EDITOR'STALK

ภาคใตของประเทศไทยต งอยบนคาบสมทรมลาย ประกอบดวย 14 จงหวด มพนทรวมประมาณ 44.2 ลานไร คดเปนรอยละ 13.3 ของพนททงประเทศ ลกษณะพนททอดยาวจากเหนอ-ใต และมพนทชายฝงทะเลรวมประมาณ 1,643 กโลเมตร จงท�าใหภาคใตของไทย มสภาพภมประเทศทมทศนยภาพเปนทะเลทสวยงาม รวมทงมทรพยากรทางธรรมชาตซงไดเปนสถานททองเทยวทเปนจดหมายปลายทางของนกทองเทยวในระดบโลก

ในดานพลงงานนน ม ความเปนไดอยางสงว า ภาคใตจะม ความตองการใชพลงงานไฟฟาเพมขนอยางตอเนอง ตามการขยายตว ทางดานเศรษฐกจ ไมวาจะเปนภาคการทองเทยว ภาคอตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม และสงคม โดยเฉพาะอยางยงการขยายตวอยางโดดเดนของภาคการทองเทยว ทไดรบความนยมจากนกทองเทยวจากทวโลก ดงกลาว ท�าใหการอปโภคและการบรโภคทเกยวของกบการทองเทยวขยายตวเพมข นเชนกน ดงนน การบรหารจดการเพอใหพลงงานให เพยงพอตอทกภาคสวนจงเปนเร องส�าคญทต องเรงด�าเนนการ เพ อปองกนไมใหเกดปญหาวกฤตไฟฟาตกหรอดบไดในอนาคต

วารสาร Energy Plus Special ฉบบน น�าเสนอเรองพลงงาน ภาคใตในหลากหลายเนอหา อาท คอลมน Cover Story เสนอเรอง “จบชพจร..พลงงานภาคใต จ�าเปนตองมโรงไฟฟาหลกในพนท” พดถงสถานการณภาพรวมการใชพลงงานภาคใต คอลมน Energy Focus เสนอ 2 เรองจากโรงไฟฟาและเขอนในมมทแตกตางกน เรอง “โรงไฟฟาจะนะ VS โรงไฟฟาขนอม โรงไฟฟาหลกทสรางความมนคงใหกบระบบไฟฟาของภาคใต” และเรอง “เขอนรชชประภา..ใหมากกวาไฟฟา”

นอกจากนยงมเรองบคคลและองคกรตนแบบเรองของพลงงาน ซงจะมาสรางแรงบนดาลใจใหกบผอาน จากคอลมน Inspire เสนอเรอง “ลงสอง บญเฉลย เจาของตนแบบกงหนน�าพลงงานไฟฟาสโครงการผลตไฟฟากงหนน�าขนาดเลกมากแหงครวง” คณลงนกคดทไมเคยยอมแพตออปสรรค และเรอง “มลนธสข-แกว แกวแดง..ศนยการเรยนรดานพลงงานทดแทนสเยาวชน 3 จงหวดชายแดนใต” โดยสมภาษณ ดร.ร ง แกวแดง ถงหลกการและวธการน�าเยาวชนเขามาเรยนร เร องพลงงานทดแทน และคอลมน Scoop เสนอเรอง “ผลตกาซชวภาพจากน�าเสยกระบวนการผลตยางแผนรมควน ..ชวยลดตนทนและออมเงนใหชมชน” ของสหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย จงหวดพทลง

เชญตดตามอานคอลมนตางๆ ทนาสนใจไดในฉบบ “พลงงานภาคใต”

กองบรรณาธการมถนายน 2560

Energy Plus Special เปนวารสารทจดท�าขนเพอเปนสอกลางระหวางองคกร

ทงภาครฐ เอกชน และผเกยวของในแวดวงพลงงาน รวมทงสถาบนการศกษา ประชาชน โดยน�าเสนอความร

ขาวสารและความเคลอนไหว ตลอดจนเทคโนโลยใหมๆ ทงในดานพลงงานและสงแวดลอม

เจาของ ส�านกงานปลดกระทรวงพลงงาน กระทรวงพลงงาน

ออกแบบและจดท�าขอมล พมพปภามาศและทม

จดพมพ บรษท รงศลปการพมพ (1977) จ�ากด

ดแลโครงการ บรษท ซน คมปาน จ�ากด

หมายเหต บทความ แนวคด หรอทศนะใดๆ

ในวารสารนเปนของผเขยนและผจดท�า ไมจ�าเปนทกระทรวงพลงงานจะตองเหนดวยเสมอไป

และกรณาอางองถง “ Energy Plus Special” ในการตพมพซ�าบทความใดๆ ในวารสารน

หากมขอคดเหนหรอขอแนะน�า ตดตอท ส�านกนโยบายและยทธศาสตร

ส�านกงานปลดกระทรวงพลงงาน ศนยเอนเนอรย คอมเพลกซ อาคาร B ชน 23 เลขท 555/2ถนนวภาวดรงสต แขวงจตจกร

เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0-2140-6293, 0-2140-6294

www.energy.go.th

สนใจสงบทความดานพลงงาน - โครงการพลงงาน สามารถตดตอไดท

โทรศพท 0-2140-6293, 0-2140-6294หรอสง email มาท energyplus.journal@hotmail.com

2

CONTENTS

COVER STORY

INSPIRE

4

28

14จบชพจร... พลงงานภาคใตจ�าเปนตองมโรงไฟฟาหลกในพนท

ENERGYFOCUS

CHANA POWER PLANT VSKHANOM POWER PLANTโรงไฟฟาหลกทสรางความมนคงใหกบระบบไฟฟาของภาคใต

เขอนรชชประภา.. ใหมากกวาไฟฟา

40

SCOOPผลตกาซชวภาพจากน�าเสยกระบวนการผลตยางแผนรมควน..ชวยลดตนทนและออมเงนใหชมชน

ลงสอง บญเฉลย เจาของตนแบบกงหนน�าพลงงานไฟฟาสโครงการผลตไฟฟากงหนน�าขนาดเลกมากแหงครวง

22

มลนธสข-แกว แกวแดงศนยการเรยนรดานพลงงานทดแทนสเยาวชน 3 จงหวดชายแดนใต

34

3

COVERSTORY

จบชพจร...

จ�าเปนตองมโรงไฟฟาหลกในพนท

4

ความเคลอนไหวดานพลงงานในพนทภาคใต กลายเปนประเดนส�าคญของสงคมตอเนอง ในชวง 2-3 ปทผานมา โดยเฉพาะประเดนการสรางความสมดลระหวางการผลตและปรมาณการใชไฟฟาในพนท ภาคใต ซงมความเตบโต ทางเศรษฐกจจากภาคการทองเทยวทมแนวโนมเตบโตเพมขนตอเนอง และมการคาดการณกนวาปรมาณไฟฟาอาจไมเพยงพอ ซงดเหมอนจะกลายเปนปญหาดานพลงงาน ทตองเรงหาทางบรรเทาวกฤตดงกลาวโดยเรว

5

ขอเทจจรงพลงงานภาคใต “พอ” หรอ “ไมพอ”ปจจบนในพนทภาคใต ซงครอบคลม 14 จงหวดนน ตามขอมลของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

(กฟผ.) พบวา ภาคใตมก�าลงผลตไฟฟาในพนท 3,089 เมกะวตต และมความตองการใชไฟฟาสงสดหรอ พค อยท 2,713 เมกะวตต โดยมโรงไฟฟาหลกทสามารถเดนเครองผลตได 24 ชวโมง และตามทสงการได (Firm) เพยง 2,406 เมกะวตต จากโรงไฟฟาขนอม จงหวดนครศรธรรมราช มก�าลงผลตไฟฟา 930 เมกะวตต และ โรงไฟฟาจะนะ จงหวดสงขลา มก�าลงผลตไฟฟา 1,476 เมกะวตต ซงเปนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงจากกาซธรรมชาต

โดยโรงไฟฟาจากพลงงานน�า เชน ทโรงไฟฟาพลงน�าเขอนรชชประภา จงหวดสราษฏรธาน โรงไฟฟาเขอนบางลาง จงหวดยะลา จะมขอจ�ากดเรองปรมาณน�าและไมสามารถเดนเครองไดตลอด 24 ชวโมง และกลมโรงไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน (SPP) ซงมก�าลงผลตประมาณ 29 เมกะวตต กอยในกลมโรงไฟฟาประเภททไมสามารถผลตไฟฟาไดตามสงการได (Non firm) และภาคใตยงจ�าเปนตองพงพาการสงไฟฟาจากภาคกลางเฉลยวนละ 200 - 600 เมกะวตต ซงมความเสยงจากระยะทางสงทยาวไกล

ส�าหรบโรงไฟฟากระบในปจจบน ซงใชเช อเพลงน�ามนเตา จะมตนทนการผลตสง ซงจะใชเปน โรงไฟฟาเดนเครองเสรมระบบ เฉพาะกรณทมการซอมบ�ารงโรงไฟฟาหรอแหลงผลตกาซธรรมชาตตามแผน ซงไมสามารถรองรบการชวยระบบฉกเฉนได

จะเหนไดวา การผลตไฟฟาในพนทภาคใต ซงเปนพนทซงมการเตบโตทางเศรษฐกจตอเนอง โดยเฉพาะจากการทองเทยว และภาคอตสาหกรรมในพนท ซงจะพบความเสยงตอการใชไฟฟาไมเพยงพอ หากขาดการบรหารจดการทด รวมทงระบบไฟฟาจ�าเปนตองมความสมดล ทงทางดานก�าลงผลตและระบบสงไฟฟาภายในพนท และไมควรพงพาพลงงานชนดใดชนดหนงมากเกนไป เพอใหระบบไฟฟามเสถยรภาพ สามารถรองรบเหตการณฉกเฉนตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ

นอกจากน การมโรงไฟฟาในพ นทภาคใต นอกจากจะชวยรกษาความมนคงดานพลงงานแลว ยงเปนการสรางคณภาพชวตทดใหแกพนองภาคใต ชวยสรางระบบเศรษฐกจทเขมแขง จากการรบประกนถงการมไฟฟาเพยงพอ และเสรมการแขงขนภาคการทองเทยวทเปนจดแขงของพนทภาคใตอกดวย

6

กระบ

ตรง

สตล

ยะลา

พงงา

ภเกต

ระนอง สราษฎรธาน

นครศรธรรมราช

พทลง

สงขลา

ปตตาน

นราธวาส

ชมพร

848,254,457467,529

871,307,244641,947

364,678,230318,427

415,594,799524,660

607,346,922266,362

2,672,561,503397,697

399,223,599189,154

2,898,099,5571,053,538

1,698,825,3321,555,171

482,005,078524,214

3,506,845,5241,419,833

538,780,693703,746

425,577,298792,275

838,775,325508,347

ปรมาณการใชไฟฟาในเชงพาณชยในพนทภาคใต ป 2559 (กโลวตต/ป)

อางอง : กลมยทธศาสตร ส�านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงพลงงาน

และจ�านวนประชากร (คน)อางองขอมล (ประชากร) จาก สถตจ�านวนประชากรและบาน

ณ ฐานขอมลปจจบน (ณ เดอนพฤษภาคม 2560) กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย : stat.dopa.go.th

7

ทมา : การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (ขอมล ณ เมษายน 2559) กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน (ขอมล ณ มนาคม 2560)

ระบบ-ก�าลงผลตไฟฟาภาคใต vs ทตงโรงไฟฟาพลงงานทดแทนภาคใต

8

เวทรบฟงความเหนชคนใตตองการโรงไฟฟา

เพอเปนการลดความขดแยงกรณการสรางโรงไฟฟาในพนทภาคใต ทยงมกลมคดคานไมเหนดวย และเพอสงเสรมความรความเขาใจดานสถานการณพลงงานเพมขน รฐบาลจงไดขบเคลอนการจดกจกรรมรบทราบความคดเหนเกยวกบสถานการณพลงงานในพนทภาคใต ตามค�าสงหวหนา คสช. ท 4/2560 โดยไดจดเวทใหความรและเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความคดเหนจ�านวน 3 เวท ครอบคลมพนท 14 จงหวดภาคใต เมอวนท 27 มนาคม 2560 ทผานมา

ขอบคณภาพจาก :http://122.155.92.12/centerWeb/Uploads/Image/2559

http://aemstatic-ww2.azureedge.net/content/dam/pe/online-articles/2014https://cleandisruption.com

9

โดยมผเขารวมกจกรรมทงสน 3,485 คน แบงเปนเวทท 1 จงหวดกระบ มผเขารวม 1,182 คน จาก 4 จงหวด ไดแก ภเกต กระบ พงงา และตรง เวทท 2 จงหวดสราษฎรธาน ผเขารวม 1,167 คน จาก 4 จงหวด ไดแก ชมพร ระนอง สราษฎรธาน และนครศรธรรมราช และสดทายเวทท 3 จดขนท จงหวดสงขลา มผเขารวม 1,136 คน จาก 6 จงหวด ไดแก พทลง สตล สงขลา ปตตาน ยะลา และนราธวาส

จากทกเวทดงกลาว ไดแบงกจกรรมเปน 2 ชวง คอภาคเชาเปนการสรางความร ความเขาใจสถานการณไฟฟาในพ นทภาคใตในปจจบนและอนาคต ทางเลอกในการสรางโรงไฟฟาทเปนไปได รวมทงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และภาคบายเปนการเปดใหแสดงความคดเหนของผแทนจากภาคสวนตางๆ ซงนอกจากไดใหประชาชนในพนทไดมสวนรวมโดยตรง ยงใหมการถายทอดสดทางสถานโทรทศนและสถานวทยในพนทภาคใตไปพรอมกน จงเชอวาประชาชนจะไดรบความรความเขาใจรวมกน

ทงน จากเวทฯ ดงกลาว พบวา ความคดเหนจากประชาชนสวนใหญเหนถงความจ�าเปนทควรสรางโรงไฟฟาในภาคใต รองลงมาคอยงไมแนใจ และมเพยงสวนนอยทเหนวาไมควรสรางโรงไฟฟาในภาคใต แตเหนควรใหใชการบรหารจดการพลงงานแทน เชน รณรงคประหยดไฟฟา หรอสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน เปนตน

โดยกระทรวงพลงงาน จะไดเร งประชาสมพนธท�าหนาทส อสารกบประชาชนสรางความเขาใจในสถานการณพลงงานภาคใตอยางตอเนองวา ความตองการพลงงานจะแปรผนตรงกบความเจรญทางดานเศรษฐกจ เมอเศรษฐกจในภาคใตเจรญขน กตองใชพลงงานมากขน จงจ�าเปนตองมโรงไฟฟาหรอแหลงพลงงานหลกทมความเสถยร ไมมความเสยงทจะขาดแคลนพลงงานเปนชวงๆ หรอเปนเวลานาน และยงตองสามารถรองรบความตองการของประชาชนในพนทไดทงหมด โดยพลงงานทางเลอกนน จะเปนเพยงตวชวยหรอสนบสนนใหเกดความมนคงยงขน

10

เปด 2 ทางเลอกผานทางตน ความมนคงไฟฟาภาคใต

การผลตไฟฟาในปจจบน โดยเฉพาะโรงไฟฟาเช อเพลงถานหนเทคโนโลยสะอาด อยระหวางการชะลอโครงการ และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) จ�าเปนตองกบท�าการศกษาผลกระทบตอสงแวดลอมหรอ EIA และผลกระทบตอสขภาพและความเปนอยของชมชนหรอ EHIA ใหมทงหมด ซงตองมขนตอนทใชระยะเวลายาวนานพอสมควร คาดวาการกอสรางโรงไฟฟาจะแลวเสรจ และสามารถจายไฟฟาเขาระบบตองเลอนออกไปอยางนอยเปนป 2566-2568 หรอลาชากวาก�าหนดเดม 4-6 ป เปนอยางนอย

ดงนนทาง กฟผ. จงไดมแผนส�ารองรบมอ โดยเฉพาะในกรณหากภาครฐ จะยตโครงการโรงไฟฟาถานหนดงกลาว ซงไดเตรยมไว 2 ทางเลอกเพอให ภาครฐพจารณา ไดแก

ทางเลอกท 1 ศกษาพนททเหมาะสม กอสรางโรงไฟฟาเชอเพลงกาซธรรมชาตเหลว (LNG) ในพนททเหมาะสมทสดใน 4 จงหวด คอ จงหวดสราษฎรธาน จงหวดสงขลา จงหวดประจวบครขนธ และจงหวดตรง ซงเบองตนมความเปนไปไดมากทสดคอ การสรางโรงไฟฟา LNG ในอ�าเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ เพราะ กฟผ. มพ นทอยแลว และตดรมทะเลลก สามารถสรางโรงไฟฟาขนาดใหญ รวมทงยงท�าใหการกอสรางสายสงสนลง

แตการสรางโรงไฟฟา LNG สงทจะตองเผชญคอ คาไฟฟาทจะแพงขนในอนาคต เพราะหากเทยบกบเชอเพลงจากกาซธรรมชาต และถานหนแลว LNG จะมตนทนทเพมขน จงยงควรเปนทางเลอกทตองมการศกษาผลกระทบใหรอบดานเชนกน

ทางเลอกท 2 การซอไฟฟาจากประเทศเพอนบาน ไดแกประเทศมาเลเซย ซงมาเลเซยไดแสดงความพอใจทจะสรางโรงไฟฟาถานหนแหงใหม เพอสงไฟฟาเขามาขายใหกบไทย เพอเสรมความมนคงไฟฟาใหกบภาคใตโดยตรง ซงนาจะคมคากวา โรงไฟฟา LNG เนองจากมการใชเชอเพลงจากถานหนและเปนสญญาซ อขายไฟฟาโดยตรง ซ งจะตางจากขอตกลงแลกเปลยนกระแสไฟฟาเพ อความมนคงระหวางไทย-มาเลเซยในปจจบน ทสามารถจดสงกระแสไฟฟาไดไมเกน 300 เมกะวตต

โดยการพจารณาทางเลอกตางๆ นน ยงไมไดขอสรปเพราะจ�าเปนตองศกษาแผนส�ารองอนๆ ควบคไปกบความเสยงตางๆ ทจะเกดขนกบการสรางโรงไฟฟาใหมในภาคใต เพราะทายสดแลว กระทรวงพลงงานจะไมยอมปลอยใหภาคใตตองเผชญกบปญหาไฟฟาดบได เนองจากภาคใตเปนพนทเศรษฐกจทส�าคญของประเทศ ซงการตดสนใจทงหมดทงมวลนน สดทายตองน�ามาซงความมนคงดานพลงงานเปนตวตง และการยอมรบจากประชาชนในพนทนนๆ ทจะเปนค�าตอบสดทายวา ภาคใตจะตองมโรงไฟฟาหลกหรอไม

อางองขอมล: พลงงานจงหวดสงขลา พลงงานจงหวดนครศรธรรมราช

พลงงานจงหวดพทลง พลงงานจงหวดยะลา

11

ความเช อมโยงของยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน และยทธศาสตร การพฒนาจงหวดในภาคใต มจดแขงทสามารถสรปได 3 ขอ ดงน

มความไดเปรยบเรองแหลงพลงงานทน�ามาผลตไฟฟาแหลงวตถดบผลตพลงงานทน�าไปผลตไฟฟาในภาคใตมศกยภาพมาก

โดยจะยกตวอยางทจงหวดนครศรธรรมราช แคเพยงจงหวดเดยวยงมแหลง ผลตพลงงานทน�าไปไฟฟาไดหลากหลายเชน

ชวมวลทะลายปาลม ก�าลงผลตตดตง 15,250 กโลวตตไมยางพารา ก�าลงผลตตดตง 20,800 กโลวตตกาซชวภาพ ก�าลงผลตตดตง 5,316 กโลวตตพลงงานลม ก�าลงผลตตดตง 101,000 กโลวตตลมรอนทง ก�าลงผลตตง 37,000 กโลวตตรวมก�าลงผลตตดตงทงสน 179,848 กโลวตตนอกจากน ในอกหลายพนทของ 14 จงหวดภาคใต ยงมศกยภาพเพยง

พอทจะสามารถพฒนาดานพลงงานทดแทน ทงจากแสงอาทตย ลม ขยะ น�าเสย และมลสตว เปนตน

เปนแหลงอตสาหกรรมพลงงานและธรกจพลงงานทส�าคญตวอยางแหลงพลงงานกาซธรรมชาตทส �าคญจากแหลงพฒนารวม

ไทย-มาเลเชย (JDA-A18) ในอาวไทยไดถกน�าไปใชผลตไฟฟาทโรงไฟฟาจะนะ จงหวดสงขลา ทสามารถปอนไฟฟาใหกบจงหวดตรง พทลง สงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส ชมพร ทงหมดรวมกน ในขณะทภาคเอกชนมการลงทนดานพลงงานทดแทนอยางคกคก ดวยปจจยของแหลงวตถดบทอดมสมบรณดงทกลาวมาแลวตอนตน ท�าใหภาคใตมแนวโนมการพฒนาพลงงานทดแทนทเดนชดมากขนควบคกบการสรางความมนคงไฟฟาจากโรงไฟฟาหลก

ขอบคณภาพจาก :www.thairat.co.thwww.khaosod.co.thwww.prachachat.netwww.eg.mahidol.ac.thwww.vcharkarn.comhttps://i.ytimg.com/vi/oFHAMIgj3rI/maxresdefault.jpgโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยทบสะแก

ภาคใตกบศกยภาพดานพลงงาน

1

2

12

อางองขอมล: การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

www.energy.go.thth.wikipedia.org

www.thaigov.go.th

มศนยเรยนรตนแบบการใชพลงงานทางเลอกทใชไดจรง

ตวอยางโครงการตนแบบทเหนภาพชดเจนทสด น าจะเป น โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย ทบสะแก ตนแบบเทคโนโลยอนล�าสมย จากอ�าเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ ซงไดเดนเครองเขาระบบของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไปแลวเมอเดอนสงหาคม 2559 มขนาดก�าลงการผลตท 5 เมกะวตต (คดเปนพนท 250 ไร เมอรวมอาคารควบคมพนทถนน และพนทสเขยวในโครงการ) และย งเป นหน ง ในโครงการลดการปล อยก าซคารบอนไดออกไซดของ กฟผ. เพอสนองนโยบายของภาครฐในการน�าพลงงานหมนเวยนมาผลตไฟฟาตามแผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกรอยละ 25 ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 - 2564) ของประเทศ

นอกจากน ในพนทเกาะหลายแหงในภาคใตยงมการใชโซลารเซลลผลตไฟฟาใชภายในเกาะดวย ไมว าจะเปนทอ ทยานแหงชาตหม เกาะอางทอง เกาะตะรเตา เกาะสมย เกาะพยาม เปนตน ซงไดรบความสนใจจากหนวยงานภาครฐ เอกชนในการขอเขาศกษาดงานเปนจ�านวนมาก

3

13

ENERGYFOCUS

โรงไฟฟาหลกทสรางความมนคงใหกบระบบไฟฟาของภาคใต

CHANAPOWERPLANT KHANOM

POWERPLANT

VS

โรงไฟฟาทเรยกวาเปนก�าลงหลกของภาคใต กคอโรงไฟฟาจะนะ และ โรงไฟฟาขนอม

ซงท งสองแหงน เป นโรงไฟฟาท ใช ก าซธรรมชาต ในการผลตไฟฟาทงค โดยโรงไฟฟาจะนะนนมก�าลงตดตง

อย ท 1,476 เมกะวตต (ผลตจรง 1,126 เมกะวตต) และ โรงไฟฟาขนอม (หนวยท 4) มก�าลงผลตตดตงอยท 970 เมกะวตต (ผลตจรง 930 เมกะวตต) ทหลอเลยงความตองการใชไฟฟา

ของชาวใต ณ ปจจบนทมประมาณถง 2,700 เมกะวตต และมแนวโนมจะขยายอตราการใชไฟฟาเพมขนอยางตอเนอง Energy Plus Special จะขอเจาะลกไปท 2 โรงไฟฟาหลกใน

ภาคใตทง 2 แหงนวามความส�าคญอยางไร ในการสรางมนคงดานระบบไฟฟาในภาคใตรวมถงไดสรางประโยชนอะไรบางใหกบคนในพนทตงโรงไฟฟา

14

ท�าใหระบบไฟฟามความมนคงมากขนกวาปจจบน และไดเลงเหนวาจงหวดสงขลาเปนศนยกลางเศรษฐกจการลงทนทหลากหลาย และยงเปนจงหวดทมการใชไฟฟาสงสดในภาคใตและมแนวโนมความตองการใชไฟฟามากขนทกป โดยยอดความตองการใชไฟฟาอยท 515 เมกะวตตหรอมการใชไฟฟาอยท 3,221 ลานหนวยตอป คดเปนสดสวนอยทรอยละ 25 จากทง 14 จงหวดในภาคใต

จงหวดสงขลา นอกจากจะเปนทตงของโรงไฟฟาจะนะแลวยงมความส�าคญในฐานะเปนเมองทาดานฝงตะวนออกของภาคใตตอนลาง เปนศนยกลางเศรษฐกจและการลงทนท หลากหลาย มธรรมชาตทสวยงาม เปนแหลงทองเทยวทส�าคญของภาคใต และ ทส�าคญ ยงมแหลงพลงงานอดมสมบรณจากการขดพบกาซธรรมชาต ในอาวไทย บรเวณพ นทพฒนารวมไทย-มาเลเซย (Malaysia- Thailand Joint Development Area) หางจากจงหวดไป 260 กโลเมตร

โรงไฟฟาจะนะ ความมนคงดานไฟฟาภาคใต

โรงไฟฟาจะนะ ถอเปนโรงไฟฟาหลกส�าคญทรองรบการใชไฟฟาในจงหวดตรง พทลง สงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส ชมพร ทงหมดรวมกน ตงอยบนพนทต�าบลปาชงและต�าบลคลองเปยะ อ�าเภอจะนะ จงหวดสงขลา มพนทประมาณ 775 ไร ซงประกอบดวยโรงไฟฟาพลงงานความรอน 2 ชด ใชกาซธรรมชาตจากแหลงพฒนารวมไทย-มาเลเชย (JDA-A18) ในอาวไทยเปนเชอเพลงในการผลตทงเปนหนงในโรงไฟฟาทถกบรรจอยในแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2547-2558 มเปาหมายเพอเสรมสรางความมนคงใหระบบไฟฟาของภาคใตและประเทศไทย โดยเฉพาะภาคใตตอนลางซงมแนวโนมการขยายตวทางเศรษฐกจอตสาหกรรม อยางตอเนองและมการลงทนคอนขางสง ดงนน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) จงมแนวคดวาภาคใตควรมโรงไฟฟาเพมขนเพอรองรบความตองการใชไฟฟาในอนาคตไดอยางมประสทธภาพและ

CHANAPOWER PLANT

15

123 271 148(ลาน ลบ.ฟต/วน) (ลาน ลบ.ฟต/วน) (ลาน ลบ.ฟต/วน)

โรงไฟฟาจะนะชดท 1

โรงไฟฟาจะนะชดท 2

ขนาดก�าลงผลตสทธ

ปรมาณการใชกาซธรรมชาต

710 766เมกะวตต เมกะวตต

1,476เมกะวตต

ขอมลโครงการโรงไฟฟาจะนะ

โรงไฟฟาจะนะ ชดท 1 เปนโรงไฟฟาพลงความรอนรวมแบบเพลาผสม (Multi Shaft Combined Cycle) ขนาดก�าลงผลตสทธ 710 เมกะวตต สามารถผลตพลงงานไฟฟาปละประมาณ 4,975 ลานกโลวตต-ชวโมง โดยใชกาซธรรมชาตประมาณ 123 ลานลกบาศกฟตตอวน ปจจบนไดปรบปรงประสทธภาพโรงไฟฟา ใหสามารถเดนเครองดวยน�ามนดเซลเปนเชอเพลงส�ารองในกรณทแหลงจายกาซธรรมชาตหยดซอมตามวาระ

โรงไฟฟาจะนะ ชดท 2 เปนโรงไฟฟาพลงความรอนรวมแบบเพลาเดยว (Single Shaft Combined Cycle) ซงเปนโครงการทขยายก�าลงผลตไฟฟาในพนทเดมของ กฟผ. ขนาดก�าลงผลตสทธ 766 เมกะวตต สามารถผลตพลงงานไฟฟาปละประมาณ 5,958 ลานกโลวตต-ชวโมง ใชกาซธรรมชาตประมาณ 148 ลานลกบาศกฟตตอวน

โรงไฟฟาจะนะ ชดท 1 ขนาดก�าลงการผลตตดตง 710 เมกะวตต กอสรางเมอวนท 7 มถนายน พ.ศ. 2548เดนเครองเชงพาณชย 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2551** เปนโรงไฟฟาทบรรจในแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย

พ.ศ. 2547 - 2558 หรอ Power Development Plan 2004 - 2015 PDP 2004 **โรงไฟฟาจะนะ ชดท 2 ขนาดก�าลงการผลตตดตง 766 เมกะวตต กอสรางเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 เดนเครองเชงพาณชย 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2557** เปนโรงไฟฟาทบรรจในแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย

พ.ศ. 2551 - 2564 ฉบบปรบปรงครงท 2 หรอ PDP 2007 Revision 2 **

16

โรงไฟฟาจะนะ ตนแบบโรงไฟฟาทชมชนมสวนรวม

โรงไฟฟาจะนะ เรยกไดวาเปนโรงไฟฟาทชมชนมสวนรวมในทกขนตอนของโครงการ ตงแตชวงกอนการด�าเนนโครงการ กมการกระบวนการรบฟงความคดเหนของชมชน และมสวนส�าคญในการก�าหนดมาตรการตาง ๆ ในรายงานผล กระทบสงแวดลอม และในระหวางด�าเนนการกอสรางโครงการ ตลอดจนการ มสวนรวมในระยะด�าเนนโครงการ ผานรปแบบคณะกรรมการและคณะท�างานไตรภาค โดยมผทรงคณวฒ และตวแทนชมชน เขารวมเปนคณะกรรมการรวมทงหมด 5 ชด อกทงยงมการจดตงกองทนพฒนาไฟฟา เพอสรางสรรคการอยรวมกนระหวางโรงไฟฟากบชมชนในพนทรอบโรงไฟฟา ใหเกดการพฒนาพลงงานอยางยงยน โดยชวงระหวางกอสราง โรงไฟฟาจะนะไดจดสรรงบประมาณปละ 5.1 ลานบาท เพอพฒนาคณภาพชวตของชมชน แบงเปนต�าบลทอยในพนทรอบใน 5 ต�าบล โดยจะไดรบงบประมาณปละ 500,000 บาท และต�าบลทอยพ นทรอบนอก จ�านวน 9 ต�าบล ไดรบงบประมาณปละ 280,000 บาท โดยงบประมาณเหลาน ไดน�ามาใชพฒนาชมชนรอบโรงไฟฟาใหมความเปนอยทยงยนและเขมแขงขน

ธนาคารปมา คลองนาทบ ตวอยางโครงการพฒนาชมชนเขมแขง

โครงการธนาคารปมา คลองนาทบ เปนความรวมมอระหวาง กฟผ. กบองคกรภาคประชาชนในต�าบลนาทบ และสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ทร วมกนฟ นฟแหลงเพาะพนธสตวน�า และปลกปาชายเลนตามแนวตลง ซ ง คลองนาทบเปนสายน�าหลกในการประกอบอาชพประมงของประชากรต�าบล นาทบ และพนทใกลเคยง และจะเปนประโยชนตอชาวประมงพนบานในระยะยาว นบเปนธนาคารปแหงแรกในอ�าเภอจะนะ

ปจจบน โครงการธนาคารปมา คลองนาทบ ไดรบความรวมมอจากชมชนทประกอบอาชพการท�าประมงชายฝงน�าปมาซงมไขนอกกระดองทพรอมจะฟกเปนลกปมาจ�านวนละกวา 40 ตว น�ามาพกใหปมาไดวางไขและฟกออกมาเปนตว ซงแมปมาแตละตวจะมไขมากกวา 1 ลานฟอง กอนจะปลอยลกปมากลบคนสคลองนาทบ ซงเปนการฟนฟระบบนเวศท�าใหจ�านวนปมาในคลองนาทบมปรมาณมากขน และยงสงผลใหปรมาณสตวน�าในคลองนาทบชนดอนมมากขนตามไปดวย นอกจากจะเปนการฟนฟแหลงน�าใหเกดความอดมสมบรณแลว ยงสรางรายไดและคณภาพชวตทดขนใหชมชนทอาศยแหลงน�าในการด�ารงชวตอกดวย

อางองขอมล : การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)ขอบคณภาพจาก : projects-pdp2010.egat.co.thwww.iie.or.th, oknation.nationtv.tvchana.egat.co.th, upic.mewww.prachachat.net, projects-pdp2010.egat.co.th

17

โรงไฟฟาขนอมเสรมก�าลงโรงไฟฟาหลกภาคใตโรงไฟฟาขนอม ถอเปนโรงไฟฟาเอกชนขนาดใหญทสดในภาคใต โดยไฟฟา

จากโรงไฟฟาขนอมไดถกแจกจายไปยง 4 จงหวดในภาคใต คอ จงหวดสราษฎรธาน นครศรธรรมราช ตรง กระบ ตงอยบนเนอท 484 ไร บรเวณปากน�าขนอม อ�าเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช ปจจบนโรงไฟฟาขนอมหนวยท 4 มสญญาซอขายไฟฟา (Power Purchase Agreement - PPA) กบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) จ�านวน 930 เมกะวตต เปนระยะเวลา 25 ป ส�าหรบเชอเพลงทใชผลตไฟฟาใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลก โดยมแหลงทมาของกาซธรรมชาตมาจาก 2 แหลงผลตในอาวไทย นนคอ แหลงเอราวณ และแหลงบงกช โดยโรงไฟฟาขนอมจะรบกาซธรรมชาตจากสถานสงกาซ ซงตงอยในบรเวณตอนเหนอของโรงไฟฟาขนอม ซงระบบสงกาซนจะเพยงพอตอความตองการของโรงไฟฟาสงสดประมาณ 230 ลานลกบาศกฟตตอวน ทความสามารถในการผลตสงสด (Maximum Load)

KHANOMPOWER PLANT

SURAT THANI

NAKHONSI THAMMARAT

TRANG

KRABI

18

ขอมลโครงการโรงไฟฟาขนอมจากอดตสปจจบนโรงไฟฟาขนอม ประกอบดวยโรงไฟฟาซงแยกตามลกษณะ และวธการผลต ออกเปน 2 ประเภท ไดแก

โรงไฟฟาพลงความรอน และโรงไฟฟาพลงความรอนรวม

โรงไฟฟาพลงความรอน (Thermal Power Plant)ในอดตโครงการกอสรางโรงไฟฟาพลงความรอนบนเรอขนอม เปนหนงในหลายโครงการท กฟผ.เรง

ด�าเนนการกอสราง ทงนเนองจากเปนโรงไฟฟาทสามารถด�าเนนการไดแลวเสรจอยางรวดเรว ใชระยะเวลาในการกอสราง และน�ามาตดตงเสรจภายใน 2 ป ซงหากเปนโรงไฟฟาพลงความรอนแบบทวๆ ไปแลว จะตองใชเวลาในการกอสรางอยางนอย 4 ป และโรงไฟฟาพลงความรอนบนเรอขนอมแหงน สามารถชวยแกไขปญหาการขาดแคลนไฟฟาในภาคใตไดทนกบสถานการณ ซงโรงไฟฟาพลงความรอนขนอมเปนโรงไฟฟาแบบพเศษทท�าการประกอบส�าเรจรปจากตางประเทศ โดยกอสรางบนเรอขนาดใหญ แลวน�ามาตดตงบรเวณปากน�าขนอม อ�าเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช ซงมสภาพภมประเทศทเหมาะสม คอมเสนทางคมนาคมน�าลก และกวางพอส�าหรบการลากจงโรงไฟฟาเขาตดตง ตลอดจนสามารถขนสงน�ามนเชอเพลงทางเรอ เพอปอนโรงไฟฟาไดอยางสะดวกมแหลงน�าใชส�าหรบปอนโรงไฟฟา และใชระบายความรอนจากเครองหลอเยนเพยงพอและมเนอทมากพอทจะสามารถขยายโรงไฟฟาไดในอนาคต ประกอบกบอยใกลทตงแหลงกาซธรรมชาตซงจะน�ามาพฒนากอสรางโรงไฟฟาแบบพลงความรอนในอนาคต

ส�าหรบโรงไฟฟาขนอม พลงความรอนรวมในระยะแรก ม 2 ชด คอ1 โรงไฟฟาพลงความรอน ชดท 1 (Barge 1 Power Plant) กฟผ.ไดด�าเนนการส�ารวจและจดท�ารายงานการศกษาความเหมาะสมของโครงการโรงไฟฟาพลง

ความรอน ชดท 1 แลวเสรจในเดอนตลาคม 2521 ไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรใหด�าเนนการกอสราง เมอวนท 13 มนาคม 2522 สวนงานกอสรางบรเวณทตงเรมตงแตเดอนกรกฎาคม 2522 สวนงานกอสรางตวเรอและโรงไฟฟาจากประเทศญปน แลวเสรจเมอวนท 25 กนยายน 2523 ใชเรอลากจงจากประเทศญปนมายงทตดตงคดเปนระยะทาง 3,000 ไมลทะเล ใชเวลาเดนทาง 18 วน มาถงประเทศไทยเมอวนท 13 ตลาคม 2523 และน�าเขาตดตงบนแทนแลวเสรจเมอวนท 15 ตลาคม 2523 จากนนไดท�าการทดสอบอปกรณตางๆ และทดสอบเดนเครองจนเปนทเรยบรอย สามารถจายกระแสไฟฟาเขาระบบไดเมอวนท 24 กมภาพนธ 2524 โดยมก�าลงการผลตตดตง 75 เมกะวตต

2 โรงไฟฟาพลงความรอนชดท 2 (Barge 2 Power Plant) ส�าหรบงานกอสรางโรงไฟฟาพลงความรอนขนอม ชดท 2 เปนโครงการเรงดวนของ กฟผ. ทน�า

เสนอไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 เพอเสรมความมนคงของระบบไฟฟาในภาคใต และไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรใหด�าเนนการกอสรางเมอวนท 1 กรกฎาคม 2529 งานกอสรางตวเรอ และงานตดตงอปกรณโรงไฟฟาจากประเทศเกาหลใต ไดเรมด�าเนนการในเดอนมถนายน 2530 ท�าการบรรทกโรงไฟฟาบนเรอขนสงขนาดใหญมายงประเทศไทยและน�าเขาตดตงเสรจเมอวนท 14 ตลาคม 2531 จากนนไดท�าการกอสรางโรงไฟฟาสวนทยงไมแลวเสรจตอ ท�าการทดสอบอปกรณ และทดสอบเดนเครองจนเรยบรอยจายกระแสไฟฟาเขาระบบไดเม อวนท 6 พฤศจกายน 2532 โดยมก�าลงการผลตตดตง 75 เมกะวตต ตอมาในป 2533 ความตองการพลงงานของประเทศไดเพมขนสงมาก โดยความตองการพลงไฟฟานนยงคงเพมขนอยางตอเนองทงในปจจบน และในอนาคต กฟผ. จงไดวางแผนงานเพอสนองความตองการทเพ มข น โดยเสนอโครงการกอสรางโรงไฟฟาพลงความรอนรวมขนอมในแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟา และไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมอวนท 3 พฤษภาคม 2534 คณะรฐมนตรอนมตโครงการฯ เมอวนท 6 สงหาคม 2534

19

ปจจบนโรงไฟฟาขนอมหนวยท 4 ก�าลงการผลตตดตง 970 เมกะวตตการด�าเนนงานโรงไฟฟาขนอมตงแตอดตจนถงปจจบน ในหนวย 1-3 ภายใตสญญาซอขายไฟฟากบ

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ระยะเวลา 20 ป ไดหมดอายสญญาเมอวนท 19 มถนายน 2559 โดยรอบป 2559 โรงไฟฟาขนอมผลตและจ�าหนายไฟฟาใหแก กฟผ. ในปรมาณ 2,007.24 กกะวตตชวโมง (ลานหนวย) โดยมคาเฉลยความพรอมในการเดนเครองตลอดทงปรอยละ 95.30

โรงไฟฟาพลงความรอนรวม (Combine Cycle Gas Turbine Plant : CCGT)โรงไฟฟาพลงความรอนรวมตงอยในบรเวณเดยวกนกบทตงโรงไฟฟาพลงความรอน ชดท 1 และ 2

มเนอทในการกอสรางประมาณ 30.5 ไร สามารถผลตพลงงานไฟฟา ไดเฉลยปละ 3,154 ลานกโลวตต-ชวโมง ประกอบดวยเครองผลตไฟฟาทงหมด 5 เครอง โดยแบงเปนเครองผลตไฟฟาแบบกงหนแกสจ�านวน 4 เครอง และแบบกงหนไอน�าจ�านวน 1 เครอง รวมก�าลงการผลตตดตงทงสนประมาณ 674 เมกะวตต ประกอบดวย

1 เครองผลตไฟฟากงหนแกส ขนาด 112 เมกะวตต 4 เครอง ใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลก และใชน�ามนดเซลเปนเชอเพลงรอง

ในแตละเครองรบกาซธรรมชาตไดสงสดวนละ 33.92 ลานลกบาศกฟต (ในกรณทตองใชน�ามนดเซลแทนกาซ จะใชน�ามนดเซลวนละ 0.835 ลานลตร) กาซธรรมชาตทใช ไดมาจากอาวไทย โดยวางทอจากแหลงผลตมาถงโครงการฯ เปนระยะทางประมาณ 320 กโลเมตร

2 เครองผลตไฟฟากงหนไอน�า ขนาด 226 เมกะวตต 1 ชด ใชความรอนจากไอเสยของเครองกงหนแกสทง 4 ชด เปนพลงความรอน

ในการตมน�าใหกลายเปนไอน�าทมแรงดนสงไปขบดนเครองกงหนไอน�าแลวฉดเครองก�าเนดไฟฟาเพอผลตไฟฟา

20

พรอมกนนน ในวนท 19 มถนายน 2559 โรงไฟฟาขนอมหนวยท 4 ซงเปนโรงไฟฟาพลงความรอนรวมทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลก ก�าลงการผลตตดตง 970 เมกะวตต ไดเดนเครองเชงพาณชยและจ�าหนายไฟฟาทผลตไดทงหมดใหแก กฟผ. ภายใตสญญาซอขายไฟฟาระยะยาว 25 ป โดยในรอบป 2559 โรงไฟฟาขนอมหนวยท 4 ผลตและจ�าหนายไฟฟาใหแก กฟผ. ในปรมาณ 3,629.66 กกะวตตชวโมง (ลานหนวย) โดยมคาเฉลยความพรอมในการเดนเครองนบตงแตวนเรมเดนเครองเชงพาณชยจนถงสนป 2559 คดเปนรอยละ 95.62

โรงไฟฟาขนอมหนวยท 4: โรงไฟฟาพลงความรอนรวม (Combine Cycle Gas Turbine Plant : CCGT)

ขนาดก�าลงการผลตตดตง 970 เมกะวตต

กอสรางเมอวนท 19 สงหาคม 2556

เดนเครองเชงพาณชย 19 มถนายน 2559

โรงไฟฟาขนอม สรางการอยรวมกนระหวางธรรมชาตและอตสาหกรรมอาจจะกลาวไดวา โมเดลของโรงไฟฟาขนอมเปนการสรางการอยรวมกนของธรรมชาตและ

อตสาหกรรม เพราะพนทปากน�าขนอมเปนพนทซงถกขนาบดวยภเขาขนาดใหญสองลก มล�าคลองขนอมเลยบชดรมเขาทางดานใต อกฝงหนงเปนทตงของโรงไฟฟาขนอมและโรงแยกกาซขนอม แตกยงสามารถรกษาพนทไวใหใกลเคยงกบสภาพธรรมชาตเดมๆ ทงยงไดพฒนาใหกลายเปนแหลงทองเทยว สรางรายไดสรางอาชพใหกบคนทองถนได และสงทโรงไฟฟาขนอมเนนใหความส�าคญคอการปลกฝงจตส�านกในกลมเยาวชน ดวยเชอวาจะเปนก�าลงส�าคญมบทบาทตอการอนรกษพลงงานในอนาคต โดยผานการจดกจกรรมเพอสงคมดานสงแวดลอม เชน โครงการสรางบานใหมใตทะเล (โดยใชปะการงเทยมจากตคอนเทนเนอร) เพอพฒนาแนวปะการงเทยม ส�าหรบเปนแหลงอาหาร ทอยอาศย และอนบาลสตวน�าทางทะเล รวมถงการทดแทนปะการงตามธรรมชาตทถกท�าลายไป และยงสงเสรมแหลงท�า การประมงบรเวณชายฝงทะเลใหเปนแหลงผลตอาหารทมความอดมสมบรณ ชวยชมชนทประกอบอาชพประมงมรายไดทมนคงขน

การพฒนาระบบไฟฟาของประเทศไทยจากอดตสปจจบน ไดใหความส�าคญกบยอมรบและ มสวนรวมในการตดสนใจของประชาชน โดยภาครฐจะตองท�าความเขาใจกบประชาชนเรองการม โรงไฟฟาในชมชน ใหความร เก ยวกบโรงไฟฟาแตละประเภท โรงไฟฟาน�าไปสการพฒนาชมชน ไดอยางไร รวมถงการใหประชาชนไดรบรถงนโยบายกองทนพฒนาชมชนในพนทรอบโรงไฟฟาของกระทรวงพลงงาน ทจะท�าใหประชาชนทอาศยอยในพนทรอบๆ โรงไฟฟา สามารถน�าเงนจากกองทน

ดงกลาวไปพฒนาชมชนไดตรงความตองการของชมชนอยางแทจรง เหมอนกบ 2 โรงไฟฟาหลกของภาคใตนททานผอานไดทราบแลววานอกจากจะสรางความมนคงใหกบระบบไฟฟาในภาคใต

แลว ยงสามารถพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในพนทไดอยางยงยนในอนาคต

ขอบคณภาพจาก : www.egco.comwww.khanom.egco.comwww.siamfishing.comwww.manager.co.thwww.unseentourthailand.comwww.nationradio.co.th2g.pantip.com

21

เขอนรชชประภา..ใหมากกวาไฟฟา

ENERGYFOCUS

22

“เขอนเชยวหลาน” เปนเขอนเอนกประสงคทส�าคญแหงหนงของภาคใต พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ไดพระราชทานนามใหใหมวา “เขอนรชชประภา” ซงมความหมายวา “แสงสวางแหงราชอาณาจกร”

23

เนองในโอกาสมหามงคลสมยรชชมงคลาภเษกเฉลมพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ รฐบาลยคนนได มโครงการสรางเขอนเชยวหลานปดกนล�าน�าคลองแสงขน เพออ�านวยประโยชนกบราษฎรทงดานชลประทานและการผลตไฟฟา เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และยงถกบรรจอยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแห งชาต ฉบบท 4 (พ.ศ.2520 - 2514) โดยเขอนเชยวหลาน เรมด�าเนนการกอสราง เมอวนท 9 กมภาพนธ พ.ศ. 2525 แลวเสรจในเดอนกนยายน พ.ศ. 2530 และไดรบ พระมหากรณาธคณจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานนามใหใหมวา “เขอนรชชประภา” อนมความหมายวา “แสงสวางแหงรชกาล” โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 พรอมดวย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจพระราชด�าเนนเปดเขอน และโรงไฟฟาพลงน�า เมอวนพธท 30 กนยายน พ.ศ. 2530

เข อนรชชประภา เปนเข อนเอนกประสงค ตงอยทบานเชยวหลาน ต�าบลเขาพง อ�าเภอบานตาขน จงหวดสราษฎรธาน พนทสวนใหญอยในเขตอทยานแหงชาตเขาสก ตวเขอนเปนเขอนหนถมแกนดนเหนยว สนเขอนสง 94 เมตร ยาว 761 เมตร และม ตวเช อมปดกนชองเขาขาดอก 5 แหง อางเกบน�า มความจ 5,639 ลานลกบาศกเมตร พนทอางเกบน�า 185 ตารางกโลเมตร โดยปรมาณน�าไหลเขาอาง เฉลยปละ 3,057 ลานลกบาศกเมตร

โรงไฟฟารองทเสรมความมนคงใหระบบไฟฟาทางภาคใตมายาวนาน

นายสมศกด เศวตกรต หวหนาแผนกประชาสมพนธ และชมชนสมพนธ เขอนรชชประภา กลาววา โรงไฟฟาตงอยบนฝงขวาของล�าน�าคลองแสง เปนอาคารคอนกรตเสรมเหลก ตดตงเคร องก�าเนดไฟฟา ขนาดก�าลงผลตเครองละ 80,000 กโลวตต จ�านวน 3 เครอง รวมก�าลงผลตทงสน 240,000 กโลวตตหรอ 240 เมกะวตต และสามารถจายเปน พลงงานไฟฟาปละ 440 ลานหนวย (กโลวตต-ชม.) ปอนเขา อ�าเภอเวยงสระ ชยบร บานตาขน วภาวด พระแสง และท เกาะเตา ของ อ�าเภอเกาะพะงน ส�าหรบการผลตไฟฟาจากเขอนรชชประภาเปนการผลตเพอเสรมความมนคงในชวงทเกดความตองการใชไฟฟาสงสด ซงในภาคใตจะเปนตอนค�า (ประมาณ 18.00 – 20.00 น.) ทงนการเดนเครองก�าเนดไฟฟาของเขอน จะตองอยภายใตการสงการของ ศนยควบคมระบบไฟฟาภาคใต ของ กฟผ. ซงตองไมเกดผลกระทบตอประชาชนทอยทายเขอนดวย

24

เขอนอเนกประสงคไดทงไฟฟา เพมรายไดและอาชพใหคนในชมชน

และรกษสงแวดลอม

นอกจากน เขอนแหงนไดเออประโยชนเรองการประมงทส�าคญ โดยอางเกบน�าของเขอนรชชประภาเปนแหลงประมงน�าจดทส�าคญ โดยทกๆ ป ทาง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) จะปลอยพนธ ปลาและก ง เปนจ�านวนมากลงในอางเกบน�า ซงหลงจากนนสามารถใหผลตผลทางดานการประมง เฉลยปละ 300 ตน ซงเปนการเสรมรายไดใหกบคนในพนทได อ กทางหนง ประโยชนต อมาคอบรรเทาอทกภย เพราะการกกเกบน�าของเขอนในฤดฝนจะชวยลดความรนแรงของภาวะน�าทวมในพนทตอนลางเปนอยางด และขอส�าคญทเรามกไมคอยทราบนนคอ การท�าหนาทเจอจางน�าเสยและผลกดนน�าเคม จากสภาพน�าทม ปรมาณนอยของแมน�าตาป-พมดวง ในฤดแลงท�าใหเกดภาวะน�าเสยไดงาย โดยเฉพาะบรเวณปากแมน�า ซงขณะเดยวกนบรเวณปากแมน�าจะมน�าเคมรกล�าเขามาตามล�าน�า น�าทปลอยจากเขอนรชชประภาจะชวยเจอจางน�าเสยในล�าน�า และตานทานการรกล�าของน�าเคมทปากแมน�าไดอยางมประสทธภาพ

โรงไฟฟากบชมชน พฒนารวมกนได

การอยร วมกนระหวางโรงไฟฟากบชมชนทน ไมใชปญหา ดวยความตระหนกถงผลกระทบทประชาชนในพ นทจะไดรบจากการสรางเขอน กฟผ. จงรวมมอกบหนวยราชการตางๆ ใหความชวยเหลอคนในชมชนเขตพนทอางเกบน�า ตงแตเรมโครงการ โดยจายคาทดแทนทรพยสนพรอมทงจดสรรทอยอาศยและ ทท�ากนใหอยางเปนธรรม รวมถงจดระบบสาธารณปโภคทส�าคญใหอยางครบถวน โดยมการดแลความเปนอยอยางตอเนอง อกทง ยงมกองทนพฒนาชมชนในพนทรอบโรงไฟฟา ทจดต งข นตามความเหนขอบของคณะรฐมนตร ตามมตของ คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต เพอการพฒนาคณภาพชวตของชมชน ในพนทรอบโรงไฟฟาขนาดตงแต 6 เมกะวตตขนไป ในระยะรศม 5 กโลเมตร โดยการเกบเงนทไดจากการจ�าหนายไฟฟา เขากองทนและน�ามาใชในกจกรรมตางๆ ของชมชน เชน การพฒนาอาชพ การสนบสนนดานการศกษา ศาสนา วฒนธรรม ประเพณ กฬาและดนตร รวมทงดานสาธารณสข และสงแวดลอม เปนตน

ตวอยางของการอยรวมกนระหวางโรงไฟฟากบชมชน อยทโรงพยาบาล สงเสรมต�าบลบานเชยวหลาน-ไกรสร ทนมการกอตงกลมวสาหกจชมชนสมนไพรบานเชยวหลาน ในอาณาบรเวณของโรงพยาบาลฯ โดยไดรบเงนงบประมาณ การสนบสนนจากเขอนรชชประภาในการด�าเนนกจกรรมมาอยางตอเนอง

สามารถใหผลผลตทางดานการประมง

ตนตอป300

25

นางมาล ชศร ผอ�านวยการโรงพยาบาลสงเสรมต�าบล บานเชยวหลาน-ไกรสร เลาถงจดเรมตนในการกอตงกลมวสาหกจชมชนสมนไพรบานเชยวหลานวาเกดมาจากลงๆปาๆ ทอยแถวโรงพยาบาลไดมาปรกษากนวาอยากจะท�าสมนไพร ลกประคบ แจกจายชวยเหลอคนปวยทมาพกทโรงพยาบาล โดยไมไดคดถงเรองผลตอบแทนเลยเพยงแตอยากชวยคนปวยเทานน

“ประมาณป 2552 กมกลมผสงอายทอยใกล ๆ โรงพยาบาล ทไปมาเขาออกทโรงพยาบาลอยบอยๆ ไดมาบอกวา จะรวมกลมกนชวยกนท�าสมนไพร ลกประคบ แจกจายใหแกผปวยทมาโรงพยาบาล กเหนวาเปนสงทด และมประโยขนตอสวนรวม ทางโรงพยาบาลกใหใชพนทในโรงพยาบาลปลกพชสมนไพร และยงใชเปนพนท�ากจกรรมในทกๆ อยาง ซงในสวนงบประมาณกไดรบการสนบสนนจากเขอนรชชประภา โดยในชวง 3 ปแรกจะเปนการท�าของแจกจายผปวยและคนในพนท จนมาในป 2556 คนเรมรจก เรมบอกตอกนวา ทโรงพยาบาลมการท�าลกประคบขาย มสมนไพรแชเทา สเปรยตะไครหอม พมเสนน�า ยาดมสมนไพร น�ามนไพร กเรมมการโทรมาสอบถาม หรอสงผานทางสาธารสขจงหวด สรางอาชพใหผสงอายทนมสขภาพจตทด และแถมยงมรายไดเปนของตวเองดวย”

กลมวสาหกจชมชนสมนไพรบานเชยวหลาน สรางสขภาพจตทด แถมมรายได

จากจดเรมตนทไมมใครคดเรองรายไดเลย เพยงแตอยากชวยเหลอผปวยในโรงพยาบาล และทส�าคญไปกวานนคอการรวมตวของกลมคนสงอายทหาเวลาวางมาท�าประโยชนตอบแทนสงคม จนขณะนฝมอการท�าลกประคบของทนดงไปทวแลว ซงหากใครคดถงลกประคบ จะตองนกถงกลมสมนไพรบานเชยวหลานกอน ตอนนสมาชกกลมมทงหมด 52 คน มการบรหารจดการแยกเปนกลมยอยอก เพอไปท�างานทตนเองถนด เชน กลมท�าลกประคบ กลมท�าสมนไพรแชเทา กลมท�าน�ามนไพร เปนตน นอกจากทไดท�าประโยชนตอบแทนสงคมแลว ยงสามารถสรางรายไดใหผสงอายดวย ในป 2559 มการแบงเงนปนผลใหสมาชกไมต�ากวา 7,000 บาทตอคน กถอเปนการสงเสรมใหประชาชนคนในพนทมรายได และกลมผสงอายกมสขภาพจตทด มการแบงปนใหกบคนในสงคม และยงมรายไดเปนของตวเองไมตองรอขอเงนจากลกหลาน

นอกจากน เขอนรชชประภายงมความโดดเดนเรองทศนยภาพ จนท�าใหเกดการสรางรายไดแบบโตกาวกระโดด สรางรายได สงเสรมอาชพคนในชมชนใหมความอยดกนด มคณภาพชวตทดขน

26

ขอบคณภาพจาก :www.balanceenergythai.com

http://rpb.egat.com/images/gallery/myphotos/v0.jpghttps://sites.google.com/site/zatantrick/_/rsrc/1328601058121/news/yiuy.jpg

http://ed.files-media.com/ud/images/1/142/423916/Ratchaprapa4.jpghttp://rpb.egat.com/images/gallery/myphotos/v7.jpg

https://th.readme.me/f/1232/55f6a409ef2dacad6cba6a41.jpghttp://rpb.egat.com/images/2AB--2.JPGhttp://rpb.egat.com/images/2AB--1.JPG

www.Phuketairportthai.comwww.toeith.wordpress.com

www.thairath.co.th

นายเชาวลต ชวยสงค นายกเทศมนตร ต�าบลบานเชยวหลาน จงหวดสราษฎรธาน เลาวา การทองเทยวของเขอนรชชประภาเตบโตทกป จนมาชวงระยะ 4 - 5 ปทผานมาน มจ�านวนนกทองเทยวเดนทางเขามาเพมมากขนแบบกาวกระโดดซงการเตบโตอยางนจะสรางมนคงใหกบประชาชนในพนททงดานอาชพและรายได

“เข อนรชชประภา ได รบการขนานนามวาเป น ก ยหลนเม องไทย ทศนยภาพโดยรอบบรเวณเขอนและอางเกบน�า สวดสดงดงามและสงบรมร น เหมาะแกการพกผอนหยอนใจ การเตบโตของการทองเทยวทเขอนฯ ชวงฤดกาลทองเทยวหรอชวงหนาเทศกาล มนกทองเทยวเดนทางเขามาทเขอนรชชประภามากราว 400,000 - 500,000 คน หรอราว 3,000 - 4,000 คนตอวน ซงแนนอนวาไดสงผลดตอธรกจการทองเทยวโดยตรง ไมวาจะเปนทพก ทงแพทพก และบานพกบนบก รานอาหาร และโดยเฉพาะเรอโดยสารรบสงนกทองเทยว จากสถตนกทองเทยวป 2559 ทผานมา มจ�านวนนกทองเทยว 306,000 คนซงปกตจะอยราว ๆ ปละ 150,000 คน ซงลองค�านวณดวาคาใชจายการทองเทยวตอคนอยท 1,500 บาท จ�านวน 300,000 คน นสรางรายได 500 - 1,000 ลานบาท อยางไรกดสงทส�าคญคอคนในชมชนไดมอาชพ มรายไดทมนคง สรางคณภาพชวตใหกบเขาไดอยางมาก”

เขอนรชชประภา นอกจากจะมโรงไฟฟาทสามารถผลตไฟฟาชวยเสรมความมนคงระบบไฟฟาของภาคใตแลว ยงมประโยชนอกนานบปการ ถอเปนโรงไฟฟาทอยรวมกบชมชน เออประโยชนใหคนในพนท ทงเรองไฟฟา เรองการเปนแหลงท�ามาหากนจากการท�าอาชพประมง หรอการทองเทยว ประชาชนในพนทไดประโยชนจากเขอนไมวาจะเปนรายได อาชพ คณภาพชวต จงเปนตวอยางทดในการอยรวมกนระหวางโรงไฟฟากบชมชนอยางยงยน

นกทองเทยวเดนทางเขามาทเขอนรชชประภามากราว

คนตอวน3,000 - 4,000

500 - 1,000สรางรายได

ลานบาท

27

28

INSPIRE

ดวยความคดอยากผลตกระแสไฟฟาไวใชงานใน “ขน�” บนภเขา บวกกบความเสยดายพลงงานจากน�าทมเหลอเฟอในล�ธารจากเทอกเขาหลวง ลงสอง บญเฉลย ชาวบานทจบเพยง ป.4 จากชมชนครวงไดใชวธครพกลกจ�ทเคยเหนจาก โรงไฟฟาพลงน�าในอ�เภอใกลเคยงมาทดลองประดษฐกงหนน�าอยางผดๆ ถกๆ จนท�ไดส�เรจกลายมาเปนตนแบบสโครงการผลตไฟฟากงหนน�าขนาดเลกมากแหงครวงทใหไฟฟาจากพลงงานทดแทนแปรเปนความสะดวกสบายแกชาวบาน ทข นไปเกบผลไมบนภเขาไดมไฟฟาใชโดยไมตองจายคาไฟในทกวนน

ลงสอง บญเฉลย

เจาของตนแบบกงหนน�าพลงงานไฟฟาสโครงการผลตไฟฟากงหนน�าขนาดเลกมากแหงครวง

28

29

หมบานครวง อ�าเภอลานสกา จงหวดนครศรธรรมราช โอบลอมไปดวย เทอกเขาหลวงทง 4 ดาน ซงเปนตนก�าเนดของล�าธารหลายสาย คลองปงและ คลองทาหาทไหลผานกลางหมบานมาบรรจบกนเปนคลองทาด ชาวบานทน ประกอบอาชพเกษตรกรรม ท�าสวนสมรม (สวนผลไมแบบผสมผสาน) บนภเขาดวยน�าทต อทอมาจากล�าธาร โดยสรางขน�าไวในพนทสวนเพ อดแลผลผลต ดวยความล�าบากจากการไมมไฟฟาใชในขน�า ตองใชตะเกยงน�ามนกาด ไปจนถงเคร องป นไฟขนาดเลกเพ อผลตกระแสไฟฟาทท�าใหส นเปลองและเพ มตนทน ท�าใหลงสอง บญเฉลย หนงในชาวบานทมสวนผลไมบนภเขาเกดไอเดยคดคนประดษฐกงหนน�าเพอผลตกระแสไฟฟาใชเปนคนแรกของหมบาน ลงสองเลาวา

29

ชาวบานตดตงใชไฟฟาในพ นท เกษตรกรรมบ น ภ เ ข า ต ล อ ด 2 4 ชวโมง คดเปนพลงงาน

6,132 กโลวตต-ชวโมง/ป

“ลงเปนชาวสวนอยบนเขา เราตอน�าประปาภเขาไปรดน�าตนไม พอรดแลวกทงน�าลงหวยกรสกเสยดาย ดวยอาชพของเราท�าใหตองข นไปอยบนภเขาทหางจากหมบาน 10-20 กโล เพอขนลกสะตอ ทเรยน ลางสาด เงาะ มงคด ลงมาขาย แลวตองกลบขนไปอกในตอนเยนเพอแปรทเรยนทมต�าหนแตยงม เนอดไปกวนไวขาย ซงมนเปนวถชวตทท�ากนมาตงแตปยาตายาย บางทขนไปเยนกกวนจนค�า บนนนมนไมมไฟฟาใช บางทเราใชตะเกยงน�ามนกาด น�ามนหมดตะเกยงกดบตอนเราก�าลงกวนทเรยนบาง มนไมสะดวก หรอใชแกสปกนกกสนเปลอง ใชเครองปนไฟกมมลพษทางอากาศ ทนลงกจ�าไดวาตวเองเคยไปรบจางเลอยไมทอ�าเภอชางกลางตอนหนมๆ ทนนมโรงไฟฟาพลงน�าขนาดใหญของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ลงเคยเหนเลยเอามาทดลอง ท�าเปนกงหนตวเลกด โดยเอากระปองมาผกตดลอจกรยานเกาเปนกงหน แลวตอกบไดนาโม ลองท�าแบบไมมความร ตามประสาคนจบ ป.4 แตท�าจากประสบการณทเคยเหน โดยท�าครงแรกป 2541 เขมมนกระดกขนไปถง 80 โวลต ทนกระปองมนสแรงดนน�าไมไหว กขาดไปหลายใบ พอเหนแบบนลงรเลยวามนตองไดกระแสไฟฟาแนๆ เลยใหลกชายทจบวศวะไฟฟาเขยนแบบให แลวไปจางโรงกลงใหเขาท�าให แขงแรง เสรจแลวกเอาขนไปประกอบบนภเขา หนนปรากฎวาไฟฟามนขนถง 300 โวลต ตอนนนใช หลอดไฟ 40 โวลตขนาดใหญ ใชไดถง 5 หลอด ไฟสวางเตมท แตพอใชไปไฟกลดลงมาเหลอ 130 โวลต”

ชวงนนประจวบเหมาะกบ ดร.กฤษณพงศ กรตกร จากมหาวทยาลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) มาเยยมครวง “ลงเลยเอาภาพถายกงหนของลงเขาไปปรกษา เพราะตวเคร องท ท�ามนใหญ ไมคลองตว แล วแรงดนไฟฟากไม คงท หล งจากนนเขากส ง นกวชาการคอ ดร.อสาห บญบ�ารง มาด มารวมทมท�าวจยกนกบชาวบาน ชวงแรกทดลองเอากงหน จากจน เวยดนามมาใช ทดลองหลายอยางแตมนก ไมไดพลงงานไฟฟามากเทาตนแบบทเราท�าเอง กไดรวมท�างานวจยกนมาตงแตวนนนจนถงวนน”

กงหนทลงสองผลตขนเองเปนกงหนน�าแรงกระแทก (Impulse Turbine) แบบเพลตน (Pelton Turbine) ทใชแรงกระแทกของกระแสน�าทตอทอมา

30

จากล�าธารเขาหวฉดไปหมนกงหนน�า ซงกงหนแบบนเหมาะกบการใชงานในลกษณะภม ประเทศของหมบานครวงทชาวบานมการตอทอจากล�าธารมาใชในการเกษตรอยแลว แตยงมประสทธภาพในการเปล ยนพลงงานต�าประมาณ 8-15% และแรงดนไฟฟาทออกจากเคร องก�าเนดไฟฟาไมคงท ท�าให น�าไปใชงานกบอปกรณไฟฟาทมก�าลงไฟสงๆ ไมได ทมวจยจาก มจธ. จงตอยอดจากกงหนน�าทองถนฝมอชาวบานใหมประสทธภาพมากยงขน โดยเปลยนรปทรงใบพด (ปจจบ นทใช อย คอ ใบพดทรงท เลยนแบบเ ปลอกลกยางพารา) เปนแบบเพลตน เปลยนระบบสงจากสายพานมาเปนระบบตอตรง จนเกดเปน “ชดกงหนน�าคร วง” กงหนน�าเพลตนตอรวมกบมอเตอรเหนยวน�า (เพอลดตนทน) เพอผลตไฟฟาขนาด 1 กโลวตต ทอตราการไหล 2.5 ลตร/วนาท ระยะเฮด80 เมตร มประสทธภาพในการเปลยนพลงงานเพมเปน 50% ซงกงหนครวงนเหมาะกบวถชวตชาวบานทน วสดอปกรณสามารถหาซอไดจากทองตลาด ทงยงผลตและซอมแซมเองได แถมยงมราคาถกกวากงหนน�าเขาจากตางประเทศ 3 เทา มระยะเวลาคนทนในการตดตงระบบ 3-5 ป คดเปนมลคาพลงงานไฟฟาทผลตไดจากระบบกงหนน�า 0.9 บาท/กโลวตต-ชวโมง โดยชาวบานไดตดตงใชไฟฟาในพนทเกษตรกรรมบนภเขาตลอด 24 ชวโมง คดเปนพลงงาน 6,132 กโลวตต-ชวโมง/ป

ตอมาจงเกดการรวมกลมของชาวบานในชอ กลมวสาหกจชมชนกงหนน�าครวงโดยมลงสอง บญเฉลยเปนประธาน คณวร ตน ตรโชต เปนเลขานการกล ม ลงสองเลาวา “เขายกใหลงเปนประธาน ล งก เป นประธาน ป.4 ส วนเลขาฯ จบปรญญาโท คณวรตนเขาบอกวาใหลงเปนประธานเพราะลงมประสบการณ สวนเขาจะดแลเรองเอกสาร

ใหเอง ในป 2548 เรามสมาชก 20 คน กมเดกๆ แถวบาน ซงเขากเรยนหนงสอ กนมา อานเขยนภาษาองกฤษได กมาชวยกน โดยกลมของลงททดลองกงหนกนมากมาลงตวทกงหนขนาด 300 วตตและขนาด 1 กโลวตต โดยเราไดกงหนน�าขนาดทดลอง 300 วตตมาจากงานวจยของ มจธ. หลงจากนนไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) 15 ตว เปนขนาด 1 กโลวตต 10 ตว ขนาด 300 วตตอก 5 ตว น�ามาตดตงใหชาวบานไดใชงานบน ภเขาแลวขยายไปนอกอ�าเภอทใกลเคยงอยางรอนพบลย ซ งมอาชพการท�าเกษตรกรรมบนภเขาในลกษณะคลายคลงกบครวง ตอมาทางกลมไดขอโครงการสนบสนนไปทกระทรวงพลงงาน ในโครงการผลตไฟฟากงหนน�าขนาดเลกมากจ�านวน 3 ชด ชดแรกเปนกงหนน�าขนาด 1 กโลวตต จ�านวน 40 ตว ชดทสอง กงหนน�าขนาด 300 วตต 30 ตว และชดท 3 กงหนน�าขนาด 1 กโลวตต จ�านวน 10 ตว และขนาด 3,000 วตต 3 ตว และแบบทดลอง คอ แบบราง ขนาด 200 วตตมา 10 ตว ก�าลงผลตทงหมด 60 วตต โดยทกโครงการทเราขอไป เปนไปในแบบชาวบานและหนวยงานรวมกนสมทบ”

ส�าหรบโครงการผลตไฟฟาจากกงหนน�าครวงเปนตนแบบความรวมมอระหวางภาครฐและประชาชนในการพฒนาพลงงานอยางยงยน ซงสอดคลองกบนโยบายประชารฐของรฐบาล รวมทงสอดคลองกบแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558-2579 (AEDP 2015) ของกระทรวงพลงงาน โดยโครงการผลตไฟฟาจากกงหนน�าครวงเปนหนงในตวอยางความส�าเรจของโครงการประชารฐจาก 26 โครงการทวประเทศทด�าเนนงานโดยส�านกนโยบายและยทธศาสตร ส�านกงานปลดกระทรวงพลงงาน โดยโครงการนด�าเนนการมาตงแตป 2557 มชาวบานครวงเขารวม 83 ครอบครว กระทรวงพลงงานในฐานะ

31

ประหยดไฟฟาเทยบเทา

150,000 กโลวตต/ป

คดเปนผลประหยดพลงงานประมาณ

บาท/ป525,000

ภาครฐใหเงนสนบสนน 60% ชาวบานสมทบเพมเตมอก 40% โดยตดตงกงหนน�ารวมก�าลงการผลตทงหมด 60 วตต ประหยดไฟฟาเทยบเทาอยท 150,000 กโลวตต/ป และคดเปนผลประหยดพลงงานไดประมาณ 525,000 บาท/ป เปนการสรางการมสวนรวมในความเปนเจาของและสรางความภาคภมใจใหแกชมชน

ปจจบนดวยกงหนน�าครวงท�าใหชาวบานไดมไฟฟาใชแปรรปพชผลทางการเกษตร เชน กวนทเรยน ดองสะตอ หรอใชไฟฟาลอแมลงทเปนศตรผลไม ใชไดกบอปกรณการเกษตรขนาดเลก ชารจแบตเตอรมอถอ ดทว ฟงขาวสาร ขณะอยบนภเขา โดยกระจายแนวคดตอไปอก 4 หมบานในครวง และอก 4-5 หมบานในบรเวณใกลเคยงทมการตอทอจากล�าธารมาใชในการเกษตรอยแลว ใหไดใชพลงงานไฟฟาจากกงหนน�าครวงทมาจากพลงงานบรสทธ คอล�าธาร บนเทอกเขาหลวงทไหลตลอดทงป

โครงการตอไปในอนาคต ทลงสองและกลมชาวบานไดปรกษารวมกบพล งงานจงหวดนครศรธรรมราช คอ การน�าพลงงานแสงอาทตย มาใช โดยนอกจากจะไดรบความอนเคราะหกงหนน�าขนาด 300 วตต จ�านวน 30 ตวแลว ยงมแผงโซลารเซลลอก 45 ตว ลงเลาวา

“เรองพลงงานแสงอาทตยกคดกนในกลมวา ถาเกดวนหนงเราไมม พลงงานน�าขนมา ถามนแลงเราจะท�าอยางไรซงเทอกเขาหลวงมประมาณ 3-4 ภเขา บางภเขากมน�ามาก บางภเขามน�านอย หนาแลงบางทกมพลงงานไมพอใช กมาดกนวาแลวแสงอาทตยใชไดไหม ไปคยกบทางพลงงานจงหวดนครศรธรรมราช วาโซลารเซลลท�าไดไหม เขาบอกวาท�าได และเขากมอย กเลยทดลองกนบนภเขา ทเปนทโลงแจง” ซ งปนเปนปแรกทชมชนครวงทดลองใชแผงโซลารเซลลโดย

32

ขอขอบคณ คณฉนทา บญเฉลย คณกตต เชาวนะ คณวรตน ตรโชต และส�านกงานพลงงานจงหวดนครศรธรรมราช

น�าความรและประสบการณมาจากคนในชมชนทเคยทดลองใชมาแลว แตทางกลมกย งเนนเร องของ ความยงยน ซงตองทดลองดทงอปกรณตางๆ ทมอายการใชงานวาคมคากบการลงทนไหม ดแลรกษางายหรอไม และทส�าคญตองไมมผลกระทบตอสงแวดลอม ซงชมชนทนเขมแขงในเรองนมาก

นอกจากน ต วล งส องเองในวย 72 กย ง สนกกบการทดลองพลงงานทดแทนอนๆ ลงเลาวา “ตวล งเองกอย ในกลมกสกรรมเพ อส งแวดลอม ทท�าการกอย ท เ ดยวกบกล มกงหนน �าทท�าเป น ศนยเรยนรดวย ลงกเลยลองท�ากาซชวภาพจากขววในถงขนาด 100 ลตร มววตวเดยวกท�าไดแลว พอไดกาซชวภาพเตมถงลงทดลองใชกหงขาว 3 กระปอง ได ตมน�าไดลตรกวาๆ กพอน�าเดอด แตถาอยากจะไดพลงงานมากกวานเรากตองปรกษานกวชาการ เขาแนะน�าได”

เมอถามวา ชวงทลงไดทดลองท�ากงหนน�า ในระยะแรก ปฏกรยาของคนรอบขางเปนอยางไร ลงหวเราะแลวตอบวา “ขนาดลกๆ ลงยงไมเชอเลย ว าท�าได เดกมนบอกวาจะท�าอะไรกนหนกหนา นนขนาดเขาจบปรญญาตรกนทกคนนะ กยงไมเหนดวยสกคน แตพอเราท�าแลวมนใชได ไดแสงสวางแลว ม เพ อนบานท�าตามอ ก 2 คน แล วกม น กวจยม ทปรกษาเขามารวมกนคด ลองผดลองถกกนมา กงหนจนมง เวยดนามมง กงหนแบบรางมง ซงของลงมนกใชไดผลจรง

ตอนททดลองครงแรกทเลาวาพอเหนไฟมนขนไปถง 80 วตต เรากรแลววามนตองท�าไดแนนอน เราคดแควาเราอยากมไฟฟาจากพลงงานทดแทนไปใชบนภเขา อยากไดแสงสวางไปกวนทเรยน เอามาใช

ในอาชพทท�าใหชวตเราไมเดอดรอน ตอนหลงลกๆ กเหนดวยแลว เพราะวาตอนนสบาย นอนฟงเพลง นอนดละคร ดขาวบนเขาได (หวเราะ)”

เรองส�าคญท สดอกเรองส�าหรบชาวบาน ครวงทใชชวตอยรวมกบผนปามาชานาน คอการดแลรกษาปาและแหลงน�าธรรมชาต โดยลงสอง ไดบอกวา “ถาเราไดใชกงหนน�าทตอจากแหลงน�าธรรมชาต ชาวบานกจะถกปลกฝงเร องร กปา รกธรรมชาตและส งแวดลอมรอบตวเรา น�าไปประยกตเร องการไมตดไมท�าลายปาได เพราะ ชาวบานเขาจะรดวยตวเองวาถาไมมปา เรากจะไมมน�าใช แลวเขายงไดเหนประโยชนของน�าทสามารถน�ามาเปนพลงงานทดแทนอยางหนงทใชประโยชนในชวตประจ�าวนและอาชพของตวเองได”

ลงสองนบเปนตวอยางชาวบานทสนใจใฝร ใฝลองโดยน�าทรพยากรใกลตวมาเปนพลงงานทดแทน ใชใหเกดประโยชนและค มคามากทส ดกลายเปน แรงบนดาลใจใหกบชาวบานในชมชนอนๆ อกมากมาย

33

เมอ ดร. รง แกวแดง รวมตวกบกลมเพอนๆ ตงใจท�าประโยชนใหบานเกด มลนธสข-แกว แกวแดงจงถอก�าเนดข น โดยม งหวงใหเกดสนตภาพใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ผานการเปนศนยเรยนรดานพลงงานทดแทน ทงกาซชวภาพจากมลวว กงหนผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมและพลงงานน�าจากล�าธารรอบๆ พนทชมชน เพอใหชาวบานโดยเฉพาะเยาวชนในพนทไดเรยนรแลวน�าไปสรางอาชพใหเกดรายได เพอชวตทดขน น�าไปสการสรางความสงบสขในพนท 3 จงหวดชายแดนใต

มลนธสข-แกว แกวแดง

ศนยการเรยนรดานพลงงานทดแทนสเยาวชน 3 จงหวดชายแดนใต

34

หลงประสบความส�าเรจในการท�างานกบเยาวชน เปาหมายหลกของมลนธฯ คออยากให ชาวบาน ทงไทยพทธและไทยมสลมไดออกมานง พดคย ใชชวตไปมาหาสในแบบทเคยเปน โดยผานการมองหาอาชพทสรางรายไดใหชาวบาน ซงเรมตนจากการเลยงแพะ ซง ดร. รงไดเลาวา

“ผมเรมจากทดลองเลยงแพะ แตโชคไมดทแพะทนอากาศทางภาคใตไมได เลยหนมาเลยง วววากว ซงตอนทผมรบราชการเคยไปปฏบตราชการทประเทศญปน ผมเปนคนชอบกนเนอ กตงค�าถามกบตวเองต งแตตอนนนว าเราจะเลยงววพนธ น ท บานเราไดไหม ประกอบกบเนอวววากวมรสชาตอรอย เปนทตองการของทองตลาด ราคาแพงและเหมาะกบพ นทท ชาวบานนยมรบประทานเนอวว เลยคดวานาจะมโอกาส พอดรจกกบ รศ.ดร.รงสรรค พาลพาย อาจารยประจ�าสาขาวชาเทคโนโลยช วภาพ ส�าน กว ชาเทคโนโลยการเกษตรและหวหนาศนยวจยเทคโนโลยตวออนและเซลลตงตน มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร (มทส.) ซงเคยท�าพนธวววากวส�าเรจทจงหวดสรนทร เราเรมตนทดลองเลยงวว 6 ตว ปจจบนท�ามาได 6 ป ประสบความส�าเรจอยางด ตอนนผมมลกววสายพนธ วากว 11 สายพนธ ประมาณ 90 ตวจากววทงหมด 137 ตว”

เมอเลยงววมาก มลววกมาก จงเกดความคดน�ามลววมาผลตเปนกาซชวภาพหรอไบโอแกส โดยได

ดร. รง แกวแดง เปนชาวจงหวดยะลา ในยค ทด�ารงต�าแหนงเปนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ ได รบภารกจหล กในการแก ป ญหา 3 จงหวดชายแดนภาคใต เมอเกษยณอายราชการ จงรวมกลมกบเพอนๆ ทงชาวยะลาและนราธวาส รวมกอตงมลนธสข-แกว แกวแดง ขนทต�าบลล�าพะยา อ�าเภอเมอง จงหวดยะลา ดวยความตงใจมนอยากจะสรางอาชพใหชาวบานเกดรายไดทยงยน เพอน�าไปสความสงบสขในพ นท 3 จงหวดชายแดนใต เดม มลนธฯ เคยไดรบงบประมาณจาก ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยท�างานกบเยาวชนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต

“ เดกๆ ใน 3 จ งหวดชายแดนภาคใต โดยเฉพาะเดกผ ชายม กจะจบแคม.6 ส วนใหญ 80-90% ใชยาเสพตด และบางคนเสพตดอยางรนแรง พอเราไดงบมาจาก สสส. เรามาท�างานกบเยาวชนได 5 ป มเยาวชนเขารวม 5 พนคน เดกกลมนยต การใชยาเสพตดได บางคนไดงานท�าทประเทศมาเลเซย บางคนกลบไปเรยนหนงสอตอจนจบในระดบปรญญา บางคนกล บมาเป นน กพฒนาท บ านเกด และทผมภม ใจมากๆ มเดกคนหนงจบปรญญาโทจากมหาวทยาลยราชภฏยะลา เรยกไดวาเดกเหลานเขาปรบเปลยนชวตไปเลย”

เราเรมตนทดลองเลยงวว 6 ตว ปจจบนท�ามาได 6 ป ประสบความส�าเร จอยางด ตอนน ผมม ลกววสายพนธ ว า กว 11 สายพนธ ประมาณ 90 ตวจากววทงหมด

ตว

35

เข าร วมในโครงการส งเสร มการผลตพลงงานทดแทนในระดบชมชน (Community ESCO Fund) ไดรบเงนสนบสนนจากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน สรางระบบผลตกาซชวภาพจากบอขนาด 400 ลกบาศกเมตร โดยไดรบความรวมมอจากศนยว จ ยเทคโนโลยพลงงานเพอส งแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

“มลววทได เราเอามาผลตไฟฟาจากกาซชวภาพไดประมาณ 18 กโลวตต ป น ท �ามาเปน ปท 2 แลว ไฟฟาทไดจากกาซชวภาพเราเอาไวใชในฟารมวว สวนปาลมน�ามนและสวนเศรษฐกจพอเพยง ทงเครองสบน�า เพอรดน�าปาลมน�ามน สวนเศรษฐกจพอเพยงเลกๆ ทปลกพทรา ผก มะละกอ เครองบดหญาท�าอาหารวว สบน�ามาเลยงวว ท�าความสะอาดคอกในพนทฟารมกวา 300 ไร”

หลงจากสามารถผลตกระแสไฟฟาจากกาซชวภาพไดแลว ดร. รงมาตอทการทดลองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลม ซงมลนธฯ ต งอยในหบเขา ล�าพญา มกระแสลมพดผาน คอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ในเดอนพฤษภาคม และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอทพดสม�าเสมอ

“เรามาชวยกนคดวาเราจะผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมไดไหม หลงจากคยและออกแบบ กสามารถตดตงกงหนลมขนาดเลกทมก�าลงการผลต 2.2 วตต ต อช วโมง โดยมท งส น 13 ชด พร อมแบตเตอรกกเกบไฟฟาไวใช โดยไดรบการสนบสนน

จากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน จากนนกตดแผงโซลารเซลลเลกๆ เขาไปอก 10 แผง เพอใหครบวงจรพลงงานทดแทน ทงกาซชวภาพ พลงงานลมและพลงงานจากแสงอาทตย เพอใหเยาวชน และชาวบานใน 3 จงหวดชายแดนใตไดเขามาเรยนร”

นอกจากนพลงงานจากลมและแผงโซลารเซลลนน ยงสามารถกกเกบพลงงานไวใชในแบตเตอรได “พลงงานจากลมมนไมแนนอน มนไมไดผลตกระแสไฟฟาไดตลอดเวลา แตขอดของทงพลงงานลมและโซลารเซลล คอ มนสามารถ กกเกบไวในแบตเตอร ได เพราะเปนร นทออกแบบมาใหกกเกบพลงงานใน

36

แบตเตอรโดยทมงานของ ผศ.ดร. ชชวาล ชยชนะ จากคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทใชแบตเตอรรถยนตจ�านวน 18 ลกมาเรยงกน เราจงสามารถน�าพลงงานทกกเกบมาใชเฉพาะตอนกลางคน โดยใชเปดไฟ 2 ดวงใน คอกวว และกลองวงจรปดไดตลอดทงคน ซงสามารถชวยไดในเรองความปลอดภย พอเกดไฟดบ คอกววทงหมดกสามารถใชไฟของมนเองไดเลย”

นอกจากน ดร. ร งสงเกตเหนล�าธารทไหลมาจากเทอกเขาสนกาลาคร ซงล�าธารแบบนพบไดทวไปในจงหวดยะลา จงเกดไอเดยทดลองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานน�า

“แถวปกษใต มภเขา มล�าธารเยอะแยะ รปแบบกงหนพลงงานน�านประสบความส�าเรจมากทครวง ทยะลาเองกมล�าธารเยอะ ผมไดทดลองตอทอเลกๆ มาจากล�าธารทไหลมาจากเทอกเขาสนกาลาคร เราคดวามนนาจะผลตไฟฟา ไดสก 500 วตต แตพอมาทดลองท�าจรงได 300 วตต แมไมไดจ�านวนวตต ตามทคาด แตอยางนอยกไดท�าใหชาวบานเหนวาน คอจดเร มตนทสามารถ น�าไปใชได”

ปจจบนมลนธฯ ไดน�าระบบการบรหารจดการแบบ Zero Waste มาใช โดยพ งพาตวเองไดในโซนของฟารมจ�านวน 300 ไร ใชไฟฟาจากการไฟฟา สวนภมภาคเฉพาะในสวนของบาน โดยพลงงานจากกาซชวภาพชวยลดคาใชจายดานไฟฟาปละ 55,000 บาท และโครงการผลตไฟฟาดวยพลงงานลม ชวยลด คาใชจายไฟฟาลงปละ 15,000 บาท

จากจดเรมตนเดนทางมาถงวนน มนกไมใชเรองทงายดายนก แตกไมใชเรองยากทจะท�าใหส�าเรจ ดร. รงไดเลาวา “มคนไมเหนดวยเยอะแยะ แตกไมไดบนทอนความเช อมน เพราะทกสงทกอยางมนข นอยกบความต งใจของเรา ตอนแรกทผมท�า กมแตคนบอกวา ไมส�าเรจหรอก ท�าไปท�าไม อะไรทเปนนวตกรรมใหมๆ คนเขากมกจะไมเหนดวยทงนน อยางเรองการประหยดพลงงาน ชาวบานสวนใหญไมสนใจ อยาวาแตชาวบานเลย คนกรงเทพฯ เองกเหมอนกน ยกตวอยางบางคน ระยะทางแค 10 เมตร เขายงสตารทมอเตอรไซคไป เขาไมคดวา นนคอคาพลงงาน ถาเราเดนบาง เรากประหยดไปเยอะ แลวกยงไดออกก�าลงกายดวย หรอบางครงชาวบานไปนงคยกน แตเขาไมดบเครองมอเตอรไซค เขาไมคดวานกเปนเงน เปนพลงงานทสญเสยไป การใชพลงงานในบานเราจงสงมาก”

ทกวนน มลนธฯ ไดกลายเปนศนยการเรยนรดานพลงงานทดแทนทไดรบ

ความสนใจจากเยาวชนในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตและจงหวดใกลเคยง ดร. รงเลาวา

“ปจจบนมนกเรยน นกศกษาเขามาเรยนรกนทมลนธฯ กนเยอะ เชน นกศกษาจากมหาวทยาลยราชภฏยะลามาเรยนเรองพลงงานทดแทน 60 กวาคน และทกป วทยาลยเทคนคกาญจนาภเษกทอ�าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ซงเขาสอนเรองพลงงานทดแทน แตไมมแหลงเรยนร กเลยพาเดกๆ มาดเร องการออกแบบ การบ �าร งรกษา และน กศกษาจากมหาวทยาลยราชภฏยะลา 10 กวาคนเขาเรยนวชาฟสกส เขามาดการใชกงหนพลงงานน�า แลวกเอาไปทดลองท�าทหมบานเขาทอ�าเภอบนนงสตา ปรากฏวาผลตไฟฟาได 500 วตต”

37

อาจกลาวไดว าเทคนคการเขาถงเยาวชน ตงแตสมยทท�าโครงการพฒนาเยาวชนชายแดนใตรวมกบ สสส.ของมลนธฯ นน เกดภายใตแนวคด ทวา “เยาวชนสวนใหญเปนคนดและอยากไดรบการยอมรบ” จงชกชวนเยาวชนทงไทยพทธ ไทยมสลมผาน กศน. (ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย) อบต. (องคการบรหารสวนต�าบล) และเยาวชนทเขามาในมลนธฯ ใหมารวมกจกรรมหลก 4 อยาง คอ ศลปวฒนธรรมพนบาน การอาชพ ลดละเลกบหรและสารเสพตด 4X100 และดแลชวยเหลอเดกก�าพรา จากการมารวมกจกรรม มาเขาคายฝกซอมดวยกน ท�าใหทงตวเยาวชนและ

พอแมผปกครองไดออกจากบานมาใกลชด พบปะ พดคย จนลดชองวางความหวาดระแวงไมไววางใจ ซ งกนและกน ประกอบกบการสรางความเช อม น ในคณคาตวเองทสามารถหารายได ไดรบการยอมรบจากชมชนและคนรอบขาง ท�าใหเยาวชนทเคยหลงผด ตดยาเสพตดไดหวนกลบมาท�าตวมคณคา ท�าประโยชนใหสงคมและบานเกด จนมาถงปจจบน มลนธฯ กยงไมละทงเจตนารมยเดมในการสรางเสรมสนตสขโดยสรางกจกรรมชกชวนใหทงเยาวชนและชาวบานไดออกจากบานมาพบปะ พดคย โดยเฉพาะกล มเยาวชนทมลนธฯ ยงใหความส�าคญ

38

ขอขอบคณ มลนธสข-แกว แกวแดง

“ผมมองวาจะท�าใหเดกสนใจ เราตองหาเรองทเดกๆ เขาอยากร อยางเรองพลงงานทดแทนเปนเรองทคนเขาอยากรกนอยแลว โดยเฉพาะในโรงเรยนตางๆ ทเขามเร องพลงงานอยในหลกสตร เรากประชาสมพนธเขาไปยงโรงเรยนตางๆ วาเราเปนศนยเรยนรดานพลงงานทดแทน ใหเดกๆ ไดเขามาเรยนรได เมอเขาเขามาเหน เปดโอกาสใหเขาไดคด ไดท�ากจกรรมทเขาชอบ และเมอเขาเอาไปท�าจรง จนประสบผลส�าเรจ เขากเกดความภมใจในตวเองทไดรบการยอมรบจากคนรอบขาง”

ดร. รงยงไดกลาวอกวา “มลนธฯ ไมประสบความส�าเรจหรอก เราเปนแคมลนธเลกๆ แตส งท ส�าคญทสดคอ เราไดแกปญหาความไมสงบในพนทภาคใต โดยเปดโอกาสใหคนในพ นทไดคด ไดท�า โดยเฉพาะกลมเยาวชน ถาเดกๆ เหลานเขาโตขน แลวคดเปน คดได ซงกมหลายคนทคดเปน เดกๆ เหลานเขาจะเขามาชวยแกปญหาบานเกดของเราได”

กจวตรประจ�าวนของ ดร. รง หลงตนนอนและปฏบตภารกจตางๆ เรยบรอยแลว เขาจะไปฟารมวว และใชเวลาอยทน น 2-3 ชวโมง “ผมชอบไปดมน ไปนงคย ใหอาหาร พอเรามอาหาร ววมนกว งมา ล อมรอบเราเตมไปหมดเลย ม นกเป นความสข อยางหนง แลวกเดนดวาววตวไหนคอกไหนมปญหา แตทงมลนธฯ และฟารมววผมไมไดท�าคนเดยว ยงมพนกงานคอยชวยเหลออก 10 กวาคน”

ส�าหรบอนาคตอนใกล แมอยในวยเกษยณแลว แตดร. รงกยงมความคดอยากจะท�าโครงการอะไรตางๆ อกมากมาย

“ตอนนถ าเปนไปไดกอยากจะผลกดนใหโครงการยะลาวากวเกดขนใหครบวงจร ซงเรากไดท�าจนยะลาวากวเกดเปนแบรนด มคนรจกทวไป เพยงแตตอไปน ถาเรามววมากขน เนอเราดขน เรามโรงเชอด มระบบสหกรณ มลนธฯ กจะผลกภาระใหสหกรณ ตอไป เพราะเรามศกยภาพทางดานการตลาดสง เนองจากเราอยใกลกบแหลงทองเทยวตะวนตก ซ งน ยมรบประทานเนอประเภทน แตตอนนเรา ยงผลตไมได และถาเราบอกนกธรกจฝงตะวนตกวา ววนเลยงโดยพนองมสลม 3 จงหวดชายแดนภาคใต ทกคนกอยากจะสนบสนน ซงเปนการชวยใหชาวบานในพนทมงานท�า มรายได ซงจะเปนหนทางน�าไปสการอยรวมกนอยางสนตสข”

ไมเพยงสนตสขใน 3 จงหวดชายแดนใตทประธานมลนธสข-แกว แกวแดง อยากจะเหนในอนาคตอนใกล การรคณคาและรจกใชพลงงานอยางประหยด รวมท งการสงเกตทดลองหาพลงงานทดแทนจากธรรมชาตใกลตว ยงเปนสงทคนไทยยคน ตองเรยนรและตระหนกใหมากทสด เพออนาคตของประเทศทจะมพลงงานใชอยางยงยน

39

SCOOP

หนงในยทธศาสตรการพฒนาพลงงานทดแทนใหเปนพลงงานหลกของประเทศทดแทนการน�าเขาน�ามนในอนาคต ตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558-2579 (AEDP 2015) คอ การสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการผลตและการใชพลงงานทดแทนอยางกวางขวาง ในป 2559 ทผานมา กระทรวงพลงงานไดด�าเนนการ “โครงการสงเสรมการผลตพลงงานทดแทนในระดบชมชน” โดยม 26 โครงการไดรบการสนบสนนใหเปนตนแบบดานการผลตพลงงานทดแทน เพอใชประโยชนในชมชนของตน ซงชมชนทผานการพจารณาจะไดเงนสนบสนนจากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน ในวงเงน 30-70% ของแตละโครงการ (นอกเหนอจากเงนสนบสนนเปนเงนของชมชน) โดยผทเปนเจาของโครงการจะตองน�าทรพยากรและสงของเหลอใชในทองถนมาแปลงเปนพลงงาน เพอลดรายจายและสรางรายไดใหกบชมชนและยงเปนมตรกบ สงแวดลอมอกดวย โครงการดงกลาว ใหการสนบสนนพลงงานทดแทน 6 ประเภท ไดแก พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานน�า พลงงานชวมวล พลงงานชวภาพ และพลงงานขยะ ครอบคลมพนททกภมภาค ผานองคกรชมชนทองถน

ผลตกาซชวภาพจาก

ชวยลดตนทนและออมเงนใหชมชนกระบวนการผลตยางแผนรมควน..

น�าเสย

40

ส�าหรบภาคใตนน อาชพหลกและโดดเดนทสดคอ การท�าสวนยางพารา ซงเปนอาชพทผกพนกบชมชนภาคใตมาเปนเวลานบรอยป และกระจายอยทวทกจงหวดของภาคใต ในกระบวนการผลตหลงจากการกรดยาง น�ายางทไดสวนใหญจะน�ามาแปรรปเปนยางแผน โดยเฉพาะอยางยงในรปแบบยางแผนรมควน ซงในกระบวนการผลต แมจะก�าหนดการบ�าบดน�าเสยแลว แตกยงสรางปญหาใหกบชมชน เนองจากสงกลนเหมน ท�าใหเกดมลพษทางอากาศ Energy Plus Special ฉบบน ขอน�าเสนอเรองราวของ สหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย จ�ากด จงหวดพทลง ซ งเปนสวนหนงของผทไดรบการสนบสนน โครงการปรบปรงระบบบ�าบดน�าเสยเพอผลตกาซชวภาพจากกระบวนการผลตยางแผน รมควน ของกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ป 2559) กระทรวงพลงงาน เพอเปนแนวทางในการบรหารจดการสงเหลอใชจากกระบวนการผลต มาแปลงเปนพลงงานกลบมาใชใหเกดประโยชน และยงชวยลดตนทนอกดวย ทงนโครงการดงกลาว ไดรบการแนะน�าดานเทคโนโลยจากศนยวจยเทคโนโลยพลงงานเพอสงแวดลอม

สหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควายพฒนาเพอความกาวหนาสหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย ตงอยท หม 2 ต�าบลทงนาร

จงหวดพทลง ในป พ.ศ. 2535-2536 ชาวสวนยางทงหมบาน (ประมาณ 40-50 คน ไดรวมตวกนจดต งกลมชอวา “กลมพฒนาคณภาพยาง” เพ อรวมกนพฒนาคณภาพน�ายางของชมชน และเพอแสดงถงความเปนหนงเดยวกนของชาวสวนยาง ตอมาในป 2537 รฐบาลจดสรางโรงงานรมควนขน ทางกลมจงไดท�าการจดทะเบยนเปน “สหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย จ�ากด” มสมาชก 100 กวาคน โดยมนายพนส แสงเมอง เปนประธานกรรมการสหกรณคนแรก ปจจบนสหกรณมการพฒนาอยางตอเนอง ดวยความรวมมอรวมใจของสมาชกตงแตรนบกเบกจนถงรนปจจบน ท�าใหสหกรณมจดแขงในหลายๆ ดาน ประกอบเขาดวยกน ไดแกความซ อส ตย โปร งใส และทส �าคญอกขอหนงคอ สมาชกมอ ดมการณสหกรณ อยางเขมแขง มสมาชกประมาณ 250 คน สมาชกสวนใหญจะเปนชาวสวนยางในหม 2 หม 5 และ หม 9 โดยมนายจรญ สทธชย เปนประธานกรรมการสหกรณ คนปจจบน

การปรบปรงระบบบ�าบดน�าเสยเพอผลตกาซชวภาพจากกระบวนการผลตยางแผนรมควนของสหกรณฯ ใชระบบผลตกาซแบบ Covered Lagoon ขนาด 653 ลกบาศกเมตร ประโยชนทไดรบ นอกจากชวยลดกลนเหมนจากระบบการผล ตแล ว ย งม ศกยภาพในการผล ตพลงงานความร อน 14 กโลวตต ชวยประหยดคาใชจายปละ 71,000 บาท (ประเมนจากการใชกาซชวภาพไปใช รมควนยางพารารวมกบไมฟน สามารถประหยดไมฟนไดปละ 66,000 บาท และใชกาซชวภาพไปใชประกอบอาหารในสหกรณ สามารถประหยดกาซหงตมได

41

ขอขอบคณ : สหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย จงหวดพทลง

ปละ 5,000 บาท) มลคาโครงการเทากบ 1,312,984 บาท โดยสหกรณไดรบเงนสนบสนนจากกระทรวงพลงงาน 393,895 บาท (คดเปน 30% ของมลคาโครงการ) และก ย มจาก ธกส. อ ก 919,089 บาท ขณะนได ด�าเนนการ เสรจเรยบรอยแลว อยระหวางการทดลองใชงานจรง ส�าหรบโครงการอนๆ หากเปนไปไดอยากใหกระทรวงพลงงานสนบสนนการใชพลงงานแสงอาทตย (โซลารเซลล) มาชวยผลตกระแสไฟฟา ซงสหกรณฯ มคาไฟในเดอนทใช ก�าลงผลตเตมท ถงเดอนละกวา 50,000 บาท

โครงการในอนาคตทสหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย มความตงใจทจะพฒนาและกาวตอไป คอ การน�านวตกรรมใหมๆ มาเพมมลคายาง ใหมากขน เชน การท�ายางเครปจากยางกนถวย (ปกตจะทง ไมไดน�ามาใชประโยชน) มาผานกระบวนการท�าใหเปนยางเสน เพอน�าไปจ�าหนายสรางรายไดใหสหกรณฯ อกทางหนง (ขณะนอยในระหวางการศกษาขอมล)

แมจะเปนโครงการพลงงานทดแทนเลกๆ แตกท�าใหเหนวา พลงงานทดแทนนน สามารถเออประโยชนไดจรง ดงนน ชมชนตางๆ ทยงไมไดน�าพลงงานทดแทนมาใชในชมชน จงไมควรมองขามพลงงานทดแทนทอยรอบๆ ชมชน ไมวาจะเปน พลงงานแสงอาทตย พลงงานน�า พลงงานลม พลงงานกาซชวภาพ พลงงานชวมวล หรอแมแตพลงงานจากขยะ กสามารถท�าประโยชนชวยลดคาใชจาย เพมรายไดใหกบชมชนอยางแนนอน

ขอบคณภาพจาก : นายปราโมท ศรเรอง

42

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดกระบ0-7562-37270-7562-3728krabi@energy.go.thศาลากลางจงหวดกระบ ชน 3 ถนนอตรกจ ต�าบลปากน�า อ� าเภอเมอง จงหวดกระบ 81000

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดพทลง 0-7467-37640-7467-3765phatthalung@energy.go.th357/1 หม11 ถนนมโนราห ต�าบลต�านาน อ�าเภอเมอง จงหวดพทลง 93000

1 8

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดตรง 0-7550-11310-7550-1131 ตอ 12trang@energy.go.th103 หม 6 ถนนตรง-ปะเหลยน ต�าบลบานควน อ�าเภอเมอง จงหวดตรง 92000

3 ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดยะลำ 0-7320-35410-7320-3541yala@energy.go.thศาลากลางจงหวดยะลา อาคาร 2 ชน 3 ถนนสขยางค ต�าบลสะเตง อ�าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา 95000

10

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดนรำธวำส0-7364-26230-7364-2623narathiwat@energy.go.thศาลากลางจงหวดนราธวาส ถนนศนยราชการ ต�าบลโคกเคยน อ�าเภอเมอง จงหวดนราธวาส 96000

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดสงขลำ 0-7430-7062-50-7430-7062-5songkhla@energy.go.thศนยราชการจงหวดสงขลา ชน 2 ถนนราชด�าเนน ต�าบลบอยาง อ�าเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000

12

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดชมพร 0-7765-83560-7765-8356chumporn@energy.go.thศนยราชการจงหวดชมพร ชน 4 ต�าบลนาชะอง อ�าเภอเมอง จงหวดชมพร 86000

2 ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดภเกต 0-7621-01780-7621-0179phuket@energy.go.th38/365 ถนนรตนโกสนทร 200 ป ต�าบลตลาดเหนอ อ� าเภอเมอง จงหวดภเกต 83000

9

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดนครศรธรรมรำช 0-7535-54450-7535-5446nakhonsithammarat@energy.go.thศนยราชการนาสาร 198 หมท 3 ต�าบลนาสาร อ�าเภอพระพรหม จงหวดนครศรธรรมราช 80000

4 ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดระนอง 0-7780-00530-7780-0053ranong@energy.go.th55/12 หม 3 ต�าบลบางรน อ�าเภอเมอง จงหวดระนอง 85000

11

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดปตตำน 0-7334-89880-7334-8988pattani@energy.go.thศาลากลางจงหวดปตตาน ชน 2 (หลงเกา) ถนนเดชา ต�าบลสะบารง อ�าเภอเมอง จงหวดปตตาน 94000

6 ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดสตล 0-7472-41420-7472-4142satun@energy.go.thศาลากลางจงหวด ชน 2 ถนนสตลธาน ต�าบลพมาน อ�าเภอเมอง จงหวดสตล 91000

13

ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดพงงำ 0-7646-0727 ตอ 1010-7646-0728 ตอ 106phangnga@energy.go.th73/7 หม 3 ถนนเทศบาลบ�ารง ต�าบลถ�าน�าผด อ�าเภอเมอง จงหวดพงงา 82000

7 ส�ำนกงำนพลงงำนจงหวดสรำษฎรธำน 0-7740-5030, 0-7740-50340-7740-5034suratthani@energy.go.th104 หม 3 ต�าบลมะขามเตย อ�าเภอเมอง จงหวดสราษฎรธาน 84000

14

5

43

การมโรงไฟฟาในพนทภาคใต นอกจากจะชวยรกษาความมนคงดานพลงงานแลว ยงเปนการสรางคณภาพชวตทดใหแกพนองภาคใต

ชวยสรางระบบเศรษฐกจทเขมแขง จากการรบประกนถงการมไฟฟาเพยงพอ และเสรมการแขงขนทางภาคการทองเทยวทเปนจดแขงของพนทภาคใตอกดวย