journal of nursing science 7.05.54.indd

J Nurs Sci Vol.28 No.4 Oct- Dec 2010

Journal of Nursing Science 95

Corresponding author: S. Poodjiep E-mail: [email protected] Songporn Poodjiep RN MNS Lopburi hospital, Lopburi, Thailand

Chongjit Saneha RN PhDAssistant Professor, Faculty of Nursing, Mahidol University,Bangkok, Thailand

Wimolrat Puwarawuttipanit RN PhDAssistant Professor, Faculty of Nursing, Mahidol University,Bangkok, Thailand

Piyapat Dajpratham MDAssociate Professor, Faculty of Medicine, Siriraj Hospital, Mahidol UniversityBangkok, Thailand

*Master Thesis, Faculty of Graduate studies, Mahidol University

Abstract: Purpose: This research studied the effects of a shoulder pain prevention program for patients with hemiplegia after suffering a stroke and who had a caregiver. Design: An experimental, pretest-posttest control group design. Methods: Sixty participants were recruited from medical and surgical wards at a provincial hospital, and divided into two groups: experimental and control. Each group consisted of 30 subjects. Three instruments were used for data collection: demographic data of subjects and caregivers; the level of shoulder pain at various periods, the arm motor function, the degree of passive ROM and the level of subluxation; and the Shoulder Pain Prevention Program for Patients with Hemiplegia. Data were analyzed by descriptive statistics, Wilcoxon signed rank test and Mann-Whitney U test.Main findings: Findings revealed that for the experimental group there were no differences in the level of shoulder pain at rest pre- and post- program. Moreover, this group had significantly lesser pain in shoulder on movement (p < .01) and greater range of motion in an external rotation position (p < .01) than those in the control group Conclusion and recommendations: The results of this study suggest that our program could be used to decrease the level of shoulder pain on movement and joint stiffness in an external rotation position. Nurses and healthcare staff could use this program in stroke patients with hemiplegia in the early onset of stroke before the symptoms occur.

Keywords: shoulder pain, stroke, hemiplegia, exercise program, shoulder pain, pain prevention.

The Effects of a Shoulder Pain Prevention Program for

Patients with Hemiplegia *

Songporn Poodjiep, Chongjit Saneha, Wimolrat Puwarawuttipanit,

Piyapat Dajpratham

J Nurs Sci 2010;28(4): 95 - 105

J Nurs Sci Vol.28 No.4 Oct - Dec 2010

Journal of Nursing Science96

Corresponding author: ทรงพร พฒจบE-mail: [email protected]

ทรงพร พฒจบ RN MNSโรงพยาบาลลพบร

จงจต เสนหา RN PhDผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

วมลรตน ภวราวฒพานช RN PhDผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ปยะภทร เดชพระธรรม MDรองศาสตราจารย ภาควชาเวชศาสตรฟนฟ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

*วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล

บทคดยอวตถประสงค: เพอศกษาผลของโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลใน ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซก รปแบบการวจย: วจยเชงทดลอง วธด�าเนนการวจย: กลมตวอยางเปนผปวยทงชายและหญงซงมญาตผดแลรกษาในหอผปวย อายรกรรม และศลยกรรมในโรงพยาบาลระดบจงหวดแหงหนง แบงเปนกลมทดลองและควบคมกลมละ 30 ราย เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย 1. แบบเกบรวบรวมขอมลทวไปของผปวย และญาตดแล 2. แบบประเมนระดบอาการปวดไหลในระยะตางๆ, การท�าหนาทของแขน, พสยของขอไหล และระดบของขอไหลเคลอน 3. โปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล โดยใชสถตทดสอบวลคอคซน ไซน แรงคเทส (Wilcoxon Signed Ranks test) และใชสถตทดสอบแมนวทนย ยเทส (Mann-Whitney U-test) ผลการวจย: พบวา กลมตวอยาง ทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล ระดบอาการปวดไหลขณะพก กอนและหลงไดรบโปรแกรมไมแตกตางกน โดยมระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวนอยกวากลมทไดรบการดแลตามปกต (p < .01) พสยของขอไหลในทาหมนแขนออกดานนอกมากกวา (p < .01) กลมตวอยางทไดรบการดแลตามปกตสรปและขอเสนอแนะ: โปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลน สามารถลดระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหว และขอตดในทาหมนแขนออกดานนอกในระยะหนงเดอนหลงเกดโรคหลอดเลอดสมอง พยาบาลและเจาหนาทปฏบตงานในหอผปวยสามารถน�าโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลทพฒนาขนมาใช ในผปวยตงแตระยะแรกกอนเกดอาการ

ค�าส�าคญ: อาการปวดไหล โรคหลอดเลอดสมอง อมพาตครงซก โปรแกรมปองกนอาการปวดไหล

ผลของโปรแกรมกำรปองกนอำกำรปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภำวะอมพำตครงซก *

ทรงพร พฒจบ จงจต เสนหำ วมลรตน ภวรำวฒพำนช ปยะภทร เดชพระธรรม

J Nurs Sci 2010;28(4): 95 - 105



ควำมส�ำคญของปญหำ องคการอนามยโลกไดใหค�าจ�ากดความของ

โรคหลอดเลอดสมอง (Stroke) วาเปนภาวะทมการขดขวางการไหลเวยนของหลอดเลอดสมองสาเหตอาจเกดจากหลอดเลอดสมองแตก หรอการอดกนจากกอนเลอด ท�าใหเนอเยอสมองถกท�าลายจากการขาดออกซเจนและสารอาหาร เปนเหตใหสมองบางสวนหรอทงหมดท�างานผดปกตไป มผลท�าใหระบบประสาทสงการทควบคมการเคลอนไหวของรางกายสญเสยไป1 ในประเทศไทยจากการส�ารวจจ�านวนและอตราการเจบปวยของผ ปวยในโรงพยาบาลทเกดจาก โรคหลอดเลอดสมองป พ.ศ. 2550 ของสถานบรการกระทรวงสาธารณสข พบวามความชก 205.45 คนตอประชากร 100,000 คน2 จากรายงานการศกษาทเปนการศกษารวมกนระหวางกระทรวงสาธารณสข และองคการอนามยโลก พบวาโรคหลอดเลอดสมองเปนโรคทเปนสาเหตการเกดภาวะทพพลภาพ (Disability adjusted life year) ทส�าคญอนดบ 2 ทงในเพศชายและเพศหญง3 โรงพยาบาลลพบร ซงเปนโรงพยาบาลระดบทตยภมขนาด 428 เตยง สงกดกระทรวงสาธารณสข จากเวชระเบยนของโรงพยาบาล4 ขอมลสถต ผปวยโรคหลอดเลอดสมองพบวาระหวางป พ.ศ. 2549 ถง พ.ศ. 2551 จ�านวน ผปวยในทงหมด 25,767, 26,560 และ 24,376 ราย เปนผปวยโรคหลอดเลอดสมองจ�านวน 494, 875 และ 865 รายตามล�าดบ โรคหลอดเลอดสมองท�าใหเกดความบกพรอง ในการใชงานของรางกาย ซงท�าใหเกดการสญเสยหรอไรความสามารถ ไมสามารถท�ากจกรรมอยางคนปกตทวไป5 พบวารอยละ 88 ของผปวยโรคหลอดเลอดสมองมปญหารางกายออนแรงครงซก ปญหาทเกดขนท�าใหกลามเนอออนแรง ความตงตวลดลง และปฏกรยาตอบสนองตอสงกระตนเปลยนแปลงน�ามาสภาวะแทรกซอนทส�าคญไดแกอาการปวดไหล อาการปวดไหลทเกดจากความบกพรองของการเคลอนไหว มผลตอการท�าหนาทของแขนทงทางกายวภาคและสรรวทยา และยงมผลตอ อารมณและจตใจของผปวย6 อาการปวดไหล เปนอาการและอาการแสดงของขอไหลทเปลยนแปลงจากภาวะอมพาตครงซกซงอาจเกดไดจาก ระบบกลามเนอทชวยพยงขอไหล กระดกของขอไหล รวมทงขอตอและเอนทท�าหนาทในการเคลอนไหวขอไหลได

รบการบาดเจบจากการดงรงหรอการเคลอนไหวทผดทา ท�าใหเกดอาการปวดทงขณะเคลอนไหว และ/หรอขณะพก7 เนองจาก อยในทานนนาน ๆ (Prolonged position) เนอเยอดานหนงของขอจะเกดการเปลยนแปลงความยาวเพมขน ในขณะทเนอเยออกดานหนงจะหดสนลง การเปลยนแปลงของเนอเยอสนนษฐานวาเกดจากการเปลยนแปลงทเกดขนเอง หรอมแรงกระท�าในระหวางทมการเคลอนไหวของขอไหล8 สถตการเกดอาการปวดไหลในตางประเทศอาจพบไดตงแตรอยละ 5 จนถงรอยละ 84 ขนอยกบระยะเวลาตงแตเกดโรค และลกษณะของประชากรทท�าการศกษา9,10 อาการปวดไหลจะพบไดรอยละ 17 ในสปดาหแรก11 รอยละ 55 ในสปดาหทสอง12 รอยละ 20 ในเดอนแรก11 รอยละ 87 ในสองเดอน12 รอยละ 23 ใน 6 เดอน11 และรอยละ 75 ภายในหนงป หลงเกดโรคหลอดเลอดสมอง7 ผปวยมอาการปวดไหลตงแตสปดาหแรกขณะพก รอยละ 12 และขณะเคลอนไหว รอยละ 35 และเกดอาการปวดไหลขณะพกในสปดาหท 10 รอยละ 24 และขณะเคลอนไหว รอยละ 58 ในสปดาหท 107 ในประเทศไทยการศกษาความชกของอาการปวดไหลในผปวยอมพาตครงซกจะพบได รอยละ 36 ในสามเดอนแรก และรอยละ 14.3 ในเดอนท 613 จากผลกระทบของอาการปวดไหลทมตอการฟนฟสภาพของผปวย และยงไมเคยมการศกษาวจยทท�าในประเทศไทย ในการปองกนอาการปวดไหลจากหลายสาเหตในเวลาเดยวกน ท�าใหผวจยเหนถงความจ�าเปนของการหาแนวทางการปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ทมภาวะอมพาตครงซก โดยน�าแนวปฏบตทางการพยาบาลเพอการปองกนอาการปวดไหล ในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก ของตรอมร วสทธศร14 ทครอบคลมหลายสาเหต แตยงไมไดท�าการทดสอบผล ผวจยน�าแนวปฏบตนมาพฒนาเปนโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล โดยเพมกจกรรมในการจดทานง ทาเดน และทายน การเคลอนยายในทาตางๆ เมอผปวยลกนง และเดน โดยใชกรอบแนวคดทางพยาธสรรวทยา รวมกบประยกตใชกรอบแนวคดการสนบสนนทางสงคมของ ทอยด15 โดยพยาบาลใหแรงสนบสนนทางสงคม 2 ดานคอ แรงสนบสนนดานเครองมอ ขอมลขาวสาร และแรงสนบสนนดานอารมณ โดยการใหความรและฝกทกษะ และสนบสนนทางดานจตใจแก ผปวย และ



ญาตผดแล ท�าใหญาตผดแลสามารถน�าโปรแกรมทพฒนาไปปฏบตตอเมอผปวยกลบบานเพอใหเกดการดแลอยางตอเนอง ผ วจยจงท�าการทดสอบผลของโปรแกรมทพฒนาขนวาสามารถปองกนอาการปวดไหลได หรอไม และมผลตอพสยของขอไหล การท�าหนาทของแขน และการเกดภาวะขอไหลเคลอนอยางไร

วตถประสงคกำรวจย เพอศกษาผลของโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซกโดย 1. เปรยบเทยบระดบอาการปวดไหล พสยของขอไหล การท�าหนาทของแขน และขอไหลเคลอนในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก กอนการใหโปรแกรม และหลงไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลในวนท 5 และสปดาหท 4 2. เปรยบเทยบผลของโปรแกรมหลงไดรบโปรแกรมในสปดาหท 4 ระหวางกลมทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลและกลมทไดรบการดแลตามปกต

สมมตฐำนกำรวจย 1. ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก กอนไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล มระดบของอาการปวดไหลขณะพก และขณะเคลอนไหวนอยกวา พสยของขอไหลมากกวา การท�าหนาทของแขนมากกวา และระยะขอไหลเคลอนนอยกวา หลงไดรบโปรแกรมปองกนอาการปวดไหล 2. ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก หลงจากไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล มระดบของอาการปวดไหลขณะพก และขณะเคลอนไหวนอยกวา พสยของขอไหลมากกวาการท�าหนาทของแขนมากกวา ระยะขอไหลเคลอนนอยกวาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซกทไดรบการดแลตามปกต

วธด�ำเนนกำรวจย ประชากรและกลมตวอยาง เปนผปวยโรคหลอดเลอดสมองทงเพศชายและเพศหญง ทไดรบการวนจฉยครงแรก ไมไดรบการรกษาโดยการผาตด มภาวะอมพาตครงซก พนจากระยะวกฤตอยางนอย 24 ชวโมง แตไมเกน 1 สปดาห ผปวยอาย 20 ปขนไป ทมารบการรกษาอยในหอผปวยแผนก

อายรกรรม และแผนกศลยกรรมโรงพยาบาลลพบร และมญาตผดแลหลก ทมอายตงแต 20 ปขนไป ผวจยคดเลอกกลมตวอยาง ตามเกณฑทก�าหนดคอมระดบความรสกตวตามแบบประเมน Glasgow coma scale 15 คะแนน มก�าลงกลามเนอแขนขางทออนแรงนอยกวาหรอเทากบ 3 มความตงตวของกลามเนอขางทออนแรงนอยกวาหรอเทากบ 1 มการรบความรสกปวดปกต และผปวยสามารถสอสารใหเขาใจได เลอกกลมตวอยางเขากลมทดลอง และกลมควบคมโดยวธการสมแบบบลอก (Block randomization) และเกบขอมลไปพรอมๆ กน ไดจ�านวนครบตามทก�าหนดไว กลมละ 35 คน โดยกลมทดลอง และกลมควบคม ไมทราบวาตนอยกลมไหน ขณะเกบขอมลมผปวยทออกจากการวจย 10 ราย สาเหตเพราะระดบความรสกตวลดลง 4 ราย ถงแกกรรมเมอกลบบาน 2 ราย พบกอนเนองอกในสมอง 1 ราย และยายไปอยตางจงหวด 3 ราย เหลอจ�านวนผเขารวมวจยกลมละ 30 ราย เครองมอทใชในการวจย 1. โปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซก ปรบปรงมาจากแนวปฏบตทางการพยาบาลในการปองกนอาการปวดไหลของ ตรอมร วสทธศร14 (2549) ประกอบดวย กจกรรมหลก 2 ขอ ไดแก 1) การสนบสนนทางดานเครองมอ ประกอบดวย กจกรรมการพยาบาล ในการสอนใหความรฝกทกษะแกผปวยและญาตผดแลหลก ในการปองกนอาการปวดไหลขณะอยโรงพยาบาล และ เมอผปวยกลบบาน ในเรอง การจดทาและการใชอปกรณทเหมาะสม ขณะนอน นง ยน เดน และการเคลอนยายรวมทงการปองกนการเกดกลามเนอหดเกรง การออกก�าลงกายแบบมผท�าให และใหคมอการดแลปองกนอาการปวดไหล 2) การสนบสนนทางดานอารมณ ประกอบดวย การสรางสมพนธภาพ การใหก�าลงใจ รวมทงเปดโอกาสใหผดแลไดระบายความรสก รบฟงปญหาทเกดจากการดแลผปวยพรอมทงแกไขปญหา และใหการดแลเอาใจใส ยกยองชมเชย และตดตามเยยม 2. แบบประเมน ประกอบดวย 1) แบบประเมนขอมลทวไปของผปวย และผดแลหลก 2) แบบประเมนความร และความสามารถของญาตผดแลในการปฏบตปองกนอาการปวดไหล ทผ วจยสรางขน โดยเนอหาในการประเมน



ครอบคลมตามโปรแกรมทผวจยพฒนาเพอใหสอดคลองกบกลมตวอยางในการวจยครงน 3) แบบวด ระดบอาการปวดของไหลขณะพก วดความเจบปวดดวยเสนตรงแนวตง (The Vertical Visual Analogue Scale) ของ ไพรด เครลส และ รอดเจอร16 แปลเปนภาษาไทยโดย ศศกานต นมมานรชต และ ชชชย ปรชาไว17 มคาคะแนนตงแต 0-100 คะแนน แปลผลโดยวดความยาวจาก 0 ถงระดบทผปวยบอกต�าแหนงความเจบปวด โดยใชเสนตรงแนวตงทมความยาว 0-100 mm 4) แบบวดอาการปวดขณะทเคลอนไหวแขน โดยใชเดอะรซช อารตคลารอนเดกซ (The Ritchie Articular Index) ประเมนแขนโดยการหมนไหลออกดานนอก (externally rotated) ของรซซ18 มาตราวดเปนแบบเรยงอนดบ (Ordinal scale) มระดบคะแนนตงแต 0-3 โดย คะแนน 0 = ผปวยไมมอาการปวด คะแนน 1 = ผปวยบอกวาปวด คะแนน 2 = ผปวยบอกวาปวดและมอาการสะดงเมอเคลอนไหว คะแนน 3 = ผปวยบอกวาปวดมอาการสะดงและตานเมอมการเคลอนไหว ความเชอมนของเครองมอ ทระดบ .8519,20

5) แบบวดการท�าหนาทของแขน (Arm motor function) ใชแบบประเมนฟลกเมเยอร มอเตอรฟงชนเทส (Fugl-Meyer Motor Function Test) ของ ฟลกเมเยอร และคณะ 21 แปลเปนภาษาไทยโดย พรรณ ลมปญญากล และลาวลย พานชเจรญ 22 ความเชอมนของเครองมออยทระดบ .9623 6) แบบวดพสยของขอไหลโดยมผท�าให (Passive ROM) เปนการประเมนมมทขอไหลเคลอนไหว ประกอบดวย 6.1) แบบวด ทศทาง โดยเครองมอทใชวดมม โกนโอมเตอร (Goniometer) ยหอจามาร (Jamar) ชนด 0-180 องศา และ 6.2) แบบวดระยะขอไหลเคลอน ใช Inferior drawer test (sulcus sign) ใชแบบประเมนของ เกอรเบอร และแกนส24 วดระยะหางของกระดกอโครเมยน (Acromion process) และหวกระดก ฮวเมอรรส (Humeral head) มหนวยเปนมลลเมตร

การพทกษสทธกลมตวอยาง โครงการวจยผานความเหนชอบการท�าวจยในมนษยจากคณะกรรมการจรยธรรมของโรงพยาบาล ผปวยและญาตผดแลจะไดรบขอมลจากผวจยเกยวกบกระบวนการศกษาครอบคลมเพยงพอดวยภาษาทเขาใจงาย ไมมการปกปดขอมลใดๆ ทผปวยตองทราบ ผวจยน�าโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลมา

ปฏบตแกผปวย ควบคกบการดแลตามปกต ซงไมรบกวนตอการตรวจรกษาของแพทย และไมรบกวนตอการบรการของทมสขภาพ ผปวย และญาตมสทธทจะยกเลก หรอถอนตวออกจากการวจยไดทกเมอ ซงการถอนตวออกจากการวจยจะไมมผลกระทบใดๆ ตอการใหการพยาบาลทผปวยตองไดรบทงสน การรายงานผลงานวจยจะเปนการรายงานในภาพรวม ไมมการระบชอของผปวย ขณะทอยในชวงทท�าวจยผปวยมอาการปวดจะไดรบการชวยเหลอโดยยาแกปวดไดตามแผนการรกษาของแพทย

วธเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลผานการอนมตตามสายการบงคบบญชาของหนวยงานจากนน ใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมล คนละ 4 สปดาห ผวจยเกบรวบรวมขอมลกบกลมควบคมโดย บนทกขอมลสวนบคคลของผปวยกลมควบคม ไดแก อาย เพศ ต�าแหนงพยาธสภาพ โรครวม ชนดของโรคหลอดเลอดสมอง ซกของรางกายทออนแรง ความถนดของมอ ก�าลงของกลามเนอ ความตงตวของกลามเนอโดยใชแบบประเมน Modified Ashworth Scale ปฏกรยาการตอบสนองของกลามเนอไบเซบ (Deep tendon Reflexes) และความสามารถในการท�ากจวตรประจ�าวนใชแบบประเมน Barthel index และเกบขอมลในสวนของญาตผดแลหลก ไดแก อาย เพศ ระดบการศกษา สถานภาพสมรส อาชพ ความสมพนธกบผปวย ระยะเวลาในการดแลผปวย พรอมทงผชวยวจย ประเมนผปวย ไดแก ประเมนอาการปวดไหลโดยใช มาตรวดความเจบปวดแบบเสนตรงแนวตง และรซซอาตคลาอนเดกซ วดพสยของขอไหล 6 ทศ โดยใชโกนโอมเตอร การท�าหนาทของแขน ใชแบบ ประเมนฟลกเมเยอร มอเตอร ฟงชนเทส และ ภาวะขอไหลเคลอนโดยใช อนฟเลยดอรเวดสเทส การประเมนทงหมดเปนการประเมนครงแรก (ถาผปวยไมสามารถนงเองไดใหพยงนงบนเตยงโดยใชหมอนรองบรเวณหลง) หลงจากนน ผปวยไดรบการดแลตามปกต ผวจยนดกลมควบคม เพอประเมนเหมอนครงแรกซ�า ในวนท 5 กอนออกจากโรงพยาบาล และสปดาหท 4 ทบานของผปวย โดยผชวยวจยทไดรบการฝกในการประเมนมาแลว เปนผประเมนโดยไมทราบวาผปวยอยกลมใด และในแตละสปดาหผวจยท�าการโทรศพทตดตามอาการปวดไหลของผปวยพรอมกบซกถามการดแล โดยทวไป



ผวจยด�าเนนการกบกลมทดลอง โดยบนทกขอมลสวนบคคลของผปวย และญาตผดแลเชนเดยวกบกลมควบคม การประเมนทงหมดเปนการประเมนครงแรก และเรมใหโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลดงน สรางสมพนธภาพ แจงผปวยและญาตผดแลหลกใหทราบวาในโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลจะมกจกรรมประกอบโดย ใชเวลาในการสอน ฝกทกษะ และมการสาธตยอนกลบ ใชเวลาในการสอนและฝกทกษะ 2 วนแรก วนละประมาณ 30-45 นาท หลงจากนนมการสาธตยอนกลบของญาตผดแล ตอเนองจากสองวนแรกเปนเวลาอก 3 วน วนแรกผวจยด�าเนนการสอนใหความร แกญาตผดแลหลกและผปวยในเรองโรคหลอดเลอดสมอง การเกดภาวะอมพาต การฟนฟสภาพ อาการและสาเหตทท�าใหเกดอาการปวดไหล ความส�าคญของการปองกนอาการปวดไหล และสาธตวธการปองกนอาการปวดไหล โดยการจดทาขณะนอนหงาย นอนตะแคง ขณะนง เดนและยน กรณทประเมนแลววาผปวยมขอไหลเคลอน สอนการใชสายพยงขอไหลขณะนง และเดน ใชเวลาทงหมด ประมาณ 10-20 นาท ผวจยมอบคมอการดแลเพอปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก ใชเปนสอประกอบการใหความร แกญาตผดแลหลกและผปวย และเกบไวอานลวงหนา เพอใหญาตผดแลมความเขาใจชดเจนขน พรอมมอบสมดบนทกอาการปวดไหล และบนทกการดแลในการปฏบตกจวตรประจ�าวน ในแตละวนแกญาตผดแล ผวจยทบทวนความรและวธปฏบตกจกรรมการดแลผปวยในการปองกนอาการปวดไหลรวมกบ ญาตผดแล พดคยใหก�าลงใจแกญาตผดแลในการดแลผปวย รวมทงเปดโอกาสใหญาตผดแลไดระบายความรสกทเกดจากการดแลผปวย ซกถามปญหาและใหค�าแนะน�าในการแกไขปญหาทเกดขน วนทสองผวจยสอนสาธตการจดทาขณะเคลอนยาย โดยการเดน หรอใชรถนง การออกก�าลงกายแขนขางทเปนอมพาตโดยทผอนท�าให และการจดทานอน เพอปองกนการเกดกลามเนอหดเกรงใชเวลาในการสอนพรอมสาธตใหดทงหมด ประมาณ 10-20 นาท หลงจากนนมการสาธตยอนกลบของญาตผดแล ใชเวลาประมาณ 10-25 นาท วนท 3-5 เปนการสาธตยอนกลบ พรอมกบฝกทกษะญาตผดแล เปนเวลาอก 3 วน ในวนท 5 สนสดโปรแกรม ผวจยประเมนการปฏบตของญาตผดแล ตามแบบประเมนความร ความสามารถของญาตผดแล และประเมนความพงพอใจของการท�าโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล

ถาญาตผดแลมคะแนนความรและการปฏบตไมตรงตามเกณฑทตงไวจะมการแกไข และสาธต ในสวนทไมถกตองใหม ใหญาตผดแลสาธตยอนกลบอกครง เพอใหญาตสามารถทปฏบตไดถกตองเมอผปวยกลบบาน ในแตละสปดาหผวจยท�าการโทรศพทตดตามผปวย กบญาตผดแล ทบานทกสปดาห เพอประเมนอาการปวด พรอมกบซกถามการดแลโดยทวไป และกระตนการปฏบต ในกรณทผปวยไมไดมการฝกการปฏบตบางขนตอนทโรงพยาบาล ผวจยท�าการสาธตทบาน จากนนผชวยวจยประเมนผปวย ในวนท 5 และสปดาหท 4 เชนเดยวกบวนแรกทประเมน โดยทผชวยวจยไมทราบวาผปวยอยกลมไหน

การวเคราะหขอมล โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส�าเรจรปโดยวเคราะหขอมลทวไปของผปวย และญาตผดแล ดวยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และคามธยฐาน วเคราะหความแตกตางของคามธยฐาน ของระดบอาการปวดไหล พสยของขอไหล คะแนนการท�าหนาทของแขน และระยะขอไหลเคลอน ระหวางกอนและหลงไดรบโปรแกรมในวนแรก เปรยบเทยบกบ สปดาหท 4 โดยใชสถตทดสอบวลคอคซน ไซน แรงคเทส (Wilcoxon Signed Ranks test) และใชสถตทดสอบแมนวทนย ยเทส (Mann-Whitney U-test) ในการหาความแตกตางหลงไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลระหวางกลมทไดรบโปรแกรมปองกนอาการปวดไหล และกลมทไดรบการดแลตามปกต (สาเหตทใชสถตนเนองจากขอมลมการกระจายไมเปนโคงปกต)

ผลกำรวจย 1. ขอมลสวนบคคล กลมตวอยางทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล จ�านวน 30 ราย เปนเพศชาย รอยละ 53.3 กลมทไดรบการดแลตามปกต (กลมควบคม) เปนเพศหญงรอยละ 53.3 กลมทดลอง อายเฉลย 68.8 ป กลมควบคม อายเฉลย 65.5 ป กลมทดลอง และกลมควบคมเปนโรคความดนโลหตสงอยางเดยวมากทสด รอยละ 33.3 และรอยละ 36.7 ตามล�าดบ และทงสองกลมมโรคเบาหวานเปนโรครวม รอยละ 26.6 เทากน กลมทดลองออนแรงซกขวา เทากบซกซาย รอยละ 50.0 และกลมควบคม ออนแรงซกขวา รอยละ 56.7 และทงสองกลม ถนดมอขวา รอยละ 93.4 ก�าลงของกลามเนอแขนทออนแรงระดบ 0 รอยละ 46.7 และความตงตวของกลามเนอ



0 คะแนน ในกลมทดลองรอยละ 56.7 กลมควบคมรอยละ 70 ตามล�าดบ คะแนนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ�าวน 0 – 20 คะแนน รอยละ 36.7 และ 46.7 ตามล�าดบ ญาตผดแลในกลมทดลอง และกลมควบคมเปนเพศหญงรอยละ 83.3 และ 76.7 ตามล�าดบ สถานภาพสมรสค รอยละ 76.3 และ 73.3 อายเฉลย 45.8 ป และ 42.5 ป ตามล�าดบ กลมทดลองไมไดท�างาน และมอาชพเกษตรกร รอยละ 30 แตในกลมควบคมท�างานรบจาง รอยละ 43.3 ทงสองกลมการศกษาระดบประถม

ศกษา รอยละ 66.7 และ 53.3 ตามล�าดบ ความสมพนธกบ ผปวยเปนบตร รอยละ 53.3 ทงสองกลม โดยม ระยะเวลาในการดแลผปวยมากกวา 8 ชวโมง รอยละ 86.7 และ 83.3 ตามล�าดบ เมอทดสอบความแตกตางของขอมลสวนบคคล ระหวาง 2 กลม ดวยการทดสอบไคสแคว พบวาลกษณะของกลมตวอยางทงสองกลมไมแตกตางกน (p > .05) ผลการทดลองดงตอไปน

ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และพสย ของการประเมนขอไหลตามระยะของการทดลอง ระหวางกลมทดลอง และกลมควบคม

การประเมนขอไหลกลม วนแรก วนท 5 สปดาหท 4

Mean (SD) RangeMean(SD)

RangeMean(SD)

Range

ระดบอาการปวดไหลขณะพก(คะแนน)

ควบคม ทดลอง

0.00(0.00)0.00(0.00)

0 - 0

0 - 0

0.33(1.82)0.00(0.00)

0-10

0 – 0

6.67(20.73)0.00(0.00)

0 - 80

0 – 0

ควบคม

ทดลอง

0.00(0.00)0.00(0.00)

0 - 0

0 - 0

0.37(0.66)0.03(0.18)

0 – 2

0 – 1

0.87(1.13)0.17(0.37)

0 – 3

0 – 1

ยกแขนมาดานหลง

กางแขน

หบแขน

หมนแขนเขาดานใน

หมนแขนออกดานนอก

ควบคม

ทดลอง

ควบคม

ทดลอง

ควบคม

ทดลอง

ควบคม

ทดลอง

ควบคม

ทดลอง

ควบคม ทดลอง

166.33(10.98)168.67(6.28)39.00(3.05)

39.17 (2.65)169.50(15.88)173.33(9.22)38.33(3.79)39.00(3.05)83.33(6.06)81.33(8.99)86.008.13)88.67(4.34)

130 - 180

150 – 180

30 - 40

30 – 40

110 – 180

150 – 180

30 – 40

30 – 40

70 – 90

50 – 90

50 – 90

70 – 90

166.33(10.98)168.67 (6.28)39.00(3.05)39.17 (2.65)168.83 (16.27)173.33(9.22)38.33(3.79)39.00 (3.05)81.67 (9.85)81.33 (8.99)85.33(8.60)88.67(4.34)

130 – 180

150 – 180

30 – 40

30 - 40

110 – 180

150 – 180

30 – 40

30 – 40

40 – 90

50 – 90

50 – 90

70 – 90

162.67(14.60)166.60 (8.08)

38.33 (3.79)39.17 (2.65)

165.17(17.54)172.27(10.01)

38.00 (4.06)39.00(3.05)79.83

(11.48)81.33(8.99)82.67

(10.48)88.67(4.34)

120 – 180

140 – 180

30 – 40

30 – 40

110 – 180

150 – 180

30 – 40

30 – 40

35 – 90

50 – 90

50 – 90

70 – 90

ระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหว(คะแนน)

พสยของขอไหล (องศา) ยกแขนมาดานหนา



ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลย ของการประเมนขอไหลตามการท�าหนาทของขอไหลและแขนระหวางกลมทดลอง และ กลมควบคม โดยใชสถต แมนวทนย ยเทส (Mann-Whitney U-test)

การประเมนขอไหลกลมทดลอง กลมควบคม

Z p-valueMean Rank

Sum of Ranks

Mean Rank

Sum of Ranks

ระดบอาการปวดไหลขณะพก 29.00 870.00 32.00 960.00 -1.761 .078ระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหว 25.75 772.50 35.25 1057.50 -2.607 .009การท�าหนาทของแขน (คะแนน) 30.13 904.00 30.87 926.00 -0.168 .867

ระยะขอไหลเคลอน 27.25 817.50 33.75 1012.50 -1.825 .068

2. ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซกทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล ระดบอาการปวดไหลขณะพก กอนและหลงไดรบโปรแกรมไมแตกตางกนทงในวนท 5 (p > .05) และสปดาหท 4 (p > .05) และระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวไมแตกตาง ในวนท 5 (p > .05) แตเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต ในสปดาหท 4 (p < .05) พสยของขอไหลไมแตกตางกน ทงในวนท 5 และสปดาหท 4 คะแนนการท�าหนาทของแขนแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (p < .05) ทงในวนท 5 (p < .05) และสปดาหท 4 (p < .01) และระยะขอไหลเคลอนไมแตกตางกน ในวนท 5 (p > .05) แตในสปดาหท 4 แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต 3. เมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง และกลมควบคมพบวาผปวยกลมทดลองทงหมดในสปดาหท 4 ไมเกดอาการปวดไหลขณะพก แตในกลมควบคม ระดบอาการปวดไหลขณะพก แตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต (p > .05)

ตารางท 1 (ตอ)



RangeMean(SD)

Range

การท�าหนาทของแขน (คะแนน)

ควบคม

ทดลอง

19.20(18.13)16.67(15.85)

5 – 57

3 – 54

24.50(21.29)21.17(20.29)

5 – 64

3 – 66

32.60(24.14)31.80(28.13)

5 – 66

3 – 66

ระยะขอไหลเคลอนควบคม

ทดลอง

0.00(0.00)0.00(0.00)

0 – 0

0 – 0

0.23(0.50)0.03(0.18)

0 – 2

0 – 1

0.50(0.68)0.30(0.79)

0 – 2

0 – 3

แตระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหว แตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (p < .01) 4. ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก หลงทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล พสยของขอไหลในทาตางๆไมแตกตาง กบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซกทไดรบการดแลตามปกต ยกเวนพสยของขอไหลในทาหมนแขนออกดานนอก ในกลมทดลองมากกวา กลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถต (p < .01) 5. ผปวยกลมทดลองหลงไดรบโปรแกรมปองกนอาการปวดไหล พบวามคะแนนการท�าหนาทของแขน ไมแตกตางกนกบกลมทไดรบการดแลตามปกต ( p > .05) 6. ผปวยกลมทดลองหลงไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล เปรยบเทยบ ระยะขอไหลเคลอนในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาต มระยะขอไหลเคลอน ไมแตกตางกบกลมควบคม (p > .05) รายละเอยดตามตารางท 2





RangeMean(SD)

Range

การท�าหนาทของแขน (คะแนน)

ควบคม

ทดลอง

19.20(18.13)16.67(15.85)

5 – 57

3 – 54

24.50(21.29)21.17(20.29)

5 – 64

3 – 66

32.60(24.14)31.80(28.13)

5 – 66

3 – 66

ระยะขอไหลเคลอนควบคม

ทดลอง

0.00(0.00)0.00(0.00)

0 – 0

0 – 0

0.23(0.50)0.03(0.18)

0 – 2

0 – 1

0.50(0.68)0.30(0.79)

0 – 2

0 – 3

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซกทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลโดยมการใหการสนบสนนทางสงคมแกญาตผดแล ญาตผดแลผปวยทเกดอาการปวดไหลมคาเฉลยของคะแนนความร ความสามารถ คะแนนในการท�าโปรแกรมและระยะเวลาในการดแลผปวย นอยกวาญาตผดแลผปวยทไมเกดอาการปวดไหล

อภปรำยผล กลมผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซกทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล เปรยบเทยบผลการเกดอาการปวดไหลวนแรก กบวนท 5 และสปดาหท 4 พบวาในวนท 5 ไมเกดอาการปวดไหลขณะพก อาการปวดไหลขณะเคลอนไหว พสยของขอไหลไมแตกตาง ระยะขอไหลเคลอนไมแตกตาง ยกเวนคะแนนการท�าหนาทของแขนทแตกตางกน และในสปดาหท 4 ไมเกดอาการปวดไหลขณะพก และพสยของขอไหลไมแตกตางจากวนแรก แตมระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวเพมขน ระยะขอไหลเคลอนเพมขน และ คะแนนการท�าหนาทของแขนเพมขน เมอเปรยบเทยบกบวนแรกทประเมน อาจเนองจากการจดทาขณะ นอน นง ยน เดน และการเคลอนยายทถกวธ จะชวยลดการกดเบยดของเนอเยอรอบขอไหล ไมท�าใหเกดการอกเสบของเอนรอบขอไหล การจดใหขอไหลอยคอนมาดานหนาและหมนออกดานนอก ดนใหกระดกสะบก หางจากกระดกสนหลงและมหมอนรองรบตนแขนชวยปองกนไมใหขอไหลหบเขาจนมการหดดงรงเสนประสาทซบสคาพลา25 การใชแรงกระท�าตอเอนและกลามเนออยางตอเนอง เชน การขยบขอตอเปนตน สามารถชวยปองกนการหดตวสนของกลามเนอบรเวณรอบขอไหล26 ซงสอดคลองกบการศกษาของ อดาและคณะ27 ทพบวาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซก ไดรบการจดทานอนทถกตองเพอปองกนกลามเนอหดเกรง ท�าใหลดการเกดขอตดไดอยางมนยส�าคญทางสถต (p = .03) เมอเปรยบเทยบกบกลมทไมไดรบการจดทา และจากการศกษาครงนมการออกก�าลงกายโดยผอนท�าให วนละ 30 นาท 5 วน นาน 4 สปดาห สอดคลองกบการศกษา ในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมความบกพรองของแขน มอาการของโรค นอยกวา 12 เดอน มการออกก�าลงของแขนโดยผอนท�าให 5 วน นาน 4 สปดาหใชเวลานาน 30 นาท

มผลท�าใหเพมพสยของขออยางมนยส�าคญทางสถต (p < .001)28 ในกลมทดลองมผเขารวมวจยบางคนมอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวเพมขน ซงอาจเกดไดจาก ระบบกลามเนอทชวยพยงขอไหล กระดกของขอไหล รวมทงขอตอและเอนทท�าหนาทในการเคลอนไหวขอไหลไดรบการบาดเจบจากการดงรงหรอการเคลอนไหวทผดทา ท�าใหเกดอาการปวดทงขณะเคลอนไหว และ/หรอขณะพก7 โดยปจจยดานความร และการปฏบตของญาตผดแลอาจเปนปจจยทสงผลตอเกดอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวในผปวยทไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล ซงพบวาคาเฉลยของคะแนนความรในการปองกนอาการปวดไหล คะแนนความสามารถในการปฏบตตามโปรแกรม ระยะเวลาในการดแล ผปวยตอวน และ คะแนนการปฏบตตามโปรแกรมของญาตผดแลผปวยทมอาการปวดไหลขณะเคลอนไหว นอยกวาญาตผดแลผปวยทไมเกดอาการปวดไหล ซงสอดคลองกบงานวจยทวา ญาตผดแลทมความสามารถในการดแลสงจะสงผลให ผปวยไดรบการดแลทด มการฟนหายเรว มความสมพนธกบคณภาพการดแลผปวย29 ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซกหลงไดรบโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหล มระดบอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวนอยกวา และมพสยของขอไหลในทาหมนแขนออกดานนอกมากกวา ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทไดรบการดแลตามปกตอยางมนยส�าคญทางสถต อธบายไดวาการจดทาขณะ นอน นง ยน เดน และการเคลอนยายทถกวธ เพอลดการกดเบยดของเนอเยอรอบขอไหล และการอกเสบของเอนรอบขอไหล การจดทาขณะนอนตะแคงขอไหลอยคอนมาดานหนาและหมนออกดานนอก ดนใหกระดกสะบก หางจากกระดกสนหลง และมหมอนรองรบตนแขนปองกนไมใหขอไหลหบเขา25 การจดทานอนหงายเพอลดการเกรงกระตกของกลามเนอโดยขณะทผปวยพก อยในทานอนหงายจดขอไหลอยในทากางออกท�ามม 45 องศา และขอศอกงอท�ามม 90 องศา และอยในทาทสบายมการหมนออกของขอไหล และมการรองแขนสวนปลายดวยหมอนระดบขนานกบไหล ประมาณ 30 นาทตอวน 5 วนตอสปดาห ท�าทงหมด 4 สปดาห สอดคลองกบการศกษาของอดา และคณะ27

ทว าการจดทานอนหงายโดยทแขนหมนออกดานนอก สามารถปองกนอาการปวดไหลได (p < .001) การออกก�าลง



กายแขนขางทออนแรงโดยมผอนท�าใหสอดคลองกบการศกษาผลของการออกก�าลงกลามเนอแขนซงเปนการลดการเกรงกระตกของกลามเนอ และควบคมทาทางทผดปกต ในผปวยอมพาตครงซกทมอาการปวดไหล 20 ราย พบวาสามารถลดการเกดอาการปวดไหลไดอยางมนยส�าคญทางสถต30

สรปและขอเสนอแนะ จากผลการศกษา พบวาโปรแกรมการปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะอมพาตครงซก มผลท�าใหผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก มอาการปวดไหลขณะเคลอนไหวนอยกวา และ มขอไหลตดในทาการแขนออกดานนอกนอยกวา ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทไดรบการดแลตามปกต ดงนน 1. พยาบาลควรใหการสนบสนนทางสงคมแกญาตผดแลทางดานเครองมอ ขอมลไดแก การใหความร ฝกทกษะแกญาตผดแลในการปองกนอาการปวดไหลพรอมมอบสมดคมอการดแล การจดทาทเหมาะสมแกผปวยในทกอรยาบท รวมทงชวยใหผปวยไดออกก�าลงกายอยางเหมาะสม และตอเนอง 2.ใหการประคบประคองทางดานจตใจดวยการสรางสมพนธภาพ การใหก�าลงใจ รวมทงเปดโอกาสใหผดแลไดระบายความรสก เสรมสรางความมนใจในการดแลแกญาตผดแลสามารถกลบไปดแล ผปวยทบานไดอยางตอเนอง 3. สงเสรมใหพยาบาล บคลากรดานการแพทยและสาธารณสขทปฏบตงานในหอผปวย มการพฒนาความรและทกษะ ในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองตงแตแรกรบเพอปองกนไมใหเกดอาการปวดไหลเมอกลบบาน และใหการชวยเหลอผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไดอยางมประสทธภาพเพมมากขน

เอกสำรอำงอง1. World Health Organization. [serial online] 2007

September [cited 2008 Jan 13]: [1 screens]. Available from: http://www.who.int/topics/cerebrovascularaccident/en/

2. ส�านกนโยบายและยทธศาสตร ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข รายงานสถตสาธารณสขประจ�าป [serial online] 2007 [cited 2009 April 1]: [1 screens]. Available from http://www.bps2.moe.go.th/bpsgs/news.php

3. วจตรา เชาวพานนท, สวรรณา วภาคสงเคราะห. การพฒนาแผนการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองโดยการมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพ สถาบนประสาทวทยา. วารสารกองการพยาบาล 2550: 34: 7-25.

4. โรงพยาบาลลพบร กระทรวงสาธารณสข รายงานสถตจ�านวนผปวยในโรงพยาบาลลพบร ปงบประมาณ พ.ศ. 2549-2551. ลพบร: โรงพยาบาลลพบร; 2551.

5. กมลทพย หาญผดงกจ. การฟนฟสมรรถภาพ. ใน: กงแกว ปาจรย, บรรณาธการ. การฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. กรงเทพฯ: แอล.ท.เพรส จ�ากด: 2547. หนา 59-76.

6. วษณ กมทรทพย. ความบกพรองของระบบประสาทสงการ. ใน: กงแกว ปาจรย, บรรณาธการ. การฟนฟสมรรถภาพ ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. กรงเทพฯ: แอล.ท.เพรส จ�ากด: 2547. หนา 95-128.

7. Roy CW, Sands MR, Hill LD. Shoulder pain in acutely admitted hemiplegics. Clin Rehabil [serial online] 1994 [cited 2008 Mar 13]: 8: [7 screens]. Available from: URL: http://www./cre.sagepub.com/cgi/content/abstract

8. ธนธส ภวชย. การศกษาทาทางขณะพกและความยาว กลามเนอขอไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. (วทยานพนธ) เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม; 2549. 48 หนา.

9. Chae J, Mascarenhas D, Yu DT, Kirsteins A, Elovic EP, Flanagan SR, et al. Poststroke shoulder pain: Its relationship to motor impairment, activity limitation, and quality of life. Arch Phys Med Rehabil [serial online] 2007 Mar [cited 2008 Jun 13]: 88: [4 screens]. Available from: URL: http://www.sciencedirect.com

10. Bender L, McKenna K. Hemiplegic shoulder pain: Defining the problem and its management. Disabil Rehabil [serial online] 2001 Nov [cited 2008 Jun 26]: 23(16): [8 screens]. Available from: URL: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pub med

11. Ratnasabapathy Y, Broad J, Baskett J, Pledger M, Bonita R. Shoulder pain in people with stroke: A population-based study. Clin Rehabil [serial online] 2003 Dec [cited 2008 Feb 3]: 17: [8 screens]. Available from: URL: http://ingentaconnect.com

12. Gamble GE, Barberan E, Laasch HU, Bowsher D, Tyrrell PJ, Jones AK. Poststroke shoulder pain: A prospective study of the association and risk factors in 152 patients from a consecutive cohort of 205 patients presenting with stroke. Eur J Pain 2002: 6: 467-474.



13. เพลนจต ธาราเสาวรภย. ความชกและปจจยทสมพนธกบการเกดอาการปวดไหลในผปวยอมพาตครงซก: กรณศกษาทหนวยงานกายภาพบ�าบด โรงพยาบาลบรรมย. วารสารทางการแพทยโรงพยาบาล ศรสะเกษ สรนทร บรรมย 2547: 20(1): 1-13.

14. ตรอมร วสทธศร. แนวปฏบตทางการพยาบาลเพอปองกนอาการปวดไหลในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอมพาตครงซก. สารนพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล; 2549.

15. Thoits PA. Conceptual, methodological, and theoretical problems in studying social support as a buffer against life stress. J Health Soc Behav 1982: 23: 145-159.

16. Price CIM, Curless RH, Rodgers H. Can stroke patients use visual analogue scales. Stroke [serial online] 1999 Feb [cited 2008 Jan 3]: 30: [5 screens]. Available from: URL: http://www.stroke.ahajournal.org/cqi/content/full

17. ศศกานต นมมานรชต, ชชชย ปรชาไว. ความปวดและ การระงบปวด: Pain & Pain Management. สงขลา:

ชานเมองการพมพ: 2549, 2-21. 18. Ritchie DM, Boyle JA, Mcinnes JM, Jasani MK,

Dalakos TG, Grieveson P, et al. Clinical studies with an articular index for the assessment of joint tenderness patients with rheumatoid arthritis. Q J of Med 1967: 10: 393-406.

19. Bohannon RW, LeFort A. Hemiplegic shoulder pain measured with the Ritchie Articular Index. Int J Rehabil Res 1986: 9(4): 379-381.

20. Hart LE, Tugwell P, Buchanan WW, Norman GR, Grace EM, Southwell D. Grading of tenderness as a source of interrater error in the Ritchie articular index. J Rheumatol 1985: 12(4): 716-717.

21. Fugl-Meyer AR, Jaasko L, Leyman I, Olsson S, Steglind S. The post-stroke hemiplegia patient. 1. A method for evaluation of physical performance. Scand J Rehabil Med 1975: 7(1): 13-31.

22. พรรณ ลมปญญากล, ลาวลย พานชเจรญ. การฟนสภาพการเคลอนไหวของมอและแขนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองในชวง 3 เดอนแรก. วารสารกายภาพบ�าบด 2547: 26: 33-58.

23. Sanford J, Moreland J, Swanson LR, Stratford PW, Gowland C. Reliability of the fugl-meyer assessment for testing motor performance in patients following stroke. Phys Ther 1993: 73: 447-454.

24. Gerber C, Ganz R. Clinical assessment of instability of the shoulder. With special reference to anterior and posterior drawer tests. J Bone Joint Surg 1984: 66B: 551-556.

25. Carr EK, Kenney FD. Positioning of the stroke patient: A review of the literature. Int J Nurs Stud 1992: 29(4): 355-369.

26. นวพร ชชวาลพาณชย. ภาวะถดถอยจากการนอนนานๆ. ใน: กงแกว ปาจรย, บรรณาธการ. การฟนฟสมรรถภาพ ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. กรงเทพฯ: แอล.ท.เพรส จ�ากด: 2547. หนา 78-79.

27. Ada L, Goddard E, McCully J, Stavrinos T, Bampton J. Thirty minutes of positioning reduces the development of shoulder external rotation contracture after stroke: A randomized controlled trial. Arch Phys Med Rehabil 2005: 86: 230-234.

28. Lindberg P, Schmitz C, Forssberg H, Engardt M, Borg J. Effects of passive-active movement training on upper limb motor function and cortical activation in chronic patients with stroke: A pilot study. J of Rehabil Med 2004: 36: 117-123.

29. จอม สวรรโณ. ความสามารถของผดแลหลกในการดแล ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในระยะเปลยนผานกอนจ�าหนายออกจากโรงพยาบาล. วารสารสภาการพยาบาล 2546: 18(3): 1-19.

30. Gialanella B, Benvenuti P, Santoro R. The painful hemiplegia shoulder: Effects of exercise program according to Bobath. Clin Ther 2004: 155: 11-12.

journal of nursing science 7.05.54.indd

Documents