KinoStina

ʳíîæóðíàë ïðî íàéêðàùå óêðà¿íñüêå ³ ñâ³òîâå ê³íî

³íòåðâ’þ ç ìîëîäèì ðåæèñåðîì Êñåí³ºþ Êàë³í³÷åíêî 11

Ïåäðî Àëüìàäîâàð 24

Ñåðã³é Ïàðàäæàíîâ 29

Äëÿ ìåíå ê³íî - öå æèòòÿ. Àáî æèòòÿ - öå ñóö³ëüíå „ê³íî”. Ìè âåñü ÷àñ ãðàºìî, àáî ïðèêèäàºìîñü, ùî íå ãðàºìî. Ìè îáîæíþºìî ï³äãëÿäàòè çà êèìîñü, àáî õî÷åìî, ùîá ï³äãëÿäàëè çà íàìè. Ìè - àêòîðè. Ìè - ãëÿäà÷³. „KinoStina” ðîçêàæå ïðî ô³ëüìè, àêòîð³â, ðåæèñåð³â Òîá³, íåáàéäóæîìó. Ïîêàæå íîâå ³ äàâíî çàáóòå ê³íî, êîðîòêå ³ äîâãå, õóäîæíº ³ äîêóìåíò. Ïîêàæå Òåáå

Ôîòî ³ðè ϳäãàéíî¿

3

Çì³ñòʳíîíîâèíè.....4

Êàäð çà êàäðîì......6...

ʳíîðåöåíç³ÿ......8

ʳíî³ñòîð³ÿ Êñåí³¿ Êàë³í³÷åíêî......11.....

ʳíîôåñò „Ìîëîä³ñòü 40”......16

ʳíîïîáà÷åííÿ ç Ëàðèñîþ Íàóìîâîþ......19

ʳíîðåíòãåí óêðà¿ñüêîãî ê³íî......23

ʳíîïåðñîíà - Ïåäðî Àëüìàäîâàð......24......

ʳíîñïîãàä - Ñåðã³é Ïàðàäæàíîâ......29......................

Ìàéñòåðêà äëÿ ìîëîäèõ äîêóìåíòàë³ñò³â......34

ʳíîíîâèíè

Íàéóñï³øí³ø³ ô³ëüìè

Íîâèé ô³ëüì Äæåéìñà Êàìåðîíà „Àâàòàð” âèçíàíèé íàéêàñîâ³øîþ ñòð³÷êîþ â àìåðèêàíñüêîìó ïðîêàò³ çà ï³äñóìêàìè ç³áðàíèõ êîøò³â. ßê ïîâ³äîìëÿº Associated Press, ó ñâ³é ïðåì’ºðíèé â³êåíä (18-20 ãðóäíÿ) „Àâàòàð” ç³áðàâ 73 ì³ëüéîíè äîëàð³â. Öå îäèí ç êðàùèõ ïîêàçíèê³â äëÿ ãðóäíåâèõ ïðåì’ºð, ïðîòå â³í ïîñòóïàºòüñÿ ô³ëüìó „ß - ëåãåíäà” ç ³ëîì Ñì³òîì, ÿêèé äâà ðîêè òîìó â ïåðø³ âèõ³äí³ çàðîáèâ ðåêîðäí³ 77,2 ì³ëüéîí³â äîëàð³â.

Äîêóìåíòàëüíèé ô³ëüì-êîíöåðò ïðî Ìàéêëà Äæåêñîíà „Ìàéêë Äæåêñîí: Îò ³ âñå” („Michael Jackson: This Is It”) ç³áðàâ â ï³âí³÷íîàìåðèêàíñüêîìó ïðîêàò³ 2,2 ì³ëüéîí³â äîëàð³â çà ïåðøó äîáó ï³ñëÿ ïðåì’ºðè, ïîâ³äîìëÿº Associated Press. Îö³íþþ÷è êàñîâ³ çáîðè, äèñòðèá’þòîð ô³ëüìó êîìïàí³ÿ Sony Pictures íàçâàëà ¿õ „áåçïðåöåäåíòíèìè” äëÿ ïðåì’ºðè â áóäí³ ³ êàðòèíè òàêîãî æàíðó.

Ìàéáóòí³ ïðåì’ºðè

ʳíîñòóä³ÿ Ñò³âåíà Ñï³ëáåðãà DreamWorks ìຠíàì³ð çíÿòè ô³ëüì ïðî çíàìåíèòîãî àìåðèêàíñüêîãî ìóçèêàíòà ³ êîìïîçèòîðà Äæîðäæà Ãåðøâ³íà, ïîâ³äîìëÿº Variety. Êàðòèíà áóäå çàñíîâàíà íà ñöåíàð³¿, ÿêèé ï³äãîòóâàâ Äóã Ðàéò (Doug Wright), ÿêèé ðàí³øå àäàïòóâàâ äëÿ åêðàíó òâ³ð „Ìåìóàðè ãåéø³”. Äæîðäæ Ãåðøâ³í íàðîäèâñÿ â 1898 ðîö³ ó íüþ-éîðêñüêîìó ðàéîí³ Áðóêë³í â ñ³ì’¿ ºâðåéñüêèõ åì³ãðàíò³â ç Ðîñ³¿. Ç 12 ðîê³â ïî÷àâ ñàìîñò³éíî â÷èòèñÿ ìóçèö³ ³ ñêëàäàòè ïåðø³ êîìïîçèö³¿, à âæå â 1918 ðîö³ éîãî òâîðè çàçâó÷àëè íà Áðîäâå¿.

Ðåæèñåð Ìàéêë Ìàíí ìຠíàì³ð çíÿòè á³îãðàô³÷íèé ô³ëüì, ïðèñâÿ÷åíèé çíàìåíèòîìó ôîòîãðàôó Ðîáåðòó Êàïó ³ éîãî ðîìàíòè÷íèì â³äíîñèíàì ç êîëåãîþ Ãåðäîþ Òàðî, ÿêèé âèíèê ï³ä ÷àñ ãðîìàäÿíñüêî¿ â³éíè â ²ñïàí³¿, ïîâ³äîìëÿº Variety. Ó îñíîâ³ êàðòèíè áóäå ðîìàí Ñþçàíè Ôîðòåñ (Susana Fortes) „ î÷³êóâàíí³ Ðîáåðòà Êàïè”. ²ñòîð³ÿ Êàïè áóäå ðîçêàçàíà, ïî÷èíàþ÷è ç 1935 ðîêó, êîëè â³í, âò³êøè ç Óãîðùèíè, ùî ï³äòðèìàëà íàöèñò³â, çóñòð³÷ຠâ Ïàðèæ³ Ãåðäó Òàðî, ÿêà â ñâîþ ÷åðãó ïîêèíóëà ôàøèñòñüêó ͳìå÷÷èíó. Ðàçîì âîíè â³äïðàâëÿþòüñÿ äî îõîïëåíî¿ â³éíîþ ²ñïàí³¿.

4

Коко до Шанель 5

Êàäð çà êàäðîì

6

òðåéëåð ô³ëüìó „Êîêî äî Øàíåëü”

7

К о л и в ц а р я в с е л и в с я б і с

ʳíîðåöåíç³ÿ

1565 ð³ê. Ïðàâë³ííÿ ²âàíà Ãðîçíîãî. Ðîñ³ÿ çàìó÷åíà ãîëîäîì ³ òðèâàëîþ ë³âîíñüêîþ â³éíîþ. Ïðàâèòåëü ñêð³çü áà÷èòü âîðîã³â, çðàäíèê³â. Íà䳺òüñÿ íà â³ðíèõ ïðèñëóæíèê³â-îïðè÷íèê³â. Âîíè çàðàäè öàðÿ ðîç’¿æäæàþòü êðà¿íîþ, íèùàòü íåïîê³ðíèõ. Ñòîãíå çåìëÿ, çàëèòà êðîâ’þ íåâèííîþ. ² ê³íöÿ-êðàþ íå âèäíî âáèâñòâàì. Öàð – ºäèèé çàêîí. Ñòðàõ. Ìîâ÷àòü áîÿðè. Ëèøå ìèòðîïîëèò Ô³ë³ï ï³øîâ ïðîòè âîë³ öàðÿ. Çà çàêîíîì Áîæèì, à íå äåðæàâíèì æèâå. Íå ìîâ÷àâ ïðî çâ³ðñòâà, ðîçêðèòè î÷³ íà ïðàâäó õîò³â. Àëå çíîâó ñòðàõ. ²âàí Ãðîçíèé íå ìîæå áóòè íåïðàâèé. Â÷èíèòè çëî÷èí ëåãøå, í³æ éîãî âèçíàòè. Äóøà ëþäñüêà – òåìíèé ë³ñ, âîíà ìîæå ³ äî íåáà çëåò³òè ³ â áàãíþêó âïàñòè. Áîæåâ³ëëÿ, ôàíàòèçì, ñë³ïà ëþáîâ, áåçäóìíà ïîêîðà, ãð³õ. Ñòðàøíî áóòè ãð³øíèì. Öàð áóäóº îïðè÷íèé ïàëàö, „ï³ðàì³äó” äëÿ ïîõîâàííÿ. Ñìåðòü, àëå â ðîçêîø³.

„Ãðîçíèé â³ðèâ â íàáëèæåííÿ ê³íöÿ ñâ³òó, âîíè ñïðàâä³ ÷åêàëè íà Ñòðàøíèé ñóä. Îïðè÷íèé ïàëàö áåç äàõó, äàõó íå áóäå, äëÿ ÷îãî äàõ äëÿ ìîãèëè. ³í ÷àñòî ñòðà÷óâàâ ëþäåé çã³äíî Á³á볿. Êëàñè÷íà ñòðàòà, êîëè òåáå ðîçðèâàþòü äèê³ çâ³ð³, íàïðèêëàä, éîãî óëþáëåí³ âåäìåä³”, - ðîçïîâ³äຠÏàëî Ëóíã³í, ðåæèñåð ñòð³÷êè

Ô³ëüì „Öàð” ÷àñòî êðèòèêóþòü çà òå, ÿê ðåæèñåð

ïîêàçàâ ²âàíà Ãðîçíîãî, ÿê áîæåâ³ëüíîãî, ÿê íàâîëî÷. À öå íå çîâñ³ì ïðàâäà. Àäæå áóëè â öàðÿ ³ ñâ³òë³ äí³, êîëè â³í óâ³â ñóä ïðèñÿæíèõ, ïîêðàùèâ ïîäàòêîâó ñèñòåìó, ìîäåðí³çóâàâ àðì³þ. ͳ, íå áóâ ïñèõîì â³ä íàðîäæåííÿ. Àëå â³í íèì ñòàâ.  öåé ÷àñ, êîëè â ñâ³ò³ ïàíóâàâ Ðåíåñàíñ, â Ðîñ³¿ êîæíîãî äðóãîãî ñàäîâèëè íà ïàëþ. Òàêà áóëà åïîõà ñêàæåòå, àëå öå íå ÿçè÷íèöüê³ ÷àñè, öå äîáà õðèñòèÿíñòâà. Ñàì ²âàí Ãðîçíèé áóâ äóæå íàáîæíèé, ï³äïèñóâàâ ñìåðòíèé âèðîê, à ïîò³ì äí³ ³ íî÷³ çàìîëþâàâ ãð³õè, ïîñòèâñÿ, êàÿâñÿ, ñòîÿâ íà êîë³íàõ ïåðåä ³êîíîþ. Ðîëü öàðÿ áëèñêó÷å ç³ãðàâ Ïåòðî Ìàìîíîâ, à ìèòðîïîëèòà - Îëåã ßíîâñüêèé. Äâà íàäçâè÷àéíî òàëàíîâèò³ àêòîðè. Âîíè âèãëÿäàëè íàñò³ëüêè íàòóðàë³ñòè÷íî: ñèëüíà õóäîáà, çàïàë³ ùîêè, â Ìàìîíîâà áîæåâ³ëüí³ î÷³, ùîñü ä’ÿâîëüñüêå, â ìåòðîïîëèòà - ñèëà, ïîê³ðí³ñòü, „íå â³ä ñâ³òó ñüîãî”. Ñòð³÷êó çí³ìàëè â Ñóçäàë³, äëÿ öüîãî ñïåö³àëüíî ïîáóäóâàëè äåêîðàö³¿ îïðè÷íîãî ïàëàöó. Çéîìêè òðèâàëè òðè ç ïîëîâèíîþ ì³ñÿöÿ, âàðò³ñòü êàðòèíè - 15 ìëí. äîëàð³â. Ô³ëüì âèéøîâ äóæå êîíòðàâåðñ³éíèé. Âèêëèêàâ õâèëþ íåçàäîâîëåííÿ, áóëè çâåðåííÿ çàáîðîíèòè ïîêàç â Ðîñ³¿ ³ çà êîðäîíîì, àäæå òàêå ê³íî äåñêðèäèòóº îáðàç Ðîñ³éüñêî¿ Ôåäåðàö³¿. Ïîêàçóº ðîñ³éñüêèõ äåðæàâîòâîðö³â æîðñòîêèìè âáèâöÿìè. Òåìà ô³ëüìó - áîðîòüáà äîáðà ³ çëà, òåìðÿâè ³ ñâ³òëà. Ëþäèíà çàâæäè æèâå íà ìåæ³. Îäèí êðîê â ïðàâî, ³ òè ñâÿòåííèê, îäèí êðîê â ë³âî, ³ â òåáå âñåëÿºòüñÿ á³ñ. ² öå ñòîñóºòüñÿ íå ëèøå öàð³â, òàêå ìîæå òðàïèòèñÿ ç êîæíèì. Ëþäèíà íàðîäæóºòüñÿ íåâèííîþ, àëå â³äðàçó ç ïåðøî¿ ìèò³ æèòòÿ íà íå¿ ÷åêຠñïîêóñà. Ç ÿêîþ äîâîäèòüñÿ áîðîòèñÿ àæ äî ê³íöÿ ñìåðò³.

8

АНТИХРИСТʳíîðåöåíç³ÿ

9

Íà Êàíñüêîìó ê³íîôåñòèâàë³ â³í ñïðîâîêóâàâ âåëèêèé ñêàíäàë, àëå öå íå ìîæíà íàçâàòè íåî÷³êóâàíèì. Àäæå ðåæèñåðîì „Àíòèõðèñòà” º Ëàðñ ôîí Òð³ºð, ìàéñòåð æàõó, ïñèõîëîã³÷íî¿ äðàìè. Ò³ëüêè â³í ìîæå ñòâîðèòè òàêèé ô³ëüì, â³ä ÿêîãî ìóðàøêè ïî øê³ð³, êîëè, íàâ³òü, ôàíàòè „õîððîðó” âèõîäÿòü ç ê³íîçàëè, çàêðèâàþòü î÷³. ßê öå éîìó âäàºòüñÿ? Ñþæåò íàäçâè÷àéíî òðèâ³àëüíèé. Ïîäðóæíÿ ïàðà âòðàòèëà äèòèíó, ùîá ïåðåæèòè ãîðå âîíà ïåðå¿æäæຠíà äåÿêèé ÷àñ â ñ³ëüñüêèé áóäèíî÷îê. Àëå ñþæåò òóò íåâàæëèâèé, íåéìîâ³ðíå ³íøå – ùîñü äèâíå â³äáóâàºòüñÿ ç ëþäüìè â òîìó äðåâíüîìó ë³ñ³, ÷óòè ãîëîñè. Ãåðî¿ â³ä÷óâàþòü ïðèñóòí³ñòü ³íøèõ ëþäåé, àáî ¿õí³õ äóø. Ñòðàõ íåâ³äîìîãî çìóøóº êðîâ òåêòè øâèäøå, à âîëîññÿ íà ãîëîâ³ ï³ä³éìàºòüñÿ. Çàðàç çàêðè÷ó, àëå íå ìîæó... ãîëîñ íå ñëóõàºòüñÿ... òèøà. Íåâ³äîì³ñòü, òè ïî÷èàºø ï³äîçðþâàòè áëèçüêèõ ëþäåé. Ô³ëüì âðàæàþ÷èé, òàêå ê³íî ìîæíà ïîáà÷èòè ðàç íà äåñÿòü ðîê³â.

Ôîí Òð³ºð ó ô³ëüì³ âèêîðèñòîâóº ìîìåíòè ç êíèãè „Ìîëîò â³äüìè”, ÿêà ðîçïîâ³äຠïðî äèÿâîëüñüêó ïðèðîäó æ³íêè, æ³íêà – ªâà, ñïîêóñíèöÿ, „âîðîòà äî àäó”. Äëÿ ðåæèñåðà „í³æíà ñòàòü” âçàãàë³ íå ëþäèíà, öå ñóö³ëüíå çëî, ðàí³øå „ëþäè ñïåö³àëüíî çíèùóâàëè æ³íîê”. Îêð³ì òîãî, êîæíà ä³â÷èíà º â³ä ïðèðîäè â³äüìîþ, ñëóæèòü íå÷èñò³. ¯é íå ìîæíà â³ðèòè, íàâ³òü, ÿêùî âîíà íàðîäèëà âàì äèòèíó, ç íàñîëîäîþ ç âàìè êîõàºòüñÿ, âîíà – á³ñ. Êîëè âè â³äâåðíåòåñÿ íà õâèëüêó, âîíà øòîðõíå âàì ó ò³ëî êèíæàë, ¿¿ äðóãå ³ì’ÿ - ñòðàæäàííÿ, òîæ ãîòóéòåñü ñòðàæäàòè. Íà âàñ ÷åêຠáîðîòüáà íå íà æèòòÿ, à íà ñìåðòü. Ô³ëüì „Àíòèõðèñò” - ö³êàâèé, âàðòèé ïåðåãëÿäó, àëå ìåí³ íå ïîäîáàºòüñÿ çàéâà íàòóðàë³çàö³ÿ. Êðóïí³ ñöåíè ç ïåí³ñîì, êë³òîðîì - çàéâ³, âèãëÿäຠÿê ïîðíî, íå íåñå æîäíî¿ ³íôîðìàö³¿. Íàéñòðàøí³øå - ïåðåæèâàííÿ, à íå êðîâ, ïîð³çàí³ ñòàòåâ³ îðãàíè. Íàéñòðàøí³øå - ëþäñüêà äóøà.

10

ʳíî³ñòîð³ÿ Êñåí³¿ Êàë³í³÷åíêî, ìîëîäî¿ ðåæèñåðêè

11

12

Í àðîäèëàñÿ ÿ â 1991 ðîö³ â Êèºâ³. Íàâ÷àëàñÿ â äåê³ëüêîõ

øêîëàõ, ïîò³ì âñòóïèëà â Êàðïåíêà-Êàðîãî ç ïåðøîãî

ðàçó. Âñòóïàòè â Êàðïåíêà íå âàæêî, öå ïðîñòî

çàëÿêóâàííÿ êîíêóðåíò³â, àáî ì³ô. Ñïî÷àòêó îòðèìóºø äîçâ³ë

íà çäà÷ó ³ñïèòó, çäàºø ìàéñòðó äåê³ëüêà ñâî¿õ ðîá³ò, ³ ÿêùî

òè éîìó ñïîäîáàëàñü, â³í òîá³ äîçâîëÿº çäàâàòè ³ñïèòè. Öå

óêðà¿ñüêà, äâ³ ãîäèíè ïèñüìîâèé ³ñïèò: ïèøåø ñöåíàð³é ³ óñíèé

– ïîñòàíîâêà åòþäó, àêòîðñüêà ìàéñòåðí³ñòü – â³ðø, áàéêà ³

ìîíîëîã; àêòîðñüêå óñ³ ó íàñ çäàþòü. ß çäàâàëà äåÿê³ ïèñüìîâ³

ðîáîòè, ùî ïèñàëà â 13 ðîê³â, ìàëþíêè ìàëþâàëà ïðàêòè÷íî â

îñòàííþ í³÷.

ß ñòàðàþñÿ áóòè âñåñòîðîííüî ðîçâèíóòîþ, àëå äîáðå

ðîáèòè ìîæó íå áàãàòî ðå÷åé, ÿ âì³þ ïî òðîõè âñüîãî. Íà

ðåæèñóðó âñòóïàþòü ëþäè òâîð÷³, àëå ÿê³ íå âì³þòü äîáðå í³

ãðàòè, í³ ïèñàòè, í³ ìàëþâàòè. Çà äâà äí³ äî åêçàìåíó, ðàçîì

ç ïîäðóãàìè ïîñòàâèëè åòþä – „Ðîêîâå òàíãî”, ÿ çãàäóâàëà

ÿê íà ã³òàð³ ãðàòè, áî äàâíî âæå íå ãðàëà. ß íå çíàëà,

õòî áóäå ó ìåíå ìàéñòðîì, àëå ìàéñòåð áóâ õîðîøèé, Øêóð³í

³êòîð Ãåîðã³éîâè÷, çàñòóïíèê ìàéñòðà – Øàïîâàëîâà Ñþçàííà

Îëåêñàíäð³âíà. Ïðîáëåìà â òîìó, ùî ¿ì îáèäâîì ï³ä 80, âîíè

áóëè õîðîø³ ðåæèñåðè, çàëèøèëèñü õîðîøèìè ëþäüìè. Àëå

ïðîáëåìà ó òîìó, ùî ñâ³æèõ ³äåé íåìàº. Âîíè ðàí³øå çí³ìàëè

íà ïë³âêó, à äîêóìåíòàë³ñòèêà ç ïåðåõîäîì íà öèôðó äóæå

çì³íèëàñÿ. Ðàí³øå áóëà á³ëüøå ðåïîðòàæíîþ, äîâîäèëîñÿ âñå

ïðîäóìóâàòè íàïåðåä, ïðîïèñóâàòè ñöåíàð³é. À çàðàç ìîæíà

íàâåñòè êàìåðó íà îáºêò ³ çí³ìàòè ïîêè àêóìóëÿòîð íå ñÿäå.

Ïðàâèëà çéîìêè çì³íèëèñÿ ïîâí³ñòþ. Íàø³ âèêëàäà÷³ íàâ÷àþòü

íàñ äîáðà, àëå íå ðåæèñóð³.

ß ç äèòèíñòâà äóæå ëþáèëà ê³íî, ó ìåíå òàòî ôàíàò,

„Ôåë³í³ â³ñ³ì ç ïîëîâèíîþ” ÿ äèâèëàñÿ ïðàêòè÷íî ó 8,5. Â

ê³íî çàâæäè ðîçáèðàëàñÿ, áàãàòî çíàëà ïðî ô³ëüìè, òî ÷îìó á

13

íå çàñòîñóâàòè ñâî¿ çíàííÿ. Äî äîêóìåíòàë³ñòèêè ÿ ïðèéøëà

çà ï³âòîðà ðîêó äî âñòóïó. Ïîäóìàëà, ÿ òàêà õîðîøà, âì³þ

âñå ïî òðîõè, òî ÷îìó á íå áóòè ðåæèñåðîì. Äîêóìåíòàë³ñòèêà

ïîäîáàºòüñÿ, áî ïðàöþºø â ìàë³é êîìàíä³, ëåãøå êîîïåðóâàòè

ðîáîòó, ëåãøå ïðàöþâàòè â ìàë³é ãðóï³. Îêð³ì òîãî, âîíà çà

³äåþ, ðîìàíòè÷íà. Òè – ñïîñòåð³ãà÷, áà÷èø ó ñâ³ò³ á³ëüøå,

í³æ ³íø³. Áàòüêè ï³äòðèìàëè, àëå ÿêáè ÿ íå âñòóïèëà íà

áþäæåò, íå îïëà÷óâàëè á. Íàâ÷àííÿ â³äáóâàºòüñÿ ñóìáóðíî. Íà

ìîºìó êóðñ³ ìàëî âèìàãàþòü. Êîëè ó ðîçêëàä³ 5 ïàð, ç íèõ

ëèøå 2-3 áóäóòü. Ìàëî â³ääà÷³. Ìè òâîð÷³ ëþäè, íàì äàþòü

ñâîáîäó, ìàëî âèìàãàþòü, íåìຠÿêèõîñü ñðîê³â ³ öå ïîãàíî.

Âñ³ ë³íóþòüñÿ. ͳ÷îãî íå ðîáëÿòü. Âèêëàäà÷³ íå õîäÿòü, òî

÷îãî íàì õîäèòè. Ñàì³ øóêàºìî òåõí³êó, àêòîð³â. ͳ òåõí³êó,

í³ ïë³âêó íå äàþòü, õî÷à áþäæåòíèêàì âèäàâàòè îá³öÿëè.

Ìè – ðåæèñåðè, ÿê³ ìàëî çí³ìàºìî, íàì íå ïîêàçóþòü, ëèøå

ðîçêàçóþòü. Êîíâàñè, ðàäÿíñüê³ êàìåðè áåç çâóêó – ïðî öå

ðîçïîâ³äàëè íà 1 ðîö³. Ìè ïîçè÷àºìî òåõí³êó îäèí îäíîìó,

ðàçîì çáèðàºìîñÿ ïåòëè÷êó êóïóâàòè.

Óêðà¿íñüê³ êàíàëè íå êóïëÿþòü äîêóìåíòàëüíèõ ô³ëüì³â.

Äîêóìåíòàëüíèì ê³íî áàãàòî ãðîøåé íå çàðîáèø. Ëèøå º øàíñ

ïðîäàâàòè çà êîðäîí. Óêðà¿íñüêèé äîêóìåíò íå ïðèâàáëèâèé

ãëÿäà÷åâ³, òàê ââàæàþòü.

Çà ï³âðîêó â óí³âåðñèòåò³ ðîáèø îäíó ðîáîòó, öå äóæå

ìàëî. Ìî¿ ãàðí³ ³äå¿ íå âò³ëþþòüñÿ â æèòòÿ. ß çà 3 äí³

ìîæó ç³áðàòè êîìàíäó, ïðîïèñàòè ñöåíàð³é, 3 äí³ ïðîéøëè

– ³ ÿ âæå íå õî÷ó, ïðîéøîâ çàïàë. Òàêà ðèñà ïðèòàìàííà

áàãàòüîì êàðïåíê³âöÿì. ßêùî ìåí³ äàòè 5 ðîá³ò çà

ï³âðîêó ÿ ¿õ çðîáëþ, à îäíó – í³êîëè.

Ïåðøà êóðñîâà – ôîòîô³ëüì. Ïåðøà ñïðîáà íå âäàëàñÿ,

òîæ äîâåëîñÿ âñå ïåðåçí³ìàòè â îäèí äåü, â³ä÷óòòÿ áóëî

íåçàáóòíº.

14

Ìàíñüêèé, Êîñòîìàðîâ, ʳì ʳ Äóê, Ìóð - ìî¿ óëþáëåí³

ðåæèñåðè. À âèêëàäà÷³ ëþáëÿòü Âåðòîâà. Â³í – ³êîíà â ³íñòèòóò³.

³í áóâ âåëèêèé ó ñâ³é ÷àñ. Ó íàñ áóâ âåëèêèé ê³íåìàòîãðàô. Àëå

öå âñå... áóâ.

Ãîëîâíå çàâäàííÿ – çàéíÿòè ùîñü íà ôåñòèâàë³. Ò³, ùî çàê³÷èëè

óí³âåðñèòåò, âæå 3 ðîêè ç³ ñâî¿ìè âèïóñêíèìè ðîáîòàìè ¿çäÿòü ïî

ôåñòèâàëÿõ, í³÷îãî íå çí³ìàþòü. ß äóæå â³ðþ â ñåáå, ââàæàþ, ùî º

äîñâ³ä, çíàííÿ, ïîòð³áíî ëèøå ³ìïóëüñ. ß áóäó çí³ìàòè.

Ó ð³ê â Óêðà¿í³ âèïóñêàºòüñÿ 300 ðåæèñåð³â. Íà òåëåáà÷åíí³

ìîæíà ãðîø³ çàðîáëÿòè, à â ê³íî – í³. Ñàìà äèâóþñÿ, ÷èì

çàéìàþòüñÿ óñ³ ò³ ðåæèñåðè.

Ùî ÿ çí³ìàëà? „Ñâ³íã”. Õî÷ó çí³ìàòè ä³òåé, êîëè ñëóæáè

çä³éñíþþòü ðåéäè, ïåðåâ³ðÿþòü ÿê ä³òè æèâóòü ó íåáëàãîïîëó÷íèõ

ñ³ìÿ’õ. Àëå ñëóæáè ïðîòè,ââàæàþòü, ùî ÿ ìîæó ä³òåé îáðàçèòè,

öå íå åòè÷íî. ß õîò³ëà çí³ìàòè òðåò³é åòàï ðåéäó, êîëè ä³òåé

çàáèðàþòü äî ïðèòóëêó. Çí³ìàòè âàæ÷å äîðîñëèõ. ³ä ä³òåé ñòàòèêè

âàæêî äîñÿãíóòè, à â³ä äîðîñëèõ – ùîá çàáóëè ïðî êàìåðó. ̳é

ô³ëüì ïðî „Ñâ³íãåð³â” – ôóâëî, ìàëî çóñèëü çàòðàòèëà. Ëþäè,

ùî òàíöþþòü ñâ³íã – äóæå â³äêðèò³. Ïîòð³áíî ïåðåä çéîìêîþ

âèçíà÷èòèñÿ ç ïðîáëåìîþ, çí³ìàòè íå ïðî òàíö³, à ðîçêðèâàòè

ÿêåñü ïèòàííÿ. ß õîò³ëà ïîêàçàòè íàñê³ëüêè âîíè åíåðã³éí³,

ìîëîä³, ³ öå âñå çàâäÿêè òàíöÿì.

Çí³ìàòè äëÿ ñåáå öå ãðàôîìàíñòâî, ìè çí³ìàºìî äëÿ àóäèòîð³¿.

Òâ³é ô³ëüì ïîâèíí³ ïîáà÷èòè âñ³. ßêùî ì³é ô³ëüì êîìóñü, îäí³é

çàë³ ç ãëÿäà÷àìè íå ñïîäîáàâñÿ, ñïîäîáàºòüñÿ ³íø³é. Ö³ëü ô³ëüìó

– áóòè ïîáà÷åíèì. ß ìîæó ïî¿õàòè çà êîðäîí ïðàöþâàòè, íå äóìàþ,

ùî öå íå ïàòð³îòè÷íî. ß íå äóìàþ, ùî ìèñòåöòâî öå íàäáàííÿ

ÿêî¿ñü îäí³º¿ êðà¿íè, âîíî íàëåæèòü óñüîìó ëþäñòâó. Äîâæåíêî íå

ëèøå íàø, â³í - ñâ³òîâèé. ×èì á³ëüøå ëþäåé ïîáà÷àòü, òèì êðàùå.

Îêð³ì òîãî ïîòð³áíî áóòè ñîáîþ, íàö³îíàëüíèé êîëîðèò çàâæäè

ïðèâàáëèâ³øèé äëÿ ³íøèõ. Ìè, óêðà¿íö³, - ïðèâàáëèâ³.

15

16

40 ð³÷íà „Ìîëîä³ñòü” çàëèøàºòüñÿ êîâòêîì ñâ³æîãî ïîâ³òðÿ äëÿ ê³íîìàí³â

Óêðà¿íè

Ôåñòèâàëü „Ìîëîä³ñòü” âïåðøå â³äáóâñÿ ó 1970 ðîö³. Òîä³ â³í

òðèâàâ 2 äí³, áóëî ïðåçåíòîâàíî 33 ñòð³÷êè ðåæèñåð³â-äåáþòàíò³â,

óñ³ âîíè íàâ÷àëèñÿ ó Êè¿âñüêîìó äåðæàâíîìó ³ñòèòóò³ òåàòðàëüíîãî

ìèñòåöòâà. Ç ñàìîãî ïî÷àòêó ó÷àñòü áðàëè íå ëèøå óêðà¿íö³, à

é áîëãàðè, ãðóçèíè, â³ðìåíè ³ ðîñ³ÿíè. À çà ÷àñ³â ïåðåáóäîâè

ñâî¿ ô³ëüìè ïîêàçóâàëè ðåæèñåðè ç Ïðèáàëòèêè, Êàçàõñòàíó,

Àçåðáàéäæàíó òà ͳìå÷÷èí³. Òà çá³ëüøóâàëàñü íå ëèøå ê³ëüê³ñòü

ó÷àñíèê³â, óð³çíîìàí³òíþâàëàñÿ ïðîãðàìà, íîâ³ ëþäè ïðèíîñèëè

íîâ³ ³äå¿. Ó 1989 ðîö³ ó Êèºâ³ âïåðøå íà ïîñòðàäÿíñüêèõ òåðåíàõ

ïîêàçàëè çðàçêè ìîñêîâñüêîãî òà ëåí³íãðàäñüêîãî ïàðàëåëüíîãî ê³íî,

çíÿòîãî íà âóçüêó ïë³âêó. Öå áóëè ô³ëüìè Ìàêñèìà Ïåæåìñüêîãî,

áðàò³â Àëºéí³êîâèõ ³ Ãåíàä³ÿ Þô³òà. À ó 1993 ðîö³ éîãî áóëî íàçâàíî

ì³æíàðîäíèì çã³äíî ñòàíäàðò³â ̳æíàðîäíî¿ ôåäåðàö³¿ àñîö³àö³é

ê³íîïðîäþñåð³â. Çàðàç „Ìîëîä³ñòü” íàëåæèòü äî 12 íàéêðàùèõ

ñâ³òîâèõ ôåñòèâàë³â.

Êîðîòêà ²ñòîð³ÿʳíîôåñò

Îáëè÷÷ÿ Ôåñòèâàëþ

Ñüîãîäí³ íà ôåñòèâàëü ïîäàþòü á³ëüøå 300 ô³ëüì³â. Êîíêóðñíà

ïðîãðàìà – öå ñòóäåíòñüê³ ñòð³÷êè, ïðîôåñ³éí³ êîðîòêîìåòðàæí³

òà ïîâíîìåòðàæí³ ³ãðîâ³. Çàçâè÷àé íàéá³ëüøó óâàãó ïðèâåðòàº

ïîçàêîíêóðñíà ïðîãðàìà. Êîæåí ê³íîìàí ìîæå ï³ä³áðàòè ùîñü äî

ñìàêó. Öüîãî ðîêó âîíà áóëà ïðåäñòàâëåíà íàñòóïíèìè êàòåãîð³ÿìè:

ïðîãðàìà ãåé-ëåñá³ ô³ëüì³â „Ñîíÿ÷íèé çàé÷èê”, ïàíîðàìà

óêðà¿íñüêîãî ê³íî, íàö³îíàëüí³ ê³íîïðîãðàìè, íîâå ðîñ³éñüêå ê³íî,

ôåñòèâàëü ôåñòèâàë³â, íî÷³ êîðîòêîãî ìåòðó, ðåòðîñïåêòèâè.

Çàâäàííÿ ôåñòèâàëþ íå ëèøå ïîêàçóâàòè ãàðíå, ÿê³ñíå, îðèã³àëüíå

ê³íî, à é â³äêðèâàòè íîâ³ ³ìåíà, ðîçâèâàòè óêðà¿íñüêèé ê³íåìàòîãðàô,

âñòàíîâëþâàòè çâ’ÿçêè ³ç ñâ³òîâèìè ê³íîøêîëàìè, ïðîïàãóâàòè íîâ³

ñòèë³, íîâå áà÷åííÿ â ê³íî. À äëÿ óêðà¿íñüêîãî ãëÿäà÷à, íàñàìïåðåä,

öå óí³êàëüíà ìîæëèâ³ñòü ïîáà÷èòè ³íøå, íå ìàñîâå, àâòîðñüêå ê³íî.

Дошка пошани Молодості

Ôðåä Êåëåìåí

Òîì Ò³êâåð

Ôðàíñóà Îçîí

Àíäðàø Ìîíîð³

Îëåêñ³é Áàëàáàíîâ

Äåíèñ ªâñòèãíººâ

Ñò³âåí Äîëäð³

Áðþíî Äþìîí

Àëåí Áåðë³íåð

17

18

19

ʳíîïîáà÷åííÿ ç Ëàðèñîþ ÍàóìîâîþËàðèñà Íàóìîâà - ðåæèñåð-äîêóìåíòàë³ñò, çíÿëà öèêë äîêóìåíòàëüíèõ ô³ëüì³â „Íåïåðåìîæåí³”.

Êîëè âè âèð³øèëè ñòàòè ðåæèñåðîì?Ùå â ðàííüîìó äèòèíñòâ³ ÿ çíàëà, ùî õî÷ó áóòè ðåæèñåðîì. ß ïî òåëåáà÷åííþ äèâèëàñÿ áàãàòî äîêóìåíòàëüíèõ ô³ëüì³â, âèðîñëà íà ñòð³÷êàõ Òàðêîâñüêîãî. Òîä³ öå áóëî äóæå ñåðéîçíå ê³íî.

Òîæ íàâ÷àëèñÿ âè íà êóðñ³ ðåæèñåðà äîêóìåíòàëüíîãî ê³íî?Íå çîâñ³ì. ̳é êóðñ áóâ åêñïåðèìåíòàëüíèé, îäèí ìàéñòåð õóäîæí³é ðåæèñåð ç Êàðïåíêà-Êàðîãî, ³íøèé òåàòðàëüíèé, â ÿêîãî áóâ ³ òåëåâ³ç³éíèé äîñâ³ä. ³í äîáðå ïðàöþâàâ ç àêòîðàìè, õîðîì. Òðåò³é ìàéñòåð – ðåæèñåð äîêóìåíòàëüíîãî ê³íî.  ðåçóëüòàò³ òàêî¿ ñï³âïðàö³, ÿ íàâ÷èëàñÿ äóæå áàãàòî.

Êîëè ïî÷àëè çí³ìàòè? Ïî÷àëà ÿ çí³ìàòè ùå òîä³, êîëè íå íàâ÷àëàñÿ â òåàòðàëüíîìó ³íñòèòóò³. Ïåðø³ ìî¿ ô³ëüìè áóëè äîêóìåíòàëüí³ íåâåëè÷ê³ ñòð³÷êè äëÿ òåëåáà÷åííÿ. Îäèí ö³êàâèé - ïðî ë³êàðÿ Ìàð÷åíêà, ÿêèé áîðîâñÿ ç â³ñïîþ â àôðèêàíñüêèõ êðà¿íàõ. ²íø³ ìåíø ö³êàâ³.

Ó âàøèõ ô³ëüìàõ ãåðî¿ äóæå ñèëüí³, ÿê âè ¿õ øóêàºòå?Íàñïðàâä³, êîæíà ëþäèíà ìîæå ðîçêðèòèñÿ çà ïåâíèõ óìîâ. Ó ô³ëüìàõ öèêëó „Íåïåðåìîæåí³” ìî¿ ãåðî¿ - ëþäè ç îñîáëèâèìè ïîòðåáàìè. Êîæíîãî äîëÿ äóæå óí³êàëüíà. Íà ìîþ äóìêó, óñ³ ìè ñèëüí³.

×è âàæêî áóëî ðîçêðèâàòè òàêèõ ãåðî¿â?Ïîòð³áåí ñòèìóë. Âì³òè ñï³ëêóâàòèñÿ ç ëþäüìè.

À â ÿêèõ ùå íàïðÿìêàõ âè ïðàöþâàëè?Íå ëèøå äîêóìåíòàëüíå, òàêîæ õóäîæíº, ³ãðîâå ê³íî.

Öèêë „Íåïåðåìîæåí³” ðîçïîâ³äຠïðî ð³çíèõ ëþäåé? Âîíè íàëåæàòü äî îäí³º¿ ïðîôåñ³¿?ͳ, äî ð³çíèõ. Ìè çíÿëè 7 ô³ëüì³â, ïðî ñïîðòñìåí³â, àêòîðà, òàíö³âíèöþ.

À ÷è ïëàíóºòå ïîêàçóâàòè ö³ ô³ëüìè çàãàëó?Õîò³ëîñÿ á ç³áðàòè æóðíàë³ñò³â, ïîêàçàòè ¿ì, ùîá ïîò³ì òàêå ê³íî ïîêàçàëè ïî òåëåáà÷åííþ.

ßê äîâãî ïðàöþâàëè íàä êîæíèì ô³ëüìîì?Ïðèáëèçíî ï³âòîðà ì³ñÿö³.

Ðîçêàæ³òü, ÷èì â³äð³çíÿëèñÿ çéîìêè öüîãî ðàçó?Óí³êàëüí³ ëþäè. ß ¿õ çí³ìàëà êðóïíèì ïëàíîì, ùîá ïîêàçàòè åìîö³¿, ïåðåæèâàííÿ. Ìîæíà äîâãî áóëî çîñåðåäæóâàòèñÿ íà îáëè÷÷³, òàêîãî íåìຠ⠳ãðîâîìó ê³íî.

Ó âàñ áóëî áà÷åííÿ òîãî, ÿê âè áóäåòå ðîçïîâ³äàòè ïðî êîæíîãî ãåðîÿ?Ïîêè ç íèìè íå ïîçíàéîìèëàñÿ, íå çíàëà, ÿê áóäó çí³ìàòè.

Ç âàøèìè ãåðîÿìè âè ÷àñòî ñï³ëêóºòåñü. ßêå öå ñï³ëêóâàííÿ? ßê ç äðóçÿìè? ÷è âè çàëèøàºòåñü ðåæèñåðîì, ñïîñòåð³ãà÷åì?²íîä³ âàæêî òðèìàòè äèñòàíö³þ, ò³ñí³ ñòîñóíêè ³íêîëè çàâàæàþòü. Âîíè - ëþäè ç îñîáëèâèìè ïîòðåáàìè. Âîíè - ñèëüí³. Íèìè íå ìîæåø íå çàõîïëþâàòèñü. Âàæêî ïðàöþâàòè, áî ñò³ëüêè åìîö³é.

×îãî á âè õîò³ëè äëÿ ñâî¿õ ô³ëüì³â?ͳ÷îãî îñîáëèâîãî, õî÷ó çí³ìàòè ñâîº ê³íî, õî÷ó ùîá éîãî ïîêàçóâàëè.

20

22

Ó öèêë³ ô³ëüì³â «Íåïåðåìîæåí³» éäåòüñÿ ïðî ëþäåé, êîòð³ ïðîæèâàþòü ñâ³é äåíü ó áîðîòüá³ – ó áîðîòüá³ çà «çäîðîâå ò³ëî», à ðàçîì ç òèì ³ «çäîðîâèé äóõ»; â³í ïðî ëþäåé ç îáìåæåíèìè ô³çè÷íèìè ìîæëèâîñòÿìè òà íåîáìåæåíîþ ñèëîþ äóõó. Äðàìàòè÷í³ äîë³ ëþäåé, êîòð³ ïåðåìîãëè ñâ³é á³ëü, ñòðàõè òà óïåðåäæåííÿ, ÿê³ äîñÿãëè âèñîò ó ñïîðò³, ìèñòåöòâ³ òà ñ³ìåéíèõ ñòîñóíêàõ… Âîíè í³áè ³ñíóþòü â ³íøîìó ñâ³ò³, ÿêèé, ïðîòå, çíàõîäèòüñÿ çîâñ³ì ïîðó÷.

“Äîêè ÿ ä³þ”

Ìèõàéëî Õóñê³âàäçå óâ³éøîâ â ³ñòîð³þ ñïîðòó çàâäÿêè óí³êàëüí³é òåõí³ö³ ñòð³ëüáè ç ëóêà, ñâî¿ì ó÷íÿì ïåðåäຠëþáîâ äî ñòð³ëüáè, ÿêó â³ä÷óâຠñàì. Òà íåáàãàòî êîìó â³äîìî, ùî ñïîðòèâíó ìåòîäèêó, âèçíàíó â ñâ³ò³, âïåðøå âèïðîáóâàâ íà ñîá³ ñòð³ëåöü, ïîçáàâëåíèé îäí³º¿ ðóêè. Ìèõàéëî Õóñê³âàäçå - áîºöü, ÿêèé ñì³þ÷èñü íàä ñâîºþ ³íâàë³äí³ñòþ, æèâå, à îòæå - 䳺.

“Íà íîãàõ”

Âîíà õîò³ëà áóòè àêòîðêîþ, ÿê ³ âñ³ þí³ ä³â÷àòà, àëå äîëÿ ïîñàäèëà ¿¿ ó êð³ñëî. Çàë³çí³ êîëåñà ïðèìóñèëè ä³â÷èíó äèâèòèñü íà ñâ³ò ïî-³íøîìó – âîíà âòðàòèëà îáèäâ³ íîãè. Ïðî ðåæèñóðó òà àêòîðñòâî ãîä³ áóëî íàâ³òü ìð³ÿòè. Òà Îëåíà âñå-òàêè âò³ëèëà ñâîþ ìð³þ, ñòàâøè õîðåîãðàôîì. Óí³êàëüíà äîëÿ, ñèëà âîë³ òà ïðèñòðàñòü äî æèòòÿ - â öüîìó âñÿ Îëåíà ×èíêà.

“Òèøà”

Ñâ³ò áåç øóìó ìîðÿ òà äîùó, ñâ³ò áåç ìóçèêè òà òèõîãî ïåðåø³ïòóâàííÿ, ñâ³ò áåç ãîëîñó âëàñíî¿ äèòèíè – òàêèì º ñâ³ò íå÷óþ÷èõ, òà ìàëî õòî çíຠíàñê³ëüêè â³í º áàãàòèì â ³íø³é

ïëîùèí³, ÿêó íàì íå çðîçóì³òè. Îëåêñàíäðó âäàëîñÿ çàïåðå÷èòè ïîøèðåíèé ñòåðåîòèï – ãëóõèé íå ìîæå òàíöþâàòè. ³í ïîäîëàâ 4 òèñÿ÷³ ê³ëîìåòð³â, àáè ïîòðàïèòè äî êè¿âñüêîãî òåàòðó ì³ì³êè ³ æåñòó „Ðàéäóãà” – òåàòðó, ÿêèé íàïîâíèâ çì³ñòîì éîãî æèòòÿ.

Ô³ëüìîãðàô³ÿ

1997 ê³íîô³ëüì «Ïðèâèä ÷àñó».1978 ê³íîô³ëüì «Ñìàê çàë³çà».2000 òåëåâ³ç³éíèé ô³ëüì «Àòëàíòèäà».  2001 ðîö³ «Àòëàíòèäó» âèçíàíî êðàùèì íå³ãðîâèì ô³ëüìîì ì³æíàðîäíîãî ñòóäåíòñüêîãî ôåñòèâàëþ «Ïðîëîã».2002 öèêë äîêóìåíòàëüíûõ òåëåâ³ç³éíèõ ô³ëüì³â «Çåìëÿíè», «Íåïðàâèëüíî ïîêëàäåí³ ðå÷³», «²íøà åíåðã³ÿ», «Ä³ì», «Íà äâîõ êîëåñàõ».2008-2009 öèêë äîêóìåíòàëüíèõ òåëåâ³ç³éíèõ ô³ëüì³â «Íåïåðåìîæåí³».2009 ô³ëüì «Òèøà» - ëàóðåàò ì³æíàðîäíîãî ôåñòèâàëþ òåëåâ³ç³éíèõ ô³ëüì³â ó Õàíòè-Ìàíñ³éñüêó «Çîëîòèé áóáåí» â íîì³íàö³¿ «Òåëåâ³ç³éíèé ïîðòðåò».

Ïðî Ëàðèñó Íàóìîâó

22

ʳíîðåíòãåí

23

Ä ³ à ã í î ç ó ê ð à ¿ í ñ ü ê î ì ó ê ³ í îÊîëè âìèêàºø òåëåâ³çîð, òî ðîçó쳺ø: óêðà¿íñüêå ê³íî íà

òåëåáà÷åíí³ íå ³ñíóº. Ñåð³àëè, òàê³-ñÿê³ íîâèíè, ðîçâàæàëüí³

ïåðåäà÷³, âñå öå º. À íàøèõ ô³ëüì³â, óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ, íå

ïîáà÷èø. ß, ðàçîì ç âàìè íàìàãàòèìóñü ç’ÿñóâàòè ïðè÷èíè öüîãî.

 êóëóàðàõ íàø³ ïîë³òèêè ÷àñòî ãîâîðÿòü, ùî óêðà¿íñüêå ê³íî

êîìåðö³éíî íåâèã³äíå, ùî óêðà¿íñüêîãî ãëÿäà÷à çàäîâ³ëüíÿþòü

ðîñ³éñüê³ ìèëüí³ îïåðè (çàçâè÷àé äëÿ ë³òí³õ ëþäåé),

àìåðèêàíñüê³ ëåãê³ êîìå䳿, ô³ëüìè-æàõ³â (äëÿ ìîëîäèõ). ʳíà

íåìàº, áî íå ³ñíóº òàêî¿ ïîòðåáè. ß âàì õî÷ó ñêàçàòè, ùî âîíè

íå ïðàâ³. Ñàìå ó ö³é êîëîíö³, ìè áóäåìî ãîâîðèòè ïðî ïðîáëåìè

óêðà¿íñüêî¿, à òàêîæ ñâ³òîâî¿ ê³íî³íäóñòð³¿.

Îòîæ, ÿê êàæóòü íàø³ ïîë³òèêè, ïðîáëåìà ¹1 - ãëÿäà÷. Íàñïðàâä³,

ç àóäèòîð³ºþ í³ÿêèõ ïðîáëåì íåìàº. Âîíà º. Âîíà õî÷å äèâèòèñÿ

³íòåëåêòóàëüíå, ÿê³ñíå, ñâîº ê³íî. Äîêàçîì öüîãî ñëóãóþòü

ôåñòèâàë³: Êè¿âñüêèé ì³æíàðîäíèé ôåñòèâàëü, ÊÌÔ „Ìîëîä³ñòü”,

Äîêóìåíòàëüíèé ôåñòèâàëü ïðî ïðàâà ëþäèíè „Docudays”. Ñàìå

òîä³ ãëÿäà÷ ìຠìîæëèâ³ñòü ïîäèâèòèñÿ àëüòåðíàòèâíå, ö³êàâå

ê³íî. ß íå ïðîïóñêàþ òàê³ ïî䳿 ³ íå ðàç ÷óþ çàïèòàííÿ: à ÷îìó

íàø³ ô³ëüìè íå ïîêàçóþòü, àáî ÿêùî âîíè º, òî ÷îìó òàê ìàëî,

àäæå óêðà¿íñüê³ ðåæèñåðè ðîáëÿòü äóæå õàðàêòåðí³ ðîáîòè, ó

íèõ îñîáëèâå ïîåòè÷íå áà÷åííÿ êàäðó. Ïðèïóñêàþòü, ùî ìè íå

ö³êàâèìñÿ âëàñíîþ ê³íî³íäóñòð³ºþ. Àëå ÷îìó, êîëè ÿ çàïèòàëà

ñâî¿õ çíàéîìèõ, ÷è çíàþòü âîíè óêðà¿íñüêèõ ðåæèñåð³â, ìåí³

íàçâàëè ñò³ëüêè ïð³çâèù, ùî ÿ äåÿê³ ñàìà íå çíàëà. Ó íàñ º

óêðà¿íñüê³ ô³ëüìè, òàê ÿê ³ º óêðà¿íñüê³ ðåæèñåðè:

²ãîð Ñòðåìá³öüêèé, Âàëåíòèí Âàñÿíîâè÷, Îëåêñ³é Ðîñè÷, Îëåñü

Ñàí³í, Îëåñü ßí÷óê, Ìèõàéëî òà Þð³é ²ëëºíêè, Îêñàíà Áàéðàê,

Ñòåïàí Êîâàëü, Ñåðã³é Áóêîâñüêèé, Äìèòðî Òÿæëîâ... òà ³íø³.

24

Ïåäðî Àëüìàäîâàð – êóëüòîâèé ðåæèñåð ³ñïàíñüêîãî ê³íî. ×îìó êóëüòîâèé? Áî âèçíàíèé óñ³ì ñâ³òîì, áî ñòàâ êóëüòîì, áîãîì äëÿ áàãàòüîõ ìîëîäèõ ðåæèñåð³â. Éîãî íå ðîçóì³þòü, ÷àñòî çàñóäæóþòü çà íàäçâè÷àéíó â³äâåðò³ñòü, àëå éîãî íå ìîæíà íå äèâèòèñü. ³í, ÿê íàðêîòèê, ðàç ñïðîáóºø ³ ïîò³ì çóïèíèòèñü íå ìîæåø. Ïåäðî Àëüìàäîâàð – çàïåêëèé àðòõàóñíèê, õî÷à îòðèìàâ áàãàòî ïðåì³é, ñåðåä íèõ „Îñêàðè”, „Çîëîòèé ãëîáóñ”, âèçíàííÿ Êàíñüêîãî ôåñòèâàëþ. ³í çàëèøèâñÿ â³ðíèé ñâîºìó ñòèëþ, óí³êàëüíèé, ÿê Äæàðìóø, Àëåí, ʳòàíî, ôîí Òð³ºð. Çàçäð³ñíèêè êàæóòü: „Àëüìàäîâàð íå òîé, ùî áóâ”. Òàê, íå òîé, â³í ³íøèé, ïðîôåñ³éí³øèé, ñòðèìàí³øèé, åêñêëþçèâí³øèé. Ùî ìîæíà ñêàçàòè ïðî éîãî òåõí³êó? Îäí³ êàæóòü, â³í íåìຠñìàêó, éîãî ô³ëüìè çàíàäòî ÿñêðàâ³, çàíàäòî áàãàòî âñüîãî. Éîãî âàæêî êëàñèô³êóâàòè, âèçíà÷èòè ïðèíàëåæí³ñòü äî ÿêî¿ñü ê³íî øêîëè. Âñå òîìó, ùî ó íüîãî íåìຠê³íî îñâ³òè, â³í – ñàìîó÷êà. Çí³ìàº, ÿê â³ä÷óâàº, ïèøå, ùî áà÷èòü. Íà ìîþ äóìêó, éîãî òåõí³êà é åñòåòèêà áëèçüêà ðîáîòàì ³íøîãî ³ñïàíöÿ, ðåæèñåðà Åëîÿ äå ëà ²ãëåñ³ÿ, âîíè îáèäâà êóëüòèâóâàëè íàòóðàë³çì, áîðîëèñÿ ç ³ñïàíñüêèì áóðæóàçíèì ê³íåìàòîãðàôîì. Ó ñòð³÷êàõ Àëüìàäîâàðà íå àðèñòîêðàòè, à ïðîñòî ìàðã³íàëè, ñêàíäàëüí³, ïðîâîêàòèâí³, éîãî ãåðî¿ – ïðîñòèòóòêè, íàðêîìàíè, êîðóìïîâàí³ ïîë³öåéñüê³, íå ïî â³êó ðîçâèíóò³ ä³òè, äîìîãîñïîäàðêè, ìàòàäîðè, ãîìîñåêñóàë³ñòè, òðàíñâåñòèòè. Ïåäðî ÷àñòî ï³äêðåñëþº ñåêñóàëüí³ñòü, íå ëèøå îñîáëèâ³ âïîäîáàííÿ ñåêñ ìåíøèí, à ñåêñóàëüí³ñòü çàãàëîì, ïîòðåáà óñ³õ ëþäåé ëþáèòè ³ îòðèìóâàòè ëþáîâ ó â³äïîâ³äü. Ïåäðî Àëüìàäîâàð – ãîìîñåêñóàë³ñò, â³í öå íå ïðèõîâóº, àëå é íå êðè÷èòü íà âóëèöÿõ. Êîõàííÿ – öå äóæå ïîòàºìíà ð³÷, âîíà ñòîñóºòüñÿ ëèøå äâîõ.

„ Íàìຠí³ÿêèõ ñóìí³â³â, ùî ³ñïàíåöü â³ä÷óâຠá³ëüøå çàäîâîëåííÿ â êîõàíí³, í³æ êèòàºöü, ÷è åñê³ìîñ”.

Ëó¿ñ Áóíþåëü

Ïåäðî Àëüìàäîâàð: „ß íàðîäèâñÿ â ïîãàíèé ÷àñ äëÿ ²ñïàí³¿, àëå â õîðîøèé äëÿ ê³íî ³íäóñò𳿔

25

Á³îãðàô³ÿ Ïåäðî Àëüìàäîâàðà25 âåðåñíÿ 1949 ðîêó íàðîäèâñÿ â ì. Êàëüñàäà-äå Êàëàòðàâà, ²ñïàí³ÿ.

1957 ð³ê ïåðå¿æäæຠ³ç ñ³ì’ºþ äî Åñòðåìóäóðè. ³äâ³äóº ñïî÷àòêó ñàëåç³àíñüêó, à ïîò³ì ôðàíöèñêàíñüêó øêîëè (áóëè ï³ä åã³äîþ êàòîëèöüêèõ îðäåí³â).

1965 ð³ê áåç ñ³ì¿, áåç ãðîøåé ¿äå äî Ìàäðèäó. Çì³íèâ áàãàòî ðîá³ò. Ïðîòÿãîì 12 ðîê³â ïðàöþº â êîìïàí³¿ „Òåëåôîí³êà”.

1960-70 ðîêè ñòຠ÷ëåíîì òåàòðàëüíî¿ ãðóïè „Los Goliardos”, ãðຠìàëåíüê³ ðîë³ â ïðîôåñ³éíîìó òåàòð³. Çíàéîìèòüñÿ ç Êàðìåí Ìàóðîþ, ÿêà ñòàíå îäí³ºþ ç éîãî óëþáëåíèõ àêòðèñ. Îðãàí³çîâóº ìóçè÷íó ãðóïó â ñòèë³ ïàðîä³éíîãî ïàíê-ãëåì-ðîêó.

1980 ð³ê çíÿâ ñâ³é ïåðøèé ïîâíîìåòðàæíèé ô³ëüì „Ïåï³, Ëþñ³, Áîì òà ³íø³ ä³â÷àòà”. Àëüìàäîâàð ðîáèâ ô³ëüì ïðîòÿãîì ðîêó, ëèøå íà âèõ³äíèõ. Ïî÷èíຠçí³ìàòè ô³ëüìè îäèí çà îäíèì.

1985 ð³ê ðàçîì ç áðàòîì Àâãóñòèíîì îðãàí³çîâóº ïðîäþñåðñüêó êîìïàí³þ „El Deseo”. Çí³ìຠçà âëàñí³ êîøòè. Ïåðøèé ô³ëüì çíÿòèé âëàñíîþ êîìïàí³ºþ – „Çâ’ÿæè ìåíå”.

1988 ð³ê çà ô³ëüì „Æ³íêè íà ìåæ³ íåðâîâîãî çðèâó” îòðèìàâ á³ëüøå 50 íàö³îíàëüíèõ ïðåì³é ³ áóâ íîì³íîâàíèé íà „Îñêàð”.

1988 ð³ê ñòð³÷êà „Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð” îòðèìàëà „Îñêàð” â íîì³íàö³¿ „Êðàùèé ³íîçåìíèé ô³ëüì”.

2002 ð³ê ùå îäèí ô³ëüì, „Ïîãîâîðè ç íåþ” îòðèìàâ „Îñêàðà” çà êðàùèé ñöåíàð³é.

2004 – 2009 ðîêè ñâ³ò ïîáà÷èâ ùå 4 ô³ëüìè Ïåäðî Àëüìàäîâàðà.

ʳíîïåðñîíà

Ïåäðî Àëüìàäîâàð ð³ñ ñàìîòíüîþ äèòèíîþ, íå òîìó, ùî ó íüîãî íå áóëî äðóç³â. Ïðîñòî éîìó ç íèìè áóëî íåö³êàâî. ³í çíàâ á³ëüøå, â³ä÷óâàâ ãëèáøå, áà÷èâ ³ ðîçóì³â ñâ³ò êðàùå. „ ß äî äâàíàäöÿòè ðîê³â ïðàêòè÷íî ïîâí³ñòþ ñôîðìóâàâñÿ, ³ öå íå çàâäÿêè øê³ëüí³é îñâ³ò³, ïðîñòî ÿ çàâæäè ñïîñòåð³ãàâ çà òèì, ùî â³äáóâàºòüñÿ íàâêîëî, ïðîñòî ñïîñòåð³ãàâ, àëå í³êîëè íå âòðó÷àâñÿ” – ðîçïîâ³äຠÏåäðî. Éîãî âèõîâóâàëè â êàòîëèöüêîìó äóñ³. Öå áóâ ÷àñ, êîëè âñå ïðèðîäíº êðèòèêóâàëîñü, áóëî ñò³ëüêè ïðàâèë, ùî ëèøå îäèíèö³ ìîãëè ¿õ çàïàì’ÿòàòè. Àëüìàäîâàðó áóëî âàæêî, óí³êàëüí³ñòü çàáîðîíÿëàñÿ, âëàñíà òî÷êà çîðó íå äîçâîëÿëàñÿ. Áóäó÷è äèòèíîþ, â³í çðîçóì³â: éîìó ïîäîáàºòüñÿ ÷èòàòè ìîíîëîãè, ñòàâèòè ï’ºñè, éîìó ïîäîáàºòüñÿ áóòè â öåíòð³ óâàãè. Äëÿ íüîãî ñöåíà – öå ìîæëèâ³ñòü â³äâåñòè äóøó, ïîðàä³òè, áóòè ñîáîþ. Îêð³ì òåàòðó, ðàä³ñòü ïðèíîñèëè êíèãè. Éîìó ¿õ çàìîâëÿëè ïî÷òîþ, â îñíîâíîìó öå áóëè áåñòñåëåðè 60-õ ðîê³â. Ëèøå â Ìàäðèä³, â³í ïðè¿õàâ òóäè â 16 ðîê³â, ïîçíàéîìèâñÿ ç ôðàíöóçüêîþ, í³ìåöüêîþ êëàñèêîþ ³ òàêîæ ç ê³íî. Òàì â³í çóñòð³â îäíîäóìö³â. Ãðຠâ òåàòð³, ïðàöþº â êîìïàí³¿ „Òåëåôîí³êà”. ³í â³ä÷óâàº: íàéá³ëüøå éîìó ïîäîáàºòüñÿ ê³íî. Êóïóº ïë³âêó Ñóïåð-8 ìì ³ íà ïðèì³òèâí³é êàìåð³ çí³ìຠêîðîòêîìåòðàæíå ê³íî. Çâóê æàõëèâèé, êðàòèíêà ùå òàê-ñÿê,

àëå çâóê... Äîâîäèòüñÿ îçâó÷óâàòè ñàìîìó ï³ä ÷àñ ïîêàçó. Ïóáë³ö³ ïîäîáàºòüñÿ öåé îñîáëèâèé ì³êñ òåàòðó ³ ê³íî. Àëüìàäîâàð âåäå ïîäâ³éíå æèòòÿ – âäåíü â³í ïðàö³âíèê îô³ñó, ââå÷åð³ ³ íà âèõ³äíèõ ðåæèñåð, äîâãå âîëîññÿ, „áîìæàöüêèé” îäÿã. Ãðîøåé âèñòà÷ຠõ³áà ùî íà ïë³âêó. Àêòîðè – äðóç³, äðóç³ çíàéîìèõ, ëþäè ç âóëèö³; äåêîðàö³¿, îäÿã øóêàëè ó ñóñ³ä³â, ïðèÿòåë³â. ͳ÷îãî íå ìàþ÷è Àëüìàäîâàð çí³ìຠñâîº ê³íî, â³í – â³ëüíèé, íåçâàæàþ÷è íà äèêòàòîðñüêèé ðåæèì Ôðàíêî, â³í òâîðèòü íàéîðèã³íàëüí³øå ê³íî, ³íîä³ öå áóâຠâ ï³äâàë³, â ïîêèíóòèõ áóä³âëÿõ, áàãàòî áðàêó ïî â³äåî, æàõëèâèé çâóê. Àëå íà öå íå çâåðòàºø óâàãó. Òè íå ìîæåø â³ä³ðâàòè î÷åé â³ä åêðàíó. À òàì æ³íêè... åìîö³éí³, ³ñïàíñüê³ æ³íêè, ìîëîä³ ä³â÷àòà, ìàòåð³, çâè÷àéí³ „ñåëþ÷êè”, „îñâ³÷åíí³ ëåä³”, ¿õ îá’ºäíóº îäíå – áîðîòüáà ç ðóòèíîþ, ïîøóê êîõàííÿ, íàìàãàííÿ áóòè îñîáëèâîþ, áóòè ñîáîþ. Àëüìàäîâàð - æ³íî÷èé ðåæèñåð, ó éîãî ô³ëüìàõ º ÷îëîâ³êè, àëå íàéá³ëüøå óâàãè â³í ïðèä³ëÿº æ³íî÷èì ³ñòîð³ÿì. Â³í – ºäèíèé ðåæèñåð, ÿêîìó âäàëîñÿ çðîçóì³òè æ³íêó.

Ƴíêè ñèëüí³ø³ çà ÷îëîâ³ê³â. Âîíè íå áîÿòüñÿ ñòèêàòèñÿ ç ïðîáëåìàìè, çóñòð³÷àþ÷è áóäü-ÿêó ïðîáëåìó, ¿¿ âèð³øóþòü. Âîíè – áîðö³. Òîìó ñàìå ¿õ ö³êàâ³øå ðîçêðèâàòè ó ê³íî. Ìåí³ á³ëüøå ïîäîáàºòüñÿ çí³ìàòè æ³íîê. ¯õí³é ñâ³ò òàêèé áàãàòîãðàííèé, òàêèé ÿñêðàâèé. ʳíî íåìîæëèâî íàâ÷èòè, àëå ìîæíà íàâ÷èòèñü ñàìîìó. Ô³ëüì ïîâèíåí áóòè ïðèñòðàñíèé. ßêùî ó ðåæèñåðà íåìຠñâ òî÷êè çîðó, ðîáîòà âòðà÷åíà. Öåíçóðà – æàõëèâà ð³÷, àëå êðàùå õàé âîíà áóäå ççîâí³, í³æ ç ñåðåäèíè. ²íîä³ êàìåðà ñõîïëþº òàê³ ìîìåíòè, ÿê³ íå äîñòóïí³ ëþäñüêîìó îêó.

Ïåäðî Àëüìàäîâàð

² äå ò³ëüêè â³í óñüîìó íàâ÷èâñÿ

26

Ïåäðî Àëüìàäîâàð ç Ïåíåëîïîþ Êðóç

1980 – Ïåï³, Ëþñ³, Áîì òà ³íø³ ä³â÷àòà,Luci, Bom y otras chicas del montón

1982 – Ëàá³ðèíò ïðèñòðàñòåé, Laberinto de pasiones

1983 – Íåñîðîì’ÿçëèâà ïðèâàáëèâ³ñòü ïîðîêó, Entre tinieblas

1984 – Ùî ÿ çðîáèëà, ùîá çàñëóæèòè öå?!!Quå he hecho yo para merecer esto!!

1985 – Ìàòàäîð,Matador

1987 – Çàêîí áàæàííÿ,La ley del deseo

1988 – Ƴíêè íà ìåæ³ íåðâîâîãî çðèâó,Mujeres al borde de un ataque de nervios

1990 – Çâ’ÿæè ìåíå!Àtame!

1991 – Âèñîê³ ï³äáîðè,Tacones lejanos

1993 – ʳêà,Kika

1995 – Êâ³òêà ì òàºìíèö³,La flor de mi secreto

„Îñêàð”:1999 – Êðàùèé ³íîçåìíèé ô³ëüì („Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð”)2003 – Êðàùèé ñöåíàð³é („Ïîãîâîðè ç íåþ”)

Ïðåì³ÿ Êàíñüêîãî ôåñòèâàëþ:1999 – Êðàùèé ðåæèñåð („Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð”)2006 – Êðàùèé ñöåíàð³é („Ïîâåðíåííÿ”)

Ïðåì³ÿ „Ôåë³êñ” („ªâðîîñêàð”):1988 – Êðàùèé ô³ëüì („Ƴíêè íà ìåæ³ íåðâîâîãî çðèâó”)

„Çîëîòèé ãëîáóñ”:1999 – Êðàùèé ³íîçåìíèé ô³ëüì („Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð”)2003 – Êðàùèé ³íîçåìíèé ô³ëüì („Ïîãîâîðè ç íåþ”)

Ïðåì³ÿ „Ãîéÿ”:1988 – Êðàùèé ô³ëüì, ñöåíàð³é („Ƴíêè íà ìåæ³ íåðâîâîãî çðèâó”)1999 – Êðàùèé ô³ëüì, ðåæèñåð („Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð”)

1997 – Æèâà ïëîòü,Carne tråmula

1999 – Âñå ïðî ìîþ ìàò³ð,Todo sobre mi madre

2002 – Ïîãîâîðè ç íåþ,Hable con ella

2004 – Ïîãàíå âèõîâàííÿ,La mala educación

2006 - Ïîâåðíåííÿ,Volver

2009 – Ðàäíèöÿ-êàí³áàë,La concejala antropófaga

2009 – Ðîç³ìêíóò³ îá³éìè,Los abrazos rotos

Íàãîðîäè Ïåäðî Àëüìàäîâàðà:

Ô³ëüìîãðàô³ÿ Ïåäðî Àëüìàäîâàðà:

27

28

Розшукується

Товариш Параджанов29

çà ãðîø³ ìàëþâàòè. ßêîñü äðóç³ ïî÷óëè, ÿê ÿ ñï³âàþ ³ êàæóòü: òîá³ äîðîãà â àðòèñòè. Ðîáèòè í³÷îãî íå òðåáà, ñòî¿ø, ðîòà ðîçêðèâàºø ³ ïëàòÿòü âåëèê³ ãðîø³, íàâ³òü, äîëÿðè. Ïîñï³âàâ ÿ òðè ðîêè â êîíñåðâàòîð³¿. ͳõòî í³÷îãî íå ïëàòèâ. Ðâàâ ãîðëî á³ëÿ ìåòðî, ì³ë³ö³ÿ çàáðàëà. Ñï³âàâ ó äóø³, ç êâàðòèðè âèãíàëè. Êîëèñü ñèäæó íà âóëèö³ ³ ÷óþ ðîçìîâó äâîõ ä³â÷àò ïðî àêòîð³â, ÿê³ âîíè óñï³øí³, ¿õ âñ³ ëþáëÿòü, çà äàðìà ïðèãîùàþòü. Òî÷íî, áóäó àêòîðîì. ϳøîâ äî ÂIJÊó, ïðîñèâñÿ, ìîëèâñÿ, òà âçÿëè íà ðåæèñåðà, àêòîðè ïîâèíí³ áóòè ãàðí³, âèñîê³, á³ëÿâ³, ÿê ñïðàâæí³ ïðèíöè, à ÿ æ á³ëüøå íà ÷îðòà ïîä³áíèé. Òàê ÿ ñòàâ ðåæèñåðîì. Â÷èâñÿ ó ïàíà Ñàâ÷åíêà, çàõèùàâñÿ ó ïàíà Äîâæåíêà, ó êðóòèõ ÷óâàê³â. Æèâ ó ñàì³é ñòîëèö³, ìàò³íö³ Ìîñêâ³. À ï³ñëÿ çàê³í÷åííÿ, ÷è-òî çà çàñëóãè, ÷è çà ïîêàðàííÿ (íå âñ³ì äî âïîäîáè áóâ ì³é ô³ëüì „Àíäð³ºì”, „íåïðàâäîïîä³áíî” ñêàçàëè), â³äïðàâèëè ìåíå äî Êèºâà, äî òèõ øàëåíèõ óêðà¿íö³â. Òàì ïî÷àëàñÿ ñïðàâæíÿ êàòàâàñ³ÿ: àíòèðàäÿíñüê³ ãóöóëüñüê³ ô³ëüìè, óâ’ÿçíåííÿ çà ãîìîñåêñóàë³çì (òî íà Óêðà¿í³ çåìëÿ òàêà, ò³ëüêè ñòóïèø, çðàçó ïîãîëóᳺø), çà çâ’ÿçêè ³ ç Ïàïîþ (íà÷åáòî â³í ìåí³ ç Âàòèêàíó õðåñòè ïåðåäàâàâ, à ÿ ¿õ ïëàâèâ ³ íàìèñòî øòàìïóâàâ), àáî íàéñì³øí³øå – ìåíå çâèíóâàòèëè, ùî ÿ Óêðà¿íó ëþáëþ á³ëüøå, í³æ ³ðìåí³þ, à öå ïî â³äíîøåííþ äî â³ðìåí³â íå÷åñíî. ³äñèä³â ÿ òðîõè ³ ñëàâà Áîãó âèïóñòèëè. ² ñêàçàâ ñîá³, âñå á³ëüøå çí³ìàòè íå áóäó, ÷èòàòè á³ëüøå íå áóäó. Õàé çí³ìàþòü ò³, êîìó ïëàòÿòü, õàé ÷èòàþòü ò³, êîìó íåìà ùî ñêàçàòè. ß áóäó ñèä³òè íà ïå÷³, ãðèçòè êàëà÷³ ³ ðîáèòè êîëàæ³. Òàê æèâ áè ÿ é äî ñòà ë³ò, àëå ñòàëî íóäíî ³ ïîìåð. Îò ³ êàçî÷ö³ ê³íåöü, à õòî ñëóõàâ, ìîëîäåöü.

ß, Ñàðê³ñ Ãîâñåï³ Ïàðàäæàíÿí, â íàðîä³ Ñåðã³é Ïàðàäæàíîâ íàðîäèâñÿ 9 ñ³÷íÿ 1924 ðîêó â Òá³ë³ñ³. ßêáè íå êëÿòà ðàäÿíñüêà âëàäà, òî á ïðîæèâ äîâãåíüêî ³ çàðàç ìåí³ áóëî á 85 ðîê³â. Òîæ ç’ÿâèâñÿ ÿ íà ö³é ïëàíåò³ îäíîãî ïðåêðàñíîãî, ñîíÿ÷íîãî äíÿ â ðîäèí³ ñïðàâæí³õ â³ðìåí. ßê ñüîãîäí³ ïàì’ÿòàþ, éøîâ ãóñòèé-ïðåãóñòèé ñí³ã, ÷è-òî äîù éøîâ, òà í³ áðåøó, òî áàáöÿ ïîäóøêè âèáèâàëà. Ñëîâîì, á³ëî áóëî, ñâ³òà Áîæîãî íå âèäíî. Ïîêè ìàìà ѳðàíóø íàðîäæóâàëà, òàòî, õòî íå çíàº, àíòèêâàð, ìàéñòðóâàâ ¿é êîëå÷êî, òà íåïðîñòå, à çîëîòå. À êîëè ÿ âæå âèë³ç ç ìàìè, òî ìåíå ïîñèïàëè çîëîòîì, íà ùàñòÿ, ³ ùîá âæå çìàëå÷êó çâèêàâ äî êðàñè ³ ðîçêîø³. Ùî áóëî äàë³, õî÷ âáèé íå ïàì’ÿòàþ. Íàçâåìî öå ñòðèáêîì ó ÷àñ³. Ïðèãàäóþ ñèäæó íà êîë³íàõ, ðîê³â ìàþ âæå çî ï’ÿòü, ãîðëàíþ, ïåâíî, ¿ñòè õî÷ó, à ìî¿ ñåñòðè, Ðóçàíà é Àíÿ, çàì³ñòü òîãî, ùîá íàãîäóâàòè, äàâàé ñï³âàòè é òàíöþâàòè. Ñàì³ ðîçó쳺òå, â êîãî ÿ òàêèé âðîäèâñÿ. Ó ìåíå âñÿ ñ³ì’ÿ – àðòèñòè. Íå äèâíî, ùî øê³ëüíà íàóêà íå äàâàëàñü, äóøà ïðîñèëà ñöåíè, ãëÿäà÷³â, îâàö³é. Ï’ÿò³ðêè îòðèìóâàâ ç ìàëþâàííÿ, ïðèðîäîçíàâñòâà é òî ïî âñüîìó. À ìàëþâàòè ëþáèâ, ³ êîòà íàìàëþþ ³ ñîáàêó ³ âàñ, àëå çà âåëèê³ ãðîø³, áî çíàºòå, äóø³ íå ëèøå îäíèì ïîâ³òðÿì ñèò³, ¿ì ùîñü ³ íà õë³á, ³ äî õë³áà òðåáà. Â÷èâñÿ ÿ ð³ê, â÷èâñÿ äåñÿòü, à ïîò³ì äóìàþ – õâàòèòü. ϳäó-íî ÿ íà çàë³çíè÷íèêà, àëå íå íà ïðîñòîãî, íà íà÷àëüíèêà. Áî óñ³ íà÷àëüíèêè, ùî õî÷óòü, òî é ðîáëÿòü. Çàõîò³ëè íà ïî¿çä³ â Êèòàé – ïî¿õàëè, çàõîò³ëè â Îäåñó – òàêîæ ïî¿õàëè. ³ëüí³ ïòàõè. ßê ãàäàëîñÿ, òàê ³ ñòàëîñÿ. Òà íåäîâãî áóëî ìåí³ øòàíè â àóäèòî𳿠ïðîòèðàòè. Ñêàçàëè, íà÷àëüíèêîì íå áóäåø, îáëè÷÷ÿì íå âäàâñÿ. Ùî æ ðîáèòè, ï³øîâ ìàëþâàòè ãðîø³, òïõó,

ʳíîñïîãàä Áàéêà ïðî Ïàðàäæàíîâà

30

• 2004 ð³ê áóâ ïðîãîëîøåíèé ÞÍÅÑÊÎ ðîêîì Ñåðã³ÿ Ïàðàäæàíîâà.• Íà ÷åñòü Ìàåñòðî íàçâàíà ç³ðêà.  Ðîñ³¿ ³ñíóº ê³íîñòóä³ÿ „Ïàðàäæàíîâ ô³ëüì”, äèðåêòîðîì ³ ãåíåðàëüíèì ïðîäþñåðîì ÿêîãî º ê³íîêðèòèê ³ äðàìàòóðã Ñåìåíöîâà-Î㳺âñüêà Ìàð³ÿ.• ²ñíóâàâ ̳æíàðîäíèé êîì³òåò ç âèçâîëåííÿ Ïàðàäæàíîâà, ÿêèì êåðóâàâ Ëó¿ Àðàãîí.•  îäí³é ç êîëîí³é Ïàðàäæàíîâ â³äêðèâ øêîëó æèâîïèñó.• Â’ÿçåíü Ïàðàäæàíîâ ð³äêî îòðèìóâàâ ëèñòè â³ä ÷èñëåííèõ äðóç³â, ïðèÿòåë³â ³ ó÷í³â. Çàòå ðåãóëÿðíî ïðèõîäèëè ì³æíàðîäí³ äåïåø³ â³ä ÿêîãîñü Ô. Ôåëë³í³. Çì³ñò äåïåø: „Õâèëþþñÿ çà òâîþ äîëþ, òè æ âåëèêà ëþäèíà, òðèìàéñÿ».• Ó â’ÿçíèö³ Ïàðàäæàíîâ çáèðàâ êðèøêè ç ôîëüãè, ÿêèìè òîä³ çàêðèâàëè ìîëî÷í³ ïëÿøêè. ³í ïðåñóâàâ ¿õ ó ìåäàëüéîí ³ ãâ³çäî÷êîì ðîáèâ ïîðòðåò Ïóøê³íà. Îäèí ³ç òàêèõ ìåäàëüéîí³â â³í ïîäàðóâàâ Òîí³íî Ãóåðð³. Òîí³íî â³äëèâ ìåäàëüéîí â ñð³áë³ ³ ïîäàðóâàâ ñâîºìó äðóãó Ôåäåð³êî Ôåëë³í³. Äðóç³ ñòâîðèëè ïðèç íà ÷åñòü Ïàðàäæàíîâà ³ íàçâàëè éîãî «Àìàðêîðä», ÿêèì íàãîðîäæóþòü çà êðàùèé ô³ëüì íà ôåñòèâàë³ â гì³í³. Ïåðøèì îòðèìàâ íàãîðîäó Ãåîðã³é Äàíåë³ÿ, ê³íîðåæèñåð, äðóã Ïàðàäæàíîâà, çà êàðòèíó “Íàñòÿ”.• Îäíîãî ðàçó Ïàðàäæàíîâ ïîäàðóâàâ àíòèêâàðíèé ìåáëåâèé

ãàðí³òóð ëþäèí³, ÿêà íàä³ñëàëà éîìó ó â’ÿçíèöþ òîðòà.• ²â Ñåí-Ëîðàí ÿêîñü çàïðîñèâ Ìàåñòðî äî Ïàðèæó. Àëå âëàäà íå äîçâîëèëà: ÷è âèñòà÷èòü ó êóòþð’º ïëîù³, ùîá ðîçì³ñòèòè âñåñâ³òíþ ïåðñîíó — ãåí³àëüíîãî ðåæèñåðà? Íå ôàêò. Ñåí-Ëîðàí â³äïîâ³â: ìàþ 578 ìåòð³â êîðèñíî¿ æèòëïëîù³. Âñå îäíî íå ïóñòèëè – âæå áåç ïðè÷èíè. ×åðåç ð³ê ²â ïðèáóâ äî Ìîñêâè. ² Ïàðàäæàíîâ íà éîãî ÷åñòü ñòâîðèâ ôàíòàñòè÷íèé àëüáîì êîëàæ³â, äå Ñåí-Ëîðàí æèâå äèâîâèæíèì æèòòÿì. Öåé àëüáîì Ïàðàäæàíîâ ïåðåäàâ ñâîºìó äðóãó ²âó Ñåí-Ëîðàíó. Íà ùî òîé çàçíà÷èâ: «Áîæåñòâåííî! ͳ íà ùî íå ñõîæå. Áðàâî, ãåí³é!”.• Îäíîãî ðàçó Ïàðàäæàíîâ íàä³ñëàâ òåëåãðàìó:”Ìîñêâà. Êðåìëü. Êîñèã³íó. Îñê³ëüêè ÿ — ºäèíèé áåçðîá³òíèé ê³íîðåæèñåð ó Ðàäÿíñüêîìó Ñîþç³, íàïîëåãëèâî ïðîøó â³äïóñòèòè ìåíå â ãîëîìó âèãëÿä³ ÷åðåç ðàäÿíñüêî-³ðàíñüêèé êîðäîí, ìîæå, ñòàíó ðîäîíà÷àëüíèêîì â ³ðàíñüêîìó ê³íî. Ïàðàäæàíîâ”.• Ñåðã³é Éîñèïîâè÷ íå â³äïóñêàâ äîäîìó äðóç³â, ïîêè âîíè íå ïîäèâëÿòüñÿ ô³ëüì Àíäð³ÿ Òàðêîâñüêîãî „²âàíîâå äèòèíñòâî”. Ñâî¿é ïðèõèëüíèö³ Ë³ë³ Áð³ê (à áóëî ¿é ï³ä 80 ðîê³â) äî 8 Áåðåçíÿ Ïàðàäæàíîâ íàä³ñëàâ áóêåò ³ç êîëþ÷îãî äðîòó ³ âëàñíèõ øêàðïåòîê.• Ïàðàäæàíîâ ìð³ÿâ ïî¿õàòè äî Áåðë³íó, àëå íå äëÿ ó÷àñò³ â ïðåñòèæíîìó ê³íîôåñòèâàë³, à òîìó, ùî õîò³â ðîçøóêàòè íà áàðàõîëö³ ÷àøêó óòëåðà.• Õîäèâ ïî Ìþíõåíó â õàëàò³ ³ òîðãóâàâñÿ â êîæí³é àíòèêâàðí³é ëàâö³, â³äêëàäàþ÷è òîâàð äî ïðè¿çäó ²â Ñåí-Ëîðàíà àáî Ôðàíñóàçè Ñàãàí, ÿê³, íà÷å, ïîâèíí³ ïðè¿õàòè ³ çàïëàòèòè çà íüîãî, ³ áåçáîæíî ïðè öüîìó çàï³çíþâàâñÿ íà âñ³ öåðåìîí³¿ âðó÷åííÿ íàãîðîä.• Øëÿõîì Ñåðã³ÿ Ïàðàäæàíîâà ï³øîâ ò³ëüêè îäèí ç éîãî ðîäè÷³â — éîãî ïëåì³ííèê Ãåîðã³é Ïàðàäæàíîâ. ³í çíÿâ êîðîòêîìåòðàæíèé ô³ëüì „Âñ³ ï³øëè...”, ÿêèé áóâ â³äì³÷åíèé òèì ñàìèì ìåäàëüéîíîì Ïàðàäæàíîâà íà ôåñòèâàë³ â гì³í³.• Ïëåì³ííèêîâ³ Ãåîðã³þ, ùîá â³í çðîçóì³â, ùî òàêå ðàäÿíñüêà â’ÿçíèöÿ, â³í ïðèâ³ç êîðîáêó ç-ï³ä ñ³ðíèê³â, ïîâíó âîøåé.• Îäíîãî ðàçó ó â’ÿçíèö³ íà÷àëüíèê ñêàçàâ Ïàðàäæàíîâó, ÿêèé ï³äì³òàâ ï³äëîãó: “Çàñóäæåíèé, ïðàöþºòå áåç âîãíèêà!” Íàñòóïíîãî ðàçó, ïîì³òèâøè íà÷àëüñòâî, ðåæèñåð ï³äïàëèâ ì³òëó — òàê ³ ñòàâ ï³äì³òàòè — “ç âîãíèêîì”.

Чи то було, чи не було, та всеодне вже загуло

31

Ô³ëüì „Ò³í³ çàáóòèõ ïðåäê³â” áóâ óäîñòîºíèé ïðèçó íà Âñåñîþçíîìó ê³íîôåñòèâàë³ â Êèºâ³ (1966). Òà âñå æ íà Çàõîä³ (òàì ô³ëüì äåìîíñòðóâàâñÿ ï³ä íàçâîþ „Âîãíÿí³ êîí³”) ³íòåðåñ äî íüîãî áóâ çíà÷íî á³ëüøèì, í³æ íà áàòüê³âùèí³. Æóðíàë „Åêðàí” (Ïîëüùà), 1966 ð³ê ïèñàâ: „Öå îäèí ç íàéäèâîâèæí³øèõ ³ íàéâèòîí÷åí³øèõ ô³ëüì³â, ÿê³ òðàïëÿëîñÿ íàì áà÷èòè ïðîòÿãîì îñòàíí³õ ðîê³â. Ïîåòè÷íà ïîâ³ñòü íà ìåæ³ ðåàëüíîñò³ ³ êàçêè, ä³éñíîñò³ ³ óÿâè, äîñòîâ³ðíîñò³ ³ ôàíòà糿... Óÿâ³ Ïàðàäæàíîâà, çäàºòüñÿ, íåìຠìåæ. ×åðâîí³ ã³ëêè äåðåâ, ãåîìåòðè÷íà êîìïîçèö³ÿ â êîð÷ì³ ç íå÷èñëåííèì ðåêâ³çèòîì íà ôîí³ á³ëèõ ñò³í, ãðóá³ñòü ïîõîðîííîãî ðèòóàëó ç îáìèâàííÿì ïîìåðëîãî ò³ëà ³ ñöåíà çàáàâè ó ô³íàë³... Ïàðàäæàíîâ â³äêðèâຠó ôîëüêëîð³, çâè÷àÿõ, îáðÿäàõ ñàìîáóòí³é êóëüòóðíèé ðèòóàë â ðàìêàõ ÿêîãî ä³éñí³ñòü ðåàãóº íà òóðáîòó ³ òðàãåä³þ îñîáè”. Ô³ëüì îòðèìàâ 39 ì³æíàðîäíèõ íàãîðîä, 28 ïðèç³â íà ê³íîôåñòèâàëÿõ (³ç íèõ — 24 ãðàí-ïð³) ó äâàäöÿòü îäí³é êðà¿í³. Ïàðàäæàíîâó íàäñèëàëè ñâî¿ â³òàííÿ Ôåëë³í³, Àíòîí³îí³, Êóðîñàâà, à ïîëüñüêèé ðåæèñåð Àíäæåé Âàéäà ñòàâ ïåðåä Ïàðàäæàíîâèì íà êîë³íà é ïîö³ëóâàâ ðóêó, äÿêóþ÷è çà öåé øåäåâð.

Ó 1967 Ïàðàäæàíîâà çàïðîøóþòü íà ªðåâàíñüêó ê³íîñòóä³þ, äå â³í ïðàöþº íàä ô³ëüìîì «Êîë³ð ãðàíàòó» («Ñàÿò-íîâà») — êàðòèíîþ ïðî âåëèêîãî â³ðìåíñüêîãî ïîåòà, ìîâà â ÿê³é éäå øâèäøå ïðî æèòòÿ äóõó, í³æ ïðî çîâí³øí³ ïî䳿 á³îãðàô³¿. Ó êàðòèí³, ùî ñêëàäàºòüñÿ ç äåê³ëüêîõ ì³í³àòþð, áóëà çðîáëåíà ñïðîáà ïîêàçàòè äóõîâíèé ñâ³ò ñåðåäíüîâ³÷íîãî â³ðìåíñüêîãî ïîåòà Ñàÿò-Íîâè, ùî ïèñàâ íà â³ðìåíñüê³é, ãðóçèíñüê³é ³ àçåðáàéäæàíñüê³é ìîâàõ, ³ñòîð³þ éîãî ëþáîâ³, éîãî â³äíîøåííÿ äî ðåë³ã³¿ ñâ³òñüêî¿ âëàäè, íàðîäó. Òóò ê³íîìîâà Ïàðàäæàíîâà çíà÷íî îíîâëþºòüñÿ. «Êîë³ð ãðàíàòó», ïîä³áíî äî ïîå糿, âèñëîâëþºòüñÿ ìåòàôîðàìè. Êàäðè çíàõîäÿòü ìàéæå ïîâíó ñòàòèêó, ÷îìó ùîíàéìåíøèé ðóõ óñåðåäèí³ íèõ ñïðèéìàºòüñÿ ÿê ïî䳺âèé âèáóõ. Ïðåäìåòè, ùî ïðåäñòàâëÿþòü ñïðàâæíþ ³ñòîðèêî-åòíîãðàô³÷íó ö³íí³ñòü, ïðàöþþòü íàð³âí³ ç àêòîðàìè. Ìîâà êîëüîðó çíàõîäèòü ùå á³ëüøå çíà÷åííÿ, õî÷à êîë³ðíà ãàììà ñòຠëàêîí³÷í³øîþ. Êîæåí êàäð ì³ñòèòü ìàêñèìóì ñìèñëîâî¿ ³íôîðìàö³¿, ³ ïðî÷èòóâàííÿ öüîãî íàñè÷åíîãî çì³ñòó âèìàãຠâ³ä ãëÿäà÷à ÷èìàëî¿ êóëüòóðè. Ô³ëüì Ïàðàäæàíîâà áóâ âåëüìè ñêåïòè÷íî ñïðèéíÿòèé êåð³âíèêàìè Äåðæê³íî. Âîíè íå çðîçóì³ëè íîâàòîðñüêèõ ³äåé ðåæèñåðà, ïðîòå âãîëîñ â öüîìó íå ïðèçíàëèñÿ, à ïðèõîâàëè ñâîº íåðîçóì³ííÿ ï³ä ðîçõîæèì ôîðìóëþâàííÿì „íàðîäó òàêå ê³íî íå ïîòð³áíå”.

32

Íàéñòðàøí³ø

å

— ï

ðîãà

âèòè

ïðåêðàñíå!

ß ç

àçäðèâ ê

ðàñèâèì —

³ ñò

àâ ï

ðèâàáëè

âèì, ÿ

çàçäðèâ ð

îçóìíèì —

³ ñ

òàâ

íåñïîä³â

àíèì.

33

Ìàéñòåðêà

Ïîðàäè ìîëîäèì ðåæèñåðàì-äîêóìåíòàë³ñòàì

34

Çí³ìàòè ìîæà íàâ÷èòèñÿ ëèøå ï³ä ÷àñ çéîìêè. ×è ïîòð³áåí ðåæèñåðó äèïëîì? – öå çàëåæèòü â³ä ëþäèíè, íà äèïëîìè íå çâåðòàþòü óâàãè, íà ðîáîòó, íà ïðèçè çâåðòàþòü óâàãó. Ùîá áóòè ãàðíèì ðåæèñåðîì ïîòð³áíî ìàòè øèðîêèé êðóãîç³ð, õîðîø³ îðãàí³çàòîðñüê³ ÿêîñò³, áóòè õîðîøîþ, ìîðàëüíîþ ëþäèíîþ, áî ìè âïëèâàºìî íà ëþäåé, òîìó ïîòð³áíî â³ä÷óâàòè â³äïîâ³äàëüí³ñòü çà ñâî¿ ô³ëüìè. Âì³òè áà÷èòè, â³ä÷óâàòè, îðãàí³çîâóâàòè. Ðåæèñåðàìè ñòàþòü, à íå íàðîäæóþòüñÿ. ß á çí³ìàëà íà öèôðó, òàê çðó÷í³øå ìîíòóâàòè, ñêîìïîíóâàòè êàäð, ë³ì³òó çéîìêè íåìàº. Óñï³õ çàëåæèòü â³ä ãåðî¿â, ìóçèêè, ìîíòàæó. ßêùî ô³ëüì çàì³øàíèé íà ãåðî¿, òî óñï³õ çàëåæèòü â³ä ãåðîÿ. Ñàóíäòðåê âèòÿãóº ïîãàíó çéîìêó, ïîãàíèé ìîíòàæ. Ñöåíàð³é íå çàâæäè îáîâ’ÿçêîâèé, ÿêùî ìîæíà ïåðåäáà÷èòè ïîä³þ â³í ïîòð³áåí. Òè çíàºø, êîëè ïåðåñòàòè çí³ìàòè. ϳä ÷àñ çéîìêè ó òåáå âèáóäîâóºòüñÿ ñþæåò ô³ëüìó, ïîñë³äîâí³ñòü ³ òè ïîâèíåí â³ä÷óâàòè, ÷è âæå âñå, ÷è ÷îãîñü áðàêóº. Ùîá ëþäè íå äèâèëèñÿ â êàìåðó ïîòð³áíî ñòîÿòè íå á³ëÿ îïåðàòîðà, à íà â³äñòàí³ ïèòàòè. Âóëè÷íà çéîìêà – îïåðàòîð íà 5 êðîê³â ïîçàäó, ùîá îïåðàòîðà íå ïîì³÷àëè. Íå ïîòð³áíî çí³ìàòè òðóï, ÿê òðóï, â³í æå âñå-òàêè áóâ ëþäèíîþ, ìàâ ðîäè÷³â, öå íå åòè÷íî. ßêùî òåáå ïîïðîñèëè íå çí³ìàòè, àëå õî÷óòü ïîä³ëèòèñÿ ³íôîðìàö³ºþ, òè ìîæåø çí³ìàòè, àëå íå âñòàëÿòè ö³ êàäðè, àëå âèêîðèñòàòè ¿õ, ïîäàâàòè çàâóàëüîâàíî, íå â ëîá. Ãîëîâíå çàâäàííÿ – çíàéòè ñâîþ òåõí³êó, â³ðèòè ñîá³.

35

Êîêî Øàíåëü òà ²ãîð Ñòðàâ³íñüêèé