219

p aM c ama A Qy a ay ap aM c ama A Qy a ay ap aM c ama A Qy a ay ap aM c ama A Qy a ay a

ih M dI A aO r mar az I ] pan yaas a: ga` amaI Na j aIv a na ih M dI A aO r mar az I ] pan yaas a: ga` amaI Na j aIv a na ih M dI A aO r mar az I ] pan yaas a: ga` amaI Na j aIv a na ih M dI A aO r mar az I ] pan yaas a: ga` amaI Na j aIv a na k a Aa iq a_ k pax a k a Aa iq a_ k pax a k a Aa iq a_ k pax a k a Aa iq a_ k pax a

p a`st aav a naap a`st aav a naap a`st aav a naap a`st aav a naa

p a `ac a Ina kal a ma oM Aq a _ ka o dUs ara s q a ana i dya a gaya a q aa i kMtau A aQa ui nakkal a ma oM Aq a_ ka o s abas a o mahtvap a UNa _ s q a ana p a `ap ta huA a hO| va Oyai Átak e va M s a ama ai j ak j a Ivana ma oM Aq a _ hI maht vap a UNa _ B a Ui maka i naB a ataa hO| Aq a a _B a ava ko kar Na vyai Áta A a Or s ama aj a ka i vakas a nahI M ha ota a| s ama aj a kI j a Ivana p aik`ya a ]s a s ama aj a kI A ai q a _k i s q ai ta p ar i naB a _r rhta I hO| A ai Qa _k i s q ai ta ko ]ta ar c aZ ava ko ka rNa s a ama ai jak j a Ivana ma oM p ai rvata _na ha ota a hO A a Or ]s ama oM As a Mta ul ana i nama a _Na ha o j a ata a hO| [s as ao s ama aj a ka Z a *c a a As a Mta ui l ata rhta a hO| Aq a _ h I mahtvap a UNa _ banana o s a o l a a oga ]s akI p a `ai p ta ko i l ae Ana Ii ta, Atya ac a ar, B a `YTac aar, kal a aba aj a ar A a Or ba o{ma ana I krta o hOM p ai rN a amata: s a ama ai j ak s tar i bagaDkr l a a oga a oM ka o Ana ok ki zna a{ya a oM A a Or s a MkTa oM ka o J a ol ana a p aDta a hO|

A aj a adI ko p ahl a o i vadoS aI S a as aka oM na o doS a kI A ai q a _k i s qai ta s a uQa arna o ko i l ae ka oi S aS a kI, i kM ta u ]s ama oM s afl ata a nahI M i mal a I| B a arta Iya ga `ama a oMkI i s qai ta ma oM ka o{ p ai rvata _na nahI M huA a [s as a o garIba I, ba ora oj aga arI baZta I ga{ A a Or s a oz s a ahukar taq a a p a U*i jap aitaya a oM s a o s a ama anya l a aoga a oM ka S a a oYaNa huA a| A aj aadI ko ba ad hma arI Ap an a I s arkar A a{| s ar kar j a anata I q aI i k B a arta kRi Ya p a `Qa ana doS a hO A a Or s attar p a `i taS ata l a a oga ga `ama a oM ma oM r hta o hOM| va o Ka ota I p ar hI Ap ana I j a Ii vaka c al a ata o hOM| Ata: doS a ka o i vaki s ata krna a hO ta a o Ka ota I ma oM s a uQa ar k rna a c a ai he| [s ai l ae s arkar na o ga `ama a oM ko i vakas a ko i l ae Ana ok ya a oj anaae* A a Or p a `kl p a S a u$ i ke| [s ako s a aq a l a a oga a oM ko i vakas a ko i l ae, ]nakI garIba I A a Or ba ora oj aga arI dUr kr na o ko i l ae Ca oTo-Ca oTo vyavas a aya S a u$ i ke| i kMta u s arkarI ya a oj ana ae* A a Or p a `kl p a ga `amaa oM tak nahI M p ahu*c a o| garIba, As ahaya taq a a ba ora oj agaara oM ka o j a a o madd dI j a a rh I q a I vah ]na tak nahIM p ahu*c aI| ]naka l a aB a p a U*j a Ipai ta, j ama I Mdar, na ota a A a Or s arka rI Ai Qakai rya aoM na o ]z aya a| na ota a, s ar k arI Ai QakarI eva M B a `YT l a a oga a oM na o B a `YTac a ar kr

220

s a amaanya l a a ogaa oM ka o i mal ana ova al a I madd hDp a kI| [s as a o garIba I A a Or AB a ava a oM s a o p a Ii Dta s a amaanya l a a oga a oM ka S a a oYaNa ha ona o l aga a| s va aq a I_ va Ri tta ko karNa ma anava Iya ma Ul ya n a Oi takta a, A adS a _ A ai d ka p atana huA a| l a a oga a oM maoM {Yya a _, d\ va oS a B a avana a, ba o{ma ana I [tana I p a Oz ga{ i k l a a oga ek -dUs aro ko duS mana bana gae| [s a p ai ri s q ai ta ko i l ae ij amma odar Aq a _ hI hO| Aq a_ kI p a `aip ta ko i l ae hI l a a oga a oM kI ma anai sakta a ma oM badl a ava A aya a A a Or B a arta ko ga `ama a oM ma oM p ai rvata _na ha o gaya a| [nhI M p ai rvata _na a oM ka o A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama INa ]p anya as akara oM na o baD I s a Mva odnaS a Il ataa ko s a aqa i c ai ~ata i kya a hO|

A a Mc ai l ak ]p anya as a s aIi mata eva M i vaS a oYa x a o~a p ar bas a o l aa ogaaoM s amaga ` j a Ivana ka ds ta ava oj a ha ona o ko kar Na A Mc al a a oM ko i p aCD op ana kI Ai B avyai Áta A ai q a _k p airp a `ox ya ma oM hI ha ota I hO| A ai dkal a s a o mana uYya j a Inao ko i l ae p a `yatnaSa Il a rha hO| p a `i takula p ai rva oSa A a Or p ai ri s q ai taya a oM sa o s aMG aYa_ krna o kI ma anai s akta a ]s a o p a `kRi ta s a o Ana aya as a $p a ma oM p a `ap ta hu { hO| mana uYya s q a ana, ]p al abQa s a amaga `I A a Or p ai rva oS a s a o s a ama Mj yas ya s q aai pata k r j a Ivanaya ap ana krta a hO| mana uYya j a Ivana ma oM A ai q a _k i k`ya aA a oM ka s q a ana mahtvap a UNa _ hO| yah A ai q a _k i k`ya ae* hI ]s aka s a amaai j ak s tar i nai Sc ata krta I hO| A ai q a _k s tar ka x a o~a i vaS a oYa ko s ama aj a j aIvana, rhna-s ahna, ma anai sakta a, ma Ul ya s a MskRi ta A ai d p ar p a `B a ava i dKa a{ dota a hO| i ks a I B aI s ama aj a kI ]nnai ta A ai q a _k i vakasa ko i bana a As a MB ava hO| pa `tya ok x a o~a eva M ya uga ka j a Ivana Aq a _ s a o s aMc aai l ata haota a hO| s a MGaYa _, k`a Mi ta evaM s amas yaaA a oM kI ma Ul a j aD ‘Aq a _’ hI hO| vata _ma ana ya uga ma oM ta a o Aq a _ j a Ivana ka ek mahtvap a UNa _ eva M i vaQa ayak tatva bana g aya a hO| mana uYya j aIvana k o l agaB aga s aaro i k`ya akl a apa [s a I ko [ d_-i gad_ G a umata o hMO|

s va ata M~ya a ottar kal a ma oM B a arta ka A ai q a _k i vakasa i ba `TISa p a U*j aIva ad kI A avaS yakta a ko Ana u$p a huA a hO| [s a ya uga ma oM s a ama anya j ana-j a Ivana A ata Mi kta eva M S a a oi Yata hI rha| i vav a oc ya ]p anya as aa oM ma oM Aq a _ ka p a `B aava i namna p ahl a uAa oM p ar i dKa a{ dota a hO|

5.1 g a`am aIN a s am aa ja m aoM ] t paa dna ko s a`ao ta g a`am aIN a s am aa ja m aoM ] t paa dna ko s a`ao ta g a`am aIN a s am aa ja m aoM ] t paa dna ko s a`ao ta g a`am aIN a s am aa ja m aoM ] t paa dna ko s a`ao ta

ma anava s ama aj a ka o Ap ana I j a Ii vaka c al a ana o ko i l ae Ca oTo-ma a oTo vyavas a aya krna o p aDta o hOM| B a arta Iya ga `ama INa s ama aj a ma oM i S ax a a ka

221

p a `c aar eva M p a `s a ae Ai Qak nahI M huA a hO| Anap aZ ga `ama INa l aa oga Ap anao p a oT kI A aga ba uJ a ana o ko i l ae Ca oTo-ma a oTo vyavas a aya krta o hOM| A Mi tama dS ak ko i hMdI A a Or maraz I s a ai htya ma oM ga `ama INa eva M A ai dva as a I, di l ata s amaaj a ko vyavas a aya a oM ka ma ai ma_k i c a~aNa i kya a huA a dRi YT ga a oc ar ha ota a hO|

‘p a ar’ ]p anya a s a ma oM A ai dva asa I s amaaj a ko l a a oga a oM d\va ara ]d rp a Ui ta_ ko i l ae j aD I-ba ui Tya a oM j a Os ao Ca oTo- Ca oTo vyavas a aya a oM ka i c a~aNa huA a hO| [na vyavas a aya a oM p ar va o Ap ana a pa oT p a al ata o hOM| ya o l a a oga dUr-draj a j a Mgal aaoM A a Or p ahaD I A Mc al a a oM ma oM rhta o hOM| i S ax a a kI s a ui vaQa a ko AB a ava ma oM ]nhoM Ai S aix ata eva M A&ana I rhna a p aDta a hO| [s ai l ae vah “ A ae i dna Ap anao s a amaana ko badl a o ra]ta na o l a ana o l aga I TU*ka, l atta a, ]ta rNa, G a agara, Q a a ota I, fi rya a, p a a ol aka, s al a Uka, A a oZna I i fr ]nhoM p ahnakr A a Or-A a Or j a na IM, A a Or-A a Or ga a *va a oM ma oM p ahu*c ana o l aga I| Aba ta a o hmaro A aQa o karj a [na ga a *va aoM ko s aharo s aQata o hOM| AaQa a p a oT ga a *vaa oM ko j ai re p al ata a hO j ya aoM-j ya a oM D a *ga rIta rhI hO hma ara [ na p ar A as ara baZ r ha hO| ” 1 A ai dva as a I l aa oga Ap ana a s a ama ana ba oc akr kp aD o ya a Ana aj a l a ota o hOM|

p a `s ta uta ]p anya as a ma oM A ai dva asa I j amaata ka ma ui Kaya a Ap ana a p a oT B arna o ko i l ae dUs aro ga a *va ma oM j a akr ra oj a I-ra oTI kma ata a hO| [s a p ar p a `kaSa D al ata o hue l a oKak na o i l aKa a hO, “ l aD O{ ma oM i ks a I ka hl a, i ks a I kI ba Ol aga aD I ka Qa ura, i ks a I kI Ka aT, i k s a I ka Caj ana, i ks a I kI p as a orI, i ks a I ka mas a Ur, i ks a I c a a OKaT bana ana o, s a uQa arna o, s a *va arna o ka kama i mal ata a rhta a hO ga ui naya a ka o| ”2 dUs aro ga a *va ma oM j a akr c a aho j a a o B a I kama ha o vah kr ta a hO|

va IroMd` j a Ona ko ‘D Uba’ ]p anya as a ma oM ga `ama INa A Mc ala ma oM bas a o Ca oTo i ks a ana l aa oga Ap ana o Ca oTo-Ca oTo Ka ota I ko p aT\To ma oM Ka ud ma ohnata kr ta o hOM| s a aqa hO bai naya a oM, ba amanaa oM A a Or z akura oM kI j ama Ina ma oM ca ara kaTna o ka kama B a I krta o hMO| [ s ako badl a o ma oM nakd kl adar, ek s a or An a aja A a Or i s ar Z a okr l a o j a ana o ya a ogya G a as a l a okr j a ana o kI [j a aj ata ha ota I hO| kuC ga `ama INa, i S ai x ata, Al p ai S ai x ata ya uvak na a Oki rya a * B a I kr ta o hMO| ramadul a aro ma as s a aba A a Or rga u s a ava ko Ca oTo ba oTo S ahr ma oM na a Oki rya a * krta o

1. vaIr oMd jaOn a, paar , paRYz-31

2. vaIr oMd jaOn a, paar , paRYz-88

222

hOM| ek i dna p ar dos a I ba aba U s a o p ataa c al ataa hO i k “ A ap ako ga a *va ka ek l aDka hma arI i baD I kMp ana I ma oM kama k rta a hO| hma arI i baD I kM p anaI s a agar ma oM hO| hma vahI s a o A aya o hO| ]sa l aDko na o hma oM bata aya a q aa i k ]s ako ga a *va ma oM ta oMdUp atta a ha ota a hO| hma vahI doKana o yaha * A aya o q a o| hmanao doKa a hO i k yaha * ta a o bahuta ta oMdUp atta a hO [s a p atta o s a o i baD I banata I hO | ” 1 p ardos a I ba aba U kI [na b a ata a oM s ao ga `ama INa aoM ma oM ]ts a ah B ar A ata a hO Áya a oMi k ]nhoM A a Or e k-dUs ara kama i mal a j a ana o kI A aS a a hO|

[s a p a `kar g a `amaINa l a a oga i vai vaQa p a `kar ko v yavas a aya krko p a Os ao kma ata o hMO A a Or Ap ana a j a Ivanaya ap ana krta o hOM| [s a ba ata ka yaq a aq a _ i ca~aNa D Uba, p a ar ko Ai tai r Áta p a ahIG ar, ba Is a bars a, J a aD aJ aDta I, tanakT, bas ta ana, B as ma, Ka uLI A ai d ]p anya as a a oM ma oM yaq a aq a _ $p a s a o i kya a gaya a hOM|

5.2 iks aan a kI isqai ta iks aan a kI isqai ta iks aan a kI isqai ta iks aan a kI isqai ta

A Mi tama dS ak ko s amas ta i hMdI taq a a maraz I ga `ama a Mc ai lak rc ana akar s a IQa o-s ac c a o mana uYya hOM| s a IQa o s ac c a o da os ta hOM A a Or s a IQa o s ac cao l a oKak hOM| va o c a aho S ahrI c a ata uya _ s a o p ai ri c ata ha o l a oi kna ]s a o ] n ha oMnao Ap ana I rc ana aA a oM s a o hma oS a a dUr rKa a hO| ]n akI rc ana ae* Ap ana I S ai Áta AS ai Áta ma oM Ka ul a I hOM| s a IQa a-s ac ca a [nas a ana yaq a ai s q ai tava adI nahI M ha ota a, vah Ap ana o p ai rva oS a ko As atya s a o bahuta A ahta ha ota a hO| vah kB a I ]na p ar h*s ata a hO, kB a I ]nako badl a ava ko i l ae p a Ii Dta ha ota a hO, ]nako ]p anya as aa oM ma oM s atya-As atya, nya aya-Anya aya ka s a MG aYa_ l ai xata ha ota a hO| yah s a MG aYa_ s arl a nahI M j ai Tl a hO| A Mi tama dS ak ko s amas ta i hMdI taq a a mar az I ga `ama a Mc ail ak ]p anya as akar s vaya M ]nako ga a *va kI Ka ota I ba arI doKata o hMO| Ata: i ks a ana a oM ko p a `i ta s aPdta a ]nako ]p anya as a a oM ma oM i dKa a{ dota o hOM|

‘ta NakT’ ] p anya as a ma oM raj ana gavas a na o ga `ama INa dohata ko Ap ana I ra oj a I-ra oTI ko i l ae i dna rata ma ohnata kr na ova al a o k{ p a a~a a oM ka i c a~aNa i kya a hO| “ ]GaD aba Mba rama a mhar na us ata I l a Mgaa oTI G aal a Una A aba a p a aTla ac yaa maLva Il a a }s a ata p a aNa I pa ajata ha ota a. c a a Mgal a M A MQa a$na A al ya aiS ava aya A ap al aI s a uTka nha{ As a M tya al a a va aTta ha ota M. ta a o dma anaM ekoka s arIl a a p a aNa I ma a oDta ha ota a. p a aya ga uDG ya ap aya_Mta i c aKal aana ma aKa Una

1. vaIr oMd jaOn a, DUb a, paRYz-131

223

ga ol a ola o. hata Ka a op arap aya _Mta raDi ri baT. ” 1 Aq a a _ta ( di l ata j a ai ta ka ra ma a A aba a p a aTIla ko ganna o ko Ka ota ma oM i s a Mc a a{ k r rha q a a| rata tak ]s aka yah kama c al a rha q a a| p a Ura S arIr i maT\TI s a o ma Ol a a ha o c a uka q a a| dor rata tak ]s aka yah kama c al a rha q a a)

‘J a aD aJ aDta I’ ]p anya as a ma oM B a I i ks a ana ka o p a `akRi tak p aka op a taq a a j a Mgala I j a anavara oM s a o Ap ana I fs al a ka o bac a ana o ko i l ae rataB ar Ka ota ma oM ]s akI rx a a ko i l ae j a aga Rta rhna a p aDta a hO| [s a ]p anya as a ma oM j a Mgal a I j a anavara oM s a o ~as ta i ks a ana a oM ka i c a~aNa huA a hO, “ ek va oLI A az A az-dha dha D ukara Mc a a kLp a B a u{_ma uga ata ]ta$ l a agal aa. na akana M jama Ina ]k$na S a oMga a c a aLU l a agala a. Ka aya ac a a q a aoD M p aNa ma ul aKa ac aI na as a aDI krayac a I j a ata Il a a s avaya. tya ama uLM e Ka ad\ya ac ya a rana ata ra~a Ic a a kLp a G a us al a a kI tya ac a I j anm a ac aI raKaNa l a agal a I mhNa Una s amaj a ava M. ” 2 Aq a a _ta ( rata ko s amaya e k s a aq a A az A az- d s a ds a s a uAra oM ka J a uMD ma u*gafi l ayaa oM ko Ka ota ma oM G a us a j a ata a q a a| yah j a ai ta rataB ar p a UrI fs al a Qvas ta kr j a ata I q a I| [s a kar Na i ks a ana a oM ka o fs al a kI s a urxa a ko i l ae k{ rata oM Ka ota ma oM i bata ana I p aDta I q aI| )

[s a p a `kar ga `ama INa dohata I l a a ogaa oM ka o i dna-rata ma ohnata i ke i bana a ra oj a I-ra oTI i mal anaa ma ui S kl a bana a hO| ]naka j a Ivana Ana ok AB aava aoM s a o ga uj ar rha hO| [s aka yaq a aq a _ i ca~aNa i vava oc ya dS ak kI s aB a I kR i tayaaoM ma oM i kya a gaya a hOM|

5.3 j ama IMdar I j ama IMdar I j ama IMdar I j ama IMdar I

AMga `oja a oM ko A agamana ko s a aqa j amaI MdarI p a `q a a ka o baZ avaa imal a a, i j asako p ai rNa amas va$p a i ks a ana a oM ka s ava a _i Qak S a a oYaNa ha ota a rha| j ama I Mdar Ap ana o [l a ako ko s ava o_ s ava a _ ha ona o ko karNa i ks a anaa oM p ar j aa or-j a ul ma krna a, ]nhoM ma arp a IT krna a A ai d G a Ri Nata k aya _ kr ta o hOM| va o mahaj ana I B a I krta o hue s a ud-p ar-s a ud c aZ akr i ks a ana a oM kI j ama Ina j a ayadad hDp a l a ota o hOM| A ac a arhIna ta q a a i narMkuS a j ama I Mdara oM ko ]tp a IDna ko i S akar bana o i ks a ana aoM ka j a Ina a duB ar ha o j a ata a hO| j ama I Mdar p a Os ao ko bal a p ar kl a oÁTr s a o p a ui las a tak s aB a I s arkarI Ai Qakai rya a oM ka s ahyaa oga pa `ap ta

1. r ajan a g avasa, tan akT,paRYz-41

2. ivaS vaasa paaTIl a, JaaDaJaDtaI, paRYz-205

224

krta o hue S a a oYaNa kI Aj as ~a Qa ara ka o A ba ai Qata rKata o q a o| B a artavaY a _ ko i l ae S a a oYaNa na amak p a `ik`ya a ka o{ na{ ba ata na hI M hO| Akbar , ba abar taq a a huma aya UM ko kal aKa MD kI manama ana I ka s a MdB a _ dota I hu{ D a #. &ana As q a anaa i l aKata I hOM, “ ba abar A a Or huma aya UM ka j a Ivana ya u d\Qa kr ta o hI ba Ita a q a a| vao i hMdU j anata a ko i nakT na j a a s ako| yaha * t ak i k ma us al ama ana aoM ka B a I p a Ura s ahya a oga ]nhoM na imal a a| ]nha oMna o s q aana Iya j a aga Irdara oM j ama Inadara oM ka o mana ma ana a S a asana krna o i dya a A a Or s vaya M kova l a kr p a `ap ta kr na ova al a o bana o rho| ” 1 Ata: [s a j ama I Mdara oM kI S a a oYaNa na Ii ta ka i c a~aNa A Mi tama d S ak kI i hMdI taq a a maraz I ga `ama a Mc ail ak A a Op anya ais ak rc ana aA a oM ma oM B a I doKa a j a a s akta a hO|

A Mga `oj a I S a as ana kal a ko B a arta Iya ga `ama INa p ai rva oS a ka A M kna krta o hue D a #. &ana As q a anaa i l aKataI hOM, “ A Mga `oja a oM ka ]d\doS ya koval a S a asana krna a nahI M q a a| ]naka ma uKya ]d\doS ya q a a B a arta ka S a a oYaNa A a Or yah S a a oYaNa [s a s a Ima a tak p ahu*c a a ik C : p a Os a o ra oj a p ar ga uj ar krna ova al a a ek B a arta Iya B a I B a UKa a marna o l aga a| dui B a _x a A a Or Atya ac aaraoM na o ]s akI S a arIi rk A a Or ma anai s ak S ai Áta ka –has a kr i dya a| ”2

‘G a a oMgarva aD I’ ]p anya as a ma oM l a oKak na o dadU ra okD o, Zga o A aNNa a j a Os ao p a a~a a oM ka i ca~aNa i kya a gaya a hO| yah p a a~a ga a *va ma oM B a `YT raj anaIi ta kr s a ama anya l a a oga a oM ka o f*s a ana o ka kama kr ta o hMO| l a oKak i l aKata o hO, “ dadU ra okD o, Zga o A aNNa a ya a Ms a arKya a Mc a a j anma hal akT raj a karNa Ka oLNya ata ga ol a a. tar kQa I l a a MD\ya a-l aba aD\ya a k$ na t ya a Mna I ga a orgai rba a Mc a I ]rl a I-s a url a I j amaIna hDp a kol a I. ” 3 Aq a a _ta ( dadU ra okD o, Z ga o A aN Na a A ai d l a a oga a oM na o Ap ana I p a UrI i j a Mdga I B a `YT raj ana Ii ta ma oM ga *va a{| s a aq a hI ]nha oMna o ba o{ma ana I s a o gai rba a oM kI bac a I-Ka uc aI j ama Ina hDp a l a I q a I| )

j ama I MdarI p a `qa a ko karNa ] Qvas ta ha o rho ga a *va a oM ka B aya anak $p a i c ai ~ata krna o ma oM i vava oc ya dS ak ko s aB a I rc ana akara oM ka o s afl ata a i mal aI hO| i vava oc ya dS ak [s a I p a `kar ko raj ana Ii tak A Mtai va _ra oQa a oM ka ds ta ava oj a hO| [s a p a `kar i va va oc ya dS ak ko krIba ]p anya as a a oM ma oM ga `ama INa

1. Da#.&an a Asqaan aa,ihMdI ]pan y aasaaoM maoM g a`ama samasy aay aoM,paRYz-55

2. Da#.&an a Asqaan aa,ihMdI ]pan y aasaaoM maoM g a`ama samasy aay aoM, paRYz-59

3. dasa maaor o, GaaoMg ar vaaDI, paRYz-9

225

j a Ivana ma oM vya ap ta j ama I Mdara oM d\ va ara ha ona ova al a o S a a oYaNa ka s aj a Iva A Mkna i kya a hO|

5.4 Aa iq a_k iv aYam at aa Aa iq a_k iv aYam at aa Aa iq a_k iv aYam at aa Aa iq a_k iv aYam at aa

s vata M~ata a p a Uva _ ga a *va a oM ma oM mahatma a gaa MQa Ija I ko karNa s ama aj a s a uQa ar, ga `ama s a uQaar kI c ac a a _e* Sa u$ hu{ q a I M| na{ s a amyava adI A a Or s ama aj ava adI hva a c alana o l aga I q aI M, i j asas a o jama I Mdar A a Or i ks a ana s a MG aYa _ ko naya o A aya ama ]B arna o l aga o q a o| ga a *va a oM ma oM A Mga `oj a I i Sax a a, na{ s aB y ata a, va O&ai nak ]p al ai bQaya aoM, i vai vaQa A a Mda ol ana atmak ivac a ara oM, na ota Rtva A a Or s a MG aYa_ ko kar Na ]q al a-p a uqal a i nama a _Na ha o ga{ q a I| A a Mtai rk dRi YT s a o TUTo i baKaro ga `ama j a Ivana ma oM A ama Ul a-ca Ula p ai rvata _na ha ona o l aga a, p arMta u kRi Ya x a o~a ko s a MdB a _ ma oM i vaS a oYa bad l a ava nahI M ha o p a aya a, i j as asa o ]s akI i s q ai ta i garta I ga{ p ai rNa amas va$p a p arMp aragata Ka ota I kI [s a s a Ima a ka o s amaJ akr ga a *va ko l a a oga ga a *va Ca oDkr S a hra oM kI A a or B a agana o l aga o| i S ax a a na o ]nhoM kovala na a OkrI Ka a oj a I bana aya a| s a Mya uÁta p ai rva ara oM ka i vaG aTna ha ona o l aga a| baZta I A aba adI A a Or G aTta I p a Odavar kI c a una a Oi taya a oM na o garIba I kI i s q ai ta ka o B aya avah bana a i dya a| k Ri Ya ]tp a adna kI hInata a hI [s aka p a `ma uKa ka rNa rha hO| A Mi tama dS ak kI p a ahIG ar, ba odKal a, ba Is a bars a, nama ai ma ga `amama, tahana, ta NakT, J a aD aJ aDta I, G a a oMgarva aD I, bas ta ana, A ai d i hMdI t aq aa maraz I kI ga `ama a Mc ail ak A a Op anya ai s ak rc ana aAa oM ma oM i vaYamata a ka i c a~aNa huA a hO|

[s a p a `kar A ai q a _k i vaYamata a ko karNa ga a *va a oM ka va as tai vak j a Ivana p a UrI tarh s a o badl a c a uka hO| ga a *va aoM ka s aj a Iva j aIvana naYT hao rha hO| s a uQa ar ko na ama p ar l a a oga a oM [s ta oma al a kr na o kI p a `va Ri tta i dn a-ba-i dna baZta I j a a rhI hO| S a a oYaNa ko i nata-nay a o A aya ama ]B arna o l aga o hOM| [na s a arI p ai ri s q ai taya a oM ka i c a~aNa D Uba , p a ar, kal a a p ahaD, ba Is a bars a, nama ai ma ga `amama, Al ma a k ba UtarI, [ dnnamama, p a ava tal a o kI dUba taq a a J a aD aJ aDta I, taNakT, t ahana, G a a oMgarva aD I A ai d ]p anya as a a oM ma oM yaq a aqa _ta a ko s a aqa huA a hOM|

226

5.5 g arIb aI ka ica ~aN a g arIb aI ka ica ~aN a g arIb aI ka ica ~aN a g arIb aI ka ica ~aN a

ga `amaj a Ivana ma oM Ka ota I hI ] drp a Ui ta _ ka p a `ma uKa s a aQana rha hO| j a a o p a `kRi ta p ar i naB a _r hO| s a ama anya i ks a ana a oM ka Ka ota I p ar i nava a _h nahI M ha o p a ata a [s ai lae Eai maka oM kI tarh kama k rna a p aDta o hO| ba aj a ar ma oM ]nako Ana aj a ka ma a ol aBa ava pai rEama ko Ana up a ata ma oM nahI M i dya a j a ata a| i j as asao baZta o hue p a Ona I ko karNa ]nhoM Ap ana o B a a{ya a oM taq aa ba oTa oM kao j a Ivana-ya ap ana ko i l ae S ahr B a oj anaa p aDta a hO| i ks a ana a oM kI garIba I ko ba a ro maoM rama A ahuj a a na o kha hO, “ ga `ama INa i ks a ana a oM ka j a Ivana s tar bahuta i namna ha ota a hO A a Or baD o j a ma I Mdar, i bac a a Ol aya o A a Or ]Qa ar dona ova al a o s a ahukar ]naka bahuta S a a oYaNa krta o hOM| [s ai l ae ka o{ A aS c aya _ nahI M i k ]naka s amas ta j a Ivana i naraSa a s a o B ara ha ota a hO| ” 1 i ks a ana a oM ka o Ana ok s amas yaaA a oM ka s a amana a krna a p aDta a hO| i j as asa o k{ s a ama ai j ak s amas ya ae* ]tp anna ha ota I hO| ga `amaj a Ivana ka AB a avaga `s ta v aga _ Eama k rta a hO; p as a Inaa bahata a hO i fr B a I vah garIba hO| ]nakI [s a di r d`ta a ka kar Na ÑNa hO| j ama I Mdar, s a ahukar, A a Or mahaj ana A ai d ko kar Na ] naka S a a oYaNa ha ota a hO A a Or dai rd` ta a baZta I j a ata I hO| [s a s a MdB a _ ma oM D a #. ]ttama p aTol a na o kha hOM, “ B a arta Iya kR Yak j a Ivana di r d`ta a, S a a oYaNa, i narx arta a A ai d ka i S akar ha o gaya a| [s ako kar Na vah i dna-ba-i dna garIba ha ota a j a a rha hO| [s aka ka rNa hO A ai q a _k As ama anata a, j a a o A na ok vaga a o_M ko ba Ica fOl a I hu{ hO| ” 2 baZta I hu{ mah*ga a{ A a or baZta I hu{ A aba adI ko kar Na ]nakI garIba I ta Iva `ta a baZ rhI hO| A &ana A a Or Ai S ax a a k o p ai rNa amas va$p a i vakas a ya a oj anaaA a oM ka kRi Ya i vakas a kaya _k`ma a oM ka l a aB a va o nahI M ]z a p a ata o| Ai Saxa a A a Or A&ana ko ka rNa garIba I dU r krna o ko p a `ya as a ma oM i dÁkta o KaD I ha o j a ata I hOM|

B a UKa ka o i maTana o ko i l ae c a aorI krna a, bac c a a oM ka o na p aZana a, ba al a maj adUrI ko i l ae s va IkRi ta dona a A ai d ka i S akar ha ona a p aDta a hO| ‘G a a oMgarva aD I’ ]p anya as a ma oM ga `amaINa garIba j anata a kI A ai qa _k i s q ai ta ka l a oKak na o s aj a Iva A Mkna i kya a hO| “ [q al a o ]V a ogaQa Mdo mhNa al a, tar , mana al aa ya o{l a ta a o S a orD a Mc a o Ka a MD c arayal aa na oNa aro, ga uro-Z a oro vaLNa aro y a aMca ek va ayal a ax a gaT, tar p a avas aac ya a hukUmaavar ka orDva ahU rana o vai hva aTNa aro

1. r ama Aahujaa, saamaaijak samasy aae*, paRYz-21

2. Da#.]ttamaB aa{ paTol a, Aa*c ail ak ]pany aasaaoM maoM g a`amy a jaIvan a, paRYz-42

227

Ana okj ana ha ota o. eKa ad dus a-ya a nadIkD oc ya a ba aga ayatadarakD o Ka ur p a anao krN ya ap al aIkD o [q al ya a ba ayaka Mna a i vaSa oYa kama i maLta nas a o. ]rl a ola a gaT ra oj aga ar hma Ic ya a kama avar rabata rahI. hI ka ma o hI va oLa vaÁta al a a i maLta nas ata. tya ata Una j ar i maLal a Ica tar tya as a az I Ana okda da ona-ta Ina ka os a p a ayapa IT krava I l a aga o.” 1 Aq a a _ta ( ga `ama INa l a a oga a oM ka o maj adUrI na i mal anao p ar Ap ana I ]p aj aIi vaka c al aana o ko i l ae p aS a up a alana ya a maj adUrI ko Al a ava a dUs ara ka o{ c a ara nahI M q a a| ra oj aga ar B a I p a ap ta krna o ko i l ae ka os a a oM dUr j a ana a p aDtaa q a a| )

[s a p a `kar g a `amaINa l a a oga aoM ka o Ap ana o ga a *va ma oM ra oj aga ar ]p alabQa na ha ona o p ar A nya p a Urk vyavas a aya k rna o p aD ta o hOM| ya a ta a o maj adUrI ko i l ae Ap ana a ga a *va Ca oD k{ dUr S ahr ma oM j a ana a p aDta a q a a|

‘nama ai ma ga `amama\’ ]p anya as a ka na ayak va Rd \Qa ga a *va, ga a *va ko i ks a ana taq a a s a amaanya j ana a oM ko j a Ivana kI A B a avaga `s tataa A a Or ga rIba I s a o ]tp anna s amas ya a ko ba aro ma oM khta a hO , “ ya o s aB a I hanaG a a oT ta M~a I ko makDj a ala ma oM CTp aTa rho hMO| s aB a I AB a ava ko ek na Ic al a o s tar p a r hOM| p ata a nahI M kOs ao s arkar na o garIba I hTa{ kI vah G aTkr B a I j ama I hu{ hO| s aB a I Ap ana o j aIvana s a o As a Mta uYT A a Or i Kanna hO; s abaka o B arp a oT B a a ojana nas a Iba nahI M ha ota a| s aba ko p a as a tana kI l aj j ata i nava arNa taq a a garma I, S a Ita s a o rx a a ko i l ae B arp a ur nahI M| ”2

‘J a aD aJ aDta I’ ]p anya as a ma oM ga `ama INa l a a ogaa oM kI ga rIba I ko karNa hu{ dyana Iyata a ka yaq a aq a _ i c a~aNa i kya a gaya a hO| ba a *Qa p ai rya a oj ana a ko tahta s arkar na o l a a oga a oM kI ]p aj a a} j ama Ina ka o kbj a o ma oM l a o rhI hO| l a oi kna s amaya par ma uA avaj a a nahI M dota I| [s a ba ata s a o k`a oi Qata ]p anya as a ka p a a~a ta araÁka khta I hO, “ ya o…s arkara. ga ava i gaLta Us a. G a ava ba uDvata Usa i krD Iva al ya ana U ta umac yaa ra MD a, ta umac a I p aa orM AS a I rs tya avar A a Na a. maga duk kLMl a A amac a M. ” 3 Aq a a _ta ( ta araÁka s ar kar d\ va ara j ama Ina h Dp ana o p ar, ga a *va ko ha ona ova al a o na uks a ana ka o l a okr A ak`a oS a vyaÁta kr ga a i l aya a* dona a S a u$ k rta I hO| )

1. dasa maaor o, GaaoMg ar vaaDI,paRYz.12

2. ivavaokI r ay a, n amaaima g a`amama, paRYz.14

3. ivaS vaasa paaTIl a, JaaDaJaDtaI, paRYz.24

228

kha j a ata a hO i k i ks a ana gai rba a oM ma oM p a Oda ha ota a hO, garIba a oM maoM p al ataa hO A a Or Ap ana I s a Mta ana aoM ko i l ae B aI garIba I kI i varas ata Ca oDkr s a Ms aar s a o ga uj ar j a ataa hO| i natya ka ol hU ko ba Ol a kI tarh A a *Ka a oM p ar p aT\TI ba a *Qakr s a Ii mata p ai ri Qa ma oM j a Ivana p a r ]s a o c al ana a p aDta a hO| garIba I s a o ]tp anna [na s amas yaaA a oM ka i ca~aNa A Mi tama dS ak ko i hMdI taq aa maraz I ko nama ai ma ga `amama, p a ahIG ar, ba odKal a, ba Is a bars a, Al ma a kba Uta rI, J a aD aJ aDta I, taNakT, G a a oMgarva aD I, bas ta ana A ai d ga `ama a Mc ai l ak rc ana aA a oM maoM i vas ta ar ko s a aq a i kya a hO|

5.6 Ba aOi tak s auKaBa aOi tak s auKaBa aOi tak s auKaBa aOi tak s auKa ---- s au iv aQ a aAaoM maoM Aasq aas au iv aQ a aAaoM maoM Aasq aas au iv aQ a aAaoM maoM Aasq aas au iv aQ a aAaoM maoM Aasq aa

B a arta Iya sama aj a maoM Qama _, Aq a _, kama A a Or ma a ox a ja a o ja Ivana ko ]d \doS ya ma ana o j a ata o q a o ]naka Ap ana a Al aga mahtva q a a| A aj a ko j ama anao ma oM s a aMs aai rk s a uKa-s a ui vaQa aA aoM ka o mahtva p a `ap ta huA a hO| A aja [nhI s a aQana-s a ui vaQa aAa oM ka o j a uTana o ma oM hr ka o{ l aga a rha hO| D a #. c a Md`S a oKar ko mata ana us a ar, “ mahanagarIya e k A a Or ta ovar B a I hO| vah p ai ri nai Yzta vaga _ ka s a ukuma ar Ai B aj a atya taarl ya, taq a a eoyya aS a I ko s a uri x ata s a ui vaQa apa UNa _ vyavas q a ae*, i dma aga I s a MB a`ata-ka Oi lanya i naya a _ta Ita ]p akarNa a oM ma oM j a Ivana B a a ogana o ka p ai rs kRta A Mdaj a, j a Ivana ma oM kRi~ama i rÁtata a ko B arIva ko S a ala Ina Z Mga!” 1 mahanagar Iya j a Ivana ma oM maQya, ]c c a, A IB aja atya A ai d vaga _ B a a Oi tak s a ui vaQa aA aoM ka o ja uTana o ma oM l aga o hOM| sa ui vaQa ae* i ktana I hO [s a p ar p a `i taYz a i naB a _r ha ota I hOM| ba Mgal a a, ma a oTarga aD I p a `i taYz a ko s a aQana bana gae hOM| baD o Ál aba a oM kI s ad s yata a, ]*c a I S araba, mah*ga I i s aga ar p a Ina o s a o p a `i taYz a ko l ax aNa ma ana o j a ata o hOM| A aj a ga a *va ko l a a oga aoM ka o mahanagara oM kI A a or A aki Ya _ta kr na o ma oM B a a Oi tak s a ui vaQa ae* ek mahtvap a UNa _ karNa hO|

eoS a a o A arama kI i j a Mdga I j a Inao kI l ata na o mana uYya i nai Yk`ya bana a i dya a hO| B a aoi tak s a uKa-s aui vaQa aAa oM kI p a ai pta ma oM taq a aki qata va as tai vak j a Ivana Qa Iro-Qa Iro l a up ta ha ota a j a a rha hO| eoS a a o A arama kI A adta oM p a UrI na ha ona o p ar p a ai rva ai rk s a MG aYa a o_M ma oM baZ a otarI ha o rhI hO| p ai rNa amas va$p a s ama aj a ka na Oi tak s tar i gar na o l aga a hO| h r ka o { j a Ivana kI s a u ri x ata s a ui vaQa ae* c aahta a hO| s a a Ms a ai rk s a uKa-s a ui vaQa aAa oM ka o maht va p a `ap ta ha ona o ko

1. Da#. c aMdS aoKar , AaQauin aktaa b an aama samakal aIn ataa,paRYz-74

229

karNa l a a oga a oM ma oM Apana ap ana nahIM bac a a| s a aQana-s a ui vaQaaA a oM ka o ja uTana a ekma a~a maks ad rh gaya a| i j asako karNa ga a *va ka vah j a Iva Mta s a Mva odnaS a Il a va ata arNa l a up ta ha o rha hO| s a Mva ad kT na o l aga o| [na s a aro badl ata o s a MdB a a o_M ka o i vac a oc ya dS ak ko D Uba, p a ar, kal a a p ahaD, ba Is a bars a, nama ai ma ga `amama, Al ma a kba UtarI, [d nnamama, p a ava tal a o kI dUba taq a a J a aD aJ aDta I, taNakT, tahana, G a a oMgarva aD I, bas ta ana A ai d ]p anya as a a oM ma oM yaq a aqa _ta a ko s a aq a huA a hOM|

5.7 g a`am aaoM par koMd `Iy a S aas a na ka ABa av a g a`am aaoM par koMd `Iy a S aas a na ka ABa av a g a`am aaoM par koMd `Iy a S aas a na ka ABa av a g a`am aaoM par koMd `Iy a S aas a na ka ABa av a

ga `ama a oM p ar koMd`Iya S a as ana ka AB a ava rhna o ko p a ICo Ana okaoM karNa a oM ka o dj a _ i kya a j a a s akta a hO| ba abar, huma aya UM taq a a Anya ma ugal a s ama `aTa oM ko kal aKa MD ma oM ]naka j ya adatar s amaya ya ud\Qa s q al a a oM p ar hI ba Itata a q a a| Ba artavaYa _ ma oM ga `amaa oM kI s atta a taq aa Anya taq ya a oM ka i vavarNa Akbar A a Or A a OrMgaj a oba ko s amaya kI G aT na aA a oM p ar A aQa ai rta hO| tatkal a Ina s ama `aTa oM na o ga `ama j a Ivana ma oM ka o{ hs tax a op a ta a o nahI M i kya a| ga `amasa MG a Ap ana I p arMp arana us a ar kama k rta o rho| ga `ama a oM kI rx a a ka s a ara B a ar s q a ana Iya c a a OkIdara oM p ar hI q a a| i j as akI i naya ui Áta A a Or va otana ]s a ga `ama ko ga `ama INa l a aoga hI i kya a k rta o q a o| [s ako s a MdB a _ ma oM D a #.&ana As q a anaa i l aKataI hOM, “ ma ugal a s ama `aT [s a kar Na ga `ama a oM kI A a or Ai Qak Qya ana nahI M do s ako Áy a a oMi k ]nako raj ya kal a ma oM ya ud \Qa A a Or A ak` maNa [tana o Ai Qak ha ota o q a o i k s a arI S ai Áta A a O r Qana koM d`I ya S a as ana A a Or s a ona a ka o s a Mgai zta krna o ma oM hI v yaya ha o j a ata a q a a| ”1

[s a tar h i vava oc ya dS ak ko ga `ama INa ]p anya as a a oM ma oM koMd`Iya S a asana ko AB a ava ma oM g a a *va dyana Iya i s q ai taya a oM s a o ga uj ar rho hOM| h r ka o{ Ap ana a ra oba j ama ana o kI i frkta ma oM hOM| p airNa amas va$p a i namna j a aitaya a * A aTo j a Os a I i p asata I j aa rhI hOM| dya aB a ava ko l a up ta ha ona o ko karNa s ahya a oga kI B a avanaa ka o i tal a a Mj ail a dI j a a rhI hO| l a a oga aoM ma oM p aarMp a ai rk kma _ k rna o kI p a `va Ri ta n aYT ha ona o ko kar Na vya s ana aQa Inataa ko AQa Ina na{ p a Ii Zyaa oM maoM baD a oM ko pa `i ta s amma ana kI B aavana a nahI M rhI hO| i j asaka p ai rNa ama yah huA a s ama aj a ko ga `ama INa maQyayavaga I _ya l a agaa oM p ar manamaana a

1. Da#.&an a Asqaan aa,ihMdI ]pan y aasaaoM maoM g a`ama samasy aay aoM,paRYz-55

230

Atya ac a ar ha ona o l agaa| i j as aka yaqa aqa _ i ca~aNa A Mi tama dS ak ko i hMdI A a Or maraz I ga `ama INa ]p anya as akara oM na o i kya a huA a i dKa a{ dota a hO|

5.8 ga`a maI Na s ama aja kI in aQ a_na ta a ga`a maI Na s ama aja kI in aQ a_na ta a ga`a maI Na s ama aja kI in aQ a_na ta a ga`a maI Na s ama aja kI in aQ a_na ta a

mana uYya ko j a Ivana ma oM ‘Aq a _’ kafI ma ayana o rKata a hO| mana uYya ko p a as a p a Os aa nahI M ha ona o s a o vah s amaya-s amaya p ar ba Oc a ona I ka o mahs a Us a krta a i dKa a{ do ta a hO| A a Or vah k { AB a ava a oM s a o ga uj arta a hO| Aks ar p a Os aa nahI M ha ona o s a o kama c al a s akta a hO| l a oi kna p a Os a a na ha ona o s a o B a I k{ kaya a o_M ma oM ba aQa a A a j a ata I hO| p a Os aa oM sa o koval a B a a Oi tak s a uKaa oM kI p a `ai p ta hI nahI M kI j a ata I| bai l k vata _ma ana kI mah*ga I dui naya a ma oM hr c a Ij a ka o p a Os a a oM s a o B a I j ya ada ma Ul ya p a `ap ta ha o c a uka hO| eos a o k{ s a MdB a a o_M ka o A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama INa rc ana akara oM na o baKa uba I A Mi kta i kya a hO|

s a Mj a Iva ko ‘p a a *va tal a o kI dUba’ ]p anya as a maoM i fi lap a ek A ai dva as a I ya uvak hO| va h s aB a a ka o s a Mba a oi Qata krta o hue A ai dva ai s aya a oM kI di rd`ta a ko ba aro ma oM k hta a hO, “ yah Qar ta I h ma arI Qar ta I s a a ona a ]gal ata I hO A a Or ]s a s a a ona o kI Qarta I kI hma kMga al a s a Mta ana hO| ”1

i vaS va as a p a aTIl a ko ‘J a aD aJ aDta I’ ]p anya as a ma oM j a a MB al a I, i baba ova aD I p ai rs ar ko ba a *Qaga `s ta l a a oga aoM kI ]p aj a a} j ama Ina ba a *Qa ma oM c al aI j a ata I hO| p ai rNa amas va$p a ba a *Qa ko ba ahr kI bac a I-Ka uc a I j amaIna hO vah }p aj aa} na ha ona o ko karNa l a a oga a oM ma oM ic a Mta a ka va ata arNa hO| taB a I p a unava _sana ko va aG adro s a ahba ]p anya as a ko p aa~a kuS a app a a ja a o Apana I Ac CI j ama Ina pa ana I ko na Ica o D Ubana o kI A aS a Mka sa o ga `s ta hO| vah va aG adro s a ahba ka o p a unava _s ana ko $p a ma oM Ac CI j ama Ina ma a *gata a hO ]s a p ar va aG adro ]s ao nakarta o hO A a Or bac a I j ama Ina hI j a aotana o ko i l ae khta o hMO| taba A p ana I Aq a a _Ba ava kI i s q ai ta A a Or dyana Iyata a ka o v yaÁta k rta o hue kuS a ap p aa khta a hOM, “ tya oc ya ata kaya ]gavata M kus aLM? D a oMgarD agac a I ta I ]t a arta I j ama Ina. krva Mdac ya a A ana I G a aNa orIc ya a j a aLya a. D a oMga Ur ]ta aravar A a Ota c a alal a M ka? Kaya tya oc ya ata dgaD M ] gavaNa ar ? ” 2 Aq a a _ta ( p ahaD I [l aakaoM

1. saMjaIva,paa*va tal ao kI dUb a, paRYz-56

2. ivaS vaasa paaTIl a, JaaDaJaDtaI, paRYz-71

231

kI vah j ama Ina. ]s ama oM Áya a p a Oda{S a ha ota I hO | ]s ama oM na hl a c al ata o hO| i fr Áya a p atq ar ] ga oMga o|

Aq a _ ko ka rNa AB a avaga `s ta taq a a As ta avyas ta vata _ma ana p a IZ I kao ka o Aq a _ p a `ai p ta ko s a aQana ]p al abQa nahI M ha o rho hOM| ha o rho hO ta a o ]naka s amaya p ar i mal ana a duB ar ha o c a uka hO , i j as ako karNa ga `ama INa l a a oga Ananya s amas ya aA aoM s a o j a UJ atao i dKa a{ dota o hOM| Ka ota I s a uQa ar ko na ama p ar i l ae kj a _ s a o i ks a ana ÑNaga `s ta ha ota a j a a rha hO| [na s a aro s a MdB a a o_M ka o A Mi tama dS ak s a Mj a Iva, va IroMd` j a Ona, ma O~a oya I p a uYp a a, ramadrS a i maEa, i mai qal a oS var i vava okI ra ya, i vaS va as a p a aTIla, raj ana gavas a, das a ma a oro, ma a ohna p a aTIla s adana Md doS ama uKa A ai d i hMdI taq a a maraz I ga `ama INa rc ana akara oM na o baKa uba I A Mi kta i kya a hO|

5.9 ba oraojagaarI k a ica~aNa ba oraojagaarI k a ica~aNa ba oraojagaarI k a ica~aNa ba oraojagaarI k a ica~aNa

dohata a oM ma oM B a Ui mahIna majadUra oM, i ks a anaa oM A a Or Ca oTo-Ca oTo vyavas a aya krna ova al a a oM ka o ra oj aga ar na i mal ana o s a o va o ba oka r rh ta o hOM| ba ora oj aga arI ko karNa ga `ama a oM ma oM Ana o k maj adUra oM ka o j a Ivana-j a Ina a duB ar ha o gaya a hO| ga `ama Ina ya uvak p aZ-i l aKakr baD o ha o j a ata o hMO, taba ]nako s a amana o na a OkrI kI s amas ya a KaD I ha o j a ata I hO| va o na a OkrI ko i l ae ka oi S aS a krta o hMO i kMta u na a OkrI na i mal ana o s a o va o ba okar rhta o hOM|

‘ba Is a bars a’ ]p anya as a ko i S avakumaar ka ba oTa ba I. e. ba I.eD\ ]tta INa _ hO| na a OkrI ko i l ae d r-d r B aTkta a rha l a oi kna kamaya aba nahI M huA a| ga a opa Iga Mja ko s kUl a ma oM na a OkrI i mal a rhI q a I, i kMta u i rS vata na do s akna o s a o na a OkrI nahI M i mal a I| ba ora oj aga arI ko kar Na vah ba Oc a ona q a a| i p ata aj a I ka o p a Os a o ma a *gana o p ar ]nha oMna o ]s a o kha, “ S arma nahI M A ata I? b a I. e p a asa krko ma ufta kI ra oi Tya a * ta a oDta o ha o A a Or }p ar s a o A ava ara gad I _ ko i l ae p a Os a o maa *gata o ha o|” 1 ba ora oj agarI s a o ta Mga A akr ]s a ba oc a aro nao A atmahtya a kI|

‘ba Is a bars a’ ]p anya as a ko i dna os a j a I ko ba oTo ka omal a na o ga rIba I kI hal ata ma oM j a UJ ata o-ja UJ ata o ba I. e. ba I. eD\ i k ya a q a a| na a OkrI ko i l ae ]s ana o l aga ataar p a a *c a vaYa _ ka oi S aSa kI, i kMta u k hI M B a I na a OkrI nahI M i mal a I|

1. r amadrS a imaEa, b aIsa b arsa, paRYz-51

232

p aZ a-i laKa a ha ona o p ar B a I vah ba ora oj aga arI ka i S akar bana a hO| ga `ama a oM maoM ka omal a kI tarh An a ok p aZ o-i l aKa o ya uvak ba ora oj aga arI kI vaj ah s ao taDfta o rh ta o hOM|

‘J a aD aJ aDta I’ ]p anya as a maoM AB aavaga `sta i s q ai tayaa oM ko karNa k{ s amas yaae* i nama a _Na ha ota I hMO| i j as aka o sa ul aJ a anaa l a a oga a oM ko i l ae ma ui S kl aB ara kama ha ota a hO| ba a *Qa p ai rya a oj ana a ko kar Na p a unava _s ana ko $p a maoM i mal anaova al ao s arkarI l a aB a ba a *Qa p a Ii Dta a oM ko tak nahI M p ahu*c ata o| i j ana p ai rva ara oM kI j amaIna ba a *Qa ma oM c ala I ga{ hO, ]s a G ar ko p a `tya ok vyai Áta ko haq a ka o s arkar ku C na ku C kama dona ova al a I q a I| l a oi kna yah ya a oj anaa B a I AQar ma oM rh j a ata I hO| p ai rNa amas va$p a ga `amava ai saya a oM ko s a amana o ba okarI B aya anak s amas ya a i nama a_Na ha ota I hO| ba a *Qa pa Ii Dta aoM ma ui Kaya a AQya apak Ka Orma a oD o s arkarI dÅta r ma oM j a akr kl a oÁT r ko s a amana o ga a *vava ala a oM kI vyaq a aA a oM ki q ata krta o hue kh ta o hO, “ s a ahoba, ha A amac a a B a a os alya ac aa mhakU. ba ara vaYa _ s a Mp ata A al a I Qar Naga `s ta ac aa daKal a a G a o}na i f rt a a oya. AS a I i ktya ok p a a orM naa okrIs a az I vaNavaNa i hMDta ata. s arkarna M s agaL\ya a Ka atya a Mna a l a oKa I kLval a Mya. QarNaga `s ta a Mc ya a p a aora Mna a p a ac a TÁko na a ok-ya a d\ya a. p aNa fars a M [k D M kuNa Ic a l ax a dota na ahI. s a ahoba, ta umhI kl a o ÁTr mhNa Una ho mana avar G ya a. s a a-ya a Ka atya a Mca a A aZ ava a G ya a. A amac ya a c a ar p a a ora Mnala a B aakrIc a I tarI s a a oya l a avaa. ” 1 Aq a a _ta ( s a ahba, yah B a a os ala o ka mhakU ba arh s a al a s a o ba a *Qa p a Ii Dta ha ona o ko ba ad B a I ]s aka o na a OkrI n ahIM hO| eos a o k{ ya uvak hOM j a a o na a OkrI ko i l ae dr d r B aTk rho hOM| s arkar na o i l ai Kata $p a s a o s aB a I i vaB a aga a oM ka o s a Ui c ata i kya a hO i k ba a *Qa p a Ii Dtaa oM ko bac c a aoM ka o pa a *c a pa `i taSata na a oki rya a * dI j a aya| l a oi kna [s a ba ata kI A a or ka o{ Qya ana na hI M dota a| s a ahba kl a oÁTr ha ona o ko na ata o A ap a [s a ba ata kI A a or Qya ana do| hma aro [ na bac c a a oM kI ra oTI kI vya vas q a a kroM| )

B a arta ma oM ba o ra oj aga arI kI Ai Qakta r s amas ya ae* ga `ama a oM ma oM hI i dKa a{ do ta I hOM| ga MdI raj ana Ii ta, ]tp a adna kI kma I A a Or s ark arI ya a oj anaaA a oM ko As afl a ha ona o s a o, A a Od\ya a oi gakrNa s a o garIba maj adUr, Ca oTo i ks a ana, p aZ o-i l aKa o ya uvaka oM ka o ra ogaga ar nahI M i mal ataa| s a aqa hI mah*g a a{, baZta I hu{ j anas a MKya a na o [s a s amas ya a ka o A a Or j ai Tl a bana a i d ya a hO|

1. ivaS vaasa paaTIl a, JaaDaJaDtaI, paRYz-272

233

ba ora oj aga arI kI s amas ya a ka o p a ar, D Uba, ba Is a bars a, taNakT , J a aD aJ aDta I, G a a oMgarva aDI, bas ta ana A ai d rc ana aA a oM ma oM yaq a aq a _ i c a~aNa huA a hO?

5.10 g a`am aaMc ailak jan ag a`am aaMc ailak jan ag a`am aaMc ailak jan ag a`am aaMc ailak jan a ---- jaIv ana maoM S aaoY aN a ko n ayao Aay aam ajaIv ana maoM S aaoY aN a ko n ayao Aay aam ajaIv ana maoM S aaoY aN a ko n ayao Aay aam ajaIv ana maoM S aaoY aN a ko n ayao Aay aam a

B a arta Iya ga `ama INa s ama aj a ma oM Aqa _vyavas q aa p ar A aQa ai rta da o dao vaga _ bana o hue hOM| ek vaga _ garIba eva M s ava _hara ka hO A a Or dUs ara vaga _ Qai nak l a a oga aoM ka| Qainak bal ava ana vyai Átaya a oM na o hma os a a Eai maka oM ka, s ava _haraA a oM ka S a a oYaNa i kya a hO| ga `ama a Mc ala a oM ma oM S a a oYaNa ko i vai vaQa A a ya ama ]B ar ]z o hOM| j ama Idara oM, mahaj ana a oM, s a ahukara oM, navap a U*i j ap ai tayaa oM d\va ara ga `ama a Mc ail ak s a ama anyajanaa oM ka A a Or duba _l a vag a _ kI na ai rya a oM ka i na ba a _Qa $p a s a o S a a oYaNa ha ota a A aya a hO| Ata: A M i tama dS ak ko ga `ama a Mcai l ak ]p anya as akara oM na o Ap ana o ]p anya as a a oM ma oM ga `amaj a Ivana ma oM i s q ata S a a oYaNa ko i vai vaQa A aya ama a oM ka o s a Uxmata a ko s a aq a i c ai ~ata i kya a hO|

5.10.1 ja maIM dar aoM d ja maIM dar aoM d ja maIM dar aoM d ja maIM dar aoM d \\ \\ va ara S aaoY aN ava ara S aaoY aN ava ara S aaoY aN ava ara S aaoY aN a

A aj a j ama I MdarI v yavas q a a nahI M hO p arMta u p a urana o j ama I Mdara oM kI eoMzna nahI M ga { hO| va o naya o $p a ma oM Ap ana a ra ob a ga a *va a oM p ar j ama a kr rho hOM, raj ana Ii ta ma oM na ota Rtva p a `ap ta k r c a uko hOM| g a a *va j a Ivana kI [s a d y ana Iya dS a a ka o i vava okI raya n a o baKa uba I i c ai ~ata kr ta o hue i l aKa a hO, “ ‘ ga a odana’ ko ba ad ga `ama INa j a Ivana p ar A aQa ai rta i j ana ]p anya as aa oM kI i vaS a oYa c ac a a_ i hMdI ma oM hu{ hO, ]nama oM ‘bal ac anama a’, ‘ma Ol a a A a *c ala’ A a Or ‘ragad rb a arI’ p a `ma uKa hOM| ma OM i vaS va as a ko s a aq a kh s akta a hU* i k ‘s a a ona ama aTI’ s a Mva odna a Ana uB a Ui ta, i vaj ana, i S al p a A a Or B a aYa a kI dRi YT s a o [na s aB a I ]p anya as aa oM sao baZkr hO A a Or ‘ga a odana’ kI p arMp ara ma oM d\i vata Iya Ea oYz rc ana a hO | ” 1 j ama I Mdar vaga _ s atta a A a Or Qana ko bal a p ar s a ama Mtava adI p a `va Ri <a ka o bana ae rKana o kI ka oi S aS a krta a hO| D a #. D I. ba I i maEa ko Ana us a ar, “ mana uYya kI A ai q a _k Asama anataa hI ma uKya $p a s a o s aama ai j ak i vaB a od ka o p a`B aaivata krta I hO| yad \yai p a yah p a UNa _ $p a ona ]s aka i naQa a _rNa nahI M kr ta I| yah A ai q a _k As ama anata a ma Ulata: ]s a s a Mba MQa ko A Mta r s a o ]tp anna ha ota I hO; j a a o ek vyai Áta ya a vyai Á ta s ama udaya ka s a Mp ai tta Aq ava a ]tp a adna A a Or i vatarna ko s a aQana a oM ko s a aq a ha ota a hO……. yai d e k vyai Áta j ama Ina ka ma ai l ak h O

1. samaIxaa,Apa`Ol a-jaUn a-1983, AMk-1, paRYz-8

234

ta a o vah Ap a ox a akRta Ai Qak s a ama ai j ak mahtva p a `ap ta kr na o l agata a hO| p arMta u yai d [s ako i vap ai rta yai d vah ko val a p ara{ j ama Ina p ar Ka ota I krna ova al aa hO ta a o vah s vaya M ka o s a ama aij ak dRi YT s a o AQa a ogata p a ata a hO| ”1

ga `ama INa B a arta Iya s ama aja ma oM da o vaga _ ha ota o hO| ek vah j a ao garIba eva M s ava _hara ka ha ota a hO A a Or dUs ara Qai nak l a a oga a oM ka| Qa i nak bal ava ana l a a oga hma oS a a garIba a oM ka S a a oYaNa k rta o hOM| ga a *va a oM ma oM j amaI Mdar mahaj ana, s a ahUkar, nava p a U*j aIp ai ta [nako d \va ara ga a *va ko s a ama anya j ana aoM ka S a a oYaNa ha ota a A aya a hO| A Mi tama dS ak ko i hM dI taq a a maraz I A a Mc ai l ak ]p anya as aa oM ma oM ga a *va ma oM i s q ata S a a oYaNa ko i vai vaQa A aya ama a oM ka i c a~aNa i kya a gaya a hO| A aj a j ama I MdarI vyavas q a a nahI M hO i kMta u p a urana o j ama I Mdara oM kI eoMzna nahI M ga{ hOM va o naya o $p a ma oM Ap ana a ra ob a ga a *va a oM p ar j ama a kr rho hO|

s a Mj a Iva ko ‘p a a *va tal a o kI dUba’ ]p anya as a ma oM A ai dva ai s ayaa oM p ar j ama I Mdara oM ko Anya aya-Atya ac a ar hue hO| ]na Atya ac a ara oM ko i Kal a af A ava aj a ]z akr A ai d va ai s ayaa oM ka o j a aga Rta k rna o ko i l ae ‘Ap ana a doS a’ na amak na ai Tka ma Mi c ata k rta o hOM| ]s a s amaya s a udIp ta kI A Mtad\ v a _d\va manai s akta a s vados a ko Qya ana ma oM A ata I hO| A a Or vah ]s a s amaya baj al a baTkUc a kI kq a a s a una ata a hO. “ baj al a maa *J aI s a Mq aal aI s a Mga Ita ko i S akar q a o| p a`q ama hUl a-i vad`a oh ma oM j aba s aMq aal aa oM ma oM sa IQa U-kanhU ko A ava ah\na p ar S a a oYak mahajana a oM, j ama I Mdara oM, kai rMda oM ko i va $d\Qa Ai B aya ana i l aya a ta ao baj al a maaJ a I Ba I [s asa o Al aga na rh s ako| ]nha oMna o ek Atya ac a arI mahaj ana $p ai sa Mh tama a ol aI kI ek TIl a o p ar h tya a k r dI| i fr i s a D\D I j a ol a l aae gae| ” 2 yaha * A ai dva ai s aya a oM ka o s aB aI j a ai ta eva M vaga a o_M ko l a a oga aoM ko i Kal a af KaD o ha okr Ap ana o Ai s tatva ko i l ae s a MG aYa _ kI p a `orNa a hota u na ai Tka ka A aya a oj ana krta o hOM|

ma O~a oya I p a uYp aa ko ‘Al ma a kba UtarI’ ]p anya as a ma oM ma Ms a arama kI j ama Ina par kba Utara bas ta I ko l a a oga a oM na o kabj a a i kya a hO| ]s ako i p ataaj aI ]s a j ama Ina ka o CuD ana o kI c a ah l a okr s vaga _ va as a I ha o j aata o hMO| l a oikna vah j ama Ina duba ara hai s al a nahI M kr p a ata o| ma Ms aarama na o B a I kba Uta ra j a ai ta

1. Da#.DI.b aI imaEa, [ MiDy an a maIiDl a Ál aasa, paRYz-2

2. saMjaIva,paa*va tal ao kI dUb a, paRYz-46

235

ko l a a oga a oM p ar Anai nvata Anya aya A a Or A tya ac a ar i ke hMO l a oi kna vah kamaya aba nahI M huA a| i fr ]s ana o ]na bas ta Iva al aa oM ka o vaha * s a o ]Ka aD foMkna o ko i l ae k{ ya a oj ana ae* bana a{, “ mana ma oM yah B a I A aya a i k Áy a a oM na ]s a j ama Ina ka o ga `ama s ama aj a ko Ka ata o ma oM D al a doM, i j as a p ar kba Utara bas ao hue hOM| j a a o ba orhma I va o bar tana a c a ahta o hOM, p a `Qa ana ]nas a o Ac CI tarh barta l a oga a A a Or ga `ama s ama aj a kI B a Ui ma s a o k ba Utara s ama aj a ka o ]Ka aD foMkoga a| ” 1 ma Ms a arama kba Utara bas ta I ka o vaha * s a o hTana o ko i l ae YaDya M~a krta o hue i dKa a{ do ta o hO|

‘nama ai ma ga `amama\’ ma oM bai naya o d\ va ara h a ona ova ala o S a a oYaNa ka o l a oKak na o i c ai ~ata i kya a hO| i ks a ana A ai qa _k ta Mga I s a o p a Ii Dta ha okr ma MD I maoM Ana aj a l ao j a ataa hO, v aha * ]s a o kuC p a oSa ovar i takDma I krna ova al a o bainae Ap ana o j a al a ma oM f*s a ata o hOM| A aj a i ks a anaa oM ko i vai B anna s a Mgazna hOM l a oikna va o B a I raj ana Ii ta s a o p a `B a ai vata hOM| [s a s a Mba MQa ma oM p a Ura ga a *va ma as Tr s a o khta a hO, “ vah s a Mgai zta ha okr Ap ana a Anna ra ok B a I nahI M s akta a| ]s ao ba oc ana a A ai navaaya _ ha o j aata a hO| ba oc ana o ko i l ae vya ap a ai rya a oM ko p a as a j aana a hI p aD oga a| vya ap a ar manam a ana a l a UTta o hM| Aba Qam a a _Qama _ A a Or nya aya anya aya ka ka Ona Qya ana r Kata a hO| ”2

ga `ama j a Ivana ma oM maj adUra oM ko S a a oYaNa ko i vai vaQa A aya ama kaya _rta hOM| Qama _ ko na ama, j a ai ta ko na amap ar s a ama anya l a a oga a oM ka S a a oYaNa i kya a j a ata a hO| ‘nama ai ma ga `amama’ ma oM ba UZ a ga a *va maj adUra oM k S a a oYaNa ko ] da. p a `s ta uta krta a hO| Ka ota ko hl ava ah hl a l a o kr ma ai l ak ko d\ va ar p ar A akr maj adUrI ma a *gata a hO, taba s aD a-gal a a ma al a maj adUrI ko $p a do kr ya a kma ma a~a a ma oM dok r ]s aka S a a oYaNa i kya a j a ata a hO| j a Os a o-“ ]sakI maj adUrI ma oM G ar ka s abas a o rd\ dI Ana aj a j a a o s aD a-gal a a ha oga a, i dya a j a aega a| ……… rd\ dI Ana aj a kI maj adUrI B a I {MT ko ]s a ba aT s a o ta a Ol akr dI ga { j a a o bartana s a af k rta o-k rta o i G as a gaya a| [ tana o p ar B a I s a Mp aUNa _ maj adUrI nahI M, ba akI l agak r taq a a kB a I-kB a I kuC G a al ama ola krko| ” 3 yaha * Qa una l aga o Ana aj a ka o maj adUra oM ka o dokr ya a ta a ol ata o s amaya kma ma a~a a ma oM dokr S a a oYaNa i kya a j a ata a hO|

1. maO~aoy aI pauYpaa, Al maa kb aUtar I, paRYz-26

2. ivavaokI r ay a, n amaaima g a`amama, paRYz-18-19

3 ivavaokI r ay a, n amaaima g a`amama, paRYz-119

236

yaha * p ar i k s a ana aoM kI maj aba UrI ka fayada ]z akr ]nhoM l a UTnao ka kama vya ap a arI l a a oga krta o hOM taq a a Ap ana I c a alaba aja I ma oM f*s a akr ]naka S a a oYaNa k rna o j a Os a o k{ taq ya hma aro s a amana o A ata o hOM| [s a p a `kar maj adUra oM ka S a a oYaNa, nav ap a U*ja Ipai taya aoM ko d\ va ara ha ona ova ala S a a oYaNa A ai d k{ s a MdB a a o_M ka A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama aMc ail ak ]p anya asa a oM maoM yaq a aqa _ huA a hO|

5.10.2 s aoz s aoz s aoz s aoz ---- s aahuk arao M ds aahuk arao M ds aahuk arao M ds aahuk arao M d \\ \\ v aara Saa oYaN av aara Saa oYaN av aara Saa oYaN av aara Saa oYaN a

‘D Uba’ ]p anya a s a ma oM i hras a ava ba a *MQa p ai raya a ojana a ko s amaya bahuta s a o i ks a anaa oM kI j ama Ina kma dama a oM p ar KarId l a ota a hO A a Or S a a oYaNa k rta a hO| ba a M*Qa p ai rya a oj ana a ko ka rNa D Uba x a o~a ma oM A ana ova al a I j ama Ina ka D r i dKa akr i hras a ava s arkar s a o p ahl a o j ama Ina KarIdta o hMO| [ s ako duYp ai rNa ama p ar s a a oc atao hue va IroMd` j a I i l aKata o hO, “ A afta yah hO i k s arkara oM ka o j ama Ina o nahI M rhI [Qar l ai l atap a ur ma oM j ama Ina ko dama A as amaana CU rho hO, ] Qar s a una a hO c a MdorI ka B a I vahI hal a hO| s a una hO, baD o-baD o s a oz s a ahukara oM na o p ahl a o hI tama ama K a al aI j ama Ina oM KarId l a I hO| va o j a anata o hO i k j aba b a a *Qa bana j a aega a taba ] d\ya a oga-Qa Mdo B a I l aga oMga o| Aba ]d\ya a ogap ai ta ya a s arkar i j as a d rkar ha o, ya h KarI d l a o j ama Ina ]nas ao ]nako ma u*hma a *ga o dama a oM par| ” 1 s a ahUkar l a a oga i ks a ana a oM kI j amaIna o kma dama a oM ma oM KarIdkr S a a oYaNa k rta o hO|

ga `ama INa j a Ivana ma oM S a a oYaNa ko i vai vaQa A aya ama p a ae j a ata o hO| s a oz-s aahukar dohata I l a a oga a oM ka kzp a utal a I kI tarh [s ta oma al a krta o hO| s a aqa hI i ks a ana a oM ko s a aqa ]nako vyavahar A Mtya Mta k`ur i dKa a{ dot a o hOM| i ks a ana aoM ka o ]s akI h r c a Ij a ka s ahI ma uA avaj a a nahI M i mal ata a| ]nho Dra-Qamakakr s a aro k aya _ Ap ana o p ax a ma oM i ke j a ata o hOM [ na s a aro s a MdB a ao_M ka yaq a aq a_ i c a~aNa i vac a oc ya dS ak ko D Uba, p a ar, kal a a p ahaD, ba Isa bars a, nama ai ma ga `amama, Al ma a kba UtarI, [dn namama, p a a *va tal a o kI dUba taq aa J a aD aJ aDta I, taNakT, tahana, G a a oMgarva aD I, bas ta ana A ai d ]p anya as a a oM ma oM yaq a aqa _ $p a s a o huA a hOM|

1. vaIr oMd jaOn a, DUb a, paRYz-193-94

237

5.10.3 b ain ae, z akUr ev aM ma haj ana I Sa aoYaN ab ain ae, z akUr ev aM ma haj ana I Sa aoYaN ab ain ae, z akUr ev aM ma haj ana I Sa aoYaN ab ain ae, z akUr ev aM ma haj ana I Sa aoYaN a

ga ama a Mc ala a oM ma oM s a ama anya j ana taq a a i ks a ana hma oS a a A aiq a _k i vap adaA a oM s a o ga `s ta rht a o hMO| Ap ana I A avaS yakta aA a oM ka o p a Ura kr na o k o i l ae ]nhoM mahaj anaa oM kI p ana ah l a onaI p aDta I hO| p a `akRi tak i vap adaAa oM ko karNa taba ahI ko ba ad ga Rhs q a I c al a ana o ko i l ae, i vava ah kaya _, ka o T_-kc ahrI A a Or ba Ima arI A ai d p a `s a Mgaa oM ma oM sa ama anya l a a oga mahaj anaa oM s a o s a Ud p ar Ñ Na l a ota o hOM| [s a Ñ Na ko i l ae mahaj ana a oM ka o rohna ( i gar va I) dona a p aDta a hO| yah mahaj ana s a Ud-bya aj a A a Or kj a _ kI ma Ul a rkma vas a Ul ana o ko i l ae j ama Ina-j aayadad kbj a o ma oM rKak r A Mta ma oM rohna ka o Kai rd ta o hOM| A Mi tama dS ak ko krIb a rc ana akara oM na o mahajana I S a a oYaNa j aOs a I mahtvap a UNa_ s amas yaa p ar p a `kaS a D ala a hO|

ga `ama j a Ivana ma oM bai naya a vaga _ ta a o Amar ba ol a I kI tarh ]B ar rha hO| bai naya o i ks a ana a oM ko ma al a ka o l a UTp a aTkr ]naka S a a oYaNa krta o hOM, ga `ahka oM ka o c aZ o d ama p ar ma al a ba oc akr ]nas a o B a I ma una afa hi q aya atao hOM| i ks a ana aoM d\vara An a aj a kj a _ c a ukanao ko i l ae, ma al aga uja arI c a ukana o ko i l ae taq a a baZta o Kac a o_ ka o c al a ana o ko hota u b a oc a a j aata a hO| i ks a ana a oM kI maj aba UrI ka fayada ] z akr bai nae ] nako A na aj a ka o kma dama a oM ma oM l a otao hOM|

A Mi tama dS ak ko i hdMI taq a a ma raz I ga `ama INa j a Ivana s a Mba MQaI ]p anya as aa oM ma oM garIba eva M p a Ii Dta ga ama INa i ks a ana a oM ko S a a oYaNa ka ma aima _k i c a~aNa i kya a hO| yah S a a oYaNa Ana ai dkal a s a o c al aa A ar ha hO|

‘D Uba’ ]p anya as a ma oM bai naya a * l a a ogaa oM d \va ara j anata a ka S a a oYaNa i c ai ~ata huA a hO| ]p anya as a ko A adS a _ p a a~a ba OMk Ai QakarI Ari va Md p a aMDo ka l aD O{ ga a *va ma oM A ana a ba OMk Ai QakarI d \va ara ma ata o s a o i mal akr ga a *va ko l a a ogaa oM ka o Ap ana a gahna a-ga ui rya a * ba OMk ma oM rKana o kI s a Uc ana a dona a, i ks a anaaoM ka o ma uA avaj a a p a `ai p ta ko ga a *va ma oM DkOta I eva M l a UT S a u$ ha ona a, ga a *v a k o i ks a ana aoM ko p a Osa o eva M gahna o kI s a urx a a ko il ae ]nhoM Ap ana o p aOs a o-gahnao ba OMk ma oM rKana o ko i l ae khna a, [s a s a Uc ana a ko p a al ana ko i l ae l a a oga a oM ka ta Oya ar na ha ona o p ar A r i va Md p a a MD o ka ma ata o s a o khna a, “ A ap aka o Kabar hO ma ata o, ya o l a a oga A aja B a I ]nhI M bai naya a oM ko p a asa gahna a-ga ui rya a * rKana a p as a Md krta o hMO j a a o p ac a as a a OM s a o bars a s a o [naka Ka Una c a us ata o rho| hma oM ta ao

238

yah B a I ma al aUma huA a hO ma ata o i k [na l a a oga a oM ka o j a a o ma uA avaja a i mal a a hO na, ]s ama oM s a o j ama Ina ka ma uA avaj a a kaya a _l aya ko kama _c a ai rya a oM na o i mal a-j a ul akr Ac CI Ka a *s a I rkma eoMz l a I, j aba k I eos a I ka o{ tab dIl a I na ta ao s arkarI kagaj a a oM ma oM hu{ hO , na ha o s akta I q a I| ma uA avaj aa kI tar h B a U-Aj a _na kaya a _laya ma oM ba Oz a ba aba U ya a Afs ar n ahI M, s arkar taya kr ta I hO A a Or ]s ana o S a u$ s a o ek hj a ar C : s a a O $p aya a p a `i ta ba IG a a dr taya kI q a I| ” 1 ga `ama INa l a aoga a oM ma oM ba OMk s a o j ya ada ]nak a S a a oYaNa krna ova al a o bai nayaaoM p ar i vaS va as a ha ota a hO| j a a o p ac a as a s a al a p ahl a o s a o ]naka S a a oYaNa krta o A a rhO| bai naya a l a oaga s arkarI Ai Qakai rya a oM s a o i mal a I B agata ko s a Mba MQa rKakr ma uA avaj a o ma oM B aI B a `YTac a ar krta o hue ga `ama INa j anata a ka S aa oYaNa krta o hO|

‘nama ai ma ga `amama’ ma oM bai nae d\va ara h a ona ova ala o S a a oYaNa ka i c a~aNa i kya a hO| i ks a ana A ai q a _k ta Mga I s a o p a Ii Dta ha okr ma MD I ma oM A na aj a l a o j a ata a hO; vaha * ]s a o kuC p a oS a ovar i takDma I k rna ova al a o bai naya a oM ko j a al a ma oM f*s ana a p aDta a hO| bai nae manama ana I krko Ap ana I [c Ca ko Ana us a ar ma a ol aB a ava krko kma d ama ma oM Ana aj a KarIdta o hMO A a Or ba ad ma oM ] *c a o B a ava s a o ba oc akr Ap ana a ]l l a U s a IQa a krta o hOM| s arkar d\va ara taya kI ga { ba ui naya adI kImata a oM ka o Ca oD dota o hOM| A aj a i ks a ana s a Mgazna hO l a oikna raj ana Ii ta s a o p a `B a ai vata hO| [s a s a Mba MQa ma oM ba U Z a ga a *va ma as Tr s a o khta a hO,“ vah s a Mgai zta ha okr Ap ana a Anna ra ok B a I nahI M s akta a| ]s a o ba oc ana a Ai nava aya _ ha o j a ata a hO| ba oc ana o ko i l ae vya ap a ai rya a oM ko p a as a j a ana a hI p aD oga a| vya ap a arI manama ana a l a UTta o hOM| Aba Qamaa _Qama _ A a Or nya aya anya aya ka ka Ona Qya ana rKata a hO| ”2 A aj a i ks a ana a oM ka o ba aj a ar ma oM ba urI ta rh l a UTkr ]s aka S a aoYaNa i kya a j a ata a hO| ]sa o j aIvanaya ap ana ko i lae Ai Qaka MS a vas ta ue ba oc ana I p aDta I hOM| [s a maj aba UrI ko A vas ar p ar vya ap a arI Ap ana I c a alaba aja I ma oM ]s a o f*s a ata o hOM|

A aj akl a vya ap a arI x a o~a ma oM B a I S aa oYaNa p a `i k`ya a S a u$ rhta I hO| Ca oTo bai naya o ka S a a oYaNa baD a bai naya a k rta a hO | Ca oTo-Ca oTo bai nae i k s a ana aoM ka ma al a kma kImata p ar KarIdk r baD o bai nae ka o ba oc ata o hOM| Ca oTo vya ap a arI B a I baD o vya ap a arI kI p a *Uj a I p ar p al ata o hOM| p ai rNa amata: yah S a a oYaNa

1. vaIr oMd jaOn a, DUb a, paRYz-277

2. ivavaokI r ay a, n amaaima g a`amama, paRYz-18-19

239

ka p ai hya a Aba aQa gai ta s a o baZta a hO| [s a s a Mba MQa ma oM ‘nama ai ma ga `amama\’ ko ba UZ o ga a *va kI p a `i tai k`ya a doi Kae, “ ya o s vaya M B a I [s a l a UT c ak` ko i S akar ha ota o hOM| [nako p a as a p a *Uj a I ta a o hO hI nahI M| va o ma MD I ma oM baD o-baD o vya ap a ai rya a oM kI kRp a a p ar c al ata o hOM| ” 1 vaha * B a ava ka eos a a ]ta ar c aZ avamaya ma Oi j ak ha ota a hO i k ya o f*s a j a at a o hOM| ma ohnata-majadUrI ko s aharo ek-ek p a aya I j a uTana ova al a o i ksa ana aoM ka S a a oYaNa kOs a o haota a hO, [s aka ma ai ma _k i c a~aNa krna o ma oM i vava oc ya dS ak ko rc ana akar s afl a hue hOM|

5.10.4 r aja nao ta aAaoM d r aja nao ta aAaoM d r aja nao ta aAaoM d r aja nao ta aAaoM d \\ \\ v aar a Sa aoYa Nav aar a Sa aoYa Nav aar a Sa aoYa Nav aar a Sa aoYa Na

vata _ma ana p ai rp a `ox ya ma oM vyai Átagata s va aq a _ ko i l ae raj ana Ii ta ka ]p aya a oga i kyaa j a ata a hO| A aj a raj ana ota a jana-s a ovak nahI M j ana-S a a oYak banao hOM| Ata: raYT^ i hta,j a nai hta ]nako B a aYaNa a oM ko S abd bana o hOM, “ A aQ a ui nak raj ana Ii ta kus a I _ ka p ayaa _ya bana ga{ hO| i vaQa ay ak kus a I _ ko ma a oh s a o [s a tarh ga `i s ata ha o rho hMO i k Aba s vata M~ata a ]naka j anmai s ad\Qa Ai Qakar na ha okr kus a I _ ]naka j an mai s ad\Qa Ai Qakar ha o g a{ hO| ”2

‘j a Mgal a j aha * S a u$ ha ota a hO’ ]p any a as a ma oM na ota aAa oM kI kus a I_ hi q aya anao ko i l ae ma Ul y a a oM ka o s a Ul a I p ar c aZ ana o kI s p aYT va Ri tta i d Ka a{ dota I hO| c a Mp a arna ko j a Mgal a ma oM c auna ava ko s amaya Ap araQa kma ha ot a o hMO A a Or c a una ava ko p aS c a ata j a Mgal a ma oM p ahl a o j a Osa o ga una ah S a u$ ha o j a ata o hMO, i j asako p a ICo taq a aki q ata raj ana ota aA a oM ka hI haq a hO| “ c a una ava tak S a a Mta rhna o ko ba ad p ai S c ama I c a Mp a arNa ma oM da o h tya aA a oM A a Or ta Ina Ap ahr Na ko s a aqa i hMs aa A a Or Ap arai Qaya a oM ka p a urana a da Or i f r l a a OT A aya a hO| l a a oi rya a maoM ek barata kI bas a ka o ra okkr DkOta a oM na o p a UrI bas a la UT l a I A a Or da o mai hl a aA a oM ka o Ap ana o s a aq a l a o gae| [s a Ap ahr Na A a Or l a U T maoM i ks a dl a ka haq a hO- yah AB a I p ata a nahI M c al a p a aya a hO| ”3

A aj a na ota a Ap ana a c arma\ l ax ya p a ap ta krna o ko i l ae Ap araq a i nama U_lana ka kama krta o hOM A a Or Ap ana a l axya p a `ap ta krna o ko p aSc a ata

1. ivavaokI r ay a, n amaaima g a`amama, paRYz-19

2. Da#.g aMB aIr esa.saazaottar I ihMdI kavy a maoM r ajan aIitak c aotan aa, paRYz-90

3. saMjaIva, jaMg al a jaha* S au$ haotaa hO, paRYz-259

240

vah i fr Ap araQa Ikr N a p a `va Ri tta ka o ra ok nahI M l aga ata o| p ai rNa amas va$p a Ap araQa krna ova al a a oM ka o CUT dota o hOM|

5.10.5 n av a paU* ja Ipa it aya aoM d n av a paU* ja Ipa it aya aoM d n av a paU* ja Ipa it aya aoM d n av a paU* ja Ipa it aya aoM d \\ \\ v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa

s vata M~ata a p a `aip ta ko ba ad j ama I MdarI vyavas q a a TUT ga{ p arMta u raj ana Ii tak ma aha Ola ko kar Na j ama I Mdara oM ka p a una$tq a ana huA a| p a urana o j ama I Mdar raj ana Ii ta ma oM p a `i vaYT ha okr Ap ana a p a urana a ra oba naya o tai r ko s a o j ama anao l aga o| k{ j ama I Mdara oM ko va MS aj a raj anaIi tak YaDya M~a a oM ka fa yada ]z akr navaQai nak bana o A a Or hDp ana Ii ta ko rva Oya o ka o Ap anakr Qan ap ai ta banana o l aga o hO| [s a p akar ka i c a~aNa p a ahIG ar, ba odKal a, nama ai ma ga `amama, J a aD aJ aDta I [na ]p anya as a a oM ma oM huA a hO|

5.10.6 Q a aim a_k Sa aoYaN a Q a aim a_k Sa aoYaN a Q a aim a_k Sa aoYaN a Q a aim a_k Sa aoYaN a

p a ac a Ina kal a s a o A aj a tak Qama _ ko na ama p ar i namna j a ai taya aoM ka o bai l a i dya a gaya a hO | Qama _ e k ma anava I j a Ivana ka o i naya Mi ~ata k rna ov a al aI s a Ms qa a hO| l a oi kna Qa ai ma _k vyai Á taya a oM na o [s aka Ap ana o s va aq a _ ko i l ae ]p aya a oga i kya a hMO| “ A aj a k{ Qama _, Qa ai ma _k kT\Tr ta a kI i s q ai ta ma oM Aba B a I s akpaka rho hO A a Or kuC [s a k T\Tr ta a ka o tya agakr Qama-i narp a ox ataa kI A a or Aga o`s ar hO| ” 1 Ata: yaha * vata _ma ana p airp a `x ya ma oM Qama _ kI i s qai ta A a Or ]s a o tatva a oM p ar p a `kaS a D al aa gaya a hO| ma anava I j a Ivana ka o pa UNa _ evaM s a uKa I bana anaa Qama _ ka s a amaai jak l ax ya hO|

Qama _ e k eos a I S ai Áta hO j a a o kB a I-kB a I j a Ivana maoM s a Rj anaS a Ilata a l a ata I hOM| s a Mj a Iva ko ‘p a a *va ta l a o kI dUba’ ]p anya as a ma oM A ai dva ai s ayaa oM ko A&ana ka na aj a ayaja fayada ]z akr ]nakI j ama Ina p a U*j aIp ai ta Ap ana o na ama p ar k rva akr ]s a ko ma ai l ak bana j a ata o hOM| “ A ai dva as aI l a a oga aoM kI da o kmaj a a or nas a oM hoM-ArN yama uKa I s a Ms kRi ta A a Or ]ts avaQai ma _ta a| ArNyama u Ka I s a Ms kRi ta ]nhoM s aByata a ko i vakas a s a o j a uDnao nahI M dota I A a Or ] ts av aQai ma _taa [nhoM kMga al a ba na ata I rhta I hO| h*i Dya a ya a da$ ya o i p ae*ga o A a Or h r ]ts ava ka o mas ta ha o kr mana ae*ga o| p aZ a{ i l aKa a{ s a o dUr rhoMga o| da$ k I l ata A a Or j a$rta ma Mda oM ka o s a Ud p ar p a Os ao A a Or Ana aj a kokr [ na A ai dva ai s aya a oM kI j ama Ina ku C c a al a ak l a a oga a oM na o hi q ayaa

1. Da#.&an ac aMd g auptaa,svaataM~y aaottar ihMdI ]pan y aasa AaOr g aama c aotan aa, paRYz-188

241

l a I| ”1 yaha * ]c c a vaga _ ko l a a oga i namna vaga a o_M ko l a a oga a oM ka o Ap ana I s a Ms kRi ta taq a a s aB yata a ma oM sai mmail ata nahI M krta o| [tana a hI nahI M ta a o A ai dva ais aya aoM ka o j a anaba UJakr &ana s a o B a I va Mi c ata rKata o hO| j ama I Mdar l a a oga A ai dva ai s ayaa oM ka Qa ai ma _k S a a oYaNa k rta o hue ya ha * i dKa a{ dota o hOM|

5.10.7 A iQ aka irya aoM d A iQ aka irya aoM d A iQ aka irya aoM d A iQ aka irya aoM d \\ \\ v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa v a ara S aaoY aNa

Ba arta ko ga `ama a oM ma oM garIba dIna- hIna i ks a ana, maj adUr A a Or Ca oTo-Ca oTo ]d\ya a oga kr na ova al a o la a oga rhta o hOM| va o A&ana I A a Or Ai S ai xata hOM| [nakI A&ana A a Or Ai s ax a a ka l a aB a ]z akr j ama I Mdar, s a oz, s a ahukar, ga a *va ko c a al aak l a a oga ]na p ar manac a aha Anya aya A a Or Atya ac a ar k rta o hOM| A aj a adI ko ba ad s ar karI Ai QakarI, ga a *va ko n a otaa A a Or p a U*j a Ip ai taya a oM s a o i mai l aB agata kr A a Or Ap ana o Ai Qakar ka g al ata p a `ya a oga kr B a a ol a o-B aal ao ga `ama INa l a a oga a oM p ar Atya ac a ar kr rho hOM| [nama oM p a ui las a, kl a oÁTr, e. s a I. A a o, ba OMka oM ko Af s ar, i vai vaQa ya a oj ana aA aoM ko Ai QakarI A ai d hMO| [nako A tya ac a ara oM ko i Kal a af kar_va a{ krna o p ar [nhoM kuC nahI M ha ota a| Áya a oMi k [na p ar na ota aA a oM kI ma ohrba ana I, kRp a adRi YT rhta I hOM| A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ]p anya as a a oMkara oM na o s arkarI Ai Qakai rya a oM d\va ara ga `ama INa l a a oga a oM p ar i ke j a ana ova al a o Atya ac a ara oM ka i c a~aNa yaq a aq a _ $p a ma oM i kya a hO|

‘J a aD aJ aDta I’ ]p anya as a ma oM j a aMB ala I ga a *va ko ba a *Qa p a Ii Dta aoM ka s arkarI A adoS a ko ma uta ai bak Ka Orap a ur ma oM p a unava _s ana i kya a j a a rha q a a| yah ga a *va j a a MB ala I s a o p ac a asa i kl a a oma ITr dUrI p ar i s q ata hO| yaha * ma uA avaj ao ko $p a ma oM ba a *Qa p a Ii Dta a oM ka o Ka Or ap a ur kI i naya a oi j ata j ama Ina p a `dana kI j a a rhI hO| ]s ama oM B a I ga a *va ko Qa u ta _ l a a oga l a al a a j a aQava, dtta U krva Mdo j a Os a o l a a oga s arkarI Ai Qakai rya a oM ka o G a us a dokr Ac CI j ama Ina hDp ana a c a ahta o hO| [s a ba ata ka p ata a c al ana o p ar ga a *va ko Anya l a a oga aoM d\va ara p a unavas a _na Ai QakarI kakD o s a ahba ka o j ava aba p a UCta o hMO| [s a ba ata p ar k`a oi Qata ha okr va o khta o hO, “ mh Naj a o krv a Mdo A ai Na j a aQava QarNaga `s ta na ahIta ka? tya a Mna a j ama Ina do} naya o As a a S a as anaana M kayada kol a aya

1. saMjaIva, paa*va tal ao kI dUb a, paRYz-11

242

ka?” 1 Aq a a _ta ( krva Mdo A a Or j a aQava ba a *Qa p a Ii Dta nahI M hO Áya a? ] nho j ama Ina nahI M dona o ko i l ae s arkar na o kana Una ba na aya a hO Áya a? )

[s a p a `kar ]p aya u_Áta s arkarI Ai QakarI ga `ama INa l a a oga aoM ka k`Urta a s a o i ks a tarh S a a oYaNa k rta o hO, [ s ako Ana ok p ahl a u ]B arkr hma aro s a amana o A ae hOM| A aj a adI ko ba ad s arkarI ya a oj ana aAa oM A a Or p a `kl pa a oM kI kaya _va ahI ma oM s arkarI Ai QakarI na ota aA a oM s a o i malakr Ap anao Ai Qakara oM ka gal ata p aya a oga kr Dra- Qamakakr l a a oga a oM ka S a aoYaNa krta o hO| s arkarI kc ahi rya a oM ma oM p a Os a a i l ae i bana a ka o{ kama nahI M ha ota a| ga `amala a oga [nakI hrk ta a oM s a o ta Mga A ae hOM, i kMta u [nako i Kal a af kuC n ahIM kr p a ata o| ]nas ao ha ona ova al a o S a a oYaNa ka o c a up ac aapa s ah l a ota o hOM| ga `ama a oM ko i vakas a ma oM s arkarI Ai QakarI ba aQa a bana rho hMO| [s a p ar B a I [na rc ana akara oM na o p a `kaS a D al a a hO|

i naYkY a_i naYkY a_i naYkY a_i naYkY a_

i vava oc ya dS ak ko i hMdI A a O r maraz I ga `ama INa ]p anya as a a oM ka AQyayana krna o p ar A a i q a _k p ax a ko s a MdB a_ ma oM yah l ai x ata huA a hO i k ga `ama INa l a a oga A aiq a _k AB a ava a oM ma oM j a Ivanaya apana kr rho hMO| A ai q a _k AB a ava hI l a a oga a oM kI s abas a o baD I s amas ya a rhI hOM| A a Or ]s ako s a aq a va o j a uJ atao A ae hOM|

ga `ama INa l a a ogaa oM ka j a Ivana Ka ota I p ar inaB a _r ha ota a hO| i kMta u Ka ota I p ar p a `akRi tak p a `ka op a aoM ka As ar ha ona o s a o Ka ota I ma oM kama krna ova al a o maj adUr Ca oTo-Ca oTo i ks a ana A a Or Ca oT-Ca oTo ] d\ya a oga k rna ova al a a oM ka o ra oj aga ar nahIM i mal ataa va o ra oj aga ar kI tal a aS a ma oM nagar kI A a or j a a rho hMO, ta a o kuC nagar kI c akac a a OQa A a Or A akYa _Na kI vaj ah s a o j a a rho hOM| i dna-ba-i dna naga r kI A a o r j a ana ova al aa oM kI s a MKya a ma oM va Rd\i Qa ha o rhI hO| [s a ka p ai rNa ama ga `ama a oM p ar ha okr va o ]j aDna o l aga o hOM| [s a I tarh ga a *va ] j aDtao rhoMga o ta a o doS a kI rIZ kI hD\D I TUT j a aega I| A Mi tama dS ak ko s amas ta i hMdI taq a a maraz I ga `ama INa ]p anya as akara oM na o [s a s amas ya a kI A a or s a Mkota i kya a hO|

1. ivaS vaasa paaTIl a, JaaDaJaDtaI, paRYz-125

243

]p aya u_Áta i vava oc ana s a o ek ba ata s p aYT ha ota I hO i k hma ara do S a, hma arI s aB yata a A a Or s a Ms kRi ta kI s ahI p ahc a ana hma aro ga a *va hOM| j aba hma aro ga a *va kI hI Qa rta I i takDma oM l aga I ta a o s aB yata a ka o A aQa ar kha *? A Mga `oj aI kal aKa MD s a o hm a doKata o A ae hMO i k doS a kI du ravas q a a Ak arNa nahI M hu{ hO| [s a dy ana Iya i s q ai ta tak p ahu*c a ana o ko i l ae hI A Mga `oja s arkar na o Ana oka oM kan a Una bana ae q a o| ga `ama j a Ivana kI [s a dIna Ava s q aa ka o p a U*j a Ip ai ta vaga _ baZ ava a dota a rha, maQyavaga _ -i vavaS a G a uTta a rha A a Or i namna vaga _ ta a o ba oma a Ota marta a rha i kMta u ma anavata ava adI l a oKak s aba doKa- s amaJakr B al a a kOs ao ma a Ona rh s akta a hOM| ]nha oMna o B a artavaYa _ ko s amas ta ga `ama a oM ka p atana Ap ana I A a *Ka a oM s a o doKa a| A a Or l a oKana I haq a ma oM l a I| ]nha oMna o ga a *va a oM ko p atana ka o s a Mp a UNa _ B a arta ka p atana ma anakr dohata a oM kI B aya avahta a ka o naj adIkI s a o j a akr mahs a Us a i kya a| p a `omac a Md j a Os ao rvana akara oM kI A a tma a yah p atana A a Or A Mga `oj a a oM kI dmana na Ii ta doKa-doKa kr kc a a oT ]z I M A a Or yah kc a a oTna ya a taDfna hI ]nako ]p anya asa a oM maoM ga `ama s amas yaaA a oM ko $ p a ma oM Ai B avyaÁta hu{| j a a o hma aro i l ae das ta ana bana I| l a oi kna ]sa das ta ana ma oM garIba a oM kI p a ID a, ]naka p as a Ina a, bahta a Ka Una A aj a B aI mahs a Usa i kya a j a a s akta a hO| [nhI M s a MdB a a o_M ka o taq a a p arMp ara ka o baKa uba I i naB a ana o ka kama baD I s aPdyata a ko s a aq a A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama a Mcai l ak ]p anyaas akara oM na o i kya a hO|

i ks a ana a oM kI A ai q a _k i s q ai ta, ]naka ha ona ova al a a S a a oYaNa, i ks a ana aoM ko ]p ar A an a ova al ao maS a Ina $p aI dOty a ko s a MkTa oM ka o B a I [s a dS ak ko rc ana akara oM n a o p a `s tauta i kya a hO| j a ao i k yah vata _ma ana i ks a ana vaga _ kI s ac c aa{ hO| A ai q a _k ba a oJ a s a o dba o i ks a ana ko j a Ivana maoM A ana ova al aI Aq a _ s a o j a uD I k{ s amas ya aA a oM ka B a I A Mkna [na rc ana akaraoM na o i kya a hO| [na s a MdB a a o_M s a o i ks a ana kI va as tai vak i j a Mdga I ko K ataro hma aro s a amana o p a `s tauta ha ota o hOM|

A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a mar az I ga `amaa Mc ai l ak rc ana akaraoM kI rc ana aA a oM ma oM j ama I Mdara oM ko S a a oYaNa ka o hI nahI M bai l k ]nako d \v a ara i ke j a ana ova al a o Atya aca ar, ] nakI hDp ana Ii ta, i takDmaba aj a I A ai d ka yaq a aqa _ i c a~aNa i mal ataa hO| p arMp aragata j ama I MdarI p a `q a a ko kar Na S a a oYaNa A a Or Atya ac a ar ka s amaqa _ i c a~aNa [na rc ana akara oM kI i vaS a oYata a hO| [ÁkIs ava I M s adI ko B a ar tavaYa _ ma oM ga Or kana Una I k ama a oM par p a `i taba MQa l aga ana o ko

244

i l ae i vai B anna kana Una p a ai rta i ke hue hOM| l a oi kna ga `ama INa dohat a a oM maoM A aj a B a I j ana sa amaanya a oM ka S a a oYaNa ]ga ` i s qai ta Qa arNa k r c a uka hO| i j asas a o [s a s ams ya a kI B aya avahta a A a Or Ama anava Iya va Ri tta s p aYT ha ota I hO| [s a p ai ri s q ai ta ma oM j aada badl a ava nahI M doKa a j a ata a| j aata Iya taNa ava a oM kI B a I eos aI hI i s q ai ta hO| ga `ama a oM par koMd`Iya S a as ana ka AB a ava yah ba ata B a I A Mtya Mta mahtvap a UNa _ hO| S a as ana ko AB a ava ko kar Na hI S a a oYaNa ko yah naya o A aya ama j anma l a ota o hMO| [s a p a `kar kI k{ s ams ya aA a oM ka o A Mitama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama aMc ai l ak rc ana akara oM na o k`maS a: p aahIG ar, ba odKal a, p a ar, D Uba, n ama ai ma ga `amama\, J a aD aJ aDta I, taNakT, $p as a aval a I, bas ta ana, G a a oMgarva aD I j a Osa o ]p anya as a a oM ma oM i c ai ~ata ikya a hO|

A ai q a _k s amas ya a B a arta Iya ga `ama ja Ivana ka A Mga hO| ga a *va a oM ma oM da o tarh ko s tar i dK a a{ dota o hMO| e k vah j a a o Qai nak vaga _ hO A a Or dUs ara garIba, s ava _hara vaga _ j a a o i dna-rata kama krko B a I Ap ana I A aiq a _k S ai Áta baZ ana o ma oM B a I As afl a rhta a hO| i j as as a o ga `ama j a Ivana ma oM Aai q a_k i vaYamata a i dKa a{ dota I hO | A Mi tama dS ak ko ga `ama a Mc ai l ak i hMdI taq a a maraz I ]p anya as aa oM ma oM yah i c a~a s p aYT $p a s a o i dKa a{ dota a hO| ga a *va ko ya uv akaoM ka o Ka ota I krna o ko baj a aya ga a *va Ca oDkr S ahr a oM kI A a or na a OkrI Ka a oj anao ko i l ae c al a o j a ana a p asa Md k rta o hOM| kRi Ya ]tp a adna kI hInata a hI [s aka p a `ma uKa karNa hO| At a: [na ]p anya as akara oM na o A ai q a _k i vaYamata a ka i c a~aNa Atya Mta ma anava Iya Qaratal a p ar i kya a hO| [na rc ana aA a oM s a o yah ba ata B a I s p aYT ha ota I hO i k ga rIba I ka ma uKya karNa A ai q a _k i vaYamata a s a o j a uD a hO| ga a *va maoM p a akRi tak A ap adaA a oM s a o A a Or A ai q a _k i vaYamata a s ao garIba I i dKa a{ dota I hO| i ks a ana, maj adUr A a Or bai nahara oM ka j a Ivana i j atana a p a akRi tak i vap adaA a oM s a o p a Ii Dta rha, ]s aka hI S a a oYaNa, A &ana, A MQai vaS va asa A ai d s a o B a I dai rd`ta a kI i s q ai ta baZta I rhI hO| ga `ama a Mc ala kI B aya avah i s q ai taya a oM ma oM di rd` ta a s a o p a Ii Dta l a a oga a oM kI ÑNa l a ona o kI p a `va Ri tta, B a UKa i maTana o ko i l ae ba al a maj adUrI, An ya aya ka o J a ol ana o kI p a `va Ri tta, G ar-j ama Ina i garva I rKak r S a adI-bya a h rc ana o kI p a `va Ri tta, c a a orI krna o kI A a dta, l a aT rI i nakal akr s a uKa ko s ap ana o doKana o kI va Ri tta maoM i narMtar baZ a OtarI ho rh I hO| garIba I s a o ]tp ann a [na i s q ai taya a oM ka i c a~aNa A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I g a `amaa Mc ai l ak rc ana akara oM na o p a `ama ai Nakta a s a o i kya a hO|

245

garIba I kI i vap adae* s ahna o kI p a `va Ri tta ka i c a~aNa ‘ nama ai ma ga `amama\’ ]p anya as a ma oM va Rd\Qa ga a *va i nava oi dta k rta a hO| yaha * garIba I kI s amas yaa ka o i maTana o ko i l ae A ai q a _k s amata a A a Or va Oc a ai rk j a aga Ri ta kI A avaS yakta a ka o B a I [na s amas ta rc ana akara oM na o Ai B avyaÁta i kya a hO| S a a oYaka oM p ar A a Or s a ama ai j ak vyavas q a a p ar vya Mgya ks ata o hue l a oKaka oM na o gai rba a oM kI vakal ata kI hO| [na s ams ya aA a oM ka o s a ul aJ a ana o ko k{ s a uJ a ava B a I [na rc ana akara oM na o i de hOM| j ya a oMi k vah [ na s amas ya aA a oM ka s ama aQa ana Z U*Zna a c a ahta o hOM|

dhoj a s amas ya a B a arta Iya s ama aj a vyava s q a a ka ka oZ hO| [ s asao ma uÁta ha ona o ko i l ae ka na Una B a I kuC kr nahI M p a ata a| [s as a o CuTka ra p a anao ko i l ae s ama aj a kI ma anai s akta a badl anaa A avaS yak hO| A aj a [s a s amas yaa na o ]ga ` $p a Qa arNa i kya a hO| i vava oc ya s a ai htya ma oM [na s amas ya aA aoM kI yaq a aq a _ta a ka o s p aYT k rta o hue ]s ako p ai r Na ama a oM ka o i vas ta ar s a o i c ai ~ata i kya a hO| [s a p a `q a a p ar v ya Mgya kr ta o hue ]n h a oMna o ma anava Iya dRi YTka oNa kao s p aYT i kya a hO| [s a dS ak ko k { rc anakara oM na o dhoj a kI p a `q a a kI i vadgQatata a ma oM Q vas ta ha ot a o p ai rva ara oM ko ba aro ma oM i c a Mta a p a`kT kI hO|

A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama a Mc ai l ak rc ana akara oM nao j ama I Mdar, mahaj ana, bai naya o A ai d d\ va ara i ke j a ana ova al a o S aa oYaNa ko i va i vaQa A aya ama p a `s tauta krko [ na S a a oYaka oM ko d\v a ara s a ava _j ai nak s q al a aoM ka p ada _faS a i kya a hO| [ s a hDp ana Ii ta s a o ga `ama a oM ma oM S a a oYaNa ka j a anal a ova a p ai hya a kaya _rta ha o c a uka hO| i j as aka i c a~aNa [s a dS ak kI k { i hMdI taq a a maraz I ga `ama aMc ai l ak rc ana aA a oM ma oM huA a hO| yah s amas ta l a oKak S a a oYaNa ka ma Ul a aQa ar A ai q a _k i vaYamata a A a Or Ai S ax a a ka o bata ata o hOM| [na i vai vaQa aga aoM s a o ]p anya asakara oM na o S a a oYaNa ko i vai vaQa A aya ama a oM ka o p as ta uta krko S a a oYaNa ko ma aQyama s a o ga `ama a Mc ail ak j ana-j a Ivana kI B aya avah yaq a aqa _ta a s abako s a amana o rKa I hO|

A aQa ui nak ka l a ma oM ga `ama aoM ma oM i S axa a kI s a ui vaQa ae* i mal ana o l aga I hO| l a a oga ]dais anata a Ca oDkr bac c a a oM ka o s kUla B a oj a rho hOM| ya uvak p aZ-i l aKakr na a OkrI kr rho hOM, ta a o kuC Ka ota I kr na o l aga o hOM| Ka ota I ko s a aqa-s a aqa Ca oTo-Ca oTo p a Urk ] d\ya a oga B a I k r rho hOM| ga `ama a oM ma oM ya ata aya ata kI s a ui vaQa ae* i mala rhI hO| p a `c aar A a Or p a `s a ar ko ma aQyama a oM s a o ]naka s a Mba MQa A a rha hO| [s ai l ae Qa Ima I gai ta s a o Áya a oM na ha o ga `ama a oM kI A ai q a _k

246

i s q ai ta ma oM s a uQaar ha o rha hO| l a a oga i S aix ata ha o rho hOM, A&ana A a Or A MQai vaS va asa s a o dUr h Tna o l aga o hOM| [s a p a `kar A Mi tama dS ak ko i hMdI taq a a maraz I ga `ama a Mc ail ak rc ana akara oM na o Ap ana o ]p anya asa s a ai htya ma oM ga `amaaoM kI A ai Qa _k i s q ai ta ka yaq a aq a _ A Mkna i k ya a hO| [s a dRi YT s a o i vava oc ya ]p anya as aa oM ka i hMdI ta q a a maraz I ga `ama INa ]p anya as a s a ai htya ma oM i va S a oYa ya a ogadana ma ana a j a a s akta a hOM|

° ° ° ° °° ° ° ° °° ° ° ° °° ° ° ° °