id 176 574 litle albanian: basic course. volume vii ...vare bilete mund te bleni pa ia rezervim?...
TRANSCRIPT
\ ID 176 574
lITLEINSTITUTIONPUB\ DATENOTE
AVAILABLE FROM
LANGUAGE
EDRS PRICEDESCRIPTORS
IDENTIFIERS
ABSTRACT
DOCORIT B1S082
Fi 010 645
Albanian: Basic Course. Volume VII, Lessons 63-72..
Defense Language Inst., Nonterey, Calif.Jul 66271p.; For related documents, see FL 010 626-628, FL010 634, land FI 010 637-648; Tapes accompany thetextDefense Language Institute, Foreign Language Center,Nonresident Instruction Division, Presidio ofMonterey, California 93940Albanian; English
HP01/PC11 Plus Postae.Adult Education; *Albanian; *Audiolingual Methods;Classroom Materials; *Grammar; *InstructicnalMaterials; *Language Instruction; PostsecondaryEducation; *Second Language Learning; SpeechCommunication; Uncommenly Taught Languages;Vocabulary*Dialogs (Language Learning)
This seventh of ten volumes of audiclingual classroominstruction in Albanian for adult students treats Albanian grammar,syntax, and usage in a series of exercises consisting of grammar .perception drills, grammar analysis, readings, guestion-and-answerexercises, and dialogues illustrating specific grammatical features.A vocanulary list is attached to each exercise. (JR)
**********************************************************************Reproductions suppli4d by EDPS Ire the best that can be saae
from the original document.**************0********************************************************
01AB47
ALBANIAN
U S DEPARTMENT OF NEAL TMOucATION &WELFARE
NAT,ONAL INSTITUTE OFEDUCAttON
UPN '" 1, M N, A (if I N NF Pic),p c, t `, A4, wf I 5.e faiW
44,140 T.-4f pt ff+ 14,,,AkZA,,A1041,(..,ArA, Nt, rli A nio OP,N0,
04;), NI 4. I A v WF..f iIk %A Tt
el"4 r,, A Pit P 1-P,1{ V
BASIC COURSEVOLUME VII
LESSONS 63-72
PERMISSION TO REPRODUCE THISMATERIAL HAS BEEN GRANTED BY
Du _Pm_
Robert P. Sohoffnan
TO THE EDUCATIONAL RESOURCESINFORMATION CENTER (ERIC)
JULY 1966
DEFENSE LANGUAGE INSTITUTE9
DEFENSE LANGUAGE INSTITUTE
This pamphlet is for use by the faculty, staff and students of the DefenseLanguage Institute solely for official purposes. It is NOT for general distribution.It may NOT be released to other persons, quoted or extracted for publication, orotherwise copied or distributed without specific permission in each instance fromthe Director, Deferise Language Institute.
3
hiKESSLER
Colonel, USADirector
Table of Contents
SIXTY-THIRD LESSON
Percepticn DrillDialogue Number f)3; "Republika Popullore
e Shqipnis"Main Features:
TN infinitive expressing goalcr purp,se; The perfect subjunctiveversus the present subjunctive;Verb tcrivatives.
ilimatic Translation of Dialogue No. h3 11GrJmmar Analysis 13Grammar Drill 17W.adfng Text anl Questions 21Wni.work 27
SIXTY-:VoURTH LESSON
rcA ti , n Dr ill 4Nq:ht.r nl: "Organet legjislative
c ekzekutive te R.P.Sh."Main F,aloros:
Tho partitivo adjective; The futurer81.1iinr, compulsion; Multiplicative
Usc ot the ird person inLi.:sivc verbs.
;.1 itc Dialtic No. 04 31i;t u ,f ,1 s
Lr;:iRt,t . ,Ir 1 quost ions 51H t
V I .1r .)
;i I iTr
P r. I 1 n OrilINlyw=.1 "Partija P Pun;:s
e Shqipnis"h.Jtitivs:
Sui.stnntivizvd numerals; The in-articly preceding thv
adjectlive.; Decicnsi,n,t tractitols.
-;,.t I i t TT in L Lit i t,r1 t)i alprmr N s 0:1
I.
Grammar AnalysisGrammar DrillReading Tert and QuestionsHomeworkVocabulary
SIXTY-S1XTH LESSON
Perception DrillDialogurNumber 66: "Baza e ekonomis nd
Main Features:The interrogative pronoun "i sati?";Cardinal numbers denoting definitequantity; Subjunctive in lieu offuture.
Idiomatic Translation of Dialogue No. 66
Grammar AnalysisGrammar DrillReading Text and QuestionsHomeworkVocabulary
SIXTY-SEVENTH LESSON
Perception DrillDialogue Number 67: "Marrddhin,it
dhe tregtareMain Features:
Verbal prefixes; The prepo"pdr"; Use of "mos."
Idiomatic Translation of DialogueGrammar AnalysisGrammar DrillReading Text and QuestionsHomeworkVocabulary
SIXTY-EIGHTH LESSON
gum7274788384
87
92
959799104110111
114diplomatiketd R.P.Sh." 119
sition
No. 67
Perception DrillDialogue Number 6 "Ardsimi nd Shqipni"
Main Feature:Adjectives preceding nouns.
Idiomatic Translation of Dialogue No. 68
122124127132137138
141145
148
Grammar Analysis 1
Grammar' Drill 152Reading Text and Questions 159Homework 164Vocabulary 165
SIXTY-NINTH LESSON
Perception DrillDialogue.Number 69: "Shendetsija ne R.P.Sh." 174
169
Main Features:Indefinite compound pronouns; Tbe.prefix "pa."
Idimatic Translation of Dialogue No. 69 177Grammar Analysis 179Grammar Drill 181Readinr Text and Questions 187Wmework 192Vt,cabulary 193
SEVENTIETH LESSON
Perception DrillDialf,,.,qe Number 7U: "Ushtrija Popullore
Shqiptare"
190
109
Main Features:C(Imptund adjectives; Intransitive
rbs changing voice; Use of "mos"preceding and ft'llowing "t."
Liiumatic Translation ot Dialogue No. 7u 2U2Grarar AnalysisGrarw;ar Drill 2UoRcaiinr Text and qui'stions 20o
rh 214VcAlular 215
SEVENTY-FIRST LESSON
Perception Drill 21bDial-rue Numl,er "Shqipnija nga piki,pamja,
turistike" 221
Main Fra tun,:Ust, ot I he: imper
1limitie TranslatitmGramma r Analysis
-ct tensc.Dialogue N(.. 71 224
220
Page
Gxammar Drill 228
'Reading Text and Questions 233
Homework 238
Vocabulary 239
SEVENTY-SECOND LESSON
Perception Drill 242Dialogue Number 72: "Artizanati e
arkitektura" 244
Main Features:Agent nouns; Abstract noun deriva-
tives; PrefixesIdiomatic Translation of Dialogue No. 72 247
Grammar Analysis 249
Grammar Drill 252Reading Text and Questions 255
Homework 260
Vocabulary 261
IV
per te qe te OOSO
A do te shkoj ne qytet per te bt nji pale kepucett reja?
Po, ju do tP shkoni ne qytet.per te blf nji palekepuce te reja.
Kush do te shkoje ne qytet qe te bleje nji pale kepucete reja?
ju do te shkoni ne qytet qe te bleni nji palekepuce tP reja.
Pse do tP shkoj une ne qytet?ju doni te shkoni ne qytet qe te bleni nji pale16,puci tP reja.
Ku due tP shkoj un qe te blfj nji pale kepuce tereja?
Ju 4oni tP shkoni nP qytet qe te bleni nji palereja.
A due me shkue nP biblioteke per te marre njitjaluer gje.rmanisht?
ju doni me shkue he biblioteke pPr te darrenji fjaluer gjermanisht.
Kush do tc: shityji: nP biblioteke qe te marri nji fjaluerrjermanisht?
Ju sikkoni hih1iotek q t merrni njitjalucr gjermanisht.
PNV 1ut t shkojAtIni shkoni ni bibliotekt q ti merrni nji
tjalucr rjurmanisht.
Ku tu t shkol qi te marr nil fjaluer ermanisht?ju loni tO shkoni nP bibliotekP qe te merrni njitjaluer rjermanisht.
A ishroni me ardhP me mue pUr te IA se glka ngjS?Po,-Aishrf)j me ardhe me jfi per tP pi se ctka ngji.
,
li
..
. Kush lishron te vtje me mue qe te shofi se glka ng i?UnP dishroj ti; vtj me ja.qe- til shof se cfka ngj .
Mc kP Aishr.mi ti, shkoni 0 tP shifni se clka ngji?(Ile Aishroj ti: vtj me jfi 0 te shof se cika ngji.
Lill!
Pse dishroni tE vtni me mue?UnE dishroj tE vtj me ju q tE shof se glka ngji.
A dishroj unE me ME nji radio pEr tE ndigjue lajmetnE mEngjes?
Po, ju dishroni me b16 nji radio per tE ndigjuelajmet nE mEngjes.
Kush dishron td blejE nji radio qd tE ndigjojElajmet nE mEngjes?
Ju dishroni tE bleni nji radio 0 td ndigjoni lajmetnE mEngjes.
gka dishroj tE biéj qe tE ndigjoj lajmet nE mengjes?Ju dishroni td bleni nji radio 0 tE ndigjonilajmet nE mUngjes.
p.
Pse dishroj unE te b1.6j nji radio?Ju dishroni te bleni nji radio qE td ndigjonilajmet ne mengjes.
A do tla pyetni Bardhylin per tE marrE vesh nE qoftese vjen?
Po, un0 do Vs, pyes Hardhylin pEr td marre veshnE qoftE se vjen.
Kush do tta pyesi Bardhylin qe te marri vesh negate se vjen?
Un0 do t'a pyes Bardhylin që te marr vesh nO qoftEse vjen.
10 do tE pyetni qE tM merrni vesh ne qoftE se vjen?line do tfa pyes Bardhylin tE marr vesh neqofte se vjen.
PPr Om do tla pyetni Bardhylin?tine do tfa pyes Bardhylin qe te marr vesh neqoftE se vjen.
2. me lexue lexim; me perlOthye perkEthim
(a)A ju peigen me lexue e me perkEthye?
Po, me lexue e me perkEthye mE
A kemi nesEr nji gjymEs ore lexim e nji ore pErkethim?Po, nesEr kemi nji gjymEs ore lexim e nji oreperkethim.
2
LXIII
Kur kemi nji gjymes ore lexim e nji ore perkethim?Metier kemi nji gjymes ore lexim e nji or perkethim.
Kush ka neser nji gjymes ore lexim e nji ore perkethim?Na kemi nesdr nji gjymes ore lexim e nji ordperkethim.
Sa ore lexim e sa ore perkethim kemi neser?aNeser kemi nji gjymes ore lexim e nji ore perkethim.
me transmetue - transmetim
A transmeton radiostacioni i Tiranes muzike e lajne?Po, radiostacioni i Tiranes transmeton muzike elajme.
A ka radiostacioni i Monterey-t ndonji transmetimgjuhen shqipe?Jo, radiostacioni i Monterey-t nuk ka ndonjitransmetim nd gjuhen shqipe.
Cili radiostacion nuk ka ndonji transmetim ne gjuhenshqipe?
Radi6stacioni i Monterey-t nuk ka ndonji transmetimne gjuhen shqipe .
me nenshkrue nenshkrim
A i ka nenshkrue Kapited Tetova ttgjitha tetrat.,
Po, Kapiten Tetova i ka nenshkrue te gjitha letrat.
A'mori dje Kapiten Tetova nji leter pa nenshkrim?Po, dje Kapiten Tetova mori nji leter pa nenshkrim.
Kush mori dje nji leter pa nenshkrim?Kapiten Tetova mori dje nji leter pa nenshkrim.
Kur mori Kapiten Tetova nji leter pa nenshkrim?Dje Kapiten Tetova mori nji Ieter pa nenshkrim.
gka mori dje Kapiten Tetova?Kapiten Tetova mori dje nji leter pa nenshkrim.
me.,pushue pushim
A pushojnc per pak kohe mbasdreke disa njerez?Po, disa njerez pushojne per pak kche mbasdreke.
3 3
LXIII
A kemi dhete minuta pushim mbas ;do ore mesimi?Po, mbas ;do ore mesimi kemi dhete minuta pushim.
Sa minuta pushis kemi mbas ;do ore mesimilMoas ;do ore mesimi kemi dhete minuta pushim.
Kur kemi dhete minuta pushim?Mbas ;do ore mesimi kemi dhete minuta pushim.
Qka kemi m'oas ;do ore mesimi?Mims ;do ore mesimi kami dhete minuta pushim.
me shenue shenim
A i keni shenue shpenzimet cie batP die?Po, i kari shenue shpenzimet qe bana dje.
A keni mbajtP ndonji shenim gjate orPs sP mPsimit?Po, kam mbajte disa shtnime gjate ores se mPsimit.
cka keni*vibajte gjatd orPs se mepimit?Gjate ores se mesimit kam mbajte disa shenime.
Kur keni mbajte disa shenime?GjatP orPs se mPsimit kam mbajte disa shenime.
Qka keisi ba gjate ores se. mesimit?Gjate ores se mesimit kam mbajte disa shenime.
me rezervue rezervim
A keni rezervue ndonji tryeze per neser mbrama?Jo, nuk kam rezervue ndonji trythe pPr,nesPr mbrama.
A mund te bleni nji bilete udhetimi pa bit rezervim?Po, mund te blej nji bilete udhetimi pa bi rezervim.
Vare bilete mund te bleni pa IA rezervim?Mmnd te blej nji bilete udhetimi pa ba rezervim.
gka mund te bani pa bit rezervim?Mmnd te blej nji bilete udhPtimi pa IA rezervim.
me pague pagesd
A duhet te pagueni pOr tO 119 ne kinema?Po, duhet tO paguej per tO h9 nO kinema.
;;+
LXIII
A Ishtllmja ne kinema me pagese?Po, hinja ne kinema Isht me pagese.
Ku isht htmja me pagesU?firrija n& kinema 1sht me pagese.
me shkrue shkrim shkrese
A shkruejne disa njerez me dore te majte?Po, disa njerez shkruejne me dore te majte.
A mund tla lexoni shkrimin e tij?Po, une mund lexoj shkrimin e tij.
Shkrimin e kujt mund tia lexoni?Shkrimin e tij mund 'Oa lexoj.
A keni marre ndonji shkrese nga Ministrija e Aresimit?Po, kam marre nji shkrcse nga Ministrija e Aresimit.
gka keni.marre nga Ministrija e Aresimit?Kam marre nji shkrese nga Ministrija e Aresimit.
Sa shkresa keni marre nga Ministrija e Aresimit?Kam marre nji shkrese nga Ministrija e Aresimit.
Nga eila ministri keni marre nji shkrese?Kam marre nji shkrese nga Ministrija e Aresimit.
me u-mbulme
A mt,u1nheni me batanije kur b2n te ftoiet?yn, kur ban te ftofilt mhulohcm me batanije.
A jani. hatanijet mbulesa leshi?Po, hatanijet jani5 mbulesa leshi.
ctari; mhulesash jan0 batanijet?Batanijet jani; mbulesa leshi.
A quhrt gati .ibulesa e shtiTis?Po mbulesa e shtiis quhet gati.
Si quhet mbulesa e shte:pis?Mhulesa e quhet gati.
me u-vonue vones0
A vonoheni ndonjiherE kur doni t, shkoni ne kinePo, disa herE vonohem kur due tt shkoj ne kinina.
A e keni marrE revistEn me vonesE ket javE?Po, kEt javE-e-kaM marrE revistEn me vonese.
gka keni marre me vonese kEt javE?Revisten e kam marrE me vonesE kEt jave.
Kur e keni marriS revistEn me vonesE?KEt jave e kam marrE revistEn me yonesE.
*-A Isht e vertete se nji numEr puntorEsh nuk kaneardhe ne punel
Po, /sht e vertete se nji numEr puntorEsh nuk kangardhe n6 pung.
Asht e vertete se sa punetorE rrzk kane ardhd ne punO?Asht e vErtete se nji numgr puntorEsh nuk kanEardhP ne punE.
Asht e vErtete se glkane hl nji numer puntoresh?Asht e vertetP se nji numer puntoresh nuk kaneardhP fie punP.
A ka ble biblioteka e shkolles nji numer tP madhlibrash te rij?
Po, biblioteka e shkolles ka ble nji nemEr te madhlibrash tE rij.
Cila bibliotekE ka ble nji numer te madh librash tU
Biblioteka e shkolles ka b1 nji numer tP madhlibrash tP rij.
cka ka ble biblioteka e shkolles?Biblioteka e shko13Ps ka ble nji numPr tt madhlibrash tP rij.
Sa libra tP rij ka ble biblioteka e shkollPs?Biblioteka e shkolles ka ble nji numPr tP madhlibrash tP
LXIII
A mbeten pa u-nise nji numer i vogel njerezish sepseslkishte vend?
Po, nji sumer i vogel njerezish mbeten pa u-nisesepse slkishte vend.
Pse mbeten pa u-nise nji numer i vogel njerezish?Nji numer i vogel njerezish mbete- pa u-nise sepseslkishte vend.
Sa njerez mbeten pa u-nise sepse s'kishte vend?Nji numer i vogel njerezish mbeten pa u-nise sepseslkishte vend.
cka i ngjau nji numri te vogel njerezish?Nji numer i yoga njerezish mbeten pa u-nise sepseslkishte vend.
A Isht e vertete se nji numer i madh shtepish s'kanehodrum?
Po, tsht e vertete se nji numer i madh shtepishsokane bodrum.
Sa shtepi s'kane bodrum?Nji numer I madh shtepish slkane badrum.
cka nji numer i madh shtepish?Nji numir te madh shtepish stkane bodrum.
7
PJESA E DraDIALOGU
LXIIISECONb PART
DIALOGUE
Republika Papalore e ShoOpnis
c'formai regjimi ka Shqipnija?Shqipnija asht republike popullore; keshtu quhen tegjitha vendet me regjim komunist.
Kush asht presidenti i republikes?. Ne Shqipnl nuk ka president; Kryetari i Presidiumit te
Kuvendit Popullor asht njikohesisht edhe kryetir shteti.
5. Kush e emnon ate?6. E emnojne te 214 deputetgt, qe jane gjoja te zgjedhun
me vota te lira.
7. Sa here ne vjet thirret ne sesion Kuvendi Popullor?8. Thirret df here ne vjet, sa per te votue.
9. Mirepo Kuvendi Popullor, si organi ma i nalte i shtetit,ka pune te rande dhe te vazhdueshme; kush e ban ketpune?
10. E ban nji grup 15 vetdsh, qd quhet Presidiumi i Ku-vendit Popullor. Ky dhe kuvendi vete Jane organetma te nalta te pushtetit popullor.
11. Po qeverin, kush e formon?12. Qeverija asht organi ma i nalte i administrates
shtetnore dhe e formon Kuvendi Popullor.
13. Sa dikastere ka qeverija e R.P. te Shqipnis?14. Ka 17 dikastere. Keto jane: Ministrija e jashtme,
e Mbrendeshme, e Mbrojtjes Popullore, e Aresimit,e Kultures....
15. Mjaft, mjaft! Nuk due t'i dij te gjitha ministrit.Nji gja tjeter: kush asht kryetari i qeveris?
16. Kryetari i Keshillit te Ministravet, me nji fjaletjeter Kryeministri.
17. Ke tjeter emnon ose zgjedh K.P.?18. Zgjedh Gjykaten e Nalte, e cila drejton dhe administron
tO gjitha gjykatat tjera: gjykatat e qarkut dhegjykatat popullore.
1(4. Si fln Partija e Punes nlaparatin shtetnor?20. Ne Kushtetute thuhet se P.P. e Shqipnis udhilheq gjithU
veprimtarin e aparatit shtetnor, pot ....
4. 8
15
LXIII
21. Por nuk bin pjesE nE qeveri.22. Tamale. Do tE flasim nji herE tjetEr pr partin
komuniste tE Shqipnis, d.m.th. Or Partin ePunEs.
9
10 pw
PJESA DIrdDIAL=
LXIIISECOND. PART
DIALOGUB
People's Republic of AlbaniaI. What form of government &Des Albania have?2. Albania is a people's republic; so are called all the
countries with a communist regime.
. Who is the president of-the republic?4. There is no president in Albania; the chairman of.
the Presidium'of the People's Assembly is also thehead of the state at the same time.
*.
5. Who appoints him?0. He is appointed by the 214 deputies who supposedly are
elected by popular vote.
7. How many times a year does the People's Assemblyconvene?
8. Twice a year, just.to vote.
How come? The People's Assembly,which is the highestorgan of the state, has continuous and hard work to`perform; who does its work?
1U. A group of'15 persons; that group is called thePresidium of the People's Assembly. This one andthe Assembly itself are the highest organs of thePeople's Government.
//
Who forms the government?12. The government is the highest organ of the state
a(Iministration and it is appointed by the People'sAssembly.
13. How many ministries does the People's Republic ofAlbania have?
14. It has 17 ministries. These are: The Ministry ofForeign Affairs, Interior, People's Defense,Education, Culture...
15. Enough, enough! I don't want to know all the minis.tries. Another thing: who is the head of thegovernment?
10. The Chairman of the Council of Ministers, in otherwords the Prime Minister.
17. Whmelse does the People's Assembly appoint?18. The Supreme Court, which directs and administers the
,,ther courts: the District Courts and People'sCourts.
11
LXIII
19. What is the role of the Workers' Party in the govern.,ment apparatus?
20. In the constitution it is stated that the Workers'Party of Albania leads all the activities of the state
apparatus, but
21. But it does'not take part in the government.22. Exactly. We will speak tiome.other time about the
Communist Party of Albania, that is the Workers' Party
of Albania.
t-.
I;
Kisha a Pojanit
12
PJESA E TRETEANALIZE GRAMATMORE
LXIIITHIRD FART
GRAMMAR ANALYSIS
1. The infinitive expressing goal or purpose.
When in English an infinitive follows another verb,its Albanian equivalent may be the infinitive orthe subjUnctive.
Examples:
Une due me shkue me automobil.te shkoj
(I want to go by car.)
A ju pelcien me ardhe me mue?te vtni
(Do you like to go with me?)
Na po pregatitemi me u-nise.te nisemi.
(We are getting ready to leave.)
Mos harroni me ftue edhe mesuesit.te ftoni
(Don't forget to invite your teacherstoo.)
Na te gjithe kemi nx1ne me fole mire.te flasim
(We all have learned to speak well.)
Tash nuk me mbetet me 1)1 asgjl tjeter.te blj
(Now there is nothing left for me to do.)
Ata nuk dijne si me e zgjidhe ket problem.zgjidhin
(They don't know how to solve this problem.)
If the subjunctive is preceded by "qe" or if theinfinitive is formed with the preposition "per te"instead'of "me" the formula expresses goal or purpose,and may be translated into English as "in order to,""so that," or the simple infinitive.
3o
LXIII
Examples:
Shkova n'univ-rsitet pr tE studjue mjeksi.që te stmdjoj
(I went to the university in order to study medicine.)
Per t'u-ba i pasun njeriu duhet te punoje shume.Q0 te blhet(In order to become rich, one has to work a lot.)
Do te shkojn në Shqipni per te pi familjen.qE tE shofin
(They'll go to Albania to see their family.)
Per te Plotesue detyrat tona na kemiQe te plotesojme(In order to accomplish our tasks weto ...)
vendosE...
have decided
If the main verb is in the simple past, the imperfectsubjunctive generally follows it, while with the perfecttense the present subjunctive follows.
Examples:
Filloi te binte shi n'oren tre.(It started to rain at three o'clock.)
Ka fillue te bjere shi nloren tre.(It had started to rain at three o'clock.)(It's been raining since three o'clock.)
Erdha t0 ju shifshem.(I came to see you.)
Kam ardhe te ju shof.(I've come to see you.)(I'm here to see you.)
14
2. Verb derivatives.
(a) The suffix -dm forms nouns almost exclusivelyfrom verbs ending in -ue and -ye in the infinitive.The suffix -im replaces the ending -ue and -ye.
Examples:
me dOrgue (to send) dergim (shipment)
me kdrkue (to look for) kerkim (inquiry,search)
me pelqye (to like) paclim (approval)
me kdthye (to return) kdthim (return)
(b) The suffix -mje is attached to verbs endingin one single vowel in the infinitive, and theending -je to all other types of verb stems.
Examples:
me blf (to buy) blemje (buying)
me h9 (to emter) hchnje (entrance)
me pi (to drink) pimje (drinking)
me hapi: (to open) hapje (opening)
me ardhi: (to come) ardhje (arrival)
me fole (to speak) folje (verb)
Note: The derivative in -im gives the state oraction expressed by the verb. (Compare with deriva-tives in c.)
(c) The ending -esi is attached to verb stems toform nouns denoting the result of the action.
Examples:
v
me shkrue (to write)
15
noun denoting action: shkrim (writing)
noun denoting result: shkresU (memorandum)
me pague (to pay)
noun denoting action: pagim (payment)
noun denoting result: pages (pay)
Note: The meaning of the derivatives in -es inmany cases is the same as that of nouns in -is and
23
lb
LXIII
PJESA B KATMRTEUSHTRIMEGRAMATIKORE
LXIIIFOURTH PART
GRAMMAR DRILL
A ju peicien muzika popullore?Po, mue me peigen muzika popullore.
Kujt i pelcien muzika poptillore?Mue me pelcien muzika popullore.
Cila muzike ju pelgen mi shume: muzika populloreapo muzika moderne?
Mtie me pelqen ml shume muzika popullore.Vare muzike ju peigen?
Mue me pelqen muzika popullore.
A quhesh Shqipnija Iliri nO kohet e vjetra?Po, ne kohet e vjetra Shqipnija quhesh
Si quhesh Shqipnija ne kohet e vjetra?NO kohet e,vjetra Shqipnija quhesh
Ciii vend quhesh Iliri ne kohet e vjetra?Ne kohet e vjetra Shqipnija quhesh
Kur quhesh Shqipnija Iliri?Ne kohet e vjetra Shqipnija quhesh
A ka kryetir Dipartimenti i Gjermanishtes?Po, Dipartimenti I Gjermanishtes ka kryetir.
Cili dipartiment ka kryetir?Dipartimenti i Gjermanishtes ka kryetir.
Sa kryetare ka Dipartimenti i Gjermanishtes?Dipartimenti i Gjermanishtes ka nji kryetir.
Kush isht kryetari i Partis Republikane te SHBA?Zotni Isht kryetari i Partis Republikanete SHBA.
Krvetari i ci1is parti isht ZotniZotni asht kryetari i Partis Republikane
SHBA.
A asht emnue Zotni !Coro nlat detyre vjet ne mars?Po, Zotni Korga Isht emnue detyre vjet nemars.
Kush asht emnue nlat detyre vjet ne mars?Zotni Korga asht emnue Oat detyre yjet ne mars.
Kur asht emnue Zotni Korga,ntat detyre?Zotni Korga asht emnue eat detyre vjet ne mars.
A punon Zotni Starova gjoja edhe te shtundevet?Po, Zotni Starova punon gjoja edhe te sntundevet.
Kush punon gjoja edhe te shtundevet?Zotni Starova punon gjoja edhe te shtundevet.
Oa ban Zotni Starova gjoja edhe te shtundev't?Zotni Starova gjoja edhe te shtundevet.
17
LXIII
Adhe nV ;Idit# punon gjoja Zotni Starova?Zotni Starova punou gjoja edhe tV shtundevet.
A kanV fftsijVt te drejt 1 votojnV?Jo, fftiOt nuk kane tV drejtV tV votojnV.
CilVt s'kanV tV drejtV tV votojnV?PVmijVt slkanV tV drejtV tV votojnV.
Qka silkanV t# drejtV tV bijnV ftimijVt?P#mijVt s'kanV tV drejtV tV votojuV.
A &silt aszeta "Koha" organ i qeveris?Po, glizeta "Koha" isht organ i qeveris.'
Cila gazetV isht organ i qeverfs?Gazeta "Koha" isht organ i qrveris.
Organ i kujt light gazeta "Koha"?Gazeta "Koha" isht organ A qeveris.
A Isht rruga ilranV.DurrEs rrugV shtetnore?Po, rruga TiranV.DurrVs isht rrugV shtetnore.
Cila rrug# Isht rrugV shtetnore?Rruga TiranV-DurrVs isht rrug# shtetnore.
gfarU rruge isht rruga TiranV-DurrVs?Rruga TiranV.DurrVs isht rrugV shtetnore.
A Isht i adh Universiteti Shtetnor i TiranVs?Po, Uhiversiteti Shtetnor i TiranVs isht mjafti madh.
A ka Universiteti Shtetnor i TiranVs nja 55uustudenta?
Po, Universiteti Shtetnor i TiranVs ea nja 55UUstudenta.
Sa studenta ka Uuiversiteti Shtetnor i TiranVs?Universiteti Shtetnor i TiranVs ka nja 55U0studenta.
A jand republika pothuej tV gjitha shtetePo, pothuej t# gjitha shtetet 2 bot#s
g'jan# pothuej tV gjitha.shtetet e botVs?Pothuej tV gjitha shtetet e botVs janV
Cilat shtetet janV republika?Pothuej tV gjitha shtetet e botft.j.and
clforme regjimi kane pothuej t gji she botes?
Pothuej t gjitha shtetet e botes _laneVjan# puthuej tV gjitha shtetet e botes?
Pothuej t# gjitha shtetet e botes Jane
218
5
t e botes?Jane republika.
republika.
repubrAka.tetetrepublika.
republika.
A punon motra e saj nV Ministrin e Aresimit?Po, motra e saj punon ne Ministrin e Aresimit.
Motra e kujt punon ne Ministrin e Aresimit?Motra e saj punon ne Ministrin e,Aresimit.
NV- cilen dinistri punon motra e saj?Motra e saj punon ne Ministrin e Aresimit.
Ku punon motra e saj?Motra e saj punon ne Ministrin e Aresimit.
Kush punon TIP Ministrin e Aresimit?Motra e saj punon ne Ministrin e Aresimit.
A punon Zoja Beshiri nladministraten e fabrikes sekepucevet?
Pot_Zoja Beshiri punon n'administraten e fabrikesse kepucevet.
Kush punon n'administraten e fabrikes se kepucevet?Zoja Beshiri punon n'administraten e fabrikesse kepucevet.
Cila zoje punon n'administraten e fabrIkes sekepucevet?
Zoja Beshiri punon n'administraten e fabrikes sekepucevet.
Ku punon Zoja Beshiri?Zoja Beshiri punon n'administraten e fabrikesse kepucevet.
N'administraten e ciles fabrike punon Zoja Beshiri?Zoja Reshiri punon nladministraten e fabrikes seki;puci;vet.
Sa parti politike ka ne SHBA?Nt SHIIA ka df part! politike.
Ku ka df parti politikc?SHIM ka df part! politike.
A ka nt Franci: shumi' parti politike?Po, ni; France ka shume parti politike.
Ku ka shume ,arti politike?Ni; Franc% ka shume part! politike.
Sa part4 politike ka We France?Ne France.ka shume parti politike.
Po ne Shqipni, sa parti poljtike ka?Ne.ShOpni ka vetem nji part! politike.
Ku ka vetem nji part! politike?Ne Shqipni ka vetem nji part! politike?
A kani; kushtetute te ;:jitha shtetet e botes?pn, te gjitha shtetet e botPs kanP kushtetuti,.
c'kane te gjitha shtetet e botes.?gjitha shtetet e botes kane kushtetute.
LXIII
Cilat shtete kane kushtetute?Te gjitha shtetet e botes kane kushtetute.
Sa shtete kane kushtetute?Te gjitha shtetet e botes kane kushtetute.
A quhet minister kryetari i nji dikasteri?Po, kryetari i nji dikasteri guhet minister.
Si quhet kryetari i nji dikasteri?Kryetari I nji dikasteri quhat minister.
Kush quhet minister?Kryetari. i nji dikasteri quhet minister.
Ne disa shtete, a Isht kryeministri kryetir shteti?Po, ne disa shtete kryeministrilsht kryetirshteti.
Ne cilat shtete Isht kryeministri kryetir shteti?Ne disa shtete kryeministri isht kryetir shteti.
cka isht kryeministri ne disa shtete?Ne disa shtete kryemiuistri Isht kryeeir shteti.
Po ne SHBA, kush isht kryetfir shteti?Ne SHBA Presidenti isht kryetkr shteti.
PJESA E PESTkCOPt LEXIMI
LXIIIFIFTH PART
LEADING TEXT
Shqipnija, thuhet ne Kushtetute, asht republike
popullore, si të gjitha vendet tjera me regjim komunist
dhe quhet Republika Popullore e Shqipnis. propaianden
komuniste lexojme se Kushtetuta e R.P. te Shqipnis asht
kushtetula e nji vendi qe pc, nderton socializmin, e atij
vendi ku industrija, shtetit, por ku ende njifet
prona e vogel private, ku ka ende njerez qe merren me
tregti te vogel. Perkundrazi, vazhdon tue thane kjo
propagande, ne Rust socializmi asht ndertue d.m.th. Oka
as prone te vogel private dhe as njerez cie merren me tregti
te yoga; atje po kalohet ne komunizem. Ky asht pra'
kuptimi i nji republike popullore.
R.P. e Shqipnis nuk ka president; kryetir shteti, sa
pir form, asht Kryetari i Presidiumit te Kuvendit Pop-
ullor, por ne t vertete, randesin ma te madhe e ka
Sokretari i Partis si; Pupes, tie gsht ni partl me i16
it,)munistv.
Simbas Kushtetuti's, organi ma i nalte shtetnor asht
Kuvendi Popullor, i cili sot asht i perbame prej 214
leputeti'sh: 1 cieputet per gdo 8000 banore. Kuvendi
Popul1or, qi thirret ne sesion df here ne vjet, sa 13r
tt votue, diten e pare qe mblidhet zgjedh nji grup 15
veti;sh, tO vendosin mbi të gjitha punet me randesi
LXIII
qe dalin kur Kuvendi Popullor nuk isht ne sesion.
Ky grup 15 vetesh formon Presidiumin e Kuvendit
Popullor. Po at dite zgjedh edhe qeverin: nji kryemin-
ister dhe 17 ministra. cdo minister udheheq nji ministri;
ministrit jane: Ministrija e Punevet te jashtme, Ministriia
e Punevet te Mbrendeshme, Ministrija e Mbrojtjes Popullore,
Ministrija e Drejtesist Ministrija e Financavet, Minis-
trija e Aresimit, Ministrija e Kultures dhe Artevet,
Ministrija e Industris, Ministrija e Tregtis, Ministrija
e Bujqesis, Ministrija e Shendetsis, Ministrija e Nder-
timit Ministrija e Komunikacionevet, Ministrija e
Minieravet dhe Gjegjogjis, Ministrija e Ekonomis Komunale,
Ministrija e Pyjevet dhe Ujnavet dhe Ministrija e Tregtis
si jashtme. Qeverija Isht organi m j nalte i adminis-
trates shtetnore, por veprimtarin e gjithe aparatit shtetnor
e udhi.heq Partiia e Punes. Nga mbledhjet e perbashketa te
cleveris dhe partls dalin urdhenesa q rregullojne
puniq ma ti; rInde'sishme politike.
Edhe Gjykaten e Nalte e Gjykaten Ushtarake i zgjedh
Kuvendi Popullor; Gjykata e Nalte si do te shofim nji
here tjeti.;r, drejton dhe administron gjykatat tjera:
gjykatat e qarkut dhe gjykatat popullore.
222.9
ki-miSiGra
111.ioiEkb*IM E
ea:VAISNI1 I ,
MANDATEVE.T
KCIvilS.e111L.LaJez-VE T
IC.41
r40.1iHe1I T
K.CM15._ IJiE<Ctic:MIK
KCM:S r C.;4.
tb.ir4 c
f0.0 /4-11 csac Pt c14-E ,11,4 4 Lb
OPULLI
KUVENDIPOPULLOR
KoMisicPC:SA M
31
Komi5sokaANKEZTE
sr-ATA, JA,,L.7 L.
j re-A rAOs.411 TAAAKE
.FRIMME.0I124,4sentsti-1
P4.0 FC ti Plf.) It t, ,
CLEVE kI3Avist4ILLI I MIN IS TAAbiT)
MtNI S TRI T
Kuvendi oopullor dhe orgenet e nalte vertVee
23 70
LXIIIQUESTIONS-PT/ME
1. gfare lloj republike asht Shqipnija?
2. Si quhet pra Shqipnija simbas Kushtetutes se kesajrepublike?
3. Sa shtete tjera jane gjithashtu 'epublika popullore?
4. Ku lexojme na se Kushtetuta e R.P. tE Shqipnis ashtkushtetuta e atij vendi qe po nderton socializmin?
5. cka po nderton populli ne R.P..te Shqipnis?
6. Kujt i perket industrija ne nji republike pOpu1loresi asht Shqipnija?
7. gfare lloj prone njifet ende ne nji vend qe po ndertonsocializmin?
Me glare lloj tregtije merren ende njerzit atje?
9. Perkundrazi, ne nji vend ku asht ndertue socializmi,a njifet prona e yoga private?
10. A merren njerzit atje me tregti, te vogel?
11, Nc gfare forme te shognis pc) kalohet ne Rusi?
12. Cili asht pra kuptimi i nji republike popullore?
13. Cila republike nuk ka president?
14. Kush asht kryetar shteti nE R.P. te Shqipnis?
15. Kush e ka ne te vertete randesin ma te madhe ne R.P.te Shqipnis?
la. cfare idesh ka Partija e Punes e Shqipnis?
17. K4sh asht sot Sekretari i Partis se Punes seShqfpnis?
18. Simbas Kushtetutes, cili asht organi in i nalte shtetnor?
19. Nga sa deputete isht I perbame Kuvendi Popullor?
20. Sa deputete per gdo BOW banore ka ne KuvendinPopullor?
24
LI I
21. Sa 14rE nE vjet thirret nE sesion Kuvendi Popullor?
22. Cila Isht detyra kryesore e deputetEvet kur thirrennE sesioni
23. gka zgjedh Kuvendi Popullor ditEn e parE qE mblidhet?
24. Mbi çka vendos ky grup 15 vetOsh?
25. Si quhetley grup 15 vetEsh?
26. Perveg PFesidiumit tE Kuvendit Popullor, çka tjetErzgjedh Kuvendi pbpullor ditEn e part: q mblidhet?
27. Nga sa vete pErbithet qeverija?
28. gka udhEheq nji minister?
29. Si quhet ministrija qE merret me pundt e jashtme?
30. Si quhet ministrija nga e cila myaret poiicija?
31. Si quhet ainistrija nga e cila mvaren Fuqft eArmatosuria tE R.P. tE Shqipnis?
32. Si quhet ministrija qd drejton shkollat dhe mdsuesit?
33. Si quhet ministrija nga e cila mvaren gjykatat?
34. Si quhet ministrija qd rregu1lon shpenzimet eshtetit?
35. Si quhet ministrija nga e cila mvaren fabrikat?
36 Si quhet ministrija nga e cila mvaret tregtija embrendeshme?
37. Nga cila ministri mvaren mjekdt?
38. Cila ministri rregullon punEn e bujqvet?
39. Cila ministrl merret me ndErtimin e rrugOvet,fabrikavet, apartamentevet etj?
40. Cila ministrf rregullon idvizjen e njerezvet dhe tdmallnavet?
25
urn
41. Ka edhe pna!ministri tjera; cilat Jane?
42. Cili Isht organi mi i nate i administraWsshtetnore?
43. Ne tP,vertete, cili organ e udheheq veprimtarin egjithP aparatit shtetnor?
44. Qka del nga mbledhjet e perbashkUta td qeveris dhetP partis?
45. Qka rregullojnP urdhenesat 0 dalin nga mbledhjet e.perbashkPta tP partis dhe te qeveris?
46. Qfare organesh tjera zgjedh Kuvendi Popullor?
47. Qka drejton dhe administron Gjykata e NaltP?
48. Cilat janP gjykatat qe administron Gjykata e NaltP?
34
2 6
/URSA 11-GJASHTIDEMI MT/VIA
thanSIXTH PART
HOMEWORK
Pergjegjuni me fjalet tueja tue perdorue sa totpak fjalet e librit ketyne pyetjeve:,
I. Cili gsht kuptimi i nji republike popullore? (simbaskuptimit qi I apin komunistat)
2. Kush e bgn punen e Kuvendit Popullor kur ky nuk gshtne sesion?
3. Cili gsht ndryshimi midis gjykatavet shqiptare dhegjykatavet amerikane?
Me foljet qe po shenojme mg poshte formoni nga njiemen dhe me secilin emen bini nga nji fjali.
P.sh. me perserite: Perseritja e mesimevet gshte nevojshme.
4. me shkrue
5. me kethye
me mbajtij
7. me hape
S. me thane
27
PJESA B SHTAT1FJALORI
administrat,administrata, -t
aparat,aparate,
arEsim,
deputet,deputetV, -t
dikaster,dikastere,
me emnue(une emnoj)
forme, -aforma, -t
me formue(une formoj)
grup,grupe, -t
gjoja
gjykate, -agjykata, -t
Gjykata e Nalte
industri, -jaindustri, -t
keshill,keshilla, -t
komunist, -e
4f)
. MITSEVENTH PARTVOCABULARY
administration
(m) apparatus
(0 educationt-schooling
(m) deputy (member cfParliament, Congressor Assembly)
(m) ministry (governmentdepartment)
(v) to name, nominate,'appoint
form, shape, mould
(v) to form, shape
(m) group
(conj) supposedly, as ifallegedly
(f) court, tribunal
Supreme Courtof Justice
industry
(m) council, advice
(adj communistm & f)
kryeministft,kryeministrikryeministra, ;it
kryetir,kryetare, -t
kulture, -a
kushtetute, .akushtetuta, .t
kuvend,kuvende, -t
mbledhje, -ambledhje, -t
Ministrija e Jashtme
parti, -japarti, -t
Partija e PunUse Shqipnis
popullor, -e
president, -ipresidente, -t
presidium, -ipresidiume, -t
pronP, -a. prona,
pushtet,pushtet0, -t
prime minister,premier
chairman, chief,president
culture
constitution
assembly, conference,gathering; conversa-tion, talk convent,monastery
gathering, meeting,assembly; collection;addition
Ministry of ForeignAffairs. State Dept.
(f) party (political)
Albanian Workers'Party
(adj public, popular,m & folk-, people's
29
(m) president
(m) presidium (a permanentadministrative com-mittee especially ofthe government)
(f) property
(m) authority, power;political rule, govtorgan, govt structure,government
qark, .0gavot -t
me u-quejtV(unO quhem)
regjim,regjime, -t
republikE, .arepublika, .t
sesion,*.wo. sesionel -t
socializftsocializmi
shtetnor, -e
me u-thine(thuhel)
me u-thirre(une thirrem)
me udheheqe(une udheheq)
urdhenese, -aurdhenesa, -t
vazhduesheme, tP vazhdueshme
veprimtari, -javeprimtari, -t
vote, -a%rota, -t
me votue(une votoj)
e, te zgjedhunte zgjedhuna
(m)
(v)
(m)
(f)
(m)
(m)
(adj
(v)
(v)
(v)
(0
(adjm & f)
(f)
(f)
(v)
district; circle;circuit
to be called,named
regime
republic
session
socialism
government-, state-,govt or state owned
to be said
to be called, summoned,invited
to lead, guide
ordinance
continuous,successive
activity
vote
to vote
(adj elected, selected,m & 0 chosen
k.
Shenime:
me tojesP(unP bj pjes0
sa pPr forme
oesb#
(v) to be part of,take part in
on paper
1=1
Kur njeriu Isht plak0 aq shumP sa mos Wjete nP gjendje t'apishembullin e keq, atehere fillon tlapi kPshilla tP mira.
* *
Baba i thote te birit, tue veshtrue deftesen e tij shkollore:"Nji gjl vetem ke ne favor tInd: keto nota q ke marre tregojnese s'ke kopjue .."
* * *
Bariu Dil jashte e shiko ne se Isht tue ri shilDjali t'et: Thirre genin mbrende e shife nP pe isht i lagPt!
3138
PPM B PAMWHIR= GRAMATIKORE PARAPRAKE
LXIVFIRST PART
GRAMMAR PERCEPTION DRILL
1. disa ca(a)
A Jane disa nga shtepit e Tiranes te vjetra?Po, disa nga shtepit e Tiranes Jane te vjetra.
A jape ca nga ahtepit e Tiranes te vjetra?Po, ca ng shtepit e Tiranes Jane te vjetra.
Sa shtepi te vjetra ka ne Tirane?Ne Wane ka ca shtepi te vjetra.
(b)A shkuet ju me qytet me blf ca mish?
Po, une shkova ne qytet me blé ca mish.
A shkue ju ne kuzhine me pi ca uje?Po, une shkova ne kuzhine me pi ca uje.
Kur pini raki, a ju peigen me pase edhe ca buke e cadjathe per meze?
Pol kur pij raki me pelgen me pase edhe ca bukee ca djath0 per meze?
Kur shkoni me gjuejtb, a merrni me vete edhe ca kafe?Po, kur shkoj me gjuejte marr me vete edhe ca kafe.
Mesuesi: Agimi do edhe pak gjelle,NxInsi: Agimi do edhe ca gjelle.
Vazhdo:
Une due edhe pak sallate.Une due edhe ca sallate.
ju doni edhe pak groshe.ju doni edhe ca groshe.
ghtjeri sallates edhe pak krype.Shtjeri sallates edhe ca krype.
Hangra pak kadaif e me bini keq.Hangra ca kadaif e me bini keq.
Wepni edhe pak qumUsht, ju lutem!M'epni edhe ca qumesht, ju lutem.
LXIV
A doni pak vette te kuqe?A doni'ca vene te kuqe?
Neser do te ju sjellepLk saki qe kam bft une.Neser do te ju sjelVca raki qe kam bl une.
2. kam me - kam per te
A do te shkojsh neser ne Salinas?Po, une do te shkoj neser nP Salinas.
A ke me shkue neser ne Salinas?Po, une kam mt shkue neser tie Salinas.
A ke per te shkue neser ne Salinas?Po, une kam per te shkue neser ne Salinas.
Qka ka me bl ai neser?Ai ka me shkue neser ne Salinas.
Qka ka per te bi ai neser?Ai ka per te shkue neser në Salinas.
Ku Jo te shkoje ai neser?Ai do te shkoje ne Salinas neser.
Ku ka me shkUe ai neser?Ai ka me shkue ne Salinas neser.
Ku ka per te shkue ai neser?Ai ka per te shkue nO Salinas neser.
A 1() te punoni mbasneser?Po, une do te punoj mbasneser.
A keni me punue mbasneser?Po, une kam me punue mbasnesOr.
A keni per te punue mbasneseT?Po, un0 kam per t0 punue Apasneser.
dyfish, trefish, etj.
A paguet per bileten e teatrit df here ma shumese kushton zakonisht?
Po, une e pagova bileten e teatrit dfr here mashume se kushton zakonisht.
33 40
LX IV
A e pagove dyfish biletft e teatrit?Po, ung e pagova dyfish biletft e teatrit.
A isht bi popullsija e TiranVs cif hers mi e madhese clka gent mV 1945?
Po, popullsija e Tirants isht bi dP herP mie madhe-se glka geng më 1945.
A isht shtue popullsija e TiranPs dyfish?Po, popullsija e TiranPs isht shtue dyfish.
A isht dyfishue popullsija e TiranPs gysh nga vjeti1945?
Po, popuilsija e TiranPs isht dyfishue qysh ngavjeti 1945.
Popullsija e cilit qytet isht dyfishue gysh ngavjeti 1945?
Popullsija e TiranPs isht dyfishue lush nga vjeti1945.
A e bini ju batanijen dyfish, trefish apo kate'rfishkur goheni?
Kur gohem une e baj batanijen katerfish.
Kush e bin batanijen katerfish kur gohet?Ai e bin batanijen katerfish kur gohet.
4. Vetja e trete e foljevet pgsore
A e bijn0 kamerierat kafen me tabake?Pc, kamerierat e bijne kafen me tabake.
A hihet kafja me tabake?Pot kafja bihet me tabake.
Me cka sillet kafja?Kafja sillet me tabake.
A e pijne njerzit kafen me fil,than?Po, njerzit e pijne kafen me filxhan.
Me Oa pihet kafja?Kafja pihet me filxhan.
cka pihet me filxhan?Kafja pihet me filxhan.
34
$0
LXIV
A pihet uji me gutZPo uji pihet me gote.
Me gka e pijne njerzit venen rakin edhe birren?Njerzit e pijne venen rakin edhe birren me gote.
Me gka pihen vena, rakija dhe birra?Vena, rakija dhe birra pihen me gote.
A hahet supa me luge?-Po, supa hahet me luge.
Me gka hahet supa?Supa hahet me luge.
Qka hahet me luge?Supa hanet me luge.
A pritet mishi me thikePo, mishi pritet me hike.
cka pritet me thike?Mishi pritet me thike.
A rritet orizi ne Shqipni?Po, orizi rritet ne Shqipni.
Ku rritet orizi?Orizi rritet ne Shqipni.
A rritet ml shumi; orizi apo gruni ne Shqipnl?rritet ml shume gruni.
A e Uijmi na fytyri'n me uje e sapun?Po, na e lajm fytyren me uje e sapun.
A Iahet fytyra me uje e sapun?Po, fytyra lahet me uje e sapun.
Me cka lahet fytyra?Fytyra lahet me uji.' e sapun.
A e ulin ushtart flamurin ne mbrimje?Pu, ushtaret e ulin flamurin ne mbrImje.
A ulet flamuri ne mbrlmje?Po, flamuri ul ne mbrImje.
4235
Kur ulet f1amuri?Plamuri ulet ne mbrImje.
A e qojne ushtarEt flamurin ne mEngjes?Po, ushtaret e qojne flamurin nd mEngjes.
A gohet flamuri nE mengjes?Po, flamuri gollet ne mdngjes.
Kur gohet flamuri?Plamuri gohet nE mEngjes.
gica gohet nE mengjes?Plamuri gohet nE mEngjes.
13
3 6
LX IV
i
NDAMIA ADMINISTRATIVE (a rrethe )e R. P. sh. me 1063
PJP7A EDINA.OGU
LXIVSECOND FART
DIALOGUE
Organet leglislative e ekzekutive t# R.P. tb Shcapnis
Presidiumi i Kuvendit Popullort mE the dje, vendosmbi tU gjitha gashtjet e rindPsishme shtetnoree
2. Po, Presidiumi, si organ legjislativ dhe edheekzekutiv, ka kompetenca te shumta.
3. A mund te me pPrmendish disa nga kompetencat që kaPresidiumi?
4. Po. Te shpalli dekrete, të kontrollojO tie se ligjetpajtohen me Kushtetutft, tP deklarojP luftP, tUemnoje ministra etj.
5. Vjane kPshillat popullore?6. Ato Jane organet lokale tU pushtetit popullor me
anP te te cilave Presidiumi sUndon vendin.
7. Kush i emnon kOshillat popullore?8. Edhe ato zgjidhen, gjoja me vota t0 lira dhe mblidhen
periodikisht nP sesione te zakonshme ase te jasht-zakonshme, si Kuvendi Popullor.
9. Mir4o Kuvendi ka qeverin si organ ekzekutiv eadministrativ....
10. Edhe keshillat popullore kanP organet e tyne ekzekutive;ato quhen komitete ekzekutive.
11. Do me thine se komitetet ekzekutive nuk Jane asgjitjeter vegse qeverit lokale.
12. 13(), çi Ikalitet, rreth ase qytet ka komitetine vet ekzekutiv me zyra te ndryshme.
13. Vjane rrethi e lokaliteti?14. Jane ndamje administrative; nji lokalitet perfshln
nji numer fshatrash dhe nji rreth nji numerlokalitetesh.
15. Kush i zgjedh gjykatat ne R.P. te Shqipnis?16. I zgjedhin keshillat popullore, perveg Gjykates se
Nalte dhe Gjykates Ushtarake.
17. A jane te pavaruna gjykatat ne vendimet e tyne?18. Kur gjykojne krime dhe faje tO zakonshme, ato jane
te pavaruna ne vendimet e tyne, por per faje politike...
4
38
4 5
LXIV1.
19. gka ngjin me ato?20. Pgr faje,politike dhe pgr "krime kundgr shtetit"
ato veprojng tamam si u thong prokurorgt e rrethevet,tg cilgt varen nga Prokurori i Pgrgjithgshgm.
21. Me cfarg mgnyre zbatohet dgnimi me vdekje ng Shclipni?
22. Me pushkatim ase me varje ng litir.
K Ky vavn Isht pi:;r ata q nuk e pijnP duhanin.Uthi,tari: Tamam. Un nuk e pij duhanin.K(41tri'lluri: PP ti, tue e pi jeIJAht;tari: Kjo cingare Isht gelepir....
go?
Nif
finrsklabmai
...dtert
I I 16.
Mina
1111_ 41%1 I45,
ZIEb
.1:
410.
a
ado,
ad'
I.
pr--111 j...
iA.41,
tam
..0
PJBSA B DYIDIALOGU
LWMOND PART
DIALOGUE
The Lexislative and Executive Ocons of the'PeopletsRepublic of Albania
1. You told me yesterday that,the Presidium of the People'sAssembly makes decisions on all important questionspertaining to the state.Yes, the Presidium as a.legislative and executiveorgan has many prerogatives.
3. Could you mention some of the prerogatives.of thePresidium? '4*
4. Yes. Issues decrees, checks the constitutionalityof the laws., declares war, appoints ministers, etc.
5. What are the people's councils?o. They are the local organs of the/State through which
the Presidium governs the country.
7. Who appoints the people's coUncils78. They also are supposedly elected by free elections
and periodically meet in ordinary or extraordinarysessions, like the People's Assembly.
9. But the People's Assembly has the government as itsexecutive and administrative orpn....
1. People's councils also have their executive organs;they are called executive committees.
11. You mean that the executive committees are nothingelse but local governments.
12, Certainly. Any locality, district or city has itsown executive committee with its various bureaus.
13. What are the district and the locality?14. They are administrative divisions; a locality is
made up of a number of villages and a districtby a nutber of localities.
15. Who appoints the courts in the People's Republic ofAlbania?
lo. The people's councils,' 6?ccept the Suprene Courtand the Military Tribunal-c-
17. Are the courts independent in their decisions?18. When they deal with ordinary crimes and petty
thcy are in1epen1vnt, but f r politicalcrtvws..
LXIV
19. What happens with them?20. They act according to the directive of-the district
attorneyst who in their turn depend on the AttorneyGeneral, tor political crimes and crimes againstthe state.
21. How are those sentenced to death executed in Albania?22. By a firing squad or by hanging.
zuloSin I PRIM Iffler
DotIAMat A.n.
A je ti msues3 q ke 11ne djalin tim ne klase?!
42
POSA E TRIiTtANALIZI GRAMATIKORE
LXIVTHIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
1. The partitive adjective
(a) The adjectives "disa" and "ca" (some) are inter-changeable whenever they stand for an unspecifiednumber of things, animals or persons; in this case thenoun which follows is in the plural.
A-0
Examples:
Disa nepunes kane pase shtese rroge dt here.Ca(Some employees have had salary increases twice.)
Disa dite mi pare humba portofolin.Ca(Some days ago I lost my wallet.)
(b) If a nounjalways in singular,has a partitivemeaning, only "ca" can be usft.
Examples:
M'epni ca gjalp, ju lutem!(Give me some butter, please)
A doni ca buki,?(Would you like some bread?)
}neva ea salam dhe disa (or ca) suxhuiCe.(I bought some salami and some sausages.)
The future expressing compulsion
The verb "me pasi!" in the present tense with theinfinitive of another verb expresses compulsion inthe same way as does "have to" in English. Moreover,in some cases, the whole formula is used as thefuture.
Examples:
Kam me shkue n pazir.(I have to go downtown.)(I will go downtown.)
43
Na
s)
LXIV
Nji ditP ke me u-Orgjegji! Or kPto vepra tP kPqija.(One day you will have to answer for these bad deeds.)(One day you will answer for these bad deeds.)
Na kemi me ndejtVAPtu deri nesPr.(We have to stay here until tomorrow.)(We will stay here until tomorrow.)
Nuk besoj se nesPr ka Or tP cien# dite e bukursi sot.(1 don't think tomorrow will be as beautiful astoday.)
3. Multiplicative numerals:
(a) The suffix -fish, equivalent to English -fold,is atached to cardinal numbers to form multiplicativeadverbs.
Examples:
dyfish double, twice, twofoldtrefish triple, threefolddheWish tenfoldetj.
(b) The suffix -ue is attached to the aboveadverbs to form verbs.
Examples:
me dyfishue to doubleme trefishue to triplicate, treble
(c) The suffix -i is attached to the above adverbsto form nouns.
Examples:
dyfishitrefishi
the doublethe triple
FIESA E itATtRTIUSHTRIPALE GRAMATIKORE
1.
LXIV )
FOURTH POTGRAMMAR DRILL
A permenden njerzit e medhaj per punet e tyne? '
Po, njerzit e medhaj permenden per punet e tyne.
dilet permenden per punet e tyne?Njerzit e medhaj permenden per punet e tyne.
Jet. çka permenden njerzit e medhaj?Njerzit e medhaj permenden per punet e tyne.
2.(a) A pajtohen ligjet e nji shteti me kushtetutft e vet?
Po, ligjet e nji shteti pajtohen me kustitetutene vet.
Me gka pajtohen ligjet e nji shteti?Ligjet e nji shteti pajtohen me kushtetuten e vet.
A pajtohen id6t tueja me id6t e mija7PP. idêt e mija pajtohen me idét tueja.
Id6t e kujt pajtohen me id6t e mija?Met e mija pajtohen me id6t tueja.
A pajtohet mendimi im me mendimin tuej?Po, mendimi yt pajtohet me mendimin tim.
Me mendimin e kujt pajtchet mendimi im?Mendimi juej pajtohet me mendimin tim.
(1) A pajtoheni ju me shoket gjithemone mbasi ztheni?po, une pajtohem gjithemone me shoket mbasi zihem.
Kush pajtohet me shoket mbasi zthet?Une pajtohem me shoket mbasi zthem.
A Ssht mit- me u-pajtue me shoket mbasi te zihemi?Po, Isht mire me u-pajtue me shoket mbasi te zthemi.
(c) A jeni pajtue ne ndonji reviste shqipe sivjet?Jo, sivjet nuk jam pajtue nlasnji reviste shqipe.
A do te pajtoheni ne ndonji gazete shqip'e mot?Po, mot do tO pajtohem ne nji gazete shqipe.
A jeni pajtue ju sivjet ne ndonji reviste amerikane?Po, une jam pajtue sivjet ne nji reviste amerikane.
3.
4.
A jam emnue une mesues?Po, jujeni,emnue mesues.
!Cur isht emnue ai oficer?Ai Isht ennue oficer me vjetin 19..
A i emnon oficerat Presidenti?Po, Presidenti i emnon oficerat.
Kush i emnon oficerat?Presidenti i emnon oficerat.
A ennohet apo zgjidhet Presidenti i Sntetevet tgBashkueme?
Presidenti i Shtetevet te Bashkueme zgjidhet.
A emnohen apo zgjidhen ministrat?Ministrat emnohen.
A Isht lokaliteti njisija ml e voggl administrativeng Shqipni?
Po, lokaliteti Isht njisija mA e voggl adminis-trative ng Shqipni.
gfarg njisije administrative Isht lokaliteti ngShqipni?
Lokaliteti Isht njisija administrative ml e Vogelng Shqipni.
Ng cg vend Isht lokaliteti njisija ml e voggl adminis-trative?
Ng Shclipnl lokaliteti Isht njisija ma e voggladministrative.
A Isht rrethi nji njisf ma e madhe se lokaliteti?Po, rrethi Asht nji njisf a e madhe se lokaliteti.
A perfshIn nji rreth disa.lokalitete?Po, nji rreth perfshtn disa lokalitete.
Sa lokalitete perfshtn nji rreth?Nji rreth pgrfshIn disa lokalitete.
A perfshtn nji lokalitet nji numgr fshatrash?Pot nji lokalitet pgrfsh1n nji numgr fshatrash.
46
5.
A pUrfshIn nji rretli nji numft lokalitetesh?Po, nji rreth Orfshtn nil numPr lokalitetesh.
A Orfshtn nji qytet nji numPr lagjesh?Po, nji qytet Orfshin nji numer lagjesh.
Cila njisi administrative perfshtn nji numPr fshatrash?Lokaliteti pUrfshin nji nutar fshatrash.
njisi administrative perfshin nji numer lokalitetesh?Rrethi pPrfshin nji numer lokalitetesh.
Qe njisi administrative pUrfshin nji numPr lagjesh?Qyteti Orfshin nji numer lagjesh.
A varet zgjedhja e nji presidenti nga votat e popullit?Po, zgjedhja e aji presidenti varet nga votate popullit.
Nga cka varet zgjodhja e nji presidenti?igjedhja e nji presidenti varet-nga votat e popullit..
A jeni ju te pavarun ne vendimet tueja?Po, na jemi te pavarun në vendimet tona.
Ne cka jeni ju te pavarun?Na jemi tt; pavarun ne vendimet tona.
asht Shqipnija nji shtet i pavarun?Po, Shqipnija asht nji shtet i pavarun.
tre shteti asht Shqipnija?Shgipnija asht nji shtet i pavarun.
A ka gene Shqipnija nji shtet i pavarun para vjetit1012?
Jo, Shqipnija nuk ka gene nji shtet i pavarun paravjetit 1412.
KtIr Uht Shqipnija nji shtot i pavarun?.Shqipnija asht ha nji shtet I pavarun ndvjetin 1912.
n
Laiumisht, a marrin denim me vdekja ata ge vrasin?P(), zakonisht.ata qe vrasin marrin denim me vdekje.
LXIV
Vare depimi marrin ata qe vrasin?Ata qe vrasir marrin denim me vdekje.
(a) A zbatohet denimi me vdekje me pushkatim ne Shqipnl?Po, denimi me vdekje zbatohet me pushUtim neShqipnl.
Me cka tjeter zbatohet ne Shqipnilknimi me vdekje?Ne Shqipnl denimi me vdekje zbatohet edhe me varjene litir.
Ku zbatohet denimi me vdekje me pushkatim ase me varjene litir?
Ne Shgipni denimi me vdekje zbatohet me pushkatimase me varje ne
(b) Zakonisht, a mbarohet mire nji pune qé blhet shpejt?Jo, zakonisht nji pune qe blhet shpejt nuk mbarohetmire.
Qka nuk mbarohet mire zakonisht?Nji pune qe blhet shpejt nuk mbarohet mire zakonisht,
çfart pune nuk mbarohet mird?Puna 0 blhet shpejt nuk mbarohet mire.
(c) A mund ti pritet njeriu me brisk kur rruhet shpejt?Po, njeriu mund te pritet me brisk kur rruhetshpejt.
Kur mund ti pritet njeriu me brisk?Njeriu mund ti pritet me brisk kur rruhet shpejt.
cfari; rasti mund te pritet njeriu me brisk?Kur rruhet shpejt njeriu mund te pritet me brisk.
gjoja
AI thote se gjoia punon me kujdes.
A thotil ai se gjoja punon me kujdes?Po, ai thote se gjoja punon me kujdes.
Kush thote se gjoja punon me kujdes?Ai thotk; se gjoja punon me kujdes.
48
LXIV
Agimi nuk erdhi.sepse shkoi n kinema.Asimi na shkroi se gioia isht i sdmunde.
A na shkroi Agimi se gjoja Isht i semundU?Po, Agimi na shkroi se gjoja Isht i sPrnund.
Kush na shkroi se gjoja asht i semunde?Agimi na shkroi se gjoja asht i semunde.
Qka na shkroi Agimi?Agimi na shkroi se gjoja asht i sftunde.
A asht e vertetL; se Agimi asht i semunde?Jo, nuk asht e vertete se Agimi asht i semunde.
Zotni Berati'nuk e di mesimin.Zotni-Berati thote se gjoja ka studjue 5 ore.
A thnte Zotni Berati se gjoja ka studjue 5 ore?Po, Zotni Berati thote se gjoja ka studjue 5 ore.
Kush thotP se gjoja ka studjue 5 ore?Lotni Berati thote se gjoja ka studjue 5 ore.
Sa ori; ka studjue Zotni Berati?Nuk e dij, por thotC se gjoja ka 3tudjue 5 or.
(Nxansit lc tC bajnC vete nga c19 fjali me "gjoja")
fiani pvetje nga kCto fjali,
Z. Berati merret vetem me gashtje administrative.
Dekrt asht nji urdhines qe ka fuqf ekzekutive.
/akonisht, nji nCpunes i nalt ka kompetenca teshumta.
Policija mbasi e ndali, c kontrolloi per arra; dhee arrestoi .
Ni parti politike nuk asht nji organ legjislativ.
Auhet t'i respektojne te gjithe.
Urlhi:nat e Komandantit tC PCrgjitheshem u-zbatuemmenjiheri;.
LXIV
Kur bje bore ne Durres isht nji ngjarje e jasht-zakonshme.
Litaret jane te domosdoshem per peshkataret.
Ministrija e Aresimit shpalli sot nji urdheneseme rIndesi.
Gjykata s,ka dhane ende asnji vendim.
Veprova nlat menyre, sepse ashtu mlurdhenuen meveprue.
Nx1nsit i dergova nji pako me ane te nji miku.
Ket rregull e kemi permende ne klase slime here.
Nga cilado pikepamje qe tla gjykojme ket gashtje,ti ke fai.
5 1)
PiESA E PESTIcopE LEXIMI
LXIVFIFTH MIT
READING TEST
Tue gene se Kuvendi Popullor asht nji organ 0 punon
periodikisht, vjen nevoja e formimit te nji organi tjeter
ti; nalte te pushtetit, I cili te vendosi per te gjitha
cashtjet e randesishme shtetnore ge dalin gjate kohes që
Kuvendi Popullor nuk asht ne sesion. Sikurse pame, nji
nrgan i tille asht Presidiumi i Kuvendit Popullor. Presi-
diumi pra asht jo vetem nji organ legjislativ, por edhe
ekzekutiv. Kompetencat e ttia jane te shumta: shpall
lektte e urdhenesa, deklaron lufte emnon geverin dhe
kontr(Alon veprimtarin e saj, formon ligje dhe kontrollon
qY at() te jene ne pajtim me kushtetuten. Per sa i.perket
ktij aktiviteti te fundit e verteta asht se me krimet
c shumta qe kane ha dhe vazhdojne te bajne gjykatat dhe
(qTanct c policis natyrisht, nen udheheqjen e
si; qeveris Abe te Presidiumit nuk mund te
thuhet s nuk I kane shkele ligjet dhe kushtetuten me
mija her;1.
Orc<anut 1oka1e pushtetit popullor jane keshillat
p(1,1111f,re. Nga pikepamja administrative, R.P. e Shqipnis
niahet n rrethe, qytete, lokalitete dbe fshatra. Secila
prej tyne ka keshillin e vet popullor. Keshilli popullor
i tshatit asht natyrisht ma I vogli dhe mvaret nga
popullor i lokalitetit; ky i fundit mvaret nga
51 lbS/
LXIV
keshilli popullor i rrethit ase i qytetit, te cilet mvaren
nga Presidiumi i Kuvendit Popullbr. Keshillat popullore
'zgjedhin, nga gjiu.i tyne, komitetet ekzekptive; keto
nuk Jane asgji tjeter vegse organet e tyne ekzekutive..
,cdo'komitet ekzekutiv ka sekcione ose zyra te veganta me'
anen e te cilave udheheq punet e ndryshmg ttadministrates
shtetnore. Disa fdhatra nuk kane komitete ekzekutive,
punen e tyne e bijne vete keshillat popullore.
Edhe gjykatat jane organe shtetnore. Sot nE Shqipni
ka kater lloj gjykatash: Gjykata e Pilate dhe Gjykata
Ushtarake, te cilat i zgjedh Kuvendi Popullor, gjykatat
e qarkut, te cilat i zgjedhin keshillat prpullore te
rrethit dhe gjykatat popullore, te cilat I zg edh populli.
Nuk duhet harrue se kandidatet si per deputete, si per
gjykates i paraget partija dhe popdlli nuk ka mundesi
te paraqesi kandidatet e vet. Gjykata Ushtarake gjykon
vetem krimet qe bihen nga ushtarakef ose "krimet kunder
shtetit"; te kritikojsh veprimet e qeveris, te vjedhish
pronen e shtetit ose te mungojsh nga puna pa leje jane
faje qe mbahen si krime kunder shtetit dhe Gjykata
Ushtarake mund tlapi edhe denim me vdekje.
Zyra e Prokurorit tE Pergjitheshem, thilhet ne
Kushtetute, isht organ i Kuvendit Popullor; detyra e tij
Isht lufta kunder anmiqvet te popullit, ndjek te gjithe
.952
Vert Vslja e Komitetavet pczekutive
Qoverija e RePd-tV Shqipnfe
Komiteti Ekzek.
'Popullor tV'Rrethit,(Qyietit)
Komiteti Ekzek.
Popullor tbLékalitstit
[Kfthilli Btpullori Fshatit
PopullorRrethit (Qytetit)
KVehilli PopullorLokalitetit
Vartbsija horizontals s KomitstsvetEkzekutiva.
53 Go
Xt&V.
4
r
VaiiiNalja 6 Seksionevet (Zyravet)Komiteteirst Eksokutive
MinistrijapOrkatilaw
Seksioni (Zyrs)-perkatliaKomitetit Mask.tit KfthillitPopullorRrsthit (Qytetit)
Seksioni (Zyra)Orkates I.Konitetit Ekasko
KbahillitPopullorLokalitetit
Komiteti Musk.iPopullorBrethit (Qytetit)
1
Koniteti Ekzek.1 KNahillitPopullor tlilLokalitstit
VartValja horizontals e Seksionevet(Zyravst) tN Komitetsvet Ekzekutive.
54*
LXIV
ata qe shkelin interesat e shtetit. Anmiq tV popullit
jane tV gjithP ata qe nuk mendojnV dhe veprojnV ashtu
si thote Partija e iunes.
OWESTIONS ITETJE
1. Cili 1sht organi i na1t i pushtetit qd punonperiodikisht?
Pse vjen nevoja e formimit te nji organi tjeter tenalte te pushtetit?
3. Si collet ky organ i nalte qe vendos per te gjithagashtjet e randOsishme shtetnore?
4. Gjatij ciles kohe dalin cashtje te randesishme per tecilat vendos Presidiuti i Kuvendit Popullor?
5. QfarP organi asht pra Presidiumi?
6. Qka shpall Presidiumi?
7. Qka deklaron Presidiumi?
8. cka emnon dhe kontrollon Presidiumi?
cka formon Presidiumi?
10. Pse i kontrollon ligjet Presidiumi?
11. A kan0 b shumP krime gjykatat dhe organet e policis?
12. vazhdojne te'-bajne krime keto df organe?
13. Wn udh011egjen e ciles po1itik jane ba kdto krime?
14. Pra, a mund t thuhet se gjykatat dhe organet e polioisnuk i kane shkele ligjet dhe Kushtetuten?
15. Pse nuk mund te thuhet se gjykatat dhe organet epolicIs nuk i kane shkele ligjet dhe Kushtetuten?
10. gka janii kdshillat popullore?
55
LXIV
17. Nga cila ilapamje ndahet rrethe, qytete, lokalitetedhe fshatra R.P. e Shqipnis?
18. cfarV organi ka secila prej latyne zonave?
19. Cili isht keshilli popullor mi i vogel?
20. Nga cili organ avaret keshilli popullor i fshatit?
21. Nga cili organ mvaret keshilli popullor i lokalitetit?
22. Nga cili organ mvaret keshilli popullor i rrethitase i qytetit?
23. Cilat organe i zgjedhin komitetet ekzekutive?
24. Cilat jane pra organet ekzekutive te keshillavetpopullore?
25. Qka ka gdo komitet ekzekutiv?
26. gka udheheq komiteti ekzekutiv me anen e sekcionevetdhe zyravet te veganta ka?
27. A kane te gjithe fshatrat komitete ekzekutive?
28. Cili organ e bin punen kur nji fshat nuk ka komitetekzekutiv?
29. Qfare organesh jane gjykatat?
30. Sa lloj gjykatash ka sot ne Shqipni?
31. Cilat jane keto kater lloj gjykatash qe ka sot neShqipni?
32. Ciii organ zgjedh Gjykaten e Nalte dhe GjykatenUshtarake?
33. Cilat organe zgjedhin gjykatat e qarkut?
34. Kush I zgjedh gjykatat popullore?
35. Kush i paraget kandidatet per deputete ase gjykates?
36. Kush nuk ka mundesi te paraqesi kandidatet e vet?
37. Cila gjykate gjykon krimet qe bithen nga ushtaraket?
LXIV
38. gfare krimesh tjera, Wye; atyne qe bihen ngaushtaraket, gjykon Gjykata Ushtarake?
39. A isht faj qe mbahet si krim kunder shtetit tekritikojsh veprimet e qeveris?
40. Po te vjedhish cilen prone Isht faj qe mbahet si krimkunder shtetit?
41. gfare faji tjeter mbahet si krim kunder shtetit?
42: Vare dnimi mund tlapi Gjykata Ushtarake per ketofaje?
43. Per cilat faje mund t'api Gjykata Ushtarake edhedenim me vdekje?
44. Ku thuhet se Zyra e Prokurorit te PergjithPshOm ishtorgan i Kuvendit Popullor?
45, gka thuhet ne Kushtetutiq
4o. Detyra e kujt Isht lufta kunder anmiqvet te popullit?
47. Cila 1sht detyra e Prokurorit te Pergjitheshem?
48. Ke najek Prikurori i Pergjitheshem?
3+4 jani; anmiq te popullit?
$i mbahcn ata qe nuk mendojne dhe veprojne ashtu siPartija e Punes?
57 61
PPM B GasTral SHTInp.
LXIVSIXTH PART
HOMEWORK
Pergjegjuni me fjalet,tueja 10tyne pyetjeve:
1. Pft cfaiV arsyeje isht formue Presidiumi i KuvenditPopullor?
2. Cilat Jane detyrat e Presidiumit te KuvenditPopullor?
3. Pse nuk mund te thuhet se ne Shqipni ligjet nuk janeshkele?
Plotesoni fjalit qe vijojne:
4. Kam bld te rij.a number of books
5. Kam vizituea large number of cities
e Jugut.
6. TV lutem, mtepsome cheese
n'Ameriken
7. A ke me me dhine borxh?some money
8. Sa Isht ne ket gazete?the subscription
9. Ne shume shtete te batesTE-i771s no death penety
10. Pr sidenti i Sh.B.A. ministrin eappo nts
jashtem qe quhetsecretary of state
4..
58
-6
URSA a WW1FJALOR I
administrative
gashtje,gashtjagahhtje, -t
dekret,dekrete, -t
denim, -idenime, -t
ekzekutiv,
formim,formime, -t
me gjykuegjykoj)
jashtzakonshme, te jashizakonshme
kandidat,kandidate, -t
komitet,komitete, -t
kompetence,kompetenca, -t
me kontrollue(uni kontrolloj)
legjislativ, -e
ligje, -aligje, -t
litir,litare, -t
lokal, -e
LXIVSSW= -PART ,
VOCABULARY
(adj) administrative
(f)
(m) decree
(m)
(adj) executive
(m) formation
(v)
question, problem,issue, matter
condemnations sen-tence, punishment
to judge, to try (intribunal)
(adj extraordinary,m & f) unusual
candidate
committee
competence, corn-petency, prerogative
to check, search,control, check up
(adj) legislative
law
(m) rope
(adj) local
lokalitet, uilokalitete, -t
ndamje,ndamjandamje, -t
pajtim, -Ipajtime, -t
me u-pajtue(une pajtohem)
me paraqite(une paraqes)
e, te pavarun.te pavaruna
periodikisht
me perfsht(une perfshtj)
me permende(une ['emend)
pikPgamje, pikPpamjapikepamje, -t
prokuror,prokurore, -t
Prokurori i Pergjitheshem
pushkatim,pushkatime, -t
sekcion, uisekcione, .t
me sundue(une sundoj)
(M)
(f)
(n)
(v)
(v)
(adjm & f)
(adv)
(v)
(v)
_(f)
(m)
(m)
(m)
(in)
(v)
TO 60
locality, (a number ofvillages included inone administrative div)
division, stibdivision;separation; split,schism
reconciliation; con-formity; subscription
to be reconciled with,to reconcile; sub-scribe to be in con.formity with, agreewith
to propose, put for-ward, submit, suggest,present, introduce
independent
periodically
to include, encompass
to mention
point of view,standpoint
district attorney
Attorney General
execution by a firingsquad
section
-to rule, govern,dominate, master
6* 7
me shpallO(unV shpall)
i, el tO shumtOtO shumta
ushtarak, -e
me u-var0(un.0 varem)
varje,varja
vendim,vendime,
me veprue(t1TW veproj)
me u-zbatue(zbatohet)
me u-zgjedh(uni; zgjidhem)
me ani,
AOnim mc vdekje
449
LXIV
(v) to proclaim, declare,announce
(adjm &I)
(adj) inilitiry, army-,
(v) to depend on, bepart of, to hangoneself
many, plentiful,majority of, most of
(f) hanging, executionby hanging
(m) decision, verdict
(v)
(v)
to act, operate,work, perform,function
to be carried out,. applied, practiced,
executed
(v) to be elected,selected, pickedout, chosen
61
thriwgh, by means of
death sentence
LXVPPM II PARI FIRST PARTUSBTRIME GRAMATIKORE PARAPIAKE GRAMMAR PERCEPTION DRILL
1 .N i a isht a e vo se d a.
A isht njija mi è vogel se dyja?Cili numer Isht mi i vogel se dyja?Cili numer 1sht ma i madh se njija?
A h'n trija ne ande tri here?Sa here hf.n trija ne ande?Cili runner htn tri here ne ande?
Klasa ka marre 10 katra ne provimin e 'duties shclipe.
A ka marre klasa 10 katra ne provimin e gjuhesshqipe?Sa i.atra ka marre klasa ne provimin e gjuhesshqipe?NO cilin provim ka marre 10 katra klasa?
Ai ka marre 4 pesa sivjet.
A ka marre ai 4 pesa sivjet?Kush ka marre 4 pesa sivjet?Sa pesa ka marre ai sivjet?Kur ka marre ai 4 pesa?
1q65-a ka gene plot ngjarje me rindesi.
A ka gene 1905-a plot ngjarje me rIndesi?Cili vjet ka gene plot ngjarje me rindesi?Me gfare ngjarjesh ka gene plot 1965-a?
Automobilat e 1965-es kane dale viet.
A kane dale vjet automobilat e 1965-Os?Kur kane dale automobilat e 1965-kgs?Qtprodhim ka dale vjet?
A do te bij dt provime te 1965-es nO mars te1966-es?Kush do te blje df provime te 1965-es ne marste 1966-s?
62
6 9
Lxv
Kur do tli tj df provime td 1965-es7Sa provime do te baj ne mars te 1966-es?
Frori i 1965-es ka pase 28 dite.
A ka pAse 28 dite frori i 1965-es?Sa dite ka pase frori i 1965-es?Cili muej i 1965-es ka pase 28 dite?
190-i's do tli apim fund me nji teste te bukur.
.A do t'i apim fund 1965-es me nji feste te bukur?Cilit vjet do t'i apim fund me nji.feste te bukur?Me cfare feste do tli apim fund 1965-es?
111(1:fli_LiLamA4.114t_itAt_Rmilml-
A e kam kalue 1965-en iue punue?Kush e ka kalue 1965-en tue punue?Cilin vjet kam kalue tue punue?Si e kam kalue 1965-en?
Prej 19.45-Vs e deri ne 1949 ai ka gene n'Itali.
A ka gene ai n'Itall prej I445-es e deri ne 1949?Kush ka gene n'Ita11 prej 1945s-e deri ne 1949?Kur ka gene ai n'Itali?Prej cillt vjet deri ne dilin vjet ka gene ai ntItali?
Vctc'm nji e treta e k1asis don mire ne provim.
A Anli mire ne provim vetem nji e treta e klases?Ciia pjesi; e kiases doll mire ne provim?Si loli n prnvim nji e treta e k14ses?
t'a
A dt, t'a shikoj une provimin e nji se .tretes seklast;s?Kush d() tta shikoje provimin e nji se tretes seklasi,s?
Provimin e CI1iS pjese te klases do te shikoj une?
6,3
Nii se tretds 3# tlasds i dhine leje te shkoie meshtepf.
A i Milne leje nji se tretes se klases te shkojen# shtepi?Ciles pjese te klases i dhand leje te shkoje neshtepi?Ku i dhane leje td shkoje nji sd tretes se klases?
Nji te treten e klasds e thirrdn n mbrimie.
A e thirren tie mbrimje nji te ireten e klasesiCilen pjesd te klases thirren ne mbramje?Kur e thirren nji te treten e klises?
Df te tretat e shkolles jane ushtare.
A jane ushtare dr te tretat e shkolles?Sa te treta te shkolles.jane ushtare?gka Jane df te tretat e shkolles?
Uniiormat e df te tretavet te nxInesvet nuk kaneardhe ende
A kane ardhe uniformat e df te tretavet te nxinesvet?Uniformat e sa te tretave te nxinesvet nuk kaneardhe ende?Uniformat e kujt s,kane ardhe ende?
Df te tretavet te shkolles u dhane libra te rij.
A u dhane libra df te tretavet te shkolles?Sa te tretave te shkolles u dhane libra?gka u dhane dt te tretavet td shkolles?cileve u dhane libra?
Df te tretat e klases I ddrgova ne shtepl sepse ishinte semunde me grip.
A i dergova ne shtepi dy te tretat e klass sepseishin te semunde?Sa te treta te kisses dergova ne shtepi?Ku i dergova df te tretat e klasils?Pse I dergova ne shtepi df te tretat e klases?g,kishin df te tretat e kisses qe i dergova neshtepi?
64
Sli kam marre ende detvrat e shtgpis prej df tetretavet te klasEs.
A i kam marre detyrat e shtEpis prej dt te tretavette k1ases?Kush sli ka marre ende detyrat e shtepis prej dtte tretavet te k1ases?Prej sa te tretave te klases s'i kam marre endedetyrat e shtepis?cka s,kam marre ende prej dt te tretavet te klases?
Nji shoku im ka ardhe me u-,1 me ifi.
A ka ardhe me u-pi me j6 nji shoku im?Kush ka ardhe me u-pi me jdi?Me ke ka ardhe me u-pl nji shoku im?Nji shoku i kujt ka ardhe me u-pi me jfi?
Kjn asht shti;pija e nji shoku tim.
A Asht kjo shtepija e nji shoku tim?Shtepija e kujt isht kjo?Cila Asht shtepija e nji shoku tim?
Ky Asht kushrtni i nii shoku tim te nkushte.
A Asht ky kushrtni i nji shoku tim te ngushte?Kushrtni i kujt Asht ky?Citi Asht kushrtni I nji shoku tim te ngushte?
A jane keto toke te nji miku tim?TO kujt jane Oto toke?Cilat toke jani; te nji miku tim?
I shkrova nji shoku tim n'Itall te me dergoje niipale kepuce.
A i shkrova nji shoku tim nIltali'te me dergojenji pali; kepuci;?Kush i shkroi nji shoku te tij nlItali tvi dergojenji pale. kepuce?Qka I shkrova te me dergoje nji shoku tim nlItali?Kujt I shkrova n'Itall te me dergoje nji palekepuce?Sa pan, ki;puci; i shkrova nji shoku tim te meAi'rgojF?
4,1b5 4)
LXV
Nji shokqn tim ne Shqioni e kane fute ne burg perarsye volitike.
A e kane fute ne burg nji shokun tim ne Shqipniper arsye politike?Ke kane fute ne burg ne Shqipni per arsye politike?cli ka ngja nji shoku tim ne Shqipni?Pse e kane ftra ne burg nji shokun tim ne Shqipni?
am ne merak se se s'kam marre leter re ni shokuim te vieter.
A jam Ile merak sepse stkam marre leter prej njishokut tim te vjeter?Kush isht ne merak sepse Oka marrg letgr prejnji shokut tg tij tg vjeter?Pse jam ng merak?
P BSA 13 OTTIDIALOGU
LXVSECOM PART
DIALoGra
Partija e Punesr Shrlipnis
A flasim sot per partin komuni. e te ShqipnisjMe gjithe qejf. Qica do me dijte?
Kur 1sht themelue partija komuniste n Shqipni?Ne NInduer te 1941-se, disa muej mbasi Gjermanijanaziste filloi invadimin e Bashkimit Sovietik.
5. Shqipnija ntat kohe ishteapo jo?
ô. Po, por 011imi kryesor ii vendit nga okupatori.
7. Ne gka synonte partija ntat kohe?8. Me marre flu& ne dore; ne kete drejtim ata filluen
menjihere punen per popullarizimin e ideologjismarksiste-leniniste.
A kane pase perkrahje nga populli?1U. Po. Populli i perkrahu komunistat sepse u-genjye
nga premtimet e shumta, qe slishin ne gjendje membajte.
e pushtueme nga Italija,
partis nuk ishte glirimi
l).
11. A ka pase ndonji arsye tjeter?12. Po, komunistet ishin tiorganizuem me emnin nevizja
Nacional Qlirimtare" (L.N.q.).
13. Via do me thane kjo?14. Ky titull, thjesht nacionalist, I pelqente popullit,
sepse kujtonte se organizata ishte tue luftueokupatorin.
15. Qysh kur quhet partija komuniste Parts e Punes?10. Qysh nga Nlndori i 1948-es.
17. Si e ushtron Partija e Furies e Shqipnis veprimtarine saj ne administrimin e vendit?
18. E ushtron me ane te organizatavet te ndryshme, qejani4 dege te saja.
19 Cilat jane keto organizata720 Rinija e Punes e Shqipnis, Bashkimi i Gravet tP
Shqipnis dhe Bashkimet Profesionale.
21. A jane anetare partije perfaqesuesit e popullit neKuvendin Popullor7
22. Njerzit ma me rIndesi te qeveris e te Kuvendit janeanetare te K.Q. te Partis ase te PolitbyrOs se saj.
67
#
23. Cilat Jane njisit e vogla t# Partis, me tV cilatPartija kontrollon vendin?
24. Corganizatat-baz* tesPartis; ato ndodhen nV ;do gendErpune e prodhimi.
Berat
768
.;
LIFIEW:01;=,- or'
WA
.
_.
.. IN-
1 _',---i
..1911_
. . e,1
? 4C-
,..---
. ....-,_.
....
t.
,...,,
.2.1e,
,...,-.till,ge.
,)
es.
.........., ,in
....../
-.
it'sir,
i ...i,
4.,
I, ii, -
ip 4- .--->.,------- 11 e....4i
.
14 \, ,1
iv-:(-
Iit P s
_ --iegCh.
tia
N
il .$ 1 I
? .,,...4,...
4 palei.., .-
1B, a .,,,.
lq Cilat? }0 r\ ,Ct4
lei
0.,--,_ .
.-..-.
0 ....
- .,,e -p Pol i, k .1.2.
2-5 2.4
.0
H.
_
499
PJESA I 'DMDu wept;
_Aljmu litILLyarlime_DAAJUL_
LXVSECOND PART
DIALOGLM
1 Shall we speak today about the Albanian CommunistParty.
2. With pleasure. What would you like to know?
3. When was the Albanian Communist Party established?4. In November 19449 a few months after Nazi Germany
began the invasion of the Soviet Union.
5. Albania at that time was occupied by Italy, isn'tthat so?
6. Yes, but the primary aim of the Communists was notthe liberation of the country from the occupiers.
What were the aims of the Party at that time?To have the power in their hands; with this aim inmind they-began at once the popularization ofMarxist-Leninist ideologies.
9. Did they have the support of the population?10. Yes, the people supported them because they were
tricked by the many promises, which the Communistswere not in a position to keep.
11. Were there any other reasons?12. Yes, the Communists were organized in the National
Liberation Front (N.L.F.).
13. What does this mean?14. This title, purely nationalist, pleased the people be-
cause they thought the N.L.F. was fighting theenemy.
15. Since when has the Communist Party been called theWorkers' Party?
lb. Since November 1948.
17. How does the Albanian Workers' Party exercise itsactivity in the administration of the country!
18. It exercises it through various organizations,which are its branches.
19. Which are these organizations?20. Workers' Youth of Albania, Women's Union of Albania
and the Trade Unions.
7 7
21. Are party members the representatives of the peoplein the People's Assembly?
22. The most important people in the Government and inthe People's Assembly are memters of the Central Com.mittee and its Politbureau.
23. What are the smi41 units through which the Partycontrols the country?
24. Theunit organizations of the Party; they are locatedin eaCh work and production cevter.
499
71
7
POSA 2 TRITEANALIZ1 GRAMATIKORE
LXVTHIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
1. Substantivized numerals - Cardinal numbers may besubstantivized.
'I
(a) The following are feminine:
nji, njija(pl. missing)
dyja(pl. missing)
tri, trija(pl. missing)
katr, -akatra, t
dhet, -adheta, -t
the number one
the number two
the number three
the number four
the number ten
(b) The following are masculine:
qind,qinda,
milion,milliona,
the number hundred
the number one million
(c) The numbers "nji," "dy" and "tre" may also besubstantivized by attaching the suffix -sh and aretreated as masculine nouns.
Examples:
njish,njisha, -t
dysh,dysha,
tresh,tresha -t
the number one
the number two
the number three
The above mentioned nouns have a high frequency ofusage in mathematics and are used to designate grad_,..;obtained in school.
72
7!i
Lxv
Examples:
Shkrueje njishin nen dysh.(Write number one under the two.)
Njishi dhe dyshi jane nota te keqija.(Numbers one and two are poor grades.)
NU provimet e javes qe shkoi mora dy dysha dhetre tresha.(In last week's tests I got two twos andthree threes.)
2. The indefinite article preceding the possessiveadjective. The possessive adjective preceded by"nji" corresponds to the English "a ... of mine"etc.
Examples:
Ka vdeke nji shoku im.(A friend of mine passed away.)
Ky asht automobili i nji kushrtni tim.(This car belongs to a cousin of mine.)
Mbrame shkova nt; kinema me nji shokun tand.(Last night I went to the mo,ries with a'friend of yours.)
Remark: In the indirect object the form "nji shokuntim," "nji shokun tend" etc., can be also"nji shok timin," "nji shok tIndin" etc.
73 80
PJESA 2 KATMRT1USHTRIME GRAMATIKOR/1
1. Numrat kur perdoren si emna dhe thyesat:
a. Sa Isht 1/4 e 20-ds?1/4 e 20-es tsht 5.
Sa Isht 1/3 e 30-es?1/3 e 30-es Isht 10.
Sa Isht'1/5 e 10-es?1/5 e 10-es tsht 2.
Sa Isht 1/'6 e 30-ds?1/6 e 30-es leht 5.
Kemi IU leke dhe apim hut 2.
Cilen pjese kemi dhlne hut?Kemi dhlne hut 1/5.
Sa pjese na mbeten?Na mbeten 4/5.
Na mbeten 4/5 e ciles shume?Na mbeten 4/5 y 10 lekeve.
LXVFOURTH PART
GRAMMAR DRILL
Ndi klase ka 9 nxtinesinenesital.
Cila pjese e nxIdesvet Isht ne spital?1/3 Isht ne spital.
Cila pjese e nxInesvet ka ardhe ne shkolle?2/1 e nxInesvet kane ardhe ne shkolle.
Vjet kemi pase 12 nxlnes: prel 3 nxtnesve kemi marreletra.
-
Prej ciles pjese td nxtnesvet kemi marre letra?Kemi marre letra prej 1/4 se nxInesvet.
Prej ciles pjese ptesim ende letra?Presim letra prej 3/4 te nxInesvet.
1
74
LXV
Cila pjese e nxInesvet na ka shkrue?1 4 e nxInesvet na ka sbkrue.
Cila pjese e nxInesvet ka per te na shkrue?3 4 e nxInesvet kane ptr te na shkrue.
12 shokevet duhet t'u shkrue* ket "ave deri tashkam shkrue vetem 3 shokeve.
Cites pjese te shokevet i kam\shkrue?keni shkrue 1 4 se shoicevet.
Ciles pjese duhet tli shkruej ket jave?Ket jave duhet tlu shkrueni 3 4 te shokevet.
Nji shishe vene nxen 10 gota:_alajailjlalitil.
Sa pjese te venes pij une gdo dite?ju pini gdo dite 1 10 e venes.
Sa pjese te venes pij une ne 3 dite?ju pini ne 3 dite 3 10 e venes.
Sa pjese te venes pij une ne 9 dite?ju pini ne 9 dite 9 10 e venes.
Cila asht nota ma e mire ne shkollat shqiptare?Nota ma e mire asht pesa.
13() njishi e dyshi?Njishi e dyshi jane notat ma te keqija.
Cila asht nota ma e vogel qe kalon?Nota ma e vogel qe kalon asht treshi.
Po katra, (,far note asht?Katra asht nji note e mire; vjen mbas peses.
Nxansi le te pi'rserisi te njajten fjall (IP thotemesuesi, por pa perdore fjalen "vjet." 13.sh.
Mesuesi: Shinat e vjetit 1964 gene te nevojshme perbujqesin.
Nxansi: Shinat e 1964 gene te nevojghme perbujqesin.
ju te gjithe i dini ngjarjet e vjtit 1965.ju te gjithe i dini ngjarjet ej965-es.
Termeti\
i vjetit 1915 isht ndigjue ne gjithe Ballkanin.Termeti i 1915-es isht ndigjue ue gjithe Ballkanin.
Gjate vjetit 1941 Europa nuk u-bombardue shume.Gjate 1941-se Europa nuk u-bombardue shume.
Ne vjetin 1945 mori fund Lufta e Dyte Botenore.WO 1945 mori fund Lufta e Dyte Botenore.
Prej .,:etit 1960 deri ne vjetin 1962 kam gene n'Europe.Prej 196U-es,deri CI 1962 kam gene n'Europe.
Ngjarjet e vjetit 1942 nuk do t'i harroj kurr.Ngja-jet e 1942-se nuk do tli harroj kurr.
NMi; dukcr e kam takue aty.nga vjeti 1930.
Mi,, duket se e kam takue Oy nga 1930-a.
' Nx1nsi t blje pyetje uga kto fjali: .
S' gene kurr anetir i ndonji organizate.
0 ganizata ne te cilen jeni anetir ju Isht njiganizate fetare.
a kemi shum bi.za ushtarake ntEurope.
fshatariq e vor:en, buka isht baza e ushgimit......./
e
tf.: tyne.
Ne kongresin e partis moren pjese 2U0..., vete.
Trupi legjis.ativ i Shtetevet t:.; Bashkueme tlAwerikesquhet Kongres.
Ai e ka zakon cle tli kryeje punet tile kohO.
Agimf do Oa kryeje shkollen e mesme siv'jet.
Ushtrija jone luftoi kunder Gjermanis gjate LuftecsO Dyte.
Ushtrija amerikane fillux invadimin e Europes neNormandt
76
Perfaqesues quhei nji njeri.q# perfaqeson dikease digka.
cdo qytet ka nga nji perfaqesuea te maqinavet Singer.
Askush nuk i beson atij qe bin premtime dhe nukmban.
Italija pushtoi Shqipnin me 7 Prill 1939.
Shqipnija mbeti e pushatileme prej Italls deri me8 Shtatuer 1943.
Komunizmi synon ne sundimin e botes.
Kapiten Selmani I ka ushtrue, mire ushtaret e kompanisse tij ne ushtrime me arme.
Organizata jone Isht themelue nga dy patriote 20vjete mg pare.
Librin e kam shkrue, por sldij gfare titulli t'i ve.
Zhurma,e madhe me shkaktoi dhImbe kreje.
77LS'
PJESA E PESTICOP/ LEXIMI
LXVFIFTH PART
READING TEXT
Ne Ninduer te vjetit 1941, dy komuniste te huej te
fameshem ne komunizmin nderkombetir, ndihmuen ntorganizimin
e Partis Komuniste Shqiptare. Kjo ngjau dy muej mbisi
Gjermanija naziste filloi invadimin e Bashkimit Sovietik;
Ieri atehere komunistavet shqiptare u pelqente bashkimi
Gjermanis me Rusin, e cila, dy vjete ml pare,jo vetem
kisiite pranue invadimin e Polonis nga Gjermanija, por
kishte marre per vete gati gjymsen e ketij shteti. Partija
Komuniste ntat kohe ishte e organizueme mire, por nuk
kishte perkrahjen e popullit; per te fitue Wet perkrahje
komunistat filluen mos Meperdore ma fjalenakomunist dhe
me lb Shtatuer 1942 themeluen Levfzjen Nacional glirimtare.
Tut kujtue se kjo organizate ishte tue luftue okupatorin,
ntat kohe ushtrija italiane, populli, sidomos fshataret,
i Aha çiIt p rkrahje: e ndihmoi me te holla, I strehoi
njerzit e saj, i dha dje1mtie-141imi kryesor i Levizjes
clirimtare ishte me marre fuqin ne dare dhe per
kit arsye ata filluen luf.ten kunder nacionalistavet, te
cilet, ttorganizuenvrtga patriote te vertete, ishin
clprej kohe ne lufte me okupatoret. Vllavrasja vetem i
shkaktoi popultit nja 450004- 8000 te vrame. Qeverija
komuniste qe doli nga partija u.perpoq, posa mori fuqin
ni dor, blje sa ml te forte poziten e saj: vrau ase
78
LXV
futi ne burg te gjithe patriotet dhe inte1ektua1et e
ndershem; tregtarevet u vani taksa te randa ne menyre qe
mos t'ishin ne gjendje t'i paguejshin dhe keshtu i futi
ne burg.
MU 1948 Partija Komuniste Shqiptare mori emnin Partija
e Puni;s e Shqipnis. Organi ma i nalte i saj asht Kongresi
i Partls, i cili mblidhet gdo tre vjete. Ky zgjedh
Kmilitetin Qendror te Partis dhe kandidatet e K.Q. Komiteti
gendror mblidhet gdo tre muej per te drejtue udhezimet e
Partis kur Kongresi nuk Isht ne sesien. Per te krye
punet e pi;rditeshme dhe te vazhdueshme që ke mbi vete
Partija, K.Q. ka nji grup 7 vetesh qe quhet Politbyro
ahe, nji g:up tjeter 4 vetesh per punen ekzekutive qe quhet
Sekretariat. Sekretari i Pare i ketij organi asht kryetari
i vrte't i Parti:;, ai qe ka fuqi te jashtezakonshme mbi
gjithi; veprimtarin e tieveris. Organet ma te !ogla, me
ant:n t cilave ky ushtron tuqln e tij deri ne qoshet
ma te largeta t vendit, jane Organizatat beze te Partis,
ato gjimien ktulo: nder shkolla, nder zyra, nder qendra
pune kudo qe ka dy vete q jetojne e punojne
se hashku.
k, urdhen t& Partis se Punes edhe rinija grat (the
netoret jane ttorganizuem ntorganizatat e tyne, qe jani;
dege ti; saja; ato Jane: Rinija e Punes e Shqipnis, Bashkimi
i Gravet te Shqipnis dhe Bashkimet Profesionale.
LXV
QUESTIONS.PYME
1. Ne Nandiler t vjetit 1941, sa komunista te huejlaihmuen niorganizimin e Partis Komuniste Shqiptare?
4.. Ku ishin te famshUm icta dy komunista?
3. kj- ngjau dy muej mbasi Gjermanija filloi invadimine cilit shtet?
Qka kishte pranue Rusija dy vjete ma pare?
Deri ateheri;, kujt I pelciente bash! Gjermanisme Rusin?
Invadimin e cilit shtet kishte pranue Rusija dyvjete in pare?
7. Pirvec se kishte pranue invadimin e Polohis, ckatjtir kishte ba Rusija?
11
Cila part( ishte e organizueme mire?
Merjithi,se ishte c organizuemePartija Komuniste Shqiptare?
mire, Ota nuk kishte
U. Pir t fitue perkrahjen e popullit, cka filluen mekymunistai?
11. Ps(' filluen knmunistat MOS me pi.;r1nri; mamuni st ?
1 C ii tn crranizati: themuluen knmunistat my 10 Shtatuer
1.4. Kush kujt(.1 sc Levizja Nacional clinimtare ishto tut.(Aupatorin?
Qka kujtoi pkTulli?
Cili ishte ykupat r ntatAkohe nt. Shqipni?
Kush i ,tha L.N.c. cdo perkrahje?
17. Me cka e ndihmoi pQpulli L.N.Q.?
Is. Ke strehoi populli?
80
L.Xit
19. çka i dhaspopulli L.N.c.?
20. Cili ishte qellimi kryesor i L.N.q.?
21. Per t6 marre fugin nE dord, kunder kujt e filluenata 1uftn?
22. Nga kush tuin ttorganizuen nacionalistat?
23. Me ke ishin ne lufte nacionalistat glprej kohe?
24. Sa mije'te vramE i shkaktoi popullit vilavrasja?
25. Cila qeveri u-perpoq Va bljP sa mi tP forte pozitene saj?
26. cka u.perpoq te baje qeverija komuniste qe dollnla partija?
27. Kt vrau ase futi ne burg?
28. Kujt i vani taksa te rInda?
29. Pse u vOni qeverija tregtarevet taksa te rInda?
30. Dhe ml ne fund, Oa u blni qeverija tregtarevet?
31. Qfari7 emni mori Partija Komuniste Shqiptare me 1948?
32. Citi Isht organi m I nalte I Partis se PunEss Shqipnis?
33. Sa shpesh mblidhet Kogresi I Partis?
34. Ke zgjedh Kongresi i Partis?
35. Sa shpesh mblidhet K.Q.?
30. Pse mblidhet K.Q. gdo tre muej?
37. Cita organizate drejton udhezimet e Kongresit kurky nuk Isht nE sesion?
38. A ka Partija mbi vete pune te perditeshme dhe tevazhdueshme?
39. a grupe njerzish ka K.Q. per te krye ptanedperditeshme?
40. Si quhet grupi i perbimE prej 7 vetesh?
41. Si quhet-grupi tjetPr i'perbame prej 4 vetesh?
42. Per gfare pune Isht Sekretariati?
43. Vtitull ka njeriu qe udhEheq Sekretariatin?
44. Kush Isht sot Sekretari i Pare?
t3. A Isht Sektetari i Pare kryetari I vertet I Partis?
46. Mbi gka ka ky fuqi te jashtzakonshme?
47. A Jane Orgaxilizatat baze te Partis organet e saja mati vogla?
48. Me anVn e cilave organe e ushtron fuqin e vet Sek.retari i Pare'?
49. Deri ku e ushtron Sekretari i Par'.1 fuen e vet?
50. Ku gjinden organizatat baze?
51. A kane edhe rinija, grát dhe pur:Ztoret organizatate tyne?
52. Si quhet organizata e
53. Si quhet organizata e gravet?
. Si quhet organizata e puni!torvet?
55. Degi ti cuts organizate ,ane tri organizatatpi'rmendi;m7
PAS'A GJASHTEDEMI MOUS
Plotesoni fjalit që vijojnE:
1. Kam lexue m1 shumE se
SIXTH PARTHO/4MM
-Tswarras1731P--6171r70E--
2. qE ishin mbrimE ne kinemaOne.third of/the people
ishin pa xhaketa.
3. Komunistat
4. Unë kam Vase
shkollen.
nE NInduercame to power of 1944
my parents supportderi sa mbarova
5. Me isht gj1 e 1ehte, porpromise
those promises Isht gji tjeter.
to keep
Rani 5 fjali te shkurta tue perdorue keto forma verbash.
te genjehem
te kryente
te shkaktojshim
luftojshin
perkrahish
83 -490
,
-PJESA B SHTATXPJALORI
administrim,
ane'tir,antar, -t
beshkim,bashkime, -t
Bashkimi Sovietik
baze, -abaza, -t
clirim,
-e
me u-genjye(unif genjehem)
ideologji, -jideologji, -t
invadim,invadime, -t
komunist,iv,munista, -t
kf,ngres,ki,ngrese-, -t
me krye(line kryej)
e, t larOtlauCta
me luftueLune luf.0j)
f
(m)
(m)
(m)
(m)
(adjm &
(v)
(0,
(m)
(m)
(m)
(v)
(adj)
(v)
IACIF
SEVENTH PARTVOCABULARY
administration,administering
member
union, unity
Soviet Union
base, basis
liberation
liberation,liberating
to be deceived,cheated
ideology
invasion
communist
convention,congress
to finish, ccmplete,accomplish, achieve
remote, distant
to fight (in a war)
marksist-leninist (adj marxist-leninislmarksiste-leniniste m & f)
9
nacionalist,nacionalista, fet
nacional, -e
nacionalist, -e
nazist,
nderkombelar, -enicWrkomiatar
okupator,okupator,
organizate, -aorganizata,, -t
organizim,organizime, -t
ttorganizuemet tvorganizueme
patriot, -ipatriote, -t
perfaciesues,perfagesues,
pozite, -apozita, -t
me perkrahe(une perkrah)
perkrahje, -a
politbyro, j4
(a) nationalist
(adj nationalm & 0
(adj nationalistic,m & 0 nationalist
(adjm & f)
(adj)
Nazi
international
conqueror, invader
(1) prganization
(m) organizing,organization
(adj organizedm & f)
(m) patriot
(m) representative
(f) position
(v) to support
co(0
support
Folitbureau (theexecutIve committeeof the central com-mittee.in communistparties)
popullarizim,
premtim,premtime, -t
profesional, -e
pushtuempushtueme
gendror, -e
me synue(uni; synuj)
me shkaktue(uni: shkaktni)
me u-themelue(themelA,het)
th jrsh t
titull,titnj, -t
me ushtruc(uni.; ushtn,j)
vllavrasje, vllavrasja
me marri. Uuqin fli dori;
LXV
(m) popularization
(m) promise
professional
occupied
central
goal, purpose,intention
(adjm &
(adjm & f)
(adjm & f)
(m)
(adjm &
(v)
(v)
(v)
(adv)
(m)
(v)
(f)
youth
soviet
to aim, have as agoal
to cause
to be founded
pure, simple
title
to exercise, train,drill, practice (aprofession also);exert
fratricide civil war
to seize power
PJESA E PARiUSHTRIME GRAMATIKORE PARAPRAKE
LXVIFIRST PART
GRAMMAR PERCEPTION DRILL
1. Lidhorja ne vend te kohes slardhme:
A shpresoj une qe fundi i tetorit te me gjeje ketu?Po, ti shpreson qe fundi i tetorit tE tE gjeje ketu.
Kush shpreson qe fundi i tetorit Va gjeje ketu?Ti shpreson qe fundi i tetorit te te gjeje ketu.
Qka shpresoj un ?Ti shpreson q fundi i tetorit te te gjeje ketu.
A jam une gati te t'ap gdo gji qe te me kerkojsh?Pol ti je gat te mlapish sdo gji qe ftt te kerkoj.
Kush Isht gati e tlapi sclo gjit qe t'i kerkojsh?je g te &apish gdo gjl qe te te
Kujt gati t'i ap gdo gjl qe te me kerkoje?Ti je gati te m'apish mue gdo gji qe te te kerkoj.
c'jam gati te t'ap?Ti je gati te m'apish gdo gji qe te te kerkoj.
Lakimi i numrorevet kur perdoren si fjale me vete:
a. A jane te dy librat e mij mbi tryeze?Po, te dy librat tuej jane mbi tryeze.
Ku jane te dy librat e mij?Te dy librat tuej jane mbi tryeze.
Dy shoket e mij kane nita njI automobil.
A jane automobilat e te dyve te rij?automobilat e te dyve jane t rij.
Si jane automobilat e te dyve?Automobilat e te dyve Jane te rij.
Aut(Iflobilat e kqjt jane teAutomobilat e te dyve jane te rij.
Dy 12rei shokevet te mij u kam pase borxh.
A u a pagova borxhin te dyve?Po, ti u a pagove borxhin te dyve.
Kujve u a pagova.borxhin?Ti u a pagove borxhin te dyve.
Q'u pagova te dyve?Ti u a pagove borxhin te dyve.
Cileve u a pagova borxhin?Ti u a pagove borxhin te dyve.
Kush u a pagoi borxhin te dyve?Ti u a pagove borxhin te dyvt.
87
LXV I
je mora dt_libra ne biblioteke.
A i harrova mbrime te dy n14 kinema?Po, ti I harrove mbrame te dy ne kinema.
Ku i harrova mbrIme te dy?Ti i harrove mbrame te dy ne kinema.
Kush i harroi mbrIme te dy ne kinema?Ti i harrove mbrIme te dy ne kinema.
g'harrova min-1mi; ne kinema?Ti i harrove mbrime te dy librat ne kinema.
Sa libra harrova mbrime ne kinema?Ti I harrove mbrIme te dy librat ne kinema.
Te dy shoket e tfi te kane shkrue.
A ke marre leter prej te dyve?Po, kam marre leter prej te dyve.
Vice marre prej te dyve?Kam marre prej te dyve leter.
Prej cileve ke marre leter?Kam marre leter prej te dyve.
Kush ka marre Aeter prej te dyve?Une kam marre leter prej te dyve.
Prej kujt ke marre leter?Kam marre vetem nji leter prej te dyve.
h. Ne Rrugen Kashari kam dt shtepl.
jane te dyja shtepit ne te njajten rruge2Po, te dyja jane ne te njljten rruge.
Ne cilen rruge jane te dyja shtepit?Te dyja Jane ne te njljten rruge.
N; clvend jane te dyja shtepit?lyja shteplt iane ne te njljten rruge.
sit,ct&tt dyll_motravtt te mija
A jane ne plazhe shtepit e te dyjave?Po, shtepft e te dyjave jane ne plazhe.
Ku jane shteplt e te dyjave?Shtepft e te dyjave jane ne plazhe.
Shtepit e kujt Jane nP plazhe?Shteplt e te dyja motravet tueja jaJW ne plazhe.
Ti u the te dyja motravet te tua qe te blejne nga njic_ante te re.
A u Lhe te dyjave qe te blejne nga nji gante te re.?Po, u thash te dyjave qe te blejne nga nji gantete re.
LXV I
giti the te dyjave?U thash te dyjave qd td blejne nga nji ;ante te re.
Cilave u the 0 te blejne nga nji ;ante te re?U thash te dyja motravet te mija qe te blejne nganji gante te re.
VI* the te dyjave qe te blejne?U thash te dyjave qe te blejne nga nji ;ante te re.
shoolnon_E-1211.1hagELE_MAILAILLnil_PIAKIIK-
A i shoqnuet te dyja deri ne plazhe?Po, I shoqnova te dyja deri ne plazhe:
Kush i shognoi te dyja deri nO plazhe?Une i shoqnova te dyja deri ne plazhe.
Deri ku i shotpuet te dyja?Te dyja i shoqnova deri ne plazhe.
Ai ka dy motra ne Shcipni.
A ka marre ai leter prej te dyjave?Po, ai marre leter prej te dyjave.
Prej sa motrave ka marre ai leter?Ai ka marre leter prej te dyjave
c. Tre yllaznit e mij kane gene W. semunde ket jave.
A do te dalin te tre neser TI pune?Po, te tre do te' dalin neser ne pune.
Sa prej vllazenvet te mij do te dalin neser ne pune?Te tre do te dalin_neser ne pune.
c'do te bajne neser te tre?TE tre_ do te dalin neser n pUflC .
Kush ao te taii. neser ne pTe tre do te dalin nese be punt'.
Une kam tri mo:ia.4
A jane t trija te martueme?Po, te trija jane te martueme.
Sa prej motravet-te mija jane te martueme?Te trija jane te martueme.
Kater prej shokevet re miLdo te shkojne_pi:'r -pushimo.
A do te udhetojne te kater me aeToplan?Po, te-,kater do te udhetojne-me aeroplan."
Sa prej tyne do te udhetojne me aeroplan?Te kater do te urtojne me aeroplan.
, 89 is
ve.
Me se do te udhetojne td katdr?TV kater do te udhetojne me aeroplan.
Ai ka kater motra.
A dijnd td katra tE kdndojnd mire?Po, te katra dijne td kdndojne mire.
Sa prej tyne dijnP te kendoje. mird?Te katra dijne te kendojne mire.
Qish dijne td kdndojnd td katra?Td katra dijne td kendojne mird.
2. Pereini pyetds "i sati."
gimi mrrliti
I sati mrrtjti Agimi?Agimi mrrtjti i pari.
Ky asht mesimi i dyte.
I sati mesim asht ky?Ky asht mesimi i dyte.
Zojusha Berati asht e treta ne klase.
E sata nd klase Isht Zojusha Berati?Zojusha Berati asht e treta ne klase.
!no asht e pesta here qe vtj ketu.
E sata here asht kjo qe vtj ketu?Kjo asht e pesta here.
Agimin e klasifikova te tretin.
Td satin e klasifikove Agimin?Agimin e klasifikova te tretin.
Kur kdceva per te treten here theva doren.
Ti theve doren kur keceve per te saten herd?
Und thtva doren kur keceva per te treten here.
NxInsit tond doien te paret.
Td satet dolen nxInsit tone?NxInsit tone dolen te paret.
90
9 7
LXV/
Dy valzat e miJa u-nieVn tV parat.
TV satat u..niàn vajeat e tus?Vajeat e mija u-nisft tV parat.
41
-Ara-
" k-
71°,
-Arab
91 9
Namatirii ShanNausit,Pogradee
Kish* e vogV1 eThethit
Nitik
PJESA E DYTMDIALOGU
LXV1SECOND PART
DIALOGUE
!laza e ekonomis 'le R. P. te Shcapnis
1. Cila Isht baza e ekonomis ne R.P. te Shqipnis?
2. Baza e ekonpmis isht prona socialiste; ne Shqipnipothuej se gdo gji Isht shtetzue.
3. Dij se industrija, minierat dhe bankat jane shtetzue;gka tjeter kanE shtetzue?
4. Ujnat, pyjet, kullotat, mjetet P komunikacionit ajror,hekurudhor e dear, ndermarrjet ekonomike etj.
5. Pc prona kooperativiste, glIsht?6. Prona kooperativiste asht nji forme tjeter e prones
socialiste mbi mjetet e prodhimit.
7. Sa lloje kooperativash hfjne ne sistemin kooperativist?
8. Ka tri grupe kooperativash: kooperativat bujqesore,kooperativat e artizanatit dhe kooperativat e
konsumit.
9. Cilat kooperativa'perfshtjne dt te fundit?
10. Kooperativat e artizanatit perfsh?jne kooperativate prodhimit, si p.sh. kooperativat e veshmbathjes,ato te sherbimevet etj.
11. Po kooperativat e konsumit?12. 1SW keto h9jne te gjitha ato kooperativa qe merren me
prodhimin dhe shperndamjeh e artikujvet ushqimore.
13. Po toket, a .jane te gjitha prone e Kooperativavetbujqesore?
14. Po, permbi 90% tetokevet, si edhe kafshet e veglate puni;s Jane prone e kooperativavet bujqesore.
15. A nxjerr bujku ftime te mira nga kooperativa?lb. Atij shpeshhere nuk i del as me jetue; shteti vetem
ka perfitime nga sistemi kooperativist.
17. Ku bazohe ti kur e thue kete?
18. Ne rregulloren e organizimit te kooperativavet lexohet:prodhimi vjetor ndahet nder anetare vetem pasi tekeni: shlye detyrimet.
19. Detyrimet vjetore ndaj shtetit?20. Po, nji pjese te madhe i a ep shtetit, mandej duhet te
papleje S.M.T.-ne, t& mbap invalidCt, pleqt, jetimat,hursistat, gerdhet e ku tla dij une
92
LXV I
21. Po prona personale, qtasht?22. NV sistemdn shoqnor komunist, pronE personale quhin
kursimet dhe shtEpija qe pErdoret si banesE.
23. c'kuptohet me shprehjen "pronE private"?24. PronE private Isht gdo pasuni qE Ordoret si mjet
prodhimi; prona private Isht e rrallE dhe shikohet mest te keq.
a_
4
'I ,
4Ike
91
' ;11r!...
L.,,E JG6
PJESA B DYT2DIALOGU
LXVISECOND PART
DIALOGUE
The Basis of Bcon9my of the Peqple'sRepublic of Albania
1. What is the economy of the People's Republic ofAlbania based on?
2. The basis of economy is Socialist ownership; in Albaniaalmost everything is nationalized.
3. I know that industry, mines and banks are nationalized;what else is nationalized?
4. Water, forests, pastures, airways, railroads, maritimelines, economic enterprises, etc.
5. What is cooperative ownership?(1. Cooperative ownership is another form of Socialist
ownership of the means of production.
7. How many kinds of cooperatives are included in thecooperative system?
8. There are three kinds of cooperatives: agriculturalcooperatives, 'trade cooperatives and consumers'cooperatives.
9. . Which cooperatives are included in the last twomentioned.
10. The trade cooperatives encompass those of proJuction,such as the clothing and footwear cooperatives,and those of public services, etc.
11. What about the consumersv cooperatives?12. These are all the cooperatives that deal with the
production and distribution of food articles.
13. What about arable land, does it all belong to theagricultural cooperatives?
14. Yes, over 90% of the arable land, as well as animalsand tools, are the property of the agriculturalcooperatives.
15. Does the farmer draw good profits from thecooperative?
10. Oftentimes he cannot even make his living; only thestate draws profits from the cooperative system,
17. What is your basis for saying this?18. We read in the organizational rules ii cooperatives:
"The annual production of the cooperative is dividedamong its members only after they have fulfilledtheir obligations."
95 f;12
LXVI
19. Annual obligations towards the state?20. Yes, a large part is given to the state, then the
motor and tractor stations must be paid, the in.valids, old people, orphans scholarships, kinder.gartens and what not must be supported.
21. What is personal property?22. In the Communist social system personal properties
are personal savings and the house in which one lives.
23. What then does "private property" mean?24. Private property is any property which is used as a
means of production; private property is rareand looked down upon.
9 6
,P1K-^r
416
PJESA B TRETXANALIZI GRAMATIKORE
I. XV I
THIRD PARTGRAMMAR ANALYSIS
I. The interrogative pronoun and adjective "i sati?":
The interrogative adjective "sa?" is used to aska question related to quantity; in reply to "sa?" wehave a cardinal number.
Examples:
Sa libra keni ju?Une kam 1 (29 5, 100)liber.
How many books do you have?I have 1 (2, 5, 1UU) book.
From the adjective "sa?" the pronoun "i sati?"(e sata, te satet and te satat) is formed, which isused to ask a question related to an order orsuccession of things. In reply to "I sati?" there-fore we will have an ordinal number.
I sati dole ne garen e1UU metershit?Dola i dyti.
E sata u-klasifikue kjopixture?U-klasifikue e para.
Te satet dolen ne klaseAgimi e Petriti?
Agimi doll I treti dhePctriti i fundit.
How did you finish in thethe .100 meter dash?I finished second.
How was this paintingclassified?It won first prize.
How were Agim and Petritclassified at the endof the year?Agim was third in the classand Petrit was last.
2. Cardinal numbers denoting definite quantity:
To convey the idea of a definite quantity theparticle "te" precedes the cardinal number; the nounthat follows, if any, will be in the definite form.
Examples:
Une kam fole me te dy.
Te tre djelmt jane temartuem.Te dyja vajzat Jane temijat.
97
I have spoken to bothof them.All three of the boysare marriedr.Both girls are mydaughters.
Nom.Gen.Dat.Acc.Abl.
Nom.Gen.Dat.Acc.Abl.
!XV &am katOr vajza dhetO katra Jane ntuniver-sitet.
LXV I
have four daughters andall four of them are incollege.
Paradigms of the declension of "tn dy djelmt"(both boys) and "t0 dy" (both of them):
Masculine
t4 dy djelmtel te te dy djelmvet
tO dy djelmvettO dy djelmt
prej te dy djelmvet
Feminine
te dyja vajzatte te dyja vajzavet
te dyja vajzavette dyja vajzat
prej te dyja vajzavet
te dye, te te dyve
te dyvete dy
prej te dyve
te dyjae, td te dyjave
te dyjavete dyjave
prej te dyjave
3. The use of the subjunctive instead of the future:
The subjunctive is also used to substitute forthe future, whenever we express readiness or desireto do something.
Examples:
Jam gati te ju ap gdo gji age te me kerkoni.do te me kerkoni.
(I am willing to give you anything you ask of me.)
Shpresoj qe fundi I dhetorit te me gjeje ketu.do te me gjeje ketu.
(I hope the end of December will find me here.)
A keni shprese te vtni me mut?se do te vini me mue?
(Do you hope that you will go with me?)
PPM 'B ICATUTIUSHTRIME GRAMATIKORE
FOURTH PARTGRAMMAR DR ILL
1. Ftrdorimi i lidhores nt vend tt kohts slardhme:
a. A do t0 pranoni gfartdo pune qt tE gjeni?Po, un0 do tE pranoj gfartdo pune qt tE gjfj.
Kush do tE pranojd gfartdo pune qt tE gjOje?Unt do t0 pranoj gfarEdo pune q tE gjfj.
gfart pune do te pranoni ju?UnE do tE pranoj OarEdo pune që tE gjej.
A mund tE vtjE mjeku nE ;do or q tla thErras?Po, mjeku mund tE vtje nE or q t'a thUrrasish.
Kush mund te vtjE nE ;do or q tla therras?Mjeku mund tE vlje nE ;do or që t'a thErrasish.
Nt cilat ore mund tE vt0 mjeku?Mjeku mund tE vtjE ne ;do ore 0 t'a thErrasish.
A jane ata gati te kryejnE ;do detyre q tlu caktoj?
Po, ata jane gati te kryejne ;do detyrt, që t'u caktojsh.
Kush Isht gati te kryeje gdo detyre qe tli caktoj?Ata jane gati te kryejne gdo detyre që t'u caktojsh.
cljane ata gati te bijne?Ata Jane gati tP kryejne gdo detyre qe tou caktoj une.
gfare detyre Jane ata gati te kryejne?Ata jane gati te kryejne gdo detyre qe t'u caktojsh
h. NxInsit le te bljne pyetje nga fjalit qE vijojnU:
line do te ju ftoj per dreke kur te marr rrogen.
Na do te largohemi prej ketts kur te mbarojme kursin.
Agimi ka ndermend me shkue ne kinema posa te mbaroji;
letren.
Na do t'i pyesim shoket kur tli takojrW.
Due me genE edhe une aty kur Va blejsh.
Ata kane vendose te mos shkojne kur tli ftojn.
99 If t'
LXVI
2. Peremni pyetes "i sati?".
a. Nxinsi le te baje pyetje me peremnin "i sati?".
Mesuesi: Vllai im doll i pari i k1ases.NxInsi: I sati doll vllai juej.
Motra ime do td niset e para.sata do te niset motra juej?
Vllaznit e mij e mbaruen provimin te paret.Te satet e mbaruen provimin vllaznit e tfi?
Motrat e mija dolen te parat.Te satat dolen motrat e tua?
Shoku im mrrtjti i treti ne 1500 m.I sati mrrtjti shoku juej ne 1500 m.?
Drita mrajti e katerta ne 100 m.E sata mrrtjti Drita ne 100 m.?
..Shoket
Ae mij mrrtjten te paret me barken e tyne.
TP satet mrrtjten shel'et tuej me barken e tyne?
Motrat e mija u-klasifikuen tE parat ne 100 e 200 m.Te satat u-klasifikuen motrat e tua ne 100 e 200 m.?
Alushi u-klasifikue i katerti nder 300 vete.I sati u-klasifikue Alushi rider 300 vete?
Alushin e klasifikuinte kaiertin.Te satin e klasifikuen Alushin?
Hana u-klasifikue e pars ne histort dhe e dyta negjeograff.
sata u-klasifikue Hana ne histoti dhe e sata negjeograff?
Hanen e klasifikuen te paren.Te saten e klasifikuen Hanén?
Zekiu mori 9mimin e pare.Te satin gmim mori zekiu?
Petritin e takova sot per te treten here.te saten here e takove Petritin sot?
100
LXV I
b. Pergjegjuni ketyne pyetjeve:
E sata dite e javes isht e hanja?
E sata dite e javes asht e dielja?
E sata ore mesimi Isht kjo?
sati femije je ti ne familjen tande?
sati muej I vjetit asht prilli?
sati muej i vjetit asht tetori?
3. Nxansi le te perdori vetem numroret si fjale me vete:
Mesuesi: Une fola me Hasanin dhe me Hysenin.Nxansi: Une fola me te dy.
Une u dhash te dy ajelmvet te njajtin keshill.Une u dhash te dyve te njajtia keshill.
Te tre librat qe bleval jane shklue sivjet.Te tre Jane shkrue sivjet.
Baba mori nji shtepi me qiri per te kater vllaznite mij.3aba mori nji shtOpi me qiri per te katOr.
Tt pesO nxinOsvet u kam thine me ardhO.TO pesire u kam thinO me ardhO.
EL.
Prej te tre mOsuesvet kam marre letra.Prej tO treve kam marre letra.
A u th tO kater shokevet me ardhO mi heret nesOr?A u th6 tO katOrve me ardhO mi heret nesOr?
si njani ashtu edhe tjetri flasin shqip.W dy flasin shqip.
Si njanit a41111:u edhe tjetrit I kam dergue 1etOr.Te dyve u kam Jergue letOr.
TO dyja motrat kanO shtepi.Ti) dyja kanO shti;pi.
1 01 44
LXV I
Td trija motravet u kam dhInV pund tV lehta.TV t4jave u kam dhInd punE tE lehta.
I pumba tE trija pendat.I humba te trija.
Prej te dyj:t vajzavet kam marrd lajme tO kdqija.Prej td dyjave .kan marrE lajme td
Shtdpit ettd dy4a vajzavet Jane nE plazhE.ShtEplt el0tU dyjave janE nb,plazhe.
Te trija dritoretelianE hapdt.Te trija janE hapdt.
4. NxInsit t, baind Dvetje Aga kdto fialI.
Me kursimet qe ?Ana vjet pagova taksat e shkolles.
Im it jetonte me tlardhunat qd merrte nga pasunija epatundeshme.
Sot nE Shqipnl ka fare pak njerez qe merren meartizanat.
1
Po te bazohemi gjithelone.ne fjalEt e bates mundte bajme edhe gabime.
Nen gatt ka dy gerdhe zogjsh.
Na kemi nji baze detare me rIndes1 n'Adriatik.
Kush ml pak e kush ml shume, tE gjithd kemi- detyrimendaj prindevet.
Pitimet qe ep nji restaurant jand ma te mddhaja gjateverds.
Ka ca njerez qe i krijojnd pund vetes.
Na nxlme gjuhd td hueja qe te kuptohemi me popujtjere.
Kjo zojd kdrkon te ndahet nga I shoqi.
Banordt e nji qyte+i, te medhaj e tO vogjel, perbajnepopullsin e atij oteti.
Kjo pulle Isht shume e rralle, prandej edhe kushtonshume.
Do t'i thom q t'a shlyeje emnin tim nga lista.
Shperndamja e letravet fillon ne mengjes heret.
S.M.T.-ja e Durresit e filloi puller) vone.
r 1 0
103
LXVI
PJESA B PESTECOPE LEXINI
LXVIFIFTH PART
READING TEXT
Nji nder qellimet kryesore te luftes nacional
glirimtare ne Shqipni, e thone vete komunistat, ishte qe
komtinistat te merrshin fuqin nt dore dhe te krijojshin
nji pushtet te ri. Menjihere mbasi erdhen ne fuql, mt
1945, qeverija e re nxori ligjt 410 filluen tli vgnt bazat
nji ekonomije se re, ekonomis socialiste. Keshtu, nji
nga nji, industrija, minierat, bankat, mjetet e komuni-
kacionit ajror, hekurudhor e dear, te gjitha ndermarrjet
ekonomike e deri kullotat kaluen ne duert e shtetit; me
nji fjale krijuen "pronen socialiste," e cila Isht baza
ekonomike e pushtetit popullor ne R.P. te Shclipnis.
he R.P. te Shqipnis ka tri lloj pronash: prone
socialiste, prone personale dhe prone private. Le t'i
shofim llojet dhe format e ketyne pronave simbas kuptimit
ep secils regjimi komunist.
Sektori ml i rindesishem I ekonomis popullore Isht
sektori socialist, sepse ai isht baza e ekonomis se
shtetit ne nji kohe kur pc) ndertOhet socializmi. Sektori
socialist perfshtn: minierat, ujnat, pyjet, kullotat,
mjetet e komunikacionit, postat, telefonat, bankat, ncir-
marrjet ekonomike, nji pjese te madbe te tokes bujciesore
etj. Te gjitha keto perbljne "pronen socialiste"; kjo
ndahet ne prone shtetnore dhe prone kooperativiste. he
pronen e shtetit hS)jne te gjitha mjetet e prodbimit që
4 1i104
LXVI
thame ma nalt si edhe keto: ndErmarrjet bujOsore, radio-
stacionet, banesat, uzinat, fabrikat etj. NU pronen
kooperativiste iljne ato mjete dhe vegla prodhimi qe jane
prone e nji grupi njerzish ase ndermarrjesh. Ka shume
lloje koopera.tivash: kooperativat bujciEsore, kooperativat
e artizanatit dheakooperativat e konsumit. Pie kooperativat
e artizanatit bljng Nese rrobagepsit, kepucetaret etj.,
kurse ne kooperativat e konsumit iljne peshkataret,
fabrikat e vogla tlushqimit etj.
Kooperativat bujqesore jane natyrisht ma te rande-
sishmet, jane ato që i apin shtetit fitimet ma te mira.
rregull6ren e ketyne kooperativave lexohet se koopera-
tiva duhet te shlyeje se pari detyrimet qe ka ndaj shtetit,
te pagueje S.M.T.-ne per sherbimin qe i ka bl, te pagueje
per mbajtjen e invalidevet, te plegvet, te jetimavet,
te bursistavet, te gerdhplet dhe ma nP fund tli ndaje
fitimet ndPr anetare, d.m.th. nder bujq. Sa perqind te
prodhimit vjetor duhet t'i api kooperativa shtetit si
detyrim nuk dihet, sepse qeverija nuk e thote, por dihet
se bujku shqiptir asht aq i vorfen sa nuk i del me "jetue
nga prodhimet qe merr nga kooperativa.
Prone personale ne R.P. te Shqipnis quhen tlardhunat
qe ka qytetari nga puna e tij, kursimet, ndertesa qe
perdoret per banese, sendet qe perdoren per ekonomin
shtepijake e natyrisht veshmbathjet.
305 / frip
LXVI
Prona private, thuhet n KUshtetutV, isht nji 110
prone 0 u perkitte k1asairet shot:more te regjimevet te
kalueme. Sot, prona private isht e rra11e dhe shikohet
me s, tP keg, toka Or ndertim dhe toka e bujkut q Or
arsye te ndryshme nuk bin pjese Lie ndonji kooperative
jane dy nga format e rralla t prosas private.
1 3
106
QUESTIONS-PYMB
LXVI
1. A ishte nji rider qe1iiet kryesore td luftes nacionalglirimtare qe komunistet tE merrshin fuqin ne dore?
2. Cili ishte qliimi kryesor i luftes nacionalclirimtare?
3. cfare pushteti do te krijoshin kamunistet mbasi toa.merrshin imam ne dore?
4. Kur erdhi ne fuqi qeverija e ré?
5. Qica nxori qeverija e r menjihere mbasi komunisteterdhen ne fuql?
Ciles ekonomf filluen toi vtne bazat ligjet qe nxoriqeverija?
7. Ne duert e kujt kaluen industrija, minierat e bankat.
8. Mjetet e cilit komunikacion kaluen gjithashtu neduert e shtetit?
9. Ota tieter kaloi ne duert e shtetit?
me nji fjale, cilen prone krijuen komunistet?
11. Baza e cilit pushtet Isht prona socialiste?
12. Sa lloj pronash ka ne R.P. te Shqipnis?
13. Cili sektor Ssht sektori ma i rIndesishem i ekonomispopullore?
14. Pse Isht sektori socialist ma i rindesishmi?
15. Cilat pasuni perfshthn tie sektorin socialist?
lb. Cilen prone perbljne pasunit qe permendem?
17. Ne sa prona ndahet prona socialiste dhe cilat jane?
18. A h'jne ne pronen shtetnore te gjitha mjetet e,prodhimit qe thamE ml pare?
10. gka tjeter perfshthet ne pronen shtetnore?
LXVI
20. Ne cilen pron'e fljne ato mjete e vegla prodhimi qejane prone e nji grupi njerezish ase ndermarrjesh?
21. Sa Iloje kooperativash ka?
22. Cilat jane llojet e kooperativavet?
23. NO cilat kooperativa bljne pjese rrobagepsit, kepuce.taret etj?
24. Ne cilat kooperativa iljne peshkataret e fabrikat evogla t'ushqimit?
25. Cilat kooperativa jane mi 6.0 andesishmet?
26. Qfare fitimesh i japin shtetit kooperativat bujqesore?
27. cka duhet te shlyeje kooperativa se pari?
28. Per cka duhet t'a pagueje S.M.T.-ne?
29. Per mbajtjen e kujt duhet te paguejd kooperativa?
30. Dhe mi ne fund, gka duhet te bije kooperativa mefitimet?
31. Sa perqind te prodhimit vjetor duhet tli apikooperativa shtetit?
32. Pse nuk dihet sa pergind te prodhimit duhet t'i apishtetit?
33. Kush Isht i vorfen?
34. A i del me jetue bujkut shqiptir me prodhimet qemerr nga kooperativa?
35. Sa i vorfen Isht bujku shqiptir?
36. Si quhen tlardhunat qe ka qytetari nga puna e tij?
37. Qka tjeter mbahet si prone personale?
38. Cila prone i perkitte klasavet shognore te regjimevetkalueme?
39. Cilave klasa u perkitte prona Ori7ate?
108
LXVI
40. Ku thuhet se prona private isht nji lloj prone eklasavet shognore t* regjimevet tU kalueme?
41. Sot, cila prone Isht e rra11e?
42. Si shikohet prona private?
43. Gnat toke jane dy nga format e rralla te pronesprivate?
PPM %TARIMDimatt srapzji
LXVISIXTH MTBOMEWORK
nrshtrueni me pat rradlIV (100 fjale njaftojnV) si
e tuptojnV na oV pronft private.
e,k5
Fron n ishn OrtodoksetV Korgils (Olinurifshekuint
110.
PPM SHTATXPJALORI
tlardhuna -t
artikull, i.
artikuj, -t
artizanat,artizanate, .t
bankil, -abanka, -t
me u-bazue(und bazohem)
bujOsuer, bujqesorebujqdsord
bursist,bursista, -t
LUXSWAM PARTVOCABULARY
(f) income, revenue
(m) article
(m) trade, craft
bank
(v) to put on a base orbasis, to rely upon
(adj agricultural, farm-m & f) ing
(m) scholarship-holder
cerdhe, gerdhja (f) nest; kindergartencerdhe, -t
detar, (adj sea-, marine,detard m & f) maritime
detyrim,letyrime, .t
ckonomi, -ja
okonomik, -e
(m) obligation
(f) economy, economics
iagjo economic, economical
titim, (m) gain, earnings,fitime, -t winning
hekurudhur, -e (adj railroad-m & f)
invalid, .i-t
jetim,jetima, -t
komunikacion,komunikacione, .t
(m) invalid
(m) orphan
(m) communications
konsum,
kooperative, -akooperativa, -t
-kooperativist, -e
me krijue(une krijoj)
kullote,kullota, -t
me u-kuptue(une kuptohem)
kursimkursime, -t
me u-lexue(lexohet)
miniere, -aminiera, .t
me u-ndi(une ndahem)
ndaj
ndermarrje, -andermarrje, -t
pasi
personal, .e
me perbit(une perbij)
perfitim,perfitime, .t
i, el te rrallete rralla
LXV I
(m) consumption
(f). co-operative
(adjm & f)
(v)
(v)
(m)
(v)
(f)
(v)
(prep)
(conj)
(adjm & f)
(v)
(m)
co-operative
to create
pasture
to be understood
saving(s)
to be read
mine
to be distributed,shared, split;divided, separated
toward
enterprise, under-taking
after; since
personal
form, make up,consist of
profit
(adj rarem &
112
sistem,sisteme, -t
socialist, -esocialiste
me shlye(une shlyej)
sboqnuep, shognore-shot:more
shperndamje, -a
shprehje, -ashprehje, -t
me shtetzue(une shtetzoj)
me u-shtetzue(shtetzohet)
ushqimuer, ushqimoreushqimore
Shenime:
e ku tia dij und,ku tla dij une
S.M.T. (Stacion maqinashe traktoresh)
shikohet me s, te keq
(*) system
(ad) socialistic,m & f) socialist
(v) to pay off, toerase
(ad) socialm &
(f) distribution,dispersion
(v)
expression
to nationalize
LXVI
(v) to be nationalized
(ad) fopd.m & f)
113
... and what not,how should I know?
Machime and tractorstation
it's looked downupon
120
PJESA S PAREUSETRLME GRAMATIKORB PARAPRAKB
LXVIIFIRST PART
GRAMMAR PERCEPTION DRILL
Na veshemi nd mënides dhe cveshemi nd mbraude.
Lear veshemi na?Na veshemi ne mOngjes.
gka bijm4 na n4 m4ngjes?Nd mUngjes na veshemi.
Kur cveshemi na?Na gveshemi ne mbrimje.
gka bijm40a nd mbr1mje?Na oreshemi n4 mbrimje.
gka bajmE nE mEngjes dhe çka bijme ne mbrImje?NE mengjes na veshemi dhe nE mbrimje cveshemi.
Kur lodhemi kemi nevoi0 me u-shlodhë .
gka kemi nevojE me bit kur lodhemi?Kur lodhemi kemi nevoje me u-shlodhE.
Kur kemi nevojE me u-sh1odhE?Na kemi nevoje me u-shlodhd kur lodhemi.
A duhet t'a fi11ojmE punEn pErsEri mbasi te shlodhemi?Po, mbasi te shiodhemi duhet tta fiflojmE punen pdrseri.
Na e rregulluem dhomen, por erdhEn fftijet dhe ecrregylluen.
Kush e rregulloi dhomEn?Na e rregulluem dhomen.
gka baffle na?Na e rregulluem dhomen.
cka rregulluem na?Na e rregulluem dhomen.
Kush e grregulloi dhomOn?,PPmijet e grregulluen dhomen.
cka banE feinijOt?PPmijet e grregulluen dhomen.
114
MIAILALIAMEla.meoLs_MALIPA-01041111.1011.
ckk nuk zbbibet, mbasi tdPuna e keqe nuk zbbibet mbasi td bibet.
Xur nuk zhbibet puna e keqe?Puna e keqe nuk zhbihet mbasi td
Ne drekd u-dukPn ra td zeza. per n
cfard rash u-dukUn nE drekE?Ne drekd u-dukUn rf te zeza.
u-dukdn ré td zeza?NE drekd u-dukdn r te zeza.
Xur u-zhduken rat e zeza?Word!' dy u-zbduken rdt e zeza.
0-are rash u-zhdukdn nloren dy?Rat e zeza u-zhdukEn n'ordn dy.
Cilat ra u-zhdukEn n'ordn dy?Rat e zeza u-zhdukEn ntordn dy.
vn dv u-zhdukEn.
ULM
Giyshi imerr femiitt per dote posa ata fi11oind me ea.
Kush i merr fOmijdt per dote?Gjyshi i merr fdmijdt pdr dore.
cka bn gjyshi?Gjyshi i merr fdmijdt per dore.
X@ merr gjyshi pdr dote?Gjyshi i merr fEmi:*It per dore.
Kur I merr gjyshi I mijet per dote?Gjyshi i merr fOmijOt per dote posa ata fillojnO me ea.
Infermieri e mori td semundin per krahu dhe e coi nEdhomd.
Kush e mori td sdmundin per krahu?Infermieri e mori td semundin per krahu.
Kf mori infermieri per krahu?Infermieri e mori tE sdmundin per krahu.
115 1 22
LXVII
Qysh e mori te semundin infermieri?Infermieri e Boni te semundin per krahu.
Ku.e goi ai te semundin tue e mbajte per krahu?Tue e mbajte per krahu ai e goi te semundin ne dhome.
12i.vaiza ,u-zane dhe e kapen niina tietren per f1okesh.
10.kapen per flokesh d vajza?Dy vajza e kapen per f1okesh njina tjetren.
cka bine df xajza?Df vajza u-zune dbe e kapen njana tjetren per flokesh.
Qysh e kapen df vajza njina tjetren?Df vajza e kapen njina tjetren per flokesh.
Pse e kapen df vajza njIna tjetren per flokrsh?Df Najza e kapen njana tjetren flokesh sepse u-zOne.
Petriti e terhogi genin Der bishti.
Kush e terhoqi cienin per bishti7Petriti e terhogi genin per bishti.
gka Ara Petriti?Petriti e terhoqi qenin per bishti
gka terhoqi Petriti per bishti?Petriti e terhoqi qenin per. bishti.
Qysh e terhoqi Petriti lenin?Petriti e tOrhoqi qenin per bishti.
Qeni e kayi Petritin per pantallonash.
QkaQeni e kapi Petritin per pantallonash.
kapi cleni per pantallonash?Qeni e kapi Petritin per pantallonash.
cka i bini cleni Petritit?geni e kapi Petritin per pantallonash.
3
116
Ku e kapi Petritin qeni?40teni e kapi Petritin pEr pantallonash.
Polici e lidhi viedhEsin per duersh e PUr anbesh.
Kush e lidhi vjedhesin per duersh e pEr kimbEsh?Polici e lidhi vjedhesin per duersh e per kimbesh.
lidhi polici per duersh e per kAnbEsh?Polici e lidhi vjedhtsin per duersh e per klmbEsh.
Ne ifare menyre e lidhi polk;i vjedhesin?Polici e lidhi vjedhEsin pOL duersh e per kimbEsh.
Gjolekaupyri dhe I rrodhi giak pEr hundEsh
gka i rrodhi Gjolekes pEr hundEsh e per goje?Gjolekes i rrodhi gjak pEr hundesh e per goje.
Kujt i rrodhi gjak per hundesh e pOr goje?Gjolekes i rrodhi gjak per hundEsh e per goje.
Nga cilat pjese tE trupit I rrodhi gjak GjolekEs?Gjolekes i rrodhi gjak pEr hundEsh e pEr goje.
Irtrdorimi I ndajfoljes %los"
a. Ne fjall pyetse:
MPsuesi: Me duke% se ju jeni vllai I Tefikut.Nxinsi: A mos jeni ju vllai I Tefikut?
tine dishroj qE Hasani td kete fjete ke ju.A mos ka fjete Hasani ke ju?
Ndoshta ju e dini kur kethehet drejtori.A mos e dini kur kethehet drejtori?
Na jemi takue diku; me duket se po.A mos jemi takue ndokund?
Penden e kam humbe, por shpresoj te ju a kem dhftnejfi.A mos ju a kam dhlne jd penden?
LXVII
Shpresoj tgAdjg sonte, por nuk e dij a vjen.A mos do tg vtjg sonte?
Mg duket se Halimi ka pasE dje nji aksident: shpresojse jo.A mos ka pasg Halimi nji aksident dje?
Shpresoj qg ti tg dijsh gjermanipht.A mos di gjermanisht ti?
Mg duket se fola me jfi dje.A mos fola me jfi dje?
b. Ng fjalj qg shprehin frikg:
Mgsuesi: Ndoshta e kang arrestue.NxInsi: Kam frikg se mos e kane arrestue.
Mg dgiset se e kam humbg sahatin.Kam frikg se mos e kam humbg sahatin.
Mg duket se Agimi ka folg keq pgr mue.Kam frikg se mos ka foie keq per mue Agimi.
Nesr do tg bjerg shit pgr fat te keq.Kam frike se mos.do te bjere shi neser.
If
*BSA B tintDIALOGU
MarrEdhiniet diplomatikg dhe treRtaretV R.F. tt'ShOvnis
LXVITSECOND PART
DIALOGUE
1. A ka Shqipnija marrEdhinie dipiomatike me Shtetet eBashkueme tiAmerikds?
2. Jo as me M.B.A. as me Britanin e Madhe, qysh ngaNizIdori i 1946-es.
cogr#de kishte OrfaqVsuesi diplomatik i me1946, ambasador apo konsull?
4. As konsull as ambasador; SH.B.A. pErfaqEsoheshin nganji mision nE krye tV tE cilit ishte nji kryetir.
5. Po para LuftEs sE DytE, ambasade kishte atje?6. jo. PErfaciEsuesi amerikan ne TiranE ishte minister
fugiplotE.
7. Me cilat shtete bin tregti Shqipnija sot?8. Me vendet pertej perdes sE hekurt dhe me disa nga
shtetet prendimore.
9. Veksporton Shqipnija?10. MS shumU se gdo gji tjetEr eksporton ?rodhime tE
nentokes, ne rradhe te parO vojgur, bak0r e krom.
11. Ku ndodhen zonat vojgurore mg me rindesi?12. Rreth Beratit. Puset e vojgurit mg me rindesi jane
te pergendrueme rreth Kugoves, qe sot quhet QytetiStalin.
13. Vtjeter eksporton perveg prodhimevet te nentokes?14. Lekura, lesh, duhan, derrasa e fruta; kPto ;ane disa
nga artikujt qe eksporton Shqipnija.
15. Firma dhe shoi private Jane ato që bajne tregtime vendet e hueja?
lib. Jo. Tregtija, qofte e mbrendEshme ose e jashtme,Isht monopol i shtetit dhe nga Ministrijae Tregtis.
17. Sa Isht rroga mesatare e nji punPtuerne Shqipni?18. Nji punetor I pakualifikuem tie sektorin e bujqesis
ka nji meditje pre) 12lekesh; nP sektorin e industrisfiton pak ma shume.
LUIZ
19. Po nji punVtuer 1. kualifikuem?20. Nji'pumVtuer i kualifikuem ose nji nVpunVek t ndVr.
marrjeve tV ndryahme ahtetnore paguhet 15.22lekV nV ditV.
21. glfuqi blese ka kjo shumE?22. Ne 15 lekV ai bleu 6 kg. miell one nji kilogram
e gjymes thecier.
23. Sa thyhet dollari nV Shqipni?24. NV gek banka e thyen dollarin me 15 lekV; turistavet
u a thyen me 25.
"1.4
talk
7,8
"c-c! T .`Jt , h +. :I.e.'.
' -
Alsolla pee tariseh n
120
127
4
VP
15,
PPM II umDIALOGU
LXVIISECOND 'PART
DIALOGUE
Di ja l matic and.97.... Relations of theeope77 s Reóublic of A1biiLa
1. Does Albania have diplomatic relations with theU.S.A.?
2. No, neither with the U.S.A. ror with Great Britainsince November 1946.
3. What was the rank of the U.S. diplomatic representa-tive, ambassador or consul?
4. Neither consul nor ambassador; the U.S. was repre-sented by a mission headed by its chief.
5. What about before the Second World War, was aU.S. embassy there?
6. No. The American representative was a plenipotentiaryminister. -
7. Which nations does Albania trade with now?8. With the countries beyond the Iron Curtain and with
some of the western nations.
9. What does Albania* export?10. More than anything else minerals, primarily petroleum,
copper and chromium.
11. Where are the most important petroleum fields located?12. Around Berat. The most important oil-wells are con-
centrated in Kugov, which today is called StalinCit y-
13. What else, besides minerals, does Albania export?14. Hides, wool, tobacco, wood and fruits; these are
some of the articles that Albania exports.
15. Are these private companies and firms that handleAlbania's foreign trade?
16. No. Trade, be it domestic or foreign, is a statemonopoly and is handled by the Ministry of trade.
17. What is the average salary of a worker in Albania?18. An unqualified agricultural worker earns 12 leks a
day; in industry he earns a little more.
19. What about a qualified worker?20. A qualified worker or an emplome of the various
state enterprises is paid 15-22 leks a day.
ie9122
21. What is the buying power of this amount?22. With .15 leks, one buys 6 kg. of flour or 1.3 kg.
of sugar.
23. What is the rate of exchange of a dollar inAlbania.
24. In the bank one dollar is 15 leks; there is alsoanother exchange rate for tourists one dollaris 25 leks.
di&
AD
Asht koha me mbush@ ujb
100
ufvzz
PJESA E maiANAL IZ1 GRAMATIKORE
THIRD FARTGRAMM ANALYSIS
Verbal prefixes
a. The verbal prefix c7. and its variant sh. usuallynegate the action expressed by the basic verb.
Examples:
me ti.lodhe me u-glodhd, u-shlodhe(to get tired) (to rest)
me armatose me garmatose(to arm) (to disarm)
me veshe me oreshe(to dress) (to undress)
me getsue me shcletsue(to calm down) (to perturb)
Remark: When the verb begins with the consonant "b"and "d" the prefix zh-is used to signify the con.trary of the basic action.
Examples:
me u-duke(to appear)
me b1(to do)
me u.zhduke(to disappear)
me zhbi(to undo)
The same prefixes sh. and c., in many cases,function as intensifiers, they reinforce theidea of the basic verb.
Examples:
me lirue(to free)
me perndi(to distribute)
me pague(to pay)
124
me glirue(to free)
me shperndi(to distribute)
me shpague(to overpay, reward)
131
c. The prefix Or. also is used to reinforce themeaning of the basic verb, but the meaning ofthe derived verb is considerably altered andmust be learned as a new vocabulary item.
Examples:..
me hapg me pgrhape(to open) (to divulge, spread)
me kgthye(to.turn, turn
me caktue(to assign)
me bl(to make)
me pgrkgthyeinto) (to translate)
me Orcaktue(to define)
me Orbit(to form, consist of)
LXVII
d. The prefixes n-9 s- and z- are sometime attachedto adjectives or nouns to form verbs.
Examples:
i gjalle(alive)
kuci
(red)
me ngjalle(to revive)
me skucle(to redden)
i bukur me zbukurue(beautiful) (to beautify, decorate)
drite(light)
me ndri9ue(to enlighten, illuminate)
2. The preposition "per"
We have seen sofar that the preposition "per"governs the accusative. This preposition may alsogovern the ablative; in such a case, most of thetime it is translated into English with "by."
Examples:
me kape dike per doreper krahuper flokeshper xhaketeet
,
125
to grab someone by the handby the armby the hair
by the jacketetc.
LXVII
me lidhe dike per duersh to tie somebody's handsper kambesh feet
etj. etc.
a
me terheqe dike per veshi pull someone by the earper kambesh by the feet
per hundesh lead someone by the noseetj. etc.
Per te kalue kohen:Gjeni emnat e sendevet paraqesin pikturat ketu
poshte. Shkronjat paraqiten nga numra. Vfni shkronjatnder katrore simbas numravet qe paraqesin. Ne qofte sejeni korrekt mund te lexoni nji shprehje te patriotitshqiptir te Rilindjes, Sami Prasheri (per zgjidhje, shiffaqen e fundit)
1 '2
'8
3 4 5 '6 '5 15 5 7 8
9 10 11 8 12
-4'6
2 13 115 6
8 q 48 10 2 43 10 2 .5
45
14 4
1 -.13 10
'5
P16 17 g I'l 12 4'3 4
6 5 4 15 46 1 8 9 8 1110
4213,4,2,6,1
7,2,13,11,16
9,8-/
10, 15912
126
14,2 17,5
PJESA E [WIWIUSHTRIME GRAHATIKORE
Perdorimi I ndajfoljes "mos"
a. Ne fjali pyetdse qe tregojne dyshim, qua ase deshire:
Mesuesi: A e di ti valleokush e ka marre librin tim?Nx1nsi: A mos e di tifkush e ka marre librin tim?
LXVIIFOURTH PART
GRAMMAR DRILL
A mendon ti se ai asht zemrue me mue?A mos asht zemrue ai me mue?
Me duket se ti e ke njofO babEn tim, apo jo?A mos e ke njofte ti baben tim?
A e ke pa valle kapelen time?A mos e ke pi kapelen time?
Kujtoj se ju mla keni ba ket pyetje edhe nji heretjeter.A mos &a keni bft ket pyetje edhe nji here tjeter?
Valle, .a do te kemi shtese rroge sivjet?A mos do te kemi shtese rroge sivjet?
Dikush ka gene ketu mbr1me; kam dyshim se ke gene ti.A mos ke gene ti ketu mbramd?
VallA;, a e ka marre Agimi fjalorin tim?A mos e ka marre Agimi fjalorin tim?
VallP, a e ka gjete ndoku-h prej jush fjalorin tim?A mos e ka gjete ndokush prej jush fjalorin tin?
A e di ti valle ku ka shkue Agimi?A mos e di ti ku ka shkue Agimi?
A ban te ftofet atje, vane?A mos ban te ftofet atje?
b. Ne fjali qe tregojne
Mesuesi: Kam frike se do te ftofet djali.NxInsi: Kam frike se mos te ftofet djali.
Kam frike se do te zemrohet.Kam frilW se mos te Zemrohet.
Ai ka frike se do te bjere shi neser.Ai ka frike se mos te bjere shi neser.
127
Ndoshta e kane'arrestue. Sa keq!Kam frike se mos e kane arreatue.
Ata kane frike se do te mbesin me klase.Ata kane frike se mos te mbesin ne MAO.
Une kam frike se ata e dijne.Une kam frike se mos e dijne.
Ai ka frikt se baba do te vtje.Ai ka frike se mos te vije baba.
Na kemi frike se do te blje te ftofet.Na kemi frike se mos tO bije te ftofet.
c. Me urdhenore, lidhore e infinitiv (perseritje emesimevet te kalueme):
Mesuesi:4 Shkrueni!Nx1nsi: Mos shkruenil
Shkrueje me laps!Mos e shkruej me laps!
Shko me fjete!Mos shko me fjetel
Rrini kiqu!Mos rrini ketu!
Merre librin!Mos e merr librinl
Lahuni me uje te nxehet!Mos u-lani me uje te nxehet!
Vithuni ne rresht!Mos u-veni ne rresht!
Agimi te rrije ketu!Agimi mos te rrijel
A i the Agimit te me telefonoje?A i the Agimi mos te me telefonoje?
Ai me tha te shkoj heret.Ai me tha mos te shkoj heret.
Une dishroj te vtj me A.Une dishroj mos te vtj me j6.
1;74128
Lam vendosV me u-zgjue beret nesr.Kam vendose mos me u-zgjue heret nes&.
Ai mg ka thAne me folV me j6.Ai me ka thine mos me fole me jd.
Ai flet si me gene i rt.Ai flet si mos me qen I ri.
2. Parashtesat mohuese
a. sh-
Na e kemi fr, Voin mbrilme.
Kush e ka fr9 topin mbrime?gka kemi fr9 mbrame?
n_f_Atmi_lhfsLIRRALLAPt?
Kush e ka shfr9 topin sot?gka kemi shfr9 sot?Kur e kemi shfr9 topin?
Punet e mira e nderoine njeriun.
Cilat pune e nderojne njeriun?Ke nderojne punet e mira?Qka i bijne purWt e mira njeriut?
Punet e kegija e shnderojne njEsiun.
Cilat pune e shnderojne njeriun?Kg shnderojni; punet e keqija?gka i bajne njeriut punet e keqija?
PunUt e une vete.
Kush i rregullon punet tueja?
Cilat pune rregulloni ju vete?
Dikush mla ka crregpllue mbrimi; zyrn.
Kush mla ka grregullueQka mi ka crreguilue dikush?cka i ka bl dikush zyres sime?
129
LXVII
LXVII
e tii.
Kush e ka organizue mire njisin e tij?Cilen njisi ka organizue mire Kapiten Selmani?Si e ka organizue njisin e tij Kapiten Selmani?
Komunistat e kane couanizue ekonomin e vendit.
Kush e ka gorganizue ekonomin e vendit?Cilen ekonomi kane corganizue kamunistat?Qka i kane b komunistat ekonomis se vendit?
3. Parafjala "per" me ablativ
Ajimi e kapi shokun e tid D r kambe.
kravate.: Agimi e kapi shokun e tij per kravate.dore.
xhakete xhakete.floke flokesh.pantalluna pantallonash.krah krahu.vesh veshi.
Mos e terhigni cualin_ar_flokesh!
xhaketi'.
veshkrahkamtli;
Mos e terhigni djalin per xhakete!itItftft
veshi.krahu.kambe.dore.
U-munlova me e mbajti; per krahu, yorAgsts21,_
xhaketi; U-mundova me e mbajte per xhakete, porme shpetoi.
krah krahu, "
floke flokesh, "
kamhi; kambepantallona pantallonash,
por me shpetoi.
4. B1ni pyetje nga fjalit qe vijojne:
U-gudita shume n6a clendrimi i tij anmiqsor.
Miniera ma e madhe e bakritigjindet ne Rubik.
Puyija Mese e dollarit nuk Isht aq e madhe sagjati: luftes.
130
LXVII
Fara luftes, ne Shq4 pass mjaft firma tregtarete hueja.
Franca dhe Italija kane perfaqesues diplomatike neTirane.
Ne fund te nji letre na vtme gjithemone firmen.
Luejta kumir gjithe naten, por nuk fitova gjg.
familjet tona kane pase gjithemone marredhinie temira.
Lekuren e dhenvet ne ShqipnI e perdorin per tlu-ulembi te dhe ajo quhet "postiqe".
Me "pasunI rWntoke" zakonisht kuptojme ato gka nxjerrimnga minierat.
Kur nji vend ka bregdet, aty Jane te pergendruemeedhe gytetet.
Detyra e mesuesvet ne rradhe te pare Isht me Mesue.
Kur thomi "valute" zakonisht kuptojme tC hollat enji shteti te huej.
Mesuesi u dha nxInesvet nji teme, qe zhvillojshinne shtepi.
Sot (1965), nji dollir amerikan thyhet me 15 leke.
Ndersa po mbyllshem Aritoren u-thye xhami.
Kryetari i zyres mvurdhenoi me i shkrue nji leterzyres suej.
Deri tash kam kursye nji shume te vogel te hollash.
Mielli I misrit ka ma pak ushqim se mielli i grunit
Duhani ka gene me,nopol-i shtetit edhe para luftes.
Nepunesit e siltetit paguhen gdo muej.
Une do t'a gjej ate kudo qe te fshehet.
Plaga ime, ne vend ts. te sherohet pc) kegsohet.
131
PJESA B PEST2CORI LEXIMI
LXVIIFIFTH PART
READING TEXT
Mbas ardhjes ne fuqi te komunistavet, ne Nanduer tp
vjetit 1944, qeverija e tyne e pare kerkoi qe te njifet
nga shtetet prendimore. Shtetet e Bashkueme t'Amerikes
derguen ne Shqipni nji mision pr te pi se glpo ngjante
atje dhe qtpune pc) zhvillonte Fronti Demokratik. Ky
ishte emni i ri i organizates "Levizja Nacional glirim-
tare," mbrapa te cilit fshehesh partija komuniste. Edhe
Anglija bini te njljten gji. Hapat e pare pra drejt
vendosjes se marradhanievet 1ip1omatike ndermjet ketyne
vendeve ishin bl, por gjate vjetit 1946 marredhaniet
ndermjet Shqipnis dhe Shtetevet te Bashkueme u-keqsuen
per keto arsye: vendet prendimore nuk pranuem me dorezue
refugjatet politike qe ishin strehue n'Europe, e sidomos
nlItall e Greqi; ca prej anetarevette misionit amerikan
e anglez u-nxoren jashte nga Shqipnija, tjeret s'mund te
dilshin nga kryeqyteti pa leje; puna e njerezvet te
UNRRA-s u-bl e pamundun nga veshtiresit qe u shkaktonte
qeverija. Por arsyeja ml e madhe ka gene se qeverija
shqiptare nuk kerkoi kurr vendosjen e marredhlnievet
diplomatike me Shtetet e Bashkueme, kurse keto te fundit
e kishin kerkue disa here. Perveg ketyne, radiostacioni
i Tiranes dhe gazeta "Zen i Popullit," organ i K.Q.
te P.P.Sh., filluen'te perdorin nji gjuhe shume te keqe
kunder qeveris se Sh.B.A. dhe politikes se saj. Ne
170
. 132
LXVII
nji atmosfer# tP tine anmiqsore, me 5 NInduer 1946,
Ministri i Jsshtë i Amerikes urdhenoi terheqjen e misionit
amerikan nga Shqipnija. Merl sot stjane b2 hapa tjere
per vendosjen e marredhinievet diplomatike.
Tregtin R.P.Sh. e bin me te gjitha vendet pertej perdes
se hekurt, ne rradhe te parE me cekosllovakine, me
Gjermanfn Lindore, me Hungarin dhe Rumanin. Nuk duhet
harrue se Shqipnija nuk ka marredhinie diplomatike ase
tregtare me Bashkimin Sovjetik; keto dr shtete u-prishen
ne vjetin 1961, dhe deri ne ket date 42% e tregtis se
Shqipnis bahesh me Bashkimin Sovjetik. Mallnat ma me
randesi qe Shqipnija. eksporton në keto vende pertej perdes
se hekurt jane: prodhimet e nentokes si vojgur, baker
e krom, dhe artikuj tjere si lekura (sidomos lepurash
e dhelpnash), lesh, pambuk, duhan, ulltj, derrasa e
fruta.
Tregtija me vendet e lira te Prendimit asht e vogel;
pjesa ma e madhe e kesaj tregtije ballet me Italin.
Qeverija komuniste shqiptare asnji here nuk ka dhane
informata rreth valute.s me te cilen paguhen mallnat qe
imp(q-ti,hen nga vendet e hueja. Dihet se ne marredhaniet
tregtare nderkombetare leku nuk pranohet; me vendet
prendimore gmimet caktohen ne dollare, kurse me vendet
e demokracis popullo.re ne rubla.
.41*.
LXVII
QUESTIONS - PYETJE
1. Nga cilat shtete kerkoi (IV te Offet geverija e pare komuniste.
INVIR
2. gka kerkoi qeverija e pare e komuniste.
3. !Cur kerkoi qeverija e pare e komuniste qe te njifetnga shtetet prendimore?
4. Me q,date erdhen komunistat ne fuql?
5. gka derguen Shtetet e Bashkueme ne Shqipni?
6. Pse e derguen at mision Shtetet e Bashkueme neShqipni?
7. Cili ishte emni i ri I Levizjes Nacional glirimtare?
Cila organizatO fshehesh mbrapa Prontit Demokratik?
9. Cili shtet tjeter Ani te njijten gjl, d.m.th.dergoi mision?
10. Drejt vendosjes se cilave marredhinie ishin bt hapate pare?
11. 'Me dergimin e cilave misione ishin bft hapat e paredrejt vendosjes se marredhinievet diplomatike?
12. Drejt vendosjes se marredhlnievet diplomatike ndermjetcilave vende ishin hi hapat e parn
13. Gjate cilit vjet u-keqsuen marredhiniet ndermjetShqipnis dhe Shtetevet te Bashkueme?
14. Qka ngjau gjate vjetit 1946?
15. Cilet refugjate nuk pranuen me dorezue shtetetprendimore?
16. Ku ishin strehue keta refugjate?
17. Vu ngjau ca prej anetarevet te misionit amerikane anglez?
18. Po.ca tjereve, anetare te misionit, qtu ngjau?
19. Pse u.bi e pamundun puna e njerezvet te UNRRA-s?
134 1
LXVII
20. Cilat kane gene gra kater nga arsyet per te cilatu-kegsuen marredhiniet,dip1omatike?
21. Port arsyeja id e madhet a ka gene se qeverija shqip-tare nuk kerkoi kurr vendosjen e marredhinievetdiplomatike?
22. Cila geveri.nuk kerkoi vendosjen e marredhinientdiplomatike?
23. Po Shtetet e Bashkueme tlAmerikes, e kishin kerkuevendosjen e marredhanievet diplomatike?
24. Cilatorgane filluen te perdoriu nji gjuhe te kegekunder cleveris sU Sh.B.A.?
25. Organ i ciles organizate isht gazeta "Zeri i Popullit"?
26. Kush e urdhenoi terhegjen e misionit iimerikan ngaShqipnija?
27. NU 0.are atmosfere eMinistri A jashtem i
28. Me q'date e urdilenoiatmosfere anmiqsore?
urdhenoi terheqjen e misionitSh.B,A.?
ai terheqjen e misionit nE nji
29. Deri sot, a jane bl hapa tjere per vendosjen emarredhipievet diplomatike?
30. Me gfare vendesh bin tregt4 R.P.Sh.?
31. Cilat jane ato vende pertej perdes se hekurt, me teci1at bah tregti R.P.Sh.?
32. A ka Shqipnija marredhlnie diplomatike me BashkiminSovietik?
33. Kur u.prishen keto dt shtete?
34. Deri fie vjetin 1961, me cilin shtet blhesh 41% etregtis se Shqipnls?
35. Cilat Jane prodhimet e nentokes që eksportonShqipnija?
36. Qfare lekurash eksporton Shqipnija?
LXVII
37. cka tjeter eksporton Shqipnija n vendet pertej perdesse hekurt?
38. Tregtija qe bihet me cilat vende Isht e vogel?
39. Me cilin shtet te Prendimit bihet pjesa mi e madhee kesaj tregtije?
40. Cila qeveri nuk ka dhine informata rreth valutes mete cilen paguhen mallnat?
41. Per cilet mallna jemi tue fole?
42. A pranohet leku ne marredhiniet tregtare nder-kombetare?
43. Me gfare valute caktohen oimet me vendet prendimore?
44. Po me vendet e demokracis popullore, me çfare valutecaktohen glimet?
I 4 rj
136
LXVIIPPM B GJASHTM sunis PARTDEMI SHTSPIJB W3MBWORK
Plotesoni fjalit q vijojnU:
1. Me at njeri stkam pase kurrgood relations
2. POrtej nuk kane mbjelle miser.the river
3. Al nuk Isht i pasun, por ka njia large amount
te hollash, qi ka gjate luftes.earned
4. Ky Isht nji ilag per ata, që kanedry skin
5. Gjendja politike e botes stka gene kurr e mire dhe
gdo dite.is getting worse
BIni 5 fjall me fjalet ge vijojne:
anmigsor -e
firme, -a
me u-fshehe
te pirgendrueme
me urdhenue
PAISA SHTAT1FJALORI
ambasade, -aambasadat -t
ambasador,ambasador, -t
anmiqsor,anmiqsorV
atmosfere, -a
baker, bakri
bids, -e
Britanija e Madhe
demokratik, -edemokratike
diplomatik, -e
me dorezue(une dorezoj)
me eksportue(une eksportoj)
firme, -afirma, -t
me fitue(une fitoj)
front,fronte, -t
me u-fshehe(une fshehem)
fucliplote
LXVIISEVENTH MT
VOCABULARY
(f) embassy
(m) ambassador
(ld) hostilem & f)
(f) atmosphere
(m) copper
(ad) purchasing powerm & f)
(f) Great Britain
(ad) democraticm &
(ad) diplomaticm & f)
(v) to hand over, deli-ver; present;ordain; give intocustody
(v) to export
(f) firm; signature
(v) to win, gain, eirn
(m) front
(v) to hide
(ad) plenipotentiarym & (inveoted with
fa power)
138 14.7
iv ev tV hekurtte hekurta
te jashtftev te jashtme
me u-keqsue(une.keqsohem)
konsull,konsujv -t
krom,
te kualifikueme, te kualifikueme
laurel -alekura, -t
dr
marredhinie, -amarredhlnie, -t
meditje, -ameditje, .t
mien, -i
mision,misione, .t
monopol,monopole, -t
nentoke, -a
me u-pague(une paguhem)
te pakualifikueme, te pakualifikueme
me u-perfaqesue(une perfaqesohem)
iv te pergendrueme, te pergendrueme
pertej
,LXVII
(adj iron., of iron;m & f) strong
(adj foreign, external,outer
(v) to get worse,deteriorate
(m) consul
(m) chrome
(adj qualifiedm & f)
(f) hide, leather;skin, rind, peel
s(f) relation
(f) wage
(D) flour
(m) mission
(m) monopoly
(f) underground
(v) to be paid, toget paid
(adj unqualifiedm &
(v)
(adjm &
(prep& adv)
to be rt resented
corwentrated
beyond, on theother side
politikV, -a
rubtl, rublarubla, -t
sektor,sektore, -t
shume,shuma,
tregtir, -etregtarE
turist, -1turista, -t
me u-thye(une thyhem)
me urdhenue(une urdhenoj)
valute, -a
vojgur,
vojguror, -evojgurore
me zhvillue(une zhvilloj)
Shnime:
me bi tregti
tie rradhe te pare
MU
(f) policy, politics
(1) ruble
(n) sector
(f) sum, amount
(adj trade-, commercialm & f) trading, merchant
(m) tourist
(v) to be exchanged (formoney); to be broken,shattered; be de-feated
1 7
140
to order, command
currency
oil (petroleum)
oil-
to develop, evolve
to trade
primarily
PJESA B PAW!=UM GRANATIKORE PARAPRAKE
LXVIIIFIRST PART
GRAMMAR PERCEPTION DRILL
Mbiemni q perdoret para e mbas emnit
a. i njajti'
ExAlht i
ciii punetuer asht ky?Ku ka punue-i njajti punetuer?
ilterftfalEAKAERLIELEVLIL.Pme.....giallht!LAg_n t t punetuer.
Edhe cila shtepf isht e le njajtit punetuer?kujt asht shtepija qe kam marry une me qiri?
Rothe une i kam dhane te holla hut te nAjtit punEtuer.
Cilit punetuer I ieni dhane ju te holla hui?gka i keni dhane ju te njajtit punetuer?
Ai do te
Cilin pL.,iftuer do te marri ai me punue?Kush do t'4 marri te njajtin punetuer?
Njiltese si WOO kam marre edhe une prej te nitjtitpunetuer.
Prej cilit punetuer keni marre ju nji ftesb si kEte?cfare ftese keni marre ju prej te njtjtit punOtuer?
Kip liber asht LeigUiLemeatelnekeni juneshtepi.
A asht ky libEr I njajte me ate qe keni ju ne shtEpi?Ciii lihr asht I njajte me ate 0 keni ju neCiii liber asht I njajte me ate qe keni jul por jo
njajti?
b. e njajta
Kjo asht e niajta grue me tE cilOn fola dle.
A isht kjo e njajta grue me te cilEn fola.dje?Cila asht kjo grue?
LXVIII
Keta land fVmildt e sd njtitVs grue QV erdhi sot
gML312.1...
A jand kdta fdmijdt e sd njtjtds grue qd erdhi sot!IV zyrd?Pdmijdt e cilds grue jand kdta?
nittjtOszrue i kand thlnd td vtid nd zyrP edhe niiherd.
Cilds grue i kand thInd td vtjd nd zyrd.edhe nji herd?çka i kand thInd tP btjd sV njtjtes grue?
n# rragt-
Kush e takoi pdrsdrt nt rrugd tV njtjten grue?CilOn grue takova pdradrt nd rrugd?
Und i Mel vet orej sd nit_ites grue lad i blen ti.
Kush i blen vet prej sd njtjtds grue cid i blen ti?Prej ciles grue i blej une vet?glblej ume prej se njijtEs grue?
Kio shtepilshttailitUatjArtAiLiaga-lig.-
A Isht kjo shtepi e njijte me ate cle pashe dje?Cila shtOpt Isht e njljtd me ate qd pashd dje?Cila shtept Isht e njtjtd me ate cid pashd dje porjo e njtjta?
njljtet
:TV nilitet unetore do te vt"nd edhe ke une.
Cilet punetore do te vtjne ke ju?Ku do te vtjne te njtjtdt punEtore?
Une do te marr te njtjtEtIolundtgrO.
Cilet punetore do te merrni ju?Kush do t'i marri te njtjtdt punetore?
te njtjtat
Keto land te nlittall_mja_me tE cilat fola die.
ChIat vajza Jane lito?Kush foli dje me te njtjtat vajza?
142
LXVIII
Mb do tO tako' sot tV
Cilat vajza do tO takoni sot?Kush do t'i takojO te 11j1jtat vajza q kam takue une?
e, i vetmi
Kio LILLatstaifilg e te vetmit v111 callam n Shqipni.
Cila fotografi 1sht kjo?Kjo 1sht fotografija e cilit v111?
Sot do t'i shkrue* te vetmit v111 qe kam ne Shqipni.
Cilit v111 do t'i shkrueni sot?Kur do t'i shkrueni te vetmit v111 qe keni ne Shqipni?
Te vetmin njeri qe arrestuen e 1eshuen te nesermen.
Cilin njeri leshuen te nesermen?Kur e leshuen te vetmin njeri që arrestuen?
Sot mora 1eter prej te vetmit v111 qe kam ne ShOlInf.
Prej cilit v111 mora leter sot?Kush mori leter prej te vetmit v111 qe ka Ae Shqipni?
f. e vetmja
Klp Isht e vetm.iA vajze qe vjen heiet.
A 1sht kjo e vetmja vajze qe vjen heret?Cila isht e vetmja vajze qe vjen heret?
Ky 1sht provimi I se vetmes vajze qe mbeti në klase.
A Isht ky provimi i se vetmes vajze qe mbeti ne klase?Provimi I ciles vajze Isht ky?
vajz qe ka ne Shqipni.
Kush i dergon pako se vetmes vajze qe ka ne Shqipnl?cka i dergon ai se vetmes vajze qe ka ne Shqipni?
Sot humba tO vetmen pende qe kishem..
Cilen pendO humbet sot?Kur e humbet te vetmen pende qe kishi?
.143
LXVIII
atT.9.120.tettf..11,..._mesva'zkam n# ShOpni.
Pte.j ci1es vajze moret sot 1eter?Kur moret leter prej se vetmes vajze qe keni neShqipni?
Si "i njajti" dhe "i vetmi" edhe mbiemnat tjere mundte vehen para emnit me qellim qe te theksohet fakti.
Mesuesi: Ti je nxansi i pare amerikan qe ke studjue shqip.Nxansi: Ti je i pari nxanes amerikan qe ke studjue shqip.
Kjo asht fotografija e nxansit te pare amerikan qeka studjue shqip.Kjo asht fotografija e te parit nxanes amerikan qeka studjue shqip.
NxInsit te pare amerikan qe ka studjue shqip i kanedhlne nji pune te mire.Te parit nxanes amerikan qe ka studjue shqip i kanedhane nji pune te mire.
Une kam njofte nxansin e pare amerikan qe ka studjueshqip.Une kam njofti; tC parin nxInes amerikan qe ka studjueshqip.
144
*PAM B DYT1DIALOGU
a
Ardsimi ne Shqipni
LXVIIIswan PART
DIALOGUE
1. Kamdlexue se gjate periudhes se paraluftes, ne Shqipnika pase nji sistem shkollor modern.
2. Asht e vertete. !Vat kohe aresimi ka gene influencuenga qytetnimi prendimuer.
3. Si Isht i riorganizuem sot ari!simi shqiptir?4. Asht i riorganizuem simbas sistemit.shkollor sovietik,
ne baza politeknike-praktike.
Cila isht baza e aresimit te pergjitheshem sot?h. Shkolla 11-vjegare, e cila ndahet ne shkollen 8-vjegare,
qe Isht e detyrueshme, dhe ne shko110 e mesme,"*0zgjat tre vjete.
7. gka doni me thihe ju me fjalet "baza politeknike-praktike"?
8. Due me thane se gjate shkolles 11-vjegare, para1e1ishltc me landet e aresimit te pergjitheshem mesohen edhe
mjeshtri te ndryshme.
9. Atehere ato shkolla cienkan teknikume.10. Jo. Teknikume jane shkolla te mesme te veganta pro-
fesionale, ku nxInsi specializohet ne nj!_ zanát.
11. A mund te me numroni ndonji prej ketyne teknikumeve12. Po. Teknikumi i Naftes, Teknikumi i Fiskultures,
Teknikumi i Ndertimit, Tejcnikumi Bujqesor eZooteknik etj.
13. Mbasi nji i rf merr maturen, qfare mundesfsh i openatij per te '-pariledhe bâ kariere?
14. Mund te regj.,strohet ne nji nga fakultetet e ndryshmet'Universitetit Shtetnor: ne mjeksf, ne drejtesf,ne letersf etj.
15. cljane qerdhet dhe kopshtet e femijevet?th. Nt teorf Jane gendra edukimi tlaresimit parashkollor,
ku femijevet u mesohen lojna e u epen njohunf tedobishme.
17. Po pe praktike?18. Tue gene se qeverija dishron pjesemarrjen sa mS te
gjIne te grues
145
LXVIII
19. B kuptoj; ato shdrbejnf 71r tf ruejtV femijUt gjateditfvet qf prindft dalin nf pune.
20. Tamam. Pfrve; kfsaj, qeverija Orfiton nga kftoshkolla Or tots dhinf ffmijfvet njohunit e para tfbotfkuptimit komunist.
21. Itse, a mendon se Oat moshE mund ttinfluencohet njiffmijf nga propaganda komuniste?
22. Tla merr mendja. Pfmija vixen ttadhurojf disa njerfz,tturrejf disa tjerf; me fjalf tjera, rritet me para-gjykime.
23. Desha tf dij digka edhe pEr arfsimin e nalte.24. E lamf per nji here tjeter ket subjekt.
146
ha-
4116
.0/101101.
.yrammariar
*1-
k
4 41)\
a_
emll
scie , im
-11#
a
t.1.1. 7-1.7-0111,_IN
lzoN
111Atop,
Al...(Owl
_i*A1641. OIZLO -tr(or
- .
NINO':.
._ --
AlV' a'.tef....,-,4,. RI, ,- or
MI 1?rr`---
;.6-,, &iv 4,...... - -0
*4%, ill:,..._________dril_IL
1,
PJESA B DYT1DIALOGU
LXVIIISECOND PART
DIALOGUE
Education in Albania
1. I have read that during the pre-war period Albania hada modern educational system.
2. That's right. At that time the Albanian education wasunder the influence of western civilization.
3. How is the Albanian education reorganized now?4. It is reorganized on Ihe basis of the Soviet educational
system, polytechnical and practical.
5. What is the basis of the general education today?6. The 11 year school, which is divided into an 8 year
obligatory school and a three year high school.
7. What do you mean by saying "the polytechnical and prac-tical basis"?
8. I mean that during the 11 year schooling, along withgeneral education various skills are also taught.
9. Then these schools are vocational schools?10. No. Technical high schools are special schools, where
a student specializes in one skill.
11. Can you enumerate some of these technical high schools?12. Yes. The Petroleum Technical High School, Physical
Education High School, Construction High School,Agricultural High School, Zootechnic High School, etc.
13. After a young man receives his high school diploma,what possibilities does he have to progress and make acareer?
141 He can enroll in mme of the.branches of the StateUniversity of Tirana: in medicine, law, literature,etc.
15. What are the "nests" and the "gardens" for children.16. In theory they are the centers of pre-school education,
where children are taught how to play and given use-ful knowledge.
17. What is the practical usefulness of this?18. Since the government requires women's greatest partici-
pation in industry ...
19. I get it now, they serve to care for the childrenduring the days their parents work.
20. Exactly. Besides this, the government takes advantageof these schools to teach the children the firstelements of communism.
148 1.7,i;
LXVIII
e
21. Why, does the government think that at that age childrencan be influenced by propaganda.
22. Naturally. The Child learns to adore some people,hate others, in other words he grows up with prejudices.
23. I wanted to know something about higher education also.24. We will leave the subject for some other time.
7-7777;1,V7WQMWM---"----
.TiranO
PAU E TRETSANALIZI GRAMATTKOR\
1. Adjectives preceding nouns
a. As a rule in Albanian thenoun. The adjectives
e, tE njtjtEtU njtjta
Nina.
Gen.Dat.Acc.Abl.
LXVIIiTHIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
adjective follows the
td vetfte, td vetme
.precede the noun they modify. These adjectivescarry the case ending, While the noun indicatesonly the meaning and is used in the indefiniteform.
Examples:
MO vizitoi i njajti mjek q tO vizitoi tt.The same doctor that examined you examined me.
Mora me girl tE nAtdn shtdpi q kam pas 4 vjetd
ma pard.I rented the same house that I had 4 years ago.
TE vetmit njerl q i kam sbkrue keto kohdt efundit asht Thomai.Thomas is the only person to whom I wrote lately.
Humba tO vetmen pnd që pata.I lost the only pen I had.
The paradigms o "i njijti"
Masculine
i njtjti libtrtE tE njtjtit libEr
tE njtjtit libErtE njtjtin libEr
prej te njtjtit libEr
Feminine
Nom. e njtjta vajz*Qen. i , e, t0 sE njitjtEs vajzEDat. sE njtjtEs vajzEAcc. te njtjtEn vajzEAbl. prej s0 njtjtEs vajzE
150
te njijtEt libratd te nj1jtEvet libra
tE njijtEvet libratE njtjtEt libra
prej td njajtOvet libra
tE njajtat vajzae, tO tE njljtavet vajza
tE njtjtave; vajzatP njtjta,./ajza
prej tE njtjtavet vajza
LXVIII
An adjective for emphasis may precede the noun it
modifies.
Examples:
Ti qe i pari nxitnEs q mbarove provimin.You were the first student to finish the test.
Po, ashtu isht, I dashuni shok.Yes, that's correct my dear friend.
I mjeri djal, sa shumP po vuentPoor boy, he is suffering so much!
Nouns used as adjectives
In Albanian a noun, without a particular ending,may function as an adjective. Whenever this happens,the student is encouraged to learn them as idiomaticexpressions rather then learn to follow a pattern%
Examples:
Agimin e kam shum6 shok (d.m.th. I dashun).Agim is a very good friend of mine.
Ti babe mi firlije se yt bin (d.m.th. mi i vogn).You are more childish than your son.
Ky Isht nji problem geres,(d.m.th. i rIndesishem).This is a problem of capital importance.
palingnal tammannui
LXVIIIFOURTH FART
GRAMMAR DRILL
I. Mbiemni kur Ordoret para e mbas emnit.
a. i njtjti
Ey Isht i nititkoficer. me tE cilin fola_die.
Cili oficer tsht ky?
KEta 1an E fdmi'Et e tE n I tit oficer me td cilin
FEmijet e cilit oficer jai* kEta?
TE nititit Dolic i thash tE njtjten 4AI.
Cilit polic i thash tE njliten gjl?
Te njlitin oficer e sjell pErditE me automobil nE
ahtent.
Kash e *jell te njtjtin oficer perditE nE shkoll0 meautomobil?Cilin oficer sjell perdite nE shkollE me automobil?
Njemi orel t njLitit qvtet.
A jemi na prej tE njtjtit qytet?Cilet jane prej tE njtjtit clytet?
Ky automobil Isht i ruitiU me ate 0 ke blk ti.
Me cilin automobil. Isht i njtjte ky automobil?
b. e njtjta
Ejo Isht,e nitita gill q mE ka ngii ma pare.
Kur me ka ngji e njt4ta gjt?Kujt i ka ngj& e njtjta gjt mt pare?
Ketc_Ljlay_t.A janE keto syzat e sP njtjtds tavolind?Syzat e ciles tavolinE Jane tato?
t
LXVIII
I shkrova edhe nji here se njljtes ztre per ketgashtje.
A i shkrova edhe nji here se njljtes zyre per ketga-shtje?Ciles zyre I shkrova edhe nji here per ket gashtje?
Une i thash atij te njajten
Kajt i thash ane te.njajten gja?gka I thash atij?
_Frei se)ailites kushrtne kam marre edhe nji liber.
Kush ka marre edhe nji liber prej se njljtes kushrtne?Prej cites kushrine kam marre ane edhe nji liber?
o kravate asht e njajte me ate qe ke va ti.
A asht kjd kravate e njajte me ate qe ke va ti?Cila kravate asht e njajte me ate qe ke va ti?
c. te njajtet (emnore)
Keta _lane tu nitItet niukz_ge arrestuen ca ditema pare.
A jane keta te njajtet njerez qe arrestuen ca ditema pare?cilut janU keta njerdz?
Te njajtet njçrez_I kam
Ci1et kam pi tue kalue neper ket rruge?Ku i kam pi tue kalue keta njerez?
AutomatilaWeitLyjetilAne pothuej te nAiti:.; meata te vjetit te kaluem.
cilut automobila jane pothuej tu njajte me ata tevjetit te kaluem?
ty njajtat (emnore)
Te njajtat gri kane ardhe edhe ma paa put. te kerkuedjelmt e tyne.
cilai grl kanu ardhu edhe ma pare per te kerkue djelmte tyne?Pse Kane ardhe tu njajtat gri?
153 160
LXVIII
'fl!niftitst
Cilat gra pashd tue ht nd paid?Ku i pashd tue ht td njajtat gra?
Kdto kdmishajand td njaita me ato 9V ke ti.
A jand kdto kdmisha td njajta me ato qd ke ti?Cilat.kftisha jand te njajta me ato qd ke ti?
e. i vetmi
Skdnderi asht i vetmi shok q kam q _le pi rakin.
Cili asht I vetmi shok qd sle pi rakin?Vnuk pi i vetmi shok q kam?
shquotare q keiui pasd.
A asht ajo fotografija e te vetmit nxands me origjineshqiptare qd kemi pasd?Fotografija e cilit nxands asht ajo?
l_p_tr.e'atdvetkishte shkrue.A i pdrgjegja te vetmit njeri cie m0 kishte shkrue?Cilit njerl i pergjegja?
Sot shiten te vetmin automobil sad u kishte mbete.
A e shitEn sot te vetmin automobil qe u kishte mbete?Cilin automobil shiten sot?
Mora leter prej te vetmit shok që kam.
A mora leter prej te vetmit shok qe kam?Prej cilit shok mora letdr?
f. e vetmja
Kjo asht e vetmja mdnya per td punue.
A asht kjo e vetmja mdnyrd per td punue?Cila Isht e vetmja mdnyrd pdr te punue?
!Co asht foto rafi a e sd vetmes zo 0 italo-shqiptarenio .
A asht kjo fotografija e se vetmes zoje italo-shqiptare yd njof?
154/GI
LXVIII
Potografija e cites zoj0 asht kjo?
dhash eliciatasine se vetmes va'ze 0 kishtembet0 Da marre.
A i dhash pak ambelsine sE vetmes vajze qe kishtembete pa marre?Cites vajze i dhash pak ambe1sine?
" ShPrej ciles vajze kam marre leter?Kush ka marre leter prej se vetmes vajze qe ka neShqipnl?
g. te vetmit
4.a, te Sigurimit land te vetmit njerez qe I paguelnemire.
A jane ata te Sigurimit te vetmit njerez qe ipaguejne mire?Cilet Jane ata qe i paguejne mire?
Ata jane te vetmit njerez_qe nuk i kane fale.
A jane ata te vetmit njerez qe nuk I kane fale?Cilet jane te vetmit njerez qe nuk i kane fale?
h. ti vetmet
Ato )ane te vetmet gri qe studjojne gjuhe te huejane ket shkolle.
A jane ato te vetmet gri qe studjojne gjuhe te huejane ket shkolle?Cilat jane te vetmet grI qe studjojne gjuhe te huejane ket shkolle?
Dje shita te vetmet pula (le kishem.
A shitet dje te vetmet pula qe kishi?Cilat pula shitet dje?
2. Mbiemni yard emnit per te theksue faktin.
a. i pari pare
155
LXVIII
A Isht ky i pari udhetim qb po b2j me aeroplan?Cili Isht i pari udhetim qe po blj me aeroplan?
Roia arrestoi te parin
A e arrestoi roja te parin ushar ge ani pa leje?Cilin ushar arrestoi roja?
Ai ka gene mesuesi i pare ne ket shkolleae ka mesuejaponisht.
A ka gene ai mesuesi I pare ne ket shkolle ge kamesue japonisht?Cili ka gene mesuesi i pare ne ket shkolle ge ka mesue
japonisht?
Njeriun e pare e quejshin Adam.
Ke quejshin Adam?Si e quejshin njeriun e pare?
h. e para e pare
Kjo Isht e para here qe I thash.
A Isht kjo e para here ge i thash?Cila herij Isht kjo ge i thash?
Nuk me dhane leje te p4ren here; prandej blnaperserl.
A 'Ana lutje perserl mbasi nuk me dhane leje herne pari;?Vbana mbasi nuk me dhane leje heren e pare?
Kir) Isht ndertesa e pare qe ka ndertue shognija jone.
A Isht kjo ndertesa e pare ge ka ndertue shognijajnne?E sata ndertese 2sht kjo ge ka ndertue shognija joni=?
A shkova vetem heren e pare?Cilen here shkova vetem?
I f;
156
LXVIII
c. tE parEt - e pare
A jane Shqiptaret te paret banore te Ballkanit?Ci1et jane te paret banore te Ballkanit?
Te paret njerez qe arrestuen i derguen nsItali.
A i derguen n'Italf te paret njerez qe arrestuen?dilet njerez derguen n'Itall?
fiats_paredalinzaluer." dalin ne gershuer zakonisht fiqt e pare?Kur dalin ficit e paa?
Studentat e pare 90 erdhen i dergova ke dre.tori.
A i dergova ke drejtori studentat e pare qe erdhen?Cilet studenta dergova ke drejtori?Ke kush i dergova studentat e pare qe erdhen?
d. te parat e para
Keto jane te parat prodhime (le merr nga kjo toke.
A jane keto tt parat prodhimet qe merr nga kjo toke?Cilat prodhime jane keto?
Te parat prodhime i mbajti per vete.
A i mbajti per vete te parat prodhime?Cilat prodhime mbajti per vete?
Qytetet e para te Shqipnis kane mbi 30 mije banore.
A kane mbi 30 mije banore qytetet e para te Shqipnis?Cilat qytete te Shqipnis kane mbi 30 mije banore?
Mesimet e para i di pothued permendsh.
A i di pothuej permendsh mesimet e para?Cilat mesime di pothuej permendsh?Kush i di pothuej permendsh mesimet e para?
LXVIII
3. Numer plus mbiemen
Pakulteti i mjeksis Isht 6-vjesir.
A Isht 6-vjecrir fakulteti I mjeksis?Cili fakultet Isht o-vjeitr?Sa I gjate isht fakulteti i mjeksis?
Pakultetti drejtesis isht 4-vjegir.
A Isht 4-vjegir fakulteti I drejtesis?Cili fakultet isht 4.vjegir?Sa i gjate Isht fakulteti i drejtesis?
4. NxInsi le .L.1011:e pyetje nga keto fjali:
1. Shqipnija ka mjaft lande te para si vojgur, krometj.
2. Letersija shqipe e paraluftes Isht shume ma epasun se ajo e mbasluftes.
3. Ai s'asht mesue ende me klimen e Monterey-t.
4. Nji njeri që studjon drejtesi duhet te dijelatinisht.
5. Gjuhet e hueja jane i vetmi subjekt qe mesohetne ket shkolle.
Ai Isht i zoti ne teorf, por ne praktike s'merrvesh fare.
We Tirane ka shkolle te posagme per fiskulture.
8. Gjaja m e mire Isht me dashd gjithekend dhe mosme urrejte askend.
Q. Perfitoi nga koha e keqe dhe iku nga burgu.
10. Ushtarqt e adhurojshin Skenderbeun.
16;
158
VVW
PjESA I PESTICO! LEM!
LXVIIIFIFTH PART
READING TEXT
Sekretari i Pare i K.Q. te, P.P.Sh. ka thane keshti:\ike
Kongresin e Pare te Partis, me 1448:
"... Shkolla jone duhet mesoje popullit punetor
idft e Partis, gelliMet dhe veprat e saja; duhet tledukoje
femijet tone ne baze t'aresimit4te 'ri socialist; duhet te
luftoje kunder gdo ideologjije dhe in luence se huej nè
riff ..."
Mjaftojr;d'fketo pak shprOje te njeriut A me randesi
t pushtetit per te pa,se gfare lloj shkoile Kane krijue
sot ne R.P. te Shqipnis. Rinija, simbas komunizmit, asht
prone e shtetit, prandej "shteti duhet te kujdesohet qe
femijet te rriten nen kontrollin e shtetit" thote Kush-*?
tetuta. Simbas ideplogjis komuniste kultura nuk duhet te
jeti; nji stolisje e mendjes, por vetem qe t'a vgje njeriun
ni gjendje i te prodhoje sa ma shume e ma mire. Aresimi
kornunist i Ushtron femijet,ne nji fushe te ngushte
.njohuntsh dhe tamam per ket arsye aresimi profesional
asht zhvillue shume ne R.P.Sh.
Ne Shqipnf, areimi fillon me "aresimin parashkcAlor,"
qe perfshtn gerdhet dhe kopshtet e femijevet. Tue gene
se sotTjesemarrja e grues shqiptare ntindustci ashl sh.thme
/ e'e gjane, numri i cerdhevet dhe I kopshtevet te temijevet
asht rrite shume ne 11) vjetet e fundit dhe gjitjlehji
A.
159
LAVIN
rritet. Mbas aresimit parashkollor vjen "aresimi
pergjitheshem," qe perfsAn; shkollen fillore (4 vjete),
shkollen e mesme ttulet (4 vjete) dhe shkollen e mesme
(3 vjete). Dfr te parat, qe jane te detyrueshmej me- ligje,
quhen "shkolle 8-vjegare" dhe te trija se bashku quhen
"shkolle 11-vjecare." Nder shkollat e mesme, si u-tha
ma nalt, randesi te
d.m.th. teknikumet;
zanit,
listetne menyre qe
me aresim te
Sot, aresimin e
madhe kane shkollat profesionale,
keto u mesojne nxInesvet nga nji
te jene ne gjendje me ndihmue specia-
nalte.
nalte te rijt shqiptare e marrin
n'Universitetin Shtetnor te Tiranes, i vetmi universitet
Shqipal, i CL.i perfshtn disa rga fakultetet ma'Aryesore
fakultetet qe nuk i perfshtn universiteti studentat shqip-
tare i ndjekin ne vendet e demokracis popullore. Nji
stulent q ka mbarue universitetin mund t'i vazhdoje
studimet ne programin e quejtun "aspiranture," qe zgjat
vjeti,. Po i mbaroi keto
"Aspirant" ose "Kandidat
gjegjet pak u shume grades
aspirantures,mund te futet
studime, ai fiton graden
Shkencavet," grade qe i per-
amerikane "Ph.D." Mbas
ne doktoranture, "qe zgjat edhe
kjo 3 vjete, per.te fitue griden "Dptor i Shkencavet."
Titulli "Profesor" asht grada ma 'e nalttc, qP zakonisht
u epet ca prej Doktoravet ma te zote.
160
QUESTIONS7PYWN:
1. Vare idesh duhet tsi mesd0 shkolla popullit punetor?
Kush ka tfigne se shkolla duhet mesoje popullitpunetor idét e Partis?
3. Ku dhe kur e ka thgne kete Sekietari i Pare i.K.Qte P.P.Sh.?
4. Cilat gellime dhe vepra duhet te dije populli?
5. Simbas Sekretarit te Pare, ne baze te cilit aresim-duhet tli edukoR femijet shkollar.
t. Kunder ci1es ideologji dhe influena duhet te luftojeshkolla ne rini?
,7. Qka ka thine pra Sekretari i Pare ne Kongresin ePare te Partis?
8. Cili isht njeriu mi me randesi I pushtetit ne R.P.te Shqipnis?
q. A mjaftojne keto pak shprehje te Sekretarit te Pareper te pi se gfare shkolle kane krijue sot neShqipni?
IU. Silnhas ideologji rinija Isht prone e shtetW
11. Kush duhet te kujdesohet ttqë femijet te rriten nen.kontrollin e shtetit"?
a.12. Pse duhet qe shteti te kujdesohet per rinin?
13. Ku thuhet se "shteti duhet te kujdesohet qe fi!mijUtte rriten nenikontrollin e tij"?
Cie Simbas cilL;s ideologji, kultura nuk duhet.te jetenji stolisje e mendjes?
15. Ke duhet te veje ne gjendje kulturasa mi shume e mg mire?.
in. 6ta duhet te bije pra kultura, simbas ideologjcskomuniste?
te prodhoje
17. Ci1iattsim i ushtron femijet ne nji fushe te ngushtenjohunish?
1 61
LXVIII
18. Tamam pPr kdt arsye, cili arftim asht zhvillue shumdnP R.P.Sh.
19. Pae asht zhvillue shum# aresimi profesional nd
20. Me golloj ardsimi fillon ardsimi nd Shqipni?
21. gka perfshtn ardsimi parashkollor?
22. Pjesdmarrja e kujt isht sot shum0 e gjind ntindustri?
23. Pdr kdt arsye, sa asht rritd numri i gerdhevet dhe ikopshtevet td fdmijdvet?
24. Pse asht rritd shumd numri i.gerdhevet dhe i kopshtevettd fdmijevetT
25. Cili ardsim vjen mbas ardsimit parashkollor?
26. Cilat shkolla pdrfshtn ardsimi i pergjithEsMm?
27. Sa vjetd zgjat shkolla fillore?
28. Sa vjetd zgjat shkolla e mesme e uldt?
29. Sa vjetd zgjat shkolla e mesme?
30. Cilat shkolla jand td detyrueshme me ligjd?
31. Si quhen shko11a fillore dhe shkolla e mesme e uldt?
32. Si quhen shkolla 8.vjegare dhe shkolla e mesme?
33. Nddr shkollat e mesme, ci1at shkolla nërthidësftd madhe?
34. Si quhen me nji fja10 shkollat profesionale?
35. gka u mdsojnd nxandsvet teknikumet?
36. X@ duhet td jend nd gjendje me ndihmue nxansit qdmesojne nga nji zanat?
37. Ku e nxIn zanatin nxInsit qd ndihmojnd specia1istdtme ardsim td na1td?
38. Ku e marrin ardsimin e na1td td rijt shqiptar?
162
LXVIII
39. Sa universitete ka n ShqApni?
40. Sa fakultete perfshtn Universiteti Shtetnor i Tiranes?
41. Ku i ndjekin studentat shqiptare fakultetet-0 nukperfshtn Universiteti Shtetnor I iranes?
42. Ku mund t'i vazhdojii studimet nji njeri që ka mbarueuniversitetin?
43. Sa kohe zgjat aspirantura?
44. Qvgrade fiton ai që mbaron aspiraturen?
45. Ci1es grade' aMerikane i pergjigjet aspiranti asekandidati I shkencavet?
4o. Ne cilat studime mund t futet aspiranti ase kandi-danti i shkencivet?
47. Sa kohe zgjat doktorantura?
48. g'gradii fiton aiefge mbaron doktorantura?
4. Cila asht grada ma e nalfe n'aresim?
50. Ci1eve u epet titulli "Profesor"?
51. c'titull u epet ca. prej Doktoravet ma te zote?
1163
7 1
Pink GASH'SDime BMPIJE
SIXTH PhRTHOMEMMRK
Perketheni fjalit që vijojn#:
1. I shoqja ka punue si rrobagepVse per 20 v3etV; tlamerr mendja qe e di. mire kVt zanit.
Meshari (missal) i Gjon Buzukut, qe mban datft 1555,shenon fillimin e letersis shqipe.
3. Nji nxInes qe nuk merrinota (grades) te kalueshme nEmft shume se dt lAndV, duhet tla peisërisi klasen.
4. Paragjykimet jane mendime qe formojne njerzit p, estudjue mire nji cashtje ase mendime+0, jan formueprej tjereve.
Nji njeri qe isht rrite Tie nji klime te ngrofet, donji kohe te gjatë deri sa t mesohet me klimft_e egertë vendevet veriore.
7164
PJESA I =ATIFJALOR1
me adhurue(unt adhr.oj)
botekuptim-,.,botekuptime, -t
te detyruesheme, te detyrueshme
te dobisheme, te dobishme
drejtesi, .ja
edukim,
me edukue(une edukoj)
fakultet,fakultete, t
fiskulture, -a
influence, -ainfluenca, -t
me influencue(und influencoj)
me u-influencue(une influencohem)
kariere, -a
kontroll,kontrolle, -t
lande, -alande,
letersi, -ja-t
LXVIIISEVENTH PARTVOCABULARY,
(v) to worship, adore
(02) the idea that one hasabout life and theworld
(ad) ob4gatory, compul-m & f) scry, mandatory
(ad) useful, beneficial,m & f) profitable
law (jurisprudence)1justice
(m) education, educating
(v) to educate
(m) faculty (a branch oflearning or instruc-tion in a university)
(f) physica.. education
(f) influence
(v) to influence
(v) to be influenced
career
(m) control
subject (school),material, lumber,timber
(f) literature
165
mature, -amatura, -t
mendje, mendjamendje, -t
me u-mesue(une mesohem)
mjeksi, -ja
nafte, -a
ndertim,ndertime, -t
njohuni, janjohuni, -t
paragjykim,paragjy4me, -t
paralelisht
e, te paraluftes
wrvu
(f) high school diploma
mind
(v) to be taught; to getused to
(f) science of medicine
diesel oil, naphtha
(m) construction,constructing
(f) knowledge 9
information
(m) pre3udice
( adv) simultaneously
(adj pertaining to pre-m & 0 World War II period
parashk011uer, (adjparashkollore, parashkollore m &
periudhe, -aperiudha, -t
me perfitue(une perfitoj)
te pergjithesheme, te pergjitheshme
me perparue(une perparoj).
pjesemarrje, -a
politeknik,politeknike
pre-school
(f) period (time)
(v) to profit, benefit,to take advantage
(adj generalm & f)
(v) to progress,advance
(f) participation,partaking
(adj) polytechnic
166
praktik, -epraktike
praktike, -a
me prodhue(une prodhoj)
qytetnim,qytetnime, -t
me u-regjistrue(une regjistrohem)
1, te riorganizueme, te riorganizueme
me u-specializue(une specializohem)
stolisje, stolisja
LXVIII
(adj practicalf )
(1) practice
(v) to produce
(m) civilization
(v) to be registered,.to,sign up
(adj reorganizedm &
(v) to be specialized
decoration, orna-stolisje, -t ment
subjekt, (m) subjectsubjekte, -t
shkolluer, shkolloreshkollore
teknikum,teknikume, -t
teori, -jateori, -t
me urrejt(uni; urrej)
(adj school-, scholasticm &
(m) trade (high) school
theory
(v) to hate
vjegir, (adj year-oldvjegari.; m & f)
zanit, (frl ) trade, skillzanate, -t
zooteknik, -e
Shenime:
LXVIII
(adj zootechnic (pertain-m & ing to the science
relating to thebreeding and domesti-cation of animals)
t'a merr mendja of course
* * *
Asht e kote qe te mundohemi tla shofim veten ashtu si
na shofin te tjeret: nuk do t'u besojshim kurr syvet tone.
Infermierja: Agini, pse i r shokut and kokes?Agimi: Sepse sldi gramatike. Ishim tue va gardh perreth
kopshtit te tij dhe ai me tha: "Tash do te marr nji ha dhe
t'a fus ne grope; kur une toul koken, ti merr gekigin e
bjeri me gjithe fuqi. Edhe une i rish ...".
Shkrimtarja George Sand jetonte nO nji keshtjelle te
vogel. Shpeshhere i vfjshin miq per te kalue ca dite ne
pronen e saj plot komforte. Nji prej ketyne miqve kishte
ndejte jashtzakonisht shume dhe nuk pc) epte shej se donte
me u-nise."A e di ili sht ndryshimi ndermjet teje dhe Don
Kishotit?" e pyeti Zoja Rand. "Don Kishoti i merrte hotelet
per keshtjella, kurse ti ti i merr keshtjellat per
hotele".
168
?I
LXIXPJESA I PAR1 __FIRST PARTUSIITRIME:GRAMATIKORE PARAPRAKE GRAMMAR PERCEPT= DRILL
1. PEremnat e pakuftshEm
a. KErkush s'erdhi në mbledkie.
A erdhi ndokush nE mbledhje?Kush s'erdhi nE mbledhje?
Ky gen slisht i kErkuit.
I kujt isht ky gen?Cili gen slfisht.i kErkujt?
Nuk i a kam thane kerkuit ket gji.
A i a kam thinE ndokujt kEt.gji?Kujt i a kam thinE kEt gjfi?
Sfpashe kerkend ne kafe mbrfim0.
A pashe ndokend ne kafe mbrime?Kush Opa kerkend ne kafe mbrimE?
Ai s'meu.kare hui EaLkerkult.
A merr ai pare hui prej ndokujt?Kush slmerr pare hut prej kErkujt?gka s'merr ai hua prej ke'rkujt?
b. Dikush duhet te,ketejpunue ketu mbrfime.
A duhet te kete punue dikush kglu_Orfime?Kush duhet te kete punue kEtulMftfibe?Kur duhet te kete punue dikush ketu?
Kjo shtepi fisht e dikujt cle sli a dij emnin.
A fisht kjo shtepi e dikujt ge s'i a dij emnin?E kujt fisht kjo shtepi?
thash dikujt te me sjelli pak caj.
A i thash dikujt te me sjelli pak gaj?Kujt I thash te me sjelli pak gapgka i thash dikujt te me sjelli?
Kani, pa dike(nd) tue h9 ne kamp pa leje.
A kani, pa dike(nd) tue hP TIE kamp pa leje?kane pa tue h9 ne kamp pa leje'
169
LXIX
Kam marre leter pre] dikujt qd sle kam takue kurr.
A kam marre leter prej dikujt qe sle kam takue kurr?Kush ka marre leter prej dikujt qe s'e ka tOue kurr?
C. Kushdo qe e njef, e di se do te martohet.
Kush e di se do tO martohet?cka di kushdo qe e njef?
E kujtdo qofte aio toke, ti Oduhet tla kullosishbgetfn aty.
cka s'duhet te
Do tli thom kujtdo per cashtjen tinde.
A do tli thom kujtdo per gashtjen ande?Nujt do t'i thom per gashtjen tinde?
Ti nuk duhet te flasish me kedo per ket gashtje.
Kush nuk duhette flasi me kedo per ket cashtje?Me k nuk duhet te flas une per ket gashtje?
d.
A mund tla dije ndokush ket gja?Kush mund dijd ket 017
Kjo shtepi mund te jete e ndokujt qe nuk banon ketu.
A mund tP jete kjo shtepi e ndokujt qe nuk banonketu?E kujt mund te jeti: kjo shtepl?Cila shtepl mund te jete e ndokujt qe nuk banon kdtu?
Thue)i ndokujt qe te na sjelli pak kafe.
A t'i thom ndokujt qe te ju sjelli pak kafe?Kujt tli thom qe te ju sjelli pak kafe?cka tli thom ndokujt qe te ju sjelli?
S'pashe ndokend qe n'of n'at mbledh.e.
A pashe ndokend qe njof n'at mbledhje?Ku s'paiAli; ndok@nd qe njof?
5'
170
LXIX
Kete do tia kesh ndigjue preind_okuit.
A do tya kem ndigjue kete prej ndokujt?Prej kujt mund Va kem n4igjue kete?
A duhet hni dritoret cilido qe te irtje I pari?Kush duhet el hapi dritoret?
I cilitdo gofte libri, merre; Oka rindesi.
A tla marr librin, i cilitdo qofte?cka te marr?
Cilindo tie te '4jejsh ne rruge mbas ores 10 arrestoje!
A tlarrestoj cilindo cie te gj@j ne rruge mbasores 10?Cilin duhet tlarrestoj?
Prej cilit te marr nji filxhan?Qica ti:marr prej cilitdo prej tyne?
Cilado qe te largohet e fundit, duhet te mbylli deren.
A duhet mbylli-deren cilado që te largohet efundit?Qka duhet te ba.w ajo qe do te 1argchet e fundit?
I cilesdo clofte krahni, merre; Oka randesi.
A t'a marr krahnin i cilesdo qofte?cka dullet te marr?
Epia kCt liber cilesdo prei tyne.
Ciles t'i a ap ket liber?cka duhet t'i ap ci1esdo prej tyne?
A t'a marr cilendo (pende) pc) te me hfle ne pune?Ciln te mann po te me hPje ne pune?
Merr ca libra hukyre.1 cilesdo prej tine.
Ati marr ca libra hui prel_cilesdo prej tyne?Prej kujt te marr libra hui?
.
171
LXIX
2. Enna me pashtesen "pa"
a. Nga nji emen:
Ai ka aftOsi p r ket pune. prandej bin rralle gabime.
A ka ai aftesi per ket pune, prandej bin rrallegabime?Kush ka aftesl per ket pune, prandej bin rralle gabime?
E pushuen nga puna per paaftesi.
A e ',1Lihuen nga puna per paaftesi?Ke 1..ushuen nga puna per paaftesi?Pse e pushuen nga pu. a ate?
Aimundesi te te ndihmodea_gpr sodo.
A ka ai mundesi te me ndihmoje, por sIdo?Kush mundesi te m0 ndihmoje, por sido?Qka ka mundesi ai te bije?
Ai isht ne pamundesi t'i mbAje te gjithe me buki;.
A isht ainC mundesi t'i mbaje te gjithe me buke?Kush isht ne pamundesi t'i mbaje te gjithe me huk;?Cilet isht ai ne pamundPsi te mbaje?
A ka ai gjume gjithenji?Kush ka gjume gjithenji?
A jam shum6 i lodhun nga pagjumi?Kush Isht ium i lodhun nga pagjumi?Nga se jam shume i lodhun?
h. Nga nji mbiemen:
Ne vere ky 1um isht I kalueshem me kambe.
A isht ky lum i kalueshem me kambe ne vere?Cili lum Isht I kalueshem me kambe ne vere?Kur Isht I kalueshem lum?
172
NE dimen ko rruë asht e akalueshme dr a s ebores.
A asht e pakalueshme kjo rruge nE dimen per arsye tebores?Cila rruge asht e pakalueshme tie diminer arsye tebores?
LXIX
Kur asht e pakalueshme kjo rruge?Pse asht e pakalueshme kjo rugV ne Amen?
Ai asht shume i kuidesshem kur e /wet inaqinen.
A asht ai shume i 'ujdes- tem kur e nget maqinen?Kush asht shume I kujdesshem kur e nget maqinen?Kur asht ai shume i kdjdesshem?
Ai aSht I pakuidesshem prandei a vase shume aksidente.
A asht ai i pakujdesshem prandej ka pase shumeaksidente?Kush asht i pakujdesshem, prandej kaJpase shumeaksidente?Pse ka pase ai kaq shuttle aksidente?
Qumeshti asht shume i nevojshem sidomos per femi,P,
A asht qumeshti'shume- i nevojAem sidomos per i
femije?Per cilet sidomos fsht shume i nevojshem qumeshti?cka asht shumt i nevojshem silomo's per femije ?
Ai ishte i panevoishi'm ketu, prande 1 dhanepune tjeter.
A ishte ai i panevojshem Kett', prandej i dhani. njipunk, tjeter?Kush ishte i panovojshem prandej i dhanenji pune tjeter?
almshume i lodh= ricehtit dhe n a puna.
A jam shume i lodhun nga te nxehtit dhe nga puna?Kush asht shume lodhun nga te nxehttt dhe nga puna?Nga se jam shum I lodhun?
Ai asht iipalodhun ne ung._21.2n1Ej_j. kaloi te gjitha;-.7J7177-ri4s t.
A asht ai i pa.r)anvn ne pune e prandej i Kaloi tegjitha veshtiresit?Kush asht i palodhun ne pune e prandej i kaloi tegjitha veshtilesit?
173
r81t
LXIXPPM B DYTt SECOND PART
DIALOGU DIALOGUEShendetsija nP R.P. te Shqipnis
1. .NO ShOpni, mjeksija isht e shtetk4eme, apo jo?
2. Po. Si gdo gji tjeter, edhe aktiviteti i mjekevetushtrohet nen kontrollin e shtetit me ane tP
Ministris se Shendetsis.
3. Me fjale tjera, i semundi nuk paguen as per mjekim,as per ilage dhe as ne forme shperblimi per mjekun.
4. Nuk mund te thuhet se nuk paguen; sherbimet mjeksorejane pjese e sigurimevet shognore, per te cilat
5. E dij, gdo njerf qe punon ep .nji kontribut mujor.6. Tamam. PraLdej, ndihma mjeksore nuk i epet falas
kerkujt.
7. A mund te therrasi nji i semunde cilindo, mjek qedishron?
8. Se pari, I semundi nuk thErret mjekun, por qendrenshendetsore, ku ka nji numer mjekesh ne sherbim.
9. Qendra shendetsore e dergon mjekun?10. Po. Ajo e dergon mbasi I semundi 'Oa njoftoje mbi
simptomat e semundjes qe ka.
11. VIsht "personeli i mesem"?12. Me ket emen quhen ndihmes mjeket, te cilet jane
tfushtruem me dhlne ndihme te shpejte, me shdrue p1agee semundje te thjeshta.
13. Pse quhen keshtu?14. Sepse per aftest profesionale dhe pergjegjesl ciendrojne
ne mes ttinfermierevet dhe mjekevet.
15. Ku e zhvillojne ata aktivitetin e tyne?10. Neper ambulanca periferike, neper konsultore per
por sidomo neper fabrika e ciendra pune.
17. Vjane "ekipet javore mjeksore ose dentare"?18. Jane grupe mjekesh, dentistesh ose mamish qe
vizitojne gdo jave te semundet nder fshatra te 1argetku sfka ambulanca ose spitale rurale.
10. Cilat' jane semundjet ml te perhapuna, si p.sh. naketu kemi semundjet e zemres dhe kancerin?
20. NU Shqipni, tuberkulozi dhe epidemit e vjetit janesemundjet mt te perhapuna.
21. Cilat epidemi?22. Tifoja, barku i keg, sidOmos nder foshnje.-
23. Pse vallO?24. Duket se vapa e'madhe i prish shpejt ushqidet.
7ji kIsh4 e vjetn. n;4 Mhorje, an'r TCrq4s, nVitue 1171%jetin 398.
175 .
F,(L7
Law E AN' WI 609
171? f
s
PJESA E UTEDIALOGU
LXIXSECOND PART
DIALOGLtl
Public Health in the Peoiles Republic of Albania
In Albania, medicine Is socialized, isn't it?Yes. Like anything else the activity of the physiciansis uhder state control, through the Ministry ofHealth.
3. In other words, the patient doesn't pay either fortreatment, mecticine or the doctor's fees.
4_ Well, you can't say that he doesn't pay. Medicare ispart of social security, for which ...
5. I know. Every person that wftks gives a monAllycontribution.Exactly. Therefore, medicare is not given free toanybody.
7. Can a patient carl any doctor he wishes?8. First of all, the pati,ant cannot call a doctor but
calls the medical cerLtAA where a number of doctorsare on duty.
0 ,
. You mean that the medical center sends the physician?10. Yes. They send the doctor after the patient has given
the symptoms of the disease that he has.
11. What's "middle pers,mtitil"?12. This name is given to the assistant phyicians, who
are trained in giving first aid,to treat wounds andsimple diseases.
1 i. Why are they called 'this?14. Because for professional skill an,i responsiblity
they tall between nurses and doctors.
l. Where ch, they practice their activity?10. In suhurhan ambulances, in consulting centers for
children, but especially in 'the factories and inwork centers.
17. What are.the "medical or dental weekly crews":18. They are a group of physicians, dentists and mid-
wives, who visit every week thl- remote villageswhere there are no ambulances or rural hospitals.
177 /
80.
LXIX
19. What are the most wide spread diseases, for example
we have heart disease and cancer here.
20. ,In Albania, tuberculosis and the yearly epidemics
are the most wide spread.
21. What epidemics?22. Typhoid fever, dysentery, especially among children.
23. I wonder why?24. It seems -that the heat spoils the foodstuffs quickly.
9
PJESA 1RET1ANALIZ1 GRAMTIKORE
LUXTHIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
ndefinite compound pronouns: 4
(a) The following indefinite compound pronouns referto.persons only and cannot be used as adjectives (followedby a noun),
Nom.Gen.Oat.Acc.Abi.
ndokush someone, (it is usually used to askquestions) ,
dikush
pakkush
shum'Aush
gjithkush
askush orkurrkush(iirkush)tjeti;rkush
kushdo
someone, somebody
few people
many people
everybody
nobody
somebody else
anyone, whoever
Paradigms of ndokush and kushdo
ndokushndokujtndokujtndoke, ndokend
prej ndokujt
kushdoe, t kujtdo
kujtdokedo
prej kujtdo
(h) The following may refer to persons or objects,and he Tbllowed y a noun (used in the indefinite form,but only the indefinite adjective is declined).
cilido, cilado everybody, anyone (no fiatterwho)'
secili secila
gjithPseeili,,gjitht;secila
.?ach, everyone, anyone (ofthem)
ch of them, everyone of/them
1,
Paradigms of cilido and cilado
Nom. cilido (djale)Gen. i, e, tO cilitdo "Dat. % cilitdo "Acc. cilindo "Abl. prej cilitdo "
cilado (vajzO)e, tO cilUsdo "
cilesdocilendo "
prej cilesdo "
(c) The following are used as adjectives only iffollowed by alhoun.
gdo
UDE
each, every (The noun that followsis declined in the indefinitesingular):
Nom. gdo djaleGen. i, e, te gdo djaliDat. gdo djali
0Ace. gdo djaleAbl. prej gdo djali
nji fare a certain kind of
kurrfare none of that kind
gfaredo any kind (precedes the noun inthe ablative).
Examples:
Ky djathd blhet nO nji farJ katundi të ShqipnlsVeriut.
(This cheese is produced in a certain village'of Northern Albania.)
Nuk me pelqen me lexue kurrfarë reviste.(1 don't like TO read .;ny kind of magazines.)
B16j gfaredo mishi qO te gjejsh ne treg.(Buy any kind of meat you find in the market)
Mue nuk me pelqen qumeshti, gfaredo qumeshtiqe te jete.(1 dtin't like milk, no matter what kind of milkit i-.)
A e njef ti nji fare Haki Bakalli?(Do you know a (ertain Haki Bakalli?)
btex
ISO
Jet
PJESA E KATMT/USHTRIME GRAMATIKORE
1. Peremnat e pakuftshem
a. Emnorja
:Giithekush e di se ai ka 16 ne Permet.Kush e di se ai irTnë Permet?
gjithekush?
Shumekush shkon ushime ne usht.Kush shkon per pus ime ne gusht?Ne c4muej shkon sh Okush per pushime?Q/bIn shumekush ne gusht?
Pakkush udheton sot me kale.Kush udheton sot me kale?QthIn sot pakkush?Qysh udheton sot pakkush?
LXIXFOURTH PART
GRAMMAR DRILL
Dikush ka th e xhamin e dritores.Q'ka thye dikush?Kush e ka thye xhamin e dritores?Cilin xham ka thye dikush?
Kerkush (kurrkush) s'do me e ble ket radio te vjeter.Kush s'do me e ble ket radio te vjeter?Qka sIdo me bll kerkush?Cilen radio s'do me e ble kerkush?
Askush nuk, me tregoi se clkishte
Kush nuk me tregoi se q'kishte ngji?Qka nuk me tregoi askush?
b. Gjindorja
Kjo Imbnsine s'Isht vetem imja, Isht e gjithekT1Cila frThelsine slftsht vetem imja?E kujt Isht kjo Imbelsine?
Shteult e shumekujt kane dritors_DILL.Shte2it e kujt kane dritore te vogla?gfare drreih kane shteptt e shumOcujt?
Ky :sht vetem mendimi i ?akkult.Ciii 2sht 1.7.tem mendimi 1 pakkujt?Mendimi i kujt Isht ky?
LXIX
Ai stasht automobili i Janit, asht I dikult tjeter.-
Cili automobil stasht I janit, pot I dikujt tjeter?
1 kujt asht ai automobil?
Ao s'l§ht ganta e kerkult a nJoLlst.Crla s'Isht ganta e kerkujt qe njof une?Qka slasht ajo?
tareteaskotL.0.20-1cot-A do te shpenzohen kot pare e ndokujt?Cilat pare nuk do te shpenzohen kot?
C. Dhanorja
gjithekunA_Lp:taeAa_thkojLsLr.sushime nevere.Kujt nuk i pe1qen te shkoje per pushime ne vere?Qka nuk i pelqen gjithekujt te baje?
Shumekuit i duhet te marri pare hui ne fund te vjetit.
A i duhet shumekujt te marri pare hua ne fund te vjetit.
Kujt i duhet te marri pare hul ne fund te vjetit?duhet te marri shumekujt,ne fund te vjetit?
Pakkujt i kane thane te vtie neser ne pune.Kujt i kane thane te vtje neser ne pune?Qka i kane thane pakkujt?
I Ana telefon dikujt me ardhe me me marre.i17131TEITI-TiTITTon me ardhe me me marre?Pse I bana telefon dikujt?
Nuk i trefpva kerkuit se do dtt nisemi neser.Kujt nuk i tregova se do te nisemi nesr?Qka nuk i tregovi. kerkujt?
Askujt nt4 i,tregon sa vlec Isht.Kujt nuk I tregon sa vjeg asht?Qka nuk i tregon askujt?
d. Kallzorja
Kam pyet Alithektnd, POE askush s'e njef.A kam pyet gjithekend, por askush ste njef?Ke kam pyet, por askush sie njef?Kush ka pyet giithekend, por askush s'e njef?
Do te ...eshi11ohem me shumek@nd para se te I. ndos.
Me 0 do te keshillohem para se te vendos?Qka do te baj para se te vendos?Kush do te keshillohet me shumektnd para sete vendosi?
182
LXIX
UnE njof_pakkOnd ne rrugen ku banoj.Kg njof une ne rrugen ku banoj?Ne cilen rruge njof une pakktnd?Kush njef pakktnd ne rrugen ku banon?
Neser mbrIma kam ftue dikt(nd) per darke.Ke kam ftue per darke neser mbrama?Kush ka ftue dikt(nd) per darke neser mbr1ma?
SIgashe ne teater kerkend ge njof.KE s'pashe ne teater?Ku s'pashe kerkEnd qe njof?Kush slpi ne teater kerktnd qe njef?
Nuk do te shkoi me ask@nd tdeter ne Korce.Me kP nuk do te shkoj ne 101'0?Ku nuk do te shkoj me ask@nd tjeter?Kush nuk do te shkoje me askend tjeter ne Korge?
Rrjedhorja
laan_mELLEJTa.P.EmiluLkumLi_aiiirlaalt.Prej kujt sokam marre ende pergjegje?Qka s'kam marri; ende prej gjithekujt?Kush s'ka marre ende pergjegje prej gjithekujt?
Pres lajme prej shumekuit.Prej kujt pres lajme?c'pres prej shumekujt?Kush.pret lajme prej shumekujt?
Prej pakkujt kam marreProj kujt kam marre ietër muejin qe shkoi?Qka kam marri: prej pakkujt muejin qe shkoi?Kur kam marre leter prej pakkujt?
Kam marre nji karteposta1e prej dikujt qe ti nuknjef_.
Prej kujt ke marre nji kartepostale?Qka ke marre prej dikujt qe ti nuk njofSa krtepostale ke marre prej dikujt qe nuk nf une?
S'kam marre pare hu1 prej kerkujt.Prej kujt s'kam marre parc NU?glea s'kun marre prej kerkbjt?Kush s'ka marre pare hul prej kerkujt?
183
Nuk ores letEr prei askujtPrej kujt Auk pres leter?Cka nuk pres prej askujt?Kush nuk pret ieter prej askujt?
f. Fto nxinsit te bljne nga nji fjait me kiqc peremna tepakuftshOm: secili, secila, cilido, cilado,gfaredo.
2. Emnat e formuem me "pa"
a. Nga nji emen
G jrgji. ka mundEsi te vt E nesEr mbasdrc.ke.Kur ka mundes te vije Gjergj ?Kush ka mundest te vIje nesEr mbasdreke.C'ka mundesi tE blje Gjergji neser mbasdreke.
Tahiri Isht n pamuncIsi te vt e n'oren pesë.Kush asht ne pamundEs tE v jE n'oren pese?g'Isht Tahiri ne pamundEst te bljE?
Dre tesi a Isht karakteristikt e n eriut te ndershem.Karakteristike e cilit njeri Isbt drejtEsijaCili virtyt Isht karakteristike e njeriut te ndershEm?
Ketii njeriu i kane bl shume padrPjtest.Kujt i kane b shumE padrejtea?Q'i kane bit ketij njeriu?Sa padrejtesi i kane bit ketij njeriu?
N4i.punetuer i mire punon me kujdes.Cill punetuer punon me kujdes?Si punon nji punetuer i ndershem?
Shtepija mori zlarr nga pakuldesija e te zotit.Cka x ngjau shtepls nga pakujdesija e te z77177Nga se mori zjarr shtepija?
b. Nga mbiemni
1st gjilht shoket e mij,jane temartuem.Shoket e kujt jane te martuem?Cilet shoke jane te martuem?
Vilai i ti4 Isht i amartuem.Vllai I kujt Asht i pamartuem?Kush Islit i pamartuem?
184
Asht e mundun d td nisemi t- gjith e me aero Ian.A Isht e mundun ge te nisemi te gjithe me aeropian?Me se Isht e mundun qe tO nisemi te gjithe?glisht e mundun te bajme te gjithe?
Asht e painundun gte nisemi te 'ithe me tren. ,
A sht e pamundun qe te ruse= te gjlthe me tren?Me se Isht e pamundun te nisemi te gjithe?
e pamundun te bejme te gjithe?
Mishi Isht nji ushclim i nevojshem per njeriun.Per kg-gsht mishi nji ushqim I nevoishem?gfare ushqimi Isht mishi per njeriun?
gakmaku IshT i panevojshem per ata qe nuk epijne duhanIn.A istit gakmaku I panevojshem per ata qd nuk epijne duhanin?Per kP asht cakmaku i panevojshem?
duhet te jemi te kujdesshem.gysh duhet te jemi kur ngasim auv)mobilin?Kur duhet te jêmi te kujdesshem?
Vllai i saj sht n er i pakujdesshem.i saj njerL i pakujdesshem?
Mai i kujt asht njeri i pakujdesshem?Qfare njeriu asht vllai i'saj?
Ajo asht e ki;naqun me punen ge ka.Kush asht e kenaqun me punen qe ka?Me cilen pune isht e kenaqun ajo?
Ajo asht e pakenaqun me xroren qe merr.KushIsht e pakenaqun me rrogen qe merr?Me cilen rroge asht e pakenaqun ajo?
LJji ne shishe nuk asht i mjaftüeshCm per mue.CiLi uje nuk sht I mja tueshem per muePer MI nuk Isht I mjaftueshem uji ne shishe?
Keto te holla jane te mjaftueshme,per ji muLl.Per sa muej jane te mjaftueshme keto te holla?Cilat te holla jane te mjaftueshme per nji muLj
185
LXIX
Rroza 4p marr une isht ejRamlaftueshme per nji familie4 vetesh.
Cila rroge isht e pamjaftuesime per nji familje4 vetesh?Per cilen familje isht e'paujaftueshme rroga qemerr ti? 4
3. Matiali_ttlAULEULUILJUILIgEULILLE11:
Plaga e tij ka nevoje per mjekim.
Vjet djali i tij ka fillue te ushtroje zanatinsi berber.
He qofte se punoj te dielevet do te m'apin njishperblim mjaft te mire.
Do t'a blj vete; nuk kam nevoje per ndihme.
Gjendja e tij shendetsore isht mjaft e mire.
Dje me kane njoftue per ardhjen'e tij ne Durres.
Megjitheqe jemi ne mes te veres nuk bin tenxehet.
Anglishtja isht nji lacier gjuhet mg te perhapunane bote.
Ajo grue me foshnje ne krah isht Zoja Kosturi.
Zemra e njeriut gjindet n'anen e majte te gjoksit.
Ket liber nuk e kam blé, por tea kane dhinefalas.
Per te shkue nga Elbasani ne Korge duhet kalueneper Pogradec.
Une slkam pergjegjesi per q'ka ngji mbrame.
Disa semundje nuk mund te sherohen.
Ministri me personelin ndihmes u-nisen mbrime.
186
PJESA B PESTICOPI LEXIMI
LXIXFIFTH PART
READING-PART
Mjeksija ne Shqipni asht e shtetzueme; kjo do te thAIe
se mjeket, ndihmes mjeket, dentistat dhe infermieret jane
nepunes te shtetit; ata mund ttushtrojne zanatin e tyne
vetem gjate kohes se lire, d.m.th. jashte orarit te punes.
Dikasteri qe administron sherbimet mjeksore Isht Ministrija
e ShendetsIs.
Sigurimet Shognore Shtetnore ne R.P.Sh. u pe...gjajne
shume atyne ne Bashkimin Sovietik dhe mvaren nga Minis-
trija e Financavet, ato veprojne ne bashkepunim me Minis-
trin e Mbrendeshme, me Ministrin e Shendetsis dhe me
Bashkimet Profesionale. Sigurimet Shoqnore Shtetnore
perfshtjne keto ndihma: (1) ndihmat mjeksore, (2) ndihmat
pir paaftC!si te perkoheshme ne pune, (3) ndihmat per
foshnjen mbas lindjes, (4) pensionet dhe (5) ndihmat per
plotesimin e nevojavet kulturale puniqurevet dhe
nPpuni;svet.
Ndihmat mjeks)re u epen falas gjithe atyne qe punojne
dhe familjarOvet te tyne; tue cienU se ne Shqipni nuk ka
njeri,z qe nuk punojne Kushtetuta thote se "puna asht
detyre; kush nuk punon nuk ha" pothuejse i gjith0
populli ka te drejte me kerkue ndihme mjeksore nga qendrat
shi'ndetsore.
Ndihmat p r paaftsf tU perkoheshme i marrin te
gjithe ata punetori, e Wepunes qe bijne te semundi; ase
187
LXDL
vriten nV puny dhe grit me barrP ca kohP para dhe mbas
lindjes.
PunUtori, kur e ndlen veten tP sdmundO, shkon nE
gendan shendetsore dhe kftkon te viOltohet nga nji prej
mjekVvet q ka atje nt sherbim. Po qi se nuk isht ne
gjendje me ecg, atelerP thUrret gendrPn shftdetsore tP
lagjes, e cila, mbasi pyet pft simptomat e sftundjes,
con mjekun. Pullen mi tP madhe ntpft ciendrat shftdetsore,
neper ambulanca periferike, ndpft fabrika e qendra pune
e bajnP ndihmPs mjekPt; kPta Jane tlushtruem me shPrue
sOmundje te thjeshta; me konsultoret pr fftije ata
keshillojne ninat e reja si me rritP fdmijUt.
188
OPESTION-PYETJE
1. Ku Isht e shtetzueme mjeksija?
,Tue gene mjeksija e shtetzueme, dilet jane nepuneste shtetit?
3. Pse Jane nepunes te shtetit mjeket, ndihmes mjeket,dentistaL dhe infermieret?
4. Kur mund t'a ushtrojne ata zanatin e tyne?
Cilet mund tIa'ushtrojne zanatin e tyne gjate kohesse lire?
6. Kur Isht "kohe e lire" per mjeket, dentistat etj.?
7. Cili dikaster i administron sherbimet mjeksore?
8. Cilat sherbime administron Ministrija e Shendetsis?
9. Cilave sigurime u pergjajne shume Sigurimet Shocin)reShtetnore ne R.P.Sh.?
16. Nga cila ministri mvaren Sigurimet Shognore Shtetnore?
11. Ne bashkepunim me cilat ministri veprojne SigurimetShoqnore Shtetnore?
12. Sa lloj ndihmash perfshljne Sigurimet ShocinoreShtetnore?
13. Cilat jane 5 llojet e ndihmavet qe perfshtjne SigurimetShocinore Shtetnore?
14. gfare 110j ndihmash u epen falas gjithe atyne qepunojne dhe familjarevet te tyne?
15. Cileve u epen falas ndihmat mjeksore?
16. A ka njerez qe nuk punojne ne Shqipnl?
17. cka thote Kushtetuta per punen?
18. A ka ndonji njeri qe nuk punon ne Shqipni?
19. Pse pra, pothuejse i gjithe populli ka te drejte mekerkue ndihme mjeksore?
189
UDC
Nga cilat organizata kerkon populli ndihme mjeksore?
21. gfare mdihmash martin te gjithg ata punetore e nepungsbijne te semunde?
22. Ci1et i martin ndihmat per paaftesi tE perkoheshme?
23. Vetem ata që bijne te semunde kang te drejtg me marrendihmat e paaftesis se pOrkoheshme?
24. Kush tjéter ka te drejte me kerkue ndihmat e paafte-sis se perkoheshme?
25. Kur i martin grit me barre ndihmat e paaftesis se.perkoheshme?
26. Ku shkon puntori kur e ndien veten te semunde?
27. cka kerkon punetori nga nji prej mjekevet qé ka nesherbim atje?
28. gka bin punetori kur e ndien veten tg semunde?
29. Po qe Se punetori nuk isht ne gjendje me ecO, cilenzyre therret ai?
31*. Ku gjindet ciendra shendetsore o therret punetori?
31. Ne cilin rast therret punetori clendren shendetsore te
lagjes se tij?
32. 13r çka e pyet punetorin clendra shendetsore?
33. Mbasi e pyet punetorin per simptomat e semundjes,Om bin gendra shendetsore?
34. Kur i a con mjekun punetorit clendra shendetsore e
lagjes?
35. Kush e bin punen mi te madhe neper ciendrat shendetsore?
36. Sa pune bijne nqihmes mjeket 'leper gendrat shendetsore,neper ambulancaeperiferike, !leper fabrika e ciendra
pune?
37. Ku e bijne ndihmes mjeket punen mi te madhe?
38. Cilet jane t'ushtruem me sherue semundje te thjeshta?
190
LX IX
39. Vara sftuadjesh Jane tlushtruem me sherue ndihmesmjeket?
40. Cilat alma keshillojne ata si me trite femijetT
41. LusI i kshi11on ninat e reja si me rrite fewijet?
42. Oall plane bijne ndihmes mjeket 'leper konsuitoreper femije.
Curr ne Majkn e gardakut,Shale
PPISA 13 GJASHTISHTIP IJE
LX IXS UM PART
HOMMIRIE
Pergjegjniu ketyne pyetjeve:
1 Sa here fie minut rref zemra e nji njeriu me shendet
te mire?
2. gka kuptoni ju me fjalet "kontribut mujor"?
3. cka kuptoni ju me fjalet "kjo isht pergjegjesijaime"?
Bini 5 fjali me keto fjale:
falas
me njoftue
i perhapun
me sherue
shperblim
me dhine keshi11a
PJESA E SHTATgPJALORI
aftesi, -jaaftesi, -t
aktivitet,aktivitete, -t
ambulanc0, -aambulanca, -t
ambulance' periferikeambulanca vi
barku i keg
bashkepunim,
cilido
dentir, -e
ekip,ekipe, .t
epidemi, -jaepidemi, -t
falas
foshnje, -jafoshnie, -t
grue me barri;
javuer, javore
kancer,
kOrkush
LXIXSEVENTH PARTVOCABULARY
(f) ability,capability
(m) activity
(f) first aid station,infirmary, ambu-lance
suburban first aidstation
(m) dysentery
(m) collaboration,collaborating,cooperation, co-operating
(adj any, whoever,m & whicheverpron.)
(adj dentalm & f)
(m) crew
epidemic
(adv) free (of charge),gratis
baby
( f ) pregnant woman
(adj weeklym & f)
(m) cancer
(pron) (to)nobody
1932,11
konsultore, konsultorjakonsultore, -t
kontribut, -1kontribute, -t
maul, -jamami, -t
ne mes (te)
mjekim,mjekime, -t
mjeksuer, mjeksore
mujuer, mujore
ndihm#, -andihma, -t
ndihm0s, -e
TiOr
me njoftue(une njoftoj)
paaftesi, -jpaaftesi, -t
pension, -ipensione,
personel,
pergjegOsi, -jaOrgjegjb.' -t
e, tt pUrhapunte perhapuna
te perkohesheme, te perkoheshme
(f)
(m)
(f)
(prep)
(m)
(adjm &
(adjm &
(f)
(adjm &
(prep)
(v)
(f)
(m)
(m)
(f)
(adjm &
(adjm 814)
q
194
LXIX
dispensary
contribution
midwife
between
treatment(medical)
medical
monthly
help, aid, contri.bution
assistant-,auxiliary
in, through,across
to notify, advise
inability, ineffi-ciency, incapability
pension; board-inghouse
personnel
responsibility
widespread
temporary, pro-visional
plagO,plaO,
plotesim,
rural, -e
me rrite(une rris)
simptome, -asimptoma, -t
shendetsi, -ja
shiqidetsuer shendetsore
me sherue(une sheroj)
shperblim,shperblime, -t
tifn, -ja
tuberkuloz,
me u-ushtrue(lane' ushtrohem)
t'ushtrueme, t'ushtrueme
zenWr, zemrazemra, -t
wound, scar, sore
completion, com-pleting
(adj ruralm & f)
(v) to grow., raise
(f) symptom
(f) health, sanita-tion
(adj medical, sanitarym & f)
(v) to heal
(m) coripensation,reparations,damages
(0 typhus
(m) tuberculosis
(v) to be exercised,exerted, trained
(adj trainedm &
(0 heart
LXIX
LXX
PPM I PAR1 FIRST PART
UNTRUE GRAMATUDRE PARAPRAKE GRAMMAR PERCEPTION DRILL
1. Itrdorimi i foljevet te formes thuhet, flitet, trego-het, etj.
me than#:
A thone se e kane pushue nga puna pEr vjedhje?Po, thonE se e kanE pushue nga puna per vjedhje.
Kush thote se e kane pushue nga plata pEr vjedhjeGjithekush thotE se e kane pushue nga puna pEr vjedhje.
PEr çka thon0 se e kane pushue nga puns?ThonE se e kane pushue nga puna per vjedhje.
- me u-thgne:
A thuhet se e kane pushue nga puna per vjedhje?Po, thuhet se e kanE pushue nga puna per vjedhje.
Per 00 thuhet se e kanE pushue nga pumaThuhet se e kane pushue nga puna per vjedhje.
fole:
A flasin bota per Skender Tegen gjithefare fjaleshse ke^ija?Po, bota flasin gjithefare f3a1esh se keqija perSkender Tegen.
Kush flet fjale te keqija Or Skender Tegen?Bota flasin fjale te keqija per Skeader Tegen.
cfare fjalesh flasin bota per S6nder Tegen?Rota flasin gjithefare fjalesh se keqija per Skender
Tegen.
me u-fole:
A fliten gjithefare fjalesh se keqija per SkenderTel:len?Po, per Skender Tegen fliten gjithefare fja10shse keqija.
cfare fjalesh fliten per Skender Tegen?Per Skender Tegen fliten gjithefare fja1esh se keqija.
196
LXX
Per ke fliten gjithefare fjalesh se keqija?Per Skender Teqen fliten gjithefare fjalesh se kiklija.
Perdorimi i vetes se trete te fojevet pesore mekuptimin "asht ase nuk asht e mundun," "asht ase nukasht zakon":
A asht zakon me shkue ne nji dasem pa ftese?Jo, pa ftese nuk asht zakon me shkue ne nji dasem.
Ku nuk asht zakon me shkue pa ftese?Ne nji dasem nuk asht zakon me shkue pa ftese.
Pa cka nuk asht zakon me shkue n nji dasem?Pa ftese nuk asht zakon me shkue ne nji dasem.
A shkohet ne nji dasem pa. ftese?j(), pa Nese nuk shkohet ne nji dasem.
Ku nuk shkohet pa ftese?Ne nji lasem nuk shkohet pa ftese.
Pa cka nuk shkohet ne nji dasém?Pa ftese nuk shkohet ne nji dasem.
A asht e munlun me udhique niqOr 1U't krahinU nO dimen?j(), npir ktt krahini: nuk asht e mundun me udhittue
Ku nuk asht e mundun me udhique ni dimn?krahini; nuk asht e mundun me udhi:que ni
A uAheq(ihet n'Oper ki;t krahin'e n 1 imi;n?J,, nepi:r nuk udhitohet ni;
Ku nuk uithiqohet fli dimUn?ket krahini; nuk udhiqohet n dirrWn,
nuk udUqohet n&pr ket krahiniqNt:pi;r ket krahini; nuk udhUtohet
A asht zakon, nAi,r katunde, me e Ice burri nusenme kale?Po, nAL,I. kttunle asht iaken me e cue nusen ke burrimi;
197
Ku isht zakoa me e cue nusen ke burri mM.kale?Nder katunde Isht zakon me e ctie nusen ke burrime kale.
A gohet nusja ke burri me kale uder katunde?Po, :icier katunde nusja ;ohet ke burri me kale.
Si goget nusja ke burri =ler katunde?NdkerAcatunde nusja gohet ke burriche kale.
Ku gohet nusja ke burri me kale?Nusja gohet ke burnt me kale nder katunde.
3. Perdorimi I ndajfoljes "mos" para dhe mbas "te-s"se lidhores:
Mesuesi,: Ai me tha mos tP rrij ketu.Nxinsi: Ai me tha te EDS rrij ketu.
m Vazhdoni:
Ai ka vendose mos te te ftoje.Ai ka vendose t mos te Itoje.
Ai ka vendose mos tla ftoje.Ai ka vendose te mos e ftoje.
Ai ka vendose mos tP na f.toje.Ai ka vendose te mos na ftojt.
Ai ka vendose mos tti ftoje,Ai ka vendose te mos i ftoje.
Pse keni deshire mos te bjere shi?Pse keni deshire te mos bjere shi?
Mos te 1'110 pa pune.Te mos rrije pa pune.
Asht mire qe na mos te flasim ma per ket gashtje.Asht mire 0 na te mos flasim mit per Xet gashtje.
tine dishroj 40 mos tli a thoni ket gji atij.une dishroj'cle tP mos i a thoni ket gjI atij.
1989
df),
Pp:MA B DTITDIALOGU
LXXSECOND PART
DIALOGUE
1. ckuptoni me fja1et "Ushtrija Popullore Shqiptare"?2. Me ket emen njifen kolektivisht Forcat e Armatosuna:
tokesore, detare dhe ajrore, si edhe Forcat Ushtarakete Sigurimit.
3. g'perfshtjne Forcat Ushtarake te Sigurimit?4. Ato perfshIjne Rojen e Kufinit dhe Mbrojtjen e
Popullit, qe quhet edhe Sigurimi.
5. Prej Ministris se Mbrojtjes Popullore mvaren te gjithaketo?
6. Jo. Df te fundit mvaren nga Ministrija e Mbrendeshme,sepse jane ma fort forca politike policore se saushtarake.
7. Ci1i asht misioni i seciles nga keto df de& te For-cavet t'Armatosuna?
8. Misioni I Rojes se Kuftnit asht me ruejte kuftnin,kryesisht qe te mos aratisen njerez te pakehaqun ekundershtaret e tegjimit.
P. Fo.tjetra, due me thane Mbrojtja e Popullit?10. Ajo mbron regjimin nga gdo akt rezistence a sabotimi
ase nga-nji kryengritje e armatosun.; merret edhe mekunderzbulim.
11. Cila asht njisija taktike ma e madhe e fuqivettokesgre?
12. Brigada e kambesoris, e cila perfstitn nji regjimentartilerije dhe ca bataliona tjere repartesh seveganta.
13. Sa asht efektivi i kesaj njisije?14. Autoritetet shqiptare nuk e Kane shpalle kurr botenisht
numrin e sakte qe kane nen arme.
15. Mirepo, sa mendohet te jete efektivi I kesaj brigade?ln. 3000 vete. Fuqit e sotshme ushtarake nuk besohet
t'i kalojne 30,000 vetet, tue numrue edhe kuadrot,&'
17. tshtrija shqiptare, a u porshtatet ndopak parimevett'organizimit taktik sovietik?
18. !V vija te pergjitheshme po, por Forcat e armatosunau jane pershtate ma fort konditavet te vendit.
LXX
19. gka doni ne thane me MO?20. Nji fuqi noderne te pajisun Moe t'armatosun mire
nuk mund tla tete kurr Shqipnija.
21. Cilat Jane arsyet qe e pengojne te tete nji ushtrite ti11e?
22. Gjendja financiare e popullit, mungesa e zhvillimitt'industris, rrjeta e kufizueme e rrugevet dhe ehekurudhavet.
23. Keni te drejte. Keto jane arsye te forta.24. Sido q te jete, per Shqipnin ushtrija e saj asht
mjaft e madhe.
Tirane, Xhanija e Vjeter dhe Sahsti (tot. 1938)
200
fout.L.
0
t'?A
sow
.
stor
iNt
'4N4,4
4tIr
p.
18\111.-_-43111,1171
.14
a aimes...m.:4"7470
_STA0
fp?
11:41,1wokELA
deLib
Ole Av-y
10,1111 41.70111111&al--=1, 4.
OM,
PJESA E DYT2DIALOGU
LXXSECOND PART
DIALOGUE
The AlbaniansPeople's Army
1. What do you mean by the words "The Albanian People'sArmy"?The Armed Forces are known collectively by this name;those of the land, sea and air, as well as theSecurity Armed Forces.
3. What do the Security Armed Forces include?4. They include the Frontier Guard and the "People's
Defense" which is also called the Security.
Are they all part of the Ministry of Defense?No. The last two are under control of the Ministryof Interior, because they are mostly political policeforces rather than military.
7. What is the mission of each of these two branches ofthe Armed Forces?-
S. The mission of the Frontier Guard is to guard theborder, primarily not to allow discontented citizensand opponents of the regime to flee the country.
9. What about the other one? I mean the People'sDefense?
10. It protects the regime from any resistance orsabotage acts or from an armed revolt; it also dealswith counterintelligence.
11. What is the largest tactical unit of the land forces?12. The infantry brigade, which comprises an artillery
regiment and several other batalions of special units.
13. What's the strength of :this unit?14. The Albanian authorities have never announced publicly
the exact number of men in the Armed Forces.
15. How large is this brigade thought to be?16. It has 3000 men. The present Armed Forces are not
believed to have more than 30,000 men, counting the
officers and NCO's also.
17. Does the Albanian army comply somewhat with theprinciples of the Soviet tactical organization?
18 In general lines yes, but the Armed Forces areadjusted mostly to the local conditions.
202 210
19. What do you mean by this?20. Albania can never have a modern, well armed and
equipped army.
21. What are the reasons that hinder her from having suchan army?
22. Tbe economic condition of the people, lack of in-dustrial development and the limited network ofroads and railroads.
23. You are right. These are very good reasons.24. Anyway, for Atbania its army is quite large.
URSA EANALIZ1 GRANKTIKOR.E
LXXTHIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
Compound adjectives
Adjectives in Albanian may be formed by combining anoun with another noun, a noun with an adjective afteromitting the particle, or an adverb with a noun. Thesetypes of adjectives are of high frequency in speech andoftentimes cannot be found in dictionaries. Moreover,their translation is quire often difficult; students areencouraged to analize their derivation in order to getthe real meaning and enjoy the beauty of the expression.
Examples:
(a) Adjectives formed by two nouns:
0 (eye) zhgabe (eagle) s9zhgabg(sharp-sighted)
gojg (mouth) mjaltg (honey) gojgmjaltg(gentle)
buzg (lip) gaz (laughter) buzggaz(good natured,jolly)
zemgr (heart) Or (stone) zemgrgfir(cold hearted)
(b) Adjectives formed by a noun and adjective:
dorg (hand) i lgshuem (loose) dorglgshuem(spendthrift)
facie (cheek) e bardhg (white) faqebardhg(successful,honorable)
facie (cheek) i zi, (black)e zezg
faciezeze(wretched, vile,dishonest)
fjalg (word) i madh (big) fjalgmadh(bombastic,arrogant)
204
LXX
(c) Adjectives formed by a noun and adverb:
fjale (word) shume (much) fjaleshume(chatterbox)
fjald (word) mire (good)
kuptim (mean- plot (full)ing)
(d) Adjectives formed by a noun andnoun:
mish (meat) ngranes (eater)
liri (free-dom)
gjak (blood)
bir (grass)
dashes (lover)
pires (drinker)
ngranes (eater)
2052 1 3
fjalemire(peacemaker)
kuptimplott(meaningful)
an agentival
mishng anes(carnivoros)
liridashes(freedomloving)
gjakpires(bloodthirsty)
barngranes(herbivorous)
PJESA E XATMRT1USHTRIMB GRAMATIKORE
LXXPOUR111 PART
GRAMMAR DRILL
I. Pgrdorimi i foljevet tg formgs thuhet, flitet,
tregohet, eta.
Thubet se atij i ka ati shumg pasuni.gfarg pasunije thuhet se i ka IIni 1. ati atij?Ktijt thuhet se i ati i ka 1ang shumg pasuni?cka thuhet pgr ate?
Nga kush (litetKush,flitet se kgrkon me u-nda miku ynd?gka flitet pgr mikun tong?
Per n i dasem tg tine mendohet se _Wig shpenzue7500 lekg.Sa mendohet se jang shpenzue per, nji dasgm tg tillg?Pgr gfarV dasme mendohet se jang shpenzue 7500 leke?A asht e sigurtg se jang shpenzue,7500 leke pgr njidasEm td tillg?
Pse nuk mund tg tregohet kjo pgrralleCila pgrralle nuk mund tg tregohet?
Ai fiton m'aft or nuk mund tg thuhet se asht i sasun.Kush iton mja t, por nuk mun te t u et se sht 1
pasun?Per ke nuk mund tg thuhet se asht I pasun?Megjithgse fiton mjaft, gka nuk mund tg thuhet?
javgn qe kaloi flitesh se do tg kemi shtese rrue.Kur flitesb se do tg kemi shtesg rroge?cka flitesh javgn qg kaloi?gfare lloj shtese flitesh se do tg kemi?
Dje u-fol gjate e gjing mbi zakonet e vendit tone.'Cur u-fol gjate e gjIne mbi zakonet e vendaTiNg?Mbi cilat zakone u-fol dje gjatg e gjinV?gka u-fol dje?
Die u.tha se do tV bisedo4mg vtrseriKur u-tha se do te bisedojmg pgrseriMbi cilgn gashtje u-tha die se do tgpgrsgri?g'u-tha dje?
206
mbi ket casht4e.mbi kgt gashtje?bisedojme
2. Perdorimi i ndajfoljes "mos" pars e mins "tg-s" sglidhores:
a. Pergjegjniu pyetjevet:
Mg kang ttgshillue mos tg shkoj ng avtet sot.Ku ju kang kgshillue mos tg shkoni sot?Kur ju kang kgshillue mos tg shkoni ng qytet?Vju kang kgshillue tg bini sot?
Mg kang keshillue te ms shkoine avtet sot.ku ju kane kgshinue tf mos shkoni sot?!Cur ju kane kgshillue tg mos shkoni ng qytet?q,ju kane keshillue tg mos bini sot?
Asht mirg ge ai te vos flasi me ate Lift kgt cashtie.Per cilen gashtje Isht mire qe ai te mos flasime ate?Me ke isht mirg qe ai tg mos flasi per ket gashtje?
Polici a na rue t te mos aratiseshim.Kush na rue t qe t mos arat sesh mKe ruejti policija qe te mos aratisesh?Pse na ruejti policija?
b. Nderroni ne fjali mohuese fjalft qe vijojne:
Mesuesi: Na kemi vendose tli pergjegjim.NxInsi: Na kemi vendose te mos i pergjegjim.
ju keni vendose t'a shkrueni edhe nji here.ju keni'vendose te mos e shkrueni edhe nji here.
Ai ju dha urdhen te shkoni pa ate.Ai ju dha urdhen te mos shkoni pa ate.
Ju me keshilluet t'i marr edhe rhoket.ju me keshilluet te mos i marr edhe shokgt.
Ata tg thane te marrish trenin e.ores 4.Ata te thane te mos marrish trenin e ores 4.
Ata nuk mg thane tg nisem.Ata nuk mg thane qg tg mos nisem.
Ai nuk deshi qe tg takoheni me mue.Ai nuk deshi qg tg mos takoheni me mue.
207 21 -
ULIC
Bini pyetje nga fjalit qE vijojne:
Dy nga ata qd u-aratisEn e kaluen kuftnin gjatE nates.
Ai ka thine kaq here botenisht se nuk isht ntasnji
parti.
Te gjithe te rijt e shkollavet Jane ttorganizuem nder
brigada pune.
Akti i pare i gfacijes Istit m& i gjate se i dyti dhe
treti.
S vetmja kondite qe me veni isht qe te mos mbaj kafshE
ne shtdpi.
Njerzit bijne kryengritje nder ato vende ku nuk ka
liri.
Dy vetE jane kundershtare atehere kur mendimet e tynenuk pajtohen.
Besohet se kunderzbulimi anglez ka gene m2 i mire
se kunderzbulimi gjerman.
Para luftes im it merresh me tregtin e lekuravet.
Kam nji plage te vjeter ne kambe e ajo me pengon meece shpejt.
Nji afrikan nuk mund tti pershtatet mire klimesstEuropes Veriore.
Nji sahat i lire nuk mund te jete kurr I mir.
Para deres se zyres se gjeneralit kishte dt rojettarmatosuna.
Gjendja financiare nuk me lejon te shkoj per pushime
sivjet.
Kam me nji kemishe te bukur, isht e bardhe me vijate kalterta, shume te holla.
208
PPM I PESTICOPE MIMI
LXXFIFTH PART
READING TEXT
Gjendja financiare e popullit, mungesa e zhvillimit
industrial, rrjeta e kufizueme e rrugevet dhe e hekur-
udhavet nuk e lejojne Shqipnin te kete nji ushtri moderne
te pajisun dhe t'armatosun mire; megjithate, per nji vend
te vogel dhe te vorfen si Shqipnija, ushtrija e saj Isht
teper e madhe; ndoshta ka 30,000 vete tue numrue edhe
kuadrot. Mbajtja nen arme e nji efektivi te tine i
kushton shtetit e popullit shuma te medhaja td hollash
e materiali. Forcat e Armatosuna te R.P.Sh. Komunistet
vete e dijne, por nuk e thone mbahen per df qellime:
(1) per te mbajte regjimin ne fuqi, tue e ruejte ate nga
ndonji kryengritje e armatosun e kundershtarevet te
regjimit, pune qe ato e kryejne ne bashkepunim me Forcat
Ushtarake te Sigurimit; (2) per te ndihmue ndermarrjet
e ndryshme ne punet e randa te "ndertimit te socializmit"
Forcat e Armatosuna jane nen komanden e nji gjenerali,
qe isht njikohesisht edhe Minister i Mbrojtjes Popullore.
Df dege te Fuclivet tlArmatosuna qe nuk mvaren nga
Ministrija e Mbrojtjes Popullore jane Roja e Kuftnit
dhe Mbrojtja e Popullit, te cilat njifen me emnin Forcat
Ushtarake te Sigurimit; ato, mbasi puna e tyne Isht
kryesisht politike e policore, mvaren nga Ministrija e
Mbrendeshme.
LXX
Thuhet se Ushtrija asht e Orbame aga dt nji njist
te medhaja, ndoshta nga 15,000 vete secila, qe quhen
korparmata; gdo korparmateAdahet ne brigada, qe Isht
njisija taktike ma e madhe e fuclivet tokesore. NV vija
te pergjitheshme, aty ku e lejojne kondidat e vendit,
Ushtrija Shqiptare u pershtatet parimevet t'organizimit
taktik sqvietik. Perveg krenevet ushtarake, ne kuadrin
e Porcavet tlArmatosuna Olfshthen edhe "komisaret
politike," te cilet mvaren uga Drejtorija Politike e
Ushtrts (D.P.U.). Zyrtarisht, ata kane pergjegjestn e
edukimit tlushtarakevet me ideologjtn marksiste.leniniste,
por ne te vertete, tue gene se jane njerez tO Partis,
ata kontrollojne gdo veprim toushtrts dhe punen e
oficeravet.
Sherbimi ushtarak Isht I detyrueshem me ligje: 2
vjete ne kambesori dhe n'artilert, 3 vjete n'aviacion,
ne marine e ne Rojen e Kuftnit.
210
LXX
QUESTIONS-PUTJE
A e lejojne Shqipnin gjendja financiare e popullitdhe mungesa e zhvillimit industrial te kete nji ushtrimoderne?
2. gka nuk e lejon Shqipnin tE kete nji ushtri moderne?
3. Perveg gjendjes financiare te popullit dhe mungesess4 zhvillimit industrial, Oa tjetPr nuk e lejonShqipnin te kete nji ushtri moderne?
4. Si asht e pajisun dhe e armatosun nji ushtrimoderne?
5. MegjithatE, per cilin vend ushtrija e tij asht tepeze madhe?
b. Vare vendi asht Shqipnija?
7. Sa vete ka ushtrija shqiptare tue numrte edhe kuadrot?
8. Kujt I kushton shuma te medhaja te holltsh e materialimbajtja e nji efektivi te tine?
9. Qica i kushton popullit mbajtja e nji efektivi tetille?
10. Per sa qellime mbahen Porcat e Armatosuna te R.P.Sh.?
11. Cilat forca mbahen per df qellime?
12. Per te mbajte cilin regjim mbahen Forcat e Armatosuna?
13. Cili asht gra qellimi i pare i mbajtjes seForcavet t'Armatosuna?
14. Nga gka e rtjne Porcat e Armatosuna regjimin?
15. Ne bashkeput m me cilat forca e kryejne ket puneFnrcat e Armatc,suna?
lo. cka bajne Forcat e Armatosuna ne bashkepunim meForcat Ushtarake te Sigurimit?
17. NU cilat pune i ndihmojne ndermarrjet e ndryshmeFnrcat e Armatosuna?
2112
LXX
18. Cili isht pra 011imi i dyte i mbajtjes se Forcavet
t'Armatosuna?
19. Nen komanden e kujt jant Forcat e Armatosuna?
20. gfare detyre ka ky gjeneral?
21. Kush Isht Minister i Mbrojtjes Popullore?
22. A mvaren nga Ministrija e Mbrojtjes Popullore Rojae Kuftnit dhe Mbrojtja e Popullit?
23. Cilat jane dt deget e Forcavet t'Armatosuna q nuk
mvaren nga Ministrija e Mbrojtjes Popullore?
24. Me gfare emni njifen Roja e Kuftnit d1 Mbrojtja e
Popullit?
25. Puna e cilave forca Isht kryesisht politike epolicore?
26. cfare iloj pune kane Forcat e Sigurimit?
27. Nga cili dikaster mvaren Forcat e Sigurimit?
28. Nga sa njisf te medhaja thuhet se isht e perbfime
Ushtrija?
29. Si quhen dt njisft e medhaju qe piirbljne UshtrIn e
R.P. te Shqipnts?
3u. Sa yeti, ka secila kt,rparmatiq
31. Ne gfarO njisish ndahet korparmati?
32. cfari; njisije isht brigada?
33. Cila Ssht njisija mg e madhe e fuqivet tokesore?
34. Ne ja te pergjitheshme, cila ushtrf u pershtatetpacimevet t'organizimit taktik sovietik?
35. Cilave parime u pOrshtatet nO vija tO pOrgjitheshmeUshtrija Shqiptare?
36. Ne gorast u pershtatet ketyne parimeve UshtrijaShqiptare?
212
LXX
37. PErveg krenEvet ushtarakEl kush tjetEr pErfshthet nEkuadrin e Porcavet t'Arnatosuna?
38. NE kuadrin e cilave forca pErfshthen edhe komisarEtpolitikE?
39. Nga cila zyrE nvaren komisarEt paitikE?
40. Zyrtarisht, kush e ka pErgjegjEsin e edukimit tl-ushtarakEvet me ideologjin narksiste-leniniste?
41. cfare pErgjegjesije kanE kolaiSaret politikE?
42. NE tV vErtetEt a lwAtro1lojnE ata gdo veprim tlushtrisdhe punEn e oficeravet?
43. gfare pune bijnd konisarEt politikE?
44. CilOt jane njerdz tE Partis?
45. Cili shErhin isht i detyrueshEn me.ligjE?
46. Sa vjete zgjat shErbini ushtarak nE kambesori'dhenlartilert?
47. NE 0:lege tiushtris zgjat 2 vjete shErbimi ushtarak?
48. Po nsaviacion, ad marital dhe nE RojEn e Kufinit savjetE zgjat shE.bimi ushtarak?
49. NO cilat degb tE Porcavet VArmatosuna zgjat sherbimiushtarak 3 vjete?
213
PJESA 3 GJASHTMDEMI SHT/P1311
LXXSIXTH PART
HOMEWORK
PlotUsoni I jalit q vijojn:
I. Policija kErkon dy vetE cs ditwho fled
ml pare dhe që kUrkojne meacross the border
gjerman gjateThe counterintelligence World War II
ka gene i organizuem mire.
3. Nemain gate
te Ministtis kishte nji
armed guard
4. Vme kane ende zyrtarisht.notified
5. Neser do te bjere slay pot unehowever
do tO shkoj.
/Atli 5 fjali te shkurta me fjalet qe vijojn
kondite
kryengritje
me mbrojte
zhvillim
me lejue
PAR 2 WWIMIAMI
akt,akte, -t
me u-asetiele(me mratisee)
artileri,artileri,..t
batalion, 4bataliona, -t
me u-besue(une bedokee)
botenisbt
brigade, 45brigada, -t
drejtori, -jadrejtori, -t
efektiv, -Iefektive, .t
financiar, fte
force, -aforca, .t
kolektivisht
komisir,komisare, -t
kondite, -akondita, -t
korparmate,korparmata,
kryengritje, -akryingritje, -t
LuMEM NATVOCABIZARY
(111) act
(v) to flee, escape
artillery
(a) battalion
(v) ta be trusted,believed
(adv) publicly
brigade
(f) directorate,sanagement
(m) strength (mil.)
(adj ,financiala 0
(f) force, strength
collectively
commissar
conditionf
corps
revolution,uprising
kryesisht
kuadro, -jakuadro, -t
kuft, -nikuftj, -t
t0 kufizueme, t kufizueme
kundPrshtir,kundOrshtar0, -t
kumWrzbulim,
me lejue(une lejoj)
me u-marre(une merrem)
me mbrojteCune mbroj)
me u-mendue(une mendohem)
mungese, -amungesag. -t
1, e, te pajisunte pajisuna
e, te pakenaqunte pakenaguna
parim,parime, -t
me pengue(une pengoj)
(adv)-
(f)
(m)
(adjm & f)
(m)
(v)
(v)
(v)
(v)
(adjm & f)(adjm &
(m)
(v)
-216
11X
mainly, chiefly
cadre-
border, frontier,boundary'
limited
opponent, adversary
counterintelligence
to allow, permit
to deal with,.bebusy with, have anoccupation or job;to te taken
to defend, protect,Shield
to think over;it's believed
lack, want, defici-ency; absence,absentia
equipped, endowed
dissatisfied, dis-contented
principle
to hinder, impede,obstruct, handicap;to pawn, mortgage
me u-pirebtati,(=V plirabtster)policuer, policore
regjiment, wiregjimente, wt
repast, .irepartee wt
rezistena, -a
rojVI mparoje, -t
sabotin,sabotime, .t
e, tV saktkisakta
sido q 0 jetif
taktik, -e
tokOsuer, tokVaoretokesorU
vijO, -avija, -t
zyrtarisht
zhvillim,zhvillime,
(v) to adapt oneself,to conform
(.03 police-s 6 0
regiment
(a) email unit (mil.)wsection
resistance
(f) guard, guardsman,'witty, watchman
(s) sabotage,sabotaging
(adj accurate; trust-s a 0 worthy
(conj) be that as it may,however
tactical
land-, territorial,terrestrial
line; canal, ditch,rut
(adj officially& f)
(m) development
PAM B PAR1USHThDIB GRAMATIXORB PiRAPRAKE
LXXIFIRST PART
GRAMAR PERCEPTION DRILL
1. pakryemja si gjendje ase veprim i pgrsgritun ngtg kaluemen:
D e mbasdreke mg dhimte kr et shumg.Cka tg dh mte d e mbasdreke.Kujt i dhimte kryet dje mbasdreke?Kur tg dhimte kryet tt?
Nukmusesatese.seistundg.Kush nuk mundi tO flitte me ate sepse ishte i sgmunde?Pse nuk mundgt tg flitshi me ate?
Shkolla ime gjindesh 5 ki. larg shtg is.g indesh 5 km. larg shtep s?
Shkolla e kujt gjindesh 5 km. larg shtgpis?Sa kilometra larg shtgpls gjindesh shkolla jote?
Nuk ndeita mi 'date sepse n4erzit e shtepis doishinme fietk.Kush nuk ndejti mi gjatg sepse njerzit e shtgpisdojshin me fjetg?Pse nuk ndejtt mi gjatg?Cilt dojshin me fjetg?Cka dojshin me bi njerzit e shtgpis?
Dicka kishte Agimi die: dukesh i merzitan.Kush kishte dje dlgka?Pse dukesh Agimi i mgrzitan?Qysh dukesh Agimi, sepse kishte digka?
Kur na,gemg me e als_Patoni kishte ethe tg forts.Kash kishte ethe tg forta kur na shkuem me e pi?cfare ethesh kishte Patoni kmr na shkuem me e pi?Kur kishte Patoni ethe tg forta?
Nuk shkova me ta.sepse nuk kishem tg holla.Pse nuk shkove tx me taKush nuk shkoi me ta sepse nuk kishte tg holia?Me ke nuk shkove ti sepse nuk kishe tg holla?
2. 2 pakryemja si zakon ase veprim i pOrsgritun ng tgkaluemen:
Kur vTnte ai stipesh me ju pi? .
218
LXXI
Oa Mote al shpesh aim?KV vtnte al me pi shpeah dikur?
TV shtundeyet rriptc ag shiept burr.. lux nuk rrinte ai nV eihtVpl?
Ku auk rrinte al te shtundevet?Kush nuk rrinte sae dbtepi te shtundevet?
Kur vtnte me mV pi, np flitsbia pVr RAna tO ndryshme.
Kur flitshim na per gjina tV ndryshme?Per çka flitshim na kur vtnte me ma pi?gka bljahlm us kur vtnte me mV pi?
Kur. &ahem i vogpl.ftlyshja m donte shume.Kush tV donte shumV kur Ishe i vogel?Sa te donte gjyshja kur ishe i vogel?Kur t donte gjyshja shumV?KV donte gjyshja shune kur ishte I vogel?
Dikur me pelgejshin ambelsinsis.Kujt i pelgejshin Imbelsinat?gka te pelgejshin tt dikur?Kur te pelgejshin Imbasinat?
Kur flitte keg per shoket e miJ me !Ante nervoz.Kur flitte keg per kV me Ante nervoz?KV White ai nervoz kur flitte keq per shokVt eg'ngjante kur ai flitte keq per shoket e
kJ() here q e etshem Skenderin e dinte mesimin.Kuilleantemsmngo er q e pyets emKur e dinte Skftderi mesimint
Ne na merrte Rjumi sew haishim shume.KV merrte gjumi sepse hante shume?Pse na merrte ne gjumi?gIngjante kur hajshim shume?
3. E pakryemja si veprim ge vazbdon ne tE kaluemen:
Edbe n'at kohe dinte me fole mire shn4, por nuk
gka dinte me hi ai edhe n'at kohe?Kush dinte me fole shqip mire, por nuk flitte?
2z 7219
E takovaL pox kishte mi se dt ore QV Do naDritte.Sa ore kishte qe po na-pritte?Kush po na pritte megjithese kishin kalue4 ore?
Ph* mcndojshem se sot do te binte shitA mendojshe ti se sot do te binte shl?Kush nuk mendonte se sot do te binte shi?Qka nuk mendojshe ti?
Mesuesi i historis kujIgnte se une ishem nxinsi mai are.Cili mVsues kujtonte se ti ishe nxSnsi mit i mire?gka kujtonte mesuesi i historis?Per ke kujtonte mesuesi $ historis se ishte nxInsimi i mire?
Pie v'etin 1960 ai ishte ende be.tr.A shte a i martuem ne v et n 9 0?Kur ishte ai ende beqir?Kush ishte begir nV vjetin 1960?
220
PJESA B DYTIDIALOGU
.LXXISECOND_ PART
DIALOGUE
ShgipniJa nRa DikEpamia turistike
1. ME thuej, nga pikEpamja turistike, a paraget Shqip-nija ndonji gift tE i pElgen turistit?
2. VizitorEte huej nuk anE kursye kurr nE levdata kurflasin Shqipntn s vend turistik.
3. Ku e kane bazen levdatat e tyne?4. E kemi thinV kaq herE se Shqipnija ka klimE te mire.
5. E dij; klimt tE mire 'can* edhe vendet tjera, por çkae terheq turistin tie menyre tP vegante?
6. Traditat e pasuna tE.popullit mikprites shqiptir upelqejne shumE turistavet.
Per zakonet je tue folE?Jo vetEm per zakonet, por e dhe pEr veshjet, kangEt,vallet e per gdo ;faqje tjeter te folklorit.
9. Per nji shkrimtir ase piktor folkiori ka nji vier0tE madhe, por jo pr turistin e thjeshte.
10. Je gabim. Edhe turistit te thjeshtE i pelqen mOnyrae jetesEs nE vendin totIV.
11. A mund te me flasish pak mbi banesat?12. Pse jo. Qytetet, por veganerisht vendet malore,
ruejne edhe sot stilin arkitektural te mesjetes.
13. Cili Isht tipi i shtepis qe sherben ti model perki,to banesa?
14. Asht kulla. Kjo isht nji lloj fortese per sigurimine familjes.
15. A kane zbukurime te mbrendeshme kuIlat?16. Jo, shtepit ne fushe i kane ato, si p.th. dyert,
dollapet e tavani jane te gdhenun me mjeshtrite rralle.
17. Po per veshjet kombetare, gldini me mE thane?18. E ku tli a filloj mi pare? gdo krahine ka veshjet
e vets kombiTtare.
19. Cilat Jane veshjet ml te zakonshme?20. Tirqit, xhubleta, guna, fustanella dhe geleshja.
LXX I
21. PEr veahjet tjera do tE flasim nji here tjetEr. Tag'mE thuej nji gji tjetErl
22. Poll
23. Dishroj tE dij pEr =En e keqe tE turizmit nEShqipni.
24. Ana e keqp taht =nem' e vendevet tE dEfrimit dhee komoditetevet, me pErjashtim tE TiranEs.
jlt
Nji lagje e GjinokastrOs
222
*;
'41
411
PAU E DrigD1ALOGU
LXX ISECOND PART
DIALOGUE
Albania from the Tburist Point of View
1. Tell me, does Albania from the tourist point of view,present any special aspect that pleases the tourist?
2. The foreign visitors have never spared praise whenthey talk about Albania as a tourist country.
What is the foundution for their praise?We have said so many times that Albania has agood climate.
5. I know that. Other countries have good climate too,but what especially attracts the tourists?
6. The tourists are very much pleased by the rich tradi-tions shown by the hospitable Albanian people.
7. Are you talking about the customs?8. Not only about the customs, but also about the costumes,
songs, dances and about any other aspect of folklore.
9. Folklore has great value.for a writer or painter, butnot for a simple tourist.
10. You are wrong. Even the simple tourist likes the wayof life in our country.
11. Can you speak a little about the dwellings?12. Why not. The cities, especially the mountainous
areas, preserve even today the medieval architecture.
13. What is the usual type of these houses?14. The two story house. It's sort of a fort, for the
security of the family.
15.* Do these houses have interior decorations?16. No, only the houses in the plains have decorations.
,Por example the doors, the cabinets and ceilingsare carved with a singular skill.
17. What do you know about national costumes?18. Where shall I begin? Each region has its own
costumes.
19. What are the most common costumes?20. The trousers, the "xhubleta" Which is 'a heavy ornate
skirt, the cloak, the "fustanella" and the white cap.
2 ?
224
LXX I
21. We will talk some other time about other costumes.Now tell me something else.
11 Talk!
23. I want to know about the bad side of tourism inAlbania.
24. The bad part is lack of places of entertainment andcomforts, with the exception of Tirana.
Berat, Xhamija e Po
PJUA B TRBT2ANAL UM GRANATIKORE
The use of the imperfect tense.
LXXITHIRD FART
GRAMMAR ANALYSIS
We have dealt with the imperfect in Lesson 32, this
time another effort will be made to complete and reinfokce
the extensive usage of the imperfect.
The imperfect tense has three important uses:
1. To describe a physical or mental condition ofthe past, a state of being.
Examples:
Dje ishem ne biblioteke gjithe mbasdreken.Yesterday, I was in the library the whole afternoon.
Ajo ishte e semunde kur foli me mue.She was sick when she talked to me.
?Pat kohO im it giindesb nV spital.At that time my father was in the hospital.
Nuk ndejta ma gjat0 sepse ai donte me fjet0.I did not stay any longer because he wanted to go
to sleep.
Ti mendoishe, ndryshe kur u-martove.You thought differently when you got married.
2. To describe a habitual or repeated action in
an indefinite past time, which may often, butnot always, be translated by using "used to."
Examples:
Ai vtnte shpesh me na pi, por telefononte ma pare.He used to come to see us often, but he would call
first.
Te shtundevet nuk rrinte kurr ne shtepi.On Sundays he never stayed home.
MV flitte per tlin gjithesahere u-takojshim.
He would tIlk about his father every time we met.
Kur shkojshem ke gjyshja, ajo me falte shergerna.When I used to go to my grandmother she gave me
candy.
23226
LXXI
Kur flitshem Or te birin m thikonte i cuditun.He would look kt Amazed evil-FEW I talkedabout his son.
3. lb describe an action that had been going on,one that lasted at a given moment in thepast.
Examples:
Nlat kohe ai ate shqip, por nuk flitte.At that time h knew how to speak KTRETan, buthe wouldn't s ak.
-
Kishte ul se.dt orv qv Po na pritte.He had been,waiting for us for more than two hours.
Vjet, nuk mendoishem se do tV mV shkonte punakaq keq.Last year 1 didn't think that things would go sowrong.
Nuk e bleva sepse nuk,me rrinte mire.I did not buy it because it did not fit me well.
PPM B KATMTEUSHTREME GRAMATIKORE
1.
LXX IFOURTH PART
MAMMAR DR ILL
Une ishem i stmunde kur u-hapft shkollat.A ishem une i semunde kur u-hapen shkollat?Kush ishte i semunde kur u-hapen shkollat?Kur ishem une i semunde?Si ishem une kur u.hapen shkollat?
Nuk kishte te holla me %flea.A kishte te holla me vete?Qka slkishte me vete?Kush nuk kishte te holla me vete?
Ishte nji shtqpi d/katshe me shume dritore.A ishte nji shtepi dykatshe me shume dritore?Qfare shtepije ishte?Ishte nji shtepi dykatshe me sa dritore?
Ata kuitojshin se al() ishte shqiptare.A kujtojshin ata se ajo ishte shqiptare?Cilet kujtojshir se ajo ishte shqiptare?g'kujtojshin ata?
Lumi kalonte shume afer fshatit.A kalonte lumi shume afer fshatit?Qvkalonte shume afer fshatit?Ku kalonte lumi?Sa afer fshatit kalonte lumi?
Ai ishte femij kur une mbarova shkollen.A ishte ai femije kur uue mbarova shkollen?Kush ishte femije kur une mbarova shkollen?Qlishte ai kur une mbarova shkollen?
ShpeshIrre punojshem edhe dhete ore ne dite.A punojshem shpeshhere edhe dhete ore ne dite?Kush punonte shpeshhere edhe dhete ore ne dite?Qka bajshem shpeshhere?Kur punojshem edhe dhete ore ne dite?
Vllai i tij kishte n.iiiyaaa_tiLylmel_kajautgitore,A kishte'vllai i tij nji dyclan te vogel ku ndreqteore?Kush kishte nji dr:Ian te vogel ku ndreqte ore?
kujt kishte nji dyqan te vogn ku ndreqteore?
228
2') ,D
UM!
S'md.njifte se kushA mV njifte,se kushKush njifte seKO "sonjifte se kush
i ?kush ishem?ishte?
TeegJithE ishin tlarmatoqun me armé noderne.A ishin tfarnatosun tE gjithE me armE moderne?CilEt ishin tlarmatosun me armV moderne?Me gfard armEsh ishin tlarmatosun tE gjithE?
A ishte &Rani i babVs tim nERrugEn riatiAd k?
Dygani i kujt ishte n* RrugEn Adriatik?NE g'rrugd ishte dygani I babEs tim?
Ti tre ishim nd te n I tEn klasV.A is mttrenët n tEn klasE?CilEt ishin n* tE njIjtEn klasd?NE q'klasE ishim tP tre?
Fatoni ishte nE idendle td ante cfarEdo pune.A ishte Fatoni ne gjendje tE bInte gfaredo pune?Vpune ishte nE gjendje tE bInte Fatoni?Kush ishte nE gjendje tE bInte ;farEdo pune?gfarE pune ishte ne gjendje tE bInte Fatoni?
Nuk e mort vesh seA e mora vesh se preKush nuk e mori veshVnuk mora vesh?
re n a ishte.nga ishte?se prej nga ishte?
MI par0 nEnshkruente mit se 200 letra nE dite.A nOnshkruente int pare ml se 200 letra nU dftE?gica bInte ml pare?Sa letra nEnshkruente nO ditE mI pare?Kur nEnshkruente ai ml se 200 letra nE dit?
Flitte shqip mit mire se anglisht.A flitte shqip ml mirE se anglisht?VgjuhE flitte ml mirE se anglisht?tlysh flitte shqip?
TE ithE e res kt shin mbasi ishte mI i v'etEr.A e respe to shin tE gj m as ishte rn vjeter?Cilet e respektojshin mbasi ishte me i vjeter?Kf respektojshin tE gjithE mbasi ishte ml vjetEr?Pse e respektojshin tE gjithE?
229
,AE_Agill.i.meartuem banonte afar neshi.A-banonle afar nesh kur ishte I pamartuem?Kur banonte afar nesh?Ku banonte kur ishte I pamartuem?Afar kujt banonte kur pamartuem?
Im it'shkruente me doran e maltam por hante me tEdjathtVn.A shkruente im it me doran e majta, por hante meta djathtEn?gka bante im it me doran e majta?Me Odora shkruente e me gtdora hante im it?lush shkruente me doran e majta, por hante me tddjathtan?
Moat koha nuk njifeshim me njlni tiejrin.A njifeshim 'Oat koha me njini tjetiin?Kur flak njifeshim me njini tjetrin?Me ke nuk njifeshim :Oat koha?
Nuk stud onte kurr ta Dremteyet mbrama.A studjonte ndonji hera ta premtevet mbrtma?Kur nuk studjonte?Cka nuk balite tE premtevet mbrIma?
ur kaloishemoara dynanit ta saigiithEmondhikoishem mbrenda,shikojshem gjithamond mbrendd kur kalojshem para
dyclanit ta saj?glbljshem gjithEmonE kur kalojshem para dyclanit tO
sag!Cur kalojshem para cilit dyclan gjithEmond shikojshemmbrendg?
Nuk le o shin n eri tE h e mbrenda a biletE.
A lejojshin njer tE h te renda pa bsletaKt nuk lejojshln tE htnte mbrenda pa biletE?Ku nuk lejojshin njeri ta htnte pa biletE?
Diali u.stezonte shumE kur i falshem ndonji peshgeshtE vojtel.A 4-gEzonte shumE kur i falshem ndonji peshqesh tEvogn?Vngjante kur i falshem ndonji peshqesh ta yoga?Kush u.gdzonte shume kur I Falshem ndonji peshqesht0 vogEl?
231130
*Era dhiptt kryet.stamen te v .sepae i Witte kryet?
Pse somanda te v23glut soumada fe bij sepae 'RV dhinte kryet?
Mir me .019ente i udhetue me autobus.A tV paciente me ndhetne me autobus?Kujt i pftgente ue udhetne me autobus?gka te pelgemMe
f
Sokishin hV te ha d eke ofk n t dre
gka s°kishin toile te bajahia?Me kf sokishin kohe te hajahin dreke?
Nxinsi te bIAE Dvetle luta 'Leto flail.:
La gen* shkriatari i madh i asaj kdhe.
Nuk kam dashE kurr tE mEsol nji mjeshtti.
NE sa po kalonte lumin ri geleshja ntUjE.
gfagja e funditIka fillue'n'orn 22.30.
Ne mesjetE karroca e barka ishin tE vetmet mjeteudhEtimi.
Piktori i kEsaj pikture Isht.i famEshtim.
Ata dijn shuin ktngë moderne.
PEr mue a1liber Oka asnji vlerE.
Tahiri.ka shumE veti tE mira, por permbi te gjithaIsht mikprites.
Some pelgen ai tip njeriu.
Apartamenti cie morem i ka te gjitha komoditetet.
Dje bleva nji'dollap tE ri'pEr Libra.
Kt e ka pasV traditP familja ime.
Ajo kursen pothuej nji te pesten e rroes.
2312 39
Ai nxjerr jetesft tue shitV placka tV vjetra.
S'ing pncien ky 110 darimi.4
Muret e fortesVs ishin 1.5 m. tO trasha.
Wuk dij tV kUcej asnji valle kombVtare.
Maim Frashgri, poet (1846:.1900)
232
PPM 11- PISTECOPI LEXUII
LXXIFIFTH PART
RBADING TEXT
Shqipnija Isht nji nga shtetet mit tt vogla tlEuropts,
por nga piktpamja turistike paraqet nji interes tt
vegante. Pothuej tt gjithe vizitoret e huej e kant gmue
si te tine dhe nuk jant kursye nt ldvdata qt e kane
baz'fn ne bukurin e vendit, nt traditat karakteristike te
popullit mikprites shqiptire ne monumentet e shumta dhe
me vlere tO madhe per sa i Orket historis. Qe disa nga
keto levdata: "Shqipnija isht vend turistik i kl.I",
Isht "kopsht me gjithefare lulesh",'Isht "margaritir
turistik".
Traditat e pasuna te popullit shqiptir, tue perfsht
zakonet, veshjet, kanget, vallet e gdo gfaqje tjeter e
folklorit kane vlere te madhe jo vetem per shkrimtarin
ase poetin, por edhe per turistin e thjeshte.
Qytetet dhe sidomos vendet malore ruejne edhe sot
stilin arkitektural te mesjetes. Tipi i shtepis qt
sherben si model per keto banesa Isht "kulla". Kulla ka
pamjen e nji fortese dhe ne te vertete ishte nji
fortese e vogel qe mbronte nga anmiku te zotin e shtepis
dhe njerzit e vet. Kulla Isht nji ndertese dykatshe;
kati i dyte ka dritore te vogla e te ngushta, qe ne
mesjete sherbejshin sa per te nxjerre pushket e per tC
luftue kunder anmikut. Ndersa njerzit e shtepis
LXXI
banojn* n# katin e dyt#, kati I pax* Ordoret Or tV
mbajt* bagUtin e kafshNt tjera shtVpijake. Natyrisht,
këto shtUp1 lane tU ndUrtueme me guru dhe stkanU
zbukurime tV mbrend#shme. Pftkundrazi, shtVpit nE fusht
kand zbukurime tU tilla, si p.sh. dyert, dollaOt dhe
tavani jand tU gdhenun me mjeshtri tE rrallV.
Veshjet kombdtare tU popullit shqipar jan# ndUr ma
te pasunat n'Europ0. 'rue gen# se pothuej gdo krahinU
ka veshjet e veta Isht e pamundun q te flasim pUr tU
gjitha. Tirgit ne Shqipnin e Veriut, fustanella ad
Shqipnin e Jugut dhe geleshja janV baza e veshJevet
kombUtare nd ShOpni.
2
234
LXX I
QUESTIONS.PYMB
1. Cili shtet isht nji nga shtetet mi të yogi& ttBuropEs?
2. Qfar0 interesi paraget Shqipnija nga pikEpamjaturistike?
3. Nga cila pikEpajme paraqet Shqipnija nji interes tEvegantE?
4. Kush e ka imue Shqipnin si tV tilld, d.m.th. qEparmet nji interes tE vegantE nga pikEpajmaturistike?
Si e kanil gmue Shqipnin tE gjithE vizitorEt e huej?
6. Ci1tt nuk jant kursye ne 101rdata per Shqipnin sivend turistik?
7. A e ka4-6zEn levdatat e tyne nE bukurin e vendit?0
8. Ku e kane bazEn lEvdatat e vizitordvet tE huej?
9. A e kanE bazEn levdat e tyne edhe nE traditat karak-teristike te popullit mikRritEs shqiptir?
10. 1P4W cilat tradita e kane bazdn ltvdatat e vizitorevette huej?
11. Ku tjeter e kane bazen levdatat e vizitortvet tehuej?
12. Cilat jant da nga lEvdatat e vizitortvet tt huej?
13. Simbas ltvdatavet te vizitorevet te huej, gfard vendituristik Isht Shqipnija?
14. cfare kopshti isht Shqipnija?
15. Cili vend Isht margaritir turistik simbas vizitortvette huej?
16. Traditat e pasuna tt cilit popull kane vlert temadhe?
17. çfare vlere kane traditat e pasuna te por111itshqiptir?
LXX
18. A kane vlere te madhe vetem per shkrimtarin dhepoetin?
19. Per ke tjeter kane v1ere te madhe traditat e pasunate popullit shqiptir?
20. cka perfshUne traditat e popullit shqiptir?
21. Per cilet turista pra kane vlere te madhe zakonet,veshjet, kanget, vallet e gdo gfacije tjetere folklorit?
22. Cilat vende ruejne edhe sot stilin arkitektural temesjetes?
23. cfare stili ruejne edhe sot cutetet dhe sidomosvendet malore?
24. Cili Isht tipi i shtepis që sherben si model perketo banesa?
25. Pamjen e qfare lioj ndertese ka kulla?
h. Cila ndertese ka pamjen e nji fortese?
7. Dhe ne te vertete, a ishte kulla ne mesjete njifortese e vogel?
28. Ke mbr(Jite kulla nga anmiku?
20. Nga kush e mbronte kulla te zotin e shtepis dhenjerzit e vet?
30. Sa katshe Isht kulia?
31. Cili kat ka dritore te vogla e te ngu..hta?
32. Per gka sherbejshin dritoret e vogla e te ngushta?
33. Kunder kujt luftonte I zoti I shtepis mbasi nxirtepushken ne dritoret e vogla te katit te dyte?
34. cka barite i zoti i shtepls kur donte me luftue kunderanmikut?
35. Ne dilin kat banojne njerzit e shtepis?
36. Per gka perdoret kati i pa, ?
236
LXII
37. Ku banojuV njerzit e sirOpis dbe ku abahen kafalAtabtidpijake?
38. Me Oa janE tE ndErtueme kEto shtEpie d.m.th. kullat?
39. A kane zbukurime tE mbrendEshme kullat?
40. Cilat shtEpi kane zbukurime tE mbrendEshme?
41. Cilat pjesE tE ahtEpis janE tE gdhenuna me mjeshtritE rra11E?
42. Si janE !V gdhenuna dyert,dollapEt dhe tavani?
43. Cilat veshje janE ndEr mi tE pasunat n'Europe?
44. A ka pothuej gdo krahinE veshjet e veta?
45. POr cilat veshje Isht e pamundun td flasim pr tOgjitha?
46. Cila isht baza e veshjevet kombOtare ne Shqipnin eVeriut?
47. Ku !,*rdoret fustanella?
48. cka vend nd krye Shcliptardt?
PJESA E GJASHTEDETTRY SHTtPIJE
SIXTH PARTHOMEWORK
Hrshkrueni shkurtimisht (100-13U fjale) krahinen
nO t cilen jeni cka merrrn banoret, gIt'ardhuna
ka krahina dhe c'rja te' vç.n ti arayet per nji turist
etj,
t71.
} , 4 .1,rC7
PAM B &MTNPJALORI
arkitektural, -e
bukuri, -jabukuri, -tgfaqje,gfaclje,
me cmue(unV cmoj)
d#f rim, 4d*frime -tdollap,dollapV, -tfolklor,for tese, -afortesa, -tfustanell, -afustanella, -t
e, te gdhenungdhenuna
gun, -aguna, -t
interes,interesa -tjetese,
kang0, -akin0, .t
komoditete ,
kullP, -akulla, -t
LXXISEVENTH PART
VOCABULARY
(a4,) architectural& f)
(1) beauty
( f )
(v)
(m)
(m)
(m)
(f)
( f )
(adj
(m)
( f )
239 2
performance; ex-pression
to estimate, assesi;esteem; appreciateentertainmentamusemen:, pleasure
cupboard , cabinet
folklorefortress
skirt
carved, sculptured
cloak
interest
living, liveli-hood
song
conveniences,comfor ts
country house (2-3stories high)
me u-kursye(une kursehem)
levdate, alevdata, -t
margaritir,margaritare,
mesjete,
. .
makprites, -e
monument, -1monumente, -t
piktor,piktore, -t
pushke,pushke, -t
geleshe, geleshja
(v) to do one's utmost;to be saved, spared
(f) praise; boasting
(m) pearl
(f) Middle Ages
(adj hospitablem
(m) monument
(m) painter (artist)
(f) rifle
(f) white Albaniancieleshe, -t cap
shkrimtir,shkrimtare, -t
(m) writer
tip, (m) typetipe, -t
tirl tirqit (m) trousers (tightfitting wool pants)
tradite, -atradita, -t
turizem, turizmi
(f) tradition
(m) tourism
vane, vallja (f) folk dancevane, .t
vizitor, (m) visitorvizitore, -t
vler0, -a (f) vAluevlera, -t
240
xhubletV, -axhubleta, -t
zbukurime, -t
LXXI
heavy ornate skirt
ornaments, decorations,adornmtnts
Dasdm nd Shkoddr, ve0r e piktorit K. Hidroreno (shrsk.XIX)
-241 ii
1,
Aar'
PPM B PAREUSHTRIMR GRAMATIKORE PARAPRAKR
FIRST PARTGRAMMAR PERCEPT= DRILL
Emna vepruesish (nomina agendis)
a. MEsuesi: me nxinE,Nji njeri qE nxen quhet nxinEs.
Si quhet nji njeri qe'drejton diqka?Nxinsi Ai njertquhet drejtues.
Si quhet nji njeri qd flet, nE radiond nji konferencE?Quhet folVs.
Si quhet nji njeri qE shUrben?Quhet shErbyes.
Si quhet nji njerip.sh.?Quhet marrEs.
Si quhet nji njeri qeletEr p.sh.?Quhet dergues.
Si quhet nji njeriQuhet lypEs.
Si quhet nji njeriQuhet fitues.
qE merr, nji leter
Si quhet nji njeriQuhet pErfaqesues.
b. Mesuesi t'api foljen dhe nxitnsi
me mbrojtE
me lexue
me ndigjue
me ngarkue
me ftue
me vizitue
me veprue
qE
ase
dergon diçka, nji
nxjerr jetesen tue lype?
fiton di;ka?
perfaqEson dike?
emnin e vepruesit.
mbrojtes
lexues
ndigjues
ngarkues
ftues
vizitues
veprues
LXXII
se ruejtf ruejtfs
me pErkfthye pfrkfthyes
me bif blis
me pfrndi pfrndis
me pyetf pyetfs
'me zgjedhf zgjedhfs
c. Nfsuesi: Si quhet.nji maqinf qf qep?Nxinsi: Quhet maqinf qepfse.
Si quhet digka qf tgrheqTQuhet tfrheqfse.
Si quhet digka 0, kap?Quhet kapfse.
Si quhet skuadra qf ka fitue nji ndeshje?Quhet skuadra fituese.
Si quhet nji brisk qg rruen?Quhet brisk rrues.
Si quhet nji sgmundje qg mund t'i ngjitetdikujt?Quhet sgmundje ngjitgse.
'2432,
PJESA B DYT1DIALOGU
LXXIISECOND PART
DIALOGUE
Artizanati e arkitektura
I. Ne qlfusht ttartizanatit dallohen Shqiptartt?2. Nlargjendarl e,kryesisht nt filigran; ktt lloj pune
argjendartt shqiptart e bljnt me mjeshtrf tt madhe.
cfare lloj punimesh bijnt ata me argjend?Kryesisht zbukurime grash, por edhe burrash, sikutf cingaresh etj.
5. A ka tjera aktivitete 'at fushtn e artizanatit ptrvegargjendaris?
6. Po ka; punimet e'mendafshta dhe punimet e drunitjane rider mi te rindesishmet. "
7. Cilat jant vegiat muzikore mit ne Ordorim?8. Lahuta e giftelija; si e dini, kanget tonaijant
kryesisht kangt trimnije.
9. Po Warkitekture, a ka vepra arti me rIndtsf?10. Po, ka ca ura tt kohts st mesjetts, ca kisha e ca
xhaml tt shekullit tt XVIII...
11. A ka Tirana ndonji gja interesante?12. Ne Tirane gjindet Muzeu Arkeologjik, ku jane mbledhe
sende te ndryshde clysh nga koha paleolitike.
13. A ka Tirana ndonji kali?14. Tirana vete jo, por 39 km. larg gjindet Kruja, atje
gjindet kalaja mi e fameshme e Shqipnis.
15. Pse Isht e fameshme kjo kali?1. Sepse atje u-thyen ushtrit mi te forta t'asaj kohe,
ushtrit e perandoris turke.
17. Po, po, tash e dij. Ju jeni tue fole per luftat eSkenderbeut kunder Turcivet nga vjeti 1443 deri me1467.
18. Tamam. Skenderbeu u ciendroi Turvet per 24 vjete.
19. Si ri ne dore te Turvet kjo kali?2U. Kalaja u-dorezue mbas nji rrethimi te gjate qe
kercenonte te gfaroste banortt nga urija dhe epidemit.
21. Ne glvjet ka ndodhe kjo?22. Me 14781 1U vjete mbas vdekjes se Skenderbeut.
23. D.m.th. se sa qe gja11e, Skenderbeu s'humbi asnjibeteje.
24. U-terhoq 2-3 here, por nuk humbi ndonji beteje.
'410k1N,
Filigran me fije agjenll
LXXII
2,15
gillarle'07.011v INS 742
4.1
4t.
1(1,-
2 j
URSA B DYTDIALOGU
LXXIISECOND PART
DIALOGUE
Craftsmanship and Architecture
1. In what field of crafts do the Albanians distinguishthemselves?As silversmiths and primarily in filigree; theAlbanian silversmiths do this type of work with greatskill.
What kind of work do they do with silver?Primarily ornaments for women, but also for men, suchas cigaTette boxes, etc.
5. Is there any other field in the realm of craftsman-ship besides working in silver and gold?
6. Yes, there is. Silk handiwork and woodwork are amongthe most important.
7. What musical instruments are mostly used?8. The lute and the two-stringed lute. As you know our
songs are primarily heroic songs.
9. What about architecture, is there any importantartistic work?
10. Yes, there are some medieval bridges, some churchesand mosques of the 18th century.
11. Does Tirana have any interesting features?12. The Archeological Museum is located in Tirana and
things from the paleolithic era are found here.
13. Does Tirana have any fortress?14. Tirana itself, no, but 39 km, away is Kruja where
there is the most famous fortress of Albania.
15. Why is this fortress famous?10. Because the mightiest armies
of the Turkish empire were de
17. Yes, yes, I know it now. YouSkanderbegls wars against the
18. Right. Skanderbeg resisted t
19. How did this fortres.s fall inTurks?
20. Ttle fortress surrendered aftethreatened to annihilate theand epidemics.
247
of that time, the armiesfeated there.
are talking aboutTurks from 1443 to 14h7.he Turks for 24 years.
to the hands of the
r a long siege thatinhabitants from hunger
LXXII
21. In what yeas did this happen?22. In 1478, ten years after the death of Skanderbeg.
23. It means that when he was alive, Skanderbeg neverlost a battle.
24. He withdrew 2 or 3 times but didn't lose any battles.
sql
248
t.
47
PPM B USTIANALIVI GRANATTNOR2
LXX I I
THIRD PARTGRAMMAR MALYS IS
I. Agent nouns
The basic ending of an agent noun is -s for themasculine and -se for the feminine. These endings areattached:
a. To the past participial stem:
Examples:
me ndigjue(to hear)
me fole(to speak)
me shperblye(to reward)
me vri(to kill)
me marre(to receive)
me dergue(to send)
b. To another
Examples:
ndihme(help)
mullt(flour mill)
ndigjues, ndigjuese(listener)
foles, folese.(speaker, relator)
shperblyes, shperblyese(redeemer)
vrases, vrasese(murderer)
marres, marrese(receiver, addressee)
dergues, derguese(sender)
noun in the indefinite form:
ndihmes, ndihmese(helper, assistant)
mullts(miller)
gryke grykes(throat) (glutton)
Abstract noun derivatives
Abstract nouns are formed from nouns or adjectivesby attaching to them the suffix -si or -ni. Theseabstract nouns correspond usually to the English nounsending in -ness or -ity.
249
.
Examples:
komb(nation)
burrd(man)
madh(big, great)
trashe(thick)
perpiket(precise)
kombsi(nationality)
burrdni(manliness, valor,bravery)
madhesi(bigness, size)
trashesi(thickness)
perpikni(precision, exactness)
LXXII
3. Prefixes
Most prefixes are in origiu either prepositionsor adverbs. The following are the most importantand widely used ones.
EnglishPrefix Meaning Equivalent Examples
bashke together co-con-fellow-
bashkepunim, cooperationbashkefjalim, conversationbashkeatdhetar, fellow-
countryman
ish was ex-(former) ish-minister, ex-secretary
jashte outside extra- jashtzakonshem, unusual,extraordinary
kunder against counter-contra-
kundersulm, counterattackkundershtim, contradiction
nder between,among
inter- nderkombetir, international
250
BaglishPre ix BeaninA Equirgent axamples
ndn under under-sub.vice-
nftvizoj, underlinenftdetse, submarinenftpresident, vice.
president
LXXII
para before fore- me parapi, to foreseepre- parafjald, prepositionprow me paragitd, to introduce,
to presentparapagese, prepayment
tej beyond trans- i tejpasbdm, transparentSur.. me tejkalue, to surpass
tejkalim, surpassingness
mos not, mis. mommarrbveshje, misunder-don't standing
dis. mosmarrdveshie, disagree-ment
in- mosbarazim, inequality
pa without un. padrejtfti, unjustness,injustice
dis. i pabesd, disloyalin. i pakrahasueshft, in-
comparable
251
URSA TRET1ANALIZIGRAMATIKORS
LXXI1-THIRD PART
GRAMMAR ANALYSIS
Cakaliuralplmbaitishadhe3lensiveraartineShclipn .
Ku mbahen si vepra arti ca kali, ura, kisha dhe xhami?Cilat vepra mbahen si vepra arti ne Shqipni?
Disa shte f terhe ese n a 'ashtg sor te m biluemepa shile.Qysh jane disa shtepf nga jashtii?Por, a jane te mobilleme pa shije?Qysh _lane te mobilueme disa shtepi?
Kalit e klinget e trimnis na kujtojne luftat kunderanmicivet.gka na kujtojne kalit e kinget e trimnfs?Cilat lufta na kujtojre kalit dhe kSnget e trimnis?Luftat kunder kujt na kujtojne kallt dhe kinget e trimnts?
Vetem banoret e Shqipnis se Veriut dijne me i ri lahutes.Clies vegel dijne me i ri vetem banoret e Shqipnis seVeriut?Cilet dijne me i ri lahutiis?
Shfai:otaret dallohen si arAjendare te mire ne fushen e
artizanatit.Ne ge fushe dallohen Shcliptaret si argjendare te mire?Nv cilen mjeshtri dallohen Shqiptaret?Cilet dallohen ne fushen e artizanatit?
Zakonisht.,_ vetem grit perdorin rrobe te mendafshta.A perdorin grit rrobe te mendafshta?Vare rrobesh perdorin grit?Kush i perdor, za1onisht, rrobet e mendafshta?
Ne dasem kendohen kInfie te vecanta dasme.A kendohen ne dasem kange te veganta dasme?Ku kendohen kinge te veganta dasme?clari; eingesh kendohen ne dasmat shqiptare?
Si xhubleta ashtu edhe Ayna blhen prej leshi.A hthen prej leshi si xhubleta ashtu edhe guna?Prej gka bihen si xhubleta ashtu edhe guna?Cilat veshje bihet prej leshi?
LXXII
P* INsitht bui t i tar# vesbin unV.rig s s a ves n gun ptar#?
çka veshin Orgjith*sisht bscijt shqiptarV?Min veshin OrgjithVisisht un*?
N eri duhet t# #rmendet r un# tV mirapun# t _klia a.Kush duhet t Ormendet Or pun* t* mireP r gfar# pun#sh duhet tV Ormendet njeriu?
Elpikg,.ne rrethin e MirditVs, ka miniera bakri werindesi.Cili nga fshatrat e MirditVs ka miniera bakri me randdsi?gfard minierash ka Rubiku, n rrethin e Nirditds?Ku gjindet Rubiku?
Arg;endardt e Shkodrds e td Kosoves e punojndargjendin me mjeshtri tP rra110.
Anmiku nuk u-dordzue dhe vendosi tO cfaroset.
Disa njerdz nuk munden me i dallue mird ngjyrat.
Porcat tona kdrkuen q anmiku tO dordzohet pa kondita.
Karrigat prej druni prishen mi shpejt se ato prejhekuri.
Rozafati 1sht kalaja mit e vjetVr ne Shqipni.
Nji fjale e vjeter thote, "MI mire i vdekun e me nd6r,se gjalle e me turp."
Letrat p r poste ajrore Jane mit te holla se tjerat.
MO kercenoi me thike dhe me mori te hollat.
Shume njerez Jane te mendimit se mikpritja ishtnji art me vete.
Nuk me ka ndodhe kurr nji gji e tine.
Im it e kishte zakon me shetitd poshte e nalt nOperdhome kur ishte i mPrzitun.
2532
LXXII
Vto maqina kane Ii ne perdorim pak kohe mi pare.
Rrethimi I fundit i Shkodres ka zgjate gjashte muej.
Shakat e tija jane te gjitha pa krype.
U-gjeten para forcash ml te medhaja dhe e panet' aresyeshme te terhiqeshin.
Vajzat e Dardhes se Korges jane shume terheqese.
Sthlhen punet vetem me trimni.
Vdekja Isht nji detyre qe duhet tla kryejme te gjithe.
7
'114,3h; 791N.IfT-,
r. ;`57;kiiif,a1r4i0
111,111,t 1T 11C orniThir
254
PAM E PEST/WPM LEXIMI
tie
LXXIIFIFTH FART
READING TEXT
Po te shetitni neper krahinat e ndryshne te Shclipnis\\
do te shifni se sa i pasun Isht ky ve0 ne gfacijet mg te
ndryshme te zakonevet, te banesavet, te veshjevet, te
klngevet, tO vallevet etj. Nga te gjitha keto gfacue,
artizanati dallohet ne menyre te vegante. Veshjet sidomos
perbljne gfacljen mi terheciese te kultures se popullit
shqiptir. Pasunija e madhe e llojevet te ketyne veshjeve,
e formavet, e ngjyravet, e zbukurimevet, por sidomos
aftesija me te cilen Jane punue keto veshje paraqesin
shijen e holle te popullit shqiptir. Nder kostumet kom-
betare thuhet se xhubleta, te cilen e veshin grit e
malsivet te Veriut dhe guna qe e veshin burrat ne
Shqipnin e jugut, rrjedhin nga veshjet e ilirevet. Nder
kostumet mi te bukura duhet te permendim kostumet e gravet
te Mirlite, te Dukagjinit, te Zercianit, te Shpatit,
te Dumres, te Dardhes, te Myzeries, te Shkodres e te
Tiranes.1
N'artizanat duhet permende gjithashtu argjendarija
.e vecanerisht filigrani; ketu argjendaret, tue punue me
fije argjendi te holla sa nji flok, tregojne mjeshtri
jashtezakonshme. Edhe punimet e mendafshta e punimet
e Ieshit gylymat, cantat e corapi:t rraih t pari;
dhe punimet e drunit nuk i rrijne mbrapa argjendaris.
255
10)
LXXII
Ne kulturen shotpore tE popullitsvlere tE madhe kane
zakonet, qe jane ruejtE shekull mbas shekulli, si besa,,
mikpritja, burrenija etj. Kur burrat shqiptare jane tue
ndejte e tue bisedue mbas darke, njini prej tyne, ai qe
di me kendue mg mite merr lahuten vegel muzikore
.karakteristike e Shqipnis se Veriut ase ciftelin --
e perdorun mg teper nO Shqipnin e Mesme dhe fillon e
kendon kange, te cilat kujtojne trimnit e ndokujt ne
lufte kunder anmiktit.
Arkitektura ruen.ende sot shume vepra arti si ura,
xhami, kisha e kalil pothuej gdo qytet ka dji kali, qe
i kujton popullit luftat kunder anmiqvet te shumte qe
ka pase gjate shekuj,vet. Nji nder-talit mi te fameshme
asht ajo e"Krujes, ket kali e bini te fameshme Skenderbeu
me luftat e tija kunder Turcivet nga vjeti 1443 e'deri me
14h7. Kalaja i u-dore?ue Turcivet me 1478, mbas nji
rrethimi te gjate; gjate ketij rrethimi vdicien nga
urija ase epidemit me mija ushtare e banore.
256
LXXII
QUESTIONS-PYWIJE
1. 'Po tE shetisim )20ft krahinat e ndryshme tE cilitshtet do tE sihofim se sa I. pasun isht ky vend ngashumE pikEpamje?
2. Kur mund tE kemi rast tE shofim se sa e pasun ishtShqipnija nE gfaqjet mi tE ndiyshme tE zakonsvet?
3. NE ;fare gfaqjesh tjera isht e pasun Shqipnija?
4. Nga tE gjitha kEto Oaqje, nO glmenyrE dallohetartizanati?
'5. Cilat sende Orbljne gfaqjen ml tOrheqese tE kulturEssO popullit shqiptir?
6. Qica perbljnE veshjet?
7. A paraget pasunija e llojevet tE ketyne veshjeveshijen e hollE te popullit shqiptir?
Vparaciet pasunija e llojevet tE ketyne veshjeve?
9. A e paraget ket shije edhe pasunija e formavet, engjyravet dhe e zbukuzimevet te veshjevet?
11). gka paraget, pra, pasunija e llojevet, e formavet,e ngjyravet dhe e zbukurimevet te veshjevet?
11. Por sidomos cila aftesi e paraciet shijen e ho11ete popullit shqiptirl
12. Nder kostumet kombetare, cilat veshje thuhet serrjedhin nga veshjet e Ilirevet?
13. Nga cilat veshje rrjedhin xhubleta dhe guna?
14. Cila nga keto dc, veshje Isht e perhapun ne Veri te .
ShOpnis?
15. Ne q'pjese te Shqipnis isht e perhapun guna?
16. Nder kostumet e gravet, cilat duhet te permendimsi m1 te bukurat?
17. Ntartizanat, cili zanat duhet permende gjithashtu?
257 26.:i
18. Cila pune é argjendaris duhet OrmendE Vegantrisht?
19. Kush punon nO filigran me fije td holla pothuej sanji flok?
20. Me gfarE fijesh punojnd argjendaret dhe sa tO hollajanE ato fije?
21. cfare mjeshtrije tregojnE arsjendarEt tue punue mefije argjendi?
22. Cilat punime nuk i rrijnE mbrapa argjendaris?
23. gfarE apikujsh pErfshtjnO punimet e leshit?
24. Ku kane vlerE tE madhe zakonet?
25. Per sa kohe jane ruejtP zakonet?
26. P.sh, cilat janP disa nga zakonet qe janP ruejtPshekull mbas shekulli?
27. Kur burrat janP tue ndejte e tue bisedue, cfarelvegle merr njtni prej tyne?
28. Kur e merr lahutPn ase ciftelin njini prej burravetqe jane tue ndejt0 e tue bisedue? Afi'
29. Qka di me bi ai qe merr lahutOn ase giftelin?
30. Ni; ;tpjesP tP Shqipnis perdoret lahuta?
31. Po ciftelija, ne q'pjesP tP Shqipn4 perdoret?
32. Qka fillon me bl ai qe merr lahuten ase Oftelin?
33. Qfari; k2ngesh fillon te kendoje ai?
34. Trimnit e kujt kujtojne kinget qe kendon ai?
35. cfarP veprash ruen ende sot arkitektura?
3o. Cilat jane keto vepra arti qe ruen arkitektura?
37. Cilat nga keto vepra arti ka pothuej gdo qytet?
38. Cilat lufta i kujton kalaja popullit?
258
39. Kujt i kujton kalaja luftat kundft annicivet tVshuntV.0 ka paa t! gjatV ahekujvet?
40. Sa sank' ka pas populli ebqipttr gjatV athekOvet?
_41. Cila tsht nji ndft kalit ut tV kamVshmei
4'. Kush e bidi tV famVshme kalin e KrujVs?
43. Me cilat itufta e blni ai iE famVshue kalin e KrujVs?
44. KundVr kujt luftoi Skenderheu nga vjeti 1443 e deriint 1467? ..
45. Kujt i u-dorezue kalaja me 1478, mbas nji rrethimi,te gjate?
46. qIngjau mbas nji rrethimi tE gjate?
47. Nga se vdicien me mija ushtare e banore gjate rrethimit?
48. Vngjau gjate rrethimit?
259
267
PAM II WANTSDETYRI SHTIPIJS
Plotesoni fialit q vijojne:
1. Prindet e mij,when they.were-ilive
me mue.
2. gdo te diele mbasdreke, me pelgen
f .
gjatethe seashore
LXXIISIXTH PUTHONEMORX
jetojshin
to stroll
3. Megjitheqe ha shusig, Isht sithin
shkop.
4. Kjo gjelle Okataste
5. Ka shume njerez qe nuk mund tti
ngjyrat.
distinguish
Shkrueni 5 fjali me fjalet qe vijojne:
me kercenue
me u-dorezue
trimni
shekull
beteje
260
PPM B SHUTSPJALORI
argjene,
argjendir,argjendarV,
-ja
arkeologjik, -e
arkitekture, -a
art, -1arte, .t
beteje, -abeteja, -t
me gfarose(une gfaros)
-jagiftell, .t
me u-dallue(une dallohem)
me u-dorezue(une dorezohem)
dru,drub -t
fije, .afije, -t
filigran,
gjalle
i, et te hollite holla
LXXIISEVENTH PARTVOCABULARY
(m) silver
(11) silversmith, gold.smith
craft of the silver-smith and goldsmith
(adj archeologicalm &
(f) architecture
(m) art
battle
(v) to annihilate,exterminate
(f) lute with twostrings
(v) to be distinguished,discerned
to surrender; to beordained
(m) wood, tree
(f) th ad
(m) filigree
(fadv)
(adjm &
alive, living
thin, fine; slim,slender; clever,smart
261 28.9 I.
interesant, -e
-kali, -jai.kali, -t
me kercenue(une kercenoj)
lahute, -a.lahuta, -t
e, te mendafshtete mendafshta
mikpritje, -a
muzikuer, muzikore
me ndodhe(uni4 ndodh)
paleolitik, -e
perandori, -japerandori, -t
pe'rdorim,pPrdorime, -t
punim,punime,
rrethim,rrethime, -t
shekull, -1shekuj, -t
me shetite(une shetis)
shije,shije, 4.1
(adj interestingm &
(f) fortress
(v) to threaten
lute
(adj made of silk,m & f) silken
(f) hospitality
(adj musicalm & f)
(v)
(adjm &
LXXII
to happen, takeplace; chance to be
paleolithic (pertainsto the first periodof the Stone Age)
(f) empire
(m) use, usage, using
(m) work, working
(m) siege
(m) century
(v) to walk, stroll,promenade, travel
(f) taste
262
me u-tftheqV(unV tfthigen)
tVrheciVs, -e
trimni, -Sa
turk,
Turk, -uTurq, -t
unto -ja
vdekje, -avdekje, -t
Zgjidhja e kriptogramitshkamb, ye, top, dardheBashkimi.i idevet dhese baihkimi i kombevet.
(v) to withdraw; be pulled,towed, hauled
(adj attractive; drawing,m & 0 pulling
(f) bravery
(adj Turkishm & f)
(m) Turk
hunger
death
nV facien 126:, fa, si:parimevet Isht mit i forte
263 27 1