hukamname aadesh sandesh

Upload: gurinder-singh

Post on 10-Apr-2018

233 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    1/231

    + +

    + +

    hpwqVjq[ bjs[L l.s[L!!! l+g bwjv a?a ljdhW

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    2/231

    2

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    3/231

    + +

    + +

    hpwqVjq[ bjs[L l.s[L!!! l+g bwjv a?a ljdhW

    iPf dl>z

    b>Ddq+ali

    l.fjsw

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    4/231

    + +

    + +

    HUKAMNAME ADESH SANDESH...SRI AKAL TAKHT SAHIB

    Edited by

    ROOP SINGH

    [A collection of edicts, orders and messages issued from

    Sri Akal Takht Sahib]

    ISBN 81-7205-287-1

    fdhvg rji uPV 2003

    q,pv ^ 200~00 ipfH[

    Ajfw ^ df+>Br{D,v@ 146@ dH>clB=gbv `'wv fpbjdH>B@ b>Ddq+ali

    f+wjLw ^

    W;ji qjHg l[rJ@ b>Ddq+ali ~ 143 006

    S.C.O.223~24@ dlBg l{GBi@ b>Ddq+ali ~ 143 001E-mail : [email protected]

    Website : www.singhbrothers.com

    -

    -

    `'B'bJ ^ lafjv dl>z #sjdVL$

    hiW. l dl>z

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    5/231

    + +

    + +

    lqifS

    bjfS[ ldawjiI'e dfaj l^ siLV dl>z ug sg Ijs

    }@

    u' dl,tg liPf a[ dlZJa f+ag bojh LiZj~ldawji

    i,ts[ h'H[@ l.uqg@ l.a'tg a[ ljseg rjvj epidl,tg

    ugrV ep;jiV vHg IaVLgv idh>DdsbJ@

    dl,tg ugrV~ujy sg l,yg~l,pyg

    h,pW fjvs[ ih[ )

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    6/231

    + +

    aawij_ blgl FjHg hdiFuV dl>z I'eg 11_ FPdqwj cj! Wvwji dl>z 13_ s' LWs iPf dl>z 17_ Z.Vrjs iPf dl>z 20

    - l+g bwjv a?a ljdhW 23- epiP~f>o ^ fi.fij a[ dHdahjl 33- f>y f+ZjV ^ fi.fij a[ dHdahjl 37- hpwqVjqj ^ qPv~fi.fij a[ dHdahjl 42

    - l+g bwjv a?a ljdhW ^ hpwqVjq[ 49- aV?jh a[ aV?jhgH[ ^ fi.fij a[ dHdahjl 55

    hpwqVjq[1! f+'! epiqpt dl>z l.W.Zg 632! WuWu zjB s[ epidl,tJ l.W.Zg 643! f+agdVZJ sj dHw,n WpvjRpS l.W.Zg 654! ep idsbjv dl>z } dl,t f>o dry idhS s[

    qjS a'G rJdNbJ wiV l.W.Zg 665! bwjv a?a fi e"idq>B sj aj;j hqvj 676! f>u l" dl>zJ s[ uo[ l.W.Zg 687! WjWj wiaji dl>z W[sg } aV?jh 70

    8! FjHg Vi{S dl>z } aV?jh 709! FjHg ljdhW l^ tCw dl>z sj lVqjV 71

    10! WjWP a[uj dl>z a[ WgWg dVi.uV w"i f>o $y'G ?jiu 7111! FjHg ljdhW FjHg iSZgi dl>z sj lVqjV 7212! l.ea~f>ea Wji[ 7313! sgf~qjvj $a[ l.s[L 7314! qjlBi ajij dl>z a[ ridw>e wq[Bg } aV?jh 7415! FjHg ljdhW l^ hdiFuV dl>z sj lVqjV 7616! debjVg Fje dl>z b>Wjvj f>o $y'G ?jiu 7717! Vwvg dVi.wjig f>o $y'G ?jiu 7718! f>ow l.wB } h,v wiV l.W.Zg {lvj 7919! uo[sji ues[r dl>z avr.cg a[ ugrV dl>z RpqijV.ev

    aV?jhgH[ wiji 8120! uo[sji l.a't dl>z aV?jhgbj wiji 83

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    7/231

    21! uo[sji l.a't dl>z } aV?jh 8522! dLr dl>z W[vj aV?jhgbj wiji 8623! dLr dl>z W[vj } aV?jh 8724! l+g siWji ljdhW w.fv{wl dr,Dy'G `"u hBjRpS l.W.Zg 8825! l+g bwjv a?a ljdhW sg Vr~Rpljig l.W.Zg 8926! FjHg l.aj dl>z aV?jhgbj wiji 9027! FjHg l.aj dl>z f>o $y'G ?jiu 9128! l+g hdiq>si ljdhW s[ t, pDv%[ siLV~dHLVjV a[ l[rj~l. Fjv l.W.Zg 9229! FjHg dWwiqjuga dl>z a[ FjHg Vi{S dl>z wv[ iJ aV?jhgH[ wiji 9430! l+g bwjv a?a ljdhW sg Vr~Rpljig l.W.Zg 9531! FjHg dWwiqjuga dl>z } aV?jh 96

    32! debjVg ;{v dl>z aV?jhgbj wiji 9733! WPBj dl>z aV?jhgbj wiji 9934! uo[sji iAfjv dl>z ds, vg a[ uo[sji wiaji dl>z B,wi

    aV?jhgH[ wiji 10135! FjHg iAfjv dl>z a[ FjHg wiaji dl>z B,wi } aV?jh 10236! b>Ddq+a~li'ri $y W.V% RpljiV Wji[ 10337! l+g hdiq>si ljdhW s[ VJ $a[ lFj~lpljdHBgbJ Vj WSjRpS l.W.Zg 10438! i'l ru'G ep iP VjVw epifpiW $a[ sgf~qjvj Vj wiV l.W.Zg 10539! Vi{S dl>z wv[iJ f>o $y'G ?jiu 10640! WPBj dl>z f>o $y'G ?jiu 10741! dl,t idha qdibjsj $y l'Z l.W.Zg 108

    42! uja~fja sg ria'G Vj wiV l.W.Zg 10843! bV.s ljdhW l.W.Zg 10944! WjWj yiV dl>z } aV?jh 10945! debjVg epiWyV dl>z } aV?jh 11046! l+g bwjv a?a ljdhW sg wji~l[ rj l.W.Zg 11147! liW,a ?jvlj WpvjRpS l.W.Zg 11348! liW,a ?jvlj a?a l+g w[leC% ljdhW drt[ dwM ( 11449! lpiuga dl>z WiVjvj a'G lf,LBgwiV 11550! lpiuga dl>z WiVjvj } l[rj 11651! FjHg Wvwji dl>z@ FjHg e.cj dl>z } aV?jh 11752! f> ow H[waj l.W.Zg 118

    53! L+ 'qSg bwjvg sv s[ fpVi~enV Wji[ 11954! lpiuga dl>z WiVjvj aV?jhgbj wiji 12055! lpiuga dl>z WiVjvj f>o $y'G ?jiu 121

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    8/231

    56! iAfjv dl>z ds,vg aV?jhgbj wiji 12457! iAfjv dl>z ds,vg f>o $y'G ?jiu 12558! hdiq>si ljdhW sg qdibjsj l.W.Zg 12659! lpiuga dl>z WiVjvj } aV?jh 12760! epiWyV dl>z FjHgbj@ L[i dl>z bjds } aV?jh 12861! cj! dfbji dl>z } aV?jh 13062! WPBj dl>z } aV?jh 13163! iAfjv dl>z } aV?jh 13364! iAfjv dl>z f>o $y'G ?jiu 13365! cj! dfL"ij dl>z } aV?jh 13666! epiqpt dl>z a'G lf,LBgwiV 137

    67! qh.a qVuga dl>z a'G lf,LBgwiV 13968! qh.a qVuga dl>z } aV?jh 14069! AjfwJ~f+wjLwJ s[ Vjq bjs[L 14170! epiqpt dl>z } aV?jh 14271! iSuga dl>z W+hqfpij a[ iSuga dl>z A,uvr,cg

    bwjv a?a ljdhW $a[ avW 14372! iSuga dl>z A,uvr,cg } aV?jh 14473! iSuga dl>z W+hqfpij } aV?jh 14674! L+ 'qSg bwjvg sv dry bjH[ bjr[lv[fV l.W.Zg 14775! f+ '! epiqpt dl>z } lVqjVa wijRpS l.W.Zg 14776! hdiq>si ljdhW $y WgWgbJ } l[rj wiV s[S l.W.Zg 149

    77! dHdahjlw epi~blojVJ sg WijWig Vj wiV l.W.Zg 14078! i.egv dl>z } aV?jh 14179! q{diu f{vlJ a[ h' BvJ dry l+g ep iP e+.o ljdhW sj

    f+wjL Vj wiV l.W.Zg 15280! v.ei f>ea dry ;qgV $a[ W{n w[ AwS l.W.Zg 15481! epiqpt dl>z VjVwli f>o $y'G ?jiu 15482! l+g epiP e+ .o ljdhW s[ fjrV liPfJ sg AfjHg l.W.Zg 15583! hidr>sifjv dl>z@ hiFuV dl>z aV?jhgH[ wiji 15684! FjHg bjaqj dl>z a[ h'iVJ } aV?jh 15785! l.a FerjV dl>z a[ B=lBgbJ } bjs[L 15886! WgWg bqiuga w"i ljWwj b{q!fg! } aV?jh 159

    87! w{V[cj s[ A[ dl, t aV?jhgH[ wiji 15988! w{V[cj s[ A[ dl,t f>o $y'G ?jiu 16089! FPdf>si dl>z } aV?jh 161

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    9/231

    90! FdVbji[ rjvj dfbjij dl>z f>o $y'G ?jiu 16291! w,yg WjSg fC%V rjv[ ijeg dl>zJ } aV?jh 16292! braji dl>z dha a[ bjaqj dl>z } aV?jh 16393! f+ga dl>z l.ZP \w{V[cj| f>o $y'G ?jiu 16594! FjHg l[rj dl>z f[h'rj aV?jhgbj wiji 16595! qdh>si dl>z b{D,l!cg!Y! f>o $y'G ?jiu 16696! bwjvg hjHg wqjV } bjs[L 16797! FjHg u' de>si dl>z@ epiq[v dl>z bjds } aV?jh 16898! WgWg uegi w" i f>o $y'G ?jiu 16999! debjVg FerjV dl>z@ debjVg w[rv dl>z@ f+'! qVuga dl>z@

    f+ gaq dl> z FjBgbj@ uldr>si dl> z b{ cr'w[B f>o $y' G A[w[ 170

    100! dl> z ljdhWjV@ WgWg uegi w"i a[ q{GWijV L+'qSg wq[Bgl.W.Zg bjs[L 171101! FjHg f+gaq dl>z } aV?jh 172102! q{GWijV b>Dda=>e wq[Bg izpuga dl>z@ laVjq dl>z@

    epifjv dl>z@ f+ gaq dl>z f>o $y'G ?jiu 173103! ljWwj uo[sji dl>z ljdhW debjVg fP iV dl>z r,Dv'G

    wga[ b{vjVVjq[ bSRpdya a[ VjujdH; wiji a[L+ 'qSg epispbjij f+W.Zw wq[Bg } hsjdHa 174

    104! FjHg dVi.uV dl>z ijeg l.W.Zg 176105! l.ea~f>ea l.W.Zg 176106! iaV dl>z } aV?jh 177107! WjWj l.aj dl>z } aV?jh 178108! FiPS h,Ddabj Vj wiV l.W.Zg 179109! qVq'hV dl>z a[ fdirji } bjs[L 180110! cj! iSWgi dl>z a[ dVi.uV dl>z } aV?jh 181111! q{li; yai dl>z ugrV dl>z rjdvbJ } aV?jh 182112! dfbjij dl>z FdVbji[ rjv[ r,Dv' G wga[ uj ih[

    lqjeqJ dry Vj ujS sj bjs[L 183113! dHwWjv dl>z@ lpdi>si dl>z } aV?jh 184114! epis[r dl>z Wjsv@ w[rv dl>z Wjsv@

    bqigw dl>z bjvgrjv bjds } aV?jh 185115! uiV{v dl>z n[w[sji@ ueugrV dl>z@ WgWg qVuga w"i

    bjds } aV?jh 186

    116! FjHg WvWgi dl>z@ WgWg qVuga w"i } aV?jh 187117! FjHg WvWgi dl>z y.cgeC%@ FjHg sv[i dl>z fdBbjvj

    } aV?jh 188

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    10/231

    118! FjHg LqL[i dl>z } aV?jh 189119! epis[ r dl>z@ epiqpt dl>z@ FuV dl>z bjds } aV?jh 190120! FjHg qdh>si dl>z f+ZjV@ FjHg fiquga dl>z lw,ai

    bjds } aV?jh 191121! FjHg ueuga dl>z ?jvlj \VrJ Ldhi| } aV?jh 192122! FjHg ZVr.a dl>z@ cj! laVjq dl>z sgf bjds } aV?jh 192123! FjHg Wvs[r dl> z \episjlfp i|@ FjHg liWu'a dl>z

    \b>Ddq+ali| bjds } aV?jh 194124! FjHg ep isgf dl>z e+.og \episjlfpi| } aV?jh 195

    bjs[L/l.s[L1! qh.a qVuga dl>z l.W. Zg dl,t l.eaJ s[ Vjq l.s[L 1992! uo[sji epiyiV dl>z B"hCj a[ w{fBV bqdi>si dl>z l.W.Zg `{lvj 2003! f+ wjL dl>z Wjsv l.W.Zg l.s[L 2014! f+ wjL dl>z Wjsv } bjs[L 2025! l+g epiP e+ .o ljdhW ug s[ qjS~ldawji l.W.Zg dsLj~dVis[L 2036! dl,t fdhyjS l.W.Zg 2047! l+g epiP e+.o ljdhW ug s[ bsW~ldawji l.W.Zg 2058! dwifjv dl>z WcP.ei s[ FdVbji[ rjv[ s[

    Vjv l.W.Z Vj h'S l.W.Zg 2079! wWiJ@ q;jiJ@ ?jVejhJ $a[ l+g epiP e+ .o ljdhW s[ liPf

    Vj dvujS l.W.Zg 208

    10! f>o~s'tg VP iqdhvgbJ sgbJ lieiqgbJ a' G lp y[a idhS l.W.Zg 20911! bjLPa'L s[ y[dvbJ r,Dv'G qv'B dry wgag sptsjHg zBVj Wji[f> ow uo[W.sgbJ@ bwjvg svJ@ dVh.e dl>zJ@ dl>z lFjrJ a[ drsrjVJ sj dHw,n WpvjRpS l.W.Zg 210

    b>Ddawj1! f> ow H[waj l.W. Zg dl>z ljdhWjV r,Dv'G bfgv 2132! 2 la. Wi@ 1984 } liW l. lji l. q[vV $y fjl h'H[ epiqa[ 2153! b>Ddq+ali b{vjVVjqj 2234! ?jvlj f>o Vjv f+S f,ai 2245! l+g bwjv a?a ljdhW sg qjS~qdibjsj l.W.Zg 2256! ?jvlj f>o s[ 300 ljvj dliuSj dsrl $a[ f>u dl>z

    ljdhWjV r,Dv' G dl,t l. eaJ s[ Vjq ds,aj l.s[L 226_ y'Srk lhjdHw fplaw lPyg 229

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    11/231

    11

    blgl

    bqigwj x[ig lq[G q{} iPf dl>z V[ dHl fplaw Wji[ s,Ddlbj lg aJq{G apia AfrjRpS sg lvjh ds,ag lg m hpS Af eHg h{ aJ rZjHg s[GsjhJ m w"qJ vHg dHdahjl dliuSj du>Vj ;iPig h{@ YVj hg ;iPig dHdahjl

    } dvtSj rg h{ m drsrjVJ sj w.q dHdahjl s[ f>DdVbJ } l.FjvSj rgh{ ba[ w"q s[ rjilJ aw fhp.yjRpSj rg h{ m dHl wjiu dry v,egbJ h'HgbJBwljvJ wq;'i f{ eHgbJ hV uJ h'i fjdlbJ r,v api fHgbJ hV m iPfdl>z sg dHl fplaw Vjv wgag uj ihg l[rj q{} dHl f,Dt'G Whpa fl.s bjHg mdlbjla a'G Wy w[ w.q wi ih[ f>ow dha{LgbJ } dHh f+rjV wi w[ apiVjyjhgsj h{ dw f>ow l[rj u[ dWtq Vhk aJ l"tg rg Vhk h{ m epiP ug r,Dv'Gl"Gfg eHg l[rj } dVFjMdsbJ ba[ dl,t l.lojrJ Vjv riadsbJ duV%Jw"C[ wl{v[ auidWbJ s[ lVqpt dwl[ dl,t } h'Sj f{ lwsj h{@ Rph #f>o rl[q{G RpuCJ$ rieg dWtq igN h{ ba[ dHlsj d;wi q[ig dHw wdraj #WjQg$ dry dHl ai%J bj debj h{ ^

    b,u q{G WjQg h' debj@ dw q[ij f>o duRP fr[ m

    q[i[y.q sgbJ dlRPS up,agbJ@ dw dHh y,v fr[ m \`piqjV ?jvlj|q{G bjfS[ auiW[ dr,Dy'G dHh rg wdhSj yjhp .sj hJ dw epiP@ dul a'G

    w.q v{Sj yjh[@ Rp l vHg w' Hg Vj w' Hg dW,Z bjf[ WSj v{Gsj h{ m dlbjlgQi;J $a[ fisj fjRpS vHg@ epiP s[ VJ sg VjujdH; ria'G rg ;iPi h'Hgh{ m fi dl,t drsrjV bu[ dHl a'G Wy[ h'H[ ves[ hV@ dwMdw iPf dl>zrJe w"qg dril[ } l.FjvS s[ IaV H[l[ rie r,Dv'G hg h' ih[ hV m dl>zW+si; rjv[ rg rZjHg s[ h,wsji hV m epiP ug ljdibJ $a[ dqhi wiV ba[dl, t dr,Dy'G epiP sj dl,t r[tS sg ujy lj} bj ujr[ m bjfJ iPf dl>z s[lsj diSg ihJe[@ dulV[ dh>qa@ upiba a[ l,y sg YB v{ w[ dHh dHdahjlww.q wgaj h{ m

    -/lhg \l+g dl>z ljdhW FjHg hdiFuV dl>z ?jvlj I'eg|qHg@ 2003 b{ lf[V'vj \bqigwj|

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    12/231

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    13/231

    13

    FPdqwj

    fplaw hpwqVjq[ bjs[L l.s[L!!! sg FPdqwj dvtS v, DdebJ hpwq~VjdqbJ Vjv upC[ h'H[ f+LV q[i[ d;hV dry hV m dHh f+LV dHwfiag Vhk@le'G Whpfiag hV m bjq dl,t s[ qV dry hpwqVjdqbJ f+ag fi.fiw LiZj

    wjdHq h{ m fi dHl l,pyg FjrVj s[ bfhiS sgbJ l.FjrVjrJ riaqjVdry fdhvJ Vjv'G rZ eHgbJ hV m dHh ldoag f{sj wiV dry bjfdSbJa[ W[ ejdVbJ dr,Dy'G w'Hg rg Wdybj h'dHbj Vhk dwhj uj lwsj m rjilu[ br[lv[@ bdebjVg ba[ vjvyg h' ujS aJ dr,o a'G e,v wiV rjdvbJ} tp,v% t[c f+jfa h' uJsg h{ m hpS aJ hjva dHo'G aw uj fhp.yg h{ dw dl,tbwjsdqwaj dry rg WhpagbJ dvtaJ igb{wLVig fhp.y bZgV hg dvtgbJuj ihgbJ hV m dHh epiqda fhp.y drZg Vhk h{ m epiP upeda bjfSg vwgiv.qg dtyS sg h{ m dl,t Ziq dy>aV s[ I'esjVgbJ \FjHg episjl a'G v{w[ FjHg rgi dl>z aw| s[ I'esjV a'G dHl e,v sg fpLBg h' uJsg h{ m dl,tbwjsdqwaj lq[G sj hjSg h'S a'G aJ fACg hg wdhSg yjhgsg h{ m fiVjv hg bjfSg drijla } l.FjvS dry rg lxv Vhk h' lwg m drijla

    Vjv upC[ Whpa[ l+'a uJ aJ epbjy eH[ hV uJ bf+l.ew lqN vH[ eH[ hV mbjfSgbJ w[Gsig l.lojrJ Vjv l.W.Za cjwPq{GBl } l.FjvS sj ldFbjyji bu[ rg blk f{sj Vhk wi lw[ m dHl Vjv dl, t Ziq dy>aV sg lpa.ailojfVj sj ijh ipdwbj h{ m w"qg bjaq dy>aV sg FPdqwj Vj hg l.lojrJr,Dv'G dVFjHg uj ihg h{ ba[ Vj hg f+W.Zwg L+[Sg r,Dv'G dVFjHg uj ihg h{ mfi.fijrJ sg l,pyg aj;eg } bdebjV wvdfa drrjsJ sg F[B yC%jdHbjuj dihj h{ m hpS lqJ d;>Dq[rjig dqoS sj Vhk@ le'G d;>Dq[rjig wWPvS sj bj debj h{ m dHh aJ hg l.Fr h' lwsj h{ u[ bhps[sjigbJ } bdZwjiqPvw V"wigbJ lqNS sg oJ@ l[rj qPvw l[rjrJ lqNS sj dl,t lpFj f{sjwgaj ujr[ m dHl sg drrloj dl,t Ziq dy>aV dry wjdHq h{ m v'C dHlsgy[aVj } f+y.c wiV sg h{ m dHh epiWjSg r,v qpdCbJ hg l.Fr h' lwsj

    h{ m dHl rjla[ bjfSg l+'a~drijla } lpueaj Vjv l.FjvSj fr[ej m iPf dl>z sg dHh fplaw dHl fjl[ dHw wsq f+ rjV wgag uj lwsg h{ m

    dHl fplaw s[ s' Fje hV m fdhv[ Fje dry hpwqVjdqbJ Vjv upCg

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    14/231

    14

    h'Hg l.loj bwjv a?a ljdhW a'G dHvjrj hpwqVjdqbJ sj qPv@ dHdahjla[ fi.fij@ epiP f>o ^ fi.fij a[ dHdahjl@ f>y f+ZjV ^ fi.fij a[ dHdahjl@ l+g bwjv a?a ljdhW ^ hp wqVjq[@ aV?jh a[ aV?jhgH[ ^ fi.fij a[ dHdahjl bjds Wji[ d;wi bj debj h{ m sPuj a[ blvg dh,lj riaqjV dry ujig wga[ eH[ hpwqVjdqbJ s[ qPv fjn sj h{ m u' f+ jfa h{@ Rpl }iPf dl>z V[ ljhqS[ v{ bJsj h{ ba[ u' yjhgsj h{@ Rpl} ljhqS[ dvbjRpSsg d;>Dq[rjig drsrjVJ ba[ fjnwJ $a[ A,c ds,ag eHg h{ m dHl FPdqwj ijhkdfAvg e,v } a'iV sg w'dLL wi dihj hJ m hpwqVjdqbJ sj dHdahjl epiPwjv aw uJsj f+jfa h{@ fi epiP wjv s[ hpwqVjdqbJ sg riaqjV wjvs[ hpwqVjdqbJ Vjv w'Hg rg lJN lojfa wiVg qpLwv h{ m epiP wjv dryuo[sji ru'G hpwqVjqj ujig wiV sg w'Hg v'C hg Vhk lg m fdhv[ uo[sji

    FjHg episjl ug V[ w'Hg hpwqVjqj ujig Vhk wgaj m RpD,ai epiP wjv dryFjHg qVg dl>z \l.qa 1794 aw|@ VrjW wfPi dl>z \l.qa 1810 aw|@u,lj dl>z bjhvPrjvgbj \l.qa 1840 aw|@ ba[ bwjvg xPvj dl>z \l.qa1876 aw| rv'G rg w'Hg hpwqVjqj dvtag iPf dry ljhqS[ Vhk h{ m dHla'G df,DA'G bwjv a?a ljdhW sj f+W.Z b>ei[; liwji sg qi;g Vjv y,vsj dihj h{ m W, pTj sv sg uo[sjig lq[G rg RphVJ } w'Hg dHaij; Vhk lg mRphVJ sg berjHg dry biPC dl>z \1920 Hg aw| liWijh lg m bwjvglpi dry fdhvj uo[sji a[uj dl>z F,pyi \1920~21 Hg^| WdSbj m fdhvj hpwqVjqj u' dHl fplaw dry Ljqv h{@ Rph f+' `{li ep iqpt dl>z s[d?vj` 1887 Hg^ dry wgaj debj lg m dHh' duhj h'i w'Hg hpwqVjqj Vhkh'dHbj m u' h'H[ hV@ Rph f>o s[ Vjq bfgv sg lpi dry hg hV m l'@ duhVJ

    hpwqVjdqbJ } dHl fplaw dry w[Gsigbaj f+jfa h{ @ RphVJ sj l.W.Z 1920dry epispbjij f+W.Z lpZji vdhi s[ y,vS a'G Wjbs s[ lq[G Vjv h{ m dHM dHh hpwqVjq[ bwjvgba Vjv hg upC[ h'H[ hV ba[ dHhVJ hpwqVjdqbJVjv bwjvgbJ sg bwjvgba rg ljhqS[ bj uJsg h{ m Fjr[G dHlsj d;wiwiV sg v'C v[tw iP f dl>z V[ qdhlPl Vhk wgag m

    epispbjij b{wB dry uo[sjig l.loj } lpa.ai i,tS vHg drrlojf+jfa h{ ba[ b{wB dry f+jfa #h{D,cqdVlBi$ LWs q,pt e+.og vHg ridabjh'dHbj lf,LB h{ m dHl fiojH[ dHw qaj u' q{G Ziq f+yji wq[Bg s[ q{GWisg h{lgba dry f[L wgaj lg@ uo[sji epiyiV dl>z B"hCj sg f+ZjVeg dry fjl h'dHbj lg m blv dry dHh ljij qjqvj b{wB dryv[ LWs#h{D,cqdVlBi$ } uo[sji a?a ljdhW vHg ria v{S Vjv dfbj h{ m dHh

    bwjvg dlbjla sg v'C lg ba[ h' rg lwsg h{@ fi dHl Vjv #a?a$ l.lojlpa.ai Vhk ihg m L+'qSg wq[Bg V[ uo[sji sg dVIpwag } wq[Bg $a[ vjePhp.s[ l[rj dVIqJ a'G qpwa i,tS sg w'dLL aJ wgag h{@ fi dHl } vjeP

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    15/231

    15

    f+W.Z bZgV lpa.ai i,t lwSj l.Fr hg Vhk h{ m Vaguj lF s[ ljhqS[ h{ mdwl[ rg uo[sji vHg dlbjlasjV Vjv e,nu'C sj dh,lj h'H[ dWVJ uo[sjigwi lwSj qpLwv h' debj h{ m H[l[ vHg 1925 a'G Wjbs wga[ eH[ hpwqVjq[@aV?jh vjRpS uJ Wig wiV rie[ l.lojHg `{ldvbJ rJe v,eS v,e fH[hV m dHhVJ } q>VS sg f>ow fjW.sg wq;'i f{ eHg h{ a[ lhPva qpajdWwq>VS uJ Vj q>VS sg dlbjla sj W'vWjvj h' debj h{ m f>ow upeda qa[} rg fwjRpS sg bjdebj s[Gsg h{ m fi duhC[ hpwqVjq[ fwjRpS sg f>owqi;g sg oJ@ uo[sji dHwfjlC~qi;g qpajdWw h' eH[ hV@ Rph uo[sjigl.loj sg lpa.aiaj } lojfa wiV dry ipwjrB h' eH[ hV m f>o lqPhwdl,t y[aVj sg l.eIj h{ m l'@ f>o } ZdCbJ dry e+dhS Vhk wgaj uj lwsj mdl,t dlbjla V[ f>o } ZdCbJ dry e+dhS wiV sg dlbjlg quWPig b,De[

    e'c[ B[w ds,Da[ hV ba[ dHl dry a?aJ } rg FjHgrjv WSj dvbj h{ m l'@ hpwqVjq[ sg f>u f+ZjVg f>o f+rjVa l.loj } lojVw v'C qpajdWwWSj ds,aj debj h{ m f>ow lpia dr,Dy'G uo[sji } ypSV sg f>ow drZg hgw[i ds,ag eHg h{ m dlbjlasjV V[ aJ wg q>VSj h{@ dwMdw dlbjla bduhjwvupeg riajij h' eHg h{@ duo[ eM~fPiag vHg NPn a[ n,eg bjds w'Hgrg drwjig drZg ujdH; f+rjV wi vHg eHg h{ m dHl } epiP ug s[ LWsJdry ##wvupde iop bedV wj!!!!!$$ f>Vj 470 ijhk l"dtbJ lqdNbj uj lwsjh{ m wPC sgbJ ljigbJ fiaJ u' WjSg dry f+jfa hV@ riaqjV dlbjlasj v[tj~u'tj hg v,esgbJ hV m dl,t dlbjlasjV dHlsj dh,lj h' debjh{ m hjvJdw dlbjlasjV } Vjij; wga[ a'G dWVJ rg dHl Wji[ l.Wjs w"q s[ y[a.V hvdwbJ dry A[dCbj uj lwsj lg m dHl s[ drloji sg dHo[

    ep.ujdHL Vhk h{ m fi dHlsj bqir[vg f+Fjr hpwqVjdqbJ $a[ f+a,t V;i bjMsj h{ m riaqjV dry h'H[ hpwqVjdqbJ sj dvta iPf fdhvg rjiljhqS[ bj dihj h{ m LjdHs dHh fplaw dHl fjl[ l'yS dryjiV sj ijhhg t'v% s[r[ ( bwjv a?a ljdhW sj bwl hpwqVjdqbJ ijhk hg ljhqS[bjMsj dihj h{@ fi dHlsj f+l.ew v[tj~u'tj bu[ aw Vhk h' dHbj m q{}dHh drLj IPVgridlBgbJ dry t'u s[ drL[ ru'G rg f+rjV hp.sj V;i bjdihj h{ m h'i q,pDs[ dur[G uo[sjig l.loj@ uo[sji WVjq L+'qSg wq[Bg@ a?aJsg dlbjlg FPdqwj ba[ hpwqVjq[ WVjq dl,t qjVdlwaj bjds rg dryji[ujS sg Rpcgw dry hV m dHl Vjv dHl fplaw s[ hrjvj fplaw h' ujSsgbJ l.FjrVjrJ f{sj h' eHgbJ hV m

    hpwqVjdqbJ s[ dHdahjl } dZbjV dry i,t w[ dwhj uj lwsj h{dw hpwqVjq[ sg v'C Wjwg lF hgv[ q,pw ujS $a[ f{Sg yjhgsg h{ m fi dfAv[wpN lq[G a'G dHl } dZbjV dry Vhk idtbj debj ba[ Vagu[ ljhqS[ hV m hpwqVjqj@ bhps[ s[ bja.w sj qjdZbq ws[ rg Vhk dihj ba[ Vj hg

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    16/231

    16

    hpwqVjq[ sj l.W.Z fsrg s[ bdZwji Vjv h'Sj yjhgsj h{ m hpwqVjqj aJlqPdhw dl,t qjVdlwaj sj f+agdVZar wiV sg V{dawaj dihj h{ ba[idhSj yjhgsj h{ m dHh fplaw dHhVJ lji[ qldvbJ } lqNS lqNjRpSr,v dHw wsq aJ h{@ fi dHl } b,De[ a'iV sg r.eji bu[ wjdHq h{ m u[blk dHl fjl[ Vhk apiJe[ aJ dr,o $a[ tv'aj w'Hg drsrjV@ f>ow qi;g sg oJ bjfSg qi;g ljhqS[ v{ bjr[ej m fdhvJ hg tiC[Wj;g sg bjCdry l+g epiP e+.o ljdhW ug sg dw>aP~qpwa l.fjsVj } lpvNjRpS dry WhpaLwag v,e y, pwg h{ m dHl bwjsdqw dWiag Vjv cJe' l'Bg h'S dry rwaepbjRpS sg oJ lj} dl,t l+'a ljdha } ljhqS[ dvbjRpSj yjhgsj h{ mdHlsg w'Hg zjB Vhk h{ m fi dHh tidCbJ s[ iPf dry ?jl wiw[ ba[ f>ujWg dvfg dry bjq wiw[ h'S lswj t'u wiV rjdvbJ sg fh.py dry Vhk

    h{ m f>ujWg IPVgridlBg fdBbjvj V[ FjHg wjV% dl>z VjFj s[ qhjV w'L} b>ei[;g dry bVprjsV sj f+ju{wB h,o dry dvbj h{ m dHh y.ej w.qh{ ba[ dHl sg igl h'i bwjsdqw l.lojrJ } rg wiVg yjhgsg h{ m dl,tl.lojrJ sj bwjsdqwaj r,v YVj dZbjV Vhk h{@ du>DV[ sg riaqjV dryv'C h{ m H[l[ wiw[ f+jfa drsraj } drZgra T.e Vjv riaS vHg@ ws[ dwl[ dl, t l. loj V[ I'uVjW,Z f+ju{wB Vhk WSjdHbj m w"q sg dHh?pLdwlqag h{ dw dl>z W+si; riej f+wjLV bsjij w"q w'v h{ m l'@ iPfdl>z s[ Vjv Vjv epiljei dl>z rg rZjHg s[ fjai hV m q[ij drLrjlh{ dw dHl fplaw } t'ujiogbJ ba[ fjnwJ r,Dv' G FifPi hp.ejij dqv[ejm

    Wvwji dl>z \cj!|

    qHg@ 2003 f+'`{li diBjdHic

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    17/231

    17

    s' LWs

    hpwqVjdqbJ Vjv dl,t l. eaJ sgbJ b>aigr FjrVjrJ upCgbJh'HgbJ hV m epidl,t dHdahjlw hpwqVjdqbJ s[ siLV wiV[ lpFje lqNsjh{@ fi hpwqVjq[ dwMdw Whpa o'Cg deSag dry ujig hp.s[ lV a[ r,t~r,t

    ojrJ $a[ epidl,tJ a[ l.eaJ } F[u[ uJs[ lV@ dHl wiw[ hpwqVjdqbJ s[siLV wiV[ lji[ epidl,tJ rjla[ qpLwv lV m sPlij@ hpwqVjq[ h,o~dvtaiPf h'S wiw[ hi[w sg fhp.y dry rg Vhk lV m dul rg epidl,t } hpwqVjqjf+jfa hp.sj@ Rph dHl } Zjidqw drijlag fP>ug lqN@ l.Fjv v{ Gsj m cj!e.cj dl>z ba[ l^ LqL[i dl>z bL'w V[ Whpa dqhVa~qpL,wa wi w[ h,o~dvta hpwqVjq[ dHw,ai wi f+wjLa wijRpS sj dHdahjlw wjiu wgaj mfi dHV%J s'VJ hg drsrjVJ V[ epiP~f>o s[ f+qjdSa a?aJ s[ w[rv yjihpwqVjq[ hg b>Ddwa wga[@ hjvJdw 1967 Hg^@ us'G dHh fplawJ f+wjLah'HgbJ@ Rpl lq[G aw l+g bwjv a?a ljdhW a'G hg #epiP~f>o$ r,Dv' G Whpa hg qh,arfP iV hp wqVjq[ ujig h' y, pDw[ lV m l+g bwjv a?a ljdhW s[hpwqVjdqbJ } lq,pDy[ iPf dry dHV%J fplawJ dry Ljqv Vj wiV sj dHw

    hg wjiV v,esj h{@ dw dHV%J drsrjVJ V[ bjfS[ wjiu t[ai } #h,o~dvta$ hpwqVjdqbJ a[ VgljSJ aw hg lgdqa i,Ddtbj mep iP e'dW>s dl>z ug V[ ep dibjHg epiP~e+ .o a[ f> o } W?dLL wi@

    #drbwag$ epiP sg fi.fij } hq[Lj vHg ?aq wi ds,aj m LWs~epiP@ l+gepiP e+.o ljdhW sg h;Pig dry #f>u dfbji[$ epiP~f>o s[ iPf dry epiqdabVplji u' rg `{lvj wiV@ epidl,t Rpl } lda wi q>Vs[ hV m hpwqVjdqbJsg fi.fij bVplji dWtC[ ldqbJ s"ijV #epiP~f>o$ liW,a ?jvl[ s[ iPf dryr{ljtg~sgrjvg } l+g bwjv a?a ljdhW $a[ dHw,ai hp.sj a[ f>ow wjiuJvHg f>ow `{lv[ wisj@ duV%J } epidl,t #hpwq$ lqN@ lrgwjis[ m blvdry liW,a ?jvlj lq,pDy[ ?jvlj f>o sj f+agdVZ dHw,n hp.sj lg ba[ liW,a?jvl[ dr,Dy'G hg dxi f>u~dfbji[ ypS[ uJs[ lV@ u' f>ow `{lv[ wiV s[

    bdZwjig lV m wdhS a'G Fjr epiP e'dW>s dl>z ug s[ df,DA'G ?jvlj f>o sgberjHg #f>u~dfbji[$ hg wis[ ih[@ u' #epiP~f>o$ s[ iPf dry f+qjdSa hV mbjq wiw[ #f>u~dfbji[$ l+g bwjv a?a ljdhW $a[ dqv~W{n w[ `{lv[ wis[

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    18/231

    18

    duV%J } hpwqVjq[@ bjs[ L@ `{lv[ bjds dwhj debj m VJ Fjr[G w'Hg h'r[@epiqda drZjV bVplji #f>u~dfbjdibJ$ sj dViSj #epiP~f>o$ sj hpwq h{@ dul } q>VSj hi ep idl,t vHg ;iPig h{ m

    l+g bwjv a?a ljdhW dwMdw dl,tJ sg lirRpD,y l.loj h{@ dHl vHg dHo[ h'H[ `{lv[ } drLr~drbjfg dl,t FjHgyjij dWVJ dwl[ dw>aP~fi.aP s[ q>Vsj h{ m Lia w[rv dHhg h{ dw #hpwqVjq[$ l.W.Zg epidl, t } ujSwjig h'r[ m fi b`l'l dw b,u rg blk bjfS[ rcq,pDv[ dHdahjlw liqjH[ a'Gepidl,tJ } ujSP Vhk wirj lw[ m 20rk lsg dry rg l+g bwjv a?a ljdhWa' G h'H[ qh,arfPiV `{ldvbJ Wji[ Whpa lji[ epidl,t Vhk ujSs[@ hjvJdwb,u l.yji ljZV dHaV[ drwla h' eH[ hV dw #epiP~f>o$ r,Dv'G vH[ eH[`{ldvbJ } drLr Fi dry F[dubj uj lwsj h{ m l+g bwjv a?a ljdhW

    a'G lpSjH[ eH[ `{ldvbJ l.W.Zg dwl[ dwlq sg dB,fSg wiV sj bdZwji dwl[epidl, t } Vhk@ dwMdw epidl,t #epiP~f>o$ sj hpwqg W.sj WS w[ ugrV lxvj wiVj v'ysj h{ m dHhg wjiV h{ dw #epiP~f>o$ r,Dv'G hpwqVjdqbJ@bjs[LJ@ `{ldvbJ bjds } hP~W~hP f+wjLa wgaj uj dihj h{ m igN dHw hgh{ dw l+g bwjv a?a ljdhW $a[ h'HgbJ f>ow eagdrZgbJ sg du>Vg rg l.Fjv h' lw[@ y.eg h{ m

    l+g bwjv a?a ljdhW epidl,tJ rjla[ Zjidqw@ lqjduw@ ijulg@FjHgyjiw qldvbJ l.W.Zg lir~l+[LB lirRpD,y bsjva h{ m lq[G~lq[G dHo'Gh'H[ `{ldvbJ } ujSV sg hi lq[ G hi ep idl,t sg igN ihg h{ m

    blv dry dur[G lB[BJ sgbJ hjHgw'iBJ a[ s[L sg lirRpD,y bsjvalpfigq w'iB sgbJ wjirjHgbJ bjv dH>cgbj igf'iBi dry f+wjLa hp.sgbJ

    hV@ dHl ai%J l+g bwjv a?a ljdhW sg lq,pDyg wjirjHg f+wjLa h'Sgyjhgsg h{@ aJ u' bjRpS rjv[ lq[G dry l.W.ZaJ } l.siF s[tS sg bjljVg h' lw[ m

    dHl hg qV'io } v{ w[ epiP V[ W?dLl wi w[ dHh wjiu sjli[ fjl'Gbi.F wirjdHbj h{ m lq[G s[ WgaS wiw[ Whpa lji[ hpwqVjq[@ bjs[L h'lwsj h{ dw blk f+jfa wiV dry lxv Vj h' lw[ h'HgH[ m dHl vHg fjnwJ} W[Vag h{ dw dul fjl bduhg bq'vw lq,eig h'r[@ Rph F[uS sg w'dLL wi[ aJ dw bjRpS rjv[ b{ cgLVJ dry Ljqv h' lw[ m

    dHV%J hpwqVjdqbJ a' G lj} r,t~r,t ldqbJ sgbJ Zjidqw f+ldoagbJ@ dHdahjlw rjdwbja@ ijulg hjvja a'G dHvjrj epiqdadryjiZjij sg rg FifPi f+qjdSw ujSwjig f+jfa hp.sg h{ m l+g bwjv a?a

    ljdhW Vjv hg l.W.Za h'HgbJ wpN dHdahjlw eagdrZgbJ } b>Ddawj dryLjqv wgaj debj h{ m

    dHh fplaw l+g bwjv a?a ljdhW a'G lq[G~lq[G ujig h'H[ hpwqVjdqbJ

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    19/231

    19

    sj bdZb{V Vhk@ bdZb{V r,v fdhvj wsq h{@ aJ u' bjRpS rjv[ lq[Gdry drsrjVJ vHg hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ s[ iPf dry f+qjdSw@ Zjidqw@ dHdahjlw@ lqjduw ujSwjig dHw oJ f+jfa h' lw[ m

    fplaw s[ bi.F dry l+ g bwjv a?a ljdhW@ epiP~f>o ^ fi.fij a[ dHdahjl@ f>y f+ZjV ^ fi.fij a[ dHdahjl@ hpwqVjqj ^ qPv fi.fij a[dHdahjl@ l+g bwjv a?a ljdhW ^ hpwqVjq[@ aV?jh a[ aV?jhgH[ ^ fi.fija[ dHdahjl@ bjds drdLbJ l.W.Zg l.t[f ujSwjig s[S sj IaV wgaj h{ m qV'io w[rv dHhg h{@ dw l+g bwjv a?a ljdhW a'G lq[G~lq[G ujig h'H[hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ l.s[LJ s[ blv } fC%V a'G fdhvJ fi.fij a[ dHdahjl} ujdSbj uj lw[ m fi.fij a[ dHdahjl } dvtag iPf dry dHw oJ dHw,aiwgaj h{@ `{lvj Vhk w[rv ijdH h{ m

    10 qHg@ 2003 iPf dl>z

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    20/231

    20

    Z.Vrjs

    epiP~f>o r,Dv'G l+g epiP e+.o ljdhW ug sg h;Pig dry l+g bwjv a?aljdhW a'G ujig h'H[ hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ l.s[LJ } hi epidl,t qV WyVwiq a'G q>V w[@ bjfSg epiP~f>o f+ag lqifS FjrVj } f+eB wisj h{ m

    l+g bwjv a?a ljdhW s[ ljWwj wjiuwjig uo[sji f+'^ qVuga dl>z VjvwpN lqJ l+g bwjv a?a ljdhW $a[ l[rj wiV sj lpFje f+jfa h'dHbjaJ hg l+g bwjv a?a ljdhW r,Dv'G lq[G~lq[G ujig h'H[ hpwqVjdqbJ@ bjs[[email protected][LJ sg Zjidqw@ lqjduw@ dHdahjlw qh,aaj sj cP.zj bdhljl h'dHbj mdHl bdhljl V[ hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ l.s[LJ } dHw,ai wiV sg igN f{sj wgag m epiP dwifj lswj Rph igN dHl fplaw Vjv l.fPiV h' eHg h{ m#epiP~f>o$ s[ f+agdVZ #f>u dfbjdibJ$ r,Dv'G lq[G~lq[G l+g bwjv a?a ljdhWa'G ujig h'H[ hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ l.s[LJ } hP~W~hP@ dH>V~dW>V@ b,ti~b,tisiu wiV sj IaV wgaj h{ m lq, pyg wjirjHg } dqag~rji ds,aj debjh{ a[ fjnwJ sg lhPva rjla[ *q~b>w vj ds,Da[ hV m 24~07~2002 agwRpfvWZ ujSwjig } dHw,ai wgaj debj h{@ fi dHh bji.Fw IaV h'S

    wiw[ h' lwsj h{ dw wpN qh,arfPiV slajr[; Ljqv h'S'G idh eH[ h'S mduV%J hpwqVjdqbJ $a[ q'hi b>Ddwa lg@ RpV%J $a[ q'hi s[ LWs q'hiiPf dry Ljqv wga[ hV m hpwqVjdqbJ l.W.Zg qPv ujSwjig@ hpwqVjdqbJ@bjs[LJ@ l.s[LJ } bji.F dry Ljqv wi w[ h'i ujSwjig } b>DdawjrJ dryLjqv wgaj h{ m

    dHh wjiu h'S $a[ lF a'G fdhvJ q{G ls W?dL>s wiaj fpit rjdhepiPsj Lpwiep;ji hJ@ dul V[ idhqa wi w[ dHh wjiu bjf lhjHg h' wirj dvbj m dHh rcq,p vg ujSwjig dHw, ai wiV~wijRpS dry dl>z ljdhWdebjVg dwifjv dl>z ug \epifpirjlg| ljWwj uo[sji@ l+g bwjv a?a ljdhW s[ fdirji& dl>z ljdhW f+'^ qVuga dl>z ug ljWwj wjiuwjiguo[sji@ l+g bwjv a?a ljdhW& dl>z ljdhW FjHg iSuga dl>z ug ljWwj

    uo[sji@ l+g bwjv a?a ljdhW& dl>z ljdhW debjVg fPiV dl>z ug ljWwjuo[ sji l+g bwjv a?a ljdhW& dl>z ljdhW debjVg u'de> si dl>z ug r[sJag uo[sji@ l+ g bwjv a?a ljdhW sj diSg hJ@ duV%J q{}

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    21/231

    21

    hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ l.s[LJ sgbJ wjfgbJ qp h,Hgbj wirjHgbJ m RpV%JdrsrjV v[twJ duV%J sgbJ Whpq,pvgbJ dwiaJ dr,Dy'G q{} FifPi ujSwjigf+jfa h'Hg@ sj hjidsw Z.Vrjsg hJ m dl>z ljdhW FjHg hdiFuV dl>z ug I'eg \bqigwj|@ cj! Wvwji dl>z ljWwj f+'`{li@ f>ujWg IPVgridlBgfdBbjvj sj Lpwiep;ji hJ@ duV%J q{} dHh wjiu wiV vHg RpaLjdha wiV rjla[ blgl a[ FPdqwj ru'G wpN LWs dvt w[ dVrjdubj m

    dl,t dril[ sg l.Fjv wiV rjv[ l^ lafjv dl>z #sjdVL$ a[ 'B'e+j`il^ hiW.l dl>z sj Z.Vrjs duV%J s[ ldhI'e lswj Whpq,pvgbJ alrgiJ f+jfah'HgbJ@ dul Vjv dHl fplaw sg dHdahjlwaj a[ ljiowaj ljtLja h'Hg ml^ epiljei dl>z #dl>z W+si;$ rjdvbJ sj diSg hJ@ duV%J V[ fplaw }f+wjLa wiV sj dHdahjlw wjiu wgaj m

    bjfS[ l,uSJ@ dq,aiJ@ lV[hgbJ@ lpfaVg a[ lfp,ai hdidvrvgV dl>zsj rg hjidsw Z.Vrjsg hJ@ duV% J lF V[ dqv w[ q{} dHh wjiu wiV vHg f+ [iVj@ RpaLjh a[ ldhI'e ds,aj m

    epiP f>o sj sjl@11 qHg@ 2003 iPf dl>z

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    22/231

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    23/231

    23

    l+g bwjv a?a ljdhW

    epiqda dryjiZjij a[ dl,t dHdahjl l.W.Zg ujSwjig as aw qpw.qvVhk h' lwsg@ us aw epiqda dryjiZjij a[ dl,t dHdahjl sj drdsbjiogl+g bwjv a?a ljdhW s[ dlZJa@ l.loj a[ dHdahjl a'G ujSP Vhk h' uJsj

    fi b,u ldoag dHh h{@ dw Whpa[ dl,t drdsbjiog rg l+g bwjv a?a ljdhW Wji[ dHhg ujSs[ hV dw l+ g hdiq>si ljdhW s[ ljhqS[ dHw h' i r,cjepispbjij h{@ dul } epiP hdie'dW>s ljdhW ug V[ WSjdHbj a[ Fjia liwjiV[ uPV@ 1984 dry Wpig ai% J Tjh ds,aj lg m

    #a?a$ sj dlZJa a[ dHdahjl epispbji[ sg l.loj a'G Whpa dF>V h{ mepiWjSg dry #a?a$ LWs sg ria'G #a?a@ atap@ atda$ bjds r,t~r,tiPfJ dry h'Hg h{ m dHh LWs epiWjSg dry veFe 50 rjig r,t~r,t bioJdry ridabj debj h{ m #a?a$ LWs s[ LWsg~bio W{nS sg y"wg a[ ijudl>zjlV s[ wga[ dqvs[ hV@ Fjr Rph oJ duo[ W{n w[ ijuj iju sg wjirjHg} yvjMsj h{ m dHl bio rjv[ Whpa lji[ #a?a$ spVgbj $a[ h'H[ a[ lq[Gsg evrwCg dry bj w[ bjfSj Vjq'~dVLjV dqBj y,pDw[ hV@ fi dul iPf

    dry #a?a$ LWs sg ria'G #epiqda dryjiZjij$ dry h'Hg h{@ Rph #a?a$VjLrjV Vhk lsgrg h{@ wjv s[ z[i[ dry Vhk #bwjv$ h{@ Fjr lq[G@ lojVs[ f+Fjr a'G lpa.ai h{ m #a?a$ s[ bduh[ dlZJa } epiP ljdhWjV V[ bjfS[ ugrV~wjv dry bqvg ujqj fdhVjdHbj a[ dHh ljWa wi ds,aj dw#a?a$ dwl[ drbwag drL[L sgbJ ijulg~t[aig eagdrZgbJ sj w[Gsi Vhk@ le'G lpa.ai@ f+ DFPl,aj l.f> V l.loj h{ m

    Whpa lji[ dHdahjlwji epiP hdie'dW>s ug s[ lq[G ep dibjHg s[ iPf dry byjVw fdiriaV h'dHbj r[ts[ hV m dHV%J dHdahjlwjiJ sj qah{@ dw fdhv[ epiP ljdhWjV s{rg Zjidqw V[aj lV a[ #l.a$ Fjr Zjidqwfdhijr[ dry ugrV ep;jis[ lV@ fi epiP hdie'dW>s ug r,Dv'G #a?a$ sg dliuSj wiVj@ #l,yj~fjaLjh$ btrjRp Sj@ #qgig~fgig$ sgbJ dwifjVJ

    ZjiV wiVj@ #`"ug wiar$ wiVj bjds fdiriaV dl,t Ziq } r,tij Ziq lojfa wiV r, v ijulg fhp .y lg m fi dHh dryji RpV%J dHdahjlwjiJ s[ hV@ u' ep iWjSg@ epiqda

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    24/231

    24

    dryjiZjij@ dl,t dHdahjl a[ fi.fij a'G bVujS hV m #a?a$@ #l,yjfjaLjh$@ #iju siWji$ bjds LWs aJ epiqda dry r,t~r,t f+wiSJ dryfdhvJ hg ria'G dry dqvs[ hV@ Vj dw dHV%J LWsJ sg wjT a[ ria'G epiP hdie'dW>s ljdhW s[ lq[G h'Hg m Rpwa ria[ eH[ LWsJ s[ bio epiqda dryjiZjij bVplji dwl[ ai%J rg t[aig ijulg dryjiZjij Vjv l.W.dZa Vhk@ le'G dHV%J LWsJ s[ bioJ sj s{rgwiS wgaj debj h{ m

    ep iP VjVw s[r ug V[ bjfS[ lq[G v'wjHg dry ijulg@ Zjidqw@lqjduw a[ ldFbjyjiw bZ'eag } bVpFr wi@ dHl } sPi wiV sj FifPiIaV wgaj m dHl wjiu } bqvg ujqj fdhVjRpS vHg RpV%J #VjVw dViqvf>o$ sg bjZjidLvj i,tg m dHh #dViqv f>o$ dVi'v dHw bdZbjaqw vdhihg Vhk lg@ le'G dHh bjds~bji.F a'G Feag~Lwag } dHw sPli[ sg h'Gs

    vHg ;iPig q>Vsj h{ mdlZJa iPf dry epiP VjVw ljdhW sj #WjWi$ } #ujWi$ wdhSj@ dHlsj fdhvj f+qjS lg m dHl dlZJa bVplji hg epiP b>es ljdhW@ WjsLjhhqjIP. } #avrji$ sg #lq[G a[ lojV$ bVplji ria'G wiV vHg lpy[a wis[hVm

    epiqda dryjiZjij bVplji bjadqw lpa.aiaj } lqjduw lpa.aiaja' G r,t Vhk wgaj uj lwsj m dHh dryjiZjij Rpl lq[G a[ hpS rg RpV%Jv'wJ } fl.s Vhk@ u' dli` b,t W.s wi w[@ lqjZgbJ vej w[@ lqjduw@ ijulg@ Zjidqw qpLwvJ r,Dv'G qP>h x[i #Feag$ wiV sj T"Ge iys[ hV mu[wi epiqda dryjiZjij dry rg Feag~Lwag } bv,e~ov,e i,DdtbjuJsj aJ l.Fr lg dw dryjiZjij rg Wjwg lpZjiw vdhiJ rJe bjfSg

    h'Gs~hlag a'G h,o Z' W{nsg m epiP hdie'dW>s ug V[ dHh qdhlPl wi dvbjlg dw u[wi v'wJ } Zjidqw~dlbjlg ujWiJ~;jvqJ a'G W.ZV~qpwa wijRpSjba[ RpV%J dry bjaq~drLrjl FiVj h{ aJ hwPqa sj ci qV a'G sPi wiVj vj;qg h{ m epiP hdie'dW>s ljdhW V[ dHl q>ar sg fPiag vHg l+g bwjva?a ljdhW sg dliuSj wgag@ dul sj dlZJa a[ lpFjRp l.ljig #a?aJ$a'G dVijvj h{ m l+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj Vjv dl,t w"q dHw lpa.aia[ f+DFP l,aj l. f>V s{rg epSJ bjZjdia w"q s[ iPf dry f+eB h'Hg m

    #l+g bwjv a?a ljdhW$ dlZJa@ l. loj@ dHdahjlw dfA'wC@ dliuSj@ Rp ljig@ eagdrZgbJ a[ qdibjsj bjds drdLbJ l.W.Zg u[widryji wiV v,egH[ aJ dHh wjiu Whpa rc[ij h'r[ej m wjiV ( hi drLj bjfS[ bjf dry qpw. qv q;qP V h{@ blk w[rv l.t[f iPf dry dryji

    wiVg h{ ml+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj #VjVw dViqv f>o$ sg #dViqvdryjiZjij$ sj dHw qh,arfPiV fCjb h{ m dl,t Ziq s[ drwjl a[ lojfag

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    25/231

    25

    dry bwjv a?a ljdhW sg l.loj V[ qgv~f,oi sj wjiu wgaj h{ m l+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj a'G fdhvJ l.ea~f>ea a[episp bji[ sgbJ l.lojrJ sg dliuSj h' y,pwg lg m Fjr[G dw l.ea~f>eaa[ Ziqljv s[ l.wvf sg dliuSj epiP VjVw s[r ug V[ wgag a[ epiP biuVs[r ug hdiq>si ljdhW sg dliuSj wi@ l+g epiP e+.o ljdhW sj f+wjL wi@ dl,t Ziq } drv,tS h'Gs hlag rjv[ Ziq ru' G lojdfa wi y, pDw[ lV ml+g epiP biuV s[r ug sg Lhjsa Rpfi.a epiP hdie'dW>s ljdhW ug bjfS[epiP~dfaj s[ bjs[L bVplji epdibjHg sg fsrg ZjiV wgag a[ qgig~fgigsgbJ d*fjVJ ZjiV wgagbJ m epidWvjl fjaLjhg A[rk s[ wiaj l'hSwrg bVplji@ ##epiP hdie'dW>s ljdhW ug qhjV RpD,sq wi w[ bwjv fpitsg bjdebj qpajdWw FjHg episjl a[ WjWj W,pTj ug } Vjv v{ hjC lpsg

    f>yqg@ 1663 qpajdWw 1606 Hg^ } bwjv a?a sg Vkh i,tg@ dHl s{rga?a sg Rpljig dry dwl[ dqlaig sg lhjdHaj Vhk vHg eHg@ ljig Rpljig WjWj W,pTj a[ FjHg episjl ug ijhk hg h'Hg m

    hjC f>yqg w' dsV ujV m l+g epip Rpsq wgV qhjV mm35mmepisjl W,pDT[ w' v{ dVu ljo m ata bi.F wi sgVj Vjo m!!!wi bisjl l+g lda epiP fpV f+ljds riajdH mmdf+oq Vkr l+g epip itg bWyv ata lphjdH mm38mdwlg iju VdhG hjo vejI' m W,pDT[ b" episjl WVjI' m

    dHl a'G dHw e,v lf,LB h{ dw l.lojrJ sg dliuSj dry iju~dqlaiguJ wjigei Vhk@ Wvdw w"qJ s[ W;pierji a[ drsrjV lhjHg hp.s[ hV

    ba[ l.lojrJ sg dliuSj dry dsV~qhgV[ Vhk@ le'G lsgbJ v,e uJsgbJhVml+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj h'S $a[ l+g hdiq>si ljdhW drt[

    bjlj sg rji s[ F'e f{S Rpfi.a l+g bwjv a?a ljdhW $a[ sgrjV lus[@duo[ dl,tJ s[ NeC[ Vdu,Dn[ uJs[ lV m dHl ai%J vjev[ df>cJ s[ v'w bjf'bjfS[ NeC[ dVfBjRpS vHg epiP ug fjl bjRpS v,e fH[ m2

    tpLr.a dl>z s[ woV bVplji@ ##V"upbjV \epiP| hdie'dW>s V[ bjfS[ dfaj sg oJ vHg a[ qgig~fgig sgbJ s' avrjiJ ZjiV wgagbJ@ duV%Jdr,Dy'G dHw bdZbjadqw a[ sPlig ijulg Lwag sg f+agw lg m epiP hdie'dW>sV[ dl,tJ } dwhj dw Rph LlaiJ a[ z'dCbJ sgbJ F[BjrJ } ZV sg F[BjVjv'G aiugh s[Se[ m RpV%J V[ hdiq>si ljdhW s[ V;sgw hg #bwjv a?a$

    \lq[G a'G lpa.ai fiqjaqj sj a?a| Rpljdibj m LJag s[ egaJ sg oJ Tjcg1! l'hS wrg@ epidWvjl fjaLjhg A[rk@ f>DV[ 150~51!2! debjVg debjV dl>z@ arjig? epiP ?jvlj@ f>Vj 411!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    26/231

    26

    rjiJ sj ejdHV Lp iP h'dHbj m epiP hdie'dW>s ljdhW s[ siWji dry sPli[ijdubJ s[ f+agdVZ bjMs[ lV@ duV%J } Ljhg lVqjV ds,aj uJsj lg m dHl ai% J hg epiP ug rg bjfS[ f+agdVZ sPu[ ijdubJ fjl F[ us[ lV m$$3

    l+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj Wji[ dlisji wfPi dl>z dvts[hV@ ##dHh Fjia s[ r,t~r,t dh,DdlbJ dry WS[ a?aJ dr,Dy'G dl,t Ziq sjf+Dq, pt lojV h{ dul sg lojfVj A[r[G ldaepiP hdie'dW>s ug V[ Rpl r[v[wgag@ us'G dl,t Ziq V[ lf,LB iPf dry ijuVgag a[ lqjduw lq,DdlbjrJWji[ bjs[ L s[S[ bji.F wga[ m dHM epiP hdie'dW>s ug V[ Fjia s[ qpQviju } blrgwji wi w[ dl,tJ s[ f+DFPl,aj l.f>V h'S sj b{vjV wi ds,aj mbnji%rk@ Rp D,Vgrk a[ rghrk lsg dry dl,t l.ea l+g bwjv a?a ljdhWdrt[ drL[L q" dwbJ RpD, fi dHw,ng h' w[ liW~l.qag Vjv w" qg `{ lv[ v{Gsg

    ihg@ duV%J sg fjvSj wiVg hi dl, t vHg ;iPig q>Vg uJsg m4

    dlisji wfPi dl>z s[ Rpwa woV a'G #l+g bwjv a?a ljdhW$ sgdliuSj@ dlZJa a[ l.loj Wji[ wHg Vpwa[ lf,LB hp.s[ hV m dur[G a?a s[wjiu t[ai ru'G dHo[ ijulg a[ lqjduw lq,DdlbjrJ Wji[ bjs[L wiV[@ qpQviju Lwag } bf+rjV widsbJ@ dl,tJ s[ f+DFPl,aj l.f>V h'S sj b{vjV wiVjba[ da>V~yji lsgbJ a'G dHo'G hp.s[ `{ldvbJ } hi dl,t q>Vsj h{@ a?as[ bdZwji t[ai } siljMsj h{ m l+g bwjv a?a ljdhW sg dliuSj qpQvhwPqa sgbJ bdabjyjig VgagbJ sj qpwjWvj wiV vHg dHw lqJailiwji s[ a,pv lg m dHh lqwjvg qpQv hwPqa } dHw f+a,t ypS"ag lg ml+g bwjv a?a ljdhW sg dHqjia sg Rpljig qei'G epiP hdie'dW>s ljdhWV[ dl,tJ r,v hpwqVjq[ ujig wga[ m

    l+g bwjv a?a lqP>h dl,tJ sg@ liW,a ?jvl[ sg dHw lir'aq l.lojh{ m dHh dl,tJ s[ dwl[ dHw Fje sg bjujijsjig l.loj Vhk m!!! l+g bwjv a?a sj wjiu t[ai lqP >h dl,tJ s[ drLr drbjfg Zjidqw@ lqjduw@ ijuVgdaw li'wjiJ Vjv h{@ Vj dw w[rv f>ujW s[ dl,tJ s[ dHw riebwjvgbJ s[ rwag li'wjiJ aw qdhsPs Vhk m5

    l+g bwjv a?a ljdhW sg Vkh i,tS ba[ fdhvj hpwqVjqj ujigh'S Wji[ l.t[f iPf ujSwjig fpijaV dHdahjlwji e+.oJ a'G dqvsg h{ m epiPhdie'dW>s ug s[ 1635 Hg^ dry wiajifpi yv[ ujS $a[ l+g hdiq>si ljdhWa[ bwjv a?a ljdhW sj f+W.Z df+og y.s s[ fdirji fjl bj debj m 1699Hg^ dry ?jvl[ sg dliuSj Rpfi.a FjHg qVg dl>z } ?jvlj f>o r,Dv' G l+g hdiq>si ljdhW a[ l+ g bwjv a?a ljdhW sj f+W.Z lpyjiP T.e spbjij yvjRpS vHg F[dubj m3! tp Lr.a dl>z@ dhlBig bj` dlt;@ f>DV[ 63~64!4! cj! epiLiVuga dl>z \bVprjsw|@ dlisji wfPi dl>z s[ y'Sr[G v[t@ f> Vj 37!5! cj! ulWgi dl>z bjhvPrjvgbj@ l+g bwjv a?a ljdhW@ f>Vj 88!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    27/231

    27

    dWtC[ ldqbJ lq[ G ?jvlj f>o sgrjvg@ r{ljtg $a[ liW,a ?jvl[ s[iPf dry l+g bwjv a?a ljdhW $a[ dqv W{n w[ f>ow wjiu wisj dihj mliW,a ?jvlj uJ ?jvlj f>o sj uViv dHuvjl l+g bwjv a?a ljdhW$a[ h'S sg f>ow irjdHa h{ m f>ow irjdHa bVplji hg 14 bwaPWi@ 1745Hg^ } l+g bwjv a?a ljdhW $a[ liW,a ?jvl[ sj dHw,n h'dHbj@ dul dry lq,pyg f>ow Lwag } 25 udobJ dry uo[W.s wgaj debj m

    29 qjiy@ 1748 Hg^ dry h'H[ liW,a ?jvl[ lq[G #sv ?jvl[$ sg lojfVj wgag eHg a[ lq,pDy[ f>o } 11 dqlvJ dry r.dcbj debj m12 bfi{v@ 1759 Hg^ dry l+g bwjv a?a ljdhW sg q' hi h[n ?jvl[ug r,Dv'G hpwqVjqj ujig wi w[ l+g hdiq>si ljdhW sg Rpljig rjla[ 125ipfH[ sg q>e wgag eHg m6 l+g bwjv a?a ljdhW a'G ujig h'H[ hpwqVjdqbJ

    dr,Dy'G LjdHs dHh lF a'G fpijaV f+jfa hpwqVjqj h{ m10 bfi{v@ 1763 Hg^ } l+g bwjv a?a ljdhW $a[ f>o r,Dv'G `{lvjwgaj dw QigW W+jhqS sg `dibjs $a[ Rpl sg faVg } wlPi s[ hjwq fjl'G ApcjdHbj ujr[ m

    5 `irig@ 1762 } r,cj z,vPzjij rjfdibj@ dul dry 20 a'G 30h;ji s[ wigW dl,t W,Dy[@ W,pDT[ a[ V"upbjV Lhgs h'H[ m r,Dc[ z,vPzji[ a'G rjflfiadsbJ bWsjvg V[ l+g hdiq>si ljdhW a[ l+g bwjv a?a ljdhW sgbJdHqjiaJ } Tjh ds,aj m l+g bwjv a?a ljdhW s[ lojV $a[ dl,tJ V[ dHw,aih' w[ bWsjvg a' G Wsvj v{S sj `{lvj wgaj m rjfl uJs[ bWsjvg $a[ dl,tJ V[ hqvj wi w[ Wpig ai%J Rpt[C ds,aj a[ dl,t dHw rji dxi f>ujW s[ hjwq WS eH[ m

    dur[G dw blk fdhvJ dryji wgag h{ dw #a?a$ LWs Lwag sj f+agwh{ m f+a,t a"i $a[ b,u rg us blk #epiP~f>o$ Vjv l.W.dZa a?aJ s[ siLVwis[ hJ aJ l+g bwjv a?a ljdhW@ a?a l+ g w[leC% ljdhW@ a?a l+ghdiq>si ljdhW ug fBVj ljdhW ba[ a?a l,yt>c l+g h;Pi ljdhW V.s[C@drt[ Rpy[y[ a"i $a[ Lwag s[ f+agw #LlaiJ$ } lp.si T.e spbjij f+siLawga[ h'dHbJ s[ts[ hJ m dHV%J #a?aJ$ $a[ l+g epiP e+.o ljdhW ug s[ f+wjL bv,eojrJ $a[ hV m a?a l+g sqsqj ljdhW@ dul } #epiP~f>o$ V[ Wjbs dry#a?a$ ru'G qjVaj f+sjV wgag@ Rpo[ hg w[rv LlaiJ } fdhv[ a?aJ sgai%J f+siLa Vhk wgaj debj@ fi dHl a?a } #epiP wjLg$ h'S sj qjS~ldawji hjlv h{ m l+g epiP e+.o ljdhW sj fjrV liPf l+g epiP e'dW>s dl>zug V[ dHl fjrV Ziag $a[ W{n w[ hg spWjij dvtrjdHbj a[ epiP a[Q Whjsi

    ljdhW sg fjrV WjSg dHl dry b>Ddwa wgag m dHl fjrV blojV a'G hgl+g epiP e+ .o ljdhW fjrV liPf h,o~dvta dvtS sg dfia lojfa h'Hg m6! cj! e.cj dl>z@ hpwqVjq[@ f>DV[ 232~33!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    28/231

    28

    a?a l+g sqsqj ljdhW $a[ rg wpN dHw dHdahjlw Llai lpL'dFa hV@duV%J } lp.si bvqjig dry f+siLa wgaj debj h{ m ?jvlj f>o s[ f>uJ hga?aJ $a[ dHdahjlw LlaiJ s[ siLV l.eaJ } i';jVj V[q Vjv wirjH[ uJs[hV ba[ Vjv hg l.t[f dHdahjl s,Ddlbj uJsj h{ aJ up dl,t l.eaJ bjfS[e"irqHg dHdahjlw dril[ a'G f+[iSj f+jfa wi qjS qdhlPl wi lwS m

    l+g bwjv a?a ljdhW sj dl,Zj l.W.Z epidl,tJ Vjv h{ m epispbji[lF s[ lJN[ hV@ epispbji[ dwl[ lq[G w'Hg rg W[~i'w B'w bj lwsj h{@ fia?aJ s[ dVLdya blojV $a[ w[rv b>Ddq+aZjig fPiV epidl,t hg uj lws[hV m epispbjdibJ rJe a?aJ $a[ hi[w qV,pt sg bisjl W[Vag h' lwsgh{@ fi fdaa@ aV?jhgH[ dl,tJ sg bisjl Vhk h' lwsg a[ Vj hg RpV%J} #a?a ljdhW$ $a[ ujS sg bjdebj h{ m

    bwjv a?a ljdhW sg drMaW.sg Ljhg a?aJ rieg h{@ fi dHlsj wjiu t[aig Vj h' w[ lq,pyj drLrdrbjfg dl,t FjHgyjij h{ m hi[w ai%J s[ f>ow qjqdvbJ sj b>aq `{lvj bwjv a?a ljdhW $a[ hg hp.sjh { m w"qg f, Zi $a[ l+g bwjv a?a ljdhW dl,t Zjidqw@ lqjduw@ ijulg a[ldFbjyjiw bjds qldvbJ dry #epiP~f>o$ sg liW lqi,o f+DFPl,aj l.f>V l.loj h{ m

    lqJ Fjr[G qpQvJ@ qplvqjVJ@ b>ei[;J uJ Fjiag hjwqJ sj h'r[@uWi~;pvq s[ d?vj` dHo'G hpwq f+jfa wi w[@ epidl,t q'idybJ dry eH[@bwdh a[ bldh algh[ f+jfa wis[ h'H[ Lhgs h'H[@ ;qgVJ~ujdHsjsJ wpiwwirjHgbJ@ fi bwjv a?a ljdhW a' G h'H[ hp wq } df,n Vhk dstjHg mbnji%rk@ RpD,Vgrk a[ rghrk lsg sj lqp,yj dl, t dHdahjl bwjv a?a

    ljdhW s[ spbjv[ zp >qsj h{ m L+'qSg epispbjij f+W.Zw wq[Bg sg lojfag@bwjvg vdhi sg Rpafag a[ drwjl sj w[ Gsi #l+g bwjv a?a ljdhW$hg dihj h{ m u[wi dHh wdh dvbj ujr[ dw dl,t sg h'Gs~hlag l+ g bwjva?a ljdhW Vjv upCg h{@ aJ dHl dry bdawoVg Vhk h'r[eg m dHdahjldry blk s[ts[ hJ dw dul rg epidl,t btrjRpS rjv[ V[ #bwjv a?aljdhW$ } df,n dstjHg@ bjfSg h'Gs~hlag a'G h,o Z' W {nj m

    dl,tJ s[ fdhv[ WjsLjh WjWj W.sj dl>z Whjsi sg Lhjsa Rpfi.adl,t dHdahjl s[ drwjl *q dry w'Hg bduhg qh,arfPiV eagdrZg Vhkdqvsg@ dul dry l+g bwjv a?a ljdhW sj qp,pt i'v Vj h'r[ m ?jl wiw[bnji%rk lsg s[ fdhv[ shjdwbJ a'G v{ w[ riaqjV lq[G aw hi dwlqs[ Zjidqw@ lqjduw a[ ijulg rjs~drrjsJ sj h,v bwjv a?a ljdhW$a[ hg h'dHbj m

    dur[ G dw RpD,fi dryji wi y,pDw[ hJ dw l+g bwjv a?a ljdhW sjl.W. Z ?jl wiw[ dl,tJ Vjv h{ m hi[ w dl, t lsrjRpS rjvj@ u' epiqda

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    29/231

    29

    dryjiZjij bVplji dl,tg liPf sj ZjiVg h{@ Fjr[G Rph dwl[ rg ijulg fjiBgsg dryjiZjij } q>Vsj h'r[@ $a[ l+ g bwjv a?a ljdhW sj hpwq vjePhp.sj h{ m dl,t h' w[ Rph bwjv a?a ljdhW s[ hpwq sj dri'Z Vhk wi lwsj mdHdahjlw a"i $a[ blk s[ts[ hJ dw r,t~r,t fjiBgbJ@ uo[W.sgbJ@ lFj~lpljdHBgbJ Vjv l.W.dZa epidl,t s[i~lr[i bwjv a?a ljdhW s[ hpwqb,De[ dli Npwj lpi?iP h'H[ m

    qhjijuj iSuga dl>z s[ lq[G ijuVgdaw `{lv[ vjh"i hp.s[ lV@ fidl,tg s[ Zjidqw `{lv[ bwjv a?a ljdhW $a[ hg hp.s[ lV m dHo'G aw dwlq[G s[ WjsLjh qhjijuj iSuga dl>z } dHw s'L Wsv[ bwjv a?a ljdhW$a[ dHqvg s[ si,?a Vjv W.V% w[ w'iC[ qjiV sg Zjidqw l;j ds,ag eHg@ u' RpV%J ?pLg~?p Lg f+rjV wgag m

    dl,t iju s[ Wjbs rg dl,tg Vjv l.W.Z i,tS rjv[ Whpa[ `{lv[ bwjva?a ljdhW $a[ hg hp .s[ ih[ m 1920 Hg^ dry epispbjij f+W.Z lpZji vdhis[ bji.F dry L+'qSg epispbjij f+W.Zw wq[Bg wjdHq wiV vHg fdhvjhpwqVjqj7@ uo[sji l+g bwjv a?a ljdhW V[ hg ujig wgaj m

    dHdahjl dHl e,v sg rg Ljhsg Fisj h{@ dw dl,t dri'ZgbJ } rgl+g bwjv a?a ljdhW sg f+DFPl,aj b,De[ dHw lq[ G NpwSj dfbj m l+g epiP biuV s[r ug } Lhgs wirj s[ S a'G df,DA'G@ WjsLjh uhJegi V[ epiPhdie'dW>s ljdhW ug } #l+g bwjv a?a ljdhW$ sg dliuSj wiV s[ wjiV hg Z't[ Vjv ds,vg Wpvj w[@ erjvgbi s[ dwv%[ dry W.s wiV sj W,uibfijZ wgaj@ fi us Rp l } wga[ epVjhJ a[ #l+g bwjv a?a ljdhW$sg s{rg f+DFPl,aj sj bdhljl h'dHbj aJ Rpl V[ ?ps qj`g q>edsbJ@ bjfS[

    ?iy[ $a[ bwjv a?a ljdhW sg dHqjia WSjRpS sg f[LwL wgag@ dul} epiP ug V[ npwij ds,aj msPlig RpsjhiS lj} riaqjV lq[G sg hg dqvsg h{@ us uPV@ 1984

    dry lq[G sg WjWiLjhg liwji V[ #bwjv a?a ljdhW$ sg fdr,aidHdahjlw dHqjia } W.WJ~e'dvbJ Vjv TjhpS sj W,ui epVjh wgaj a[dxi fLyjajf ru'G s[L sg f+ZjV q>aig ds,vgYG y,v@ dHo[ bjHg a[ b{vjVwgaj dw liwji #bwjv a?a ljdhW$ sg dHqjia } WSj w[ s[r[eg m liwji V[ liwjig l[rj ijhk dHqjia Rp lji rg ds,ag@ fi #epiP~f>o$ V[ Rpl } bf+rjV wis[ h'H[@ dxi deij ds,aj m

    w"q } Rph bwjv a?a f+rjV Vhk lg ba[ LjdHs dwl[ rg bStgvgw"q } dHh f+rjV Vj h'r[@ dul dry dHh' duh[ dshjCgsji q;sPi v,De[ h'S@

    duV%J w'v LiZj@ drLrjl@ veV ba[ dHLw s[ l,Dy[ w"v dHwiji Vj h'S m87! debjVg f+ ajf dl>z@ epispbjij lpZji vdhi@ f>Vj 5!8! epiqda f+wjL@ qjiy 1994@ f>Vj 21!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    30/231

    30

    dHdahjl dHl e,v sg rg Ljhsg Fisj h{ dw us'G wsg rg #dViqvf>o$ s[ s'tgbJ V[ #dl,t w"q$ sj Vjq'~dVLjV dqBjS sj IaV wgaj@ RpV%JlF sj fdhvj dVLjVj #bwjv a?a ljdhW$ hg WSsj dihj m dHl l.loj~Vpqj dlZJa } ?aq wiV vHg 1746@ 1756@ 1762!!! a[ dxi uPV@ 1984dry dHl sg dHqjia Tjh w[ #bwjv a?a ljdhW$ } ?aq wiV sj IaVwgaj@ fi hjwq L+ [SgbJ s[ v'w F,pv uJs[ hV dw #bwjv a?a ljdhW$w[rv dHw dHqjia sj hg VJ Vhk@ le'G dHh aJ dHw f+DFPl,aj l.f>V l.lojh{@ dul sj dVrjl dHl } q>VS rjv[ epidl,tJ s[ dhidsbJ dry h{@ dul} Vj qpQv@ Vj qplvqjV a[ Vj hg lq[G sgbJ liwjiJ ?aq wi lwSegbJ m

    bwjv a?a ljdhW a'G hg lq[G~lq[G epiP~zi s[ dri'ZgbJ@ lqjduw@ijulg W[dHVlj`gbJ@ uWi~;pvq s[ d?vj` a[ epispbjdibJ s[ f+W.Z lpZji@

    dl,tg s[ f+yji~f+lji dh,a dl,t dh,awjig vdhiJ RpnsgbJ ihgbJ m#bwjv a?a ljdhW$ s[ dlZJa a[ dHdahjl a'G f+[ iSj f+jfa wi@bV[wJ epidl,t t>Dc[~WjB[ sg fjhpv f+jfa wi@ epiP~f> o } lqidfa h'H[ mbduh[ lqifS sgbJ RpsjhiSJ aJ lj} 20rk lsg s[ agli[ shjw[ lq[GsgbJ rg dqvsgbJ hV m bwjv a?a ljdhW a'G us'G bj;jsg vHg dVh,Do[dl>zJ s[ uo[ apdibj wis[ lV aJ b>ei[; hwPqa sgbJ cJeJ o,w uJsgbJlV@ fi vhP~vphjS h'H[ dl>z dxi Rpns[ lV@ b,De[ rZs[ lV@ fi h,o VhklV y,pws[ m l,pDy[ ?PV dry v,o~f,o dHV%J dl>zJ s[ dulqJ } r[t w[ dHw dsVdHw b>ei[; fjsig lg!b{`! b{GcdiRP; V[ b,tJ dry b,oiP dvbj w[ dwhj lg@ ##b,u q{ G wHg IlP qlgh qis[ \lPvg yC%s[| r[t[ V[ m$$9

    bwjv a?a ljdhW lq[G a[ lojV s[ f+FjrJ a'G lpa.ai h{ m l+g bwjv

    a?a ljdhW f+DFPl,aj l.f>V l.loj h'S wiw[ dHo'G h'H[ hpwqVjq[@ bjs[L uJ`{lv[ } dHl s[ q>VS rjdvbJ V[ ?pLg-?pLg f+rjV wgaj m l+g bwjv a?aljdhW a' G lpSjHg eHg Zjidqw l;j sj blv qV'io #dwl[ s'Lg } s'LgWSj w[$ Rpl sj dVijsi wiVj Vhk@ le'G drbwag drL[L dry bjHg rwagwq;'ig@ dlZJaw dTdvbjHg } sPi wi w[ Rpl } qV~WyV wiq a'G fdr,ai WSjMdsbJ@ yC%sg wvj sj ugrV f+sjV wiVj h{ m

    dHl fdr,ai FjrVj adha hg epiP~f>o r,Dv'G l^ lpW[e dl>z@ u,lj dl>zijqeC%gH[@ L[i[ f>ujW qhjijuj iSuga dl>z@ f>o~iaV qjlBi ajij dl>[email protected] adh dl>z@ uo[sji ues[r dl>z avr.cg@ ljWwj q,pt q>aig l^ lpiugadl>z WiVjvj@ ljWwj w[Gsig q>aig WPBj dl>z@ dVh.e qptg WjWj l.aj dl>z@bjds f> ow vgciJ& cj^ dfbji dl>z@ cj! dfL"ij dl>z bjds rie[ dl,t

    drsrjVJ } aV?jh vjHg eHg ml+g bwjv a?a ljdhW a'G Zjidqw~lqjduw br,Ddebj wiV rjv[9! epiqda f+wjL@ qjiy 1994@ f>Vj 20!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    31/231

    31

    epidl,tJ } w[rv aV?jh hg Vhk vjHg uJsg@ lq[G~lq[G epiP~f>o } lqidfa drsrjV v[ twJ@ f> ow Zjidqw L?lgbaJ } drL[L qjS~lVqjV a[ fsrgbJ rg f+sjV hp .sgbJ ihgbJ@ duV%J Wji[ bjq v'wJ } Whpa z,BujSwjig h{ m dqvsg ujSwjig bVplji l+g bwjv a?a ljdhW a' G f>o s[f+dl,Z wrg@ drsrjV v[tw FjHg l.a't dl>z@ f>o s[ W[aju WjsLjh WjWjtCw dl>z@ FjHg ljdhW FjHg iSZgi dl>z@ FjHg ljdhW FjHg hdiFuV dl>z I'eg \bqigwj| a[ dlisji wfP i dl>z bjds Vjqri L?lgbaJ }bwjv a?a ljdhW a'G qjS~lVqjV f+jfa wiV sj lpFje f+jfa h'dHbj@fi dHV%J L?lgbaJ } ws'G@ dwl wiw[ a[ dwl ai%J lVqjdVa wgaj debj@bjq bjsqg } ujSwjig Vhk m FjHg l.a't dl>z ug@ us l+g hdiq>si ljdhWug sg b>aq Ijaij $a[ bjH[@ aJ wrg ug e+.o lqjfa wi w[ bjfS[ vCw[

    Wvs[r dl>z a[ fdirji lq[a l+ g b>Ddq+ali bjH[ m bj w[ bjfSj e+.o debjVg epiqpt dl>z \u' debjVg l. aj dl>z s[ lf, pai lV| sg qji`a#bwjv Wp.e[$ \bwjv a?a ljdhW| f[L wgaj m dHl e+.o fi bjf } a?a ljdhW r,Dv'G lVqjV f+jfa h'dHbj m10

    dHh l.t[f duhg ujSwjig FjHg l.a't dl>z ug } bwjv a?a ljdhWa' G lVqjdVa h'S l.W.Zg f+jfa hp.sg h{ m FjHg l.a't dl>z ug V[ epi f+ajflPiu e+.o l.qa 1900 \upvjHg@ 1844 Hg^| s[ ljrS qhgV[ dry l.fPiV wgaja[ da>V wp qhgV[ df,DA' G bwjv yvjSj wi eH[ m dHl dhljW Vjv RpV%J }1844 Hg^ s[ V[C[~a[C[ lVqjdVa wgaj debj h'r[ej m dHl a'G rZ[i[ ujSwjigf+jfa Vhk h' lwg@ fi dHw e,v lf,LB h{ dw drsrjVJ@ dHdahjlwjiJ@v[twJ bjds } lVqjdVa wiV sg dfia fdhvJ a' G hg lojfa lg m

    dHl[ ai%J #V{LVv f+ '`{li bj` dl,tdH;q$ sg fsrg Vjv lVqjdVadlisji wfPi dl>z s[ lVqjV l.W.Zg ujSwjig@ RpV%J sgbJ dvtaJ a[ RpV%Jl.W.Zg dvtaJ $y'G rg f+jfa Vhk hp .sg m u[wi o'Cg~Whpag ujSwjig dqvsg h{ aJ Rph lqwjvg b?WjiJ $y'G m i';jVj buga dry f+wjLa ?Wi a[ l.fjswg v[t a' G lj} dVqVdvta ujSwjig f+ jfa h' lwg h{ ^

    ##13 bwaPWi@ 1973 } lr[i[ 7 ru[ dlisji wfPi dl>z } l+gbwjv a?a ljdhW a'G uo[sji ljdhW debjVg ljZP dl>z F"ij r,Dv'G#V{LVv f+'`{li bj` dl,tdH;q$ sg fsrg f+sjV wgag eHg m dHlfsrg sg dvta yJsg s[ lpVdhig y"tB[ rjv[ f,ai[ $a[ h{ m dHlfsrg s[ Vjv RpV% J } dwifjV a[ dli'fj rg ds,aj debj m Ljq} 4 ru[ epiP VjVw dVrjl s[ hjv dry RpV%J sj lrjea a[

    lVqjV wgaj debj a[ LjVsji yjh~fjiBg ds,ag eHg m$$1110! cj! dwifjv dl>z \l.fj!|@ FjHg rgi dl>z sg dHdahjlw iyVj@ f> DV[ 292~93!11! i';jVjbuga@ uv.Zi@ 14 bwaPWi@ 1973@ l.fjswg f>Vj m

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    32/231

    32

    dHl q"w[ $a[ L+'qSg epispbjij f+W.Zw wq[Bg s[ f+ZjV uo[sji epiyiVdl>z B"hCj V[ l.t[f duhg awigi wis[ h'H[ s,Ddlbj dw drsrjVJ } lVqjVS sg fi. fij l+ g epiP e'dW>s dl>z ug qhjiju sg yvjHg h' Hg h{ a[ L+'qSgepispbjij f+W.Zw wq[Bg V[ RpV%J s[ fPidVbJ $a[ y,vs[ h'H[ hg dHh `{lvjwgaj h{ m

    dHl a'G dHvjrj Whpa hg qh,aaj rjv[ Zjidqw~lqjduw `{lv[ lq[G~ lq[G l+g bwjv a?a ljdhW a'G vH[ eH[@ dur[G epiWjSg sg L,pZaj a[ dHwljiaj& epispbjdibJ s[ lpyjiP f+W.Z& L+'qSg epispbjij f+W. Zw wq[Bgsg wjdHqg& epiWjSg sg AfjHg& l+g bwjv a?a ljdhW sg Vr~Rpljig&liW,a ?jvlj& l.lji dl,t l.q[vV& drLr dl,t l.q[vV& l.ea~f>ea& q{diuf{vlJ@ qC%gbJ@ wWiJ $a[ l+g epiP e+.o ljdhW ug s[ f+wjL l.W.Zg& l+g hdiq>si

    ljdhW $y l[rj& uja~fja& FiPS h,Ddabj& dVaV[q sgbJ WjSgbJ& epiP~c.q bjds m lq[G~lq[ G vH[ eH[ f+jfa dHdahjlw qh,aaj rjv[ hpwqVjdqbJ@ bjs[LJ@ `{ldvbJ@ bjds } dHl fplaw dry Ljqv wgaj debj h{ m

    -

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    33/231

    33

    1! FjHg wjV% dl> z VjFj@ qhjV w'L@ f>Vj 415!2! Rphg@ f>Vj 793!3! FjHg episjl@ rjiJ 1/45!4! Rphg@ 1/31!

    epiP~f>o ^ fi.fij a[ dHdahjl

    dlZJa iPf dry s[tgH[ aJ #l+g bwjv a?a ljdhW$ #epiP~f>o$ sgf+agdVZ l.loj h{@ dul $a[ dwl[ drbwag drL[L sj bdZwji Vhk m #epiP~f>o$s' LWsJ sj lqjl h{@ dul dry epiP e+.o #u'da$ a[ f>o #upeda$ sj vtjdHwh{ m dHV%J s'VJ LWsJ sg ria' G #ep iqda dryjiZjij$ dry Lp iP a'G hg h{ m#epiP~f>o$ s[ dlZJa } lqNS vHg dHV%J LWsJ s[ bio ujSVj ;iPig hV mepiP s[ bio #epip$ LWs a'G h{@ dHh LWs #e+g$ ZjaP a'G WdSbj h{@ dul s[bio hV_dVevSj ba[ lqNjRpSj@ u' bdebjV } tj uJsj h{ ba[ dl,t} aa:~debjV lqNjMsj h{@ Rph epiP h{ m epiWjSg dry epi@ epip ba[ epiP LWs dHw hg bio dry bjH[ hV m1 epiP s[ bio Zjidqw dl, Ddtbj s[S rjvj bjyjiI@ dwl[ qa } yvjRpS rjvj@ Ziq bjyjiI@ Rplajs@dr,Ddsbj s,lS rjvj@ dfaj@ epiP VjVw s[r@ fjiW+hq@ wiaji@ bjds rg dqvs[ hV m

    epiqda dryjiZjij a[ fi.fij dry #epiP$ LWs #epiP ljdhWjV$@ l+g#epiP e+.o ljdhW$@ #epiP~f>o$ s[ Vjv riaS sj drZjV h{ m

    dHl ai%J hg #f>o$ sj bio_\1| ujSj@ dxiVj& \2| qjie@ ilaj&\3| fiqjaqj sg f+jfag sj ijh@ Ziq q;hW2 bjds wga[ hV m epiqdadryjiZjij dry #f>o$ LWs sg d;bjsj wiw[ qjie@ ila[ uJ Ziq@ q;hW s[ bioJ dry hg ria'G h'Hg h{ m dur[G FjHg episjl ug V[ dl,t Ziq }#VjVw dViqv f> o$ dwhj h{ ^

    qjdibj dlwj ueda drdy@ VjVw dViqv f>op yvjdHbj mm

    h'i ^lWds duag dldZ q>cvg wga'lp bfSj f>op dVijvj mm

    dlisji wfPi dl>z bVplji@ #f>o$ LWs sj bio h{_ijh uJ ugrVsj y.ej T.e m bu'wg Zjidqw LWsjrvg dry #f>o$@ dl,t Ziq ba[ RpV%J

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    34/231

    34

    sg bds,t ih,lqHg s[h vHg ridabj uJsj h{@ u' dHl Ziq } q>Vs[ hVba[ Ziag RpD,fi i,W s[ hpwqJ } vjeP wijRpS vHg IaVLgv idh>s[ hV mlji[ l,Dy[ dl,t dHl #f>o$ s[ diSg hV a[ dHl RpD,fi LiZj i,ts[ hV m dHwl,Dy[ dl,t a'G bjl wgag uJsg h{ dw Rph bjfSj lF wpN dHl #f>o$ a'G wpiWjVwi s[r[ m5

    #f>o$ sg l.fP iVaj dHl } #epiP$ fsrg f+jfa h'S Vjv h'Hg m f>udfbjdibJ_f>u epidl,tJ sg qjVaj dl,t Ziq dry LpiP a'G hg ihg h{ m epiPe'dW>s dl>z ug V[ #f>uJ$ sg y'S wi@ fdhvJ RpV%J } #t>Dc[ $ WjB[ sg #fjhpv$W?dLL wgag a[ dxi #f>uJ dfbjdibJ$ } epiP iPf lrgwjidsbJ@ RpV%J fjl'Gb>Ddq+a sg sja f+ jfa wi #dl>z$ fsrg f+jfa wgag m f>uJ dfbjdibJ V[fdhvg rji #epiP~f>o$ s[ iPf dry yqw"i sg eC%g A,cS sj bjs[L@ epiP

    e'dW>s dl>z ug } s[ w[ bjfS[ epiaj s[ bdZwji sg ria'G wgag mdHdahjlw a"i $a[ blk s[ts[ hJ dw 1699 Hg^ sg r{ljtg a'G df,DA'GepiP e'dW>s dl>z ug V[ #epiP~sgdtbj$ s[ bdZwji } ?ps drbwagea iPf dry ws[ Vhk ridabj m le'G@ dHh s{rg bdZwji hq[Lj f>uJ dfbjdibJs[ bdZwji t[ai dry Ljqv wi ds,aj m

    epiP e'dW>s dl>z ug V[ epdibjHg s[ drbwagea ba[ LWs iPfg f,tJ} r,t~r,t wi ds,aj m epdibjHg sj dHw f,t ?jvl[ } a[ fdr,ai e+.o ljdhW} l"Gdfbj debj m s'VJ } hg #epiP$ sj fs f+jfa h'dHbj@ dHw } #epiP e+.o$a[ sPu[ } #epiP~f>o$ dwhj debj m6

    epidl,tJ s[ lqP>h } #epiP~f>o$ q>DdVbj debj@ fi lqP>h epidl,tJ sg#epiP~f>o$ ru'G f+agdVZaj wiV sj bdZwji #f>uJ epidl,tJ$ fjl h{@ duV%J

    } #f>u~dfbji[$ wdhS sg dfia h{ mdHdahjlw a"i $a[ fdhv[ V"G epiP ljdhWjV s[ r[v[ rg dl,t l.ea sjWhpa qjS~ldawji lg@ fi epiP ug sg bjfSg berjHg sg lsj v'C idh>sglg m epiP e'dW>s dl>z ug V[ bjfSg berjHg } l.w'y dvbj ba[ l.ea }uo[W.s wi w[ dHl } L?lg epdibjHg l"Gf ds,ag a[ bjadqw berjHg l+gepiP e+ .o ljdhW fjl hg idhS ds,ag m

    l.ea uo[W.s h' w[ #epiP~f>o$ WS eHg m epiaj s[ upeda f,t sj ljija[u f+ajf #epiP~f>o$ } s[ ds,aj debj m dHl dry hi dHw b>Ddq+aZjig dl,t Zjidqw a"i $a[ WijWi fsrg i,tsj h{ m7

    dryjiZjiw a[ dHdahjlw a"i $a[ u[wi dl,t Ziq siLV sj bdZb{Vwgaj ujr[ aJ dHh e,v lf,LB h' uJsg h{ dw #WjSg$ sj l.wvV a[ l.fjsV5! cj! epiLiVuga dl>z \bVprjsw|@ dlisji wfPi dl>z s[ y'Sr[G v[t@ f> Vj 35!6! cj! e. cj dl>z a[uj dl>z@ dl,t dHdahjl@ f> Vj 129!7! a[ uj dl>z@ dl,t Ziq@ f>DV[ 13~14!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    35/231

    35

    #epiP e+.o$ a[ l.ea sj l.edna a[ drwla iPf #epiP~f>o$ s[ iPf dry f+eBh'dHbj m #epiP e+.o$ VjVw dViqv f>o sj dlZJa h{ a[ #epiP~f>o$ dHl dlZJasj f+a,t bqv m Yfig V;i[ s' f+aga hp .s[ hV@ fi h{V dHw m dur[G bjqbjsqg rjla[ epiPbJ sg deSag #sl$ h{@ fi epiqda dlZJa s[ ujSwjirjla[ epiP w[rv dHw hg h{ a[ Rph h{ #epiP VjVw u'da$@ dul dHvjhg u'da sg dHwljiaj a[ H[waj epiWjSg lf,LB wisg h{ ^

    u'da Yhj upeda ljdH@ ldh wjdHbj x[di fvBgb{ mm

    l+g epiP e'dW>s dl>z V[ aJ lf,LB hg wi ds,aj h{ dw #epiP~u'da$ sg H[waj sg fdhyjS dWVJ #dl,tg$ dlZJa } lqdNbj hg Vhk uj lwsj ^

    l+g VjVw b>eds wdi qjVj mm

    bqi sjl b>es fdhyjVj mmbqi sjl ijqsjl whjI' mmljZV vtj qPC% Vdh fjI' mm9mmdF>V dF>V lF h.P wdi ujVj mmH[w iPf dwVhP. fdhyjVj mm duV ujVj daV hg dldZ fjHg mmdWVp lqN[ dldZ hjdo Vj bjHg mm10mm

    ep iWjSg@ Vjq~dlqiV sj dHw rZgbj iPf h{@ dul sp bjij blk ldybji WSV s[ f>Z $a[ f{Gs[ hJ m udebjlP vHg l.rji[ WSjH[ dHl[ f>Zsj Vjq #f>o$ h{@ dul } #u'da$ Vjv #upeda$ dwhj debj h{ m u'da epiWjSg

    uJ e+.o iPf dry f+edBbj ugrV dlZJa a'G a[ upeda Rph ria'[email protected] drZg uJ ugrV~ujy dul } wqj w[ blk ldybji h' lws[ hJ m u[ dHM wdh sHgH[ dw WjSg uJ e+.o hg bqvg iPf Zji w[ #f>o$ WS uJsjh{ aJ dHh Qva Vhk h'r[ej m fiq[Li s[ dViepS liepS liPf rJe #e+.o$@#f>o$ dHw alrgi s[ s' fjl[ hV m10

    ep iP VjVw s[r ug a'G rg us dl,Z fpiLJ V[ f,pDdAbj dw aphjcgdryjiZjij sgbJ WpdVbjsJ wg hV aJ epiP ug V[ lf,LB wgaj lg dw epiqda dryjiZjij ep iWjSg ba[ epi~l.eda $a[ bjZjia h'r[eg ba[ dHl dWVJ dwl[ h'i } q>VSj ljcj dqLV Vhk ^

    epip l.eda WjSg dWVj sPug YB Vhg h{ ijHg mm

    8! l+ g epiP e+ .o ljdhW@ f>Vj 966!9! slq e+. o@ Wdy,a= VjBw@ f>Vj 54!10! f+'! dfbjij dl>z fsq@ epiqda f+wjL@ bf+ {v 1995!11! FjHg ep isjl@ rjiJ 1/42!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    36/231

    36

    dl,t idha qdibjsj dry #epiP~f>o$ sg fdiFjLj Rpwa dryjiJ sgf+'C%aj wisg h{ ^##dabji~Wi~dabji dl>zJ s[ lq,pDy[ lqP>h } #epiP~f>o$ bjts[ hV mdHl sg dabjig sl epiP ljdhWjV V[ wgag ba[ slq epiP ug V[ dHl sj b>aq iPf W.V% w[ epdibjHg l"Gfg m$$12

    dHl fdiFjLj a'G rg lf,LB h{ dw epiP e'dW>s dl>z ug V[ #f>o$ }epdibjHg l"Gfg m #f>o$ sg f+agdVZaj s[ iPf epdibjHg #f>uJ dl>zJ$ uJ #f>uJ dfbjdibJ$ } l"Gfg eHg m dHl vHg blk wdh lws[ hJ dw #epiP~f>o$ sg f+agdVZaj wiV sj bdZwji #f>uJ dfbjdibJ$ fjl h{ m f>uJ dfbjdibJsj bdZwji w[rv #b>Ddq+a$ AwjRpS aw hg lgdqa Vhk@ le'G #f>u~dfbji[$#epiP~f>o$ s[ f+agdVZ h' S wiw[ f>o s[ Zjidqw@ lqjduw@ ijulg@ldFbjyjiw bjds qldvbJ l.W.Zg l[Z s[S s[ bdZwjig hV m lq,pyj drLr~drbjfg dl,t FjHgyjij #epiP~f>o$ s[ wjiu t[ai bZgV h{ a[ #f>u~dfbji[$epiP e+.o ljdhW sg ajdWbj hg #epiP~f>o$ s[ iPf dry `{lv[ v{S s[ bdZwjig hV@ fi drbwagea iPf dry lF WijWi hV m

    dHl ai%J #epiP~f>o$ s[ f+agdVZ #f>u~dfbji[$ #epiP e+.o ljdhW$ sg h;Pig dry@ #epiP~f>o$ s[ lirRpD,y blojV l+g bwjv a?a ljdhW $a[ f>owqldvbJ l.W.Zg #epiqda dryjiZjij$ sg i"LVg dry {lv[ wiV s[ bdZwjighV m bduh[ `{ldvbJ } epiqda sg LWsjrvg dry hpwqVjq[@ epiqa[ uJ bjs[L dwhj uJsj h{ m

    -

    12! dl,t idha qdibjsj@ f>Vj 27!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    37/231

    37

    f>y f+ZjV ^ fi.fij a[ dHdahjl

    #?jvlj q[i' ldaepi fPij$ wdhS rjv[ epiP e'dW>s dl>z ug V[ #?jvl[$ } f+a,t iP f dry epiP lrgwji dvbj lg m ?jvlj bjfS[ bjf dryWhp~rjyw LWs h{@ dul a'G Fjr epidl,tJ s[ lqP>h a'G h{@ dul lqP>h } z,DB'~

    z, B f> uJ sg deSag dry qjVaj hjlv h{ m drbwagea iP f dryepidl,t Fjr[G Rp D,y bdZbjadqw@ lqjduw@ ijulg ugrV sj ZjiSg h'r[@ Rpl } #ep iP$ ru'G qjS~ldawji s[ Sj dl, t dlZJa f+ ag bdebjVaj sjvtjdHw h{ m

    epidl,t@ l.ea@ #epiP~f>o$ sg qPv dHwjHg h{@ dul sg qjVaj lsgrgh{ m dur[G dw RpD,fi dryji wgag h{ dw #epiP~f>o$ f>uJ dfbjdibJ s[ iPf drylq,pDy[ dl,t lqju sg f+agdVZaj wisj h{ m fdhvJ~fdhv q>ugsji@ ql.s drbwagea iP f dry sPi~spi[c[ dHvjdwbJ dry epiP s[ f+agdVZ ru'GwjiuLgv lV@ fi dHh v'w uvsg hg #epiP hpwq$ } A,c hRpq{ sj dLwjih'@ bjf'~bjfSg fPuj@ qjVaj wijRpS v,e fH[@ dul wiw[ epiP~zi r,Dv'G dHh f+ oj lq[G~lq[G ?aq wiVgbJ fHgbJ m wjiV ( dHV% J f+agdVZ dl,t

    btrjRpS rjdvbJ dry rg Rph lji[ s'L f+eB h' eH[@ u' dHw bjq lqjduwf+jSg dry h' lws[ hV hjvJdw q>ugsji@ ql.s RpD,y Zjidqw ugrV rjv[ epidl,t } hg vjdHbj uJsj lg m ep iP e' dW>s dl>z ug V[ drbwageawq;'igbJ a'G dVuja fjRpS vHg ql.s f+oj } ?aq wi w[ #f>y f+ZjVg$ ?jvljHg dlZJa } f+eB wgaj@ u' qPv iPf dry fdhvJ hg q"uPs lg m

    #f>y$ LWs sj bio yji RpD,fi dHw Fjr f>u@ ljZP uV@ epiqpt@ dl,tZiq bVplji f>u dfbji[@ idhSg s[ fPi[ epidl,t1 bjds wga[ dqvs[ hV mf>u LWs deSag sj vtjdHw h{@ fi epiqda dryjiZjij a[ dHdahjl dryhq[Lj #f>uJ$ } qjVaj hjlv h{ m #f>u$ z,B a'G z,B l.fPiV deSag h{@ u' hi ai%J s[ `{lv[ wiV s[ lqi,o h{ m epiqda dryjiZjij dry #f>u$ sg

    deSag lj} Wji~Wji dqvsg h{@ dur[G f>u t>c@ f>u dfbji[@ f>u WjSgbJ@f>u wwji@ f>u Llai@ f>u epS@ f>u a?a@ f>u rta@ f>u a,a@ bjds m1! FjHg wjV% dl>z VjFj@ qhjV w'L@ f>Vj 788!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    38/231

    38

    epiqda dViS{ F.cji dry debjVg vjv dl>z \l.eiPi| V[ #f>u$ LWs s[155 dliv[ t ds,Da[ hV@ u' deSag s[ f, t a'G lF a'G rZ[i[ hV m epiqda dryjiZjij s[ fdhv[ drbjdtbjwji FjHg ljdhW FjHg

    episjl ug lf,LB wis[ hV dw bwjv fpit rjdhepiP u' v[t[ dry Vhk@dul sg wgqa Vhk fjHg uj lwsg@ Rpl sj dqvjf rg #f>u epidl,tJ$ sgl.ea ijhk hp.sj h{@ fi f>u epidl,t bduh[ yjhgs[ hV@ duV%J dry w'Hgrv~Av Vj h'r[@ RpV%J V[ fif>y } A,Ddcbj h'r[ ba[ Rph qV@ WyV@ wiq wiw[ #LWs$ Fjr WjSg Vjv upC[ h'S m bduh[ #epidl,t$ hg l.ea dryepi~FjHgbJ sg ai%J l'Fs[ hV ^

    fiq[li h{ f> u dqdv v[ t bv[t V wgqda fjHg mmf> u dqv[ fif>y adu bVhs lWs lWds dvr vjHg mm ljZl.eda l'hdV epi FjHg mm

    FjHg episjl ug V[ h'i lf,LB wi ds,aj h{ dw dHw dl,t@ s' dqv ujS aJ l.ea@ f>u dqdvbJ Rph fiq[ Li liPf h' uJs[ hV ^

    dHwp dltp spdH ljZ l.ep f>uk fiq[lip mm

    epiqda dryjiZjij s[ udebjlP dHh ujSs[ hV dw fiq[Li V[ bjfhg #f>u$ a,a f{sj wi w[ dl+LBg sg dliuSj wgag h{ a[ dxi bjf dViepSiPf dry f>uJ a,aJ dry drsqjV h{ m FjHg episjl ug lf,LB wis[ hV ^

    fRpS fjSg W{l.ai' yRpog Ziag l.de dqvjHg mmf> ydq drdy bjwjlp wdi wiaj ABqp bdslBp lqjHg mm

    epiP e'dW>s dl>z ug V[ #f>uJ dfbjdibJ$ sg y'S wi w[ fdhvJ RpV%J} t> Dc[ WjB[ sg fjhpv AwjHg a[ dxi #f>uJ dfbjdibJ$ a'G ?ps b> Ddq+a sgsja f+jfa wi@ #f>uJ dfbjdibJ$ } epiP iPf dry f+rjV wi w[ dViqv dryjiZjij a[ dHdahjl sg dliuSj wgag ^

    wig up ldaepi df+oq dWZ@ l'Hg fpV dWZ wgV mf>u Fpy.eg u' FH[@ epi RpVa[ fjhpv vgV m

    epiqda dryjiZjij dHl e,v sg Ljhsg Fisg h{ dw #f>u$ dHw l.fPiV deSag@ u' hi ai%J s[ `{lv[ wiV s[ lqi,o h{ m Lia dHhg h{ dw `{lv[epiqda sg i"LVg dry vH[ eH[ h'S ^2! FjHg episjl ug@ rjiJ 29/6!3! Rphg@ 13/19!4! Rphg@ 1/2!5! cj! uga dl>z lgav \l.fj!|@ l+g epiP f>o f+wjL@ f>Vj 78!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    39/231

    39

    epizi sg qiIjsj f>yp h{@ f> pyhp fjhpv fPiW fgV mhpdH aVtjhg Wtldh f>yhp@ fjhpv s[ dqv f>y f+WgV!!!f>y widh l' dVxv V ygV m

    fjy dl>z dqv wi iha dWW[w sj epiqaj wi[G m

    f>uJ a'G z,B epiqaj Vhk wi lws[ m epiqa[ vHg w'iq f>uJ sj h{ m7dHdahjlw a"i $a[ blk s[ts[ hJ dw fdhv[ epiP ljdhWjV rg f+Dq,pt

    dl,tJ } hq[Lj Vjv i,ts[ lV@ bjq wiw[ dHh deSag rg f>u sg hg dqvsgh{ dur[G epiP biuV s[r ug f>u dfbji[ epidl,t_FjHg dWZg y.s@ FjHg u[njug@ FjHg v.ejh ug@ FjHg dfijSj a[ FjHg f{Cj ug m dHl ai%J FjHg wjV%dl>z VjFj V[ epiP a[Q Whjsi ljdhW s[ bjaq debjVg f>u dfbji[@ sgrjVqag sjl ug@ FjHg epids,aj ug@ FjHg dsbjvj ug@ FjHg RPsj ug ba[ FjHg u{aj ug s[ VJ ds,Da[ hV m

    yqw"i sg u.e lq[G FjHg sdHbj dl>z ug@ FjHg Ziq dl>z ug@ FjHgqjV dl>z ug@ FjHg l.ea dl>z ug a[ FjHg l.a dl>z ug bjds qptg f>uepidl,tJ V[ rji'~rjig@ epiP ug } W[Vag wgag dw f>o s[ Fv[ rjla[ aplkeC%g $y'G Wjhi dVwv ujr'@ bjf sg lvjqag Vjv f>o sg lvjqag h{ mfi epiP ug V[ yqw"i sg u.e dry Lhjsa f+jfa wiV sg dH,Aj wiV $a[Rpwa f>uJ dl>zJ V[ epiP ug } yqw"i sg eC%g $y'G lhg~lvjqa Wjhi dVwv ujS sj bjs[L wgaj@ dul } epiP ug } rg f+rjV wiVj dfbj m

    epiP ug V[ FjHg l.ea dl>z ug } bjfSg ue%j dWnj w[ bjfSj ljijfpLjwj@ duej lq[a fdhVj ds,aj ba[ bisjlj l'Z w[ WyV wgaj@ ##epiP

    ?jvlj@ ?jvlj epiP m FjHg dl,Dt' ^ b,u a'G q{G ?jvl[ } epdibjHg sg fsrgds,ag m q{} f>uJ dry f+a,t lqN'@ f>uJ dl>zJ sj Vjq epiP~?jvlj h{ m bjdse+. o ug ##f>y firjS f>y fiZjVp mm f>Dy[ fjrdh siedh qjVp mm$$

    f>uJ a'G z,B Vj h'S@ r,Z Fjr[G h'S m f>u dl>z fgiJ s[ fgi@ epiP dliepiP hp .s[ hV@ H[l[ rjla[ blk f>uJ } b>Ddq+a Awj w[ bjfS[ Vjv bF[swgaj h{ m f>u dl>z dqv w[ L,pZ qV Vjv bisjl l'Z w[ duhj wjiu wiVjyjhpSe[@ Rph' dl,Z h'r[ej m8

    ?jvl[ } epdibjHg l"GfS sj d;wi FjHg l.a't dl>z a[ FjHg iaV dl>z F.eP V[ rg dHdahjlw e+.oJ dry wgaj h{ ^

    sIj dl>z bip Ziq dl>z ug qjV dl>z agu' Wi Wgi ml.ea dl>z@ l.a dl>z f>yq@ RpVhp dWnjI' s[ wi Zgi m

    6! FjHg l.a't dl>z@ epi f+ajf lPiu e+.o \ipa 6@ bdZbjdH 4| m7! FjHg wjV% dl>z VjFj@ epiqda qjia.c@ f>Vj 395!8! debjVg debjV dl>z@ arjig? epiP ?jvlj@ Fje fdhvj@ f>Vj 1016!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    40/231

    40

    epiaj bifdV ve[ tjvl[ f>y dl>z dah l'dh ligi mf>yhp dVa riada q{G h' dqvhp l' fgiV fgi m

    h'i ^l,s tjvl{ wVl \c.c'a| wirjHg@ldaepi dl>zV sHg fdaljhg m

    b"i. e;[W fjl ;`iVjqj fhp .yjRpS vHg #?jvlj f>yjdHa$ \FjHgsdHbj dl>z@ FjHg Ziq dl>z@ FjHg s[lj dl>z@ FjHg dLr dl>z a[ FjHgu[nj dl>z| bdhqsVei z,vg eHg lg@ aJ dw ?jvlj Ljhg siWjiJ s[ ria'G drhjiJ sj hjSg h' lw[ m11

    qpQv hwPqa s[ uWi~;pvq s[ dri,pZ us epiP e'dW>s dl>z ug V[ WjWj

    W.sj dl>z } f>ujW F[dubj aJ epiP ug V[ Rpl } l.ljiw l,aj sgbJdVLjVgbJ_ Vejij@ N.cj a[ f>u agi W?dLL wga[@ epiP ug V[ Rpl } drsjh'S lq[G dwhj@ ##bjfS[ bjf } ?jvl[ sj sjl lqN w[@ duhCj ?jvlj epiPiPf h'r[ej ba[ Rph lsj f>u dl,tJ sg duhCg Rpl s[ Vjv F[u[ eH[ hV@sg lvjh bVplji w.q wi[ m12

    dHdahjlw rjdwbja h{ dw us lisji wfPi dl>z } f>o r,Dv'G VrjWgW?Lg ujS v,eg aJ Rpl V[ #?jvlj f>o$ } W[Vag wgag dw q{G f>o s[ hpwq} f+rjV wisj h'dHbj VrjWg v{S vHg dabji hJ@ fi q{} VrjWg W?dLLwiV a'G fdhvJ dHh f>uJ epidl,tJ s[ yiVJ } vejHg ujr[ aJ up dHh fdr,aih' lw[ m f>uJ dl>zJ sg yiV APh f+jfa wi w[ qjV' l[h \?ie'L| L[i WS debja[ ijHg fhjCg WS eHg h'r[@ b{lg Lwag h{@ epiP~si a'G ril'H[ f>u~dl>zJ sg ^

    f>u Fpu.egbV yiVg AphjdH@ Zi' lgl q'dh fdra= wijdH mf>u Fpu.egbV yiV Wv fjHg@ dl>z ll'h'dH f+Wa FH[ ijHg mm57mm

    WjWj f+[q dl>z h'ag V[ dHV%J f>uJ dl>zJ s[ dVqVdvta VJ ds,Da[ hV ^\1| FjHg hig dl>z h;Pigbj&\2| l^ u,lj dl> z ijqeC%gbj&\3| WjWj sgf dl>z Lhgs&\4| FjHg wiq dl>z&\5| l^ W, pTj dl>z Lpwiy,wgbj m14

    9! FjHg l.a' t dl>z@ epi f+ajf lPiu e+.o \ipa 6@ bdZbjdH 4| m10! FjHg iaV dl>z F.eP@ f>o f+wjL@ f>Vj 97!11! f+'! dfbjij dl>z fsq@ epiP wgbJ ljtgbJ@ f>Vj 101!12! cj! e.cj dl>z a[uj dl>z@ dl,t dHdahjl@ f>Vj 95!13! cj! uga dl>z lgav \l.fj!|@ l+g epiP f>o f+wjL@ f>Vj 286!14! WjWj f+ [ q dl>z h'ag@ VrjW wfPi dl>z@ f>Vj 47!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    41/231

    41

    epiP e'dW>s dl>z ug sj ?jvl[ } bjs[L h{ dw sgrjV sg lqjfag$a[ u' #f+ljds$ ria[@ Rph lF a'G fdhvJ #f>uJ dfbjdibJ$ } ds,aj ujr[ mepiP ug r,Dv'G h'H[ bjs[L } epidl,tJ V[ fi.fij iPf dry wjdHq i,Ddtbj ba[ epiP~f>o r,Dv' G dl,t idha qdibjsj dViZjia wiV lq[ G dHl bjs[L }qdibjsj sj b>e lrgwji widsbJ lf,LB l.w[a wgaj@ ##l.ea } riajRpSa'G fdhvJ wCjh f+ljds dr,Dy'G f>uJ dfbjdibJ sj e,xj w,T w[ riajdHbjujr[ m$$15

    f>u dfbji[ hg l+ g epiP e+ .o ljdhW ug sg h;Pig dry b>Ddq+a~bdFvjtgbJ } b> Ddq+a AwjRpS@ epi~q>ai a[ qPv~q>ai ds=C% wijRpS s[lqi,o hV m dl,t idha qdibjsj dry dHl l.W.Zg aJ lf,LB l.w[a h{@ ##Rpfi.af>u dfbji[ iv w[ dH,Dw' bjrj; Vjv b>Ddq+a AwS rjdvbJ } #rjdhepiP$

    sj Vjq s,l w[ #qPv q>a=$ lpSjRpS a[ RpV%J fjl'G dHl sj iBV wijRpS m$$16

    Rpfi'wa dHdahjlw l.t[f hrjdvbJ sg i"LVg dry blk wdh lws[hJ dw #epiqda dryjiZjij a[ dHdahjl$ V[ #epiP~f>o$ s[ f+agdVZJ ru'G #f>udfbjdibJ$ } hg f+rjV wgaj h{ m dHh e,v lir~f+qjdSa h{ dw l+g bwjva?a ljdhW #epiP~f>o$ sg f+agdVZ lirRpD,y l.loj h{@ dul $a[ #epiP~f>o$r,Dv'G #f>u dfbjdibJ$ } #epiqda dryjiZjij$ sg i"LVg dry hi ai%J s[ `{lv[ v{S sj bdZwji h{ m epidl,t dwMdw #epiP~f>o$ sg qPv dHwjHg h{@ dHl vHg dlZJaw a[ drrhjiw a"i $a[ #epiP~f>o$ r,Dv'G l+g bwjv a?aljdhW a'G h'H[ bjs[LJ@ hpwqVjdqbJ a[ `{ldvbJ } q>VSj Rpl vHg Zjidqw@ lqjduw@ V{daw a" i $a[ ;iP ig h{ m

    -

    15! dl,t idha qdibjsj@ f> Vj 18 \Fje H| m16! Rphg@ f>Vj 29 \Fje E| m

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    42/231

    42

    hpwqVjqj ^ qPv~fi.fij a[ dHdahjl

    #hpwqVjqj$ LWs #hpwq$ a[ #Vjqj$ sj lpq[v h{ m #hpwq$ s[ bio_bjdebj@ `piqjV@ `arj@ firjVj@ bqi@ LWs@ lPa bjds wga[ dqvs[ hV ba[ #Vjqj$ sj bio h{_Vjqh@ ?a@ f,ai@ dy,ng@ dvdtbj h'dHbj

    wjQ; m dHl ai%J #hpwqVjqj$ Rph wjQ; h{@ dul $a[ #hpwq$ dvdtbj h'r[ mbjq W'v~yjv sg FjLj dry blk wdh lws[ hJ dw hpwqVjqj Rph dvtagbjs[L h{@ dul } q>VSj ;iPig h{@ u' Bjdvbj Vj uj lw[ uJ hpwq@ dul s[ dvtag liPf } V;i~b> sj; Vj wgaj uj lw[ m

    epiP ljdhWjV s[ lq[G u' ldaepiJ s[ bjdebj~f,ai dl,tJ r,v F[u[ uJs[lV@ RpV%J } #hpwqVjqj$ lqdNbj uJsj lg m qjaj lp .sig ug Fg l.ea }hpwqVjq[ ujig wis[ ih[ hV m epiP~f>o s[ f+W.Z dry yji \hpS f>u| a?aJa' G Fg hpwqVjq[ F[ u[ uJs[ ih[ ba[ hpS rg ujig hp.s[ hV m1

    FjHg wjV% dl>z ug VjFj sg Rpwa fdiFjLj a'G lf,LB h{ dw epiP ljdhW r,Dv' G bjfS[ lq[G r,t-r,t l.eaJ@ f+ Dq,pt epidl,tJ } u' f, ai F[u[eH[@ RpV%J } blk #hpwqVjqj$ wdh lws[ hJ m epiP e'dW>s dl>z ug s[ u'ag

    u'da lqjRpS Rpfi.a qjaj lp.sig ug r,Dv'G wpN f,ai dvt[ dqvs[ hV@ duV%J} hpwqVjdqbJ sg l.eIj ds,ag eHg h{ m FjHg ljdhW V[ Rpwa fdiFjLj dry a?aJ a'G #epiP~f>o$ r, Dv'G hpwqVjq[ ujig wiV s[ dryji } q>DdVbj h{@ fi debjVg vjv dl>z sj dHh woV rg dryjiVI'e h{ dw ##dwlgl.a@ qh.a@ l'Tg@ W[sg@ qjVVgI fpiL s[ Vjq h[nJ dvdtbj v[t #hpwqVjqj$ Vhk dwhj uj lwsj@ Wvdw a?aJ s[ l[rjsji@ uo[ sji@ fpujig bjdsrg qV~qi;g sj hpwqVjqj Vhk dVwjv lws[@ us'G agw Rpl sg f+rjVeg#f>u dfbjdibJ$ spbjij l.ea r,Dv'G Vj h'r[@ dul dry dw hpwqVjq[ s[f+I'uV l.W.Zg dryji h'Hg h'r[ m Rpl sg dHw,aiaj dwl[ dHw a?a ljdhW sg h;Pig ;iPig h{ m ep iqda a'G dri,pZ dVwdvbj hp wq #hp wqVjqj$ Vhk whj lwsj m2

    debjVg vjv dl>z \l.eiPi| hg dHw oJ h'i dvts[ hV dw ##epiP1! FjHg wjV% dl>z VjFj@ qhjV w'L@ f>Vj 208!2! debjVg vjv dl>z \l.eiPi|@ dl,t wj}V@ f>Vj 34!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    43/231

    43

    ljdhWJ V[ duV%J } f+l.lj~f,ai ds,aj uJ z,Ddvbj@ Rpl sj Vjq #hpwqVjqj$dfbj m3debjVg vjv dl>z s[ Rpwa woVJ a'G lf,LB h{ dw dHw aJ hpwqVjq[

    Rph hV@ u' epiP ljdhWjV r,Dv'G f+[qg epidl,tJ } f+l.lj~f,ai ru'G W?dLLwga[ a[ sP li[ hpwqVjq[ Rph f+rjV wiVI'e hV@ u' epiqda dryjiZjijsg i"LVg dry #f>u dfbjdibJ$ r,Dv'G l.ea sg hj;ig dry dwl[ #a?a ljdhW$a'G ujig wga[ eH[ h'S m fi dwl[ drbwag drL[L } #hpwqVjqj$ ujig wiV sj bdZwji Vhk m

    FjHg wjV% dl>z VjFj a[ debjVg vjv dl>z \l.eiPi| r,Dv'G Rpwa ds,Da[hpwqVjq[ l.W.Zg dryjiJ a'G s' e,vJ dlZJa iPf dry lf,LB hV ^ \1| epiPljdhWjV lq[G~lq[G bjfS[ dfbji[ epidl,tJ a[ l.eaJ } hpwqVjq[ F[us[ ih[@

    duV%J sj q;qPV Fjr[G w'Hg rg h'r[ m \2| a?a ljdhWjV a'G hpwqVjq[ ujig wiV sg f>o f+rjdVa fi.fij h{ fi hpwqVjqj ujig wiV s[ bdZwjig#epiP~f>o$ s[ f+agdVZ #f>u dfbji[$ hg hV@ w'Hg drbwag drL[L Vhk m

    b,u wv% wpN drsrjV dryji f+eB wi ih[ hV dw #hpwqVjqj$ w[rvl+g epiP e+.o ljdhW sj hg h' lwsj h{ m dHh ngw h{@ dw dl,t dryjiZjij dry l+g ep iP e+ .o ljdhW s[ f+wjL wiV@ sgrjV sg lqjfag $a[ u' rjwdvbj uJsj h{@ Rpl } #hpwq$ dwhj uJsj h{ m dl,t idha qdibjsj bVplji@l+g epiP e+ .o ljdhW ug } bisjlj l'Z w[ f+wjL wgaj ujr[ m f+wjL wiVr[v[ l+g epiP e+.o ljdhW dr,Dy'G dHw LWs sj rjw dvbj ujr[ m4 dHl LWs} dl,t l.ea ldaepiP sj #hpwq$ q>V w[ b>egwji wisg h{ m5

    dl,t idha qdibjsj dry #hpwq v{S$ sj T.e~aigwj rg siljdHbj

    debj h{ m #hpwq$ v{S v,DdebJ t,DW[ f>DV[ s[ Rpav[ fjdlYG fdhvj LWs u' ujig h{@ q,pT a'G fC%Vj yjhgH[ m u[ Rpl LWs sj q, pT dfAv[ f>DV[ a'G LpiPh{ aJ f,aij fia w[ fC%Vj LpiP wi' ba[ LWs ljij fC%' m u[ rji h'r[ aJfRpCg s[ lji[ lv'w a[ fRpCg fC%Vg yjhgH[ m LWs s[ b>a dry duo[ #VjVw$ Vjq bj ujr[@ Rpl apw $a[ F'e fjdHbj ujr[ m6

    dHl ai%J l+g epiP e+.o ljdhW s[ f+wjL uJ sgrjV sg lqjfag lq[GvH[ eH[ #rjw$ } l.ea #hpwq$ wiw[ q>Vsg h{ m q>VSj rg yjhgsj h{ m fi#epiP ljdhWjV$ a[ #epiP~f>o$ r, Dv'G lq[G~lq[G ujig wga[ #hpwqVjdqbJ$ } l+gepiP e+ .o ljdhW s[ #hpwq$ Vjv dqvjRpSj uJ apvVj wiVg@ dwl[ ai%J rgujdH; Vhk m ep iWjSg dr,Dy' G vH[ eH[ qhJrjw@ dul } #hpwq$ rg dwhj

    3! debjVg vjv dl>z \l.eiPi|@ dl,t wj}V@ f>Vj 198!4! dl,t idha qdibjsj@ f>Vj 13 \Fje e| m5! FjHg wjV% dl>z VjFj@ epiqda qjia.c@ f>Vj 420!6! dl,t idha qdibjsj@ hp wq v{Sj@ f>Vj 16!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    44/231

    44

    uJsj h{@ sg bjfSg qh,aaj a[ ldawji h{@ fi #epiP ljdhWjV$ a[ #epiP~f>o$r,Dv'G lq[G~lq[G ujig wga[ eH[ hpwqVjq[ rg fdhvg e,v aJ #epiP$ hj;ig dryhg ujig h'H[ ba[ sPlij@ dHV%J hpwqVjdqbJ sg bjfSg Zjidqw~dHdahjlw qh,aaj h{ ba[ ih[eg@ dul a'G lj} bjVj~wjVg Vhk wiVg yjhgsg m

    hpwqVjq[ w[rv dl,t Ziq siLV Vjv l.W. dZa fdr, ai #bjdebjf,ai$ hg Vhk@ le'G lqwjvg lq[G s[ f+qjdSa dHdahjlw slajr[; rg hV@duV%J a'G dHdahjlw VjrJ@ ojrJ a[ rlaJ Wji[ FifPi ujSwjig f+jfa hp.sgh{ m r,t~r,t lq[ G r,t~r,t epidl,tJ a[ l.eaJ } dvt[ hpwqVjdqbJ a'G dl,tgs[ f+yji~f+lji Wji[ Whpa wp N ujSV } dqvsj h{ m epiP ljdhWjV spbjijujig wga[ eH[ #hpwqVjq[$ b,u dHdahjl a[ epiqda dryjiZjij s[ bq'vw slajr[; hV m epidl,t sg f+ga ep iP Vjv h{@ a[ epiP r,Dv'G W?dLL h'Hg

    rlaP~dryji } Rph aV@ qV wiw[ qjSVj yjhp.sj h{ m dHhg wjiV h{@ hi[wepidl, t epiP ljdhWjV r,Dv' G lq[G~lq[G ujig wga[ hpwqVjdqbJ s[ siLVwiV[ bjfS[ lpFje lqNsj h{ m fi hpwqVjq[ deSag s[ hg h'S wiw[ hi[wepidl,t sg fhp.y dry Vhk@ Fjr[G dw cj! e.cj dl>z@ l^ LqL[i dl>z bL'wa[ cj! `"uj dl>z V[ IaV wi w[ f+jfa hpwqVjdqbJ } fplawJ s[ iPf dryf+wjLa wirjdHbj h{@ fi dHh fplawJ rg hi[w epidl,t sg fhp.y dryVhk hV m

    epiP ljdhWjV s[ hpwqVjdqbJ sg qjVaj aJ LpiP a'G hg Whpa lg a[ih[eg m us q[rCj dwl[ epiP ljdhW sj hpwqVjqj v{ w[ dwl[ l.ea s[ dBwjS[f,pusj lg aJ Rpo' G sg ljig l.ea dHw,ng h' w[ Rpl sj lpbjea wisg lgba[ l.eaJ sj qptgbj tCj h' w[ WC[ ldawji Vjv dVr w[ hpwqVjqj v{Gsjlg ba[ bjfS[ dli fi i,t w[ l.ea dry hj;i hp.sj lg ba[ lF } fC% lpSjMsj lg m bjq a"i $a[ l.ea sj qptgbj dHV%J } WC[ ldawji VjvbjfS[ fjl uJ Rpo[ ZiqLjvj \epispbji[| dry ?jl lpi,Ddtba oJ i,tsjlg ba[ ?jl q"dwbJ fi l.eaJ } siLV wirjMsj lg m dHl dry dvt[epiP ljdhW s[ hpwq } hi dl,t dli~q,Do[ q>Vsj lg ba[ `iqjdHL sg fjvVj dry dh,lj fjRpSj bjfSj Zjidqw `i; lqNsj lg m7

    epiqda bVplji Rpl drbwag } lPNrjV@ dlbjSj a[ dH,;asji@qjS~ldawji sj bdZwjig q>DdVbj debj h{ @ u' #epiP hpwq$ } lda wi q>Vsjh'dHbj@ ugrV ep;jisj h{ m epiWjSg sj fjrV `piqjV lj} l[Z W?dLLwisj h{ ^

    l'Hg dlbjSj l' fdar.aj@ hpwqp ve{ dulp qgnj ugRp mm

    7! cj! e.cj dl>z@ hpwqVjq[@ f>Vj 5!8! l+g epiP e+ .o ljdhW@ f>Vj 108!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    45/231

    45

    FjHg episjl ug sj aJ woV h{@ dw epidl,t sg wiSg@ #epiP hpwq$ } q>VS dry hg h{ ^epi dltg sj wiqp H[ hp epi xpiqjH[ epidlt wiSj mm

    dlZJaw a"i $a[ u[wi blk s[tgH[ aJ dl,t w[rv epiP ljdhWjV #l+gepiP e+.o ljdhW$ sg ajdWbj #epiP~f>o$ } upbjWs[h h{ m hpwqVjqj aJ #hpwq$hg h{@ Fjr[G Rph epiP ljdhWjV r,Dv'G@ epiP ljdhWjV sg bjdebj uJ #epiP~f>o$s[ f+agdVZ #f>u dfbjdibJ$ r,Dv'G l+g bwjv a?a ljdhW a'G ujig wgaj debj h'r [ m

    ep iP~wjv Vjv l.W.dZa hpwqVjdqbJ l. W.Zg lj} dVqVdvta da>V fplawJ f+ jfa hp.sgbJ hV@ duV%J Wji[ l.t[f dryji wiVg ;iPig h{ ^

    \1| hpwqVjq[\epiP ljdhWjV@ qjaj ljdhWjV@ WjWj W.sj dl>z Whjsi a[ ?jvlj ug|@ u' cj! e.cj dl>z ug r,Dv'G l. fjdsa wga[ eH[f>ujWg IPVgridlBg fdBbjvj r,Dv'G qHg@ 1967 dry f+wjLa wgag eHg m

    \2| VgljS a[ hpwqVjq[@ l.fjsw LqL[i dl>z bL'w@ u' dl,t dHdahjl igliy W'ic r,Dv'G bwaPWi@ 1967 dry f+wjLa wgag eHg m

    \3| hpwqVjq[ \l+g epiP a[Q Whjsi ljdhW|@ l.fjsw `"uj dl>z@ u'f>ujWg IPVgridlBg r,Dv'G f+wjLa wgag eHg \dHl fplaw dry w[rv epiP a[Q Whjsi ljdhW s[ 22 hpwqVjdqbJ sj dh>sg~b>ei[;g bVprjs ds,aj h{@ u' fdhvJ cj! e.cj dl>z a[ l^ LqL[i dl>z bL'w spbjij f+wjLa fp lawJ $y Ljqv hV| m

    cj! e.cj dl>z ug r,Dv'G l.fjdsa fplawhpwqVjq[$y wp,v 89 hpwqVjq[a[ VgljS ds,Da[ eH[ hV m epiP hdie'dW>s ljdhW s[ s' hpwqVjdqbJ a'G df,DA'GepiP hdid*LV ljdhW sj dHw hpwqVjqj@ epiP a[Q Whjsi ljdhW s[ 22a[ epiP e'dW>s dl>z ug s[ 34 hpwqVjq[ hV m

    ep iP ljdhWjV a'G dHvjrj dHw hpwqVjqj WjWj epids,aj ug@2 hp wqVjq[ qjaj epuig ug@ 2 hpwqVjq[ WjWj W.sj dl> z Whjsi@9~9 hpwqVjq[ qjaj lp .sig ug@ qjaj ljdhW s[rJ ug s[ ds,Da[ hV m dHlai%J hg ?jvlj ug sj hpwqVjqj a[ a?a hdiq>si ug fBVj ljdhW sj dHw~dHw hp wqVjqj ds,aj h{ m

    fi cj! e.cj dl>z V[ #hpwqVjq[$ dliv[t bZgV hg #VgljS$ rg ds,Da[hV@ dur[G dHw VgljS epiP biuV s[r ug@ s' VgljS epiP hdie'dW>s ljdhW@

    dHw VgljS epiP hdiijdH ljdhW@ dHw VgljS epiP a[Q Whjsi a[ VgljSepiP e'dW> s dl> z ugm

    9! FjHg episjl ug@ rjiJ 28/10!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    46/231

    46

    dxi cj! e.cj dl>z V[ hpwqVjdqbJ s[ r[ir[ dry epiP hdiijdH ljdhWs[ Vjq $a[ dHw VgljS sj d;wi h{@ fi bev[ f>DV[ $a[ dHl } hpwqVjq[ ru'G siu wgaj h{ ^

    ##lar[G epiP hdiijdH ljdhW ug sj w[rv dHw' hg hpwqVjqj \6| v,Fj@ u' l.ea fBS s[ VjM dvdtbj h'dHbj h{ m$$10

    hpwqVjq[ a[ VgljS dry b>ai h{ m hpwqVjqj #hpwq$ s[ dvtag liPf} ajqgv wiV sj l.w[a wisj h{@ us'G dw #VgljS$ dwl[ rlaP drL[L uJhpwqVjq[ s[ hg #lhg$ h' S sg alsgw h{ m VgljS a'G lf,LB bio drL[L dVLjV uJ dVLjVg h{@ u' dwl[ drbwag drL[L sg drL[Laj } siljRpS vHg h'r[ m

    cj! e.cj dl>z ?ps dHl[ hg fp law dry epiP e'dW>s dl>z ug r,Dv'Gujig h'H[ hpwqVjdqbJ fi drL[L VgljS sj d;wi wis[ hV m dHl ai%JhpwqVjq[ $a[ b>Ddwa VgljS Rpl sj lhg a[ f+qjdSw h'S sj l.w[a v,esj h{ m

    dHl fplaw dry epiP ljdhWjV a[ epiP ljdhWjV sg bjdebj Vjv dvt[ hpwqVjdqbJ s[ Vjv hg drbwagea f+Dq,pt L?lgbaJ s[ hpwqVjq[Ljqv wga[ eH[ hV@ u' dHdahjlw a"i $a[ aJ Whpa qjVaj i,ts[ hV@ fiVjv hg lrjv f{sj wis[ hV dw wg hpwqVjqj ujig wiV sj bdZwji drL[L L?lgba s[ bdZwji t[ai dry bjMsj h{ m ?jl wiw[ epiP e'dW>s dl>z a'G df,DA'G us'G RpV% J epdibjHg #e+. o~f>o$ } l"Gf ds,ag (

    b"i.e;[W V[ 1699 Hg^ } bjfSg Vrk Zjidqw Vgag sj b{vjV wiw[ #wj`iJ$ dri, pZ wHg wiC[ a[ w,BC `piqjV ujig wga[@ duV%J wiw[ s[L

    Fi dry ldhq sg vdhi s"C eHg m dHV%J hpwqVjdqbJ \Ljhg `piqjVJ| s[qV'io #wj`iJ$ s[ dHdahjlw q>siJ a[ lwPvJ } TjhpSj@ Vr[G q>siJ uJ lwPvJ sg Rp ljig } i' wSj a[ wHg h'i fjW. sgbJ vjRpSj lg m11

    `"uj dl>z s[ Rpwa woV a'G dHw e,v lf,LB h{@ dw lq[G s[ qpQvWjsLjh Fjia } dHlvjdqw iju WSjRpS a[ Q{i~qpldvq v'wJ s[ q>siJ@epispbjdibJ@ lwPvJ } TjhpS a[ Vr[G WSjRpS $a[ i'w vjRpS vHg lq[G~lq[G Ljhg piqjV ujig wis[ ih[ m wpsiag a"i $a[ dHl a'G RpvB Q{i~qpldvqv'w bjfS[ Ziq~HgqjV } WyjRpS vHg bjfS[ Ziqg FijrJ } f,ai dvts[ ih[ h'Se[@ duV%J } Ziqg v'wJ #hpwq$ lqN w[ f+ rjV wgaj m bduh[ hghpwqVjq[ lj} epiP~wjv@ WjWj W. sj dl>z Whjsi a[ Rpl a' G df,DA' G f+Dq,ptepidl,t L?lgbaJ s[ dqvs[ hV m ?{i@ cj! e.cj dl>z ug V[ epiP ljdhWjV

    a' G Wjbs dry ujig h'H[ hpwqVjdqbJ } dHl fplaw dry Ljqv wi w[10! cj! e.cj dl>z@ hpwqVjq[@ f>Vj 12!11! cj! "uj dl>z@ hpwqVjq[ \epiP a[Q Whjsi ljdhW|@ f> Vj 5!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    47/231

    47

    dHw e,v lf,LB wi ds,ag dw hpwqVjq[ ujig wiV sg f>ow fi.fij ihgh{ m dHl f>ow fi.fij adha hg #?jvlj ug$ sj hpwqVjqj a[ a?a fBVjljdhW a'G ujig h'H[ dHw~dHw hpwqVjq[ } dHl fplaw dry Ljqv wgajh{ m d;wiI'e h{ dw ?jvlj ug s[ Vjq $a[ ujig h'dHbj hpwqVjqj l+g bwjva?a ljdhW a'G ujig wgaj debj m ?jvlj f>o s[ a?a ljdhWjV a'G ?jl dHdahjlw q"dwbJ $a[ rghrk lsg dry rg hpwqVjq[ ujig hp.s[ ih[@ ficj! e.cj dl>z V[ dHV%J hpwqVjdqbJ } bjfSg idya fplaw dry LjqvVhk wgaj m dHh e,v y[a[ ih[ dw 1967 Hg^ dry us'G dHh fplaw f+wjLah'Hg@ Rpl lq[G aw ?jl wiw[ l+g bwjv a?a ljdhW a'G Whpa hg qh,arfPiVhpwqVjq[ ujig h' y,pDw[ lV m

    dHl ai%J hg a?a hdiq>si ug fBVj ljdhW a'G ujig h'H[ hpwqVjq[

    } ujig wiV rjdvbJ wpN dl>zJ s[ VJ ds,Da[ eH[ hV@ duV%J dry a?aljdhW s[ qh.a@ fpujig dl>z@ bisjlgH[ a[ si'e[ bjds Ljqv hV dul a'G lf,LB h{ dw a?a ljdhWjV a'G hpwqVjq[ ujig wiV sg fi. fij h{ m

    l^ LqL[i dl>z bL'w spbjij l.fjdsa fplaw@ VgljS a[ hpwqVjq[ dry 122 VgljS a[ hpwqVjq[ siu hV m dur[G dw fplaw s[ dliv[t a'Ghg lf,LB h{ dw bL'w ug V[ VgljS a[ hpwqVjq[ } dVt[C ds,aj h{@ VgljSa' G Fjr h{ epiP ljdhWjV s[ sla?a uJ hlaj?i a[ hpwqVjq[ dHw f+wji s[ f+rjV[ uJ bjdebj~f,aiJ sj sPuj VJ h{ m12

    cj! e.cj dl>z a[ bL' w ug sgbJ fp lawJ dry Whpa lji[ VgljSa[ hpwqVjq[ sphijH[ eH[ hV m bL'w ug sg fplaw dry epiP biuV s[rug s[ s' VgljS@ epiP hdie'dW>s ljdhW ug s[ s' VgljS a[ da>V hpwqVjq[@

    epiP hdiijdH ljdhW ug s[ da>V VgljS@ epiP hdid*LV ljdhW ug sj dHwVgljS a[ dHw hpwqVjqj@ l,a VgljS a[ 30 hpwqVjq[ epiP a[Q WhjsiljdhW@ 14 VgljS a[ 31 hpwqVjq[ epiP e'dW>s dl>z ug a'G dHvjrj WjWjepids,aj ug@ qjaj epuig ug@ qjaj lp .sig ug@ WjWj W.sj dl>z Whjsi@WjWj ljdhW dl>z W[sg@ a?a ljdhWjV s[ yji hpwqVjq[ a[ l+g slq e+.o s[ s' f,ai[ Ljqv hV m dHl ai%J dHl fp law dry wp,v 29 VgljS@91 hpwqVjq[ a[ s' fpijaV slq e+.o s[ f, Dda=bJ sg `'B' wjfg Ljqv h{ m

    cj! e.cj dl>z a[ l^ LqL[i dl>z sgbJ Rpwa fplawJ s[ Whpa lji[hpwqVjq[ a[ VgljS dqvs[ hV m Whpa o'Cg rjZ~zjB h{ m l^ LqL[i dl>zbL'w V[ #a?a ljdhWjV$ a'G ujig yji hpwqVjq[ Ljqv wga[ hV@ duV%Ja'G a?a ljdhWjV a'G lq[G~lq[G hpwqVjq[ ujig wiV sg fi.fij Wji[ ujSwjig

    dqvsg h{ m bL'w ug sg fplaw rg bwaPWi@ 1967 Hg^ dry f+wjLa h'Hg@fi RpV%J V[ bwjv a?a ljdhW a'G ujig h'H[ 20rk lsg s[ hpwqVjdqbJ12! l^ LqL[i dl>z bL'w@ VgljS a[ hpwqVjq[@ f>Vj f+lajrVj \1|!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    48/231

    48

    } Ljqv Vhk wgaj m dHl sj dHw wjiV aJ dHh rg h' lwsj h{ dw dHV%Js'VJ hg drsrjVJ V[ w[rv h,o~dvta hpwqVjq[ l.fjdsa wga[ h'S ba[bjfS[ wjiu t[ ai } dHo' G aw hg lgdqa wgaj h'r[ m

    Rpwa s'VJ fplawJ dry b>Ddwa hpwqVjdqbJ $a[ u[ lilig V;iljVgwgag ujr[ aJ faj y,vsj h{ dw 1691 Hg^ a'G fdhvJ ujig h'H[ uJ dvt[h'H[ hpwqVjdqbJ $a[ dqag b>Ddwa Vhk@ fi 1691 Hg^ a'G Wjbs dry dvt[ eH[ hp wqVjdqbJ $a[ dqag s[ Vjv~Vjv hpwqVjdqbJ sgbJ vjHgVJ sgdeSag rg b?gi dry siu h{ m Whpa lji[ hpwqVjq[ epiP ug sg bjdebjVjv LpiP hp.s[ hV ba[ VgljS b>Ddwa hV m WjWj W.sj dl>z Whjsi s[ lq[Gujig h'H[ hpwqVjdqbJ $a[ #q'hi$ rg b> Ddwa h{ m

    cj! e.cj dl>z hpwqVjdqbJ sg qh,aaj } siljMs[ h'H[ dvts[ hV@

    ##dur[G dV,ug dy,ng~f,ai@ drdebjVw dHdahjl vHg lq,eig s[ lF a'G rZgbj qPv l'q[ hp.s[ hV@ dar[G hg dHh hpwqVjq[ epiP ljdhWJ s[ lq[G s[Zjidqw@ ijulg@ FjHgyjiw@ ljdhaw a[ bjidow dHdahjl vHg Whpq,pDv[qPv~qljv[ sj bs,pag ?;jVj hV m$$13

    hpwqVjdqbJ Vjv sPi~spijc[ sgbJ l.eaJ Vjv epiP~zi s[ dfbjil.W. Z lpiuga idh> s[ hV ba[ epiP~zi vHg Zjidqw@ bjidow@ ijulg@lqjduw wjiuJ vHg lhjHg dl,Z hp.s[ hV m epiP hpwq } f+rjV wi w[ epidl,tl.eaJ ilsJ@ qjdHbj@ slr.Z bjds dHw,ai wi w[ epiP~zi rjla[ F[usgbJ lV@ dul Vjv bjflg `jlv[ sg sPig zB w[ lJN fif,w hp .sg lg mhpwqVjdqbJ ijhk hg Ziq I,pZ sg dabjig@ y.e[ hdobji@ hjog~z'C[ a[blrji rg q>De[ uJs[ lV m

    hpwqVjq[ dl,t l.eaJ Vjv l.fiw wiV vHg liv~lf,LB a[ Fi'l[I'eljZV rg lV m hpwqVjdqbJ ijhk hg #epiP~zi$ r, Dv'G vH[ eH[ `{ldvbJ a'Gepidl,t l.eaJ } ujSP wirjdHbj uJsj lg m dur[G epiP ljdhWjV r,Dv'G ujighpwqVjdqbJ a'G Fvg~FJa ujSwjig dqvsg h{ dw ql.s f+oj } ?aq wiw[ l.eaJ } ?jvlj liPf f+sjV wgaj debj m l.eaJ } epiP~si $a[ bjRpSs[ l,Ds[~f,ai@ epifpiW qVjRpS a[ ql.sJ Vjv q[v Vj i,tS sg qh,arfPiV ujSwjig rg Rp l lq[G l.eaJ } dHV%J hpwqVjdqbJ a'G f+ jfag hp .sg lg m

    -

    13! cj! e.cj dl>z@ hpwqVjq[@ f>Vj 10!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    49/231

    49

    l+g bwjv a?a ljdhW ^ hpwqVjq[

    l+g bwjv a?a ljdhW l.W.Zg lgdqa dryji blk fdhvJ wi y,pDw[hJ m l+g bwjv a?a ljdhW sg wjiuLgvaj s' drL[L iPfJ dry f+eB hp.sgh{ m fdhvg dw l+g bwjv a?a ljdhW $a[ hi b{arji a[ W,pZrji ba[ drL[L

    epifpiWJ lq[G b>Ddq+a~bdFvjtgbJ rjla[ b>Ddq+a sj WjBj dabji hp.sj h{@dul Vjv Rph epiP~fdirji s[ q{GWi WSs[ hV m dHl f,t a'G l+g bwjv a?aljdhW dVi.ai wjiuLgv h{ ba[ v,tJ sg deSag dry f+ jSg b>Ddq+a sg sja f+jfa wi@ epidl,tg ugrV ugb ih[ hV m

    sPlij f,t h{@ dw l+g bwjv a?a ljdhW #epiP~f>o$ sg f+agdVZ l.lojh'S wiw[ lq[G~lq[G epiqda drZg drZjV bVplji hpwqVjq[@ bjs[L a[ f>ow `{lv[ wisj dihj m

    dHh dHdahjlw l,y h{ dw epiP hdie'dW>s ljdhW ug V[ l+g bwjv a?aljdhW sg dliuSj wi w[@ dl,tJ f+ag l.a~dlfjhg WSV@ y.e[ z'C[@ hdobjia[ upbjVgbJ F[ B wiV sj hpwqVjqj ujig wgaj m

    lF a'G fdhvj hpwqVjqj@ dul } bwjv a?a ljdhW a'G ujig wgaj

    debj lg@ Rph dl,t w"q sj fdhvj dlbjlg b{vjVVjqj lg m hpwqVjq[ dry dl,tJ } bjdtbj debj lg@ ##epiP biuV ljdhW u.Va dry yv[ eH[ hVba[ A[r[G epiP a?a $a[ W{n eH[ hV m u' dl,t epiP ljdhWjV s[ sgsji[ wiV bjRpS@ Rph bjfS[ Vjv dli` z'dCbJ a[ y.e[ hdobjiJ s[ a'h`[ hg dvbjdHbj wiV m$$1

    dHdahjl dHl e,v sg Ljhsg Fisj h{ dw epiP hdie'dW>s ljdhW ug V[ Rpfi'wa drL[ l.W.Zg l.eaJ } hpwqVjqj ujig wgaj@ Fjr[G dw dHhhpwqVjqj dwZi[ dvtag iPf dry Vhk dqvsj@ fi dHl s[ ujig h'S a[ drL[l.W.Zg l.t[f ujSwjig dHdahjlw li'aJ a'G dqvsg h{@ dur[ G wrg l'hS sgdvta epidWvjl fjaLjhg A[rk sgbJ dVqVdvta vjHgVJ ^

    hjC df+oq H[wq doa qjhk mhdi epdW>s epip fje W.Zjhk m

    1! cj! hidu>si dl>z dsvegi@ bwjv a?a ljdhW@ f>Vj 17!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    50/231

    50

    hpwq VJr[G dsV spagb vtjH[ ml+g epip s[ldV s[l fnjH[ mm33mms'hij mm b{ l[ WyV Ij q{G dvt[ F[B Lla= h{ dvbjdH m

    f,t dsrl q{G bjdH lF Ij q{G s[i V vjdH mm35mm

    dHl a'G lf,LB h{ dw epiP hdie'dW>s ljdhW ug V[ hpwqVjq[ dvtj w[#s[ldV s[l$ Fjr r,t~r,t t[aiJ dry fhp.yj ds,Da[ a[ bjs[L wgaj dw LlaiF[B wiV vHg s[ig Vhk wiVg m

    dHdahjlw a"i $a[ blk s[ts[ hJ dw cj! e.cj dl>z a[ l^ LqL[i dl>zbL'w r,Dv'G l.fjdsa fplawJ dry #hpwqVjqj ?jvlj ug r,Dv' G$ s[ dliv[tbZgV l+g bwjv a?a ljdhW sj hpwqVjqj b>Ddwa h{ m dHh hpwqVjqj r{ljt3@ l.qa 1816 qpajdWw 12 bfi{v@ 1759 } ujig wgaj debj m dHh

    hpwqVjqj #lqP>h rjlg fBS$ s[ Vjq h{ m dHl hpwqVjq[ dry 125/~ ipfH[FjHg dsbjv dl>z } s[S ba[ slr.Z a[ wji F[Bj@ u' wpN epiP s[ Vdqah'r[@ sgfqjvj a'G v{ w[ bjRpS sj bjs[L h{ m dHl h,o~dvta hpwqVjq[ sgf+jfag Vjv a?a ljdhWjV a'G hpwqVjq[ h'S sg fi.fij sg dHdahjlwajlr{~dl,Z h{ m

    a?a sg qdibjsj a[ wjiuLgvaj } epispbji[ s[ wjiu t[ai Vjv'G dVt[Cs[ h'H[@ debjVg f+ ajf dl>z ug dvts[ hV ^

    ##dHh yji[ \f>u| #a?a$ epispbjdibJ sg ljig qdibjsj fPiV wis[h'H[@ dwl[ oJ dl,tg sg ihp~iga Wji[ w'Hg L.wj f{sj h' ujr[@ w'HgZjidqw uJ lqjduw lq,Ddlbj tCg h' ujr[ aJ Rpl sj dViSj a[

    `{lvj wis[ hV m idha~Wdha sg f,pA~fCajv wis[ ba[ dl,tga'G fdaa bjsqgbJ } s.c rg s[Gs[ hV m$$3

    dHl a'G rg lf,LB h{ dw dl,tJ sg idha qdibjsj@ Zjidqw@ lqjduw qldvbJ l. W.Zg #epiP~f>o$ r,Dv' G dViSj v{S sj bdZwji a?aJ fjl h{ mepiqda dryjiZjij s[ ZjiSg@ epidl,t btrjRpS rjdvbJ fjl'G #epiqda dryjiZjij$ sg h'Hg Rpv.zSj@ dl,tg sg RpD,y bjadqw brloj a'G dc,ey,pDdwbJ } rg l[Z a[ Vr~ugrV #a?aJ$ a'G hg dqvsj h{ m ?jvlj f>o s[f>u a?a hV a[ dHV%J dr,Dy'G L+'qSg a?a@ l+g bwjv a?a ljdhW h{ m u[wil+g bwjv a?a ljdhW Vjv l.W.dZa dHdahjlw fplawJ } s[tgH[ aJ lj}Rpwa wjiuJ l.W.Zg@ l+g bwjv a?a ljdhW a'G lq[G~lq[G h'H[ hpwqVjdqbJ@bjs[LJ a[ `{ldvbJ sg FifPi ujSwjig f+ jfa hp.sg h{ m

    fi dur[G dw blk fdhvJ dvt y,pDw[ hJ dw hpwqVjdqbJ a[ VgljSJ2! de^ dH>si dl>z de,v_wdr l'hS ug@ l+g epidWvjl fjaLjhg A[rk@ f>Vj 150!3! de^ f+ajf dl>z@ Vr[G a?a Wji[ dryji@ f>Vj 3!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    51/231

    51

    $a[ duhCj w.q h'dHbj h{@ Rpl dry l+g bwjv a?a ljdhW a'G ujig h'H[hpwqVjdqbJ } Ljqv Vhk wgaj debj@ w[rv dHw hg h,o~dvta hpwqVjq[Wji[ Rpv[t h{ m

    debjVg Vjhi dl>z dvts[ hV dw dfAv[ 58 ljvJ dry l+g bwjva?a ljdhW a[ h'i a?aJ a'G f>u hpwqVjq[4 ujig h'H[ hV@ duV%J dry dHwhpwqVjqj d*fjV l.W.Zg a?a h;Pi ljdhW bWyv Vei@ V.s[C a'G 1914 Hg^dry ujig h'dHbj a[ Wjwg yji hpwqVjdqbJ dry RpV%J l^ epidsbjv dl>za[ wiaji dl>z W[sg } aV?jh vjRpS@ WjWj tCw dl>z } lVqjdVa wiVa[ WjWP a[uj dl>z@ WgWg dVi.uV w"i } f>o dr,Dy'G ?jiu wiV l.W.Zg Ljqvwga[ hV m debjVg Vjhi dl>z V[ dHh fplaw sl.Wi@ 1960 Hg^ dry f+wjLawirjHg lg@ fi h{ijVg h{ dw debjVg ug dHl fplaw dry hg 15 Vr.Wi@

    1920 } l+g bwjv a?a ljdhW $a[ f+agdVZ dHw,n WpvjRpS l.W.Zg hpwqVjqjf>Vj 189 $a[ Ljqv wi y,pDw[ hV m dHl ai%J dHh deSag f>u Vhk idh>sg m dHl a' G dHvjrj 1939 Hg^ dry uja~fja s[ dri,pZ qh,arfPiV

    hpwqVjqj l+g bwjv a?a ljdhW a'G ujig h' y,pwj lg m debjVg f+ajf dl>zs[ woV bVplji@ ##12 waw@ 1936 dW*qg \1879| } l+g bwjv a?a$a[ l+g siWji ljdhW s[ fpujigbJ V[ lJNj #hpwqVjqj$ ujig wgaj dw lji[dl, t dl>z lFj vdhi } lxv WSjRpS vHg dqvriaS s[S m$$5

    dl>z lFj vdhi dl,tJ dry Vr~ujeiag f{sj wiV rjvg qh,arfPiVvdhi lg dul s[ h,w dry a?a ljdhW r,Dv'G hpwqVjqj ujig wiVj Zjidqwa[ dHdahjlw a"i $a[ Whpa qh,arfPiV h{ m fi b`l'l dw bduh[ qh,arfPiVhpwqVjdqbJ sg l.Fjv Vhk h' lwg m dHl hpwqVjq[ sg FjrVj s[ f+agwPv

    dl>z lFj vdhi s[ bjeP f+'! epiqpt dl>z } f>o dr,Dy'G ?jiu wiV sj#hpwqVjqj$ 18 qjiy@ 1887 } bwjv a?a ljdhW a[ siWji ljdhW s[ fpujigbJ r,Dv'G ujig wgaj debj@ dul } epiqda qdibjsj s[ f+agwPvs,ldsbJ 25 la.Wi@ 1995 } f+'! epiqpt dl>z h'iJ } bwjv yvjS[ Rpfi.a drLr dl,t l.q[vV lq[G lVqjdVa wgaj debj m

    epispbjij f+W.Z lpZji vdhi s[ q>ar } fPij wiV vHg lji[ f>o }uo[W.s wi w[ f>o sg dHw f+agdVZ a[ lJNg wq[Bg wjdHq wiV sg v'C} f+aga wi w[ Vr[G f+W.ZwJ sg qVLj qpajdWw l+g bwjv a?a ljdhWa'G dHw hpwqVjqj ujig wgaj debj dw ljij f>o bduhg wq[Bg wjdHq wiVvHg 15 Vr.Wi@ 1920 } l+g bwjv a?a ljdhW $a[ dHw,ai h'r[ m l+g bwjva?a ljdhW a'G ujig h'H[ hpwq bVplji lq,pyj f>o l+g bwjv a?a ljdhW

    drt[ hj;i h'dHbj m dHl dHw,n dry f>u dfbjdibJ sg y'S wgag eHg@4! de^ Vjhi dl>z@ bj;jsg sgbJ vdhiJ@ f>Vj 289!5! Rphg@ f>Vj 189!

  • 8/8/2019 hukamname Aadesh Sandesh

    52/231

    52

    duV%J V[ L+'qSg wq[Bg s[ lji[ q{ GWiJ sg l'Z-lpZjHg wiVg lg m f>u dfbji[\1| l.a FjHg a[uj dl>z b{q!H[! qlaPbjSj@ \2| FjHg u' Z dl>z b{q!H[!@\3| WjWj hid*LV dl>z b{q!H[!@ \4| uo[sji FjHg a[uj dl>z@ l{GBiv qjNj sgrjV@ \5| lisji Wvr.a dl>z iHgl w,vj lV m 22 Vr.Wi@ 1920 } dHl wq[Bg sg fdhvg dHw,aiaj h'Hg@ Rpl dsV f>u dfbjdibJ V[ wq[Bgs[ hi dHw q{GWi sg l'Z wgag m dHV%J dry l^ lp.si dl>z qugngbj rg LjqvlV m Rpfi.a us'G lji[ q{GWi lq[a f>u dfbjdibJ s[ Vjv l+g bwjv a?aljdhW s[ ljhqS[ l.ea dry hj;i h'H[ ba[ qugngbj ug V[@ duV%J l.W.ZgRpV%J s[ liwji sj df,nP h'S sj s'L lg@ f>u dfbjdibJ sg bjdebj fjw[ ##hq brepdS Fi[ H[wp epSp Vjhg$$ LWs fC%s[ h'H[ bda dVqiaj dryl.ea } dVLyj dsrjdHbj dw RpV%J ujS W,pN w[ #epiP~f>o$ sg br,Ddebj

    ws[ Vhk wgag ba[ Vj hg b,De'G wiVe[ m l.ea V[ epiP~f>o s[ W?dL>s h'Ssj dWis fjvs[ h'H[@ RpV% J } qpbj` hg Vhk wgaj@ le'G RpV%J } L+'qSgepispbjij f+W.Zw wq[Bg sj fdhvj f+ZjV ypdSbj m6 dHl ai%J dl,tJ sg f+Dqp,tuo[ W.sg L+ 'qSg episp bjij f+W.Zw wq[Bg h'Gs dry bjHg@ u' b,u rgepispbjdibJ s[ f+W.Z dry L+'qSg l. loj ru'G wjiuLgv h{ m

    #VjVw dViqv f>o$ s[ h'Gs dry bjRpS lq[G Fjiag lqju@ Ziq@ uja~fja@ riS@ rie~r.c a[ APa~Aja dry r.dcbj h'dHbj lg m epiP ljdhWjV V[ qjVr WijWig vHg Wpv.s bjrj; dry Zjidqw@ lqjduw@VjWijWig s[ dri,pZ qpdh>q bji.Fg ba[ epiWjSg dry uja~fja@ rie~r.csj l?a LWsjrvg dry t>cV wgaj m epiqda dryjiZjij } bqvg iPfdry f+eB wiV@ WijWiaj@ lJNgrjvaj a[ Fijaig~Fjr } iPfqjV wiV

    vHg #l.ea~f>ea$ sg l.loj sg bji.Faj wgag@ dul dry dWVJ dwl[drawi[@ rti[r[G s[ hi qjVr WijWiaj sj bdhljl qdhlPl wi lwsj h{ mepiWjSg sj lf,LB bjs[L h{ dw qV,pt sg uja #uVq$ wiw[ Vhk #wiq$wiw[ h{ ba[ lj} dwl[ qV,pt sg uja Vhk f,pASg@ le'G dul #u'da$ a'G qV,pt f{sj h'dHbj h{@ Rpl Vjv up CVj yjhgsj h{ ^

    ujShp u'da V fPAhp ujag bje{ ujda V h[ mm

    uJujda uVqp Vh fPAgb{ ly zip v[hp WajdH mm lj ujda lj fda h{ u[h[ wiq wqjdH mm

    fi b`l'l dw uja~fja