İlkokul ÖĞrencİlerİnİn yazma sÜrecİndekİ gonomİk ...§. dr. mustafa yildiz.pdf · ziviani...

The Journal of Academic Social Science Studies

International Journal of Social Science

Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3040

Number: 40 , p. 61-71, Winter I 2015

Yayın Süreci

Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi

07.08.2015 27.12.2015

İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YAZMA SÜRECİNDEKİ

ERGONOMİK TERCİHLERİ: KALEM TUTMA, EL TERCİHİ,

OTURUŞ VE KÂĞIT POZİSYONU1 ERGONOMIC PREFERENCES OF THE PRIMARY STUDENTS DURING

WRITING: PENCIL GRASP, HAND PREFERENCE, SITTING AND PAPER

POSITION Doç. Dr. Mustafa YILDIZ

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği ABD

Merve AÇAN

Gazi Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği ABD Yüksek Lisans Öğrencisi

Vildan BERBER


Seyfettin BULUT


Ramin ZALİMHAN


Özet

Bu çalışmanın amacı, ilkokul öğrencilerinin yazma sürecinde tercih ettikleri er-

gonomik duruş ve pozisyonları belirlemektir. Tarama modeli kapsamında yürütülen

çalışmaya, Ankara’da ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıfta öğrenim gören 352 öğrenci katılmıştır.

Veri toplama süreci iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada öğrencilerden

kendilerine dikte edilen metni yazmaları istenmiş ve yazı yazarken öğrencilerin fotoğra-

fları çekilmiştir. Daha sonra fotoğraflar araştırmacılar tarafından analiz edilerek Yazma

Süreci Gözlem Formu’na işlenmiştir. Fotoğrafların gözlem formuna işlenmesi sürecinde

araştırmacılar ikili gruplar halinde çalışmışlardır. Fotoğraflardaki kalem tutma

biçiminin, duruş ve pozisyonun gözlem formundaki hangi kategoriye ait olduğuna

görüş birliğiyle karar verilmiştir. Gözlem formları SPSS programına aktarılarak analiz

edilmiştir. Araştırma sonuçları öğrencilerin büyük çoğunluğunun sağ eliyle yazdığını,

büyük bir kısmının da yazmayan eliyle kâğıdı kontrol ettiğini ortaya koymuştur. Ayrıca

öğrencilerin yaklaşık yarısının doğru oturma pozisyonuna sahip olduğu ancak buna

1 Bu çalışma, “12. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu”nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

62

Mustafa YILDIZ & Merve AÇAN & Vildan BERBER & Seyfettin BULUT & Ramin ZALİMHAN

yakın oranda öğrencinin de sıraya fazla eğildiği belirlenmiştir. Öğrencilerin ancak beşte

birinin doğru kalem tutma şekline sahip olduğu, çoğunluğunun kalemi baş parmak ve

işaret parmağıyla kavradığı görülmüştür. Öğrencilerin çoğunluğunun kalemi uca yakın

bir noktandan kavradığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin yaklaşık yarısının kâğıdı sağa

eğimli olarak buna yakın oranda öğrencinin ise vücuda dik olarak konumlandırdığı

görülmüştür. Araştırma sonuçlarından hareketle, öğrencilere yazma sürecinde uygun

ergonomik duruş ve pozisyonların kazandırılması için daha etkin bir öğretime ihtiyaç

olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Yazmada Ergonomik Faktörler, Kalem Tutma, Oturuş,

Kâğıt Defter Pozisyonu, El Tercihi

Abstract

The primary purpose of this study was the determination of the ergonomic

preferences of the primary education students during their writing process. The study

was conducted with the survey method and participated by 352 students studying 1-

4th years of primary school located in Ankara. The data collection process was carried

out in two stages. In the first stage the photographs of the students were taken when

they were writing a text dictated on them. These photographs were thoroughly analyzed

by the researcher and put down in an observation monitoring log. During this process

the researchers worked in pairs and the pencil grasp, sitting and paper positions of the

students were decided on mutual agreement. The results were then statistically analyzed

with the SPSS program. The observations showed that the majority of the students write

with their right hands and most of them control the paper with their non-writing hand.

Almost half of the students were sitting in correct position and similar number of stu-

dents was observed to excessively bend towards the desk. %20 of the students had the

correct pencil grasp and hold the pencil between their thumb and the pointing fingers.

Many of the students were seen to grasp the pencil towards its tip and half of the stu-

dents positioned the paper perpendicular to their bodies and half of them place the pa-

per with a rightward slope. It was concluded that the necessary precautions should be

taken in order to teach the students to write in ergonomic position.

Keywords: Ergonomic Factors in Writing, Pencil Grasp, Sitting Position, Paper

Position, and Hand Preference

Giriş

Yazma, bireylerin bir konudaki

duygu, düşünce, hayal, izlenim veya yaşa-

dıklarını dilin temel kurallarına uyarak ve

belli bir planlama çerçevesinde anlatma

becerisidir (Göçer, 2011). Okul öncesi yıl-

lardan başlamak üzere çocuklara yazma

becerisinin kazandırılmasına çalışılmakta-

dır. Yazma becerisinin kazandırılmasında

yazma sürecinin bazı değişkenlerinin dik-

kate alınması gerekmektedir. Öğrencinin

kalem tutması, kâğıt (defter) tutması ve

kalemi kullanması yazma süreciyle ilgili

faktörlerdir (Akyol, 2011). Ergonomik fak-

törler olarak da isimlendirilen bu değişken-

ler, yazı masası ve oturakların öğrenciye

uygunluğu, yazı masasının yüzeyi, yazı

kâğıdının ya da defterin çizgi yapısı, kâğıt

kalitesi, kalemler, oturma pozisyonu, kâğıt

pozisyonu, kalem tutma biçimi gibi unsur-

lardan oluşmaktadır (Taylor, 2006). Bu

faktörler yazının verimliliğini ve öğrenci-

nin performansını etkiler (Temur, 2011a).

Etkili bir yazma öğretimi, kalemin nasıl

tutulacağı, kâğıdın masaya nasıl konum-

landırılacağı, oturma şekli, ayakların du-

rumu, vücut pozisyonunun nasıl olması

gerektiğine yönelik ergonomik faktörlerin

öğretimini içermelidir.

Yazmada ilk izlenecek husus el

tercihidir. Öğrencilerin hangi elini

kullandığı el tercihiyle ilgilidir. Fakat çoğu

İlkokul Öğrencilerinin Yazma Sürecindeki Ergonomik Tercihleri: Kalem Tutma, El Tercihi, Oturuş ve Kâğıt ... 63

öğrenci sağ elle yazdığı için sağ el tercih

edilen bir durumdur. Sol elle yazmaya

alışmış öğrenciler el tercihini değiştirmeye

zorlanmamalıdır (Akyol,2011). El tercihini

tespit etmede etkili yollardan birisi

öğretmenin gözlemleridir. Öğretmen

çocukları değişik durumlarda (oyun

oynarken, resim yaparken vb.)

gözlemleyerek kararını vermelidir. Sol elini

kullanan öğrencilere öğretmen özel ilgi

göstermelidir. Öğrenciyi tahtada izlemeli

ve gerektiğinde yardım etmelidir (Akyol,

2000). Öğrencinin oturma düzeni, kalem

tutma biçimi, defter pozisyonu el

tercihinden etkilenmektedir. Öğretmen

yazma sürecinde öğrencinin tercih ettiği

duruş ve pozisyonları el tercihini dikkate

alarak değerlendirmeli, öğretimini bu

duruma uygun düzenlemelidir.

Yazmanın temel araçlarından birisi

kalemlerdir ve etkili bir yazma için kalemin

rahat bir şekilde kullanılması gerekmekte-

dir. Bunun için kalemin kolayca kontrol

edebildiği bir kalem tutuş biçimine ve ka-

lemin uygun noktadan kavranmasına ihti-

yaç duyulmaktadır. Kalem tutmanın birçok

şekli olmasına karşın üç parmakla kalem

tutma en uygunu olarak görülmektedir

(Calp, 2003; Keskinkılıç ve Keskinkılıç,

2005). Bu tutuşta, kalem, başparmak ve

işaret parmağı ile tutulur ve orta parmak ile

desteklenir. Diğer iki parmak gevşek bir

biçimde kıvrılır. El bileği hafifçe bükülür.

Kalemin hareketleri el bileğinden ziyade,

parmaklar tarafından kontrol edilir (Pins-

ker, Young ve King, 2003). Kalemi kavrama

için ideal noktanın kalemin ucuyla işaret

parmağı arasında 1,5-2 cm’lik mesafe oldu-

ğu belirtilmektedir (Başaran ve Karatay,

2005). Kalem tutma ile güzel yazı yazmanın

arasında doğrudan bir ilişkinin olduğunu

söylemek güçtür. Bir çocuk kalemi doğru

tutmadan da güzel bir şekilde yazabilir.

Ancak doğru bir kavrama ile el, kol ve

parmak koordinasyonu sağlanacağından

yanlış tutuşa göre daha rahat hareket etme

söz konusu olacaktır (Temur, 2011a). Bu

konuda dikkat edilmesi gereken bir konu da

kalemlerin niteliğidir. Taylor’a (2006) göre,

öğrenciler yazma stillerine en uygun ve en

rahat ettikleri kalemi kullanmalıdır. Ancak

çocukların parmak ve el yapılarına uygun

ergonomik özelliklere sahip kalemlerin çok

yaygın olmadığı bilinmektedir. Kalemler

standart üretilmekte ve öğrenciler bu kalem-

leri kullanmak durumunda kalmaktadırlar.

Bu durum bazı öğrencilerin zorlanmalarına

neden olmaktadır. Aslan (2012) öğrencilerin

kalem tutarken ellerinin acımasını engelle-

mek için kalem tutmayı kolaylaştıran araç-

ların kullanılabileceğini belirtmektedirler.

Yazmada etkili olan faktörlerden

birisi de oturuş şeklidir. Öğrencilerin doğ-

ru oturmasını sağlayan unsurlardan biri

üzerinde yazı yazılacak masa veya sıranın

öğrencinin boyu ile orantılı olmasıdır (Te-

mur, 201la). Uygun oturuşta ayaklar yere

basmalı, sırt geriye yaslanmalı ve bel hafif

eğik olmalıdır (Taylor, 20006). Sıra yüksek

olursa öğrencinin ayakları yere basmaz ve

bir süre sonra sıradan kayan öğrenci ayağa

kalkar. Sıra yüksek, masa alçak olursa öğ-

renci fazla eğileceği için hem fiziksel olarak

hem de yazımda önemli sorunlara yol açar

(Akyol, 2011). Rahat oturuş, yazma sırasın-

da yorgunluk ve kasların gerilmesinden

sakınmak için, son derece önemlidir. Baş

çok fazla geriye veya kâğıt üzerine eğik

olmamalıdır. Yazmayan el, kâğıdın üze-

rinde, kâğıdın sabit durmasını sağlamak

için konumlandırılmalıdır. Ağırlık yazma-

yan taraf üzerinde desteklenmeli, böylece

diğer taraf hareket için serbest olmalıdır.

Her iki ayak zemin üzerinde düz olmalıdır

(Pinskar, Young ve King, 2003). Brown ve

Henderson'a (1989) göre masanın yüksek-

liği öğrencinin boyunun yarısı, oturak ya

da sandalye yüksekliği ise üçte biri oranın-

da olmalıdır. Ayrıca yazma yüzeyinin yak-

laşık 20 derece eğimli olmasının bilek, baş

64


ve el pozisyonlarını kolaylaştırdığı belirtil-

mektedir (akt. Taylor, 2006). Bu nedenle

sınıflarda yer alan masa (sıra) ve oturakla-

rın öğrencilerin fiziksel özelliklerine uygun

olacak şekilde seçilmesi gerekmektedir.

Oturma bakımından dikkat edilmesi gere-

ken bir diğer durum da el tercihiyle ilgili-

dir. Sağ elliler, birlikte oturtularak, bir şe-

kilde birbirlerine model ve destek olmaları

sağlanabilir. Sol elli öğrenciler ile sağ elli

öğrencilerin yan yana oturtulması, dirsek-

lerin çarpışmasına neden olabilir (Pinskar,

Young ve King, 2003). Bu durumu engel-

lemek için sağ elle yazan öğrencilerin sıra-

nın sağına, sol elle yazan öğrenciler sıranın

soluna oturtulması bir çözüm olarak düşü-

nülebilir.

Yazma sürecinin bir diğer değiş-

keni de kâğıt/defter pozisyonudur. Kâğıt

pozisyonu el tercihine göre değişmektedir.

Sağ elle yazan öğrenci kâğıdı 40-45 derece

sola eğimli tutarken beden duruşu da sola

eğimli olmalıdır. Sol elle yazan öğrenci

kâğıdı 40-45 derece sağa eğimli tutarken

beden duruşu da sağa eğimli olmalıdır

(Temur, 201la). Masanın üzerinde öğrenci-

lerin kâğıdı doğru pozisyonda konumlan-

dırmalarında, yapışkan bant, yardımcı ola-

rak kullanılabilir (Pinskar, Young ve King,

2003). Sağ elle yazanlar defterin sol tarafı

vücudun orta kısmını biraz geçecek şekilde

sağa kaydırmalıdırlar ve aşağı yukarı 45

derece saat hareketinin aksi yönde dön-

dürmelidirler. Sol elliler ise bunun tam ter-

sini yapmalıdırlar (Akyol, 2011). Yazı ça-

lışmalarının defter yerine tek sayfalık ça-

lışma kâğıtlarında sürdürülmesi öneril-

mektedir. Yazma yüzeyini güçlendirmek

bakımından kalın bir kart ya da karton

kâğıdın altına yerleştirilebilir. Bu kart aracı-

lığıyla, öğrenciye kâğıdı nasıl konumlandı-

racağının da öğretilebilir (Taylor, 2006).

Kâğıdı/defteri konumlandırmanın öğretimi

konusunda öğretimi destekleyecek araç,

gereç ve çeşitli stratejilere ihtiyaç duyuldu-

ğu anlaşılmaktadır. Bu konuda etkili bir

öğretim gerçekleştirebilmek için iyi yetiş-

miş öğretmenler gerekmektedir.

Araştırmalar, öğretmelerin yazı

öğretimi sürecinde uygun oturuşu, kâğıdı

konumlandırmayı ve kalem tutmayı öğre-

tirken genel olarak model oldukları, nasıl

oturmaları gerektiği ve kalem tutmaları

konusunda uyarıda bulundukları, model

oldukları, sürekli uygulama yaparak kont-

rol ettikleri ve araçları doğru kullanmaları

konusunda öğrencileri motive ederek öğ-

rettikleri belirtilmektedir (Graham, Harris

ve Mason, 2008; Yıldırım ve Ateş, 2010).

Türkiye’de yazma öğretimi ile ilgili araş-

tırmalar genelde bitişik eğik yazı öğretimi,

okunaklılık, yazma güçlükleri, yazı per-

formansının değerlendirilmesi ve gelişti-

rilmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır (örn.

Yıldırım ve Ateş, 2010; Yıldız ve Ateş,

2010; Aslan, 2012; Erdoğan, 2012; Şahin

2013;Yıldız, 2013). Yazma süreciyle ilgili

olarak kalem tutma biçimleri, kalemi kav-

rama, oturuş vb. unsurların incelendiği

(örn. Duran, 2013) ve bu faktörlerin yazma

hızı, okunaklılık ve yazı performansıyla

ilişkisinin irdelendiği araştırmalar bulun-

maktadır (örn. Uyanık, Bumin, Düger ve

Kayıhan, 2001; Temur, 2011; Temur, Aksoy

ve Tabak, 2011; Temur, Aksoy ve Tabak,

2012; Schwellnus vd., 2012). Temur (2011b)

tarafından yapılan araştırmada, birinci

sınıf öğrencilerinin kalem tutma şekilleri

Ziviani ve Elkins'ın (1986) sınıflamasına

göre incelenmiş ancak kalemi kavrama

noktası diye yeni bir değişken eklenmiştir.

Buna göre öğrencilerin kalem tutma şekil-

leri bükülme derecesine göre işaret parma-

ğı, ön kol pozisyonu, kalemi kavrayan

parmak sayısı ve başparmak pozisyonu

bakımından incelenmiştir. Yazma süreci-

nin farklı sınıflar düzeyinde ergonomik

süreçler bakımından betimlenmesine yöne-

lik daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu

görülmektedir. Bu amacı gerçekleştirmek

üzere tasarlanan araştırmada aşağıdaki

sorulara cevap aranmaktadır:


1- Öğrenciler yazı yazarken hangi

ellerini tercih etmektedirler?

2- Yazma sürecinde öğrencilerin

yazmayan el pozisyonu nasıldır?


oturma pozisyonu nasıldır?


defter/kâğıt pozisyonları

nasıldır?

5- Yazma sürecinde öğrenciler

kalemi nasıl tutmaktadırlar ?

6- Yazma sürecinde öğrenciler

kalemi hangi noktadan

kavramaktadırlar?

Yöntem

Araştırmanın Modeli

Araştırma geçmişte ya da halen var

olan bir durumu olduğu şekliyle betimle-

meyi amaçlayan tarama modeli çerçevesin-

de yürütülmüştür.

Çalışma Grubu

Araştırma Ankara’da gerçekleşti-

rilmiştir. Araştırmaya, Mamak ve Yenima-

halle ilçelerinde iki devlet okulunda ve

Keçiören ilçesinden bir özel okulda ilkokul

1, 2, 3 ve 4. sınıflarda öğrenim gören toplam

352 öğrenci katılmıştır. Araştırmaya katılan

öğrencilerin 180’i kız, 172’si erkektir. Araş-

tırmaya katılan öğrencilerin sayısal dağılı-

mı sınıf düzeyi bakımından ele alındığın-

da; 65 öğrenci 1.sınıfa, 104 öğrenci 2. sınıfa,

87 öğrenci 3. sınıfa ve 96 öğrenci 4. sınıfa

devam etmektedir.

Veri Toplama Aracı

Araştırmada veri toplama aracı ola-

rak Yazma Süreci Gözlem Formu kullanıl-

mıştır. Form, birinci araştırmacının katkıla-

rıyla Ankara Özel Maya Koleji’nin MAYA-

DOKYA (Maya Dinleme, Okuma, Konuş-

ma, Yazma ve Anlama Laboratuarı) projesi

kapsamında geliştirilmiştir. Formun hazır-

lanma sürecinin ilk aşamasında literatür

taraması yapılarak yazma süreciyle ilgili

gözlemlenmesi gereken faktörler belirlen-

miştir. Literatürden hareketle bunların el

tercihi, yazmayan elin pozisyonu, gövde

duruşu, defter pozisyonu, kalem tutma,

kalemi kavrama noktası ve ayak duruşu

olması gerektiğine karar verilmiştir. Bu

faktörlerin hangi kategorilerden oluşması

gerektiğini belirlemek için 150 öğrencinin

yazı yazarken fotoğrafları çekilmiştir. Fo-

toğraflar belirlenen faktörler açısından ana-

liz edilmiştir. Analiz sürecinde literatürde

yer alan teorik bilgiler, araştırma bulguları

ve benzer araçlar incelenerek her faktör için

gözlemlenecek alt kategoriler belirlenmiştir.

Daha sonra alan uzmanlarından görüş alı-

narak forma son şekli verilmiştir. Gözlem

formunun daha kolay kullanılmasını sağ-

lamak amacıyla formda yer alan her kate-

gorinin açıklamalarına uygun görseller

hazırlatılmıştır. Bu araştırmada gözlem

formunun Yıldız ve Öztürk (2013) tarafın-

dan güncellenen şekli kullanılmıştır. Yazma

Süreci Gözlem Formu; kalem tutma, beden-

sel duruş ve defter pozisyonlarının belirle-

nip işaretlenmesinde araştırmacılara kolay-

lık sağlayan bir yapıdadır.

Verilerin Toplama Süreci

Veri toplama sürecinde araştırmacı-

lar ikili gruplar halinde çalışmışlardır.

Araştırmacılardan birisi öğrencilere dikte

şeklinde metin yazdırırken diğer araştırma-

cı öğrencilerin fotoğraflarını çekmiştir. Fo-

toğrafların öğrencilerin kalem tutma biçim-

lerini, bedensel duruşlarını ve defter pozis-

yonlarındaki detayları ortaya çıkarabilecek

nitelikte olmasına dikkat edilmiştir. Uygu-

lama her sınıfta yaklaşık bir ders saati sür-

müştür.

Verilerin Analizi

Veri analizinin ilk aşamasında fo-

toğraflar analiz edilerek gözlem formuna

işlenmiştir. Fotoğrafların gözlem formuna

işlenmesi sürecinde araştırmacılar ikili

gruplar halinde çalışmışlardır. Fotoğraflar-

daki kalem tutma biçiminin, duruş ve po-

zisyonun gözlem formundaki hangi kate-

goriye ait olduğuna görüş birliğiyle karar

66


verilmiştir. Gözlem formları SPSS 17.00

programına aktarılarak veri tabanı oluştu-

rulmuştur. Verilerin analizinde yüzde (%)

ve frekans (f) kullanılmıştır.

Bulgular

Bu bölümde öğrencilerin el tercihi,

yazmayan el pozisyonu, gövde duruşu,

defter pozisyonu, kalem tutma şekli, kalemi

kavrama noktası ve ayak duruşuna ilişkin

elde edilen bulgular sunulmaktadır. Tablo

1’de öğrencilerin el tercihine ilişkin bulgu-

lar görülmektedir.

Tablo 1. Öğrencilerin El Tercihleri

El Tercihi f %

Sağ El 319 90.6

Sol El 33 9.4

Tablo 1 incelendiğinde, araştırmaya

katılan 319 öğrenci (%90.6) yazı yazarken

sağ elini kullanmakta, 33 öğrenci ise (%9.4)

sol elini kullanmaktadır. Bu durum öğren-

cilerin büyük çoğunluğunun (yaklaşık %91)

yazarken sağ elini kullandığını, sol elini

kullanan öğrencilerin oranının ise yaklaşık

%9 olduğunu göstermektedir.

Tablo 2. Öğrencilerin Yazmayan El Pozisyonları

Yazmayan El Pozisyonu f %

El açık, kâğıdın üzerinde kâğıdı kontrol ediyor 293 83.2

Kapalı biçimde sıranı üzerinde 18 5.1

Vücuda paralel olarak sıranın altında 7 2.0

Yüze ya da başa destek pozisyonda 29 8.2

Diğer 5 1.4


katılan 293 öğrencinin (%83.2) yazmayan

elleri açık, yazı kâğıdını kontrol ediyor; 18

öğrencinin (%5.1) yazmayan eli kapalı bi-

çimde sıranın üzerinde; 7 öğrencinin (%2.0)

yazmayan eli sıranın altında; 29 öğrencinin

(%8.2) yazmayan eli yüze ya da başa destek

pozisyonunda; 5 öğrencinin (%1.4) yazma-

yan elinin ise diğer pozisyonda olduğu

görülmektedir. Burada en dikkat çeken

bulgu öğrencilerin büyük çoğunluğunun

yazmayan eliyle kâğıdını kontrol etmekte

olduğunun belirlenmesidir.

Tablo 3. Öğrencilerin Oturma Pozisyonu

Oturma Pozisyonu f %

Bel dik sırt hafif öne eğik (doğru duruş) 168 47.7

Öne doğru fazla eğimli 162 46.0

Dik veya arkaya eğimli 7 2.0

Diğer ( 9 öğrenci -%3.6- ayakta yazıyor) 15 4.3


katılan 168 öğrencinin (% 47.7) yazma süre-

cinde bel dik sırt hafif öne eğik duruşu

tercih ettiği; 162 öğrencinin (%46.0) öne

doğru fazla eğimli duruşu sergilediği; 7

öğrencinin (%2.0) dik veya arkaya eğimli;

15 öğrencinin (%4.3) ise diğer gövde duruş-

larını tercih ettikleri ve bu grubun içinde 9

öğrencinin (yaklaşık %4) ayakta yazdıkları

görülmektedir. Öğrencilerin yarıya yakını


yazarken doğru oturma pozisyonu sergile-

mektedir. Doğru pozisyonu sergileyen öğ-

rencilerden biraz daha az sayıda öğrenci de

yazarken öne fazla eğimli durmaktadır.

Tablo 4.Yazı Kâğıdı Pozisyonu

Yazı Kâğıdı Pozisyonu f %

Yazı yazan el ile paralel (sağ elle yazanlar için) 166 47.2

Yazı yazan el ile paralel (sol elle yazanlar için) 1 0.3

Vücuda dik 168 47.7

Vücuda paralel (yatay) 11 3.1

Diğer 6 1.7


katılan 166 öğrencinin (% 47.2) yazı kâğıdı-

nı yazı yazan el ile paralel (sağ elle yazanlar

için) pozisyonda, 168 öğrencinin (%47.7)

vücuda dik pozisyonda, 11 öğrencinin

(%3.1) vücuda paralel (yatay) pozisyonda, 6

öğrencinin (%1.7) diğer pozisyonda ve 1

öğrencinin sol elle yazmaya uygun biçimde

konumlandırdığı görülmektedir. Öğrencile-

rin yarıya yakını kâğıdı vücuda dik pozis-

yonda tutmakta, buna yakın oranda öğrenci

ise kâğıdı sağ elle yazan öğrencilere en

uygun olan pozisyonda tutmaktadırlar.

Tablo 5. Kalem Tutma Biçimi

Kalem Tutma Biçimi

f %

1 Başparmak ve işaret parmağı kalemi tutuyor. Kalem orta parmağın

birinci büklümüne yerleştirilmiş. (Doğru tutuş)

68 19.3

2 Başparmak ve işaret parmağı birinci pozisyona göre biraz daha kırılmış

olarak kalemi tutuyor. (Kırık tip)

264 46.4

3 Başparmak, işaret parmağı ve orta parmak karşılıklı pozisyonda kalemi

tutuyor. (3 parmak)

48 13.6

4 Başparmak ve orta parmak kalemi tutuyor. İşaret parmağı başparmağın

üzerinde.

4 1.1

5 İşaret parmağı ve ortaparmak kalemi tutuyor. Başparmak işaret parma-

ğını ve kalemi sarıyor.

22 6.2

6 Başparmak ve orta parmak karşılıklı olarak kalemi tutuyor. İşaret par-

mağı kalemin gövdesinde.

20 5.7

7 Diğer

26 7.4


katılan 68 öğrencinin (% 19.3) “Başparmak

ve işaret parmağı kalemi tutuyor. Kalem

orta parmağın birinci büklümüne yerleşti-

rilmiş (doğru tutuş).” kalem tutma şeklini;

264 öğrencinin (%46.4) “Başparmak ve işa-

ret parmağı birinci pozisyona göre biraz

daha kırılmış.” kalem tutma şeklini; 48

öğrencinin (% 13.6) “Başparmak, işaret

parmağı ve orta parmak karşılıklı pozis-

yonda kalemi tutuyor.” kalem tutma şekli-

ni; 4 öğrencinin (%1.1) “Başparmak ve orta

parmak kalemi tutuyor. İşaret parmağı

başparmağın üzerinde.” kalem tutma şekli-

68


ni; 22 öğrencini (%6.2) “İşaret parmağı ve

ortaparmak kalemi tutuyor. Başparmak

işaret parmağını ve kalemi sarıyor.” kalem

tutma şeklini; 20 öğrencinin (%5.7) “ Baş-

parmak ve orta parmak karşılıklı olarak

kalemi tutuyor. İşaret parmağı kalemin

gövdesinde.” kalem tutma şeklini; 26 öğ-

rencinin de (%26) gözlem formunda yer

alan kategorilerden farklı kalem tutma şek-

lini tercih ettikleri belirlenmiştir.

Tablo 6. Kalemi Kavrama Noktası

Kalemi kavrama noktası f %

Kalemin ucuna uygun uzaklıkta (yaklaşık 1.5- 2 cm) 77 21.9

Kalemin ucuna yakın 270 76.7

Kalemin ucuna uzak (2 cm’den fazla) 5 1.4


katılan öğrencilerin kalemi kavrama nokta-

ları incelendiğinde 77 öğrencinin (% 21.9)

kalemin ucuna uygun uzaklıkta (yaklaşık

1.5 cm) kavradığı; 270 öğrencinin (%76.7)

kalemin ucuna yakın bir noktadan kavradı-

ğı, 5 öğrencinin de kalemin ucuna uzak bir

noktadan kavradığı görülmektedir. Bu du-

rum öğrencilerin yaklaşık dörtte üçünün

kalemi, kalemin ucuna çok yakın bir nokta-

dan kavradığını göstermektedir.

Sonuçlar ve Tartışma

Araştırma sonucunda öğrencilerin

yaklaşık %91’inin yazarken sağ elini,

yaklaşık %9’unun sol elini kullandığı tespit

edilmiştir. El tercihine ilişkin oranlar

Schwellnus ve diğ. (2012) tarafından

dördüncü sınıf öğrencileriyle yürütülen

çalışmada öğrencilerin % 93’ünün sağ

eliyle, % 7’sinin sol eliyle yazdığına yönelik

araştırma bulgularıyla benzerlik

göstermektedir. Sol elini kullanan çocuklara

öğretmen özel yardım etmelidir. Bu

çocuklara tahtada yeterince pratik yapma

imkânı verilmelidir (Akyol, 2011).

Araştırma sonuçları öğrencilerin büyük

çoğunluğunun yazmayan eliyle yazı

kâğıdını desteklemekte olduğunu

göstermiştir.

Araştırma sonuçlarına göre; öğren-

cilerin yaklaşık %48’i yazarken doğru

oturma pozisyonuna sahiptir. Öğrencilerin

yaklaşık % 46’sının ise yazarken öne fazla

eğik oturduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin

yaklaşık %4’ü ayakta yazmaktadır. Temur,

Aksoy ve Tabak (2011)’ın yaptığı araştır-

mada öğrencilerin yarıdan fazlasının öne

doğru eğik oturduğu, üçte birinin dik otur-

duğu ve %15’inin ayakta olduğu tespit

edilmiştir. Akyol’a (2011) göre bireyin fizik-

sel yapısı oturuş şekli üzerinde belirleyici

etkiye sahiptir. Oturuş şeklini etkileyen

diğer değişkenler sıra ve masadır. Sıra ve

masanın birbirine uyumlu olmadığı du-

rumlarda öğrenci doğru oturuş şeklini ger-

çekleştiremez. Sıranın yüksek masanın

alçak olması durumunda çocuk rahat ya-

zamayacak ve ayağa kalkacaktır. Bu oturuş

pozisyonu bakımından elde edilen sonuçla-

rın Temur, Aksoy ve Tabak’tan (2011) farklı

olmasının en temel nedeni araştırmalara

katılan öğrencilerin sınıf düzeyleri olduğu

düşünülmektedir. Sıra ve masaların öğren-

cilerin fiziksel özelliklerine uygun olmama-

sı birinci sınıf öğrencilerinin daha fazla

ayağa kalkmalarına ve öne eğik oturmala-

rına neden olmuş olabilir.

Türkiye’de son yıllarda okulların

fiziksel donanımlarında önemli iyileşmeler

olsa da masa ve sıraların öğrencilere uy-

gunluğu sorununun giderilebildiğini söy-

lemek güçtür. İlkokullarda daha çok gele-

neksel sıra ve oturak modelleri kullanıl-

maktadır. Bu sıra ve oturaklar standart

ölçülerde üretilmekte, öğrencilerin fiziksel

özelliklerine göre yüksekliklerini ayarlama

imkânı olmamaktadır. Buna ek olarak ikili

öğretimden dolayı aynı sınıfı farklı şubele-

rin paylaşıyor olması öğrencilerin yaş ve

fiziksel özelliklerine uygun olmayan sıra ve


oturakları kullanmak zorunda kalmalarına

neden olmaktadır. Araştırmanın yürütül-

düğü okulların birisinde 8/D ile 2/D şube-

lerinin, 7/A ile 3/A şubelerinin aynı dersliği

paylaştığı gözlemlenmiştir. Bu durumun

öğrencileri, başta gövde duruşu olmak üze-

re yazma sürecinin değişkenleri bakımın-

dan uygun olmayan pozisyonlara yönelt-

mesi kaçınılmazdır.

Araştırmaya katılan öğrencilerin

yarıya yakını (%48) yazma sürecinde kâğıdı

vücuda dik pozisyonda tutmakta, buna

yakın oranda öğrenci (%47) ise kâğıdı sağ

elle yazan öğrencilere en uygun olan pozis-

yonda tutmaktadırlar. Bu durum sol elle

yazan öğrencilerin kâğıdı kendilerine uy-

gun bir pozisyonda konumlandırmada sağ

elle yazan akranları kadar başarılı olmadık-

larını göstermektedir. Temur, Aksoy ve

Tabak (2011)’ın yaptığı araştırmada ise

öğrencilerden %32’sinin kâğıdı vücuduna

dik tuttuğu, %3.9’unun normal açıyla tut-

tuğu, %59’unun kâğıdı 45 dereceden fazla

yatay tuttuğu gözlenmiştir. Her iki araştır-

mada da kâğıdı dik tutan öğrenci oranları-

nın oldukça fazla olduğu söylenebilir. Bu

anlamda araştırma sonuçlarının benzerlik

gösterdiği söylenebilir. Ancak araştırmala-

rın kâğıdı uygun pozisyonda ve yatay tutan

öğrenci oranları bakımından uyuşmadığı

görülmektedir. Bu araştırmada kâğıdı uy-

gun pozisyonda tutan öğrencilerin oranı

Temur, Aksoy ve Tabak’ın (2011) elde ettiği

orandan oldukça fazladır. Bu durumun

araştırmaya katılan öğrencilerin yaşların-

dan ve sınıf düzeyindeki farklılıktan kay-

naklandığı düşünülmektedir. Kâğıdı ve

defteri tutuş pozisyonu da yazma sürecini

etkilemektedir. Kâğıdın tutuş şekli kullanı-

lan ele göre değişmektedir. Akyol (2011)

kesin doğru olarak nitelendirilecek bir kâğıt

tutma şeklinden bahsedilemeyeceğini an-

cak yazı yazan ele doğru 40-45 derece eğim-

li olarak tutmanın kalemin yazma sürecin-

deki hareketini kolaylaştıracağını kaydet-

mektedir.

Doğru kalem tutma şekli olarak di-

namik üçlü kavrama şekli (kalemin baş ve

işaret parmağıyla kavranması, kalemin orta

parmağın birinci büklümüyle desteklenme-

si) önerilmektedir (Schwellnus ve diğ.,

2012). Ancak araştırmaya katılan öğrencile-

rin yaklaşık beşte birinin doğru kalem tut-

ma şeklini tercih ettikleri belirlenmiştir.

Uyanık, Bumin, Düger ve Kayhan’a (2001)

göre, yazı yazmada kalemin doğru kav-

ranması, yazma için gerekli ince hareketleri

sağlaması nedeniyle önemlidir. Öğrencile-

rin yarıya yakınının kalemi baş ve işaret

parmağıyla tuttuğu (2. tutma şekli) ancak

bunun doğru kalem tutma şeklinden farklı

olduğu görülmüştür. Bu kalem tutma şek-

lini tercih eden öğrencilerin; parmaklarını

olması gerekenden fazla kırdıkları, kalemi

orta parmağın birinci büklümüne yerleş-

tirmek yerine orta parmağa yasladıkları

veya orta parmaktan hiç destek almadıkları

görülmüştür. Temur, Aksoy ve Tabak

(2011) tarafından yapılan araştırmada öğ-

rencilerin %83’ünün kalemi baş ve işaret

parmağıyla tuttuğu belirlenmiştir. Bu araş-

tırmanın sonuçları kalemi kavrayan par-

maklar ve parmakların pozisyonu açısın-

dan ele alındığında, öğrencilerin çoğunlu-

ğunun (1 ve 2. tutma şekli birlikte yaklaşık

%65) kalemi başparmak ve işaret parmağı

ile kavradığı söylenebilir. Bu anlamda araş-

tırma sonuçları kısmen benzerlik göster-

mektedir. Araştırmada kalemi üç parmakla

(başparmak, işaret parmağı ve orta parmak

karşılıklı pozisyonda kalemi tutuyor) tutan

öğrencilerin oranı yaklaşık %14 olarak be-

lirlenmiştir. Aynı kalem tutma şekli Temur,

Aksoy ve Tabak’ın (2011) araştırmasında

yaklaşık %10 olarak tespit edilmiştir. Araş-

tırmalarda kalem tutmada üç parmağını

kullanan öğrencilerin oranına ilişkin elde

edilen sonuçların birbirine oldukça yakın

olduğu görülmektedir.

70


Araştırma sonuçları öğrencilerin

yaklaşık beşte birinin kalemi uygun nokta-

dan kavrarken öğrencilerin yaklaşık dörtte

üçünün kalemi kalemin ucuna yakın bir

noktadan kavradığını göstermektedir. Te-

mur, Aksoy ve Tabak (2011)’ın yaptığı araş-

tırmada üçte ikisinin kalemi orta noktadan

kavradığı görülmüştür. Öğrencilerin dörtte

birinin ise kalemi alt noktadan kavradığı

saptanmıştır.

Öneriler

1. Okul öncesi yıllardan itibaren

öğrencilere kalem tutma biçimi, yazma

sürecine ilişkin uygun duruş ve pozisyonlar

öğretilmelidir.

2. Öğretmenler yazma öğretimi

çalışmalarının bir boyutunda mutlaka ka-

lem tutma, oturuş, duruş ve pozisyonların

öğretimine yer vermelidirler. Sınıflarına bu

konuları açıklayan uyarıcı ve öğretici gör-

seller hazırlamalıdırlar.

3. Yazma sürecinde öğrencileri

en çok zorlayan faktör sıra ve masaların

öğrencilerin fiziksel özelliklerine uyumsuz-

luğudur. Bu konuda yeni sıra ve masa mo-

delleri üretilmelidir. Sınıflarda yüksekliği

ayarlanabilir sıra ve masaların bulunması

sağlanmalıdır.

4. Öğrencilerin daha rahat kav-

rayabilecekleri kalemler ya da kalem tut-

mayı kolaylaştıracak plastik tutacak gibi

materyaller temin edilmelidir.

5. Aileler kalem tutma, uygun

oturma, defter pozisyonu vb. unsurlar hak-

kında bilgilendirilmelidirler. Evde ders

çalışırken ya da ödev yaparken imkânlar

ölçüsünde çocuklara ergonomik açıdan

uygun bir ortam oluşturulması gerektiğinin

önemi vurgulanmalıdır.

6. Araştırmacılar öğrencilerin

yazma sürecinde tercih ettikleri kalem tut-

ma biçimleri ile duruş ve pozisyonlarına

etki eden diğer değişkenlerle ve farklı ör-

neklemlerle çalışmalıdırlar.

KAYNAKÇA

Akyol, H. (2000).Yazı öğretimi. Milli Eğitim

Dergisi, 146, 37-48.

Akyol, H. (2011). Türkçe ilk okuma yazma

öğretimi, Ankara: Pegem Akademi.

Aslan, D. (2012). İlköğretim birinci sınıf

öğretmenlerinin yazı öğretimlerinin

incelenmesi. Kuram ve Uygulamada

Eğitim Bilimleri, 12(4), 2829-2846.

Başaran, M.,& Karatay, H. (2005). Eğik el

yazısı öğretimi. Millî Eğitim Dergisi,

168, 48-59.

Calp, M. (2003). İlk okuma yazma öğretimi.

Konya: Eğitim Kitabevi.

Duran,E. (2013). İlkokula 60. ayında başla-

yan başlayan öğrencilerin yazı be-

ceri gelişimlerinin incelenmesi. The

Journal of Academic Social Science

Studies, 6(2), 1075-1085.

Erdoğan, T. (2012). İlköğretim birinci sınıf

öğrencilerinin bitişik eğik yazı

yazma gelişimlerinin incelenmesi.

Eğitim ve Bilim, 3(165), 93-103.

Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde yaz-

ma eğitimi. Uluslararası Sosyal Araş-

tırmalar Dergisi, 3(12), 178-195.

Graham, S., Harris, K.R., & Mason, L.

(2008). How do primary grade te-

achers teach handwriting? A natio-

nal survey. Reading and Writing, 21,

49-69.

Keskinkılıç, K., & Keskinkılıç, S. B. (2005).

Türkçenin temel becerileri ve ses temel-

li cümle yöntemi ile ilk okuma yazma

öğretimi. Ankara: Asil Yayınevi.

Pinsker, J., Young, S.,& King, S.M. (2003).

Targeting handwriting qld year 1-3 te-

acher research book. Blake Pubîis-

hing.

Schwellnus H., Carnahan H., Kushki A,

Polatajko H, Missiuna C,& Chau T.

(2012). Effect of pencil grasp on the

speed and legibility of handwriting

in children. The American Journal of

Occupational Therapy.66 (6), 718-726.

doi: 10.5014/ajot.2012.004515.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Schwellnus%20H%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Carnahan%20H%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Kushki%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Polatajko%20H%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Missiuna%20C%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Chau%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23106992


Şahin, A. (2012). Bitişik eğik yazı öğreti-

minde karşılaşılan problemler. Eği-

tim ve Bilim Dergisi,37(165), 168-179.

Taylor, J. (2006). Developing handwriting

skills. in Snowling, M.J., Stackhou-

se, J.(Eds.) A practitioner's handbook.

Dislexia. Speech and language (2nd

Edition), (229-252). London: Whurr

Publishers.

Temur, T. (2011a). Yazı ve yazma becerisi.

Temur, T. (Edt). İlk okuma ve yazma

öğretimi 2. Baskı (91-119). Ankara:

Pegem Akademi.

Temur, T. (2011b). İlköğretim 1. sınıf öğren-

cilerinin kalem tutma şekilleri ile

kavrama ve sıkıştırma kuvvetleri-

nin betimlenmesi. Kuram ve Uygu-

lamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2189-

2205.

Temur, T., Aksoy, C. C.,&Tabak, H. (2011).

Kalemi kavrama noktası, oturuş

şekli ve kâğıt pozisyonu değişken-

leri açısından ilköğretim birinci sı-

nıf öğrencilerinin yazma hızları ve

hatalarının değerlendirilmesi. Millî

Eğitim Dergisi, 191, 24-37.

Temur, T., Aksoy, C., & Tabak, H.(2012).

İlköğretim birinci sınıf

öğrencilerinin kalem tutma

biçimleri ve kavrama-sıkıştırma

kuvvetlerinin yazma hızı ve

hatalarına etkisi. Eğitim ve Bilim,

37(165), 307-319.

Uyanık, M., Bumin, G., Düger, T.,& Kayı-

han, H.(2001). İlkokul öğrencileri-

nin yazı yazma performanslarına

etki eden faktörlerin araştırılması.

Türkiye Klinikleri Fiziksel Tıp ve Re-

habilitasyon Dergisi,1(3),161-167.

Yıldırım, K., & Ateş, S. (2010). Sınıf öğret-

menlerinin bitişik eğik yazı uygu-

lamalarına ilişkin görüşleri. Pamuk-

kale Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-

tüsü Dergisi, 5, 57-71.

Yıldız., M., & Ateş, S. (2010). İlk okuma

yazmayı farklı yöntemlerle öğrenen

ilköğretim 3. sınıf öğrencilerinin

yazılarının okunaklılık ve yazım

hataları bakımından karşılaştırıl-

ması. Türkiye Sosyal Araştırmalar

Dergisi, 14(1), 11-30.

Yıldız, M., & Öztürk, S. (2013). Almanya’da

ilkokulda (Gradschule) öğrenim

gören Türk çocuklarının yazma be-

cerileri üzerine bir inceleme: Stutt-

gard örneği. Zeitschrift für die Welt

der Türken, 5 (2), 139-155.

Ziviani, J.,Elkins,J.(1986). Effect of pencil

grip on handwriting speed and le-

gibility. Educatıonal Review, 38(3),

247-257.

72


İlkokul ÖĞrencİlerİnİn yazma sÜrecİndekİ gonomİk ...§. dr. mustafa yildiz.pdf · ziviani...

Documents