history of india from 1947-1997 c.e unit-i

39
1 HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I рпЗрои┬п роЪроХро╛~род, 1947-1964 род|родро┐ро░ роЗ|родро┐ропро╛ 1647-1947: рок} рокро╛╞лрпИро╡ 1647-роЗ роЗuроХро┐ро▓ро╛|родро┐} роХро┐ро┤tроХро┐|родро┐ропtроХ рпЖрокрой роЗ|родро┐ропро╛ро╡ роЗ┬прок{родро┐ ┬м}┬▓ роЗроЯuроХро│ ро╡╞л{родроХt роХро┐роЯuроХрпИро│ роиро┐┬▓ро╡ роиро┐╞лро╡роХро┐{┬в ро╡|род┬в. 1757-роЗ роирпИроЯрпЖрокро▒ рокро│ро╛роЪро┐~ рпЗрокро╛╞м рпЖро╡ро▒ро┐ рпЖрок┬▓t роХроХ{родро╛рпИро╡t рпИроХ~рокро▒ро┐t рпЖроХро╛zроЯ роХрпЖрокрой ро╡uроХро╛ро│{родро┐ роЕрод} рпЗрооро▓ро╛родро┐tроХ{рпИрод роПрок{родро┐роп┬в. 1857-роЗ роЖuроХро┐рпЗро▓роп роЖродро┐tроХ{┬вt роОродро┐ро░ро╛роХ роО┬╕|род рпЖрок┬пuроХро┐ро│╞лvроЪро┐' роТtроХ~рокy роЗ|родро┐ропро╛ роЗuроХро┐ро▓ро╛|родро┐} ┬лропро╛yроЪро┐роп} роХрпА рпЖроХро╛zро╡ро░~рокyроЯ┬в. 1947-роЗ роЗ|родро┐ропро╛ рок╞мyроЯрой} рокропро▓ро┐┬п|┬в ро╡родрпИро▓ роЕрпИроЯ|род┬в. 300 роЖz роХро╛ро▓ роЕ|роиро┐роп роЖродро┐tроХ роЗ┬п ро╡ро▓роХро┐ роЗ|родро┐ропро╛ро╡ род|родро┐ро░ роТро│рокроЯ╞л|род┬в. ро╡родрпИро▓роп} рпЗрокро╛┬в роЗ|родро┐ропро╛ роЗ|родро┐ропро╛ 1947 роЖроХ рооро╛род 14-15 роиро╛ роиро│ро░ро╡ рок╞мy рпЗрокро░ро╛родро┐tроХ{родро┐} рокропро▓ро┐┬п|┬в ро╡родрпИро▓ роЕрпИроЯ|род рпЗрокро╛┬в роТ┬п роЪроХро╛~род ┬л|┬в роорпЖро▒ро╛┬п роЪроХро╛~род роЖро░рок{род┬в. род|родро┐ро░ роЗ|родро┐ропро╛ рок╞мy роЖyроЪро┐ рпЗрокро╛yt рпЖроХро╛{род рокро╛рпИродрпИроп рпЖроЪ~рокройy, роо┬▓роЪрпАро░рпИроо{┬в, роЪрпА╞лродро┐┬п{родро┐ рооро┐|род роирокtрпИроХрпЗропро╛ рокропрог{рпИрод{ рпЖродро╛роЯ╞л|род┬в. рпЗродроЪ ро╡родрпИро▓t~ рпЗрокро╛ро░ро╛роп родрпИро▓ро╡╞лроХ ┬йродро┐роп рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛tроЯ} рпЗродроЪ~ ┬йройро░рпИроо~┬йt~ рпЖрокро╛┬▓~рпЗрокро▒рой╞л. роЕyро▓ро┐роп} роЕро▒ро┐ро╡~┬й (The Attlee Declaration, 1947 рок~ро░ро╡╞м) 1946 роЖроХ 16- рпЗродродро┐ тАЬроЗрпИроЯtроХро╛ро▓ роЕро░роЪро╛uроХ{рпИрод тАЭ (Interim Government) роЕрпИрооtрооро╛┬▓ рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ рпЗро╡ро╡ рокро░┬й,

Upload: others

Post on 22-Apr-2022

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

1

HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

рпЗрои роЪроХро╛ род , 1947-1964 род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛

1647-1947: рок рокро╛ рпИро╡

1647-роЗ роЗ роХро┐ро▓ро╛ родро┐ роХро┐ро┤ роХро┐ родро┐роп роХ рпЖрокрой

роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЗ рок родро┐ роЗроЯ роХро│ ро╡ родроХ роХро┐роЯ роХрпИро│

роиро┐ ро╡ роиро┐ ро╡роХро┐ ро╡ род . 1757-роЗ роирпИроЯрпЖрок ро▒ рокро│ро╛роЪро┐ рпЗрокро╛

рпЖро╡ ро▒ро┐ рпЖрок роХ роХ родро╛рпИро╡ рпИроХ рок ро▒ро┐ рпЖроХро╛ роЯ роХ рпЖрокрой

ро╡ роХро╛ро│ родро┐ роЕрод рпЗрооро▓ро╛родро┐ роХ рпИрод роП рок родро┐роп . 1857-роЗ

роЖ роХро┐рпЗро▓роп роЖродро┐ роХ роОродро┐ро░ро╛роХ роО род рпЖрок роХро┐ро│ роЪро┐'

роТ роХ рок роЗ родро┐ропро╛ роЗ роХро┐ро▓ро╛ родро┐ ропро╛ роЪро┐роп роХрпА

рпЖроХро╛ ро╡ро░ рок роЯ . 1947-роЗ роЗ родро┐ропро╛ рок роЯрой рок ропро▓ро┐

ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ род . 300 роЖ роХро╛ро▓ роЕ роиро┐роп роЖродро┐ роХ роЗ

ро╡ро▓роХро┐ роЗ родро┐ропро╛ро╡ род родро┐ро░ роТро│рокроЯ род .

ро╡ родрпИро▓роп рпЗрокро╛ роЗ родро┐ропро╛

роЗ родро┐ропро╛ 1947 роЖроХ рооро╛род 14-15 роиро╛ рои ро│ ро░ро╡

рок рпЗрокро░ро╛родро┐ роХ родро┐ рок ропро▓ро┐ ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ род

рпЗрокро╛ роТ роЪроХро╛ род роо рпЖро▒ро╛ роЪроХро╛ род роЖро░ рок род .

род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛ рок роЖ роЪро┐ рпЗрокро╛ рпЖроХро╛ род рокро╛рпИродрпИроп

рпЖроЪ рокрой , роо роЪрпАро░рпИроо , роЪрпА родро┐ родро┐ рооро┐ род рои рок рпИроХрпЗропро╛

рокропрог рпИрод рпЖродро╛роЯ род . рпЗродроЪ ро╡ родрпИро▓ рпЗрокро╛ро░ро╛ роп

родрпИро▓ро╡ роХ родро┐роп рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ роЯ рпЗродроЪ ройро░рпИроо

рпЖрокро╛ рпЗрок ро▒рой .

роЕ ро▓ро┐роп роЕро▒ро┐ро╡ (The Attlee Declaration, 1947 рок ро░ро╡ )

1946 роЖроХ 16- рпЗродродро┐ тАЬроЗрпИроЯ роХро╛ро▓ роЕро░роЪро╛ роХ рпИрод тАЭ

(Interim Government) роЕрпИроо рооро╛ рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ рпЗро╡ро╡ рок ро░ ,

Page 2: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

2

роЬро╡роХ ро▓ро╛ рпЗрои рпИро╡ рпЗроХ рпЖроХро╛ роЯро╛ . рпЗрои роЕ род роЕрпИро┤ рпИрок

роП рпЖроХро╛ роЯро╛ . роЖройро╛ роЬро┐ ройро╛ роЗрпИроЯ роХро╛ро▓ роЕро░роЪро╛ роХ родро┐

рпЗроЪро░ родро▓ро┐ роо ро╡ роЯро╛ . рооро╛ро▒ро╛роХ, роЕ роиро╛рпИро│

` роХродро┐рой'рооро╛роХ , рпЗроиро░ роироЯро╡ рпИроХ роиро╛ро│ро╛роХ (Direct Action Day)

роЕ роЪ роХ рпЗро╡ рпЖроо роЕро▒ро┐ро╡ родро╛ , роХ роХ родро╛ роЗрой роХро▓ро╡ро░

роХро│рооро╛роп . родро┐ роЯрооро┐ роЯ родро╛ род роХро│ро╛ роЪ роЯ роТ

роЪрпА рпИро▓ род . рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ рпЗро╡ро╡ рок ро░ рпЖроЪропро▓ро┐ро┤ родро╛ ! роЕ род

рпЖрои роХ ропро╛рой рпЗроиро░ родро┐ рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ роЪро┐роп рок рок ро░родроо

роХро┐ро│роо роЕ ро▓ро┐ (Clement Attlee) ро╡ро░ро▓ро╛ роХро┐роп ро╡ ро╡ро╛ род

роЕро▒ро┐ро╡ рпИрок рпЖро╡ро│роп роЯро╛ (1947 рок ро░ро╡ 20).

рок рок ро░родроо роЕ ро▓ро┐роп роЕро▒ро┐ро╡ рок рок

1) 1948 роЬрпВ род рпЗродродро┐ рок роЕро░роЪро╛ роХ роЗ родро┐ропро╛

роЕродро┐роХро╛ро░ рооро╛ ро▒ рпЖроЪ ро╡

2) роЗ родро┐ропро╛ро╡ ропро╛ роЯ роЕродро┐роХро╛ро░ рпЖрокро╛ рпИрок роТ рокрпИроЯ рок

роО рокрпИрод рок ро▒ро┐ рок роЕро░роЪро╛ роХ рпЖроЪ ;

3) рпЗро╡ро╡ рок ро░ рокродро┐ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рок ро░ роЗ родро┐роп

рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ропро╛роХ роиро┐ропрооро┐ роХ рок ро╡ро╛ . роХ ро▒ро┐ , роЕ ро▓ро┐роп

роЕро▒ро┐ро╡ рпЖро╡ рпИро│роп роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ ро╡ рпЖро╡ро│рпЗроп ро╡рпИрод

роЙ родро┐ рпЖроЪ род .

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ родро┐ роЯ (The Mountbatten Plan, 1947)

рок рок ро░родроо роЕ ро▓ро┐роп роЕро▒ро┐ро╡ рпИрок рпЖродро╛роЯ

рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ропро╛роХ роиро┐ропрооро┐ роХ рок роЯ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рок ро░ роЗ родро┐ропро╛

ро╡ родро╛ (1947 рооро╛ 22). рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ропро╛роХ рокродро╡ рпЗроп ро▒ роЙроЯрпЗройрпЗроп роЕро╡

роЬро┐ ройро╛, рпЗрои , ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ , роЕ роХро▓ро╛ роЖроЪро╛ , роХро╛ родро┐

роо роХро┐роп родрпИро▓ро╡ роХ роЯ роХро▓ родро╛рпЗро▓ро╛роЪро┐ родро╛ . роЕрод рок

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ роЕ ро▓ро┐роп роЕро▒ро┐ро╡ рпИрокрпЖропро╛ роТ родро┐ роЯ рпИрод

родропро╛ родро╛ роЕ родро┐ роЯ рпИрод родропро╛ роХ рпЗрои , рпИро╡роЪро┐ро░ро╛роп

роЪрпА родро┐ род роХрооро┐ро╖ройро░ро╛роХроп род ро╡ .рок . рпЗроорой роЙ рпИрогропро╛роХ

Page 3: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

3

роЗ родрой . рок ро╖ роЕрпИроо роЪро░рпИро╡роп роТ родрпИро▓ рпЖрок ро▒

роЕ родро┐ роЯрпЗроо 'рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ родро┐ роЯ ' роО роЕро▒ро┐роп рок роХро┐ро▒ .

роЗ рпЗро╡ роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой (Partition of India) роЕ рокрпИроЯропро╛роХ

роЕрпИроо род .

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ родро┐ роЯ роТ рокрооро╛роХ ро╡ро╛

ро╡ род 400 рооро┐ ро▓ро┐роп роо роХрпИро│ , роЕро╡ роХ роиро╛ ро▒ро╛ роХро╛ро▓рооро╛роХ

рпЗроЪ рпИро╡ род рпЖроЪро╛ роХ роЪрооро╛родро╛рой роЪроХро╡ро╛ рпИро╡

роЪрпА рпИро▓ ро╡ роЯ . роЗ родро┐ропро╛ ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯро╡родро▒ роЪ ропро╛роХ

роО рок родро┐ роиро╛ роХ роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ роЗро░ роЯро╛роХ

рокро│ ро╡ ро╡род роХро╛рой рпЖро╡ родро╛ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ . 1947 роЬрпВ

3 роЖ рпЗродродро┐ роЗ родро┐роп рок ро╡рпИройрпИроп рок ро▒ро┐ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ ,

рпЗрои , роЬро┐ ройро╛ рпЖроЯ ро▓ро┐ ро╡ро╛рпЖройро╛ро▓ро┐ ро▓ роЕро▒ро┐ро╡ родрой .

роЕ род роЕро▒ро┐ро╡ роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ роЪ роЯ ро╡ ро╡ рпЖроХро╛ род .

роЗ родро┐роп рпЗродроЪро┐роп роХро╛ роХро┐ро░ роЕ роХрпАроХро╛ро░ роЕро│ род . роЙро▓роХ

ро╡ро░ро▓ро╛ ро▒ро┐рпЗро▓рпЗроп рооро┐роХ рпЖрок роп, роЪро┐ роХ рооро┐ роХ ро╡ро╡ро╛роХро░ '

роироЯро╡ рпИроХ роО роХ рок роЯ . роЬро┐ ройро╛ро╡ рок ро╡ро╛род

ро╡ рпИро▒ рпЗрокро╛ ро╡рпИро│ рпЖроХро╛ род роЗ родро┐роп

родрпИро▓ро╡ роХ рпЖроХро╛ рпИроХрпИроп ро╡ рпЖроХро╛ , роорой роЪро╛ рпИро▒ роЕроЯ

рпИро╡ , роЕродро┐роХро╛ро░ роЖрпИроЪ роЖ рок роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЗро░

ро╡ро│рооро┐ роХ рооро╛роХро╛рог роХро│ро╛рой рок роЪро╛рпИрок , ро╡ роХро╛ро│ рпИрод

рпЗрокро╛роЯ роЗрпИроЪ родрой . роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой роЪроороХро╛ро▓ ро╡ро░ро▓ро╛ ро▒ро┐

роиро┐роХ род рок роЯ рооро╛рпЖрок рпЗрооро╛роЪ ропро╛ . роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ роЪ роЯ (Indian Independence Act, 1947 роЬрпВрпИро▓\)

'роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой' ро╡ро╛рой рок роЕро░роЪро╛ роХ

родрооро╛роХ рпЖроЪроп рок роЯ . рок ро╡рпИрой родро┐ роЯ ро╡ ро╡

рпЖроХро╛ роХ рок роЯ . роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ роорпЗроЪро╛родро╛ родропро╛ роХ рок ,

рок рокро╛ро░ро╛ роо ро▒ родро┐ роЕро▒ро┐ роХ рок род рок (роЬрпВрпИро▓ 4),

роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ роЪ роЯрооро╛роХ роиро┐рпИро▒рпЗро╡ ро▒ рок роЯ (роЬрпВрпИро▓ 18).

Page 4: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

4

ро╡ родрпИро▓ ро╡ род (Dawn of Independence, 1947 роЖроХ 15)

род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛ 1947 роЖроХ рооро╛род 14-15 рои ро│ ро░ро╡

рок ро▒ род . рпЖроЯ ро▓ро┐роп роиро╛роЯро╛ роо ро▒ роХ роЯ родро┐ рпИроороп

роо роЯрок родро┐ роЗ родро┐роп роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒ роп .

роЕрод ро░ро╛рпЗроЬ родро┐ро░ рок ро░роЪро╛ родрпИро▓рпИроо родро╛ роХро┐ройро╛ . роЪ ропро╛роХ роЗро░

рокройрпЖро░ роорог рпЗроЪродро╛ роХро┐ рокро│ро╛рог 'ро╡ рпЗрод рооро╛родро░ ' рокро╛роЯрпИро▓

роЙрог роЪро┐рпЗропро╛ рпЖрок рооро┐род рпЗродро╛ рокро╛ ройро╛ . ро░ро╛рпЗроЬ родро┐ро░

рок ро░роЪро╛ родро┐ родрпИро▓рпИроо роЙрпИро░ рок роЬро╡ро╣ ро▓ро╛ рпЗрои роЗ родро┐роп

род родро┐ро░ рок ро▒ро┐роп род рооро╛рой рпИрод рпЖрооро╛ро┤ро┐ рпЗрокроЪро┐ройро╛ . роЕро╡ро░

ро░ рои ро│ ро░ро╡ роиро┐роЪ род роХро┐рпИроЯрпЗроп роХрог рпЖро░рой роТро▓ро┐ род .

рои роЯ рпЖрои роХро╛ро▓ ройро╛ роиро╛ ро╡родро┐рпЗропро╛ роТ

роТ рок род рпЖроЪ рпЖроХро╛ рпЗроЯро╛ . роЕ род роТ рок род родро┐ро▓ро┐ рои рпИроо

ро╡ ро╡ рпЖроХро╛ рпЗроиро░ ро╡ ро╡ роЯ . роЗ род рои ро│ ро░

рпЗроиро░ родро┐ роЙро▓роХрпЗроо роЙро▒ роХро┐ рпЖроХро╛ рпИроХроп роЗ родро┐ропро╛

род родро┐ро░рооро╛роХ ро╡ро╛ ро╡род роХро╛роХ ро╡ро┤ро┐ рпЖроХро╛ роХро┐ро▒ . рпЗрои

рпЖрооро╛ро┤ро┐ род род рооро╛рой рпИрод рпЖроЪрпЧрод роХро╛ро▓ро┐ ро╡ро╛ роо

ро╡ро┤ро┐рпЖрооро╛ро┤ро┐ родро╛ . роО роиро┐роХ роЪро┐роп роЗ родро┐роп роЙрпИро░ропро╛ ро▒ро┐роп род ро╡

ро╡ родроХ роЯро╛ роЯ роО .ро░ро╛родро╛роХро┐ рог род роХрод роЪрой рпЗродро╛

ро▒ро┐ рок роЯродро╛ро╡ :

роироо ро│ ро╡ро╛ роХ рпЖрок ... роиро╛ роЕрод роХро╛рой род родро┐рпИроп

родро┐ро▒рпИроорпИроп ро╡ро│ рпЖроХро╛ ро│ рпЗро╡ . роЙроп рокродро╡ роХро│

роКро┤ , роЙро▒ро╡рой роХ роЪ рпИроХ, роЕродро┐роХро╛ро░ роЖрпИроЪ, рпЖрои роХ рпИроп

рокроп рок родро┐ рпЖроХро╛ роЖродро╛роп рпЖрокро▒ , роХ роЪ рпИрод

роЖроХро┐ропро╡ ро▒ро┐ роЕ ро╡ роХрпИро│ роЕроХ ро▒ро╛ро╡ роиро┐ ро╡ро╛роХ

родро┐ро▒рпИроорпИроп , рои ро╡ро╛ рпЗродрпИро╡ропро╛рой роЕ родро┐ропро╛ро╡роЪро┐роп

рпЖрокро╛ роХро│ роЙ рок родро┐ роо ро╡ройрпЗропро╛роХ рпИрод роЙ родро┐ рпЖроЪ роп

ропро╛ тАЭ.

роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒ роЙ рокрой роХро│ род родро┐ро░ родро┐рой

рпИро░ рок рпЖрок роХро│ роЪро╛ рокро╛роХ ро╣ роЪро╛ рпЗроо родро╛ ро╡ рог

Page 5: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

5

рпЗродроЪро┐роп рпЖроХро╛ рпИроп роО рпЖроХро╛ роХ, роЗ родро┐ропро╛ро╡ роХрпИроЯроЪро┐

рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ род роХро╡ рой рпЖроЬройро░ рооро╛рой рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рок ро░

рпЖроХро╛ рооро░ родро┐ро▓ро┐ ройроп роЬро╛ рпЖроХро╛ рпИроп роЗро▒ роХро┐ро╡

роЕрод рокродро┐ род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЕрпЗроЪро╛роХ роЪ роХро░ рокродро┐ роХ рок роЯ

ро╡ рог рпЖроХро╛ рпИроп роП ро▒ро┐ройро╛ . роЗ родро┐ропро╛ ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯроХро┐ро▒ '

роО роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒ рок ро░роХроЯрой родро┐

рпИроХрпЖроп родро┐ роЯро╛ . роЕ ро▒ро┐ро▓ро┐ роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒

роЗ родро┐ропро╛ро╡ роиро╛роЯро╛ роо ро▒рооро╛роп . роо роХро│

роЖро░ро╡ро╛ро░ роХро┐рпИроЯрпЗроп роЗро░ро╛ ро╡ роЕрогро╡ роЯ род рокро╛ро░род

рок ро░родроо роЬро╡роХ ро▓ро╛ рпЗрои , роЕро╡ро░ роЪроХро╛ роХ роЯ рпЖроЪ ро▒

роХ рпЖроХро╛ ро│ро╛ роХро╛ роЪро┐ропро╛роХ роЗ род . роЖройро╛ роЕ роХро╛ роЪро┐рпИроп роХро╛рог

роороХро╛ рооро╛ роХро╛ родро┐ роЕ роХро┐ рпИро▓. роЕро╡ роиро╡роХро╛ро│роп роЗ -

роЗрой роХро▓ро╡ро░ родрпИроп роЕрпИрог рокродро┐ роЯ род рпИрой

роИ рок родро┐ рпЖроХро╛ родро╛ .

роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой (Partition of India)

ро░ро╛ роХро┐ро│ роО рпИро▓ роХрооро┐ро╖ (The Radcliffe Boundary Commission)

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ родро┐ роЯ родро┐ рок роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой

ро╡ро╛роп . роЗ родро┐ропро╛ рокро╛роХро┐ родро╛ рпЗроЪро░рпЗро╡ роп

рок родро┐роХрпИро│ рок ро▒ро┐роп рок ро░ роЪро┐рпИрой род роХро╛ рокрод рок

роЗ родро┐роп роЕро░роЪро╛ роХ роТ роО рпИро▓ роХрооро┐ро╖рпИрой роЕрпИроо род .

роЕ роХрооро┐ро╖рой родрпИро▓ро╡ро░ро╛роХ роЪ роЪро┐ ро░ро╛ роХро┐ро│ (Sir Cyril Radcliffe)

роиро┐ропрооро┐ роХ рок роЯро╛ . ро░ро╛ роХро┐ро│ рпЖроЪ ро╡ рпЖроЪро┤ро┐ рооро┐ роХ ро╡рпИро│ропро╛

ро╡ ро░ роороХ . роЖ рпЗрокро╛ рок роХрпИро▓ роХро┤роХ родро┐ роЪ роЯ роХ ро╡роп

рпЗрод роЪро┐ рпЖрок ро▒ро╛ . родро┐ро▒рпИроорооро┐ роХ рокро╛ роЯро░ро╛роХ роХ рпЖрок ро▒ро╛ .

рок роХрпИро▓ ро╡ ро▓ро╡ . роЖройро╛ роЕро╡ рок роЪро╛ - ро╡ роХро╛ро│

роО рпИро▓роХрпИро│ рок ро▒ро┐рпЗропро╛ роЕ ро▓ роЗ родро┐роп роО рпИро▓ роЪ роЯ

роЪро┐ роХ роХ рок ро▒ро┐рпЗропро╛ роО рпЖрод ропро╛ ! роЕро╡ роЗ родро┐ропро╛

ро╡ родродро┐ рпИро▓! роЕрод роХро╛ро░рогрооро╛роХрпЗро╡ ро░ро╛ роХро┐ро│ рокро╛ро░рок роЪрооро┐ ро▒ро┐

рпЖроЪроп рок ро╡ро╛ роО роХ родро┐ роО рпИро▓ роХрооро┐ро╖ройрод роО роХ родро┐

Page 6: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

6

роО рпИро▓ роХрооро┐ро╖ родрпИро▓ро╡ро░ро╛роХ роиро┐ропрооро┐ роХ рок роЯро╛ (1947 роЬрпВ 24).

ро░ро╛ роХро┐ро│ роЗ родро┐ропро╛ ро╡ род роЯ роЗ родро┐ропро╛ - рокро╛роХро┐ родро╛ роО рпИро▓

рок ро░ рпИрой. рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ роЯ роХро▓ родро╛рпЗро▓ро╛роЪро┐ родро╛ .

роХ роХро│ро╛ рпЗродро╛ рпЖрок рокро╛ рпИрооропройро░ро╛роХ

роЙ ро│ рок родро┐роХрпИро│ рок ро▒ роХро╛ро░рогроХрпИрой роХрог роХро┐рпЖро▓ рпЖроХро╛

роО рпИро▓ рпЗроХро╛ роХрпИро│ рпЖроЪ рооро╛ рпЗропро╛роЪрпИрой ро▒ро┐ройро╛

рпЖрооро╛ рпЗрок роЯ . роЖройро╛ роЕро╡ рок ро▒ роХро╛ро░рогроХ ропро╛рпИро╡ роО рок

рок ро▒ро┐ ро▒ро╡ рпИро▓. роЗ родро┐роп роЗро░ро╛ ро╡ родрпИро▓ро╡ро░ро╛роп род роЪ

роХро┐ро│ро╛ роЕ роЪро┐ рпЖро▓ (Sir Claude Auchinleck) роО рпИро▓ рпЗроХро╛ роХрпИро│

ро╡ рпИроХроп рокро╛ роХро╛ рок ро░ рпИрой рпЗро╡ роЯро╛ роО

ро░ро╛ роХро┐ро│ роЙ родро┐ ро▒ро┐ройро╛ .

роО рпИро▓ рок ро╡рпИрой родро┐ роЯ рпИрод 1947 роЖроХ 15 роЖ

рпЗродродро┐ рпЖроХро╛ ро╡роЯ рпЗро╡ роО ро▒ рпИро╡роЪро┐ро░ро╛

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯрой роиро┐рок родрпИрой ро░ро╛ роХро┐ро│ рпЖрок роХро╡рпИро▓рпИроп

роЕро│ род . рок роХ рокроЯ рпЗро╡ роп роО рпИро▓ рок родро┐роХрпИро│ рпЗрои

рпЖроЪ рокро╛ рпИро╡ропроЯрпЗро╡ро╛, роО рпИро▓ рок родро┐ роо роХрпИро│ роЪ родро┐

роЕро╡ роХро│ роХ роХрпИро│ рпЗроХ роЯро▒ро┐ро╡род рпЗроХро╛ ро░ро╛ роХро┐ро│

рпЗрокро╛родро┐роп роХро╛ро▓ роЕро╡роХро╛роЪрооро┐ рпИро▓. роЕро╡роЪро░рооро╛роХ роО рпИро▓ рпЗроХро╛ роХрпИро│

ро╡ рокродро┐ родро╡ роХ роП рок ро╡ родро╡ роХ ропро╛ роО

роО роЪ родро╛ ро░ро╛ роХро┐ро│ . роОрой роЕ род роЕ рпИро╡ роЪро┐роХро┐ рпИроЪ'рпИроп

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ , роЬро┐ ройро╛ , рпЗрои роП рпЖроХро╛ роЯрой .

ро░ро╛ роХро┐ро│ род (Radcliffe Award)

роиро┐ро▓ рокроЯ роХ , роо роХ рпЖродро╛рпИроХ роЕ роЯро╡рпИрогроХ , роЖро╡рог роХ ,

ро│ ро╡ро╡ро░ роХ , роЕро▒ро┐ рпИроХроХ роЖроХро┐ропро╡ ро▒ро┐ роЕ рокрпИроЯроп

роЗ родро┐ропро╛ роо рокро╛роХро┐ родро╛ рпЗроЪро░рпЗро╡ роп рок роЪро╛ - ро╡ роХро╛ро│

роО рпИро▓ рок родро┐роХрпИро│ рпЖроЪ родро╛ ро░ро╛ роХро┐ро│ роЕро╡

роХро╛ роХро┐ро░ роо роХро╛ роЕ роХрпАроХ роХ рок роЯ роО

роЙроп роиродро┐ роо ро▒ роиродро┐рокродро┐роХ роЙродро╡ рпЖроЪ родрой . рок ро╡рпИрой

рок рой рок роЪро╛рок , ро╡ роХро╛ро│ родро┐ рпЖрок рокро╛ рпИроо

Page 7: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

7

роЪ роХ родро┐рой рпИроЯрпЗроп роЪро┐ рокро╛ рпИроо роЪ роХ родро┐рой ро╡ рок ро╡

родро╡ роХ ропро╛родродро╛роп . роЗрод рок ро╡рпИро│ роХрпИро│ рок ро▒ро┐

ро░ро╛ роХро┐ро│ рои роХро▒ро┐ родро┐ родро╛ . роОрой роХро╛ро▓ рпЖрои роХ роп

роХ роЯро╛роп рок роЕро╡ роЯ роТ рокрпИроЯ роХ рок роЯ рпЖрокро╛ рпИрок

роиро┐рпИро▒рпЗро╡ ро▒ро┐ройро╛ . ро░ро╛ роХро┐ро│ род 1947 роЖроХ 1 роЖ рпЗродродро┐ -

роЕродро╛ро╡ роЗ родро┐ропро╛ род родро┐ро░ рпЖрок роЗро░ роиро╛ роХ рок рой

ро╡ро┤ роХ рок роЯ .

рок роЪро╛ рок ро╡рпИрой (The Partition of Punjab)

ро░ро╛ роХро┐ро│ роО рпИро▓ роХрооро┐ро╖ род рок рок рок роЪро╛

роЗ роХро│ро╛роХ рок роХ рок роЯ . рпЗроо рок роЪро╛ рокро╛роХро┐ родро╛ роЯ ,

роХро┐ро┤ рок роЪро╛ роЗ родро┐ропро╛ роЯ роЗрпИрог роХ рокроЯ рпЗро╡ роО

ро╡ро╛роп . роЪро┐ роиродро┐ропро▓ро┐ рпЖроЯ ро▓ро┐роп роО рпИро▓ ро╡рпИро░

роЙ ро│ роТ рпЖро╡ро╛ роироХро░ , роХро┐ро░ро╛роо , рпЖрои роо рпЗроХро╛ рпИроо

ро╡роп роХ рок роХ рок роЯрой! роЕрод ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ роЗ родро┐ропро╛ро╡

роХро┐ро┤ рок роЪро╛рок ро╡ро╛ род роХ рокро╛роХро┐ родро╛ ,

рокро╛роХро┐ родро╛рой рпЗроо рок роЪро╛рок ро╡ро╛ род роЗ роХ ,

роЪрпА роХро┐роп роХ роЗ родро┐ропро╛ рпЖрокроп

рпЖроЪ ро▓рпЗро╡ ропродро╛роп . рок рпЖрой роХро╛ро▓рооро╛роХ рок роЪро╛

роЗ родро┐ропро╛ро╡ рпЖрои роХро│ роЪро┐ропрооро╛роХ , роЙрпИро┤ рок роЙрпИро▒ро╡роЯрооро╛роХ ,

ро╡ ро░ родро┐ ро╡рпИро│ роиро┐ро▓рооро╛роХ родро┐роХ ро╡ род . роЕ роЪрпА роХро┐роп роХ ,

роЗ роХ , роХ роород рои рок рпИроХроХро│ро╛

роирпИроЯ рпИро▒роХро│ро╛ , рооро╛ рок родро╛ , рпЖрооро╛ро┤ро┐ропро╛ рооро░рокро╛

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ рокрпИрог рокро╛ роТ рок родрой . роОройрпЗро╡,

рок роЪро╛ рпИрок ро╡роЯ -рпЖрод роХро╛роХ рок рок роЙроЯрпИро▓ роЗро░ роЯро╛роХ

рпЖро╡ ро╡рпИрод рпЗрокро╛ ро▒ . ро╡ роХро╛ро│ рок ро╡рпИрой (The Partition of Bangal)

ро░ро╛ роХро┐ро│ род рок рок рок роЪро╛ рпИрок рпЗрокро╛ рпЗро▒ ро╡ роХро╛ро│

роЗ рок родро┐роХро│ро╛роХ . роХро┐ро┤ ро╡ роХро╛ро│ рокро╛роХро┐ родро╛ роЯ , рпЗроо

ро╡ роХро╛ро│ роЗ родро┐ропро╛ роЯ роХ рокроЯ рпЗро╡ роО ро╡ро╛роп .

Page 8: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

8

ро╡ роХро╛ро│ родро┐ ро╡ро╛ ро╡ род 35 рооро┐ ро▓ро┐роп роХ , 30

рооро┐ ро▓ро┐роп роЗ роХ роЪрооропро╡ро┤ро┐ рпЗро╡ рок родро╛ роХро▓ро╛ роЪро╛ро░ -

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро┤ро┐ роТ рок родрой . роТ рпЖро╡ро╛ роЖ роП ро░

роиро╛рпИро│ роЗрой рпЗро╡ рокро╛ ро▒ро┐ ро╡ роХро╛ро│ родро╛ роЯро╛роХ рпЖроХро╛ роЯро╛

ро╡ родрой . рпИро░ рпЗрокро╛ ро▒ роХро╡роЮ роХрпИро│ роЗ роЗрой родро╡ рпЗрокро╛ ро▒ро┐

рокро╛ро░ро╛ роХ родрой . роО родро┐ роХро┐ро┤ рок родро┐роп

рпЖрок рокро╛ рпИрооропройро░ро╛роп род роХ , рпЗроо роО

рпЖрок рокро╛ рпИрооропройро░ро╛роп род роЗ роХ рпЗродроЪро┐роп роЙрог ро╡ро╛

рок роЯро╡ роХ . роЪрог роЪро╛ рок рпИроп рои рокроп род роХ рпЖрои

роЪро╛ рок рпИроп ро╡ род роЗ роХрпИро│ рои рокроп родрой . рок роЪ , рпЖрок

рпЖро╡ ро│ рооро╛ро▒ро┐ рооро╛ро▒ро┐ роХро│ рпИрод ро╡ро╛ роп рпЗрокро╛рпЖрод ро▓ро╛ роЗ -

роХ роЕро╡ рпИро▒ роЗрпИрог рпЗрод роОродро┐ рпЖроХро╛ роЯрой .

рок ро╡рпИройроп ро╡рпИро│ роХ

роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХ (Communal Riots)

рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓ (Punjab Massacre) ро░ро╛ роХро┐ро│ рок роЪро╛ рок ро╡рпИрой рок ро▒ро┐роп род ро│ро╡

рпИроХро╡ роЯ роХрпИродропро╛роп ! рок роЪро╛рок роп рпЖрок рокро╛ рпИроорпЗропро╛

роЕ род рпИрок роП роХро╡ рпИро▓. 1947 ро╡ роХ родро┐ро▓ро┐ рпЗрод рок роЪро╛рок роиро┐ро▓ро╡

ро╡ род роЗрой роТ рпИроо рпИро▓роп ро╡ роХро┐роп . 'роЗрой

рпЖро╡ро▒ро┐роп роХ ' рок роЪро╛ роХрпИро│ роЗро░роХроЪро┐ропрооро╛роХ роЪ родро┐

роЕро╡ роХро│ роЙ ро│ роХро│ роЗройро╡ро╛род рои ро╡рпИродроХрпИро│ ро╡рпИрод

ро╡ родрой ; роЗрой рпЖро╡ рпИрок ро╡ роЯрой . роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой

роирпИроЯ рпИро▒ ро╡ ройрпЗро░ рок роЪро╛рок роЗрой роХро▓ро╡ро░

роО роорпИро▓ропро╛ рпЖро╡ род . 1947 рооро╛ рооро╛род роТ роЪрпА роХро┐роп родрпИро▓ро╡

роХро┐ рпЖроХро╛ роХ рок рпИрод рпЖро╡ роЪро╛ родрод

ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ ро╡ро╛роп ро░ роЗ роХ - рпЖрок рокро╛ роЪрпА роХро┐роп роХ -

рпЖроХро╛ ро╡ роХ рок роЯрой . родро┐ роЯрооро┐ роЯ роХро┐ро│ роЪро┐роХ

роЖ рокро╛ роЯ роХ рок роЪро╛ рпИрок роЗройрпЗрооро╛род рок роХро│рооро╛ роХро┐рой.

рок родро╛ роХ рпЗрооро▓ро╛роХ рок роЪро╛ рпИрок роЖ роЪро┐ рпЖроЪ ро╡ род

роЯрог роЕро░роЪро╛ роХ рокродро╡ ро╡ро▓роХро┐роп , рок роЪро╛ роЖ рои роЪ роЗро╡ро╛

Page 9: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

9

рпЖроЬ роХро┐ (SirEvanJenkins) роиро┐ ро╡ро╛роХ рпЖрокро╛ рпЗрок ро▒ро╛ .

рооро╛ рооро╛род рок рпЖроХро╛рпИро▓ропро╛ рокро╛родро┐ роХ рок роЯ роЪрпА роХро┐роп роХ

рокро┤ро┐ рокро┤ро┐ ро╡ро╛ роХ роХро╛ родро┐ родрой . 1947 роЬрпВ рооро╛род ро╡ роХ родро┐

рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ роЗ родро┐роп роЕро░роЪро┐роп родрпИро▓ро╡ роХ

ро▓ро┐роп рок ро╡рпИрой рок ро▒ро┐ рпЗрок ро╡ро╛ рпИрод роироЯ родро┐

рпЖроХро╛ рпИроХроп роЪрпА роХро┐роп роХ ро▓ро╛ рооро╛ роЯ родро╛ро░ро╛роЪро┐

родрпИро▓рпИроороп роОродро┐ родро╛ род рок ро▒ро┐ родро┐ роЯрооро┐ роЯрой .

роЗ родро┐ропро╛ род родро┐ро░ рпЖрок ро▒рпЗрокро╛ рпЗроо рок роЪро╛рокро▓ро┐ роЗ

- роЪрпА роХро┐роп роХрпИро│ , роХро┐ро┤ рок роЪро╛рокро▓ро┐ роХрпИро│

ро╡ ро░ роп роЪро┐рпИроп рпИроХ ро▓ро┐роХ , роЗрой рпЖро╡ро▒ро┐роп роХ , роЪ роХ

ро╡рпЗро░ро╛род роЪ родро┐роХ рпЗроо рпЖроХро╛ роЯрой . ро▓ро╛ роЗ -роЪрпА роХро┐роп роХро│

ро╡ роХ род роХрпИро░ропро╛роХро┐рой, рпЖроЪро╛ роХ рпИро░ропро╛роЯ рок роЯрой,

роХро┐роЯ роХро│ роЕрпИроЯ роХ рок роХро╛ро╡ рокрпИроЯропройро░ро╛

рпЖроХро╛ ро▓ рок роЯрой . роХ рокро┤ро┐ роХ роЪро┐ рокро▓ рпЖрок роХ

род ро│ родрой . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роЕрооро┐ родроЪро░роЪро┐ роХро│ ро╡ роХ

родрпИро░роо роЯрооро╛ роХ рок роЯрой, ро╡роп роХ роиро╛роЪрооро╛ роХ рок роЯрой,

ро╡ро╛ роХро╛ роХ рокрог роХро│ро╛ роиро┐рпИро▒ родрой. роЪрпА роХро┐роп роХро│

роЪрпА ро▒ родро┐ро▓ро┐ роХро╛ рокро╛ ро▒ рокро▓ роХ род роХ

роорпИройро╡роХрпИро│ рпЖрок роХрпИро│ рпЖроХро╛ ро╡ роЯрой . род роХро╛ роХро╛роХ

ро▓ро╛ роЕрооро┐ родроЪро░роЪро┐ роХ роЪрпА роХро┐роп роХрпИро│ ,

роЪрпА роХро┐роп роХ роХрпИро│ рпЖроХро╛ ро╡ родрой . роЗ рооройрод

рооро┐ роХ родро╛ родро▓ро┐ро▓ро┐ роО род роТ роироХро░ , роХро┐ро░ро╛роо , рпЖрод

род рокро╡ рпИро▓ . рпЖро╡ роЗрой, роород, рпЖрооро╛ро┤ро┐ рпЗро╡ рокро╛ роЗ рпИро▓

роЕ ро▓ро╡ро╛?

рпЗроороЬ рпЖроЬройро░ (Major General Rees) родрпИро▓рпИроороп

роЕрпИроо роХ рок роЯ рок роЪро╛ роО рпИро▓ рокрпИроЯ (Punjab Boundary Force)

рпЗроо рпЖроХро╛ роЯ 'рпЖрои рокрпИрог роироЯро╡ рпИроХ'ропро╛

рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓рпИроп род роХрпЗро╡ро╛ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХрпИро│

роТ роХрпЗро╡ро╛ ропро╡ рпИро▓. рок роЪро╛ роО рпИро▓ рокрпИроЯ

роЗрой роХро▓ро╡ро░ рпИрод роОродро┐ рпЖроХро╛ ро│ роп рпЗрокро╛родро┐роп рокро▓

Page 10: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

10

рпЖрок ро▒ро┐ роХро╡ рпИро▓. роЕрод родро┐рпИро░ рокрпИроЯ

рпЖроХро╛ роХ рокроЯро╡ рпИро▓. рпЗроо роЕ рокрпИроЯ ро╡ ро░ роХро│рпИроЯрпЗроп

роХ рокро╛ роТ рог рпИро▒ рпЗрод роХро╛рог рок роЯ . роЕро╡ роХро│

роЪро┐ро▓ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХро│ роЪро╛ рпИроЯропро╡ роХро│ро╛роХ роироЯ рпЖроХро╛ роЯрой

роО роЪ рпЗродроХро┐ роХ рок роЯ . рок роЪро╛рок роиро┐ ро╡ро╛роХ ро▒ро┐

роЪрпА рпИро▓ рпЗрокро╛роп . роЕрооро┐ родроЪро░ роЗрой рпЖроХро╛рпИро▓ рокродро┐ро▓ро╛роХ

ро▓ро╛ ро▓ро┐ роЕрооро┐ родроЪро░ рпЖроЪ ро▒ рпЖроЯ -роЯ роО рок ро░ро╕ро┐

рокропрог рпЖроЪ род роЪрпА роХро┐роп роЕроХродро┐роХ роЕрпИройро╡рпИро░ рпЖроХро╛ рокрогрооро╛роХ

роЕ рокрой .

роородрпЖро╡ро▒ро┐ роо рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓ роХро╛ро░рогроо ро▓. роиро┐ро▓

рпЗрокро░ро╛рпИроЪрпЗроп роЕрод роЕ рокрпИроЯ роХро╛ро░рог роО роХро┐ро▒ро╛

роО .рпЗроХ.роЪро┐ ро╣ро╛. рпЗроо рок роЪро╛ роХ роЕ

роЗ роХ роЪрпА роХро┐роп роХ рпЖроЪро╛ родрооро╛рой роиро┐ро▓ роХ , роХрпИроЯроХ ,

ро╡ роХ , рок ро▒ рпЖроЪро╛ роХ роЕрпИрой род роХ рпЗроХ рпЖроЪро╛ род роО

роХ родро┐рой . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роХро┐ро┤ рок роЪро╛ роЗ роХ роЪрпА роХро┐роп роХ

роЕ роХро┐ род роХрпИро│ рокро╛роХро┐ родро╛ ро╡ ро░ ро╡

роЕро╡ роХро│ рпЖроЪро╛ роХрпИро│ роЕрокроХ рпЖроХро╛ ро│ рпЗро╡ рпЖроо

ро╡ рокрой . роОройрпЗро╡, роород ро▓ро╛ роЪ рок роЯ рпЖроЪро╛ родро╛рпИроЪрпЗроп рок роЪро╛

рок рпЖроХро╛рпИро▓ роХро╛ро░рог роО роХ род рок роХро┐ро▒ .

ро╡ роХро╛ро│ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХ (Bengal Communal Riots)

роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой роо ро╡ роХро╛ро│ родро┐

роЗрой роХро▓ро╡ро░ рпИрод ро╡ роЯ . 1946 роЖроХ 16- рпЗродродро┐

роХ роЯро╡ ро╡ роЯ рпЗроиро░ роироЯро╡ рпИроХ роиро╛ро│

рокро╛родро┐ роХ рок роЯ рпЗрооро╛роЪрооро╛рой рок родро┐роХро│ роТ роиро╡роХро╛ро│ . роиро╡роХро╛ро│

роХ рпИроХ - рок ро░ роо родро┐ро░ро╛ роЪ роиро┐ро▓ рок родро┐роп роЙ ро│ ро░ро╛

роЗ роХро┐ро▒ . роиро╛ рок роЪ ро░ рпИроо рокро░ рокро│рпЗро╡ рпИроЯроп роиро╡роХро╛ро│роп

ро╡ро╛ род роЗро░ роЯрпИро░ рооро┐ ро▓ро┐роп роо роХро│ роО рок ро╡ роХро╛ рой

роХ . роороХро╛ рооро╛ роХро╛ родро┐ роиро╡роХро╛ро│ рпЖроЪ , 'рпЗроЪро╛рпЗроЯ

роЖроЪро┐ро░роо тАЭ рпЖроХро╛ рпИроХроп роЪрпА роХро┐роп роХ ро▓ро╛ рооро╛ роЯ

Page 11: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

11

родро╛ро░ро╛роЪро┐ родрпИро▓рпИроороп роОродро┐ родро╛ род рок ро▒ро┐ родро┐ роЯрооро┐ роЯрой . роЗ родро┐ропро╛ род родро┐ро░ рпЖрок ро▒рпЗрокро╛ рпЗроо рок роЪро╛рокро▓ро┐ роЗ -

роЪро┐ роХро┐роп роХрпИро│ , роХро┐ро┤ рок роЪро╛рокро▓ро┐ ро▓ро┐ роХрпИро│

ро╡ ро░ роп роЪро┐рпИроп рпИроХ ро▓ро┐роХ , роЗрой рпЖро╡ро▒ро┐роп роХ , роЪ роХ

ро╡рпЗро░ро╛род роЪ родро┐роХ рпЗроо рпЖроХро╛ роЯрой . ро▓ро╛ роЗ -роЪро┐ роХро┐роп роХро│

ро╡ роХ род роХрпИро░ропро╛роХро┐рой, рпЖроЪро╛ роХ рпИро░ропро╛роЯ рок роЯрой,

роХро┐роЯ роХро│ роЕрпИроЯ роХ рок ро▓ро┐ роХро╛ро╡ рокрпИроЯропройро░ро╛

роХ рпЖроХро╛ ро▓ рок роЯрой . роХ рокро┤ро┐ роХ роЪро┐ рокро▓ рпЖрок роХ

род ро│ родрой . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роЕрооро┐ родроЪро╛роЪро┐ ро▓ро┐ роХро│ ро╡ роХ

родрпИро░роо роЯрооро╛ роХ рок роЯрой, ро╡роп роХ роиро╛роЪрооро╛ роХ рок роЯрой,

ро╡ро╛ роХро╛ роХ рокрог роХро│ро╛ роиро┐рпИро▒ родрой. роЪрпА роХро┐роп роХро│

роЪрпА ро▒ родро┐ро▓ро┐ роХро╛ рокро╛ ро▒ рокро▓ ро▓ро┐ роХ род роХ

роорпИройро╡роХрпИро│ рпЖрок роХрпИро│ рпЖроХро╛ ро╡ роЯрой . род роХро╛ роХро╛роХ

ро▓ро╛ роЕрооро┐ родроЪро░роЪро┐ роХ роЪро┐ роХро┐роп роХрпИро│ ,

роЪрпА роХро┐роп роХ ро▓ро┐ роХрпИро│ рпЖроХро╛ ро╡ родрой . роЗ рооройрод

рооро┐ роХ родро╛ родро▓ро┐ро▓ро┐ роО род роТ роироХро╛ , роХро┐ро░ро╛роо , рпЖрод

род рокро╡ рпИро▓. рпЖро╡ роЗрой, роород, рпЖрооро╛ро┤ро┐ рпЗро╡ рокро╛ роЗ рпИро▓

роЕ ро▓ро╡ро╛?

рпЗрооро╛ рпЖроЬрог (Near Gener Res) родрпИро▓рпИроороп

роЕрпИроо роХ рок роЯ рок роЪро╛ роО рпИро▓ рокрпИроЯ (Punjab Boundary Force)

рпЗроо рпЖроХро╛ роЯ 'рпЖрои рокрпИрог роироЯро╡ рпИроХ ропро╛

рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓рпИроп род роХрпЗро╡ро╛ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХрпИро│

роТ роХрпЗро╡ро╛ ропро╡ рпИро▓. рок роЪро╛ роО рпИро▓ рокрпИроЯ

роЗрой роХро▓ро╡ро░ рпИрод роОродро┐ рпЖроХро╛ ро│ роп рпЗрокро╛родро┐роп рокро▓

рпЖрок ро▒ро┐ роХро╡ рпИро▓. роЕрод родро┐рпИро░ рокрпИроЯ

рпЖроХро╛ роХ рокроЯро╡ рпИро▓. рпЗроо роЕ рокрпИроЯ ро╡ ро░ роХро│рпИроЯрпЗроп

роХ рокро╛ роТ рог рпИро▒ рпЗрод роХро╛рог рок роЯ . роЕро╡ роХро│

роЪро┐ро▓ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХро│ роЪро╛ рпИроЯропро╡ роХро│ро╛роХ роироЯ рпЖроХро╛ роЯрой

роО роЪ рпЗродроХро┐ роХ рок роЯ . рок роЪро╛рок роиро┐ ро╡ро╛роХ ро▒ро┐

Page 12: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

12

роЪрпА рпИро▓ рпЗрокро╛роп . роородрпЖро╡ро▒ро┐ роо рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓

роХро╛ро░рогроо ро▓. роиро┐ро▓ рпЗрокро░ро╛рпИроЪрпЗроп роЕрод роЕ рокрпИроЯ роХро╛ро░рог

роО роХро┐ро▒ро╛ роО .рпЗроХ.роЪро┐ ро╣ро╛ . рпЗроо рок роЪро╛ ро▓ро┐ роХ

роЕ роЗ роХ роЪрпА роХро┐роп роХ рпЖроЪро╛ родрооро╛рой роиро┐ро▓ роХ ,

роХрпИроЯроХ , ро╡ роХ , рок ро▒ рпЖроЪро╛ роХ роЕрпИрой род роХ рпЗроХ

рпЖроЪро╛ род роО роХ родро┐рой . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роХро┐ро┤ рок роЪро╛

роЗ роХ роЪрпА роХро┐роп роХ роЕ роХро┐ род роХрпИро│

рокро╛роХро┐ родро╛ ро╡ ро░ ро╡ роЕро╡ роХро│ рпЖроЪро╛ роХрпИро│

роЕрокроХ рпЖроХро╛ ро│ рпЗро╡ рпЖроо ро╡ рокрой . роОройрпЗро╡,

роород ро▓ро╛ роЪ рок роЯ рпЖроЪро╛ родро╛рпИроЪрпЗроп рок роЪро╛ рок рпЖроХро╛рпИро▓

роХро╛ро░рог роО роХ род рок роХро┐ро▒ .

ро╡ роХро╛ро│ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХ (Bengal Communal Riots)

роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой роо ро╡ роХро╛ро│ родро┐

роЗрой роХро▓ро╡ро░ рпИрод ро╡ роЯ . 846 роЖроХ 5- рпЗродродро┐

ро▓ро┐ ро▓ро┐ роХ роЯро╡ ро╡ роЯ рпЗроиро░ роироЯро╡ рпИроХ роиро╛ро│

рокро╛родро┐ роХ рок роЯ рпЗрооро╛роЪрооро╛рой рок родро┐роХро│ роТ роиро╡роХро╛ро│ , роиро╡роХро╛ро│

роХ рпИроХ - рок ро░ роо родро┐ро░ро╛ роЪ роиро┐ро▓ рок родро┐роп роЙ ро│ ро░ро╛

роЗ роХро┐ро▒ . роиро╛ рок роЪ ро░ рпИроо рокро░ рокро│рпЗро╡ рпИроЯроп роиро╡роХро╛ро│роп

ро╡ро╛ род роЗро░ роЯрпИро░ рооро┐ ро▓ро┐роп роо роХро│ роО рок ро╡ роХро╛ рой

ро▓ро┐ роХ . роороХро╛ рооро╛ роХро╛ родро┐ роиро╡роХро╛ро│ рпЖроЪ , рпЗроЪро╛рпЗроЯ роЖроЪро┐ро░роо

роХро╛ роо рок ро░ рпИрой!

роХро╛ роо ро▓ро┐ роЖ роХро┐ро░рооро┐ рокро╛ро│ роХрпИро│ роЕроХ

роп роЪро┐рпИроп роЗ родро┐ропро╛ рпИроХро╡ роЯ . рокро╛роХро┐ родро╛ роЕроЪро╛ роХро╛ роорпИро░

род роХ рпИро╡ рпЖроХро╛ роЯ . роОройрпЗро╡, роХро╛ роо ро╡ро╡роХро╛ро░ род ро╡рпИро░

роЗ родро┐ропро╛ рокро╛роХро┐ родро╛ рпЖроХро╛ роХ рпЗро╡ роп 'рок ро╡рпИрой

роЗро┤ рок рпЖродро╛рпИроХ'ропро╛рой 55 рпЗроХро╛ рокро╛рпИроп рпЖроХро╛ роХро╛роо

роиро┐ родро┐ рпИро╡ рокрпЖрод 1948 роЬройро╡ рооро╛род рпЗрои ро╡

роЕрпИроо роЪро░рпИро╡ рпЖроЪ род . роЕрод роХро╛ро░рог рокро╛роХро┐ родро╛

роЕ род рокрог рпИрод рпЖроХро╛ рпЗрокро╛ родро│ро╡ро╛роЯ роХрпИро│ ро╡ро╛ роХро┐

Page 13: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

13

роЗ родро┐ропро╛ роОродро┐ро░ро╛роХ рокроп рок роО роЕрпИроо роЪро░рпИро╡

роХ родро┐ропрпЗродропро╛ . роЖройро╛ рокро╛роХро┐ родро╛рой роХро╛ роо

роЖ роХро┐ро░рооро┐ рпЖроХродро┐ро░ро╛роХ роЗ родро┐роп роЗро░ро╛ ро╡ рпИрод роЕ рокроп роХ

рпЗро╡ роО ро▒ро┐роп роХро╛ родро┐ рокро╛роХро┐ родро╛ роЗ родро┐ропро╛ рпЖроХро╛ роХ

рпЗро╡ роп рокрог рпИрод родро┐ родро┐ рпИро╡ рок роиро╛рогропроо ро▒ рпЗрои рпИроороп ро▒

рпЖроЪроп роО роХ родро┐ройро╛ . роОройрпЗро╡ 1948 роЬройро╡ рооро╛род роЪро╛ ро╡рпИро░

роЙ рогро╛ро╡ ро░род рпЗроо рпЖроХро╛ роЯро╛ . рпЗрои ро╡ роЕрпИроо роЪро░рпИро╡ рооро╛ ро▒ро┐

рпЖроХро╛ рпЖродро╛рпИроХрпИроп рокро╛роХро┐ родро╛ родро┐ рок роО родро┐

роЙ рогро╛ро╡ ро░род рпИрод ро╡ро▓ роХро┐ рпЖроХро╛ роЯро╛ . роЖройро╛ рокро╛роХро┐ родро╛

рпЖроХро╛ роЯ роЕроЪро╛ роХро╛ роо ро▓ро┐ ро╡ро▓роХро╡ рпИро▓. роХро╛ роо рок ро░ рпИрой

роЗ ро╡ро░ род роХ роЗ рокроЯро╛роорпЗро▓рпЗроп роЙ ро│ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рок

роЗ родро┐роп рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ роТ рпИроЯроп роХрпА рпЖроХро╛

ро╡ родродро┐ роЗ родро┐ропро╛ро╡ рпИро╡роЪро┐ро░ро╛ род роХро╡ рой рпЖроЬройро░ рооро╛рой

роп рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рок ро░ роХ роХ рок роЙ . роЗ родро┐ропро╛

ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯро╡род рпЗрок роо рой роХро│ рок ро░родро┐роиро┐родро┐роХрпИро│

роо рой роХро│ роЖ роиро┐ро▓ рок родро┐роХ роЗ родро┐ропро╛рп│редроЯрпЗройро╛ роЕ ро▓

рокро╛роХро┐ родро╛ роЯрпЗройро╛ роЗрпИрогроп рпЗро╡ ропрод

роЗ ро▒ро┐ропрпИрооропро╛рпИроорпИроп рпЗроХро╛ роХро╛ ройро╛ .

рпЖрок рокро╛ рпИрооропро╛рой роо рой рооро╛роиро┐ро▓ роХ роЗ родро┐ропро╛ роЯ

роЗрпИрогро╡род рпЗрок роЯрой роп роЪро┐ , роЕро░роЪро┐роп роЪро╛ роп ,

роиро┐ ро╡ро╛роХ родро┐ро▒рпИроо роХро┐роп рооро╛ . рпЗрокро░ро╛рпИроЪ рпЖроХро╛ роЯ,

род родро┐ро░рооро╛роХ роЗ роХ ро╡ рокроп роо рой роХрпИро│ рок рпИроЪропро╛роХрпЗро╡ро╛,

роЪрооро╛родро╛рой рок родро┐рпЗропро╛ роЕ ро▓ роиро┐ рок род рок рпЗроЯро╛ роЪ роородро┐ роХ

рпИро╡ родродро┐ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ рпЖрок рпИроо роп рок роЙ .

роОрой роРродро░ро╛рокро╛ роиро┐роЬро╛ роо роХро╛ роо роороХро╛ро░ро╛роЬро╛

роЪ рок род рок роЯро╡рпИро░ роЯ рпЖроЪроп рок роЯро╛ роО ро▒

ро▒ роЪро╛ ро│ро╛ройро╛ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ . роо роо роЯрой

рок роХрокро▓ рпЗродро╛ роРродро░ро╛рокро╛ роиро┐роЬро╛ роТ рок род ро╡родро┐роХрпИро│ рооро▒ро┐

Page 14: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

14

роЗ родро┐ропро╛ роОродро┐ро░ро╛роХ рпЖроЪроп рок роЯро╛ роО роЪ рпЗродроХро┐ роХ рок роЯ .

роЕрпЗродрпЗрокро╛ роР.роиро╛ро╡ роХро╛ роо рпЖро╡роХро╛ро░ рок ро▒ро┐ роХро╛

рпЖроЪ ропро╛ро╡ рокро╛роХро┐ родро╛ роЯ рпЗрокро╛ ро╡рпИрод родро╡ ро░ рпЗро╡

родро┐роп рпИро▓ роО ро▒ роХро╛ро░рог рпИрод ро▒ро┐ рпЗрои рпИро╡ роЪ роородро┐ роХ рпИро╡ родро╛

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ .

рпЗрокро╛ роиро┐ род роо роо роХ ро╡ро╛ рпЖроХ роЙ ро│ роЯ

рпЖрокро╛ ро╡ро╛рой рок ро░ рпИройрпИроп роР.роиро╛ро╡ род ро╡роЯ рпЗро╡ роО

ро╡ро▓ро┐ родро┐ройро╛ . роЕроЪро╛ роХро╛ роо ро▓ро┐ роЕ роХро┐ро░рооро┐ рокро╛ро│ роХрпИро│

роЕ ро▒ рок ро╡рпИрод ро╡ ро╡ роХро╛ роо ро╡ро╡роХро╛ро░ рпИрод

роо.роиро╛ рпЖроХро╛ рпЖроЪ рооро╛ рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ роЖрпЗро▓ро╛роЪрпИрой

ро▒ро┐роп рпЗрои рпИро╡ родро┐рпИроЪ родро┐ рок роп рпЖроЪропро▓ро╛ . роХро╡ рой рпЖроЬройро░

рокродро╡ропро▓ро┐ ро╡ро▓роХ рпЗрокро╛ро╡родро╛роХ роЕ родро┐ рпЗрои рпИро╡

род ро╡ро┤ро┐ рпЖроХро╛ ро╡ род рпЖроорпЧ рпЗрок роЯрой рокродро╡ ,

род родро┐ роП ро▒родро╛роХ роЗ рпИро▓. роХро╛ роо ро╡ро╡роХро╛ро░ роЗ родро┐ропро╛ -

рокро╛роХро┐ родро╛ рок ро░ рпИройропро╛роХ рооро╛ро▒ро┐ропрод рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ роХро┐роп

рок рпЗроХ ро▒ро╛ .

роЗ рооройрод ' рок рпЗроЯ (1875- 1950)

ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ 1875 роЕ рпЗроЯро╛рок 21-роЖ рпЗродродро┐

роЬро░ро╛ родро┐ роТ роХро┐ро░ро╛роо родро┐ рок ро▒ родро╛ . роЕро╡ро░ род рпИрод 1857

рпЖрок роХро┐ро│ роЪро┐роп рпЗрокро╛ родро▓ родрпИро▓ро╡рпЗро░ро╛ рпЗроЪ

рок ро╖ро╛рпЗро░ро╛ рпЗрокро╛ роЯро╡ . рок рпЗроЯ ро┤ рпИродропро╛роХ роЗ родрпЗрокро╛рпЗрод

роХро┐ро░ро╛роо роХро╛ рпЗро▒ро╛ роХро┐ро│ роЪро┐ роХро╛ рпИро▒ ро╡ро╛роЪро┐ родро╛ . роЗро│ро╡ропродро┐

роЕроХроородро╛рокро╛ рпЖроЪ рог роЖрпИро▓роХро│ рокрогропро╛ ро▒ро┐ройро╛ . рокроХро▓ро┐

рпЗро╡рпИро▓. роЗро░ро╡ рок . ро╡ роХрпА рпЖродро╛ро┤ро┐ роХро╛рой ро│ роЯ ' рок роЯ

рпЖрок ро▒ро╛ (1900) ро╡ роХрпА рпЖродро╛ро┤ро┐ рпЖродро╛роЯ роХро┐ройро╛ . роЪро┐ роХройрооро╛роХ ро╡ро╛

рокрог рпЗроЪрооро┐ , родрой 33-ро╡ ро╡ропродро┐ ро▓ роЯ рпЖроЪ ро▒ро╛ . родро┐рой

рок рпИроо рпЖроЪ роЗ роЖ рпЗроХро╛ ' (Inns of Court) ро▓роХ рпИрод

рои рокроп рок родро┐ройро╛ . роЪ роЯ роХ ро╡ рокроп рокро╛ роЯ ' рок роЯ

рпЖрок ро▒ро╛ (1910). роЗ родро┐ропро╛ родро┐ рок роп ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ

Page 15: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

15

роЕроХроородро╛рокро╛ родро┐ ро╡ роХрпА рпЖродро╛ро┤ро┐рпИро▓ ройро╛ . рпЖродро╛ро┤ро┐ро▓родро┐рок роХро│

роЖродро░рпЗро╡ро╛ роЕ рпЖродро╛ро┤ро┐ро▓ро┐ рпЖро╡ ро▒ро┐ рпЖрок ро▒ро╛ . рпЖроЪ ро╡ро╛

рпЖрок ро▒ро┐ род ро╡ роХро┐ рок рпЗроЯ , роХро╛ родро┐роп рпЗрок рпИроЪ рок роЕро╡ро░

ро▓ роЪро┐роп родро┐ рооройрпИрод рокро▒ро┐рпЖроХро╛ родро╛ . роХро╛ родро┐рпИроп роЪ родро┐

род рпИрой рпЗродроЪ рокро▓ роЕ рокрог рпЖроХро╛ роЯро╛ . рок рпЗроЯро▓ро┐

роиро╛ рок рпИро▒ родрпИро▓рпИроо родро┐ро▒рпИрой роХ роЯ роХро╛ родро┐ роЕро╡ роЯ

роирооро╛рпЗродро╛ро▓ро┐ роЪ родро┐ропро╛роХро┐ро░роХ рпИрод (Bardoll Satyagraha) роироЯ рпЖрокро╛ рпИрок

роТ рокрпИроЯ родро╛ . (1922). 137 роХро┐ро░ро╛роо роХро│ роЗ род 87,000 роо роХрпИро│

роТ рпЗроЪ роЪ родро┐ропро╛роХро┐ро░роХ рпИрод рпЖро╡ ро▒ро┐роХро░рооро╛роХ роироЯ родро┐ родро╛

рок рпЗроЯ . рок рпЗроЯро▓ро┐ роЕрпИроо рокро╛ ро▒рпИро▓ рокро╛ро░ро╛ роЕро╡

'роЪ родро╛ ' роО ро▒ рпЖрокропрпИро░ ройро╛ роХро╛ родро┐. роЕ ро▒ро┐ро▓ро┐ роЪ родро╛

ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ роХро╛ родро┐роп родрпИро▓рпИроороп роХрпА рпЗрои

роЗрпИрогропро╛роХ роЗ роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ рпЗрокро╛ро░ро╛ роЯ родро┐

рок рпЗроХ ро▒ро╛ .

роЪ родро╛ ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ роХро╛ роХро┐ро░ родрпИро▓ро╡ро░ро╛роХ

рпЗрод рпЖрод роХ рок роЯро╛ (1931). рпЗрод род рок ро░ роЪро╛ро░ родро┐ родро╡ ро░рооро╛роХ

роИ рок роП рооро╛роХро╛рог роХро│ роХро╛ роХро┐ро░ роЕрпИроо роЪро░рпИро╡ роЕрпИроороп

роХро╛ро░рогрооро╛роХ роЗ родро╛ (1937). роиро╛роЯро╛ роо ро▒ рпЗрокро╛ родрпИро▓ро╡ро░ро╛роХ

рпЗрод рпЖрод роХ рок роЯро╛ . 'рпЖро╡ рпИро│ропрпЗрой рпЖро╡ро│рпЗроп ' роЗроп роХ родро┐

рок рпЗроХ (1942) ро▒ро╛ роХ роЪро┐рпИро▒ род роЯрпИрой рпЖрок ро▒ро╛ .

рпЗрои ро╡ родрпИро▓рпИроороп роЕрпИроо роХ рок роЯ 'роЗрпИроЯ роХро╛ро▓

роЕро░роЪро╛ роХ' родро┐ рпИрог рок ро░родрооро░ро╛ройро╛ рок рпЗроЯ (1946).

роХ роЯро╡ ро╡ роЯ 'рпЗроиро░ роироЯро╡ рпИроХ'ропро╛ роП рок роЯ роХро▓ро╡ро░ рпИрод

рог роЯ роЪро╛ ропрооро╛роХ роЪрооро╛ро│ родро╛ роЪ родро╛ рок рпЗроЯ .

рпЖроорпЧ рпЗрок роЯ родро┐ роЯ родро┐ роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой'рпИроп родро╡ ро░рооро╛роХ

роОродро┐ родро╛ . роиро┐рпИро▓ роХ роЯро╛роп родро╛ роЕ родро┐ роЯ роЗрог роХро┐ройро╛ .

роЗ родро┐ропро╛ ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ род роЯ рпЗрои ро╡

роЕрпИроо роЪро░рпИро╡роп рпИрог рок ро░родрооро░ро╛роХ , роЙ рпИро▒

роЕрпИроо роЪро░ро╛роХ рок рпЗроХ ро▒ро╛ рок рпЗроЯ . роЗ родро┐роп рок ро╡рпИройроп

ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ роП рок роЯ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХрпИро│ роОродро┐ рпЖроХро╛ ро│ ,

Page 16: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

16

роЗ родро┐ропро╛ ро╡ род рок ро▓ро╛роп ро░ роХрог роХро╛рой роЕроХродро┐роХ

роЕрпИроЯ роХро▓ рпЖроХро╛ роХ , роЪ роЯ роТ рпИроХ роиро┐рпИро▓роиро╛ роЯ

рок рпЗроЯ рок ро░родроо рпЗрои роЙ рпИрогропро╛роХ роЗ родро╛ .

роо рогро╛рпИроЪрооро┐ роХ роо рой роХ роЯ роХро▓ рпЗрокроЪро┐

роЗ родро┐ропро╛ роЯ роЗрпИрогро╡род роЕро╡ роХро│ роЗрпИроЪро╡рог роХ рпИрод

рпЖрок ро▒ро╛ . роРродро░ро╛рокро╛ роиро┐роЬро╛ рпЗрокро╛ рпЖроХро╛ роЙроп родро┐роп рпЗрокро╛ родро┐

рпЖроХро╛ ропро╛ро╡ роЗ родро┐ропро╛ро╡ роТ рпИроо рокро╛ рпИроЯ роХро╛ рокро╛ ро▒

рог родро╛ рок рпЗроЯ . роРродро░ро╛рокро╛ роЗрпИрог рок ро░ рпИрой роЕро░роЪро┐роп

род ' роХро╛рогрпЗро╡ роО ро▒ рпЗрои ро╡ роЕ рпИро▒ропро▓ро┐

рооро╛ рок роЯро╛ . роЗ рок ро░ рпИройрпИроп роЗ родро┐ропро╛ро╡ роХро╛ роо рпЖроХро╛ рпИроХроп

рок родро┐ропро╛роХ рокро╛ родро╛ рпЗрои . роЖройро╛ рок рпЗроЯ роЗрпИрод роЗ родро┐ропро╛ро╡

роЙ роиро╛ рок ро░ рпИройропро╛роХ роХ родро┐ройро╛ '. рок рпЗроЯ роЗ родро┐роп

роЗро░ро╛ ро╡ родро┐ рпИрогрпЖроХро╛ роРродро░ро╛рокро╛ рпИрод роЗ родро┐ропро╛ роЯ

роЗрпИрог родро╛ . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роЬ роХро╛ роо роЗ родро┐ропро╛ роЯ

роЗрпИрогро╡род роЗро░ро╛ ро╡ род рпИро╡рпЗроп ро╡ рокройро╛ рок рпЗроЯ .

роЪроороХро╛ро▓ роЗ родро┐ропро╛ро╡ роо рой рооро╛роиро┐ро▓ роХрпИро│ роЗ родро┐ропро╛ роЯ

роЗрпИрог род роЗрпИрогроп ро▒ 'роЗро░ род роЪро┐ родро╛ ро░ роЪро┐' роЖ . роРрпЗро░ро╛ рок роп

ро╡ро░ро▓ро╛ ро▒ро┐ рпЖроЬ роорой роо роЗ родро╛ро▓ро┐роп роР роХро┐роп родро┐

роХро╛ро░рогрооро╛рой рок рооро╛ , роХ роЖроХро┐рпЗропро╛рпЗро░ро╛ роТ рокроЯ рок роЯро╛

рок рпЗроЯ . роЪ родро╛ ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ 'роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЗ рооройрод

рок рооро╛ ' роО рпЗрокро╛ ро▒ рок роЯро╛ . рпЗрои рок рпЗроЯрпИро▓ 'роиро╡

роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ роиро┐ рооро╛рой родро╡ ' роО рпЖрок рпИроорпЗропро╛

рпЖрок род рпИроорпЗропро╛ ро╡ рог родро╛ .

Page 17: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

17

UNIT-II

рпЗрои ро╡ рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ : роЪ родро╛роп родро┐

родро┐роп рпЗрокро╛ роХ

рпЗрои ро╡ рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ (Nehru's Vision)

роЬро╡ро╣ ро▓ро╛ рпЗрои роЕро░роЪро┐роп рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ рпИроЯроп

роХ рокройро╛ро╡ро╛родро┐; роОродро┐ роХро╛ро▓ роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ рок ро▒ро┐роп

роЗро▓ роЪро┐роп рпИрод рпЖроХро╛ роЯ ропродро╛ родро╡ро╛родро┐. роХроЯ род роХро╛ро▓ рпИрод

рок ро▒ро┐роп роЖ род роЕро▒ро┐ роЯ роиро┐роХ роХро╛ро▓ родро┐ роХро╛ ро▒ро┐

ро╡ роХро╛ро▓ родро┐ роЪро┐ро▒роХ рокро▒ родро╡ . роЕродройро╛ родро╛ рпЗрои

роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ роТ ро╡ропроп роЕрпИроо рокро╛роХ роо рокро╛ роХро╛роо

роТ роХ родро╛роХ, роХройро╡ро╛роХ, роХ рокрпИройропро╛роХ, роХро╡рпИродропро╛роХ роХ роЯро╛ .

рпЗроорпЖро▓ родро╡ро╛ ропро╛роХ рокро╛ родро╛ роЗ родро┐ропро╛ ро░ рокро╛ роХро│

роЪро╛роХ рпЗродро╛ ; роЖ рпЗроиро╛ роХро┐ройро╛ роЗ роиро╛

рок ро▓ро╛роп ро░ роХрог роХро╛рой роЖ роХро│ро╛роХ роЗрпИроЯропро▒ро╛ роУ

рпЖроХро╛ ро╡ ро▒ро╛род роТ рпИроо роЬро╡роиродро┐ропро╛роХ

роХро╛ роЪро┐ропро│ ! рпЗрои рпЗро╡ рпИроороп роТ рпИроо'рпИроп

рокро╛ родро╡ . роо ро▒ро╡ роХ рооро░ роХрпИро│ рокро╛ рпЖроХро╛ род

рпЗрокро╛ рпЗрои рооро░ роХрпИро│рпЖроп ро▓ро╛ роХроЯ род 'роХро╛ройроХ

роХро╛ роЪро┐'рпИроп роХ роЯро╛ . "роЗ родро┐ропро╛ роЕро┤ро┐ роО род род роХ

рпЖродро╛ рпИрооропро╛рой ро╡рпИро░ ро▓ рпЖрокро╛ рпЗрокро╛ ро▒ тАЭ (India was

like an ancient Palimset..) роО роО родро┐ройро╛ рпЗрои .

роЗ родро┐роп роТ рпИроо

роЗ родро┐ропро╛ рок рпЗро╡ роХро▓ро╛ роЪро╛ро░ роХро│ рок ро╡ рог

роХро▓рпИро╡ роО рок рпЗрои ро╡ рпЖрои роЪ рпЖродро│ро╡ро╛ .

роЗ родро┐роп ро╡ (Indianness) - роЗ ро╡ро╛ (Hindutuva)ро╡ ро▓ -

Page 18: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

18

родро╛ роЗ родро┐ропро╛ро╡ родрой род рпИроо роО рок рпЗрои ро╡ роХрог .

роЕродро╛ро╡ роЗ родро┐ропро╛ роЗ родро┐роп роХро│ роиро╛ - роЗ роХро│ роиро╛

роо роо ро▓ - роЗ родро┐роп роХро│ роиро╛роЯро╛роХ роЗ роХ рпЗро╡

роО рокродро┐ роЗ родро┐ро╡рпИро░ роЙ родро┐ропро╛роХ роЗ родро╛ рпЗрои . роЗ роХ

родро╛ роЗ родро┐роп роО ро▒ рои ро╡ро╛род рпИрод роЕро╡ роиро┐ро░ро╛роХ родро╛ .

роО ро╡ро╛ род рог рпИро░ рок роХ ропро╛рпЗродро╛ роЕрпЗродрпЗрокро╛ рокро▓

роХро▓ро╛ роЪро╛ро░ роХрпИро│ роЙ ро│роЯ роХро┐роп роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ роЗрой рок роХ

ропро╛ роО рок рпЗрои ро╡ роЙ ро│ роЙрпИро▒ рокро╛ .

роЬройроиро╛ропроХрпЗроо роЬро╡роиро╛

рпЗрои роЕро▒ро┐ро╡ро╛ , роЙ ро│ родро╛ , роЙрог ро╡ро╛ роТ

роЬройроиро╛ропроХро╡ро╛родро┐. рпЗрои род родро┐ро░ родро┐ роЙ ро╡роХ ; роЙ рпИроороХро│

роКроЯроХ . роЕродройро╛ родро╛ роЕро╡ роЬройроиро╛ропроХрпЗроо род родро┐ро░

роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЬро╡роиро╛ роО роО рог рпЖроЪроп рок роЯро╛ .

роо роХ роО ро╡род роиро┐рок родрпИрой рооро┐ ро▒ро┐ ро╡ро╛ рпИроо

ро╡ро┤ роХ рок роЯ . рпЖрокро╛ рпЗрод род роХ ро▓ роо роХро│ро╛ роЪро┐

роиро┐ ро╡рой роХ рокро▓ рок род рок роЯрой. роЬройроиро╛ропроХ

роиро╛роЯро╛ роо ро▒ родро┐ро▓ро┐ роХро┐ро░ро╛роо рок роЪро╛роп ро╡рпИро░

ро╡ рок род рок роЯ . роЬройроиро╛ропроХ рок родро┐роп роХро╛ро░рогрооро╛роХ

рпЗрои роо роХрпИро│ рпЗроироЪро┐ родро╛ ; роо роХ рпЗрои рпИро╡ рпЗроироЪро┐ родрой .

рпЗроЪро╛ро╖ро▓ро┐роЪ род

роЪро╛родро╛ро░рог роо роХро│ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ род родро┐ро░рпЗроо

роЕро╡ роХро│ роЕро░роЪро┐роп род родро┐ро░ роХро╛рой роЕ родро│ роО рок

рпЗрои ро╡ рои рок рпИроХропро╛ . роо роХ ро╡ро╛ рпИроо

рпЖроХро╛ родро╛ роо рпЗрокро╛родро╛ ; роЕро╡ роХ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░

ро╡ро│ роЪро┐роп рок рпЗроХ роХ рпЗро╡ роО ро╡ рокройро╛

рпЗрои . 'роХрпИроЯроп роХрпИроЯ рпЗрод ро▒ ' роО ро▒ роХро╛ родро┐роп

роХройрпИро╡ роиройро╡ро╛ роХ роиро┐рпИрой родро╛ . роОройрпЗро╡ ро░ роЯ

родро▓ро╛ро│ ро╡ рпИрод роЕроЯ рпИро▒ роХ ройроЪ рпИрод

Page 19: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

19

ро╡ро▓ роХро┐ рпЗроЪро╛ро╖ро▓ро┐роЪ рокро╛рпИродроп рокропрог роХ рог родро╛ рпЗрои .

род ройрпИро▒ род роЪро╛ родро┐ роЯрооро┐ роЯ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ родро┐ ро▓рпЗроо

роЗ роЪро╛ родро┐ропрооро╛ роО ро▒ ро╡ родро╛ рпЗрои . роЕро░роЪро┐роп

рпЗрокро╛ро░ро╛ роЯ родро┐ ро▓ роиро╛ ро╡ родрпИро▓ рпЖрок

род родрпИрод рпЗрокро╛ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро░ роЯро▓ро┐ро▓ро┐

роо роХрпИро│ роХро╛ рокро╛ рпЖрокро╛ рпИрок род рпИрод роЕ ро▓

род роороХ родро╛ роиро┐рпИро▓ропро▓ро┐ роЕро░роЪро╛ роХ рпЗроо рпЖроХро╛ ро│

рпЗро╡ роО рок рпЗрои ро╡ рог . рпЗроЪро╛ро╖ро▓ро┐роЪ роЪроо ро╡

роЪ родро╛роп (Eqalitarian Society)рпИрод роЕрпИроЯро╡род роХро╛рой

рооро╛ роХрпЗроороп ро▒ро┐ ро╡ ро▓.

роЪроороп роЪро╛ рок рпИроо

роЕро░роЪро┐роп - рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ - роЪ родро╛роп роЪроо ро╡

роиро┐рпИро▓ рпЖрокро▒ рпЗро╡ рооро╛роп роЪроороп роЪроо ро╡

роЗ ро▒ро┐ропрпИрооропро╛род . роЪроороп родрой рооройрод рои рок рпИроХрпИроп

рпЖрокро╛ род . роЪроороп роЪроо ро╡ рпЖрокро╛ ро╡ро╛ рпИроХ

роЪ роо род рок роЯ . роЕро░роЪро╛ роХ роО род роТ роЪроороп рпИрод

роЪро╛ро░ро╛роо роЗ родро╛ родро╛ рпЖрокро╛ ро╡ро╛ ро╡ роЪроороп

роЪроо ро╡ рпИрод роиро┐рпИро▓роиро╛ роЯ . роО роХро╛ роЯро╛роХ, роЗ

роород роЗ роХро│ роЪрооропрпЗроороп ро▒ро┐ роЗ родро┐роп роХро│ роЪрооропроо . роЗ роород родро╛ роЗ родро┐роп роо роХро│ роЪрооропрооро╛роХ роЗ роХ

рпЗро╡ роО рок роЪроороп рпЖрокро╛рпИро▒роп рпИрооропро╛ ; роЪроороп

роЕ рокрпИроЯро╡ро╛родрооро╛ ; роЪроороп родро╡ ро░ро╡ро╛родрооро╛ . роОройрпЗро╡,

роТ роЪро╛ро░ро╛ - роЕро╡ роХ рпЖрок рокро╛ рпИрооропройро░ро╛роХ роЗ родро╛

роород рои рок рпИроХрпИроп рок ро▒ роо - роЕро╡ роХ

роЪро┐ рокро╛ рпИрооропройро░ро╛роХ роЗ рок - родро┐рог рок роЗ родро┐роп

роТ рпИроо рокро╛ роК ро╡рпИро│ро╡ ро╡ роО рок

рпЗрои ро╡ рпЖродро│ро╡ро╛рой рпЗроиро╛ роХрооро╛ . роЕродройро╛ родро╛ рпЗрои

роЗ родро┐ропрпИро░ роо роХро│ро╛роХ, роо роХро│ро╛роХ, рооройродро╛рок рооро╛ройрооро┐ роХ

рооройрод роХро│ро╛роХ рокро╛ родро╛рпЗро░роп ро▒ро┐, роЗ роХро│ро╛роХрпЗро╡ро╛, роХро│ро╛роХрпЗро╡ро╛, роХро┐ро▒ро┐ ро╡ роХро│ро╛роХрпЗро╡ро╛ рокро╛ роХро╡ рпИро▓.

роЪроороп роо роХрпИро│ рок роЗроп рпИроЯроп . роЪроороп

Page 20: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

20

роЪро╛ рок рпИроо роо роХрпИро│ роЗрпИрог рог рпИроЯроп . рпЗрои ро╡

роЪроороп роЪро╛ рок рпИроо роЗрой , роород , рпЖрооро╛ро┤ро┐, рок ро░ро╛ родро┐роп

рпЗро╡ рокро╛ роХрпИро│ роХроЯ роо роХрпИро│ роТ рпЗроЪ род рпИроо

рпЖрок ро▒ .

роиро╡ ройрооропрооро╛ роХ

роЗ родро┐ропро╛ рокро╛ро░ рок ропрооро┐ роХ рокро┤рпИрооропро╛рой роиро╛ . рокрпИро┤роп

роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ родро┐роп роЗ родро┐ропро╛ро╡ро╛роХ роЙ рооро╛ ро▒ рпЖроЪ роп

рпЗро╡ роО рок рпЗрои ро╡ роиро┐рпИрой рокро╛ . роиро╡ ройрооропрооро╛ роХро┐

(Modernisation)ройро╛ роо рпЗроо роЗ роЪро╛ родро┐ропрооро╛ . роЗрод роХро╛рой

роТрпЗро░ ро╡ро┤ро┐ роЕро▒ро┐ро╡роп - рпЖродро╛ро┤ро┐ рок родро┐ ро▓

рок рпЗрокро╛ роЪ родро╛роп рпИрод рпЗрокро╛ роЪ родро╛ропрооро╛

роп роЪро┐рпИроп рпИрой роЯ рпЗроо рпЖроХро╛ роЯро╛ рпЗрои . роЗрод

роЗро░ рпЗродрпИро╡роХ родро┐ рпЖроЪ роп рок род рпЗро╡ ; 1)

роо роХро│ роорой рокро╛ рпИроо рооро╛ ро▒ . рок родро╡ роХ рокро┤рпИрооро╡ро╛род

роЯ рои рок рпИроХроХро│ , роироЯро╡ рпИроХроХро│ родро┐рпИро│ родро┐

рпЗрокро╛ роиро╛ роо роХро│ рооройрооро╛ ро▒рооро┐ ро▒ро┐ роиро╡ ройрооропрооро╛ роХ

роЪро╛ родро┐ропрооро┐ рпИро▓. роОройрпЗро╡ роЕро▒ро┐ро╡роп роЙрог (Scientific Tempar)

роо роХро│рпИроЯрпЗроп роП рокроЯ рпЗро╡ роп роЗ ро▒ро┐ропрпИрооропро╛род роО ро▒ро╛

рпЗрои . 2) роЕро▒ро┐ро╡роп роХ ро╡ . роЕро▒ро┐ро╡роп роХ ро╡роп ро▓рпЗроо

роо роХро│рпИроЯрпЗроп роЕро▒ро┐ро╡роп роЙрог рпИро╡ роП рок род

роО роО рогроп рпЗрои роЕро▒ро┐ро╡роп - рпЖродро╛ро┤ро┐ рок

роХ роХрпИро│ , роиро┐рпИро▓роп роХрпИро│ , роЖро░ро╛ роЪро┐

роиро┐ ро╡рой роХрпИро│ , рпЗро╣ро╛рооро┐ рокро╛рокро╛, ро╡ ро░ роЪро╛ро░ро╛рокро╛ рпЗрокро╛ ро▒

ро╡ роЮро╛ройроХрпИро│ рпЖро╡ ро╡ро╛роХ роК ро╡ родро╛ .

роиро╡ ройрооропрооро╛ роХ ро▓ роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ рпЖродро╛ро┤ро┐ рооропрооро╛рой

рпЗройро▒ро┐роп роиро╛роЯро╛ роХ рпЗро╡ рпЖроо рокрпЗрод рпЗрои ро╡

рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ роХро╛ . рпЗрои ро╡ рпЖродро╛рпИро▓рпЗроиро╛ рпЗроХ роЕро╡

роЪроороХро╛ро▓ роЗ родро┐ропро╛ ро╡ рпЖроЪ ро▒ рои рпЖроХро╛рпИроЯропро╛ .

Page 21: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

21

роЪ родро╛роп роЙ рооро╛ ро▒ (Social Transformation)

роиро╛роЯро╛ роо ро▒ роЬройроиро╛ропроХ , родро┐ роЯрооро┐ роЯ

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ , роЪ родро╛роп роЪрпАро░рпИроо роЖроХро┐ропрпИро╡ роЬро╡ро╣ ро▓ро╛

рпЗрои ро╡ рпЖрок роЕро░роЪро┐роп , рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░, роЪ роХ

ро▒ро┐ рпЗроХро╛ роХро│ро╛роХ роЗ родрой. роЗ родро┐роп роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо

роЪ роЯ , роР родро╛ родро┐ роЯ роХ родро▓ро┐ро░

ро▒ро┐ рпЗроХро╛ роХ рпЖроЪроп ро╡ ро╡ рпЖроХро╛ родрой. роЕрпЗродрпЗрокро╛

роЪ роХ роиродро┐ рпЖроХро╛ рпИроХ (Policy of Social Justice) ро▓ роЪ родро╛роп

роЙ рооро╛ ро▒ роХро╛рой ро╡ро┤ро┐ ро╡ роХ рок роЯ . 'роЪ роХ роиродро┐ '

роЬройроиро╛ропроХ родро┐ роЬро╡ . рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐роп роЪро╛ро░ .

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро░ роЯ роЪ роХ роЪрпА рпЗроХ роХ

роХрпИро│роп рок , роЪ роЯ роЕрпИройро╡ роЪроорооро╛роХ

роироЯ род рок , роЪ родро╛роп роЪроо ро╡ роиро┐рпИро▓роиро╛ роЯ рок рпЗрокро╛

родро╛ роЪ роХ роиродро┐ рпЖрокро╛ рпИроЯропродро╛роХро┐ро▒ . роЕрпИройро╡

роЪрооро╡ро╛ роЕро│ роХ рок рпЗрокро╛ родро╛ роЪ роХ роиродро┐ роиро┐рпИрой

роиро┐роЬрооро╛роХро┐ро▒ . роЗ родро┐роп роЪ родро╛роп родро┐ роХ рпИродрпЗроп рооро╛ ро▒ро┐

роЕрпИроо рокрод ро▓ роЪ роХ роЪрпАро░рпИроо рпИрок рпЖроЪ роп

роО роЙ родро┐ропро╛роХ рои рокройро╛ рпЗрои . роОройрпЗро╡, роо роХро│

роорой рокро╛ рпИроороп , рпЗроиро╛ роХро┐ , рпЗрокро╛ роХро┐ роЙрог роХро│ ,

ро╡ рок роХро│ , рокро┤ роХро╡ро┤ роХ роХро│ роЕ рокрпИроЯ

рооро╛ ро▒ роХрпИро│ роХро╛рог ро╡ рокройро╛ . роЕрод ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ роЗ родро┐роп

роЪ родро╛роп родро┐ роЪро┐ро▓ родро┐роп рпЗрокро╛ роХрпИро│ (New Trends in Indian

Society) роХро╛рог род .

роЪ родро╛роп рпЖроХро╛ рпИроХ (Social Policy)

1947 роЖроХ 15 роЖ рпЗродродро┐ роиро╛ ро╡ родрпИро▓

роЕрпИроЯ род рпЗрокро╛ роЕро░роЪро╛ роХ роЕродро┐роХро╛ро░ роЖ роХро┐рпЗро▓роп роХро│ро╛

роЗ родро┐роп роХро│роЯ роТ рокрпИроЯ роХ рок роЯ . роЕ род роЕродро┐роХро╛ро░ рпИрод

рпЖроХро╛ роЗ родро┐роп роЪ родро╛роп роЕрпИроо рпИрок рооро╛ ро▒ро┐ роЕрпИроо роХ

рпЖроЪ родро╛ рпЗрои . роЕрод рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐

Page 22: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

22

роо рпЗрокро╛родро╛ роО рокрпИрод роЙрог родро╛ . роОройрпЗро╡ рпЗрои

роЪ родро╛роп рпИрод роиро╡ ройрооропрооро╛ (Modernisation of Society)

роп роЪро┐роп роИ рок роЯро╛ . роЕ рпЗрокро╛ родро╛ роЗ родро┐ропро╛ роиро╛роХ роХ

роиро╛роЯро╛роХ . роЗ родро┐роп роХ роЕро▒ро┐рпЖро╡ро╛ро│рооро┐ роХ,

род рой рок рпИроХ рпИроЯроп, ропроо ропро╛рпИрод роЙрог рпИроЯроп

роо роХро│ро╛ро╡ . роЗ родрпИроХроп роЙроп роп рпЗроиро╛ роХ рпЗродро╛

роЙ ро╡ро╛ роХ рок роЯрпЗрод рпЗрои роЕро░роЪро╛ роХ родро┐ родро┐роп роЪ родро╛роп

рпЖроХро╛ рпИроХропро╛ .

роЪ родро╛роп роЪроо ро╡ (Social Equality) роЪ родро╛роп

рпЖроХро╛ рпИроХроп ро╡рпИрооропрооро╛ . роЪ родро╛роп роЪроо ро╡ родро┐

ро▓рпЗроо роЪ родро╛роп ро░ роЪро┐ (Social Revolution)рпИроп роП рок род

. роЪ родро╛роп роЪроо ро╡ ро▒ро┐ рпЗроХро╛рпИро│

роирпИроЯ рпИро▒ рок рпЗроиро╛ рпЗроХро╛ родро╛ рпЗрои роЕро░роЪро╛ роХ

роЪ родро╛роп рпЖроХро╛ рпИроХрпИроп ро╡ род . ро╡ро╡роЪро╛роп роХ ро╡ родрпИро▓,

рпЖрок роХ род родро┐ро░ , родро╛ род рок рпЗроЯро╛ рпЗрой ро▒

роЖроХро┐ропрпИро╡ роЪ родро╛роп ро░ роЪро┐ роХро╛рой ро╡ро┤ро┐роХро│ро╛роХ

рпЖроХро╛ ро│ рок роЯрой. роХ ро▒ро┐ , роЪ родро╛роп рпЖроХро╛ рпИроХ

роЪ родро╛роп роЙ рооро╛ ро▒ роХро╛рой роХро▓ роХрпИро░ ро╡ро│ роХрооро╛ . рооро╛роиро┐ро▓ роХ роо роЪрпАро░рпИроо

рооро╛роиро┐ро▓ роХ роо роЪрпАро░рпИроо (State's Reorganisation)

роЪроороХро╛ро▓ роЗ родро┐ропро╛ро╡ родрпИро▓ропро╛роп роЪро╡ро╛ роХро│ роТ ро▒ро╛ .

роЗ родро┐роп рок ро╡рпИрой, роо рой рооро╛роиро┐ро▓ роХ роЗрпИрог ,

роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯ роЙ ро╡ро╛ роХ , родро┐ роЯрооро┐ роЯ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░

ро╡ро│ роЪро┐ роЖроХро┐роп роЪро╡ро╛ роХрпИро│ роОродро┐ рпЖроХро╛ роЯ рпЗрои роЕро░роЪро╛ роХ

рооро╛роиро┐ро▓ роХ роо роЪрпАро░рпИроо рок ро░ рпИройрпИроп роЪ родро┐ роХ

рпЗро╡ ропродро╛роп . роЕрод роХро╛ро░рог роо рой рооро╛роиро┐ро▓ роХ

роЗ родро┐ропро╛ роЯ роЗрпИрог роХ рок роЯ рок роЙ ро╡ро╛рой 'роЕро░роЪро┐роп

рок родро┐роХ ' (Political Units) рокро░ рокро│ , роо роХ рпЖродро╛рпИроХ ,

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐ роиро┐рпИро▓роп рпЖрок

Page 23: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

23

рпЗро╡ рок родрой. род роХро╛ро▓ро┐роХрооро╛ройрпИро╡. роЕ роо роо ро▓. рокро▓

рок родро┐роХ рокро▓ рпЖрооро╛ро┤ро┐роХрпИро│ рпЗрок рпЗро╡ро╛рпИро░ рпЖроХро╛ родрой.

роОройрпЗро╡, роЗ родро┐роп рооро╛роиро┐ро▓ роХро│ роО рпИро▓роХрпИро│

роЕро▒ро┐ ро╡рооро╛роХ, роирпИроЯ рпИро▒ роЪро╛ родро┐ропрооро╛роХ, роо роХро│

роОродро┐ рокро╛ роХрпИро│ рооройродро┐ рпЖроХро╛ роо роЪрпАро░рпИроо рпЖроЪ роп

рпЗро╡ роп роЗ ро▒ро┐ропрпИрооропро╛родродро╛роп . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХ

роЖ роХро┐рпЗро▓роп роХро┐ро┤ роХро┐ родро┐роп роХ рпЖрокрой роЗ родро┐роп

роо рог роХро╛ ро▒ро┐роп рок рой роЖ роХро┐ро▓ рпЖрооро╛ро┤ро┐роп

рпЖроЪ ро╡ро╛ рок рок ропро╛роХ ро╡ро│ род . роЕро░роЪро╛ роХ

роЕ ро╡ро▓роХ роХро│ роЗ родро┐ роо роЙ рпЖрооро╛ро┤ро┐роХро│

рпЖроЪ ро╡ро╛ рпИро▒ропро▓ро╛роп . роХро╛ро▓ рпЗрокро╛ роХро┐ роЖ роХро┐ро▓

роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЗрпИрог рпЖрооро╛ро┤ро┐ (Link Language) роЖроп .

рпЗроо роЖ роХро┐рпЗро▓роп роЖ роЪро┐ропро╛ро│ роХ роиро┐ ро╡ро╛роХ ро╡роЪродро┐ роХро╛роХ

рооро╛роиро┐ро▓ роХрпИро│ рок родрой . 1919 ро╡рпИро░ рок роЗ родро┐роп

роЕро░роЪро╛ роХ роТ рпИро▒ропро╛ роЪро┐ (Unitary Form of Government)

роЕрпИроо рокро╛роХ роЗ родродро╛ роЕ ро╡ро╛ рок рок роОро│родро╛роп .

роЕ рок рок родро╛ роЗ родро┐роп рпЗродроЪро┐роп роТ рпИроо роЪ родро┐рпИроп

рок родро╛ (Divide and Rule) роЙ родро┐ропро╛ рокро▓рооро┐ро┤ роХ

рпЖроЪ ро╡род ро╡роЪродро┐ропро╛роХ роЗ род . ро╡ родрпИро▓

рпЗрокро╛ро░ро╛ роЯ родро┐ ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ роЗ родро┐роп роХро│рпИроЯрпЗроп роЕро░роЪро┐роп

ро╡ро┤ро┐ рог роП рокроЯрпЗро╡ роЕро╡ роХ роиро┐ ро╡ро╛роХ родро┐ рок рпЗроХ роХ

ро╡ рокрой . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓ роХ роЕрпИроо роХ рокроЯ рпЗро╡

роО рпЗроХро╛ рой . роОройрпЗро╡, рооро╛ рпЗроЯ - рпЖроЪ рпЗрокро╛

роЕро▒ро┐ рпИроХ , рпИроЪроо роХрооро┐ро╖ рпЖрооро╛ро┤ро┐ роо роЗрой

роХро╛ро░рогроХро│ роЕ рокрпИроЯроп рооро╛роХро╛рог роХ рооро╛ ро▒ро┐

роЕрпИроо роХ рокроЯро▓ро╛ роО ро▒ рпЗропро╛роЪрпИройрпИроп рпЖрод ро╡ родрой .

Page 24: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

24

роЗ родро┐роп рпЗродроЪро┐роп роХро╛ роХро┐ро░ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓

роЕрпИроо рпИро╡ 1908-рпЗро▓рпЗроп роП рпЖроХро╛ роЯ .

роЕ роХ родро┐ роЕ рокрпИроЯроп родро╛ 1911- рокроХро╛

ро╡ роХро╛ро│ родро┐ро▓ро┐ рок роХ рок роЯ . 1920- роЖ

роиро╛ роп роХро╛ роХро┐ро░ рооро╛роиро╛ роЗ родро┐роп рооро╛роХро╛рог роХ

рок ро░ро╛ родро┐роп рпЖрооро╛ро┤ро┐роХ роЕ рокрпИроЯроп родро┐ родро┐ роЕрпИроо роХ рокроЯ

рпЗро╡ роО род рооро╛рой роХ рок роЯ . роиро╛ роХро╛ роХро┐ро░

род рооро╛рой родро┐ рок роиро┐ ро╡ро╛роХ ро╡роЪродро┐ роХро╛роХ роЙ ро╡ро╛ роХ рок роЯ

роЕро░роЪро┐роп рок родро┐роХ рокродро┐ро▓ро╛роХ рпЖрооро╛ро┤ро┐ ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХ

роЕрпИроо роХ рокроЯ рпЗро╡ роО ро▒ рпЖроХро╛ рпИроХ роХ

рпЗро╡ рокро╛ ро▒ро┐ роП рпЖроХро╛ ро│ рок роЯ . роороХро╛ рооро╛ роХро╛ родро┐

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роЕрпИроо рпИрок рпЖродро╛роЯ ро╡ро▓ро┐ родро┐

ро╡ родро╛ . 1928- роиро┐ропрооро┐ роХ рок роЯ рпЗрооро╛родро┐ро▓ро╛ рпЗрои роХрооро┐

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог рпЗроХро╛ рпИроХрпИроп рпЗроХро╛ роХро╛ роп .

роЕ роо роо ро▓. рооро╛роХро╛рог роХро╛ роХро┐ро░ роХрооро┐ роХ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рооро╛ ро▒ро┐ роЕрпИроо роХ рок роЯрой. роЕ ро╡ро╛ роЕрпИроо роХ рок роЯ родро╛

родрооро┐ роиро╛ роХро╛ роХро┐ро░ роХрооро┐ ' роЖ . роОройрпЗро╡, роЗ родро┐ропро╛

ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ ро╡рпИро░ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓

рпЗроХро╛ рпИроХрпЗроп роХро╛ роХро┐ро░роЪро┐ рпЖроХро╛ рпИроХропро╛роХ роЗ род . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓ роХ роХрооро┐ро╖ , 1948

(The Linguistic Provinces Commission) родро╛ роХрооро┐ро╖

роЗ родро┐роп роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒ рпЗродроЪро┐роп

рпЖрооро╛ро┤ро┐ рок ро░ рпИрой рок ро▒ро┐ ро╡ро╡ро╛родро┐ род рпЗрокро╛ рпЖрооро╛ро┤ро┐ ро╡ро┤ро┐

рооро╛роХро╛рог роо роЪрпАро░рпИроо рпЗроХро╛ рпИроХ родрпИро▓ роХро┐роп . роЪ роЯ

роЙ рокрой роХро│ роЪро┐ро▓ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХ рок роХ рокроЯ

рпЗро╡ роО ро╡ро▓ро┐ родро┐рой . роЕ роо роо ро▓. роЕ родрпИроХроп

роо роЪрпАро░рпИроо рок ро▒ро┐ роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯ роирпИроЯ рпИро▒

ро╡ ро╡род рпЗрок род рооро╛рой роХ рпЗро╡ роО

ро╡ родро┐рой . роОройрпЗро╡ роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯ роо ро▒

Page 25: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

25

родрпИро▓ро╡ ро░ро╛рпЗроЬ родро┐ро░ рок ро░роЪро╛ рооро╛роХро╛рог роХ роо роЪрпАро░рпИроо

роХрооро┐ро╖рпИрой роиро┐ропрооро┐ родро╛ (1948).

роУ рпЖрок ро▒ роЕро▓роХро╛рокро╛ роЙроп роиродро┐роо ро▒ роиродро┐рокродро┐

роО .рпЗроХ.родро╛ (S.K.Dar) роЕ роХрооро┐ро╖рой родрпИро▓ро╡ . роУ рпЖрок ро▒

роР.роЪро┐.роО . роЕродро┐роХро╛ роЯро╛ роЯ рок ройро╛ро▓ро╛ , роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо

роЪ роЯроо ро▒ роЙ рокрой роЬроХ роиро╛ро░ро╛ропрог рок ро▒ роЕ роХ родро┐рой роХ .

роЪ роЯ родро╛ роХрооро┐ро╖ (Dar Commission) рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХ

роЕрпИроо роХ рок ро╡ рок ро▒ро┐ , роЕ ро╡ро╛ роо роЪрпАро░рпИроо

рпЖтЧМроЪ ро╡родро╛ роП рокроЯ роп роиро┐ ро╡ро╛роХ, роиро┐родро┐ роо рок ро▒

ро╡рпИро│ роХ рок ро▒ро┐ рок роЪрпАро▓ро┐ родро╛ роХрооро┐ро╖

рооро╛роиро┐ро▓ роХро│ роХ родро▒ро┐роп роиро╛ ро╡ рокропрог

рпЗроо рпЖроХро╛ роЯ . роЕ рпЖроЪ ро▒ роЗроЯ роХро│рпЖро▓ ро▓ро╛ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рооро╛роХро╛рог роо роЪрпАро░рпИроо рок ро▒ро┐роп рпЗроХро╛ рпИроХ рокро▓рооро╛роХ роЗ род .

роЕрпЗрод рпЗрокро╛ роЪро┐ро▓ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ рооро╛ ро▒ро┐

роЕрпИроо рокрпИрод роХ рпИрооропро╛роХ роОродро┐ родрой . рпЖрооро╛ро┤ро┐рпИроп

роЕ рокрпИроЯропро╛роХ рпЖроХро╛ рооро╛роХро╛рог роХро│ роО рпИро▓роХрпИро│

рооро╛ ро▒ро┐ роЕрпИроо рокрпИрод роЖрод роОродро┐ 'роХ

ро▒ро┐ роХ ' (Memorandum) роЕ роХрооро┐ро╖ройроЯ рпЖроХро╛ роХ рок роЯрой.

родро╛ роХрооро┐ро╖ рпЖрокро╛ ро╡роЪро╛ро░рпИрогроХ ро▓рооро╛роХ

родроХро╡ роХрпИро│ родро┐ро░ рой.

1948 роЖ роЖ ро╡род рпЗрок родро╛

роХрооро┐ро╖ роЕрод роЕро▒ро┐ рпИроХрпИроп роЪроо рок род . роЙроЯрой ропро╛роХ

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХ роо роЪрпАро░рпИроо роХ рок ро╡

ро╡ рок род роХрод ро▓, роО роХ родро┐роп роЕ роХрооро┐ро╖ . роЕрод

роХро╛ро░рог роЗ родро┐ропро╛ роХ рпИрооропро╛рой рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ рпЖрои роХ ,

роЕ роиро┐роп роЖ роХро┐ро░рооро┐ , роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХ

роЗро▓ роХро╛роп родрпЗродропро╛ . рпЗроо роо рой рооро╛роиро┐ро▓ роХ

роЗ родро┐ропро╛ роЯ роЙ родро┐ропро╛роХ роЗрпИрог роХ рокроЯро╡ рпИро▓

роО рокрпИрод роХро╛ роп родро╛ роХрооро┐ро╖ . рпЗроо

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роо роЪрпАро░рпИроо рокро╛ роП рокроЯ роп

Page 26: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

26

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ роиро┐ ро╡ро╛роХ рпЖроЪро▓ роХрпИро│ родро╛ роХ роп

роиро┐рпИро▓роп роиро╛ роЗ рпИро▓ роО роХ родро┐роп роЕ роХрооро┐ро╖ .

роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒ родро┐ рпЗродроЪро┐роп рпЖрооро╛ро┤ро┐

рпЖроХро╛ рпИроХ ро╡ро╡ро╛родро┐ роХ рок роЯ , роЕрод ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ родро╛

роХрооро┐ро╖ роиро┐ропрооро┐ роХ рок роЯ роиро╛ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рооро╛роХро╛рог роХ роо роЪрпАро░рпИроо рок ро▒ро┐роп роЪ рпИроЪрпИроп

родро╡ ро░ рок родро┐роп . родрой роЖ родро┐ро░ рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХ рокро▓

рпЖрок ро▒ роЕ роиро┐рпИро▓роп родро╛ роХрооро┐ро╖ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог

рок роХ рок ро╡род роОродро┐ро░ро╛роХ роХ рпЖрод ро╡ род . роОрой ,

роЪро┐ро▓ рооро╛роХро╛рог роХ роиро┐ ро╡ро╛роХ роХро╛ро░рог роХ роХро╛роХ

рооро╛ ро▒ро┐ропрпИроо роХро▓ро╛ роО рок рпИро░ род . роТ рок роЯ роЙ родро┐ропро╛рой роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ роХро╛рог

ро╡ рокроп рок ро░родроо рпЗрои рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог

роо роЪрпАро░рпИроо рпИроо родро░ро╡ рпИро▓. роХрооро┐ рпИроп

роХрооро┐ро╖рпИрой роиро┐ропрооро┐ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роЪрпАро░рпИроо

рок ро░ рпИройрпИроп роТ родро┐рпИро╡ рокродро┐ ро▒ро┐ропро╛роХ роЗ родро╛ рпЗрои .

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ роЕрпИроо рок рок ро▒ро┐

рпЖро╡ рокродро┐ рпЖродро╛роЯ рокро▓ро╡ рой роиро┐ро▓ро╡ропродро╛роХ

роХ роХро┐ро▒ро╛ роО .рпЗроХро╛рокро╛ . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роЪрпАро░рпИроо рок

роХро╛ родро┐ роЗ род роЖ ро╡ рпЗрои роЗ рпИро▓ роО рок

роЯро╛ ро▓ро┐ ро╡ро╛ рпЖрок роХ .

рпЗроЬ.ро╡ .рок . роХрооро┐ (J.V.P.Committee), 1948

родро╛ роХрооро┐ро╖ роЕ ро▒ро┐ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро╛ рооро╛роиро┐ро▓ роХрпИро│

роЕрпИроо рок рок ро▒ро┐ рок роЪрпАро▓ро┐ роХ роХро╛ роХро┐ро░ роХ роЪро┐ роТ

роХрооро┐ рпИроп роЕрпИроо род ( роЪ рок 1948). роЕ роХрооро┐ роп , 1)

роЬро╡ро╣ ро▓ро╛ рпЗрои , 2) ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯ , 3) рок роЯро╛рок

роЪрпА родро╛ро░ро╛роо ропро╛ роЖроХро┐рпЗропро╛ роЗроЯ рпЖрок ро▒рой . роЗ роЗро╡ роХро│

рпЖрокроп роХро│ род роО роХрпИро│ рпЖроХро╛ рпЗроЬ.ро╡ .рок .роО

роЕро▒ро┐роп рок роЯ .

Page 27: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

27

рпЗроЬ.ро╡ .рок . роХрооро┐ роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рок рокрод роЪро┐ро▓ роЕро│ рпЗроХро╛ роХрпИро│ роиро┐ рогроп род :

1) роЗ родро┐роп рпЗродроЪро┐роп роХро╛ роХро┐ро░ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог

рпЖроХро╛ рпИроХрпИроп роП рпЖроХро╛ роЯрпЗрокро╛ роЕ рпЖроХро╛ рпИроХроп

роирпИроЯ рпИро▒ ро╡рпИро│ роХрпИро│ роОродро┐ рпЖроХро╛ ро│ро╡ рпИро▓. роОройрпЗро╡

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ роЕрпИроо рокродро╛ роП рокроЯ роп

ро╡рпИро│ роХрпИро│ роХрог роХро┐ роО рпЖроХро╛ ро│ рпЗро╡ .

2) роЗ родро┐ропро╛ро╡ рокро╛ роХро╛ , роТ рпИроо, рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│

роЖроХро┐ропрпИро╡ рпИроо рпЖрокро▒ рпЗро╡ . рок ро╡рпИрой

роЪ родро┐роХ рок ройрпИроЯ роП рокроЯ рпЗро╡ .

3) рпЖрооро╛ро┤ро┐ роо роХрпИро│ роТ рпЗроЪ рокрпИрод рпЗрокро╛ рок роХ

рпЖроЪ . роОройрпЗро╡, рпЖрооро╛ро┤ро┐рпИроп роо роЕро│ рпЗроХро╛ро▓ро╛роХ

рпЖроХро╛ рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ роо роЪрпАро░рпИроо рпЖроЪ ро╡

рпЖрокро╛ родро╛ .

4) рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог рок ро▒ро┐роп роХро╛ роХро┐ро░ рпЖроХро╛ рпИроХ

роиро╛ роЕро░роЪро┐роп , рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ рокро╛ роХро╛ роК рпЗроиро░ро╛

ро╡ рог рооро┐роХ роХро╡ройрооро╛роХ роТ рпЖро╡ро╛ рпЗроХро╛ рпИроХрпИроп

рои рок роЪрпАро▓рпИрой рпЖроЪ рпЖроЪ роп рпЗро╡ .

роОройрпЗро╡ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ родро┐роп рооро╛роХро╛рог роХрпИро│ роЕрпИроо рокрпИрод роЪро┐ро▓

роЖ роХ роХро╛ро╡ род ро│ рпЗрокро╛роЯ рпЗро╡ роО ро▒

ро╡ род рпЗроЬ.ро╡ .рок .роХрооро┐ . роЗ роХро╛ роХро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛

ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯро╡род родро╡ ро░рооро╛роХ рок рок ро▒ро┐ ро╡ род

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог рпЖроХро╛ рпИроХ ро▒ро┐

рооро╛ рок роЯродро╛ . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роХ роХрооро┐ро╖

роЕро▒ро┐ рпИроХ , рпЗроЬ.ро╡ .рок .роХрооро┐ роп рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рооро╛роХро╛рог роо роЪрпАро░рпИроо рпЗроХро╛ ропро╡ роХ рпЖрок род

роПрооро╛ ро▒ рпИрод рпЖроХро╛ род .

рок ро░родроо рпЗрои рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роо роЪрпАро░рпИроо рпИрок

роТ родро┐ рпЗрокро╛ ро╡родро┐ ро▒ро┐ропро╛роХ роЗ родро╛ . роХрооро┐ро╖рпИрой ,

Page 28: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

28

роХрооро┐ рпИроп роЕрпИроо рокрпЗрод роЕрод роЪро┐ро▒ род ро╡ро┤ро┐ роО

роХ родро┐ройро╛ . рпЗроЬ.ро╡ .рок . роХрооро┐ роп роЕро▒ро┐ рпИроХрпИроп роЕро╡рпЗро░

ро╡рпИро░ родро╛ . роХ роЪро┐роп роЕро▒ро┐ рпИроХрпИроп роЕро░роЪро╛ роХ рпИрод роП роХ

рпЖроЪ родро╛ . рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роЕрпИроо рпИрок рок

роЖ роХ роХро╛ро╡ род ро│ рпЗрокро╛роЯ ро╡ рокройро╛ . роЕро╡ро░

ро╡ рок рпЗроХ рок роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯроо ро▒

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог роЕрпИроо рпИрок рок рой рокро╛

рпЖроХро╛ ро│ро▓ро╛ роО ро▒ро┐роп (3ро╡ роЪро░ ). рпЗрои родрой

роЕродро┐роХро╛ро░ рпИрод , рпЖроЪ ро╡ро╛ рпИроХ рокроп рок родро┐ роХро╛ роХро┐ро░

роХрооро┐ , роиро╛роЯро╛ роо ро▒ роХ роЪро┐ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог

рпЗроХро╛ рпИроХрпИроп ро╡ род рпЗро╡ роЯро╛ роО ро▒ро┐ро╡ роЯро╛ .

рпЗрои ро╡ роиро┐рпИро▓

роЗ родро┐роп ро╡ родрпИро▓ рпЗрокро╛ро░ро╛ роЯ родро┐ рпЗрокро╛

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХ роЕроХро┐ро▓ роЗ родро┐роп роХро╛ роХро┐ро░роЪро┐

рпЖроХро╛ рпИроХропро╛роХ роЗ род . роиро╛ род родро┐ро░ рпЖрок ро▒ роЯ

рок ро╡рпИройроп ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ роП рок роЯ роЗрой роХро▓ро╡ро░ роХ рпЗродроЪро┐роп

роТ рпИроо рокро╛ рпИроЯ рпИро▓ родро┐ рпЗрооро╛ роО ро▒ роО рог

рпЗрои роО род . 1950 1956 рооро┐рпИроЯрпЗроп рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐

рооро╛роиро┐ро▓ рпЗрокро╛ро░ро╛ роЯ роХ рокро▓ роХ роЯ роХро│ рокро▓ ро╡ ро╡ роХро│

рпЖро╡ро│ рок роЯрой. рпЖрод , роорпИро▓ропро╛ро│, рооро░ро╛ родро┐, рок роЪро╛рок

рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХроХро│ро╛ рпЗродроЪ роТ рпИроо роК

роЙ роЯро╛роХро┐ро╡ рпЗрооро╛ роО роиро┐рпИрой родро╛ рпЗрои . ро╡роЯ

ро╡ роХ родро┐ро▓ро┐ рпЗрои рокро╛ро│ рпЖрооро╛ро┤ро┐рпЗрок роо роХ родрой рооро╛роиро┐ро▓

рпЗроХро╛ роп роЕро╡ро░ роЪ рпЗродроХ рпИрод роЙ родро┐ рок ро╡родро╛роХ

роЗ род .

роиро╛ роТ рпИроо рпИроо рпЖроХро╛ род рпЗрои

рпЗродроЪро┐роп роТ рпИроо рокро╛ рпЖрооро╛ро┤ро┐ ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓

рпЗроХро╛ рпИроХ рооро┐рпИроЯрпЗроп рои ро╡ро┤ро┐роХро╛рог ро╡рпИро┤ родро╛ . роТ

рооро╛роиро┐ро▓ роо роХ роо рпЖро▒ро╛ рооро╛роиро┐ро▓ рпЖроЪ рпЗроп

Page 29: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

29

роЙ рпИроо роЙ ро│родро╛ рокро▓рпЖрооро╛ро┤ро┐ рок родро┐роХ роЗ роХрпЗро╡ рпЖроЪ

роО ро▒ро┐ройро╛ рпЗрои . роЕ роо роо ро▓. рпЖрооро╛ро┤ро┐, роород , роЪро╛родро┐

родрпИроЯроХ роЗ ро▓ро╛роо роЗ родро╛ родро╛ рпЗродроЪро┐роп

роорой рокро╛ рпИроо рпЖрокро╛ рпИроо рок рокро╛ рокро▓ рок роО рок

рпЗрои ро╡ роЕрпИроЪ роХ ропро╛род рои рок рпИроХропро╛роХ роЗ род .

рпЗроо роЗ родро┐ропро╛ роиро┐ ро╡ро╛роХ рок родро┐роХро│ро╛роХ рок роХ рок роЯро╛

родро┐ роЯрооро┐ роЯ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐роп ро▓

роиро╡ ройрооропрооро╛ роХ ро╡рпИро░ рок род рок роО ро╡ро╛родро┐ роЯро╛

рпЗрои . роЗрпИро╡рок ро▒ро┐рпЖроп ро▓ро╛ ро╡ро╡ро╛родро┐ рпЖрокро╛ роХ рпИрод

роЙ ро╡ро╛ роХ роЕро╡ роЕро╡роХро╛роЪ рпЗродрпИро╡ рок роЯ . роОройрпЗро╡, рпЗрои

рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХрпИроп род ро│ рпЗрокро╛роЯ рокро╛ родро╛ ;

роиро┐ро░ро╛роХ роХро╡ рпИро▓.

роЖ родро┐ро░ рооро╛роиро┐ро▓ роЕрпИроо роХ рокроЯ , 1953 роОродро┐ рокро╛

рпЖроЪ рпИрой ро░ро╛роЬродро╛ройропро▓ро┐ род рпЖрод роХ роХ 1917-ро▓ро┐ рпЗрод родрой роЖ родро┐ро░ рооро╛роХро╛рог рпЗроХро╛ рпИроХрпИроп ро╡ро▓ро┐ родро┐

ро╡ родрой . 1946 роЖ роЖ рпЖро╡ро│ропроЯ рок роЯ роХро╛ роХро┐ро░

рпЗрод род роЕро▒ро┐ рпИроХ (Election Manifesto)роп роЗ родро┐роп рооро╛роХро╛рог роХ

рпЖрооро╛ро┤ро┐ роо роХро▓ро╛ роЪро╛ро░ роЕ рокрпИроЯроп роЕрпИроо роХ рокроЯ

рпЗро╡ роО роЕро▒ро┐ро╡ роХ рок род . роОройрпЗро╡, роиро╛

ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ род роЯ роЖ родро┐ро░ рооро╛роиро┐ро▓ роЕрпИроо роХ рок

роО роЖ родро┐ро░ роХ роЖро╡рпЗро▓ро╛ роОродро┐ рокро╛ родрой . рок ро░роХро╛роЪ , ро░ роХро╛

рпЗрокро╛ ро▒ рокро▓ роЖ родро┐ро░ родрпИро▓ро╡ роХ рпИрог рок ро░родроо

роЙ рпИро▒ роЕрпИроо роЪро░ро╛роХ роЗ род ро╡ ро▓рокро╛ рок рпЗроЯрпИро▓

роЪ родро┐ роЖ родро┐ро░ рооро╛роиро┐ро▓ роЕрпИроо роХ рокроЯ рпЗро╡ рпЖроо рокрпИрод

ро╡ родро┐рой . 1947- роУроо ро░ро╛роороЪро╛рооро┐ рпЖро░ ропро╛

рпЖроЪ рпИрой рооро╛роХро╛рог родро▓рпИроо роЪро░ро╛рой роЯ родрой роЖ родро┐ро░

рооро╛роиро┐ро▓ рпЗроХро╛ рпИроХ рокро▓ рпЖрок ро▒ . 1947 роиро╡ рок 27-роЖ

рпЗродродро┐ рпЖрооро╛ро┤ро┐ро╡ро┤ро┐ рооро╛роХро╛рог рпЖроХро╛ рпИроХрпИроп роП

рпЖроХро╛ роЯродро╛роХ роЕро▒ро┐ро╡ родро╛ рок ро░родроо рпЗрои . роОройрпЗро╡, роЖ родро┐ро░

рооро╛роиро┐ро▓ 1948 роП ро░ рооро╛род роЕрпИроо роХ рок ро╡

роО роОродро┐ рокро╛ родрой роЖ родро┐ро░ роо роХ .)

Page 30: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

30

рпЗрои ро╡ роЖ роЪро┐ роХро╛ро▓ родро┐ родро┐ роЯрооро┐ роЯ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░

ро╡ро│ роЪро┐ (1951-1964)

роЬро╡ро╣ ро▓ро╛ рпЗрои род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛ро╡

"родро┐ роЯрооро┐ роЯ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐роп род рпИродтАЭ роО

рпЗрокро╛ ро▒ рок роХро┐ро▒ро╛ . рпЗрои ро╡ роЖ роЪро┐ роХро╛ро▓ родро┐

роирпИроЯ рпИро▒ рок род рок роЯ роР родро╛ родро┐ роЯ роХ

роЗ родро┐роп рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐ роХро╛рой роЙ родро┐ропро╛рой

роЕ рокрпИроЯрпИроп роЕрпИроо рпЖроХро╛ род . роиро╛ рокро▓

рпИройроХро│ рпЗрой ро╡род роХро╛рой роЙ родрпИро▓ род род .

родро┐ роЯ роЪро╛родрпИройроХ ро╡ рооро╛

ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ро│ роЪро┐

тАЬро╡ро╡роЪро╛роп роЗ родро┐роп рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ родро┐

рпЖроХ " роОройро▓ро╛ . роЗ родро┐ропро╛ ро╡ родрпИро▓ роЕрпИроЯ род рпЗрокро╛

83 ро╡ роХро╛ ро╡ро╡роЪро╛роп роиро┐ро▓ роиро┐рпИро▓роп ро▒ роорпИро┤рпИроп рои рок рпЗроп

роЗ род . роЪро┐ро▓ рок родро┐роХ рпЖро╡ ро│ родро╛ , рпЗро╡ роЪро┐ро▓ рок родро┐роХ

ро╡ро▒ роЪро┐ропро╛ ро╡ро╛ роиро┐рпИро▓ рои род . роХро┐рпИроЯ род рои

ро╡ро│ родро┐ 6 ро╡ роХро╛ родро╛ рокро╛роЪрой , рооро┐ роЪро╛ро░

роЙ рок родро┐ рокроп рок род рок роЯ . роОройрпЗро╡, рпЗрои роЕро░роЪро╛ роХ

рои рокро╛роЪрой родро┐ роЯ роХ рпИроо рпЖроХро╛ род . роЕрод

ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ рок рпЗро╡ рпЖрок роп, роо родро┐ропродро░, роЪро┐ рои рокро╛роЪрой

родро┐ роЯ роХ рпЗрокро╛ роХро╛ро▓ роЕ рокрпИроЯроп рпЗроо рпЖроХро╛ ро│ рок роЯрой.

ро▒ро┐ рокро╛роХ рок ро░ро╛ рои роХ (рок роЪро╛ ), ро╣ро╛

(роЙ родро┐ро░ рок ро░рпЗродроЪ ), родро╛рпЗрооро╛род рок ро│ родро╛ родро┐ роЯ (рокроХро╛ -

рпЗроо ро╡ роХро╛ро│ ), ро╣ро┐ро░ро╛ (роТ роЪро╛), рпЗроХро╛роЪро┐ (рокроХро╛ ), роо ро░ро╛

(рокроХро╛ - рпЗроо ро╡ роХро╛ро│ ), роиро╛роХро╛ роЬрпВройро╛ роЪро╛роХ (роЖ родро┐ро░

рок ро░рпЗродроЪ ), роЪ рок (ро░ро╛роЬ родро╛ - роо родро┐роп рок ро░рпЗродроЪ ), роХрпА

рокро╡ро╛рой (родрооро┐ роиро╛ ), роХрок ро░ро╛ (роЖ родро┐ро░ рок ро░рпЗродроЪ - роХ роиро╛роЯроХ )

роЖроХро┐роп рои рокро╛роЪрой родро┐ роЯ роХ ро▒ро┐ рок роЯ род роХрпИро╡. роЗро╡ ро▒ро╛

рои рокро╛роЪрой ро╡ро╡роЪро╛роп роЗ роороЯ роХро╛роХ рпЖрок роХро┐роп . 46

Page 31: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

31

рооро┐ ро▓ро┐роп роП роХ рои рокро╛роЪрой ро╡ рок род рок роЯ . роЕрод

ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ ро╡ро╡роЪро╛роп рпЖрокро╛ роЙ рок родро┐ 50.83 рооро┐ ро▓ро┐роп

роЯ ройро▓ро┐ (1951) 88.40 рооро┐ ро▓ро┐роп роЯ ройро╛роХ роЙроп род

(1965). ро╡ро╡роЪро╛роп рпЖрок роХ рпЗродро╛ роХро╛ роирпИроЯ

роЕрокро╡ родро┐, рпЗроХро╛ро┤ро┐ рок рпИрог , роо рок рокро╛ роЙ рок родро┐

рпЗрокро╛ ро▒ ро╡ро╡роЪро╛роп рпИрог рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ ро╡ро│ родрой.

ро╡ро╡роЪро╛роп роХроЯ ро╡ро┤ роХ , роЙрог рпЖрокро╛ рокродрой

рпЖроЪ род , роЪ рпИродроп рпИроХ, ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ роЮро╛рой рпИро▒ рпЗрокро╛ ро▒

роироЯро╡ рпИроХроХро│ ро▒ роЪ роХ роХ рпИрой роЯ

роИ рок роЯрой. 1951 роЖ роЖ 1,00,000 рпЗроо рок роЯ 4.4

рооро┐ ро▓ро┐роп роЙ рокрой роХрпИро│ рпЖроХро╛ роЯ роЖро░ рок ро╡ро╡роЪро╛роп

роо рокро▓рпЗроиро╛ ро▒ роЪ роХ роХ ро╡ роХ рок роЯрой.

1964- роЗро╡ ро▒ро┐ роО рог рпИроХ роЗ роороЯ роХро╛роХ , роЙ рокрой

роО рог рпИроХ роР роороЯ роХро╛роХ роЕродро┐роХ род . ро▒

ро╡ро╡роЪро╛роп рок рпЗроЪро╛родрпИрой родро┐ роЯ роХ (Pilot Projects)

роЕро▒ро┐ роХ рок род рок роЯрой. роЗро╡ ро▒ро┐ ро▓ роЪро┐ ро╡ро╡роЪро╛роп роХ

роЯ ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ро│ роХрпИро│ роТ роХро┐рпИрог рокроп рпЖрок ро▒рой .

роХро┐ро░ро╛роо ро╡ро│ роЪро┐

роХро┐ро░ро╛роо ро╡ро│ роЪро┐ роХро╛роХ ро╡ро╡роЪро╛роп роЕ родрок ропро╛роХ

роХро┐ро░ро╛роо рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ роЪро┐ро▒ рок роЯ роЕро│ роХ рок роЯ . роХро┐ро░ро╛роо

роо роХро│ рпЗро╡рпИро▓ ро╡ро╛ роХрпИро│ рпЖрок рпЗроиро╛ роХ рпЗродро╛

рпИроХ родро▒ро┐, роХрод , рок , роХроп , рпИроХро╡рпИрой рпЖрокро╛ роХ

роЙ рок родро┐ роХро╛роХ роХро┐ро░ро╛роо роо рпИроЪ рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ

роК ро╡ роХ рок роЯрой. роО роХро╛ роЯро╛роХ рпИроХ родро▒ро┐ рог

роЙ рок родро┐ 1951- роЗ родрпИродро╡роЯ ро▒ро╛ро╡ родро┐ роЯ

роХро╛ро▓ родро┐ роороЯ роХро╛роХ рпЖрок роХро┐роп . роЕ роо роо ро▓.

роХро┐ро░ро╛роо роХ , роироХро░ роХ рооро┐ роЪро╛ро░ ро╡ройрпЗропро╛роХ

рпЖроЪ ро╡род роХро┐роп ро╡ рпЖроХро╛ роХ рок роЯ . 1951- 3,687

роХро┐ро░ро╛роо роХ - роироХро░ роХ роо рпЗроо рооро┐ роЪро╛ро░ ро╡роЪродро┐

Page 32: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

32

рпЖрок ро▒ро┐ родрой. ро▒ро╛ро╡ родро┐ роЯ роХро╛ро▓ родро┐ роЗро╡ ро▒ро┐

роО рог рпИроХ 55,000 роЖроХ роЕродро┐роХ род . роЗро╡ рпЗро▒ро╛ роХро┐ро░ро╛роо

роХро╛родро╛ро░ рпИрод рокро╛ роХро╛ роХ 5,000 роЖро░ рок роХро╛родро╛ро░ роиро┐рпИро▓роп роХ

(Primary Health Centres) ро╡ роХ рок роЯрой. роЗрпИро╡ роо ро╡ ро╡роЪродро┐,

родро╛ - рпЗроЪ роиро▓ , роХро╛родро╛ро░ роХ ро╡ , рпЖродро╛ рпЗроиро╛

роХ рокро╛ , роиро┐рпИро▓ роХро╛родро╛ро░ , рок роХ рокро╛

роЖроХро┐ропро╡ ро▒ро┐ роЪро┐ро▒ роХро╡рой рпЖроЪ родро┐рой. рпЖродро╛ро┤ро┐ ро╡ро│ роЪро┐

ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ро│ роЪро┐ рпЖродро╛ро┤ро┐ ро╡ро│ роЪро┐ роЗ родро┐роп

рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ родро┐ роЗро░ роХ роХ рпЗрокро╛ ро▒рпИро╡. роЗрпИро╡

роЗро░ роТ рпИро▒рпЖропро╛ роЪро╛ родро┐ рокрпИро╡. ро╡рпИро░ро╡ро╛рой

рпЖродро╛ро┤ро┐ рооропрооро╛род ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ро│ роЪро┐рпИроп ро╡рпИро░ рок .

роЗ рпЖродро╛ро┤ро┐ роХрпИро│ ро╡ рок род роо родро┐роп

рпЖродро╛ро┤ро┐ роХрпИро│ ро╡ ро╡род ро▓ ро╡ро╡роЪро╛роп ро▓

рпЖрокро╛ роХ роо роЙрог рпЖрокро╛ роХро│ рпЗродрпИро╡

рпЖро╡ ро╡ро╛роХ роЕродро┐роХ . рпЖродро╛ро┤ро┐ ро╡ ро╡ро╛ роХ родро┐ ро╡рпИро│ро╡ро╛роХ

ро╡ родроХ , рпЗрокро╛ ро╡ро░ , рпЖроЪ родро┐ рпЖродро╛роЯ рпЖрок ро╡родро╛

ро╡ро╡роЪро╛роп ро╡ро│ роЪро┐ рпЗроо роК роХ роХро┐рпИроЯ . ро╡ро╡роЪро╛роп

роЗ рпЖрокро╛ рпЗродрпИро╡роХрпИро│ рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓роХ родро┐

рпЖроЪ .

роЗ родро┐ропро╛ ро╡рпИро░ рпЖродро╛ро┤ро┐ рооропрооро╛роХ рпЗро╡

роО ро▒ рпЗроиро╛ роХ рпЗродро╛ роЗ роОроГ , роЗроп родро┐ро░ роЙ рок родро┐,

роЪро┐рпЖроо , рооро┐ роЪро╛ро░ роЙ рок родро┐ рпЗрокро╛ ро▒ роЕ рокрпИроЯ роХройро░роХ

рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓роХ ро╡ роХ рок роЯрой. ро▒ро┐ рокро╛роХ роЗ родро┐ропро╛ро╡

роОроГ рпЗродрпИро╡рпИроп родро┐ рпЖроЪ роп рокро▓ро╛ , рпЗроХро▓ро╛,

роХро╛ роОроГ рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓роХ роиро┐ ро╡ рок роЯрой.

роЕрпЗродрпЗрокро╛ роЪро┐ родро░ роЪ ро░роп рпЖрок рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓,

рпЖроЪ рпИрой роТ роХро┐рпИрог род ро░роп рпЖрок рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓,

роЗ родро╛ рпЖрооро╖ро┐ рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓, роЗ родро┐роп

Page 33: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

33

рпЖродро╛рпИро▓рпЗрокроЪро┐ рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓, рпЗроХрок рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓

роЖроХро┐ропрпИро╡ ро╡ роХ рок роЯрой. ро╡ро╡роЪро╛роп роХ роЙро░ рпЗродрпИро╡роХрпИро│

родро┐ рпЖроЪ ро╡род роХро╛роХ роЪро┐ родро┐ роЙро░ рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓

ро╡ роХ рок роЯ . рокро▓ роЪрог , роЪ роХрпИро░, рог роо

рокро╛рпИро▓роХ роиро╡ ройрооропрооро╛ роХ рок роЯрой. ро░роп роо

рокро╛рпИрод рпЗрокро╛ ро╡ро░ рпЖродро╛ро┤ро┐ ро╡ рок род рок роЯ .

рок рпЗро╡ родройропро╛ рпИро▒ рпЖродро╛ро┤ро┐ роХро│ рпЖродро╛ро┤ро┐

рпИройрпЗро╡ро╛ роХ род рпЖроЪ родрой . рпЖродро╛ро┤ро┐ роЪро╛рпИро▓роХрпИро│ ,

роЕрпИрог роХ роХрпИро│ рпЗроХро╛роп роХро│ро╛роХ , роо родро┐роХро│ро╛роХ ,

рпЗродро╡ро╛ро▓роп роХро│ро╛роХ , ро╡ро╛ро░ро╛ роХро│ро╛роХ рокро╛ родро╛

рпЗрои .

роЕро▒ро┐ро╡роп , рпЖродро╛ро┤ро┐ рок ро╡ро│ роЪро┐

рпЗрои ро╡ роЖ роЪро┐ роХро╛ро▓ родро┐ роЕро▒ро┐ро╡роп ,

рпЖродро╛ро┤ро┐ рок ро╡ро│ роЪро┐ роЪро┐ро▒ рок роЯ роЕро│ роХ рок роЯ .

рпЗро╡рпИро▓ро╡ро╛ роХрпИро│ рпЖрок роХ , ро╡ рпИроорпИроп роТро┤ро┐ роХ ,

роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ рок рпИро▒роХ рок рок ро▒ рок род

рпЗро╡ роО рокродро┐ рпЗрои ро▒ро┐ропро╛роХ роЗ родро╛ . роо роХро│рпИроЯрпЗроп

роЯ рои рок рпИроХроХ роорпИро▒ , рок родро╛ рокроЪро▓ро┐ рокро┤рпИрооро╡ро╛род

ро╡ро▓роХро┐, роЕро▒ро┐ро╡роп роорой рокро╛ рпИроо (Scientific Temper) ро╡ро│ро░

рпЗро╡ роО ро╡ рокройро╛ рпЗрои . роЕ род рпЗроиро╛ роХ рпЗродро╛

роЕро╡ рпЗроо рпЖроХро╛ роЯ роороХ родро╛рой роп роЪро┐рпЗроп 1958-

роиро╛роЯро╛ роо ро▒ родро┐ роиро┐рпИро▒рпЗро╡ ро▒ рок роЯ роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖроХро╛ рпИроХ

род рооро╛рой (Scientific Policy Resolution) роЖ . роЕ род рооро╛рой

род родро┐ро░ роЗ родро┐ропро╛ро╡ роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ рок ро╡ро│ роЪро┐ роХро╛рой

роЕ рокрпИроЯрпИроп роЕрпИроо рпЖроХро╛ род роОройро▓ро╛ .

рпЖрокро╛ родрооро╛рой рпИро▒роХ ро▓ роЕрпИрой рпИро▒роХро│

роЕро▒ро┐ро╡роп - рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роорой рокро╛ рпИроорпИроп

роЖро░ро╛ роЪро┐рпИроп ро╡ро│ рокрпЗрод роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖроХро╛ рпИроХ

род рооро╛рой родро┐ рпЗроиро╛ роХрооро╛ . рпЗрои ро╡ро╛ ро╡рпИро░роп рок роЯ

роЕ род рооро╛рой роЗ родро┐ропро╛ро╡ роТ рпИроо рокро╛ рпИроЯ роЙ родро┐ рпЖроЪ

Page 34: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

34

рокроп ро│ роЖ ро▒ рооро┐ роХ роХ ро╡ропро╛роХ рокроп рок роО

роОродро┐ рокро╛ родро╛ роО ро▒ро┐ рок ро│ро╛ ро╣ро╛роЪ .

роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖроХро╛ рпИроХ род рооро╛рой родро┐ рпЗрои

ро╡рпИро│рпЗро╡ роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ роЖ роХро┤роХ (The Council of

Science and Industrial Research) рокро▓ рок род рок роЯродро╛ . 1942-

ро╡ роХ рок рпЖроЪроп рок ро╡ род роЗ роХро┤роХ рок ро░родроо

рпЗрои рпЗро╡ родрпИро▓рпИроо родро╛ роХро┐ ро╡ро┤ро┐роироЯ родро┐ройро╛ . роЗ роХро┤роХ

роЗ родро┐ропро╛ ро╡ 28 рпЗродроЪро┐роп роЖ роЯ роХрпИро│ (National

Laboratories) роиро┐ ро╡роп . роЗ ро╡ро╛ роЯ роХро│ рок рпЗро╡

рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ роЙродро╡ роп роирпИроЯ рпИро▒ роЪро╛ родро┐ропрооро╛рой

роЖро░ро╛ роЪро┐роХ рпЗроо рпЖроХро╛ ро│ рок роЯрой. рокро▓ роЖро░ро╛ роЪро┐

родро┐ роЯ роХ роЕро░роЪро╛ роХ рооро╛ройроп роЙродро╡ родро╛ро░ро╛ро│рооро╛роХ

ро╡ро┤ роХ рок роЯ . 1964- 495 роЖро░ро╛ роЪро┐ родро┐ роЯ роХ

рпЗроо рпЖроХро╛ ро│ рок родрой. родро┐ро▒рпИроорооро┐ роХ роЗро│ роЕро▒ро┐ро╡роп

роЖ ро╡ро╛ро│ роХ роЙродро╡ рпЖродро╛рпИроХроХ (Junior Fellowships)

ро╡ро┤ роХ рок роЯрой.

роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ роЖ роХро┤роХ рок рпЗро╡

ро▒ роЖро░ро╛ роЪро┐ роЪ роХ роХрпИро│ (Co-operative Associations)

роП рок родро┐роп . роЗ роЪ роХ роХ роЖ роХро┤роХ родро┐роЯрооро┐

рооро╛ройроп роЙродро╡ , рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роЖрпЗро▓ро╛роЪрпИрой, рпЖродро╛ро┤ро┐ родро┐ро▒

рокроп роЪро┐, роЖ роЙрокроХро░рог роХ рпЗрокро╛ ро▒ро╡ рпИро▒ рпЖрок

роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роЖро░ро╛ роЪро┐ роО рпИро▓рпИроп

ро╡ рок родро┐рой.

рпЗродроЪро┐роп роЖ роЯ роХро│ рпЖродро╛роЯ рпИроороп роХ

(Liaison Units) роЕрпИроо роХ рок роЯрой. роЗ рпИроороп роХ рпЖродро╛ро┤ро┐

роо рпЖродро╛ро┤ро┐ро▓ро╛ро│ роЪ роХ роХ , роЕро░роЪро╛ роХ рпИро▒роХ роо

роЖро░ро╛ роЪро┐ роХрпИро│ рокроп рок рпЗро╡ро╛ роЖроХро┐рпЗропро╛ роЯ

рпЖродро╛роЯ рокро╛ро▓ роХро│ро╛роХ рпЖроЪроп рок роЯрой. ро▓ро┐роп роТ

рпЖродро╛ро┤ро┐ рпЖродро╛роЯ ро╡ рокрог рпИроороп (An Industrial Liaison and

Extension Service Unit) роиро┐ ро╡ рок роЯ . роЕ рпИроороп ро▒ро┐ рокро╛роХ

Page 35: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

35

роХро┐ро░ро╛роо роо роХро│ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро╛ рпИроХ роиро┐рпИро▓

роЙроп ро╡рпИроЯро╡род роХро╛роХ роЕро▒ро┐ро╡роп роЕро▒ро┐рпИро╡

роЖро░ро╛ роЪро┐рпИроп рокроп рок род роЙродро╡ рпЖроЪ род .

роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ роЖ роХро┤роХ родро┐ роо рпЖро▒ро╛

роЪро╛родрпИрой роХро┐ро░ро╛роо роХро│ ро╡ роЮро╛рой роЯ роХрпИро│ (Vigyan

Mandirs) роП рок родро┐ропродро╛ . роЪ роХ ро╡ро│ роЪро┐ родро┐ роЯ роХ

роирпИроЯ рпИро▒роп роЗ род рок родро┐роХро│ ро╡ роЮро╛рой роЯ роХ

ро╡ роХ рок роЯрой. роЗро╡ ро▒ро┐ ро▓ роХро┐ро░ро╛роо роо роХро│рпИроЯрпЗроп

ро╡ роЮро╛рой ро╡ро┤ро┐ рог роП рок ро╡род роХро╛рой роп роЪро┐

рпЗроо рпЖроХро╛ ро│ рок роЯ . ро╡ роЮро╛рой роЗро▓ роХро┐роп роЗ родро┐роп

рпЖрооро╛ро┤ро┐роХро│ роОро│рпИрооропро╛роХ роО род рок рпЖро╡ро│ропроЯ рок роЯрой.

ро╡ роЮро╛рой рпИро▒роХ роХро┐ро░ро╛роо роо роХро│ роЕ ро▒ро╛роЯ

ро╡ро╛ рпИроХроп рокроп рок рооро╛ роЕро▒ро┐ роХ рок род рок роЯрой.

роЕ роЖ ро▒ роЖро░ро╛ роЪро┐ (Atomic Energy Research)

1948- роЕ роЪ родро┐ роХрооро┐ро╖ (Atomic Energy

Commission) роиро┐ ро╡ рок роЯ . роЯро╛ роЯ рпЗро╣ро╛рооро┐ рпЖроЬ рокро╛рокро╛ (Dr.Homi

J.Bhabha)ро╡ родрпИро▓рпИроороп роХрпА роЗ роХро┤роХ роЪро┐ро▒ рокро╛роХ

рпЖроЪроп рок роЯ . роЕ роЪ родро┐рпИроп роЕрпИроородро┐ родро┐ роЯ роХ

рокроп рок ро╡ рок ро▒ро┐роп роироЯро╡ рпИроХроХрпИро│ рпЗроо рпЖроХро╛ ро╡рпЗрод

роЕ роЪ родро┐ роХрооро┐ро╖рой рпЗроиро╛ роХрооро╛ . рпЗро╣ро╛рооро┐ рокро╛рокро╛рпИро╡

рпЖроЪропро▓ро░ро╛роХ рпЖроХро╛ роЯ роЕ роЪ родро┐ рпИро▒ (Department of Atomic

Energy) ро╡ро╡роЪро╛роп , роЙроп роп , рпЖродро╛ро┤ро┐ , роо ро╡ , рооро┐ роЪро╛ро░

роЙ рок родро┐ рпЗрокро╛ ро▒ро╡ ро▒ро┐ ро╡ро│ роЪро┐ роЕ роЪ родро┐рпИроп

рокроп рок родро┐ роК ро╡ рокродро┐ роЗ рпИро▒ родрой роХро╡рой

рпЖроЪ родро┐роп . рпЗрои ро╡ роЖ роЪро┐ роХро╛ро▓ родро┐ рок рокро╛

роЕ рпЗроХ ро│ ро░ро╛ рпЗрок (Trombay)роп роЕрпИроо роХ рок роЯ

роЕ роЪ родро┐ роиро┐ ро╡рой (Atomic Energy Establishment) роЕ роЪ родро┐

роЖро░ро╛ роЪро┐ ро╡ро│ роЪро┐ роХро╛рой рпЗродроЪро┐роп рпИрооропрооро╛роХ родро┐роХ род .

роЕ роп роЪро╛родрпИройроХрпИро│ рпЖроЪ род .

Page 36: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

36

роЕ роЪ родро┐ роЖ роХро╛роХ рокро▓ рок роХрпИро▓ роХро┤роХ

роо роЖро░ро╛ роЪро┐ роиро┐ ро╡рой роХ родро╛ро░ро╛ро│рооро╛роХ роЕро░роЪро╛ роХ

роиро┐родро┐ роЙродро╡ ро╡ро┤ роХ рок роЯ . роЙродро╛ро░рогрооро╛роХ, рок рокро╛роп роЙ ро│

роЯро╛ роЯро╛ роЕ рокрпИроЯ роЖро░ро╛ роЪро┐ роиро┐ ро╡рой (Tata Institute of

Fundamental Research) роЕ роЪ родро┐ роЕро▒ро┐ро╡роп роо

роХрогродро╡ропро▓ро┐ родрпИро▓роЪро┐ро▒ род рпЗродроЪро┐роп роЙропро░ро╛ рпИрооропрооро╛роХ

родро┐роХ род . роЕрпЗродрпЗрокро╛ роХ роХ родро╛ро╡ роЙ ро│ роЪро╛ро╣ро╛

роЕ роЪ родро┐ роЗроп рокроп роиро┐ ро╡рой (Saha Institute of Nuclear Physics)

роЕроХроородро╛рокро╛ родро┐ роЙ ро│ роЗроп рокроп роЖ роЯ (Physical

Research Laboratory), роХро╛ роо рооро╛ роХро┐ , родрооро┐ роиро╛

рпЖроХро╛рпИроЯ роХро╛ройро▓ро┐ роиро┐ ро╡ рок роЯ роЖ роЯ роХ ,

родро╛ро░ро╛ роЕ роЪ родро┐ роЯ , роЯ ро░ро╛роЬ родро╛рой ро░ро╛рогро╛ рок ро░родро╛

роЪро╛роХ роЙ ро│ роЕ роЪ родро┐ роЯ роХ , родрооро┐ роиро╛

роХ рокро╛ роХ роЕ рооро┐ роиро┐рпИро▓роп роЖроХро┐ропрпИро╡ роо родро┐роп

роЕро░роЪро╛ роХ родро┐ роиро┐родро┐ роЙродро╡рпЗропро╛ роЖродро░рпЗро╡ро╛ рои

ро╡ро│ родрой. роЗ роиро┐ ро╡рой роХро│ рок роХро│ роХ

рпЖрок рпИроо ропрпИро╡.

рпЗрои ро╡ роЕ роЖ род рпЖроХро╛ рпИроХ

рпЗрои роЕ роЖ ро▒ рои рок ; роЖройро╛ роЕ

роЖ род роОродро┐ . роЕро╡ роЕ роЖ ро▒рпИро▓ роЖ роХ ро╡рооро╛рой

роЕрпИроородро┐ропро╛рой ро╡ро│ роЪро┐ родро┐ роЯ роХ рокроп рок ро╡рпИрод

роЖ ро╡ роЯ роЖрод родро╛ . роЕрод ро▓ роР родро╛

родро┐ роЯ роХро│ рпЗроиро╛ роХ роХрпИро│ роОро│родро┐ роиро┐рпИро▒рпЗро╡ ро▒

роО рои рокройро╛ . роЕро╡ роороХро╛ рооро╛ роХро╛ родро┐роп роЕроХро┐ рпИроЪ

ро╡ро┤ро┐ропро▓ро┐ ро╡ро▓роХро┐ ро▓ родропро╛ро░ро╛роп рпИро▓. рпЗро╣ро╛рооро┐

рокро╛рокро╛, роЪро╛ родро┐ ро╡ рок роиро╛роХ , ро╡ .роХро┐ рог рпЗрокро╛ ро▒ роЕ

ро╡ роЮро╛ройроХро│ рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роЕро▒ро┐рпИро╡ родро┐ро▒рпИроорпИроп

роЗ родро┐роп роЕ роЖ ро▒ рпЖроХро╛ рпИроХрпИроп ро╡ роХ

Page 37: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

37

рпЖроЪроп рок род рокроп рок родро┐ройро╛ . 1954-1963 роЗрпИроЯ рок роЯ

роХро╛ро▓ родро┐ роЕ роЪ родро┐рпИроп роЕрпИроородро┐ ро╡ро│ роЪро┐ рокрогроХ

рокроп рок ро╡род рпЗродрпИро╡ропро╛рой роЙ роХ роЯрпИроо рпИрок

роЖро░ро╛ роЪро┐, рокроп роЪро┐, рок рпЗроЪро╛родрпИрой, рпЖроЪроп рок род -

роЙ родро┐ рок родро┐ройро╛ . рпЗрои рпЗроорпИро▓ роЙро▓ рпЖро╡ро│рпЗроп рооро┐роХ

роЪро┐ро▒ род роЕро▒ро┐ро╡роп рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роЖро░ро╛ роЪро┐ - рокроп роЪро┐

рпИро▒роХро│ роТ рпИро▒ роП рок родро┐ропродро╛роХ ро▒ро┐ рок ро│ро╛

рок рпЗроХро╛роХ (Stephen P-Gohen).

рпЗрои роЕ роЖ род роХрпИро│ рокроп роХро░ роЕро┤ро┐

роЗроп родро┐ро░ роХро│ро╛'роХ рооройрод ро▓ родро┐ ро╡рпЗро░ро╛родро┐'ропро╛роХ роХ родро┐ройро╛ .

рооройрод ро▓ рпИрод роЕро┤ро┐ роХро╡ ро▓ роЖ ро▒ рпЖроХро╛ роЯ

роЗ ро╡ро╛ род роХрпИро│ рпЖро╡ родро╛ . роЗ родро┐роп роЕ роЖро░ро╛ роЪро┐рпИроп

роЪ ро╡рпЗродроЪ роЕ роЖ ро▒ роХрпИроо (International Atomic Energy

Agency)роп рпЗроо рокро╛ рпИро╡ роЙ рок род роЙроЯ рок роЯро╛ . роЪрпАройро╛

роЕ роЖ род роиро╛роЯро╛роХ рооро╛ро▒ роО роОродро┐ рокро╛ род

роЕрпЖроо роХро╛, роЗ родро┐ропро╛ роЕ родрпИроХроп роиро╛роЯро╛роХ рпЗро╡ роО ро▒

рпЗропро╛роЪрпИройрпИроп роиро┐ро░ро╛роХ родро╛ . роЕ роЖ род рпИрод

родропро╛ роХ роп роЖ ро▒ роЗ родро┐ропро╛ роЗ ,

роЕ рок рпЗроЪро╛родрпИройрпИроп рпЖроЪ роп рпЗрои роо ро╡ роЯро╛ .

рпЗрои ро╡ роЕ роЖ род рпЖроХро╛ рпИроХроп роЪро┐ро▒ роХ

ро╡ рооро╛ :

1) роЕ роЖ ро▒рпИро▓ роЕрпИроородро┐ ро╡ро│ роЪро┐ родро┐ роЯ роХ

роо рпЗроо рокроп рок род рпЗро╡ ; 2) роЕ роЖ родрооро╛ роХрпИро▓ (Nuclear Weaponisation) рпЗрокро░ро┤ро┐

роЖ род роХрпИро│ (Weapons of Mass Destruction) родропро╛ рокрпИрод

роЗ родро┐ропро╛ роОродро┐ ; 3) роЙро▓роХ роиро╛ роХ роЕрпИрой рпЖрокро╛ ро╡ро╛рой роЕ роЖ род

рокрпИроЯ рпИро▒ рпИрок роЗ родро┐ропро╛ роЖрод ; 4) роЕ рпЖродро╛ро┤ро┐ рок рпИрод рпЖрокро▒ , рпЖрок роХ , роЕрпИроородро┐ роХро╛ро░рог роХ роХро╛роХ рокроп рок роЗ родро┐ропро╛

роЙ родро┐рпЗропро╛ рпЖроЪроп рок ; 5) роЗ родро┐ропро╛ роЖ роХ ро╡рооро╛рой роЕ роЪ родро┐ рпЖродро╛ро┤ро┐ рок родро┐

Page 38: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

38

род ройрпИро▒ рпЖрок ; 6) роЕ роЖ ро▒ роЙ рок родро┐, роХ рокро╛ , рокро╛ роХро╛ , рокроп рокро╛

рок ро▒ро┐роп роЪ ро╡рпЗродроЪ рпЗроо рокро╛ рпИро╡ роЗ родро┐ропро╛ роЖродро░ро╡ро│ .

1963 роР.роиро╛. роЕрпИро╡ 'роЕрпИроородро┐ роЕ родро┐ роЯ '

(Atoms for Peace Programme) роо рок родро┐ рок рпЗроЪро╛родрпИрой родрпИроЯ

роЙроЯ рок рпИроХ (Partial Test Ban Treaty)рпИроп рпЖроХро╛ ро╡ родрод

роЗ родро┐ропро╛ роХро╛ро░рогрооро╛роХ роЗ род роО рок ро▒ро┐ рок роЯ род роХ .

рпЗрои ро╡ рпЖро╡ро│ рокрпИроЯропро╛рой, рпЖродро│ро╡ро╛рой, роЖ роХ ро╡рооро╛рой

роЕ роЖ род рпЖроХро╛ рпИроХ роЙро▓роХ роиро╛ роХро│ро╛ рокро╛ро░ро╛ роЯ рок роЯ .

ро╡ рпЖро╡ро│ роЖро░ро╛ роЪро┐ (Outer space Research)

рпЗрои ро╡ роЖ роЪро┐ роХро╛ро▓ родро┐ роЗ родро┐роп ро╡ рпЖро╡ро│

роЖро░ро╛ роЪро┐ роХро╛рой роироЯро╡ рпИроХроХ роО роХ рок роЯрой. роЕрод роХро╛рой

ро╡ роХрпЗроо ро╡ рпЖро╡ро│ роЖро░ро╛ роЪро┐ роЗ родро┐роп рпЗродроЪро┐роп (Indian

National Committee on Space Research) роЖ . роЕ

ро╡ рпЖро╡ро│рпИроп роЕрпИроородро┐ родро┐ роЯ роХ рокроп рок ро╡

рок ро▒ро┐роп рпЖроХро╛ рпИроХ рпЖро╡ роХ роо родро┐роп роЕро░роЪро╛ роХ

роЖрпЗро▓ро╛роЪрпИрой ро╡ро┤ роХро┐роп . рпЗроХро░ро│ро╛ро╡ ро╡ рпЖро╡ро│

роиро┐ ро╡рой родро┐ (National Aeronautical and Space Administration)

рпИрогрпЗропро╛ роТ роП роХрпИрог роиро┐рпИро▓роп рпИрод

роП рок ро╡род роХро╛рой роп роЪро┐ рпЗроо рпЖроХро╛ ро│ рок роЯ .

рпЖроЪроп рпИроХ рпЗроХро╛ роХро│ ро╡ро┤ро┐ропро╛роХ рпЖроЪ родро┐ рпЖродро╛роЯ

роП рок ро╡род роХро╛рой ро╡роЪродро┐роХрпИро│ рпЖрок ро╡род

родро┐ роЯрооро┐роЯ рок роЯ .

рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роХ ро╡ (Technical Education)

рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роХ ро╡ рпЖрок рпЗро▒ро╛ роЗ ро▒ро┐

роЗ родро┐ропро╛рпИро╡ рпЖродро╛ро┤ро┐ рооропрооро╛рой роиро╛роЯро╛ роХ ропро╛ . роОройрпЗро╡,

рпЖро╡ро│роиро╛ роХро│ роЙродро╡рпЗропро╛ роХро╛ро░ , рок рокро╛ , рпЖроЪ рпИрой, роХро╛ ,

рпЖроЯ ро▓ро┐ роироХро░ роХро│ роЗ родро┐роп рпЖродро╛ро┤ро┐ рок роХ роХ (Indian

Institutes of Technology) роиро┐ ро╡ рок роЯрой. роЗрпИро╡роп ро▒ро┐ рпЖрокро╛ро▒ро┐роп роп

роХ роХ , рокро╛ро▓ро┐рпЖроЯ рой роХ , рпЖродро╛ро┤ро┐ рокроп роЪро┐ рок ро│роХ

Page 39: HISTORY OF INDIA FROM 1947-1997 C.E UNIT-I

39

ро╡ роХ рок роЯрой. рок ро▓ро╛роп ро░ роХрог роХро╛рпЗройро╛ рпЖродро╛ро┤ро┐ роХ ро╡ рок роЯ ,

рок роЯроп роХ рпЖрок ро▒рой .

родро┐ роЯ роХрооро┐ро╖ (Planning Commission, 1950)

роЗ родро┐роп родро┐ роЯ роХрооро┐ро╖ 1950 рооро╛ 15 роЖ рпЗродродро┐

ро╡ роХ рок роЯ . роЗ роЕро░роЪро┐ропро▓рпИроо роЪ роЯ роЕ роХрпАроХро╛ро░рооро┐ ро▓ро╛род

роЖрпЗро▓ро╛роЪрпИрой роЖ . роЗрод родрпИро▓ро╡ рок ро░родроо , рпИрог

родрпИро▓ро╡ рпЗроиро░ роЕродро┐роХро╛ . родро┐ роЯ роХрооро┐ро╖ роо родро┐роп

роЕрпИроо роЪро░рпИро╡рпЗропро╛ рпЖрои роХро┐роп рпЖродро╛роЯ рпЖроХро╛ рпЖроЪроп рок .

родро┐ роЯ роХрооро┐ро╖рой рпЗроиро╛ роХ роХро│ро╛ро╡рой:

1). роиро╛ ро╡ро│ роХрпИро│ - роЗроп рпИроХ, рооройрод роо ро▓родрой

ро╡ро│ роХ - роородро┐ рок рпЖроЪ роЕро╡ рпИро▒ рпЗроо ро╡ро│ рокрод роХро╛рой

ро╡ро┤ро┐ро╡рпИроХроХрпИро│ роХро╛рог ;

2) рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐ роХро╛рой родро┐ роЯ роХрпИро│ родропро╛

рпЗродрпИро╡ропро╛рой ро╡ро│ роХрпИро│ родро┐ро░ , родро┐ро▒рпИрооропро╛роХ рокроп рок род ;

3). рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐ рпЗродрпИро╡ропро╛рой ро╡ро│ роХро│

рок ро▒ро╛ рпИро▒ роЗ рок роЕро╡ рпИро▒ роХ роЯро▒ро┐ роиро┐рпИро▒

рпЖроЪ ро╡род роХро╛рой роЖрпЗро▓ро╛роЪрпИройроХрпИро│ ро▒ ;

4). родро┐ роЯ роХро│ рпИроороХрпИро│ род рооро╛рой род , роО род

роиро┐рпИро▓роХро│ родро┐ роЯ роХрпИро│ роО ро╡ро╛ рпЖроЪроп рок ро╡ роО рокрпИрод

рпЖроиро▒ро┐ рок род ;

5). рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ ро╡ро│ роЪро┐ родрпИроЯропро╛роХ роЙ ро│ роХро╛ро░рог роХрпИро│

роХ роЯро▒ро┐ роХрпИро│род ;

6). родро┐ роЯ рпЖроЪроп рокро╛ рок ро▒ро┐ роЕ ро╡ рпЗрокро╛ роородро┐ рок рпЖроЪ

рпЗроо рпЖроХро╛ рпЖрокро╛ ро│ро╛родро╛ро░ рпЖрок роХ роХро╛рой рпЖроХро╛ рпИроХ

роХ роО рокрод роХро╛рой рок рпИро░роХрпИро│ рпЖроЪ род .

REFERENCE Vengadesan, K. 2012. History of Contemporary India.1947-2012.V.C. Publications, Rajapalayam.