r—i^iT^ C_3^r_DISSERTATIQNIS HISTORICO-'

CRITIC&'Pars Prior,

JONAM PERI-CLITANTEM

Ex Lrb. fona* Cap. i, & x.LXHIBLNS ;

"Qvamtonfcnftt JmplC/Jim/ Sen.it/ts fhihfoph: in Re-

g/a llniverftate Aieenfi\Dudhi & Moderamipe

VIM Admodtm River. atque Ce/ehrrimidn. Isaaci BjörklundSacr. L. L» Prof Ordin. Fa-cult, Phil

b, f. Decani Sp_*_.abilis ,Publice Pxaminand.tm proponit

Alumkus RegiusJONAS FRONSELL

W.Gothus,Die /j*. Decemb. A. 1729. horis ante me-*

ridiem confoetis.ETW.. -_.__—____, 1 ." ii. 1■,—■-__.. —-. 1 ' 1 .'.—-. 1 .■ 1 ., „.,__. ■»>■ - »1 1 ■,_)

ABO„_i,Excud. R. Ac.Typ.JoH.KiaMPs.

FfliO Mate/rae Rebermd. atefbe CeleberrMsDVMINO

Mag.DANIELIJUSLENIO,

S. S. Theologia. PROFESSORI ordina-'rio,H. T. RecroriMagniiico, Conftfto-rii -£cclefiaftici ADSESSORI Graviffi-mo, Eeclefisj -Fennica. Aboenfis AN-

TiSTITI Vigilantiffimo,PATRONO Muma-tiffimo.

VIRO Maxime Rever.

Mag. ANDRE-S. S. Theologiae PROFESSORI ordina-nOAau.liifimo, ConfiftoriiEcdeftaftici

qvaem§Ho&nt>at)(./ _Kefo& Wteti?SITJ l ad-

PATROiMO/|.o DMrorttm facra fni mmeril/"s acccdere^t\ f, -,/,-., pr.jfp.ra tfwtm auv-erfa pUy/e

FtßOMaxlme Rever atqve Celeuevrftm- >

DOMINO

Mag. JONAEFAHLENIO,

S, S. Theologi* PROFESSORI ordina.rio, Confiftorii Ecclefiaftici ADSESSQ-RI Primario, Dicecefeos Aboenfis AR-CHIPRa_POSITO,& Ecclef AboenfiiSvecan: nec nonNummenf, ANTISTI-.

TI Meritiffimo ,PATRONO Bemgniffimo.

Atqve Ceftberrimo DQ.MIcQ

AE BERGIO,_rio, Facul.atis 7 heologicas h- t. DecsxADSESSORI Gravissimo , EccleiiararcvJtiaflc Deo colliguntup, ANTI-curatiffimo,Exoptatiffimo.apttd pentesfas non fuit: prafirtim cum ahdependere , n.hilcfte rerum bumanarum fine-

sorum

torum mmine geri?, mufttt fimftumfoffe obtinere et>cntum pittatierint. jd con~filiandumfibi fatJorcm Numinum fuorum yva->ria facrificia f(fpretiifiora, (f vi!iora,pro-mt modus fupeUeclitis cu\usqme ferebat, obtu-*ierunt, eum(imui' infnem^ut venerationtm& recordationem beneficiorum in fie anteacollatorum. pen/tus non tffe obliteratam de~-monfirarent. Temerarium Q? ab offfcio mta

p/ane rermtumeffeduxi, fi ad Veftra attaria^.PJTRONI (fEt>erget£ Qptimi ,. absqvtfacri-ficioy gratiff/mum i» Vas animum exprimentey<__> fortunx &" fucceffus mei commendationemflane fingulartm , accederem. Rifpicitemunus bocce chartactum, qvod folum pro,tantis beneficiis Vobis offerre qt/eo ; meqvefolito Veftro favore ampfecli ne gravemini»Veftrum fat>orem*, Vtftrosqne in me amttrisaffeßtts. pia fiemper reco/ere memoria, (fyvocunque me in pofterum fata duxerinty.frtedicare atqve exto/lere ;ut (f vota pmper^enniomniumVeftrutn incttlumitAtefundereta*tidiffima, nun/fpam defiftam,MAXIME REVER. atqve CELEBER-

BJMQiL NOMIN. VESTROR.humiUimus ctiettt

Jonas FronfelL

PJurimstm Relnerendo atquttrstclariffttmDvmino

Mag: JOHANNi TOLPO,Paflori Birckalenfium meritiffimo.Nu-tntio meo Propenfifiimo, omni obfer-

vantise cuku profeqvendo»

Plurimum RcvcroiJo atqve Fraclariffini&Dvmino

Mag.jOHANNI BRISMAN,Paftori in Larf "Weftro-Gothia. Dignis*fimo, Fautoricertiffimo, omnis hono-

ris cultu venerando.

Plurimum Reverendo atqve Do&iffimo VIR09Domino PETRO RUDBERG,Ad S: Oiavi Comminiftro Holmenfi Lau-datiflimo , Fautori & Everget_e Singu.-*

lari, perpetim Colendo.VTRO EJtteris & moribus fpeclatiffimo y

Domino ANDREAE LUNDAHL,Infpeftori Prsdiorum Wredeanorum

& .fpamniarftn .* in Suderman-nia, vigilantiflimo, Fautori Optime deme merito, integerrimo , multis nomi-

nibus coiends*.

VEftra in mt leneficia, Fautores, txftitc*runt tanta , ut ea dignis juftisque ef*

ferre laudibus , me nuUo modopoffc , lubcnsA<ynofcam. Sufiipite qu&fo in TZtptfpttv gra-ttfimi animi JONAM PERICLITAN-TEM tenui Minerva adumbratum , (f

ferfvafffmum Vobis fiemper habete, me cotffe anim-> , -ut memoriam bcnefciorum]frc-firorum, inm? abunde cumulatorum, nuUa un*quam temporum ohli)>iofit deletura. DeusVe-ff/ra domiciUa, qu& me etiam fucduanteminter undas adtierfttatum cxcepcrunt., omni-henediciione ex-orntt (f repitat, Vosque inannos bene mititos , ab omni malo immunet .■

confiertoet. Sic t>ovet (f precatur,

glurimum Reverend. Prasclariflim. Dot&i_T._n_ & fpe&atiflim. Nomin. Vel_r.

WtevlnßiJfmus cuitor

Prowmium.

Unc-usj in querii■ propter piraevari-cationS protOpla-ftortiirn , relegatifuntmor_a.eSjr.ori

nili domicilium variis miferiis re-fertiflimum dici meretur. ViXenim heic dies exiftit, qui nonaiiqvid (ecum afferat adverfi: fe-data namqve una, altera ftatimexfurgit calamitatis procella; a-deo ut vita humana, ceu navi-gium flinftibus maris «ftuantisexpofi.uro j miferiarum ac adver-fitatum tempeftatibus qvoqve fiebbjeda» In tantis tamqve mui-

2tis homini obvenientibus malis yfi non alio, certe hoc fe erigerepoteft folatio , qvod non uni velalteri, fed perplurimis haec forscontingat atqve eveniat, ut fo-cios. fecum periclitantes indiesiere confpicere poflit: adeo utvetus adagium, fhlamen miferisfe-cits babuiffe maiorum, etiamnummultoserigat: nam ajrumna,qvascommunis eft, habet aliqvid ievamenti. Exemplis eorum, qvipericulisjinielicibus qvibusvjs ca*fibus, mortiqve etiam expofitiatqve deftinati fuere, fed modoqvodam certe mirabiii exinde in-columes evaferunt, tam facras,qvam profanas hiftori^ abun-dant. Inter alia, qv_e in facriscommemorantur pande_ris,emi-net Prophet-e Jonje cafus. Cuinstam periclitationem , qvam poft*ea miram confervationem, duratxponere conftitui, tuam Le-£ror B; imploro atqve fbllicito

hu-

rfiUn.anita.em _k ■benevclentiam,m hoice meos conatus fronre 2-Ipicere ferena , benigne fufcipe-re i inqve partem mehorem in-terpretari haud dedigneris, Namprarter rei familians inopiam ,cfva fumma laboravi, cum mole-fhis etia_o fortunasaliis huc usqvefere n.ihi eon__._.andun. fuitrqvasjncomtr.oda prof__..iun -in. litcensmettn. adrnodun. retardarunt ac-qve impedieru;ir. ln ahas eniraatqve aiias feptentrionis oras ja-__h.um, vitae fufteurationem fse-pius lucrari, qvam bonarum ar-tium mercaturara excrcere-, pre-noiifilniumqve artatis ternpus a-liorum mmifteriis, nsqve inter-dum ab inftituto remotioribus,impendere, me fors fmiftra co-egir. Cum autem per oafus va-nos, & rerum difcrimina pluri-ma, ad hoc illuftre Athenasumacceffillem , dubius diu l_a.fitavi,num in lucera publicam aliqvid

A 2 ua*

4Iunqvam emittere rerum mearun.permitteret anguftia. Verum a-mor litterarum, qvas in deliciisfemperhabui, hanc difcuflit dubitationem , & animum ita ere-xit, ut noxam ignavia» & negli-gentiae aliqvo modo declinandamputarem. Qvapropter fpecimenqvoddam tenuitatis ingenii exhi-bere , qvam animum abjicere o-mnem, confultius duxh Ad il-lud vero perficiendum, prsetermonita aliorum, non minimumprasclard ha*c Plinii verba exfti-mularunt: Habet has vices conditiomortalium , ut adverfa ex fecundis,ex . adverfs fecunda nafcantur.Hujus ideo Propheta; fata , irimifericordi-e , amoris & potenti-a2 divin-e,perichtantes auxilii ex-fortes non derelinqventis, recor-dationem & confideratiouem, ex-planare decrevi; Tuum eft, Le-dor optime, de hifce dextre ]ii«dieare? quod fl ex voto mihi

con-

5fontingat, me tibi non minimum"^ebere ofßcium teftabor.

§.I.Nomen gf orightem Propbeta

defcribH.

OBlatajam nobis anfa dePro-pheta Jona differendi, non

fdeo multum de norainis figni-spcatione & Etymologia nos efle(ollicitos convenit, cum eam ne-mini, qvi vel gufttim qvendamlacrarum literarum eft afTecutus,jncognitam efle exiftimem, Va-let enim vox Hebr.ea refn & co-.lumbam & oppreflum. Hoc no-men cafu ne, an confilio,Prophe-tae fit datum, dicant alii: certeCauflas, cur hx duas allatae figni-ficationes ei poflint adfignari,ab eventu quidem haudinepte af-fert Johannes ©cftuf^en: ut nimi-rum columbaNbacho m arca di-|uvii periculis expofita, tetum

in

6in apportando olivam dedit au-fpicium;. ita ilie Ninevitis olivampcenitenti_e ab interitu liberantisattulif falutarem; ut eam aviumrapacium vioientia fiepius infe-■ctatiir atque opprimit; Sic illeadverfitatum impetus qvam ma-xime-fuit expertus (.*. De ortuvero & origine tam inter Chri-iiianos, qvam Judaeos fcriptoresqvondam difceptaturo- fuit. Non-millicum yalmudiflis, utpoceE^piphanius, Doiotheus, alleganteIlluftnflimo Pfeiffero, fihum vi-du* Sareptanae , ab Liia a mor-tuis refufcitatum, eum effe con-tendunt (b. Qvod veritatis limi-tes aperte transgreditur, cum vi-dua iila Phcenifla & Sidonia, hicvero Hebraeus fuerit, ut de femetfateturi_>_.n ""'.:#(_>.■ Difcrepan-tia temporis hoc quoqve deftru-'it: filiusenimviduae abElia exci-

tatus fuit initio imperii Achabi, aqvo ad Jeroboamum »;dum, fub

qvo

7qvo nofter vixit,anni interceiTerenonaginta (d. Tarnoviusßabbi-norum traditioni nimium tribu-ens, eum fuiffe juvenem ab Eli-feo in unftionem Jehu emifTum,argumentis ab omni dubitationenon remotis probare annititur(c:inaugurationem enim iftam an-nis fupra fexaginta antea facftamfuifle liqvet. Grotius allufionenominis Amittai, nec non con-venientia7* r^cump^ deceptus,ei e Gr«eciaortum adfcribit,con-tendens vates ibi qvondamAmy-thaonidas di&os (/: qvi tamennon ex Amittai, qvin potius abAmythaone auguris Melarnpodispatreoriginem nominis traxerut-Ariona a nautis in mare eje&um,.Gorinthumqne a delphine afpor-tatum, alii pro Jona , ex cafu &veftigiis in nomine ejus exftan-tibus fedu<fti, venditant. Hifcealiisque falfis de eo conceptis o-pinionibus omiflis atqve reje&is,

tefti"

■8■$

jeftimonio SafopS? aiiorumq;Gl^|*iflimorumvirorum confenfu fuf-rfulti, patre Amittai, e GathHe-pher iri tribuZabulcnis, non lo^-ge a Diocaefarea mare verfusTi-beriadis fita, ortum fuiffe Jonamftatuimus (n fatfta enim per for-tem divifione terrse Canaan ajo»fua , hunc tra&urn pofteriZabu-Jonis, equibusqriginem illeduxit,pccuparun£(.>.

(_. Jobannes ©tf)ttsett *». Apparatt».Bibiico Tom. 11. pag. Spf»

(b Pfeifferi Pr^iecJiones in jon. Tom.Op. 11. pag. ii}%. (c Jon. cap. i. 9.

(d ■?,Reg. 14, zr.' Michael WaltheriHarnton- Bib, pag9 6si. (6 Tarno*-.viusin Jm, pag, \ (fi Grotius inJon. (g Calovii Biblia lUuftrat.pag.$%2 Buddei Hifi, Eccief, v. Teft*j»%./$O, (b J»fi 10. 13.' * j

y» 145

§ 11.'Xempw, qtto i)ixerit £*f propbe-

tarit , indicat.

PErfecutiones & calamitate^cum exceperjnt ceteri, qy|

fnter Judasos & Ifraelitas vatici-nati funt Prqpheta.; & noftrumeandem expertutn fujffe fortemnon dubitandum arbitrpr. Namfub imperatoribus & regibus, ve-rum Dei cultum rejicientibus &pontemnentibus, malitiam,impie-tatem &. quaevisvitia impune fuosbbtinere fuccesfus; fed pietatem& vitam ad legis divin_e normamrite inftitutam raro commendariau.t promoveri, ejusqve fectato-res ac defenfores perverforummachinationib9, infidiis,calumni-_s& opprobn sad ex.remumusqjaffligi, jnfe&atiQnibusquepeti, &dogmata eorum pro lud_brio,ri-fu atq* contemtu qvam fa?piflimei^aberij deprehendimus, Tem-

por^

10pore Jeroboami a:di, filiijoafi,gentem Ifraeliricam a vero Deicultu ad idola feqvenda & facran-da more majorum feducentis,re-gnante apud Judaeos Amazia, re-bushumanis interfuitjonas. In-ter Prophetas , qvorum fcripta§iln9t\jcra, noftris teruntur mani-bus, pnmum locum fi non obti-nere , haud immerito inter pri-inos nurnerari poffe videtur no-Irer, cum neqve majores illi, ne*qve minores m fuis fcnptis tanta?vetuftatis documenturn fere reli-qverint ullum (a. Hflce non tan-tum ChronologiClariflimi & fidedigniflimiconfentiunt; fed etiamvi__oria, q.vam Jeroboamum a.Syns reportaturum pra.dix__, eacomprobat. Veri fimile namqveeft, in re inftanti ac imminentipra?di£-ionem hanc a fona editamimQe.stmo ,(mqvit fcriptor facer,)decimo qttinto Amafia filii Joafi regisJuda j regnavit Jeroboamfilius Joa-

f

11ft fiiper' tfrael /n Samirla quaira~qinta armis if nn>, tjf fecit malumin o/ulis iomini, nes retefflt ah o-mnibns peccatis ftroboamifilii Nebatyqtfi ptccare fecit ifraiL Ipft re-ftituit termbyjs ifraelis , ab eo qu»vemtnr Hamath, ufque ad mare fo~lituiinis, jttxta fermontm DominiDei Ifracf, qtotm locucus efl per mt~num feri>i fui J.mc frophete ftlii A-mittai , qtti ftui cle G.tt/b He)h:r (b.Sub hujus irnperio flagella, autexternas mcorpore vexationes&_ormenta,eum perpeflufuifle afle-verare neqveo, qvum rabiera hu-jus regis tantum invaluifle nus-qvam legamus , nt legatos Ma-jeftatis ca.ief.is flagellare , rnor-teqve nefaria trucidare aufus ht>.qvanqvam de folo vertendo mi_nus videatur dubium (r. Con-viciis vero & calumniis faepiusJouam aitcSum fuifle, probabi-le eft: certe ob negleftum & im-pedinaentum feminis divini a

fe

12fe fuisque collegis large & abun-edanter, inter gentem multis ma-gnisqve aliis beneficiis condeco-ratam , fed variis vitiis adulte-ratam, fparfi, afl3i_.iones animaehabuifte freqvenres,affir.mari po-teft. Qvando autem munus pro-pheticum fufceperit, aut qvam-diu illud in terra fanfla obierit,non liqvet. Veritati contrariumnon videtur, illum ifto tempo-re prophetiam cdidifle amplio-rem, qvam nosmet hodie confpi-cimus ; fed ea vef litteris non eftconfignata, vel ad oculos noftrosnon pervenit, ut vult Polus (d.Nam donis a Deo ad illud offici-.um adminiftrandum eum or-natura fuiffe pra.claris & egregi-is, operamq; indefeflam ea exer-cendi affidue pr_eftitifle , non inincerto ponendum eft* qvum idex eo maxirae eluceat, qvodNinevitas tantis tenebris & flagi-tijs involutos tam brevi teropo-

ri_>

I?ris fpatio correxerit, & jn viamre<3am deduxerit. JS? qVod adminifterium ipfius Jonas attinet,credo cauffam, cur reliqva ejus va-ticinia in luce non confpicianturpublica, fuifle indpmatuni ipfi aDeo injtm<ftuni rnandatum , adexteras abeundi nationes, adeout comraodum vifum non fuerit,ea calamo comprehendere; qv_evoce viva ifraelitis propofuiflet.In Aflyria ea prardicare aut di-vnlgare , parum utile cognbvlt,tum bb diverfas imperii Ifraeliti-ci rationes , tum ob novelli gre-gis Ninevitiei ruditatem , cui .<_

Coi%,fict Jife etPX^i 7U!/ 4j 1% ©£Xmaxime inftiilanda & fimpliciterincuicanda erant, non tj-poruminvolucns & rituum apparatu ve-ftienda Scripta vero llhi confi-cere, & ad poputares fuos trans-mittere , li ih Aflyria , ut qvi-busdam vifum , manfent, nonheceiianum duxit, cum fe pr«-

fente

«4fente tam parnm habuiflent[fru-C-US.

(a Buiiei Hifl. Ecckf F, T. tw, ro».conf. Pet, Ddn. Fuclii Demonflr.i-*tio opang. pag. *P7» (b e. Reg. /4..zcfeq. (c Amaf.7. .-*. feq. (dMatk-Pjli Criiica Sacra Voium. 111, pag,1$ -<?.

§" 111.ln cattflas fuga inqmrere

Jhiciet.CvHUm vero apud gentem Ifra*.

_, eliticam , levitate atque in-conftantia regurn in vera religio-ne depravatam , emolumentumperqvam exiguum , vei forfannullum 'facere potuiflet, exindead alias gentes ablegatur. Hancfibi injunciam legationem obirerecufans ad oppidum in tribuDa-nis maritimum , ob portus com-,modite.tem, magnamqve nego-

tiatio-

I?.ionem haud incelebrem, Taphun-tem, Gnecis deinde 'jtrmiri, aSaraeenis hodie Jaftam appella-tum , fe contulit, ut cum navi-giis exinde folventibus negotium.demandatura evitaret. Cauflasfbgiendi Jonac, rationi nimiumtribuenti, varias cccurrifle nonnegaraus. Sacri tamen codicisverba, Prophetam non adeo o-ronipr_>_fenti-e divina? (eiie fubdu-cere, qv.ppe qvam declinari nonpofle haud ignoraret. qvam rau-neri fibi a Deo injunc_o fe fubtra-here voluiile innuunr, Nam afacie Domini fugere. idem eftacnolle ftare coram Deo, feu rnini-fterium detrectare (a. Sive etiam■locum pra_fent_.e Dei gratiofae,u-bi fe di&is , fad.is & miraculismanifeftum praebec, evirare &rehnqvere ftuduit, qvem ultraterram promiftam non dari forteputabat. Patres qvidarn eccief.asprimiciv_e,_k nonnulli ixem ex re-

cen-

*6 _,'..------centioribus, cti>.ci'>-U{. & nirriii tfc

irioris eum repreheridunt, exifti-rriantes veritum. fuiffe, ne in vi-t_e periculum apudpdtentiflimumregem Aflyriorum, & populumvariis flagitiis infe&um, incurre-ret; vel falteiii fublara pcena prbfalfo haberetut* proclamareturq;Propheta (k Metum qvidem pri-Oris iftius mali apud Jonam iritentatibne rauktim Valuiffe, ne-gari neqvit. Qyod atitern ad po-fterius membrum attiner, iftaseurri fovifle cogitationes ex ttri-minentis pcense . denuntiationeconftare nonpoteft: qvarri fi raa-xime nOn abfolhtam ftcd condi-tionatam noviffet, intetvenieritepcenitentia fervati, eum minimedenfiflent: cbnditione vero nonimpleta, interitu fho veritaterr.vaticinii probaflent. Nec defue-re, qvi exiftimarent, Jbnamhaneleganbnem ea de cauffa fubter-fugifle , ne ifra_*iitis,tbties advi-

_«_?

*7tae emendationem a fe fuiStj; eol-legis admonitis, nondum tamen.jtiflui divino obtemperantibus,.tanqvam peculio Dei qvidqvamcohciliaret pudoris: qvum alio-tjvin Ifrael ob contemtum Jeho-V_e Si. graviffima fceiera apud e-<xoticas gentes tunc peflime au-diret. Cauflam tamen ejus fug_epotiflimam ac eviden.iflimamiu~ifle amorem in patriam, putan.viri/Glariflvmi. Animo enim pro*.pexiffe, ceu vates, cred.tur,As-lynos Ifraelitis in peeriam ferva-ri . ideoque eam fuo minifteno-noluifle maturare , fed apud pa-trios lares fuorum exfpe&are roa-.uiffc ronverfionem , qva iftamevitare poflent calamitatem. A-lias fi fata ad penates illum re-ducerent, felicitatis Ninevitarumau_.orem, calamitatumque fua-rum cauflam eum proclamarentpopulares» Ceterum ignofcanteruditi, qvod dubia heic nonnulla'" B mo-

18movere,& modefte diffenfire ai_*

fim. Nulla enim tunc tempo-ris adhuc exftabant figna , exqvibus colligere potuiflent atqveominari Ifraelita. imminens fibiaiiqvando ab Aflyriaco imperiopericulum, florente prajfertimregno Syrorum. Neqve ideoqvod vates erat Jonas, cujusqverei futuraj, etiam non revelats,cognitione erat inftru&us> Atrevelationem peculiarem de iftare habuifle tanto magis dubitaripoteft, qvanco certius expoftu-lationes ipfiuscap.Prophetia_ ulti-mo , & indignabundia_ftus evin-cunt, fe vaticinium illud de excf»dio Ninevitarum,faltim tempora-rio , abfolu.e & fine conditioneimplendum credidifle» Verum a-litetf plane nimius illeinfuarh gen*tem aff-k.us penes Jonam fe ex-ferui.le videtur. Nimirum info-htum noii tantum, cum nulliuSante fe Propheca?, cui talis irn-

pofira

I?pfcfica eftet legatio", haberet ex~emplam ; fed qvod magis, fcede-n divino contrarium duxit, lipopultsm , qUem Deus fibimetin peculium & heredem fuorumbeneficiorum elegiflet, defereret,& ad exoticas fe converteretgentes , qvarum a moribus <3econverfatione omnes cordati &in vera religione firmiter perfe-verantes Ifraelit* femper abhor-ruifien.. Probabile iraqve eft,&Jon-s eam h__*(iffe opirtionem,qva-fi Ifraelitis folis Divina Maje-ftas fua addixerit ftatuta, cum a-his gentibus minime communi-Canda. Qyam fententiani qviaeurn novo ifto mandato concili-ar£ nbnpotuit, ideo fe cam diufubtrahere conatus eft, donec i-fta ablegatic vel ceflarec, vel alte-ri injungeretur» Qyicqvid auterahorurh in animo habuit, Caufiasneque alia_.e, neqve ali_e occul-tiores , qvidqvam ejus contuma-

B _. ciam

20eiam excufant, qvo minuse ve-ftigio Domino vocanti obtempe-rare , eiqve omnera committereeventum debuiflet. Nam licetDivina clementia in Hraelitas be*neficia cumularet abbndantia ;ta*men a gratia fua alias gentesprorfus non exclufit, fed eampromifcue oranibus permificQvuitaqve ipfe his ,voluntatem fuamper legatos & PrOphetas revelarevellet, & Jonze idem qvod Petroobfervandumerat, 'y.\ a.C OtQi ixa-.'Hifii<7tr(c

ra '_. Re^. "1 --. '. Deut, __>, g<. Ltc. v.■■§. (b pfeifferiiubia'VexataCentur,

■<Jlta loc. % XXXV. (c Ac% i o. 41%

%. iv.Locum. qwo fttgere intenderk ,

inroefttgrtt.Y""' oft varias deliberatioes ad por-X cumjoppenfem fe conferc,na-

vem-

21■"tfemq; adloca tendente remotifli-ma foluto in anteceflum natilo >c.onfcendit;non eo tamen anirnc,utcertum fugiendi terminum (ibinon proponeret, fed qvo ventuseum duceret, cirCumvagari defi-deraret, ut volunt nonnulli, vo-cabulum, u^WTi appellative demari, vel ftricftiusde Oceano, nonproprie de certo qvodam loco ,urbe aut regione interpretantes[■a. Verum cum eum in finemnon conficiantur naves, ut ramari tantum errent, ad certumnon contendentes locum. fed ucharum ope atqve beneficio indi-gentia? rerum neceffariarumconi-modifllme fubveniatur : abfur-dum foret, de hacjona. ve_rloriaaliud cogitare. Surncno enimNuraini non eft vifum , unieui-que regioni tantam rerum ab-undantiam fuppeditare, ut nullabonorum laboraret inopia; kdplacuit ei mortales hoc modo ad

mu-

22mufua officia exercenda obligare.cui obtinendo fini res natitica■peropporcunum inventurn eft fub-fidium. Si aucern vel rnaximefugam Propheta non confti.uifletcerrana, :d tamen de ceteris ineodem navigio commorantibusjion eftexiftirnandum, pr_efertimqvum illud mercibus, qvas trans-*portare decreverint, onuftumfu-ifle, vocabulum w=i^rninuuat(-'.Et cura portorium tantum profe folviflet, adnutum e|us,vagum(i deilderaffet inftituerc curfura ,gubernator navem non direxitHaud diflficulterexinde colligi po-teft, navem, qvam confcendit Jo-nas, certam fibi deftinafle me-»tam , eoqve in portu Joppenfi fi-gnatam forfan fuifle indicio,qvodlocum, qve*m petere vellet, mon-ftraret. Qvapropter habito re-fpe__u materiae fubftrata?, i^Ehh_ion appellativam, fed propriamfiguificatiouem heic habere exi-

fti-

*3i_irnam__s, poftulante id maximen locali: potius itaqve <5c re_.iusmare, qvod diftin__o mox no-mine d^ appellatur, dici poteft:via, qvam meta, ad qvam nau-tx luum direxerunt curfum. Sedreflat nodus fere intricatiflimus,ipfius fc.licet loci indagatio,cumheic diverfe auSorum nobis ob-veniant fententia?,ut diflficillimumfit verifflmam eligere : qvare eas-dem leviter tantum attingere,ad-je_r.o noftro qvalicunqve judicio,fatis efle duciraus. Piurirai,iiqvemagni nominis viri, locum hacfuga qv_efitum , fuifle Tarfum »metropolin Ciliciae,contendunt: a-lii Carthaginem in Africa : qvi-dam Tunes five Tunetum, cumhsec urbs Arabice Tarfis dicatur.Nos vero cum Pfeiffero aliisqveclariflimis viris , Tarfum , qvofugere voluit Proph:Jonas,fuifieTartefliim urbem in Hifpania adfluvium B*tin, hodie Qvadalqvi-

viruni

24virum di_.ura , aut non proeulinde fitam , haud inepte ftatuipuramus ( . Nam non dubitan-dunn, qvm in locis a terra fan-£_a longe remotis fe abfconderevellet» Occafionem pneterea ha-buit idoneam, fi non mehorem,huc feconferendi,qvam ad aha io-ea 5 propter mukitudinem illucnavigamiuiTu Hifpania enim tuncteraporis. coramercia cum cete-risnationibus exercuit freqventiapropter copiam metallorum,qvi-bus ut mater fecunda admodumabundavit: namqve auro , ar-gento, chalybe, ferro, plumboetiam atqve ftanno, totam fermeHifpaniam fcacuifle referunt Pli-.nius, Mela , aliiqve (_. Ad ur-bem hanc mercatura florentifli-mam perplurim_e etiam exteraenationes , irmera marit ma ne-gotiandi caufla confecerunt fre-q*.enter, eara pra.fertim ob catis-iam, qvod ibipretio longe mmo-

*5ri> qvam alibi, metalla permu-tari pofle nt. Celebre hoc.empo-rium facer codex etiam non rai-nimura commendat: Tarffr fuitne(Tot;atr'/xfu.ipropter copiam omiium-iiuitiarum: in arvento, ferro ,ftau-no , pfUftihi iintes tibi mercer ;'t, No-minis Tarfis in Tarteflum , &concra, permutacio facile fieripotuit vel ab ipfis Phcenicibus,qvi freqventes eo commearunt,tantaraqve exinde auri & argen-ti vim deportarunr, ut tefte Ari-ftotele ex argento anchoras con-flaverint: qv_e res eos adeo in-ftammavit, nt mult eorum tan-dem ibifuas fixerint fedes. (f

(a Hieron. inj/n^ confer"PfeifferiDu-bi* vexata Cent. IV. loc LXXXV.(b Pfeifferi Pralefft. in Jm. conferJ>». lt )"" (r Pfeiff. Dub. vexat. lo~-co antea citato. (dSam. Bochar.fjr in Phale^. pag. t%9. feqe/. (t He~ztech. 2j. lx. (f Henr. Ki/ping. dit-

ferU

26fert: prim. de expediticfie marithma p/>g. -]24.

§-v*J.V..

Soritle.gwm ad injurgentts procet-lcz au&orem dtprehendmdum ad?

hibitum^ exctttit.

CUm jam in navem una cumceteris, qvi ad eundem ter-

minum properarunt, defcendis-fet, ex itinere, qvod fine dubiojngenti cum feftinatione Joppeaconfecit,defa_igatus, vires recre-andi- gratia ad fomnum fe com-pofuit. hxpanfis interim velisvento fe commifit navis,*fed prove-£tatn aliqvantum in altum vehe-mens excipic procella t qvampr«cibus ad idola fuacum fedare nonpotuiflenc, cauflamtempeftatis exfuperftitione & ignorantia genti-um per fortes exqvirere tenta-runt, exiftimantes au __orem mar-!i hoc modo commodifllme pos-

fe

27fe deprehendi. De modo autemfortiendi, civo heic ufi fuere nau-t%, non adeo conftat, qvum va-ria fortium ofim habuerint vete-res inftrumenta: taleolis enim li-gneis feu tefleris , globuiis, cai-cuiis, fabis etiam nigris & can-didis luferunt, vel fcnedulis rernnotarunt: in caftris apud mili-tes lapillis fortiri confvetum fuit,Neqve improbabile videtur, eosheic vel fchedulas nominibus for-tientium fignatas ufurpafle,eam-qve ex urna aut finu protraxifle,

noraen lon_e repra?fentavit»vel etiam plures fortium fpeciescontulifle ; vel eandem ob majo-rem evidentiam f_epius iterafle ,qvodex plurali n**>"ru in textu con-cludit Pfeifterus (-*. Qya;ri hichaud inepte poteft, nura fortile-gium hoc nautarum fit proban-dum. Necefle eft ante omnia ,difcerni gradus fortium & gene-ra ; qvarum alias cuii}.Clarifl-ma

Feuce-

28peucero (b policfcas, atias divinas^alias divinatorias ftatuimus_ Di*vinam appellamus pra;cipue ejus-rnodi fortem , qvae in fingularica'fu negotioqve hominibus inexpli-cabih , fpecialiter divinitus man-data, nec aliis in exemplum tra-henda eft: qvalis erat, cum Jo-fua au&orem anathematis forteexqvifitum produxit (c Politicavero fortesy qvas 5c deciforias &confultatorias vocant, funt, qvi-bus res.arbitrio humano fubje_iar,fub conditione incerci evencus ,determinantur. Sic idonese faepeperfon» defignanturad certasfun-(ftiones : fic imperans militescer-tos pericula adire jubet, vel indeh-iis difpenfat:, fic privati he-reditates, legata, & fimilia dis-tribuunt , vel in genere aliqvando confilia capiunt. Non adver-fatur qvidem neqve facr: littera-rum , neqve Juris naturaiis au-soritati,. ufus, legitimus politicae

hrijus

lt>Hiujus "ronfvetndinis fortiendi ;ne-qve circa eventum providentiaedivina? concurfus negatur: proTpeciali tamen voluntatis divinasrevelatione, neceflariaqve agen-di norrna nobis pr_efcripta habe-ri non poteft. Divinatoria fortisvaria conftitui folent fpecies. Ingenere eft, qva res humanarra-tioni impervias explicare, id eft,aut futura concingentia prae-dicere,aut alioqvin latentes caus-farum abftrufarum nexus folve-re aliqvis tentat. Ha_e extra ca-fum fpecialis rnandati divini nonputanda eft licita , qvurn magnafit arrogantia, Deura ad mamfe-ftandam voluntatem fuam fic ad-igere veile , aut eam manifefta-tam fibi iraaginari, übi nuila e-jus revelatio monftrari poteft. A-hoqvin divinatio illa aliqvando interminis ftult^ fuperftitrionis fub-fifhr.aliqvando innefandum dege-nerat fcelus, fi v.gr: hommis*ca?desfimilisve a-Sus eam feqvacur (d.

Nem-

fjoNempe omn.sfortitidin tarittieftvitiofa & injufta , in qvantum Dl~Virta auc_oritate defti.uta» itivO.-*lat magifterium rerum fpiirerarrihuMana? coghitionis excedenti*um,& proximidamhum pernici-emqve intendit, ejusqve adeo a*morera violat. Hfnc itaqve deiortilegii qva_fiti mofalitate judi*cium expedititis ferre licet: fci-licet minime id approbartdtirtlefle ", fed injuftiim, impium & fu-perftitiofum ajftimartdum efl hocnautarum confi_ium,fola dfffidert-tia & fua ipforUrh temeritate adfortes confugientiurh , qvibuscaufla urgentis mali detegeretuf.Egregie qvidem Peucertis de for-tibus divmatoriis ,- q/u ff eo iri-qvit, firie infiituttntur , ui exploren-turfutura-ffk latentes rerum cauS-f'"&, diffidentia qvaiam ie DElvo-luntate , cUqite cufa & protiftio-ne mflr}, aliistte ie cauffts quihtiscun'-qtti probibiiis tege Dei, dicit vox Di-*

t>i'4A

g»mftai Hon intptnlaturin te Ufn3D i. e.fortiltgus: eft tnim Q>ii*nyua. Domi-no Deofuo (e., Geterum qvomo*do idem Au&or fortitionem hancin Jonse caput ad divinas reieraefortes & pari gradu cum forti-legiojofuas eandem collocet, hauc.difpicio , qvum ingens inter eadifcrimen facile fe prodat. H_eeenira a nautis defperabundispro-prio aufu eft arrepta, übi ne ve-ftigium qvidem Divini aiicujuspraecepti apparet: illud expreflbmandato Dei, adeoqve fpecialiprivilegio munitum eft, neqvead alios, qvibus eadem au__ori*tas luculenter non eft concefla,pertinet, qvum ex particularibusuniverfaha deducere non fic tu-tura. Alioqvin idem & nobis i-mitari, fimiliqveindagationisvi~a fcelerum aucloresexqvirere, &exqvifitos fuppliciis af_.cere lice-ret: qvod ne ipfe qvidem Peuce-rus admittic Aft divinam appro*

ba*

IIbationem huicafluinautarnm p«*culiariter adftnfTe , ex eo qvodtam iiiuftn -WqVfwf Divinse do-cumento fit infignitus , non ma-gis concludi poteft, qvam ipfamJona: fugam fummo Numimpla-cuifle , ideo qvod divina provi-dentia eandem ftupendo planemodo in gloriam fuam & multo-rum falutem direxit. Non enimqvicqvid gtibernat Detrs , idemetiam probat. Sortem qvidemnon cafu fortuito , ied dingenteDomino cecidiffe omnino itatm-mus, fiqvidem )CC-xd *-*d nVr^D(fa Jebova efi umne judicum feu raliOejus. Qyod qvemadmodum deprioribus fortitim generibus*, eM*vimtus live mandatis tive permis-fis , qvippe in re ticita & legiti-mo modo inftitutis , omni caretdubio: ita eodem Nummefapien-ter moderante , etiam fuperftiti-ofam alioqvi fortem , hurnanatemeritatetfufceptamj nonnunqvS

reile

31reflre cadere haud innciamur:l'n-de tamen minime feqvitur , i-pfam etiam fuperftitionera & te-rrieritatem probari, aliisqve imi-taridam commendari (g. Pra*terea vehementem illam & violen-tam tei..peftate'm noa unice ob|oaam efle immiiTam, dicereau-fim , qvum Dcns cnrt-ipotens re-_u_.anns PrqpheC«e contumaciammiilealiis modis coercere &caft_-gare uoviffet, nifi hunc cafura.& in akorum repreheiifionem acitiedelam convertendum duxiflet.■Scilicet nauiri in fugitivi hujvisBebraji delic..a follicite inqvirunr,fuarn ipforum culparn ve_ igno-rante_i ve| ncgligentes. Nam ho-mines diverfarumn2tionnm&re-ligionum in navi ccngregatos fu-ifle probabile eft, qvibus fingu-lis peculiaris erat Deus, Sidoni-is Aftarte, Asdodaeis Dagon &c_ad qvos & tunc voce qvantacun-qve potuere, vatum inftarBaali-

Q €»1

34t-tarum (a, condamaverurit^ "ss.

3M7H /N qvisque ai Deum fuum^opem eorum enixe implorantes.Hos itaqve ftulfici_e ipforum con-vincere, & vanitate auxilii ab i--dolis impetrandi demonftrata,admagnum maris, terrse, cceliqveDeum cognofcendum, celebran-dum & Sacrificiis venerandum,S_re & Prophetae fermone adigerevoluit» Ut nihil dicam de famamiraculi ad plures divulganda ,& aliis qvae adduci poflerit mo-mentis \i. E'x hifce liqvere puto ,qyod pofitum erat, nautas heicirtjtifte ad fortes ducendas fe Con-

Vertifle, qvatenus absqve pr_eviODei mandatft-inrera cura dtfpen-dio vit-c hurhanas conjun<__am e-asdem adhibuerurtf: nullus enimfu-B, nedum ■alteriUs vft_e , pra?-ter.pfum Deum , "& jufto ordineeos qyi ejus gerunt vices , domi-%uis:eft.

'■ja 'Pfe/feri praltß. in.Jon. (b De Di-■Vi-

35tv-ln-at. "gtKtr, (f tituh icfortibtts pa.%.

. 5 \% [c J/ftt. 7: I 4- 1%. ( Tit, obferv.inPufen. lib i. cap. if. (e l. c. fag,4/.0. (f ?/"'-*. ik ■)"). Kf tonfer Geier.iH Pruv 16, ( h ... _._■£, ig. _6. Ji T*r.M\>, i?i Jm. pag. _/.?. ifjft .4%

$vt.Ejetiionem inmau & natttisfa->

Bam exnitiinM.\j Xiecutione confiki fufcepti|P perfungi tandem decernunt,atqve e navi ilium eje__um,un--dis rtians exsf_.u_.ntis abforben*-dum cornmirtun . De mora_itarehtijus facti paticis eft disquiren-dum . Rabbinorum varias conjecturas de }on# projcc-ione heic■adducere parum necesfe videtur.per-.ii.er_c enim nautas eurn nonftarim rorum, fed primum ad ta-los , deinde ad genua, rurfus admedium corporis, et ultimo adcervicem demerfisfe, et fubinde

Cz retra»

%£*retraxifle;aft cum, eo raerfo ma-re quiefcere,retra___o vero prifti-nam recipere vehementiam cog-nouisfent, re defperafapenitusde»mifisfe (a. Noninficiandum, nau-tas fn cpnfervando Jona admo-dura foilicitos fuisfe, curamq; &operam adhibuifle fatis magnam:attamen fi rem re&e ad normamlegis confideremus, a culpa ira-munes «ftimandos non putarnus,Ordinem a__uu feqvamur. Qualisfbrtitio , tale inde forraatumju-■dicium: qvandoqvidem ex prin-cipio pravo non nifi fallaces du-cuntur conclufiones: haud fecusacrivos e fcaturigi.ieimpura ma-nances,& ipfos efleturbidosvide-mus. Sortilegiumipfumfuprajaminjuftura &illegitimum fuifle pro-bavimns: neqve vero id qvodin»de illatum ett , aiiara obtinebitrationem ; fed pariter illicitumatqve temeraririm effenecefli* cft-Naut-efortes has per nefas du_las

pro-

rr.pro certo & legitimo indicio przz-cipitanter arripiuntjonamqveiis.reum defignatum temerepronua-tremt, rationem vit_e deli&iqve,modum pofcere illum aufi.Non-dum enim ifta fententia alio ar-gumento , qvam lubrico fortium,cafu nitebatur. Hinc de feqven-tium aftuura moralitate conftat..Namqve porro eiicita ipfius Jo-nx confemone, primum qvidem:roajeftate celebrati ab eo.Jehova»perculfi , ncc dum juftam fibi &.fufficieneemfatisejus exterrninan-di cauflam nadii; nihilominus e-um tanqvara fortium judicio da-nrinatum ad pceaas depofcunt,o-ptione qvamlibet ip.fi. reli&a.De-,niqve lata in fe abipfo mortis fen-tentia & pcena Kefjanoifjttr^ de "finita, facile.nautce perfpiciebant,-nihil qvidqvam juris in vitara c-jjus his aclibus fibi adnatum efle,:qvippe qvi nihilroglfia eps 9001--mififlet-: dride & cohfcienua ta-

Bi

II<8i , innocentiam* ejus apertete-fiati funt (b;. fiqvidem lege natu-_._e di&ance nemmem efle l-rden-durn norunt. Sed neqve idone-os fe ad cauflam Dei decidendamjudicesagnovere^ neqve eandemtuto crechdere fibi efle commis-fam , ut exfecutioni mandaretur:iinde & fortilegio fuo diffifi adpreces & novum elabendi nifumconvertuntur. Ha_r.enus qvidembene. Ctterum qvidni ineodemperftitere propofito/Xur tandemdemerferunt innoxium ? Dicas ,urgente id neceffitate ta__Q: baudfecus ac übi duo vel plures in ta-btilam aut partem navis confra-_r__e iinam ineiderint, qva. tanto©neri ferendo non eft;. moraliumz>o_.ores I'ieere ajunt uni detur-bare inde alterum, ne ambo fimulpeflum eant. Verum difpar o-3_.nino eft illud exemplum,qvodde fola farcina phyfica agit; heioautem de morali erat qva_ftio„

Nc-

?a

mMeqve enim navigium videturin eo adhuc fuifle ftatu, ut unohomine retento in fundum gravaretur; fublato aute.m (ervaretur<,Ideoqve fatius.erat, fiitaforstu-liflet, naufragium fubire, qvamad fubfidia injufta confugere.Qyanto itaqve laudabilius eft ex-emplum* Centurionis Julii, qvinon minora fortafle procellarumpericula, longiori certe tempore,utvidetur, fuftinuit: & tamennaufragii malum exfpe&are,qvade expofitione cogitare, aut Pau-t.i & captivorum c_edem roiliti-bus permittere , maluic (c. Porrodixeris, volenti non faclam inju-riam. De voluntate Jonae moxdifpiciendum. Si autem direfte& abfolute voluit Propheta hocexitu defungi, debebat nautishoctanqvam miferandum hominisdefperabundi& extrema agitan-tis confilium obvenire rqvum ne-mofacile nifi mente motus,fva-

vifii-

$9

4*'\ifTimam rem,vitarn fuam fporr-te projicere credatur .* oWei. yapxcjt 7 .fiauji trdfiza t/ultnjrtv, h? K £_7,«£<"*

<£.. y.at Srkhvti «t,^v(^Qvo certecafu etiam volenti injuna fieri po-teft. Verum enirn vero fi abfo-luto voluacatis mom Prophetaaclexpetenda hasc fata ferebatur p

vix a crimine atfoxu^as hberaripoteft» Sed contrarium facile pa-tet. Si enim abfoSute morfi fe ce-vovit, prompte etiam, adirtu pa-tente , nernine cohibenfe, rn e*amruiffet: eerteexpeditius pote-rat unico rpfe faltu in medias feuiidas pra.cipitare. Qvid auteratamdiu moratnrf Qvid tardas a-licrum prceftofattir manus? Ap-paret itaqve coafilium de Ka]*.%ov-itcrpto datum cum conditione efleintelligendum , fi nautis ita vide-rerur, aut d aliter evitari neqvi-ret. Uc caceam , mecuere firaulpotuifle , ne per temeritatem &"violentia nautarum graviorimor^

m

4o

t/s genere prseveniretur, ideoqueiflhoc fi!ggefii{Te, Vel permifli-vepotius, uc innuimus, loqvitur:ejicerent fane ipfum,fi tempefta-tera fedatam velint. Satis enimjam cognovit ipfe culpa; _u_e gra-vitatcm , & ukncem fummi Nu-mirtis maiium, cujus vindiclram feriuitbmodo effu-gere pofleperfpe-Xit. Namqve ba_*c arnnia, cceliafperitatem , ventortim violeri-tiara, implacabiiem maris asftum,undarum tumorem, fortinm in-dicium , cetera , in futim efle ea-put deftmato dir<?&a: fic fugiti-vum reprehenfum, fic ad pcenamdepofci ,nul'laraqve elabendi viamfuperefte, confcieatia perculfusreputabat. Qyovrs itaqve dignarafupplicio contumaciam fuam du-xrt, & hoc forte fevientis marispiaculo cceleftes iras mitigatumiri in comitum incolumitatem ar-bitrabatur, fi-Deo ita porro vi-fum forec eventum dirigere, ut

ipfum

4i

ipfumejiciendum ftatuerent.Qyodad fe attinebat, cum ferio pceni-tendo ad clementiam divinamfupplex confugeret, de falucefuaei commifla non angebatur..Con-cludimus. igitur>. Jonam qvidempoenam hanc effe commeritum,a comitibus. tamen fuis. eandemhaud jufte perpeflum: qvum ob-ligatio fubeundi pcenara , ab ali-qvo contra<_.a, non ftatim cuili-bec juseandem exigendi adqvirat.(a confer Pfeifferi pralecl. itt J)nt> (b

Jon. V 14. (c AB. 27. 74. feqq. (dE f. 29-

§.VII.jibforptionemapifce demonflrat^"ITjeclo Joaa mira feqvitur ma-Jj lacia & tranqvillitas maris.*unde apertius tandem arguraen-tum nautis eft fubnatum poten-ttam majeftatemq; Numinis cumftupore agnofcendi & celebrandi,nec nonde-qvalitate fa&i propi-

us

4*

431

us conctudencti , non de nihiiofuifle , qv_e & fortium judtcio,&ipfiusJon_e confefiione anteapro-dita eflent, qvQrum indicio hac-tenus tutofidere neqve poterantneqve debebant. Ex ifto tameneventu non feqvittir, providentiaedivina? .conetuftimad priores nauvtarum afiusfu.ifie effe<ftivum,cumpermtff.vum tantum eum ftnfle ,ex fupra disis conftet. Nos au-tem,, miffis nautis. periclitantemiukerius jonam pauilulum feqva«>mur. Qvamdiu in undis flusftu-ans natarit, tacente hiftoria qvashrere nihil expedit, Id folura evi-dens.etl,. moveate Deo prsefto fu-ifle pifcem grandem, qvijonamfaucibus exceptum,, illasfum &integrumintra ventrem condit, &triduum detinet Qyalis fuerithic pifcis , inter eruditos adhucmultum difceptatum eft. Textusqvidera facer Jonae non ahud eiQomen nitl/'n_. _y. indit, qvod i-

pfun»

43

44

pfum Mattfc it. 40. per *.'7«<? ex=ponitur. Balaenam ftiifle, comrau-snis feiitentia eft: qvam tamenxionnulli negatum euut,potxus la-miam feu canem carchariarn fu-ifle contendentes. Baiamam e-nim ar_.ion gula & ventnculoefle, qvarn ut hominem ilbdumdeglutire & contmere qveat: ne-tjve vorax efle animal, fed alga,pifciculis conchiliisqve contentu,& raro iniftomari apparere.Co-tra carcharia? os gulamqve tantaeefle vaftitatiSjiit hominem etiamcbefum capere poffit: canes iftosvoraciflimos, carnivoros & an-thropophagos, & in raari medi-terranco bala-ms efle freqventio-res. Ktjlos generale efle nomen,,competens omnibus magnis pi-fcibus cetacei generis, balasni6>phocis , delphinis (*. Verum e-riim vero ifta omnia , qvantum-libet plaufibiiia , decidendse huicqvceftioni nondum fufficere vi-

den-

44

«Sehtirr, ut a- fen.e_.tia communiterrecepta uifccdendum putemus. NaniU-t' taceamus, in miraculis res noneffe ad rationis normam anxie exi-gendas, cumisipfe-j qvi jonam in-tra pafcem potuit pra_ter naturamvivum fervare ", etiam introitun. e-idem commodeaperire noverit: a-Jia fimui hcic fuppetunt argumen-t2. Bfla.nar enim, tam vaftx molis,ventrem no„n adeo anguftum effe O"

portet*. qvin revcra i.onnulli ma-gnam ejiK capacitatem eiTctcfhntur,Prsterea varias efle 'balaenaru fpeci-es, & fupra viginti numerari, interalios refert Tlv. Bartholinus (l>, &ftngulas diverfk efle indolis. Sic ba-Jxnam illam, feptentrionaiibus Roff-hyp/tl di-lam, voracifll.nu.r. efle ani-mal > navcs & homines fufevertens,ut iis potiatur, narrat Wormius (c.Jrro in intimo maris mcditerraneifinu vifam efietanta. voraciraris bel-luam, ut plures delpfnnos uno hau-ftu deglutierit. navesqve & homi-nes inf-data fit, ex Procopio &Zo-nararraditDrsflander (d. Qyam noti

Car

4S

4*

Carcharhm, iec. ba.senam fuifTe,corporis moles argui.. Turius ita-<jve To scyoc, notione accipim.j.s f/_----mof-ori > qva balxnam , ■ ceu fpeci-em potiorem defignat-, pradertimcjvum prsdicatum TVtt, _n eidem, utmoli carcharia longe va(_iori,com-pe-tat. fnftilfa -Rabbinorum fbmp.iineic^adducere parum refert , qvicredunt non tantum pifeem iftumplane {ingtilarem fuifie, in huucfinem intra fextidulim rreationis pa-ratam } fed & oculis pellucidum -,ut occti.ts maris, qvocunqve vaga-retur , confpicTe poffct ■ Prophrta(e.Qvin & bis abforpTufivJonam fh~tuunt, primum a rnafeu.o ■, in cu-jus vcntre commodam nactus fedeir-,jad precxs corrpelli ..eqviv.rit. de-inde abeo in t>. fcmellae gravidx"_■-jedhirp , übi tandem cmeuftia ad o-

-randum ada_lus tuerit^/. Nos po-tius periciirantem Jonam haclenuseomitari, tartrum e-juscarcerem cum■■ftupore contxvplan ur, (ragno ad-niirandx providentix divina** argu-mento, qvomodo ille refpiratione

i»

4^

47intercepta, pe.Tln.oqve odorc norvfuerit fuffocatus, atit alioqvin cali-difiimo bellus ventte intratriduumconfumtus & in Chylum converfusjfed illsefus , vivus, Yalens , mentiscompos , piis potuerit prccibus &meditationibus vacare. Sic ludit i»■hutnanif divina Potcntia rcbus.

SEd vela jam contraliere, fincm-qve perichtationi Prophctx Jo~

nx imponcre , atqve ea, qva. niramejus contin_.unt confervationem. a-iii refervare tempori, ii Deo fueritvi fUfffc» & vires tulerint, curta rei fa-nliliaris fupellex me ccgit- Lcc.oremcandidum iterum iteruTqve rogatuveiitn,utea, qvae ex imperata trrt vita-te funt confecia, bcnignis v. iir in-'fUeri oculis. Precibus atqve fufpiri-is te, fu nme Deu;,cx intimis conhsrec.ifibus ampledimur, ut ecclelia:tu_c j.aviculam, iiiter und is tvaligna-tium exa_iTuai.tespericlitant-, guber-'nes, eandemqve c.ontra qvosvis ho-4tiu.i. infukus protcgai.. Pafriam de-niqve noftram, haud ka pndem a

cru-

414* \cruentiflfimibelli tempeflratibtis.qvarn,longiflime agitatam, vexatam & paM-,ne exhauftam, jam vero. pace & i e-Cqvie condecoratam, ab omni hoftililinvafione. clemcnter porro libeiare& defendere digneris. Spiritustuus,.nos ita illuminet, rcgat acducat, utin marj hujus mundi turbul.ento fi-jdes noftra naufragium nunqvam pa*tiatur; fedpoft varias affii-tiontim & jtentationum proceilas 5 portumrnn-*.dem inveniat tutifiiir.uin e.xoptads-*jfimumqve : nam mfirut» auxilium in■tnanu Dci rjl, qui fccit calumttf terv.itti,/P.falm. \i4. 8- -I

tii.i n u ii ?/(a Sam. Bochart, /« HieroZoir. Part.psJ?J%iii/.y.cj/f.iz. Ptig. 74X Conf.Rondclcr.depifcibus Üb. ij. ././>. %z- Aldrovani. dcpi-fcibt/s lib.i- cap, 31. OY. (b Th.Brrtbohr;, 'Ccnt. IV, hifi. 14.. (c Worm, Mufc. &>. ?.C4t-. 13, 0- Hfotfander de p,ajmit P*g.*\A.(e]ob.i?,<&z§\\fy\\i>/ Appjrat; bikTn*. ]IT, /*.--. 599. 900. (f Pfclfrri P^tccl. in '

Jok. Leusdcn. JJon. illuflratus pag. I°9'