ii - ebible.org - read and download the holy bible · na ene yegl diteinga, god pra we dinan ana...

426

Upload: others

Post on 21-Feb-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa
Page 2: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

iiYESUS KAMOWAKAI

The New Testament in the Kuman Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Kuman long Niugini

Copyright © 2008 The Bible Society of Papua New Guinea℗ Faith Comes by HearingLanguage: KumanTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivativeslicense 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents.For other uses, please contact the respective copyright owners.2015-01-26PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 11 Jan 2020a58bffa6-7d79-5e34-b795-3b3ccc3f5137

Page 3: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Contents

Yesus Kamo Wakai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Luk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137Aposel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Rom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2251 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2502 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Galesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288Efesus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297Filipai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305Kolosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3111 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3172 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3221 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3252 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332Taitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337Filemon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Hibru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Jems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3601 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3672 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3741 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3792 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3853 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386Jut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Ka Teke Pangwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

iii

Page 4: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1

Yesus Kamo WakaiThe New Testament in theKuman language of Papua NewGuineaNupela Testamen long tokples

Kuman long Niugini

Yesus Kamo WakaiThe New Testament in the Kumanlanguage of Papua New Guinea

[kue]Translation by Wycliffe Bible Translators© 2008, The Bible Society of Papua New

GuineaPrint publication, 2008 by The Bible

Society of Papua New GuineaWeb version

2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.http://www.Wycliffe.orghttp://pngscriptures.org

http://www.ScriptureEarth.orgThis translation is made available to youunder the terms of the Creative Commonslicense (Attribution-Noncommercial-NoDerivative Works).http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

Your are free to share — to copy, dis-tribute and transmit the text underthe following conditions:

• Attribution. You must attribute thework to Wycliffe Bible Translators (butnot in anyway that suggests that theyendorse you or your use of the work).

• Noncommercial. You may not use thiswork for commercial purposes.

• No Derivative Works. You may notalter, transform, or build upon thiswork.

• In addition, you have permission toport the text to different file formats,as long as you don’t change any of thetext or punctuation of the Bible.

Notice — For any reuse or distribution,you must make clear to others the licenseterms of this work.Tok OraitDispela Buk Baibel i kam wantaim tokorait na lo bilong Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Deriva-tive Works license. Em i tok olsem yu kengivim kopi long narepela manmeri. Yu kenwokim kopi na givim long husat i laikim.Tasol, yu mas tok klia dispela samting ikam long http://tokplesbaibel.org. Yu no kenkisim mani na salim dispela. Yu mas givimnating. Na tu, yu no ken senisim Tok.Ol piksa i kamwantimol Baibel na narapelabuk i stap long dispela sait i gat tok oraitlong usim wantaim dispela samting tasol.Sapos yu laik narapela tok orait, yu masaskim husat i papa bilong copyright longdispela ol piksa.Sapos yu laik stretim samting i no oraitlong dispela tok orait, stretim tok, salimBuk Baibel, o tainim Tok bilong God longnupela tok ples, yu ken askim mipela.Olgeta tok orait na lo long tok ples En-glish i stap long http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/legalcode.Sapos yu gat askim long dispela, plis askimmipela.

Ka Pepa suna igle paingwaKuman Baibel ipre kamo

mambuno dipene endungwaNeno Kande God kamo wakai Kuman

yomba kanno mina beglkwa pre “KumanBaibel” we dingwa. Kuman ka i ka pondkaima Simbu dumo suna i dingwa. Anakamo yomba dimara i nunguno embriyekuri yambraglke ta upere pere ongwa.Kamo suwomta siyei yeglmere dinamga:“baptais” ya “bilip”. Kuman kanno minaka ipre suwokagle dingwa: Baptais prekamo i ta “kamambuno nigl pamga” te ta“kamambuno nigl bunga”. Bilip pre kamoi ta “pirngi dumga” te ta “pir mendumga”.

Kanno i suwo akiye ya te ka tau om-bugl dingwa i Kuman yomba yene pirkanerikwa. Ba Kuman ka Baibel beglmarakurita wirigl pangwa. Ipre pepa yaundosuwomta gumamugl pangwa i ene kere ana

Page 5: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2aglke kere erimbi, ana undinan pirpoglsindre pepa mundu kere piraglkwa.

Ana komiti wagle ermogl Kuman kasunawom dingwa pangwa igle mina Godkamo wakai iyakete beglkwa. Kuman kanem yomba meglkwa yene gunyei anakanno mina wakai ere kere pirtre NenoKande kamo pirpogl sinaglkwa.

Ana Kuman kamo i Simbu dumo minaka pond kaima pangwa. Te Papua Niug-ini mina yomba tau kanno pamara igleKuman ka ende namba 3 ongwa. Bapepa suwarata Kuman ka mina okna tabeglkwa yeikrukwa. Tamanga. Kuman kai yene yomba ka dingwa kanno i-keundepangwa. Ana yagl kruwo misinari oknatau ere beglkwa ba ka wu kuno pikrukwa.Ipre Neno God kamo Kuman ka minaendemuno beglkwa i wiriglgogl pango anabuglayungu tau mere dundungwa.

P.N.G. Bible Society ya te SIL ermogl Ku-man Baibel i boraglmendi akeple dimbrika.Simbu yomba gunyei yene kannomina Godkamowakai kor aimandemoraglkwamam-buno i kaima kan kere pir inaglkwa.

Neno Kande God kamo kor aimandemoraglkwa ka ikra erme Kuman ka minabogl ipene endingwa. Kuman ka i NenoKande God tongwa pre Simbu minaaimande giglendi pangwa pre KumanBaibel beglkwa. Te ombugl Kuman kannoi okuwo wu taya pirkre te goglkrambediKuman ka beglkwa. Simbu yomba wakaipirtre Kuman Baibel i kere moraglkwa.

Page 6: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 1:1 3 Matyu 1:17

MATYUKamambuno wakai Matyumuno boglkwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKamambuno wakai Matyu muno

boglkwa i yomba i-ikine endinambukayagle unambe dingwa ikra erme Yesusume dungwa. Ana ka pond ta pangwai propet wagle okuna God yomba i-ikineendinambuka ka dipandiglkwa ikra Yesusprapra erekuno orkwa. Ana Maria eremoglYesus kugl yongwa ya te Yesus kot eretesigeglko andigl ukor ongwa kamo i boglkopangwa.

Yesus kongun prapra disaipelmo wagletendre diendungwa ende uglomugl koglokoglo eingwa.

Ama Yesus makan muglo ta yomara eglimogl Nem Kande kamo dungwa. Te Yesuska di simbogl dungwa ya te dumo makandundinambuka pre ka pandum tau amadungo pangwa. Te ka dindre ana taraglorkwa i Yesus yombuglomo kande pangoana God lomo prapra ikra dipogl kaimasungwa.

Yesus Krais kowamo awamo kangino epigl(Luk 3:23-38)

1 Yomba i Yesus Krais* kowamo awamowagle ye kangino epigl. Yesus ye Devityungumo ombuno mina ta moglkwa. TeDevit ye Abraham yungu ombunomo tamoglkwa.2Abraham ye wam Aisak,te Aisak ye wam Jekop,te Jekop ye wam Juda yate angiglma tau bogl meglkwa.†3 te Juda ye wam suwo Peres ya Sera. Ye

suwo i mano Tamar.Peres ye wam Hesron,te Hesron ye wam Ram,4 te Ram ye wam Aminadap,te Aminadap ye wam Nason,

te Nason ye wam Salmon,5 te Salmon ye wam Boas, ye mam Rehap,te Boas ye wam Obet, ye mam Rut,te Obet ye wam Jesi,6 te Jesi ye wam King Devit moglkwa,

te Devit ye wam Solomon yemam okunaimbo Uriya embiye kra,‡7 te Solomon ye wam Rehoboam,te Rehoboam ye wam Abiya,te Abiya ye wam Asa,8 te Asa ye wam Jehosafat,te Jehosafat ye wam Jehoram,te Jehoram ye wam Usia,9 te Usia ye wam Jotam,te Jotam ye wam Ahas,te Ahas ye wam Hesekia,10 te Hesekia ye wam Manase,te Manase ye wam Emon,te Emon ye wam Josaia,11 te Josaia ye wam Jehoiakinya te angiglma tau meglkwa.

Enge igle Israel yomba kane ende Ba-bilon eingwa.12Ye kane ende pi Babilon eingo,ana Jehoiakin ye wam Sialtiel,te Sialtiel ye wam Serubabel,13 te Serubabel ye wam Abiut,te Abiut ye wam Eliakim,te Eliakim ye wam Asor,14 te Asor ye wam Sadok,te Sadok ye wam Akim,te Akim ye wam Eliut,15 te Eliut ye wam Elieser,te Elieser ye wam Matan,te Matan ye wam Jekop,16 te Jekop ye wam Josep.

Ana Josep ye Maria wiye moglkwa. TeMaria Yesus kugl yongwa, ye kangiye Kraiswe dingwa.

17 Yegl orko Abraham kowamo awamomogl wingo ende wu Devit moglkwa en-gemo i epiglmo 14 orkwa. TeDevit kowamoawamomogl ende wu kane Babilon eingwai epigl 14 orkwa. Te yemambuno boglmoglende wu kane Babilon pindre ende ikinewingo Krais enge igle plau dungwa, yombai ama prapra epigl 14 orkwa.

* 1:1: Ye kangiye Grik kanno mina Krais we dingwa, ana Hibru kanno mina ye Mesaia we dingwa. Ka i mambunomoGod kungo ere ye tongwa. † 1:2: Israel yungu ombuno mina Juda ye epigl suwarata neno moglkwa angiglma tauIsrael epitno tau i nemmeglkwa. ‡ 1:6: Ambu kangino epigl pangwa i, ye dumo bangeta ambumeglkwa, ba okunaye Israel yagl eingwa. Kangino, Tamar ya Rehap ye Kenan yomba epitno miurka, te Rut ye Moab ambu moglkwa,Batseba ye Solomon mam, ye suwara Israel ambu, ba komnaiye ye Uriya embiye moglkwa, Uriya ye Hit yomba tamoglkwa.

Page 7: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 1:18 4 Matyu 2:12Maria Yesus Krais kugl yongwa(Luk 2:1-7)

18 Yesus Krais plaudi moglkwa kamoboglo i yegl. Mam Maria ye Josep inambedipandiglkwa. Ba ye akiye ta pai wan-moglkiurko, ye kanigwa Maria gak danemoglkwa. I Holi Spirit gak dane moglkwa.19Wiye Josep, ye yagl du-yene. Ye prukwaMaria gak danemoglmedigo, ye kinde kon-dinagledi prukwa. Ba ye yegl erimboMariaye yomba ongumutno wagle angai gogldinambedi prukwa. Yeglpre ye uglmangeere kondinagledi prukwa.

20 Josep taragl i poglodi pir moglko,uglkumbu mina Yaglkande angelomosuwarata plau dite yegl dungwa, “Josep,ene Devit yungumo ombuno ta motnga,ene Maria i-wanatnga i embin mereyegl i-wanatnga, ipre ene kundugl goglkro. Pro.Gak etne dane mina moglkwa i Holi Spiritgak moglkwa. 21Ye yagl gak ta kurambuka,ene kangiye Yesus we dinatnga.§ Sraglpre,ye yombama tandaglmeno koko ende te, yeere-inambuka.”

22 Taragl prapra plau dungwa i Yaglka-nde kamopropet dumeremere paiyungwa.Propet ka yegl dungwa, 23 “Piryo, am-bai mor ta ye yagl bogl ta akiye wan-moglpai erekrambuka. Ye gak dane pananyagl gak ta kugl yenambuka. Ana yekangiye Imanuel we dinaglkwa.”✡ Kangiyei mambunomo yegl, “God nono bogl akiyemoglkwa.”

24Ana Josep ye ugl pamara andigltre, yeYaglkande angelomo ditomere ere, Mariaembiye mereyegl auro yend yungumuglongwa. 25 Ba ye akiye ta kungro paikrewanmogl embriko, ana Maria wam kuglyongwa. Ana Josep eremogl gak kangiyeYesus we dungwa.

2Ande umara iro pirpogl singwa yomba wu

Yesus kanigwa1 Herot king moglkwa enge igle* Judia

taun Betlehem kamun igle Maria Yesuskugl yongwa. Yesus kugl yongwa moglko,

ande umara iro pirpogl singwa yombaye wu Jerusalem undre ana krapogl yegldingwa, 2 “Juda yomba ene kingno, gakkuglambu i aglo moglme? No ande umarairo kugl-kurimo kandre, ana no dembiyekaraugl ere tenamnedi pre umga.”

3 Yegl digo King Herot ka i pirtre kindeprukwa, te Jerusalem yomba ye bogl akiyemeglkwa i prapra pirkwa. 4 Ana Heroteremogl pris kande wagle ya te lo beketeingwa yomba dimakaisi krapogl prukwa,“Yomba ere-inambuka yagle ye morambedingura i kamun aglo morambedi dune?”5Ana ye yegl diteingwa, “Betlehem kamunJudia makan. Propet ka yegl muno boglkopangwa. 6God yegl dungwa,“ ‘Betlehem kamun ene,Juda makanomugl, suglmeglkwa yomba kamunoyongwa ye mina ene atnekaima ta moglkitnga.Ene mina king ta morambukaye na yombanma Israel sugl moram-

buka.’ ”✡7 Yegl digo Herot pirtre ana ye ande

umara iro pirpogl singwa yomba wingwaikra uglmange ere di-indre kugl-kuri wunongugl ongwa engemo i kirendi diperaere prukwa. 8 Ana yegl ertre Betlehem ka-mun enaglme dungwa,† “Ene pi wakai eredoko gak kembra kaniyo, ana kanimbi kadewu na di narimbi na ama pi kan dembiyekaraugl eretenaglka.”

9 Ana king kamo pirtre okuwo ye endeeingwa, ye pi konbo ande umara iro kugl-kuri kanigwa ikra aglke wu nongugl piokuna yeite pipi gak giglte moglmarayungu igle mitna kogl gidi pangwa. 10 Yekugl-kuri pango kandre gun kandekindekaima yeingwa. 11 Ye ende yungugl pigak giglte mam Maria bogl miurko kan-dre ana mangidi goglkuno bondugl dem-biye karaugl ereteingwa. Yegl ere pandiglana gagl bona yauro gol ya, kungo ya tepaura demine orkwa i munduwo arganpre teingwa. 12 Ana God uglkumbu mina

§ 1:21: Grik kamina “Yesus” we dingwa. Hibru kamina “Josua” we dingwa. Kangiye i kuno yegl pangwa, “Yaglkandeye yomba ere-yungwa yagle.” ✡ 1:23: Aisaia 7:14 * 2:1: King Herot i we ye Judia sugl mogltre te distrik tauJudia kamun magl yei eingwa i akiye sugl moglkwa. Herot king moglmara ba ye Rom king kande moglko ye atne kramoglkwa. Ana kingmo kande i kangiye Sisa. ✡ 2:6: Maika 5:2 † 2:8: Betlehem kamun i Jerusalem yomara ieglke ta yeikrukwa. Yoko 8 kilomita mereyegl, yongwa.

Page 8: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 2:13 5 Matyu 3:5ye ende ikine Herot moglmara pikriyo di-tongo, ana ye konbo pereta ende ikineyungunomugl eingwa.

Josep ya Maria wano bogl teke ende Isipkamun eingwa

13 Pirpogl singwa yomba ikra endpi en-deingo, ana Josep ugl pamara Yaglka-nde angelomo wu uglkumbu mina yegldungwa, “Ene andigl gak kembramamboglauro imin teke ende Isip makan piyo. Iglepi mogl paimbi na ka aglketa ene dite-naglka, sraglpre Herot ye gak kembra dokokan indre sigoragle dungwa.”

14Yegl ditongo, Josep ye enduwer andiglgak kembra mam bogl auro yungo, tekeende Isip eingwa. 15 Ye Isip mogl paingoHerot goglkwa. Ana propet ye Yaglka-nde kamo ta dungwa i paiyungwa. Yeyegl dungwa, “Na wana Isip makanmoglkoaglendi menda endiga.”✡

King Herot dungo gak kembra merkindesigeglkwa

16 Enge igle King Herot yegl prukwa,ande umara yomba ye kakimbi ditendreende eingwa ipre ye dem pond kum-brukwa. Yeglpre yomba diendungo Betle-hem kamun kande ya kembra winam-bodi yagl gak kembra buglayungu suwomogl ende atne wingwa i sigogl kond-ingwa. Sraglpre, Herot eremogl yagl gakbuglayungu suwo neingwa sigolo dungwai okuna kana nomano pai pogl sungwayomba ye kugl-kuri koglkwa engemo iditengo ye prukwa pre yegl orkwa. 17 Yeglerikwa i propet Jeremaia ka ta dungwapangwa i paiyungwa:18 “Rama dumo kande sunakai kaglkane kande eretembrumba yei meglkwa.Resel ye nangiglma waglekaino orkwa, ye demmunduwo siyau dinamunedingwa ba ye manedi prukwa,sraglpre, ye nangiglma prapra gogl kond-

ingwa.”✡

Josep embiye ya wam bogl ende ikineNasaret wingwa

19Herot goglko ana Yaglkande angelomoye Isip makan iro Josep uglkumbu minawu nongugl pi tongwa. 20 Angelo yegldi Josep tongwa, “Ene andigl gak kem-bra mam bogl auro imin ende ikine Israelmakan enaglmiwo. Yomba gak kembrasigoramune dingwa yombamo ikra goglkondingwa.”

21 Yegl dungo, Josep andigl gak kembramam bogl auro yungo ye ende ikine Is-rael makan eingwa. 22 Ba Josep yegl diprukwa. Arkeleas ye nem Herot wu sug-losi Judia kingno moglkwa yeglpre Josepigle enambuka kundugl goglkwa. Ba Goduglkumbu mina ye ka ditongwa pre endeGalili makan taun eingwa.‡ 23 Ye endpitaun ta kangiye Nasaret we dimara iglemeglkwa. I propet ka dingwa pangwai paiyungwa, “Ye Nasaret nem we di-naglkwa.”

3Jon Baptais kamambuno dungwa(Mak 1:2-8; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28)

1 Enge igle Jon Baptais eremogl, ye Judiadumokandemakanwaule, yombamoglkri-mara wu, plau dindre ana yaglambu ka-mambuno di pene ende tongwa. 2 Ye yegldungwa, “Ene nomano yake teiyo. Hevenkingdom* ende magl ungwa.” 3 Jon preGod propetmo Aisaia dra mina dite yegldungwa:“Makan waule suna yombata wiyau endungwa,‘Yaglkande pre konbaunamoakekun eriyo. Ye unambukapre konbo si-ake du endiyo.’ ”✡

4 Jon bugla-kamel yungo mina gaglsunaerikwa i ende-ende orkwa. Te bugla-kau nangiye kumagl ta dane mina sunadongwa. Te kaiyamoknamo imongondoyate brume are nuglo ne-ne orkwa.† 5 Engeigle Jerusalem ya Judia kamun mundu teJodan Nigle mangigl dumo tau yongwa

✡ 2:15: Hosea 11:1 ✡ 2:18: Jeremaia 31:15 ‡ 2:22: King Herot goglkwa enge Rom wagle eremogl ye dumomakan sugl moglkwa i yumbusi wama teingwa. Arkeleas Herot wammoglkwa ye distrik Samaria ya distrik Judia kingmoglkwa. Ye buglayungu 10 king igle moglkwa. * 3:2: God kingdomo ya heven kingdom we dingwa i ana God yeyagl ambu ya taragl prapra kingno kaima moglkwa. ✡ 3:3: Aisaia 40:3 † 3:4: Jon kungugl gagl endungwa yakaiya mokna nongwa i ombuno dungwa, ye propet Elaija mereyegl kuno moglkwa.

Page 9: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 3:6 6 Matyu 4:9i yomba prapra Jon moglmara wingwa.6 Ana ye yene tandaglmeno dipeglko, anaye Jodan Nigle yomba baptais eretongwa.

7 Jon ye kango Parisi ya Sadyusi wa-gle merkinde baptais eramnedi wingo anaye yegl ditongwa, “Ene toki kinde wagle,God dem kumbrukwa ene mina una orkwa.Ira ene dite teke enaglkwa kuno ormedume? 8 Ene nomano yake tembi, ana em-briyeno diporambuka, ene i-yake tengwapangwa. 9 Ene Abraham pre no kowanoawano moglmedi nomano yegl pirkriyo.Na ene yegl diteinga, God pra we dinanana kombuglo i Abraham gawamo plaudinaglkwa. 10 Dimaima endi prapra mam-buno mina yeikondungwa. Endi prapra tamongo wakai koglkraglkwa okuwo boro-gundi atne ende ana piyasi donga minaendinaglkwa.

11 “Ene nomano yake tenaglkwa pre, nanigl mina ene baptais ereteinga. Ba okuwoyomba ta unambuka i yombuglomo paimitna ende na yombura i engrukwa. Nayomba wakai moglmbo kade ye kagle towopoko yendenaglka kuno erekrukwa. Ye er-emogl ene Holi Spirit ya te dongamina enebaptais ere tenambuka. 12Ye ikanmo sawolake indre ungwa. Ye wit sundina praprasiplendi menda ende ana wit mongo gandei yene kaiya moknamo yungu yungugl en-dinambuka. Ana sundina mongo paikram-buka ye donga gongokre aimande depa-mara gagltenge erambuka.”

Jon eremogl Yesus baptais eretongwa(Mak 1:9-11; Luk 3:21-22)

13 Enge igle Yesus Galili kamun kondoJon baptais ere narambedi pre ende Jo-dan Nigle ongwa. 14 Ba Jon manedi yegldungwa, “Ene na baptais ere natn kuno er-ambuka. Sraglpre ene na moglmara une?”

15 Ana Yesus ka yegl di ikine endetongwa, “Yegl manga, erme na dimereyeglmere ero. Embriye du-yene yegl minanono pra Godmunduwo pamere yegl ouglokade kuno erambuka.” Ana Jon eremoglYesus dumere orkwa.

16 Yesus baptais erekondo oglandi, nigleende egli undre ende menda ungo. Anaenge i keunde kamun mitna audungo,ye kango God Spiritmo kua yumugl

mereyegl ende atne undre ye moglmaraegli moglkwa. 17Ana heven imbo ka ta yegldungwa, “I na Wana, na ye wakai kandrenomana wakai teinga.”

4Satan eremogl Yesus yange sinambedi bagl

nusungwa(Mak 1:12-13; Luk 4:1-13)

1 Okuwo Holi Spirit eremogl Yesus auroyendpi dumo waule yomara ongwa, i Sa-tan di nusinambuka pre auro yongwa.2 Igle Yesus ermine 40 ya te enduwer40 kaiya mawagl ere nekre mogl kindangoglkwa. 3 Ana bagl nusinambuka yaglmoye moglmara undre yegl ditongwa, “EneGod Wam kaima motnga panan kombuglomoglkwa imer dimin wu bret yeingwa no.”

4 Ba embi Yesus yegl di ikine endungwa,“Kamambuno pepa mina muno beglkwapangwa, ‘Yomba bret keunde ta nendre koraimande moglkraglkwa. God dra mina kaprapra ungwa i engenge pir sikasi moglpaieraglkwa.’ ”✡

5 Satan aglke Yesus yendpi Jerusalemsiti holi pindre ana God holi yungumomina bolamugl punduno kaima endungwaandigl moglko. 6 Yegl ditongwa, “Ene GodWam kaima motnga panan ene puglodiende atne po. Kamambuno pepa minamuno yegl beglkwa pangwa:“ ‘God angelomo ene prediendinan ye wu ongunomina ene boglo ere mitnaendimbi, ene yangekombuglo suwarata katn boglkram-

buka.’ ”*7 Ana Yesus yegl di ikine endungwa,

“Ka ta ombugl yegl muno beglko pangwa,‘Yaglkande ene Godnen ye ta eran kana-gledi bakagl tekro.’ ✡

8 Ba Satan aglke kordagl Yesus yendpikamun muglo oltokuri kaima ta yomaraendungwa moglko ana makan koglkoglotaragl prapra ya dumo kande koglkogloyombuglomo ya bumbuno orkwa i prapraombuno dite, 9 yegl dungwa, “Taraglprapra kanga i na ene mundu tekondi-naglka. Erme ene goglkun bondugl nadembina karaugl ere naro.”

✡ 4:4: Lo 8:3 * 4:6: Buk Song 91:11,12 ✡ 4:7: Lo 6:16

Page 10: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 4:10 7 Matyu 5:310 Dungo Yesus yegl di ikine endungwa,

“Satan, ene ende eglke po. Kamambunopepa yegl muno beglko pangwa, ‘Yaglka-nde ene Godnen suwara dembiye karauglere tendre ana ye suwara kongunmo erat-nga.’ ”✡

11 Yegl dungo Satan eremogl Yesuskindekondo endongo ana angelo wu Yesusakeple dingwa.

Galili kamun Yesus kongun mambuno boglorkwa

(Mak 1:14-15; Luk 4:14-15)12 Yesus prukwa Jon kane sime digo ana

ye ende ikine Galili ongwa. 13 Ye Nasaretkamun kindekondo endpi Kaperneamkamun Galili niglmong bina moglpaiorkwa, iwe Sebulun ya te Naptali yombamakanomugl.† 14 Sragl yegl orkwa ipropet Aisaia ka dungwa pamara i kaimapaiyungwa:

15 “Sebulun makan ya teNaptali makan, konbo endpimundi nigl kande ongwa,Jodan Nigle bina Galilikamun igle Yomba Bina meglmara.16 Igle yomba mim minameglkwa, erme ambuglangekande sungwa kanigwa,ye geglkwa mambuno pamarawanmeglko, ambuglangesii-pene ende tongwa.”‡

17 Enge igle Yesus mambuno bogl Godkamo di pene endungwa, “Ene nomanoyake teiyo. Sraglpre God kingdomo enemina mangigl ungwa.”

Yesus disaipel 4 aglendi yungwa(Mak 1:16-20; Luk 5:1-11)

18 Galili Nigle bina igle Yesus wan pikango angigle angigle suwo miurka. Sai-mon kangiye ta Pita we dingwa, te angigleAndru, ye fis ere simbrika yomba, yeglpreye fis ere singwa gagl ende nigle ende

miurka. 19 Yesus yegl ditongwa, “Ene namokonamugl wiro, na beke teimbo eneyomba ere-inambrika.” 20 Ana tambrekana fis ere simbrika gatno kindekondoana omara embrika.

21 Ye kurita ende inde pindre kango,Sebedi wam suwo Jems ya te angigle Jonneno Sebedi bogl fis gagl bot mina akekuno ere meglko ana Yesus yagl suwo agledungwa. 22Ana tambre kana ye suwo nenoya te bot kindekondo ana Yesus omaramokomugl embrika.

Yesus kamambuno di yomba tendre anayomba kinde singwa erewakai orkwa

(Luk 6:17-19)23 Yesus Galili kamun prapra wu ikine

ikine pi, makai yungu merkinde yomarapi God kingdomo ka wakai dipene endin-dre ana kinde imbo kanekane ere ende,te kinde singwa ere ikor ende tongwa.24 Ye taragl orkwa i yomba diwai digoSiria makan prapra pirkondingwa. Anayomba kinde kanekane sungwa i-wingwa.Nangino giugl singwa ya te spirit kindebogl meglkwa ya te kuakiku singwa yate mau singwa i prapra i-wingo, anaye erewakai ere tongwa. 25 Ana Galiliyombamerkinde kaimawingwa, teDikapo-lis yomba ya te Jerusalemyomba ya te Judiadumo kande bina yei ende wu Jodan Nigleyomara koglo imbo i prapra Yesus omaramokomugl eingwa.

5Yesus makan muglo kamambuno dungwa(Luk 6:20-23)

1 Yomba merkinde wingo Yesus kandreye endpi kamunmuglo ta amedungwa.* Tedisaipelma wagle ye moglmara wingo. 2Yemambuno bogl ka beke tongwa:†3 “Yomba yene spiritnopre kundugl gogltre ananomano ake atne ende

✡ 4:10: Lo 6:13 † 4:13: Okuna Israel yungu ombuno mina i epigl suwo Sebulun ya Naptali, ye Galili niglmongmangigl keipai meglkwa. Yesus wanmoglkwa enge, ye makano i Galili distrik makanmo ikine yongwa. ‡ 4:16:Aisaia 9:1,2 * 5:1: Juda yomba mambunono yegl, pirpogl sungwa yomba ye amedindre yomba ka dite beketeerambuka. Ka tau ombugl kanatnga, Matyu 13:2 ya 24:3 ya te Luk 4:20. † 5:2: Matyu 4:23-25 (ya 9:35) igle minaYesus kongun kane suwo orkwa. Komnaiye kana yomba ka beke tendre ana okuwo yomba kinde kanekane sungwa iere wakai eretongwa. Yegl ere te Matyu numa 5-7 nono kamga, Yesus ka merkinde dungwa i God kingdomo embriyemambunomo pre yomba ditongwa. Ana okuwo Matyu numa 8-9 yomba kinde sungwa Yesus ere wakai eretongwa ikamo boglo kuglkwa. Ana pepa Matyu mina i Yesus ka 5 keunde oltokuri diendungo pangwa. Kamo olto i numa 5-7 iende komuno pi ka 5 olto ikra mina pangwa. Yesus kamo i makan muglo ta mogltre dipene endungwa.

Page 11: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 5:4 8 Matyu 5:23waningwa, God eran ye gunyenaglkwa, heven kingdom inaglkwa.4Yomba kai kaglkane eremeglkwa, God eran ye gunyenaglkwa, God denomunduno akebiyei tenambuka.5Yomba ye yene pre pirkoatne orkwa i God eran ye gunyenaglkwa, God makanmo i prapra ye

tenambuka.6Yomba mambuno du-yenepre sikasi, kaiya ya niglmere yegl kindan goglmoraglkwa, God eran yegun yenaglkwa. God te kuno erambuka.7Yomba ta eremogl yombatau pre mitno gogl waningwayomba, God eran ye gunyenaglkwa. God ye mitno gogl tenambuka.8Nomano suna pesungwayomba God eran ye gunyenaglkwa, ye God kanaglkwa.9Yomba deno mundunobipokndi yenambedi konbosingwa yomba God eranye gun yenaglkwa, Godna nangrima meglme dinambuka.10Yomba mambuno du-yeneerikwa ipre ye ere singwa,God eran ye gun yenaglkwa,heven kingdom ye inaglkwa.

11 “Yomba kanimbi ene na yombanmameglmbi, ana ye eremogl ene ka kinde dite,ere sindre te, kakimbi kanekane ditembi,ana God eran ene gun yenaglkwa. 12 Enegunyei argan eriyo, sraglpre ene toponokande heven suna ene pre yei-pangwa,okuna ye ama yegl propetwagle ere singwamere ene ere sinaglkwa.

Mundi ya ken ambuglange(Mak 9:50; Luk 14:34-35)

13 “Ene manginagle mundi meremeglkwa. Ana mundi i druwomo tapaikran, nono sragl oun kade druwomoaglke wu panambe? Mundi yeglmerekongunmo ta paikrukwa. Yomba toindiende engre kuwagl paglkwa.

14 “Ene makandle ken ambuglangemeglkwa. Siti ta kamunmuglo yenambuka,ye taragl ta si yokokrambuka. 15 Teyomba ken-lam ta gagl ipi baket mina

atnekra ta yeikraglkwa. Tamanga. Yeipi boglmo mina bolamugl yeingo anaambuglangesi yomba yungugl meglkwai prapra tongwa. 16 Kuno yeglmere, eneambuglangeno i yomba ongumutno-muglambuglange sinan yomba enemambunonowakai eraglkwa i kandre ana ene Nenoheven suna moglkwa imbo ye dembiyesitenaglkwa.

Yesus eremogl God lomo pamere pinandeorkwa

17 “Na winga i lo ya propet kanno mam-buno i ta i-eglke endinagledi pre umedipirkriyo. Na ka i kaima erekuno era prewinga. 18Na ka kaima di ene teinga, kamunkua ya makan wau borambrika enge igle,lo muno kembra beglkwa pangwa i suwarayene ta, wu taya pikrambuka. Tamanga. Lokamobeglkwa i prapra paimogl enan taragli pra plaudi kondinambuka. 19 Yeglpreyomba ta God lomo i suwarata piran taraglyoko mereyegl eran sende pandigl, ana piyomba ta bekete mambuno yegl ero dinan,ana ye heven kingdom imbo kangiye wuatne enambuka, ba ye na lona i sika sin-dre ana yomba ta bekete kuno yeglmereeriyo dinan, ye kangiye kande heven king-dom suna panambuka. 20 Yeglpre na enediteinga, “God mambunomo du-yene i yate pirngi dingwa i ta yombuglo ere lo beketeingwa yomba ya te Parisi wagle engreatne ende pi kawa tekrimbi, ene hevenkingdom suna ta pikraglkwa.”

Deno kumbrukwa ka(Luk 12:57-59)

21 Yesus ka tau yegl dungwa, “Kowanoawano ka di wingwa i ene pirkondingwa,‘Ene yomba sigoglkriyo, yomba ta eremoglyomba ta sigoran, ye kot erambuka.’ ✡22 Ba na ka yegl di ene teinga, yomba taeremogl angigle ta dem kumbro tenan yekot wagle enambuka. Aglke yomba ta er-emogl, angigle ta ka kinde ditenan, ye iyukot kande wagle enaglkwa. Ba yomba taeremogl yomba ta yegl ditenambuka. Eneyagl tom du we ta dinan, yombamo i guglokamun pi donga denambuka.

23 “Yeglpre, ene ofan iyu kamambunoyungu alta mina undre noman suna pitnana angitn taragl tandaglme ta ere tongwa

✡ 5:21: Kisim Bek 20:13

Page 12: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 5:24 9 Matyu 5:45pai dinan, 24 ana ene ofan i alta wa-gle mangigl yei pandigl, ene aglke endeikine pi angitn moglmara emin ana kai di akedu endinambrika, yegl erekondopandigl okuwo ofan ipi God tenatnga.

25 “Yomba ta ene ipi kot ere tenagledieran, ene oglandi akedu endiro. Enekonbo bange enambrara i ka di akeduendiro, tamanan ye ene ipi ka tangeteingwa yomba ongo wagle yenambuka.Ana ka tange teingwa yomba ene ipi kim-birnem kande ongo mina yenan, ana yeene ipi kane yungu endinambuka. 26 Naka kaima diteinga, ene ende menda ukrekane paimogltre ana kot dumeremere topoprapra te kondinatnga.”

Yagl ambu kunogl gundingwa kamo27 Yesus ka ta yegl dungwa, “ ‘Yaglambu

wino embino meglkwa kunogl gun-dokrikwa,’ ‡ kamo i kamkand diteingopirkondingwa. 28 Ba na ene diteinga, yaglta ye ambu kandre bumbuno kaima yenegoran, ana yagl i dem munduwo wagleime ye ambu kunogl gundo kondungwa.29 Yeglpre ongumutn wokra tandaglmeeratnedi eran, i pogl endekondo. I wakaiyene, ene ta pogl endekitn, ongun nanginmundu ipi guglo kamun endinatnga. 30 Teongun wo i tandaglme ta eratnedi eran,goglumdi kinde kondo. I wakai yene,nangin kembra ta ere i-suagle sinan nanginmundu ipi guglo kamun ende dinambiwo.”

Wiye embiye wu perepere embrika kamo(Matyu 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)

31 Yesus ka ta yegl dungwa, “Okuna kayegl dingwa, ‘Yagl ta embiye sendinagledinan, ana ye yaglambu simbiglki dingwapepa i muno bogltre pandigl, ana ye em-biye sendinambuka.’ ✡ 32 Ana na enediteimbo piryo: Yagl ta embiye kinde kon-dinan, ana ambu i konbo gua wanambedipre yegl orkwa. Te yagl ta ambumo kindekondungwa ikra inan ye ama kunogl gun-dungwa.”

Kakimbi di kaima we dikraglkwa33 Yesus ka ta ama yegl dungwa,

“Kowano awano okuna yegl dingwa i ene

pirkondingwa, ‘Ene kakimbi di i ka kaimaendekro. Yaglkande ongumuglo waglekamo dinga i akegidi moglo.’ 34 Ba naerme ene diteinga, ene ka di gidi hevenimbo we dikraglkwa, heven i God boglmoyongwa; 35 te manginagle God kagle yeiprukwa dumo yongwa, te Jerusalem, KingKande sitimo yongwa, 36 ana ene bitnmina ka digi dikratnga. Sraglpre, enebitn yungo suwarata ere kama ende kruwoende erekratnga. 37 Ene ka mongo bogldinatnga. Owo din pra iwe, te tamanedimin manga iwe. Ana ka tau pitnaradinatnga ikra Satan mina ungwa.”

Yomba ta sinan si ikine endekro(Luk 6:29-30)

38 Yesus ka ta yegl dungwa, “Okuna kadigo ene pirkondingwa, ‘Yomba ta ere-mogl yomba ta ongumuglo si doksinan, anamongo kuno yegl ereto. Te yomba ta ere-mogl singiye si uglo sinan, ene ama kunoyegl ere tenatnga.’ ✡ 39 Ba na ene etneyegl ditenaglka, yomba ta ene erekindeere tembi, ene ere-ikine ende tekriyo. Teyomba ta paunan wokra atndang sinan,ama koglo kondakra temin sinano. 40 Teyomba ta ene ipi kot ere tenagledi yombu-glo ere gatn suna atne gugl inan, amagagl tembe akiye gugl to. 41 Te yomba tayombuglo ere ene gaglmo bona konbaunasungunagle kine ipo dinan, ene konbaunaolto kine ipo. 42Anayomba ta taragl ta narodinan, ene to, te ta taragl kur i-wanagledinan ama to.”

Kunda ikine kanwakai yeinamga(Luk 6:27-28; 6:32-36)

43Yesus ka tau ama yegl dungwa, “Okunaka yegl digo ene pirkondingwa,§ ‘Eneneyombanma kanwakai yei, kundan ikinekankinde yenatnga.’ 44 Ba na etne eneyegl ditenaglka, ene kundano ikine kan-wakai yei, te ene eresingwa yomba ye preGod kamange eretenaglkwa. 45Yegl erimbiNeno Kande heven moglkwa imbo kaimanangiglma moraglkwa. Yeglpre, ye orkoande si yomba kinde ya te du-yene wagleakiye tongwa, te ye dungo kamun si yombakinde ya te du-yene wagle akiye tongwa.

‡ 5:27: Kisim Bek 20: ✡ 5:31: Lo 24:1 ✡ 5:38: Kisim Bek 21:24; Wok Pris 24:20; Lo 19:21 § 5:43: Yombayeinomga wakai kamga i pepa pris kongun (Wok Pris 19:18) mina pangwa. Ba i ta dipogl sikrukwa, ana “yomba kundaikine deno kumbro teingwa” i aglo kra ume. Ba pepa Lo mina 7:2 ya 20:16 ya Buk Song 139:21-22 kanamga.

Page 13: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 5:46 10 Matyu 6:1846 Ana yomba ene wakai kanaglkwa i eneye ama wakai kanimbi ana ene God minasragl topo inaglme? Takis ingwa yombamambuno kuno yegl ama erekrimo? 47Anaene yeinenga keunde ka wakai dite motn,sragl ere yomba pere kanwakai yenatne?Kamambuno pirpogl sikrikwa yomba amayegl erekrimo? 48Yeglpre ene Neno hevenimbo du-yene moglmere yegl ene ama du-yene molo.”

6Yomba akeple dingwa mambuno

1 Yesus aglke yegl dungwa, “Ene kankuno eriyo! Ene mambuno du yeneeraglkwa i yomba no kanaglmedi erekriyo.Ene yegl ta erimbi, Neno heven sunamoglmara topono ta ikraglkwa.

2 “Yeglpre yomba mirte ta moran enetaragl ta tenagledi pirmin, bu dingwamereyegl erekratnga. Kamambunokakimbi yomba yemakai yungu yungugl yate konbo bange yomba no kandre dembinosinaglmedi yegl ere-ere erikwa. Na kakaima ene diteinga, ye topono mundu i-kondingwa. 3 Ba yomba taragl ta inagledidoko moran ene tenatnga, i ongun wokrataragl ta erambuka i ongun kondakrapirkan erekrambuka. 4 Yeglpre ene yombataragl eretenga i teke panambuka. Anaokuwo eneNen taragl teke pangwa kangwanem, ye ene topo te ikine endinambuka.

Kamange eraglkwa mambuno(Luk 11:2-4)

5 “Ene kamange eraglkwa enge, i ka-mambuno kimbi yomba erimere yeglmereene erekraglkwa. Ye makai yungu yunguglkra ya te konbo bange andigl mogl, yombano kanaglmedi kamange ere waningwa. Naka kaima ene diteinga, ye topono boglka-ngo igo kondungwa. 6Ba ene kamange era-gledi piratnga enge, ene ende kiule panarapi yungu dra yongugl pandigl ana Nenoteke moglkwa ye kamange ere tenatnga.Ana ene Neno taragl teke pangwa pirkanorkwa nem, ye pra ene topo te ikine en-dinambuka. 7 Ana ene kamange eraglkwaenge, ene kayoko kanekane dindre kakimbi

yomba erimere yegl erekraglkwa, sragl-pre, ye kamange olto ouno kade God yekamangeno pir norambedi yegl ere-ereerikwa. 8 Ene ye erimere yegl erekraglkwa.Ene taragl dokingwa i Neno kan kondungoene okuwo krapogl teingwa:

9 “Ipre ene kamange yegl eraglkwa:“ ‘No Neno ene heven sunamotnga, ene kangin holi panambiwo.10 Ene kingdomnen unano.No ene pitnere meremakandle yegl keundeeramniwo, i heven suna erimere yegl.11No kaiya mokna engeyomere yomere ninamga i noratniwo.12No tandaglmeno kindekondo noro, no yombatau ye kinde ere norikwai kindekondo tenamga.13 Ene no auro i baglnumina pikro. Taragl kindemina ene no i-eglke endo.’ *14 Pirmo! Ene yomba tau tandaglme eretenaglkwa i kindekondo tembi kade, eneNeno heven moglkwa imbo yeglmere enekindekondo tenambuka. 15 Ba ene yombatau tandaglme ere tembi, ene kindekondotekrimbi, ana ene Neno heven moglkwaimbo ene tandaglmeno ama ere endetekrambuka.

Kaiya mokna mawagl erikwa mambuno16 “Ene kaiya mokna mawagl eraglkwa

enge, gumano drano kinde ere, kakimbidingwa yomba erimere yeglmereerekraglkwa. Ye gumano drano kindeerikwa i yomba ye kaiya mokna mawaglerikwa pamiwodi kanaglmedi pre yeglerikwa. Na kaima ene diteinga, ye toponomundu makandle i-kondingwa. 17 Ba enekaiya mokna mawagl ta eratnga engeana kungo bitn mina ere, te guman drannigl koratnga. 18 Yegl etn kade yombaye ene kaiya mokna mawagl panga i takanpogl sikraglkwa, ba Nen teke moglkwaye suwara mundu pirkan erambuka. Anaye taragl teke pangwa pirkan orkwa Nemye ene topo te ikine endinambuka.

* 6:13: Yomba tau pirpogl singwa ye ka yegl dingwa, “Taragl kinde” i yomba mambuno kinde erikwa pre dingwa. Iwe Satan ye yene. Yomba pirpogl singwa tau yegl prikwa, kamo i ta ama yeglmere pamedi prikwa, “Kingdomnen yayombutn ya kangin kande i enene mina aimande aimande panambuka. I kaima.”

Page 14: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 6:19 11 Matyu 7:5Heven taragl merkinde inaglkwa(Luk 12:33-34)

19 “Ene makandle bona pikaugl ninam-buka te bugl sungum dinambuka te yombakunogl ninaglkwa, taragl i pre ene gandemakai sikriyo. 20 Ene heven suna diminge bona pikaugl ta nekrambuka tebugl sungum dikrambuka te yomba takunogl ikraglkwa, taragl i gande makaisiyo. 21 Pitno! Bona ganan wakai yomaradumo igle ene nomano ombugl igle yenam-buka.

Ongumutno i nangino ken ambuglangemo(Luk 11:34-36)

22 “Ene ongumutn i nangin ken-lam.Ene ongumutn wakai panan, ene nanginmundu ambuglange sinambuka. Ongu-mutn suwo-akiye wakai pandre ana nan-gin mundu pra ambuglangesi tenambuka.23 Ba ongumutn suwo-akiye kinde eran,ene nangin mundu mim ere kondinam-buka. Te noman ambuglangemomim eran,aya, mim bongond kaima erambuka.

Yomba suwarata eremogl yomba suwokonguno erekrambuka

(Luk 16:13)24 “Yomba suwarata ye yagl kande suwo

konguno erekrambuka, ye ta kanwakai yei,ana ta ekriye bogl tenambuka. Mo ta kamopinande ere ana ta kamo sendinambuka.Ene eremogl God kongunmo ya mingemoni kongun i-suwara ende erekraglkwa.

Taragl yoko pre ningadi pirkriyo(Luk 12:22-23)

25 “Ipre na ene diteinga, ene kor-moraglkwa i pre pir yumbun dekraglkwa.Mo nangino pre pir yumbun de yegldikraglkwa. Sragl taragl ne moglpaieramne? Mo nangino pre pir yumbunde yegl dikraglkwa. Sragl taragl i-werewanamne? Kor meglkwa i pai mitna endekaiya mokna engrukwa, te nangino paimitna ende kungugl gagl engrukwa. 26 Enekua waningwa i kaniyo, ye kongun taere yaglmo, mo simakaisimo, mo gandeyei nekrikwa, ba Neno heven moglkwaye kaiya moknano i-pene ende tongoneingwa. Ana sragl we dinamun, ene moglmitna kaima ende kua engrekrimo? 27Moene yomburo ta pra panan kor-moglpai

eraglkwa i pre enene engeno ta pra akeolto endinaglmo?

28 “Sraglpre ene kungugl gagl pre piryumbun deime? Ene akindile endikankuiye si pai ongwa, i mambunono pi-raglkwa imba. Ye kungugl gagl wedikonguno ta erekrikwa. 29 Ana ipre enediteimbo. Okuna King Solomon ye ekinnogl gagl wangwa, ba ye taragl kuiye wakaiyeglmere ta ekin gagl i-wankrukwa. 30Anaakindile endikan kuiye yeglmere, etneplaudi pangwa, te tangina mereyegl purogagltenge eraglkwa, iwe God yene embriyewakai yeglmere panambedi prukwa preplaudi pangwa. Yeglmere ene kungutnogatno pra i-pene ende tekrambo? Enepirngi dingwa kembra pangwa. 31 Ipre enepirngidi yegl dikraglkwa, ‘Sragl taragl i-ne moglpai eramne, mo sragl taragl werei-wanamune?’ 32 Iwe kamambuno ki-urikwa yomba ye nomano kande taragligle mina pago sika singwa. Ene taragldokingwa i, Neno heven moglkwa imboye pir kondungwa. 33 Ene eremogl Godkingdomo, ya te mambunomo du-yenekomnaiye doko kan imin kade ana okuwotaragl tau prapra pitnere ama tenambuka.34 Ene barma pre gokgake dikraglkwa.Barma kongunmo iwe, yene barma taragl.Ande suwara suwarandi yumbuno i yeneperepere ungwa.

7Yomba ta embriyeno ya mambunomo

yumbu sikraglkwa(Luk 6:37-38; 6:41-42)

1 “Yomba ta erambere ene yumbusikriyo, ene yegl etn, God ene yegl keundeeretenambuka. 2 Ene mambuno etnereyegl, God yegl keunde eretenambuka, teene yomba ere tenaglkwa yeglmere Godama ene ere tenambuka.

3 “Sraglpre ene angitn ongumuglo minaendi surmane yongwa yendo dine? Eneneongumutn mina endi bange pond pangwaimbor yende ana okuwo angitn yendo dite-natnga. 4 Ene engenge ongumutn minaende bange pond ta panan, ene sragl-pre angitn ongumuglo mina taragl kem-bra yongwa, i yendinagle dine? 5 Enekakimbi yomba, okuna kana endi bangeenene ongumutn mina pangwa imendaende ana okuwo ene kanpogl sindre ana

Page 15: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 7:6 12 Matyu 7:29angitn ongumuglo mina endi surmaneyongwa i ere i-endinatnga.

6 “Taragl God teingo holi yongwa i eneindre agl tekriyo, te ene taragl wakai i-wanmeglkwa i bugla tekriyo. Ene yegl erimbi,ye katno mina engre deruwagl baruwaglere, okuwo ana kan ikine ende enene sininaglkwa.”

Krapogl, doko, dua sigiu dinaglkwa(Luk 11:9-13)

7 Yesus ka aglke yegl dungwa, “Krapotnana God ene tenambuka, dokun ana enekanatnga. Sigiu dimin ana yungu drayauro ende tenambuka. 8 Yomba prapraGod krapogltre, inaglkwa; te ye dokindrekanaglkwa. Te ye sigiu dimbi, yungu drayauro ende tenambuka.

9 “Ene mina yagl suwarata wam kaiyawedi kra poran, ye kombuglo ta pra i-tenambo? 10Mo ye fis ta kra poran ye tokita i-tenambo? Tamanga. 11 Ene yombakinde meglkwa ba, pirpogl sindre nangrotaragl wakai i-teingwa, yeglmere Neno Godheven moglkwa imbo, yana dinaglkwa yetaragl wakai mere tenambuka. 12 Ene en-genge yomba taragl ere naraglmedi pitnereyeglmere ye eretenatnga, i we Moses lomoya te propet wagle ye kanno i mambunokaima pangwa.

Konbo dra kembra ya te kande(Luk 13:24)

13 “Ene konbo dra kembra yomara i sunaenaglkwa. Konbo dra kande yongwa iyei endpi guglo kamun ongwa, igle yombamerkinde eingwa. 14 Ba dra kembra yen-dre te konbo urur yomara i yombugloere, endpi kor-moraglkwa kamun ongwa, iyomba kurita doko kan ingwa.

Propet kakimbi yomba(Luk 6:43-44; 13:25-27)

15 “Ene kan kuno ere molo, propetkakimbi yomba unaglkwa. Ene ye kan-imbi nangino tembe sipsip mereyegl ereunaglkwa, ba ye nomano suna i agl aremereyegl pangwa. 16 Yombamo i moglpaieraglkwa mambunono i ene kanaglkwa.Yomba ta pra pi endi kangigle ormarasuna wain mongo kogl panan urambo? Teyomba ta kugl kinde panambara suna iende kogla mongo kogl panan uraglmomo? Kaima tamanga. 17 Yeglmere endi

wakai pangwa i mongo wakai koglkwa,te endi kinde pangwa i mongo kindekoglkwa. 18 Endi wakai ta mongo kindekoglkrambuka, te endi kinde ta mongowakai koglkrambuka. 19 Endi ta mongowakai koglkrambuka, i boro ende ipi dongamina gagltenge eraglkwa. 20 Yeglmere enepropet kakimbi yombayemambunono iwupene enan kanaglkwa.

21 “Ene yegl di pirkraglkwa, yomba nakangina dagl, Yaglkande, Yaglkande dimoraglkwa, ba ye prapra heven enaglmedita pirkraglkwa, yomba ta Nina hevenmoglkwa imbo ye prumere mere sikasinambuka i ye heven kingdom enam-buka. 22Enge kandemina yombamerkindeyegl di naraglkwa, ‘Yaglkande, Yaglka-nde, no ene kangin mina kamambunodikunedino? Te ene kangin mina spiritkinde sende kuno endino? Te kimaglkanekane erekunedino?’ 23 Yegl dimbiokuwo na nongugl kaima yegl ditenaglka,‘Na ene ta kanpogl sikrika. Ene endeeglke piyo, ene mambuno kinde kanekaneerikwa yomba.

Yomba yungu wakai ya kinde keingwamambuno

(Luk 6:47-49)24 “Yeglpre yomba tau na kanna pirpogl

sindre ana duglo boraglkwa, yombamoi eremogl yomba tau nomano pai poglsungwa kombuglo bolamugl yungu keipaingwa yeglmere. 25 Ana kamun pondsungwa, nigl si, ir iwanga mange yungumina sungwa. Ba yungu i kombuglo bola-mugl keingwa pre ukandi yange sikrukwa.26 Te yomba tau na kanna i pirtre anaye sika sikraglkwa, ye yagl du orkwa taeremogl yungumo okupo yomara bola-mugl keingwa yeglmere. 27 Ana kamunpond sungwa, nigl si, ir yuwanga mangeyungumo igle sungwa, bukondi yangesibogl deruwagl ere kondungwa.”

28 Ana Yesus ka i dite kondungo, yombamerkinde makaisi meglkwa ye kamo i pirsipuglo dingwa. 29 I sraglpre, ye yombuglogigledi kande pangwa pre ka giglendi beketongwa, i lo beke teingwa yomba yeglmeremanga.

Page 16: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 8:1 13 Matyu 8:17

8Yagl ta kaglande sungwa Yesus erewakai

orkwa(Mak 1:40-44; Luk 5:12-14)

1 Enge igle Yesus kamun muglo kondoende atne ungo,* ana yomba merkinde yeomara mokomugl eingwa. 2 Ana yagl takaglande sungwa Yesus moglmara undregumamina goglko bonduglte yegl dungwa,“Yaglkande, ene na erewakai ere nara-glendi pitn kade, ene erewakai ere naro.”†

3AnaYesus ongo duglosi yaglmo akindredungwa, “Na pirka, ene kinden pra wakaierambiwo.” Ana oglandi yaglmo kaglandesungwa ikranangiyewingedungwa.‡ 4AnaYesus yegl ditongwa, “Ene yomba suwarataditekratnga, ba ene du ende pris moglmarapindre ana nangin ombuno dimin. Ye enekanan, yomba prapra ene kaglande singawinge dungwa i kanaglkwa, Moses dumereere ana ofa garatnga.”

Kimbirnem ende okuna ongwa yaglekongunmo yomba ta kinde sungwa

(Luk 7:1-10)5 Ana enge igle Yesus ende Kaperneam

kamun suna ongo, Rom kimbirnem endeokuna ongwa yagle ta Yesus moglmaraundre akepledi narambedi pre dungwa,6 “Yaglkande, na nitna konguna yombakinde kande sungo mau si bogl mina yonopangwa.”

7AnaYesus yegl ditongwa, “Na pindre yeerewakai ere tenaglka.”§

8Ana kimbirnem ende okuna ongwa ya-gle yegl di ikine ende tongwa, “Yaglka-nde, na yomba wakai ta moglkrika, ipre nayungunamugl ta ukratniwo. Ene ka kemedimin ana na konguna yomba argan eram-buka. 9 Na yombanma kande meglmaraatnekra moglka. Te na moglmara atnekrakimbirna nem meglkwa. Na ta endpo digoye endongwa. Te ta wo digo ye ungwa, te

nigl konguna yomba ta ene kongun i erodigo, ye orkwa.”

10 Yegl dungo, Yesus ka i pirtre sipuglodindre ana mokomugl eingwa yomba ditedungwa, “Na ka kaima ene diteinga, Israelyomba ene mina yomba ye pirngi dumereyegl ta pirngi digo kankrika. 11 Ipre naka yegl diteinga, yomba merkinde andeumara ya beimara wu Abraham, Aisak teJekop ye bogl heven kingdom suna dumoindre makaisi mokna bir ninaglkwa. 12 Bakomnaiye heven kingdom unaglmedi, di-gaglkwa yomba ye piyasi menda endinanmim bongond ormara, atne pi kai kaglkaneere singino gikir ere moraglkwa.”

13 Ana Yesus eremogl kimbirnem endeokuna ongwa yagle yegl ditongwa, “Eneende yungun po! Ene taragl yegl erambedipirngi dinga i pra ere tenambuka.” Ananigl kongunmo yomba ikra enge igle kemekindemo argan orkwa.

Pita ambu imake kinde sungwa Yesus ere-wakai orkwa

(Mak 1:29-31; Luk 4:38-39)14 Yesus ende Pita keipamara yungugl

ongwa enge, Pita ambu imake kinde sinangiye ninga pond dungo ye bogl minauglpai moglkwa. 15 Yesus eremogl ongoakungo ye nangiye ninga dungwa i dun-dungwa, ana ambumo andigl kaiya moknaere Yesus tongwa.

Yesus yomba merkinde ere ikor endungwa(Mak 1:32-34; Luk 4:40-41)

16 Ana pokndungo, yomba merkindespirit kinde ye mina meglkwa pre, auroiyu Yesus moglmara wingwa. Ana ye spiritkinde dimenda ende, kindeno prapra ere-wakai orkwa. 17 Ye orkwa i okuna imbopropet Aisaia dumere mere wu geundipangwa:“Ye yene nono kindeno imbokanekane pangwa ikake yend ongwa.”✡

* 8:1: Ene kan ikine Matyu 5:2 mina ka pangwa i kano. † 8:2: God lomo yegl dungwa, yomba kende kaglandesungwa, i ye God ongumuglo mina deglmbi yongwa. Ana ye kindemo dundumedi piran, ana ye pi pris kanambuka.Ana pris wagle kanimbi ye kindemo dundinan ana ye yegl ditenaglkwa, “Yagl i mo ambu iwe God ongumuglo mina wuwakai ongwa.” Ka ikine Wok Pris numa 13 ya 14 mina kano. ‡ 8:3: God lomo suwarata yegl pangwa: Ene eremoglyomba kende kaglande sungwa ongun tembe yei temin ene ombugl God ongumuglomina deglmbi yenatnga. Ba Yesusye yene ta yaglmo imina ongo tembe yei tenan, ye yene deglmbi ta yeikrambuka. Tamanga. Ye yomba kende kaglandesungwa i ere wakai ere tongwa yaglmo. § 8:7: Juda yomba meglkwa iwe ye Yomba Bina ta keipaimara pikrikwa,sraglpre, ye pirkwa, mambuno i mina ye God ongumuglo mina deglmbi yomedi pirkwa. Ka ikine Aposel 10:28 minakanaglkwa. Ba Yesus i wedi ta pirkrukwa. Ye Rom yomba keipaimara i enagle dungwa. ✡ 8:17: Aisaia 53:4

Page 17: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 8:18 14 Matyu 9:5Yesus omara mokomugl eingwa kamo(Luk 9:57-60)

18 Yesus kangwa, yagl ambu merkindewu ye moglmara mogl winambo digo anaye disaipelma wagle yegl ditongwa, “Eneende niglmong koglo imbo piyo.” 19 Analo beke tongwa yomba suwarata wu Yesusmoglmara yegl ditongwa, “Ka Beke Not-nga, ene kamun koglkoglo enatnara namokonomugl enaglka.”

20 Ana Yesus di ikine ende tongwa, “Aglare yungumo kombuglo mur yongo, te kuaye yungumo yongwa, ba Yomba Wam yeyungumo toglmo ta yeikrukwa.”**

21Ana disaipelmo suwarata yegl di Yesustongwa, “Yaglkande, komnaiye kana nakanwinge etn pindre ana nina mauglsinaglka.”

22 Ba Yesus di ikine ende ye tongwa,“Kondo enenamokonamuglwo. Kanwingeetn geglkwa yene geglkwa yomba mauglsinaglkwa.”

Yesus dungo ir yuwanga bu yongwa(Mak 4:36-41; Luk 8:22-25)

23Yesus ende botmina suna ongo ana di-saipelma wagle omara mokomugl eingwa.24 Ye ende niglmong suna eingo ana iryuwanga pond kaima ungo, nigl pembigldiwu bot i-atne endinagledi orkwa. Ba Yesusuglpai moglkwa. 25 Ana disaipelma pi yepai moglmara uglo yoko dingwa, “Yaglka-nde, no akepledo, no nigl enaunga!”

26Ana ye di ikine endungwa, “Ene pirngidingwa kembra pangwa. Sraglpre ene kun-dugl geglme?” Ana ye andigl ir yuwanga yanigl pembigl ka tongo ana ir yuwanga buyongo te nigl kiendi moglkwa.

27 Ana prapra alagl sindre dingwa, “Yesragl yomba moglme? Ir yuwanga ya niglpembigl ye dumere kamo pir pinande eu-rika.”

Yagl suwo mina spirit kinde meglko Yesusdimenda endungwa

(Mak 5:1-17; Luk 8:26-37)28Yesus wan endpi niglmong koglo imbo

Gerasa kamun ongwa enge, yagl suwospirit kinde suna meglko, ye kombuglodra yomba geglko pandiglmara mina pai

wanbrika yaglmo suwo, ye wu Yesus omaraplau dimbrika. Ye yomba simbrika preyomba konbauna igle wankrikwa. 29 Yekaglkane kande ere dimbrika, “God Wam,ene no sragl ere noratn? Enge yeikrumaraunga, ene no nangino giu ere noragledi preun kana?”

30 Ana bugla merkinde kaima tau eglkedagl kaiya ne meglkwa. 31 Ana spirit kindeye Yesus ambran ka dite yegl dingwa, “Eneno dimenda endinagledi pitn kade, no dibugla meglmara iro endimin ende sunaenamuniwo.”

32 Digo, Yesus yegl ditongwa, “Endepiyo!” Spirit kinde yagl suwo i kindekondoende menda wu ana bugla mina endesuna eingo, ana bugla sinuglundi danginemukundi ende atne pi niglmong mina niglne gogl kondingwa. 33 Ana bugla suglyomba teke ende taun suna pindre, igletaragl prapra orko kanigwa, ya te yagl suwomina spirit kinde suna meglko dimendaendungwa i akiye ka boglo kugl yombateingwa. 34 Ana taun yomba prapra Yesuskanamnedi ende menda wingwa. Ye wuYesus bogl tengigl yendre ana kamuno-mugl igle mogl dinambedi mane ditengwa.

9Yagl ta ongo kagle mau sungwa Yesus ere-

wakai ere tongwa(Mak 2:1-12; Luk 5:17-26)

1Yesus bot mina wu tembe pindre, endeikine pi nigl koglo imbo ye yene kamunmokaima plau dungwa.* 2 Ana yomba tauyagl ta kinde sungwa kake yu ye moglmarawingwa, yaglmo ongo kagle mau sungwaboglmomina pandigl kake i-wingwa. Yesuskango ye pirngi dingwa pangwa pre anaka yegl di kinde sungwa yagle tongwa,“Wana, ene noman pokndi yenano. Na enetandaglmen kindekondo teinga.”

3 Lo beke teingwa yomba ye Yesus kamoi pirtre ana ye yene ka yegl dipirkwa,“Yomba i God kenaglmo sungwa.”

4 Yesus ye nomano mina kan-kondo kayegl dungwa, “Sraglpre ene nomano minapirko kinde orme? 5 Tandaglmen kokoende teiwo diga, mo andigl ende po diga

** 8:20: Yesus ye yene pre yegl dungwa, “Yomba Wam”. I ombuno dungo kamga God ye pinde indre yombuglokande tendre te kangiye kande tongwa. * 9:1: Enge igle Yesus kamunmo Kaperneam dumo kande yongwa. Kaikine Matyu 4:13 mina kano.

Page 18: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 9:6 15 Matyu 9:21i undi pame? 6 Ba ene yegl piryo, YombaWam ye yombuglo kande pangwa pre,makandle tandaglmeno prapra koko endetenambuka.” Yesus ka yegl dikondo, ongokagle kinde sungwa yaglmomoglko kandreyegl ditongwa, “Ene andigl kungutn indreende yungun po.” 7 Ana yaglmo i andiglende yungumugl ongwa. 8Enge igle yombaprapra i kandre kundugl geglkwa. Anayegl kandre God dembiye si teingwa. Yeyombuglo giglendi yomba tongwa.

Yesus eremogl Matyu aglendi yungwa(Mak 2:13-17; Luk 5:27-32)

9 Yesus ye kamun igle kondo endongwa,ana pi yagl ta kangiye Matyu, ye takisingwayungu igle amedimoglko kandre anaYesus yegl ditongwa, “Ene namokonamuglwo.” AnaMatyu andigl Yesus omaramoko-mugl ongwa.

10 Enge igle Yesus ye disaipelmabogl Matyu yungumugl† kaiya moknane meglko ana takis ingwa yomba yatandaglme erikwa yomba merkinde wingoye disaipelma bogl akiye kaiya moknane meglkwa. 11 Yegl eriko, Parisi wa-gle ye i kandre disaipelma meglmarakrapogl teingwa, “Sraglpre ene ka beketongwa yagle ye takis ingwa ya tandaglmeerikwa yomba bogl akiye kaiya mokna nemeglme?”‡

12 Yesus ka i pirtre ye yegl dungwa,“Yomba ta kinde sikrambuka ye doktamoglmara ta pikrambuka, ba kinde sinanye enambuka. 13 Ene pindre God kamopangwa i kere piryo, ‘Kombuglangegaglkwa ipre na nomana kande paikrukwa,ba yomba mitno goraglkwa pre na nomanakande pangwa.’ ✡ Na yomba du-yene aglendi inagledi pre ta ukrika, natandaglme yomba di-inagledi pre winga.”

Kaiya mokna mawagl erikwa pre krapoglYesus teingwa

(Mak 2:18-22; Luk 5:33-39)14 Enge igle Jon disaipelma wagle undre

Yesus moglmara kra yegl pogl teingwa,“Sraglpre no ya te Parisi wagle kaiyamokna mawagl ounga, ba ene disaipelmawagle yegl erekrime?” 15Yesus yegl di ikineende tongwa, “Ambu inambuka yagl yeyombama bogl akiye meglmbi sraglpre yemiriye goraglme? Tamanga. Enge ta yenanye ikorugl endimbi kade ana yombamokaima kaiya mokna mawagl eraglkwa.

16 “Yomba ta gagl alap kor kembra tabagladi indre, gagl suna kande goglo minasimborambuka. Ye yegl eran, gagl kor sim-boglkwa i yombuglo ere gagl goglo arglandiwu kande kaima enambuka. 17 Ana yombata wain kor toindi meme nangiye gaglgoglo mina ta suna endekrambuka.§ Yeyegl eran ana wain meme nangiye sibagladinan ana wain ya meme nangiye akiyekinde erambrika. Yeglpre, ye wain kortoindi meme nangiye kor mina atne endi-nambuka.”

Ambai ta goglko te ambu ta kinde sungwa,Yesus erewakai orkwa

(Mak 5:22-43; Luk 8:41-56)18 Ana Yesus ka yegl di Jon disaipelma

wagle temoglko, makai yungu suglmoglkwa yomba ta, Yesus moglmaramangigl undre ana goglko bonduglte kayegl ditongwa, “Na ambura erme kemegogl dundungwa. Ba ene undre ongun yemina yemin ana ye pra ukor enambuka.”19 Ana Yesus andigltre yaglmo i omaraongo, ana ye disaipelma wagle akiye endeeingwa.

20 Ambu ta moglkwa, ye ba engengekanmogl ongo buglayungu 12 orkwa. Am-bumo i Yesus omara moko mina mangiglpindre ongo duglosi Yesus gaglmo sunaolto punduno ime akungwa. 21 Ambumo

† 9:10: Ira keipamara kaiya mokna neingwa i pepa igle mina ta dipene endekrukwa. Yombamerkinde prikwaMatyuyungumo mina neimedi prikwa. Ba yomba tau Yesus yungumo wedi prikwa. ‡ 9:11: Parisi wagle lo merkindeduglo bogltre yegl prikwa, yomba ta lo i ta duglo boglkran, ye tandaglme ormedi prikwa. Yeglpre ye God ongumuglomina ye deglmbi boglmoglme dingwa. Yomba eremogl Romyombamina kongun ere takis ingwa i Parisi wagle prikwa,God ongumuglo mina yomba i deglmbi yeimedi prikwa, sraglpre, ye engenge Rom yomba kamambuno kiurikwa i bogltapsi wanmeglkwa. ✡ 9:13: Hosea 6:6 § 9:17: Juda yomba eremogl meme sigogl nangiye indre simboglkoana nigl mingi pond yongo wain nuglo kogl atne endingwa. Ye wain nuglo kor toindi igle endingwa enge. Ye engeoltokuri kanwinge eriko yendre, ana geumo panan wakai erambuka. Wain nuglo kor toindi meme nangiye goglominaendimin nangiye goglo i si biglki dinambuka.

Page 19: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 9:22 16 Matyu 10:4yene yegl di prukwa, “Na gaglmo sunapunduno akimbo kade, na kindena i prawakai erambuka.”

22Yesus ye kan akete ambu i kandre yegldungwa, “Na ambura, ene noman pokndipanano. Ene pirngi dinga i enene erewakaieretongwa.” Ana erme keunde ambu ikindemo wakai orkwa.

23 Yegl ertre ana Yesus endpi kamam-buno sugl yomba keipamara yungugl pin-dre, ye kango yomba tau puming sigo, kaieriko, gaugl kande meglko, 24 ye ditongwa,“Ene prapra ende wenda piyo. Ambaikembra ye goglkrukwa, tamanga. Ye yokougl paimoglkwa.” Yegl dungo ye prapragaugl ereteingwa. 25Ba ye yomba prapra diwenda endekondo, Yesus ende yungugl piambai ongo akungo ana ambai anduglkwa.26Ana Yesus taragl orkwa i ka boglo kiglkowaidi ende dumo koglkoglo ongwa.

Yagl suwo ongumutno kin yongwa Yesuserewakai orkwa

27Yesus kamun igle kondo endongo, yaglsuwo ongumutno kin yongwa mokomuglpindre ana agle binan bogl di yegl dim-brika, “Devit Wam, ene no mitno goglnoro!”**

28 Yesus ende yungugl ongwa enge,ongumutno kin yembrika suwo yemoglmara wimbrika. Ana Yesus krapoglyaglmo suwo tongwa, “Na taragl i praerambedi pirngi dimbro?” Ana ye ditem-brika, “Yaglkande, no pirngi dumbuglka.”

29 Ana Yesus ongo ongumutno minaakindre dungwa, “Ene pirngi dimbrika pre,taragl yegl ene mina plau dinambuka.”30 Ana ye ongumutno pinedungo, Yesus kagiglendi yegl ditongwa, “Taragl ene minaplau dungwa i yomba ta ditembir pirdi-naglmiwo.” 31Ba ye pi Yesus taragl ormerei yomba merkinde dite kondimbriko kaboglo i waidi ende dumo koglkoglo ongwa.

Yesus eremogl yagl du ta erewakai orkwa,ka dungwa

32 Ana yagl suwo Yesus kondo ende em-briko, yagl ta spirit kinde suna moglkwa,ye dra yake tongo ka dikrukwa. I yombaauro yu Yesus moglmara wingwa. 33 Ana

Yesus spirit kinde i simenda endungo, duikra ka dungwa. Yegl orko kandre yombamerkinde kundugl dindre ka yegl dingwa,“Okuna imbo Israel kamun taragl yegl taplau dungo kankungra.”

34 Ba Parisi wagle yegl dingwa, “Spiritkinde nemyagl ye yombuglomo Yesustongo ana ye spirit kinde simenda en-dungwa.”

35 Yesus winambodi endpi taun kandeya kembra makai yungu yungugl pindre,God kingdomo ka wakai yomba dipeneende ana bekete orkwa. Te kinde imbo yakinde kanekane nangino mina pangwa iama akiye erewakai orkwa. 36 Ana Yesuskango yomba merkinde makaisi meglko,ye i kandre mitno goglkwa. Sraglpre, yenomano sikugl endungo ere wanaglkwamere mango, te ye sipsip sutno yombamogl akeple dinaglkwa mere manga.37 Ipre ye disaipelma ditongwa, “Kaiyamokna merkinde mongo de bogl yeikondungwa, ba kongun yomba mere moglsimakai sinaglkwa manga. 38 Yeglpre,Yaglkande kongun nemyagl kamange ereteimbi, ye kongunmo yomba di endinanana yene kaiya moknamo mongo simakaisinaglkwa.”

10Aposelma 12 wagle kangino(Mak 3:13-19; Luk 6:12-16)

1 Yesus disaipelma 12 dimakai sindre,ana spirit kinde yombamina sunameglkwai simenda ende te kinde imbo kanekane yate kinde sungwa i erewakai eraglmedi preyombuglo tongwa.

2 Aposelma wagle 12 ye kangino yegl:Kangiye gumamugl pangwa Saimon,kangiye ta Pita we dingwa. Ye angigleAndru. Te Jems angigle Jon ye Sebedi wamsuwo. 3 Te Pilip ya Batolomiu, Tomas, teMatyu, ye takis yungwa yaglmo. Te Jems,ye Alfias wam, te Tadius. 4 Te Saimon yeSelot yungu ombuno mina ta moglkwa. TeJudas Iskariot, ye Yesus yaglkumba ikinetongwa yagle.

** 9:27: Juda yomba yegl pirkan erikwa, God ermogl yagl ta pinde indre yombama i-ikine endinambe dungwa ikra,yombamo i King Devit epiglmo mina ta unambe dingwa. Yomba suwo ongumutno kin yongwa pirmendiurka, yombai Israel sugl meglkwa ikra umedi ana ye eremogl Yesus kangiye yegl daurika “Devit Wam” moglme dimbrika.

Page 20: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 10:5 17 Matyu 10:25Aposel 12 wagle Yesus kongun diendungwa(Mak 6:7-13; Luk 9:1-5)

5 Yesus aposelma 12 diendungwa endeenamunedi eriko ka yegl ditongwa, “Enepi Yomba Bina ye meglmara ya te Samariayomba tauno yomara igle pikriyo.* 6 Eneenaglmere du-yene endpi sipsip tayaeingwa yomba Israel ye meglmara iglepiyo. 7 Pindre ana ka yegl dipeneendinaglkwa, ‘Heven kingdom ende maglungwa.’ 8 Kinde sinaglkwa erewakai ere,goraglkwa ikor ende, kende kaglandesinaglkwa ake wu wakai pi, ana spiritkinde mange menda endiyo. Ene topoerekre yoko ingura, ipre ene topo ikreyoko ereteiyo. 9 Ene gol mo, moni silvamo, moni gogl, i ta gatno kamban minapanan indre pikriyo. 10 Ene konbaunaenaglkwa enge, gatno kamban ta ikriyo.Te gatno suna suwondi ikre, te katno towomo buglo muglmbo ta ipikriyo. Kongunyomba ye taragl ta inagledi pirambuka iyomba tenaglkwa.

11 “Ana ene wan ende pi taun kandemo, kembra ta suna eimbi igle ene kan-pogl siyo, yomba du-wakai ta mogl enedi gundo yungumugl enagle dinan, enepra ye bogl moglpai pi ende enaglkwaenge dumo igle kondiyo. 12 Ene endeyungugl enaglkwa enge, ka yegl diteyo,‘Enge wakai ene mina yenano.’ 13 Anayungu nem embriyeno wakai panan enebipokndi ye mina endimbi yei-panano. Baye embriyeno kinde ta panan ene tengwaikra ikine endiyo. 14 Te taun kande mokembra ta embi yomba ta ene di gundoyungunomugl endekre, te ka dinaglkwapirkre, te ene una endwo ta dikrimbi, enekamun igle kondindre ana katno suraminakungane tamasi endiyo.† 15 Na ka kaimaene diteinga, enge kande mina God yombaka-tange tenambuka enge igle, Sodom yaGomara yumbun ikra engre atne ende ten-dre, ana taun igle nem taragl yumbunpondkaima inaglkwa.

Yumbun kanekane unambuka(Mak 13:9-13; Luk 21:12-17)

16 “Piryo, na ene sipsip mereyegl diagl koglma meglmara pukamugl endiga.Yeglpre ene toki mereyegl pirpoglsi kiendiwanaglkwa. Te kua yumugl mereyeglaglau erekre waniyo. 17 Ene kanpoglsiwanaglkwa, yomba tau ene kanesi kaunsolmeglmara ipindre ka-tange tenaglkwa. Teye ama ene imakai yungu yungugl endekumba uglmbo sinaglkwa. 18 Ana ene nanangrima meglkwa pre, ene ipi king yagavman mina ka-tange tenaglkwa. Yeglerimbi ene yomba kande ya Yomba Binaye gumano mina andigl mogl ana ka-mambuno diteyo. 19 Ene auro i-kot minaenaglkwa enge, ene ka sraglwe dinaglkwamo srambre mere dinaglkwa i kunduglgoglkraglkwa. Enge igle ene sragl ka di-naglmere i God tenambuka. 20 Ana ene kadinaglkwa, i ene kanno erekrambuka. Ba iNeno Kande Spiritmo wu ene drano minadimenda endinambuka.

21 “Yomba ta ye yene dimbi angro kaimasigoraglkwa. Te neno ama yegl dimbi nan-gro sigoraglkwa. Te nangro ye ekriye boglyomba di nusimbi neno eremogl mano sig-oraglkwa. 22 Yomba prapra ene kankindeyenaglkwa, i na kangina ene mina pangwapre yegl eraglkwa. Ba yomba ta pirngidiwanmogl pi enge pradinambara enan, Godere-inambuka. 23 Ene dumo kande tamoraglmara ye doglko ene eresimbi, dumoi kondo teke ende bangeta piyo. Na kaimaene diteinga, ene Israel dumokandepraprayeiomara i kongun ere poriya sikrimbi,Yomba Wam unambuka.

24 “Skul gak ta ye kande ere beketongwa yomba engrekrukwa, te nigl-kongun yomba ye kande ere suglmo yombata engrekrukwa. 25Yeglpre skul gak ye beketongwa yomba moglmere yegl moran pra,te nigl-kongun yomba ye suglmo yombamereyegl moran pra. Yeglpre yungunemyagl ye Belsebul‡wedi kangiye yeimbi,yomba akiye moglpai erikwa yomba yekangino wu kinde kaima enambuka.

God suwara kunduglmo goraglkwa(Luk 12:2-7)

* 10:5: Matyu pepa muno boglmara i Yesus ka oltokuri dungwa namba 2 i pangwa. Ka i Matyu 10:5-42 mina pangwa.Disaipel wagle kamambuno wakai di yomba tenamnedi erimbi ana taragl plau dinambuka kamo. † 10:14: Disaipelwaglemambuno yegl ere taun yagl ambumeglkwa i ombuno di tenaglkwa. Yemambuno erikwa aglau pamedi ombunodinaglkwa. ‡ 10:25: Belsebul i Satan kangiye ta pangwa. Matyu 12:22-28 mina kano.

Page 21: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 10:26 18 Matyu 11:326 “Yeglpre, ene yomba kundutno

goglkraglkwa. Sragl erme tusi pangwa iokuwo tusikrambuka, ana taragl praprateke paingwa i okuwo wu pene embikanaglkwa. 27 Na ka mim mina uglmangeere diteingra, ene erme ande panan dipeneendiyo. Te ene ka ninudi kinano minaendinga pirkura i ipi yungu bolamuglmogl wisi wiyau endiyo. 28 Ene kunduglgoglkriyo, yomba ene nangino sigoraglkwaba kuiyano nomano ta sigoglkraglkwa. EneGod suwara kunduglmo golo. Ye kuiyanonomano ya nangino akiye si guglo kamunendinambuka. 29Moni gogl wan toya indrekua inawa suwo topo eraglkwa, ba NenoKande ye kanwinge eran suwarata yangemakandle sikrambuka. 30 Ene ama bitnoyungo prapra pangwa i kere kondungwa.31 Yeglpre ene kundugl goglkriyo, enetopono pond pai mitna imbo ende kuainawa merkinde engrikwa.

Krais kangiye uglmange erekre dipene end-inamga

(Luk 12:8-9)32 “Yomba ta ye yomba meglmara

na kangina dagl pene ende, na Yesusyombamo mole dinan na ama yombamoi kangiye heven suna Nina moglmaradagl pene endinaglka. 33 Yomba ta yeyomba meglmara na kangina dagl peneendekran, na ama ye kangiye heven sunaNina moglmara dagl pene endekraglka.

Enge wakai manga kunda enge(Luk 12:51-53; 14:26-27)

34 “Na winga i enge wakai i-umedi eneyegl pirkriyo. Tamanga. Na enge wakai tai-ukrika, na dikumba prak i-winga. 35 Nawinga i:“ ‘Neno eremogl wano bogli-perepere endimbo, ye kundaikine ikine moraglkwa. Temano eremogl amburo boglkunda ikine ikine moraglkwa.Te koglo embiyamo ye kundaikine ikine moraglkwa.

36 Te yagl ta ye yene yombamoya te embiye nangigle bogl

kunda ikine ikine moraglkwa.’ ✡37 “Yomba ta ye nem mo mam pre

munduwo kande panan, nawedi pirkran yena angra morambuka kuno erekrukwa. Teyomba ta wam ya ambuglo pre munduwokande panan, na wedi piran paikran yena angra morambuka kuno erekrukwa.38 Ana yomba ta yene endimo-prak kakeikre na dutna yoko sika sinan,§ ye na an-gra morambuka kuno erekrukwa. 39 Teyomba ta yene kor-moragledi kongunmoere wanmoran ana orkwa i pra taya enam-buka. Ba yomba ta na pre ere kor-morambuka i kinde kondinan ye kor-morambuka tenaglka.

Topo wakai inaglkwa(Mak 9:41)

40 “Yomba ta ene di-inan, ye nadiyungwa. Ana yomba ta na di-inan,ana ye na diendungo winga yombamo idiyungwa. 41 Te yomba ta God propetmomoglmedi pre di-inambuka ikra, ye Godpropetmo moglkwa pre ye propet topoinambere yeglmere kuno inambuka. Anayomba ta ye yagl du-yene moglkwa i di-inan, ana ye yomba du-yene moglkwa pre,yagl du-yene topo inambere yeglmere, yeama kuno inambuka. 42 Ana na ka kaimaditeinga, yomba ta niglkor kap ta koglyomba na mokonamugl wingwa kanginopaikrukwa i suwarata tenan, ana ye nadisaipel moglkwa pre, yombamo i topomota wau boglkrambuka.”

11Jon kakep diendungo Yesus moglmara

eingwa(Luk 7:18-35)

1 Yesus ye disaipelma wagle 12 konguneraglmere ka dite kondo, ye dumo iglekindekondo, ana Galili taun tau yombaka dipene ende bekete eragledi pre en-dongwa.

2 Jon kane yungu paimoglko Kraiskongun ere umere i digo pirtre anaye disaipelmo tau Yesus diporaglmedidiendungo eingwa. 3 Ana ye yegl krapogldipirkwa, “Ene yomba ta unambe dingura

✡ 10:36: Maika 7:6 § 10:38: Rom yomba eremogl dumo bange ta yomba ya te kongun yoko erikwa yomba yemambuno kinde eriko ana ye endi-prak mina sigogl-gogl erikwa. Gorambuka yomba yene endi-prakmo teingo kakeyendpi sinaglmara dumo ongwa. Yesus ka i di simbogltre yomba yegl ombuno ditongwa. Yomba Yesus kagle duglosika singwa ye goraglkwa pre akekun ere moraglkwa.

Page 22: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 11:4 19 Matyu 11:23ikra uno mo, manan no yomba ta unam-buka pre suglmo moramne?”

4 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Ene ende ikine pi taragl pirkan erikwai Jon diteiyo. 5 Ongumutno kin yeingwayomba ye kanigwa te katno kinde orkwayomba ye andigl ende eingwa. Ana kendekaglande singwa wu wakai eingwa, te ki-nano gidungwa ye ka pirkwa. Geglkwaandigl ukor eingo te kiuglgiunde yombameglmara kamambuno wakai dipene endeteingwa.* 6 Yomba ta na pre pirngidingwa gugl sikrukwa i God eran ye gunyenaglkwa.”

7 Jon disaipelma ende ikine eingo anaYesus yomba merkinde meglmara Jonpre yegl ditongwa, “Ene Jon moglmaramakan waule suna eingwa i sragl taraglkanamnedi eindune? Ken buglo ta irmange kuraura ere pangwa i kana preeinduno? 8 Yegl ta manan, ene sraglkanamnedi eindu? Yagl ta ekin nogl gaglmoglmo? Tamanga, ekin nogl gaiglkwayomba ye king yungumuglmoglpai erikwa.9 Yegl ta manan ana ene sragl kanamnedipre endu? Propet ta kana pre eimo?I kaima, ba na ene yegl diteinga, enekanigwa i propet mereyegl ta manga. Yemogl-mitna endungwa. 10 Jon suwara preGod pepamo mina ka yegl beglko pangwa.God dungwa,“ ‘Na kakepna yomba diendimbo ene okuna yeitendre, konbaunan si akedu ende tenam-

buka.’ ✡11 Na ka kaima ene diteinga, makandleyomba kugl yeingwa ye mina ta Jon Bap-tais imara ende pi kawa tekrikwa. Bayomba ta heven kingdommoglkwa kangiyepaikrukwa ye Jon imara ende pi kawatenambuka. 12 Jon Baptais kamambunodi moglkwa enge igle mogl wu engeerme mangigl i, yomba heven kingdomdumo kor inamunedi kunda yombugloere kongunmo erikwa yomba, i akegidimeglkwa.† 13Ana propetwagle ya teMoseslomo dingwa yombamo ye Neno Kande

kamo dinongugl ende, mogl wingo engeigle Jon plau dungwa. 14 Ana ene ka ipra piramnedi pirmbi, pra piryo. Ye Elaijaunambedi meglkwa ikra Jon ungwa iwe.15 Yomba ta ye kina panan kade ka i prapirondo.

16 “Na yomba erme mogl wingwa israglwe dibogl dinagle? Ye gak kembramereyegl kaiya mokna maket ere nemaradumo suna makaisi mogl ana aglendi im-boriya ende meglkwa:17 “ ‘No ene pre pumingsitomgo, ana ene katnoengrekrikwa, no yombageglkwa mitno geglkwagiglange dumga, ba ene kai erekrikwa.’18 Jon ungwa enge, ye nigl kaiya mokna taunekre mawagl orko ana ye dingwa, ‘Spiritkinde ta ye mina suna moglkwa.’ 19YombaWam ye wu kaiya mokna ya wain niglnongo ana yomba dingwa, ‘Yagl i kaniyo!Ye kaiya mokna ya wain depigl nendre anaye takis ingwa yomba ya tandaglme erikwayomba bogl akiye yene wanmeglkwa.’ BaGod nomanemowakai ye embriye ormara iwu pene ongwa.”

Dumo kande tau yomba nomano yaketekrikwa pre Yesus mitno goglkwa

(Luk 10:13-15)20 Ana Yesus dumo kande tau pindre

kimagl kanekane orkwa, ba yombanomanoyake tekrikwa yeglpre, dumo kande yombaye ka giglendi ditongwa. 21 “Aya Korasinkamun nem, yumbun kande pana orkwaene mina plau dinambuka! Ama Betsaidakamun nem enemina akiye yumbun kandepana orkwa! Ene mina suna kimagl gagle-bogl erikra i Taia ya te Saidon ye mina taeriya daglma, ye tambre kana tandaglmenopre kundugl gogl weraisi, yungum gambamai indre, ana nomano yake tomnedi om-buno digo. 22 Ba na ene diteinga, engekande mina God yomba yumbu sinam-buka i Taia ya te Saidon yomba ye mitnopond gogl tendre, enemitno kurita goram-buka. 23 Ana ene Kaperneam kamun

* 11:5: God eremogl Israel yomba akeple dinambuka enge taragl i plau dinambuka pre ana propet Aisaia ka i okunaimbo dungwa. Aisaia 35:1-7 ya 61:1-4 mina kano. ✡ 11:10: Malakai 3:1 † 11:12: Grik ka mina, ka i mambunounongugl kaima pikrukwa. Yomba tau pirkwa, yomba pirngi dingwa i kunda mereyegl ere Rom si eglke endinaglkwa.Ana mambuno i mina God kingdomo makan mina wu pene enambuka pre konbauna ake kuno erikwa.

Page 23: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 11:24 20 Matyu 12:14nem, enene akepledi i-kamun mitna endi-naglmo? Tamanga. Ene ake piyasi endimbigeglkwa dumo atne enaglkwa. Ene minasuna kimagl ounga i Sodom kamun ounadaglma, kamun i erme yei pango. 24 Ba naene diteinga, enge kande mina God yombayumbu sinambuka. Ene yumbun kindekaima imbi ana Sodom yumbun ingwa ikraengraglkwa.”

Na moglmara undre mogl ir si piraglkwa(Luk 10:21-22)

25Enge igle Yesus ka yegl dungwa, “Nina,ene heven ya te makandle Yaglkande mot-nga, na ene dembin si teinga. Taraglpirpogl singwa yomba ene kamambunonaketeke yeitendre, te gak kembra merenomanopangwa yombamo i ene ombunoditenga. 26Owo, Nina, ene taragl i panambedipitnga mere plau dungwa iwe.”

27Yesus ka aglke yegl dungwa, “Na Ninataragl prapra nare kondungwa, yombasuwarata wam ira moglkwa i ta kanpoglsikrikwa. Nem keunde kangwa, ana yombasuwarata nem ira moglkwa i ta kankrikwa.Wam keunde kangwa, ana Wam ye yombapinde yungwa i ombuno dungo ye nemkanigwa.

28 “Yomba ene kongun kande ere yum-bun pond kake i-wanigwa, ene prapraende na moglmara wiyo, ana na ene moglir sinaglkwa tenagliwo. 29 Ene na end-ina i kake indre ana wu na mina bekepirpogl siyo, na nomana ya mambunonawinda dungwa pre, ene kuiyano nomanopokndi panan, ana mogl ir sinaglkwainaglimiwo. 30Na endi ene kombano minakake tenaglka i kunambu orkwa, te nayumbun ta ene tenaglka i undungwa.”

12Sabat pre krapeglkwa kamo(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)

1 Sabat yongwa enge Yesus disaipelmawagle boglwit yaglkwamoglmara igle sunaeingwa. Ana ye disaipelma wagle kindangogl wit tau uro ana pogl mongo neingwa.

2Ye yegl erikwa i Parisi wagle kandre Yesusditeingwa, “Kanno! Ene disaipelma yeSabat enge nono lono mane dumara yeglerikwa.”*

3 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Ene okuna Devit yombama bogl kindangogl sragl erikwa i ene kere pirkrimo? 4YeGod yungumo mina yungugl pindre, Godpre bret yeitengwa i igo yombama boglakiye neingwa. Ana bret iwe ye ninaglkwapaikrukwa. Pris keme ninaglkwa pamaraye i neingwa. 5 Mo ene Moses lomo minabeglkwa pangwa i kere kankrimo? God holiyungumo mina Sabat enge pris kongunerikwa i ta aglau erekrikwa. 6 Na ene yeglditeinga, mangigl i yomba ta moglkwa yekandemogl-mitna ende God holi yungumokande engre tongwa. 7 Ka ta yegl Godpepamo mina beglko pangwa, ‘Na kom-buglange gagl naraglkwa pre manga, naene yomba mitno goraglmedi pirka.’ ✡Tandaglme erekrikwa yomba ene dikindeyeikraglkwa. 8 Sraglpre Yomba Wam yeSabat i nemyagl moglkwa.”

Yagl ta ongo kembra sungwa Sabat engeYesus erewakai orkwa

(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)9 Ana Yesus kamun igle kondo endpi, ye

yene makaino yungu ta yomara yunguglongwa. 10 Ana igle yagl ta ongo kembrasungwa moglkwa. Yomba tau Yesus taeran kandre ana ka-tange tenamnedi prekrapeglkwa, “Sabat enge yomba erewakaiere teiyo dingwa lo mina ta pamo?”

11 Ye di ikine ende tongwa, “Enemeglmara yomba ta sipsipmo suwaratamoran, ana Sabat enge yange murmauglatne i panan, ye boglo ere imendaendekrambo? 12 Yomba mogl-mitna endesipsip engre teingwa. Ipre nono Sabat engelo pameremere yomba akepledi tenamga.”

13 Ana ye yagl i ditongwa, “Ene ongunduglo suwo.” Ye ongo duglo sungoana wakai ere ongo koglo pamere yeglkokunkuno pangwa. 14 Ba Parisi wagle ye

* 12:2: Juda yomba lonomina Sabat enge kongun erekriyo dungwa. Kisim Bek 34:21mina kano. Lo suwara ta kongunerekriyo dungwa i yegl, kaiya mokna mongo bogl yenambuka imakai sikraglkwa. Parisi wagle eremogl disaipel waglelomo i sendime dingwa. ✡ 12:7: Hosea 6:6 † 12:14: Parisi wagle yegl pirkwa, yomba kinde sungwa ere wakaierikwa i kongun mereyegl erimedi pirkwa. Yegl pre ye Sabat enge mambuno i erekraglme dingwa. Ba Yesus eremoglSabat enge, yomba kinde sungwa ere wakai orkwa. Ana ipre Parisi wagle kinde pir Yesus teingwa. Yegl pre, ye Yesussigora pre konbauna dokingwa. Luk 13:14 ya Jon 5:16-18 mina kano.

Page 24: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 12:15 21 Matyu 12:33endemenda pindre ana Yesus sigoramnedipre ka dikeglkwa.†

Yesus yene God kongunmo yomba kaimamoglkwa

15 Parisi wagle ka dingwa i Yesus pirtre,ana dumo igle kindekondo endongwa. Anayomba merkinde kinde sungwa ye omaramokomugl eingo, ana ye kindeno erewakaiere tongwa. 16 Ana Yesus mambunonayomba tau ditembi pir dinaglmedi premane ditongwa. 17 Ye yegl orkwa i Godkamo propet Aisaia ka pandum ta dungwai paiyungwa:18 “Kaniyo, i na kongunayomba, na ye morambedipinde i kondiga. Ye presuwara munduna pangwa,te ye wakai kaninga.Nana Spiritna di ye minaendinaglka, ana ye yombamakan koglkoglo mambunodu-wakai eraglmedi pre,dipendigl ende tenambuka.

19Ye nongasi kaglkane taerekrambuka, te konbaunaka kande ta dinan yomba pirkraglkwa.

20Ken engre ta kunambu ereparkidi pangwa i ye tasimbuko dikrambuka, anaendi bauglo kembra orkwai ye ta sigongokrambuka.Ye kongun wakai ere auro ipidu-wakai moraglkwa,yombuglo i-pene endinambuka.21Ana ye kangiye minayomba makan koglkoglopirngi dinaglkwa ana yeakepledi norambedi pre suglmomoraglkwa.”✡

Yesus ya Belsebul(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; 12:10)

22 Enge igle yomba tau eremogl yagl taspirit kinde ye mina suna moglko, auroyu Yesus moglmara wingwa. Yagl iweongumuglo kin yei te dra aketongwa. AnaYesus erewakai ere tongo, ye ka dindre anapinedi kangwa. 23 Yesus yegl orko yombamerkinde akaindi meglkwa, ye i kandrealaglsi krapogl yegl dingwa, “Ye Devit wammoglum kana?”‡

24 Enge igle Parisi wagle ye ka i pirtre,yegl di ikine endingwa, “Ye spirit kindewagle sendungwa, i ye Belsebul§ ye spiritkinde wagle yaglkandeno taragl yegl er-ambedi yombuglomo tongo yegl orkwa.”

25 Yomba nomano suna pirkwa i Yesuskan-kondo yegl ditongwa, “Makan bangetau yomba ye yene ikine ikine kogl kundabeglmbi dumo kamun wilekole enambuka.Te yungu ombuno suwarata ye yeneikine ikine kogl kunda beglmbi yungutogl ta yeikrambuka. 26 Yeglpre Sataneremogl Satan yene dimenda endinan,ye yene mina poim sungwa; okuwo yeyene sragl mere wakai morambe? 27 Naspirit kinde sibina endinga i Belsebulyombuglo tongo yegl ormiwo dingwa,ana ene yombano spirit kinde simendaendingwa, i ira akepledi yombuglo tongosendim? Yeglpre, enene yombano yekanno ene yumbu sinaglkwa. 28 Ba na GodSpiritmo mina spirit kinde sendiga pananana ene kanaglkwa, God kingdomo i enemeglmara wu plau dungwa.

29 “Ta ama yegl, yomba ta srambre ereyagl giglekui dungwa yungumo mina pi si-arusi bonamo inambe? Okuna kana yaglgiglekui dungwa i kanesi pandigl, okuwo yeyaglmo i bonamo yungugl yongwa i wausiinambuka.

30 “Yomba ta na bogl moglkrambuka, yena kundana ikine moglkwa, te yomba tana konguna mina akepledi yomba imakaisikrambuka, ye yomba si perepere en-dungwa. 31 Ipre na ene diteinga, yombatandaglmeno prapra ya te ka kinde dingwai prapra God koko endinambuka. Ba HoliSpirit yomba ta kenaglmo sinaglkwa, Godye tandaglmeno i prapra ta koko endetekrambuka. 32 Yomba ta eremogl YombaWamdikinde yenambuka, ye tandaglmemoGod koko ende tenambuka. Ba yombata ye Holi Spirit kenaglmo sinambuka, yetandaglmeno kinde i etne ya te okuwoimbo, ama akiye ta koko ende tekram-buka.”

Endi ya te mongomo(Luk 6:43-45)

33 Yesus ka yegl dungwa, “Endi wakaita panambuka i mongomo wakai keunde

✡ 12:21: Aisaia 42:1-4 ‡ 12:23: Ka Matyu 9:27 mina pangwa i kano. § 12:24: Belsebul i Satan kangiye tapangwa.

Page 25: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 12:34 22 Matyu 12:50korambuka. Te endi kinde ta panambuka imongomo kinde korambuka. Yomba endemongomo i kandre pandigl ye pirkwa, endikindemowakai i ye kanpogl singwa. 34Eneyomba toki kinde nangiglmameglkwa, enemambuno kinde beglkwa pre ka wakaidikrikwa. Yomba nomanemo suna taraglkinde kausi pamere mere, i dra mina di-menda endungwa. 35 Yomba wakai yenomanemo mina suna taragl wakai kausipangwapre ye embriyewakai kemeerikwa.Te yomba kinde ye nomanemo mina taraglkinde kausi pamere mere embriye kindeerikwa. 36 Ba na ene i diteinga, God yombaprapra ka-tange tenambuka enge baglkwa,enge igle yomba ka kinde kanekane dimereyumbu sinambuka. 37 Enene kanno mina,God ene ka-tange te, ene yomba du-wakaiwe dinambuka. Te enene kanno mina, Godene yomba kinde we dinambuka.”

Yesus kimagl ta erambedi pre krapeglkwa(Mak 8:11-12; Luk 11:29-32)

38 Ana lo beke teingwa yomba tau ya teParisi tau yeYesus diteingwa, “Ka bekenot-nga yagle, ene kimagl ta etn no kanamnedipunga.”

39 Ana Yesus di ikine endungwa, “Yaglambu enge erme meglkwa i ene taraglkinde erikwa yomba, ene God nomanokaima tekrikwa yomba. Na kimagl taerimbo kanamnedi pre dimo? Ba na taerekraglka. Tamanga. Propet Jona minakimagl plau dungwa i keme ene kanaglkwa.40 Jona fis kande dane mina suna andeenge suwota, te enduwer enge suwotapangwa.** Yegl mere Yomba Wam yemakan atne ande enge suwota, te en-duwer enge suwota panambuka. 41 Godyomba ka-tange tenambuka enge, Niniweyomba ye andigl mogl yagl ambu enge etnemeglkwa i ye mambunono kinde dipeneende enaglkwa. Sraglpre, Niniwe yombaye Jona kamambuno dipene ende tongopirtre, nomano yake teingwa. Ana enepiryo. Yomba ta mangigl ya moglkwa,ye kande mogl-mitna ende Jona tongwa.42TeGod yomba ka-tange tenambuka enge,AmbuKuwinMakan Yoglmbo kramoglkwa

ye andigl mogl yomba etne meglkwa imambunono kinde ditenambuka. Ye KingSolomon nomane pai pogl sungwa kamopiragledi pre ye makan yoglmbo uglo-mugl kondo eglke kuri mogl ungwa. Anaene piryo. Yomba ta erme mangigl yamoglkwa, ye kande mogl-mitna ende KingSolomon tongwa.

Spirit kinde aglke ende ikine ungwa(Luk 11:24-26)

43 “Spirit kinde yagl ta mina endemendaunambuka enge, ye endpi dumo kugla du-mara ta mogl ir sinambuka ba dumo i tadoko kan ikrukwa. 44Yene yegl dinambuka,‘Na ende ikine yungu okuna kondimaraigle enaglka.’ Yegl dindre pi kangwa yun-guna i yoko yongo, wiglki kuro ende akewakai kaima ere endigo yongwa. 45 Ana yeende ikine pi spirit kinde 7 yene mereyeglmanga, ye kinde kaima meglkwa auro ipiyungu yungugl igle suna ongo meglkwa.Ana yombamo i okuna kurita wu kindeongwa ba erme ye wu kinde kaima enam-buka. Embriye yeglmere, yomba kindegeke beglkwa ye enge etne meglmara iplaudi panambuka.”

Yesus mam ya te angiglma wagle(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)

46 Yesus yomba ka dite moglko, mam yaangiglma wagle ye wu mendakra andiglmogl, ka ditenamnedi pre sugl moglkrapeglkwa. 47 Ana yomba meglkwa ikrasuwarata di Yesus tongwa, “Kanno! Man yaangitnma wagle ene ka ditena pre wingwamendakra andigl sugl meglkwa.”††

48 Yesus yegl di ikine ende tongwa, “Namana irane? Te na angrima irane?” 49Yegldindre ongo buglosi yene disaipelmameglmara ende ana dungwa, “Kaniyo,magl meglkwa iwe, na mana ya te naangrima wagle. 50Yomba ta na Nina hevensuna moglkwa, ye prumere pinande orkwayomba i ye na angra ya na ambara ya te namana meglkwa.”

** 12:40: Ka Jona 1:17 mina pangwa i kano. †† 12:47: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka i Matyuyene muno boglkruko ana yomba ta okuwo boglmedi pirkwa. Sraglpre, ye prukwa yegl boglmbo ana Mak 3:32 ya teLuk 8:20 mina ka pamere i kuno panambedi pre orkwa.

Page 26: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 13:1 23 Matyu 13:2213

Mokna mongo sunduglkwa ka dibogldungwa

(Mak 4:1-9; Luk 8:4-8)1 Ande enge suwara igle, Yesus yungu i

kondo pandigl ende menda pi, nigl num-bun bina amedi moglkwa. 2 Moglko yaglambu merkinde wu ye moglmara makaisiwinambo dingwa pre, ye pi bot mina sunaamedi moglko, ana yagl ambu ye niglebina andigl meglkwa. 3 Ana yegl eriko,Yesus ka mere di simbogl yegl dungwa,*“Yomba ta yemoknamongo sunduraglendikongunmo mina ongwa. 4 Ana ye sunduglongo, mongo tau yange konbauna sungwa,ana kua undre i ne kondingwa. 5 Anamongo tau yange kombuglo moglmarasingwa, igle makan tembe kurita yongwapre tambre kana wisungwa. 6 Ana andeende egli ungwa enge, mokna ande deyamuno ana ye gigle geglkwa, sraglpre yeduglono ende atne pi kuno erekrukwa preana ye geglkwa. 7 Ana mongo tau yangekugl kangigle yaglmara suna sungwa. Iglepare wisi egli ungo, ana kugl kinde i boglwu egli pi, ana i bre atne endungwa. 8 Anamongo tau yange makan burkono dumarasungwa, i ana mongo merkinde koglkwa;endiye tau mongo 100 koglkwa, tau 60koglkwa, te tau 30 koglkwa. 9 Ana yombata kina panan, ka i pro do.”

Yesus ka di simbogl dungura imambunomodungwa

(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)10 Ana Yesus disaipelma wagle ye

moglmara wu krapoglte yegl dingwa, “Enesraglpre ka di simbogl yomba ditene?”

11Ana Yesus di ikine endungwa, “Hevenkingdom kamambuno teke pangwa i Godombunodi ene tekondungwa. Ba yombatau i ta tekrukwa. 12Te yomba taragl ta akemoglkwa pre ana God taragl tau ama akiyetenan, ana ye taragl merkinde pai tenam-buka. Ba yomba taragl i ta ake moglkram-buka, ana ye kurita ake moglkwa, i God i-eglke endinambuka.

13 Mambuno yeglpre na ka di simboglditeinga:

“Ye kanim imba, ye kanpoglsikrikwa, te ye ka pirm imba, pir kuno

erekrikwa.14 I pre propet Aisaia ka okuna dungwa, i

ye mina plau dungwa:“ ‘Yomba i ka aglke aglkepiraglkwa, ba mambunomokiuraglkwa, ye aglke aglkekanaglkwa, ba kanpogl sikraglkwa.15Yomba i nomano giglendikondungwa, te kinano gidikondungwa, te ongumutnokugl kondungwa. Aglau eranye ongumutno kanimbi, yekinano ka pirmbi, te nomanomina ka mem pirpogl simbi,ana ye kan akete na minaendinaglkwa, ana na ye erewakai ere

tenaglka.’ ✡16Ba ene ongumutno taragl kanigwa, te ki-nano ka pirkwa, ana i pre God eran ene gunyenaglkwa. 17 Na ka kaima ene diteinga,propet wagle ya te God yombamo du-yenemerkinde erme ene taragl kanigwa i yeokuna kanamnedi ere wingwa, ba ye takankrikwa. Te ene ka pirkwa, i ye pi-ramnedi ere wingwa ba ta pirkrikwa.

Yesus mokna mongo sindiglkwa ka di sim-bogl dungura i mambuno dipene endungwa

(Mak 4:13-20; Luk 8:11-15)18 “Ana mokna mongo sindiglkwa ka di

simbogl diga pirkura i mambunomo dite-imbo pirpogl sinaglkwa. 19 Yomba hevenkingdomkamambuno i diga pirkwa, ba pir-pogl sikrimbi ana ye mokna mongo yangekonbauna bange sungwa yeglmere. AnaSatan undre mokna mongo yange nomanomina suna yongwa ikra ake towasi ikoruglendungwa. 20 Te mokna mongo tau yangemakan kombuglo moglmara sungwa, iyomba ta kamambuno digo pir indre og-landi gun yongwa yeglmere. 21 Ba ye kai nomano mina suna kaima pikrukwa pre,enge sungunagle keme ye mina yongwa.AnaGod kamopre kunda ya yumbun kandeungwa enge ana ye oglandi yange singwa.22 Te mongo tau yange kugl kangigle or-mara sungwa, i yomba ta kamambuno

* 13:3: Matyu pepa muno boglmara i Yesus ka dungwa oltokuri namba 3 dungwa i pangwa. Ka i Matyu 13:3-52 minapangwa ana heven kingdom mambunomo simbogl dungwa i merkinde pangwa. ✡ 13:15: Aisaia 6:9-10

Page 27: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 13:23 24 Matyu 13:41prukwa, ba ye manginagle moglpai eram-buka ya te bona gana sinambuka taragli nomanemo kande pangwa, yeglpre ka-mambuno prukwa i si-atne endungo yemongo koglkrukwa. 23Bamongo tau yangemakan burkono dumara sungwa i yegl,yomba ta ye kamambunopirtre anapirpoglsinaglkwa. Ye mongo keglkwa, tau minamongo 100 korambuka te tau 60 te tau 30,yegl di kogl enaglkwa.”

Kugl kinde di simbogl dungwa24 Yesus ka ta ama di simbogl yegl

ditongwa, “Heven kingdom i yomba tamokna mongo wakai ipi kongunmo minasundugl ongwa yeglmere. 25 Ba enduwersuna yomba uglpai kondigo, ye kundamoikine undre, kugl kinde mongo ipi wityaglmara suna sundugl kondo ana teke en-dongwa. 26 Ana wit wisi mongo koraglediorko, ye kanigo kugl kinde ama akiye boglegli ungwa.

27 “Ana kongunmo yomba undre kongunnemyagl moglmara yegl diteingwa, ‘Yaglkande, no punga ene wit mongo wakaikeunde kongun mina sundugl engra. Bakugl kinde sraglmere ere wu suna parepame?’

28 “Ye ditongwa, ‘I kunda ikine ta sun-duglko parkwa.’

“Yegl dungo ana kongun yomba dingwa,‘Ene prawedi pirmin no pi puro endinamnomo?’

29 “Ba ye yegl ditongwa, ‘Taman, enekugl kinde i puro endinamnedi ere kawatenan wit ama akiye puro ende dinaglkwa.30 Ye pra suwo-akiye pai embir mongouraglkwa enge mangigl eran ana uraglkwayomba yegl ditenaglka. Okuna kana enepi kugl kinde kan puro gagltenge eraglkwapre koglo sinaglkwa. Ana okuwo witmongo uro makaisi ipi na kaiya moknanayungu yungugl yenaglkwa.’ ”

Mastet mongo di simbogl ka pandumdungwa

(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)31 Ana Yesus ka ta di simbogl yegl di-

tongwa, “Heven kingdom i mastet mongomereyegl, yomba ta mastet mongo indreana ye kongunmo mina suna yaglkwa.32 Mokna mongo tau pare wimara suna

i mastet mongo kembra kinde kaimayongwa, ba ye pare pond kaima pai moknatau engre wu ende mereyegl ongo, ana kuawu yongagle mina yunguno yeingwa.”

Yis pre dibogl ka pandum dungwa(Luk 13:20-21)

33Yesus ka ta ama dibogl yegl ditongwa,“Heven kingdom i yis mereyegl. Ambu tayis tau indre ana plawa bogl dismina sikuglende nokungo ana ake bei puro dungwa.”

Yesus ka dungwa i ka di simbogl keundedungwa

(Mak 4:33-34)34 Yesus yomba merkinde meglmara

taragl prapra ka di simbogl dungwa i kamongo kaima ta ditekrukwa. Ye ka disimbogl keunde ditongwa. 35 Yegl orkwa ipropet ta ka yegl dungo pangwa i mongokaima paiyungwa. Ana propet i ka yegldungwa:“Na ka di simboglkeme ditenaglka,na dumo makanplau dungwa enge imetaragl kanekane tauteke pai ungwa i dinaglka.”✡

Yesus kugl kinde pre ka di simbogl dungurai mambunomo dipene endungwa

36 Ana Yesus yomba merkindekindekondo ende yungugl ongo, anadisaipelma wagle ye moglmara undre yegldingwa, “Ene kongunmina suna kugl kindepre ka dibogl dinga ikra mambunomodinoro.”

37Ana Yesus di ikine endungwa, “Yombata mokna mongo wakai sunduglkwa, iweYomba Wam. 38 Te kongun ereyaglkwadumo iwe makan koglkoglo. Te moknamongowakai iwe heven kingdom inaglkwayomba. Te kugl kinde iwe, yomba kindeSatan nangiglma. 39 Te kunda ikine ta kuglkinde mongo sunduglkwa, iwe Satan. Temokna simakai sinaglkwa enge iwe, dumomakan dundinambuka enge. Te mokna siimakai sinaglkwa yomba iwe angelo.

40 “Te kugl kinde puro ende donga minasuna ende gagltenge erikwa yeglmere, anaenge kande mina kuno yegl plau dinam-buka. 41Yomba Wam angelomo diendinan,

✡ 13:35: Buk Song 78:2

Page 28: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 13:42 25 Matyu 14:6ye pi God kingdomo mina yombamo mam-buno kinde kanekane erikwa ya, te taraglkinde kanekane erimbi yomba tandaglmeeraglkwa, angelo imenda endinaglkwa.42 Ana donga aimande de bauglo ere pa-mara i ye piyasi suna endimbi, igle ana kaikaglkane ere singino gikir ere moraglkwa.43 Te du-yene meglkwa yomba ye Nenokingdommina sunakra andemereyegl am-buglangesi moraglkwa. Yomba ta ye kinapanan ka i pra pirondo.

Minge moni teke yeingwa pre ka dibogldungwa

44 “Heven kingdom i minge monimereyegl kongun ere yaglmara suna tekeyeingwa yeglmere. Ana yagl ta kan indre,ye aglke kordagl simbi dungwa. Yegl ereye gun pond yei, ana pi taraglmo praprayomba tendre topo bogl i-kondo, ana endeikine pi makan i topo orkwa.

Bis topo pond boglkwa dibogl dungwa45 “Ama ta yegl, heven kingdom i yagl

ta bis wakai-yene pre dokungwa yeglmere.46 Ana ye bis wakai-yene topo kande bo-rambuka ta kandre, ye endpi taraglmoprapra topo bogl i-kondo, ana pi bis ikratopo orkwa.

Fis gagl pre di simbogl dungwa47 “Ta ama yegl, heven kingdom i fis

singwa gagl yeglmere, yomba tau gatnoindre piyasi nigl numbun moglmara endefis kanekane singwa. 48 Ana fis gagl ikau sungo fis singwa yomba ikra gundo i-bina eingwa. Pindre ana amedi mogl fisyumbusi, wakai kan i basket gre, kinde kanpiyasi kinde kondingwa. 49 Enge kandemakandle plau dinambuka i kuno yegl. An-gelo ende menda undre, ana yomba kindeye yomba du-yene meglmara pukamuglmeglkwa i pinde i-eglke ende, 50 ana piyasidonga bauglo mina suna endimbi, igle yeende de kai kaglkane ere singino gikir eremoraglkwa.”

51Yesus krapogl tongwa, “Ene ka i prapramambunomo pirmo?”

Ye di ikine ende dingwa, “Owo.”52Ana ye yegl ditongwa, “Yeglpre ana lo

beke teingwa yomba ye heven kingdom ka

i okuna mambuno ere beke pir kondimbi,ye yungu nemyagl mereyegl mogl, yungukiule taragl ake-nongwa yomara kor ya tegoglo akiye imenda ungwa.”

Nasaret yomba Yesus mokono teingwa(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)

53Yesus ka merkinde di simbogl dungwai pra dundungo, ye kamun igle kondo en-dongwa. 54 Ye ende ikine yene makanmobre mina undre, makai yungu yomara igleyomba ka beke tongo pirtre, ana ye kun-dugl di alagl sindre ana ye krapeglkwa,“Yagl i pirpogl sungwa ya te kimagl orkwayombuglo i aglokra beke yum manda?55 Yomba i kamda wam moglkwa. Ye mamkangiye Maria, te angiglma wagle, Jems,Josep, Saimon te Judas. 56 Ye ambaglmawagle prapra nono bogl akiye meglkwa.Ye taragl i prapra aglokra yum manda?”57 Ana ye deno kumbruko pir kinde yeiteingwa.

Ba Yesus ditongwa, “Propet ta kamunbange bange enan ye pra pirmitna endetenaglkwa, ba yene kamunmo bre ya keipamara i ta kangiye paikrambuka.”

58 Ana yomba ye pirngino paikrukwa,ipre ye dumo igle kimagl merkinde taerekrukwa.

14Jon Baptais sigeglkwa(Mak 6:14-29; Luk 3:19-20; 9:7-9)

1Herot,* Galili makan gavman moglkwaenge Yesus kamo digo ye pirtre, 2 ana yekongunmo yomba ditongwa, “Jon Baptaiskaima goglkwa ikra andigl ukor ongwa,yeglpre, yombuglomo kaneta paitongokimagl kanekane orkwa.”

3Herot eremogl Jon akegidi mogl kanesiipi kane yungu endungwa. Sraglpreyene angigle Pilip embiye Herodias premunduwo pango orkwa. 4 Sraglpre okunaJon ka yegl ditongwa, “Ene ambu wike inaetnga i lo paikrumere etnga.” 5 Ye ere-mogl Jon sigoragledi prukwa, ba ye yombakundutno goglkwa, sraglpre, Jon propet tamoglme dingwa.

6 Herot mam kugl yongwa engemoyongo ana yomba Herot bogl makaisi

* 14:1: Yagl Herot i kangiye ta, Antipas pangwa ana ye Galili distrik sugl moglkwa. Ana okuna King Herot kandemoglkwa enge Maria eremogl Yesus kugl yongwa. Kingmo Herot i wam erme Herot Antipas moglkwa. Matyu numa 2mina kano.

Page 29: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 14:7 26 Matyu 14:33meglkwa. Herodias ambuglo ye kagleengre tongo, Herot wakai yene kandremunduwo argan orkwa. 7 Ye ka dipandiglambai tongwa, “Na ka kaima yene digi,ene taragl ta pre dinatnga, taragl i praene tenaglka.” 8 Ana ambai mam eremoglambuglo kina si endungo ye pi ka yegldungwa, “Etne keunde Jon Baptais bregare plet mina tembe yei iyu magl yanaro.” 9 Yegl dungo king Herot i pirtremunduwo kinde orkwa, ba ye yombamomeglmara mambro mina digi digra wedipre ana angai gogl dinagledi ambai dumeremere kimbirnem yegl eriyo diendungwa.10Ana ye pi Jon kane yungu sunamoglmaranungo garsire 11 ana ye bre plet minatembe yei, ana kimbirnem ipi ambaiteingo ana ambai ipi mam tongwa. 12 AnaJon disaipelma wagle wu nangiye kakeipi maugl si pandigl, ana ye pi Yesusditeingwa.

Yesus yomba 5,000 kaiya mokna tongwa(Mak 6:31-44; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13)

13 Ana Yesus prukwa Jon sigeglme digo,dumo i kindekondo ye yene bot indreende makan waule ongwa. Ana yomba yeende omedigo pirtre, ye tauno tau kondomakandle ye omara eingwa. 14 Yesus botmina ende atne wu, ana yomba merkindemeglkwa kandre, ye mitno gogl ana yombakindeno erewakai ere tongwa.

15 Ana pokndungo disaipelma wagle yemoglmara wu yegl dingwa, “Kamun iglemakan waule kra ande bena orkwa. Eneyomba prapra diendo, ye ende yunguepigl pi ana yene kaiya moknano topoeraglkwa.”

16 Yesus yegl ditongwa, “Ye ta endeenaglkwa paikrukwa. Enene taragl ni-naglkwa ta indre ye teiyo.”

17 Ye di ikine endingwa, “No taraglmerkinde ta yeikrukwa, bret 5 yongo† te fissuwo yongwa.”

18 Ana Yesus dungwa, “Yu na moglmaraya wiyo.” 19 Ana ye dungo yomba kuglwagle amedi meglko, Yesus bret 5 ya tefis suwo indre kan mitna heven endeGod diwakai yeite ana bret bukondi di-saipelma wagle tongo ye indre yumbusiyomba teingwa. 20Ye prapra neingwa kuno

orko ana ikine yoko yongwa. Disaipelmawagle gande imakaisi gagl basket 12 grekau singwa. 21 Ana yomba neingwa yaglkeunde kerikwa 5,000 orkwa, ba ambu yagak ta kerekrikwa.

Yesus nigl bolamugl konbauna ongwa(Mak 6:45-52; Jon 6:16-21)

22 Yesus tambre kana disaipelma wa-gle diendungo ende bot mina suna pindreokuna kana ende nigl mongo koglo imboenapre eingo ana Yesus yene yomba prapradi perepere ende moglkwa. 23 Ana yombaprapra endpi kondigo, yene mundu makanmuglo kamange era pre ende egli ongwa.Yene mundu moglko mim pangwa. 24 Anaenge igle bot ende nigle miniye suna ongo,ana ye enaglmara ir pond mange ana niglpembigl di wu bot sungwa. 25 Ana kamuntange ungo, Yesus ye nigl bolamugl engrepi disaipelma wagle eimara plau dungwa.26 Ana ye nigl bolamugl konbauna ongodisaipelma wagle ye kandre, kundugl pondgogl kaglkane ere ana ye dingwa, “I gigl ta!”

27 Ba Yesus oglandi ye ditongwa, “Enenomano gigle dinano. I na winga. Enekundugl goglkriyo.”

28 Ana Pita di ikine ende tongwa,“Yaglkande, ene kaima unga panan, anaene dimin na nigl bolamugl engre unara iunaglka.”

29Yesus ditongwa, “Ana wo!”Dungo Pita bot kondo ende atne wu nigl

bolamugl Yesus umara ongwa. 30 Ba yepindre kangwa ir kandeungokundugl gogl,ana ye mambuno bogl ende nigl atne pin-dre kaglkane orkwa, “Yaglkande, na ake-pledo!”

31 Yesus oglandi yene ongo duglosi Pitaongo ake i-mitna ende ana yegl dungwa,“Ene pirngi dinga kembra pangwa enesraglpre noman suwo yene?”

32 Ana ye akiye ende bot mina suna em-briko ir bu yongwa. 33 Ana bot mina dis-aipelma wagle ye yange mangidi dembiyekaraugl ere te yegl dingwa, “Kaima yeneene God Wammotnga.”

Genesaret kamun yomba kinde sungwaYesus erewakai orkwa

(Mak 6:53-56)† 14:17: Juda yomba bret gaglkwa i pond kaima ta manga. Nono skon gaunere yegl kuno, ana bret 5 i yomba suwokeunde nembir kuno erambuka.

Page 30: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 14:34 27 Matyu 15:2134 Ye niglmong siprak si ende Gene-

saret kamun wingwa enge, 35 ana iglemakan nem wagle Yesus ongo kandre, kadi dumo koglkoglo endigo, yomba pirtrekinde sungwa yomba prapra auro iyuYesusmoglmara wingwa. 36 Ana ye eremoglYesus diteingwa, “Ene kan winge etn,kinde sungwa yomba ye ene gatn sunaolto punduno akenaglkwa.” Ana prapraYesus gaglmo akingwamere kindeno arganorkwa.

15Kowano awano ye ka kindine dingwa ya

God lomo(Mak 7:1-13)

1 Enge igle Parisi wagle ya te lobeke teingwa yomba tau ye Jerusalemkindekondo ende Yesus moglmara undreana krapogl teingwa, 2 “Sraglpre enedisaipelma wagle nono kowano awanoka kindine di norikwa i sendime? Yekomnaiye kana onguno nigl koglkre kaiyamokna neingwa!”*

3 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Ene sraglpre God lomo sende ana eneneokunamambunono akegidi meglme? 4Godyegl dungwa, ‘Ene nen ya man pirmitnaendinatniwo.’ Ana, ‘Yomba ta ye nemmo mam mangagl sinan, ye pra goram-buka.’ ✡ 5 Ba ene beke teingwa, yombata ye taragl paitongwa, i nem ya mamakepledi tenambuka prukwa. Ba ye di-tongwa, ‘I God taraglmo yome dungwa.’6 Ye nem akewakai ere tenambuka prepirkrukwa. Mambuno yegl mina ene Goddumere erekrikwa. Enene kowano awanobeke teimere i erikwa. 7 Ene kakimbiyomba! Aisaia ka propet dungwa i ene prekaima mendigl pandigl dungwa:

8 “ ‘Yaglambu magl i kadrano mina keunde God wakaiwe dingwa, ba ye nomanosuna ya poglodi pirkwai eglkekuri kaima yongwa.

9Ye na dembina karauglyoko erikwa. Sraglpre, yeyomba ka kindine bekingwai keme yomba ditendre

ana i God kamo we dingwa.’ ”✡Taragl yomba ere sideglmbi yongwa(Mak 7:14-23)

10 Ana Yesus yomba merkinde aglendimoglmara ende, ana ditongwa, “Kinanoyei ana pirpogl siyo. 11 Taragl dranomina nenguro erikwa, i yomba ta eresideglmbi yeikrukwa. Ba taragl dranominaende menda ungwa i yomba ere sideglmbiyongwa.”

12 Ana okuwo disaipelma wagle yemoglmara undre ana krapeglkwa, “Enepitn Parisiwagle ka dinga i pirtremundunokinde ormedi pitno?”

13 Yesus di ikine endungwa, “Endi kugl-kan Nina heven suna moglkwa ye tayaglkrukwa, i duglomobogl puro endinam-buka. 14Ene Parisi wagle pre ningadi pirkrekanwinge eriyo, ye ongumutno kin yongwayombamo. Ana ongumuglo kin yongwaye ongumuglo kin yongwa yomba ta kon-bauna okuna yeitenan, ana ye suwo-akiyeyange maugl mina ende atne enambrika.”

15 Ba Pita di ikine endungwa, “Ka disimbogl dinga i mambuno dipoglsi noro?”

16Ana Yesus disaipelmawagle ditongwa,“Ene ama akiye pirpogl sikrimo? 17 Enei pirkan erekrimo? Taragl prapra yombadrano mina nenguro erikwa, i ende denobiglke mina suna ongo ye dete murmauglatne endingwa. 18 Ba taragl drano minadi menda endingwa, i nomano suna endemenda ungwa. Ana i yomba ere sideglmbiyongwa. 19 Ana nomano kinde suna endemenda wu yomba erekinde orkwa, i mam-buno yegl. Yomba sigeglkwa ya, yagl ambukunogl gundingwa ya yagl ambu bogl ikregua kakingwa ya, kunogl gogl neingwa ya,kakimbi dingwa ya, ana ka kinde kanekanedi yomba ta teingwa. 20 Taragl i yombaere sideglmbi yongwa. Ba onguno niglkoglkre kaiya mokna neingwa, i yomba tasideglmbi yeikrukwa.”

Kena ambu ta Yesus pre pirngi dungwa(Mak 7:24-30)

21 Ana Yesus kamun i kindekondo endpiTaia ya Saidon dumo kande mangigl

* 15:2: Disaipel wagle onguno deglmbi kaima ta yeikrukwa. Tamanga. God ongumuglo mina taragl deglmbi yongwata disaipel wagle akimedi Juda yomba kundugl geglkwa. Yeglpre Juda yomba okuna kana yene onguno nigl kogl anaGod ongumuglo mina wakai mogltre ana okuwo kaiya mokna neingwa. ✡ 15:4: Kisim Bek 21:17; Wok Pris 20:9✡ 15:9: Aisaia 29:13

Page 31: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 15:22 28 Matyu 16:3ongwa. 22 Ana Kena ambu ta kamunigle moglkwa, ye Yesus moglmara undrekaglkane ere dungwa, “Yaglkande, DevitWam, na mitna goglo. Spirit kinde ta naambura mina suna mogl paimoglko, ye wukinde kaima ongwa.”

23 Ba Yesus ka ta di ikine ende am-bumo i tekrukwa. Ana disaipelma wagleye moglmara undre yegl diteingwa, “Ambui agle dindre nono umunara mokonomuglungwa, ene ambu i diendimin ende enano.”

24Ana Yesus di ikine endungwa, “God nadi endungwa i sipsip wau beglkwa, Israelyomba ye pre suwara.”

25 Ba ambu i Yesus moglmara magl wuyange goglko bondugl tendre ana dungwa,“Yaglkande, na akepledo.”

26 Yesus di ikine endungwa, “Nono gakkembra kaiya moknano indre piyasi aglmeglmara endinamga kuno erekrukwa.”†

27 Ana ambumo dungwa, “Yaglkande,ene ka kaima dinga. Ba agl ye neno kaiyamoknaneingo surmaneyange bogl atnekrasungwa i ye neingwa.”

28Yesus di ikine ende ambumo i tongwa,“Ambu ene pirngi dinga kande kaimapangwa. Ene taraglmundun pango krapot-nga mere i ere tenambuka.” Ana engei keunde ambuno i ambuglo argan orkowakai moglkwa.

Yomba kinde sungwa Yesus erewakaiorkwa

29 Yesus dumo igle kindekondo endpiGalili niglmong bina ongwa. Ye makanmuglo ta ende egli pindre ana igle ame-dungwa. 30 Ana yomba merkinde Yesusmoglmara wingwa. Ye katno kinde sungwaya, ongumutno kin yongwa ya, mau singwaya, du drano aketongwa ya, te kindekanekane sungwa merkinde tau ama auroiyu Yesus moglmara kagle mina endigomeglko ana ye erewakai eretongwa. 31Anayomba drano aketongwa ye ka digo, temausingwa wakai eriko, te katno kinde orkwaye konbauna endeingo, ana ongumutnokin yongwa ye pinedi kanigwa. Ana yombai kandre alaglsi Israel yomba ye Godnodembiye siteingwa.

Yesus yagl 4,000 kaiya mokna tongwa(Mak 8:1-10)

32 Yesus disaipelma agle dungwa yemoglmarawingo ana ditongwa, “Na yombai mitno goglka. Ye ande enge suwota nabogl akiye mounga pre, erme taragl ta ni-naglkwa yeikrukwa. Na kaiya mokna tekreyoko diendimbo kindan gogl enaglmedita pirkrika. Ba ye ende yungunomuglenaglkwa konbo bange ongumutno man-gran yange sinaglkwa.”

33 Ye disaipelma wagle di ikine endeteingwa, “Magl i makan waule yombamoglkrimara, ana nono kaiya moknaaglokra doko indre yomba merkinde i pratomuno kuno erambe?”

34 Ana Yesus krapoglkwa, “Ene bret sra-muna endingwa yome?”

Ye di ikine endingwa, “Bret 7 yongwa, tefis kembra kurita yongwa.”

35 Yomba prapra Yesus diendungomakandle amedingwa. 36 Ana ye bret 7 yafis ikra indre ana God diwakai yeitendre,ye bukondi disaipelma wagle tongo, anaye yumbusi yomba teingwa. 37 Ye prapraneingwa kuno orkwa. Ana okuwo ikineyoko yongwa disaipelma wagle gandeimakaisi, gagl basket 7 greko kau sungwa.38 Yomba neingwa i nambano 4,000,ba ambu ya gak nambano kerekrikwa.39 Ana okuwo Yesus yomba diendungwaendeingo, ye ende bot tamina suna pi endeMagadan kamun ongwa.

16Yesus kimagl ta ero dingwa(Mak 8:11-13; Luk 12:54-56)

1 Parisi ya Sadyusi wagle Yesusmoglmara undre ana krapogl dipirtre,heven diu ta eran ye kandre ana ye Godkongunmo kaima orme dinamune dingwa.

2 Ba Yesus di ikine ende tongwa,“Kamun pokndi ande beingo ene kayegl dingwa, ‘Kamun kua gogl orkwa, ierme kamun wakai erambuka pamiwodingwa.’ 3 Te tangina kinde kana kamuntange endumere yongo kade, ene kayegl dingwa, ‘Kamun kua gogl ere akekama sungwa. Yeglpre erme kamun

† 15:26: Yesus eremogl ambu i kangiye ake atne endekragledi prukwa. Ba ye kamambunowakai komnaiye kana Israelyomba meglmara enan ana okuwo Yomba Bina piraglmedi prukwa. Ba Yesus kangwa ambu i pirngi kaima dungo anaye akeple ditongwa.

Page 32: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 16:4 29 Matyu 16:23sinambuka pamiwo’ dingwa, i ene ka-mun kua mitna orkwa i kandre pandiglyumbu wakai singwa. Ba enge ermeene pirkanpogl sikre yumbu singwa.*4 Enge erme yomba epigl kinde kaima,ene tandaglme gogl ere God nomanokaima tekrikwa yombamo. Na kimagl taerimbo ene kanamnedi pre krapeglmo?Taman! Kimagl suwarata kanaglkwa i Jonakimaglmo ikra kanaglkwa.” Ana Yesus yekindekondo endongwa.

Parisi ya Sadyusi wagle ye kanno yismereyegl

(Mak 8:14-21)5Yesus disaipelma wagle ende niglmong

koglo imbo eingwa, ba enge igle ye bret taupir ikre eingwa. 6 Ana Yesus ye ditongwa,“Ene kankun ere sugl wakai molo. Parisi yaSadyusi wagle ye kanno yis mereyegl.”

7 Disaipelma wagle mambuno bogl yeyene ka di ikine ende pirpir ere yegldingwa, “Nono bret ta yukunga pre ye kai dungwa.”

8Yesus ka dingwa i pir kondo ye krapogltongwa, “Enene sraglpre bret ta yumgayeikrumedi di imboriya endemeglme? Enepirngi dingwa kembra pangwa. 9 Na bret5 keunde indre bukondi yagl 5,000 teinganeingura i ene pirpogl sikrim kana? Teene gande makaisi gagl basket sramunagrekwa kau sundune? Ene i pir moglk-rimo? 10 Ana yagl 4,000 bret 7 keundeneingwa ikra we srambre orsu? Ene gandegagl basket sramuna grekwa kau sundune?11 Na bret pre ta ene ditekrikra, sraglpreene i pirpogl sikrime? Parisi ya Sadyusiwa-gle ye kanno yis mereyegl pangwa, enenekanpoglsi sutno wakai molo.” 12 Ana dis-aipelma wagle ye ka i pirpogl singwa, yebret mina yis endingwa ipre ta dikrukwa.Taman. Ye Parisi ya Sadyusi wagle ka beketeingwa i kanpoglsi moraglmedi pre ka idungwa.

Pita eremogl Yesus pre Krais we dinonguglendungwa

(Mak 8:27-30; Luk 9:18-21)13 Yesus endpi Sisaria kamun Filipai

dumo kande magl pindre, ana enge igle

ye disaipelma wagle krapogl tongwa, “Yaglambu ye Yomba Wam pre ira we dime?”

14 Ana ye di ikine endingwa, “Tau enepre Jon Baptais we dingwa. Te tau ene preElaija we dingwa. Te tau ene pre Jeremaiamo, te propet ta we dingwa.”

15 Ana Yesus krapogl disaipelma wagletongwa, “Enene na pre ira we dime?”

16 Saimon Pita yegl di ikine endungwa,“Ene Krais, God kor aimande moglkwaWam.”

17Yesus yegl di ikine ende tongwa, “Sai-mon ene Jon wam, God ene mina wakaieretongwa. I ka kaima, yomba mina ka ita ungo ene dikitnga; na Nina heven sunamoglkwa ye ka i ene ombuno ditongo yegldinga. 18Ana yeglpre na ene diteinga, Pita,ene kombuglo motnga,† na siosna kom-buglo i bolamugl keinaglka. Ana geglkwadumo yombuglomo i na siosna i-atne en-dekrambuka. 19 Na heven kingdom kiprapra ene tenaglka, ene makandle sraglta eretemin, ana God ye heven suna amaeretenambuka. Ana ene makandle sragl takindekondo temin, God heven suna amaakiye kinde kondo tenambuka.” 20 AnaYesus yene disaipelmawagle ditendre yenepre Mesaia moglmedi, yomba ta ditekriyodi mane dungwa.

Yesus yene geu gogltre gogl andrambukaipre kamo dungwa

(Mak 8:31–9:1; Luk 9:22-27)21 Enge igle Yesus mambuno bogl

Jerusalem kamun enan sigoraglmere predisaipelma wagle ka i ditongwa. Ye igleenan kade ende okuna eingwa yombawagle ya pris kande wagle, ya te lobeke teingwa yomba onguno mina geumerkinde kanekane eretendre, sigeglmbiana ande enge suwota eran andigl ukorenambuka.

22 Pita ka i pirtre Yesus auro i-bina pin-dre ana mambuno bogl ka giglendi yeglditongwa, “Yaglkande, God ene pir tenansragl yeglmere ene mina ta plaudi tekram-biwo!”

23Yesus ye kan akete Pita kandre yegl di-tongwa, “Satan, ene ende eglke na mokonakra po! Ene konbauna sigetdi narekro.Ene God taraglmo ta pitnga noman mina

* 16:3: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka iMatyu yene boglkrukwa ba okuwo yomba ta boglme dingwa.† 16:18: Grik kanno mina Pita i yegl, “Kombuglo”.

Page 33: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 16:24 30 Matyu 17:19paikrukwa. Taman. Ene yomba nomanopamere mere ene sika singa.”

24 Ana Yesus disaipelma yegl ditongwa,“Yomba suwarata na bogl unagledi piram-buka, ye yene pre pirkre ana endimo-prak kake indre, ana na wimara wondo.25Sraglpre, yomba ta yene kor-morambukaere-inagledi eran, okuwo kor-moglkwa iwau borambuka. Ba, ta ye na pre erekor-moglkwa i kinde kondinan, ana yekor wanmorambuka pra doko inambuka.26Yomba ta makan koglkoglo taragl prapraimakaisi kuno ere wanmorambuka, ba korwanmoglkwa i pra taya enambuka. Taragl iprapra srambre ere ye akeple ditenambe?Ana yombamo yene sragl taragl indrekuiyamo kor-morambuka i pra topo ere i-ikine endinambe? 27 Yomba Wam ye Nemambuglange pond mina suna mogltre anaye angelomo bogl akiye atne unaglkwa.Ana yagl ambu prapra embriyeno mam-bunono erimere topono suwara suwaranditenambuka. 28 Na ka kaima ene diteinga,yomba tau magl andigl meglkwa i praprata goglkre kanmeglmbi kade, Yomba Wamye king mereyegl ende atne unambuka.”

17Yesus nangiye ambuglangesi wu kaneta

ongwa(Mak 9:2-13; Luk 9:28-36)

1Ande enge 6 mokomugl, Yesus eremoglPita ya Jems angigle Jon bogl auro yungoye ende kamun muglo olto kurita egli piana ye keunde meglkwa. 2 Ye kanmeglkoongumutno-mugl Yesus nangiye yaketewukaneta ongwa. Te gumadra ande mere am-buglange sungo ana ye gaglmo suna kruwomundu pi ambuglange sungwa. 3 Ana dis-aipelma suwota ye kaningo,Moses ya Elaijawu pene embriko Yesus bogl ka dipirkwa.

4 Pita i kan pandigl Yesus ditongwa,“Yaglkande, nono magl i mounga wakaipangwa. Yeglpre ene prawe dipitn nayawagle yungu akrika suwota simbo ene taimin, Moses ta inan, te ta Elaija inambiwo.”

5 Pita ka yegl di moglko ana kamunkua kruwo oglandi wu ye were kondungo,ana kamun kua mitna sunakra ka ta yegldungwa, “Iwe naWana, na ye wakai kandregun yeiteinga. Ene ye kamo piryo!”

6 Enge igle disaipelma wagle ye kai pirtre, kundugl kande gogl yangemakandle gumano drano sikirte paingwa.7 Ba Yesus ye pai meglmara mangigl wunangino ake ana yegl dungwa, “Kunduglgoglkriyo. Ene andilo.” 8Ana ye kan mitnaende kaningo yomba ta moglkrikwa, baYesus keunde moglkwa.

9 Ana ye kamun muglo kondo ende atnewingo Yesus ka giglendi ditongwa, “Enetaragl kanigwa i yomba ta ditekriyo, enemogl-embi Yomba Wam ye gogl paimoglandrambuka.”

10 Ana disaipelma wagle Yesus krapoglteingwa, “Sraglpre lo beke teingwa yombaye Elaija komnaiye kana unambe dime?”

11 Yesus di ikine ende tongwa, “Kai kaima, Elaija okuna kana wu taraglprapra aglke erekuno erambuka. 12 Bana ene diteinga, Elaija komnaiye kana un-dre taragl prapra erekun erambuka, bayomba ye umedi kanpogl sikrikwa. Ye yenepirmere mambuno kinde kanekane erete-ingwa. Ana erimere yeglmere YombaWamye kuno yegl ere giu tenaglkwa.” 13 Yesusyegl dungo ana disaipelma wagle ye ka ipirpogl singwa. Ye ditongwa i Jon Baptaispre dungwa.

Yagl gak ta spirit kinde bogl moglko Yesuserewakai orkwa

(Mak 9:14-29; Luk 9:37-42)14 Ye ende ikine wu yomba merkinde

meglmara wingwa enge, ana yagl ta Yesusmoglmara wu goglko bondugl tendre,15 yegl dungwa, “Yaglkande, ene na wanamiriye gogl to. Ye kua kikusi nangiye kindeorko yange endi de, te yange nigle si-siorkwa. 16 Na gak i auro ipi ene disaipelmawagle meglmara einga, ba ye pra erewakaieraglkwa mere manga.”

17 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Ene pirngi dikrikwa yomba epitno. Engesramuna na ene bogl moragle? Enge sra-muna na ene akeple dinagle? Ene yaglgakmo i indre na moglmara magl ya wiyo.”18Yesus eremogl spirit kinde ka-tongo anaye yagl gakmo i kindekondo ende mendaongo ana ye erme keunde argan orkwa.

19 Ana disaipelma wagle yene keundeYesusmoglmarawukrapoglte yegl dingwa,“Sraglpre no spirit kinde simenda en-dekune?”

Page 34: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 17:20 31 Matyu 18:920 Yesus yegl di ikine endungwa, “Ene

i pra ere yendinaglkwa pam imba, pirngidingwa kuno erekrukwa. Ene pirngidingwamastetmongomere kembra yegl tapanan, ene makan muglo pangwa i diten-dre ende koglo imbo po dimbi, ende enam-buka. Ene taragl kanekane i pra eraglkwakuno orkwa. 21 Ene taragl tau mina taeraglkwa kuno erekrambuka, ba kamangeere ana kaiya mokona mawagl ere pandiglspirit kinde pra simenda endinaglkwa.”*

Yesus yene gorambuka pre aglke dungoenge suwo orkwa

(Mak 9:30-32; Luk 9:43-45)22 Yesus disaipelma bogl prapra Galili

suna igle makai singo Yesus yegl ditongwa,“Yomba Wam ye indre yaglkumba ongunomina yeimbi, 23 ana ye sigoraglkwa. Baande enge suwota eran ye andigl ukorenambuka.” Ana disaipelma wagle ka ipirtre nomano yumbun kande dongo kindepirkwa.

Yesus eremogl God holi yungumo pre takistongwa

24 Ana okuwo Yesus disaipelma boglKaperneam kamunwu plau dingo, ana Godholi yungumo pre takis ingwa yomba yewu Pita moglmara krapeglkwa, “Ene beketongwa yomba takis toduno?”

25 Pita di ikine ende tongwa, “Owo, yetongwa.”

Ana Pita ende yungugl ungo. Yesus kom-naiye kana dungwa, “Saimon, ene sraglwedi pitne? Makan koglkoglo kingno wa-gle takis ingwa i yomba ira mina ime?Yomba yongugl mina imo? Mo yeneyombano mina ime?”

26 Pita di ikine endungwa, “Yombayongugl mina ingwa.”

Ana Yesus ditongwa, “Yegl eran, ye yenemakan nem mina takis tekraglkwa paidungwa. 27 Ba yomba nono kinde pir norodinaglkwa. Yeglpre ene ende niglmongmoglmara pi ana uk piyasi nigle endiminfis komnaiye ta sinambuka i dra mina akeakasi kanmin, moni mongo ta nono takistenambuglka mere kuno ere panambuka.

Ana enemonimo i indre God holi yungumopre takis to.”

18Heven kingdom suna kande kaima ira

moglme(Mak 9:33-37; Luk 9:46-48)

1 Enge igle disaipelma wagle Yesusmoglmara undre kra yegl peglkwa, “Hevenkingdom suna ira kande kaima moglme?”*

2 Yesus eremogl gak kembra ta aglendiindre ana ye meglmara gumanomugl en-dungo andigl moglkwa. 3 Ana ye yegldungwa, “Na ka kaima diteinga, ene no-mano yakete wu gak kembra yeglmereta pikrimbi, ene heven kingdom suna tapikraglkwa. 4Yomba ta ye yene piran atneeran gak kembra yeglmere ta morambuka,ye heven kingdom suna kangiye kandekaima panambuka. 5 Te yomba ta na kang-ina mina gak kembra yegl ta koglkare di-inan, ana na diyungwa.

Mambuno kinde mina yomba ta pirngidungwa gugl sungwa

(Mak 9:42-48; Luk 17:1-2)6 “Ba yomba ta ye sragl aglau ta eran,

gak kembra ta ye na pre pirngi dungwa igugl sindre tandaglme mina yange sinani prawa, yombamo i dumugl kombuglokande ta ye nungo mina kane kogl pandiglana piyasi mundi nigl atne endinaglkwa.

7 “Makandle yomba taragl tau erikoyomba tandaglme mina yange singwa.Taragl yeglmere engenge plau dungwa.Ba yomba ta sragl kinde yegl mambunoborambuka yombamo i yene miriyegolondo. Ye yumbun pond inambuka.8 Ana ene ongun mo katn ta eran enetandaglme mina yange simin, ana borogoglumdi piyasi eglke endo. I wakai kaima,ene ongun koglo ekrike panan te katnkoglo ekrike panan, ana ene kor aimandemeglkwa inatnga, ta manan ene ongunkoglkoglo panan, te katn koglkoglo pananene piyasi donga bauglo gongokre pamaraendinaglkwa. 9 Ana ene ongumutn ta eranpirngi dinga i guglsi tandaglme eratnedieran, ana ongumutn i pogl piyasi endo.

* 17:21: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa epigl 21 Matyu yene muno boglkrukwa ba okuwo yomba ta boglmedingwa. * 18:1: Yesus dungwa ka oltokuri namba 4 igle pangwa. Matyu 18:3-35 kamo i yomba tau Yesus omaraengwa i mambuno eraglmere ditongwa.

Page 35: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 18:10 32 Matyu 18:28Te ongumutn suwara panan i wakai, koraimande kamun kan inatnga. Tamananongumutn suwo-akiye panan ene piyasiguglo kamun donga mina endinaglkwa.

10“Ene kankun eriyo;† gak kembrawaglei suwarata ene pirmbi taragl yoko mereerekrano. Na ene diteinga, ye angelonoheven suna meglkwa ye engenge Ninaheven suna moglmara mambuglo minamogl kan kan erikwa. 11 Yomba Wam yeyomba taya eingwa i i-ikine endinagledipre ungwa.‡

Sipsip taya ongwa ka di simbogl dungwa(Luk 15:3-7)

12 “Ene sragl we dipirme? Yagl ta sip-sip 100 kuran meglmbi ana suwarata wutaya enan, ye 99 makan muglo endinanmeglmbi, ana ye pi suwarata wu tayaongwa ipre dokokrambo? 13 Na ka kaimaene diteinga, ye 99 taya pikrikwa ipre gunkembra yenambuka, ba ye sipsip suwarataya ongwa i doko kan inan gun kan-dekinde yenambuka. 14Kuno yeglmere eneNeno heven suna moglkwa ye gak kembrasuwarata wu taya enaglmedi pirkrukwa.

Angitn ta tandaglme eretenan akiye mogldi akedu endiro

15 “Angitn ta ene tandaglme eretenan,ene ye moglmara pi aglau orkwa i dipoglto. Iwe enene mundu miur kade uglmangeere ditenatnga. Ana ye ene ka dinga i piran,ene yombuglo ere angitn i-ikine endinga.16 Ba ye ene ka dinatnga i ta kina yeipirkran, ana ene yomba suwara mo suwodi imin ye ene bogl akiye piyo.✡ Anaene yomba suwota akiye mogl ye mam-bunomo i dinan pirtre, akedu endinaglkwa.17 Ana ye mane dindre ene ka dinaglkwai pirkran, ene God yombama diteyo. Anaye God yombama ka dinaglkwa i sendeana pirkran, ene pirmbi ye kamambunokiurikwa yomba ya te takis ingwa yombayeglmere erano.

18 “Na ka kaima ene diteinga, makandleene taragl ta kane simbi, heven suna amakanesi tenambuka. Temakandle ene taragl

ta poko endimbi, heven suna ama pokoendinambuka.

19 “Na kaima ene diteinga, yomba suwomakandle mogltre taragl ta pre nomanosuwara yendre kamange eur, ana taraglmoinambugledi eurika i na Nina heven sunamoglkwa ye pra eretenambuka. 20 Ana nakangina mina yomba suwo mo suwota wusuwara pi makaisi meglmbi, ana igle na yebogl akiye mounga.”

Kongun yomba angigle taragl dina ere-tongwa te ikine endekrukwa pre ka dibogldungwa

21 Enge igle Pita undre Yesus moglmarakrapoglkwa, “Yaglkande, na angratandaglme engenge ta erenare moran, naenge sramuna ye tandaglme kindekondotenagle? Na kindekondo te eimbo enge 7erambo?”

22Yesus yegl di ikine endungwa, “Na enediteinga, na enge 7 we dikrika. Na enge 7ya 70 imara endemitna pi ye tandaglmemokindekondo tenatniwo dinga.

23 “Yeglpre, heven kingdom i king tamingemonimo yumbusi kongunmoyombatongo kur i-wanmogl kongunmo erikwayeglmere, ana i nare ikine endinaglmedungwa. 24 King mambuno bogl monikur tongo ingwa yomba nare ikine end-inaglmedi akekun orkwa enge, ana yaglta K10,000 yungwa yaglmo ye auro i kingmoglmara eingwa. 25 Ana yagl moni i takan inan kuno eran te ikine endinambukamanga. Yeglpre king ka giglendi dungwa,ye ya embiye nangigle ya te bonamo, topobogl indre kur yungwa ikra topo te ikineendinaglmiwo dungwa.

26 “Yegl dungo kongun yomba ye kingmoglmara guma wagle goglko bonduglyegl ditongwa, ‘Yagl kande, ene na mitnagogl enge ta pandigl naro, ene mina nasragl kur inga pangwa i prapra enene teikine ende kondinaglka.’ 27 Ana king yemiriye gogl moni kur yungwa ikra praprakindekondo tendre ana kan winge orko yeendongwa.

28 “Ba yagl ikra ende menda pindrekango kongun suwara eurika ta K1.00

† 18:10: Epigl suwo i mina ka ta pai gumamugl endungwa. Kamo i yegl, “Gak kembra wagle i” Matyu 10:14 minapamere kuno paingwa: “Yagl ambu kangino paikrukwa na epitna mina meglkwa.” Ka i gak kembra mundu predikrukwa ba yene disaipelma wagle pre akiye dungwa. ‡ 18:11: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa epigli Matyu yene muno boglkrukwa ba okuwo yomba ta boglme dingwa. ✡ 18:16: Lo 19:15

Page 36: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 18:29 33 Matyu 19:13tongo yungwa yaglmo ikra ungo tengiglyembrika. Ana yaglmo moni kur yungwaikra nungo mina akegidi mogl yegldungwa, ‘Ene moni teinga pangwa ikranare ikine endo!’

29 “Ana kongun suwara eurika yaglmoikra goglko bonduglte yegl ditongwa, ‘Enena mitna gogltre enge ta yei naro. Namoni kur ingra i prapra enene te ikineendinaglka.’

30 “Ba moni kur tongwa yagle ye manedindre ana ye ipi kane yungu suna en-dungwa. Ana yaglmo igle pai mogltre anakur yungwa i prapra te ikine endinambuka.31 Ana kongun akiye erikwa yomba tauye orkwa i kandre munduno kinde kaimaorkwa. Ana ye pi sragl prapra plau dungokanigwa i yagl kande moglmara boglo kuglteingwa.

32 “Yagl kande kongun yomba ikraaglendi isuna ende yegl ditongwa, ‘Eneyombutn dokinga yomba, okuna namoglmara undre mitna gogl naro dingo,ana na mina ene moni kur inga i praprayoko kindekondo teingra. 33 Na ene mitngogl teingra. Ana ene sraglpre angitnkongun suwara erimbrika miriye gogltekitne?’ 34Ana yagl kande demkumbruko,ye kongunmo yomba sikanesi kimbirnemmeglmara endungwa. Ye nangiye giugoglkane paimogl pi moni kur yungwa ikraprapra te ikine ende kondinambuka.

35 “Ana ene angro tau ere aglau erete-naglkwa i ene nomano tendremongo ereteikine endekrimbi, ana na Nina heven sunamoglkwa ye ama ene prapra yegl keundeere tenambuka.”

19Wiye embiye wu perepere embrika(Mak 10:1-12; Luk 16:18)

1 Yesus ka i dungwa dundungo ana yeGalili makan kondo ende Judia kamun Jo-dan Nigle koglo imbo ongwa. 2 Ana yaglambu merkinde kaima omara mokomugleingwa. Ana igle kinde sungwa yombaYesus erewakai eretongwa.

3 Parisi wagle tau Yesus moglmara kra-pogl diporamnedi pre wu yegl dingwa,

“Yagl ta mambuno kanekane mina em-biye sendinambuka nono lono mina prawedumo?”

4 Ana Yesus di ikine endungwa, “EneGod kamo pepamina pangwa i ene pirkrimkana? Okuna imbo God taragl prapraereyendre ana yomba yagl ya ambu akiyebeke yongwa.✡ 5 God dungwa, ‘Mambunoipre yagl ye nem ya mam kondo embiyeboglwu suwara embir ana ye suwonanginowu yomba suwara nangiye orkwa.’ ✡ 6Yaglambu i ye suwo moglkiurka, ye yombasuwara miurka. Yeglpre taragl God tongu-masi i-suwara endungwa. I kaima yomba tasimbiglkidi i perepere endekraglkwa.”

7Parisi wagle krapogl teingwa, “SraglpreMoses lomo mina yegl dinorme, ‘Yagl taembiye sendinagledi piran ana ambu send-ingwapepa yongwa imuno bogl tendre anaembiye sendinambe dume?’ ”

8 Yesus di ikine endungwa, “Ene ka ki-urikwa yomba, nomano kinde pango beketembi pirkraglkwa pangwa. Yeglpre Mosesene ambu sendiyo dungwa. Ba okuna imbomambuno yegl ta paikrukwa. 9 Na enediteinga, yagl ta ye embiye yagl kunoglta gundokran, yagl i embiye sende ana yeambu kor ta inan, yaglmo i ambu kunoglgundungwa.”

10Ana Yesus disaipelma wagle ka i pirtreyegl diteingwa, “Wiye embiye yemina sunamambuno yegl ta panan i wakai yene, yaglambu kor ta ikrambuka.”

11 Yesus di ikine endungwa, “Yombaprapra ka i pir inaglkwa tamanga. BaGod nomane tongwa yomba i keunde pirinaglkwa. 12 Sraglpre yagl ambu tau boglikrikwa? I mambuno kanekane pangwa.Tau mano kugl yeingwa enge nanginokinde orkwa te tau yomba pirmere merekonbauna yegl ere siget-dingwa. Ana tauye heven kingdom pre ere bogl ikrikwa.Yomba ta ka i pir inambuka panan, ye prapiryondo.”

Gak kembra kanwinge erimbi ende Yesusmoglmara wiyondo, dungwa

(Mak 10:13-16; Luk 18:15-17)13 Enge igle yomba tau gak kembra auro

yu Yesus moglmara omuno ana ye ongo✡ 19:4: Stat 1:27 ✡ 19:5: Stat 2:24

Page 37: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 19:14 34 Matyu 20:5mitna ende ye pre kamange erambedi i-wingwa. Ba ye disaipelma wagle eremoglyomba ikra ka-tengwa.

14 Ana Yesus yegl ditongwa, “Ene kanwinge erimbi gak kembra na moglmarawiyondo, ana ene ye i-teke pandiglkriyo.Sraglpre, heven kingdom imbo gak kem-bra yeglmere moraglkwa ye pre yongwa.”15 Ana Yesus ongo mitna ende gak kem-bra mina bolamugl yei tendre ana ye en-dongwa.

Yagl gakmugl ta taragl mere ake-nongwa(Mak 10:17-21; Luk 18:18-30)

16 Enge suwarata Yesus moglmara yaglgakmugl ta undre krapoglkwa, “Beke not-nga, na mambuno wakai sraglmere ere koraimande moraglkwa inagle?”

17 Yesus di ikine endungwa, “Ene sragl-pre na moglmara mambuno wakai prekrapotne? God suwara wakai kaimamoglkwa. Ene kor-moratnga inagledi pitnkade lo dumere yegl ero.”

18 Ana yaglmo i krapoglkwa, “Sragl lone?”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Eneyomba ta sigoglkro, ene yagl ta embiyekunogl gundokro, ene kunogl goglkro, eneyomba ta kakimbi ditendre kot eretekro.19 Ene nen man pirmitna ende kannopinande eratniwo.✡ Te enene pre wakaipitnere yeglmere yomba enemotnaramaglmeglkwa i wakai kanatniwo.”

20 Ana yagl gakmugl di ikine endungwa,“Na lo i prapra pir pinande erikwa. Nataragl ta ama sraglmere eraglka pame?”

21 Yesus yegl ditongwa, “Ene wu yombadu-yene enagledi pitn, ana ene pi bonanprapra topo bogl indre, ana moni ipi ki-uglgiunde yomba to. Ana ene heven sunataragl wakai mere paitenambuka, yeglertre ana okuwo na wimara wo.”

22 Yagl gakmugl ka i pirtre ye kindepir endongwa. Sraglpre, ye bona ganamerkinde kaima kan-nongwa.

23 Ana Yesus disaipelma wagle yegl di-tongwa, “Na ka kaima ene diteinga, monibona mere paitongwa yomba ye yombugloere ende heven kingdom suna enamunedierimbi kuno erekrambuka. 24 Na kordaglene diteingwa, bugla-kamel ye kar kuiyeyomara ende suna enambuka i kuno orkwa.

Ba moni bona mere paitongwa yomba yeyombuglo ere ende God kingdomo minasuna enamunedi erimbi kuno erekram-buka.”

25Disaipelmawagle ye ka i pirtre sipuglokinde dindre ana krapeglkwa, “Yegl pananira ere-inambe?”

26Yesus toro mendigl pandigl ye kandreyegl ditongwa, “Yomba ta taragl yegl eram-buka kuno erekrukwa. Ba God ye taragl iprapra erambuka kuno orkwa.”

27 Ye yegl dungo, Pita ka yegl di ikineendungwa, “Kanno! No taragl praprakindekondo ene unara umgra. Okuwo sragltaragl inamune?”

28 Yesus ditongwa, “Na ka kaima enediteinga, kamun kua ya makan kor minasuna, Yomba Wam ye ambuglange boglmomina bolamugl amedinambuka enge namokona mina wingwa ene ama bogl wakai12 mina amedi mogltre, ana ene Israelyunguombuno 12 sutnomoraglkwa. 29Anayomba ta ye na kangina mina yungumoya angiglma ya ambaglma ya nem ya mamya nangiglma mo te dumomakanmo kindekondungwa, ye taragl suwara suwarandikondumara i taragl merkinde indre, tekor aimande morambuka akiye inambuka.30Ba yomba merkinde okuna wingwa endeokuwo embi, ana erme okuwo wingwaende okuna embi erambuka.

20Yomba wain togl mina suna kongun erikwa

di boglkwa1 “Heven kingdom i yagl ta makanmo

pond yomere yegl. Ye tangina mogl endemenda pi ana ye yomba wainmo togl minasuna kongun eraglmedi pre digaglkwa.2Ande enge suwara topomo i moni mongokokunkuno inaglme dungo ana kongunyomba ye prawe dingwa. Ana ye konguneraglmedi wainmo togl mina suna dien-dungwa.

3 “Ana ande kuiya 9 orko, ye aglkeendpi maket dumo suna pindre kango, anayomba tau ye kongun ta erekre yoko kaimaigle andigl meglkwa. 4 Ana ye ditongwa,‘Ene ama akiye pindre na wainna togl minasuna kongun erimbi, ana na minge topokokunkuno panambere tenaglka.’ 5 Yegl

✡ 19:19: Wok Pris 19:18

Page 38: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 20:6 35 Matyu 20:26dungo ye ende eingwa. Ana 12 klok yeende menda pi kordagl yomba tau kongunditendre, te 3 klok pokndungo ama tauditendre orkwa. 6 Ana 5 klok enambukamagl orkwa enge, ye pi maket dumo sunapindre kangwa yagl tau igle andigl meglko,ana ye krapogl tongwa, ‘Ene sraglpre andemundu yene igle kongun ta erekre yokokaima andigl meglme?’

7 “Ye di ikine endingwa, ‘Yombasuwarata wu na konguna eraglmedi nokere ikrukwa.’

“Ana ye ditongwa, ‘Ene ama akiye pi nawainna togl mina suna kongun eriyo.’

8 “Ana kamun akenam dungwa engewain togl nemyagl ye kongun suglmoglkwa yomba ditongwa, ‘Ene agle diminkongun yomba wimbi topono tenatnga,ana okuwo inga kongun erikwa i minamambuno bogl topo te pi, ana kongunkomnaiye erikwa i okuwo tenatnga.’

9 “Yagl tau 5 klok orko mambuno boglkongun erikwa ikra ye suwarandi toponomoni mongo kokunkuno tongwa. 10 Engeigle yagl tau kongun komnaiye erikwa,ye topo mere inamga wedi pir wingwa.Ba ye ama akiye moni mongo suwaranditopo kuno ingwa. 11 Ye monino ingwai kandre ana kongun nemyagl moglmaratawa dindre ka-tengwa. 12 Ye yegl dingwa,‘Yomba tau i okuwo di yungo ye andekuiya suwarata kongun erikwa. Ba ye topotenere yeglmere no kokunkunonotnga. Noande enge mundu ande gogl domara sunakongun ere pi mim paiyumgra.’

13 “Ana makan nemyagl di ikine endekongun yomba tongwa, ‘Yeinomga ene pro,na ta erekinde ere tekrika. Ene okunakana moni mongo suwarata pre ande engesuwarata pra kongun eragle dikitne dino?14 Erme ene topo indre ana ende yungunpo. Na ene topo teimere yeglmere yombaokuwo inga i ama i kuno ende tenambukapirka. 15Namonina i nana pirmere eraglkapaikrumo? Na wakai erika ba ene sraglpremundun kinde orko ana kenatna sine?’

16 “Yeglmere, yomba ta okuna unam-buka ende okuwo enan, te okuwo unam-buka ende okuna enambuka.”

Yesus gogl andrambere ama aglke dungo 3orkwa

(Mak 10:32-34; Luk 18:31-33)17Ana Yesus ende egli Jerusalem kamun

enagledi pindre, ye disaipelma wagle 12 i-pere ende ana uglmange ere yegl ditongwa,18 “Piryo, nono ende yenda Jerusalem ka-mun enamga. Ana Yomba Wam tekoglopris kande ya te lo beke teingwa yombameglmara endimbi, ana ye indre ka-tangete sigoraglme dinaglkwa. 19 Ana ye ipiYomba Bina meglmara tembi, ye bak-aglte, kumba wip* si ipi endi-prak minasinaglkwa. Ba ye ande enge suwota minaandigl ukor enambuka!”

Jems ya Jon mane krapoglkwa(Mak 10:35-45)

20 Ana okuwo Sebedi embiye ye wamsuwo bogl Yesus moglmara undre yegoglko bondugl tendre, ana taragl wakaita norambedi krapogl tongwa.

21Ana Yesus ambu i ditongwa, “Ene sragltaragl inagledi pitne?”

Ana ambu i di ikine ende tongwa, “Enedigidi naro, ene king moratnga enge nawana suwo, ta ene ongun wokra amedimoran, ta ene ongun kondakra amedimoran erambrika.”

22 Ba Yesus di ikine ende tongwa, “Enetaragl ta pre na krapeglkwa, i ene ta pirpoglsikrikwa. Na geu nigl mingi neimbo eneama pra ninambro?”

Ye di ikine endimbrika, “No ninam-buglka pra kuno orkwa.”

23 Yesus yegl ditongwa, “Ene kaima nanigl mingina i ninambrika. Ba na ongunawokra mo kondakra amedi morambre di-naglka paikrukwa. Angai dumo suwoi Nina erekuno ere yomba tekondungwayongwa.”

24 Ana disaipelma 10 ye ka i pirkwaenge, ye deno kumbruko angigle angiglesuwo i ka-tengwa. 25 Ba Yesus prapraaglendi makai sindre ana dungwa, “Enekanigwa, Yomba Bina kingno kande mogl-mitna ende yombano teingwa. Te kingkongunmo yomba kande ye yombano nokanno pinande eraglmedi yombuglo kaimateingwa. 26 Ene mina mambuno yeglpaikrambuka. Ene meglmara suwarata ye

* 20:19: Kumba wip i yegl: Kan kumba akiemara endi pangwa punduwomugl kau nangiye tonguma singwa i anayomba si-si erikwa.

Page 39: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 20:27 36 Matyu 21:12kande eragledi piran, ana ye ene nitnokonguno yomba morambuka. 27 Ana enemina suwarata mogl gumamugl endina-gledi piran kade, ana ye ene nigl kongunoyoko eretenambuka. 28 Yeglmere, YombaWam ye yomba akepledi naraglmedi preta ukrukwa. Ye yomba merkinde akepleditendre, ana kor wanmoglkwa i kindekondoyomba merkinde topo ere i-ikine endina-gledi pre ungwa.”

Yesus yagl suwo ongumutno kin yongwaake pinedungwa

(Mak 10:46-52; Luk 18:35-43)29 Yesus disaipelma bogl Jeriko dumo

kande kindekondo endeingo ana yombamerkinde omara eingwa. 30 Ana yagl suwoongumutno kin yongwa konbauna binaamedi mogl Yesus ende wongo pirtre, anaye mambuno bogl agle binan bogl dim-brika, “Yaglkande, Devit Wam! Ene nomitno goglo.”

31 Yomba merkinde ka tendre kiendimogltro dingwa, ba ye kaglkane binan boglkaima imbrika, “Yaglkande, Devit Wam,ene no mitno goglo!”

32 Ana Yesus andigl mogl yaglmo suwoi aglendi krapogl tongwa, “Na ene sragleretenaglka pre munduno pango dimbre?”

33 Ye ditembrika, “Yaglkande, no ongu-mutno ake pinedi noratnedi pre mundunopangwa.”

34Ana Yesusmitno gogl tendre, ye ongu-mutno suwo-akiye akungo tambre kaimaongumutno pinedungo kandre, ana yeYesus omara mokomugl embrika.

21Yesus king mereyegl ende Jerusalem suna

ongwa(Mak 11:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19)

1Yesus disaipelma wagle bogl Jerusalemkamun mangigl undre, ana ye ende Betfasikamun Olip Muglo igle wingo, Yesus dis-aipelma suwo keunde diende, 2 ye kongunerambirere mere ditongwa, “Ene yunguepigl nongagle yomara iro pindre ana eneenambrere pi kanbir bugla-dongi mam tanangigle bogl kane kogl endingwa eglirepai miurka i suwo-akiye kane poko i yuna moglmara wiro. 3 Ana yomba ta kakanekane ditembi, ene yombamo i diteiro,

“Yaglkande kongunmo ta pangwa ertreaglke tambre te ikine endinambuka.”

4 Taragl plau dungwa i propet ta okunaka dumere mere paiyungwa:

5 “Saion yagl ambu diteyo,‘Kaniyo, ene kingnomeglmara ungwa.Ye yomba yoko kangiyepaikrukwa mere ere, anabugla-dongi bolamugl ausimoglkwa. Ana ye bugla-donginangigle ta moko bolamuglamedi mogl endungwa.’ ”✡

6 Ana disaipelmo suwo pindre, Yesustaragl okuna kana eriro ditomeremere ikraeurika. 7 Ye dongi mam ya nangigle bogl iyundre ana ye gatno suna kande olto guglbugla-dongi mokono mina yembriko, anaYesus dongi nangigle minamoko bolamuglamedi moglkwa. 8 Ana yomba merkindeye gatno suna kande olto gugl konbaunaake waidi yei engwa. Te tau endi yaun-dongo bukondi, ana konbauna kugl akewaidi yei engwa. 9 Yomba merkinde Yesusomara okuna eingwa ye ya te yomba taumokomugl wingwa, ana ye mambuno eremangre kaglkadi yegl dingwa,“Devit Wam dembiyesiteiyo!” “God erewakaiere tenambuka, ye Yaglkandekangiye mina ungwa!”“God dembiyesi mitna imbo kaima

endiyo!”✡10 Enge igle Yesus ende Jerusalem suna

ongo ana siti igle yomba prapra toro kanana krapogl dingwa, “Yomba i irane?”

11 Ana yomba merkinde yegl dingwa, “IYesus ye propet Galili dumo kande, Nasaretkamun nem ungwa.”

God holi yungumo mina yomba taragl topoeremeglko Yesus simenda endungwa

(Mak 11:15-19; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22)12 God holi yungumo mina Yesus

ende yungugl pindre ana yomba praprataragl topo ere-ikine ikine ende meglkwasimenda endungwa. Ana ye yomba monitopo ere imboriya ende botno i ya te amedimogl kua yumugl moni bogl ingwa endiegle i prapra kindaginde yene ake yakete

✡ 21:5: Sekaraia 9:9 ✡ 21:9: Buk Song 118:26

Page 40: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 21:13 37 Matyu 21:31sitoindi endungwa.* 13 Ana ye ditongwa,“Kamambuno pepa mina muno beglkopangwa, ‘Na yunguna i kamange eraglkwayungu we dinaglkwa.’ ✡ Ba ene erikwai ‘kunogl yomba taragl ipi kombuglo murteke yeimere’ ✡ yeglmere erikwa.”

14 Ana ongumutno mim orkwa ya temau singwa yomba God holi yungumokandeYesusmoglmara yunguglwingo, anaye kindeno prapra erewakai eretongwa.15 Ba enge igle pris kande wagle ya ta lobeke teingwa yomba Yesus taragl wakaiorkwa i kandre deno kumbrikwa, anagak kembra God holi yungumo yunguglkaglkane erikwa, “Devit Wam dembiyesiteiyo” dingo ana yomba kande waglekinde pirkwa.

16 Ana ye krapogl Yesus teingwa, “Enegak kembra ka dingwa i pitno?”

Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Owo, ene kamambuno pepa mina pangwai kerekrimo?“ ‘Gak kembra ya,kuglambu ye drano minaene dembin si tenaglkwa.’ ”✡

17 Yesus eremogl yomba ya te siti ikindekondo ende menda pi ana Betani ka-mun igle enduwer mogl pangwa.

Endi kogla mongo koglkrukwa kamo(Mak 11:12-14, 20-24)

18 Tangina kana Yesus ende ikine sitienagledi pindre, konbauna bange kindangoglkwa. 19 Ye endi kogla endiye ta kon-bauna bina pango kandre ana magl ongwa,ba mongo ta kogl paikrukwa, yaundo ke-unde pangwa. Ana ye yegl di endimo itongwa, “Enemongo aglketa koglkratnga!”Ana oglandi kaima endimo kogla i giglegoglkwa.

20 Ana disaipelma wagle i kandrenangino kogl krapeglkwa, “Srambre ereendi kogla i oglandi kaima gigle goglme?”

21Yesus di ikine ende tongwa, “Na kaimaene diteinga, ene pirngi dindre ana enenomano suwo yeikrimbi, na endi koglaendiye mina erika kanigwa yeglmere eneeraglkwa, ba i keunde tamanga. Ene om-bugl makan muglo i ditenaglkwa, ‘Enene

ukandi ende mundi nigl po dimbi,’ i praenambuka. 22 Ene pirngi dindre ka-mange erimbi ana taragl ta inamunedi kra-poraglkwa i pra inaglkwa.”

Yesus kangiye kande ira tomedi krapeglkwa(Mak 11:27-33; Luk 20:1-8)

23 Yesus ende ikine God holi yungumomina suna undre, ana ka bekete moglko,pris kande wagle ya te Israel minaende okuna eingwa yomba kande tau yemoglmara wu krapeglkwa, “Ene sragl minayombuglo gigledi indre kongun i etne? Enekongun yegl ira ero ditome?”

24 Yesus di ikine endungwa, “Na amaka kra suwarata pogl ene tenaglka, anaene mongo dipogl narimbi kade, na sraglyombuglo gigledi indre kongun erika i enedipogl tenaglka. 25 Jon yomba baptais ere-tongwa yombuglo i aglokra indre baptaiseretome? I God mina umomo yomba minaume?”

Anaye yenemambunobogl di ikine ikineende pirkwa, “Nono sragl we dinamune?God mina ume dumuno, ye yegl di noram-buka, ana ene sraglpre Jon pirngi dikrime?26Ba nono yombamina umedumuno, nonoyomba kundutno gounga sraglpre yombaprapra pirkwa Jon ye propet ta moglkwa.”

27 Yeglpre ye di ikine ende Yesusditengwa, “No ta pirkunga.”

Ana Yesus ditongwa, “Na ira kongun ierondi narko erika i ene ama ta ditekraglka.

Yagl ta wam suwo eurere Yesus ka di sim-boglkwa

28 “Ene sragl wedi pirm? Yagl ta wamsuwo miurka. Ana ye wam komunomoglmara pindre ditongwa, ‘Wana, eneerme pi wain togl mina suna kongun ero.’

29 Ana wam di ikine endungwa, ‘Napikraglka,’ ba okuwo ye nomane yake ten-dre, ana ongwa.

30 “Ana nem pi wam ta ka ikra keundeditongo, ana wam di ikine ende tongwa,‘Owo, Nina na pi eraglka,’ ba ye pikrukwa.

31 “Gakmo suwo i, ira nem dumereorme?”

Ye dingwa, “Gak komuno.”* 21:12: Yomba eremogl God holi yungumo mina sunakra taragl ta topo eramnedi pirimbi ana God holi yungumo iye monimo mina topo eraglkwa. Rom ya Grik monino mina ta topo erekraglkwa. Ana kua ya taragl tau yomba topoerikwa i ofa ere God tenaglkwa. ✡ 21:13: Aisaia 56:7 ✡ 21:13: Jeremaia 7:11 ✡ 21:16: Buk Song 8:2

Page 41: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 21:32 38 Matyu 22:3Ana Yesus ye ditongwa, “Na kaima

ene diteinga, takis ingwa ya te nanginokunogl gundingwa yomba ye ene akeokuwo ende, ye okuna kana ende Godkingdomo mina suna eingwa. 32 Sraglpre,Jon ende ene meglmara undre konbaunadu-yene inaglkwa pre ombuno ditongwa,ana ene ye pre pirngi dikrikwa. Ba takisingwa ya te monguglo gua erikwa yombaye pirngi diteingwa. I ene pirkan erikwa,ba ene nomano yakete ana ye wedi pirngidikrikwa.

Kongun yomba kinde wain togl suglmeglkwa kamo

(Mak 12:1-12; Luk 20:9-19)33 “Ka ta diboglmbo ene piryo. Enge

ta makan nem eremogl wain ereyagl anatogl ere winambodi kondo, wain nuglodukunaglkwa maugl ta persire ana suglmoraglkwa pre yungu ta keingwa.† Ana yewain toglmo, kongun yomba tau sugl moglnariyo ditendre ana ye ende kamun eglketa ongwa. 34 Wain uraglkwa enge maglungo, ye kongunmo yomba di wain suglyomba meglmara endungwa i ye wainmomongo tau gande imakaisi tenaglkwa pre.

35“Anawain togl suglmeglkwa yomba yekongun yomba diendungo wingwa akegidimogltre ana ta eresindre, ta sigogl, anata kombuglo singwa. 36 Aglke kordagl yekongun yomba tau diendungwa, komnaiyekurita eingwa ba okuwo merkinde eingwa.Ana wain togl sugl yomba komnaiyeeingwa eretemere yegl okuwo eingwa amakuno yegl ereteingwa. 37Ana okuwo kaimayene wam di ye meglmara suna endeyegl dungwa, ‘Na pirka na Wana i wakaikanaglkwa.’

38 “Ba enge i sugl yomba ye wam kaimakandre ye yene di ikine ikine ende pirkwa,‘I wain nemyagl wam ungwa. Ende wiyo.Nono ye sigogl ana ye wainmo togl i nonoinamga.’ 39 Yeglpre ye wam akegidi moglwain togl mina gundo piyasi menda ende,ana ye sigeglkwa.

40 “Yegl erikwa pre wain togl nemyaglunambuka enge, ye sragl ere kongun suglyomba i tenambe?”

41Ye di ikine ende teingwa, “Sugl yombakinde ye erekinde erete, sigogltre, anawain togl i sugl yomba tau tenan, ye en-gemo pamere kuno ere wain mongo urotenaglkwa.”

42 Yesus ditongwa, “Ene kamambunomina ka suna okuna beglko pangwa i kerepirkrimo?“ ‘Yungu keingwa yombakombuglo i kinde yomediplendi menda endingwa, bakombuglo i yungu uglomuglkauglange giglendi pangwa,i Yaglkande ye yene orkwa.Ana taragl i no ongumutnomina wakai kaima pango kamga.’ ‡

43 “Yeglpre, na ene diteinga, God king-domo ene mina i-eglke ende, ana yombayungu ombuno ta tenan ye mongo pamerewakai koraglkwa. 44 Ana yomba ta yangekombuglo i mina bolamugl sinan ye amabogl deruwagl baruwagl erambuka. Bakombuglo i yange yomba ta mina sinan,yombamo i deruwagl kaima ere wu kun-gane enambuka.”§

45 Pris kande ya Parisi wagle Yesus ka disimbogl dungwa i pirkwa enge ana ye nopre dumedi pirkwa. 46Yeglpre ye konbaunata doko indre kane sinamnedi erikwa. Baye yomba merkinde kundutno geglkwa.Sraglpre, yomba pirkwa Yesus propet tamoglkwa.

22Yagl ambu bogl inambredi kaiya mokna bir

neingwa mambuno i Yesus di simbogl dungwa(Luk 14:16-24)

1 Yesus aglke ka ta di simbogl yombaditendre dungwa, 2 “Heven kingdom iyeglmere, king ta wam ambu inambukapre kaiya mokna bir ninaglkwa akekunorkwa. 3 Akekun ere ana ye kongunmoyomba diendungwa. Ye pi yomba wiyodungwa yomba ditembi, ye kaiya mokna

† 21:33: Wain togl kamo iwe, Aisaia 5:1-2, mina pamere Yesus dungwa. Kamo i God embriye mambuno ere Israelyomba tomere di simboglkwa. Kamo di simbogl dungwa i mambuno yegl, kongun ere yaglkwa yagle, God. Te waintogl, i Israel yomba. ‡ 21:42: Buk Song 118:22, 23 § 21:44: Erme pirpogl singwa yomba tau eremogl ka i Matyuyene muno boglkrukwa. Ba okuwo yomba ta boglme dingwa. Luk 20:18 mina kano.

Page 42: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 22:4 39 Matyu 22:28bir ninaglmara unaglkwa pre dungwa. Baye una kiurikwa.

4 “Yegl eriko aglke kordagl ye kongunmoyomba tau mere diende dungwa, ‘Wiyodiga yomba ikra diteiyo, na kaiya moknabir pokndinan ninaglkwa pre akekun erekondiga. Na buglana kau kumugl wamboglkwa sikei, ana taragl prapra erekunoere kondinga. Yagl ambu bogl inambrikakaiya mokna bir ninaglmara ende wiyo.’

5 “Ba wiyo dungwa yombamo, ye kadungwa i pirkre ana ye ende kongunomina eingwa. Yomba ta ende kaiya moknatoglmo mina suna ongwa, te yomba tamoni kongun ormara endongwa. 6 Te taueremogl king kongunmo yomba akegidimogl ere sindre, angai goraglmedi erete,ana ye sigeglkwa. 7 King dem pond kum-brukwa, yeglpre ye kimbirmo nem dien-dungo ana ye kongunmo yomba sigeglkwayombamo ikra, erekinde erete ana ye sitinogagltenge erikwa.

8 “Ana king ye kongunmo yomba agledindre ana ditongwa, ‘Na yagl ambu boglinambrika kaiya mokna i akekun erika. Bana wiyo diga yomba i ye wakai moglkrikwapre kuno ere ta ukrikwa. 9 Erme eneende konbauna kande koglkoglo pindreana yomba ta kanaglkwa merkinde di-gaglmbi ana bogl inambrika mokna bir ni-naglmara wiyondo.’ 10 Ana kongun yombaende konbauna kande koglkoglo pi yombaprapra kinde ya wakai akiye ta kanigwaprapra imakai singo ana yagl ambu boglimbrika yungu i yomba kau sungwa.

11 “Ba king ye yomba meglkwa i kana-gledi ende yungugl undre ana kango yaglta yagl-ambu bogl imbrika gagl suna oltoendekre yoko moglkwa. 12 King yeglditongwa, ‘Yeinombuglka, ene yaglambubogl ingwa ekin gagl ikra ta endekitnga,ene sraglmere ere ende suna igle une?’ Anayagle i ka ta di ikine endinambuka manga.

13 “Ana king kongunmo yomba tau yeglditongwa, ‘Ye ongo kagle kanesi ana piyasimenda mim bongond ormara suna endiyo.Igle ye kai kaglkane ere ana singiye gikirere morambuka.’ ”

14 Ana Yesus ka di uglo yongwa, “Godyomba merkinde aglendi wiyo dungwa, bakurita pinde yungwa.”

Takis tenamuno mo tekramnedi krapoglYesus tengwa

(Mak 12:13-17; Luk 20:20-26)15 Parisi wagle ende pindre ana Yesus

krapeglmbi ka ta di aglau eran kanesinaglkwa pre ka dikeglkwa. 16 Ana Parisiwagle ye konguno yomba ya te Herot ake-ple dingwa yomba tau diendigo, ana yepi Yesus moglmara dingwa, “Beke notnga,no punga ene ka kaima dinga. Ene Godyomba pre prumere kaima beke tenga, eneyomba kangino pangwa mo paikrukwa yepre kundutno ta goglkitnga. 17 No dinoro,ene sragl we dipitn? Nono takis Sisa pratenamuno mo tekramne?” 18 Ba Yesus yenomano kinde i kan-kondo ana ye yegldungwa, “Ene kakimbi yomba, sraglpre enena sigoramnedi pre ka dikeglme? 19 Enemoni mongo takis tenaglkwa na ombunodimbi kanimbo?” Ye moni mongo ta yun-dre Yesus teingwa. 20Ana Yesus krapogl yetongwa, “I ira gumadra ya kangiye pame?”

21Ye di ikine endingwa, “Sisa.”Yesus yegl ditongwa, “Wakai kaima, Sisa

taraglmo i yene Sisa teiyo, te God taraglmoi yene God teiyo.”

22Ye ka i pirkwa enge, ye sipuglo dindreana ye Yesus kindekondo endingwa.

Sadyusi wagle yomba geglkwa andraglkwai pre Yesus krapogl tengwa

(Mak 12:18-27; Luk 20:27-40)23 Enge igle keunde Sadyusi wagle tau

Yesus moglmara wingwa. Ye yombageglkwa andiglkraglme dingwa yombamo,ana ye ka kra ta pogl Yesus tengwa, 24“Bekenotnga, Moses yegl dinorkwa, yagl ta gakkugl yeikre goran, ana yene angigle em-biye werai kambe nendre ana angigle ake-pledi gak kugl tenambo. 25 Ana angiglmakomuno okuwo 7 we no mounara sunaigle meglkwa. Angro komuno ambu indregoglkwa, ba ye gak ta kugl yeikrukwa. Yeglorko yene angigle embiye werai kambenongwa. 26 Kuno yegl keunde angigleokuwo mina plau dungwa, te ye moko-mugl angigle suna i yegl orkwa, ana yeglere eingo, endpi angro okuwo kaima 7 imina ongwa. 27 Ye prapra gogl kondingoana okuwo kaima ambumo i goglkwa.28 Okuwo yomba geglkwa andigl ukorenaglkwa enge, yagl 7 ambumo suwara i in-gwa. Ana ambumo i ira embiyemorambe?”

Page 43: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 22:29 40 Matyu 23:629 Ana Yesus di ikine ende tongwa, “Ene

aglau kinde erikwa; sraglpre, ene kamam-buno pepa mina okuna ka pangwa i ya teGod yombuglomo i ene pirpogl sikrikwa.30 Yomba geglkwa andigl ukor enaglkwaenge, ye angelo heven suna meglkwayeglmere mogltre ana yagl ambu ta boglikraglkwa. 31 Ana yomba geglkwa andiglukor enaglkwa i God ka ene ditongwa ikrakere pirkrimo? God dungwa, 32 ‘Na Abra-ham Godmo mogl, te Aisak Godmo mogl,ana Jekop Godmo moglkwa.’ ✡ God yeyomba geglkwaGodno tamanga. Ye yombakor-meglkwa Godno moglkwa.”

33 Yomba merkinde ka beke tongwa ipirtre ana ye sipuglo dingwa.

God lomo kande kaima yegl pangwa(Mak 12:28-31; Luk 10:25-28)

34 Parisi wagle pirkwa Yesus ka diSadyusi wagle drano simundungwa engeana ye wu suwara eingwa. 35Ye mina sunalo beke teingwa yomba suwarata Yesus tadinan piragledi krapogl tongwa, 36 “Bekenotnga, lo mina suna ka ta kande kaimaende komuno ongwa i sraglmere pame?”

37Yesus di ikine ende tongwa, “ ‘Yaglka-nde ene Godnen, kuiyan mina mundu kanwakai yendre, te noman mina kan wakaiyei, ana poglodi pitnara akiye kan wakaiyenatnga.’ ✡ 38 Iwe lo kande kaima pandreana giglendi gumamugl pangwa. 39 Analo ta giglekui dungwa mokomugl pangwa iama kuno yegl pangwa, ‘Enene pre wakaipitnere yegl yomba ene motnara maglmeglkwa i kanwakai yeiyo.’ ✡ 40 Moseslomo prapra ya propet ka beke teingwa iprapra, lo suwo i mina mambuno kaimapangwa.”

Krais ira Wammoglme(Mak 12:35-37; Luk 20:41-44)

41 Enge igle Parisi wagle tau makaisimeglko ana Yesus krapogl tongwa, 42 “EneMesaia pre sragl wedi pirme? Ye ira wammoglme?”

Ye di ikine endingwa, “Ye Devit wam.”43 Yegl dingo, Yesus ditongwa, “Ana

sraglpre Spirit nomano tongo, Devit ye preYaglkande we dume? Devit yegl dungwa,

44 “ ‘Yaglkande dina Yaglkandena tongwa,“Na onguna wokra ene amedimogl emin, ana ene kundanikine katn mina atnekra yenaglka.” ’ ✡45 Ene kaniyo, Devit ye Mesaia pre ‘Yaglka-ndena’ we dinan, ana sraglmere Mesaia yeDevit wam morambe?” 46 Ana Parisi minasuna yomba suwarata Yesus ka dungwa ita di ikine endinaglkwa paikrukwa, anadungwa enge ya okuwo imbor yombasuwarata kuno eran Yesus ka kanekane takrapogl tenaglkwa manga.

23Parisi wagle ya lo beke teingwa yomba

mambuno kinde erikwa(Mak 12:38-39; Luk 11:42-46; 20:45-46)

1Okuwo Yesus yene disaipelma wagle yayomba merkinde meglmara ka ditongwa,2 “Lo beke teingwa yomba ya te Parisi wa-gle ye Moses dumomo indre ana lo beketomere yegl bekete meglkwa. 3 Yeglpretaragl eriyo ditenaglmere ene eraglkwa.Ba ye embriyeno i ta ene sikasi erekriyo.Ye ka beke teingwa ba ye yene ka beketeimere i ta erekrikwa. 4Ye taragl yumbunpond dongwa koglo sindre ana ipi yombakombano mina kake teingwa. Ba ye yeneonguno mongo ta suna ende akeple dimbikake yenaglkwa manga.

5 “Taragl prapra erikwa i yomba nokanaglmedi pre erikwa. Ye erikwa iGod kamo tusindre mambro mina kansipandigl, ama onguno bomgo ende in-dre,* ana gagl olto endimara kumagl baikande ake punduwomugl kogl ombunoditeingwa. Ye God lomo engenge pirkwayomba meglme dinaglmedi erikwa. 6 Yekaiya mokna bir nemara bogl gumamuglmoraglkwa pre munduno pango, te makai

✡ 22:32: Kisim Bek 3:6 ✡ 22:37: Lo 6:5 ✡ 22:39: Wok Pris 19:18 ✡ 22:44: Buk Song 110:1 * 23:5:Kamange erikwa bomgo, i Juda yomba paus kembra kembra bekingwa. Ana ye, God kamo kamambuno pepa minapangwa i tau pepa kembra mina muno bogltre ana paus i mina sunakra gre pandigl ana pausmo i onguno kondakrakogl pandigl te mambro si pandiglkwa. (Kisim Bek 13:9 ya 16 te Lo 6:8 ya 11:18.) Te Juda yomba kamambuno pepaNamba 15:37-41 mina pangwa i ama sika singwa. Ana ye kan sungagle ta gatno suna mina kogl pandiglkwa. Yeglerikwa ipre Yesus dungwa, “Pirpogl singwa yomba ya Parisi wagle taragl erikwa wu kande ongwa i mina, ye Godmambunomo sika singwa yomba meglmedi dinaglkwa pre erikwa.”

Page 44: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 23:7 41 Matyu 23:26yungu yungugl bogl gumamugl wakaileamedingwa. 7Yemunduno pangwa imakaidumo yomba ye no koglkaredi dembinosindre ana ye ka beke norikwa yomba wedinaglmedi pre erikwa.

8 “Ba ene ye ka beke nerikwa wedikraglkwa, sraglpre, ka beke tongwasuwara moglko ene prapra angigle angiglemeglkwa. 9 Ana ene makandle yomba takangiye dagl, neno we dikriyo. Sraglpre,ene Neno suwara ye heven suna moglkwa.10 Yomba eremogl ende okuna ongwayomba we ta dikraglkwa, sraglpre, eneyomban ende okuna ongwa i Krais suwara.11 Ene mina suna yomba ta kande mora-gledi piran kade, ye ene nitno kongunoyomba morambuka. 12 Ana yomba ta yeyene kangiye ake mitna ende morambuka,ye kangiye ende atne unambuka. Anayomba ta ye yene kangiye ake atne endemorambuka, ye kangiye kande inambuka.

Parisi ya lo beke teingwa yomba mam-bunono kinde

(Mak 12:40; Luk 11:39-52; 20:47)13 “Lo beke teingwa yomba ya Parisi wa-

gle. Ene kakimbi yomba! Yumbun kan-dekinde ene mina plau dinambuka. Yombaendeheven kingdomenamunedi eriko, enegumanomugl konbo yongugl getndingwa.Ba ene enene ta ende suna pikrikwa. Anayomba ta ende suna enamunedi eriko, enekanwinge erekrikwa. 14 Lo beke teingwayomba ya Parisi wagle ene kakimbi yomba.Yumbunkandekinde eneminaplaudinam-buka. Ene ambuweraiwagle bakagl tendre,yunguno kunogl indre te kamange oltoerikwa. Yeglpre ene yumbun kandekindei-kawa tenaglkwa.†

15 “Lo beke teingwa yomba ya Parisi wa-gle, ene kakimbi yomba! Yumbun kan-dekinde ene mina plau dinambuka! Enemundi nigl sipraksi endpimakan koglkoglowan kuno ere, yomba suwarata di imbinomano suwara yei, ana enene embriyekinde erimere yeglmere ye ere kawa tendreana ye guglo kamun yombamo erambuka.

16 “Ene ongumutno kin yongwa yombakonbauna ombunodi yomba tengwa! Yum-bunkandekinde eneminaplau dinambuka!Ene ka yegl dingwa: ‘Yomba ta God holi

yungumo kangiye dagltre ka digi dungwa, itaragl yoko orme dingwa. Ba yomba ta Godholi yungumo gol yungugl yongwa i ka digidungwa i yene kamo dumere erambuka.’17 Ene ongumutno kin yei du kinde erikwa!Sragl taragl kande orum? Gol moni i mo,God holi yungumo i orko gol wuwakai om?18 Ana ene dingwa, ‘Yomba ta alta ake kadigi dungwa, i dumere yegl erekrukwa. Baofa alta bolamugl yongwa ake ka digi dinan,i pra kuno orkwa.’ 19 Ene ongumutno kinyeingwa yomba! Sragl taragl kande orum?Ofa mo, alta orko ofa i wu wakai om?20 Ipre, yomba ta ye alta kangiye mina digidinambuka, ye alta ya te bolamugl taraglprapra yongwa i akiye digi dungwa. 21Anayomba ta ye God holi yungumo kandekangiye mina digi dinambuka, ye God holiyungumo ya te God yungugl moglkwa iakiye digi dungwa. 22 Ana yomba ta hevenkangiye mina ka digi dinambuka, i amaGod boglmo kande ya te God yene amedimoglkwa i akiye digi dungwa.

23 “Lo beke teingwa yomba ya Parisiwagle, ene kakimbi yomba, yumbunkandekinde ene mina plau dinambuka!Ene taragl demine orkwa gene ya bongugl-dange ya, te karaugl yaundo ingwa enge,10 mina suwarata God tengwa. Balo giglekuidi kaima beke tendre eneneerekrikwa. I embriye du ya mitno geglkwaya, mambuno du-wakai te pirngi dingwa.Taragl i prapra ene duwo ere ana takinde kondokriyo. 24 Ene ongumutnokin yongwa, ba ene yomba ta konbaunaombuno ditengwa! Ene dekambu nitnomina wu suna pi dinambedi pre siplendimenda endingwa, ba ene bugla-kamelnitno mingi mina meglko akiye nenguroerikwa.

25 “Lo beke teingwa yomba ya Parisi wa-gle. Ene kakimbi yomba, yumbun kan-dekinde ene mina plau dinambuka! Eneplet ya kap nangiye tembe nigl endekoko endingwa, ba sunakra ye taragl in-amunedi pirkwa ya te nana we dipirkwai kau sungwa. 26 Parisi wagle ene ongu-mutno kin yengwa! Okuna kana plet yakap sunakra nigl ende koko endimbi, anaokuwo nangiye tembe akiye wakai yenam-

† 23:14: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa epigl 14 Matyu yene muno boglkrukwa. Ba okuwo yomba taboglme dingwa.

Page 45: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 23:27 42 Matyu 24:6buka.

27 “Lo beke teingwa yomba ya Parisiwagle, ene kakimbi yomba! Yumbunkandekinde ene mina plau dinambuka!Kombuglo dra yomba geglko pandiglmaradumo, endi nuglo kruwo engre, ekinwakai kaima tembe tengwa yeglmere enemeglkwa. Ba sunakra yomba geglkwayomburo ya taragl plangesi kau sungwa.28 Ene kuno yeglmere. Ene nanginotembe yomba ongumutnomina yomba du-yene meglmedi kanigwa, ba sunakra enekakimbi dingwa ya te embriyeno kinde kausungwa.

29 “Lo beke teingwa yomba ya Parisi wa-gle, ene kakimbi yomba! Yumbun kan-dekinde ene mina plau dinambuka! Propetgeglko ene maugl wakai pere pandigl, anayomba du-yene geglko pandiglmara dumoekin te-te erikwa. 30 Ana ene dingwa, ‘Nokowano okuna meglkwa engemo igle nomouna daglma, no ye akeple dikre anapropet ta sigoglkungo.’ 31 Ene ka dimaraigle mina enene dipene endingwa, propetsigeglkwa yomba gawano ene meglkwa.32Ene kowano awano tandaglmemambunoere pandiglmara i ene ere poriya siyo!

33 “Ene toki kinde nangiglma wagle! Godene guglo kamun enaglme dinan ana sraglere ende wu eglke enaglme? 34 Ana yegl-pre, na ene i diteinga, propet wagle yate pirpogl singwa yomba ya te lo beketeingwa yomba di ene mina endinaglka.Ene tau sigogl, ana tau endi-prak minasindre, ana tau makai yungu yungugl krakumba wip‡ sindre, ana tau sikasi taunbange bange endinaglkwa. 35 Yeglpreyomba du-yene prapra sigeglkwa yombayumbuno inaglmere mere i ene mina un-ambuka. Abel yomba du-yene sigeglkwabormaimo yange makandle sungwa. Iglemambuno bogl ende wu Berakiya wamSekaraia mina ungwa. God holi yungukoglo yongo alta koglo yongo sunawomigle ene ye sigeglkwa. 36 Na kaima enediteinga, sigeglkwa yomba ye yumbuno iprapra yomba ermemeglkwa imina unam-buka.

Yesus Jerusalem pre miriye goglkwa(Luk 13:34-35; 19:41-44)

37 “O Jerusalem, Jerusalem, ene propetwagle sigogl ana God kakepmo yomba diene mina endungo kombuglo sigeglkura.Enge sramuna na onguna duglosi eneyombanma prapra kombusi isuna endina-gledi erika, i konduwagle mam nangiglmawagle imakai si koiye atnekra endumereyeglmere, ba ene na yegl erambedi kan-winge erekrikwa. 38 Ana piryo, ene yun-guno mina yomba ta moglkrimbi ana waudenglau-kuridi yenambuka. 39 Na enediteinga, ene aglketa na kankre mogl pin-dre, ene dinaglkwa, ‘God ye erewakaieretongwa, ye Yaglkande kangiye minaungwa.’ ”✡

24Yesus eremogl God holi yungumo kinde er-

ambiwo dungwa(Mak 13:1-2; Luk 21:5-6)

1 Yesus eremogl God holi yungumokindekondo endongo, disaipelma wagle yemoglmara plaudi God holi yungumo minayungumo tau yongwa i onguno buglosiYesus ombuno dinamunedi wingwa. 2 Baye ditongwa, “Ene taragl i prapra wakai erekanimo? Na ka kaima ene diteinga, kombu-glo suwarata kombuglo ta mina bolamuglyei-pai moglkrambuka. Prapra siguglundiatne endinaglkwa.”*

Yumbun ya giu kanekane plau dinambuka(Mak 13:3-13; Luk 21:7-19)

3 Yesus Olip Kamun Muglo igle amedimoglko, ana disaipelma keunde Yesusmoglmara undre dingwa, “Dinoro, taragli enge aunake plau dinambe? Ana eneunatnga enge diu sraglmere eran kamunoana kamkua ya makan dundinambe?”

4 Yesus di ikine endungwa, “Kanpoglsiyo. Yomba ta kakimbi ene dite di-naglmiwo. 5 Yomba merkinde na kanginamina undre yegl dinaglkwa, ‘Na Krais’ yegldindre, yomba merkinde bakaglte kon-bauna kinde mina auro yenaglkwa. 6 Anakunda mangigl ere mangre kaglka dimbi

‡ 23:34: Kumba wip i yegl: Kan kumba akiemara endi pangwa punduwomugl kau nangiye tonguma singwa i anayomba si-si ere erikwa. ✡ 23:39: Buk Song 118:26 * 24:2: Yesus ka olto kuri dungwa namba 5 igle pangwa.Kamo i Matyu 24:2 endpi 25:46 ongwa, ana kamunmakan dundinambuka engemomangigl erambuka enge taragl plaudinambere kamo dungwa.

Page 46: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 24:7 43 Matyu 24:31piraglkwa, te kunda eglke boraglkwa i kaboglo kiglmbi piraglkwa. Ba ene pir kun-dugl goglkriyo, taragl yeglmere plau di-nambuka, ba enge kande magl erekrukwa.7 Kantri ta yomba ende menda pi kantri takunda bogl tenaglkwa, ana king ta dumosugl moglkwa i endpi king ta dumomokunda bogl tenambuka. Te kindan pondyenan, ana imem bange bange unambuka.8 Taragl i prapra ambu gak kuramnediokuna kana nangino giu pirkwa yeglmerepanambuka.

9 “Ana enge igle ene kanesi, ana eresi teene sigoraglkwa pre tekoglo endinaglkwa.Na kangina ene mina pangwa ipre yombauglomugl koglkoglo pir kinde yei enetenaglkwa. 10 Enge igle yomba mere pirngidingwa kindekondo, ana deno kumbroye yene mina yombano ipi kunda ikineonguno mina yenaglkwa. 11 Ana propetkakimbi merkinde plaudi ana yombamerkinde bakaglte konbauna kinde minaauro yenaglkwa. 12 Yegl erimbi mambunokinde wu kande pi wai dinan, ana yombamere nomano tendre kanwakai yeingwamambuno i biyei dundinambuka. 13 Bayomba ta andigl giglendi moran enge idundinan, ana God ere-inambuka. 14 Anakingdom ka wakai i makan uglomuglkoglkoglo dipene endimbi, waidi enanana okuwo kamun makan dundinambukaengemo unambuka.

Taragl kinde kaima plau dinambuka(Mak 13:14-23; Luk 21:20-24)

15 “Ene kanimbi taragl kinde kaima plaudinambuka, te propet Daniel yegl dungwa,‘Taragl iwe God yungumo tandaglmepaikrumara suna andigl panambuka.’ ✡Yomba ta ka i kerambuka, i sraglpredungwa i ye pirpogl suwondo. 16 Enge igleyomba Judia kamun suna meglkwa ye tekeende makan muglo enaglkwa. 17 Ana yaglta yungumo indaule morambuka ba engeta yenan ende atne pi ye bona ganamoyungugl yongwa i ta ikrambuka. 18 Yaglta ye kongunmo ere wanmorambuka, ba yeende ikine pi gaglmo suna olto ikrambuka.19 Enge igle ambu gak dano meglkwa yate ambu gak am temeglkwa, ye yumbunpond inaglkwa. 20 Kamun kumbosi bi

erambuka engemo Sabat enge yenambuka,ba ene teke pikraglkwa pre kamange ereGod teiyo. 21 Enge igle yumbun pondkaima panambuka, i okuna imbo dumomakan kor mambuno ere wu enge ermemagl i ungwa. Yegl ta paikrumere ermepanambuka. Te okuwo yumbun kunoyegl aglketa paikrambuka. 22 Ba Godenge tau simbiglkidi ake i-sungunagleendekruma dagl, ana yomba prapra waubeglko, ba God yombama pinde yungwa yepre ere enge ake sungunagle endinambuka.23 Yomba tau di ene tenaglkwa, ‘Kaniyo,Krais moglkwa ya, mo ye moglkwa iro.’ Yekaima dimedi ene pirngi dikriyo. 24Mesaiakakimbi wagle ya te propet kakimbi wagleplau dindre ana ye diu ya kimagl kanekaneere ana God pinde yungwa yomba nomanosi du ende tenaglkwa. Ba ye pra kunoeran yegl eraglkwa. 25 Piryo taragl yeglokuwo plau dinambuka pre na ka i ene ditekondigra.

26 “Yeglpre, yomba di ene tenaglkwa,‘Kaniyo, ye makan waule kugl endikanpaikrumara suna moglkwa.’ Yegl dimbi,ene iro pikriyo, mo ye dinaglkwa, ‘Kaniyo,ye yungugl ya moglkwa,’ ene i ta pirngidikriyo. 27 Yomba Wam unambuka i ka-mun pogl dungwa mereyegl, ande umaraambuglange mundu si endpi ande beimaraenambuka. 28 Geglkwa nangino aglokrata yenambara, i kua kigla wu makaisinaglkwa.

Yomba Wam unambuka(Mak 13:24-27; Luk 21:25-28)

29 “Yumbun kanekane i dundinambukaenge, ana oglandi“ ‘ande akemim erambuka,te ba ambuglangemodekrambuka, te kugl-kurikamun mitna uro yange simbi,ana kamun mitna yombuglomoi prapra pinga dinambuka.’ ✡

30 “Enge igle Yomba Wam diumo kamunkuamoro endumara suna plau dinambuka.Anamakan koglkoglo yombaprapra piutnotaglasi kai ere kanimbi, ana Yomba Wamheven kamun kua kruwomina bolamugl yeyombuglomo ya ambuglangemo pond boglakiye unambuka. 31 Ana biukul be kande

✡ 24:15: Daniel 9:27; 11:31; 12:11 ✡ 24:29: Aisaia 13:10; 34:4

Page 47: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 24:32 44 Matyu 25:8dinan, ana ye angelomo di makan ikineikine ya mitna yoglmbo endinan, ye pindeyungwa yombamakan uglomugl koglkogloimakai sinaglkwa.

Ene endi kogla mambunomo i pirpoglsinaglkwa

(Mak 13:28-31; Luk 21:29-33)32 “Endi kogla mambunomo i beke

piryo, yongagle nuglo mogl ana munonumbun mogl poko ende yaundo wakaisungo ana ene ande akan panambukaenge magl orkwa pamiwodi pirkwa.33 Kuno yeglmere, ene taragl i praprakanaglkwa enge ene piraglkwa, engemagl orko Yomba Wam ende unaglediakekun ere yungu dra mina moglkwa.34 Na ka kaima ene diteinga, yomba ermemeglkwa i goglkrimbi, taragl i prapra plaudinambuka. 35 Kamun mitna ya makanokuwo wau borambrika. Ba na kannaprapra ta wau boglkrambuka.

Yomba ta ande enge ya ande kuiya ki-urikwa

(Mak 13:32-37; Luk 17:26-30; 17:34-36)36 “Yomba suwarata ande enge ya ande

kuiya pirkrikwa. Sragl i enge aunake plaudinambuka, i angelo heven suna meglkwa,mo Wam akiye pirkrukwa. Ba Nem suwaraprukwa. 37Noa engemo erimere yeglmere,yomba Wam unambuka enge kuno yegleraglkwa. 38Nigl sikrukwa enge igle yombaye nigl ne, kaiya mokna ne, ana yagl ambubogl ingo, ambai yagl te, yegl ere meglkwaenge i Noa sip mina ende suna ongwa.39Ana ye taragl yegl plau dinambedi pirkremeglko, nigl kande si wu prapra sikakeyendongwa. Ormere yeglmere, YombaWam unambuka enge kuno yegl plau di-nambuka. 40 Enge igle yagl suwo kaiyamokna mina suna kongun ere miur, anasuwarata inan, ta morambuka. 41 Ambusuwo bret garambugledi plawa akekun eur,ana suwarata inan, ta morambuka.

42 “Yeglpre ene kanpoglsi sugl molo,ene Yaglkandeno enge aunake unambukai pirkrikwa. 43 Ana i pirpogl siyo. Yungunemyagl ye kunogl gogl yomba unaglkwaenge i ta piran, ana ye enduwer ugl paikrekor-mogltre, ana kunogl gogl yomba takanwinge eran ye yungumo ta si anda boglende yungugl pikrambuka. 44 Yeglpre ene

engenge akekun ere moraglkwa. Sragl-pre, Yomba Wam unambedi ene pirkremoraglkwa enge ye unambuka.

Kongun yomba wakai ya kongun yombakinde

(Luk 12:42-46)45 “Kongun yomba ira nomane wakai

pango ana kongun pamere orme? Yaglmoi yombamo kande angaimo tongo kongunyomba tau sutno mogltre, ye kaiya mok-nano enge yenambere yumbusi tenam-buka. 46 Yombamo kande ende ikine wukongunmo yomba kanan ana ye kongunwakai eremoglkwa pre gun yenambuka.47 Na ka kaima ene diteinga, ye yombamokande eremogl kongunmoyomba i bonana,prapra sugl kan moglo dinambuka. 48 Baye kongun yomba kinde ta moran anayene yegl pirambuka, ‘Na yombana kandeende ikineukre enge oltowanmorambuka.’49 Ana ye kongun akiye erikwa yomba eresindre te wain gigle dungwa ne du erikwayomba bogl ye kaiya mokna ya nigl akiyeneingwa. 50 Kongun yomba i yombanokande aunake unambuka ande enge moande kuiya ta pirkre morambuka engeunambuka. 51 Yombamo kande eremoglkongun yomba i siderwagl baruwagl ere,ana kakimbi yomba meglmara endinan,igle ye kai ere singiye gikir erambuka.

25Yesus eremogl ambai 10 pre dibogl dungwa

1 “Enge igle heven kingdom i kunoyeglmere panambuka. Ana ambai 10 yeken-lamno indre ana yagl ambu kor boglinambuka unan tengigl yenamnedi endeeingwa. 2Ambai 5 ye pirpogl sikrikwa, ana5 pirpogl singwa. 3Ambai pirpogl sikrikwaye lamno ingwa, ba kerosin kawate ta koglikre eingwa. 4 Ba ambai pirpogl singwaye mingi mina kerosin ken-lamno pre koglkausi indre eingwa. 5 Ana ambu kor boglinambuka yaglmo ikra oglandi ukruko, am-bai wagle ye ugl guko sindre ana ugl dupaingwa.

6 “Ba enduwer suna yongo wiyau taungwa, ‘Ambu kor bogl inambuka yaglmoikra umiwo. Ene wu bange kaniyo!’

7 “Ana ambai 10 wagle ugl paimaraprapra andigl ye ken-lamno gaglkwa depa-mara ana wik ake mitna endingwa. 8 Ana

Page 48: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 25:9 45 Matyu 25:30

ambai pirpogl sikrikwa, yegl di ambai pir-pogl singwa ikra teingwa, ‘Ene kerosin tauno noriyo, no ken-lamno gongingwa.’

9 “Ba ambai pirpogl singwa ye di ikineendingwa, ‘No ya te ene bogl akiye tagaramga kuno erekrukwa. Yeglpre, eneendpi kerosin teingwa yomba meglmarapindre ana enene garaglkwa pre tau topoeriyo.’

10 “Ana ambai pirpogl sikrikwa yekerosin topo eramnedi ende eingo, anaambu kor bogl inambuka yagle ungwa. Anaambai 5 akekun ere meglkwa ikra, ye boglakiye yagl ambu bogl ingwa kaiya moknanemara ende suna eingo, ana yungu drayongugl getndungwa.

11 “Okuwo ambai 5 ikine undre men-dakra andigl mogl yegl dingwa, ‘Yaglkande! Yagl kande! Yungu dra yauro endenoro.’

12“Ba yedi ikine endungwa, ‘Na ka kaimaene diteinga, na ene ta pirpogl sikrika.’

13 “Yeglpre, sugl wakai molo. Sraglpre,ene ande enge ya ande kuiya i ta pirkrikwa.

Kongun yomba suwota moni indre kongunerimere ka di simboglkwa

(Luk 19:11-27)14 “Enge igle heven kingdom i kuno

yeglmere panambuka. Yagl ta yungumokindekondo ende konbo eglke ta enaglediere, ye kongunmo yomba agle dindreana ye yungumo ya bonamo i praprasugl moraglmedi ditongwa. 15 Ye kongunerimere mambunono i kandre, anasuwarandi moni tongwa. Ana ta K5,000*tongwa, te ta K2,000 tongwa, ana ta K1,000tendre okuwo ye ende konbo eglke taongwa. 16 Ana kongun yomba ta K5,000yungwa ikra oglandi pi ana kongunmo ereK5,000 koglo isuna endungwa. 17 Kunoyegl keunde, yagl ta K2,000 yungwa, yekongunmo ere K2,000 ikine ama isunaendungwa. 18 Ba kongun yomba ta K1,000yungwa ikra pindre, makan mina mauglpere ana ye yagl kande monimo tekeyongwa.

19 “Ana yagl kandeno enge olto wan-moglpi, ana okuwo ende ikine wukongunmo yomba ye moni teingra sraglerimda di kere kangwa. 20 Ana yagl ta

K5,000 yungwa ende okuna wu, ana K5,000ta ama yu te koglo ende dungwa, ‘Yaglkande, kano ene K5,000 natngra. Nakongunmo ere K5,000 koglo ama isunaendinga.’

21“Ana yagl kandemodi ikine endungwa,‘Kuno orkwa. Ene kongun yomba wakai,pamere etnga. Ene taragl kembra minasugl wakai motnga, ana na ene diendimbotaragl kande mina sugl moratnga. Eneende suna wu, ana na bogl gun yenatnga.’

22“Te kongunyombaK2,000 yungwa ikraama undre ana dungwa, ‘Yagl kande, eneK2,000 natngra. Kanno, na kongunmo ereK2,000 ikine ama isuna endinga yongwaya.’

23 “Yagl kandemo yegl di ikine en-dungwa, ‘Wakai etnga, ene ama kongunyomba wakai pamere etnga. Ene taraglkuri mina sugl wakai motnga, ana na enediendimbo taragl mere mina sugl morat-nga. Ene ende suna wu na bogl gun yenat-nga.’

24 “Ana kongun yomba ta K1,000 yungwaye undre ana dungwa, ‘Yagl kande, napirka ene yagl giglekui dinatngra. Enekaiya mokna ta ere yaglkitnara sindre anamokna mongo pere endimara uro makaisinatngra. 25Yeglpre na kundutn gogl, anana endpi ene moninen makan mina tekeyeinga. Kanno, ene moninen kuno ereyongwa ya.’

26 “Ba yombamo kande di ikine endetongwa, ‘Ene kongun yomba kinde,yombutn dokundre oglka etnga. Yeglpreene pitnga, na kaiya mokna ta ereyaglkrimara sindre, te mokna mongo naendekrimara uro makai singa. 27 Ana enena monina ipi benk yena dagl, ana na endeikine undre, nana monina ya te kuiya taakiye i-ikine endingo.

28 “ ‘Erme moni ye mina i-eglke endeana yagl ta K10,000 ake moglmara i to.29 Yeglmere yomba prapra taragl ta paitenambuka, taragl mere teimbo ana yemerkinde kaima paitenambuka, ba yombataragl ta paitekran, ana ye taragl kembra taye paitongwa i ye mina i-eglke endinaglka.30Ana kongun yomba kinde i piyasi menda

* 25:15: Mingi moni i kuiya pai ende mitna pi yomba suwara ta kongun ere endpi dundindre topomo ingwa i engretongwa.

Page 49: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 25:31 46 Matyu 26:7

mim bongond ormara suna endiyo, ye iglekai ere singiye gikir ere morambuka.’

Okuwo Yesus yomba bugla-sipsip ya memeyeglmere yumbu sinambuka

31 “Yomba Wam king kaima unambukaenge ana angelo prapra ye bogl akiyeunaglkwa, ye yene king boglmo minaheven ambuglange mina suna amedimorambuka. 32 Ana makan koglkogloyomba prapra ye gumamugl makaisinaglkwa. Ana ye yumbusi epigl suwoendinambuka, i bugla sugl yomba ye sipsipi-pere ende te meme i-pere ende erimereyegl. 33 Ye sipsip i ongo wokra ende anameme i ongo kondakra endinambuka.

34 “Ana King ye yomba ongo wokrameglkwa yegl ditenambuka, ‘Wiyo, naNinaene mina wakai ere tongwa pangwa. Anaundre kingdom inaglkwa, i Nina kamunmakan ere yongwa enge ene pre erekunoerekondo endungwa yongwa. 35 Sraglpre,na kindan gogl moglko ana ene kaiyamokna narikura. Na nigl gogl moglkoene nigl kogl narikura. Na yomba eglkemereyegl ta wingo ana ene na di yun-guno mina endingura. 36Na gaglsuna dokomoglko ana ene gaglsuna ende narikura.Na kinde sungo paimoglko ene na sutnameglkura, te kane yungu pai moglko anaene pi na kanigura.’

37 “Ana yomba du-yenemeglkwa yegl di-ikine ende tenaglkwa, ‘Yaglkande, no engeaunake ene kanumga kindan gotngo anano kaiya mokna tomune mo ene nigl goglmotngo ana no nigl tomnedi ne? 38 Engeaunake ene dumo eglke mereyegl nem taungo no ene kandre ana ene iyungugl en-dumunedi mo ene gaglsuna doko motngoana gaglsuna ende tomnedi ne? 39 Engeaunake ene kinde sungwa pango, mo kaneyungu paimotngo, ana no pi ene kan-munedi ne.’

40 “Ana king di ikine endinambuka, ‘Naka kaima ene ditenga, ene taragl ta naangrimawagle kiuglgiunde atnemeglkwa isuwarata eretengwa, i ene na ere narikwa.’

41 “Ana ongo kondakra meglkwa dite-nambuka, ‘Na moglmara ende eglke piyo,God ene taya enaglme ditongwa yomba.Ene endpi donga aimande depamara sunapiyo, i Satan ye angelomo bogl moraglkwapre ana akekun ere yeingwa. 42 Sraglpre,

na kindan goglka, ba ene kaiya moknaninaglka ta narekrikura, na nigl goglka ananigl ta kogl narekrikura. 43Na yomba eglketa wingo ene na iyungugl endekrikura, nagaglsuna pre doko moglko ene gaglsuna tanarekrikura. Na kinde sungwa painga enesutna moglkre, ana kane pai moglka engeene wu na kankrikura.’

44 “Ana ye di ikine ende tenaglkwa,‘Yaglkande, no aunake kamga ene kindangotnga, mo nigl gotnga, mo kinde sungwapai motnga mo, yomba eglke mereyeglunga mo, kungugl gagl manga, mo kaneyungu pai motngo, ana no ene akepleditekune do?’

45 “Ana ye di ikine ende tenambuka,‘Na ka kaima ene diteinga, ene na an-grima kiuglgiunde kangino paikrukwa taene akewakai ere tekrikura, i ene na erenarekrikwa.’

46 “Ana ye ende eglke pi giugl aimandegogl moraglmara enaglkwa, ba yombamambuno du-wakai erikwa ye endpi koraimande moraglkwa dumo enaglkwa.”

26Yomba kande wagle ka dikogl Yesus si

goramne dingwa(Mak 14:1-2; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53)

1 Enge igle Yesus taragl i prapra beketekondo ana ye yene disaipelma wagle di-tongwa, 2 “Ene pirkwa, ande enge suwomogl ende Pasova engemo moramga. AnaYombaWam indre kunda ikine tembi endi-prak mina sinaglkwa.”

3 Enge igle pris kande wagle ya te yombamina ende okuna eingwa, ye pris kandeangaimo mina makai singwa. Pris kandei kangiye Kaiapas we dingwa. 4 AnaYesus kane sindre sigoraglkwa pre anauglmange ere ka dikeglkwa. 5 Ba yedingwa, “Nono Pasova enge kande minayegl erekramga. Sraglpre, yomba ye non-gasi kunda eraglkwa.”

Betani kamun ambu ta kungo demineorkwa toindi Yesus bre mina kungo ere tongwa

(Mak 14:3-9; Jon 12:1-8)6 Yesus Betani kamun suna Saimon

yungumugl yungugl moglkwa, yaglmo iokuna nangiye kaglande sungwa. 7 Yesusbogl mina kaiya mokna ne moglko, ambuta kungo demine wakai orkwa, topo kande

Page 50: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 26:8 47 Matyu 26:30boglkwa mingi mina kausi moglko ake in-dre wu Yesus moglmara toindi bre minaendungwa.

8 Disaipelma wagle i kandre ye denokumbruko krapeglkwa, “Sraglpre kungodeminewakai orkwa i yoko toindi endume?9 Kungo demine wakai orkwa i yomba ten-dre kombuglo moni pond bogl yumuna,ana monimo i kiuglgiunde yomba tomgo.”

10 Ye ka dingwa i Yesus pirtre ana di-tongwa, “Ene sraglpre ambu i nangiye ka-si meglme? Ye taragl i wakai kaima na preere narkwa. 11Kiuglgiunde yomba ene boglakiye aimande moraglkwa. Ba na ene boglakiye aimande ta moglkraglka. 12 Ambuye kungo demine orkwa toindi na nang-ina mina endungwa. Ambu taragl orkwai na maugl mina panaglka pre akekunorkwa. 13Na ka kaima ene diteinga, makankoglkoglo kamambuno wakai i dipene en-dinaglkwa, ambu taragl orkwa i akiyeditembi yomba pir wanmoraglkwa.”

Judas Iskariot eremogl Yesus ikunda ikinetenagle dungwa

(Mak 14:10-11; Luk 22:3-6)14 Ana disaipelma 12 ye mina suwarata

kangiye Judas Iskariot, ye ende pris kandemeglmara pindre, 15 ana krapoglkwa,“Na Yesus i-pene ende teimbo, ene sraglnaraglme?” Ana pris kande wagle monisilva 30 kere ye tengwa.* 16 Enge igle Judasmambuno bogl enge wakai ta yenan Yesusi-pene ende pris kande wagle tenambukakonbauna dokungwa.

Yesus disaipelma bogl Pasova kaiya moknaneingwa

(Mak 14:12-21; Luk 22:7-14; 22:21-23; Jon13:21-30)

17 Bret yis paikrukwa ninaglkwa andeenge komnaiye ikramagl orko, ana disaipelwagle Yesus moglmara undre krapeglkwa,“Pasova kaiya mokna aglokra ere yeinaraglmedi pitne?”

18 Yesus di ikine endungwa, “Ene endesiti suna pi ana yagl ta igle morambukaye diteiyo, ‘Ka beke narikwa yagle yegldungwa, na engena ende magl ungwa.Nana disaipelna bogl ende ene yungunmina wu Pasova enge kande pre makai

sindre kaiya mokna ninamga.’ ” 19Ana dis-aipelmowagleYesus ditomere yegl ere, anaPasova kaiya mokna akekun ere yeingwa.

20 Kamun mim pango ana Yesus dis-aipelma 12 bogl kaiya mokna ninamnedibogl mina amedi meglkwa. 21Kaiya moknane meglko Yesus yegl dungwa, “Na kaimaene diteinga, ene mina suwarata na i-peneende kunda ikine tenambuka.”

22Ana disaipelma wagle munduno kindekaima orko, ana suwara suwarandi Yesuskrapogl teingwa, “Yaglkande, ene na prekaima mendigl dino?”

23Yesus yegl di ikine endungwa, “Yombasuwarata na bogl bret dis mina nigl simbainombuglka, ye na i-pene ende kunda ikinetenambuka. 24Yomba Wam gorambedi ka-mambuno pepaminamuno beglko pangwaye kaima gorambuka. Ba Yomba Wamyaglkumba ikine tongwa yomba i yum-bun kande inambuka, mam okuna kuglyeikruma daglma i wakai kaima orko.”

25 Judas, Yesus i-pene ende kunda ikinetenambuka yaglmo dungwa, “Kaima, bekenotnga, ene na pre mendigl dino?”

Ana Yesus ditongwa, “I enene yegldinga.”

Yesus disaipelma wagle bret ya waintongwa

(Mak 14:22-26; Luk 22:15-50; 1 Korin 11:23-25)

26 Ana ye kaiya mokna ne meglko Yesusbret ta indre, ana kamange ere God diwakaiyeite, ake bukondi disaipelmawagle tendredungwa, “Indre ana neiyo, i na nangina.”

27 Ana ye wain mingi suwarata indre,God diwakai yei ana disaipelma wagletendre ana dungwa, “Ene prapra neiyo.28 I na bormaina kontrak kor, i yombamerkinde tandaglmeno koko endinambeditoindi endinga. 29Na ene diteinga, na waini erme ta nekre wanmoglpi enge ta na enebogl akiye wain kor Nina heven kingdomomina suna ninaglka.”

30Enge igle ye giglange suwarata dindre,ende menda pi Olip Kamun Muglo eingwa.

Pita eremogl Yesus kankrikawe dinambuka(Mak 14:22-31; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38)

* 26:15: Moni mongo 30 i nono monino mina sirana yongwa i nono pirpogl sikunga. Moni i tau pond wu yongwaana yomba ta ba 5 mo 6 kongun ertre ana topo inambuka mere kuno. Matyu 27:9-10 kano.

Page 51: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 26:31 48 Matyu 26:5331Ana Yesus disaipelmawagle ditongwa,

“Erme enduwer i keunde ene prapra napre teke ende pindre ana na kondinaglkwa.Kamambuno pepa mina yegl dungwa:“ ‘God eremogl sipsip suglyomba sigoran, ana sipsipundupagl ere ende perepere enaglkwa.’ ✡32 Ba okuwo na andigl ukor pindre, anana okuna yei ende Galili kamun sunaenaglka.”

33 Pita di ikine endungwa, “Yumbun enemina unan tau kuinoko ene pre pirngidingwa i gugl sinan ene kondinaglkwa bana ene ta kondokraglka.”

34Yesus di ikine endungwa, “Na ka kaimaene diteinga, erme enduwer konduwaglekumugl wi sikran ene enge suwota na yekankrika we dinatnga.”

35 Ba Pita di ikine ende tongwa, “Naene kankrika we kaima ta dikraglka. Naene bogl akiye simbi gorambuglka.” Anadisaipelma wagle tau prapra ka suwara ikeunde dikondingwa.

Gesemani suna Yesus kamange orkwa(Mak 14:32-42; Luk 22:39-46)

36 Ana Yesus ye disaipelma wagle boglendpi dumo kangiye Gesemani we dimaraeingo ana ye ditongwa, “Ene igle amedimolo. Na ende koglo iro pi ana kamangeeraglka.” 37 Ana Pita ya Sebedi wam suwoauro yungo ye akiye eingwa. Ye munduwokinde kaima orko ana kinde pirtre. 38 Yedisaipelma suwota ditongwa, “Na kuiyanakinde kaima orko goraglka pai dungwa, eneigle mogltre ana na bogl akiye kor kanmolo.”

39 Ana ye kurita ende inde pi ye yeneyangemakanmina gumadra sikirte pai anakamange orkwa, “Na Nina i pra eragledipitn kade, geu mingi i na mina ikoruglendo. Ba na pirka mere i kondinatnga, enepitnga mere ero.”

40 Ana ye disaipelma suwota meglmaraende ikine undre ana ye kango ugl paimeglkwa, ana ye Pita ditongwa, “Sraglpreene ande kuiya suwarata, na bogl sugl kanmoglkrimo? 41 Ene kor-mogl ana bagl-nusimina suna yange dinamunedi pre kamange

eriyo. Spirit pra i eragledi prukwa, banangino oglka orkwa.”

42 Ye aglke kordagl ende ikine pi anakamange orkwa, “Na Nina, geu mingi ipra i-eglke endekratnga panan, i pra naninaglka, ene pitnere ero.”

43 Yesus aglke ikine wu kango ana yeongumutno ake yumbun dongo uglpaimeglkwa. 44 Ana aglke Yesus disaipelmawagle kondo endpi ana kamange komnaiyesuwo ere dungwa kamo ikra kordagl dungosuwota orkwa.

45Okuwo ye ende ikine disaipelmawaglemeglmara undre ana dungwa, “Ene uglkanane pai ana mogl pirmo? Kaniyo,enge magl orkwa. Yomba Wam i-peneende tekoglo tandaglme kinde erikwayaglkumba onguno mina yenaglkwa.46Andiglmbi nono ende omuno. Kaniyo, nayaglkumba ikine tenambuka yaglmo maglungwa ya!”

Yesus kane singwa(Mak 14:43-50; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12)

47 Yesus ka di moglko disaipelma 12ye mina suwarata Judas, ye ungwa. Anayomba merkinde ye bogl akiye dikumbaprak ya te kumba ake indre wingwa. Yepris kande wagle ya te yomba mina endeokuna eingwa yomba diendingo wingwa.48 Yaglkumba ikine tenambuka yomba yediu ta ere ombuno dinagle ditongwa, “Nayomba suwarata kungro-bare eraglka, iYesus, ene ye kane siyo.” 49 Judas du-yeneende Yesus moglmara pindre ana dungwa,“Enduwer wakai, Beke Notnga.” Ana yediwakai yei kungro-bare orkwa.

50 Ana Yesus di ikine endungwa,“Yeinombuglka, ene sragl ta eragledi preunga i oglandi ero.”†

Anayomba endewuYesus akegidi sikanesingwa. 51 Ana Yesus bogl akiye meglkwayomba i ye mina suwarata dikumba praktowo mina pangwa oglandi ake gundo in-dre ana pris kande nigl kongunmo yombata kina simbiglkidi endungwa.

52 Ba Yesus ye ditongwa, “Dikumba praktowo mina ende ikine endo. Yomba praprata dikumba prak ake gundo inaglkwa, yeyene dikumba prakmina goraglkwa. 53Ene

✡ 26:31: Sekaraia 13:7 † 26:50: Ka i, Grik kaminamemwu nongugl kaima pikrukwa. Ba yomba tau pirkwa Yesuskamo dungwa i yegl, “Yei nombuglka, ene sraglpre une?”

Page 52: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 26:54 49 Matyu 26:74i pirkitno, na Nina agle dimbo ye og-landi angelomo merkinde diendinan anakimbirnem epigl 12 imara ende ana wuna akeple dikraglmo? 54 Ba yegl er-imbo kande, kamambuno pepamina okunamuno beglko pangwa i mongo kaima sram-bre ere pai inambe? Taragl i prapra namina pai inambuka.”

55 Enge igle Yesus yomba merkindeditongwa, “Ene pirkwa na kunogl goglyomba ta moglmedi ene dikumba prak yate kumba yumbun dongwa ake indre nakane sinamnedi wimo? Na ande engeyomere yomere God holi yungumo minatogl sunakra amedi mogl ka beke teinga,ba ene ta na kane sikrikwa. 56 Ba taraglprapra plau dungwa i propet yegl erambedikamambuno pepa mina suna boglmerekaima plau dungwa.” Ana disaipelma wa-gle prapra ye kindekondo ana teke endeperepere eingwa.

Yesus ipi kaunsol meglmara eingwa(Mak 14:53-65; Luk 22:54-55; 22:63-71; Jon

18:13-14; 18:19-24)57Yomba okuna kana Yesus kane singwa

ikra, ye auro ipi pris kande Kaiapas,yungumo eingwa. Igle lo beke teingwayomba ya te ende okuna eingwa yombakande ye makaisi meglmara eingwa. 58 BaPita, Yesus omara mokomugl kurita eglkedagl pi, pris kande Kaiapas yungumotoglmo mina ende suna pindre, ana iglekimbirnem sugl meglmara akiye amedimogl, Yesus taragl ta ere tenaglkwa i kana-gledi pre moglkwa.

59 Pris kande wagle ya kaunsol prapraYesus ka ta di aglau erambuka i-pene endesigora pre dokingwa. 60 Ba ye aglaumota doko kan ikrikwa. Yeglpre yombamerkinde ende okuna undre ana Yesus prekakimbi ditengwa.

Ana okuna kaima yagl suwo endenongugl undre, 61 dimbrika, “Yagl i kayegl dungwa, ‘Na pra God holi yungumokande sigurndi ende, ana ande engesuwota yenan aglke kordagl kei ikineendinaglka.’ ”

62 Ana pris kande Kaiapas andigltre anayegl di Yesus tongwa, “Ka di ene nan-gin dangingwa i ta di ikine endinatngapaikrumo?” 63 Ba Yesus ka ta dikorerekrukwa.

Aglke pris kande Kaiapas, ye ditongwa,“God kor aimande moglkwa kangiye minana erme ene krapoglka. No dinoro, eneGodWamMesaia motno?”

64 Yesus di ikine ende tongwa, “Kaimadinga iwe. Ba na ene prapra diteinga,okuwo ene kanimbi Yomba Wam ye GodYombuglo Norkwa Nem ongo wokra amedimogltre ana heven kamun kua bolamuglunambuka.”

65 Ana pris kande Kaiapas ye gaglmosuna ake aglambugldi ana yegl dungwa,“Ye God kenaglmo sungwa, nono yombata kawaiye erambuka pir kondiyo. Eneerme pirkwa, ye God dikinde yei kenaglmosungwa. 66 Ene sragl wedi pirme?”

Ye di ikine endingwa, “Ye aglau orkwapre ana gorambuka.” 67Ana ye eursi Yesusgumadra mina ende eresingwa. Ana at-ndang ere singwa yomba ikra, 68 dingwa,“Mesaia, ene propet kaima motn kade di-pogl noro, ira ene sume?”

Pita eremogl Yesus kankrika we dungwa(Mak 14:66-72; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18;

18:25-27)69 Kaiapas yungumo mendakra togl

suna igle Pita amedi moglkwa, ana priskande nigl kongunmo ambai suwarata yemoglmara undre dungwa, “Ene ombuglYesus Galili nem bogl akiye miurkra.”

70 Ba yomba prapra meglmara Pita di-torwa ere yegl di ikine endungwa, “Enesraglwe dine? Na ye ta kankrika.”

71 Ana ye Kaiapas yungumo toglmodra mina kondo ende menda ongo, nigl-kongun ambai ta ye kandre ana yombameglkwa i ditongwa, “Yagl i Yesus Nasaretnem bogl akiye wanmiurkra.”

72 Ana Pita aglke ditorwa ere yegldungwa, “Na ka kaima yene dinga, yagl ina ta pirkan erekrika!”

73 Kurita mogltre okuwo yagl koglo indeta andigl moglkwa, ana ye ende Pitamoglmara undre yegl dungwa, “Kaima yemeglmara i ene ta motngra. Ka prapradi kondinara i enene nungun embriye di-poglkwa.”

74Ana Pita dungwa, “Na ka kaima yene digiglekui dinga. Na kakimbi dimbo, God prana erekinde ere narambuka. Na yaglmo i takankrika!”

Page 53: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 26:75 50 Matyu 27:19Dungo oglandi konduwagle kumugl wi

sungwa. 75Ana Yesus ka komnaiye dungwaikra Pita poglodi prukwa: “Erme enduweri konduwagle kumugl wi sikran, ana eneenge suwota na ye kankrika we dinatnga.”Ana ye ende menda pi munduwo kindekaima orko, kai ninga dungwa orkwa.

27Yesus auro ipi Pailat moglmara eingwa(Mak 15:1; Luk 23:1-2; Jon 18:28-32)

1 Tangina kinde kana pris kande wagleprapra ya te yomba mina mogl okuna end-ingwa Yesus sigoraglkwa pre ana ka digidingwa. 2 Ye baklain indre Yesus kanesiauro yendpi ana Rom gavman kande moglgumamugl endungwa, Pailat ye ongo minayeingwa.*

Judas yene kansi goglkwa(Aposel 1:18-19)

3 Judas eremogl Yesus i-pene ende kundaikine onguno mina yongwa yaglmo, yekango Yesus ka-tange tendre yumbunteingo, ye erekinde orkwa i pirtre nomaneyake tendre ana moni mongo 30 silvaikra yend ikine wu pris kande wagle yate ende okuna eingwa yomba tongwa.4 Judas dungwa, “Na tandaglme ere, yagldu-wakai aglau ta erekrukwa ene ongunomina yeingwa.”

Ana ye di ikine endingwa, “I no sragleramun? I enene mina pangwa.”

5 Judas ye moni silva mongo i piyasiGodholi yungumokande yungugl ende anaende menda pi yene kansi goglkwa.

6 Pris kande wagle ye moni silva ikragande indre ana dingwa, “Moni i topotendre yomba sigeglkwa. Ana God holiyungumo moni yongwa i bogl i-suwaraendekramga. Nono lono mane dungwa.”7 Okuwo ye ka i digidi pandigl ana yemoni ikra indre makan gala bekingwayomba ye makano topo erimbi ana yombayongugl gitno pene yenambuka. 8 Yeglpremakanmo i kangiye yegl yeingwa, ‘Bor-mai Makan’ erme ama kangiye yegl daglmeglkwa. 9 Ana propet Jeremaia okuna

ka ta dungwa kamo i paiyungwa, “Is-rael yomba okuna ye pre topomo di-pandiglmara, ye moni 30 silva ingwa.10 Ana ye moni ikra makan gala beke bekeorkwa yomba ye makanmo topo ere ingwa,i Yaglkande yegl ero dinarmere.”✡

Pailat krapogl Yesus tongwa(Mak 15:2-5; Luk 23:3-5; Jon 18:33-38)

11 Yesus eremogl Rom gavman kandePailatmoglmara gumamina andiglmoglkoana gavman krapogl tongwa, “Ene Judayomba ye kingno motno?”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Owo, ienene yegl dinga.”

12Ana pris kandewagle ya te ende okunaeingwa yomba ye kakimbi di nangiye dang-ingwa. Ba ye ka ta dikor erekrukwa. 13AnaPailat ditongwa, “Ene taragl yegl etne diana di nangin dangingwa i ene prapra tapirkitno?” 14 Ba Yesus ka dingwa i suwarakaima ta di ikine endekrukwa, ipre gavanaye kundugl pond kaima goglkwa.

Pailat eremogl Yesus endi-prak mina sigolodungwa

(Mak 15:6-15; Luk 23:13-25; Jon 18:38–19:16)15 Pasova kaiya mokna neingwa engemo

yongo Rom gavman ye mambunono tapangwa i kane paingwa yomba suwarandipoko ende-ende erikwa. I yombamerkindekrapogl yomba ta kangiye daglkwayombamo i keunde kane poko ende-endeerikwa. 16 Enge igle yagl ta kane paimoglkwa ana yomba prapra pirkondingwai kangiye, Yesus Barabas. 17Yeglpre yombamerkinde umakaisi meglko Pailat krapoglyomba tongwa, “Na yagl ira kane pokoendimbo ende ene meglmara unambedipirme? Yesus Barabas mo, Yesus yeKrais we dingwa ikra?” 18 Ye pirkan erekondingwa. Pris kande wagle mirmogltendre Yesus kanesi ye teingwa.

19 Ana Pailat kot pirkwa yungu yunguglkra bogl mina amedi moglko, embiye kayegl di ye mina endungwa, “Ene yombadu-yene i taragl kanekane ta ere tenatngapaikrukwa. Sraglpre, na erme enduwer

* 27:2: Pailat, Rom yagl ta moglkwa. Rom yomba diendingo ana ye Juda yomba mina gavana moglkwa. Juda yombayene Yesus sigoglkraglkwa pangwa. Rom yomba keunde yomba suwara ta pra gorambe dinaglkwa pangwa. Yeglpre,Juda yomba eremogl Yesus auro ipi Pailat moglmara eingwa. Jon 18:31 mina kano. ✡ 27:10: Sekaraia 11:12, 13;Jeremaia 32:6-9

Page 54: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 27:20 51 Matyu 27:43kumbumo ta kaninga pre kundugl pondgoglka.”

20 Ba pris kande wagle ya te ende okunaeingwa yomba ye yomba merkinde dinusindre Pailat ditembi kade ye Barabaskane yoko poko endinan ana Yesus ipi sig-oraglkwa pre dingwa.

21Ana Pailat yombamerkindemeglmarakrapogl tongwa, “Ene pirmbi na yombasuwo i ira kane yoko poko endimbo endeene meglmara unambe?” Ye di ikine end-ingwa, “Barabas.”

22 Pailat ye krapogl tongwa, “Yesus yeKrais we dingwa, i na sragl ere tenagle?”

Yomba prapra di ikine endingwa, “Yeendi-prak mina siyo.”

23 Ba Pailat krapoglkwa, “Ye sragl taraglere aglau orme?”

Ana ye mambuno bogl mangre kaglkadigo, nunguno embriye ende mitna imbokaima ongwa, “Ye endi-prak mina siyo!”

24 Ana Pailat i kangwa yomba ye yeneoglagldi kunda gua beglmbi, ye di akeduendinambuka mere mango ana ye nigltau indre yomba merkinde meglmara gu-manomugl ye ongo nigl kogl ana dungwa,“Yagl du-yene i gorambuka aglau i na minapaikrukwa. I ene konguno pangwa!”

25 Ana yomba prapra di ikine endingwa,“Ye gorambuka yumbunmo i yange nomina sinan ana nangro ye mina akiyepanambuka!”

26 Ana Pailat eremogl Barabas kanepangwa imenda ende ye tongwa, anaye dungo Yesus kumba wip singo anatekoglo ende kimbirnem endi-prak minasigoraglkwa pre tongwa.

Kimbirnem Yesus bakagl teingwa(Mak 15:16-20; Jon 19:2-3)

27 Ana Pailat kimbirmo nem Yesusyendpi gavman yungu kande Pretorim wedimara suna eingwa, ana eresi yeingwayomba ikra ye prapra wu suwara piye moglmara mogl winambo dingwa.28 Kimbirnem Yesus gaglmo gugl endeana gagl gogl mundu ta ende teingwa.29 Te kewan kangigle orkwa indre kingbitno gagl yeglmere beke indre ana ye bremina pandigl tengwa. Te kumba ta indre

ongo wokra pandigl teingwa. Ye prapragoglkono bondugl tendre ana bakaglte yegldingwa, “Aya, Juda yomba kingno.”† 30 Yeeursi Yesus tendre ana kumba ikra indrebre mina singwa. 31Ana ye bakagl teingwaikra dundungo ye gagl gogl ende teingwaikra gugl ende ana ye yene gaglmo sunaende ikine ende teingwa. Ana ye endi-prakmina sina pre auro yend menda eingwa.

Yesus endi-prak mina singwa(Mak 15:21-32; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27)

32 Ye prapra ende menda eingo, yagl taSairini kamun nem, kangiye Saimon wedingwa. Ye tengigl yendre ana kimbirnemYesus endimo-prak kake yenambedi akenusingwa. 33 Ana ye ende wu dumo takangiye Golgata we dimara wingwa. (Gol-gata i mambunomo yegl, bitno yombu-glo dumo.) 34 Kamunmo igle ye nigl geuorkwa indre wain bogl sikugl ende, Yesusninambedi teingwa. Ba ye dra simbai pirtreokuwo nekrukwa. 35 Ye eremogl Yesusendi-prakmina si pandigltre ana ye gaglmosuna yumbusi inamunedi pre satu singwa.36 Ana okuwo kimbirnem dumo igle amedimogl, ye suglmo kanmeglkwa. 37 Ye brewagle egli kra kot ereteingwa kamo ikra,yegl muno bogl endingo pangwa: I YESUS,JUDA YOMBA YE KINGNO. 38Ana enge iglekunogl gogl nembrika yagl suwo ama akiyeYesus bogl endi-prak mina singwa. Ana taye ongo wokra pango te ta ongo kondakrapangwa. 39 Yomba wu ikine ikine eingwai bitno piyasi Yesus bakagl tendre, 40 anadingwa, “Ene God holi yungumo sigurndiatne ende pandigl ana ande enge suwotamina aglke kordagl kei ikine endinatngra.Ene God Wam motn kade, enene ere-indreendi-prak mina kondo ende atne wo!”

41 Dimere yegl keunde ama pris kandewagle ya te lo beke teingwa yomba ya teende okuna eingwa yomba, Yesus bakagltendre yegl dingwa, 42 “Ye yomba tau ere-yungwaba ye yene ere-ikrambuka pangwa!Ye Israel yomba Kingno moglkrum kana!Ye kanwinge erimbi endi-prak mina kondoana erme ende atne unan nono prapra yepirngi dinamga. 43 Ye eremogl God pirngidindre yegl dungwa, ‘Na God Wam mole,’

† 27:29: Kimbirnem wagle, Yesus bakaglte tena pre ana king mereyegl ekin gagl bakagl tengwa. Enge i king wagleekin yegl gagl gagl erikwa. Gagl gogl ende, king bitno gagl pandigl ana king botno mina amedi mogltre, ye buglo taonguno mina ake meglkwa.

Page 55: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 27:44 52 Matyu 27:66dungwa, ana erme God akeple dinan nonokanamna.” 44 Ana kunogl gogl nembrikayaglmo suwo-akiye Yesus bogl endi-prakmina singo pambrika. Yaglmo suwo i amadimere kuno yegl di Yesus tembrika.

Yesus goglkwa(Mak 15:33-41; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30)

45 Ande kuiya 12 klok orko, makankoglkoglo mim waidi were kondungo paiendpi ande kuiya 3 klok orkwa. 46 Ana 3klok mina, Yesus kai kaglkane binan boglere yegl dungwa, “Eloi, Eloi, lama sabak-tani?” I mambuno yegl, “Na Godna, naGodna, sraglpre ene na kinde kondine?”✡

47 Yomba tau magl igle andigl meglkwaye ka dungwa i pirtre ye dingwa, “Ye Elaijapre agle dungwa.”

48 Ana ye meglmara suwarata erme ke-unde mukundi pi ana giyagin indre, waingeu orkwa kurita simbai indre, buglo mu-glo mina pandigl ana Yesus bindi ni-nambedi pre tongwa. 49 Ba yomba tau yegldingwa, “Kanwinge eriyo, Elaija wu ye ere-inambuka mo ere-ikrambuka, i nono suglmogl kanamna.”

50 Ana Yesus aglke kordagl kaglkanepond indre, munduwo iyenda endungo anaspiritmo endongo ye goglkwa.

51 Ana engemo igle keunde God holiyungu yungugl gagl alap kugl beglkwamitna imbo yei sunawom si-aragladiwu koglkoglo ongwa. Te makan pingadungo ana kombuglo sibladi wu koglkogloeingwa. 52 Kombuglo dra yomba geglkopandiglmara bukondi audungo ana Godyombamo holi merkinde okuna geglkwaye nangino bogl andigl ukor eingwa. 53 Yekombuglo dra yomba geglko pandiglmaramina ende menda wingo ana okuwo Yesusanduglko, ye prapra ende God dumomokande Jerusalem suna eingo ana yombamerkinde ye kanigwa.

54 Ana kimbirnem ende okuna ongwayagle ta ya te kimbirnem tau ye bogl akiyeYesus suglmo meglkwa ana imem ungo, tetaragl tau prapra orkwa i kandre ana yekundugl gogl dingwa, “Kaima yene, ye GodWammoglkwa!”

55 Igle ambu merkinde Galili ye Yesusomara mokomugl pindre ana Yesus taragl

doknan ye akepledi tenamnedi wingwa.Ana ye kurita eglke daglmogl kanmeglkwa.56 Ye meglmara suna i Makdala kamunmam Maria ya te Jems ya Josep manoMaria, te ta Sebedi wam suwo mano.

Yesus nangiye kombuglo dra mina yengwa(Mak 15:42-47; Luk 23:50-55; Jon 19:38-42)

57 Kamun pokndungo, yagl ta di mingemere paitongwa Arimatia kamun nem,ye ungwa. Ye kangiye Josep, ana yeokuna ama Yesus disaipelma ta moglkwa.58 Ye Pailat moglmara pindre ana Yesusnangiye pre krapoglko ana Pailat prawedinangiye Josep teiyo dungwa. 59 YeglpreJosep nangiye indre ana gagl alap kor tawere tongwa. 60 Ana Josep eremogl Yesusnangiye ipi ye yene kombuglo dra yombageglko pandiglmara kor ta waugl yomarasunakra yongwa. Ana ye kombuglo kandeta egla pagl ipi maugl dra si pere dungwa.61Maria Makdala kamun mam ya te Mariata ye igle tau eglke dagl amedi mogl kankombuglo dra ende miurka.

Kimbirnem Yesus pandiglmara suglmeglkwa

62 Sabat pre akekun eraglkwa engemo‡i magl ungo ana pris kande wagle yaParisi wagle Pailat moglmara pindre, 63anayegl dingwa, “Yagl kande, no ka ta pirmounga. Ye kakimbi dungwa yagle, ye kor-moglkwa enge yegl dungwa, ‘Na ande engesuwota yenan aglke andigl ukor enaglka.’64 Yeglpre ene dimin ye pandiglmara prasugl wakai mogl-embi, ande enge su-wota erano. Aglau eran yene disaipelmawagle wu ye nangiye kunogl indre anayomba kakimbi ditenaglkwa. Ye andiglukor omiwo dimbi ana okuwo kakimbi di-naglkwa i wu kande kaima pi ana komunodungwa i engrambuka.”

65 Ana Pailat ye ditongwa, “Kimbirnemtau imbi, ye pindre ana kombuglo drapandiglmara ene pirmere ere sugl wakaiyene molondo.” 66 Ana ye pindrepandiglmara kombuglo dra mina bolamuglye diu ta ere pandigl ana kimbirnemdiendingo kombuglo dra sugl meglkwa.

✡ 27:46: Buk Song 22:1 ‡ 27:62: Enge i Sabat enge.

Page 56: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Matyu 28:1 53 Matyu 28:2028

Yesus andigl ukor ongwa(Mak 16:1-10; Luk 24:1-10; Jon 20:1-18)

1 Sabat dundungo, Sande tangina kindekana, Maria Makdala kamun mam ya teMaria ta ye Yesus kombuglo dra minapandiglmara kanambugledi embrika.

2 Ana oglandi imem giglendi ungo anaYaglkande angelomo heven kondo endeatne wu, kombuglo dra mina kombu-glo sigetdi pandiglkwa i berandi ikoruglende ana bolamugl amedi moglkwa. 3 Yegumadra kamun potndumere yegl am-buglange sungwa. Te gaglmo suna olto ka-mun kua mere kruwo mundu orkwa. 4Anakimbirnem sugl meglkwa yomba ye kun-duglmo gogl ye onguno katno pur-dungoana ye yangesi yomba geglkwa mereyeglere paingwa.

5 Ba angelo ambu suwo i ditongwa, “Enekundugl goglkriro. Na kaninga ene Yesuspre doko umbrika, ye endi-prak mina sin-gura. 6 Ye yawagle ta pai moglkrukwa.Yene okuna dumere kra kaima orkwa. Yeandigl ukor ongwa. Enewu ye pandiglmaradumo kaniro. 7 Erme ene oglandi pi anaye disaipelma wagle diteiro: ‘Ye goglkura,erme andigl ende ukor ongwa. Ana ermeye ene pre okuna yeite ende Galili kamunongwa. Igle ene ye kanaglkwa.’ Na ka ermeene diteinga.”

8 Yeglpre ambu suwo oglandi kombu-glo dra pandiglmara kindekondo, kunduglgogltre, te ama ye gun pond kaima yeiana yene disaipelmawagle ditenambugledimukundi embrika. 9 Ana Yesus oglandiye bogl tengigl yengo ana dungwa, “No-mano pokndi ene mina panano.” Ana yemoglmara ambumo suwowu kagle akindreana yangemangidi goglkunobondugl dem-biye karaugl ere tembrika. 10 Ana Yesus,ambu suwo ditongwa, “Kundugl goglkriro.Ene pindre na angrima wagle ditembir yeende Galili kamun pindre ana igle ye nakanaglkwa.”

Kimbirnem ka boglo kiglkwa11 Ambu suwo konbauna endpi miurko

ana kimbirnem tau kombuglo dra suglmeglkwa ende ikine siti pindre ana taraglprapra okuna kana plau dungwa ikra priskande wagle diteingwa. 12 Ana pris wagleya te ende okuna eingwa yomba ye wu

suwara pindre ana ye ta eraglmere ka tadikogl pandigl, ye moni pond gagl gre kim-birnem tendre, 13 ye diteingwa, “Ene yegldinaglkwa, ‘No enduwer ugl dupaimoungoyene disaipelma wagle enduwer undre anaye nangiye kunogl yendeingwa.’ 14 Anagavana ye ka i ta piran, no ye bogl ka didemmunduwo siyau dumuno ene yumbunta ikraglkwa.” 15 Yeglpre kimbirnem moniindre ana ye yegl eriyo ditemere erikwa.Ana ka boglo i Juda yombamina suna waidipi kuno orko, erme i ama di meglkwa.

Yesus yene disaipelma wagle meglmaraplau dindre kongun ditongwa

(Mak 16:14-18; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23)16 Ana disaipelma wagle 11 ende Galili

kamun muglo suna eingwa. Igle Yesusokuna piyo dumara pre ye eingwa. 17 YeYesus kandre, goglkuno bondugl mangidi,dembiye karaugl ere teingwa. Ba tauye nomano suwo yeingwa. 18 Ana Yesusye meglmara magl undre ditongwa, “Godyombuglomo heven suna ya makandle iprapra na nare kondungwa. 19 Yeglpreene ende makan koglkoglo pi ana erimbiyomba prapra na disaipelna eraglkwa. AnaNem yaWam te Holi Spirit ye kangiyeminabaptais ere teiyo. 20 Na taragl prapra enedite kondingra, i ene beke tembi yombapir pinande eraglkwa. Ana kaima yene, naene bogl akiye engenge mogl-eimbo enge idundinambuka.”

Page 57: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 1:1 54 Mak 1:13

MAKKamambuno wakai Mak munoboglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaMak kamo boglo i yegl Yesus Krais ye

God Wam moglkwa ipre kamo dungwa.Makpepamo iminanonokere kamgaYesusyombuglomo pond pango kongun orkwa.Ye kangiye kande pangwa pre yomba ka-mambunowakai beke tendre te spirit kindesimenda ende te tandaglmeno koko endetendre orkwa.

Yesus yene yegl dungwa. “Na YombaWam moglka.” Ye ungwa i yene kormoglkwa nono noro ana yomba prapratoposi ikine endinambuka.

Mak Kamambuno Wakai muno boglkwai Yesus kongun ormere i ka boglo kuglkwa,ba ye ka yomba beke tongwa i boglowakane ta kuglkrukwa.

Mak komnaiye ka boglo kuglkwa i JonBaptais eremogl Yesus baptais ere tomerei kamo dindre te Satan eremogl Yesus baglnusungwa i kamo dungwa. Ana okuwoyomba yumbun kanekane ingwa i Yesusmitno gogl tendre ana ka beke tongwa.Ba disaipelmawagle Yesus taragl kanekaneorkwa i mambunomo ta pirpogl sikrikwa,ba kuri-kurindi ta pirkan erikwa. Anayomba tau Yesus kundamo ikine ertre,yumbun merkinde teingwa. Dundumara iMak ka boglo kuglkwa i ana Yesus gogltreandigl ukor ongwa ipre kamo dungwa.

Jon Baptais kamambuno dungwa(Matyu 3:1-12; Luk 3:1-9, 15-17; Jon 1:19-28)

1God Wam Yesus Krais pre, kamambunowakai i mambuno boglkwa.*

2 Propet Aisaia ka muno yegl boglkwa:“God dungwa, Na kannakep yomba diendimboene okuna yeite, enekonbaunan akekun eretenambuka.”✡3 “Makan waule sunayomba ta wiyau endungwa,‘Yaglkande pre konbaunamo

akekun eriyo. Ye unambukapre konbo si-ake du endiyo.’ ”✡4Ana yeglpre, Jon Baptaismakanwaule un-ongugl pi ye yomba dipene ende tongwa,“Ene nomano yake tendre baptais er-imbi, God ene tandaglmeno koko endetenambuka.” 5 Ana Judia kamun yombamundu-yene yeingo te Jerusalem dumokande yomba prapra Jon kamo piramnedikikesi ende moglmara pindre, ye yenetandaglmeno dipeglko ana ye Jodan Nigleyomba baptais eretongwa. 6 Jon bugla-kamel yungo mina gaglsuna erikwa i ende-ende orkwa. Te bugla-kau nangiye ku-magl ta dane mina suna engenge de wan-moglkwa. Te kaiya moknamo i mongondoya te brume are nuglo ne-ne orkwa.† 7 Yeka yegl dipene ende yomba tongwa, “Baokuwo yomba ta unambuka i yombuglomopaimitna ende na yombura i engrukwa. Nayagl wakai ta moglmbo kade goinge ere yekagle towomina kan-tonguma pangwa i nata pirka sinaglka kuno erekrukwa. 8Na niglmina ene baptais ereteinga, ba ye ene HoliSpirit mina baptais eretenambuka.”

Jon eremogl Yesus baptais eretongwa(Matyu 3:13-17; Luk 3:21-22)

9 Ana enge igle Yesus Nasaret kamunGalili dumo kindekondo ende ungo anaJon eremogl Jodan Nigle suna ye bap-tais eretongwa. 10 Ana Yesus oglandinigle kondo ende menda undre, ye kangoheven audungo ana Holi Spirit kua yumuglmereyegl ende atne ye moglmara ungwa.11Ana heven imbo ka ta yegl dungwa, “Enena Wana, na ene wakai kandre nomanawakai ene teinga.”

Yesus moglmara Satan bagl nusungwa(Matyu 4:1-11; Luk 4:1-13)

12 Ana oglandi Holi Spirit diendungoYesus ende dumo waule suna ongwa. 13 Yeigle wanmoglko ande enge 40 orkwa. Sa-tan wu bagl nusinagledi ka kra merkindepoglkwa. Ye dua-kambu ya agl-bugla arebogl meglko ana angelo wu Yesus akepledingwa.

* 1:1: Yesus plau dungwa enge, ye God kamo wakai di yomba tongwa. Ka wakai iwe, God taragl wakai ere yombatenagle dungwa kamo. Mak 1:15 mina kano. ✡ 1:2: Malakai 3:1 ✡ 1:3: Aisaia 40:3 † 1:6: Ka Matyu 3:4mina pangwa i kano.

Page 58: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 1:14 55 Mak 1:35Yesus Galili kamun kongun mambuno

boglkwa(Matyu 4:12-17; Luk 4:14-15)

14 Jon sikane yungu suna endigo, okuwoYesus Galili kamun suna pi ana God kamowakai dipene endungwa. 15 Ye dungwa,“Enge kaima plau dungo ana God king-domo ene mina mangigl ungwa, ene no-mano yakete kamambuno wakai pirngidiyo!”

Yesus eremogl fis singwa yomba 4 kom-naiye diyungwa

(Matyu 4:18-22; Luk 5:1-11)16 Yesus ende Galili Niglmong bina pin-

dre, ye kango Saimon ya angigle Andrubogl fis gagl piyasi niglmong atne endemi-urka. Sraglpre, ye fis ere simbrika yaglmo.17 Yesus yegl ditongwa, “Ene na mokon-amugl wiro, na beke teimbo ene yombaere-inambrika.” 18 Ana ye oglandi fis eresimbrika gatno kindekondo ana omara em-brika.

19Ye kurita ende inda pindre kango, anaSebedi wam Jems angigle Jon bogl, botnomina suna mogltre ye fis ere simbrikagatno simbogl akekun ere miurka. 20 Anaye kandre tambre kana agle dungo, yaglsuwo neno Sebedi ya kongun di imbrikoerikwa yomba bot mina suna akiye meglkokondo pandigl ana ye Yesus omara moko-mugl ende embrika.

Spirit kinde yagl ta mina moglko Yesussimenda endungwa

(Luk 4:31-37)21Ye ende Kaperneam kamun eingo ana

Sabat enge yongwa, Yesus ende makaiyungu yungugl pindre ana mambuno boglka beke tongwa. 22Yomba ka beke tongwa ipirtre sipuglo dingwa. Sraglpre, ye lo beketeingwa yomba dimere yegl manga. Yeyomba ta yombuglo gigledi kande pangwamereyegl ta ka wakegagl ditongwa. 23 Engeigle ye makaino yungu mina yagl ta spiritkindemoglkwa yunguglmogl ana kaglkanebinan bogl yungwa. 24 “Yesus Nasaret nem,ene sragl taragl ere noragledi une? Ene no

erekinde ere nora pre un kana? Na enepirpogl siga. Ene God Holi Yombamo!”

25 Yesus ka giglendi di spirit kindetongwa, “Ene dran simundo ana yagl iminakindekondo ende menda wo!” 26 Spiritkinde yombuglo ere yagl i ake pur-dindreana kaglkane kande ta dindre yemina endemenda ungwa.

27 Yomba kindaginde yene sipuglodikundugl dindre ye yene krapogl dipirkwa,“I sragl taragl? I ka kor ta beke dungwa.Yagl i yombuglo gigledi kande pangwa ipreka dungo spirit kinde dumere pir kamo sikasingwa.” 28 Ye kamo boglo i tambre kanawaidi Galili dumo mundu kuno orkwa.

Pita ambu imakiye kinde sungwa Yesuserewakai ere tongwa

(Matyu 8:14-15; Luk 4:38-39)29 Ye makai yungu kondo ende menda

wingo, ye Jems ya Jon bogl akiye duyene endpi Saimon ya Andru yunguno-mugl eingwa. 30 Saimon ambu imakiyekinde si nangiye ninga dungo bogl minaugl pai moglkwa. Ana Yesus ende yunguglongo, ye tambre kana ambu kinde sungwaipre diteingwa. 31 Ana Yesus ambumo pa-mara pi ye ongo ake ana ake bonduglkwa.Ambu nangiye ninga dungwa i dundungoana ye mambuno bogl kaiya mokna yombapre akekun ere tongwa.

Yomba kinde singwa Yesus erewakai orkwa(Matyu 8:16-17; Luk 4:40-41)

32 Ande bei kamun pokndungo, yombakinde singwa prapra ya spirit kinde boglmeglkwa yomba auro yu Yesus moglmarawingwa. 33 Taun yomba mundu wu yungudramugl makai singwa. 34 Ana ye yombakinde imbo kanekane sungwa erewakai eretendre, spirit kinde merkinde simenda en-dungwa. Ba ye spirit kinde ka ta di di-naglmedi pre, angai tekrukwa. Sraglpre yeYesus pirkan erikwa.‡

Yesus Galili kamun kamambuno dungwa(Luk 4:42-44)

35 Kamun kor tange akemim ere pango,Yesus andigl yungu i kondo ende menda

‡ 1:34: Yesus God wammoglkwa ana ye, God yombama ikine endinambuka pre pinde i-pere endungwa. Grik yombakanno mina ye Krais we dingwa. Te Hibru yomba kanno Mesaia we dingwa. Ka Mak 1:1 mina pangwa i kano. Judayomba yegl pirkwa. Yagl i God diendinan, unambuka ana ye king mereyegl undre ana Rom yomba si endinan anaIsrael yomba wakai moraglmedi pirkwa. Ba Yesus kongun yegl era pre ukrukwa, yeglpre ye ira moglkwa i spirit kindewagle dipene endimbi ana yomba pir dinaglmedi prukwa.

Page 59: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 1:36 56 Mak 2:12pi ana dumo wau yomara igle ye kamangeorkwa. 36 Saimon ya angiglma tau ye akiyewan eingwa, Yesus pre ende menda pidokingwa. 37 Ye kan indre yegl diteingwa,“Yomba prapra ene pre dokingwa!”

38 Ba Yesus di ikine endungwa, “Nonokamun tau yungu epigl mangigl yomarai endeinamga. Yungu ombuno igle om-bugl na kamambuno dipene ende tenaglka.Na taragl ipre winga.” 39 Yeglpre yeGalili kamun prapra wan wu ikine ikinepi, makai yungu yei-omara prapra kamam-buno dipene ende te spirit simenda en-dungwa.

Yagl ta kaglande sungwa Yesus ake wingedungwa

(Matyu 8:1-4; Luk 5:12-16)40 Yagl ta kaglande sungwa, Yesus

moglmara undre goglko bondugl anaakeple dinarambedi pre anduwa yeidungwa, “Ene na erewakai ere naraglendipitn kade, ene erewakai ere naro.”§

41Ana Yesus miriye kinde gogl ana ongoduglosi yaglmo akindre dungwa, “Na pirka,ene kinden pra wakai erambiwo.” 42 Ermekeme kaglande sungwa ikra dundungo anaye nangiye winge dungwa.

43 Yesus ka giglendi kaima ditendre anatambre-yene diendungwa. 44 Ana Yesus yeditongwa, “Ene yomba suwarata ditekrat-nga, ba ene du ende pris moglmara pindreana nangin ombuno dimin. Ye ene kanan,yomba prapra ene kaglande singa wingedungwa i kanaglkwa, Moses dumere ereana ofa garatnga.” 45 Ba yaglmo endepindre boglo kuglko ana kamo andemagle-wai dungwa. Yegl orko Yesus taun praprasuna enambuka mere mango ye pi kamunbina dangine yomba moglkrimara wan-moglkwa. Ana igle yomba koglkoglo kikesiye moglmara wu meglkwa.

2Yagl ta ongo kagle mau sungwa Yesus ere-

wakai orkwa(Matyu 9:1-8; Luk 5:17-26)

1 Ande enge tau endongo okuwo, Yesusaglke ende ikine Kaperneam kamunongwa. Ye ende yungugl ongwa i anaka wai dungo yomba pirkwa.* 2 Yeglpre,yomba merkinde wu igle makai singo amayungugl angai sitndungo te mendakrayungu dramugl pra meglko ana Yesuskamambuno dipene ende tongwa. 3 Enge iyomba tau wingo ana yagl 4 eremogl, yaglta ongo kagle mau sungwa bagl yombugliyu Yesus moglmara wingwa. 4Ana yombamerkinde kau-kau eriko, ye kinde sungwayagle iyu Yesus moglmara enaglkwa meremango, ye Yesus moglmara yungu tembe iindaun terke ende kenge gundo endingwaaudi yongo,† ana yagle gagle mina paimoglko ende atne endingwa. 5 Ye pirngidingwa Yesus kandre, ye ongo kagle mausungwa yagle ditongwa, “Wana yagle, enetandaglmen prapra koko endiga.”

6 Enge igle, lo beke teingwa yomba tauigle amedi meglkwa, yene nomano wagleyegl pirkwa, 7 “Sraglpre yagl i ka yegldume? Ye God kenaglmo sungwa! Yombatandaglme ta koko endekraglkwa, ba Godsuwara koko endinambuka.”

8 Yomba nomano mina poglodi pirkwai Yesus oglandi kandre ana ye ditongwa,“Sraglpre ene taragl i poglodi pirme?9 Sragl ka undungwa ditenagle, ‘Enetandaglmen i prapra dundume dinaglo’ mo‘Andigl kungutn indre, ana konbo ende po’dinaglka i undume? 10 Ba i ene kanaglkwa.Yomba Wam ye yombuglo kande pangwapre, makandle tandaglmeno prapra kokoende tenambuka.” Ana ye ongo kaglemau sungwa yagle ditongwa, 11 “Na enediteinga, ene andigl kungutn indre endeyungun po.” 12 Ana ye andigl kunguglmoindre ana yomba prapra ongumutno-mugl konbo endongwa. Ye prapra i kansipuglo kinde di ana ye God dembiye sindredingwa, “Nono okuna taragl yeglmere takankunga!”

Yesus eremogl Levai agle dungwa(Matyu 9:9-13; Luk 5:27-32)

§ 1:40: Ka Matyu 8:2 mina pangwa i kano. * 2:1: Yungu i ira yungumo, nono pirpogl sikunga. Ba Yesus endeKaperneam kamun ungwa enge ana ye yungumo i mina mogl mogl orkwa mere pangwa. Yomba tau Pita ya Andruyunguno wedi pirkwa. Mak 1:29 mina kano. † 2:4: Juda yomba yunguno keingwa i bokis mereyegl ana tembe krapaglkane yongwa. Yungu yeglmere i yomba egli bogl kugl yei ende kuglo pipi erikwa.

Page 60: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 2:13 57 Mak 3:313 Yesus aglke kordagl ende ikine Galili

Niglmong bina ongwa. Ana yombamerkinde ye moglmara wingo ana ye Godkamo beke tongwa. 14 Ana ye konbo endepindre kangwa, Levai,‡ ye Alfias wam yenetakis yumara yunguyungugl amedimoglkoana Yesus ditongwa, “Na mokonamuglwo.” Ana Levai andigl ye omara mokomuglendongwa.

15 Okuwo pokndungo Yesus ye takis in-gwa yomba ya te tandaglme erikwa yomba,ye disaipelma bogl wu suwara pi Levaiyungumugl kaiya mokna neingwa. Yegl-pre yomba merkinde ye omara moko-mugl eingwa. 16 Lo beke teingwa yombatau ye Parisi wagle bogl kaningo Yesustandaglme erikwa yomba ya takis ingwayomba bogl mogl kaiya mokna akiye ne-ingwa. Ana Parisi wagle krapogl Yesus di-saipelmo wagle teingwa, “Sraglpre ye takisingwa yomba ya tandaglme erikwa yombabogl akiye kaiya mokna neme?”§

17 Yesus ka dingwa i pirtre ana di ikineende tongwa, “Yomba kinde sikrukwa yedokta moglmara ta pikrikwa, ba kindesungwa yomba i keunde eingwa. Na yombadu-yene aglendi inagledi pre ta ukrika. Bana tandaglme yomba pre winga.”

Yesus kaiya moknamawagl erikwa pre kra-pogl teingwa

(Matyu 9:14-17; Luk 5:33-39)18 Jon disaipelmo ya Parisi wagle kaiya

moknamawaglmeglkwa. Yomba tau undreana krapogl Yesus teingwa, “Sragl mam-buno pango Jon disaipelmo wagle ya Parisinangro kaiya mokna mawagl erikwa. Baene disaipelnen mawagl erekrikwa?”

19 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“Ambu inambuka yagle ye digaglkowingwa yomba bogl akiye mogl panankade, ye sraglpre kaiya mokna mawagleraglme? Taman. Ye bogl akiye meglkwapre ye yegl ta erekraglkwa. 20 Ba enge tayenambuka enge, ambu inambuka yaglmoye mina ikorugl endimbi, ana enge igle yekaiya mokna mawagl moraglkwa.

21 “Yomba ta gagl alap kor kembra tabagladi indre, gagl suna kande goglo mina

simborambuka. Ye yegl eran, gagl kor sim-boglkwa i yombuglo ere gagl goglo si arg-landi wu kande kaima enambuka. 22 Anayomba ta wain kor toindi meme nangiyegagl goglomina ta suna endekrambuka. Yeyegl eran ana wain nuglo meme nangiyesibagla dinan ana wain ya meme nangiyeakiye kinde erambrika. Yeglpre, ye wainkor toindi meme nangiye kor mina atneendinambuka.”**

Sabat pre krapeglkwa(Matyu 12:1-8; Luk 6:1-5)

23 Yesus Sabat enge ta wit yaglkwamoglmara ende suna ongwa. Ana ye di-saipelma wagle omara akiye pindre, yemambuno bogl wit mongo tau ake dit-ndi ingwa. 24 Yegl eriko, Parisi wagleYesus diteingwa, “Pro, Sabat enge nonolono mane dumara ene disaipelnen sragl-pre yegl erime?”††

25 Yesus di Parisi wagle tongwa, “Okunaimbo Devit yombamo bogl kindan gogltreana ye taragl ninaglkwa tamanga enge, yetaragl ta erikwa ikra ene kere pirkrimo?26 Abiatar pris kande moglkwa enge, Deviteremogl God yungumo mina yungugl pin-dre ana bret God pre yei teingwa i nendreana tau yombamo akiye waningwa tongwa.Ba bret i we pris wagle keunde ninaglkwapre lo pangwa.”

27 Ana Yesus ditongwa, “Sabat yombaakeple dinambuka pre God ere yongwa.Yomba Sabat akeple dinambuka pre ta ereyeikrukwa. 28 Yeglpre Yomba Wam yeSabat i nemyagl moglkwa.”

3Yagl ta ongomau sungwa Sabat enge Yesus

akewakai ere tongwa(Matyu 12:9-14; Luk 6:6-11)

1 Enge ta Yesus ende ikine makai yunguyungugl ongwa, ana igle yagl ta ongo koglomau sungwa moglkwa. 2 Yomba tau Yesusaglau ta eran kandre ka-tange tenamnedidokingwa. Yeglpre ye kinde sungwa i Sabatenge erewakai erambomo di mangigl yenesugl kan meglkwa. 3 Ana Yesus yagl ongomau sungwa ikra ditongwa, “Yombapraprameglmara gumanomugl igle andiglo.”

‡ 2:14: Levai iwe, Matyu kangiye ta pangwa. Ana Matyu 9:9 mina kano. § 2:16: Ka ta Matyu 9:11 mina pangwa ikano. ** 2:22: Ka ta Matyu 9:17 mina pangwa i kano. †† 2:24: Ka ta Matyu 12:2 mina pangwa i kano.

Page 61: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 3:4 58 Mak 3:294 Ana Yesus yegl ditongwa, “Sabat enge

i lo mina mambuno wakai boramuno momambuno kinde boramune? Mo nonoyomba ereyumun wakai moraglmo moyomba sigoramne?” Ba yomba ye ka tadikor erekrikwa.

5 Ana ye dem kumbrusire kan winam-bodi ye kangwa, ba enge i keunde Yesus yemitno gogl prukwa, i ye nomano giglekuidungo aglau erikwa pre. Ana ye yagl ongomau sungwa ikra ditongwa, “Ene ongunduglo suwo.” Ye ongo duglo sungo anaongo wakai orkwa. 6 Ana Parisi wagleoglandi andigl endpi Herot yombamo boglakiye makaisi mogl ana ye ka-tange Yesussigoramnedi pre ka dikeglkwa.*

Yomba merkinde kaima niglmong binamakai singwa

(Luk 6:17-19)7 Ana Yesus disaipelma wagle bogl ka-

mun i kindekondo, Galili Niglmong binaeingwa. Ana Galili yomba merkinde kaimaye omara mokomugl eingwa. 8Yesus taraglprapra orkwa i ye pirtre ana Judia ya teJerusalem dumo kande ya Idumea te Jo-dan Nigle koglo imbo, makan yongwa iprapra ya Taia te Saidon suna akiye anayomba merkinde ye moglmara wingwa.9 Yomba merkinde meglkwa pre ana Yesusdisaipelma wagle bot ta ye pre akekun ereyei tenaglmedi ditongwa, i yomba na bresidakagl dinaglmedi dungwa. 10 Ye okunakana yomba merkinde kindeno erewakaiere tongwa pre. Ana kinde imbo kanekanepangwa, ye egluwe ere ende okuna piYesus ake piramnedi erikwa. 11 Spiritkinde yomba mina suna meglkwa ye Yesuskanigwa enge, Yesus gumamina ye yangesikaglkane ingwa, “Ene God Wam.” 12 BaYesus ka giglendi di spirit kinde wagletongwa, “Ene na kangina yomba pendigldinongugl endekriyo.”

Yesus aposel 12 pinde yungwa(Matyu 10:1-4; Luk 6:12-16)

13 Yesus kamun muglo ta pindre anaye yomba tau pinde inagledi prukwa iagle dungo ana ye moglmara wingwa.14 Ana Yesus pinde yungwa yomba 12 yeYesus aposelmo kangino yongwa, i ye boglakiye meglmbi ana ye dimenda endinan

pi kamambuno dipene endinaglkwa pre.15 Ye yombuglomo tenan indre ana spiritsimenda endinaglkwa. 16 Ye yomba 12pinde yungwa i kangino yegl: Ta Sai-mon (Yesus kangiye ta “Pita” we dungwa);17 Jems, Sebedi wam, ana ye angigle Jon (yesuwokangino kor yongwaBoanesis, imam-buno yegl, “Kamun Gurgagla Nangro”);18 ana Andru ya Pilip ya te Batolomiu yaMatyu ya Tomas te Jems, ye Alfias wam; teTadius ana Saimon, ye Selot yunguombunomina ta moglkwa. 19 Ana Judas IskariotYesus yaglkumba tongwa yaglmo.

Yesus ya Belsebul(Matyu 12:24-32; Luk 11:14-23; 12:10)

20 Ana Yesus ende yungugl ta ongo,yomba merkinde aglke kordagl wu makaisingwa. Yeglpre ye disaipelma wagle boglkaiyamokna ta ninaglkwa enge yeikrukwa.21 Ana ye nem-angiglma ka i pirtre ye sug-lmo moramnedi eingwa, sraglpre, yombadingwa, “Ye nomano kuno paikrukwa.”

22 Ana lo beke teingwa yomba tau yeJerusalem yei ende atne undre dingwa,“Belsebul† ye mina suna mogl tongwa!I spirit kinde wagle yombamo kande yeyombuglomo tongo ana spirit kinde waglesimenda endungwa.”

23 Yeglpre, Yesus yomba aglendimoglmara ende ana ka ta di simboglditongwa, “Satan srambre ere Satansimenda endinambu? 24 Kamun kandeta mundu yumbusi epigl suwo ende yeneikine ikine kogl kunda beglmbi ana kamuni ta andigl paikrambuka. 25 Yomba bormaisuwara ye yene yumbusi epigl suwo endeikine ikine kogl kunda beglmbi, ana yekomuno okuwo wu perepere enaglkwa.26 Yeglmere, Satan ye yene kunda ikinemoledi ana yumbusi suwoendinan, ye engeolto ta andigl moglkre, ye dundinambuka.27 Kaima, yomba ta yagl giglekui dungwayungumo mina si-arusi ende yungugl pigaglmo bona kunogl yoko ikrambuka. Yekomnaiye yagl giglekui dungwa akegidikanesi pandigl, ana okuwo ye gaglmobona yungugl yongwa i wausi inambuka.28 Na kaima ene diteinga, tandaglmekanekane ya te God kenaglmo singwa, iGod kindekondo tenambuka. 29 Ba yomba

* 3:6: Ka ta Matyu 12:14 mina pangwa i kano. † 3:22: Belsebul i Satan kangiye ta pangwa.

Page 62: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 3:30 59 Mak 4:16ta Holi Spirit kenaglmo sinaglkwa, Godtandaglmeno ta koko ende tekrambuka.Ye tandaglme orkwa i yene mina aimandeaimande pai enambuka.”

30 Yomba tau dingwa, “Ye mina spiritkinde suna moglkwa.”‡ Yeglpre, Yesus kai dungwa.

Yesus mam ya angiglma(Matyu 12:46-50; Luk 8:19-21)

31 Ana Yesus mam ya angiglma wuplaudi, yungu mendakra andigl mogl, anaYesus ditenaglmedi pre yomba tau di yun-gugl endingwa. 32 Yomba merkinde Yesusmoglmara amedi mogl winambo dindreana ye diteingwa, “Ene man ya angitnmamendakra mogl ene kanamne dingwa.”

33 Ana Yesus di ikine endungwa, “Ira namana ya te na angrima?”

34 Ana yomba ye moglmara amedi moglwinambo dingwa i kan winambo dindreana dungwa, “Kaniyo, magl meglkwa yana mana ya te angrima! 35 Yomba ta Godprumere orkwa, i na mana ya angra ya teambara meglkwa.”

4Mokna mongo sunduglkwa ka di simbogl

dungwa(Matyu 13:1-9; Luk 8:4-8)

1 Aglke kordagl Yesus mambuno boglGalili Niglmong bina ka beke tongwa.Yomba mere ye moglmara makaisiwinambo dingwa. I pond kaima, yeglpreye ende bot mina suna pi ana suna kraamedi moglko, bot niglmong bolamuglpai moglkwa. Ana yomba prapra niglebina niglmong wu sing yomara andiglmeglkwa. 2 Ye ka di simbogl taraglmerkinde beke tendre ana beke tomarasuna i yomba ditongwa, 3 “Piryo, yaglsuwarata, yenemoknamomongo sundura-glendi pre endongwa. 4 Ye mokna mongokongunmo mina suna sundugl ongo anatau yange konbauna singwa, ana kua wune kondingwa. 5 Ana mongo tau yangekombuglo moglmara singwa, igle makantembe kurita yongwa pre tambre kanawisungwa. 6 Ana ande ende egli ungwa

enge, mokna ande de yamuno ana ye giglegeglkwa, sraglpre ye duglono ende atnepi kuno erekrukwa pre ana ye geglkwa.7 Mongo tau yange kewan kangigle orkwamina suna singwa. Kewan i bogl egliwu ana mokna yatne endingwa, yeglpremokna mongo koglkrikwa. 8 Ba mongo tauama yange makan wakai burkono dumarasuna singwa. I pare ende egli wu yakekande pi ana mongo mere keglkwa; tau30 keglko, te tau 60 keglko ana tau 100keglkwa.”

9 Ana Yesus dungwa, “Yomba ta ka pi-rambuka pre kina panan, ye ka i prapirondo!”

Yesus sraglpre ka di simbogl dume(Matyu 13:10-17; Luk 8:9-10)

10AnaYesus yenemundumoglkwa enge,yomba tau okuna kamo pirkwa ya te dis-aipel 12 ye Yesus moglmara undre, moglwinambodi ana ka di simbogl dungwa imambuno dipene endinambedi pre kra-pogl teingwa. 11 Ana Yesus yegl ditongwa,“God kingdomo mina ka teke pangwa i enedite kondungwa. Ba yomba tau mendameglkwa, ye taragl prapra ka di simboglkamina i mambuno pirkwa. Yeglpre,12 “ ‘Ye kan-kan eraglkwa,ba kanpogl sikraglkwa. Yepirpir eraglkwa, ba pirpoglsikraglkwa. Ye kan-akete Godmina endimbi, ana yetandaglmeno kindekondo tenambuka!’ ”*

Yesusmoknamongo sindiglkwa ka pandumdungura i mambuno dipogl sungwa

(Matyu 13:18-23; Luk 8:11-15)13 Ana Yesus krapogl tongwa, “Ene ka

di simbogl i mambuno pirkrimo? Sram-bre ere ene ka mere di simbogl dingwai mambuno pirpogl sinaglme? 14 Yombamokna mongo sunduglkwa i God kamosunduglkwa. 15 Yomba tau, mokna mongoyange konbauna simere yeglmere ana ye kai pirkwa enge Satan oglandi undre ye minasuna God kamo sindiglkwa i ere ikoruglendungwa. 16 Yomba tau, mokna mongoyange makan kombuglo moglmara bola-mugl simere yegl. Ye ka pirkwa enge,

‡ 3:30: Yesus kongunmo orkwa i Holi Spirit yombuglo mina orkwa, i God Spiritmo. Ana yomba ta eremogl Satanya spirit kinde wagle yombro mina Yesus kongun orme dimbi ana ye ka kinde dindre te Holi Spirit kangiye ake atnewingwa. * 4:12: Aisaia 6:9,10

Page 63: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 4:17 60 Mak 4:38ana oglandi ye gunyei ka ingwa. 17 Ba yeduglono atne pikrukwa pre, ye enge olto tapai moglkrikwa. Ye ka pirkwa ipre bakagltendre eresi ka-teingwa enge, ye tambre-kana yangesi kinde kondingwa. 18 Yombatau ana mokna mongo sunduglko yangekewan kangigle erikwa mina suna simereyegl. Ye ka pirkwa, 19 ba wanmoglpaieraglkwa ipre dangir dangir pirtre, taraglmere ere ninamnedi pre munduno pango,ana taragl tau mere kaima inamunedipirkwa i suna kau sungwa, te God kamosi-atne endingo ana ye mongo koglkrikwa.20 Ba yomba tau mokna mongo sindiglkoyange makan burkono dumara simereyeglmere. Ye ka pir indre ana ye mongokeglkwa, tau 30, te tau 60, ana tau 100keglkwa.

Ken-lam ta bogl bolamugl yongwa(Luk 8:16-18)

21 Ana Yesus ditongwa, “Ene ken-lam taisuna un kade, baket mina atnekra yenamo bogl atnekra yena pre yune? Ene ken-lam yene boglmo mina bolamugl yenatngapangwa. 22 Taragl prapra teke mamandepangwa i okuwo wu pendigl enambuka.Ana taragl prapra tusi pangwa i wu pendiglenaglkwa. 23 Yomba ta ka pirambuka prekina panan kade, kanwinge erimbi ye ka ipirondo.”

24 Ye ditongwa, “Ka ta pirkwa i wakaiere kinano gundo piryo. Ene yombaere tenaglkwa yeglmere God ama eneere tenambuka, ba tau ama akiye erekawate tenambuka. 25 Yomba ta taragl taupaitongwa, okuwo God ama mere tenam-buka. Ana yomba taragl ta paitekrambuka,taragl kembra kaima ta paitongwa, i yemina i eglke endinambuka.”

Moknamongo parewisungwa ka di simbogldungwa

26 Yesus ka ta ama yegl dungwa,“God kingdomo i yeglmere. Yagl tamokna mongo yene makanmo mina sunasunduglkwa. 27 Etne ya enduwer ye uglpangwa, mo kor-mogl pango, moknamongo wisindre ana boglkwa. I sragl ereboglkwa, ye ta pirpogl sikrukwa. 28Makannuglo yene orko mokna bogl wu kandepindre ana mongo koglkwa. Komnaiyepare wisindre ana yaundo sungwa, okuwo

muno sindre ana muno mina mongomerkinde koglkwa. 29 Mokna mongobogl yongwa enge, ye maima pigl mawasinongwa indremambuno ere keglu sungwa,sraglpre, uraglkwa engemo ungwa.”

Yesus mastet mongo di simbogl dungwa(Matyu 13:31-32; Luk 13:18-19)

30 Ye kordagl dungwa, “Nono sragl wedindre God kingdomo yeglmere we dina-mun? Mo nono sragl taragl ere dibogltre,i dipene endinamun? 31 God kingdomo imastet mongo mereyegl, makan uglomuglkoglkoglo mongo i kembra kinde kaimaana yagl ta indre makan mina yaglkwa.32 Yaglkwa enge i kurita mogltre ana boglwu kande kaima pi mokna prapra toglsuna paingwa i-yatne endungwa. Ana yon-gagle merkinde sibina endungo, igle kuaundre yongagle bi-yomara suna yungunoyeingwa.”

Yesus ka di simbogl keunde dungwa(Matyu 13:34-35)

33 Yesus yene kamo yomba ditongwa.Ka tau merkinde kuno yegl akiye di sim-boglkwa. Ye ka mere yomba pra pirinaglmere kuno ere ditongwa. 34Ye kayokoprapra ta ditekrukwa, ka di simbogl keundedungwa. Ba yene disaipelma wagle boglmundu meglkwa enge, ye taragl prapramambuno dipene ende tongwa.

Yesus ir yuwanga pundo kiendi moglodungo ana bu yongwa

(Matyu 8:23-27; Luk 8:22-25)35 Ana enge suwara i kamun pokndungo

Yesus yene disaipelma wagle ditongwa,“Nono niglmong sipraksi ende bina kogloimbo omuno.” 36 Yegl dungo, ye yombamerkinde meglmara kondo, ye bot ta minasuna moglmara i disaipel wagle ende sunapi ana ye Yesus auro ingo akiye endeingwa.Bot tau igle pandiglkwa i ama ye bogl akiyeende eingwa. 37 Ana ir yuwanga pondgiglendi tamangungo ana igle nigl pembiglmambuno ere siplendi ende bot mina sunaongwa. Yeglpre bot mina nigl kau sinam-buka mangigl kaima orkwa. 38 Yesus botmokomugl suna kra mogltre ana endi ikusuwarata bremina yei ugl pangwa. Disaipelwagle ye uglo yoko andigltre ana dingwa,“Beke Notnga, nono ende nigl atne enaounga, i pra pi gogl yenamnedi pitno?”

Page 64: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 4:39 61 Mak 5:2239 Ana Yesus andigltre ir yuwanga ka

tendre ana nigl pembigl ditongwa. “Ir enewermane erekro.” Ana ye nigl pembiglditongwa, “Kiendimoglo!” Ana ir bu yongote nigl yange daudungwa.

40 Ana Yesus yene disaipelma wagle di-tongwa, “Sraglpre ene kundugl geglme?Ene pirngi dikrim kana?”

41Yeprapra kundugl kinde gogl ana yenekrapogl di ikine ikine endingwa, “Yagl iirane? Ir ya nigl pembigl kamo dumerepinande eurika.”

5Spirit kinde yagl ta bogl moglko Yesus

simenda endungwa(Matyu 8:28-34; Luk 8:26-39)

1Yesus yene disaipelma wagle bogl endeGalili Niglmong koglo imbo Gerasa yombadumonomugl eingwa. 2 Ana Yesus botmina endemenda ongo, yagl ta spirit kindebogl moglkwa, ye kombuglo dra yombageglko pandiglmara endemenda ungo, igleYesus bogl tengigl yembrika. 3 Kombuglodra yomba geglko pandiglmara suna igle,yagl i pai wu ikine ikine ongwa, anayomba suwarata ye ake kane sinambukamere manga, ama sen koraglkwa kunoerekrukwa. 4 Sraglpre enge mere ye ongoya kagle kane singwa. Ba engenge yesen simbiglki dindre ana ye kagle pagl ainsi erekrukwa. Yomba suwarata yombu-glomo kuno eran ye ake gidinambukameremanga. 5Etne ya enduwer ye kombuglo drayomba geglko pandiglmara suna imogl anameglmbe giglte suna igle ye kina gundokaglkane ere, ana kombuglo indre yenenangiye simbiglki dungwa.

6Ye tau eglke daglmogl Yesus kandre, yemukundi pi yange Yesus gumamina goglkobonduglkwa. 7 Ana kaglkane pond kaimayungwa, “Yesus, God mitna imbo kaimaWam! Ene na sragl ere naratne? Godkangiye mina na yana diga, ene na giu erenarekro!” 8Ye ka dungwa i sraglpre, okunaYesus yegl ditongwa, “Ene spirit kinde, yagli mina ende menda wo!”

9 Ana Yesus krapogl ye tongwa, “Enekangin irane?”

Ye di ikine endungwa, “Na kangina Ami,sraglpre no merkinde kaima mounga!”10Ana ye yana aglke aglke di Yesus tongwa,

“Makan igle spirit kinde dimenda en-dekro.”

11 Bugla merkinde makaisi meglmbegiglte mangigl ta akete mogl kaiya nemeglkwa. 12 Spirit yanadi Yesus teingwa,“No di bugla meglmara iro ende ana kanwinge etn no ende bugla deno mundunomina suna enamga.” 13 Yesus ye yegleriyo ditongo ana spirit kinde wagleende menda undre ana ende bugla denomunduno mina suna eingwa. Ana buglamerkinde kaima kerikwa 2,000 orkwa,dangine pigle moglmara kopap ende atnepi yange niglmong mina suna pi, ana niglne geglkwa.

14 Bugla sugl yomba ye mukundi endpiana taragl orkwa i taun ya yungu epiglmeglmara i pra boglo kugl diteingoana yomba sragl mere plau dungwa ikanamnedi pre ende menda eingwa.15 Yomba ende Yesus moglmara undreye kanigwa yagl ta okuna spirit kindemerkinde ye mina suna meglkwa. Yenomanemo wu du-wakai pango, kunguglgagl endindre igle amedi moglko ana yeprapra kan kundugl geglkwa. 16 Yombatau yagl ta spirit kinde bogl akiye moglko,Yesus taragl okuna orko plau dungokanigwa i yomba ditendre ana bugla minaplau dungwa i ama akiye diteingwa. 17Anayeglpre yomba mambuno bogl Yesus ka-tange tendre yemakanomina igle moglkrekondo endpo dingwa.

18 Yesus ende bot mina suna ongo anayagl ta okuna spirit kinde suna moglkwaikra Yesus omara akiye enambugledungwa. 19 Yesus ye unambedi pirkrukwa,ba dungwa, “Ene ende yungunomuglpindre ana Yaglkande enemitn gogltre anataragl pond ene ere tongwa i yombanmameglmara dito.” 20Yegl dungo yagle i endedumo kande Dikapolis we dimara pi anamambuno bogl, Yesus taragl ye mina eretongwa ikra ditongwa. Ana yomba praprapir sipuglo dingwa.

Ambai gak ta goglko ana ambu ta kindesungwa

(Matyu 9:18-26; Luk 8:40-56)21 Yesus kordagl bot mina ende ikine

niglmong koglo imbo pi niglmong binamoglko, yomba merkinde ye moglmaramakaisi mogl winambo dingwa. 22 Ana

Page 65: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 5:23 62 Mak 6:3Jairus, ye makai yungu yagl kande, ye iglewu Yesus kandre, yene yange Yesus kaglemina sindre 23ana yenomanemobogl akiyekamange pond ere tongwa, “Na amburakembra goragledi orkwa. Ene kaima un-dre ana ongun ambai kembra mina tembeyemin kade ye kindemo dundinan anawakai morambuka.” 24 Ana Yesus ye boglakiye ende embrika.

Yomba merkinde kaima omara pi anamogl winambodi kitne kitne erikwa. 25Anaambu ta igle moglkwa, ye nangiye minabormai wu pango buglayungu 12 orkwa.26 Ambumo dokta merkinde kango geupond ere teingwa, te ye monimo prapramarasin mina ende kondungwa. Ba yekindemo argan eragla paiyondi, kondo erewu kandekinde kaima ongwa. 27Ambumo iokuna Yesus kamo boglo prukwa. Yeglpreyomba merkinde meglmara pukamugl yeYesus mokomugl undre ana gaglmo sunaolto akungwa. 28 Sraglpre, yene yegl diprukwa, “Na ye gaglmo keunde akimbo nakindena argan erambuka.” 29 Ye eremoglYesus gaglmo olto akungo ana oglandi bor-maimo siget-dungwa. Ana yene nangiyesunakra prukwa ye kindemo bu yongwa.

30Oglandi Yesus prukwa yemina yombu-glomo ende menda ongwa. Ana yeyomba merkinde meglmara suna kan ake-tendre, ana krapoglkwa, “Ira na gatna sunaakume?”

31 Yene disaipelma wagle di ikine end-ingwa, “Ene kano, yomba merkinde moglene sidakaglkwa. Ene kan yei pandigl kra-pogl, ‘Ira na akume dinga?’ ”

32 Ba Yesus ira akungwa i kanaglediaimande toro kanwinambodungwa. 33Anaambu ikra prukwa taragl ye mina plauditongwa, ye undre ana yange Yesus kaglemina sindre, kundugl gogl noko purdungo,ana taragl ormere mundu kaima boglokugl Yesus tongwa. 34 Yesus ambumo iditongwa, “Na ambura, ene pirnginen orkokinden argan orkwa. Noman pokndi yenanendpo, ana kinden ikra argan orkwa.”

35 Yesus ka i di moglko, Jairus makaiyungu sugl yomba yungumugl yomba taumeglkwa undre, dingwa, “Ene ambutngoglkwa. Sraglpre ene ka denbi wakane kabeke tongwa yomba bogl di motne?”

36Ye ka dingwa i Yesus pirwinge ere anaka yegl di makai yungu sugl moglkwa yagletongwa, “Ene kundugl goglkro, ene pirngikeunde do.”

37Ana yomba prapra ta dungo ye omaraakiye pikrikwa, Pita ya Jems te angigleJon bogl eingwa. 38 Ana Jairus makaiyungu sugl moglkwa yagle yungumugl yewingo, Yesus kangwa, yomba kai kaglkanepond ere terebare yei meglkwa. 39 Yesusende yungugl pindre ana yomba ditongwa,“Sraglpre ene prapra miriye gogl nomanokinde orko, kai kaglkane erim? Ambai gaki ta goglkrukwa, ba ye ugl keunde pangwa.”40 Ba yomba ye bakagl gaugl ere teingwa.

Yeglpre ye prapra dimenda ende anaye ambai gakmo nem mam ya, yene di-saipelma suwota akiye eingwa ikra boglye ende yungugl kiule ambai gak paimoglmara igle eingwa. 41 Yesus ambaigak ongo akindre ana ditongwa, “Talitha,koum!” (Ka i mambuno yegl, “Ambai kem-bra, na ene diteinga, andiglo!”) 42 Anaambai gak oglandi andigl ana mambunobogl konbowu ikine ikine ongwa (ambaimoi buglayungu 12 nongwa). I plau dungwaenge ye prapra sipuglo dingwa. 43 BaYesus ka giglendi di ye tendre, dungwa,“Ene yomba suwarata ka i ditembi pir di-naglmiwo, ambai taragl ninambuka pre tai teiyo.”

6Nasaret yomba Yesus kamo pirkrikwa(Matyu 13:53-58; Luk 4:16-30)

1 Yesus dumo igle kindekondo ana yeende ikine pi, ye yene yungumo kamunoongwa. Yene disaipelma wagle ama akiyewan eingwa. 2 Sabat enge yongo ye mam-buno bogl makai yungu yungugl yomba kabeke tongwa.

Ana yombamerkinde Yesus kamo pirtre,ye sipuglo dindre ana krapeglkwa, “Yagli taragl prapra aglokra yume? Taraglnomano wakai i ira ye to du, te aglokrayundu? Sragl ere ye kimagl kanekaneorme? 3 Ye kamda moglkrum kana? YeMariawammoglkrumkana, te ye angiglmaJems, Josep, Judas te Saimon moglkrimkana? Ana ye ambaglma nono bogl akiyemoglkuno?” Ana ye ka yegl dindre denokumbro teingwa.

Page 66: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 6:4 63 Mak 6:264 Yesus yomba ditongwa, “Dumo

koglkoglo propet ye kangiye pangwa. Bayene yungumugl ya bormaimo suwara yate yombamo mina ye kangiye paikrukwa.”5 Ye kimagl tau ta erambuka mere manga,suwarata orkwa i yomba kinde sungwasuwom ta ongo ye mina tembe yei anakindeno erewakai ere tongwa. 6 Ana Yesussipuglo dungwa, sraglpre, yomba pirngidingwa paikrukwa.

Yesus disaipelma 12 kongun diendungwa(Matyu 10:5-15; Luk 9:1-6)

Ana Yesus endpi yungu epigl igleyeimara winambo dindre yomba kamam-buno beke tongwa. 7 Yesus disaipel 12prapra agle dungo wu makai singo anaye suwo suwondi dimenda endungwa. Yespirit kinde simenda endinaglmedi preyombuglo giglendi tongwa.

8 Ana ye yegl piryo ditongwa, “Kon-bauna enaglkwa taragl ta ipikriyo, buglomuglmbo keme i yo, ene bret ya gagl bonaya te minge moni tau kumatno mina sunapandiglkriyo. 9 Katno towo endinaglkwa,ba gagl suna kawate ta ipikriyo. 10 Eneyungu aglokra ta dimbi ende yunguglenaglmara, yungumo igle keunde moglpaiere pi ana ende enaglkwa enge taun ikondiyo. 11 Ana dumo tau yomba ta endewiyo dikrimbi, mo ene kanno pirkrimbi,ene ende enaglkwa enge katno gamba tamabagl endiyo. Ye piraglkwa mambunonokinde erikwa i ombunodi tenambuka.”

12 Yegl dungo ye ende menda pi yombanomano yake tenaglkwa pre kamambunodipene ende teingwa. 13 Ye spirit kindemerkinde mange menda ende, ana yombakinde sungwa merkinde olip nuglo kungoeretendre, ana kindeno erewakai erete-ingwa.

Jon Baptais nungo garikwa(Matyu 14:1-12; Luk 3:19-20; 9:7-9)

14 King Herot ka i prapra prukwa. IYesus kangiye pir kuno erikwa pre yombatau yegl dingwa, “Jon Baptais goglkwaikra andigl ukor ongwa pangwa. Yegl-pre kimagl yombuglo bogl ye mina sunakongun orkwa.”

15 Tau yegl dingwa, “Ye Elaija.”Ana tau dingwa, “Ye propet okuna imbo

meglmere yeglmere ta moglkwa.”

16 Ba Herot ka i pirtre yegl dungwa, “JonBaptais na okuna nungo gare endigra. Baye erme andigl ukor ongwa pai dungwa!”

17 Herot yene okuna ka giglendi kim-birmo nem ditongo ana Jon kane sindreipi kane yungu suna endingwa. Herot yeglorkwa i Herodias pre orkwa. Yene angiglePilip embiye okuna ye wike yungwa. 18 Jonokuna ka yegl di Herot tongwa pre, “Eneangitn Pilip embiye wike inga i lo minayegl paikrumere etnga.” 19 Herodias yedem pond kumbro Jon tendre ana ye Jonsigoragledi prukwa. Ba ye kuno erekrukwa.20Herot Jon kunduglmo goglkwa, sraglpre,ye prukwa i Jon yagl du-yene, ana holimoglkwa. Yeglpre Herot eremogl Jon kan-winge orkwa. Ye eremogl Jon kamo wakaiere pruko ana ka merkinde ye nomanemosikugl endungwa. Ba ye engenge Jon kamopiragledi prukwa.

21Okuwo kaima Herodias engemo wakaiplau dungwa. I Herot mam kugl yongwaengemo plau dungo ana ye kaiya moknapond ere yomba tongwa. Gavman kongunerikwa yomba kande ya kimbirnem sutnomoglkwa yagle ya te Galili dumo kandemakan nem ende okuna eingwa yombaprapra wu meglkwa. 22 Enge igle Herodiasambuglo ende suna undre ana kagle en-grukwa.

I Herot ya yomba kande digaglko kaiyamokna ne meglkwa, ye kan gun yeingwa.Ana king di ambai tongwa, “Ene taraglkanekane ta inagledi piratnga, krapoglnaro? Ana i na ene tenaglka.” 23 Anaye ka dipandigl ambai tendre ka kaimayene we dungwa, “Taragl ta pre ene kra-pogl dimin na ene tenaglka, te na dumomakana simbiglkidi ikine naro dimin praene tenaglka.”

24 Ambai ende menda pi ana mam di-tongwa, “Na sragl taragl naro dinagle?”

Ana mam di ikine endungwa, “Jon Bap-tais bre.”

25 Ana ambai oglandi kaima ende ikineking moglmara pindre ana mam ditomereikra di king tongwa, “Ene erme keunde JonBaptais bre gare plet ta mina tembe yei yuna naro.”

26King ka i pirtremunduwo kinde kaimaorko, ye mane dinagledi prukwa, ba yomba

Page 67: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 6:27 64 Mak 6:50kande gumanomugl ka di giglekui din-gra wondi pirtre, ana ye pra wedi ambaitongwa. 27 Yeglpre ye tambre kana kim-birmo nem ta diendungwa, “Ene pi Jonbre gariwo” dungo, ana kimbirnem endekane yungu suna pindre Jon bre garikwa.28Ana kimbirnem Jon bre gare plet ta minabolamugl yei yu ambai tongo ana ambai ipimam tongwa. 29 Jon disaipelma wagle kai pirtre ye wu Jon nangiye indre ana ipikombuglo dra yomba geglko pandiglmarayeingwa.

Yesus yagl 5,000 kaiya mokna tongwa(Matyu 14:13-21; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13)

30 Yesus kongun eraglmedi diendungwayomba ende ikine wu Yesus moglmaramakaisi winambo dindre ana ye kongun er-imere ya ka beke teimere boglo kugl Yesusteingwa. 31 Enge igle yomba merkindeende wingo te ende eingo orkwa. Yesusdisaipelma wagle bogl enge ta yenan kaiyamokna ninaglkwa mere manga. Yeglpreye disaipelma wagle ditongwa, “Enene ke-unde wimbi na bogl nono ende dumo wauta yenambara omun ana kurita mogl irsinaglkwa.”

32 Ana ye bot ta indre, ye yene keundeende menda pi dumo waule ta eingwa.33 Ba yomba merkinde kanigwa ye endeeingo ana ye pirkan erikwa. Taun yombaprapramakandle katno paglmukundi endeokuna kana pi ana Yesus disaipelma wa-gle bogl enaglmara igle eingwa. 34 Botpango Yesus ende menda ungwa enge, yeyomba merkinde kaima meglkwa i kan-dre ana ye mitno goglkwa. Sraglpre, yesipsip mereyegl sutno yomba moglkrikwa.Ana Yesus mambuno bogl taragl merkindeyomba beke tongwa.

35 Enge i ande beinambuka magl kaimaorkwa, yeglpre, Yesus disaipelma wagleye moglmara undre ana dingwa, “Igleeglkekuri yomba moglkrimara, ana andebei kondungwa. 36 Yomba diendin ye pikaiya mokna magl ta ere yaraglmara yayomba yungu togl yenambara pindre anayene kaiya mokna ninaglkwa pre tau topoeriyondo.”

37Ba Yesus di ikine endungwa, “Ye taraglninaglkwa enene ta i-teiyo.”

Disaipelma wagle Yesus diteingwa, “Enepitn kadenopindre anamingemongoK200ende bret topo ere tomun kuno erambo?”

38 Yesus krapogl disaipel wagle tongwa,“Ene bret sramuna yeingwa yome? Ene pikaniyo.”

Ye doko kandre ana ye diteingwa, “Bret5 yongo te fis suwo yongwa.”

39 Ana Yesus disaipelma wagle diten-dre, pi yomba prapra yumbusi ombunomere endimbi kugl mina amedi molondodungwa. 40 Ana ye amedi meglkwa, i om-buno tau 100 meglko, te tau 50 meglkwa.41 Ana Yesus bret 5 ya te fis suwo ikraindre ana ye kanimbo heven ende, ana Goddiwakai yeite, ye bret buko dindre, ana dis-aipelma wagle tongwa ye i yumbusi yombatenaglkwa. Ye ama fis suwo bukondi di-saipelma wagle tongo ana yomba praprabunondi tekuno erikwa. 42 Yomba prapraneingo ana kuno orkwa. 43Ana disaipelmawagle bret ya fis ikine deruwagl orkwagande imakaisi ana basket 12 indre gre kausingwa. 44 Yomba bret ya fis neingwa, ikrayagl keunde kerikwa 5,000 orkwa.

Yesus niglmong bolamugl konbauna ongwa(Matyu 14:22-33; Jon 6:16-21)

45 Oglandi Yesus disaipelma wagle dien-dungo bot mina suna pindre ana okunakana ende niglmong koglo imbo Bet-saida kamun eingo, yene yomba prapra diperepere ende moglkwa. 46 Ana yombadiende, okuwoYesus kamange era pre endemakan meglmbe akete ongwa.

47 Ana mim orkwa enge, bot endeniglmong wu sunawom ungo ana Yesusye yene makan mina moglkwa. 48 Anaye kango disaipelma wagle yombugloere enaglkwa mere manga. Sraglpre yeenaglmara ir pond mange bot guma akegidungwa. Iwe ande kuiya 4 klok kamuntanginagledi orkwa. Ye nigl bolamuglkonbauna pindre ye kondo endinaglediorkwa. 49 Ba enge igle disaipelmawagle kaningo, Yesus niglmong bolamuglkonbauna ungwa. Ana ye pirkwa Yesuspre gigl ta umedi pirtre ana ye kaglkanekinde ingwa. 50 Sraglpre disaipelma wagleprapra Yesus kandre ana ye kundugl pondgeglkwa.

Page 68: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 6:51 65 Mak 7:15Tambre kana Yesus disaipelma wagle

dite dungwa, “Giglendi moraglmiwo. Ina, kundugl goglkriyo.” 51 Ana Yesusbot mina mongo ende suna disaipelmowagle meglmara ongo akiye meglko anair bu yongwa. Disaipelma wagle praprasipuglodi poriya erikwa, 52 sraglpre, Yesusokuna bret bukondi yomba 5,000 tongwaikra ye mambuno kiurikwa. Ye nomanotorwa sungwa.*

Genesaret kamun yomba kinde singwaYesus erewakai orkwa

(Matyu 14:34-36)53Ye niglmong siprak singwa enge, ende

Genesaret pindre ana igle ye bot kane koglpandiglkwa. 54 Ye prapra bot kondo endemenda eingo ana yomba oglandi Yesuskanpogl singwa. 55 Yomba mukundi endedumo kande suna i mundu pindre anayomba kinde sungwa gagle ere kake iyuYesus moglme dingo pirmara igle wingwa.56 Ana Yesus dumo aglokra suna omara iyungu epigl ya taun tau ya kamun kandebina, yomba kinde sungwa ye ipi maketdumo suna pandiglkwa. Ana kinde sungwayomba ye Yesus gaglmo suna olto pun-duno akenaglmedi pre yomba yanadi Yesustengwa. Ana prapra Yesus gaglmo akingwamere kindeno argan orkwa.

7God lomo kowano awano kanno kindine

engrukwa(Matyu 15:1-9)

1 Parisi wagle ya lo beke teingwa yombatau ye JerusalemkamunmeglkwawuYesusmoglmara mogl winambo dindre, 2 anaye kanigwa, Yesus disaipelma wagle tauonguno nigl koglkre kaiya mokna ake ne-ingwa.* 3 Parisi wagle ya Juda yombaprapra kowano awano mambuno pamere iake meglkwa. Okuna kana ye onguno niglkoglkrimbi ye kaiya mokna nekraglkwa.4 Ye maket dumo wanmogl ana ende ikinewingwa enge, ye kaiya mokna nekre anakomnaiye nigl pandre ana neingwa. I yekowanomambunono tau akiye sika singwa.

Ye nigl mingi tokaisi te sin gala tokaisi anadis ya botno akiye nigl endingwa.

5Yeglpre Parisi wagle ya lo beke teingwayomba Yesus krapogl teingwa, “Sraglpreene disaipelnen wagle kowano awano kabeke temere mere erekrime? Ye ongunonigl koglkre kaiya mokna ake neingwa.”

6 Yesus di ikine ende tongwa, “Aisaiaene pre ka pai inambuka dungwa i kunoorkwa! Ene kakimbi yomba, ye ka yeglmuno boglkwa.“ ‘Yomba i drano mina nadiwakai yeingwa. Ba yenomano na mina eglke kaima yongwa.7Ye na dembina karauglyoko erikwa. Sraglpre, yeyomba ka kindine bekingwai keme yomba ditendre anai God kamo we dingwa.’ ✡8 Ene God lomo prapra kinde kondoana yomba mambunono akegidi i-wanmeglkwa.”

9 Ana Yesus ditongwa, “Ene God lomoprapra sendinaglkwa pre pirkwa pangwa.I enene okuna mambunono akegidi morapre erikwa. 10 God lo Moses tendre yegldungwa, ‘Ene nen ya man pirmitna en-dinatniwo.’ Ana, ‘Yomba ta ye nem momam mangagl sinan, ye pra gorambuka.’✡ 11 Ba ene ka yegl dingwa, ‘Yagl ta yenem mo mam ditenambuka, na taragl eneakepledi tenagledi yeinga. Ba, i God pretekondinga.’ 12 Ana ene kan winge erimbiye nem mo mam taragl kanekane i akepledinambedi pre ere dinaglmiwo. 13 Yeglerikwa i okuna yomba mambunono beketendre ana God kamo siplendimenda ende,ake atne endingwa. Ana ene taragl kunoyegl tau merkinde erikwa.”

Taragl tau yomba ere sideglmbi yongwakamo Yesus dungwa

(Matyu 15:10-20)14 Kordagl Yesus yomba merkinde

aglendi magl moglmara ende, ana dungwa,“Ene prapra na kanna kinano yei ana kai pirpogl siyo. 15 Taragl menda yongwaende yomba mina suna ongwa i yomba ta

* 6:52: Yesus eremogl bret yumbusi yagl ambu tongwa enge i, ye yegl ombuno dungwa, taragl kane ta kaimaerambuka yombuglo pamedi ombuno dungwa. Ba disaipel wagle pirpogl sikrikwa pre, Yesus nigl bolamugl konbopindre te ir iwanga ka ditongo bu yongwa ipre nangino keglkwa. * 7:2: Ka Matyu 15:2 mina pangwa i kano.✡ 7:7: Aisaia 29:13 ✡ 7:10: Kisim Bek 21:17; Wok Pris 20:9

Page 69: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 7:16 66 Mak 7:37

ere sideglmbi yeikrukwa. Kaima tamanga.Taragl yomba mina suna yei ende mendaungwa i ere yomba sideglmbi yongwa.16 Yomba ta ka pirambuka pre kina panankade pirondo.Ӡ

17 Okuwo ye yomba merkinde kondoana ende yungugl ongo, yene disaipelmawagle ka di simbogl dungwa ipre krapoglteingwa. 18 Yesus ditongwa, “Ene pir-pogl sikrim kana, i ene kankrimo? Taraglmenda yei ende yomba mina suna ongwa,i ere yomba pra sideglmbi yeikrambuka.I ene kankrimo? 19 Yeglpre, i endpi yemunduwo mina pikrukwa. Ba i ende dembiglke mina suna pindre ana ye dem minaende menda ongwa.” (Ka yegl dungwai Yesus dipene endungwa, ‘Kaiya moknaprapra deglmbi yeikrukwa.’)

20 Ta ama yegl dungwa, “Taragl yombamina suna yei ende menda ungwa i ereyomba sideglmbi yongwa. 21Yeglpre taraglyomba dem munduwo mina sunakra endemenda ungwa, i nomano kinde pirkwaya, yagl ambu mambuno paikrumeregundingwa ya, kunogl gogl neingwaya, yomba sigeglkwa ya, yagl ambuwino embino meglkwa kondo kunoglgundingwa, 22 bumbuno gogl, nomanokinde ya, mambuno kimbi kinde kinde ere,ka kindine paikrumara erikwa, mirmoglteingwa, kakimbi dingwa, bakagl teingwa,te kenaglme erikwa. 23 Taragl kinde iprapra yomba mina sunakra yei endemenda undre ana yomba ere sideglmbiyongwa.”

Ponisia ambu ta pirngi dungwa(Matyu 15:21-28)

24 Yesus kamun i kondo ana endpi Taiakamun dumo kande magl ongwa. Ana yeyungu ta mina ende yungugl pindre ana yeungwa igle moglmedi yomba suwarata pirdinaglmedi prukwa. Ba ye teke panambukamere manga. 25 Kaima yene, onglandiambu ta Yesus we dingo pirtre, ambumoi ambuglo kembra spirit kinde ye minasunamoglkwa. Ana ye undre oglandi Yesuskagle mina yange sungwa. 26 Ambumo iGrik, Yomba Bina, Siria kamun suna Pon-isia kugl yeingwa. Ambumo i ambuglo

mina spirit kinde suna moglkwa, simendaendinambedi pre yanadi Yesus tongwa.

27 Ba Yesus di ambumo tongwa, “Kom-naiye kanwinge erimbi gak ye kaiyanomoknano prapra ye ninamnedi pirmereninaglkwa, ipre gak wagle kaiyano ta in-dre piyasi agl meglmara endinaglkwa kunoerekrukwa.”‡

28 Ambu di ikine endungwa, “Kaima,Yaglkande, kuno ere din ba, agl bogl at-nekrameglkwa ye gakwagle kaiya neingwasurmane gande neingwa.”

29 Yeglpre Yesus di ambumo i tongwa,“Ene ka mongo di ikine endinga, ipreene ende yungunomugl po, spirit ambutnkinde kondungwa.”

30 Ana ambumo i ende ikine yungu-mugl pindre ana kango, ambuglo boglmina paimoglko ana spirit kinde ambaimoi kondo ende menda ongwa.

Yagl ta kina gidi ana dra yake tongwaYesuserewakai orkwa

(Matyu 15:29-31)31 Yesus Taia kamun dumo tau mangigl

yongwa i kondo ana endpi Saidon dumokande pindre, ana ende yoglmbo GaliliNiglmong pindre, ana Dikapolis kamunkande suna ongwa. 32 Igle yagl ta kina gidiana ka dinagledi orko manga ta moglkoyomba auro iyu Yesus moglmara undre,ana Yesus ongo pagl yaglmo i akenambediyana di teingwa.

33 Yegl dingo Yesus yomba merkindemeglmara yaglmo i auro i-bina pi yenemundu miurko, Yesus ongo mongo ya-gle i kina mina koglkoglo suna ende anaeursi ongo mongo simbai yagle i drambiyeakungwa. 34 Yesus kan imbo heven endemur indre ye ditongwa, “Epata!” (mam-buno yegl “Yauro!”), 35 ana oglandi ye kinaaudungo ana drambiye pirka sungo wer-mane ere ana ye mambuno bogl ka pameredungwa.

36Ana Yesus taragl orkwa i ye ka diwaididinaglmedi mane dungwa, ba ye taraglmerkinde ama orkwa. Yeglpre yombaka i aimande diwaidi meglkwa. 37 Anayomba prapra ka i pirtre sipuglo pond din-dre, yegl dingwa, “Ye taragl prapra wakai

† 7:16: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl 16 Mak muno boglkrukwa. Ana okuwo yomba ta boglmedingwa. ‡ 7:27: Ka Matyu 15:26 mina pangwa i kano.

Page 70: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 8:1 67 Mak 8:23keme orkwa. Yagl kina gidungwa orko kaprukwa, te drambiye aketongwa orko kadungwa.”

8Yesus yomba 4,000 kaiya mokna tongwa(Matyu 15:32-39; Mak 6:32-44)

1 Engemo igle keunde yomba merkindetau kordagl wu makai singwa. Ye taraglta ninaglkwa yeikrukwa. Ana Yesus dis-aipelma wagle aglendi moglmara ende anadungwa, 2 “Na yomba i mitno pond goglka.Sraglpre ye na bogl ande enge suwotamoglkondingwa pre ana erme kaiya mokna ni-naglkwa ta yeikrukwa. 3Kaiyamokna tekreye yoko di yungunomugl endimbo, ye kon-bauna bange ongumutno mangran yangesinaglkwa. Sraglpre, yomba tau dumoeglkekuri wingwa.”

4 Yene disaipelma wagle di ikine end-ingwa, “Ba dumowaule suna i yomba kaiyamokna aglokra indre yomba te kuno er-ambe?”

5 Yesus krapoglkwa, “Ene bret sramunayeingwa yome?”

Disaipelma wagle di ikine endingwa, “7keunde yongwa.”

6 Yesus yomba merkinde makandleamediyo dungwa. Ana ye bret 7 indre, Goddiwakai yei, ye bret prapra buko dindreana yene disaipelma wagle tongwa. Yeyumbusi yomba tenaglmedi pre tongo,ana ye yumbusi yomba teingwa. 7 Anadisaipelmawagle fis kembra kembra kuritaakiye yeingwa. I ombugl ye God diwakaiyeite ana disaipel wagle i akiye yumbusiyo dungwa. 8 Yomba prapra neingodano orkwa. Okuwo, diure kawa tongwaana disaipel wagle gande makaisi basket7 gre kau singwa. 9 Yomba prapra 4,000mereyegl neingo, ana Yesus diendungoende eingwa. 10 Ana ye disaipelma waglebogl akiye ende bot mina suna pindre anaende Dalmanuta makan kande eingwa.

Parisi wagle Yesus kimagl ta erambedi prekrapeglkwa

(Matyu 16:1-4)11Parisi wagle undre anamambuno bogl

Yesus krapeglkwa. Ye ta eran kanamnedipre te ye God prawe dungo ormo mo diheven suna diumo suwarata erambedi pre

krapeglkwa. 12 Ba Yesus nomane kindeorko mur isuna ende ana dungwa, “Sragl-pre yomba epigl erme meglkwa i kimaglta ombuno dinambedi pre krapeglme? Nakaima ene diteinga, diu ta ere yomba om-bunodi tekrambuka.” 13 Ana Yesus Parisiwagle kindekondo ende ikine bot minasuna pindre, mambuno bogl ana niglmongsipraksi ende koglo imbo ongwa.

Parisi wagle ya Herot yisno(Matyu 16:5-12)

14 Disaipelma wagle bret ta pir ikrewingwa, ba bret suwarata bot mina sunaye meglmara yongwa. 15 Ana Yesuska giglendi ditongwa, “Ene kanpogl siyo,Parisi wagle yisno ya te Herot yismo preene sugl wakai molo.”

16 Disaipelma wagle yene di ikine ikineende ana dingwa, “Nono bret ta yeikrukwapre, ye ka i dungwa.”

17 Ye ka dingwa i Yesus pirkan orkwa,yeglpre ye krapogl tongwa, “Sraglpre enebret ta yeikrume dime? Ene kankreana pirpogl sikrikwa pangwa? Ene no-mano siget-dum kana? 18 Ene ongu-mutno pangwa, ba ene kankrimo? Enekinano pangwa, ba ene pirkrimo? Ene pirmoglkrim kana? 19Na bret 5, yomba 5,000pre buko dinga enge, ene surmane kawatongwa gande makaisi basket sramuna grekau sindu?”

Ye di ikine endingwa, “12 kra.”20 Ana Yesus krapoglkwa, “Na bret 7,

yomba 4,000 pre buko dinga enge, ene di-ure kawa tongwa gandemakai singo basketsramuna gre kau sindu?”

Ye di ikine endingwa, “7 kra.”21 Ana Yesus disaipelma ditongwa, “Ene

ikra pir moglkrikwa pangwa?”Betsaida dumo kande yagl ta ongumuglo

kin yongwa Yesus erewakai orkwa22 Ye ende Betsaida dumo kande wingo

ana igle yomba tau yagl ta ongumuglokin yongwa auro iyu Yesus moglmara un-dre, ana Yesus ongo pagl yaglmo ake-nambedi yana dingwa. 23 Ana Yesus yaglongumuglo kin yongwa ongo ake, ana yeauro yend yungu epigl bina kra ongwa.Ana ye enge i eursi yaglmo ongumu-glo mina koglkoglo endekondo ana yeneongo koglkoglo yaglmo ongumuglo mina

Page 71: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 8:24 68 Mak 9:6akindre, ana krapogl tongwa, “Ene taraglkanekane ta kano?”

24 Yaglmo kan mitna ende ana dungwa,“Owo, na yomba kan kumbugl kambuglerika, ye endi mereyegl konbauna wan-meglkwa.”

25 Ana aglke kordagl Yesus yene ongokoglkoglo yaglmo i ongumuglo minaakungwa. Enge i keunde yaglmo ongumu-glo pinedungo wu dumomugl pango anaye taragl prapra kan dime dungwa. 26 AnaYesus yaglmo di yungumugl ende dungwa,“Ene ende ikine yungu epigl suna pikro.”

Pita eremogl Yesus pre dipene endungwa(Matyu 16:13-20; Luk 9:18-21)

27 Yesus disaipelma wagle bogl endpiSisaria Filipai kamun yungu epigl yeimaraigle mangigl eingwa. Konbo bange ye dis-aipelma wagle krapogl tongwa, “Dinariyo,yagl ambu na pre ira we dime?”

28Ye di ikine endingwa, “Tau Jon Baptaiswe dingwa, te tau Elaija we dingwa, ana taudingwa, ene pre propet ta we dingwa.”

29 Ana Yesus krapogl tongwa, “Ba enesraglwedi pirm? Enenenapre irawedim?”

Pita dipene endungwa, “Ene Krais,yomba ikine endinatnedi God pindeyungwa.”*

30 Ana Yesus disaipelma wagle kagiglendi ditongwa, “Na pre ene yombasuwara kaima ta ye yegl we ditekriyo.”

Yesus yene giugogl ana gorambuka prekamo dungwa

(Matyu 16:21-28; Luk 9:22-27)31 Ana Yesus mambuno bogl disaipelma

wagle beke tongwa, “Yomba Wam giukanekane ere tembi, te yomba mina endeokuna eingwa yomba ya pris kande wagleya, lo beke teingwa yomba ye mokonotembi, ana sigoraglkwa. Ba ande engesuwota eran okuwo ye andigl ukor enam-buka.” 32 Yesus ka i dinongugl kaima endedisaipelma wagle tongwa. Yeglpre Pita er-emogl ye auro i-bina pindre ana mambunobogl ka tongwa.

33 Ba Yesus kan akete yene disaipelmawagle kandre ana ye Pita ka tendre,dungwa, “Satan, ende wu na mokona kra

po, ene ka dinga i God nomano pamere tadikitnga, ba yomba pirmere dinga!”

34 Ana Yesus agle dungo yombamerkinde yene disaipel bogl meglmarawingo ana ye ditongwa, “Yomba suwaratana bogl unagledi pirambuka, ye yene prepirkre ana endimo-prak kake indre, anana wimara wondo. 35 Te yomba ta yenekor-morambuka ere-inagledi eran, okuwokor-moglkwa i wau borambuka. Ba, ta yena pre ya te kanna mambuno wakai preere kor-moglkwa i kinde kondinan anayene okuwo ere-inambuka. 36 Yomba tamakan koglkoglo taragl prapra imakaisikuno erambuka, ba ye kuiyamo wau boranana taragl i prapra sragl ere ye akepleditenambu? 37 Mo yomba ta sragl taragli-tendre ye kuiyamo ikine endinambe?38 Ana yomba epigl erme tandaglmekanekane ere ana na pre ya te na kannapre angai gorambuka, okuwo Yomba Wamye Nem ambuglangemo mina sunakraangelomo holi bogl unaglkwa enge, ana yeyomba i angaimo gorambuka.”

91 Ana ye ditongwa, “Na kaima ene

diteinga, yomba tau magl ya andiglmeglkwa ye goglkre mogl paimbi, Godkingdom yombuglo bogl unan kanaglkwa.”

Yesus nangiye yakete wu kane ta ongwa(Matyu 17:1-13; Luk 9:28-36)

2Ande enge 6 mokomugl, Yesus eremoglPita ya Jems te Jon indre ana okuna yeitongo ende kamun muglo ta egli pi igleyenemundumeglkwa. Igle ye ongumutno-mugl Yesus nangiye yakete wu kane taongwa. 3 Ye gaglmo suna olto kruwo erepotndungwa. Ana yombamakan koglkoglogagl alap nigl keglmbi kruwo mundu yeglta erekrambuka. 4Ana igle disaipel suwotaongumutno-mugl Elaija ya Moses wu peneembriko, ye Yesus bogl ka denbi dingwa.

5 Pita di Yesus tongwa, “Beke Notnga,nono igle mounga wakai pangwa. Ana noyungu akrika suwota sinamga, ta ene pre,te ta Moses pre, ana ta Elaija pre.” 6 (Pita

* 8:29: Okuna heven imbo ka ta dungwa (Mak 1:11 mina kano) te spirit kinde tau Yesus ira moglkwa i igle dipeneendungwa (Mak 1:24 ya 3:11 te 5:7 mina kano). Ba disaipel wagle ya yomba tau Yesus kanpogl sikrikwa. (Mak 4:41mina kano.) Erme, disaipel suwara ta Yesus ira moglkwa i dipene endungwa.

Page 72: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 9:7 69 Mak 9:28sragl ka dinambuka i pirpogl sikrukwa,yeglpre ye suwota kundugl pond geglkwa.)

7 Ana kamun kuakawa ta plau dindre,ana ye prapra were isuna ende si yokungoana ka ta kamun kua mina igle mendaungwa, “I na Wana, ye na wakai kaninga,ye kamo piryo.”

8 Ana ye tambre kaima kan winambodingwa, ba yomba suwarata moglkokankrikwa. Yesus suwara ye bogl akiyemeglkwa.

9Ana ye kamun muglo ende atne wingo,Yesus ye ka giglendi ditongwa, “Ene taraglkanigwa i yomba suwarata ditekriyo, anaene mogl-embi Yomba Wam gogl andram-buka.” 10 Ye Yesus dumere erikwa, ba yeyene mina mambuno bogl ka i di pirpirere dingwa, “Gogl andrambuka I mambunosratne?”

11Ana ye krapogl Yesus teingwa, “Sragl-pre lo beke teingwa yomba ye Elaija okunakana unambedi du?”

12 Yesus di ikine endungwa, “Pirpoglsinaglkwa, Elaija komnaiye kana undretaragl prapra erekun erambuka. Sraglpre,kamambuno muno beglkwa i yegl dingwa,‘Okuwo Yomba Wam yumbun pond tendreana mokono tenaglkwa?’ 13 Ba na enediteinga, Elaija okuna kana ungwa. Anayomba ye taragl kanekane pirmere mereere teingwa, ye pre kamunobeglko pameremere kuno orkwa.”

Yagl gak ta spirit kinde bogl moglko Yesuserewakai orkwa

(Matyu 17:14-21; Luk 9:37-43)14 Ye ende wu disaipelma wagle tau

meglmara wingwa enge, ye kanigwayomba merkinde ye meglmara yombuglwinambodi meglko ana lo beke teingwayomba ye bogl tengramo dingwa. 15 Enge iyomba prapra Yesus kandre, ye nanginokogl sipuglo dindre ana mukundi pi yediwakai yei teingwa.

16 Ana Yesus krapogl disaipelma wagletongwa, “Sraglpre ene ye bogl tengramodime?”

17 Yagl suwarata yomba merkindemeglmara sunakra mogl di ikine en-dungwa, “Beke Notnga, na wana auroiyu ene motnara winga, spirit kindeka dikrukwa ta ye mina suna mogl akegidungo ana ka dikrukwa. 18 Enge mere

spirit kinde gak i mina kongun ertregak si piyasi makandle endungo anagak dra euriye sungo, singiye gikir ereana nangiye mundu diglkindi yongwa.Na ene disaipelma wagle spirit kindesimenda endinaglmedi pre krapoglka, baye sendinaglkwa kuno erekrukwa.”

19 Ana Yesus di ikine endungwa, “Enepirngi dikrikwa yomba epitno. Enge sra-muna na ene bogl moragle? Enge sramunana ene akeple dinagle? Yagl gak auro iyuna moglmara wiyo.”

20 Yegl dungo ye yagl gak iyu Yesusmoglmara wingwa. Enge i spirit kindeYesus kandre, ye oglandi kaima gak sipiyasi makan mina endungwa. Gak yangemakan mina si ana berakara ere winam-bodi, dra euriye sungwa.

21Yesus krapogl gak nem tongwa, “Engesramuna ye yegl ere pai moglum?”

Gak nem di ikine endungwa, “Yaglgak kembra moglkwa enge i ere ungwa.22 Ye enge merkinde sigoragledi pre piyasidonga ya niglmina suna endungwa. Ba enetaragl kanekane ta eratnga kuno panan, nomitno gogl ana no akeple dinoro.”

23 Ana Yesus dungwa, “Owo, enenepra pitn eratnga kuno eran kande, taraglprapra yomba ta pirngi dinan erambukakuno orkwa.”

24 Ana gakmo nem oglandi kaimakaglkane pond orkwa, “Na pirngi dinga,ba kuno erekrukwa, ene na akeple dinatnkade pirngi dinga giglekui dinambuka!”

25 Yesus kangwa yomba merkinde yemeglmara mukundi mangigl wingo ana yespirit kinde ka-tendre, dungwa, “Ene ki-nan gidi ana ka dikitnga spirit. Na enediteinga, ene gak mina ende menda undre,ana aglketa ende gak mina suna pikro.”

26 Ana spirit kinde kaglkane ere, gakmuglkumdi si yakemakete pandigl anaende menda ungwa. Ana yagl gakmo igoglkwa mereyegl pango yomba merkindedingwa, “Ye goglkwa.” 27 Ba Yesus gakmoongo akindre ana ake bonduglko ye an-duglkwa.

28OkuwoYesus ende yungugl ongo, yenedisaipelma wagle mundu krapogl Yesusteingwa, “Sraglpre no spirit kinde simendaendekrumune?”

Page 73: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 9:29 70 Mak 9:4829 Yesus di ikine endungwa, “Taragl

tau mina tamanga, kamange mina suwarataragl yeglmere ende menda unambuka.”

Yesus yene gorambere pre aglke kordagldungwa

(Matyu 17:22-23; Luk 9:43-45)30Yesus disaipelmawagle bogl dumo igle

kindekondo ana du endpi Galili eingwa.Ye aglokra meglmara i yomba suwaratapirkan erekraglmedi prukwa, 31 sraglpreye disaipelma wagle ka beke tendre, di-tongwa, “Yomba Wam ye indre yaglkumbaonguno mina endimbi ana ye sigoraglkwa,ba ande enge suwota eran ye andigl ukorenambuka.” 32 Ana disaipel wagle Yesussraglpre dungwa i ye mambuno pirkrikwa,ba ye krapogl tenamnedi pirkwa ba kun-dugl geglkwa.

Ira kande kaima moglme(Matyu 18:1-5; Luk 9:46-48)

33 Ye ende Kaperneam undre ana endeyungugl pi kondingo, Yesus krapogl dis-aipelma wagle tongwa, “Sraglpre ene kon-bauna bange tengramo dime?” 34 Baye kurita di ikine endekrikwa, sraglprekonbauna bange ye yene mina ira kandemoglmedi tengramo dingwa pre.

35 Yesus amedi ana disaipel 12 agle din-dre, ditongwa, “Yomba ta mogl okuna en-dinagledi piran kade ana ye okuwo kaimamogltre ana yomba prapra konguno yokoere to do.”

36Ana Yesus gak kembra suwarata indreana endungwa ye meglmara gumanomuglsunakra andigl moglkwa. Yesus eremoglgakmo ongo komba mina koglkoglo akemogl ana disaipelma wagle ditongwa,37 “Yomba ta gak kembra yeglmeresuwarata na kangina mina di-inan, ye nadiyungwa. Ana yomba ta na di-inan, ye nasuwara ta di ikrukwa, ba ye na diendungowinga yomba i ama akiye diyungwa.”

Yomba ta nono erekinde ere norokrambukaye nono yombano

(Luk 9:49-50)38 Jon di Yesus tongwa, “Beke Notnga,

no kamga, yagl ta ene kangin mina spirit

kinde simenda endungo ana no erekrodimaneditomga. Sraglpre yenonobogl akiyewankrukwa.”

39 Yesus ditongwa, “Mane ditekriyo,yomba ta na kangina mina kimagl ertre,enge sungunagle ta endinan ka kindekanekane na pre ta dikraglkwa. 40 Yombata nono erekinde ere norokrambuka i nonoyombano. 41 Na ene kaima diteinga sragl-pre, na kangina mina ene Krais yombamowe dindre, niglkor kap suwarata kogltenan, ye topomo ta wau boglkrambuka.

Tandaglme eraglmedi bagl nusungwa(Matyu 18:6-9; Luk 17:1-2)

42 “Gak kembra yeglmere ta na prepirngidi moran ana yomba ta gak itandaglme erambedi bagl nusinan, i wakaikaima, yaglmo dumugl kombuglo kandeta ye nungo mina kane kogl pandigl anapiyasi mundi nigl atne endinaglkwa. 43Eneongun ta eran pirngi dinga gugl sinantandaglme etn, ana sigoglumdi endo. Iwakai kaima, ene ongun suwara panankor aimande moratnga inatniwo. Teongun suwo panan ene ende guglo kamundonga gongokrukwa depamara igle sunaenatnga. 44Dumo igle kimin negle goglkremeglmara ya donga bauglo gongokredepamara suna endinaglkwa.* 45 Ana enekatn tandaglme erondi eran, ene pirngidinga gugl sinan, ana sigoglumdi endo.Katn koglo ekrike panan i wakai kaima, koraimande moratnga inatniwo. Katn suwo-akiye panan ana ene piyasi guglo kamunsuna endinambrika. 46 Dumo igle kiminnegle goglkre meglmara te donga bauglogongokre depamara suna endinaglkwa.†47 Te ene ongumutn tandaglme erondieran ana pogl endo. Ongumutn suwarapanan i wakai yene, ene God kingdomomina suna enatnga. Ana ongumutn suwo-akiye panan ene piyasi guglo kamun sunaendinambuka. 48 Igle“ ‘Ye kimin neglegoglkrikwa giugl kaglmbi,te endi donga denaglkwai gongokrambuka.’ ✡

* 9:44: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl 44 Mak muno boglkrukwa. Ana okuwo yomba ta boglmedingwa. Epigl 48 mina kano. † 9:46: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl 46 Mak muno boglkrukwa. Anaokuwo yomba ta boglme dingwa. Epigl 48 mina kano. ✡ 9:48: Aisaia 66:24 ‡ 9:49: Ka i Wok Pris 2:13 minakano.

Page 74: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 9:49 71 Mak 10:22

49 Prapra donga nangino mina mundimereyegl de ake beinambuka.‡

50 “Mundi taragl wakai. Ba mundi dru-womo dundinan, ene srambre mere eredruwomo aglke ikine endinambe? Enenemina suna mundi panan, ana ene prapraakiye nomano bipokndi yenan molo.”§

10Yagl ambu bogl indre wu perepere eingwa

pre Yesus kamo beke tongwa(Matyu 19:1-12; Luk 16:18)

1Yesus dumo igle kindekondo, ana endeJudia makan kande pi ana Jodan Niglesipraksi ende koglo ongwa. Ana yombamerkinde aglkekor yemoglmarawingo anaye engenge ormere ikra ere beke tongwa.

2 Ana Parisi wagle tau ye moglmara un-dre ana aglau ta erambo mo di krapoglteingwa, “Dinoro, nono lono mina yagl taembiye pra sendo dumo?”

3Yesus krapogl ikine endungwa, “Mosessragl lo ene dito du?”

4 Ye yegl di ikine endingwa, “Mosesyegl eriyo dungwa, yagl ta embiye si en-dinagledi eran, ye ambu sendingwa pepamuno ta bogl tendre ana embiye sendo dodungwa.”

5 Ba Yesus di ikine endungwa, “Lo i enepre Moses muno bogl tongwa. Sraglpre,ene nomano giglekui dungwa ana ka beketenan pir inaglkwa mere kuno erekrukwa.6 Ba, ‘God kamun makan mambuno boglere yongwa enge, ana yagl ya ambu bekeyongwa.’ ✡ 7 ‘Ana mambuno yeglpre, yaglnem ya mam kondo ana ye embiye boglwu suwara embir 8 ana ye suwo nanginowu yomba suwara nangiye orkwa.✡ Yegl-pre ye suwo moglkiurka, ye yomba suwaramiurka. 9 Yeglpre taragl God tongumasii-suwara endungwa. I kaima yomba tasimbiglkidi i perepere endekraglkwa.”

10 Ana ye prapra aglke ende ikine yun-gugl eingwa enge, disaipel wagle Yesusdungwa ipre krapogl teingwa. 11 Yesus diikine endungwa, “Yagl ta embiye sende anaambu ta inan, yaglmo i ambu kunogl gun-dungwa. 12 Ana kuno yegl ambu i eremogl

wiye sende ana yagl kor ta enan, ambumo iyagl kunogl gundungwa.”

Yesus gak kembra ende na moglka wiyodungwa

(Matyu 19:13-15; Luk 18:15-17)13 Yomba tau gak kembra Yesus ak-

enambedi pre auro iyu ye moglmarawingwa. Ba disaipel wagle yomba ka-teingwa. 14 Ana Yesus i kandre, yemunduwokinde orko ana disaipelmawagleditongwa, “Ene kan winge erimbi gak kem-bra na moglmara wiyondo, ana ene ye i-teke pandiglkriyo. Sraglpre, God kingdomimbo gak kembra yeglmere moraglkwa yepre yongwa. 15 Na ka kaima ene diteinga,yomba ta gak kembra yeglmere moglkranGod kingdomo ta ikrambuka. Kaimayene suna ta pikrambuka.” 16 Ana yegak kembra kungro i-magl komba minaende suwarandi ongo bitno mina yei anakamange ere tongwa.

Yagl gakmugl ta taragl merkindepaitongwa

(Matyu 19:16-30; Luk 18:18-30)17 Yesus mambuno bogl endongo yagl

ta mukundi wu Yesus guma mina undre,yange goglko bondugl tendre ana krapogltongwa, “Beke Notnga, yagl wakai, na sraglere kor aimande moraglka inagle?”

18 Yesus krapogl tongwa, “Sraglpreene na wakai we dine? Yomba wakaita moglkrikwa, ba God suwara wakaimoglkwa. 19 Ene lo prapra pitnga: ‘Ambukunogl gundokro, yomba ta sigoglkro,kunogl gogl nekro, kakimbi dikro, ana nenya man dinambrere ero.’ ”✡

20 Ana yagl i dungwa, “Beke Notnga, nayagl gak kembra moglka enge lo i praprapamere mere pinande erika.”

21 Ana Yesus toro mendigl pandigl kan-dre ana ye wakai kan dungwa, “Ene taraglsuwarata erekitnga, ene endpi, taragl ake-nenga prapra topo bogl indre, ana moniipi kiuglgiunde yomba to. Ana ene hevensuna taragl wakai mere paitenambuka,yegl ertre ana okuwo na wimara wo.”

22 Yagl gakmugl ka i pirtre gumadra wukinde ongo, ye kinde pir endongwa. Sragl-pre, ye diminge merkinde paitongwa pre.

§ 9:50: Grik kamina epigl 49 ya 50 kamongowupene pikrukwa. ✡ 10:6: Stat 1:27 ✡ 10:8: Stat 2:24 ✡ 10:19:Kisim Bek 20:12-16; Lo 5:16-20

Page 75: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 10:23 72 Mak 10:4323 Yesus kan winambo dindre ana di-

saipelma wagle ditongwa, “Yomba taraglmerkinde paitenambuka ye yombuglo ereende God kingdomomina suna enamunedieraglkwa ba manambuka.”

24 Ana disaipel wagle ye kamo i pirtresipuglo dingwa. Ba Yesus aglke dungwa,“Gak wagle, yomba ende God kingdomosuna enamunedi eraglkwa i yombuglokaima pangwa! 25 Bugla-kamel kar kuiyemina ende suna enan kuno erambuka.Ba yomba taragl merkinde paitongwa Godkingdomo mina suna enagledi eran kunoerekrambuka.”

26 Ana disaipel wagle ka i pir sipuglopond dindre ana ye yene di imboriya end-ingwa, “Yegl panan God kingdom okuwoira pi ereinambe?”

27 Yesus toro ye kandre ana dungwa,“Yomba taragl prapra eraglkwa kunoerekrukwa, ba God taragl prapra erambukakuno orkwa.”

28 Ana Pita di Yesus tongwa, “Kanno,no taragl prapra kindekondo ene unaraumga!”

29 Yesus di ikine endungwa, “Na kakaima ene diteinga, na pre ya te kamam-buno wakai pre ye yungumo toglmo mo,angiglma mo ambaglma mo nem mo mammo nangiglma mo kaiya mokna togl kon-dinan, 30 ye enge erme 100 merkinde i-ende mitna enambuka, ana ye yungumotoglmo mo angiglma mo ambaglma momamamo nangiglmamo kaiyamokna togl,te yumbun indre mogl enan ana okuwoenge ta unan ye kor aimande meglkwainambuka. 31 Ba erme yomba mere endekomnaiye wingwa, ye ende okuwo embi,te yomba mere okuwo wingwa ana endeokuna enaglkwa.”

Yesus gogl andrambuka pre aglke dungosuwota orkwa

(Matyu 20:17-19; Luk 18:31-34)32 Yesus disaipelma wagle bogl ende

egli Jerusalem enamunedi konbauna endeeingo, Yesus konbo okuna yei tongo anadisaipel wagle nomano kanekane yeingwa.Ana yomba tau akiye omara mokomugleingwa, ye kundugl geglkwa. Aglkekor yedisaipel 12 aglendi i-bina ende ana taragl

ye mina plau dinambuka ipre ditongwa.33 “Piryo, nono ende yenda Jerusalemomun, ana Yomba Wam tekoglo pris kandewagle ya lo beke teingwa yomba minaendimbi, ana ka dikogl ye sigoramune din-dre ana tekoglo Yomba Bina onguno minaendinaglkwa. 34 Ana ye bakagl tendre,eursi te, kumba wip* si ana ye sigoraglkwa.Ba ande enge suwota mina ye andigl ukorenambuka.”

Jems ya Jon kande erambugledi pre krapoglYesus tembrika

(Matyu 20:20-28)35 Ana Jems ya Jon, Sebedi wam suwo

Yesus moglmara undre dimbrika, “BekeNotnga, no taragl ta pre kra porambuglkai ene dinambuglere ere noratnga.”

36 Ana Yesus krapogl tongwa, “Ene nasragl ere norambedi pirmbre?”

37 Ye di ikine endimbrika, “Ene am-buglange botnen mina suna moratngaenge, no kanwinge etn ene bogl akiyeongun wokra ta moran ye ongun kondakrata moran erambuglka.”

38 Yesus ditongwa, “Ene taragl krapeurka i mambuno ta pirpogl sikiurka. Nanigl mingi ninaglmara i ene pra ninambromo? Te na baptais eraglmere kunoyeglmere ene ama erambro?”

39 Ye di ikine endimbrika, “No pra kunoorkwa.”

Yesus ditongwa, “Na nigl mingi ni-naglmara i ene kaima yene nendre, te nabaptais eraglmere kuno yeglmere ene om-bugl erambrika, 40 ba onguna wokra amed-inaglkwa mo kondakra, i na ta moglo dite-naglka kuno erekrukwa. Dumo yeglmereyomba inaglmedi pre God akekun ere kon-dungwa yongwa.”

41 Disaipel wagle ye ka i pirkwa enge,deno pond kumbro Jems ya Jon teingwa.42 Ana Yesus eremogl ye prapra aglendimakai sindre ana dungwa, “Ene i pirkwa,Yomba Bina kingno kande mogl-mitnaende yombano teingwa. Te king kongunmoyomba kande ye yombano no kannopinande eraglmedi yombuglo gigledikaima tongwa. 43 Ene mina mambunoyegl paikrano. Yomba ta ene wagle kandeeragledi piran kade, ye ene nitno konguno

* 10:34: Kumba wip i yegl: Kan kumba akimara endi pangwa punduwomugl kau nangiye tonguma singwa i anayomba ere si-si erikwa.

Page 76: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 10:44 73 Mak 11:13yomba moglo do. 44 Ana yomba ta moglkomuno endinagledi piran kade, ana yeyomba prapra nitno konguno yoko erondo.45 Te Yomba Wam na akepledi naraglmedipre ta ukrukwa. Taman, ye yombaakepledi tendre ana ye kor wanmoglkwai kindekondo, ana yomba merkinde topoere i-ikine endinagledi pre ungwa.”

Batimias ongumuglo mim orko Yesus ere-wakai ere tongwa

(Matyu 20:29-34; Luk 18:35-43)46 Ye ende wu Jeriko wingwa, ana Yesus

ya disaipelma wagle yomba merkinde boglakiye ye siti kondo ende menda wingo,yagl ongumuglo mim orkwa ta kangiyeBatimias, ye Timias wam, konbaunamendaamedi mogl taragl ta naraglmedi pre yanadi-di orkwa. 47 Ana ye pruko i YesusNasaret nem umiwo dingo pirtre ana yemambuno bogl kaglkane yungwa, “YesusDevit Wam, na mitna goglo!”

48Ana yomba merkinde ye katendre anakiendimoglo dingwa. Ba ye kaglkane binanbogl yungwa, “Devit Wam, ene na mitnagoglo!”

49Yesus andigl mogltre ana dungwa, “Yeagle diyo.”

Ana ye ongumuglo mim orkwa yagleagle dindre, dingwa, “Ene gunyei andiglo.Ye ene pre agle dungwa.” 50 Ye gaglmosuna olto piyasi eglke ende ana ye puglondiandigl, ende Yesus moglmara ungwa.

51 Yesus krapogl tongwa, “Ene na sraglere narambedi pitne?”

Ana ongumuglo mim orkwa yagle yedungwa, “Beke Notnga, na pinedi kana-gledi pirka.”

52 Ana Yesus ditongwa, “Endpo, enenepirnginen erewakai ere tongwa.” Oglandikaima ye pinedi kandre ana Yesus kon-bauna omara mokomugl ongwa.

11Yesus king mereyegl ende Jerusalem suna

ongwa(Matyu 21:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19)

1 Ye ende Jerusalem kamun mangiglwingo Olip Kamun Muglo mogltre Betfasite Betani dumo magl yomara meglkwa.Ana Yesus disaipelma wagle suwo di okuna

ende, 2 ye erambirere mere ditongwa,“Yungu epigl nongagle yomara iro pi anaene ende suna iro pindre kanambrika,dongi gakmugl ta kane kogl pandiglkopangwa. Dongi i yomba ta bolamugl amedimogl ausi i-wankrikwa. Kane poko ende,ana i magl ya wiro. 3 Ana yomba ta enekrapogl tendre, ‘Sraglpre ene yegl erim-bre?’ dimbi, ana ene ye diteiro, ‘Yaglkandekongunmo ta pangwa ertre, ana oglandi teikine endinambuka.’ ”

4Ana ye pindre kanbrika dongi gakmugli konbauna bina, yungu dramugl kane koglendingwa pai moglkwa. Ana ye kane pokomiurko, 5 yomba tau igle andigl mogl kra-pogl teingwa, “Ene sragl era pre dongikane pokimbre?” 6 Yesus ka diro ditomereikra di ikine endimbriko ana yomba yekanwinge eriko dongi indre ende embrika.7Ye dongi yu Yesusmoglmara undre ana yegatno suna olto gugl moko bolamugl yem-briko ana Yesus bolamugl amedi moglkwa.8 Yomba merkinde gatno suna olto guglkonbauna kugl yei eingwa. Te tau ye endiyaundongo ere yaglmara bukondi yu kuglake waidi yeingwa. 9 Ana yomba tau endeokuna eingo te yomba tau okuwo wingoanamambuno bogl mangre kaglka dingwa,“God dembiye siyo!”“God ye erewakai eretongwa, ye Yaglkandekangiye mina ungwa!”*10 “God dembiyesi mitnaimbo kaima endiyo! Nononeno King Devit yungumoombuno mina suna, kingkor ta ungwa i God erewakai ere tenam-

buka!”11Yesus ende Jerusalem suna pindre ana

ende God holi yungumo togl suna ongwa.Ye kan winambodi taragl prapra erikwa ikangwa. Ba ande gungugl dungo, ye dis-aipelma 12 bogl endemenda Betani kamuneingwa.

Yesus endi kogla mangagl sitongwa(Matyu 21:18-19)

12 Ana tangina ye prapra Betani kondoende ikine wingo, Yesus kindan goglkwa.13Ana ye eglke dagl mogl kango endi koglata yaundo pangwa, ana endimo i mongo

* 11:9: Buk Song 118:25,26

Page 77: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 11:14 74 Mak 11:33tau kogl pamedi pre Yesus magl ongwa.Ba ye doko kango, yaundo keunde pangwa.Sraglpre, endi kogla mongo keglkwa en-gemo yeikrukwa. 14Ana Yesus endimo i di-tongwa, “Yomba suwarata ene mina mon-gon aglketa nekraglkwa.” Ana disaipelmawagle ye ka dungwa i pirkwa.

God holi yungumo mina yomba maket eremeglko Yesus simenda endungwa

(Matyu 21:12-17; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22)15 Ana ye Jerusalem plau dingo, Yesus

God holi yungumo togl suna pindre anaigle mambuno bogl yomba taragl topo boglingo te topo eriko ere meglkwa i praprasimenda endungwa. Ye yomba moni topoere imboriya ende botno i ya te ende egleyomba amedi mogl kua yumugl topo boglingwa i prapra ake i-yake tongwa. 16Ana yeyomba suwarata kan winge eran God holiyungumo togl suna taragl kanekane ta kakeipikraglkwa. 17 Ana Yesus yomba ditendredungwa, “Kamambuno mina muno yeglbeglko pangwa. God dungwa,“ ‘Yomba na yunguna ikangiye kamange yungu we dinaglkwa.’ ✡

Ba ene erikwa wu ‘kunogl gogl yombadumono’ ✡ yeglmere orkwa.”

18 Ana pris kande wagle ya lo beketeingwa yomba ye ka i pirtre ana sigora premambuno bogl konbauna tau dokingwa.Ba ye Yesus kunduglmo geglkwa. Sraglpreyomba prapra ye ka beke tongwa ipre sipu-glo dingwa.

19 Enge igle mim panagledi magl orkoana Yesus disaipelma bogl siti kondo endemenda eingwa.

Endi kogla goglkwa i mambunomo bekepiryo

(Matyu 21:20-22)20Tangina kinde kana ye disaipelma wa-

gle bogl konbauna endpi kaningo, endikogla mundu gigle gogl endpi duglo minaporiya sungwa. 21 Yesus enduwe taraglplau dinambe dungwa ikra Pita pir moglana Yesus ditongwa, “Beke Notnga, kano!Ene endi kogla mangaglsi tengra ikra giglegoglkwa.”

22Yesus ka mongo di ikine ende tongwa,“Ene God pirngi ditenaglkwa. 23 Na ka

kaima ene diteinga, yomba ta kamun mu-glo i yegl ditenambuka, andigl enene pu-glondi ende mundi nigle suna po dinan,ana ye nomane suwo yeikrambuka. Yetaragl dungwa i plau dinambedi pre pirngidinan, i pradumere erambuka. 24 Yeglprena ene diteinga, ene taragl ta pre kamangeere krapogltre taragl inagliwo di pirngidimin, ana taraglmo i inatnga. 25 Ana eneandigl mogl kamange eratnga enge, yombatandaglme kanekane ta ene ere tembipanan ana kindekondo teiyo. 26 YeglmereNen heven sunamoglkwa, ene tandaglmenama prapra kinde kondo tenambuka.Ӡ

Yesus yombuglomo ira tomedi krapeglkwa(Matyu 21:23-27; Luk 20:1-8)

27 Yesus disaipelma bogl kordagl wuJerusalem suna plau dingo ana igle Yesuseremogl God holi yungumo suna konbowanmoglko, ana pris kande wagle ya telo beke teingwa yomba ya te yomba minaende okuna eingwa, Yesus moglmara un-dre, 28 ana krapogl teingwa, “Ira eneyombuglo gigledi tongo ene taragl i prapraetn? Ene ira taragl yegl erondi yombuglogigledi tome?”

29Yesus di ikine ende tongwa, “Na ene kakra suwarata pogl tenaglka. Ene ka mongodi ikine ende narimbi ana na sragl yombu-glo gigledi mina taragl i prapra erika, i eneditenaglka. 30 Jon eremogl yomba baptaisere tongwa i God mina umo mo, yombamina ume? Dinariyo!”

31 Ye yene mina suna ka i di imboriyaende ana dingwa, “Nono heven ume du-mun, ana ye ka kra porambuka, ‘Sraglpreene Jon pirngidi tekrime?’ 32 Ba nonoyombamina ume dumuno i kuno erekram-buka.” (Sraglpre, ye yomba prapra Jonpropet kaima ta moglmedi pirkwa.)

33 Yeglpre ye Yesus diteingwa, “No tapirkunga.”

Ana Yesus ditongwa, “Na ama sraglyombuglo gigledi indre taragl i prapraerika, i ene ta ditekraglka.”

✡ 11:17: Aisaia 56:7 ✡ 11:17: Jeremaia 7:11 † 11:26: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl 26 Makmuno boglkrukwa. Ana okuwo yomba ta boglme dingwa.

Page 78: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 12:1 75 Mak 12:2112

Kongun yomba kinde wain togl suna suglmeglkwa kamo

(Matyu 21:33-46; Luk 20:9-19)1 Ana Yesus ka di simbogl ditongwa,

“Yagl suwarata wain ereyagl togl erewinambo dindre, wain nuglo duku-naglmedi pre maugl pere yei ana kuiemoraglkwa pre yungu oltokuri mitnaimbo keingwa. Ana ye wain toglmo topogundo inagledi pre kongun ere yagl-yaglerikwa yomba tau tendre, ana ye yungumokindekondo ende konbo eglke ta ongwa.*2 Ana wain mongo urikwa enge yongoye nigl kongunmo yomba suwarata waintogl sugl meglmara pi mongo tau urikwaimakai sinambedi pre diendungwa. 3 Basugl meglkwa yomba ikra kongun yombaakegidimogl, ere sindre ana endingo taraglta ikre yoko ende ikine ongwa. 4 Ana waintogl nemyagl nigl kongunmoyomba ta amadi meglmara endungo, ana ye bre minasindre angai kinde gorambedi ere teingwa.5 Te kongun yomba ta ama diendungwa.Ana yaglmo suwara i ye sigeglkwa. Ana yetau ama kuno yeglmere diendungo, ana tauye ere sindre, tau sigeglkwa.

6 “Ye suwarata yoko moglkwa ana di-endinambuka, i yene wam suwara; yewakai kangwa. Okuwo kaima yene wamdi ende, dungwa, ‘Ye na wana, kan gunyeitenaglkwa.’

7 “Ba wain togl kongun yomba yene diikine ikine endingwa, ‘I wain togl nemyaglwam. Wiyo, ye sigogltre ana wain toglmonono inamga.’ 8 Yegl dindre ana ye wamindre sigogl ana yonobriye wain togl minapiyasi menda endingwa.”

9 Ana Yesus krapoglkwa, “Okuwo waintogl nemyagl sragl erambe? Ye undre anawain togl kongun erikwa yomba sigogl, anawain togl kongun i yomba tau tenambuka.10 Kaima ene kamambuno okuna munobeglkwa i kerekrimo?“ ‘Kamda wagle kombuglokinde wedi egla pagl mendaendingwa, ba kombuglomo igiglendi kauglange sunawom pangwa.11 I Yaglkande yene orkwa,ana i no ongumutno mina

wakai kaima kamga.’ ”†12 Ana Juda yomba kande wagle Yesus

kane sinamnedi konbauna ta dokingwa.Sraglpre ye pirkwa, Yesus ka di simbogldungwa i ye pre mendigl pandigl dungwa.Ba ye yomba mere kundutno geglkwa.Yeglpre ye kindekondo ana ende eingwa.

Takis Sisa teingwa(Matyu 22:15-22; Luk 20:20-26)

13 Okuwo ye eremogl Parisi wagle ya teHerot yombama wagle tau ye Yesus kamopirtre kane sinaglmedi pre diendungwa.14 Ye Yesus moglmara undre ana dingwa,“Beke Notnga, no punga ene ka kaimadindre ana yomba ta kundutno goglkitnga.Sraglpre, ene yomba sraglmere meglkwai ene ta kinan gundo pirkitnga. Ba Godprumere kaima yomba beke tenga. No di-noro, pra kuno eran no takis Sisa Rom yaglkande tenamuno mo tekramne? 15 Nonotakis pra tenamuno mo tekramne?”

Ba ye kakimbi dingwa i Yesus pirtre anaye krapogl tongwa, “Sraglpre ene na dipo-ramnedi pre dime? Moni mongo suwaratai na moglka wimbi ana na kanimbo.” 16 Yemoni mongo ta i-wingo ana Yesus krapogltongwa, “I ira kuiyamopam? Te ira kangiyepam?”

Ye di ikine ende teingwa, “Sisa kuiyamoya te kangiye pangwa.”

17 Ana Yesus ditongwa, “Sisa taraglmoSisa teiyo, te God taraglmo God teiyo.”Ana ye prapra Yesus kamo i pirtre sipuglodingwa.

Yomba geglkwa sragl ere andraglmedikrapeglkwa

(Matyu 22:23-33; Luk 20:27-40)18 Ana Sadyusi wagle ye yomba geglkwa

ta andiglkraglme dingwa yomba, ye ka krata poramnedi pre Yesus moglmara undreana dingwa, 19 “Beke Notnga, Moses loi nono pre muno bogl norkwa, yagl taangigle goran ana embiye morambuka, banangigle ta moglkrimbi, ana angigle ambuwerai i kambe nendre ana gak angiglepre kugl tenambuka. 20 Enge suwarataangiglma angiglma 7 meglkwa, angro ko-muno ambu ta indre ana gak ta kuglyeikre goglkwa. 21 Ana angigle okuwoambumo werai suwara i kambe nongwa.

* 12:1: Ka i Matyu 21:33 mina kano. † 12:11: Buk Song 118:22,23

Page 79: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 12:22 76 Mak 12:40Ba ye ama gak ta kugl yeikre goglkwa,ana angigle 3 kuno yegl keunde erikwa.22Kaima yene angiglma 7 ikra prapra ambusuwara i indre ana gak ta kugl yeikre goglkendingwa. Okuwo kaima ambumo amagoglkwa. 23 Angiglma angiglma 7 prapraokuna ambumo suwara i ingwa, ana yombageglkwa andraglkwa enge ambumo i iraembiye morambe?”

24 Yesus di ikine endungwa, “Ene kunopamere ta dikrikwa. Sraglpre ene Godkamo mambuno pepa, mo God yombu-glomo ta pirpogl sikrikwa. 25 Yombageglkwa andraglkwa enge, yagl ambu yebogl ikraglkwa. Ye angelo heven sunameglmere yeglmere moraglkwa. 26 Bayomba geglkwa andraglkwa ene Mosespepamo mina suna kerekrimo? Okunaimbo endi mina suna donga dongwa iGod ye pre ka sraglmere ditongwa, ‘NaAbraham Godmomogl, Aisak Godmomogl,ana Jekop Godmo moglka.’ ✡ 27 Godyomba geglkwa Godno manga, ba yombakormeglkwa Godno. Ene yomba geglkwaandiglkraglme dingwa i aglau kinde kaimaerikwa.”

Lo kande kaima ende okuna ongwa(Matyu 22:34-40; Luk 10:25-28)

28 Lo beke teingwa yomba suwarata un-dre ana ye pruko ka tengramo dingwa.Ana ye kango Sadyusi wagle kanno Yesuswakai yene ere di ikine ende tongo, ana yekrapogl Yesus tongwa, “Lo prapra pangwai sragl lo gumamugl kaima pame?”

29 Ana Yesus ka mongo ditongwa, “Logumamugl kaima i yegl pangwa, ‘Piryo, eneIsrael yomba, Yaglkande nono Godno, yesuwara Yaglkande. 30 Yaglkande Godno,ene deno munduno mina ya, kuiyano minaya, nomano mina ya, te yomburo minaprapra kanwakai yenaglkwa.’ ‡ 31 Ana lota mokomugl pangwa i yegl, ‘Enene prewakai kanere yeglmere, ana yomba enemotnara magl meglkwa i wakai kano.’ ✡Lo tau ta kande pai mina ende suwo i taengrekrikwa.”

32 Ana lo beke tongwa yomba ta di ikineendungwa, “Beke Notnga, wakai we, enekuno ere dinga. God suwara Yaglkande

moglkwa. Ana god tau ta manga, ba yesuwara. 33 Ene God wakai kanatnga iden mundun mina ya, poglodi pitnara ya,yombutn mina prapra akiye, ana enenewakai kanatnere yeglmere, ene motnarayomba magl meglkwa i wakai kanatnga.Lo suwo i kande kaima pandre ana kom-buglange gaglkwa ya ofa teingwa i engreatne endungwa.”

34 Enge i Yesus kango ye wakai ere diikine endungo ana Yesus ditongwa, “EneGod kingdomo mina eglkekuri ta moglk-itnga.” Ana mokomugl i yomba suwarataYesus krapogl tenaglkwa mere manga.

Krais ira wamne?(Matyu 22:41-46; Luk 20:41-44)

35 Yesus eremogl God holi yungumoyomara togl suna yomba ka beketemogltreana ye krapoglkwa, “Sraglpre lo beketeingwa yomba Mesaia ye Devit wam wedime? 36 Devit ye yene Holi Spirit akepledungo ana dipendigl endungwa,“ ‘Yaglkande di naYaglkandena tongwa,“Na onguna wokra yaamedi mogl endenan, nakundan ikine prapra enekatn mina atnekra yenaglka.” ’ ✡37 Devit yene Krais pre ‘Yaglkande’ wedungwa. Sraglmere Krais, Devit wammoglme?”

Yomba merkinde Yesus kamo pir gunyeingwa.

Yesus eremogl lo beke teingwa yomba aglkeyegl erekriyo dungwa

(Matyu 23:1-36; Luk 11:37-54; 20:45-47)38 Ana Yesus ka bekete mogltre yegl

dungwa, “Lo beke teingwa yomba i enekanpogl siyo, ye gagl olto ende indre wan-moun, ana maket dumo suna yomba nodiwakai yenaglmedi pre yegl erikwa. 39Anamakai yungu yungugl bogl wakai kaimamina amedi mogltre, te mokna bir ne-mara ye dembino sinaglmedi angai non-gagle ingwa. 40 Ye ambu werai waglebakaglte yunguno wausi indre ana yombano kanaglmedi kamange oltokuri erikwa.Yomba yegl erikwa i okuwo yumbun kan-dekinde kaima inaglkwa.”

✡ 12:26: Kisim Bek 3:6 ‡ 12:30: Lo 6:4,5 ✡ 12:31: Wok Pris 19:18 ✡ 12:36: Buk Song 110:1

Page 80: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 12:41 77 Mak 13:14Ambu werai ta ofa tongwa(Luk 21:1-4)

41 Yesus eremogl God holi yungumomina ofa yeimara dumo koglokra maglamedi mogltre ana yomba merkinde yemonino ofa teingo kanmoglkwa. Anayomba merkinde moni paitongwa premoni kande piyasi suna endingwa. 42 Baambuwerai kiuglgiunde ta undre anamonimongo gogl kembra suwokagle ipi tongwa.Moni mongo i 1 toya mere kuno orkwa.

43 Ana Yesus disaipelma wagle prapraaglendi moglmara ende ana dungwa,“Na ka kaima ene diteinga, ambu weraigonduglme i moni endemara ende kawateyomba mere engrukwa. 44 Yomba prapramoni mere paitongwa, ana ye kuri ta temenda endingwa, ba ambu i paitongwamere mundu ende kondungwa. Ye okuwota yenan ere ninambuka manga.”

13Yesus eremogl God holi yungumo si gurdi-

naglme dungwa(Matyu 24:1-2; Luk 21:5-6)

1 Yesus eremogl God holi yungumokondo ende menda ungo ana disaipelmawagle ye mina suwara ta yegl ditongwa,“Beke Notnga, kano! Kombuglo kandewakai wakai ya yungu wakai wakai ke-ingwa.”

2 Ana Yesus di ikine ende tongwa,“Ene yungu kandekinde yeingwa i kan-imo? Kombuglo kembra kinde yongwaya suwarata, kombuglo ta mina bolamuglyeikrambuka, prapra sigurndi piyasi atneendinaglkwa.”

Yumbun ya ere sinaglkwa(Matyu 24:3-14; Luk 21:7-19)

3 Yesus Olip Kamun Muglo amedimogltre ana kan koglo God holi yungumoende moglko, Pita ya, Jems ya, Jon teAndru, ana yene mundu ye moglmaraundre krapogl teingwa, 4 “No dinoro,taragl i enge aunake plau dinambe? Deusraglmere plau dinan kandre ana taragli prapra pai inambuka magl ormedipiramne?”

5 Yesus disaipelma ditongwa, “Suglwakai molo. Ene kanwinge erimbi

yomba suwarata kakimbi dite dinaglmiwo.6 Yomba merkinde na kangina mina undreana yene pre, na Krais we dindre anayomba merkinde bakagl tenaglkwa. 7 Anaene kunda kande mangigl wora boglmangre kaglka dimbi pirtre, te kundakande eglke beglmbi ka boglo kiglmbipiraglkwa enge, ene sipuglodi kunduglgoglkriyo. Taragl yeglmere pra plaudinambuka, ba enge kande unambukamagl erekrukwa. 8 Kantri ta yomba pikantri ta yomba kunda bogl tenambuka.Te king ta yombamo bogl pi king ta kundabogl tenambuka. Te imem bange bangeunan ana kindan kande yenambuka. Taraglyeglmere okuna kana plau dinambuka iambu gak kuramnedi nangino giu geglkwayeglmere.

9 “Ene enene sugl wakai moraglmiwo.Ene kane sindre ana auro i kaunsol minaenaglkwa. Te makai yungu yungugl kraene kumba sinaglkwa. Te gavman yombakande ya king ye mambromina na kanginapre ere ene auro ipi endimbi andiglmogltre, ana kamambuno diteiyo. 10 Anaokuna kana kamambuno wakai dipeneende tembi makan koglkoglo yombaprapra piraglkwa. 11 Ene sikane sindreana auro i kot mina enaglkwa enge, anasragl ka dinamunedi pir yumbun dekriyo.Enge igle ka ta tenambuka i keunde diyo,ka dinaglkwa i ene kanno ta dikrikwa, baka i Holi Spirit dipendigl endinambuka.

12 “Yomba yene angro kaima tekogloyaglkumba onguno mina endimbi sig-oraglkwa, ana neno kuno yegl keunde ereyene nangro tenaglkwa. Te nangro kanakete yene neno mano ere sindre anayomba tembi ye sigoraglkwa. 13Ana yombaprapra ene kankinde yenaglkwa i na kang-ina ene mina pangwa pre yegl eraglkwa.Ba yomba ta ye andigl giglendi moran anaenge pradinan God eremogl yombamo iereinambuka.

Sragl kinde kaima plau dinambuka(Matyu 24:15-28; Luk 21:20-24)

14 “Ene kanimbi taragl kinde kaimai paikrambara dumo suna igle andiglpanambuka. ✡ (Yomba ka i kerambukamambuno sraglmere pangwa i pir dime

✡ 13:14: Daniel 9:27; 11:31; 12:11

Page 81: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 13:15 78 Mak 13:37

dinambuka.) Ana yomba Judia kamunsuna meglkwa, teke undupagl ere endekamun muglo enaglkwa. 15 Ana yaglta yene yungumo indaule mogltre endeatne yungugl pi taragl kanekane taimenda endekrambuka. 16 Ama yombata kongunmo mina suna wanmoglkwa,i ta ende ikine yungugl pi yene gaglmosuna olto ikrambuka. 17 Enge i ambugak dano meglkwa ya te ambu gak amtemeglkwa, ye yumbun pond inaglkwa.18 Kamun kumbosi bi erambuka enge,taragl i plau dikrambuka pre God kamangeere tenaglkwa. 19 Sraglpre, enge i yumbungaglebogl kaima plau dinambuka, Godmakan koglkoglo mambuno bogl taraglere yongwa enge i ende erme ungwa,yumbun yeglmere ta paikrukwa. Anaokuwo yumbun kuno yeglmere ta amapaikrambuka. 20 Ba Yaglkande okuna kanaenge i ta simbiglkidi ake i-sungunagleendekruma daglma, yomba suwaratakor-moglkriko, ba ye yomba pinde i-kondungwa ipre ere, enge i ake bangesungunagle endungwa. 21 Ana enge igleyomba ta ene yegl ditenambuka, ‘Kaniyo,Mesaia moglkwa ya!’ Mo, ‘Kaniyo, yekoglo moglkwa imbo.’ Ene i pirngiditekriyo. 22 Mesaia kakimbi wagle ya tepropet kakimbi wagle plau dindre anaye diu ya kimagl kanekane ere ana Godpinde yungwa yomba nomano si du endetenaglkwa. Ba ye pra kuno eran yegleraglkwa. 23 Yeglpre ene sugl wakai molo,na okuna kana taragl plau dinambuka iprapra ene dite kondinga.

Yomba Wam unambuka(Matyu 24:29-31; Luk 21:25-28)

24 “Ana enge i yumbun kande plau dinanmokomugl“ ‘ande akemim erambuka,te ba ambuglangemo dekrambuka.25 Te kugl-kuri kamun mitnayange atne simbi, anakamun mitna suna kra wauyomara taragl gigle dungwapaingwa i prapra pingakar dinaglkwa.’ ✡

26 “Ana enge igle Yomba Wam kamunkua mina sunakra yombuglomo kande

ya ambuglangemo bogl unan ana yombakanaglkwa. 27 Ana ye angelomo endpimakan uglomugl koglkoglo God yombapinde i-pere endungwa meglkwa i in-dre, ana pi makan uglo yei dundumarai ya kamun mitna uglomugl pra imakaisinaglkwa.

Ende kogla mambunomo beke piraglkwa(Matyu 24:32-35; Luk 21:29-33)

28 “Endi kogla mambunomo i bekepiryo, yongagle nuglo mogl ana munonumbun mogl poko ende yaundo wakaisungo ana ene ande akan panambuka engemagl orkwa pamiwodi pirkwa. 29 Kunoyeglmere, ene taragl i prapra kanaglkwaenge ene piraglkwa, engemagl orkoYombaWam ende unagledi akekun ere yungudra mina moglkwa. 30 Na ka kaima enediteinga, yomba epigl erme meglkwa iprapra goglkrimbi taragl i prapra plaudinambuka. 31 Kamun mitna ya makanokuwo wau borambrika. Ba na kannaprapra ta wau boglkrambuka.

Yomba ta ande enge ya ande kuiyapirkrikwa

(Matyu 24:36-44)32 “Yomba suwarata ande enge ya ande

kuiya pirkrikwa. Sragl i enge aunakeplau dinambuka, i angelo heven sunameglkwa, mo Wam akiye pirkrukwa. BaNem suwara prukwa. 33 Ene ugl paikresugl wakai molo, sraglpre enge i aunakeunambuka ene pirpogl sikrikwa. 34 Iyagl ta ende eglkekuri enagledi ormereyegl, yene yungumo kondo ana kongunmoyomba sugl moraglmedi suwara suwarandikonguno eraglkwa pre yumbu sitendre,ana yungu dra mina sugl moglkwa yagle isugl aimande kanmoglo ditongwa.

35 “Yeglpre ene ama sugl wakai molo,sraglpre, ene pirkre moraglkwa enge anayungu nemyagl ende ikine unambuka. Anaye kamun pokndinan unambuka mo, en-duwer suna unambuka mo, konduwaglekumugl wi sinan mo, tangina kinde mo,ande koragle sinan unambuka, i ene tapirkrikwa. 36 Ye oglandi kaima ta unan,ene ugl pai meglmbi kan-dinambiwo. 37Naka i ene diteinga, kamo i na yomba prapraditeinga, ‘Sugl wakai molo!’ ”

✡ 13:25: Aisaia 13:10; 34:4

Page 82: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 14:1 79 Mak 14:2114

Yesus sigoramnedi pre ka dikeglkwa(Matyu 26:1-5; Jon 11:45-53)

1 Pasova enge kande bret yis paikrukwakeunde bir ninaglkwa ana enge suwo yokopango ana pris kande wagle ya lo beketeingwa yomba Yesus kanesi sigoramnedikimbi koglo ere teke yeingwa. 2 Baye dingwa, “Nono enge kade mina yeglerekramga, yegl oun kade yomba denokumbro kunda boraglkwa.”

Ambu ta kungo demine orkwa toindi Yesusbre mina endungwa

(Matyu 26:6-13; Jon 12:1-8)3 Betani kamun Saimon kaglande

sungwa yagle kei pamara Yesus pi yunguglmogl kaiya mokna ne moglko ana ambuta yungugl ungwa. Ye mingi giglendita kungo demine orkwa kausi moglkoyungwa, i topo kande boglkwa, anaambumo i mingi siblendi ana kungo toindiYesus bre mina endungwa.

4 Yomba tau igle meglkwa deno kum-bruko ye yene di imboriya ende dingwa,“Sragl mem pango kungo demine orkwa iyoko yu akesume? 5 I topo bogl yumunadaglma 300 kina pai ende mina oma indreana moni ipi gonduglme yomba tomgo.” Ana ambumo i ye kenaglmo singwa.

6 Ba Yesus dungwa, “Kanwinge eriyo,ene sraglpre ambu i mir inambedi predime? Ambu i sragl wakai kaima pamarana ere narkwa. 7 Kiuglgiunde yomba en-genge ene bogl akiye moraglkwa. Anaenge tau ene akeple dinagledi pitn kadeene akepledi to. Ba na ene bogl en-genge ta moglkramga. 8 Ambu i taraglerambuka pamara orkwa. Ambu kungodemine orkwa toindi nangina mina en-dungwa i na maugl mina panaglka prekomuno kana akekun orkwa. 9Na ka kaimaene diteinga, makan uglomugl koglkogloprapra kamambuno wakai dipene endediwaidi enaglmara, ambu taragl orkwa iakiye ditembi, ye orkwa i pir moraglkwa.”

Yesus sigoraglmedi pre Judas pra i-peneende tenagle dungwa

(Matyu 26:14-16; Luk 22:3-6)10 Ana Yesus disaipelmo 12 mina

suwarata Judas Iskariot, ye ende pris kande

wagle meglmara pindre Yesus i-pene endekunda ikine tenagledi pre ongwa. 11 Yegunyei sragl ka dinambuka i pirtre ana yemoni tenamnedi pre ka dipandigl dingwa.Yeglpre Judas mambuno bogl enge wakaita yenan, Yesus i tekoglo endinagledi prekuie kanmoglkwa.

Yesus disaipelma bogl Pasova kaiya moknaneingwa

(Matyu 26:17-25; Luk 22:7-14; 22:21-23; Jon13:21-30)

12Bret yis paikruko neingwa enge yongoana komnaiye ye mambunono pangwa i,sipsip nangigle kombuglange gagl Pasovaenge ama kaiya mokna ninaglkwa pre di-saipel wagle krapogl Yesus teingwa, “No piaglokra Pasova enge kaiya mokna akekunere yomun ana ene ninagledi pitne?”

13 Yeglpre Yesus disaipelmo suwo di-menda ende ditongwa, “Ene siti suna piro.Ana yagl ta nigl mingi kake indre wu enetengigl yenambuka, ana ye enambara ipiro. 14 Ye ta yungugl enambara i ene pin-dre yungu nemyagl diteiro, ‘Beke norkwayagle krapoglkwa: Na yungu kula aglokra? Na disaipelna wagle bogl Pasova kaiyamokna ninamne.’ 15 Ye yungugl kugl kartembe mundu ene ombuno ditenambuka,kaiya mokna tembe yei ninaglkwa bogl ya,amedi moraglkwa endi egle akiye akekunere kondingwa. Nono kaiya ninamga preigle ene akekun eriro.”

16 Ana disaipel suwo ende siti sunapindre ana taragl prapra Yesus ditomeremere kan indre ana Pasova ninaglkwa preakekun eurika.

17 Ana kamun mim kor pango, Yesusdisaipelma 12 bogl wingwa. 18 Igle ye endiegle mina amedi kaiya mokna ne meglkoYesus dungwa, “Na ka kaima ene diteinga,ene mina suwarata na i-pene ende kundaikine tenambuka, ye na bogl kaiya moknaakiye ne moglkwa.”

19 Disaipel wagle ye kinde kaima pirtreana mambuno bogl suwara suwarandi kra-pogl teingwa, “Ene na pre kaima mendiglpandigl dino?”

20 Yesus di ikine endungwa, “Ene 12meglmara suna i suwarata, ye na boglakiye bret i dis mina suna endumbuglka.21 Yomba Wam gorambedi kamambunopepa mina muno beglko pangwa pre

Page 83: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 14:22 80 Mak 14:43ye kaima gorambuka. Ba Yomba Wamyaglkumba tongwa yomba i yumbun kandeinambuka, mam okuna kugl yeikrumadaglma i wakai kaima orko.”

Yesus eremogl bret ya wain disaipelmo wa-gle tongwa

(Matyu 26:26-30; Luk 22:15-20; 1 Korin 11:23-25)

22 Ye kaiya mokna ne meglko, Yesusbret indre kamange ere God diwakai yeiana bukondi yene disaipelma wagle ten-dre, yegl dungwa, “Ene iyo, i na nanginayongwa.”

23Ana ye kap wain ta indre, God diwakaiyei ana disaipelma wagle tongo, ye niglmingi i mina prapra neingwa.

24 Yesus ditongwa, “I na bormaina kon-trak kor yomba merkinde pre toindi yan-gungwa. 25Na kaima ene diteinga, na wainnigl i aglketa nekre moglpi ana enge tayenan wain kor God kingdomo mina sunai aglke ninaglka.”

26Ana ye giglange suwarata dindre, endemenda pi Olip Kamun Muglo eingwa.

Pita okuwo Yesus kangina ditorwa erambedungwa

(Matyu 26:31-35; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38)27 Yesus disaipelma wagle ditongwa,

“Ene prapra teke pindre ana na kond-inaglkwa. Sraglpre, kamambuno minamuno yegl beglkwa pangwa:“ ‘Na sipsip sugl yombasigoglmbo, ana sipsip prapra undupagl

eraglkwa.’ ✡28 Ba okuwo na andigl ukor pindre anaGalili kamun na ende okuna yei tenaglka.”

29 Pita di ikine endungwa, “Ana praprayange sindre ene kinde kondimbi na ene takinde kondokraglka.”

30 Yesus di ikine ende tongwa, “Na kakaima ene diteinga, enduwer konduwaglewi enge suwo sikran, ene enge suwota naYesus kankrika we dinatnga.”

31 Ana Pita ka giglendi kaima di ikineendungwa, “Na ene kankrika we kaima tadikraglka, na ene bogl akiye gorambuglka.”Ana disaipel wagle prapra kuno yegl ke-unde dingwa.

Yesus Gesemani suna kamange orkwa(Matyu 26:36-46; Luk 22:39-46)

32 Ye endpi dumo ta kangiye Gesemaniwe dimara eingo ana Yesus disaipelma wa-gle ditongwa, “Na kamange era eiwa. Eneigle amedi molo.” 33Ana Pita ya Jems ya teJon auro indre ana ye mambuno bogl demmunduwo kinde kaima orko ana yumbunkande wu ye mina bre kake orkwa. 34 Anayeditongwa, “Na kuiyana kinde kaimaorkoana goraglka pai dungwa. Ene magl iglemogltre ana sugl aimande kan molo.”

35 Ana kurita ende eglke dagl pindre,yene yange makandle sindre ana giu i yemina undinambedi pre kamange orkwa.36Ye kamange ere dungwa, “Aba, na Nina.*Taragl prapra ene eratnga keunde pangwa.Geu mingi i na mina i-yeglke endo. Bataragl na pirka mere i kondo ene pitnereero.”

37Okuwo ye ende ikine undre ana kangodisaipel suwota ye uglpai meglkwa. Anaye eremogl Pita ditongwa, “Saimon, eneuglpai meglmo? Ene ande kuiya suwaratasugl moglkraglmo? 38 Kamange ere suglmolo, baglnu mina yangesi dinaglmiwo.Spiritno pra eragledi prukwa, ba nanginoyumbun dongwa.”

39 Ye aglke ende eglke pindre anakamange ere, ka dumere yeglkra kunodungwa. 40 Ye aglke ende ikine disaipelsuwota meglmara undre ana kango ye uglpaingwa. Sraglpre, ye ongumutno yumbundongo, ye sragl wedi Yesus tenaglkwa i tapirkrikwa.

41 Aglke ende pindre ana ikine ungoenge suwota orko, ye disaipel suwota ikraditongwa, “Ene ugl aimande paimogl anamogl ir si pirmo? I kuno orkwa! Ande kuiyamagl orkwa. Kaniyo, Yomba Wam ermetekoglo ende tandaglme yomba ongunomina yenaglkwa. 42 Ana andiglmbi endeomuno. Kaniyo, na ipi kunda ikine ongunomina yenambuka yagle magl ungwa!”

Yesus sikane singwa(Matyu 26:47-56; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12)

43 Yesus ka di moglko, ye disaipelmo12, mina suwarata Judas ungwa, te yombamerkinde ye bogl dikumba prak ya kumbapond ake indre wingwa. Pris kande ya te

✡ 14:27: Sekaraia 13:7 * 14:36: Yesus kamo “Aba” i nono kanno “Nina” we dumga.

Page 84: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 14:44 81 Mak 14:70

lo beke teingwa yomba ya te ende okunaeingwa yomba diendingo wingwa.

44Ana yaglkumba tongwa yaglmo ye diuta erambere ditongwa, “Na ta kungro-bareeraglka yaglmo suwara i ye sikane sindreana okuna okuwo ere akegidi yend piyo.”45 Judas oglandi ende Yesus moglmara pin-dre ana dungwa, “Beke Notnga!” dindrekungro-bare orkwa. 46 Ana yomba Yesusake gidindre sikane singwa. 47 Ba yombameglmara suwarata andigl moglkwa, yedikumba prakmo gundo indre sungo priskande nigl kongunmo yomba ta kina sim-biglkidi endungwa.

48 Ana Yesus ditongwa, “Ene dikumbaprak ya kumba pond indre na kunogl goglyomba ta moglmedi na sikane sina prewimo? 49 Ande enge yomere yomere naene bogl akiyemogl God holi yungu toglmosunakra ka beke teingra, ana ene ta nakane sikrikwa. Ba Kamambuno okunamuno beglkwa pangwa ikra kaima pai in-ambuka.” 50 Ana disaipelmo wagle prapraye kindekondo undupagl ere teke endeperepere eingwa.

Yagl gakmugl suwarata yokoko teke ongwa51 Yagl gakmugl suwarata gagl olto

suwara ta ende pandigl, Yesus omara ongoye sikane singwa. 52Ba ye gaglmo olto guglkindekondo yokoko teke endongwa.

Yesus ipi kaunsol kande meglmara eingwa(Matyu 26:57-68; Luk 22:54-55; 22:63-71; Jon

18:13-14; 18:19-24)53 Ana Yesus ipi pris kande mina ende

okuna ongwa kei pamara eingo ana priskande wagle prapra ya yomba mina endeokuna eingwa ya te lo beke teingwa yombawu makai singwa. 54 Pita kurita eglke daglYesus omara mokomugl pindre ana endpipris kande ende okuna ongwa yungumotogl suna ongwa. Igle ye kimbirnem suglmeglkwa bogl akiye amedi meglko ana yeende gaglmara pir moglkwa.

55 Pris kande wagle ya kaunsol prapraYesus ka ta di aglau eran i-pene ende sigorapre dokingwa, ba ye aglaumo ta doko kanikrikwa. 56 Yomba merkinde kakimbi diYesus nangiye dangingwa. Ba ye ka boglokiglkwa i wu suwara pikrukwa.

57 Ana yomba tau andigltre ana kakimbiyegl di Yesus nangiye dangingwa, 58 “No

punga ye yegl dungwa, ‘God holi yungumoyomba keingwa i na sigurndi atne ende,ana ande enge suwota mina aglke keiikine endinaglka. I yomba onguno minakeikraglkwa.’ ” 59 Ba ye ka boglo singwa iwu perepere ongo ana kuno erekrukwa.

60 Pris kande mogl okuna endungwa,ye prapra meglmara gumanomugl andiglmogl ana ye krapogl Yesus tongwa, “Ka diene nangin dangingwa i ta di ikine endinat-nga paikrumo?” 61 Ba Yesus kiendi moglana ka suwarata di ikine endekrukwa.

Ana aglke pris kande kor krapogltongwa, “Ene Krais God ere wakai eretongwa ikra Wammotno?”

62 Yesus di ikine endungwa, “Na moglkaiwe. Ana ene prapra kanimbi Yomba Wam,God Yaglkande ongo wokra amedi moglana heven kamun kua kruwo bogl akiyeunambuka.”

63 Ana pris kande yene gaglmo sunaolto ake argla dindre ana dungwa, “Nonokawaiye eraglkwa aglketa pirkramga. 64YeGod kenaglmo sungo pirkwa, ene sragl er-amnedi pirme?”

Ye drano prapra kakimbi di ye nangiyesidange ana ye pra sigolo dingwa. 65 Taumambuno bogl eursi Yesus tendre anaongumuglo tusi, onguno ake bukondi eresindre ana dingwa, “Kankre dipoglo, iraene sum?” Ana kimbirnem Yesus indreatndang singwa.

Pita eremogl Yesus kankrika we dungwa(Matyu 26:69-75; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18;

18:25-27)66 Pita togl suna yoglmbo kra mogl

pango, pris kande nigl kongunmo ambaisuwarata moglmara ungwa. 67 Enge igleye kango Pita endi domara pir moglko anaambai toro giglendi kandre dungwa, “Eneama Yesus, Nasaret nem bogl akiye wanmi-urkra.”

68 Ba Pita ditorwa ere dungwa, “Na yeta kankrika, ene ka dinga i na ta pirpoglsikrika.” Ana Pita togl dra mina endemenda ongo, ana tambre konduwagle ku-mugl wi sungwa.

69 Ana nigl-kongun ambai i Pita egliremoglko kandre ana aglke yomba maglandigl meglkwa i ditongwa, “Ye ama akiyewanmeglkura.” 70Ba Pita aglkekor ditorwaorkwa.

Page 85: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 14:71 82 Mak 15:20Kurita meglko okuwo yomba magl

andigl meglkwa i kordagl di Pita teingwa,“Kaima yene, ene ye bogl akiye waningura.Sraglpre, ene ama Galili nem kra.”

71Ana Pita ka giglendi ditongwa, “Na kakaima yene diga! Na kakimbi dimbo Godna erekinde ere narambuka. Ene yaglmodingwa i na ta kankrika.”

72 Yegl dungo ana oglandi konduwaglekumugl wi aglke sungo suwo orko, anaPita eremogl Yesus ka okuna ditongwa ikraprukwa, “Konduwagle wi enge suwo sikranene enge suwota na ye kankrika we dinat-nga.” Ana ye yangesi oglmbugldi indre anakai pond orkwa.

15Yesus i Pailat moglmara eingwa(Matyu 27:1-2; 27:11-14; Luk 23:1-5; Jon

18:28-38)1 Tangina kinde kaima pris kande wagle

ya, yomba mina ende okuna eingwa ya telo beke teingwa yomba ya, kaunsol prapramakai sindre ana ye eraglmere oglandika dikeglkwa. Ye eremogl Yesus kanesipandigl ana auro ipi Pailat Rom yagl kandeorkwa ongo mina yeingwa.*

2 Ana Pailat krapogl tongwa, “Ene Judayomba kingno motno?”

Yesus di ikine endungwa, “Enene yegldinga.”

3 Ana pris kande wagle ka merkindedi Yesus nangiye dangingwa. 4 YeglprePailat aglke krapogl Yesus tongwa, “Ene kadingwa i ta di ikine ende tekratno? Kanno,ye ka merkinde di nangin dangingwa ipitno?”

5 Ba Yesus ama ka suwara kaima tadi ikine endekruko, ana Pailat kunduglgoglkwa.

Pailat eremogl Yesus sigolo di te koglo en-dungwa

(Matyu 27:15-26; Luk 23:13-25; Jon 18:38–19:16)

6 Pasova mokna bir neingwa enge kandeyongo ana ye okuna mambunono yeglpangwa. Kane paingwa suwarata yombaye kangiye daiglko, ana Pailat poko ende-ende orkwa. 7 Enge igle yagl ta kangiye

Barabas we dingwa, ye okuna yongoyomba tau bogl gavman kunda bogl tendreyomba sigeglkwa pre ana ye kane yungusuna akiye paingwa. 8 Enge igle yombamerkinde ende wu makai sindre anamambuno bogl Pailat krapogl teingwa. Yeokuna enge ta yongo ere tomere ikra erodingwa.

9 Ana Pailat krapogl tongwa, “Ene Judayomba kingno i kane poko ende norambediene pirmo?” 10 Pailat pirkan ere kond-ingwa. Pris kande wagle mirmogl ten-dre Yesus kanesi ye teingwa. 11 Ba priskandewagle yombamerkinde di nusingwa,i ye Pailat krapogl tembi ana ye eremoglYesus kane poko endinambere i kondo anaBarabas kane poko ye mina endinambuka.

12 Ana Pailat aglke yomba krapogltongwa, “Ana ene Juda yomba kingno wedingwa yagle i na sragl ere tenambedipirme?”

13 Ye muglkumdi di ikine endingwa, “Yeendi-prak mina siyo.”

14 Ana Pailat krapoglkwa, “Sraglpre? Yesragl tandaglme orum?”

Ba ye prapra kaglkane binan bogl kaimaindre dingwa, “Ye endi-prak mina siyo!”

15 Ana Pailat prukwa yomba merkindegun yenaglmedi pre, ana Barabas kanepoko ye mina endungwa. Te ye dungokimbirnem Yesus kumba wip† singo anaye endi-prak mina sinaglkwa pre tekogloendungwa.

Kimbirnem Yesus bakagl teingwa(Matyu 27:27-31; Jon 19:2-3)

16 Kimbirnem Yesus auro ipi gavmanyungu kande Pretorim we dimara pindreana ye kongun akiye erikwa prapra aglendimakai singwa. 17 Ye gagl suna olto kumendungwa ta Yesus ende tendre ana ke-wan kangigle orkwa yongagle ake kum-bro mawasi king bre gagl mereyegl ere,ana bre mina pandigl teingwa. 18 Anaye mambuno bogl bakagl teingwa, “Etnewakai, Juda yomba kingno!”‡ 19 Ye bremina kumba aglke aglke sindre ana eur sinangiye mina endingwa. Te goglkuno bon-dugl ana bitno mangidi teingwa. 20 Ana yeokuna kana Yesus bakagl tekondo, ye gagl

* 15:1: Ka i Matyu 27:2 mina kano. † 15:15: Kumba wip i yegl: Kan kumba akimara endi pangwa punduwomuglkau nangiye tonguma singwa i ana yomba ere si-si erikwa. ‡ 15:18: Ka i Matyu 27:29 mina kano.

Page 86: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 15:21 83 Mak 15:43kum endungwa gugl ikine ende ana yenegaglmo ende ikine ende tendre, okuwoYesus endi-prak mina sinaglkwa pre auroimenda eingwa.

Yesus endi-prak mina singwa(Matyu 27:32-44; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27)

21 Konbo bange yagl suwarata tengiglyeingwa, kangiye Saimon, ye Sairini ka-mun nem. Ye Aleksanda ya Rufus neno, yeende dumo kande suna enagledi prewongoana Yesus endimo-prak kake yenambedipre kimbirnem ake nusingwa. 22 Ye Yesusauro yendpi kamun ta kangiye Golgata wedimara eingwa. (I mambuno yegl, bitnoyombuglo kamun.) 23 Ana igle ye niglgiu orkwa toindi wain mina suna sikuglende Yesus teingwa. Ba ye nekrukwa.24Ana Yesus endi-prak mina si pandigl anagaglmo prapra ye yene yumbu sindre, anasrambre ere suwara suwarandi inaglkwaipre satu singwa.

25 Ana ye tangina kinde kana enge i 9klok Yesus endi-prak mina singwa. 26 Anaka di nangiye dange kot ere teingwakamo ikra muno beglkwa, “Ye Juda YombaKingno.” 27Ana kimbirnemombugl kunoglgogl nembrika yagl suwo Yesus bogl akiyeendi-prak mina singwa. Ta ye ongo wokrapango ana ta ongo kondakra pangwa. 28 IKamambuno mina muno beglkwa pameremere wu geundungwa. Ye kunogl goglyomba bogl i-suwara endingwa.§ 29Yombakonbauna wu ikine ikine pi ana bitno piyasindre Yesus bakaglte dingwa, “Aya, eneGod holi yungumo sigurndindre, ana andeenge suwota mina kordagl kei ikine endi-natngra. 30 Yeglpre erme endi-prak minaende atne undre ana enene ere yo!”

31 Kuno yegl keunde pris kande wagleya te lo beke teingwa yomba, Yesus bakagltendre ana yene di imboriya ende dingwa,“Ye yomba tau ere-yungwa, ba ye yene ere-inambuka manga! 32 Nono kan mouno,Mesaia, i Israel yomba Kingno, ye endi-prak mina erme ende atne unan ana nonokandre ye pirngi dinamga.” Ana yagl suwoendi-prak mina Yesus bogl akiye singwa, iama kenaglmo simbrika.

Yesus goglkwa(Matyu 27:45-56; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30)

33 Ana ande kuiya 12 klok orko, makankoglkoglo mim waidi were kondungo paiendpi ande kuiya 3 klok orkwa. 34Ana andekuiya 3 klok mina Yesus kaglkane binanbogl orkwa, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?”I mambuno yegl, “Na Godna, na Godna,sraglpre ene na kinde kondine?”✡

35 Enge i yomba tau magl igle andiglmeglkwa, ye Yesus dungwa i pirtre yedingwa, “Piryo, ye Elaija pre agle dungwa.”

36Ana yagl suwarata mukundi ende pin-dre ana giangin ta indre wain geu orkwasimbai buglo muglo mina bogl pandigl,Yesus bindi ninambedi pre tendre anadungwa, “Erme ye kan winge eriyo, Elaijaundre ye endi-prak mina i-atne endinankanamna.”

37 Ana Yesus kaglkane pond indre muriyenda ende gokandi goglkwa.

38Ana God holi yungumomina gagl alapolto keglkwa i mitna imbo yei arglandiendpi punduno poriya si wu koglkogloongwa. 39 Ana enge igle kimbirnem endeokuna ongwa yagle, Yesus endi-prak minapamara gumamugl igle andigl mogltre anaYesus kaglkane yungo pirtre, te sraglmereere goglkwa i kandre, dungwa, “Kaima,yagl i God Wammoglkwa.”

40 Igle ambu tau eglke dagl mogl kan-meglkwa. Meglmara suna igle Makdalakamun mam Maria ya, te Maria, Jems yaglgakmugl ya Joses mano ya, te Salume.41 Ambumo i okuna ye Galili dumo sunaYesus omara pindre akepledi te-te erikwa.Te ambu tau mere Yesus bogl akiye endeJerusalem wingwa ye ama akiye meglkwa.

Yesus nangiye ipi maugl singwa(Matyu 27:57-61; Luk 23:50-55; Jon 19:38-42)

42 Tangina Sabat yenambuka enge maglungwa, yeglpre ana erme akekun eraglkwaande gungutndi ake namdungwa. 43 AnaJosep Arimatia kamun nem, ye kaunsolyomba kande meglmara yagl wakai moglgumamugl endungwa yagle ye ungwa. YeamaGod kingdomopre suglmoglkwa yagleye kundugl goglkre ana Pailat moglmarapindre, Yesus nangiye ina pre krapoglkwa.

§ 15:28: Ermepirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl iMakmuno boglkrukwa. Ana okuwoyomba ta boglme dingwa.✡ 15:34: Buk Song 22:1

Page 87: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 15:44 84 Mak 16:18

44 Ana Pailat prukwa Yesus kande goglmedingo pirtre, ye wai kuglkwa. Ana kim-birnem ende okuna ongwa yagl agle dindrekrapogl tongwa, “Yesus kaima goglmo?”45 Enge igle kimbirnem ende okuna ongwayagle dungo Pailat prukwa kaima orko anapra wedi, Yesus nangiye Josep yo dungwa.46 Yeglpre Josep gagl alap kruwo kor tatopo ere indre ana Yesus nangiye endi-prak mina i atne ende, gagl alap yombugltendre ana kombuglo dra yomba geglkopandiglmara ta waugl yeimara sunakrayongwa. Ana ye kombuglo kande ta eglapagl ipi dramugl sipegl dungwa. 47 AnaMakdala kamun mam Maria ya te Josesmam Maria, ye kanmogl Yesus nangiyepandiglmara dumo igle kanbrika.

16Yesus gogltre andigl ukor ongwa(Matyu 28:1-8; Luk 24:1-12; Jon 20:1-10)

1 Sabat enge dundungo, Maria Makdalakamun mam ya, te Maria Jems mam ya, teSalume ye kungo demine wakai orkwa ipi,Yesus nangiye mina kungo ere tenamnedipre topo erikwa. 2 Ana Sande enge tang-ina kinde kaima ande koragle sungo, yeende Yesus pandiglmara dumo enamunedipindre, 3 ana ye yene krapogl imboriyaendingwa, “Yomba ira kombuglo giglpenemaugl dra mina kombuglo sipegl dingwaikra egla pagl eglke endinambu da?”

4 Ba ye kan mitna ende kaningo, anakombuglo kandekinde kaima maugl dramina okuna kana egla pagl ikorugl end-ingwapangwa. 5Yeglpre ye ende kombuglodra pandiglmara dumo suna pindre, igle yekaningo yagl gakmugl suwarata gagl sunakruwo olto ta ende pandigl onguno wokraamedi moglko, ana ye waikiglkwa.

6 Ana ye ditongwa, “Waikuglkriyo, napirka ene Yesus Nasaret kamun nemendi-prak mina singura i kanamnedi prewingwa. Ye yawagle ta pai moglkrukwa.Ye okuna kana andigl ukor ongwa! Kaniyo,dumo igle okuna ye nangiye yengura.7 Erme ene ende pindre disaipelmo wagleya Pita akiye ka diteiyo. Ana erme ye enepre okuna yeite ende Galili kamun ongwa.Igle ene ye kanaglkwa. Okuna ye ene ditekondungura.”

8 Yeglpre ye onguno katno si nomanosikugl endungo ana ye kombuglo dra kondoende menda pindre, ana mukundi endpiyomba suwara ta ditekrikwa. Sraglpre yekundugl geglkwa.

Yesus wu pene ongoMariaMakdala kamunmam kangwa

(Matyu 28:9-10; Jon 20:11-18)9Yesus Sande enge tangina kinde kaima

andigl ukor pindre, ye okuna kana MariaMakdala kamun mam moglmara plaudungwa, ambumo i okuna spirit kinde 7suna meglko Yesus simenda endungura.10 Ambumo i ende pi Yesus bogl akiyewaningwa yomba kango, ye premiriye goglkaimoeremeglkwa. 11Ana ambumo iYesuskor-moglko kaniwo dungo ye pirtre ana yeambu dungwa i pirngi dikrikwa.

Disaipel suwo embirara Yesus plauditongwa

(Luk 24:13-35)12 Ana okuwo disaipel wagle ye mina

suwo dumo kande enambugledi, konbaunaende pi miurko, konbauna bange Yesuswu kane ta pindre plaudi tongwa. 13 Yeende ikine pindre ana disaipel wagle tauditembrika. Ba ye ka i pirngi dikrikwa.

Disaipel 11 meglmara Yesus plaudi tongwa(Matyu 28:16-20; Luk 24:36-44; Jon 20:19-23)

14 Okuwo Yesus disaipel 11 ye kaiyamokna ne meglmara plau dindre, ye ka-tongwa. Sraglpre, ye pirngino paikrukwa,te nomano sikugl endungo, ana yombaokuna kana Yesus kor-moglko kanmuniwodingwa i ye pirngi dikrikwa.

15 Ana ye ditongwa, “Ene ende makanuglomugl koglkoglo pindre ana kamam-buno wakai yomba kanekane prapradipene ende teiyo. 16 Yomba ta ye pirngidindre baptais eran, God ere-inambuka. Baye ta pirngi dikrambuka ye okuwo kotminaguglo kamun enambuka. 17 Pirngi dingwayomba ye God yombuglomo tenan kimagl ieraglkwa. Na kangina mina ye spirit kindesimenda endinaglkwa. Te ye ka kor ungwakanekane dinaglkwa. 18 Ana ye yombasigoglkwa toki ongunomina ake yende, anane geglkwa nigl kinde kanekane nembi, iprapra ye ta sigoglkrambuka. Ye onguno

Page 88: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Mak 16:19 85 Mak 16:20duglosi kinde sungwa yomba mina tembeyei tembi ana ye kindeno argan erambuka.

God eremogl Yesus yend heven ongwa(Luk 24:50-53; Aposel 1:9-11)

19 Yaglkande Yesus eremogl disaipelmo11 wagle ka dite kondungo, okuwo Godauro yend imbo heven suna ongo ana yeGod ongo wokra amedi moglkwa. 20 Anadisaipel wagle ende koglkoglo pindre ka-mambuno dipene endingo ana Yaglkandeye bogl kongun orko ana ye ka dingwai kaima pango te ye kimagl erikwa i ka-mambuno dingwa bogl akiye wu suwaraongwa.*

* 16:20: Epigl 9-20 i erme pirpogl singwa yomba tau eremogl Mak yene muno boglkrukwa. Ana okuwo yombata boglme dingwa. Ana erme pirpogl singwa yomba tau Mak ka sungagle keme boglme dingwa. Kamo i yegl, “Baambu wagle pi Pita ya yomba tau meglmara ka diteingwa. Yagl gakmugl ta ka di ambu wagle tongwa ikra boglo kuglPita ya yomba tau akiye meglkwa i teingwa. Te okuwo Yesus yene eremogl ye kongun ere ende makan koglkogloenaglmere ditongwa. Ye kongun i ande umara yei ere endpi ande beimara enaglkwa, kongun i God eremogl yombaprapra ikine ende ana kor aimande moraglkwa tenambuka kamo i di yomba tenaglkwa. Ka i God yene kamo ana ka ita wau boglkrambuka.”

Page 89: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 1:1 86 Luk 1:17

LUKKamambuno Wakai Luk MunoBoglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaLuk pepa muno boglmara i ka yegl

pangwa: Yesus eremogl Israel yomba ya teyomba dumo koglkoglo meglkwa i prapraere ikine endinambuka pre okuna Godya propet wagle digidi pandiglkwa. Lukombugl dungwa, Yaglkande Spiritmo yekiuglgiunde yomba meglmara Yesus ka-mambuno wakai ditenambuka pre aglendiyungwa. Te gun argan kamo ipre Luk kamere dungomambuno eremuno boglmaraya te dundumara i mina akiye dungwa.

Ka tau ombugl boglkwa, i KamambunoWakai pepa taumina paikrukwa, i yegl: An-gelo giglange dingwa ya sipsip sugl yombapi gak kuglambu Yesus pamara kanigwa, teYesus gak kembra mogltre Jerusalem Godholi yungumo sunamoglkwa ya te Samariayagl wakai pre ka simbogl dungwa ya teyagl ta wam wu taya ongwa ka simbogldungwa.

Luk ka pond muno boglkwa i Yesus ere-mogl kamange eraglkwa ya Holi Spirit preka dungwa ya te yomba tandaglmeno Godkoko endungwa kamo i dungo pangwa.

Ana Yesus wedi pirngi dingwa yunguombuno yake wu pond ongwa i Luk amaAposel mina muno boglkwa.

Luk kamambuno pepa muno bogl Tiopilastongwa

1 Yagl wakai Tiopilas, okuna yombamerkinde nono mina suna taragl plaudingwa i kamo boglo muno boramunediyombuglo erikura. 2 Yomba komnaiyemambuno ere taragl plau dungo ongu-mutno mina kanigwa yomba, ana ye ka iakepledi nono ka boglo kugl normere ikra,ana kuno yene ere pepa muno beglkwa.3 Ana yeglpre, na nana wakai yene eretaragl i prapra mambuno boglmara iglekrapogl doko dipirka. I amamuno boraglkawakai pango ana pamere mere muno boglene Tiopilas tenaglka. 4 Na erika i yegl,

ene kere piratnga, okuna yene ka ene beketeingwa i kuno kaima orkwa.

Jon Baptais mam kugl yenambuka pre an-gelo wu Sekaraia ditongwa

5Herot, Judia kamun suna kingmoglkwaenge, pris ta igle moglkwa, kangiyeSekaraia. Ye ombugl Abiya pris kongunormara i epiglmo ta moglkwa. Ye embiyekangiye Elisabet, ambumo i ama Arongawamo ta moglkwa. 6 Ye suwo-akiye Godongumuglo mina wakai kaima mogltre anaYaglkande lomo ya kamo pamere praprasika simbrika. Ana ye aglau ta paikrukwa.7 Ba ye gak ta kugl yeikiurika, sraglpreElisabet kurpangwa pre ana ye suwo-akiyebuglayungu olto yoko wakai mogl wukindagl yembrika.

8 Enge suwarata Sekaraia epiglmo waglepris kongun eriko, ye ama God ongumuglomina pris kongun orkwa. 9 Satu sindreSekaraia ye pinde ingwa i okuna pris mam-bunono pango ere-ere erimere ertre anaye ende God holi yungumo yungugl pindreGod altamo mina suna endi inge demineorkwa garaglmedi pre yegl erikwa. 10 Anaye endi inge demine orkwa gaglkwa engeyongo, yomba prapra mendakra makaisikamange ere meglkwa.

11 Ana God angelomo ta Sekaraiamoglmara plau dindre ana endi inge dem-ine orkwa gaglmara alta mina igle, ongowokra koglo andigl moglkwa. 12 Sekaraiaeremogl angelo kangwa enge, ye sipuglodindre ana kundugl goglkwa. 13 Ba angelodi Sekaraia tongwa, “Ene kundugl goglkro,Sekaraia, ene kamange etnga God pir kon-dungwa. Ene embin Elisabet wam ta kugltenambuka ana ene gakmo kangiye Jonwe dinatnga. 14 Ene mundun wakai eranana gun yenatnga, ana gak i morambukaenge, yomba merkinde gun yenaglkwa.15 Sraglpre, Yaglkande ongumuglo minaye kande morambuka. Ye wain mo niglgiglekui dungwa tau nekrambuka. Ye mamdane suna morambuka enge Holi Spiritkausi tenambuka. 16 Ana ye Israel yombamerkinde auro yend ikine YaglkandenoGod mina unambuka. 17 Ye Yaglkandeokuna yei tenambuka i ana propet Elaijayombuglo ya kongun giglendi ormereyeglkra erambuka. Ye nema nangiglma

Page 90: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 1:18 87 Luk 1:44nomano ake i-suwara endinambuka. Ye kasendingwa yomba nomano yake tenan anamambuno du-yene piraglkwa. Ye erewakaieran, Yaglkande unambuka pre yombaakekun eraglkwa.”

18 Sekaraia krapogl angelo tongwa, “Nasraglmere ene ka dinere yegl erambedi pi-ragle? Na yagl kindagl moglko, ana embinaama kindagl yongwa.”

19 Ana angelo di ikine endungwa,“Na Gabriel, God gumamugl suna andiglmoglka, na ka ene ditenaglka pre, ye nadiendungo ana ka wakai iyu ene diteinga.20Ba ene erme na ka diga i pirngi dikitnga,ipre ene dran aketenan ka dikre, ana kiendimogl emin, engemo ta yenan kade, na enediteinga, i kaima plau dinambuka.”

21 Enge i yomba Sekaraia pre suglmomogltre, ana sraglpre God holi yungumoyungugl kra ye enge olto kaima moglmedikinano yongwa. 22 Sekaraia ende mendaungwa enge, ye yomba ka ditenambukamere manga. Yomba pirkwa ye God holiyungu yungugl kra ongumuglo-mugl taorko kanmedi pirkwa. Ana ye ongo keundeariye ere ombuno ditongwa. Ba ka tadikrukwa i aimande paimoglkwa.

23 Sekaraia God holi yungumo yunguglkongunmo orkwa dundungo, ye ende ikineyungumugl ongwa. 24 Engemo i moko-mugl ye embiye Elisabet gak dane pango,ana ba 5 ye teke paimoglkwa. 25 Anaye dungwa, “Erme Yaglkande na akepledinarkwa. Enge igle ye munduwo arganorkwapre gaknarukwaombunodinare anayombaminana angaina i eglke endungwa.”

Maria ye Yesus kugl yenambuka pre angeloditongwa

26 Elisabet gak dane pango ba 6 orkoana God eremogl angelo Gabriel di Nasarettaun Galili dumo kande suna endungwa.27Angelo kakep yei ambaimor ta yagl Josepbogl inambe dingwa i ditena pre ongwa.Josep ye King Devit gawamo, ambai morkangiye Maria. 28 Angelo Gabriel Mariamoglmara pindre ana dungwa, “Engewakai ene mina yongwa! God ene pir imitna imbo endungwa. Yaglkande enebogl moglkwa.”

29 Angelo ka dungwa i Maria kunduglpond gogltre ana ka dungwa i sraglmere

panambedi kina gundungwa. 30 Ba an-gelo di ambai tongwa, “Maria, kunduglgoglkro, God wakai kangwa ene minayongwa. 31 Ene gak dan mogltre, anawan ta kugl yenatnga, kangiye Yesus wedinatnga. 32 Ye okuwo yagl kande eranana kangiye God Mitna Imbo Kaima Wamwe dinaglkwa. Yaglkande God, yene eranking mogltre ana yagl awamo King Devitmoglmere yegl morambuka. 33 Ana yeJekop yungumo ombuno i king mogltresugl aimande morambuka. Ye kingdomo ikaima ta dundikrambuka.”

34Maria krapogl angelo tongwa, “Na am-bai mor mogl painga, ana taragl i srambreere plau dinambe?”

35Angelo di ikine endungwa, “Holi Spiritene mina unan ana God Mitna Imbo Kaimayombuglomo ya kuiyamo ene si yokon-ambuka. Yegl eran ene gak holi kuglyemin, ana ye kangiye God Wam we di-naglkwa. 36 Pro, ene ambu yongutn Elis-abet moglkwa. Yomba dingwa, ye kur paigak ta kugl yeikrukwa. Ba ye ambu kindaglkaima yomara erme gak dane moglko ba6 orkwa. 37 God yombuglomo kandepangwa, ipre ye taragl prapra erambukakuno orkwa.”

38 Ana Maria di ikine endungwa, “NaYaglkande kongunmo ambai, ene dinmerena mina pra plau dinambuka.” Ana angeloambai kindekondo endongwa.

Maria pi Elisabet kangwa39 Enge i Maria akekun ertre ana og-

landi endpi taun ta Judia kamun muglosuna ongwa. 40 Ye Sekaraia yungumomina yungugl pindre ana Elisabet diwakaiyeitongwa. 41 Maria diwakai yongo Elis-abet prukwa enge ana ye dane minagak sumuntaglau orko, Holi Spirit Elisa-bet mina kau sungo, 42 ana kaglkane bi-nan bogl indre, dungwa, “Ambu praprameglmara suna i God enewakai ere tongwaene mina pangwa ana ene gak kuratngai God wakai ere tongwa ye mina pangwa!43 Sraglpre taragl kande i na mina plaudinambuka pre, ana Yaglkandena mam wuna kanme? 44 Ene diwakai yeinatngo,na kinana mina pirka enge ana gak danamina suna moglkwa i gunyei sumuntaglau

Page 91: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 1:45 88 Luk 1:72orkwa. 45 Yaglkande dumere ene ere gun-yei pirngi dinga pre ene wakai ere tenan,ana ene mina kaima pai inambuka.”

Maria giglangemo46Ana Maria dungwa,

“Na kuiyana minaYaglkande dembiyesi mitna imbo endinga.47Na spiritna gunyei Godtongwa, sraglpre, ye na akeple dungwa.48 Sraglpre, ye na pre pirmoglkwa, na mogl-atne endeYaglkande kongunmo erika.Yeglpre erme ya okuwo imboryomba prapra na God erewakai ere tome dinaglkwa.49 Sraglpre, God yombuglopond pangwa taragl kandekaima na pre ere narkwa,ye kangiye holi pangwa.50Yomba ye wedi kunduglmogeglkwa i ye mitno gogltongwa. Yeglpre, okunakowano mina pai ende wuerme ya okuwo gawanomina panambuka.51Ye ongo kande duglosikongun giglendi ere anayomba no kanaglmedi erikwayomba i si perepere endungwa.52Ye yomba kande kingbotno mina ake atneendungwa, ba yomba yenepre pir yangingwa yomba iye akepledi mitna endungwa.53Kindan gogl meglkwayomba ye taragl wakaimerkinde tongo kau sungwa,ba taragl merkinde paitongwa yomba ta tekre yokodiendungo endeingwa.54Ye kongunmo yomba Israelakeple dindre, okuna dumeremere ere mitno gogl tenambuka.55Ye nono yagl awanoditomere yegl: Abraham yaye epiglmo mina mitnogoglkwa i aimande pai enambuka.”

56Maria ba suwota Elisabet bogl mogltreana ende ikine yungumugl ongwa.

Jon Baptais mam kugl yongwa

57 Elisabet gak kurambuka engemoungo ana ye wam ta kugl yongwa. 58 Yeyene yombamo ya te yomba mangiglkeipaingwa, Yaglkande ye Elisabet miriyekande gogl ombuno ditongwa i pirtre, anaye Elisabet bogl gun yeingwa.

59 Ande enge 8 mina ye undre gaknangiye punduno bogltre ana ye nemkangiye yeite Sekaraia we dinamunedingwa. 60 Ba gak mam dungwa, “Taman,ye kangiye Jon we dinamga.”

61 Ana ye eremogl Elisabet diteingwa,“Ba ene yombanomina yombakangiye yeglta paikrukwa.”

62 Ana ye onguno keunde ariye ere nemSekaraia krapogl teingwa. Ye gak kangiyeira we dinambuka i kana pre erikwa.63 Sekaraia taragl ta narimbi muno bora-gledi pre ariye ere, ana gak kangiye munoboglkwa, “Gak kangiye Jon.” Ana yombaprapra kinano gundingwa. 64 Oglandikaima Sekaraia dra ka dinambuka undungote drambiye pirka sungwa ana ye ka aglkemambuno ere dindre ana ye God dembiyesungwa. 65 Yomba mangigl keipaingwaprapra kundugl geglkwa, Judia kamun mu-glo meglkwa yomba prapra kamo i diwaidingwa. 66 Yomba prapra ka i pirtre ki-nano yongo ana krapeglkwa, “Okuwo gaki sraglmere morambe?” I Yaglkande ongoya yombuglomo i ye mina yongwa.

Sekaraia ka pai inambuka pre dungwa67 Jon nem Sekaraia Holi Spirit kau

sitongo ana God kamo pai inambuka predungwa:

68 “Nono Yaglkande dembiyesimitna imbo endinamga.

Israel Godno, ye undreana yene yombamo akepleditoposi ikine endinambuka.69Ye kongunmo yomba Devityungumo ombuno mina.Yaglkande giglekui dungwata, Ye nono ere-inambuka pre i-pene en-

dungwa.70Ye propetmo holi okunakoimbo ka ditomere orkwa.71Ye nono kundano ikineya kinde pir norikwa yombaprapra onguno mina nono ere-inambuka.72 I nono kowano waglemitno goglkwa ombuno

Page 92: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 1:73 89 Luk 2:15dindre. Ana ye lo holi eragledungwa kontrak i aimande pir moglkwa.73Ye ka di giglendi nonoyagl awano Abraham tongwa.74Ye nono kundano ikineonguno mina i-yeglke ende,ana ake wakai ere norkwapre, nono kundugl goglkre,ye kongunmo eramunga.75Yeglpre nono tandaglmeta paikran ana God mambuglomina mambuno du-yenepamere engenge eramga.76Ana ene na wana,ene kangin yei God MoglMitna Imbo endungwa,propetmo we dinaglkwa,sraglpre, ene Yaglkandekonbaunamo akekun ere yeitenatnga.77Ye yombamo tandaglmenokindekondo tendre ananomano wakai tendre ere-inambuka.78 Sraglpre, nono Godnomitno goglko windadi dindreikine endinambuka pre, anaheven imbo ande koraglesumere yeglmere endenono mina unambuka.79Ana yomba mim ormarasuna meglkwa, ya te goungamambuno kuiyamo atnekrameglkwa i ambuglangesitendre, ana nono katno suglmogl. Ana deno mundunowinda dungwa konbo minaauro i suna enambuka.”

80Ana gak yakindre nangiye ya spiritmomina suna gigle dungo, makan waule sunamogl pindre ana engemo yongo, Israelyomba mina wu nongugl ongwa.

2Maria eremogl Yesus kugl yongwa(Matyu 1:18-25)

1 Enge igle gavman Sisa Ogastas yeRom dumo kande moglkwa. Ye ka tadi makan kande koglkoglo endungwa, iyomba prapra epigl meglmere meglmerekangino pepa mina bogltre kere eraglmeredungwa. 2 Ana i komuno kaima mambunobogl kangino epigl pepa mina beglkwa,i Korinias gavman kande Siria kamunmoglkwa enge. 3 Ana yomba prapra

kangino tenapre ende yene dumono breyomere yomere eingwa.

4 Yeglpre Josep ama Nasaret taun Galilikamun kondo, ende, ana Judia kamunkande King Devit taunmo Betlehem sunaongwa. Sraglpre, Josep ye Devit gawamota moglkwa. 5Ye Maria bogl akiye kanginotenapre ongwa. Ambumo i ka di kondoye bogl inambre dingura ana ambaimo gakdanemoglkwa. 6Ana enge igle ye Betlehemmiurko ana Maria gak kugl yenambukaengemo mangigl ungwa. 7Ana Maria wamkomuno kugl yendre, ye gakmo gagl alapta were tendre ana bugla-kau kaiya moknaneimara baglkugl mina suna panduglkwa.Sraglpre, yomba eglke wu pai-pai erikwayungu i kau sungo panambrika angai tayeikrukwa.

Bugla-sipsip sugl yomba ya angelo8 Ana igle bugla-sipsip sugl meglkwa

yomba tau dumo mangigl ta yomara,buglano sipsip enduwer sugl meglkwa.9 Ana Yaglkande God angelomo yemeglmara plau ditongo ana Yaglkande am-buglangemo ambuglangesi ye meglmarawere tongo ana ye kundugl pond geglkwa.10 Ba angelo ye ditongwa, “Ene kunduglgoglkriyo. Na ka wakai kaima ake i enemeglmara winga ene yomba prapra gunpond yenaglkwa. 11 Erme Devit taunmosuna yomba ere-inambuka yagle ene prekugl yongwa. Ye Krais, Yaglkande. 12 Anai kaima ene diu ta eran kanaglkwa. Gakkembra ta kanimbi, ye gagl alap werebugla-kau kaiya nemara baglkugl minasuna endingo paimoglkwa.”

13Oglandi kaima heven angelomerkindekaima wu plau dindre ana angelo suwaratata okuna ungwa ikra bogl akiye giglangekaima dindre God dembiye yegl siteingwa,

14 “God dembiyesi mitna imbo kaimaheven endiyo,Ana makandle yomba denomunduno pokndi yenano,God yomba kan wakaiyeitongwa konbo i-pene endungwa.”

Bugla-sipsip sugl yomba pi Yesus kanigwa15 Enge igle angelo ye kinde kondo ende

ikine heven suna eingo ana bugla-sipsipsugl yomba yene dipirkwa, “Nono endeBetlehem pindre sragl taragl plau dungwa

Page 93: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 2:16 90 Luk 2:38i kanamga. Taragl i Yaglkande nono di-norkwa.”

16 Ana yeglpre ye oglandi ende piMaria ya Josep kandre, ana gak kuglambubugla-kau kaiya neimara baglkugl minasuna pandiglkwa paimoglko kaningwa.17 Enge igle bugla-sipsip sugl yomba ye gakkuglambu kandre ana ye angelo gak ipre kaditongwa ikra boglo kiglkwa. 18Ana yombaprapra bugla-sipsip sugl yomba ka dingwai pirtre ana waikiglkwa. 19 Ba Maria ka iprapra pirtre ana i pir nomane mina sunakra ende moglkwa. 20 Ana bugla-sipsipsugl yomba ende ikine pindre ana giglangeta di God dembiyesi mitna imbo kaimaendingwa. Sraglpre, ye angelo okuna kanataragl prapra ditongo pirtre te kandreerikwa ikra kaima pangwa.

Yesus kangiye yeingwa21 Wakan suwarata endongo, gak kem-

bra engemo yongo ana nangiye pundunobogltre kangiye Yesus we dingwa. Kangiyeyeingwa i angelo okuna kana Maria ditekondomere ikra erikwa.

Simeon ya Anna God holi yungu mina yun-gugl Yesus kambrika

22 Ana Josep ya Maria Moses lomo minadumere ere wu wakai eingwa mambunopamere mere ere kuno eurika. Yeglpreye gak kembra God Yaglkande tenapreyend Jerusalem embrika. 23 I Yaglkandelomo mina muno beglko pangwa, “Yaglgak komuno kagle kiglkwa prapra te ikineende Yaglkande tenaglkwa.”* 24 Ye amapindre Yaglkande lomo dumere mere erekombuglange gagltre ofa tenapre, ana kuayumugl suwo mo kua tomb kowo suwoyenaglkwa.✡

25 Enge igle yagl ta Jerusalem sunamoglkwa, ye kangiye Simeon we dingwa.Ye yagl du-yene mogltre ana kamambunoprukwa yagle. Ye Israel yomba ikineendinambuka yagle unambedi pre suglmoglkwa, Holi Spirit yeminamogl tongwa.26 Ana Holi Spirit okuna kana ye ombun-odi te kondungwa. Ye ta goglkre moglpi God Yaglkande yomba ikine endinambedungwa ikra kanambuka. 27 Holi Spiritokuna yeitongo Simeon ende God holiyungumo mina yungugl ongwa. Ana gak

kembra Yesus nem ya mam Moses lomopamere pre ere i God holi yungumo minawimbrika. 28 Simeon gak kembra kungroi komba mina ende ana God dembiyesitendre dungwa,29 “Yaglkande, enene ka digiglendi panditnere. Ermeenene kongun yombakanwinge etn ana demmunduwo pokndi yenan endeinambuka.30Ana nana ongumutna minayomba ere-inatnga i kaninga.31 I ene yomba prapraongumutno mina akekun ere kondinga i

kanaglkwa.32Ambuglange wakai siYomba Bina nomano minaende tendre ana eneneyombanma Israel kangino kande tenga.”

33 Ana gakmo ye pre Simeon ka dungwai nem mam suwo pir sipuglo dimbrika.34 Simeon gak nem mam bogl ere wakaiere tendre ana yegl di gak mam Mariatongwa, “God gak kembra i pinde i kon-dungwa. Ana Israel yomba mina suna eranmere yange guglo kamun simbi, te taueran mere ukor enaglkwa. Ye God kon-baunamomereyegl moran, yombamere kakinde di tenaglkwa. 35 Ana yeglpre yombamerkinde nomano teke pangwa i ombun-odi nongugl endinambuka. Ana dikumbaprak muglo nongwa ta ene nangin minaninambere mereyegl, mundun mina giukinde goratnga.”

36 Igle ambu ta propet moglkwa kangiyeAnna. Ye Panuel ambuglo, ana Aseryungumo ombuno ta moglkwa. Ye ambukindagl kaima yongwa. Ambumo ye wiyebogl, bogl imbrika enge mogl wimbrikabuglayungu 7 orko. 37 Ana ye wiye goglko,ana ambu werai mogl ungwa buglayungu84 yongwa. Ambumo ye God holi yungumina kondokre etne ya enduwer akiye Goddembiye karaugl ere tendre, kaiya moknamawagl ere ana kamange ere-ere orkwa.38 Enge suwara i keunde ambumo wu plaudindre, God diwakai yei tendre, ana gaki pre dungwa, “Jerusalem yomba prapraGod pre sugl kan meglkwa topo si i-ikineendinambuka.”

Ende ikine Nasaret eingwa* 2:23: Kisim Bek 13:2,12 ✡ 2:24: Wok Pris 12:8

Page 94: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 2:39 91 Luk 3:839 Enge igle Josep ya Maria Yaglkande

lomo dungo pamere okuna kana taraglprapra ere kondo ye ende ikine Galilitaun ye yene kamuno Nasaret eingwa.40Ana gak yake wu kande pi gigle dungwa.Ye nomanemo wakai kau sungo ana Godwakaimo ye mina yongwa.

Yagl gak Yesus, God holi yungumo minayungugl moglkwa

41 Buglayungu yomere yomere Yesusnem ya mam Pasova kaiya mokna bir ninapre ende Jerusalem embrika. 42 Yesusbuglayungumo 12 nongwa enge, ye nem yamam bogl ende kaiya mokna bir nemaraeingwa. I ye kowano awano mambunonopamere mere erikwa. 43 Kaiya mokna birneingo dundungwa enge, ye nem mamende ikine yungunomugl embrika, ba yaglgak Yesus Jerusalem sunamogl pangwa. Banem ya mam suwo ye aglokra moglkwa ita pirkiurka. 44 Ye pirmbrika Yesus yombaakiye wingwa i bogl ende eimedi pirtre anaye ande enge ta mundu konbauna endeembrika. Ana ye mambuno bogl ye yeneyombano mina ya te yomba yei nembrikamina suna Yesus pre dokimbrika. 45 Ba yeYesus kan i-kiurka, yeglpre ye ende ikineJerusalem pindre ana Yesus pre dokim-brika. 46 Ana ande enge suwota orko anaye kambrika Yesus God holi yungumominatogl sunakra moglkwa. Ye ka beke teingwayomba bogl akiye amedi mogl, ka dingwapirtre ana krapogl tongwa. 47 Yombaprapra Yesus kamo pirtre sipuglo dingwa,ye taragl pirpogl sindre ana ye ka mongodi ikine endungwa. 48Nemyamamsuwo yemoglko kambrika enge. Ye waikugltre anamam yegl ditongwa, “Wana, ene sraglpreyegl ere notne? Ene pre nen ya na mitnpond gogltre ana ene dokumbuglka.”

49Ye di ikine ende tongwa, “Sraglpre enena dokimbre? Na, Nina yungumo minayungugl moraglka i ene pirpogl sikiuro?”50Ba nemmam suwo, ye ka dungwa i mam-buno pirpogl sikiurka. 51Ana Yesus nem yamambogl akiye ende ikine Nasaret eingwa.Igle ye nem ya mam kanno pinande orkwa.Ba yene mam ka i prapra i nomano sunaende pir moglkwa. 52 Ana Yesus nangiyeya nomanemo suna akiye yakungo, ana

God wakai kangwa te yomba akiye wakaikanigwa.

3Jon Baptais kamambuno dungwa(Matyu 3:1-12; Mak 1:2-8; Jon 1:19-28)

1 Taiberias Sisa buglayungu 15 Rom ka-mun king moglkwa enge, Pontias Pailat yeJudia kamun gavman moglkwa, te HerotGalili kamun king moglkwa. Ye yeneangigle Pilip Ituraia kamun ya te Trakonitiskamun kingmoglkwa, te Lisanias ye Abilinikamun king moglkwa. 2 Ana Anas ya Kaia-pas pris kande miurka, enge igle Sekaraiawam Jon makan waule suna moglmaraGod kamo ende ye mina ungwa. 3 AnaJon endpi Jodan Nigle dumo koglkogloyei omara i pindre dipene ende tongwa,“Ene nomano yake tendre baptais erimbi,God ene tandaglmeno koko ende tenam-buka.” 4Propet Aisaia ka muno yegl boglkopangwa:“Makan waule suna yombata wiyau endungwa,‘Yaglkande pre konbaunamoakekun eriyo. Ye unambukapre konbo si-ake du endiyo.5Makan sunguno bengineormara sikausi kondiyo,te makan muglo ya meglmbeprapra si-ake daudi kondiyo.Ana konbauna yewe-maweyenambuka si-ake du endekondiyo. Te konbauna kindeormara i si-ake wakai eriyo.6Ana yomba kanekaneGod ere-inagledi orkwa imambuno kanaglkwa.’ ”✡

7 Yomba merkinde kaima ende mendawu Jon moglmara baptais ere norambedipre wingwa. Ana ye ditongwa, “Enetoki kinde wagle, God dem kumbrukwaene mina una orkwa. Ira ene dite tekeenaglkwa kuno orme dume? 8 Sraglyegl prapra ene kinde kondimbi, em-briyeno wakai ombuno dinan, i ene kaimatandaglme kindekondo nomano yaketeingwa. Ana enene mina suna mambunobogl Abraham no kowano awano moglmedikraglkwa. Na ene yegl diteinga, Godpra we dinan ana kombuglo i Abraham

✡ 3:6: Aisaia 40:3-5

Page 95: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 3:9 92 Luk 3:31gawamo plau dinaglkwa. 9 Dimaima endiprapra mambuno mina yeikondungwa.Ende prapra ta mongo wakai koglkram-buka okuwo boro gundi atne ende anapiyasi donga mina endinambuka.”

10Ana yomba krapogl Jon teingwa, “Anano sragl eramne?”

11 Jon yegl di ikine endungwa, “Yomba taye gaglsuna suwo ake ninan ta gugl yombata ake-nekrukwa tenambuka, te yomba takaiya mokna ta yenan ama yumbu su-wondo.”

12 Takis ingwa yomba tau ama baptaisera pre undre, ye krapeglkwa, “Beke Not-nga, no sragl eramne?”

13 Ye yegl di ikine ende tongwa, “Enetakis merkinde i kawa tekriyo, gavmanditomere kuno ere i yo.”

14 Te kimbirnem tau ama undre krapoglye teingwa, “Ana no sragl eramne?”

Ye yegl di ikine ende tongwa, “Eneyomba monino yombuglo ere wausi ina-munedi erekriyo, mo yomba kakimbi diteka-tange tekriyo. Ene topono ingwa i prakuno orkwa.”

15 Ana yomba prapra nomano poglodipirkwa anduglko, ye mambuno boglnomano suwo yongo, kinano gundoendingwa yongo, “Jon Mesaia moglmedipirkwa.” 16 Yeglpre Jon yomba prapraditongwa, “Na nigl mina ene baptaisereteinga. Ba okuwo yomba ta unambuka iyombuglomo pai mitna ende na yombura iengrukwa. Na yomba wakai ta moglmbokade ye kagle towo mina kan tongumapangwa i na ta pirka sinaglka kunoerekrukwa. Ye ene Holi Spirit ya te dongamina ene baptais ere tenambuka. 17 Yeikanmo sawol ake indre ungwa. Ye witsundina prapra siplendi menda ende anawit mongo gande i yene kaiya moknamoyungu yungugl endinambuka. Ba sundinamongo paikrambuka ye donga gongokreaimande depamara gagltenge erambuka.”18 Ana Jon eremogl yomba nomano minaborambedi pre kamambuno wakai taukanekane dipene ende tongwa.

Herot eremogl Jon kane sungwa19 Ba Jon eremogl gavman Herot ka-

tongwa, sraglpre okuna yene angigle em-biye Herodias wike indre ana mambunokinde tau mere ama orkwa. 20 Ana Herot

sragl kinde orkwa pamara ikra aine pandiglJon sikane yungu suna endungwa.

Jon eremogl Yesus baptais eretongwa(Matyu 3:13-17; Mak 1:9-11)

21 Yomba prapra baptais ere kondingo,okuwo Yesus ama baptais orkwa. Ye ka-mange ere moglko, heven audungo, 22HoliSpirit kua yumugl mereyegl ende atne yemoglmara ungwa. Ana heven imbo kata yegl dungwa, “Ene nana Wana, na enewakai kandre nomana wakai ene teinga.”

Yesus kowamo awamo kangino epigl(Matyu 1:1-17)

23 Yesus yene buglayungumo 30 orko,ana yomba ere-inambuka kongun mam-buno bogl orkwa. Ye yagl gak moglkwa,yeglpre yomba Josep wam wedi pirkwa,te Josep Heli wam,24 te Heli Matat wam,te Matat Levai wam,te Levai Melki wam,te Melki Janai wam,te Janai Josep wam,25 te Josep Matatias wam,te Matatias Amos wam,te Amos Nahum wam,te Nahum Esli wam,te Esli Nagai wam,26 te Nagai Mat wam,te Mat Matatias wam,te Matatias Semen wam,te Semen Josek wam,te Josek Joda wam,27 te Joda Joanan wam,te Joanan Resa wam,te Resa Serubabel wam,te Serubabel Sialtiel wam,te Sialtiel Neri wam,28 te Neri Melki wam,te Melki Adi wam,te Adi Kosam wam,te Kosam Elmadam wam,te Elmadam Er wam,29 te Er Josua wam,te Josua Eliser wam,te Eliser Jorim wam,te Jorim Matat wam,te Matat Levai wam,30 te Levai Simeon wam,te Simeon Juda wam,te Juda Josep wam,te Josep Jonam wam,te Jonam Eliakim wam,31 te Eliakim Melea wam,te Melea Mena wam,te Mena Matata wam,

Page 96: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 3:32 93 Luk 4:15te Matata Natan wam,te Natan Devit wam,32 te Devit Jesi wam,te Jesi Obet wam,te Obet Boas wam,te Boas Salmon wam,te Salmon Nason wam,33 te Nason Aminadap wam,te Aminadap Atmin wam,te Atmin Arni wam,te Arni Hesron wam,te Hesron Peres wam,te Peres Juda wam,34 te Juda Jekop wam,te Jekop Aisak wam,te Aisak Abraham wam,te Abraham Tera wam,te Tera Nahor wam,35 te Nahor Serak wam,te Serak Reu wam,te Reu Pelek wam,te Pelek Eber wam,te Eber Sela wam,36 te Sela Kainan wam,te Kainan Arpaksat wam,te Arpaksat Siem wam,te Siem Noa wam,te Noa Lamek wam,37 te Lamek Metusela wam,te Metusela Inok wam,te Inok Jaret wam,te Jaret Mahalalel wam,te Mahalalel Kenan wam,38 te Kenan Inos wam,te Inos Set wam,te Set Adam wam,te Adam God wam.

4Yesus yange sinambedi Satan bagl

nusungwa(Matyu 4:1-11; Mak 1:12-13)

1 Holi Spirit Yesus kau sitongo, JodanNigle ende ikine undre ana ye Spirit okunayeitongo, ende dumo waule suna ongwa.2 Igle ande enge 40 orko Yesus yangesinambedi Satan bagl nusungwa. Sraglpreye engemo i mundu kaiya mokna kaima tanekre ana kindan goglkwa. 3 Ana Satan diYesus tongwa, “Ene God Wam motn kadekombuglo i dimin yakete wu bret enano.”4 Yesus yegl di ikine endungwa, “Kamam-buno pepa mina muno beglko pangwa,‘Yomba bret keunde ta nendre kor aimandemoglkraglkwa.’ ”✡

5Ana Satan eremogl ye auro yend kamunmuglo ta egli pindre ana ye oglandi dumokande koglkoglo mundu ombunodi Yesustendre, 6 yegl ditongwa, “Taragl i giglediprapra ya bumbunomo i enemundu tekon-dinaglka, taragl i prapra okuna na narekondungwa. Ana na yomba ta tenagledipiraglmere tenaglka. 7 Yeglpre ene nagoglkunbondugl dembina karaugl ere natnana taragl i prapra ene sratnen yenam-buka.”

8Yesus di ikine endungwa, “Kamambunopepa muno yegl beglko pangwa, ‘Yaglka-nde ene Godnen suwara dembiye karauglere tendre ana ye suwara kongunmo erat-nga.’ ”✡

9 Ana Satan eremogl Yesus auro iJerusalem pindre God holi yungumo mokominiye kaima endungwa moglko anaditongwa, “Ene God Wam kaima motnkade enene igle oglosi ende atne po.10 Kamambuno pepa mina yegl munobeglko pangwa,“ ‘God ene pre ereangelomo wagle yegl eriyodi endinan, ana wakai ereene kan sugl moraglkwa.11Ana ye onguno mina eneboglo ere mitna endinaglkwa.Yegl erimbi ene yangekombuglo suwarata katn boglkram-

buka.’ ”*12Ba Yesus di ikine endungwa, “Kamam-

buno pepa mina yegl dungwa, ‘Yaglka-nde ene Godnen ye ta eran kanagledierekro.’ ”✡

13Ana Satan bagl nusi kra kanekane poglYesus tekondo ana okuwo ye enge wakai tayenan wedi Yesus kinde kondungwa.

Yesus Galili kamun kongun mambuno ereorkwa

(Matyu 4:12-13; Mak 1:14-15)14 Holi Spirit yombuglomo tongo ana

Yesus ende ikine Galili ongwa. Ana yekamo boglo i prapra kamun igle munduwaidi endemenda koglkoglo ongwa. 15Anaye makai yungu prapra yungugl kra Yesuska beke tongo ana yomba prapra ye dem-biye singwa.

✡ 4:4: Lo 8:3 ✡ 4:8: Lo 6:13 * 4:11: Buk Song 91:11,12 ✡ 4:12: Lo 6:16

Page 97: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 4:16 94 Luk 4:35Nasaret yomba Yesus mokono teingwa(Matyu 13:53-58; Mak 6:1-6)

16 Yesus ende Nasaret ongwa, igle yemogl yakumara dumo. Ana Sabat engeye ende makai yungu yungugl pipi ormeremere ertre ana ye God kamo kera pre an-duglkwa. 17Ana propet Aisaia kamambunopepa muno boglkwa i ye teingwa. Yesuskamambuno diglmbi ake pigla dindre, anaka i boglko pamara igle kangwa,18 “Yaglkande Spiritmo namina moglkwa. Sraglpre,kiuglgiunde yombakamambuno dipene endetenaglka pre ye na pindeyungwa. Na dipene endimboyomba kane paingwa kondoyoko meglmbi, te ongumutnokin yongwa aglke kanimbi, teyomba mina yumbun iwaningwa i yendinaglka pre ye na dien-

dungwa.19Ana Yaglkande yombamoere-inambuka buglayungumoi unambuka enge i na dipene endinaglka.Ӡ

20 Ana Yesus kamambuno diglmbiakepere suna endindre, te ikine suglmeglkwa yomba tendre ana amedungwa.Yomba prapra makai yungu yunguglmeglkwa ye ongumutno kan Yesusmoglmara keunde endingwa. 21 Ana Yesusyegl ditongwa, “Erme kamambuno kerikapirkwa i okuna muno beglko pangura ikaima paiyungwa.”

22 Yomba prapra Yesus kangiye diwakaiyeitengwa. Ana ka wakai wakai dra minaungwa ipre ye sipuglo dindre, krapeglkwa,“Ye Josep wam moglkrum kana.”

23 Yesus di ye tongwa, “Na pirka enena pre kaima ka yegl dinaglkwa, ‘Dokta,enene kinden erewakai ero!‡ No pungaene Kaperneam kamun suna etnere ikramere kuno yegl ama enene kamun kandemangigl igle ero dinaglkwa.’ ”

24 Ye ka di paimoglkwa, “Na ka kaimaene diteinga, propet ta yene yungumugldiwakai yei i suna endekrikwa. 25 Piryo,

na kaima ene ditenga. Elaija moglkwaenge i ambu werai merkinde Israel dumosuna meglkwa, ana buglayungu suwota yate ba 6 kamun sikruko, te Israel makankoglkoglo kindan pond yongwa. 26 AnaElaija di Israel ambu werai meglmarasuna i ta endekrukwa. Ba ambu weraisuwarata Sarapat kamun mam Saidondumo kande suna moglmara igle ongwa.27Ana propet Elaisa moglkwa enge i yombamerkinde kaglande singwa Israel kamunsuna meglkwa. Ye suwarata erikwa wingedikrikwa, ba Siria kamun nem Nemansuwara winge dungwa.”

28 Yomba prapra makai yungu yunguglkra meglkwa ka i pirkwa enge deno pondkumbrukwa. 29 Ana yomba andigltre,Yesus taun suna gundo yend mendapindre ana ye auro yend kamun muglota guglo yomara pindre, ana igle piyasiguglo endinamnedi erikwa, 30 ba yombamerkinde meglmara sunawom konboendpi endongwa.

Spirit kinde yagl ta mina moglko Yesussimenda endungwa

(Mak 1:21-28)31 Ana Yesus end-ime Kaperneam ka-

mun Galili taun suna pindre, igle Sabatengemambuno ere yomba ka beke tongwa.32 Ye prapra pir sipuglo dingwa, sraglpreYesus ka beke tongwa i yombuglomo pondpangwa.

33 Yagl ta spirit kinde ye mina sunamoglko ana makai yungu yunguglmoglkwa. Yaglmo kaglkane binan boglyungwa. 34 “Aya Yesus Nasaret nem, eneno sragl ere noratn? Ene igle no si pindiglpandigl era pre un kana? Ene ira motnga ina pirkan erika. Ene yomba du-wakai, Godyomba holi motnga.”

35 Yesus ka giglendi di spirit kindetongwa, “Ene dran simundo ana yagli mina kindekondo ende menda wo.”Ana yomba praprameglmara gumanomuglspirit kinde yaglmo ake piyasi makandleende ana ye mina kiendi ende menda pin-dre ere kinde ta ere tekrukwa.

† 4:19: Aisaia 61:1,2 ‡ 4:23: Dokta, enene kinden erewakai ero, ka i mambuno yegl: Yomba ta eremogl kongun tapra eraglka we dinan, ana ye yomba ongumutno mina nongugl kongunmo i eran ana yomba prapra pirngi dinaglkwa.Ana epigl 18 ya 19 mina Yesus eremogl God kongun pond tongwa i kamo dungwa. Yeglpre, yomba eremogl Yesuskimagl ta komnaiye eran, no kandre ana pirngi dinamune dingwa.

Page 98: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 4:36 95 Luk 5:1136 Yomba prapra sipuglo dindre, ana

yene di imboriya endingwa, “Ka israglmere dume? Yesus ka yombuglogigledi dungo ana ditomere spirit kindeende menda wingwa.” 37 Ana Yesus taraglorkwa i ka boglowaidi ende dumo suna iglekoglkoglo ongwa.

Pita ambu imakiye kinde sungwa Yesuserewakai orkwa

(Matyu 8:14-15; Mak 1:29-31)38 Yesus makai yungu kondo ana ende

Saimon keipamara ongwa. Ana Saimonambu imakiye nangiye ninga pond dungoana Yesus ambumo i akeple dinambedi prekrapogl teingwa. 39Ye pindre ana ambumoi pamara bina andigl mogltre, ana nangiyeninga dungwa i ka tongo, ana nangiyeninga dungwa ikra dundungwa. Ana am-bumo oglandi andigl mambuno bogl kaiyamoknano ere tongwa.

Yomba kinde singwa Yesus erewakai orkwa(Matyu 8:16-17; Mak 1:32-34)

40 Ana ande gungugl dungo okuwoyomba prapra yombano kinde kanekanesingwa auro i Yesus moglmara wingo anakinde singwa yomba prapra mina ye ongotembe yei tendre ana erewakai eretongwa.41 Spirit kinde wagle ana yomba merkindemina ende menda pindre, kaglkane ingwa,“Ene God Wam!” Ba spirit kinde wagleka di dinaglmedi pre Yesus ka tendremane dungwa. Sraglpre spirit kinde waglepirkwa ye Krais moglkwa.

Yesus makai yungu yungugl kamambunodungwa

(Mak 1:35-39)42 Kamun tangungo Yesus dumo igle

kindekondo ende dumo waule ta ongwa.Yomba ye pre doko pi, Yesus moglmaradoko kan indre ana ye no kondo endepikrambedi pirkwa. 43 Ba Yesus yombaditongwa, “Na God kingdom kamo mam-buno wakai ama taun tau ama dipene endetenaglka. Sraglpre, na kongun i eraglkapre God diendungo winga.” 44 Ana ye Ju-dia kamun koglkoglo makai yungu yomarayungugl ka aimande dipene ende te wan-moglkwa.

5Yesus komnaiye disaipelmo 3 aglendi

yungwa(Matyu 4:18-22; Mak 1:16-20)

1 Ande enge suwarata Yesus eremoglGenesaret niglmong* okupole andiglmoglko, yomba merkinde ye moglmaramogl winambo dindre ana God kamopirkwa. 2 Ana ye kango bot suwo gundoiyu nigle bina endingo paimiurka. Fiseresingwa yomba bot igle pandigl ana fiseresingwa gatno nigl keglkwa. 3 Yesus botta mina ende suna ongwa, botmo i Saimonbotmo. Ana kurita ake nusi niglmongsuna endinambedi krapoglkwa. Ye botmina suna amedi mogl ana yomba ka beketongwa.

4 Ye ka dikondo ana Saimon ditongwa,“Bot akenusi i niglmur yomara sunapindreana ene yomba akiye waningwa bogl fissingwa gatno fis sinaglkwa pre ende nigleatne endiyo.”

5 Saimon di ikine ende tongwa, “Yaglka-nde, no enduwer mundu yombuglo ere fisgagl nigle ende wanmounga. Ba taragl tasikunga. Ene yegl dinga pre prawa na fisgagl prapra nigle atne endinagla.”

6Ye fis gagl nigl atne ende, fis mambunota singo gagl biglki dinamunedi erikwa.7 Yegl orko, akiye waningwa yomba bot taminameglkwayeongunoariye ere teingwaana ye undre akeple dinaglkwa. Ana yewingo fis yumbusi bot suwo-akiye minasuna endingwa kau sindre ana bot mam-buno bogl ende nigle atne enambugledieurika.

8 Ana Saimon Pita i kandre ye yangeYesus kagle mina goglko bondugltre anadungwa, “Yaglkande na mina ende eglkepo, na tandaglme erika yagle!” 9 Pitaya ye akiye waningwa yomba prapra fismerkinde kaima singwa i pre ye kunduglgeglkwa. 10 Saimon bogl akiye waningwasuwo Jems ya Jon, ye Sebedi wam suwo.

Ana Yesus di Saimon tongwa, “Kunduglgoglkro. Erme ene mambuno bogl yombadi-inatnga.” 11 Ye botno gundo yend binawu pandigltre, taragl prapra kinde kondo,ana Yesus omara mokomugl eingwa.

* 5:1: Genesaret i Galili niglmong kangiye ta pangwa.

Page 99: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 5:12 96 Luk 5:32

Yagl ta kaglande sungo Yesus erewakai ere-tongwa

(Matyu 8:1-4; Mak 1:40-45)12 Enge suwarata Yesus taun ta suna

moglko, igle yagl kaglande sungwa taungwa.† Yaglmo Yesus kandre, ye yangemakan mina guma sikirte pai ana yanadiYesus tongwa, “Yaglkande, ene na ere-wakai ere naraglendi pitn kade, ene ere-wakai ere naro.”

13 Yesus ongo duglosi yaglmo akindredungwa, “Na pirka, ene kinden pra wakaierambiwo.” Ana oglandi kaima yaglmokaglande sungwa ikra dundungwa.

14 Ana Yesus ka giglendi di yaglmo itongwa, “Ene yomba suwarata ditekratnga,ba ene du ende pris moglmara pindre ananangin ombuno dimin. Ye ene kanan,yomba prapra ene kaglande singa wingedungwa i kanaglkwa, Moses dumere ereana ofa garatnga.”

15 Ba Yesus kamo boglo i mundu waidiende koglkoglo ongo, yomba merkindekamopirtre, te kindeno erewakai erambedipre wingwa. 16 Ba Yesus enge mere endedumo waule yomba moglkrimara pindreana igle ye kamange ere-ere orkwa.

Yagl ta mau sungo Yesus erewakai orkwa(Matyu 9:1-8; Mak 2:1-12)

17 Ande enge suwarata Yesus ka beketemoglko, Parisi wagle ya lo beke teingwayomba ye Galili dumo kande prapra yaJudia te Jerusalem ye wu igle amedimeglkwa. Ana Yesus yomba kinde sungwaerewakai erambuka pre Yaglkande yombu-glo tongwa. 18Yagl tau yagl mau sungwa tagagle ere kake i wingwa ana ye yombugloere kake yend yungugl Yesus moglmaragumamugl yenamnedi erikwa. 19 Ana yekonbauna ta yenan ere i yungugl enaglkwamere manga. Sraglpre, yomba merkindekau-kau erikwa. Yeglpre ye kake yendyungu moko tembe pindre, yungu terkekenge gundo ende ana yaglmo gagle-bogl ende atne yombameglmara sunawomYesus moglmara guma mina endingwa.

20 Yesus eremogl ye pirngino kaimapangwa i kandre ana yagl mau sungwaikra ditongwa. “Yeinombuglka, enetandaglmen prapra koko endiga.”

21 Lo beke teingwa yomba ya Parisi wa-gle ye mambuno bogl ye yene nomanemina pirkwa, “Yagl i irane? Ye ka yeglmere di God kenaglmo sungwa. Yombatandaglme ta koko endekraglkwa, ba Godsuwara tandaglme koko endinambuka.”

22 Yesus ye pirkwa i kan kondo ana yekrapogl tongwa, “Sraglpre ene nomanomina suna ka yegl pirme? 23 Sragl kaundungwa i na dinagle, ‘Ene tandaglmenkinde kondo teiye’ dinaglo mo ‘Andiglendpo’ dinagle? 24 Ba i ene piraglkwa,Yomba Wam ye yombuglo kande pangwapre, makandle tandaglmeno prapra kokoende tenambuka.” Yeglpre ye mau sungwayagle ditongwa, “Na ene diteinga, eneandigl kungutn indre ende yungun po.”25 Oglandi kaima yaglmo andigltre yombaprapra meglmara gumanomugl taragl kuglpangwa ikra indre ana ende yungumugl piGod dembiye sitongwa. 26 Yomba praprasipuglodi kundugl gogl ana God dembiyesindre dingwa, “Nono erme taragl wakaikaneta kamga.”

Yesus eremogl Levai aglendi yungwa(Matyu 9:9-13; Mak 2:13-17)

27 Okuwo Yesus ende menda pindreana kango takis yungwa yagl ta kangiyeLevai, yene takis yumara dumo yunguglkra amedi moglko,‡ Yesus ditongwa, “Namokonamugl wo.” 28 Ana Levai andigltre,taragl prapra kindekondo ana Yesus omaramokomugl ongwa.

29 Ana Levai kei pamara yungugl Yesuspre kaiya mokna pond akekun orko, anatakis ingwa yomba merkinde yeingo teyomba tau ama yeingo akiye kaiya moknaneingwa. 30 Ana Parisi wagle ya te lobeke teingwa yomba Yesus disaipelmawagle meglmara undre kumga sindre,krapeglkwa, “Sraglpre ene takis ingwa yate tandaglme erikwa yomba bogl akiyekaiya mokna ya nigl neime?”§

31 Yesus di ikine ende tongwa, “Yombadu-wakai meglkwa ye dokta pre tadokokrikwa. Ba kinde sungwa yombakeunde dokta moglmara eingwa. 32 Nayomba du-yene aglendi inagledi pre ta

† 5:12: Ka i Matyu 8:2 mina kano. ‡ 5:27: Levai i Matyu kangiye ta pangwa. Matyu 9:9 mina kano. § 5:30: Kai Matyu 9:11 mina kano.

Page 100: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 5:33 97 Luk 6:16

ukrika. Ba tandaglme erikwa yombanomano yake tenaglmedi pre winga.”

Kaiyamoknamawagl erikwa pre Yesus kra-poglkwa

(Matyu 9:14-17; Mak 2:18-22)33 Yomba tau Yesus diteingwa, “Jon dis-

aipelma wagle kaiya mokna mawagl moglana kamange ere-ere erikwa te Parisi wagledisaipelno ama kuno yegl erikwa. Ba enedisaipelma wagle nigl ya kaiya mokna nepaimeglkwa.”

34Ana Yesus ditongwa, “Ambu inambukayagle ye digaglko wingwa yomba, ye boglakiye meglmbi ana ene pra bogl ingwakaiyamoknamawaglmolo dinaglmo? 35Baenge ta yenambuka enge ambu wiye yemina i korugl endimbi ana enge igle ye prakaiya mokna mawagl eraglkwa.”

36 Yesus ka i ama di simbogl yombaditongwa, “Yomba ta gagl suna kor tabagladi indre ana gaglsuna goglo mina tasimboglkrambuka. Ye yegl ta eran anagaglsuna i kor ere kinde orkwa. Anagaglsuna kor ya gaglsuna goglo simbogli suwarata endimbi kuno erekrambuka.37 Ye yegl eran ana wain meme nangiyesibagla dinan ana wain ya meme nangiyeakiye kinde erambrika. 38 Tamanga! Wainnuglo kor toindi meme nangiye gagl kormina suna endinaglkwa!** 39Ana yomba tawain nuglo goglo ta ne kondo, wain kor taninagle dikrambuka. Ye yegl dinambuka,‘Wain goglo nuglo i wakai orkwa.’ ”

6Sabat pre krapeglkwa(Matyu 12:1-8; Mak 2:23-28)

1 Sabat enge suwarata wit yaglkomoglmara Yesus suna ongo ana ye dis-aipelma wagle mambuno bogl wit mongouglo sindre onguno mina ake kuwagl paglana mongo suna i neingwa. 2 Parisi wagletau krapeglkwa, “Ene sraglpre Sabat engenono lono mane dumara yegl erime?”*

3 Yesus di ikine ende tongwa, “Devityombama bogl kindan gogltre ana sraglerikwa i ene kere kankrimo? 4 Ye Godyungumo mina ende yungugl pindre, Godpre bretmo akekun ere yeiteingwa i indrenongwa, te tau ama indre yene yombama

tongwa. I nono lono erekriyo dungwa i yeorkwa, i pris keunde ninaglkwa pangwa.”5Ana Yesus di ye tongwa, “Yomba Wam yeSabat i nemyagl moglkwa.”

Yagl ta ongo mau sungwa(Matyu 12:9-14; Mak 3:1-6)

6 Sabat aglketa Yesus ende makai yunguyungugl pindre ana yomba ka beke tongwa.Ana igle yagl ta moglkwa ye ongo wokramau sungwa. 7Ana lo beke teingwa yombaya te Parisi wagle tau ye Yesus aglau taeran kandre ka di nangiye dangina predokingwa. Yeglpre ye mangigl kaima suglmogltre Yesus Sabat enge yomba kindesungwa erewakai erambo mo erekrambedikanmeglkwa. 8 Ba ye sragl pirkwa iYesus kan kondo pandigl ana yagl ongomau sungwa i ka ditongwa, “Andigltreana ende gumanomugl ya wo.” Anayaglmo andigltre anameglmara igle andiglmoglkwa.

9 Ana Yesus di yomba tongwa, “Na enekrapoglka, nono lono Sabat enge sragleriyo dume? Ere-iyo dumo mo kan wingeeriyo dume? Yomba kor-moraglkwa preere-iyo dumo mo, ere kinde eriyo dume?”

10 Ye kan winambo di prapra meglkwakandre ana ye yaglmo ditongwa, “Eneongun duglo suwo.” Ye yegl orko anaoglandi ye ongowakai kaima yongwa. 11Baye deno kumbruko ana mambuno bogl kaye yeneminadi imboriya ende anayeYesussragl ere tenamne dingwa.

Yesus aposelma 12(Matyu 10:1-4; Mak 3:13-19)

12 Enge igle mina ande enge suwarataYesus kamange eragledi pre ende kamunmuglo ta ongwa. Ana igle enduwerenge mundu kamange ere God tongwa.13 Ana tangina kana ye disaipelma wagleprapra aglendi yene moglmara ende anaye mina 12 pinde indre ye kangino aposelyeitongwa. 14 Saimon, Yesus kangiye Pitawedi tongwa, ana ye angigle Andru. Jemsya Jon te Pilip ya Batolomiu. 15 Matyuya Tomas, Alfias wam Jems, ana Saimonye Selot yungu ombuno mina ta moglkwa.16 Jems wam Juda ya te Judas Iskariot, ye

** 5:38: Ka i Matyu 9:17 mina kano. * 6:2: Ka i Matyu 12:2 mina kano.

Page 101: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 6:17 98 Luk 6:35Yomba Wam ipi kunda ikine onguno minayenambuka yagle.

Yesus ka beke tendre ana kindeno pra ere-wakai orkwa

(Matyu 4:24-25; Mak 3:7-12)17 Yesus eremogl aposelmo bogl kamun

muglo kondo ende atne undre, angai an-duno ta yomara igle ye disaipelma wa-gle merkinde kaima akiye andigl meglkwa.Ana yomba pond kaima ye Judia kamunnem ya Jerusalem ya ana mundi nigle binaTaia ya Saidon yomba prapra akiye iglemeglkwa. 18 Ye Yesus kamo pirtre anaye kindeno argan erambedi pre wingwa.Yomba tau spirit kinde erekinde eretongwaama wingo ana erewakai orkwa. 19 Anayomba prapra ye akenamunedi pre yombu-glo erikwa. Sraglpre, okuna akingwayomba ye yombuglomo ende menda undreana ye kindeno prapra erewakai orkwa.

Yomba gun yendre mitno gogltre eraglkwa(Matyu 5:1-12)

20 Yesus yene disaipelma wagle kandreana dungwa,“Kiuglgiunde yomba Goderan ene gun yenaglkwa,God kingdomo ene pre yongwa.21Yomba erme kindangeglkwa God eran ye gunyenaglkwa, okuwo ene nembikau sinambuka. Yomba ermekai erikwa. God eran ye gunyenaglkwa, okuwo ene gaugl eraglkwa.22Yomba ta ene kankindeyeimbi God eran ene gunyenaglkwa, ene maneditendre ka kinde dite, anaene yomba kinde wedinaglkwa enge God eran enegun yenaglkwa. Sraglpre iprapra Yomba Wam pre erikwa.

23 “Yeglmere ta plau dinan ene gunyeikatno engriyo. Sraglpre topono kandeheven suna ene pre yei-pangwa. Kowanoawano okuna kuno yegl ere propet wagleteingwa.24 “Ba diminge merepaitongwa yomba eneyumbun pond inaglkwa, eneokuna kana wakai moglpai erikwa.25 Erme ene kaiya mokna nekau singwa, ene yumbun

pond inaglkwa. Okuwo enekindan goraglkwa. Te ermegaugl erikwa yomba eneyumbun pond inaglkwa,okuwo ene mitno gogl kai pond eraglkwa.26Yomba prapra ene predembinosi mitna endinaglkwaenge ene yumbun pondinaglkwa, ye kowano awanopropet kakimbi yomba kunoyegl ere teimere erikwa.

Kunda ikine kan wakai yenaglkwa(Matyu 5:38-48; 7:12)

27 “Ba na kanna pirkwa yomba enediteinga, ene kundano ikine kanwakai yen-dre, deno kumbro ene teingwa yomba yeene erewakai ere teiyo. 28 Yomba ta enemangaglsi tembi, ene wakai ere ye teiyo.Te yomba ta ene kinde eretembi ene yepre kamange ere teiyo. 29 Yomba ta pau-nan koglo atndang sinan, koglo ama teminatndang sinano. Yomba ta ene gatn sunakande inan, ene kanwinge etn gatn sunakembra akiye inano. 30 Yomba taragl tapre kraporambuka, i prapra to. Ana yombaene taragl ake-nenga ta imbi, ene i-ikineendinagledi krapoglkro. 31 Ene yombataragl ere naraglmedi pitnere yeglmereene yomba ere to.

32 “Ba yomba ene wakai kanigwa, i ke-unde wakai kanimbi, ene sraglmere Godtaraglmo wakai inaglme? Tandaglmeerikwa yomba, yomba ta ye wakai kanigwa,yomba i ye ama wakai kanigwa. 33 Eneyomba wakai ere tenaglkwa i keundeene wakai ere tembi, ene sraglmere Godtaraglmowakai inaglme, tandaglmeyombaama yegl erikwa! 34 Ana ene taraglyomba nare ikine endinaglmedi poglodipirtre tembi, sraglmere ene God taraglmowakai inaglme? Tandaglme erikwa yombayegl ere tandaglme erikwa yomba taraglteingwa, taragl kuno yegl i-ikine endi-namnedi pirtre erikwa. 35 Ba ene kundaikine kan wakai yei ana wakai ere tendreana ene taragl kanekane i-ikine endekra-gledi pirtre teiyo. Ana okuwo ene topopond i-ikine endindre ana ene God mitnaimbo kaima nangiglma moraglkwa. Sragl-pre yomba ye dembiye sitekriwa anamitnogogl te yomba mambuno kinde erikwa ye

Page 102: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 6:36 99 Luk 7:6wakai ere tongwa. 36 Ene Neno yomba premitno goglmere yegl ene ama yomba premitno golo.

Yomba ta embriye mambunomo yumbusikriyo

(Matyu 7:1-5)37 “Ene yomba mambunono yumbu

sikrimbi ana God ene mambunonota yumbu sikrambuka. Ene yombakankinde yeikrimbi ana God enekankinde yeikrambuka. Ene yombatandaglmeno kindekondo teimbi ana Godene tandaglmeno kindekondo tenambuka.38 Ene taragl yomba temin ana God enetenambuka, ye yumbu wakai sindre akepirir ere atne endinan ana toindinagledieran tenambuka. Ene yomba ere tenaglkwayeglmere God ama ene ere tenambuka.”

Ene taragl yumbusi yomba tenere kuno yeglGod yumbusi ene tenambuka

39 Ana Yesus ka i di simbogl ditongwa,“Ongumuglo kin yongwa ta ongumuglokin yenambuka ta konbo okuna yei tenan,ye suwo-akiye yange maugl mina atnesikrambro? 40 Skul gak ta ye mogl-mitnaende ka beke tongwa yomba engrekrukwa,ba ye skul prapra beke i kondo pandigl anaye ka beke tongwa yomba moglmere kunoyegl morambuka.

41 “Sraglpre ene angitn ongumuglominaendi surmane yongwakandre, enene ongu-mutn mina endi bange pangwa i pirkankitn? 42 Ene sragl wedi angitn tenatne,‘Angramo, ene kanwinge etn na ongu-mutnmina endi surmanemoglkwa imendaende tenaglka.’ Ana ene enene ongu-mutn mina suna endi bange pond pangwai kankitno? Ene kakimbi yomba, okunakana endi bange enene ongumutn minapangwa imenda ende ana okuwo ene kan-pogl sindre ana angitn ongumuglo minaendi surmane yongwa i ere i-endinatnga.

Endi ya te endimo mongo(Matyu 7:16-20; 12:33-35)

43 “Endi wakai mongo kinde takoglkrukwa, te endi kinde mongo wakai takoglkrukwa. 44 Endi prapra yene mongonokeglmbi yomba kanaglkwa. Yomba endikogla mongo kombugl-kanemail mina koglpanan urokraglkwa, te wain mongo kewanmina ta koglkrambuka. 45 Yomba wakai ye

nomanemo mina suna taragl wakai kausiyongwa i dimenda endungwa, ana yombakinde taragl kinde nomanemo mina kausiyongwa i dimenda endungwa, yeglpre yenomanemo suna kausi yomere pre dramina dimenda endungwa.

Yomba suwo yungu kinde ya wakai kem-brika

(Matyu 7:24-27)46 “Ene sraglpre na kangina dagl, Yaglka-

nde, Yaglkande dindre ana na sragl eroditeimere erekitne? 47 Yomba ta endena moglmara undre, na kanna pirtre anadimere kongunmo eran, ana ye sraglmeremoglkwa i ene ombuno ditenaglka. 48 Anayomba ta yene yungumo nigle dangine ke-ingwa mereyegl, ye maugl pere ende atneime pindre ana kombuglo kande bolamuglkauglange bonduglkwa. Ana nigl wau pondundre yungu i sungwa, ba yungumo tapingakar dikrukwa. Sraglpre yungumo iwakai kaima ere keingwa. 49Bayomba ta nakanna pirtre ana sikasi kongunmo erekran,ye yungu makan bolamugl kauglange sikreyoko keingwa yeglmere. Ana nigl wauundre yungumo i sungwa enge ana ukandiyangesi deruwagl ere kondungwa.”

7Rom kimbirnem nigl kongunmo yomba

Yesus erewakai orkwa(Matyu 8:5-13)

1 Yesus ka i prapra dungo, yombapirkondingo ana ye ende Kaperneamsuna ongwa. 2 Igle Rom kimbirnem endeokuna ongwa yagle, niglmo kongunmoyomba ta, ye wakai kaima kangwa. Anayaglmo i kinde sungwa gorambuka merepangwa. 3 Ana kimbirnem sutno yombaYesus moglme digo pirtre ana Juda yombamina ende okuna eingwa tau di endungoye Yesus krapogl tembi undre ana erankongunmo yomba argan erambuka pre.4 Ana ye Yesus moglmara undre, ye wakaiere yana di Yesus teingwa, “Yagl i yaglwakai, ene kaima akepledi tenatnga.5 Sraglpre yaglmo i no yomba kanwakaiyendre ana yene makai yungu no keinorkwa.” 6 Yeglpre Yesus ye bogl akiyeende eingwa.

Ana Yesus ende yungu yomara mangiglungwa enge, kimbirnem ende okuna

Page 103: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 7:7 100 Luk 7:26ongwa yagle yombamo tau Yesus dite-naglmedi pre diendungo konbo bangeeingwa. “Yaglkande, na yomba wakaita moglkrika, ipre na yungunamugl taukratniwo. 7 Yeglpre na nana pirkana ta wakai moglmbo kade ene gumanmina ukraglka! Ba ene ka keme diminana na konguna yomba argan erambuka.8 Na yombanma kande meglmara atnekramoglka. Te namoglmara atnekra kimbirnanem meglkwa. Na ta endpo digo yeendongwa. Te ta wo digo ye ungwa, te niglkonguna yomba ta ene kongun i ero digo,ye orkwa.”

9 Enge igle ye ka dungwa i Yesus pirsipuglo dindre ana ye kan akete yombamerkinde mokomugl wingwa i ditongwa,“Na kaima ene diteinga, Israel yombameglmara suna i na yomba pirngino kandeyegl ta pango kankrika.” 10 Ana yombakakep diendungo eingwa ikra ende ikinekimbirnem sugl yomba keipamara undreana kaningo, ye kongunmo yomba arganorkwa.

Ambu werai ta wam goglko Yesus ere ikorendungwa

11 Kuri ta mogltre okuwo Yesus endpitaun ta kangiye Nein we dimara ongoana yene disaipelma wagle ya te yombamerkinde ye bogl akiye eingwa. 12 Yesustaun togl dra yomaramangigl ungo, yombagoglkwa ta kake i menda wingwa. Yaglgoglkwa i ambu ta wam suwara kaima, yemam ambu werai. Ana taun suna i yombamere ambumo i bogl akiye meglkwa.13Yaglkande ambu i kandre yemiriye pondgogl tendre ana ambumo ditongwa, “Enekai erekro.”

14 Ana Yesus ende mangigl pindre,yomba goglkwa suna pandiglkwa endimobokis i akungo ana yomba kake i wingwaprapra andigl diglkindi meglko ana Yesusdungwa, “Yagl gakmugl, na ene diteinga,andiglo.” 15 Ana yombamo goglkwa ikraandigl amedi mogltre, mambuno ere kadungo ana Yesus te ikine ende mamtongwa.

16 Ana yomba prapra kundutndi, Goddembiye siteingwa. Ana ye dingwa,“Propet kande kaima ta nono mina sunaplau dungwa. God undre yene yombamo

akepledi tenapre ungwa.” 17 Ana Yesuskamo boglo i waidi ende Judia kamunpindre te dumo tau mangigl koglkogloyomara ongwa.

Jon Baptais kakepmo yomba suwo di Yesusmoglmara endungwa

(Matyu 11:2-19)18 Jon disaipelma wagle ka i prapra ye

dite kondingo, ana ye disaipelmo yombasuwo agle dindre. 19Ana ye suwo pi Yaglka-nde moglmara kra yegl porambrika pre di-endungwa, “Yomba ta unambe dingwa ikraene unomomanan no yomba ta unambukapre suglmo moramno?”

20 Ye Yesus moglmara undre dimbrika,“Jon Baptais ene krapogl teiro diendungono umbuglka, ‘Ene yomba ta unambedingwa ikra ene uno mo manan no yombata unambuka pre sugl moramno?’ ”

21 Enge igle keunde Yesus eremoglyombamere kinde imbo ya kinde kanekanesungo meglkwa i erewakai ere tendre tespirit kinde simenda ende te ongumutnokin yongwa yomba merkinde ere endungokanigwa. 22 Ana Yesus di ikine ende kakepyembrika yagl suwo ikra ditongwa, “Eneende ikine pindre ana taragl pirtre tekandre eurika i Jon diteiro. Ongumutnokin yongwa kaningo te katno kinde orkwakonbauna ende eingo, te kaglande singwawu wakai eingo te kinano gidungwa kapirko te yomba geglkwa andigl ukor eingoana kiuglgiunde yomba kamambuno wakaidipene ende teingo pirkwa.* 23 Yomba tana pre pirngi dingwa gugl sikrukwa i Goderan ye gun yenaglkwa.”

24 Jon ka kepmo yomba suwo endeikine embriko, Yesusmambuno ere, yombamerkinde ka ditongwa, “Ene makan waulesuna Jon moglmara eingwa i sragl taraglkanamnedi eindune? Ken buglo ta irmange kuraura ere pango kana pre ein-duno? 25 Tamanan, sragl taragl kana preende menda eindune? Yagl ta gagl wakaiende moglko kana pre einduno? Taman,yomba gagl topo pond boglkwa endungwai ana ye king yungumugl sragl wakaikanekane yomara suna gunyei meglkwa.26 Ba ene sragl kana pre endune, dinariyo?Propet ta kanapre enduno? Owo kaima,

* 7:22: Ka i Matyu 11:5 mina kano.

Page 104: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 7:27 101 Luk 7:47na ene diteinga, ene kanigwa i propet tauengrukwa. 27 Yaglmo ye pre kamambunomina muno yegl beglko pangwa,“ ‘Na kakepna yomba diendimbo ene okuna yeitenambuka, te ye ene prekonbaunan si akekun ere yei tenambuka.’✡28 Na ene diteinga, ambu yomba kuglyeingwa i suwarata mogl-mitna ende Jonengrekrikwa. Ba yomba ta God kingdomomina mogl-atne endingwa i ana mogl-mitna ende Jon engrikwa.”

29 Yomba prapra ya te takis ingwayomba, enge igle Yesus ka dungwa i pirtreGod konbaunamo i pirpogl singwa. Sragl-pre ye prapra okuna kana Jon mina baptaiserikwa. 30 Ba Parisi wagle ya te lo beketeingwa yomba yene pre ere God mam-bunomo wakai kinde kondingwa. Sraglpreye okuna kana Jonmina baptais erekrikwa.

31 “Yomba epigl erme i na sragl taraglsiye yei diboragle? Ye sragl yombameglme? 32 Ye gak kembra mereyeglkaiyamoknamaket ere nemara dumo sunamakaisi mogl ana aglendi imboriya endemeglkwa:“ ‘No ene pre pumingsitomgo, ana ene katnoengrekrikwa. No muntawagiglange dumgo, ene kai erekrikwa.’33 JonBaptais undre kaiyamoknaya tewainnuglo nekruko, ana ene yegl dingwa, ‘Yemina spirit kinde suna moglkwa.’ 34 ErmeYombaWamundre ana kaiyamokna yaniglnongo ana ene dingwa, ‘Yagl i kaniyo! Yekaiya mokna ya wain depigl nendre anaye takis ingwa yomba ya tandaglme erikwayomba bogl akiye wanmeglkwa.’ 35 Ba Godnomanemo wakai ingwa yomba ye nonoombuno di norikwa i taragl kaima.”

Tandaglme orkwa ambu ta Yesus kaglekungo eretongwa

36Parisi ta Yesus di yei, ye yungunamuglenduwer kaiya mokna akiye ninambugledungwa. Yeglpre Yesus ende ye keipamarapindre ana kaiyamokna nina pre boglminaamedi moglkwa. 37 Taun suna igle ambuta tandaglme bogl moglkwa. Enge igleYesus wu Parisi ta yungumo mina kaiyamoknanemoglmedigo pirtre ana ambumo

i kombuglo mingi ta kungo demine orkwakausi moglko indre ungwa. 38 Ana Yesusmoglmara mokomugl andigl mogltre kaiorkwa. Ye kaimo nuglo mina Yesus kaglesikugl tendre ana bre yungo pagl Yesuskagle koko ende tendre ana kagle si nendre,te kungo demine orkwa toindi kagle bola-mugl endungwa.

39 Parisi ikra ambu taragl orkwa i kan-dre ye yene yegl prukwa, “Yagl i propetkaima tamoran, ambu ye nangiye akungwai pirkan erambuka te ambu i tandaglmesraglmere orkwa i ye pirkan erambuka.”

40 Ana Yesus ka di ikine ende tongwa,“Saimon, na ka ta pirka ene ditenaglka.”

Ana Saimon dungwa, “Beke Notnga di-naro.”

41 “Yagl suwaratamonimo yagl suwo kuri wanambrika pre tongwa. Ana yagl taK5,000 tendre te yagl ta K500 tendre orkwa.42Ana yaglmo suwo ye monino ta yenan teikine endinambrika manga. Yeglpre, monitongwa yagle ye yagl suwo-akiye mane di-tongwa. Yegl erikwa i yaglmo suwo i minaira wakai kaima pir moni tongwa yagletenambe?”

43 Saimon di ikine endungwa, “Na pirkayagl ta K5,000 yungwa ikra gun pond kaimayongwa.”

Ana Yesus ditongwa, “Ene kuno eredinga.”

44 Ana ye kan akete ambumo kandreana di Saimon tongwa, “Ene ambu i kano?Na ene yungun mina yungugl winga, baene katna nigl koraglka pre nigl narekit-ngra. Ba ambu i kaimo nuglo mina nakatna nigl kogltre ana ye bre yungo paglkoko endungwa. 45 Ene na diwakai yeipaunana sinekitngra. Ba ambu i na endeyungugl winga enge ikra katna kinde kon-dokre aimande sinongwa. 46Ene olip nuglokungo ta toindi na bitna mina endekit-nga. Ba ambumo i kungo demine orkwatoindi na katnamina endungwa. 47Yeglpreene diteinga, ye tandaglmemo merkindena kondo teingwa. Yeglpre ye na wakaikaima kangwa. Ba yomba ta tandaglmenokurita kindekondo teingwa, i wakai kuritakanigwa.”

✡ 7:27: Malakai 3:1

Page 105: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 7:48 102 Luk 8:1648 Ana Yesus ambumo ditongwa,

“Ene tandaglmen prapra na kindekondoteinga.”

49 Ana yomba tau bogl mina amedimeglkwa ikra yene mambuno bogldipirkwa, “Yomba i ira mogl tandaglmekoko endume?”

50 Ba Yesus ambumo ditongwa, “Enepirngi dinga i enene ere-yungwa, nomanpokndi yenan endpo.”

8Ambu tau Yesus omara akiye waningwa

1 Enge tau okuwo Yesus ende taun tauya yungu epigl tau pindre, ana kamam-buno wakai God kingdomo pre dipene en-dungwa. Disaipelma 12 ye bogl akiyeeingo, 2 ana ambu tau akiye eingwa. Am-bumo i okuna spirit kinde moglkwa ya tekinde imbo kanekane pango erewakai eretongwa. TaMaria (yeMakdala kamunmamwe dingwa) ambumo ye mina okuna spiritkinde 7 meglko simenda endungwa. 3Kusaye Herot yungumo sugl moglkwa yagle yeembiye Joana. Te Susana ya ambu taumerkinde taragl kan-neingwa indre Yesusya disaipelmawagle bogl akepledi teingwa.

Moknamongo sindiglkwa ka di simboglkwa(Matyu 13:1-9; Mak 4:1-9)

4 Taun bange bange yomba, Yesusmoglmara ende wu meglko, ana yombamerkinde kaima yene makai singwa enge,Yesus ka i di simbogl dungwa, 5 “Yaglsuwarata moknamo mongo sundra preende menda ongwa. Ye mokna mongokongunmo mina suna sundugl ongo,mongo tau yange konbauna bange singwa,igle yomba bolamugl engriko, te kua wuneingwa. 6 Mongo tau yange makankombuglo moglmara sindre ana pare wisingwa enge ye makan nuglo moglkrukwapre gigle gogl kaglmbugl dingwa. 7Mongotau yange kugl kangigle orkwa mina sunasingwa. Ana kugl kangigle orkwa boglende wu egli pindre ana mokna yatneendungwa. 8 Ana mongo tau yange makanwakaile suna singwa, ana mokna bogltremongo keglkwa ana suwarandi mongo 100100 keglkwa.”

Ana Yesus ka di uglo yongwa, “Ene ki-nano panan ana ka i piryo.”

Sragl mambuno pango Yesus ka di simbogldume

(Matyu 13:10-17; Mak 4:10-12)9 Ana disaipelma wagle Yesus krapogl

teingwa, “Ka di simbogl dinga i mambunosraglmere.” 10 Ana Yesus ditongwa, “Godkingdomo teke pangwa i ene piraglkwa preditongwa, ba yomba tau pre na ka i disimbogl diteinga, yegl pre,“ ‘ye kanaglkwa, ba kandime dikraglkwa, te piraglkwa,ba mambuno pir dime dikraglkwa.’✡

Yesus mokna mongo sindiglkwa ka di sim-bogl dungra i mambuno dipene endungwa

(Matyu 13:18-23; Mak 4:13-20)11 “Ka di simbogl diga i mambuno yegl,

mokna mongo iwe God kamo. 12 Moknamongo tau yange konbauna singwa, iyomba ka pirkwa. Ba Satan undre ana kanomano mina suna yongwa i wausi ikoruglendungwa. Ye God kamo pirngi dikrimbiana God ere-ikrambedi pre orkwa. 13 Anamokna mongo tau yange makan kombu-glo moglmara bolamugl singwa i yombaye ka wakai ere pirtre gunyei ingwa. Baye nomano mina ende suna pi duglo en-dekrukwa. Ye enge sungunagle ta pirngidingwa, ba ka kra ungwa enge ye pirngidingwa gugl sungwa. 14 Te mokna mongotau yange kewan kangigle ormara sunasingwa i yeglmere, yomba tau ka pirkwa,ba ye ende ikine pindre, nangino taraglpre nomano kande pango, ana bona ganaya moni te makandle taragl ne moglpaieraglkwa ipre gun yengwa. Ana taragl i yenomano sikugl endungo, ana ye mongonowakai koglkrukwa. 15 Ba mongo tau yangemakan wakaile burkono dumara singwa,yeglmere yomba tau embriyeno ya no-manowakai yongo ka pirkwa i aimande akemogltre ana ye mongo keglkwa.

Ken-lam gagl baket atnekra ta yeikraglkwa(Mak 4:21-25)

16 “Yomba ken-lam gagl ana baket minaatnekra teke yeikraglkwa, mo bogl at-nekra yeikraglkwa. Taman, ye ken-lamgagl boglmo mina bolamugl yenaglkwa,ana yomba ende yungugl undre ye ken

✡ 8:10: Aisaia 6:9

Page 106: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 8:17 103 Luk 8:36ambuglangemo kanaglkwa. 17 Taragl tekepaingwa i wu pendigl enaglkwa. Ana taraglprapra tusi paingwa i ta paikrambuka, wupene embi yomba kanaglkwa. 18 Yeglpreene wakai ere pirtre kanpogl siyo, yombata taragl pai tenan tau ama tenambuka teta ake-nekrambuka yemina kembra ta ake-neyeindi pirambuka i God i-eglke endinam-buka.”

Yesus mam ya angiglma wagle(Matyu 12:46-50; Mak 3:31-35)

19 Yesus mam ya angiglma wagle yekana pre wingwa, ba igle ye moglmaramangigl enaglkwa mere manga, sraglpreyomba merkinde meglko angai yeikrukwa.20Yomba tau Yesus diteingwa, “Eneman yaangitnmawagle ene kanamnedi premendaandigl meglkwa.”

21Ana Yesus di ikine endungwa, “Yombata God kamo pirtre pinande erikwa i ye namana ya te na angrima wagle.”

Yesus dungo ir yuwanga bu yongwa(Matyu 8:23-27; Mak 4:35-41)

22 Ande enge suwarata ta Yesus di-saipelma wagle yegl ditongwa, “Nononiglmong sipraksi ende bina koglo imboenamga.” Dungo ana ye ende suna botmina mambuno bogl ende eingwa. 23 Yeprapra bot mina ende pi meglko, Yesusyange ugl pangwa. Ana ir yuwangagiglendi niglmong bolamugl ungo, ana niglmambuno bogl wu bot mina kau sinaglediorkwa. Ana ye prapra goramnedi kunduglpond geglkwa.

24 Disaipelma wagle pi ana Yesus ugloyokondre dingwa, “Yaglkande, Yaglkande,nono goraunga!”

Ana Yesus andigltre ir ya nigl pembiglka tongo, ana ir ya nigl pembigl bu yem-briko ana nigl wermane erekrukwa. 25Anaye disaipelma wagle krapogl tongwa, “Enepirngi dingwa aglo pame?”

Ba ye sipuglodi kundugl gogl, ye yene diikine ikine endingwa, “Yagl i irane? Ye irya nigl pembigl ka ditongo ana ye dumerekamo pinande eurika.”

Yagl ta spirit kinde suna moglko Yesus ere-wakai orkwa

(Matyu 8:28-34; Mak 5:1-20)26Yesus disaipelma wagle bogl bot mina

ende pi Gerasa yomba kamuno eingwa, i

Galili niglmong koglo imbo kra. 27 Engeigle Yesus bot pandigl ende okupoleongo ana taun yagl ta spirit kinde sunameglkwa ungo tengigl yembrika. Engeolto kaima yaglmo kungugl gagl endekrete yungugl paikrukwa, ba ye kombuglodra yomba geglko pandiglmara i pai-paiorkwa. 28 Yaglmo i Yesus kangwa enge, yekaglkane indre ana yange Yesus kagleminasindre ana kaglkane binan bogl yungwa,“Yesus God mitna imbo kaima Wam, enena sragl ere naraglendi pitne? Na eneyana diteinga, ene giu ere narekro!” 29 Yedungwa i sraglpre, Yesus ka giglendi spiritkinde ditendre yaglmo i mina kondo endemenda po dungwa. Enge mere spiritkinde yagle i auro i wanmoglko, ana yeongo kagle sen kogl sugl meglko, ye sensimbiglki dungo ana spirit kinde ye auroyendpi makan waule ta yomara suna pipiorkwa.

30 Ana Yesus krapogl tongwa, “Ene kan-gin irane?”

Ye di ikine endungwa, “Na kanginaAmi.” Sraglpre, okuna spirit kindemerkinde ende ye mina suna eingwa.31Ana spirit kinde yanadi Yesus tendre, nodi maugl beiye yeikrumara suna endekrodingwa.

32 Bugla merkinde meglmbe akete yu-mun ne meglkwa. Yeglpre spirit kindewagle Yesus no diendinan ende buglamina suna enamunedi yana digo ana Yesusprawedi spirit kinde wagle tongwa. 33 Anaspirit kinde yagl mina kondo ende mendapindre, ana ye ende bugla mina suna eingoana bugla prapra sinoglundi dangine endeatne pi nigl numbun mina ende atne pi,geglkwa.

34 Ana bugla sugl yomba tau sragl plaudungwa i kandre, ana ye mukundi endpitaun suna ya te dumobina dangine akiye kai yomba boglo kugl teingwa. 35Ana yombaende bina pi sragl taragl plau dungwa ikana pre eingwa. Ye Yesus moglmara un-dre kanigo, spirit kinde yaglmokondo endemenda eingwa ikraYesus kaglemina amedimogltre, ana kungugl gagl ere nomanmowakai pango ana yomba prapra kandrekundugl geglkwa. 36 Yagl ta mina spiritkindemeglkoYesus erewakai orko kanigwa

Page 107: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 8:37 104 Luk 9:1ikra yomba diteingwa. 37 Ana Gerasa ka-mun yomba prapra Yesus no kamunomuglkondo ende enambedi pre krapogl teingwa,sraglpre ye kundugl pond geglkwa. Yegl-pre Yesus disaipelma wagle botno minaende suna pindre ana endongwa.

38 Ana spirit kinde yagl i mina okunaye kondo ende menda wingwa yagleikra Yesus bogl akiye enambugledi yanadungwa. Ba Yesus yaglmo diendindire,dungwa, 39 “Ende ikine yungunomuglpindre ana God diu ene mina eretongwa iyomba dito.” Yeglpre yaglmo endpi taunwinambodi yomba prapra Yesus diu yemina eretongwa ikra ditongwa.

Jairus ambuglo goglkwa ya te ambu taYesus gaglmo suna punduno akungwa

(Matyu 9:18-26; Mak 5:21-43)40 Ana Yesus ende ikine niglmong

koglo ongwa. Ana yomba merkinde yediwakai yeitengwa. Sraglpre ye prapraunambedi pre suglmo meglkwa. 41 Anayagl ta kangiye Jairus ye makai yungu suglmoglkwa yomba kande, ye undre yangemakandle Yesus kagle mina sindre anaYesus ende ye yunguna enambedi preyana dungwa. 42 Sraglpre ye nangiglmata moglkrikwa ambuglo suwara kaimamoglkwa, ambaimo i buglayungu 12nongwa. Ambaimo gorambuka maglorkwa.

Ana Yesus konbauna bange pi pangoyomba merkinde kaima ye omara dakagldakagl eingwa. 43 Ana ambu ta iglemoglkwa, ye ba aimande kanmogl ongobuglayungu 12 orkwa. Ba yomba ta ambu ikindemo erewakai ere tenamnedi erikwamanga.* 44 Ambumo yomba merkindewimara suna Yesus mokomugl undreana Yesus gaglmo suna olto pundunouglmange ere akungo ana ambumo bakangwa ikra oglandi bu yongwa.

45 Ana Yesus krapoglkwa, “Ira naakume?” Ana ye prapra i uglmange erikwaana Pita dungwa, “Yaglkande, yombamerkinde ene motnara winambo di dakagldakagl meglkwa.”

46 Ba Yesus dungwa, “Yomba ta naakungwa. Sraglpre, na pirka na minayombura ende menda ongwa.”

47 Ana ambumo prukwa ye sragl orkwai sipoglkwa, yeglpre ambumo ongo kaglesungo uglmange erambuka mangwa, anayewuYesus kaglemina yange sungwa. Igleyomba praprameglmara, ye sraglpre Yesusgaglmo suna akungwa ya te sraglmereye kindemo oglandi bu yongwa ikra diYesus tongwa. 48 Ana Yesus di ambumotongwa, “Na ambura, ene pirngi dingai enene erewakai orkwa, noman pokndiyenan endpo.”

49 Yesus ka i di moglko, Jairus makaiyungu sugl moglkwa yagl kande ye yungu-mugl kakepmo yomba ta undre, Jairus di-tongwa, “Ene ambutn goglkwa, ka beketongwa yagle yumbun wakane tekro.”

50 Yesus ka i pirtre ana di Jairus tongwa,“Ene kundugl goglkro, ene pirngi keundedo ana ambai kindemo argan erambuka.”

51 Ana Yesus pi Jairus keipamara plaudungwa enge, ye yomba mane ditongo yebogl akiye yungugl ta pikrikwa, ba Pita yaJon, Jems te gak nem ya mam bogl endeyungugl eingwa. 52 Ana yomba prapraigle meglkwa ye ambai pre kaimo ere kaigiglange simeglko, ana Yesus dungwa, “Kaierekriyo, ambai goglkrukwa ye ugl keundepangwa.”

53 Ye prapra Yesus bakagl gaugl erete-ingwa sraglpre ye kanigwa ambai kaimagoglkwa. 54 Ba Yesus eremogl ambai ongoakindre ana agle dungwa, “Ambai ya, eneandiglo.” 55 Ana ambai spiritmo endeikine ungo, oglandi anduglko ana Yesusyomba ditongwa, ambai taragl ninambukata i teiyo dungwa. 56 Ambaimo nem yamam sipuglo dimbrika, ba Yesus sragl plaudungwa i yomba ta dite dinaglmedi premanedi gigle dungwa.

9Yesus disaipelma 12 kongun diendungwa(Matyu 10:5-15; Mak 6:7-13)

1 Yesus disaipelma wagle 12 aglendimakai sindre, ana ye spirit kinde praprasimenda ende te kinde imbo kanekanepra kuno eran erewakai eraglmedi pre

* 8:43: Erme pirpogl singwa yomba tau epigl i mina ka ikine ta ama pamedi pirkwa. Ka i yegl, “Ye kindemo ere wakaieraglmedi monimo prapra dokta te kondungwa.”

Page 108: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 9:2 105 Luk 9:25yombuglo gigledi tongwa. 2 Ana yeaposel wagle dimenda endungwa, Godkingdom pre kamo dipene endindre anakinde sinambuka erewakai eraglkwa. 3 Yeditongwa, “Ene konbo eglke enaglmarabuglo muglmbo ikre, gagl kamban ikre,kaiya ikre, minge moni ikre, te gaglsunakawate ta indre pikriyo. 4 Ene yungu taende yungugl eimbi, igle keunde moglpiana ende enaglkwa enge taun i kondi-naglkwa. 5 Yomba ene diwakai yeikrimbi,ene ye dumono i oglandi kinde kondo anakatno kungane tama bagl endiyo. Yegleraglkwa i yomba mambunono kinde yokopaimoglkwa i pirkan eraglkwa.” 6 Yeglpreye kondo ende yungu epigl bange bangekamambuno wakai dipene endindre anayomba koglkoglo kinde singwa erewakaierikwa.

Herot eremogl Yesus ira moglmedi prukwa(Matyu 14:1-2; Mak 6:14-16)

7 Herot, Galili yaglkande moglkwa engetaragl kanekane plau dingwa i pirpoglsikrukwa. Sraglpre, yomba tau Jon Baptaisandigl ukor ome digo, 8 tau Elaija plaudumiwo digo, ana tau propet okuna imbota ukor ome dingwa. 9 Ba Herot dungwa,“Na okuna Jon nungo gare kondingra. Yaglira pre ka i digo na pirye?” Ana ye Yesuskanagledi pre ningadi prukwa.

Yesus yagl 5,000 kaiya mokna tongwa(Matyu 14:13-21; Mak 6:30-44; Jon 6:1-14)

10 Aposel wagle ende ikine undre anaye taragl prapra erimere i Yesus dite-ingwa. Ye aposel keunde auro yungo,ye yene ende taun ta kangiye Betsaidawe dimara mangigl eingwa. 11 Ba yombamerkinde ka i pirtre, Yesus omara moko-mugl eingwa. Ana ye yomba diwakaiyei tendre, God kingdomo pre dite anayomba kinde singwa erewakai ere no-rambedi pirkwamere erewakai eretongwa.

12 Ana kamun pokndi ande beinaglediorko, disaipel 12 ye moglmara undre, anadingwa, “Yombaprapra diendo, sraglpre yeyungu epigl mangigl yeimara igle pindreana yungu panaglkwa ya kaiyamokna dokotopo eraglkwa, sraglpre, yawagle nonodumo waule suna mounga.”

13 Ba Yesus di ikine endungwa, “Ye sraglninaglkwa pre enene ta i teiyo.”

Ye di ikine endingwa, “No bret 5 keundeyongo ana fis suwo yongwa. Ene pitnga nopindre yomba i prapra kaiyamoknano topoeramuno?” 14 Igle yagl 5,000 meglkwa.

Ba ye disaipelma wagle ditongwa,“Ditembi yomba 50, 50 dimakaisi amedimolondo.” 15 Disaipelma wagle yegl erikoana yomba prapra amedingwa. 16 Yesusbret 5 ya te fis suwo ikra indre ana kanimbo heven ende God diwakai yei anabret ya fis bukondi ana disaipel wagletongo ye yumbusi yomba teingwa. 17 Yeprapra neingwa kuno orko ana disaipelwagle bukondi diure kawa tongwa wakaiere gande basket 12 gre kau singwa.

Pita eremogl Krais pre dipene endungwa(Matyu 16:13-19; Mak 8:27-29)

18 Enge suwarata Yesus yene mundumogltre kamange ere moglko, disaipelmawagle ye moglmara wingo ana ye krapogltongwa, “Yombamerkinde ye na pre ira wedime?”

19 Ye di ikine endingwa, “Tau ene preJon Baptais we digo te tau ene pre, Elaijawe digo, te tau ama propet okuna imbo taandigl ukor omedingwa.”

20Yesus krapogl tongwa, “Ene sragl wedipirme? Ene na pre ira we dim?” Pita diikine endungwa, “Ene Krais God pinde i-pere ende Israel yomba i-ikine endinatnedungwa.”

Yesus yene giugogl ana gorambuka pre kadungwa

(Matyu 16:20-28; Mak 8:30–9:1)21 Yesus ka giglendi ditendre, i yomba

suwarata ditekriyo dungwa. 22 Ana yeyegl dungwa, “Yomba Wam giu merkindegoran ana ende okuna eingwa yomba yapris kande wagle ya te lo beke teingwayomba mokono tembi ana ye sigoraglkwa.Ba ande enge suwota yenan andigl ukorenambuka.”

23Ana Yesus disaipelmawagle prapra di-tongwa, “Yomba suwarata na bogl unagledipirambuka, ye yene pre pirkre ana endimo-prak kake indre, ana na wimara wondo.24 Sraglpre yomba ta yene kor-morambukaere-inagledi eran, okuwo kor-moglkwa iwau borambuka. Ba, ta ye na pre erekor-moglkwa i kinde kondinan ana yenekor-moglkwa okuwo ere-inambuka. 25Yagl

Page 109: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 9:26 106 Luk 9:47ta makan koglkoglo taragl prapra imakaisikuno erambuka, ba yene erekinde ereyanginambuka ana taraglmo i sraglmereere yene akeple ditenambe? 26 Yomba tana ya te na kanna pre angai goran, okuwoYomba Wam yene ambuglangemo mina yate, Nem ambuglangemo mina suna ya teangelo holi bogl unaglkwa enge ana ye preangaino gogl tenambuka. 27 Na ka kaimaene diteinga, yomba tau mangigl andiglmeglkwa ya, ye goglkre kor-moglpai anaGod kingdom kanaglkwa.”

Yesus nangiye yakete wu kaneta ongwa(Matyu 17:1-13; Mak 9:2-13)

28 Yesus ka i dungwa ande enge 8 dun-dungo, ye kamange era pre Pita ya Jonte Jems auro yungo ana kamun muglota ende egli eingwa. 29 Igle Yesus ka-mange eremoglko, ye gumadra i-yakete wukaneta ongo, ana ye gaglmo kamun pogldungwa mereyegl ambuglangesi kruwokaima ongwa. 30 Ana oglandi kaima yaglsuwo Yesus bogl ka dingwa, ye Moses yaElaija. 31 Ye heven ambuglange mina sunaplau dimbriko ana Yesus ende Jerusalemenan God dumere mere pai inan goram-buka pre ye ka dingwa. 32Pita ya yagl suwo-akiye eingwa ikra bogl ugl paingwa, ba yeandigl ana Yesus ambuglangemo kanigoana yagl suwo Yesus bogl akiye igle andiglmeglkwa.* 33 Yagl suwo Yesus kondo endeenambrika enge magl orko, ana Pita diYesus tongwa, “Yaglkande, nono mangigligle moramga wakai pangwa. No yunguakrika suwota sinamga, ta ene pre, taMoses pre, te ta Elaija pre.” (Ye sragl kadungwa i yene ta pirpogl sikrukwa.)

34 Ye ka ama dimoglko, kamun kuakawata plaudi, ye were isuna endindre, ana ka-mun kuakawa ye meglmara waidi ye isunaendungo, ana kundugl geglkwa. 35 Anaka ta kamun kuakawa mina dungwa, “Ina Wana, ye na pinde i kondiga, ye kamopiryo.” 36 Ka i di kondungo, ana yekanigwa Yesus yene mundu moglkwa. Di-saipelma wagle ka i yene keunde pirtre anakiendi mogl, ye taragl kanigwa ikra yombaditekrikwa.

Yagl gak ta spirit kinde bogl moglko Yesuserewakai orkwa

(Matyu 17:14-21; Mak 9:14-29)37 Ana tangina ye kamun muglo ende

atne wingo, ana yomba merkinde wuYesus tengigl yeingwa. 38 Yagl ta yombamerkinde meglmara suna, agle binan bogldungwa, “Beke Notnga! Ene yana diteinga,ene na wana kano; sraglpre ye na wanasuwara kaima moglkwa! 39 Ye spirit kindeta kane sungwa, ana ye oglandi ongo kagleduglosi gigle dungo, spirit kinde gak piyasiendungo goragledi ere, ana ake pur-di draeuriye sungwa. Ana aimande erekindeeretongwa ana ye kondo ende enambukamere manga. 40 Na ene disaipelma waglesimenda endinaglmedi pre yana diga, ba yesimenda endinaglkwa mere manga.”

41 Yesus di ikine endungwa, “Ene pirngidikrikwa yomba epitno. Enge sramuna naene bogl moragle? Enge sramuna na eneakeple dinagle? Ene wan imangigl yawo.”

42 Ana yagl gakmo ungo, ana spiritkinde gak si makandle ende, ana piyasiendungwa goragledi orkwa. Ba Yesus kagiglendi di spirit kinde tendre, ana gakerewakai ere tendre, ana te ikine endeyene nem tongwa. 43 Ana yomba prapraGod yombuglomo pond i kandre, sipuglodingwa.

Yesus yene gorambere pre aglke dungwa(Matyu 17:22-23; Mak 9:30-32)

Yomba prapra Yesus taragl kor orkwa ikan kinano gundo meglko, ana yene di-saipelma wagle ditongwa, 44 “Kinano yeiwakai ere piryo, na ka ta ene ditenaglka.Yomba Wam ye indre yaglkumba ongunomina yenambuka.” 45 Ba ye ka i mambunosraglmere pangwa i pirpogl sikrikwa. Kai ye mina torwa orkwa, yeglpre ye pirpoglsikre, ana ye ka i krapogl tenamnedi pirkwaba kundugl geglkwa.

Ira kande kaima morambe(Matyu 18:1-5; Mak 9:33-37)

46Disaipelmawaglemambuno bogl yenemina ira kande kaima morambedi ten-gramo dingwa. 47 Ana ye ka pirkwa iYesus kandre ana gak kembra ta indre anayene moglmara koglokra endungo andigl

* 9:32: Taragl i enduwer plau dungwa mere pangwa.

Page 110: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 9:48 107 Luk 10:6moglkwa. 48 Ana ye disaipelma wagle di-tongwa, “Yomba ta na kangina mina gakkembra i di-inan na diyungwa, ana yombata na di-inan ye ama na diendungwa yaglediyungwa. Yeglpre ene prapramina yombata mogl-atne endungwa i ye kande kaimamoglkwa.”

Yomba ta ene dikinde yeikrambuka i eneyomban moglkwa

(Mak 9:38-40)49 Jon dungwa, “Yomba kande, no kamga

yagl ta ene kangin mina spirit kindesimenda endungo, ana no mane dito-mga. Sraglpre ye nono epitno mina tamoglkrukwa.” 50 Yesus dungwa, “Ye maneditekriyo, sraglpre yomba ta ene dikindeyeikran, ye ene yombano moglkwa.”

Samaria yomba Yesus yungunomugl udi-nambedi mane dingwa

51 God eremogl Yesus auro yend imboheven enambuka enge mangigl orko, anaYesus ende Jerusalem enagledi poglodiprukwa. 52Ana ye kakep yomba di endungoende okuna eingwa. Ye ende Samariayomba yungunomugl pindre, taragl prapraake wakai ere yeitenaglkwa. 53 Ba dumoigle yomba ye unambe dikrikwa. Sragl-pre ye pirkwa Yesus yene ende Jerusalemenambukra wedi pirkwa.† 54 Ana dis-aipelma suwo Jems ya Jon i kandre, ye krapeurka, “Yaglkande, ene pra wedi pitn, nodumbugl dongaheven ende atne undre anayomba erekinde ere tenambo?” 55Ba Yesuskan aketendre ana ka-tongo, 56ana ye endeyungu epigl bange ta eingwa.

Yomba eremogl Yesus omara mokomuglenaglkwa kamo

(Matyu 8:19-22)57Ye konbauna bange endpi paingo, yagl

ta di Yesus tongwa, “Ene kamun koglkogloenatnara na mokonomugl enaglka.”

58 Yesus di ikine endungwa, “Agl areyungumo kombuglo mur yongo, te kuaye yungumo yongwa, ba Yomba Wam yeyungumo toglmo ta yeikrukwa.”

59 Ye di tongwa, “Ene na mokonamuglwo!”

Ba yaglmo di ikine endungwa, “Yaglka-nde, komnaiye kana na kanwinge etn pin-dre ana nina maugl sinaglka.”

60 Yesus ditongwa, “Kanwinge etngeglkwa yene geglkwa yomba mauglsinaglkwa, ba ene ende pindre Godkingdom pre dipene endo.”

61 Yagl ta ama dungwa, “Yaglkande, naene mokon mina unaglka, ba komnaiyekanwinge etn na ende ikine pindre, anayombana wakai molo ditenaglka.”

62 Yesus di ikine endungwa, “Yombasuwarata makan wakungwa taragl gumaakindre, makan wake, ana kan ikine endi-nan, ana God kingdomomina suna kongunerambuka kuno erekrukwa.”

10Yesus yomba 72 kongun dimenda en-

dungwa1 Enge igle mokomugl Yesus yomba 72*

kor dagl pinde indre ana ye suwo suwondidi taun kande ya kembra prapra aglokrayene enagledi prumara igle okuna kanapiyo di endungwa. 2 Ana Yesus ditongwa,“Kaiyamoknamerkindemongo de bogl yeikondungwa, ba kongun yomba mere moglsimakai sinaglkwamanga. Yeglpre, Yaglka-nde kongun nemyagl kamange ere teimbi,ye kongunmo yomba di endinan ana yenekaiya moknamomongo simakai sinaglkwa.3 Ende piyo! Ene sipsip mereyegl na diagl koglma meglmara suna endiga. 4 Enemoni paus ya gagl kamban ya katno towo taikriyo, te konbo bange yomba ta koglkareditekriyo.

5 “Ene yungu ta yungugl enaglkwa enge,komnaiye kana yegl dinaglkwa. Yunguigle yomba nomano pokndi yenano. 6 Anayungu igle yomba ene kanwakai yei no-mane wakai pangwa ta moran, ene no-mano pokndi yei koglkare dingwa i yeminapanambuka. Ta manan, nomano pokndiya koglkare dingwa i ende ikine enene

† 9:53: Samaria yomba, Gerisim makan muglo makaisi ofa ere, te kamambuno pirpir erikwa. Ba Juda yomba endeJerusalem pindre lotu kande ere-ere erikwa. Jon 4:20 mina kano. Samaria yomba eremogl, Juda yomba ye mambunodu-wakai mina lotu erekrimedi pirkwa, ipre ye enge i Yesus akeple dikrikwa. * 10:1: Erme pirpogl singwa yombatau yegl pirkwa, Yesus eremogl yomba diendungwa i 72 ta mane dingwa. Ye 70 keunde di endume dingwa. Ana namba70 epigl 1 mina panan ana epigl 17 mina ama namba 70 panambuka.

Page 111: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 10:7 108 Luk 10:26mina unambuka. 7 Yungu suwarata yun-gugl enaglmara i keunde mogltre, ana yenigl kaiya mokna taragl ta ene tenaglkwai keunde neiyo, sraglpre kongun yomba yetopomo inambuka, ene winambo di endeyungu ta ta pikriyo.

8 “Ene ende taun ta suna eimbi anayomba ene diwakai yeitendre, ene prekaiya mokna ta akekun ere yei tembineiyo. 9 Ene dumo kande igle yomba kindesungwa erewakai ere tendre, ana yombaigle yegl diteiyo, ‘God kingdomo ene minamangigl wu kondungwa.’ 10 Ba ene endetaun ta suna eimbi, ana ye eremogl eneta di yungugl endekrimbi, ene ende dumokande suna konbauna yeimara igle pindreana diyo. 11 Ene tauno igle kunganemono katno mina sidange meglko, ana notamasi ikine enene mina endumga. Bai pirpogl siyo, God kingdomo ene minamangigl ungwa. 12Na ene diteinga, God ka-tange tenambuka enge kande mina Sodomyomba mitno pond gogl tendre ana taunigle ka-tange tenambuka.

Dumo kande tau yomba pirngi dikrikwa(Matyu 11:20-24)

13 “Korasin yomba, yumbun kande enemina plau dinambuka. Betsaida yomba,ene mina yumbun akiye plau dinambuka.Ene mina suna kimagl gaglebogl erimerei Taia ya te Saidon ye mina ta orumadaglma, ye yene tambre kana tandaglmenopre kundugl gogl ana yange amedi weraisi,yungum gamba mai indre, ana ye okunaimbo nomano yake tomnedi ombuno digo.14Ba enge kandemina God ka-tange yombatenambuka enge, Taia ya Saidon ye mitnopond gogl tendre, enemitno kurita goram-buka. 15Ana ene Kaperneam yomba eneneakepledi yendmitna imbo heven enaglmo?Tamanga, ene piyasi geglkwa dumo atneendinaglkwa.”

16 Yesus yene disaipelma wagle di-tongwa, “Yomba ta ene kanno piraglkwa,i na kanna pirkwa, te yomba ta ene kannosendimbi, i na kanna sendingwa. Te yombata na kanna sendimbi, ana na diendungwayagle ye kamo sendingwa.”

Yagl 72 ikra ende ikine wingwa17Yagl 72 ikra gun argan bogl ende ikine

undre ana dingwa, “Yaglkande, no ene

kangin mina ka giglendi dumgo ana spiritkinde wagle no kanno pinande erikwa!”

18 Ana Yesus di ikine endungwa, “Nakaninga Satan kamun pogl dungwamereyegl heven imbo yange atne sungwa.19 Piryo, na ene yombura teinga, yeglpreene toki meglmara tembe engre endepindre, ana toki gaimbande ya kunda ikineSatan yombuglomo pangwa i prapra engreatne endimbi ana i ene ta erekinde eretekrambuka. 20 Ba spirit kinde ene kannopinande erikwa ipre ene gun yeikraglkwa.Ba ene gun yeiyo; sraglpre, ene kanginoheven suna pepa mina pangwa.”

Yesus gun pond yongwa(Matyu 11:25-27; 13:16-17)

21 Ana enge igle Holi Spirit Yesus minakau sungo gun yendre ana dungwa, “Nina,ene heven ya makandle, Yaglkande. Naene dembinsi teiga. Sraglpre, ene eremoglyomba pirpogl singwa taragl aketeke yeitendre ana yomba taragl beke pirkrikwaene gak kembra mere ombuno ditenga.Kaima, Nina, taragl ene pitnere mere plaudungwa.

22 “Na Nina taragl prapra nare kon-dungwa, yomba suwarata ta Wam iramoglkwa i ta kanpogl sikrikwa. Nem ke-unde kangwa, ana yomba suwarata ta nemira moglkwa i ta kankrikwa. Wam keundekangwa, anaWam ye yomba pinde yungwai ombuno dungo ye Nem kanigwa.”

23 Ana Yesus kan akete disaipelma wa-gle kandre, ana ye keunde ditongwa,“Ene kanigwa, taragl i yomba pra ongu-mutno mina kanigwa pre God eran ye gunyenaglkwa. 24 Yeglpre na ene diteinga,propet merkinde ya te king merkindeene taragl kanigwa i ye okuna kanamnedierikwa, ba ye ta kankrikwa. Te ene kapirkwa i ye piramnedi pirkwa, ba ye tapirkrikwa.”

Yesus eremogl Samaria yagl wakai ta disimbogl dungwa

25 Lo beke tongwa yagl ta undre anaYesus dipiragledi pre krapoglkwa, “BekeNotnga, na sragl ere kor aimandemoraglkainagle?”

26 Yesus di ikine ende tongwa, “Moseslomo pepa mina suna sragl wedi munobeglko pame? Ene sraglmere ere ketne?”

Page 112: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 10:27 109 Luk 11:627 Yaglmo di ikine endungwa, “Yaglka-

nde ene Godnen, noman mina munduwakai kandre, ana kuiyan mina mundu yate yombutn prapra ya te, poglodi pitngaprapra akiye. Ana enene pre wakai kanereyeglmere, yombamangigl meglkwa i wakaikano.”✡

28Yesus di ikine endungwa, “Ene pameredinga, yegl ertre ana ene kor-moratnga.”

29 Ba lo beke tongwa yomba ye yeneyomba du-wakai moledi prukwa, yeglpreye krapogl Yesus tongwa, “Yomba i iramere na kanwakai yenagle?”

30 Yesus di ikine endungwa, “Yagl taJerusalem kamun kondo end-ime Jerikoenapre ongwa, ana kunogl gogl yomba akegidi mogl, kunguglmo gaglmo ake argladindre, ere singo gorambuka mere pangoana teke ende eingwa. 31 Ana pris ta kon-bauna suwara i keunde end-ime pindre anayaglmo ikra kandre ana kindekondo kon-bauna koglokra endongwa. 32 Kuno yeglkeunde, Levai yomba suwarata ama iglewu ana yaglmo i kandre, ombugl konbaunakoglokra endongwa. 33 Ba Samaria yaglsuwarata konbauna embirara igle undreyaglmo paimoglko kandre ana ye miriyepond goglkwa. 34Ye yaglmo pamara pindreana ende nuglo kungo yawain nuglo toindiboglmara ende, ana tu kogl tongwa. Teye yaglmo i boglo ere yene dongimo minabolamugl ende yendpi yomba eglke wupai-pai erimara yungu pandigl ana igle yesuglmo wakai moglkwa. 35 Tangina ta yeyungu sugl meglkwa yomba moni mongosuwo i menda ende tendre, ana dungwa,‘Ye suglmo wakai molo. Na konbauna igleende ikine unaglka enge, yaglmo ipre enetaragl ta ere tenatnere mere na ene topo teikine endinaglka.’

36 “Ana yomba suwota i ye mina ene pitnkade iramere kunogl gogl yomba eresigurai kan ere wakai ere tome?”

37 Lo beke tongwa yagle i di ikine en-dungwa, “Yagl ta miriye gogl wakai eretongwa yagle ikra.”

Ana Yesus ditongwa, “Ene ende pindreana ormere yeglmere ero.”

Yesus ende Marta ya Maria yungunomuglongwa

38Yesus yene disaipelmawagle bogl kon-bauna ende wingo, ye ende yungu epiglta yomara ungwa, igle ambu ta kangiyeMarta, ye eremogl Yesus diwakai yei auroyend yungumo mina ongwa. 39 Martaambauglo ta moglkwa kangiye Maria, yeYaglkande moglmara kagle mina amedimogltre ana ye ka dungo pir moglkwa.40 Ba Marta ye kaiya mokna prapra akewakai ere tenagledi pitnbogl ere nomanokinde pirtre ana ye Yesus moglmara undrekrapogl tongwa, “Yaglkande, ambara nakinde kondungo, nana kongunprapra erikai ene kankitno? Ye ditemin wu na akepledinarano.”

41 Ana Yaglkande di ikine ende Martatongwa, “Marta, Marta, ene taraglmerkinde pre pitngo ana nomanen kindeorkwa 42 ba taragl suwarata inatnga paimoglkwa. Maria sragl wakai kaima pindeyungwa ana taragl i ye mina ta i eglkeendekraglkwa.”

11Yesus kamange eraglmere beke tongwa(Matyu 6:9-15; 7:7-11)

1 Ande enge suwarata Yesus dumobangeta kamange ere moglkwa. Ana yekamange ere kondungo, yene disaipelmosuwarata Yesus ditongwa, “Yaglkande, nokamange eramunere beke noro. OkunaJon Baptais disaipelma wagle beke tomereyeglkra.”

2Yesus disaipelmawagle ditongwa, “Enekamange eraglkwa enge, yegl dinaglkwa:“ ‘Nina, ene kangin holipanambiwo, ene kingdomnen unano.3Ande enge yomere yomerekaiya mokna no ninamnere noro.4No tandaglmeno kindekondo noro, yeglmere yombaaglau erenorkwa i ama kindekondo tomga. Ana bagl nusimina no auro i suna pikro.’ ”

5 Ana Yesus disaipelma wagle ditongwa,“Enemina suwarata yomba ta yeininan anaye enduwer suna ende moglmara pindreana ditenambuka, ‘Yeinombuglka, na bretsuwota kur inaglka. 6 Sraglpre na yombayeineinga ta konbauna eglkekuri wan wu

✡ 10:27: Wok Pris 19:18

Page 113: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 11:7 110 Luk 11:28na yungunamugl ungwa. Ana na kaiyamokna ye tenaglka ta yeikrukwa.’

7 “Ana yomba yungugl moglkwa ikrayegl di ikine endinambuka, ‘Ene na yum-bun narekro; yungu dra kande yonguglkondiga, ana na nangrima akiye bogl minaugl pamga, na andigl taragl kanekane eneta i tekraglka.’ 8 Na ene diteinga, yungunemyagl ene yeinembrika ipre andigl bretta i tekrambuka. Ba ene angai goglkrekra ningadi potnga pre ye andrakrumaraandigl ana taragl prapra inagledi dingamere i-tenambuka.

9 “Yeglpre na ene diteinga, krapotn anaGod ene tenambuka, dokun ana ene kanat-nga. Sigiu dimin ana yungu dra yauroende tenambuka. 10Yeglpre yomba prapraGod krapogltre, inaglkwa; te ye dokindrekanaglkwa. Te ye sigiu dimbi, yungu drayauro ende tenambuka.

11 “Ene yagl gak ta nem motn, wan fis tapre kra poran, ene toki ta i-tenatno? 12Moye kua muglo pre kra poran, ene toki kindegaimbande ta i tenatno? 13 Ene yombakinde meglkwa ba pirpogl si, nangro taraglwakai teingwa. Yeglmere Neno heven sunamoglkwa, yomba krapeglkwa mere ye HoliSpirit tenambuka.”

Yesus ya Belsebul(Matyu 12:22-30; Mak 3:20-27)

14 Spirit kinde yagl ta mina moglko kadikrukwa, Yesus simenda endungwa. Anaenge i spirit kinde ende menda ongo anayagl ka dikrukwa ikra mambuno bogl kadungo ana yomba merkinde kaima kansipuglo dingwa. 15 Ba yomba tau dingwa,“Ye spirit kinde wagle sutno yomba kandeBelsebul yombuglomo tongo kade ye spiritkinde simenda endungwa.” 16 Ana yombatau Yesus ta eran kanamnedi krapogl, yeheven kimagl ta ero dingwa.

17 Ba Yesus ye nomano mina pirkwai kangwa, yeglpre ye ditongwa, “Dumokande tau yomba yene yumbusi epigl mereende ana ye yene kunda beglmbi anadumo kande i kinde ere kondinambuka.Te yomba komuno okuwo epigl suwaratayumbusi kunda beglmbi ama yene yan-gesi wu perepere enaglkwa. 18 Yeglpre,Satan kingdomo yumbusi wu epigl merepindre yene kunda beglmbi, ye kingdomi sraglmere andigl giglendi panambe? Na

ka diga i sraglpre ene eremogl Belsebulyombuglo narko spirit wagle simenda en-dume dingwa. 19 Na erme Belsebul minaspirit kinde wagle simenda endiga panan,ene mokonomugl wingwa yomba ye iramina spirit kinde wagle simenda end-ime?Yegl eran enene mokonomugl wingwa yeene kanno yumbu singwa i aglau erikwa.20BanaGod yombuglomomina spirit kindewagle simenda endiga panan ana i kunokaima orkwa, God kingdomo ene mina wukondungwa.

21 “Ana yagl giglekui dungwa ta ye kundataraglmo prapra indre akekun ere, yeneyungumugl sugl wakai moran, ana yenebonamo prapra yomere yenambuka. 22 Bayagl giglekui dungwa ta yungu nemyaglikra kunda bogl tendre ana yombuglo ertreye kunda sragl akeple dungwa yomara ikrawausi yend pindre ana yomba yumbusitongwa.

23 “Yomba ta na yombana moglkrukwa,ye na kundana ikine erenarikwa. Yomba naakeple dindre imakai sikrukwa, ye kaimayomba si perepere endungwa.

Spirit kinde ende ikine ungwa(Matyu 12:43-45)

24 “Spirit kinde yagl ta mina endemendaunambuka enge, ye endpi dumo kugla du-mara ta mogl ir sinambuka ba dumo i tadoko kan ikran ana yene yegl dinambuka,‘Na ende ikine yunguokuna kondimara igleenaglka.’ 25 Ye ende ikine pi kango anayungu wiglki kuro ende ake wakai kaimaere endigo yongwa. 26 Ana ye ende ikinepi spirit kinde 7 yene mereyegl manga,ye kinde kaima meglkwa auro ipi yunguyungugl igle suna ongo meglkwa. Anayombamo i okuna kurita wu kinde ongwaba erme ye wu kinde kaima enambuka.”

Gun kaima yenaglkwa27 Yesus ka i di moglko, ambu ta yomba

merkinde kaima meglmara suna kra agledindre ana ditongwa, “Ambu ta ene kuglyei ana am tongwa ambumo i ye gunyenambuka.”

28 Ba Yesus di ikine endungwa, “Yombata God kamo pirtre ana dumere pinandeerikwa, ye gun yenaglkwa.”

Yesus kimagl ta erambedi pre krapeglkwa(Matyu 12:38-42; Mak 8:12)

Page 114: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 11:29 111 Luk 11:4829 Yomba merkinde kaima wu Yesus

moglmara mogl winambo dingo, anaye dungwa, “Yomba prapra epigl ermemeglkwa i kinde kaima! Ye kimagl prekrapeglkwa. I na ta ombuno di tekraglka.Ba propet Jona diumo i keunde kanaglkwa.30 Jona diu ta ere Niniwe yomba ombunoditongwa, kuno yeglmere Yomba Wam yemina diu i plau dinambuka i yomba epiglerme i kanaglkwa. 31 God yomba ka-tangetenambuka enge, Ambu Kuwin MakanYoglmbo kra moglkwa ye andigltre anayomba epigl erme i ka-tange tenambuka.Sraglpre King Solomon nomane paipogl sungwa kamo piragledi pre makanuglomugl yei ende ungwa. Ana yombata erme mangigl igle moglkwa, ye mogl-mitna ende Solomon engrukwa. 32 Godyomba ka-tange tenambuka enge, Niniweyomba andigltre ene mambunono kindediporaglkwa. Sraglpre ye Jona kamambunodipene endungo pirtre nomano kinde yaketeingwa. Ana na ene diteinga, erme yombata mangigl igle moglkwa ye mogl-mitnaende Jona engrukwa.

Nangino ken ambuglange(Matyu 5:15; 6:22-23)

33 “Yomba ta ken-lam gagltre, anadumo siyokumara ya baket mina atnekrayeikraglkwa. Taman, ye ipi ken-lamboglmo mina bolamugl yeingwa. Yeglerikwa i yomba ende yungugl undreambuglange i kanaglkwa. 34Ene ongumutni nangin ken-lam. Ene ongumutn wakaipanan, ene nangin mundu ambuglangesinambuka. Ba ene ongumutn kindeeran, ene nangin mundu mim bongonderambuka. 35 Yeglpre, sugl wakai motnana ene mina suna ambuglangen i mimerekrambuka. 36 Yeglpre ene nanginmundu ambuglange kau sindre ananangin kurita mim suna paikran ana enenangin mundu potndinambuka, ken-lamambuglangemo ambuglangesi ene minaendumere yeglmere.”

Parisi wagle ya lo beke teingwa yomba yemambunono kinde Yesus dipene endungwa

(Matyu 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk 20:45-47)37 Yesus ka dikondungo, ana Parisi ta

ye bogl kaiya mokna ninambugledi pre di-gaglkwa, yeglpre ye ende yungugl pi ana

kaiya mokna nena pre bogl mina ame-dungwa. 38 Ana Parisi sipuglo dungwa, yekango Yesus komnaiye ongo nigl koglkrekaiya mokna ake nongwa.

39 Yeglpre, Yaglkande ye ditongwa,“Erme Parisi wagle ene nigl kap ya pletnonangiye tembe nigl endigo winge diyongwa, ba ene mina sunakra nana wedipirkwa ya nomano kinde kau sungwa.40 Ene yomba du erikwa, God mendakraere yendre ana sunakra ama ere yeikrumo?41 Ba ene kapno ya pletno mina sunakrataragl yongwa i kiuglgiunde yomba tembiana ene mina taragl prapra deglmbiyeikrambuka.

42 “Parisi wagle ene kankun eriyo,yumbun kande ene mina plau dinambuka.Sraglpre ene kaiya mokna kanekaneimakaisi bogl yeingwa enge ana karauglyaundo ya gene tondua demine orkwa ere10 mina suwarata God teingwa. Ba eneembriye du-wakai ya God wakai kangwamambuno i kinde kondingwa. Ene i prapraertre ana tau kondokrimbi wakai.

43 “Parisi wagle ene kankun eriyo, yum-bun kande ene mina plau dinambuka.Sraglpre ene makai yungu yungugl krabogl gumamugl amedi mogltre ana maketdumo suna no diwakai yei noro dembinosinaglmedi erikwa yomba.

44 “Yumbun kande ene mina plau di-nambuka. Sraglpre ene yomba geglkomaugl simara dumo buro paikruko ana iyomba kankre konbauna bolamugl wan-ingwa mereyegl ene meglkwa.”

45 Lo beke teingwa yomba suwarata,Yesus ditongwa, “Beke Notnga, ene ka yegldi Parisi wagle tenga, i ene no pre akiyedikinde yenga.”

46 Ana Yesus di ikine endungwa, “Lopirpogl singwa yomba ene mina ama yum-bun kinde kaima plau dinambuka. Sragl-pre ene yomba yumbun pond teingo yekake yenaglkwa yumbun orkwa. Ba eneneonguno mongo suwarata ta duglosi yum-bun ye kake yeingwa i ta akeple dikrikwa.

47 “Yumbun kande ene mina plaudinambuka, sraglpre ene propet waglekombuglo dra yomba geglko pandiglmaradumo i ekin te erewakai erikwa. I enekowano awano eremogl propet sigeglkwa.48 Yegl erikwa i enene dipeglkwa, kowano

Page 115: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 11:49 112 Luk 12:15awano okuna sragl erikwa i kuno ormedingwa. Ye okuna propet sigeglkoana pandiglmara dumo ene ekin wakaiteingwa. 49Mambuno ipre God nomanemowakai mina dungwa, ‘Na propet ya aposeldi ye mina endimbo, ye tau sigogltre anatau eresi tenaglkwa.’ 50 Yeglpre yombaenge erme meglkwa yumbun inaglkwa, iye propet sigogl wingwa i God mambunobogl kamun makan ere yongwa enge paiende wu erme mangigl i ungwa. 51 Abelmina mambuno bogl ere sigogl ende wuerme Sekaraia mina wingwa. Ye eremoglalta mina ya te God dumomo holi minasunawom sigeglkwa i ye mina praprayumbun inaglkwa.

52 “Lo pirpogl singwa yomba ene minayumbun kande plau dinambuka. Ene no-mano wakai bekingwa yungumo dra yau-rikwa i ki ene ake meglkwa, ba enene endeyungugl pikrikwa. Ana yomba tau endesuna enamunedi yombuglo kinde erikwa, iene mane diteingwa.”

53 Yesus dumo igle kinde kondungwaenge, lo beke teingwa yomba ya te Parisiwagle deno kumbro tendre ana ye ka krakanekane pogl teingwa. 54 Ye ka ta diaglau eran si-ake enamunedi pre sugl kan-meglkwa.

12Kakimbi dingwa yomba ene kanpogl siyo(Matyu 10:26-27)

1 Enge i yomba tausen merkinde makaisingwa, yeglpre, ye nangino kitne erekatno bolamugl ikine ikine engre meglko,Yesus mambuno bogl yene disaipelma wa-gle okuna kana ditongwa, “Parisi wagleyisno pre ene kankun eriyo ye kakimbidingwa pre na dinga. 2 Taragl tusungwa,okuwo tusi paikrambuka. Ana taraglprapra teke pangwa i okuwo wu pene embikanaglkwa. 3 Ene ka ta mim ormara sunadingwa i okuwo ande ambuglange minasuna yomba piraglkwa. Ana yungu kiulekra konbo yongugl getndi pandigl ninudikinano mina dingwa i okuwo yungu in-daule mogl ka kande dipene endinaglkwa.

Yomba God suwara kunduglmo goraglkwa(Matyu 10:28-31)

4 “Na ene diteinga, yeinomga wagle eneyomba nangino sigoraglkwa pre kunduglgoglkraglkwa, ba okuwo taragl kinde yeglta erekraglkwa. 5 Ba ene kunduglmogoraglkwa yomba na ombuno ditenaglka.God suwara kunduglmo golo, nangino si-gogltre, okuwo ene piyasi guglo kamunsuna endinambuka i yombuglomo prakuno orkwa. Kaima, na ene diteinga, yesuwara kunduglmo golo. 6 Kua inawa 5 i-suwara ende topo 2 toya bogl ingwa. Kuainawa i suwara suwarandi God pir kanpoglsungwa. 7 Kaima yene, ene bitn yungoprapra kere kondungwa. Yeglpre ene kun-dugl goglkriyo, ene topono pond pai mitnaimbo ende kua inawa merkinde engrikwa.

Yesus kangiye dipene endingwa ya ditorwaerikwa

(Matyu 10:32-33; 12:32; 10:19-20)8 “Na ene diteinga, yomba ta yomba

meremoraglmara naYesus yombamomoledipene endinan ana Yomba Wam kunoyegl ere God angelomo meglmara mam-bro mina ye kangiye dipene endinambuka.9 Ba yomba ta ye yomba mambro mina nakaima ditorwa eran, Yomba Wam ama Godangelomo mambro mina ye ditorwa eram-buka. 10 Ana yomba ta ka kinde di YombaWam tenaglkwa, i God tandaglmeno kokoende tenambuka. Ba yomba ta Holi Spiritkenaglmo sinaglkwa, God tandaglmeno takoko ende tekrambuka.

11 “Yomba ene auro ipi makai yungu suglmeglkwa yomba gavman ya yomba kandegumanomugl enaglkwa enge, enene akepledinaglkwamo, sragl ka dinaglkwa ipre kun-dugl goglkriyo. 12Enge igle Holi Spirit sraglka ene dinaglkwa i ene beke tenambuka.”

Taragl mere paitongwa yomba du orkwapre di simbogl dungwa

13 Yagl ta yomba merkinde meglmarasuna di Yesus tongwa, “Beke Notnga, naangra ditemin ye na bogl neno bonamo, nopre yongwa i yumbusi norambuka.”

14 Yesus di ikine ende tongwa, “Yaglya, yomba ira eremogl na pinde indre prayumbu sinatne dume, mo ene suwo minasuna bona yumbusi to dume?” 15 Ana yeyomba prapra ditongwa, “Kankun eriyo!Ana taragl kanekanepre bumbunogeglkwai enene mina sutno wakai molo. Sraglpre,

Page 116: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 12:16 113 Luk 12:38yomba kor-morambuka taragl kanekaneake nongwa ipre ta manga, ye taragl merepaitongwa i taragl yoko.”

16 Ana Yesus ka di simbogl ye ditongwa,“Yagl ta taragl merkinde paitongwa ya-gle, makanmo mina mokna mongo wakaikoglkwa. 17 Ye yene poglodi prukwa, ‘Nasragl eragl da? Na mokna mongo angai tayenan prapra yenaglka manga.’

18 “Ana ye dungwa, ‘Na yegl eraglka,na kaiya mokna yeinga yungu i praprasiterke atne ende ana yungu pond keindre,ana igle mokna mongo ya bona gananaprapra yenaglka. 19 Ana na nana nomanamina yegl dinaglka, “Yagl kindemoglka, nabuglayungu merkinde taragl wakai praprainga i yeinga yongwa. Ipremoglpai eraglkaundinan, nigl ya kaiya mokna nendre anana nana gun yenaglka.” ’

20 “Ba God ditongwa, ‘Ene du etnga!Erme enduwer i keunde ene goratnga, anaene taragl prapra enene pre akekun ereyenga i ira inambe?’ ”

21 Yesus dungwa, “I yeglmere yombayene pre taragl merkinde i bir singwa. BaGod mina ye kiuglgiunde meglkwa.”

Nomano kanekane yeikriyo(Matyu 6:25-34)

22Ana Yesus disaipelmawagle ditongwa,“Yeglpre na ene diteinga, ene sragl taraglnendre kor-moraglkwa ya nangino minasragl gagl endinaglkwa ipre ene ta pirkriyo.23 Kor meglkwa i pai mitna ende kaiyamokna engrukwa, te nangino pai mitnaende kungugl gagl engrukwa. 24 Kuameglkwa i ene kaniyo, ye mokna mongota sunduglkre, te simakai sikrikwa, tekaiya mokna yungu mo taragl yenaglkwayungumo ta yeikrukwa. God yene kaiyamoknamo tongwa ana ene mogl mitnakaima ende kua engrikwa. 25 Mo eneyomburo ta pra panan kor-moglpaieraglkwa i pre enene engeno ta pra akeolto endinaglmo? 26 Ene taragl kembrakinde yeglmere ta sugl moglkitn sraglpreene taragl tau pre nomano kande pame?

27 “Taragl kuiye tekendile bogl pangwai kanigwa, ye konguno ta erekrikwa, yenekungutno gatno ta bekekrikwa. Ba na enediteinga, okuna King Solomon ye ekin noglgagl wangwa, ba ye taragl kuiye wakai

yeglmere ta ekin gagl i-wankrukwa. 28Anaakindile endikan kuiye yeglmere, etneplaudi pangwa, te tangina mereyegl purogagltenge eraglkwa, iwe God yene embriyewakai yeglmere panambedi prukwa preplaudi pangwa. Yeglmere ene kungutnogatno pra i-pene ende tekrambo? Enepirngi dingwa kembra pangwa! 29 Ipre enenomano kinde erekrano, kaiya ya nigl sraglere ninamnedi ningadi pirkriyo. 30 Yombakane kane makan koglkoglo taragl i praprapre sika singwa. Ana ene Neno Kandetaragl inamunedi pirkwa i ye kan kon-dungwa. 31 Ba ye kingdomo ene komnaiyedokimbi ana ye taragl i prapra ene tenam-buka.

Heven taragl mere pai tenambuka(Matyu 6:19-21)

32 “Sipsip kuri meglkwa ene kunduglgoglkriyo. Sraglpre Neno kingdom enetenagledi munduwo pangwa. 33 Ene bo-nano prapra topo bogl indre ana moni ikiuglgiunde yomba teiyo. Moni gagl kam-ban biglki dikrambuka i enene pre imakaisiyo, ene taragl mere heven suna paite-nambuka pre gande makai siyo. Sragl-pre igle taragl ta wau boglkrambuka, tekunogl gogl ta ikraglkwa, mo gunange tabagl erekinde erekrambuka. 34 Yeglpre,bona ganan wakai yomara dumo igle enenomano ombugl igle yenambuka.

Kongun yomba akekun ere sugl wakai molo(Matyu 24:42-44)

35 “Ene gatno ende kumatno de gidindreana taragl plau dinambuka ipre akekunerimbi ana ken-lamno aimande depanam-buka. 36 Yeglmere kongun yomba yaglkandeno bogl ingwa kaiya mokna birneimara ende ikine unambuka pre suglmomeglkwa, yegl erimbi ye ende ikine un-dre ana yungu dra sigiu dinan, ye oglandikonbo yauro ende tenaglkwa. 37 Kongunyomba yeglmere gun yeiyondo, sraglpreyagl kandeno ende ikine wu kango yepre suglmo meglkwa. Na ka kaima enediteinga, yene ekin gagl kumagl de gidiana diendinan amedi meglmbi ye undrekaiya mokna tenambuka. 38 Ana yagl kan-demo enduwer suna mo konduwagle wisinambuka enge wu ye kanan ana kongunyomba akekun eremeglkwa pre ye gun

Page 117: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 12:39 114 Luk 12:59

yenaglkwa. 39 Ana i pirpogl siyo. Yungunemyagl ye kunogl gogl yomba unaglkwaenge i ta piran ana ye ta kanwinge eranyungumo si anda bogl ta ende yunguglpirkraglkwa. 40 Ene engenge akekun eremoraglkwa. Sraglpre, Yomba Wam un-ambedi ene pirkre moraglkwa enge ye un-ambuka.”

Kongun yomba wakai ya kongun yombakinde

(Matyu 24:45-51)41Pita krapoglkwa, “Yaglkande, ene ka di

simbogl dinga i no pre dinotno mo, yombaprapra pre dine?”

42 Ana Yaglkande ka mongo dungwa,“Kongun sugl yomba ira nomano wakaipango kongun pamere orme? Ye yaglkande kongunmo yomba sugl moglodiendinan ana ye kaiya moknano engepamere yumbusi kongun yomba tautenambuka. 43Yombamo kande ende ikinewukongunmoyomba kanan ana ye kongunwakai eremoglkwa pre gun yenambuka.44 Na ka kaima ene diteinga, ye yombamokande eremogl kongunmoyomba i bonana,prapra sugl kan moglo dinambuka. 45 Bakongun yomba yene yegl diporambuka,‘Na yombana kande tambre ende ikineukrambuka pangwa.’ Ana ye mambunobogl kongun yaglambu eresindre kaiyamokna ya wain gigle dungwa nendreana nomano kuno paikrukwa. 46 Kongunyomba i yombano kande aunake unambukaande enge mo ande kuiya ta pirkremorambuka engeunambuka. Ana ye undrekongunmo yomba i kondokre sibiglkibaglki di ana ipi pirngi dikrikwa yombameglmara endinambuka.

47 “Kongun yomba i yombamo kande no-mane pangwa i pir kondindre, ana akekunerekre mogl ana yombamo kande taraglerambedi prumere erekrukwa pre uglmbokumba merkinde sinambuka. 48Ba kongunyomba ta ye pirkre taragl ta eran ana kaneenambuka panan ye kumba kuri ta boram-buka. Yomba taragl merkinde inaglkwaana taragl mere tenaglkwa. Yomba tataragl merkinde tenaglkwa ye taragl mereikine endinamne dinaglkwa.

Yesus eremogl yomba epigl si perepere end-ina pre ungwa

(Matyu 10:34-36)

49 “Na donga i makandle winga anana munduna pangwa i donga oglandimambuno bogl bauglo erambedi pirka.50 Ba na baptais ta inaglka yoko pangwa,okuna imbo nomana yumbun dongwa idundinambuka. 51 Ene pirmbi na no-mano bipokndi yenambuka pre i makandleumedi pirmo? Taman. Na ene diteinga, bawakaimoraglkwapre tamanga, si perepereendinaglka pre winga. 52 Erme mogl-enaglkwa i nem mam nangigle 5 meglmbiana yene yumbusi epigl suwo enaglkwasuwota wu ikine pi suwo kunda ere tembiana suwo wu ikine pi suwota kunda eretenambrika. 53 Ye wu perepere enaglkwa,nem eremogl wam kunda bogl tenan tewam eremogl nem kunda bogl tenan temam eremogl ambuglo kunda bogl tenante ambuglo kunda bogl mam tenan, tekoglo embiyamo ikine ikine ende kundaborambrika.”

Ene taragl kandre ana enge yegl plau di-nambe dingwa

(Matyu 16:2-3)54 Yesus ka di yomba merkinde tongwa,

“Ene kaningo ande beimara iro kuakawawaidi ende egli ongwa enge, ene tambrekana yegl dingwa, ‘Erme kamun sinam-buka pamiwo’ dingo? Kaima, kamunsungwa. 55 Ana nigl beiye kra ir mangeinda endungwa enge ene dingwa, ‘Ande de-nambuka pamiwo’ dingo, ana kaima andedongwa. 56 Ene kakimbi yomba ene makanya kamun kua kandre ana enge yenamberedinongugl endingwa. Sraglpre ene mam-buno kinde ya wakai erme yongwa i dipeneende pirkrime?

Yomba ta ene ka-tange tenagledi eran anaka di akedu endiro

(Matyu 5:25-26)57 “Ene sraglpre enene mambuno wakai

eraglkwa pangwa i yumbu sikrime? 58 Enenonga dimbrika bogl ka tange teingwayomba moglmara ena pre embir, ana enekonbo bange enambrara i tambre kana kai di akedu endo. Yegl erekitn ene ipi katange teingwa yomba mina tenan ana yetekoglo kimbirnem tembi ana kimbirnemene piyasi kane yungu suna endinaglkwa.59 Na ene diteinga, ene ende menda ukre

Page 118: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 13:1 115 Luk 13:23kane paimogltre ana kot dumeremere topoprapra te kondinatnga.”

13Ene nomano yake tenaglmo mo goraglme

1Enge i yomba tau igle meglkwa ye Galiliyomba okuna Pailat dungo ye sigeglkobormaino yange ye kombuglange gaglkwabormai mina sikugl endungwa i kra Yesusditengwa. 2Yesus di ikine endungwa, “Enepirkwa Galili yomba i tandaglme kindekaima ere ana Galili yomba tau prapraengrikwa pre ye giu yegl imo? 3 Tamanga,na ene diteinga, tandaglme kindekondonomano yake tekrimbi, ene akiye prapraye geglmere yeglmere goraglkwa. 4 MoSiloam kamun suna yungu oltokuri keiaine ende mitna imbo eingwa ana bukondiyange yomba 18 sindakaglko geglkwa. Iene pirmbi ye aglau pond ere Jerusalemyomba tau meglkwa i prapra engrimo?5 Tamanga. Na ene diteinga, tandaglmenokindekondo nomano yake tekrimbi, eneprapra ama ye geglmere yegl goraglkwa.”

Endi kogla mongo koglkrukwa pre dibogldungwa

6 Yesus ka i di simbogl ditongwa, “Yaglta endi kogla wainmo togl mina sunayaglko pangwa, ye pi endi kogla mongota kogl pamedi pre doko kangwa, ba takogl pango kankrukwa. 7 Yeglpre ye waintogl sugl moglkwa yagle ditongwa, ‘Kano!Buglayungu suwota na igle wu, endi koglai mongo ta kogl pamedi pre dokinga, ba namongo ta kankrika. Boro atne endo! Sragl-pre endi i makan nuglo yoko ne panambe?’

8 “Ba kongun yomba di ikine endungwa,‘Yagl kande, buglayungu suwarata amakanwinge etn, na mambunomugl makanwake winambodi ana moglo tau endi-naglka. 9Ana buglayungu ta mongo koran,wakai! Ta koglkran ana boro gundi atneendinatnga.’ ”

Sabat enge Yesus eremogl ambu ta mausungwa erewakai orkwa

10 Sabat enge ta Yesus makai yungu yun-gugl ka bekete moglko, 11 ana ambu taigle moglkwa ye spirit kinde ta suna moglmoko ake mawa sungwa, buglayungu 18kinde i si pango ye goinge ere wandre anadu wanambuka mere manga. 12 Enge igle

Yesus ambumo kandre ye agle di i mangiglende ana ditongwa, “Ambu ya, ene kindenwakai eran ene yoko moratnga.” 13 AnaYesus ongo koglkoglo ambumo nangiyemina tembe yongo ana oglandi kaima am-bumo yene andigl mogl ana God dembiyesimitna imbo endungwa.

14Makai yungu sugl moglkwa yagle demkumbrukwa, sraglpre Sabat enge ambukinde sungwa, Yesus erewakai orkwa. Ipreana yaglmo ka kande di yomba tongwa,“Ande enge 6 nono kongun eramga engeyongwa, yeglpre enge suna igle minawimbi kinde erewakai eraglkwa. Ba Sabatenge ta erekraglkwa.”

15 Ana Yaglkande di ikine ende tongwa,“Ene kakimbi dingwa yomba! Sabat engeene suwarata buglano kau mo buglanodongi kulano mina kanno poko i mendapi nigl tekrimo? 16 Ana ambumo i Abra-ham gawamo ta moglkwa ye buglayungu18 Satan kane sungwa i Sabat enge ye ereendimbi yoko wakai moglkrambo?”

17 Ye ka di ikine endumara i kundamoikine prapra angai geglkwa. Ba yombaeremogl Yesus taragl wakai prapra orkwai kandre gun pond yeingwa.

Yesus eremogl mastet mongo di simbogldungwa

(Matyu 13:31-32; Mak 4:30-32)18 Yesus krapoglkwa, “God kingdomo

sraglmere yome? Na sragl taragl dibora-gle? 19 I mastet mongo mereyegl, yagl taindre yene ereyagl nomara suna yaglko,ana parewisindre yakewuendi koglo ongo,ana yongagle si koglkoglo endumara iglekua yunguno yeingwa.”

Yesus eremogl yis dibogl dungwa(Matyu 13:33)

20 Aglke Yesus krapoglkwa, “Na Godkingdomo i sragl taragl dibogltre dinagle?21 I yis mereyegl, ambu ta indre dis minaplawa bogl i suna ende nokungo ana plawamundu ake bei kondo poiya dungwa.”

Yungu dra kembra(Matyu 7:13-14; 7:21-23)

22Yesus ende Jerusalem enagledi pindreana taun tau ya yungu epigl tau yomba kabeke tongwa. 23 Yomba tau krapogl Yesusteingwa, “Yaglkande, yomba suwomta praere-inan wakai moraglmo?”

Page 119: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 13:24 116 Luk 14:10Ana Yesus di ikine ende tongwa, 24 “Ene

yombuglo ere ende yungu dra kembramina suna piyo. Sraglpre, na ene diteinga,yomba merkinde ende suna enamunedieraglkwa, ba kuno erekrambuka. 25 Anayungu nemyagl andigltre yungu drayonguran ene wu menda andigl mogl drasigiu dindre ana dinaglkwa, ‘Yagl kande,yungu dra yauro ende noro.’

“Ba ye di ikine endinambuka, ‘Ene dumoaglokra mogl wingwa. Na ene ta kanpoglsikrika.’

26“Ana ene di ikine endinaglkwa, ‘No enebogl kaiya ya nigl nomgo, ana ene eremoglno dumono kande suna ka beke notngra.’

27 “Ba ye aglke di ikine endinambuka,‘Ene dumo aglokra mogl wingwa, na eneta kanpogl sikrika. Na mina ende eglkepiyo, ene prapra mambuno kinde erikwayomba.’

28 “Enge i ene kanimbi, Abraham yaAisak ya Jekop ya te propet wagle prapraGod kingdomo mina suna moraglkwa.Ba ene piyasi menda endimbi, igle kaikaglkane ere singino gikir eraglkwa. 29Anayomba ande umara ya beimara te niglbre ya beiye undre ana God kingdomomina suna mokna bir ninaglmara dumonomina amedinaglkwa. 30 Ana yomba tauerme okuwo wingwa ende okuna wimbi,te yomba tau okuna wingwa ende okuwounaglkwa.”

Yesus Jerusalem kamun premiriye goglkwa(Matyu 23:37-39)

31 Enge igle Parisi wagle tau Yesusmoglmara undre ana diteingwa, “Enedumo igle kinde kondo ende bangeta po.Sraglpre, Herot ene sigoragledi prukwa.”

32 Yesus di ikine endungwa, “Endpi aglkoglma i diteiyo, ‘Na spirit kinde simendaendindre ana yomba kindeno erme yatangina erewakai eraglka. Ana ande engesuwotamina na konguna ere dundinaglka.’33 Yeglpre, na erme ya tangina ya teande enge ta ama endpi paimoraglka.Kaima yene, propet ta dumo menda tasigoglkraglkwa ba Jerusalem suna keundesigoraglkwa.

34 “O Jerusalem, Jerusalem, ene propetwagle sigogl ana God kakepmo yomba di

ene mina endungo kombuglo sigeglkura.Enge sramuna na onguna duglosi eneyombanma prapra kombusi isuna endina-gledi erika, i konduwagle mam nangiglmawagle imakai si koiye atnekra endumereyeglmere, ba ene na yegl erambedi kan-winge erekrikwa. 35 Kanno, na enediteinga, ene yungunen kaima kinde eram-buka. Enge aglketa na kankre moglpi anadinaglkwa, ‘God wakai ere ye tenambuka,ye Yaglkande kangiye mina ungwa.’ ”✡

14Yesus eremogl Parisi ta keipamara yungugl

moglkwa1 Sabat enge suwarata Yesus endpi Parisi

yagl kande ta keipamara yungugl kaiyamokna nina pre ongo ana yomba tau Yesusta erambere kanamnedi pre sugl wakaiere kanmeglkwa. 2 Igle yagl ta ongo ka-gle pond yakungwa, ye Yesus moglmaraungwa. 3 Ana Yesus krapogl Parisi wagleya te lo pirpogl singwa yomba tongwa,“Lo mina yomba kinde sungwa Sabat enge,erewakai eriyo dumo mo dikrume?” 4 Baye ka ta dikre kiendi kaima meglkwa. AnaYesus yaglmo di-indre erewakai erete anadiendungwa.

5 Ana Yesus krapogl tongwa, “Ene minayomba suwarata wan mo buglan kau taSabat enge yangemaugl atne sinan, ene og-landi kaima gundo i menda endekratno?”6 Ana ye ka i ta di ikine endinaglkwa meremanga.

Yomba yene wedi piran atne erambuka7 Yesus kangwa yomba kaiya mokna

yumbusi neimara i, ye angai gumamuglinamunedi erikwa ipre ana ye ka i di sim-bogl ditongwa, 8 “Yagl ambu bogl ingwakaiya mokna bir neimara ene ta wo di-nan, ene emin ana ene bogl gumamuglikro, sraglpre, yomba kande ta mogl-mitnaende ene engrukwa ye wo dungwa. 9 Anayagl ta ene suwo-akiye dungo umbrikayagle i wu ene yegl ditenambuka, ‘Enebotnen yagl ta i to’ dinan. Ana ene an-gai gogltre endpi bogl mokonomugl ame-dinatnga. 10 Ba yomba ta ene wo dimbiana ene pi angai mokomugl kaima i yo,yegl erimbi ene digaglkwa yagl undre ana

✡ 13:35: Buk Song 118:26

Page 120: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 14:11 117 Luk 14:29

ene yegl ditenambuka, ‘Yeinombuglka, eneende wu angai wakaile inda po dumaraipre.’ Ana yomba prapra ene digaglko wumeglmara gumanomugl ene kangin kandeinatnga. 11Yeglpre, yomba yene ta kangiyeakepledi mitna endinan God ye ake atneendinambuka ana yomba yene ta kangiyeake atne endinan, ye kangiye God akepledimitna endinambuka.”

Taragl noro ikine endekraglkwa yomba inono wakai ere tenamga

12 Ana Yesus eremogl digaglkwa yombaditongwa, “Ene kaiya mokna ande mumedinan mo mim panan tenatnga enge, eneyeinenga mo angitnma mo bormai suwaramo moni bona mere paitongwa yombamangigl meglkwa i ene digaglkro. Eneyegl etn, ye ama ene digagl ikine ende anamongo pundo te ikine endinaglkwa. 13 Baene kaiyamokna bir tenatnga enge, ene ki-uglgiunde ya, kaglande singwa ya, ongunokatno kinde orkwa ya te ongumutno mimorkwa yomba digatn, 14 ana God eranene gun yenatnga, sraglpre ye ene mongopundo bagl te ikine endekraglkwa. Okuwoyomba du-yene geglkwa andraglkwa enge iGod ene topo te ikine endinambuka.”

Kaiya mokna bir tambuno kande neingwaka di simboglkwa

(Matyu 22:1-10)15 Yomba meglmara igle yagl ta Yesus

bogl akiye bogl mina amedi miurka. Yeka i pirtre, yegl di Yesus tongwa, “Godkingdomo mina suna yomba ta bogl minaamedi kaiya mokna bir ne morambuka yegun pond yenambuka.”

16 Yesus di ikine endungwa, “Yombata kaiya mokna bir kande ninaglkwa preakekun ereyei ana yomba merkinde di-gaglkwa. 17 Ana kaiya mokna ninaglkwaenge yongo ye okuna wiyo digaglkwayomba ikra di endimbi unaglkwa pre yenigl kongunmo yomba diedungwa.

18 “Ba yomba prapra ye mambuno boglkonguno kanekane pame dingwa. Anakomnaiye yagl ta yegl di kongun yombatongwa, ‘Na makan kor erme topo erika,ana na pindre makanmo i kanaglka. Na taukraglka pamiwo.’

19 “Ana ta dungwa, ‘Na erme keundebugla-kau 10 kongun eraglkwa pretopo erika ana nana pindre ye konguneraglmere ombuno dinaglka. Ene wakaidinga ba na ta ukragliwo.’

20 “Ta ama yegl dungwa, ‘Na ambu ermeinga, yeglpre na ta ukraglka.’

21 “Ana kongun yomba ende ikine undreana ye ka i boglo kugl yombamo kandetongwa. Ana yungu nemyagl dem kum-bruko ana ye kongunmo yomba ditongwa,‘Oglandi kaima ende taun suna pindre kon-bauna kande ya kembra prapra pi ana ki-uglgiunde yomba ya mau singwa ya ongu-mutnomim orkwa ya te katno kinde orkwaana auro yend suna wo.’

22 “Kongun yomba dungwa, ‘Yagl kande,ene taragl dinere ere kondiga ba yombamere yungu kulano yoko yei pangwa.’

23 “Ana yagl kande di kongunmo yombatongwa, ‘Endemenda pi makan kande kon-bauna prapra ya makai dumo ya konbaunapi sing yomara yomba ditemin, ye endesuna wiyondo. Yegl erimbi na yungunakau sinambuka. 24Na ene diteinga, yombaprapra okuna wiyo digaglka yomba ikraye na kaiya mokna bir ninaglmara ye kurikaima ta ne pirkraglkwa.’ ”

Pir dime dindre Yesus disaipelmamoraglkwa

(Matyu 10:37-38)25 Ana yomba merkinde Yesus omara

akiye eingo, ana ye kan aketendre di-tongwa, 26 “Yomba suwarata na moglmaraunambuka, ba yene mam ya yene em-biye ya nangiglma ya yene angiglma am-baglma mo yene kor-moglkwa ipre kindepiran kade eran ye kaima na disaipelnamoglkrambuka. 27 Ana yomba ta yeneendimo-prak kake ikre, na mokonamuglunan, ana ye na disaipelna ta moglkram-buka.*

28 “Ene mina yomba suwarata, yunguoltokuri ta kei ende mitna imbo enagledipiran, ye komnaiye amedi mogltre anatopo sramunamere borambuka i kere kunoere, ye moni sramuna pai tongwa i pi-ran kuno eran ana ye yungu i kei kon-dinambuka. 29 Ipre ye yungu keinagledi

* 14:27: Ka i Matyu 10:38 mina pangwa i kano.

Page 121: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 14:30 118 Luk 15:17mambuno ere keinambuka ba ye kei kondi-nambuka mere manan, ana yomba praprai kandre kenaglmo sindre, 30 dinaglkwa,‘Yagl i yungu mambuno bogl keingura, bakei kondinambuka mere manga.’

31 “Mo king ta ende menda pi king takunda bogl tenagledi eran, ye komnaiyekana amedi mogl ana ye pir wakai eranyombuglomo kuno eran, ye kimbirmonem10,000 bogl pi king ta kimbirmonem 20,000bogl unan kunda bogl tenambuka. 32Ye pi-ran kunda bogl tenambuka kuno erekran,kakep yomba tau di endinan pi king ta kon-bauna bange wu panambara tengigl yen-dre dem munduwo bipokndi yenan kundapaikrambedi pre ka wakai ditenambuka.33Kuno yeglmere enemina suwarata taraglkanekane ye kan ongwa i ta kinde kon-dokran, ye na disaipelna moglkrambuka.

Mundi druwomo paikrukwa(Matyu 5:13; Mak 9:50)

34 “Mundi taragl wakai, ba druwomodundinan ana sraglmere ere druwomoaglke ikine endinambe? 35Mundi i wakai tayenanmakanmina endinaglkwamo bugla-kau de yenambara i suwarata endinaglkwamanga. I piyasi menda endingwa.

“Yomba ta ka pirambuka pre kina panankade, ka i pirondo!”

15Bugla-sipsip taya ongwa diboglkwa(Matyu 18:12-14)

1Ande enge suwarata takis ingwa yombaya tandaglme erikwa yomba Yesus kamopiramnedi pre ana prapra wu makaisimogl winambo dingwa. 2 Ba Parisi wagleya lo beke teingwa yomba ye mambunobogl tengramo dingwa, “Yagl i tandaglmeerikwa yomba di-ingo ana kaiya mokna yebogl akiye neingwa.”

3 Ana Yesus ka i di simbogl ditongwa,4 “Ene mina yagl ta bugla-sipsip 100kuran meglmbi, ana suwarata taya enan,ye sragl erambe, ana ye bugla-sipsip 99endinan pendigl meglmbi ana suwaratataya ongwa ipre ye doko pi kan ikrambo?5 Ana ye kan inambuka enge, yaglmo gunpond yei bugla-sipsip ikra i komba minapandigl. 6 Ana kake yend ikine yungumopindre ana ye yeinongwa ya yomba

mangigl meglkwa aglendi suwara ende anadungwa, ‘Na buglana sipsip taya ongwaikra kaninga pre, nono akiye gauglnegun yeinamga.’ 7 Na ene diteinga, kunoyeglmere, tandaglme yomba suwaratanomane yake tenan, ana heven suna gunpond kaima yeitenaglkwa. Yeglpre yomba99 du-yene meglkwa ye nomano yaketenaglkwa ta paikrukwa.

Moni mongo taya ongwa di simboglkwa8 “Ambu ta moni mongo 10 kan-nongwa

ba suwarata ta ipi endinan, ana ambumo isragl erambe? Ye ken-lam gagl, yungumowiglki kuro ana wakai ere doko pi kaninambuka. 9 Ana kan yungwa enge yeyomba yeinongwa ya yungu mangiglkeipaingwa akiye dimakai sindre anaditenambuka, ‘Na gun pond yeinga, namonina mongo taya ongwa ikra kaningapre nono akiye gauglne gun yeinamga!’10 Na ene diteinga, kuno yegl keundetandaglme yomba suwarata nomane yaketenan ana God angelomo gun pond kaimayeinaglkwa.”

Yagl ta wam taya omere di simboglkwa11 Yesus ka ta ama yegl dungwa, “Yagl

ta moglkwa ye wam suwo miurka. 12 Anawam okuwo yegl di nem tongwa, ‘Nina, nabonana yenga i erme nana i naro.’ Yegldungo neno bona ganamo yumbusi wamsuwo tongwa.

13 “Ana wam okuwo enge sungunagleta mogltre taraglmo prapra moni boglindre ana yungumo kondo ende dumoeglke ta ongwa. Igle ye monimo guaguaere sidundindre, ende are ongwa. 14 Yetaraglmo prapra sidundi kondungo anaokuwo makan kande igle mundu kindanpond yongo, ye taragl ta pai tekruko anadokungwa. 15 Yeglpre yene oglandi endepi dumo igle makan nem ta moglmarakongun era pre ongo ana ye bugla kuglkomeglmara kaiya tendre sugl morambedipre diendungwa. 16 Ana ye bugla miuglanangiye nemara i ne kau kaima sinaglediprukwa. Ba yomba taragl ye ninambuka tatekrikwa.

17 “Okuwo ye pir ikine ende nomanewakai indre ana dungwa, ‘Na nina yombamere kongunmo eraglkwa yungo ana yekaiya mokna ne kau singwa. Ana na

Page 122: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 15:18 119 Luk 16:8mangigl igle kindan gogl yono moglka.18 Yeglpre na ende ikine nina moglmarapindre, ana ye ditenaglka: Nina, natandaglme ere God tendre ana ene tendreerika. 19 Na yomba wakai ta moglumbokade, ene na wana we dikratnga. Ene nai kongun eraglmedi inga yomba yeglmereendo.’ 20Yegl dindre ana oglandimambunobogl ende ikine nem moglmara ongwa.

“Ba ye eglke wu pango, nem ye kandremiriye gogl, mukundi ende wam umara piana ongo koglkoglo puglandi wam kungrobare ere yungwa.

21 “Ana wam ditongwa, ‘Nina, natandaglme ere God ya ene akiye teinga. Nawakai ta moglmbo kade ene na wana wedikratnga.’

22 “Ba nem di nigl kongunmo yombatongwa, ‘Tambre pi gagl suna olto wakaii ende tendre te bomgo pesungwa i ongomongo mina ende tendre te kagle towo ikagle mina ende teiyo! 23 Ana ene pin-dre bugla-kau nangigle wam boglkwa yun-dre sikembi nono gauglne gun yenamuna.24Sraglpre nawana i goglkwa ba aglke ukorongwa, ye taya ongwa ba ye kaninga.’ Anaye mambuno ere mokna bir neingwa.

25 “Enge i wam komuno kongun ereyaglmara sunawanmoglkwa ana ende yun-gugl unagledi mangigl undre pruko pum-ingsi, giglange di, katno engre meglkwa.26 Pirtre nigl-kongun yomba suwarata agledindre ana krapoglkwa, ‘I sragl erme?’27 Ana nigl-kongun yomba di ikine endetongwa, ‘Ene angitn ende ikine yungumuglungo ana nen bugla-kau nangigle wamboglkwa sikeingwa. Sraglpre wam wauboglkura ba wakai mogl ende ikine ungwa.’

28 “Ba angigle komuno ye dempond kumbruko ana ye ende yunguglenakrukwa. Yeglpre nem ende mendaundre ana ye ende yungugl unambedi preka wakai ditongwa. 29 Ba ye di ikine endenem tongwa, ‘Kano! Buglayungumerkindena ene kongun yoko erete moglka te enekan ta sendekrika. Ba ene bugla-meme tanatngo na yombanma bogl sikei ne gunyeikungra. 30 Ba ene wan i ye moninen yabona ganan ipi guagua ere ambu kunoglgundo tekondo ana ye ende ikine ungo,ana ene kau nangigle wam boglkwa ye presikenga.’

31 “Nem di tongwa, ‘Na wana ya, enedangir dangir na bogl motnga ana taraglkanekane yeinga i ene yenga yongwa.32 Ba nono kaiya mokna ere ne ana gunyeinamga, sraglpre, ene angitn i goglkwaba erme aglke ukor ongwa, te ye wu tayaongwa ba kan yumga.’ ”

16Kongun yomba sutno kinde moglkwa kamo

dibogl dungwa1 Yesus disaipelma wagle ditongwa,

“Yagl ta moglkwa taragl merkinde akenongwa, ana ye kongunmo yomba ta suglmoglko, ana yomba eremogl bona nemyaglditeingwa, ‘Ene bonan sugl moglkwa yagleguagua orme dingwa.’ 2 Yegl dingo, yekongun yomba agle di yungugl ende anakrapoglkwa, ‘Ene sraglmere etngo na ka idingo pirye? Ene monina kongunmo etngamere pepa muno bogl yenatnga inaro,sraglpre, ene na konguna sugl yomba tamogl paikratnga.’

3 “Ana kongun sugl yomba yene poglodiprukwa, ‘Na erme sragl eragle? Nayombana kande konguna mina na simendaendungwa. Na yombura ta kuno eranmakan waknaglka mere manga, te nataragl yana dinaglka i angai goglka. 4 Naerme sragl eraglmere i pirka, na kongunai yagl kande na sendinan, ana yombayungu kei panaglmara na di yungugl endi-naglkwa.’

5 “Yeglpre ye eremogl yombamo kandemoni kur tongwa yomba i prapra aglendiisuna ende ana komuno kana kur tongwayagle ikra diprukwa, ‘Ene moni kur sra-muna na yombana kande mina inendi?’

6 “Ana ye di ikine endungwa, ‘Olip nuglodram 100.’

“Ana kongun yomba kande di ye tongwa,‘Ene kur inga pepa indre ana tambre amedimogltre 50 boglo.’

7 “Ana mokomugl ungwa yagle ikra kra-pogl prukwa, ‘Ene kur sramuna inendi?’

“Ye di ikine endungwa, ‘Plawa bek 1,000.’“Ana ye ditongwa, ‘Kur inga pepa indre

bogl i 800 endo.’8 “Taragl nemyagl eremogl kongun

sugl yomba guagua orkwa ikra dembiyesungwa. Sraglpre, ye taragl orkwa i yombanomano wakai pangwa mereyegl. Ana

Page 123: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 16:9 120 Luk 16:28makan yomba koglkoglo pirpogl sindrenomano wakai pangwa mere kongunkanekane ere yomba tendre, ana yombadu-wakai ambuglange mina meglkwa iengrikwa. 9Ana na ene diteinga, makandlemoni ya bona gana yomba tenaglkwa ienene yei ninamnedi pre erikwa, taraglyegl dundinambuka enge, ene ende wuaimande kamun meglmara yungugl wodinaglkwa.*

10 “Yomba ta taragl kembra mina bonmaere sugl wakai morambuka, ye taraglmerkinde akiye bonma ere sugl wakaimorambuka, te yomba ta taragl kembramina bonma erekre sugl wakai moglkran,ye taragl kande ama bonma erekre suglwakai moglkrambuka. 11 Yeglpre, enemakandle minge moni i sugl wakaimoglkrimbi, ana ira eremogl ene taraglkaima tendre pra sugl moraglmedi pi-rambe? 12 Ba ene yomba ta taraglmobonma ere sugl wakai moglkitn ana enenetaratn i yomba ira tenambe?

13 “Kongun yomba suwarata yagl kandesuwo konguno erekrambuka, ye ta kanwakai yei, ana ta ekriye bogl tenambuka.Mo ta kamo pinande ere ana ta kamo send-inambuka. Ene eremogl God kongunmoya minge moni kongun i-suwara endeerekraglkwa.”

God kingdomo pre Yesus di Parisi wagletongwa

14Parisi wagle ka prapra dungwa i pirtreana Yesus bakagl teingwa, sraglpre yeminge moni bumbuno geglkwa. 15 Yesusdi Parisi wagle tongwa, “Ene yomba tauongumutno wagle enene yomba du-wakaimeglkwamere erikwa, ba God ene nomanosuna kangwa. Yeglpre, yomba nomanomina pirkwa taragl pond pai mitna en-dungwa, i God ongumuglo mina wu taraglyoko ongwa.

16 “Moses lomo ya propet kanno dipeneende wu Jon Baptais moglkwa enge igleungo, ana God kingdomo ka wakai i dipeneende teingo, ana yomba prapra pirtre yeneyombuglo ere ende kingdom suna enam-unedi erikwa. 17 Ba kamun kua ya makan

wau borambrika, ba God lomo pangwa ikembra suwara ta wau boglkrambuka.

18 “Yagl ta embiye sende ambu kor tainan, ye ambu kunogl gundungwa, ana yaglta eremogl yagl embiye okuwo sendungwaikra inan, ye ambu kunogl gundungwa.

Yagl taraglmerkinde paitongwa ya Lasarus19 “Yagl ta moglkwa ye taragl merkinde

paitongwa, kungugl gagl topo kandeboglkwa ende ana yungu wakaile engengemoglpai orkwa. 20 Ye konbaunamo dramina igle, kiuglgiunde yagl ta pai mogl-mogl orkwa. Ye kangiye Lasarus, nangiyemina num de poriya sungwa. 21 Ana yekaiya mokna diurkwa yange bogl atnesungwa i ninagledi prukwa, te agl undrenangiye num domara i-pene dingwa.

22 “Yaglmo kiuglgiunde ikra goglkoana angelo boglo ere yendpi Abrahammoglmara endingo miurka. Taraglmerkinde ake-nongwa yagle ikra ombuglgoglko ana maugl singwa. 23 Ye geglkwadumo suna mogl giu pond indre ana kanmitna ende kango Abraham eglkekurimoglko te Lasarus ombugl Abraham boglmiurka. 24 Yeglpre, ye agle dungwa,‘Nina Abraham, na mitna gogl nartre, anaLasarus di endimin ye ongo mongo niglmina simbai iyu na drambina simbanan biyenambuka. Sraglpre, na donga mina sunamogl giu pond goglka.’

25 “Ba Abraham di ikine endungwa,‘Wana, ene kor-mogl panga enge, taraglwakai prapra ingra i pitno, te Lasarus taraglkinde prapra yungura, ba ye erme yawa-gle gun pond yongwa, te ene giu pondgotnga. 26 Ana taragl ta ama yegl, druglkogl kande no mina ya ene mina sunapangwa, yeglpre eglyamogl ende koglo enemotnara enaglkwa kuno erekrukwa, te enemotnara ende no mounara ya unaglkwakuno erekrukwa.’

27 “Taragl merkinde paitongwa yagleikra dungwa, ‘Nina, yegl eran na ene yanadinga, Lasarus di nina yungumo minaendo. 28 Sraglpre na angrima wagle 5meglkwa, Lasarus di endimin pi ka giglendiditenan, ye mambunono kinde akedu endeana giu angai eglya ukraglkwa.’

* 16:9: Ka i kamo mongo wu nongugl kaima pikrukwa. Erme pirpogl singwa yomba tau ye, Yesus ka yegl dumedipirkwa, “Nono moni ya bona gana ake nomga i yomba taragl doko meglkwa i tenamga ana okuwo ye bogl heven sunagun yei moramga.”

Page 124: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 16:29 121 Luk 17:2129“AnaAbrahamdi ikine endungwa, ‘Ene

angitnma wagle eremogl ana Moses yapropet wagle kanno dingwa i ake meglkwaana ene kanwinge etn ye ka dingwa i angit-nma wagle piryondo.’

30 “Taragl merkinde paitongwa yagledi ikine endungwa, ‘Taman, Nina Abra-ham, yomba goglkwa andigltre ende yemeglmara enan ana ye pra nomano yaketenaglkwa.’

31 “Ba Abraham ditongwa, ‘Ye eremoglMoses ya propet wagle kanno pirkrimbiana yomba goglkwa ta andigl ukor enan yeama nomano ta yake tekraglkwa.’ ”

17Tandaglme erikwa pirngi dingwa gugl

sungwa(Matyu 18:6-7; 18:21-22; Mak 9:42)

1 Yesus disaipelma wagle ditongwa,“Taragl kanekane eran yomba tandaglmemina yange sinaglkwa pre plau dinaerikwa, ba yomba tandaglme eraglmediorkwa yombamo i yene yumbun pondinaglkwa. 2 Ye dumugl kombuglo kande tayenungomina kane kogl pandigl anapiyasimundi nigl atne endinaglkwa, i wakaikaima, sraglpre, ye gak kembra wagletandaglme eraglmedi pre bagl nusungwa.

3 “Yeglpre enene kanpogl siyo, angitntandaglme eran ene manedi akedu endo.Ana ye nomane yake tenan, ene tandaglmeorkwa i kinde kondo to. 4 Ana ande engesuwaratamina ye tandaglme 7 ere ene ten-dre ana enge 7 ye erambere ende ikine enemotnara undre dinambuka, ‘Na nomanayake teiwo’ dinan, ene tandaglme orkwa ikindekondo to.”

Pirngi dingwa mambuno5 Aposel wagle di Yaglkande teingwa,

“No pirngi dumga etn wu kande enano!”6Yaglkande di ikine endungwa, “Ana ene

pirngino kembra mastet mongo mereyeglpanan, ene endi noglkun i di tenaglkwa,‘Ene duglon bogl puro indre ana eneneendpi mundi nigl suna bogl paiyo’ dimbiana ene dimere mere erambuka.

Kongun yomba kongun ormere mam-bunomo

7 “Ana ene mina suwarata kongunmoyomba ta makan wakungwa mo sipsip suglmoglkwa, ye kongunmo dundungo endeyungugl ungwa enge. Ene eremogl, oglandiwu amedi kaiya mokna no, diteno? 8 Anayegl ta manambuka, kongun sugl moglkwayagle dungwa, ‘Na kaiya mokna akekunere, ene gatn alap wertre ana kaiyana iyusuro naro ana na kaiya mokna ya niglkomnaiye neimbo ana ene okuwo kaiyaya nigl ninatna.’ 9 Ana kongun yombadumere orkwapre ye diwakai yei tenambo?Tamanga. 10Ene ama kuno yegl kongun eroditomere prapra ere kondo ana diyo, ‘Nokongunyombayokononokongunopamaraounga.’ ”

Yesus eremogl yagl 10 kaglande singwa ere-wakai orkwa

11 Yesus ende Jerusalem ena pre ana yeSamaria ya Galili makan numamugl suna-wom ongwa. 12 Ye ende yungu epigl tasuna ongwa enge, yagl 10 kaglande singwawu Yesus tengigl yendre ana ye tau eglkeandigl mogl, 13 ana agle binan bogl dingwa,“Yesus Yaglkande, no mitno goglo.”

14 Yesus kandre ana ye ditongwa, “Eneende pindre enene nangino pris wagle om-bunodi teiyo.” Ana ye endingo konbaunabange nangino wu wakai ongwa.

15Ana yemina suwarata kangwanangiyewu wakai ongo ana ende ikine undre, kakande dindre God dembiyesi mitna imboendungwa. 16Yene yange Yesus moglmarakagle mina sindre ana diwakai yeitongwa.Yaglmo i Samaria kamun nem.

17 Yesus krapoglkwa, “Yomba 10 praprawu wakai engura, ana 9 ikra aglo meglme?18Ana yomba ta ende ikine undre God dem-biyesi mitna imbo endinaglkwa mango,ana kamun bangeta nem i suwaratamoglmkana?” 19 Ana Yesus ditongwa, “Andigltre,ana endpo, ene pirngi dinga pre kindenwakai orkwa.”

God kingdomo unambuka(Matyu 24:23-28; 24:37-41)

20 Parisi wagle God kingdomo enge au-nake unambedi krapogl Yesus teingo, anaYesus di ikine endungwa, “God kingdomopendigl ta unan yomba ongumutno minata kankraglkwa. 21 Yomba suwarata yegl

* 17:21: Ka i yomba tau yegl yake teingwa, “Piryo, God kingdomo ene mina suna yongwa.”

Page 125: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 17:22 122 Luk 18:10dikraglkwa, ‘Kaniyo. Magl igle moglkwa,’mo ‘Koglo imbo moglkwa.’ Sraglpre, Godkingdomo ene mina suna yongwa.”*

22 Ana ye disaipelma wagle ditongwa,“Okuwo enge ta yenan ana ene YombaWam ande enge suwarata kanamnedi pi-raglkwa, ba ene ta kankraglkwa. 23 Yombaeremogl ene ditenaglkwa, ‘Kaniyo, ye kogloimbo moglkwa,’ mo ‘Ye mangigl moglkwaya.’ Ana ye enaglmara ene pi dokokriyo.24Yomba Wam engemo yenambuka enge, ikamun potndumere yeglmere, kamun kuamina pogl dungo ana ambuglange mundusi poriya ormere yegl erambuka. 25 Baokuna kana ye giu merkinde piran anayomba epigl erme meglkwa i ye mokonotenaglkwa.

26 “Noa engemo embriye erimereyeglmere ana Yomba Wam engemo yenankuno yegl eraglkwa. 27Yomba kaiyamoknane, nigl ne, yagl eremogl ambu ingo teambu yagl eingo, yegl ere meglkwa enge,ana Noa ende sip mina yungugl ongo,okuwo ana nigl pond undre yomba praprasigoglkwa.

28 “Lot engemo i ama kuno yegl. Yombakaiya mokna ne, nigl ne, ana taragl topoere, te topo bogl indre, ana kaiya moknaereyagltre te yungu togl eremeglkwa. 29BaLot eremogl Sodom kamun kondo en-dongo, ana donga ya kombuglo salpa demoglkwa kamun sumere yegl, heven endeatne undre ana yomba prapra sigoglkwa.

30 “Yomba Wam ombunodi unonguglenambuka enge, mambuno kuno yeglmereeraglkwa. 31 Enge igle yomba ta yunguindaule mogltre ana ende atne pi bonaganamo yungugl yongwa ikrambuka, kunoyeglmere yomba ta kongun mina sunawanmorambuka ye ende ikine yunguglpikrambuka. 32 Lot embiye mina sraglorkwa i pirmeglmo! 33 Yomba ta yenekor-morambuka pre akegidi moran, anawau borambuka, te yomba ta kor-moglkwakinde kondinan ana kor aimande moram-buka inambuka. 34 Na ene diteinga, engeigle enduwer yomba suwo bogl suwaratamina ugl panambrika, ana ta indre ta kond-inambuka. 35Ambu suwo plawa akiye noko

miur ana ta indre ta kondinambuka. 36Yaglsuwo kongun ere miur ana i ta indre takondinambuka.Ӡ

37 Ana disaipelma wagle krapeglkwa,“Yaglkande, aglo ne?”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Yombageglkwa nangino ta yenambara igle kuakeglmba wu makai sinaglkwa.”

18Ambu werai ta ka tange teingwa yomba

akeple ditenambere pre, Yesus ka di simbogldungwa

1 Yesus ka suwarata di simbogl dis-aipelma wagle bekete, te ye kamange en-genge ertre ana oglka erekraglkwa pre om-buno ditongwa. 2 Ye dungwa, “Taun sunaka tange teingwa yomba ta moglkwa, yeGod kunduglmo goglkre ana yomba kan-wakai yeikrukwa. 3 Ana ambu werai tataun suna igle moglkwa ye eremogl katange teingwa yomba moglmara engengeundre, akeple dinambedi pre dungwa, ‘Nakundana ikine erekinde ere nara erikwa,ana ene kot mina na akepledo.’

4 “Enge olto ka tange teingwa yombaakeple ditenakrukwa ba okuwo kaima yenenomane siprukwa, ‘Na God kunduglmogoglkre ana yomba kanwakai yeikrika. 5Baambu werai i yumbun engenge narkwa prena kot mina akeple ditenaglka. Ana yeengenge wu moran okuwo na oglka eredinaglka.’ ”

6 Ana Yaglkande dungwa, “Ene eremoglka tange teingwa yomba kinde ka dungwai piryo. 7God pinde yungwa yomba ermineya enduwer engenge kai eretemeglmbi anaye akeple dikrambo? Ana God aimande yekanwinge erambo? 8 Na ene diteinga, yeeraglkwa i kandre tambre akeple dinam-buka. Ba Yomba Wam unambuka enge,makandle yomba pirngi dimo mo dikrikwai ye kanambo?”

Parisi ya takis ingwa yomba pre ka di-boglkwa

9 Yomba tau yene pre yomba du-yenemounedi pirtre ana yomba prapra kan itaragl yoko mere endingwa. Erikwa ipreYesus ka i di simbogl dungwa, 10 “Yagl

† 17:36: Erme pirpogl singwa yomba tau epigl i mina ka ikine ta ama pamedi pirkwa. Kamo i yegl, “Yomba suwokaiya mokno ere yaurara suna wanmiur ana God suwarata indre ana ta kondinan mogl panambuka.” Ka Matyu 24:40mina pangwa i kano.

Page 126: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 18:11 123 Luk 18:32

suwo kamange era pre ende yenda Godholi yungumo mina embrika, ta Parisi teta takis yungwa yomba. 11 Ana Parisiandigltre, yene pre kamange orkwa, ‘God,na ene diwakai yeinga, sraglpre na yombatau meglmere yeglmere na ta moglkrika.Kunogl ne, embriye kinde ere, ambukunogl gundo, te takis yungwa yaglemoglmere yegl na ta moglkrika. 12 Nawakan suwarata mina ande enge suwondikaiya mokna mawagl ertre, te na taraglprapra inga i yumbu sindre 10 minasuwarata God teinga.’

13 “Ba takis yungwa yagle eglke daglandigl mogltre, ana ye kan mina heven en-dinambuka mere mango, ye piuriye taglasindre ana dungwa, ‘God, na mitna goglo,na tandaglme erika yomba.’

14 “Na ene diteinga, yagl takis yungwa iye ende ikine yungumugl enan, ana ye Godongumuglo mina yomba du-wakai moram-buka, te yomba prapra yene kangino akemitna endingwa i God ake atne endinam-buka, ana yomba ta yene kangiye ake atneende wangwa i God ake mitna imbo endi-nambuka.”

Yesus eremogl gak kembra blesing tongwa(Matyu 19:13-15; Mak 10:13-16)

15 Yesus eremogl gak kembra God wakaiere tenambedi dungwa pre yomba auro iyu ye moglmara wingwa. Ba disaipelmawagle i kandre, ye yomba ka-teingwa. 16BaYesus gak kembra aglendi ye moglmaraende ana dungwa, “Ene kan winge er-imbi gak kembra na moglmara wiyondo,ana ene ye i-teke pandiglkriyo. Sraglpre,God kingdom imbo gak kembra yeglmeremoraglkwa ye pre yongwa. 17Na ka kaimaene diteinga, yomba ta God kingdomo gakkembra yeglmere ta ikran ana ye suna ikaima ta pikrambuka.”

Yagl ta taragl mere paitongwa Yesus bogldenbi dimbrika

(Matyu 19:16-30; Mak 10:17-31)18 Juda yagl kande suwarata krapogl

Yesus te yegl dungwa, “Beke Notnga wakai,na sragl ere kor aimandemoraglka inagle?”

19 Ana Yesus krapogl tongwa, “Sragl-pre ene na wakai we dine? Yombawakai ta moglkrikwa, ba God suwara wakai

moglkwa. 20 Ene ka lo prapra pitnga, ambukunogl gundokro, yomba ta sigoglkro,kunogl gogl nekro, kakimbi dikro, ana nenya man dinambrere ero.”✡

21 Ana ye di ikine endungwa, “Na yaglgak kembra moglka enge lo i prapra sikasinga.”

22Yesus ka i pirtre ana yagle i ditongwa,“Ene taragl suwara kaima ta ama eratngayoko pangwa. Taragl kan nenga prapratopo bogl indre, ana moni ipi kiuglgiundeyomba to. Ana ene heven suna taraglwakaimere paitenambuka, yegl ertre ana okuwona wimara wo.”

23Ye ka i pirtre ana kinde kaima prukwa,sraglpre, ye taragl pond ake-nongwa ya-gle. 24 Yesus kango yagle i kinde prukoana ye dungwa, “Yomba taragl merkindepaitongwa ye yombuglo ere ende God king-domo mina suna enamunedi erimbi man-ambuka. 25 Kaima, bugla-kamel kar kuiyemina ende suna enan kuno erambuka, bayomba taragl mere paitongwa ende Godkingdomo mina suna enamunedi erimbimanambuka.”

26 Yomba tau ka i pirtre krapeglkwa,“Okuwo ira kor aimande moraglkwa in-ambe?”

27 Ana Yesus di ikine endungwa, “Taraglyomba eraglkwa kuno erekrukwa i Goderambuka kuno orkwa.”

28 Pita di Yesus tongwa, “Kano! Notaratno prapra kindekondo ene unaraumga.”

29 Yesus di ye tongwa, “Na ka kaima enediteinga, yomba suwarata yungumo mo,embiye mo, angiglma mo, nem mam mo,nangiglma, i God kingdomo pre ere kindekondinan, 30 ana God taragl merkindekaima erme tenan indre ana okuwo engeta unambuka enge ye kor aimandemoram-buka inambuka.”

Yesus gorambuka pre aglke dungo, engesuwota orkwa

(Matyu 20:17-19; Mak 10:32-34)31Yesus disaipelma wagle 12 ikoglo ende

ana prapra ditongwa, “Piryo, nono endeyenda Jerusalem enamga. Ana igle YombaWam pre, propet wagle ka muno beglkwapangwa i pai inambuka. 32 Ye tekogloYomba Bina meglmara endinaglkwa. Anaye bakagl tendre, kinde ere tendre, kimbi

✡ 18:20: Kisim Bek 20:12-16; Lo 5:16-20

Page 127: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 18:33 124 Luk 19:14ditendre, eursi tendre, uglmbo kumba sin-dre, ana sigoraglkwa. 33 Ba ande engesuwotamina aglke andigl ukor enambuka.”

34 Ana disaipelma wagle ye ka dungwai ta pirpogl sikrikwa, ka dungwa i mam-bunomo ye mina wu pene pikrukwa. Anaye sraglpre ka dungwa i disaipelma wagleta pirpogl sikrikwa.

Yagl ta ongumuglo kin yongo taragl yanadi-di orkwa, Yesus erewakai orkwa

(Matyu 20:29-34; Mak 10:46-52)35 Yesus ende Jeriko mangigl ungo, yagl

suwarata ongumuglo kin yongwa kon-bauna menda kra amedi mogl taragl yanadi moglkwa. 36 Enge igle ye prukwa yombamerkinde ende wopi dingo pre ye sraglorumda di krapoglkwa. 37 Ana yomba er-emogl ye ditengwa, “Yesus Nasaret nemmangigl ende wongwa ya.”

38 Ana yagle i agle binan bogl dungwa,“Yesus, Devit Wam, ene na mitna goglo!”

39Anayomba tauokunakanawingwaka-tendre, ana kiendi moglo diteingwa ba ya-gle agle binan bogl di paimoglkwa, “DevitWam, ene na mitna goglo!”

40 Ana Yesus andigl mogltre, ana yombadite yagle i auro yu ye moglmara ya wiyodungwa. Ye ende mangigl ungo, anaYesus krapogl tongwa, 41 “Ene na sragl erenarambedi pitne?”

Ye di ikine endungwa, “Yaglkande naongumutna kanagledi pirka.”

42 Yesus di ye tongwa, “Ene ongumutnpinedi kano. Ene pirngi dinara eneneongumutn wakai orkwa.” 43Oglandi kaimaye ongumuglo pinedi kandre, ana Yesusomara pindre God dembiye sungwa. Anayomba prapra i kandre, ye ama God dem-biye singwa.

19Yesus ya Sakias takis yungwa yagle

1 Ana Yesus Jeriko kamun suna pindreigle konbauna du yene endongwa. 2 Yaglsuwarata igle moglkwa ye kangiye Sakias,ye takis ingwa yomba mina yagl kandemoglkwa. Ye taragl merkinde paitongwa.3 Ye eremogl Yesus ira moglmedi kana-gledi yombuglo orkwa, ba ye yagl sunguna-gle moglkwa pre kanambuka mere manga,

sraglpre, yombamerkinde kaimameglkwa.4 Yeglpre ye mukundi ende okuna pindre,Yesus konbo igle unan kanagledi pre, endikogla ta mongo ende egli ongwa.

5 Ana Yesus ende magl angai dumo igleundre, kan mitna ende ana yegl di Sakiastongwa, “Ene oglandi ende atne wo, naerme ene yungunminamoraglka.” 6Sakiastambre kaima ende atne undre, ana gunargan bogl diwakai yei Yesus auro yendyungumugl ongwa.

7 Yomba prapra i kandre, ana mambunobogl ninubenu di, nonga sindre dingwa,“Ana yagl i pi tandaglme orkwa yagl ikrayungumo mina moglkwa.”

8 Ba Sakias andigltre, ana di Yaglkandetongwa, “Kano! Yaglkande, erme engeigle na taragl ake-neinga sunawom yum-busi ikine kiuglgiundeyomba tenaglka, anayomba taratno na kakimbi dite kunogl ingapanan ana kuiya 4 pandigl tembe ende teikine endinaglka.”

9Yesus eremogl Sakias ditongwa, “Ermeyomba yungugl igle meglkwa God ere-yungwa, sraglpre yagl i ama Abrahamwammoglkwa. 10 Ana Yomba Wam yomba tayaeingwa i dokindre ana ere-ina pre ungwa.”

Kongun yomba 10 moni ingwa pre diboglkwa

(Matyu 25:14-30)11 Yomba ka i pir meglkwa enge, Yesus

ama ka aine di simbogl suwarata di yetongwa. Sraglpre, ye Jerusalem mangiglongo ana yomba eremogl God kingdomooglandi plau dinambedi pirkwa. 12 Yedungwa, “Yagl kande ta igle moglkwaye ende kamun kande eglke ta pindre,ana king mogltre, ana okuwo ende ikineyungumugl unambuka. 13 Yeglpre yekongunmo yomba 10 aglendi indre anayomba suwarandi moni mongo* tendre,ana ditongwa, ‘Moni i ene kongunmo erekuiya ere meglmbi ana na ende ikineunaglka.’

14 “Ba yene kamunmomina yomba kum-bro tendre, ana ka kep yomba tau ye kayegl yomba ditenaglmedi pre ye omaraokuwo diendingwa, ‘No yagl i kingno tamorambedi pirkunga.’

* 19:13: Moni i, ba suwota kongun ere topo imere yegl mere yongwa.

Page 128: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 19:15 125 Luk 19:39

15 “Ba king kangiye yeingo, ana ye endeikine kamunmo mina ungwa. Ana ye og-landi yomba diende kongun yomba monitongwa ikra kongun ere moni kuiya imerekanagledi pre ditembi wiyondo dungwa.

16 “Yagl ta okuna kana moni kur yungwaikra undre yegl dungwa, ‘Yagl kande, enemoni mongo natnga i na kongun ertre anamoni mongo 10 ta ama isuna endinga.’

17 “Yagl kande di ikine endungwa, ‘Nakonguna yomba wakai, ene kongun wakaikaima etnga, ene diendimbo dumo kande10 sugl moratnga, sraglpre, ene kongunkembra i mina sugl wakai motnga.’

18 “Mokomugl yagl ta moni kur yungwaikra undre ana dungwa, ‘Yaglkande, enemoni natngra i na kongun ertre ana monimongo 5 ama isuna endinga.’

19 “Ana yaglmo kande ditongwa, ‘Enedumo kande 5 sugl moratnga.’

20 “Ana kongun yomba ta moni kuryungwa ikra undre dungwa, ‘Yaglkande,ene moninen yongwa yawe, na gagl alapkembra mina were teke yeinga. 21 Na enekundutn goglka, sraglpre, ene yombugloetnga yaglmo ene taragl enene ta yeikit-nara indre te mokna mongo enene sun-duglkitnara utnga.’

22 “Yombamo kande di ye tongwa, ‘Enekongun yomba kinde, enene ka dinara imina na ene ka tenaglka. Ene pitnga nayagl yombuglo erika, na taragl ta yeikri-mara indre te na taragl yaglkrimara urtreerika. 23 Yegl panan, sraglpre ene na mon-ina ipi benk endekitne? Ana okuwo naikine undremoni kuiya panan akiye i-ikineendinaglka.’

24 “Ana ye eremogl yomba mangiglandigl meglkwa i ditongwa, ‘Moni mongoye mina ikorugl ende, ana kongun yombamoni mongo 10 ake moglkwa yagle i teiyo.’

25 “Ye diteingwa, ‘Yaglkande, ye monimongo 10 kande ake moglkwa.’

26 “Ye di ikine endungwa, ‘Na enediteinga, yomba prapra taragl paite-nambuka ye taragl mere tenaglka bayomba taragl ta paitekrambuka ye minataragl kuri ta paitongwa i, ikorugl end-inaglka. 27 Ba na kundana ikine i, ye nakingno moglkrambedi pirkwa yomba auro

imangigl ya undre, ana na gumanamugl yasigolo.’ ”

Yesus king mereyegl ende Jerusalem sunaongwa

(Matyu 21:1-11; Mak 11:1-11; Jon 12:12-19)28 Yesus ka di kondo okuwo ye ende

Jerusalem ena pre okuna kana ende yendaongwa. 29Ye ende Betfasi ya Betani kamunmuglo kangiye Olipwe dimara iglemangiglpindre ana ye disaipelmo suwo di okunaende yegl ditongwa, 30 “Ene ende yunguepigl nongagle yomara iro piro, ana endesuna pindre, kanambrika dongi kowo taigle kane kogl pandiglkwa, buglamo dongii yomba ta ausi i-wankrikwa. Ene kanepoko ende i ya wiro. 31 Ana yomba ta enekrapoglte, ‘Ene sraglpre dongi kane pokim-bre?’ dinan. Ye diteiro, ‘Dongi i Yaglkandekongunmo ta erambuka pangwa.’ ”

32 Yagl suwo diendungwa ikra pindreana kanbriko taragl prapra ditomere merepangwa. 33 Ye dongi kowo kane poko mi-urko ana kiglkwa yomba krapogl teingwa,“Ene sraglpre dongi kane poko endimbre?”

34 Ye di ikine endimbrika, “I Yaglkandekongunmo ta erambuka pangwa.”

35 Ye dongi iyu Yesus moglmara undre,ana ye gatno suna olto gugl dongi mokomina yendre, ana ye akeple dingo Yesustembe igle amedungwa. 36 Ana ye dongimina ausi mogl konbauna endongo, yombagatno suna olto gugl konbauna ake waidiyeingwa.

37 Ye ende wu Olip Kamun Muglo kon-bauna ende atne omara mangigl ungo, anadisaipelmo merkinde kaima wingwa. I yegun pond kaima yeingwa. Sraglpre, yeprapra kimagl mere okuna orko kanigwapre, mangre sipu dindre, ana God dem-biyesi mitna imbo kaima endingwa.38 “God wakai ere kingtongwa, Yaglkande kangiye mina

ungwa!”✡“Heven suna bipokndiyenano, ana God dembiyesimitna imbo kaima endiyo!”

39Ana Parisi wagle tau yomba merkindemeglmara suna mogltre ana Yesus dite-ingwa, “Beke Notnga, ene disaipelma wa-gle ka-temin ye kiendi molondo.”

✡ 19:38: Buk Song 118:26

Page 129: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 19:40 126 Luk 20:1440 Yesus di ikine ende ana ditongwa,

“Na ene diteinga, ye kiendi meglmbi, anakombuglo yene kaglkane inaglkwa.”

Yesus Jerusalem pre kai orkwa41 Ana ye ende Jerusalem mangigl wu

siti kandre, kaimo pond ere, 42 ana yedungwa, “Jerusalem, ande enge erme i ke-unde nomano bipokndi yenambuka i enepirpogl singa, ba taragl i erme ene ongu-mutn mina teke pangwa. 43 Enge tauyenan ene kundan ikine totn mina moglwinambodi mundu siget-dindre ana enesina pre isuna ende kondinaglkwa. 44 Yeeremogl ene ya yomba totn suna meglkwai ama akiye siderwagl baruwagl ere kon-dinaglkwa. Ana kombuglo suwarata kom-buglo ta bolamugl yeikrambuka. Sraglpre,God ene ere-inambuka engemo ungo enekanpogl sikitnga.”

God holi yungumo mina yomba taragl topoeremeglko Yesus simenda endungwa

(Matyu 21:12-17; Mak 11:15-19; Jon 2:13-22)45 Ana Yesus ende God holi yungumo

mina togl suna pindre, yomba taragl topoeremeglko simenda endungwa. 46 Yesuseremogl yomba ditongwa, “Kamambunomina muno beglko pangwa i God yegldungwa, ‘Na yunguna i kamange yunguwe dinaglkwa.’✡ Ba ene eriko, Godholi yungumo yomba kunogl gogl ne wukombuglo mur teke paimere yeglmereongwa.”✡

47Ande engenge Yesus eremogl God holiyungumo mina kamambuno beke yombatongwa. Ba pris kande wagle ya lobeke teingwa yomba ya te yomba minaende okuna eingwa ye Yesus sigoramnedipirkwa. 48 Ba ye konbo ta doko kan in-dre ere sinaglkwa mere manga, sraglpre,yomba prapra ye ka dumara i aimandeyombugl i suna ende pir meglkwa.

20Yesus namba ira tomedi krapeglkwa(Matyu 21:23-27; Mak 11:27-33)

1 Ande enge suwarata, Yesus eremoglGod holi yungumo togl mina sunakrayomba ka beke tendre, ana kamambunowakai dipene ende te moglko, pris kande

wagle ya lo beke teingwa yomba ya teyomba mina ende okuna eingwa yomba,ye wu suwara pi Yesus moglmara undre,2 ana dingwa, “Ene dinoro, sragl yombuglogigledi mina ene taragl i etne? Ira yombu-glo gigledi ene tome?”

3 Yesus di ikine endungwa, “Na ombuglene kra ta pogl teimbo ene dinariyo. 4 Jon,baptais tongwa i God mina umo mo yombamina ume?”

5Ye yene di pirpir ere ana dingwa, “NonoGod mina ume dumun, ana ye krapogl no-rambuka, ‘Ene sraglpre ye pirngi dikrime?’6Ba nono yombamina ume dumun, yombamerkinde mangigl meglkwa ya kombuglono sinaglkwa. Sraglpre, Jon, propet kaimata moglmedi pirkwa.”

7Yeglpre ye di Yesus teingwa, “I aglokraumda no pirkunga.”

8Ana Yesus di ikine ende tongwa, “Na irayombuglo gigledi indre taragl erika i ene taditekraglka.”

Kongun yomba kinde wain togl mina sunakongun erimere di simboglkwa

(Matyu 21:33-46; Mak 12:1-12)9 Yesus ka i di simbogl yomba ditongwa,

“Yagl ta wain ere yagltre, ana yombatau kongun ere moni indre ana na toponaraglmedi tendre ana ye ende kamuneglke kurita pindre kanana kinde wan-moglkwa. 10 Ana wain mongo bogl yongouraglkwa engemo ungo, ye kongun yombasuwarata di wain sugl yomba meglmaraende wain togl mina suna i mongo tautenaglkwa pre diendungwa. Ba wain toglmina sugl meglkwa yomba, ye ere sindreana yoko di ikine endingwa. 11 Ye kongunyomba ta diendungwa ba i ombugl eresin-dre ana angai gorambedi erete, ana yoko diikine endingwa. 12 Ana kongun yomba taama diendungwa ba ye pond kaima eresin-dre, ana ake menda endingwa.

13 “Ana wain togl nemyagl dungwa, ‘Nasragl eragle? Nana wana diendinaglka,ye na wakai kaima kaninga, ye dinamberepinande ere kaima eraglkwa.’

14 “Ba wain togl sugl meglkwa yomba, yekandre ana ye yene dipirkwa, ‘I wain toglnemyagl wam kaima ungwa. Nono ye si-gogltre, ana ye wain toglmo nono inamga.’

✡ 19:46: Aisaia 56:7 ✡ 19:46: Jeremaia 7:11

Page 130: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 20:15 127 Luk 20:4015 Yegl dindre, ye wain togl mina gundoimenda ende ana sigeglkwa.

“Wain togl nemyagl wain togl suglmeglkwa yomba sragl ere tenambe? 16 Yeundre wain togl sugl yomba i prapra si-gogltre ana wain togl i yomba pere tenam-buka.”

Ana yomba ka i pirtre, ye dingwa,“Yeglmere ta paikrambuka!”

17 Yesus toro mendigl pandigl yombakandre ana krapoglkwa, “Ka yeglmeremuno beglkwa pangwa i mambunosraglmere pame?“ ‘Ana kamda waglekombuglo i kinde wedi plendimenda endingwa. Bakombuglomo wu kombuglokauglange giglendi pangwa.’✡18 Yomba prapra yange kombuglo igle bo-lamugl simbi ye bogl deruwagl eraglkwa,ba kombuglo i yange yomba ta sinan, boglderuwagl ere surmane eraglkwa.”

Moni takis Sisa teingwa(Matyu 22:15-22; Mak 12:13-17)

19 Ana lo beke teingwa yomba ya priskande wagle ye ka di simbogl dungwa ino erme keunde konbauna ta doko kanindre Yesus kane sinamnedi erikwa. Sragl-pre, dumedi pre ana ye yomba kundutnogeglkwa.

20 Ye eremogl Yesus suglmo mangiglwora aimande kanmogltre ana ka waiyeyomba diendingwa. Ye kamo kaima pirkwamereyegl ere ana kimbi-koglo krapeglmbiYesus ka ta di aglau eran kandre, ana kanesigavman kande tenaglkwa. 21 Yeglpre,kuie kana eingwa yomba i krapogl Yesusteingwa, “Beke Notnga, ka dinga ya bekenotnga i kuno orkwa, no punga ene yombakanno pamara dikitnga, ba God prumere kakaima yomba beke tenga. 22 Dinoro, nonotakis Sisa tenamuno mo tekramne?”

23Yesus eremogl ye kakimbi kogl dingwai kanpogl sindre ana ye ditongwa, 24 “Enemoni silva suwarata i na ombuno diyo, irakuiya ya kangiye tembe pame?”

25Ye di ikine endingwa, “Sisa pangwa.”Yesus di yomba tongwa, “Ana Sisa

taraglmo Sisa teiyo, te God taraglmo Godteiyo.”

26Ye yomba merkinde meglmara ka yegldungwa i si akenaglkwa mere mango. Anaye singokondi, kiendi meglkwa.

Yomba geglkwa andigl ana bogl ikraglkwa(Matyu 22:23-33; Mak 12:18-27)

27 Sadyusi wagle tau Yesus moglmaraundre, krapeglkwa. Ye eremogl yombageglkwa andiglkraglme dingwa yomba.28 Ye dingwa, “Beke Notnga, Moses lomoi nono pre muno boglkwa: Yagl ta gogltre,embiye kondinambuka ba gak ta kuglyeikran, ana goglkwa yagle i angigleombugl embiye werai inan, ana ye yaglgoglkwa dumomugl i gak kugl suglosinambirka. 29 Okuna imbo angiglmaangiglma 7 meglkwa. Ana angro komunoambu ta yungwa. Ba ye gak ta kugl yeikregoglkwa. 30 Angigle okuwo ambu weraiikra yungwa. 31 Ana angigle okuwo ta amaambumo i yungwa, ana angiglma komunookuwo 7 prapra ambumo suwara i keundeingwa, ba gak ta kugl yeikre geglkwa.32 Okuwo kaima ambumo i ama goglkwa.33 Ana yomba geglkwa andraglkwa engeambu i ira embiye morambe? Sraglpre,angiglma komuno okuwo 7 ambumosuwara i keunde ingwa.”

34 Yesus di ikine endungwa, “Eneerme yagl ambu bogl ingwa. 35 Ba yaglambu andigl ukor pindre, ana okuwokor-moraglkwa enge yagl ambu ta boglikraglkwa. 36 Ye angelo meglmere yeglmogltre ana goglkraglkwa. Ye Godnangiglma moraglkwa. Sraglpre, yegoglkwa ba God ere-ikor endungwa. 37AnaMoses ombugl yomba geglkwa andigl ukorenaglkwa i ombunodi norkwa. I endi dongatekele dongwa kamo boglo i mina Mosesyegl dungwa, ‘Yaglkande ye AbrahamGodmo mogl, te Aisak Godmo mogl, anaJekop Godmo moglkwa dungwa.’✡ 38 Godyomba geglkwa Godno tamanga, ba yeyomba kor-meglkwa Godno. Ye minayomba prapra kor-meglkwa.”

39 Lo beke teingwa yomba tau di ikineendingwa, “Beke Notnga, ene ka wakaidinga!” 40 Ye kundugl gogltre aglke kra-poglkrikwa.

Krais ira Wam ne?(Matyu 22:41-46; Mak 12:35-37)

✡ 20:17: Buk Song 118:22 ✡ 20:37: Kisim Bek 3:6

Page 131: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 20:41 128 Luk 21:1741 Ana Yesus krapogl tongwa, “Yomba

sraglpre Mesaia Devit Wammoglme dime?42 Devit yene Buk Song mina dipendiglendungwa:“ ‘Yaglkande di naYaglkandena tongwa, “Naonguna wokra amedi mogl emin,43 ana na kundan ikine enekatn mina atnekra yenaglka.” ’✡

44 Devit eremogl ye pre ‘Yaglkande’ wedungwa, ana sraglmere Yaglkande i Devitwam morambe?”

Yesus eremogl lo beke teingwa yomba ka-tongwa

(Matyu 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk 11:37-54)45 Yomba prapra kinano gundo pir

meglkwa enge, Yesus disaipelma wagleditongwa, 46 “Lo beke teingwa yombamambunono i kan kuno eriyo, ye gaglolto ende indre konbauna wanamnedimunduno pango, te maket dumo yombano diwakai yenaglmedi pirtre, te makaiyungu bogl wakai mina amedi mogltre,ana mokna bir nemara angai gumamuglmogl-mogl erikwa. 47 Ye ambu weraiwagle bakaglte yunguno kunogl indre,ana kakimbi kogl yomba no kanaglmedi,kamange oltokuri erikwa. Yomba yegl yegiu kinde inaglkwa paimoglkwa.”

21Ambu werai ta ofa tongwa(Mak 12:41-44)

1 Yesus kan koglkoglo ende ana kangwayomba moni mere paitongwa ye God holiyungumomina ofa te-te erimara gagl minamonino ende suna endingwa. 2 Ye amakangwa ambu werai kiuglgiunde ta monimongo kembra suwo keunde endungwa.3 Ana Yesus dungwa, “Na ka kaima enediteinga, ambu werai kiuglgiunde i moniende kawate yomba tau tongwa. 4 Yombaprapra moni mere paitongwa, ana yekuri ta te menda endingwa, ba ambu ipaitongwa mere mundu ende kondungwa.Ye okuwo ta yenan ere ninambukamanga.”

Yesus eremogl God holi yungumo kinde er-ambere pre dungwa

(Matyu 24:1-2; Mak 13:1-2)5 Disaipelma wagle tau God holi

yungumo pre dingwa, “Kombuglo wakai

kaima yene ya ofa teingwa i akiye Godyungumo ekin teingwa.” Ba Yesus dungwa,6 “Taragl prapra ene kanigwa i enge tayenan ana kombuglo mangigl yeingwai suwarata kombuglo ta mina tembeyei paikraglkwa, i prapra sigurndi atneendinaglkwa.”

Yumbun ya giu unambuka(Matyu 24:3-14; Mak 13:3-13)

7 Ye krapeglkwa, “Beke Notnga, taragl ienge aunake plau dinaglme? Ana sragl diuere ombuno dinan kandre, ana enge ikraplau dina erimiwo dinamune?”

8 Yesus di ikine endungwa, “Ene kan-pogl siyo, yomba kakimbi ditenaglkwa.Sraglpre, yomba merkinde na kanginamina undre ana ‘Na ye’ we dindre, ana‘Enge mangigl orumiwo’ dinaglkwa. Baye mokono mina pikriyo. 9 Ene pirmbikundamangigl boraglkwamo kunda kandebeglme dimbi ana ene kundugl goglkriyo,taragl yeglmere komnaiye plau dinaglkwa,ba enge kande oglandi ta yeikrambuka.”

10 Ana ye ditongwa, “Dumo kande tayomba pi dumo kande ta kunda bogltenaglkwa, king ta sugl moglmara yombapi king ta sugl moglmara kunda bogltenaglkwa. 11Ana imem pond kaima dumotau unan te kindan pond yenan ana kindekanekane dumo koglkoglo sinan eram-buka. Ana diu kande ya kundugl goraglkwataragl kanekane kamun kua mina plau di-naglkwa.

12 “Taragl i prapra plau dikrimbi, yombaene eresindre ana sikanesi ipi makai yungupindre ana kane yungu endinaglkwa. Yeene ipi king wagle ya gavman kande du-monomugl enaglkwa, ana i na kangina enemina yongwa pre yegl eraglkwa. 13 I eneengeno ta yongwa, ipre kamambuno wakaiyomba ditenaglkwa. 14 Ana ene komnaiyeno sragl ka dinamunedi nomano mina pirepigl erekriyo. 15 Sraglpre, na ka yegldo ditendre, ana nomano wakai teimbokade ene dimbi ana kundano ikine na katenaglkwa i mane dikre ana ake atne en-dekraglkwa. 16 Ene nen man ya angitnmawagle ya bormai suwara ya te yeinengwayeene ipi kunda ikine tembi ana ye eremoglene tau sigoraglkwa. 17 Yomba prapranomano kinde pir ene tenaglkwa, sraglpre,

✡ 20:43: Buk Song 110:1

Page 132: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 21:18 129 Luk 22:4na kangina ene mina yongwa. 18 Ba enebitno yungo suwara ta wau boglkrambuka.19Ana enene andigl giglendi mogl ana kor-moraglkwa ere-inaglkwa.

Yesus eremogl Jerusalem kinde erambedungwa

(Matyu 24:15-21; Mak 13:14-19)20 “Ene kanimbi kimbirnem undre

Jerusalem mogl winambo dimbi ana enepiraglkwa, dumo kande kinde erambukaengemo mangigl ungwa. 21 Ana yombaJudia dumo meglkwa i teke ende kamunmuglo enaglkwa, yomba Jerusalem sunameglkwa i kondo ende menda embi, anayomba kamun kande bina meglkwa i endesiti suna pikraglkwa. 22 Enge i giugl en-gemo yenambuka, sraglpre, kamambunopepa mina muno beglkwa pangwa i praprapai inambuka. 23 Ambu gak dano meglkwaya te ambu gak am temeglkwa, ye yumbunpond inaglkwa. Ande enge i yumbunkinde kaima makan igle plau dinambukaana God dem kumbrukwa yomba i minapanambuka. 24 Ana tau dikumba prakmina sigoraglkwa, ana tau sikanesi yenddumo kande prapra enaglkwa, ana YombaBina wu Jerusalem sugl mogl eimbi ana yeengeno mina dundinambuka.

Okuwo Yomba Wam ende ikine unambuka(Matyu 24:29-31; Mak 13:24-27)

25 “Ana enge igle ande mina ya bamina ya te kugl kuri mina diu kanekaneplau dinaglkwa. Makandle yomba no-mano kinde eran, ana mundi nigl mongsitombuno yakemakete yomba nomanosikugl endinan ana kundugl goraglkwa.26 Makandle koglkoglo taragl plau dinaorkwa ipre yomba ongumutno wanan kun-dugl goraglkwa, sraglpre, kamun mitnataragl prapra giglendi paingwa i pingakardinaglkwa. 27 Enge igle yomba kanimbiYomba Wam kuakawa mina suna unam-buka i yombuglo ya ambuglangemo kandebogl akiye unambuka. 28Taragl i mambunobogl plau dinamunedi eraglkwa enge, eneandigltre ana bitno kanple diyo, sraglpre,God ene toposi ikine endinambuka engenomangigl ungwa.”

Endi kogla mambunomo beke piryo(Matyu 24:32-35; Mak 13:28-31)

29 Yesus ka i di simbogl yomba di-tongwa, “Ene endi kogla ya endi tau iprapra kaniyo. 30 Ene kanimbi yaundokormambuno bogl sinamnedi erikwa enge,ana ene piraglkwa ande akan panambukaenge mangigl orume dinaglkwa. 31 Kunoyeglmere ana ene kanimbi taragl yeglmereplau dinaglkwa enge, ene God kingdomounambuka mangigl ormedi piraglkwa.

32 “Na ka kaima ene diteinga, yombaepigl erme meglkwa i prapra goglkrimbitaragl i prapra plau dinambuka. 33 Kamunmitna ya makan okuwo wau borambrika.Ba na kanna prapra tawau boglkrambuka.”

Ene disaipel kanpogl sinaglkwa34 Yesus yegl dungwa, “Ene kankun

eriyo. Ene wain gigle dungwa engengenendre ana du erekraglkwa. Te nanginotaragl pre egluwe ere pirkriyo, sraglpre,taragl yeglmere ene nomano sikugl end-inan pirpogl sikre meglmbi, ana Yaglka-nde engemo tambre kana ene mina plaudinambuka. 35Enge i kitn sumere yeglmeremakan koglkoglo yomba prapra meglmaraplau dinambuka. 36 Ene engenge kuie kan-mogltre ana kamange ere God tembi, anayombro panan kade taragl kinde plau dinaorkwa i prapra ikorugl ende ana YombaWam guma mina andiglmbi kuno eram-buka.”

37 Ande enge yomere yomere Yesus ere-mogl God holi yungumo yungugl ka beketemogl ana akenam dungo ye ende egli OlipKamun Muglo we dimara pindre enduwerigle moglpai orkwa. 38 Ana yomba prapratangina kinde kana Yesus kamo piramnediende God holi yungumo wingwa.

22Judas prawedi Yesus ikunda ikine tenagle

dungwa(Matyu 26:1-5; 26:14-16; Mak 14:1-2; 14:10-

11; Jon 11:45-53)1 Ana Bret Yis Paikrukwa ne-ne erikwa

enge yongwa i yomba Pasova we dingwa imangigl orko 2 ana lo beke teingwa yombaya pris kande wagle ye yomba kundutnogogltre ana ye konbauna tau doko kanindre Yesus sigoramnedi pirkwa. 3 AnaSatan ende Judas mina suna ongwa. Yekangiye Iskariot we dingwa, Yesus dis-aipelma 12 mina ye ta moglkwa. 4 Ana

Page 133: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 22:5 130 Luk 22:30ye endpi pris kande wagle ya God holiyungumo mina kimbirnem sugl meglkwayomba meglmara ongo, ana ye srambreere Yesus tekoglo yaglkumba ongunominaendinambere pre ka dikeglkwa. 5 Ye gunyendre ana ka dikogl moni pra tenamniwodingwa. 6 Judas i pra we dindre ana engewakai ta yenan yomba i-wedi ta kankrimbi,ana Yesus tekoglo kunda ikine tenagledisugl moglkwa.

Yesus Pasova kaiya mokna ninaglkwa preakekun orkwa

(Matyu 26:17-25; Mak 14:12-21; Jon 13:21-30)7 Ana Bret Yis Paikrukwa ne-ne erikwa

engemo ungo, ana sipsip nangigle kom-buglange gagl ama Pasova kaiya moknane-ne erikwa. 8 Yesus eremogl Pita yaJon diende dungwa, “Ene pindre nonoPasova kaiya mokna ninamga pre akekunere yeiro.”

9 Ye krapogl Yesus tembrika, “Ene pitnno aglokra taragl i akekun ere yenambu-gle?”

10 Ana Yesus di ikine endungwa, “Eneende siti suna embir ana yagl ta niglmingi kake yundre ene tengigl yenam-buka. Yagle i yungu ta yungugl enambara iene pindre, 11 ana yungu nemyagl diteiro,‘Beke Norkwa yagle ene pre krapoglkwa,“Yungu kula aglokra mere na disaipelnabogl Pasova ninamne?” ’ 12 Ye yungumundu i kula kande tembe kra bogl praprayomara igle ene ombunoditenambuka, anaigle ene akekun eriro.”

13Ana ye endpi taragl prapra Yesus dito-meremere kan indre ana Pasova ninaglkwapre akekun eurika.

Yesus bret ya wain disaipelma wagletongwa

(Matyu 26:26-30; Mak 14:22-26; 1 Korin11:23-25)

14 Ana ande kuiya yongo, Yesus eremoglaposelmo wagle bogl akiye bogl mina ame-dungwa. 15 Yesus ditongwa, “Pasova i ni-namnedi pirka mere nomuno ana okuwona giu ya yumbun inaglka. 16 Ipre na enediteinga, na aglketa kaiya mokna nekremogl pi, ana okuwo taragl kaima God king-domo suna wu pene enambuka.”

17Okuwo Yesus kap wain indre, ana Goddiwakai yeite dungwa, “I indre enene minayumbu siyo. 18 Yeglpre na ene diteinga,na erme wain nuglo i ta nekre mogl-eimboGod kingdomo unambuka.”

19 Okuwo ye bret indre God diwakai yei,bukondi ana ye tendre, dungwa, “I nanangina, i ene pre teinga, yeglmere ere napre poglodi piryo.”

20 Kaiya mokna ne kondingo, kuno yeglkeunde ere ye kapminge ta indre, dungwa,“Kap i God kontrakmo kor, i na bor-maina, i ene pre toindi endiga.* 21 Bakaniyo, na ipi yaglkumba tenambuka ya-gle, ye no akiye bogl bolamugl mouglka.22 Sraglpre, Yomba Wam gorambedi Goddipanduglmara pai inambuka, ba yomba taipi kunda ikine tenambuka i yene yumbunpond inambuka.” 23 Ye yene mina krapoglimboriya endingwa, ira mere ye sragl ierambe.

Ira kande morambedi tengramo dingwa24 Disaipelma wagle yene mina ten-

gramodi ira yagl kande morambe dingwa.25 Yesus ditongwa, “Yomba Bina kingnowagle ye mina yagl kande meglkwa. Anaye mina yomba kande mogl-mitna end-ingwa i kangino ‘Yomba yeinongwa ya-gle’ we dingwa. 26 Ba ene mina yegl tapaikrano, ene mina kande ta morambukai ye wu gak kembra mereyegl mogltre,ana kaungo yomba ye eremogl nigl-kongunyoko erikwa yomba mereyegl morambuka.27 Ana ira yagl kande moglme, yomba boglmina amedi mogl kaiya nongwa i kandemoglmo mo kaiya mokna yumbu sungwai kande moglme? Ta bogl mina ame-dungwa i kande moglkwa. Ba na ene minasuna nigl-kongun yoko yomba mereyeglmoglka. 28 Ana na yumbuna kanekaneiga enge ene na bogl akiye mogl wingura.29 Ana na Nina kingdomo sugl moglo dinarkwa, kuno yeglmere ene pra sugl moloditenaglka. 30 Na kingdomna suna botnamina ene kaiya ya nigl nendre, ana boglwakaile mina amedi mogltre, Israel yunguombuno 12 sutno moraglkwa.

Pita eremogl Yesus kankrikawe dinambuka(Matyu 26:31-35; Mak 14:27-31; Jon 13:36-38)

* 22:20: Epigl 19-20, erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka i Luk yene muno boglkrukwa. Ana yomba taokuwo muno boglme dingwa.

Page 134: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 22:31 131 Luk 22:5331 “Saimon, Saimon, pro! Ene prapra

pirngino Satan ere kanagledi pre ka dikon-dungwa i wit ereyaglkwa yomba wit yum-busi, wakai ya kinde i-perepere endumereyeglmere endinambuka. 32 Ba na ene prekamange ere kondinga, Saimon, ene pirngidinga yange sikrambuka. Ana ene endeikine na mina unatnga enge, ene angitnmawagle pirngino sigigledi to.”

33 Ana Pita di ikine endungwa, “Yaglka-nde, na ene bogl akiye ende kane pin-dre ana ene bogl akiye gorambuglka preakekun erika.”

34AnaYesus di ikine endungwa, “Pita, naene diteinga, erme enduwer konduwaglewi sikran, ene enge suwota na ye kankrikawe dinatnga.”

Moni paus ya gagl kamban ya te dikumba35 Ana Yesus disaipelma wagle krapogl

tongwa, “Na ene dimenda endinga enge imoni paus ya gagl kamban ya te katno towota ikre yoko engura. Ene taragl ta dokinduno?”

Ye di ikine endingwa, “Tamangra.”36 Yesus dungwa, “Ba erme, yomba ta

moni paus mo gagl kamban ta yenambukai yondo. Ana yomba ta dikumba prakyeikrambuka ana gaglmo suna tembemonibogl indre ana dikumba topo erambuka.37 Ipre na ene diteinga, kamambuno munobeglmara yegl dungwa, ‘Ye kunogl goglyomba ta moglme dingwa.’✡ I na minapai inambuka, sraglpre na pre pepa munobeglkura i kaima paiyungwa.”

38 Ana disaipelma wagle dingwa,“Yaglkande, kano. Dikumba prak suwomangigl ya yongwa.”

Ye di ikine endungwa, “I pra kunoorkwa.”

Yesus Olip Kamun Muglo kamange orkwa(Matyu 26:36-46; Mak 14:32-42)

39 Yesus dumo kande kondo ana endeOlip Kamun Muglo ye okuna pipi ormereikra orko ana disaipelma wagle omaraeingwa. 40 Ye ende dumo igle undre anadisaipelma wagle ditongwa, “Baglnu minaene yange sikraglkwa pre kamange eriyo.”41 Ye meglmara igle kondo ende eglkepi, kombuglo singo pi eglke sing yomere

yegl pindre ana goglko bondugl kamangeorkwa, 42 “Nina ene prawedi pitn, niglmingi na mina i korugl endo, na pirkamere i kondinatnga, ba ene piratnere mereeratnga.” 43Ana angelo ta heven moglkwaye moglmara plau dite ana yombuglo bogltongwa. 44Ana Yesus yumbun pond pirtre,ana kamange merkinde orkwa, ana yepitnboglkwa i bormai mereyegl kuglosiyange makandle sungwa.†

45 Ana kamange erekondo ye andigltre,ende ikine disaipelma wagle meglmarapindre, ana kango ye ugl paimeglkwa.Sraglpre, ye nomano yumbun dongo preugl paingwa. 46Ana Yesus krapogl tongwa,“Ene sraglpre ugl paime? Andigltre anakamange eriyo, ene baglnu mina yangesidinaglkwa pre.”

Yesus sikane singwa(Matyu 26:47-56; Mak 14:43-50; Jon 18:3-11)

47 Ana Yesus ka dimoglko yombamerkinde wingwa. Ye nangiglma 12mina suwarata kangiye Judas we dingwa.Ye yomba auro indre okuna kana wu,ana Yesus moglmara kungro pauna minasinongwa, 48 ba Yesus krapogl tongwa,“Judas, ene Yomba Wam kunda ikinetenapre kungro pauna mina sineno?”

49 Yesus mokomugl eingwa yombataragl plau dina orkwa i kandre, yedingwa, “Yaglkande, no pra dikumbaprak mina ere sinamuno?” 50 Ana yemina suna ta dikumba indre pris kandenigl kongunmo yomba ta kina wokrasimbiglkidi endungwa.

51 Ba Yesus di ikine endungwa,“Yeglmere ta erekriyo!” Ana Yesus yaglmokina ake indre, ana pandigl ikine endetongo wakai pangwa.

52 Ana Yesus pre pris kande wagle yaGod holi yungumo sugl meglkwa ya teyomba mina ende okuna eingwa ye in-amunedi wingo, ana ye ditongwa, “Enepirkwa na kunda gogl koglkwa yomba tamoglmedi pre, ene dikumba prak ya kumbaindre wimo? 53 Na ande engenge Godholi yungumo togl suna ene bogl akiyemoungra, ana ene onguno ta na nanginaakekrikura. Ba ande kuiya erme i ene

✡ 22:37: Aisaia 53:12 † 22:44: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka i Luk yene muno boglkrukwa bayomba ta okuwo muno boglme dingwa.

Page 135: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 22:54 132 Luk 23:7engeno yongo te mim yombuglomo wupond pi yombuglo orkwa.”

Pita eremogl Yesus kankrika we dungwa(Matyu 26:57-58; 26:69-75; Mak 14:53-54;

14:66-72; Jon 18:12-18; 18:25-27)54 Ana Yesus sikane sindre auro yend

pris kande yungumugl eingwa. AnaPita eremogl Yesus omara tau eglke daglongwa. 55 Ba togl sunakra kot pirmaraigle ende donga gaglkwa dongo yombamakaisi amedi meglmara, ana Pita om-bugl akiye meglkwa. 56 Ana nigl-kongunambai suwarata kango donga ambuglangesumara iro Pita amedi moglkwa. Ambaimopi mangigl kaima kandre ana dungwa,“Yagl i ama Yesus bogl akiye waningura!”

57 Ba Pita ditorwa ere dungwa, “Ambaiya, na ye kaima ta kankrika.”

58 Ana kurita meglko okuwo yagl ta Pitakandre ana dungwa, “Ene ama ye boglakiye waningura!”

Ana Pita di ikine endungwa, “Yagl ya, nata mangra.”

59 Ana ande kuiya suwarata endongo,okuwo yagl ta undre ka giglendi dungwa,“Kaima, yagl i ye bogl akiye waningura,sraglpre, ye ama Galili yagl.”

60 Pita di ikine endungwa, “Yagl ya, eneka dinga i na ta pirpogl sikrika.” Ye kadi moglko ana tambre kana konduwaglekumugl wi sungwa. 61Ana Yesus kan aketetoro mendigl pandigl Pita kango, ana Pitapir ikine ende Yesus ka yegl ditongwa ikraprukwa, “Erme konduwagle wi sikran, eneenge suwota na ye ta kankrika we dinat-nga.” 62 Ana Pita ende menda pindre kaipond kaima orkwa.

Yesus gaugl ere tendre ana eresingwa(Matyu 26:67-68; Mak 14:65)

63 Ana Yesus suglmo meglkwa yombamambuno bogl bakagl tendre anaeresingwa. 64 Ana ye eremogl ongumuglotusi te pandigl ana krapogl teingwa, “Iraene sume, dipoglo!” 65 Ana ye ka kindekanekane di Yesus teingwa.

Yesus ipi kaunsol mina kot ereteingwa(Matyu 26:59-66; Mak 14:55-64; Jon 18:19-24)

66Ana kamun tangungo ana Juda yombamina ende okuna eingwa ya pris kandewagle ya te lo beke teingwa yomba wu

suwara pindre, ana Yesus ipi yene kaun-solno meglmara eingwa. 67Ana ye dingwa,“No dinoro, ene Mesaia motno?”

Ye di ikine endungwa, “Na ene diteimboene na ta pirngi dikraglkwa. 68 Na ama kakra ta pogl ene teimbo ana ene ka mongota di ikine endekraglkwa. 69 Ba enge ermeyei ende imbor enambuka, Yomba Wam yeGod yombuglo kande pangwa, ongo wokraamedi morambuka.”

70 Ye prapra dingwa, “Yeglpre ene GodWam kaima motn kana?”

Ye di ikine ende tongwa, “Ene kuno eredingwa, i na moglka.”

71Ana ye dingwa, “No kawaiye kanekaneeraglkwa i ta pirkramga, no nono ka iprapra yene dra mina dungo pir kon-dumga.”

23Yesus ipi Pailat moglmara kot ereteingwa(Matyu 27:1-2; 27:11-14; Mak 15:1-5; Jon

18:28-38)1 Yomba makaisi meglkwa i prapra

andigltre ana Yesus auro ipi Pailatmoglmara eingwa. 2Ana yemambuno boglkakimbi kogl di Yesus nangiye dangindre,ana dingwa, “No yagl i mambunomo kankondumga. Ye eremogl no yombanobakagltendre ana dumo kande kinde erambedungwa te takis Sisa tekriyo dindre, anayene pre Krais mogl, ana king moledungwa.”

3 Ana yegl dingo Pailat krapogl Yesustongwa, “Ene Juda yomba kingno motno?”

Yesus di ikine endungwa, “Enene yegldinga.”

4 Ana Pailat eremogl pris kande wagleya te yomba prapra ditongwa, “Na yagl ikot ere tenaglka, i ye aglau ta orko kanikrika.” 5 Ba yomba ka giglekuidi dingwa,“Ye Judia kamun koglkoglo i yomba prapraka beke tomara i nomano erekinde ere-tongwa. Ye Galili kamunmambuno bogltreana aimande ere ende wu erme mangigligle ungwa.”

Yesus ipi Herot moglmara kot ereteingwa6 Pailat ka i pirtre ana Yesus Galili nem

moglmo mo di krapoglkwa. 7 Ana Pailatpirkan orkwa i Yesus eremogl Herot ka-mun sugl moglmara suna igle moglkwapango ana Pailat eremogl Yesus di Herot

Page 136: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 23:8 133 Luk 23:30moglmara endungwa. Sraglpre, enge igleHerot ama Jerusalem moglkwa.

8Herot eremogl Yesus kangwa enge, anaye gun pond kaima yongwa. Sraglpre,Yesus taragl tau orkwa i dingo pirtre, anaye enge olto kaima Yesus kanagledi presugl moglkwa. Ana Yesus kimagl tau erankanagledi prukwa. 9 Yeglpre, Herot ka kramerkinde pogl Yesus tongwa. Ba Yesus kasuwarata di ikine endekrukwa. 10 Ana priskande wagle ya te lo beke teingwa yombawumangigl andigl mogltre ana ka giglendidi Yesus nangiye dangingwa. 11 Ana Herotkimbirmo nem bogl Yesus bakagl tendre,ana erekinde erete, ana king gagl oltowakai ta ende tendre, ana di ikine Pailatmoglmara endingwa. 12 Okuna Herot yaPailat kunda ikine-ikine miurka, ba ermeye wu suwara pi yeinembrika.

Pailat eremogl Yesus endi-prak mina sigolodungwa

(Matyu 27:15-26; Mak 15:6-15; Jon 18:38–19:16)

13 Ana Pailat eremogl pris kande wa-gle ya yomba mina ende okuna eingwaya te yomba mere aglendi imakai sindre,14 ana ye ditongwa, “Ene yagl i auro i namoglmara undre ana ene yegl dingura, ‘Yeyombabakagl tendre ananomano erekindeeretongwa.’ Ipre na ene meglmara igleye sragl aglau ta orme dingura i dokoi-pene ende kot eretenagledi erika, bakaima ta kan ikrika. 15 Herot ama Yesusaglaumo ta doko kan ikre, ana ye di ikinenono mounara endungwa. Ana enenekanigwa, ye gorambuka mereyegl aglauta erekrukwa. 16 Yeglpre na kimbirnemdimbo kumba simbi, ana diendimbo endi-nambuka.”

17 Ana Pasova enge yomere yomerePailat eremogl kane paingwa yombasuwarata dimenda ende-ende orkwa.*

18 Ipre yaglambu prapra wu suwara pikaglkane kande indre dingwa, “Yesus si-gogltre, ana Barabas diendin ende nomounara unano.” 19 (Barabas siti gav-man bogl kunda bogl tendre, te yombasigoglkwa ana ipre ye kane singo pangwa.)

20 Ana Pailat eremogl Yesus dimendaendinagledi pre aglke kordagl kamo ikra

yomba ditongwa. 21 Ba yomba aimandekaglkane i paimogl di ikine ende dingwa,“Yesus endi-prak mina siyo! Endi-prakmina siyo!”

22AnaPailat eremogl yomba ka ditomereikra aglke ditongo enge suwota orkwa,“Sraglpre sinamune? Ye sragl aglau orum?Na doko kaninga ye aglau ta orko kankrika,ipre sigolo dinaglka paikrukwa. Yeglpre nauglmbo kumba sindre ana diendimbo yokoendinambuka.”

23 Ba yomba prapra kaglkane binanbogl indre dingwa, “Yesus endi-prak minasigolo” dindre mangre kaglkane ingo anaPailat kamo ende atne ongwa. 24 Yeglpre,Pailat eremogl yomba prapra Yesus sigolodimere yegl prawe dinagledi prukwa.25 Ana Pailat eremogl yagl gavman kundabogl tendre, te yomba sigoglkwa pre kanesingo pangwa, ikra dimenda endinambedikrapogl teimere pre di ye meglmara ende,ana Yesus taragl ta eretena dingwa iere tenaglmedi pre, tekoglo kimbirnemtongwa.

Yesus endi-prak mina singwa(Matyu 27:32-44; Mak 15:21-32; Jon 19:17-27)

26 Ana kimbirnem eremogl Yesus auroyend menda eingwa. Yagl ta kangiye Sai-mon we dingwa, Sairini kamun nem. Yedumo menda moglkwa ende dumo kandesuna enapre ungo, ana akegidi mogltre,endi-prak kombamina pandigl teingo kakeindre, ana Yesus omara mokomugl ongwa.27Ana yombamerkinde kaimaYesus omaramokomugl eingwa. Ana eimara i ambutau Yesus pre miriye gogl kai giglendierikwa. 28 Yesus kan aketendre ana yeditongwa, “Jerusalem ambu wagle, na prekai erekriyo, enene pre ya nangro prekaino eriyo. 29 Ana okuwo enge ta yenanyomba yegl dinaglkwa, ‘Ambu kur teminepaingwa ya, te gak kuglkrikwa ya, te gakam tekrikwa God eran ye gun yenaglkwa!’30 Enge igle,“ ‘yomba yegl di, makanmuglo tenaglkwa, “Ukandino sindakaglo!” te Makanmeglmbepre yegl dinaglkwa, “Wuno simbi

do!” ’* 23:17: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka i Luk yene muno boglkrukwa ba yomba ta okuwo munoboglme dingwa. Mak 15:6 mina kano.

Page 137: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 23:31 134 Luk 23:5631 Endi kor pangwa enge yomba taragl yegleraglkwa, ana endimo i gorambuka engesragl taragl plau dinambe dine?”

32 Ana kunogl gogl nembrika yagl suwoombugl Yesus bogl akiye sigora pre auroimenda eingwa. 33 Enge igle ye ende wu,dumo ta kangiye “Bitno Yombuglo” we di-mara undre ana igle Yesus endi-prak minasingwa. Te kunogl gogl nembrika yaglsuwo ikra sindre, ana ta ye ongo wokrapandigl te ta ongo kondakra pandiglkwa.34 Ana Yesus dungwa, “Nina, yomba taraglerikwa i ye pirpogl sikre erikwa. Ipre yetandaglmeno kindekondo to.” Yegl dungoana ye gaglmo yumbusi inamunedi presatu singwa.

35Yomba igle andigl kanmeglko ana Judayomba mina ende okuna eingwa ye ere-mogl Yesus nangiye ka-singwa, “Ye yombatau ere-yungura, ana God pinde yungwayombaMesaia kaimamoran kade yene ere-yondo.”

36 Ana kimbirnem ombugl ende egli un-dre ana Yesus bakagl teingwa. Ye wain geuorkwa ninambuka pre tendre, 37 ana yegldingwa, “Ene Juda yomba kingno kaimamotn enene ere-yo!”

38 Ana ka i muno bogl Yesus endi-prakmina pamara bre mina egli pandiglkwa,“Yagl i Juda Yomba Kingno.”

39 Ana kunogl gogl nembrika yagl suwoendi-prakmina egli pambrika ikra ta Yesuska-tongwa, “Ene Mesaia moglkitno? Anaenene ere indre, no akiye ere-yo.”

40Ba kunogl gogl yagl ta eremogl angigleta ka-tendre dungwa, “Ene God kunduglmogoglkitno? Nono prapra yumbun kunoyumga. 41 Ana nono yumbun yumbuglkai kuno orkwa, sraglpre, nono tandaglmeouglara pre yumbuglka. Ba yagl i aglau taerekrukwa.”

42 Ana yagle i dungwa, “Yesus ene king-domnen mina suna enatnga enge na wedipoglodi pro.”

43 Yesus di ikine ende tongwa, “Na kakaima ene diteinga, erme ene na bogl akiyedumo wakaile suna moratnga.”

Yesus goglkwa(Matyu 27:45-56; Mak 15:33-41; Jon 19:28-30)

44 Ande kuiya 12 klok orko, ana makankoglkoglo mim waidi were kondungo paiendpi ande kuiya 3 klok orkwa. 45 Ana

ande gongungo God holi yungumo minagagl alap keglkwa sunawom yei arglandiwu koglkoglo ongwa. 46 Ana Yesus aglebinan bogl dungwa, “Nina! Na spiritna eneongun mina yeinga.” Enge igle ye yegldindre, ana mur iyenda ende goglkwa.

47Ana kimbirnem ende okuna ongwa ya-gle taragl plau dungwa i kandre, God dem-biye sindre ana dungwa, “Kaima, yagl i du-yene mogl aglau ta erekrukwa.” 48 Yombaprapra kanapre igle makaisi meglkwa, anataragl plau dungwa i kandre, ana kinde pirpiutno tagla sindre, ana ende ikine yun-gunomugl eingwa. 49 Ba Yesus yeinongwayomba prapra ya, te ambu wagle Galili yeimambuno boglmokomuglwingwa ikra anatau eglke dagl andigl mogltre, ana taraglprapra orkwa i kanmeglkwa.

Yesus nangiye briye kombuglo dra yeingwa(Matyu 27:57-61; Mak 15:42-47; Jon 19:38-42)

50 Yagl ta kangiye Josep we dingwa. Yekaunsol meglmara suna igle yagl du yenewakai ta moglkwa. 51 Ye Judia taun takangiye Arimatia we dimara igle mogltreungwa. Ana ye eremogl kaunsol waglenomano pir taragl ta eramne dingwa i yeprawe dikrukwa yagle. Ye God kingdomounambuka pre sugl moglkwa yagle. 52 Anaye ende Pailat moglmara pindre, Yesusnangiye pre krapoglko ana Pailat prawedungwa. 53 Josep eremogl Yesus nangiyei-atne ende, ana gagl alap kruwo ta minawere tendre, ana ipi kombuglo dra yombageglko pandiglmara kor ta waugl yeimarasunakra yongwa. Igle yomba ta geglkopandiglkrimara. 54 Sraglpre, Sabat engemangigl ungo ana akekun eraglkwa engeyongwa.

55Ana ambuwagleYesus bogl akiyeGaliliyei wingwa ikra Josep bogl pindre, ananangiye sraglmere ere kombuglo dra minasuna yongwa i kanigwa. 56 Ana ye endeikine yungunomugl pindre, kungo wakaiya taragl demine orkwa akekun erikwa.Ba Sabat enge yongwa pre ye lo pamerepinande ere ana wakan meglkwa.

24Yesus andigl ukor ongwa(Matyu 28:1-10; Mak 16:1-8; Jon 20:1-10)

Page 138: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 24:1 135 Luk 24:291 Sande enge tangina kinde kana ambu

wagle taragl demine orkwa akekun ereyeingwa indre ana ende kombuglo draYesus pandiglmara dumo eingwa. 2 Anaye kanigwa kombuglo dra mina kombu-glo siget-dingwa ikra berandi eglke end-ingwa pango, 3 ana ye ende suna eingwa,ba Yaglkande Yesus nangiye briye pangokankrikwa. 4 Ye ipre kinano gundo igleandigl meglko ana oglandi kaima yaglsuwo gatno suna kruwo mundu pangoye meglmara mangigl igle andigl miurka.5 Ambu wagle kundugl pond gogl anamangidi gumano kan makandle endingwa,ba yagl suwo i ditembrika, “Ene sraglpreyomba kor-moglkwa ye pre geglkwa minadokime? 6 Ye yawagle ta pai moglkrukwa.Ye andigl ukor ongwa! Ye Galili ka-mun mogl pangwa enge, ka sragl we di-tongwa, i ene piryo, 7 ‘Yomba Wam tekoglotandaglme erikwa yomba mina endimbiana endi-prak mina sigoraglkwa, ana andeenge suwota eran andigl ukor enambuka.’ ”8 Ana ambu wagle Yesus ka okuna dungwaikra poglodi pirkwa.

9Ana ye kombuglo dra kondo ende ikinepindre, ana taragl i prapra disaipelmo 11wagle ya yomba tau akiye diteingwa. 10AnaMaria Makdala kamun mam ya, Joana ya,Jems mam Maria ya, te ambu tau ye boglakiye eingwa i ye taragl orko kanigwa i diaposel wagle teingwa. 11 Ba aposel wagleambu ka dingwa i pir gidikrikwa. Sragl-pre, ye kayoko dimedi pirkwa. 12 Ba Pitaandigltre ana mukundi ende kombuglo draongwa. Ana ye goinge ere kan kombuglodra endungwa igle gagl alap were teingwai keunde yongo kangwa. Ana ye ende ikineyungugl pindre, ana taragl kangwa ikra prenomane sungun prukwa.

Yagl suwo ende Emeus kamun ena pre pin-dre Yesus kambrika

(Mak 16:12-13)13 Ana ande enge suwara i keunde di-

saipelmo mina yagl suwo ende yunguepigl kangiye Emeus we dimara igle em-brika, ana Jerusalem yei ende dumo igleenaglkwa 11 kilomita yongwa. 14 Anayaglmo suwo konbauna ende pindre, anataragl prapra plau dungwa ikra pre yenedipir embrika. 15 Ye ka i di imboriya endepir embriko, ana Yesus ye yene embirara

wu suna ongo akiye eingwa. 16 Ba ye suwoongumutno ake kumbugl kambugl orkoana Yesus umedi ta kanpogl sikiurka.

17 Yesus krapogl tongwa, “Ene sragltaragl pre denbi di imbor ya ende umbre?”

Ye andigl diglkindi miurko ana gumanodrano wu kinde ongwa. 18 Ana yaglmosuwo i ta kangiye Kliopas we dingwa, yekrapogl tongwa, “Ene suwara yomba kor taJerusalem kamun suna ungwa. Ana engeigle taragl prapra egliro plau dungwa i enekankitn kana?”

19 Ana ye krapogl tongwa, “Sragl taraglne?”

Ye di ikine endimbrika, “Yesus Nasaretkamun nem ye mina taragl plau dungwa.Ye propet ta moglkwa. Ana God ya yombaprapra ongumutno mina ka dungwa yakongun orkwa i yombuglo pond pangwa.20 Pris kande wagle ya nono kaungoyomba ye tekoglo endingo ana gavman pragorambe dungo, ana Yesus endi-prak minasingwa. 21 Ana ye suwara Israel yombatoposi ikine endinambedi no okuna yeglpunga, ba ka ta ama pangwa i taragl prapraplau dingura i erme ande enge suwotaorkwa. 22 Ana no epitno mina ambu tauno sipuglo dinamga ka dingwa. Ana ermetangina kana kombuglo dra pandiglmaraeingwa. 23 Ba Yesus nangiye briye pangokankrikwa, ye ende ikine undre dinerikwa,no ongumutno-mugl orko kamga angelosuwo yegl dimbrika, ‘Yesus andigl ukorongwa.’ 24 Ana no akiye nigle i wamga tauende kombuglo dra pi doko kanigwa, amaambu dimere yeglkra kuno orkwa, ba yeYesus kankrikwa.”

25 Yesus di yagl suwo tongwa, “Enedu eur kana, propet okuna ka prapradingwa i kra ene nomano mina sunapaikruko, ana pirngidi kiurika! 26 Kraisgeu prapra goglkran ana okuwo ende Godambuglangemomina suna enambuka kunoorumo?” 27 Ana ye mambuno bogl Mosesya propet wagle prapra ka okuna munobeglko pangwa i yene pre dipene ende yaglsuwo tekondungwa.

28 Ana ye kamun ta enambugledi em-birara igle ye mangigl eingo, Yesus amakonbauna tau ende eglke dagl ena mereorkwa. 29 Ba ye manedi akegi dindre, dim-brika, “Ene no bogl moramna, sraglpre,

Page 139: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Luk 24:30 136 Luk 24:53ande beingo mim era orkwa.” Ana ye boglakiye moraglkwa pre ende yungugl ongwa.

30 Ana Yesus eremogl ye akiye boglmina amedi meglko, ana bret indre Goddiwakai yeite, ana bukondi yagl suwotongwa. 31 Ana ye ongumutno pirkamdungo, Yesus kanpogl simbriko ana og-landi ye ongumutno-mugl i-mimdaglkwa.32Ana ye yene di imboriya endimbrika, “Yenono bogl konbauna akiye umgo, ana ka-mambuno okunamuno beglko pamara igledi yauro norko, ana nono nomano minadonga mereyegl dekrutuno?”

33Ana ye tambre kana andigl ende ikineJerusalem embrika. Eglire pindre anakambriko disaipel 11 wagle ya yomba tauye akiye waningwa bogl makaisi meglko,34 ana dingwa, “I kaima! Yaglkande andiglukor pindre, ana Saimon Pita moglmarawu nongugl pi tongwa.” 35 Ana yagl suwokonbauna bange taragl orkwa ikra ya, teye bret buko dungwa enge i ye kanpoglsimbrika ikra boglo kiurika.

Yesus disaipelma wagle meglmara plau di-tongwa

(Matyu 28:16-20; Mak 16:14-18; Jon 20:19-23)36 Ana ye ka i boglo kugl miurko, ana

Yesus yene disaipelma wagle meglmarasuna igle andigl mogltre, ana ditongwa,“Nomano pokndi ene mina yenano.”

37 Ana ye sipuglo dindre, kundugl pondgogl ye gigl ta kanmunedi pirkwa. 38 BaYesus disaipelma wagle ditongwa, “Enesraglpre sipuglodi nomano suwo yeme?39 Na onguna ya katna mina kaniyo. Ina, nana! Na kandre ana ake piryo, nanangina pango ene kanigwa yeglmere, anagigl ta nangino ya te yomburo ta panankankraglkwa.”

40 Ana ye ka yegl dindre, ana ongo yakagle ye ombuno ditongwa. 41 Ana yegun kaima yeingwa ba nomano kugl ongoana pirngidi dikrikwa. Yeglpre ye kra-pogl tongwa, “Ana taragl ninaglkwa taigle yeimbi yomo?” 42 Ana ye fis gaiglkodongwa ikine ta i teingwa. 43 Ana ye praindre kanmeglko nongwa.

44 Okuwo Yesus di ye tongwa, “Na enebogl akiye wanmounga enge, ka i ene

diteinga, na mina sragl i prapra wu giu di-nambuka i Moses lomomina ya propet wa-gle kannomina ya te kamambuno giglangemina ka muno beglko pangwa.”

45 Ana kamambuno mina okuna munobeglko pangwa i ye pirpogl sinaglkwa pre,Yesus nomano ake audi tendre 46 ana di-tongwa, “Kamambuno mina muno yeglbeglko pangwa Krais giu gogltre, ana andeenge suwota eran andigl ukor enambuka.47 Ana ye kangiye mina Jerusalem mam-buno bogl kamambuno dipene ende dumokamun koglkoglo embi ana yomba no-mano yake tembi ana God tandaglmenokindekondo tenambuka. 48 Ana ene taraglorkwa i prapra diwai dinaglkwa. 49 Ana naNina okuna taragl ene tenagledi ka dipan-duglkwa ikra na di ene mina endinaglka.Yeglpre ene siti sugl kan meglmbi kamunmitna yombuglo ende atne ene mina un-ambuka.”

God eremogl Yesus yend heven ongwa(Mak 16:19-20; Aposel 1:9-12)

50 Yesus eremogl dumo kande kondo di-saipelma wagle auro yend Betani kamunmangigl pindre, ana igle yene ongo mitnaende ana ere wakai ere tongwa. 51 Yeere wakai ere temoglko, ana God ere-mogl Yesus yend heven suna ongo anadisaipelma wagle kondungwa. 52 Ana yedembiye karaugl ere tendre, gun arganbogl ende ikine Jerusalem eingwa. 53 Yeende ikine Jerusalem pindre, ana God holiyungumomina yunguglmogltre, God dem-biye engenge site meglkwa.

Page 140: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 1:1 137 Jon 1:23

JONKamambuno Wakai Jon muno

boglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaJon yegl dungwa, “Yesus yene God kamo

wu yomba pindre ana nono mina sunamoglkwa.”

Jon pirkan orkwa i yomba eremoglGod Wam Yesus pre pirngi dindreana kor aimande moraglmedi pre ka imuno boglkwa. Te Yesus kor moglkwaenge kimagl merkinde orkwa, i amamuno boglkwa. Te kunda ikine undreYesus sikane sindre ana endi-prak minasigeglkwa. Ba Yesus gogltre ande engesuwota mina aglke andigl ukor ongwa. Teka tau di simboglkwa i yomba nanginomina taragl kandre ana nendre erimaraipre ka dungo yegl pangwa. Nigl ya bretya ken-lam ya endi wain ya te sipsip suglyomba, ka i yene pre ka simbogl di munoboglko pangwa.

Te Yesus mina kor aimande meglkwainaglkwa ipre Jon ka giglendi dungwa.

Ka wu yomba ongwa1Okuna imbo Ka i pai moglkwa. Ana Ka i

God bogl moglkwa. Ana Ka i God moglkwa.2Ye okuna imbo God bogl moglkwa.

3Ye mina taragl prapra God ere yongwa,taragl kanekane ere yongwa i ye moglkokeunde ere yongwa. 4 Kor meglkwa yemina yongwa ana kor-meglkwa i yombaambuglangeno. 5 Ana ken i mim ormarasuna ambuglange sungwa, ba mim i wusigongonagledi orkwa manga.

6 Yagl ta wu pene pi moglkwa ye Goddiendungo ungwa, kangiye Jon. 7 Ye kenambuglange kamo i dipene endinan anaye mina yomba prapra pirngi dinaglkwapre ye ka-singiye yomba ungwa. 8 Jonyene ken ambuglange ta moglkrukwa, baken ambuglange i kamo ana ye dipeneendina pre ungwa. 9 Ana ken ambuglangekaima i ambuglangesi yomba makan uglokoglkoglo tenapre ungwa.

10 Ye makandle moglko ana ye minaGod dumo makan koglkoglo ere yongwaba makan yomba ye pirkanpogl sikrikwa.11 Yene dumo makanmo mina ungwa.Ba yene yombama diwakai yeitekrikwa.12 Yomba tau ye di-ingwa ana ye kangiyemina pirngi dingwa, yeglpre ye pra Godnangiglma meglme dungwa. 13 Godnangiglma i neno mano bormaino minakugl yei kiurika te yomba ka dikogl erimerei manga te enene pirmere i manga ba Godyene prumere ere i nangiglma endungwa.

14 Ana Ka wu yomba pindre nono minasuna moglkwa. No ye ambuglangemokamga. Ana ambuglange i ye suwara, Nemdiendungo ungwa. Yeglpre ye wakaimo yaKakaimayemina kau sungwa. YeGodWamkaima moglkwa.

15 Jon eremogl Yesus pre dinongugl en-dungwa, ye ka kande dindre dungwa, “Nayomba ipre dingra, na komnaiye wingaba yomba i na mokonamugl ungwa, yeokuna imbo mogltre ana mogl-mitna endena engrukwa.” 16Yewakaimo kausimoglkoi mina no prapra ere wakai ere mundu-mundu yumga. 17God lomo Moses tongwaba ye wakaimo ya ka kaima i Yesus Kraismina ungwa. 18 Yomba ta God kankrikwa,ba God Wam suwara ye Nem bogl akiyemiurka pre ye mina Nem ombuno dipeneendungwa.

Jon Baptais na Krais moglkriye dungwa(Matyu 3:1-12; Mak 1:7-8; Luk 3:15-17)

19 Jerusalem dumo suna Juda yomba er-emogl pris ya Levai wagle diende ana Jonira moglmda krapogl piryo dingwa. 20 Yeuglmange erekre dinongugl ende dungwa,“Na Krais ta moglkrikwa.”*

21 Ana ye krapeglkwa, “Ene irane? EneElaija motno?”

Jon di ikine endungwa, “Na tamanga.”Ana ye dingwa, “Ene Propet ta motno?”Ye di ikine ende dungwa, “Na tamanga.”22 Ana okuwo ye dingwa, “Ene irane?

Dinotn no pi diendigo umga yomba ye eneira motnga i ka mongo ditenamga.”

23 Jon eremogl propet Aisaia ka munoboglkwa i di ikine endungwa, “Makanwaule suna yomba ta wiyau dungwa i na

* 1:20: God yomba i-ikine endinambuka pre yagl ta pinde yungwa i, Grik ka mina ye, “Krais”. ✡ 1:23: Aisaia 40:3

Page 141: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 1:24 138 Jon 1:50mina pai yungwa. Yaglkande pre konbo si-ake du endiyo.”✡

24Parisi wagle yomba diendingo wingwaikra 25 krapogl Jon teingwa, “Ene Kraismo Elaija, mo Propet ta moglkitn ana enesraglpre yomba baptais tene?”

26 Jon di ikine ende yegl dungwa, “Nanigl mina baptais teinga, ba ene meglmarasuna i yomba ta moglkwa ene pirkanerekrikwa. 27 Ye mokonamugl ungwa, nayomba wakai ta moglmbo kade ye kagletowo mina kan tonguma pangwa i na tapirka sinaglka kuno erekrukwa.”

28 Taragl prapra plau dungwa i JodanNigle koglo imbo Betani makan Jon yombabaptais ere tomara igle.

Yesus, ye God Sipsipmo Nangigle29 Ana enge tangina Jon kango Yesus

ende ye moglmara ungwa. Ana Jon yegldungwa, “Kaniyo, Yomba i God SipsipmoNangigle makandle yomba tandaglmenokoko endina pre ungwa. 30Na ka dinga ikrayomba ipre mendigl digra, ‘Yomba ta namokonamugl ungwa i mogl-mitna ende naengrukwa. Sraglpre namoglkriko ye okunaimbo moglkwa.’ 31Na nana ye ira moglkwai ta pir kanpogl sikrika, ba na mambunota pango wu nigl mina baptais teinga iIsrael yomba meglmara igle wu pene enankanaglkwa pre erika.”

32 Ana Jon yene mambunomo dipeneende tongwa, “Na kaninga Holi Spirit kuayumugl mereyegl heven imbo ende atneundre ye mina moglkwa. 33 Yomba i iramoglkwa, i ta pirkan erekrika, ba God nadiende niglmina baptais to dindre ana yegldinarkwa, “Ene kanmin Holi Spirit endeatne wu yagl ta mina ake morambuka iye yomba Holi Spirit mina baptais tenam-buka. 34 Na i kandre, ana ye God Wamkaima moglme dinga.

Yesus disaipel 4 komuno pinde yungwa35 Ana tangina Jon eremogl disaipelmo

suwo bogl akiye aglke kordagl iglemeglkwa. 36 Jon kango Yesus konbaunaende wongo ana ye dungwa, “Kaniro, i GodSipsipmo Nangigle.”

37 Ye disaipelmo suwo ka i dungo pirm-brika enge, ana Yesus omara mokomuglembrika. 38 Yesus kan ikine endungo yagl

suwo i mokomugl embriko ana krapogltongwa, “Ene aglokra moglpai etne?”

Ye dimbrika, “Rabai” (i mambunoyegl, Beke Notnga), “Ene yungu aglokramotne?”

39Ye di ikine endungwa, “Ene undre, anakanambrika.”

Yeglpre ye endpi moglmara igle kan-briko ana ande enge mundu ye akiye iglemeglko ana ande kuiya 4 klok yongwa.

40Ana Jon ka dungo pirtre, Yesus omaramokomugl embrika ikra ta Andru, ye Sai-mon Pita angigle. 41 Ana komnaiye Andruta orkwa i, ye angigle Saimon doko kanindre ana ditongwa, “No Mesaia kan im-buglka.” (I mambuno Krais we dingwa.)

42 Ana Andru eremogl Saimon auro yuYesus moglmara ungo ana ye Saimon kan-dre dungwa, “Ene Saimon, Jon wam. Enekangin Sipas we dinaglkwa.” Sipas i Aramka mina kangiye yeingwa, i Juda yombakanno pangwa. Te Grik ka mina Pita.

Yesus eremogl Pilip ya Nataniel diyungwa43 Ana tangina Yesus ende Galili kamun

enagledi orkwa. Ye pi Pilip kan indre yeglditongwa, “Na wimara wo.”

44Pilip, ye Betsaida taun nem, dumo igleombugl Andru ya Pita ye kamuno yongwa.45 Pilip eremogl Nataniel kandre yegl di-tongwa, “Yomba ta preMoses lomina pepamuno boglko te propet wagle ye pre amapepa beglko pangwa ikra no kan yumga. IYesus ye Josep wam. Nasaret kamun nem.”

46 Ana Nataniel ye ka kra yegl pogltongwa, “Taragl wakai ta Nasaret kamunplau dinambo?”

Pilip ye di ikine ende tongwa, “Ene un-dre ana kano.”

47 Ana Yesus kango Nataniel yemoglmara ungo ana ye pre yegl dungwa,“Kaniyo, yagl i Israel yomba kaima, yeminasuna kakimbi ta paikrukwa.”

48 Nataniel kra yegl poglkwa, “Enesraglmere na pirkan etne?”

Yesus di ikine endungwa, “Okuna imboPilip ene aglendi ikrukwa enge ene endikogla mambuno mina mogl panga engeikra, ana na ene kan-kondinga.” 49Natanieldi ikine endungwa, “Beke Notnga, ene GodWam, Israel yomba Kingno.”

50 Ana Yesus dungwa, “Ene endi koglamambuno mina motngo, ene kaniye dinga

Page 142: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 1:51 139 Jon 2:20ikra pre ene pirngi dinga ba kanereyeglmere okuwo taragl giglendi amakanatnga.” 51 Yesus ka ta aine yegldungwa, “Na ka kaima ene diteinga, okuwoheven audinan ana Yomba Wam mina Godangelomo ende mitna pi ende atne wuerimbi ene kanaglkwa.”

2Yesus nigl yoko ere i wain endungwa

1 Ande enge suwo endongo ana engeta mina Galili dumo kande Kena kamunsuna igle yaglambu suwo bogl inambrikaenge plau dungo, ana Yesus mam ombuglsuna igle moglkwa. 2 Ana Yesus ya dis-aipelma wagle bogl ama wiyo dingo, yewu yaglambu bogl imbrara igle meglkwa.3 Enge igle wain neingwa dundungo, anaYesus mam pi wam ditongwa, “Wain dun-dungo yomba ninaglkwa ta yeikrukwa.”

4 Ana Yesus di ikine endungwa, “Ambuya, na taragl yegl ero dikro, na engena tamagl ukrukwa.”

5 Ana Yesus mam eremogl nigl-kongunyomba ditongwa, “Ye taragl ta eriyo di-nambere i ene pra eriyo.”

6 Ana makan singala 6 magl wora bon-dugl yeingwa, i we Juda yomba engenokande yongwa enge nigl kogl yei pai-paierikwa. I suwarandi nigl 80 ya 120 lita sunamorambuka, te niglmo i-suwara endimbiyumbun murki dinambuka.

7 Ana Yesus yegl di nigl-kongun yombatongwa, “Ene sin gala i prapra nigl kogl kausiyo.” Ana ye nigl kogl sin i prapra sikausingwa.

8Anayeditongwa, “Nigl tau kogl ipiwainsugl moglkwa yagle moglmara piyo.”

Ye dumere yegl eriko, 9 ana suglmoglkwa yagle nigl yoko ikra ne prukowain kuglo wakai orkwa.* Ana ye waini aglokra i-wingwa i ta pirpogl sikrukwa,ba nigl-kongun yomba nigl toindingwapre ye pirkan erikwa. Ana ye eremoglambu inambuka yagle aglendi bina ende10 ana dungwa, “Yomba prapra wain wakaikomuno kana yumbu sindre ana ne dueriko kade okuwo wain kinde te-te erikwa.Ba ene wain wakai tawa teke yei pandigltreerme i-pene endingwa.”

11 Yesus kimagl koragle kaima Kena ka-mun Galili dumo kande suna igle orkwa,i ye yombuglomo ombuno dungo dis-aipelma wagle kandre ana Yesus pirngidingwa.

12Ana okuwo Yesus yamam ya angiglmaya te disaipelma bogl akiye end-imeKaperneam kamun eingwa. Ye ande engesuwomta igle meglkwa.

God holi yungumo mina yomba maket eremeglko Yesus simenda endungwa

(Matyu 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46)

13 Juda yomba Pasova kaiya mokna birninaglkwa enge kande magl orko. Yesusende imbo Jerusalem ongwa. 14 Ana yekango God holi yungumo mina sunakrayomba eremogl bulmakau, ya sipsip yate kua yumugl maket pandiglkwa. Anayomba tau botno mina amedi mogl yemoni topo ere te imboriya ende meglkwa.15 Yegl eriko ana ye baklain ta indre akekumbuyambsi kumba ende, ana sipsip yabulmakau te yomba ikra pra God holiyungumo mina simenda ende, ana yombamoni topo ere imboriya endemeglkwa ikrasitoindindre ana botno ake i-yake tongwa.16 Ana ye ka giglendi di kua yumuglmaket erikwa yomba tongwa, “Ene taraglkanekane i prapra imenda piyo! Na Ninayungumo i ene maket yungu mereyegl en-dekriyo!”

17 Yesus disaipelma wagle ye mambunoyegl orkwa i kandre, ana kamambunopepa mina muno ta beglko pangwa ikrapirkwa. Ana ka i yegl: ‘Ene yungun holi nawakai kaima pirtre ana wakai yenambedikongunmo erika i donga bauglo mereyeglna mina suna dongwa.’✡

18 Ana Juda yomba kande wagle krapoglYesus teingwa, “Ene sragl kimagl ertreno ombuno dimin ana ene yombutn yeglpangwa pamiwodi no kanamne?”

19 Ana Yesus yegl di ikine ende tongwa,“God holi yungumo i ene siterke atneendimbi ana ande enge suwota mina naaglkekor kei bondraglka.”

20 Ana Juda yomba yegl di ikine end-ingwa, “Yawagle, God holi yungumo i kei

* 2:9: Yesus kimagl ya diu orkwa i kamo merkinde pepa Jon mina paingwa. Ka tau igle kano: Jon 2:11; 2:23; 3:2; 4:54;6:2; 6:14; 6:26; 9:16; 11:47; 12:18-19; 12:37. ✡ 2:17: Buk Song 69:9

Page 143: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 2:21 140 Jon 3:21eingo buglayungu 46 orko ana kei dund-ingwa, ba ene ande enge suwota minayungu i kei bondragle dinga.” 21 Ba Yesusyene nangiye ipre God holi yungumo wedungwa. 22 Okuwo Yesus gogltre andiglukor ongo, ye disaipelmawagle okuna kanaka ditongwa ikra poglodi pir ikine end-ingwa. Ana ye kamambuno pepa minaokuna beglko pangwa ikra ya Yesus kaokuna dungwa i pirngi dingwa.

Yomba embriye mambunono i Yesus kan-kondungwa

23 Pasova enge kande mina, Yesus ere-mogl Jerusalem suna moglkwa, ana yombamerkinde Yesus kimagl orkwa i kandre anaye kangiye pirngi dingwa. 24 Ba Yesusyene pirngidi yomba i tekrukwa, sragl-pre ye eremogl yomba i mambunono kan-kondungwa. 25 Yeglpre yomba ta eremoglYesus ditendre ye mambunono yegl we tadikrambuka, sraglpre Yesus yene yombanomano mina taragl suna yongwa i kan-kondungwa.

3Yesus ya Nikodimas denbi dimbrika

1 Juda yagl kande ta moglkwa kangiyeNikodimas, ye Parisi ta moglkwa. 2 Yeenduwer undre, Yesus moglmara yegldungwa, “Beke Notnga, no pirkan oungaene ka beke notnga ta God di endungounga, ene kimagl etnere yegl yomba taerekraglkwa, ba God eremogl yomba tamina mogl tenan ye pra kimagl etnere yeglerambuka.”

3 Yesus yegl di ikine endungwa, “Na kakaima ene di teinga, yomba ta ye kor kuglyeikrimbi ukor pikran ye God kingdomota kankrambuka.” 4 Nikodimas aglkekorYesus diprukwa, “Yomba yake kondungwasraglmere mam aglkekor kugl yenambe?Kaima yene ye ende ikine mam dane sunakra enan mam aglkekor ta kugl yeikram-buka!”

5 Yesus ka mongo ditongwa, “Na kakaima diteinga, yomba ta nigl ya Holi Spiritmina ta kugl yeikrambuka, ye God king-domo mina suna ta pikrambuka. 6 Yombanangino mina kugl yeingwa i yomba yoko,ba Holi Spirit kugl yongwa i spirit. 7 Naka yegl dimara i ene sipuglo dikro, ‘Enekaima aglke kordagl kugl yenaglkwa.’ 8 Ir

yene mange ta ena prumere ongwa, kugladungo ene pirkwa, ba mange umara moomara i ene ta kankrikwa. Yomba prapraHoli Spirit mina kugl yongwa i ir ormerekuno yegl.”

9Nikodimas krapoglkwa, “Taragl i sram-bre ere plau dinambe?”

10 Yesus yegl di ikine endungwa, “EneIsrael yomba ka beke tenga yomba kandeta motnga, ba taragl i ene pirkitno?11 Na ka kaima di ene teinga, no taraglpunga pre dindre te taragl kamga i dit-omga. Ba no ka dumga i ene kaima tapir ina kiurikwa. 12 Makandle taragl naditeinga i ene ta pirngi dikrikwa, ana heventaragl i pre na dimbo ene sraglmere napirngi dinaglme? 13 Ana yomba suwarataende heven pikrikwa, ba Yomba Wamsuwara ye heven mogltre ana ende atneungwa. 14 Makan waule suna Moses er-emogl toki ake mitna endungwa, kunoyeglmere Yomba Wam ake mitna endi-naglkwa. 15 Yegl eran yomba prapra yewedi pirngi dinaglkwa, ye kor aimandemoraglkwa inaglkwa.

16 “God eremogl makan yomba praprawakai-yene kangwa pre, ye Wam suwarakaima tongwa. Yomba ye wedi pirngi di-naglkwa ta goglkraglkwa, ba kor aimandemoraglkwa inaglkwa. 17GodWamdimang-inagle endungwa i yomba mambunonoyumbu sinambuka pre ta manga, ba yeyomba ere-ina pre ungwa. 18 Yomba taye wedi pirngi dinambuka ye kot erekram-buka, ba ye wedi pirngi dikrambuka kotmina yange sungwa. Sraglpre God Wamsuwara kaima kangiye mina ye wedi pirngidikrikwa. 19 Ana kot eraglkwa mam-buno i yegl, ambuglange ende makandlewu kondungwa, ba yomba ambuglangewakai kanamna payondi kondo mim wakaikanigwa, sraglpre ye mambuno kinde eremeglkwa. 20 Yomba prapra mambunokinde erikwa, ye ken ambuglange kankindeyei, ana ye mambunono kinde wu pene pidinambedi pre kundugl gogl ambuglangemina ukrikwa. 21 Ba yomba mambunowakai kaima erikwa ye ken ambuglangemina ende suna wingwa, ana ambuglangei meglmara sinan, ye taragl erikura iana God kamo dumere erikwa pre yombakanaglkwa.”

Page 144: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 3:22 141 Jon 4:12Jon Baptais Yesus pre dipene endungwa

22 Imokomugl Yesus ya disaipelmawagleende pi Judia dumo kande pindre enge tauye bogl igle mogltre, ana yomba baptaisere teingwa. 23Ainon dumo i Selim kamunmagl, igle nigl suwarata wongwa ba niglmomere moglkwa pre, Jon ama yomba yemoglmara baptais era pre wingo ye baptaisere tongwa. 24 (Enge i Jon kane singopaikrukwa enge.) 25 Juda yagl ta yongote Jon disaipelmo tau yeingo nigl pai wuwakai eingwa mambuno i pre tengramodingwa. 26 Ana Jon disaipelma tau endewu Jon moglmara yegl dingwa, “Beke Not-nga, yagl ta ene bogl akiye Jodan Niglekoglo imbo miurko ana ene ye pre kamodingra, yaglmo i eremogl yomba baptaiseretemoglko ana yombamerkinde ende yemoglmara eingwa.”

27 Ana Jon yegl di ikine endungwa,“Neno kande heven moglkwa imbo taraglta yomba tekran ana yomba ye yene taikrambuka. 28Na ka i okuna kana dinga enepirkondingwa, ‘Na Krais ta manga. Ba Goderemogl ye pre singiye po diendungo naokuna kana winga.’ 29Ba yagl ta ambu inanana ambu i ye embiye moglkwa. Yaglmoi yomba ta yeinongwa ye magl mogltreka dungwa i pirtre ana pir gun yongwayeglmere na ama gun pond yeinga i prakuno orkwa. 30 Ye kangiye pai mitna endi-nan ana na kangina wu atne enambuka.

31 “Ana yomba ta kamun mitna endeatne ungwa i ye mogl-mitna ende taraglprapra engrukwa. Yomba ta makandlemoglkwa i makan yomba, ana ka dinam-buka i makandle yomba ka dimere yegl di-nambuka. Ana yomba ta heven unambukaimogl-mitna ende taragl prapra engrukwa.32 Ye taragl kangwa ya te prukwa i kradipene ende tongwa, ba yomba eremoglye kamo i pir ikrikwa. 33 Ba yomba taYesus kamo pir inan ana embriye igle minaye pirngi dungwa, i yegl, ‘God ka kaimadungwa.’ 34 Te God di endungwa yomba taungwa i ye God kamodungwa, sraglpre Goderemogl Holi Spirit tongo yomba i minamogl kau sungwa. 35 Nem eremogl yeneWam kanwakai yendre, ana taragl prapra iWam ongo mina yongwa. 36 Yomba ta GodWam pre pirngi dimbi, ana kor aimandemoraglkwa i inaglkwa. Ba yomba ta God

Wam kamo ta pirngi dikrimbi ana koraimande moraglkwa kankraglkwa. Sragl-pre God dem kumbrukwa yomba i minapangwa.”

4Samaria ambu ta Yesus bogl ka dimbrika

1Parisi wagle yegl pirkwa: Yesus kongunere ende okuna pindre disaipel mere bap-tais erete ana Jon orkwa i engrukwa. 2 BaYesus ye yene yomba ta kaima baptaisere tekrukwa, ye disaipelma wagle keundeyomba baptais ere teingwa. 3 Ana Yesuseremogl ye ka dingwa i pirtre, ye Judiamakan kindekondo aglke ende ikine Galilienagledi pre ongwa.

4 Ba ye du ende pi Samaria dumo sunaongwa, 5 Samaria dumo angai ta Sikar wedimara igle ungwa. Ana igle Jekop okunakana makan ikine wam Josep tongwa ikraSikar kamun mangigl yongwa. 6Ana Yesuskonbauna eglke ungwa kinde orko anaande kuiya 12 klok yongo Jekop niglmauglpere yomara igle kra bina ye amedi moglprukwa.

7 Ana Samaria ambu ta nigl koragledipre ungo, ana Yesus eremogl yegl di am-bumo i tongwa, “Ene nigl ta kogl natnninaglo mo?” 8 (Yene disaipelma waglekaiya mokna topo era pre ende taun sunaeingwa.)

9 Ana Samaria ambu ikra di Yesustongwa, “Ene Juda yagl ta motngo te naSamaria ambu pere moglka. Sraglpre enenigl kogl naro ninagla dine? Ene pro,Juda yomba ya te Samaria yomba ye kaiyamokna yaundo suwaranekrikwamambunopangwa.”

10 Ana Yesus di ikine ende ambumo itongwa, “Ana God wakai ere sragl tongwai ene pirkan etn, ana yagl nigl pre kra-poglkwa i ene pirkan eratnga, ana ene yekrapogl temin kade, ana nigl kor aimandemeglkwa i ye ene tenambuka.”

11 Ana ambumo i dungwa, “Yagl kande,ene nigl koratnga baket ta ake moglkitnga,ana niglmaugl i mur atne ime yongwa.Ba ene niglkor aimande yange pangwa iaglokra koratne? 12 Ana no kowano Jekopniglmaugl i waugl no norkwa, ana ye yeneya, nangiglma ya, te sipsip, meme, bul-makau, ye niglmo suwara igle neingwa.

Page 145: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 4:13 142 Jon 4:36Ana ene mogl-mitna ende Jekop engitnkana?”

13 Ana Yesus yegl di ikine endungwa,“Yomba prapra nigl igle ninaglkwa, yeaglke kordagl nigl goraglkwa. 14 Ba yombata na nigl tenaglka i ninan ana nigl aglketagoglkrambuka. Tamanga. Na nigl tenaglkai ye mina suna aimande yange paimoglenan ana ye kor aimande meglkwa inam-buka.”

15 Ana ambumo di Yesus tongwa, “Yaglkande, niglmo i na naro. Yegl etn na okuwonigl pre ta goglkre ana aglke aglke wukoglkraglka.”

16 Ana Yesus yegl di ambumo tongwa,“Ene ende pi win agle di-indre ana endeikine wo.”

17 Ana ambumo yegl di ikine endungwa,“Na wina ta moglkrukwa.”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Ene winata moglkrume dinga i ka kaima dinga.18 Ana ene okuna yagl 5 engra ana ermeyagl ta bogl miurka i ene win kaima tamanga. I ene ka kaima dinatnga.”

19 Ana ambumo yegl dungwa, “Yaglkande, na kaninga ene propet ta motnga.20 Na kowana awana Samaria yomba yemakan muglo igle* God dembiye karauglere te-te erikwa, ba Juda yomba ene er-emogl Jerusalem dumo suwara igle ke-unde God dembiye karaugl ere tenamniwodingwa.”

21Yesus yegl di ambumo tongwa, “Ambuya, ene na ka dinga i pirngi do, okuwoenge ta plau dinan kade ana makan mugloi mo Jerusalem suna i keunde ta yomba yenina dembiye karaugl ere temoglkraglkwa.22 Ene Samaria yomba eremogl yomba iradembiye karaugl ere teingwa i ene ta pir-pogl sikrikwa. Ba no Juda wagle yombata dembiye karaugl ere tomga i no nonopirkan ounga. Sraglpre, yomba ere-ingwamambuno i no Juda mina pangwa. 23 Baenge ta plau dina orkwa ikra, ana erme wupene ongwa. Yomba God dembiye kaimakaraugl ere tenaglkwa engemo, ana ye HoliSpirit yombuglomo mina ya te mambunowakai kaima mina nina dembiye sitembi,ana yomba yeglmere nina dembiye karaugl

ere tenaglkwa, ye wakai pirambuka. 24Godye Spirit moglkwa, yomba ye dembiye ka-raugl ere tenaglkwa i yene spiritmo minaya mambuno kaima mina dembiye karauglere tenaglkwa.Ӡ

25 Ana ambumo yegl dungwa, “Na pirkaMesaia kangiye ta Krais we dingwa i unam-buka, ana ye unambuka enge taragl prapradipene ende norambuka.” 26 Ana Yesusdipene ende tongwa, “I na moglka, ermeene bogl ka dimoglkwa.”

Yesus disaipelma wagle ende ikine yemoglmara wingwa

27 Yegl dimiurko, ana disaipelma wa-gle ende ikine undre kaningo, ana yeambu ta bogl ka denbi dimiurko ye kandrewaikiglkwa. Ana ene sraglpre ambu i bogldenbi dine? Ye ka yegl ta di Yesus tekrikwa,te ambuno i ama ka ta ditekrikwa.

28 Ana ambumo nigl baket kindekondoende ikine taun pindre ana ka yegl diyomba tongwa, 29 “Yagl ta na taragl prapraerika ikra dipene endungwa, ana enekanaglmawiyo. YeKrais tamoranprewa?”30 Yegl dungo ana ye taun kondo ende wuYesus moglmara wingwa.

31 Enge igle disaipel wagle yegl di Yesusteingwa, “Beke Notnga, kaiya mokna tano.”

32 Ba ye di ikine endungwa, “Na kaiyamokna ninaglka yongwa i ene ta pirkanerekrikwa.”

33 Yegl dungo, disaipel wagle yene diimboriya ende dingwa, “Yomba tau kaiyamoknamo iteim kana?”

34 Ana Yesus eremogl disaipel wagleditongwa, “Na kaiya moknana, i na di-endungwa yagle prumere ertre, ana nakongunmo ero di narkwa i ere kondi-naglka. 35 Ene kanno yegl dingwa, ‘Nokaiya mokna sinamga i ba 4 pradinan.’ Bana ene ditenaglka, kaiya mokna pamaradumo i ene wakai ere kandime diyo, ikramongo de kondungwa, ana ene uraglkwamereyegl pangwa. 36 Ana kaiya moknasimakai singwa yomba topomo indre, tekor aimande moraglkwa pre ama ye kaiyamokna simakai sungwa. Yegl eran anaereyaglkwa yomba ya te simakai sungwa

* 4:20: Ambu kamun muglo iwe dungwa, i Gerisim muglo, i Samaria distrik yongwa. Samaria yomba ende kamunmuglo igle pindre ana lotu kande ere ere erikwa. Ka dinongugl endungwa i Luk 9:53 mina kano. † 4:24: “Yenespiritmo mina” yomba tau ka i yegl yake tengwa, “Holi Spirit yombuglo mina”.

Page 146: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 4:37 143 Jon 5:4yomba suwo-akiye gun pond yenambrika.37 Ka dingwa i kaima, yomba ta taragl ere-yaran ana yomba ta kaiya mokna sinam-buka. 38 Na ene diendinga i ene pi kaiyamokna ta ere yaglkrimara igle siyo, anayomba kongun yoko ere nangino giugoglere yaglmara igle ene pi kaiya mokna yokosiyo.”

Samaria yomba merkinde Yesus pirngidingwa

39 Samaria yomba merkinde taun iglemeglmara ambumo ka yegl dungwa, “Nataragl okuna erimere ikra prapra dipoglnarkwa.” Ana Samaria yomba i pirtreYesus pirngi dingwa. 40 Okuwo Samariayomba Yesus moglmara undre ana yebogl akiye moramnedi krapogl teingo, anaYesus ande enge suwo iglemoglkwa. 41Anayomba merkinde Yesus ka dungwa i pirtreana pirngi dingwa.

42 Ana ye ambu i diteingwa, “Ene kadinotnga i pre erme no ta pirngi dikunga,sraglpre erme nono ye dra mina dungopunga i pre, no pirkan ounga. Yagle i kaimayene dumo koglkoglo yomba prapra ikineendinambuka.”

King kongunmoyomba tawamkinde sungoYesus erewakai orkwa

43Yesus ande enge suwo Samaria yombaboglmogltre ana ende Galili kamun enapreongwa. 44 Yesus ka yegl dipene endungwa,“Propet ta yenemakanmominamoran anaye kangiye paikrambuka.” 45 Ana ye endeGalili dumoongo, yomba ye gunyei diwakaiyei teingwa, sraglpre, Pasova enge kandemina ye prapra Jerusalempindre ana Yesustaragl prapra orko kanigwa ikra pre yeglerikwa.

46 Ana Yesus aglke kordagl ende ikineKena dumo kande Galili kamun sunaongwa. Igle ye okuna niglkor orko wuwain ongwa. Ana igle king kongunmoyomba ta wam kinde sungo Kaperneamkamun paimoglkwa. 47 Ana yaglmo pruko,Yesus ye Judia kamun kondo ende Galiliume dingo, ye wu Yesus moglmara ungwa.Yaglmo prukwa Yesus ende Kaperneampindre ana ye wam kinde sungo gorambedi

ere pangwa i erewakai ere tenambedi preyana dungwa.

48 Ana Yesus ditongwa, “Ene kimaglkanekane ta kankrimbi, ene ta pirngidikraglkwa.”

49 Ana king kimbirmonem yegl di Yesustongwa, “Yagl kande, na wana gogl dinam-biwo ene onglandi wo.”

50 Ana Yesus di ikine endungwa, “Eneende po, wan ukor ongwa.”

Ana yaglmo i Yesus kamo pirngi din-dre endongwa. 51 Ana king kimbirmonemkande ende yungumugl ena pre konbaunabange pimoglko, ye nigl-kongunmoyombaka ta yundre diteingwa, “Ene wan kindemoargan orko yoko moglkwa.” 52 Ana yekrapoglte ande kuiya sragl mina ye wamkindemo argan orme dungo, ana ye diikine endingwa, “Enduwe 1 klok minapokndungo wan kindemo argan orkwa.”53 Ana nem pir ikine endungwa, enduweande kuiya igle mina Yesus ka ditongwa,“Ene wan kor-moglkwa.” Ana king kim-birmonem ikra, ya yombama yunguglmeglkwa i kra prapra Yesus wedi pirngidingwa.

54 Yesus eremogl Judia kamun kondoende Galili undre ana kimagl i orko, ana wusuwo ongwa.

5Betsaida nigl ponubun igle Yesus eremogl

yagl ta erewakai orkwa1 Enge i mokomugl, Juda yomba God

dembiye siteingwa enge kande ta plaudungo ana Yesus endpi Jerusalem ongwa.2 Jerusalem igle togl kande ta pamara sip-sip imenda suna erimara igle ponubun tamoglkwa, i Aram kanno mina Betsaidawe dingwa.* Nigle bina igle mogl pir-pir erikwa angai dumo 5 yongwa. 3 Anayombamerkinde kinde sungo ye dumo iglemeglkwa, i yomba ongumutnomim orkwa,ya te katno kinde orkwa ya te yombutnokembir sungwa ye nigl i mong sinambedipre sugl kanmeglkwa. 4 Sraglpre, engesuwara di Yaglkande angelomo ende nigleigle suna pindre nigl kunugo ana pembigldungo, kinde sungwa yomba komnaiye ta

* 5:2: Erme pirpogl singwa yomba tau, ye maugl nigl i kangiye Betsaida wedi pirkwa. † 5:4: Erme pirpogl singwayomba tau yegl pirkwa, epigl 4 Jon yene muno boglkrukwa ba yomba ta okuwo muno boglme dingwa.

Page 147: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 5:5 144 Jon 5:26

ende nigle atne eingwa, ana ye kindenoi argan ere-ere orkwa.† 5 Yagl ta iglemoglkwa, ye kindemo i aimande si paimoglongo ana buglayungu 38 orkwa. 6 Anayaglmo i dumo igle paimoglko Yesus kan-dre, ana ye prukwa, yagl i kindemo engeolto si pai moglkwa, ipre Yesus krapogltongwa, “Ene kinden argan eran wakaimoragledi pitno?”

7 Ana kinde sungwa yagle yegl di ikineendungwa, “Yaglkande, nigl i pembigldungwa enge, yomba ta igle mogl na ake-pledi nigle endinaglkwa ta moglkriko, anana ende nigle enagledi eriko yomba tauonglandi ende nigle eingwa.”

8 Yesus yegl di yagl i tongwa, “Eneandiglo! Kungutn ake indre ana konbaunaendpo.” 9Ana yagl i kindemo tambre yeneargan orko, ye kunguglmo akepere indreana konbo endongwa.

Ana enge i Sabat enge taragl i plaudungwa. 10 Yeglpre Juda yomba kandewagle ka yegl di yagle argan orkwa ikrateingwa, “Erme Sabat enge yongwa, nonolono mane dumara ene piryei kungutn akeyunga.”

11 Ba yagl i di ikine endungwa, “Yagl tana erewakai orkwa yagle i yegl dinarkwa,‘Ene kungutn pere indre ana konbo endpodungwa.’ ”

12 Ana ye krapogl teingwa, “Yagl ira enedite, kungutn indre ana konbauna endpodume?”

13 Ana yagl kindemo argan orkwa yagleikra yomba ira ere tongwa, i ye ta pirkanerekrukwa. Sraglpre, yomba igle merkindemeglmara Yesus ende suna pi kolamala ereendongwa.

14 Ana enge tau endongo okuwo yaglmoi God holi yungumo mina moglko Yesuskandre ye ditongwa, “Kano, ene kordaglwu wakai kaima enga, ipre ene tandaglmeaglketa erekro, ta etn, taragl kinde kaimaene mina plau dinambuka.” 15Ana yaglmoi ende pindre, Juda yagl kande wagle di-tongwa, “Na erewakai orkwa ikra Yesusorkwa pangwa.”

Yomba Wammina kor-meglkwa inaglkwa

16 Ana mambuno yegl ipre ye mambunobogl Yesus eresi tenamnedi pirkwa. Sragl-pre, Sabat enge yomba kinde sungwa ere-wakai orkwa. 17 Ana Yesus yegl di ikineende ye tongwa, “Na Nina kongun engengeere wu erme igle ungwa, ipre na amakongun ormere yegl erika.” 18 Ka yegldumara i ana Juda yagl kande wagle Yesussigoramnedi ningadi pirkwa, i Sabat lo du-mara ye ka sendungwa i keunde ta manga,ama God pre nana Nina we dungwa. Anadumara i yene ere ipi God bogl kokunkunoendungwa.

God Wam kongun erambuka pre kangiyekande pangwa

19 Yesus ka mongo ditongwa, “Na kakaima ene diteinga, ana ye Wam yeneprumere taragl ta erekrambuka. Ye Nemtaragl ta orko kangwa i keunde erambuka.Sraglpre, Nem taragl kanekane ta orkwai Wam ama orkwa. 20 Ana Nem eremoglWam kanwakai yendre, ana yene taraglkanekane ta orkwa i Wam ombuno di-tongwa. Kaima, ye ama Wam taragl kandekaima erambuka pre ombunodi tenan anaye taragl pond kaima eran ene praprakandre alagl sinaglkwa. 21 Ana Nem er-emogl yomba geglkwa ere-ikor ende, anakor-moraglkwa tongwa, ormere yeglmere,ana Wam kor-moraglkwa i yomba ta tena-gledi prukwa mere tongwa. 22 Ipre,Nem yene ka-tange yomba ta tekrambuka.Ba yomba ka-tange tenaglkwa kongun iprapra Wam te kondungwa. 23 Ipre anayomba prapra Nem kangiye dembiyesiteimere kuno yegl ombugl Wam kangiyedembiyesi tenaglkwa. Ana yomba taye Wam kangiye dembiyesi tekraglkwa iana Nem ye diendungo ungwa yagle amakangiye ta dembiyesi tekraglkwa.

24 “Na ka kaima ene diteinga, yombata na kanna i pirtre ana ye na dien-dungo wingwa yagle i pirngi dimbi, anaye kor aimande moraglkwa inaglkwa. Yeka-tange tekrambuka i pre geglkwa minakindekondo ana kor-moraglkwa. 25 Naka kaima di ene teinga, enge ta unaglediorkwa, i erme wu kondungwa, enge iyomba geglkwa ana God Wam kamo pi-raglkwa. Ana yomba ta ka i piran kandeye kor-moraglkwa i inaglkwa. 26 Ana kor-meglkwa mambuno i Neno kande yene

Page 148: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 5:27 145 Jon 6:6

mina pangwa, te ye yombuglomo i Wamtekondungwapre kor-meglkwamambuno iWam yenemina ama pangwa. 27Ana ye ka-tange yomba tenambuka pre yombuglomoi Wam tekondungwa. Sraglpre, ye YombaWammoglkwa.

28 “Ka ipre ene sipuglo dikriyo, engeta unan ana yomba geglkwa mauglnomina paingwa ye eremogl Yesus nun-gomo embriye pirtre, 29 ana ye mauglnomina ende menda wimbi ana tau mam-buno wakai erikwa i andigl ukor pindrekor-moraglkwa, te tau mambuno kindeerikwa andigl ukor pindre ana toponokinde inaglkwa.

Yesus pre dipene endingwa30“Nana pirmere taragl ta erekraglka, na

ka ta dinga i God yene dinarumere i kemena yumbu singa, i kuno orkwa, sraglpre,nana pirka yeglmere eragledi ta erekrika,ba na diendungo winga yagle ye prumerei eraglka. 31 Ana na nana kongun erikaya te embriyena ipre dimbo, ana yomba tapirmbi na kaima dinedi ta pirkraglkwa.‡32 Ba yomba ta igle moglkwa.§ Ye ombuglna kongun erika ya embriyena i dipeneendinambuka, ana na pirka ye na pre kadipene endinambuka i kaima yene dinam-buka.

33 “Ene okuna kakep yomba di Jonmoglmara endigo ana ye ka kaima ipredipene endungwa. 34 Ana yomba ka boglokuraglkwa i na ta pirkrika, ba na ka yegldiga i enewakaimoraglkwa. 35 Jon ken-lammereyegl mogltre, ana de ambuglangesiyomba tongo, ana enge sungunagle ta yeambuglangemo i ene indre gun yeingwa.

36 “Ba na kongun erimere Jon ka boglokugl dipene endungwa, i kandekinde paiJon kamo i engre tongwa, Nina kongunero diendumere i ere kondimbo ana nakongun eraglka i embriye kandre, ana Nemkaima diendungo ungwa pamiwodi yombakanaglkwa, 37 te Nina ye na diendungowinga, na mina ye yene ka dinongugl en-dungwa. Ana ene ye nungo embriye tapirkre te ye gumadra ta kankrikwa. 38 Anaye kamo ama ene mina suna yeikrukwa;sraglpre, na diendungo winga yomba ikra

ene pirngi dikrikwa.** 39 Ana ka okunamuno beglko pepa mina pangwa i eneprapra giglendi kere pirkwa. Sraglpre, kai mina ene kor aimande meglkwa i in-amunedi pirkwa. Ba ka okuna beglkwapepa mina pangwa ikra na pre dungwa.40Ene endenamina undre ana kor aimandemeglkwa ina kiurikwa.

41 “Yomba na dembina sinaglmedi prepirkrika. 42 Ba na ene pirkan erika, Godwakai kanigwa mambuno i ene nomanosuna pai moglkrukwa.†† 43 Ana na Ninakangiye mina winga, ene na di ikrikwa, bayomba kangiye pangwa ta unan ene ye di-inaglkwa. 44 Ana ene mina kangino kandedembiyesi imboriya endinamnedi pirkwaba God suwara mina dembino si tongwa iene inakiurikwa. Sragl yegl erikwa ipre anaene na srambre ere pirngi dinaglme?

45 “Na Nina moglmara i ene ta na ka-tange norambedi pirkriyo. Ta manga.Ene ka-tange tenambuka i Moses, sraglpreene Moses no akeple dinambedi ningadipirkwa. 46Ba ene Moses kaima pirngi dimadaglma ana ene na ama pirngi dinaglkwa,sraglpre, na pre ye pepa muno boglkwa.47Ba ye kamuno boglkwa ikra ene ta pirngidikrikwa, ana ene sraglmere na ka diga ipirngi dinaglme?”

6Yomba 5,000 Yesus kaiya mokna tongwa(Matyu 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17)

1 Yesus ka di kondo okuwo ye GaliliNiglmong sipraksi ende koglo imbo ongwa,ana niglmo mong i kangiye ta Taiberias.2 Ana yomba merkinde Yesus omaramokomugl eingwa, sraglpre yomba kindesungwa Yesus erewakai ere tongo, ye diuorkwa kanigwa ikra pre eingwa. 3 AnaYesus ende egli kamun muglo ta ongwa.Ana igle yene disaipelma wagle bogl akiyeamedi meglkwa. 4 Ana Juda yomba Pasovane-ne erikwa engeno i ende magl ungwa.

5 Enge igle Yesus kangwa yombamerkinde ende ye moglmara wingo, anaye di Pilip tongwa, “Nono aglomere brettopo ertre ana yomba i tomuno ye prapraneimbi kuno erambe?” 6 Yesus eremogl

‡ 5:31: Ka i Lo 19:15 mina kano. § 5:32: “Ba yomba ta igle moglkwa” i God pre, Yesus ye dungwa. ** 5:38:“Na diendungo winga” i Yesus yene pre dungwa. †† 5:42: Yomba tau ka i yegl yake teingwa, “God wakaimo enenomano mina paikrukwa.”

Page 149: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 6:7 146 Jon 6:31Pilip ta eran kanagledi pre yegl dungwa, baYesus sragl taragl erambuka i yene nomanemina pango pirkondungwa.

7Ana Pilip di ikine endungwa, “Nono ba8 kongun ere topomo ingwa i ende brettopo oun kade ana yomba prapra ye kuri-kuridi neimbi ta kuno erekrambuka.”

8 Ye disaipelma wagle suwarata kangiyeAndru, ye Saimon Pita angigle, yegldungwa, 9 “Yagl gak ta yawagle moglkwaye bret bali 5 ya te fis kembra suwo yeimoglkwa. Ba yomba prapra i neimbi kunota erekrambuka.”

10 Ana Yesus eremogl disaipelma wagleditongwa, “Yomba ditembi kugl merkindemoglmara iro amediyondo.” Ana yombaprapra amedingo, yagl nambano 5,000mereyegl meglkwa. 11Yesus bret ake indreGod diwakai yeite, ana yumbusi yombaamedi meglkwa i tongwa. Te ye ombugl fisindre kuno yegl orko, ana yomba prapra yemerkinde ninamnedi pirmere neingo kunoorkwa.

12 Enge igle yomba prapra neingwakuno orko, Yesus yegl di disaipelma wagletongwa, “Ikine tau yoko moglkwa i enegande makai siyo, nono diurkwa suwarataakesi dinamuniwo.” 13 Yegl dungo ye bret5 ikra mina yomba prapra neingwa kunoorko, tau yoko yongwa ya diurkwa gandemakai sindre ana basket 12 gre kau singwa.

14Ana Yesus kimagl orkwa i yomba kan-dre yegl dingwa, “Kaima yene, ye propetta ende makandle unambe dingwa ikraungwa.” 15 Ana Yesus pirkan orkwa,yomba undre yombuglo ere Yesus kingmorambedi eraglkwa mereyegl pango anai pre ye yene mundu ende ikine kamunmuglo ongwa.

Yesus nigl bolamugl konbauna ungwa(Matyu 14:22-33; Mak 6:45-52)

16 Ande beinagledi orko, Yesus dis-aipelma wagle ende ime niglmong eingwa.17 Igle ye bot ta mina ende egli pindreana niglmong sipraksi ende Kaperneamkamun enapre ende eingwa. Ana kamunmim pai kondungo, ye eimara igle Yesusakiye ta pikrikwa. 18 Ana kamun ir pondmangungo ana nigl sitombuno yakemaketongwa. 19 Ana disaipelma wagle botawaresi pi 5 mo 6 kilomita yegl ta pindre

ye kanigwa, Yesus nigl bolamugl konbaunawu bot mina mangigl wora ungo kade, anaye kundugl geglkwa. 20 Ba Yesus ditongwa,“Kundugl goglkriyo, i na wingwa.” 21 Yegunyei ana Yesus isuna bot mina endongoana bot onglandi kaima endpi dumo enam-unedi pre eimara igle kra plau dungwa.

Yomba eremogl Yesus pre dokingwa22 Enge i pradungo tangina yomba nigl

koglo yameglkwa ye kanigwa bot suwaratapai moglkwa, ana bot i mina Yesus dis-aipelma bogl akiye ta pikrukwa. Ba yenedisaipelma keunde ende eingwa. 23 Anaokuwo bot tau, Tiberias yei ende wu Yesusye bret diwakai yei tongo yomba neimaraigle kra magl wingwa. 24 Yomba kanigwaYesus disaipelmabogl iglemoglkrikwa, anaye bot tau wingwa ikra mina ende sunapi, Yesus pre doko ende Kaperneam kamuneingwa.

Yesus yene kor-meglkwa bret25 Yomba ende nigl koglo imbo pi ana

Yesus moglko kandre, ye krapogl teingwa,“Beke Notnga, ene enge aunake ende igleune?”

26 Yesus ka mongo di ikine endungwa,“Na ka kaima ene di teinga, ene na predokingwa, i ene kimagl kanigwa ikra preta manga, ba ene bret neingwa dano orkwaikra pre erikwa. 27 Ene kaiya mokna kindeorkwa ipre kongunmo erekraglkwa ba enekaiya mokna kor aimande moraglkwa iprekongunmo eriyo. Te kaiya mokna kor-moraglkwa i yene kaneta, YombaWam enetenambuka, taragl i pra erambedi pre anaNem God yombuglomo te kondungwa.”

28 Ye krapogl Yesus teingwa, “No sram-bre ere God kongun eraglmedi prumere iouno kuno erambe?”

29 Yesus di ikine endungwa, “Godkongunmo yegl: God yomba ta diendungoungwa i ene pirngi dinaglkwa.”

30 Ipre ye krapogl Yesus teingwa, “Enesragl kimagl etn no i kandre ana ene pirngidinamune? Mo ene sragl taragl eratne?31 No yagl awano okuna makan waule iglemana neingwa i pepa mina muno yeglbeglko pangwa: ‘Heven suna bret-mana iGod te atne endungo neingwa.’ ”*

* 6:31: Kisim Bek 16:4; Buk Song 78:24,25

Page 150: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 6:32 147 Jon 6:6132 Yesus ditongwa, “Na ka kaima ene

diteinga, Moses taragl tongwa i hevenbret ta manga, ba na Nina heven sunabret kaima i ene tongwa. 33 Ana Godbret tongwa i ye heven suna ende atneundre, ana makan yomba koglkoglo kor-moraglkwa pre tongwa.”

34Yedingwa, “Yagl kande, bret i engengeno noro.”

35 Ana Yesus dinongugl endungwa, “Nanana kor-meglkwa bret, yomba ta endena mina unambuka ye kindan goglkram-buka, te yomba ta na wedi pirngi dinan,ana ye nigl goglkrambuka. 36 Ana na enediteinga, ene na kan-kondingwa ba pirngidikrikwa. 37Yomba prapra Nina na narkwai ye ende na mina unaglmiwo, yombata na mina unambuka ana na ye kindekondokraglka. 38 Sraglpre na heven sunaende atne winga i nana pirmere eraglkapre manga, ba na diendungo winga yagleprumere mere eraglka. 39 Na diendungwayagle i yegl eretenedi prukwa, yombaprapra na nare kondungwa i suwaratana kinde kondokraglka ba enge kandemina ye prapra simangimbo andigl ukorenaglkwa. 40Ana Nina yegl prukwa, yombaprapra Wam kandre pirngi ditembi ye koraimandemoraglkwa. Ana enge kandeminana yomba simange ikor endinaglka.”

41 Enge igle Juda yomba deno kum-bro Yesus teingwa, sraglpre Yesus ka yegldungwa ipre, “Na bret heven suna imboende atne winga.” 42 Ipre ye dingwa, “Yagli Yesus, ye Josep wam moglkrumo? Te yenem ya mam nono pirkan ounga. Sraglorko ye erme ka yegl di, na heven ende atnewiye dume?”

43 Ana Yesus di ikine ende tongwa,“Enene mina deno kumbro di imboriyaende meglkwa i kondiyo. 44 Yomba tayene pirmere ende na mina ukraglkwa, baNina na diendungwa yagle ye yomba auroiyu na mina endinambuka. Ana na engekande mina ye simangimbo andigl ukorenambuka. 45 Ana propet wagle ka dingopepa muno yegl beglko pangwa, ‘Yombaprapra God yene ka di beke tenambuka.’✡Te yomba ta Nina kamo pirtre pir imbi,ana ye ende na mina unaglkwa. 46 Yombasuwarata Nina kankrikwa ba suwarata God

mina ungwa i keme kangwa, God minamogltre ungwa i keunde ye Nem kangwa.47 Na ka kaima ene diteinga, yomba tapirngi dinambukaye kor aimandemeglkwainambuka. 48 Kor meglkwa bret i na nanamoglka. 49 Ene kowano ye makan waulesuna bret-mana neingwa ba ye geglkwa.50 Ba bret-mana heven imbo ende atneungwa i yomba ta ninaglkwa, ana yegoglkraglkwa. 51 Na nana kor-meglkwabret i heven imbo ende atne wingwa bayomba ta bret i ninan, ye kor aimandemorambuka. Ana bret na tenaglka i nanangina, yomba koglkoglo kor aimandemoraglkwa ipre na tenaglka.”

52 Juda yomba ye deno kumbro ten-gramodi yegl dingwa, “Yagl i srambre ereye nangiye noran ana nono ninamne?”

53 Yesus di yomba tongwa, “Na kakaima di ene teinga, Yomba Wam nangiyeya ye bormaimo i ene ta nekrimbi anakor-moraglkwa i ene mina paikrambuka.54 Yomba ta na nangina nendre te bor-maina neimbi ye kor aimande moraglkwainaglkwa, te enge kande mina na yesimange ikor endinaglka. 55 Sraglpre nanangina i kaiya mokna kaima, te na bor-maina i nigl kaima. 56 Yomba ta ye nanangina ya te bormaina ninan ana ye namina suna moran, ana na ye mina sunamoraglka. 57 Ana Nina kor-moglkwa yena diendungwa, ana ye mina na ama kor-moglka, mambuno kuno yeglmere, yombatananinambuka ye kor-morambuka, sragl-pre na yombrana mina inambuka. 58 Bret iheven imbo ende atne ungwa. Ene kowanoawano ye bret-mana nendre ana okuwo yegeglkwa. Yeglmere ta manga, ba yomba tabret i ninambuka ye kor aimande moram-buka.” 59 Kaperneam kamun makai yunguyungugl kra Yesus ka bekete mogltre anaka i ditongwa.

Yesus kamo i mina kor aimandemoraglkwa60Disaipelma wagle ya yomba merkinde

Yesus kamo pirtre ana yegl dingwa, “Kagiglendi kaima beke norkwa, ka i ira pir-inambe?”

61 Yomba ta Yesus ka i ditekrikwa, baYesus kango ka dungwa ipre tengramodingwa. Yeglpre Yesus ka di yombatongwa, “Ka dinga ipre ene yumbun de

✡ 6:45: Aisaia 54:13

Page 151: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 6:62 148 Jon 7:19pirmo? 62 Ana Yomba Wam ende ikinepi okuna mogl umara enan ana ene kan-dre sragl wedi piraglme? 63 Ana yombakor-meglkwa i God Spiritmo tongwa, banangino kongunmo ta paikrukwa, na kaene erme dite moglka i spirit ya te kor-meglkwa ka. 64 Ba ene yomba tau pirngidikrikwa.” I Yesus okuna mambuno boglumara ime ye kangwa yomba tau yepirngidi tekrimbi, te iramere ye i-peneende kunda ikine onguno mina yenam-buka i pirkan orkwa. 65 Yesus ka diaine yegl dungwa, “Ana mambuno iprena ene diteinga, yomba yene ta na minaukraglkwa, ba Nina ta akepledi tenambukayomba i keunde na mina unaglkwa.”

66 Enge igle Yesus ka dikondungo anayomba mokomugl eingwa ikra ende ikinepindre ana Yesus omara aglketa pikrikwa.

67 Yeglpre Yesus krapogl disaipel 12 wa-gle tongwa, “Ene ama na kondo endi-namnedi pirmo?”

68 Saimon Pita di ikine ende tongwa,“Yaglkande, no ira moglmara enamune?Ana kor aimande meglkwa ka i ene minapangwa. 69 Ana no etne pirngi dumga, tepirkan ounga i ene Suwara Holi mogltre,God mina unga.”

70 Yegl dingo ana Yesus di ikine en-dungwa, “Ene 12 prapra na ta pindeikrisino? Ba ene mina suwarata spiritkinde moglkwa.” 71 Yesus eremogl Judaspre dungwa, ye Saimon Iskariot wam, anadisaipel 12 mina Judas okuwo Yesus i-peneende kunda ikine tenambuka.

7Yesus ya yene angiglma wagle

1 Enge tau mokomugl, Yesus eremoglGalili suna winambodi wanmogltre, anaJudia kamun suna enakiurkwa. Sragl-pre, Juda yomba kande wagle Yesus sig-oramnedi pre igle sugl meglkwa. 2 AnaJuda yomba kamambuno sel yungu minamakai sindre God ofa teingwa enge kandei magl orkwa. 3 Yeglpre Yesus angiglmawagle diteingwa, “Ene dumo igle kondoende Judia po, ana ene disaipelnen waglekimagl etn kanaglkwa. 4 Yomba ta yekangiye panambedi pirkwa i kongun ereteke pandiglkrambuka. Ene kongun yegletnga pre, ana etne ene yomba prapra

ongumutno mina ere pene endimin yekanaglkwa.” 5 Ana yene angiglma wagleYesus pirngi dikrikwa.

6 Ipre Yesus di ikine endungwa, “Naengena ta magl ukrukwa. Ba engenge iene engeno yongwa. 7 Makandle yombaene ta kankinde yei tekraglkwa, ba yekankinde yei na naraglkwa. Sraglpre, yemambunono kinde erme i na dipene end-inaglka. 8 Ana ene pi God Akeple Dungwaenge kande plau dumara i piyo. Na igleta pikraglka, sraglpre na engena ta maglukrukwa.” 9 Yesus ka yegl di angiglmatendre ana ye Galili kamun mogl pangwa.

God Akeple Dungwa enge kande mina igleYesus ka beke tongwa

10 Ana ye angiglma wagle God Ake-ple Dungwa enge kande yomara endpikondingo, okuwo Yesus ama endongwa.Ye pendigl pikrukwa, ba atne teke konboongwa. 11Ana enge kande yomara suna igleJuda yagl kande wagle ye Yesus pre dokoana yegl dingwa, “Yagl i aglokra moglme?”

12 Ana yomba merkinde Yesus pre kaninu dingwa, “Ye yagl wakai moglkwa.”

Ba yomba tau yegl dingwa, “Ta manga,ye kakimbi di yomba tongwa.” 13Ba yombamakai simara ye eremogl Yesus pre ka pereta dikrikwa, sraglpre, Juda yagl kande wa-gle pre kundutno geglkwa.

14 Ana God Akeple Dungwa enge kandemakai singwa ikine pradungo ana ikineyoko pango, Yesus ende God holi yungumomina pindre, ana mambuno bogl ka beketongwa. 15 Ana Juda yagl kande waglesipuglodi yegl dingwa, “Yagl i skul kande tadikrukwa. Ba ye srambre ere beke pirkanorkwa i pond pame?”

16 Yesus di ikine endungwa, “Na ka beketeinga i nana mina ta ukrukwa, ba Godmina ungwa. Ye na diendungo winga.17 Yomba ta God prumere taragl ta era-gledi piran kade, ana na ka beke teinga iGod mina ungwa mo nana nomano minadiga i ye pirkan erambuka. 18 Yomba tayene nomane mina prumere ka dungwa,ka dungwa i yene kangiye kande inaglediprukwa. Ba yomba ta ye diendungwa yaglei kangiye mina dipene endinan i ye kakaima dungwa, ana ye mina kakimbi tasuna paikrukwa. 19 Moses lo ene tongwa.

Page 152: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 7:20 149 Jon 7:39

Ba ene suwarata lo i sika sikrikwa. Enesraglpre na sigoramnedi erme?”

20 Ana yomba merkinde di ikine end-ingwa, “Spirit kinde ta ene mina sunamoglkwa, ira ene sigoragledi orme?”

21 Yesus di ikine endungwa, “Na kimaglsuwarata okuna erika i ene prapra no-mano kanekane yeingwa.* 22 Ba ene piryo,ene wano nangino punduno boraglkwa preMoses yegl eriyo dungwa. I Moses ke-unde ta kamo manga. Ene kowano awanookuna ye mambuno bogl erikwa. Ana ipre ene yagl gak Sabat enge nangino pun-duno beglkwa. 23 Erme yagl gak ta Sabatenge nangino punduno beglmbi anaMoseslomo i ta erekinde erekrikwa. Sraglprena okuna yagl ta kinde sungwa, ana Sabatenge kindemo mundu erewakai ere teingaikra pre ene deno kumbro na narimo?†24Ene ta pirkan erekrimbi yomba ta yumbusikriyo, ana ene mambuno kaima minayumbu siyo.”

Yesus ye Krais moglm kana25 Jerusalem yomba tau yegl dingwa,

“Yagl i sigoramnedi erikwa ikra moglumkana? 26 Kaima, yagl ikra magl moglkwaiwe. Ye yomba merkinde meglmaraka dungwa, ba yomba suwarata ka diikine endekrikwa. I pre yomba kandewagle pirkwa ye kaima Krais moglmekana? 27 Ana Krais unambuka enge yombasuwarata ye aglokramogl ungwa i ta pirkanerekraglkwa. Ba yagl i dumo aglokra moglunga i nono pirkan ounga.”

28Ana Yesus eremogl God holi yungumomina togl sunakra ka bekete ka kandeyegl dungwa, “Ene na pirkan ere te dumoaglokra winga i ene pirkan erimo? Na nanapirmere ta ukrika, ba Nina na diendungowinga yagle i kaima moglkwa. Ana yemoglkwa i ene ta pirkan erekrikwa. 29Banaye pirkan erika, sraglpre na yemina winga,te ye na diendungwa.”

30 Dungwa ipre yomba ye sikanesinamnedi erikwa, ba Yesus engemo magl

ukrukwa. Yeglpre, yomba ta Yesus nangiyeakekrikwa. 31 Ana yomba prapra meglkwai merkinde ye Yesus pre pirngi dindreana dingwa, “Ba Krais unambuka enge yekimagl mere ertre ana yagl i engrambo?”

Yesus sikane sinaglmedi kimbirnem tau di-endingwa

32Yomba prapra Yesus taragl orkwa ikrapre ka ninu kanekane dingwa i Parisi waglepirtre, ana ye yeingo pris kande wagle boglye kimbirnem diende, pi Yesus sikane siyodingwa.

33 Ana Yesus ditongwa, “Na ene boglenge sungunagle ta moramga, ana okuwona diendungo winga ye moglmara endeikine enaglka. 34 Ene na pre doknaglkwa,ba ene na ta doko kan ikraglkwa, te namoraglmara dumo i ene ta ukraglkwa.”

35 Ana Juda wagle ye yene di imboriyaendingwa, “Yagl i ende aglokra enan, ananono ye ta kankramune? Mo ye endpinono yombano okuna singo endpi Grikkamun meglmara suna igle kra pindre,ana kamambuno Grik yomba beke tenapredum kana? 36 Sragl mambuno pango yeka yegl dum, ‘Na pre ene doknaglkwa, bana ta doko kan ikraglkwa, ana aglokramoraglmara igle ene ta ukraglkwa?’ ”

Niglkor aimande kuglosi pangwa i preYesus dungwa

37 Ana kamambuno pirkwa enge kandekaima ikra mina mogl wingwa dundinam-buka enge Yesus andigl mogl ka pond din-dre ana yomba prapra ditongwa, “Yombata nigl goran kade kanwinge erimbi yeende na moglmara undre ana ninambuka.38 Kamambuno mina okuna muno yeglbeglko pangwa: ‘Yomba ta na pirngi di-nan, ana kor aimande meglkwa nigl i yenemunduwo ombo mina suna kuglosi endebina unambuka.’ ”‡ 39 Ye ka i Holi Spiritpre yegl dungwa. Yomba ta ye wedi pirngidinaglkwa, ana Holi Spirit inaglkwa. Anaenge igle Yesus kangiye kande ikrukwa ipreHoli Spirit ende atne ukrukwa.

* 7:21: Ka i Yesus yene Betsaida maugl nigl mina kimagl orkwa ikra pre dungwa mere pangwa. Jon 5:1-18 minakandre te Kisim Bek 31:14-15 ama kano. † 7:23: God lomo mina yegl dungwa: Yagl gak kuglambu ta mam kuglyenan ana ande enge 8 moran ana nangiye punduwo bogl endinaglkwa. Wok Pris 12:3 mina kano. Yesus makan minawanmoglkwa enge i kongun kanekane ta Sabat enge erekraglme dingwa ba nangino punduwo boraglkwa i Sabat engeta yongo ana ye Sabat lo i sende ana nangino beglkwa. ‡ 7:38: Epigl i mina Yesus ka dungwa i ka yeglmerekamambuno pepa tau mina ta paikrukwa. Ba Aisaia 44:3 ya Sindaun 18:4 mina kano.

Page 153: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 7:40 150 Jon 8:12Yomba yumbusi wu perepere eingwa

40 Yomba tau ka dungwa i pirtre, anadingwa, “Yagl i kaima propet ta moglkwa.”

41 Te tau ye Krais moglme dingwa.Ba tau ama krapeglkwa, “Galili kamun

igle Krais sraglmere unambe?” 42 Sraglpre,kamambuno pepa mina okuna muno yegldi beglkwa pangwa, “King Devit yungumoombuno mina suna i Krais plau dinam-buka, ye Betlehem kamun kugl yembi,ana Devit okuna taun moglmara igle.”43 Ana yomba eremogl Yesus pre no-mano perepere yongo, ana yumbusi epiglsuwo erikwa. 44 Ana yomba tau sikanesinamnedi pirkwa, ba yomba suwarataonguno waiyadi nangiye ta akekrikwa.

Juda yomba kande wagle pirngi dikrikwa45 Ana okuwo kimbirnem ende ikine

pi pris kande wagle ya te Parisi waglemeglmara eingo, ana ye krapeglkwa, “Enesragl orko ye auro isuna ya ukrime?”

46 Ana kimbirnem di ikine endingwa,“Yagle i sraglmere orkwa i yomba ta dinorokrikwa.”

47 Ana Parisi wagle ka yegl di ikine end-ingwa, “Ye ene ama bakagl tom kana?48 Ana nono mina ende okuna eingwayomba ya te Parisi wagle ta Yesus wedipirngi dimo? 49 Tamanga, yomba ye Moseslomopirpogl sikrikwa ikra keundeGodwauboraglme dungwa i mina meglkwa.”

50 Nikodimas, okuna ye endpi Yesusmoglmara ongwa. Ye ama Parisi wa-gle epitno i ta moglkwa, ana ye eremoglParisi wagle yegl ditongwa, 51 “Nono lonomina yomba yoko ta ka-tange teiyo dumo?Tamanga, nono komnaiye kana ye kamopirkan ertre, te ye sragl taragl orkwa i enewakai ere pir kanpogl sinaglkwa.”

52 Ba ye di ikine endingwa, “Ene ombuglGalili kamun nem motn kana? God kamopepa mina suna beglko pangwa i ene kerepirpogl sinaglkwa. Ana propet ta Galilikamunwu pene enambe dikrikura.” 53Yegldingo ana yomba prapra suwarandi endeikine yene yungunomugl eingwa.§

8Ambu ta yagl kunogl gundungo kanesi i-

wingwa

1 Ana yomba prapra ende yunguno-mugl eingwa. Ba Yesus yene ende ka-mun muglo, Olip we dimara igle ongwa.2 Kamun tangungo ana tangina kana, yeende ikine God holi yungumo mina toglsunakra ongwa. Ana yomba prapra endeye moglmara wumakai singo ana ye amedimogl kamambuno wakai beke tongwa.3 Ana lo beke teingwa yomba ya te Parisiwagle, ye eremogl ambu ta yagl kunoglgundungwa sikanesi iyu Yesus moglmaraendingo andigl moglkwa. 4 Ana ye yegldi Yesus teingwa, “Beke Notnga, ambu iye yagl kunogl gundungo yomba kanigwa.5 Ana ambu yeglmere Moses lomo minakombuglo si, sigoglo di norkwa. Ana enesragl we dinatne?” 6 Ye yegl dingwa i anaYesus ka ta di aglau eran pirtre ana ka dinangiye dangina mounedi pre dingwa.

Ba ye kan makandle ende ana ongomongo pagl makan mina muno boglmoglkwa. 7Ana ye prapra igle andigl moglkrapogl Yesus teingo, ana ye andigltredindre yegl ditongwa, “Ana ene minayomba suwarata tandaglme erekrambuka,ye kombuglo komnaiye ambu i nangiyemina suwondo.” 8 Yegl dindre, ye kordaglmangi dindre ana makan mina munoboglkwa.

9 Yomba prapra ka i pirkwa enge, anayomba dongagl wagle okuna kana endeeingo, ana yomba tau suwara suwarandiokuwo ende eingwa. Yesus yene moglkoana ambu ikra moglmara igle andigl moglpangwa. 10 Yesus andigltre dindre anaambumo ditongwa, “Ambu ya, yomba ikraaglo meglme? Yomba ene sinaglkwa tamoglkrim kana?”

11 Ambumo yegl dungwa, “Yaglkande,yomba suwarata moglkrikwa.”

Yesus yegl ditongwa, “I wakai iwe, naama ene ta si ka-tekraglka, ene ende pindreana tandaglme aglketa erekro.”

Yesus ye makandle ken ambuglangemoglkwa

12 Yesus eremogl Parisi wagle kordaglditongwa, “Na makandle ken ambuglangemoglka, yomba ta na eimara mokona-mugl unambuka, ye mim bongond ormara

§ 7:53: Epigl 7:53 endpi 8:11. Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, ka i Jon yene boglkrukwa. Ba okuwoyomba ta muno boglmedi pirkwa.

Page 154: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 8:13 151 Jon 8:37

suna konbauna wankrambuka. Ba ye kor-meglkwa ken ambuglange i inambuka.”

13Ana Parisi wagle yegl di Yesus teingwa,“Ene enene pre ka yegl dinga ba yomba kadinga i kaima dinedi ta pirkrikwa.”*

14Yesus yegl di ikine endungwa, “Taman,na nana pre ka dinga i kaima dinga. Sragl-pre na dumo aglokra wimara i pirtre anaende dumo aglokra enaglmara i pirkanerika. Ba ene na dumo aglokra wingamo ende dumo aglokra enaglka i ene tapirkan erekrikwa. 15 Ene yomba embriyemambuno erimere ipre ene yumbu singwa,ba na yomba embriye mambunono i tayeglmere yumbu sikrika. 16Ba na ta yumbusinaglkamere pama dagl, na kaima pamereyumbu singo, sraglpre, nana mundu tamanga, Nina na diendungo winga boglakiye mouglka. 17 Ana ene lono minamuno yegl beglko pangwa. Yomba suwoka boglokiur wu suwara enan, ana ye kadimbrika i kaima pangwa. 18 Ana na nanapre ka dinga ba Nina na diendungwa yagleombugl na pre dipene endungwa.”

19 Parisi wagle yegl di Yesus teingwa,“Nen aglokra moglme?”

Yesus yegl di ikine ende tongwa, “Ene nata pirkan erekrimbi, Nina ombugl ta pirkanerekraglkwa. Ba ene na pirkan erimbiana Nina ama pirkan eraglkwa.” 20 Yesuska prapra dungwa i God holi yungumomina yungugl kra, ofa teimara dumo iglemogltre ana ka beke tongwa. Ba yomba taye sikane sikrikwa sraglpre ye engemo tamagl erekrukwa.

Na dumo ta eimara i ene ta pikraglkwa21 Yesus aglke yegl di yomba tongwa,

“Na ende bangeta eimbo ene na predoknaglkwa, ba enene tandaglmeno minagoraglkwa, ene na enaglmara igle tapirkraglkwa.”

22 Ye ka yegl dungwa ipre Juda yombakande wagle yegl dingwa, “Yagl i eremoglye enaglmara i nono ta pikraglme dungwa.I yene wisi gora pre dum kana?”

23 Yesus yegl di ikine endungwa, “Eneatne igle yomba meglkwa, ba na kamun

mitna imbo atne winga. Ene mangina-gle igle yomba meglkwa, ba na mangi-nagle yomba ta moglkrika. 24 Yeglprena ene diteinga, ene tandaglmeno minagoraglkwa. Te na yomba ira moglka i enekaima ta pirngi dikrimbi, ene tandaglmenomina goraglkwa.Ӡ

25Ye krapogl dingwa, “Ene irane?”Ana Yesus yegl di ikine endungwa, “Na

ka i prapra okuna kana ene di tein-gra. 26 Ene ka-tange tenaglmara i, na kamerkinde dinaglka pangwa. Ba ye na di-endungo winga, ye kaima yene moglkwa.Ye ka dungo pirka mere i yomba koglkogloditeinga.”

27Ana Yesus eremogl Nem pre dungwa iyomba ta pirpogl sikrikwa. 28YeglpreYesusyegl ditongwa, “Ana ene Yomba Wam ake-pledi mitna endinaglkwa enge, ene pirkaneraglkwa. Na kaima moglmedi kanaglkwa,Nina ka yegl do dumere mere dinga. 29Nadiendungo winga ye na bogl mouglka, yena kondungo mundu ta moglkrika, sragl-pre na engenge ye prumere i keundeerika.” 30 Ana Yesus ka yegl dungwa iyomba merkinde pirtre ana ye pirngiditeingwa.

Yomba yoko meglkwa ya te kane paingwa31 Yesus eremogl Juda yomba ye wedi

pirngi dingwa wagle ditongwa, “Ene na kabeke teimere erimbi ana ene na disaipelnakaima moraglkwa.” 32 Ana ene ka kaimamambuno pirpogl simbi ana ka kaima i enekane poko endinan yoko moraglkwa.

33 Yomba ikra di ikine ende Yesusteingwa, “No Abraham gawama moungapre no yomba ta nigl kongunmo yoko eretekunga. Ene sraglmambuno pango pre nokane poko endinagle dine?”

34Yesus di ikine endungwa, “Na ka kaimaene di teinga, yomba ta tandaglme erikwa iana ye tandaglme kanemo paingwa. 35Ananigl kongun yoko orkwa yomba ye yaglkande yungumugl ta engenge moglkram-buka, ba yene wam yungugl aimandemorambuka. 36 Ana Yomba Wam ene kanepoko endinan, ene yoko kaima moraglkwa.37 Na pirkan erika ene Abraham gawama

* 8:13: Epigl i Lo 19:15 mina kano. † 8:24: Ka i Kisim Bek 3:14 mina God ka di Moses tendre ana yene kangiyeyegl daglkwa, “Na Nana yegl moglka.” Te Yesus kangiye kuno yegl dungwa ba yomba ye ka dungwa i pirpogl sikrikwa.Ka tau i ama kano Jon 8:28 ya 8:58 te 13:19.

Page 155: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 8:38 152 Jon 9:2meglkwa, ba na ka beke teinga i, ene no-mano mina suna yeikrukwa pre ene nasigoramnedi erikwa. 38 Na Nina ombunodumere mere dimoglka, ba ene neno eriyodumere mere erikwa.”‡

39Yomba ikra yegl di Yesus teingwa, “Noneno Abraham moglkwa.”

Ana Yesus yegl di ikine endungwa,“Ene Abraham nangiglma meglmbi kade,ana ye mambuno ormere yegl eraglkwa.40 Na Godna ka kaima dungo pirmeremere ene diteinga, ba ene na sigoramnedierikwa. Abraham taragl yegl mere okunata erekrukwa. 41 Ene taragl erikwa i eneneneno ta ormere mere erikwa.”

Ba ye di ikine endingwa, “No manoyagl guagua ta pindre no kugl yeikrukwa.Tamanga. God suwara no Neno moglkwa.No ye nangiglma kaima mounga.”

42 Yesus yegl di ye tongwa, “Ene Nenokaima God moran kade ana ene na wakaikanaglkwa. Sraglpre, na God mina undreana erme igle moglka. Na pirmere tawu erekrika, ba ye na diendungo wingwa.43Ana sragl mambuno pango na ka dinga iene pirpogl sikrime? Yeglpre na ka dinga iene pir inaglkwa mere manga. 44 Ene yaglkinde nangiglma, neno Satan, ene nenoprumere i ere-ere erikwa. Okuna imboye yomba sigoglkwa yagle, ye ka kaima taake moglkruko, te ka kaima nomano minasuna yeikrukwa. Ye kakimbi dungwa i yemambunomo kaima pangwa. Ye kakimbidungwa yagle, ana kakimbi dingwa yombaprapra ye neno. 45 Yeglpre na ka kaimaene diteinga, ba ene ta pirngi dikrikwa.46 Ene pirmbi na tandaglme ta erika pamo?Na ka kaima dinga panan ana sraglpre enena pirngi dikrime? 47 Yomba ta God minaungwa i ye God sragl ka dungwa i prukwa.Ba ene God nangiglma ta moglkrikwa preene ye kamo ta pirkraglkwa.”

Yesus ya Abraham48 Juda yomba di ikine ende Yesus

teingwa, “Ene Samaria yombamotnga, anaene mina spirit kinde suna moglme dumgaikra no aglau ere dumun kana?”

49 Ana Yesus yegl di ikine endungwa,“Namina spirit kinde ta sunamoglkrukwa,na Nina kangiye di mitna endinga ba ene

na kangina ake atne endingwa. 50 Nanana kangina akeple dinagledi ta dikrika bayomba ta na akeple dindre ana ye yumbusinambuka. 51 Na ka kaima di ene teinga,yomba ta na ka dimere pinande eran ye tagoglkrambuka.”

52 Ye di Yesus teingwa, “Ana erme nokaima pirkan ounga, spirit kinde ta eneminamoglkwa. Abraham goglko, te propetwagle geglkwa, ba ene yegl dinga. Yombata na ka dimere pinande erambuka ye tagoglkrambuka. 53 Ana ene mogl-mitnaende no neno Abraham engitno? Ye goglkote propetwagle geglkwa ana ene iramoledipitne?”

54Yesus yegl di ikine endungwa, “Ana na,nana kangina ta akeple dinagledi erimbona kangina ta paikrambuka. Yomba tana kangina akeple dungwa i na Nina. Yesuwara i ene Godno we dingwa. 55 Eneye kaima ta kankrikwa, ba na ye kaninga.Ana na ye ta kankriye dimbo, ene kakimbiyomba meglmere yegl eraglka. Ba na yepirkan erika pre ye kamo dumere pinandeerika. 56 Ene neno Abraham ye gun pondyongwa, sraglpre ye na engena i yenankanagledi pre gun yongwa. Ye enge i kan-dre ana munduwo argan orkwa.”

57 Juda wagle di Yesus teingwa, “Enebuglayungu 50 ta nekitnga, ana Abrahamsraglmere kan-ne?”

58 Yesus yegl di ikine endungwa, “Na kakaima di ene teinga, Abraham mam kuglyeikruko, na okuna mogl painga.”§ 59 Anadungwa ipre yomba kumbruko ye kombu-glo ake mina ende ana Yesus sinamnedierikwa, ba Yesus teke pai ana God holiyungumo togl suna igle kondo endemendaongwa.

9Yagl ta mam kuglmara ongumuglo mim

orkwa ana Yesus erewakai orkwa1 Yesus konbauna wan ende pindre ana

kango yagl ta mam kuglmara ongumuglomim orkwa igle moglkwa. 2 Ana disaipelwagle krapogl Yesus teingwa, “Beke Not-nga, ira tandaglme orkwa pre yagl i kuglyemara ongumuglo mim orme? Yagl i

‡ 8:38: Erme pirpogl singwa yomba tau ka i yegl yake tengwa, “Ene taragl prapra eraglkwa neno ka ditomere yegleriyo.” § 8:58: Ka i Jon 8:24 mina pangwa i kano.

Page 156: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 9:3 153 Jon 9:24

yene mo te nem mam tandaglmeno pre yekuglmara ongumuglo mim orme?”

3 Yesus di ikine endungwa, “Ye yene yate nem mam tandaglmeno pre tamanga.Ye ongumuglo orkwa i God yombuglomoyagl i mina kongun ere i-pene endi-nan kanaglkwa pre orkwa. 4 Erme am-buglangesi pamere, na diendungowinga yekongunmo nono eramga. Mim panambukaenge i yomba kongun ta erekraglkwa. 5Namakandle mogl painga enge, na makanmina ambuglange moglka.”

6Ye ka i di kondo ana eursi makan minaende akewikai orko wu gamba buglkwaongo ana indre yagl ikra ongumuglo minakoglkoglo akindre, 7 ana ditongwa, “Eneende Siloam Niglmong pindre guman drannigl koglo.” Siloam mambunomo yegl,‘Diendungwa.’ Yegl dungo ana yagl ikra pinigl pango ana ye ongumuglo pinedungokanpogl sindre ana ende ikine yungumuglongwa.

8 Ana yomba yagl i keipamara maglmeglkwa ya te yomba tau okuna yagli kanigwa yomba ikra yegl pirkwa,sraglmere orumda di krapeglkwa, “Yagl iokuna amedi mogl moni yana di-di orkwaikra kaima moglmo, mo?” 9 Yomba tauyagl i kaima moglme dingwa, te yombatau dingwa, “Ta manga, yagl ikra merekuno yene ta moglkwa.” Ba yaglmo yenedungwa, “Na yagl ikra moglka iwe.”

10 Ana yomba krapogl teingwa, “Eneongumutn srambre ere pinedungo kan-ne?”

11 Ye di ikine endungwa, “Yagl takangiye Yesus we dingwa, ye gamba tauere i buglkwa endindre ana ongumutnakoglkoglo ake nare ana pi SiloamNiglmongpaiyo dungo, ana na ende pi nigl paingo,ana ongumutna pinedungo kanpoglsinga.”

12 Yomba krapogl teingwa, “Yombamo iaglo moglme?” Yaglmo di ikine endungwa,“Na ye ta kankrika.”

Parisi wagle yagl ongumuglo wakai orkwaipre krapogl pirkwa

13 Ana okuna ongumuglo mim orkwayagle ikra yomba auro ipi Parisi waglemeglmara eingwa. 14 Yagl ongumuglomim orko ana Yesus gamba buglkwa in-dre erewakai orkwa i Sabat enge ta taragl

yegl orkwa. 15 Ye srambre ere ongumu-glo kanmedi Parisi wagle aglke krapogldipirkwa, “Ene srambre ere ongumutnpinedume?” Ana ye di ikine endungwa, “Yegamba buglkwa tau indre ongumutnaminakoglkoglo ake narko ana na gumana drananigl koglko ana erme keunde ongumutnapinedungo kaninga.”

16 Taragl yegl orkwa ipre Parisi wa-gle tau yegl dingwa, “Yagl i God minata ukrukwa. Sraglpre ye Sabat enge lopamere ta erekrukwa.” Ba yomba taudingwa, “Tandaglme yomba srambre ereyene kimagl giglendi yegl erambe?” Yegldindre yene yumbusi wu ombuno suwoeingwa. 17 Ana Parisi wagle aglke kordaglkrapogl yagle ikra teingwa, “Ene ongu-mutn mim orkwa ikra ye erewakai erenarume dinga. Ana ye pre ene sragl wedine?” Ye di ikine endungwa, “Ye propetta moglkwa.”

18 I kaima, yagl i okuna ongumuglo mimorkwa, ba erme ye ongumuglo pinedungokangwa. Ipre Juda yomba kande wagle yepre pirngi dina kiurikwa. Yegl ere anayaglmo nemyamamaglendi yundre, 19anakrapogl teingwa, “Ene wano ikra kaimamoglum kana? Ene ye kugl yembrika engeye ongumuglo mim orme dimbrika. Basraglmere ere ye erme ongumuglo pine-dungo kanume?”

20Ana ye nemmam suwo di ikine endim-brika, “Ye kaima no wano moglkwa. Nokugl yombuglka enge ye ongumuglo kaimamim orko no kambuglka. 21 Ba srambreere ye ongumuglo pinedungo kangwa, teyomba ira erewakai ere tongwa i no tapirpogl sikuglka. Ipre ene ye krapogl tembiana ye yagl moglkwa pre taragl ormerei yene di ene tenambuka.” 22 Ye nemmam suwo ka yegl dimbrika i Juda yombakande wagle pre kundutno gogltre dim-brika. Sraglpre, Juda yomba ka yegl taama di gidingwa, yomba ta Yesus pre Me-saia we dinambuka, ana ye makai yungu imina simenda endinamne dingo pangwa.23 Ka yegl dingo pangwa ipre ana nemmam suwo yegl dimbrika, “Ye yene yaglmoglumiwa, ipre ene ye krapogl piryo.”

24 Ye aglke kordagl yagle ongumuglomim orkwa ikra aglendi ikine ende ana

Page 157: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 9:25 154 Jon 10:8yegl di yaglmo teingwa, “Ene God ongumu-glo mina ka kaima dinatniwa! No pirkanounga, yagl ene ongumutn erewakai orkwai ye tandaglme yomba.”

25 Ana yaglmo di ikine endungwa, “Yetandaglme orkwa yomba mo erekrukwai na ta pirpogl sikrika. Taragl suwaratana pirkan erika i na okuna ongumutnamim orkwa ba erme ongumutna pine-dungo kaninga.”

26 Ana ye krapogl teingwa, “Ye sragl ereene to du? Ye sraglmere ere ene ongumutnmim orkwa i erewakai orme?”

27 Yaglmo di ikine endungwa, “Na enedite kondingra, ba ene pirpogl sikrikwa.Sraglpre ene aglke kordagl ka i piramnedipre dime? Mo, ene ombugl yaglmo i dis-aipelmo moramnedi pirm kana?”

28 Ye eremogl yagl i ka-tendre anadingwa, “Ene yagle i disaipelmomotnga, banoMoses disaipelmomounga. 29No pirkanounga God ka di Moses tongwa. Ba yagl iaglokra ungwa i no ta pirkanpogl sikunga.”

30 Ana yaglmo di ikine endungwa, “Eneka kaneta kaima dingwa! Ye aglokra ungwai ene pirkan pogl sikrikwa, ba na ongu-mutna mim orkwa ikra ye erewakai erenarkwa. 31 Nono punga tandaglme erikwayomba kanno i God ta pir tekrambuka, bayomba God dumere pinande ertre te Godprumere erikwa yomba i ana ye kannoGod prukwa. 32 Te okuna imbo kamunmakan plau dungwa enge yei ende wuerme ungwa, yomba ta mam kugl yongwaongumuglo mim orkwa erewakai erikwa ikamo boglo ta pirkunga. 33 Ba yagl i Godmina ta ukran, ye taragl yegl ta erekram-buka.”

34 Yegl dungo ye di ikine endingwa,“Ene tandaglme mina kugl yeingo anatandaglme ene mina pango ana yake wukande enga, ba ene erme no beke noragledipre dino?” Yegl dindre ye makai yungumina simenda endingwa.

Yomba pirngi dikrikwa ye Spirit minaongumutno mim orkwa

35 Yaglmo i simenda end-ime dingoYesus pirtre ana yagle i doko kan indre,ditongwa, “EneYombaWam i pirngi dino?”

36 Yaglmo di ikine endungwa, “Yaglka-nde, yaglmo i irane? Dinatn kade ana naye pirngi dinaglka.”

37Ana Yesus di ikine endungwa, “Kaima,ene ye kan kondinga, ana yaglmo i ermeene bogl ka di miurka iwe.”

38 Yaglmo ikra dungwa, “Yaglkande, napirngi diga.” Yegl dindre ana Yesusmoglmara gumamugl dembiye karaugl eretongwa.

39Ana Yesus dungwa, “Na yomba yumbusina pre endemakandlewinga, yegl erimboana yomba ongumutno kin yongwa pine-dinan kanimbi te ongumutno pinedungokanigwa ye ongumutno kin yenambuka.”

40 Ana Parisi wagle tau ye bogl meglkwaka dungwa i pirtre ye krapogl teingwa, “Noama ongumutno kin yongo pre din kana?”

41 Yesus di ikine endungwa, “Eneongumutno kin yenan, tandaglme dangepaikrambuka, ba erme ene ongumutnowakai pame dingwa, ipre ene tandaglmenoyoko pai moglkwa.

10Sipsip sugl yomba ya yene sipsipmo pre

diboglkwa1 “Na ka kaima ene di teinga, sipsip togl

sunakra meglmbi, ana yomba ta ye togldra yomara ende suna ukrambuka, ba yetogl bange oglosi ende suna unan, ana yekunogl gogl yomba taragl wau sina preungwa. 2 Ana yomba ta togl dra yomaraende suna ungwa i ye sugl yomba kaima,yene sipsipmo meglmara pre ungwa. 3Anatogl dra sugl moglkwa yomba togl draye pre yauro ende tenan ana sipsip yeka dungwa nungo embriye pirkwa. Anaye sipsipmo kangino dagltre, auro yendmenda ongwa. 4 Ye sipsip prapra auroyend menda ongwa enge, ana yene endekomuno kaima ongo, ye sipsipmo ombuglomara eingwa. Sraglpre, ye ka dungonungo embriye pirkwa. 5 Ba yomba korta enambara i moko mina ta pikraglkwa.Tamanga, ye tekemo enaglkwa. Sraglpre,yomba kor nungo embriye i ye ta pirpoglsikrikwa.” 6 Yesus ka i di simbogl dungwa,ba yomba ditongwa i sragl ka di tongwa yeta pirpogl sikrikwa.

Yesus sipsip sutno yomba wakai7 Yeglpre Yesus ka kordagl dungwa, “Na

ka kaima ene diteinga, na nana sipsip kon-bono dra moglka. 8 Ana yomba tau okuna

Page 158: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 10:9 155 Jon 10:35kana wingwa i ye kunogl gogl yomba yataragl wau sineingwa yomba, yeglpre sip-sip ye kanno pirkrikwa. 9 Na, nana konbodra moglka. Ana yomba ta na moglmaraunan ye wakai morambuka. Ana ye endeyungugl pindre te ende menda undre, anakaiya mokna doko i-ninambuka. 10 Anakunogl gogl yomba ungwa i kunogl nendre,te sigogltre, ana siderwagl baruwagl erapre ungwa. Ba na winga i kor-meglkwaindre, ana i aimande i-kau sinaglkwa.

11 “Na, nana sipsip sugl yomba wakaimoglka. Ana sugl yomba wakai, ye yenekor-moglkwa i sipsipmo pre kinde kondogorambuka. 12 Ana moni pre kongunorkwa yomba, ye sipsip sutno yombawakaita moglkrukwa, te ye yene sipsipmo tamoglkrikwa. Yeglpre ye kanan agl are unanana sipsip kindekondo teke endinambuka.Yegl eran kade agl are eremogl sipsip tausi ninan ana tau teke perepere enaglkwa.13Ana moni pre kongun orkwa yomba tekeendongwa. Sraglpre ye topo pre kongunere sipsip kakimbi kogl sugl moglkwa.

14 “Na, nana sipsip sutno yomba wakaimoglka, na sipsipna kaningo, ana ye napirkan erikwa. 15 Kuno yegl keunde,Nina na pirkan orko, na Nina pirkanerika. Yeglpre na kor-moglka i sipsip prekinde kondinga. 16 Na sipsipna tau amakuglka meglkwa, ye togl suwara igle tamoglkrikwa. Ipre na ye ombugl auro yu-naglka, yegl erimbo na nunguna embriyepirtre togl suwarameglmbi ana sugl yombanana suwara moraglka. 17 Ana Nina, nawakai kangwa i yegl pangwa. Na kor-moglka i kindekondo ana kordagl i-ikineendinaglka. 18Yomba ta na kor-moglka i taikorugl endekraglkwa, ba na nana pirmereere kor-moglka i kinde kondinaglka. Nagoraglka ya te kor-moraglka i na yombutnapra kuno orkwa. I Nina taragl yegl erodinare kondungwa.

19 Ana Juda yomba ka i pirtre aglkekordagl yumbusi wu epigl suwo eingwa.20 Ana yomba merkinde yegl dingwa, “Yemina spirit kinde sunamoglko, ye du kaimaorkwa. Sraglpre ye ka dungo ene kinanoyei pir meglme?”

21 Ba yomba tau yegl dingwa, “Ye yegldungwa i spirit kinde moglkwa mere ta

dikrukwa. Ana spirit kinde yomba ongu-mutno kin yongwa ta erewakai erambo?”

Juda yomba Yesus wedi pirngi dikrikwa22 Ana Jerusalem suna enge kande ta

plau dungo yomba makai singwa. I okunaGod holi yungumo kei kondo ana i Godyungumo we dingwa engemo yongwa.Enge i bi orkwa enge. 23 Ana Godholi yungumo mina Solomon yungumotekrika yei yomara yungugl kra Yesus kon-bauna ongwa. 24 Ana Juda yomba wu yemoglmara makaisi winambo dindre, yegldingwa, “Ene etngo no nomano wu suwopi paimoglkwa. Ipre ene kaima Krais motnkade ana no dinongugl ende noro.”

25 Ana Yesus di ikine endungwa, “Naene kade dite kondinga, ba ene na tapirngi dikrikwa. Na eremogl Nina kangiyemina kimagl erika i na pre dinongugl en-dungwa. 26 Ene na sipsipna ta moglki-urikwa, ipre ene na ta pirngi dikrikwa.27 Na sipsipna ka dinga i nunguna em-briye pirko, na ye pirkan eriko, ana yena mokonamugl wingwa. 28 Ana na koraimande moraglkwa pre teinga, ana ye tagoglkraglkwa te yomba ta na onguna minai ta simenda endekraglkwa. 29 Na Ninaeremogl yomba i prapra na narkwa. Yemogl-mitna ende taragl prapra engrukwateNina ongomina yombameglkwa i yombata wausi imenda endekrambuka. 30Nina yana yomba suwara yene mouglka.”

31 Ana aglke kordagl Juda wagle kom-buglo mauro indre ana Yesus kombuglosinamnedi erikwa. 32BaYesus di ikine endetongwa, “Na Nina kimagl wakai mere erodungo ana ere ene ombuno diteinga. Anayegl erimara igle taragl ta aglau orko preene kombuglo na sina erimo?”

33 Ana Juda yomba di ikine endingwa,“No ene taragl wakai kanekane etnga ipreene kombuglo sinamnedi ta ere dikungra,ba ene God dikinde yenga ipre ounga. Eneyomba yoko motnga, ba enene God moledinga.”

34 Yesus di ikine ende tongwa, “Enenelono mina God ka yegl muno beglkopangwa ikra na di teinga, ‘Ene god wa-gle meglkwa.’✡ 35 No pirkan ounga, Godkamo okuna muno beglko pangwa i ta

✡ 10:34: Buk Song 82:6

Page 159: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 10:36 156 Jon 11:21

dundikrambuka, kaima pangwa. Ipre Goderemogl yomba pre god meglme dinan anayomba i mina God kamo tenan di mendaendinaglkwa. 36 Ba na Nina pinde indrena di makandle endungwa. Ipre na GodWam kaima mole diga, ba ene sraglprena God dikinde yome dime? 37 Na Ninakongunmo i ta erekrimbo, ana ene napirngidi narekriyo. 38 Ba na ye kongunmoerimbo, ene na pirngidi narekrimbi anana kimagl erika ene i pirngi diiyo. Yeglere ana na Nina mina moglko te Ninana mina moglkwa i ene pirkan eraglkwa.”39Ye aglke kordagl Yesus sikane sinamnedierikwa. Ba Yesus meglmara igle yekindekondo endongwa.

40 Enge igle Yesus ende ikine koglo imboJodan kamun Jon Baptais okuna yombabaptais tomara ikra pindre ana igle engetau moglkwa. 41 Ana yomba merkindeende ye moglmara undre ana dingwa,“Kaima, Jon okuna kimagl ta erekrukwa,ba Jon yagl i pre kamo dungwa ikra kaimayene pangwa.” 42 Ana dumo igle yombamerkinde Yesus pirngi dingwa.

11Lasarus goglkwa

1 Yagl ta kangiye Lasarus we dingwa yekinde sungwa. Yaglmo i Betani kamunnem, dumo igle Maria ambauglo Martabogl yungunomugl yongwa. 2 AmbumoMaria i angigle Lasarus kinde sungopangwa, ambumo suwara i kungo demineorkwa toindi Yaglkande kagle minaendindre, ana bre yungo pagl ye kaglemina koko endungwa. 3 Ana Maria yaMarta ka-singiye yegl di Yesus moglmaraendimbrika, “Yaglkande, ene wakai kangayagle ikra kinde sungwa.”

4 Yesus ka i pirtre ana dungwa, “Kindesungwa i Lasarus ta goglkrambuka. Taman.I God kangiye kande inambuka pre orkwa,te sragl yegl mina GodWam kangiye kandeinambuka.” 5 Yesus eremogl Marta am-bauglo Maria bogl ya Lasarus akiye wakaikangwa. 6 Ba ye eremogl Lasarus kindesume dingo prukwa enge, ye moglmaraangai igle ande enge suwo ombugl moglpangwa.

7 Ana okuwo ye disaipelma wagle di-tongwa, “Nono ende ikine Judia kamunenamga.”

8Ba disaipelma wagle di ikine endingwa,“Beke Notnga, Juda yomba ene kombuglosinamnedi erikwa ikra enge olto ta endepikrukwa, ba ene erimara ikra aglke ko-rdagl ende ikine enatno?”

9 Yesus di ikine endungwa, “Ande engesuwara mina ande kuiya 12 paikrumo?Yagl ta ermine konbauna ende enan anayange sikrambuka, sraglpre ye makandleambuglange i kangwa. 10 Ba ye enduwerkonbauna ende enan ye yange sinambuka,sraglpre, ye ambuglangemo ta yeikrukwa.”

11 Yesus ka i dindre ana okuwo dis-aipelmo wagle ditongwa, “Nono yombayeinomga Lasarus ye ugl pangwa, ba napindre ana uglo yokimbo ye andrambuka.”

12 Ye disaipelma wagle di ikine end-ingwa, “Yaglkande, ye ugl panan, ana ar-gan eran andrambuka.” 13Lasarus goglkwaipre Yesus dungwa, ba disaipelma wagleugl kaima pangwa pre dumedi pirkwa.

14 Yeglpre Yesus dinongugl ende dis-aipelma wagle tongwa, “Lasarus goglkwa.15 Ana ye pamara na moglkrika ipre kindeta pirkrika, ba gun yeinga. Sraglpre enepirngino singigle dinaglkwa pre na taraglta eraglka. Ana nono ende ye pamaraomuno.”

16 Ana Tomas kangiye ta Didimas wedingwa ye di disaipel tau tongwa, “Nonoombugl ende pindre ana Lasarus bogl akiyegoramga.”

Yomba kor-meglkwa i Yesus yene tongwa,te geglkwa ere-ikor endungwa

17 Yesus disaipelma bogl endpi Betanikamun plau dindre, ye pirkan orkwaLasarus goglko kombuglo dra yombageglko pandiglmara yungugl endingopangwa i ande enge 4 dundungwa. 18 AnaBetani kamun yei ende Jerusalem ongwa ieglke ta manga, 3 kilomita keunde yongwa.19 Ana Juda yomba merkinde Marta yaMaria ye angro goglkwa ipre ana gaugl wuounga yungu meglkwa. 20 Marta eremoglYesus ume dingo pirtre, ye ende menda pikan inagledi pre ongwa, ba Maria yunguglmogl pangwa.

21 Ana Marta di Yesus tongwa, “Yaglka-nde, ene mangigl igle motna daglma, na

Page 160: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 11:22 157 Jon 11:48

angra Lasarus ta goglkruko. 22Ba na pirkanerika, ene taragl ta erme ombugl inagledipre God kra poratnga i ene tenambuka.”

23 Yesus di Marta tongwa, “Ene angitnandigl ukor enambuka.”

24 Ana Marta ka mongo di ikine en-dungwa, “Na pirkan erika, enge kandemina yomba geglkwa andraglkwa enge yeandigl aglke ukor enambuka.”

25 Yesus di Marta tongwa, “Yomba kor-meglkwa ya ta geglkwa andraglkwa i mam-buno nana moglka. Yomba ta na wedipirngi dinambuka ye gorambuka ba kondokor-morambuka. 26 Ana yomba ta kor-mogltre na wedi pirngi dinambuka ana yegoglkrambuka. Na ka dinga i ene pirngidino?”

27 Marta di ikine endungwa, “Owo,Yaglkande. Kaima na pirngi dinga. EneMesaia, God Wam. Ene ende makandleunatne dingura.”

Yesus Lasarus miriye gogl kai orkwa28 Ana Marta ka yegl dikondo, ye ende

ikine pindre ambauglo Maria aglendi binaendindre ana ninudi kina mina ende yeglditongwa, “Beke narikwa yagle ungwamagl ya mogltre ana ene we dungwa.”29Maria ka i pirtre ana onglandi andigltreende Yesus moglmara ongwa. 30Ana Yesusende yungu epigl suna pikrukwa, ba Martaka ditomara dumo igle kra mogl pangwa.31 Juda yomba ye Maria bogl akiye oungayungu meglkwa ikra ye kanigwa Mariaende menda ongo, ana ye kombuglo drayomba geglko pandiglmara igle kai era preomedi ye mokomugl eingwa.

32 Ana Maria ende pi Yesus moglmarakandre ana yange ye kagle mina sindredungwa, “Yaglkande, ene eglyamotna daglna angra ta goglkruko!”

33 Ana Yesus kangwa Maria kai orko, teJuda yomba akiye wingwa i ye ama kaierikwa. Yesus kinde pirtre ana kai eraglediorkwa. 34 Yesus krapogl tongwa, “Eneaglokra ye maugl sime?”

Ana ye diteingwa, “Yaglkande, kanatnawo.”

35Ana Yesus kai orkwa.36 Ana Juda yomba kandre dingwa,

“Kaniyo! Ye Lasarus wakai kaima kangwapamiwo!”

37Ba yomba tau dingwa, “Ye okuna kanayomba ongumutno mim orkwa erewakaiorkura? Ana ye akeple dinan yagle igoglkrambuka ba?”

Yesus eremogl Lasarus goglkwa aglendiikor endungwa

38 Yesus nomanemo yumbun pondkaima dongo, ana ye endpi Lasarus goglkopandiglmara dumo ongwa. I kombuglodra ta waugl yeimara igle pandigl anakombuglo ta dramugl sipegl dingwa. 39AnaYesus yegl dungwa, “Kombuglo i-eglkeendiyo!”

Ana yagl goglkwa ambauglo Marta yegldungwa, “Yaglkande, ermekumbunokindeorkwa. Sraglpre, ye pandiglkwa ande enge4 igle pangwa.”

40 Ana Yesus ditongwa, “Ene pirngidimin, God yombuglomo kanatnedi naditekrisino?”

41Yegl dungo ana yomba kombuglo eglapagl i-eglke endingwa. Ana Yesus kan-imbo heven ende yegl dungwa, “Nina, naene diwakai yeinga, sraglpre ene kamangeokuna erika pirpir etngra. 42Na pirka, eneengenge na kamangena pitnga ba na kadinga i yomba magl meglkwa ya pre dinga.Sraglpre, ene diendingo ye umedi pirngidinaglkwa.”

43 Yesus ka i di kondo ana agle binanbogl dungwa, “Lasarus, ene ende mendawo!” 44 Yagl goglkwa ikra ende mendaungwa ba ye ongo ya kagle mina gagl alapyombugl tendre, ana gumadra mina gaglalap ta were teingwa i yoko pai moglkwa.Ipre Yesus di yomba tongwa, “Gagl alapyombugl pandiglkwa i poko ende ana kanwinge erimbi endenano.”

Yomba kande wagle Yesus sigora pre kadikeglkwa

(Matyu 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2)45 Juda yomba merkinde Maria kana pre

wingwa ikra ye Yesus taragl orkwa i kandreana Yesus pirngi diteingwa. 46 Ba yombatau ende Parisi waglemeglmara pindre anaYesus taragl orkwa ikra diteingwa. 47 Anapris kandewagle ya Parisi wagle ye kaunsolbogl wu suwara pi ka-tange, ana dingwa,

“Nono sragl eramne? Yagl i kimagl mereorkwa. 48 Nono kanwinge ouno ye mam-buno yegl ere paimoran, yomba prapra

Page 161: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 11:49 158 Jon 12:13yagl i pirngidi tembi, ana Rom yombakande wagle undre God holi yungumoerekinde ere ana nono dumono makanoakiye inaglkwa.”

49 Ana ye mina yagl suwarata moglkwakangiye Kaiapas, ye buglayungu igle minapris kande moglkwa, ye yegl dungwa, “Enetaragl prapra ta pirpogl sikrikwa! 50 Enepirpogl sikrimo, yagl suwarata yombaprapra goraglkwa imere, ye suwara goram-buka i wakai pangwa, nono yombanoprapra ye gogl dinaglkwa.”

51 Ana Kaiapas ka dungwa i yeneprumere ta dikrukwa, buglayungu igleye pris kande Jerusalem dumo suna imogltre, ana ye ka propet dungwa i kaimayene ana Yesus eremogl Juda yomba pregorambuka. 52 Ana Juda yomba keundetamanga, ye gogltre God yombamo makankoglkoglo perepere meglkwa kombusiisuna endinan, ana ye wu yungu ombunosuwara enaglkwa. 53 Enge igle Judayomba mina ende okuna eingwa yombaYesus sigoramnedi pre mambuno ere kadikeglkwa.

54 Yegl erikwa ipre Yesus eremogl Judayomba meglmara pendigl ta wankrukwa.Ye dumo igle kondo ana ende pi dumomangigl ta makan waule yomara ongwa,dumo i kangiye Iprem. Ana igle yenedisaipelmo wagle bogl meglkwa.

55Ana Juda yomba Pasova engeno kandemagl orko, dumo kande igle yomba prapraende egli Jerusalem suna pindre ana yenetandaglmeno koko endimbi kade anaokuwo Pasova yenambuka pre eingwa.56 Ana ye God holi yungumo suna makaisindre, Yesus pre doko ye yene mina dipirpir erikwa, “Ene sragl wedi pirme? Engekande mina ye kaima ukrambu-kana?”57 Ana pris kande wagle ya Parisi wagleka giglendi di yomba teingwa. Yesusmoglpai ormara yomba ta kanimbi ana wudinongugl endimbi ye kane sinaglkwa.

12Maria eremogl Yesus kagle kungo ere

tongwa(Matyu 26:6-13; Mak 14:3-9; Luk 7:37-39)

1 Pasova ninaglkwa ande enge 6paimoglko, Yesus ende Betani kamunongwa. Igle Lasarus dumomoanaye goglko

Yesus aglendi ikor endungwa yagle ikra.2 Ye eremogl Yesus gunyei tendre, anapokndungo kaiya moknamo igle akekuneriko ana Marta suro tongwa. Yesusya yomba bogl meglmara igle Lasarussuna moglko akiye kaiya mokna neingwa.3Ana Maria kungo demine orkwa menduglmingi mundu kausi moglko, ana topopond boglkwa yundre toindi Yesus kaglemina ende, ana bre yungo pagl koko endetongwa. Anademinemowakai yungugl iglemundu kau sungwa.

4 Ba Yesus disaipelma mina suwaratakangiye Juda Iskariot, yagl i okuwo Yesustekoglo kunda ikine onguno mina endi-nambuka yagle yegl dungwa, 5 “Sraglprekungo demine orkwa mingi i nono topoK300 bogl indre, ana yomba kiuglgiundemeglkwa i tekune?” 6 Ye dungwa i yombakiuglgiunde tenapre kaima ta dikrukwa.Sraglpre, ye kumbu kunogl yagl, ye ere-mogl Yesus disaipelma wagle monino gaglkine i-wangwa, ana ye nongura nina predungwa.

7 Ba Yesus yegl dungwa, “Ambu i kan-winge eriyo! Na goraglka enge mauglna sinaglkwa pre, kanwinge erimbi kungodemine orkwa i ake morano. 8 Ana yombakiuglgiunde ene bogl engenge moraglkwa.Ba na ene bogl engenge ta moglkraglka.”

Yomba kande wagle Lasarus sigoramnedika dikeglkwa

9 Juda yomba merkinde pirkan erikwa,Yesus Betani kamun moglkwa. Yeglpreye moglmara igle eingwa, ye pi Yesus ke-unde kana pre ta pikrikwa, taman, Lasarusakiye kana pre eingwa. Lasarus okunagoglko Yesus simange ikor endungwa.10 Ikor endungwa ipre, pris kande wa-gle ye Lasarus ombugl sigoramnedi kamerkinde dikeglkwa. 11 Sraglpre Yesuseremogl Lasarus ikor endungwa ipre Judayomba merkinde yombano kande waglekindekondo ana Yesus wedi pirngi dingwa.

Yesus king mereyegl ende Jerusalem sunaongwa

(Matyu 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40)12 Tangina yomba merkinde kaima

Pasova mina wingwa ikra pirkwa, Yesusende Jerusalem ungwa. 13 Ipre yomba endipalm yaundongo bukondi ake indre ana ye

Page 162: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 12:14 159 Jon 12:35umara kanamnedi ende menda pindre anaye mangre, oodi, dingwa,“God dembiye siyo!”“God ere wakai ere yombai tenambuka, ye Yaglkandekangiye mina ungwa!”*“God ere wakai ere Israelyomba kingno tongwa!”14 Ana Yesus dongi nangigle kowo ta indreana amedi mogltre endongwa, i kamam-buno pepa mina dungwa pamere,15 “Saion dumo kande,yomba ene kundugl goglkriyo!Kaniyo, ene kingno yedongi nangigle kowo minabolamugl mogl ungwa.”✡

16Komnaiye kana yene disaipelmawaglesragl i prapra pirpogl sikrikwa. Ba okuwoYesus andigl ukor pi ende heven ongo, anataragl prapra ye pre pepa muno beglkopangwa ikra ya te ye mina taragl praprata okuna ereteingwa ikra disaipelma waglepirpogl singwa.

17 Ana Lasarus goglko kombuglo dramina pandiglmara igle yomba mere Yesusbogl akiye meglko, ye agle dungo andiglukor ongwa ikra pre ye kamo i aimandeyomba boglo kugl wai dingwa. 18 Yombamere pi Yesus umara konbo bange tengiglyeingwa sraglpre, ye kimagl orkwa i yepirkwa pre. 19 Ana Parisi wagle ye yeneka i dipirkwa, “Ene kaniyo, nono taragl taeramga kuno erekrukwa, sraglpre, yombadumokoglkoglo ikra prapra pi Yesus omaramokomugl pi kondingwa i we.”

Grik yomba tau Yesus kanamnedi pirkwa20 Pasova engemo yongo ana yomba

God dembiye karaugl ere tena pre endeJerusalem eingo, ana Grik yomba taueimara pukamugl eingwa. 21 Ana Grikyomba ikra wu Pilip moglmara wingwa, yeBetsaida kamun Galili suna igle nem. AnaGrik yomba dingwa, “Yagl kande, no Yesuskanamnedi punga.” 22 Ana Pilip pi Andruditongwa. Ana ye suwo-akiye pindre Yesusditembrika.

23 Yesus di ikine ende tongwa, “YombaWam kangiye kande inambuka engemoerme magl orkwa. 24 Na ka kaima ene

diteinga, wit mongo suwarata yangemakanmina si goglkran anamongo suwarai keunde yei panambuka. Ba mongo imakanmina goran ana yemongomerkindekorambuka. 25Yomba ta yene kor-moglkwaipre munduwo panan ana okuwo kor-moglkwa i wau borambuka. Yomba tamakandle kor-moglkwa i moko tenan anaye kor aimande morambuka i ye inambukapre yongwa. 26 Yomba ta na kongunaerambuka ye na enaglmara unambuka,yeglpre na moglmara igle na kongunayomba ye akiye morambuglka. Yomba tana konguna erambuka ye kangiye kandeNina tenambuka.

Yesus yene gorambuka pre ka dungwa27 “Erme na nomana yumbun dongwa

anana sraglwedinagle? Nina, ene akepledinaro, yumbun i na mina ukrano? Taman,yumbun ipre na winga, yeglpre yumbununambuka enge i pra na inaglka. 28 Nina,ene etn kangin kande wu pene enano.”

Ana okuwo heven imbo ka ta dungwa,“Na kangina ere i-kande ende kondiga, tekordagl ere i-kande endinaglka.” 29Yombamerkinde igle andigl meglkwa ka i pirtreana ye dingwa, “Kamun gurgagla dungwa.”Te yomba tau dingwa, “Angelo ka ta di yetongwa.”

30 Ba Yesus yegl di yomba tongwa, “Kadungwa i na pre tamanga ba yomba ene predungwa. 31 Erme God eremogl makandleyomba ka-tange tendre yumbu sinambukaenge yongwa, te makandle sugl moglkwayagl kande i ka-tange tendre ana simendaendinambuka. 32 Te makandle na ake i-mitna endinaglkwa enge, yomba prapraimakai simbo nana mina unaglkwa.”† 33Yeka dungwa i yene srambre ere giugoglgorambuka ipre dungwa.

34 Ana yomba merkinde di ikine end-ingwa, “No punga lo yegl dungwa pangwai Mesaia ye kor aimande morambuka, basraglpre ene ka yegl dine, ‘Yomba Wam yeake i-mitna imbo endinaglkwa?’ YombaWam i ye irane?”

35 Yesus di ikine endungwa, “Ken am-buglange i enge sungunagle keunde ene

* 12:13: Buk Song 118:25, 26 ✡ 12:15: Sekaraia 9:9 † 12:32: Yomba eremogl Yesus ake plendi endi-prakmina pandraglkwa. Ana mambuno i mina God akeple dinan ana ye kaniye kande indre ende heven pindre mitna imbokaima morambuka.

Page 163: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 12:36 160 Jon 13:5

mina depai enambuka. Etne ene kenno-lam depangwa ipre engenge ambuglangeigle mina wanmoglpai eriyo, te tamananana mim pond ere wu ene ake i-atne endedinambiwo, te yomba ta yemimmina sunawanmoglkwa i ye ende aglokra ongwa iyene ta kanpogl sikrikwa. 36 Ken am-buglange i ene mina yongwa pre i enepirngi diyo, yegl erimbi ana ene ken am-buglange yombama moraglkwa.” Yesus kayegl dikondo okuwo ye ende pindre, anayomba ye kan dinaglmedi teke pangwa.

Juda yomba Yesus pirngi dikrikwa37Yesus kimagl merkinde orko kanigwa,

ba yomba ye wedi pirngi dikrikwa. 38 Yeglerikwa i ana propet Aisaia ka dungwa ikrapai yungwa:“Yaglkande, no ka ditomgai ira pirngi dume? Te yombaira mina Yaglkande yombuglomo ombuno

ditome?”✡39 Mambuno ipre ye ana pirngi di-

naglkwa kuno erekrukwa, sraglpre, propetAisaia ka ta ama yegl dungwa,40 “God eremogl yeongumutno akemim ertrete ka pirkraglkwa pre nomanokonbo yonguglko, ipre yeongumutno kankraglkwa te yenomano pirpogl sikraglkwa.God yegl dungwa, ana yeerewakai ere norambedi prena mina ukraglkwa.”✡41Aisaia ka dungwa i sraglpre, ye Yesus am-buglangemo kangwa pre ana Yesus kamodungwa.

42 Kaima, Juda yomba kande wagle tauYesus pre pirngi dingwa. Ba ye pirnginoi dinongugl endekrikwa, sraglpre, Parisiwagle eremogl ye makaino yungo minasimenda ende di poraglmedi pre kunduglgeglkwa. 43 Te kangino yomba ake mitnaendinaglkwa i pirkwa kande orkwa, baGod ye kangino ake mitna endinambedipirkrikwa.

Yesus kamo i ka-tange yomba tenambuka44 Yesus ka kande di yegl dungwa,

“Yomba ta na wedi pre pirngi dinambukaye na keunde pirngi dikrukwa, ba na di-endungwa yagle i akiye pirngi dungwa.

45 Yomba ta na kanigwa i ombugl na di-endungwa yagle i akiye kanigwa! 46 Naken ambuglange yeglmere ende makandlewinga. Yeglpre yomba ta na pirngi dinam-buka, ye mim ormara suna ta moglkram-buka.

47 “Ba yomba ta na kanna pirtre ana nakanna i sika sikran, ana na ka-tange yetekraglka. Na makandle winga i yombayumbu sina pre ukrika, ba yomba ere-inapre winga. 48 Yomba ta na moko nartreana na kanna i pir ikran, ana yomba taye ka-tange tenambuka i pere moglkwa.Na ka dinga kamo i enge kande mina ka-tange tenambuka. 49 Ka i kaima sragl-pre, nana pirmere mere ka ta dikrika, baNina na diendungwa yagle ka do dumeremere dinga te ama dinongugl endinaglka.50Ana na pirka ye ka dumara i kor aimandemoraglkwa i dipene endungwa. Te na kaprapra dinga i Nina yegl do di narumeredinga.”

13Yesus disaipelma wagle katno nigl kogl

tongwa1Pasova ne-ne erikwa engemo i mangigl

orko. Yesus prukwa ye makandle kondoana ende ikine Nem moglmara enambukaengemo i magl orkwa. Ye yene yombamamakandle meglkwa i engenge wakaikangwa mambuno i ye mina aimandepaimoran ana ye gorambuka.

2 Yesus disaipelma wagle bogl pokn-dungo kaiya mokna ne meglko. Ana Satanokuna kana nomano kinde tongo Judasmina yongwa, ye Saimon Iskariot wam,ye Yesus ipi kunda ikine onguno minayenambuka. 3 Ana Yesus pirkan orkwai Nem yombuglomo giglendi mundu yetekondungwa. Ana ye prukwa yene Godmina ungwa ana aglke ende ikine Godmoglmara enambuka. 4 Ana ye kaiyamokna ne meglmara andigltre gaglmosuna olto tembe endungwa i gugl yei, anagagl taul ta indre kumagl mereyegl eredane mina dongwa. 5 Yegl ere ye niglkortau toindi dis mina ende, ana ye mambunobogl disaipelma wagle katno nigl kogltre,ana gagl taul kumagl dongwa ikra minakoko endungwa.

✡ 12:38: Aisaia 53:1 ✡ 12:40: Aisaia 6:10

Page 164: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 13:6 161 Jon 13:296 Ye ende Saimon Pita moglmara ungo

ana Pita yegl dungwa, “Yaglkande na katnaene nigl kogl naratno?”

7 Ana Yesus di ikine ende tongwa, “Nataragl erme erika i ene ta pirpogl sikitnga,ba okuwo ene pirpogl sinatnga.”

8 Ana Pita mane dungwa, “Ene na katnanigl koglkratnga.”

Ana Yesus yegl ditongwa, “Ba na enekatn nigl kogl tekrimbo ene na disaipelnata moglkratnga.”

9 Saimon Pita di ikine endungwa,“Yaglkande, ene na katna keunde nigl koglnarekratnga, ba na onguna ya te bitna amaakiye nigl kogl naratnga.”

10 Yesus di ikine endungwa, “Yomba taye nigl mundu pai kondungwa i deglmbikaima ta moglkrukwa, ipre ye nigl aglketapaikrambuka, ba ye kagle keunde nigl ko-rambuka. Ene prapra deglmbi ta yeikrikwaba yomba suwarata deglmbi yongwa.”11 Sraglpre, yomba ira mere Yesus ipiyaglkumba onguno mina yenambuka iYesus yene pirkan orkwa. Yeglpre yedungwa, “Ene prapra deglmbi ta yeikrikwa,ba yomba suwarata deglmbi yongwa.”

12 Ana Yesus yene disaipelma waglekatno nigl kogl kondindre, ye gaglmosuna olto i ende pandigl, ana ende ikinekaiya mokna neimara boglmo mina amedimogltre, ana ye krapogl tongwa, “Na taraglerme ereteinga i ene mambuno ta pirpoglsimo? 13 Ene eremogl na pre Beke Notngaya Yaglkandewe dingwa, ana ene yeglmerekuno kaima dingwa, sraglpre dimere yeglna moglka. 14 Ana na ene Yaglkandenoya te Beke Teinga yagle moglka, na ermeene katno keunde nigl kogl teinga. Eneombugl na erimere enene ya te yomba takatno nigl kogl teiyo. 15Ene yegl eraglmedina ombuno dinga. Ana na ene ereteingayeglmere ene ama kuno yegl eriyo. 16 Naka kaima ene diteinga, kongun yomba yokoye mogl-mitna ende suglmo yomba ta en-gre tekrukwa, te kakep yongwa yomba yemogl-mitna ende ana ka diendungwa ya-gle ta engre tekrukwa. 17 Ana erme enemambuno kaima i pirkan kondingwa, baene kongunmo i duwo ere erimbi ana Goderan ene gun pond yenaglkwa.

18“Na ka dinga i ene prapra pre tamanga,yomba na pinde inga wagle ye na kaninga.Ba kamambuno pepa mina okuna munobeglko pangwa ikramongomo panambuka:‘Ana yagl ta no bret akiye nombuglka yekagle i-mitna ende na engre siderwagl er-ambuka.’✡

19 “Na ka erme diteinga i mongomookuwo wu pene enambuka, ana taraglmoi wu pene enambuka enge ene na pirngidinaglkwa. Na yagl i moglkwa pamiwodinaglkwa.* 20 Na ka kaima ene diteinga,yomba ta na diendinga i yomba ta di-inambuka, ye, na di-ingwa, te na yomba di-ingwa i ye ama na diendungwa yagle i di-ingwa.”

Judas eremogl Yesus yaglkumba tenam-buka

(Matyu 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk 22:21-23)

21Yesus ka i di kondo, okuwo ye nomanoyumbun pond dongo ana nongugl dipeneendungwa, “Na kaima ene diteinga, enemina suwarata na i-pene ende kunda ikinetenambuka.”

22 Disaipelma wagle toro kan imbaraende, ana ira pre Yesus dungwa i ye pir-pogl sikrikwa. 23 Disaipel suwarata, Yesuswakai kangwa ikra Yesus moglmara maglwora amedi moglkwa. 24 Saimon Pita bregimande disaipelmo i tendre ana dungwa,“Ira pre dum manda, ene ye krapogl pro.”

25 Ana disaipel i goindi Yesus moglmaramagl kaima ende ana krapoglkwa, “Yaglka-nde, ira pre dine?”

26 Yesus ka mongo dipoglkwa, “Na bretnigl dis mina simbai tenaglka yagle, isuwara.” Yegl dindre ana bret ta indredis mina nigl simbai ana Judas tongwa, yeSaimon Iskariot wam. 27 Judas bret akeyungwa enge, Satan ende Judas mina sunaongwa.

Ana Yesus ditongwa, “Ene taragl ta era-gledi pitnga i onglandi ero.” 28 Ana Yesuska i sraglpre di Judas tongwa, i disaipelmawagle tau kaiya mokna ne meglkwa isuwarata pirpogl sikrikwa. 29 Judas monigagl sugl moglkwa pre disaipel tau yeglpirkwa, ye pindre Pasova enge kande pretaragl tau topo erambuka pre ditomo mo,kiuglgiunde yomba taragl tau tenambuka

✡ 13:18: Buk Song 41:9 * 13:19: Ka i Jon 8:24 mina pangwa i kano.

Page 165: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 13:30 162 Jon 14:14pre ditomedi pirkwa. 30 Judas bret indreana onglandi ende menda ongwa. Anadumo mim ere kondungwa.

Yesus lo kor disaipelma wagle ditongwa31 Judas ende menda ongo ana Yesus

yegl dungwa, “Etne Yomba Wam kangiyekande yungwa. Ana Yomba Wam minaGod ama kangiye kande yungwa. 32 Ba Godkangiye kande YombaWammina inan, Godye yene Yomba Wam kangiye kande i-peneendindre. Ana God onglandi ye kangiyekande ye tenambuka.

33 “Nangrima wagle, enge sungunagleta ene bogl moraglka. Ana okuwo enena pre doknaglkwa, te Juda yomba prapraditeimere ikra ene erme diteinga. Naenaglmara dumo i ene ta ukraglkwa.

34 “Na erme lo kor ta ene teinga. Yombaprapra i ene kanwakai yeiyo. Na enewakai kaninga yeglmere ene ama yombaprapra kanwakai yenaglkwa. 35 Ba eneyomba prapra wakai kanimbi, ana yombaprapra kanaglkwa, ene Yesus disaipelmomeglmedi piraglkwa.”

Pita okuwo di uglmange erambere ipreYesus dipene endungwa

(Matyu 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34)

36 Ana Saimon Pita krapogl Yesustongwa, “Yaglkande, ene ende aglokraenatne?”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Na dumoaglokra enaglmara i ene erme ta ukratnga,ba okuwo, na enaglmara i ene unatnga.”

37 Pita krapogl tongwa, “Yaglkande,sraglpre ene enatnara na erme sikasi ukra-gle? Na ene pre goragledi akekun erika.”

38Ana Yesus di ikine endungwa, “Na preene kaima goragledi pitno? Na kaima enediteinga, konduwagle kumugl wi sikran,ana enge suwota na ye kankrika we dinat-nga.

14Yesus disaipelma wagle munduno argan ka

ditongwa1 “Ene kinde pirtre nomano yumbun

dekrano, ene God wedi pirngi dindre, anana akiye pirngi diyo. 2 Na Nina yungumomina igle kula merkinde yongwa, ana yeglta yeikruma, na ene ta ditekriko. Ba na

ende igle pindre ana enemoglpai eraglkwadumono i akekun eraglka. 3 Ana na pin-dre angaino dumo ake kuno ertre, naende ikine undre ene auro i-yeimbo, anana moraglmara igle nono akiye moramga.4Na dumo aglo enaglka konbaunamo i enepirkan erikwa.”

Yesus mina konbauna yei ende pi nemmoglmara ongwa

5 Tomas di Yesus tongwa, “Yaglkande,ene ende aglokra enga i no pirpogl sikunga.Ana konbauna yei ende dumo igle ongwa isrambre ere no pirkan eramne?”

6 Yesus ka mongo di ikine ende tongwa,“Na nana konbauna mogl, ana ka kaimamogl, ana kor-meglkwa i na, nana moglka.Ana Nina moglmara enaglkwa i konbaunata ta yeikrukwa. Ba na mina suwarayongwa. 7 Ana ene kaima yene na pirkanerimbi, anaNina amapirkan eraglkwa. Anaerme mambuno bogl ende imbor omga iene ye pirtre ana kandre erikwa.”

8 Ana Pilip ditongwa, “Yaglkande, eneNen ombunodi notn ana no mundunopangwa i kuno erambuka.”

9 Ana Yesus ka mongo ditongwa, “Naene bogl enge olto nono akiyemogl umgra,Pilip, i ene pirpogl sikitno? Ana yomba nakanigwa i Nina ombugl kanigwa. Ba enesraglpre Nen ombunodi noro dine? 10 Anana Nina mina moglko te Nina na minamoglkwa. I ene pirngi dikrimo? Ana naka ene diteinga i nana pirmara ta ditekrika.Sraglpre, Nina na mina moglkwa i yenekongunmo orkwa. 11Na Nina mina moglkote Nina na mina moglme dinga i ene pirngidiyo, ka dimara i ene pirngi dikrimbi, anana kimagl erimara i ene pirngi dinaglkwa.12Na ka kaima diteinga, yomba ta na wedipirngi dinan, ana na taragl prapra erika iye ama erambuka. Ba i kaima, na kongunerimere yegl ye kongun pond kaima erekawa tenambuka. Sraglpre, na ende Ninamoglmara eingwa. 13 Ana ene na kanginamina taragl ta pre krapotn, i pra eraglka.Yegl erambara i Nem kangiye kande Wammina inambuka. 14 Ana na kangina minaene taragl ta pre krapogl dimbi ana i na praeraglka.

Yesus eremogl Holi Spirit ka dipandigldungwa

Page 166: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 14:15 163 Jon 15:815 “Ene na wakai kanimbi kade, ana na

ka kindine dimere i ene duglo boraglkwa.16 Ana na Nina krapogl teimbo, ye eneakeple dinan yomburo panambuka preta tenan ana ye ene bogl aimande yenemorambuka. 17 I ka kaima dungwa Spirit,makandle yomba ta ikraglkwa. Sragl-pre, ye ta kankre te pirpogl sikrikwa.Ba ene ye pirpogl singwa. Ipre ye enebogl moglkwa, te ene mina suna moram-buka. 18 Na endinaglka enge ene kindekondimbo mundu gak-mua mereyegl tamoglkraglkwa. Ba okuwo na ende ikineene meglmara unaglka. 19 Enge sun-gunagle ta makandle yomba na aglketakankraglkwa. Ba ene na kanaglkwa. Sragl-pre, na kor-moglka ipre ene ama kor-moraglkwa. 20 Ana enge igle ene pirkaneraglkwa, na Nina mina suna moglko, teene na mina suna meglko, ana na enemina suna moglka. 21 Ana yomba ta naka kindine dinga i pir indre ana dugloborambuka i ye na wakai kaima kangwa.Yomba ta na wakai kanan ana Nina amayombamo i wakai kanambuka, ana na amaye wakai kandre ana na nana ye mina wupene eimbo ye na kanambuka.”

22 Ana Judas Iskariot tamanga, ba Ju-das dimo ta dungwa, “Yaglkande, ene nokeunde ombuno dimin, ene kanamniwa,ana makan yomba koglkoglo i sraglpre enekankraglme?”

23Ana Yesus di ikine endungwa, “Yombata na wakai kanan ana ye na ka beketeimere i ere duglo borambuka. Ana naNina ye wakai kanambuka, ana na Ninabogl yombamo i moglmara umbuglo, anaye bogl akiye aimande moramga. 24Yombata na wakai kankran, ye na ka beke teingai ta duglo boglkrambuka. Ana na ka enediteinga, pirkwa i nana kanna tamanga, baka i Nina na diendungo winga yagle kamo.

25 “Na ene bogl akiye mogl painga engeana ka i prapra ene diteinga. 26 Ba HoliSpirit ene akeple dinambuka, Nina eremoglna kangina mina diendinambuka. Ye enetaragl prapra beke tenambuka, te na kaokuna diteinga ikra ene prapra ditenam-buka. 27 Na dena munduna bipokndi i enemina yendre, te na kordagl bipokndi i eneteinga. Na makandle yomba teimere yegl

ene tekrika. Yeglpre ene nomano yumbundekran te kundugl goglkriyo.

28 “Ene na ka dinga i pirkwa, ‘Na endebangeta pindre ana na aglke ende ikine enemeglmara unaglka.’ Ba ene na wakai kan-imbi, ana na ende Nina moglmara enaglkai ene gun yenaglkwa. Sraglpre, Nina mogl-mitna ende na narkwa. 29Ana taragl i plaudikriko kade na ka erme i ene diteinga, anataragl i plau dinambuka enge ene pirngikaima dinaglkwa. 30 Na ene bogl ka denbiwakane ta dikraglka. Sraglpre, makandlesugl moglka king i erme ungwa. Ba yeyombuglomo ta panan kade na engre atneendekrambuka. 31 Ba makandle yombapirkan eraglkwa na Nina kanwakai yeinga.Ipre Nina taragl yegl ero dinarumere i ke-unde na erika.“Ende wiyo. Nono dumo igle kondo endi-

namuna.”15

Yesus yene wain endiye, nono yongagle1 “Na wain endiye kaima moglko, ana

Nina ereyaglkwa yagle. 2Namina yongagleta paimogltre mongo koglkrukwa i prapraNina boro endungwa. Ana yongagle namina pai mogl mongo keglkwa i prapraye beke ake orkwa, ipre mongo merkindekoraglkwa. 3 Na ka di teimara i ene ere-wakai ere kondungwa. 4 Ene na mina moglpaiyo, ana na ene mina mogl panaglka.Yongagle yene ta mongo koglkrambuka, yewain endiye mina pai mogltre mongo ko-rambuka. Ene na mina moglkrimbi mongota koglkraglkwa.

5 “Na wain endiye moglka, ana eneprapra yongagle, yomba ta na mina moglpanan, ana na ye mina suna moglmbo,ye mongo merkinde korambuka, ana nakondimbi ene taragl ta erekraglkwa. 6 Anayomba ta na mina mogl paikrukwa, yewain yongagle gigle goglko ana borokinde kondingwa yeglmere. Yongagleyeglmere gande makaisi piyasi dongamina endingo dongwa. 7 Ene na minameglmbi, ana na kanna ene mina yeipanan, ana taragl kanekane ta mundunopanan kra poraglkwa, i pra inaglkwa. 8 Enemongo merkinde koraglmara i mina naNina kangiye kande wu pene enambuka,

Page 167: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 15:9 164 Jon 16:5mambuno yegl mina enene na disaipelnamounedi ombuno dingwa.

9 “Nina na wakai kanumere yeglmere,na ama ene wakai kaninga. Na kanwakaiyeinga i mina ene aimande moraglkwa.10 Ana na ka kindine dinga i ene dimerepinande erimbi, na kanwakai yeimara sunaigle ene moraglkwa. Ana kuno yegl Ninaka kindine dungwa i na pinande ertre, anaye kanwakai yomara suna igle na moglka.11 Na ka i ene diteinga, yeglpre na gunyeinga i ene mina suna yenambuka, anaene yegl erimara ipre, gun pond kaimayenaglkwa. 12 Na lona i yegl pangwa,ene suwara suwarandi angro ta kan wakaiyenaglkwa. Na ene wakai kanimere kunoyegl. 13 Ana yomba ta ye yombama taupre kan wakai kaima yeinan, ana ye prayombama ipre kor-moglkwa i kondo gogltenambuka. I ye pamere orkwa. 14 Bana kongun eriyo diteinga i erimbi, anaene na angrima kaima moraglkwa. 15 Naene pre nigl-kongun yomba we ta dikrika,sraglpre nigl-kongun yomba ye kongunsugl moglkwa yagle kongun eremoglkwai ye kankrikwa. Ba na ene pre yeineingawe dinga, sraglpre, na Nina ka kanekanedungwa pirka i ene dite kondingo. 16 Anaene na pinde ikrikwa, na ene pinde in-dre ana kere i-pere endinga i ene pindreana mongo merkinde koraglkwa, i mongokaneta aimande kogl panambuka. Anaene yegl ere na kangina mina ene taraglta inamunedi Nina krapogl tembi, ye enetenambuka. 17 Ana na lona i yegl pangwa,enene mina angro kanwakai yeiyo.

Yomba eremogl disaipel wagle dikindeyenaglkwa

18 “Makandle yomba ye ene dikindeyembi, ene piraglkwa ye komnaiyena kankinde yembi 19 ene makandleyomba meglmbi, ana makandle yombayene yombano mereyegl ene kanwakaiyenaglkwa. Ba na makandle igle enepinde i-kondinga pre enemakandle yombamoglkrikwa. Yeglpre makandle yombakankinde yei ene teingwa. 20Na ka diteingaikra ene piryo: ‘Kongun yoko orkwayomba ta mogl-mitna ende suglmo yombaengre tekrukwa.’✡ Ye na eresi tembi, ye

ombugl ene eresi tenaglkwa, ye na kannapinande erimbi ye ombugl ene kannopinande eraglkwa. 21Ye taragl yegl pra ereene tenaglkwa, sraglpre ene na yombanameglkwa, yeglpre na diendungo wingwayagle i ye ta pirkan erekrikwa. 22 Naokuna kana ta ukre ana ka i ta ditekriyaye tandaglmeno ta paikruko. Ba ermeye tandaglmeno uglmange erekraglkwa.23 Yomba ta na kanwakai yei narekrukwai ye ama Nina kanwakai yeitekrukwa.24 Ba yomba ta okuna kana wu kongungiglendi erekrimere yegl na ye minapukamugl mogl ana kongun giglendi i taerekriya, ana ye tandaglmeno pre angaigoglkraglkwa. Ba erme ye kimagl na erikai prapra kandre ana kunda ikine ere nanare ama Nina kunda ikine ere teingwa.25 Ba ye yegl erikwa i lono mina munobeglko pangwa i paiyungwa. Ka i yegl, ‘Yemambuno paikrumara kunda ikine yokoere narikwa.’✡

26 “Spirit ene akepledi tenambuka, yeNina bogl moglkwa ana na ye diendimboene mina unambuka. Ye ka kaima dungwaSpirit, ana Nina bogl moglkwa. Ye undreana na embriyena ya konguna i dipeneendinambuka. 27 Ana ene ama na pre kadipene endinaglkwa. Sraglpre, na kongunmambuno ere erika enge ene na bogl moglwu erme wingwa.

161 “Ene pirngi dingwa gugl sikrambuka

pre, na ka i di ene teinga. 2 Ye makaiyungu mina ene simenda ende, te okuwoenge ta unan yomba ene sigogltre, anaye God kongunmo wakai ere tomunedi pi-raglkwa. 3 Ye na Nina pre pirpogl sikre tena ama pirpogl sikrikwa, ipre ye mambunoyegl eraglkwa. 4 Ba na ka i okuna enediteinga, ipre ye taragl yeglmere eraglkwaengemo i ta plau dinan ana na ka diteingai ene poglodi piraglkwa. Na okuna enebogl moglka pre taragl yeglmere ene taditekrikra.

Holi Spirit kongunmo erambere pre Yesusdungwa

5 “Na erme diendungo winga yaglemoglmara endinaglka, i ene suwarata na

✡ 15:20: Jon 13:16 ✡ 15:25: Buk Song 35:19; 69:4

Page 168: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 16:6 165 Jon 16:28krapogl nare, ‘Ende aglo enatne?’ tadikrikwa. 6 Na ka i erme diteinga preene nomano yumbun pond dongwa. 7 Bana ka kaima ene diteinga, ene wu wakaienaglkwa pre na endinaglka. Na endepikrimbo ana ene akeple dinambuka i taukrambuka. Ba na ende imbo ana ye di enemina endinaglka. 8Ana ye unambuka enge,makandle yomba tandaglmeno erikwa om-buno dindre te mambuno du-wakai om-buno dindre ana God ka-tange tenambukamambuno i i-pene endinambuka. 9 Yeaglau ere ana tandaglme erikwa, sraglpreye na wedi pirngi dikrikwa. 10 Mambunodu-wakai i yegl, na ende Nina moglmaraeimbo ana ene enge olto na kankraglkwa.*11 Ana ye ka-tange tenambuka mambuno iyegl, makandle igle sugl moglkwa yombakomnaiye kana God ka-tange tongo yeyange sungwa.†

12 “Na ka merkinde pangwa ene dite-naglka, ba erme ka merkinde i ene dimbopir-inaglkwa kuno erekrukwa. 13 Ba kakaima dungwa Spirit i undre ene nomanowakai tendre ana ye ene auro ipi ka kaimamina suna enambuka. Ye yene prumereka ta dikrambuka, ye God kamo prukwai keunde dindre, ana taragl okuwo plaudinambuka i pre di ene tenambuka. 14 Nakangina kande ya yombura wu pene enam-buka pre, na ka dinga i ye indre ana eneditenambuka. 15 Taragl prapra Nina minayongwa i na taratna yongwa. Ipre na yegldinga, na ka di Spirit teimbo ye indre anaene ditenambuka.

Disaipel wagle kinde pirtre ana okuwowakai pirkwa

16 “Enge sungunagle ta ene nakankraglkwa, ana okuwo enge sungunagleta ene aglke na kanaglkwa.”

17 Ye disaipelma tau ye yene krapoglimboriya endingwa, “Ye ka dungwa i mam-buno sraglmere pame? Ye yegl di norkwa,‘Enge sungunagle ta ene na kankraglkwa,ana okuwo enge sungunagle ta na aglkekanaglkwa. Te ye ombugl yegl dungwa, naende Nina moglmara enaglka?’ ” 18Ye ama

krapeglkwa, “ ‘Enge sungunagle’ i mam-buno sraglpre dume? Ye sraglpre kadungwa i nono ta pirpogl sikunga.”

19 Yesus pirkan orkwa disaipelma waglekrapogl tenamnedi pirko, ana ye ditongwa,“Na yegl dinga, ‘Enge sungunagle ta ene nakankraglkwa, ana okuwo enge sungunagleta na kanaglkwa.’ Ka ipre enene minakrapogl di imboriya endim kana? 20 Naka kaima ene diteinga, ene kai pond erete munduno kinde piraglkwa, ba makan-dle yomba gun yenaglkwa, te ene kindepiraglkwa, ba ene kinde piraglkwa yaketenan ana gun pond yenaglkwa. 21 Anaambu ta gak kugl yenambuka engemomagl ungo ana ye kinde prukwa, sragl-pre giu gorambuka engemo yongwa, baye gak kugl yendre ana nangiye giugl tapirkrukwa. Ye gun yongwa, sraglpre, gakkembramakandle wu pene ongwa. 22Kunoyeglmere ene mina panambuka, erme enekinde pirkwa, ba na aglkekor ene kan-imbo, ana ene gun pond kaima yenaglkwa.Ana ene gun yenaglkwa i yomba ta iko-rugl endekraglkwa. 23 Ana engemo igleene taragl ta pre na kra ta poglkraglkwa.Na ka kaima ene di teinga: Ene taraglta inamunedi pre na kangina mina Ninakrapogl tembi, ana ye ene tenambuka.24 Okuna yei ende wu etne ungwa i enetaragl ta inamunedi na kangina mina kra-poglkrikura, ene krapeglmbi ana indre enegun yenaglkwa, i ene mina kausi panam-buka.

Makan mina Yesus kunda yombuglo orkwa25 “Okuna na ka pandum keunde dite

wingra, ba enge ta yenan na ka pandumta dikraglka. Ba okuwo na Nina preka nongugl mongo bogl ene ditenaglka.26Enge i plau dinan ene na kangina dagltreanaNina kraporaglkwa. Ene dinaglmere naNina krapogl tenagle ta dikrika. 27 Taman,Nina yene ene pre munduwo pangwa,sraglpre ene na pre munduno pango, te naGod mina umedi pirngi dingwa. 28Na Ninaminamogltre ana endemakanminawinga,

* 16:10: Makandle yomba eremogl Yesus kot erete anamambuno kinde orkwa pre gorambe dingwa. Ba God eremoglYesus ikor ende auro yend ongo ana God bogl moglkwa. Godmambuno yegl ormara i ombunodimakan yomba tongwai Yesus aglau ta erekrukwa. † 16:11: Makandle yomba kanigwa Yesus goglko ana ye eremogl Yesus kot eranmanambedi pirkwa. Ba God ongumuglo wagle Yesus kot ere kuno orkwa. Yesus goglmara i God kot ere Satan tendreana yombuglomo sidundungwa.

Page 169: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 16:29 166 Jon 17:19ana ermenamakanmina kondo, ende ikineNina moglmara enaglka.”

29 Ana disaipelma wagle di Yesusteingwa, “Erme ene ka pandum ta dikitnga,ka nongugl mongo bogl dinga. 30 Erme nokamga, ene taragl prapra pirpogl singa,ana yomba suwarata krapogl ene tekrikwa.Ye poglodi pirkwa i ene kan-kondinga,yegl etnara i no pirngi dumga, ene Godmoglmara mogltre unga.”

31 Yesus yegl di ikine endungwa, “Eneerme pirngi dimo? 32Ba enge ta unambukaikra wu kondungwa. Engemo igle ene tekewu perepere pindre ana ende enene yun-gunomugl enaglkwa. Na kondimbi mundumoraglka, ba nana mundu ta moglkraglka,Nina na bogl akiye mouglka.

33 “Na taragl i prapra ene dite kondinga.Yeglpre na bogl akiye meglmbi enenomano pokndi yenambuka. Makandleyomba ene yumbun tenaglkwa, ba eneandigl giglendi molo, na makan yombayombutno i engre atne ende kondinga.”

17Yesus ye yene pre kamange orkwa

1 Yesus ka i dite kondindre, mokomuglye kan mitna ende ana kamange orkwa:“Nina, enge ikra magl orkwa. Etne Wankangiye kande i-pene ende temin, anaWan ama ene kangin kande i-pene endetenambuka. 2 Ene yombutn ye tenga pre,makan yomba koglkoglo meglkwa i yesutno morambuka, yegl ertre ana yombaene di ye mina endinga i keunde, ye koraimande moraglkwa i tenambuka. 3 Anakor aimande moraglkwa i mambuno yeglpangwa. Yomba pirpogl sinaglkwa, i Godkaima ene suwara motnga, te ye amaYesus Krais kanpogl sinaglkwa, ye ene di-endinga ungwa. 4 Ene yombutn na om-buno dingo makan yomba kan-kondingwa,te na kongun ero dinatnere ikra pra erekondinga. 5Nina, okuna dumo makan plaudikrukwa enge na ene bogl akiye mouglka,ana na kangina kande pangwa. Anakangina kande ikra erme aglke nare ikineendimin ana na ene bogl akiye moram-buglka.

Yesus ye disaipelma pre kamange orkwa

6 “Makandle yomba tau na natnga ikrayombamo ene kangin dipene ende ombun-odi teinga. Ye ene yombanma meglko anaye na narekondinga, ana ka i ye pirngidindre pinande erikwa. 7Ana taragl praprana natnga ikra ye pirkan erikwa i ene minaungwa. 8 Sraglpre, ene ka dinatnga i yediteingo ana ye pir i-kondingwa. Na enemina winga i ye pirkwa, ka i ka kaimapangwa, ana na diendingowinga i ye pirngidingwa. 9 Na ye pre kamange ere teinga.Makandle yomba prapra pre na kamangeeretekrika, ba yomba ene natnga i keundepre kamange ereteinga, sraglpre ye eneyombanma meglkwa. 10 Na yombanma iprapra ene yombanma, te ene yombanmai prapra na yombanma, ana na ambuglan-gena kande i ye mina wu pene ongwa.11 Na erme ende ene motnara unaglka, namakandle igle wakane ta wanmoglkraglka,ba ye makandle moraglkwa. Nina, enetandaglme paikrukwa kangin yombuglopangwa i mina ye sugl wakai mogl tenat-nga, ene kangin i na mina pangwa, ipreene ya na suwaramouglere yegl ye ama wusuwara pi moraglkwa. 12 Ana na ye boglmoglka enge, ene kangin natnga i mina yewau bogl dinaglmedi sutno wakai moglka,te ye ama wu korugl pikrikwa, ba yombasuwarata wu korugl pindre erekinde er-ambuka, i kamambuno pepa mina okunamuno beglko pamere kaima pai ingwa.

13 “Na erme ende ene motnara unaglka,ba na makandle mogltre ka i prapra diye tekondinga te na wakaina i ye minasuna kausi panambuka. 14 Ene ka dinerei na di ye tekondiga. Sraglpre ye makan-dle igle yomba ta moglkrikwa, te na amamakandle yomba ta manga. Ba makandleyomba ka i kinde pir mokono teingwa.15 Na kamange erika i ene makandle igleye ikorugl endo dikrika. Ba yomba kindemina ene sutno wakai moratnedi pre nakamange erika. 16Ye makandle igle yombata moglkrikwa, te na ama makandle igleyomba ta moglkrika. 17 Ene ka kaima minaetn yomba wu holi enaglkwa, ene ka dingai ka kaima. 18 Ene na diendinga makandlewimere yegl ana na ye diendimbo endpidumo makan koglkoglo enaglkwa. 19 Anaye pre nana wu holi enaglka, ye ama kunoyegl wu holi eingwa.

Page 170: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 17:20 167 Jon 18:14Pirngi dingwa yomba prapra pre Yesus ka-

mange orkwa20 “Na kamange erika i disaipel keunde

pre ta manga. Ye kamambuno dimbikade yomba pirtre na wedi pirngi di-naglkwa ipre na akiye kamange erika. 21Yeprapra nomano suwara panan moraglkwa,i yeglmere. Nina, ene na mina motngona ene mina moglka. Te ye ama nonomina meglmbi kade ana ene diendingo nawinga i makandle yomba prapra pirngidinaglkwa. 22 Ene ambuglangen na natngaikra na ye teinga, i nono nomano suwarayei mouglere yegl ana ye nomano suwarayei moraglkwa. 23 Na ye mina moglkoana ene na mina motnga. Ana ye no-mano suwara kaima panambuka, yegl er-imbi kade makan yomba kandre ana enediendingo na winga i ye pirpogl sinaglkwa,ene ye kanwakai yenga i na kanwakai yeinatnere kuno yegl.

24 “Nina, yomba na natnga i keundena moraglmara igle mogltre ana yena ambuglangena i kanaglkwa, te am-buglangemo i ene na natnga, sraglprekamkua ya makan ere yeikre ene okunakana na kanwakai yenga.

25 “Nina ene du-wakai kaima motnga,makan yomba ene pre pirpogl sikrikwa,ba na ene pirkan eriko te yomba na boglmeglkwa i ye pirkan erikwa, ene na di-endingo winga. 26 Na ene kangin ye minadipene endingo ye pirpogl singwa, te nadimere yegl dimogl eimbo ana na wakaikanga mambuno ikra ye mina panan kadeye yomba tau kanwakai yembi ana na yemina moraglka.”

18Yesus sikane singwa(Matyu 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-

53)1 Yesus kamange erekondungo, ana

okuwo ye disaipelma wagle bogl endpiKitrong nigl koglo imbo eingwa. Dumoigle ende olip yaglko moglmara ana yedisaipelma wagle bogl ende suna igleeingwa.

2 Ana Judas eremogl Yesus imenda endekunda ikine tenambuka yagle angai ipirkan orkwa, sraglpre dumo igle Yesus

disaipelma bogl makaisi-si erikwa. 3 AnaJudas eremogl kimbirnem ya te pris kandewagle konguno yomba ya te Parisi wagletau auro yungo ana ye ken gagl indre tekunda taragl ama ake indre ana Yesus predoko eingwa.

4Yesus yene mina taragl prapra plau di-nambuka i pirtre, ana ye ende okuna undrekrapogl tongwa, “Ene ira pre dokime?”

5 Ye di ikine endingwa, “Yesus Nasaretnem.”

Ana Yesus dungwa, “I na moglka iwe.”Ana Judas ipi kunda ikine tenambuka yagleye akiye igle andigl meglkwa. 6 Ana Yesusyegl ditongwa, “I na moglka iwe” dungo,ana ye mokonokra pi yangesi pai eingwa.

7 Yesus aglkekor krapoglkwa, “Ene irakan ina pre dokime?”

Ana ye dingwa, “Yesus Nasaret nem.”8 Ana Yesus di ikine endungwa, “Na ene

diteingra, i na moglka iwe, ba ene na predokimbi prawa, yagl wagle tau i kondimbiendepiyondo.” 9Yeka yegl dungwa i okunakana ka dungwa ikra paiyungwa, “Ninaene yomba na natnga i ye suwarata wauboglkraglkwa.”✡

10Ana Saimon Pita dikumba prak gundoindre pris kande kongunmo yomba ta kinawokra simbiglkidi endungwa. Nigl-kongunyagl i kangiye Malkus.

11 Yesus di Pita tongwa, “Dikumba praktowo mina ende ikine endo. Ene pitngaNina geu nigl minge narkwa i na nekraglkapre etno?”

Yesus sikanesi ipi Anas moglmara eingwa12 Kimbirnem sutno kande moglkwa

yagle ye kimbirmonem yeingo te Judakimbirnem yeingo ana ye wu suwarapi Yesus sikane sindre, 13 ana komnaiyekana Yesus yendpi Anas moglmara eingwa.Anas ambuglo wiye Kaiapas moglkwa, anabuglayungu igle mina Kaiapas ye priskande moglkwa. 14 Ana ye ka wakaiyegl di Juda yomba yegl tongura, “Yombasuwarata gogl ana yomba prapra akepledinambuka i wakai kaima pangwa.”

Pita eremogl Yesus kankrika we dungwa(Matyu 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-

57)✡ 18:9: Jon 6:39

Page 171: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 18:15 168 Jon 18:3215 Yesus kanesi yend eimara Pita yongo

disaipel ta bogl ye mokomugl embrika, anapris kande ye disaipel ta i pirkan orkwapre, ana Yesus yendpi pris kande toglmosuna eimara disaipel i mokomugl ana endesuna ongwa. 16 Ba Pita ye togl dra men-dakra moglkwa. Ana disaipel ta pris kandepirkan orkwa ikra, ye ende ikine wu ambaidua sugl moglkwa i ditongo, ye yungu drayauro endungo, ana Pita auro yend toglsuna ongwa.

17 Ambai yungu dra sugl moglkwa ikrakrapogl Pita tongwa, “Ene ye disaipelmo tamotn kana?”

Ana Pita di ikine endungwa, “Na tamanga.”

18 Ana endi gaiglko depamara iglekongun yomba ya te kimbirnem ye bigogltre ana endi pir meglkwa. Te Pita amameglmara igle akiye andigl mogl endi pirmoglkwa.

Pris kande kot ere Yesus tongwa(Matyu 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-

71)19Yesus disaipelma ya te yomba ka beke

tongwa ikra pre ana pris kande krapogltongwa.

20 Ana Yesus di ikine endungwa, “Na kapene keunde di yomba prapra teinga, imakai yungu yomara prapra ya te God holiyungumo mina na ka beke te-te erika, igleJuda yomba prapra wu makaisi-si erimara.Na uglmange ere ka ta beke tekrika. 21 Enesraglpre na krapogl natn? Na ka dingapirkwa yomba i ene krapogl to. Na ka sraglwedi ye teinga i ene krapogl pro, na kadinga i ye pirkan erikwa.”

22 Ana Yesus ka yegl dungo, kimbirnemigle meglkwa suwarata Yesus atndang sin-dre ana yegl dungwa, “Ene ka yegl sraglpredi pris kande tene?”

23 Ana Yesus di ikine ende tongwa, “Bana ka dinga i aglau ere dinga panan, anayomba magl meglmara i sragl ka dingaaglau erambuka i ene dipene endo. Bana ka kaima dinga panan, ene sraglpre nasine?”

24 Yesus ongo kane keglkwa i paimoglkoana Anas diendungo ye ende pi Kaiapaspris kande moglmara ongwa.

Pita aglke Yesus kankrika we dungwa(Matyu 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-

62)25Endi gaglmara igle Pita andigl endi pir

moglko, ana yomba tau yegl di ye teingwa,“Ene ombugl yagl i disaipelmo ta motngraiwe?”

Ba Pita ditorwa ere yegl dungwa,“Taman, na ta manga.”

26 Ana pris kande kongunmo yomba ta,komnaiye Pita eremogl kina goglum dien-dungwa ikra, yombamo ta ka muglkumdidungwa, “Ene ye bogl endi olip yaglkomoglmara igle miurko na kankrisino?”27 Pita kordagl yegl dungwa, “Taman”dungo, ana konduwagle kumugl wisungwa.

Yesus ipi Pailat moglmara eingwa(Matyu 27:1-2; 27:11-14; Mak 15:1-5; Luk

23:1-5)28Tangina kinde kana Kaiapas yungumo

mina kondo Yesus yendpi gawanayungumo mina eingwa. Ana Juda yaglkande wagle ende Pailat angaimo sunaigle pikrikwa. Sraglpre ye pirkwa, nosuna omun ana God ongumuglo mina nosideglmbi yenan kade ana Pasova kaiyamokna i nekramga, yeglpre ye ende angaisuna igle pikrikwa.* 29 Yegl eriko anaPailat endemenda yemeglmara pindre anakrapogl tongwa, “Yagl i sragl orko ene ka-tange tenamnedi erime?”

30 Ye ka mongo yegl di ikine endingwa,“Yagl i mambuno kinde ta erekruma daglno auro i ene motnara ta ukramga.”

31 Ana Pailat di ye tongwa, “Enene yeindre lono ta panambere ka-tange teiyo.”†

Ana Juda wagle di ikine endingwa, “Nolono mina yomba ta sigolo dikrukwa.”32 Taragl plau dungwa i okuna kanaYesus sraglmere ere gorambere predipanduglmara i kaima paiyungwa.

* 18:28: Gavana Pailat ye yombama wagle bogl ye God ongumuglo mina du wakai moramnedi mambuno erekrikwa.Ipre Juda yomba pirkwa bangeta yombamo i bogl bengane yei ana God ongumuglo mina deglmbi yei dinamunedierikwa. † 18:31: Rom yomba eremogl Juda makano sugl mogltre ana Juda yomba kotno mina ka tau akedu endiyoditeingwa, ba ene kotnomina yomba ta sigoraglmedikriyo diteingwa. Ana yomba endi-prakmina sigeglkwamambunoi Rom yomba mambunono pangwa.

Page 172: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 18:33 169 Jon 19:1233 Pailat ende ikine gavana yungumo i

yungugl pindre ana Yesus aglendi indre yekrapogl tongwa, “Ene Juda yomba kingnomotno?”

34 Yesus di ikine endungwa, “Ene kakrapotnga i enene pitnere dino mo yombata na pre diteme?”

35 Pailat di ikine endungwa, “Ene pitngana Juda yomba ta mogl kana? I eneneyombanma ya te pris kande wagle ye eneiyu na narikwa. Ene sragl etne di?”

36 Yesus di ikine endungwa, “Na king-domna i makandle igle ta manga. Na king-domna imakandle igle yenan, ana kongunayomba kunda erimbi kade na tekoglo Judayomba kande wagle ta tekraglkwa. Taman.Ba na kingdomna i manginagle igle tamanga.”

37 Yegl dungo Pailat krapogl tongwa,“Ene king ta motn kana?”

Ana Yesus di ikine endungwa, “Na kingta moglme dinga i kaima dinga. Nakugl yeingo ende makandle winga i taraglsuwarata pre winga. I ka kaima dinaglkapre. Yomba ka kaima mina meglkwa anana ka dinga i pirkwa.”

38 Pailat krapoglkwa, “Ka kaima isratne?” Ana okuwo Pailat ende ikinemendakra yombameglmara pindre yegl di-tongwa, “Ye mambunomo kinde ta pananna kan i-pene ende ana kot eretenaglkamere manga. 39 Ba ene mambunono yeglta pangwa, Pasova yei-yei orkwa enge nakane paingwa yomba suwarandi dimendaende-ende erika. Ana Juda yomba kingno ikane poko ende norambedi ene pirmo?”

40 Ye mangre ka giglendi di ikine end-ingwa, “Ye ta manga! Barabas i-noro.” Yekunogl gogl nendre te kigl kunda orkwayagle.‡

19Pailat prawedi Yesus endi-prak mina siyo

dungwa(Matyu 27:15-31; Mak 15:6-20; Luk 23:13-25)

1 Pailat eremogl Yesus indre kumbasinaglkwa pre te menda endungwa. 2 Tekimbirnem kewan kangigle orkwa indreking bre gagl mereyegl bekendre ana bre

mina pandigl teingwa. Te gagl suna oltogogl ta ende tendre, 3 ana ye moglmaraundre yegl dingwa, “Mangra, Juda yombakingno!” Ana ye ende magl pindre gu-madra mina atndang singwa.*

4 Ana Pailat aglke ende menda pindreJuda yombamerkindemeglmara ditongwa,“Kaniyo na ye imenda ene meglmaraendimbo kanaglkwa. Ye aglau ta eranpanan na doko i-pene ende ana kot eretenaglka manga.” 5 Ana Yesus kewankangigle orkwa king bre gagl ya te gaglsuna gogl olto ende teingwa i paimoglkoende menda ungwa. Ana Pailat di Judayomba tongwa, “Kaniyo! Yagle moglkwaya.”

6 Ana pris kande wagle ya te God holiyungumo sugl meglkwa yomba Yesus kan-dre ye mangre kaglka dindre dingwa,“Endi-prak mina siyo! Endi-prak minasiyo!”

Ba Pailat di ikine endungwa, “Ene yeindre endi-prak mina siyo te na ye aglauta eran panan doko i-pene ende kot eretenaglka manga.”

7 Juda yomba di ikine endingwa, “Nolono ta pangwa, lo igle mina ye goram-buka, sraglpre ye okuna God Wam moledungwa.”

8 Ana Pailat ka i pirtre ye kundugl pondgoglkwa. 9 Ye aglke ende ikine gavmanyungumo mina pindre ana krapogl Yesustongwa, “Ene kamun aglo nem?” Ba Yesuska ta di ikine ende ye tekrukwa. 10 IprePailat yegl di Yesus tongwa, “Sraglpre eneka di ikine ende narekitne? Ene kane pokoendinaglka mo endi-prak mina sinaglka ina pra eraglka kuno orkwa, i ene pirkitno?”

11 Yesus di ikine endungwa, “Godyombuglo ene ta tekran ana ene yombutnpai mitna ende na ta engrekratnga, ipreyomba ta na indre ene ongunmina yongwai ye tandaglme kandekinde orkwa.”

12 Pailat ka i pirtre ye konbauna tadoko kan indre ana Yesus kondimbo endi-nambedi prukwa. Ba Juda yomba kaglkaneere di ikine endingwa, “Ene yagl i kondimin

‡ 18:40: Erme pirpogl singwa yomba merkinde, Barabas pre yegl pirkwa, yomba epigl ta eremogl Rom yomba Judakamun meglkwa i simenda endina pre kunda erimara i ye ama kunda ormedi pirkwa. * 19:3: Ka i Matyu 27:29mina pangwa i kano.

Page 173: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 19:13 170 Jon 19:30endinan ana ene Sisa yombamo moglkit-nga. Ana yomba ta ye yene king mole di-nambuka i ye kunda ikine ere Sisa tongwa.”

13 Pailat ka i pirtre ye Yesus imendaundre ana ye kot pir du di-di ormaraboglmomina amedi moglkwa. Ana boglmoi kangiye “Kombuglo bogl”. Te Aramkanno mina kangiye “Gabata”. 14Ana andekuiya 12 orko Juda yomba Pasova pre taraglakekun erikwa engemo yongwa.

Pailat ka di Juda yomba tongwa,“Kaniyo! Ene kingno moglkwa ya.”

15 Ana Juda yomba ka muglkumdi diikine endingwa, “Ye sigolo! Sigolo! Yeendi-prak mina siyo!”

Pailat krapogl ye tongwa, “Ene kingno ina endi-prak mina sinambedi pirmo?”

Ana pris kande wagle di ikine endingwa,“No kingno ta-ta moglkrikwa, Sisa suwarakaima moglkwa.”

16 Ana Pailat eremogl Yesus tekogloyomba onguno mina endungwa, i yombayene endi-prak mina sinaglmedi pretongwa.

Yesus endi-prak mina singwa(Matyu 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk 23:26-

43)Ana kimbirnem wagle Yesus auro yend

menda eingwa. 17 Ye ende menda undre,yene endimo-prak kake indre ana endewu angai ta kangiye Bitno Yombuglo wedimara ongwa. (Ana Aram kanno minakangiye “Golgata” we dingwa.) 18 Dumoigle Yesus endi-prak mina singwa. Teyomba suwo ama akiye endi-prak minasingwa, ye si endingo koglkoglo pambrikoana Yesus sunawom pangwa.

19Pailat ka muno ta bogl endi-prak minapanduglko pangwa. I yegl boglkwa, “Yesusye Nasaret nem, ye Juda yomba kingno.”20 Juda yomba merkinde ka boglkwa i kan-dre ye kerikwa. Sraglpre, Yesus endi-prakmina simara dumo i Jerusalem siti mangiglyongwa. Ka i Aram ya Latin te Grik minamuno boglkwa. 21 Juda pris kande wagleka di Pailat teingwa, “ ‘Juda yomba kingno’wedi boglkro.” Ba yegl boglo, ‘Yagl i yeneJuda yomba kingno mole dungwa.’ ”

22 Pailat di ikine endungwa, “Na kamuno bogl kondinga, i pra boglmere yeglpanano.”

23 Kimbirnem eremogl Yesus endi-prakmina sindre, ana okuwo ye Yesus gaglmoindre yumbusi bir 4 bogltre ana kim-birnem 4 ye bir suwarandi ingwa. AnaYesus gaglmo olto atne endungwa i yeipangwa, gaglmo i alap kanekane indre sim-beglkwa mereyegl ta manga, gagl alap ikane suwarata mundu erikwa.

24Ana kimbirnem yene di imboriya end-ingwa, “Nono gagl i ta ake argla dikramga,ba nono satu sumun kade yomba suwaratainambuka.”

Taragl yegl erikwa i okuna kamambunopepa mina okuna muno beglkwa pameremere mongomo paiyungwa.“Na gatna suna olto yeyene mina yumbusi indre anagatna olto ipre ira inambedi satu

singwa.”✡Ana kimbirnem wagle yegl erikwa.

25Yesus endi-prakmina pamaramangiglkaima ambu tau andigl meglkwa, Yesusmam te ye mam ambauglo, ana Maria yeKlopas embiye te Maria Makdala kamunmam. 26 Ana Yesus kangwa ye mam yate disaipel ta wakai kangwa ikra akiye igleandigl miurka, ana Yesus di mam tongwa,“Yagl i ene wan.” 27Te ama yegl di disaipelikra tongwa, “Ambu i ene man.” Ana engeigle disaipel ikra Yesus mam Maria auroyend yungumo mina ongwa.

Yesus goglkwa(Matyu 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-

49)28 Yesus pirkan orkwa enge erme ye

kongunmo prapra erekondungwa, orkwai kamambuno pepa mina okuna munobeglko pamere mere wu giu dungwa, yeyegl dungwa, “Na nigl ninaglka orkwa.”29Dis ta igle yomara wain geu orkwa nuglosuna moglkwa, yomba ta giyagin mereyeglta indre wain mina simbai ana endi isopbuglomina kansi pandigl, Yesus ninambediake imbo ye dra mina endingwa. 30 Yesuswain i nendre ana dungwa, “I pra dun-dungwa.” Okuwo ye nungo garwai dungoana goglkwa.

Kimbirnem ta Yesus dangigle minakuglange sungwa

✡ 19:24: Buk Song 22:18

Page 174: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 19:31 171 Jon 20:931 Fraide enge yongwa i akekun erikwa

engemo yongwa, ana tangina i Sabat engekande ta yenambuka, i pre yomba geglkwanangino briye i Sabat enge endi-prak minapai moglkraglmedi Juda yomba manedipirkwa. Ipre endi-prak mina paingwa ikatno simbuko dindre te nangino briyei-atne endina pre ana Pailat prawe di-nambedi ye krapogl teingwa. 32 Ana kim-birnem wagle pindre yagl suwo Yesus boglakiye endi-prakmina paingwa ikra ye suwokatno simbuko dingwa. 33Ye amawu Yesuspamara kaningo ana ye gogl dundungwapango, ye kagle simbuko dikrikwa. 34 Anakimbirnem suwarata kuglange indre Yesusdangigle mina sungwa, ana oglandi yenekaima bormai ya te nigl toindi endemendaungwa. 35 Ana yagl suwarata taragl erikwai kangwa pre ye taragl erimere i dipene en-dungwa, ye kamo dungwa i kaima pangwa.Yene pirkan orkwa ye ka kaima dungwa.Yeglpre ene ama i pirngi dinaglkwa.†36 Taragl yegl erikwa i ana God kamo pepamina okuna beglkwa pangwa i kaima paiyungwa, “Ye yombuglomo suwara kaimata simbuko dikraglkwa.”✡ 37 Ana kamam-buno pepa mina ka ta ama yegl dungwa,“Dangigle mina sigungugl dingwa yaglmoikra yomba prapra kanaglkwa.”✡

Yesus nangiye maugl singwa(Matyu 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-

56)38 Enge i mokomugl, Josep, Arimatia

kamun nem, ye Yesus nangiye i-atneendina pre krapogl Pailat tongo, anaPailat prawe dungo, Josep pindre Yesusnangiye i-atne endungwa. (Ana yeYesus disaipelmo ta moglkwa ba ye Judayomba kundutno gogltre ana uglmangeeremoglkwa.) 39 Nikodimas okuna kanaYesus moglmara enduwer ta pi kangwayaglmo ikra ye Josep bogl embrika. AnaNikodimas kungo demine orkwa i endikane suwo nuglomo sikuglmagl ende anaye yungo embrika, kungo demine orkwai yumbunmo 30 kilogram ongwa. 40 Yaglsuwo i Yesus nangiye kungo eretendre tegagl alap were tembrika, i Juda yomba

geglko maugl sinamnedi erimere yegl yeakekun erimbrika. 41 Yesus endi-prakmina simara dumo igle endi yaglkwamoglko, ana suna igle kombuglo drayomba geglko pandiglmara kor ta wauglyeingwa, i yomba okuna ta geglkwaigle pandiglkrikwa. 42 Ba Juda yombaakekun eraglkwa engemoyongwa, sraglpretangina i Sabat enge yenambuka. Iprekombuglo dra mangigl wora yomara anaYesus nangiye igle pandiurka.

20Yesus andigl ukor ongo kombuglo dra wau

yongwa(Matyu 28:1-8; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12)

1 Sande tangina kinde kana mim erepango, Maria, Makdala kamun mam endekombuglo dra pindre ana ye kangwa,kombuglo dra mina kombuglo sigetdipandiglkwa ikra egla pagl i-yeglke end-ingwa. 2 Yegl kandre ana ye mukundiende ikine pi Saimon Pita ya te disaipel taYesus wakai kangwa i miurara undre anayegl dungwa, “Yomba eremogl Yaglkandekombuglo dra mina imenda endingwapangwa, ba ipi aglokra yeingwa i nokankunga!”

3 Yegl dungo Pita ya disaipel ta ikra,ye ende Yesus pandiglmara ena pre em-brika. 4 Ye suwo-akiye muku dimbrika,ba disaipel ta ikra mukundi Pita i okuwoende ana okuna kanapi kombuglo draminaplau dungwa. 5 Ye goinge ere kan sunaende ana gagl alap tau were pandiglkwaikra yeingo kangwa, ba ye ende kombu-glo dra sunakra pikrukwa. 6 Te SaimonPita okuwo ye mokomugl pindre ana duyene ende kombuglo dra mina suna pi anagagl alap were pandiglkwa ikra igle yeingokangwa. 7 Te gagl alap ta Yesus bre minawere pandiglkwa i gagl alap tau yeimarai yeikrukwa, ba gagl alap i yene pemasipi eglke bangeta yongwa. 8 Ana okuwodisaipel ta komnaiye kana ongwa yagle ikraama ende kombuglo dra mina suna ongwa.Ye i kandre ana pirngi dungwa. 9 Te Yesusgogl ana andigl ukor enambedi kamam-buno pepamina okuna beglko pangwa ikra

† 19:35: Epigl imina Jon ka i yegl boglkwa, ‘Yagl suwarata taragl erikwa i kangwa.’ Jon yene nigl ya bormai toindungokangwa. Jon 19:26-27 mina yegl dungwa, disaipel i endi-prak mina mangigl andigl moglkwa. ✡ 19:36: Kisim Bek12:46; Namba 9:12; Buk Song 34:20 ✡ 19:37: Sekaraia 12:10

Page 175: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 20:10 172 Jon 20:27ye pirpogl sikrikwa. 10 Ana disaipel suwoikra ye ende ikine yungunomugl embrika.

Yesus wu pene ongo Maria, Makdala ka-mun mam kangwa

(Matyu 28:9-10; Mak 16:9-11)11 Maria ye kombuglo dra mendakra

andigl kai eremoglkwa. Ye kai eremogltreana si goindi kan kombuglo dra yunguglkra endindre, 12 ana ye kangwa angelosuwo gagl kruwo ende pandigltre, Yesuspandiglmara dumo igle kra amedi miurka,ta bre yomara dumomugl moglko te takagle yomara dumomugl moglkwa.

13Ye krapogl Maria tembrika, “Ambu ya,ene sragl orko pre kai etne?”

Maria di ikine endungwa, “Na Yaglka-ndena yend korugl eingwa, ana yeipi aglokra pandiglkwa i na kankrika!”14 Maria yegl dindre kan akete kango, anaYesus igle andigl moglkwa, ba i Yesusmoglmedi ye kanpogl sikrukwa.

15 Ana Yesus krapogl Maria tongwa,“Ambu ya, ene sraglpre kai eremotne? Eneira pre dokune?”

Ana Maria prukwa yagl i kongunereyaglkwa yagl ta moglmedi pre, ye kayegl dungwa, “Yagl kande, ene eremogl yeyend bangeta emin, ana ye ipi yenara dumoi dinatn ana na pi inaglka.”

16Yesus di ye tongwa, “Maria!”Ana Maria kan akete Yesus moglmara

ende ana Aram ka mina yegl dungwa,“Rabonai!” I mambuno yegl, “Beke Not-nga”.

17 Ana Yesus di ikine endungwa, “Nanangina akekro, sraglpre na ende ikineimbo Nina moglmara pikrika. Ba ene endena angrima meglmara iro pindre ana yeditenatnga, na ende ikine imbo ye minaenaglka, ye na Nina te ama ene Nenomoglkwa, ye na Godna mogltre ama eneGodno moglkwa.”

18Yegl dungo anaMaria,Makdala kamunmam, ende pindre ana ye Yesus kanyedi di-saipel wagle ditendre te Yesus ka ditomereikra boglo kugl tongwa.

Yesus unongugl ongo disaipel waglekanigwa

(Matyu 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49)

19 Sande enge i mim panagledi orko anadisaipel wagle ye Juda yomba kande wa-gle pre kundutno gogltre ana yungu duaprapra lok giglendi si pandigl yungugl yemakaisi meglkwa. Yegl ere meglko anaYesuswu yemeglmara suna andiglmogltreka yegl dungwa, “Nomano pokndungwa iene mina yenano.” 20 Ye ka i di kondookuwo, ye ongo koglkoglo ya te dangigleombunodi disaipel wagle tongwa. Ana dis-aipel wagle Yaglkande kandre ye gun pondkaima yeingwa.

21 Yesus aglke kordagl ditongwa, “No-mano pokndungwa enemina yenano. Ninana di endumere yegl na ama kuno yegl enediendinga.” 22 Ye ka yegl dindre ana dramur pudi yene disaipelmawaglemeglmaraendindre yegl dungwa, “Ene Holi Spirit iyo.23 Ene yomba tandaglmeno kindekondotembi ana tandaglmeno i dundinambuka.Te ene yomba tandaglmeno i kindekondotekrimbi ana tandaglmeno i pai moram-buka.”

Yesus wu pene ongo Tomas kangwa24 Disaipel wagle meglmara Yesus wu

pendigl ongwa. Enge igle disaipel 12 minasuwarata akiye moglkrikwa, ye kangiyeTomas (kangiye ta Didimas)*. 25 Ana di-saipel tau ikra di Tomas teingwa, “NoYaglkande kamga!”

Ba Tomas di ikine endungwa, “Na nanaye ongo koglkoglo buglo-nil boglmara ikandre ana ake pirtre te dangigle minakuglange boglmara i onguna ende sunaendimbo, ana na kaima pirngi dinaglka.”

26Sande suwarata endewongo ana Yesusdisaipelma wagle aglke kordagl yunguglmeglkwa. Ana Tomas ye bogl akiyemeglkwa. Te yungu dua prapra lok sik-endingwa, ba Yesus wu ye meglmara puka-mugl andigl mogltre ana dungwa, “No-mano pokndi ene mina panano.” 27 Te yeama yegl di Tomas tongwa, “Ene ongunmongo magl ya yei ana na onguna kano,te ene ongun duglosi na dangra mina suna

* 20:24: Kangino Didimas we dingwa i mambuno yegl, “I mano enge suwarata pikagl kugl yongwa ikra ta moglkwa.”

Page 176: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 20:28 173 Jon 21:16endo. Ene noman suwo yeikre ana pirngikaima do!”

28 Ana Tomas di ikine endungwa, “NaYaglkandena te na Godna!”

29 Yegl dungo, ana Yesus di Tomastongwa, “Na kandre ene pirngi dinga. Bana kankre pirngi dingwa yomba God eranye gun yenaglkwa!”

Pepa boglkwa i mambunomo yegl pangwa30 Yesus disaipelma wagle ongumutno-

mugl ye kongun ya te kimagl kanekaneama orkwa. Ba i prapra pepa igle minabogl atne endekrikwa. 31 Ana ka ya tekongun tau orkwa i na boglka pangwa, i enepirngi dinaglkwa. Yesus ye Mesaia, GodWam moglkwa. Ana ye wedi ene pirngidimbi ana ye kangiye mina, kor aimandemoraglkwa i inaglkwa.

21Disaipel wagle 7 meglmara Yesus wu pene

ongo kanigwa1 Okuwo, Yesus yene disaipelma wa-

gle Taiberias Nigl numbun bina meglmaraye aglke wu pene ongwa. Ye mambunoyeglmere ere plaudi-di orkwa. 2 SaimonPita, te Tomas (i kangiye ta Didimas)te Nataniel, ye Kena kamun Galili dumokande suna nem, te Sebedi wam suwoya te Yesus disaipelma suwo ama akiyemeglkwa. 3 Saimon Pita yegl di disaipeltau tongwa, “Na fis ere sina ende eingaiwe.” Ana ye dingwa, “No ene bogl akiyeenamga.” Ana ye bot indre ende eingwa,ba enduwer enge olto igle ye fis kaima tasikrikwa.

4 Ana tangina kinde kana, Yesus niglebina andigl moglkwa, ba disaipel wagle iYesus moglmedi kanpogl sikrikwa.

5 Yegl eriko Yesus di disaipelma wagletongwa, “Kumugl wagle, ene fis ta simo?”

Ye di ikine endingwa, “Manga, tasikunga.”

6AnaYesus ditongwa, “Botmina ongunowokra igle ene fis gagl nigle endiyo, yeglere ene fis tau sinaglkwa.” Yegl dungoana ye fis gagl ende nigle endingwa, bagundo ikine bot mina endinaglkwa kuno

erekrukwa, sraglpre ye fis merkinde kaimasingwa.

7Yesus yene disaipelmo tawakai kangwaikra yegl di Pita tongwa, “I Yaglkandemoglkwa!” Ana enge i Saimon Pita prukwa,Yaglkande we dungo, ye gaglmo suna oltogugl yongwa yendindre ana ye oglosi endenigle ongwa. 8 Ana disaipel tau bot minamogltre ye fis kausi meglkwa gagl i gundoindre ende bina ena pre wingwa. Ye moglwimara i eglke ta yeikrukwa, ba 100 mitamereyegl. 9 Ye ende nigle bina okupoleundre kanigwa endi gaiglko dongwa singremoglmara ana fis tau depango te bret tauama yongwa.

10 Yesus di disaipelma wagle tongwa,“Ene fis erme singwa i tau i-wiyo?”

11 Saimon Pita puglondi ende bot minapindre ana fis gagl gundo yend bina ungwa.Ana gagl mina fis kande 153 suna kausimeglkwa. Fis merkinde suna meglkwa bagagl biglki dikrukwa. 12 Yesus di disaipelwagle tongwa, “Ene wu neiyo.” Ba dis-aipel wagle yene mina suwarata yegl kra-pogl, “Ene irane?”, i ta dinaglkwa kunoerekrukwa. Sraglpre Yaglkande kaimamoglko ye kanigwa. 13 Ana Yesus endemagl wu bret indre ana disaipel wagletongwa, te fis indre ombugl kuno yeglorkwa. 14Ye andigl ukor pindre ana okuwodisaipelma wagle meglmara aglkekor plaudungwa i erme enge suwota orkwa.

Yesus di Pita tongwa, “Na sipsipna suglmoglo”

15 Ye kaiya mokna ne kondingo, Yesusdi Saimon Pita tongwa, “Saimon, ene Jonwam, yomba tau na wakai kanigwa ba enena pre mundun kaima kaima pamo?”

Saimon Pita di ikine endungwa, “Kaima,Yaglkande, ene pirkan etnga, na ene premunduna kaima pangwa.”

Yesus di Pita tongwa, “Na sipsipnanangigle ene kaiya mokna to.”*

16 Ana Yesus aglke krapogl Pita tongwa,“Saimon, Jon wam, ene na pre mundunpond kaima pamo?”

* 21:15: Yesus kamo i yomba tau yegl yake teingwa, “Ene na bumbuno kaima gogltre ana taragl tau bumbunogoglkitno?” Pita ka dungwa i yomba tau yegl yake teingwa, “Owo, Yaglkande, ene pitngra na ene yeineiga.” † 21:16:Pita ka dungwa i yomba tau yegl yake teingwa, “Owo, Yaglkande, ene pitngra na ene yeineiga.”

Page 177: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jon 21:17 174 Jon 21:25Pita di ikine endungwa, “Kaima,

Yaglkande, ene pirkan etnga, ene pre namunduna pangwa.Ӡ

Ana Yesus di Saimon Pita tongwa, “Nasipsipna ene sugl wakai moglo.”

17Ana aglke kordagl Yesus krapoglko anasuwota orkwa, “Saimon Pita, Jon wam, enena pre mundun pamo?”

Pita kinde prukwa, sraglpre Yesus kakra enge suwota yegl pogl ye tongwa,“Pita, ene na pre mundun kaima pamo?”Ana Pita ditongwa, “Yaglkande ene taraglprapra pirkan etnga, ipre ene pirkan etnga,na ene pre munduna kaima pangwa.”‡

Yesus di Pita tongwa, “Na sipsipna enesugl wakai moglo. 18 Na ka kaima enediteinga, ene yagl gakmugl motnga enge,enene akekun ere kumagl de pandigl anata ena pitnara i ende enga, ba ene kindaglyenatnga enge ene ongun duglo siminyomba ta ene kumagl detendre ana dumota ene enakiratnara i auro yenaglkwa.”19 Yesus ka yegl dungwa, i Pita sraglmereere gogltre ana God kangiye kande tenam-buka ipre dungwa. Ana okuwo Yesus diPita tongwa, “Na wimara ene mokonamuglwo.”

Yesus disaipelmo suwarata wakai kangwa20 Pita kan akete kangwa ana disaipel

ta Yesus wakai kangwa ikra ye umbraramokonomugl ungwa, yagle ye okunaPasova neingwa enge ye Yesus moglmarapiuriye mina tengete mogltre ana ka yegldungura, “Yaglkande, yomba ira ene ipikunda ikine tenambe?” 21Pita yagl i kandreana krapogl Yesus tongwa, “Yaglkande,yaglmo i sraglmere erambe?”

22 Yesus ka mongo di ikine endungwa,“Ye kor-mogl panambedi na pirmbo anaye mogl panan na ende ikine unaglka, iene sragl kanen pam? Na enaglmara enemokonamugl wo.” 23Disaipel i goglkrambedungwa, ka i waidi ende Yesus yombamatau meglmara ongwa. Ba Yesus ere-mogl disaipel i goglkrambiwo, yegl tadikrukwa. Yesus yegl dungwa, “Ye kor-mogl panambedi na pirmbo ana ye moglpanan na ikine unaglka, i ene sragl wedipitne?”

24Ana disaipelmo i keunde taragl prapraerikwa ipre ye dungwa, ana pepa iglemina ye yene taragl i prapra bogl atneendungwa. Ana no pirkan ounga ye kadungwa i kaima pangwa.

Ka di uglo yongwa25Yesus taragl tau merkinde ama orkwa,

sragl i suwara suwarandi pepa minabeglmbi, ana na pirka makan koglkoglopepa boraglkwa i ta kuno eran ake i-wankraglkwa kuno erekrambuka.

‡ 21:17: Yesus ka dungwa i yomba tau yegl yake teingwa, “Ene na yeineno?” Ana Pita ka dungwa i yegl yake teingwa,“Ene pitnga iwe, na ene yeineiga.”

Page 178: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 1:1 175 Aposel 1:13

APOSELAposel wagle kongun erikwakamoKa mongo yegl ende okunaongwa

Pepa i Aposel wagle kongun erimere Lukmuno boglkwa. Te God eremogl Holi Spiritende atne endungoYesus disaipelmawaglemeglmara sigigle ditongwa i Pentikos enge.I mambuno kande pangwa pre ana Yesuskamambunomo wakai i Jerusalem kamunmambuno bogl dindre, te Judia kamundindre, te Samaria kamun dindre, ana di-waidi ende dumo kamun koglkoglo eingwa(Aposel 1:8). Ana aposel wagle Yesus ka-mambunomo digo yomba merkinde pirngidingwa.

Te aposel wagle kongun erikwa i pango,te Pita ya Pol erimbrika i ama pangwa. AnaPol okuna Yesus pre pirngi dingwa yombayombuglo kaima ere sigoglkwa yagle, baaglketa Yaglkande Yesus eremogl Pol aglediyungwa. Ana Pol kamambuno wakaikongun mina ye ere ende okuna kaimayene ongwa. Ana Pita ye Yesus disaipelmota moglkwa.

Yesus ende heven pindre Holi Spirit diendi-nagle dungwa

1 Tiopilas, Yesus kongun prapra mam-buno bogl orkwa ya te ka beke tomereikra na okuna kana pepa muno boglteingra*, 2 ana ye Holi Spirit yombu-glomo mina aposel pinde yungwa yombakongun eraglmere dite moglko ana okuwoGod eremogl ye auro yend heven ongwa.3 Ye gogl anduglkwa enge i mokomugl yeaposelmawaglemeglmara taraglmerkindeere ana ye kor-molendi ombuno ditongwa,te aposel wagle Yesus kaningo ana Godkingdom pre ka ditongwa. Ye sragl yeglere ongo ande enge 40 orkwa. 4 Ana yewu suwara pi makaisi meglkwa enge Yesus

ka yegl ditongwa, “Ene Jerusalem dumokondokriyo. Na Nina sragl wakai tena-gledi ka dipandiglkwa ikra na ene diteinga,ipre sugl molo. 5 Okuna Jon nigl minayomba baptais eretongwa, ba ene engesuwomtamogltre anaHoli Spiritmina bap-tais eraglmiwo.”

6 Ye makaisi meglko ana aposel waglekrapogl Yesus dipirkwa, “Yaglkande, eneenge erme Israel yomba yombutno te ikineendimin, ana no nono kingno ta wu penepi no sugl morambo mo manambe?”†

7 Yesus yegl ditongwa, “Sragl yegl plaudinambuka i na Nina yene yombuglomomina pangwa. Enge aunake i wu plaudinambuka i ene pirkan eraglkwa tamanga.8 Ba Holi Spirit ende ene mina unambukaenge, ene yombutno indre ana na kannamambuno Jerusalem dindre, Judia dindre,Samaria dindre ana makan uglo koglkoglokawaiye ere diwaidi enaglkwa.”

Yesus ende heven ongwa(Mak 16:19-20; Luk 24:50-53)

9 Yesus ka i dikondungo, okuwo ye kan-meglko ongumutno-mugl ye ende hevenongwa. Yesus ende egli ongo ana kamunkua kruwo wu Yesus were isuna endungoana aposel wagle aglkekor ta kankrikwa.

10Ana ye aimande kanimbo Yesus omarakamun kua mitna ende meglko, yaglsuwo gagl kruwo endimbrika oglandi yemeglmara bina kra andigl mogltre, 11 anayegl dimbrika, “Galili yomba! Sragl orkoene igle aimande andigl mogl kan mitnakamun kua mina ende meglme? Yesuserme ene kindekondo ende heven ongokanigwa, ana okuwo omere yeglmere yeikine unambuka.”

12 Ana aposel wagle Olip Kamun Mu-glo kondo ende ikine Jerusalem eingwa.Olip Muglo konbauna ende Jerusalem sunaeingwa i magl kaima yongwa.‡ 13 Yeende siti suna pindre, ana ye ende yungukula mitna imbo ta yomara pi meglkwa.Ye kangino yegl Pita, Jon, Jems ya An-dru, Pilip ya Tomas, Batolomiu ya Matyu,

* 1:1: Aposel pepa iwe, aposel wagle kongun erimere Luk muno boglkwa. Buk ta iwe muno okuna kana boglkwa,i kamambuno wakai Luk muno boglkwa. † 1:6: Okuna imbo Israel yomba ye yene kingno kande mogltre yesutno meglkwa. Ana Yesus moglkwa enge Rom yomba eremogl Israel yomba atnekra meglko sutno meglkwa. Yombamerkinde pirkwa Yesus eremogl Rom yomba sende Israel yomba prapra kingdomo i-pene endinambedi pirkwa.‡ 1:12: Juda lono mina dungwa, Sabat enge yomba konbauna wan kilomita keme wanaglkwa, sraglpre Juda yombadingwa, “Sabat enge no konbo yegl wanumga.”

Page 179: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 1:14 176 Aposel 2:8te Jems Alfias wam, Saimon Selot yunguombuno mina ta moglkwa te Judas yeJems wam. 14 Ye prapra nomano suwarayei makaisi kamange eremeglko ana Yesusmam Maria yongo te ambu tau ya Yesusangiglma wagle ama akepledi kamange er-imara meglkwa.

15 Enge suwomta endongo yomba 120mereyegl Yesus pirngi dingwa umakaisimeglmara ana Pita suna andigl mogltreyegl dungwa, 16 “Angrima wagle! Judaseremogl yomba auro ipi Yesus moglmaraombunodi tenan sikane sinaglkwa i kamoHoli Spirit akeple dungoDevit kamambunopepa mina okuna muno boglkwa i kaimapai inambuka. 17 Judas ye nono epitnomina ta moglkwa, sraglpre, ye ama nonokongun orumnara i ye erambedi pre Yesuspinde yungura.”

18 (Yombamo Judas mambuno kinde eremoni topo yungwa ikra ipi makan ta topoormara igle pi ye yangemangi dungo, danebla dungo ana demkane yange makanmoigle sungo ye goglkwa. 19 Ana Jerusalemyomba prapra orkwa i pirkan erikwa enge,ye dumomo i kangiye yene kanno mina,“Akeldama” we dingwa i mambuno yegl,Bormai Makan.)

20 Pita yegl dungwa, “Kamo ipre BukSong mina beglko pangwa,“ ‘I yegl ye yungumopoyenan yomba suwarata yungugl

moglkraglkwa.’✡Te Buk Song ta mina ama yegl beglkopangwa,“ ‘Ye kongunmo i yomba pereta inam-

buka.’✡21Yeglpre erme nono yomba ta inamga i yenono Yaglkande Yesus bogl wanmounaraakiye engengewan-wan erikwa yomba ikrasuwarata inamga. 22 Yombamo i ye Jon er-emogl baptais yomba eretongwa engemo iyei ende wu Yesus ende heven ongwa engei ye suna akiyemogl pirkan orkwa yomba, isuwarata pinde yumun kade Yesus gogltre

andigl ukor ongwa kamo i kawaiye ereboglo kurambuka!”

23Ana Pita yegl dungo, ye yomba suwo i-pene endingwa: Yagl ta Josep (ye Barsabaswe dingwa te kangiye ta Jastus), ana yaglta kangiye Matias. 24 Ana ye kamange yeglerikwa, “Yaglkande, yomba nomano sunai ene pirkan etnga, ipre yagl suwo i minaira i-pendigl endinga i no ombuno dinotn,25 ana ye eremogl Judas angaimo kondoendumara ikra indre ana ye aposel kongunerambuka.” 26 Ana yagl suwo ikra minasuwarata inamunedi pre, satu singo, anasatu yange Matias moglmara sungo anaaposel 11 meglmara ye isuna endingwa.§

2Holi Spirit ende atne ungwa

1 Pentikos enge yongo* ana Yesus wedipirngi dingwa yomba prapra wu makaisidumo suwarata meglkwa. 2 Tambre kaimakamun mitna imbo mu ta dungwa, i irkande mangumere yeglmere mange endeatne undre, ana ye yungugl ta amedimeglmara i sikausi kondungwa. 3 Ana yekanigwa, endi donga drambiye mereyeglundre yumbusi ende wu perepere pi yesuwarandi meglmara bitno mina tembebauglo ere pangwa. 4 Ana Holi Spirit yeprapra sikausi tongo, ye mambuno bogl kakanekane dingwa i Holi Spirit dinaglmediormere yomba ka di menda endingwa.

5 Enge igle Juda yomba tau Jerusalemmeglkwa, i ye God dembiye siteingwayomba, ye dumo bange bange meglkwawu makai singwa. 6 Mundungwa ikrayombamerkinde pirtre yewumakai sindreana kinano yei pirngi dingwa yomba kadingwa i pirtre ye waikiglkwa. Sraglpre,yomba i suwarandi ye yene kanno minanunguno embriye dingo ye pirkwa. 7 Anayomba nangino kogl keglango ere yegldingwa, “Yomba ka dimeglkwa i prapraGalili yomba moglkrim kana? 8 Ana israglmere orko nono suwarandi kanno

✡ 1:20: Buk Song 69:25 ✡ 1:20: Buk Song 109:8 § 1:26: Ye wakai pirkwa, God yene Judas angaimo yokoyomara igle yomba ta pinde inambedi pirkwa. Yegl ere ye kombuglo suwo indre Barsabas ya Matias kangino munobogl sragl ta mina suna ende, ana yake make tendre, dingwa, ira kombuglomo ta komuno yange menda sinambuka iana God yene yomba i i-pene endungwa. * 2:1: Pentikos Enge Kande iwe, kangiye ta Enge Kande Kaiya Mokna siyu makai singwa. Buk Wok Pris 23:15-22 kano. Engemo iwe, ande enge 50 mokomugl enge kande i Israel yomba pirikine ende God kuko yei tongo wakai meglkwa, i kangiye Pasova we dingwa.

Page 180: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 2:9 177 Aposel 2:27perepere pamere ikra dimeglko nono pru-mune? 9 Ana nono kantri Patia ya, Midianya te Elam; te nono distrik Mesopotemiaya Judia; te provins Kapadosia ya, Pon-tas ya te Esia yomba nono igle mounga.10 Te distrik Prigia ya, Pamfilia ya te kantriIsip; te distrik Libia yomba tau ye Sairinikamun mangigl meglkwa, ana nono Romyomba tau ama wu suna igle mounga.11 Nono Juda yomba ya te yomba tau Judayombamambunonopamereduglo beglkwayeingo, ana tau ailan Krit ya te distrikArabia yomba, nono prapra punga; i Godkongunmo giglendi orkwa i kamo ye nonokanno pamere-pamere kuno ere dingwa.”12 Ana ye prapra sipuglodi nomano suwosuwo yei yene mina krapeglkwa, “Taraglerikwa i sragl mambuno pamda?”

13 Ba yomba tau bakagl gaugl eretendreyegl dingwa, “Ye wain kor nuglo merkindenendre ana du erikwa.”

Pita eremogl ka mambuno dungwa14 Ana Aposel 11 wagle bogl Pita akiye

andigl meglko ana ye mambuno ere kakande di yomba merkinde meglkwa i yeglditongwa, “Ene Juda yomba ya te yombawu Jerusalem suna meglkwa, na taragl imambuno ditenaglka, i ene wakai ere pir-pogl siyo. 15Yombamaglmeglkwa i yewaingigle dungwa nendre, ana du erimedi enepirkwa, ba tamanga. Erme tangina kindeande kuiya 9 klok orkwa.† 16 Taragl orkwai okuna propet Joel dumere erme wu plaudungwa,17 “ ‘God yegl dungwa,Enge dundinagledi mangigleran na taragl yegl eraglka,na Spiritna toindi yagl ambu prapra mina

endinaglka.Ene wano ya amburo propetmereyegl ere na kannadinaglkwa, ene nangro yaglgakmugl wagle ama sraglongumutno-mugl erankanaglkwa, ana ene nenokindagl wagle ye uglkumbu kanaglkwa.18Ana enge igle na Spiritnatoindi konguna yagl ambumina akiye endimbo, ana ye

propet mereyegl mogltre na kanna di-naglkwa.

19Kamun kua mitna imbona kimagl kanekane erimbo,te makandle igle diu gagleboglplau dinambuka, ana bormaiya endi donga te endi inge kande plau

dinan,20 ana ande akemim erante ba akegogl ere wubormai koglo enambuka,taragl yegl eran, okuwoYaglkande unambuka engemokande ya te ambuglangemo i plau dinam-

buka.21Ana taragl yegl erambukaenge, yomba ta Yaglkandewedi kangiye daglmorambuka, i God ere-inambuka.’✡

22 “Israel yomba, na ka dina erika i enekinano yei piryo! Yesus Nasaret nem,ye mina God yombuglomo tongo ana yekongun giglendi ya kimagl kanekane yadiu ene meglmara suna orkwa i eneneprapra kanigura. I God diendungo yeume dinaglmedi pre yegl orkwa. 23 Godyene kamkand eragledi di panduglmarapre ana yagl i tekoglo ene mina endungoana yomba kinde akeple dingo ene ye ipiendi-prak mina buglo-nil si pandiglkwa.24 Ye goglkwa, ba God ikor endungwa, teye giu kanekane indre goglkwa i God iko-rugl endungwa. Sraglpre, geglkwa mam-bunomo i yombuglomo ta panan Yesus akemorambuka ta kuno erekrukwa. 25 Devitokuna ye pre yegl dungwa:“ ‘Na kaninga, Yaglkandeengenge na moglmaragumanamugl moglkwa.Sraglpre, ye na onguna wokramoglkwa, ipre na kundugl ta goglkraglka.26 Ipre na munduna arganorko gunyei ka wakai dinga,ombugl na okuwo wakaimoglpai eraglka ipre poglodi pir sugl

moraglka.27 Sraglpre, ene na kanwingeetn giglpene ta pai moglkraglka, te ene

Yomban HoliMoglkwa Suwara i ta

† 2:15: Pita ka yegl dungwa, sraglpre, enge kande yongwa ingine Juda yomba kaiya ya nigl tangina kinde ta nekreerikwa. ✡ 2:21: Joel 2:28-32

Page 181: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 2:28 178 Aposel 2:47

kanwinge etn nangiye giglpene tabuglkrambuka.

28 Ene kor-meglkwa konboi na ombunodi natnga, enemambutn mina na gun yenaglka i sikausi

naratnga.’✡29 “Angrima wagle, nono kowano King

Devit ikra pre na kundugl goglkre dipeneende ene tenaglka. Ye goglko mauglsingwa, ana ye giglmo pene erme nonomounara yei pangwa. 30 Ye propet tamoglkwa, ana taragl okuwo ta panam-buka ipre God kaima ka dipandigl Devittongo ye pirkan orkwa. God yegl dungwa,‘Okuwo king Devit gawan ta morambuka,ye usuglosi ene king motnere yegl moram-buka.’ 31 God taragl erambuka i Devitkan kondungwa, te Mesaia‡ gogltre andiglukor enambuka ipre Devit yegl dungwa,‘Makandle geglkwa mambuno i mina yeta goglkrambuka, ba andigl ukor enam-buka, te ye nangiye giglpene maugl minata buglkrambuka.’

32 God eremogl Yesus goglko ikor en-dungwa, ana no taragl orkwa i kaimakamga pre no ka i dinongugl endumga.33Yesus ukor pindre ana ende heven pi Godongo wokra moglkwa. Ana ye Nem okunaHoli Spirit tenagledi ka dipandigl dungopamara pre ye Nem mina indre ana ermetoindi no mina endungo, ana Holi Spiriti yombuglomo ene pirtre kandre erikwa.34Ana Devit ye ende heven ta pikrukwa. Baye yegl dungwa,“ ‘Yaglkande ka yegl dina Yaglkandena tongwa:“Na onguna wokra igle ene amedi moglo.35 Ene igle mogl emin ana nakundan ikine yendimbo katn mina atnekra

moraglkwa.” ’✡36 “Yeglpre, ene Israel yomba prapra

piryo, yaglmoYesus ene ipi endi-prakminasigeglkwa ikra, God erme ere endungo yeYaglkande ya Mesaia akiye moglkwa!”

Yomba merkinde nomano yake tendre bap-tais erikwa

37 Ana yomba ka yegl dungwa pirtre yedeno munduno yumbun dongo ana ye kra-pogl Pita ya aposel tau teingwa, “Angrimawagle, no sragl eramne?”

38 Ana Pita yegl ditongwa, “Ene suwarasuwarandi nomano yake tendre ana YesusKrais kangiye mina baptais erimbi anaGod ene tandaglmeno koko endinambuka.Yegl erimbi God munduwo argan pre HoliSpirit yoko tenan ene inaglkwa. 39 Godokuna Holi Spirit tenagle dipanduglkwaikra ene ya, nangro ya te yomba koglkoglomeglkwa i prapra Yaglkande, no Godnoaglendi inambuka yomba ana Holi Spirittenambuka.”

40Pita ka tau giglendimerkinde dungwa,ba yomba bitno-kano ake ka yegl dungwa,“Ene kanpogl siyo. Aglau eran yombamambuno kinde erikwa bogl ene akiyeyumbun i-dinaglmiwa, ene ende eglkewiyo.” 41 Ana Pita ka dungwa i pirngidingwa keunde ye baptais eriko ana andeenge igle yomba nambano 3,000 mereyeglwu ye mina ainingwa.

Yomba kor pirngi dingwa wagle mambunowakai erikwa

42 Ana aposel wagle ka beke nerimbipiramnedi ye enge mere yombuglo ereprapra wu makaisi kaiya mokna ya bretbukondi nendre ana nomano suwara yeikamange erikwa.§ 43 Ana aposel waglekamambunodimara i Godkimagl kanekaneorko ana yomba prapra kandre nomanomina kundugl geglkwa. 44 Ana yombaKrais wedi pirngi dingwa ye prapramakaisimogltre ana sragl kanekane ta kan ne-ingwa imakaisi yumbusi ere neingwa. 45Yemakano ya taragl kanekane ake-neingwaipi topo bogl indre ana monimo i yenemina ya te taragl paitekrukwa yomba boglkokunkuno yumbusi ingwa. 46 Ye God holiyungumo mina togl sunakra engenge wumakai singwa. Te yene yunguno minabret diure nendre ana nomano argan orkogun yeingwa. 47 Pirngi dingwa yombaGod dembiye siteingwa ana yomba prapramunduno argan orko gun yeingwa. AnaYaglkande engenge pirngi dingwa yomba

✡ 2:28: Buk Song 16:8-11 ‡ 2:31: God, yagl i pinde indre yombama ere-inambe dungwa. Ana Grik yomba kannomina “Krais” we dingwa. ✡ 2:35: Buk Song 110:1 § 2:42: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, yombaokuna Kristenmeglkwa i ye usuwara pindre kaiyamokna ne kondo ana ye bret ya wain nuglo neingwa i Yesus nangiyeya bormai mereyegl ormedi pirkwa.

Page 182: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 3:1 179 Aposel 3:22kor isuna endungo, pirngi dingwa nam-bano wu kande ongwa.

3Yagl ta kagle siyungwaPita erewakai orkwa

1 Enge suwarata 3 klok orkwa kamunpokndungo, kamange ere-ere erikwa engeyongo, ana Pita ya Jon ende God holiyungumo mina embrika. 2 Ana togl drata igle yongwa i kangiye ‘Wakai-yene’ wedingwa. Ana yagl ta mam kugl yomarakagle siyungwa, yomba engenge yaglmo ibagl yombugl ipi endingo togl dra minaigle paimogl ana yomba ende God holiyungumo mina enamunedi eingwa i yemoni pre yana di-di orkwa. 3 Yaglmoi kango Pita ya Jon ende suna enambu-gledi euriko, ana ye krapogl tendre monita nartro dungwa. 4 Ba Pita ya Jon toromendigl pandigl kan ye moglmara endim-briko ana Pita yegl ditongwa, “Ene nokano!” 5 Yegl dungo ana taragl ta tembirye inagledi pre kan ye miurara endungwa.

6Ba Pita yegl ditongwa, “Na moni kaimata paikrukwa, ba taragl ta i-waninga iene tenaglka; i Yesus Krais Nasaret nemkangiye mina na ka dinga, ene andigl anakonbo endpo!” 7 Ana Pita eremogl yaglmoandrambedi pre ongo wokra akindre ake-pledi tongwa. Ana oglandi yene yaglmokagle ya te goglko gigle dungwa. 8 Ye pu-glondi andigltre ana konbauna mambunoere pindre, ana ye Pita ya Jon bogl akiyeende God holi yungumo togl suna eingo yekonbo wan winambo dindre, puglo giandiana God dembiye karaugl eretongwa. 9 Teyomba prapra igle meglkwa ikra kanigwayaglmo konbo wopindre ana God dembiyekaraugl eretongwa, 10 ana yomba kanpoglsingwa yagl i togl dra “Wakai-yene” wedimara igle amedi mogltre ana taragl yanadi-di orkwa yaglmo ikra, ye kagle wu wakaiongo ana yombakandre sipuglodi keglangoerikwa.

God holi yungumo yungugl kra Pita kamambuno dungwa

11 Yaglmo i eremogl Pita ya Jon embi-rara ake budi pango ende Solomon wer-adamo we dimara igle eingo, ana yombamerkinde i kandre sipuglodi ana mukundi

ende ye meglmara wingwa. 12 Pita ere-mogl yomba i kandre ka yegl ditongwa,“Israel yomba, ene sraglpre taragl orkwaipre pir yumbun deme? Ene sraglpre nosuwo toro ningadi kanime? Ene pirkwano nono yomburo mina mo God ongu-muglo mina no wakai mogltre ana yagl ierewakai eretembriko konbauna wanmedipirimkana? Tamanga. 13AbrahamyaAisakya Jekop Godno, te ama nono kowano yeGodno, ye kongunmo yomba Yesus kangiyekande dembiyesi mitna ende tongwa. Anayaglmo i sigoraglmedi pre ene mokonotendre yomba kande wagle teingo, anaPailat ka-tange sigoglkraglme dungwa. BaPailat dungwa i ene mane dindre sigolodingwa. 14 Yombamo ye Holi mogltre teama du-yene moglkwa, ba okuna ene er-emogl ye wedi pirkre mokono tendre anaene yagl ta yomba sigogl kane pangwaikra imenda ende norambedi pre krapoglPailat teingwa. 15 Ba ye kor aimandemogl enamga i-nongugl ende norkwa ikraene sigeglkwa. Ba ye gogl pango anaGod ikor endungwa, i no ongumutno minakaima kambuglka pre kamo dumbuglka.16 Ye kangiye mina yombuglo tongo yaglmoglkwa suglo kagle wakai orkwa. Anayagle ye ene pirkan erikwa, i no Yesuskangiye pirngi dumbuglka pre taragl i plaudungwa, te no ombugl Yesus wedi pirngidumbuglara igle yagl kagle siyungwa ikrawakai orko ene prapra kanigwa.

17 “Angrima wagle, na erme pirkanerika, ene yombano kande bogl mambunokaima pir pogl sikre Yesus erekinde erete-ingwa. 18 Ba God Mesaiamo giu yeglgogl gorambuka ipre okuna imbo propetwagle drano mina God ka-dem dungwaikra paiyungwa. 19 Ipre ene erme no-mano yake tendre ende ikine God minawimbi, ana ene tandaglmeno ye koko endetenambuka. 20 Ene yegl erimbi ana Spiritene nomano sikor endinambuka engemoi Yaglkande mina unambuka, te ye om-bugl Yesus diendinambuka, ye Mesaia, iYaglkande ene pre kamkand pinde i-pereendungwa. 21 Ye heven mogl panan anaGod taragl prapra ere-ikor endinambukaengemo yenambuka, i okuna imbo yepropetmaholi wagle ka i dranomina yongoka dipandiglmere. 22 Sraglpre, Moses

Page 183: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 3:23 180 Aposel 4:14ka yegl dungwa, ‘Yaglkande ene Godno,enene yombano i mina ye propet ta namereyegl i-nongugl ende tenambuka. Yeka prapra ditenambuka i ene piraglkwa.23Ana yomba ta propet i kamo pirkraglkwaye God siderwagl baruwagl eran ana Godyombamo i mina suna moglkraglkwa.’*

24 “Kaima yene propet okuna meglkwaye God kamo dingwa, i Samuel minamambuno bogl ende wu propet taumokomugl wingwa, ye prapra taragl ermeplau dungwa ipre kamo dem okuna di-pandiglkwa. 25Propet okunamogl-wingwaikra ye gawano ene meglkwa, te ene yaglawano God bogl nomano suwara yei digidingwa. AnaGodkontrak digidi yagl awanotomara igle ama ene meglkwa. God ka yegldi Abraham tongwa, ‘Ene nangitn ya gawanmina ipre ere makandle yomba prapraakepledi erewakai eretenaglka.’✡ 26 AnaGod nigl-kongunmo yomba ta i-pendiglende ana diendungo wu ene meglmarakomnaiye moglkwa, i ye erewakai ere enetendre te suwara suwarandi akeple ditenanana tandaglme kinde kanekane erikwa imokono te kondinaglkwa.”

4Pita ya Jon sikane singwa

1 Pita ya Jon ka di yomba te meurko anapris wagle ya God holi yungumomina kim-birnem sugl meglkwa yombano kande yate Sadyusi wagle wu ye miurara wingwa.*2 Ana aposel suwo ikra Yesus gogl paiandigl ukor ongwa ya te yomba geglkwaandraglkwa ipre ka bekete miurko, anayomba wingwa ikra ka i pirtre ye denokumbrukwa. 3 Ana yomba kande waglePita ya Jon sikane singwa ba mim pai kon-dungwa pre ana tangina kot eretenamnedipre ipi kane yungu endingwa. 4 Ba ye kadimbriko pirkwa yomba i merkinde Yesuspre pirngi dingo ana yomba nambano endemitna pi 5 tausen ongwa.

Yomba kande wagle kot ere Pita ya Jonteingwa

5 Ana kamun tangungo Juda yombakande wagle ya, kamambuno mina endeokuna eingwa yomba ya, te lo beke teingwayomba ye Jerusalem makai singwa.† 6 Anapris kande Anas ya, Kaiapas ya, Jon ya,Aleksanda te pris kande epiglma wagle tauye ama akiye makai singwa. 7 Ana ye ere-mogl Pita ya Jon ipi endingo gumanomuglandigl miurko ana krapogl teingwa, “Enesragl yombuglo mina mo ira kangiye minaene taragl i eure?”

8Ana Pita nomano suna Holi Spirit kausimoglko, ye ana ka yegl di ikine endungwa,“Israel yomba kande wagle ya ene endeokuna eingwa yomba, 9no taragl wakai ereyagl kagle siyungwa tombuglka ipre ermeene ye srambre ere wu wakai ome dindreana ene krapogl no nerikwa. 10 Yeglpre,ene ya Israel yomba prapra piryo, YesusKrais Nasaret kamun nem ene endi-prakmina sigeglkwa ba God ikor endungwa; anaye kangiye mina yagl kagle siyungwa ikrawuwakai ongo, ana erme ene gumanomuglmangigl andiglmoglkwa iwe.‡ 11AnaYesuspre kamambuno pepa mina yegl beglkopangwa,“ ‘Ana ene yungu keingwayomba kombuglo i kindewedi imenda endingwa,ba kombuglomo i ermekauglange giglendi kaima pangwa.’✡

12 Yomba suwarata ye nono ere-inambuka i kuno ta erekrukwa. Yesussuwara kangiye mina makan yombakoglkoglo prapra ere-inambuka pre Goddiendungwa.”

13 Yomba kande wagle kanigwa Pita yaJon ka giglendi dimbriko ana ye sipu-glo dingwa. Sraglpre, ye skul kande tadikrimbrika, ye yagl yoko suwo. Ba yepirkwa yagl suwo i okuna Yesus bogl akiyetapsi waningwa. 14 Yombamo kande wa-gle ka ta di Pita ya Jon tenaglkwa meremanga. Sraglpre, ye kanigwa yagl kagle

* 3:23: Ka i propet ta God di endinan unambe dungwa. Kamo i pepa Lo mina 18:15-19. Pita yegl dungwa, Yesus yepropet imoglme dungwa. ✡ 3:25: Stat 22:18; 26:4 * 4:1: Pris ta God holi yungumomina yagl kandemoglkwa ye,Levai yomba ye eremogl kimbirnem God yungumo suna kongun erikwa i sutno moglkwa. † 4:5: Yomba i keundemakai singwa, i Juda kaunsol wagle. Ye konguno pangwa i Juda yomba amedi meglkwa i sutno meglkwa. ‡ 4:10:Kaunsol wagle di gavman kande Pailat teingo ana ye dungo Yesus sigeglkwa i ombugl Luk 22:66 endpi 23:5. Ana Yesussigeglkwa enge ye eremogl yomba Yesus wedi pirngi dinaglmedi erikwa. ✡ 4:11: Buk Song 118:22

Page 184: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 4:15 181 Aposel 4:35wakai orkwa ikra yagl suwo bogl akiye igleandigl meglkwa. 15 Ana yomba kande ere-mogl yagl suwo kaunsol yungu kondo endemenda piro diteingo ana yagl suwo endim-briko, ye yene ka-tange dingwa, 16 “Nonosragl ere yagl suwo i tenamne? Jerusalemsuna yomba meglkwa i prapra ye kimaglkaneta eurika i kan-kondingwa. Ipre nonota di uglmange eramga manga. 17 Ba ka iwaidi ende yomba prapra mina pi dinam-biwa, ipre nono manedi ye tomun, ana yeeremogl Yesus kangiye aglketa dagl yombatekrambrika.”

18 Ana ye agle dingo yagl suwo endeikine yungugl wimbriko ana yegl dite-ingwa, “Ene Yesus kangiye aglke kaima tadagl yomba dite bekete erekritro.” 19 BaPita ya Jon ye ka yegl di ikine ende tem-brika, “Enene pirkan ere yumbu wakaisiyo, no God kamo kindekondo, ene dimereombugl ana God ongumuglo mina i kunoerambo? 20 Ana no ka i ta aketorwa eram-buglka paikrukwa. Sraglpre, no nono kai pirtre te kandre ouglka pre i pradipeneendinambuglka pangwa.”

21 Yeglpre kaunsol wagle ye ka giglendikaima tau ditembi ende tendre ana yediendingo endimbrika. Ye konbauna tadoko kan sikane sinaglkwa i ta kan ikrikwa,sraglpre, yomba prapra taragl erimbrikokanigwa ikra-pre God dembiye siteingwa.22 Ana yagl kagle siyungwa ye kimagl eretembriko ye argan orkwa. Ana yaglmo ibuglayungu 40 nongwa.

Pirngi dingwa yomba yombro inamunedikamange erikwa

23Pita ya Jon kaunsol wagle ende mendapiro dingo, ye tambre kana ende ikine piyombano pirngi dingwa meglmara pindreana ende okuna eingwa yomba ya priskande wagle ka dimere i ye boglo kuglditembrika. 24 Dimbriko ye pirtre ana yeprapra nomano suwara yei kamange yeglere God teingwa, “Yaglkande, ene hevenmitna ya makandle ya mundi nigl ya tetaragl prapra suna paingwa i ene ereyenga.25 Okuna imbo ene nigl kongunen yombaDevit, no yagl awano kra, Holi Spirit minaene ka i teingo ana ye ka yegl dungwa,“ ‘Sraglpre kamambunokiurikwa yomba deno ningadi

kumbrime? Te sraglpre yombatau ama kayoko kanekane di kogl dime?26Makandle king waglekunda eramnedi akekun eriko,te yomba kande wagle wusuwara pindre kunda gaglYaglkande tendre ombugl Mesaiamo ten-

dre erikwa.’§27 I kaima, Herot ya Pontias Pailat yem-briko te kamambuno kiurikwa yomba yaIsrael yomba yeingo, ye prapra siti iglewu suwara pindre ana Yesus sinamnedikundamo kande gaglkwa, ye ene kongunyomba holi, enene pinde inga, ye yombaere-inambuka. 28 Te ene okuna yombutnmina taragl yegl plau dinambedi dipandit-nara ikra plau dungo ana ye wu suwarapindre taragl yegl erikwa iwe.

29 “Ana erme we, Yaglkande, ye nosinamne dingwa i ene pirtre ana no nigl-kongun yomba akeple dimin no pir-oglmbasindre ana kamambuno giglendi dinamu-niwo. 30 Te ene ongun duglo si yombakinde sungwa mina yemin ye sikor yembiana ene kimagl kanekane plau dinambukai ene nigl-kongun yomba holi Yesus Kraiskangiye mina eratnga.”

31Ye kamange erekondingo, ye yungu tayungugl makaisi meglmara igle pingakardungo, ana ye prapra Holi Spirit sikausitongo ana ye mambuno bogl God kamogiglendi dindre kundugl goglkrikwa.

Yomba pirngi dingwa nomano suwarayeingwa

32 Pirngi dingwa yomba ye prapranomano ya deno munduno suwara yeimeglkwa. Yomba suwarata taragl ake-neingwa, i nana taratna mundu we tadikrikwa. Ba ye taragl prapra ake-neingwai ye prapra taratno orko, ana yumbusi i-ierikwa. 33 Ana aposel wagle yombuglo ereYaglkande Yesus andigl ukor ongwa kamoi diwai dingwa. Ana Yaglkande wakaimotongo yomba prapra mina pangwa. 34 Yeglorko, ye meglmara suna i kiuglgiunde tamoglkrikwa. Ana yomba tau makano yayunguno maket ere minge moni indreana monimo isuna undre, 35 ana aposelwagle meglmara teingo, ana ye moni iyumbusi yomba taragl inamunedi pirkwamere tekuno erikwa.

§ 4:26: Buk Song 2:1,2

Page 185: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 4:36 182 Aposel 5:2036 Ana Juda yagl ta moglkwa kangiye

Josep te aposel wagle kangiye kor ta yeiteBarnabas we dingwa (kangiye Barnabasi mambuno yegl, ‘Ka di yomba nomanosigigle dungwa yagle.’) Ye Levai yungu om-buno ta moglkwa. Ye Saiprus makan iglekugl yeingwa. 37 Ye makanmo topo boglindre anamoni iyu aposel wagle meglmarakatno mina yongwa.

5Ananaias ya Safaira God kakimbi ditem-

brika kamo1Ana yagl ta moglkwa kangiye Ananaias

te embiye kangiye Safaira. Ye ombuglmakano ta moni bogl imbrika. 2Ye embiyepirkan orko ana wiye moni tau ye yene preteke yendre ana monimo ikine ipi Aposelwagle meglmara yongwa.

3Yongo ana Pita yegl ditongwa, “Anana-ias, sraglpre pirwinge etngo Satan ene no-man mina di nusungo ene Holi Spirit bak-agl tendre anamakan topo inga i tau enenepre teke yene? 4 Okuna ene makan topobogl ikitnga enge makan i enene makanenyongwa. Te okuwo topo ere moni inga iene moninen orkwa. Sragl orko pre enenoman mina pir epigl ere taragl yegl etne?Ene yomba ta kakimbi ditekitnga, ba Godkakimbi ditenga!”

5 Yegl dungo Ananaias ka i pirtre anaukandi yangesi goglkwa. Ana ka i di-wai dingo yomba pirkwa mere ye kunduglkande geglkwa. 6 Ana yagl gakmugl un-dre yonobriye gagl alap were tendre anaimenda pi maugl singwa.

7 Ana ande kuiya suwota dundungomokomugl Ananaias embiye ende yun-gugl ungwa, ba taragl orkwa ikra ye tapirkrukwa. 8Ana Pita kra yegl pogl tongwa,“Ene dinaro, dumo makan ene win kanatopo yegl keme imbir kana?”

Ana ye di ikine endungwa, “Owo, yeglkeme bogl imbuglka.”

9 Yegl dungo ana Pita di ye tongwa,“Sraglpre enewin bogl ka dikogltre Yaglka-nde Spiritmo bakagl tenapre dimbre?Pitno, ene win maugl singwa yombawingwa yungu dramugl meglkwa, ye amaene yombugl ipi maugl sinaglkwa.”

10 Yegl dungo ana ambumo oglandiukandi yange Pita kagle mina sindregoglkwa. Ana yagl gakmugl ende yunguglwu yonobriye kandre boglo ere ipi wiyemaugl simara koglo ikra maugl singwa.11 Ana God yombama prapra yeingo teyomba tau taragl orkwa i pirkwa enge yekundugl kande geglkwa.

Aposel wagle ye kimagl ya diu kanekaneerikwa

12 Aposel wagle ye yomba meglmarakimagl ya diu merkinde kanekane erikwa.Ana Yesus wedi pirngi dingwa yombaprapra wu suwara pi God holi yungumotogl sunakra Solomon weradamo minaigle makaisi meglkwa. 13 Yomba taupirngi dikrikwa ye aposel wagle kun-dutno gogltre ye meglmara suna pikrikwa.Te yomba eremogl pirngi dingwa yombaipre dembino singwa. 14 Yagl ambumerkinde Yesus wedi pirngi dindre anaende suna ye epiglmo meglmara wingwa.15Aposel wagle taragl yegl erikwa ipre anayomba eremogl yombano kinde sungwaiyu konbauna undre, palmba ya kunguglmina bolamugl endingo pai meglkwa. IPita konbaunamo wonambuka enge andesinan, kuiyamo kinde sungwa yomba imina siyokunambedi pre erikwa.* 16 TeJerusalem taun bina dangine tau yeingwai yomba merkinde yombano kinde sungwaya te spirit kinde suna moglkwa ye i-wingoana yomba i prapra kindeno wakai erekon-dungwa.

Aposel wagle kane paingo angelo imendaendungwa

17 Ana pris kande yongo te ye akepledingwa yomba i Sadyusi epitno meglkwa,ye mir indre, 18 ana ye Aposel waglekane sindre kane yungu yungugl end-ingwa. 19Ba enduwer Yaglkande angelomokane yungu, yungu dra yauro ende yeauro imenda pindre ana ka yegl ditongwa,20 “Ene endpi God holi yungumomina yun-gugl andigl mogl ana embriye kor prapramina mogl-enaglkwa i kamo di yombateiyo.”

* 5:15: Yomba pirngi yegl dingwa, ande sinan Pita kuiyamo eremogl yomba kinde sungwamina siyokonan ana kindesungwa yomba kindeno argan erambuka.

Page 186: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 5:21 183 Aposel 5:4021 Ana ye ka i pir pinande ere tangina

kana God holi yungumo mina togl sunakrapi yomba ka beke teingwa.

Ana pris kande ya te ye yombamawagle, te Juda yomba kande wagle ka-tanginaglkwa pre agle dingo ye munduumakai sindre ana aposel wagle auroyunaglmedi ka-singiye di kane yunguendingwa. 22 Ba kimbirnem pi kaneyungu yungugl kanigwa aposel waglepaimoglkrikwa, ana ye ende ikine pindreka boglo kugl kaunsol wagle teingwa,23 “No pi kane yungu plaudi kamga yungudra lok paimoglko te kimbirnem ama suglmogl paingwa. No konbo dua prapra yauroende yungugl pi kamga ana yomba tayungugl moglkrikwa.” 24 Ana God holiyungumomina kimbirnem sutnomoglkwayagle ya te pris kande wagle ka dingwa ipirtre, ana ye kinano gundo aposel waglesraglmere erimedi pirpogl sikrikwa.†

25 Ana yomba ta undre yegl ditongwa,“Piryo, ene yomba sikane yungu end-ingwa ikra ye erme God holi yungumo toglsunakra andigl mogl yomba kamambunodite meglkwa.” 26 Yegl dungo, kimbirnemsugl moglkwa yagle ya kimbirmonem boglakiye pindre, ana aposel wagle eresikreyoko auro ikine wingwa. Sraglpre, yombakombuglo no sidinaglmedi pre kunduglgogltre yegl erikwa.

Aposel wagle kundugl pirkre ka dingwa27Kimbirnemeremogl aposelwagle auro

yengo pris kande kra pogl tenambuka preana kaunsol meglmara nongagle endingomeglkwa. 28 Pris kande yegl dungwa, “Noka giglendi dindre yagl i kangiye minaene yomba ka beke tekraglmedi maneditomgra. Ba ene ka i aimande ditepaimeglko ana yomba prapra Jerusalemmeglkwa i ene kanno pirkondingwa, teyagle sigeglkwa ikra ene kakimbi di nonangino dangina erikwa.”

29 Ana Pita ya aposel tau ka yegl diikine endingwa, “No God kamo pinandeeramga ba yomba kanno no ta pirkramga.30 Ene Yesus endi-prak mina sigeglkwa ba

nono neno kowano Godno Yesus ikor en-dungwa. 31 God eremogl ye yend mitna piyene ongo wokra endungo, ye yagl kandemogl te yomba i-ikine endinambuka yaglemoglkwa, i ye Israel yomba nomano yaketembi ana tandaglmeno koko ende tenam-buka. 32 Ana taragl orkwa i no kandrekamo diwai dimunga, te Holi Spirit amayegl orkwa. Ana yomba God kamo pinandeerikwa i God eremogl Holi Spirit ye minatongwa.”

Gamaliel ka wakai ta di kaunsol tongwa33Kaunsol wagle Pita ka dungwa i pirtre

ye deno kumbruko ana aposel wagle sig-oramnedi pirkwa. 34 Ba Parisi yagl tamoglkwa kangiye Gamaliel,‡ ye lo beketongwa yagle, te yomba prapra ye dembiyesingwa yagle. Ye yomba kande kaunsolwagle meglmara andigl mogltre ana aposelwagle ende mendakra pi moraglmedi preyomba kande wagle ditongwa. 35 Anayomba ende menda eingo ye yegl di kaun-sol wagle tongwa, “Israel yagl wagle, eneyomba i taragl ta eretenamnedi erikwa iene pirpogl sindre eriyo. 36 Okuna yaglta kangiye Tiudas, ye wu pene pindreyagl kande mole dungo ana yomba 400mereyegl pi ye mina keglkwa. Ba yesigeglko, yomba ye mina eingwa ikra tekewu perepere eingo ye kongunmo ikra akiyedundungwa. 37 I mokomugl yagl ta kangiyeJudas, ye Galili kamun nem. Ana kanginobogl kere erikwa engemo igle ye wu penepindre gavman kunda bogl tenapre anayomba di yungo ye epiglma erikwa. Ba yeombugl sigeglko ana yombama ikra praprateke wu perepere eingwa. 38Ana ipre ermena diteimbo ene piryo: Ene yomba waglei kanwinge erimbi ye ende piyondo, teye taragl ta eretekriyo. Ye ka di konguneramnedi pirkwa i yomba pirmere erikwapanan i okuwo dundinambuka. 39 Ba Godprumere erimbi ana yomba i ene ta maneditenaglkwa. Aglau eran ene God kundaereteingwa mereyegl panambiwo.”

40 Ana kaunsol wagle Gamaliel dumereerikwa. Aposel wagle di yungugl endeuglmbo kumba sindre, ana Yesus kangiye

† 5:24: Grik yomba kanno mina ka i ta dipene endekrukwa. Yomba tau ka yake teingwa i kinano suwo yongo yegldingwa, “Sragl taragl enge erme plau dinambe?” ‡ 5:34: Pol kamambuno wakai pirkrukwa enge, Gamaliel ye kabeke tongwa yomba moglkwa i ombugl Aposel 22:3 kanamga.

Page 187: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 5:41 184 Aposel 7:2mina yomba ka di tekraglmedi manediteingo ana ye ende menda pi endingwa.

41 Ana ye kaunsol wagle kondo endepindre ana gun pond yei God teingwa;sraglpre, God ye wedi prukwa pre yeYesus kangiye mina kumba bogltre angaigeglkwa. 42 Te engenge God holi yungumoyungugl ya te yomba yungunomugl ye ka-mambuno wakai aimande dite beke tendreana Yesus Mesaia moglme dingwa.

6Aposel wagle yomba 7 kor akeple di-

naglmedi pinde ingwa1 Enge tau endongo disaipel yomba ye

nambano wu merkinde ongwa. Ana Judayomba tau Grik ka dingwa yeingo te tauyene kanno Hibrumina dingwa, yeneminaka tengramo dingwa.* Ana yomba Grik kadingwa ikra ye sungangardi embino weraikan kan ere ana kaiya mokna enge tauyumbusi tekrime dingwa. 2 Yegl erikoaposel 12 wagle eremogl disaipel prapradimakai sikondo ana yegl diteingwa, “NoGod kamo ditomga i kindekondo ana kaiyamoknaningadi yumbusi tenamga, i ta kunoerekrukwa. 3 Ipre angrima wagle, eneenene mina yomba 7 pinde iyo, ye yombamina embriyeno wakai ya nomano du-panan te Holi Spirit suna kausi moram-buka yomba i keunde inaglkwa. Ana nonoditomun ye kongun i nemyagl mogltreeraglkwa. 4 Ana no nono kamange ak-eningandi ere te yomba akeple dindre Godkamo ditenamga.”

5 Ka yegl dingo yomba prapra pirkwakuno orko ana ye yomba yegl pinde ingwa:Stiven, ye pirngimo gigle dungo te HoliSpirit yeminamogl kau sungwa, te Pilip ya,Prokoras ya, Naikena ya, Timon ya, Pame-nas, te Nikolas, ye Antiok kamun igle nem,kamambuno kiurikwa yomba ta moglkwaba ye okuna eremogl Juda yombamina ain-ungwa. 6 Ana yomba pinde ingwa ikra ipiendingo aposel wagle gumanomugl epigleremeglko ana ye kamange ere ongunobitno mina tembe yeingwa.

7 Ana God kamo wakai yake poriyadungwa. Yegl orko ana Jerusalem kamundisaipel nambano oglandi wu kande kaima

ongwa. Te pris wagle merkinde nomanosuwara yei pirngi dingwa.

Stiven kanesi kot ereteingwa8 God wakaimo ya yombuglomo Stiven

nomanemo suna kau sungo ana ye kimaglya diu pond kanekane yomba meglmarapukamugl orkwa. 9 Ba yomba tau andiglnongasi Stiven teingwa. Yombamo i yeokuna nigl-kongun yoko erikwa dundungomakaino yungu suwara yongwa. Ye Sairiniya Aleksandria ya Silisia te Esia kamunnemmeglkwa. Ana ye Stiven bogl tengramodingwa. 10 Ba Holi Spirit eremogl Stivenpirpogl singwa nomane tongo ana ye kadungwa enge yomba ikra ka di ikine end-inaglkwa ta manga.

11 Yegl orko ye yomba tau atnekra monitendre ana Stiven pre yegl diyo dingwa,“Yaglmo i eremogl Moses ya God di kindetawa yeitongo no punga!”

12 Ye ka dimara igle ana yoko yombaya, ende okuna eingwa yomba wagle ya,te lo beke teingwa yomba deno kum-brukwa. Ana ye oglandi Stiven kane sin-dre ipi kaunsol makaisi meglmara eingwa.13 Yegl ertre, okuwo yomba tau kakimbidi Stiven nangiye danginaglmedi auro i-yengwa. Ana yomba i yegl dingwa, “Yagli dangir dangir God holi yungumo ya teMoses lomo pre di kinde tawa yei wan-moglkwa”. 14 Ye yegl dungo no punga,“Yesus Nasaret kamun nem, ye God holiyungumo sigurndi atne ende, te Mosesokuna ka kindine no kowano awano tongopangwa ikra ere ita endinambe dungwa.”

15Ana yomba prapra amedi kaunsol wa-gle makai simara meglkwa i ongumutnogiglendi kan Stiven moglmara ende anakanigwa ye gumadra angelo ta gumadramere pangwa.

7Stiven ka di kaunsol wagle tongwa

1Ana pris kande krapogl Stiven tongwa,“Ka i kaima dimo?”

2Ana Stiven di ikine endungwa, “Nenmaya angrima wagle! Ene piryo! Nonokowano Abraham ye Haran kamun pikreana Mesopotemia makan mogl pango ana

* 6:1: Aram ka iwe distrik Judia ya te Galili yomba kanno. Kamo i Hibru yomba kanno bogl kuri kaima ta wu perepereongwa.

Page 188: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 7:3 185 Aposel 7:25ambuglange pogl-pagl dungoGod, yeAbra-ham mina unongugl pindre ana yegl di-tongwa, 3 ‘Ene dumo makan ya yombanmakindekondo ana na dumo makan ta om-buno ditenaglmara i ene endinatnga.’✡

4 “Abraham ka i pirtre ana Kaldiayomba makano kondo endpi Haran kamunmoglkwa. Igle wan paimoglko ye nemgoglko, ana God diendungo ye ende wudumo makan nono erme keipai mounaraigle keipai moglkwa. 5 Ba makan i yemakanmo kaima erambedi God makan tatekrukwa, ta manga, te gamba kembrakinde ta tekrukwa. Ba Abraham ya yegawamo moraglkwa makan i inaglmediGod ka dipandigl ditongwa. Te God kadipanduglkwa engemo i Abraham gakta kugl yeikrukwa. 6 God ombugl kata yegl ditongwa, ‘Ene gawanma wagleye yomba yongugl mereyegl pi dumobangeta ta moraglkwa, ye eresimbi te nigl-kongun yoko ere meglmbi buglayungu 400erambuka. 7 Te yomba ye nigl-kongunyoko eriyo dinaglkwa yomba i na kot ereteyumbun tenaglka. Ana okuwo ye dumoigle ende menda undre, makan igle moglana na dembina karaugl ere naraglkwa.’*8 Ana Abraham God ye yombama erikwa iombuno dinambuka pre nangino pundunoboraglmedi kontrakmo di giglendi tongwa.Yeglpre, Abraham wam Aisak kugl yongwaande enge 8 moglko ana nangiye pundunobeglkwa. Okuwo Aisak ye Jekop nemmoglkwa, ye ama yegl orkwa. Te Jekopwama 12 meglkwa, ye ama yegl orkwa,ana ye nono yungu ombuno 12 i mambunomeglkwa.

9 “Ana kowano wagle ikra angrookuwo Josep kiam site wanmogl, anaye nigl-kongun yoko yomba Isip kamunmorambedi pre topo bogl ingwa. Ba Goderemogl Josep bogl moglko, 10 ana ye yum-bunmo kanekane i God akepledi tongwa teJosep endpi king Pero moglmara ongwaenge God eremogl Josep nomane wakaitongo ka dungwa pre Isip yomba kingnoPero ye kanwakai yei ana diendungo yeIsip kamun ya te king yungumo toglmo i-suwara ende gavana moglkwa.

11 “Okuwo Isip makan ya te Kena makanprapra kindan pond kinde yongo, ana

yomba yumbun pond ingwa, te nonokowano ye ama kaiya mokna doko i-ninaglkwa tamanga. 12 Enge igle Jekopprukwa. Isip makan kaiya mokna yomedingo ana ye wama nono kowano wagle di-endungo komnaiye kana ende Isip eingwa.13 Ana okuwo aglke ende ikine Isip eingo,Josep yenepre na Josepmogliwodinonguglende angiglma wagle tongo ana king Peroeremogl Josep angiglma ikra pirkan orkwa.14 Yegl ere Josep nem Jekop ye yombama75 prapra ende Isip kamun unaglmedi ka-singiye diendungwa. 15 Jekop ende imeIsip makan pi wanmogl goglko te wamawagle nono kowano ama igle gogl kond-ingwa. 16Ye geglkwa yonobriye yend ikineSikem kamun pindre maugl singwa. Dumoi Hamor nangiglma ye gitno pene, okunaAbraham moni tendre topo ormara.

17 “Ana God ka dipandigl Abrahamtongwa ikra pai inambuka engemomangiglorko nono yombano Isip makan moglnagla eriko ana ye nambano wu pondkaima ongwa. 18Okuwo Isip yomba kingnokor ta plaudi moglkwa, ye Josep kongunorkwamambunomo i ta pirkan erekrukwa.19Ana ye nono yombano ya kowano awanobakaglte eresindre te nangro kuglambupiyasi mendakra endimbi pai goraglmedipre ka giglendi dungwa.

20 “Enge igle Moses mam kugl yongwa,ye gak wakai kaima ta God ongumuglomina moglkwa. Ana ye nem yungumugligle ba suwota yei meglkwa. 21 Ana Mosesipi menda endingwa enge king Pero am-buglo ye kan indre ye yene wam erambedibakagl i-wan moglko yakungwa. 22 Isipyomba sragl pirpogl singwa i prapra beketeingo ye pirtre ana ka giglendi dindre tekongun giglendi orkwa.

23 “Ana ye buglayungumo 40 orkwaenge ye angiglma wagle Israel yomba yesraglmere meglkwa i ye kanagledi preongwa. 24 Ye kango Isip yagl ta eremoglIsrael yagl ta sikiglmau sungwa kandre,ana Moses angigle i kumbun ere-indre anabagl te ikine ende Isip yagl i sigoglkwa.25 Moses nomanemo yegl pangwa i yeneyombama pirpogl sinaglkwa, God eremoglMoses akeple dinan ana no kane minaimenda omiwodi piraglmedi prukwa, ba ye

✡ 7:3: Stat 12:1 * 7:7: Stat 15:13,14

Page 189: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 7:26 186 Aposel 7:43

yegl ta pirkrikwa. 26 Ana tangina Mosesaglke pindre kangwa Israel yomba suwokunda beurko ana ye di i-suwara endina-pre yegl ditongwa, ‘Yagl suwo, ene angigleangigle miurka ana sraglpre kunda beure?’

27 “Ba yagl ta kunda komnaiye ereangigle sikiglmau sungwa ikra ye eremoglMoses ake maglasi inde ende ka di ikineende tongwa, ‘Ene yomba kande mo katange teingwa yomba mogl noratnedi irakangin yondu? 28 Enduwendi ene Isipyomba ta sigotnere ikra na sigora predino?’✡ 29 Ana ye ka dungwa i Mosespirtre ana Isip dumo kondo teke ende Mid-ian makan pindre yomba yongugl ta sunamoglkwa. Ye igle mogltre ambu ta yungowam suwo miurka.

30 “Ana buglayungu 40 dundungo,makan waule i Sainai kamun muglo maglyongwa, ana dumo igle endi kembra minaendi bauglo ormara suna igle angelo wupene ongo Moses kangwa. 31 Ana yetaragl i kan sipuglo dindre sragl orumda dikanagledi pre magl ongo, ana Yaglkandenungo embriye yegl dungo ye prukwa,32 ‘Ene kowano awano Abraham ya Aisakya te Jekop Godno i na moglka.’✡ AnaMoses ongo kagle sungo kan imbo endekanambuka i ye kundugl prukwa.

33 “Ana Yaglkande yegl ditongwa, ‘Enekatn towo gugl endo, sraglpre, makanmagl engre motnga i holi kaima yongwa.34Na yombanma wagle Isip meglkwa i Isipyomba eremogl sikiglmau singo ye giugoglkandiglesi meglkwa i na kaninga. Ye kaikaglkane erikwa i na pirtre ye ere imendaendinagledi pre atne winga. Ipre eneandigl ende ya wo; na diendimbo ene endeikine Isip enatnga.’†

35 “Israel yomba ye Moses mokono ten-dre ka yegl diteingwa, ‘Ene yomba kandemo ka tange teingwa yombamoratnedi preira kangin yondu?’ Yombamo Moses ikraye yagl kandemoran te angelo ende bauglomina wu pene ongwa ikra akeple dinanana ye yombama Isip makan meglkwa iere-inambedi pre God diendungwa. 36 AnaMoses eremogl Israel yomba Isip kamunauro yend menda ongwa. Ye kimagl ya diukanekane Isip kamun suna ertre ta mundi

nigl Nigl Gogl mina ertre te makan waulebuglayungu 40 wanmeglmara i tau amaorkwa.

37 “Yagle Moses yene ka yegl di Israelyomba tongwa, ‘God eremogl na dien-dungo wimere yegl propet ta diendinanene meglmara unambuka. Ana yombamoi enene yombano ta.’✡ 38 Moses ye amaIsrael yomba makan waule makai simarasuna moglkwa. Te ye nono kowano awanobogl akiye igle meglkwa. Te angelo,Sainai kamun muglo ka ditomara igle yeama mogltre ana God kamo kor aimandepangwa i ye indre ana di nono norkwa.

39 “Ba Moses kamo nono kowano awanoi pirakuro ana mokono teingwa. Ye endeikine Isip kamun enamunedi pirkwa no-mano mina kande pangwa. 40 Ye yegl diAron teingwa, ‘Ene god tau beke notn anai no mina okuna yei noraglkwa. Sragl-pre, Moses eremogl Isip makan no auroimenda ungwa ba ye ende aglokra ongwai no pirpogl sikunga.’✡ 41 Ana enge igle yebulmakau kowo kuiya ta beke yei ana kom-buglange gagl ere god kimbi i tendre anaonguno pagl taragl bekingwa ipre gunyeisikorkara yei meglkwa. 42 Ipre God mokotendre kindekondo tongo ana ye kugl-kuriya ande-ba dembino karaugl ere teingwa.I propet wagle Kamambuno pepa minabeglko pamere erikwa:“ ‘Israel yomba! Enebuglayungu 40 makan waulewanmogltre, ana enebugla-kau ya sipsip sigoglkombuglange gaglkwa ya teofa tau ama teingwa ikra na ta ere-

narsiuno?43 Ene godno kimbi Molak

selmo yungu kakei-wanmogltre, te ene godnokimbi Repan kugl-kurimoi-waningwa. I ene dembiyekaraugl ere tena pre kuiyamobekingwa. Ipre na ene

✡ 7:28: Kisim Bek 2:14 ✡ 7:32: Kisim Bek 3:6 † 7:34: Kisim Bek 3:5,7,8,10 ✡ 7:37: Lo 18:15 ✡ 7:40:Kisim Bek 32:1

Page 190: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 7:44 187 Aposel 8:3diendimbo pi Babilon dumo akete ire

moraglkwa.’‡44 “Nono kowano awano ye bokis kon-

trak God kamo ikra bogl ana sel yungukeingwa makan waule i-wan meglkwa,enge igle kamambuno sel yungu keingwa iGod yungumo, igle God kamo i-pene end-ingwa. Taragl erikwa i God yegl eriyo diMoses tongo ana ye taragl i kuiya kanu-mere ikra erikwa. 45 Yegl ere eingo anaokuwo, nono kowano awano ye neno boglsel yungu i-wan meglko ana Josua okunayeitongo ye kake indre endpi yomba peremakano inapre eingwa. Ana God yombuglobogl tongo, ye makan nem simenda endemakano ingwa. Ana sel yungu yei-paiongo Devit engemo plau dungwa. 46 Godwakai ere Devit tongo ana Devit prukwaGod akeple dinan ye yungu wakai ta keiJekop Godmo tenagledi pre kamange ereGod tongwa. 47 Ba Solomon eremogl Godyungu ikra keingwa.

48 “Ba God Yaglkande yomba ongunomina yungu keimara suna igle tamoglpai erekrukwa. I propet ka yegldipandiglmara: 49 ‘Yaglkande yegl dungwa,“ ‘Heven na siana kingyongo, te makan i na katnaengre moglka. Ene yungusraglmere kei naraglme? Tena dumo aglokra mogl piragle?50 Na onguna mina taragl i prapra ta ere

yeikrisi-no?’§51 “Ene ekriye kinde beglkwa yomba!

Ene nomano suna God kamo paikrukwa, tekinano gidungo God kamo pirkrikwa! Eneengenge Holi Spirit kamo sendingwa. Iene kowano awano erimere ene ama yeglerikwa. 52Okuna ene kowano awano wagleye propet wagle eresi tekrisiuno? Te Godkongunmo yomba du-yene ta unambukapre ka kepmo yomba kamo dingwa ikraama ye sigeglkwa. Ana erme ye yene ungoene yaglkumba onguno mina yeingwa ana

sigeglkwa. 53 God lomo angelo wagle iyuene ditengwa ba ene ka i sendingwa.”

Ye kombuglo indre Stiven sigeglkwa54 Stiven kamo i kaunsol wagle pirtre

ana ye deno pond kaima kumbruko, dranogiugl kagl singino gikir erikwa. 55 Ba HoliSpirit Stiven mina moglkuno ere akepledungo ana ye kan mitna imbo heven endeana God ambuglangemo kandre te Yesusombugl God ongo wokra andigl moglkokangwa. 56 Ye dungwa, “Kaniyo. Na hevenaudungo kaninga ana Yomba Wam Godongo wokra andigl moglkwa!”

57 Yegl dungwa ipre kaunsol wagle ki-nano akegidi mogl kaglkane pond ere anaye prapra oglagldi Stiven moglmara pin-dre, 58 ana ye siti igle gundo imenda endeana kombuglo indre Stiven singwa.** Teyomba kakimbi di Stiven nangiye dang-ingwa yomba ikra yene gatno suna oltogugl ende yagl gakmugl ta kangiye Sol wedingwa moglmara kagle mina yeingwa.

59 Ye kombuglo indre eresi meglkoana Stiven kamange yegl ere Yaglkandetongwa, “Yaglkande Yesus, ene spiritnayo!” 60 Yegl dindre yange goglko bonduglbinan bogl dungwa, “Yaglkande, yetandaglmeno i ene kindekondo to.” Ye yegldindre ana goglkwa.

8Sigo goglko ana Sol prawedi pruko

munduwo argan orkwa.Yesus wedi pirngi dingwa yomba Sol eresi

tongo ende perepere eingwa1 Ana ande enge suwara i keunde God

yombama Jerusalem kamun meglmarayumbun pond ungwa. Yeglpre ana Godyombama ye teke ende perepere pi Judiaya te Samaria makan eingwa. Te aposelwagle yene mundu Jerusalem meglkwa.2 Ana God kamo giglendi pirtre yomere-pamere erikwa yomba tau, ye Stivenmauglsindre ana kai pond eremeglkwa. 3 Ba Sol

‡ 7:43: Yomba Bina tau godno kakimbi Molak ya te kugl-kuri ta kangiye Repan ye god kimbi lotu ereteingwa. Stivenkamo dungwa i pepa propet Amos ka yegl dungwa, “Israel yomba okuna imbo ye God kaima ta lotu ere tekrikwa.Tamanga. Ye God kamo sendingwa. Ye mambuno kuno yegl ere god kimbi Yomba Bina wagle lotu erimere yeglerikwa.” Ana okuwo, God kangwa Israel yomba ye mokono teingwa. Ana ye kanwinge orko Babilon yomba wu kundabogl tendre ye kanesi yend kantri Babilon eingo kane paingwa. Ana kamo i pepa 2 King 24:10-16 te Amos 5:25-27.§ 7:50: Aisaia 66:1,2 ** 7:58: God lomo yegl dungwa, Yomba suwarata mambuno kinde kaima eran, ye auro yendtaun menda pindre kombuglo sindre ana sigoraglkwa. Buk Wok Pris mina 24:13-16 te Namba 15:35 mina kanamga.

Page 191: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 8:4 188 Aposel 8:27mambuno bogl God yombama meglmarasi-undupagl ere, ende yungu yomereyomere pindre ana yagl ya ambu akiyesigundo imenda pindre ana kane yungusuna endungwa.

Samaria kamun Pilip kamambuno dungwa4 Pirngi dingwa yomba teke perepere

eingwa ikra bange bange meglmara ka-mambuno wakai dipene ende meglkwa.5 Te Pilip ende ime Samaria kamun taunta yomara pindre ana Krais kamo igledi yomba tongwa. 6 Ana yomba yunguombuno Pilip kamo pirtre te kimagl yadiu orkwa i kandre ana ye ka dumarakinano wakai yei pirkwa. 7 Ana yombamerkinde nomano mina spirit kinde sunameglkwa ye kaglkane ertre ende mendawingwa. Te yomba merkinde mau singwaya onguno katno siyungwa ama erewakaiorkwa. 8 Ipre Samaria siti suna yomba gunpond yeingwa.

Saimon giglgiyai ere-ere orkwa yagle9 Ana siti igle giglgiyai ere-ere orkwa

yagl ta moglkwa ye kangiye Saimon. Yekamun kande mambuno bogl giglgiyai er-emoglko ana Samaria yomba i kandrenangino keglkwa. Te ye yene pre dimitnaende na yomba kande mole di wangwa.10 Yomba dumo kande suna meglkwa,yomba kande ya te yomba yoko prapraSaimon kamo i pirtre ana ye dingwa, “Godyombuglomo giglendi we dingwa i ye minapangwa i no pirkan ounga, Yombuglo Pondkaima pangwa.” 11 Ana ye enge oltogiglgiyai orkwa ipre yomba waine-ne anaye mina kolekole ere waningwa. 12 Ba Pilipye God kingdomo kamambuno wakai ya teYesus kangiye dipene ende tongwa engeana yagl ambu akiye pirngi dindre baptaiserikwa. 13 Te Saimon ombugl pirngidi bap-tais ertre ana ye Pilip bogl wanmoglkwa.Ana Pilip diu ya te kimagl kande kanekaneorkwa i ye kandre waine-ne moglkwa.

14 Ana Samaria yomba ye God kamowakai pir ingwa i ka boglo kiglko ana aposelwagle Jerusalem kamun suna meglkwaye pirtre, ana ye eremogl Pita ya Jondiendingo ende Samaria yomba meglmaraembrika. 15 Ye pi plau dindre ana pirngidingwa yomba Holi Spirit inaglmedi prekamange ere tembrika. 16 Sraglpre,

ye meglmara Holi Spirit ende atne taukrukwa. Ye Yaglkande Yesus kangiyemina keunde baptais erikwa. 17Ana Jon yaPita onguno yomba i bitno mina yembrikoana ye Holi Spirit ingwa.

18 Aposel suwo ye onguno ipi yombabitno mina yembriko ana Holi Spirit endeatne ye meglmara ungwa. Eurika i Saimonkandre ye moni ake iyu ye miurara undreyegl ditongwa, 19 “Ene yombuglo i na amanartro. Na ombugl yomba tau bitno minaonguna tembe yeiteimbo ye Holi Spiritinaglkwa.”

20 Pita yegl di ikine ende tongwa, “Godtaragl yoko norkwa i ene moni mina topoeragle dinga, ipre na pirka ene moninenbogl akiye dundinambrika. 21 God ongu-muglo mina ene du-wakai ta moglkitnga,ipre no ye kongunmo ounara i ene kem-bra ta eratnga paikrukwa. 22 Ene nomanyakete, mambuno kinde etnga kondo anaYaglkande kamange eretemin, ana ene no-manmina suna taragl kinde poglodi pitngai ye kindekondo tenambuka. 23Na kaningaene yombuglo kande inagledi pre bum-buno gotnga i mina tandaglme ene kanesungwa.”

24Ana Saimon yegl di ikine ende tongwa,“Ene na pre kamange ere Yaglkande tem-bir ana taragl dimbrika i ta na mina plaudikrambiwo.”

25 Ana ye Yaglkande Yesus pirkan eu-rika i boglo kugltre te kamo mambunodipene ende te kondo ana okuwo endeikine Jerusalem enapre embrika. Anakonbo bange Samaria yomba yungu epiglmeglmara igle kamambuno wakai dite-teembrika.

Pilip kamambuno wakai di Itiopia yagl tatongwa

26 Yaglkande angelomo ta yegl di Piliptongwa, “Ene andigltre ende nigl beiyekra po, konbo i Jerusalem kondo end-ime Gasa kamun ongwa. Konbaunamoi makan waule yomba ta moglkrimara.”27 Yegl dungo Pilip ye andigl akekun ereendongwa. Ana ye konbo bange pindreItiopia kamun yagl ta waglkamo pogl end-ingwa ungo tengigl yembrika. Yaglmoi yagl kande mogltre ana Itiopia ambukuwin Kandes monimo sugl moglkwa ya-gle. Yaglmo i ende Jerusalem undre God

Page 192: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 8:28 189 Aposel 9:8dembiye karaugl eretongwa. 28 Ana yeende ikine yungumugl unagledi bugla-hos-kar mina tembe amedi mogl ana propetAisaia ka muno boglkwa pepa i kere-kereendungwa. 29 Holi Spirit yegl di Piliptongwa, “Ene ende bugla-hos-kar umaraire pindre ana mangigl wora moglo.”

30 Ana Pilip mukundi endpi bugla-hos-kar mina ongo ana yagl ikra propet Aisaiakamambuno boglkwa i kerko pirtre anaPilip krapogl tongwa, “Ene ka ketnga imambunomo pirpogl sino?”

31 Ana ye dungwa, “Yomba ta ka i mam-bunomo dipoglsi narekran ana na srambreeremambuno i pirpogl sinagle?” Ye yegl diPilip tongwa, “Ene ende egli bugla-hos-karmina suna wo, nono akiye morambuglka.”

32 Ana yaglmo kamambuno pepa minapangwa kere umara ikra ka yegl ta pangwa:“Ye sipsip ta sigoramnedimange i eimere yeglmere.Te sipsip nangigle yungobaiglko ana kaglkaneerekrukwa yeglmere, ye ka ta dikre kiendi

moglkwa.33Yomba eremogl yekenaglmo sindre dikindeyeingwa, te kot pamere taditekrikwa, te ye nangiglmagawamo ta meglmbi ye kamoi ta boglo kugl moraglkwatamanga. Sraglpre, yemakandle kor-moglkwa i pra dun-

dungwa.”*34Ana yaglmo ikra krapogl Pilip tongwa,

“Yagl wakai kra dinaro, propet ka dungwa iira pre dume? Ye yene pre dumomoyombata pre dume?” 35 Ana Pilip mambuno erepropet kamo pepamina pango kerkwa ikradipene ende tendre te Yesus kamo wakai iombugl ditongwa.

36 Ye bugla-hos-kar mina endpi niglnumbun ta moglmara plau dimbriko anayagle ikra yegl dungwa, “Kano! Niglmoglkwa yawe. Na baptais eraglka i aglauta ormo?”

37 Ana Pilip di ikine endungwa, “Enekaima noman suna, te den mundun mina,mundu boglkango pirngi dimin i pra bap-tais eratnga.”†

Ana yaglmo di ikine endungwa, “Nakaima pirngi dinga, Yesus Krais ye GodWam kaima moglkwa.” 38 Yagl i ere-mogl bugla-hos-kar guma akungwa diteake paiyo dungo ana ake pango, Pilip yayagl kande ikra akiye ende nigle atne em-briko, ana Pilip eremogl yaglmo baptaiseretongwa. 39 Ana ye nigle kondo endemenda wimbriko, Yaglkande Spiritmo og-landi Pilip ake kombukugl yend ongo anayagl kande ikra aglke Pilip kankrukwa. Bayagl kande ikra konbaunamo ena umaraikra gunyei endongwa. 40 Pilip endpitaun Asotas plau dindre ana taun praprayomara wan ikine ikine pi kamambunowakai dipene ende te wan pi ana Sisariakamun plau dungwa.

9Sol nomane yake tendre Krais yombamo

orkwa(Aposel 22:4-16; 26:9-18)

1Sol ka giglendi di Yaglkande disaipelmatendre, erekinde erete ana sigoragledi prepris kande moglmara pindre, 2 ana Judayomba makai yungu Damaskas taun sunayeingwa ipre pepa bogl narambedi prekrapoglko ana pepa muno i yegl boglkwa,“Yaglambu Yesus konbaunamo sika singwai keunde Sol kanesi yend ikine Jerusalemunambuka.” 3 Ye ende Damaskas taunenagledi pre magl ongo ana tambre kaimakamun mitna ambuglange ta sipotndi Solwere winambo dungwa. 4 Ana ye yangemakan mina sindre ana ka nungo embriyeta ditongo prukwa, “Sol, Sol, ene sraglprena eresi natne?”

5 Ana Sol krapoglkwa, “Ene irane,Yaglkande?”

Ana ka nungo embriye ta yegl di ikineendungwa, “Na Yesus, ene na eresindreyumbunnatnga. 6Ene andigl ende siti sunaemin, ana igle ene taragl eratngamere yaglta ditenambuka.”

7 Ana yagl tau Sol bogl akiye eingwaikra to mongo-yei andigl meglkwa, te kadungwa i keme pirkwa, ba yombamo takankrikwa. 8 Ana Sol yange pamara igleandigl ongumuglo pinedi taragl ta kana-gledi orkwa manga. Yegl orko yomba ye

* 8:33: Aisaia 53:7,8 † 8:37: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Bayomba ta okuwo muno boglme dingwa.

Page 193: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 9:9 190 Aposel 9:29ongo ake auro indre endeDamaskas kamunsuna eingwa. 9 Ana igle ande enge suwotaye ongumuglo mim ere pango ana nigl yakaiya mokna ta nekrukwa.

10 Te Damaskas kamun igle yagl ta Yesusdisaipelmo ta moglkwa, kangiye Ananaias.Ye ongumuglo-mugl orko kanumara igleYaglkande agle dungwa, “Ananaias!”

Ana ye di ikine endungwa, “Yaglkande,na moglka ya.”

11 Ana Yaglkande yegl ditongwa, “Enekonbauna ‘Du yene’ we dimara igle piJudas yungumo mina pindre ana Tarsuskamun yagl ta kangiye Sol we dingwaipre krapoglo. Ye igle kamange ere-moglkwa. 12 Ana Sol ongumuglo-muglorko kangwa yagl ta kangiye Ananaias wedingwa, ye moglmara undre ana ongumu-glo aglkekor kanambedi pre ongo ye bremina akungwa.”

13 Ana Ananaias di ikine endungwa,“Yaglkande, yomba merkinde yagle ipredingwa, ye ene yombanma du-wakaiJerusalem kamun meglkwa i eresi wilekoleendume dingo na pirka. 14 Te pris kandewagle yombuglo tengo ana yomba enedembino site meglkwa i prapra sikane sinapre ye ende Damaskas ungwa.”

15BaYaglkande yegl di Ananaias tongwa,“Ene endpo! Sraglpre, yagl i na kongunaerambedi pre pinde inga. Ana Yomba Binaya ye kingno ya te Israel yomba meglmaraakiye na kangina ye dipene ende tenam-buka. 16 Te na kangina pre ere ye yumbunkanekane inambuka i nana ombuno dite-naglka.”

17 Yegl dungo ana Ananaias ende yunguigle yungugl pindre ye ongo Sol bre minaake yegl dungwa, “Angra Sol, ene igleunagledi ungo ana konbo bange Yaglka-nde Yesus ene mina unongugl ongwaikra, na diendungo winga, ipre ene ongu-mutn aglkekor kanatnga te Holi Spirit enemina kau sinambuka.” 18 Yegl ditongotambre kana Sol ongumuglo mina bomamereyegl ta ukandi yangungo, ye ongumu-glo aglkekor kandime dindre ana ye andiglbaptais orkwa. 19 Ana ye kaiya moknanongwa gidungo ye yombuglo wu pangwa.

Damaskas kamun igle Sol kamambunodungwa

Enge suwomta Sol eremogl disaipelmobogl Damaskas mogltre, 20 ana ye oglandiende makai yungu yungugl pi Yesus preyegl dungwa, “Yesus, ye God Wammoglmedungwa.” Ana ye mambuno bogl kamam-buno dipene endungwa. 21 Ye ka dungopirkwa yomba prapra sipuglo dindre anadingwa, “Yagl i Jerusalem kamun mogltreana yomba Yesus kangiye dagl kamangeerikwa ye ere sungwa yagle. Ana yemangigl igle yomba eresi kanesi ipi priskandewaglemeglmara enagledi pre ungwaiwe.” 22 Ba Sol kamambuno kaima kaimadindre ana Yesus Krais Mesaia we dumarai kamo yombuglo orko ana Juda yombaDamaskas kamun meglkwa, ye ka dungwai ta pirpoglsi di ikine endinaglkwa meremanga.

Juda yomba yaglkumba ere Sol teingwa23 Ande enge mere endongo ana

Juda yomba umakaisi Sol sigora pre kadikeglkwa. 24 Ba ka dikeglkwa ikra Solditengo prukwa. Te Juda yomba Solsigoramnedi pre siti togl dra praprayomara igle ermine ya enduwer noko paimeglkwa. 25 Ba enge suwarata enduwer yedisaipelma wagle Sol auro ipi kombuglotogl bolamugl eingo, ye basket kandesunakra moglko ana kane kogl kiendiendingo mendakra yoko yomara ende atnepi endongwa.

Sol ende wu Jerusalem moglkwa26 Ana Sol ende Jerusalem kamun undre

anaYesus disaipelmameglmara yewu sunaenagledi orkwa. Ba ye prapra kunduglmogeglkwa, sraglpre, ye disaipel kaima tamoglkrumedi pirkwa. 27 Ba Barnabas er-emogl Sol indre ana auro ipi aposel wa-gle meglmara ongwa. Sol konbo bangeongo Yaglkande unongugl ongo kangwa yaka ditongwa ya te Damaskas kamun iglekundugl goglkre Yesus kangiye mina ka-mambuno giglendi dipene endungwa ikraBarnabas boglo kugl tongwa. 28 Yegl orkoana Sol aposel bogl akiye mogltre anaJerusalem kamun suna aglau ta paikrukoyoko wanmogltre, ana Yesus kangiye minakamambuno pre kundugl goglkre giglendidungwa. 29 Ye ama ka dungo ana Judayomba Grik ka dingwa i bogl tengramodingwa. Ba ye eremogl sigoramnedi

Page 194: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 9:30 191 Aposel 10:6erikwa. 30 Ana sigoramnedi erikwa yeangiglma wagle pirkan erikwa enge, yeauro yend ime Sisaria kamun pindre anadiendingo endpi imbo Tarsus kamun plaudungwa.*

31 Ana God yombama Judia ya Galili yate Samaria kamun mogl-eingwa ye yum-buno dundungo ana enge wakai ta tangetongo gun yengwa. Te Holi Spirit ye ake-pledi siriye sitongo ana ye Yaglkande kun-duglmo gogl ye minameglko ana nambanoyake wu kande ongwa.

Pita eremogl Ainias erewakai orkwa.32 Pita kamun koglkoglo wu ikine ikine

pi wanmogl ana enge suwarata Lida ka-mun God yombama du-wakai i kanapreongwa. 33Ana igle yagl ta moglko kangwa,yaglmo i kangiye Ainias, ye mau sungoana konbo wanambuka mere mango boglmina keunde paimogl ongo buglayungu 8orkwa. 34 Ana Pita yegl ditongwa, “Ainias,Yesus Krais ene kinden erewakai orkwa,ene andigl botn erekun ero.” Yegl dungoye oglandi kaima anduglkwa. 35Ana yombaprapra Lida ya Seron kamun meglkwa yagli kandre nomano yakete ende Yaglkandemina eingwa.

Pita eremogl ambu Tabita goglko ere-ikorendungwa

36 Jopa kamun igle ambu ta Yesus di-saipelmo ta moglkwa, ye kangiye Tabita(Grik yomba kanno pamara Dokas wedingwa). Ye engenge mambuno wakaiere yomba tendre ana kiuglgiunde akepledite wanmoglkwa. 37 Ana Pita ye Lidakamun moglkwa enge Tabita kinde sungoye goglkwa. Ye nangiye briye ere kuno ereipi yungu mitna imbo kuglkar ta yomarasunakra pandiglkwa. 38 Lida i Jopa kamunmangigl yongwa. Ana disaipel Jopa kamunmeglkwa ye pirkwa Pita Lida kamun iglemoglme dingo, ana ye yagl suwo diendingoPita moglmara pi yegl ditembrika, “Yaglwakai kra, oglandi kaima ende nomounarawo!”

39 Ana Pita anduglko yagl suwo boglakiye ende eingwa. Ye pi plau dungoyomba auro yend yungu kula tembe tayomara eingwa. Igle ambu werai prapra

mogl winambodi Pita isuna ende, kai ereana Dokas kor-mogltre gaglsuna simbogltongwa i ombunodi teingwa.

40Ba Pita diendungo yomba prapra endemenda pi kendingo ana ye goglko bonduglkamange orkwa. Kamange erekondo kanakete ambu goglkwa nangiye briye kan-dre yegl dungwa, “Tabita, ene anduglo!”Dungo ye ongumuglo pinedi Pita kandreana bonduglmoglkwa. 41Ana Pita ambumoongo ake anduglkwa. Yegl ere ye ere-mogl pirngi dingwa yomba ya ambu weraiwagle agle dungo wingo, ana Tabita kor-moglko tekoglo ye mina endungwa. 42Anataragl orkwa i kamo boglo Jopa kamunpir beingo te yomba merkinde Yaglkandepirngi dingwa. 43 Ana Jopa kamun yaglta moglkwa kangiye Saimon, ye bulmakaunangiye pagl taragl beke beke orkwa, yeyungumugl igle Pita enge tau moglpaiorkwa.

10Angelo ta ka di Konilias tongwa

1 Sisaria kamun igle yagl ta moglkwa,ye kangiye Konilias, ana Rom kimbirnemmeglmara ye kimbirnem 100 mina endeokuna ongwa. Ye epiglmo i kangiye‘Itali kimbirnem’ we dingwa. 2 Yeembiye nangiglma ya yombama boglprapra God wedi pirko mitna kaima orkoana kunduglmo dite wanmeglkwa. Yetaragl merkinde akepledi Juda yombakiuglgiunde meglkwa tongwa. Ye engengekamange ere God temoglkwa. 3 Anaande enge suwarata 3 klok pokndungoye ongumuglo-mugl ta orko kandimedungwa, i God angelomo ta ende yemoglmara yungugl undre dungwa, “Konil-ias!”

4 Ana Konilias eremogl angelo kandrekundugl gogl yegl dungwa, “Yaglkande,sragl orme?”

Angelo di ikine endungwa, “Ene ka-mange ertre te kiuglgiunde yomba taraglakeple dite motnga i God wakai kan pirmoglkwa. 5 Ipre erme yomba tau singiyediendimin ye Jopa kamunpi yagl ta kangiyeSaimon, kangiye ta Pita we dingwa, i auroyunaglkwa. 6 Ye dimo, Saimon we dingwa,

* 9:30: Ana okuwo Barnabas eremogl Sol auro yend Antiok enagledi pre, ana ye doko endpi Tarsus ongwa. I ombuglAposel 11:25 kanamga.

Page 195: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 10:7 192 Aposel 10:32ye bulmakau nangiye pagl taragl bekebeke orkwa yagle yungumominamoglkwa,yungu i mundi nigle bina yongwa.”

7 Angelo ka di Konilias tekondo anaendongo, Konilias eremogl nigl kongunmoyomba suwo ya te kimbirnem ta ye boglkamambuno akiye pirkwa agle dungowingwa. 8 Ana taragl prapra ye mina plaudungwa ikra boglo kugl tekondo ana Jopakamun enaglmedi pre diendungwa.

Pita ongumuglo-mugl taragl ta orkokangwa

9 Ye pi konbo bange paingwa. Anatangina kana ye ende eingo ana andebitno miniye ungo ye siti mangigl eingwa.Enge igle Pita kamange eragledi pre endeyungu moko bolamugl ongwa. 10 Pitakindan gogl ana kaiya mokna ta ninam-buka orkwa. Ana kaiya mokna akekuneremeglko ye ugl guko mereyegl sindreana ongumuglo-mugl orko kangwa. 11 Yekangwa heven audungo taragl ta gaglalap kande mereyegl punduno 4 minatongumasi pandigl ake mogltre ana kiendiendingo ende atne makan mina ungwa.12Ana gagl alap i mina dua-kambu katno 4pangwa prapra ya toki kanekane te kua areprapra suna meglkwa. 13 Ana ka yegl ta diPita tongwa, “Pita, ene andigl taragl i sigoglana no.”

14 Ba Pita dungwa, “Yaglkande! Kaimayene, na taragl mawagl dinarikwa ya te lomane dungwa i ta nekrika.”

15Ana aglke kordagl yegl ditongwa, “Godtaragl i wakai yome dungwa i ene deglmbiyome dikro.”

16 Taragl i plau dungo enge suwota orkoana tambre kana gagl alap bogl i-ikineheven endungwa.

17 Ana Pita ongumuglo-mugl orkwa imambuno srambre mere pamedi kinagundo moglko ana Konilias diendungwayomba ikra wu Saimon yungumo pre dokokrapogl pi kan indre ana togl dra minaandiglmogltre, 18aglendi kra yegl peglkwa,“Saimon, ye kangiye ta Pita we dingwayaglmo i yungu igle moglmo mo mane?”

19 Ana Pita ye ongumuglo-mugl orkwai mambuno pirpogl sinagledi kina gundomoglko Holi Spirit ka yegl ditongwa, “Pita,yomba suwota ene pre dokowingwa, 20 ipreene andigl ende atne pi ana noman suwo

yeikre ye bogl akiye endinaglmiwo. Sragl-pre, yomba i na diendinga wingwa.”

21 Ana Pita ende atne ye meglmara pin-dre ka ditongwa, “Yomba ta pre dekingwa ina moglka iwe; ene sraglpre wime?”

22Ana ye di ikine endingwa, “Kimbirnem100 ende okuna ongwa yagle, ye du-yenemogl ana God kunduglmo goglko te Judayomba prapra ye mambunomo ipre wakaipir tengwa. Ana angelo holi ta ka di Konil-ias tongwa, i enene pi Konilias yungumomina pindre dra mina ka dimin ye piragledungwa.” 23 Ana yagl wagle i Pita di yun-gugl ende akewakai eretongo paingwa.

Pita ende Konilias yungumo mina ongwaAna tangina kana Pita ya pirngi dingwa

yomba tau Jopa kamun meglkwa ye akiyeende eingwa. 24 Ye prapra pi konbo bangepai ana tangina pi Sisaria kamun plaudingwa. Ana Konilias ye yomba kambagleya angiglma kaima di imakai sungo Pitaunambuka pre sugl kan meglkwa. 25 Pitaende yungugl enagledi orko Konilias wuPita kandre ana kagleminamangidi goglkobondugl dembiyesi tongwa. 26 Ba Pita ere-mogl Konilias ake andigltre yegl ditongwa,“Anduglo, na ama yomba moglka.”

27 Ana ye ka di pirpir erimbriko anaPita ende yungugl pindre kango yombamerkinde makaisi meglkwa. 28 Ana Pitaditongwa, “No mambunono i ene pirkanerikwa. Juda yomba no mina lono tapangwa i Yomba Bina ta ye bogl yei nekrete koglbagl erekramga pre mane wu di-norkwa. Ba na yomba kinde meglmedikraglka pre God ombuno dinare kon-dungwa. 29 Ipre ene ka-singiye diendingona ta mane dikre ende winga. Yeglpre naka kra ta pogl tenaglka, “Ene sraglpre nawo dime?”

30 Ana Konilias di ikine endungwa, “Nataragl ta ongumutna-mugl orko kandrewanmoglko erme ande enge 4 orkwa. Anaande kuiya 3 klok orko na yunguna minakamange eremogl ana kaninga yomba tagaglmo suna pesungwa na gumana minaandigl mogl ana yegl dinarkwa, 31 ‘Konilias,ene kamange ertre te kiuglgiunde yombataragl akeple dite motnga i God poglodi pirmoglkwa. 32 Ene yomba ka-singiye diendinSaimon pre Jopa kamun enaglkwa. Yekangiye ta Pita. Ye dimo Saimon, yaglmo

Page 196: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 10:33 193 Aposel 11:6

i bulmakau nangiye pagl taragl bangebange orkwa, ye yungumo mina Pita iglemoglpai orkwa. Yungumo i mundi niglebina yongwa.’ 33 Yegl dungo na oglandiyomba diendingo ene motnara eingwa.Ana ene kanna pirtre unga i wakai. Anaerme igle God no mina moglko no makaisimogltre ana Yaglkande ene ka ta no predito dungwa i ene dinotn piramnedi presugl mounga iwe.”

Konilias yungumo mina Pita kamambunoditongwa

34 Ana Pita mambuno ere ka yegldungwa, “Na erme kaima pirkan erika,God eremogl yomba prapra kangino yaepigl ipre ta wakai pirkrukwa. 35 Bayomba prapra ye kunduglmo gogltreyomere-pamere erikwa yomba ye wakaikangwa. 36 God ka di Israel yomba nomina endungwa i ene pirkwa, ana nomanopokndi yenambuka pre kamambuno wakaiYesus Krais mina dingwa. I ye yombaprapra Yaglkandeno moglkwa. 37 Te Judiakamun mundu taragl ta plau dungwa iene pirkan erikwa. Ana baptais eraglkwapre Jon ka dipene ende tongo, ana okuwoGalili kamun kongun mambuno boglkwa.38 Te Yesus Krais Nasaret kamun nem,God eremogl ye pinde indre ana HoliSpirit ya yombuglomo kande toindi yemina endungwa. Ana Juda makan ye wanwinambodi kongun wakai ere ana Satanyomba erekinde eretongo meglkwa i yeerewakai eretongwa. Sraglpre, God ye boglmoglkwa pre sragl yegl orkwa.

39 “Ye taragl prapra Israel kamun yaJerusalem suna orkwa i no ongumutnomina kamga pre i kaima boglo kunga. Anaye endi-prak mina sigeglkwa. 40 Ye goglpango enge suwota orko God ikor endeana yomba kanaglmedi orko ye kamga.41 Yomba prapra ye ta kankrikwa, ba Godkamun kande ye kamo diwaidi dinamgapre no pinde yungwa yomba i keundekanumga, i ye gogl anduglko okuwo nokaiya mokna ya nigl ye bogl akiye nomga.42 Ana ye ka giglendi dinorkwa i yegl,no kamambuno yomba dipene ende ten-dre te God eremogl ye pinde i-pere endeyomba geglkwa ya kor-meglkwa kot erete-nambuka i no dipene endiyo dungwa.43 Propet wagle prapra ye pre okuna ka

dipandiglkwa i yegl, ‘Yombaprapra yewedipirngi dinaglkwa ana ye kangiye mina Godtandaglmeno koko ende tenambuka.’ ”

Yomba Bina Holi Spirit ingwa44 Pita ka dimoglko ana Holi Spirit

ende atne wu yomba prapra ye kamopirmeglkwa ye nomano mina suna ongwa.45 Ana Juda yomba nangino pundunobogltre pirngi dingwa ye Pita bogl Jopakamun mogltre winga ikra kaningwa, Goderemogl Holi Spirit toindi Yomba Binatongo ye sipuglo dingwa. 46 Te ye amapirkwa yomba kanno perepere pameredindre ana God yombuglomo pre dembiyesi teingwa.

Ana Pita yegl dungwa, 47 “Nono HoliSpirit yumunere yeglkra yomba i amakuno ingwa. Ye nigl mina baptais taerekraglmedi yomba ira mane dinambe?”48 Ana Pita ka giglendi dindre Yesus Kraiskangiye mina baptais ereteiyo dungo anabaptais ereteingwa. Okuwo Pita andeenge suwomta ye bogl morambedi prekrapeglkwa.

11Pita kongun ormere Jerusalem suna ka

boglo kugl tongwa1 Aposel wagle ya pirngi dingwa yomba

Judia kamun koglkoglo meglkwa ye pirkwaYomba Bina ombugl God kamo pir imedingwa. 2 Ana pirkwa okuwo Pita endeimbo Jerusalem ongwa enge, Juda yombanangino punduno bogltre pirngi dingwaye eremogl Pita nangiye ka-si, 3 yegl dite-ingwa, “Yomba Bina nangino punduno taboglkrikwa ye yunguno mina ene sraglprepindre ana ye bogl kaiya mokna ne-ne?”

4 Dingwa ipre Pita mina komnaiyetaragl prapra plau dungwa ikra ka boglokugl dipene ende tongwa: 5 “Na Jopasiti suna kamange eremoglko ana taraglongumutna-mugl yegl orko kaninga.Taragl ta gagl alap kande mereyeglpunduno 4 tonguma si gidi i-suwara endepandigl endingo ana kamun mitna endeatne wu na moglmara ungwa. 6 Ana gaglalap i mina na kan suna ende kaningaana makandle dua-kambu onguno katno 4pangwa ya bugla kande kanekane ya tokikanekane ya te kua are kanekane suna

Page 197: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 11:7 194 Aposel 11:30meglkwa. 7 Ana okuwo ka yegl dinarko napirka, ‘Pita, ene andigltre taragl i praprasigogl no!’

8 “Ba na di ikine endinga, ‘Yaglkande!Kaima yene, na taraglmawagl dinarikwa yate lo mane dungwa i ta nekrika.’

9 “Ana aglke kordagl heven imbo ka yeglta dungwa, ‘God taraglwakai yomedungwai ene ta deglmbi yeme dikro!’ 10 Sragl ienge suwota plau dungo ana okuwo taragli prapra gundo yend ikine imbo hevenongwa.

11“Ana enge suwara igle keunde, yagl su-wota Sisaria kamun meglkwa diendingo yewu na moglmara yungu igle plau dingwa.12 Ana God Spiritmo yegl di narkwa, ‘Eneye bogl enatnga i noman suwo yeikro.’Ana pirngi dingwa yomba 6 ye Jopa ka-mun meglkwa ana na bogl akiye ende Sis-aria kamunpindre anaKonilias yungumuglomga. 13 Ana Konilias ka yegl boglo kuglno norkwa, ‘Na yungunamugl angelo ta un-ongugl pindre yegl di narkwa, “Ene yombata diendimin ye ende Jopa kamun pi yagl taSaimon, kangiye ta Pitawedingwa, ditenanye unambuka.” 14 Ana ye ka ta yundreene ditenan ana kamo i mina God eremoglene ya te yungun mina yomba meglkwa iprapra akepledi ere-inambuka.’

15 “Ana na mambuno ere ka dinga engeHoli Spirit ende atne ye mina ungwa, iokuna nono mina umere yeglkra ungwa.16 Ana Yaglkande ka yegl dungwa ikra napoglodi pirka, ‘Jon nigl mina yomba bap-tais eretongwa, ba ene Holi Spirit minabaptais eraglkwa.’ 17 Ana nono Yaglka-ndeno Yesus wedi pirngi dumga pre Goderemogl Holi Spirit yoko nono normerekuno yegl Yomba Bina ombugl Yesus Kraispirngi dingwa pre tongwa. Na sragl yombamoglmbo ana God sragl orkwa i maneditenagle?”

18 Pita ka i ditongo ye pirtre ana yepre nangiye ka-singwa ikra kindekondoGod dembiye sitendre dingwa, “Goderemogl Yomba Bina ombugl nomanoyakete aimande kor-moraglkwa pre engeta tongwa.”

Antiok yomba kamambuno pirngi dingwa19 Ana Stiven sigeglkwa enge yumbun

pond plau dungo ana pirngi dingwa yombaundupagl ere teke ende eglke imbo Ponisia

ya Saiprus ya te Antiok pindre ana Judayomba keunde meglmara ye ka mambunoditeingwa. 20 Ana pirngi dingwa yagl tauye Sairini ya Saiprus makan nem endeAntiok kamun pi ana Yaglkande Yesus prekamo boglo wakai ombugl di Grik yombateingwa. 21 Ana Yaglkande yombuglomoyemina pango ana yombamerkinde kaimapirngi dindre nomano yakete ana endeYaglkande mina wingwa.

22 Ana yegl erikwa i kamo boglo waidiongo God yombama Jerusalem meglkwapirtre ana ye Barnabas di Antiok ka-mun endingwa. 23 Ye pi plau dindreana God wakaimo yomba tongwa i kan-dre ye gun yongwa, te ye prapra nomanomundu Yaglkande mina kaima sidakaglmoraglmedi pre ka di akekun eretongwa.24 Barnabas yagl wakai moglko ana HoliSpirit ye mina mogl kau sungo pirngi din-dre ana yombamerkinde kaima iyu Yaglka-nde mina endungwa.

25 Ana Barnabas eremogl Sol kaninagledi pre ende Tarsus kamun ongwa.26 Ye pi Sol kan indre ana auro yungoende Antiok embrika. Ana Barnabas yaSol buglayungu suwarata mundu ye Godyombama bogl akiye wanmogl ana yombamerkinde kaima Yaglkande kamo beketembrika. Ana Antiok kamun igle Kraisdisaipelma kangino kor Kristenwe dingwa.

27 Enge igle mina propet tau Jerusalemmogltre ana ende atne Antiok kamuneingwa. 28 Propet eingwa i mina suwaratakangiye Agabas we dingwa, ye anduglkoana Holi Spirit akeple dungo ye yegldungwa, “Okuwo kindan kandekindemakan koglkoglo yenambuka.” (AnaKlodias Rom kamun king moglkwa engetaragl i plau dungwa.) 29 Ana disaipelwagle ka dikogl minge moni ya taragltau ye paitomere imakai sindre ana yeyene angro wagle Judia kamun meglkwaakepledi tenamne dingwa. 30 Ana monimakai singwa ikra Barnabas ya Sol teingoye ipi God yombama ende okuna eingwayomba tembrika.

12King Herot eremogl Jems ya Pita si kane

yungu endungwa

Page 198: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 12:1 195 Aposel 12:191 Enge igle King Herot* eremogl God

yombama tau eresi tena pre kane sungwa.2 Herot dungo ana Jon angigle Jemsdikumba prak mina sigeglkwa. 3 Herotmambuno orkwa i Juda yomba gun yeingokandre, ye ombugl Pita sikane sungwa. AnaJuda yomba Bret Yis Paikrukwa NeingwaEngeKandemagl orko ye taragl yegl orkwa.4 Ana Pita si kanesi kane yungu yunguglende pandigltre ana kimbirnem epigl4 sugl moraglmedi tekoglo endungwa.Ana epigl suwara mina kimbirnem 4-di meglkwa. Ana Pasova enge kande idundinan mokomugl ana Herot eremoglPita ipi yomba pendigl kot eretenaglediprukwa.

5 Pita kane yungu pai moglko ana Godyombama ye pre kamange giglendi ere Godtemeglkwa.

Angelo ta wu Pita kane poko endungwa6 Ana kamun tanginan Herot eremogl

Pita imenda ende yomba ombuno dite-nagledi prukwa. Yeglpre sen suwo Pitakane kogl pandigl ana sen ikine kim-birnem suwo-akiye onguno mina koglpandiglko ye koglkoglo sugl miurko anaPita suna uglpango, ana kimbirnem taukane yungu dua mina sugl kan meglkwa.7 Ana Yaglkande angelomo ta unonguglpi moglko, kane yungu yungugl kra am-buglange sungwa. Angelomo eremogl Pitadangigle mina tagla sindre ana dungwa,“Oglandi andiglo!” Dungo tambre kanaPita ongomina sen pangwa ikra worsi yan-gungwa.

8 Ana angelo ka di Pita tongwa, “Ku-matn dendre, te katn towo endo!” Anaye yegl orko, angelo aglke ditongwa, “Enegatn suna olto ende ana na mokonamuglwo!” 9 Ana Pita eremogl angelo moko-mugl ongo ana kane yungu ende mendaembrika, ba angelo taragl kaima orkwa iPita ta pirpogl sikrukwa, ye ongumutna-mugl ormedi prukwa. 10 Ana ye endewu kimbirnem yungu dra gumamugl suglmeglkwa i kondo ende wu suna dra ta suglmeglmara undre, ana ain togl dra i konboende siti suna omara wimbriko, ana togl

dra yene yauro ende tongo, ye endemendaembrika. Ye endpi konbo bange embrikoana angelo oglandi i-mimdaglkwa.

11 Pita, ye mina sragl plau dungwa ipirtre ana dungwa, “Erme na kaima yenepirpogl singa! Herot na kane sungwa,ya Juda yomba taragl kanekane eramnedipirkwa, baYaglkande angelomodiendungona kane poko endungwa.”

12 Ana Pita pirpogl sindre ana pi Jon,kangiye ta Mak we dingwa, ye mam Mariayungumominapi plau dungwa. Igle yombamerkinde makaisi kamange ere meglkwa.13 Ana Pita yungu dra mendakra yungudra sigiu dungo ana nigl-kongun ambaita kangiye Roda we dingwa, ye ira umedikanapre dua mina ungwa. 14 Ana ye Pitaka dungo nungo embriye pirtre gun pondkaima yongwa, ba ye yungu dra yaurokreoglandi mukundi ende ikine pindre anaka kande dungwa, “Pita ungwa dua minamoglkwa!”

15 Ditongo ye pirtre dingwa, “Ene ki-nan tom kana!” Ana ambaimo eremoglPita kaima wu moglmedi yombuglo eredungwa. Ba ye dingwa, “Pita angelomo tawu moglum kana?”†

16 Pita ombugl dua sigiudi pai moglkoana ye yungu dra yauro ende Pita kandreana sipuglo dingwa. 17Ana yomba ka dikrekiendi moraglmedi pre Pita ongo mitnaende kuraura eretongwa. Ana Yaglkandesraglmere ere ye kane yungu auro imendaumere i kamo boglo kugl tekondo dungwa,“Ene ka boglo kugl Jems ya angrima tauteiyo.” Yegl dindre ana ye ende dumobangeta ongwa.

18 Ana kamun tangina kana, kimbirnemwagle Pita mina taragl yegl orkwa i pir-pogl sikriko nomano sindu endongwa.19 Ana Herot eremogl Pita pre wakai eredokungwa. Ba ye doko kan ikrukwa.Ana kimbirnem Pita suglmo meglkwa ikraHerot eremogl Pita pre ka kra mendiglpandigl poglkwa mango ana kimbirnemsugl meglkwa yomba ikra sigolo dungwa.

King Herot goglkwa* 12:1: King Herot erme moglkwa i okuna ye dimo King Herot kande we dingwa yagl awamo ta moglkwa, enge iMaria wam Yesus kugl yongwa. † 12:15: Enge igle Juda yomba merkinde ye yegl pirkwa, angelo wagle kongunopangwa i yomba suwarandi sugl meglmedi pir, ombugl yombamo meglmere yegl kuno moglmedi pirkwa.

Page 199: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 12:20 196 Aposel 13:12Ana Herot okuwo ye Judia makan

kindekondo pi Sisaria kamun enge sunga-gle ta wanmoglkwa.

20 Herot dem kumburo Taia ya Saidonyomba tongwa. Yeglpre yomba merkindewu suwara pi Herot kanapre eingwa. Anayombamo i komnaiye kana Blastus akepledinambedi ka dingo ana ye wu yombamoi koglkwa. Blastus eremogl king yungumotoglmo sugl moglkwa yagle. Ana okuwoye prapra ende Herot moglkwa pi nomanosuwara ye dem munduwo bipokndi no-rambedi pre krapeglkwa. Sraglpre, yekaiya mokna neingwa i Herot dumo suglmoglmara suna igle ingwa.

21 Enge ta dipandiglkwa i plau dungoana Herot yene king gaglmo suna endepandigl king boglmo mina amedi mogl kakande di yomba tongwa. 22 Ana yombamangre oodite yegl dingwa, “I yomba ta kadikrukwa, ba god ta dungwa!” 23 Ana tam-bre kaima Yaglkande angelomo wu KingHerot si-atne endungwa, sraglpre, ye Godkangiye dembiye sitekrukwa. Ipre Herotnangiye kimin neingo ana ye goglkwa.

24Ba God kamo aimande yakewaidi endedumo makan koglkoglo ongwa. 25 AnaBarnabas ya Sol kongun diendingo endeJerusalem embrika ikra erekondo, ana Jon,kangiye ta Mak, ye auro indre Jerusalemkondo ende ikine Antiok dumo kande um-brika.

13Barnabas ya Sol God kamo dinambrika pre

diendingwa1 Antiok kamun God yombama

meglmara igle propet wagle ya ka beketeingwa yomba tau meglkwa kangino yegl:Barnabas te Simeon, ye kangiye Niger wedingwa* te Lusius, ye Sairini kamun nem,te Sol ya Maneyen, ye Gavana Herot bogltapsi wanmogl yakimbrika. 2 Ana kaiyamokna mawagl ere giglange dindre anakamange ere Yaglkande temeglko, HoliSpirit ka yegl ditongwa, “Barnabas ya Solna konguna erambiredi pre pinde i-pereendinga.” 3 Ana ye kaiya mokna mawagl

mogltre te kamange erekondo ana ongunoye bitno mina yei diendingo endimbrika.

Barnabas ya Sol ye Saiprus kamun kamam-buno wakai di yomba tembrika

4 Holi Spirit eremogl Barnabas ya Soldiendungo end-ime Selusia kamun pindreana igle ye bot indre ende ailan Saiprus em-brika. 5Ana ye pi dumo kande Salamis plaudindre ana Juda yomba makaino yungumina God kamo ditembrika. Te Jon Makama ye akeple dungo akiye eingwa.

6Ana ye endpi Saiprus kamun sunawomprak si ende wu dumo kande Pafos wim-brika, igle Juda yagl ta giglgiyai orkwayaglemoglko kaningwa. Ye propet kakimbita moglkwa, kangiye Baryesus. 7 Yaglmo igavana Sesias Polas bogl yeinembrika. Teyaglmo gavana i nomano pai pogl sungwa,ana ye God kamo piragledi pre Barn-abas ya Sol wiro di singiye diendungwa,8 ba giglgiyai orkwa yagle i Grik ka minakangiye Elimas, ye yombuglo ere yaglsuwo engragledi orkwa. Sraglpre, gavanapirngidi dinambedi pre orkwa. 9 Ana Solkangiye ta Pol,† ye nomano mina HoliSpirit kausi moglkwa, ye toro mendiglpandigl Elimas kandre ana dungwa, 10 “EneSatan wam! Taragl du-wakai pangwa i eneyaglkumbamo motnga te mambuno kindeya i-toro tenga i prapra ene mina kausipangwa, te God mambunomo kaima i eneere yewe yei ana kakimbi erambedi prei engenge etnga, ana mambuno kinde iaunake kinde kondinatne? 11 Ipre ermeYaglkande ongo ene sungwa, i ene ongu-mutn kin yenan ana ande ambuglangekankre enge tau olto dagl moratnga.”

Pol yegl dungo tambre yene taragl kamasungwa ta wu Elimas ongumuglo minasi yokungo ana angangandi yomba ta yeongo ake auro yenaglmedi doko moglkwa.12 Taragl yegl orkwa i gavana kandre yenomano anduglko ana Yaglkande kamodingwa i ye pirngi dungwa.

Barnabas ya Pol ende Antiok, Pisidia dumokande embrika

* 13:1: Kangiye Niger i mambunomo yegl, “Yomba Kama.” Yomba tau pirkwa Saimon ye Afrika yagl ta moglmediprikwa. † 13:9: Hibru yomba kanno mina Sol we dingwa te kangiye Pol we dingwa i ana Grik yomba kanno minaungwa. Enge erme i yomba tau pirkwa Sol eremogl ye yene kangiye Pol we dumedi pirkwa. Sraglpre, ye kamambunowakai kongun Grik kamun mambuno bogl ere ende menda ongwa.

Page 200: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 13:13 197 Aposel 13:3413 Pol ya yomba akiye waningwa bogl

Pafos kamun kondo bot ta mina endedumo Perga eingwa; dumo i Pamfilia ka-mun kande suna yongwa. Ana igle JonMak eremogl yagl wagle kondo ende ikineJerusalem ongwa. 14 Ana ye Perga ka-mun yei endpi Antiok plau dingwa, dumoi Pisidia kamun suna yongwa. Ana Sabatenge ye ende Juda yomba makai yunguyungugl pi amedingwa. 15 Ana Moseslomo ya propet wagle ka muno beglkwa ikere kondingo, okuwo makai yungu suglmeglkwa yomba eremogl Pol ya te kongunakiye erikwa yomba meglkwa ikra ka yeglditeingwa, “Angrima wagle, ene ka tadimbi yomba pir-inaglkwa mere panankade ana ene ditenaglmedi punga.”

16 Ana Pol andigl ongo mitna ende ku-raura erete ana ye ka mambuno bogldungwa, “Ene Israel yomba ya te YombaBina ene igle God dembiye karaugl ere temeglkwa na ka dinaglka i ene kinano yeipiryo, 17 Israel yomba Godno, nono kowanopinde endungo endpi Isip kamun ye yombayonguglmere meglkwa enge ana ye akepledungo yomba mogl nagla erikwa. Te yeyombuglomo kandemina Israel yomba Isipkamun auro yend menda undre, 18 anamakan waule igle ye tau ka sendingwaba God wakai eretendre sutno mogl ongoana buglayungu 40 orkwa.‡ 19 Ana Kenamakan kande suna igle yomba yungu om-buno 7 kingno bogl sinombro kondo ana yemakano yombama Israel tongo ye makanoorkwa. 20Ana taragl prapra ye ere ungwa ibuglayungu 450 orkwa.

“Ana Kena makan indre meglko, okuwosutno yomba i-pene ende tongo ye moglwingo ana Samuel propet moglkwa.21 Enge igle ye king pre krapeglko, Goderemogl Bensamin epiglmo mina Kiswam Sol i-pene ende tongo ana ye kingmogl ongwa buglayungu 40 orkwa. 22 BaGod eremogl Sol simenda ende okuwoDevit i-pene endungo ana Israel yombakingno moglkwa. Yagle Devit pre God yegldungwa, ‘Na, Jesi wam Devit kan inga i nanomana wakai pir teinga, te taragl prapraerambedi na piraglmere ye erambuka.’

23 “Ana Devit gawamomina God eremoglyomba ere-inambuka yagle Yesus i-peneende Israel yomba tongwa, i okuna ye kadipanduglmere orkwa. 24 Ana Yesus plaudikruko enge Israel yomba prapra nomanoyakete ana baptais eraglmedi pre Jon ka-mambuno dipene ende tongwa. 25 Jonkongunmo i pradinambuka mangigl orkoye dungwa, ‘Na ira moglmedi ene pirme?Na, yagle i ta moglkrika. Tamanga. Yaglei na mokona mina unambuka, ba na yaglwakai ta moglmbo kade ye kagle towo ikane poko endinaglka kuno erekrukwa.’

26 “Angrima wagle, Abraham gawamaya ene ya te Yomba Bina ene God prekunduglmo geglkwa. God yomba ere-inambuka pre kamo wakai di nonomina endungwa. 27 Jerusalem yomba yeyombano kande bogl Yesus yomba ere-ikine endinambuka yagle moglmedi takanpogl sikrikwa. Te Sabat yomere yomerepropet wagle kanno kerikwa i ye ombuglta pirpogl sikrikwa. Ana Yesus gorambedika dikeglkwa i mina propet wagle kannoi kaima paiyungwa. 28 Te ye aglaumo tapanan doko i-pene ende sigoraglkwa ita manga, ba Pailat sigorambedi pre yedanda ere diteingwa. 29 Ana ye ka pepamina beglkwa pamere i erekondo pandigl,ye endi-prak mina poko i-atne ende ipikombuglo dra yomba geglko pandiglmaramina suna yengwa. 30 Ba ye gogl pamaraGod ere-ikor endungo anduglkwa. 31 Anayomba ye bogl akiye Galili kamun yei endeJerusalemkamuneingwa ikra yemina engemerkinde wu nongugl pi tongo kanigwa.Yomba ikra erme ye pre kamo boglo kuglwaidi Israel yomba teingwa.

32 “Ana no kamambuno wakai ene dito-mga, i okuwo taragl ipre God ka dipandiglnono kowano awano wagle tongwa. 33 Ierme Yesus gogl anduglmara i ana nonokowano ye nangro pre ye ka dipandigltongwa i kaima paiyungwa. Kamo i ka-mambuno Buk Song numa 2 mina pangwa:“ ‘Na Wana ene motnga, te erme ene Nen

na moglka.’✡34 Ana God eremogl Yesus goglmara ere-ikor endungwa. Ye okuwo aglketa gogl

‡ 13:18: Yomba tau pirkwa, Pol i ka yegl mere dungwa, “Yombamakanwaule wanmeglkwa enge, ye wakai ere bakagli wanmoglko buglayungu 40 orkwa.” ✡ 13:33: Buk Song 2:7

Page 201: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 13:35 198 Aposel 14:3ende maugl mina pi buglkrambuka ipreGod ka yegl dungwa:“ ‘Na wakai ere ene tendrete taragl holi prapra tenaglkai okuna Devit ka dipandiglteinga ikra mongo kaima panambuka.’✡

35 Te kamambuno pepa mina ka ta yeglpangwa,“ ‘Ene kongun yomba takinde kondimin ye maugl mina ta bugl

sungum dikrambuka.’✡36 “Ana Devit ye God prumere ere yene

yombama ditendre ana goglkwa. Yeyagl awama wagle pandiglmara dumo iye pandiglko ana nangiye bugl sungumdungwa. 37 Ba God eremogl goglmara ikorendungo ye ta bugl sungum dikrukwa.

38 “Yeglpre angrima wagle, piryo. Enetandaglmeno Yesus mina koko endetenambuka pre no kamo i ene di tomga.39 Ana Yesus wedi pirngi dingwa yombatandaglmeno koko ende tendre yomba du-wakai we dinambuka baMoses lomo iminayomba du-wakai we ta dikraglkwa. 40 Iprepropet wagle ka yegl dingwa i ene minaplaudi dinambedi erme kanpoglsi molo:41 “ ‘Kaniyo, ene kamambuno dikinde

yengwa yombanomano kanekane yei anagoraglkwa. Sraglpre, na ermeene meglmara kongun taeraglka, i ene ta pirngidikraglkwa te yomba taombugl na konguna i dipoglsitenan ene ama pirngi dikraglkwa.’ ”✡

42 Ana Pol ya Barnabas makai yungukondo ende menda wimbriko yomba ere-mogl ye Sabat ta mina aglke ikine undreka i keme ditenambre dingwa. 43 Anayomba makai yungu makaisi meglkwa wuperepere eingo, ana Juda yomba ya teyomba menda ye Juda yomba kamambunopirmara pirkwa merkinde Pol ya Barnabasembirara mokonomugl eingwa. Ana Godwakaimo tongwa i mina wanmoraglmediye ka giglendi ditembrika.

44 Ana Sabat ta yongo siti yomba prapraGod kamo piramnedi umakaisi meglkwa.45 Ana enge igle yomba merkinde makaisi

meglko Juda wagle kandre, ye deno kum-bro Pol ka dungwa i di ikine ende ananangiye ka-si teingwa.

46Ba Pol ya Barnabas kundugl goglkre kamongo di ikine endimbrika, “No komnaiyekana God kamo ene ditombuglka, kamoi ene pirakrikura ipre ene kor aimandemeglkwa i inakune dingwa. Yeglpreno erme ene kondo endpi Yomba Binameglmara i kamambuno ditombuglka.47 Ana Yaglkande kamo yegl di nononorkwa:“ ‘Yomba Bina mina eneambuglange mereyegl moraglkwa pre na i-

pene endiga,ipre yomba makan uglokoglkoglo meglkwa ere-inaglka.’ ”✡

48Yegl dimbriko ana Yomba Bina gunyeiYaglkande kamo i dembiye siteingwa. Anakor aimande moraglmedi pre pinde i-pereendungwa mere ye pirngi dingwa.

49Anamakan igle Yaglkande kamo bogloi waidi kuno orkwa. 50 Ba Juda yomba dinusingo ambu kangino kande pango, teGod wedi pirkwa ya te siti igle ende okunaeingwa yomba ye Pol ya Barnabas eresin-dre ye dumono igle moglkrambredi mangeendingwa. 51 Yegl erikwa pre ye suwoende pindre katno mina makan kunganedange moglkwa i tama bagl ende ye endeAikoniam kamun embrika. 52 Ana Antiokkamun disaipel ye gun pond yeingo te HoliSpirit nomano suna kausi moglkwa.

14Aikoniam kamun Pol ya Barnabas kamam-

buno dimbrika1 Aikoniam kamun Pol ya Barnabas er-

emogl Juda yomba makaino yungu yun-gugl pi kamambuno giglendi dimbriko Judayomba ya te Grik yomba merkinde pirngidingwa. 2 Ba Juda yomba tau pirngi dinakiurikwa yomba ye eremogl Yomba Binameglmara di nusingo ana ye deno kum-bro pirngi dingwa yomba teingwa. 3 AnaPol ya Barnabas enge olto Aikoniam ka-mun iglewanmogl ana Yaglkandewakaimonorkwa kamo i ye kundugl goglkre yombaditembrika. Ye Yaglkande kamo pameredimbrika i kaima pamedi ana Yaglkandesiriye sitongo, ye kimagl kanekane eurika.

✡ 13:34: Aisaia 55:3 ✡ 13:35: Buk Song 16:10 ✡ 13:41: Habakuk 1:5 ✡ 13:47: Aisaia 49:6

Page 202: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 14:4 199 Aposel 14:234 Ana siti suna i yomba poimsi tau pi Judayomba akingo te tau pi aposel suwo ak-ingwa. 5 Ana Yomba Bina ya te Juda wa-gle ye yombano kande bogl wu suwara pi,ana aposel suwo erekinde erete kombuglosigoramnedi pirkwa. 6 Ba aposel suwoka i pirtre ye teke endpi Likonia dumokande ya Listra pindre te Derbi dumo kem-bra yemara igle ama dumo tau akiye em-brika. 7 Igle ye kamambuno wakai aimandedipene ende te wanmiurka.

Listra ya Derbi kamun igle yagl ta kaglemau sungo erewakai eurika

8 Ana Listra kamun igle yagl ta amedimoglkwa, ye kagle koglkoglo akiye mausungwa. Ye mam kugl yomara suamuglorko ana konbo wankrukwa. 9 Pol kamam-buno dungo yagl i pir moglkwa. Ye pirngidungwa pangwa i mina kagle wakai eram-buka pango, ana Pol toro mendigl pandiglyagl i kandre, 10 ana ye ka kande di yagl itongwa, “Enene katn mina du yene andiglmoglo!” Ana enge igle keunde yaglmo pu-glondi andigl konbo wu ikine ikine ongwa.

11 Ana yomba merkinde meglkwa ikraPol taragl orkwa i kandre, ana Likoniakanno mina ka kande di yegl dingwa, “Godwu yomba kogl pindre ana ende wu nonomounara atne wingwa.” 12 Yegl dindre,ana Barnabas kangiye god Sus we dingwa,te Pol ende okuna pi ka dungwa ipre yekangiye god Hermes we dingwa.* 13 Anagod Sus kamo mambuno yungu i siti togldramugl yongo, ana pris yungumo iglekongun orkwa yagle i ye bugla-kau yaplawa kuiye din endingwa iyu, ana sititogl dra mina ungo ana ye ya yombamerkinde akiye kombuglange ere aposelsuwo tenamnedi erikwa.

14 Ba Barnabas ya Pol ya aposel taraglyegl eramnedi erikwa i pirtre ana yegatno ake argla dindre, mukundi endesuna yomba merkinde meglmara pindreka kande dimbrika, 15 “Yagl wagle, enesraglpre yegl erme? No ama yomba enemeglmere kuno yegl mouglka! No igleumbuglka i kamambuno wakai ene dit-ombugl, ene taragl yoko dembiye site-ingwa i kondindre ana God kor aimande

moglmara enaglkwa. Godmo i heven yamakan ya mundi nigl te sragl prapra sunaigle paingwa i ye ere yongwa. 16 Te okunayomba koglkoglo mogl wingwa i kanwingeorko yene nomano pirmere-mere ere wan-meglkwa. 17 Ba ye teke aimande ta paimboyomba ta na ka dinaglmedi erekrukwa.Ye mambuno wakai orkwa i ombuno yegldungwa. Ana kamun kua mitna dien-dungo kamun sungo te enge pamara kaiyamokna merkinde yaglkwa wakai boglko, teye kaiya mokna merkinde tongo ne kausindre ana gun kaima yeingwa.” 18 Ye kai dimbriko ana yomba ofa eretenamnedierikwa i ama ye yombuglo ere mane dim-briko kondingwa.

19 Ana Juda yomba tau Antiok ya Aiko-niam kamun mogltre, ende Listra siti sunaundre ana ka giglendi ditendre yombamerkinde ikoglo endingwa. Ye pirkwa Polkombuglo singwa goglmedi ana siti sunagundo imenda eingwa. 20 Ba Yesus di-saipelma wu Pol pamara mogl winambodingo, ye andigltre ende ikine siti ongwa.Ana tangina ye Barnabas bogl end-imeDerbi kamun embrika

Barnabas ya Pol eremogl Yesus wedi pirngidingwa yomba ka di sigigledi tembrika

21 Ana Derbi siti igle Barnabas ya Polkamambuno wakai dipene ende tembrikoyomba merkinde pirngi dindre ana Yesusdisaipelma erikwa. Yegl ertre ana ye aglkeumbrara ende ikine Listra ya Aikoniamte Antiok dumo Pisidia makan suna em-brika. 22 Igle disaipel wagle pirngi dingwai mina moraglmedi pre ka di giglenditendre ana diwakai yei tendre ana dim-brika, “Nono God kingdomo mina sunaenamunedi pun kade, ana komnaiye kanayumbun kanekane i-wanmogltre, ana endesuna enamga.” 23Ana Pol ya Barnabas Godyombamameglmeremeglmere pindre, anakamambuno mina ende okuna enaglkwayomba pinde indre ana ye prapra pre yaglsuwo kaiya mokna mawagl mogltre, te ka-mange ere Yaglkande pirngi dimara i ongomina tembrika.

Barnabas ya Pol ende ikine Siria makanAntiok kamun embrika

* 14:12: Grik yagl ambu pirngi dingwa god kimbi merkinde meglmedi pirkwa. Sus moglkwa i god kimbi kingnomoglme dingwa, te Hermes we ye kongunmo kakep yome dingwa.

Page 203: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 14:24 200 Aposel 15:1624 Ana ye suwo Pisidia makan ende pipi

ana Pamfilia makan plau dimbrika. 25 Anaye ende Perga kamun pindre kamambunodipene ende tendre, ana ende ime Ataliakamun embrika.

26 Ana okuwo Antiok kamun pirngidingwa yomba pirkwa God wakaimo yaglsuwo tenan kamambuno kongun eram-brika pre ye di God ongo mina yengwa ikraeurika dundungo, ana Atalia kamun ye botmina ende suna pindre ende ikine Antiokkamun embrika. 27 Ana ye ende ikineundre God yombama imakai sindre, anaGod siriye sitongo ye kongun erimbrere ika boglo kugl tendre, te Yomba Bina Godkonbo yauro tongo ye pirngi dingwa i akiyeka boglo kugl tembrika. 28 Te ye engemerkinde Yesus disaipelma bogl akiye iglemeglkwa.

15Pirngi dingwa yomba Jerusalem kamun

makaisi ka tangingwa1Yagl tau Judia kamun yei ende ime An-

tiok undre, ana ye mambuno bogl ka bekeGod yombama teingwa, “Ene Moses lomodumere ere nangino punduno ta bogl en-dekrimbi, ana God ene ta ere-ikrambuka.”2 Yegl dingo, Pol ya Barnabas eremoglyomba i bogl ka tengramo dingo ana epiglwu suwo ongwa. Pol ya Barnabas ya pirngidingwa yomba tau bogl kere endingo endeimbo Jerusalem kamun pi aposel wagle yate ende okuna eingwa yomba meglmaraka i krapogl diporamnedi pre diendingwa.3 Ana God yombama yegl dindre, ana yeende enaglmedi pre diendingwa. Ana yeendpi Ponisia ya Samaria kamun pindre,ana kamambuno kiurikwa yomba ye ka-mambuno sraglmere ere pirmere i ye kaboglo kugl God yombama teingo ye kadingwa i pirtre gun pond yeingwa. 4 Anaye ende wu Jerusalem wingo ana Godyombama ya aposel wagle ya kamambunomina ende okuna eingwa yomba eremoglBarnabas ya Pol diwakai yeiteingwa. Anayagl suwo ye mina God taragl kanekaneeretongwa ikra ditembrika.

5 Ba pirngi dingwa yomba tau ye ere-mogl Parisi wagle mina epitno meglkwa iye andigl mogl yegl dingwa, “Yomba Bina

ye erme kamambuno pirkwa ama nanginopunduno bogl ende teimbi, ye Moses lomopamere pinande eraglkwa.”*

6Ana aposel wagle ya kamambuno minaende okuna eingwa yomba ye ka kra idiporamnedi pre makai singwa. 7 Ana katau mere dimeglko Pita andigltre ka yeglditongwa, “Na angrima wagle, ene pirkanerikwa, nono mina igle okuna kana Godna pinde yungo ana kamambuno kiurikwayomba meglmara kamambuno wakai ditebekete erikra. Yeglpre na ka wakai dranamina dimenda endingo pirtre ana pirngidingwa. 8Ana yomba prapra nomano i Godkanpogl sungwa, ye Holi Spirit no normerekuno yeglmere, ama Yomba Bina tongwa iGod kan wakai yongwa ombuno dungwa.9 Nono ere-ta ende noro te kamambunokiurikwa yomba ere-ta ende tekrukwa. YeYesus wedi pirngi digo ana tandaglme kokoendungo nomano pesungwa. 10 Sraglpreene erme God ta eran kanamnedi erme?Ene taragl yumbun murki dongwa i dis-aipel ta kake tekriyo. Ana okuna imbonono kowano awano ya te nono yumbunkakumgra, i aglketa kakinamga pre dimo?11Yegl tamanga, Yaglkande Yesus wakaimomina nonopirngi dumgapreGodnono ere-yungwa, kuno yegl keme ere ye ama ere-yungwa.”

12 Ana yomba prapra makaisi meglkwai kiendi meglko, Barnabas ya Pol ye suwomina God kimagl kanekane ya diu kamam-buno kiurikwa yomba meglmara ye minaorkwa ikra ka boglo kugl tembriko, anaye dimbrika i piramnedi kinano gundomeglkwa. 13 Ye ka dikondimbriko anaJems ka yegl dungwa, “Angrima wagle,na ka dina erika i ene piryo. 14 Godkomnaiye kana ende kamambuno kiurikwayomba mina undre ana ye i-ikine endimbonana yombanma meglmara i moraglmediprukwa, i Saimon dipene ende norkwa.15 Ana ye ka dingwa i ya propet waglekanno i kaima kuno orkwa. Ka i yegl munobeglko pangwa:16 “ ‘Okuwo na ende ikineundre ana Devit yungumobugl yange sungwa i aglkekordagl keimbo okuna yomere yegl

yeinambuka.* 15:5: Kamo ta ombugl, Aposel 11:2 kanamga.

Page 204: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 15:17 201 Aposel 15:3717Ana yegl erimbo yombaikine moraglkwa Yaglkandepre dokimbi, te Yomba Binaprapra na kangina dagldingwa, Yaglkande taragl i orkwa,’†18 i okuna imbo Yaglkande dungo pirkond-

ingwa.19Ana Jems yegl dungwa, “Na yegl pirka:

Yomba Bina ende God mina wingwa i nonoyumbun merkinde tekramga. 20 Ba nonopepa muno bogl tenamga. I god kimbikaiya mokna ofa ereteingwa i deglmbiyongwa pre nekraglkwa te yagl ambukunogl neingwa i mane ditendre te taraglnunguno mina kane keglko geglkwa inekre te bormai ama nekriyo ditenamga.21 Sraglpre okuna imbo Moses lomo i sitiprapra dipene ende tendre, te Sabat engeyomere yomere makai yungu prapra yun-gugl kere-kere erikwa.”‡

Kamambuno kiurikwa yomba pirngidingwa ikra kaunsol wagle pepa bogl teingwa

22 Ana aposel wagle ya ende okunaeingwa yomba ya te God yombamamundu,wu suwara pi yene yombano ta pinde in-dre, Pol ya Barnabas bogl diendimbi endeAntiok enaglmedi pre ka-tange ana ye yenemina yagl suwo pinde ingwa. Ye yagl suwopinde ingwa, ta Judas (kangiye ta Barsabas)ta Sailas. Ye epigl meglmara yagl suwo iyomba kande miurka. 23 Ana ye pepa i-yemara ka yegl beglkwa:Aposel wagle ya ende okunaeingwa yomba no ene angrowagle mounga, anakamambuno kiurikwa yombapirngi dindre ana Antiok yaSiria ya Silisia kamun meglkwa i diwakai

yeitomga.24 No yegl punga, yomba tau no mina

ende menda pindre ana ka dimara i baglnusingo ene nomano sikugl endingwa. Yeyegl eraglmedi pre no ta diendekunga.Tamanga. 25 Ana no prapra makaisi mogl,prawe dindre ana yagl tau pinde indre,angro Barnabas ya Pol bogl diendumgoende ene meglmara wimiwo. 26 Nono

Yaglkandeno Yesus Krais kangiye pre yaglsuwo i ye sigoraglkwa i ta kundugl goglkrekongun eurika. 27 Yeglpre no Judas yaSailas ene meglmara diendumga. No kamuno bounga kaima wedi ye drano minaombugl ditenambrika. 28 Ana Holi Spiritno mina mogl norko no ka yegl dumga, noaglke yumbun ta ene pandigl tembe endetekramga. Ba ka ditomnere i keunde enesika siyo. 29 God kimbi kombuglange gaglteingwa kaiya mokna i God ongumuglowagle kinde orkwa pre nekraglkwa. Anaene bormai nekre te dua-kambu nungokane kogl sigeglkwa i nekraglkwa. Teyagl ambu kunogl gundingwa i mina mogleglke endinaglkwa. Ana enene sugl wakaimogltre, taragl yegl ta erekrimbi anawakaimoraglkwa.No yegl keme ditendre, wakai we dumga.

30Ana yomba ka-singiye diendingo endeime Antiok eingwa. Ye igle pindre anaGod yombama prapra aglendi imakai sin-dre ana pepa muno beglko i-eingwa ikrateingwa. 31 Ana yomba pepa i kere kondoana giglendi moraglkwa ka diteingwa ipregunpond yeingwa. 32Ana Judas ya Sailas yeyene propet miurka, ipre ka tau merkindekupkene ere di Kristen tendre, ana disigigledi tembrika. 33 Ye Antiok kamunigle enge tau wanmiurko ana ye ende ikinediendingwa yomba meglmara enambrikapre God yombama ye diwakai yeitendre,nomano pokndi yenan ende piro dingwa.34 Ba Sailas ye Antiok kamun mogl pana-gledi prukwa.§ 35 Ana Pol ya Barnabasye Antiok kamun mogl pambriko, ana igleyomba tau merkinde ye bogl akiye wan-mogl, ana Yaglkande kamo yomba beketedipene ende te erikwa.

Pol ya Barnabas ye wu perepere embrika36Enge kuritawanmeglko ana okuwo Pol

di Barnabas tongwa, “Nono ende ikine piGod yombama taun prapra yomara sunameglkwa i kanambuglka, igle nono okunaYaglkande kamo dipene ende tombuglkaikra, ye sraglmere ere meglkwa i pi kanam-buglka.” 37 Yegl dungo, Barnabas eremogl

† 15:17: Amos 9:11,12 ‡ 15:21: Juda yomba ye Israel makano mina keunde ta moglkrikwa. Tamanga. Kamkandye ende kantri tau dumo bange bange eingwa, ye dumo aglokra meglmara i makai yunguno yongo meglkwa. Aposel2:5-11 kanamga. Yeglpre yagl ambu merkinde siti igle meglkwa i Moses lomo tau mere i pirkondingwa. § 15:34:Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ba yomba ta okuwo muno boglmedingwa.

Page 205: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 15:38 202 Aposel 16:15Jon kangiye ta Mak we dingwa, ye auroimbo akiye enamunedi prukwa. 38 Ba JonMak eremogl ye bogl akiye kamambunokongun aimande ta eremoglkre ana Pam-filia kamun suna igle ye kindekondo endeikine ongwa ikra-pre, Pol manedi ye auroipikrambugle dungwa. 39 Ana Pol manedungwa ipre ye nonga pond dindre anawu perepere embrika. Ana Barnabas ere-mogl Jon Mak auro yungo, bot mina endpiSaiprus kamun embrika. 40 Te Pol eremoglSailas di yungo ana endena euriko, anapirngi dingwa yomba ka yegl diteingwa,“Yaglkande wakaimo i ene mina panano.”41Ye ende Siria ya Silisia kamun pindre anaGod yombama meglmara i wu ikine ikinepi, ka di sigigledi tembrika.

16Pol ya Sailas embirara Timoti wu suna

ongwa1 Ana Pol ende Derbi kamun pindre ana

okuwo Listra kamun ongwa. Ana dis-aipel ta igle moglkwa, kangiye Timoti wedingwa. Ye mam Juda ambu ta, ye om-bugl pirngi dungwa. Ba ye nem Grik yaglmoglkwa. 2 Ana Listra ya te Aikoniam ka-mun kamambuno pirkwa yomba ye angroTimoti yaglwakaimoglmedingwa. 3Pol er-emogl Timoti auro imbo akiye ende enam-bugledi prukwa. Ipre Pol eremogl Timotinangiye punduno bogl ende tongwa. Yeyegl orkwa i sraglpre, kamun igle Judayomba mogl-eingwa i pirkwa, Timoti nem,Grik yagl moglkwa. 4 Ana ye endpi tauntau-tau pindre, ana aposel wagle ya endeokuna eingwa yomba Jerusalem kamunsuna ka di gidingwa ikra God yombamapinande eraglkwa pre diteingwa. 5 Anayegl eriko, God yombama i pirngi dingwagigle dungo, ana ande enge suwarandi yenambano wu pond ongwa.

Pol ongumuglo-mugl orko Masedonia yaglta kangwa

6 Pol ya Timoti akiye waningwa yombabogl Prigia ya Galesia kamun keundewinambo dingwa. Sraglpre, Holi Spiriteremogl ye Esia Provins kamambuno

dipene ende dinaglmedi mane ditongwa.7 Ye endpi Misia makan plau dindre,ana ende Bitinia makan suna enamunedieriko ana Yesus Spiritmo mane ditongwa.8 Ipre ye Misia makan iyenda ende anaende ime Troas kamun eingwa. 9 Anaigle enduwer Pol ongumuglo-mugl orkokangwa, i Masedonia yagl ta wu andiglmogl yana ditongwa, “Ene ende kogloMasedonia undre ana no akepledo.” 10 Polongumuglo-mugl orko kango, okuwo noende Masedonia enapre oglandi akekunertre punga, i no kamambuno wakai idipene ende yomba tenamga pre God noagle dungwa.*

Filipai kamun igle ambu Lidia nomane yaketongwa

11 Ana no Troas kamun kindekondo sipindre du yene sipraksi ende ailan Samotrespindre, ana tangina ende siti kande Niapo-lis omga. 12Ana igle plau dindre, ende sunaFilipai kamun omga, i Masedonia makanigle sitimo ta yongwa. Rom gavman i suglmoglmara. Ana dumo igle no ande engetau mounga.

13 Ana Sabat enge no siti togl dra minaende menda pindre ana ende nigl kandeta womara bina omga. Igle Juda yombakamange ere-ere erimara dumo i dokokanapre omga. Ana ambu tau igle makaisimeglko no amedindre, ana mambuno boglka ditomga. 14 Ana ambu wagle ka pirmeglmara pukamugl i ambu ta moglkwa,kangiye Lidia. Ye gagl alap gamba ermarnangiye koglkwa i topo ere yundre anaye aglke moni bogl yungwa, ambumo idumo kande Taiataira kamun mam. YeGod dembiye karaugl ere te-te orkwa am-bumo, ana ambumo i Pol kamambunodungwa i pirambedi pre Yaglkande er-emogl ye nomanemo ake audi tongwa.15 Ambumo yene ya te yomba ye yungu-mugl meglkwa ye prapra baptais erikwa,ana ye yungunamugl unaglmedi pre nodigagltre, ana dungwa, “Ene eremogl naYaglkande wedi pirngi dumedi pirmbi anaende wu na keipaimara moraglkwa.” Anano unaglmedi pre danda ere dungo pre noomga.

* 16:10: Ka tau pepa Aposel mina ka yegl pangwa “no”. Enge i Pol eremogl Luk bogl enge tau akiye wambiredi anayombamerkinde pirkwa. Yeglpre ye dungwa. Ana enge igle Luk ombugl Pol bogl akiye ende Filipai embrikamere pagote ye Filipai meurka, ana Pol eremogl Filipai kondungwa. Kamo “no” ita aglke di wankrikwa te Aposel 16:40 kanamga.

Page 206: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 16:16 203 Aposel 16:37Pol ya Sailas Filipai kamun kane singwa

16 Ana ande enge suwarata no endpikamange erimara dumo igle omgo,nigl-kongun ambai ta spirit kinde yemina moglko, ana spirit kinde moglobakagl orkwa. Yegl ormara ipre mingemoni merkinde sidagl indre ana suglmomeglkwa yomba tongo ne-ne erikwa.17 Ana ambaimo i no Pol bogl omunaramokonomugl undre ana aglangesi yegldungwa, “Yagl kane magl wingwa i we,God mitna imbo kaima moglkwa i nigl-kongunmo yomba undre, ana God ene ere-inambuka pre ye ka dite winga.” 18 Anaambaimo i enge merkinde yegl ere-ereorko Pol kinde pirtre, ana kan aketendrespirit kinde i ditongwa, “Yesus Kraiskangiye mina na ene diteinga, ene ambaii mina kondo ende menda wo.” Ermekeunde spirit kinde ambai kondo endemenda ongwa.

19 Enge igle ambai suglmo meglkwayomba ikra kaningo minge moni sidaglneingwa konbo ikra dundungo, ana yedeno kumbruko, Pol ya Sailas gundoparaglandi yendpi yomba kande waglemakaisi meglmara maket dumo eingwa.20 Ana ye ipi kot pirkwa yomba meglmarapindre ana dingwa, “Yagl suwo i Judayomba kra, ye no sitino mina igle kundakeurka. 21 Ye mambuno tau beke tembrikai nono Rom yomba lono mina mane dungopamara i ye eurika.”

22 Ana yomba merkinde Pol ya Sailaseresinamnedi erimara i wu suna eingo,ana kot pirkwa yomba eremogl yagl suwogatno suna ake arigla dindre, ana yombakumba siyo dingwa. 23 Uglmbo kumbamerkinde sindre, okuwo ipi kane yunguende pandigl, ana kimbirnem sugl wakai-yene moraglmedi pre ka giglendi dite-ingwa. 24 Ka yegl dingwa i sugl yombapirtre, ana yagl suwo auro yend kula suna-wom pindre, ana katno endi bange wauglyemara suna ende sen mina kane singwa.

25 Ana enduwer suna Pol ya Sailas ka-mange ere, giglange di God dembiye sim-briko, ana kane paingwa yomba tau ye eu-rika i kinano gundo pirmeglkwa. 26Tambrekaima imempond kaima ungo, kane yungukauglange prapra pinga dingo, te yungudra prapra anda bogl kondungo ana kane

paingwa yomba prapra katno sen keglkwaikra pirkasi yangingwa. 27 Ana kimbirnemkane yungu sugl moglkwa yagle ye uglpa-mara andigltre ana kango yungu dra audiyeingo, ana kane paingwa yomba tekeendpi kondimedi pirtre, ye dikumba praktowo mina panduglkwa i gundo indre yenesigoragledi orkwa. 28 Ba Pol ka kandedungwa, “Enene sigoglkro. No prapramounga yawe!”

29 Ana kimbirnem kane yomba sutnomoglkwa yagle, ken ambuglange pre agledindre ana oglbugldi ende yungugl pi Polya Sailas miurara pindre ongo kagle sungoyange ye miurara katno mina sungwa.30Ana ye eremogl Pol ya Sailas auro imendapindre krapogl tongwa, “Yaglkande suwo!Na sragl erimbo God ere-i nambe?”

31 Ana ye yegl ditembrika, “YaglkandeYesus wedi pirngi dimin ana ene ya teyombanma wagle akiye ere-inambuka.”32 Ana ye eremogl Yaglkande kamo diyaglmo i ya yomba prapra ye yungumomina meglkwa i tembrika. 33 Enduwerkeunde kimbirnem ikra yagl suwo auro ipionguno nangino bogl biglki dumara ikranigl ende tendre ana oglandi kaima yeya yombama bogl prapra baptais erikwa.34 Ana yaglmo i Pol ya Sailas auro yendkeipamara pindre ana kaiya mokna tauninambrika pre tongwa. Ye ya yombamabogl gun pond yeingwa, sraglpre, ye prapraGod wedi pirngi dingwa.

35 Ana kamun tangungo kot pirkwayomba ye kimbirnem di kane yungu suglmoglkwa yagle moglmara ende, yegl dite-ingwa, “Yagl suwo i diendimin kane yunguende menda pirondo.” 36 Ana kimbirnemkane yungu sugl moglkwa yagle yegl diPol tongwa, “Kot prukwa yagle ene endemenda enambriwo dungwa. Ene ermekane yungu kondo nomano pokndi yenanende piro.”

37 Ba Pol di kimbirnem sutno yombatongwa, “No aglau ta erekuglka, ba yombaongumutno mina yoko kumba no singura.

Page 207: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 16:38 204 Aposel 17:14No Rom yomba mouglka† i ene pirkwayangungo no yoko sikane singwa. Anaerme uglmange ere no diendina pre dimo!Tamanga! Ye yene diendimbi undre ana noyombaglko auro imenda enaglkwa.”

38 Yegl dungo, kimbirnem ikra endeikine pi kot pirkwa yomba ka boglo kuglteingo, ye pirkwa Pol ya Sailas Romyomba miurka pai dungo ana kunduglgeglkwa. 39 Ana ye yagl suwo miurarapindre, ana kinde oune ditendre ana kaneyungu auro imenda pi siti kondo endepiro dingwa. 40 Ana Pol ya Sailas kaneyungu ende menda pindre, okuwo endeambu Lidia yungumo mina embrika, igleYesus yombama meglko kandre, ka tau diakegidi tendre ana okuwo ye igle kondoendimbrika.

17Pol ya Sailas Tesalonaika kamun embriko

ana yomba eresinamnedi erikwa1 Ana Pol ya Sailas endpi Ampipo-

lis ya Apolonia kamun imara ende anaende wu Tesalonaika kamun plau dim-brika. Igle Juda yomba makaino yunguta yongwa. 2 Pol eremogl makai yunguigle yungugl ongwa, i ye mambunomopango, bange bange yungugl pipi ormeremere ongwa. Ana Sabat enge suwota Polende yungugl ongo ana kamambuno pepamina ka pamere i Juda yomba ka-tangepirkwa. 3 Ana Mesaia giu gogltre, goglte andrambuka i kamo pepa mina pango,ye yomba ditendre, dipogl site, ana yeama yegl dungwa, “Yaglmo Yesus i ermena dipene ende ene teinga, ye Mesaiamoglkwa.” 4 Ana Juda yomba tau ka ipirngi dindre ana Pol ya Sailas mokonokeglkwa, te Grik yombamerkinde God kun-duglmo geglkwa yomba yeingo, te ambukangino kande pangwa merkinde ombuglye mokono keglkwa.

5 Ba Juda yomba deno kumbruko anaekriye kinde beglkwa yomba dimakaisikunda gagltre ana siti suna igle kunda er-amnedi erikwa. Ana Pol ya Sailas sigundo

i-pene wu yomba merkinde meglmaraunamnedi pre, ye oglbugldi ende Jesonyungumo mina pindre yungu yombugldokingwa. 6 Ba ye Pol ya Sailas dokokan ikre, ana ye eremogl Jeson ya pirngidingwa yomba tau sigundo iyu siti suglmeglkwa yombameglmara undre ka kandeyegl dingwa, “Yagl wagle i dumo kamunkoglkoglo kunda keglkwa yomba! Anaerme ye ende nono dumono kande sunawingo, 7 ana Jeson eremogl yagl wagle iauro ipi yungumugl ongwa. Yombamoye prapra king ta ama moglkwa, kangiyeYesus we dindre ana Sisa kamo send-ingwa.” 8 Ka dingwa i yomba prapra yate siti sugl meglkwa ye pirtre ana oglagldindre sikugl endingwa. 9 Ana yombakande wagle eremogl Jeson ya yaglkunamaikramonino teingo kane paingwa, endingoende menda eingwa.

Pol ya Sailas pi Beria kamun kamambunokongun eurika

10 Ana kamun mim pai kondungo ka-mambuno pirkwa yomba eremogl Pol yaSailas diendingo ye ende Beria kamunembrika. Ye igle plau dindre ana Judayomba makaino yungu ta yomara yunguglembrika. 11 Ana Juda yomba Beria ka-munmeglkwa yemambunonowakai kaimapango, Tesalonaika yomba engrikwa. Ye kai gun argan bogl pirtre, ana Pol kamam-buno dungwa i kaima pamo mo dindre,ye engenge kamambuno pepa indre kerekanigwa. 12 Ana Juda yomba merkindepirngi dingo, te Grik ambu kangino kandepangwa ya Grik yagl merkinde ama pirngidingwa.

13 Ba enge igle Juda yomba Tesalonaikakamunmeglkwa ye pirkwa Pol eremogl Be-ria kamun God kamo dipene ende moglmedingo, ye ombugl ende Beria kamun pin-dre ana igle yomba merkinde deno kum-brambedi pre koglbagl ere di nusingwa.14 Yegl eriko ana pirngi dingwa yombatambre kana diendingo Pol ende mundinigle bina ongwa. Ba Sailas ya Timoti ye

† 16:37: Enge igle Rom dumo kande king ta moglkwa. Kingmo i kangiye Sisa we dingwa. Ye Mediterenian mundinigl kande kantri i prapra mangigl yongwa i sugl moglkwa. Yeglpre Rom yomba ye yomba kande mounedi pirkwa. Yelonomane dindre kot mambuno paikrumere ertre ana kimbirnem ama yoko ere sikriyo dungwa, enge tau Rom yombakanwinge eriko yomba dumo bange ta nem wu Rom yomba mereyegl meglkwa. Pol nem i ombugl yomba yeglmere tamoglko ana Pol mam kugl yongo ye ombugl Rom yomba moglkwa. Aposel 22:24-29 kanamga.

Page 208: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 17:15 205 Aposel 17:31Beria kamun mogl pambrika. 15 Ana yagltau Pol auro i-eingwa ikra, ye bogl akiyeendpi Atens kamun eingwa, ana ye endeikine Beria kamun unamnedi eriko, Poleremogl Sailas ya Timoti tambre kana endeye moglmara unambredi pre ka-singiye di-endungwa.

Atens kamun Pol kamambuno dungwa16 Ana Pol yagl suwo pre Atens siti igle

sutno mogl pandre kango, dumo kandesuna i god kimbi kuiyano beke endingwakausimeglko ana ye kandre demmunduwokinde prukwa. 17 Yeglpre, Juda ya Grikwagle ye God dembiye singwa yomba er-emogl Pol bogl makaino yungu mogl ka-tange pirkwa. Te yomba wu makaisi-sierimara dumo i ye engenge pi yomba wuigle meglkwa i ka di te-te orkwa. 18 AnaEpikurian ya Stoik* mambunono pirpoglsingwa yomba tau wingo ana Pol bogl kagiglendi di ikine ikine endingwa. Anayomba tau krapeglkwa, “Yagl i ka guaguadinambiwa ye sragl ka dina orme?” Teyomba tau yegl dingwa, “Ye eremogl dumobangeta godno pre kanno dungwa.” Israglpre, Pol eremogl Yesus kamo wakai yate gogl andigl ukor ongwa kamo i dipeneendungwa, ipre yomba ka i dingwa.† 19Anaye Pol indre auro ipi Ariopagas dumo igleyomba kande wagle ka-tange meglmarapindre ana yegl dingwa, “Ene ka kor ungwata indre yomba bekete wanga i no dinotnpiramno mo? 20 Ene ka kor kaneta dingono punga, ana kamo i mambuno sraglmerepangwa i no piramnedi punga.” 21 AnaAtens makan nem prapra yeingo te yombayongugl wu suna meglkwa i ye kongunta erekrikwa, ye engenge ka kor ungwa ikeunde dindre te pirtre eremeglkwa.

22 Ana Pol eremogl Ariopagas kaunsolmeglmara sunawom andigl mogl yegl di-tongwa, “Atens kamun yagl wagle, naene mambunono yegl kaninga, ene godkanekane pre munduno pango yombugloere dembiye karaugl ereteingwa. 23 Na

yegl diga i sraglpre, na ene kamunomuglwu ikine-ikine pi wanmogl ene dembiyekaraugl erimara dumo yeingwa igle wakaiere kaninga, te alta suwarata mina munoyegl beglko pangwa kaninga, ‘I GOD TAPIRKUNGA YE TARAGLMO.’ Ana ene God tapirkre dembiye karaugl erete meglkwa i naerme ye kamo dipene ende ene tenaglka.

24 “Ana God makan ereyendre, tebolamugl taragl prapra ereyei kondungwa.Ye heven ya makan Yaglkandemoglkwa, tekamambuno yungu yomba onguno minakeimara igle ta suna moglpai erekrukwa.25Ye taragl ta doknan kade yomba ongunopandigl kongun erete i-nongugl endetenaglkwa paikrukwa. Ye yene yombaprapra kor-mounga ya te mur yumgaya te taragl prapra noro kondungwa.26 Yomba uglomugl koglkoglo meglkwa iyagl suwarata mina God yomba kanekaneereyongo mogl-eingwa. Ana ye yenemakan koglkoglo mogl-enaglmedi engenoyeitendre, anamakan aglosi tongwa. 27Godyegl orkwa i yomba piraglkwa God kaimamoglmedi pre doko pipi na kan inaglmedipre ye orkwa. Ba nono suwara suwarandimounara i God eglke ta moglkrukwa.28 Yomba ta ka yegl dumere, ‘Ye minasuwara nono kor-mogl ana wu ikine ikinepi wanmounga.’ Enene yombano pirpoglsingwa yomba yegl dingwa, ‘Nono ombuglye nangiglma mounga.’‡

29 “Ipre nono God nangiglma mounga.Nono eremogl ye taragl yoko gol ya silva yakombuglo mereyegl moglmedi pirkramga,te yomba nomano mina poglodi pirtreana onguno mina taragl kuiya bekingwayeglmere moglmedi pirkramga. 30 Okunaimbo mambuno kiure yegl ere mogl-wingoGod kanwinge eretongwa, ba erme makankoglkoglo yomba prapra nomano yaketenaglmedi pre ka giglendi ditongwa.31 Sraglpre, God eremogl makan koglkogloyomba kot eretenambuka enge i dipandiglkondungwa. Ana mambuno du-wakaimina yomba prapra yumbu sinambuka pre

* 17:18: Grik yomba taumerkinde ye okuna yomba pirpogl singwa kanno i duglo beglkwa. Epiglmo suwo i Epikurianya Stoik yomba. † 17:18: Grik kanno mina, “Gogl andigl ukor ongwa” yegl dingwa, “Anastasis” i ama ambu takangiye pangwa. Erme pirpogl singwa yombamere pirkwaGrik yomba eremogl Pol ye Yesus ya ana ambumoAnastasisipre dumedi pirkwa. Pol eremogl god suwo kangiye daglkwa i dumo bangeta pre daglmedi Grik yomba yegl pirkwa.‡ 17:28: Epigl 28 i yeglmere pangwa. Pol ka suwo dungwa i Grik yomba pirpogl singwa okuna mambuno erikwa iindre dungwa. Ana Pol ka dungwa i mambunomo i wu pene enambedi pre dungwa.

Page 209: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 17:32 206 Aposel 18:18yagl ta pinde i-pere endungwa. Taragl ikaima pamedi ombuno dindre ana yagle igoglmara ye ere-ikor endungwa, i yombaprapra pirkan erikwa!”

32 Pol eremogl yomba gogltre an-draglkwa kamo i dungo pirtre, ana yombatau Pol bakagl teingwa ba yomba tau yegldingwa, “Ene kamo i kordagl dimin nopiramga.” 33 Yegl dingo ana Pol eremoglyomba kande kaunsol wagle kindekondoendongwa. 34 Ana yomba tau Pol kamopirtre pirngi dingwa. Ye mina Ariopagaskaunsol ta kangiye Dionisias, te ambu takangiye Damaris, te yomba tau ama akiyepirngi dingwa.

18Korin kamun Pol kamambuno dungwa

1 Ana okuwo Pol eremogl Atens kamunkindekondo ende Korin kamun ongwa.2 Igle Juda yagl ta kan yungwa, kangiye Ak-wila, ye Pontas kamun kugl yengwa. Te yeembiye Prisila, ana ye Itali kamun mogltreumbrika. Sraglpre, kingKlodias ka giglendidindre Juda yomba prapra Rom kamunkindekondo ende piyo dungwa. Ana Poleremogl ye miurara kanagledi pre ongwa.3 Sraglpre, Pol kungugl sel simbogl boglorkwa, te Akwila ye embiye bogl konguni ama eurika. Yeglpre Pol pi yunguno-mugl moglko sel yungu akiye bange bangeerikwa. 4 Ana Pol Sabat enge yomereyomere Juda yomba makaino yungu yun-gugl pi Juda ya Grik wagle Yesus pirngidinaglkwa pre ka ningadi dite moglkwa.

5 Enge igle Sailas ya Timoti ye Masedo-nia makan kindekondo umbriko ana Polkongun tau erekre ana kamambuno en-genge dipene ende Juda yomba tendreyegl dungwa, “Yesus ye Krais moglkwa.”6 Ba Juda yomba Pol kamo sende bakaglteingwa, ipre ye gaglmo suna kunganetamasi endindre yegl ditongwa, “Ene taguglo kamun embi i aglau enene minapanambuka. Na mina yumbun ta paikram-buka. Ipre erme na endpi Yomba Binameglmara enaglka.”

7 Yegl dindre ana ye makai yungukondindre endpi yagl ta kangiye Tisias

Jastus, ye God dembiye karaugl ere te-te orkwa yagle yungumo mina ongwa,yungumo i makai yungu yomara mangiglyongwa. 8 Ana makai yungu sugl moglkwayagle kangiye Krispas, ye yombamo boglprapra Yaglkande pirngi dingwa, te Korinyomba merkinde Pol ka dungwa i pirtreombugl pirngi dindre ana baptais erikwa.

9 Ana enduwer ta Pol ongumuglo-muglorko kango Yaglkande yegl ditongwa,“Ene kundugl pirkre te dran simundokreana ka aimande dimoratnga. 10 Na enebogl moglka pre yomba ta erekindeeretendre ana ene sikraglkwa. Sraglpre, nayombanma siti igle merkinde meglkwa.”11Ana Pol dumo igle buglayungu suwara yaba 6God kamoyomba beketewanmoglkwa.12 Ana okuwo Galio ye Akaia kamunigle gavman moglkwa enge, ana Judayomba wu suwara pi Pol sikane sindreipi kot mina eingwa. 13 Ana ye ka yegldi nangiye dangingwa, “Yagl moglkwa ieremogl yomba God dembiye karaugl eretenaglmedi pre akeningandi dungwa i lodumere erekrukwa.”

14 Ana Pol ka di ikine endinagledi orko,Galio ka di Juda yomba tongwa, “Judayomba ene piryo, yagl i lo ka sendindreaglau kinde ta ormadagl ana ene ka dingwai mem wakai pama na pra ene kanno pi-raglka. 15 Ba ene kanno pre ya te kangiyemambuno ipre ya te enene lono ipre kadingwa, i enene di akedu endiyo, taraglyeglmere na kot ta pirkraglka.” 16 Yeyegl dindre ana kot mina yomba prapradimenda endungwa. 17 Ana ye prapra er-emogl makai yungu sugl moglkwa yagleSosetenis akegidi mogltre ana kot dumonongugl igle eresingwa.* Ba ye eresingwa iGalio kanwinge orkwa.

Pol ende ikine Siria kamun Antiok ongwa18 Pol eremogl Korin kamun igle enge

tau olto wanmoglkwa. Ana okuwo pirngidingwa yomba kondo ye ende Siria kamunenapre ana Prisila ya Akwila ye bogl akiyesipmina endinamnedi erikwa. Ana Senkriadumo igle Pol ende suna sip mina pikre yebre yungo komnaiye kana bagl endungwa.I ye God mina ka digidi panduglmara pre

* 18:17: Grik kanno mina ka i mongo kaima ta wu pendigl pikrukwa. Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, Judayomba ye yene deno kumbro sutno yomba tendre ana ere singwa.

Page 210: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 18:19 207 Aposel 19:10bre yungu baglkwa.† 19 Okuwo ye pi Efe-sus kamun plau dingo ana igle Pol ere-mogl Prisila ya Akwila kondungwa. Anaye yene endpi Juda makaino yungu minaongo Juda yomba bogl ka-tange pirkwa.20 Ana yomba igle meglkwa Pol krapogltendre enge olto ye bogl morambe dingoana Pol manedi prukwa. 21 Ba Pol endi-nagledi ertre ka dipandigl yegl ditongwa,“God pra wedi piran ana na ende ikine enemeglmara unaglka.” Yegl dindre ye endesuna sip mina pi ana Efesus kamun kondoendongwa. 22 Ye endpi Sisaria kamun plaudindre ana ende imbo Jerusalempi ana Godyombamakoglkare ditendre okuwoye end-ime Antiok kamun ongwa.

23 Pol enge tau Antiok kamun mogltreokuwo ye igle kondo endongwa. Ye endpiGalesia ya Prigia kamun suna winambodiana disaipel prapra mina ka di akegi di-tongwa.

Efesus yaAkaia kamunApolos kamambunodungwa

24 Enge igle Juda yagl ta kangiye Apo-los, ana ye Aleksandria kamun nem, ba yeende Efesus kamun ungwa. Yaglmo ye Godkamo kere pirpogl sindre ana ka pamerewakai-yene ere dungwa. 25 Te Yaglkandekamomambuno konbauna yomere i okunakana beke teingo ye pirdime dungo, teye nomanemo anduglko gun pond yei anaYesus kamo pamere wakai-yene ere dindreana bekete moglkwa. Yegl orkwa, ba Jonye baptais eretongwa kamo i keunde yepirdime kaima dungwa. 26 Ye mambunoere Juda yomba makaino yungu yunguglkamambuno giglendi ditongwa. Enge iglePrisila ya Akwila kamo i pir mogltre, anaApolos auro yendpi ye yungunomugl pin-dre ana Yaglkande kamo mambuno kon-bauna yomere i wakai-yene ere dipogl sitembrika.

27 Ana okuwo Apolos ende Akaia ka-mun enagledi pruko, ana disaipel Efesusmeglkwa i ye akepledi tendre ana Akaia ka-mun disaipel Apolos koglkaredi inaglkwapre pepa muno ta bogl teingwa. Ana Apo-los pi Akaia kamun plau dindre ana Godwakaimo tongwa ya pirngi dingwa yomba

igle meglkwa i ye akeple pond yegl di-tongwa. 28 Ye yombuglo kaima ere yombaprapra mambro mina Juda wagle kanno iye di ikine ende engre atne endungwa tekamambuno pepa mina okuna God kamopangwa i ombunodi nongugl ende anaYesus kaima Krais moglme dungwa.

19Efesus kamun Pol kamambuno dungwa

1 Apolos Korin kamun wanmoglko anaPol eremogl makan muglo pai omarasipraksi pi Efesus kamun plau dungwa. Igledisaipel tau meglko kan indre, 2 ana yekrapogl tongwa, “Ene pirngi dingwa engeigle Holi Spirit ene indu-no?”

Ba ye di ikine endingwa, “Taman. HoliSpirit moglkwa kamo i no ta pirkunga.”

3Ye yegl dingo ana Pol krapoglkwa, “Anaene sragl baptais indu-ne?”

Ye di ikine endingwa, “No Jon baptaismoyumga.”

4 Yegl dingo ana Pol ditongwa, “OkunaJon yomba baptais tongwa i yomba no-mano yake tenaglkwa keunde baptais ten-dre ana yegl ditongwa, ‘Yagl ta na mokon-amugl ungwa i ene pirngi dinaglkwa, yekangiye Yesus.’ ” 5 Yomba ka i pirtre anaYaglkande Yesus kangiye mina ye baptaiserikwa. 6 Ana Pol ongo bitno mina yongoana Holi Spirit ende ye meglmara ungo yeka kanekane dindre te propet ka okuwo paiinambuka di-di erimere yegl ama dingwa.7 Ana yomba yegl erikwa i ye 12 mereyeglmeglkwa.

8 Pol ende makai yungu yungugl pindreana ba suwota mereyegl God kingdomo kakaima i piinaglmedi pre ye kundugl goglkreka giglendi kaima ditongwa. 9 Ba yombatau nomano gigle dungo ana kamam-buno i pirngi dikre, te yomba merkindemeglmara mambro mina, Yaglkande Kon-baunamo i dikinde yeingwa. Yegl erikoPol eremogl ye kindekondo ana disaipelauro indre endpi Tiranas ka beke te-teormara yungu igle ye engenge kamam-buno ka di pirpir erikwa. 10 Yegl eremogl-eingwa buglayungu suwo yongo anaJuda ya Grik yomba kindaginde Esia makan

† 18:18: Juda yomba bitno yungo baiglkwa i ye God ongumuglo mina ka dem dipandiglmara i engemo yongo yeglerikwa.

Page 211: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 19:11 208 Aposel 19:31koglkoglo mogl-eingwa i Yaglkande Yesuskamo pirkondingwa.

Siva wama wagle eremogl spirit kinde tasendinamnedi erikwa

11 Ana Pol mina kimagl giglendikanekane plau dungwa i God yene ye minamogltre ana orkwa. 12 Ipre angasip yakongun gagl punduno Pol nangiye pangwai indre ipi yomba kinde sungo paingwameglmara nangino mina simbaingo anakindeno argan orko te spirit kinde yombamina meglkwa i teke endingwa.

13 Yegl orko Juda yomba tau giglgiyaierikwa yomba wu ikine ikine pi YaglkandeYesus kangiye mina spirit kinde yombamina meglkwa i simenda endinamnedierikwa. Yegl ertre ka yegl di spirit kindewagle teingwa, “Pol eremogl Yesus kangiyedagl kamambuno dipene endungwa ikramina na diteinga ene ende menda wiyo.”14 Juda yagl ta pris kande moglkwa yekangiye Siva, ye wama 7 wagle taragl yeglerikwa. 15 Ba enge aglketa spirit kindedi ikine ende yagl wagle tongwa, “Yesusi na pirka te Pol ama na pirkan erika,ba ene irane?” 16 Ana yagl spirit kindesuna moglkwa ikra puglondi ye meglmarapindre yombuglo ere sungo, ye kungutnogatno bagla magla dungo bormai i-nendreana yungu igle kondo nangino yokoko tekeende menda eingwa.

17 Juda ya Grik yomba Efesus kamunmeglkwa taragl orkwa i pirtre, ye kun-dugl pond gogltre ana Yaglkande YesusKrais kangiye dembiyesi mitna imbo end-ingwa. 18 Ana yomba merkinde pirngidindre ana wu pene pi yomba meglmaraye mambunono kinde okuna erikwa i di-nongugl ende kondingwa. 19 Te yombatau nimbine kirai ere-ere erikwa ye nim-bine kirai erikwa kamo pepa wombro iyumakai sindre ana yomba ongumutno-mugli gagltenge erikwa. Ana pepa i topomokerei-suwara endingwamoni K50,000mereyeglorkwa. 20Mambuno yegl eriko ana Yaglka-nde kamo waidi ende kamun koglkoglopindre ana wu kande pi giglendi pangwa.

Efesus yomba nongasi Pol teingwa21 Taragl yeglmere prapra plaudi kon-

dungo ana Pol eremoglMasedonia ya Akaiamakan sipraksi ende Jerusalem kamun

enagledi pirtre yegl dungwa, “Dumo iglena pi kondo ana okuwo endpi Rom kamunama kanaglka.” 22 Te Pol akeple dimbrikayagl suwo, Timoti ya Erastus diendungoende Masedonia kamun embriko ana Polye yene Esia makan igle enge tau ainewanmoglkwa.

23 Ana enge, igle Yaglkande Konbau-namo ipre Efesus yomba kunda ikine ere-tendre ana oglagl pond dingwa. 24 Yagl tamoglkwa kangiye Demitrias. Ana ye silvapagl god Atemis ya te yungumo kuiya kem-bra kembra bange bange orkwa. Ana yekongunmo i mina kongun yomba bekingoana ye moni kande i-i erikwa. 25 Ana yekongunmo yomba ya te kongun yeglmeretau erikwa yomba prapra aglendi makaisindre, yegl ditongwa, “Yagl wagle! Nonokongun i oungo ana moni pond kaimaende suna ungo i-i ounga, i ene pirkanerikwa. 26 Erme Pol sragl orkwa i enenepirkan erikwa. Ye ka giglendi dungo anayomba merkinde Efesus kamun ya te Esiadumo koglkoglo meglkwa i prapra nomanoi-yake tendre ana ende ye mina eingwa.Te ye ama yegl dungwa, ‘Yomba ongunomina god kanekane bekingwa i god kaimata moglkrikwa.’ 27 Ana erme yumbun tapangwa, i nono diminge kongun ere i-nomga ikra kangiye wu kinde enaglkwa, tei kememanga, god kande Atemis yungumoi ama pirmbi taragl yoko mereyegl eram-buka. Te Esiamakan ya te yomba koglkoglomeglkwa i ambu god Atemis pre dembiyekaraugl erikwaya te kangiye kandepangwaikra dundina orkwa!”

28 Demitrias ka ditongwa i yombapirtre, ye deno kumbruko kaglkane ereyegl dingwa, “Efesus yomba nono godnoAtemis, ye kande kaima moglkwa!” 29 Anasiti suna yomba kindaginde yene oglaglpond dingwa. Yegl dindre ana Gaius yaAristakas, ye suwo Pol bogl Masedoniakamun igle mogl wan wingwa. Ana yombaeremogl yagl suwo i akegi dindre anagundo paraglandi ingo akiye pi makaisi-si erimara dumo suna eingwa. 30 Te Polyene ende yomba makai simara suna igleenagledi orko ana disaipelmane diteingwa.31 Te Esia kamun gavman mina yombakande erikwa tau Pol yeinongwa mogltreana ye ka-singiye ta di Pol moglmara

Page 212: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 19:32 209 Aposel 20:9ende ana yomba makaisi meglmara sunai pikrondi mane ditengwa.

32 Ana makai simara suna i yombaka mongo ta pirpogl sikrikwa. Sragl-pre, yomba ka perepere dindre kaglkaneeriko te yomba merkinde ye sraglpreumakai singwa i mambuno ombugl pirpoglsikrikwa. 33 Yegl ere meglko ana Judayomba eremogl Aleksanda ake nusi guma-mugl endingo moglkwa. Ana ye dipoglsinambedi yomba merkinde kaglkane in-dre ka do-do dingwa.* Ana yomba kiendimeglmbi ye ka di akebiyei tenagledi preongo kuraura eretongwa. 34 Ba yombakanpogl singwa, ye Juda yagl ta moglkwapango ana yomba prapra kaglkane indredingwa, “No Efesus godno Atemis kandekaima!” Yegl keunde dimeglko ande kuiyaawa suwo orkwa.

35 Ana okuwo Efesus siti kuskus kadikriyo dungo ye kiendi meglko ana yegldungwa, “Efesus yagl wagle, Efesus kamunigle Atemis kuiyamo kombuglo i hevenende atne ungo ana no yungumo keiyomgo ene dumo i sugl kan meglkwa, iyomba koglkoglo mogl-eingwa i ta pirkrimkana? 36 Ipre, taragl i kamo yomba tamane dinaglkwa kuno erekrukwa, yegl-pre ene kiendi mogltre ana taragl guaguata erekriyo. 37 Ene Gaius ya Aristakasgundo i-wingwa, i god Atemis yungumomina taragl ta kunogl ikre te nono ambugodno kenaglmo ta sikrukwa. 38 Demitriasya ye kongunmo ere taragl kuiya bangebange erikwa yomba ye ka-tange yombata tenamnedi pirmbi ana ka-tanginaglkwai engemo yongo te gavman yomba kandemeglkwa. Yeglpre ka-tange tenamnedipirmbi kade ipi ye meglmara ana ka-tangeakedu ende tenaglkwa. 39 Te ka tau amadinaglkwa ta panan kade ipi makaisi ka di-di erimara igle dimbi ana makaino mina idindre akedu endinaglkwa. 40 Nono ermeyumbun mina moramga, sraglpre, nonokunda eramnedi ounga i gavman yombakande pirmbi ana ye ka-tange noraglkwa.Te taragl ounga i mambunomo pre yekrapogl norimbi ana nono ka wakai ta di

ikine endinamga paikrukwa.” 41 Ye kayegl dindre, okuwo yomba diendungo endeperepere eingwa.

20Pol konbauna wan ende Masedonia ya Grik

kamun ongwa1 Oglagl dimeglkwa i dundungo, okuwo

Pol disaipel dimakai sungo ana ye ka di akegigle ditendre te diwakai yei molo dindreana Masedonia kamun enapre endongwa.2 Pol dumo igle prapra wan pindre anakamambuno pirkwa yomba meglmara kamerkinde akegigle ditendre okuwo ye endeGrik makan ongwa. 3 Dumo igle Pol basuwota moglkwa. Ana ye sip mina endeSiria makan enagledi akekun ertre okuwoprukwa, Juda yomba kunda moko gaglkoana ye ende ikineMasedonia kamunpindreaglke ende Siria enagledi prukwa. 4 Anayomba yeglmere Pol bogl akiye eingwa:PairaswamSopata, ye Beria kamunnem; teAristakas ya Sekandas, yagl suwo i Tesalon-aika kamun nem; te Gaius ye Derbi kamunnem; te Timoti, te Tikikas ya Trofimas, yeEsia kamun nem. 5 Yagl wagle i okunakana pindre ana Troas kamun igle no presugl kan meglkwa. 6 Ana no Bret YisPaikrukwa Neingwa Engemo i mogl endeana Filipai kamun kindekondo* sip ta minaomga, ande enge 5 dundungo ana yaglwagle tau Troas kamun meglmara plaudikan yumgo ana igle ande enge 7 no prapramogl pamga.

Troas kamun igle Pol eremogl Yutikasgoglko ere-ikor endungwa

7 Ana Sande enge no bret bukondi ninapre wu makai sumga.† Igle Pol kamam-buno di yomba te mogl ongo enduwersuna yongwa. Sraglpre ye tangina end-inambuka pangwa. 8 Yungu kula bola-mugl no makaisi mounara igle ken-lammerkinde demoglkwa. 9Kumugl tawinduamina suna igle amedi moglkwa kangiyeYutikas. Pol ka kanana dimoglko, anakumugl i ugl gukosi uglpai du pindreana yungu kula suwo imara ende kula

* 19:33: Grik kanno mina ka i mambuno kaima ta wu pene pikrukwa. * 20:6: Erme pirpogl singwa yomba tauyegl pirkwa, Pol ende Filipai ongwa enge ye Luk auro yungo akiye embire dingwa yeglpre ka “no” epigl i mina sunapangwa. Ene ka i Aposel 16:10 kaniyo. † 20:7: Erme pirpogl singwa yomba mere yegl pirkwa, ye kaiya moknaerikwa i Yesus nangiye ya bormai ipre, pirtre erime dingwa.

Page 213: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 20:10 210 Aposel 20:31ta mitna imbo ye moglmara igle yei gu-glo yange makandle sungo yomba pi akemitna ende kaningo ana yaglmo kaimagoglkwa. 10 Pol ende atne pindre ana ku-muglmo paimoglmara yange tembe si kun-gro paimogltre ana yegl di yomba tongwa,“Ene ye goglmedi ta pirkriyo. Ye kor-moglkwa.” 11 Okuwo Pol aglke ende ikineyungu kula tembe meglmara imbo pindreana bret buko dungo ye neingwa. Kaaine dite mogl ongo ana kamun tangungoyomba kondo ye endongwa. 12 Te ku-muglmo ikra kor-moglkwa pre ye denomunduno argankomb orko gunyei auroyendingwa.

Pol eremogl Troas kamun kondo endeMailetas kamun ongwa

13 No Pol kondo okuna kana ende sipmina pindre ana Asos kamun enapre en-domga. Ana Asos kamun igle Pol isuna sipmina endinamnedi sugl paimounga. Sragl-pre, ye yegl eriyo dumere no oungo ana yemakandle ende Asos kamun ungwa. 14AnaAsos kamun igle ye no kan yungo ana yeauro ipi sip mina suna omgo ende Mitilinikamun ena pre endomga. 15 Ana tanginaMitilini kamun kondo sip indre endpi ailanKaios omga. Ande enge i dundungo tang-ina ende atne ailan Samos omga. Ana engeigle mokomugl sugl yomba koglo Mailetaskamun omga. 16 Ba Pol nomane mina yeglpangwa, ye sip indre ana Efesus kamunkondinagledi prukwa. Sraglpre, Esia dumosuna igle ye enge kanana morakiurukwa.Ye tambre kana ende Jerusalem pi ana Pen-tikos enge kande i ye kanagledi prukwa.‡

Efesus yomba kamambuno mina endeokuna eingwa, Pol diwakai yeitongwa

17 No pi Mailetas kamun moungo§ anaPol eremogl Efesus kamun God yombamaende okuna eingwa yomba ye moglmaraunaglmedi pre ka-singiye diendungwa.18 Ye wu Pol moglmara plau dingo anaye yegl ditongwa, “Na komnaiye kanaende wu Esia dumo igle winga enge, anana sraglmere ene bogl engenge moglpaiertre te kongun erika i ene prapra pirkanerikwa. 19 Juda yomba yumbun merkindenarikwa, ba na nana pre pir suglbai bogl

kai mongo bera dindre ana Yaglkandekongunmo erika. 20 Ene pirkan erikwa,ene akeple ditenambuka kamo kanekanepangwa i na ta uglmange erekrika, teyomba makaisi meglmara pendigl ya teyunguno yomere yomere dipene ende tebekete ere wanmoglkwa. 21 Ana Grik yaJuda wagle ye akiye nomano yake tendreende God mina undre ana Yaglkande Yesuspirngi dinaglkwa pre na dipene ende tewanmoglka.

22 “Ana erme Holi Spirit na nomanaake nusungwa pre na ende Jerusalemenaglka, te end-ime eimbo ana taraglta na mina plau dinambuka i ta pirkanerekrika. 23 Na taragl suwarata pirkanerika, te siti koglkoglo eimara i Holi Spiritka dinare kondungwa, i kane panaglkaya te yumbun kande kanekane inaglka iyoko paimoglkwa. 24 Ba na pirka nanakor-moglka i taragl yoko orkwa, na ka-mambuno kongun ya te Yaglkande Yesuskongun ta ero dinarkwa ikra ere dundi-naglka, i God wakaimo mina kamambunowakai i dipene ende tenaglka.

25 “Ana ene meglmara na suna mogltreGod kingdomo pre ka dipene ende tebekete ere wingra. Ana erme na pirkanerika, okuwo na gumana ene aglketakankraglkwa. 26 Yeglpre na erme enedipene ende teinga, yomba prapra okuwota wau boraglkwa i aglauno na minata paikrambuka. 27 Sraglpre, God sraglprapra prumere i na ta uglmange erepandigltre ene ta ditekrika. 28 Enenesutno wakai mogltre, te sipsip wagleprapra sutno moraglkwa pre Holi Spiritkongun i ene tongwa, God yombamowagle sutno molo, i yene Wam bor-maimo mina topo ere yungwa. 29 Napirka, ene kindekondo ende imbo mokon-amugl agl are ene meglmara suna i undreana sipsip si-undupagl eraglkwa. 30 Teene meglmara pukamugl yomba tau wunongugl pi kakimbi dindre, ana disaipelende wu ye yombano moraglmedi pre digundo inaglkwa. 31 Ipre enene sugl wakaimolo, te na buglayungu suwota munduene mina ermine ya enduwer ene suwarasuwarandi pre, kai nuglo bera dungo

‡ 20:16: Aposel 2:1 mina kanamga. § 20:17: Mailetas kamun eremogl Efesus yomara eglke kuri, 50 kilomitayongwa.

Page 214: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 20:32 211 Aposel 21:17ka bekete wanmoglka, i ene poglodi pirmoraglmiwo.

32 “Na erme ene te Godmina endinga, yewakaimo norkwa kamo i mina ene akegiditenan ana God yene yombama wu holieingwa i prapra pre blesingmo yongwa iene ombugl tenambuka. 33Na yomba ta sil-vamo ya golmo ya te kungugl gaglmo iprebumbuno ta goglkrika. 34Ene enene pirkanerikwa, na nana ongunamina kongun ertretaragl namunduna pangwa indre te yombana bogl akiye wamga i ama akepledi teinga.35 Na taragl prapra erika i ene ombunoditeinga, ene ama kongun yombuglo yeglerimbi ana nono yomba komugl sinaglkwaakeple ditenamuniwo, te Yaglkande Yesuska yegl dungwa i ene poglodi piraglkwa,‘Yomba ta eremogl taragl ake-nongwayumbusi yomba ta tendre ana gun yongwai wakai kaima pai ana yomba ta ye yene pretaragl inagledi prukwa i engrukwa.’ ”

36 Pol ka i dite kondungo ana yeprapra goglkuno bondugl kamange erikwa.37 Okuwo ye prapra kai pond erete anaPol kungro gumadra sineingwa. 38 Anaokuna kana Pol dungwa, “Gumana aglketakankraglkwa!” Ikra pre ye miriye kindekaima gogl ana auro ipi sipmina endingwa.

21Pol sip mina ende Jerusalem ongwa

1 No eremogl yomba diwakai yeitendreana okuwo ye kindekondo ende sip minasuna pi ana du yene simbiglkidi pi ailanKos plau dumga. Kamun tangungo endpiailan Rodes plau dumga, ana igle yei endpiPatara kamun suna omga. 2 Igle sip taPonisia kamun enambedi akekun eriko nokandre ana ende suna pi endomga. 3 Nowu kamgo Saiprus ailan onguno kondo krayongo ana no ende yoglmbo kra pi endeSiria kamun pindre ana pi Taia kamunomgo, sip pango ana igle sip mina bonaimenda endinaglkwa. 4 Dumo igle disaipeltau meglko no kan indre ana ande enge 7ye bogl mounga. Ana Spirit eremogl pirngidingwa yomba ditongo ana Pol Jerusalemkamun pikrambedi mane diteingwa. 5 Bano endinamga enge mangigl orko ana nokamun igle kondo endomgo disaipel yeembino nangro bogl siti suna no auro yendmundi nigl bina eingo ana igle no prapra

goglkuno bondugl kamange ounga. 6Ye nodiwakai yeingo te no ye diwakai yeitendreokuwo no sip mina ende suna omgo ana yeende ikine yungunomugl eingwa.

Sisaria kamun igle propet Agabas ka di Poltongwa

7 Ana no Taia kamun kindekondo endpiTolemes kamun omgo sip pango ana pirngidingwa angro wagle tau meglko kandre kawakai ditendre ye bogl ande enge suwaratamounga. 8 Ana tangina mogl no dumoigle kondo endpi Sisaria kamun plau din-dre ana Pilip yungumo mina mounga. Yekamambuno di yomba te-te orkwa yagle,ye kongun yomba 7 Jerusalem kamun kereimara suna i ye ama ta moglkwa. 9 Ye am-buglo 4 meglkwa, ye yagl ta pikre ana Godkamo propet dimere yegl ye di-di erikwa.

10Dumo igle ande enge tau mogl pamgoana propet ta kangiye Agabas, ye Judia ka-mun mogltre end-ime Sisaria ungwa. 11Yewu no mounara undre ana Pol kumaglmoindre ana kumagl i pagl ye yene ongo ka-gle kan sindre dungwa, “Holi Spirit yegldungwa, ‘Kumagl i nemyagl pi Jerusalemkamun plau dinan Juda yomba mambunoyegl ere ana tekoglo Yomba Bina ongunomina yenaglkwa.’ ”

12No ka i pirtre ana yomba tau dumo iglemeglkwa i Pol bogl ende imbo Jerusalemkamun pikrambedi pre mane kaimaditomga. 13Ba Pol di ikine endungwa, “Enesraglpre kai eremeglko ana na mundunaderuwagl orme? Na Jerusalem kamuneimbo na kane sinaglkwa i keunde taakekun erekrika, ba Yaglkande Yesuskangiye pre ere Jerusalem imbo goraglkai ama na akekun eremoglka.” 14 No kaditomga i ye pir ikruko ana no kindekondoana yegl dumga, “Yaglkande prukwa mereerambiwo.”

Pol ende Jerusalem suna ongwa15 Ande enge tau endongo no kungutno

gatno akekun ertre ana kamun igle kondoJerusalem enapre endomga. 16 Ana Sisariakamun disaipel tau no bogl akiye omgo anayagl Neson keipamara iglemoramga pre noauro yengwa. Ye Saiprus kamun igle nemana ye disaipel komnaiye moglkwa yagle.

17 No pi Jerusalem kamun plau dumgo,Angrima tau igle meglkwa ye gun pond yei

Page 215: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 21:18 212 Aposel 21:34no di-ingwa. 18 Ana tangina no yomba tauPol bogl Jems kanapre omgo, ama kamam-buno ende okuna eingwa yomba prapraigle umakaisi meglkwa. 19 Pol diwakaiyei ye tendre ana ye kamambuno kongunormara i mina Yomba Bina meglmara sunaGod taragl orkwa i wakai-yene ere boglokugl tongwa.

Ende okuna eingwa yomba Pol ende Godholi yungumo mina po dingwa

20 Pol ka boglo kuglkwa i ye pirkondoana ye prapra God dembiye siteingwa.Ana okuwo ye yegl di Pol teingwa, “An-gro Pol, ene kanga iwe, Juda yombatausen merkinde Yesus wedi pirngi din-dre ana ye prapra lo pamere pinandeorumnere yegl yomba tau ama eraglmedimunduno pangwa. 21 Te yomba tau eneka yegl dine dingo ye pirkwa, ‘YombaBina dumo koglkoglo meglmara ana Judayomba pukamugl mogl-eingwa i Moseslomo kindekondo te wano nangino pun-duno bogl endekre te okuna mambunonoi erekriyo dine dingwa.’ 22 Ana ene dumoigle unga i ka wai dinan yomba kaimapirkan eraglkwa pangwa. Nono sragl er-amne? 23 Yeglpre no ka ta ditenamnerei ene eratniwo. Yagl 4 God mambuglomina ka ta digi dingwa no bogl yawaglemeglkwa. 24 Ene yomba i auro imin anaye bogl akiye pi God ongumuglo minawu du-wakai enaglkwa pre mambuno ikraeraglkwa, te ye taragl eraglkwa i pra enetopo ere tenatnga, yegl etn ye bitno yungobagl endinaglmiwo.* Ene yegl eratnarai yomba prapra pirkan eraglkwa, ene prekan digo pirkwa ikra kimbi wedi piraglkwa.Ba eneneMoses lomopamere pinande etnedi kanaglkwa. 25 Ba Yomba Bina kamam-buno pirngi dingwa yomba ye pre no pepabogl tendre yegl ditomga, ‘God kimbi kom-buglange endingwa kaiya mokna i ikinenekre te taragl bormai suna moran nekrete dua-kambu nungo kane keglko goglkwai nekre te yagl ambu pere bogl kunoglgundokraglkwa.’ ”

26 Ana Pol eremogl yagl 4 ikra di yungoana tangina ye yene God ongumuglo minawu du-wakai enaglkwa ipre akiye yagl wa-gle bogl kongunmo erikwa. Ye ere kondigo

Pol ende God holi yungumo mina pindreana kongunmo erikwa i enge aunake dun-dinambuka ya ye suwara suwarandi ofanoyunaglkwa ipre pris ditongwa.

God holi yungumo yungugl Pol kane singwa27 Ofa erikwa ikra ande enge 7 dundi-

nambuka magl orko ana Esia kamun Judayomba tau kanigwa Pol, God holi yungumoyungugl moglko ana ye yomba merkindedi nusingo Pol kane singwa. 28 Yegl ere yeka wibogl yegl dingwa, “Israel yagl wagleene wu no akeple diyo! Yagl i dumo bangebange pindre yomba kindaginde ka beketomara i nono yombano ya te Moses lomoya te God holi yungumo magl i ye dikindeyongwa. Ana erme ye Grik yomba auroiyu God holi yungumomina togl suna ungoana God angaimo holi sideglmbi yongwa.”29Ye ka yegl dingwa i sraglpre, ye okuna takanigwa yagl Trofimas, Efesus kamun nem,ye Pol bogl siti suna wanmiurka ikra anaPol eremogl ye auro ipi God holi yungumotogl suna omedi pirkwa.

30 Jerusalemsiti yombameglkwa i praprasipuglodi deno kumbruko, ye pereperemukundi wu makaisi, Pol akegidi mogltreanaGodholi yungu toglmodramina gundoimenda eingo, togl dra oglandi yongiglkwa.

Kimbirnem undre Pol yendingwa31 Ana yomba eremogl Pol sigoramnedi

eremeglko i ka-singiye ta diendingo pi Romkimbirnem sutno kande moglmara yeglditengwa, “Jerusalem yomba kindagindeoglagl dindre kunda bogl meglkwa.” 32Anakimbirnem sutno kande moglkwa ye og-landi kimbirmonem ya te kimbirnemminaende okuna eingwa wagle auro indremuglkumdi ende atne yomba meglmaraigle eingwa. Kimbirnem sutno kande kim-birmo nem akiye wingo yomba kandre anaPol eresi meglkwa ikra sikre kondingwa.

33Ana kimbirnem sutno kande moglkwayagle ende magl undre Pol akegidi moglana kimbirmonem sen suwo indre kanesiyo dungwa. Te okuwo ye krapogl tongwa,“Yagl i irane? Ye sragl taragl orme?” 34Anayomba merkinde meglmara i tau kaglkaneindre ka di ta endingo te tau di ta end-ingwa. Yegl eriko ye kanno sikuglmaglongo ana kimbirnem sutno kande yomba

* 21:24: Aposel 18:18 kanamga, ombugl Namba 6:13-21 akiye.

Page 216: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 21:35 213 Aposel 22:16

ka i mambunomo kaima ta pirpogl sikreana ye kimbirmonem ditendre Pol auroyend kimbirnem toglno suna piyo dungwa.35 Pol endpi yungu dra leta mina endemitna enagledi orko ana yomba denopond kumbruko ye isuna ende sinamnedierikwa. Ba kimbirnem eremogl Pol kungroboglo ere yendingwa. 36 Yomba merkindesikasi pi kaglkane indre dingwa, “Ye yendekorugl piyo!”

Pol pirngi dumeremambuno di Juda yombatongwa

37 Ana kimbirnem, Pol yend togl sunaenamunedi eriko, ye krapogl kimbirnemsutno kande yomba tongwa, “Na ka ta praene ditenaglo mo?”

Ana kimbirnem sutno kande moglkwayagle di ikine endungwa, “Ene Grik kadino? 38 Enge okuna kana imbor Isip yaglta gavman kunda bogl tenapre yomba 4tausen di yungo dikumba prak ake indreende makan waule eingwa, ikra ene motnkana?”

39 Ana Pol ka mongo di ikine endungwa,“Na Juda yomba ta moglka, Tarsus siti,Silisia kamun igle na kugl yeingwa. Nasiti kangiye kande kaima pangwa yombamoglka. Ene prawa dimin ana na ka diyomba magl i tenaglka.”

40Ana ye pra ka do dungo, Pol leta minaandigl mogl ana yomba kiendi moraglmediongo kuraura eretongwa. Yomba kiendimeglko ye Aram ka mina ditongwa,

221 “Nenma angrima wagle, na mam-

bunona erme ene meglmara diteimbopiryo.” 2 Ana Pol eremogl Aram kannomina dungo pirtre ye ka kaima ta dikrekiendi meglko ana Pol yegl dungwa,3 “Na Juda yagl ta moglka, Silisia siti,Tarsus kamun igle na kugl yeingwa, bana Jerusalem suna igle mogl yakinga. TeGamaliel skulmo mina digo ana ye nononeno kowano lono i giglendi beke narkopirka, te ene erme God kongunmo ounedieremeglmere yegl na amaokuna yegl erika.4 Ana Yaglkande Konbaunamo kor i minaduglo beglkwa yomba na eresi tendresigoragledi erika, te yagl ya ambu akiyesikanesi ana ipi kane yungu endinga. 5 Priskande ya Kaunsol wagle ye ombugl na ka

dinga i ka kaima dume dinaglkwa. Anaangro Juda yomba Damaskas meglkwa ipreye pepa bogl nariko na indre ana yombai sikanesi yend ikine Jerusalem wimboana kane panaglmedi pre na ende imboDamaskas einga.

Pol nomano yake tomere ka boglo kuglkwa(Aposel 9:3-19; 26:12-18)

6“Na endpi Damaskasmagl eingo 12 klokorko ana tambre kaima heven imbo am-buglange pesungwa ta ende atne undre nawere isuna endungwa. 7 Na yange makan-dle singo ana ka ta yegl dinarko pirka, ‘Sol,Sol! Ene sraglpre na eresi tenatne?’

8 “Na krapoglka, ‘Ene irane Yaglkande?’“Ana ye di ikine endungwa, ‘Na Yesus

Nasaret kamun nem, ene erekinde ere-natnga!’ 9 Yomba na bogl akiye omgaye ambuglange i kanigwa ba yomba ta kadinarkwa i ye pirkrikwa.

10 “Ana na krapoglka, ‘Yaglkande, nasragl eragle?’

“Ana Yaglkande yegl dinarkwa, ‘Eneandigl ende Damaskas kamun suna emin,igle ene taragl ta prapra eratnedi pre Goddipanduglkwa i yomba ta ene ditenam-buka.’ 11 Ana ambuglange kande sungwai na ongumutna akemim orkwa, yeglpreyomba na bogl omga i na onguna ake anaauro ipi Damaskas kamun suna eingwa.

12 “Ana igle yagl ta moglkwa kangiyeAnanaias, ye na kanapre ungwa. Ye Goddembiye karaugl kaima eretendre no lonopamere i pinande orko ana Juda yombaDamaskas kamun meglkwa i kindagindeye pre yagl wakai kaima we dingwa.13 Ananaias undre na moglmara koglokraandigl mogl yegl dungwa, ‘Angra Sol, eneongumutn aglkekor kanatnga!’ Yegl dungotambre kaima na ongumutna pinedungoana ye kaninga.

14 “Ana Ananaias ka yegl dinarkwa,‘Nono kowano Godno nomane mina taraglta eragledi prukwa, i ene pirpogl sindrete Yagl Du-yene i kandre te ka dra minadinambuka i kamo piratnga pre ene pindeyungwa. 15 Ipre ene taragl pirtre te kan-dre etnga i ana yomba kindaginde diwaiditenatnga. 16 Ana erme ene sraglpre engekanana sugl motne? Ene andigl baptaisindre ye kangiye datn ana ene tandaglmenkoko endinambuka.’

Page 217: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 22:17 214 Aposel 23:3Pol kamambuno Yomba Bina meglmara di-

nambuka pre God diendungwa17 “Ana okuwo na ende ikine Jerusalem

undre God holi yungumo mina kamangeere moglko ana ongumutna-mugl ta orko,18 ana Yaglkande ka dungo na kaninga.Ye yegl dinarkwa, ‘Tambre kana Jerusalemkindekondo endpo. Sraglpre, ene na prekanna dimin yomba ta pir ikraglkwa.’

19 “Dungo na yegl di ikine ende teinga,‘Yaglkande, yomba yene pirkan erikwa,okuna na makai yungu yei omere omereyungugl pi yomba ene wedi pirngi dingwaye kane sindre te uglmbo kumba si-si erika.20 Te ene kan boglo kugl yomba te-teorkwa yagle Stiven sigeglko na ama igleandigl mogltre, na pra sigoraglmedi pirtreana eresingwa yomba gatno suna na suglmoglkra.’

21 “Ba Yaglkande yegl dinarkwa, ‘Endpo.Sraglpre, na ene diendimbo ende eglkekuriYomba Bina meglmara enatnga.’ ”

Pol Rom yomba mole dungwa22 Yomba kinano yei pir mogl eingo ana

Pol ka i dungwa. Ba yomba kaglkane indredingwa, “Sigolo, yomba yeglmere makan-dle moglkrambuka. Te ye kor-morambukakuno erekrukwa.”

23Ye kaglkane ertre gatno suna olto guglake piya kayasi makan kungane wombropiyasi mitna endingwa. 24 Yegl eriko kim-birnem sutno kande moglkwa dungo anakimbirmonem Pol auro yend kimbirnemtoglno suna eingwa. Ana Pol pre yombakaglkane pond ingwa i mambuno sraglpreerikwa i ye piragledi pre kimbirnemkumbasindre krapeglmbi anamambunomo kaimadiporambe dungwa. 25 Ana ye Pol kanekogl kumba sinamnedi eriko, Pol yegl dikimbirnem ende okuna eingwa yagle igleandigl moglkwa i tongwa, “Rom yombata ene ka-tange tekre te aglaumo kanpoglsikre ana kumba tambre kana sinaglkwa ilomo pamo?”*

26 Yegl dungo kimbirnem ende okunaeingwa yagle ka i pirtre ye pi kimbirnem

sutno kande moglmara pi ditendre kra-poglkwa, “Ene sragl eragledi pitne? Yagl iRom yomba kaima moglkwa.”

27 Ana kimbirnem sutno kande Polmoglmara pi krapogl tongwa, “Ene dinaro,kaima ene Rom yomba motno?”

Ana Pol dungwa, “Na kaima moglkaiwe.”

28 Dungo, kimbirnem sutno kande yegldungwa, “Na Rom yomba moragledi premonimerkinde ipi topo ertre ana Rom yaglkaima moglka.”

Ba Pol di ikine endungwa, “Namana kuglyomere Rom yagl moglka.”

29 Yegl dungo ana yomba krapogl Poltenamnedi erikwa ikra kundugl gogltre anatambre kana kinde kondingwa. Te kim-birnem sutno kande moglkwa ye prukwaPol kaima Rom yomba moglkwa pango anaye sen mina kane keglkwa ipre ama kun-dugl prukwa.

30 Kamun tangungo ana kimbirnemsutno kande eremogl Juda yomba ka di Polkitne erikwa i mambuno kaima piragledipre Pol kane keglkwa i poko endungwa.Yegl ertre pris kande wagle ya te kaunsolwagle wu makai sinaglmedi pre ka-singiyediendungwa. Te okuwo Pol auro ipi yemeglmara endungo gumanomugl andiglmoglkwa.

23Pol ka di Juda kaunsol wagle tongwa

1 Pol eremogl kaunsol wagle torogiglendi kandre ka yegl ditongwa, “An-grima wagle, God ongumuglo mina nanomana undungo kongun ere wanmogl wuerme winga i aglau ta erekrika.” 2 Yegldungo, pris kande Ananaias eremogl Polmoglmara yomba mangigl igle andiglmeglkwa ditendre dra mina siyo dungwa.3 Dungo, Pol yegl ditongwa, “Ene endesunakra kinde moglko, tembe endi-nuglowakai engrikwa mereyegl ene motnga preana God ene sinambuka! Ene igle amedimogltre lo duglo bogl na ka-tange naragledinga, ba lo i ene sendinga pre na siyodinga!”*

* 22:25: Aposel 16:37 kanamga. Rom yomba lono ta yegl dungwa: Mane giglendi ta pangwa i Rom yomba igle takumbawip sindre ere sikraglkwa. * 23:3: Wok Pris 19:15 yegl dungwa: Yomba kot piraglkwa yemambuno du-wakaieraglkwa. Pol ka i pirtre ka yegl dungwa, “Lo i sendinga.”

Page 218: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 23:4 215 Aposel 23:234Yegl dungo, Pol moglmara magl andigl

meglkwa yomba yegl dingwa, “Ene Godprismo kande dikinde yeno?”

5 Dingo ana Pol di ikine endungwa, “An-grima wagle, ye pris kande moglkwa i nata kanpogl sikrika, te kamambuno pepamina muno yegl beglko pangwa, ‘Yombakande ene yombano sugl meglkwa i ke-natno sikriyo.’✡ I na pirka.”

6 Ana Pol kangwa kaunsol wagle itau Sadyusi meglko te tau Parisi yombameglkwa, ipre Pol ka kande yegl ditongwa,“Angrima wagle, na Parisi ta moglka, teama Parisi wam ta moglka. Na yombageglkwa ye andigl ukor enaglkwa wedipirngi dinga ipre ka-tange narikwa.”7 Pol ka i dungo, Parisi wagle ya Sadyusiwagle tengramo digo ana yomba makaisimeglkwa ikra yumbusi wu epigl suwoeingwa. 8 Sadyusi wagle yegl di-di erikwa, “Yomba geglkwa ta andiglukor pikraglkwa, te angelo ya spirit tamoglkrikwa.” Ba Parisi wagle taraglsuwota i kaima pirngi dingwa.

9 Ipre ye makai simara kaglkane pondingo ana lo beke teingwa yomba tau Parisimeglkwa, ye andigl ka giglendi dindre yegldingwa, “No doko kamga yagl i aglaumota paikrukwa. Ye kaima spirit mo angelota ka ditem kana?” 10 Ye ka tengramodingwa i wu pond kaima ongo, Pol si-akepakamaka dinaglkwa mereyegl pango anakimbirnem sutno kande moglkwa yaglekundugl goglkwa. Ipre yomba meglmarapukamugl igle Pol gundo yendpi kim-birnem yungunomugl enaglmedi pre yekimbirnem diendungo ye ende atne undrePol ipi kimbirnem toglno suna eingwa.

11 Ana enduwer Yaglkande eremoglPol moglmara magl andigl mogltre yeglditongwa, “Ene kundugl goglkro. Na preJerusalem kamun ene dinongugl endinereyeglmere ama Rom kamun dinonguglendo.”

Pol sigora pre ka dikeglkwa12 Kamun tangungo Juda yomba tau

makaisi ka yegl dikeglkwa, nigl ya kaiyamokna mawagl moglpi Pol sigogltre ananinamne dingwa. 13 Yaglkunda gagl eresinamne dingwa ye nambano 40mogl kawa

tengwa. 14 Yombamo i endpi pris kandewagle ya te ende okuna eingwa yombameglmara pindre yegl dingwa, “No niglya kaiya mokna suwarata nekre moglpiPol sigogltre ana ninamnedi pre ka digidumga. 15 Ipre erme ene ya kaunsol wa-gle Pol kamo i mambunomo kaima dipo-ramnedi ka-singiye di kimbirnem sutnokandemoglkwa yagle tembi, ye auro yunananano konbo bange paimogl Pol sigoramgapre akekun eremounga.”

16 Ba ka dingwa i Pol ambauglo wampirtre ana ye ende kimbirnem yunguno-mugl pindre Pol ditongwa.

17 Ditongo mokomugl Pol eremogl kim-birnemendeokuna eingwayagle ta aglendiindre yegl ditongwa, “Kumugl i auro ipikimbirnem sutno kande moglmara eminana ye ka ta prukwa ditenambuka.” 18Yegldungo, kimbirnem sutno kande moglkwayagle kumugl i auro ipi kimbirnem sutnokande moglmara pindre ka yegl ditongwa,“Kane yomba Pol eremogl na agle dindrekumugl i auro ipi ene motnara emin ye kata prukwa ditenambe dungo ana na auro i-winga.”

19 Ana kimbirnem sutno kande yaglekumugl i ongo ake auro yongo bangetamundu miurko krapogl tongwa, “Ene sraglka pitnga na dinaratne?”

20 Kumugl i yegl ditongwa, “Juda yombaka yegl dikeglkwa, ene barma Pol auroiyu kaunsol mina wimin, ye mambunomowakai kaima ere diporamnedi ene krapogltenaglkwa. 21 Ba ye ka dinaglkwa i enepinande erekro. Sraglpre, yomba nambano40 imara ende pi kawa tongwa, ye ermeteke pai Pol pre sugl meglkwa. Yombamoi ka giglendi yegl dingwa, ‘Ye kaiya moknaya nigl nekre moglpi Pol sigouno ana prawe dingwa.’ Yeglpre ye erme akekun ereene sraglwe dinatnga ipre sugl meglkwa.”

22 Kumugl i ka yegl dungo ana kim-birnem sutno kande yegl ditendre dien-dungwa, “Ene ka yegl di ye teiwodi yombata ditekro.”

Pol diendingo Gavana Peliks moglmara Sis-aria kamun ongwa

23 Okuwo kimbirnem sutno kande ere-mogl kimbirnem ende okuna embrika kadi-indre ana yegl ertro ditongwa, “Ene

✡ 23:5: Kisim Bek 22:28

Page 219: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 23:24 216 Aposel 24:12kimbirnem makandle enaglkwa 200 tebugla-hos mina enaglkwa 70 te kuglangeakenaglkwa 200, ye akekun eremogl anaenduwer 9 klok eran ene ende Sisariakamun enaglkwa. 24 Te bugla-hos tauPol yenaglkwa pre ama akekun ertre anawakai ere auro ipi Gavana Peliks moglmaraenaglkwa.”

25 Yegl dindre ye pepa ta Gavana Pelikspre yegl bogl tongwa:26Na Klodias Lisias,na pepa i muno bogl enegavana kande Peliks teinga. Wakai kaima

we dinga.27 Yagl i Juda yomba kane sindre sigo-ramnedi erikwa, ba na kimbirnem boglundre yagl i ere yumga. Sraglpre, na pirkanerika ye Rom yomba kaima ta moglkwa.28 Te yomba sraglpre dikitne erikwa i namambuno piragledi pre ye auro ipi kaun-sol wagle makai simara einga. 29 Nadoko kaninga yene lono ipre krapogltreka di nangiye dangingwa. Ba mambunokaima ta panan ye sigoraglkwa mo te kanesinaglkwa i ta kuno erekrukwa. 30 Teyomba tau bei-pai yagl i sigoramne digoana kamo i dinariko na pirtre na oglandiye di ene motnara endinga. Te ama dik-itne eretengwa yomba na diendimbo yeyene ene mina undre ana yaglmo ka-tangetengwa i mambunomo ene ditembi pirat-nga.

31 Ana kimbirnem yagl kande kamopinande ere Pol enduwer auro ipi Antipa-tris kamun eingwa. 32 Igle kamun tan-gungo tangina kimbirnem tau bugla-hosmina wingwa ikra Pol auro yend Sisaria ka-mun enamunedi eingo, te kimbirnem tauende ikine yungunomugl eingwa. 33 Ye piSisaria kamunplau dindre ana pepa gavanatendre te Pol ama tekoglo endingwa. 34Anagavana pepa i kere pirtre ana Pol dumomokamunmoaglokra yomedi krapoglkwa. Ga-vana pirkan orkwa, Pol Silisia kamun nemmoglkwapango, 35ana ye dungwa, “Ene ka-tange tengwa yomba igle unaglkwa engeene kotnen na piraglka.” Yegl dindreana Pol auro ipi gavman yunguno kandei Herot kei yomara suna ende sugl wakaimoraglmedi ka giglendi ditongwa.

24Juda yomba kot ere Pol tengwa

1 Ande enge 5 dundungo pris kandeAnanaias ya ende okuna eingwa yombatau yeingo te loya ta kangiye Tetalas, yeende ime Sisaria kamun eingwa. Ye kotere Pol tenaglkwa kamo iyu Gavana Pelikstengwa. 2Ana Pol agle dingo ende yunguglungo, Tetalas mambuno bogl Pol pre dik-itne ere ka yegl di Peliks tongwa, “Peliks,ene sugl wakai motngo no enge oltokuriwakai mounga, te dumo i okuna wu kindeongwa, ba ene noman wakai pangwa preaglke erewakai erenotnga. 3 Yagl wakaiPeliks, ene taragl prapra etnga i dumobange bange no engenge pirkan ertre anagunyei mounga. 4 Na ka olto dimbo eneoglka erambuka, ipre ka sungunagle kemedimbo ene argan pamara i mina no kannopiratniwa.

5 “Yagl i no kamga ye tandaglmemerkinde akeningandi orkwa. Te Judayomba makan koglkoglo mogl-emaraye di nusungo kunda bogl oglagl di-dierikwa. Te Nasaret yomba wu pere piepigl ta eremeglkwa i ye neno wu okunaongwa yagle. 6 Ye ama God holi yungumosideglmbi yenaglendi orko no ye sikanesindre ana no nono lono pamere kot eretenamnedi ounga, 7 ba kimbirnem yaglkande Lisias wu yombuglo ertre ana noonguno mina Pol ikorugl ende iyu enetongwa.* 8 Ipre ene krapogl temin anano taragl prapra ka dikitne ounga kamo imambunokaima i enenepirpogl sinatnga.”

9 Ana Juda yomba prapra ye ka dumarai akeple dindre ana ka prapra dungwa ikaima we dingwa.

Pol ka di Peliks tongwa10 Enge igle Pol ka dinambedi pre ga-

vana bre gima dungo Pol ka di ikine en-dungwa, “Na pirkan erika ene buglayungumerkinde Juda yomba mogl-eingwa kotnokande pirpir etnga, yeglpre na gunyei nanapre ka dinaglka. 11 Na dembiye karauglere God tenagledi ende yend Jerusalemkamun pindre ana mogl-wingo erme andeenge 12 keme orkwa, i ene krapogl yetendre ana mambuno piratnga. 12 Yomba

* 24:7: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ba yomba ta okuwo munoboglme dingwa.

Page 220: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 24:13 217 Aposel 25:5ka di na kitne erikwa i na yomba ta boglGod holi yungumo mina nonga dumgoye ta kankrikwa, te makai yungu yombamerkinde meglmara di nu ta sikrika, tesiti bange bange taragl yegl ta erekrika.13 Ana ye ka di na kitne erikwa i ermemongo kaima ta i-nongugl endimbi ene kai kaima dimedi piratnga mere tamanga.14 Ba na ka i ene mina dinongugl endinga,Yesus Mambunomo i na duglo bogltre anano neno kowano Godno dembiye karauglere teimara i ye eremogl na yomba tau i-pere ende epigl ta orme dingwa. Ba taraglprapra lo kamo pamere ya te propet wagleka muno beglkwa i kanno na ama pirngidinga. 15 Te yomba pirngi dindre suglmeglkwa i God eremogl yomba du-yeneya te yewe yengwa ye geglkwa i okuwoere endinan andraglkwa, na ama ipre suglmoglka. 16 Yeglpre God ongumuglo minaya te yombamambrowagle na nomana un-dinan te aglau ta paikrambedi pre engengeyombuglo ere wanmoglka.

17 “Ana buglayungu merkinde makaneglke wanmogl okuwo moni ya te taragltau na yombana kiuglgiunde meglkwatenaglka pre ya te God ofa tenaglka indreana ende Jerusalem wingwa. 18 God holiyungumo mina togl sunakra na du-wakaienaglka† ipre erekondomoglko ana yombana kanigwa. Ba igle yomba merkinde nabogl ta moglkrikwa, te na ye bogl ten-gramo ta dikrumga. 19 Ba Juda yombatau Esia makan meglkwa na kane singwaikra ye ka-tange na naraglkwa ta pananana ene motnara undre yene dipene en-dinaglkwa. 20 Mo ta manan, yomba maglmeglkwa i na Kaunsol wagle meglmaraandiglka ikra tandaglmena ta panan yepirkan erimbi ana ene ditenaglkwa. 21 Nataragl suwarata pre ye meglmara andiglmogltre ka kande dinga, i yegl, ‘Yombaprapra geglkwa andigl ukor enaglme dingaipre na ka-tange nariko erme ene gumanmina andigl moglka.’ ”

22 Yegl dungo okuwo Gavana Peliks er-emogl Yesus Mambunomo mina pirngidingwa i pirkanpogl sindre ana Pol kotmodi dundikre endungo yoko pango ana yegl

dungwa, “Kimbirnem sutno kande Lisiasunambuka enge ene kotnen di dundi-naglka.” 23 Ana Peliks ka giglendi di kim-birnem ende okuna ongwa kane yungusugl moglkwa yagl i tendre ene Pol auroipi kane yungu ende sugl wakai mogl anakanwinge erimbi yombama wu ye taragldoknambuka i akepledi tenaglkwa.

Peliks kanwinge orko Pol buglayungu suwokane yungu paimoglkwa

24Ande enge tau endewongomokomugl,Peliks embiye Juda ambu, Drusila, ye akiyewimbrika. Ye ka-singiye diendungo Polundre ana Yesus Krais wedi pirngi dungwakamo i boglo kuglko ye piurka. 25 Pol kadumara i mambuno du-yene ya ye yenesugl wakai moraglkwa te okuwo God koteretenambuka i kamo dungo ana Pelikskundugl gogltre yegl dungwa, “Erme eneka pradina endpo! Na okuwo enge ta pananka-singiye diendimbo ene unatnga.” 26 Teenge igle keme Peliks nomano mina yeglprukwa: Pol mingemoni indre ana atnekranarambedi pirtre engenge ka-singiye dien-dungo Pol ungo ye ka denbi di-di eurika.

27 Ana buglayungu suwo dundungo Pe-liks kongunmo ikra Posias Festas yungwa.Ba Peliks eremogl Juda yomba wakai pirnaraglmedi kanwinge orko ana Pol kaneyungu paimoglkwa.

25Pol kotna Sisa pirambe dungwa

1 Festas ende suna dumo kande undregavana kongun eremoglko ande enge su-wota dundungo ana ye Sisaria dumo kondoende yend Jerusalem ongwa. 2 Igle priskande wagle ya te Juda yomba kande yemoglmara pindre ana Pol pre ka-tangetengwa ikra Festas ditendre yegl dingwa,3 “Ene no akepledi noro ana Pol diendiminend-ime Jerusalem unambuka.” Sraglpre,ye konbo bange teke paimogl Pol unansigora pre ka yegl dingwa. 4 Festas di ikineendungwa, “Pol eremogl Sisaria kamunkane paimoglkwa, te na nana ende ikineSisaria kamun enaglka magl kaima orkwa.5 Ene yombano kande diendimbi na boglend-ime Sisaria kamun omun ana taragl

† 24:18: Epigl 6 mina Tetalas yegl dungwa, Pol eremogl ye deglmbi yongwa pre God holi yungumo i ere sideglmbiyena orkwa. Pol ka i di ikine ende yegl dungwa, na mina, i pesi wakai yomiwo dindre ye ende God holi yungumoongwa.

Page 221: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 25:6 218 Aposel 25:24ta aglau erambuka i yaglmo Pol moglmaraime ye kot eretenaglkwa.”

6 Ana ande enge 8 mo 10 yegl ta Judayomba bogl mogltre okuwo end-ime Sis-aria kamun ongwa. Igle enge tanginaye kot pirpir erimara amedi mogltre anaPol auro yunaglkwa pre ka-singiye dien-dungwa. 7 Pol wu plau dungo, Juda yombaJerusalem mogltre wingwa ikra wu yemoglmara winambo dindre ana ka kindetawa merkinde di nangiye dangingwa, ba imem wakai ta paikrukwa.

8 Yegl eriko Pol yene nangiye kumbunere yegl dungwa, “Na Juda yomba lono moGod holi yungumo ta erekinde erekrika, teRom yombano kande Sisa i ama ta dikindeyeikrika.”

9 Ana Juda yomba wakai piraglmedi preFestas ka kra yegl pogl Pol tongwa, “Enepra ende yend Jerusalem emin ana eneyumbunen i pra na kot pirambedi pitnomo?”

10 Pol di ikine endungwa, “Na erme Sisakotmomina andigl moglka, ipre yungu iglepra kot erenaraglkwa. Juda yomba na taerekinde eretekrika, i enene pirkan dimedingwa. 11Te lo ka i na ta sende tandaglmeta erimbo ana goraglka panan i pra na sig-oraglkwa. Ba Juda yomba kot erenarikwai mongomo kaima ta paikran ana yombata kuno eran na tekoglo ye onguno wagleendekrambuka. Na dimbo Sisa yene kotnadi dundinambuka.”*

12 Yegl dungo, okuwo Festas kaunsolmowagle bogl ka di pirpir ertre ana ye dipeneende Pol tongwa, “Ene yagl kande Sisa yeneene kotnen di dundinambe dinga pre Sisamoglmara ene enatniwo.”

Pol pre Festas krapogl King Agripa tongwa13 Ande enge tau dundungo okuwo King

Agripa† ya ambauglo Benaisi, ye diwakaiyei Festas tenapre end-ime Sisaria kamunembrika. 14Ye ande enge mere igle meglkoana Festas eremogl Pol kamo boglo kuglking tendre yegl ditongwa, “Yagl ta yawa-gle moglkwa, ye okuna Peliks kane sungoana etne kane paimoglkwa. 15 Ana na

ende Jerusalem einga enge, pris kande wa-gle ya te Juda ende okuna eingwa yombawagle Pol ka-tange tengwa kamo iyu namoglmara undre ana yagle i pra gorambedinaglka pre krapogl narikwa.

16 “Ba na yegl di ye teinga, ‘No Romyomba yumbun yoko ta yomba tomgamambuno paikrukwa. Yomba ta kotmopanambuka i ye kot ereteingwa yombameglmara andigltre kot erambuka, te yeenge tomno ye yene nangiye kumbun ertreana kot ereteingwa yomba kanno i di ikineendinambuka.’ 17 Yegl diteingo ana ye nabogl ende yawagle umgo na sugl kanan tamoglkre ana enge tangina na kot yunguamedi mogl ana yagle ye auro i-wiyondika-singiye diendinga. 18 Ye auro yunguglwingo ana kot ereteingwa Juda yomba kadina pre andiglko ana yagle i tandaglmekande ta erambuka i dinaglmedi na pirmoglka ba dikrikwa, tamanga. 19Ba yombaka tau pre tengramodingwa i yene kamam-bunono pirkwa ipre ya te yagl ta goglkwakangiye Yesus, i Pol eremogl andigl kor-moglme dumara ipre ye ka di Pol tengwa.20 Na yumbun i srambre ere dipera eremambuno piraglka i sungun pirtre ana Polprawedi ende Jerusalem enan ye kotmopiragledi pre krapogl teinga. 21 Ba Polkane yungu sugl moglmbo Sisa kotna didundinambe dungo pirtre ana diendingoye kane paimoglkwa. Ana enge ta yenan yediendimbo Sisa moglmara enambuka.”

22Ana King Agripa yegl di Festas tongwa,“Na nana yagl i kamo piragledi pirka.”

Dungo Festas di ikine endungwa, “Tang-ina ye kamo piratniwo.”

23Ana enge tangina Agripa ya ambaugloBenaisi ekin wakai-yene gauriko ana kim-birnem yagl kande wagle ya te Sisaria sitiigle yomba kande wagle yengo ye prapraende kot pirmara yungu yungugl pimeglkoana Festas eremogl Pol auro i-wiyo dungo,ye i-wingwa. 24 I-wingo kade Festas yegldungwa, “King Agripa ya yomba prapraigle no bogl meglkwa ene yagl i kaniyo!Juda yomba kindaginde Jerusalem kamunte Sisaria kamun yawagle meglkwa, ye yagl

* 25:11: Rom yomba lono yegl dungwa. Yomba ta kantri Rom meglkwa i kotno ta ake di mende pir tekran ana koti Sisa ye yene kot i pir tenambuka. Sisa iwe Rom yomba meglkwa i kingno kangiye. † 25:13: King Agripa iwe yenem King Herot Jems ye sigoglkwa, angigle Jon kra. Aposel numa 12 kanamga.

Page 222: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 25:25 219 Aposel 26:16i mambuno guagua ormedi ana kaglkaneindre yegl dinarikwa, ‘Ye kaima kor tamoglkrambuka.’ 25 Ba na doko kaningaye gorambuka i aglau ta erekrukwa. Ipreyene Sisa kotna pirambe dungo ana nadiendimbo ye ende Rom enambedi pirka.26 Ba ye pre kamo mem wakai ta pananna pepa bogl ana nono Yombano Kandetenaglkameremanga. Ipre na yaglmo auroiyu ene prapra mambro wagle ya te KingAgripa mambutn mina endinga moglkwa.Yeglpre nono ye dipera ere prumun anaye ka mongo ta dinambuka i ene pirmbi,pra na pepa boraglka. 27 Te na kaneyomba ta tandaglme erikwa ipre yomba koteretengwa kamo mambuno i na pepa boglnongugl endekre ana ye yoko di Rom Sisamoglmara endinaglka i na pirka mambunowakai paikrukwa.”

26Pol yene nangiye kumbun ere Agripa mam-

buglo wagle ka dungwa1 Ana Agripa yegl di Pol tongwa, “Ene

enene pre ka dinatnedi pre na prawedinga.”

Yegl dungo Pol ongo mitna ende anayene pre ka mambuno ere yegl dungwa,2 “King Agripa, na gunyei ene tendre ermeene guman mina andigl mogl, Juda yombaka mongo paikrukwa dikitne erenarikwa ierme na di ikine ende tenaglka. 3 Na gunyeinga i mambuno yegl: no Juda yombamambunono ya ka tengramo dumga i enepirkan dime dinga. Ipre na krapoglka, enemitna gogltre ana kanna pir naro.

4 “Na gak kembra mogl ende wu ermewinga i srambre ere nana makanamugl*ya te Jerusalem suna moglpai erika i Judayombapirkan kondingwa. 5Ye kamkandnaembriyena pirkan erikwa, ana ye ka boglokuramnedi pirmbi i pra dipene endiyodo.Na Parisi mogltre ana Parisi mambunonopamere ere wanmoglka. Mambunona igigle dindre Juda yomba tau engrukwa.6 God okuna ka dipandigl kowano awanotongwa ikra na inagledi munduna pangwaipre erme na igle andiglko ye kot ere-narikwa. 7 Ka dipandigl ikra no Israelyungu ombuno 12 nomano pond pirkwa

i mongomo plau dinambedi ye ermineya enduwer God dembiye site meglkwa.King yagl wakai, na ama mongomo i plaudinambedi pirtre sugl moglka pre Judayomba ka dikitne ere narikwa. 8 Yombageglkwa God ere-ikor endinambuka i eneJuda yomba tau sraglpre pirngi dikramnedipirme?

9 “Ana Yesus Nasaret kamun nem, yekangiye erekinde eragledi pre na okunaama kongun kinde yegl merkinde erika.10 Na taragl i Jerusalem kamun erika. Tepris kande wagle yombuglo nariko anaGod yombama du-wakai merkinde na eresikane yungu suna endinga te yomba kandewagle eremogl yomba tau sigoramne dingona ombugl prawe di-di erika. 11 Teenge merkinde na makai yungu bangebange yomara yomba eresi kane sindrete Yesus wedi yomba pirngi dingwa i ke-naglmo sinaglmedi pre bagl nusi-si erika.Te na dena kumbro yomba tendre anayomba bangeta dumo kande yemara pirngidingwa yomba meglkwa na eresi te kanesina pre wan einga.

Pol nomano yake tomere ka boglo kuglkwa(Aposel 9:3-19; 22:6-16)

12 “Mambuno yegl erika ipre pris kandewagle na kongun giglendi ero digo anana ende imbo Damaskas kamun enapreeinga. 13 Ana konbo bange eingo 12 klokyongo aya King yo, na kaninga ambuglangeta heven imbo ende atne ungwa, am-buglangemo i potndi ande ambuglangemoengre tongwa. Ambuglangemo i wu yombana bogl akiye omga ikra no were isunaendungwa. 14 No prapra yange makandlesumgo ana Aram ka mina ka ta yegl dungona pirka, ‘Sol! Sol! Ene sraglpre na eresite etne? Ene mambuno etnga i yeglmere,buglo muglo nomara katn si ikine endeenene giu gotnga!’

15 “Ana na krapoglka, ‘Yaglkande, eneirane?’

“Ye di ikine ende narkwa, ‘Na Yesus,ene na eresi kinde erenatnga. 16 Ermeene andigltre ana katn mina andigl moglo.Na ene mina plau dinga i ene pinde imbokonguna yomba mogltre ana taragl etneongumutnmina kanga i ya te okuwo taragl

* 26:4: Pol gak kembra moglkwa enge ye taun Tarsus ya te provins Silisia moglkwa.

Page 223: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 26:17 220 Aposel 27:5ombuno ditenaglka i ene boglo kugl peneendinatnga. 17 Enene yombanma minaya te Yomba Bina mina ene i-eglke end-inaglka. Ene di ye mina endimbo 18 enepi ye ongumutno ake pinedi temin ana yemim mina kondo ende ambuglange minaunaglkwa. Te Satan yombuglomo minamokono tendre ende God mina unaglkwa.Yegl ere pirngi dimbi tandaglmeno kokoendindre i holi endimbo ana God pindeyungwa yomba meglmara igle ye ama pimoraglkwa.’

Pol kongun ormere boglo kugl King Agripatongwa

19 “King Agripa, na heven imboongumutna-mugl orko kaninga i kamota sendekrika. 20 Komnaiye kana naDamaskas yombaditendre te okuwoyombaJerusalem meglkwa ya te Judia makanprapra, te Yomba Bina ama akiye, yetandaglme mina nomano yakete God minaenaglmedi pre kamambuno dipene endeteinga. Ana ye embriyemambunono wakaieraglkwa i kaima nomano yake tengwapamedi yomba kanaglkwa. 21 Yegl erikaipre God holi yungumo togl sunakra Judayomba na akegidi mogl na sigoramnedierikwa. 22 Ba God akeple dinare ungoana enge erme na yawagle andigl moglyomba kangino paikrukwa ya yomba kandeakiye meglmara Yesus Krais taragl orkwai ka dinongugl endinga. Na ka kor tadikrika, propet wagle ya te Moses, taraglplau dinambedi pre ka dingo pamara ikeme ombugl na di wanmoglka. 23 Yeyegl dingwa, ‘Krais ye giugl pirtre, goglana geglkwa mina ye komuno kana andiglukor pindre ana yene yombama Juda wagleya te Yomba Bina mina ambuglange kaditenambuka.’ ”

24 Pol ka yegl dimoglko ana Festas kagiglendi dungwa, “Pol, ene kinan tongwa!Ene pepa merkinde ketnga pre ene nomansikugl endungwa.”

25 Pol ka yegl di ikine ende tongwa,“Yombana kande Festas, na kinana tatekrukwa. Na ka dinga i kaima ya tewakai pango dinga. 26 Na ka dinga i mam-buno prapra king pirkan orkwa, ipre ye

moglmara na pir-oglmbasi ka diteinga. Napirdime dinga ana ka dinga i king pirkanorkwa, sraglpre, taragl i uglmange ere taerekrika, taman. 27 King Agripa, propetwagle kanno i ene pirngi dino? Na pirkaene pirngi dinga.”

28Dungo, KingAgripa yegl di Pol tongwa,“Ene pitnga enge sungunagle dinara i minana Kristen erambedi pitno?”

29 Ana Pol di ikine endungwa, “Engesungunagle mo olto, i pra. Ba na kamangeyegl ere God teinga, ene keme manga,yomba prapra erme na kanna pirmeglkwaye na moglmere yegl moraglkwa. I na kanepaimere yegl ene ta paikraglkwa.”

30Yegl dungo, king anduglko ana yombakande ye bogl meglkwa, gavana ya Be-naisi te yomba amedi meglkwa ye prapraandiglkwa. 31Ye andigl ende menda pi anadi pirpir ere yegl dingwa, “Yagl i aglau taeran ye gorambuka mo kane panambuka ita manga.”

32 Te Agripa yegl di Festas tongwa, “Yagli kamo Sisa di dundinambe ta dikruma daglana ene ye kane poko endina endongo.”

27Pol sip mina ende Rom ongwa

1 No sip mina ende imbo Itali makanenamga* pre ye ka dikogl kondingwa. AnaPol ya kan paingwa yomba tau tekoglokimbirnem 100 ende okuna ongwa yagletengwa, ye kangiye Julias. Yagl i Sisakimbirmonem kande ta moglkwa. 2 AnaAdramitiam kamun sipno ta ende Esiadumo tau enagledi umara igle no ende sunaomgo ana no endomga. Te Aristakas, yeMasedonia yagl, Tesalonaika kamun moglungo no bogl akiye endomga.

3 Te enge tangina sip endpi Saidon ka-mun pango ana igle Julias mambuno wakaikaima ere Pol tongwa. Pol taragl tauindre nendre eragledi prukwa i yaglku-nama meglmara enan ana ye tenaglkwapre prawa po dungwa. 4No Saidon kamunkondo aglke ende nigle omgo kamun irpond mange ana sip yend ailan Saiprusmokokra ongwa. 5 Yegl orko no endpiSilisia ya Pamfilia nigl kande simbiglkidi

* 27:1: Pol ende Jerusalem ungwa enge, Luk ombugl akiye umbrika mereyegl pangwa. Aposel 16:10 ya te Aposel12:17 ombugl kanamga. Ana Pol eremogl Judia kondo ende Rom ongwa enge, Luk ombugl akiye embrika mereyeglpangwa.

Page 224: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 27:6 221 Aposel 27:25ana pi Maira siti kande plau dumga, i LiasiaProvins yongwa. 6 Ana dumo igle Aleksan-dria kamun sip ta ende Itali enapre ungoana kimbirnem ende okuna ongwa yagl sipi kan indre no auro ipi suna endungwa. 7Basip kiye kiendi ongo ande enge merkindewongo, okuwo ana sip kongun yombayombuglo eriko no pi taun Naidas plaudumga. Igle ir pond mange siget-dungo noenamgameremango ana sip guma ake kut-ndungo ende Salmoni kamun gumamuglpindre ana ende ailan Krit moko kra omga.8Sip kongunyomba yombuglo eriko noKritkamun nigle bina endomga. Okuwo no wudumo ta yomara plau dumga, igle sipWakaiPangwa Angaimo we dingwa. Dumo i taunLasia magl yongwa.

9 Dumo igle ande enge merkindeyoko ende wongo te Juda yomba kaiyamokna mawagl meglkwa wakan i amadundungwa.† Ipre ir kande mangungote nigl sitombuno i-yake make tongo nosip mina endinamga mere manga. IprePol ka yegl di yomba tongwa, 10 “Yaglwagle, na kaninga nono erme endomunana bange wu kinde enamga pai dungwa.Sip kinde eran, bona gana wu taya enan tenono ama goramga mere pangwa.” 11 Yegldungo kimbirnem ende okuna ongwayagle Pol kamo i pirambuka kondo ye sipguma akungwa yagle ya te sip nemyaglkanno prukwa. 12 Te nigl gingiu wakaita yenan kade ir iwanga bi kinde orkwaunambuka enge sip pai morambuka meremanga. Yeglpre yomba merkinde nomanosuwara yeingwa dumo igle kondo endpiPiniks kamun mouno ana ir iwanga kandemange unambedi pirkwa. Piniks kamunnigl gingiu yongwa i ailan Krit kamunyoglmbo kra yongo ana sip gumakra teyend endungwa. Dumo igle wakai yongoana ir iwanga ungwa enge teke pai-paierikwa.

Ir iwanga kande mangungo nigl sitombunoi-yake make tongwa

13 Okuwo nigl beiye kra ir kiendi mam-buno ere mangungo, ana ye ende niglgingiu enamune dimara ikra enamga wedi

pirkwa. Ipre ye anka gundo sip mina i-tembe ende ana ailan Krit nigl pongo binaende eingwa. 14 Ba ende eglke pikriko,ana ailan Krit yei ir iwanga giglendi ‘Ta-leo’ we dingwa i mange end-ime ungwa.15 Ir iwanga ikra giglendi mange wu sipmina sungo ana sipmukundi endinambukamere manga. Yegl orko kade no kan-winge orumgo sip nigle bolamugl ir wangamange i-ikine ikine pi wanmoglko, 16 anano endpi ailan kembra ta Kauda we dimaraigle iyenda ende pi mokokra pindre ana noyombuglo ere bot kembra gundo isuna sipmina umga. 17 Igle yagl wagle bot kembragundo sip mina endingwa. Te sip bladidinambedi baklain tau indre sip kanesi gid-ingwa. Te sel sigurndi atne endingo ana nosip mina nigle bolamugl yoko wanmounga.Ye kundugl geglkwa Afrika dumo mangiglnigl atne kra kombuglo kruwo moglmaraigle pi dinambedi pre yegl erikwa. 18 Ba iriwanga aimande mange paimoglko te niglsitombuno yakemake tongo ana no yonokaima mounga, yeglpre tangina ye bonagana piyasi nigle endingwa. 19Okuwo andeenge 3mina ye yene ongunopagl sip akepledungwa kongunmo taragl i tau piyasi nigleendingwa. 20 Te ande enge merkinde sunaigle no ande ya kugl-kuri kankunga, ana iriwanga giglendi aimande mange pangwa.No kor-moramnedi pre taragl kanekaneerumga ikra tamango kinde kondumga.

21 Enge merkinde ye kaiya mokna tanekre yoko meglmara Pol andigl moglka yegl dungwa, “Yagl wagle, na kannaene pirma dagl nono ailan Krit igle moglpaimouna ana enge kinde i ta kan ikungate sragl prapra i ta wau boglkruko. 22 Bana erme ene diteinga, ene nomano arganbogl molo. Sraglpre, ene mina suwaratawau boglkraglkwa, ba sip keunde kindeerambuka. 23 Na God yombamo mogltreye dembiye karaugl ere teinga, God i an-gelomowunamoglmaramagl andiglmogl,24 yegl di narkwa, ‘Pol, ene kundugl pirkro!Ene pi Sisa guma wagle andratnga. Enepro, God yene wakaimo pre ere ene yombaprapra sip mina ene bogl meglkwa i bitnoake ere yungwa.’ 25 Ipre yagl wagle, ene

† 27:9: Enge kande iwe, Yaglkande God, yomba prapra tandaglmeno kindekondo tongwa engemo yongwa. Wok Pris25:9 kanamga. Buglayungu engemo igle mina, ir pond mange mundi nigl Mediterenian sitombuno yake make tongoana sip prapra ta wankrikwa.

Page 225: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 27:26 222 Aposel 28:5pirngigledi molo. Na kaima pirngi dinga:God taragl eragle dinarkwa i eran oglandikaima pai inambuka. 26 Ba nono kanwingeormun ir mange sip ipi ailan ta mina endi-nan mendigl panambuka.”

27 Nigle wan omgo ana ande enge14 mina enduwer igle ir mange noipi Mediterenian nigl kande ongo anaenduwer ande, kuiya 12 orko sip suglmeglkwa wagle pirkwa ye makan tayomara mangigl omnendi pirkwa. 28 Yeglpirtre ye kan-siye endingo atne pi 40 mitapamara ongwa. Ana kurita ende indeomgo aglkekor kan-siye atne endingo 30mita pamara ongwa. 29 Ana ye kunduglgeglkwa, sraglpre, aglau eran ye mukundipi kombuglo pamara sikirte dinamnediana anka 4 sip yagle kaugla mina atneendingwa. Yegl ertre kamun tanginambedikamange eremeglkwa. 30 Ba sip kongunerikwa yomba ye konbo ta doko kan indreana sip kindekondo teke endinamnedipirkwa. Ye eremogl bot kembra kanepoko nigle atne ende ana ye kakimbi koglsip guma mina anka atne endina ouniwodingwa. 31 Pol eremogl kimbirnem endeokuna ongwa yagl ya kimbirnem waglemeglkwa ka yegl ditongwa, “Sip kongunerikwa yomba ye sip mina suna moglpaikrimbi ana ene prapra wau boraglkwa.”32 Ditongo ana kimbirnem wagle bot kanesikeglu singo bot yange nigle sungwa.

33 Kamun tanginagledi orko ana yombakindaginde kaiya mokna ninaglmedi prePol ka mendigl pandigl ditongwa, “Enedeno munduno sitombuno yakemaketongo kaiya mokna ta nekre yoko suglmogl wingwa erme ande enge 14 orkwa.34 Na ka giglendi ene diteinga, ene ermekaiya mokna tau i-neiyo. Ne gidindre kor-moraglkwa. Ana ene bitno yungo suwarakaima ta wau boglkrambuka.” 35 Polyegl dindre okuwo ye bret tau indre anaye meglmara gumanomugl God diwakaiyeitendre, ake bukondi mambuno erenongwa. 36 Ye prapra wakai pirtre anakaiya mokna tau indre neingwa. 37 Ana noyomba prapra sipminamounga i nambano276 orkwa. 38 Ye kaiya mokna ninamnedipirmere-mere ne kau sindre ana okuwo sipundinambedi pre plawabek taupiyasi nigleendingwa.

Sip bogl deruwagl orkwa39Kamun tangungo yemakan ta kanpogl

sikrikwa ba nigl gingiu ta mur yekrukookupo yongo kandre ye dipirkwa, i prakuno eran kade sip guma ake geke ipieglime endumuno panambuka. 40Yegl din-dre ana anka kane simbiglkidi nigle atneende te sip guma akimara kane keglkwai poko endingwa. Okuwo ye sel gundo i-gumamugl kogl pandiglmbi ana ir mangesip ipi nigl gingiu ikra enambedi pre yeglerikwa. 41Ba sip pi rip mina sindre paigidi-pango, te sip guma wonambuka meremango ana nigl pembigl yombuglo erewu sungo sip yagle kaugla bogl deruwaglorkwa.

42Yegl orko kane yomba nigle teke pi di-naglmedi pre ye prapra sigoramnedi kim-birnem wagle ka dikeglkwa. 43 Ba kim-birnem ende okuna ongwa yagle Pol ake-ple dinagledi pirtre ana yagl wagle kadikeglkwa ikra ye mane ditongwa. Anayomba niglkumbasi kanigwa mere kom-naiye kana kumbasi ende menda piyodungwa. 44 Te tau niglkumbasi kankrikwamere ye endi-palang ya sip deruwagl orkwaendi-palangmo tau indre bolamugl paiana nigl kumbasi eimara ikra endingoana suwarata wau boglkriko prapra wakaimeglkwa.

28Pol ya yomba prapra ailan Molta meglkwa

1No wakai-yene ende menda undre anakanpogl sumga ailan i kangiye Molta wedingwa. 2 Ana ailan igle nemyagl wakaikaima erenorkwa. Igle kamun pond kaimasi bi orkwa pre ye endi donga eregaglana no prapra endi piramga pre no auroimagl eingwa. 3 Pol endi gande koglosiiyu donga mina gaglkwa de ninga dungoana toki ende menda undre Pol ongo minakike yondodi pangwa. 4 Ana ailan igleyomba kandre ye yene yegl dingwa, “Yagli kaima yomba sigogl-gogl orkwa yagle,ye nigle suna teke ende menda ungwaba god yomba mambuno erimere ere-ikine ende tongwa yagle eremogl Pol kor-moglkrambe diprukwa.” 5 Pol ongo piyasungo toki yange endi donga mina sunaongo ana ye toki kaglkrukwa mereyegl

Page 226: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 28:6 223 Aposel 28:25moglkwa. 6 Yomba eremogl Pol ongo yak-nambo mo te oglandi yangesi gorambedisugl kan meglkwa. Ba ye enge olto kan-meglkwa mango ana ye nomano yake ten-dre ana Pol pre god ta moglme dingwa.

7Makan igle dumo ta magl wora yongwai ailan, i sugl moglkwa yomba kandekangiye Pablias, ye makanmo yongwa.Ye no auro yend yungumugl pindre anakungugl yaundo ya kaiya mokna erenoromoglko ande enge suwota orkwa. 8 Iglemoungo Pablias nem nangiye ninga din-dre te dem bormai sungo ana boglmomina paimoglkwa. Ana Pol pi kamangeeretendre ongo ye nangiye akungo anakindemo wakai orkwa. 9 Pol yegl orko anaailan igle yomba kinde sungo meglkwa yewu Pol moglmara wingo kindeno erewakaiorkwa. 10 Yombamo taragl merkinde in-dre no munduno argan pre norikwa. Teno endinamnedi oungo ana taragl tau nodokumga i ye iyu sip mina suna ende ake-pledi norikwa.

Pol endpi Rom kamun plau dungwa11 Molta kamun ba suwota no igle mogl

kondo ana okuwo no endpi sip kor tamina omga. Ana sip i ir mangungwai dundinan endinagledi pre paimoglkwa.Sip i Aleksandria kamun ungwa. Sipmoi gumamugl koglkoglo god kimbi angigleangigle pikagl suwo, ye kangino Kasto yaPoluks, ye kuiyano beke endingo miurka.12 Sip i mina no endpi Sirakius kamunplau dindre ana ande enge suwota iglemounga. 13 Ana okuwo dumo igle kondono endpi Resiam kamun plau dumga. Teenge tangina nigl beiye kra ir mange yendendungo ana enge tangina ta nopi Piutiolaikamun plau dumga. 14 Dumo igle kamam-buno pirkwa yomba tau kan yumgo anano wakan suwarata moramne dingo ana yebogl akiye mounga. Mogltre ana okuwono ende Rom kamun omga. 15 Ana Romkamun kamambuno pirkwa yomba ye nowime dingo pirtre ana no kan inamunedipre konbo bangewuApiasmaket dumo igleyomba yongugl wu pai-pai erimara yungusuwota yomara yeno kan ingwa. Yombamowingwa i Pol kandre ye God diwakai yeitongo ana ye kuiya wu koglkwa. 16 Romkamun plaudi moungo ana kiap prawe din-dre Pol yene yungumundu tamoglpai eran

kade kimbirnem ta ye suglmo morambedungwa.

Rom kamun Pol ka mambuno dipene endetongwa

17 Ana ande enge suwota endongoye Juda yomba kande wagle dimakaisungwa. Ye makaisi meglko ana Polka yegl ditongwa, “Angrima wagle,na mambuno kinde ta ere Juda nonoyombano ta tekrika te nono kowanoawano mambunono pangwa i na maneta ditekrika. Ba Jerusalem kamun imena kane sindre ana tekoglo Rom yombaonguno mina endingwa. 18 Rom yombana mambunona dipera ere pirtre ana nakane poko endinamnedi pirkwa, sraglpre,na goraglka mereyegl aglauna ta pango yekan ikrikwa. 19Ba Juda yomba ka i sendingoana na kanna i Sisa kordagl pirtre ana didundinambe dinga. Te nana yombanmawagle kot ere tenaglka i ta pirka paikrukwa.20Mambuno yeglpre na ene kandre te enebogl ka dinagledi pre agle dinga. Na pirngidindre sugl moglka ya te Israel yomba amapirngi dindre sugl meglkwa, taraglmo iprena sen kane keglkwa.”

21 Ye di ikine ende Pol tengwa, “Judiakamun yomba ene pre pepa bogl endingono ta ikunga te angrima wagle ombugl taundre ene pre ka kinde wakai i ta dingo nopirkunga. 22 Ba ene sragl ka noman sunapangwa i dimin no piramnedi punga, teyomba bange bange mogl-eingwa eremoglepigl kor ta Juda yombaminaplaudungwa iyombadikinde yeiwanmeglkwa i nopirkanounga.”

23 Yegl dindre Pol kanamnedi pre engeta di yengwa. Ana ande koragle sungo,Juda yombamerkinde Pol moglmara dumoigle makai singwa. Ana tangina kana Polmambuno bogl God kingdomo kamomam-buno i dipoglsi ana dipene ende temoglkokamun mim pangwa. Yegl ere Yesus preMoses lomo ya propet wagle ka munobeglko pangwa ikra; ye pirngi dinaglmedipre akeningandi dite moglkwa. 24 Ye kaditomara i yomba tau kaima pirngi dingwaba tau pirngi dikrikwa. 25 Yegl ere yenemina nomano suwara yeikrikwa, ba Polka suwara yegl ditongo okuwo endingwa,“Ana Holi Spirit ka kaima propet Aisaia

Page 227: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Aposel 28:26 224 Aposel 28:31mina tongo, ye dimenda ende ene kowanoawano tongwa. 26Ye yegl dungwa:“ ‘Ene pi Juda yombameglmara ditenatnga, “Eneka kinano mina piraglkwa bamambunomo pirpoglsikraglkwa, te ongumutnomina kanaglkwa ba kandime dikraglkwa.27 Sraglpre, yomba i nomanositorwa erekondungwa, yekinano si gidungo kapiraglkwa mere manga, te yeongumutno kiglkwa. Tamanan,ye ongumutno mina kandre,te kinano mina ka i mambunonomano i-yakete pirpoglsindre, ende ikine na minawimbi, ana na aglke ye erewakai ere

tenaglka!’ ”*28 Pol ama yegl ditongwa, “Ipre ene

pirkan eraglmedi na pirka, God erewakaierenoro ere-yungwa kamo i ye ipi YombaBina mina tongo ana ye kamo i piraglkwa.”29 Pol ka yegl dikondungo ana Juda yombayene mina ka tengramo dindre endeperepere eingwa.†

30Ana Rom kamun buglayungu suwo Polyungu ta moni tendre pamara igle yombaprapra ye kanamnedi wingwa i ka wakai dite-te orkwa.‡ 31 Pol kundugl goglkre Godkingdomo kamo i giglendi yomba dipeneende tendre, te Yaglkande Yesus Krais prekamo ama bekete moglko ana yomba tamane ditekrikwa.

* 28:27: Aisaia 6:9,10 † 28:29: Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa.Ana yomba ta okuwo muno boglme dingwa. ‡ 28:30: Luk eremogl Pol buglayungu suwo endongo ye sraglmereorkwa i ta dipoglsi norokrukwa. Ba yomba tau pirkwa Rom yomba eremogl Pol endingo kane pangwa ba dundungo,ana ye ende bange bange pi yomba pere meglmara God kamo ditongwa. Te yomba tau pirkwa Rom yomba eremoglPol sigeglme dingwa.

Page 228: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 1:1 225 Rom 1:10

ROMPol pepa muno bogl Romyomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPol endpi Rom siti suna Kristen wagle

meglkwa i kanagledi pruko munduo pondpangwa pre ye pepa i bogl tongwa. Yepi enge sungunagle keunde Kristen wa-gle i bogl akiye mogltre ana okuwo yepi Spen kamun Yesus kamo wakai dina-gledi prukwa. Ye pepa boglmara i YesusKrais kamo wakai ya te yomba ye YesusKrais wedi pirngi dingwa konguno pangwai mambuno dipene kaima endungwa.

Komnaiye kana Kristen wagle diwakaiyeitendre ana okuwo yombamo ipre ka-mange ormere i ditongwa. Yomba prapra,Juda yomba mo yomba epigl ta, ye prapratandaglme erikwa. Ana yomba ye YesusKrais wedi pirngi dingwamambuno imina,God ongumuglo mina ye wu du-wakaienaglkwa. God ye yomba i-ikine endi-nan ana ye Yesus Krais angiglma kaimamoraglkwa.

Ana God eremogl yomba suwarata i-ikine endinan, ye kor-moglkwa embriyemoi ukor enambuka, te God ye yomba i boglmoran ana God Spiritmo ama yombamoi mina morambuka. Ana tandaglme yageglkwamambuno i yombuglomo ta pananana yomba yeglmere ta engre atne endekane sikrambuka.

Ana numa 5 pi numa 8 ongwa: I Godlomomambunomoya teHoli Spirit yombu-glomo mina yomba eremogl Yesus wedipirngi dingwa i dipene endungwa.

Numa 9pi numa 11 ongwa: Pol yene Judayomba mole dungwa, Juda yomba i okunaGod yene yombamawedi pinde yungwa. Bayombamerkinde i ye Yesusmokono tendreka kaima pirkrikwa. Ipre Juda yomba yeaglau erimedi Pol dungwa, ba okuwo Judayomba ama ende suna Yesus epiglmo minaunaglme dungwa.

Ana pepa muno bogl uglo yomaraime, Kristen wagle embriye mambunoeraglmere i dipene endungwa. Te ama Godmambunomo pamere i ertre, te gavman

kanno dimere atnekra mogl ana angrota akeple dinaglkwa mambuno i dipeneendungwa.

Pol pepa muno bogl pirngi dingwa yombaRom meglkwa tongwa

1 Na Pol, na Yesus Krais nigl kongunmoyomba moglka. Ana na ye aposelmomogltre, te God na aglendi indre kamam-bunomo wakai dinaglka pre na pinde i-pere endungwa. 2 Ana okuna imbo Godkamambuno wakai plau dinambuka ipreka dipandigl tongo, ana propet wagleGod kamo i mina okuna muno beglkopangwa. 3 Kamambuno wakai i yene WamYesus Krais pre dungwa, ye Devit gawamamina unongugl pi ana yomba kaima yenemoglkwa. 4 Te wam goglko ana Nem yeikor endungo, ye Yaglkande kaima moglana Holi Spirit mambuno du-wakai orkwa iye yombuglomo mina dinongugl ende anaYesus Krais nono Yaglkandeno we dungwa.5AnaYesusminaGodwakaimononortre teye kangiye mina no aposel kongun norkwaana no endpi makan koglkoglo YombaBinameglmarapindre ditomunYesusKraiskamo pirtre sika si ana pirngi dinaglkwa.6 Te Yesus Krais yombama moraglmedi preagle diyungwa yomba meglmara igle eneama suna meglkwa.

7 Rom kamun God yombama du-wakaiprapra ipre God munduwo pond pango teholi moraglmedi pre aglendi yungo eneGod yombama kaima meglkwa. God noNeno ya te nono Yaglkandeno Yesus Kraiswakaimo ya te nomano pokndungwa i enemina tenambuka pre na pepa i bogl teinga.

Pol pi Rom yomba kanagledi prukwa imunduwo pond pangwa

8 Komnaiye kana ene pre na yegl dite-naglka, Yesus Krais kangiyemina na Godnadiwakai yeiteinga. Sraglpre, ene pirngidingwa ipre ana ka boglo kiglko waidiende makan koglkoglo yomba meglmaraongwa. 9 Na God kongunmo yombugloere kaima erika i nomana mundu ye wamYesus Krais tendre kamomambuno wakai idipene endiga. Te na ene pre kamange en-genge ere wanmoglka i God pirkan orkwa.10Na kamange erika enge, na engenge Godditeinga. Ana ye pra ende ene meglmara

Page 229: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 1:11 226 Rom 1:27unatnedi piran ana konbauna ta yauronaran unaglka.

11Na ene kanagledi pirka i nomana pondpangwa. Sraglpre, Holi Spirit taraglmowakai tau enemina pandigl teimbo ana enesigigledi tenambuka. 12Na yegl dipir dinga.Ene pirngi dingwa i na akeple dinan te napirngi dinga i ene ama akeple dinambukaana mambuno yegl mina nono prapra no-mano gigle dinambuka. 13 Angrima wa-gle, ene kiure mogl dinaglmedi pre dinga.Na enge merkinde ene meglmara enagledipirka, ba taragl tau engenge pengagledina konbaunana sigetdi narkwa. Na YombaBinameglmara kongun erikamongo kaimapangwa, ana ene mina ama mongo kunoyegl panambedi pirka.

14 Na God kongun pond ta narukwapaimoglkwa. I Grik yomba ya te Grikyomba moglkrikwa akiye akeple dindre,te yomba nomano pai pogl sungwa yate yomba nomano wakai paikrukwa akiyeakeple dinaglka. 15 Yeglpre Rom kamunyomba ene meglkwa i na ama kamambunowakai dipene ende tenaglka pre nomanaanduglkwa.

God yombuglomo kamambuno wakai imina pangwa

16Na kamambuno wakai i angai goglkredinga. Sraglpre, i mina God yombuglomopond pangwa. Pirngi dinaglkwa yombaprapra ere-inambuka, ana komnaiye Judayomba ere-i te okuwoYomba Bina ama ere-inambuka. 17 Kamambuno wakai i minaGod mambunomo du-yene ombunodi un-ongugl ongwa. Te nono ye wedi pirngidumun ana i mina ye nono yomba du-yene meglme dinambuka. Sraglpre, ka-mambuno pepa mina muno yegl beglkopangwa, “Pirngi dinaglkwa yomba keundeGod eremogl ye du-yene we dinan ana yekor kaima moraglkwa.”✡

Kamambuno kiurikwa yomba God demkumbro tongwa

18 Yomba God mokono tendre mam-buno kinde erikwa ye topo kinde te ikineendungwa. Ana ye mambunono kindeerikwa i mina ka kaima ikra engre atneendingwa. God heven suna mogltre, ana

yombamambuno kinde erikwa i dem kum-brukwa ombunodi i-nongugl endungwa.19 God mambunomo wakai ombuno dungoana yomba pirkanpogl sikondingwa ba yemokono teingwa pre God erekinde eretongwa. 20 God makan ya taragl prapramambuno bogl ere yongwa enge ipai wuenge erme paimoglkwa. God taragl orkwai yomba prapra kaningwa te mambuno imina God mambunomo tau teke pangwaya te God mambunomo mem kaima ya teyombuglomo aimande aimande pangwa ipirpogl singwa. Ipre yomba ka yegl tadikrambuka, “Na tandaglme ta paikrukwa.Sraglpre, na okuna God pirkan erekrika.”

21 Ye God pirkan erikwa ba God kaimamoglmedi pirkre ana dembiye sitekre, tediwakai yei tekrikwa, ana yenomano sikuglendungo du ere meglko ana nomano minamim ere pangwa. 22 Ye nomano pai poglsumedi karaugl engrikwa ba ye du kaimaerikwa. 23 Ye eremogl God kor aimandemoglkwa aglke dembiye sitekre mokonotengwa. Ye taragl yoko tau kuiyano bekepandiglkwa: Yomba geglkwa kuiyano yakua ya agl-bugla ya toki te taragl kanekanekuiyano ere pandigl dembiye karaugl ereteingwa.

Yagl ambu mambuno kinde kanekaneerikwa

24 Yeglpre God eremogl ye praprakinde kondungo ana yene nomano minatandaglme kanekane bumbuno gogltre,ana mambuno angai goraglkwa mambunoplangesi kaneta ertre te ye yene nanginomina ikine ikine erekinde erikwa. 25 Teye God kamo kaima kindekondo anakakimbi dingwa. Yegl ere taragl god bekeyongwa ikra dembino karaugl ere te ananigl kongunmo erete wanmogl ana taraglprapra ere yongwa Godmo ikra kindekondingwa. Ba nono engengeGod dembiyesite wanmoramga. Kaima.

26 Yomba mambuno yegl erikwa ipre,God eremogl ye kinde kondungo ana yeangai geglkwa mambuno kinde kanekanei erikwa. Te ye embino wagle ama boglingwa mambuno wakai pangwa i kindekondo ana ambu ye yene bogl ingwa erewanmeglkwa. 27 Te yagl ama bogl ingwamambunowakai pangwa i kinde kondo ana

✡ 1:17: Habakuk 2:4

Page 230: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 1:28 227 Rom 2:11nomano mina bumbuno geglkwa dongabauglo mereyegl orko ana angro ta boglmambuno kinde eramnedi pirkwa. Anayagl eremogl angai geglkwa mambunokinde i yagl ta bogl erikwa, yeglpre ye yenemambuno kinde erikwa ipre topomo kindeingwa.

28 Ye eremogl God wedi nomane minapirpogl sikrikwa pre, God kan winge orkoana ye nomano kinde anduglmara i endeeingwa. Yegl ere, ana mambuno kindekanekane paikrumere mere ere wan-meglkwa. 29 Te mambuno kinde kanekaneyegl erikwa, mambuno paikrumere, yabumbuno kinde geglkwa, ya yaglkumbaerikwa mambuno. Te yomba mirmoglteingwa ya yomba sigeglkwa ya nongasingwayabakagl tendre yomba ta taraglmowausi indre te yomba ta erekinde ereteana yomba ta kenatno singwa. Anamambuno kinde i prapra ye mina kausipangwa. 30 Ana kakimbi dindre yombata kangino ere kinde erikwa. Te yeGod kan kinde yei ka dingwa kiure,karaugl engre, yene dembino sindre anamambuno kinde kor i-nongugl ende ananeno mano kanno sendingwa. 31 Yenomano wakai paikrukwa, te ye ka di gidipandiglmere erekrikwa, te yene bormaisuwara kan wakai yeikre ana yomba taama mitno goglkrikwa. 32 God lomo du-yene i mambuno boglkraglkwa goraglmedi endungwa pangwa i ye pirkan erikwa,ba yomba mambuno kinde kanekane yeglerikwa. Yomba yeglmere God lomo pirkanerikwa ba ye sende ana mambuno kindei keunde ta erekrikwa. Tamanga. Yombata mambuno kinde erikwa i ama pamereerimiwo dindre dembinosi mitna imbokaima endingwa.

2God mambunomo du-yene mina yomba kot

ere tenambuka1 Ipre ene yomba ka di yomba tau

nangino si dangingwa, te na ene suwarandika diteinga i ene aglau erekrika we tadikratnga, sraglpre, enene ama ye mam-buno erimere yegl etnga. 2 Nono ipirkan ounga yomba mambuno kinde yegl

eraglkwa i God topo kinde te ikine end-inambuka, ana God mambuno ta orkwai du-wakai pamere orkwa. 3 Ene yombamambuno kinde eriko ka di nangino dangewanga ba enene ama mambuno yegl et-nga. Yeglpre God kot erambara ene tekeenagledi pitno? 4 Sragl orko, God enemambuno wakai eretendre ana enge oltoene pre sugl kanmogltre topo kinde eneoglandi tekrikwa. Ana God mambunowakai ere ene tongwa i ene pitnga taraglyoko orum kana? God ene nomano i yaketenaglmedi pre munduwo pango ana enemambuno wakai erete moglkwa. Ye yeglorkwa i ene pirpogl sikitn kana?

5 Ene noman kaima yene siget-dindre,ana noman i-yake tekitnga. Ene mam-buno yegl etnara i topo kinde inatnga preimakai singo wu merkinde ongwa. Godmambuno du-yene mina yomba kot eretenambuka engemo yenan, ana God demkumbrukwa ombunodi wu pendigl enanana ene topon kinde inatnga. 6 God ere-mogl “yomba prapra mambuno ta erimerei topono tenambuka.”✡ 7 Te yomba taumambuno wakai yombuglo ere duglo boglwanmeglkwa. Ye eremogl God bogl okuwoheven ame wakai di moramnedi pre kon-bauna dokindre te heven imbo kanginokande indre ana kor aimande aimandemoraglkwa ipre kongun yombuglo eremeglkwa, ana God eremogl yombamo ikor aimande meglkwa tenambuka. 8 Bayomba tau ye yene wedi pirtre, ana kakaima mina mokono tendre te mambunopaikrumere erikwa. YeglpreGoddemkum-buro, yombamo i tendre ana topo kindekaima tenambuka. 9Ana yumbun kande yagiu kande plaudi yomba prapra mambunokinde erikwa meglmara i unambuka. AnaJuda yomba mina yumbun ya geu kom-naiye unan te Yomba Bina mina ombuglunambuka. 10 Ba yomba mambuno wakaierikwa mere God eremogl ye kanginokande ya deno munduno bipokndi tenanye heven imbo ambuglange wakai minaamedi moraglkwa. Ana Juda yomba minakomnaiye ere tendre te Yomba Bina amaokuwo tenambuka. 11 Yomba epigl agloaglokrameglmere i God ta yumbu sikrukwaba God yomba prapra mambunono kandre

✡ 2:6: Buk Song 62:12; Sindaun 24:12

Page 231: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 2:12 228 Rom 2:29ana yumbu kuno ere sinambuka.

12 Ana yomba prapra lo paikrukotandaglme erikwa i ye lono paikrukwaba ama wau boraglkwa. Te lo pangwaenge yomba tandaglme erikwa i Godmambunono lo mina yumbu sinambuka.13 Sraglpre, yomba lo pirkwa i keundeGod ongumuglo mina yomba du-yenemeglme ta dikrukwa. Ba yomba lopirtre pinande erikwa yomba ye okuwoGod eremogl yomba du-yene meglmedinambuka. 14 Yomba Bina ye lono tapaikrukwa ba tau yene nomano mina lodumere sika singwa. Yomba yeglmereyene nomano mina pirmara i ye yenelono pamedi pirkwa. 15 Lo kongunmoi God eremogl yomba nomano minalo muno boglkwa i wu pene ongwa tenomano undungwa pre lo pangwa i dipeneendungwa. Ana enge tau mambuno kindeerikwa i nomanomina ka-tange tongwa, teenge tau nomano mina mambunono i prawakai erme dungwa. 16 Ana okuwo engesuwarata God eremogl Yesus Krais minayomba prapra mambunono teke pangwa iyumbu sinambuka. Kamambuno wakai nayegl diteinga.

Juda yomba lo pra kuno orkwa no akepledinambedi pirkwa

17 Ba erme na ka ta di ene Juda yombatenaglka pangwa. Ene lo pra kot minano akeple dinambuka kuno ormedi pirkwa.Ene enene kangino dembiyesi yegl dingwa,“No God yombama mounga.” 18 God er-emogl ene mambuno eraglmedi prukwa iene pirkan erikwa te lo ka beke pirkond-ingwa. Ipre ene yegl dingwa. Mam-buno du-wakai prapra wakai pame dingwa.19 Ene yegl pirkwa, lo mina no mambunodu-wakai ya ka kaima pirpogl sumga. Ipreongumutno kin yongwa no pra konbaunaombuno dinamga kuno orkwa. Te am-buglange mereyegl sinamga yomba mimormara meglkwa i ombuno ditenamga.20 Yomba nomane wakai paikrukwa no kabeke tomga te gak kuglambu wagle no kabeke tomga yomba mounga. Lo i minanomane wakai ya ka kaima kau sungwapre ene pirkan erikwa. 21 Ene yomba tauka beke te wanmogl ana enene sraglpre

ka beke ikrime? Ene yomba ta taraglmokunogl ikriyo dipene endingwa ba enenekunogl nekrimo? 22 Ene yegl dingwa, “Yaglambu kunogl gundokre,” ba enene yeglerekrimo? Ene god kimbi kan kinde yeiba kamambuno kiurikwa yomba kamam-bunono yungu mina taragl yeingwa i enekunogl ikrimo? 23 Enene kangino dem-biyesi mitna ende yegl dingwa, “No Godlomo punga.” Ba enene lo i pamere dugloboglkrikwa. Mambuno yegl erimara i minaGod kangiye erekinde erikwa. 24 Ka i pre,kamambuno pepa mina muno yegl beglkopangwa, “Enene aglau erikwa pre, YombaBina eremogl God kangiye dikinde yei ke-naglmo singwa.”✡

Nangino punduno beglkwa mambuno iyomba ta akeple dikrambuka

25 Ene lo pamere woina erimbi kadenangino punduno bogl endingwa i mongopanambuka. Ba ene lo sendimbi kadeana nangino punduno bogl endekrikwamereyegl moraglkwa. 26 Yomba ta yenangino punduno bogl endekrikwa, ba yelo pamere i woina eran kade ana Godkanan ye nangiye punduno bogl endingwamereyegl erekrambo? 27 Ene Juda yombalo pepa muno i-wanmogltre ana nanginopunduno bogl ende-ende erikwa. Ba enelo ka i sendimbi ana lo dumere woina ertrenangino punduno bogl endekrikwa yombaye eremogl ene ka-tange tenaglkwa.

28 Te ye nangino tembe keunde Judayomba meglkwa, ba ye Juda yomba kaimata moglkrikwa. Ana ye nangino pun-duno bogl endingwa mambuno i mangina-gle taragl keme ta manga. 29 Ye nomanesuna Juda yombamounedi pirkwa i ye Judayomba kaima meglkwa. Te nangiye pun-duno bogl endingwa mambuno i nomanesuna ya poglodi pirmara igle panambuka.I lo pepa mina pamere woina erikwa ikeunde ta manga, i God Spiritmo i-peneendungwa. Yomba yeglmere makandleyomba mina kangino kande ta ikrikwa,ba God ongumuglo mina kango kandepangwa.

3Mambuno kinde yombuglo ere mambuno

✡ 2:24: Aisaia 52:5; Esekiel 36:22

Page 232: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 3:1 229 Rom 3:19wakai ta engrekrambuka

1Yegl eran, Juda yomba sraglmeremogl-mitna endeYomba Bina engrime? Nanginopunduwo beglkwamambuno i mina, taraglwakai sragl taragl plau dume? 2 Aya!God eremogl taragl wakai kanekane Judayomba tongwa. Ana komnaiye kana Godkamo wakai Juda yomba sugl moraglmedipre tongwa.

3Ana yomba tau ka i pinande erekrikwa.Ba sraglmere erambe? Ye ka i pirngidikrimbi ana ye mambuno yegl eraglmarai God taragl eragle dipanduglkwa ierekrambu kana? 4 Tamanga! Yombaprapra kakimbi dingwa ba God suwaraengenge ka kaima dungwa. Kamambunopepa mina yegl muno beglko pangwa,“God, ene mambunodu-wakai keme ere naka-tange natnga ba ye eneka-tange tenamnedi erimbiana ene kot mina yombuglo kaima erat-

nga.”✡5 Ana nono mambunono kinde i mina

God mambunomo du-yene i-nongugl en-dinan ana nono sragl we dinamune? Nanono yomba nomano pamere ipre kadinaglka. God ye nono mambunonokinde ounara topo norkwa i ye mambunopaikrumere orum kana? 6 Taman! Goddu-wakai moglkruma dagl ana ye yombaprapramambuno srambremere ere yumbusinambe? 7 Ana tau yomba nomane minayegl pirkwa, na kakimbi dimara i mina Godkamo kaima unongugl enan pindre anakangiye kande wu kande kaima ongwa. Yeka i pirmbi ka kaima erambuka, ana sragl-pre God eremogl ene tandaglme yomba wedinare topo kinde narambe? 8 Ipre nonoyegl dinamga wakai pamo? “Nono mam-buno kinde oun kade ana eramnara i mam-buno wakai wu pene enambuka.” Nonoyegl dumun pra kuno erambo? Tamanga!Ba yomba tau ka kinde yegl mere di nang-ina dangingwa. Na nana ka di waniga ika kinde imere orme dingwa. Okuwo Godka-tange yombamo i tendre ana mambunokinde erimere topo te ikine endinambuka.

Yomba prapra mambuno du-yeneerekrikwa

9 Ana sraglmere moune? Nono Judayomba mogl-mitna ende ana YombaBina engre atne endumuno? Tamanga!Nono Juda ya Grik akiye kuno mogltreana tandaglme mina atnekra mounga.10 Kamambuno pepa mina muno yeglbeglko pangwa:“Yomba du-yene suwaratamoglkraglkwa kaima tamanga!11Yomba nomane wakaipangwa suwara kaima tamoglkre te God kan inagledi yomba

dokokrukwa.12Yomba prapra konbaunawakai kinde kondingwa. Yeprapra wu yomba kinde kaimaeingwa. Ana yomba suwaratawakai erekrukwa. Kaima tamanga!”✡13 “Ye bind nunguno igiglpene maugl dra audiyomere yegl yongwa te yedrambino mina kakimbimerkinde dingwa.”✡ “Anatoki kinde dra mina giu nuglokinde pamere yegl ye drano mina

pangwa.”✡14 “Ye engenge ka kindegeu orkwa di yomba teingo✡ana yomba deno mundunoyumbun dongwa i ye drano mina kausi

pangwa.”15 “Ye tambre kaimamukundi pi yomba erekinde ere sigo-

ramnedi pirkwa.16Ye taragl merkinde erewilekole ende ana yombaeriko pinuglone wanmeglkwa.17Ye yomba bogl nomanebipokndi yei wanmoraglkwa mambuno i

paikrukwa.”*18 “Te ye kuri kaima ta God kunduglmo

goglkrikwa.”✡19 Ana lo ka sragl we dungwa i nono

pirkan ounga i yomba lo mina atnekrameglkwa ipre ditongwa. Yeglpre, yombasuwarata yegl dikrambuka, “Na du-wakaimoglka!” Tamanga! Nono yomba makankoglkoglo mogl omga i God ongumuglomina aglauno pangwa keunde mounga.

✡ 3:4: Buk Song 51:4 ✡ 3:12: Buk Song 14:1-3; 53:1-3; Saveman 7:20 ✡ 3:13: Buk Song 5:9 ✡ 3:13: BukSong 140:3 ✡ 3:14: Buk Song 10:7 * 3:17: Aisaia 59:7,8 ✡ 3:18: Buk Song 36:1

Page 233: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 3:20 230 Rom 4:620 Lo sika singwa mambuno i yombasuwarata God ongumuglo mina yombadu-yene moglkrikwa. Lo pangwa i nonotandaglme ounga mambuno i-nonguglende norko ana pirkan ounga.

Yomba ta Krais pirngi dinan ye kangiye du-yene panambuka

21 Erme God mambunomo du-yene un-ongugl pi kondungwa. I lo pinande erikwakonbo i mina wu pene pikrukwa, tamanga.I konbauna ta mina wu nongugl ongwa.Ana Moses lomo ya propet wagle ka munobeglkwa i God mambuno du-yene ipredipene endingwa. 22 Mambuno du-yene iyegl. Yaglambu prapra Yesus Krais pirngidingwa yomba God eremogl ye yomba du-yenemeglme dungwa. Konbauna perepereta yeikrukwa. Kaima tamanga. 23 Nonoyomba prapra tandaglme ounga keundemounga, yegl pre nono God bogl akiyeheven suna moramga kuno ta erekrukwa.24 Ba God wakaimo tongwa, ya te YesusKrais nono topo ere i-ikine endina prekongun orko te God eremogl nono yombadu-wakai meglme dungwa. Ana wu du-wakai enamga i nono kongun ounara pretamanga, ba God eremogl Yesus Krais ongomina yoko kaima norkwa. 25 I Yesus goranye bormaimo toindi yanginan ana yombata pirngi dinaglkwa mere, tandaglmenokoko ende tenambuka pre ana God kandepinde i-pere ende kondungwa. Ana mam-buno i mina okuna God nono yomba du-yene meglme dungwa i ombunodi norkwa.Te okuna God kiendi mogltre, ana yombatandaglme erikwa mere topono kinde og-landi ta tekrukwa. 26 Ba enge ermei God yene du-yene kaima moledi om-buno di pene ende norkwa. Ana nonopirkan eramga, God yene du-wakai yenemoglkwa. Ana yomba prapra Yesus Kraispirngi dingwa mere i God eremogl yombadu-wakai meglme dungwa.

27 Yeglpre, yomba ira yene kangiyeake mitna endinambe? Yomba yenekangiye ake mitna endinambuka suwaratamoglkrukwa. Ana mambuno i dundi kon-dungwa. Te lo duglo beglkwa konbaunai mina mambuno ita sidundikrukwa, banono pirngi dumga konbauna i mina nonokangino ake mitna endumga mambuno

i sidundungwa. 28 Sraglpre, erme nonoyegl pirkan ounga nono God ongumuglomina wu du-wakai omga i pirngi dumgakonbauna i mina suwara. Te lo duglobeglkwa konbauna i mina tamanga. 29 Godye Juda yomba keunde Godno moglumkana? Te ye Yomba Bina ombugl Godnomoglkrumo? Taman, ye Yomba Bina akiyeGodno moglkwa. 30 God suwara kaimamoglkwa. Ye nangino punduno beglkwayomba pirngino kandre te nangino pun-duno boglkrikwa yomba pirngino akiyekandre ana kangino yomba du-wakai wedungwa. 31 Yeglpre, nono pirngi dumga imina lo engre atne endum kana? Kaimatamanga! Nono lo akepledi mitna ende anasingigle dumga.

4God eremogl Abraham yomba du-wakai

moglme dungwa1 Abraham ye nono yomba mounere

kuno yeglmogl te kowano awanomoglkwa.Nono ye okuna sragl mambuno orme dina-mune? 2 Abraham kongun wakai ormarai mina wu du-wakai enan ana i pra yenekangiye ake mitna endinambuka. Ba Godongumuglo mina ye mambuno ormara i tawu du-yene pikrukwa. 3Kamambuno pepamina okuna ka yegl beglko pangwa, “Abra-ham, ye Godwedi pirngi dungo ana God, yeyomba du-yene kaima moglme dungwa.”✡

4 Yomba kongun ertre topo ingwa iye topomo yoko ikrukwa, tamanga. Yekongun ormara ipre topo ingwa. I yekongun erimara ipre topo ingwa. 5 Bayomba ta Neno Kande ongumuglo minaye wu du-wakai enagledi piran, ye sraglerambe? Ye mambuno wakai kanekaneerimbo ana tandaglmena dundinambedierekrambuka, tamanga. Ye yegl piram-buka: God suwara eremogl tandaglmenakoko ende yomba du-yene we dinambedipre pirngi dinan, ana God pra ye pirngidumara i yomba du-yene we dinambuka.6 Ana yomba kongun wakai erikwa moerekrikwa, ba God ongumuglo mina ye wudu-yene eingwa. Ana yombamo i gun pondyenaglimedi pre Devit ama dungwa. Mam-buno ipre Devit yegl dungwa:

✡ 4:3: Stat 15:6

Page 234: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 4:7 231 Rom 4:247 “Yomba prapra tandaglmeno i God koko

endetendre, te aglauno ake breeretongwa, yomba i God eran gun

yenaglkwa.8 Te yomba ta tandaglmeorkwa ipre Yaglkande God tapir moglkrukwa, ana ipreyombamo i ombugl God eran ye gun

yenaglkwa.”*9Yomba gun yeimeglkwa i nangino pun-

duwo bogl endingwa yomba ye keme gunyeimo, mo yomba nangino punduwo boglendekrikwa ye ama akiye gun yeme? Nonoka yegl di wanmounga: “Abraham yepirngi dumara ipre God eremogl ye du-yene moglme dungwa.” 10 Ana Abrahamye srambre ere moglko, God ye pir tongodu-yene moglme? Ye nangiye punduwobogl ende moglkwa enge, mo ye bogl en-dekrukwa enge yegl orume? Tamangra,ye bogl endekre moglkwa enge yegl orkwa.11 Abraham okuna kana nangiye punduwobogl endekrukwa enge, ye God wedi pirngidungo, ana God ye yomba du-yenemoglmedungwa. Ye du-yene moglkwa ipre God siyei ye nangiye punduwo boglmara igle wupene ongwa. Yeglpre yomba tau nanginopunduwo bogl endekrikwa, ipre ye yaglawano Abraham moglko, ba ye God wedipirngi dingwa imina ana God ye yomba du-yene we dungwa. 12 Te ye ama yomba taunangino punduwo bogl endingwa i ye yaglawano moglkwa. Ye nangino punduwobogl ende ana Abraham ormere duglo boglpirngi dingwa. Nono yagl awano i Abra-ham okuna kana nangiye punduwo boglendekre pirngi dumere yegl ye erikwa.

God ka dem dipanduglkwa i pirngi dingwayomba pre dungwa

13 Abraham ya nangiglma gawama bogllo ka pinande erikwa ipre God dumomakan koglkoglo inaglmedi ka dipandiglta ditekrukwa, tamanga. Ba Abrahampirngi dungo ana eremogl ye yomba du-yene moglme God dindre taragl yegl erete-nagledi pre ka giglendi dipanduglkwa.14 Yomba lo ka mina duglo bogl wan-meglkwa, ye taragl ikra inaglkwa panan,

ana pirngi dingwa mambuno i wu yokoenan, te ka giglendi diendungo pangwa imongomo paikrambuka. 15 Lo ka pangwa iyomba sendingo ana God dem kumbrukwaunongugl ongwa, te lo ta paikruma dagl,nono yomba i lo ka sendime ta dikungo.

16 Ipre Abraham ya nangiglma gawamaokuwo plau dinaglkwa ipre God wakaimomina taragl yoko inaglkwa pre ka giglendi idipanduglkwa. God taragl tenagle dungwai yomba inamunedi pirmbi, ye God wedipirngi dinaglkwa. Taragl tena dungwai yomba lo ka pinande erikwa i keundeta ikraglkwa, tamanga. Yomba prapraAbraham pirngi dumere yegl ye pirngidimbi ye ombugl inaglkwa. Abraham,ye nono prapra yagl awano moglkwa.17 Kamambuno muno yegl beglko pangwa:“Na, eremogl ene yomba epigl merkindeneno moratnga pre i-nongugl endiga.”✡Abraham, ye nono neno moglkwa, te yeGod wedi pirngi dungwa. God ye yombageglkwa ikor endungwa, te ye agle dungoana taragl paikrikwa wu plaudi paingwaGodmo i Abraham pirngi dungwa.†

18 God taragl eragle dungwa ikrakonbaunamo Abraham kanpogl sikrukwa,ba ye kaima pirngidi kuie ere moglkwa.Yegl ere “Ye yomba epigl merkindeyagl awano moglkwa.”✡ 19 Abrahambuglayungu 100 mereyegl nongo anaye nangiye yono yongwa i prukwa, teSara ama kindagl kaima yongwa. BaAbraham pirngimo giglekui dungwa.20 God ka giglendi dipandigl tongwa ikraAbraham nomano suwo yeikrukwa, tepirngimo gugl sikrukwa, tamanga. Yepirngimo gigle dungwa ikra God dembiyesitongwa. 21 Te ye yegl pirkan orkwa:“God okuna ka giglendi dipanduglkwaikra pra mongomo i-pene endinambuka.”22 Abraham pirngi dungwa mambuno imina “God eremogl ye yomba du-yenewe dungwa.”✡ 23 Kamambuno pepa minamuno yegl beglko pangwa: “Abrahamyomba du-yene moglme dungwa.” Kai Abraham suwara pre ta dikrukwa,tamanga. 24 Nono akiye pre ka i muno

* 4:8: Buk Song 32:1,2 ✡ 4:17: Stat 17:5 † 4:17: Grik kanno mina ka i ta dipene endekrukwa, yomba tauka i yegl pamedi pirkwa, “God ongumuglo mina nono yagl awano Abraham moglmedi pirkwa.” ✡ 4:18: Stat 15:5✡ 4:22: Stat 15:6

Page 235: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 4:25 232 Rom 5:15beglko pangwa. Ana nono YaglkandenoYesus Krais goglko ana God ikor endungwaipre nono pirngi dumga. Yeglpre God nonopirngi dumara i ama pirtre yomba du-yenewedinambuka. 25Yesus nono tandaglmenokoko endinambuka pre God kanwinge orkosigeglkwa ungwa. Ana Yesus goglko Godaglke ye ikor endumara i mina ye nonoyomba du-wakai we dinambuka, pre yeglorkwa.

5God nono yomba du-wakai we dungwa

1 Nono pirngi dumga pre God eremoglnono yomba du-wakai we dungwa. Yegl-pre nono God bogl nomano bipokndi yeimounga mambuno i Yaglkandeno YesusKrais nono mina i ere endungwa. 2 YesusKrais suwara konbauna yauro norko nonoGod pirngi dindre ana ye wakaimo minasuna mounga. Te God nono i-ikine en-dinan ye bogl heven imbo taragl wakaiinamga pre gunyei kuie ere mounga. 3 Tei keunde ta gun yeikramga, tamanga,yumbun kanekane ungwa i indre nonogun yeinamga. Sraglpre, nono pirkanounga yumbun yumunara i mina nononomano sigigledi norkwa, 4 te yumbuni indre wanmounga pre andigl giglendimounga, te andigl giglendi mounga preana God akeple dinagle dungwa ikra prekuie ere mounga. 5 Te God nono i-ikineendinambedi kuie ere mounga ipre angaigoglkramga, tamanga. Sraglpre, God nonoHoli Spirit norko ana Holi Spirit eremoglGod yomba wakai kangwa mambunomoikra nono mina pandigl kausi norkwa.

6 Ba no nono akeple dinamga yomburoi paikruko mounga enge, ana God engebagl diendungwa pamara i mina Yesuswu gogltre ana tandaglme yomba akepledinorkwa. 7 Kaima yene, yomba ta eremoglyomba suwarata du-yenemoglkwa i akepledina pre ye goglkrambuka. Te nono kamunyomba ta embriye wakai kaima eremoran,ana nono nomano pir gigle dindre anaye pre gogltre akeple ditenamga. 8 Banono tandaglme yomba moglpai moungaenge, Krais nono akeple dina pre goglkwa,mambuno i God nono pre munduwo ar-gan orkwa i nono i-pene ende ombunodinorkwa.

9 Ana Krais bormaimo mina nonotandaglmeno koko endungo ana erme Godnono yomba du-wakai we dungwa. Yeglpreerme pirkan ounga ye nono ere-inan anaGod nono tandaglmeno pre topomo kindei ta nono ikrambuka. 10 Okuna nono Godyaglkumbamo mounga ba ye Wam YesusKrais goglmara i mina mundi-norko ananono God bogl wu suwara omga. Anaerme nono God yombama kaima mounga,i kaima nono pirpogl sumga, ye Wam kor-moglkwa mambuno i mina God nono ere-inambuka. 11 Ba i keme manga. NonoYaglkandeno Yesus Krais akepledi norkoana nono God bogl nomano suwara yeimounga. Yeglpre ye mambuno ormarai mina nono gunyei God diwakai yeitemoramga.

Adam geglkwa mambuno i-nongugl en-dungo te Yesus kor-meglkwa mambuno i-nongugl endungwa

12 Yeglpre nono pirkan ounga,tandaglme yomba suwarata orko anawaidi pi makan koglkoglo yomba prapraake beingo, ana tandaglme i geglkwamambuno i yungwa. Ipre yomba praprageglkwa, sraglpre, ye prapra tandaglmeere kondingwa. 13 Kaima, lo ka makandlepaikrukwa enge tandaglme i paimoglkwa.Te lo kamo i makandle paikruma daglana tandaglme suwara suwarandi erikwai God poglodi pirkrambuka. 14Ana geglkwamambuno i Adammina mambuno bogl paiwu Moses engemo mina ungwa. Geglkwamambuno i yomba prapra ake bei kon-dungwa. Kaima, Adam yagle tandaglmeerumere yegl yomba tau ta tandaglmeerekrikwa, ba geglkwa mambuno i yombaprapra sigoglkwa. Te yomba ta okuwounambuka ipre Adam sigiglemo mereyeglmoglkwa.

15 Adam tandaglme orkwa ya Godmitno goglkwa mambuno i ta kokunkunopaikrukwa. Tamanga. Yomba suwaratatandaglme ormara mambuno i minayomba merkinde geglkwa. Ba Godwakaimo mina i yombuglomo pond pai,geglkwa mambuno i engre atne endeana yomba ere yungwa. Ana mitnogoglkwa mambuno i Yesus Krais minaunongugl ongo yomba mere wu du-wakaiomga, te mitno goglkwa mambuno i

Page 236: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 5:16 233 Rom 6:14God wakaimo pre nono yoko norkwa.16 God munduwo argan ere taragl yokoerenorkwa i ya te yomba suwara tandaglmeorkwa i mongomo kokunkuno paikrukwa.Tamanga. Yomba suwara ta ye tandaglmeorkwa ipre God ka-tange tomara ye wukinde inambuka. Ba God mitno gogltandaglmenomere kindekondo tendre anayomba du-wakai we dungwa. 17 Yombasuwara tandaglme ormara pre geglkwamambuno yungwa ana tandaglme minano engre atne ende no sigoglkwa. Yeglpreyomba God wakaimo i indre ana God yeyomba du-yene we dinambuka te YesusKrais kongun ormara igle yomba kor-moglana geglkwa mambuno i engre tongwa.

18 Ka i pirdime dumga, yomba suwaratandaglme ormara i God yomba prapra wukinde inaglkwa pangwa. Kuno yeglmereama yomba suwara kongun du-yene orkwaipre ana God nono yomba du-wakai wedungo ana nono prapra kor-mounga.19Yomba suwara ka sendumara i mina ere-endungo yomba merkinde wu tandaglmeyomba eingwa. Kuno yeglmere yombasuwara ka pinande ormara i mina yombamerkinde wu yomba du-yene enaglkwa.

20 Te lo ka pandigl ainungo ana yombalomo i sendingwa mambuno wu pondongwa. Te tandaglme erikwa mambuno iama wu pond enambuka. Ba God wakaimoi wu pond kaima pindre ana tandaglmemambuno engre tongwa. 21Ana tandaglmeerikwa mambuno i geglkwa i-nongugl en-dungwa ana ye kaungo yomba moglkwa.Kuno yeglmere, God wakaimo i akepledinorko nono wu yomba du-yene pindre anaYaglkandeno Yesus Krais mina nono koraimande moramga i yumga.

6Tandaglme mina gounga ba Krais mina

kor-mounga1 Ipre nono sraglwe dinamune? Nono

tandaglme erme aimande eremoun anaGod wakaimo yake wu pond kaima enambedinamuno? 2 Yegl tamanga. Tandaglmemina nono gogl kondumga; sraglprenono tandaglme i aimande ere moramne?3 Nono prapra Yesus Krais mina sidangebaptais ounga; baptais mambuno i minaana ye goglmara i nono aine gounga, i ene

pirkrimo? 4Nono baptais ounga enge ikra,Yesus bogl akiye goungo maugl singwamereyegl ounga te Neno God yombuglomokande mina Krais ikor endungwa ipre kor-meglkwa mambuno i mina nono ama yeglkeunde kor wanmoramga.

Nono okuwo Krais bogl kor aimandemoramga

5 Ana Krais goglmere yegl nono yebogl akiye gounga, te ye andigl ukoromereyegl nono ama ye bogl andigl ukorenamga. 6 Nono pirkan ounga, nomanogoglo Yesus bogl akiye endi-prak minasingwa. Ipre tandaglme erikwa yombu-glomo i nono nangino mina kongun orkwai dundinambedi pre orkwa. Yeglpre nonoerme tandaglme nigl-kongunmo yombamoglkramga. 7 Sraglpre, yomba geglkwaye tandaglme mambuno i mina aglke taerekre yoko meglkwa.

8 Nono Krais bogl akiye gounga pananana nono kaima pirngi dumga okuwo yebogl akiye kor-moramga. 9 Nono yeglpunga: Krais gogl pai andigl ukor ongwa,ye aglke ta goglkrambuka. Geglkwa mam-buno i yombuglomo ta kuno eran Yesusengre atne endekrambuka. 10 Ye goglkwai tandaglme pre ere enge suwara kaimagoglkwa. Te ye erme kor-moglkwa i Godmina kor-moglkwa.

11 Kuno yegl keunde enene yegl pi-raglkwa, ene tandaglme i mina geglkoana tandaglme mambuno i ta ene sutnomoglkrukwa, ba Krais mina ene kor-moglGod bogl sidakagl meglkwa. 12 Yeglpreene kanwinge erimbi tandaglme mam-buno i eremogl geglkwa nangino pangwai sutno moglkrano. Aglau eran nanginoye sragl kinde pre bumbuno gorambaraigle mina ene gundo isuna tandaglme pidinambiwo. 13 Te ene onguno katno yanangino tau tandaglme kinde erambedipre tekriyo. Ba ene nangino munduboglkango God ofa tenaglkwa. Sragl-pre, yomba gogl andiglkwa mereyegl enemeglkwa, ipre nangino mundu boglkangomambunomo du-yene pamara eraglkwaGod ipre tenaglkwa. 14 Ipre tandaglme enesutno moglkrano. Sraglpre, lo ka pamarai mina ene atnekra ta moglkrikwa, ba Godwakaimo i mina ene atnekra meglkwa.

Page 237: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 6:15 234 Rom 7:7Mambuno du-yene pamara i nigl-

kongunmo yomba moramniwo15 Ana nono srambre eramne? Nono

lo ka i mina atnekra ta moglkunga, baGod wakaimo i mina atnekra mounga.Ipre tandaglme eramga kuno orumo?Tamanga! 16 Ene yegl pirkrimo? Eneeremogl yomba ta kongunmo eramnedipre nomano nangino mundu yombamo itendre ana ye dinambere erimbi, ana eneyomba i nigl-kongunmo yomba meglkwa.Kuno yegl keunde ene tandaglme nigl-kongunmo ere meglmbi i eran enegoraglkwa. Te ene God kamo pamerepinande erimbi, i eran ene wu yombadu-yene enaglkwa. 17 Kaima, okunaene tandaglme nigl-kongunmo yombameglkura, ba okuwo God ene i yu ye kamomina atnekra endungo ana ene ye kamoi kaima pinande eremeglkwa. Yeglprenono God diwakai yei tenamniwo. 18 Enetandaglme mina kane paimeglko God kanepoko endungo ana ene erme embriyemambuno du-yene nigl-kongunmo yombameglkwa.

19Ene nomano gigle dikruko oglka ere kadiga i pirpogl sikrikwa ipre, nono yombamambunono pango ka di-di ounere ikrana diga. Sraglpre, okuna ene nangino ipimambuno kinde kanekane pamara endenigl-kongunmo ertre ana lo ka merkindesendingwa. Kuno yeglmere ene nanginoama ipi mambuno du-wakai pamere endenigl-kongunmo ertre ana ene wu Godyombama du-yene enaglkwa. 20 Ene okunatandaglme nigl-kongunmo yomba mogltreana mambuno du-yene i nigl-kongunmo taerekre yoko meglkwa. 21 Enge igle minaene embriyeno kinde ikra pre ermepoglodipir angai geglkwa, ba okuna mambunokinde erikwa ikra mongomo wakai sragltaragl indu-ne? Tamanga. Mambunokindeikra mongomo yomba sigoglkwa. 22 Ba enetandaglme mina kane paimeglko ana Godkane poko ende i-ikine endungo ene ermeye nigl-kongunmo yomba meglkwa. Yegl-pre ye mina ene mongomo wakai inaglkwai akeple dinan yomba du-wakai mogltreana kor aimande moraglkwa inaglkwa.23 Ana tandaglme nigl-kongunmo yombatopono tongwa i geglkwa. Ba nono Yaglka-

ndeno Yesus Krais mina kor aimandemoramga ikra God arganmo mina yokonorkwa.

7Erme nono nomane kor mambuno mina

eramga1 Angrima wagle, ene lo ka pirpogl

singwa yomba na ka i diteinga. Yombakor-mogl paingwa enge igle ye lo ka pa-mara i atnekra meglkwa. Ene mambunoi pirkrimo? 2 I yeglmere: ambu ta yaglenan ana wiye kor-mogl panan, ye pra loka mina wiye bogl koglosi i-suwara en-dungwa. Ba wiye goran ana ye wiye minasidakagl morambuka lo ka pangwa ikradundungo ye yoko moglkwa. 3 Ba wiyekor-mogl panan ana embiye ende yagl korenan, ye bogl imbrika mambuno ikra em-biye erekinde orme dinaglkwa. Ba wiyegoran ana ye bogl imbrika lo ka ita kanekoglkruko ye yoko moglkwa. Ipre ye yaglkor ta enan ana ye bogl imbrika lo mam-buno i ta erekinde erekrukwa.

4 Angrima wagle, ene mina ana mam-buno yeglmere pangwa ene Krais nangiyemina sidakagl geglko dundungwa ana loka ikra ene ta kane kogl moglkrukwa.Ene yagl kor ta eingwa, yaglmo i geglkwadumo andigl ukor ongwa, yegl orkwa iprenono God mambunomo du-wakai pamara ikongunmo eramga. 5 Nono embriye kindesutno moglko wanmounga enge, nanginomina tandaglme eramga pre lo ka baglnusungo ana nono tandaglme ounga. Yeglounga i geglkwa mambunomo i-nonguglendumga. 6 Ba nono kuand gogltre anataragl kinde prapra nono kane keglkwaikra kinde kondumga. Yeglpre lo ka ierme nono ta kane koglkrukwa, te lomoi muno beglko pamere i nono kongunmoertre ana sika sikunga. Ba Holi Spiritembriye kor i-nongugl ende normara iglenono kongunmo eremounga.

Tandaglme nono erekinde erenorkwa7 Ana nono sraglwe dinamun? Lo ka i

tandaglme ormo? Kaima tamanga! Lo ka ipaikruma dagl na tandaglmena i kaima tapirpogl sikriko, lo ka yegl pangwa: “Yombata taraglmoenebumbunogoglkratniwo.”✡Ana lo yegl ta paikruma, na taragl

✡ 7:7: Kisim Bek 20:17; Lo 5:21

Page 238: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 7:8 235 Rom 8:4bumbuno goglkwa mambuno i ta pirpoglsikriko, 8 ba tandaglme mambuno i lo kamina konbauna doko indre ana bumbunokanekane na nomana mina di nusungwa.Kaima lo ka i ta paikruma, ana tandaglmeyombuglo i yomba geglkwamereyegl orko,9 okuna imbo lo ka pirkrika enge na kor-moglkra. Ba okuwo God lomo na minaungo pirka enge ana tandaglme plaudikor-moglko ana na goglka. 10 Ana okunaGod lomo i mina yomba kor-moraglmedipanduglkwa, ba lomina na kor-moraglkaikrika, tamanga, lo i orko na goglka.11 Sraglpre, tandaglme mambuno i lo minakonbauna kan indre na bakagl kakimbidinare, te mambuno yegl ormara i minalo na sigoglkwa. 12 Yeglpre nono pirkanounga: lo ka suwara suwarandi i yene holi,te God lomo prapra i ama holi, ana lo kamodu-yene yendre te wakai kaima yongwa.

13 Ana lo ka wakai i na sigoglmo?Tamanga. Tandaglme mina suwara nasigoglkwa. Yegl orko ana tandaglmeunongugl ongwa, i nono kanpoglsinamga, tandaglme i taragl kinde kaima.Tandaglme ye lo mina mendigl moglkongunmo ere ana geglkwa mambunoi-nongugl endungwa. Ba God lomo imina tandaglme mambunomo i-pene endenarkwa ana tandaglme i taragl kindekaima.

Tandaglme mina nono nomano sikugl en-dumga

14 Nono yegl punga: Lo ka i yene Spirittaraglmo. Ba na mambuno kinde minamogl painga. Ana tandaglme mambunoi na kane sungo ye nigl-kongunmo ere-moglka. 15 Na taragl ere wanmoglka imambunomo pirpogl sikrika. Sraglpre, nataragl eragledi pirka i erekrika, ba taraglkankinde yei erekragledi pirka ikra erika.16 Ana mambuno erekragledi pirka ikraerimbo, ana na mambunona mina, “Lo iwakai” we diga. 17 I yegl pangwa; taragl ina nana ta erekrika, ba tandaglme na no-mana mina suna pangwa i keunde orkwa.18 Na yegl pirka: Na nomana mina suna imambuno wakai ta paikrukwa, i nomanagoglo pre diga. Taragl wakai eragledipirka munduna pangwa, ba i eraglka merepaikrukwa. 19 Yeglpre na mambuno wakaieragledi pirka ba i erekrika; te mambuno

kinde erekragledi pirka ikra aimande erewanmoglka. 20 Ana mambuno kinde naerekragle diga i ta erimbo ananamambunokinde i ta erekrika, ba tandaglme kinde namina suna yongwa i orkwa.

21 Yeglpre na kaniga, lo ka i kongunna mina orkwa: Na taragl wakai eragledipirko, ana taragl kinde na konbaunanasiget-dungwa. 22 Kaima, na nomana suna-wom God lomo ipre gun pond yeinga.23 Ba na kaninga onguna nangina mina lokaneta kongun orkwa. Ana lomo i eremoglGod lomo na nomana mina suna pangwa ibogl kunda eurika. Ana tandaglme lo nanangina mina pangwa ikra kongun ere nakane sungo ana ye nigl kongunmo yombamoglka. 24 Na wu kinde kaima enaglkayomba moglka! Yomba ira eremogl nanangina mina yomba geglkwa nanginapangwa i i-eglke endinambe? 25 Na Goddiwakai yeiteinga! Sraglpre, nonoYaglkan-deno Yesus Krais ongomina, God na i-eglkeendungo yoko moglka.

Yeglpre na nomane mina pirka Godlomo mina atnekra nigl-kongunmo yombamoglka. Ba mambuno goglo mina natandaglme lomo i mina nigl-kongunmo er-emoglka.

8Krais, nono tandaglmeno koko ende Holi

Spirit norkwa1 Yeglpre yomba eremogl Yesus Krais

mina sidakagl meglkwa i lomina yombamai ta ka-tange tekrambuka. 2 SraglpreYesus Krais kongun ormara i mina kor-meglkwa Spirit i lomo pangwa i eremogltandaglme ya geglkwa lono mina i na i-eglke endungo yoko moglka. 3 I yegl:Lo ka yombuglomo ta panan kade nonoembriyeno goglo i ta koko endekrambuka.Sraglpre, nono mambunono goglo i ere-mogl lo ka yombuglomo i sigugl sungwa.Ipre God yene kongun ere ana yene Wamdiendungo makan yomba singigle din-dre te nono tandaglme yomba mereyeglmogltre ana yomba tandaglmeno sidundi-nambuka pre ungwa. Yegl orko, Yesus yenenangiye mina God eremogl tandaglme ka-tange tendre ana tandaglme yombuglomoi sidundungwa. 4 God yegl orkwa pre

Page 239: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 8:5 236 Rom 8:23nono yomba mina lo ka mambunomo du-yene i pai kuno erambuka. Sraglpre, nonomambuno goglo mina ta wanmoglkunga,ba Holi Spirit mambunomo pamere i erewanmounga.

5 Yomba mambuno goglo ombuno dit-omere yegl ere wanmeglkwa, ye nomanogoglo eraglmedi prumere i keunde erikwa.Te yomba ye Holi Spirit kamambunomopamere ere wanmeglkwa, ye nomanominaHoli Spirit taragl eraglmedi prumere i yemunduno orko ere wanmeglkwa. 6 Yombata tandaglme mambuno goglo nomanemina pir moran ana akeningandi erewanambuka ye nomanemo gorambuka.Te yomba ta Holi Spirit mambunomopamere ere wanambuka i ye kor-moglana nomane bipokndi yenambuka. 7 Teyomba ta mambuno goglo pamara i erewanmoran ana ye God yaglkumbamomoglkwa. Sraglpre, God lomo pamereatnekra moglkrukwa pre ye God lomosika sinambuka kuno erekrukwa. 8 Anayomba mambuno goglo mina duglobogl waningwa, ye God munduwo wakaipirambuka mambuno i ta erekraglkwa.

9 Ana ene mambuno goglo embriyei mina ta wanmoglkrikwa, tamanga.God Spiritmo ene mina suna moranene Holi Spirit embriyemo pamere iere wanmoraglkwa. Te yomba ta KraisSpiritmo ye mina suna moglkran, ana yeKrais yombama ta moglkrukwa. 10 Anatandaglme mambuno i mina ene nanginomundu sigogl kondungwa. Ba Krais enemina suna moran kade ene wu yombadu-yene embi spiritno kor-morambuka.11 God Spiritmo eremogl Yesus goglko ikorendungwa. Ana Spiritmo i ene mina sunamoran, ye Krais goglmara ikor endungwa,te Spiritmo i mina ene geglkwa nangino iama ikor endinambuka.

Holi Spirit ere-endungo nono Godnangiglma mounga

12Yeglpre angrimawagle, nono kongunota pangwa i mambuno suwarata minawanmoramga, i embriye goglo dumereere moglkramga. 13 Ene mambuno goglokongunmo ere sidakagl wanmeglmbi, ene

goraglkwa. Ba Holi Spirit yombuglomomina wanmeglmbi, ana geglkwa mam-buno ene nangino mina pangwa i sigoglatne ende ene kor-moraglkwa. 14 Ipreyomba ta God Spiritmo mina duglo boglkongunmo ere wanmeglkwa ana ye Godnangiglma meglkwa. 15 God Spiritmo enetongo ingwa i ene kundugl gogl nigl-kongun yoko eraglkwa i ta ikrikwa spir-itmo tamanga. Ba ene God nangiglmakaima moraglkwa pre Ye Spiritmo tongwa.Ana Holi Spirit i yombuglomo mina nonoaglendi, “Aba!* Nina!” dumga. 16 GodSpiritmo ye yene nono spiritno akeplediana nono God nangiglma meglmedi di-nongugl endungwa. 17 Ana nono Godnangiglma kaima moun, okuwo God Nenotaragl wakai yombama inaglme dipan-duglkwa ikra nono inamga, i amaKrais boglakiye inamga. Ipre Krais yumbun yumereyegl nono yumbun yumun ana ye kangiyekande yumere yegl nono ama kanginokande indre ye bogl akiye moramga.

Okuwo nono heven suna wakai moramga18 Na yegl pirka! Okuwo ambuglange

nono mina ombuno dinambuka i wakaikaimapai kawate ana ermemakandle yum-bun yumga i engre tenambuka. 19 Godtaragl ere yongwa i prapra sugl kanmogl,God nangiglma wagle enge aunake om-bunodi unongugl enaglmedi pre kuie eremeglkwa. 20 Kaima, taragl prapra God ereyongwa ikra erme wakai paikre wu kindeeingwa. I yene pirmere tamanga, ba Godyene prumere kanno sendungo paimoglana enge wakai aunake tenagle dungwaipre sugl meglkwa. 21 God yene engebagl panduglmara ana taragl prapra ereyongwa kane pai bugl sungum dinaglmarameglkwa i kane poko endinan ana Godnangiglma bogl wu suwara pi ambuglangewakai indre moraglkwa.

22 Nono pirkan ounga, God taragl ereyongwa i prapra ye ambu gak kura prenangino giugogl gikir wokir dimere yegltaragl prapra dimeglkwa. Taragl i prapraye kai kinde eremogl wingo enge ermeama eremeglkwa. 23Ana taragl ere yongwai keme gingir gongir dikrikwa. Ba nono

* 8:15: Yesus yene kamo Aram ka pangwa, kamo i mina “Nina” dinaglkwa i “Aba”. Ana Yesus yene kamange ere nemtongwa i ye krapogl God wedi yegl dungwa, “Aba”. Te Mak 14:36 ombugl kanamga.

Page 240: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 8:24 237 Rom 8:39mokna guma yei nomga yeglmere God yeHoli Spiritmo komnaiye kana yoko norkwa,i nono ama nomano mina akiye gingirgongir di wanmounga. Ana God dipeneende nono ye nangrima meglme dindrete nangino ere i-kane ta endinambuka en-gemo ipre suglmounga. 24Nono yegl pirtresugl mounara i God nono ere-yungwa.Erme nono pirngi dindre ana ye taraglerekuno kaima erambuka ipre kuie eremounga. Ana taragl ta kanamnedi suglmogl ana kan-kondumgo, ana taraglmoi aglketa kanapre sugl moglkunga. Ipreyomba ta sragl kan-kondungwa, ye sragl-pre aglke kanagledi sugl mogl panambe?25 Ba nono taragl kankunga i kanamnedipre sugl moun, ana nono pirngi dindrekiendi sugl kan moramga.

26 Mambuno igle mina nono yomburokomugl sungwa pre Holi Spirit nono ake-pledi norkwa. Te nono sragl taragl prekamange eramga mo sraglmere kamangeeramga i nomane mina ta pirpogl sikunga.Nono drano mina kamange ere menda en-dinamga ita kuno erekrukwa. Ana mam-buno i mina Holi Spirit yene nono ake-ple dindre kamange orkwa. 27 Yombadeno munduno suna God kan-kondungwa.Te Holi Spirit nomanemo ama ye pirkanorkwa. Sraglpre, God nomane prumereHoli Spirit ertre ana nono God yombamadu-wakai mounga i akeple dungwa.

28 God pre munduno pangwa yomba,ye God i-ikine endinagledi okuna kanaprukwa panan ana pinde yungwa. Nonopirkan ounga, God ye mina taraglprapra ere akeple di wu wakai inaglkwa.29 Sraglpre, God okuna kana yombamoi pirkan orkwa mere ana yene Wammereyegl moraglkwa pre pinde yungwa.Yombamo i ye prapra Krais angiglmamerkinde meglmbi te Krais yene angrokomuno morambuka. 30 Ana God okunakana yomba kan panduglkwa mere aglendiyungwa, aglendi yungwa yombamo i om-bugl du-wakai we dungwa. Te yombamodu-wakai meglme dungwa i, ama yene kor-moglkwa ya kangiye kande yombama itongwa.

Taragl suwarata kuno eran God nomanewakai pangwa i ta siget-dikrambuka

31 Yeglpre God taragl yegl orkwa i nonosraglwe dinamune? Te God nono ake-ple dungwa ipre ira nono kundano ikinemorambe? 32 God yene Wam ake-gingirdikrukwa, ba nono prapra akeple dinam-buka pre kindekondo norkwa. Ye yeneWam nono norkwa panan ana ye minataragl tau prapra ama nono norokrambo?33 God pinde i-pere endungwa yomba anaira ka-tange tenambe? Tamanga. God yeneeremogl ene yomba du-wakai meglmedungwa. 34 Yesus Krais gogltre ana andiglukor pi God ongo wokra moglkwa. Anayomba ira nono wu kinde enaglme di-nambe? Ipre God nono akeple dinambediye kamange erete moglkwa. 35 Ana Kraisnono kanwakai yongwa i mina yomba ira iyeglke endinambe? Nono yumbun yumgai mo, giu gounga i mo, yomba erekindeerenorkwa i mo, kindan gounga i mo, kun-gugl gagl paikruko mounga i mo, taraglkinde wu nono erekinde eragledi orkwa imo, nono mounara kunda panan. Taraglyeglmere Krais nono mitno goglkwa mam-buno i mina i-eglke endinaglmo? 36Ka yeglmuno beglko pamere erenorkwa:“No ene yombanma moungapre no engenge sigeglkwa.Te ye eremogl no sigoraglkwasipsip mereyegl no kanigwa.”✡37 Yumbun kanekane nono mounara plaudungwa ere yenambuka, ba Krais nonomitno goglkwa mambuno i mina nonokunda yombuglo ounga. 38 Ipre na yeglpir gigle diga: Geglkwa mo kor-meglkwa,te angelo mo spirit kinde, te taragl ermepaingwa mo taragl okuwo plau dinaglkwa,te taragl yombuglo kanekane pangwa Godnono mitno goglkwa i taragl yeglmere tasigegl dikraglkwa, 39 te taragl mitna moatne paingwa, mo taragl guagua God erey-ongo pai eingwa, taragl i nono God wakaikangwa i mina ta i yeglke endekraglkwa.Sraglpre, nono Yaglkandeno Yesus Kraismina God wakai kangwa i nono minapangwa.

9Pol ye Israel yomba pre munduwo kande

kaima pangwa✡ 8:36: Buk Song 44:22

Page 241: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 9:1 238 Rom 9:211 Na Krais yombamo moglka pre ka

kaima diga, na kakimbi dikrika. Holi Spiritombugl na nomana ake undungo na kadiga i ka kaima orkwa. 2 Na, ye Israelyomba pre mitno pond gogl munduna giuaimande pir wanmoglka. 3 Konbauna yeglta yenan, na kamange ere Krais tembo,ana ye epiglmo mina na i-eglke endinankade na angrima wagle ya bormai suwaraye pre ere na wau boglmbo ana ye wuwakai enaglkwa. 4Ye Israel yomba mogl teGod yene yombama nangiglma meglkwa.Ye God ambuglangemo sungwa i ombuglkanigwa. Ana God ye kontrakmo yombamabogl tonguma si suwara ende ana lomotongwa indre te ye ombugl dembiye ka-raugl ere tenaglkwa mambuno i ombunodindre te taragl tau pre ka giglendi amadipandigl tongwa. 5 Okuna imbo kowanoawano meglkwa i Israel yomba kowanomeglkwa, ye epitno mina igle Yesus Kraiswu yomba ongwa. Ye God kaima mogltaragl prapra Yaglkandeno moglkwa. Ananono engenge ye dembiye si te mitna endewanmoramniwo!* Kaima.

God yene yombama pinde ingwa6 God ka Juda yomba ditongwa na ka

i uyoko ome ta dikrika. Tamanga! AnaIsrael yungu ombuno meglmara suna igletau Israel yomba kaima ta moglkrikwa.7 Nono yegl dikramga, “Abraham ye bor-maimo meglkwa. Yeglpre ye kindagindeAbraham nangiglma meglkwa.” Tamanga!Okuna God ka giglendi yegl ditongwa,“Aisak yungu ombunomomina suwara eneyombanma moraglkwa.”✡ 8 Ka i mam-buno yegl. Yomba nangino mina gak kuglyeingwa, God nangiglma ta moglkrikwa.Tamanga! Ba God ka giglendi dipan-duglmara yomba God wedi pirngi dingwanangroma Abraham nangiglma meglkwa.9 Ka yegl dipanduglkwa: “Na enge ta baglteimara i plau dinan ana na ende ikinewimbo, Sara wam ta kugl yenambuka.”†

10 Te i keme ta manga, Rebeka amawam suwo pikagl kugl yongwa. Yeneno suwara Aisak, ye nono yagl awanomoglkwa. 11 Ana Rebeka wam pikagl kugl

yeikrukwa enge mambuno kinde ya wakaiye ta pirkiurka. Ba God mambuno taeragledi prukwa i kinde kondokrukwa,yomba kongun wakai erikwa ipre pindeikrukwa, ba God yene prumere ere yombapinde yungwa. 12 Ana God ka di Rebekatongwa, “Ene wan komnaiye kuratnga ieremogl wan okuwo kutnga i nigl-kongunere tenambuka.”✡ 13 Ipre kamambunopepa mina yegl pangwa, “Na Jekop wakaikaninga ba Iso kinde kaninga.”‡

14 Ipre nono sragl we dinamune? Godmambuno orkwa i yewe-mawe yomo?Kaima tamanga! 15 Ipre, God ka yegl diMoses tongwa,“Na yomba ta miriyegoragledi pirka yomba ikeunde miriye goglka. Te nayomba ta erewakai eretenagledi pirka yomba i keunde wakai

ereteinga.”✡16 Yeglpre, yomba munduno pamere yate kongun wakai erimara ipre ta pindeikrukwa. Tamanga. Ba God, yene yombamitno goglkwa i mina pinde yungwa.17 Kamambuno pepa mina God ka ta diking Pero tongwa i okuna muno yeglbeglko pangwa, “Na, ene king moratnedierika pre na yombutna ene mina om-buno dimbo wu pene enan ana yombaprapra na kangina makan koglkoglo boglokugl enaglkwa.”✡ 18 Ipre nono pirkanounga: God eremogl yomba ta miriye gogltenagledi prukwa yomba i keunde miriyegoglkwa. Te yomba ta nomaneno sigetditenagledi prukwa yomba i keunde noma-neno siget-ditongwa.

God mitno goglkwa dem kumbrukwa kamo19 Yeglpre ene mina yomba suwarata ka

yegl dinarambuka, “Sraglpre God engengeka di no nangino dangume? Yomba ire,God prumere i ye orkwa yomba ira ake kegldinambe?” 20 Yagl ya, ene sragl yombamotnga pre God mambunomo ipre kaururditenatne? Ana gamba sin gala eremoglka yegl di beke yongwa yomba tenam-buka, “Ene sraglpre na yegl beke yene?”✡21 Gamba sin gala bekungwa yomba ye

* 9:5: Yomba tau ka i yegl pirkwa, “Taragl prapra God bitno moglko ana nono engenge kangiye kande dembiyesitenamga.” ✡ 9:7: Stat 21:12 † 9:9: Stat 18:10,14 ✡ 9:12: Stat 25:23 ‡ 9:13: Malakai 1:2,3 ✡ 9:15:Kisim Bek 33:19 ✡ 9:17: Kisim Bek 9:16 ✡ 9:20: Aisaia 29:16; 45:9

Page 242: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 9:22 239 Rom 10:4gamba tau indre gala kane suwo bekenam-buka, wakai tau bekungwa i kongunmowakai pamara eraglkwa te tau kongun yokokanekane pamara i eraglkwa ye yegl orkwai kuno erekrumo?

22 Mambuno i ene pirpogl sikrimo?God dem kumbrukwa i-nongugl endinanana yomba prapra ye yombuglomo ikanaglmedi pre yegl orkwa. Ana gambagala kinde i topo kinde inaglkwa pre akekuno eremeglkwa. Ba ye kanwinge ereenge aunake i siderwagl eragledi suglkanane kanmoglkwa. 23Ana yomba prapraGod ambuglangemo ya yombuglomo pondi gamba gala wakai i mina God miriyemounongugl enan kanaglmedi prukwa. Teokuna imbo ye taragl i inaglkwapre akekunereyei kondungwa. 24 Ana gamba galai nono mounga, God arganmo i minanono aglendi yungwa mounga. Ana Judayomba epitno i mina keunde tamanga! IYomba Bina ombugl akiye. 25 Propet Hoseakamambuno pepa mina ka yegl munoboglkwa pangwa:“Yagl ambu erme na epitnamoglkrikwa i okuwo na epitnameglme dinaglkwa. Te yaglambu epigl erme meglkwa i nawakai kankrika ba okuwo na wakai kaima

kanaglka.”✡26Ana,“Na angai dumo ene nayombanma moglkraglmeditemara igle ana na eremoglGod kor aimande moglkwayombama meglme dinaglka!”✡

27Aisaia ye Israel yomba pre ka kande diyegl dungwa:“Israel yomba merkindemundi nigl okupo mereyeglmoraglkwa, ba yomba kurita God ere-

inambuka.28 Te makan yomba koglkoglomeglkwa i God ka-tangetendre ana oglandi kaimayomba mambunono yumbusindre topo te ikine endinambuka.Ӥ

29 Okuna propet Aisaia ka pandum tadumere kra plau dungwa:“Yaglkande yombuglomo

pond pangwa ye kanwingeorma nono yombano kuritamoglkrima ana nono Sodomya Gomara yeglmere wu kinde omgo.”✡

Israel yomba pirngi dikre te mambuno du-wakai erekrikwa

30 Ana nono sraglwe dinamune? YombaBina ye mambuno du-yene eramunedipre kongun yombuglo ere ta erekrikwa,ba pirngi dumara mambuno ipre Goderemogl ye yomba du-yene meglmedungwa. 31 Israel yomba ye Moseslomo yombuglo ere duglo bogltre wudu-yene enamunedi erikwa. Lo kamo iyomba ere i du-wakai endinambuka prepangwa, ba Israel yomba lo pamere eredi mendiglkrikwa. 32 Sraglpre, ye pirngidingwa mambuno i duglo boglkrikwa.Tamanga. Ye yene kongun ounara i wudu-wakai omunedi pirkwa, ba kombuglokatno si-si erikwa i mina katno sindreyangungwa. 33 Kamambuno muno yeglbeglko pangwa:“Piryo, na yomba kombuglokatno si-si erikwa ita endingaSaion kamun muglo pangwa.Ana kombuglomo i yomba sideruwagl erambuka, bayomba ta kombuglo i pirngidinan ana ye okuwo angai goglkram-

buka.”✡10

Israel yomba God dumere mambuno du-wakai erekrikwa

1 Angrima wagle, God ye Israel yombaere-inambedi pre namunduna pond pangoana engenge kamange erete wanmoglka.2 Ye God mambunomo pamere eramnediyombuglo erikwa i na kandre ana di-nongugl endiga, ba God mambunomokaima i ye pirpogl sikre yegl erikwa. 3 Godyomba du-yene we dungwa mambuno i yepirpogl sikre ana ye yene pirmere kongunyombuglo bogl ere wu du-yene enamunedierikwa. Ye yegl ertre ba God nono yombadu-wakai we dungwa i mina atnekramoglkrikwa. 4 Nono pirkan ounga lo kaikra Krais erekuno erekondungwa. Ipreyomba prapra Krais wedi pirngi dingwa

✡ 9:25: Hosea 2:23 ✡ 9:26: Hosea 1:10 § 9:28: Aisaia 10:22,23 ✡ 9:29: Aisaia 1:9 ✡ 9:33: Aisaia 8:14;28:16

Page 243: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 10:5 240 Rom 10:21wagle ye God ongumuglo mina yomba du-yene moraglkwa.

Yomba prapra God i-ikine endinaglediprukwa

5 Ana lo ka ipre Moses ka yegl munoboglko punga: “Yomba ta lo ka pamereduglo boran ana God ye yomba du-yenemoglme dinambuka ye lo i mina kor-morambuka.”✡ 6 Ba yomba pirngi din-dre wu du-yene eingwa i kamambunopepa mina muno yegl pangwa: “Ene no-man mina ka yegl dikratniwo, ‘Yomba iraendimbo heven suna enambe?’ ”✡ Ene yegldimara i Krais i-atne una pre dingwa. 7 Teene ama yegl dikraglkwa, “ ‘Yomba irageglkwa dumono i mina atne enambe?’ ”✡I geglkwa dumono igle mina Krais auro i-egli una pre dingwa. 8 Ana kamambunopepa mina sraglwe dum? Yegl dungwa:“God kamo i enemotnaramangigl yongwa,te ene dran mina pandre, ana noman sunayongwa.”✡ Kamo i ene pirngi dingwa ka,no dinongugl ende wamga. 9 Ipre Yesus yeYaglkandemoglmedi drano pagl dinonguglende, te ye goglko God ikor endungwa inomano mina pirngi dimbi ana God eneere-inambuka. 10 Kaima, nono nomanomina pirngi dumgo ana God nono yombadu-wakai we dungwa. Te nono drano minapirngi dumga i dinongugl endumgo anaGod nono ere-yungwa. 11 Ana kamam-buno pepamina kamo ipre ka yegl dungwa,“Yomba ta Yesus wedi pirngi dungwa yeangai goglkrambuka.”✡ 12 Nono pirkanounga: Juda ya Grik yomba ye kaneperepere tamoglkiurka. Yaglkande suwarai yomba prapra Yaglkandeno moglkwa.Ipre yomba prapra ye kangiye dagl noakeple dinambedi krapogl teingo ana yedimere God ere wakai eretongwa. 13 Te,“Yomba no akeple dinambedi kangiye daglagle dimbi ana Yaglkande ye prapra ere-inambuka.”✡

14Ba ye Yesus wedi pirngi dikremeglmbiana ye srambre ere kangiye dagl no ake-pledo dinaglme? Mo Yaglkande kamo ita pirkrimbi ana ye srambre ere pirngidinaglme? Mo Yaglkande kamo i ta

dipene ende tekrimbi ye srambre ere pi-raglme? 15 Ana Yaglkande kamo dipeneendinaglkwa yomba i ta God diendekranana srambre ere kamambuno dinaglme?Kamambuno pepa mina yegl muno beglkopangwa: “Kamambunowakai ake i-wingwayomba ye wakai kaima erikwa.”✡

16 Ana Israel yomba prapra kamambunowakai i ta pir isuna endekrikwa. Tamanga.I propet Aisaia yegl dumere, “Yaglkande,no kamambunono dumga i yomba irapirngi dume?”✡ 17 Yeglpre nono pirkanounga; God kamo boglo kiglko pirtre pirngidumga, te ka boglo wakai punga i Kraismina ungwa. 18 Ba na ka kra yegl poglka,kamambuno wakai i ye kaima pirkrimo?Tamanga. Ye pirkondingwa. I kamambunopepa mina yegl pangwa:“Ye nunguno embriye waidimakan koglkoglo pi kondungwa, te ye

kanno waidi endpimakan uglomugl koglkoglo plau dikon-

dungwa.”✡19 Na aglke kordagl kraporaglka: Israelyomba ye ka i pirkrim kana? Okuna Moseska yegl dungwa,“Na, yomba yungu ombunobangeta isuna ende pandiglene deno buglo endimbo anadeno kumbran te yombanomane wakai paikrukwayungu ombuno meglkwa idigaglmbo ene mawa eraglkwa!”✡20 Te propet Aisaia ye pir-oglmbasi ka yegldungwa,“Yomba, na pre dokokrikwaba ye na kan ingwa te na prekra tongwa poglkrikwa banana ye mina wu pendigl pi ombunodi

teinga.”✡21Ana Israel yomba pre yegl dungwa,“Ka sendingwa ya ka ururdingwa yomba ye ikine endinapre engenge na onguna duglosi mogl

teinga.”✡11

Israel yomba epigl tau God mitno goglkwa✡ 10:5: Wok Pris 18:5 ✡ 10:6: Lo 30:12 ✡ 10:7: Lo 30:13 ✡ 10:8: Lo 30:14 ✡ 10:11: Aisaia 28:16✡ 10:13: Joel 2:32 ✡ 10:15: Aisaia 52:7 ✡ 10:16: Aisaia 53:1 ✡ 10:18: Buk Song 19:4 ✡ 10:19: Lo 32:21✡ 10:20: Aisaia 65:1 ✡ 10:21: Aisaia 65:2

Page 244: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 11:1 241 Rom 11:181 Ipre na ka kra yegl poglka: God ye yene

yombama simenda endumo mo? Kaimatamanga! Na ama Israel yomba mogl,te Abraham gawamo ta moglka, te Ben-samin yungumo ombuno mina ta moglka.2 God yene yombama komnaiye pirpoglsungwa pre simenda endekrukwa, kamam-buno pepa mina okuna Elaija kamo boglokiglko pangwa i ene pirkrimo? Ye ka-mange ere God tendre ana Israel yomba ka-tange tongwa, 3“Yaglkande, ye ene propet-nen wagle sigogltre te altanen siderwaglerikwa. Ana na suwara kaima yoko moglkoye ama na sigoramnedi erikwa.”* 4 Ba Godka sraglwe di ikine ende Elaija tome? Yeyegl ditongwa, “Yomba 7,000 ye god kimbiBal goglkuno bondugl tekrikwa na nanaakegidi moglka.”✡ 5 Enge erme ama kunoyegl keunde, yomba epigl ikine meglkwa.I God yene wakaimo mina yomba i pindeyungwa. 6God i yenewakaimomina yombapinde yungwa, ba yomba kongun kanekaneerikwa ipre ta pinde ikrukwa. Yombakongun erikwa ipre pinde yuma ana Godwakaimo iwemongomo kaima ta paikruko.

7 Ipre nono sraglwe dinamune? Israelyomba ye God mambunomo inapre dokowanmeglkwa i kan ikrikwa. Ba God pindeyungwa yomba i keunde kan ingwa. Yombatau ye nomano gigle dungwa, 8 i kamam-buno mina ka yegl muno beglko pangwa:“God ere-endungo yepoglodi pirkwa nomano ipaikrukwa, te ongumutnoakekuglko kankrikwa, tekinano akegi dungo kapirkrikwa. Ye yegl eremogl-wingo, erme ama eremeglkwa.”✡9 Te Devit ama ka yegl dungwa:“Ye kaiya mokna ninaglkwa ikitn mereyegl nunguno minaakenambuka. Te ye yangemaugl mina dua-kambuguange atne simere yegl topo kinde

inaglkwa.10 Te ye ongumutno akemimeran kanpogl sikrimbi temokono aimande ake mawasinan aimande paimorambuka.Ӡ

God ye Yomba Bina ere yungwa11 Yeglpre na aglke krapoglka: Israel

yomba yange singwa mambuno i mina yewu kinde pi kondimo? Kaima tamanga. YeGodmokono teingwa, ipre GodYomba Binaere-yungwa. Ye yegl orkwa i Israel yombakandre, ana Yomba Bina ere yungwa ipreye bumbuno gogl ana munduwo kinde pi-raglmedi pre orkwa. 12 Israel yomba Godmokono teingwa ipre ana God eremoglmakandle yomba prapra akeple pond di-tongwa. Te God mambunomo wakai yekinde kondingwa pre ana God mambunowakai kaima ere Yomba Bina tongwa. Yegl-pre Israel yomba prapra ende ikine Godmina wimbi, nono pirkan ounga Godmam-buno wakai kaima ere yomba epigl prapratenambuka.

13 Erme ene Yomba Bina na ka dite-naglka. Na ene meglmara pukamuglkongun eraglka pre God diendungwa. Naene mina kongun erika ipre gun kaimayeinga. 14 Na kongun yegl erimbo nanayombanma Israel wagle poglodi pirtre eneGod bogl meglkwa ipre bumbuno gogl anamunduno kinde piraglkwa ana ye minayomba tau nana ere-inaglka. 15 Kaima,God eremogl Israel yomba moko tendre,makandle yomba prapra ere igo ana yeGod bogl nomano suwara yeingwa. YeglpreGod eremogl Israel yomba aglke i-ikineendinan, nono kanamga yomba goglmauglmina paingwa mereyegl ye aglke ukoreingwa. 16Ana bret komnaiye gagl God ofatengwa i ye taraglmo eran, ana wit ikineyoko yongwa i ombugl ye taraglmo orkwa.Te endi duglo i prapra God taraglmo pananana endimo yongagle prapra ye taraglmoorkwa.

17 Ana God, endi olip kaima yongagletau akepaka diende pandigl ana ene endiolip are yongagle mereyegl meglko ye eneindre ana olip kaima mina si yaglko wakaimeglkwa. Ana endi olip kaima yongagletau duglo kaima mina nuglo imere yeglene ama kuno yegl indre giglendimeglkwa.18 Yeglpre endi olip kaima yongagle ipreene pir suglbai bogl ene dembino sikriyo.Ene yegl eraglim dagl, pirdime diyo: Eneolip kaima duglomo ta siriye sitekrikwa, ba

* 11:3: 1 King 19:10,14 ✡ 11:4: 1 King 19:18 ✡ 11:8: Lo 29:4; Aisaia 29:10 † 11:10: Buk Song 69:22,23

Page 245: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 11:19 242 Rom 11:36ye duglomo i ene siriye sitongwa. 19 Baene yegl dinaglkwa: “Ye yongagle pakadiendungwa i na dumona ereyei narko anana wu giu diga.” 20 I ka kaima; ye pirngidikrikwa pre God akepaka diendungwa,te ene pirngi dingwa pre dumono minaandigl giglendi meglkwa. I pre enenenangino dembiye sikre kundugl pir wan-moraglmiwo. 21 Juda yomba endi yongaglekaima mereyegl meglkwa, ba God kukoyeikrukwa. Kuno yeglmere ene ama kukoyeikrambuka.

22 Ipre God argan ere ene tendre kagiglendi dungwa i kanpogl siyo, God mam-bunomo i kinde kondingwa yomba ye kagiglendi ditongwa. Ba ene argan ere-tongwa i mina aimande moraglkwa. Teene imina aimande tamoglkrimbi ene amaakepakadi endinambuka. 23 Ana yongagletau God akepakadi endungwa ikra ye pirngidimbi ana ye okuna paimara dumono imina aglkekor pandigl ikine endinambukakuno orkwa. 24 Ene okuna endi olip arepereta yongagle meglkwa, ba God ene akepakadi i-pere ende ana endi olip kaimayongagle pakadi endumara dumomugl iene aine panduglkwa. Te endimo i eneendinen kaima tamanga. Ipre God eremoglendimo olip kaima yongagle ake pakadi en-dungo yomara i aglke pandigl ikine endimomina endinambuka kuno kaima orkwa.

God ye yomba kindaginde mitno goglkwa25 Angrima wagle, ka ta teke pangwa, i

ene pir aglau eredinaglmiwonaditenaglka.Ene aglau eran no pirpogl sumga yombamounedi pirdinaglmiwa: Israel yomba taunomano gigle dungwa i bange sungunaglekeunde paimoran, ana enge igle YombaBina sramuna ende suna unaglmedi Godprumere i suna wu kondimbi ana Israelyomba nomano gigle dungwa ikra pradun-dinambuka. 26 Mambuno i mina God yeIsrael yomba prapra ere-inambuka, i ka-mambuno pepa mina muno yegl beglkopangwa:“Nono ere-inambuka yagleSaion kamun ende mendaunambuka, ana Jekop epiglmawagle geke beglkwa i ye koko ende kondi-

nambuka.27 Enge igle na kontrak yegl

ye bogl eraglka, te yetandaglmeno prapra koko ende kondi-

naglka.”✡28Kamambunowakai dingo Israel yomba

sendingwa mambuno ikra ene akepledungo ana ye God yaglkumbamo meglkwa.Ba God komnaiye kana Juda yomba pindeyungwa, i ye kowano awano mina Godmunduwo pango digi dungwa ipre yeglorkwa. 29Kaima. Godye yombapinde indreana taragl wakai yoko tongwa, ipre okuwoye nomane suwo yei ere ta endekrambuka.30EneokunaGodkamo sendingwa, ba ermeIsrael yomba ka sendingwa mambunoi mina ene Yomba Bina God miriyemoingwa. 31Kuno yegl keunde, Israel wagle yeerme ama ka sende wanmeglkwa, ba Godmiriyemo ene imere yegl ye ama inaglkwa.32Yomba kindaginde God kamo sendingwapre sikane sungo ka sendingwa mambunoi kanemo paingwa. Ye yegl orkwa i yombaprapra miriyemo tena pre orkwa.

Nono God dembiye sitenamuniwo33Aya! God nomanemo wakai ya pirpogl

sungwa i pond kaima pangwa.Te mundi nigl mur-gar yomereyegl pangwa. Ye nomanemomina prukwa i yomba tamambunomo doko pirkanerambuka kuno erekrukwa!Te ye mambunomo i nonoprapra duglo boramga kuno erekrukwa!34Kamambuno pepa mina kayegl beglko pangwa: “Yaglkande nomane

mina kaprukwa i yomba ira pirpoglsume? Mo yomba ira Godtaragl yegl ero dinambuka kuno orme?”✡35 Te, “Yomba ira okunataragl God tongwa pre anaGod erme topo te ikine endinambe?”✡36 Sraglpre, taragl prapra iye ere yongwa, te taraglprapra ye memmambunomoglkwa, te taragl prapra yenemyagl moglkwa. Ye kangiyekande engenge dembiye sitenamga! I

kaima.✡ 11:27: Aisaia 59:20, 21; 27:9 ✡ 11:34: Aisaia 40:13 ✡ 11:35: Jop 41:11

Page 246: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 12:1 243 Rom 12:1912

Ene kor-meglmere mundu God ofatenaglkwa

1 Ipre angrima wagle, God nono mitnogogl norkwa mambuno ipre na ka giglendiene diteinga, ene kor-meglmere God kom-buglange mere ofa tendre holi meglmbiana God wakai pirambuka. Yegl erimbiana Spirit mina ene God dembiye karauglkaimaeretenaglkwa. 2Enemakandlemam-buno kinde pamara igle sidange ere wan-moglkriyo, ba ene ende wu eglke embiGod ene nomano suna ere-ikor endinanana mambuno kor i mina wanmoraglkwa.Yegl ere ana God nomanemo wakai era-gledi prukwa i ene pirkan eraglkwa i mam-buno wakai ya, God wakai pirambuka ya,te mambunomo pamere kuno kaima eram-buka.

God kongun wakai normere kongunmo er-amga

3 Ana God wakaimo mina na kongunwakai narkwa ipre ene prapra diteinga:Ene enene pre yomba kande mogltremogl-mitna endumunedi pirkraglkwa. Baenene mambunono pirdime dindre anapirngino God tomere i ere wanmoraglkwa.4Nono yomba suwara mounga, ba nanginokangiye perepere pango ana kongunkanekane erikwa. 5 Kuno yeglmere, nonoyomba perepere mounga ba Yesus Kraismina nono wu yomba suwara omga. Nonosuwara suwarandi angigle angiglemounga.6 Ana God wakaimo mina nono kongunwakai kanekane normere kongun eramga.Ana yombaGod kamodinaglkwa pre tenan,ye pirngi dindre ka propet dinaglkwa. 7 Teta yomba akeple dinambuka pre konguntenan, ana ye yomba akeple dinambuka.Te ka beke tenambuka kongun tenan yepra yomba ka beke tenambuka. 8Te yombata ka di yomba sigigle dinambuka konguntenan, i pra ye ka digi di yomba sigigleditenambuka. Te yomba ta taragl ake-nongwa yumbusi kiuglgiunde meglkwatenambuka kongun tenan, ye munduwoargan bogl tau ama te tembe endinambuka.Te yomba ta kongun sugl morambuka prekongun tenan ana ye kongun wakai eresugl morambuka. Te ta yomba mitno goglakeple dinambuka kongun tenan, ye wakai

kaima pirtre yomba akeple dinan, yombamitno goglkwa i wu pene enambuka.

Nono yomba ta pre munduno panambuka9Ana ene yomba ta premunduno panan,

i ene nomano suna mundu akiye kan-wakai yenaglkwa kakimbi erekraglkwa. Temambuno kinde pangwa i kindekondo anamambuno wakai pangwa i akegidi molo.10 Te ene God yombamo meglkwa ipre pir-imbi munduno pond panan enene minaikine-ikine kanwakai yei moraglkwa. Teene suwara suwarandi yomba ta pre pir-imbi mitna erambuka mambuno i enenemina panambiwo. 11Ene kongunyombugloertre ana yomburo dokokraglmiwo. Teene Holi Spirit nomane mina ditomere iYaglkande kongunmo i pirimbi eraglkwa.12 Te Yaglkande wakai erenorambedi suglkanmeglkwa i ene gunyei moraglkwa, temeglmara yumbun unan ene kiendi moglana kamange akeningandi eraglkwa. 13 TeGod yombama tau taragl ake-nekrikwameglkwa i ene taragl ake-neingwa tauyumbusi tenaglkwa. Te yomba yonguglunaglkwa ene ka wakai ditendre yungunomina iyungugl endiyo.

14 Te yomba ta ene eresi ka tenan, anaGod yombamo i erewakai eretenambedipre kamange eretenaglkwa. Kaima,God erewakai eretenambedi kamangeeraglkwa, ba erekinde eretenambedi prekamange erekraglkwa. 15 Te yomba gunyeimoraglmara igle ene akiye gun yenaglkwate kai ere moraglmara igle ene amaakiye kai eriyo. 16 Yomba mambunonoerimere yegl ene ertre nomano suwara yeimoraglkwa. Ene nangino dembiyesi mogl-mitna endekraglkwa, ba yomba yokomogl-atne ende meglmere yegl ene moraglkwa.Enene pre na taragl prapra pirkuno erikamoledi pirkraglkwa.

17 Te yomba ta mambuno kinde ere enetembi, enemambunokinde amaerete ikineendekraglkwa. Yomba prapra ongumutnomina mambuno wakai pangwa i keundeeramnedi eriyo. 18 Ene engenge yombabogl mogl kunda nonga erekre nomanobipokndi yei wakai moraglkwa mambunoi ene kan indre moraglkwa. 19 Angrimaambarma wagle, yomba ta aglau ere enetenaglkwa, i ene erete ikine endekriyo, baene kan winge erimbi God yene erekinde

Page 247: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 12:20 244 Rom 13:12eretenambuka. Te kamambunopepamunoyegl beglko pangwa: “Yaglkande yegldungwa, aglau erikwa i nana ere-ikineende, te topo te ikine endinaglka.”✡20 Ba ene yegl eraglkwa:“Ene yaglkumbano kindangoran, kaiya mokna i-teiyo,te ye nigl goran, ene nigl koglteiyo. Ene mambuno yeglerimbi ana yene mambunonokinde erikwa ipre angai goraglkwa.”*

21 Ene kanwinge erimbi mambuno kindeene engre atne endekrano. Tamanga. Enemambuno wakai keunde ertre mambunokinde engre atne endinaglkwa.

13Nono gavman meglmara atnekra moramga

1 Yomba prapra gavman yomba kandemeglmara atnekra moramga. Sraglpre,ye kangino kande pango kongun erikwai yene pirmere ta erekrikwa, ba Godkongun i eraglmedi tomere erikwa.Ye kangino kande pangwa i God yenetongwa. 2 Yeglpre yomba ta gavmanyombutno pango kanno sendimbi, i Godyene pinde indre kongun tongwa ikrakamo sendingwa. Ana yomba mambunoyegl eraglkwa i ye yene topo kindeinaglkwa. 3Yombamambunowakai erikwaye gavman yomba kande ipre kunduglgoglkraglkwa, ba yomba mambuno kindeerikwa i keunde kundugl goraglkwa.Yeglpre ene gavman yombamo kandekundutno goglkragledi pitno? Ana enemambuno wakai eremin ye ene dembinsinaglkwa. 4 Sraglpre, ye God nigl-kongunmo yomba mogl ene wakai erete-nambuka. Ba ene aglau etn, ye kunduglmogoratnga; sraglpre, ye dikumba prak yokota ake moglkrukwa. Ye aglau eraglkwayomba kane sinambuka ipre moglkwa.Gavman wagle God nigl-kongunmo yombameglkwa, ana God yumbun tenamberemere ye akepledi yomba mambuno kindeerikwa wagle yumbun teingwa. 5 Yeglpre,nono gavman yomba kande meglmara at-nekramoramga. Nono kane sinaglkwa iprekundutno gogltre, kamo sika sikramga,

ba nono nomano undandi yenan ka i amawakai pamedi pirtre ana duglo boramga.

6Mambuno ipre ene ama takis teingwa:Sraglpre, gavman yombamo kande wagleye God kongunmo yomba meglkwa. Ye en-genge God kongun tongwa i yombuglo erenono sugl meglkwa. 7 Yeglpre ene taraglta gavman tenaglkwa panan, i teiyo: Enetakis kanekane tenaglkwa panan, i takisingwa yomba teiyo; te taragl kanekane ake-neingwa ipre topomo tenaglkwa panan,i topo inambuka yomba teiyo; te ye di-naglmere ere yomba taminamogl-atne en-dinaglkwa panan, i ye mina atnekra molo;te yomba ta kangiye dembiye sitenaglkwapanan, i dembiye sitenaglkwa.

Yomba prapra kanwakai yeinamga8 Ene yomba ta taraglmo inga yoko

panan, te ikine endo. Ba yomba wakaikanaglkwa mambuno aimande kamun paimorambuka. Sraglpre, yomba ta ye yombatau kanwakai yei ana nomanemo tongwai ye lo kaima pamere orkwa. 9 Nonopirkan ounga lo ka yegl dungwa, “Yaglambu kunogl gundokre,” “Yomba ta si-goglkre,” “Kunogl gogl nekre,” “Yombapere taratno bumbuno goglkraglkwa.”✡Ana lo ya te lo tau prapra paingwa i loka suwara i mina suna paingwa: “Enenepre kanwakai yenere yegl keunde yombaene motnara magl meglkwa ama kanwakaiyeiyo.”✡ 10 Yomba eremogl yomba ta kan-wakai yeingwamambuno i yomba erekindeerekrukwa. Yeglpre yomba ta eremoglyomba ta kanwakai yongwa i lo pamereerekuno orkwa.

Nono konbaunano yomere-pamerewanamga

11 Ene mambuno yegl eraglkwa, sragl-pre, enge erme mounga i pirkan eriyo:Enge erme yongwa i, ene uglpaikre andiglkor-molo. Sraglpre, komnaiye kana Kraispirngi dumga ikra eglke dagl pangwa baerme God nono ere-inambuka ende maglkaima ungwa. 12 Enduwer engemo idundinambuka magl orko te ande am-buglange wu plau dinambuka engemo ama

✡ 12:19: Lo 32:35 * 12:20: Sindaun 25:21,22 ✡ 13:9: Kisim Bek 20:13-15, 17; Lo 5:17-19, 21 ✡ 13:9: WokPris 19:18

Page 248: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 13:13 245 Rom 14:15magl kaima orkwa. Ipre mim mam-bunomo kinde i kindekondo ana am-buglange mambunomo i kunda kunguglgagl gigle dungwa mereyegl ende molo.13 Yomba ande pango ermine konbaunadu-wakai wan mereyegl nono wanamga.Nono mambuno guagua ere wain gigledungwa ne du erekramga; te mambunokinde deglmbi yongwa erekre te yaglambukunogl gundokre; te yomba ta bogl nongadikre te yomba taragl ake-nongwa bum-buno goglkraglkwa. 14 Ba ene eremoglYaglkande Yesus Krais indre kunda kun-gugl gagl gigle dungwa mereyegl endepandigl, ana nomano goglo tandaglmeeraglmedi ake nusinan ene erekriyo.

14Nono angro ta mambunono yumbu

sikramga1 Yomba ta pirngimo gigle dikram-

buka, ene ye bogl tengramo dikraglkwaba kanwakai yeimbi ye ende ikine ka-mambuno pirkwa yombameglmara unam-buka. 2 Yomba ta pirngimo gigle dungwapre ye kaiya mokna kanekane nongwa.Ba ta ye pirngimo gigle dikrukwa, yemokna keunde nongwa.* 3 Ana yombakaiyamokna kanekane nongwa ye eremoglyomba ta mokna keunde nongwa pre dis-uglbai boglkrambuka. Te yombamokna ke-unde nongwa ye ama eremogl yomba kaiyamokna kanekane nongwa ipre tandaglmeorme dikrambuka. Tamanga. God ombuglyombamo ye diyungwa. 4 Ene sragl yombamotnga pre yomba ta kongunmo yombayumbu sinatne? Ye kongun giglendierambuka mo yange sinambuka, i yeneyagl kandemo kongunmo pangwa. Te yegiglendi andigl morambuka i yene Yaglka-nde prumere eran andigl morambuka.

5 Yomba ta ye ande enge suwarata iwakai kaima yei kawa te ande enge tauengre tomedi prukwa. Ba yomba ta yeande enge suwara suwarandi i kokunkunokeunde yeimedi prukwa. Ipre yombasuwara suwarandi nomanomina ande engesuwarandi yongwa i wakai ere yumbusipiraglkwa. 6 Ana yomba suwarata andeenge suwarata i enge kande we dinan,

ye Yaglkande pir tendre yegl orkwa. Teyomba ta kaiya mokna kanekane nongwa.Ye Yaglkande dembiye sitendre nongwa,sraglpre, ye kaiya mokna ipre God diwakaiyei tongwa. Te yomba ta kaiya moknatau nendre tau mawagl orkwa. Ye amaYaglkande pir tendre, ana God diwakaiyeitongwa. 7 Nono kor-mounga i yombaye yene taratno yomedi pirkraglkwa. Te tagorambuka i ye yene taratnawedi pirkram-buka. Tamanga. 8 Ba nono kor-moun, iYaglkande mina nono kor-mounga. Ananono goun, i Yaglkande mina gounga. Iprenono goramga mo kor-moramga i nonoYaglkande yombamo mounga.

9 Mambuno ipre Krais gogl ana andiglukor ongwa. Yegl ere geglkwa ya kor-meglkwa i akiye Yaglkandeno moglkwa.10 Ipre erme ene sragl orko angitn mam-bunomo yumbu sine? Ene sragl orko eneangitn dikinde yene? Nono prapra Godka-tange norambuka enge ye guma minaandramga. 11 Ana kamambuno pepa minamuno yegl beglko pangwa:“Yaglkande yegl dungwa,‘Na kor aimande moglka; ipreyomba prapra goglkunobondugl naraglkwa; te dranoprapra dinongugl ende na God kaima

moglme dinaglkwa.’ ”✡12 Yeglpre nono prapra suwara suwarandimambunono ounere ounere dipoglsi Godtenamga.

Nono angro ta tandaglme erambedi taraglerekramga

13 Yeglpre nono angro ta mambunonoormere yumbu sikramga. Te no ama pirdime dindre mambuno ta oun, angro tayange sindre tandaglme ere dinaglmedieramga. 14 Na Yesus mina moglko anaye orko na nomana audungo pirkan erikakaiya mokna prapra God ongumuglo minadeglmbi ta yeikrukwa. Ba yomba ta kaiyamokna i deglmbi yomedi pirngi dinan, ikaima ye mina taragl i deglmbi yongwa.15 Ana yeglpre angitn ta God ongumu-glo mina kaiya mokna ta deglmbi yomediprukwa kaiya mokna i ene nen ana enenenmara i angitn nomanemo ere kinde et-nga. Ene pro, ene mambuno etnara i mina

* 14:2: 1 Korin 8:1-13 ombugl kanamga. ✡ 14:11: Aisaia 49:18; 45:23

Page 249: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 14:16 246 Rom 15:11angitn noman tekitnga. Krais angitn i-ikine endina pre goglkwa, ene kaiyamoknamina angitn i erekinde erekro. 16 Enetaragl ta wakai yomedi piraglkwa ikra suglwakai moraglkwa, aglau eran yomba tauene mambunon kandre ana taragl wakaiikra kinde yomiwe dinaglkwa. 17 Ana Godkingdomo yongwa i kaiya mokna ya niglnomunara i mem mambuno ta paikrukwa,ba God kingdomo mambuno i yegl; mam-buno du-yene ya, nomano pokndungwa ya,te gun argan ounga, mambuno i Holi Spiritmina ungwa. 18 Ipre yomba ta mambunoyegl ere Krais kongunmo eran, ana God prawakai kanan te yomba ama i kuno ormedinaglkwa.

19 Yeglpre nono nomano bipokndi yeiwakai moramga mambuno ipre kongunmomendigl pandigl ertre, ana yomba taupirngino sigigle dinamga. 20 Ana kaiyamokna pre ere God kongunmo erekindeerekriyo. Yeglpre kaiya mokna i praprawakai yongwa, ba ene ninatnara i minaangitn ta yange sinan, i ana ene mambunokinde etnga. 21Ba ene bugla-miye mo wainmo kaiya mokna tau nemara i mina angrotau yangesi dimbi, ana taraglmo i aglkenekraglkwa.

22 Taragl mambuno yeglpre ene pirngidingwa i akegi dimbi ana enene mina yaGod mina yenambuka.† Te yomba ta yetaragl ta wakai yomedi prukwa ikra no-manemo erekinde erekran, ana God eranye gun yenambuka. 23 Ba ye taragl nongwaipre nomano suwo yenan, ye aglau orkwa.Sraglpre, ye pirngi dikre nongwa. Te taraglprapra ta orumun ana pirngino bogl kunoerekran, i tandaglme ounga.

15Yomba ta wakai pirambuka ipre kongunmo

eramga1 Nono pirngino gigle dungwa yomba

eremogl yomba pirngino gigle dikrukwayomba yumbuno akepledi tenamga. Nonono akeple dina pre ta erekramga.2 Nono suwara suwarandi angro ta wakaimorambuka ipre akepledi tomun ana yepirngino yake wu pond enambuka. 3 TeKrais ye yene akeple dinambuka ipre ta

erekrukwa, ba kamambuno pepa mina kayegl muno beglko pamere orkwa: “Yombaka kinde di ene tengwa, ka kinde dingwai ama ende na mina ungwa.”✡ 4 Taraglkanekane okuna kamambuno pepa minaokuna muno beglko pangwa i nono bekenoraglkwa pre beglko pangwa. Kamoi nono nomano sigigledi noran nonogiglendi mogl ana Yaglkande nono i-ikine endinambuka ipre pirtre kuie eremoramga.

5Ana Godmina nono yomburo indre anapirngi dindre giglendi mounga. Ipre Godene akeple dinan ene Yesus Krais mam-bunomo sika sindre nomano suwara yeimoraglkwa. 6 Yegl ere ene prapra wusuwara pi drano suwaramina God dembiyekaraugl eretenaglkwa ana ye nono Yaglka-ndeno Yesus Krais Nem.

Yesus eremogl Juda yomba ya Yomba Binaakeple dungwa

7 Ene Krais mina moraglmedi pre Kraiswakai pir di yu mereyegl ene ama angroambaro tau pre wakai pir di isuna endi-naglkwa. Ene mambuno yegl eraglmara iGod dembiye si teingwa. 8Na ene diteinga,Krais ye Juda yomba nigl-konguno yombamoglkwa. Ye yegl ere God kamo kaima iombuno dinagledi pre orkwa. Mambunoyegl ormara i God okuna kowano awanoka giglendi dipandigl tongo pangwa ikrakaima paiyungwa. 9 Te Yomba Bina amaGod mitno goglkwa mambuno i mina Godkangiye kande tenaglkwa, i kamambunopepa mina ka yegl pangwa:“Ipre Yomba Bina meglmarana ene dembinsi mitnaendinaglka, te na giglangedindre ene kangin dembiye sinaglka.”✡10Ka ta ama yegl pangwa,“Ene Yomba Bina God pindeyungwa yomba bogl wu suwara pi gun

yenaglkwa!”✡11 Te ka bangeta ama yegl pangwa,“Ene Yomba Bina prapraYaglkande kangiye dembiyesimitna imbo endiyo! Te eneyomba dumo bange bangemogl-eingwa giglange di

† 14:22: Grik ka mina ka i ta dipendigl endekrukwa. ✡ 15:3: Buk Song 69:9 ✡ 15:9: 2 Samuel 22:50; Buk Song18:49 ✡ 15:10: Lo 32:43 ✡ 15:11: Buk Song 117:1

Page 250: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 15:12 247 Rom 15:31Yaglkande kangiye dembiyesi mitna imbo

endigo!”✡12 Te propet Aisaia ama ka ta yegl dungwa,“Jesi gawamo ta okuwoplau dinambuka, ye plaudindre ana yomba kande mogldumo makan koglkoglo sutnomorambuka, ana Yomba Binaenge i aunake plau dinan noakeple dinambedi kuie ere moraglkwa.”✡

13God taragl wakai inaglme dungwa iprenono inamunedi sugl moramga. Nono yewedi pirngi dumun ana ye nomano pokn-dungwa ya gun pond yeinamga i sikausinorambuka. Ana Holi Spirit yombuglo boglnoran, God taragl wakai inaglme dungwaikra ene mina kau kaima sinambuka.

Pol kamambuno kongun orkwa ipre gunyongwa

14 Angrima wagle, na nana pirka no-mana gigle dungwa. Ene mambuno wakaiakeningandi ertre te konguno eraglkwapirpogl kaima sindre ana enene suwarasuwarandi God kamo bekete imboriya end-ingwa. 15 Na pepa muno boglmara i kuinokokre ana ka tau gigle dungwa boglteinga, i ene nomano torwa sidinambedipre na erika. Sraglpre, God wakaimo namina pango: 16 Na Yesus Krais kongunmoYomba Bina meglmara erika. Na priskongun ere God kamambuno wakai dite-imbo ana Yomba Bina ofa mereyegl auroiyu God teimbo ana ye wakai pirambuka.Yegl erimbo Holi Spirit ye ere i holi endi-nan God yombama moraglkwa.

17 Na Yesus Krais bogl sidange Godkongunmo erika ipre pra gun yei na kang-ina ake mitna endiga. 18 Na ka kanekaneta dikraglka, ba Yomba Bina ere endimboGod kamo pinande eraglkwa ipre Yesuskongun dinarkwa i keunde ertre te dindreeraglka. 19 Ye yombuglo narko na diu yakimagl eriko ana Holi Spirit na sigigledinarkwa. Ana Jerusalem mambuno boglYesus kamo wakai i prapra di ende pi anadumo kande Ilirikum einga. 20 Te angaidumo tau Yesus Krais kangiye pirkrimaraigle na kamambuno wakai dipene endetenaglka i nomana pond kaima pangwa,te yomba ta yungu keina pre kauglange

si panduglmara i na yungu tembe keinakiurika. 21 Ba kamambuno pepa mina kayegl muno beglko pangwa:“Ye kamo bogl okunapirkrikwa, yombamo i okuwoye kanaglkwa, te ye kamookuna pirkrikwa, ye okuwo pirdime di-

naglkwa.”✡22 Na kamambuno kongun mere pangwaipre na ene meglmara wu kankrika.

Pol pi Rom yomba kandre ana ende Spenkamun enagledi prukwa

23 Ba erme dumo yawagle mundukonguna ta paikrukwa, ipre buglayungumerkinde ene kanagledi pirka mundunapangwa. 24 Na ende Spen kamun enaglediunaglka enge wu ene kandre ana endina-gledi pirka. Na ene kandre gun yeimbo,enge sungunagle ta nono akiye mounana na akeple dimbi ende Spen kamunenaglka. 25 Ba erme God yombama du-wakai Jerusalem meglkwa i akeple ditenapre endiga. 26 Ipre Masedonia ya Akaiakamun God yombama du-wakai, ye moniimakaisi God yombama tau gonduglmeJerusalemmeglkwa i tenaglka pre narikwa.27 Ye yene nomano pirmere moni tengwa.Juda yomba ye kamambuno wakai ya Spirittaragl akepledi Yomba Bina teingwa; teYomba Bina i nangino taragl akepledi teikine Juda yomba teingwa. Ipre ye pirkwakongun mambuno kaima pangwa i, yekiuglgiunde yomba akeple ditenaglkwakonguno pangwa. 28 Ana na kongunnarkwa i erekondo, te moni makai singwai prapra ipi Jerusalem yomba tendre anaokuwo na ende Spen enagledi undre, nawu ene kandre ana endenaglka. 29 Napirkan erika, ene meglmara unaglka enge,Krais ere wakai eretenambuka na minakausi panan undre ana ene erewakaieretenaglka.

30 Angrima wagle, ene yegl eraglmedipre diga: Nono Yaglkandeno Yesus Krais yemina ya te yomba kanwakai yomga mam-buno i Holi Spirit i-pene ende norkwa imina, ene na bogl ainimbi ana nono no-mano suwara yei God na akeple dinam-buka pre kamange eretenamga. 31 Ene

✡ 15:12: Aisaia 11:10 ✡ 15:21: Aisaia 52:15

Page 251: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 15:32 248 Rom 16:19kamange erimbi kade Judia yomba ka-mambuno kiurikwa yomba na erekinde erenarekrimbi wakai moraglkwa. Ene amakamange erimbi ana na taragl ipi Godyombama du-wakai Jerusalem meglkwatenaglka i ye wakai piraglkwa. 32 Ipre Godta prawedi piran na argan bogl ende enemeglmara wimbo nono prapra kurita moglir sinamga. 33 God nomanemo bipokndiyongwa i ene mina prapra panambiwo. Ikaima.

16Pol yomba diwakai yeitongwa

1 Na nono ambaro Fibi erewakai erete-naglkwa pre na diga. Sraglpre, ye dumokande Senkria God yombama konguno ereakeple dungwa. 2 Na pirka ene Yaglkandewedi pirtre ana Fibi isuna ene meglmaraendinaglkwa. God yombama du-wakaiene mambuno wakai yeglmere ertre anaye taragl ta inagledi dokinambuka ikraene akepledi teiyo. Sraglpre, ye yombamerkinde akepledi tendre te na ama ake-pledi narkwa.

3 Te Prisila ya Akwila, no Yesus Kraiskongunmo akiye ounga pre na diwakaiyeiteinga i ene diteiyo. 4 Ye na akeple din-dre ana ye gorambrika i pirmbrika taraglyoko orkwa. Na keunde diwakai yeitekrika,ba Yomba Bina God kamo pirkwa prapraama ye suwo diwakai yeiteingwa.

5 Te God yombama wu ye kei-pambraramakaisi si erikwa i amadiwakai yeiteingwa.Te angra Epainetus, ye Esia kamun kom-naiye kana Yesus wedi pirngi dungwa prena ye diwakai yeiteinga.

6 Te Maria ene pre kongun yombugloorkura pre na diwakai yeinga i diteiyo.

7 Te Andronikus ya Junias, ye suwo nabogl akiye kane pamgra. Ye suwo no Judayomba suwara mounga, te aposel wagle yesuwo pirkan erikwa, te ye komnaiye kanakamambuno piurko na okuwo pirka. Naombugl ye suwo diwakai yeiteinga.

8TeAmplietus, yeYaglkande embriyemoormara i mina na yagl angra kaimamoglkwa pre na ye diwakai yeiteinga iditeiyo.

9 Te Urbanus, nono Krais kongunmoakiye oungra. Te Stakis na yaglkunana

kaima moglkwa. Ye suwo-akiye na diwakaiyeiteinga i diteiyo.

10 Te Apeles, ye Krais duglo boglkwamambuno imina ye kangiyewakai pangwa.Na diwakai yeinga. Te Aristobulusyungumo mina yomba prapra meglkwa iama diwakai yeiteinga.

11 Te Herodion, no Juda yomba suwaramouglka ye ama diwakai yeinga i ditendre,te Narsisus, ye yombama bogl Yaglkandeepiglma meglkwa, na diwakai yeiteinga iditeiyo.

12 Ana Trifina ya Trifosa, ambu suwo iYaglkande kongunmo giglendi eurikra, naye diwakai yeiteinga i diteiyo. Te Persis,ye na ambara wakai, Yaglkande kongunmoakeningandi orkwa, ipre na diwakai yeiteinga i diteiyo.

13 Te Rufus ye Yaglkande kamo dumereduglo boglko ana mam na mana kaimamereyegl moglkwa. Ipre na diwakai yeit-einga i diteiyo.

14 Te Asinkritus ya Flegon ya Hermesya Patrobas, ya Hermas, te angro tau yebogl meglkwa, prapra diwakai yeiteinga iditeiyo.

15 Te Filologus ya Julia, te Nereus yeambauglo bogl, te God yombama du-wakaiprapra Olimpas bogl meglkwa, na diwakaiyeiteinga i diteiyo.

16Nono God yombanma mounga i mam-bunono holi pamere ere ene diwakai yeikungro bare eraglkwa. Te Krais yombamaprapra meglkwa i diwakai yei ene tengwa.

Kamambuno pirkwa yomba tau wuperepere eingwa

17 Angrima wagle, na ka giglendi enediteinga, Kristen meglmara yomba wu diperepere endinamnedi ertre ana pirnginosigugl sinamnedi erikwa, te ka beke tomgapirkwa ikra disuglbai boraglkwa, ba enekanpogl sindre yomba yegl mina enewu eglke piyo. 18 Yomba yeglmere yenono Yaglkandeno Yesus kongunmo taerekrikwa. Ye yene pirmere mambunokanekane ere wanmeglkwa. Ye ka dongunorkwa dindre, ene kinano sindre, kakimbidindre ana yombamambunowakai pirpoglsikrikwa i bakagl teingwa. 19 Ene kamam-buno wakai pirtre yomere-pamere erikwa i

Page 252: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Rom 16:20 249 Rom 16:27yomba prapra pir kendingwa. Ana mam-buno yegl erikwa ipre na gun pond yeit-einga. Na pirka mambuno wakai pamerei ene pirdime dindre, te mambuno kindepamara i ene pirkan erekraglkwa.

20 Ana enge sungunagle ta God demmunduwo bipokndi yongwa yagle ye kan-winge eran ene Satan engre deruwagleraglkwa.

Nono Yaglkandeno Yesus Krais wakaimoi ene mina panambiwo.

Yomba tau ama Rom yomba diwakai yeite-ingwa

21Ana Timoti, no kongun suwara ouglkayagle, ene diwakai yeitongwa. Ana Lusiusya Jeson ya te Sosipater, ye no yungu om-buno suwara, ye ama ene diwakai yeite-ingwa.

22 Na Tertius, Pol dra mina ka i indrepepa muno bogl ana Yaglkande kangiyemina ene diwakai yeiteingwa.

23 Te Gaius, ye yungumo mina naiyungugl ende wakai ere nare te Godyombama yungugl igle makai singo anaye wakai eretongwa yagle, ye ene diwakaiyeitongwa. Te Erastus siti igle gavmanwagle monino sugl moglkwa yagle ya nonoangro Kwartus, ye suwo-akiye ene diwakaiyeitembrika.

24Yaglkandeno Yesus Krais arganmo eneprapra mina yenambuka. I kaima.*

Ka di uglo yei God dembiyesi mitna imboendingwa

25Nono pra God dembiye karaugl erete-namga i yegl eramga: Ye akepledi no-ran nono pirngi dumga i mina andiglgiglendi moramga, i kamambuno wakaiene diteimere yegl, kamo i Yesus Kraiskamo boglo. Ana kamo i okuna engeolto uglmange ere pangwa, 26 ba ermeGod i-nongugl endungo kanigwa. Godkor aimande moglkwa propet wagle kamuno beglkwa ikra ere i-nongugl endungoyomba prapra kan kendingwa. Ipre yombadumo koglkoglo meglkwa ye kamo pirngidindre ana dumere pinande eraglkwa.27 God suwara, ye yene nomane wakaipangwa. Ana Yesus Krais ongo minaGod taragl kanekane orkwa, ana nono ye

kangiye kande aimande aimande dimitnaendinamga. I kaima.

* 16:24: Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, epigl 24 Pol muno boglkrukwa. Ana okuwo yomba ta boglmedingwa.

Page 253: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 1:1 250 1 Korin 1:15

1 KORINPol pepa muno namba 1 boglKorin yomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKorin yungu ombuno wagle pirngi

dingwa ya moglpai erikwa mambunoyumbun pago ana Pol di akekun era prepepa muno namba 1 i bogl tongwa. AnaKorin yungu ombuno wagle i Pol yenekongun ere i-pene endungwa.

Korin i taun kande Akaia Provins minasuna yongwa, makan igle mina Korinyomba bisnis pond erikwa angai, te yombaembriyemambunonokanekanepangwa, teyagl ya ambu mambuno kinde kanekaneeriko te yombapirngino kanekane pangwa.

Ana okuna Pol ye Korin yungu ombunokondo endpi dumo bangeta konguneremoglko ana yumbun plau dungo yombapirngino sigugl sinambuka mereyeglpangwa. Ipre yomba nomano wakai indreana mambuno kinde ya yumbun i kanpoglsinaglkwa pre pepa i bogl tongwa. Kamoi yegl paingwa: Yagl ya ambu mambunowakai mina bogl indre ana God Spiritmoembriye wakai i mina wan moraglkwa,tamanan yumbun inaglme dungwa. AnaHoli Spirit taragl wakai yomba yokotongwa. God dembiye karaugl erikwa. Teyomba geglkwa andigl ukor enaglkwa ipreama dungwa.

Pepa muno boglmara i bange suwaratayungu ombuno mina meglkwa praprawakai kaimapirkwa, i numa13: Yomba ere-mogl yomba tau pre munduno panambukaembriye wakai i tongwa, yomba yeglmereye God yombama kaima meglme dungwa.

Pol pepa muno namba 1 bogl Korin yombatongwa

1 Na Pol, Yesus Krais aposelmo moglka,i God yene prumere na di yungwa tenono angro Sosetenis akiye, 2 no pepamuno i bogltre ana ene God yombamaKorin kamun suna meglkwa i tombuglka.Yesus Krais ere endungo ene holi meglkoana pinde yungo ye yombama meglkwa.Te yomba tau prapra makan koglkoglo

mogl-eingwa i ye akiye Yaglkandeno Yesuskangiye dembiye karaugl erete meglkwa.Yesus Krais iwe, nono ya te yomba prapraYaglkandeno moglkwa.

3 Nono Neno God te Yaglkande YesusKrais wakaimo ya nomane pokndungwa iene mina tenambiwo.

Pol ye God diwakai yeitongwa.4 God ye Yesus Krais mina wakaimo ene

tongwa ipre na poglodi pir ana engengeene pre God diwakai yeite wanmoglka.5 Ene Yesus Krais mina nomano suwarayeingwa i mina taragl prapra paitongo om-bugl bitnopai pogl sungo te ene ka akeundidi wanmeglkwa. 6 I Krais kamo no boglokugl tomunga i ene nomano suna dugloongwa pre yegl eremeglkwa. 7 Te Spiritmomina taragl gigle ingwa i kuno orko ene tadokokre ananonoYaglkandenoYesusKraisunongugl enambuka pre suglmo meglkwa.

8 Te ye yombuglo bogl tenan ene giglekuindi wanmoglpi ana Yaglkandeno YesusKrais unambuka enge, ene mina aglau tapaikrambuka. 9 God taragl eragle dungwai kaima kaima erambuka. Ye Wam YesusKrais nono Yaglkandeno, ene ye bogl tapsimoraglkwa pre ene digaglkwa.

Korin God yombama poimsi meglkwa10 Angrima wagle, nono Yaglkandeno

Yesus Krais kangiye mina na ka giglendiene diteinga, i ene prapra nomano suwarayei moraglmiwo, te nomano poglodi pi-raglkwa ya ka dinaglkwa i kokunkuno ke-unde panambiwo. Yegl erimbi ana enemina suna poim sikraglimiwo. 11 Kaimaangrima wagle, enene mina ka tengramodi meglkwa i Kloe yombama wagle boglokugl narikwa. 12 Na ka ipre diga, enenemina suwara suwarandi ka yegl dingwa,“Na tau Pol yombamo.” Te ta dungwa,“Na Apolos yombamo.” Te ta dungwa, “NaPita yombamo.” Te ta dungwa, “Na Kraisyombamo.”

13 Krais ye poimsi wu perepere omo?Mo Pol ene pre ere endi-prak mina goglsuno? Mo Pol kangiye mina ene baptaisere suno? 14 Ene meglmara pukamuglyagl suwo Krispas ya Gaius keme na bap-tais ereteinga, ba yomba tau na ta bap-tais eretekrika. Ipre na God diwakai yeit-einga. 15Yeglpre yomba ta eremogl ene Pol

Page 254: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 1:16 251 1 Korin 2:2kangiyeminabaptais erikurawa ta dikram-buka. 16 I kaima, na ama Stefanas yombamabaptais ereteinga. Te yomba ta amabaptaisereteiyo mo eretekrika i na pirpogl sikrika.17 Sraglpre, na yomba baptais eretenatnedipre Krais diendekrukwa. Tamanga. Yesuskamo wakai dipene endinaglka pre na di-endungwa. I makan yomba bitno pai poglsungwa ka dimere yegl na dikraglka, ba nayegl dimbo ana Yesus endimo-prak kamoyombuglomo i taragl yoko mereyegl eredinambiwo.

God nomanemo wakai ya yombuglomo iKrais moglkwa

18 Ana guglo kamun enaglkwa yombaye endi-prak kamo i aglau ormedi pirkwa.Ba God ere-yungwa yomba nono prumgaendi-prak kamo i God yombuglomo. 19Godkamo yegl beglko pangwa:“Pirpogl singwa yomba yenomano wakai erekindeeraglka, te nomano pai poglsungwa yomba ye nomano wakai ikorugl

endinaglka.”✡20 Nomano pirpogl singwa yomba

meglma awe? Te yomba erme ka tengramodingwa God lomo beke tongwa yombameglma awe? Te enge erme taraglmambuno kaima pirpogl singwa yombaye meglma awe? Makan yomba pirpoglsingwa nomano wakai i God ere ikoruglendungo ye kanno i ka yoko orkwa.

21 Ana God ye nomano wakai mina yeyegl pirkan orkwa, makan yomba yenepirpogl singwa i mina God wedi pirkan-pogl sikrikwa pango, ana God ye yombaikine endinagledi pre konbauna ta i-peneendungwa. Ipre God kamo kinde kaimawe dingwa ikra no dipene endumgo anapirngi dingwa yomba God ere-yungwa.22 Juda yomba kimagl kanamnedi yombu-glo erikwa, te Grik yomba nomano wakaii pir inamunedi yombuglo erikwa, 23 bano Krais endi-prak mina sigeglkwa i kamodipene endumga. Ana Juda yomba ka ipirakuriko te Yomba Bina ka i kinde kaimawedi pirkwa. 24 Ba God i-ikine endungwayomba, Juda ya Grik akiye nono pirkan

ounga Krais ye God yombuglomo ya no-manemo moglkwa. 25 Makan yomba ere-mogl yegl pirkwa: God nomanemo wakaitau aglau kaima ormedi pirkwa, ba aglauormedi pirkwa ikra pai mitna imbo endeyomba pirpogl singwa i engre tongwa.Te God yombuglo dokumedi pirkwa, ba ikaima gigle kuindi yomba gigle dingwa i i-atne endungwa.

26 Angrima wagle, ene okuna sraglmerewanmeglkwa enge, God aglendi yungo eneKristenmeglkwa i piryo. Okuna ene yombamerkinde makandle yomba nomano pir-pogl singwa ikra ene mina ta paikrukwa.Te yomba merkinde yomburo paikruko tekangino kande paikrukwa. 27 Ba makandlepirpogl singwa yomba angai goraglmedipre ye taragl aglau ormedi pirkwa taraglikra God pinde yungwa. Te taragl yombu-glo pame dingwa ikra angai goraglmedipre taragl yombuglo komugl sungwa Godpinde yungwa. 28 Te makandle yombakangino paikrukwa ya gonduglme we din-dre kongunmopaikrumedi pirkwa ikra Godpinde yungwa. Ye yegl ormara i yombagigle dingwa ya kangino kande pangwa yewu taragl yoko mereyegl eingwa. 29 Yeglorkwa ipre yomba suwarata God ongumu-glo mina ye yene pre dembiye sikrambuka.30 God ye yene ene i-endungo Yesus Kraisminameglkwa. God yegl orko ana nonono-mano wakai ya pirpogl sumga i mambunoYesus moglkwa. Ye mina suwara nono wudu-yene omga, te yene mambunomo holipamere wanmounga. Ye nono topo ereikine endungwa. 31 Ipre kamambuno pepamina muno yegl beglko pangwa:“Yomba ta yene dembiyesinagledi pirambuka, Yaglkande suwara

dembiye si tenambuka.”✡2

Krais endi-prak mina singwa kamo i Poldipene endungwa

1 Angrima wagle, okuna na enemeglmara pindre ana God kamo wakaipangwa i dipene ende teingra, ba yombabitno pai pogl sungwa ka wakai wakaidimere yegl na ta ditendre ene kinanosikrika. 2 Na nomana yegl pirka na enemeglmara pukamugl moglka enge na ka

✡ 1:19: Aisaia 29:14 ✡ 1:31: Jeremaia 9:24

Page 255: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 2:3 252 1 Korin 3:4kanekane tau manedi pirka, ba Yesus Kraispre ya te ye endi-prak mina singwa kamoi keme pirka. 3 Na ene meglmara wingwaenge yombura dokungo, kundugl pirtre tenoko purparaugl diga. 4 Ana ka diga yakamambuno wakai dipene ende teinga iyomba bitno pai pogl sungwa ye kannodimere i na dindre ene kinano sikrika, baHoli Spirit yombuglomo i ene ombunodinongugl ende teinga. 5 Na mambuno yeglerika i ene yomba bitno pai pogl sungwakanno dingwa i ene pirngino yemina tengetekraglkwa, ba God yombuglo i mina enetenge tenaglmedi na yegl erika.

God Spiritmo nono nomane wakai norkwa6God embriye mambunomo wakai mina

yake giglendi kondingwa yomba ye minano ka ditomga i ye pir-ingwa, ba imakandleka ta pirkrikwa. Te i makandle sugl yombakande wau boramunedi erikwa i kannowakai tamanga. 7 No God nomane wakaiteke pangwa i dipene endumga, kamo iokuna teke paimoglkwa. God dumo makanere yeikrukwa enge, nomane wakai ka inono ambuglangesi noragledi uglmangeere endungwa pangwa. 8Makandle kaungoyomba ye nomano wakai kamo mam-buno i ta pirpogl sikrikwa. Ye i pirpoglsima daglma ana Yaglkande kangiye kandepangwa ye endi-prak mina sikriko. 9 Ba noka dumga i pepa mina yegl beglko pangwa:“Taragl yomba ongumutnokankrikwa, te kinanopirkrikwa, te taragl i plaudinambedi nomano mina amapirkrikwa, ana yomba Godwakai kaningwa ye pre taragli ye ake non-nan ere yeitongwa.”✡

10 Kamo i okuna teke pangwa, ba nopre ere God ye Spiritmo mina ombunodinorkwa. Te taragl prapra teke paingwaya te God taraglmo uglmange kaimaere paingwa i Holi Spirit mundu kan-kondungwa. 11 Yomba ta nomane minapoglodi prukwa i yomba ta sraglmerepirkan erambe? Tamanga. Yombayene spiritmo suna moglkwa i pirkanorkwa. Ana kuno yegl keunde yomba taGod nomane suna poglodi prukwa i pirkankrikwa, ba God yene Spiritmo pirkanorkwa. 12 Ana nono makandle spirit i ta

ikunga. Tamanga. Nono Spirit yumga,i God mina ungwa. Taragl God yokonorkwa i mambuno pirpogl sinamga prenorkwa. 13 Ana no taragl yoko imga imina ka dumga. Ka i makandle yombanomanewakai pangwa ta beke norokrikwa.Tamanga. Spirit ka i beke norkwa. Te HoliSpirit kaima no mina moglko ana dipoglsiHoli Spirit yeminamoglkwa yomba tomga.

14 Ba yomba Holi Spirit bogl moglkram-buka, God Spiritmo mina taragl ungwa i yeta ikrambuka. Sraglpre, ka i prapra kindedumedi prukwa. Ana ye kamo i mambunota pirpogl sikrambuka; sraglpre, taragl iprapra Holi Spiritmina ungwa. 15Yomba taHoli Spirit bogl moglkwa ye taragl i praprayumbusi mambuno pirkan orkwa. Bayomba Holi Spirit bogl moglkrambuka yeeremogl yomba Holi Spirit bogl moglkwamambuno i ta yumbu sikrambuka,16 “Yeglpre yomba iraYaglkande nomanemo pirpoglsindre, ana ye ka yegl beke tenambe?”✡Ba no we, Krais nomanemo i-wamga.

3Kamambuno kongun erikwa yomba, ye God

nigl-kongunmo1 Angrima wagle, na ene ka diteingwa i

yomba Holi Spirit bogl meglkwa diteimereyegl ene ditekrika. Tamanga. Makan-dle yomba mambuno goglo bogl meglkoka diteimere yegl ene diteingwa. Sragl-pre, Krais embriye mambunomo i minaene gak kuglambu mereyegl meglkwa.2 Na am nuglo ene teinga kaiya moknagigle dungwa tekrika. Sraglpre, enekaiyamokna gigle dungwa ninaglkwa kunoerekrukwa. Kaima, erme ama ninaglkwakuno erekrukwa. 3 Sraglpre, ene makan-dle mambuno goglo i mina mogl paingwa.Kaima, enene mina angro ta pre nangiyeka-sindre te nonga dingwa i ene minapaimoglkwa. Mambuno goglo i makan-dle yomba mambunono ene mina pangwa.4 Ana ene mina ta yegl dungwa, “Na Apo-los yombamo.” Te ta yegl dungwa, “NaPol yombamo.” Ka yegl dingwa ipre enemakan yomba yoko meglmere yegl enemogl paingwa.

✡ 2:9: Aisaia 64:4 ✡ 2:16: Aisaia 40:13

Page 256: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 3:5 253 1 Korin 4:35 Ana ene piryo. Apolos ye ira? Te Pol,

na ira? No suwo-akiye God nigl kongunmoyomba mouglka. Yaglkande no kongunnoro perepere endungwa. Ana no kongunouglara i mina ene Krais pirngi dingwa.6 Na mokna mongo yaglko, te Apolos niglengre boglkwa, ba God yene kongunmoorko ana mokna mongo boglkwa. 7 Ipreereyaglkwa yagle ye kangiye paikrukwa, tenigl engre boglkwa yagle ye ama kangiyepaikrukwa. God yene kongunmo orkotaragl bogl kande ongwa. Ye suwara kaimakangiye pangwa. 8 Ana ereyaglkwa yagleya nigl engre boglkwa yagle ye kokunkunomiurka. Ye suwara suwarandi konguneurere topo inambirka. 9 No tapsi Godkongunmo ouglka. Ana ene God kaiyamoknamo togl ya yungumo meglkwa.

Kamambuno kongun erikwa yomba yeyungu keingwa mereyegl meglkwa

10God wakaimo narkwa i mina na yunguwakai keingwa mereyegl mogltre anayungu keinaglka pre kombuglo kauglangeepigl erika. Ana yomba ta yungu bolamugligle keingwa. Ba ye suwara suwarandiyungu sraglmere keinaglkwa i kanpoglsindre keinaglkwa. 11 Sraglpre, yungukauglange pai-kondungwa, i Yesus Krais.Ana yomba ye kauglange kor ta sikraglkwa.12 Ana kauglange i mina yomba tau, golya silva ya kombuglo topo kande boglkwaindre yungu keinaglkwa, te yomba tauendekondo ya indaun ya wit buglo indrekeinaglkwa. 13 Ana okuwo enge kandemina God yomba ka-tange tenambukaenge, yomba konguno erikwa i prapra wupene enambuka. Engemo i dongwa bauglomereyegl wu pene enambuka, ana yombayungu gigle dungwa mo kunambu orkwakeingwa i donga yene eregagl kanambuka.Kongun wakai erikwa mo kinde i nonokanamga. 14 Yomba ta yungu kauglangei mina yungu bolamugl keinan ana dongadetenge erekre yoko paimoran ana ye topoinambuka. 15 Yomba ta yungumo endidonga de kondinan ye topo ikrambuka, ba

ye yene ere-inambuka, yombamo i endidonga bauglo mina suna moglko imendaendingwa mereyegl moglkwa.

Ene God yungumo holi meglkwa16 Ene God yungumo holi meglko ana

God Spiritmo ene mina suna moglkwa. Iene pirkrimo? 17 Yomba ta God yungumoholi i erekinde erambuka, ana God eremoglyombamo i erekinde erambuka. Sraglpre,God yungumo i holi yongwa. Yungumoholi i ene meglkwa.

Nono yomba dembino sikramga18 Aglau eran enene kakimbi di i-

dinaglmiwo. Ana ene mina suna i yombata yene eremogl enge erme mambunokanekane i duglo bogl ana nomana paipogl sumedi piran, ye wu nomano paipogl sikrukwa du mereyegl enambuka. Teyomba ta na nomana pai pogl sikrumedipirambuka, ye nomane pai pogl sungwa.19 Makandle yomba nomane pai poglsungwa ye kanno i God ongumuglo waglewu dorugl ongwa. Ka ta yegl beglkopangwa: “Nomano pai pogl sungwa yombaye yene mambuno erimara i ere endungokitn singwa.”✡ 20 Ka ta ama yegl beglkopangwa: “Makan yomba pirpogl singwaye nomano Yaglkande kangwa wu taraglyoko ongwa.”✡ 21 Ipre ene yomba ta predembino sikraglkwa. Taragl prapra i enetaratno yongwa. 22 Ana Pol ya Apolosya Pita, te makan mina kor-mounga mogounga, te enge erme mo okuwo imbor, iprapra ene taratno yongwa. 23 Ana Kraisyombama ene meglko te Krais ye Godyombamo moglkwa.*

4Yaglkande yene kongunmo yomba yumbu

sinambuka1 Ene no pre, Krais kongunmo yomba

mogltre te God kamo kaima teke paingwai suglmo yomba kra meglmedi piraglkwa.2Ana sugl yomba kongun erambuka i memyegl pangwa, ye kongun pamere bonmaere erambuka. 3 Ana na mambunona ene

✡ 3:19: Jop 5:13 ✡ 3:20: Buk Song 94:11 * 3:23: 1 Korin 1:12 ya 3:4 mina Pol ka yegl dungwa, Korin yombaende wu perepere pi yegl dingwa, “Na Pol yombamo” te “Na Apolos yombamo.” Ba ka yeglmere i makandle yombanomane pamere duglo beglkwa. Ana Korin yomba God nomanemo ta pirkan erima, ye yegl digo, “Pol no yombano” te“Apolos no yombano”. Sraglpre, God eremogl Pol indre Apolos indre ana Korin yomba akeple dimbir ana ye wu Kraisepiglmo kaima enaglkwa. 1 Korin 3:1-9 ombugl kanamga.

Page 257: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 4:4 254 1 Korin 4:21

yumbu sinaglkwa mo yomba ka-tangimarayumbu sinaglkwa i na pirka taragl kem-bra orkwa. Kaima, na mambunona inana ama yumbu sikrika. 4 Na nomanaundungwa, ipre na yomba wakai moledikraglka. Yaglkande suwara na mam-bunona yumbu sinambuka. 5 Ipre, ka tang-inaglkwa enge yeikrukwa pre ene yombamambunono yumbu sikraglkwa. Ene suglmogl-embi Yaglkande yene undre, anataragl mim ormara teke paingwa i ake am-buglange sindre te yomba nomano sunataragl pirmeglkwa i i-pene endinambuka.Enge i yomba suwarandi kongun wakaierumere God dembiye si tenambuka.

Korin yomba ye yene kangino dembiyesimitna endingwa

6 Angrima wagle, ka i ene akeple di-nambuka pre nana ya Apolos bogl dibogldiga. Yeglpre ka i mambunomo no minaembriyeno mambunono ene kandre pir-pogl sinaglkwa. Ene wakai mogltre anakamambuno pepa mina pangwa i engreatne endekraglkwa. Yegl ertre ene karauglengrekre te yomba ta kangiye diwakaiyeite ana ta kangiye dikinde yeikraglkwa.7 Angra, ene yomba kande moratnedi iraene dito du? Ene taragl wakai suwaratapaitongwa i ene God mina ikitn kana?Taragl i prapra ene God mina kaima ingapanan, sraglpre enene kangin dembiye sin-dre ana ene taragl yombutn mina i-peneendinga mereyegl etne?

8 Kaima. Ene taragl wakai prapra in-amunedi pirkwa mere pra i-kondingwa.Ene taragl merkinde paite kondungowakaimeglkwa! Ene no engre atne ende anaking mereyegl meglkwa. Na mundunapangwa i ene king kaima meglmbi ana noene bogl akiye tapsi king moramga! 9 Nayegl pirka, God eremogl no aposel wa-gle dumo yaglemugl kaima norko mounga.Ana kot mina yomba sigoraglme dikond-ingwa ikra mere no yegl mounga. Yegl-pre makandle taragl prapra ya te yombaya te angelo wagle, ye prapra ongumutnowagle no sigoramnedi erikwa. 10 No Kraiskangiye pre ere dubonge moungo te eneKrais mina bitno pai pogl sungwa! Teno yomburo paikrukwa ba ene yomburopangwa! Ene kangino kande pangwa bano kangino paikrukwa! 11 Enge okuna

imbo ende wu etne ungwa i no kindangogl te nigl pre gounga, te kungutno gatnokinde orkwa, te no ere sigo ana dumonomoglpai eramga ta yeikrukwa. 12 No nonoonguno pagl kongun yombuglo ere ounga.Te yomba mangaglsi noriko, no ye diwakaiyeitomga. Te no eresi teingwa enge noyumbun i ekrike i-wan mounga. 13 Yeka kinde kaima di noriko ba no ka wakaidi ikine ende tomga. Te yomba makanmina wiglki kuro bir singwa yeglmere nomounga. Te yomba prapra ongumutnomina no taragl kinde kangiye paikrukwadeglmbi yongwa yeglmere no mounga. Nookuna yegl mogl umga ana erme ama yeglmogl pamga.

Korin yomba ye Pol ormere eraglkwa14 Ene angai goraglkwa pre pepa i ta

boglkrika. Tamanga. Ene na nangrimameglkwa, ene pirpogl sinaglmedi pre napepa i boglka. 15 Krais embriye mam-bunomo eraglmedi pre yomba 10,000 enesutnomoraglkwa, ba ene nenomerkinde tamoglkrikwa. Sraglpre, Yesus Krais kamam-bunomo wakai i mina na suwara ene nenomoglka, ana ene na nangrima meglkwa.16 Ipre ene, na mambunona i kandre anasiye yei eraglkwapre diteinga. 17Mambunoipre na wana Timoti, ye kanwakai yeingayagle di ene meglmara endinga. YeYaglkande kongunmo sugl wakai moglkwa.Na embriye mambunona ya te ene Kraismina sidakagl wanmoglka i ye aglkekorene beke tenambuka. Mambuno i Godyombama prapra dumo bange meglkwa iduglo boraglkwa pre na okuna ye beketeinga.

18 Ene mina pirka yomba tau Pol wu nokankrambukawedi pirtre ye ka sende wan-meglkwa. 19 Ba yaglkande prawedi piranna ene meglmara oglandi unaglka. Undreana ka sendingwa yomba kanno i ta napirkraglka, ba ye sragl yomburo pangwa ina doko kanaglka. 20 Sraglpre, God king-domo i ka dingwa i keunde manga, ba yeneyombuglo gigle dumara i mina wu peneongwa. 21 Na srambre ere ene meglmaraunambedi pirme? Na uglmbo kumba akeindre ene meglmara unaglo? Mo ene premunduna panan, mitno gogl ana nomanapokndi yenan ene meglmara unagle?

Page 258: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 5:1 255 1 Korin 6:35

Yaglambu bogl indre erekinde erikwa i Ko-rin yomba mina pangwa

1 Ka ta kaima yegl dingo na pirka:Ene meglmara suna i yaglambu kunoglgundime dingwa. Yagl ta yene nem embiyewausi yungwa. I kamambuno kiurikwayomba mambuno yegl ta erekrimere eneerikwa. 2 I ene wakai ounedi pirmo? Enewakai ounedi pirkwa i kindekondo anakai eriyo. Yomba mambuno yegl orkwa iene kamambuno pirmara i sibina endimbiene mina moglkrambuka. I wakai kaimapangwa. 3 Na nangina keunde ene boglakiye ta moglkrika ba spirit mina kaimaene bogl akiye moglka. Yagl ta mam-buno yegl orkwa i mambunomo yumbusikondiga. Na ene meglmara mangigl mogleraglmere mere erika. 4 Yeglpre nonoYaglkandeno Yesus Krais kangiyemina eneka tanginaglkwa enge, ana na spirit minaene bogl moraglkwa te nono YaglkandenoYesus yombuglomo ene mina panambuka.5Ana yomba i Satan ongo mina yeiyo, yeglerimbi kade ye nomanemo goglo i goglkondinambuka. Nono yegl oun, Yaglka-nde engemo kande mina ye spiritmo ere-inambuka.

Korin yomba eremogl yomba mambunokinde eraglkwa sibina endinaglkwa

6 Ene kangino dimitna endingwa i mam-buno wakai ta erekrikwa. Yis kuritakongun orko bret mundu ake bei poriyadungwa i ene kankrimo? 7 Ene bret yispaikrukwa meglkwa, yeglpre yis goglo i-eglke endindre ana ene bret kor mereyeglmoraglkwa. Nono Pasovano eramga sip-sip i kombuglange gagl ofa tekondingwa.I Krais iwe. 8 Ipre dembiye karaugleraglkwa enge kande yenambuka engenono okuna yis goglo indre dembiye ka-raugl erekramga, yis iwe tandaglme yamambuno kinde. Nono bret yis paikrukwaindre ana enge kande mina dembiye ka-raugl ere tena mounga. Bret iwe nono no-mano pesi yenan ana ka kaima mambuno imina lotu eramga.*

9 Na okuna pepa muno yegl bogl eneteinga, “Yagl ya ambu kunogl gundingwayomba bogl ene akiye nigle ikriyo.”10 Makandle yagl ya ambu bogl ingwaye kunogl gundo erekinde erikwa, yate taragl bumbuno gogltre ana yombataratno wau singwa yomba ya te god kimbimambuno sika singwa yomba, i ene yeprapra kondinaglkwa pre na ta dikrika.Ba yomba i prapra kinde kondumnedi enepirimbi anamakan imundu kinde kondiyo.11Na mambuno yegl pre pepa bogl teinga:Yomba ta na pirngi diye dinambuka, ba yeeremogl yagl ya ambu kunogl gundingwamambuno i ertre, yomba taratno bumbunogogl, te god kimbimambunomoduglo bogl,yomba ta nangiye ka-sindre te wain gigledungwa nendre du erambuka ya te kunoglyomba. Ana yomba taragl yegl erikwa boglene akiye tapsikre te kaiya mokna suwaranekriyo dikraglka. Tamanga. 12Ana yombakamambuno mina suna moglkrikwa i nakonguna ta panan ye kanno dindre yumbusinaglka kuno erekrukwa. Taman. Ba Godyombama suna meglkwa i ene ye kannodindre yumbu sinaglkwa i ene kongunmopangwa. 13 Ba yomba kamambuno minasuna moglkrikwa God ka-tange tendreyumbu sinambuka. Te ene mina mambunokinde erikwa yomba simenda endiyo!✡

6Korin God yombama God yombamo ta kot

eretekriyo1 Ene mina yomba suwarata eremogl

angigle ta aglau eretenan ana kot erete-nambuka panan, ye yumbun i ipi Godyombama du-wakai meglmara ka tangetekre ana ipi kamambuno kiurikwa yombameglmara ka tange tenan kuno erambo?2 God yombama du-wakai eremogl makan-dle yomba prapra mambunono yumbusinamga i ene pirkrimo? Ana makandleyomba ye kanno ene yumbu sinaglkwapangwa, ipre enene mina kanno kembrakembra pangwa i yumbu si kanaglkwakuno erekrum kana? 3 Te angelo ka send-ingwa wagle mambunono nono di dundi

* 5:8: Epigl 6-8 ongwa i, Pol eremogl Juda yomba mambunono ta pango erikwa i God wakai ere Israel yomba kukoyongo, wakai meglmedi prukwa; Kisim Bek 12:3-21 te 13:6-7 ongwa. Ye mambuno yegl prapra orko wu pene ongwa iyomba God yombama moglpai eraglmere pre yegl ombuno dungwa. ✡ 5:13: Lo 17:7; 19:19; 22:21, 24; 24:7

Page 259: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 6:4 256 1 Korin 7:2yumbu sinamga pangwa i ene pirkrimo?Yegl eramga pangwa pre ana makandletaragl kamo i nono di dundinamga kunoorkwa. 4 Ipre ene meglmara ka kanekaneta panan, ene sraglpre God yombamomoglkwa kangiye paikrukwa yomba katange tena pre ene ye digaglme? 5 Eneangai goraglmedi pre na ka i diteinga.Ene meglmara suna pirngi dingwa yombasuwo yumbuno ta panan ana Kristen tanomanmo pai pogl sungwa ye kanno idi akedu endinambuka ene mina suna tamoglkwa. 6 Ba ene Kristen enene yeglerekrikwa. Ene sraglpre Kristen ta yeangigle ta auro i pi kamambuno kiurikwayomba kotno mina ongo kot ereteime?

7 Kaima. Enene Kristen angro ta i pikot mina eingwa mambuno i mina om-buno dungwa, ene Krais mambunomo iduglo boglkre yangesi kondingwa. Enesraglpre aglau i pra ere noraglmedi kanwinge erekrime? Te sraglpre ene taraglake-neingwa i pra wausi inaglmedi ene kanwinge erekrime? 8 Ba ene i yegl erekrikwa.Tamanga. Enene angro Kristen ta aglau eretendre te taragl ake-nongwa wausi ingwa.Kaima, mambuno erikwa i mina enene an-gro God yombama erekinde ereteingwa.

9 Ana tandaglme erikwa yomba ye Godkingdomo mina suna pikraglkwa, i enepirkrimo? Yagl ye ambu kunogl gund-ingwa, god kimbi dembiye karaugl erikwayomba, yagl ya ambu bogl ingwa ye kunoglgundingwa, yagl ye yene kambrika gund-ingwa, te ambu yene kambrika gundingwa.10 Kunogl gogl neingwa, ya yene pre pirkomitna orkwa, ya wain gigle dungwa nendredu erikwa, yanangino ka-singwayomba, yate yomba ta taratno wausi ingwa. Yombamambuno yegl erikwa ye God kingdomopikraglkwa. 11 Ene tau mambuno yeglokuna ere wanmeglkwa. Ba God yeneene tandaglmeno koko endungo ene wuye yombamo holi eingwa. Ana God yeneene kangino yomba du-wakai we dungwa.I nono Yaglkandeno Yesus Krais kangiyemina ya te nono Godno Spiritmomina yegleretongwa.

Nono nangino i Holi Spirit yungumoyongwa

12 Yomba tau yegl dingwa, “Na taraglprapra eraglka kuno orkwa.” I kaima. Bataragl prapra na ta akeple ditekrambuka.Te na yegl dinaglka, “Na taragl prapraeraglka kuno orkwa, ba taragl suwaratana yombana kande mereyegl moglkram-buka.” 13 Yomba tau yegl dingwa, “Kaiyamokna i deno biglko pre yongo, te denobiglke i kaiya mokna pre pangwa.” I kaimadingwa, ba i suwo-akiye God si dundi-nambuka. Ana nono nangino i yagl yaambu kunogl gundonamga pre tamanga.Nangino i Yaglkande taraglmo yongwa,ye Yaglkande nono nangino i nemyaglmoglkwa. 14 Ana Yesus goglkwa ba Godyene yombuglomo mina ikor endungwa,ye ama kuno yegl nono ikor endinambuka.15 Ene nangino i ama Yesus nangiye akiyeyongwa, i ene pirkrimo? Yesus nangiyetau na ipi ambu yagl kunogl gundingwaye mina sidange pandraglo? I ta kunoerekrukwa. 16 Yagl ta eremogl ambu yaglkunogl gundungwa bogl tapsimbir ana yeambu i bogl nangino wu suwara ongwa, iene pirkrimo? KamambunopepaminaGodyegl dungwa, “Ye suwo-akiye nangino wusuwara ongwa.”✡ 17 Ba yomba ta Yaglka-nde mina sidakagl morambuka ana spiritmina ye nomano i Yesus bogl wu suwaraongwa.

18 Yagl ya ambu kunogl gundingwamambuno i mina ene mogl eglke endiyo.Tandaglme tau erikwa i nangino minasidange paikrukwa, ba yagl ambu kunoglgundingwa i yene nangiye erekinde orkwa.19 Ene nangino i Holi Spirit yungumo holiyongwa, ye ene mina suna moglkwa, i eneGod mina ingwa. Te ene nangino i enenenemyagl moglkrikwa. Ana i ene pirkrimo?20 God kumap kande ere ene toposi i-ikineendungwa. Ipre ene nangino mina taraglkanekane eraglkwa i God kangiye dem-biyesi mitna endiyo.

7Yagl ya ambu bogl inaglkwa kanno

1 Ene mina ka ta pango pepa boglnarikwa ikra na erme di ikine endetenaglka. Yagl ta ambu ikran i wakaiorkwa. 2 Ba erme yagl ya ambu kunoglgundingwa mambuno i wu pond kaima

✡ 6:16: Stat 2:24

Page 260: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 7:3 257 1 Korin 7:21ongwa, ipre yagl suwarandi yene embinomeglmbi te ambu ama suwarandi yenewino moraglkwa. 3 Ana yagl nangiye iembiye yongwa yomiwo, ipre wiye ake-gingir dikrambuka. Te kuno yegl ambunangiye i wiye yongwa yomiwo, ipreembiye ama ake-gingir dikrambuka. 4 Anaembiye nangiye i yene nemyagl mundu tamoglkrukwa. Tamanga. Ba wiye nemyaglorkwa. Te kuno yegl wiye nangiye iyene nemyagl mundu ta moglkrukwa.Tamanga. Ba embiye nemyagl orkwa.5 Wiye embiye ene nangino ikine ikineake-gingir dikrambriwo. Ba ene engesungunagle ta yoko morambugledi kadikiur, i pra nomano suwara yei anaenge dipandiur ere i keunde kamange eremorambrika. Okuwo ene nangino i-suwaraendinambriwo. Sraglpre, aglau eran enenenangino suglwakaimoglkiur ana Satan enebagl nusi tenambuka. 6 Ka i ene akepledinambuka pre na diga, i lo ka ta pananene duglo boglkraglkwa. 7 Na mundunapangwa i yagl ambu prapra bogl ikre anana moglmere yegl moraglkwa, ba God yeyomba mundu-mundu kongun eraglkwapre yombuglo tongwa. Yomba ta kongunpereta tendre, te yomba ta kongun amapereta tongwa.

8 Ana yagl gakmugl ya ambai mor boglikrikwa ya te ambu werai, na ka yeglditeinga: Ye bogl ikre ana na moglmereyegl moraglkwa i wakai iwe. 9 Ba yene no-mano ya nangino sugl wakaimoglkraglkwapanan, ye pra bogl inaglkwa. Te ye mam-buno kinde eraglkwa i nomano ya nanginomina ningadi pir dinaglkwa, ipre ye boglinaglkwa i wakai pangwa.

10 Yagl ambu bogl i-kondungwa na kagiglendi yegl diteinga, “Ambu ye wiye kon-dokrambuka.” I na lona ta manga baYaglkande lomo. 11 Ba ambu ye wiye kindekondinan, ye yagl kor pikre yoko moram-buka. Tamanan, ye ende ikine wiye minaenan ye nomano suwara yei morambrika.Ana wiye eremogl embiye sendekrambuka.

12Te yomba tau pre nanana ka i diteinga,ka i Yaglkande kamo tamanga. I an-gro ta ambu kamambuno pirkrukwa tainan, ana ambumo yagl i bogl pra mora-gle dinan kade, yagl eremogl ambumo isendekrambuka. 13 Te ambu ta yagl ka-

mambuno pirkrukwa ta enan ama yagl am-bumo i i-wanagle dinan, ana ambumo yagli sendekrambuka. 14 Ana wiye kamam-buno pirngi dikrukwa ba embiye pirngidumara ye akiye miurka i mina ye wuholi ongwa. Te kuno yeglmere embiyekamambuno pirngi dikrukwa, ba ye wiyepirngi dungo ye akiye miurka i mina em-biye wu holi eingwa. Ye mambunonoyeglmere ta paikran ana God ongumuglomina yenangro kamambuno kiurikwanan-gro mereyegl meglkwa. Ba ye mambunonowakai yegl pangwa pre ye nangro du-wakaimeglkwa.

15 Ana wiye mo embiye ta pirngidikrukwa ye kondo ende pere enagledipiran, i pra wu pere enambuka. Mambunoyegl ta pai dinan ana wiye mo embiye, yeKrais pre pirngi dumara i mina ye kaneyomba ta moglkrukwa. Nono nomanobipokndi yei wakai moramga pre God i-suwara endungwa. 16 Ene Kristen ambuwin akeple dimin ye Kristen erambuka moerekrambuka, i ene pirpogl sikitnga? Teene Kristen yagl embin akeple dimin yeKristen erambuka mo erekrambuka, i enesraglmere pirkan etne?

God nono pinde yumara mambuno i minamoramga

17 Ene suwara suwarandi God aglendiindre ana sraglmere moglpai eraglkwa yate kongun yumbusi tomere mambuno imina molo. Ana ene mambuno sragl mereere wanmeglko God ene aglendi yungwa,ana mambuno i mina ene wanmoraglkwa.Na ka giglendi yeglmere di God yombamayungu ombuno prapra teinga. 18 Ana yaglta nangiye punduno okuna bogl endingwata God aglendi inan. Ye aglkekor nangiyepunduno ta si yaglkrambuka. Te yaglta nangiye punduno boglkrikwa ta Godaglendi inan. Ye nangiye punduno okuwota bogl endekrambuka. 19 Nangino pun-duno bogl endingwa ya bogl endekrikwa itaragl yoko orkwa. Ba God lomo pinandeerikwa i taragl kaima. 20 Yomba suwarasuwarandi ene sraglmere ere wanmeglkoana God aglendi yungwa, i ene okunameglmere yegl mogl panaglkwa. 21 Anaene nigl-kongun yoko yomba motngo,God ene aglendi inan, ana ipre ene no-man yumbun dekrano. Ene nigl-kongun

Page 261: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 7:22 258 1 Korin 8:1yoko etnga ikra kinde kondinatnga kon-bauna ta yenan ana konbaunano i minasika suo. 22 Sraglpre, yomba ta nigl-kongun yoko ere wanmeglko God aglendiinan; ye Yaglkande yombamo mogl anaYaglkande kongunmo yoko eraglkwa. YeYaglkande yombamo moglkwa pre kane tapaikrukwa. Te ta nigl-kongun yoko eremoglkruko ana God aglendi yungwa yeerme Krais kongunmo yoko orkwa yombamoglkwa. 23 God kumap kande ertre enetopo orkwa. Ipre ene yomba nigl-kongunoyoko yomba moglkriyo. 24 Angrima wagle,ene suwarandi sragl konguneremeglko anaGod ene aglendi yungwa, kongun i minamogl pandre ana God mina sidakagl molo.

Yaglambu bogl ikrikwa ya ambu werai yekanno

25 Ene kumugl ya ambai bogl ikrikwa prekrapeglkwa ikra na God lomo ta i-wanimboene ditekraglka, ba nana nomana pir imeredipene endimbo piryo. Sraglpre, na kakaima pamere ene ditenaglka pre Godmiriyemonare na i-pene endungwa. 26Anaenge erme yumbun kande pangwa i kandreene erme meglmere yegl mogl-enaglkwa, ina wakai pirka. 27 Yagl ene embin moran,ana ambu sendinagledi erekro. Ene em-bin moglkran, ana ene ambu ta inagledidokokro. 28 Ba ene ambu imin i tandaglmeta erekitnga. Te ambai mor yagl enambukaye tandaglme ta erekrukwa. Ana yagl yaambu bogl ingwa ye moglpai eraglmarayumbun merkinde inaglkwa. Taragl yeglene mina paikrambuka pre na diga.

29Angrima wagle, na yeglpre diga: Engei korki sungwa. Ipre erme mogl-enamnarai yagl embino meglkwa ye ambu ikrikwamereyegl moraglkwa. 30 Te yomba kaierikwa ana ye kai erekrikwa mereyeglmoraglmiwo. Yomba gun yeingwa anaye gun yeikrikwa mereyegl moraglmiwo.Te ye taragl topo ere ingwa ana ye taraglake-nekrikwa mereyegl moraglmiwo.31 Ana makandle taragl pre kongun erewanmeglkwa, ye moglpai eraglmara anakongun erikwa i taragl kande mereyeglerekrambuka. Sraglpre, erme enge kananata mogl inde pukun ana makandle taragl iprapra dundinambuka.

32 Ene nomano mina taragl kanekaneipre munduno pangwa i kondo ana yoko

moraglmedi pirka. Yagl ambu ikrukwaye Yaglkande kongunmo ipre nomanoprukwa, i Yaglkandewakai prumere yegl yeeragledi prukwa. 33 Ba yagl ambu yungwayemakandle taragl ipremunduwopangwa,i ye embiye wakai pirambedi pre ye yeglorkwa. 34 Ye yegl ormara i ana ye nomaneprukwa ikra wu suwo ongwa. Te ambu yeyagl pikrukwamo ambai mor ye Yaglkandekongunmo ipre nomane pangwa, i yenenangiye ya spiritmo suwo-akiye Yaglka-nde tongwa. Ba ambu yagl ongwa yemakandle taragl ipre munduwo pangwa, iye wiye wakai pirambedi pre yegl orkwa.35 Ana enene wakai moraglkwa ipre naene akepledi ka i diteinga. Na diga i enemanedi sigetdi tekrika. Tamanga. Ba enemambuno du-wakai mina wanmogl anaYaglkande kongunmo engenge eraglmaranomano suwo yeikriyo.

36 Ana ambai mor yagl ta inambedikoglma eraglkwa, ba yagle ye mambunoaglau ta ere ambai teiyendi pirtre anauglmange eragledi pirambuka. Ba yaglmouglmange erambuka konbaunamo tayeikran ana aglke ye nomane gigle dinanambaimo inagledi piran, i pra kumugl praprumere eran bogl inambrika. Ana yetandaglme ta erekrukwa. 37 Ba yagl tanomane gigle dinan, te taragl ta ye dinusikrimbi, yaglmo yene nomanemo suglwakai mogl ana ambai koglma ereyeingwai ikragledi piran ye ama mambuno wakaiorkwa. 38 Yeglpre yagl ye ambai morkoglma ereteingwa i inan, yewakai pamereorkwa. Te yagl ta ambai mor koglmaereteingwa i ikran, ye ama wakai kaimaorkwa.

39 Ambu ta ye wiye kor-moran ye wiyemina sidakagl moglkwa. Ba wiye goranana ye yoko moglkwa pre ana ye yagl taenagledi piran i pra enambuka, ba yagl ka-mambuno prukwa ta enambuka. 40Ana nayegl pirka: Ye yagl ta pikre moglmere yeglmoran, ye gun keunde yei morambuka. Ina pirka God Spiritmo na mina moglko kayegl diga.

8Yomba ofa ere god kimbi teingwa kamo

1 Ana erme yomba ofa ere god kimbitengwa ipre kamo dinaglka: Nono pirkan

Page 262: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 8:2 259 1 Korin 9:11ounga. Nono prapra nomano pai poglsungwa. Ana nomano yoko keme paipogl sungwa i karaugl engrikwa mambunopangwa. Ba yomba ta kanwakai yomgamambuno i akeple dungo nono Kristengiglendi mounga. 2 Yomba taragl mam-buno pirpogl siyendi prukwa, ba ye taraglpirpogl sinambuka mambuno pangwa i yekaima pirkrukwa. 3 Ba yomba ta God wedimunduwo pangwa i ana God yombamo ipirkan orkwa.

4 Ana god kimbi ipre bugla mokna ofaeretendre ana yomba neingwa ipre yegldiga: Nono punga, makandle god kimbi itaragl yoko, ye kaima ta moglkrikwa. BaGod kaima suwara wora moglkwa. 5Kaima,yomba tau eremogl heven ya makandlei mina “god” ya “yaglkande” meglmedinaglkwa ana “god” ya “yaglkande”merkinde hevenmomakandle moraglkwa,6 ba i kinde kondiyo. Nono Godno suwarakaima moglkwa, God i nono Neno. Yetaragl prapra ere yongwa. Ye pre nonoyombama kaimamounga. Te ama Yaglkan-deno suwara kaimamoglkwa, i Yesus Krais,ye mina taragl prapra ereyongo te ye minanono kor-mounga.

7 Ba yomba mambuno i pirdimedikrikwa. Ana okuna yomba tau godkimbimambunonoduglo bogltre ana buglamokna god kimbi i ofa kaima tomnedipirtre neingwa. Ye nomano gigle dikrukoneingwa pre ye nomano suna deglmbiyomodi pirkwa. 8 Ba bugla mokna nonoauro ipi God mina mangigl pikrambuka.Ana nono ta nekun, nono wu kindepikramga, te nono ta nomun, ana Godongumuglo mina ama wakai ta erekunga.

9 Ba ene kanpogl siyo, ene taragl wakaipamedi eraglkwa, ba aglau eran yombapirngino gigle dikrukwa tandaglme minayangesi dinaglmiwo. 10 Ene pirpogl singwayomba pi god kimbi yungumo mina buglamokna ofa erikwa i ne meglmbi ana yombata nomane gigle dikrukwa kanan, ana eneninaglkwa mambuno i ye nomanemo an-dran, ana god kimbi ofa teingwa i yeama ninambuka. 11 Krais angitn i-ikineendinagledi pre goglkwa. Ba ene pir-pogl siyendi mambunon etnara i angitnnomanemo gigle dikrukwa ye erekinde

eretenga. 12 Ene mambunono erimara itandaglme ere angrowagle tendre te yeno-manemo gigle dikrukwa i erekinde erimbi,ana mambuno i mina Krais tandaglmeeretengwa. 13 Ipre, na taragl neinga i minaangra tandaglme mina yange sinan, anana bugla mokna aglke nekraglka. Yeglerimbo angra aglke tandaglme mina yangesikrambuka.

9Pol, aposel kongun ere ana topo ikrukwa

ipre gun yongwa1Na kane yomba tamoglkrika. Na aposel

moglka. Nono Yaglkandeno Yesus Kraisna kaniga. Na Yaglkande kongun erika,ana mongo pangwa i ene Kristen meglkwa.2 Yomba tau na aposel ta moglkrumedipirkwa, ba ene kaima na aposel moglmedipirkan erikwa. Na Yaglkande aposelmokaima moglka, ana i mongomo koglkwaene Kristen meglkwa.

3 Yomba tau na mambunona yumbusingo ana na nangina pre kumbun akeyegl diteinga: 4 No aposel kongun ounarai topomo nigl ya kaiya mokna ninamgapangwa. 5 Ana aposel tau ya Yaglkandeangiglma wagle ya Pita, ye erimere yegl noama ere ana Kristen ambu bogl indre anakamambuno kongun mina akiye wanamgapangwa. 6 Ana na ya Barnabas no keundene moglpai erambuglka ipre kongun ougl,ana angra tau erekraglm kana?

7 Yomba ta kimbirnem kongun orkwai yene monimo mina kaiya mokna toposinekrukwa, te ta ye wain ereyaglkwa imongo yene uro nongwa, te yomba tabugla-kau kuglkwa i yene amo nuglo dukonongwa. 8 Ana na ka diga i yomba no-mano pamere yegl na ta sikasi dikrika.Te God lomo ama kuno yegl dungwa.9 I Moses yegl lo mina ka yegl boglkopangwa: “Bugla-kau ye wit mongo po-rambedi engre kuglagl-pagl moran ene dratusikro.”✡ God ye bugla-kau pre ka idikrukwa. 10 God ka dungwa i kaima nonopre dindre ana muno boglkwa. Sraglpre,makan wakungwa yomba ya wit mongoougla poglkwa yomba, ye suwo-akiye ni-nambugledi pirtre kongun eurika. 11 Anaene nomano pre spirit mokna mongomo

✡ 9:9: Lo 25:4

Page 263: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 9:12 260 1 Korin 10:1no sundumga, ipre no nangino siriye taraglmerkinde ene mina inamga kuno orkwa.12 Ba yomba ta ene mina taragl inamunedindre imbi, ana no ene mina topo pondinamga kuno kaima orkwa.

Kaima, no aposel wagle taragl ene minadi-inamga pangwa i ta di-ikunga, tamanga.Krais kamo wakai i no sigetdi dinamunediana no yumbun kanekane indre taraglnono ere i-ne wamga. 13 Ene kaima pirkanerikwa, God holi yungumo mina yombakongun erikwa, ye God holi yungumominakaiya mokna i-neingwa. Te yomba altamina kongun erikwa ana alta mina bola-mugl bugla mokna ofa teingwa i tau yeingwa. 14Ana kuno yegl keunde Yaglkandelo yegl dungwa: Yomba kamambuno wakaidingwa ye taragl ne moglpai eraglkwa ikamambuno wakai dingo pirkwa yomba imina inaglkwa.

15 Na taragl yegl inaglka pangwa i ta di-ikrika. Te erme ene taragl i ta naraglmedina pepa i ta boglkrika, tamanga. Na kom-naiye kana goraglka i wakai! Sraglpre,na mambuno wakai ere nana gun yeingamambuno i yomba ta kimbi we dikram-buka. 16 Ana na kamambuno wakai dipeneendiga ipre nana nangina dembinasi gun-yei na mambuno wakai eriye dikraglka.Sraglpre, kamambuno kongun i Yaglkandenarkwa pre na eraglkwa, kongun i kaimana kinde kondokraglka. Te na kamambunowakai dipene endekrimbo ana na yumbunkande inaglka. 17 Ana na kamambunodipene endiga i topo ta ikraglka. Sragl-pre, nana pirmere ta erekrika. Tamanga.Yaglkande kongun i narko ana na erika.18 Yeglpre na sragl topo inagle? Na ka-mambuno wakai dipene endemara taraglinaglka pangwa i ta ikrika. Na gunyei ka-mambuno yoko dipene ende yomba teinga.Ana na gun yeinga mambuno iwe topomereyegl iga.

Pol ye yomba prapra konguno yombamoglkwa

19 Na kane yomba ta moglkre anayomba suwara pre nigl-kongunmo yokoerekrika. Ba na nana yomba prapranitno konguno yomba mereyegl moraglediga. I yomba prapra ere-imbo ye Kraisyombama moraglkwa pre na erikwa. 20 I

yegl: Juda yombameglmara na Juda yombamereyegl eremoglka, i Juda yomba ere-inagledi pre erika. Na Moses lomo minaatnekra moglkrika ba yomba lo minaatnekra meglkwa ye ongumutno minana lo pamere atnekra moglka mereyeglerika. I yomba lo mina meglkwa ye ere-inagledi yegl erika. 21 Te lo pirkrikwayombameglmarana ama lo pirkrika yombamereyegl eremoglka, i ye ere-inagledi yeglerika. Ba God lomo na ta sendekrika, naKrais kamo mina atnekra moglka. 22 Teyomba pirngino gugl sungwa meglmaramogltre na ama pirngina gugl sungwamereyegl eremoglka. Yegl ere ana pirnginogugl sungwa yomba ere-ina pre erika. Anayomba prapra ye mambunono pamere ina erika, na mambuno kanekane yegl ereana yomba tau ere-inagledi erika. 23 Anana kongun yegl prapra erika i kamambunowakai waidi enan ana i mina taragl wakaipirngi dingwa yomba inaglmara i na amainagledi pirka.

Nono muku yombuglo ere dindre topo in-amga

24 Mukundi-di erikwa yomba prapramuku dingwa, i ene pirkan erikwa. Bayomba suwarata ende okuna ongwa yetopo ingwa. Ipre ene ombugl topo ina-munedi muku giglendi diyo. 25Ana yombaprapra muku dinaglmara ende okuna pitopo inamunedi pirkwa, ye nangino taraglbumbuno geglkwa i prapra engre atneende ana mukundi topo inaglkwa preduwo yombuglo ere erikwa. Ana yemukundi ende okuna eingwa ekin bitnogagl inaglkwa, i okuwo kinde erambukaba nono inamga i ta kinde erekrambuka.26 Yeglpre na kan koglkoglo ende mukuguagua dikrika, te onguna ake bukondiwau yomara guagua yoko sikrika. Taman.27Na yomba ta kamambuno dipene ende tewanmogl ana na nana topo ikrimbo wedipirtre ananangina ake i-atne undre suglmowakai moglka.

10Israel yomba okuna ka kra mina yangesi

mereyegl nono yangesi dinamuniwo1 Angrima wagle, ene aglau ere di-

naglmedi na diga: Nono kowano wagle

Page 264: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 10:2 261 1 Korin 10:22prapra okuna konbauna ombunodi tenam-buka pre God kamkua ta endungo pa-mara ye atnekra wan wu ana ye praprawakai yene mundi nigl gogl ende koglowingwa. 2 Te ye prapra Moses epiglmamoraglkwa pre ana kamkua ya mundi nigli mina baptais erikwa. 3 Ana ye praprakaiya moknamo i keunde tongo neingwa,4 te spirit i keunde niglmo tongo neingwa,spirit kombuglo i ye akiye wan wingwa.Ana kombuglo i Krais.* 5Ba yemina yombamerkinde mambunono kinde eriko Godwakai pir tekruko ana ye geglko nanginobriye makan waule bange bange paingwa.

6 Ana taragl yeglmere plau dungwai nono kanpogl sinamga pre ombunodinorkwa. Ye taragl kinde pre bumbunogeglmere yegl nono ama bumbunogoglkramga. 7 Te god kimbi mambunomoye sika simere yegl nono ama god kimbimambuno sika sikramga. I kamambunopepa mina yegl beglko pangwa: “Yombaamedi mogl kaiya mokna ya nigl nendreana andigl katno engre mambuno guaguaerikwa.”✡ 8 Te ye mina yaglambu taukunogl gundimere yegl nono ama yeglerekramga. Ye yegl eremeglko ana andeenge suwarata ye mina yomba 23,000geglkwa. 9 Nono Yaglkande, ta erankanamnedi yeikramniwo, Israel yombatau yegl eriko ana toki giugl kaiglko yegeglkwa. 10 Ana ene mawa tawa ka di Godtekriyo, Israel yomba tau yegl eriko anayomba sigogl gogl orkwa angelo wu yesigoglkwa.

11 Taragl prapra ye mina plaudi tongwai taragl yegl okuwo plau dinambuka ipreombunodi yomba tau tongwa. Tenonoyeglere dinaglmedi pre kamambuno pepaminai beglkwa. Sraglpre, kamun makan dund-inambuka enge mangigl orkwa. 12 Yeglpreyomba ta yene andigl giglendimoledi piranana yene suglmo wakai moglo do, aglaueran ye yangesi dinambiwo. 13 Ana baglnusi ene mina plaudi tongwa i bagl nusikane ta manga. Taman. Bagl nusi kuno

yegl yomba prapra mina plaudi tomereama ene mina plau dungwa. Te God yeneka digidi panduglmere erambuka, i ye takanwinge eran bagl nusi ene mina plaudingwa i suwarata ene yomburo engreatne endekrambuka. Taman. bagl nusiene mina ta plaudi tenan ana God eneakeple dinambuka pre konbauna sitenam-buka. Konbauna i yegl: Ye ere endinan eneandigl giglendimeglmbi ana bagl nusi i eneta engre atne endekrambuka.

Yaglkande kaiya moknamo nendre ana godkimbi kaiya moknamo nekramga

14 Ipre na angrima kaima wagle, godkimbi pre dembiye karaugl ere tenaglmarai ene teke ende eglke piyo. 15 Ene pirpoglsingwa yomba na ka i diteinga. Na ka digai enene yumbusi piryo. 16 Ana Yaglkandekaiya moknamo nemara nigl mingi i Godblesingmo pangwa; nono diwakai yeiten-dre ana nomga, i Krais bormaimo kaimanendre ana ye bogl wu suwara omuno?Ana bret bukondi nemara i Krais nangiyekaima nendre ana ye bogl wu suwaraomuno? 17 Te bret suwara kaima yongwa.Ana nono yomba merkinde bret suwara idiure nendre ana wu yomba suwara omga.

18 Israel yomba taragl erikwa i ene piryo.Alta mina ofa erikwa i yomba nendre anaalta i mina taragl erikwa i Godmo bogl yewu suwara eingwa.† 19Na ka sragl we diye?“God kimbi i kaima mo ofa teingwa i kaimane?” Na yegl diyo? 20 Tamanga. Na kayegl diga, “Yomba Bina taragl ofa, i erespirit kindewagle teingwa. Ye ofa i ere Godtekrikwa.” Ipre na pirka ene spirit kindewagle bogl makaisi wu suwara pikraglkwa.21 Ene Yaglkande nigl mingmo mina nen-dre te spirit kinde wagle nigl mingnomina akiye nekraglkwa. Ana Yaglkandeboglmo mina kaiya mokna nendre te spiritkinde wagle botno mina akiye nekraglkwa.22Nono Yaglkande dem kumbrambedi era-mun kana? Nono yomburo pai mitna endeye yombuglo engre atne endum kana?

* 10:4: Kamambuno pepa tau Moses kongun ormere ipre kamo boglo pangwa. Ka bange suwo Israel yomba yenigl eremogl kombuglo mina ungo neingwa kamo buglo i pangwa. Kamo ta Kisim Bek mina numa 17:1-17 te Namba20:1-8 pango orkwa. Ka suwo pambrika i Juda yomba pirkwa kombuglo suwarata mina nigl ungo neimedi pirkwa. Anakombuglomo i Israel yomba bange bange eimara i akiye wu ikine ikine omedi pirkwa. ✡ 10:7: Kisim Bek 32:6† 10:18: Grik yomba kanno mina ka epigl i ka mongo kaima ta wu pene pikrukwa.

Page 265: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 10:23 262 1 Korin 10:13Nono engenge God kangiye dimitna endi-

namga23 “Nono taragl kanekane eramga

pangwa,” ye yegl dingwa. I kaima dingwa,ba taragl prapra wakai paikrukwa. “Nonotaragl kanekane eramga pangwa,” bataragl i prapra nono ta akeple kaimadikrukwa. 24 Enene wakai moglpaieraglkwa ipre pirkraglkwa, ba yomba tauwakai moglpai eraglkwa ipre piryo.

25 Ana bugla-kambu miye kanekanemaket erikwa i pra ene i-ninaglkwa, baene nomano suwo yei ka kra kanekanepoglkriyo.‡ 26 Te kamambuno pepadungwa i nono pirkan ounga, “Makanya taragl prapra makan mina paingwa iYaglkande taragl-nem moglkwa.”✡

27 Kamambuno kiurikwa yomba ta kaiyamokna akiye ninamnedi ene digaran embiana ye kaiya mokna kanekane ereyenam-buka i ana ene nomano suwo yei kra-poglkre yoko neiyo. 28 Ba yomba ta er-emogl kaiya mokna i god kimbi ofamomina tengura-wa dinan, ye ka ditongwayomba i, ya te ye nomanemo undinan anataraglmo i nekraglkwa, 29 ana ditongwayomba i nomanemo undinan pre na digaba ene nomane kinde erambuka ipre na tadikrika ipre ene nekraglkwa. Sraglpre, nataragl kanekane ta ninagledi piraglmere ininaglka kuno orkwa. Ba yomba ta sragl-pre na mambunona i ye nomanemo minayumbu sume?§ 30 Kaiya mokna ipre naGod diwakai yeitendre neimbo, ana Goddiwakai yeite neinga ipre, yomba ta sragl-pre na nangina ka-sinambe? 31 Yeglpreene kaiya mokna ya nigl nendre te sragl taeraglkwa, i God kangiye dembiyesi mitnaende ama eraglkwa. 32 Ana Juda yombaya Grik yomba ya te God yombama ipreene poglodi pirtre, ana ye tandaglme minayange sinaglkwa embriye i erekraglmiwo.33 Na ombugl kuno yegl erika: Taraglkanekane erika i yomba prapra na mam-bunona i wakai piraglmedi erika, ba na

nana wakai moragledi pre erekrika. TeGod yomba prapra ere-inambuka ipre nayomba wakai ere akepledi tendre kongunerika.

111 Ana na Krais embriye mambuno

ormere i na ere wanmoglka, ipre ene amana erimere yegl ene ere wanmoraglkwa.

Kamambuno pirmara bitno tusingwa kamo2 Na taragl prapra erimere ya te beke

teimere ene akegidi mogl pamere erikwa,ipre ene dembina si teinga.

3 Ba ene pirpogl sinaglkwa, Krais ye yaglprapra bitno moglkwa. Te ambu bitno iyenewinomeglkwa, te Krais bre i God yenemoglkwa. 4 Yagl bitno tu kogl kamangeeraglkwa mo kamambuno dinaglkwa, i yebitno tusimara i aglau ere Krais teingwa.5 Ana ambu ta bre yungo tusikre kamangeerambuka mo kamambuno dinambuka i yeaglau ere wiye tongwa. I ambu ta breyungo mundu guko endumere kuno yeglmere ye orkwa. 6 Ba ambu ta bre yungotusikran, ye bre yungo bagl sungunagleendinambuka. Ba ye bre yungo boram-buka mo gukunambuka ipre angai goranana ye pra bre yungo tusinambuka. 7 Teyagl bre tusikrambuka. Sraglpre, ye Godsingiglmo ya ekinmomoglkwa, ba ambu yeyagl ekinmomoglkwa. 8God eremogl ambuyombuglomo ta indre yagl beke yeikrukwa,ba yagl yombuglomo indre ambu bekeyongwa. 9 Te yagl, ye ambu akeple dinam-buka pre God beke yeikrukwa, ba ambu, yeyagl akeple dinambuka pre beke yongwa.10 Yeglpre ambu bre pra tusinambuka i yewiye moglmara atnekra moglkwa, i angelokanaglkwa pre ombuno dungwa.*

11 Ana Yaglkande mina, ambu yenemundu moran te ama yagl yene mundumoran erambrika kuno erekrukwa.12 Sraglpre, yagl nangiye mina God yeambu ere yongwa, te yagl ye ambu nangiyemina kugl yongwa. Ana taragl i prapraGod nemyagl moglkwa. 13 Ka i enene

‡ 10:25: Enge tau bugla-kambu sikei god kimbi kombuglange gagl tendre ana okuwo ipi maket topo bogl ingwa.Ba Pol yegl dungwa, yomba tau God yombama, buglamo miye ta topo eraglkwa i ta pirkriyo, buglamo nomun anaaglau ounedi ta pirkriyo. ✡ 10:26: Buk Song 24:1 § 10:29: Grik kanno mina ka i mongomo kaima ta wu penepikrukwa. * 11:10: Grik yomba kanno mina ka i mongomo kaima ta wu pene pikrukwa. Yomba tau pirkwa Pol kayegl dumedi pirkwa, ambu wagle bitno ta tusikre ana kamambuno dimbi, i yomba kangino kande i ombuno dingwamereyegl pangwa. Yeglpre ye bitno tusimbi ana God kongunmo orkwa pamiwodi kanaglkwa.

Page 266: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 10:14 263 1 Korin 12:3yumbusi piryo: Ambu ye bre tusikre anakamange ere God tenan kuno erambo?14 Yomba nono embriyeno orumnara iombuno dinorkwa. Ipre yagl ta bre yungoolto ungwa i kuno erekrukwa, 15 ba ambuta bre yungo olto pangwa i yene ekinmowakai. Ye bre yungo olto i yene bre towomereyegl God tongwa. 16 Ana mambunoipre yomba ta ka tengramo dimbi ye yeglpiraglkwa: No mambuno yegl ta erekungote God yombama ama yegl ta erekrikwa.

Yaglkande kaiya mokna Korin yombaerekinde erikwa

17 Ana na lo ka tau ditenaglmara i enedembino sikraglka. Ene kamambuno pi-ramnedi makai simara i mambuno wakaierekrikwa, ba ene mambunono wu kindeongwa. 18Ana okuna kana ene kamambunopiramnedi makai simara igle enene poimsika tengramo di-di erme digo na i kaimawedi pirka. 19 Ba poim singwa mambuno iyoko tamanga. Ipre yegl erimbi ana enenemina yomba tau du-wakai meglkwa ye un-ongugl embi kanpogl sinaglkwa. 20 Ipreenemakai sinaglkwa enge ana kaiyamoknaninaglkwa i Yaglkande kaiya moknamo tanekraglkwa. 21 Tamanga. Sraglpre, enekaiya mokna mundu-mundu oglandi nen-dre yomba ta pre suglmo moglkriko, anata kindan gogl moglko te ta wain depiglnendre du orkwa. 22 Sraglpre yegl erim?Enene kaiya mokna ya nigl yungugl moglninaglkwa yunguno ta yeikrumo? Mo enepirkwa God yombama ye kaiya mokna taipikrikwa i angai goraglmedi pre ene yeglerimo? Ana na sragl wedi ene tenagle?Na ene dembino sinaglo? Tamanga. Enemambuno yegl erikwa ipre na ene dembinosikraglka.

Yesus bret ya wain disaipelma wagletongwa

23 Na Yaglkande mina ka imere-mereombugl ene diteinga: Ana Judas ye Yesustekoglo yaglkumba onguno mina yenam-buka enge enduwer ana Yesus ye bret in-dre, 24 ana God diwakai yeite, ake bukodindre, yegl dungwa, “I na nangina, eneakeple dinambuka pre teinga. Ene yeglertre na pre poglodi piryo.” 25 Ye bret nekondigo, ye kap wain indre ana kuno yeglkeunde ere dungwa, “Kap wain i kontrakkor, i na bormaima yongwa. Ene engenge

yegl ere nendre na pre poglodi piryo.” 26 Iyeglmere, ene bret ya wain i ninaglkwaenge, amaYaglkande goglkwa kamo boglo idinongugl endemeglmbi ana ye ende ikineunambuka.

Yomba nomano yumbu wakai ere si pirtreana Yaglkande kaiya moknamo ninaglkwa

27 Ipre yomba ta pirdime dikre anaYaglkande bretmo ya wainmo ninan, yeeremogl Yaglkande nangiye ya bormaimoerekinde orkwa. Ana mambuno yegl or-mara i ye Krais mina tandaglme orkwa.28 Ipre yomba yene mambunomo kom-naiye kana yumbusi kandre ana okuwo yebret nendre te kap i mina wain ninam-buka. 29 Te ta ye Yaglkande nangiye yabormaimo pirpogl sikre guagua ninan anaye yene aglau orkwa, ipre Yaglkande ka-tange tenambuka. 30 Mambuno ipre enemina yomba merkinde yomburo dokungote kinde sungo ana tau geglkwa. 31Ba nonomambunono yumbusi kandime dumun anayumbun nono mina ta plau dikrambuka.32 Te Yaglkande nono mambunono yum-busi ana yumbun norkwa, i ye nono akeduende norkwa. Ye orkwa i ana makandletandaglme yomba wau boraglmara i nonoakiye wau boglkramga.

33 Ana angrima wagle nono Yaglka-nde kaiya moknamo ninamnedi makaisinaglkwa enge ana yomba tau pre sutnokanmoraglkwa. 34 Te yomba ta kin-dan goran ana ye yene yungumugl kaiyamokna ninambuka, aglau eran ene makaisinaglmara i yumbun ene mina udinam-biwo.

Ana okuwo ene meglmara unaglka engeka tau yoko pangwa i di akekun erete-naglka.

12Holi Spirit kongun kanekane yumbusi

yomba tongwa1 Angrima wagle, Holi Spirit kongun

wakai kanekane yumbusi norkwa i ene pir-pogl sinaglkwa ipre na ditena erikwa. 2Enepir kondingwa, okuna kamambuno kiuremeglkwa enge ikra yomba tau ene gundo i-yeingo god kimbi ka dikrikwa i mina dem-biyesi meglkura. 3 Ipre na diteimbo enepirdime diyo: Yomba ta God Spiritmo ye

Page 267: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 12:4 264 1 Korin 12:28mina morambuka ana ye ka yegl dikram-buka, “Na Yesus mangagl yeinga.” Teyomba ta God Spiritmo yeminamoglkram-buka ana ye ka yegl dikrambuka, “Yesus yeYaglkande moglkwa.”

4 Holi Spirit kongun wakai kanekanenorkwa, ba Holi Spirit suwara kaimamoglkwa. 5 Ana nono kongun kanekaneounga, i Yaglkande suwara moglkwa yekongunmo ounga. 6 Kongun kanekanenoro perepere endungo ounga, ba Godsuwara moglkwa i yombuglo tongo yombaprapra kongun kanekane ounga.

7 Holi Spirit ye yene yomba suwarasuwarandi yombuglo tongwa; ana ye er-emogl yomba prapra akeple dimbi wakaimoraglkwa. 8 Kaima, Holi Spirit suwara ikeunde ana yomba ta mina nomane wakaitongwa, i ye yomba tau ditenambuka preyegl orkwa, te yomba ta pirpogl sungwamambuno tongwa, i God mambunomowakai yomba tau ditenambuka pre yombu-glo tongwa. 9 Te Spirit suwara i keundeyombama ta pirngi dinambuka yombu-glo tongwa, te yomba ta ye yomba kindesungwa erewakai erambuka pre yombuglotongwa, 10 te yomba ta kimagl erambukapre yombuglo tongwa, te yomba ta kapropet dinambuka pre yombuglo tongwa,te ta spirit kanekane yumbu sinambukapreyombuglo tongwa, te ta ka kanekane di-nambuka pre yombuglo tongwa, te ta om-bugl ka kanekane dimbi ye i-yake tendrekakep yenambuka pre yombuglo tongwa.11 Ana Spirit suwara i keunde kongunkanekane te perepere endungwa, i ye yeneyomba ta tenagledi prumere tongwa.

Nono prapra nangino perepere pangwa bayomba suwarata nangiye mounga

12 Yomba nangino i suwara kaimapangwa ba konguno pai perepere en-dungwa. Ana nangino kangiye pereperei wu suwara yeingo ana yomba suwaranangiye orkwa, te Krais mina ama kunoyegl pangwa. 13Ana nono prapra ama kunoyegl; Juda yomba mo Grik yomba, mo topoikre nigl-kongun yoko erikwa yomba moyoko meglkwa yomba, i nono prapra Spiritsuwara mina baptais ere wu yomba suwaranangiye omgo ana nono prapra nomanomina Spirit suwara i God norkwa.

14 Nono pirkan ounga, nangino i yenesuwara mundu tamanga, ba kangiyemerkinde kanekane pango anawu nanginosuwara ongwa. 15 Ana kagle yegl dinambo,“Na ongo ta moglkrika, ipre nangiyesuwara i mina na ikine ta moglkrika.”Tamanga. Kagle ye nangiye suwara i minaikine ta pangwa. 16Ana kina yegl dinambo,“Na ongumuglo ta moglkrika, ipre nanangiye suwara i mina ikine ta moglkrika.”Tamanga. Kina ye nangiye suwara i minaikine ta pangwa. 17 Ana yomba nangiye iongumuglo keunde panan, ye ka sraglmerepirambe? Te nangiye mundu i kina keundepanan, ye sraglmere kumbuno pirambe?18 Ba yomba nangiye yegl ta paikrukwa.God yene prumere yomba nangiye kangiyemerkinde pangwa i yene panambedi ereendungo paingwa. 19 Ba nangiye kangiyemerkinde pangwa i yene suwarata panan,ana yomba nangiyemundu suwara pangwai ta paikrambuka. 20 Yomba nangino ikangiye merkinde pangwa ba yombamonangiye suwara-wera pangwa.

21 Ipre ana ongumuglo ka yegl di ongotekrambuka, “Ene moglkitn na nana pramoraglka kuno orkwa.” Te bre yegl dikagle tenambuka paikrukwa, “Ene suwomoglkiur na nana pra moraglka kunoorkwa.” 22 Tamanga. Nangino bangetau yombuglo paikrumedi punga, i yeta nangino mina paikrimbi ana nanginomundu wakai paikrambuka. 23 Te nanginotau kinde ormedi punga ikra ye suglmowakai mounga. Te nangino tau wakaipaikrumedi punga ikra uglmange ere tuwakai kogl tomga. 24 Te nangino tauwakai paingwa ikra ye pendigl paingwa,ba God yene nangino i prapra i-suwaraendungo paingwa. Te nangino tau kanginopaikrukwa mereyegl paingwa ikra Godyene kangino kande tongwa. 25 Ana yeglorkwa ipre nangino poimsi wu pereperepirkraglkwa ye yene ikine-ikine akepledisutno wakai moraglkwa. 26 Ba nangiyebange suwarata giu goran ombugl nangiyetau prapra giu goraglkwa. Te nangiyebange suwarata dembiye simbi, ombuglnangiye tau prapra gun yenaglkwa.

27 Ene kindaginde Krais epiglmameglkwa. Ana ene suwara suwarandiKrais nangiye ikine meglkwa. 28 Ana

Page 268: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 12:29 265 1 Korin 14:2God yombama meglmara suna igle yombakongun yegl eraglmedi God pinde yungwa:Komnaiye aposel wagle, mokomugl propetwagle te namba 3 ka beke teingwa yombawagle. Ana okuwo kongun suwota imina mokomugl, yomba tau kimagl yadiu eraglkwa, te tau kinde sinambukaerewakai eraglkwa, te tau yomba taakeple dinaglkwa, te tau kongun kanekanesugl moraglkwa, te tau ka kanekanedingwa. 29 Ba ye prapra aposel keundemoglkrikwa, te propet keundemoglkrikwa,te ka beke teingwa yomba keundemoglkrikwa. Ye prapra yomburo panankimagl erekraglkwa. 30 Ye prapra yombakinde sungwa erewakai eraglmo? Te yeprapra ka kanekane dinaglkwa kuno ormo?Te ye prapra ka i-yakete kep yenaglmo?Tamanga. 31 Ba kongun wakai gumamuglkaima pangwa i ene inamunedi mundunopond panambuka.

Ana na erme konbo wakai yongwa i eneombuno ditenaglka.

13Nono yomba prapra kanwakai yeinamga

1Ana na yomba kanno kanekane pangwai dindre te angelo kanno pamere i ama di-naglka, ba na yomba kanwakai yeikrimbo,ana belo mo garamut kumba sigo bedumere yegl na di moglka. 2 Mo na kapropet dindre, te God nomanemo tekepangwa i pirkondo, te taragl tau mam-bunomo pirpogl sinaglka, te makan mu-glo ukandi wu koglo enambedi pirngigiglendi dinaglka, ba na yomba kanwakaiyeikrimbo ana na taragl yunguglo yokomereyegl moglka. 3 Mo na gatna bonaprapra kiuglgiunde yomba tendre ananangina kanwinge erimbo donga bauglomina garaglkwa, ba na yomba kanwakaiyeikrimbo ana taragl wakai erika i praprana akepledi narekraglkwa.

4 Ana yomba ta eremogl yomba takanwakai yongwa mambuno i ye yumbunmina kiendi mogl ana yomba ta nomanowakai tendre akeple dungwa. Te yombata mirmogl tekrukwa. Te yomba kanwakaiyeingwa ipre ye yene nangino dembiyesiana kanaglmedi erekrukwa. 5 Ana yombata erekinde eretekrukwa. Ye taragl ake-nongwa ipre nomano pond pirkrukwa, te

dem tambre kumbrokrukwa. Te yombakinde ereteingwa i ye pir i-wankrukwa.6 Ana mambuno kinde mina ye gunyeikrukwa ba mambuno kaima mina yegun yongwa. 7 Te ye yumbun praprakake i-wanugwa. Te engenge ye pirngidungwa. Te ye engenge gunyei anaGod akepledi narambedi sugl moglkwa.Te yumbun kanekane i mina ye andiglgiglendi moglkwa.

8 Ana yomba kanwakai yeingwa mam-buno i dundikrambuka, aimande aimandepaimorambuka. Ba ka propet dingwamambuno i okuwo dundinambuka. Te kakanekane dingwa i ombugl dundinambuka;te taragl kanekane beke pirpogl singwamambuno i ama dundinambuka. 9 Ermetaragl kanekane beke prumga i tembetembe keunde punga; te ka propet i tembetembe dumga. 10 Okuwo taragl mongokaima plau dinambuka enge ana taragltembe tembe eremounga i dundinaglkwa.11Na gak kembra moglka enge gak kembraka dimere yegl na diga; te nomana i gakkembra nomano pamere yegl pangwa; tepoglodi pirka ombugl yegl prapra kindekondiga. 12 Erme nono God taraglmokamga i niglminman mina kuiyano kamunere yegl tembe tembe kan mounga. Baokuwo nono kaima God bogl gumano ikineikine kanamga. Na erme ye ikine ekrikekeunde pirkan erika. Ye na mundu kan-pogl sumere yegl, okuwo ye kaima mundukanaglka.

13 Ipre taragl suwota yegl aimande akemoramga; pirngi dumga ya, God taraglwakai erenorambedi kuie ere mounga yate yomba kanwakai yomga mambuno. Basuwota I mina suwarata kande kaimapangwa, i yomba kanwakai yomga mam-buno.

14God kamo dinaglkwa pre munduno pond

panambiwo1 Ana yomba kanwakai yeingwa mam-

buno ipre enemunduno pond pananmolo.Te Holi Spirit taragl wakai kanekane yokotongwa i ene inamunedi pre mundunopond panambuka. Ana God kamo dipeneendinaglkwa yombuglo tongo gumamuglkaima pangwa ipre yombuglo eraglkwa.2 Yomba ta ye dumo bangeta ka kanekane

Page 269: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 14:3 266 1 Korin 14:22dingwa kanno i mina ka dinan, ye ka iyomba ditekrukwa ba di God tongwa. Anakamo i yomba kaima pirpogl sikrikwa;sraglpre, Holi Spirit yombuglo minauglmange ere dungwa. 3 Ba yomba ta Godkamo ditongwa i yomba siriye sitongwa, tekindine kaman tongwa, te deno mundunosiyaudi tongwa. 4 Ta ye dumo bangeta kadingwa kanno dungwa i ye yene nomanoakeple dungwa. Ta ye God kamo dipeneendungwa i God yombama pirngino siriyesitongwa. 5 Ene prapra ka kanekane idinaglmedi na pirka. Ba God kamo dipeneendinaglkwa i na wakai kaima pirka. Godkamo dipene endingwa i yombuglo paimitna ende ana ka kanekane dingwa iengre tongwa. Yomba ka kanekane dingwai i-yake tembi ana God yombama i akepleditongwa.

6 Ipre angrima wagle, na ene meglmarawu ka kanekane keunde ditendre ana Godkamo tau ombunodi narkwa i mo, te pir-pogl singwa nomano wakai i mo, te Godkamo propet dimere yegl mo, ene taragleraglmere beke tekrimbo, na ene srambremere akeple ditenagle?

Nono kanno mina God kamo yomba beketenamga

7 Taragl yoko nomane paikrukwa pum-ing ya gita mereyegl, ye be kanekanedingwa, embriye wakai paikran ana yombasraglmere pirpogl sinaglme? 8 Te biukulbendimbi be wakai dikran ana yombaira kunda erambuka pre akekun erambe?9 Ene mina kuno yegl pangwa. Ene dranomina yomba ka ta pirkraglkwa imina dimbiana ene ka dingwa i yomba sraglmere pir-pogl sinaglme? Ene ka dingwa i ir guimange yendongwa. 10 Makan koglkogloyomba ka di kanekane endingwa ana kadingwa i yoko ta paikrukwa, ka suwarasuwarandi mem pangwa. 11 Ba na yombata ka dinambuka i mem pirpogl sikrimboana na dumo bangeta nemmotnedi piram-buka. Te na ama ka dungwa yomba i dumobangeta nem moglmedi piraglka. 12 Enemina ama yegl pangwa, ene Holi Spirittaragl wakai yoko tongwa i inamunedimunduno pond panan ana God yombamaandigl giglendi panambuka yombuglomo iinapre ene kongun yombuglo eriyo.

Ka kanekane dingwa mambuno ipre Poldungwa

13 Yeglpre yomba suwarata dumobangeta ka dimere dinambuka. Anaye ka sragl we dingwa i mambunono i-yake tenambuka pre kamange ere Godtenan ana yombuglo bogl tenambuka.14 Sraglpre, na yomba bangeta kanno minakamange erimbo ana na spiritna minakamange erikwa, ba na nomana minapoglodi pirmara i mongomo paikrukwa.15Yeglprena sragl eragle? Na spiritnaminakamange eraglka ba na ombugl nomanamina akiye kamange eraglka. Na spiritnamina giglange dinaglka ba na ombuglnomana mina akiye giglange dinaglka.16 Ba ene spiritno mina keunde kamangeere God diwakai yembi ana yomba ta sunamorambuka, ye ene God diwakai yengwai pirpogl sikrukwa pre, ana ye sraglpre “Ikaima” dinambe? Tamanga. Ene ka dingwai ye prukrukwa pre dikrambuka. 17 Enekamange ere God diwakai yengwa i wakaikaima erikwa, ba yomba ta pirkrukwamoglkwa i ene akepledi tekrikwa.

18 Ana ka kanekane dingwa mambuno ina di kawate ene engre atne endiga ipre naGod diwakai yeinga. 19 Ana God yombamamakai sinaglmara na ka 5 keunde nomanapirmere di yomba ta beke tenagledi pirkwa.Ba ka kanekane mina ka 10,000 dikraglka.

20 Angrima wagle, ene nomano gakkembra nomano mereyegl paikrano. Temambuno kinde mina ene gak kuglambumereyegl moraglkwa, ba nomano poglodipirkwa mina ene yomba dongagl mereyeglmoraglkwa. 21 Kamambuno pepa mina kayegl ta beglko pangwa:“Yomba ka pereta dingwa,te yomba epigl ta, ye dranomina, na ka di yomba itenaglka. Ba ta manambuka,na kanna i ye ta pirkraglkwa,”✡ i Yaglka-

nde dungwa.22 Ipre, yomba ka kanekane dingwa i

pirngi dikrikwa ye deuno God ombunodungwa, ba pirngi dingwa yomba deunotamanga. Te God kamo dingwa i pirngidikrikwa yomba i deuno tamanga, bapirngi dingwa yomba ye deuno God om-buno dungwa.

✡ 14:21: Aisaia 28:11, 12; Lo 28:49

Page 270: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 14:23 267 1 Korin 15:523 Yeglpre God yombama wu makaisi

meglmbi, ene prapra ka kanekane di-naglkwa. Ba yomba pirpogl sikrikwa mopirngi dikrikwa ta suna moraglkwa, ye enetaragl erikwa i kandre ana ene du erimedinaglkwa. 24 Ene prapra God kamo dimbiana yomba pirpogl sikrikwa mo pirngidikrikwa ta suna moran, ana ene kanno iprapra ye nomano mina boran ye piram-buka, tandaglme erika yomba moglka preprapra na ka-tange narikwa. 25 Ana ye no-mano kinde suna teke pangwa i God kamoi-pene endinan, ye yange mangidi ana Goddembiye karaugl ere mitna ende yegl di-nambuka, “Kaima ene meglmara God sunamoglkwa.”

Mambuno wakai ere God dembiye karaugleraglkwa

26 Ana ipre angrima wagle, nono sram-bre eramne? Ene God dembiye ka-raugl era pre wu makai sinaglkwa engeene suwara suwarandi konguno pangwa;yomba ta giglange dinambuka, ta yombaka beke tenambuka, ta God ka ta di-tongwa i dipene endinambuka. Te taye ka dinambuka pangwa i yomba perekanno mina dinambuka, ana ta ye kadinambuka i-yakete yomba yene kannopamere ditenambuka. Taragl yegl prapraeraglkwa i God yombama akepledi sigigleditenaglkwa. 27Te ka kanekane dinaglm daglana yomba suwo mo suwota keunde di-naglmiwo, i suwara suwarandi dinaglkwa,te ta dikondinan ana ta dinambuka. Teyomba ta ana ka dinaglkwa i mambunokaima kep i yake tenambuka. 28 Baka i-yaketete orkwa ta moglkran ana kakanekane dungwa yomba ye God yombamamakai simara suna i kiendi mogl ana yenenomano mina ka di-indre te God ditenam-buka.

29 Ana propet yomba suwo mo suwotaGod kamo dinaglkwa, te tau ye kamodingwa i wakai ere yumbusi piraglkwa.30 Te yomba ta suna amedi moglkwa i Godka ta ditenan ana komnaiye ta ka dimoram-buka yombamo i ka dikre kondo kiendimorambuka. 31 Ene prapra mina yombasuwara suwarandi God kamo dinaglkwa,yegl erimbi ana yomba tau pirtre nomanosigigle dinaglkwa. 32 Propet God kamodimenda endingwa i yene spiritno sugl

moraglkwa. 33 Sraglpre, God moglkwa i yemambuno du-wakai ya nomano bipokndiyeingwa mambuno i God moglkwa, ba no-mano perepere yei guagua erikwa mam-buno i God taragl nem ta moglkrukwa.

Kuno yegl God yombama du-wakai dumotau meglmara pai ongwa

34 God yombama makai sinaglmaraambu ka dikre kiendi moraglkwa. Yeka di dinaglmedi mane ditongo pangwa.Te yomba moraglmara ambu mogl-mitnaendekre ana atnekra moraglkwa. I nolono pamere. 35 Te ambu taragl suwaramambuno piramnedi pirmbi ana yeyungunomugl mogltre yene wino krapoglpiraglkwa. Sraglpre, makai sinaglmaraambu ka dinaglkwa i yene angai pondgoraglkwa mambuno pangwa.

36 God kamo i ene mina mambuno ereumkana? Te ene mina i keunde God kamoi ta ake bei kondum kana? 37 Yombata ye propet moledi pirambuka mo Spirityombuglomo bogl moledi piran ana ye pir-pogl suwondo. Na ka muno bogl teingai God lomo. 38 Ba yomba ta ka i Godlomo wedi pirkan, nono ama ye God kamodungwa moglmedi pirkramga.

39 Yeglpre angrima wagle, ene Godkamo yombuglo ere dinaglkwa. Ba kaperepere dinaglkwa i ene mane dikriyo.40Kamambuno kongun kanekane eraglkwaimambunodu-wakai ya konbauna yomere-pamere eremoraglkwa.

15Krais gogltre ana andigl ukor ongwa

1 Angrima wagle, na kamambuno wakaidipene ende teinga ikra pir-indre ana imina ene andigl giglendi meglkwa, ana iene aglke poglodi piraglkwa pre dina erika.2Na kamambunowakai dipene ende teingaikra ene kakimbi kogl pirngi dikrikwa, baene akegidi wanmeglkwa pre ana kamam-buno i mina God ene ere-yungwa.

3 Na ka komnaiye iga i pond kaimapangwa pre okuna kana ene diteinga.Kamo i yegl: Krais ye nono tandaglmenopre ere goglkwa, i kamambuno pepa minaokuna beglko pamere plau dungwa. 4 Anaye maugl sigo ande enge suwota ye andiglukor ongwa, i kamambuno pepa minaokuna beglko pamere orkwa. 5 Ana Pita

Page 271: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 15:6 268 1 Korin 15:29moglmara ye wu pene pindre te disaipelwaglemeglmarawupendigl ongo kanigwa,6 te okuwo yene yombama 500 imaraende merkinde meglmara wu pene ongwa.Yombamo i tau merkinde erme kor-moglpaingo te tau geglkwa. 7 Te ye ombuglJems moglmara unongugl pindre te okuwoaposel wagle meglmara unongugl ongwa,8 ana okuwo kaima na mina wu pene pinarkwa. Enge i gak mano engeno yeikrukokugl yeimere yeglmere na moglka.

9 Sraglpre, aposel wagle meglmara i naatne kaima moglka, ana yomba na aposelta moglme dikrikwa. Sraglpre, na okunaGod yombama eresi te erika. 10 Ba Godwakaimo mina na wakai ere narko na wuaposel pi erme aposel moglka. Ye wakaimonarkwa i wu yoko ta pikrukwa. Tamanga.Na kongun giglendi ere aposel tau engrika.I nana yombura mina ta erekrika, ba Godwakaimo namina pango ana kongun erika.11Ana na erika mo aposel wagle tau erikwai kindekondiyo, no prapra Yesus gogl an-duglkwa kamo wakai dipene endumga ikeunde ene pirngi dingwa.

Yomba geglkwa okuwo kindaginde an-draglkwa

12Krais goglko ana God ere-ikor endumedipene endumgo ana ene yomba tauyegl dingwa, “Yomba geglkwa sraglmereandigl ukor enaglme?” 13 Ba kaima,yomba geglkwa andiglkraglme dumun,ana nono God eremogl Krais ikor en-dekrume dinamga. 14 Te kaima, Kraisye andigl ukor pikruma ana ye kamowakai dipene endumga i wu kayokooma te ene pirngi dingwa i ama mongopaikruko. 15 Ba yeglmere panan ana Godtaragl kaima orkwa i no kakimbi dumgayomba mereyegl ounga. Sraglpre, Goderemogl Krais ikor endungwa kamo ino dipene endumga, ba ye kaima Kraisikor endekruma ana yomba geglkwa yeikor endekrambe dumgo. 16 Te God yeyomba geglkwa ere-ikor endekruma, anaye ombugl Krais ikor endekrume dumgo.17 Krais ye andigl ukor pikruma, enepirngino wu taragl yoko mereyegl omaana ene tandaglmeno mina mogl paingo.18 Te Krais wedi pirngi dingwa yomba

geglkwa ye wau beglko. 19 Ana makandlekor-moglpai eraglkwa taragl ipre pirngidindre ana Krais akepledi norambedisugl moun, ana makandle yomba mirtengwameglmara i nonomir tendre kaimamounga.

20 Ba yegl tamanga, Krais kaima gogldundungo ana God kaima ikor endungwa.Ana yomba geglkwa mina Krais kom-naiye anduglkwa, i mokna mongo kom-naiye kana ta bogl yomere yegl orkwa.21 Sraglpre, yomba geglkwa mambunoi yomba suwarata i-pene endungwa, tekuno yegl keunde yomba geglkwa an-draglkwa i yomba suwarata i-pene en-dungwa. 22 I mambuno yegl: Adam yegeglkwa mambuno i-pene endungo anayomba prapra geglkwa. Kuno yegl ke-unde Krais yombama prapra andigl kor-moraglkwa. 23Ba God enge dipanduglmarai nono suwara suwarandi andigl ana koraimande moramga inamga. Komnaiyekana Krais anduglkra, okuwo ye ikineunambuka enge ana nono ye yombamaprapra undiramga. 24 Enge igle taraglprapra dundimbi, ana gavman prapra ya,spirit kinde yombutno prapra ya taraglyombuglo pangwa prapra i Krais sidundin-dre ana kingdom Nem God ongo minayenambuka. 25 Yegl ere Krais king moglenan ana God eremogl ye kundamo ikineprapra si-atne endekondo Krais kagleminaatnekra yenambuka. 26 Te kunda ikinetau ye ama si-atne endekondo ana okuwokaima geglkwa yombuglomo i sidundinam-buka. 27 Kaima, kamambuno pepa minayegl beglko pangwa, “God taragl prapraye kagle atnekra yei kondungwa.”✡ Anakamambuno pepamina “Taragl prapra”wedingwa i kaima yene. Ba God yene taraglprapra i bogl akiye Krais kagle atnekramoglkrukwa, tamanga. 28 Ana okuwotaragl prapra Yesus kagle atnekra yei kon-dinambuka engeWam yene wu Nem taraglprapra tongwa yagle i mina atnekra moranana God yene taragl prapra sutno moram-buka.

29 Yomba geglkwa andigl ukor enaglkwakamo i kaima paikran, ana sragl mam-buno pango pre yomba tau ye geglkwa iakeple dina pre ene baptais erme? Te

✡ 15:27: Buk Song 8:6

Page 272: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 15:30 269 1 Korin 15:50geglkwa i kaima andiglkraglkwa panan enesraglpre yomba gaglkwa i akeple dina-munedi baptais erme? 30 Ana geglkwa ita andiglkraglkwa panan, no sraglpre en-genge goramga pamere kanyei kamo i diwanmoune? 31Angrimawagle, na ka kaimaditeinga. Na engenge gogl wanmoglka!Sraglpre, nono prapra Yaglkandeno YesusKrais mina sidakagl mounga ipre ana naene pre pirmitna kaima endiga, yeglpreene mina na ka i uglmange erekre ana di-nongugl ende teinga. 32Ana Efesus kamunna kambu are kande bogl kunda erika iyomba embriyeno pamere erika panan,*ana na sragl taraglmongomowakai inagle?Te geglkwa ye andiglkraglkwa panan,“I pra nono erme niglya kaiya mokna ninamga.Sraglpre, tangina nono goramga.”✡33 Kanwinge erimbi yomba ene kakimbiditekraglkwa. Te yomba kinde boglnigle i-wan meglmbi ene embriyenowakai wu kinde enambuka.† 34 Enenomano kinde kindekondo nomano wakaiiyo, te tandaglme erikwa mambuno ikindekondiyo. Ana ene mina yomba tauGod mambunomo kiure meglkwa i eneangai goraglkwa pre ka yegl diga.

Yomba geglkwa andraglkwa ye nangino wukaneta enambuka

35 Ba yomba ta yegl kra porambuka,“Geglkwa ye srambre ere andigl ukorenaglme? Te ye nangino sraglmere pananandraglme?” 36 Ene du erikwa! Enetaragl mongo akan mina sundiglkwa igoglkran ana pare wisikrambuka. 37 Anaene taragl sundiglkwa enge, buglo yayaundo i prapra borambedi yaglkrikwa,ba mongo keunde sundiglkwa; i dikirmo taragl tau mongo. 38 Ana God yeneprumere ere buglo ya yaundo tongwa, temokna mongo prapra yatnere ye singiglekanekane tongwa. 39 Ana taragl kanekanekor-meglkwa i nangino perepere pangwa.Yomba nangino ta pango te dua-kambu yakua ya fis nangino pai perepere endungwa.

40 Te kamun kua mitna taragl kanekanepaingo te makandle ama taragl kanekanepaingwa. Kamun kua mina taragl kanetapaingo temakandle taragl kaneta paingwa.Ba taragl i prapra ekino pai perepere en-dungwa. 41 Te ande ya ba ya kugl-kuri am-buglangeno pai perepere endungwa. Anakugl-kurimina suwara suwarandi ekinopaiperepere endungwa.

42 Ana geglkwa andigl ukor enaglkwai ama kuno yegl panambuka. Yono-briye maugl sumga i kinde orkwa. Tenangino andrambuka i kinde erekram-buka. 43 Nangino maugl sumga i taraglkinde kangiye paikrukwa. Te nanginoandigl ukor enambuka i kangiye ya ek-inmowakai panambuka. Te nanginomauglsumga i yombuglomo paikrukwa, ba andiglukor ongwa i yombuglomo panambuka.44 Nangino maugl sumga i makan gambayongwa. Ba nangino andigl ukor enam-buka i heven nangiye erambuka. Kaima,makan gamba nangino pango te hevennangino ama pangwa. 45 Ana kamambunopepa mina yegl dungwa, “Adam komnaiyekaima moglkwa. Ye nangiye mina kor-morambuka i pangwa.”✡ Ba Adam taombugl okuwo plau dungwa,‡ i yombaspirit mina kor-moraglkwa pre ye spirittongwa. 46 Ba spirit mina kor-moramga ikomnaiye ta ukrukwa. Tamanga. Makanmina kor-moramga spirit i komnaiye ungo,ana okuwo spirit mina kor-moramga iungwa. 47 Adam komnaiye ungwa i yemakan gamba yomba moglkwa. Sraglpre,God yemakan kungane indre beke yongwa.Te Adam okuwo ungwa i ye heven yombamoglkwa. 48 Makan Adam moglmere yeglnono makandle yomba prapra kuno yeglmounga. Te heven yomba prapra om-bugl wu heven yagl moglmere kuno yeglenaglkwa. 49Te makan yagl moglmere yeglana nono prapra kuno yegl kugl yeingomounga. Te okuwo nono ama heven yaglmoglmere kuno yegl moramga.

50 Angrima wagle, na ka kaima ene* 15:32: Yomba tau pirkwa Pol bugla-kambu are pre kaima dume dingwa. Ana Romyomba eremogl yombamambunokinde erikwa i ere sinamnedi pirkwa enge, ye enge tau bugla-kambu are meglmara endigo kunda beglkwa. Ba yombamere pirkwa Pol bugla-kambu are kaima pre dumedi pirkrikwa. Tamanga. I ka akete di yomba ya ere kinde era erikwaipre dungwa. ✡ 15:32: Aisaia 22:13 † 15:33: Ka i Grik yomba ta bre pai pogl sungwa kamo. ✡ 15:45: Stat 2:7‡ 15:45: Ka i “Adam yagle okuwo kaima ta ungwa” i Yesus Krais suwara. 1 Korin 15:21-22 kandre te Rom 5:14-19.

Page 273: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 15:51 270 1 Korin 16:12

diteinga, yomba makan nangino pangwaya bormai moglkwa i God kingdomo minasuna pikraglkwa. Te makan taragl dundi-nambuka i pi heven taragl dundikrambukai ta ikraglkwa. 51 Ene piryo, na ka tekepangwa ta ditenaglka: Okuwo nono prapragoglkramga ba nono nangino i-yake tenanwu kaneta enamga. 52 Ana okuwo yenebiukul ta bendinambuka enge taragl ioglandi kaima plau dinambuka. Kaima,biukul bendinan ana yombaokuna geglkwaandigltre ana aglke ta kinde erekraglkwa.Te yomba nono goglkre kor-moramga ikranangino i-yake tenan wu kaneta enamga.53 I yegl: Makan nangino geglkwa i wukorugl enan ana aimande panambukanangino inaglkwa. Te geglkwa nangino ii-yake tenan ana kor aimande moraglkwanangino inaglkwa. 54 Kaima, nanginogeglkwa i i-yake tenan ana wakai aimandepanambuka. Te geglkwa nangino i i-yaketenan ana kor aimande panambuka. Engeigle God kamoyegl beglkwa i pai inambuka:“God kunda yombuglo ere ana geglkwamambuno engre atne endekondungwa.”✡55 “Gotnga, ene yombaengre atne endinatngayombutn pama awe? Gotnga,ene yomba erekinde eratnga kuglangin

yoma-awe?”✡56 Ana yomba sigoglkwa kuglangemo itandaglme iwe. Te tandaglme yombu-glomo pangwa i lo mina yungwa. 57Ba Godye Yaglkandeno Yesus Krais mina yombu-glo norko ana nono giglendi mogl kundayombuglo ounga. Ipre God diwakai yeitewan moramniwo.

58 Ipre angrima kaima wagle, enegiglendi andigl mogl ana kurita oglkaerekriyo. Ene pirkan erikwa, te kongunwakai erikwa i ta yokowu tayapikrambuka.Yeglpre ene engengeYaglkande kongunmoyombuglo ere eriyo.

16Ene moni makaisi God yombama tau ake-

pledi tenaglmiwo1 Moni makaisi God yombama akepledi

tenapre erikwa i na ka tau yegl dinaglka.

Galesia God yombama moni makaisi Godyombama tau akeple dinaglme diteimereyegl ene ama kuno yegl eriyo. 2Ene suwarasuwarandi Sande engenge i wakan suwaramina suna moni inaglkwa i tau i-pere endeenene yunguno mina teke yeiyo. Yeglerimbi kade ana na unaglka enge ene monimakai sinaglkwa ipre ta dokokraglkwa.3Ana ene meglmara na wu plau dimbo eneyomba pinde imbi ana na pepa bogl dipoglsimbo, ana ye pepa ya ene moni yeingwaakiye indre ende Jerusalem enaglkwa. 4 Tena pirmbo ta enaglka mere panan, ye prana bogl akiye endinamga.

Pol endpi Korin yomba kanagledi prukwa5 Na komnaiye kana Masedonia kamun

sunawom sipraksi wu ana okuwo enemeglmara plau dinaglka. Sraglpre,Masedonia kamun sunawom na sipraksiunaglka pangwa. 6 Na ene bogl engesungunagle moraglo mo, tamanan, irpond mangungwa engemo mundu i enebogl moraglka. Ana okuwo ene akepledinarimbi na ende dumo bangeta enaglka.7 Na enge sungunagle keunde ene kandreana tambre kana ta ende pikraglka.Tamanga. Ba Yaglkande ye prawedi piranna ene bogl enge olto moragledi pirka.8 Ba na Efesus kamun yawagle mogl-eimbo ana Pentikos engemo yenambuka.*9 Sraglpre, na kongun pond erimbo yombakamambuno pir-inaglkwa pre God konbopond yauro ende narkwa. Ba yombamerkinde na kiam singwa ye igle meglkwa.

10 Okuwo Timoti ene meglmara unanene wakai ere suglmo meglmbi ana ye enemeglmara kundugl goglkre wanmoram-biwo. Na Yaglkande kongunmo erimereyegl ye ama Yaglkande kongunmo orkwayagle. 11 Ipre ene mina suwarata Timoti†kan suglbai boglkraglmiwo. Ye nomanopokndinambuka pre ene wakai eretembiana ye ende ikine na moglmara unam-biwo. Ana na ye ya te angrima wagleunaglmedi na sugl moglka. 12 Te nonoangro Apolos pre kamo yegl: Ye angiglmatau bogl ene meglmara enaglmedi na nu-nawa ere diteinga. Ba ye erme endinagledi

✡ 15:54: Aisaia 25:8 ✡ 15:55: Hosea 13:14 * 16:8: “Pentikos engemo” i Aposel 2:1 mina kanamga. † 16:11:Timoti yagl gakmugl moglkwa pre yomba tau yagl gakmugl moglmedi mokono teingwa. 1 Timoti 4:12 kanamga.

Page 274: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Korin 16:13 271 1 Korin 16:24pirkrukwa. Ipre okuwo ye enge ta pirankuno eran ana ene meglmara unambuka.

Pol diwakai yei Korin yomba tongwa13 Ene wakai ere kuie kanmogl te

pirngino mina giglendi andigl moraglkwa.14 Te ene kongun kanekane ta eraglkwa inomano wakai pirtre eriyo.

15 Angrima wagle, Stefanas ya te yombaye yungumo mina meglkwa i ene pirkanerikwa. Akaia kamun ye komnaiye kanaKristen erikwa. Te ye yene pirmere Godyombama du-wakai akepledi tenaglkwaipre kongunmo erikwa. Ipre na ka giglendiditeinga. 16Ana yomba yeglmere ya akepledingwa yomba moraglmara i ene atnekramogltre ana kongun i yombuglo ere eriyo.

17 Stefanas ya Fotunetas te Akaikas ye namoglmara wingwa ipre na munduna arganorkwa. Sraglpre, ene ukraglkwa pangoana ye ene akeple dindre na moglmarawingwa.‡ 18 Yegl ere na dena mundunaakebiyei nare te ene ama akebiyei teingwa.Yomba yeglmere ene ye diwakai yei teiyo.

19Ana God yombama distrik Esia kamunmeglkwa ye ene diwakai yeiteingwa. TeAkwila ya Prisila ya te God yombama tau yeyunguno mina meglkwa ye prapra Yaglka-nde kangiye mina ene diwakai kaima yeit-eingwa. 20 Te nono angro God yombamamagl ya meglkwa ye ene gun pond yeite-ingwa. Ene prapra angro ta onguno akekungro paunano sineyo ana koglkarewakaidiyo.

21 Na Pol, diwakai yeingwa ka i nanaonguna pagl muno boglka.§

22Yomba ta ye Yaglkande pre munduwopaikran ye wau borambiwo. No Yaglkan-deno, ene wo!

23 Yaglkande Yesus wakaimo ene minayenambiwo.

24 Te Yesus Krais mina na munduna ar-gan pangwa i ene mina panambiwo.

‡ 16:17: Grik kanno mina ka i mongomo ta wu pene pikrukwa. § 16:21: Pol ye yene pepa tau muno boglkrukwa.Tamanga. Ye ka keunde dungo yomba ta muno boglkwa. Ba ka magl epigl 21 pangwa i Pol yene ongo mina munoboglkwa.

Page 275: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 1:1 272 2 Korin 1:13

2 KORINPol pepa muno namba 2 boglKorin yomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKorin yungu ombuno wagle tau Pol di

suglbai beglko ye nomane kinde prukwa.Ana ka di nomano suwara yembi ye yunguombuno pre munduo argan erambuka preye pepa muno i bogl tongwa.

Ka okuna giglendi dumere ikra i-peneendungwa. Ye ka giglendi i dinakiurkwa,ba yungu ombuno wagle ka kiure Pol kateingwa ipre ye aglkekor dungwa. Anayungu ombunowagle ka dungwa i pir indreembriyeno erewakai eriko ye gun pondyongwa.

Te enge igle Judia distrik yungu ombunowagle wakai moglkrikwa, ipre Pol moniipi tenapre imakai sungwa. Ana numa 8ya 9 Korin yomba nomano audinan monitenaglkwa pre kamo dungwa.

Ana pepa bogl uglo yomara i aposel kakimbi tau Korin dumo igle mogltre anaPol kongunmo disuglbai bogl ye kangiyedikinde yeime dungwa.

Pol pepa muno namba 2 bogl Korin yombatongwa

1 Na Pol, na Yesus Krais aposelmomoglka, i God yene prumere na pindeyungwa, te nono angro Timoti akiye, yena bogl moglko ana na pepa muno boglene God yombama du-wakai Korin taunmeglkwa ya te yomba du-wakai Akaia ka-mun prapra mogl-eingwa i teinga.

2 Nono Neno God ya Yaglkande YesusKrais ye wakaino ya te dem munduwopokndungwa i ene tenambriwo.

Pol ye God diwakai yei tongwa3Nono God kangiye dembiye sitenamna,

ye nono Yaglkandeno Yesus Krais nemmoglkwa, ye nono mitno goglkwa God teyomba prapra yumbuno akeple dungwanem moglkwa. 4 Ana yumbun kanekanenono mina plau dungwa i ye akeplediyombuglo norkwa, nono eremogl yombatau yumbuno panambuka i akepleditenamga, i God nono akepledi normere

kuno yegl. 5 Kaima, Krais yumbunmerkinde yumere yegl nono ombugl yeyombama mounga pre yumbun kanekaneyumga. Ba Krais mina nono God engengeakeple pond dinoro moglkwa. 6 Ana noyumbun ta yumun i ene deno mundunobi yenan ana God ene ere-inambuka. TeGodwakai ere no akepledi noran, i ama eneakepledi tenambuka pre orkwa. Ana noyumbun kanekane indre giglendi mounereyegl ene meglmbi, ana God ene akepleditenambuka. 7 Te ene giglendi moraglkwa,ipre, no punga gigle dungwa. Sraglpre, nopirkan ounga yumbun no yumnere ikraene ama yumbun ingwa. Te God wakai ereno akepledi norkwa, i ama tenan inaglkwa.

8 Kaima, angrima wagle, Esia kamunyumbuno pangwa i ene pirkan eraglmedino punga. Yumbun pond kaima ungo anano giglendimoglkre yange sumgra. Ipre nopunga goramgamereyegl pangwa. 9Kaima,no nomane punga no sigoraglkwa kunoorkwa. Ba taragl yeglmere plau dinanana nono yombro mina ta giglendi andiglmoglkramga, ba God suwara mina tengetemoramga, sraglpre, ye yomba geglkwa ikorendungwa yagle. 10No geglkwa mambunokinde i mina goramnedi oungo God no ere-yungwa, te okuwo ama no ere-inambuka,te no pirngi dumga ye aimande no ere-inambuka. 11Ba enemina yombamerkindeno akepledi kamange ere norimbi, ana enekamangeno i God pirtre no akepledi no-rambuka. God taragl no mina orkwa iyomba merkinde kandre ana ye God di-wakai yenaglkwa.

Pol kakimbi ta di Korin yomba tekrukwa12 No taragl suwara ipre gun yomga:

No nomano undungwa i yegl di norkwa.No mambuno du-wakai pamere ere yombaprapra tomga. God no mitno gogltremambuno yegl eraglmedi nomano wakainorkwa. I makandle yomba nomanopamere yegl ta norko erekunga. Manga.God wakaimo mina akepledi norko noyomba mina mambuno wakai ombunodumga, ba ene mina mambuno wakaii merkinde ounga. 13 Ene pepa munokerekre te pirpogl sikraglkwa pre ta bogltekunga. No pepa muno bogl tomga i enekere ana pir inaglkwa i keunde. Na pirka

Page 276: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 1:14 273 2 Korin 2:11ene ka i mambuno mundu yene pirpoglsinaglkwa. 14 Ana ene okuna no mam-bunono kurita pirkan erikwa. Te ermemambunono mundu yene pirkan ertre anano pre ene gunyei noraglkwa. Te no amayegl Yesus Krais engemo kande mina enepre gunyei tenamga.

15 Ene mambunono wakai ipre na pirkagigle dungo ana ipre komnaiye kana wuene kanagledi pirka pangwa. Yegl erimbokade ene enge suwo mereyegl gunyei pi-raglkwa. 16Ana na ende Masedonia kamunenagledi unaglka enge i ene kandre te aglkeende ikine unaglka i ama ene kanagledipirka pangwa. Ene akepledi narimbi ana naende Judia kamun enaglka. 17 Ana na yegleragle diga i ene pirkwa na pirdime dindredikrumedi pirim kana? Mo ene pirkwana ka dipandiglka i pirngi dikrikwa yombaka dimere yegl na di kana? Ana “Prawa ieragliwodindre te kondo i erekragla dindreka suwo dinaglo?”

18 God ye ka kaima nem moglkwa,te na ene ka digidi teinga i “Owo” ya“Mane” suwo-akiye ta dikrika. 19 Sraglpre,Yesus Krais, God Wam, ye kamo na yaSailas te Timoti, no ene dipene endetomga i “Owo” ya “Mane” suwo-akiye eneditekunga. Krais mina ka kaima yeglpangwa, “Owo” i keunde pangwa. 20 Godtaragl kanekane ta eragledi ka dipan-duglkwa i Yesus Krais mina “Owo” keundepangwa. Mambuno ipre ana Yesus minanono “I kaima” dumga i God kangiye kandedimitna ende tomga. 21 Ana God eremoglyene orko no ene bogl usuwara pindre anaYesus Krais mina andigl giglendi mounga.Ana God yene nono kamambuno konguneraglmedi pinde i-pere endungwa. 22 Godyene boma nuglo nono mina pandigl noroama Holi Spirit norko nono mina sunamoglkwa. Ana God taragl noragle dipan-duglmara i mina Holi Spirit okuna kananorkwa okuwo taragl nono pre yongwa imundu norambuka pre orkwa.

23 God yene na nomana pirkan orkwapre ye dipogl narambuka. Na ene yumbuntenakuro pre na Korin taun oglandi ukrika.24 No yomba kande ta mogltre ene pirngidingwa i sutno ta moglkunga. Sraglpre,no pirkan ounga ene pirngino mina andigl

giglendi meglkwa. Ba ene gun yenaglkwapre no ene bogl kongun ounga.

21 Nana nomana mina yegl di pirka: Ene

meglmara aglke kor wimbo ene kinde pirdinaglmedi pre ukragle dinga. 2Ana na er-imbo ene prapra kinde pirmbi ana yombaira na akeple dinan gun yenagle? Te naene erekinde erete kondimbo ana yomba tayokomogltre na akeple dinangunyenaglkamanga. 3Mambuno yeglpre na pepa kom-naiye kana bogl ene teingra, i na enemeglmara undre ana na nomana yumbunina kiurika pre yegl erika. Ene na gunyenambedi wakai ere narikwa yomba. Nataragl ta pre gun yeingo ana ene amataragl ipre gun yei-yei erikwa, na nomanaene pre pirka gigle dungwa. 4 Kaima.Na pepa okuna giglendi bogl teinga ikrana yumbuna kande pango te giu gogltreana kai nuglo bera dinga, i ene nomanokinde piraglmedi na pepa i ta boglkrika.Tamanga. Na ene wakai kaima kandrenomana pond teinga i ene pirkan eraglkwapre pepa muno bogl teingra.

Yomba ta aglau eraglkwa tandaglmenokondo teiyo

5 Yomba ta yumbun inaglmedi orkwa i,ye na ta ere narekrukwa ba ene prapraeretongwa. Ba yombamo i ene yumbuntongwa i na ka giglendi di ye tena kiurika.6 Ana ene yomba merkinde wu ekrike pin-dre ana yombamo i yumbun teingwa i kunoorkwa. 7 Erme yegl i erekondo ana yeaglau orkwa i kindekondo tendre te demmunduwo siyau dinaglkwa. Aglau eran yedemmunduwo kumbrukwa i wu pond pin-dre ana ye erekinde ere dinambiwo. 8 Eneye pre wakai kaningwa mambuno i om-buno ditenaglmedi pirka. 9 Kaima. Okunaene ta erimbi kangledi pepa bogl teingra,i mambuno yegl, na taragl eriyo dimara iene erikwamoerekrikwa i na kanagledi preboglka. 10 Ana yomba ta tandaglme orkoana ene tandaglme orkwa i kindekondoteingo, na ama ye tandaglme orkwa ikindekondo teinga. Ana na tandaglmekondo teinga, i yegl eraglka panan, anaene akeple dina pre Yaglkande Yesus ongu-muglo mina tandaglme i kondo teinga.11 Aglau eran Satan nono bakagl noro

Page 277: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 2:12 274 2 Korin 3:11

gundo indinambedi na yegl erika, sraglpre,nono Satan mambunomo i pirkan ounga.

Pol kamambuno wakai dina pre ende Troaskamun ongwa

12NaKrais kamomambunowakai dipeneendina pre ende pi Troas kamun plaudingo, ana Yaglkande kongun i eraglka prekonbo yauro narkwa. 13 Ba na nomanakinde pirka. Sraglpre, nono angro Taitusmoglko kankrika. Ipre na Troas yombadiwakai yei tendre ana ende Masedoniakamun einga.

God yombuglo mina aposel wagle kundayombuglo erikwa

14Na God diwakai yeiteinga. Sraglpre, yeengenge no akeple dungo ana no Krais boglusuwara pi kunda yombuglo ounga. Anamambuno i mina yomba prapra God mam-bunomo kaningwa. Ana i kungo deminewakai orkwa mereyegl waidi ende makankoglkoglo ongwa.* 15 Kaima. No kungodemine wakai orkwa mereyegl moungokade ana Krais indre God ofa tongwa. Anademine wakai i waidi ende guglo kamunenaglkwa yomba ya te God akepledi ere-yungwa yomba meglmara ongwa. 16 Teyomba guglo kamun enaglkwa meglkwai demine wakai i yomba yono kumbunomereyegl pirkwa ana i ye goraglkwa i-peneendungwa. Te God ere-yungwa i yomba yedeminemo wakai mereyegl meglkwa ana iye kor-moraglkwa i-pene endungwa. Anayomba ye yene yomburono mina ta kunoeran kamambuno yegl ta dikraglkwa ka i tapir pogl sikraglkwa. 17Ba yomba merkindeGod kamo dindre topo gundo inamunediormere i no yegl ta erekunga. Tamanga.No ka i God yene norko pre ana kakimbidikunga. No Krais bogl nomano suwarayendre ana God ongumuglo mina yene kanorkwa i pamere wakai ere dumga.

3Aposel wagle kontrak kor kongun yomba

meglkwa1 Ana erme no nono mambuno bogl

nanginodembiye simitna endumuno? Anano yomba tau erimere yegl ere ene pepamuno bogl no pre yomba wakai we diyo

dinamuno? Mo, no eremogl yomba pereta pepa yegl bogl no pre yomba wakaiwe diyo dinamuno? Tamanga. 2 Eneenene pepa mereyegl mogl ana no mam-bunono yomba ombuno diteingwa. Kamoi pepa mina pangwa i no nomano minayei kondungwa. Ana yomba prapra ikandre te kere eraglkwa. 3 Mambunonoombuno dingwa i mina kaningwa, Yesuspepa boglkwa i ene meglkwa, i no kongunounara i mina Yesus muno i boglkwa, ionguno pagl kombuglo paglkane mina taboglkrikwa. Ba yomba nomano sunakraGod kor aimande moglkwa ye Spiritmomina muno boglko pangwa.

4 No nomano pirngigle dindre ka yegldumga; sraglpre, God ongumuglo minano Krais yombama mounga. 5 No nonoyomburo ta kuno eran kongun i eramgakuno erekrukwa. Te no nono kongunwakaiyegl ounedi God ongumuglomina dinamgokuno erekrukwa. Ba God yene no konguni eraglmedi yomburo noro kuno orko noounga. 6 Ana God yene siriyesi norko nokontrak kor kongunmo yomba mounga. Ilo ka beglkwa pangwa i ta ditekunga, baGod Spiritmo yomba mina kongun orkwa idumga. Lo kamo i yomba geglkwa mam-buno i-pene endungwa, ba Spirit kamo iyomba kor-meglkwa i-pene endungwa.

7 Ana God lomo kombuglo paglkanemina boglkwa, i Moses tongwa enge anaGod ambuglangemo pond plau dindregeglkwa akiye i-pene endungwa. AnaMoses gumadra mina ambuglange pond sipango ana Israel yomba ye gumadra minakanaglkwa mere manga. Ambuglangemoi okuwo dundungwa. 8 Ba Holi Spiritkongunmo i lo engre atne endungwa.Ana ambuglangemo pond kaima pangwa.9 Lo ka kongunmo i ka-tange noro wauboraglme dungwa. Ana kamo i Godambuglangemo kande bogl ungwa, anaka okuwo i yomba du-yene enaglkwa ipreGod ambuglangemo pond kaima ungwa.10 Ka i kaima kongun okuna ambuglangebogl ungwa ikra erme ambuglangemopaikrukwa mereyegl pangwa. Sraglpre,kongun kor i yombuglo ere kongun kandiambuglangemo engrukwa. 11 Okunakongun dundinagledi orkwa i God am-

* 2:14: Grik kanno mina ka i mambuno kaima ta wu pene pikrukwa.

Page 278: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 3:12 275 2 Korin 4:12buglangemo bogl akiye wangwa. Te Godambuglangemo pond kaima pangwa ikongun aimande aimande i mina pangwa.

12 Ipre no pirngigle dumga ambuglangei okuwo unongugl pi no mina aimandepanambuka pre sugl mounga. Yeglpreno kundugl goglkre ana ka i dipene endeyomba tomga. 13Moses okuna ormere ikrano ta erekunga. Ye gumadra gagl alapmina tusungo ana ambuglange i wu yokoenagledi orkwa ikra Israel yomba kankrikoi yoko endungwa. 14 Ye nomano kaimatusi endigo aimande pai ungo enge ermeyongwa. Yeglpre ye Moses kontrakmo ker-enaglkwa ba nomano mina ka i mambunopirpogl sikraglkwa. Tamanga. Yombayene nomano mina gagl alap mere tusipangwa ta i poko endekraglkwa. Tamanga.Yesus Krais mina suwara God poko en-dungwa. 15 Te Moses taragl muno boglkwai kerko engenge gagl alap i ombugl no-mano tusi pai ende wu enge erme wangwa.16 Ba yomba nomano yake tembi endewu Yaglkande mina wimbi ana gagl alapnomano mina tusi pangwa i God pokoende tenambuka. 17 Te erme, Yaglka-nde we dingwa i Spirit pre dingwa. AnaGod Spiritmo yomba mina suna moran,ana yombamo i lo mina kane yomba tamoglkrikwa, yomba yoko moglkwa. 18 Anaerme nono prapra taragl ta gumano dranomina tusi paikrukwa. Nono gumano dranoyoko yongo ana Yaglkande ambuglangemoende nono mina ana nono nigl minmanmereyegl mogl ombunodi yomba tomga,ambuglange i Spirit yene ere endungo tenono wu yene mereyegl mogltre ana am-buglangemo i yake kande kaima ongwa.

4Nono nangino i makan gala mereyegl

yongwa1 God yene no mitno gogltre kongun

i eraglmedi norkwa. Ipre no nomanosigugl sinan ana kongun i ta kondokunga.2 Tamanga. No angai geglkwa mam-buno teke pangwa ikra mokono te kon-dumgra. Te kakimbi dingwa mambunoi no ta ake i-wankunga, te God kamo takakimbi dikunga, tamanga. No ka kaimai pendigl yombuglo endumga, no prumga

God ongumuglomina ka dumga i pirtre anayomba eremogl no pre kongun pamere er-imedi nomano undinan kanaglkwa. 3 Anano kamambuno wakai dumga i pirpoglsikrikwa yomba i wau boraglkwa yombamoi keunde pirpogl sikrikwa. 4 Makandlegod kimbi Satan eremogl pirngi dikrikwayomba nomano sigegl dungwa. Yeglorkwa pre kamambuno wakai i mina Kraiskangiye kande ya ambuglangemo i-peneendungwa, kamo i ye nomano mina sunaenambuka mere manga. Yegl orko anaKrais God mere kuno moglkwa i ye takanpogl sikrikwa. 5 Ana no kamambunoi no nono mambunono pamere ta dipeneendekunga, Yesus Krais nono Yaglkandenomoglkwa i kamo dumga, ana no nonoYesus kamo pre ere ene konguno yombamounga. 6 God okuna ka yegl dungwa,“Mim ere pamara suna ambuglange plaudiambuglange suo.”✡ Godmo suwara i ke-unde ambuglangemo wu no mina pandrenomano mina ambuglange pond sungwa.Ana ambuglangemo i yegl: No kamga Godambuglangemo pond Yesus Krais guma dramina pangwa.

7 Ba makan gala mina taragl wakaisunakra yomere yegl no mina taragl i Godambuglangemo i suna yongwa. Yombaprapra kanaglkwa yombuglomo pondkaima i God mina ungwa ana no mina taukrukwa. 8 Ana dumo bange bange noyumbun kanekane yumga, ba yumbuni no ta erekinde kaima erekrikwa, tetaragl merkinde no nomano mina konboyongiglkwa, ba no nomano gugl sikrukwa,9 te yomba no ere kinde erikwa ba Godno kondokrukwa, te yomba no sigo yangesumga ba no sigoglkrikwa. 10 No engengeYesus goglkwa ikra no nangino minaboglo ere i-wan mounga. Yegl ounga iYesus kor-moglkwa i ombugl no nanginomina ombunodi wu pene enan yombakanaglkwa. 11 Kaima, no Yesus kongunmoounga, ipre no engenge kor-mounga iyomba no sigoramnedi ningadi erikwa. Bano nangino kinde geglkwa nangino i minaYesus kor-moglkwa ombunodi wu peneenambuka. 12 I mambuno yegl, geglkwamambuno ikra no mina kongun orko, tekor-meglkwa mambuno ikra ene mina

✡ 4:6: Stat 1:3

Page 279: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 4:13 276 2 Korin 5:12kongun orkwa.

13 Kamambuno pepa mina muno yeglbeglko pangwa, “Na pirngi diga pre naka dipene endinga.”✡ Pirngi dingwa em-briyeno suwara i mina no ama pirngidumgapre ka dipene endumga. 14Sraglpre,no pirkan ounga, Yaglkande Yesus sigeglkoana God ere-ikor endungwa. Ye ama noYesus bogl akiye ikor ende, ye ama no yaene pra auro ipi yene moglmara mangiglendinanmoramga. 15 Ipre, nomina kongunprapra plau dungwa i ene pre oungo anaGod wakaimo ikra yomba merkinde minapi kuno orkwa. Ana ye God engengediwakai yeitendre ana kangiye dembiyesimitna imbo endinaglkwa.

Aposel wagle pirngi mina andigl giglendimeglkwa

16 Mambuno ipre no ta nomano siguglsi kongun kindekondo kunga. Kaima,no nangino kinde ere gorambuka mangiglorkwa, ba no nomano i engenge sikoryongwa. 17 Ipre no erme enge sunguna-gle keme yumbun yumga i taragl kandetamanga, i no akepledi noro auro yenanambuglange kande wakai mina aimandemoramga inamga, i taragl kande kaima paiyumbun kembra kanekane i engre tongwa.18Yeglpre no taragl ongumutno kamga ipreno nomano pond kaima paikrukwa, ba notaragl kankunga ipre nomano pond kaimapangwa. Sraglpre, taragl ongumutno minakamga i enge sungunagle keme pai dun-dungwa, ba taragl kankunga i aimandeaimande panambuka.

51 Kaima, no yegl pirkan ounga, no

nangino i yeglmere: Makandle yunguakrika mina nono moglpai ounga i yangedagl dinan, ana heven imbo yungu tayongwa i moglpai eramga pre God noram-buka. Yungumo i yomba onguno pagl takeikrikwa, God yene keingwa pre aimandeaimande yenambuka.* 2 Kaima, makan-dle igle no yumbun indre gingin-akin eremounga, ipre no nomano pond pirmoungai no yunguno heven yongwa imbo gaglalap mereyegl nangino were norambuka.

3Anawere noro kondinan no nangino yokota yeikrambuka. 4 Ana makandle yunguakrika i mina moglpai umga i, yumbunkanekane no engre atne endungo gingin-akin eremounga. I nomakan nangino kon-dinamnedi ta pirkunga, no heven yungukor yongwa i gagl alap kor mereyegl werenorambedi punga. Yegl eran kade anageglkwa nangino i kondo ana kor aimandemeglkwanangino i inamga. 5Godyene kor-meglkwa i noragledi pre no akekun orkwa.God yene Holi Spiritmo nono norkwa. Anataragl kanekane nono okuwo inaglme di-panduglmara igle ana Holi Spirit noro ko-muno endungwa. Ana okuwo taraglmo iprapra inamga.

6 Ipre nono yomburo dokokre giglendimounga. Nono pirkan ounga makan-dle nangino pangwa mounga i Yaglkandedumomo mina eglkekuri mounga. 7 Inono pirngi keme dindre moglpai ounga,ba taraglmo i ongumutno mina kaima takamga i tamanga. 8 Na ka yegl digra,nono nomano gigle dungwa i makandlenangino bogl mounga i kindekondo anaendpi Yaglkande bogl dumono kaima minamoramga. 9 Yeglpre no yungunomuglmoramga mo dumo bangeta wanamga, nonomano pir gumamugl endumga i Yaglka-nde wakai pirambuka taragl i keunde er-amga. 10 Sraglpre, no pirkan ounga, Kraisnono prapra ka tange norambuka engekande ye nono yumbu sinambuka. Yeglere ana nono makandle nangino pangomambuno kinde mo wakai ounere i toponorambuka.

Nono kongun ere yomba akeple dumun yeGod bogl nomano suwara yenaglkwa

11 No Yaglkande kunduglmo goungapangwa. Ipre no yomba nomano ugloyokumun ye Yaglkande wedi pirngi di-naglkwa. Te no sraglmere nomano pagomounga i God kangwa, te na pirka eneno kongun pamere erimedi nomane minaundungo pirkwa. 12 Ana no aglke ko-rdagl kinano sumun kade ene no pre wakaipiraglkwa manga. Ba no pepa i bounkade ene no embriye mambunono i kan-dre wakai piraglkwa pre ounga. Yegl oun

✡ 4:13: Buk Song 116:10 * 5:1: “Yungu akirka makandle singwa” i ka di simbogl nono nangino bogl makandleigle wanmounga ipre dungwa. Ana “yungu ta” nono nangino kor kaneta heven inamga.

Page 280: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 5:13 277 2 Korin 6:7ana yomba tau yene taragl kaningwa prekangino diwakai yei deno munduno minataragl erekrikwa i ana di ikine ende em-briyeno ere kuno ere tenaglkwa. 13 Baene pirmbi no yagl du mereyegl kongunere te ka dumun, i pra no God kongunmoounga; ba no nomano mo mambuno wakaipanan, ka dindre te kongun oun, i praene akeple dina pre ounga. 14 Kaima,Yesus Krais yomba kanwakai yongwamam-buno i mina no nomano anduglko kongunounga. Sraglpre, no nomano gigle dungoyegl kanpogl sumga, i yagl suwarata yombaprapra angaino indre goglkwa, te mam-buno i mina yomba prapra gogl kondumgamereyegl mounga. 15 Ana yomba praprapre goglkwa, ipre yomba kor-meglkwai yene pirmere ta moglpai erekraglkwa,ba Krais prumere moglpai eraglkwa. Yeyomba pre ere goglkwa ba God ere-ikorendungwa.

16 Ipre enge erme i nomakandle embriyemambuno goglo pamere i mina yombata mambunono yumbu sikunga. Baerme no mambuno goglo mina Kraismambunomo ta yumbu sikunga. Kaima,okuna no mambuno goglo mina Kraismambunomo yumbu sumga. 17 Ipreyomba ta Krais mina sidakagl morambuka,God ere i yomba kor endungwa anaembriye mambuno goglo ende koruglpi kondugo, ana embriye mambuno kormina wanmoglkwa. 18 Taragl i prapra Godyene orkwa. Te okuna no ye yaglkumbaerete wanmounga, ba erme Krais orkono ye bogl nomane suwara yomga. Anayomba tau God yaglkumba eretengwa iaglke God bogl nomano suwara yenaglkwapre no kongunmo i norkwa. 19 Godyene Krais mina mogltre ana makanyomba ere i-ikine yene mina endungo yebogl yaglkumba erekre nomano suwarayeingwa. Yomba tandaglmeno ikra Godaglke ta pir moglkrukwa. Ana yomba Godyaglkumba erikwa ikra kondo nomanosuwara yeingwa kamo ikra no dipeneendumga pre kongun norkwa. 20 Ipre noKrais dra indre suglosi ka dumga, no kabeke tomnara i God yene no drano minaka giglendi di yomba tongwa. Yeglpre noKrais dinambere mere ka giglendi dumga,

“Yomba God yaglkumba erikwa i kondoende ikine wu God bogl nomano suwarayenaglkwa.” 21 Krais ye tandaglme tapaikrukwa, ba nono tandaglmeno ikraGod ipi ye mina wendigl tongo tandaglmeyomba kaima yeglmere moglkwa. Ye yeglorkwa i nono Krais mina suna moun yeyombuglomo akepledi noran nono Godyombama du-yene moramga.

6Aposel wagle kamambuno kongun pre

yumbun merkinde ingwa1 No God bogl akiye kongun ounga, ipre

no ka giglendi ene ditomga, “Ene Godwakaimo yoko ingwa pre anawakaimo i wuyoko pindinambiwo.” 2 Sraglpre, God yegldungwa,“Enge wakai ta yomarana ene ka dinga pirkra, te naene ere-inaglka engenayongo, ana na ene akepledi teingra.”✡Piryo! Erme God nono erewakai ere no-rambuka ande kuiya wakai ta yongwa.Te enge erme i keunde God nono ere-inambuka!

3 Ana no kongun ounga ipre yombasuwarata dikinde yeikrambuka, i nomanedi punga. Yeglpre no kamambunokongun ounara igle yomba ta aglaueretendre te yumbun tomun ye yangesidinaglmedi ounga. 4 Ba no kongunounara ya ka dumunara i no God niglkongunmo yomba mounedi mambunowakai ombuno dumga, te nomano Godmina gidi pango ana yumbun ya giukanekane i no indre giglendi mounga.5Ana yomba no eresindre, te si kane yunguendingwa, te yomba no sikasi mangrenorikwa. Te no kongun ningadi ertre,kaiya mokna ne dime dikre, te ugl wakaipaikunga. 6No mambuno du-wakai oungoana nomano wakai keunde pangwa. Te noGod kongunmo yomba mounga pre ananonga oglandi sikunga, te yomba erekindeere tekunga ba erewakai eretomga. AnaHoli Spirit no mina mogl yombuglomonorko no yegl ertre ana yomba kanwakaikeunde yomga. 7 No God yombuglomosiriyesi norkwa ana no ka kaima di dipeneendumga. Te mambuno du-yene i kunda

✡ 6:2: Aisaia 49:8

Page 281: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 6:8 278 2 Korin 6:6kimbir-kuglange mereyegl no ongunowokra ya kondakra ake mogltre ana kundaeramga. 8 No yegl orumga ba yomba tauno kangino di mitna endingo te yomba tauno kangino di atne endingwa. Yomba tauka mokono kra dindre no dikinde yengwa,te yomba tau ditendre no mambuno wakaierime dingwa. Te yomba tau pirkwa nokakimbi yomba mereyegl orkwa, ba noka kaima keunde dumga. 9 Te yomba nopirkan erekrikwa mereyegl mounga, bayomba merkinde no pirkan dime dingwa,te no yomba goramga mereyegl moungaba no kor-mounga. Kumba no singwa,ba no sigoglkrikwa. 10 Kaima, no nonomitno gounga ba i manga, no engengegun keunde yomga, te no diminge painorokrukwa ba yomba taragl merkindeinaglkwa pre akepledi tomga. Kaima,no nono taragl merkinde ake-nekungaba taragl wakai kaima ake-nomga i noisimoglkwa.

11 Ene yomba Korin. No ka dipenekaima ende tomga. Te no deno mundunopond kaima ene tomga. 12 No ene preprumga munduno pond pangwa ana nota nomano sigegl dikunga. Tamanga. Baene deno munduno konbo yongiglko ananono nomano suwara yeikunga. 13 Naerme ka diteinga i neno ka di nangrotemere yegl dinga. No mambunono om-bunodi ene tomnere ikra ene ama kunoyegl eraglkwa. Te ene deno mundunomundu no noraglkwa.

Nono God yungumo mounga14Anapirngi dikrikwayombayebogl ene

wu suwara pi kongun akiye erekraglkwa.Sraglmere mambuno du-yene ya mam-buno kinde wu suwara enambre? Te mimya ambuglange ye sraglmere wu suwaraenambre? 15 Te Krais ya Satan ye wusuwara pi nomano suwara yembro? Teyomba Yesus wedi pirngi dungwa ya pirngidikrukwa ye nomano suwara yeinambro?16 Ana God holi yungumo ya god kimbiyungumo i i-suwara endinamno? Enepirkan erikwa, nono God kor aimandemoglkwa yungumo mounga. Okuna Godyene yegl dungwa, “Na yomba mina sunamogltre ana wu ikine ikine pi moraglka,

na ye Godno moglmbo te ye na yombanmamoraglkwa.”✡17Ana ipre Yaglkande ombuglyegl dungwa, “Yomba pirngidikrikwa konbaunano minaene ana ye mina eglke kramolo. Te taragl Godongumuglo mina deglmbiyongwa i ta erekrimbi, anana ene i-ikine endinaglka.”*18 “Na ene neno moglmbote ene na wanma amburamamoraglkwa, Yaglkandeyombuglo pond pangwaye ka i dungwa.”✡

71 Na yombanma wagle, God taragl i preka dipandigl nono norkwa ikra i kon-dumga. Ipre nono nangino kuiyano yaspirit mina deglmbi yongwa i kondo anaholi moramga. Nono God kunduglmo goglana mambuno holi engenge ere moram-niwo.

Korin yomba nomano yake tengo Pol gunyongwa

2 Ene nomano mina wakai pir nonoraglkwa. No yomba suwarata erekindeere tekunga, te no yomba ta si kindeerekunga. Te no ene yomba ta bakagltendre ana taragl ake-neingwa i ta wausiikunga. 3 Na ka diga i ene nanginoka-sindre dikinde yena pre ta dikrika.Tamanga. Na okuna ka yegl digra, no enepre munduno pango kanwakai yomga, iprenono akiye goramga mo kor-moramga ino ama ene kanwakai yomga. 4 Ana naka kaima di ene teinga, i ene pre na gunpond kaima yeinga. No yumbun yumgaenge, na ene wedi pirko ana i ere endungono dena munduno pokndungo ana argankomb pond kaima na mina pangwa.

5 No okuna ende wu Masedonia ka-mun mounga enge ana no nangino ku-rita wakan mogl pirkunga. Tamanga.Dumo igle wamnara yumbun merkindeno mina ungwa, yomba no ka noro nosinamnedi eriko ana kundugl pondgounga.6 Ba God, yomba deno munduno yumbundongwa akebi yei te-te orkwa. Ye ere-mogl Taitus diendungo wu no mounara

✡ 6:16: Wok Pris 26:12; Jeremaia 32:38; Esekiel 37:27 * 6:17: Aisaia 52:11; Esekiel 20:34,41 ✡ 6:18: 2 Samuel7:14; 7:8

Page 282: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 6:7 279 2 Korin 8:5plau dungwa, ana mambuno igle minano nomano akebi yongwa. 7 Ba Taitusumara i keunde ta God nomano akebiyei norokrukwa. Ba ene komnaiye Taitusakepledi diwakai yeitengwa ya te ene nakanamnedi pirko munduno pond pangwa,i boglo kugl norkwa, ya te yumbunnorikwapre mitno geglkwa te ene na bogl nomanosuwara yenamne dingwa. Ana ene mam-bunono wakai i Taitus boglo kugl norkwai no siriyesi norko na gun pond kaimayeinga.

8Na pepa okuna bogl teinga ikra ene no-mano yumbun dongura, ba i pre na mitnogoglkrika. Kaima, okuna na mitno goglkaba erme tamanga. Te na pirkan erika enepepa boglka i kerikwa enge, ene yumbunpirtre angai geglkwa ba i enge sungunaglekeme kinde pirkwa. 9 Ba erme na gunyeinga, i na erika ene kinde pirkwa iprena gun yeikrika, ba na gun yeinga i sragl-pre, ene kinde pirmara ikra ene mambunokinde erikwa i kondo ama nomano yaketeende God mina wingwa pre God eremoglenene mambuno kinde erikwa ipre mitnogoraglmedi prukwa te no pepa bogl tomu-nara ene kindepirkwa, ikra kaimano ene taerekinde erekunga. Tamanga. 10 Yomba tayene tandaglme orkwa ipre angai goglkwa,anamambuno i mina nono yomba nomanoyake tomga. Mambuno yegl mina Godno ere endungwa pre nono nomane yaketenamga ipre kinde pirkramga. Ana no no-manomina yumbun dongwa i dundungwa.Ba makandle yomba nomano yumbun depaimoglkwa. Mambuno i mina geglkwamambuno i-pene endungwa. 11 Kaima enepirdime dinaglkwa. God eremogl ene no-mano yumbun denambuka tongwa i orkoene mina mambuno wakai kanekane wupene ongwa. Mambuno i ene ake nusungoana ene tambre kana kanno di akedu end-ingwa. Te ene nomano uglo yokungo anayomba aglau erikwa i ka-tendre te Godkunduglmo geglkwa. Ene no kanamnedipirkwa i nomane pond pango ana yombaaglau erikwa i akedu endinamnedi yombu-glo erikwa kamo i akedu endina pre kongunkanekane erikwa i mina ene mambunonowakai wu pene ongwa. Ene aglauno kaimata paikrukwa. 12 Ipre na pepa komnaiyebogl ene teingra, i yomba aglau erikwa iprena ta bogl tekrika, te yomba yumbun ingwa

ipre ama na ta pepa bogl tekrika. Tamanga.Na pirka ene mambunono wakai wu peneenan ana God ongumuglo mina ene no premunduno pangwa i enene kanaglkwa prena pepa bogl teingra. 13 Ana no dumunereene mambuno yegl erikwa ipre no ereendingo munduno pokndi argan orkwa.

Te ene erikwa i mina keunde gunyeikunga, ba ene Taitus wakai kandre ye dimitna endigo ana ye nomanemo gun pondyongwa ene mambuno erikwa i mina nogun pond yomga. 14 Na ene kangino dem-biyesi Taitus diteinga, ba ka diga ipre enena angai gorambedi taragl ta erekrikwa.Tamanga. No ka prapra di ene tomgai ama ka kaima keunde dumga. Ipreene mambunono wakai pre na di Taitusteimara i ombuno dungwa kamo i wu penekaima ongwa ana kamo i kaima keundepangwa. 15Ana Taitus ene meglmara ungoene ye pre kundugl gogl te onguno katnosindre ana ene prapra ye kamo pinandeerikwa. Ye ipre pirmogltre ana nomanemomina ene pre mitno goglkwa i pond kaimapangwa. 16Na ermenomana gigle dungwa iene mambuno du-wakai keunde eraglkwa.Yeglpre na gun pond kaima yeinga.

8Korin God yombama Judia God yombama

akeple dina pre ofa teingwa1 Angrima wagle, Masedonia God

yombama yungu ombuno meglmara Godwakaimo tongwa i no ene ditomun enepirkan eraglkwa. 2 Yumbun kande kaimaye mina plau dindre ama nomano suwoyenaglmedi orkwa. Ye ama kiuglgiundemeglkwa. Ba ye gun yeingwa i pondkaima pango ana i mina ye angro ta akepledinaglkwa i nomano anduglko ana ye monimerkinde imakai singwa. 3Na kan-kondigapre ene diteinga, ye yene nomano minapirmere taragl ta tenamnedi teingwa.Kaima ye angro tau pre nomano kandepango moni pond makai si tendre tau amate kawa teingwa. 4 Te no ama ye bogltapsumun God yombama du-wakai Judiakamun meglkwa akeple dinamga pre anaye no kra giglendi pogl norikwa. 5 Nookuna kana yegl punga ye moni keundetenaglmedi punga. Ba ye yegl erekrikwa.Ye yene nomano nangino komnaiye kana

Page 283: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 8:6 280 2 Korin 8:22Yaglkande tendre ana okuwo God prumereere ye yene nomano nangino ama nonorikwa. 6 Ipre no Taitus krapogl tomga,ye ene mina kongun i okuna mambunobogl orkwa. Ye kongun i ene mina ere pidundinan ana ene God yombama wagleJudia meglkwa i ene kanwakai yeingwamambuno i ombuno dinaglkwa. 7 Kaima,taragl prapra mina ene mambuno wakaikeunde erikwa. Ene Yesus Krais wedipirngi dingwa, te ene pirngi dingwa iyombuglo ere yomba diteingwa, te enetaragl merkinde pirkan erikwa. Te eneGod kongunmo eramnedi pirkwa nomanopond pango ana no pre pirkwa mitna imboorkwa. Ana ene wakai ere taragl teingwamambuno i erme akeningandi eraglkwa.

8Na lo ta pandigl ene yegl eriyo dikrika.Na kaninga yomba tau nomano wakaipirtre ana yomba akeple dinamunedierikwa yomba i ye kanwakai yeingwamambunono i na pirkan erekrika. Baene sraglmere yomba kanwakai yeingwamambuno i na kanagledi pre erika.9 Sraglpre, nono Yaglkandeno Yesus Kraiswakaimo i ene pirkan erikwa. Ye heventaragl merkinde paitongwa ba ene preye ere wu gonduglme ongwa. Ye wugonduglme omara mambuno i ene akepledinan ana ene taragl wakai merkinde paitenambuka.

10 Ana na nomana yegl pirka,buglayungu ta endongwa ikra ene konguni mambuno bogl erikwa, ba ene yokota erekrikwa. Tamanga. Ene taraglyegl eramunedi prikwa i nomano pondpangwa. 11 Ana erme ene oglandi kongunere dundiyo. Enene taragl kanekanepaitomere i keunde tembi ana no kanamgai ene tenamnedi prikwa nomano i anaokuna kongun eramunedi pirkwa ikramere kuno erambuka.

12 Enene nomano mina tenamnedipirkwa ana ene ta ake neimere teimbi anaGod prawedi inambuka. Yagle i taraglprapra ake-nongwa i God pirkan orkwa. Teene taragl paitekrukwa i mina God yumbusikrukwa.

13 I yomba tau diminge paitenan teene kiuglgiunde moraglmedi na ta dikrika.Ba ene prapra kuno moraglkwa pre na

diga. 14 Erme ene taragl merkinde ake-neingwa i tau ye taragl inamunedi dok-ingwa i akepledi tenaglkwa. Ye taraglmerkinde paitenan ana ene taragl ta in-apre dokinaglkwa enge ye akepledi te ikineendinaglkwa. Yegl erimbi ene ikine-ikinekuno moraglkwa. 15Ana kamambuno pepamina yegl beglko pangwa: “Yomba tabret-manamerkinde gandemakai sungwa,ba merkinde erekrukwa. Te yomba tabret-mana kuri gandungwa, ba i kurierekrukwa.”*

Pol, Taitus yomba tau diendungo ende Ko-rin kamun eingwa

16 Na God diwakai yeiteinga. Sraglpre,Taitus nomanemo God ake undi tongo anano nomano punere yegl ye ama prukwai ene akeple dinambuka pre munduwokande pangwa. 17AnaTaitus enemeglmaraenambe dumgo ye prawe dungwa. Baye yene kongun i eragledi nomane wakaiprukwa. Ipre yene prumere ere enemeglmara ungwa. 18 Ana no Kristenangro ta ama Taitus bogl akiye diendumga.Newam i kamambuno wakai dungokangiye pago ana God yombama yunguombuno prapra wagle kan-kondingwa.19 Te i keunde ta manga, God yombamayungu ombuno prapra yagl i pinde ingoana ye no bogl akiye unamga. Ana eneyomba kanwakai yei moni makai singwai no ipi Judia kamun pindre God yombamawagle tenamga. No kongun yegl ereYaglkande kangiye diwakai yei ama yombaakepledi tenamnedi prumga i ombunodumun yomba kanaglkwa. 20 No prumgayomba moni pond makai singwa i notau inemedi nangino ka-si dinaglmedipre angro i auro yumgo ye bogl akiyeenamga. 21Nomambuno wakai eramunedipunga i Yaglkande ongumuglo mina wakaikanambedi ertre, te yomba ama wakaikanaglmedi akiye eramga. 22 Ipre no ermeangro ta kamambuno akiye prukwa yeama yagl suwo bogl akiye diendumga.No kongun kanekane erambedi dumgoye giglendi orkwa, te ye akeple dinagledipruko nomane pond pangwa. Ana ermeye ene akeple dinagledi prukwa pre ene

* 8:15: Moses yomba angre yungo makan waule eingo God eremogl bret-mana tongo ye gande neingwa. Ka TekePangwa 16:18

Page 284: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 8:23 281 2 Korin 9:13mina nomane gigle dungwa.† 23Ana Taitusna bogl tapsi kongun akiye ene mina ereakeple dumbuglka. Te no angro suwo iye bogl akiye enaglkwa. I God yombamaprapra ye diendingo ye kongun eurara iana Krais kangiye kande tembrika. 24 Ipreene yomba kanwakai yeingwa i ombunodiyagl-kane tembi ana God yombama wagleene mitno geglkwa mambuno i kanpoglsinaglkwa, te no ene kongun erikwa ipregun yoko ta yeimedi pirkraglkwa.

9Korin yomba eremogl God yombama akeple

dina pre ofa teingwa1 God yombama du-wakai Judia kamun

meglkwa ofano akepledi tomga ikra enepirkan kondingwa pre no pepa aglketa boglene tenaglka manga. 2 Sraglpre, na pirkanerika ene yomba akepledi tenamnedi no-mano mina gun pond yeingwa, ipre eneGod yombama akeple dinamunedi pirkwaikraMasedonia yombameglmara ene dem-bino sindre, yegl diteingra, “Nono angrotau Akaia kamun meglkwa ye buglayunguta ende wongwa enge ikra akeple dina-munedi akekun erikwa.” Ana ene no-mano wakai pir akeple dinamunedi erikwaipre Masedonia yomba ye gun yei ye amayegl eramnedi pirkwa. 3 Yeglpre na pirkaene akeple dinamune dingo dembino sigaikra kimbi-kogl ere dinambuka pre ermeyagl-kane diendiga i ene yomba akepledinaglkwa taragl akekun ere molo. Eneyeglmere akekun eraglmedi pre ditein-gra. 4 No pirngi kaima dumga i enetaragl yomba tenaglkwa pre akekun eremoraglkwa. Ana aglau eran, Masedoniayomba tau na bogl akiye umun ye kan-imbi ene ta akekun erekre meglmbi, anaene eraglkwa ipre no angai goun te eneama angai goraglkwa. 5 Ipre na yagl-kane diendimbo okuna kana ende enemeglmara wimbi ana ene ofano tena di-pandiglkwa ikra yagl-kane i akeple dimbiana enge eglke pamere akekun eraglkwa.Ana na unaglka enge ene ofano i non-nanere yenambuka. Mambunono eraglkwai ombuno dinambuka ene nomano minapir gigle dindre teingwa, yomba ta ene

tenaglmedi di nusigo teingwa yeglmereerekrambuka.

6 Ka i ene piryo: Yomba kaiya moknamongo kuri sundiglkwa, ye mongo kuriuraglkwa; te yomba kaiya mokna mongomerkinde sundiglkwa ye mongo merkindeuraglkwa. 7Yomba yene suwara suwaranditaragl tenamnedi nomane mina pirmeretenaglkwa, aglau eran yomba ta nomanokinde pirtre tekrambuka, te yomba tadanda ere digo pre teiyedi pirkrambukai tamanga. Yomba yene dem munduwowakai pirtre taragl tongwa i God wakaikangwa. 8Ana God wakaimo merkinde enetenan kade engenge ene taragl merkindepaitenan nendre ana kongun panambarawakai eraglkwa. 9 Kamambuno pepa minayegl muno beglko pangwa:“Yomba ta taraglake-nongwa i mokna mongomakan mina sinduglkwamereyegl ere merkindekiuglgiunde yomba tongwa,ye wakai eretongwamambuno du-yene iaimande pai moglkwa.”✡

10 Ana God ye kaiya mokna mongomerkinde yaraglkwa yomba tendre te kaiyamokna ninaglkwa pre tongwa. Kuno yeglkeunde ere ene ama taragl wakai merkindetenan, ana ene mambuno du-yene ere Godyombama tau tenaglkwa. I yomba moknamongo sindiglko okuwo mongo merkindekoglmere yegl eraglkwa. 11 God ene taraglmerkinde tenan nagla eran ana ene amayomba tau enge mere tenaglkwa. Yegl ounana ene taragl teingwano ipi yomba tomunkade ye God diwakai yenaglkwa.

12 Ene kongun yegl erikwa i Godyombama i keunde ta akeple dikrambukaba ene mambuno yegl erikwa ipre anaye God diwakai yenaglkwa i wu pondenambuka. 13 Ene kongun yegl wakai ereana angro akeple dingwa mambunono iombunodi pene endingwa. Ana ye kanimbiene God kamo wakai pamere ertre te YesusKrais kamo wakai dipene endinaglkwa.Te ye kanaglkwa ene munduno wakaipre taragl teingwa te yomba tau ama

† 8:22: Nono angro suwo Taitus bogl akiye ende Korin kamun eingwa i kangino pirkunga, angro ta epigl 18-20 minadungwa i kanamga. Ana angro ta epigl 22 mina i kanamga. ✡ 9:9: Buk Song 112:9

Page 285: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 9:14 282 2 Korin 10:16akiye tenaglkwa. Yegl erimbi ana yombaye God kangiye dembiye si mitna imboendinaglkwa. 14 Ye yegl pirkan eraglkwa,God wakaimo ene mina pai kuno orkwa.Ye ene pre God kamange eretenaglkwa.Yegl eran ye ene pre munduwo pondpanambuka. 15 God argan ere nono taraglwakai yoko norkwa i pond kaima pangwaipre nono ye diwakai yei tenamga. Ana kamina taragl i prapra ta beke ake eramgakuno erekrukwa.

10Yomba eremogl aposel wagle ka teingo Pol

mane dungwa1 Ana yomba tau na pre nangina ka

yegl singwa, “Pol nono bogl moglkwaenge ye yene kangiye ake atne endun-gura, ba ye pi dumo bange ta mogltreka giglendi di norukwa.”* Yesus Kraisdem munduwo windadi yongo te yomere-pamere ere yomba tongwa. Na Pol nanaYesus embriyemo kuno yegl erimbo enekanaglkwa. 2 I yegl pre na ka yegl kra-pogl teinga, na unaglka enge ka giglendidinambedi di nusikraglkwa. Sraglpre, nomakandlemambuno pamere erime dingwayomba i na ka giglendi ditenaglka, i na dite-naglka kuno orkwa. 3 I kaima no makandlemoglpai ounga, ba no makandle yombamambuno ta pango kunda erimere yeglno ta erekunga. 4 No kunda taragl indrekunda ounga i makandle kimbir-kuglangeta manga. Ba God kunda taraglmo giglekuidungwa i yumga i ana kunda ikine gigledingwa epigl i sigur dinambuka. Kakimbidi tengramo dingwa kanno i siderwaglounga. 5 Te nomano guagua pangwa yakakimbi dindre ana yomba God kamo pi-ramnedi eriko siget-dingwayomba i prapraye nomano siderwagl ounga. Te no yombanomano akepledi tomun ye Yesus prumereeraglkwa. 6 Te ene no ka dumunerepinande erimbi ana ka sendingwa yomba

yumbun tenamga i pre no akekun eremounga.

7 Ene taragl nangino tembe pangwa ikaningwa. Ana yomba ta yene Kraisyombamo mole dinan ana yene kanam-buka no ama kuno yegl Krais yombamamounga. 8 Ana Krais kongun i ere enepirngino sigigledi tenamga pre yombu-glomononorkwa, ba pirngino i no ta siguglsikramga. Yeglpre no kongun ounara iprekamo dindre te dembino sinaglka i na, anaangai ta goglkraglka. 9Na pepa bogl teingai ene kundugl goraglmedi na ta pirkrika.10 Ana yomba tau yegl dingwa: “Pol pepamuno boglkwa i yumbunmo pond pagote ka giglendi dungwa. Ba ye nonobogl akiye moglkwa enge ye ka dungwagigle dikruko te ye wu yomba yoko mereongwa!” 11 Yomba yeglmere ye pirkaneraglkwa, no eglke mogltre pepa munoyegl bogl tomga i no ene bogl moramgaenge ana no pepa sraglmere bounere ikongunmo eramga.

12 No yomba tau yene pre dembinosimitna endimere yegl no yegl ta erekramga.Yomba yeglmere yene mambunono yate no yomba ta mambunono yumbusikraglkwa. Ana yomba yegl erikwa i yepirpogl sikre erikwa. 13No kongun eramganamba pangwa i ere kawa tendre kanginokande ikramga. Ba God kongunmo nambasi norikwa i ertre ana kangino kandeinamga. Ana kongunmo i ama ere endpiene Korin yomba mina akiye omga. 14 Godno konguno namba pamere norko anaene meglmara no umga enge no kongunonamba pangwa i ta ere kawa tekunga. Nokomnaiye kana Yesus Krais kamowakai akei ene meglmara umgra. 15 Ana yomba taukongun erimara i nono dembino sikunga.Ba no punga, ene pirngino pond pai enanana no enemina kongun eramga i wu pondkaima enambuka, i God yene kongun erekuno eraglmedi tomere eramga. 16Yegl ereno kamambuno wakai dumo bange bange†dipene endinamga ba yomba ta kongun

* 10:1: Ka tau numa 10-13 ongwa i 2 Korinminamuno beglko pangwa i bogl kuno ta paikrukwa ana numa 9mina Poleremogl Korin yombamambuno wakai erimara pre gunyei tendre dungwa, ba numa 10 mina ye ka giglendi ditongwa.Mambuno yeglpre, yomba tau pirpogl singwa ka numa 10-15 ongwa i pepa pere ta mina pango te Pol enge ta minamuno boglmedi pre ana okuwo kamo suwo akiye i-suwara endimedi yegl di prikwa. † 10:16: Grik kanno minaPol yegl dungwa, “Dumo tau ene mokonomugl yongwa.” I yeglmere pangwa. I Korin dumo tau ande beimara ire predungwa. Dumo kande Rom ya kantri Spen yeglmere. Aposel 19:21 ya Rom 15:24-28 kanamga.

Page 286: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 10:17 283 2 Korin 11:15ere yomara no suna pindre nanginodembiye sikramga. 17 Ana kamambunopepa mina yegl dungwa, “Yomba ta gunyenambuka, ye Yaglkande taragl orkwaipre gun enambuka.”✡ 18 Nono pirkaneramga, yomba ta yene gunyei kangiyeake mitna endinan, God ongumuglo minayomba i kangiye kande paikrukwa. BaYaglkande ye yomba ta kangiye ake mitnaendinambuka, i ye kangiye kande kaimapangwa.

11Pol eremogl aposel kakimbi wagle mam-

bunono dipene endungwa1Na munduna pangwa i ene kurita kan-

winge erimbi na ka guagua bange sungu-nagle ta dinaglka. Kaima na kanwingeeriyo. 2 God yene yomba pinde ingwa iana yene yombama moraglmedi nomanepond prukwa. Kuno yeglmere na nomanapond ene wedi pirka. Ana ene ambai mornomanemo guagua yeikrukwa mereyeglmeglko na yagl suwara kaima ta bogl in-ambedi dipandigl kondiga, yaglmo i YesusKrais. 3 Ba na kundugl goglka i toki kindeokuna kakimbi mambuno i pirpogl sindreambu Eva bakagl tongwa. Aglau eranmambuno yeglmere ene mina plau dinanana ene nomano wu guagua enambuka.Yegl eran ene wakai mendugl mogltre anaYesus wedi nomano pirkwa ikra kinde kon-dinaglkwa. Ipre na kundugl goglka. 4 Teyomba ene meglmara undre ana no Yesuskamo wakai ditomnere yegl ye dipene en-dekre ana ye Yesus ta kamo dinaglkwa.Ana mambuno yegl mina ene okuna GodSpiritmo indre Yesus wedi pirngi dingwaikra kondo ana ene spirit kaneta inaglkwa.Te okuna ene Yesus kamo wakai ingwaikra kondo ana kamambuno wakai kane tadingwa i ene inaglkwa. Yomba yeglmereerikwa i ene gunyei ana kanno piraglkwa.Ipre na kundugl goglka. 5 Ipre piryo! Napirka ene aposelno kande meglmere yeglna ta moglkrika. Ba na aposel mogl-mitnaendinga. 6 Na ka dinga muno paikrukwa,ba i kondiyo. Na spirit mina bitna pai kawatongwa. Ana i no mambuno kanekane ere

engenge beke pene ende tomgo ene pirkanerikwa.

7 Ene pirkan erikwa, na God kamo wakaidipene ende teimara i topo ta ikrika. Mam-buno i mina nana kangina ake atne endi-mara i ene kangino kande inaglmedi erika.Ana namambuno yegl erimara i tandaglmepam kana? 8 Ana God yombama yunguombuno tau monino ya taratno tau nakonguna akeple dinambuka pre indre anaene konguno ereteinga. Mambuno i minaye taratno na kunogl mere gundo iga.9 Ana na ene bogl moglka enge na monita inaglka pango, i ene ta akepledi nariyodindre yumbun tekrika. Tamanga. Na an-grima Masedonia mogl wingwa ye na sraglinagledi dokiga i inarikwa. Ana okuna naene sragl ta nariyo dindre yumbun tekrika,te okuwo ama ta nariyo dikraglka. 10 AnaKrais kamo kaima na mina suna yongwa.Ipre na moni narikrikwa ba dembina sigai Akaia kamun yomba prapra meglkwa naerika i ene ta mane dikraglkwa. 11 Sraglprena yegl diye? Na ene kanwakai yeikrumedipirmo? Tamanga. God pirkan orkwa naene kanwakai yeingwa. 12 Na ene moninoinakre mane dimere yegl aimande eremoraglka. Ba “aposel kakimbi” wagle yenekangino ake mitna ende no kongun ounereyegl ya no mounere yegl ye mounedi nokanaglmedi eraglkwa. Ana ye erikwa i eredinaglkwa pre na konbo sigetdi teinga.

13 Ana yombamo i ye aposel kaima tamoglkrikwa. Ye aposel kakimbi wagle,ye Yesus Krais kongunmo ounedi kakimbiertre ana nangino tembe keunde YesusKrais aposelma kaima meglkwa mereyeglerikwa. 14 Ye yegl erikwa ipre ene sipu-glo dikriyo. Nono pirkan ounga Sa-tan yene mambunomo ere ta ende ananangiye tembe ambuglangemo angelo am-buglangemo mereyegl ombuno dungwa.15Yeglpre Satan kongunmo yomba ombuglnangino tembe mambuno ere ta ende anayomba ongumutnomina ye kongun yombadu-yene mambunono erimere yegl erikwa.Ipre nono sipuglo dikramga. Ana okuwo yekongun erimere erimere topo inaglkwa.

Pol aposel kongun ormara yumbunmerkinde yungwa

✡ 10:17: Jeremaia 9:24

Page 287: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 11:16 284 2 Korin 11:3316Na ka aglkekor dinga, na yagl du kinde

moglumedi yomba ta yegl di pirkraglkwa.Ba ene yegl pirimbi, prawa, na yagl dukinde moglmedi pirkwa. Ipre na kan-winge erimbi ana na nana kangina kuritaake mitna endinaglka. 17 Na ka diga iYaglkande do dumere ta dikrika. Tamanga.Nana yagl du kinde mereyegl aglau eredindre ana nana kangina di mitna endiga.18 Ana yomba merkinde, yene makandlemambuno pamere ere nangino dembiyesingwa, ipre na ama nangina dembinasinaglka. 19 Ene nomano wakai pamedigunyei ama kanwinge eriko ana du erikwayomba ka kindemoglkwa beke ene tengwa!20 Kaima. Ene kanwinge eriko ye yegl ereene teingwa; kane yomba mereyegl gundoyengwa, te taratno prapra wausi ingwa, tekakimbi mina di gundo ingwa, te ye eneyomba yoko mereyegl kan atne endingwa,te gumano drano mina atndang singwa.21 No angai gogltre te no nomano gigledikrukwa ipre ye erimere yegl no ta er-amga kuno erekrukwa. Ba yomba ta yenemambuno ormere ipre ka giglendi dinan,ana na ama giglendi ka dipene endinaglka.Ba erme na yagl du kinde mereyegl kadinaglka.

22 Ye Hibru yomba moune dinaglmo?Na ama Hibru yomba moglka. Ye Israelyomba meglmo? Na ama Israel yombamoglka. Ye Abraham gawama meglmo?Na ama Abraham gawamo moglka. 23 YeKrais kongunmo yomba kaima meglmo?Krais kongunmo mina na kaima kongunere ye engre teinga. (Ba erme na yombadu kinde mereyegl ka dinga.) Na kongunyombuglo kinde ere ertre ye engre teinga.Te yomba enge merkinde na kane singwa,te kumba wip* merkinde na sigo amagoraglka mereyegl magl orkwa. 24 TeJuda yomba eremogl enge 5 kumba wipbinan bogl na singwa.† 25 Te enge su-wota uglmbo kumba na singwa, ana engesuwarata na kombuglo mina sigoramnedierikwa. Te enge suwota sip kinde erederuwagl orko ana mundi nigl bolamugl

ande enge suwarata enduwer ya erminemundu paimoglka. 26 Ana enge merkindena konbauna eglke wan ikine ikine eimarai ana nigl pi goraglka mereyegl pango,te enge tau kunogl gogl yomba na eresikinde eraglkwa mereyegl pangwa. Te nanayombanma Juda yomba ya Yomba Bina naeresinamnedi erikwa. Ana siti kande yamakan waule te mundi nigl wan einga igoraglka mereyegl pangwa. Te na an-grima mounedi kakimbi dingwa ye amana eresinaglkwa mereyegl pangwa. 27 Nakongun kanekane pitnbogl erika. Te en-duwer na uglpai dime dikre, nigl ya kaiyamokna pre kindan gogl ana enge merekaiya mokna ta nekrika. Te enge tau nakungugl gagl ta mango ana nangina yokoyongo bi goglka. 28 Ana yumbun i keundemanga ba ande engenge God yombamayungu ombuno wagle sutno mogl akepledinagledi pirka mitna orkwa i mina yum-bun kanekane na mina plau dungo nanomana yumbun pond dongwa. 29 Anapirngi dingwa yomba ta nomano gigledikrukwa i na ama nomana gigle dikrukwa;te yomba ta ere endigo ana Kristen yombata tandaglmeno orkwa, i na pirka kindeorkwa.

30 Na nana dembina sinaglka pama,ana i ombunodi God kongunmo eraglkayombutna paikrukwa i mina na nanginadembiye sinaglka. 31Ana God ye YaglkandeYesus Krais Nem, no ye kangiye aimandeaimande dembiye sumga! Ye pirkan orkwana kakimbi ta dikrika. 32 Na Damaskasdumo suna moglka enge, King Aretas ga-vanamo eremogl kimbirnem diendungwasiti togl dra mina na kane sina pre sugl kanmeglkwa. 33 Ba na basket kande sunakraendingo moglko ana kane kogl yungu gu-glo mina sundo yomara kiendi ende atneendingwa. Ana na kane sikriko teke pindreendinga.

12Pol ongumuglo-mugl orko kangwa ya te

God ka teke pangwa merkinde ditongwa* 11:23: Kumba wip i yegl: Kan kumba akimara endi pangwa punduwomugl kau nangiye tonguma singwa i anayomba ere si-si erikwa. † 11:24: Lo 25:1-3 ongwa i ka yegl dungwa: Israel yomba eremogl yomba suwarata wipmina sinamnedi pirmbi ana ye dulai 40 keme sinaglkwa. Ba Juda yomba pirkwa i ye aglau eran ana kere guagua ounwedi pirkwa. Yegl orko pre ye yomba ta ere singwa i ye 39 keme dulai singwa.

Page 288: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 12:1 285 2 Korin 12:171 Na nana dembina sinaglka. Kaima,

mambuno i ta nono akeple dikrambuka.Ba na erme Yaglkande ongumutna-muglere ombuno dungwa ya kamo uglmangeere pangwa i dipene ende narkwa kamo idinaglka. 2 I ana yegl na pirkan erika, yaglta Krais mina moglkwa* buglayungu 14ende wongo God Spiritmo ye auro yendpihevenmitna imbo kaima ta yomara ongwa.Ana ye nangiye pango yende dumo igleongwa mo spiritmo yende ongwa, i na pir-pogl sikrika ba God suwara pirkan orkwa.3 Ye nangiye pangwa mo paikrukwa i napirkan erekrika, ba God yene pirkan orkwa,4 ana ye dumo wakaile pi kangwa ya katau prukwa i yomba ta di nongugl endetenambuka kuno erekrukwa,manepangwa5 Ana yaglmo ipre na dembiye sinaglka.Na nana pre dembina sikraglka. Ba nayombura paikrume dinaglka i mina nanadembina sinaglka. 6 Kaima, na dembinasinagledi pirmbo na yagl du ta erekraglka;sraglpre, na ka kaima keunde dinaglka. Bana yegl dikraglka; yomba tau na wakaikaima moglmedi piraglkwa. Na pirka enena mambunona erika i kandre te ka diga ipiraglkwa. Mambuno i mina na sraglmeremoglka i ene kaima kanpogl sinaglkwa.

Kar-nilmereyegl Pol nangiyemina boglwiglsungwa

7 Ana ongumutna-mugl orkwa ikramina taragl i God ombunodi narkwa,i taragl kande kaima. Ana na nanadembina sinaglka i God manedi prukwa.Yeglpre ye taragl ta kar-nil mereyegl narkonangina mina boglwigl sungwa. Taragl iSatan kongunmo yomba, ye na eresindre,ake atne endinan na nangina dembinasikraglka pre yegl orkwa. 8 Ana engesuwota na kamange ere Yaglkande tendretaragl i na mina i-yeglke endinambedi prekrapogl teinga. 9 Ba ye yegl di narkwa, “Nataragl i ta ene mina i-eglke endekraglka.Sraglpre, na ene pre wakaina ene minakuno orkwa, te na yombura giglekuidungwa i yomba yomburo paikrukwaminakongun ere-ere orkwa.” Ana na yomburapaikrumedi nomana suwo yeikraglka.Na gun pond yenaglka. Sraglpre, God

yombuglomo na mina siriye bogl naram-buka. 10 Ana Krais kongunmo erika iprena yombura paikrukwa. Ana yomba naerekinde ere nariko, yumbun kanekanena mina ungo, na sigoramnedi eriko, anana dena munduna wakai yeikrukwa. Anana yombura paikrukwa enge, i keunde nayombura giglendi pangwa.

Pol ye Korin yomba pirngino sigigle ditena-gledi prukwa

11 Na yagl du mereyegl ka diga ikra enena dinambedi eriko digra. Ene eremogl napre dembina sinaglkwa i mambuno wakaipangwa. Kaima, na yomba yoko moglka.Ba ene “aposelno” mogl gumamugl end-ingwa i ye mogl-mitna ende na ta i-atneendekrikwa. Tamanga. 12Na aposel kaimamoglka mambuno i ombuno dungwa i anana nomana gigle dungo kongun giglendiertre diu ya kimagl kanekane ene minaeriko yomba God yombuglomo kan sipu-glo dingwa. 13 Ana na sraglmere ere Godyombama yungu ombuno tau taragl wakaieretendre ana ene sragl taragl erekindeere teiye? Na mambuno suwarata yeglerikra, na ene yumbun tendre moni yakaiya mokna ta nariyo dikrikra. I ta aglauereteinga panan ana ene tandaglmenakinde kondo nariyo!

14 Ana erme ene meglmara na wimbo,enge suwota erambuka pre na akekun er-emoglka. Na wu ene yumbun tendre anamoni mo taragl ta nariyo dikraglka, baene enene pre na unaglka. Ene pirkanerikwa, nangro wagle ye moni bona siyei ana neno mano ta teingwa mambunopaikrukwa. Ba neno mano moni bona siyei ana nangro tengwa. 15 Kuno yeglmere,na taragl painarkwa i prapra ene tenaglka,te na ombugl nangina akiye tenapre gunpond yeinga. I ene nomano akeple di-naglka pre yegl eraglka. Na ene pre pirkamunduna pond pangwa. Ba ene na prekurita wakai pir naraglmo mo manambe?16 Ana ene kaima we dinaglkwa, ene monimo taragl ta naraglmedi yumbun tekrika.Tamanga. Ba yomba tau yegl dinaglkwa,Pol kakimbi dindre te kinano paglwaglere bakagl tendre ana ene monino yokoyungwa yagle we dinaglkwa. 17 Na yomba

* 12:2: I yeglmere pangwa, “Yagl ta Krais mina moglkwa,” i Pol ye yene. Epigl 7 kanamga.

Page 289: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 12:18 286 2 Korin 13:10tau diendigo ene meglmara wingura. Anaye mina na ene bakagl tendre, taratnota gundo ikrika. 18 Na eremogl Taitusene meglmara unambedi diteinga. Anaye angro ta bogl akiye piro diga. Taitusye kakimbi di ene bakagl tendre moninota wausi ikrukwa! I ene kaima kra wedinaglkwa. No Taitus bogl nomano suwarakuno pango ana kongun erekuno endum-buglka! Te no konbo suwara kuno kunokeunde ombuglka.

19 No pepa bounga ene kere wingwaikra ana ene ongumutno mina no nononangino akeple dina pre beglmedi pirkwai tamanga! No Krais yombama moungapre Krais dra indre ana God ongumuglomina no dumga. Na yombanma wagle, nokongun prapra ounga i ene akeple dina preounga. 20 Ba na kundugl gogl yegl pirka;aglau eran na ene meglmara undre anayomba meglmbi kanagledi pirka mere tamoglkre, ana mogl kaneta endimbi we!Te ene ombugl na yegl moran kanamnedipirkwa mere ta moglkre ana mogl kanetaendimbo we! Mambuno yeglmere tapanan: Ka tengramo dinaglkwa, ya denokumburo angro ta tenaglkwa. Ya nongasinaglkwa, ya karaugl engraglkwa, yanangino ka sinaglkwa, ya mokono kadinaglkwa, te kawaiye eraglkwa, te yombawakai moglkraglkwa. Ana mambuno yeglpre na kundugl goglka. 21 Aglau eranna ene meglmara aglke wimbo, ana eneongumutno mina na Godna na ake atneendinan; ana ene mina yomba merkindeokuna tandaglme erikwa ye nomano yaketekre te tandaglme yegl mina kondokrikwapre kaino eraglka; mambuno deglmbiyongwa erikwa, ya te yagl ambu kunoglgundingwa, ya te mambuno kinde prenomano pond pangwa. Ana okuna ye yeglerikwa. Mambuno ipre na kundugl goglka.

13Korin yomba pirngino sugl wakai

moraglkwa1 Na erme ene kanagledi unaglka i ana

enge suwota erambuka. Te yumbun tapanan ana yomba suwo mo suwota kaimakamga we dimbi ana ye kanno giglendi

panambuka.✡ Ana ye ka dingwa i minanono ka akedu endinamga. 2 Ana yombaene okuna tandaglme erikwa ikra ya teene yomba tau akiye, na aglke kongunere wu ene bogl mogltre ana na mam-buno ta eragledi pirka i ene dite kondi-gra. Ana na erme eglke moglka preaglkekor diga kamo ikra yegl ditenaglka:Ana aglkekor ende ene meglmara wimbo,ana yomba ta tandaglme erambuka i na takanwinge erekraglka. 3 Ene taragl kaimakanamnedi pirmere ana Yesus na dranamina ka dungwa i pirkan eraglkwa. AnaKrais ene mina kongun orkwa i yombu-glo dokokrukwa, ba ye kongun yombuglokinde orkwa. 4 Ye okuna yombuglomopaikruko ana ye endi-prakmina sigeglkwa,ba God yombuglomo mina ye erme kor-moglkwa. No ye mina sidakagl moungapre no yomburopaikrukwa, baGod yombu-glomomina no Yesus bogl kor-mogltre anaene mina kongun oun ye yombuglomo iene mina giglendi panambuka.

5 Ene nomano suwo yei pirtre ana pirngidingwa mo dikrikwa i enene yumbusikanaglkwa. Kaima, Yesus Krais ene minasuna moglkwa i yumbu si kaniyomo? Anata manan, ene pirngi dingwa mambunoi kuno erekrukwa. 6 Ana na pirka eneno mambunono pirkan eraglkwa, ana eneyumbu simbi no kongun giglendi ounga.7 Ene tandaglme erekraglkwa pre no ka-mange ere God tomga. I no yombugloere aposel kaima mounga i ene ombunodinamga pre manga, ba no yegl oun kadeene mambuno wakai pangwa i keunde er-imbi anano yomburopaikruko yombayokomereyegl moramga. 8 Ene pirkan erikwa,no yomburo ta kuno eran ana kamam-buno kaima i ta erekinde erekramga, bano kamambuno kaima i suwara kongunmoeramga. 9 Kaima, no yomburo paikrukwaenge ana ene yomburo pangwa i no gunyomga. Ipre no engenge ene wu wakaikaima enaglkwa ipre kamange eremounga.10 Mambuno ipre na erme eglke mogltreana ka i pepa muno bogl teinga. Sragl-pre, na ene meglmara unaglka enge anana yombutna pamedi ka giglendi dindreene mambunono di ake wakai era kiurika.Yaglkande yombuglomo narukwa i ene

✡ 13:1: Lo 19:15

Page 290: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Korin 13:11 287 2 Korin 13:14pirngino akepledi sigigledi tenaglka prenarkwa, ba ene erekinde ere tendre siguglsinaglka pre ta manga.

Pol ka di uglo yei Korin yomba diwakaiyeitongwa

11 Angrima pirngi dingwa wagle, ka diuglo yei ana wakai we diga. Ene Kris-ten wakai kaima ya giglendi moraglkwapre kongun yombuglo eraglkwa. Naka diteinga ikra ene prapra pirtre dugloboraglkwa. Te enene mina prapra no-mano suwara yei deno munduno argan eremoraglkwa. Ana God kanwakai yongwa yabipokndi akiye ene bogl morambuka.

12 Ene prapra suwara suwarandi angronunguno kungro paunan sinendre wakaiwe dinaglkwa. 13 Te God yombama du-wakai prapra ene diwakai yei tengwa.

14 Yaglkande Yesus Krais wakaimo yate God ene kanwakai yongwa ya te HoliSpirit mina ene prapra nomane suwara yeimoraglkwa.*

* 13:14: Yomba tau epigl 13 yake yegl teingwa. Ka endpi epigl 13 keme dundungwa. Ana tau yongwa i epigl 12 minasibuno dungwa. Epigl komuno 12 yei pango epigl okuwo ende wu 13 ongwa. Epigl 13 ipi epigl 14 endingwa.

Page 291: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 1:1 288 Galesia 1:12

GALESIAPol pepa muno bogl Galesiayomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKomnaiye kana Juda yomba keunde

Yesus kamo wakai pirtre duglo beglkwa.Okuwo Yesus eremogl aposel Pol dien-dungo pi kamambuno wakai Yomba Binaditongo pirtre ana ende suna Yesus minawingwa. Ana Yomba Bina wu Kris-ten eingo, ka kra yegl plau dungwa,Juda yomba ye Moses lomo ake i-wanigoana Yomba Bina Moses lomo ta ake i-wankrikwa. Ipre Yomba Bina ye Kristenkaima moraglkwa panan, ye Moses lomoama duglo boraglme dingwa.

Ba Pol mane dindre yegl dungwa: Loduglo boramga i taragl kaima tamanga,Yesus wedi pirngi dumga mambuno i Godnono yomba du-wakai we dungo ana kor-meglkwa i Yesus mina nono norkwa. Polka i egluwe ere dungwa, ba Juda yomba tauwu Galesia dumo Kristen meglkwa i Moseslomo duglo boraglme dindre ana Pol kamoi mane dingwa.

Ka dingwa i Pol pirtre ana Galesia Kris-ten wagle pirngino ya embriyeno akeduendinaglmedi pepa muno i bogl tongwa.

Ka komnaiye kana Pol yegl dungwa:God yene na aposel kongun eraglka prepinde yume dungwa. Pol yene prumeremo makan yomba eremogl Pol pinde imedikrukwa. Tamanga. God yene na YombaBina kamambuno wakai ditenaglka prepinde yume dungwa.

Okuwo Pol yegl dungwa: Yomba YesusKrais wedi pirngi dingwa i keunde NenoKande ongumuglo mina yomba du-wakaimeglkwa. Ana ka di uglo yei yegl dungwa:Krais kongun wakai ere nono akepledinorko wakai moungo, ana Holi Spirit nonokonbo sraglmere wan moramga i ake-pledi norko, ana nono yomba kanwakai yeimambuno wakai ere tomune dungwa.

Pol pepa muno bogl Galesia God yombamatongwa

1 Na Pol, aposel moglka, i yombamerkinde ta na diendekrikwa te yombasuwarata aposel kongun i narekrukwa,ba Yesus Krais goglko ana God Neno ikorendungwa ikra ye na aglendi imbrika, 2 teangrima pirngi dingwa wagle no akiyemounga.

No pepa muno i bogltre ana diwakai yeiene Galesia God yombama wagle tomga:

3 God Neno ya Yaglkande Yesus Kraisaimande wakaimo yenambuka ya nomanebipok dungwa i ene deno munduno minatenambuka. 4 Ana nono erme tandaglmemina sunamounga i Krais no ere-inagle preye na sigoraglmedi kanwinge orkwa, i GodNeno nomane giglendi prumere ana Yesuspinande orkwa. 5 Ana ye mina kangiyekande aimande aimande kamun tenamga.Kaima.

Yesus kamomambunowakai suwara kaimayongwa

6 Ene taragl yegl erikwa i na sigok diga.Sraglpre, Krais wakaimo ormara igle minaGod enediyungwa, ba ene tambre kana ikrakindekondo ana endpi kamambuno kanetamina duglo beglkwa. 7 Kaima, “Kamam-buno kaneta” i ta yeikrukwa, ba na sraglpreka yegl diga, i yomba tau ene nomanosikugl ende ana Yesus kamo wakai ikrapaikrumere guagua dingwa. 8 Ba no moangelo heven moglkwa i no Yesus kamowakai okuna dipene ende tomnere kunoyegl ta dipene ende tekran, yombamo iguglo kamun aimande enambuka. 9 No kaokuna ene dipene ende tomga ikra na ermekordagl diga: Ba yomba ta ene Yesus kamowakai okuna i mereyegl ye ene ditekreana kamambuno kaneta dinan, ye aimandeguglo kamun enambuka!

10 Na ka erme diga i yomba wakaipiraglmedi diyo mo, God wakai pirambedidiye? Mo yomba na wakai pir naraglmedika di kana? Kaima, na yegl ere moglmbo,na Yesus Krais nigl-kongunmo yombakaima moglkrika.

Pol aposel kongun erambedi God aglendiyungwa

11 Angrima wagle, ene pirkan eraglkwapre na diteinga. Na Yesus kamambunomowakai okuna ene dipene ende teinga ikramakandle yomba ta yegl do dinarekrikwa.12 Kamo wakai i yomba ta na beke

Page 292: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 1:13 289 Galesia 2:10narekrikwa, te ombugl yemina na ta ikrika.Kamo wakai i Yesus Krais yene i-pendiglende ombunodi narkwa.

13 Na okuna Juda yomba kamambunopirmara igle na mambuno sraglmere erikaya te God yombama mitno goglkre eresitendre ana sidundi kondinagledi erika idigo ene pirkwa. 14 Te ombugl Juda wa-gle mambunono pangwa ya kamambunopirmara igle na ende okuna eingo yaglkunanma bogl mambuno erimere i no ere,ana kowano wagle mambunono praprapangwa ere-ere erimere i na bumbunogogltre ama erika. 15Ba God yene wakaimoya wakaimo mina na mana kugl yeikrukwaenge, ye kongunmo i eraglka pre na pindeyungwa. 16 Te yene Wam na mina om-buno dinarkwa, na pi ye pre Yomba Binameglmara ye kamambuno wakai dipeneende tenaglka, God yegl ere narkwa engei na pi yomba ta krapogl tekrika. 17 Tena ombugl aposel wagle mogl okuna end-ingwaye Jerusalemmeglmarana kanagledita pikrika. Ba na du yene endpi Ara-bia kamun pindre ana okuwo ende ikineDamaskas kamun einga.

18Ana buglayungu suwota yongo okuwoPita kamo tau inagledi na ende Jerusalemeinga, igle na ande enge 15 ye boglmoglka. 19 Ana igle aposel wagle tameglko kankrika, ba Yaglkande angigleJems suwara moglko na kaniga. 20 Naka muno bogl ene teinga i kaima. Godkangwa na kakimbi ta dikrika. 21 Anaokuwo na ende Siria ya Silisia dumo einga.22 Igle moglka enge Judia kamun Godyombama Krais mina meglkwa i na pirkanerekrikwa. 23 Ba na moglmedi yomba taukawaiye ere yegl digo ye pirkwa: “Yagl taokuna nono eresi tendre te nono pirngidumga erekinde orkwa ikra erme ye ka-mambunomo ikra pirngi dindre ana dipeneendungwa.” 24 Ana na yegl erika ipre yeGod dembiye siteingwa.

2Aposel wagle tau Pol bogl deno munduno

suwara yeingwa1Na wanmogl einga buglayungu 14 dun-

dungo ana okuwo na Barnabas bogl aglkeende Jerusalem ombuglka. Te Taitus auroigo akiye ende omga. 2 Na einga, i God

enatnedi ombuno dinarko na einga. Napindre Yomba BinaminaYesus kamowakaidipene ende teiga ikra ana kamambunomina ende okuna eingwa yomba ye ke-unde dimakaisi ana i uglmange ere boglokugl teinga. Sraglpre, na kongun okunaerika mo erme erika i yangesi dinambedikundugl gogl yegl erika. 3 Te Taitus naakiye mouglka, ye Grik yagl moglkwa, baye nangiye punduwo bogl endinambediakeningandi dikrikwa. 4 Angro kimbi tauteke konbo ende suna wingwa. Ye sunaundre ana no Yesus kamomina yoko wakaimounga i kandre kawaiye era pre wingwa.Ye eremogl no Juda lono pamere i eretelo i mina atnekra moraglmedi yegl pirkwa.5Ba Yesus kamo wakai i ka kaima ene minawakai yei panambedi pre no eremogl ye kadi dinaglmedi angai ta tekunga.

6 Ba yomba tau ye kande moramnedierikwa i ye sragl yomba meglkwa, kandemokembrameglkwa iwe ta dikraglka, yegl-pre na ka i diga. Te God eremogl yombakangiye kande pangwa mo paikrukwa i-wedi pirkrukwa. Ana yomba yeglmerena kamambuno diteimara i aglau ormediana ye ka kor ta tembe di ainekraglkwa.7 Ba tamanga, na Yomba Bina kamam-buno wakai dipene ende tenaglka pre Godkongun narkwa i ye kanigwa, te Pita ka-mambuno wakai di Juda yomba tenambedikongun tomere yeglmere na ama narkwa.8 Kaima, God yombuglomo mina Pita ake-pledi tongo, Juda yomba mina aposelkongun orkwa te kuno yegl keunde na ake-pledi narko anaYombaBinaminana aposelkongun erika. 9Ana Pita ya Jems te Jon, yeende okuna eingwa aposelmeglkwa yombapirkan erikwa te na ombugl kongun i er-atnedi God wakaimo narkwa, i kandre anano Barnabas bogl onguno noro koglkaredingwa, yeglpre no angiglma angiglmamereyeglmogltre ana nomano suwara yeglyomga: Na ya Barnabas ende pi YombaBina mina kamambuno kongun ougl teye Juda yomba mina kamambuno konguneraglkwa. 10 Ye ka kra suwarata peglkwai no eremogl ye mina yomba gonduglmemeglkwa i taragl tau akeple diro dingwa,okuna kongun yeglmere namunduna pagokongun yombuglo ere erika.

Pol eremogl Pita ka-tongwa

Page 293: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 2:11 290 Galesia 3:511 Okuwo Pita ende Antiok kamun ungo

ana na yemendigl pandigl ka-teinga; sragl-pre, ye aglau orkwa. 12 Ye aglau erikwa iyegl pangwa: Okuna kana Antiok kamunPita eremogl Yomba Bina God yombamawagle bogl kaiya mokna suwara neingwa ipra. Ba okuwo Jems yomba tau Jerusalemmeglkwa diendungo igle eingo ana Pita yekandre kaiya mokna aglke ye bogl nekreende wu eglke ongwa. Sraglpre, yombanangino punduno boraglmedingwa yombaikra bogl kaiya mokna suwara nina erikwaipre ye kundugl gogl ana aglketa ye boglnekrukwa. 13 Te Juda Kristen tau om-bugl onguno katno si Pita kakimbi kogloormere yegl erikwa. Mambuno kindeerikwa ikra Barnabas ama yegl erambedinomane tongwa.

14 Ana na kanigo ye kamambuno wakaii kaima konbo ombuno ditomara i minawankriko pre, yomba pendigl Pita ka yeglditeinga, “Ene Juda ta motnga, ba eneYombaBinamereyegl embriye ere ana Judayomba mereyegl erekitnga. Ene YombaBina ye eremogl Juda yomba lono pamerei duglo boraglmedi pre yegl etne?”

Yomba ta Yesus wedi pirngi dungwa ye du-wakai moglkwa

15 Kaima, Juda nono kugl yeingwa prenono Juda yomba mounga, ba nono YombaBina tandaglme erikwa yomba epitnoi mina nono ta moglkunga. 16 Nonopirkan ounga, yomba ta Yesus wedipirngi dungwa, God eremogl yomba idu-wakai moglme dungwa. Yomba ilo dumere orkwa pre du-wakai moglmeta dikrambuka. Nono ama Yesus Kraiswedi pirngi dumun ana pirngi dumunarai mina God nono yomba du-wakai wedinambuka. Ana lo dumere i ta erekramga.Yeglpre yomba ta lo dumere erambuka ikraGod eremogl yomba du-wakai moglme tadikrambuka.

17 Nono Krais wedi pirngi dumun anaGod ongumuglo mina wu yomba du-wakai omgo enamga, koglomugl nonoJuda yomba ana Yomba Bina tandaglme

mambuno erimere yegl ounga. Ana nonoyegl dinamuno, Krais yene tandaglmemambuno i singigle dina pre orum kana?Tamanga. Nono ka yegl dikramga. 18 Bana eremogl lo mina duglo boglkragledimane diga ikra aglkekor duglo bogl erimbo,ana yomba kanaglkwa nana lo kamosendungwa yomba moglme dinaglkwa.*19 Ba lo pamere na eremoglko ana loyombuglomo i na sigoglko ana erme nagoglka mereyegl yoko moglka. Ipre naerme God bogl kor-moraglkwa. Sragl-pre, Yesus bogl endi-prak mina goglkadundungwa. 20 I yegl, Yesus endi-prakmina simara ikra na ama ye bogl akiyesigeglkwa mereyegl pangwa. Ipre ermena kor-moglka i nana moglkrika, ba Kraisna mina suna moglkwa, te na kor-moglpaierika mambuno i kaima God Wam minapirngidi kor-moglka. Ye na wakai kaimakandre ana akepledi naraglendi yene kor-moglkwa i na pre kondungwa. 21 Ana Godwakaimo narkwa i na kinde kondinaglkamere manga. Ba Moses lomo mina yombata akeple dinan ye wu du-yene enaglkwapama ana Krais goglkwa i kaima wu taraglyoko ongo.

3Lo ya pirngi dingwa mambuno

1 Ene Galesia yomba du erikwa! YesusKrais endi-prak mina goglkwa i no ombun-odi tomgo ene kaima kanigwa mereyeglpangwa. Ba yomba ira ene bakagl tongonomano du orume? 2 Na taragl suwara tapre ene krapogl tenaglka: Ene God Spir-itmo ingwa i lo dumere ere imomokamam-buno wakai dumgo pirtre pirngi dimarai ime? 3 Ene kaima du erim kana! Enekomnaiye kana God Spiritmo yombuglobogl tongo wakai wanmeglkwa ikra kondoana enene yomburo mina kongun wakaierikwa mambuno i erme sidundinamnedierimo? 4 Ene komnaiye kana kamambunopre yumbun merkinde ingwa, i ene yum-bun yoko im-kana? Ba yumbun i yoko taikrikwa anamambuno pangwa!* 5Ana God

* 2:18: Ka epigl magl pamara igle, Pol kamo i ta pirpogl sikunga. Yeglmere pango pre dungwa, yomba kamambunowakai pirkwa ye Juda yomba lono mina atnekra ta moglkrikwa. Ba yomba Kristen tau yene lo i duglo boramunedipirmbi, ye ombugl tandaglme erikwa yombamogl ana yomba tau lo mina atnekra meglmere yegl meglkwa. Rom 7:4-6pangwa i kanamga. * 3:4: Erme pir pogl singwa yomba tau, ka i yegl i yake teingwa, Holi Spirit ene mina sunataragl orkwa i ene ye pir kondim kana? Ba na pirka ene ta pir kondokrimedi kaniga.

Page 294: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 3:6 291 Galesia 3:22Spiritmo ene tendre te kimagl kanekaneene mina orkwa i Moses lo dumere eneerikwa pre ormo mo te kamambuno wakaipirtre pirngi dimara i mina orme?

6 Kamambuno pepa mina Abraham premuno yegl beglko pangwa i ene pirkaneraglkwa: “Ye God wedi pirngi dungo, anapirngi dumara i God eremogl Abrahamyomba du-yene we dungwa.”✡ 7 Ana enepirkan eraglkwa, God wedi pirngi dingwayomba ye Abraham nangiglma meglkwa.8 Ana kamambuno pepa mina okuna Godka yegl dipanduglkwa; okuwo God ere-mogl Yomba Bina kamambuno kiurikwaGod wedi pirngi dimbi ana ye yomba du-wakai we dinambuka. Ana yeglpre ka-mambunowakai okunaGod yegl dinonguglende Abraham tongwa, “Ene mina makankoglkoglo yomba prapra God erewakai eretenambuka.”✡ 9 Ana Abraham God wedipirngi dungwa pre God wakai eretongwa,ipre yomba ta pirngi dinaglkwa ama Godkuno yegl keunde wakai ere yombamo itenambuka.

10 Yomba ta lo dumere kongunmo eremoran ana yomba i God mangaglmo minasuna moglkwa. Sraglpre, kamambunopepa mina muno yegl beglko pangwa,“Yomba lo prapra pepa muno mina beglkopamere kongunmo ere moglkran, anayomba i God mangaglmo mina sunamoglkwa.”✡ 11 Ana erme kaima wu peneongwa, lo kongunmo mina God eremoglyomba du-wakai moglme ta dikrambuka.Sraglpre kamambuno pepa mina yegldungwa, “Yomba pirngi dimara i keundeGod eremogl yomba du-yene we dinan anaye pirngi dingwa ipre kor-moraglkwa.”✡12 Ba yomba lo sika singwa i ana God wedipirngi dingwa i bogl usuwara pikrukwa.Ana kamambuno pepa yegl dungwa,“Yomba ta lo prapra dumere kongunmosikasi eremoran ana ye lo i mina kor-morambuka inambuka.”✡ 13 Ana nono lodumere sika sikun, God mangaglmo eneinaglme dungwa ikra Krais indre ana nonotoposi ikine endungwa. Sraglpre, kamam-buno pepa mina yegl dungwa, “Yombata endi-prak mina wendigl pandraglkwa,i ye God mangaglmo mina moglkwa

pre.” 14 Krais yegl orkwa i eran kadeana God ere wakai ere Abraham tenagledika dipanduglkwa ikra Yesus Krais minakamambuno Yomba Bina tenambuka. Iprenono pirngino mina Holi Spirit inaglmediGod ka dipanduglkwa ikra inamga.

Lo ya ka dipanduglkwa15 Na angrima wagle, yomba embriyeno

ta engenge ere-ere ounere i na dinaglka:Yomba suwo taragl ta erambugledi ka diwu suwara pi ana pepamina prawedimunobogl atne endimbir, ana yomba ta manedikraglkwa te ka ta ama aine ditembi en-dekraglkwa. 16Ana okuna God ka dipandiglAbraham ya gawamo tongwa. Ana kamam-buno pepa mina okuna gawama merkindepre ta dikrukwa, ba gawama suwarata predungwa,✡ i ye kangiye “Krais”. 17 Ana naka diga i mambunomo yegl pangwa: okunakana God ka giglendi dipandigl Abrahamtongwa. Ana buglayungu 430 ende wongoana okuwo lo wu pendigl ongwa. Analo i God okuna kontrakmo i ta ikoruglendekrambuka, pre ka dipandiglkwa i paimoglkwa. 18 Ba lo mina God taragl wakaitongwa panan ana ye ka dipandiglkwa ikramongomo paikrukwa. Yeglpre God ka di-panduglmara igle mina ye taraglmo wakaiikra Abraham tenambuka.

19 Yegl eran, ana lo mambunomosraglmere pame? I God pirkan orkwatandaglmeno ombunodi i-pene endinam-buka pre lo pandigl tongwa. Lomo pai enanAbraham gawamo i plau dinambuka, yemina ka dipandigl i diendungo pangwa,lomo i angelo wagle drano mina digosunawom moglkwa ye di nono norkwa.20Yomba epigl suwomeglko yomba suwarata sunawom moglkwa. Ba God yene kadipandigl tongwa.

Lo nono sutno wakai moglkwa21 Ana lo i eremogl God okuna ka di-

panduglkwa ikra kunda ikine ere tomo?Kaima tamanga. Ipre lo tongwa i minayomba prapra kor-moraglkwa pama dagl,ana lomo i mina yomba pinande er-imbi ana God eremogl yomba du-yene wedungo. 22Ba kamambuno pepamina okunayegl dipene endungwa; makandle yomba

✡ 3:6: Stat 15:6 ✡ 3:8: Stat 12:3; 18:18; 22:18 ✡ 3:10: Lo 27:26 ✡ 3:11: Habakuk 2:4 ✡ 3:12: Wok Pris18:5 ✡ 3:16: Stat 12:7; 13:15; 24:7

Page 295: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 3:23 292 Galesia 4:15prapra tandaglme mina kane paimeglkwa.Ana ipre God taragl wakai tenagledi kadipanduglkwa ikra Yesus Krais mina pirngidimbi ana pirngi dinaglkwa yomba taraglwakai i inaglkwa.

23 Ba pirngi dingwa mambuno wu penepikrukwa enge, lo mina nono kane paiumga ana erme pirngi dumga mambunoikra ombunodiwupendigl ongwa. 24Ana lonono sutno mogltre ana no auro ipi Yesusmina endinan ana pirngi dumun God nonoyomba du-wakai we dinambuka. 25 Anaerme pirngi dinamga engemo yongwa.Ipre lo ta wakane nono sutno moglkram-buka.

Pirngi dumunara i mina nono Godnangiglma mounga

26 Ene Yesus wedi pirngi dingwa i minaene prapra God nangigle kaima meglkwa.27Te ene prapra baptais ere ana Yesusminasidakagl meglkwa, igle mina ene eremoglYesus gaglsunamereyegl endingwa. 28 Ipreene Juda ya Grik yombamoune dikraglkwa,te ene nigl-kongun yomba yoko ya yombayoko wakan meglkwa yomba mounedikraglkwa, te yagl mo ambu mounedikraglkwa. Sraglpre, Krais mina eneyomba prapra suwara kaima meglkwa.29 Yeglpre ene Krais yombama meglmbiana ene Abraham gawama meglkwa, ipreGod taragl wakai tenapre ka dipanduglkwaikra ene inaglkwa.

4God nangiglma mounga

1 Na ka diga i yegl: Ana wam ere-mogl nem bona ganamo inambuka, taragli prapra yene taraglmo yongwa. Ba yeyagl gakmugl moglkwa enge nem nigl-kongunmo yomba yoko meglmere yeglmoglkwa. 2 Ye yombamo kande ya suglmoyomba meglmara atnekra mogl enan ananem enge ta dipanduglkwa i plau dinam-buka. 3 Ana nono kuno yeglmere mounga,enge i nono gak kembra mereyegl mogltreana makandle taragl prapra i mina nononigl-kongunmo yoko yomba mounga. 4 Baokuwo nono pre God enge dipanduglkwa

ikra plau dungo ana God yene Wam dien-dungo ungwa. Ana ambu ye kugl yongoye makandle yomba mereyegl mogltre anaJuda yomba lono mina atnekra moglkwa.5 Ye undre ana lo mina atnekra meglkwayomba ikra toposi ikine endinan ana nonoprapra God nangiglma mendugl moramgapre yegl orkwa. 6 Ene God nangiglmameglkwa, ipre yene Wam Spiritmo dien-dungo ende wu nono nomano mina sunaungwa. Ana Spiritmo i ka kande yegldungwa, “Aba na Nina.”* 7 Ipre erme enenigl-kongun yoko yomba ta moglkitnga, baene God wam motnga. Ana ye wam motn,ye nangiglma pre taragl prapra yongwa iene tenambuka.

Pol eremogl Galesia yomba pre nomanekanekane yongwa

8 Ana okuna kana ene God moglmedipirpogl sikrikwa, ipre ene eremogl yombagod kimbi mina ye nigl-konguno yoko eremeglkwa. 9 Ba ene erme God moglkwa enepirpogl singwa. Mo na yegl diga, erme Godene pirkan orkwa. Ba sraglpre orko pre eneende ikine mambuno kinde mina ya spiritkinde yombuglomo paikrukwa mina eime?Ene aglkekor ende ikine pi ye nigl-kongunoyoko yomba moramnedi pirmo? 10 Ene en-genge yegl pirkwa lo pamere i sika si engekande mina kamambuno piraglkwa mo bakor gere yenambuka mo buglayungu koryenambuka te kamambunomina taragl tauipre ene nomano pond yeingwa. 11 Ba enetaragl yegl erimara i na kundutno goglka.Yegl erimbi ana na ene pre kongun erikaikra wu sragl yoko enambo?

12 Angrima wagle, na ka yana giglendiditeinga, na moglmere yegl ene molo. Naokuna ama lo kanekane kindekondo enemeglmere yegl moglka, ba ene aglau ta erenarekrikwa. 13 Ene pirkan erikwa, kom-naiye kana na kinde sungo moglka pre enekamambuno wakai dipene ende teingra.14Na nangina mina kinde sungwa ikra eneyumbun pond ingwa, ba ene na kinde kon-dokrikwa. Tamanga. Ene God angelomoere-inaglmere yeglmere na ere-ingwa, amaYesus Krais ere inaglmere yegl na ere in-gwa. 15 Ene komnaiye gun pond yeingura!

* 4:6: Aram kanno i Yesus yene kamo kaima yongwa. Ana nono “Nina” dumga i “Aba” we dingwa ana Yesus kamangeere God tendre Nem pre “Aba” dungwa. Mak 14:36 kanamga.

Page 296: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 4:16 293 Galesia 5:1Ana gunno pond ikra wu sraglmere ome?Nana enemambunono erikwa i ditenaglka,ene wakai kaima ere na akeple dingwa,embriyeno i mina ene ongumutno poglnaraglkwa mereyegl pangwa, i kaima tapeglma, ana iyu na nariko. 16 Ana na ermeka kaima diteimara i ene kundano ikinemogl kana?

17 Ba yombamo i ene i koglo endina prekinano singwa, ye nomano wakai pananana ene akeple dina pre erekrikwa, ba yenono i-perepere endina pre yegl erikwa.18 Ana ene mambuno wakai eraglkwa iprenomano pond kaima piraglkwa, yeglmerekaima engenge eraglkwa, ana na enebogl moraglka enge i keunde ta yeglerekraglkwa.† 19 Na nangrima wagle! Naaglke kordagl ambu gak kugl yenamnedinangino giugl pirmere yegl, na ene pregiugl pond pirka. Sraglpre, Yesus mam-bunomo wakai ikra ene mina suna yenam-buka. 20Na erme ene bogl akiye moraglka iwakai pirka, i sraglpre na ka wakai tau eneditenagledi pirka, ene mambunono ipreerme na nomana suwo yongwa.

Ambu Hagai ya Sara dibogl dungwa21 Ana ene lo dumere atnekra

moramnedi erikwa yomba i erme nadinariyo: Lo ka sragl we dungwa i enepirpogl sikrimo? 22Kamambunopepaminamuno yegl beglkwa: Abraham wam suwomiurka, ta nigl-kongun yoko orkwa ambaiwam te ta ye embiye kaima Sara, nigl-kongun yoko erekrukwa ye wam. 23 Ananigl-kongun yoko orkwa ambai wam imakandle ambu gak kugl, kugl erimereyegl kuglkwa. Ba Sara wam ikra God kadite panduglmara ikra pre kugl yongwa.

24 Nono pirkan eramga, taragl okuwomongomo panambuka ipre ka aketedungwa: Ambu suwo i kontrak suwo merewu bendiruka. Ana ambumo ta Hagai yekontrak i kamun muglo Sainai mereyeglmoglkwa te ye nangiglma kugl yongwa iprapra nigl-kongun yoko yomba meglkwa.25 Te ambumo Hagai i kamun mugloSainai, Arabia dumomeglmbe pamere yeglmoglkwa. Ambumo i ama Jerusalem dumo

kande erme yomere yegl si yei diboramga,ye yombama bogl prapra nigl-kongun yokoyomba meglkwa. 26 Ba Jerusalem ta hevensuna yoko yongwa ana ambumo i nonomano moglkwa.‡ 27Ana kamambuno pepamina yegl dungwa:“Ene ambu gak kuglyeikitnga, ene gun yeiyo!Te ambu ene gak kurtemnegak kuragledi nangin giuglpirkitnga, ene nomano wakaipro. Ene gunyei ana wepagleratnga! Te ambu kurtemnemeglkwa ene gak merkindekugl yei ana ambu wino boglmeglkwa i engre tenaglkwa.”✡

28 Ana angrima wagle, ene Aisakmoglmere kuno yegl meglkwa. I God kadipandigl tongwa ikra Aisak mina mongopangura, kuno yegl ene mina pangwa.Yeglpre ene wu Aisak nangiglma eingwa.29 Ba enge igle yomba gak konbo bangegak kugl yei-yei erikwa mambuno ikraerimere i mina Ismael kugl yeingwa.Ismael eremogl Spirit yombuglomo minagak kugl yongwa ikra eresi tongwa,ana mambuno kuno yeglmere ermepaimoglkwa. 30 Ba kamambuno pepamina okuna sragl we dume? Ana yegldungwa, “Nigl-kongun yoko ambu wambogl diendimin ende pirondo. Sraglpre,nigl-kongun yoko erekrukwa ambu wameremogl nem taragl ake-nongwa munduinambara i nigl-kongun ambu wam taakiye ikrambrika.”✡ 31 Ana yeglpre naangrima wagle, nono nigl-kongun ambunangiglma ta moglkunga, ba kane minamoglkre te nigl-kongun yoko erekrukwaambu i nangiglma mounga.

5Nono lo mina kane yomba moglkramga

1Ermekaneminamoglkre yokomounga.Krais eremogl nono lo mina atnekramoungo i-eglke endungwa. Ye yegl orkwaipre nono lo mina atnekra moglkramga.Yomba ta ene nigl-kongun yoko aglke eriyo

† 4:18: Grik yomba kanno mina ka i mongo kaima ta wu pene pikrukwa. ‡ 4:26: Epigl 22 mina, Pol eremogl Sarapre yegl dungwa, “Ambu nigl-kongun yoko erekrukwa.” Ka pandum dungwa i Sara pre God ka dipanduglkwa, te wamAisak ombugl yomba Kristen pre diboglkwa. Epigl 28 ama kanamga. ✡ 4:27: Aisaia 54:1 ✡ 4:30: Stat 21:10

Page 297: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 5:2 294 Galesia 5:21dimbi ene mogl manedi andigl giglendimolo. Ana kane mina ende ikine pikro.

2 Ene piryo! Na Pol, ka yegl diteinga, eneprawedi kanwinge erimbi nangino pun-duwo beglmbi ana Yesus Krais kongunmoi ene akeple dinambuka kuno erekrukwa.3Ana aglke kordagl ene prapra dipene endeteinga, yomba ta prawedinanyenenangiyepunduwo beglmbi ana ye lo prapra pamerei sika sinambuka. 4 Ba ene yomba taulo dumere ormun kade, God no yombadu-wakai we dinambedi pirkwa. Anamambuno igle mina ene eremogl YesusKrais mokono te ende wu eglke eingwa.Ana God wakaimo mina ene suna moglkreende wu menda eingwa. 5 Ba Holi Spirityombuglo mina nono God wedi pirngidumga, ye nono yomba du-yene meglmedinambuka ipre sugl mounga. 6 Ana noYesus Krais mina sidakagl mounga yomba inangino punduwo beglkwa mo boglkrikwai kongunmo ta paikrukwa, ba God wedipirngi dindre yomba ta wakai kaningwamambuno i taragl kaima.

7 Ene komnaiye Krais konbaunamo du-wakai mina muku dingura. Ba yomba iraene nomano siget-dungo ana ka kaima ikramina duglo boglkrime? 8 God ene aglendiyungwa, ba ene etne nomane ta indreduglo beglkwa i ana God mina ta ukrukwa.9 Piryo, “Yis kuri ta indre plawa minaendimin bret noko gatn ana bret yake pondkaima enambuka.” 10 Ba na ene pre pirkanomana gigle dungwa i Yaglkande ene boglsidangingwa pre akeple dungwamambunoi na nomana gigle dungwa. Ana ene nanomana pamere yegl duglo bogl ana no-mane suwo suwo yeikriyo. Ana yomba iraene nomane sikugl endungwa i na kangiyepirkrika, ba kangiye i ereyoma kondo.Ye aglau ormara i okuwo topomo kindeinambuka. 11 Angrima wagle, nanginopunduwo beglkwa i wakai pame dipeneende moglmbo, ana ye sraglpre na eresi temeglme? Ba na kaima nangino punduwoboraglme dimoglmbo, ana Krais endi-prak mina goglkwa kamo mambuno diga iyomba nomano ta erekinde erekrambuka.12Na pirka yomba tau ye nangino punduwobeglkwa kamo i aimande di undre ana enenomano erekinde erikwa. Yegl erimbi ana

ye yene pra nangino punduwo bogltre tewaglkano ama akiye pogl yendinaglkwa. Iwakai kaima pangwa.

13 Angrima wagle, God ene aglendi igoana ene kane yomba ta moglkre yokowakai meglkwa. Ene yegl di pirkriyo, lota na kane koglkrukwa, na yoko wakaimoglka, ipre erme na taragl ta eragledi pi-raglka mereyegl eraglka. Tamanga. Eneneangro tau pre wakai kan imara i minaenene akepledi imboriya ende moraglkwa.14Sraglpre, God lomo i praprawu suwara pisuwara kaima i mina pangwa, “Yomba enemotnara magl meglkwa wakai kanatnga, ienene wakai kanere yeglmere.”✡

15 Ba ene enene mina nongadi te kundabeglmbi, ana ene kanpogl siyo, aglau eranenene prapra erekinde ere wu perepereenaglkwa.

Holi Spirit mambuno kor ya yomba em-briyeno kinde

16 Ba na ka diga i yegl: Ene HoliSpirit embriyemo kor i mina wanmoglpaieraglkwa, ana yegl erimbi, ene yomba em-briyeno kinde imina ta kongunmo eraglediere wanmoglkraglkwa. 17 Sraglpre, nonopirkan ounga mambuno goglo eremoglHoli Spirit engre atne endinagledi orko te,Holi Spirit eremogl mambuno goglo engreatne endinagledi orkwa. Taragl suwo i yekunda ikine-ikine meurka. Ipre ene taraglta eragledi piratnga ikra ta erekratnga.18 Ipre ene Holi Spirit embriyemo minasikasi moglpai, ana ene lo i mina atnekrata moglkitnga.

19 Ana yomba embriyeno kinde minataragl erikwa i ene pirkan erikwa. Yetaragl kinde yeglmere erikwa: Yagl yaambu kunogl gidingwa, te mambunokinde deglmbi yongwa erikwa, te mam-buno kinde tau eraglkwa pre nomanoanduglkwa, 20 god kimbi pre dembiyekaraugl ere te gigl kumo pirngi dingwa.Te yaglkumba erete, bumbuno gogl yadeno kumbro te nonga dingwa ya karauglengrikwa ya girigle kinde dingwa yanangino dembino singwa, te tengramodingwa te kunda nonga ere ana yunguombuno wu perepere eingwa. 21 Te yombamirmogl tengwa ya wain gigle dungwa

✡ 5:14: Wok Pris 19:18

Page 298: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 5:22 295 Galesia 6:14ne du ka dindre te karaugl engrikwa temambuno kinde kanekane erikwa. Naokuna ka yegl ditekondigra ikra ermekordagl diga. Yomba mambuno yeglerikwa ye God kingdomo mina sunapikraglkwa.

22 Holi Spirit eremogl nono mambunowakai yeglmere eraglmedi i-pene en-dungwa. Yomba tau kanwakai yenamga,ya gun yenamga ya deno mundunobipokndi yenambuka ya deno oglandikumbrokramga ya yomba ta wakai pirtendre akeple dinamga ya gun argan boglmogltre, te engenge embriye mambunodu-wakai ere wanmoglpai eramga, 23 nonokiendi kaima mogl te sutno wakai mogltremambuno goglo kondinamga. Anaembriyeno yeglmere lo eremogl i mane tadikrukwa. 24 Ana Yesus Krais yombamameglkwa, i ye mambuno goglo ya tenomano guagua pirkwa ya bumbuno kindegeglkwa, i prapra Yesus endimo-prak minasigeglkwa. 25Ana Holi Spirit kor-moramgai norkwa dundungwa, ipre nono moglpaieramnara Holi Spirit yene sugl mogltreeriyo dinambere eramga. 26Nono eremoglnangino dembiye sikre te yomba kundaboraglmedi pre di nusikre te yomba tamirmogl tekramga.

6Mambuno wakai ere yomba prapra

tenamga1Na angrimawagle, yomba ta tandaglme

eran ene kanimbi, ana ene Holi Spiritembriyemo mina meglkwa yomba enemambuno wakai kiendi windadi eretembiana ye mambuno i akedu endinambuka.Ba enene kanpogl siyo ana Satan baglnusinan ene ombugl tandaglme ere di-naglmiwo. 2 Ana enene mina yombanotau yumbuno panan akepledi tenaglkwa,mambuno yegl mina ene eremogl Kraislomo ikra duglo beglkwa. 3 Ana yombasuwarata yene pre yomba kande mogl-mitna endiyendi pirambuka, ba ye yaglyoko kangiye paikruko moglkwa. I yenekakimbi di-ingwa. 4Yomba suwarandi yeneembriyeno erimere yumbusi kanaglkwa.Ana embriyeno wakai panan, wakai ipreyene kongun erimara i gun yenaglkwa. Ba

ye yene embriyeno wakai i yomba ta em-briyeno erikwa i bogl i-suwara ende yumbusikraglkwa. 5 Sraglpre, yomba suwarasuwarandi yene konguno kanekane erikwayumbuno i yene kakinaglkwa.

6 Ana yagl ta eremogl God kamo bekeyomba tenan, ana yombamo i taragl wakaiprapra ake-nongwa i yumbusi tau ye beketongwa yagle tenambuka.

7 Ana enene pre kakimbi dikraglkwa;ene God bakagl tenamga kuno ormedi pi-raglkwa. Ba yomba sragl mokna mongoyaglkwa i yene yaglkwa moknamo i ke-unde si ninambuka. 8 Ana yomba tayene embriyemo goglo i mina wakai pirtrekongunmo eremoran, ye mambuno kindei mina mongomo urambuka i gorambuka.Ba yomba ta Holi Spirit embriyemo i minaye wakai pirtre ana kongunmo eremoran,ana ye mongomo urambuka i Holi Spiritmina kor-mogl anawakai aimandemoram-buka. 9 Yeglpre, nono kongun wakai er-amga pamara i mina oglka erekramga,yegl ere moun ana kaiya mokno mongouraglkwa engemo i mina nono mongomowakai uramga. 10 Ana ipre, nono ermeyomba prapra akeple dinamga engemoyongwa ipre yombaprapranonomambunowakai eretenamga, te no nono yombugloere yomba tau Yaglkande pirngi dingwai mendigl pandigl mambuno wakai erete-namga.

Krais endimo prak ipre Pol gun yongwa11 Nana onguna mina erme pepa mina

nir muno kande kinde bogl teinga i enekaniyo!

12 Ana ene piryo, yomba eremoglene nangino punduwo boraglmedi ak-eningandi dimeglkwa, i sraglpre, yeana yomba ongumutno mina kanginokande indre te nangino dembino sina predingwa. Ye yoko keunde yegl erikwa;sraglpre, ye kundugl gogl pirkwa, noeremogl Krais endi-prak mina goglkwaikra pirngi dingwa pamiwodi no eresitenaglmedi ye yegl erikwa. 13Te yomba taunangino punduwo beglkwa ye lo dumereta pinande erekrikwa. Ye pirkwa enenangino punduwo boraglmara i minaye kangino kande inamunedi pirkwa.14 Ana na nana mo yomba ta nanginodembiye ta sikraglka, ba Yesus Krais

Page 299: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Galesia 6:15 296 Galesia 6:18endi-prakmo ipre dembiye sindre kangiyedi mitna endinaglka. Sraglpre, YesusKrais endi-prak mina goglkwa ikra anamakandle embriye kinde kanekane ikrana nomana mina gogl kendingwa, te naendi-prak mina gogl kondiga mereyeglmoglka, ipre na makandle mambuno imina aglke ta duglo boglkraglka. 15 Ananangino punduwo beglkwa mo boglkrikwai mambunomo wakai ta paikrukwa, taraglyoko. God yene kongun ere nono ikorendungo yomba kor-mounga i taragl kaimapangwa. 16 Yomba prapra ka i mina duglobeglkwa i God miriyemo ya bipok tenanye mina yenambiwo, te yombamo i Godyombama kaima Israel wagle meglkwa.

17 Ana ka di uglo yeinga: Yomba ta nayumbun narekraglkwa. Sraglpre, yombana eresigo nangina buro pangwa i ombunodungwa, na Yesus Krais nigl kongunmoyomba kaima moglka.

18 Angrima wagle, Yaglkande, YesusKrais mitno goglkwa wakaimo ene prapraspiritno mina yenambiwo. I kaima.

Page 300: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 1:1 297 Efesus 1:13

EFESUSPol pepa muno bogl Efesusyomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPol pepa i boglmara nomanemo pond

yegl pangwa: Taragl prapra heven suna yamakandle paingwa i God iyu Yesus minaendinan ana Yesus suwara bitno moram-buka (1:10) te God yene yombama nomanoake andran ye Krais bogl usuwara pi no-mano suwara yei moraglkwa.

Ana kamomuno kermongo boglkwa ikrayegl: God wakaimo i mina ere-endungoyomba prapra ye Yesus Krais wedi pirngidindre ana makaisi wu yungu ombunosuwara eingwa ipre ka tau olto dungwa.

TeYesusKrais kongunormara imina anatandaglme erikwa yomba, tandaglmenokoko ende ana Holi Spirit tongwa, i Godtaragl wakai eragledi digi dungwa i om-buno dungwa (1:14).

Te ka ta mokomugl ungwa i amayegl pangwa: Kristen prapra Yesus boglusuwara eingwa, ipre nomano suwara yeiana God mambunomo pamere duglo boglmoraglme dungwa. Mambuno i pirpoglsinaglmedi ka tau di dibogl yegl dungwa:Kristen prapra wu yungu ombuno suwaraeingo ana Krais bitno moglkwa (4:1-16). Yeprapra yungu mereyegl meglko ana Kraisyungu kauglangemereyegl moglkwa (2:19-22). Kristen prapra Krais embiye mereyeglmeglko ana ye wino mereyegl moglkwa(5:22-32).

Ana God yene yombamo taragl wakaiprapra eretenagle dungwa i kamambunopepa igle mina nono kaima kamga. Taraglwakai kaima i yegl God wakaimo i Kraismina pangwa, Krais ye yomba wakaikangwa, ye gogltre tandaglmeno kokoendungo wakai mounga, te munduo arganerenorkwa.

Pol pepa muno bogl Efesus yomba tongwa1Na Pol, Yesus Krais aposelmo moglka, i

God prumere ere na pinde yungwa.Ana na pepa muno i bogltre ene

God yombama du-wakai Efesus kamun

meglkwa teinga, ene pirngi dindre anaYesus Krais mina sidakagl meglkwa.

2 God nono Neno ya te Yaglkande YesusKrais, ye wakaimo ya nomanemo pokn-dungwa i ene mina wu panambiwo.

Krais mina heven taragl wakai praprayongwa i God norkwa

3 Nono eremogl God dembiyesi diwakaiyei tenamga, ye nono Yaglkandeno YesusKrais Nem moglkwa. Te nono spir-itno akeple dinambuka pre ana ye Yesusmina heven taragl wakai prapra nononorkwa. 4 Sraglpre, ye kamun makan bekeyeikrukwa enge, nono pinde yungwa preYesus Krais bogl sindakagl mogltre ananono aglau erekre ye ongumuglo minaholi moramga. 5 Okuna imbo nono kan-wakai yendre ana Yesus Krais kongun erani nono ye nangiglma kaima moramga prepinde yungwa. Yeglpre nono ye nangiglmakaima moramga. God ye yene nomanemoprumere yegl orkwa. 6 God wakaimo pondkaima pangwa ipre nono diwakai yei dem-biye sinamga, sraglpre, ye Wam wakaikangwa i nono yoko kaima norkwa. 7 AnaYesus bormaimo mina nono toposi i-ikineende ama nono tandaglmeno prapra kokoende norkwa. Sraglpre, God wakaimo ipond kaima pangwa, 8 te nono nomanowakai prapra ya pirdime dinamga mam-buno pond i nono norkwa. 9 Ana konguni okuna kana Krais mina God eraglediprukwa teke pangwa i erme kongunmoere i-pene ende nono ombuno di norkwa.10 Te God kongun i wakai wakai ere pi en-gemo panduglkwa i plau dinambuka enge,taragl prapra kamunmitna ya te makandlepaingwa i ye i-suwara endinan ana Kraissuwara Yaglkande mogltre sutno moram-buka.

11 God kongun kanekane yegl eragledipruko pangwa i di pra dindre ana orkwa,i ye yene yombama moramga pre nonopinde ingo ana Yesus Krais bogl wu suwarapindre God yombama kaima mounga.12Yeglpre nonokomnaiyeKraiswedi pirngidumga, ipre God yombuglomo kandepangwa i nono dembiye si mitna imboende tenamga. 13 Ene ka kaima pirkwaengemo ikra ene ombugl Yesus Krais minameglkwa, te kor-moraglkwa kamo wakaii mina ye ene ere-yungwa, ana ene Yesus

Page 301: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 1:14 298 Efesus 2:10wedi pirngi dingwa pre God ene yombamakaima moraglkwa pre ombunodi tongwai ye ene nangino mina muno sitongwa.Ye muno sitongwa i yegl: Ye Holi Spiritinaglmedi ka dipandigl kondungwa ikraene tongwa. 14 Yeglpre nono pirkanounga ya Holi Spirit i-kondumga i okuwoGod dipandigl taragl wakai prapra akiyeinaglme dungwa i nono sugl kan mounana God yene yombama toposi i-ikineendinan ye bogl akiye moraglkwa. IpreGod yombuglomo kande pangwa i nonodembiye si mitna imbo ende tenamga.

Pol kamange ere ana God di wakai yeitongwa

15 Ene Yaglkande Yesus wedi pirngi din-dre te God yombama du-wakai praprakanwakai yeingwa i na kande pir kankondiga. 16 Mambuno ipre na ene preoglka erekre God aimande diwakai yeitemoglka te kamange enge enge erika engeene wedi pirka, 17 te na krapogl nonoYaglkandeno Yesus Krais Godmo teingwa,ye ambuglange kande Nem moglkwa, ipreye eremogl nomane wakai pangwa yate taragl teke pangwa i-pene endinam-buka Spirit i ene tenambuka, yegl eranana ene ye pirkanpogl kaima sinaglkwa.18 Na krapoglka i ene nomano audinankade ene kanpogl sinaglkwa, God taraglmomerkinde wakai kaima pangwa i ye yeneyombamodu-wakai nono inaglme dungwa,taraglmo ipre ye ene aglendi ingwa ana eneipre sugl meglkwa. 19 Ana ye yombuglomopond kaima pangwa i nono pirngi dumgayomba mina suna igle kongun giglendiorkwa i ene ama kanpogl sinaglkwa. Yeyombuglomo i nono yumbu sinamga kunoerekrukwa. 20 Yesus Krais goglko Godyombuglomo i mina ere ikor ende ana iendungo heven imbo ye ongo wokra amedimoglkwa. 21 Ana ye mogl mitna imboende yomba ya spirit kinde kangino kandepangwa, ya sugl yomba kande mogl mitnaendingwa ya te yagl kande wagle tau ermemeglkwa i prapra engre atne ende tendreana ye mogl mitna imbo kaima endungwate okuwo imbo ama yegl mogl enambuka.22 Taragl prapra God i yu Yesus kagle at-nekra yendre ana God yombama pre taragli Yesus sugl morambedi pinde yungwa.23God yombama i Yesus nangiyemo, i yene

mundu suna mogl kuno ertre ana taraglprapra mina mogl kuno orkwa.

2Geglkwa mina wanmounga ba Yesus mina

ukor omga1 Okuna kana ene ka sendingwa ya

tandaglmeno kinde mina ana ene kuiyanomina geglkwa mereyegl wanmeglkwa. 2 Iyagl kinde wu ikine ikine pi yombuglomotendre makandle taragl yegl eriyo dumerei ene erikwa, ana yagl kinde i erme yombaGod kamo pirkre ka sendingwa yombaye nomane mina suna kongun ere wan-moglkwa. 3 Ana nono prapra ombuglyombamo ye meglmere yegl mounga, temambuno kinde ta nomane mina pamerei sikasi wanmounga. Kaima, nomane yananginomina taragl kanekane ta eramnediprumga i ounga. Te nono ama yemeglmereyegl mounga, te yomba tau God kamosendingwa i ye dem kumbro tongo topokinde inaglmere yegl nono ama yumbuni inamga pangwa. 4 Ba God nono premitno goglkwa ya kanwakai yongwa mam-buno i pond kaima pangwa, mambuno iglemina nono kanwakai yongwa, 5 te nonotandaglmeno kinde i mina gounga, ba Goderemogl nono Krais bogl i suwara endindreaglke ere-ikor endungwa. I God wakaimopondpangwa imina ene ere-yungwa. 6AnaGod eremogl nono Krais bogl simangeandigl ikor endungwa. Ama God orko nonoKrais bogl akiye heven suna imbo amedimounga. 7 Ye taragl yegl ertre ana okuwoenge kor plau dinambuka enge igle minaye wakaimo pond kaima ombunodi yombaprapra tenambuka. Kaima, Yesus Kraiskongun ormara i mina God mambunomowakai i ombunodi norkwa. 8 I kaima, Godwakaimo ene ingwa i Yesusmina ene pirngidingwa pre God ene ere-yungwa, i enenekongunmo ta ertre ikrikwa, tamanga; iGod arganmo yoko tongwa, 9 ipre enekongun ertre topo imere yegl, tamanga,ipre yomba ta yene nangiye dembiyesikrambuka. 10 Sraglpre, God ye yene nonobeke yongwa, i nono kongun ya embriyenowakai eramga, kongunmo wakai i Godokuna kana akekun ere yongwa, yeglprenono eramga pre Yesus Krais mina no ikorendungwa.

Page 302: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 2:11 299 Efesus 3:8Yesus yombama prapra mounga

11 Ene Yomba Bina kugl yeingo ana Judayomba eremogl ene nangino pundunoboglkrime dingwa, ba ene pirkan erikwaJuda yomba nangino punduno yombaonguno mina goglum dingwa. 12 Engeigle ene Krais mina mogl eglke endingwa.Te ene yomba yongugl mogltre, ana GodJuda yomba pinde yungwa mina i ene tamoglkrikwa. God auglsi ingwa yombamatendre, te auglsi yumara i ene suna tamoglkrikwa. Ene makandle igle meglkwai God wedi nomano tendre ta pirkrikwa.13 Ba okuna Yesus Krais mina ene yombaeglke meglkwa ba erme Krais bormaimomina ene imagl endungwa.

14 Yesus yene nono nomane bipokndiyenan moramga mambuno i norkwa, iJuda yomba okuna Yomba Bina bogl kundaikine ikine meglkwa. I togl mereyegl paigiglendi yomba i-perepere endungwa. BaKrais goglmara i mina togl i sigurndin-dre ana epigl suwo i suwara endungwa.15 Ye goglmara i mina Juda yomba lonoya ka kindeno sidundungwa, te yombakane suwo meglkwa i epigl kor suwarata endungwa, ana ye mambuno yegl or-mara i nono deno munduno bipok arganbogl mounga. 16 Yesus endi-prak minagogltre yomba kunda ikine ere meglkwamambuno i sidundungwa. Yegl orkwai yomba epigl suwo i suwara endindreana i-ikine ende God tenagledi pre orkwa.17Yesus Krais undre bipok bogl moraglkwakamambuno wakai dipene ende yombaprapra tongwa, i ene yomba menda Godmina moglkrikwa ya te Juda yomba yemeglmara magl meglkwa i akiye dipeneende tongwa. 18 Yesus Krais mina nonoJuda yomba ya Yomba Bina prapra HoliSpirit suwara konbo yauro noran ana nonopi Neno Kande yombama moramga.

Nono God yombamo prapra God yungumokaima mounga

19 Yeglpre ene Yomba Bina meglkwai erme yomba yongugl ya makanoyeikrukwa mereyegl ta moglkrikwa. Eneerme God yombama bogl makan nemmeglkwa, te ye epiglmo ya yombamakaima meglkwa. 20 Ene ombugl God yungumereyegl kei yongwa te ye eremogl aposel

wagle ya te propetwagle yungu i kauglangegiglendi si pandigl tongwa. Te Yesus Kraisyene yungu kombuglo kauglange kaimamoglkwa. 21Yungumo imundu Yesusminaaine gidi pangwa, ana ainungwa i orko yakewu kande pindre ana Yaglkande yungumoholi yongwa. 22 Te ene ama Yesus minaainigo ana God eremogl ye yombamo taubogl akiye ene i-suwara endungwa. Anaene God yungumo kaima meglkwa, GodSpiritmo yungumo i mina moglkwa.

3Pol kamambuno dipene ende Yomba Bina

tongwa1 God wakai kaima ere ene tongwa,

mambuno yeglpre, na Pol, na Yesus Kraiskanemo painga yomba, i ene Yomba Binapre ere na kane paiga.

2 I ene kaima yene pirkwa God yenewakaimo mina ene erewakai eraglka prena kongun i narkwa. 3 Wakaimo i tekepaimoglkwa ba God erme ere i-pene endena narkwa, kamo i na okuna imbo pepamuno bange sungagle di bogl ene tekondiga. 4 Pepa igle mina kere kandreana na nomana i ene pirkan ertre ombuglYesus Krais yene pre taragl teke pangwai ene piraglkwa. 5 Ana enge okuna imbotaragl teke pangwa i yomba ta ditekrikwa,ba God erme yene Spiritmo mina taraglteke pangwa i ombunodi dipene ende yeneaposelmo ya propetmo holi wagle tongwa.6 Ka teke pangwa i yegl, Yesus Krais kamowakai i mina ana Yomba Bina ye ere-mogl Juda yomba bogl wu suwara pindreana taragl wakai God tongwa i ye akiyeinaglkwa. Yombamo ye ya Juda yomba yeprapra yungu ombuno suwara meglkwa,ipre God taragl tenagledi Yesus Krais minaka giglendi dipandigl tongwa i ye praprainaglkwa.

7 Ana God eremogl na wakaimo nartrete yene yombuglomo mina na ere iyendungo kamo wakai i kongunmoyomba moglka. 8 Na kangina kande tapaikruko ana God yombama meglmarai mina na mogl-atne ende moglka, baGod eremogl yene wakaimo i na narkoana Krais kamo wakai dipene endiga itaragl wakai prapra i kuno erekramgakamo i na ipi Yomba Bina meglmara

Page 303: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 3:9 300 Efesus 4:10einga, 9 te God okuna imbo taragl praprabeke yendre ana kongun ta eraglediprukwa i yene mina teke pai moglkobuglayungu merkinde ende wongwa i nadipene endimbo yomba prapra pirkaneraglkwa pre kongun narkwa. 10 Godnomanemo wakai kanekane i okuna tekeyei panduglkwa, ba erme God yombamayungu ombuno mina kongun tongwa. Anaye God nomanemo wakai i di nonguglende angelo kangino kande pangwa yayomba mogl gumamugl endingwa hevenmeglkwa i tenaglkwa. 11 Yesus Krais, nonoyombano kande, ye kongun erambara iana God yegl eragledi okuna kaima imbopruko pangwa, ana erme ere kuno orkwa.12 Ana Yesus Krais mina ya te nono yewedi pirngi dumunara igle mina nonokundugl goglkritre pirngigledi kondo anaGod moglmara enamga. 13 Ipre, na enekrapogl teinga, na kamambuno kongunene pre ertre giu pond goglka ipre enenomano yumbundekrano, na giu goglmarai ene kangino kande ingwa.

Efesus yomba giglendi moraglkwa pre Polkamange ere God tongwa

14 Ipre, na yange goglkuna bondugl Ninateinga, 15 ye mina yomba epigl prapraheven imbo meglkwa ya te makandlemounga i God kangiye yumga. 16 Na ka-mange yegl pre erika God yombuglomokande mina ye Spiritmo ene yombuglobogl tenan kade, ana ene nomano sunasigigle dinambuka. 17 Yegl eran ene pirngidimbi ana Yesus nomano sunakra moram-buka. Te na kamange erimbo ana endiduglo makan mina akegi dumere yegl enegiglendi mogltre ana kan wakai yeingwamambuno i ene mina suna panambuka.18 Ana God yombama mambuno wakaiertre te du yenemeglkwa, ene ye bogl akiyeyomburo giglendi indre ana Krais yombawakai kangwa mambuno i oltokuri paiende mitna imbo ongwa, te pai ende atneungwa, te ende ire pi te ende ya wu orkwa,i ene kanaglkwa, 19 ana ene Krais yombawakai kangwa i mundu pirkan eraglkwa,mambuno i nomane wakai prapra engretongwa. Te taragl wakai prapra God mina

kausi pangwa i ene mina mundu pai kunoerambuka.

20Ana God yombuglo nonomina kongungiglendi ere pangwa. Ye yombuglo i nonotaragl norambedi kamange ounga ya tenomano mina punga i engre tendre anayombuglomo giglendi nono mina kongunorkwa. 21 Ana yegl orkwa i pre, Godyombama, ye Yesus Krais kangiye minaerme ya okuwo imbo God kangiye kandeaimande aimande tenaglkwa! Kaima.

4Kamambuno punga yomba nono Yesus

nangiye mounga1 Na, Yaglkande kongunmo ertre ana

ye kane yomba moglka, ipre erme na kagiglendi di ene teinga, i ene wakai kaimamoraglmedi God ene aglendi yungwaikra mina moglpai eraglkwa. 2 Ana enemogl-atne ende, yomba ka tekre, denooglandi kumbrukre, te yomere-pamereertre ana yomba kan wakai yenaglkwa.3 Te Spirit mina yomba wu suwara pindrepokndi meglkwa i ene kongun yombugloere ene ake giglendi eraglkwa. 4 Ananangino suwara pangwa, te Spirit suwarata moglkwa, kuno yeglmere God eneaglendi yungwa i taragl wakai inaglkwa ikeme sugl meglkwa. 5 Yaglkande suwaramoglkwa, te pirngi suwara pangwa, tebaptais suwara pangwa, 6 te God suwarakaima, ye yomba prapra Nenomoglkwa, yeeremogl yomba mina yagl kande moglkwa,yomba prapra mina kongun orkwa teyombaprapramina sunamogl kunoorkwa.

7Ana Krais prumere yegl keunde ere Godwakaimo nono prapra suwara suwarandinorkwa. 8 Ipre kamo i yegl dungo pangwa:“Ye kane paingwa yombamerkinde auro indre endekamun mitna imbo ongwa,Te ye taraglmo wakai yoko yomba

tongwa.”✡9 Ana ye ende mitna imbo ongwa i mam-bunomo sraglmere pame? I mambunomoyegl, ye komnaiye kana ende atne makan-dle undre ende makan atne kaima ongwa.*10 Te yombamo ende atne ungwa suwaraikra aglke yene ende egli ongwa, kamkua

✡ 4:8: Buk Song 68:18 * 4:9: Yomba bitno pai pogl sungwa tau ka i yeglmere i yake teingwa, “Ye komnaiyeaimande ende makandle wu kondume dingwa.”

Page 304: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 4:11 301 Efesus 4:30merkinde i-atne endindre ana ende mitnaimbo kaima ongwa, ye yegl orkwa i anakamun mitna ya makandle taragl paingwamo meglkwa i mina ye mogl kuno erekondinambuka. 11 Ana ye yene yombatau kongun yegl eraglkwa pre i-pene endetongwa: Tau aposel kongun tongwa, taupropet kongun, tau kamambuno diwai di-naglkwa kongun tongwa, tau pasto kongunte tau ka beke tenaglkwa kongun, 12 anaye eremogl nono God yombama akepledikongun norkwa ana nono ye kongunmowakai ere oun ana Krais nangiye yakekande erambuka. 13 Te kongunmo inono aimande ere omun ana nono praprapirngino mina nomane suwara yenamga.Te nono prapra God Wam Yesus wedipirkan dime dinamga ana igle mina nononomano suwara i kuno kuno panam-buka yegl ertre ana nono yomba giglendiKrais moglkwa yeglmere nono ama yeglmoramga.

14 Nono yeglmere plaudi mounoana nono gak kembra mereyegl tamoglkramga. Taman. Ana kakimbi yombaundre kakimbi kanekane i-pene ende din-dre nono kinano sinaglkwa i nono pirnginota gugl sikran te mundi nigl pembiglundre taragl sikake i ongwa ya te kamunir mange taragl sikuro i ongwa yeglmerenono ta ere sikake yembi pirngino ta guglsikrambuka. 15 Ba nono yomba kanwakaiyei ka kaima keunde ditenamga. Ana nonoyegl ormun kade, nono yomba giglendimogltre ana Krais mina atne kra mounana ye nono bitno morambuka. 16 AnaYesus Krais nono bitno moglkwa, ye ereendungo nono prapra onguno nanginokatno, te ongumutno, perepere pangwai suwara suwarandi kongunmo erambediYesus prumere erikwa. Ana nangino iikine nono mounga, te no nono akeplediyomba ta ta tendre ana prapra wu suwarapi mounga. Nono yomba kanwakai yomgaembriye i mina, ana nangino i yake wukande pindre ana gigle dungwa.

Ken ambuglange nangiglma moramga17 Ipre na erme Krais kangiye mina ka

giglendi di ene teinga, ene moglpai ereenaglkwa i Yomba Bina embriyeno ya no-mano kinde pango erikwa yeglmere ene

erekriyo. 18 Ye pirpogl singwa nomano imim ere pangwa. Te ye nomano sigegldungo kor-moramga God tongwa igleminaye suna moglkre ende wu eglke eingwa.19 Ana angai geglkwa nomano ikra yemina ta paikrukwa. Yeglpre taragl em-briyeno kinde pamara i ye sika singwa,te ye taragl kinde erikwa i nomano minaaimande andigl pangwa, te taragl kindenike dongwa i ningadi eramnedi pirkwawagigldi pangwa.

20 Ene taragl kinde yeglmere Krais minata pango ene beke pirkrikwa. Tamanga.21 Ene kaima Yesus Krais kamo pirtre, anaka kaima Yesus Kraismina pangwa i yombabeke teingo ene pirkondingwa. 22 Ipreene okuna mambuno goglo mina i wan-meglkwa i kinde kondinaglkwa mambuno,i ene ere kinde eragledi pre nomano minaake nusungwa. 23 Yegl sika simbi ana enenomanomina poglodi pirkwa i ukor enam-buka, 24 ana enene nomano kor i mina wuyomba kor pindre God yenemoglmere yeglmogl, yomba du-yene kaima ya holi kaimamoraglkwa.

25 Ana yeglpre ene kakimbi dingwa em-briye mambuno i kindekondo te ka kaimakeunde di yomba ta magl morambuka itenaglkwa, sraglpre, nono prapra Yesussuwara nangiye ikine mounga. 26 Te enedeno ta kumburan, igle mina tandaglmeerekraglkwa,✡ te deno kumbrambuka ipirwinge erimbi pai enan ana ande pibeikrambuka, 27 te Satan angai dumotekraglkwa. 28 Yomba ta kunogl ak-eningandi nongwa i aglke nekre ana yeneongo mina kongunmo erambuka, ye yenemambuno kaima mina ere yagl sinendrete yomba kiuglgiunde meglkwa i akepleditenambuka.

29Katewe ya ka kinde nike dongwa i enedranomina dikraglkwa. Ene yomba ta ka ditenaglkwa i ka wakai ya akeple dinambukaka ditenaglkwa, yegl erimbi ana ene kannoyomba ta piran ka i akepledi tenambuka.30 Ana ene eremogl taragl guagua erimbiGod holi Spiritmo pir kinde ye dinam-biwa, sraglpre, Holi Spirit pagl ombunoditongo ene God yombama meglkwa, anaokuwo enge ta pandigl tongwa i plau dinan

✡ 4:26: Buk Song 4:4

Page 305: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 4:31 302 Efesus 5:20God eremogl ene topo si ikine endinam-buka. 31 Ana ene deno munduno giu kindeorkwa ya deno kumburo karagl tongwaya kunda noglu naglu ya te nangino kasingwa i kindekondiyo te ene ama kaglkaneindre kunda ikine ere yomba ta tekraglkwa.32 Ba yomba ene enene mina taragl wakaiertre, mitno gogl tendre te tandaglmenokinde kondinaglkwa, i God eremogl Kraismina ene tandaglmeno koko endungwayeglmere.

5Ambuglange mina suna wanmoraglkwa

1 Erme ene God nangiglma kaimameglkwa pre ye wakai kaima kangwa,embriye mambuno ormere yegl ene kunoere eraglkwa. 2 Yomba ta kanwakaiyeingwa embriye igle mina moglpaieraglkwa i Krais ombugl nono kanwakaiyendre ana nono pre goglko ana nangiyekombuglange endungo demine wakai orkoGod wakai prukwa.

3 Ene God nangiglma meglkwa pre,yagl ambu enene mina guagua ere kunoglgundokre, te taragl kinde tau nike dongwaerekre te taragl bumbuno geglkwa iene mina ta paikrambuka. Tamanga.Taragl kinde i ene mina aglke ta plaudidinaglmiwo, sraglpre, ene God yombamaholi meglkwa. 4 Yeglpre ene ka kindedeglmbi yongwa dikre, te ka paikrumereya te yagl ambu mambuno kinde eraglkwapre sigigl daraglka dikraglkwa. Ka i tadinaglkwa paikrukwa, ba di wakai yeitenaglkwa. 5 Ipre, ene pirkan erikwa. Yaglambu guagua ere kunogl gundingwa yate taragl kinde tau nike dongwa te yeyene wedi nomane kande pangwa yombaana yomba yeglmere god kimbi duglobeglkwa, yombamo ye eremogl Yesus yaGod kingdomno mina suna ukraglkwa.6 Ana yomba ta ene bakagl tendre, kaguagua dite dinambiwo, ene kanpoglsiyo, ye taragl yeglmere erikwa yomba iana God kamo sende te mambuno kindekanekane erikwa yombamo i God demkumbro tongwa. 7 Yeglpre, ene mambunokinde yegl eraglmara ye bogl tapsi akiyewankraglkwa.

8Okuna ene mim mina wanmeglkwa, baerme Yaglkande ambuglangemo mina ene

suna meglkwa. Ana erme ene ambuglangeyombama mereyegl wanmoraglkwa. 9 Anaambuglange mongomo prapra yegl mam-buno wakai ya, mambuno du-yene ya, teka kaima i-pene endungwa. 10 Ana eneYaglkande wakai prukwa mambuno i kaninamunedi yombuglo ere eraglkwa. 11 Teyomba mim deglmbi pangwa embriyenoerikwa i bogl ene wu suwara pi nigleikraglkwa. Ba ene eremogl ye embriye momambuno i kinde pame dindre ana i-peneende yomba prapra tenaglkwa. 12 Kaima,ye embriyeno kinde uglmange ertre tekekonbo erikwa taragl i kinde kaima pangwa.Taragl erikwa ipre na ka dinaglka i angaipond goglkwa. 13 Ana taragl prapra wupene pi ambuglange mina ongwa enge yeyene embriyeno mambunono i wu pendiglkaima pi kondungwa, 14 te ken ambuglangei eremogl taraglmo prapra i-pendigl kaimaendungwa. Ipre ka yegl ta dungo pangwa:“Ene ugl panga yombaandiglo, te geglkwa mina paimotnga andiglo, Krais kenambuglangemo ene mina depanambuka.”

15 Yeglpre, ene sraglmere moglpaierikwa embriyeno i kan pogl sinaglkwa.Yomba nomane pai pogl sikrukwamereyegl wanmoglkriyo, ana ene yombanomane pai pogl sungwa mereyegl wan-molo. 16 Erme ene engeno wakai yomarai mina kongun ya taragl wakai kanekanei eraglkwa, sraglpre, enge erme moungai yomba mambuno kinde erikwa engeyongwa. 17 Ene erme du erekraglkwa, baYaglkande taragl ta eraglmedi prukwa i enedoko kanpogl sindre kongunmo eraglkwa.18 Te ene wain gigle dungwa nendre duerekraglkwa, i ene erekinde erambuka, iene kinde kondo, ana kanwinge erimbiHoli Spirit ene mina kausi morambuka.19 Ana enene mina giglange Buk Songmina pangwa i ka di imbor ya endepirtre, kamambuno giglange ya te giglangekor wakai Holi Spirit akepledi tongwai dinaglkwa, te giglange i di Yaglkandetenaglkwa, i nomane suna bogl akiyegun yendre ana Yaglkande dembiyesitenaglkwa. 20 Te God taragl prapranorkwa, ipre nono Yaglkandeno YesusKrais kangiye mina engenge ene diwakaiyei Neno God tenaglkwa.

Page 306: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 5:21 303 Efesus 6:8Wiye ya embiye kanno

21 Ana ene eremogl Yesus Krais wedipirtre ye mina tengete meglkwa yeglmereenene mina suwara suwarandi yegl ertreana mogl-atne ende moraglkwa.

22 Ana ambu wagle ene Yesus Kraispre pirtre mogl-atne ende kiendi meglkwayeglmere ana enene wino pre pirtre yemina atne kra moraglkwa. 23 Sraglpre, yagleremogl embiye bre moglkwa, Yesus Kraismogl-mitna ende God yombama bitnomoglmere yegl, i Krais yene nangiye. AnaKrais yene yombamo ere-yungwa. 24 IpreGod yombama erme mogl-atne ende Yesusmina mogltre ana ye dumere pinandeeremeglkwa, te ombugl kuno yeglmereambu ene wino mina atnekra engengemoraglkwa.

25 Te yagl wagle ene embino wagle kan-wakai yenaglkwa i Krais ormere kuno yegl,i Krais eremogl God yombama pre prukomunduwo pond pango ana ye yene yombaipre nangiyemo kinde kondo goglkwa.26 Yesus Krais, God yombama i holi en-dina pre orkwa i nigl pai tongo kamomina wu wakai kaima eingwa. 27 Anayombama i, ye ere i-yu yene mina yeongumuglomina God yombama i wuwakaikaima enaglmedi pre yegl orkwa, aglau tapaikrambuka. Ye nangino deglmbi ya tekende kaglande sungwa mo taragl kindetau i ta paikran ye holi moraglkwa. Godyombama moraglmara i aglau ta paikram-buka. 28 Ana kuno yegl keunde yagl eneneongun nangin pre pitnga mitna orko ere-wakai etnga; ene embin ama yegl keundekanwakai yeinatnga. Te yagl ta ye embiyekanwakai yongwa i yene nangiye kanwakaiyongwa. 29 Ana yagl ta yene nangiyemopir kinde pirtre erekinde ta erekrukwa,ba ye nangiyemo i kaiya mokna tendreana sugl wakai moglkwa, ormere yeglKrais ombugl kuno yegl ere God yombamotongwa. 30Yeglpre nono prapra Krais ongokagle ya guma dra ya nangiye mounga.31 “Ana mambuno yeglpre, yagl eremoglnem yamam kondo yene embiye bogl tapsimoran, ana ye suwo wu yomba suwaranangiye enambuka.” 32 Ana ka wakai i kagiglendi teke pangwa, i Krais pre ya te Godyombama pre na ka i diga. 33 Kaima, ene

suwara suwarandi ombugl enene pre kan-wakai yeimere yegl embino ama kanwakaiyenaglkwa, te ambu prapra wino nomanowakai tendre pirmitna endinaglkwa.

6Gak ya neno mano wagle kanno

1 Gak wagle, ene neno ya mano ka di-naglkwa i pirtre pinande eraglkwa, sragl-pre, ene Yaglkande mina meglkwa, tekongun pinande erikwa mambunomo iwakai pangwa. 2 Te ene neno mano prepirimbi mitna eran ana akeple wakai dite-naglkwa, sraglpre, i God lomo gumamuglpangwa, ka ta digidi akiye panduglkwa.3 Ana God ka digi dungwa i yegl: “Enemambuno yegl erimbi ana ene gun arganbogl mogltre te makandle igle enge oltomoraglkwa.”✡ 4Te enenenowagle, nangrodeno kumbrambuka ya kinde piraglkwataragl i erekraglkwa. Ba ene God yombamokonbauna wakai yongwa ya te mambunodu-wakai pamara i nangro beke tendre anaYaglkande kamo beke tenaglkwa.

Nigl kongun yoko erikwa ya sugl yombakanno

5 Yomba ene nigl-kongun yoko ertretopo ikrikwa ene eremogl makandlekongun nemyagl mo yagl kande mogltresutno moglkwa, ye kamo pinande ertrekunduglmo goraglkwa. Ana ene eremoglye bakagl nomano kinde yei tekraglkwa,ba ene deno munduno ya nomano minapinande ere tenaglkwa, i Yesus Kraiskamo pinande orumnedi ene piraglkwa.6 Mambuno yegl eraglkwa i kongun suglyomba ene mina kan meglmbi keundeertre, ana no yomba wakai wedi dembinosinaglmedi pre pirkraglkwa, i taman. Eneeremogl Yesus Krais kongunmo yombamereyegl meglkwa, te ene nomano yadeno munduno mina no God prumereorumniwo di piraglkwa. 7 Ene denomunduno ya nomano mundu boglkangokongunmo i mina eraglkwa, i makandleyomba kongunmo keunde ta erekrikwa,tamanga. I Yaglkande kongunmo erikwa.8 Sraglpre, ene pirkan erikwa, yombakongunwakai erikwa i God eremogl toponotenambuka. Ana nigl-kongun yoko ertre

✡ 6:3: Lo 5:16

Page 307: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Efesus 6:9 304 Efesus 6:24topo ikrikwa ya te kongun ertre topo ingwayomba i kongun wakai erimere Yaglkandetopono kuno kuno tenambuka.

9 Te ene yagl kande wagle ombuglembriyeno wakai yegl keunde ertre nigl-konguno yoko erikwa yomba tenaglkwa.Ene ka kinde morambuka di kongunoyomba i tekre te ye ene kundutnogoraglmedi erekraglkwa. Sraglpre, eneama pirkan erikwa, no nono yombanokande heven moglkwa, ye eremogl yombaprapra mambunono erimere i yumbusindre yomba suwarandi kuno yene ere ka-tange tenambuka.

God yombuglomo indre kunda yombugloeraglkwa

10 Na ka yegl di dundinaglka. Yaglka-nde yombuglomo mina ene giglekui dimoraglkwa. 11Ana ene kigl kunda eraglkwagatno God tongwa i prapra ende pandiglana Satan mambuno kinde ere ene bak-agl tenagledi erambuka i ene engre gidimogl kunda bogl tenaglkwa. 12 Te nonoyegl ounga i yomba nangino ya bormaipangwa i kunda bogl tena pre erekunga,ba ye yombano kande prapra ya, ye suglmoglmara i prapra ya te ye mim yombu-glomo kande prapra makan mina dumoyongwa i ya te spirit kinde ake nusi hevenmina wu ikine ikine engwa i mundu yenekunda bogl tenapre ounga. 13 Ana yegl-pre God kunda kungugl gaglmo munduendinaglkwa, yegl ere meglmbi ana yum-bun enge unan, ene pra makan minaengre gidi moraglkwa, ana ene taragl iprapra engre atne ende dundindre anaandigl moraglkwa. 14 Yegl ere andiglakekun ere mogl ana kumagl onganomina de gidumunere yeglmere ka kaimai pirpogl sinaglkwa, te mambunono du-yene awagle piutno mina suna pamere ipanambuka, 15 te katno towo katno minaende gidi pandiglmere i ana kamambunowakai bipokndi tongwa i dinaglkwa preake non-nan eraglkwa. 16 Te taragl tauprapra ama eraglkwa i, pirngi dingwaawagle mereyegl indre ana igle mina Sa-tan taragl kinde kanekane i kimbir yerdonga bauglo mereyegl sinan wu siyaisinambuka. 17 God ene ere-yungwa igagl pugla gigle dungwa endimere yeglpanan, te Spirit dikumbaprakmo inaglkwa,

i God kamo yongwa. 18 Ana Spirit minakamange engenge eraglkwa i kamangekanekane ere ana taragl inamunedi krapogl tenaglkwa. I ene nomano sugl wakaimogl ana kra mendigl pandigl pogl tendre,te God yombamo du-wakai ipre kamangeengenge ere tenaglkwa.

19 Te na pre ombugl kamange erenarimbi ana na ka ta dinaglka mere iGod drana mina endinan kade, ana nakundugl goglkre kamambuno wakai tekepangwa i dimbo yomba piraglkwa. 20 Anakamambuno wakai i na Yesus Krais dramoinga yombamo te kamambuno wakai minana kane koglkwa. Ene kamange mendiglpandigl ere God tembi na kundugl goglkai goglkre ana kamambuno wakai giglendidinaglka.

21Ana Tikikas, no angro wakai moglkwa,ye Yesus Krais kongunmo i wakai bonmaere orkwa, ana ye ka prapra ene ditenankade ene ombugl na srambre ere moglpaiertre ana kongun erika i ene prapra pirkaneraglkwa. 22 Mambuno suwara ipre ye diendinga ene meglmara ungwa, ye ka boglokugl tenan ana no srambre ere mounga iene pirkan ere ana ene nomano giglendipanan moraglkwa i kamo ene ditenam-buka.

23Nono Neno God ya te Yaglkande YesusKrais, ye bipokak no i ene angrima wa-gle mina suna pandigl tendre te yombakanwakai yei, te ene ye pirngi dinaglkwatenambriwo. 24 Yomba Yaglkandeno YesusKrais pre kanwakai yei tengwa, i aimandeaimande pai enambuka. God wakaimoyomba i mina tenan panambuka.

Page 308: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 1:1 305 Filipai 1:11

FILIPAIPol pepa muno bogl Filipaiyomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPol enge namba 1 mundi nigl sipraksi

Yurop makan pindre ana taun Filipaikamambuno wakai di yungu ombuno i-pendigl endungwa. Taun i MasedoniaProvins mina suna yongwa. (Aposel 16:8-15 kaniyo.)

Okuwo ye endpi taun bangeta ongo anakane singwa. Ye kane yungu paimogltrepruko yomba tau eremogl Filipai yunguombuno pirngino sigugl sinamnedi erikwa.Ba pepa i kere kamuno, ana yumbun iprePol dem munduo goglkrukwa. Ye Kraiskaima pirngi dungwa pre gun yeimoglkwa.Ye kane yungu mogl pepa i bogl tongwa.

Ana okuna kana Pol diminge ya taragltau paitekrukwa enge, Filipai yungu om-buno wagle minge moni akepledi tengwa.Ipre ye ama diwakai yei pepa i muno bogltongwa. Te aglau eran Pol kane pangwaipre ye nomano suwo suwo yeikraglkwapre pirngino gigle dinambedi ye pepa i amamuno boglkwa.

Te kor moraglkwa taragl wakai YesusKrais mina God tomere ye ingwa i amadipene endungwa. Taragl wakai i Judayomba lono duglo bogltre ta ikrimedungwa. Tamanga. Yesus Krais we dipirngi dingwa i mina taragl wakai ingwa,ipre Filipai yungu ombuno wagle YesusKrais mambunomo duglo bolo dungwa.

Krais yene yomba kandemole dikrukwa,te yene prumere taragl erekrukwa.Tamanga. Krais yene ake atne endindreana God kongun tomere i orkwa. Anayomba ye Yesus Krais mina sindakaglmeglkwa, ye God wakaimo indre gun pondyeime dungwa.

Pepa i kere nono kanamga, Filipai yunguombuno meglkwa ipre Pol gun pondyeitongwa.

Pol pepa muno bogl Filipai God yombamatongwa

1 Pol ya Timoti no, Yesus Krais niglkongunmo yomba mouglka, pepa muno ibogl Yesus Krais yombama du-wakai, teGod yomba mina ende okuna pi sutnomeglkwa yomba ya kamambuno mina ake-pledi kongun erikwa yomba i akiye taunFilipai meglkwa i tombuglka.

2 Nono Neno God ya Yaglkande YesusKrais wakaimo ya nomano bipok dungwa iene mina yenambuka.

Pol kamange ere God diwakai yeitongwa3Na engenge ene wedi pirka enge Godna

diwakai yei teinga. 4 Ana na engengeene prapra pre kamange erika i gunyeiargan bogl kamange erika, 5 sraglpre, nakamambuno wakai pre kongun ere wingoana ande enge komnaiye na winga engei ene mambuno bogl na bogl tapsingoende erme ungwa. 6 Ipre na kaima pirkanerika, God mambunomo wakai i ene minapandigl tongwa, yeglpre, mambuno wakaii kongunmo aimande ene mina ere enanYesusKrais ende ikineunambuka enge i eredundinambuka.

7 Ene pre na engenge munduna pangwa!Yegl i pre na engenge ene wedi poglodipirka i eraglka pamara erika. Te ermekongunmo i pre na akeple digo ama kanepaimoramgamokamambunowakai sigigledinamga mo i nono prapra God taraglwakaimo inamga ipre. 8 Kaima yene, Godongumuglo mina na ka yegl di ene teinga,Yesus Krais na akeple dungo ana ene gu-mano drano kanagledi pirka i nomanapond pangwa.

9 Ene pre na kamange ere teinga i yegl,ene Filipai yomba kanwakai yeingwa minapirpogl singwa ya nomane wakai ene minayake wu pond kaima enambuka. 10 Yeglertre, ana mambuno wakai panambara ikeunde ene pinde inaglkwa, ana mambunokinde erekrewakaimogl eimbi, Yesus Kraisikine unambuka enge ana ene du-wakaimeglmbi ana aglauno ta paikrambuka.11Ana giglendimeglmara i Yesus Krais eranmambunomo du-yene kaneta ene nomanomina pai kau sinambuka, yegl eran enemambunono wakai erikwa i yomba kandreana God dembiye si tendre ana kangiye diakepledi mitna endinaglkwa.

Page 309: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 1:12 306 Filipai 2:2Pol kane simara i mina kamambuno wakai

i diwai dingwa12 Angrima wagle, na eglya sraglmere

moglka i ene erme ditenaglka. Taragl namina plau dungwa i kamambuno wakaii siget-dikrukwa. Tamanga. Mambunoi kamambuno wakai akeple dungo anakaima giglendi pangwa. 13 Ana Rom yaglkande Sisa yungumomina na kane paimoglkongun erika. Ye kimbirmo nem yayombama prapra meglkwa i na Yesus Kraiskongunmo yombamoglkwa pirkan erikwa.14Sraglpre, pirngi dingwa yombamerkindesiti yawagle meglkwa i na kane paimoglkai kandre, ana nomano suna sigigle dindreYaglkandeYesusmina pirngi dingwa. Yegl-pre ye kundugl goglkre engre gidi mogl,ana God kamo yombuglo ere yomba dite-ingwa.

15 I kaima. Yomba tau ye kangino akemitna ende ana na kangina ake atne endi-namnedi pre Krais kamo dipene endingwa.Ba yomba tau nomano wakai pangwapre Krais kamambuno wakai dipene endeyomba teingwa. 16 Ana gunyei kamodingwa ipre na kanwakai yei nariko yepirkan erikwa na kamambuno wakai i diakegigle dinaglka pre God kongun i yayumbun i na narkwa. 17 Yombamo tau no-mano wakai paikruko, ye yene kangino akemitna endinamnedi pre Krais kamo wakaidipene ende waningwa, ana ye na kanepaimoglmara igle yumbun mere pandigltembe ende naramnedi pre yegl erikwa.18 Ye yegl erikwa i nomano wakai minaerikwa mo kinde mina erikwa i na tapirkrika, ba kongun pond ta pangwa iyomba Krais kamo dipene endingwa. Iprena gun pond kaima yeinga.

I aimande gun yei panaglka, 19 sraglpre,na pirkan erika ene kamange erikwa iminaYesus Krais Spiritmo i na akeple dinan anana kane painga i kondo yokowanmoraglka.20 Na nomana mina kaima ta pirka i yegl,na kongun ere aglau ertre ana angai gorakiurika. Tamanga. Na erme ya engengenomana sigigle dindre ana Krais kangiyeake mitna endinaglka. Taragl kanekaneta nangina mina eraglkwa i na goraglkamo kor-moraglka i Yesus kangiye kandeinambuka. 21Na nomana yegl pirka na kor-moglmbo ana Krais bogl moraglka, te na

goglmbo ana na taragl wakai plau dinam-buka. 22 I konbauna suwo yongwa. Na kor-mogl paimbo, ana yomba merkinde akepledinaglka ipre sragl konbauna sika sinagle?Na pirpogl sikrika. 23 Kamo ipre na no-mana suwo giglendi pangwa. Te na wakaikaima pirka i yegl na ende eimbo Krais boglkor-morambuglka, i wakai kaima pangwa.24 Ba na makan mina kor mogl paimbo anaene akeple dinaglka i kuno pangwa. 25 Ina nomana gigle dungwa i na yegl pirka,God eran na kor-moglmbo ene bogl akiyemoun, kongun tau ama ere ene akepledimbo ana pirngi dingwa yake wu kandeenan ana gun yenaglkwa. 26 Yegl erimbina aglke ene meglmara wu plau dimbo,ana ene gun pond yei nartre Yesus Kraiskangiye akepledi mitna endinaglkwa.

Filipai yomba pirngi dindre te yumbun in-gwa

27 Taragl pond ta pangwa i yegl, enekonbauna pamere wandre Krais kamomambuno wakai pamere duglo bolo. Yegleraglkwa i na wu ene kanaglka mo enekanno keme piraglka ba na pirkan erikai ene nomano suwara yei giglendi andiglmogl wu suwara pi kongun eriko, anayomba kamambuno wakai pirngi dingwa.28 Ana yomba ta ene kongun erikwa isiget-dinamunedi erimbi ene kundutnogoglkriyo, ene engenge giglendi meglkwaipre ye yegl pirkan eraglkwa, God eranye wau beglmbi ana God ene ere-inan yeyombuglo erambuka pamedi kanaglkwa.29 God eremogl ene wakai ere tongwai Yesus keunde ta pirngi dikraglkwa.Tamanga. God ama kan winge eranYesus kangiye mina ene giu inaglkwa.30 Na okuna kunda i mina kunda erikoene kanigura, erme ombugl na kundaeremoglko ene pirkwa. Ene ombugl na bogltapsi kundamo suwara i keunde erikwa.

2Yesus mogl-atne endumere yegl nono ama

yegl eramga1 Ene nomano Yesus sigigledi tomo?

Yesus ene wakai kaima kandre ana i orkoene nomano pokndi yomo? Ene Holi Spiritkor-moglmara i ene suna meglmo? Teene angro ambaro ta mitno gogl wakai ereteimo? 2Na pirka enemambunowakai yegl

Page 310: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 2:3 307 Filipai 2:22erimbi kade i na gun pond kaima yenaglka.Yomba kanwakai yeingwa mambuno i eneprapra mina yenan te nomano ya denomunduno suwara keunde yenaglkwa. 3Anaenene wedi ningadi pre kangino kandeinamunedi erekriyo. Te enene ake atneendindre yomba ta mogl mitna endingono atnekra moledi piraglkwa. 4 Ana enenesuwara suwarandi enene taratno keundesugl moglkraglkwa ba yomba tau taratnoakiye akeple di sugl moraglkwa.

Krais yene ake atne endungo, God eremoglye ake mitna endungwa

5 Ene nomane poglodi piraglkwa i YesusKrais nomane prumere yegl piryo:6Yesus ye God kaimamoglkwa, ba ye kangiyekande indre God moglmerekuno yegl morakrukwa.7Ye God mambunomo ikrakindekondo, ye nigl-kongunyoko erikwa yomba mereyeglmoglkwa. Ana yomba nanginopango meglmere yegl kuno moglkwa.8Ana ye kaningwa yombakaima mogltre ana yene akeatne ende Nem kamo pamereduglo bogl wanmogl pigoglkwa, kaima, ye endi-prak mina

goglkwa.9Yeglpre God eremogl Yesusakepledi yend kamun mitnapindre ana kangiye tayeitongwa i pai mitna imboende kangino tau prapra engrukwa.10Ana Yesus kangiyei mina yomba prapra hevensuna meglkwa ya makandlemeglkwa ya te makan atnemeglkwa i goglkuno bondugl,ana bitno mangi ditenaglkwa.11Ana yomba prapra dranomina yegl dinongugl endinaglkwa, “Yesus

Krais yeYaglkande moglkwa” anamambuno yegl mina NenoKande God kangiye ake mitna kaima endi-

naglkwa.Nono ken ambuglange mereyegl yomba

meglmara moramga

12 Yeglpre, yeinomga wagle, ene en-genge na ka di teimere duglo beglkwa, inono akiye mounga enge ene mambunoyegl erikwa te akiyemoglkunga engemam-buno yegl mere tau ama mere erikwa.God ene ere-yungwa kongunmo erikwa ikundugl gogl ake nom dinan aimande eremeglmbi ana okuwo taragl wakai inaglmedi panduglkwa i inaglkwa. 13 Sraglpre,God engenge ene mina kongun ere no-mane uglo yoko tongwa te ama yomburotongwa i ye mambuno kan wakai yongwai eraglkwa pre orkwa.

14 Ene taragl kanekane ta eraglkwa ienene tawa dikre te tengramo dikraglkwa,15 yegl erimbi, ene aglauno ta paikrante nomano mina pesi yenambuka. Anaene God nangiglma meglmbi aglauno tapaikrambuka. Ene ka kor-moglkwa i akegidimbi ana ene ken ambuglange mereyeglmakandle yomba ye mambuno kinde yatandaglme erikwa meglmara ene sunamoraglkwa. 16 Yegl eraglmara i Krais ikineunambuka enge na gun yenaglka, sraglpre,na kongunerewinga ikra uyokopikremon-gomo kaima panambuka. 17 Ene pirngino iofa mereyegl God teingwa te na pirkan er-imbo ye na bormaina toindi endimbi wainnuglo yeglmere ya te ene ofano bogl enan,na gun yenaglka. Kaima na ene bogl gunyenaglka. 18 Ipre ene ombugl wakai pirtrena bogl gun yenaglkwa.

Pol eremogl Timoti di Filipai endinagledungwa

19 Ana na pirka i Yaglkande Yesusprawedi piran kade na tambre kanaTimoti di endimbo ende ene meglmaraunambuka. Ye ende ikine unambukaenge, ene sraglmere meglkwa i boglo kuglnara na dena munduna argan erambuka.20 Te Timoti kongun yomba wakai kaimamogl na akeple dumere yegl yomba tamoglkrikwa. Ana na ye bogl nomanosuwara yombuglka, ana ye ene akepledinagledi prukwa i nomane kande pangwa.21 Yomba tau Yesus Krais kongunmo i eresigigledi tena kiurikwa, ba ye yene nemoglpai eraglkwa i ere sigigle dinamunedipirkwa. 22 Ba Timoti kongun wakai ereYesus kamo sigigle dinagledi pre kongunorkwa i ene pra kan kondingwa, sraglpre,ye na akeple dungo kamambuno wakai

Page 311: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 2:23 308 Filipai 3:9kongun mina nem ya wam mereyeglwu suwara pi kongun ouglka. 23 Naeremogl Timoti tambre diendimbo endeene meglmara unambedi pirka ba na minasragl taragl plau dinambuka i kanpoglsindre ana ye di enemeglmara endinagledipre sugl kanmoglka. 24 Ana na pirngi digai Yaglkande konbo ta yauro naran oglandiwu ene prapra kanagledi pirka.

Pol eremogl Epaproditus di Filipai kamunendinagle dungwa

25 Mambuno ta pangwa pre Nono an-gro Epaproditus diendimbo ende ikine enemeglmara unambuka, ye na bogl kongunsuwara ere te kunda akiye ouglka, na taragldokinga i akeple dinambedi pre ene di-endigo wu na akeple dungwa. 26 Ye enemitno gogl wu ene kanagledi prukwa ipond pangwa ye kinde sungwa i digo enepirkan erikwa, ipre ye nomane mina yum-bun de prukwa. 27 Ana Epaproditus kindesungwa i kaima gorambuka mere pangura,ba God ye miriye gogl tendre, te na amamitna gogl narkwa, ana God prukwa nayumbun pond ikraglka pre Epaproditusere-ikor endungwa. 28 Ye kindemo arganorkwa i na wakai pirka pre ana diendimboende ene meglmara unan ye aglke kandregun yenaglkwa te na ama nomana yumbundongwa i dundinambuka. 29 Ana ye endeene meglmara unambuka enge ene sikoryei Yaglkande kangiye mina gunyei ana yekoglkaredi iyo. Yomba tau ye ormere yegleraglkwa dembino sindre mambuno wakaiereteiyo. 30Ana Yesus Krais kongunmo preEpaproditus ere pi gogl kinde yongwa, yeyenewakaimorambuka i prukwawu taraglyoko ongwa. Ene na akeple dinaglmere iye ertre ana kindemo i moko tembe endekongun aimande ere pangwa.

3Yomba ta Yesus wedi pirngi dungwa i

yomba du-wakai moglkwa1 Na angrima wagle, na ka i erme

yegl dimbo dundinambuka, ene YaglkandeYesus wakai pir teiyo. Na pepa muno aglkekuno yegl bogl ene teinga i na mina aglau

ta paikrukwa, tamanga, ene akeple dinanwakai moraglmedi boglka.

2 Ana yomba tau agl are mereyegl no-mano pango ana kongun kinde kanekaneere wingwa i ene kanpogl sinaglkwa, eneyombamo i ene nangino bogl erekindeeramunedi pirkwa.* 3 Nono keundenangino punduwo beglkwa mambunokaima ounga. Yegl ounga pre God Spiritmomina nono God dembiye karaugl ertrete Yesus Krais kangiye mina dembiyesimitna endumga. Nono nangino minamambuno wakai kanekane ere yomba du-yene mounedi pirkan ounga i ta no akepledikrambuka. 4 Piryo, ana nangino taraglnono akeple dinambuka pama kade ana naakeple duma wakai kaima moglko:

Yomba nangino taragl yegl ere pirngidingwa, ba ye nangino taragl yegl erikwaipre gun pond yeingwa i na engre atneende kondinga. 5Anamana na kuglko andeenge 8 yongo nangina punduno beglkwa.Na Israel yagl ta mogl ana Juda Bensaminyungu ombuno mogltre te nina mana boglHibru yomba kaima mounga. Na Parisiwagle meglmara suna igle mogl, Judalono pamere i wakai ere duglo boglka.6 God kongunmo na okuna yombuglo bogleriyedi pirka, yeglpre Yesus yombama ikinde meglmedi pre eresindre, si perepereendigra. Ana yomba lo mina na kot erenaramnedi piraglkwaba aglauna kembra tapanan kankraglkwa.

7 Ba na nangina taragl ipre ta duglobogl mola ana na yomba merkinde engreteingo, ana taragl yegl i na kaninga taraglyoko mere orkwa pre na Krais konbomoi duglo boglka. 8 Na Juda yomba taratnoi keunde pre ta dikrika. Na YaglkandeYesus Krais pre pirkan eraglka i na nomanapond kaima pangwa, te makandle taraglwakai kanekane i kinde kondiga. Krais preere taragl i prapra pirka wu taragl yokoongwa, ipre na Yesus kamo sika sindreakegidi moglka. 9 Na lo dumere erimbokade na kangina yomba du-yene we di-naglmedi pirkrika. Tamanga. Na YesusKrais wedi pirngi dimara i mambunowakai

* 3:2: Yomba tau eremogl yagl ambu ka yegl diteingwa mere pangwa. Ye kamambuno pirngi dinaglkwa enge Israelyomba mambunono duglo bogltre, te yagl nangino punduno boraglkwa. Pol eremogl yomba yeglmere ka dingwawakai kankrukwa. Yeglpre Pol ka giglendi di Filipai yomba ye yene sutno wakai molo dungwa.

Page 312: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 3:10 309 Filipai 4:9ormedi anaGod eremogl na kangina yombadu-yene moglme dinambuka. 10 Na Kraispirkan eragledi pirka. Ana Krais ye andiglukor ongwa ana i mina na ye yombu-glomo kanagledi pirka, te ye giu merkindegoglmere yegl na ama giu indre ana yegoglmere yegl na goragledi pirka. 11 Nayegl erimbo ana Yesus andigl ukor omereyegl na ama ukor enaglka.

Pol numapamara enagledimuku yombugloere dungwa

12 Na Yesus Krais mambunomo wakai iprapra i-kondokre te wu yomba du-wakaikaima pikriyedi pirka. Ba na engengemambuno wakai i ake gidi mogl topo ina-gledi pre kongunyombuglo eriko anaYesusKrais na ama akegidi nare kondungwa.13Angrima wagle, na mambuno i ta praprai-kondokriye dipirka. Na nomana suwarakaima ta pangwa. Na okuna taragl prapraipre ta nomana paikrukwa. Ana na taraglokuwo inaglka ipre kongun yombuglo ereerika, 14ana namuku binan bogl di pi numamina pindre ana topo ina pre muku diga.Topomo yegl, Yesus Krais kongun ormarai na kamun mitna kor-moraglka pre Godagle dungwa.

15 Ana nono nomano pir aundumgayomba nomano panan ana na ka dimereyegl poglodi piramga. Ana ene nomanopai ta endinan ana God eremogl ene no-mane i ama akedu ende tenambuka. 16 Banono mambunono wakai yumga ikra ermeaimande akegidi moramga.

17 Angrima wagle, na mambuno wakaierimere yegl ene ama duglo bogl eriyo.Ana yomba tau nono mambuno wakaiounere i eraglkwa, ana ye mambunono inono kanpogl sinamga. 18 Ipre, na okunakamo i ene dite kondiga ba aglkekor diga,sraglpre, yomba mere mambuno kindeere Krais endimo-prak i kundamo ikineereteingwa, ipre na mitno gogl kai mereerika. 19 Sraglpre, yombamo i nanginotaragl pirkwa mitna orko te taraglmo i Godmereyegl nomano mina suna pangwa, ipremakan taragl pre engenge poglodi pirtreanamambuno kinde teke pangwa eraglkwaipre gun yeingwa ana yombamo i praprawau bogl guglo kamun enaglkwa. 20 Nonoheven nem mam kaima mounga. AnaYaglkande Yesus Krais heven suna kondo

ende atne wu nono ere-inambuka pre sug-lmo mounga. 21 Enge igle, Yesus yombu-glomo kande mina eran taragl prapra wuye mina atnekra enaglkwa, ana yombu-glomo imina eran nonomakandle nanginoyumbun ya giu norkwa ikra kindin-guranana nono nangino ende wu wakai kaimaYesus nangiye potndi yomere yegl yenam-buka.

4Nono nomane suwara yei, gunyei, nomano

wakai inamga1Na angrimawagle, na ene dite kondigra

ene Yaglkande mina andigl giglendi molo.Na ene wakai pir tendre dena mundunaene teinga. Na topona wakai mereyegl enemeglkwa. Ipre na gun pond yei ene teinga.

2 Ana Yuodiya ya Sintike ene ambusuwo i Yaglkande epiglmo mina miurkapre, nomano suwara yenambrika. 3 Anaene ama pirngi dingo nono kongun akiyeouglkra, ipre ambu suwo i ene akepledito. Ye yombuglo ere na akeple dindrekamambuno wakai diwai dimbrika. Te Kle-mens ya te no kongun akiye ounga yombaprapra kangino God pepamo kor aimandemeglkwa pepa mina pangwa.

4 Yaglkande mina ene engenge gunyenaglkwa. Na kor dagl ene diteinga gunyenaglkwa. 5 Ene mambuno wakai pamerekiendi ere ana yomba prapra ombuno dite-naglkwa. Yaglkande unambuka engemomagl kaima orkwa. 6 Ene taragl kanekanepre nomano yumbun dekriyo. Ba taraglkanekane ta eraglkwa i God ditenaglkwa,kamange eretendre, diwakai yei tendrete ene akeple dinambedi yana dinaglkwa.7 Ana God nomano pokndungwa i nonowakai moramga pre norkwa. Ye mambunoorkwa i nono prapra ta pir i kuno en-dekramga, ipre nomane ya poglodi pungaYesus mina i-suwara sidanginan ana yewakai sugl morambuka.

8Angrimawagle, na yegl di dundinaglka,ene nomano mina mambuno wakai kaimapangwa i keme sikau siyo, mambuno wakaipamara i keunde ere, yomere-pamereere, nomane pesinan, yomba ta kanwakaiyei, mambuno wakai kaima eraglkwa anayomba mambuno yegl erikwa i dembinosumga i prapra pir pogl siyo. 9 Te na

Page 313: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filipai 4:10 310 Filipai 4:23mina ene mambuno kanekane pir i-kondo,te kan-kondingwa ana taraglmo i eneaimande ere molo. God nomane bipokdungwa yagle ene bogl morambuka.

Filipai yomba taragl wakai Pol teigo ye gunyongwa

10 Na Yaglkande mina gun pond yeinga,sraglpre, okuna ene mambuno wakaiere narikwa ikra aglke kor nomano ugloyokingwa, sraglpre, okuna ene na prenomano pond pangwa i konbaunano tayenan ombunodi nongugl endinaglkwamere mangwa. 11Na taragl ta inagledi pre,kamo i dikrika tamanga, sraglpre, kiendimeglkwa mambuno i na beke pirkan erika,taragl kanekane unambuka i na kundugl tagoglkrika.

12 Na pirkan erika taragl mere painarambuka mo pai narekrambuka i nawakane ta pirkrika, ana kiendi meglkwamambuno i na beke pirka pre kiendimoglkwa, te kaiyamoknamere yenambukaenge mo kindan yenambuka, mo taraglmerkinde yenambuka mo kuri yenambukaenge kanekane yegl na mina plau dinam-buka ba na dena munduna argan boglmoraglka. 13 Ba Yesus Krais yombuglobogl narukwa, ana ye yombuglomo minana taragl kanekane eraglka kuno orkwa.

14 Na yumbun igo ana ene mambunowakai ere na akepledi yumbuna ingwa.15Ana Filipai yomba ene pirkan erikwa, nakamambuno wakai kongun mambuno ereMasedonia kamun kondo ende einga engeGod yombama tau ta na akeple dikrikwaba ene suwara na akepledi nare te indreerikwa. 16 Na Tesalonaika kamun mogltaragl dokinga enge, ene taragl tauna aglkeaglke akepledi narikwa. 17 Te erme na amataragl tau naraglmedi pre krapoglmedipirkriyo. Ene mambuno wakai erikwa iaimande ere meglmbi ana ene kanginowakai panambuka. 18 Na topo mundupamere indre tau ama i-kawa teinga. Iyegl, Epaproditus taragl ene teingwa i yunarko na iga ene taraglmo teingwa i ofademine wakai orkwa i God teingwa ana ofayeglmere ye indre dem munduwo arganorkwa. 19 Ene taragl kanekane ta inaglkwapanan na Godna ene tenambuka, sraglpre,ye taraglmo wakai merkinde kaima YesusKrais mina yongwa.

20 God nono Neno moglkwa pre anaye kangiye aimande aimande kamun akemitna endinamga. I kaima.

Pol ka di dundindre, Filipai yomba diwakaiyongwa

21Yesus Krais yombamadu-wakai praprameglkwa i na diwakai yeiteinga. Na an-grima wagle magl mounga ya ye ama enediwakai yeiteingwa. 22 God yombama du-wakai prapra ene ombugl diwakai yeite-ingwa, te Rom yaglkande Sisa yungumomina meglkwa i ene ama diwakai kawa teyeiteingwa.

23 Yaglkande Yesus Krais wakaimo i eneprapra spiritno mina yenambuka. I kaima.

Page 314: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 1:1 311 Kolosi 1:14

KOLOSIPol pepa muno bogl Kolosiyomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKolosi i taun ta Esia Provins mina suna

yongwa. Taunmo i Efesus yomara eglketa yeikrukwa. Ana Pol yene Kolosi yunguombuno i-pene endekrukwa, ba ye Efesusmoglkwa enge, ye yomba tau diendungokamambuno kongun ere pi dumo tau pin-dre Kolosi taun ama eingwa.

Kolosi yomba pirngino yomba tauerekinde era erime digo Pol pirtre, anaye pirngino sigigle dina pre pepa i munobogl ende yegl dungwa: Taragl prapra iKrais suwara bitno moglkwa. Ye suwaranono i-ikine endinambuka, konbauna ta-tayeikrukwa. Konbauna tau yomba dingwai nono Krais mina i yeglke endinaglkwa.Yesus Krais mina God taragl prapraereyongwa, te ye mina suwara God taraglprapra i-ikine endinagledi prukwa. Kraisye nono mina suna moglko, ana nonoyaglambu wu yomba kor pindre ana Kraisyene mambunomo duglo bounga.

Pol yene pepa i bogltre yagl suwo tongo,ana ye ake ipi Kolosi embrika. Yagl suwokangino Tikikas ya Onesimus. Yagl Ones-imus ipre Pol pepa bogl Filemon tomara ikamo ama dungwa.

Pol kamambuno pepa i muno bogltre Kolosiyomba tongwa

1 Na Pol, God yene prumere na pindeyungo ana Yesus Krais aposelmo moglka,te nono angro Timoti ama akiye 2 no pepamuno i bogltre ana ene angrima Kolosi ka-mun meglkwa i tombuglka, ene Krais wedipirngi dindre ana ye mina holi meglkwa.

Neno God ene wakaimo tenambuka, tenomano akebi yei tenambiwo.

Kolosi yomba Yesus wedi pirngi dingwa3No engenge ene pre kamange ertre God

diwakai yei tombuglka, ye nono Yaglkan-denoYesus Krais Nemmoglkwa. 4Sraglpre,no puglka ene Yesus Krais wedi pirngidindre te God yombamo du-wakai praprameglkwa i ama ene kanwakai yendre ana

akepledi tengwa, 5 te komnaiye kana kakaima i Yesus kamo wakai ende ene minaungwa enge, ene pirmara igle ana taraglwakai i-pene ende tongwa. Ipre taraglwakai i heven imbo ene pre wakai yei pago,ana ene wakai pirkwa ya te pirngi dingwataragl i mina pago ina pre sugl meglkwa.6 Komnaiye kana Yesus kamo ende enemina ungo pirkwa enge, God wakaimoene pirkan erikwa i ka kaima pangwa.Ana Yesus kamo wakai i mongomo enemina kogltre ana bogl winambodi endeyomba koglkoglo meglmara ongwa. 7 Teene eremogl Epaprasmina God embriyemowakai ikra beke pirkwa, ye no angro tanigl kongun akiye ounga yomba moglkwa,no eramnere ye suglosi Krais kongunmobonma ere orkwa yagle. 8Te God yombamakanwakai yendre te akeple dingwa mam-buno i Holi Spirit ene tongwa ikra Epaprasboglo kugl no norkwa.

9 Ana ene mambunono wu pene ungono prumbuglka engemo igle no ene prekamange engenge ouglka. Te God eneakepledi tenan kade ye kongun ta eneeraglmedi prukwa ya te nomano pirpoglsingwa i ene mina tenan pai kuno eram-buka pre no ye kra pogl tombuglka. Anapirpogl singwa te pirkan dime dingwa no-mano i Holi Spirit ene tenambuka. 10 Anano kamange ouglka i kaima ene Godyombama meglmbi, ana ene embriyenoye kandre wakai pirambuka. Te kongunkanekane wakai yene ertre ana God wedipirpogl sinaglkwa i wu pond kaima enam-buka. 11 Te no kamange yegl ouglka:God eremogl yombuglomo wakai giglendiene tenan, ana ye yombuglomo i minaene yombro giglendi panan kade andiglgiglendi mogltre ana yumbun unambuka ipra ene kuno eran siplendi eglke endindreongumutno keme kanmoraglkwa. 12 Enegun yendre God Neno Kande diwakai yeitenaglkwa, sraglpre, ye ere endungo enekuno kaima orko kade ana God kingdomoambuglange si yomara ye yombama taraglwakai inaglmedi endungo yongwa i ene yebogl yumbusi inaglkwa. 13 Kaima, Satanyombuglomo ya mim deglmbi mina Godnono ere-indre ana auro ipi yeneWamkan-wakai yongwa kingdomo mina igle sunaendungwa, 14 te yene Wam kongun ormara

Page 315: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 1:15 312 Kolosi 2:2i mina God nono toposi ikine endindre anatandaglmeno prapra koko ende norkwa.

Krais kongun ormere ya te mambunomo15 Ana Krais ye God moglmere yegl

moglkwa, i God uglmange ere tekemoglkwa, ba yene Wam i wu pene ongokanumga. Yene Wam i komnaiye kaimamoglko ana taragl prapra okuwo bekeyongwa. 16 Ipre Yesus Krais mina Godtaragl prapra ere yongwa. Taragl prapraheven paingwa i ya te makandle paingwa,te taragl kanumga ya te kankunga, teangelo kanekane ya spirit gigle dingwakanekane ya te taragl kanekane gigledingwa i prapra Yesus Krais ongo minabeke yongwa. Ana Yesus yene taragl iprapra nemyagl moglkwa. 17 Te Kraisyene okuna kana plaudi moglko ana taraglkanekane i okuwo plau dingwa, ana yemina taraglmo i prapra wakai paimogltreana kongun wakai erikwa. 18 Ana yeyene God yombama mina bitno mogltrete yombama kor aimande moraglkwa iye taragl nem moglkwa. Ye God Wamkomuno kaima moglkwa. Te geglkwa minaye komnaiye kana andigl ukor ongwa.Yeglpre ye yene mogl gumamugl endindreana taragl prapra sugl morambuka. 19 IGod nomanemo wakai pirtre ana yeembriyemo mambunomo yene Wam minapai kuno erambedi prukwa, yeglpre Godyene Wam mina mogl kuno orkwa. 20 TeGod Wam mina, taragl prapra hevenpaingwa ya makandle paingwa i ere i-suwara endinambuka pre munduwo pangoana Krais endungo ye endi-prak minagoglko ana bormaimo toindi endungo anaGod eremogl nono kunda ikine ikine eremounga mambuno i sidundungwa.

21 Ene okuna kana God mina tamoglkritre ana ene nomano ya embriyenokinde guagua pangwa igle mina kundaikine ere God tengwa. 22 Ba erme yeeremogl ene ikine endungwa, i Kraisnangiyemo endi-prak mina gogltre anaene ere i endungo ye ongumuglo minaholi meglkwa, te nangino mina aglaunota paikruko ana ye bogl nomane suwarayeingwa. 23 Ana ene pirngino i aimandeakegi dindre ana andigl giglendi molo.Ana ene Yesus kamo wakai pirkwa i taraglkinde ta wu ere kinde eretenan ana kondo

dinaglmiwo. Yesus kamowakai ipre na Pol,nigl kongun yomba moglka. Ka wakai i anayomba makandle meglmara i no diwai ditekuno ounga.

Pol kongun ere God yombama Kolosimeglmara akeple dungwa

24 Ana erme na gun pond kaima yeinga,sraglpre, Yesus kamo wakai ene diteimaraipre na giu pond goglka. Te na Godyombama akeple dinaglka ana Krais yenenangiye God yomba akeple dinagledi yum-bun yungwa i dundikrukwa. Na nana yum-bun nangina mina iga i ana Krais yum-bun yungwa i ere kuno era pre yegl erika.25 Ana God na pinde indre diendungo Godyombama konguno yomba mogltre eneakeple dinaglka, ana na konguna pangwai God kamo prapra dipene endinaglka.26 Ana okuna imbo enge merkinde endewongo te yomba epiglmerkindemogl endewingwa, enge i mina kamo i God ipi tekepanduglko pangwa. Ana kamo i erme Godyombama du-wakai meglmara i mina i-pene ende tongwa. 27 Kaima, God no-manemo prukwa i yegl: Ye kamo tekepangwa i yene yombama ongumutno minawu pene pi kondungwa. Kamo i wakaikaima ana Yomba Bina ama akeple dinam-buka i ye kanaglkwa. Kamo teke pangwai yegl, Krais ene bogl moglkwa te ye eneauro inan ana eneheven taraglwakaiwakaiyongwa i ina pre sugl meglkwa.

28 Ana no aposel wagle eremogl Kraiskamo wakai i dipene ende yomba prapratomga. No pirpogl sindre ana nomanewakai kanekane mina ka giglendi dindreyomba beke tomga. Sraglpre, ye kamam-buno giglendi kaima pirtre Krais minawu yomba giglendi meglmbi ana auro iGod moglmara enamga. 29 Yeglpre, Kraisyombuglo giglendi prapra na narkwa, anana kongun i prapra yombuglo ere erika.

2Nono pirngidi andigl gidi moramga

1 Ene yegl pirkan eraglkwa. Na kongunerika i ene Kolosi ya te Leodisia yomba, yate yomba tau na pir kanpogl sikrikwa ake-ple dina pre ombugl kongun giglendi erika.2 Na kongun erika i ene deno mundunosigigle dinan ana God yombamo wakai

Page 316: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 2:3 313 Kolosi 2:21kandre nomane suwara yei moraglkwa,na pirka ene nomano wakai imbi ana ipirngino sigigle dinambuka ana ene Godkamo teke pangwa i kaima pirkan poglsinaglkwa, ka teke pangwa i kangiye Krais.3 Ana nomano wakai ya pirpogl singwataragl wakai i prapra Krais mina teke yeipangwa. 4 Na ka yegl diteinga i yomba tawu ene kinano sindre, ka tengramodi anaka paikrumere dite dinambedi pre diga.5 I kaima, na nana nangina i ene bogl tamoglkrika, ba na spiritna mina ene boglmoglka ana ene prapra kongun wakai ereana Yesus Krais wedi pirngi dingwa gigledungwa ipre na pir gun yeingwa.

Nono, Yesus bogl sidakagl mogl ana koraimande moramga

6 Ene eremogl Yesus Krais Yaglkan-deno mereyegl ingwa, ipre erme ene yemina aimande moglpai moraglkwa, 7 teendi duglo ormere yegl engre gidindrete yungu kauglange giglendi pamere yeglmogltre, ana ene kamambuno wakai dito-mga i giglendi pirngi dindre te God diwakaiyei tenaglkwa i nigl kuglo sumere yeglaimande diwakai yenaglkwa.

8 Ana ene kanpogl sindre te andiglgiglendi moraglkwa, yomba kanekane un-dre ana makandle mambuno kimbi yayomba embriyeno pamere i di tenaglkwaba ye Krais kamo sika sikrikwa.

9 Ana Krais makandle yomba nanginopamere yegl moglkwa ana suna kra Godyene mogl kuno orko, 10 ana ene yemina kor-moglpai eraglkwa i sikau siten-dre ana yene mogl-mitna endindre anataragl kanekane yombuglo ya yombutnogigledi pangwa i engre tongwa. 11 Anaene Krais bogl wu suwara pi meglkwai mina ene nangino punduno bogl end-ingwa, i yomba onguno pagl nangino boglendimere yegl ta ene bogl endekrikwa, tamanga. Krais kongun ertre ana tandaglmeyombuglomina ene ikine endumara i ye er-emogl ene nangino goglum dungwa mereyegl orkwa. 12 Ana ene baptais erikwaenge ikra ene Yesus bogl akiye ende mauglatne eingwamereyegl pangwa God kongungiglendi ere Krais goglmara ikor endungwai ene pirngi dindre baptais erimara i minaene Krais bogl akiye andigl ukor eingwa.

13 Ana okuna ene tandaglme kanekaneertre mambuno goglo mina wanmeglkwa iene gogl kondingwa. Ba God erme Kraismina ene ikor ende ana tandaglmenoprapra koko endungwa. 14 Te nonotandaglme kinde ounga i topomo ikineendinamga pre lomo pepa mina munobeglko pangwa ikra God manedi kokoendindre ana ipi Krais endimo-prak minabuglo-nil si sigogl atne ende kondungwa.15 Ana endi-prak mina God eremogl spiritkinde wagle yombuglono pangwa ya teyomba kande kongun ertre sugl mounedimeglkwa ikra sidundi kondungwa. Ye yeglorkwa i yomba prapra kanigwa, ana taraglprapra i wu taragl yoko eingwa.

Nono Krais bogl gogl kondumga, lo ta nonoakeple dikrambuka

16 Yeglpre ene ta kan winge erimbiyomba eremogl ene nigl ya kaiya moknaneingwa ipre ya, te mogl pirkwa engemo,mo ba kor gere yongo pre dembiye ka-raugl ertre kaiya mokna bir ninaglkwa mo,Sabat engemo, taragl yegl mina yomba tayene pirmere ta ere ene yumbu si ka-tangetekraglkwa. Ta manga. 17 Taragl i prapramongomo kaima okuwo plau dinambukaipre erme kuiyamo keunde wu pendiglpi pangwa, ba Krais ye taragl kaima.18 Yeglpre ene ta kan winge erimbi anayomba ta eremogl ene kakimbi ditendreana ye yegl dinambuka: Na yomba kandemoglka, te taragl kanekane i ongumutna-mugl orko kaninga, ana ene angelo dem-biye karaugl ere tenaglkwa, yegl dinanene kamo pirkriyo. Yomba yeglmere yeyene nomane goglo mina dingwa. 19 Anayombamo i eremogl Krais nono bitnomoglkwa i akegi dikre kondingwa. Anabre i eremogl nangiye prapra kaiya moknatongwa ana miye ya gonguno i sidakaglwakai paingwa. Ipre ana nangiye Godyombuglomomina yake kande ere giglendipangwa.

20 Ana Krais goglkwa enge ikra ene yebogl akiye gogltre ana makandle taraglkinde deglmbi yongwa i prapra kond-ingwa. Ene sraglpre erme makandleyomba mereyegl ertre moglpai erime? Tesragl orko ene lo yeglmere sika sime?21 “Ene taragl ta akekriyo. Ene i dranomina nekriyo, te ene nangin mina bai

Page 317: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 2:22 314 Kolosi 3:16dinambiwa.” Ene sraglpre yegl erime?22 Lo ka taragl dundinambuka pre kamodungwa. Ipre lo yeglmere ene ta ake i-wan moglkraglkwa. Tamanga. Sraglpre, loyegl i yomba yene poglodi pirmara erikwa.Yomba lo yeglmere ere yomba beke tendre,yegl eriyo yawagl eriyo dingwa.

Lo yeglmere nono kongunmo ounga i tam-bre kinde orkwa

23 Lo yeglmere yombuglo bogl norankade kamambuno prapra pre nomane an-dran te nomane kiendi yenan te nanginoyumbun tenamga ipre kongun yombugloere orkwa. Ba lo i ta nono akeple din-dre ana embriyeno goglo i ta sigogl atneendekrambu. Taman. Ka kanekane bekedingwa i yombuglomo ta paikrukwa.

3Du-wakai moglpai enaglkwa kindine ka-

man ka1 God eremogl ene Krais bogl akiye ikor

endungwa. Ana Krais eremogl God ongowokra amedi king moglmara igle taraglwakai yongwa ipre ene deno mundunoya nomano taragl wakai mitna yongwaimbo pre piraglkwa. 2 Ene engengetaragl mitna imbo yongwa ipre ene no-mano ningadi poglodi pirtre ana makan-dle taragl pre nomano kande paikrambuka.3 Sraglpre, ene gogl kondingo ana kor-meglkwa i Krais mina uglmange ere pangoana Godmoglmara yongwa. 4Ana Krais koraimande moraglkwa nem ye wu pendiglenambuka enge, ene ama ye bogl akiye Godambuglangemo mina wu pene enaglkwa.

Nono wu yomba kor omga5 Yeglpre, makan nangino mina em-

briyeno kinde pangwa i erme sigogl atneende kondiyo. I yeglmere: Yagl ambukunogl gundingwa ya, taragl kinde nikedongwa erikwa ya, bumbuno geglkwaya, taragl kinde eramnedi kinano poglodipirkwa ya, te moni ya bona gana pre bum-buno kande pangwa, i god kimbi dembiyesingwa mereyegl pangwa. 6 Ana taraglkinde yegl erikwa ipre, God dem kum-buran yumbun kande tenambuka. 7 Anaene okuna yomba i bogl wanmogl anamambuno kinde yegl mina wanmeglkwa.8 Ba erme, deno kumbro nonga singwa ya,

yomba ta kan kinde yeingwa ya, yombaere sinambedi pirkwa ya, ka waiye kakimbierikwa ya te, ka kinde drano mina di-dierikwa. Mambuno kinde i prapra ermekinde kondinaglkwa. 9 Te enene minakakimbi di imboriya endekraglkwa. Taraglipre, ene nomano goglo kinde kondingodundi kondungwa. 10 Ana ene wu yombakor pi kondingwa. God engenge nomanewakai ene tendre ana ene ere i yombakor endungo ana ene wu yene moglmereyegl eingwa. 11 Yeglpre mambuno kori mina Grik mo Juda te nangino pun-duno beglkwa mo boglkrikwa te Grik kadikrikwa ya nangino kanekane pangwa yakane paingwa mo yoko meglkwa, i praprataragl yoko orkwa. Krais suwara mambunokanekane i ere i kuno yene endungwa. Anaye yene yomba prapramina sunamoglkwa.

Nono yomba kan wakai yenamga12 Ipre God ene pinde i kondindre

wakai kangwa ana ye yombama holimeglkwa. Yeglpre ene mambuno wakaiyegl eraglkwa: Yomba tau pre ene mitnogogltre akeple ditenaglkwa, te yomba taene ere kinde erambuka i deno kumbrukrekan winge eraglkwa, enene nomano i atneundre yomere-pamere ere yombamo tautenaglkwa, te ene oglandi deno kumbrukreana kiendi moraglkwa. 13 Te ene minayomba suwarata eremogl yomba ta yum-bun tenan ana ye tandaglme orkwa i kindekondo tenambuka. Sraglpre, Yaglkandeene tandaglmeno kinde kondo tomere yeglene ama yomba ta tandaglmeno kindekondo tenaglkwa. 14Ana embriyeno wakaipamara i mina ana kanwakai yeingwaembriye i endimbi ende gumamugl kaimaenambuka, sraglpre, kanwakai yeingwamambuno i eremogl yomba prapra ere i-suwara endungo ana yewu suwara piwakaikaima meglkwa.

15 Ana Krais nomano pokndungwa enetongwa i ene nomano mina sutno moranana ene nomaneno suwara yei moraglkwa.Sraglpre nomane pokndungwa i mina Godene i-suwara endungo ene ye yombamasuwara kaima meglkwa. Ipre ene engengeye diwakai yeite moraglkwa. 16 Te Kraiskamo kaima i ene nomano suna pai kausikuno erambuka. Ene suwara suwarandinomano mina pir dime dindre te nomane

Page 318: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 3:17 315 Kolosi 3:9wakai bogl yomba ta ka beke tendre tekindine kaman ka dindre eraglkwa. Tegiglange Buk Song mina pangwa i din-dre, te kamambuno giglange dinaglkwa, teSpirit giglange kor wakai beke tongwa idindre, ana ene nomano ya denomundunomina gun yendre ana God diwakai yeitenaglkwa. 17 Ana ene taragl kanekaneta ertre te kongun eraglkwa mo ka ta di-naglkwa, i prapra Yaglkande Yesus kangiyemina keunde eraglkwa. Te ye kangiyeminaNeno God diwakai yei tenaglkwa.

Yaglambu ya nangro kanno18 Ana ene ambu wagle, wino ka

dinaglmere pirtre ana mogl-atne endemoraglkwa, mambuno yegl i Yaglkandewakai kangwa.

19 Te ene yagl wagle, embino kanwakaiyei tendre ana ye deno munduno kumbu-rambuka taragl i ere tekraglkwa.

20 Ana ene gak wagle, neno manoka kanekane dinaglkwa i pirtre pinandeeraglkwa; sraglpre, embriye yegl mina Godwakai kangwa.

21 Te ene neno wagle, nangro kindepirtre ana deno kumbrambuka taragl ierekraglkwa, aglau eran ye nomano wakaiya embriyeno wakai gugl sinambuka.

Kongun yomba te kongun sugl moglkwayomba

22 Ana nigl-kongun yoko ertre topoikrikwa yomba, ene makandle kongunnem sugl yagl mo yagl kande wagle ka tadinaglmere ene pir pinande eraglkwa. Anaye eremogl ene dembino sinaglmedi eneyegl pirtre ana ye kanmoraglkwa enge enekongun pinande oun no wakai kanaglmedierekraglkwa. Tamanga. Ba ene nomanoya deno munduno pokndi yenan eraglkwa;sraglpre, ene nomano mina YaglkandeYesus kunduglmo gogltre eraglkwa.23 Te kongun kanekane ta eraglkwa iene nomano kongun igle mina tendreana eraglkwa. I Yaglkande kongunmomereyegl ene erikwa. Makandle yombakongunmo ta erekrikwa. 24 Ene kaimapirkan erikwa, Yaglkande yombama taragltenagledi dungwa ikra ene topono tenaninaglkwa. Sraglpre, Krais, ye Yaglkande

kaima moglkwa i kongunmo ene eremeglkwa. 25 Te yomba ta kongun ereaglau erambuka ye aglau ormara i topomoinambuka. Sraglpre, God eremogl yombakangiye pangwa mo kangiye paikrukwa yekongun erimere kandre topo tenambuka.

41 Ana yagl kande wagle, ene embriye

mambuno du-wakai pangwa i ere nigl-konguno yoko yomba tenaglkwa. Sraglpre,ene ama pirkan eraglkwa, ene Yaglkan-deno i ombugl heven suna moglkwa.

Nono kamange giglendi ertre ana kon-bauna yomere-pamere wanamga

2 Ene kamange erikwa mambuno i kon-dokre ake gidi moraglkwa, te kamangeeraglkwa enge ene pirpogl sindre ana Goddiwakai yei tenaglkwa. 3 Te no pre eneombugl kamange erimbi ana God kamodinamga pre konbo ta yauro ende noranana no eremogl God kamo Yesus Krais preokuna kuglsi pangwa i di pene endinamga,ana kamo ipre na waiya kan kogl endingokane yungupaimoglka. 4Ana ene kamangeerimbi kade na kamo i kaima dipene en-dinaglka, i God na yegl eratnedi prumereeraglka. 5 Te yomba kamambuno kiurikwabogl ene akiye ka di moglpai eraglkwaenge, ene pirdime dindre ana embriyenowakai pangwa i eraglkwa. Te ene engengeYesus embriye wakai ere yomba tomereyegl ene ama yegl keunde eraglkwa. 6 Anaengenge ene ka dinaglkwa i dongunmomundi mereyegl panan kade yomba gunyenaglkwa. Ana ene yomba prapra kamongo wakai di ikine ende tenaglkwa ipirpogl sinaglkwa.

Pol eremogl Tikikas ya Onesimus di Kolosikamun endungwa

7 Ana Tikikas eremogl na mina taraglkanekane plaudi narkwa i ene boglokugl tenambuka. Ye ama nono angrokaima moglko ana nono kongun suwaraounga, ana yeYaglkande kongunmoyombawakai moglkwa. 8 Na, Tikikas di enemeglmara endinan, i mambuno yegl pre,no sraglmere mounga i ene ditenan pirmbiana nomano sigigledi tenambuka. 9 Ye

* 4:9: Filemon nigl kongunmo yoko orkwa yomba Onesimus, Pol pepa muno bogl Filemon tomara i kanamga.

Page 319: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Kolosi 3:10 316 Kolosi 3:18amaOnesimus* bogl akiye unambrika. AnaOnesimus no angro kaimamoglkwa, ye eneepitno tamoglkwa. Ye suwo-akiye nominayawagle taragl plaudi norkwa i boglo kugltenambrika.

Pol diwakai yei Kolosi yomba tongwa10 Ana Aristakas no akiye kane yungu

paimuglka, ye ene di wakai yeitongwa. TeMak kombo Barnabas moglkwa, Mak yeombugl ene diwakai yei tongwa. Te ye,enemeglmara unambe dingo ene ka kuandkana pirkwa, ipre ye wu plau dinan anaye diwakai yei te isuna endinaglkwa. 11 Teyagl ta kangiye Yesus, ye ombugl kangiyeta Jastus, ye ama ene diwakai yei tongwa.Yagl wagle i keunde ye Juda yomba, anaye nomano yake tendre God kongunmoi mina na bogl akiye God yombama ere-inambedi oungo ana ye na akeple ponddingwa. 12 Ana Epapras ama ene diwakaiyei tongwa, ye ene epitno Kolosi yombata mogltre ana Yesus Krais kongunmoyomba moglkwa. Ye engenge ene pre ka-mange orkwa, ana God ene akeple dite-nan pirngino mina andigl gidi moraglkwapre ye akeningandi kamange orkwa. Teama yomba nomano pirpogl sindre du-wakai mogltre ana pirngi dingwa yombamoraglkwa, te God eraglmedi prumerepinande erete moraglkwa. 13 Te ye ere-mogl ene pre ya, te Leodisia ye Hierapoliskamun God yomba meglkwa ipre akepleditenagledi kongun yombuglo bogl eriko anana nana kandre ene diteinga. 14 Ana Luk,no doktano, ye wakai kamga yagle, ye yaDemas ombugl ene diwakai yei tembrika.15 Te angrima wagle Leodisia meglkwa yaambu Nimpa, te ama God yombama tauambu Nimpa yungumo mina wu makaisingwa i na di wakai yei tenga i ene diteiyo.

16 Na pepa muno boglka i ene kere kan-dre ana Leodisia God yombama teimbi yeama kere kanaglkwa. Te na pepa munobogl Leodisia God yombama teinga i eneama keraglkwa.

17 Ana Akipas yegl ditenaglkwa, “Enekongun Yaglkande tongwa i kan dime din-dre ana kongunmo ere dundinatnga.”

18NaPol, ene diwakai yei teinga ka i nanaonguna mina muno boglka.† Te waiya kan

na onguna katna mina kane keglko ana nakane yungu moglka, i ene pirkiure ere di-naglmiwa ana pirdime diyo. God wakaimoene mina yenambiwo.

† 4:18: Pol ka diwakai yei Kolosi yomba tongwa i yene ongo mina muno boglkwa. 1 Korin 16:21 mina ka pangwa ikere kano.

Page 320: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Tesalonaika 1:1 317 1 Tesalonaika 1:10

1 TESALINAIKAPol pepa muno namba 1 boglTesalonaika yomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaTesalonaika i taun kande, Masedonia

Provins mina suna yongwa. Ana Pol ye Fil-ipai taun kondo endpi Tesalonaika pindreana yungu ombuno igle i-pene endungwa.(Aposel 17:1-9 kaniyo.) Ba Juda yombakango yomba merkinde Pol kamo pirtreana wu yungu ombuno eriko, ye mirmoglkiam siteingwa ana Pol dumo igle kondoendinambedi erikwa. Okuwo Pol pi taunKorinmoglko, ye kongun suwara eurika ya-gle Timoti undre ana taragl tauTesalonaikayungu ombunomeglmara plau dungwa i yeboglo kugl Pol tongwa.

Pol ka i prukwa enge, ana ye ya Sailas teTimoti, ye prapra yungu ombuno pirnginosigigle dina pre pepa i bogl teingwa. Baerme pirpogl singwa yomba tau merkindepirkwa Pol pepa tau boglmara, ana pepai kermongo kaima boglkwa mereyeglyongwa. Pepa i mina Tesalonaika yunguombuno pirngino ya embriyeno wakai iprePol gun pond yongwa.

Ana Tesalonaika yungu ombunomeglmara mambuno yegl pangwa: Kraissraglmere ikine unambuka i ye ta pirdimedikrikwa. Te ye kra yegl peglkwa, anaKrais ende ikine ukrukwa enge yombakamkand geglkwa ye ama kor aimandemoraglkwa i inaglmo? Ye mambuno ipirkan eramunedi pirkwa. Te Krais engeaunake kaima unambe? Pol ka kra i di ikineende ana engengemambunowakai pamaraduglo bogl ana Yaglkande unambuka engeipre akekun eremoraglme dungwa.

Pol pepa muno namba 1 bogl TesalonaikaGod yombama tongwa

1 Pol ya Sailas te Timoti, no pepa muno ibogl ene Tesalonaika God yombama tomga.

Ene eremogl God Neno ya te YaglkandeYesus Krais mina meglkwa i God wakaimoya te nomanemo pokndungwa i ene minapandigl tenambiwo.

Tesalonaika yomba pirngi dingwa ipre Poldiwakai yeitongwa

2Noengenge enepraprapreGoddiwakaiyeitomga. Te kamange ounara ene kanginodagl ere ere mounga. 3 Ene pirngi dindrekongun erikwa te munduno yomba taupre pango wakai eretengwa te YaglkandeYesus Krais unambedi yombuglo ere suglmeglkwa. Te ene yegl erikwa ipre nononeno God ye mambuglo wagle no aimandepir mogl ana dite wanmounga.

4Angrima wagle, no punga, God ene premunduwo pango, ana ene ye yombamamoraglmedi pre ene keunde pinde i-kondungwa. 5 Ipre kamambuno wakai noiyu ene ditomga i ka keunde tamanga, bakamo i yombuglo bogl ya te Holi Spirit boglakiye pangwa pre, ana ene kamambunowakai i pirko nomano mina kaima giglendipangwa. Te no ene akeple dina pre enemeglmara pukamugl no sraglmere taraglerewanmounga i enene pirkan erikwa. 6TeGod kamo ene pir ingwa pre ana yumbunkanekane ingwa. Ba ene ama no mambunoounere ya Yaglkande mambunomo enesiye erikwa. Ipre Holi Spirit ene nomanoake undungo gun yeingwa. 7 Ana enemambuno wakai yegl erikwa i Yesus Kraiswedi pirngi dingwa yomba Masedonia yaAkaia kamun meglkwa ye prapra wakaimoraglkwa pre ene ombunodi teingwa.8 Ene Yaglkande kamo dingwa Masedoniaya Akaia kamun keunde ta pirkrikwa.Tamanga. Ene God wedi pirngi dingwakamo i waidi endpi dumo kamun koglkogloongo yomba prapra pirkan erikwa. Yeglorkwa ipre no ka kanekane di ene tatenamga paikrukwa. 9 No ene meglmaraumgo ana yomba ikra no koglkare di-indregod kimbi kanekane kindekondo nomanoyake tendre, ana God kaima kor aimandemoglkwa ene mina pindre nigl-kongunmoerikwa i ye boglo kugl norikwa. 10 Teokuna gogltre aglke andigl ukor ongwa. Yekangiye Yesus. Ana God dem kumbrukwanono mina una ormara i ye nono i-eglkeendungwa pre nono wakai moramga.

2Pol ye Tesalonaika kamun kongun ormere

kamo dungwa

Page 321: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Tesalonaika 2:1 318 1 Tesalonaika 2:201 Angrima wagle, enene pirkan erikwa,

no amameglmara wu kongun ounga uyokota pikrukwa. 2 Ba komnaiye kana Fil-ipai kamun igle yomba no nangino ka-sindre, katewe dinoro ere no singwa yum-bun yumga i ene pirkan erikwa. Ba nonoGodno ye no akeple dungo yaglkumba prekundutnogoglkre anaGodkamomambunowakai di ene tomga. 3 No ka di ene tomgai aglau ere ta ditekunga, te mambunodeglmbi yongwa mo ta ene bakagl tekungakaima tamanga. 4 God no kangwa kunoorko ye kamambuno wakai dinaglmedi dinoromere no engenge di wanmounga. Teno kamo wakai du mounga i yomba tano ka i ka pir piraglmedi ta dikunga, baGod suwara wakai pirambedi ounga. Godyenenonomanoyumbusi kan-kondungwa.5 Ene pirkan kondingwa, no ka dimunga iene kinano paglwagl era pre ta dikunga.Mo no kongun ounga i ene taratno ta bum-buno gogl inapre dikunga. Tamanga. Nomambunono i God yene pirkan orkwa. 6Nokongun ounga i yomba tau mo te ene moyomba ta no dembino sinaglmedi pre taerekunga. Tamanga.

No Krais aposelma kaima mounga. Ipreene no kangino kande noraglmedi in-amga pangwa. 7 Ba okuna ene mina nokiendi mogltre ana ambu gak kugltre bak-aglmere yegl no ama ounga. 8 No enepre munduno pond pango ana God kamowakai ditomga. Ba i keme manga, ene preere no kor-mounga kondo goramnedi amaounga. Sraglpre no ene munduno pangwa.9 Angrima wagle no taragl prapra ounga iene kaima pirmeglkwa, noGod kamomam-buno wakai dipene ende mounga engeno nangino taragl pre yana dumun eneoglka eredinaglmedi pre nono ermine yaenduwer akiye pitnbogl kongun ere wan-mounga.

10 Ene pirngi dingwa yomba meglmarano mambunono yegl ounga, holi ere yeweyeikre te aglau ta erekunga, i ene kanigote God ama kangwa. 11 Te ene ama pirkanerikwa, neno taragl wakai ere yene nan-gro teimere yegl no ombugl ene suwarasuwarandi wakai eretomga. 12 No ene no-mano uglo yoko te deno munduno sigigleditendre, te God kanambumere yegl wan-moraglmedi pre no ene ditomgra. Sragl-

pre God yene kingdomo mina ambuglangesi dumara suna moraglmedi pre ene di-gaglkwa.

Kamambuno pirkwa yomba yumbun indrediglkindi andigl meglkwa

13 Te no ama engenge taragl ipre Goddiwakai yei ditomga. No God kamo okunaene ditomga pir-ingwa i yomba kannomereyegl ene pirkrikwa. Ba ka i God kamokaima wedi ene pir-ingwa. Yeglpre ka iene pirngi dingwa yombamina kongun erepangwa. 14 Angrima wagle, Kristen wagleJudia kamun meglkwa ye Krais moglmarasidakagl meglmere yegl ene ama siyemeglkwa. Ana Kristen wagle tau ana Judiayomba ere teimere yegl ene ama eneneyombano yumbun teingwa. 15 Te Judayomba ama Yesus sigogl te propet waglesigogl anano amaere singwa. Temambunoyegl erikwa i God dem munduwo erekindeeretendre, te yaglkumba ere yomba praprateingwa. 16 Te no kamambuno di YombaBina tomga. Ye engenge tandaglmenomakai sigo bir-mam pangwa mambuno iGod yomba ere-i dinambedi pre konbaunasigetdi norikwa. Ana God dem kumbrukwaye mina pai kondungwa.

Pol ye Tesalonaika yomba aglke kanagledimunduwo pangwa

17 Ba angrima wagle, no nangino paglbange sungunagle ene kondumga, ba no-mano poglodi prumga i ene kondokunga.Te no aglke ene gumano kanamedi pungai nomano pond pangwa. Yeglpre no kon-bauna ta kan indre ene meglmara wukanamnedi yombuglo ounga. 18 No enemeglmara unamnedi punga. Te Pol nanaenge mere unagledi erika, ba Satan konboyongugl norkwa. 19 Ana okuwo YaglkandeYesus unambuka enge, no sragl taragl ake-ple dinan ye mambuglo wagle andigl moglgun yenamune? Te no sragl taragl iyuye moglmara undre ene kongunen wakaiounedi ombuno dinamune? Te no sragltopo indre gun yenamune? Taragl i prapraene meglkwa iwe. 20 Kaima yene. Nokangino kande inamga ya gun yeinamga iene suwara meglkwa iwe.

Page 322: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Tesalonaika 3:1 319 1 Tesalonaika 4:63

Pol eremogl Timoti pi Tesalonaika waglenomano sigigle di tenambedi pre diendungwa

1 No ene pre wakane ta sugl moglenamga mere ta manga. Ipre no suwo ikeunde Atens kamun wanmorambuglkai wakai pangwa. 2 Yeglpre Timotino de dumbuglko ende ene meglmaraunga. Ye no angro moglkwa. Te Godnigl kongunmo yomba mogl, te YesusKrais kamo wakai no akiye yomba ditewanmouglka, ye diendumga i ene nomanosigigledi tendre te pirngino akepleditenambuka. 3Ye yegl eran kade, ene yombatau yumbun ya giu ingwa i mina pigle neyomburo dokokrambuka. Sraglpre, enenepirkwa God yene nono yumbun yeglmereinaglmedi prumere pangwa. 4 No okunaene meglmara mogl yegl ditomga, “Okuwoere no sinaglkwa.” I kaima plau dungo enepirkan erikwa. 5 Mambuno i mina na suglkanana moraglka mango pre na Timotidiendinga ene meglmara undre ana enepirngino sraglmere pangwa i na dinaranna piraglka. Na nomana ponglau boglkwai yegl, aglau eran bagl nusungwa yombaene bagl nusinan ene komugl simbi ana nokongun ounga i uyoko pi dinambiwo.

Timoti kamongowakai i-ikine ungoPol gunyongwa

6 Ba Timoti ene kondo erme wan endeno mounara plau dindre ana ene pirngidingwa ya yomba tau pre kanwakai yengwamambuno i ye boglo kugl norkwa. Teene no wedi pirtre ama no kanamnedinomano pond pirmeglko te no ombuglene kanamnedi nomano pond pir mounga.7 Ana ipre angrima wagle, no pigle goglnedoglobugl wanmounga, ene pirngi kaimadingwa i ka boglo no mounara ungo pungaenge ana no gun kaima yei deno mundunoargan orkwa. 8 Ene Yaglkande mina andiglgiglendi meglkwa i no pirkan ounga. Ipreno nomano sikor kaima yongwa. 9 Noene pre ere God ongumuglo wagle no gunpond kaima yene yomga, te no punga Goddange di tomga mambuno ita no gun pondkaima yene yomga ikra ta engre atne en-dekrambuka. 10 Ermine ya enduwer noene pre kamange ere God tomun ye pir

noran ana no wu ene kanamga. Te no wuene kanamga enge ene pirngi dingwa taukembra pangwa i no oun yake wu kandeenambuka.

God ta pir tenan Pol ende Tesalonaikayomba meglmara enagledi pre kamange orkwa

11 Erme nono neno God ya YaglkandeYesus prawe ta dindre konbauna ta sinongugl ende noran ana no ene meglmaraunamniwo. 12 Yaglkande i kangwa mam-buno i ene mina pandigl tenan kau sinanana ene angro ya te yomba tau praprakanwakai yeinaglkwa. Kuno yeglmere nookuna ama ene deno munduno tomunereyeglkra eraglkwa. 13 Ana mambuno yeglmina God ene deno munduno sigigle dite-nambuka. Ana yegl eran nono Yaglkan-deno Yesus Krais yene yombamo holi boglende ikine unambuka. Enge i ye kanan enetandaglmeno paikran wakai moraglkwa.Te holi yegl meglmbi ana God Neno ongu-muglo mina kuno yene erambuka, i kaima.

4Mambuno kinde deglmbi yongwa kondo

ana mambuno wakai eramunga1 Angrima wagle, ene srambre ere

moglpai erimbi God wakai kanambukamambuno i no okuna beke tomgra.Ana kaima mambuno i mina ene ermewanmeglkwa. Ana erme mambuno yeglmerkinde ere moraglmedi pre Yaglka-ndeno Yesus Krais kangiye mina nokrapogl ana ka giglendi ditomga. 2 Enepirkan erikwa, Yaglkande Yesus Kraisyombuglomo mina ene mambuno yegleriyondi beke tomgra.

3 God yegl prukwa, ene wu holi pin-dre ana yagl ya ambu kunogl guaguagundingwa mambuno i mina ene mogleglke endiyo. 4 Te enene pirdime din-dre nangino sugl meglmbi ama holi yenanana pirmitna endinaglkwa.* 5 Ana YombaBina ye God wedi pirpogl sikre yagl ambunangino bumbuno geglkwa erimere yeglene erekro. 6 Taragl dumga i minaene angro ta aglau eretekraglkwa. Anatandaglme yegl eraglkwa yomba Yaglka-nde pundo bagl te ikine endinambuka.Taragl yeglmere no okuna ene dipene ende

* 4:4: Grik kanno mina ka i ta mongomo wu pene pikrukwa.

Page 323: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Tesalonaika 4:7 320 1 Tesalonaika 5:11tendre mane ditomgra. 7 Ipre God nonoaglendi yungwa i mambuno kinde eramgapre ta manga, ba nono mambuno wakaiere holi moramga pre orkwa. 8 Ipre yombata ka kindine ditomga i ta sendinan yeyomba kanno ta sendekrukwa baGod kamosendungwa. Sraglpre God yene Holi Spir-itmo tongo ene mina moglkwa.

9 Ana God yombama angro ta kan-wakai yenaglkwa kanno ipre na pepamunowakane bogl tenaglka paikrukwa. Sraglpreene angro ta kan wakai yenaglkwa mam-buno i God yene ene bekete kondungwa.10Ana kaima yene ene angro God yombamaMasedonia kamun koglkoglo meglkwa iene eremogl ye kan wakai yeingwa. Bano ka giglendi dindre ene mambuno yeglmerkinde ere moraglmiwo dumgra.

11Ene kiendimoglwakaimoraglkwa iprenomanogiglendi panan, ana enene ongunomina kongun ere, te taragl ake-neingwawusugl wakai moraglkwa. Taragl yeglmere nookuna ene dite kondumgra. 12Ene engengemoglpai eraglmara mambuno wakai yeglerimba ana Yomba Bina ene embriyenokandre i wakai we dinaglkwa yegl ere eneyomba ta mina tenge tendre, ana kaiyamoknano ne moglkraglkwa.

Yaglkande Yesus aglke ende ikine unam-buka kamo

13 Ba angrima wagle, no nomano yeglpangwa pirngi dingwa yomba geglkwa yepre ene nomano pir aglaumaglau erekriyo.Te yomba God wedi pirngi dikrikwa yekai kaglkane erimere yegl ene erekriyo.14 Nono pirngi dumga Yesus Krais gogltreana aglke andigl ukor ongwa. Te Yesusyombuglomo mina God eremogl pirngidingwa yomba geglkwa ikra God ake an-dran ana Yesus bogl akiye ikine unaglkwa.15 No Yaglkande yene kamo dite yegldumga. Yesus ikine unambuka enge iglenono yomba kor-moramga ende okunaomun te geglkwa ta okuwo ukraglkwa.Tamanga. 16 God wiyau endinan te angelonambawan amawisinan anaGod biukulmobedinan ana Yaglkande heven kondo endeatne unambuka. Yegl eran ana yomba yeKrais pirngi dindre geglkwa ye komnaiyekana andraglkwa. 17 Ana enge igle ke-unde nono yomba goglkre kor-moramgaya geglkwa andiglkwa ikra bogl akiye ende

egli kamkuamina pindre prapra Yaglkandebogl aimande mogl enamga. 18 Yeglpre kai ene angro ya ambaro ditembi, nomaneargan eran akegidi wanmolo do.

5Yaglkande ende ikine unambuka pre sug-

lmo moramga1Angrimawagle no ande enge ya te ande

kuiya igle taragl i plau dinambuka ipre nopepamuno ta bogl ene tekramga. 2Yeglpreenene pirkan pogl singwa Yaglkande ikineunambuka engemo i ana kunogl goglyomba enduwer wimere kuno yeglmereunambuka. 3 Ana yomba yegl dinaglkwa,“Enge wakai yongo nono gunyei wakaimounedimoun imba.” Ana erekinde erete-nambuka taragl i oglandi kaima plau dite-nambuka, i ambu gak kuramnedi nanginogiugl pirmere yegl unan ana ye tekeenaglkwa konbaunano ta yeikrambuka.

4 Ba angrima wagle ene mim ormaramoglkrikwa ipre yaglkande engemo iene mina plau dinan waikuglkraglkwatamanga. 5 Ene prapra ermine yaambuglange yombama meglkwa. Tenono enduwer ya mim pond yombamata moglkunga. 6 Ipre yomba tau ugl paimeglmere yegl nono ama ugl paikramga.Ba nono kuie ere ana sugl wakai moramga.7 Yomba ugl pai-pai erikwa ye enduwerugl paingwa. Te wain gigle dungwa nedu erikwa yomba ama ye enduwer waingigle dungwa ne-ne erikwa. 8Ba nono andeambuglange yombamounga pre suglwakaimoramga. Te pirngi dumga ya yombata kan wakai yomga mambuno i piutnoawagle mereyegl panan te God nono ere-inambuka pre sugl mounga i kunda bitnogagl mereyegl panambuka. 9 Sraglprenono yumbuno giu inamga pre God nonota pinde ikrukwa. Tamanga. YaglkandeYesus Krais nono ere-inambuka pre pindeyungwa. 10 Yesus Krais nono pre goglkwaipre nono kor-moungamo gounga i ye boglakiye moramga. 11 Ipre ene mina suwarasuwarandi angra ta dem munduwo siyauditendre ana nomano sigigledi tenaglkwa.Yeglmere ene erme kaima ere meglkwa.

God ye yombama akeple dinan nomanowakai meglkwa

Page 324: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Tesalonaika 5:12 321 1 Tesalonaika 5:2812 Angrima wagle, no ene ditomga i

ene mina yomba kongun yombuglo erikwai dinaglmere ere mogl-atne endiyo. YeYaglkande pinde yungwa yomba ye enesutno mogltre, ana mambuno sraglmereeremoraglmere i ye ene ditenaglkwa. 13Yekonguno ipre ene munduno panan pir-mitna kaima endinaglkwa. Enene minanomano bipokndi yei kogl yenan wan-moraglkwa. 14 Angrima wagle, no kagiglendi ene ditomga yomba oglka erewakan meglkwa i ka kindine ditendre teinik singwa yomba di akedu ende tendre teyomburo paikrukwa akeple diteiyo. Te eneyei-pai ere yomba akeple diteyo. 15 Yombamambuno kinde ere tembi ene ere te ikineende dinaglmiwo. Ba engenge enene minamambuno wakai ningadi ere te yombaprapra mina yegl ere tenaglkwa.

16 Ene engenge gun keunde yeimoraglkwa. 17 Te kamange engenge ertre.18 Te taragl kanekane plau dinambuka Godprukwa i Yesus Krais kangiye mina enediwakai keunde yeiyo.

19 Te Holi Spirit dongamo bauglo i enesigongokraglkwa. 20God kamo ditembi enepirmbi taragl yokomereyegl erekrambiwo.21 Taragl prapra yumbusi kan, mambunowakai panambuka akegidi. 22 Te mam-buno kinde kanekane panambuka i kond-inaglmiwo.

23 God yene dem munduwo pokndiyongwa. Ye yene eran ene wu holi kaimaenaglkwa. Te ye ama ene spiritno yakuiyano nomano ya te nangino i praprasugl wakai moran ana ene wakai meglmbiana Yaglkande Yesus Krais ende ikine un-ambuka enge, ene wu aglau ta paikram-buka. 24 God ye ene aglendi yungwa, ye kadumere sika sungwa God, ye kaima dumereerambuka.

25 Angrima wagle ene no pre kamangeere God teiyo. 26Ana Kristen prapra enenemina onguno ake kungro paunano sineyoana koglkare wakai diyo. 27 Na Yaglkandemambuglo wagle di giglendi teinga. Enepepa muno i kere tembi Kristen praprapiraglmiwo.

28 Nono Yaglkandeno Yesus Krais yewakaimo ene mina panambiwo.

Page 325: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Tesalonaika 1:1 322 2 Tesalonaika 1:12

2 TESALINAIKAPol pepa muno namba 2 boglTesalonaika yomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaMambuno yeglmere pangwa: Krais aglke

ende ikine unambuka engemo i sragltaragl plau dinambedi Tesalonaika taunGod yombamo meglkwa ye nomano pondpirkwa. Yomba tau plau dikondumedingwa. Yeglpre ana Pol ya Sailas te Timoti,eremogl yomba i nomano wakai tendredikun ere tena pre pepa i bogl teingwa.

Pol eremogl enge i ta ukrume dungwa,komnaiye kana yaglambu merkinde ye en-genge beglmbi ana mambuno kinde kaimawupenepi gigle kaimadinambuka. Te lo kasendungwa yagl suwarata wu pene pi, anayaglkumba ere Krais tenambuka.

Te yungu ombuno ye pirngino minagiglendi mogl ana yumbun i prapra i-wanmoraglmedi dungwa. Ye yegl prukwa iwe,yomba prapra yombuglo ertre yene sutnowakai mogltre ana ye yene ya kongunakiye erikwa yomba erimere yegl yombai eraglme dungwa pre ye yoko moglkrekonguno ta panambuka i ere-yondo. Teye kongun eraglkwa i yomburo dokokre,te yomba ta akeple dinaglkwa ipre amayomburo dokokraglme dungwa.

Pol pepa muno namba 2 bogl TesalonaikaGod yombama tongwa

1 Ene Tesalonaika God yombama NenoGod ya Yaglkande Yesus Krais ye minameglkwa yombamo. No Pol ya Sailas teTimoti no pepa muno i bogl ene tomga.

2 God Neno ya Yaglkande Yesus Krais yewakaino ya te mambunomo pokndungwa iene mina pandigl tenambriwo.

Pol kamange ere God diwakai yongwa3 Angrima wagle, ene pre no God en-

genge diwakai yei tenamga i mambunowakai pangwa. Sraglpre ene pirngi dingwai yake wu kande kande ongo te eneyombano mina kanwakai yengwa mam-buno i ama yake wu kande pond kaimaongwa. 4 Te mambuno erikwa ipre ana

God yombama meglmara no ene dembi-nosi mounga. Te yaglkumba ene ere-sigo pinuglone wanmogl ana pirngino guglsikruko giglendi wanmeglkwa i ama noboglo kugltre ene di imitna ende wan-mounga.

Mambuno du-wakaimina God nono yumbusinambuka

5 Ene mambuno yegl erimara i mina,nono kanumga mem i God mambuno dukeunde orkwa ana yumbu sinambuka kunopamere erambuka. Ene giu geglkwa iGod ere endinan ene ye kingdomo minasuna wakai moraglkwa. 6 Sraglpre, Godye taragl du-wakai pamere erambuka, anayomba ene erekinde ereteimbi God amaye erekinde ere tenambuka. 7 Ana okuwoYesus ya angelomo gigle dingwa waglebogl heven kondo te donga bauglo boglende atne ombuno dinaglkwa enge i eneyumbun ingwa pre God ere endinan wakaimeglmbi te no ama yegl wakai moramga.8 Yegl ere yomba God mambunomo kiuremeglkwa ya nono Yaglkandeno Yesus yekamo mambuno wakai pinande erekrikwayomba ye punduwo kinde bagl ikine endetenambuka. 9 Yomba kinde topono waulekinde aimande moraglkwa. Ye Yaglkandemambuglo mina ya ambuglangemo kandemina mogl eglke ende ana ye aimande ka-munwukinde pimoraglkwa. 10Enge kandeigle mina Yaglkande Yesus unambuka. AnaGod wedi pirngi dingwa yomba holi ye gunpond yei ye kangiye ake mitna endimbiana ene ama ye bogl akiye gun yeinaglkwasraglpre God kamo no ene ditomga enepirngi dingwa pre yegl eraglkwa.

Tesalonaika God yombama giglendimoraglkwa pre ye kamange ere God teingwa

11 Taragl plau dinambuka i no nomanomina pango ana ene pre no kamangeengenge ounga. No yegl ounga i Godene akeple dinan wakai yene mogltreana ene mambuno wakai eraglkwa pre yeaglendi yumara i eraglkwa. Te God siriyebogl tenan ene mambuno wakai eramnedimunduno pangwa i eraglkwa. Ana enepirngino i nomano ake nusinan mambunoipre ere poriya sinaglkwa. 12 No amakamange yegl ounga, mambuno yegl er-imbi ana ene bogl akiye nono Yaglkandeno

Page 326: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Tesalonaika 2:1 323 2 Tesalonaika 3:3Yesus Krais kangiye wu kande enambuka.Nono Godno ya te Yaglkandeno Yesus Kraisye wakaino mina sragl i yegl erambuka.

2Yomba ta lo pamere erekrukwa kamo

1 Angrima wagle no Yaglkande YesusKrais ende ikine unan nono ye bogl makaisinamga kamo i erme ene ditomun piryo.2 Yomba tau dindre Yaglkande engemoplaudi kondume diteingo ene pirkwa.Yomba ta spirit ka dinarumedi pirambukamo yomba ta ye yene nomane mina pirtreka yegl dungwa mo te no ka yegl pepa boglye teime dingwa i ene ka yegl ta pirmbiana sipuglo dikre te nomano yumbunpirkraglkwa. 3 Yomba tau ka kanekanekakimbi di ene tenaglmiwo, pirkriyo. Engei yoko ta plau dikrambiwa. Komnaiyekana yomba merkinde kenaglme ere Godmokono tenaglkwa. Te lo sendungwayomba ye ombunodi unongugl pimoglkwa,ana yombamo i God dumere okuwo endeguglo kamun pi kinde erambuka. 4Ye yenedembiye sindre ana dembiye karaugl ereteingwa yomba taragl kanekane ere Godwedi i kunda ikine eretenambuka. Te Godholi yungumo yungugl kra amedi mogl anayene God mole dinambuka.

5 Na ene bogl moglka enge taragl ipreene ditengra i ene pir moglkrimo? 6 Ermetaragl ta ye konbo yongugl tongwa i enepirkan erikwa. Yegl orkwa i okuwo Godenge dipanduglmara yenan i ye ombun-odi unongugl enambuka. 7 Ene pirkanerikwa, lo ka sendingwa mambuno i ermeatnekra kongun eremoglkwa. Ba taraglmoi konbo aimande yongugltre mogl anaenge ta yenan angai tenambuka. 8 Yegleran enge igle lo ka sendungwa yombamoikra ombunodi unongugl enambuka. AnaYaglkande Yesus yene unambuka enge,yene dra murumbuglomo mina yombamoi si-atne ende te ambuglangemo mina losendungwa yombamo i siderwagl eram-buka. 9 Lo ka sendingwa yomba i Satansiriye sitenan ye unongugl pi, mambunokimbi mina ye kongun giglendi ere anakimagl ya diu kanekane erambuka. 10 Bamambuno kinde orkwa i kakimbimerkindedungwa. Yomba wau boraglkwa meglmarai ye kakimbi ditongwa. Ba wau boraglkwa

yomba i God kamo piramnedi pirmbi, anaGod pra ye ere-inambuka, ba ye God kamokaima pir kiurikwa. 11Mambuno ipre Goderemogl kakimbi giglendi dungwa mam-buno i-endungo ye kakimbi mambuno ipirngi dinaglkwa. 12 Yeglpre yomba kakaima pirngi dikre ana mambuno kindeeraglkwa i keunde pir gun yeingwa, Godka tange tenambuka enge ye topono kindeinaglkwa.

God ene i-ikine endinagledi pre kan pan-duglkwa

13 Angrima wagle, Yaglkande ene premunduwo pangwa ipre no engenge ene preGod diwakai yei tenamga, sraglpre, kom-naiye kana God ene ere-ina pre kan pan-duglkwa. Ene God yombama moraglkwapre Holi Spirit wu holi enaglmedi anaene ka kaima i pirngi dingwa mambunoi mina God ene ere-yungwa. 14 No ka-mambuno wakai ditomga i mina ye enepinde yungwa. I yegl orkwa pre nonoYaglkandeno Yesus Krais ambuglangemoene ama inaglkwa. 15 Ipre angrima wagleene andigl giglendi mogl ana no ka beketomga, i drano mina mo pepa muno bogltomga ikra ene akegidi molo.

16 Nono Yaglkande Yesus Krais ya teNeno God ye nono kanwakai yongwa. Teyene wakaimomina ere endungo nono no-mano engenge pokndungwa. Te nono ake-pledi norko pirngi dindre ana okuwo taraglwakai aimande inamga ipre sugl mounga.17Ana ene deno munduno ye sigigledi ten-dre te akepledi tenan ene mambuno wakaiere te ka wakai engenge dimoraglkwa.

3God no akeple dinambuka pre ene kamange

ereteiyo1Angrimawagle ene no pre kamange ere

God tembi ye no akeple dinan Yaglkandekamo dumun oglandi waidi, ende yombamina enan ana ene pirmitna ende imereyegl ye ama inaglkwa. 2 Te ene kamangeere God tembi ana yomba kinde ya mam-buno kinde erikwa ye mina God no i-eglke endinambuka, sraglpre yomba tauye Yesus Krais wedi pirngi dikrikwa. 3 BaYaglkande mambuno pamere orkwa Godmoglkwa. Ana ye yombuglo bogl tendresutno moran ana taragl kinde ene mina

Page 327: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Tesalonaika 3:4 324 2 Tesalonaika 3:18ukrambuka. 4 Ene mambuno erikwa i nonomano Yaglkande mina gigle dungwa.Ipre no taragl eriyo ditomga i ene erikwamambuno i aimande ere moraglkwa. 5 Nopunga Yaglkande ene nomano ake udinanana God argan ere ene tongwa ya te Kraismina andigl giglendi mogl yumbun ingwa iene pirpogl sinaglkwa.

Yomba prapra kongun eraglmiwo6 Angrima wagle, Yaglkande Yesus Krais

kangiye mina no ka giglendi dito moungai ene piryo. Angro tau yomburo dokokongun erekre te ka beke tomga enepirmere yegl ye pirkrikwa, yombamo imina ene mogl eglke endiyo. 7 Enenepirkan erikwa, no mambuno oungayeglmere ene ama erimbi kuno erambuka.Te no ene meglmara akiye mounga enge,no yomburo ta doko te yoko ta moglkunga,8 te yomba ta kaiya moknamo no yoko tanekunga. Tamanga, no topo ere keundenomga no ene yumbun tekre dinamunedipre ermine ya enduwer kongun pitnboglere ana kaiya mokna i-nomga. 9 No enekaiya moknano yoko ninamga kuno orkwaba ta i-nekunga, sraglpre no kongun wakaiyegl ounga i ene ombunodi tomun eneama yegl eraglkwa pre ounga. 10 No enemeglmara wanmogl ka kindine yegl ditomga, “Yomba ta yombuglo doko kongunerekran ana ye kaiya mokna nekrambuka.”

11 No ka ta yegl digo punga: Enemeglmara pukamugl yomba tau kongunerekre yoko meglkwa. Ye yomba taukonguno pamara i keunde ere kayoko kemedi wanmeglkwa. I ye taratno ta manga.12 Ana yomba yeglmere Yaglkande YesusKrais kangiye mina ye kiendi mogl yeyene konguno ere ana kaiya moknano nemoraglmiwo. 13Angrima wagle, ene mam-buno wakai erikwa i yomburo dokokre ak-eningandi eriyo.

14 No ka kindine pepa i mina munobogl tomga i yomba ta sendinan ye mam-bunomo pirkan ertre ana ene mogl eglkeendimbi ye mundu wanmogl angai goram-buka. 15 Ana ye kanimbi yaglkumbanomereyegl moglkrambuka, ba ene angromereyegl moran ana ye orkwa ipre maneditenaglmiwo.

Pol ka di dundindre diwakai yeitongwa

16 Erme Yaglkande ye nomane bipokndiyongwa yagle ye yene bipokak ere tenanana taragl kanekane mina ene nomanoaimande bipokndi yenambiwa. Yaglkandeene prapra mina morambiwo. 17 Na Pol,nana onguna mina pepa i muno bogl di-wakai yei ene teinga. Yegl ere pepa prapramuno bogl teimara ka ongun muno kunoyegl keunde boglka. 18 Nono YaglkandenoYesus Krais ye wakaimo ya wakaimo eneprapra mina panambiwo.

Page 328: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 1:1 325 1 Timoti 1:13

1 TIMOTIPol pepa muno namba 1 boglTimoti tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaYomba tau dingwa Pol kamambuno

kongun namba 4 ere wanume dingwa.Enge i Timoti eremogl Efesus kamunGod yombama yungu ombuno yongwa isugl wakai moran te Pol ende Masedoniakamun enambuka pre pepa muno bogltongwa. Te ye pi Timoti kanagledi prukwai ama pepa mina muno boglkwa. Polpepa muno boglmara i kamga ana ye kanepaimoglkrukwa mereyegl pangwa.

Pol pepa muno i boglkwa i 1 Timoti ya 2Timoti te Taitus kamambuno kongun endeokuna eingwa kanno pangwa. Buk suwota iprapra Pol yenemuno boglkwa. Yomba taupirkwa 1 Timoti i buglayungu A.D. 64 minamuno boglkwa.

Ka mem kande 1 Timoti mina pangwai yegl: Timoti kongun pamere ere anaGod yombama sugl wakai morambuka iprePol pepa muno bogl tongwa. Timoti iyagl gakmugl ta moglkwa te ye Pol akepledindre kamambuno wakai kongun orkwa.Te Timoti eremogl yomba tau kamambunokimbi dindre, te kaiya mokna mawagl erete yagl ambu bogl ikriyo dingwa yomba iama kanpogl sindre anaGod yombamo suglwakaimorambuka pre ka i akiyemuno bogltongwa.

Pol pepa muno namba wan bogl Timotitongwa

1 Na Pol Yesus Krais aposelmo moglka.God nono i-ikine endungwa yagle ya YesusKrais ende ikine unambuka pre nono suglmounga ye na aposel kongun erambedipinde yungwa.

2Timoti, pirngi mina ene na wana kaimamotnga. Na pepa i bogl teinga. GodNeno ya Yesus Krais nono Yaglkandeno,ye wakaimo ya mitno goglkwa ya nomanopokndungwa i ene mina panambiwo.

Kakimbi beke tongwayagle pre sutnowakaimolo

3Nono Efesus mouglko na ende Masedo-nia enagledi erika enge ka di ene teimereikra aglke yegl diteinga. Sraglpre ene Efe-sus kamunmogltre yomba tau kamambunopaikrumere beke tenaglkwa i ene manedito. 4 I kumbu kaman dorugl dingwaya kowano awano kangino epigl poriyesingwa i ene mane dito. Taragl yeglmeretengramo panan ana God taragl wakai era-gledi prukwa i ene ta pirngi dikraglkwa.5 Ba erme na lo ka ene diteinga, i eneditemin ye duglo beglmbi, ana ye no-mano undi yenan ye Yesus wedi kaimapirngi dinaglkwa. Mambuno yegl minaye yomba tau deno munduno tendre kanwakai yenaglkwa. 6 Yomba tau mam-buno wakai i mina mokono tendre ana kamem paikrukwa i mina du ere di wan-meglkwa. 7 Ye God lomo beke teingwayomba moramnedi pirkwa te yene kasraglwe dingwa i kaima dumunedi pirkwaba ye ka dingwa i mambunomo pirkre kuglende dingwa.

8 Ba lo pamere duglo bogl wakaimeglmbi, i nono pirkan ounga lo wakaipangwa. 9 No ama pirkan ounga, lopangwa i yomba du-yene meglkwa ipreta paikrukwa. Manga. Ba yomba yeglprelo pangwa: Lo sende ekriyebeglkwa ya, teGod mokono tendre ana tandaglme erikwaya, te God mambuno wakai pamere erekre,ana makandle mambuno kinde duglobeglkwa ya, neno mano sigogl te yomba tasigeglkwa yomba, ye pre lo pangwa. 10 Teyagl ambu ya kunogl gundingwa ya, teyagl ya ambu yene kambrika gundingwaya te yomba kane yoko singo paingwaya te kakimbi dingwa ya, te kakimbi dinangino dangingwa. Te taragl tau amaerikwa i kamambuno dumere erekrikwa.11Ka kaima i kamambuno wakai mina sunapangwa, i na dipene endinaglka pre Godkongun i na narkwa. Kamambuno wakaii yegl di norkwa, God yene ambuglangekande ya yombuglo kande te gun yeingwai mem kaima moglkwa.

Yaglkande God eremogl Pol wakaimotongwa ipre Pol diwakai yongwa

12 Nono Yaglkandeno Yesus Krais nayombuglo bogl nare ana ye kongunmo ikaima na erambedi pirtre narkwa. Ipre naye diwakai yei teinga. 13 Ba na okuna kana

Page 329: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 1:14 326 1 Timoti 2:15ye kenaglmo sindre, te ere sindre, te denakumbro ka kinde diteingra. Ba God ere-mogl na mitna goglkwa, sraglpre, na Yesuswedi pirngi dikrisre te pirkan erekrika pretaragl i erika. 14 Ana Yaglkande Yesusombuglwakaimokaima ere narkona ye prepirngidi ana munduna pangwa.

15 Yesus Krais tandaglme yomba nonoere-ina pre ende makandle ungwa. Ka ika kaima pangwa yomba prapra pirtre anapirngi dinaglkwa. Ana na nana tandaglmepond ere ende okuna kaima einga yagle.16 Ba Yesus wakaimo na mina komnaiyekana wu pene enambedi prukwa. Yemambuno yegl na mina orkwa i okuwotandaglme yomba prapra na embriyenai ombuno dinan kandre ye Yesus Kraispirngi dindre ana kor aimande moraglkwai inaglkwa. Yeglpre God na komnaiyekana mitna gogl narkwa. 17 God suwaraking aimande moglkwa, ye goglkrambukate nono ye kankramga, yeglpre ye wakaipirtre kangiye kande aimande aimande akemitna ende moramga. I kaima.

Pol eremogl Timoti yombuglo ereyaglkumba engre atne endo dungwa

18 Timoti, na wana, God kamo no okunaene ditomga ikra pre na pirtre ana ermeenepre okunapropet ka yegl di pandiglkwaana kamo i kunda taragl, mereyegl akegidimogl ana kunda yombuglo eratnga. 19 Ipreene pirngi dindre ana nomano undinam-buka, yomba tau ye nomano aglau pangwapre pirngi dingwa i sip nigle kombu-glo mina bogl deruwagl ormere yegl yepirngino deruwagl orkwa. 20Ye mina sunai Himeneus ya Aleksanda yagl suwo i naSatan ongo mina yeinga. Na yegl erika iye God kamo dikinde yeikrimbrika ana pirinambrika pre erika.

2Kamange yegl ere God tenaglkwa

1 Na ene kongun yegl eraglmedi prediga. Komnaiye kana kamange eraglkwai God diwakai yei ana yanadi, krapogl,ana yomba prapra akepledi to dinaglkwa.2 Te king wagle ya gavman yomba kandepre kamange ere God tembi ana ye ake-ple dinan, nono deno munduno bipokndi

yenan kiendi mogl ana God prumere ere tedu-wakai moramga. 3 Kamange yeglmerewakai pango ana God no i-ikine endungwaye wakai prukwa 4 God eremogl yombaprapra ere-imbo ana ka kaima mambunopirpogl sinaglmedi prukwa. 5 Ipre nonopirkan ounga God suwara kaima moglko teyagl ta sunawom mogl ana yomba ya Godi-suwara endungwa, yaglmo i Yesus Krais.6 Ana yagle ye yomba prapra topo ere i-ikine endina-pre goglkwa, i yomba prapraGod ere-inagledi enge panduglmara yeglorkwa. 7 Mambuno ipre na aposel moglana kamambuno dinaglka pre na pindeyungwa. Ana Yomba Bina ka kaima yapirngi kamo i beke tenaglka na ama kabeke tenaglka yomba moglka. Na kimbi tadikrika, ka kaima diga.

8 Na pirka, yomba yagl koglkoglomeglkwa ye holi mogl deno kumbrikwamononga dingwa i ta paikran, ye onguno akemitna ende kamange eriyondo.

God dembiye sinaglkwa enge ambu mam-buno yegl eraglkwa

9 Na ama pirka, ambu wagle ye kunguglgagl wakai pamere eraglkwa, te bitnoyungo ya nangino mina bis kanekane yagol mo kungugl gagl topo kande boglkwaekin gagltre no kanaglmedi erekraglkwa.10Tamanga. Ambuwagle yeGodnangiglmamoramnedi pirmbi, ye kongun wakaikanekane i eraglkwa. Konguno wakai i yeekinmo kaima.

11Ambuwagle kiendimogl-atne ende, kadikre ana kinano keunde piraglkwa. 12 NaPol yegl diga: Ene kamambuno piraglkwaenge ambu eremogl yagl ka beke tendremogl-mitna endekraglkwa. Ambu ka dikrekiendi moraglkwa. 13 Sraglpre God ko-muno kana Adam ereyei ana okuwo ambuEva ereyongwa. 14 Ana, Adam ye kakimbika ipre pirngi dikrukwa, ba ambu Evaye kakimbi ka i pirngi dindre tandaglmeorkwa. 15 Ba ambu konguno yegl: Ye gakkugltre, te God wedi pirngidi, te yombakanwakai yei, te mambuno du-wakai ere,ana nomano wakai panan, ye God ere-inambuka.*

* 2:15: Grik kanno mina ka i mongomo kaima ta wu pene pikrukwa.

Page 330: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 3:1 327 1 Timoti 4:33

God yombamo mina ende okuna pi sutnomeglkwa yomba kanno

1 Ka i kaima pangwa. Yomba ta Godyombamo mina ende okuna pi sutno moglpiran ana ye kongun wakai kaima era-gledi prukwa. 2 Ana ende okuna pi sutnomeglkwa yomba ye aglaumo ta paikrano,embiye suwara moran, dem oglandi kum-brokre wakai pamere ere, yene sugl wakaimogl, sragl guagua erekre, yomba yongugldi yungugl ende, te yomba ye dembiyesimbi, ana ye ka beke tenambuka kunoorkwa. 3 Ana ye wain gigle dungwa ne duerekre, te dem kumbrukre, wakai mogltre,nonga sikre te minge moni wedi ningadipirkrambuka. 4 Yene embiye nangiglmaya yombama sugl wakai moran ana yeka dumere nangiglma pirtre neno piri-mitna ende pinande eraglkwa. 5 Bayaglmo i yene embiye nangigle sugl wakaimoglkran, ye God yombamo prapra suglwakai moglkrambuka. 6 Yomba ermenomano kor i-yake tenaglkwa ye Godyombamo sugl moglkraglkwa. Aglau eranye yomba wakai mogledi pirtre karauglengran ana God eremogl Satan ka-tangetomere kuno yegl ye ka-tange tenambuka.7 Ana kamambuno pirkrikwa yomba epiglmoglkwa i kanimbi ye mambunomo wakaipanan, ye pra God yombama sutnomoram-buka. Ba ye kangiye kinde panan, ye preyomba nangiye ka simbi ana Satan kitnkoglmara sinambuka.

God kongunmo mina akeple dingwa yomba8 Kamambuno mina akepledi kongun

erikwa yomba ye ama kongun nomanowakai panan, drano suwo koglkre, waingigle dungwa merkinde ne du erekre, teyomba bakagl tendre monino ikraglkwa.9 Ye nomano undi yenan ana pirngi di-naglkwa kamo kaima i ake gidinaglkwa.10 Komuno kana kongun duwo erimbikanamnedi kongun tenaglkwa, ana yenemina aglau ta paikran okuwo ye pra Godkongunmo mina akeple dingwa yombamoraglkwa.

11 Kuno yegl keunde, ye embino waglemambuno wakai pamere ertre ana yombadi kinde yeikraglkwa. Ye yomere-pamere

mogl ana kongun kanekane ingwa i pamerewakai ere eraglkwa.

12 Kamambuno mina akepledi kongunerikwa yomba ye ambu suwara indreana yene embiye nangiglma sugl wakaimoraglkwa. 13 Yomba kongun wakai ereGod yombamo akeple dingwa, ye kanginowakai panan ana ye eremogl Yesus Kraiswedi pirngi dingwa kamo i kundugl goglkregiglendi dipene endinaglkwa.

God kamo mem kaima i-pene endungwa14 Na oglandi ene motnara unagledi

pirka, ba kondo ka i pepa muno bogl eneyegl eratnedi teingwa, 15 te aglau ta eranna oglandi ukrimbo, ene pepa muno boglteinga i kandre ana God yombamo boglwakai moraglkwa mambuno i ene pirkaneratnga. Ana God kor aimande moglkwayombamo wagle ye yungu kauglangemereyegl mogltre ye kamo kaima akemeglkwa. 16 Kaima. God kamo i mempond kaimapangwa, ana yomba ta eremoglkamo i di uglmange erekraglkwa. Imambuno yegl:Ye wu yomba kaima ongoana yomba prapra kaningwa.Ye mambuno du-wakaiHoli Spirit ombuno dungoangelo wagle kaningwa.Ye kamo yomba dipene endewaidi dumo bange bangeeingo ana uglomugl koglkogloyomba ye wedi pirngi dingwa.Ana God ye yend hevenpindre kangiye kande tongwa.

4Kakimbi beke teingwa yomba wagle sutno

wakai moglo1Holi Spirit dinongugl kaima endungwa,

okuwo yomba tau pirngi dingwa kondoana spirit kinde ya spirit kinde kannobeke tenaglkwa i pirtre sika sinaglkwa.2 Kakimbi dingwa yomba ye mambunokinde ere ana kakimbi beke tenaglkwa. Yenomano suna endi donga mereyegl den-dre sikugl endungo ana mambuno kindeya wakai pangwa i yumbusi pirkrikwa.3 Kakimbi beke tongwa yagle yegl beketenaglkwa: Yagl ya ambu bogl ikrimbi,te kaiya mokna tau nekriyo dinaglkwa.

Page 331: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 4:4 328 1 Timoti 5:8Ba kaiya mokna prapra yomba ninaglmediGod ereyongwa. Ipre pirngi dingwa yaGod kamo yomba pirkwa i mina ye ka-mange ere God diwakai yei ana ninaglkwa.4 God taragl prapra ere yongwa i wakaiyongwa, suwara ta kinde kondokraglkwa.Ipre God diwakai yendre okuwo inaglkwa.5 Sraglpre, God kamo mina ya kamangeounara i mina kaiya mokna wakai yongwa.

Timoti ye Yesus Krais kongunmo wakaimorambuka

6 Ene angitn ambatn kindine kaman kai ditemin, ana ene eremogl Yesus Kraiskongunmo yomba wakai moratnga. Anapirngi dinga ka ya ka kaima beke pirtreduglo botnga ikra ene yomba beke teminana enene pirnginen akegi dinan morat-nga. 7 Ba ambu kindagl wagle kumbukaman yoko dingwa i ene pir kindekondo.Enene God mambunomo pamere i bekepir ake gidi moratnga. 8 Ene pirkan et-nga: Nangino yombuglo panambedi prekongunmo erikwa i akeple kurita dungwa.Ba nomano gigle dinambuka pre Godmambunomo mina kongun ounga i taraglprapra akeple dungwa, i erme makan-dle kor-mounga ya okuwo kor aimandemoramga plau dinambuka i akegi norkwa.

9 Ka diga i kaima yene. Yeglpre yombaprapra pir-indre ana kaima pirngi di-naglkwa.* 10Mambuno ipre nono yombu-glo ere ana piglkai-si kongun i ounga.Sraglpre, God kor aimande ye yombaprapra i-ikine endinambuka ipre nonokuie eremounga, ba komnaiye kana yombapirngi dingwa keunde inambuka.

11 Ene ka i yomba giglendi ditendreana duglo boraglkwa pre beke erenatnga.12 Yomba ye kanaglkwa ene yagl gakmuglmotnedi pir suglbai boraglkwa, ba eneyomba yoko ta moglkitnga. Tamanga.Ene ka dinatnga ya mambuno wakai er-atnga ya yomba kanwakai yenatnga yapirngi dinga ya te noman wakai, i prapraombunodi pirngi dingwa yomba tenatnga.13 Na unaglka pre sugl moratnga enge iene yombutn dokokre ana yomba kamam-buno kere tendre temambuno dipene endeana God yomba wakai kangwa mambunoi yomba bekete moratnga. 14 Ene God

kamoditengo pitnara ya kamambunominaende okuna eingwa yomba. Ye onguno enebitn tembe yeingo ana God Spiritmo taraglwakai inga ikra ene pir suglbai boglkro.

15 Kongun i enene ende okuna pi ertre,ana igle mina mogl pamin ana yombaprapra taragl wakai eratnga i kanaglkwa.16 Ana enene embriyen ya ka beke tenereipre ene sugl wakai moglo. Taragl yeglaimande ere motn ana enene ya yombaprapra beke tengo pirkwa i God ere-inambuka.

5God yombamo prapra ka wakai di akepledi

to1 Ene yagl kindagl wagle ka tekre ana

nen mereyegl ka wakai ditenatnga. Teyagl gakmugl wagle angitnma mereyegl diakedu ende to. 2 Te ambu kindagl waglemanmamereyegl di akedu ende tendre anaambai mor wagle ene ambatnma mereyeglnoman mina wakai yenano di akedu endetenatnga.

Ambu werai wagle wakai eretenaglkwakamo

3 Ana ambu werai wagle yene mundukaima meglmbi ana ake wakai ereteiyo.4 Ambu werai i ye nangiglma mo gawamata meglmbi ana kamambuno pirkwakongunmo i pirtre, yene yombano ya nenomano pre okuna kana kongun wakai ere teikine endinaglkwa. Mambuno yeglmereGod prumere eriko ana ye ongumuglomina wakai kaima pangwa. 5 Ambuta ye ambu werai kaima moran ana yenomanmo mina God wedi pir mogltreana ermine ya enduwer engenge kamangekrapogl morambuka. 6 Ba ambu werai tanangiye taragl merkinde ipre kongunmoere wanan, ye kandi gogl kondungwa. 7 Kai giglendi ditenatnga, yegl eremin ana yeaglauno ta panan yomba kankraglkwa.8 Ba yomba yene yombama ya bormaimosuwara erewakai eretekran, ye pirngimopaikrukwa, ipre ye yomba kinde kaimamoglko, ana kamambuno kiurikwa yombamambuno wakai ere ye engre teingwa.

* 4:9: Nono pir pogl sikunga, ye ka kaima aglo pangwa pre dume, kamo i epigl 8 mina mo 10 mina pre dum manda.

Page 332: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 5:9 329 1 Timoti 5:25

9 Ambu werai wagle kangino borat-nara i ambu yeglmere pra kangino bo-ratnga: Ambu werai ye buglayungu 60ne kawa tenambuka, te ye ama yaglsuwara ongwa morambuka.* 10 Te yombamerkinde pirkan erimbi ambumo weraii kongun wakai yeglmere orkwa panan:Yene nangiglma wakai ere bakagl i-mitnaendungwa, yomba yongugl kanwakai yeiGod yomba du-wakai meglkwa katno niglkogl tongwa, te yomba yumbuno akepledungwa, te kongun wakai kanekane i minasuna yene nangiye tendre eremoglkwa.†

11 Ba ambu gakmugl wino geglkwa yekangino boglkratnga. Sraglpre, ye no-mano mina yagl kor aglke enamunedi pir-imbi ana ye Yesus mokono tenaglkwa,12 ana ipre ye ka kot i-nangino dang-ingwa, sraglpre, ye komnaiye kana Godmina ka digidi pandiglkwa ikra sendingwa.13 Te ye ama yomburo doko yoko moglana yungu prapra yomara yungu peglkugltre, yomba mokono ka dindre ana kaguagua dingwa, ye engeno erekinde ere kayeglmere dinaglkwa paikrumara dingwa.14 Ipre na yegl pirka, ambu gakmugl winogeglkwa ye yagl kor pindre, gak kuglyei,yene yunguno togl sugl wakai mogl anaGod mambunomo ombuno dimbi yombamenda wakai kandre ka kinde di nononorokraglkwa. 15 Sraglpre, ambu weraitau mambuno i mokono tendre ana Satanmambunomo duglo beglkwa.

16 Ba pirngi dungwa ambu ta yombamobogl meglmara igle ambu werai ta sunameglmbi, ana ambumo i eremogl ambuwerai wagle sugl wakai mogl tenambuka.Ye eremogl God yombama yumbunotekrambuka. Ye yegl eran ana Godyombama eremogl ambuweraimir tongwamoglkwa i akeple dinaglkwa.

Kamambuno mina ende okuna eingwayomba kanno

17 God yombama mina ende okunaeingwa yomba ye kongun wakai erikwaipre kangino di mitna ende topo wakaitenaglkwa. Ana yomba kamambunomendigl pandigl dipene endingwa yaGod kamo beke teingwa yomba ye topogumamugl teiyo. 18 Kamambuno pepamina okuna muno yegl pangwa, “Bugla-kau kugl mongo engre winambodi uglapogl moran ene dra tusi tekriyo.”✡ Ana“Kongun yomba kongun ormara ipretopo inambuka kuno orkwa.”✡ 19 Yombasuwarata undre God ende okuna ongwayagl aglau ta orme dinan, ene ye kamopirkratnga. Ba yomba suwo mo suwotaundre ana kaima aglau orkura owo dimbiene ye kanno piratnga. 20 Te ende okunaeingwa yomba tau ye tandaglme erimbiana yungu ombuno ongumutno mina ka-tendre akedu ende temin ana ende okunaeingwa yomba tau kundugl goraglkwa.

21 God ya Yesus Krais ya angelo wagleongumutno mina na ka di teimere i praeratnga: Yomba tau ene di kinde yei anayomba kande wagle ya yeinenga di wakaiyei, yegl erekro. Yomba prapra diwakaiyeito.

22 Ana yomba ta God yombama minaende okuna enambedi ene tambrekana pinde indre ongun ye bitno minatembe yeitekro. Aglau eran yomba tautandaglmeno ene nangin dange dinam-biwo. Enene du-yene mogltre sugl wakaimoglo.

23 Ene niglkor keunde engenge nekro.Enewain kurita akiye nemin ana den biglkeakeple dinan kinde engenge sungwa i ar-gan erambuka.

24 Yomba tau tandaglmeno nonguglpango yomba prapra kandre yumbusinaglkwa. Ba yomba tau tandaglmenoteke paimogl ana okuwo wu pene ongwa.25 Kuno yegl keunde, yomba kongunwakai eraglkwa unongugl enambuka.Ana kongunmo erikwa i mambunomowakai oglandi ta unongugl pikrukwa, ba

* 5:9: Ambuweraiwagle i kanginomagl beglkwa i nono ta kankunga. Ba pirpogl singwayomba taupirkwa ambuwinogeglkwa wagle God kongunmo eramunedi pandigl ana yagl pikramune dingwa. Yomba kamambuno pirkwa eremoglambuwerai wagle ka di gigle dingwa ye kangino sindre ana wakai ere kaiyamokna ya kungugl gagl teingwa. † 5:10:Jon 13:1-17 ongwa i kanamga. Enge igle ye mambunono pangwa i ana ye wan ende wu ene yungun mina wimbi, enepiratnga ye konbauna wimara i katno kungane orko deglmbi yongwa pre ene nigl kogl tokaisi ende tenatnga. Kongunyeglmere i kongun yomba ta kongunmo pangwa. Matyu 20:25-28 kanamga. ✡ 5:18: Lo 25:4 ✡ 5:18: Luk 10:7

Page 333: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 6:1 330 1 Timoti 6:16mambunomo i prapra aimande ta tekepaikrambuka.

6Nigl-kongun yoko erikwa yomba kanno

1Ana nigl-kongun yoko ere topo ikrikwaye yombamo kande wagle pre diwakai yeikangino dimitna endinaglkwa. Yegl erimbiyombano kande eremogl God kamo ya noka beke tomga i ye dikinde yeikraglkwa.2Ye sutno moglkwa yagle pirngi dinan anaye yegl pirkraglkwa, “No angro moglkwa,yeglpre ye kamo sende pirkramga.” Itamanga. Ye yegl piraglkwa, “Ye Kraisyombamo moglkwa pre na nomana yeteinga. Na ye kongunmoeriko ana ye taraglwakai na kongun erimara i yungwa.” YeKrais yombamo moglkwa ipre ye kanwakaiyei ana kongunmo wakai kaima eraglkwa.Ene engengemambuno yeglmere beke ten-dre ana ye eraglkwa pre ene akeningandiditenatnga.

Kakimbi beke tongwa yagle ya moni bum-buno geglkwa

3Yomba ka pamere beke tenambuka i nokamambuno beke tomere ya nono Yaglka-ndeno Yesus Krais kamo i bogl wu suwarapikran, 4 ana yomba yeglmere yene pir-mitna ende ka kaima i pirpogl sikrikwa.Te ka kaima mambuno ipre ye ka di endemitna pi ana tengramo dingwa. Ka yegldingwa i mambuno yegl wu pene ongwa:Ye deno kumbro yomba ta tendre, te katengramo dindre, te yomba nangino ka-sindre, te nomano kinde yei yomba tauteingwa, 5 te ye nonga singwa yombamam-buno yegl erikwa i ye nomano aglau orkoana ka kaima ye ake moglkrikwa. Anakamambuno konbauna yongwa i ye mingemoni sindagl ninamnedi pirkwa

Taragl merkinde pai norambuka6Ba yomba ta God mambunomo pamere

ere ye taragl ake-nongwa i pra ake-neyedipiran kaima ye taragl wakai merkindepaitongwa. 7 Ana nono pirkan ounga,nono mano kugl yongwa enge taragl taikre yoko umgra, yeglpre goramga engetaragl ta indre pikramga. 8 Ipre nonokaiya mokna mo kungugl gagl ta yenani prawe dinamga, “Na taragl pra ake-neinga.” 9 Ba yomba taragl merkinde ake

ninamedi piraglkwa ye baglnu mina yangesindre ana kitn sinaglkwa. Te ye taraglmerkinde pre nomano ningadi panambukai ere endinan du ere, wau bogl ana kindekaima eraglkwa. 10 Minge moni pre bum-buno geglkwa i tandaglme kanekane memmambuno yongwa. Te taragl merkindepainarambedi akeningandi pirkwa yombaye pirngi dingwa kinde kondindre anamambuno i ye yene sigundo yongo giukanekane geglkwa.

Pol eremogl Timoti, God kongunmo giglendiero dungwa

11 Ba Timoti, ene God yombamo mot-nga, ana mambuno kinde kanekane minai ene teke ero. Ana mambuno kaimaya, God mambunomo du-yene ya pirngiya yomba ta kanwakai yenatnga ya tegiglendi mogl yumbun kanekane indre anaene mambuno windadi ere yomba tenat-nga. 12 Ene pirngi dinara i mina mukuyombuglo ere di ende okuna pindre anakor aimande moraglkwa i inatnga. Enekor aimande meglkwa i inatnga pre Godene aglendi yungwa. Ipre ene pirngidinga ikra dinongugl endingo yomba merekaningwa 13 Taragl prapra kor-meglkwai God tongwa. Ana Yesus Krais mam-buno ipre Pontias Pailat ongumuglo minadinongugl ende tongwa. Ipre God yaYesus Krais ongumutno mina na ka yeglditeinga. 14 Ene God kamo inga i suglwakai moglo. Ene ka i di aglau erekro.Ana ene yegl eremin, yomba ye ka ipreka kinde ta dikraglkwa. Ene wakai ereduglo bogl ere emin ana Yaglkande YesusKrais wu pendigl enambuka, 15 i God yeneenge dipanduglmara, ana enge i mina Goderemogl Krais ere i-pendigl endinambuka.God yene suwara gun yeingwa i memmambuno moglkwa, te ye suwara yombu-glo pond pangwa. Ye king prapra mogl-eingwa i ye kingno moglkwa. Te yombakande prapra mogl-eingwa i ye YaglkandeKaima moglkwa. 16Ye suwara goglkrukwa,te goglkrambuka. Ye ambuglange kandemina suna moglkwa pre yomba ta maglpikraglkwa. Yomba ta ye kankrikwa, teama ye kankraglkwa. Ye suwara kangiyekande ya yombuglomo pond i aimandeaimande pai morambuka. I kaima.

Page 334: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Timoti 6:17 331 1 Timoti 6:21Taragl merkinde ake-neingwa yomba

kanno17 Ene makandle yomba taragl merkinde

ake-neingwa yomba ditemin ye nanginodembiye sikraglkwa. Te taragl i praprayomere yegl aimande ta yei paikrambukaipre pirngi dikraglkwa. Tamanga. BaGod suwara pirngi kaima dinaglkwa, yetaragl wakai prapra nono gun yenamgapre norkwa. 18 Ana taragl merkinde ake-neingwa yomba ene ditemin ye kongunwakai prapra i eraglkwa, te kongun wakaiprapra i ye mina pai kuno erambuka, tedeno munduno argan bogl ere ana taraglyomba tenaglkwa. 19 Ye mambuno yeglerimbi ana okuwo taragl wakai inaglkwaikra erme imakai singwa. Yeglpre ye koraimande moraglkwa i kaima inaglkwa.

Timoti ene kongunen sugl wakai moglo20 Timoti, God kongun ene tongwa i sugl

wakai moglo. Ana ka guagua God mam-bunomo paikrumere dindre ana kakimbi,‘no pirpogl sumga’ ye yegl dinaglkwa,mambuno yegl i kuno paikrukwa, ipre enemokon to. 21 Yomba tau ka yegl dingwa,“No pirpogl sumga.” Ba ye aglau ere anapirngi dingwa konbauna ikra kinde kend-ingwa. God wakaimo ene prapra minapanambiwo.

Page 335: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Timoti 1:1 332 2 Timoti 1:15

2 TIMOTIPol pepa muno namba 2 boglTimoti tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaYomba tau pirkwa Pol eremogl Rom ka-

mun kane pangwa i buglayungu A.D. 62 ya63 mina dundungo te kamambuno kongunnamba 4 orkwa i ama dundungwa. Anaye pepa muno 2 Timoti ya Taitus boglkondungo ana okuwo buglayungu 66 ya67 mina Rom kamun Nero king moglkwaenge Pol aglke kane pangwa. Ye kunoglyomba mereyegl sen mina kane keglko anaye prukwa kongunmo dundungo ana yegorambuka mangigl kaima orkwa.

Ka mem kande 2 Timoti mina pangwa iyegl: Pol nomane kande suwo pango anapepa i bogl Timoti tongwa.1) Pol yene mundu moglkwa, sraglpre,

yomba tau ye bogl akiye waningwai ende perepere eingwa.

2) Nero king mogltre yomba ere sungwaenge Timoti God yombamo wakaisugl mogltre ana kamambunokongun oglka erekre di emin anai mina giugl imin pra.

Pol pepamuno namba 2 bogl Timoti tongwa1 Na Pol, Yesus Krais aposelmo moglka,

i God yene prumere, ya te kor aimandemoramga pre God ka digi dipanduglkwa iYesus Krais mina yongwa,

2 Timoti, na wana kaima, na pepa munoi bogl ene teinga, God Neno ya te YesusKrais wakaimo ya te mitno goglkwa ya tenomane pokndungwa i ene mina panano.

Nono ka mambuno wakai ipre angaigoglkramga

3 Na kowana awana ye God kongunmoerimere yegl na ama nomana undi yongokongunmo erika pre God diwakai yeit-einga. Te ermine ya enduwer na engengeene pre poglodi pir kamange erete moglka.4 Ene kai mongo bera dungwa i na pirmoglka, te na ene kanagledi nomana pondpirka. Ana ene kanaglka enge na gun pondyenaglka. 5 Ene pirngi dinga kuno kaimai na pirka. Pirngi i okuna ene ambu awan

Lois ya man Yunis mina pangwa, te na pirdime diga i ama ene mina pangwa. 6 Anamambuno ipre na ene diteimbo piratnga.Na onguna ene bitn mina akigo ana Godkongunmo eratnedi yombuglo tongo enemina pangwa ikra pudimin bauglo eram-biwo. 7 Sraglpre, God spirit norkwa ita nono kundugl goramga pre manga; baspirit i akeple dinoran giglendi mogl teyomba kanwakai yei ana no nono yomere-pamere ere wanamga.

8Yegl ertre ana nono Yaglkandeno kamodinagledi eratnga i angai goglkre te na yepre kane painga i ene ama angai goglkrat-nga. Ba ene God yombuglomo minana bogl baglkogl ana kamambuno wakaikongunomo i mina giu goratnga. 9 I yenono ere-indre ana yene yombamo holimoramga pre agle diyungwa, i no nonokongun wakai ta ounga pre manga, ba yeyene prumere wakai erenorkwa. Ye ka-mun makan ere yeikrukwa enge igle yewakaimo Yesus Krais mina no ere-inagledipruko pangwa. 10 Ana nono ere-yungwayagle Yesus Krais erme undre kongun or-mara i mina arganmo ikra wu pene ongwa.Te geglkwa yombuglomo i ye sidundin-dre, ana kamambuno wakai mina nonobugl sungum dikramga ya te kor aimandemoramga ombunodi i-pene ende ana am-buglange mina suna yei norkwa. 11 Nakamambuno wakai i dipene endinaglkapre na pinde igo ana ye aposelmo ya kabeke tenaglka yomba moglka. 12Mambunoipre na yumbun pond indre ana angai tagoglkrika. Sraglpre, ye pirngi diteinga inana pirkan erika, te na pirdime diga, yekongun narikwa i yene sugl wakai moglenan ana engemo kande i plau dinambuka.

13 Na ka kaima ene beke teingo pitngaikra merkinde sikasi mogl ana yomba amamambuno yeglmere ombunodi beke tenat-nga. Ene Yesus wedi pirngi dindre teyomba kan wakai yendre ana ka wakai iake gidi moratnga. 14God taragl wakai eneongun mina yongwa ikra sugl wakai motnana Holi Spirit nono mina suna moglkwapre, kongun i mina siriye sitenambuka.

15 Ene pirkan etnga yomba prapra Esiamakan meglkwa i na kinde kondingwa, teFigelus ya Hermogenes ombugl akiye nakondimbrika.

Page 336: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Timoti 1:16 333 2 Timoti 2:1916 Onesiforus yungumugl yomba

meglkwa i Yaglkande mitno gogltenambedi pirka. Sraglpre ye engemerkinde na akeple dungwa, te na kanepainga ipre angai goglkrukwa. Tamanga.17 Ye ende Rom kamun ungwa enge anana aglokra moglmedi yombuglo ere dokowanmogl, okuwo na kan yungwa. 18 Anaenge kande mina Yaglkande eremoglOnesiforus miriye gorambedi pre nakamange erika! Efesus kamun igle yekongun merkinde ere na akepledi narikwai ene pirkan ere kondinga.

2Ene, Yesus Krais kimbirmonem wakai

giglendi moratnga1 Na wana Timoti, ene Yesus Krais

wakaimo mina suna igle giglendi wan-moratniwo. 2 Yomba merkinde makaisimeglmara na ka diteinga ikra ene yombawakai ta moraglkwa i ditemin ye pirdimedindre ana yomba tau ama beke tenaglkwa.3 Ene yumbun binan bogl imin ana noyumbun imgayombabogl nonoYesusKraiskimbirmonem wakai mereyegl moramga.4 Ana yomba ta kimbirnem kongun eremogltre, kongun tau ta akiye erekrambuka.Ye kimbirnem kongun i keme eran anakongun ero dungwa yagle ye wakai kanam-buka. 5 Yomba muku dimara i ta endeokuna enagledi piran ana muku dingwamambuno pamere i ye erambuka. Ba taerekran ana ende gumamugl pindre ekinbre gagl ingwa i ye ta ikrambuka. 6 Teyomba ta giuglpre kongun ere yaran anaereyaglkwa i yene komnaiye kana mongopangwa i sininan ana okuwo yomba tausininaglkwa. 7 Na ka diteinga i wakai erepirmin ana Yaglkande ene noman ake au-dinan, ka i prapra mambunomo pirpoglsinatnga.

8 Ene engenge Yesus Krais pre poglodipir wanmoglo. Ana ye gogl andiglukor ongwa. Devit epiglmo mina tamoglkwa. Na kamambunowakai i diteinga,9mambuno ipre yomba na tandaglme yaglmoglmedi kandre ana yumbun kanekanenartre, te waiya senmina na kane keglkwa,ba God kamo ta sikane sikrikwa. 10Yeglprena nomana giglekui dungo yumbunkanekane i-kake i-mokona tembe endewaniga. Sraglpre God pinde ingwa yomba

i akeple ditena pre yegl eriko ana yomba iama Yesus Krais ere-inan ana kor aimandekamun ambuglange bogl moraglkwa.

11Ka kaima ta yongwa:Ana nono kaima ye boglakiye gounga panan, ananono ye bogl akiye

kor-moramga.12Nono andigl gidi moglyumbun kanekane kakumun,ana ye king morambara iglenono ama akiye moramga.Te nono ye mokono tomun,ye ama nono moko norambuka.13Nono taragl eramnedidigi dumga i ta duglo boglerekrumun, i pra kindekondumga. Ye yegl taman.Ye dungwa kamo i duglo boglerambuka. Ba ye yene kamo iaglke di ta-ta endekrambuka. Kaima ta

manga.Timoti ene kongun giglendi ertre God

kongunmo yomba kaima moratnga14 Ene engenge ka i yomba piraglmedi

ditenatnga. Te God ongumuglo minaka giglendi ditemin ana yomba kayokokanekane ipre tengramo dikraglkwa. Kayeglmere mongo wakai ta pai yomba ake-ple ditekrukwa, ba ka yeglmere i yombaerekinde eretongwa. 15 Ene kongun yombakaima moragledi pre kongun yombuglobogl eremin ana God ene wakai kanam-buka. Yegl ertre God kamo kaima pamereene dipoglsi yomba temin ana kongunyomba kaima motnga pre God ongumu-glo mina ene angai ta goglkratnga. 16 Tekayoko mongo paikrukwa dimara igle enemokon tenatnga. Ka kinde yegl dimarai yomba merkinde ende menda pi Godmokono tengwa. 17 Ka kanekane beketengwa i num kinde moi nongwa mereyeglwu pond pindre yomba erekinde eram-buka. Ana yomba ka kinde kanekane di-di erimara suna i yagl suwo Himeneusya Filetus igle miurka. 18 Ye ka kaimaminamokono tendre yegl dimbrika, “Nonokuand kana andigl ukor pi kondumga,ipre okuwo aglketa andigl ende ikineukramga.” Ye ka yegl dimbrara i yombatau pirngino sigugl singwa. 19 Ba Godkombuglo kauglange kande sungwa gigle

Page 337: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Timoti 2:20 334 2 Timoti 3:9gaglendi pangwa. Kauglange i mina kamuno yegl beglko pangwa: “Yaglkandeyombama kaima meglkwa i ye yene gu-mano kanpogl sungwa.”✡ Te ka ta amayegl pangwa: “Yaglkande kangiye dagl di-nongugl ende waningwa yomba i mam-buno kinde mina ye mokono tendre anaende wu korugl enaglkwa.”

20 Yungu kande ta yomara yungugl kramingi paglkane kanekane beke yeingwa,i gol ya silva ta keunde manga, ba endiya makan gamba pagl bekingwa i amaakiye yongwa. Gol mingimo i kongunwakai kaima eraglkwa pre yongo te taukongun kanekane eraglkwa pre yongwa.21 Yomba ta tandaglme kinde kanekaneorkwa i kinde kondinan, ana ye gol mingikongun wakai eraglkwa ikra mereyegl yeholi moglkwa. Ana Yaglkande kongunmotenan ye erambuka kuno orkwa, te kongunwakai kanekane erambuka ipre akekun er-emoglkwa.

22 Yagl ambu gakmugl wagle mambunokinde eraglkwa nomano pamara i ene tekeere wu eglke enatnga. Ana mambuno du-yene pamara i ya, pirngi dingwa ya yombakanwakai yenaglkwa ya te noman pokndiyenan ana yomba tau nomano pesungoYaglkande wedi kangiye dagl meglmaraigle ene akiye molo. 23 Yomba nomanowakai paikruko ka guagua dimara i yanonga dimara igle ene ka ta dikre mogleglke endo. Ene pirkan etnga ye tengramodindre nonga keme dinamunedi erikwa.24 Yaglkande kongunmo yomba ye demkumburo nonga sikrambuka. Ye yombaprapra wakai ere tendre ana deno kum-brukwa ka i nenguro ertre God kamowakaii yomba beke tenambuka te yomba ta aglauere ye tenambuka i kan winge erambuka.25 Yomba ta dem kumbro ye tenan anaye kongun kiendi ertre ka di akedu en-dinambuka. Ye yegl eran kade ana Godenge ta tenan nomano yake tendre ana kakaima i pirpogl sindre, 26 ana ye nomanowakai i-ikine ende piraglkwa, Satan kanekoglkwa ikra kindekondo ende menda un-dre ana Satan nigl kongunmo ounga pami-wodi kanaglkwa.

3Enge dundinambuka mangigl unan yomba

mambuno kinde kanekane eraglkwa1 Ba ene yegl pirkan eratnga: Dumo

makan dundinagledi erambuka engemoyumbun kinde kanekane plau dinambuka.2 Yomba ye yene pre pirmbi mitna eran,te moni pre munduno pond panan, yenekangino dimitna ende, karaugl engre,yomba kenatnosi tendre, neno manokanno sende, yomba diwakai yeitekre, anamambuno wakai mina mokono tenaglkwa.3 Te ye yene bormai suwara kan wakaiyeikraglkwa, te yaglkumba tandaglmenokinde kondo tekre, yomba kenatno site,yene embriyeno sugl wakai moglkre,yomba ere sindre ana mambuno wakaieraglkwa prapra pamara i kankindeyenaglkwa. 4 Ama yene yombano sig-oraglmedi pre yaglkumba onguno minayenaglkwa, te nomano kinde unambereoglandi ertre, yene yomba kande mounedipirmbi mitna eran, nangino mina gunyenaglkwa mambuno kanekane pangwaipre munduno panan, ana God premunduno paikrambuka. 5 Ye nanginotembe kamambuno singigle pamere erewanmoraglkwa, ba nomano mina Godyombuglomo ya blesingmo wakai i ta sunapaikrukwa. Yomba kinde koyeglmere enekanwinge ere mogl eglke endo.

6Yomba tau yeglmere konbo ta doko in-dre, ende ambu nomano wakai paikrukwa,kinano paglwagl era pre yungunomugleingo, ana ye ka wakai dite nomane sikuglende, ye ta pirmere i eraglme dingwa.Ambumo wagle i tandaglme merkindeerikwa pre nomanomina yumbun dongwa.Te deno munduno mina taragl kindekanekane yombuglo ere gundo i-bangebange ongwa. 7 Ambumo wagle i engengeka beke pirkwa, ba ka kaima i pir inaglkwamere manga. 8 Okuna Janis ya Jambris,*ye eremogl Moses kamo sende maneditembrika, kuno yeglmere yomba i amaka kaima sendingwa. Ye nomano kindekau sungwa ana ka kaima mambuno ita pirngi dikrikwa. 9 Ana ye mambunoerikwa i kanane tau ere inde pikraglkwa,

✡ 2:19: Namba 16:5 * 3:8: Juda yomba ka boglo yegl kiglkwa. Janis ya Jambris ye suwo niglminman ake Isip kingmoglkwa i kongunmo gigl giyai eurika i ana Moses engemo igle eurika. Kisim Bek 7:22 ya 9:11 mina kanamga.

Page 338: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Timoti 3:10 335 2 Timoti 4:12sraglpre ye ka pre ekriye bogl du erikwamambuno i wu nongugl enan yombaprapra kanaglkwa. I okuna yagl suwo Janisya Jambrismambunokinde du eriko yombaprapra kan-kondingwa.

10 Timoti, nono okuna akiye wan-mouglko i ene pirkan etngra, na sraglmereere yomba ka beke teinga, ya te moglpaierika, ya te taragl eragledi pir wanmoglkaya te pirngi diga, ya te nomana argan ereyongwa ya te yomba pre munduna pangwaya te na giglendi mogltre ana yumbun iga,11ya te yomba na ere sigo ana giumerkindegoglka te Antiok ya Aikoniam ya te Listrakamun na yumbun kanekane iga i amaene pirkan etnga. Ba Yaglkande yumbun imina na ere yungwa. 12Kaima yene, yombata Yesus Krais mina sidakagl mogl Godmambunomo pamere eramnedi erimbiana yomba sikasi eresinaglkwa. 13 Yombakinde ya kakimbi dingwa yomba eremoglyomba merkinde kakimbi ditenaglkwa. Bayomba i ama kakimbi ditenaglkwa ana yemambunono wu kinde kaima enambuka.14 Ba ene ka beke indre te pirngi dingaikra aimande ake gidi moglo, sraglpreno mina ka beke inga i ene pirkan dimedinga. 15 Te ene gak kembra motnga engekamambuno pepa mina okuna pangwaka i beke teingo pirpogl singa. Ana ka iakeple ditenan nomano audinan te YesusKrais wedi pirngi dimbi ana God ene ere-inambuka. 16 Ka mambuno pepa minaokuna prapra pangwa i God Spiritmoakeple dungo beglkwa. I ka wakai kaimabeke norambuka, te tandaglmeno ombun-odi noro, te konbo du wanamga ombunodinoro ana mambuno du-yene eramgapre beke norambuka. 17 Yegl ere noranana nono God yombama wakai mogltre,yombro panan kande ye kongunmo wakaikanekane eramga.

4God kamo kaima i ene dinongugl endo

1 God ya Yesus Krais ongumutno minana ka giglendi di ene teinga. Yesusyomba prapra kor-meglkwa ya geglkwaka-tange tenambuka, te ye unambuka yakingdomo wu pene enambuka. 2 Iprekamo giglendi i yegl: Ene kamambunodipene ende tenatnga. Yomba piramnedi

piraglkwa mo pirkramnedi piraglkwa i eneakekun ere ana ningadi dipene ende temoratnga. Ye aglau eraglkwa ene akeduende, te tandaglme ere dinaglmedi kagiglendi ditendre te pirngi dinaglkwa predipoglsi tenatnga. Ana ene noman pokndiyenan wakai ere ka bekete wanmoratniwo.3 Sraglpre enge ta plau dinan yomba kadu-panambere di beke tenaglkwa i pirikraglkwa. Ba ye yene nomano minapirmere i ertre ana ka beke teingwa yombamerkinde i-pene endimbi, te ka beketeingwa yombawagle ka beke tembi yombakinano mina dongun eran piramnedi pi-raglkwa. 4Yegl ere ka kaima mina mokonotendre ana ka boglo yoko kanekane minakinano yei piraglkwa. 5 Ba mambunokanekane plau dinambuka i ene pirpoglsindre te yumbun indre ana kamambunowakai dinongugl endinatnga. Te yombaakeple ditenatnga kongunmo pangwa iwakai ere eratnga.

6 Yomba wain toindi God ofa temereyeglmere na bormaina toindinambukamagl orkwa. Te na kor-moglka i dundi-nambuka magl orkwa.

Na konguna erme dundinambuka maglorkwa

7 Na kor-moragledi pre yombuglo eremuku wakai diga. Ana erme na pramukundi wu numa pamara winga. Te napirngi diga i sugl wakai moglka ana tagugl sikrukwa. 8Ana mukundi ende okunawingwa topono du-yene inaglkwa ipre yei-pangwa; topomo i ekin nogl bitno gagl, iYaglkande ka tange du-yene pirpir orkwayagle enge kande mina i na narambuka. Tena keunde manga, ba yomba tau ye kan-wakai yei unambuka pre sugl kanmeglkwai ombugl akiye bitno gagl tenambuka.

Pol yene pre ka tau dungwa9 Ene oglandi konbo ta doko indre na

moglmara wo. 10 Demas ye makan taraglpre munduwo pango ana na kinde kondoende Tesalonaika kamun ongwa. Te Kre-sens ende Galesia kamun ongo, te Tai-tus ende Dalmatia kamun ongwa. 11 AnaLuk suwara na bogl moglkwa. Ene Makauro imin akiye endwiro. Sraglpre, nakamambuno kongun eraglmara i akepledinarambuka. 12 Tikikas na diendigo ende

Page 339: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Timoti 4:13 336 2 Timoti 4:22Efesus kamun ongwa. 13 Ene unagledi etnna gatna suna olto Troas kamun Karpasyungumugl yeinga yongwa i ya te pepayaundowerikwa yenga ama akiye indrewo.Pepa yaundo ta i ikra ama kiure dinatniwoindre wo.

14Aleksanda, ye ain gogl ouno endungwaya gol indre taragl bekungwa yagle, yemambuno kinde kaima ere narikwa. Teye erekinde ere narkwa i okuwo Yaglkandetopo te ikine endinambuka. 15 Ene amayaglmo ipre kanpoglsi moglo. Okuna yenono kanno pirkre kunda ikine erenoroana ka dumga i engre atne endungura.

16 Komnaiye kana na kot erika engeyomba ta na bogl mogl kanna ta dikrikwa,tamanga. Yomba prapra na kinde kond-ingwa. Ba ye mambuno kinde erikwai God kindekondo tenambedi pre na ka-mange ereteinga. 17 Ba Yaglkande na boglmogltre akepledi yombuglo bogl narkwa.Ipre God kamo wakai na di Yomba Binateimbo ka i ye prapra piraglkwa. Anaokuna agl-pusi kande kangiye laion dranomina God na ere-yungwa. 18Anamambunokinde kanekane yomba na erenaramunedierikwa i Yaglkande na ere-indre ana okuwowakai ere na yendpi heven kingdom sunaenambuka. Ye kangiye nono aimandeaimande dembiyesi mitna imbo ende temoramniwo. I kaima.

Pol ka di dundindre ana yomba diwakaiyongwa

19 Na diwakai yei Prisila ya Akwila yate Onesiforus yungumugl yomba meglkwateinga. 20 Erastus ye Korin kamun moglpago ana Trofimas kinde sungwa prekondiga Mailetas kamun mogl pangwa.21 Ene tambre kana konbauna wakai takan indre ende yawagle wu motn ana iriwanga bi pond mangenambuka ingine ka-mun sinambuka. Te Yubulas ya Pudens yaLainas ya Klodia ya te kamambuno pirkwayomba prapra ene diwakai yeiteingwa.

22 Yaglkande ene spiritn mina moram-buka. TeGod yewakaimo i ene prapraminayenambiwo.

Page 340: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Taitus 1:1 337 Taitus 1:15

TAITUSPol pepa muno bogl Taitustongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPol eremogl Antiok kamun kondo ende

Jerusalem pindre ana ye kamambunokongun ormere ende okuna eingwa yombaditenagledi ongwa enge i Taitus auro indreongwa. Yomba tau pirkwa Pol kamambunokongun ere pi Efesus ongwa enge Taitus,ye bogl kongun akiye eurika. Taitus piKrit kamun God yombama meglkwa i amaakepledi kongun orkwa.

Yomba tau pirkwa aposel Pol ye pepamuno bogl Taitus tongwa i buglayunguA.D. 64 mina boglkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: Polpepa muno bogl Taitus tomara i yegldungwa. Krit yomba mambunono wakaipaikrukwa. Yeglpre Taitus kamambunokongun erambuka enge ye mambunomowakai kaima panambuka. Te ye yombasuwara suwarandi ya yagl ambu gakmuglya yagl ambu kindagl ya te nigl kongunyomba i prapra ka wakai ere beke todungwa

Pol pepa muno bogl Taitus tongwa1 Na Pol, God nigl-kongunmo yomba te

Yesus Krais aposelmo moglka. Ye na di-endungwa i God pinde yungwa yombamapirngino akeple dimbo ye ka kaima pir-pogl sindre God prumere eraglkwa, 2 te koraimande moraglkwa kuie eramga mam-buno i pirngi ya ka kaimamina igle yongwapre God kakimbi ta dikrukwa. Ye dumomakan ere yeikrukwa enge kor aimandemoramga ipre ka dipandigl noro kon-dungwa. 3God enge bagl panduglmara igleyomba kamambuno dipene endimara yukamo unongugl ongwa. Ana ye nono ere-yungwa yomba i kamo dipene endinaglkapre ka giglendi di narikwa.

4 Taitus, na pepa i bogl ene teinga. Enena wana kaima. Nono pirngi dumga i kunopangwa, ipreGodnonoNenoyaYesusKraisnono ere-yungwa, te ye wakaimo ya no-manmo pokndungwa i ene mina panano.

Kamambuno kongun mina ende okunaenaglkwa yomba i Taitus pinde inambuka

5 Kongun ikine yoko pangwa i eratnedipre ene ailan Krit kamun kondingra, teyomere-pamere God yombamo mina endeokuna enaglkwa pre yomba pinde inatnga iokuna ene diteimere kra ero. 6 Ana yombamina yagl ta aglaumo paikrambuka yaembiye suwara moglkwa ya te nangiglmapirngidi ekriye boglkre, neno mano kannosendekrikwa; yomba yeglmere ene pindeyo. 7 Te ene pirkan etnga, ende okuna pisutno meglkwa yomba i ye yeglpre yombamina aglaumo ta paikran, yene nangiyedembiye sikre, dem oglandi kumbrukre tewain gigle dungwa ne du erekre, kundanonga erekre, te moni ya bona pre ningadibumbuno goglkrambuka. 8 Ba ye yombayongugl kan wakai yei iyungugl ende, teembriye mambuno wakai pangwa i kan-wakai yei, ye yenemambunomo sugl wakaimogl, te God mambunomo holi prapra pir-poglsi, yenenomanemo suglwakaimogltreana aglau ta ere dinagledi ere wanambiwo.9 Ka wakai beke tengwa i ye pir akegikaima di wanmogltre ana ye kamambunoi giglendi dipoglsi ka sendingwa yombatenan ana ye embriyeno kinde erikwa ipoglodi piraglkwa.

Ailan Krit ka beke teingwa yomba kakimbimerkinde meglkwa

10 Dumo igle ka sendingwa yombamerkinde meglkwa. Ye ka paikrumeredindre yomba bakagl tengwa. I Juda yombanangino punduno beglkwa epigl ikrakeunde erikwa. 11 Yomba yeglmere enemane ditenatnga. Sraglpre yomba praprameglmara ye ka beke tenaglkwa paikru-mara beke tendre ana yomba bakagltremonino ya bonano inapre erikwa. 12 Krityomba yene mina propet ta moglkwa, yeka kaima yegl ta dungwa: “Krit yombaengenge kakimbi di-di erikwa yomba. Yeyomba kinde meglkwa, te kaiya moknadepiglne yomburo dokingwa.” 13 Ka ikaima. Ipre ene ka giglendi di beke teminmambunono kinde pirpoglsi kinde kondoana pirngi dimedi dinaglkwa. 14 Ye yeglertre ana Juda yomba kumbu kaman kadingwa te ka kaima sendingwa yomba lonobeke tengwa i pirkriyo do. 15 Ana yomba

Page 341: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Taitus 1:16 338 Taitus 3:3nomane pesungwa ye mina taragl praprai pesungwa. Te yomba nomane deglmbiyongo ya pirngi dikrikwa, ye mina taraglprapra i deglmbi yongwa. I kaima yene.Ye nomane ya poglodi pirmara i akiyekinde erekondungwa. 16 Ye God pirkanoune dingwa, ba ye embriyeno erimarai God kankrikwa mereyegl ertre kakimbiditengwa. Ye nomane kinde yendre, kasendingwa, te ye taragl wakai kanekaneta eraglkwa kuno erekrukwa.

2Yagl ambu kindagl wagle kanno

1 Ba ene ka kaima wakai pamere yombabeke to. 2 Yagl kindagl wagle wain depiglnekre, kiendi wanmogl, mambuno wakaipamere eraglkwa. Ye yene sutno wakaimogl, ka wakai pirngi dindre, yomba kan-wakai yei ana yumbun kanekane minaandigl giglendi moraglkwa.

3 Kuno yegl keme ambu kindagl wa-gle ama beke temin ye mambuno du-wakai pamere ere wanmoraglkwa. Yeyomba kenatno sikre wain merkinde ne duerekre nomane wakai panan ana yombaka pamere beke tenaglkwa. 4 Ana ye ere-mogl ambu gakmugl tau ombunodi teimbikade, ye wino ya nangro ake wakai eretenaglkwa. 5 Te ye yene sutno wakai moglnomane pesi yenan, yungunomugl kongunpangwa i ake ningadi ere te mambunowakai ere yomba te ana wino moraglmaramogl-atne endinaglkwa. Yegl erimbi Godkamo yomba ta kenaglmo sikraglkwa.

Yagl gakmugl wagle kanno6 Kuno yegl keme ka beke yagl gak-

mugl temin kade pirdimedi ana yene sutnowakai moraglkwa. 7 Ene taragl wakaikanekane eratnara i mambunon wakai un-ongugl enan, yomba i kandre ana ene et-nere yegl eraglkwa. Ene ka guagua dikreana kamambuno giglendi beke to. 8 Eneka kaima keme dimin yomba ene aglaunta panan kankraglkwa. Yegl etn kadeyaglkumba ye angai gogltre ana nono kakinde ta di norokraglkwa.

9 Ene nigl-kongun yoko yomba beketemin ye yombano kande mina mogl-atneende ana ye gun yenaglkwa pre taraglkanekane dinaglmere ere ka urur ta di

ikine ende tekraglkwa. 10 Ye yombanokande mina taragl kunogl ta nekraglkwayegl erimbi ana yombano kande wagleye yomba wakai meglmedi piraglkwa. Yemambuno wakai kanekane eraglkwa iyomba kandre nomane ponglau boran anaGod yomba ikine endungwa kamo beketomga ikra ka kaima pamiwodi kanaglkwa.

Nono mambuno wakai ere Yesus ikine un-ambuka pre sugl moramga.

11 God yene wakaimo mina yombaprapra ere-yungwa i i-pene ende tongwa.12 Te arganmo i nono beke norko Godmokono tomga mambuno i ya te makandlemambuno kinde kanekane i pra kindekondo ana nono aglau ta eredinamnediere konbo du wandre ana erme Godmambunomo pamere i duglo bogl wan-moramga. 13 Te nono taragl wakaiinamunedi pre sugl mounga. Te YesusKrais nono ye Yaglkande no God nono ikineendungwa yagle ambuglangemo kandebogl enge kande mina wu pene enambuka,14 Krais yene kor-moglkwa i kinde kondoyeglpre nono mambuno kinde minawanmoungo ye nono toposi ikine endeerewakai ere norkwa. Ama yeglpre nonoye yombamo suwara mounga, yeglprenonomambunowakai panambere i keundeeramunga.

15 Ene ka i dumga ikra yegl yomba beketenatnga. Ka sendingura yomba di akeduende tendre te ka kaima pirpogl sinaglkwapre giglendi ditenatnga. Te ene awi en-dekrimin ana ye ene ta kanimbi suglbaiboglkraglkwa.

3Nono mambuno wakai pamere i eramga

1 Ene yombanma ditemin ye gavmanya yomba kande wagle ka dinaglmerepinande ere atnekra moraglkwa. 2 Yeyomba ta kenaglme sitekre, kunda boglkre,yomere-pamere ertre te yomba tau prapramoraglmara mogl-atne ende ana kiendimoraglkwa.

3 Nono okuna du ere, ka sende, yombata bakagl tendre te bumbuno gogltremam-buno kinde kanekane ounga igle minakane pai mounga. Nono deno kumburononga sumgo te yomba tau nono kankindeyeingo te nono ye kankinde yomgo yegl

Page 342: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Taitus 3:4 339 Taitus 3:15eremounga. 4 Ba God no ikine endungwayaglemambunomowakai ya te nonomitnogoglkwa i wu pene ongwa enge, 5 nonoere-yungwa. I nono mambuno du-yeneta ounga pre ye nono ikine endekrukwa,tamanga. Ba God yene nono mitno goglakepledi norkwa i nigl pai norko nono endewu gak kuglambu mereyegl omgo ana HoliSpirit nomane kor norkwa. 6Te Yesus Kraisnono ere-yungwa yagle kongun ormaraigle mina God eremogl Holi Spirit yombu-glomo i boglkango toindi nono mounaraendungwa. 7 Ye wakaimo orko no wuyomba du-wakai omga. Yegl ere norkwaipre nono kor aimande meglkwa inamgai pirngi dindre sugl kanmunga. 8 Ka i kakaima pangwa. Na pirka ka i ene uglmangeerekre di yomba tenatnga. Yegl etn yombaGod wedi pirngi dingwa i yene kanpoglsindre ana God moglmedi mambuno wakaiere wanmoraglkwa. Te mambuno wakaieraglkwa i yomba prapra akeple ditenam-buka.

9 Ba ka mem paikrukwa pre tengramodingwa ya kowano awano wagle kanginoepigl pre ningadi dingwa, te lo mambunoipre deno kumburo nonga singwa. Taraglyegl mina ene kindekondo mogl eglkeendo. Nono pirkan ounga taragl yeglmeremem wakai ta panan nono akeple dinoranmambunowakai ta erekramga. 10Yomba takamambunomina siderwagl ere i-perepereendinagledi erambuka yombamo i kindinekaman komnaiye ditemin manan aglkekordagl ditemin enge suwo eran ana yepirkran ene mokon tendre kindekondo.11 Ene pirkan etnga yomba yeglmere kon-bauna wakai mina moko tongo, ana yetandaglme ormara i yene erekinde ere-tongwa.

Taitus wu Pol kanambuka12Ana Atemas mo Tikikas ta di ene mot-

nara endimbo, ene yombuglo ere tambrekana ende wu na moglmara Nikapolis ka-mun unatnga, sraglpre, ir mangenambukaenge i na eglire moragledi pirka. 13 Te loyaSinas ya Apolos ye konbaunano unambrikaipre ene wakai ere akepledi tenatnga, teye konbo bange sragl ta doko dinambriwoene kanpogl suo. 14Nono yombano andiglgiglendi mogl engeno kondokre kongunwakai ere, yomba taragl ta doknaglkwa i

ye akeple dinaglkwa pre beke piraglkwa.Ye mambuno kinde mina engenge yokomoglpai erekraglkwa.

15 Yomba na bogl meglkwa prapra enediwakai yei teingwa. Te yomba pirngidindre no kanwakai yengwa no diwakai yeitomga i ene boglo kugl to, te God wakaimoi ene prapra mina yenambiwo.

Page 343: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filemon 1 340 Filemon 16

FILEMONPol pepa muno bogl Filemontongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaYagl Filemon i pirngi dungwa yagle

ta, ye pirngi dingwa yomba tau boglKolosi kamun meglkwa. Ye nigl kongunyomba suwara ta kugl nongwa yaglmokangiye Onesimus ana ye eremogl File-mon kunoglmo ta nendre teke ende ongwa.Ba ye Pol kandre te Pol kamambunowakai dungo ana Onesimus nomane yaketongwa. Ana okuwo ye ende ikine Filemonmoglmara enagledi prukwa.

Pepa i muno boglkwa yagle kangiye Pol.Yomba tau pirkwa ye buglayungu A.D. 60mina ye pepa muno sungunagle i boglkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: Pol pepamuno i bogl Filemon tongwa. Ana ye er-emogl Onesimus angra kaima kamambunowakai prume dindre kanwakai yei ana niglkongun yoko yomba moglmedi pirkram-buka pre ana Pol pepa bogl tongwa. Yepirngi kaima dungwa yagle. Ana epigl 10ya 11 ya te 16 mina kano.

Pol pepa muno bogl Filemon tongwa1Na Pol, Yesus Krais pre kanemo painga,

te Timoti nono angro no pepa muno i boglene Filemon tombuglka. Ene yomba wakaiyeinendre, ana kongun suwara oungayomba motnga. 2 Te Apia nono ambaro,Akipas kimbirnem nono akiye mogl Godkundamo i oungra. Ana God yombama eneyungun mina makai singwa akiye no pepamuno bogl tombuglka.

3AnaGodnonoNenoyaYaglkandeYesusKrais, ye wakaino ene tendre ana denomunduno pokndi yenambuka i ene no-mane mina pandigl tenambuka.

Filemonmambunowakai orkwa pre ana Polgun yongwa

4Angra Filemon, na kamange erika engeene wedi pirtre engenge na Godna diwakai

yeiteinga. 5 Sraglpre na pirka ene Godyombama du-wakai kandre te YaglkandeYesus wedi pirngi dine dingwa. 6 Enepirngi dinga yombuglo ere ombuno dinat-nga, yegl etn kade no Krais mina taraglwakai kaima yumga i ene mundu kaimapiratnga pirkan eratnga pre na kamangeerika. 7 Angra, ene God yomba du-wakaimeglkwa wakai kandre di-inmara mam-buno i na wakai kaima pirka. Sraglpre,yomba prapra pirngi dingwa ene nomaneere ikor ende sigigle ditenga.

Pol eremogl Onesimus ende ikine Filemonmoglmara enambe dungwa

8 Ipre Krais mina yombuglo naran kunoeran kade ana ene taragl ta eragledi pi-ratnga, i pra ero dinaglka. 9 Ene yombawakai kangamambuno i nawakane ta dite-naglka. Na yagl kindagl Pol erme ombuglYesus Krais kongunmo pre kane painga.10 Yeglpre, na wana Onesimus ene wakaiere tenatnga pre na ene diteinga. Na kanepainga enge ye wu na akeple dingo anaspirit mina wu na wana kaima ongwa.*11 Okuna ye kongun wakai ta ere ene ake-pledi tekrukura ba etne kongun wakai erenono suwo-akiye akepledi norambuka.†

12 Na nomana ye teinga pre etne yedi ikine ene mina endinga. 13 Ye nayawagle ake gidi moglmbo kade, ene an-gain indre ana na Yaglkande kamo wakaipre kane painga i na akeple dinambukai wakai pirka. 14 Ba na taragl kanekanepirkitnere ta erekraglka, na ene yegl erota dikraglka, ana ene ta piratnere mereero. 15Na yeglmere ta pirka, kaima, Ones-imus enge sungunagle ta ene mina mogleglke endungwa, ipre ene etne ye ikineendimin ana ye ene bogl aimande moram-brika. 16 Ana ye nigl-kongun yoko yombata moglkrukwa, ba erme ye nigl-kongunyoko yomba wakai kaima mogltre Kraismina angitn wakai moglkwa. Na ye wakaikaninga. Ba ene ombugl wakai pond kanat-nga, ana Yaglkandemina kongun yomba yate angitn mereyegl kanatnga.

* 1:10: Yeglmere pangwa, Onesimus eremogl Filemon nigl kongunmo yoko ertre ana okuwo teke ende wu Polmoglmara ungwa, ana ye Pol bogl mogl ende wu Kristen ongwa. Enge igle ye lono pangwa i yomba ta nigl kongunyoko ere teke enan ana suglmo yomba kimbirnem ditenan ere sindre, endi-prak mina sigoraglkwa. † 1:11: Grikkanno mina, kangiye Onesimus i ka kuno yegl, “Kongun wakai orkwa.”

Page 344: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Filemon 17 341 Filemon 2517 Ene eremogl na akiye wanbuglka

moglmedi pitn, ana na di yungugl end-inatnere yeglmere Onesimus di yunguglendo. 18 Onesimus okuna aglau ta ere enetendre te taragl kanekane ta ene mina kuryungwa ta yoko panan, ye kangiye minakoko ende ana i prapra yu na kanginamina endo. 19 Na Pol, pepa muno i nanaonguna mina boglka. Ye taragl ingwa inana topo te ikine endinaglka. Ene taratnna mina pangwa i ene noman mundu i nanatnga paimoglkwa, ba na ka i dinakurika.‡20 Angra, Yaglkande kangiye mina na gunyenaglka mambuno wakai ere naratnedipirka. Ana na nomana wakai yenan, nonoKrais yombamo mouglka ana mambunoeratnara i mina na dena munduna arganerambuka. 21 Na pepa boglka i, pirkanerika pre ene dimere yegl etn kade anai na pirka, ene mambuno Onesimus eretenatnmara i na dimere ere te tau ama erekawa tenatnga.

22 Te na ka suwarata ama dinaglkapangwa. Ene yungun mina kula ta akewakai ere yei naro. Sraglpre, na pirka eneprapra kamangeno God pirtre, ana na teikine ene meglmara endinaglka.

Pol angiglma bogl ka diwakai yei Filemonteingwa

23 Epapras na bogl akiye Yesus Kraispre kane pambuglka. Ye ene diwakai yeitongwa. 24Ana Mak ya Aristakas ya Demasya te Luk ye no kongun suwara ounga, yeene diwakai yei teingwa.

25 Yaglkande Yesus Krais wakaimo enespiritno mina akiye yenano.

‡ 1:19: 1 Korin 16:21 kamo pangwa i kanamga.

Page 345: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 1:1 342 Hibru 1:12

HIBRUYagl ta pepa muno bogl Hibruyomba tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaYomba tau pirngi dingwa gugl sungwa i

akeple dina pre pepa muno i boglkwa. TeGod kongun pond Yesus Krais mina orkwai ama ditongwa.

Pepa Hibru i muno boglkwa yagle yenekangiye dipene endekrukwa. Te yomba taueremogl aposel Pol pepa i muno boglmedipirkwa. Ana yomba tau eremogl yombapere ta pepa i boglmedi pirkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: God Wamka di norkwa ya, te ye mogl mitna kaimaende enge engrukwa, te God no i ikineendungwa ya te Yesus wu kongun orkwai ende mitna kaima pi ana Moses lomoengre tongwa. Te Yesus pris kande hevensuna moglkwa ana nono God pirngi dindreandigl giglendi moramga.

God kamo yene Wam dinorkwa, ana Wammogl mitna ende angelo engrukwa

1Okuna imbo God enge merkinde taraglkanekane mina ka tau di nono nenokowano tongwa, i propetwagle dranominayongo ditengwa. 2Ba enge erme i dundina-gledi orko God yene Wam mina ka kaimadipene ende norkwa, i yene Wam minadumo makan ya taragl prapra ere yongwa.Ana God yene Wam pinde indre taraglprapra inambuka pre tongwa. 3YeneWam,Nem ambuglange i i-pene endungwa. AnaWam yene Nem mere kuno yene kaimamoglkwa, ye ka dumara i taragl prapraake gidi pango yombuglo kande pangwa.Okuwo yomba prapra tandaglmeno kokoende kondo, ana ye ende heven suna pin-dre Nem yombuglo pond kaima pangwamoglmara ongo wokra amedi moglkwa.

God Wam Yaglkande kaima moglkwa4 Nem kangiye kande yei Wam tongwa

i pai mitna ende angelo wagle tongwa.Yeglpre, ye mogl mitna ende angelo waglekangino engre atne ende tongwa.

5 Okuna God ka yegl ta di angelomo wa-gle tekrukwa ikra Yesus pre yegl dungwa,“Ene na Wana, etne na ene Nen moglka.”✡Te ka yegl ama ta dikrukwa,“Okuwo na ye Nemmoglmbo te ye na wana morambuka!”✡6 Kor dagl God Wam komuno ende makan-dle endungwa enge yegl dungwa,“God angelomo prapra yedembiye karaugl ere tenaglkwa.”✡7Ye angelo wagle ditendre yegl dungwa,“Ye angelomo wagle irmereyegl ere yei, tekongunmo yomba i dongabauglo mereyegl ere yei orkwa.”✡8 Ba ye Wam pre yegl dungwa,“God O, ene sia kingnenaimande kamun yenambuka.Ene kingdomnen embriyemambuno du-yene mina sugl motnga.9 Ene embriye mambunodu-yene erikwa yomba wakaikanga. Te mambuno kindeerikwa ene kinde kanga.Ene yegl etnga ipre, eneGodnen, pinde indre kungoere tongo ene gun yendreana ene mogl-mitna endeyombanma tau engre atne ende tenga.”*10Ye ama yegl dungwa,“Yaglkande okuna imbodumo makan mambuno boglere yenga te kamun mitnataragl prapra pangwa i ene

ongun mina ere yenga.11Ana taragl prapra idundinambuka ba eneaimande aimande moglpanatnga, te taragl i praprakungugl gagl goglo kindeomere yegl enaglkwa.12 Ene makan ya kamunmitna gagl suna olto mereyeglake peratnga, te makan yakamkua i kungugl gagl guglende kor endimere yegl korere yenatnga. Ba ene motnere yegl

motn buglayungun ta dundikram-buka.”✡

✡ 1:5: Buk Song 2:7 ✡ 1:5: 2 Samuel 7:14 ✡ 1:6: Lo 32:43 ✡ 1:7: Buk Song 104:4 * 1:9: Buk Song45:6,7 ✡ 1:12: Buk Song 102:25-27

Page 346: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 1:13 343 Hibru 2:1313 Okuna God ka yegl i angelomo suwarataditekrukwa, ikra Yesus pre yegl dungwa,“Ene wu na onguna wokraamedo, mogl emin ana okuwoene kundano ikine praprai-wu katn mina atnekra endinaglka.”✡

14 Ana angelo wagle ye spirit wakaimeglkwa pre, God eremogl yomba ta ere-inagledi prukwa mere, ana angelo waglekongun tongo ye wu yombamo i akeplediteingwa.

2God nono ikine endinagledi kongun orkwa i

taragl kande kaima pangwa1 Yeglpre nono ka kaima punga i wakai

ere akegidi i-wan moramga pangwa, anaka i nono mina ta torwa sikrambuka.2 Okuna angelo wagle God kamo wakai taiyu nono kowano wagle teingwa i ka kaimayene. Te yomba tau kamo i sende dugloboglkrikwa, ye yumbun ingwa.* 3 Te nonoGod no ere-inambuka kamo dingwa i tapirkun, ana nono sraglmere teke enam-une? Ana yomba ere-yungwa mambuno iokuna Yaglkande yene dipene endungwapirkwa yomba, kamo yu nono dinorkwai ka kaima pangwa. 4 Te God kamo ikraigle mina dipene endungwa i taragl tekepangwa ombuno dindre te diu ertre, tekimagl tau orkwa, ana Holi Spirit, kongunyumbusi tongwa i God prumere orkwa.

Yesus suwara yomba prapra no ikine en-dungwa

5 Dumo makan koragle God ere yenam-buka ipre nono erme kamo di mounga iangelo wagle ta ditenan sugl moglkrikwa.6 Ba kamambuno pepa mina muno yegl tabeglko pangwa,“Ye sragl yomba moglkoene ye wedi pitne? Te yombawam ye sragl yomba moglkoene ye wedi suglmo wakai motne?7 Ene ye ere endingo, engesungagle ta angelo endingo

meglmara atne kra mogltre,ana ene akeple dindrekangiye kande yei te ana kingbre gaglmo mereyegl ende tenga.8 Ene makandle taraglkanekane ere yenga i yeprapra sugl morambuka prei-wu ye kagle mina yei kondinga.ӠTe taragl kanekane pangwa i ye suglmoglkwa keme paingwa. Ipre taraglsuwarata yoko yeikrukwa. Ba no ermeye sragl kanekane i ta sugl moglkokankunga. 9 Ba Yesus enge sungagle taangelo meglmara atnekra moglkwa i nonokamga, sraglpre, ye yomba prapra pregoglko, ana God wakaimo i mina yombaakeple dungwa. Te Yesus nangiye giu pondgogltre, ana goglkwa pre God eremoglYesus king bre gagl ende tendre, te kangiyekande tongo, ana Nem ambuglangemomina suna moglkwa.

10 God okuna imbo moglko, te taraglprapra i ye mina plau dindre aimandepai mogl ongwa. God nangiglma prapraere-inagledi prukwa pangwa ipre Yesusendungo ende atne undre giugogl anagoglkwa. Ye yegl ormara i nangiglmamerkinde ikine endimbo heven suna wakaimoraglmedi pre orkwa. Ana Yesus giu-gogl goglkwa ipre God ye kangiye kandetongwa. 11 Yomba ta orko yomba wu holikaima eingwa yagle i ya te wu holi kaima pikondingwa yomba i prapra bormai suwarameglkwa. Yeglpre Yesus angai ta goglkrena angrima wagle we dungwa. 12Ye ka kordagl yegl dungwa,“Na ene kangin angrimawagle meglmara dipene endetenaglka te ye kamambunodinamnedi makaisi moraglmarasuna igle na ene kangin minagiglange dindre dembinsimitna imbo ende tenaglka.”✡13Ye ka kor dagl yegl dungwa,“Ana God sragl ta eragledungwa i kaima erambuka pre

✡ 1:13: Buk Song 110:1 * 2:2: Epigl i God lo Moses tongwa ipre dungwa. Kisim Bek numa 19 endpi 20 kanamga.Ka Kisim Bek mina pangwa i angelo pre ta dikrukwa. Ba Juda yomba pir mendiglkwa i God Moses lo tongwa i angeloongunomina yu teimedi pirkwa. Te Lo 33:2 ya Aposel 7:38 ya 7:53 ya te Galesia 3:19 ama kanamga. † 2:8: Buk Song8:4-6. Ka Song mina pangwa i, yomba prapra pre dungwa. Ba yomba pepa Hibru mina muno boglkwa i ye eremoglYesus wu yomba pindre ana yomba prapra angaino yumedi dungwa, yegl ana Buk Song ka du-pamere di Yesus minataragl plau dungwa i dipene endungwa. ✡ 2:12: Buk Song 22:22

Page 347: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 2:14 344 Hibru 3:14na sugl kan moglka.”Te kanno,“God nangiglma waglena narkura i bogl akiye mounga.”‡

Yesus, nono akeple dina pre yomba nanginoyungwa

14Ana Yesus gak we dungwa i yagl ambunangino ya bormai pango erme moungaipre dungwa. Te Yesus erme ama wuyomba mounere kuno yegl mogltre tegeglkwa mambuno i mina ana geglkwayombuglo Satan ake moglkwa i Yesus erekinde orkwa. 15Ana yomba prapra makan-dle meglkwa, ye geglkwa mambuno iprekundugl geglkwa i orko kane mereyegl paimeglkwa, ba Yesus undre kane i poko en-dungwa. 16Na ka kaima ene diteinga, Yesuskongun prapra orkwa i angelo ta akepledina pre ta erekrukwa. Tamanga, ba yeorkwa i Abraham gawama akeple dina preorkwa. 17 Ana taragl yegl kanekane eram-buka i mina ye angiglma wagle meglmereyegl kaima kuno ere morambuka. Yegl ereyene pris kande mogl yomba mitno gogltendre, te God kamo prapra duglo boglkongunmo orko ana God eremogl yombaprapra tandaglmeno koko ende tongwa.18 Baglnu kanekane ye mina plau ditongoye giu goglkwa. Yeglpre yomba ta baglnukanekane plau ditenan ana ye akepleditenambuka.

3Yesus kangiye kande kaima pai mitna ende

Moses kangiye engre tongwa1 Angrima holi wagle, God heven suna

mogltre ene ama agle diyungwa. Ene Yesuspre poglodi pir kuno eraglkwa, i ye aposelmogltre te pris kande moglkwa i nonopirngi dindre kangiye dinongugl endumga.2 God kongun ta Yesus erambedi tongwa iprapra ere kondungwa. Ana okuna Moseseremogl God dumere ere God yombamomina ye God yungumo mereyegl meglko,ye God kamo prapra dumere yeglkra Yesusama orkwa. 3 Ana yomba ta yungu ke-ingwa yagle i kangiye kande paimitna endeyungumo yoko i tenambuka. Te kuno yegl

keunde, Yesus kangiye kande pai mitnaende Moses tongwa. 4 Ipre yungu praprayongwa i yomba suwarata keinambuka,ba God keingwa yagle moglkwa ye taraglprapra beke yongwa. 5 God kongunmoyomba Moses mogltre, ana God kamodumere ere ana God yungumomundu yenekongun orkwa. Te God okuwo ka ta dipeneendinambuka ipre Moses kamo dungwa.6 Ana Yesus Krais God wam moglkwa preyomba prapra God yungumo mereyeglmeglkwa i sutno morambuka. Te nono kaake giglendi norambedi pre sugl kanmoun.Ana nono God yungunmo mounga.

God kamo sendingwa yomba wakai tamoglkrikwa

7Yeglpre, Holi Spirit ka ta dungwa i:“Erme ene ye nungo embriye pirimbi,8 ana ene nomane gigledikriko, te okuna ene kowanoawano wagle God dumereerekriko, te makan waule nata erimbo ene kanamedi pre erikura.9 Igle ene kowano awanowagle na ta erimbokanamnedi pre kanekaneerikwa, ana buglayungu 40na sragl taragl erika i ye kaningwa.10Ana mambuno yegl minana dena kumburo yomba epigli tendre, dinga, ‘Ye nomanona narekre ende pere pindre,te na konbauna i ye kanpoglsikrikwa. Te na kana pamere erekrikwa.’11Ana na dena kumbrukoka giglendi yegl dipandiglka,‘Yombamo i ta ende sunaundre mogl argan ere pikraglkwa.’ ”✡

12 Na angrima wagle, ene kanpogl siyo,ene meglmara suna igle yomba tau no-mano kinde panan ya te pirngi dikraglkwa,God kor aimande nem moglmara i yemokono tenaglkwa. 13Ba ande enge suwarasuwarandi ene erme we dingwa. Yegl-pre engenge ene suwara suwarandi ka-mambuno di angro ambaro ta akegiglenditenaglkwa. Aglau eran tandaglme mam-buno i angro ambaro ta bakagl tendre denomunduno sigegl dite dinambiwo. 14 Nono

‡ 2:13: Yesus kamo i Aisaia 8:17-18 mina ungwa. Yomba Hibru pepa muno boglkwa i Yesus eremogl yagl ambu taumeglmere kuno moglmedi ombuno dungwa mereyegl, i ye angiglma ya nangiglma meglkwa. Yomba tau God taraglerambedi sugl kanmeglko te Yesus ama sugl kanmoglkwa. ✡ 3:11: Buk Song 95:7-11

Page 348: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 3:15 345 Hibru 4:13okuna kamambuno punga enge, Krais boglgiglendi bengane yomgra, komnaiye ounere yegl keme ere mogl omun engeno dun-dinambuka. 15Kamambunopepamina yeglmuno beglko pangwa i:“Ene erme God ye nungoembriye pirimbi ana enenomane akegigle dikriyo,okuna ene kowano awanoGod dumere erekre kamo sendingwa.”*

16 Okuna yomba iramere God ka dungonungo embriye pirkwa ba dumere erekrekamo sendune? Yombamo i okuna Moseseremogl Isip kamun auro yend mendapikrutuno? 17 Ana yomba ira mere Godbuglayungu 40 dem kumbro tome dine?Ana tandaglme erikwa yomba God demkumbro tongo ye makan waule yangesigeglkwa. 18 Yomba ira pre God ka gididindre na mogl ir singwa dumo ta yeende suna ukraglme dume? Ye kamosendingura yomba pre dungwa. 19 Yeglprenono pirkan ounga ye ende suna enam-unedi erikwa ba manga, sraglpre ye pirngidingwa paikrukwa.

4Sabat enge God yombamo wakan

moraglkwa1Yeglpre God angai dumo ta suna pindre

wakan moraglme dungwa ka dipandiglmoikra andigl giglendi pangwa, ipre nonokundugl gogltre, sugl wakai mogl yangesikre ana dumo igle suna enamga. 2 Tenono ama kamambuno wakai dipene endenoriko punga, i okuna ye kamambuno digopirmere yeglkra. Ba ye ka digo pirkwai akeple dikrukwa. Sraglpre, ye ka ipirkwa ba pirtre ye pirngi dikrukwa. 3Ananono ta pirngi dinamga yomba endewakanmeglkwadumomo suna enamgapreGod kayegl dungwa,“Na dena kumbrukoka giglendi dipandigl endepandiglkra i ‘ye na wakanmoglmara dumo i ta ukraglkwa.’ ”✡

Ba dumo makan ere yongwa enge kongunkanekane pra orkwa dundungwa.* 4 Anaipre ka mambuno pepa mina ande enge 7pre muno yegl beglko pangwa i God sraglprapra ere yei kondo ana enge 7 minawakan moglkwa.✡ 5 Ana ka tau okunakana dumere i kra aglkekor dungwa, namoglmara igle ye ta wimbi no bogl wakanmoglkramga.

6 Te wakan meglkwa dumo ikra yeipai moglkwa pre, yomba tau ende sunaenaglkwa, te yomba tau kamambunowakaidipene ende teingo okuna mambuno erepirtre ana ende suna pikrikwa, sraglpre, yeka i pirkwa ba duglo boglkrikwa. 7 IpreGod enge kor ta bagl panduglkwa engemoi kangiye, “Erme”. Te buglayungu okunaimbo Devit mina ka tau mere ditongwa:“Erme ye nungo embriyepirmbi, ana nomano mina sigigle dikriyo.”8 Josua eremogl yomba auro yendpi makani God ka giglendi tongwa ba ye wakanmoglkrikwa. Ana okuwo God wakan pereta pre dungwa. 9 Ana God yombamoombugl wakan moraglkwa engemo iyoko yei pangwa. 10 Ana yomba ta Godwakan moglmara angaimo enambukai yene kongunmo kindekondo pindrewakan morambuka, te God yene okunakongunmo ere kondo ana okuwo wakanmoglkwa. 11Yeglpre nono wakan meglkwaangai enamunedi pre kongun yombuglokaima eramga. Yegl oun yomba Godkamo sendindre mambuno kinde ombunodingwa yegl mina ene erimbi yomba tayange sikraglimiwo.

12 God kamo kor-mogl ana kongunyombuglo orkwa. I bainat tau nomaraya gon mina akiye nongwa i engre atneendungwa. Ana dikumba prakmo isungo ende yomba mina suna pindre anakuiyano ya spiritno yumbu sungwa, teyomburo goglko ya yomburomemineminasuna pindre poglsi perepere endungwa,ana nomano ya taragl kanekane taeramnedi poglodi punga i prapra yumbusikondungwa. 13 Ana God ongumuglo

* 3:15: Buk Song 95:7,8 ✡ 4:3: Buk Song 95:11 * 4:3: Israel yomba Isip kondingwa enge, God eremoglMoses ya Josua ye yomba auro yend Kenan enambredi prukwa, ana kamun i ye wakan moraglkwa. Ba yomba Hibrupepa muno boglkwa, i ye God makan bange ta wakan moraglkwa tomedi pepa boglkwa, i heven, i wakan moraglkwadumomo kaima ye kanwinge eran yomba pirngi dinaglkwa ende dumo suna igle enaglkwa. ✡ 4:4: Stat 2:2

Page 349: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 4:14 346 Hibru 5:14mina taragl prapra ereyongwa i teke tapaikraglkwa, taragl prapra i tu poko endeye ongumuglo mina nongugl yongwa. Teyomba nono mambuno kanekane ounga iokuwo ye dipogl norambuka ana nono diikine endinamga.

Yesus ye pris kande kaima mogl mitna en-dungwa

14 Ana ye nono prisno kande kaimamogltre ende heven suna ongwa. Yesus,God Wam kaima moglkwa pre nono yewedi pirngi dumga kamo ana akegiglendimoramga. 15 Nono prisno kande moglkwai nono tandaglme mina yange sumun,ana ye nono ta kinde kondokrambuka,taman, nono mitno gorambuka. Sraglpre,ye tandaglme kanekane mina yangesinambedi pre bagl nusingwa ba yetandaglme ta erekrukwa. 16 Yeglpre Godnono wakai kangwa yaglmo ye sia kingmomina suna enamga i kundugl goglkreenamga. Ana igle nono wakaimo yawakai kangwamambuno i nono inamunedipiramga enge ana nono wakaimo akepledinorambuka.

5Yesus yene pris kande moglkwa pre yomba

prapra ikine endinambuka1 Ana yombamo meglmara suna i pris

kande suwara suwarandi God yene pindeigo ana ye yomba pre konguno ere akepledindre te tandaglmeno koko endinaglkwapre ofa ya kombuglange gaglkwa. 2 Prismokande i God kongun kiendi pamere ereyomba kamambuno ta kiure konbaunayomara pikrikwa i akeple ditongwa. Yeyene ama tandaglme orkwa yagle. 3 Yeglorko yene tandaglmeno pre kombuglangegagl tendre, te okuwo ye yombamotandaglmeno pre garambuka.

4 Yomba yene ta na pris kande moledikrambuka, ba God okuna Aron pindeyungo pris kande moglkwa ana kuno yeglkeme God yomba ta pinde inambuka ikeunde pris kande morambuka. 5 Kuno

yeglmere Yesus yene ta kangiye kande in-dre na pris kande ta moragle dikrukwa. BaGod yegl ditongwa,“Ene na Wana motnga teerme na ene Nen moglkwa.”✡6Ana God ombugl ka ta ama yegl dungwa,“Ene pris aimande kamunmoratnga, i Melkisedek prismoglmere kuno yegl moratnga.”✡

7 Ana Yesus makandle kor wanmoglkwaenge i ye kamange ere kaglkane indrekai ere ana yana di God tongwa, te i yegorambuka enge i Yaglkande God akepledinarambedi pre yegl orkwa. SraglpreYesus mambuno wakai ormara ipre Godpir tongwa.* 8 Ba ye God Wam moglkwapre Nem kamo beke pirtre ana dumere ereyumbun yungwa i ka woina erikwa mam-buno i pir pogl sungwa. 9Ana ye yegl orkwaipre aglaumo ta paikruko wakai moglkwa.Yomba ye kamo pinande eraglkwa praprakor aimande meglkwa ere-inaglkwa i yemambuno kaimamoglkwa pre tenambuka.10 God ye pre dipanduglkwa, pris kande tamogltre Melkisedek pris kongun ormereyegl erambe dungwa.

Ene gak kuglambumereyeglmoglkraglmiwo11 No ka i merkinde pangwa dinamun,

ba no yegl pamiwo dipogl sinamga meremanga, sraglpre, no ka dinamga i ene tam-bre ta beke ikraglkwa pangwa. 12 I kaima,enge olto no ene ka bekete umga i eneka beke teingwa yomba moraglkwa kunoorkwa ba ene bitno pai kuno erekrukwa,ipre yomba tau undre God kamo komunomambuno bogl beke tomnere yeglkra aglkekordagl ene beke tenaglkwa, ipre enemano amonuglo ninaglkwa yeglmere kunoorkwa te kaiya mokna gigle dungwa ni-naglkwa kuno erekrukwa. 13 Yomba ta amne pai moglkwa i ye gak kuglambu moglpangwa pre du-yene pangwa mo kindepangwa i ye ta pirkanpogl sikrukwa. 14 Bakaiya mokna gigle dungwa i yagl ambudinbi ninaglkwa kuno orkwa. Yemambunokinde pangwa ya te wakai pangwa i ye

✡ 5:5: Buk Song 2:7 ✡ 5:6: Buk Song 110:4 * 5:7: Yesus Gaten Gesemani mogltre kamange ere God tongwa iyemina yumbun pana orkwa i yeglke endinambedi orkwa. Matyu 26:36-46 te Mak 14:32-42 ya Luk 22:39-46 i kanamga.Ana epigl i mina yegl dungwa. Ye kamange orko God prukwa. Kaima. God kanwinge orko Yesus goglkwa ba Godkanwinge orko Yesus geglkwa mem i ye ta ikrukwa. Tamanga. God eremogl ye maugl mina pai moglmara ikor endeana kangiye kande kaima tendre orko ye wu pris kande moglkwa. Aposel 2:24 ya Hibru 2:9 ya Filipai 2:6-11 i kanamga.

Page 350: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 6:1 347 Hibru 6:18beke kan-kondingwa pre nomano pai poglsungwa.

6Nono giglendi mogl God wakai ere noram-

buka pre sugl kan moramga1 Yeglpre nono komnaiye Yesus pre ka-

mambuno beke noriko punga ikra ke-unde dikre ana nono ende ye mina sunapindre, ana yake wu yagl ambu dim-bigl enamga. Geglkwa mambuno yegl-pre nono nomano yake tenaglkwa ka-mambuno i mere dikre, te goraglkwapre dikre te God wedi pirngi dinaglkwaya, 2 te baptais sraglmere eraglkwa* yate onguno yomba mina sraglmere tembeyenaglkwa ya te geglkwa andigl ende ukorenaglkwa ya te okuwo geglkwa ya kor-moraglkwa kot mina yumbu sinambuka igiugl aimande inaglkwa kamo i ningadidikramga, ipre nono yagl ambu dinbi kabeke teingwa pirmere yegl piramga. 3 Godsragl kanekane eriyo dinan i pra ye dumereyegl eramga.

4 Yomba ta God ambuglangemo i-kondindre te heven taragl wakai ungwaya te Holi Spirit ingwa i ye duwo erekan kondingwa. 5 Ana yombamo i Godkamo wakai i pirkan orkwa. Okuwo Godyombuglomo sraglmere kongun ere wupene enambuka i ye pirkan orkwa 6 Anayombamo i yange sindre God mokonoteimbi, akeple dimbi ye nomano yaketeende ikine unaglkwa, kuno erekrukwa,sraglpre, ye mambuno kinde erimara imina God Wam kor dagl endi-prak minasingwa, i ana yomba prapra kandre yenangiye ka-sinaglkwa pre yegl orkwa.

7Ana kamun sungwa engemakan ake to-mungo ana kaiyamoknawakai boglmongomere koglkwa, ana ereyaglkwa yombakaiya moknamo sindre ana God wakai erenorme dingwa. 8 Ba makan i mina kewanya te kugl kinde boran ana igle mangaglpangwa pre makan i kinde yongwa, ipremakanmo i okuwo donga mina detengeerambuka.

9 Yeinomga wagle, no ka giglendi yeglene dite kondumga. Ba na pirkan erika

taragl wakai ene mina kau sungwa ikraGod ene akeple dindre ere-inan wakaimoraglkwa. 10 God yomba kinde tamoglkrukwa, ene ye yombama wakaikandre ana akeple ditengwa mambunoi ombuno dungo God kangwa, te ermeakeple dite pai meglkwa ipre ene kongunerikwa i God ta kinde kondokrambuka.11 No punga ene prapra kongun yombugloere ama eremogl embi enge dundinam-buka, ene pirngi dingwa i ake gidi meglmbianawuyokopikrambuka yegl eran engemoi plau dinambuka i mongomo inaglkwaipre no wakai punga. 12 No ene yombutnodokinaglmedi ta pirkunga, ba ene pirngidingwa yomba mambunono erimere kunoyegl ere te kiendi mogl ana God okunataragl ta inaglme dipanduglkwa ikrainaglkwa.

God ka ta dipanduglkwa i nono i pirngikaima dinamga

13 Okuna God ka yegl dipandigl Abra-ham tongwa enge i ana yomba ta mogl-mitna ende God engran ana yombamoi kangiye mina God ka gidi dinambukamanga. Ana yene kangiye mina ka kaimagidi dungwa. 14 Te God ka yegl dungura,“Na mambuno wakai kaima eretendre teerimbo ene gawanma wu merkinde kaimaenaglkwa.”✡ 15 Ana Abraham kiendi moglsugl wakai ere kanmoglko ana God ka di-pandigltre taragl tenagle dungwa taraglmoikra tongo yungwa.

16 Yomba ta ka kaima di kamo si gididinagledi piran ana yomba kande ta moglye engrukwa i kangiye dagltre, ka kaimawe dinan ana ye kamo gigle dungwa preyomba ye kamo engre atne endinamnedierikwa i kuno erekrukwa. 17 God okunaye yomba akeple dina pre ka giglendi di-panduglkwa ikra ye ombuno kaima di i-nongugl ende noragledi orkwa i yegl, yeka dungwa i nomane suwo suwo yei kon-dokrambukra. Ye kamo sigigle dina preka kaima we dungwa. 18 Yegl pre ermeka suwo pangwa, i ka di giglendi pan-duglkwa i ya te ka kaima we dungwa, yeka suwo i ta kondokrambuka, ipre nomanogiglendi pangwa ana nono mukundi ye

* 6:2: Yomba tau yegl prikwa, Pol Kristen baptais pre ta dikrukwa. Ba ye dungwa i nigl pai God ongumuglo mina wuwakai enaglkwa, i Juda yomba mambuno yegl duglo beglkwa. ✡ 6:14: Stat 22:17

Page 351: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 6:19 348 Hibru 7:14moglmara pi, God taragl noragle dungwaipre nomane sigigle dindre sugl moramga.19 God ka wakai dinoro sugl molo dungwai anka wakai gigle dungwa mere yegl nonokuiyano akegi dungomounga. Ana ankamoi ende God yungumo mina gagl alap koglgetndigo kula akete mawagl pamara i sunaongwa. 20 Ana Yesus okuna kana kula igleende suna ongwa i nono akeple dina preongwa.† Sraglpre, ye ende suna pi pris anaMelkisedek pris moglmere yegl mogltre teye pris kande aimande aimande moglkwa.

7Melkisedek pris kongun orkwa

1 Ana Melkisedek i Salem kamun kingmogl ana God Mitna imbo kaima prismomoglkwa. Ana Abraham eremogl kingwagle bogl kunda bogl tendre sigoglkondo ende ikine ungo ana konbo bangeMelkisedek bogl tengigl yembriko ana yeere wakai ere Abraham tongwa. 2 AnaAbraham taragl kanekane kunda minayungwa i yumbusi 10 ende ana 10 minai suwarandi Melkisedek tongwa. AnaMelkisedek kangiye komuno mambuno iyegl, “Mambuno du-yene orkwa king tedumo kande Salem kingno moglkwa.” Anakangiye i mambuno yegl, “Deno mundunobipok dungwa kingno.” 3 Ana Melkisedekye nem ya mam ya kowamo awamo teye kugl yeingwa enge ya te gorambukaengemo i ta pepa mina beglko paikrukwa.Ye God Wam mereyegl mogltre ana prisaimande aimande moglkwa.*

4 Melkisedek sraglmere kande moglkwai ene piryo, ana nono yagl awano Abrahamyomba prapra kanpogl singwa, te yekunda yombuglo ere taragl prapra yungwai yumbusi ana 10 mina i suwarandiMelkisedek tongwa. 5 Ana Levai yombanangro meglkwa i pris kongun ere lopamere ere Israel yomba ditembi taraglake-neingwa i 10 mina suwarata Levai

yomba tenaglkwa, te yombamo Levai i amaAbraham gawamo meglkwa. 6 Levai wagleyungu ombuno meglmara igle Melkisedekye epitno ta moglkrukwa. Ba Abrahamtaragl yungwa i yumbusi 10 mina suwarataMelkisedek tongo ana ye ere wakai ereAbraham tongwa. Ana okuna God taraglwakai Abraham tenagle dipanduglmarapre Melkisedek blesing tongwa. 7 Nonopirkan ounga, yomba ta ere wakai eretongwa yagle i kande mogl-mitna endugote ere ingwa yagle i atne kra moglkwa.8 Kamambuno pepa mina yegl dungwa,Levai yomba eremogl Israel yomba taraglake-neingwa 10 mina suwarandi ingwaikra goraglkwa ba Melkisedek eremoglAbraham taragl 10 mina suwarandiyungwa, ita goglkrambuka ba ka dungwaye kor-moglkwa. 9 Nono ka yegl dinamga,Levai ye Levai yomba i yagl awano,ye yene taragl ake-nongwa i 10 minasuwarata Melkisedek tongwa. 10 Sraglpre,Melkisedek ya Abraham okuna tengiglyembrika enge ana Levai yumbo suna imboAbraham nangiye mina paimoglkwa.

Yesus pris kande mogl-mitna ende prisokuna meglkwa i engre tongwa

11 Levai yungu ombuno i keunde priskongun erimara i Israel yomba Godlomo tongo ingwa. Ba Levai yomba priskongun erikwa i yomba akeple dinanuwakai enaglkwa pama, ana sraglpre Goderemogl pris kor ta i-nongugl endume? YeMelkisedek pris moglmere yegl moglkwa,ba Aron moglmere yegl ta moglkrukwa.12 Pris kor kongun mambuno bogl eranana pris tau kongun kinde kondimbi telo mina ama lo kor plau dinambuka.13 Ye yombamo i yungu ombuno pereta,te yungumo ombuno i mina okuna Godyungumo holi alta mina pris mereyeglkongun kaima ta erekrikwa. 14 I nonopirkan ounga, Yaglkandeno Yesus eremoglJuda yungu ombuno mina wu pene ounga,

† 6:20: Buglayungu yomere yomere enge suwarata, Israel yomba prisno kande kongunmo kande suwarata pangwa.Ye ofa erikwa bormai i yend “rum tambu tru” pindre tandaglme koko endina pre orkwa. God yene yungumo i kulasunakra ye yenemole dungwa. Wok Pris 6 yaHibru 9:1-7 ongwa i kanamga. Kaima ermeYesuswu pris kandemoglkwa.Te God yungumo heven yongwa imbo ye kongun ere yagl ambu tandaglmeno koko ende kondungwa. Hibru 2:17 te4:14 te 8:2 igle kanamga. * 7:3: Ka Melkisedek iwe, “Nem mam ta moglkiurka” mambunomo yegl: Kamambunopepamina nem yamammiure dikrukwa te mam aunake enge kugl yongwa i ta paikrukwa te aunake enge goglkwa i tapaikrukwa. Yegl orko pre yomba ta Hibrumina pepamuno boglkwa i ye yegl dungwa. Melkisedek i ye Yesus mereyeglpris aimande aimande moglkwa.

Page 352: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 7:15 349 Hibru 8:6ana Moses okuna yungu ombunomoi pris kongun eraglkwa kamo ita di-pandiglkrukwa. 15 Nono kamga pris kor iMelkisedek moglmere yegl kuno moglkwa.Nono kaima kanpogl sinamga. Ye Levaimina epitno pris meglkwa yeglmere tamoglkrukwa. 16 Ye pris morambedi pindeingwa i makan yomba lono pango pindeimere yegl ta manga. Ba kor aimandemoglkwa yombuglomo i mina Yesus prismorambuka pre pinde ingwa. 17 Anakamambuno pepa mina muno yegl beglkopangwa:“Ene suwara pris aimandeyene moratnga. Melkisedekpris moglmere kuno yeglmere morat-

nga.”✡18 Okuna lo pangwa i yombuglomo

paikrukwa pre, imenda endingwa, sragl-pre, nono ta akepledi norokrambuka.19 Moses lomo keunde eran sragl i praprata wu wakai kaima pikraglkwa. Ana okuwosragl wakai inamga i God konbauna kor tayauro yomara i wakai kaima yei lo engreatne endungwa ana konbauna i mina nonoende God moglmara mangigl enamga.

20 Yesus pris morambedi God pindeyungwa i yoko ta pinde ikrukwa: Ka digigle dindre pinde yungwa te okuna prismeglkwa i yomba suwarata ka di gigledungo pris ta moglkrikwa. 21 Ba Yesus prismorambuka enge, God ka yegl di giglenditongwa:“Yaglkande okuwo nomanesuwo ta yeikrambuka. Ipre‘Ene pris aimande kamun moratnga.’ ”✡22 Ka giglendi ipre nono pirkan ounga.Yesus kontrak kor orkwa i wakai kaima paimitna ende kontrak okuna i engrukwa.

23 Okuna pris merkinde mogl kongunerikwa ba ye geglkwa pre pris kongun iaimande ta eremogl pikrikwa. 24 Ba Yesuskor aimande moglkwa pre pris kongunorkwa i aimande kamun ere morambuka.Ana okuwo yomba ta dumomo ikraglkwa.25Yeglpre Yesus kangiye mina yomba endeGod moglmara unaglkwa ye pra engengeere-inambuka kuno orkwa. Sraglpre, yekor aimande mogltre ana God yomba ake-ple dinambedi pre kamange eretongwa.

26 Yesus nono prisno kande mogltreakepledi norkwa. Ye holi mogltre,tandaglme ta paikruko te mambuno wakaiere tandaglme yomba meglmara mogleglke endungo ana God eremogl Yesusyend heven suna ongwa. 27 Okuna priskande wagle konguno pangwa pre yeengenge ofa erikwa. Komnaiye kanayene tandaglmeno dundinambuka i preofa erikwa, te okuwo yomba prapratandaglmeno kokonambedi pre ofa ere Godtengwa. Ba Yesus erimere yegl erekrukwa,ye enge suwarata kor-moglmere munduGod ofa tongwa. 28 Lo mina pris kandemoraglmedi pinde ingwa i yombutno tapaikrukwa. Ba lo pai okuna endungo, anaokuwo God ka giglendi dungwa ikra yeWam pinde igo pris kande wakai kaimaaimande yene morambuka.

8Yesus nono prisno kande moglkwa

1 No erme ka mem ta i pandigl dumga iyegl: No erme prisno kande ta moglkwa,ye heven suna God ongo wokra mogl teamedungwa king boglmo i mina amedimoglkwa. 2 Ye pris kande mogl God holiyungumo kaima mina suna igle, kongunorkwa yungumo i yomba ta kei yeikrukwa,tamanga, Yaglkande yene kei yongwa.

3 Pris kande wagle prapra konguneraglkwa, ofa ertre te kombuglange gaglGod tenaglkwa, te pris kande Yesus amasragl ta iyu God ofa tenambuka. 4 Yesusmakandle moglma dagl ye pris kongunta erekruko, sraglpre, yomba pris kongunokuna ere meglkwa i lo dumere ere ofa yakombuglange gagl God te meglkwa. 5 Anapris kongun erikwa i heven kaima yomerepre makandle wolyei erikwa. Moses selyungu keinagledi orko ana God ka giglendiditongwa, “Pro, ene sragl prapra ta eratngai kamun muglo iro ombuno digo kanmereikra ero.”* 6 Ba Yesus erme pris kongunorkwa i pai mitna ende ye erikwa i engretongwa, ana yeglmere ye kontrakmo iminasunawommoglkwa, i paimitna endeMoseskontrakmo i engre tongwa igleminaGodkagiglendi dipanduglmara i mina kontrakmo

✡ 7:17: Buk Song 110:4 ✡ 7:21: Buk Song 110:4 * 8:5: Ka Teke Pangwa 25:40

Page 353: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 8:7 350 Hibru 9:9i sunawom panambuka, kamo i pai mitnaende okuna ka i engre tongwa.

Kontrak kor pai mitna ende okuna kontraktongwa

7 Kontrak okuna pangwa i ta aglaumota paikruma, ana kontrak okuwo i sraglpreerambu. 8 Ba God kangwa yomba aglaunopangwa pre ana yegl dungwa:“Na kontrak kor taIsrael yunguno ombuno minaya te Juda yungu ombunomina eraglka engemo maglumedi Yaglkande dipene endungwa.9Na kontrak kor eraglka iokuna neno kowano Isip imbokane paimeglko na kontrakere, enge igle ye auro yendmenda wimere yeglkratamanambuka. Sraglpre,na kontrak ye mina pangwa iye ake gigle kaima dimoglkrikwa, ipre na ye kondo ende eglke

einga.10Yaglkande yegl dungwa,Enge ta unan na kontrak korta eraglka i Israel yunguombuno mina eraglka, ana nalona i ye nomano mina ya tedeno munduno mina pepamuno bogl pandraglka, te naye Godno moglmbo ana ye na yombanma

moraglkwa.11Ana yomba ta yeneyombama ya yene angiglmawagle wakane beke tendre,Yaglkande kamo pirkan eriyota dikrambuka, sraglpre,yomba kembra mina mambunobogl yei endpi yomba kandemina ongwa. Ye prapra na pirkan

eraglkwa.12Ana na ye mitno gogltandaglmeno prapra kokoende tendre i aimande ta pirmoglkraglka.”✡

13 God kontrak kor we dungwa. Ana yeka dumara i kontrak komuno ikra wu goglopi kondungwa, ana taragl prapra gogloongwa, i wu kinde ongwa pre, enge kuritapaimogl dundinambuka.

9Pris kande okuna meglkwa i bugla-kambu

bormaino indre kombuglange gaglkwa1 Ana okuna kontrak i sraglmere ere

God dembiye karaugl ere tenaglkwa i lopangwa te makandle yomba ama God dem-biye karaugl ere tenaglmedi kamambunoyungu kei yeingwa. 2 Ana sel yunguta keingwa, yungumo i kula gumamuglken-lam endingo yongo te kaiya moknatembe yeingwa bogl ya bret God ongumu-glo mina yongwa i akiye igle yeingwa anaKulamo i angai Holi we dingwa. 3 Anasuna gagl alap olto ta kogl getndingwaKula kiulekra i angai Holi Kaima Yenewe dingwa. 4 Ana alta ta gol mina bek-ingwa igle yongwa i endi inge demineorkwa gagl gagl erikwa, te bokis kontrakmina gol tembe mundu sidangingwa. Anabokis kontrakmo i mina suna sin ta golmina bekingwa yongo i ana bret-mana*suna moglkwa, te Aron buglo muglmbomodreboglkwa i ya te kombuglo mina Godlomo 10 boglkwa ikra prapra suna igleyengwa. 5 Te bokis kontrak mina tembei angelo suwo ekin ambuglange sungwagagl kuiyano si yokungo amedi miurka, yekoiyeno pigladi tandaglme koko endingwadumo igle yembrika. Ba taraglmo i praprano erme ta di inde pikramga.

6 Ana taragl prapra akekun ereyeikondigo, pris wagle ye engenge endpisel yungu kula nongagle mogl kongunoerikwa. 7Ba pris kande keunde buglayunguyomere yomere enge suwarandi ende selyungu kula kiulekra suna ongwa, ana yeongwa enge i yoko ta pikrukwa, ye sipsipbormaimo indre pi ofa ere God tongwa,ye yene pre ere te yomba tandaglmenoye pirkan erekre erikwa i ombugl akiyepre ofa ere tongwa. 8 Mambuno i minaHoli Spirit yegl ombuno dinorkwa, selyungu okuna yei pangwa, enge imina nonokonbauna endpi angai Holi Kaima Yenemina enamga i sigetdi pangwa.† 9 Anayegl eran taragl erme wu pangwa ipre ainesimbogl ombuno dungwa. Ana mambunoi mina ofa ya sipsip si kombuglange gaglGod teingwa yomba i tandaglmeno ta koko

✡ 8:12: Jeremaia 31:31-34 * 9:4: Mana i bret Israel yomba dumo waule eingo God tongo neingwa. Kisim Beknuma 16 ya Buk Song 78:24 igle kanamga. † 9:8: Grik kanno mina ka i mongomo ta wu pene pikrukwa.

Page 354: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 9:10 351 Hibru 9:25endungo nomano ta undikrukwa. 10 Anaokuna lo nangino tembe pre pangwa, iyomba kaiya mokna ya nigl sraglmereninaglkwa i ya te mambuno kanekane yaglambunanginomenda deglmbi tokai erewuwakai enaglkwa ipre pangwa, ye lo dumereyegl ere mogl eimbi ana God konbauna kori yauro tenambuka.

Yesus Krais yene bormaimo wakai i God ofatongwa

11 Ba Yesus Krais taragl wakai plaudungwa i mina ye pris kande moglkwa.Ana Yesus ende sel yungu wakai kaimamina suna ongwa i yombuglo pond paiokuna ikra engre tongwa. Te sel yungumoi yomba onguno mina keikrikwa, te makantaragl ta manga. 12 Ana Yesus eremoglbugla-kau ya bugla-meme bormaino ta in-dre ende suna kiule Kula Holi Kaima Yenei ta pikrukwa. Ba enge suwara kaima taYesus yene bormaimo mina ofa ere endesuna Kula Holi Kaima Yene pindre anayomba prapra topo ere aimande aimandekamun ikine endungwa. 13 Ana bugla-kaukumugl ya te bugla-meme bormaino indreya te bugla-kau ambai sigagl tenge erikwa iyungum indre, ana siple plendi tandaglmeerikwa yomba meglmara endingo nanginomina baigo ana tandaglmeno koko en-dungwa, ye yegl erikwa i wu holi eingoana nangino tembe wu wakai ongwa. 14 BaYesus yene bormaimo i okuna ofa erikwai engre atne endungwa. Sraglpre, Yesustandaglme ta paikrukwa, ipre kor aimandemeglkwa Spirit i yombuglo bogl tongo anaYesus kor-moglkwa i kondo, ofa ere Godtongwa. Ana mambuno kinde kanekanenomano mina poglodi pungo, ana no auroyend guglo kamun enagledi orkwa i minasimbiglki dungwa, yeglpre erme nono Godkor aimande moglkwa kongunmo eramga.

15 Yesus bormaimo mina ere endungonono God ongumuglomina wakai mounga.Yeglpre Yesus erme sunawom mogl kon-trak kor sigigle dungwa, ipre God yombaaglendi yungwa kor aimande meglkwainaglkwa pre dipanduglkwa ikra inaglkwa.Ipre Yesus gogltre ana kontrak okunaminatandaglmeno paimoglkwa i ikra koko endeana yomba toposi ikine endungwa.

16 Ana yomba ta goragledi ere pai moglka di gigle di yomba ta tendre na taratnai ene prapra yo dindre goran ana ye kamokaima gigle dungwa, 17 te ye kor-moglpanan ka di gigle dungwa ikra yombu-glomo paikrukwa. Ba yombamo i goglkwaenge kamo ikra gigle dungwa. 18 Anakuno yegl okuna kana kontrak kamo digiglendi pandiglmara i ana bugla-sipsipya kau sigeglko bormai toindi endigo anayegl erimara i ka dingwa i mongo pangwa.19 Komnaiye kana, God kamo mina taraglprapra eriyo dungwa ikra Moses kere diyomba prapra tongwa. Ana okuwo bugla-kau kumugl ya meme bormaimo indre niglbogl sikuglmagl ende ana sipsip yungo paglgagl gogl bekingwa i ya endi-isop yongaglemina kanesi pandigl ana bormai simbaiindre ana si pleplendi lo pepa ya yombaprapra nangino mina endungwa. 20 Anaye yegl dungwa, “God kontrak ere eneduglo bolo, dungwa ikra bormai magl imina kontrak sigigle dungwa.”✡ 21 TeMoses ama kuno yegl ere bormai indre,sel yungu ya God dembiye singwa taraglyungugl yongwa imina bormai si pleplendibolamugl endungwa. 22Kaima nono pirkanounga, lo dungo pangwa i bormai minataragl kanekane erewakai orkwa, te bor-mai ta toindi menda endekran, ana yombatandaglmeno God ta koko endekrambuka.

Yesus ofamo i yomba tandaglmeno kokoendungwa

23 Ana makandle sel yungu mina taraglyungugl yongwa i heven imbo yomere ipresimbogl yongwa. Te bugla-kau ya sipsipbormainomina eriko God ongumuglominataragl wu wakai ongwa. Ana taragl kaimaheven suna yongwa imbo uwakai enam-buka i ofa wakai kaima ta yei ana bugla-kambu mina ofa erikwa i engre atne endi-nambuka. 24Nono pirkan ounga, makandlesel yungu i yomba onguno pagl kei yeingwai heven imbo yomere simbogl yongwa,ana Yesus ta ende yungugl pikrukwa. Yeende heven suna pi nono akeple dina preGod moglmara magl moglkwa. 25 Judawagle prisno kande buglayungu yomereyomere sipsip bormai indre ana ende kula

✡ 9:20: Kisim Bek 24:8

Page 355: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 9:26 352 Hibru 10:16holi kaima yomara eingwa i yene bor-maimo tamanga, ba heven imbo Kula HoliYomara i Yesus yene mundu moglmereenge mere ta bormaimo tekrukwa. Yeenge suwara kaima ta yene bormaimo ofaGod tongwa i kuno ere giglendi pangwa.26 Te ye ofa tongwa i enge mere ta tenam-buka pama daglma, ana God dumo makankor ere yongwa enge ikra Yesus mam-buno bogl ofa te uma erme ungo. Batamanga, ye enge suwarata bormaimo Godofa tongwa i yombapraprapre kunoorkwa.I enge dundinambuka magl orko ana yeenge suwarata bormaimo tongwa i yombatandaglmeno koko endungwa. 27Te yombaprapra enge suwarata gogltre ana okuwoGod kotmo mina andraglkwa. 28 Kunoyegl keme, Yesus bormaimo enge suwara taofa ertre, ana yomba prapra tandaglmenokoko endungwa. Ye aglkekor ende ikineunambuka enge, yomba tandaglmeno prekongun kor ta erekrambuka, ba yomba taYesus pre sugl kan meglkwa i keme ere-inambuka.

10Krais kombuglange enge suwarata gaglkwa

i kuno orkwa1 Taragl mambuno kaima okuwo wu

pene enambuka ipre kuiyamo ana Moseslomo mina pangwa kamga, ba i mon-gomo kaima tamanga. Mambuno iprelo dumere ere ana buglayungu yomereyomere kombuglange gagl yomba ere-wakai ere tengwa i ana ye ende Godmoglmara magl undre dembiye karauglere tenaglkwa kuno erekrukwa. 2 Anayomba eremogl God dembiye karaugl eretemara i ta tandaglmeno koko ende kon-duma ana tandaglmeno i ta paimoglmedipoglodi pirkre, te kombuglange gaglkwamambuno i ama dundungo. 3Ba mambunoyegl mina ye tandaglmeno pre poglodipirtre buglayungu yomere yomere kom-buglange gagl God teingwa. 4 Sraglpre,bugla-kau kumugl ya meme kumugl bor-maino i ta tandaglmeno koko endinam-buka kuno erekrukwa.

5 Yeglpre, Krais ende makandle ungwaenge, ye ka yegl dungwa:“Kombuglange gagl ofa

erikwa i ene wakai ta pirkitnga, ba ene nanangina akekun erenatnga;

6 te ofa ere gagltenge erikwaya tandaglme pre ofa teingwa i ene wakai

ta pirkitnga.7Ana na ka yegl diga, ‘Napre pepa diglmbi mina munobeglko pangura. Ipre na wukondiga God, ene pitnere na era pre

winga.’ ”✡8 Te komnaiye kana Krais yegl dungwa,“Kombuglange gagl teingwa ya te ofagagltenge ere teingwa ya tandaglme preofa teingwa i ene ta wakai kankre temundun paikrukwa.” (Ba ye erikwa i lomina eriyo dimere pre erikwa.) 9 Ana yeyegl dungwa, “Na wu kondiga God, enepitnere na era pre winga.” Ye mambunookuna erikwa i sidundi kondo ana mam-buno kor eraglkwa ipre i-pene endungwa.10 Te God prumere ikra Yesus Krais yenenangiye yomba pre kombuglange engesuwara kaima ta ofa tongo ana nonoere endungo God yombama mogltre holimounga.

Krais ofamo i tandaglme kaima koko endi-nambuka kuno orkwa

11 Pris wagle enge yomere yomere Godholi yungumo mogl konguno ere ana kom-buglange gaglkwa kombuglangemo i aglkeaglke gaglkwa, ba i yomba tandaglmeno takoko ende tekrukwa. 12Ba Krais tandaglmepre kombuglange enge suwara gagl ofatongwa i mongomo aimande kongun erepango ana ye eremogl God moglmara ongowokra amedi moglkwa, 13 te enge ta yenanKrais kundamo ikine i prapra God iyuye kagle atnekra endinambuka ipre suglmoglkwa. 14 Sraglpre ye kombuglangeenge suwara gaglmara ikra ere endungoyomba prapra wakai kaima pindre holiaimande kamun meglkwa.

15Ana Holi Spirit ama okuna kana kamoipre yegl dinorkwa: 16 Yaglkande ka yegldungwa,“Enge ta plau dinambukaikine na kontrak kor yombamina eraglka, i na lona yedeno munduno mina sunaendimbo panan te nomano

✡ 10:7: Buk Song 40:6-8 ✡ 10:16: Jeremaia 31:33

Page 356: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 10:17 353 Hibru 10:34mina prapra muno bogl endimbo panam-

buka.”✡17 Te ka tau ama yegl dungwa,“Yomba tandaglmenoya mambuno kinde kanekaneerikwa i na ta poglodi pir moglkraglka.”✡18 Ana yomba tandaglmeno i God kokoendungwa pre ana tandaglme pre kom-buglange kor aglketa gaglkraglkwa.

Nono Yesus pirngi kaima dindre ana Godmoglmara ende magl enamga

19 Ipre, angrima wagle, Yesus bormaimomina nono kundugl goglkre ana Kula HoliKaima Yene kiulekra yomara igle endesuna enamga, 20 okuna Kula Holi KaimaYene kiulekra yomara gagl alap keglmara*i mina ende sunakra ongwa i yene nangiye.Mambuno yegl mina Yesus konbo korya kor aimande moraglkwa dua yauroende norkwa, ipre nono prapra ende sunaKula Holi Kaima Yene kiulekra enamga,21 te nono prisno kande ta moglkwa,ye God yombama prapra sugl moglkwa,22 yeglpre, yene bormaimo pilwai si nonomina endungo nono deno munduno wakaiyenan te pirngi kaima dindre ana endeGod moglmara magl enamga. Ana nonodeno munduno deglmbi yongwa ya no-mano kinde poglodi punga ya nangino iprapra nigl kumuna wakai mina nigl pan-dre wu wakai omga. 23Nono God taraglmowakai inamunedi pirngi dindre ana di-nongugl endumga ikra kundugl goglkreakegidi moramga, sraglpre, God taragleragle dipanduglkwa i kaima erambuka.24 Nono suwara suwarandi yomba pre no-mano panan, akepledi tendre, kan wakaiyei ana wakai ere tenamga. 25 Ana nonoangrima wagle bogl makai si-si erikwa ikondokramga, te yomba tau ye ukrikwamambuno pangwa. Ipre nono angro am-baro ta di ake gigle ditenamga, sraglpre enepirkan erikwa, Yaglkande Engemo i endemagl ungwa.

26 Nono ka kaima i beke pir i-kondinamga, ba nono tandaglme aglke

kordagl pir yei ere moun, ana tandaglmedundinambuka pre ofa aglketa erambukata yeikrukwa. 27 Ana God yomba katanginambuka enge kande plau dinam-buka ya te ye yaglkumbamo endi dongagongokrumara sigarambuka ipre kunduglkande gogl sugl kan moramga. 28 Yombata Moses lomo sendinan ana yomba suwomo suwota ka dipir ye kaima orkura wedimbi, ye tandaglme orkwa pre miriyegoglkre ana sigoraglkwa. 29 Te ene sraglwedi pirme, yomba ta God Wam dikindeyenan ana yombamo i yumbunmere kindekaima inambuka. Yesus bormaimo kontrakkor ertre ye tandaglme mina ere holiendungwa, yombamo i ye aglke bormaierekinde ere, te God Spiritmo nono minawakaimo norkwa ikra ama erekinde eretongwa. 30 Yaglkande ka yegl dungwa inono pirkan ounga, “Yumbun ye tenaglkai na konguna pangwa; te mambuno kindeorkwa i nana topomo i giu tenaglka.”✡ Teka ta ama yegl, “Yaglkande ka tange yeneyombama tenambuka.”✡ 31 Okuwo nonoyange God kor aimande moglkwa ongomina yange sumun ye topo kinde noroikine endinambuka pangwa ipre kunduglpond kaima goramga.

Nono pirngino mina andigl giglendimoramga

32 Ene okuna God ambuglangemo ingwaenge ene mogl pai ere winga ikra ermepoglodi piryo, ene meglmara yumbun yagiu pond ingwa, ba ene giglendi meglkura.33 Enge tau yomba merkinde meglmarayomba ka guagua di ene nangino dangetegiu ere tengwa. Te enge tau yomba yum-bun ya giu ingwa ikra bogl ene akeple-pledi wu suwara pi meglkwa. 34 Te eneyombano tau sikane yungu endigo enekane paingwa yomba i pre mitno gogl anaakeple ditengwa. Te yomba ene taraglake-neingwa i si wausi igo, ene gunyeiye inaglmedi pre kanwinge ere meglkwa,sraglpre, ene yegl pirkan erikwa ya taratnowakai aimande aimande inaglkwa ikra yeipangwa ipre yegl erikwa.

✡ 10:17: Jeremaia 31:34 * 10:20: “Rum tambu tru” i God ye yene moglkwa angaimo ana okuna imbo pris kandekeunde ende kula igle pi God moglmara magl ongwa. Erme Yesus yene kongun orko ana nono ende God moglmaramagl enamga kuno orkwa. Ana Yesus nangiye sibagla digo ana ye endi-prak mina goglkwa enge, ana gagl alap kande“rum tambu tru” kogl pandiglkwa i arigla sunawom di wu koglkoglo ongwa. Mak 15:38 kanamga. ✡ 10:30: Lo32:35 ✡ 10:30: Lo 32:36; Buk Song 135:14

Page 357: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 10:35 354 Hibru 11:1335 Yeglpre ene Yaglkande wedi pir ake

gigle dingwa i kinde kondokriyo, sragl-pre, ene pir giglendi moraglmara igle eneokuwo topo pond inaglkwa. 36Ene giglendiandigl moraglkwa, yegl erimbi, ana Godnomanemo prumere i yegl ertre ana yetaragl okuna tenagle dipanduglkwa ikraene tenan inaglkwa. 37 Sraglpre kamam-buno pepa mina yegl dungwa:“Kaima ene ta mogl indepikraglkwa. Enge sungaglekeme ta meglmbi, ana yaglmounagle dungwa ikra oglandi unambuka,38 ba na yombanma du-yeneta pirngi dumara pre kormorambuka, ba ye

mambunokinde mina ende ikine enanana wakai ta pir ye tekraglka.Ӡ

39 Ba yomba ta mambuno kinde minaende ikine pindre wau beglkwa yombai mina nono ta moglkunga. Tamanga.Nono pirngi dindre ana ere-ingwa yombamounga.

11Pirngi dumga mambuno

1 Pirngi dumga mambuno i yegl: Godtaragl okuwonoragle dungwa ipre nomanogigle dungwa, ba taraglmo kaima i nono takankunga. 2 Okuna yomba pirngi dimaraipre God kango wakai pago ana yombawakai we dungwa.

3 Te nono pirngi dumunara i pirpoglsumga God kamo mina kamun kua makanya taragl prapra ere yongwa. Yeglpretaragl prapra nono ongumutno kamgai okuna God taragl kankunga mina ereyongwa.

4 Abel pirngi dumara ipre kombuglangewakai gagl God tongo ana God kango wakaiorkwa, ba Kein kombuglange gaglkwa iGod wakai kankrukwa. Abel taragl ofatomara mina i God munduwo pango anayagl du-yene we dungwa. Te ye goglkwa,ba pirngimo ikra erme ka dipai moglkwa.

5Ana Inok pirngi dumara ipre ye goglkrekor-moglko God yend kamun mitna ongoana ye tamoglko nangiye kankrikwa, sragl-pre, God ye auro yend ongwa. Anaokuna Inok ende heven pikrukwa enge,God ye wakai kangwa pre auro yend heven

suna ongwa. 6 Yomba ta pirngi dimbipaikran ana taragl eraglkwa i God wakaipirkrambuka, yeglpre yomba ta ende Godmoglmara unambuka i ye pirngi dinam-buka panan God kaima moglumiwo dipirtre doko unan ana God topo yombamoi-tenambuka.

7 Noa taragl kankrukwa okuwo plau di-nambuka i God kamo dipoglsi tongwa, ipreNoa pirngi dindre ana ye sip ta beke kon-dungo ana ye embiye ya nangiglma boglende suna pi kor-meglkwa i ere ingwa. Noapirngimo ikra ombuno dungo ana makan-dle yomba mambuno kinde ere meglkwaikra unongugl ongo ana God dinonguglendeNoa yagl du-yene kaimawe ditongwa.

Abraham ya Sara Godwedi pirngi dimbrika8 Abraham pirngi dungwa pre God agle

dungo pirtre ana ye dumo makanmokindekondo God dumo kor tenagle dumaraendongwa. Ana ye dumo aglomereenambuka i ye ta pirkan erekrukwa bapirngi keme dindre endongwa. 9 Abrahampirngi dindre endpi okuna God makankor tenagle dipanduglmara ikra yombayongugl mereyegl sel yungu kei yongoana Aisak ya Jekop bogl mogl pai erikwa.Ye prapra okuna God eremogl makan itenagle dipanduglkwa. 10 Ana siti kor taGod yene prumere keipandran kauglangeaimande giglendi panambuka siti i aunakewu nongugl enambedi pre Abraham pirngidindre sugl kan mogl ungwa.*

11 Abraham kindagl moglko te embiyeSara kindagl kaima yongwa te ambu tem-ine pangwa, ba God gak tenagle dipan-duglkwa ikra pre pirngidi sugl mogl ongoana God ye gak i tongwa. 12 Ana Abrahamkindagl kaima yei gorambuka magl orkwa,ba ye suwara mina nangiglma gawamamerkinde kaima plau dingwa, i kamkuamina imbo kugl-kuri mereyegl ya te mundinigl dangine okupomereyegl meglkwa, i takere kuno eraglkwa manga.

13 Yombamo kangino pangwa i praprapirngidimogl pi ana geglkwa, ba God taraglwakai ye tenagle dipanduglkra ikra tongoikre geglkwa. Ba ye eglke mogl kuri ta kan-dre gunyei yegl dingwa, “No dumo kamunbangeta nem ana yomba yongugl mereyegl

† 10:38: Habakuk 2:3,4 * 11:10: Siti i Jerusalem, heven imbo yongwa, Hibru 12:22 ombugl kanamga.

Page 358: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 11:14 355 Hibru 11:32undre makandle igle enge sungunagle tamounga.” 14 Yomba ka yegl dimara i wupene ongwa ye dumuno makano kaimakan ina pre dingwa. 15 Te ye dumunokondingwa ikra ta poglodi pirmbi ana yeengeno ta yenan ende ikine makano breenaglkwa kuno orkwa. 16Yemakano okunaipre ta dikrikwa, ba ye dumo makan korwakai ta inamunedi pre munduno pangwai heven suna yongwa. Te God pre ye Godnowe dinaglkwa i God angai ta goglkrukwa,sraglpre, ye sitino God akekun ere yei kon-dungwa.

17 Ana Abraham pirngimo pangwa preGod eremogl ta eran kanagledi pre wamofa ere naro dungo ana ye wam Aisak indrekombuglange ende God tongwa. Abra-ham ye mina suwara kaima God ka digididipandigl tongwa, te ka di gidi tongwaikra pir i-kondo ana ye wam suwara yenekaima akekun ere God kombuglange gagltenagledi orkwa, 18 yegl orko ana God yeglditongwa, “Aisak mina nangiglma gawamawu merkinde embi ana Abraham epiglmowe dinaglkwa i na ka dipandiglka ikra wugeu dinambuka.”✡ 19 Abraham yegl diprukwa, God yomba ere-ikor endungwaGod kra, ipre ka i di simbogl yegl dinamga,Abraham eremogl wam Aisak goglko aglkeyene ikine endungwa.

Aisak ya Jekop te Josep ye God pirngidingwa

20 Ana Aisak pirngi dindre taragl okuwoplau dinambuka ipre Jekop ya Iso ere wakaiere tongwa.

21 Jekop pirngi dungwa pangwa pregorambuka engemo magl orko ana ye erewakai ere Josep wam suwo tongwa. AnaJekop buglo muglmbomo bogl mogl anamangidi God dembiye karaugl ere tongwa.

22 Ombugl Josep pirngi dungwa pangote gorambuka magl orko ana Israel wagleIsip makan kondo endinaglkwa ya te yegoran yombuglomo sraglmere ere indreenaglkwa ipre ka ditongwa.

23 Moses nem ya mam pirngi dimbrikai mina Moses kugl yendre ana ba suwota

teke endingo pangwa, sraglpre ye kan-brika gak i wakai kaima moglkwa. Teking ka giglendi dipanduglkwa i ye kunduglgoglkre kamo i sendimbrika.

24 Ana Moses pirngi dungwa pango yeyake kande moglkwa enge, ana king Peroambuglo wam Moses moglme dingwa i yemanedi prukwa. 25 God yombama waglekane pai yumbun kanekane i meglmarasuna igle Mosesmoragledi prukwa, te engesungunagle keme gun yendre tandaglmeeragledi pirkrukwa. 26 Ye prukwa Kraiskangiyemina ye taraglmowakai i pre kang-ina kinde indre giu goglmbo, i ana wakaikaima pai mitna ende Isip taratno wakaii engre tenambuka, sraglpre, Moses kanimbo ende okuwo topo wakai inambukaipre kongunmo orkwa.† 27Moses pirngimopangwa pre king dem kumbro Moses ten-dre ka dungwa i ye kundugl ta goglkreana Isip makan kondo teke ende mendaongwa, ye yegl orkwa i God teke moglkwaikra kangwa mereyegl pango ana ye andiglgiglendimoglkwa. 28Moses pirngimominaPasova engemo ye bugla-sipsip sigogl anabormai toindi yungu dua mina akingwa,sraglpre yomba sigogl-gogl orkwa angelounambuka enge ye bormai i kandre anaIsrael yomba nangro komuno kuko yei anaIsip yomba nangro komuno sigorambuka.

29 Israel yomba pirngino mina MundiNigl Gogl sunawom kuglandi yongo yemakan yoko mereyegl engre ende kogloeingwa, ba Isip wagle ende koglo enam-unedi yombuglo erikwa ba nigl undre si-atne endungo ye prapra geglkwa.

30 Ana Israel wagle God wedi pirngi din-dre ye ande enge 7 Jeriko kombuglo toglbogl winambo digo ana kombuglo togl gu-glodi moglkwa.

31Ambu Rehap yagl kanekane ongwa baye God wedi pirngimo pangwa pre ana yaglsuwo Jeriko kuie wan kanambugledi em-briko ye diwakai yei i yungugl endungwa.Ipre God kamo sendingwa yomba geglmarai Rehap ta goglkrukwa.

32 Ana ka tau ama na sragl we dinagle?Na engena ta yenan kande yombayeglmere

✡ 11:18: Stat 21:12 † 11:26: “Krais” we dingwa i mambuno yegl, “Yomba ta God pinde i-pere endinan God yenekongunmo erambuka.” I yegl pangwa. Kaima. Mosesmoglkwa engemo i Krais tamoglkrukoMoses ama Yesus kangiyeta pirkan erekrukwa. Ba Moses kongun yegl orkwa i Krais we dingwa mambunomo ipre ye giu ingwa.

Page 359: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 11:33 356 Hibru 12:8ama kanno dinaglka manga: I Gidion,Barak, Samson, Jepta, Devit, Samuel, tepropet wagle prapra; 33 ye pirngino minakunda yombuglo ertre ana king merkindekimbirnemno bogl si-atne endingwa. Teyomba du-wakai moraglmedi pre Godkamo ye di yomba teingwa, te God taraglwakai tenagle dipanduglkwa ikra ye ingwa,te agl-pusi kande kangiye laion dranoye ake sigegl diteingwa, 34 te ye endibauglo kande sigongo, te dikumba prakdrambiye mina sigoramnedi eriko yeyendindre ende wu eglke eingwa. Yeyombro paikrukwa ba aglke yombro wupango ana dumo merkinde kimbirnemnopondwingo kunda pond kaima beglkwa, baye kunda yombuglo erikwa. 35 Ana ambutau pirngi digo pangwa pre ye nangrogeglkwa ba aglke andigl ukor eingwa. Anapirngi dingwa yomba tau yaglkumba giutendre ye krapogl te dingwa, ene Godwedi pirngi dingwa i kinde kondimbiwakai moraglme dingwa, ba ye manedingwa, sraglpre, okuwo ye andigl ukorpi kor wakai moraglkwa ipre pirkwapangwa. 36 Yaglkumba wagle eremoglpirngi dingwa tau bakagl tendre, kumbasigo te tau waiya sen mina kane kogl ipikane yungu endingwa, 37 te tau yaglkumbakombuglo mina sigeglkwa, te tau so minasikeglusi suwo endingwa, te tau dikumbaprak mina sigeglkwa. Ana pirngi dingwayomba tau yegl mina ye sipsip ya memenangiye kungugl gagl ende wanmeglkwa,ye kiuglgiunde meglko ana yaglkumbaeresi tendre te nangino giu kanekaneere teingwa. 38 Sraglpre, ye makan iglemoraglkwa ta kuno erekrukwa. Ana yedumo waule ya makan muglo pamara yakombuglo dramina ya temakanmurmauglyei omara igle teke wanmogl pai erikwa.

39 Yomba yegl pirngino gigle dungo anaGod ongumuglo mina ye wakai meglkura,ba God taragl wakai ye tenagle dipan-duglkwa ikra prapra ta ikrikwa. 40 Godnomane mina prukwa pangwa i yegl, nonoprapra pre taragl wakai kaima, suwara taakekun ere yongwa i okuna imbo pirngidingwa yomba i komnaiye kana wu wakaienaglmedi pirkwa ba ta manga. Nono amaye bogl akiye wu wakai kaima enaglmedi

prukwa.12

Nono kan Yesus mina ende ye wedi pirngidinamga

1 Okuna pirngi dingwa yomba ikrakamkua mereyegl nono mounara moglwinambodi ana pirngi dinamga mam-buno ombuno di norikwa, yeglpre taraglkinde tau nono yomburo sigugl sungwai ya tandaglme kanekane nono minasidangungwa i siplendi eglke endinamga.Nono nomano pir gigle dindre God mukudinaglmedi pinde endumara igle nonomuku yombuglo ere dinamga. 2 Nonoongumutno kan Yesus mina endinamga,nono pirngi dumga mem mambuno ya tepirngi dumga i okuwo erekuno erambukai Yesus moglkwa. Yesus pirkan orkwaokuwo ye gunyei wakaimorambuka ipre yeGod kamo pamere pinande ere te giugoglana endi-prak mina goglkwa i ye angai tagoglkrukwa. Ana erme God ongo wokra siakingmo mina ye amedi moglkwa.

God nono akedu endinagledi yumbunnorkwa

3 Ene pirkanpogl siyo, okuna tandaglmeerikwa yomba ye Yesus kundamo ikinemeglkwa, ba Yesus andigl giglendimoglkura. Yeglpre ene yombtno dokokrete nomano sigugl sikriyo. 4 Tandaglmewu nangino danginagledi orko ana enekunda yombuglo erikwa ba ene erimarai bormaino ta toindi endekrikwa. 5 AnaGod ka wakai di ene tendre na wanma wedungra i ene pirko torwa sum kana?“Na nangrima wagle,Yaglkande ene ta akedu endetenagledi eran ana wakai erekinanoyei piryo, te Yaglkande ene ka tenan

ene nomano sigugl sikriyo.6 Sraglpre, Yaglkande yombata wakai kangwa i keme diakedu ende tongwa, te yenenangiglma meglkwa i kemekumba sindre di-ingwa.”*

7 Yumbun mina ene andigl giglendimeglmbi ana ene God nangiglma meglkwapre ye akedu ende tena pre orkwa, sragl-pre, nangro ta aglau eran ana nem ta sidi ikrambo? 8 God nangiglma meglkwa

* 12:6: Sindaun 3:11,12

Page 360: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 12:9 357 Hibru 12:25i prapra ye akedu endungwa, ba ene taakedu endekran ana ene God nangiglmakaima tamoglkrikwa, ene kugl endigo kon-bauna gak meglkwa. 9 Ana makan yombaneno wagle kumba no akedu endigo ananono kundutno gounga. Yeglpre nonospirit Neno moglmara i atnekra mogl anakor-moramga. 10 Nono neno wagle engesungunagle ta no akedu endingwa. Yeyegl erikwa i mambuno wakai ere norikwa.Ba God mina nono wakai tawa moramgai pre ye yegl orkwa, ipre nono ye mam-bunomo holi eramga. 11 Ye no akeduendina pre orkwa ana nono kinde pirtrenomano wakai ta pirkunga. Tamanga. Bano akedu ende kondingo okuwo mambunoyegl mina mongomo du-yene koglko ananomane pokndi yongo wakai kaima yenemounga.

Yomburo gugl sikran giglendi andiglmoramga

12 Yeglpre ene onguno yondodi yongwai aglke ake duglo siyo, te katno ta goran ikondo akekun ere giglendi andigl mogltre,13 konbauna du-yene yomara engengewanmeglmbi✡ ana katno wuwakai pi gigledinan aglketa goglkrambuka.

14 Yomba prapra nomano pokndi yenanana holi moraglkwa ipre kongun yombu-glo ere eraglkwa, ba yomba holi kaima tamoglkrimbi ye Yaglkande ta kankraglkwa.15 Ene i kanpoglsi sugl wakai molo, aglaueran ene yange simbi ana God wakaimoikra ikre dinaglmiwo. Ana ene mina suglwakai molo, yomba ta endi mongo geuorkwa mereyegl moran ana ye yumbunkanekane tenan ene God ongumuglo minawu kinde enaglkwa. 16 Ene kanaglkwa,aglau eran yomba ta ambu mina ningadiere dinambiwo, te yomba aglau eran Isookuna God moko tomere yeglkra eredi-nambiwo. Sraglpre Iso okuna yegl eregak komuno meglkwa neno taraglmo in-gwa ikra ye kaiya mokna enge suwaraninambuka ipre ere taragl wakai inam-buka i kinde kondungra. 17 Ana ene

pirkan erikwa, okuwo ye nem erewakai erenarambe dungwa ba nem mane dungwa.Ye inagledi pre kai merkinde orkwa baenge ta yenan ere wakai ere te nomanemoyake tendre inambuka manga.

Nono ende heven suna Jerusalem yomara isuna wu kondumga

18 Ene ende wu kamun muglo Sainaiundre ana Israel yomba okuna kanimereyegl ene ta kandre akekrikwa. Ye wu Sainaimuglo magl mogltre kaningwa, dongwabauglo kande orko, mim pond ere akekama mundu sungo, ir pond mangungo,19 te biukul bedumara igle yomba ta kadungo ana yaglambu kamo i pirtre kunduglpond gogl ana Moses diteingwa, “No ka iaglketa pirkramne dingwa.” 20 Sraglpre,God ka giglendi ditongo pangwa ikra preye kundugl pond geglkwa, kamo i yegl,“Yomba mo agl-bugla kanekane ta Sainaimuglo magl unambuka i kombuglo sindresigolo.”† 21 Ana diu kaneta orko ye kanigoana Moses yegl dungwa, “Na onguna katnasungo kundugl pond goglka.”✡

22 Ba ene Saion muglo wingwa i ana Godkor-moglkwa sitimo i heven Jerusalem wedingwa, suna igle angelo tausen merkindekaima gunyeimeglmara igle ene ende sunawingwa. 23 God nangiglma komuno‡ wa-gle makai simara ene ende suna wingwa,ye kangino heven imbo muno bogl en-dungo pangwa. Ana ene ende God minawingwa. Ye eremogl yomba prapra ka-tange tenambuka Yaglkande. Te God er-emogl yomba du-yene wedi dumara i yespiritnomoglmara, ene ende sunawingwa.24 Ene ende Yesus mina wingwa pre, enewu Yesus sunawom mogl kontrak korbormaimo mina toindi endumara sunawingwa. Bormai i ka wakai merkinde di-noro ana Abel bormaimo ka dungwa ikraengre atne endungwa.

25 Yomba ta ka erme di moglkwa inono kamo sende dinamuniwa pirkanpoglsinamga. Okuna makandle igle God kagiglendi di yomba tongwa, ba ye kamo

✡ 12:13: Sindaun 4:26 † 12:20: Kisim Bek 19:12,13 ✡ 12:21: Lo 9:19 ‡ 12:23: God Wam komuno YesusKrais suwara kaimamoglkwa (Hibru 1:6 kanamga). Ba yomba ta Hibru pepamuno boglkwa i engemerkinde God taraglyene nangiglma tongwa kamo i dungwa (6:12 ya 9:15 kanamga). Juda yomba mambunono pangwa i, wano komunokeunde taragl merkinde neno ake-nongwa inaglkwa (12:16 kanamga). Ye prukwa God taragl wakai wakai yongwa iyene nangiglma wagle tenagledi pre ye kangino yegl yongwa, “God nangiglma komuno kagle meglkwa.”

Page 361: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 12:26 358 Hibru 13:13sendingwa ipre okuwo yumbun inaglkwaungwa enge ye teke enaglkwa konbaunamota yeikrukwa. Ana God erme heven sunamogl ka giglendi di nono norkwa, ba nonoye mokono tendre kamo pirkre wanmounana tandaglme ounga topomo kinde i nora-gledi erambuka enge nono sraglmere tekeenamune? 26 Okuna God ka keme dungomakan pingakar dungwa. Ba erme kagiglendi yegl dipandigl nono norkwa, “Namakan keunde ta ake pinga dikraglka baheven.”✡ 27Ana aglkekorwedungwa kamoi yegl, kamkua yamakan okuwo si pingakardinan ana taragl ere yongwa i ta pingakardinaglkwa i keme ikorugl endinambuka, teheven sragl pingakar dikraglkwa i keundewakai pai moraglkwa.

28 Yeglpre nono God kingdomo yumgasuna yongwa i ta pingakar dikrambuka.Ipre nono God diwakai yei tendre te yeyene prumere i nono dembiye karaugl eretendre te kunduglmo gogl, ana ye minaatnekra wanmoramga. 29 Sraglpre, nonoGodno i donga bauglo moglkwa ye taraglkanekane i gagl tenge orkwa donga.

13Nono prapra yomba ta kanwakai yeinamga

1 Ene God yombama engenge yomba tauangro mereyegl kan wakai yeinamga. 2 Teyomba guma kankrikwa ta unan ene di-wakai yei ana ye auro yendpi yunguno-mugl enaglkwa. Sraglpre okuna yomba tauangelo wingo ye yomba yongugl wimediauro yend keipaimara eingwa. 3 Anayomba kane paingwa i ene ama akiye kanepaingwa mereyegl poglodi piryo, te yombayumbun indre nangino giugogl meglkwai ene ama akiye yumbun ingwa mereyeglpirtre eriyo.

4 Yaglambu bogl ingwa i taragl wakaipangwa pre munduno panan ana wino yaembino kanwakai ikine ikine yei, yaglambukunogl gundingwa ya te kunogl kanekanegundo waningwa ye prapra God kot erete-nambuka. 5 Ene engenge moraglmaraminge moni pre bumbuno goglkriyo, ba

taragl ta paitenambuka i pra ake-nomedipiraglkwa. Sraglpre God yegl dungwa,“Na ene ta kindekondo kanwinge erekraglka, ene yoko ta moglkrat-

nga.”✡6 Ipre nono nomano prumuno gigle di-

nan yegl dinamga,“God na akeple dungwayagle, ipre na kundugl tagoglkraglka yomba sragl ere naraglme?”*

No angai goglkre Yesus mokomugl enamga7 Ene yombano kande wagle God kamo

di ene tengwa ikra poglodi piryo. Teokuna ye sraglmere moglpai ere geglkwai ene ama poglodi piryo, yegl ere ana yepirngi dimere ikra ene ombugl kuno yeglpirngi dinamedi eriyo. 8 Yesus Krais em-briye mambunomo ikra kuno yegl kemeenduwendi pangwa, te erme pangwa teaimande aimande panambuka.

9Ana ene kanwinge erimbi ka kanekanebekete auro yendpi konbo gua pi di-naglmiwo. Yeglpre wakai ta pangwa i Godwakaimo nono nomano ake giglendi no-rambuka, te kaiya mokna ta nono nomanoakegiglendi norokrambuka, sraglpre, kaiyamokna neingwa lomo i yomba ta akepleditekrukwa. 10 Ba nono altano yongo, anapris wagle kamambuno sel yungu minakongun erikwa, ye kaiya mokna nono al-tano i mina ninaglkwa kuno erekrukwa.

11 Te pris kande eremogl bugla-sipsipbormaino indre ana yomba tandaglmenokoko enambedi pre ye ende kiulekra KulaHoli Kaima Yene pi ofa orkwa, ba bugla-sipsip sigeglkwa nangino ikra dumo men-dakra gagltenge erikwa. 12Mambuno yeglmina Yesus undre siti mendakra gogl yenebormaimo toindi ende yomba prapra i holiendungwa.† 13 Yeglpre nono prapra endetogl menda Yesus simara i pindre ana yeangai goglkwa mambuno i nono ama akiye

✡ 12:26: Hagai 2:6 ✡ 13:5: Lo 31:6 * 13:6: Buk Song 118:6,7 † 13:12: God lomo pangwa i, yomba ofa ereGod tenamnedi bugla-kambu i wingwa i pris wagle ninaglkwa. Ba ye enge kande mina yomba tandaglmeno God kokoende tongwa enge i pris wagle bugla-kambu i ta nekraglkwa. Wok Pris 6:24-30 te 16:27 ombugl kanamga. Ana Yesusofa tongwa i enge kande mina ofa orkwa i kuno pangwa. Hibru 9:7-14 kanamga.

Page 362: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Hibru 13:14 359 Hibru 13:25angai goramga.‡ 14 Ipre manginagle i nonositino giglekui dungwa ta yeikrukwa, banono siti kor ta wu plau dinambuka ipresugl mounga.

15 Ipre Yesus kangiye mina nonoengenge God dembiye si tenamga ikombuglange mereyegl gagltre ana ofatenamga i drano mina dinongugl ende GodYaglkande moglme dimoramga. 16 Enemambuno wakai ere ana yomba ta akepleditengwa embriyeno ikra ene pirmbi torwasikrano, sraglpre, mambuno yegl mina Godkombuglange gagl tomgo ana ye wakaiprukwa.

17 Ene yombano kande wagle ka di-naglmere ertre ye mina mogl-atne endiyo,sraglpre, ene kuiyano ye sugl meglkwa preokuwo ye sraglmere kongun ere ene suglmeglkwa i prapra God ditenaglkwa. Yeka dingwa ene pirtre sika simbi ye gunyeikonguno wakai eraglkwa, ba ye kanno enepirkrimbi ana ye kinde pir kongun erimbiana kongunmo eraglkwa i ene ta akepleditekrambuka.

18 Ene engenge no pre kamange erenoromolo. No kaima nomano poglodi punga iaglau ta paikrukwa, sraglpre, no engengemambuno wakai pamere eramnedi punga.19 Na yana giglendi ene diteinga, enekamange ere God tembi ana na unaglkapanan na oglandi akeple dinan enemeglmara unaglka.

20God dem munduwo bipokndi yongwa.Ye Yesus Krais goglmara ikor endungo anabormaimo mina kor aimande moraglkwakontrak orkwa, te nono yombano kandeYesus yene sipsip Sutno Yomba Kandemoglkwa. 21 Ana ene taragl wakai prapraye prumere eraglkwa ipre ene erekun eretekondungwa, yeglpre Yesus kangiye minayene ta wakai prumere i ana nono minasuna kongun orkwa. Ana nono aimandeaimande Yesus Krais kangiye kande di akemitna imbo ende moramga. Kaima.

Ka di uglo yongwa

22 Na angrima wagle, na ene yanaditeinga, ene pir inaglkwa pre kamo digai ene wakai ere kinano yei piryo, sraglpre,na pepa muno sungagle kaima bogl eneteinga.

23 Nono angro Timoti kane pangwa ikraende menda ungwa pre ene piraglmedi nadiiwo. Ba ye tambre ende na moglka unanana no bogl akiye wu ene kanambuglka.

24 No diwakai yei ene yombano kandewagle ya te God yomba prapra tomga i eneye diteiyo. Te angro tau Itali kamunwingrai ama ene diwakai yei tengwa.

25Godwakaimo ene prapramina panam-biwo.

‡ 13:13: Enge igle yomba tau erimbi yomba kamambuno wakai pirkwa Juda yomba lono pamere ere kaiya mawaglmeglkwa engemo duglo boraglkwa (epigl 9 kanamga). Ba yomba ka Hibru mina pepa muno boglkwa i yegl dungwa:Yomba kamambuno wakai pirkwa ye Juda yomba mambunono duglo boglkraglkwa. Ye yegl pirkraglkwa, lo i eran noGod ongumuglominawuwakai enamga. Tamanga. Yewuwakai eingwa i Krais kongun ormara i suwara, yeglpre angaigoglkre te ye bogl akiye mogl ana ye suwara keunde duglo bogl wanamga.

Page 363: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 1:1 360 Jems 1:15

JEMSJems pepa muno i boglkwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPepa Jems i mina yomba embriyeno

wakai eraglkwa pre kamere pangwa. Kamoi God yombama beke tenan ana ye mam-buno du-yene duglo boraglkwa.

Pepa i muno boglkwa yagle kangiyeJems ye Yesus angigle moglkwa. Teye Jerusalem kamun kamambuno wakaipirkwa yomba meglkwa i ye ende okunapindre sutno moglkwa. Ana yomba taupirkwa buglayungu A.D. 48mina Jems pepai muno boglkwa.

Ka mem kande pepa Jems mina yeglpangwa: Yesus pirngi dingwa yomba yeyoko ta moglkraglkwa. Taman. Ye mam-bunowakai ere yomba ta tembi ana i pirngidingwa gigle dungwa i ombuno dinam-buka.

Jems pepa muno i boglkwa1 Na Jems, God ya Yaglkande Yesus

Krais nigl-konguno yomba moglka, Godyombamo Israel yungu ombuno 12 enemakano kindekondo ende perepere pimakan koglkoglo mogl-eingwa ipre napepa muno i bogl ana diwakai yeiteinga.

Yumbun ya baglnu mina nono engre gidimogl ana God bogl wakai moramga

2 Angrima wagle, taragl kanekane enemina yange sinaglmedi eran, ana yeglerambara i mina ene gun yenaglkwa.3 Sraglpre, i ene pirkan erikwa, ene pirngidingwa sigugl sinagledi pre bagl sinan, anamambuno yegl mina ene yumbun indreana andigl giglendi moraglkwa. 4 Eneengenge engre gidi mogl yumbun imbi,mambuno i ene mina yake gigle kaima dipanambuka. Yeglpre ene wakai mogltreana God mambunomo wakai i ene tadokokraglkwa. Tamanga. Enemambunonoi wakai kaima panambuka.

Ene mina yomba ta mambunomo du-wakaipaikran ana ye kamange ere God tenambuka

5Enemeglmara suna i yomba ta nomanesungunagle pangwa ana kamange ere God

tenan ana God ye nomane wakai tenam-buka. Ana ye taragl wakaimerkinde yombaprapra tongwa yaglmo. Ana yomba ta yekrapeglkwa i dem ta kumburo tekrukwa.6 Ba ye kamange erambuka enge pirngikaima dinambuka ana nomane suwo suwoyeikrambuka. Sraglpre, ene nomane suwoyenan, mundi nigl ir mangungo nigl pem-bigldi umere yeglmere orkwa. 7 Yombakoyeglmere Yaglkande mina sragl ta tenaninagledi kowai pirambuka. 8 Ana yenomane suwo suwo yongo, mambunokanekane orkwa i ta wu konbauna suwaramina ta pikrukwa.

Yomba taragl merkinde ake-neingwa ya tekiuglgiunde yomba kanno

9 Kamambuno prukwa yomba ki-uglgiunde moglkwa i ye gun yenambuka,sraglpre, God ongumuglo mina kangiyekande pangwa. 10 Ba yomba taraglmerkinde ake nongwa yomba i God yekangiye ake atne endinan ana ye gunyenambuka, sraglpre, endikan are kuiyeuglo simere yeglmere ye gorambuka.11 Ana nono pirkan ounga, ande si ningagiglendi dongo ana kugl goglko te kuiyenouglo sungo ana ekino wakai ikra dun-dungwa. Kuno yeglmere taragl merkindeake nongwa yomba ye kongunmo ere-mogltre ana gorambuka.

God nono wakai ere noro ana tandaglmeeraglmedi no isuna pikrukwa

12Yomba yumbun kanekanemina andiglgiglendi meglkwa yomba God eran ye gunpond yeiyondo. Sraglpre, ye yumbun in-dre yombuglo orkwa pre ana God eremoglkor aimande moraglkwa i topo mereyegltenambuka. Yomba ta God pre mundunopangwa i God taragl wakai tenagledi kadipandigl tongwa ikra tenambuka.

13 Yomba ta tandaglme erambedi no-mane ake nusinan ana yomba suwaratayegl dikrambuka, “Mambuno kinde i Godero dungo na erika.” Tamanga. Mambunokinde eremogl God gundo yu tandaglmemina ukrambuka, te God eremogl yomba tatandaglme eraglmedi ta baglnu sikrukwa.14 Ana yomba suwarandi yene nomanekinde andigltre gundo i eglke pindre anaake nusungo tandaglme erikwa. 15 Ananomane kinde i ambu gak dano meglmere

Page 364: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 1:16 361 Jems 2:6yegl dano mogltre, ana okuwo tandaglmekuglkwa i ambu gak kiglmere yegl. Anatandaglme yake wu kande pindre geglkwamambuno i-pene endungwa.

16 Angrima wakai wagle, mambunokinde yegl ene kanwinge erimbi bakagltedinambiwa. 17 Mambuno wakai gunyenga ya deno munduno bi yongwai prapra heven ungwa. God ye kenambuglange prapra ereyongwa nem yaglei taragl prapra nono norkwa. Neno i yemambunomo wakai i ta koko pikrambukate ye mambunomo i ande kuiya yongotaragl kuiyano wu olto ya sungunagleomere yegl ta pikrukwa. Tamanga. 18 Yeyene kamo pamere ere ana nono nenomoglkwa. Ye yene kamo kaima imina nonokugl yongwa. Taragl tau ere yomara i nonoendi mongo komuno koglkwa mereyeglyomba prapra ya te taragl prapra ereyongwa i nono mounga.

Nono ka pirtre ana kongunmo eramniwo19 Angrima kaima wagle, taragl i ene

pirdime diyo. Ene prapra oglandi kapiramnedi eraglkwa, ba ene oglandi kadikre te oglandi deno kumbrokraglkwa.20Sraglpre, yomba deno kumbrukwamam-buno i God embriyemo du-yene i ta i-nongugl endekrukwa. 21 Ipre mambunodeglmbi yongwa prapra ya te mambunokinde merkinde plau dungwa i prapra enekondinaglkwa. Ene mogl-atne ende anaGod kamo ene nomano mina yaglkwa i pirimbi ana kamo i ene kuiyano ere-inambukakuno orkwa.

22 Ene ka i pir yoko endekriyo. Eneka i pirtre pinande eriyo. Ba ka i enepir pinande erekrimbi ana enene kakimbidi-ingwa. 23 Yomba ta ka i kina keundepirtre ana kamo dumere erekrukwa anaye yomba ta yene gumadra niglminmanmina kangwa yeglmere orkwa. 24 Ye yenegumadra kandre endongo ana yene sigiglsrambre ere pangwa i tambre kana torwasungwa. 25 Ba lo i tandaglme yombuglomosiderwagl ertre ananono ere endungoyokokaima mounga, i wakai-yene. Ana yombata ye lomo i yoko pirkrambuka ba kandimedindre duglo wakai ere boran ana ye sraglta erambuka i God wakai ere tenan yemogldimedi gun yenambuka.

26 Te yomba ta kamambuno wakai erepirtre ana God dembiye karaugl kaimaere teyedi pirambuka, ba ye yene dram-biye sugl wakai moglkran, yene kakimbidi-ingwa te ye dembiye karaugl ere Godtongwa mongomo paikrukwa. 27 Ba yombaKristen kaima mogl ana God Neno ongu-muglo mina aglau erekre mambuno wakaierikwa i yegl: Ambu werai ya gak-muamirte eremeglkwa i nono ye akeple ditendre ana no nono konbo sraglmerewanamga i sugl wakai moun ana nonoGod ongumuglo mina makandle taragl tasideglmbi yei norokrambuka.

2Yomba prapra nonomambuno wakai erete-

namniwo1 Angrima wagle, Yaglkande Yesus

Krais kangiye kande pangwa heven nemi ene pirngi dingwa ipre ene yombakangino kande pangwa wagle erewakaierete ana kiuglgiunde wagle kankindeyeitekriyo. 2 Ene makai sinaglmara dumoyomba ta gaglsuna muno wakai pangwaya ongo bomgo gol mina bekingwa iende pandigl unambuka, te kiuglgiundeyomba ta gaglsuna goglo bagla dungwata ende pandigl ama unambuka. 3 Yegleur ana ene yomba gaglsuna wakai endeungwa ikra kanwakai yei yegl ditenaglkwa,“Ene wu bogl wakai yomara ya amedimoglo.” Te kiuglgiunde yomba yeglditenaglkwa, “Ene egliro andigl moglo,mo na katna mina manginagle ya amedimoglo.” 4 Ene mambuno yegl erimbi,enene pirmere ere yomba embriyenoyumbu singwa. Ene pirdime dindre yombaprapra mambuno kuno keunde ere yumbusikrikwa. Tamanga. Ene ka tange teingwayombamereyegl mogl nomano kindeminayomba yumbu singwa.

5 Angrima wagle, ene piryo yombatau makandle yomba ongumutno minakiuglgiunde meglkwa i God pinde i-pere endungo, ye pirngi dimara i taraglmerkinde paitongwa. Ana yomba Goddeno munduno teingwa mere ye kaokuna dipandiglmara i mina ye kingdomotenan kiuglgiunde yomba suna iglemoraglkwa. 6 Ba ene kiuglgiunde yombaangai goraglmedi erekinde ere teingwa,

Page 365: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 2:7 362 Jems 2:26

ene piryo, yomba ira ene engre atneendete yumbun tendre ana gundo ipi katange teingwa yombamoglmara kot orme?Yomba taragl mere pai tongwa ye keundemambuno yegl erikwa. 7 Ana Yesus Kraiskangiye wakai ikra God i ene mina pandigltongwa. Ana ira mere ye kangiye wakai idikinde yeitome? I taragl mere paitongwayomba ka i dingwa.

8God nono kingno moglkwa, ye kamam-buno pepa mina okuna lomo suwaratanorkwa i gigle dungwa, “Enene pre wakaipitnere yegl yomba ene motnara maglmeglkwa kanwakai yeiyo.”✡ Ene lodumere yegl etne ana mambuno wakaipamere etnga. 9 Ana ene yomba takanwakai yendre te ta kankinde yembimambuno i mina ene tandaglme erikwa.Ana lo dipene endungwa i ene lo send-ingwa yomba meglkwa. 10Ana yomba ta loprapra sika sinambuka ba lo suwara kaimata duglo boglkran, ana ye aglau ertre loprapra sendungwa. 11 God yegl dungwa,“Ene yagl ambu kunogl gundokraglkwa.”✡Te ye ama yegl dungwa, “Ene yomba tasigoglkraglkwa.”✡ Ene yagl ambu kunoglgundokrikwa ba ene yomba sigeglkwa ipreana ene lo sendingwa yomba meglkwa.

12 Ene lo ka pirkan erikwa i tandaglmemina kane poko ende norkwa. Ana yombatau lo ka i okuwo ka tange norambukrawondi pirtre meglmere yegl, ana eneama ka dindre embriye mambuno erimereyegl ere wanmolo. 13 Yomba ta ere-mogl yomba ta miriye goglkrambuka. AnaGod yombamo i miriye goglkre ka-tangetenambuka. Ba yomba mitno goglkwayomba i anaGod ka-tange tenambara ye piroglmba sinambuka.

Pirngi dindre kongunmo erekrikwa14 Angrima wagle, yomba ta pirngi diye

dinambuka ba kongunmo ta erekran, yepirngi dungwa i sraglmere ere-inambe?Tamanga, ye pirngi yoko dungwa akepleta ditekrambuka. 15 Ene angitn mo am-batn ta kungugl gaglmo mo kaiya moknata yeikran doko morambuka. 16 Enemeglmara suwarata ka yegl di yombatenambuka, “Ene den mundun pokndi

yenan endpi ana bi gagl ende te kaiyamokna ne kau suo,” ba ye nangiye akepledinambuka taragl ta tekran, ka dungwa imongo wakai sraglmere pame? 17 Pirngidingwa i kuno yegl keunde, yoko pirngidindre ana kongunmo erekrikwa, pirnginoi goglkwa.

18 Ba yomba ta yegl dinambuka, “Enepirngi dingo te na kongunmo erikwa.” Anana yegl diga, “Ene kongunmo erekitngaba pirngi dinga i ombuno dinaro, te nakongun erika i na pirngina ombuno ditenaglka.” 19 God suwara kaima moglmediene pirngi dingwa ipre wakai kaima. Tespirit kinde wagle ama yegl pirngi dindre,ana kundugl gogl onguno katno sungwa.

20 Ene yomba kinde du wagle, enepirngi yoko dindre kongunmo erekrikwaana pirngi dingwa i sragl yoko orkwai mambunomo ene piramnedi pirmo?21 Nono kowano Abraham okuna ye wamAisak kombuglange gagl God tenagledipre alta bolamugl endungo, pango ana yemambuno yegl orkwa ipre God eremoglye yomba du-yene moglme dungwa.22 Yeglpre ene kaniyo, Abraham pirngidungwaya te kongunmo iwu suwara kaimaongwa, yegl ormara i ye pirngi dungwapangwa i kongun ormara mongomo kaimawu pene ongwa. 23Kamambuno pepaminaokuna yegl dungwa muno beglko pangwa ikaima pai yungwa, “Abraham ye God wedipirngidi tongo ana God eremogl ye yombadu-yene moglme dindre te yeinombuglkawe dungwa.”✡ 24 Ene erme pirkan erikwapirngi keunde dimara i God yomba du-wakai meglme ta dikrukwa, tamanga. Bapirngi dindre kongunmo akiye erimaraigle God eremogl yomba du-wakai meglmedungwa.

25Ama ambu ta yagl kunogl gundungwakangiye Rehap. Ye kongun wakai yeglorkwa. Aglketa yagl suwo Josua dien-dungo dumo makan engre kana pre um-brika. Ana Rehap akewakai eretendrekonbauna bange ta ombuno di endungoendimbrika. Ambumo mambuno wakaiyegl ormara ipre God ye du-yene moglmedungwa. 26 Ipre, yomba ta nangiye minaspirit moglkran i ye goglko dundungwa.

✡ 2:8: Wok Pris 19:18 ✡ 2:11: Kisim Bek 20:14; Lo 5:18 ✡ 2:11: Kisim Bek 20:13; Lo 5:17 ✡ 2:23: Stat 15:6

Page 366: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 3:1 363 Jems 3:17Kuno yeglmere yomba ta pirngi yoko din-dre kongunmo wakai ta erekran ye pirngidungwa i gogl kondungwa.

3Drano sugl wakai moramno

1Angrima wagle, ene mina ka merkindebeke teingwa yomba moramnedi erekriyo,sraglpre, ene pirkan erikwa, enge kandemina God yomba ka tange tenambuka in-gine yomba tau ka kiendi tange tenambukaba nono ka beke tomga yomba ka giglendikaima tange norambuka. 2 Nono praprataragl merkinde ere aglau ounga. Anayomba ta ka dinambara aglau erekran yeyomba wakai kaima moglkwa. Te yenenangiye mundu sugl wakai morambuka.

3 Bugla-hos mina nono punereenaglmedi pre ain drano mina suna koglpandigl ana kane ake koglkoglo endumgoana bugla-hos nangino mundu nonopunere eingwa. 4 Nono sip mambunomo ipirkan eramga. Sip pond kaima yongwa bair giglendi mange ake nusungo endongwa.Guma akingwa ain i kembra kaima pangwa,ana sip guma akungwa yomba enambediprumere ake koglkoglo endungo ana sipendongwa. 5 Kuno yegl, yomba nanginomina drambino kembra kaima ta sunapangwa, ba taragl merkinde pre ye yenedembiye sungwa. Ene pirkan erikwa,donga bauglo kembra kaima ta konoken denan ana endi dumunle mundukono de kondinambuka. 6 Ana yombadrambino i donga bauglo mereyegl yenangino ikine pandre, ana mambunokinde kanekane i-pene ende yombamunduerekinde ere norkwa. Te donga mereyeglgaglko nangino mundu ninga dungo anamambuno kinde kanekane plau dungo anayombamo i nomanemo ya nangiye mundusideglmbi yei tongwa. Ana donga i yeneguglo kamun dongamo i gaglkwa.

7 Ana dua-kambu kanekane ya kuakanekane ya toki kanekane te mundinigl taragl kanekane meglkwa, i yombaindre amga ere kiglko ana taragl i praprayomba kanno pir atnekra meglkwa. 8 Bayomba drambino sugl wakai moraglkwakuno erekrukwa. Drambino sitndungwai mambuno kinde kanekane plau dungwa

i ya te yomba sigoglkwa kirai kinde kausipangwa.

9 Te drambino i mina nono Yaglkan-deno ya Neno dembiyesi tomga. Ba Godyene moglmere yegl yomba beke yongwai ana nono yomba drambino suwara imina ama dikinde yomga. 10 Ana dranosuwara i mina God dembiye karaugl ertrete yomba dikinde yomga. Angrima waglenono mambuno yegl erekramga. 11 Niglongo boglmara nigl wakai ya mundi niglakiye wu mende embro? 12 Angrima wa-gle, endi kogla pangwa i endi olip mongopra karambo? Te endi wain pangwa iendi kogla mongo pra korambo? Kunoyeglmere, mundi nigl moglmara igle ananigl wakai ta ongo bogl menda unambukakuno erekrukwa.

Nomano wakai God mina suwara ungwa13 Ana ene meglmara igle yomba ira

nomane wakai pango te pirpogl sungwata suna moglme? Yomba yeglmereta moran ye konbauna wanambuka yamoglpai orkwa i mambunomo wakaiombuno dinambuka. Te ye yene akeatne ende nomane wakai mina kongunwakai ere wanan, ana yomba eremogl yemambunomo wakai i kanaglkwa. 14 Baene yomba ta mir kinde mogl tendrete enene wedi guman mundu koglmbinomane mina pirmitna endimbi, ana enepirpogl singwa ya nomane wakai iprealagl sikriyo. Mambuno kaima sende anakakimbi dikriyo. 15 Ana nomane yeglmerei heven imbo ta atne ukrukwa, i makandletaraglmo nomane goglo mina ungwa anaSatan nem yagl moglkwa. 16 Yomba tamirmogl tendre, ana ye yene pre gumanomundu kogl pirmitna endingwa. Yombayeglmere angai wakai ta moglkrikwa. Yemambuno kinde engenge erikwa.

17 Ba yomba nomane wakai pangwa iGod mina ungwa pre ye mambuno wakaiyegl erikwa. Komnaiye kana nomanepesi yongo te yomba prapra bogl akiyenomane bipokndi yei meglkwa te kiendimogl, ka kanekane tau dingwa, pir inagledierikwa. Ye yomba ta mitna geglkwa yamambuno wakai erikwa i ana mongomowakai keglkwa. Te ye mambuno wakaikuno yegl ere yomba prapra teingwa. Ye

Page 367: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 3:18 364 Jems 4:15mambuno wakai i kimbi ta erekrikwa bakaima sika singwa. 18 Ba nono nomanobipokndi yei moun ana mokna mongomereyegl yongwa. Te nomano bipokndiyomga mambuno i mambuno du-yenenono mina plau dungwa mokna mongosundiglko mongo wakai koglko urimereyegl.

4Yomba ta makan taragl pre munduwo

panambuka i ye God yaglkumbano moglka1 Ene mina sragl taragl bagl nusungo

kunda ka dindre ana nonga dime? Anataragl kindepre enebumbunogeglkwa ikraene nangino mina suna pai engenge kundaere moglkwa. 2 Ene taragl kanekane bum-buno geglkwa ba ikrikwa. Ana ene yombasigogltre te taragl inamunedi pre bumbunogeglkwa, ba taraglmo inamunedi pirkwai ta ikrikwa ana ene nonga sindre anakunda bogltre erikwa ipre ene taraglmoi ta ikrikwa. Sraglpre, ene kamange ereGod tekrikwa. 3 Ene taragl inamunedipre krapeglkwa ba i ta ikraglkwa, sraglpre,ene nomane kinde bogl kamange ere Godtengwa. Te taraglmo i ta indre ana no-mane kinde pamere i ere enene pirmerekanimere ere gun yenamnedi pirkwa.

4 Ene God kinde kondingwa i yaglambu bogl indre wu perepere pi kunoglgundimere yegl erikwa. Piryo, yombamakandle taragl pre munduno pangwai God mokono teingwa i ene pirkanerekrimo? Ana yomba ta makandletaragl mina bumbuno gorambuka i ye Godyaglkumbamo moglkwa. 5 Kamambunopepa mina okuna muno yegl beglkopangwa. God Spiritmo endungo nonomina suna moglkwa i God suwara yenemina atnekra morambedi prukwa.* Enepirkwa ka i kayoko ormedi pirmo? 6Ba Godye tau wakaimo merkinde norkwa. Iprekamambuno pepa mina okuna muno yeglbeglko pangwa:“Yomba yene dembinosingwa yomba God kunda

ikine eretongwa ba yombayene kangino ake atneendingwa i God ye wakaimo tongwa.”✡

7 Ipre enene wu God mina atnekramogltre, ana Satan si-eglke endimbi anaye ene kindekondo teke endinambuka.8 Ene ende God moglmara mangigl wimbiana ye ene meglmara mangigl unam-buka. Ene tandaglme erikwa yomba eneonguno nigl kolo. Te ene noman suwoyeingwa yomba ana ene nomano kinde isendiyo. 9 Enene nomano yumbun de-nan ana kai merkinde eraglimiwo. Enegaugl gara dingwamambuno i kinde kondoana kai mere eraglimiwo. Te ene gunyeingwamambuno i erme kinde kondo ananomano yumbun pond kaima piraglkwa.10 Yaglkande ongumuglo mina enene prepirimbi atne eran ana Ye ene ake mitnaendinambuka.

Nono angro wagle tau dikinde yeikramga11 Angrima wagle enene ikine-ikine

dikinde yeikriyo. Yomba ta ye angigledikinde yendre ana ka-tange tenan yeeremogl lo dikinde yendre ye lo ka-tangetongwa. Ene lo ka-tange tenga pre anaene lo dumere erekitnga ba ene lo yumbusi motnga i ene ka tange teingwa yombamereyegl etnga.† 12 God suwara lo praprapandigl tendre te yene ka tange teingwayomba moglkwa. God yene keunde yombaere-indre te erekinde erambuka. Yeglpreene sragl yomba motnga pre yomba tauka-tange tenatne?

Nono tangina taragl eramga pre nanginodembiye sikramga

13Na ka dimbo piryo. Ene yomba tau kayegl dingwa, “Erme mo barma nono endpisiti i mo ta iro pindre ana buglayungusuwarata iglemoglmoni kongun ere pi anamoni merkinde imakai sinamga.” 14 Eneyegl dim ba sragl barma plau dinambukai ene ta pirpogl sikrikwa. Ene kor wan-meglkwa i sraglmere pame! Ene endiinge mereyegl plau dindre ana enge sun-gunagle keme mogl dundingwa. 15 Ipre

* 4:5: Kamambuno pepa mina muno beglko ka pamere yegl ta paikrukwa. Ombugl, Grik kanno mina ka i mongomota wu pene pikrukwa. Yomba tau pirkwa ye yegl dumedi pirkwa, “God eremogl spirit nono norko suna moglkwa i yeengenge taragl kinde toro ere bumbuno gogl ormedi pirkwa.” ✡ 4:6: Sindaun 3:34 † 4:11: Lo kamo pangwa ibange suwarata Jems ka igle mina pamedi prukwa, ka i Wok Pris 19:18 mina pango te Jems 2:8 mina ombugl kanamga.

Page 368: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 4:16 365 Jems 5:15ene yegl dimbi kuno erambuka, “Taragli prapra Yaglkande eraglmedi piran nonokor-mogltre ana kongun i mo kongunta i pra eramga.” 16 Ba erme enenenangino dembiye sindre ana taragl er-amnedi pirkwa i dinongugl endingwa.Ana nangino dembiye singwa mambuno iprapra ka kinde iwe. 17 Ipre yomba ta taraglwakai erambuka pangwa i pirkan ertre anaerekrukwa mambuno i mina ye tandaglmeorkwa.

5Minge moni ya bona gana merkinde

paitongwa yomba topo kinde inaglkwa1Anamingemoni ya gagl bonamerkinde

paitongwa yomba erme ka dina erika i enepiryo. Yumbun gaglebogl ene mina unaorkwa ipre kai ere kinde pir molo. 2 Enebona ganano wakai bugl sungum dikon-dungo te kungutno gatno prapra gunangene kendingwa. 3 Ene gol ya silva ake-neingwa i ouno sikondingwa. Te ounosingwa i ene mambunono kinde dipeneende ana donga mereyegl nangino minagagltenge ere kondinambuka. Te engekeunde mangigl orko ana ene minge moniya gagl bona gande makaisi meglkwa.*4 Pirpogl siyo, kongun yomba tau enetotn mina wit keglu singwa ba ye to-pono ake-gingir dindre tekitnga. Ye to-pono ipre kai eriko ana kaino i Yaglka-nde God kina mina ongo prukwa. 5 Enemakandle mogl taragl wakai indre ana gunpond yei wanmeglkwa. Ene bugla moknawakai merkinde ne wam bogl meglko anaene sigorambuka engemo mangigl orkwa.6 Yomba du-wakai meglkwa ene ka-tangetendre ana sigeglkwa. Ye yumbun ekrikeindre kan gigle gogl meglkwa.

Nono yumbun mina giglendi mogl anaYaglkande unambuka pre suglmo moramga

7 Angrima wagle ene nomano gigle di-nan kiendi mogl-embi ana Yaglkande ikineunambuka. Ene pirkan erikwa kaiyamokna ereyaglkwa yagle kaiya moknamobogl mongo wakai korambedi pre sugl

kanmoglkwa. Ana ande ya kamun ake-ple dimbir mongo wakai koran uraglkrawondi, nomane giglendi yongo ana yekiendi moglkwa. 8 Yaglkande unambukaengemo mangigl orkwa pre ana ene kiendiandigl giglendi molo. 9 Angrima wagle,enene ka tengramo di-imborya endekriyo.Aglau eran God ene ka-tange te dinam-biwo. piryo, ka tange tenambuka yagleyungu dra mina ene inagledi pre andiglmoglkwa.

10 Angrima wagle, okuna propet wagleYaglkande God kangiye dagl ye kamodingwa pre ana yaglkumba yumbun pondteingwa, ba ye yumbun indre kiendimeglmere ikra ene ama yegl eriyo. 11 Enepirkan erikwa, yombaokunayumbun indreandigl giglendi meglkwa ye wakai mogltregun yeime dumga. Okuna Job kamo bogloikra ene pirkura. Ye yumbunmina nomanegigle dungo ana kiendi moglkwa anaokuwo yene Yaglkande mambuno wakaiere Job tongwa i ene ombugl pirkan erikwa.Yaglkande ombugl nono pre mitno gogltrenomane pond pangwa.

Nono kakimbi di kaima we dikramga12 Angrima wagle, ka kande pangwa i,

ene mambuno wakai ta eraglkwa i yeglheven mo, makan mo taragl kanekanekangiye dagl di gidi dikriyo. Owo din praiwe, te tamane dimin manga iwe. Ba ipreembriye pere ta erimbi God ene erekindeeretenambuka.

Pirngi dingwa yomba kamange erikwa iyombuglo pangwa

13 Ene mina yomba suwarata yumbunindre giugogl moglmo? Ana ye pra ka-mange ere God tenambuka. Te ene minayomba suwarata demmunduwo argan boglmoglmo? Ana ta moran ye pra giglangewakai dindre ana God dembiye si mitnaendinambiwo. 14 Te ene mina yombasuwarata kinde si pamo? Ana panan ana yeGod yombama ende okuna eingwa yombadigaranundre anaYaglkande kangiyeminakungo yombamo i nangiyemina ere tendreana kamange ere God tenaglkwa. 15 Ana

* 5:3: God eremogl yagl ambu mambunono yumbu sinambuka enge, ye kan yagl ambu taragl ta paitekrukwakanambuka. Yagl ambu i makandle urumbuno orkwa taragl ake meglkwa, ana taraglmo i yeglmere ombunodinambuka. Ye makandle meglkwa enge i mambuno wakai ta erekrikwa. Ana donga ka iwe, ye topo kinde inaglkwaipre dungwa.

Page 369: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jems 5:16 366 Jems 5:20pirngidi kamange erikwa pre ye kindemoargan eran, te Yaglkande akeple dinanye andigl morambuka, te ye tandaglmeta eran panan i ama Yaglkande kokoende tenambuka. 16 Yeglpre enene minatandaglme erikwadipogl nongugl ende anaGod ene angro akeple dinambedi kamangeerimbi ana God akeple dinan kindeno ar-gan erambuka. Yomba ta du-yene mogltrekamange orkwa i kamangemo yombuglokandepango ana kinde sungwayomba i praakeple dinambuka kuno orkwa.

17 Ana Elaija ye nono yomba moun erekuno yegl ta moglkwa. Ba ye kamunsikrambedi pre kamange ningadi ere Godtongo ana buglayungu suwota ya te ba6 mereyegl makandle kamun sikrukwa.18 Ana okuwo ye kordagl kamange orkoana kamun si makandle endungo, te kaiyamokna aglke pare wisi boglkwa.

Yomba ta ka kaima konbaunamo i kindekondinan, ana nono aglke auro ikine unamga

19 Angrima wagle, ene mina yombasuwarata ka kaima konbaunamo i kindekondo kuglkagl dinan, ana yomba taaglke kor ye auro yend ikine unambuka.20 Yomba ta eremogl tandaglme orkwayomba auro ikine God mina unan anatandaglme orkwa yomba i yene ere-yungwa pre ye ta goglkrambuka. Anamambuno yegl mina yomba tandaglmemerkinde orkwa ikra God koko endetenambuka.†

† 5:20: Jems pepa boglkwa i yeglmere pangwa, yomba tau God kamo kaima pamara i kinde kondingwa pre yemambuno i ere du ende tenagledi pre boglkwa.

Page 370: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 1:1 367 1 Pita 1:13

1 PITAPita pepa muno namba 1boglkwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKa pepa i mina pangwa i kamambuno

wakai pirkwa yomba yumbun indre anaende pi dumo bange bange meglkwa i no-mano sigigle dinambuka.

Pepa i muno boglkwa yagle kangiyeSaimon Pita. Ana yomba tau pirkwabuglayungu A.D. 64 mina Pita pepa i munoboglkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: Kamam-buno pirkwa yomba yumbun kaima ingwa.Ana ye yumbun ingwa i ana ye pirnginosigugl sinagledi orkwa. Ba ye aimandepirngidi mogl embi Krais ende ikine unanana ye taragl wakai kaima inaglkwa.

Pita pepa muno namba 1 boglkwa1Na Pita, Yesus Krais aposelmo moglka.God ene pinde ingwa yomba ene si

buglmbagl endigo wu pere pi yombayongugl mereyegl dumo kande koglkoglomogl-eingwa Pontas ya Galesia ya Ka-padosia ya Esia ya te Bitinia kamunmeglkwa ipre na pepa muno i bogl teinga.2 God nono Neno, yene prumere ere, eneye yombamo moraglmedi pre pinde i-kondungwa. God Spiritmo mina ene ereendungo holimeglkwa te Yesus Krais kamoene pinande erimbi ana ye bormaimominaene tokaisinan du-wakai moraglkwa.

Te God arganmo ya bipok dungwa i enemina aimande aimande pai enambuka.

Heven suna kor aimande moramga i suglmounga

3Nono God dembiyesi tenamga, ye nonoYaglkandeno Yesus Krais nem moglkwa.Te ye nono mitno pond gogltre anaYesus Krais goglmara ikor endungwa.Ye mina God nono ere-ikor endungoana nono okuwo kor-moramga ipre kuieere mounga. 4 Te God taraglmo wakaii ta kinde erekre, te wau boglkre tebuglkrambuka i ene inaglkwa pre hevensuna yongwa. 5 Ana ene pirngi dingwaipre God yombuglomo mina sugl mogl

tenan ene wakai moraglkwa. Ana yeene ere-inagledi akekun orkwa i engedundinambara ombunodi unongugl enam-buka. 6 Taragl ipre ene gun pond kaimayeingwa, ba erme enge sungunagle keundeene yumbun kanekane indre ana giugoraglkwa. 7 Ana ene pirngino i Godkanagledi pre mambuno yegl orkwa. Nonopirkan ounga, gol i nomdi deruwagl orkwataragl ba endi donga mina gagltre gol ikaima mo kimbi yomedi kanagledi orkwa.Yeglmere ene pirngi dingwa mambunoi pai kawate gol engre atne endungwa.Ipre yumbun kanekane ene mina ungwai ene pirngino sraglmere pangwa i anasigigledi tenambuka. Ana Yesus Kraisombunodi unongugl endinambuka enge,ene dembino sindre te kangino kandetenan ana ambuglangemo i enemina sinanmoraglkwa. 8 Ene Yesus kankrikwa ba yepre munduno pangwa. Te erme ama enekankrikwa ba ye wedi pirngi dindre anagun pond kaima yeingwa. Ene gun pondyengwa mambuno i drano mina dipeneendinaglkwa kuno erekrukwa. Tamanga.9Ana ene pirngi dingwa i mina mongo yeglkoglkwa: God ene kuiyano ere-yungwa.

10 Ana God erme ene ere-yungwamambuno i propet wagle okuna dipeneende, te God nono ere-inagle dungwakamo mambuno ipre wakai ere dokingwa.11 Krais Spiritmo propet wagle mina sunamogltre dipene endungwa, ana okuna kanaKrais giugl kanekane indre ana okuwoye kangiye kande inambuka. Ipre yekrapeglkwa, “Ye nono i-ikine endinam-buka yagle i aunake unambe? Te engeigle sragl taragl plau dinambe?” 12 Propetwagle God ombunodi tongo pirkan ertreana yene pre kongun erekrikwa, ba ene prekongun erikwa. Ye ka okuna dingwa ikraene mina paiyungo ana erme God eremoglheven imbo Holi Spirit di atne endungoana Spirit yombuglo mina kamambunowakai dipene ende ene tengwa. Te Godtaragl wakai ere ene tongwa i angelo waglekanamnedi pre munduno pond pangwa.

Nono holi moramga pre God aglendiyungwa

13 Ipre ene nomano du-wakai yenanakekun eremoraglkwa. Te nomano mundukoglosi pirngino mina pandigl, ana Yesus

Page 371: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 1:14 368 1 Pita 2:6Krais unongugl enan God wakaimo itenambuka ipre suglmomoraglkwa. 14 Ipregak kembra kongun pinande erimere yeglene eraglkwa. Ene okuna pirpogl sikremambuno kinde kanekane eremeglkwa.Ba erme mambuno i mina duglo boglerekraglkwa. Tamanga. 15God ene aglendiyungwa ye holi moglkwa, kuno yegl eneama holi mogl mambuno wakai prapraeriyo. 16 Kamambuno pepa mina munoyegl beglko pangwa: “Na holi moglka, ipreene ama holi moraglkwa.”✡

God topo kande ere nono i-ikine endungwa17Ene kamange ere God tendre anaNeno

we dingwa. Neno i yene mambunomopamere ere yomba suwara suwarandimambunono erimere i kandre yumbusungwa. Ipre ene makandle yombayongugl mereyegl wanmogl ana kun-duglmo gogl tendre ana mogl-atne endemoraglkwa. 18 Ene pirkan erikwa, okunaene yagl awano mambuno kinde erikwaikra ene kan indre ama ere wanmeglkwa.Ba God ene topo ere i-ikine endindre anamambuno kinde mina ikorugl endungwa,i makandle taragl bugl kinde orkwa, golmo silva i mina topo sikrukwa tamanga.19 Ba Yesus Krais bormaimo wakai kaima imina ene topo orkwa. Ye sipsip nangiglemereyegl moglko num mo deglmbi ta yenangiye mina paikrukwa. 20 God dumomakan ereyeikrukwa enge, Yesus kongunyegl erambedi ye pinde i-pere endungwa.Ba enge dundinambuka mangigl orko anaene akeple dina pre ombunodi wu peneongwa. 21 Ana ye akeple dungo ene Godwedi pirngi dingwa. Ye goglko God yeneikor ende ana kangiye kande tongwa.Ipre ene God wedi pirngi dindre ana koraimande moraglkwa i inamunedi suglmeglkwa.

Nono yomba ta kanwakai yeinamga22 Ene erme ka kaima pirtre duglo

beglmara i mina enene wu wakai pindreana God yombama tau kanwakai yeingwa,te ene nomano mina angro ta pre pirmbimitna kaima erambuka. 23 Ene wu yombakor pi kondingwa, i kaiya mokna mongokinde orkwa i mina tamanga. Ba kaiyamokna mongo wakai i mina wu pene

eingwa. Ana mongo wakai i God kamo,te kamo i kor aimande aimande pangwa.24 Kamambuno pepa mina muno yeglbeglko pangwa:“Yomba prapra makandleenge olto ta moglkrikwa.Ye kugl mereyegl meglkwa.Ana ye ekino nogl ikugl-kuiye mereyegl,te ande sungo kugl goglkoana kuiye prapra uglusingwa.25 Ba Yaglkande God kamokor aimande aimande pangwa.”✡Ana kamo iwe kamambuno wakai yombadipene ende ene teingwa.

2Yaglkande ye kombuglo wakai kor-

moglkwa1 Ipre ene mambunono kinde prapra ya

kakimbi dingwa ya kakimbi kogl erikwa yate yomba mirmogl teingwa ye pre ene pirkinde yeiteingwa ya te nangino ka-singwai prapra kinde kondiyo. 2 Yegl ere ende,ana gak kuglambu am nuglo ninamnedimunduno kande pamere yegl enene amaam nuglo wakai kinde erekrukwa Godmina ungwa i ninamnedi nomano kandepanambuka. Am nuglo wakai yeglmerenembi ana ene spiritno akeple dinan eneyake wu pond embi ana nomano kor Godtongwa i gigle dinan God bogl akiye wakaimoraglkwa. 3 Yaglkande mambuno wakaierenorkwa i ene kanpogl sindre ana Godwakai kaima moglme dingwa.

4 Ene ende Yaglkande mina wiyo. Yekombuglo mereyegl kor-moglkwa. Yombakomnaiye kana ye kombuglo kinde wediplendi menda endingwa. Ba God pinde i-pere ende kondindre ana kombuglo i wakaikaima we dungwa. 5 Te ene ama kor-moglkwa kombuglo yeglmere meglkwa,God ene mina Holi spirit yungumo keiyenambuka. Yegl ertre ana pris holi yunguombuno meglmara i mina ene ama prismoraglkwa pre God ene pinde yungwa.Ana Yesus Krais kangiye mina ene kor-meglkwa ofa tembi God wakai kaima pi-rambuka. 6 Kamambuno pepa mina okunaka yegl pangwa:

✡ 1:16: Wok Pris 11:44, 45; 19:2; 20:7 ✡ 1:25: Aisaia 40:6-8

Page 372: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 2:7 369 1 Pita 2:20“Piryo, na kombuglo wakaikaima ta pinde indre anaSaion muglo sunawomkauglange giglendi sipandiglka. Ana yomba takombuglomo i pirngi dimbi yeangai ta goglkraglkwa.”✡7 Yeglpre ene pirngi dingwa yomba anakombuglo i ene mina wakai kaima pangwa.Ba pirngi dikrikwa yomba ye pre ka ta yeglpangwa:“Yungu keingwa yombaye kombuglo i kinde wediegla pagl menda endingwa,ba erme kombuglo ikrakauglange kande giglendi pangwa.”✡8 Te,“Yomba pirngi dikrikwa,ye kombuglo kembra mereyeglere singe tenan katno bogltrete kombuglo kande mereyeglere endinan yange sinaglkwa.”✡Sraglpre, God kamo ye sendingwa pre anaye kombuglo katno sindre yangingwa, iokuna imbo yegl eraglmedi pre God dipan-duglkwa.

NonoGod yombamapinde yungwamounga9 Ba God ene pinde i-kondungo ene ye

yombama meglkwa. Ene king pris mogltreana yungu ombunomo holi meglkwa.Te ene ama God yombama kaima yenemeglkwa. Ene mim ormara meglko ana yeaglendi yend menda wu yene ambuglangewakai mina suna endungo meglkwa.Yeglpre God mambunomo wakai i enedembiye si tenaglkwa. 10 Okuna imboene yomba yoko meglkwa, ba erme eneGod yombama meglkwa. Okuna imboene yomba mitno geglkwa mambuno i taikrikwa, ba erme yomba mitno geglkwamambuno i ene ingwa.

Nono God nigl-kongunmo yomba mereyeglmoramga

11 Na angrima kaima wagle, ene yombadumo bangeta nem ya wandigle yombamereyegl mogltre makandle igle meglkwa.Ana na yegl di ene teinga. Ene mam-buno goglo bumbunomo ene mina pangwai kindekondiyo, ana mambuno kinde i enekuiyano kunda eretongwa. 12 Kamambuno

kiurikwa yomba meglmara pukamugl eneembriye mambuno wakai ere wanmolo, yeka kinde di ene tenaglkwa, ba okuwo enemambunono wakai ye kandre, ana Yaglka-nde God ka-tange tenagledi meglmara un-ambuka enge, ye kangiye kande dembiyesitenaglkwa.

13 Ene Yaglkande wedi poglodi pirtre,ana gavman kanekane i kanno pinandeeriyo. Te king mogl nongagle endungwayomba lomo kande pangwa ipre ye kannosika siyo. 14 Te provins mina gavanameglkwa i ene ama kanno pinande eriyo,ye yomba mambuno kinde erikwa i kanesinaglmedi pre king diendigo meglkwa, teyomba mambuno wakai erikwa i ama di-wakai yeitenaglkwa pre meglkwa. 15 Godnomanemo yegl pangwa: Ene mambunowakai eraglmara i ama yomba nomanokinde pango ka guagua di wanmeglkwa i yedrano sigigle di tenaglkwa. 16 Ene yombakane paikre yoko wanmeglmere yegl wan-moraglkwa, ba ene yegl pirkriyo, “Ermeno wakai mounga.” Yegl dindre, ene pimambuno kinde kanekane ere uglmangeerekriyo. Ene God kongunmo yombamereyegl wanmolo. 17 Ene mambunowakai ere yomba prapra tendre te Godyombama pirngi dingwa wagle ama denomunduno tenaglkwa. God kunduglmo goglye mina atnekra mogl ana king dembiyesikangiye kande teiyo.

Nono Krais mokomugl pindre giugl amainamga

18 Ene nigl-kongun yoko yomba,yombano kande ene sutno meglkwa ikundutno gogltre ana kanno wakai eresika sinaglkwa. Te ene sutno yombawakai ya mambuno wakai ere tongwa ikeunde pre ta dikrika, ba ene ama sutnoyomba kinde meglmara i akiye atnekramoraglkwa. 19 Kaima, God ene nomaneake undinan kongun erimbi, ana erikwaipre yomba yumbun yoko ene tembi giugoraglkwa, ana mambuno yegl mina Godwakai prukwa. 20 Ba enene mambunokinde erimbi ana yomba ene simbi giugoraglkwa i mina ene sragl taragl inaglme?Ba ene mambuno wakai erikwa pre eneyumbun imbi ana mambuno yegl mina

✡ 2:6: Aisaia 28:16 ✡ 2:7: Buk Song 118:22 ✡ 2:8: Aisaia 8:14

Page 373: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 2:21 370 1 Pita 3:12

God wakai prukwa. 21 Sraglpre, enemambuno yegl eraglmedi pre God ene agledi yungwa. Yesus Krais ene akeple dina pregiu goglkwa. Ye mambunomo i ene sikasinaglkwa pre yegl ombuno dungwa. Kamomuno bogl pandiglkwa:22 “Ye tandaglme taerekrukwa te kakimbi ta draminadimenda endungoyombapirkrikwa.”✡

23 Yomba ye nangiye ka-singwa ba ye tadi ikine endekrukwa. Ye giu goglkwa baye yomba wu kinde enaglme dikrukwa.Ye yene Yaglkande God taragl praprayumbu wakai sungwa yagle ongo minayongwa. 24 Yesus Krais nangiye minanono tandaglmeno indre ye endi-prakmina goglkwa. Ye yegl ormara i nonotandaglmeno prapra kinde kondo anamambuno du-yene ere moramga. Yesigo nangiye bogl bagla dumara i minaene wu wakai eingwa. 25 Okuna enesipsip mereyegl konbaunano kuglkagldiwanmeglkwa, ba erme ene ende ikine wusipsip sugl yomba moglmara wingwa anaene kuiyano ye sugl moglkwa.

3Yagl ambu bogl ingwa kanno

1 Kuno yegl keunde ambu wagle eneyagl eingwa mere wino meglmara at-nekra moraglkwa. Ba wino tau Yaglka-nde kamo pirngi dikrimbi, ana ene em-bino wagle ka kanekane ta dikraglkwa bamambunono wakai ombuno dinaglmaraigle wino wagle ende suna wu kamam-buno piraglkwa. 2 Sraglpre, wino waglekanimbi embino wagle mambuno wakaiertre ana mogl-atne endimbi ana winowagle nomano i-yake tenaglkwa. 3 Enenangino tembe wakai kanaglmedi pre ekinkanekane gaglkraglkwa. Ana bitno yungoekin te i-kanekane endekre te taragl golpagl bekingwa i nanginomina ekin gaglkrete kungugl gagl wakai yene kanekane en-dekraglkwa. 4 Tamanga. Ene nomanosunakra, taragl wakai kanekane kindeerekrambuka yongwa i ene ekin teiyo. Anaekinmo i yeglmere, nomanowakai ya te no-mano pokndi yongwa mambuno yegl minaGod ongumuglo wagle wakai tawa pangwa.5 Okuna imbo ambu wagle tau God wedi

pirngi dindre, ana holi mogl te yene mam-buno wakai yegl ertre ana wino meglmaraatnekra meglkwa. 6 Sara yegl orkwa,ye Abraham kamo pinande ere pandigl,ana Abraham pre na yombana kande wedungwa. Ene mambuno wakai pamere eretaragl ta pre kundugl goglkrimbi ana eneSara nangiglma meglkwa.

7 Wino wagle ene ama nomano wakaiduglo bogltre ana embino wagle boglnangino giugl dikrukwa molo. Sraglpre,ambu wagle nangino giugl dikrukwa preakewakai ere tenaglkwa. Te ombugl em-bino ama ene bogl akiye kor-moraglkwai inaglkwa. Ene mambuno yegl duglobeglmbi ana ene kamange eraglkwa taraglta siget-ditekrambuka.

Nono mambuno du-wakai engenge ereyomba ta tenamga

8 Ka yegl di poriya sinaglka. Enekindaginde nomano suwara yei ana yombaprapra mitno goraglmiwo. Te ene angrotau pre munduno panan ana argan eretendre te enene pre pirimbi atne eranmoraglmiwo. 9Mambuno kinde ere tembienemambunokinde ere te ikine endekriyo.Te tori baglte tembi, ene mongo tori bagltekraglmiwo. Ba God ere wakai ere yetenambedi pre kamange ere teiyo. Ene yegleraglkwa pre God ene pinde yungwa, anayegl erimbi God ere wakai ere tenan eneinaglkwa. 10 Kamambuno pepa mina yegldungwa,“Yomba ta wakai mogl,gunyei ana enge wakaikanagledi piran, ye drambiyesugl wakai mogl, ka kindedikre te kakimbi dikrambuka.11Ye taragl kinde mina mokotendre, mambuno wakaikeunde erambiwo, ye yenenomane pokndi yenambukaipre doko, ana mambuno imina giglendi morambuka.12 Sraglpre Yaglkandeongumuglo kan yomba, duyene meglmara

ende, ana yekina yei kamange erikwa i pirmoglkwa, ba tandaglmeerikwa yomba. Yaglkande

✡ 2:22: Aisaia 53:9 ✡ 3:12: Buk Song 34:12-16

Page 374: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 3:13 371 1 Pita 4:6gumadra ere temoglkwa.”✡

Nono mambuno wakai ounara yumbun in-amga i wakai

13 Ene mambuno wakai eramnediyombuglo erimbi ana ira ene erekindeeretenambe? 14Ba enemambuno du-wakaiere ana ipre giugl geglmbi, God eran enegun yenaglkwa. Ba yomba ene kundutnogoraglmedi erimbi ene ye pre kundutnogoglkre te munduno kinde pirkriyo.✡ 15Baene nomano suna Krais ye Yaglkandemoglmedi pir wanmoraglimiwo. Te enetaragl wakai inamunedi pre anduwa yeisugl meglkwa i yomba ta mambunomopiramnedi krapeglmbi ana ene ka mongoyomere-pamere di ikine endinaglkwa, ipreengenge ene akekun ere moraglmiwo.

16 Te ene nomano undi yenan meglmbikade Yaglkande Krais mambunomopamere aimande ere moraglkwa. Ana eneKrais mina sika sindre mambuno wakaierikwa ipre yomba dikinde yenaglkwaba yomba okuwo yene angai goraglkwa.17 Ana nono mambuno wakai ounara ipreGod yumbun inaglmedi piran, i pra wakaiiwe. Ba nono mambuno kinde ere yumbuninamga i kinde kaima.

Krais nono i-ikine endina pre gogltre anaanduglkwa

18 Ana yomba prapra tandaglmeno kokoendina pre Krais enge suwarata goglkwa.Ye yomba du-yene moglkwa, ba yombayewe-mawe yeingwa auro ipi Godmina enapre goglkwa. Ye nangiye mina sigeglkwaba Spirit mina ye andigl kor-moglkwa.19Ana Spirit mina ye endpi yomba geglkwaspiritno ya spirit tau* kane pai meglmarakamambuno dipene ende tongwa, 20 anaspiritmo i okuna Noa engemo minaye ka sende mambuno kinde kanekaneerikwa, ba God topo kinde oglandi tekrekiendi kanmogltre ana Noa diendungo sipbekungwa. Ana sip mina suna igle yombaangai 8 keunde meglko God ere-yungo yenigl mina kor-meglkwa. 21 Te nigl i ermebaptais erikwa i siye ombuno dungwa.Yomba baptais erimara i God ere-yungwa.Baptais erikwa i yomba nangino deglmbi

ta koko endekrukwa, ba nomano sunaere undungwa ene prapra God kangiyedagl diwakai yenaglkwa, taragl i, prapramambuno Yesus Krais gogl anduglmarai mina ene akeple dungwa.† 22 Ye endeheven suna pindre ana God ongo wokramoglkwa. Te angelo wagle ya, spirit gigledingwa wagle te taragl yombro pangwaprapra i Yesus mina atnekra meglkwa.

4

Nono Yesus kamo duglo bogl mambunogoglo kinde kondinamga

1 Krais ye nangiye mina giu goglkwa.*Ipre ene ama embriye ormere yegl kunoyegl eraglmiwo. Yomba ta yene nangiyegiu i-moran ana tandaglme mambunoikra ye kinde kondungwa. 2 Yeglpreene nangino bogl moraglkwa enge,yomba mambunono goglo i mina dugloboglkraglkwa. Tamanga, God prumere ikeunde duglo bogl moraglkwa. 3 Sraglpre,okuna imbo kamambuno kiurikwa yombamambuno kinde erimara i mina ene amaerikwa, mambuno kinde pre nomanoanduglko, du ere, te kunda pond bogl,te kaiya mokna depigl nendre, te niglgigle dungwa nendre mambuno kindeere, te God lomo dumere erekre, ana godkimbi dembiye karaugl erikwa. 4 Anaerme ene mambuno kinde kanekane ikrakamambuno kiurikwa yomba bogl akiyeerekrikwa. Ipre ye ene kandre sipuglodiana ka kinde kanekane ene ditengwa. 5 Baokuwo yomba geglkwa ya kor-meglkwaYaglkande ka-tange tenambuka enge,ye yene tandaglme erikwa i mambunodipene ende tenambuka. 6 Mambuno iprekamambuno wakai ama yomba geglkwamina dipene ende tongo pirkwa. Sraglpre,yomba prapra ka-tange tenambuka engeana yomba geglkwa ye nanginomina taraglerikwa ikra-pre ka-tange tenambuka. Ba ye

✡ 3:14: Aisaia 8:12 * 3:19: Yomba tau pirpogl singwa yegl pirkwa. Spirit wagle i Noa engemo, yagl ambusigoglkwa i spiritno meglmedi pirkwa. Tau pirkwa, angelo wagle God kamo sendingwa i spiritno meglmedi pirkwa.† 3:21: Grik kanno mina epigl i ta ka mongo dipene endekrukwa. * 4:1: Ka tau giu geglkwa mambuno i ombugl1 Pita 3:13-22.

Page 375: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 4:7 372 1 Pita 5:3spirit mina God kor-moglmere yegl ye kor-moraglkwa pre kamambuno ditongwa.†

God taragl wakai yoko norkwa i nono suglwakai moramga

7Taragl prapra dundinaglkwa engemaglorkwa. Ipre enene pir dimedi sutno wakaimogl kamange engenge ere moraglkwa.8Ene yomba ta kanwakai yeinaglkwamam-buno i akegidi molo. Sraglpre, kanwakaiyeingwa mambuno i tandaglme merkindesimbre ertre ama mambuno wakai tau en-gre atne endungwa. 9 Yomba yongugl enemeglmara wimbi ene erewakai erete anabugli-tegli dikriyo. 10 Ene mundu-munduGod Yesus Krais wakaimo mina taraglwakai yoko tongwa i mina kongunmoyomba wakai mogl ana God yombamotau wakai moraglkwa pre akepledi teiyo.11 Yomba ta kamambuno dinan ana Godkamo pamere ye dinambuka, te ta ye nigl-kongun ere yomba ta tenambuka panan,ana ye God yombuglo tomere erambiwo.Yegl erimbi ene taragl prapra kandre anaYesus Krais kangiye mina God dembiyesinaglmiwo. Ye mina kangiye kande yayombuglomo aimande aimande pangwa.Kaima.

Krais epiglmo meglkwa pre yumbun ingwa12 Angrima wagle, taragl gaglebogl

endi donga mereyegl ene mina unonguglongwa. Ba ene waikuglkre te i taraglkaneta kaima no mina plau dumedipirkraglkwa. Tamanga. 13 Ba ene gunyenaglkwa. Sraglpre, Krais yumbunyumere ikra ene ombugl ingwa. Yeglpreene wakai piryo, okuwo Krais kangiyekande ombuno dinan wu pene enambukaenge ene deno munduno argan erangun pond kaima yenaglkwa. 14 AnaKrais kangiye i-wan meglkwa ipre yombadikinde yeitembi ana God eran ene gunyenaglmiwo, sraglpre, God Spiritmokangiye kande ya yombuglomo pangwai ene mina moglkwa. 15 Ipre aglau eranene yomba ta sigogl, kunogl ne, yombapere mina mambuno kinde kanekane ere,ana mambuno yegl mina ene yumbun

indinaglmiwa kanpogl siyo. 16 Ba eneKristen meglkwa ipre yumbun tembi,ana ene angai goglkraglkwa. Sraglpre,Krais kangiye ene mina yongwa pre Goddembiyesi mitna endinaglmiwo. 17 AnaGod yombama nono mina mambunoere ka-tange tenambuka engemo i plaudungwa. Ana ka-tanginambuka i nonomina mambuno boran, ana God kamowakai sendingwa yomba ye mina mon-gomo i sraglmere kan inaglme? 18 Anakamambuno pepa mina yegl dungwa,“Ba yomba du-yenemeglkwa God ere-inagledieran wirigl gogl panan, anaGod mokono tendretandaglme erikwa yomba yeaglo kra moraglme?”✡

19 Yomba God prumere ere yumbun i-wanigwa yomba, ye eremogl i God nonoereyei ana engenge sutno wakai moglkwayagle mina yendre, ana mambuno wakaiaimande ere moraglmiwo.

5Kamambuno mina ende okuna eingwa

yomba God sipsipmo sugl wakai molo1 Kamambuno mina ende okuna eingwa

yomba na ka yegl ditenaglka. Na nana amaene erimere yegl ere ende okuna einga. TeKrais ye giu kande ingwa ina ongumutnakaima mina kaniga pre boglo kuglka, anaokuwo Krais ambuglangemo ombunodi wupene enambuka i na ombugl ene bogl akiyeinamga. Ipre ene sugl yomba kongun yegleraglkwa pre diga. 2God sipsipmo ene suglwakaimolo. Ye ene ongunominameglkwa.Te ene sugl yomba ende okuna eingwaipre deno munduno argan bogl konguni eraglkwa i God prumere, ba nomanekinde bogl kongun i erekriyo. Te monipre nomano panan kongun i erekraglkwa,kongun i eramnedi munduno panan eriyo.3Te ene yomba kande moune dipirtre, Godsipsipmo ene mina yongo meglkwa i yum-bun te ake i-atne endekraglkwa, ba enemambuno wakai eremeglmbi ana sipsip

† 4:6: Grik kanno mina ka i mongomo wu pene pikrukwa. Yomba tau ka 3:19 pamere yegl kuno pago dumedi, anaka yegl yake teingwa, “Mambuno yegl mina Yesus eremogl yomba geglkwamina kamambuno wakai ditomedi pirkwa.Yomba prapra geglmere yegl geglkwa, yemambuno kinde erimara i topono ingwa. Ba ye kamambunowakai ditongwai ye kor-moraglkwa indre spirit moraglkwa, i God ye yene spirit moglmere yegl.” ✡ 4:18: Sindaun 11:31

Page 376: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Pita 5:4 373 1 Pita 5:14wagle ene eraglmere i ye ama eraglkwa.4 Ana Sipsip Sugl Yomba Kande unonguglenambuka enge, ene ekin bitno gagl potndiyongwa imbi ana okuwo ta kinde erekram-buka.

Yomba yene nangino dembiye sikrikwa Godargan eretongwa

5 Kuno yegl keunde ana yagl gakmuglwagle ene ende okuna eingwa yomba yemina atnekra molo. Ene prapra akiyeatne undre angro ambaro ta bogl nomanosuwara yei molo. Sraglpre,“Yomba yene nanginodembiye singwa i God akeatne endungwa, ba yombayene pre pirko atne orkwa iGod wakaimo tongwa.”✡6 Ipre enene ake i-atne wu ana Neno kandeongo yombuglo pond mina moraglkwa.Ana ye engemo wakai ta yenambuka engeene ake i-mitna endinambuka. 7 Ene no-mane yumbun kanekane pir wanmeglkwa iipi God ongomina endiyo. Sraglpre, ye enesutno wakai moglkwa.

8 Enene pirpogl sindre sutno wakaimolo. Ene yaglkumbano Satan ye agl-pusikande kangiye laion mereyegl yomba sina-gledi kaglkadi ikine ikine pi wanmoglkwa.9 Ene pirngi dimara i mina andigl giglendimogl Satan si-eglke endinaglkwa. Enepirkan erikwa, angro ya ambaro tau dumokoglkoglo mogl-eingwa i ye yumbun eneimere kuno yegl keunde ingwa.

10 God yene wakaimo kanekane i ne-myagl kaima moglkwa. Ene ambuglangewakai mina kor aimande moraglkwa preYesus Krais mina God ene aglendi yungwa.Yeglpre ene bange sungunagle keundeta yumbun i-wanmeglmbi, ana ye yeneokuwo ene ere indre ana akegidi tenanene giglekuidi mogl ana wakai moraglkwa.11 Ye mina yombuglo pangwa i aimandeaimande pai enambiwo. Kaima.

Ka di uglo yeinga12 Ana Sailas na akeple dungo ene

pepa bogl teinga. Na kaniga ye angrokaima mereyegl moglkwa. Te Godwakaimo norkwa mambuno i na pepasungunagle i bogltre dinongugl endeteinga, ene arganmo i mina giglendi andigl

moraglkwa, 13 te God yombama Babilonkamun meglkwa ye ya ene ama akiye Godpinde yungwa. Ye yeingo te na wana Makakiye ene diwakai yeitengwa. 14Ene prapraangro ta onguno ake kungro paunanosineyo ana koglkare wakai diyo. Te eneprapra Yesus Krais mina meglkwa prebipok dungwa i ene mina panambiwo.

✡ 5:5: Sindaun 3:34

Page 377: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Pita 1:1 374 2 Pita 1:16

2 PITAPita pepa muno namba 2boglkwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaPita eremogl pepa muno namba 1 bogl

tongo ingwa yomba ikra ama pepa namba2 bogl tongwa. Pepa ingwa yomba ikamambuno pirkwa ba tisa kimbi wagleka diteingo ana ye embriyeno wu kindeongwa.

Pepa muno boglkwa yagle kangiye Sai-mon Pita ye Krais sipsipmo sugl yomba tamoglkwa. Yomba tau pirkwa buglayunguA.D. 66 mina pepa i muno boglkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: Ye nomanekande ta pangwa, i tisa kimbi wagle endeGod yombama mina wingwa ipre prukwa.Te ye eremogl pirngi dingwa yomba itisa kimbi wagle mambunono eraglkwa ikandime dinaglkwa pre ka beke tongwa.

Pita pepa muno namba 2 boglkwa1Na Saimon Pita, Yesus Krais kongunmo

yomba ya aposelmo moglka. Na ka i munobogl ene pirngi dingwa yomba teinga. Anaye nono Godno ya nono i-ikine endungwayagle Yesus Krais mambunomo du-yenemina ene pirngi dingwa i no pirngino boglwu suwara ongwa.

2 Te God ya Yaglkande Yesus Krais,ene pirkanpogl singwa mambuno ipre anawakaimo ya nomano pokndungwa i enemina aimande pai ana wu pond kaimaenambiwo.

God nono pinde yungwa3 Yesus Krais yene God moglkwa. Yene

yombuglomo mina nono kor-moramgataragl i prapra ye akepledi norkwa. I minaye yombuglomo kande ya mambunomowakai mina nono pinde yungwa i pirkan-pogl sumga. 4 Mambuno i mina taraglkande kaima ya te wakai kaima okunadipanduglkwa ikra nono norkwa. Eneipre pirtre ana yomba makandle taraglbumbuno gogl God dikinde yeingwa imokono tendre, ana God prumere yamambunomowakai i mina enemoraglkwa.

5Mambuno yeglpre, ene kongun yombu-glo ere ana pirngi dimara mambuno wakaii ere aine, te mambuno wakai i mina pir-pogl singwa i bogl akiye ainambiwo, 6 anapirpogl singwa mambuno i enene sutnowakai meglkwa, mambuno i mina ainam-biwo. Te ene andigl giglendi mogl anayumbun inaglkwa, 7 God embriye mam-bunomo i ene indre ana angro kanwakaiyenaglkwa i mina ainambiwo. Te angrokanwakai yengwa i mina ana yomba taupre munduno pangwa i ama ainambiwo.8Mambuno i prapra ene mina kausi moranana Yesus Krais mambunomo i ene pirpoglsingwa i wu yoko pikrambuka ba mon-gomo kaima wakai korambuka. 9Ba yombata mambuno yegl ye mina paikrambuka,ye ongumuglo mim mereyegl orko anataragl eglke yongwa kandime dikrukwa.Te ye tandaglme okuna orkwa God kokoendungwa ikra torwa sungwa.

10 Ipre angrima wagle, ene aglendi tepinde yungwa imongo pai dime dinambedipre ene yombuglo ere moraglmiwo. Eneyegl erimbi ana ene ta yange sikraglkwa.11 Ene yegl ere wanmeglmbi ana Yesuspra ene konbo yauro tenan ene aimandemoraglkwa dumo i inaglkwa, i nonoYaglkandeno mogl te nono i-ikine en-dungwa yagle Yesus Krais, ye dumomo.

12Anamambunowakai i enepirkan ertrete ka kaima i ene kaima pir-indre anaandigl giglendi meglkwa, ba na engengemambuno ipre dite moraglka. 13Na nang-ina pango moglka enge ana ene poglodipirkwa i nomano uglo yokimbo kordaglpoglodi piraglmedi pirka. 14 Na nanginakinde kondonaglka i enge kurita pangwa.I nono Yaglkandeno Yesus Krais dinonguglende narumere. 15Na akeningandi ene ditemoglpi ana goglmbo ene taragl prapra iengenge poglodi pir moraglkwa.

God ambuglangemo Krais mina wu peneongo no aposel wagle ongumutno kaima minakamga

16 Ana Yaglkande Yesus Krais giglekuidimoglkwa okuwo ikine unambuka kamo ino di ene tomga. Kamo i kumbu kamanmereyegl no pir epigl ertre ene ditekunga,

Page 378: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Pita 1:17 375 2 Pita 2:10tamanga, ba ye ambuglangemo i no ongu-mutno kaima mina kamga pre ene dito-mga. 17 God Neno eremogl Yesus Kraiskangiye kande tendre ana ambuglangemotongo ye yungwa. Ana God yene heven kenambuglange wakai i mina mogl ana Yesuspre ka yegl dungwa, “Ye na Wana, na yewakai kaima kaniga, te ye pre na mundunawakai pre teingwa.”* 18 No nono aposelwagle Yesus bogl akiye holi makan muglomoungo, ka i heven imbo ende atne ungono punga.

19 Ipre ana propet wagle ka dingwa ino giglendi kaima pirngi dumga. Te eneama ye ka dingwa i akegi dimbi ana iwakai kaima propet wagle ka dingwa iken-lam mereyegl mim ormara suna depaiongo kamun tanginagledi orko, ana engeigle kugl-kuri ta tangina kana kogl pai-pai orkwa mereyegl, ene deno mundunosuna wu plau dungwa.† 20 Ene komnaiyekana propet ka yegl pirdime dinaglkwa, ka-mambunopepamina, propetwagle ka pan-dum diendingo pangwa i yomba ta ye yeneprumere ka i di mongo kariye sinambukapaikrukwa. Tamanga. 21 Sraglpre, propetwagle ka pandum digo pangwa i yombayene ta pirepigl ere boglkrikwa, tamanga.Holi Spirit yene yomba mina mogl akepledungo ana ka God mina ungwa i dipeneendingwa.

2Propet kakimbi wagle eremogl Kristen bak-

agl teingwa1 Okuna Israel yomba meglmara puka-

mugl igle propet kakimbi wagle taumeglkwa. Te kuno yegl ene meglmarapukamugl yomba tau ama God kamoyomba beke tomune dindre kimbi koglbeke tenaglkwa. Ana yomba wu kindeenaglkwa pre ye uglmange ere teke paimogl kamambuno di aglau ere tenaglkwa.Te Yaglkande ye toposi ikine endungwaba ye mokono tenaglkwa. Yegl ere anayene oglandi wu kinde enaglkwa. 2 Teye mambuno kinde guagua ere meglmbiana yomba merkinde mambuno i duglobogl mokonomugl enaglkwa. Ye yegl

erimara i yomba tau eremogl Yaglkandemambunomo ka kaima konbauna i dikindeyeitenaglkwa. 3Beke teingwa yomba kimbiwagle ye taragl bumbuno geglkwa preye pirmere ka di ene monino ya bonanowausi inaglkwa. Ba okuna God enge tadiendungwa pamara imina ka-tange tenanye perangigl inaglkwa. Te ye erekindeerambuka taragl i uglpaikre ana kor paimoglkwa.

4 Nono pirkan ounga, ana okuna an-gelo wagle tandaglme erikwa ba God kukoyeikre, akemaglasi endungo guglo kamunmim kande ormara kane paimogl ana Godka-tange tenambuka engemo ipre suglmeglkwa. 5 Te yomba okuna God mokonote mambuno guagua ere meglkwa ipre Godkuko yeikre ana nigl diendungo sitombunoyake makete yomba i prapra sigogl kon-dungwa. Ba Noa eremogl yomba mam-buno du-yene eraglmedi pre kamambunodipene endungwa yagle, ana ye yongoyombama 7 bogl God kuko yongwa preye kor-meglkwa. 6 Te God eremogl sitisuwo Sodom ya Gomara perangigl inam-briwo dindre ana God eremogl endi dongamina sigagl tenge orko de niriye keundeyongwa. Mambuno yegl orkwa i yomba yeGod mokono tendre mambuno kinde ere-meglkwa, ye okuwo God yumbun tenam-bere i ombuno ditongwa. 7 Lot mam-buno du-yene orkwa ba yagl ambu kunoglguagua gundo meglkwa ipre angai goglmoglko ana Yaglkande ye ikorugl endungoana ye yumbun ta ikrukwa. 8 Lot du-yene moglkwa pre ye yomba mambunokinde ere meglmara pukamugl wanmogl,te yomba yewe yei geke beglkwa ipre yenomanemo kinde orko, ana engenge kindekaima pir wanmoglkwa. 9 Yeglpre nonopirkan ounga, ana God yombamo meglkwai yumbun mina sraglmere akepledi inam-buka i God yene pirkan orkwa. Te yombamambuno kinde erikwa mere Yaglkandeyene yumbun tenan ana kot enge yeaimande kamun wau boraglkwa. 10 Yombayeglmere ye okuwo yumbun pond kaimainaglkwa. Ana Yaglambu kunogl kinde ni-namnedi pirko deno munduno mina gagle

* 1:17: Ka i Yesus nangiye wu kaneta ongwa enge ikra pre dungwa. Matyu 17:1-13 teMak 9:2-13 te Luk 9:28-36 ongwaigle kanamga. † 1:19: Ka “kugl-kuri ta tangina kana kogl”, i Yesus Krais ye yene. Ka Teke Pangwa 2:28 ya 22:16kanamga.

Page 379: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Pita 2:11 376 2 Pita 3:2sungo, te Yaglkande kamo i ye pir sug-lbai bogltre, te yomba yene pirmere eregekebeglkwa, ya te yombakundugl goglkreana angelo heven meglkwa i ye kateweteingwa.

11 Ana angelo wagle yomba yomburogigle kuidi dungwa imara ende ana yombu-glo ere meglkwa, ba Yaglkande mambu-glo mina yomba mambuno kinde erikwaipre ka kinde ta di ikine ende te ka tangetekrikwa. 12Anayombayeglmere agl-buglaare nomano pangwa, yemano kugl yongwai kanesi sigoraglkwa ipre kugl yongwa. Tenangino mina taragl ta eriyondi ormerei ertre ana taragl mambuno pirpogl sikrenangino ka-si wanmeglkwa. Yeglpre agl-bugla are geglmere yegl ye ama goraglkwa.

13 Te ye mambuno kinde ere yomba tateingwa, ipre yomba pereta amamambunokinde ere topo mereyegl te ikine endi-naglkwa. Ye ermine ande pango yombabogl katno engre ana bugla-kaiya moknadepigl neingwa ipre pirkwa wakai kaimapamedi. Te ye kaiya mokna ene boglakiye neingwa mambuno i mina ye ereendigo ene nomano deglmbi yongo anaangai geglkwa. Ba ye mambuno kimbierikwa ipre gun pond yeingwa. 14 Te ambuwimara ye engenge toro mendigl pandiglkan kunogl gundo inamunedi pirkwa. Tetandaglme erikwa mambuno i ye kondi-naglkwa mere manga. Te yomba pirnginogigle dikrukwa, i tandaglme eraglmedi preye di nusi wanmeglkwa. Te yomba tabona ganamo bumbuno gogl ere-inaglkwamambuno i ye kande beke pir kendingwa.Yeglpre God kaima ye erekinde eretenam-buka. 15 Ye konbo du-wakai kondo anakuglkagl dingwa. Yegl ere ana Bior wamBalammambunomo kinde i duglo beglkwa.Balam mambunomo kinde ormara ipretopo inagledi pruko mundu pangwa. 16 Babugla-dongi ka ta dikraglkwa, ba aglke tayomba ka dimere yegl dindre ana Balammambuno kinde orkwa ipre ka-tongwa.Ana bugla-dongi ka tomara i ye propetkongun kimbi eragledi prukwa ikra kindekondungwa.

17 Ana yagl wagle ye nigl ongo bogltreana darukwa mereyegl, ya te kamkuair iwanga mange yendomere yegl ye

meglkwa. Yombamo ye okuwo mimbongond ormara moraglkwa pre Goddumo i kamkand akekun erekondungwa.18 Yagl wagle yene ka kinde moglkwadimara i mina ye kaglkane indre anayaglambu kunogl gundingwa mambunoya tandaglme kanekane i nangino dangi-naglmedi ye yomba kinano singwa: Yegleriko ana yomba tau makandle mambunokinde i kinde kondingwa ikra ye aglkeyombuglo ere digo ana ye yombamokinde wagle i mambunono duglo beglkwa.19 Ana kakimbi beke teingwa yagl wagleyegl dingwa, “Ene no umunara wimbiana taragl mane ta paikran ene yokomogl ana taragl kanekane ta pirmereeraglkwa.” Ba yagl wagle ye yene taraglbugl sungum dungwa i nigl-kongunmoyoko yomba meglkwa, sraglpre, yombasuwarata kanwinge eran taragl ta na sutnamoglmedi piran yombamo i taraglmo ikane sungo nigl-kongunmo yoko yombamoglkwa. 20 Kaima, yomba ta eremoglnono Yaglkandeno Yesus Krais, ye yombaere yungwa yagle, ye pre pirpogl simarai akeple dungo ana tandaglme kindemokono teingwa. Ba ye aglke kordagltandaglme kinde i mina ende ikine embi yeokuna kindemeglmere yeglmoglkraglkwa,ba ye wu kinde kaima enaglkwa. 21 Yombayeglmere ye konbo du-wakai mambuno itapirpogl sikrima i, ba ye konbo du-yene ipirpogl sindre te God lomo holi ingwa.Ana okuwo ye mokono te kondingwa.22 Mambuno yegl erikwa ipre ka kaima tayegl pangwa: “Agl membigl sendumaraaglke ende ikine pindre nongwa.”✡ Teka ta ama yegl pangwa, “Bugla nigl paikondungwa, ba aglke ende ikine gambabuglkwa mina pi uglu pangwa.”

3Yaglkande kaima yene ikine unambuka

1 Angrima wagle! Na erme pepa munobogl teinga i suwo orkwa. Ana pepa suwo-akiye bogl teinga i ene nomano wakaiyenan ana ene ka i aglke poglodi pi-raglmedi nusi teinga. 2 Na pirka propetholi wagle okuna ka dingwa i ya nonoYaglkandeno nono i-ikine endungwa yagl

✡ 2:22: Sindaun 26:11

Page 380: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Pita 3:3 377 2 Pita 3:18ye lomo ene aposelno wagle ditengwa ikraaglke poglodi piraglkwa.

3 Komnaiye ene yegl pirpogl siyo. Engekande magl eran kenatno singwa yombaunongugl pi yene nomano kinde pamereertre ana kenatno yegl sinaglkwa, 4 “Yesusikine unagle dungwa, i kaima dundu-no? Ye aglokra moglme? No kowanoawano gogl kendingwa, ba dumo makanereyongwa enge taragl kanekane paimoglungwa i erme ama paimoglkwa iwe.” 5 Yeka i pirkwa ba piryei ana pirakrikwa.Okuna imbo God ka dungo, kamkua plaudipangwa. Te makan nigl mina plau dindreana nigl mina paimoglkwa. 6 Te niglmo imina sitombuno yakemakete ana makan-dle taragl ya yomba enge igle meglkwaprapra sidundungwa. 7Te kamunyamakanerme pambrika i God kamo i mina akepangwa, ana okuwo endi donga garam-buka. Ana enge kande mina yomba mam-buno kinde erikwa mere God ka-tangetenanyepraprawauboraglkwa ipre ye amasuglpai miurka.

8 Angrima wagle, taragl suwaratapangwa i ene pirkiure erekriyo. Yaglkandemina ande enge suwara i buglayungu1,000 mereyegl orkwa, te buglayungu1,000 i ande enge suwara mereyegl orkwa.9 Yaglkande God taragl ta eragledi okunaka dipanduglkwa ikra pre erme ye kongunkiye kiendi ta erekrukwa, ba yombatau eremogl God kongun monodi ormedingwa. Ba tamanga. Yomba suwarata wauboglkraglkwa, ba ene prapra nomano yaketenaglmedi pre, ye sugl kan moglkwa.

Kamun kua ya makan donga denambrika10 Yaglkande engemo i kunogl yomba

umere yegl unambuka. Enge igle kamkuamina taragl prapra paingwa i gurgagladiwau boraglkwa. Te taragl kembra prapraigle pangwa i donga de kondinaglkwa. Temakan ya taragl kanekane makan minapangwa i prapra donga de kondinaglkwa.*

11 Ana taragl prapra yegl ere dundi-naglkwa panan ene yomba srambre eremoraglme? Ene mambuno holi pamaraduglo bogltre te God embriyemambunomo

pamere i ere wanmoraglkwa. 12Mambunoyegl ere Yaglkande engemo unambuka ipresugl moraglkwa,† te engemo ipre enekongun yombuglo erimbi oglandi unam-buka. Ana enge i mina kamkua endi dongade kondinan, ana ninga bam dinan taraglkembra kanekane igle pangwa i ama de-kurdi wu nigl mereyegl enambuka. 13 Yeglerambuka ba God yene kamun mitna yamakan kor ere yenaglendi ka giglendi di-pandigl endungo pangwa. Ana dumo kor imina embriye mambuno i du-yene erikwakeunde kausi moraglkwa, ipre nono suglkan mounga.

No nono kanpogl sindre Yaglkande pre suglmoramga

14 Angrima wagle, ene taragl i plaudinambedi pre sugl meglkwa ipre eneneGod ongumuglo mina kongun yombugloere ana tandaglme wu nangino dangedinambedi ertre ana God bogl nomanobipokndi yei molo. Yegl erimbi ana okuwoenge kande mina ene wakai ere meglkwai God kanambuka. 15 Yaglkande nonoere-inagledi pre ye nomano wakai pangokiendi sugl kan moglkwa, i nono pirpoglsinamga. Te nono angro wakai Pol amaGod nomano wakai tongwa i mina ye pepamuno bogl ene tongwa. 16 Ye pepa munoprapra boglmara ana mambuno i keundekamo dungwa. Ye pepa muno prapraboglmara suna igle ka tau yombugl dangeorko nono pirpogl sinamga mere manga.Te ka i pir-oglmba singwa, ya pirnginogigle dikrukwa yomba ye ka i guagua din-dre te ka tau prapra kamambuno pepamina okuna pangwa i ama ye yegl eresendingwa. Te erikwa ipre okuwo ye yenewau boraglkwa.

17 Angrima wakai wagle, taragl yeglokuwo plau dinambuka i ene pirkan erikwapre ene sutno wakai molo. Aglau eran losendingwa yomba kanno kimbimina ye ereendimbi ana ene pirngino gugl sidinam-biwo. 18 Ba Yesus Krais nono Yaglkandenomoglkwa. Ye nono ere-ikine endungwayagle. Ye wakaimo ene tongwa ya te yepre pirpogl singwa mambuno i ene mina

* 3:10: Grik kannomina ka imongomo kaima ta wu pene pikrukwa. † 3:12: 2 Pita 3:9 ka yegl dungwa, “Yaglkandetambre ukrukwa.” Sraglpre, ye enge ta tenan yomba prapra nomane yake tenaglkwa. Yegl eran yomba praprakor-meglmere i God teimbi ana erimara ipre Yaglkande engemo tambre plau dinambuka. Aposel 3:19-21 ombuglkanamga.

Page 381: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Pita 3:18 378 2 Pita 3:18yake wu pond enano. Te ye kangiye kandeerme pangwa, te aimande aimande paienambuka. I kaima.

Page 382: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 1:1 379 1 Jon 2:6

1 JONJon pepa muno namba 1

BoglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaPirngi dumga yomba ambuglange mina

wan mogltre ana tisa kimbi wagle ka di-naglkwa pirkramga. Tisa kimbi wagle i er-emogl okuna pirngi dingwa yomba bakaglteingwa.

Ka i muno boglkwa yagle kangiye Jon.Ye Sebedi wam. Ye aposel mogltre anakamambuno wakai yaglmo i muno bogltrete pepa Ka Teke Pangwa akiye munoboglkwa. Ana yomba tau pirkwa pepamuno i buglayungu A.D. 90 mina boglmedipirkwa.

Ka mem kande yegl pangwa: Jon no-mane kande suwo pango ana pepa muno iboglkwa.1) Tisa kimbi wagle mokono tenaglkwa.2) Yesus wu yomba kaima pindre kor

aimande moramga norkwa ipirngidi te God wakai kaimakan ana yomba ta wakai kaimakanaglkwa.

Kor aimande ka wu pene ongwa1Kamo i okuna imbo mambuno bogl pai

ungwa, i no kinano mina pirtre te ongu-mutnomina kandre te kandime dindre anaonguno pagl ake pirtre ounga. Ipre koraimande kamo i no dipene endumga. 2Koraimande kamo i wu pene ongo no kandreana kor aimandemoramga kamo i no boglokugl ana dipene ende ene tomga. Kamo iokuna imbo Nem mina moglkwa ana ermenominawupene ongwa. 3Nopirtre te kan-dre ounga i ama ene ditomga, ene no minanomano suwara yei meglmbi ana nonoprapra Neno Kande ya Wam Yesus Kraismina nomano suwara yeimoramga. 4Nonogun yomga i kaima yene kausi panambukapre kamo i pepa bounga.

Ambuglange mina suna wanmoramga5 Kamo i ye Wam mina no punga pre

ana dipene ende ene tomga. God, yene

ambuglange moglkwa, ye mina mim kaimata paikrukwa. 6NonoGod bogl tapsimounedindre ana mim mina suna wanmoun, ananono kanno kakimbi orkwa pre nono kakaima pamara suna wanmoglkunga. 7 Baye ambuglange mina moglmere kuno yeglnono ama ambuglange mina suna mounoana nono yomba tau bogl tapsi mounga,ana ye Wam Yesus bormaimo i nonotandaglmeno prapra koko endungo nononomano pesi yongwa.

8 Ba nono tandaglmeno paikrumedumuno, ana no nono kakimbi di yumga,ipre ka kaima nono nomano mina sunayeikrukwa. 9 Ba nono tandaglmenodipene endumuno, anaGodnono kondokreyene mambunomo du-wakai mina nonotandaglmeno yamambunono kinde praprakoko ende noran ana nono nomano pesiyenambuka. 10 Ba nono tandaglme taerekune dumuno ana nono kanno i mina,God kakimbi yomba we dumga. Yeglpreye kamo kaima i nono nomano sunapaikrukwa.*

2Krais ye nono akeple dungwa yagle

1Na nangrima wagle, ene tandaglme eredinaglkwa pre ka i pepa bogl teinga. Bayomba ta tandaglme eran, ana nono preakeple dinambuka yaglmo ta moglkwa, iYesus Krais yagl du-yene kaima, ye Nembogl mogltre ka dite moglkwa. 2 Ye yenekongun ere ana nono tandaglmeno kokoende norkwa, i nono keme pre manga.Ba makan yomba prapra tandaglmeno preorkwa.

3Ana nono God lomo dumere oun, nonokaima yegl piramga; nono ye pirkan poglsumga. 4 Yomba ta yegl dinan, “Na Godpirkan erika,” ba God lomo dumere yeerekran, ye kakimbi yomba moglkwa, te kakaima ye nomanmo mina suna paikrukwa.5Ba yomba ta God kamo pinande eran, anaGod yomba kanwakai yongwa mambuno iye mina kaima pai kausi tenambuka. Anamambuno yegl mina nono pirkan eramganono God yombamo mounga. 6 Ba yombata God mina sidakagl mole dinan, ana ye

* 1:10: Kamambuno pepa mina bange tau mere ka pangwa i yomba prapra tandaglme erikwa. Buk Song 14:3 yaAisaia 53:6 te 64:6 kanamga.

Page 383: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 2:7 380 1 Jon 2:23Yesus mambuno pamere yegl ere wanam-buka.

7 Angrima wagle, na lo kor ta bogl enetekrika. Tamanga. Ba i lo kuand pangoeneokuna imbopir i-wanmoglwingwa ikraerme bogl teinga. Lo kande i kamo ene pirkendingwa.* 8 Ba na ka erme bogl teingai ama lo kor. Lomo i Yesus mina ya enemina kanigwa kaima lo kor orkwa. Sragl-pre, mim ikra dundungo ana ambuglangekaima plaudi ambuglange sikondungwa.

9Yomba ta na ambuglange sumara moledinambuka, ba ye angigle kankinde yeimoran ana ye mim ormara sunakra wan-moglkwa. 10Yomba ta ye angigle kanwakaiyongwa i ana ambuglange sumara wan-moglkwa. Ambuglange igle mina taraglkinde ta bagl nusinan ye yange sikram-buka. 11 Ba yomba ta angigle kankindeyei wangwa i ye mim ormara suna wan-moglkwa. Ye ende aglokra ongwa i yekonbo kanpogl sikrukwa. Sraglpre, mimbongond ye ongumuglo si kin yei kon-dungwa.12Nangrima kembra wagle,na pepa i bogl ene teinga.Sraglpre, Yesus kangiye minaene tandaglmeno God koko ende tongwa.13Nenma wagle, na pepa ibogl ene teinga. Sraglpre,yagl i okuna imbo mogl ungwaerme moglkwa i mambunomoene pirkan erikwa.Yagl gakmugl wagle, na pepai bogl ene teinga. Sraglpre,Satan mambunomo kinde eneengre atne ende kendingwa.Nangrima kembra wagle, eneGod Neno pirkan kendingwa.Ipre na pepa i bogl ene teinga.14Nenma wagle, na pepabogl ene teinga. Sraglpre, yeokuna imbo mambuno boglmoglkwa i ene pirkan erikwa.Te ene kumugl wagle, napepa bogl ene teinga.Sraglpre, ene yombuglo

eremeglko ana God kamoene mina suna yei-pango,ana ene Satan si-atne endingwa.

Makan taragl pre munduno paikrambiwo15 Ene makan mina mambuno kanekane

pangwa ya taragl kanekane pangwaipre munduno paikrambiwo. Yomba tamakan mina mambuno kinde pangwa ipremunduwo kande panan ana ye Neno Kandepremunduno pangwa i yemina paikrukwa.16 Makandle yomba mambunono yeglpangwa: Nomano kinde ponglau boglko,taragl bumbuno gogl te ekriye kindebeglkwa. Mambuno i Neno Kande mina taukrukwa, ba makan mina ungwa. 17Makanmina mambuno kanekane ya bumbunomopangwa i dundinambuka, ba yomba taGod prumere erambuka ye kor aimandemorambuka.

Krais yaglkumbamo plau dikondingwa18 Na wanma amburama wagle, enge

dundinambuka mangigl orkwa. Kraisyaglkumbamo unambe digo ene pirkwaikra erme merkinde winga. I nono pirkanounga, enge dundinambuka mangiglorkwa. 19Yombamo i nono yombano kaimata moglkrikwa, ipre ye nono mina kondoende menda eingwa. Ye nono yombanokaima meglma daglma ana ye nono akiyemoungo. Ba ye nono kondo ende eingwamambuno i ombuno dungwa ye prapranono yombano kaima ta moglkrikwa.

20Ba Yesus Krais eremogl Holi Spirit enepinde yungo ana ene prapra ka kaima pir-pogl singwa. 21 Na pepa muno bogl teingai ene ka kaima i ta pirkrimedi ta pepa bogltekrika, tamanga. Ba ene ka kaima pirkanerikwa, ana ka kaima mina kakimbi tapaikrukwa. 22 Ipre kakimbi dingwa yombaira moglme? Yomba ta Yesus ditorwa ereKrais† moglkrume dungwa i ye kakimbiyomba moglkwa. Yomba yeglmere Kraisyaglkumbamo mogltre ana nem ya Wamakiye ditorwa orkwa. 23 Yomba ta Wamditorwa erambuka i ye Nem ama akiye di-torwa orkwa. Te yomba ta Wam dinongugl

* 2:7: Ka i yeglmere, Jon dungwa i Yesus lo i tongwa ipre ka yegl dungwa: “Ene suwara suwarandi yomba ta wakaikaima kanaglkwa.” Ye lo i okuna imbo ye kamambuno wakai pirkwa enge lono i okuna imbo pangwa. Ba Yesus yenedungwa, lomo i erme kor (Jon 13:34), ana epigl 8 mina Jon dipene ende i ombugl lo kor we dungwa. 1 Jon 3:23 amakanamga. † 2:22: “Krais” we dingwa kamo mambuno i yegl: “Yomba ta God pinde i-pere endinan God yenekongunmo erambuka.”

Page 384: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 2:24 381 1 Jon 3:16endinambuka i ye Nem ama dinongugl en-dungwa.

24 Ene pirdime diyo, komnaiye kanakamo digo pirkwa i ene nomanomina sunayei-panano. Kamo i ene nomano suna yeipanan ana Wam ya Nem bogl ene aimandemogl-enaglkwa. 25 Te nono kor aimandemoramga i Krais noragledi pre ka dipandiglnoro kondungwa.

26 Ana yomba tau ene auro yend konbogua enamunedi erikwa ipre na ka i munobogl ene teinga. 27 Ba ene pre Krais HoliSpiritmo ene pinde yungo ana ene minamogl pangwa, ipre yomba ta ene ka ditebekete erekrambuka. Ba ye Holi Spiritmoi mina taragl prapra ene beke tongwa. AnaHoli Spirit ka beke tongwa i taragl kaima,i kakimbi tamanga. Yeglpre Holi Spirit kabeke tomere yegl ertre ana ene Krais minasidakagl moraglkwa.

28 Kaima, na nangrima wagle, ene Kraismina aimande moraglmiwo. Yegl eremeglmbi ana ye wu pendigl enambukaenge igle nono andigl giglendi mogl yemambuglo mina angai ta goglkramga.

29 Ene pirmbi Krais du-wakai moglkwapanan, ana ene pirkan eraglkwa, yomba tamambuno du-yene eraglkwa ikra ye Godnangiglma kaima meglkwa.

3God nangiglma mounga

1 Kaniyo! Neno Kande nono premunduwo pond kaima pangwa. Yegl orkoye nono pre God nangiglma we dungwa, ikaima nono God nangiglma mounga iwe.Ana makan yomba eremogl God pirkanerekrikwa mambuno ipre, nono amapirkan erekrikwa. 2Yeinomga wagle, nonoerme God nangiglma mounga. Okuwonono srambre ere moramga nono pirkanerekunga, ba ye unongugl enan nonokandre ana ye moglmere kuno yegl nonomoramga. 3 Ana yomba ipre mundunopango sugl meglkwa, ye yene nomanotokaisindre ana Yesus du-wakai moglmereyegl ye ama du-wakai meglkwa.

4 Yomba tandaglme erikwa i God lomosendingwa. Kaima, tandaglme erikwamambuno i lo ka pirpogl sikre send-ingwa. 5 Ba ene pirkondingwa, Kraisnono tandaglmeno koko endina pre wu

pene ongwa. Ye yene mina tandaglmeta paikrukwa. 6 Yomba ta Yesus minasidakagl meglkwa, ye tandaglme aimandeta erekrikwa. Ba yomba ta tandaglmeningadi erikwa i ye Yesus ta kankre tepirkre erikwa.

7 Na nangrima wagle, ene kanpogl siyo.Aglau eran yomba ta ene kakimbi ditendrebakaglte dinaglmiwo. Yomba mambunodu-yene pamere orkwa, i ye Krais du-yenemoglmere kuno yegl meglkwa. 8 Yombata tandaglme ningadi erambuka ye Sa-tan yombamo moglkwa. Sraglpre, Satanokuna mambuno bogl tandaglme orkwa.Ana God Wam ende nongugl ungwa i Sa-tan mambunomo kinde i sidundina preungwa. 9 Yomba ta God nangigle moglkwai tandaglme aimande ta ere moglkram-buka. Sraglpre, God embriye mambunomoi ye mina pangwa pre ana tandaglmeaimande ta erekrambuka. Tamanga; yeGod yombamo kaima moglkwa. 10Ana Godnangiglma ya te Satan nangiglmameglkwai kanpogl sinamnedi pun kade ana mam-buno yegl mina kanamga: Yomba mam-buno du-pamere erekre te angigle ta kan-wakai yeikran, ana ye God yombamo kaimata moglkrukwa.

Yomba kanwakai yeinamga mambuno iYesus ombuno dinorkwa

11 Ene okuna kana ka boglo yegl kiglkopirkwa: Nono yomba ta pre mundunopanan kanwakai yeinamga. 12 Nono Keinmereyeglmoglkramga. Ye Satan yombamomogl ana angigle okuwo Abel sigoglkwa.Ana ye sraglpre Abel sigoglme? Sragl-pre, ye taragl prapra orkwa i aglau orkote angigle Abel taragl prapra du-yenepamere orkwa. 13 Angrima wagle, makanyomba ene kankinde yembi ana ene sipu-glo dikriyo. 14 Nono yegl piramga, angrota pre munduno pango kanwakai yomgaikra gounga mambuno i kindekondo ukoromga. Yomba ta angigle kan wakaiyeikrukwa ye geglkwa mambuno i minasuna mogl pangwa. 15 Yomba ta angiglepir kinde yei tomara, i ye yomba sigoglkwamereyegl orkwa. Ana ene i pirkan erikwa,yomba sigeglkwa yomba ana kor aimandemeglkwa i ye mina suna yeikrukwa.

16 Yomba sraglmere wakai kanamgamambuno i yegl mina no kanpogl sumga:

Page 385: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 3:17 382 1 Jon 4:9Yesus Krais nono pre ere kor-moglkwai kinde kondungwa, te nono ama angrowagle pre munduno panan kor-moungai kinde kondinamga. 17 Yomba ta taraglmerkinde paitenambuka ana ye angigleta taragl ta inagledi doko moglkwa ikanambuka, ba ye miriye goglkran anaGod wakai kangwa mambuno i ye minasraglmere suna panambe? 18 Nangrimawagle, nono drano mina ya ka dumunarayomba wakai kaniye dikramga ba nononomano tendre ana taragl kaima tenamga.

Pirngi dingwa yomba God mambuglo minakundugl goglkrikwa

19 Yegl ounara i nono pirkan eramga,nono ka kaima mina mounga. Mambunoiglemina nono God ongumuglo wagle kun-dugl goglkre giglendi moramga. 20Ba nononomano ka-tange noran kade ana nonoyegl piramga: God nono nomano engreatne ende ana ye kande kaima mogl tetaragl prapra pirkan erekondungwa.

21 Yeinomga wagle, nono nomano ka-tange norokran kade ana nono God mam-buglo wagle pir-oglmbasi moramga. 22 Tenono ye lomo pinande ere, mambunowakai prumere ertre ana taragl prapra prekamange eretomgo ye norkwa. 23 Ana yelomo yegl pangwa: Nono ye Wam YesusKrais kangiye pirngidi ana yomba ta premunduno panan kanwakai yeinamga, i yenono eriyo dinormere eramga. 24 Yombaye God lomo prapra pinande erikwa i Godmina meglko te God ama ye bogl moglkwa.Ana God nono boglmoglkwa i ye Holi Spiritnorkwa i mina dinongugl endungo nonopirkan ounga.

4God Spiritmo ya spirit kinde kandime di-

namga1 Yeinomga wagle, yomba prapra spirit

no mina moglme dinaglkwa i ene pirngidikriyo. Spirit prapra God mina wingwa

mo ukrikwa i ene yomba i mina yumbusikaniyo. Sraglpre, propet kimbi merkindeendemakan koglkoglo eingwa. 2Anamam-buno yegl mina ene God Spiritmo kan-pogl sinaglkwa: Yomba ta eremogl YesusKrais pre, ‘yomba nangiye kaima pame’dinan ana God Spiritmo yomba i minamoglkwa.* 3 Ba yomba prapra Yesus pre‘Yomba nangiye kaima’ paikrume dimbiana ye spiritno i God mina ta ukrukwa.I Krais kundamo ikine spiritmo ye minamoglkwa. Ana yomba yeglmere unaglmedigo ene pirkwa ikra ana erme wingwamakan koglkoglo mogl kondingwa.

4 Nangrima wagle, ene God yombamomeglkwa pre propet kakimbi wagle engreatne endingwa. Sraglpre, Spirit ene minamoglkwa i mogl mitna imbo kaima endeana makan yomba mina spirit moglkwa iengre atne endungwa. 5 Ye makan yombameglkwa, ipre makandle taragl pre kamoningadi digo ana makan yomba kinanoyei ka dingwa i pirkwa. 6 Ba nono Godyombamo moungo ana yomba ta God wedipirkan erikwa i ye nono kanno pirkwa.Ba yomba ta God wedi pirkrikwa ye nonokanno amapirkrikwa. Mambuno yeglminaSpirit ka kaima dungwa ya spirit kakimbidungwa i pirkan dime dinamga.

God yombawakai kanumere yegl nono amayomba wakai kanamga

7 Angrima wagle, nono yomba tau premunduno panan kanwakai yeinamga.Sraglpre, yomba kanwakai yengwa mam-buno i God mina ungwa. Ana ta ye yombapre munduwo panan, ye God nangiglemoglkwa pre ana God mambunomo pirkanorkwa. 8 Te ta ye yomba pre munduwopaikran ana ye God mambunomo i tapirkan erekrukwa. Sraglpre, wakaikanigwa mambuno i God yene moglkwa.9 Ye Wam suwara kaima di makandleendumara mambuno igle mina, ye nonopre munduwo pango wakai kangwa i

* 4:2: Jon pepa muno i boglkwa enge, propet kakimbi wagle kakimbi tau di Yesus mambuno ormere pre dingwa.Nono yombamo ka dingwa i mambuno ta pirpogl sikunga ba yomba bitno pai pogl sungwa tau pirkwa, yomba ka yeglbeke teimedi pirkwa, Yesus ya Krais ye kuno ta mogl kiuredi pirkwa. Krais, ye okuna imbo God bogl akiye miurka (Jon1:1 kanamga). Ye God Wam moglkwa. Kaima, Krais wu yomba ongwa, ba God yomba ere-inagledi kongun orkwa i yeKrais ongo i mina keunde orkwa. Taragl kanekane Yesus makandle igle moglkwa enge orkwa i ya te goglkwa enge iKrais kongunmo tamanga te ye kongun i ere yomba ta akeple dikrumedi pirkwa. Ba Jon dungwa propet kakimbi wagleka i dingwa i kimbi kor, Yesus Krais ye God Wam kaima moglkwa, te ye yomba kaima ta moglkwa, te ye kongun orkwai ombugl suwara pangwa.

Page 386: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 4:10 383 1 Jon 5:6ombunodi norkwa. Ipre ye Wam minanono kor-moramga. 10 Yomba wakaikanigwa mambuno i yegl: Nono ta kom-naiye kana God wakai kankunga, ba Godyene komnaiye kana nono wakai kandreana ye Wam nono tandaglmeno kokoendinambuka pre di endungo makandleungwa. 11 Angrima wagle, God nono premunduwopangowakai kaima kangwa, iprenono ama ye ormere yegl ere yombano tapre munduno panan kanwakai yeinamga.12 Yomba ye kaima God kankrikwa, banono yombano bogl argan ere nomanosuwara yei mouno ana God nono minamorambuka. Te ye kanwakai yongwamambuno i nonomina pai kuno erambuka.

13Mambuno yegl i mina nono pirdimediana ye mina moungo te ye nono boglmoglkwa. Sraglpre, ye Spiritmo norkonono mina suna moglkwa. 14 Te NenoKande Wam makan yomba i-ikine endi-nambedi pre diendungo ungwa i no kandreana ye kamo dipene endumga. 15 Yombata Yesus pre God Wam moglme dinan, anaGod yombamo iminamoglko te yombamo iombugl Godminamorambuka.† 16Te nonoombugl God nono pre munduwo pangwa imina pirpogl sindre ana i mina mounga.

Ana munduno argan erikwa ya te kan-wakai yengwa i God mambuno kaimamoglkwa. Ta ye argan ere yomba kan-wakai yei moran ana yombamo i God minamoglko te God ama ye mina moglkwa.17Mambuno yegl mina ye munduwo arganere kanwakai yongwa i nono mina pai kausungwa pre ana enge kande mina yombayumbu sinambuka enge nono kundugl tagoglkramga. Sraglpre, ye moglmere yeglnonomakandle iglemounga. 18Ana yombakanwakai yeingwa mambuno i nono minapanan ana nono kundugl ta goglkramga.Ba kanwakai yei argan erikwa i eremoglkundugl geglkwa mambuno ikra ikoruglendungwa. Te argan erewakai kanigwamambuno i yomba ta mina paikrukwapre ye kundugl geglkwa. Sraglpre, kun-dugl geglkwa mambuno i ye pirkan erikwaokuwo yumbun giu inaglkwa.

19 God komnaiye kana nono pre arganere kanwakai yongwa, ipre nono ama Godya yomba kanwakai yeinamga. 20 Anayomba ta na God kanwakai yei ye dinam-buka, ba ye angigle kankinde yei tenan anaye kakimbi yomba moglkwa. Te yomba taangigle magl moglko kangwa i kanwakaiyeikran ana God teke moglko kankrukwapre ye eremogl God kanwakai yeikram-buka. 21 Ana Krais ka giglendi yegl di-norkwa: Yomba ta God pre munduwopanan ana ye angigle pre munduwo amapanambuka.

5Yesus wedi pirngi dindre makan taragl en-

gre atne endingwa1 Yomba ye Yesus pre Mesaia moglmedi

pirngi dingwa, ye God nangiglmameglkwa.Yomba ta eremogl neno pre mundunopanan, ana ye nangiglma pre akiyemunduno pangwa.* 2Nono God nangiglmapre munduno pango pirkan ounga imambuno yegl: God wedi munduno pangoana ye lomo prapra pinande orumnarai dipoglkwa. 3 Nono God pre mundunopanan, ye lomo prapra pinande eramga. Yelomo i wirigl ta paikrukwa. 4 Sraglpre, Godnangiglma wagle ye makandle embriyemambuno kinde i engre atne endingwa.Ana nono pirngi dumunara i mina yombu-glo ere makandle embriye mambunokinde i ama engre atne endumga. 5 Anamakandle embriye mambuno kinde iyomba ira yombuglo ere engre atneendume? Yomba ta Yesus pre God Wammoglmedi pirngi dungwa yomba i keundeyombuglo erikwa.†

God yene Wam pre kamo dipendigl en-dungwa

6 Ana Yesus Krais nigl mina baptais or-mara mambuno i ya te gogl bormaimotoindi endumaramambuno iminaungwa.‡Ye nigl mina suwara i keunde ta ukrukwa,ba nigl mina ya te bormaimo mina akiyeungwa. Ana Holi Spirit ka di nonguglende taragl i kaima we dungwa. Sraglpre,

† 4:15: 1 Jon 4:2 ka pangwa i kanamga. * 5:1: 1 Jon 2:22 ya 4:2 ka pangwa i kanamga. † 5:5: 1 Jon 4:2 ka pangwai ombugl kanamga. ‡ 5:6: Grik kanno mina ka i mongomo ta wu pene pikrukwa. Ye bormai ya nigl pre keundedungwa. Ba yomba mere pirkwa nigl iwe Yesus baptais orkwa ipre dumedi pirkwa, te bormai iwe Yesus goglkwa ipredumedi pirkwa.

Page 387: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

1 Jon 5:7 384 1 Jon 5:21Holi Spirit ka kaima nem moglkwa pre yeka kaima dungwa. 7 Ana taragl suwotamambuno i dipeglkwa: 8Holi Spirit ya niglya te bormai, ana taragl suwota i ka digowu suwara ongwa. 9 Yomba ka dipeneendigo nono punga, ba God ka di nonguglendungwa i yombuglo ere yomba kannoengre tongwa. Sraglpre, God ka dungwa iyeneWampre dipene endungwa. 10Yombata God Wam wedi pirngi dingwa, God kadipene endungwa i ye nomano suna yei-pangwa. Ta ye God kamo pirngi dikrikwa,ye God kakimbi di-di orkwa yagle wedingwa. Sraglpre, God yeneWampre kamodipene endungwa i ye pirngi dikrikwa.11Ana God kamo dipene ende norkwa i yeglkra: Nono kor aimande moramga i Godnorkwa. Ana kor aimande moramga mam-buno i yene Wam mina yongwa. 12 Yombata ye God Wam i-wan morambuka, ana koraimande moraglkwa ye mina yongwa. Teta God Wam i-wan moglkrambuka, ana koraimande moraglkwa i ye mina yeikrukwa.

Kor aimande moramga kamo13 God Wam ye kangiye mina ene pirngi

dindre ana kor aimande moraglkwa i-kondingwa i ene pirkan eraglkwa, ipre napepa muno i bogl ene teinga. 14 YeglprenonoGodkunduglmogoglkre yemoglmaramagl pindre ana ye prumere nono taraglkanekane ta norambedi krapogl tomun, yepra nono pir norambuka. 15 Ana nonopirkan ounga: Taragl ta inamunedi pre ka-mange ounga i God ama pirkan orkwa. Tenono pirkan ounga: Ye taragl ta norambedikrapogl tomga ikra i-kondumnedi prumga.

16 Yomba ta angigle tandaglme erankanambuka, ba tandaglme i mina ye tagoglkrambuka mere panan, ana ye ka-mange ere God tenan ana angigle koraimande morambuka i God tenambuka.Sraglpre, tandaglme tau pango erikwa iyomba sigoglkwa pre na ka i diga. Tetandaglme tau pangwa i yomba erimbi anaye goraglkwa. Ipre ene kamange ere Godteiyo na yegl ta dikrika.§ 17 Ana mam-buno kinde prapra erikwa i tandaglme

orkwa, ba tandaglme tau pango erikwa i tagoglkraglkwa.

18 Nono pirkan ounga, God nangiglmameglkwa i tandaglme aimande ta erewanmoglkrikwa. God yene nangiglma suglwakai moglko ana Satan ta ye erekindeeretekrukwa. 19 Nono God nangiglmamounga pre ana pirkan ounga, te makankoglkoglo mogl eimara suna igle Satankongun akeningandi ere ende okunaongwa. 20 Nono ama pirkan ounga GodWam undre ana pirpogl sinamga nomanonorkwa. Yegl orko kade nono God kaimamoglkwa i pirpogl sumga. Ana God kaimayaWamYesus Krais, yemina nono sidakaglmounga. Ye God kaima moglkwa, te koraimande meglkwa i ye mina yongwa.

21 Na nangrima wagle, god kimbi minaene sidakaglkre mogl eglke endiyo.

§ 5:16: Kamambunomo kaima ta wu pene pikrukwa. Yomba tau pirkwa i yomba kaima geglkwa ipre dumedi pirkwa.Te yomba tau pirkwa aglke kor goraglkwa ipre dumedi pirkwa (Ka Teke Pangwa 2:11 ya 20:14), ye ka i akete “geglkwa”i yeglmere, “ende guglo kamun enaglkwa”.

Page 388: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

2 Jon 1 385 2 Jon 13

2 JONJon pepa muno namba 2

boglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaPepamuno i Jon boglkwa. Ye pepamuno

1 bogl kondo ana enge sungagle ta mogltreana pepa namba 2 i boglkwa. Yomba taupirkwa buglayungu A.D. 90 mina pepa iboglkwa.

Ka mem kande kaima yegl pangwa: Godyombama wagle angro ta wakai kanimbiyombawakai kangwamambuno i God lomodumere erikwa. Te Jon eremogl Yesus GodWam mogl te God ya yomba akiye moglmedungwa. Yomba tau eremogl Yesus i yombanangiye ta paikrume dingwa, ana Godyombamo wagle ene iyungugl endekriyo.

Jon pepa muno namba 2 boglkwa1 Yaglkande kongunmo mina na ende

okuna einga, na pepa muno i bogl ambuene God pinde yungwa ya te nangit-nma wagle akiye teinga.* Na ka kaimamina ene pre munduna pangwa. Te nakeme tamanga, ba ka kaima pirkwa yombakindaginde ye ene pre ama mundunopangwa. 2 Sraglpre, ka kaima i nono minasuna pangwa i nono mina aimande yenepaimorambuka.

3 Nono ka kaima dinamunara ya teyomba kanwakai yenamnara i ana GodNeno ya Yesus Krais GodWam, ye wakaimoya mitno goglkwa ya te nomane pokn-dungwa i nono mina panambuka.

Ka kaima ya yomba kanwakai yeinamga4 Ene nangitnma wagle tau God Neno

kamo kaima mina pinande eremeglkwa, iNeno God yegl eriyo dumere ikra erikwapre na pirtre gun pond yeinga. 5 Ambuya, na erme lo kor ta bogl ene tekrika,okuna mambuno ere lo ta dinerko pirkon-dumga ikra na kordagl krapoglka: Nonoyomba kanwakai yeinamga. 6 Ana wakai

kanamnara igle mina ye lomo dumeremere pinande ounga. Okuna imbo ye lomoi ene yegl pirkwa: Ene yomba kanwakai yeiwanmoraglkwa.

Yesus Krais kamo akegidi i-wan moramga7 Ka kimbi dingwa yomba merkinde

endpi makan koglkoglo eingwa. Ye ere-mogl Yesus Krais, yomba nangiye pangoungwa i ende ikine unambuka i ye tadipene endekrikwa. Yomba koyeglmerekakimbi dindre ana Yesus Krais kundamoikine meglkwa.† 8 Ene taragl inamunedipre kongunmo erikwa ikra wau bogl di-nambedi sugl wakai mogltre ana topomo iboglkango eneprapra inaglkwa. 9Yomba taYesus Krais kamo beke teingwa i ta akegidimoglkre ana puglondi endpi ka ta minaenan ana God yombamo i mina ta mogltekrukwa. Te yomba ta Yesus Krais kamobeke tengwa i akegidi moran ana Nemya Wam akiye ye mina moglkwa. 10 Anayomba ta ene meglmara undre ka beketomga i ta ditekran ana ene diwakai yeit-ekre te ye iyungugl endekriyo. 11 Yombata eremogl yomba koyeglmere ta diwakaiyembi ana mambunomo kinde ormere ikraye wu suwara pi akeple dungwa.

Ka di uglo yongwa12Na ka tau merkinde pangwa ene dite-

nagledi pirka, ba ka i pepa mina bora ki-urika. Na ende ene meglmara wimbo ananono gumano kandre ka di pirpir oun ananono gun pond yeinamga.

13 Ene ambutn God pinde i-pere en-dungwa ikra ye nangiglma wagle ene di-wakai yeitemiwo.‡

* 1:1: Yomba tau pirkwa pepa muno i bogl ambu ta tome dingwa. Te tau pirkwa “ambu” iwe kamambuno pirkwayungu ombuno i nangiglma bogl, ana yagl ambu yungu ombuno igle meglkwa. Yegl eran ye yungu ombuno suwaratameglmbi, ana epigl 13 mina ye ama yungu ombuno suwara moraglkwa. † 1:7: 1 Jon 4:2 ka pangwa i kanamga.‡ 1:13: 2 Jon 1:1 ka pangwa i kanamga.

Page 389: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

3 Jon 1 386 3 Jon 15

3 JONJon pepa muno namba 3

boglkwaKa mongo yegl ende okunaongwaPepa i muno boglkwa yagle kangiye Jon.

Yomba tau pirkwa buglayungu A.D. 90mina 1 Jon ya 2 Jon boglkwa enge i keunde3 Jon i ama muno boglkwa.

Yomba suwo mambunono pepa i minadipene endungwa. Yombamo kanginoyegl: Gaius ya te Daiotrefis.

Ka mem kande yegl pangwa: Jon pepai bogl Gaius tongwa. Ye pirngi dingwayomba sutnomoglkwa te ye Jon yeinongwayagle. Gaius kongun wakai orkwa pre Jonpepa bogl tendre diwakai yei ana sigigleditongwa.

Te Daiotrefis God kongunmo yomba diyungugl endekrukwa ipre ya te Jon kongunorkwa di kinde yongwa i akiye pepa i minamuno boglkwa.

Jon pepa muno namba 3 boglkwa1 Yaglkande kongunmo mina na ende

okuna einga, na pepa i bogl angra Gaiusteinga. Te ka kaima mina ene pre namunduna pangwa.

2 Angra Gaius, na kamange erika i enegunyei wakai motn ana taragl prapra enemina wu wakai kaima enambuka te enenenomanen wakai yomere yegl kuiyan amawakai yenambuka. 3 Ene ka kaima i-wanmogl pamere ere motnga, te kamokaima i mina engenge duglo botnga ipreyagl kunanma wagle tau ye wu ka boglokugl nariko na pirtre ana gun pond yeinga.4 Ana na nangrima wagle ka kaima konboyomara i duglo bogl wanime dimbi pirtrena gun pond yenaglka.

Gaius ye kongun wakai orkwa5 Angra wakai, ene kongun prapra

pamere ertre yombanmamangiglmeglkwai akepledi tendre te yomba yongugl pirngidingwa i bogl akiye akeple ditenga iwakai kaima etnga. 6 Ene mambunowakai etnga ipre angro wagle tau wuGod yombama meglmara ditengwa. TeGod kongunmo ipre ene pirdime dindre

ana ye konbo bange enaglkwa ipre taragltau akeple ditenatnga i wakai kaimapangwa. 7 Yesus Krais kangiye dimitnaendina-pre kamambuno kongun ere endemenda eingwa ba kamambuno kiurikwayomba mina taragl akeple dinambuka taikrikwa. 8 Ipre nono kamambuno pungayomba eremogl yombamo yeglmere akepledinamga. Yegl oun kade nono nomanesuwara yei ka kaima ipre kongunmoeramga.

Daiotrefis mambuno kinde orkwa9 Na pepa muno bogl God yombama

teinga. Ba Daiotrefis, ye yomba kandemoragledi prukwa. Ye nono kanno ipirkrukwa. 10 Na ene meglmara unaglkaenge, ye taragl kanekane orkwa i dipeneendinaglka. Ye ka kinde kanekane dindrete kakimbi merkinde nono pre dungwa.Ye nono keunde ta dikinde yeikrukwa.Tamanga. Ba angro wagle tau wingwai ama ye di yungugl endekrukwa, teyomba tau akepledi wakai eretenamnedieriko ye mane dindre ana God yombamameglmara igle pi dinaglmedi mangemenda endungwa.

Demitrias mambuno wakai orkwa11 Angramo wakai, mambuno kinde er-

imere i ene erekratnga, bamambunowakaipamara i akepledi eratnga. Yomba tamambuno wakai orkwa i God yombamomoglkwa, te yomba ta mambuno kindeorkwa i ye God wedi pirkan erekrukwa.12 Yomba prapra Demitrias kongun wakaiorkwa ipre dembiye singwa. Te Godkamo kaima dumara i ama Demitriasmam-bunomowakai wu pene ongwa. Te nomaneye pre dembiye sumga, i ene pirkan etnga.No ka dumga i kaima yene.

13Na ka tau merkinde pangwa ene dite-nagledi pirka, ba ka i pepa mina bora ki-urika. 14Na tambre kana wu ene kanagledipirka, ana na wimbo nono gumano minakandre ka di pirpir eramga.

15 Ene nomano pokndi yenano. Angroambaro magl ya meglkwa ye ene diwakaiyeitengwa, te na ama diwakai yeiteinga iene pi yomba prapra eglire meglkwa i dito.

Page 390: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jut 1 387 Jut 12

JUTJut pepa muno i boglkwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaKa i pepa mina pangwa i 2 Pita

mina pamere kurita kuno pangwa. Godyombamo eremogl kamambuno wakaikundamo erikwa yomba suna meglkwa ikanno pirkriyo dungwa.

Pepa i muno boglkwa yagle kangiye Jut.Ye Yesus angigle ta moglkwa. Ana yombatau pirkwa buglayungu A.D. 65 mina pepa iboglkwa.

Ana ka mem kande yegl pangwa: Goderemogl no ye yombamomounga ye pirngidingwa mambuno i ye suwara ta noro kon-dungwa pre yomba suwarata nono pirngidumga i ta i yendekrambuka.

1 Jut, Yesus Krais nigl-kongunmo yombamogl te Jems angigle moglka. Na pepamuno bogl yaglambu God agle di yungwayomba teinga. God Neno ene wakai kaimakangwa ana Yesus Krais ye yene ene sutnomoglkwa. 2God, mitno goglkwa mambunoya nomane pokndi yenambuka ya te yombakanwakai yenaglkwa i ene nomane minagiglendi pandigl tenambiwo.

Kamambuno kimbi beke teingwa yombakanno

3 God yombama wagle du-wakai kra,God kongun giglendi ertre nono prapraere-yungwa. Ipre na okuna pepa munobogl God yombama pirngi dingwa waglesigigledi tenagledi munduna pangwa. Bana erme yegl pirka, ene pirngi dingwa ipanan, kamambuno wakai si endinaglkwayomba, ye mina mogl eglke endinaglkwa.Ana pirngi dumga suwara i God norkwaana nono pirngi dumga i yomba ta i eglkeendekraglkwa. 4 Ene pirngi dingwa yombameglmara yomba tau uglmange ere endesuna wingwa. I okuna kamambuno minapepa muno beglko pangwa. I God kamowedi kakimbi beke teingwa yomba ye Godwakaimo i beke tekre, mambuno kindekanekanenomanemina eraglmedi pre baglnusingwa. Yomba yegl erikwa i nonoYaglkandeno Yesus Krais suwara i mokonoteingwa.

5 Israel yomba Isip makan meglkoYaglkande auro yend menda ungwa iene pir kendingwa, kamo i na aglkekordagl ditenaglka. Te okuwo yombatau Yaglkande wedi pirngi dikrikwa ikeunde si goglkwa. 6 Ana angelo wagle,God kongun kande eraglmedi tomereerekre, ye dumono kaima kinde kondingwaipre yombamo i God sen mina kanekogl endungo mim kandekinde ormaraaimande kane paimogl ana enge kandemina kot eraglkwa pre sugl meglkwa.7 Angelo erimere kuno yegl. Sodomya Gomara kamun ya taun tau mangiglkoglkoglo yongwa i yaglambu mongugloguagua kane ta ertre ana deno mundunomina gagle sungo monguglo erekrimereerikwa. Yemambuno kinde erikwa pre Godsi donga aimande depamara endungwayeglpre ye mambuno erimere i nono yeglerekramga.

8 Kuno yeglmere yomba meglkwa su-glo uglkumbu kanekane kandre i kaimapamedi mambuno kinde kanekane ertreana ye yene nangino ere kinde erikwa.Te Yaglkande kamo sende ana heven am-buglange wakai ya angelo ombugl akiyedikinde yengwa. 9 Ba angelo mogl-mitnaendungwa Maikel yegl erekrukwa. Yeokuna Moses goglko, nangiye briye irainambedi pre Satan bogl tengramo dim-brika ba Maikel ka kinde ta dindre Satanka ta tekrukwa. Ba Maikel yegl dungwa,“Yaglkande yene ene ka tenambuka.” 10Teyomba magl meglkwa i ka mem pirpoglsikre, katewe di taragl prapra tengwa. Yenomane agl-bugla nomane pamere kunoyegl pango, mambuno guagua erikwa.Taraglmo erikwa i ye yene ere kinde kaimaere tongwa.

11 Ye yumbun kandekinde inaglkwa!Kein ormere mere ye erikwa. Te ye mingemoni inamunedi yombuglo ere erikwa iBalam aglau ormere ye erikwa. Te Godkamo sendingwa i okuna Kora ormere yeerikwa. Yegl erikwa ipre ye wu kinde pikondingwa.

12 Ene makai sindre angro denomunduno te nomane suwara yeingwa,kaiya mokna neimara igle ye suna moglerekinde ere-ere erikwa. Ye ene bogl akiyekaiya mokna neingwa, ba ye yene kundugl

Page 391: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Jut 13 388 Jut 25kurita goglkre yombanoma sugl wakaimoglkrikwa ba ye yene sutno meglkwa,ye kamun kua kamun suna moglkruko,ir mange yend perepere omere yegl yemeglkwa. Te endi mongo koraglkwaengeno yongwa ba mongo koglkrimereyegl ye meglkwa, te endi gigle goglkondungo yomba endimo mambuno bogl,puro endimere yegl ye meglkwa. 13 Yemambuno kinde angai geglkwa pangwai ningadi eriko ana erikwa i mundi niglpembigl pond dindre euriye sungwayeglmere. Te kugl-kuri kamun kua mitnawu ikine ikine eimere yegl ye meglkwa.Ana God angai ta akekun orkwa imimpondere ake kama kinde sumara igle ye aimandekamun moraglkwa.

14 Adam mina yei mogl ende indawingwa i Inok epigl 7 moglkwa. Anayombamo i mambuno kinde eremeglkwapre Inok ka propet dungwa: “Kaniyo.Yaglkande angelomo holi tausen tausenbogl akiye wingwa, 15 ye yomba prapraka-tange tendre te ye mambuno kindekanekane erikwa i poglodi piraglkwa tetandaglme erikwa yomba tau God aimandemokono tengwa God yegl erimbo kadeyomba aglau ertre ka kinde kanekanediteingwa i poglodi ikine ende piraglmediprukwa.” 16 Yombamo i yomba nanginoka plau dungwa i deno kumbrukwa.Ye nomane ponglau boglmara i duglobeglkwa. Ye yene yomba kande mounedindre ka kande giglendi dindre, kanginoake mitna endingwa. Ye yomba taratnogundo inamunedi pre kinano paglwaglerikwa.

Ene pirngi dingwa i akegidi moraglkwa17 Angrima kaima wagle nono Yaglkan-

deno Yesus Krais aposelma wagle okunakamambuno di nerikwa ikra kor daglpoglodi piryo. 18 Ye yegl di ene teingura,kamun makan dundinambuka engemomagl eran, yomba God mokono tendre temambuno wakai pangwa i erekre, yenenomane kinde anduglmere i eraglkwa.19 Yomba i eriko ene kamambuno pirkwayomba poim singwa yombamo i makandlemambunono pamere i eriko, ana GodSpiritmo ye mina ta moglkrukwa.

20 Ba ene angrima wakai wagle eneGod kamo holi pirngi dingwa i ake gidi

mogl, ana Holi Spirit yombuglomo minakamange engenge eriyo. 21 Ene God wakaikanmara i aimande molo. Ana YaglkandeYesus Krais pre engenge suglmo meglmbi,ye mitno goglkwa i-pene endinan ana koraimande yene moraglkwa tenambuka.

22 Yomba tau pirngino gugl sungwa wa-gle i ene mitno gogl teiyo. 23 Ana yombatau donga domara sunameglkwamereyeglmeglkwa. Ipre ene oglandi kaima ye imenda endiyo. Ene kundugl gogltre mitnogeglkwa mambuno i ene yomba tau amateinaglkwa ba ye mambunono goglo i kun-gugl deglmbi kaima yomere yegl. Enemambuno i kundugl golo.

God dembiye si mitna imbo endingwa24 God ene sutno wakai moran, ene

yange sikraglkwa ye pra ene auro i am-buglangemo mina enambuka kuno orkwa.I ene aglau maglau ta paikran ana enegun pond kaima yenaglkwa. 25 God isuwara kaima moglkwa, te nono yombanokande Yesus Krais kongun ormara i yeno ikine endungwa. Nono ye kangiyeakepledi dembiye si tenamga. Ye kingmogl gumamugl kaima endinambuka te yeyombuglo gigledi kande panan ana taraglprapra sutno morambuka. Ye okuna imboaimande yegl moglkwa, te erme ama yeyegl moglkwa. Te okuwo imbor ye ombuglyegl aimande yene mogl panambuka. Ikaima.

Page 392: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 1:1 389 Ka Teke Pangwa 1:10

KA TEKE PANGWAKa i Yesus Krais dipene endeJon tongwa

Ka mongo yegl ende okunaongwaRom yomba eremogl Juda sutno

meglkwa enge pepa i muno beglkwa. Engei Rom yomba eremogl Yesus Krais wedipirngi dungwa yomba ere singo teke endepere pere eingwa.

Pepa Ka Teke Pangwa i muno boglkwayagle kangiye Jon, sraglpre, pepa i minaJon yene kangiye enge 4 suna igle boglkwa.Yomba tau pirkwa buglayungu A.D. 95mina pepa i muno boglkwa.

Ka mem tau mere pepa i mina pangwai yegl: Taragl kane kane okuwo plau di-nambuka pre ka diboglkwa merkinde pepai mina pangwa. Te Yesus Krais Yaglka-nde moglkwa ana ye ongo mina God er-emogl kundamo ikine prapra engre atneende te Satan ama engre atne endinam-buka. Ana pirngi dingwa yomba andiglgiglendi moraglkwa ye God bogl meglmbiana okuwoGod taragl ere i kor endinan anaye yumbun ta ikraglkwa.

Ka teke pangwa i Yesus Krais dipene endeJon tongwa

1 Okuna ka i teke pango Yesus Kraisi-pene endungwa. Taragl tambre kanaplau dinambuka ipre Yesus Krais niglkongunmo yomba ditenambuka pre God diYesus tongwa. Ana Yesus ka i ere i-nonguglkaima endina pre angelomo ta di endungowu kongunmo yomba Jon ditongwa. 2 Anana Jon taragl prapra ta kaninga i pepamuno boglka, i God kamo ya te YesusKrais ka dungwa ya te kongun orkwa i amaakiye dipene end-iwa. 3 Propet ka pandumdungo pepa i mina bogl pandiglka keram-buka yomba ya, te pir i-nomano suna en-dinaglkwa yomba prapra gun yenaglkwa.Sraglpre, taragl i prapra plau dinaglkwaenge ende magl ungwa.

Jon pepa muno bogl God yombama yunguombuno 7 tongwa

4 Na Jon, Esia Provins God yombamayungu ombuno 7 suna yeingwa i na pepamuno bogl teinga,

God erme moglkwa, okuna imbomoglkwa te okuwo unambuka, ana yewakaimo ya dem munduwo pokndungwai ene tenambuka, te God king boglmominanongagle spirit 7 meglkwa, ye ombuglarganno ya deno munduno pokndungwaene tenaglkwa. 5 Te Yesus Krais ye Godkamo pamere dindre, te geglkwa minaye komnaiye andigl ukor pindre anamakandle king prapra ye sutno moglkwa.Ye ama arganmo ya dem munduwopokndungwa ene tenambiwo.

Ye nono wakai kandre ana bormaimomina tandaglmeno koko endungo nonowu wakai omga. 6 Ana ye ere endungonono ye yombamo mogltre ana ye NemGod kongunmo eramga pre pris kongunnorkwa. Ana Yesus yombuglomo pai kunoorkwa ya kangiye kande aimande aimandepanambuka. I kaima.7Kaniyo, ye kamun kua minasuna mogl una orkwa, anayomba prapra ongumutnomina ye kanaglkwa, tekuglange mina ya buglo-nilmina singwa yomba ikra amakanaglkwa. Te makandleyomba prapra ye pre kinanosuwo gundo piutno taglasindre kai giglange sinaglkwa.I kaima yene, yegl panambuka.

8Yaglkande God yegl dungwa, “Namam-buno boglmara kaima mogl te dundumarakaima moglka.” Ana God i yombuglo pondpangwa ye erme moglkwa okuna imbomoglkwa te okuwo unambuka.

Jon ye Krais kangwa9Na Jon, ene angro, nono Yesus bogl wu

suwara pi ye kingdomo mina i yumbun yagiugl indre pirwinge ere wanmounga. NaGod kamodipene ende te Yesuswedi pirngidiga i dinongugl endiga pre na sendigoailan Patmos moglka.* 10 Ana YaglkandeengemominaHoli Spirit na akewu dinarkoana na mokonamugl ka kande ta dungopirka. Nungo embriye biukul bendumere

* 1:9: Rom yomba eremogl yomba ta mambuno kinde erikwa i ana kane panaglme di pirkwa i di endigo ana ye endeailan Patmos pipi erikwa. Ailan Patmos i kane paingwa angai.

Page 393: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 1:11 390 Ka Teke Pangwa 2:9yegl dungwa. 11 Ana ka i yegl dungwa,“Taragl prapra kanga i pepa mina sunabogltre ana God yombama yungu ombuno7 meglmara endinatnga: I Efesus kamunya, Smena kamun ya, Pergamam kamunya, Taiataira kamun ya, Sadis kamun ya,Piladelpia kamun ya te Leodisia kamun.”

12 Ana yomba ka dinarkwa i kanagledipre kan aketeinga. Na kan aketendre ken-lam7 gol pagl bekingwa i botnomina tengokaninga. 13 Te ken-lam botno yeimarapukamugl i yomba ta moglko kaniga. YeYomba Wam mereyegl.✡ Ye gagl suna oltoendungo wu kagle mina sitorwa orkwa, tepiuriye mina kumagl gol pagl bekingwa ita dongo pangwa. 14 Ye bre ya bre yungokruwo sipsip yungo ya kamun kua kruwomereyegl, te ye ongumuglo suwo-akiyeendi donga bauglo mereyegl ambuglangegiglendi sungwa. 15 Ye kagle suwo-akiyebras endi donga mina suna de gogl erewangigldi pamere yeglmere, te nungo em-briye nigl muglkumdi kuglosi mu dumereyegl. 16 Ye ongo wokra kugl-kuri 7 akemoglkwa, te dikumba prak ta drambiye yagon mina akiye nongwa i ye dra mina endemenda wu pangwa. Ana ye gumadra andeambuglange kande giglendi sumere yeglambuglange sungwa.

17 Na ye kandre ana ukandi yange ka-gle mina si, geglkwa mereyegl du painga.Ana ye ongo wokra na nangina ake yegldungwa, “Ene kundugl goglkro! Na gu-mamugl moglka te pundunomugl moglka.18Na kor-moglka yagle! Na okuna goglkra,ba kano, na kor aimande moglka, teaimande aimande mogl enaglka. Te nageglkwa ki ya geglkwa yomba dumono i kisuwo-akiye na ake moglka.

19 “Yeglpre, taragl erme plau dungwa yaokuwo plau dinambuka ene kan-kondingai pepa mina muno boglo. 20 Ana kugl-kuri 7 na onguna wokra yongwa i ya ken-lam gol 7 ene kanga i mambuno kaimateke pangwa i yegl. Kugl-kuri 7 i angelo7 ye God yombama yungu ombuno suwarasuwarandi yomara i sugl meglkwa. Te ken-lam gol 7 i God yombama yungu ombuno 7yeingwa.

2Ka muno bogl Efesus kamun God yombama

yungu ombuno yongwa i tongwa1“Ene ka tau yegl pepamuno bogl Efesus

God yombama angelono i to.*Kamo i yegl: Na kugl-kuri 7 onguna wokraake moglka te ken-lam gol mina bekingwa7 yemara suna igle wu ikine ikine pi wan-moglka, na ene pre ka yegl diga: 2 Enekongun prapra etnga i na pirkan erika;yombuglo ere te andigl giglendimotnga, temambuno kinde erikwa yomba i ene wakaikankitnga, ana yomba tau aposel mounedingwa i ene mambunono kandime dingaye aposel ta moglkrikwa, ba ye kakimbiyomba meglkwa. 3Na kangina pre ere eneyumbun pond inga, ba ene ta oglka erekinde kondokitnga. Ene giglendi motnga.

4 Ba ene taragl tau etnga i na pirkakuno erekrukwa i yegl. Ene komnaiye kanana pre mundun pamere yeglkra erme tapaikrukwa. 5 Ene okuna mambuno wakaiere wanmotnga ikra erme kindekondoyange singa. Ene okuna mambuno wakaietnga ikra poglodi pirtre ana noman yaketendre, ana mambuno wakai okuna etnereikra aglke kordagl ero. Te yegl ta erekitnna ene motnara undre, ana ken lamnenboglmo mina yongwa i ikorugl endinaglka.6 Ba ene mambunon wakai yegl ta etnga iina wakai pirka: Nikolas yombama taraglerikwa i ene wakai pirkre kankinde yenga.I na ama kankinde yeinga.

7 Yomba ta kina panan ana Holi Spiritka di God yombama wagle tongwa i pir-pogl sinambuka. Te yomba ta mambunokinde engre atne ende andigl giglendimoran ana kor aimande meglkwa endimoi mina prawe dimbo kaiya mokna ninam-buka, endimo i God dumomo wakaile sunapangwa.

Kamuno bogl Smena kamun God yombamayungu ombuno meglkwa i tongwa

8 “Ka i pepa muno bogl Smena Godyombama angelono moglkwa i to:Na kanna i yegl: Na mambuno boglmaramoglka te dundumara moglka, te nagogltre ana aglke andigl kor-moglka. 9 Ene

✡ 1:13: Daniel 7:13 * 2:1: Ka i di God yombama angelomo wagle tongwa, ba yagl ambu God yombama meglkwai mambuno erimere ka dungwa. † 2:9: Smena God yombama ye makandle taragl kiuglgiunde meglkwa. Ba HoliSpirit taraglmo, ye merkinde paitongwa.

Page 394: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 2:10 391 Ka Teke Pangwa 2:23yumbun kanekane indre ana kiuglgiundemotnga i na pirkan erika.† Ba hevenmambuno wakai ikra merkinde ene minapaitongwa. Te yomba tau ye Juda yombamoune dindre, ene dikinde yeingwa i napirkan erika. Ba ye Juda yomba kaima tamoglkrikwa, ye Satan yombama meglkwa.10 Ene yumbun inatnga mangigl eran kadekundugl pirkro. Pro, na ene diteinga, eneta etn kanagledi pre Satan si kane yunguendinambuka, ana ande enge 10 keundeene yumbun ya giu kande inatnga. Ba enepirngi dinga i mina pir giglendi mogl pigotn, na kor aimande meglkwa i ekin bitnogagl mereyegl ene tenaglka.

11 Yomba ta kina panan ana Holi Spiritka di God yombamawagle tongwa i pirpoglsinambuka. Ana yomba ta kundayombugloerambuka ye okuwo aimande goraglkwamambuno i ye aglke ta sigoglkrambuka.

Ka muno bogl Pergamam kamun Godyombama meglkwa i tongwa

12 “Ene ka i pepa muno bogl PergamamGod yombama angelono moglkwa i to:

Dikumba prak drambiye ya gon minaakiye nongwa i na mina yongwa.Kamo i yegl: 13 Ene dumo ta moglpai etngai na pirkan erika. Dumomo igle Satanking boglmo yongwa. Ba na kangina enekaima akegidi motnga, ipre ene na wedipirngi dinga i ta uglmange erekitnga. TeAntipas engemoyongwaengenapre pirngidungwa i dinongugl endungwa pre ana enedumun mina igle ye sigeglkwa, dumomoigle Satan moglmara.

14Ba ene taragl tau etnga i na pirka kunoerekrukwa. Ene mina yomba tau Balambeke tomere ikra ere wanmeglkwa. OkunaBalam eremogl Israel yomba tandaglmemina yange sinaglmedi pre di nusi Balaktongo, ana Balak kakimbi di Israel yombatongo Israel yomba ye god kimbi kaiyamokna ofa ereteingwa i nendre te yagl yaambu kunogl gundo wanmeglkwa. 15Balakormere yegl ene mina yomba tau amaNikolas epiglmo beke temere i akegidi i-wanmeglkwa. 16 Ipre ene nomanen yake to!

Te ene yegl ta erekitn enemotnara na tam-bre undre, ana yombamo i na drana minadikumba prak ende menda wu pangwa imina kunda bogl tenaglka.

17 Yomba ta kina panan ana Holi Spiritka di God yombamawagle tongwa i pirpoglsinambuka. Te yomba ta mambuno kindeengre atne ende giglendi andigl moranana heven suna bret-mana teke yongwa itau ye tenaglka.‡ Te kombuglo kruwo taombugl tenaglka. Ana kombuglomo i minaye kangiye kor ta bogl pandiglka i yenekombuglo inambuka yombamo i keundepirkan erambuka. Ba kangiye i yomba tapirkan erekrikwa.

Ka muno bogl Taiataira kamun Godyombama yungu ombuno meglkwa i tongwa

18 “Ene ka i pepa muno bogl TaiatairaGod yombama angelono moglkwa i to:Ka i God Wam kamo yegl: Na ongumutnadonga bauglo mereyegl ambuglange sungote katna ain bras dongamina de gogl kaimaormere yegl orkwa. 19Na kaniga, ene taraglkanekane etnga ya yomba kanwakai yengaya pirngi dinga ya kongun akeple dinga yate yumbun mina ene kiendi motnga. Anaene erme taragl wakai tau etnga i wakaikaima pai okuna etnga ikra engrukwa.

20 Ba ene taragl suwarata etnga i napirka kuno erekrukwa. Ene eremogl ambuJesebel kanwinge etngo ye yene propetta mole dungwa.§ Ye kamo beke tongwai na nigl konguna yomba i-toro tendreana auro ipi yaglambu kunogl gundumaraya god kimbi pre kaiya mokna ofa ereneimara igle suna ongwa. 21Ye kunogl gun-dungwa mambuno i kindekondo nomaneyake tenambedi pre na enge bagl te suglmomoglka, ba yemambunoorkwa i kinde kon-dinakrukwa. 22 Ana yegl orkwa ipre am-bumo i piyasi giugl pirkwa dumomina end-inaglka. Ana yomba ambumo i bogl kunoglgundo mambuno kinde erikwa i nomanoyake tekrimbi ye ama giugl pond tenaglka.23 Ye yombama ombugl sigoglmbo anaGod yombama prapra pirkan eraglkwa, na

‡ 2:17: Israel yomba makan waule wanmeglkwa enge i, God eremogl bret-mana tongo ye neingwa. Kisim Bek numa16 ya Buk Song 78:24 kano. § 2:20: Jesebel, i ambu kinde kaima ta kangiye, ye okuna Israel mina kuwin moglkwa.Ka tau 1 King 18:4 ya 19:1-2 ya 21:1-28 te 2 King 9:22 ya 9:30-37 igle kano. Ambu i Nikolas epiglmo tamoglkwamereyeglpangwa, ye eremogl Taiataira ambu tau gundo i suna ungo ana ye mambuno kinde ormere i ye erikwa. Anamambunoi mina ye kangiye Jesebel we dingwa.

Page 395: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 2:24 392 Ka Teke Pangwa 3:12yomba prapra nomano ya deno mundunomina kanpogl sungwa yagle moglmedi pi-raglkwa. Te ene suwara suwarandi mam-buno sraglmere erimere i na topo pondbagl te ikine endinaglka. 24 Ba ene yombatau Taiataira kamun meglkwa i ambumoka kinde beke tongwa i ene erekre te ‘Sa-tan mambunomo teke kaima pangwa,’ wedingwa i ene ta beke pirkrikwa. Ipre nayumbun tau-tau ta ene tekraglka. 25 Anaene mambuno wakai erikwa i aimandeakegidi wanmogl embi na unaglka.

26 Yomba ta taragl kinde si-atne endena ka dimere eremogl pi goran ana nayombutna teimbo ye yomba yungu om-buno ombuno mogl-eingwa i ye sutnomorambuka.27 ‘Ye ain muglmbo ake indreyomba sutno mogl te makansingala sider-

wagl erimere yeglyomba siderwagl erambuka.’✡Na yomba sutno moraglka pre Ninayombuglomo narmere yegl ye ombugltenaglka. 28 Te kamun tanginaglediorko kugl-kuri de-de orkwa i na ama yetenaglka. 29 Yomba ta kina panan ana HoliSpirit ka di God yombama wagle tongwa ipirpogl sinambuka.

3Ka muno bogl Sadis kamun God yombama

yungu ombuno meglkwa i tongwa1 “Ka i pepa muno bogl Sadis kamun God

yombama angelono moglkwa i to:Kamo i yegl: God Spiritmo 7 ya te kugl-kuri7 ake moglkwa yagle ye ka yegl dungwa,“Enemambuno kanekane etnga i na pirkanerika, te yomba kanigwa ene kor-motngamereyegl etnga. Ba tamanga. Ene goglkondinga. 2 Ene ugl panga kondo andiglo.Ene mambunon tau goragledi orkwa ierekun ere akegidi moglo. Sraglpre, kanigaene mambuno tau etnga i na Godna ongu-muglo mina kuno ta erekrukwa. 3 Eneokuna ka wakai beke tengwa ya pir ingaikra erme poglodi pirtre, duglo bogl anatandaglme mina nomanen yake to. Baene ugl panga kondokre ana andiglkitn, nakunogl yomba mereyegl unaglka, ana naaunake enemotnara unaglka engemo i eneta pirkan erekratnga.

4 Ba ene yombanma kurita Sadis kamunmeglkwa, ye gatno sideglmbi yeikre anawakai meglkwa. Yeglpre ye gatno kruwoendimbi ana na bogl akiye wanamga kunoorkwa. 5 Ana yomba ta mambuno kindeengre atne ende giglendimoran ana yombagagl kruwo endimere yegl ye teimbo en-dinambuka. Te ye kangiye kor aimandemeglkwa pepa mina pangwa i na koko en-dekraglka. Ana Nina mambuglo mina yate ye angelomo wagle mamburo mina yekangiye na dipene endinaglka. 6 Yombata kina panan ana Holi Spirit ka di Godyombama wagle tongwa i pirpogl sinam-buka.

Ka muno bogl Piladelpia kamun Godyombama yungu ombuno meglkwa i tongwa

7 “Ka i pepamuno bogl Piladelpia kamunGod yombama angelono moglkwa i to.Kamo i yegl: Na holi kaima ya te kakaima mambuno moglka. Na Devit kimoake moglka, na konbo dra yauro endimboana yomba ta yonguglkrambuka, te nakonbo dra yonguglmbo ana yomba ta yauroendekrambuka. 8 Ene taragl etnga i napirka. Kano! Ene gumanomugl konbodra yauro endiga audi yongwa i yombata yongugl getndikrambuka. Na pirkanerika ene yombutn kurita paimoglkwa. Bana ka beke teimere ene sika sindre te nakangina ene di uglmange erekitnga. 9 Enepro! Satan epiglma igle meglkwa i ye Judayomba moune dingwa, ba ye Juda yombakaima ta moglkrikwa, ye kakimbi yombameglkwa. Na ere endimbo ye wu ene katnmina mangi dindre ana na ene kanwakaiyeinga i ye kanpogl sinaglkwa. 10 Sraglpre,na kanna ene mina yongo ana yumbunmina engre atne ende kiendi wanmotnga.Ipre, ana makandle yomba erimbi kana-gledi pre yumbunmakan koglkoglo teimbounambuka enge na ene sugl mogl teimbowakai moratnga.

11Na tambre kana unaglka, ene taragl taidiom i akegidi moglo. Yegl etn ana ekinbitno gagl ene topon pre yongwa i yombata i-dinaglmiwa. 12 Yomba ta yombugloere giglendi moran ana na ere endimboye yungu kauglange mereyegl Nina Godholi yungumo mina suna andigl panam-buka. Ye igle aimandemogl ana aglketa wu

✡ 2:27: Buk Song 2:9

Page 396: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 3:13 393 Ka Teke Pangwa 4:6menda pikrambuka. Ana yemina na Godnakangiye boraglka, te na Godna sitimokangiye i ye mina ama boraglka. Sitimo ikangiye Jerusalem dumo kor. Dumomo kori heven suna na Godna moglmara yei endeatne unambuka. Te na nana kangina korama ye mina boraglka. 13 Yomba ta kinapanan ana Holi Spirit ka di God yombamatongwa i pirpogl sinambuka.

Ka muno bogl Leodisia kamun Godyombama yungu ombuno meglkwa i tongwa

14 “Ene ka tau pepa muno bogl Leodisiakamun God yombama angelono moglkwai to. Ye kamo i yegl: Ye eremogl Godkamo pinande ere ana ka kaima ditongwa,ye mem mambuno bogl pango ana Godtaragl kanekane ere yongwa. 15Ene kongunprapra etnga i na pirkan erika, i ene mam-bunon ta bi yeikrukwa te ninga dikrukwa.Na pirka ene biyei moratnga mo ningadimoratnga i pra iwe. 16 Ene ninga dikit-nga te bi yeikitnga ba suna bange mot-nga. Yeglpre na drana mina ene eursimenda endinaglka. 17 Ene enene pre, nataragl merkinde painarko wakai mogltreana taragl kanekane ta dokokriye dinga. Baene kinde kaima motnga pre yomba enemitn goraglkwa. Sraglpre, ene kiuglgiundekaima mogl te ongumutn kin yongo anakungutn gatn ta paikruko yokokomotnga.*18Yeglpre na ene diteinga, gol endi dongwamina gagltenge erikowu gol kaima ongwa ina mina topo sinatnga. Yegl etn ene taraglmerkinde paitenan ana gagl kruwo topoindre nangin yoko yongo angai gotnga iende simbi dinatnga. Te marasin wakaitopo ertre ana ongumutn kirai bogltre enekanpogl sinatnga.

19 Yomba na kanwakai yeinga ye ka ten-dre te embriyeno kinde akedu ende teinga.Ipre ene embriyen kinde pre poglodi pirtreana noman yake to. 20 Ene pro! Nayungu dra mina andigl mogl ana sigiu-giudi moglka. Ana yomba ta na nun-guna embriye ye pirtre yungu dra yauronaran ana ye moglmara yungugl pi na

kaiya mokna ye bogl neimbo, te ye na boglninambuka.

21 Yomba ta mambuno kinde si-atneende andigl giglendi moran ana na kan-winge erimbo na sia king botna mina akiyeamedi morambuglka. Kuno yeglmere naama kunda yombuglo erika pre ana ermeNina ekin sia kingmo mina amedi moglka.22 Yomba ta kina panan ana Holi Spirit kadi God yombama tongwa i pirpogl sinam-buka.”

4Heven suna God sia kingmo mina moglko

dembiye siteingwa1 Taragl yegl dundungo, ana na kaniga

heven imbo konbo dra ta yauro audiyongo ana nungo embriye ta komnaiyekana dungo na pirka, i biukul bendumereyeglkra aglkekor dungwa, “Ene ende egliya wo, ana taragl okuwo plau dinambukai na ombuno dimbo kanatnga.” 2 Anatambre kana Holi Spirit na ake undinarko na kaniga heven sia king ta igleyongo ana yomba ta amedi moglkwa.*3 Yomba sia king mina amedi moglkwaikra ye ekinmo wakai i kombuglo jaspaya konilian singigleno wakai yeglmereye gumadra mina pango, ana teikom-bukun muno boglkwa i kombuglo emeralmereyegl ere sia king winambodi isunaendungwa. 4 Te sia king yomara igle amasia 24 yei winambo digo ana yomba minaende okuna eingwa yomba 24 igle amedimeglkwa, ye gagl olto kruwo ende pandiglte king bitno gagl gol mina bekingwa ibitno mina pango meglkwa. 5 Ana sia kingmina ambuglangesi potndungo, te kamungurgagla dindre gurgurdi ongwa. Ana siaking yomara gumamugl igle ken-lam 7 de-pangwa. Ken-lammo7 i God yene Spiritmo.6Te sia king yomara gumamugl igle ombugltaragl ta yongwa, i mundi nigl kande glasmereyegl moglkwa ana kuglmuna kaimayei pesungwa.

Te sia king yomara dumo igle taragl kor-meglkwa 4 mogl winambo dingwa. Ana

* 3:17: Leodisia yomba ye yene ongumutno mina taragl merkinde pai norme dingwa, ba God ongumuglo mina yekiuglgiunde kaima meglkwa. Ka Teke Pangwa 2:9 mina pangwa i kano. * 4:2: Yagl ta king boglmo wakai minaamedi moglko ana Jon kangwa, i God moglkwa. Ba Jon eremogl God kangiye kaima daglkrukwa. Ana okuwo Ka TekePangwa 7:10mina ka yegl pangwa, “God king boglmowakaimina amedimoglmogl orkwa.” Te Jon eremogl God yombamereyegl moglme dikrukwa. Ba ye eremogl God pre, ambuglange kande ya te teikombukun kanekane di simboglkwa.

Page 397: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 4:7 394 Ka Teke Pangwa 5:10ye gumanomugl ya te mokonomugl ongu-mutno pai kuno orkwa. 7 Ana taraglkor-meglkwa ikramogl komuno endungwai singigle agl-pusi kande kangiye laionmereyegl pangwa te ta bugla-kau ku-mugl mereyegl singigle pangwa, te ta gu-madra yomba mereyegl pangwa, te takua-dua koiye pigladi omere yegl singiglepangwa. 8 Taragl 4 kor-meglkwa ikrasuwara suwarandi koiyeno 6 paingwa. Ananangino mina ongumutno merkinde paikuno orko te koiyeno mina tembe ya atneakiye pangwa. Te ye ermine ya enduwerengenge ka yegl dingwa:“Holi, holi, holi,ye God Yaglkande Giglekuidungwa, ye okuna moglkwa,erme moglkwa, ana okuwo unambuka.”9 Yomba ta sia king mina amedi moglkwai ye kor aimande aimande moglkwa.Ana ipre taragl 4 kor-meglkwa ye am-buglangemo dipene ende te kangiye kandetendre ana diwakai yei tengo, 10 anamokomugl ende okuna eingwa yomba 24ye eremogl kor aimande aimandemoglkwasia king mina amedi moglmara iglegoglkuno bondugl ana dembiye karauglereteingwa. Ye king bitno gagl endingwa igugl sia king yomara igle nongagle yendreana yegl dingwa:11 “No Yaglkandeno ya Godnomotnga, ene kangin kandetendre te dembin sumga yayombutn kande pangwa i eneinatnga kuno orkwa. Sraglpre,ene taragl prapra ereyeikondinga, ana enene pitneremere taragl prapra ereyengoana erme paimeglkwa.”

5Jon pepa ta akepere sipegl di pandiglkwa i

yongo kangwa1 Ana yomba ta sia king mina amedi

moglkwa ikra ye ongo wokra pepa diglmbita kaninga. Pepamo iminamunokoglkoglobeglkwa paingo ana uglo mina boma nu-glo 7 ake dangesi sigigledi kondingwa.2 Ana na kaniga angelo ta gigle dungwa yeka kande yegl dinongugl endungwa, “Irawakai kaima moran ana boma nuglo 7 isi anda bogl ende pepa i pigla dinambe?”

3Ba heven sunamomakandlemo temakanatne yomba suwarata pepa i pigladi anasuna kanambuka kuno erekrukwa. 4 Anayomba suwarata kuno eran ye pepa i pigladindre ana suna i kanambuka pre dok-ingwa ba tamango ana na kai pond kaimaerika. 5 Ba kongun yomba ende okunaeingwa 24 ikra suwarata yegl dinarkwa,“Ene kai erekre, kano! Juda yomba yun-guno ombunomina agl-pusi kande kangiyelaion ta moglkwa. Ye King Devit gawamokunda yombuglo orkwa. Ye boma nuglo 7i si anda bogl ende ana pepa pigla dinam-buka kuno orkwa.”

Jon eremogl Sipsip Nangigle moglkokangwa

6 Ana na kaniga sia king yomara igletaragl kor-meglkwa 4 ikra ya ende okunaeingwa yomba 24 mogl winambo dimarasunawom igle Sipsip Nangigle sigeglkwamereyegl singigle pango andigl moglkwa.Ye bre yongagle 7 pango te ongumuglo 7pangwa. Ana 7 i God Holi Spiritmo, yediendungo endpimakan koglkoglo eingwa.7 Te Sipsip Nangigle undre ana yombata sia king mina amedi moglmara pepaperkwa ongo wokra yongwa ikra ingwa.8 Ana pepa i perkwa ake yungo, taraglkor-meglkwa 4 ikra ya yomba mina endeokuna eingwayomba 24, ye SipsipNangiglemoglmara gumamuglmangidi temeglkwa.Ana ye suwara suwarandi onguno minagita mereyegl ya te gol mina dis bekingwai endi inge demine wakai orkwa suna kausimoglko ye ake meglkwa. Ana inge demineorkwa i God yombamo du-wakai wagle yekamangeno. 9 Ye giglange kor ta yegldingwa,“Ene pepa perkwa i indreana boma nuglo dangingwai si anda boratnga kunoorkwa. Sraglpre, ene sigeglkoana bormain mina epiglkanekane ya ka kanekanedingwa ya te yomba nanginokanekane pangwa dumokoglkoglo meglkwa i ene topoere i-ikine God mina endinga.10Ana ene etngo ye kingyungumo ombuno ta mogltrete no Godno prismo mogl.Ye makandle yomba sutno

Page 398: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 5:11 395 Ka Teke Pangwa 6:9mogl ana God kongunmo erikwa.”

Sipsip Nangigle kangiye dembiyesi mitnaimbo endingwa

11Na aglke kanigo ana angelo merkindekaima ka digo nunguno embriye pirka. Yenambano tausen tausen mogl ende mitnapi ana andret milion meglkwa. Ye moglwinambodi ana sia king ya taragl kor-meglkwa 4 ikra ya te yomba mina endeokuna eingwa 24 ikra isuna endingwa. 12Yeka kande di giglange yegl dingwa:“Sipsip Nangigle okunasigeglkwa. Ye kangiye kandeya taragl wakai kanekane yanomane wakai ya teyombuglomo inambuka kunoorkwa. Ana yomba prapra yekangiye ake mitna imbo endegunyei tendre ana dembiye si tenaglkwa.”

13 Ana taragl kanekane heven sunameglkwa ya makan bolamugl te makanatnekra meglkwa ya mundi nigl bolamuglya te atnekra mogl-eingwa te taragl praprakoglkoglo mogl-eingwa ye giglange yegldigo na pirka:“God sia kingmo mina amedimoglkwa, te Sipsip Nangigleakiye, dembinosi ya kanginokande ya ambuglange teyombuglo giglendi prapra, yemina aimande aimande pai enambuka.”

14 Te taragl kor-meglkwa 4 ikra yegldingwa, “I kaima” Ana ende okuna eingwayomba yemangidi goglkuno bondugl dem-biye karaugl ere tengwa.

6Sipsip Nangigle boma nuglo 7 prapra ake-

pogl endungwa1 Okuwo na kaniga Sipsip Nangigle

boma nuglo 7 pepa mina sidangingwa ikrakomnaiye pangwa ye akepogl endungwa.Ana taragl 4 kor-meglkwa suwarata kamonungo embriye na pirka kamun gurgagladumere yegl orko dungwa, “Endwo!”2 Dungo na kaniga bugla-hos kruwo tamoglkwa, ana moko bolamugl yombata kimbir ake amedi moglkwa. Anakunda yombuglo erekondingwa ekin bitno

gagl ta pandigl tongo ana ye kundayombuglo erikwa mereyegl ere bugla-hosbogl ende menda pi ana kunda merkindeyombuglo orkwa, te okuwo ye ombuglkunda merkinde yombuglo erambuka.

3 Ana Sipsip Nangigle ye boma nuglonamba 2 akepogl endungo ana taragl 4 kor-meglkwa namba 2 yegl dungo na pirka,“Endwo!” 4 Dungo bugla-hos gogl munduende menda ungwa. Ana yomba bolamuglamedi moglkwa, ye makandle yomba engewakai meglkwa ikorugl endinan yombayene ikine ikine kunda bogl goraglkwa preyombuglo tengwa, te dikumba prak kandeta ama tengwa.

5 Ana Sipsip Nangigle ye boma nuglonamba 3 akepogl endungo taragl 4 kor-meglkwa namba 3 yegl dungo na pirka,“Endwo!” Ana na kanmoglko bugla-hoskama ta moglkwa. Ana moko bolamuglyomba ta amedimogl ye sikel akemoglkwa.6 Ana taragl 4 kor-meglkwa ye mina puka-mugl yomba nunguno embriye mereyeglta unongugl pi yegl dungo pirka, “Enewit yumbusi singala suwarata endimintopomo,* i ande enge suwara kongun eretopo imere yegl. Te bali yumbusi singalasuwota endimin topomo, i ama ande engesuwara kongun ere topo imere yegl. Ba olipnuglo ya wain ene erekinde erekro!”

7 Ana Sipsip Nangigle ye boma nuglonamba 4 akepogl endungo ana taragl4 kor-meglkwa ikra namba 4 ombuglyegl dungo na pirka, “Endwo!” 8 Dungobugla-hos gaglkine ta moglko kaniga.Yomba bolamugl amedi moglkwa yekangiye, “Geglkwa”, te “Geglkwa Dumo”ye umara mokomugl magl wora ungwa.Ana ye yombutno tengo imbrika, i yombauglomugl meglkwa yumbusi epigl 4 endeana epigl suwarata dikumba prak minabogl geglmbi te kindan mina ya kindekanekanemina ya te makandle dua-kambuare mina ye ere sigorambrika.

9 Ana Sipsip Nangigle ye boma nu-glo namba 5 akepogl endungo ana nakaniga yomba tau God kamo ake gidin-dre te dipene endingwa pre yaglkumbasigeglkwa. Ikra kuiyano alta mina atnekra

* 6:6: Yomba eremogl wit, ya te rais-bali moni bogl ina pre, okuna kana sikel wendigltre ana okuwo yomba teingotopo erikwa. Yeglpre, yagl ta bugla-hos mina amedi moglkwa i sikel suwarata ake moglkwa.

Page 399: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 6:10 396 Ka Teke Pangwa 7:10meglkwa. 10 Ye ka kande dindre aglendiyegl dingwa, “Yaglkande, ene giglekuidimogl ana holi ya ka kaima mambuno mot-nga. Ene enge sramuna endinan anayomba kot eretendre te no sigeglkwa ikraene topo te ikine endinatne?” 11 Ye yegldigo ana gagl kruwo suwara suwarandi yetendre yegl ditongwa, “Ene enge kuritaolto dagl sugl kanmeglmbi ana yaglkumbaeremogl ene sigeglmere yeglkra ama enekongun akiye erikwa ya te angro tausigeglmbi namba God prumere kuno eranana ene bormaino toidumara i God yum-bun te ikine endinambuka.”

12 Ana Sipsip Nangigle ye boma nuglodangingwa namba 6 akepogl endungo nataragl yegl kaniga: Imem pond ungo teande ake kama-si gagl alap kama mereyeglorko te ba ake gogl kaima ere wu bor-mai mereyegl ongwa. 13 Te ir iwangapondmange koiye yei wu endi kogla sungomongo dekrukwa yangimere yegl ana kugl-kuri kamun mitna pai eingwa i yei yangemakan mina singwa. 14 Kamkua eremoglkungugl gagl ake pemasimere yegl ere wutaya ongo te makan muglo prapra ya teailan prapra ye angaino kondo ende wueglke eingwa.

15Taragl yegl unongugl ongo ana makankoglkoglo king prapra ya te yomba kanginokande pangwa ya te kimbirnem yombakande prapra ya, te taragl paitongwayomba ya te yomba gigle dingwa ya teyomba topo ikre nigl-kongun yoko erikwaya te yomba yoko meglkwa, ye prapra tekepi kombuglo mur mina ya makan muglokombuglo pukamugl teke paingwa. 16 Yepaimogltre yegl di makan muglo ya kom-buglo tengwa, “Ene yange no mounarasindre no simbre eriyo. Ana yomba siaking mina amedi moglkwa i no kankran teSipsip Nangigle dem kumbrukwa i nominaukrambuka. 17 Sraglpre, ye deno kum-bruko yumbun tenambrika enge kandeikra magl orkwa, ipre yomba ira andiglgiglendi morambe?”

7Israel yomba 144,000 God munomo pandigl

tongwa1 Taragl yegl erekondungo ana okuwo

na kaniga angelo 4 ye makan uglomugl

ande umara ya beimara te nigl bre beiyeandigl mogl, ana makan koglkoglo irmo 4i eremogl makandle ya mundi nigl te endimina ir mangekrambedi ake gidi meglkwa.2 Ana na kaniga ande umara angelo taende egli ungwa. Ye eremogl God koraimande moglkwa muno pandigl tongwataragl ake mogl ana angelo 4 ye makan yamundi nigl erekinde eraglmedi yombuglotongwa ikra ye agle kande ditendre, 3 yegldungwa, “Ene makan ya mundi nigl teendi prapra erekinde erekriyo ana nonoGod nigl-kongunmo yomba mamburo wa-gle muno si eglyei tomun ana okuwo enetaragl i prapra erekinde eraglkwa.” 4 AnaIsrael yungu ombuno prapra mina yombaGodmunomo pandigl tongwa i namba digona pirka 144,000.5 Juda yungumo ombuno minayomba 12,000 God munomo pandigl

tongwa,te Ruben yungumo ombuno mina 12,000,te Gat yungumo ombuno

mina 12,000,6 te Aser yungumo ombuno mina 12,000,te Naptali yungumo ombuno mina 12,000,te Manase yungumo ombuno mina 12,000,7 te Simeon yungumoombunomina 12,000,te Levai yungumo ombuno mina 12,000,te Isaka yungumo ombuno mina 12,000,8 te Sebulun yungumo ombuno mina

12,000,te Josep yungumo ombuno mina 12,000,te Bensamin yungumo ombuno mina

12,000.Yaglambu merkinde kaima gagl kruwo

ende God dembiye site meglkwa9 Taragl i dundungo okuwo na kaniga

yomba merkinde kaima meglkwa. Anayomba suwarata kere kuno erambukamanga, i dumo makan koglkoglo yombawingwa, yungu ombuno kanekane yayomba nangino kanekane pangwa ya teka kanekane dingwa undre ana sia kingya Sipsip Nangigle gumanomugl andiglmeglkwa. Ye gagl kruwo olto ende pandiglana endi palm yongagle yaundo pango akemeglkwa. 10Ye ka kande di yegl dingwa:“Nono Godno ye sia kingmina amedi moglkwa ya teSipsip Nangigle ye nono ereimbriko nono

wakai mounga.”

Page 400: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 7:11 397 Ka Teke Pangwa 8:811 Ana sia king yomara i ya yomba minaende okuna eingwa ya te taragl 4 kor-meglkwa ikra meglmara igle ana angeloprapra andigl mogl winambodi isuna end-ingwa. Ana ye prapra sia king yomaragumamugl goglkuno bondugl God dembiyekaraugl ere tendre, 12 yegl dingwa:“I kaima! No Godno dembiyesindre ana kangiye kandedipene endinamga! Yenomanemo wakai kaimapangwa, ye diwakai yeitenamga, te ye kangiyedembiyesi mitna imboendinamga! Ye yombuglomokande kaima pangwa! Teyombuglo gigle dungwa iprapra ye mina pangwa! Iprapra God mina aimandeaimande panambuka! I kaima!”

Yomba epigl i giuglno erme dundungwa13 Ana yomba mina ende okuna eingwa

yomba ikra suwarata krapogl narkwa,“Yomba gagl kruwo olto ende meglkwa iye irane? Te ye dumo aglokra wime?”

14 Ana na ka yegl di ikine endiga, “Yaglkande, i ene pirkan etnga.”

Ana ye yegl di narkwa, “Yomba i kundaikine onguno mina ye pigle goglne wan-mogl wingwa, te ye gatno suna SipsipNangigle bormaimo mina nigl keglko wukruwo kaima ongwa.

15 Ipre,“God siamo king minagumamugl andigl mogltre anaermine ya enduwer God holiyungumo mina dembiyekaraugl ertre meglkwa. Yegleriko ana sia king mina amedimoglkwa ikra ye bogl akiyemeglmbi ana sutno wakai mogl tenam-

buka.16Ye aglketa kindan goglkrete nigl pre aglke ta goglkraglkwa. Ana ande

sinan yeta de giu goglkraglkwa, tetaragl kanekane ta erannangino mina ninga dikrambuka.17 Sraglpre, Sipsip Nangigle,God siamokingmina sunawomamedimogl

ana yomba iye sutno wakai mogltre ana

auro ipi niglkor aimandeyange pamara suna igleenambuka. Te ye ongumutnomina kai nuglo prapra i Godkoko ende tenambuka.”

8Sipsip Nangigle ye boma nuglo namba 7

akepogl endungwa1Ana Sipsip Nangigle boma nuglo 7 pepa

ake perkwamina sidangingwa ikra akepoglendungo ana heven suna taragl suwaratakugla dikriko te ka ta dikriko kiendi yongoande kuiya hap-awa orkwa.

2 Ana okuwo na kaniga angelo 7 wagleGod moglmara nongagle andigl meglkwaikra biukul 7 teingo ye ingwa.

3 Ana angelo suwarata wu alta minaandigl moglkwa. Ye alta pletmo golmina bekingwa i ake mogl ana ofa garaninge demine wakai erambuka pre pauramerkinde teingwa, te God yomba du-wakaimeglkwa kamangeno i akiye i-suwara endeana sia king yomara gumamugl igle altagol mina bekingwa yongwa i mina ofa gagltenambuka. 4 Ana angelo ikra ofa gaglkoinge demine wakai ya te God yomba du-wakaimeglkwa kamangeno i prapra angeloongo mina kondo ana endi eglke God gu-mamugl moglmara ongwa. 5 Ana angeloeremogl inge demine orkwa plet gol i in-dre ana alta mina ofa gaglkwa nir singreindre plet gol mina sikau sindre toindimakandle endungo ana kamuntai sungote gurgagla kande dungo te kamun minasipotndi poriya sungo ana makandle imempond kaima ungwa.

Angelo 4 ye biukul bu dingwa6 Ana angelo 7, biukul 7 ingwa ikra bu

dinamunedi akekun erikwa.7 Yegl eriko ana angelo namba

1 biukulmo bendungo ana kamunaraglmongo ya endi donga bormai boglsikugl endungwa ana yange makandle,sungwa. Ana makan ombuno suwotamina igle ombuno suwarata donga detengeorkwa, te endi ombuno suwota mina igleombuno suwarata detenge orko ana kugl-kan ama prapra de kondungwa.

8 Ana angelo namba 2 biukulmobendungo ana taragl kande ta makanmeglmbe mereyegl donga de bauglo ere

Page 401: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 8:9 398 Ka Teke Pangwa 9:12pango piyasi mundi nigl suna endingwa.Ana mundi nigl ombuno suwota minaigle ombuno suwarata wu bormai koglongwa. 9 Te mundi nigl taragl kor-meglkwa kanekane ombuno suwota minaigle ombuno suwarata gogl kondingwa.Te sip ombuno suwota mina igle ombunosuwarata kinde erekondungwa.

10 Ana angelo namba 3 biukulmo ben-dungo ana kugl-kuri kande ta ken-lammereyegl depangwa, heven imbo kondouglusi nigl kande ombuno suwotamina iglesuwarata ya te nigl ongo boglmara om-buno suwota mina igle ombuno suwaratamina yange bolamugl sungwa. 11 Kugl-kuri ikra kangiye, “Geu kinde”. Ipre niglombuno suwota mina igle suwarata giukinde orkwa. Yomba merkinde niglmo inendre ye geglkwa. Sraglpre, nigl i giukinde kaima orkwa.

12 Ana angelo namba 4 biukulmobendungo ana ande ya ba ya te kugl-kuri ombunono suwota mina igle ombunosuwara suwarandi ambuglangeno gonguglmangigl orkwa, te ande enge suwara minaombunono suwota igle ombuno suwarataambuglangeno gongungwa, te enduwerkugl-kuri ama yegl orkwa.

13 Na sragl i kanmogltre ana pirka kuakeglmba ta kamun mitna wau yomara pur-di wopindre ka binan bogl yegl dungwa,“Yumbun kande pana orkwa, yumbunpana orkwa! Yaglambumakandlemeglkwaene mitno golo. Sraglpre, angelo su-wota biukulno bendinamnedi erikwa ye budimbi ana yaglambu yumbun pond kaimainaglkwa!”

9Angelo namba 5 biukulmo bu dungwa

1 Angelo namba 5 biukulmo bendungoana kugl-kuri ta heven suna imbo yei yangemakan mina sungo na kaniga. Ana mauglyei ende atne kaima ongo beiye paikrukwakimo teingo kugl-kuri i ake moglkwa.2Ana kugl-kuri ikramaugl beiye paikrukwadra yauro endungo ana ende inge kom-buglo gaiglko inge pond kumbuyambsiumere yegl murmaugl mina ende egliwu ana ande ya kamun kua si yokungo

akemim orkwa. 3 Te endi inge mina mon-gondo wu menda pi ende atne makan-dle wingwa. Ana ye yomburo giglendi,i makandle toki gaimbande yombuglomopamere yegl tongwa. 4 Te ka giglendiyegl di mongondo tengwa, “Ene kugl-kanya taragl kanekane makan mina paingwai mo endi ta erekinde erekraglkwa. Bayomba mamburo wagle God munomo eglita paikrambuka i keunde ene erekindeeretenaglkwa.” 5 Ye yomba sigoraglkwayomburo tekrukwa. Ba ye giugl keundekaglimbi ba 5 erambuka. Ana mongondowagle ende perepere pindre ditomere eregiu kinde kaima yomba teingwa. Teye giugl kaglkwa i toki gaimbande giuglkaglko pirmere yegl kuno orkwa. 6Yegl er-imbi enge igle yomba goramnedi konbaunadokinaglkwa, ba geglkwa konbaunamo i tayenan kankraglkwa. Te ye goraglkwa iwakai kaima piraglkwa, ba geglkwa mam-buno i ye mina teke ende eglke enambuka.

7 Te na kaniga mongondo i singiglebugla-hos kunda mina enaglmedi preakekun ere endigo meglmere yegl eremeglkwa. Ana mongondomo i bitno minaking bre gagl gol pagl bekingwa mereyeglende pandigl meglkwa. Te ye gumanodrano yomba pamere yegl kuno pangwa.8 Ana mongondomo i bitno yungo ambubitno yungo oltokuri sumere yegl kunosungwa. Te singino agl-pusi kande kangiyelaion singiye pamere yegl kuno pangwa.9 Ye piutno mina ain awagle mereyeglgaglsuna endigo pangwa. Te koiyeno minatama tama singwa i bugla-hos merkindebugla-hos-kar gundo indre kunda pamarasuna eingo koinge sumere yegl sungwa.10Te ye deno-yaglemina kangigle yaglkwa,i toki gaimbande dem-yagle pamere yeglkuno paingwa. Ana deno-yagle minaigle yomba erekinde eretenaglkwa i ba5 keunde eraglkwa. 11 Ana ye kingnota moglkwa i angelo ta murmaugl beiyepaikrukwa sugl moglkwa. Hibru kannomina ye kangiye “Abadon,” te Grik kannomina kangiye “Apolion,” nono kanno minaye kangiye i mambunomo yegl, “Taraglprapra erekinde kaima orkwa yagle.”

12 Ana yumbun komuno suwaratapangwa ikra dundungwa, ba yumbun suwopaimiurka ye okuwo plau dinambrika.

Page 402: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 9:13 399 Ka Teke Pangwa 10:7Angelo namba 6 biukulmo bu dungwa

13 Angelo namba 6 biukulmo bendungo,ana God mambuglo mina nongagle alta golpagl bekingwa yomara igle geke yongwa 4yomara, ana sipsip bre yongagle 4 pamarasuna i nungo embriye ta dungo na pirka.14 Ana nungo embriye i yegl di angelonamba 6 biukul ake moglkwa ikra tongwa,“Angelo 4 ye nigl kande Yufretis womarakane paimeglkwa i ene poko endo.” 15 Yeka i pirtre, ana angelo 4 wagle ikra kanepoko ende tongwa. Ana angelo 4 i pin-dre yomba kindaginde yumbusi ombunosuwota endindre, ana ombuno suwaratamina igle yomba prapra sigoraglkwa preyegl erikwa. Ana angelomo 4 ye ande engeya ande kuiya ya ba ya te buglayungu au-nake engemo i plau dinambedi pre akekuneremeglkwa. 16 Ana kimbirnem waglebugla-hos ausi meglkwa, i ye nambano 200milion we digo na pirka.

17 Ana na ongumutna-mugl ta yegl orkokaniga, bugla-hos ya te yomba bugla-hos bolamugl ausi meglkwa. Ye pi-utno mina ain awagle pangwa i ekinmoendi dongwa bauglo mereyegl gogl orkwa,te kum endungwa, i gamba moro en-dungwa mereyegl, te ake kilen endungwai kombuglo salpa mereyegl. Te bugla-hos bitno mina agl-pusi kande kangiyelaion bitno mereyegl, te drano mina endidongwa bauglo ya endi inge ya kombu-glo salpa de bauglo gogl ormere yegl ereende menda wu pangwa. 18 Ana yombakindaginde yumbusi ombuno suwota end-ingwa ikra suwarata mina taragl kindesuwota ninga dungwa ikra yomba praprasigeglkwa. Taraglmo i endi dongwa yaendi inge ya te kombuglo salpa de bau-glo orkwa i bugla-hos drano mina endemenda ungwa. 19 Ana buglamo bugla-hosyomburo giglendi pangwa i drano mina yate deno-yagle mina pangwa. Ye yaglenotoki mereyegl pamara igle bitno pangwa.Ana ye bitno i mina yomba si kinde kaimaerikwa.

20 Ana yomba tau taragl kinde su-wota eremogl ye sigoglkrikwa ikra yetaragl onguno pagl bekingwa i kinde kon-dokrikwa. Te spirit kinde dembiye karaugleretengwa i ama kondokre te nomane yaketekre ana god kimbi kuiyano gol mina ya

silva ya bras ya kombuglo ya te endi minabekingwa. Taraglmo i ongumutno kankre,kinano ka pirkre te konbauna wu ikine-ikine pikrikwa. 21 Yombamo ye yomba si-gogltre, giglgiyai ertre te yagl ambu kunoglgundo te kunogl gogl neingwa mambuno inomane yakete kinde kondokrikwa.

10Angelo diglmbi pepa kembra ta tongo Jon i-

nongwa1 Ana angelo yombuglo kaima orkwa ta

heven imbo kondo ende atne ungo kaniga.Ye kamun kua gaglsuna olto mereyeglwerikwa, te ye bre mina teikombukun boglpangwa. Ana ye gumadra mina andemereyegl ambuglange sungwa, te kaglekoglkoglo endi dongwa de bauglo ormereyegl orkwa. 2 Ana angelomo i buk kem-bra ta ake moglkwa. Ana bukmo i poglendigo ongo mina yongwa. Te kagle koglowokra pangwa imundi nigl bolamugl engremogltre, te kagle koglo kondakra makanengre moglkwa. 3 Ana ye kaglkane binanbogl agl-pusi kande kangiye laion kagladiendumere yegl endungo, kamun gurgurdungwa 7 ka dindre, dingwa. 4 Ana kamungurgagla 7 ka digo pirtre, na kamo dingwai muno boragledi erika, ba heven imboka ta yegl atne ungwa, “Kamun gurgagla7 ka dingwa i ene noman mina keundepitn panan pepa mina muno bogl sunaendekro.”

5 Ana okuna angelo ta mundi nigl yate makan engre andigl moglko kanigaikra ye ongo wokra buglosi heven imboende dungwa. 6 Ana ye eremogl Godkor aimande yene moglkwa kangiye minaka giglendi dungwa. Ye heven bekeyei te taragl prapra heven paingwa ibeke yongwa. Te makan beke yei tetaragl prapra makan mina paingwa i bekeyongwa. Te mundi nigl beke yei te taraglprapra suna pangwa i ama beke yongwa.Ana angelo yegl dungwa, “Enge dundi-nambuka magl orkwa, ipre sugl kordagl takan moglkrambuka. 7 Ana angelo namba7 biukulmo bendinan piraglkwa enge igleGod taraglmo uglmange ere pangwa ikaima kongunmo ere, poriya sinambuka.Te God kamo i okuna kana nigl kongunmoyomba propet wagle ka-dem dite kondigo

Page 403: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 10:8 400 Ka Teke Pangwa 11:13pirkan ere meglkura i kaima pai inam-buka.”

8Ana okuna heven suna yomba ta nungoembriye menda ungo pirka ikra aglke ko-rdagl wu yegl dinarkwa, “Ene endpi an-gelo ta mundi nigl ya makan engre andiglmogltre, ana buk kembra ta ongo mina akepigladi moglkwa i ene pi yo.”

9 Yegl dungo na ende magl angelomoglmara pindre ana buk kembra ikranarambedi pre krapogl teinga, ana ye yegldi ikine ende narkwa, “Ene indre dran-gesi no. Nemin den mundun mina sunageu erambuka. Ba dran mina brume nu-glo mereyegl dongun erambuka.” 10 Yegldungo na buk ye ongo mina indre drangesineinga. Neingo na drana mina suna brumenuglo mereyegl dongun orkwa, ba ne guroeriko dana mina suna geu orkwa. 11 Anaka yegl dinarkwa, “Ene God kamo propet iyomba koglkoglomogl-eingwa ya te yombayunguombunoombunoya te yombakannoperepere pangwa ya te king merkinde iaglke kordagl kamo propet i ditenatnga.”

11Yagl suwo kamambuno dimbrika

1 Ana muglmbo mereyegl ende buglosiye ta nartre, yegl di narkwa, “Andigl piGod holi yungumomina buglo siye yendre,te alta ama buglo siye yei, te yomba yun-gugl God dembiye karaugl ere meglkwa ikere nambano inatnga. 2 Ba ene God holiyungumo togl suna kra yomba makaisi-si erimara igle ene buglo siye ta yeikro.*Sraglpre, dumo igle Yomba Bina dumonoyongwa. Ana yombamo i undre siti holiengre gidi mogl ba 42 yenambuka.† 3 Anana kanna dinongugl endimbrika yagl suwona yombura teimbo ye werai gagl endepandigl, ana ande enge 1,260 na kannadinongugl ende wanmorambrika.” 4 Yaglsuwo i endi olip endiye suwo ya te ken-lam suwo botno pamere yeglmere makankoglkoglo sugl moglkwa Yaglkande gumamina nongagle andigl pambrika.‡ 5Yombata yagl suwo i erekinde eretenamnedi er-imbi ana ye drano mina endi donga menda

undre kundano ikine i gagltenge eram-buka. Yomba ta yagl suwo erekinde erete-nagledi erambuka anamambuno yeglminagoraglkwa. 6 Yagl suwo i yomburo kunoorkwa pre kamun kua siget-dinambrika.Yegl ertre yeGodkamodimorambrika engei kamun sikrambuka. Te ye yomburokuno orkwa pre nigl prapra i-yake tem-bir wu bormai kogl enaglkwa. Te yenetaragl kinde kanekane makan mina ta er-ambugledi pirambrere i ertre ana yombaerekinde erambrika.

7 Ana yagl suwo ikra God kamo dikondimbir, ana kambu are ta maugl beiyepaikrumara ende menda undre ana yekunda bogl tendre, te kunda yombugloere, ana yagl suwo sigorambuka. 8 Yegeur nangino briye siti kande konbau-nanmo mina suna igle yenambirka. Ananono ka di simbogl yegl dumga i Sodomya Isip igle Yaglkandeno ama endi-prakmina sigeglkwa. 9 Ana ande enge suwotaya te ta ikine yomba nangino kanekanepangwa ya te yungu ombuno ombuno ya teka kanekane dingwa, te makan koglkogloyomba prapra yagl suwo i nangino briyekanaglkwa ba ta boglo ere ipi maugl siyodikraglkwa. 10 Ana yagl suwo geur makan-dle koglkoglo yagl ambu prapra gun pondyei, ama munduno argan pre taragl teimboriya endinaglkwa. Sraglpre, propetsuwo i giu pondkaimamakandle yagl ambutembrika.

11Ande enge suwota ya te ta ikine i dun-dungo, ana God kor-meglkwa ir diendungoende yagl suwo mina suna ongo ye ukorpi andiurka, ana yomba merkinde ye kan-dre kundugl pond kaima geglkwa. 12 Anaheven suna yomba nungo embriye binanbogl yegl di yagl suwo i tongo pirmbrika,“Ene suwo ende koglo ya wiro.” Dungoyagl suwo andigl ende kamun kua minasuna pindre ende heven suna embriko, anakundano ikine wakai ere kanmeglkwa.

13 Enge igle keunde imem kande ungoana siti kande ombuno 10 meglkwaana ombuno suwarata yange siderwaglbaruwagl ertre, te yomba 7 tausen imemi mina sigoglkwa. Ana tau kor-meglkwa

* 11:2: Ka i Aposel 21:30 mina kano. † 11:2: Ana ba 42 i ande enge 1,260 te buglayungu suwota ya te ta ikinekuno orkwa. Daniel 7:25 ya 9:27 ya te 12:7 mina kano. Te bangeta yomba wu Jerusalem engre moraglme dungwa i, Luk21:24 mina kano. ‡ 11:4: Sekaraia 4:1-5 ya te 4:10-14 te Ka Teke Pangwa 1:12 i mina kano.

Page 404: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 11:14 401 Ka Teke Pangwa 12:9kuiyano taya ongo God hevenNem kangiyedi mitna imbo kaima endingwa.

14 Yumbun kande namba 2 ikra dun-dungwa ba pro, enge kurita mogl yumbunnamba 3 unongugl enambuka.

Angelo namba 7 biukulmo bu dungwa15 Ana angelo namba 7 biukulmo ben-

dungo, heven imbo tau nunguno embriyebinan bogl yegl dungwa:“Yaglkande God ya teye Kraismo§ bogl makankoglkoglo yei-ongwa i ye kingmiurkura. Ana Yaglkande kingaimande aimande morambuka.”

16Te 24 yomba mina ende okuna eingwabotno mina amedi God guma wagle non-gagle meglkwa ye botno kondo goglkunobondugl mangi dindre, ana God dembiyekaraugl erete yegl dingwa:17 “Yaglkande God enekaima giglekuidi motnga, eneerme motnga te okuna amamogl unga, ana ene yombutnkande indre, te king motnga.Ipre no ene diwakai yeitomga.18Ana makan yomba denokumbruko te ene ama denkumbratnga enge i plaudikondungwa, erme yombageglkwa yumbu sindre, anaene nitn kongun yombapropet wagle topo te ikineendinatnga. Te ene yombanma du-yene ya

te yomba enekundutn gogl atnekrameglkwa yomba kembra yakande akiye, erme ene topote ikine endinatnga engeyongwa. Te makan erekindeerikwa yomba i ye amaerekinde eretenambuka!”

19 Yeglpre yomba mina ende okuna en-gwa ka dikondigo, ana God holi yungumoheven suna yongwa i dra yauro yongo,ana yungugl kra sunawom kaima ire Godbokis kontrakmo nongugl yombuglo yongokanigwa. Ana igle kamun kua sipotndiambuglangesi koglkoglo endungo, ana ka-mun gurgagla kande di kamuntai sungo,

te makan imem pond ungo, ana kamunaraglmongo pond kaima sungwa.

12Ambu ya te toki kande dragon

1 Ana heven suna diu kande ta wu peneongwa. Igle ambu ta moglko ana andeye gaglmo suna mereyegl endungwa teba ye kagle mina atnekra pangwa. Tebre mina kugl-kuri 12 ekin bre gagl wakaikaimamereyegl ende moglkwa. 2Ambumogak dane pangwa. Te gak kugl yenam-buka engemo yongo, ana ye giugl pir kaikaglkane pond orkwa. 3 Yegl eremoglkoana heven suna diu ta ama plau dungwa,i yegl: Toki dragon gogl mundu ta bre 7pango, te bre yongagle 10 pangwa. Anabre 7 mina ikra king bitno gagl praprapangwa. 4 Toki dragon yagle mina kugl-kuri kamunmitna pangwa i epigl suwaratakuro endungo yange makan mina sungwa.Te kugl-kuri epigl suwo yoko pai meglkwa.Ana tokimo ikra ambu gak kuragledi er-emoglmara igle gakmo kuran ana sigoglninagledi pre ambu gumamina andigl suglkan moglkwa. 5 Ana ambumo wam kuglyongwa. Gakmo i okuwo ain muglmboake mogltre ana makan koglkoglo yombamogl-eingwa i sutno morambuka. Baambumo wam i tambre kana i-egli Godmoglmara ya sia kingmomina eingwa. 6Teambumo teke ende makan waule ta Godakekun ereyei tomara igle ongwa. Dumoigle ambumo suglmo wakai eremogl embiande enge 1,260 yenambuka.*

7 Ana heven suna kunda kande pangwa.Angelo Maikel ye angelomo wagle boglkunda ere toki kande dragon teingo, tetoki kande dragon angelomo wagle boglama kunda ere ikine endingwa. 8 Ba tokidragon kunda yombuglo erekrukwa preheven suna simenda endigo ana hevensuna ye ermedumomokaima ta yeikrukwa.9 Te toki kande dragon ikra si-atne end-ingwa, tokimo i okuna imbo toki, yekangiye spirit kinde mo Satan. Ye makankoglkoglo yomba bakaglte erekinde ere-tongwa. Sraglpre, ye si makandle endigo

§ 11:15: “Yagl i God yombama ere-inambuka pre pinde yungwa.” Grik yomba kanno mina kangiye yegl: “Krais.”* 12:6: Juda yomba ande enge kerko 30 orko ana ba suwarata dundungwa. Ana “Ande enge 1,260 i”, ba 42 orko tebuglayungu suwota ya te ta ikine kuno orkwa.

Page 405: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 12:10 402 Ka Teke Pangwa 13:8angelomo wagle bogl akiye ende makandlewingwa.

10 Ana ka kande ta heven suna yegldungo nungo embriye pirka:“Erme Godno nonoere-yungwa, ya yombuglomoya ye kingdomo ya te Kraisyombuglomo kande i ombunodinambuka. Sraglpre, nonoangro pirngi dingwa wagleGod ongumuglo mina ermineya enduwer ka-tange temeglkwa yomba ikra si makandle end-

ingwa.11Nono angro pirngi dingwaye Sipsip Nangigle bormaimomina ya God kamo kaima dinongugl endingwa igle minaye pirngidi kunda yombugloere kunda ikine engre atneende meglkwa. Yegl ere yenenangino ake-gingir dikre anagoramnedi pre kinde kondingwa.12 Ipre heven ya te yombaheven suna meglkwa ene gunyeiyo! Ba makan ya te mundinigl ene mina yumbun plaudinambuka! Sraglpre, Satanende atne ene mina ungwa teye kangwa engemo sungunagle pangwa,

ipre ye dempond kumbruko ana mambunokinde kanekane ere wanmoglkwa.”

13 Ana toki kande ikra kango, ye simakandle endingwa pango ana ye ere-mogl ambu gak yagl kugl yongwa ambumoikra erekinde eretena pre sika sungwa.14 Ba ambumo ana kua-dua koiyemo suwopandigl teingo ye pigladi endpi makanwaule ta ye pre akekun ere yeimara ongwa,igle toki kande mina eglkekra moran anaye suglmo wakai mogl eimbi buglayungusuwota ya te ta ikine yenambuka. 15 Anatoki dra mina nigl membigl simenda en-dungwa. Niglmo i wu nigl kande mereyeglpindre ana si waidi ambu i omara okuwosikasi ongwa. Sraglpre, toki prukwa niglpi ambu sikake yendenan wau borambuka.16 Ba makan ye ambu i akeple dindre anadra audi toki kande dragon nigl membiglsungwa ikra pemge endungwa. 17 Yeglorko, toki dem pond kumburo ambu ikra

tendre, ana ye nangiglma God lomo akegiglendi mogl te Yesus Krais kamo kaimadipene endingwa i kunda eretena pre endemenda ongwa. 18Ana tokimokande dragonmundi nigl bina okupole andigl moglkwa.

13Kambu are suwo unongugl embrika

1 Ana na kaniga kambu are kande tamundi nigle suna ende egli ungwa. Ye bre7 pango te bre yongagle 10 pangwa, anapamara igle king bitno gagl 10 bre yongaglei mina suwarandi pangwa. Ana bre 7 i minasuwara suwarandi God kenaglmo singwapangwa. 2Te kambumo are na kaniga i agl-pusi kande kangiye lepat mereyegl, te yekagle bugla-bea kagle mereyegl, te dra agl-pusi kande kangiye laion dramereyegl, anatoki kande dragon yombuglomo pangwai ya te yene sia kingmo ya nambamogiglekui dungwa i kambu are ama tongwa.3 Ana kambu are bre 7 i mina suwaratasigeglkwa mereyegl orko num de pangwa.Ba num dongwa i kor yei kondungo, anayomba makandle koglkoglo mogl-eingwa iprapra wai kugltre, ana kambu are minaeingwa. 4 Ana yomba prapra toki dragondembiye karaugl ere tengwa. Sraglpre, yeyombuglomo giglekui dungwa i kambu aretongwa pre, ana yomba eremogl kambuare i ama dembiye karaugl eretendre kakra yegl peglkwa, “Kambu are moglmereyegl ira moglme? Te ira ye kunda bogltenambe?”

5 God kan winge orko kambu are gunyeika guagua di God kenaglmo sitongwa. Yeba 42 keunde kongun yegl erambuka preyombuglomo pangwa. 6 Ye dra aundin-dre ana God kenaglmo si te God kangiyeya dumomo heven suna pre katewe ten-dre, te God yombama heven suna meglkwai ama prapra dikinde yeitongwa. 7 TeGod ama kan winge orko ye ombugl Godyomba du-wakai meglkwa kunda erete anakunda yombuglo ere si-atne endungwa.I God yombuglomo tongo ana yombayungu ombuno kanekane ya te makankoglkoglo yomba mogl-eingwa ya te kakanekane dingwa ya nangino kanekanepangwa i mina ye kingno morambuka,8 te yomba makandle koglkoglo mogl-eingwa, ye God dumo makan ereyongwa

Page 406: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 13:9 403 Ka Teke Pangwa 14:4enge kangino kor aimande meglkwa bukmina paikrukwa, ye kambu are dembiyekaraugl ere tenaglkwa. Ana bukmo i Sip-sip Nangigle okuna sigeglkwa ikra bukmo.9 Ana yomba ta kina panan ka i pirdimedinambuka:10 Te yomba ta kane simbikane panambuka panan,i pra kane panambuka, teyomba ta dikumba prak minasimbi gorambuka panan, i pradikumba prak mina sigoraglkwa.Taragl yeglmere plau dinan ana God yombadu-wakai meglkwa pirngi dingwa i ake gidiana giglendi andigl molo.

11Okuwo na kaniga kambu are ta makansunakra ende menda ungwa. Ye bre yon-gagle suwo sipsip nangigle bre yongaglepamere yegl pangwa ba toki kande dragonka dumere yegl dungwa. 12 Ana kambuare namba 2 ikra kongun prapra giglendikambu are namba 1 ikra yombuglomomina orko, ana makandle yomba prapraye dembiye karaugl ereteingwa. Yenum kande dongo gorambuka mereyeglpangwa, ba kor yongo goglkre yokomoglkwa. 13Te kambu are namba 2 ikra diukande kanekane orkwa. Yomba prapra kanmeglmara ye orko endi donga depangwakamun mitna ende atne makandle ungwa.14 God kan winge orko ongumuglo minaana kambu are namba 2 diu kanekaneorkwa. Ye yegl ere makan yomba mogl-eingwa i bakaglte wanmoglkwa. Te kambuare namba 1 dikumba prak mina singwaba goglkre kor-moglkwa ye kuiyamobeke yei ana kangiye dembiye karaugleretenaglmedi pre ka giglendi yombaditongwa. 15 Kuiyamo beke yeingo anaGod kan winge orko kambu are namba2 dra mur pudi suna endungwa. Yeglorko kambu are namba 1 kuiyamo kadungwa. Ana yomba ta kuiyamo i kangiyedembiye karaugl ere tekraglkwa ye prapra

sigoraglme dungwa. 16 Te ye ama dungoyomba kembra ya te kande, minge monikan neingwa ya kiuglgiunde meglkwa,yomba yoko meglkwa ya te nigl-kongunyoko erikwa yomba, ye kindaginde yeneonguno wokra mo mamburo mina munosikendingwa. 17 Yeglpre yomba ta kambuaremunomo ikraglkwa, ye taragl kanekaneta topo erekre, te ye taragl ake-neingwa i taipi topo bogl ikraglkwa. Sraglpre, kambuare kangiye munomo i ye mina paikrukwa.

18 Taragl ene pirpogl siyo. Yomba tanomane pai pogl sinambuka ana kambuare nambamo i kere mambunomo ye erei-nongugl endinambiwo. Namba i yombasuwara ta nambamo, ana namba i 666.*

14Yomba 144,000 ya Sipsip Nangigle

1 Ana na kan iro ende Sipsip Nangiglekamun muglo Saion andigl moglko kaniga.Te yomba 144,000 ye bogl akiye andiglmeglkwa. Ana Sipsip Nangigle ya Nemkangino yomba i mamburo mina munobeglko pangwa. 2 Ana heven sunamudungo na pirka i nigl kande kuglosindre mudumere yegl dungwa. Te kamungurgagla dumere yegl dungwa. Anamudungo pirka i yomba gita sigo burdindre be wakai dumere yegl dungwa.3 Ana yomba 144,000 ikra eremogl Godsia kingmo mina ye taragl 4 kor-meglkwaya te yomba mina ende okuna eingwagumanomugl andigl mogltre ye giglangekor ta dingwa. Ana giglangemo i yombata beke inaglkwa ta kuno erekrukwa. Bayomba 144,000makandle yombameglmaraGod toposi ikine ende pinde yungwa ikeunde giglangemo i beke pir inaglkwa.4 Yombamo i ambu bogl paikrikwa,* anaye Sipsip Nangigle dumo ta omara i yeama sikasi eingwa. Ana God makanyomba tau meglmara suna igle ye toposiikine endungwa. Yeglpre taragl mongo

* 13:18: Okuna Hibru ka ya Grik ka mina pepa muno beglkwa enge i, ye namba ta muno boglkrikwa. Leta suwarandiye nambano mereyegl paingwa. Leta “a” namba wan “1” mereyegl te leta “b” namba “2” mereyegl pago ana letatau ama namba mereyegl pai eingwa. Yeglpre, ene yomba ta kangiye muno botn, ana ene kangiye i letamo kandreana nambano imakai sinatnga. Pir pogl singwa yomba merkinde namba 666 ipre nomano kanekane pangwa. Anapirpogl singwa yomba tau pirkwa, Jon eremogl Sisa Nero pre dumedi pirkwa. Ye okuna Rom kingno mogltre ana Godyombama wagle ere kinde orkwa yagle. * 14:4: Grik ka mina ye okuna “ambu bogl paikrume” yegl dingwa. Banomano pai pogl sungwa yomba merkinde eremogl God mambuno wakai eraglmedi prumere erikwa ana mambunokinde erekrikwa ipre ana ye ka dibogl dumedi pirkwa.

Page 407: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 14:5 404 Ka Teke Pangwa 14:18komnaiye koglmere yegl ye komnaiyemogltre, Sipsip Nangigle ya God yombamomeglkwa. 5Yombamo drano mina kakimbita di kankrikwa. Te ye aglau kaima ta erekankrikwa.

Angelo suwota kamambuno dingwa6 Ana na kaniga angelo ta kamun mitna

wau yomara suna pigladi wongwa, ye ka-mambuno wakai aimande pangwa i yombamakandle koglkoglo mogl-eingwa ya teyungu ombuno perepere ya ka kanekanedingwa ya te nangino singigle kanekanepango meglmara ye kor aimande ka i dite-nambuka. 7 Ye ka binan bogl yegl dungwa,“God kunduglmo gogltre ana diwakai yeikangiye kande teiyo; sraglpre, God yombaka tange tenambuka engemo plau dungwa.Ipre, heven ya makan ya mundi nigl te niglongo prapra ere yongwa yagle dembiyekaraugl ereteiyo.”

8 Te angelo ta mokomugl undre yegldungwa, “Babilon† taun kande yangesungwa! Yangesi kinde erekondungwa!Taun Babilon suwara ye eremogl yaglya ambu kunogl gundingwa mambuno iyomba makan koglkoglo ombuno dungomambuno orkwa i nigl wain gigle dungwamereyegl ye tongo yomba nendre ana yemambuno kinde ormere i erikwa.”

9 Ana angelo namba 3 ye mokonomuglundre ka binan bogl yegl dungwa, “Yombata ye kambu are mo kuiyamo ta dembiyekaraugl eretendre te ye munomo indreana mambuglo mo ongo mina pandram-buka, 10 ye wain ninambuka. Wainmo iGod dem kumbrukwa. Ye niglkor boglta sikuglmagl endekrukwa, tamanga. Yedem kumbrukwa i toindi kap mina endetopomo kinde bagl te ikine endinan anayombamo ninambuka. Ana God angelomoholi ya te Sipsip Nangigle ongumutno-mugl yombamo i donga kombuglo salpamina de wangigldi pamara igle giu kindeinambuka. 11 Ana endi dongwa de giuglgeglkwa ingemo i aimande aimande wuegli pi panambuka. Yomba i ye kambu

are ya te kuiyamo dembiye karaugl ere-tendre te kangiye munomo ingwa, ye er-mine ya enduwer yoko ta mogl wakaipirkraglkwa.” 12 Taragl i plau dinambukaenge God yomba du-wakai meglkwa lomopir pinande ere ana Yesus wedi pirngidingwa gugl sikrukwa ye giglendi andiglmoraglkwa.

13 Ana heven imbo ka ta yegl dungona pirka, “Ene ka i muno boglo. Ermemambuno bogl mogl ende imbor enaglkwayomba Yaglkande wedi pirngi dindregoraglkwa ye gun yenaglimiwo.”

Te Holi Spirit ama dungwa, “Ye gunkaima yenaglkwa; sraglpre, ye kongunpitnbogl erikwa ikra erme kindekondo anamogl ir si piraglkwa. Ana ye yoko taende pikrikwa. Tamanga. Ye mambunowakai okuna erikwa ikra ye enaglmaraakiye enambuka.”

Makan mina mokna mongo dongwauraglkwa engemo ungwa

14 Okuwo na aglke kanga kamun kuakruwo ta pangwa. Kamun kua i bola-mugl yomba ta amedi moglkwa, i “yombawam mereyegl.”‡ Ana ekin bre gaglgol mina bekingwa i bre mina pangwa.Te ye maima pigl mawasi ninagl nongwata ongo mina ake moglkwa. 15 Yeglorko ana angelo ta God holi yungumomina ende menda wu ka binan bogl dikamkua kruwo bolamugl amedi moglkwayagle ditongwa, “Ene maiman pigl mawasungwa indre mokna mongo bogl yongwakeglu suwo; sraglpre, makandle moknamongo bogl yei kondungo ana uraglkwaengemo yongwa.” 16 Yegl dungo kamkuamina amedi moglkwa yagle piglmo ake in-dre mangidi ana makandle mokna mongodongwa keglu sungwa.

17 Ana angelo ta heven suna God holiyungumo mina ende menda ungwa. Yeama maima pigl mawasi ninagl nongwata ake moglkwa. 18 Te ombugl angelo taendi donga sugl moglkwa ye alta mina

† 14:8: Jon ka imuno boglkwa enge i, taun kande Babilon i enge oltokuri endewongo kinde ere yongwa. Yeglpre, ananomano pai pogl sungwa yomba merkinde ka i Babilon kaima pre ta dikrumedi pirkwa. Jon eremogl Babilon yombamambuno kinde okuna erikwa i pirtre ana kantri ta yomba mambuno kinde ere ana God mokono teingwa ipre kadibogl dumedi pirkwa. Te yomba tau eremogl kantri Rom pre dumedi pirkwa. Ana ka 1 Pita 5:13 mina pangwa i kano.Te yagl ambu tau eremogl Babilon i yomba prapra mambuno kinde ere Krais ya God yombama teingwa ipre dumedipirkwa. ‡ 14:14: Epigl i ka ta Daniel 7:13 mina pangwa i kano.

Page 408: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 14:19 405 Ka Teke Pangwa 16:2ende menda undre ana ka binan bogl yegldi angelo ta maima pigl ninagl nongwaindre moglkwa ikra ditongwa: “Makanmina wain mongo bogl yongwa ene eglemina keglusi imakai suwo. Sraglpre, yemongomo bogl yei kondungwa.” 19 Yegldungo angelo ikra piglmo indre mangidiana makan mina wain eglke bogl keglusimongo uro makai sindre ana wain nuglodukingwa maugl kande mina endungwa, iGod dem kumbrukwa mauglmo. 20 Wainnuglo dukingwa maugl i siti mendakrayongwa, ye wain engre deruwagl baruwagleriko ana bormai maugl mina kuglosi wumenda pi waidi ongo makan 300 kilomitaorko ana mong mogl ende egli ungwai bugla-hos dra mina ain keglko pamarayeglmere sing yongwa.§

15Angelo 7 ye taragl kinde kaima 7 ake

meglkwa1 Te na kaniga kamun mitna diu gagle-

bogl plau dungo na sipuglo dinga. I angelo7 ye yomba erekinde eraglkwa pre taraglkinde kaima 7 ake meglkwa. Ana taragl 7i mina God dem kumbrukwa ere, pradinanana okuwo taragl yumbun ta plau dikram-buka. 2 Te na taragl ta kaninga, i mundinigl kande i glas mereyegl endi donga boglsikuglmagl endigo potndi yongwa. Anayomba kambu are ya te ye kuiyamo tekangiye nambamo engre atne endingwa ikeunde mundi nigl glas mereyegl potndiyomara bina ye andigl meglkwa.* Ye Godgitamo tongo akindre, 3anaGodkongunmoyomba Moses giglangemo dindre te SipsipNangigle giglangemo dingwa:“O God, Yaglkande, eneyombutn kande kaimapangwa. Ene kongun prapraetnga, i kande kaima pangwa,no kandre ana pirpoglsinamga mere manga! Eneyomba prapra kingno motnga,ene mambunon du-yene

pandre te kaima keunde pangwa!4O Yaglkande, ene suwara

kaima holi motnga. Ipreyomba ira ene kundutn gogltekrambe? Te yomba ira enekangin di mitna endetekrambe? Tamanga. Makankoglkoglo yomba prapra wuene dembin karaugleretenaglkwa. Sraglpre, enemambuno du-yene etnga iombunodi wu pene pi kondungwa.”

5Yegl di kendingo okuwo na kaninga ka-munmitna yungugl kra God holi yungumosel dra yauro yongwa i ka kaima dipeneendungwa. 6 Ana angelo 7 ikra taragl 7kinde kaima yomba erekinde eraglkwa akeindre ana God holi yungumo mina kondoende menda wingwa. Ye gagl suna wakai-yene pesungwa ende pandigl te gol ku-magl piutno mina dengwa. 7 Te taragl4 kor-meglkwa mina suwarata gol dis 7God kor aimande aimande moglkwa demkumbrukwa i kausi moglko indre ana an-gelo 7 wagle tongwa. 8 Ana God am-buglangemo ya yombuglomo mina endiingewuGod holi yungumomina kau sungoana yomba ta ende yungugl enaglkwa kunoerekrukwa. Tamanga. Yomba yunguglpikre sugl mogl-embi ana angelo 7 wagletaragl kinde 7 ikra kongunmo ere kondi-naglkwa.

16God dem kumbrukwa dis 7 mina suna

yeingwa i toindi endingwa1 Ana na pirka God holi yungumo mina

ka binan bogl ta di angelo 7 wagle tongwa,“Ene endpi God dem kumbrukwa dis minasuna yeingwa i toindi makandle endiyo.”

2 Yegl dungo angelo namba 1 endpiana ye dismo toindi makandle endungwa.Yegl orko yomba ye kambu are munomoigo pangwa ya kuiyamo dembiye karauglereteingwa yomba ye nangino mina moikinde giu orkwa kane kane nongwa.

§ 14:20: Nomano pai pogl sungwa yomba tau eremogl taun kande i Jerusalem we dingwa. Ana Grik ka mina munoyegl beglkwa, “1,600 stadia” ana i nono nambanomina 300 kilomita kuno orkwa, mo namba 1,600 i taragl ta pre dum?* 15:2: Numa i mina ka merkinde, Moses kamo boglo pamere siye kuno pangwa. Moses okuna kimagl mere ertreIsip yomba ere kinde orkwa. Ana God mundi nigl gogl poimsi i koglkoglo endungo ana Israel yomba makandle sunaende pi Isip kondo ana mundi nigl bina andigl meglkwa. Ana Moses ya Israel wagle giglange suwarata di Yaglkandeteingwa. Ka ta Kisim Bek numa 15 mina kano.

Page 409: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 16:3 406 Ka Teke Pangwa 16:203Te angelo namba 2 dismo toindi mundi

nigl endungwa. Ana mundi nigl wu yombageglkwa bormaino koglkwa mereyeglongwa. Ana nigle taragl kor-meglkwaprapra gogl kondingwa.

4 Te angelo namba 3 dismo toindi niglkande ya kembra prapramina endungo anaye wu bormai eingwa. 5 Ana angelo tanigl prapra sugl moglkwa ye yegl dungo napirka:“God ene okuna imbomotnga, te erme motnga. Enemambunon du-wakai pangwa,ene holi kaima motnga. Eneyomba ka-tange tenga imambuno wakai pamere etnga.6 Sraglpre, ye okuna eneyombanma du-wakai yapropet wagle sigeglkobormaino wu menda ongura.Ye mambuno kinde erikwaikra pre ene topono kinde ibormai ninaglmedi te ikine endinga.”7Ana alta mina ka yegl dungo pirka:“Yaglkande God, eneyombutn pond kaima pangwa.Ene yomba ka-tange tenga imambuno du-wakai ya kakaima pamere etnga.”

8 Angelo namba 4 ye dismo toindi andemina endungwa. God kanwinge orko andepond dongo ana ninga dumara i yombade tenge erikwa. 9 Yomba ande detengeertre ana God i yombuglomo pai kuno orkotaragl prapra sugl moglkwa i yeglmereorkwa i yomba mambuno kinde kangiyemangagl singwa. Taragl kinde yeglmereorkwa i God yombuglomopai kuno orko er-ambuka. Ba yombamambunokinde erikwai kondo nomano yake tekre te God kangiyedi mitna ende tekrikwa.

10 Ana angelo namba 5 dismo toindikambu are sia kingmo mina endungwa.Endungo kambu are yombuglomo minayomba atne meglmara igle mim waidi

kondungwa. Te ye giugl pond geglkwaipre drambino giugl kaiglkwa. 11 Ye giugeglkwa ya moi kanekane neingwa ipredeno pond kumbro mangaglsi God hevennem teingwa. Yegl ere ye mambuno kindeerikwa i kondokre nomano yake tekrikwa.

12 Te angelo namba 6 dismo toindi niglkande Yufretis mina endungwa. Niglmodarukwa, i ande umara ire king wa-gle unaglkwa pre konbauna akekun ereyongwa. 13 Ana na kaniga spirit kindesuwota ye koglko mereyegl meglkwa, yetoki kande dragon ya kambu are ya tepropet kakimbi drano mina ende mendawingwa.* 14Ye spirit kinde spiritmo waglekimagl kanekane erikwa, ye ende makankoglkoglo pi king meglmara dimakai simbiana God yombuglomo kande pangwa en-gemo kande mina kunda eraglkwa.

15 “Piryo! Na kunogl gogl yombamereyegl unaglkwa!† Yomba ta ugl paikre,gaglmo ende ana akekun eremoglkwa, yegun yeiyondo. Sraglpre, ye nangiye yokokomoglkrukwa pre yomba meglmara ye wuikine ikine enambuka, ye angai goglkram-buka.”

16 Ana spirit kinde wagle eremogl kingwagle dimakai singwa, dumomo i Hibrukanno mina Amagedon‡ we dingwa.

17 Ana angelo namba 7 ye dismo toindikamun mitna wau yomara endungwa. TeGod holi yungumo yungugl kra sia kingyomara ka kande ta dungwa, “Taragl iere dundungwa!” 18 Ana kamun potndiporiya sungo, wiyau endigo ongo, kamungurgagla kande dungo, ana imem pondkaima okuna makandle ta ungo yomba takankrimere imem i ungwa. 19 Yegl ere sitikande sibukondi suwota endungwa, te sitimakan koglkoglo yongwa yange deruwaglerikwa. Ana God pir ikine dumo kandeBabilon ende ana ye dem kumbrukwawainmo kap mina moglkwa i tongo ne-ingwa. 20 Te ailan prapra teke ende tayaeingo, makan muglo prapra ta paikrikwa.

* 16:13: Propet kimbi i kambu are namba 2 iwe. Ye kambu are namba wan propetmo mereyegl moglkwa ana yeeremogl kambu are namba 1 i kuiyamo yomba prapra dembiye karaugl ere teiyo dungwa. Ka Teke Pangwa 13:11-16mina kano. † 16:15: Epigl 15 mina ka pangwa i, Yesus Krais yene ka dungwa. ‡ 16:16: Amagedon i yegl,“Megido kamun muglo.” Okuna yomba epigl ta eremogl, Israel kunda bogl tendre ana King Josaia sigeglkwa, i taunMegido mangigl kaima sigeglkwa. Ka tau 2 King 23:29-30 ya te 2 Stori 35:20-24 mina kano. Yeglpre, nomano pai poglsungwa yomba tau eremogl kamun Megido ipre ta dikrumedi pirkwa. Ana okuwo kimbirnem wagle dumo ta pindreana wu kinde pi ana wau bogl kondinaglkwa ipre ka diboglme dingwa.

Page 410: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 16:21 407 Ka Teke Pangwa 17:1421 Te kamkua mina kamun araglmongopond goriye suwarandi yumbunmo 50 kilo-gram, ana yange yomba angaino mina sikinde kaima eretongwa. God araglmongoendungwa ipre ye God mangagl si teingwa.Sraglpre, God dem kumbrukwa i wu kindekaima ongwa.

17Ambu ta mambuno kinde orkwa pre topo

kinde yungwa1 Ana angelo 7 wagle dis 7 ake meglkwa

ikra suwarata undre yegl dinarkwa,“Endwo, ambu kande konbauna ambuye yumbun inambere na ombuno dite-naglka, ye nigl kande merkinde moglmarabolamugl amedi moglkwa. 2 Makankoglkoglo king wagle ambumo i boglkunogl merkinde gundingwa*, te makan-dle yomba prapra ye wain kinde neingwamereyegl du ere ana ye bogl ama kunoglgundingwa.”

3 Na Holi Spirit yombuglo mina moglkoana angelo na auro yendpi makan wauleta suna ongwa. Igle na kaniga kambuare gogl ta mina ambu ta bolamugl amedimoglkwa. Kambu are i nangiye minakangiye merkinde beglko kausi paingwa,kangiye i prapra God dikinde yeingwa anakambumoare i bre 7 pango, te bre yongagle10 pangwa. 4 Ambumo ye gaglsuna goglya kum endungwa ta endungwa, te ye ekingaglkwa i gol kanekane ya te kombuglowakai ya bis topo kande boglkwa. Ye kap taake moglkwa i taragl kinde kanekane Godongumuglo mina kumbuno kinde orkwa,ye yagl kunogl gundungwa ya deglmbimokinde kanekane i kap mina suna kausimoglkwa. 5 Ye kangiye mambuglo minamuno beglkwa pango ana kangiye mam-buno teke pangwa i yegl:Babilon dumo kande iweambu yagl kunogl gundingwaprapra ya te makandlemambuno kinde kanekane erikwa mano.6 Ana na kaniga ambu i God yombamadu-wakai ya te Yesus wedi pirngi dindre

te kangiye dipene endingwa yomba i bor-maino nendre du orkwa. Na ambumo ikaniga enge na sipuglo kinde diga.

Na i kandre ana nangina koglka. 7 Anaangelo yegl di narkwa, “Ene sraglpre sipu-glo dine? Kambu are ta bre 7 pango ta breyongagle 10 pangwa i ambu ta bolamuglamedi moglkwa, i na mambunomo tekepangwa ene dipoglsi tenaglka. 8 Kambuare ene kanga i okuna moglkwa ba ermemoglkrukwa. Ana okuwo guglo kamunminawu egli pi anawu kinde kaima pi kon-dinambuka. Makandle yomba tau okunaGod dumo kamunmakan ere yongwa enge,ye kor aimande meglkwa pepa mina ikangino suna paikrukwa, ye kambu arekandre sipuglo dinaglkwa. Sraglpre, yeokuna moglkwa te erme moglkrukwa baokuwo unambuka.

9 “Yomba ta nomane wakai pai poglsungwa ye taragl i mambunomo piram-buka. Bre 7 i makan muglo 7, ambu makanmuglo 7 bolamugl igle amedi moglkwa.†10 Te bre 7 i ama king 7 diboglkwa, ba king5 wu kinde pi kondingwa, ana suwarataerme moglkwa te ta unongugl pikrukwaana okuwo unongugl pindre enge sungu-nagle keme morambuka. 11 Ana kambumoare i okunamoglkwa ba ermemoglkrukwa,ye king namba 8 moglkwa. Ye king 7 minai ama aine suna moglkwa pre ye wu kindekaima enambuka.

12 “Ene bre yongagle 10 paingo kanga iking 10 wagle, ye king kongun erekrikwa,ba ye kambu are i akiye yombuglomo indreana ye ande kuiya suwara keunde kingkongun eraglkwa. 13 Ye nomano suwarayeingwa. Ana ye yombuglono ya gigledi ikambu are tenaglkwa. 14Ye kunda ere Sip-sip Nangigle tenaglkwa, ba Sipsip Nangigleyombuglo ere ye engre atne endinambuka.Sraglpre, ye yagl kande prapra Kandenomogltre te king prapra yeKingnomoglkwa.Ana yomba prapra ye agle dindre pindei-pere endungo ye pirngi kaima dindremokomugl wingwa i ye Sipsip Nangiglebogl akiye kunda yombuglo eraglkwa.”

* 17:2: Yagl ya ambu kunogl gundome dingwa i, yomba tau God kaima mokono tendre ana god kimbi duglo bogltrete mambuno kinde yegl kane kane erikwa ipre dungwa. Ana yomba mambuno yegl erikwa i, God ongumuglo minaambu ta wiye kaima kondo ana yagl pere ta kunogl gundungwa mereyegl kangwa. † 17:9: Yomba eremogl makanmeglmbe 7 bolamugl Rom siti i beke yeingwa.

Page 411: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 17:15 408 Ka Teke Pangwa 18:915 Te angelo ama yegl di narkwa, “Ene

nigl prapra kanga, ana ambu mambunokinde kanekane orkwa i bolamugl amedimoglkwa. I makan koglkoglo ya yombayungu ombuno kanekane ya ka kanekanedingwa ya nangino kanekane pangwa iumakai singwa. 16 Kambu are ya breyongagle 10 ene kanga i prapra denokumburo ambu mambuno kinde orkwai tenaglkwa. Ambumo kungugl gaglmoprapra sibiglki baglki diendimbi yokokomoran ana nangiyemiye nendre ana dongamina gagltenge eraglkwa. 17 King wagleyene pirmere ta erekrikwa ba God nomanotongo ye yegl erikwa. Ye nomano suwarayeikondo ana ye king moraglkwa yomburoingwa i prapra kambu are tenaglkwa. Yeyegl eremogl eimbi ana God taragl okunaeragle dungwa ikra prapra erekuno eram-buka. 18 Ambu kanga i siti kande, i makankoglkoglo king meglkwa i sugl moglkwa.”

18Babilon kamun yangesi deruwagl orkwa

1 Ana i dundungo na kaninga angelo taheven imbo ende atne ungwa. Ye yombu-glomo giglendi pango te ekinmo am-buglange pond sungo ana makan munduambuglange sungwa. 2 Ye agle binan boglyegl dungwa:“Babilon dumo kande yangesungwa! Babilon kamunyangesi deruwagl erekondungwa! Erme ye wu spiritkinde angaimo orkwa anaspirit kinde prapra ya kuakinde deglmbi yeingwa akiye iglemeglkwa.3 Sraglpre, yomba makankoglkoglo meglkwa i ye akiyekunogl gundingwa. I yewainmo gigle dungwamereyegl neingwa, makandleking wagle ye bogl amamambuno kinde erikwa. Temakandle yomba diminge yakungugl gagl bona topo ereake nina pre kongun erikwayomba ye mambunomo kindekanekane angai goglkrukwa iere moni kande gundo ingwa.”

4 Ana heven imbo ka ta atne ungo napirka yegl dungwa:

“Na yombanma wagle,kamun i kindekondo endemenda wiyo. Yegl erekrimbi yebogl akiye tandaglme eredinaglkwa te ye mambunomokinde orkwa i topomo ene akiye i-

dinaglkwa.5Ye tandaglme kinde orkwa ibir tembe tembe yei endemitna imbo ongo heven akeyungwa, ana mambuno kindeorkwa i God aimande poglodi pir moglkwa.6Ye mambuno kinde ere enetomere yegl ene kuno yeglere te ikine endinaglkwa, yemambuno kinde orkwa i preene aglke aglke sidakagl erete ikine endinaglkwa. Ye niglgigle dungwa kap mina sikuglmagle endumere yegl eneama kuno yegl aglke aglkesikugl magle ende yeninambuka pre tenaglkwa.7Ye yene nendre indrekangiye ake mitna ende tekaraugl engrukwa, ye karauglengrumere yegl ana ene giumerkinde ereteiyo. Ene yeglereteimbi ye kai merkinde erambuka.Ye nomane suna yeglprukura, ‘Na ambu werai tamoglkrika, na ambu kandekuwin moglka. Ipre na ambukuwin mereyegl sia minaamediga te kai kaima ta erekraglka.’8Ye yegl pir moran taraglkundugl ongo kanekane iande enge suwarata ye minaunongugl pi tenambuka. Kindeimbo kanekane sinan tekindan pond yenan anayomba kai mungonbugleraglkwa. Ana Babilon kamunendi donga mina dekondinambuka. Sraglpre,Yaglkande God giglekuidungwa eremogl yemambunono kinde i yumbusitendre ana topo te ikine endinambuka.

9 “Makan koglkoglo king ye bogl kunoglgundingwa te ye bogl mambuno guaguakanekane erikwa ye endi donga detenge

Page 412: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 18:10 409 Ka Teke Pangwa 18:23eran inge kandre kai ninga dungwa eremunburaglkwa. 10 Ye giu kande yungwaipre kundugl gogl ana ye eglkekra andiglmogl kai ere yegl dinaglkwa:“ ‘Yumbun kande panaorkwa! Yumbun kande panaorkwa! Babilon siti kande eneyombutn kande pangwamotnga. Ande kuiya suwaramina ene topon kinde plaudi tongwa iwe!’

11 “Makan koglkoglo yomba praprataragl kanekane ye mina topo ere-ereerikwa yomba ye kai ninga dungwa ere anaBabilon pre munburaglkwa. Sraglpre, yebonano aglketa topo eraglkwa. Tamanga.12 Bona gana i gol ya silva ya kombuglowakai kaima ya bis topo kande boglkwaya gagl alap kruwo wakai ya te gagl alapgogl kanekane ya te gagl-silka. Te endikanekane demine wakai orkwa ya taraglkanekane bugla-elepant singiye minabekingwa ya taragl kanekane endi minabekigo topo kande boglkwa ya bras ya ainya te kombuglo muno kanekane pangwa.13 Ana bona gana tau yegl. Sinamon yaneingwa gene ya endi inge demine orkwapaura ya taragl nuglo kanekane deminewakai orkwa ya wel sanda wakai ya wain yaolip nuglo te plawa wakai ya wit ya bugla-kau ya sipsip ya bugla-hos ye karmo gundoi wangwa bogl ya te nigl-kongun yokoerikwa yomba ya te yomba tau kuiyanobogl taragl i prapra ta topo eraglkwa meremanga.

14 “Ye mina taragl topo ere-ere erikwayomba yegl dinaglkwa, ‘Ene taraglmundunpango inagledi pitnga i ene kindekondoende wu eglke ongwa. Bugla mokna wakaitopo kande boglkwa ya ene ekinen wakaii prapra ene kinde kondingwa. Taraglyeglmere ene mina aglketa wu pananyomba kankraglkwa.’ 15 Ana sitimo i giuglkande inan yomba taragl topo bogl indreana minge moni kande sigundo ingwa,yomba ye kundugl pond gogl ana eglkekraandigl mogl kai ertre nomano kinde eran:16 ana ye yegl dinaglkwa:“ ‘Yumbun kande panaorkwa! Siti kande i yumbunkande pana orkwa! Enegaglsuna wakai gogl ya kumendungwa endindre ana gol

ya te kombuglo wakai ya bistopo kande boglkwa ekin gatnga!17Ande kuiya suwarata kemekungugl gagl wakai ya mingemoni sragl prapra erekinde erekon-

dungwa!’“Te sip guma akingwa yomba prapra

ya te sip mina waningwa yomba prapraya te sip mina kongun erikwa yombate sip mina taragl topo bogl i-i erikwayomba, ye eglkekuri andigl moraglkwa.18AnaBabilon donga denan ye inge kandre,kaglkane yegl inaglkwa, ‘Siti kande kunoyeglmere ta yomo?’ 19 Ye yungum gambabitno mina engre miriye pond gogl kai ereama nomane kinde eriko yegl dingwa:“ ‘Yumbun kande pana orkwa!Yumbun kande pana orkwa!Sip mundi nigle paingwa iake-neingwa yomba endeaglo eime? Ye siti i monimomina ye moni pond sidaglake-neingwa ana ande kuiyasuwara keme ye pra kinde ere kondingwa!20Heven ya God yombamadu-wakai ya aposel wagle yate propet wagle ene gunpond yeiyo, ana siti i kindeere kondungwa! Sraglpre, eneerekinde eretomere ikra Godmongo punduwo bagl te ikine en-

dungwa.’ ”21 Ana angelo giglekui dungwa ta

wit siderwagl erikwa kombuglo kandeyeglmere ta ake i-mitna ende piyasi mundinigl suna ende, yegl dungwa:“Mambuno yeglmere Babilonsiti kande muglkumdi piyasiendimbi ende atne enanyomba aglketa kankraglkwa.22 Te gita singwa yombaya tambagle singwa yombaya puming singwa yombaya biukul bu dingwa yombai ene mina aglketa simbipirkraglkwa. Te kongunkanekane beke pirkan erikwayomba ye aglketa ene minameglmbi kankraglkwa. Te witsiderwagl erikwa kombuglo iaglketa kiglekoi dinan pirkraglkwa.23Ken-lam suwarata ene

Page 413: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 18:24 410 Ka Teke Pangwa 19:9mina aglketa ambuglangesinan kankraglkwa. Ana yaglambu kor bogl inaglkwanunguno embriye ene minaaglketa dimbi pirkraglkwa.Okuna ene yombanma taraglmere ake ne topo bogl i-ierikwa yomba ye makandleyomba kande meglkwa. Enenimbine kinde di yomba koglkoglo i-toro

tenga.24Ana siti suna igle propetwagle ya God yombama duwakai ya te

yomba taumakandle sigeglkwa yebormaino ene mina sunapaimoglkwa pre yegl eretenaglkwa.”

19Babilon kamun kinde orkwa ipre yomba

heven meglkwa gun pond yeingwa1 Taragl i plau dungo okuwo na pirka

taragl ta heven suna yomba merkinde kakande dingwa mereyegl ungwa! I yegldingwa:“God kangiye ake mitnaimbo endinamga!* NonoGodno no ere-yungwa, yekangiye kande pango anayombuglo pond pangwa.2Ye ka kaima ya mambunodu-wakai mina yomba yumbusungwa, ambu kande yaglkunogl gundungwa. Goderekinde eretongwa. Ambumoi yagl kunogl gundungwamambuno i makandle yombaombuno ditongo mambunokinde ye ormere yegl erikwa,te God kongunmo yombawagle sigoglkwa. Ormara ipreGod topo kinde te ikine endungwa.”3Ana ye aglke kordagl yegl dingwa:“Nono Godno dembiyesimitna imbo endinamga! Dumokande i detenge orko endi

ingemo aimande aimandeende egli pi pangwa.”

4 Ende okuna eingwa yomba 24 ya tetaragl kor-meglkwa 4 ye eremogl Godking boglmo mina amedi moglkwa i yangegoglkuno bondugl tendre dembiye karauglerete yegl dingwa:“Kaima, Nono God kangiyeake mitna imbo endinamga!”

5 Ana king boglmo mina ka ta yegldungwa:“God kongunmo yombaprapra God kunduglmogeglkwa, te yomba yoko yayomba kande wagle eneprapra nono Godno dembiyesi mitna imbo

endiyo!”Sipsip Nangigle ambu ingwa pre kaiya

mokna bir neingwa6 Ana taragl ta yomba merkinde kaima

ka dimere yegl digo te nigl kande sungwamudumere yegl ya kamun gurgagla ponddumere yeglmere digo na pirka i yegldingwa:“God dembiyesi mitna imboendiyo, sraglpre, yeYaglkandenonoGodno

yeyombuglo kande pango erme king kaima

moglkwa.7Nono wakai pir gunyeikangiye kande tenamga!Sraglpre, Sipsip Nangigle yeambu inambuka engemoyongo te ye inambukaambumo i yene akekun ere kondungwa.†8Ye gagl suna wakai kruwopesindre ambuglangesi tangeyongwa endinambuka preteingwa! Gagl suna kruwo iGod yombama mambunonodu-yene erikwa i ombuno dungwa.”

9 Ana angelo ta yegl dinarkwa, “Ka imuno boglo, ‘God digaglko yomba Sip-sip Nangigle ambu ingwa kaiya moknabir kande nemara wingwa yomba ye gun

* 19:1: Jon eremogl Grik ka mina buk i muno boglkwa ba epigl 1 ya epigl 3 ya epigl 4, ya te epigl 6 ka i ye amamuno boglkwa. “Nono God kangiye dembiye si mitna endumuno” i Hibru ka mina muno boglkwa. Hibru ka minayegl pangwa “Haleluya.” † 19:7: Sipsip Nangigle i, Krais iwe. Te Krais eremogl ambu ta kan panduglkwa, i Godyombamo iwe. Ana okuwo Krais ende ikine undre ana yombamo inambuka i ye bogl imbrika mereyegl erambuka.Ana Krais eremogl yombamo yagl ambu auro i-endepi dumomo wakaile enan ana ye bogl wakai aimande aimandemoraglkwa.

Page 414: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 19:10 411 Ka Teke Pangwa 20:3yenaglkwa.’ ” Ye ka i ama di ainungwa, “Kai God kamo kaima.”

10 Yegl dinarko na yange goglkona bon-dugl dembiye karaugl ere tenagledi erika,ba ye mane dinare yegl dungwa, “Yeglerekro! Na ene angitnma wagle boglkongun suwara ounga, ene pirngi dindreYesus kangiye dipene endingwa. Ene Godsuwara dembiye karaugl ereteiyo, nonopirkan ounga, Yesus kangiye dipene end-ingwa yomba i Spirit akeple dungwa.”‡

Yomba ta bugla-hos kruwo moko bolamuglamedi moglkwa

11Na kaninga heven audungo bugla-hoskruwo ta nongagle moglkwa, te yombabolamugl amedi moglkwa, ye kangiye yegl,“Ka Kaima ya Mambuno Du-wakai KongunPamere Orkwa,” ana ye yomba yumbusitendre te kunda orkwa i ye mambuno du-wakai pamere kuno ere orkwa. 12Ye ongu-muglo koglkoglo donga bauglo mereyeglorko te bre mina king bre gagl merkindeye bre mina pangwa. Ye nangiye minakangiye ta beglko pangwa i yomba tapirkan erekrikwa, ba ye yene pirkan orkwa.13 Ye gaglmo suna olto endungwa i bormaidangungwa, te ye kangiye “God Kamo” wedingwa. 14 Ye endongo, heven kimbirnemwagle prapra buglano bugla-hos kruwomina bolamugl amedi mogl omara eingwa,ye gaglsuna endingwa i kruwo wakai yenete pesi yongwa. 15Yomba bugla-hos kruwomina mogl ende okuna ongwa yagle ye dramina dikumba prak muglo nongwa endemenda ungwa. Dikumba prakmo i minayomba koglkoglo makandle mogl-eingwa isigorambuka. Te ye ain buglo ake mogltreana ain i mina yomba sugl morambuka,te wain mongo siderwagl ere nuglo duk-ingwa kombuglo i mina ye wain mongoengre deruwagl erambuka. I God Giglekuidungwa dem pond kumbrukwa i ombunodinambuka. 16 Ana gaglmo suna minaya te bikiye mina ye kangiye yegl beglkopangwa:King prapra ye kingno mogltrete yomba kande prapra ye

yombano kande moglkwa.17 Ana na kaninga angelo ta ande mina

suna andigl moglkwa. Ye ka kande di kuaprapra kamunmitna pigladi wanmeglkwa itongwa, “Wiyo, God kaiyamokna bir kandetena ormara i ene umakai siyo. 18 Eneumakai sindre, king wagle ya kimbirnemyomba kande wagle ya te yomba giglekuidingwa ya bugla-hos prapra ya te bugla-hos ausingwa yomba ya te yomba prapraya te yomba yoko wanmeglkwa ya te nigl-kongunyoko yomba ya te yomba kandewa-gle ya te yomba kindewondprapra nanginone kondinaglkwa.”

19 Na kaninga kambu are ya makandleking prapra kimbirnemno wagle bogl yeyomba bugla-hos mina amedi moglkwa ikunda bogl tenapre ye kimbirmo nem wa-gle bogl wumakai singwa. 20Ba ye eremoglkambu are ya propet kakimbi kane singwa,propet kakimbi diu kanekane kambu areongumuglo mina orkwa. Ye diu ormara imina yomba kambu are munomo indre tekuiyamo dembiye karaugl erikwa yomba ibakagl tongwa. Ye suwo-akiye kor-moglpambriko piyasi murmaugl atne kombuglosalpa de bauglo ere moglmara endingwa.21 Ana bugla-hos mina amedi moglkwa ya-gle ye dikumba prak akete akiye nongwadra mina menda ungwa ikra mina yombaprapra sigogl kondungwa. Ana kua praprawu ye nangino ya miyeno neingo danoorkwa.

20Buglayungu 1,000 Satan kane pangwa

1Na kaniga angelo ta heven kondo endeatne ungwa ye maugl beiye paikrukwa kiya te sen kande ta ongo mina ake in-dre moglkwa. 2 Ye toki kande dragon iakegidi moglkwa, tokimo i kamkand imbotoki, ye yomba prapra ka-tange tongwa.Tokimo i Satan iwe, ye buglayungu 1,000kane paimorambuka pre angelo sen in-dre kane koglkwa. 3 Ye eremogl Satanpiyasi maugl beiye paikrumara atne ende,konbo dra yongugl sigetdi boma nuglo ake

‡ 19:10: Ka i, Grik mina, ka mem wu nongugl kaima pikrukwa. Yomba tau kamo i yake yegl teingwa, “Na ama enebogl kongun suwara ouglka te ene angitnma wagle bogl kongun akiye ounga, ene Yesus pirngi dindre ana ye kangiyedi nongugl endinga yomba. Ene God suwara dembiye karaugl ere tenatnga. Nono pirkan ounga, Holi Spirit eremoglpropet wagle akeple dungo ye God kamo dingwa te Holi Spirit ama yomba akeple dungo ana Yesus kangiye dinonguglendingwa.”

Page 415: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 20:4 412 Ka Teke Pangwa 21:2sidange gidi kondungwa.* Ana ye kanepaimogltre makan yomba prapra kakimbiaglketa ditekrambuka. Ye sugl paimoglenan buglayungu 1,000 dundinambuka.Ana okuwo ye kane poko endimbi engesungunagle keunde ta yoko wanmoram-buka.

4 Ana na kaniga sia king tau yongoana yomba tau siamo igle amedingwa.Ye kot mina yomba mambunono yumbusinaglkwa pre God kongun tongwa. Yombamerkinde sigeglkwa spiritno kaniga ye er-emogl Yesus wedi pirngi dindre kangiyedembiyesi pene ende te God kamo akegidingwa. Yegl erikwa ipre kunda ikineeremogl nunguno gariko ana geglkwa. Tena kaninga yomba eremogl kambu areya kuiyamo dembiye karaugl erekre teye munomo mamburo mina ya ongunomina ikrikwa yomba, ye kor-moraglkwaindre ana Krais bogl akiye buglayungu1,000 king meglkwa. 5 Yombamo geglkwai okuna andiglkrikwa pre erme komnaiyekaima andigl ukor enaglkwa. Yombageglkwa tau enge igle andiglkrikwa yebuglayungu 1,000 i dundinambuka pre suglkanmeglkwa. 6 Yomba komuno kaima an-draglkwa i ye holi mogl gunyei moraglkwa.Te okuwo goraglkwa i yombuglomo i takuno eran yomba i ta engre atne en-dekrambuka. Yegl eran yombamo i Godprismo mogltre te Krais prismo mogltreana ye Krais bogl akiye buglayungu 1,000king moraglkwa.

Satan wu kinde kaima ongwa7 Ana buglayungu 1,000 dundinan, Sa-

tan kane pangwa gugl ende teimbi anakane yungu kondo ende menda enam-buka. 8 Ye ende menda undre ana yombamakan koglkoglo ya nigl bre beiye teande umara beimara yomba mogl-eingwai kakimbi ditenambuka. Gok ya Mangokepiglmo i kakimbi ditenambuka, ye endpikunda eraglmedi pre dimakai sinambuka.Yombamo ye nambano mundi nigl mendaokupo yei omere yegl. 9 Ye endpi makankoglkoglo pindre God yombama meglmaraya te dumo kande Godwakai kaima kangwai yombugl isuna endinaglkwa. Ba heven

imbo endi donga ende atne undre anagoglko kimbirnem wagle de gogl kond-ingwa. 10 Te Satan eremogl kimbirnemwagle kakimbi dite wanmoglkwa, piyasimaugl beiye paikrukwa kombuglo salpa de-pamara suna endingo, igle okuna kambuare ya propet kakimbi piyasi atne endingomiurara, ana ye wu suna ongo suwota orkoana ermine ya enduwer giugl engenge pirmoraglkwa.

Kot kande plau dungwa11 Ana na kaniga sia king kande kruwo

ta yongo ana yagl ta bolamugl amedimoglkwa. Ye mambuglo mina heven yate makan teke endimbriko ana dumonota yeikrukwa. 12 Yomba kande ya kinde-wond geglkwa ye sia king yomara guma-mugl andigl meglko kaniga. Ana yaglsia king mina amedi moglkwa i buk taupoglkwa, te buk ta ombugl poglkwa ikor aimande meglkwa buk. Ana ye kabuk mina beglko pangwa i kandre ana yeyomba geglkwa yumbusi i-perepere en-dungwa, i ye yene mambunono erimereerimere yumbu sungwa. 13 Ana mundinigl suna yomba gogl paimeglkwa i mundinigl te ikine endungwa. Te goglkwaya geglkwa dumo suna geglkwa yombaye mina paimeglkwa i ye suwo te ikineendimbrika, yomba kindaginde taragl er-imere erimere yegl ye mambunono suwarasuwarandi yumbu sungwa. 14Ana goglkwaya Geglkwa Dumo piyasi donga mina sunaendingo ende atne embrika, maugl kandemina endi donga atne depangwa i geglkwanamba 2 orkwa. 15 Ana kor aimandemeglkwa buk i mina yomba ta kangiyepaikrukwa yemaugl beiye paikrukwaminadonga depamara piyasi atne endingwa.

21Heven kor ya makan kor plau dimbrika

1 Ana na kaniga kamun mitna kor yate makan kor plaudi pambrika. Sraglpre,kamun mitna ya te makan okuna pam-brika wu taya embrika. Te mundi niglama ta mogl paikrukwa. 2 Te na kanigaGod Sitimo Holi, i Jerusalem kor i Godmina heven imbo ende atne ungwa. Yeekinmo wakai kaima pangwa, i ambai yagl

* 20:3: “Boma nuglo.” Maugl dra sigegl dungwa i yomba ta yauro endekraglkwa pre, God boma nuglomo dangepandiglkwa. Ka Teke Pangwa 7:2-3 ya te 9:4 mina kano.

Page 416: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 21:3 413 Ka Teke Pangwa 21:20enapre ekin wakai gagl ana yaglmo unam-buka pre akekun ere moglmere yegl. 3Anaking boglmo mina ka kande ta yegl dungopirka, “Pro! God wu yomba meglmaramoglkwa iwe. Ye yomba meglmara puka-mugl moglpai eran ana ye God yombamamoraglkwa. God ye yene yomba bogl moglana yeGodnomorambuka. 4Yekai nuglonoprapra God koko ende tenambuka. Teaglketa goglkre, nomano yumbun dekran,kai erekre ana giu ta pirkraglkwa. Sraglpre,makandle mambuno goglo taragl i praprawu taya pi kondingwa.”

5 Te yagl ta king bogl mina amedimoglkwa i yegl dungwa, “Na taragl prapraere-ikor endiga.” Yegl dindre ama dungwa,“Ene ka i muno boglo, i ka kaima pangwapre yomba prapra ka i pirngi dinaglkwa.”

6 Te na ama yegl dinarkwa, “Taraglprapra plaudi kondungwa. Na Gumamuglmoglka te Yaglemugl moglka, te na TaraglMambunoBoglmaramoglka teDundumaramoglka. Yomba ta nigl gogltre ninambukaeran ana niglmaugl mina ongo bogl ungwakor aimande nigl i teimbo ana ye topo tekreyoko ninambuka. 7 Ana yomba ta kundayombuglo ere wanmoglkwa, ye taragl iprapra inan ana na ye Godmo moglmbo teye na wana morambuka. 8 Ba yomba kun-dugl gogl inik singwa ya pirngi dikrikwaya mambuno kinde kanekane erikwa yayomba sigeglkwa yomba ya yagl ambukunogl gundingwa ya nimbine kirai erikwaya god kimbi pirngidi dembiye karauglerikwa ya te kakimbi dingwa, ye dumonomaugl beiye paikrukwa mina kombuglosalpa donga depamara igle moraglkwa. Igeglkwa namba 2 orkwa.”

Jerusalem kor9 Ana angelo 7 eremogl God dem kum-

brukwa dis 7 mina kausi yongwa akemeglkwa ikra suwarata na moglmara un-dre yegl di narkwa, “Endwo! SipsipNangigle embiye ene ombuno ditenaglka,ye ambu i erme ina orkwa.” 10 Ana HoliSpirit yombuglo bogl narko ana angelona boglo ere yendpi kamun muglo kandeolto ta yomara pindre ana God Sitimo Holi

Jerusalem heven suna God mina ende atneungo ombuno di narkwa. 11 Ana God am-buglangemo sitimo i mina ambuglange siyongwa. Ambuglange sungwa i kombu-glo jaspa muno-gane orkwa topo kandebogl te glas mereyegl potndi yongwa.12 Sitimo kande togl kande giglendi mitnaimbo pango te konbo dra 12 yongo anaangelo 12 konbo dra i sugl meglkwa.Konbo dra suwara suwarandi i mina Is-rael yungu ombuno 12 suwarandi kanginobeglko pangwa. 13 Ana konbo dra i suwotadi yongwa, ande umara suwota yongo,nigl bre kra suwota yongo, nigl beiye krasuwota yongo, te ande beimara suwotayongwa. 14 Siti toglmo akegi dinambuka ikombuglo kauglange 12 giglendi paingwa.Ana kauglange 12 i mina Sipsip Nangigleaposelma wagle 12 kangino bogl endigopangwa.

15 Ana angelo ka di narkwa ikra ye bu-glo siye gol pagl bekingwa i siti ya toglya te konbo dra buglo siye yenapre akemoglkwa. 16 Siti kande i koglkoglo yaikine-ikine siye kokunkuno yongwa. Anaangelo buglomo siye pagl siye yei kangokunoglbomo ya prak siemo 2,200 kilomitaorkwa.* 17 Te siti toglmo pai ende mitnaongwa i ama siye yongo siemo 65 mitaorkwa.† Buglo siye i yomba taragl siyeyei-yei erikwa buglo. Buglo siye i angeloindre togl siye yongwa. 18 Ana siti toglmoi kombuglo jaspa topo kande boglkwa imina orkwa, te sitino i mundu yene golmina kei yongo, ana glas mereyegl pesiyongo kan pogl singwa. 19 Te siti toglkauglangemo mambuno mina ana kom-buglo kanekane topo kande boglkwa ekinte panduglkwa. Ana toglmo kauglangenamba 1 kombuglo jaspa; namba 2 kom-buglo sapaia, i moro endungwa; namba 3kombuglo aget, i kruwo; namba 4 kombu-glo emeral, i kugl nangiye koglkwa; 20 tenamba 5 kombuglo sadonikis, i gogl yakruwo orkwa; namba 6 kombuglo konilian,i gogl mundu orkwa; namba 7 kombu-glo krisolait, i ake dindungwa; namba 8kombuglo beril; namba 9 kombuglo topas,i dindungwa mereyegl kaneta; namba 10

* 21:16: 12,000 stadia i Grik ka mina muno beglkwa, ana nono kanno mina 2,200 kilomita kuno orkwa. Jon eremogl2,200 kilomita kaima dimboglmo mo 12,000 stadia i taragl ta pre dum manda? † 21:17: Okuna ye 144 kiubit wedingwa ba erme nono 65 mita we dinamga.

Page 417: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 21:21 414 Ka Teke Pangwa 22:13kombuglo krisopres; namba 11 kombuglohaiasin; ana namba 12 kombuglo ametis,i gogl kaneta. 21 Ana konbo dra 12 ibis kruwo 12 topo kande kaima boglkwai mina eriko pangwa. Konbo dra suwarasuwarandi bis kruwo kande suwara paglerikwa. Te siti konbaunamo prapra golkeunde yongo ana glas kan pogl simereyegl yongwa.

22Ana holi yungu siti suna igle ta yongokankrika. Tamanga. God YaglkandeGiglekuidi moglkwa ya Sipsip Nangigle yeyene sitino holi miurka. 23 Te siti i andeya ba ambuglangesi siti i tenambrika kunoerekrukwa. Tamanga. God yene am-buglangemo ambuglange sitongwa, te Sip-sip Nangigle ye siti i ken lamno moglkwa.24 Ana makan koglkoglo yomba ye siti am-buglangemo i mina wanmoraglkwa. Temakandle king wagle yene ekino wakaiindre ana ende siti igle suna enaglkwa.25 Ana enge ermine siti togl dra prapra tayongugl getndikraglkwa. Sraglpre, mimsuna igle ta erekrambuka. 26 Makankoglkoglo yomba prapra ekino wakai yakangino kande indre ana ende siti igleenaglkwa. 27 Te taragl deglmbi yongwa yayomba mambuno nikedi ertre ana bakaglkakimbi dingwa ye dumo kor suna igleta pikraglkwa. Ba yomba kangino SipsipNangigle bukmo kor aimande moraglkwai mina pangwa i keunde ende suna igleenaglkwa.

22Kor aimande nigl ya kor aimande endi

1 Ana angelo ikra nigl kande ta om-bunodi narkwa, i kor aimande moraglkwaniglmo, te niglmo i kuglmuna yei glasmereyegl yongwa. Niglmo i God yaSipsip Nangigle siano king botno minaundre ana 2 siti konbauna sunawomwopi pangwa. Ana niglmo womara binakoglkoglo kor aimande endi pangwa,endimo i buglayungu suwara mina mongoenge 12 koglkwa, i ba gere yomere yomeremongo koglkwa. Te endimo yaundoi makandle yomba erewakai erambukapre pangwa. 3 Ana igle taragl God taprukrumere i suna igle ta yeikrambuka.God ya Sipsip Nangigle ye siano kingi keunde siti suna i yenan ana ye God

kongunmo yombamo prapra ye dembiyekaraugl erete moraglkwa. 4 Yegl ere yeGod gumadra kanimbi ana ye kangiyeye mamburo wagle bogl pandrambuka.5 Kamun igle mim aglketa paikrambuka.Te yomba ye ken-lam ambuglangemo yaande ambuglangeno i wedi ta pirkraglkwa.Sraglpre, Yaglkande God ambuglangesitenan ana yomba ye king aimandeaimande moraglkwa.

Yesus tambre kana unambuka6Ana angelo yegl di narkwa, “Ka i prapra

ka kaima, ana yomba pirngi kaima di-naglkwa. Yaglkande God ye propet waglespiritno akeple dungo ana ye kamodingwa.Te ye taragl tambre kana plau dinambukai yene niglmo kongunmo yomba ombunoditenambuka pre angelomo diendungwa.”

7 Yesus yegl dungwa, “Ana piryo! Natambre kana ene meglmara unaglka. Yedungwa ipre, yomba ta ka propet dingwabuk i mina pangwa pir akegidi i-wanmoraglkwa ye gun yenaglkwa.”

8Na Jon, na ka i pirtre te taragl i praprakaniga. Na pirkondo te taragl i kan-kondoana goglkuna bondugl angelo taragl om-buno dinarkwa ye kagle mina dembiye ka-raugl eretenagledi erika. 9Ba angelo yegl dinarkwa, “Ene yegl erekro! Ene ya angitnmapropet wagle bogl nono kongun suwaraounga. Te na ama yomba tau pepa i minaka pangwa i pir i-wan meglkwa ye boglkongun suwara ounga. Ene God suwaradembiye karaugl ereto.”

10 Te ka ta ama yegl di narkwa, “Kapropet buk i mina pangwa i ake tekeyeikro. Sraglpre, taragl i plau dinambukaengemo magl orkwa. 11 Ipre yomba taraglere yewe yeingwa ye aimande ere yeweyei wanmoraglkwa; te yomba ta mam-buno deglmbi yongwa erikwa ye aimandemambuno deglmbi yongwa eremoraglkwa.Te yomba mambuno du-wakai erikwa yeaimande du-wakai eremoraglkwa. Te Godyombama holi meglkwa ye aimande holimogl-enaglkwa.”

12Yesus yegl di narkwa, “Pro! Na tambrekaima unaglka, te yomba prapra toponoindre unaglka, te yomba suwara suwarandiyene mambunono erumere erumere yegltopono tenaglka. 13Na Gumamugl moglka

Page 418: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:14 415 Ka Teke Pangwa 22:21te Yaglemugl moglka, te Taragl MambunoBoglmara moglka te Dundumara moglka.

14 “Yomba gatno suna nigl endingwaye gun yenaglkwa, ye pra kor aimandemoraglkwa endi mongo nendre te siti itoglmo konbo dra yemara ye ende sunaenaglkwa. 15 Te agl mere erikwa yombaya kumo ere nimbine kirai erikwa yembi,yagl ya ambu kunogl gundingwa, ya yombasigeglkwa, ya god kimbi dembiye karauglerikwa yomba, ya te kakimbi pre mundunopango ka di wanmeglkwa, ya ye prapra sitiigle mendakra moraglkwa.

16 “Na Yesus, na angelona okuna enemina diendigo ye ka i di God yombamatongwa. Na iwe, Devit nangiglma gawamomogl wimara i mina na dire-kane tamoglka, te tangina kana kugl-kuri am-buglange pond sungwa i na moglka.”

17Ana Holi Spirit ya Sipsip Nangigle em-biye, ye yegl di ikine endimbrika, “Yesus,ene wo!” Te yomba ka i pirkwa ye ama yegldinaglkwa, “Yesus, ene wo!”

Ana yomba ta nigl gorambuka, wo do,te yomba ta ama nigl ninamnedi piraglkwaye ukor aimande nigl ninaglkwa, i Godmunduwo argan pre yoko tongwa.

18 Ka propet buk i mina pangwa pirkwayomba prapra na ka giglendi di teinga.Yomba ta ka pamara ta di ainan ana Godere kinde ere tongwa buk i mina dipan-duglkwa i ye mina aine tenambuka. 19 Teka propet buk i mina pangwa i yomba tai-bina endinan ana ye mina taragl wakaii God ama i-eglke endinambuka. Te kor-moraglkwa endi mongo i ye nekrambukate God sitimo holi buk i mina dumara iglesuna moglkrambuka.”

20 Yomba taragl i prapra dinongugl en-dungwa yagle yegl dungwa, “Kaima yene,na oglandi unaglka!”

I kaima, Yaglkande Yesus, ene wo!21 Yaglkande Yesus wakaimo i God

yombamo prapra ene mina yenano. Ikaima.

Page 419: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 416 Ka Teke Pangwa 22:21

Read the New Testamentdaily

January

date Scripture1 Matyu 1:1–2:122 Matyu 2:13–3:63 Matyu 3:7–4:114 Matyu 4:12-255 Matyu 5:1-266 Matyu 5:27-487 Matyu 6:1-248 Matyu 6:25–7:149 Matyu 7:15-2910 Matyu 8:1-1711 Matyu 8:18-3412 Matyu 9:1-1713 Matyu 9:18-3814 Matyu 10:1-2315 Matyu 10:24–11:616 Matyu 11:7-3017 Matyu 12:1-2118 Matyu 12:22-4519 Matyu 12:46–13:2320 Matyu 13:24-4621 Matyu 13:47–14:1222 Matyu 14:13-3623 Matyu 15:1-2824 Matyu 15:29–16:1225 Matyu 16:13–17:926 Matyu 17:10-2727 Matyu 18:1-2228 Matyu 18:23–19:1229 Matyu 19:13-3030 Matyu 20:1-2831 Matyu 20:29–21:22

February

date Scripture1 Matyu 21:23-462 Matyu 22:1-333 Matyu 22:34–23:124 Matyu 23:13-395 Matyu 24:1-286 Matyu 24:29-517 Matyu 25:1-308 Matyu 25:31–26:139 Matyu 26:14-4610 Matyu 26:47-6811 Matyu 26:69–27:1412 Matyu 27:15-3113 Matyu 27:32-6614 Matyu 28:1-2015 Mak 1:1-2816 Mak 1:29–2:1217 Mak 2:13–3:618 Mak 3:7-3019 Mak 3:31–4:2520 Mak 4:26–5:2021 Mak 5:21-4322 Mak 6:1-2923 Mak 6:30-5624 Mak 7:1-2325 Mak 7:24–8:1026 Mak 8:11–9:127 Mak 9:2-2928 Mak 9:30–10:12

March

Page 420: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 417 Ka Teke Pangwa 22:21date Scripture1 Mak 10:13-312 Mak 10:32-523 Mak 11:1-264 Mak 11:27–12:175 Mak 12:18-376 Mak 12:38–13:137 Mak 13:14-378 Mak 14:1-219 Mak 14:22-5210 Mak 14:53-7211 Mak 15:1-4712 Mak 16:1-2013 Luk 1:1-2514 Luk 1:26-5615 Luk 1:57-8016 Luk 2:1-3517 Luk 2:36-5218 Luk 3:1-2219 Luk 3:23-3820 Luk 4:1-3021 Luk 4:31–5:1122 Luk 5:12-2823 Luk 5:29–6:1124 Luk 6:12-3825 Luk 6:39–7:1026 Luk 7:11-3527 Luk 7:36–8:328 Luk 8:4-2129 Luk 8:22-3930 Luk 8:40–9:631 Luk 9:7-27

Abril

date Scripture1 Luk 9:28-502 Luk 9:51–10:123 Luk 10:13-374 Luk 10:38–11:135 Luk 11:14-366 Luk 11:37–12:77 Luk 12:8-348 Luk 12:35-599 Luk 13:1-2110 Luk 13:22–14:611 Luk 14:7-3512 Luk 15:1-3213 Luk 16:1-1814 Luk 16:19–17:1015 Luk 17:11-3716 Luk 18:1-1717 Luk 18:18-4318 Luk 19:1-2719 Luk 19:28-4820 Luk 20:1-2621 Luk 20:27-4722 Luk 21:1-2823 Luk 21:29–22:1324 Luk 22:14-3425 Luk 22:35-5326 Luk 22:54–23:1227 Luk 23:13-4328 Luk 23:44–24:1229 Luk 24:13-5330 Jon 1:1-28

May

Page 421: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 418 Ka Teke Pangwa 22:21date Scripture1 Jon 1:29-512 Jon 2:1-253 Jon 3:1-214 Jon 3:22–4:35 Jon 4:4-426 Jon 4:43-547 Jon 5:1-238 Jon 5:24-479 Jon 6:1-2110 Jon 6:22-4011 Jon 6:41-7112 Jon 7:1-2913 Jon 7:30-5214 Jon 7:53–8:2015 Jon 8:21-3016 Jon 8:31-5917 Jon 9:1-4118 Jon 10:1-2119 Jon 10:22-4220 Jon 11:1-5321 Jon 11:54–12:1922 Jon 12:20-5023 Jon 13:1-3024 Jon 13:31–14:1425 Jon 14:15-3126 Jon 15:1-2727 Jon 16:1-3328 Jon 17:1-2629 Jon 18:1-2430 Jon 18:25–19:2231 Jon 19:23-42

June

date Scripture1 Jon 20:1-312 Jon 21:1-253 Aposel 1:1-264 Aposel 2:1-475 Aposel 3:1-266 Aposel 4:1-377 Aposel 5:1-428 Aposel 6:1-159 Aposel 7:1-2910 Aposel 7:30-5011 Aposel 7:51–8:1312 Aposel 8:14-4013 Aposel 9:1-2514 Aposel 9:26-4315 Aposel 10:1-3316 Aposel 10:34-4817 Aposel 11:1-3018 Aposel 12:1-2319 Aposel 12:24–13:1220 Aposel 13:13-4121 Aposel 13:42–14:722 Aposel 14:8-2823 Aposel 15:1-3524 Aposel 15:36–16:1525 Aposel 16:16-4026 Aposel 17:1-3427 Aposel 18:1-2128 Aposel 18:22–19:1229 Aposel 19:13-4130 Aposel 20:1-38

July

Page 422: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 419 Ka Teke Pangwa 22:21date Scripture1 Aposel 21:1-162 Aposel 21:17-363 Aposel 21:37–22:164 Aposel 22:17–23:105 Aposel 23:11-356 Aposel 24:1-277 Aposel 25:1-278 Aposel 26:1-329 Aposel 27:1-2010 Aposel 27:21-4411 Aposel 28:1-3112 Rom 1:1-1713 Rom 1:18-3214 Rom 2:1-2415 Rom 2:25–3:816 Rom 3:9-3117 Rom 4:1-1218 Rom 4:13–5:519 Rom 5:6-2120 Rom 6:1-2321 Rom 7:1-1422 Rom 7:15–8:623 Rom 8:7-2124 Rom 8:22-3925 Rom 9:1-2126 Rom 9:22–10:1327 Rom 10:14–11:1228 Rom 11:13-3629 Rom 12:1-2130 Rom 13:1-1431 Rom 14:1-23

August

date Scripture1 Rom 15:1-212 Rom 15:22–16:73 Rom 16:8-274 1 Korin 1:1-175 1 Korin 1:18–2:56 1 Korin 2:6–3:47 1 Korin 3:5-238 1 Korin 4:1-219 1 Korin 5:1-1310 1 Korin 6:1-2011 1 Korin 7:1-2412 1 Korin 7:25-4013 1 Korin 8:1-1314 1 Korin 9:1-1815 1 Korin 9:19–10:1316 1 Korin 10:14–11:117 1 Korin 11:2-1618 1 Korin 11:17-3419 1 Korin 12:1-2620 1 Korin 12:27–13:1321 1 Korin 14:1-1722 1 Korin 14:18-4023 1 Korin 15:1-2824 1 Korin 15:29-5825 1 Korin 16:1-2426 2 Korin 1:1-1127 2 Korin 1:12–2:1128 2 Korin 2:12-1729 2 Korin 3:1-1830 2 Korin 4:1-1231 2 Korin 4:13–5:10

September

Page 423: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 420 Ka Teke Pangwa 22:21date Scripture1 2 Korin 5:11-212 2 Korin 6:1-133 2 Korin 6:14–7:74 2 Korin 7:8-165 2 Korin 8:1-156 2 Korin 8:16-247 2 Korin 9:1-158 2 Korin 10:1-189 2 Korin 11:1-1510 2 Korin 11:16-3311 2 Korin 12:1-1012 2 Korin 12:11-2113 2 Korin 13:1-1414 Galesia 1:1-2415 Galesia 2:1-1616 Galesia 2:17–3:917 Galesia 3:10-2218 Galesia 3:23–4:2019 Galesia 4:21–5:1220 Galesia 5:13-2621 Galesia 6:1-1822 Efesus 1:1-2323 Efesus 2:1-2224 Efesus 3:1-2125 Efesus 4:1-1626 Efesus 4:17–5:227 Efesus 5:3-3328 Efesus 6:1-2429 Filipai 1:1-2630 Filipai 1:27–2:18

October

date Scripture1 Filipai 2:19–3:62 Filipai 3:7–4:13 Filipai 4:2-234 Kolosi 1:1-205 Kolosi 1:21–2:76 Kolosi 2:8-237 Kolosi 3:1-178 Kolosi 3:18–4:189 1 Tesalonaika 1:1–2:910 1 Tesalonaika 2:10–3:1311 1 Tesalonaika 4:1–5:312 1 Tesalonaika 5:4-2813 2 Tesalonaika 1:1-1214 2 Tesalonaika 2:1-1715 2 Tesalonaika 3:1-1816 1 Timoti 1:1-2017 1 Timoti 2:1-1518 1 Timoti 3:1-1619 1 Timoti 4:1-1620 1 Timoti 5:1-2521 1 Timoti 6:1-2122 2 Timoti 1:1-1823 2 Timoti 2:1-2124 2 Timoti 2:22–3:1725 2 Timoti 4:1-2226 Taitus 1:1-1627 Taitus 2:1-1428 Taitus 2:15–3:1529 Filemon 1:1-2530 Hibru 1:1-1431 Hibru 2:1-18

November

Page 424: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Ka Teke Pangwa 22:21 421 Ka Teke Pangwa 22:21date Scripture1 Hibru 3:1-192 Hibru 4:1-133 Hibru 4:14–5:144 Hibru 6:1-205 Hibru 7:1-196 Hibru 7:20-287 Hibru 8:1-138 Hibru 9:1-109 Hibru 9:11-2810 Hibru 10:1-1811 Hibru 10:19-3912 Hibru 11:1-1613 Hibru 11:17-3114 Hibru 11:32–12:1315 Hibru 12:14-2916 Hibru 13:1-2517 Jems 1:1-1818 Jems 1:19–2:1719 Jems 2:18–3:1820 Jems 4:1-1721 Jems 5:1-2022 1 Pita 1:1-1223 1 Pita 1:13–2:1024 1 Pita 2:11–3:725 1 Pita 3:8–4:626 1 Pita 4:7–5:1427 2 Pita 1:1-2128 2 Pita 2:1-2229 2 Pita 3:1-1830 1 Jon 1:1-10

December

date Scripture1 1 Jon 2:1-172 1 Jon 2:18–3:23 1 Jon 3:3-244 1 Jon 4:1-215 1 Jon 5:1-216 2 Jon 1:1-137 3 Jon 1:1-148 Jut 1:1-259 Ka Teke Pangwa 1:1-2010 Ka Teke Pangwa 2:1-1711 Ka Teke Pangwa 2:18–3:612 Ka Teke Pangwa 3:7-2213 Ka Teke Pangwa 4:1-1114 Ka Teke Pangwa 5:1-1415 Ka Teke Pangwa 6:1-1716 Ka Teke Pangwa 7:1-1717 Ka Teke Pangwa 8:1-1318 Ka Teke Pangwa 9:1-2119 Ka Teke Pangwa 10:1-1120 Ka Teke Pangwa 11:1-1921 Ka Teke Pangwa 12:1-1822 Ka Teke Pangwa 13:1-1823 Ka Teke Pangwa 14:1-2024 Ka Teke Pangwa 15:1-825 Ka Teke Pangwa 16:1-2126 Ka Teke Pangwa 17:1-1827 Ka Teke Pangwa 18:1-2428 Ka Teke Pangwa 19:1-2129 Ka Teke Pangwa 20:1-1530 Ka Teke Pangwa 21:1-2731 Ka Teke Pangwa 22:1-21

Page 425: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Anka 422 Rabai

Kuman Baibel mina ka taubounga i mambuno yeglAnka — Taragl yumbun dongwa sip

atnekra kanekogl mundi nigl atneendigo ana sip akegi dungo nigle bo-lamugl pangwa.

Aposel — Yesus kongun dendungo ereendeingwa yomba.

Baklain—Kan kande bai akingwa towiyemoglkwa.

Baptais — Yesus wedi pirngi dindre anabitno nigl biglkwa mo nigl paingwa.

Basket — Dengigl gagl.Bis — Taragl memgo kembra kembra

wigl ende nunguno mina tengingwa.Biukul — Bu bendingwa taragl.Blesing — Yomba nomano ya nangino

pre God taragl wakai kane kane ereakepledi tongwa.

Boma nuglo — Endi nuglo kama sidang-ingwa.

Bot — Arnga kande nigle bolamugl wuikine ikine engwa.

Buk — Muno beglkwa yaundo merkindepangwa.

Bugla-kamel — Bugla-kau mereyeglmoko mina sunguno begine orkwa.

Diglimbi — Pepa yaundo olto akeperikwa.

Disaipel — Yesus aglendi yungwa yamokomugl eingwa yomba.

Fis — Buglo bagle.Gavana — Provins mina yagl kande mogl

ende okuna ongwa.God, god kimbi — Neno Kande God pre

ka gumamugl “G” kande pangwa. Anagod kimbi pre “g” kembra pangwa.

God kingdomo — Heven suna taraglpraprameglkwa ya yomba prapra Godmina atnekra mounga.

Gon — Di kumba prak nekrumara.Heven — Kamun mitna i yene God du-

momo.Hibru — Juda yomba kangino ta ya te ye

kanno.Holi — Yomba du-yene ya aglau ta

paikrukwa. Ana taragl ta mundumoglkwa mo yongwa God ongumuglomina deglimbi yeikrukwa.

Holi Spirit — God Murumbuglomo, Mu-rumbuglo Wakai, Mundu Murumbu-glo.

Kamda — Yungu wakai kengwa yagle.Kantri — Kamun kande Austrelia

mereyegl.Kaunsol — Juda yomba kande kamam-

buno ende okna pindre ka digi dingwayomba.

Kingdom — King kamunmo mina taraglkanekane meglkwa ya yomba prapraye mina atnekra meglkwa.

Kot — Aglau erikwa ka tange akedu end-ingwa.

Kristen — Yesus wedi pirngidi baptaiserikwa yomba.

Kum endungwa—Okuna no yegl ere-ereonga, nombo gogl ya kama nuglonousuwara embrika, ake kum endungoi kokun gagl mina engrikwa. Pisinka mina kum endungwa i kangiye“purpel” wendumga.

Lo — Binga ka ya te ka kindine.Lotu — Kristen wagle makaisi God dem-

biye karaugl ereteingwa.Mastet mongo — Kiglawa mongo kem-

bra mo endi poglko mongo kembramereyegl.

Ofa — God Wam yomba pre tongoana yomba taragl kanekane God preteingwa.

Okupo — Kombuglo kembra kindemerkinde. Pisin ka mina nono waisanwedumga.

Pasova — God kuko yei Israel yombaakepledi ere yongwa, ipre ye gunyeikaiya mokna ere neingwa.

Pentikos — Holi Spirit ende atne ungwaengemo.

Pepa — Muno beglkwa yaundo suwara,te muno beglkwa yaundo merkindepangwa.

Pretorim — Gavman yunguno kandemina kula ta katange tange di pra di-di erimara.

Pris—Kamambuno kongunorkwa yagle,Juda yomba ofano kombuglange gaglGod te-te orkwa yagle.

Propet — God ka ditongo pirtre anaye di yomba teingwa mongomo paiyungwa.

Provins — Dumo kande ta Rommakanmo ikine sugl moglkwa.

Page 426: ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · Na ene yegl diteinga, God pra we dinan ana kombuglo i Abraham gawamo plau dinaglkwa. 10Dimaimaendiprapramam-bunominayeikondungwa

Sabat 423 Yaglkande, yagl kandeRabai — Hibru kanno mina ka beke

tongwa yagle.Sabat — Moglpirkwa enge i ande enge 6

kongun ertre ana ande enge 7 minamoglpirkwa. Juda yomba ye God lomoditomere ere ana Sarere wakan moglGod dembiye sitengwa.

Sanda — Kungo demine orkwa.Sawol — Ikan.Silva — Ain kaneta pesungwa moni

mongo bekingwa.Sios — Yesus wedi pirngi dingwa yomba

yungu ombuno.Siti — Dumo kande yungu togl yei

winambo dungwa.Spirit — Murumbuglo yomba mina

moglkwa.Spirit kinde — Murumbuglo kinde, gigl

kinde, gigl kumo kangiye.Takis — Yomba monino gavman

teingwa.Tisa — Ka beke tongwa yagle.Wit — Kugl ta pango mongo dikir

mereyegl. Ye si dendi wagle ere plawabekingwa.

Yaglkande, yagl kande — God ya Yesuspre ka gumamugl “Y” kande pangwa.Ana yomba kande pre “y” kembrapangwa.

Yomba ya angai dumo kangino tau i TokPisin nunguno embriye pamere Kuman kamina bounga.