literatura romaneasca de ceremonial

Upload: addaaa

Post on 07-Jul-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    1/332

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    2/332

    L I T E R A T U R A

    R O M A N E A S C A

    D E C E R E M O N I A L

    C O N D I C A L U I G H E O R G A C H I , 1 7 6 2

    S T U D I U * I T E X T D E

    D A N S I M O N E S C U

    B U C U R E * T 1

    F U N D A T I A R E G E L E C A R O L I

    1 , S t r a d a W i l s o n , 1

    1 9 8 9

    c , 4

    c i

    4 4 E 6 0 f '

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    3/332

    I N T H O D U C E R E

    N u c u n o s c i n l i t e r a t u r a r o m â n e a s c a v e c h e o o p e r a p e s t e c a r e

    s a s e f i t r e c u t c u m a i m u l t à u s u r i n t a d e c a l , s ' a t r e c u t p e s t e C o n d i c a

    c e a r e i n t r u s i n e o b i c e i u r i v e c h i s i n o u e ' t a p r e a i n e d i a t i l o r D o m n i

    s c r i s i i d e G h e o r g a c h i 1 a l I I - l e a l o g o f a t , l a 1 7 6 2 , i n I a s i , d i n p o r u n c a

    D o m n i t o r u l u i G r i g o r i e C a l i r n a c h i .

    I n d i f e r e n t a c u c a r e s ' a p r i v i t p a n d a c u m a c e a s t a o p e r a l i t e r a r d

    e s t e c u a t a t m a i n e d r e p t a l i t a , c u c a t C o n d i c a e s t e n u n u m a i o

    o p e r a u n i c c i i n l i t e r a t u r a r o m a n e a s c a , i n c e e a c e p r i v e s t e g e n u l

    c a r u i a I i a p a r t i n e , d a r p r e z i n t a , d u p i i c u m v o m v e d e a , o m a r e

    i n s e r n n a t a t e d i n p u n c t d e v e d e r e i s t o r i c o - p o l i t i c , e t n o g r a f i c , d i n

    p u n c t u l d e v e d e r e a l e v o l u t i e i c e r e m o n i a l u l u i b i s e r i c e s c s i a l l i r n b i i

    i n c a r e e s t e s c r i s a .

    O p e r a a i n t r a t i n p a t r i m o n i u l p u b l i c , p r i n t i p a r i r e a e i i n c a r a c -

    t e r e c i r i l i c e d e c a r e M . K o g a l n i c e a n u , i n c o l e c t i a L e t o p i s i t i l e

    T e i r a M o l d o v a , t o r n . I I I , l a s i 1 8 4 6 , p . 2 8 7 - 3 2 8 , c u u r r n a t o r u l

    t i t l u : C o n d i c e i c e a r e i n t r u s i n e o b i c e i u r i v e c h i s i n o u e a p r e a i n e i l t a -

    ( i l o r D o m n i c a r e s ' a u f a c i a d i n p o r o n c a p r e a i n e i l t a t u l u i , l u m i n a -

    t u l u i s i i u b i t o r u l u i d e H r i s t o s D o m n u l u i r n e u c i o b l ä t d u i t o r u l u i a

    t o a t ä M o l d a v i a I o n G r i g o r i e l o a n V . V . C a r e s ' a u a l c i t t u i t i s ' a u

    s c r i s d e m i n e p r e a p l e c a t e i s l u g e i G h e o r g a c h i a l d o i l e l o g o f a t

    a i c i i n

    o r a s u l I a s u l u i , l a a n i i 1 7 6 2 N o e n w r i e 5 2 .

    D e s p r e n u m e l e a u t o r u l u i , v . m a i j o s p . 2 4 1 , n o t a 1 .

    2 A c e s t a e s t e , c u o a r e c a r i m o d i f i c a r i , t i t l u l m a n u s c r i s u l u i o r i g i n a l , p e c a r e - 1

    i m p r u m u t a s e M . K o g a l n i c e a n u d e l a v o r n i c u l A l e c s a n d r u D . S t u r z a M i c l A u -

    s a n u , p e n t r u a - I p u b l i c a . ( V e z i : L e t o p i s i j i l e T a r a M o l d o v a , I I I , I a s i

    1 8 4 6 ,

    p . 2 n e n u m e r o t a t à d e l a s l a r s i t ) . D e s p r e c i r c u l a t i a o p e r i i i n f o r m a m a n u -

    s c r i s à , v e z i m a i j o s , p . 2 4 2 - 2 4 5 .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    4/332

    6

    I N T R O D U C E R E

    R e p u b l i c a r e a C o n d i c e i , d e d a t a a c e a s t a i n c a r a c t e r e l a t i n e ,

    d e M . K o g i l l n i c e a n u , i n 1 8 7 4 1 , a c o n t r i b u i t l a o m a i l a r g d c u -

    n o a s t e r e a e i . C o n d i c a i n c e p e s a f i e c o n s u l t a t d c a i z v o r d e i n f o r -

    m a t i e i s t o r i c d , m a i a l e s i n l e g d t u r a c u m o r a v u r i l e n o a s t r e s o c i a l e

    p o l i t i c e i n s e c o l u l a l X V I I I - l e a .

    A s t f e l , p e n t r u a c i t a p e c e i m a i d e s e a r * A l e x . P a p a d o p o l -

    C a l i m a h n u m e s t e p e a u t o r l o r d a c h i a l d o i l e a l o g o r d t , i a r d i n o p e r a

    l u i s c o a t e s t i r i i n t e r e s a n t e d e s p r e c u r t e a d o m n e a s c a d i n I a s i 2 .

    V . A . U r e c h i a , d e s c o p e r i n d u n m a n u s c r i s g r e c e s c d i n s e c o l u l a l

    X V I I I - l e a , c a r e c u p r i n d e i n t r e a l t e l e s i 3 f r a g m e n t e d e c e r e m o n i a l

    d i n v r e m e a l u i M i h a i l S u t u , c o m p a r a i n m o d f o a r t e s u m a r C o n d i c a

    l u i G h e o r g a c h i c u a c e l e f r a g m e n t e i g a s e s t e c 5 . « n u s ' a s c h i m b a t

    m u l t d i n o b i c e i u r i l e d e s c r i s e d e G h e o g a c h e , d e c a t c a s ' a s u b s t i t u i t

    b o i e r i m e i r o m â n e f e l d e f e l d e v e n e t i c i » 3 . A . D . X e n o p o l & e s t e

    o p e r a l u i G h e o r g a c h i « i n t e r e s a n t a d i n p u n c t u l d e v e d e r e a l m o r a -

    v u r i l o r s e c o l u l u i a l X V I I I - l e a » p e n t r u c a « d e s c r i e c u d e a m a n u n t u l

    t o a t e c e r e m o n i i l e , t o a t e s e r b a r i l e p o l i t i c e i

    r e l i g i o a s e a t e s e

    f a c e a u l a c u r t e s i l a b i s e r i c a S f . N e c u l a e , d e e x e m p l u c e r e m o n i a

    i n c o r o n a r i i d o m n i l o r s i a l t e l e » 4 .

    G h e o r g a c h i s i o p e r a l u i f i g u r e a z a s i i n i s t o r i i l e l i t e r a r e ; i s t o -

    r i c i i l i t e r a r i i n s d n ' a u f a c u t o a n a l i z a a C o n d i c e i , n i c i n ' a u d e t e r -

    m i n a t i z v o a r e l e e i . C u e x c e p t i a d - l u i N . I o r g a , n i m e n i n ' a c a u t a t

    s a i d e n t i f i c e a u t o r u l , n i m e n i n ' a i n c e r c a t s . s c h i t e z e m a c a r o

    b i o g r a f i e a l u i .

    U n i i d i n t r e e i , c u m d e e x . A r o n D e n s u s i a n u , a u a v u t c h i a r o

    p r i r e r e c i u d a t a d e s p r e o p e r a : o c o n s i d e r a c a p r o d u s u l u n e i e p o c i

    1 M . K o g i l l n i c e a n u , C r o n i c e l e R o m a n i e i s a u L e t o p i s e t e l e M o l d a v i e i f i V a l a -

    h i e i . A d o u a e d i f i u n e . T o m . I I I , B u c u r e s t i , 1 8 7 4 , p . 2 9 7 - 3 3 3 .

    2 A l e x . P a p a d o p o l - C a l i m a h , A m i n t i r i d e s p r e c u r t e a d o m n e a s c a d i n

    i n C o n v o r b i r i l i t e r a r e , 1 8 ( 1 8 8 4 ) , p . 4 0 8 .

    3 V . A . U r e c h i a , I s t o r i a R o m a n i l o r , t o r n . V , B u c u r e s t i , 1 8 9 3 ,

    p . 5 3 5 .

    A s u p r a a c e s t u i m a n u s c r i s g r e c e s c d i n s e c o l u l a l X V I I I - l e a , c u f r a g m e n t e

    d e c e r e m o n i a l r o r n â n e s c , p e c a r e V . A . U r e c h i a l e - a c r e z u t d e l a c u r t e a l u i

    M i h a i l * u t u , d e c i p o s t e r i o a r e C o n d i c e i l u i G h e o r g a c h i , v e z i p e l a r g m a i j o s ,

    p . 1 7 9 - 1 8 7 . V . A . U r e c h i a , D i n p o r t o l o l i u l d o c t o r u l u i S u t z u ( 1 7 4 0 - 1 7 6 6 ) , I n

    A t e n e u l R o m a n , 1 ( 1 8 9 4 ) , p .

    2 5 7 - 2 6 8 . M a n u s c r i s u l a c u m e s t e l a A c a d e m i a

    R o m â n 6 s i a r e c o t a n r . 1 1 6 , f o n d u l g r e c e s c . ( C f . C o n s t . L i t z i c a , B i b l i o t e c a

    A c a d e m i e i R o m â n e , C a t a l o g u l m a n u s c r i p t e l o r g r e c g t i , B u c u r e s t i , 1 9 0 9 , p .

    3 9 6 - 3 9 8 ) .

    A . D . X e n o p o l , I s t o r i a g i g e n e a l o g i a C a s e i C a l l i m a c h i , B u c u r e s t i 1 8 9 7 ,

    p . 5 9 - 6 0 .

    I a s i ,

    4

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    5/332

    I N T R O D U C E R E

    7

    d e d e c a d e n t à l i t e r a r à § i a t r i b u e c a r a c t e r u l e i d e c e r e m o n i a l i m p r e -

    j u r à r i i c a . n u m a i e x i s t a u f a p t e c a r e s ä m e r i t e a t e n t i a c r o n i c a r u l u i :

    « D e a t a t s e m a i i n t e r e s a u o a m e n i i , c a c i d o m n i i l e t r e c e a u i u t e ,

    u n a d u p á a l t a , V a r a ' f a p t e d e v a l o a r e ; t o t c e s e m a i v e d e a , e r a u

    c e r e m o n i i l e s e c i , c a r i s e r e p e t a u l a s ä r b d t o r i . . . » I . A c e a s t a c o n -

    c e p t i e c i u d a t 5 . a s u p r a g e n e z e i o p e r e i s e d a t o r e § t e i n s d n e c u n o a § -

    t e r i i g e n u l u i i n c a r e s e i n c a d r e a z a o p e r a

    i a n u m e l i t e r a t u r a d e

    c e r e m o n i a l , a t a t d e r a s p a n d i t à l a B i z a n t i n i , c a r e e s t e c u t o t u l

    a l t c e v a c l e a t c r o n i c a i s t o r i c à , o b i s n u i t d .

    P e t r e R ä F a n u f o l o s e § t e d e s e o r i C o n d i c a l u i G h e o r g a c h i , d a r

    g r e s e § t e c a n d a f i r m g c 5 . G h e o r g a c h i a s c r i s d e s p r e o b i c e i u r i l e

    c u r t i i « d i n o r d i n u l l u i G r i g o r e A . G h i k a » 2 .

    D - 1 N . I o r g a e s t e c e l d i n t a i i s t o r i c l i t e r a r c a r e a c o r d 5 . C o n d i c e i

    § i a u t o r u l u i e i a t e n t i e : « A s u p r a c u p r i n s u l u i z i c e d - s a e p u t i n

    d e s p u s . E p e a t a t d e p r e t i o s , p e c a t d e n e a n a l i z a b i h 3 . N e g r e s i t ,

    i n t e o l u c r a r e d e s i n t e z A c a I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m d n e , a r

    f i g r e u

    s a s c r i e c i n e v a p e l a r g i s ä a n a l i z e z e C o n d i c a , b o g a t h i n a § a d e

    m u l t e a m à n u n t e ; n o i t o t u 0 , a i c i , v o m i n c e r c a o a n a l i z d s i s t e m a -

    t i c a a C o n d i c e i , p e n t r u c A s u c c e s i u n e a d i f e r i t e l o r

    c e r e m o n i i i n

    o p e r a l u i G h e o r g a c h i u r m e a g u n p l a n b i n e d e f i n i t .

    P e d - 1 N . I o r g a 1 1 p r e o c u p à i n s á a l t e c l o u d p r o b l e m e § i a n u m e :

    i d e n t i f i c a r e a a u t o r u l u i s i d e t e r m i n a r e a i z v o a r e l o r C o n d i c e i . P e n t r u

    d - s a G h e o r g a c h i n u p o a t e f i a l t c i n e v a d e c a l I o r g a c h i s a u I o r d a c h i

    S u t u , p e n t r u c a u r m A r q t e i n o p e r A « c u d e o s e b i t 5 a t e n t i e

    i s i m -

    p a t i e p e m e m b r i i p u t e r n i c i i f a m i l i i a S u t e § t i l o r » 4 . S e s c h i t e a z d

    c h i a r o b i o g r a f i e a a u t o r u l u i , u r m A r i t i n d o c u m e n t e , i n c e p a n d c u

    7 O c t . 1 7 7 7

    0 s f a r O n d c u a n u l 1 8 0 2 .

    M a n u s c r i s u l g r e c e s c c u n r . 1 1 6 d i n B i b l i o t e c a A c a d e m i e i R o -

    m a n e , c a r e n u e s t e a l t u l d e c a t

    p o r t o f o l i u l D r . S u t z u

    ( 1 7 4 0 - 1 7 6 6 ) »

    s t u d i a t d e V . A . U r e c h i a 5 ( a c e a s t A i d e n t i f i c a r e a r i m a s n e o b s e r v a t A

    A r o n D e n s u s i a n u , I s t o r i a l i n z b e i S i l i t e r a t u r e i r o m d n e , I a s i 1 8 8 5 , p . 1 8 6

    ( i n e d . I I , I a s i 1 8 9 4 , p . 2 3 4 ) .

    L e f i l e s i v e n i t u r i l e b o i e r i l o r M o l d o v e i i n 1 7 7 6 . D o c u m e n t d e l a G r i g o r i e

    A . G h i c a V . V . p u b l i c a t c u o i n t r o d u c e r e d e P e t r u R d s c a n u , I a s i 1 8 8 7 , p . I I I ;

    r e p e t ' a g r e s e a l a s i l a p . X L V .

    3 N . I o r g a , I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m i n e i n s e c o l u l a l X V I I I - l e a , v o l . L B u c u r e s t i

    1 9 0 1 , p . 4 9 6 - 4 9 9 ( I n

    e d . I I , I s t o r i a

    l i t e r a t u r i i r o m i n e v i , I I , B u c u r e s t i

    1 9 2 6 , p . 5 5 4 - 5 5 7 ) .

    I b i d e m , e d . I I , B u c u r e s t i 1 9 2 6 , p . 5 5 4 .

    5 V e z i m a i s u s . p . 6 , n o t a 3 .

    '

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    6/332

    8

    I N T R O D U C E R E

    d - l u i N . I o r g a s i

    i n e d .

    I I , B u c . 1 9 2 6 ) d a p r i l e j d - s a l e a s e

    p r o n u n i a s i m a i p r e c i s a s u p r a a u t o r u l u i

    i a s u p r a i z v o a r e l o r C o n -

    d i c e i . A u t o r u l , I o r d a c h i s a u I o r g a c h i S u l u , e s t e s t r a n e p o t u l l u i

    C o n s t a n t i n S u t u , z i s D r a c o , f o s t c a p u c h e h a i e a M o l d o v e i l a 1 7 1 1 .

    « E l a a v u t I n s à u n f r a t e a d a o g a d - 1 N . I o r g a a c e s t f r a t e u n

    f i u , p o e t , s c r i i t o r ,

    d i p l o m a t , a u t o r u l i n t e r e s a n t u l u i c a r n e t g r e c e s c

    ( m s . g r . 1 1 6 ) , i a r f i u l a c e s t u i n e p o t a l D r a c u l u i e I o r d a c h i , c a r e

    a r e d a c t a t

    C o n d i c a d e o b i c e i u r i » 1 . S i , p e n t r u c a i n t e r e s a n t u l

    c a r n e t g r e c e s c c u p r i n d e , c u m a m m a i s p u s , i n t r e a l t e l e , t r e i f r a g -

    m e n t e 2 d e c e r e m o n i a l , f a p t u l a c e s t a d e t e r m i n a p e d - 1 N . I o r g a

    s i a j u n g a l a c o n c l u z i a c á G h e o r g a c h i a r e d a c t a t C o n d i c a d u p a

    i n s e m n d r i l e a c e s t e a a l e t a t a l u i s a u .

    D e c i , i n t i m p c e V . A . U r e c h i a s o c o t i a f r a g m e n t e l e d e c e r e -

    m o n i a l d i n « p o r t o f o l i u l

    d r .

    S u t z u »

    p o s t e r i o a r e C o n d i c e i ,

    d - 1

    N . I o r g a , n u n u m a i c a l e s o c o t e s t e a n t e r i o a r e , d a r l e c o n s i d e r a

    i n s t r a n s d d e p e n d e n t a c u C o n d i c a l u i G h e o r g a c h i , c a r e i a i - a u

    f o l o s i t c a i z v o a r e .

    N u v o i u l a m u r i a c e a s t a c o n t r o v e r s a i n i n t r o d u c e r e , p e n t r u c a '

    p r i n e a n u u r m a r e s c a l t c e v a , d e c a t s á a r a t c a r e e s t e s t a d i u l a c t u a l

    a l c e r c e t a r i l o r i n j u r u l C o n d i c e i c e - m i p r o p u n a o s t u d i a . S i g u r e s t e

    i n s a c a

    i a 1 i c e r c e t d t o r i a i n o s t r i a u a d m i s p a r e r e a d - l u i I o r g a 3

    P e n t r u a i n c h e i a a c e a s t a i n t r o d u c e r e , t r e b u e s a m a i a m i n t e s c

    p a r e r i l e

    l u i D . R u s s o , c a r e a d e t e r m i n a t ,

    c e l d i n t h i ,

    g e n u l

    l i t e r a r i n c a r e s e i n c a d r e a z a o p e r a : « I n t i m p u l F a n a r i o t i l o r i n

    s p e c i a l , s e d a d e a o d e o s e b i t à i m p o r t a n t : à c e r e m o n i a l u l u i 0 n u

    N . I o r g a , 1 s t . l i t . r o m . , I I , B u c . 1 9 2 6 , p . 5 5 6 ; N . I o r g a , D o c u r n e n t e p r i v i -

    t o a r e l a f a m i l i a C a l l i m a c h i , v o l . I , B u c . 1 9 0 2 , p . C X V I I , n o t a 1 : C o n d i c a d e

    c e r e m o n i i a l u i I o r d a c h i

    2 A c a d e m i a R o m a n d m s . g r . 1 1 6 ,

    f .

    7 r . : T L

    c p i r r e t . x & p . r , i x e t v o ; O r c o i l

    i n c o ' c y e r . 1 t h

    o u x a p e p t o u y e p p . O n n . x c d y o 6 v o c v e t ; E v a c c i i 0 6 v r r i v x a t i

    v - h v i p o c v T o T i

    e a m y t o u ( C e t r e b u e s

    f a c t i a c e l a c a r e s e d u c e c u f i r m a n d e m u c a r e r s i c u

    b l a r i à l a D o m n i n z i v a a l a i u l u i ) .

    F . 2 5 r . : ' I I T C e p e p . 6 v r a ( S i m i ) y t v e . r o u . T v

    T r a p r z y . o v - I p T o " » , O d y r o i v ( C e r e m o n i a c a r e s e f a c e i n a j u n u l B o b o t e z e i ) .

    F . 2 5

    V .

    2 6 r . : - r e p e p . d v t . x O n o i i y t v e - r a t T i v t p v T i L v O e o p a v e k o v ( C e r e m o n i a

    c a r e s e f a c e i n z i v a B o b o t e z e i ) . C . L i t z i c a , o p . c i t . , p . 3 9 7 , n ' a o b s e r v a t

    a c e a s t i l d i n u r m i l c e r e m o n i e .

    3 G l i . A d a m e s c u , I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m d n e ( B i b l i o t e c a p e n t r u t o t i ) , p .

    1 6 9 ; S . P u s c a r i u , I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m d n e . E p o c a v e c h e , e d . I I , S i b i i u 1 9 3 0 ,

    p . 2 4 5 ; P . P . P a n a i t e s c u , C e i l d t o r i p o l o n i i n g i r i l e r o m d n e ( A c a d e m i a R o m a n a l ,

    S t u d i i s i c e r c e t i i r i , X V I I ) , B u c . 1 9 3 0 , P . 2 6 0 , i n i n d i c e :

    G h e o r g a k i , a l d o i l e a

    l o g o f i l t ( S u l u ) * .

    S ' u t t t .

    &

    s i

    ' H

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    7/332

    I N T R O D U C E R E

    9

    l i p s e s c a n u m e t r a t a t e c a r i p r e s c r i u f o a r t e a m a n u n t i t c e r e m o n i i l e

    o b i c e i u r i l e c e s e f a c l a o c a z i u n i s o l e m n e , b a c h i a r i l a o c a z i u n i

    c u t o t u l r i d i c u l e » .

    D . R u s s o a p u s i n t r ' a l t f e l

    i p r o b l e m a i z v o a r e l o r : « i n c o n d i c a l u i

    G h e o r g a c h i a l d o i l e a l o g o f a t g a s i m i n t r e a l t e l e : c e r e m o n i a d o m n i e i

    n o u d , a i n d v i n e d o m n u l i n s c a u n , c e r e r n o n i e l e i n z i v a n a s t e r i i d o m -

    n u l u i , l a S i d n t u l V a s i l e ,

    c e r e m o n i i l e c e s e f a c l a s o l i i s t r a i n i , e t c . ,

    c e r e m o n i i c a r i a u f o s t i n s p i r a t e , p a r t e d e c a r t e a

    l u i C o n s t a n t i n

    P o r f i r o g e n i t " E x O e m q P a c r a d . o u T g e c o c ( D e s c r i e r e a c e r e m o -

    n i i l o r c u r t i i ) ,

    p a r t e d i n

    c a r t e a

    l u i

    P s e u d o - C o d i n : I l e p t T i d y

    O p c p t . x f . ( i . p . )

    ( D e s p r e d e m n i t a t i l e p a l a t u l u i ) » 1 .

    M e r g a n d p e u r m a a c e s t o r p r e c i z a r i

    i p e u r m a a l t o r a s u g e r a t e

    d e d - 1 N . C a r t o j a n , c a r u i a I i a d u c § i p e a c e a s t a c a l e d e o s e b i t e m u l -

    t u m i r i , a m a j u n s i n p o s e s i a u n u i b o g a t m a t e r i a l d e i n v e s t i g a t i e .

    D a t e l e p e c a r e n i l e d a d - 1 G . P a s c u i n I s t o r i e a l i t e r a t u r i i r o m i n e

    d i n s e c o l u l X V I I I .

    I .

    C r o n i c a r i i

    m o l d o v e n i

    i

    m u n t e n i ,

    B u c .

    1 9 2 6 , p . 9 4 - 9 5 , n u a d a o g a n i m i c l a c e l e c u n o s c u t e ;

    i n u l t i m u l

    r a n d ( « o p e r a e s t e f o a r t e i n t e r e s a n t a p e n t r u t e r m i n o l o g i e a v r e m i i » ) ,

    d - s a p u n e i n s a o p r o b l e m a f o a r t e i n d r e p t A i t à § i i n s e m n a t h , a

    c a r e i c l o c u m e n t a r e v a a v e a p a r t e a e i i n m o n o g r a f i a d e f a t a .

    P r o b l e m e l e c a r e r a m a n d e c i d e s c h i s e u n e i m o n o g r a f i i a s u p r a

    C o n d i c e i s u n t u r m a t o a r e l e : 1 . D e t e r m i n a r e a g e n u l u i d e l i t e r a t u r a

    a c e a s t a l u a t a i n s e n s u l l a r g a l c u v a n t u l u i d i n c a r e f a c e

    p a r t e . 2 . D e c e a c e s t g e n a c u l m i n a t i n l i t e r a t u r a r o m i l n e a s c a p r i n

    C o n d i c a l u i G h e o r g a c h i , i n v r e m e a d o m n i e i l u i G r i g o r i e C a l i m a c h i .

    3 . A n a l i z a c o m p l e t a a o p e r e i , c a r e s t i p u e i n a d e v a r a t a l u i I u m i n i l

    c e r e m o n i a l u l p o l i t i c , c e l b i s e r i c e s c , e l e m e n t u l e t n o g r a f i c

    § i c e l

    f o l k l o r i c , e l e m e n t u l d e s c r i p t i v

    i n a r a t i v . 4 . I z v o a r e l e . 5 . S t u d i u l

    l i m b i i . 6 . A u t o r u l p r o b a h i l § i p e r s o n a l i t a t e a l u i c u l t u r a l a , p e n t r u c a ,

    d u p t i c u m s e v a v e d e a , d e o i d e n t i f i c a r e a l u i p r e c i s d n u p o a t e f i

    v o r b a , l i p s i n d d o c u m e n t e l e n e c e s a r e . 7 . I n s f a r s i t , c i r c u l a t i a o p e r e i

    § i s t u d i u l

    A m g a s i t a b s o l u t n e c e s a r , i n u r m a s t u d i u l u i e d i i i I o r , s a p u b l i c

    t e x t u l C o n d i c e i d u p d m a n u s c r i s u l o r i g i n a l 2

    N ' a m i n t e l e s s a f a c u n c o m e n t a r e d i t i e i , i n t r u c a t i n s u O s t u d i u l

    c e p r e c e d e p u b l i c a t i a t e x t u l u i c o n s t i t u e u n f e l d e c o m e n t a r . A r h a -

    1 D . R u s s o , E l e n i z m u l i n R o m d n i a . E p o c a b i z a n t i n a *

    f a n - a r i o W i , B u c u r e s t i

    1 9 1 2 , p . 6 0 .

    2 B i b l i o t e c a A c a d e m i e i R o m â n e , m s . r o m . n r . 1 9 .

    7 - n g

    e d i t i i l o r .

    i

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    8/332

    1 0

    I N T R O D U C E R E

    i s m e l e § i s t r a i n i s m e l e i § i v o r g a s i e x p l i c a t i a i n c a p i t o l u l c u s t u d i u l

    l i m b i i . A m g a s i t i n s a d e c e l m a i m a r e f o l o s a l c a t u i r e a u n u i i n d i c e

    d e n u m e p r o p r i i i d e l u c r u r i , f a r d d e c a r e a r

    f i f o s t g r e u p e n t r u

    c i t i t o r s r i g a s e a s c a c e - i t r e b u e ,

    o r i d e c a t e o r i a r f i r e c u r s l a

    C o n d i c d .

    I n c u p r i n s u l s t u d i u l u i , c i t a t e l e d i n C o n d i c i i s ' a u f a c u t p e b a z a

    e d i t i e i d e f a t , a . I n t e x t u l e d i t i e i a m n o t a t , l a m a r g i n e , n u m e r e l e

    f o i l o r d i n m a n u s c r i s u l o r i g i n a l , c a t § i n u m e r e l e p a g i n i l o r d i n e d i t i a

    a d o u a a

    l u i M . K o g a l n i c e a n u , a c e s t e a d i n u r m a n o t a t e c u K .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    9/332

    L I T E R A T U R A D E C E R E M O N I I I N A I N T E

    D E G H E O R G A C H I

    L I T E R A T U R A D E C E R E M O N I I L A P O P O A R E L E

    I N V E C I N A T E

    C o n d i c a d e c e r e m o n i i a l u i

    G h e o r g a c h i , s a u « d e o b i c e i u r i

    v e c h i

    i n o u i l » , c u m i i z i c e a u t o r u l i n s u s i , n u e s t e o c r o n i c 6 p r o -

    p r i u - z i s ä . E l e m e n t u l i n f o r m a t i v , d e s i f o a r t e b o g a t

    i i n t e r e s a n t ,

    n u e s t e d e o r d i n i s t o r i c o - p o l i t i c , c i d e o r d i n p r o t o c o l a r , t r a t â n d

    d e s p r e : i n c o r o n a r e a D o m n i l o r , e a n d u i a l a b o i e r i l o r s i a d i v a n u l u i ,

    r e i n o i r e a d o m n i e i ( m u c a r e r i u )

    i

    d e s p r e p r i m i r e a s o l i l o r .

    I n t r ' o

    a l t h " s e r i e d e c a p i t o l e a u t o r u l a r a t 5 . d i f e r i t e l e c e r e m o n i i d e s M s u r a t e

    l a c u r t e a

    i b i s e r i c a d o m n e a s c g , c u p r i l e j u l m a r i l o r s ' a r b d t o r i , C a :

    A j u n u l C r ä c i u n u l u i , C r A c i u n u l , S f . V a s i l e , A j u n u l B o b o t e z e i

    B o b o t e a z a i n s ä s i ; o b i c e i u r i i n p o s t u l m a r e , l a I n v i e r e , l a S f . G h e o r -

    g h e s i l a S f . P a r a s c h i v a . I n l e g a u r a s i i m e d i a t d u p à a c e s t e c a p i -

    t o l e u r m e a z a e x p u n e r e a f e s t i v i t 4 i 1 o r l a i n s t a l a r e a r n i t r o p o l i t u l u i

    s a u e p i s c o p u l u i , p r e c u m

    i a c e l e a l a d e m i t e r e a l o r . C u a c e s t e n u m e -

    r o a s e f e s t i v i t a t i s e i n t r e t e s e l e m e n t e d e f o l k l o r s i d e c r o n i c a : o b i -

    c e i u r i a z i d i s p d r u t e s a u s c h i m b a t e ;

    s c u r t a n a r a t i u n e a i n s t a M r i i

    D o m n u l u i G r i g o r i e C a l i m a c h i , s a u a m a n u n t i t a p o v e s t i r e a p e t r e -

    c e r i i l u i H a m z a P a s a l a I a s i .

    L a B i z a n t i n i . O p e r a , p r i n a c e a s t à i m p d t r i t a i n M t i s a r e i n e c o -

    n o m i a e i , e s t e u n i c á i n l i t e r a t u r a r o m â n e a s c 5 . v e c h e .

    G e n u l l i t e r a r i n c a r e s e i n c a d r e a z 5 t r e b u e c A u t a t c u c a t e v a

    s e c o l e m a i i n a i n t e , l a B i z a n t i n i . G d s e s c n e c e s a r s à p r e c i z e z c e a

    f o s t l i t e r a t u r a d e c e r e m o n i a l , a r a t â n d

    i

    e v o l u t i a e i ,

    n u n u m a i

    p e n t r u c 5 . o p e r a l u i G h e o r g a c h i u r m e a z i i i n m u l t e p u n c t e c e l e m a i

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    10/332

    1 2

    C E R E M O N I A L U L L A P O P O A R E L E I N V E C 1 N A T E

    r e p r e z e n t a t i v e o p e r e b i z a n t i n e a l e g e n u l u i , d a r § i p e n t r u c a l a n o i

    o p e r a l u i G h e o r g a c h i a f o s t c o n s i d e r a t à c a o o p e r a d e d e c a d e n t A

    l i t e r a r a 1 , i n t i m p c e e a , p r i n s o b r i e t a t e a e x p u n e r i i s i p r i n e x c l u -

    d e r e a a m a n u n t e l o r i n u t i l e

    s i r i d i c o l e , i n t r u n e s t e t o a t e c a l i t a t i l e

    a c e s t u i g e n 2 .

    S t u d i u l o p e r e l o r b i z a n t i n e i n v e d e r e a z a i n c e m a r e

    r n a s u r a c e r e m o n i a l u l b i z a n t i n a p a t r u n s i n t o a d l u m e a : « P a r a -

    d e l e s i c e r e m o n i a l u l b i z a n t i n t r a e s c p a d a ' a s t a z i i n m u l t e c u r t i

    m o d e r n e s i c h i a r d e m o c r a t i c e , b a s i c e v a m a i p o m p o a s e , d e s i m a i

    p u t i n p i t o r e s t i » 3 .

    P e t r u s P a t r i k i o s . P e n t r u p r i m a d a t a , p u t i n m a t e r i a l d e a c e s t g e n ,

    a d u c e P e t r o s P a t r i k i o s ; s u p r a n u m i t s i M a g i s t e r , d u p a r a n g u l d e m a g i s t e r

    o l l i c i o r a m c e a o c u p a t l a c u r t e a i m p a r a t u l u i J u s t i n i a n ( 5 2 7 - 5 6 5 ) .

    O p e r a l u i , R e p t T c o A t . T t x - i j c x c c r a o - c o ' c a m c ( D e s p r e r á n d u i r e a

    1 V e z i m a i s u s p . 6 - 7 .

    2 M S v o i u m t i r g i n i s S d a u a i c i n u m a i b i b l i o g r a f i a g e n e r a l e i a s u p r a l i t e r a -

    t u r i i b i z a n t i n e d e c e r e m o n i a l , p e c a r e a m s i u t i l i z a t - o . B i b l i o g r a f i a s p e c i a l e i

    s S s e v a d r t l a f i e c a r e c a t e g o r i e d e c e r e m o n i a l , i n p a r t e .

    A . R a m b a u d , L ' E n t p i r e g r e c a u d i x i e m e s i e c l e . C o n s t a n t i n P o r p h y r o g é n è t e ,

    P a r i s 1 8 7 0 , i n 6 0 , 5 5 1 p a g . , d a r m a i a l e s c a p i t o l u l D u r o l e l i t t é r a i r e d e C o n s t a n t i n

    V I I , p . 5 1 - 7 8 . D r . F e r d . H i r s c h , K a i s e r C o n s t a n t i n V I I P o r p h y r o g e n n e t o s ,

    i n J a h r e s b e r i c h t i i b e r d i e K o n i g s t ä d t i s c h e R e a l s c h u l e . . . , s u b d i r e c t i a l u i F r a n z

    W e n z l a f f , B e r l i n 1 8 7 3 , p . 1 - 2 5 . 0 a u t o r i t a t e i n c e p r i v e s t e s t u d i u l v i e t i i

    s i o p e r i i l i i i C o n s t a n t i n P o r p h y r o g e n e t u l e s t e g e r m a n u l D r . H e r m a n n W a s c h k e ;

    d i n t r e m u l t e l e l u i s t u d i i , d e a p r o a p e i n t e r e s e a z r t m a i a l e s S t u d i e n z u d e n C e r e -

    m o n i e n d e s K o n s t a n t i n o s P o r p h y r o g e n n e t o s , i n Z u r B e g r i i . s s u n g d e r X X X V I I .

    V e r s a m m l u n g d e u t s c h e r P h i l o l o g e n u n d S c h u l m a n n e r i n D e s s a u , Z e r b s t 1 8 8 4 ,

    p . 6 - 1 4 . K a r l K r u m b a c h e r , G e s c h i c h t e d e r b y z a n t i n i s c h e n L i t e r a t u r v o n J u s -

    t i n i a n b i s z u m E n d e d e s o s t r o m i s c h e n R e i c h e s ( 5 2 7 - 1 4 5 3 ) . Z w e i t e A u f l a g e .

    M ü n c h e n 1 8 9 7 s i a n u m e : p . 2 3 7 - 2 4 0 d e s p r e P e t r o s P a t r i k i o s ; p . 2 5 2 - 2 5 7

    d e s p r e K o n s t a n t i n P o r p h y r o g e n n e t o s ; p . 4 2 2 - 4 2 7 , d e s p r e G e o r g i o s K o d i n o s .

    N u t n e r o a s e l e i n f o r m a t i u n i

    b i b l i o g r a f i c e

    i n d i c a t e d e K r u m b a c h e r m d r e s c

    v a l o a r e a l u c r 5 r i i , d a r s t u d i i l e c i t a t e n u s e g r i s e s c i n b i b l i o t e c i l e d i n t a r d ;

    p e u n e l e d i n t r e e l e l e - a m f o l o s i t i n b i b l i o t e c a l u i G h e n a d i u s d i n A t e n a .

    H .

    L e c l e r c q , C o n s t a n t i n P o r p h y r o g e n e t e e t l e l i v r e d e s c e r e m o n i e s d e l a c o u r d e

    B y z a n c P , i n D i c t i o n n a i r e d ' a r c h e o l o g i e

    c h r e t i e n n e e t d e l i t u r g i e p u b l i c a t d e

    F e r n a n d C a b r o l s i H e n r i L e c l e r c q , I I I , P a r i s 1 9 1 4 , c o l . 2 6 9 5 - 2 7 1 3 ;

    a i c i

    a l t r i b o g a t i l b i b l i o g r a f i e , c a r e c o m p l e t e a a i n m a r e p a r t e p e a c e e a d a t a ' d e

    K r u m b a c h e r . P e n t r u m a t e r i a l u l p u b l i c a t i n B y z a n t i n i s c h e Z e i t s c h r i f t ( i n p r i -

    m e l e 1 2 v o l u m e ) v e z i B y z . Z e i t s c h r i f t , G e n e r a l - R e g i s t e r z u B a n d I X I I ,

    1 8 9 2 - 1 9 0 3 a l c r t t u i t d e P a u l M a r c , L e i p z i g 1 9 0 9 , p . 2 5 0 - 2 5 1 ( K o n s t a n t i n o s

    V I I P o r p h y r o g e n e t o s ) .

    3 D . R u s s o , L e c ( i e d e d e s c h i d e r e a c u r s u l u i d e b i z a n t i n o l o g i e , I a n u a r i e 1 9 1 5

    ( c u r s d i c t a t ) .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    11/332

    L A B I Z A N T I N I

    1 3

    c u p r i n d e i n t r e a l t e l e , s i d e s c r i e r e a f e s t i v i t a t i l o r l a i n s t a l a r e a d i f e r i -

    t i l o r d e m n i t a r i ; e a i n s a n i s ' a t r a n s m i s n u m a i a t a t a , c a t a i n t r a t i n

    c o m p o z i t i a p r i m e i c a r t i d i n D e c e r i m o n i i s a l u i C o n s t a n t i n P o r p h i -

    r o g e n e t u l , u n d e , d u p à c o n c l u z i i l e c e l o r m a i m u l t i b i z a n t i n o l o g i

    a l c a t u e s t e i n m o d s i g u r c a p i t o l e l e 8 4 s i 8 5 . 0 p a r t e d i n e v e n i -

    m e n t e l e r e l a t a t e p o a r t a p e c e t e a c o n t e m p o r a n e i t a t i i , a m i n t i n d p e

    J u s t i n i a n c a f i i n d i n v i e a t a 2 P e n t r u i m p a r a t i i a n t e r i o r i l u i J u s t i -

    n i a n s e d a u a m a n u n t e c a r e n u s e p o t e x p l i c a , d e c k , c a f i i n d p o -

    v e s t i t e d e c i n e v a m a i d i n a p r o p i e r e a a c e l o r e v e n i m e n t e . A c e a s t a a

    f a c u t p e b i z a n t i n o l o g i s h l e a t r i b u e u n u i c o n t e m p o r a n . S i , p e n t r u c a

    i n D e c e r i m o n i i s s u n t a m i n t i t e c a f i i n d d i n t r ' a l e m a e s t r u l u i P e t r u ,

    s a u n u m a i a l e a c e s t u i P e t r u 3 , s ' a i d e n t i f i c a t a c e s t P e t r u , c u P e t r u

    P a t r i k i o s , m a e s t r u d e c e r e m o n i i l a c u r t e a i m p a r a t u l u i J u s t i n i a n .

    P h i l o t h e u s . P e l a a n u l 9 0 0 , s u b

    L e o n - c e l - i n t e l e p t ( 8 8 6 - 9 1 2 ) ,

    p r o t o s p a t a r u l P h i l o t h e u s a l c a t u e s t e o l i s t a i n c a r e e r a u i n s i r a t i

    d e m n i t a r i i b i z a n t i n i

    i o a s p e t i i s t r a i n i i n o r d i n e a i n c a r e , c o n f o r m

    r a n g u l u i , l u a u p a r t e l a o s p e t e l e d e l a c u r t e a i m p e r i a l à : ' A x p t p o A o y t c c

    - r 7 ] c

    T E A ? 6 c c a t X m a i v x k l - r c o p i c o v

    x c c r a c r - r & c r e c o q

    x c d . L l t d C 6 T O U T i L V C C F , C C O -

    1 . 1 . G C T O . Y . ) T c p 6 c r a v r t c z o d T L A a u v r o c z O E Z c s o c

    a p x o c k w x A r y r c o p o A o y i c o v

    e n i A i o v T o g T o t , '

    p a o z p i c r r o v x c d a o s o c o T k r o u

    ' ; 1 1 . t i o v

    P o c c r a e c o g ,

    f e - r r - r e g p i c p t v a L x . r . y ' . i f T o u g e c n O x - r i v e w q x 6 c y . o u ,

    U n t ( L o a o O k o u

    P o c a t A m o i ; n p a r c o c r n o c O a p i o u

    x c d .

    r i v r p t x X i v o u . ( P r e c i z a r e a r a n d u i e l i i

    o s p e t e l o r i m p e r i a l e i i n v i t a r e a

    i v a l o a r e a f i e c a r e i a d i n t r e d e m n i -

    t a t i , a l c a t u i t à , d u p a c l e t o r o l o g h i o a n e l e 4 v e c h i , i n v r e m e a i u b i t o -

    r u l u i d e C h r i s t o s s i p r e a i n t e l e p t u l u i n o s t r u i m p a r a t L e o n , i n l u n a

    S e p t e m v r i e , i n d i c t . 3 , a n i i d e l a f a c e r e a l u m i i 6 4 0 8 ( - - = - 9 0 0 ) , d e

    1 K r u m b a c h e r , o p . c i t . , 2 3 9 . D i f e r i t e l e d i s c u l l u n i s u n t u r m i l r i t e c r i t i c d e

    H . L e c l e r c q , o p . c i t . , c o l . 2 6 9 9 .

    2 T 6 1 . e l ' i c n O k a r c e r o v

    i . C w S e c u r & r m ' I o u a n v t a . v 6 v ( p e p r e a e v l a v i o s u l

    n o s t r u s t a p A n i t o r J u s t i n i a n ) , C o n s t . P o r t h y r o g e n i t i , D e c e r i t n o n i i s , ( t i t l u l

    c o m p l e t , v . m a i j o s , p . 1 5 , n o t a 2 ) I , 9 5 , p . 4 3 2 - 4 3 3 ( a p u d L e c l e r c q , l o c .

    c i t . , n o t a 3 , u n d e s e t r i m i t e

    i l a a l t e p a g i n i , l a c a r e g i l s i m e x p r e s i i

    c a :

    T O

    s U a e r i o i . 1 ; s z a n & r o l ) ' T o o a - c u t A v o u = a l e e v l a v i o s u l u i D o m n u l u i n o s t r u

    J u s t i n i a n , e t c . ) .

    3 ' E X T E ) 1 1 T O 5 M a y i a l - p o u H i T p o o , D e c e r i n w n i i s , I , 8 4 , p . 3 8 6 ; T O c e i n o i ;

    I f k p o u , i b i d e m , I , 8 5 , p . 3 8 8 ( a p u d K r u m b a c h e r , o p . c i t . , p . 2 3 9 ) .

    ° l O c r i r o p t . o v = C o n v i v i u m I m p e r a t o r i s , c f . D u C a n g e , G l o s s a r i u m a d s c r i p -

    t o r e s m e d i a e e t i n f i l n a e G r a e c i t a t i s , I , P a r i s i i s & L i p s i a c , 1 9 0 5 . S u i d a e L e x i c o n

    g r a e c e e t l a t i n e , H a l i s e t B r u n s v i g a e , 1 8 5 3 , t . I I , c o l . 2 9 5 : K X 7 1 1 - 6 ( 3 t . o v

    p o t c r a t x i l

    T p c k r r E c t . K k i m o p o X 6 7 E o v d o c t r i n a r i t u u m i l l o r u m e s t , q u i b u s s o l l e n e s e p u l a e

    i w . 6 4 v

    &

    p p d .

    c l m '

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    12/332

    1 4

    C E R E M O N I A L U L L A T O P O A R E L E I N V E C I N A T E

    d a r e P h i l o t h e i u p r o t o s p i i t a r u l i m p e r i a l § i a t r i c l i n ) . D a r § i a c e s t

    t r a t a t a l l u i P h i l o t h e i u s ' a p a s t r a t d a t o r i t a t o t l u i C o n s t a n t i n

    P o r p h y r o g e n e t u l , c a r e 1 - a i n t e r c a l a t i n D e c e r i m o n i i s , u n d e

    f o r m e a z a c a p i t o l e l e 5 2 - 5 6 d i n c a r t e a I I - a . D i n t r e a c e s t e a , c a p .

    5 4 n u a p a r t i n e l u i P h i l o t h e u s , c i , d u p d c u m a f l a m d i n t i t l u , e s t e

    a l c a t u i t d e a r h i e p i s c o p u l E p i f a n i u s a l C i p r u l u i ( s e c . I V ) § i t r a t e a z d

    d e s p r e l o c u r i l e d e o n o a r e c e t r e b u e s a o c u p e p a t r i a r h i i § i

    m i t r o -

    p o l i t i i l a o s p e t e l e i m p e r i a l e

    C o n s t . P o r p h i r o g e n e t u l .

    O r i c a t

    d e

    I n s e m n a t e

    s u n t

    a c e s t e

    i n c e p u t u r i p e n t r u e v o l u t i a g e n u l u i , e l e i n s a e r a u n u m a i s c r i e r i

    f r a g m e n t a r e § i u n i l a t e r a l e . N u i m b r a t i § a u

    i n t r e g u l c e r e m o n i a l

    a l c u r t i i i m p e r i a l e § i

    n i c i n u s u b o r d o n a u a c e a s t a d e s c r i e r e

    a

    c e r e m o n i a l u l u i u n e i c o n c e p t i i m a i i n a l t e d e s p r e v i e a t a s t a t u l u i § i

    a m o n a r h i l o r . A c e l a c a r e a

    r i d i c a t a c e s t e s i m p l e i n s e m n d r i l a

    r a n g d e g e n d e s i n e s t a t d t o r , a f o s t C o n s t a n t i n V I I P o r p h i r o -

    g e n e t u l , f i u l l u i L e o n V I c e l i n t e l e p t . N a s c u t

    i n 9 0 5 ,

    d u p a

    t a t á e r a n e p o t u l

    m a r e l u i V a s i l e I M a c e d o n e a n u l , i a r d u p a

    m a m a n e p o t u l

    S f . T h e o p h a n e s ( 7 4 1 - 7 7 5 ) 2 . I n c a d e t a n a r a

    a r a t a t a p t i t u d i n i

    § i

    o d o r i n t a n e t i i r m u r i t a p e n t r u s t u d i i . B i b l i o -

    t e c a e r a l o c u l

    u n d e - § i p e t r e c e a t o t t i m p u l , i n c o n j u r a t

    d e o

    p l e i a d i l

    d e

    s c r i i t o r i

    r e n u m i t i .

    I n c a m p a n i i m i l i t a r e

    p l e c a

    i n t o t d e a u n a c u b i b l i o t e c d a m b u l a n t a , d i n c a r e n u l i p s e a u c a r t i

    b i s e r i c e s t i , m i l i t a r e § i m e t e o r o l o g i c e 3 . 0 t r a s a t u r d c a r a c t e r i s t i c a a

    a c t i v i t a t i i l u i d e I m p a r a t ( 9 1 3 - 9 5 9 ) § i c h i a r d e s c r i i t o r a f o s t

    t r a d i t i o n a l i s m u l . I n c r e z a t o r i n v e c h i l e t a c t i c e m i l i t a r e s i i n v e c h i l e

    f o r m u l e m a g i c e , i n t r e p r i n d e o a c t i u n e v a s t d d e c o l e c t a r e a v e c b i l o r

    c o m o r i l i t e r a r e b i z a n t i n e , c u s c o p u l d e a l e f o l o s i c a t m a i s p o r n i c

    s p r e b i n e l e s t a t u l u i § i a l b i s e r i c i i . U r m a r i n d a c e a s t a , n u n u m a i

    e a ' i n d e m n a § i a j u t a p e s c r i i t o r i i g e n e r a t i e i l u i , d a r e l i n s u s i a d e s f a -

    I m p p . C p t a n o r u m c e l e b r a r i s o l e b a n t D e c e r i m . , I , p . X X X , c o m e n t a r i u l l u i

    R e i s k i u s ;

    s a u c u m 1 i z i c e L e c l e r c q

    ( 1 . c . ,

    c o l . 2 7 0 0 ) :

    a T r a i t é d e s f e s t i n s

    i m p é r i a u x

    0 e d i t i e i n d e p e n d e n t i l d e t e x t u l l u i C o n s t . P o r p h y r o g e n e t u l a

    p u b l i c a t , I m p r e u n A c u u n s t u d i u i n t r o d u c t i v , J .

    B . B u r y , T h e I m p e r i a l

    A d m i n i s t r a t i v e S y s t e m i n t h e N i n t h C e n t u r y w i t h a r e v i s e d t e x t o f t h e K l e t o -

    r o l o g i o n o f P h i l o t h e o s , L o n d o n 1 9 1 1 ; t e x t u l d e l a p . 1 3 1 - 1 7 9 .

    D e c e r i m o n i i s , v o l . I ,

    p . 7 9 1 - 7 9 8 : ' E n t . c p a v E o u & p x t e m a x 6 n o o K i n s p o u

    g x e c a L c n o o r r o x A r p t i L v n o c - r p t a p e a v

    . r e x o d

    t o r r p o n a t . s c 7 . w ( A

    l u i E p i f a n i u ,

    a r h i e p i s c o p u l C i p r u l u i , a r a t a r e a l o c u r i l o r d e o n o a r e a l e p a t r i a r h i l o r i m i t r o -

    p o l i t i l o r ) ; K r u m b a c h e r , o p . c i t . , p . 2 5 5 . D e c e r i m o n i i s , v o l . I I , p . 8 9 2 .

    2 H . L e c l e r c q , o p . c i t . , c o l . 2 6 9 6 .

    3 A l f r e d R a m b a u d , o p . c i t . , p . 6 4 .

    1

    k

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    13/332

    L A B I Z A N T I N I

    1 5

    s u r a t o b o g a t a a c t i v i t a t e

    V o i u t r e c e p e s t e a l t e o p e r e a l e l u i i v o i u

    r a m â n e l a s i n g u r a o p e r a i m p o r t a n t a p e n t r u s u b i e c t u l n o s t r u ,

    a n u m e : [ " E x T e a L q

    P o c c r a e i o u T O c E e c o c . ] K u w a T o c v - r E v o u T o i 5 c p . A u x p i a - r o u

    x c d i v c c i r r q . ) T ( 7 ) X p L a s - 4 . )

    c d c o v t i i i f 3 o c a t l e i :

    p o c a t A k w g u t o 5

    M o v r o g

    T o t i a o c p o y r C c - r o o

    x c e t . C c e t p . * T o u p c ( c r a k c o ;

    o v - r a c y l I c i

    r r x o

    c r a e t o o

    a r c o u N g 6 1 P T C O ; g L O V 7 C 0 1 1 1 1 , C C 2 .

    ( D e s c r i e r e a c e r e m o n i i l o r c u r t i i i m p e r i a l e . L u c r a r e a l u i C o n s t a n t i n

    i u b i t o r u l d e H r i s t o s s i a I m p a r a t u l u i i n t r u a c e s t H r i s t o s v e s n i c

    i m p a r a t , f i u l I m p a r a t u l u i L e o n c e l p r e a i n t e l e p t s i i n v e c i n e u i t a t ,

    f i i n d o p e r a d e m n a d e s i l i n t a i m p e r i a l a ) .

    O p e r a n u n i s ' a p a s t r a t s u b f o r m a e i i n i t i a l a , c i s i n g u r u l m a -

    n u s c r i p t c o m p l e t 3 , c u n o s c u t , u n p e r g a m e n t d i n s e c o l u l a l X I -

    1 K r u m b a c h e r , o p . c i t .

    p . 2 5 2 - 2 5 7 .

    2 K r u m b a c h e r , o p . c i t . , p . 2 5 4 . E d i t i a d e c a r e m ' a m f o l o s i t e s t e d i n C o r p u s

    s c r i p t o r u m h i s t o r i a e b y z a n t i n a e : C o n s t a n t i n P o r p h y r o g e n i t i I m p e r a t o r i s , D e

    r e r i m o n i i s a u l a e B y z a n t i n a e l i b r i d u o , g r a e c e e t l a t i n e , e r e c e n s i o n e I o . I a c .

    R e i s k i i c u m e j u s d e m c o m m e n t a r i i s i n t e g r i s , v o l .

    I , B o n n a e 1 8 2 9 ;

    v o l . I I ,

    B o n n a e 1 8 2 0 . V o l . I c u p r i n d e : l d m u r i r e a l u i N i e b u h r ( V V I I I ) a l t a d i n p a r -

    t e a D i r e c t i u n i i c o l e c t i e i ( I X X ) ;

    d e d i c a t i a l u i C h r . A n d r e a s L e i c h , p r i m u l

    c a r e s ' a i n g r i j i t d e o e d i t i e a c á r t i i D e c e r i m o n i i s ( X I X I I ) ; p r e f e t e l e f o a r t e

    i m p o r t a n t e a l e l u i R e i s k i u s , c a r e , t e r m i n d n d e d i t i a l u i L e i c h , a i n s o t i t - o d e

    t r a d u c e r e

    i c o m e n t a r i i i n l i m b a l a t i n d ( X I I I X X X I ) ; s t u d i u l d e s p r e v i e a t a

    f a p t e l e l u i C o n s t a n t i n P o r p h y r o g e n e t u l , a l c d t u i t d e I . H e n r . L e i c h ( X X X I I

    L X ) ; t e x t u l c d r t i i I - a ( 9 7 c a p i t o l e , p . 1 - 4 4 3 ) ; u r m e a z a A p p e n d i x a d l i b r u m

    p r i m u m . C o n s t a n t i n i , R o m a n o r u m I m p . P o r p h y r o g e n i t i , p r a e c e p t a I t n p e r a t o r i

    R o m a n o b e l l u m c o g i t a n t i , a d c a s t r a p e r g e n t i , i n c a s t r i s a g e n t i , i n h o s t i c u m i n -

    t r a n t i e t i n d e c u m v i c t o r i a i n U r b e m r e d e u n t i , o b s e r v a n d a . I t e m d e i p s i u s c o m i -

    t a t u , s e l l a r i i s , s a g m a r i i s , c i b o , p o t u , s u p e l l e c t i l e v e s t i a r i a e t c u l i n a r e , v i g i l i i s

    c a s t r e n s i b u s , c o n g i a r i i s , a l i i s , e x p o s i t i o , a d R o m a n u m , I m p . P o r p h y r o g e n i t u m ,

    f i l i u m ( p . 4 4 4 - 5 0 8 ) . T e x t u l c d r t i i a I I - a ( 5 6 c a p i t o l e , p . 5 0 9 - 8 0 7 ) . V o l u m u l

    9 0 3 p a g . , c u p r i n d e c o m e n t a r i i l e b o g a t e i n i n f o r m a t i i s c r i s e d e R e i s k i u s

    ( p u t i n e s i d e L e i c h ) ; l a p a g . 9 0 5 - 9 4 0 i n d i c e d e l u c r u r i s i d e a u t o r i .

    E d i t i a i n c e p u t d d e L e i c h i t e r m i n a t d d e R e i s k i u s s ' a t i p d r i t i n t a i l a L i p s c a

    1 7 5 1 - 1 7 5 4 s i a f o s t r e p r o d u s d i n C o r p u s s c r i p t . h i s t . b y z . 0 e d i t i e n o u d , i n

    c u r s d e t i p d r i r e , a d a t A l b e r t V o g t , C o n s t a n t i n V I I P o r p h y r o g e n e t e . L e l i v r e

    d e s c é r é m o n i e s , P a r i s 1 9 3 5 , 2 v o l . , i n

    C o l l e c t i o n b y z a n t i n e . . . G u i l l a u m e

    B u d é * ; r e s t a b i l e s t e t e x t u l g r e c e s c s i - 1 t r a d u c e

    i n l i m b a f r a n c e z d .

    P A n d

    a c u m s ' a p u b l i c a t n u m a i c a r t e a I , c a p . 1 - 4 6 s i c o m e n t a r i i a s u p r a e i . ( R e c e n -

    s i i : V . G r u m e l , E c h o s d ' O r i e n t , 3 5 ( 1 9 3 6 ) , p . 1 1 7 - 1 2 1 . P h . K u k u l e s , ' E x e r t ) *

    e r c r e L p e t a c c

    a n o u S a v , 1 1 ( 1 9 3 5 ) , p . 4 5 8 - 4 6 3 ) .

    3 A r ä m a s n e o b s e r v a t c e r c e t d t o r i l o r u n m s . f r a g m e n t a r

    i n e d a t a t , d i n

    B i b l i o t e c a o r a s u l u i H a m b u r g ; I i d e s c r i e H . O m o n t , i n C e n t r a l b l a t t f l i t . B i -

    b l i o t h e k s w e s e n , 7 ( 1 8 9 0 ) , p . 3 6 4 , n r . 4 1 .

    B 1 4 a v - r w c . 7 p ,

    s i

    I I ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    14/332

    1 6

    C E R E M O N I A L U L L A P O P O A R E L E I N V E C I N A T E

    X I I - l e a d i n B i b l i o t e c a o r a s e n e a s c a d i n L i p s c a ( L e i p z i g e r S t a d t b i -

    b l i o t h e k ) a r e i n t e r p o l a r i u l t e r i o a r e s i d i s p a r a t e . D i n c a u z a a d a o -

    s e l o r u l t e r i o a r e s i a v a r i a t e l o r i z v o a r e u t i l i z a t e , o p e r a n ' a r e o u n i t a t e

    d e s t i l

    i f o r m a ( l i m b a

    i p l a n u l ) 1 , c i s e p r e z i n t a c a

    o m a s s a f o a r t e

    i n c u r c a t a » 2 .

    N u e l o c u l n i m e r i t s a f a c a i c i o a n a l i z a a o p e r e i d e s p r e c e r e m o -

    n i a l a l u i C o n s t a n t i n a l V I I - l e a P o r p h i r o g e n e t u l 3 . T o t u s i e n e c e s a r

    s i l a r a t i n

    l i n i i g e n e r a l e c u p r i n s u l o p e r e i , p e n t r u c a , d u p a c u m

    s e v a v e d e a 4 , p r e z i n t a u n e l e a n a l o g i i c u C o n d i c a l u i G h e o r g a c h i ,

    a t a t i n c e e a c e p r i v e s t e e l e m e n t e l e d e p r o t o c o l , c a t s i i n p r e z e n -

    t a r e a l o r .

    C e r e m o n i i l e d e s c r i s e s u n t r e l i g i o a s e , c i v i l e

    i p r o f a n e .

    I n c a r t e a i n t a i a , p r i m e l e 3 7 c a p i t o l e d e s c r i u c e r e m o n i i d e

    o r d i n r e l i g i o s :

    a l a i u l c e s e f a c e , c a n d m e r g e i m p a r a t u l l a S f a n t a

    S o f i a , p r e c u m s i l a i n t o a r c e r e a d e a c o l o l a p a l a t 5 .

    A r a t a p r o t o c o l u l d e s f a s u r a t c u p r i l e j u l d i f e r i t e l o r

    s a r b a t o r i :

    B o b o t e a z a , P a s t i l e , I n a l t a r e a , R u s a l i i l e ,

    S f .

    I l i e ,

    S f . D u m i t r u ,

    Z i v a P r a z n u i r e i S f . C r u c i , C r a c i u n u l

    i S f . V a s i l e .

    C a p i t o l e l e 3 8 - 6 4 c u p r i n d m a t e r i a l d e c e r e m o n i i c i v i l e : l a

    i n c o r o n a r e , l a n u n t i i m p e r i a l e , c a n d s e n a s t e c o p i l d e i m p a r a t ,

    c u p r i l e j u l i n f i i n t a r i l o r d e d e m n i t a t i

    i f u n c t i u n i s u p e r i o a r e , s a u

    l a z i v a d e n a s t e r e a i m p a r a t u l u i .

    1 A s a , c a r t e a a I I - a c u p r i n d e i n m a r e p a r t e a c e l e a s i c e r e m o n i i c a

    i c a r t e a

    I - a ; d a r , i n t i m p c e p e n t r u c e r e m o n i i l e c a r t i i I - a a c o n s u l t a t n u m a i s u r s a

    l i t e r a r ã s c r i s à , p e n t r u a c e l e a s i c e r e m o n i i I n c a r t e a I I - a , n ' a c o n s u l t a t d e c a . t

    t r a d i t i a . A s t f e l , b i n e o b s e r v a L e c l e r c q ( o p . c i t . , c o l . 2 6 9 7 ) :

    L e l i v r e I I s e m b l e

    d o n e , e n p l u s i e u r s p a r t i e s , c o m m e u n a u c t a r i u m d u l i v r e I « .

    2 D r . F e r d . H i r s c h , o p . c i t . , p . 2 3 ( e i n e s e h r v e r w o r r e n e M a s s e ) ,

    s a u

    c u m o c a r a c t e r i z e a z á L e c l e r c q

    ( o p . c i t . , c o l .

    2 6 9 6 ) :

    « u n e c o m p i l a t i o n

    c u r i e u s e e t i n d i g e s t e « .

    3 0 a n a l i z a c o m p l e t à , b a z a t a p e u l t i m e l e c e r c e t ä r i i c u o b o g a t 6 i n f o r -

    m a t i e b i b l i o g r a f i c r i , a d a t H . L e c l e r c q , l o c . c i t . S e c i t e a z a a d e s e a

    m i e m i - a

    M i n a s i n a c c e s i b i l

    s t u d i u l c l a s i c a l l u i B u r y , T h e C e r e m o n i a l B o o k o f C o n -

    s t a n t i n e P o r p h y r o g e n n e t o s , I n T h e E n g l i s h h i s t o r i c a l r e v i e w ,

    2 2 ( 1 9 0 7 ) ,

    p .

    2 0 9 - 2 2 7 , 4 1 7 - 4 3 9 .

    V e z i m a i j o s , p . 1 8 7 - 1 9 4 , c a p i t o l u l d e s p r e I z v o a r e .

    a R o l u l S f i n t e i S o f i i s i a l p a l a t u l u i i n v i e a l a p a r t i c u l a r a s i p u b l i c á a I m p A -

    r a t i l o r b i z a n t i n i , a s a c u m r e i e s e d i n c a r t e a d e c e r e m o n i i , s ' a s t u d i a t , i n t r e

    d e J . E b e r s o l t , L e g r a n d p a l a i s d e C o n s t a n t i n o p l e e t l e l i v r e d e s C e r e m o -

    n i e s , P a r i s 1 9 1 0 s i I n S a i n t e - S o p h i e d e C o n s t a n t i n o p l e , E t u d e d e t o p o g r a p h i e

    d ' a p r è s l e s C e r e m o n i e s , P a r i s 1 9 1 0 .

    s i

    a l t i i ,

    0

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    15/332

    L A B I Z A N T I N I 4 7

    0 p a r t e i n s e m n a t A o c u p d c e r e m o n i a l u l p r o f a n ( c a p . 6 4 - 8 3 ) ,

    a v A n d i n f o r m a t i u n i d e s p r e p r i m i r e a i m p ä r a t u l u i i n h i p o d r o m

    d e s p r e o s p e t e , d u p d c a r e u r m a u j o c u r i i d a n s u r i ; d e s p r e o r g a n i -

    z a r e a i d e s f A s u r a r e a c u r s e l o r , i m p A r t i r e a p r e m i i l o r , e t c .

    M a t e r i a l u l d e c e r e m o n i a l d i n c a r t e a a d o u a , d e s i b o g a t , e s t e

    i n s A i m p r A s t i a t i n d i v e r s e c a p i t o l e d i s t a n t a t e i n t r e e l e . A s t f e l ,

    i n c a p . 1 - 2 s i 6 - 1 3 , g d s i m c e r e m o n i i l e r e c e p t i e i i n p a l a t u l i m p e -

    r i a l s i

    a l e p r o c e s i u n i l o r l a d i f e r i t e b i s e r i c i . I n c a p i t o l e l e 3 - 5 ,

    2 4 - 2 5 , 3 3 - 3 4 s i 3 6 s e a r a t à f o r m a l i t A t i l e c e s e f a c c u p r i l e j u l

    n u m i r i l o r s i i n a i n t A r i l o r i n d i f e r i t e d e m n i t A t i s i f u n c t i u n i . G r i s i m

    i n f o r m a t i u n i c u o d e s v o l t a r e m a i r e d u s A :

    n a s t e r e a , b o t e z u l

    t u n d e r e a n o u l u i n d s c u t i m p e r i a l ( c a p . 2 1 2 3 ) ; s A r b A t o r i l e c u n o s c u t e

    s u b n u m e l e d e B r u m a l i a 2

    ( c a p .

    1 8 ) ;

    d a n s u r i

    i

    r e c e p t i i i n t r e

    p a r t i d e l e h i p o d r o m u l u i ( c a p . 3 2 - 3 5 ) ; l i s t a o b i e c t e l o r s i h a i n e l o r

    s c u m p e p A s t r a t e i n p a l a t ( c a p . 4 0 - 4 1 ) , e t c .

    S c r i i t o r u l i m p A r a t p u r t a o g r i j e s t A r u i t o a r e s a " p u e s u b o c h i i t u t u r o r

    v e c h i l e i u i t a t e l e o b i c e i u r i a l e p a t r i e i s a l e s i , c a p e n i s t e f l o r i c u l e s e d e

    p e o g o a r e , s a l e f o l o s e a s c A s p r e s t k i l u c i r e a i n c o m p a r a b i l d a I m p e r i u l u i 3 .

    I n t l ° a l t d p a r t e , a u t o r u l a f i r m a c A o p e r a l u i , c a r e , p o a t e , u n o r a

    l i s e p a r e n e f o l o s i t o a r e , n u u r m A r e s t e d e c A t s à a r a t e d e m n i t a t e a

    i m p e r i u l u i i n t r ' o l u m i n ä m a i s t r A l u c i t o a r e , s A o r i d i c e l a o i m p o -

    d o b i r e i g l o r i e m a i m a r e , p e n t r u a f i o b i e c t d e a d m i r a t i e n u n u m a i

    d a r c h i a r c e t i l t e n i l o r b i z a n t i n i 4 .

    1 A s u p r a h i p o d r o m u l u i l e m i r o i r d e l a s o c i d t d g r e c q u e a u m o y e n A g e

    c u m I I c a r a c t e r i z e a z d A . R a m b a u d , a s c r i s A l f r e d R a m b a u d o t e z 5 . l a t i n à

    D e B y z a n t i n o H i p o d r o m o e t c i r c e n s i b u s f a c t i o n i b u s , P a r i s 1 8 7 0 , r e z u m a t ä

    a p o i s u b t i t l u l L e s p o r t e t l ' h i p p o d r o m e a C o n s t a n t i n o p l e , f n R e v u e d e s d e u x

    m o n d e s , 4 1 ( 1 8 7 1 ) , p . 7 6 1 7 9 4 . A r t i c o l u l s ' a r e p u b l i c a t d e C h . D i e h l , c u

    a d n o t d r i

    i c o m p l e t a r i b i b l i o g r a f i c e , i n A . R a m b a u d , E t u d e s s u r l ' h i s t o i r e

    b y z a n t i n e , P a r i s ( A r m a n d C o l i n ) , 1 9 1 2 , p . 1 - 6 1 . A l b e r t V o g t , L ' h i p p o d r o m e

    d e c o n s t a n t i n o p o l e , i n B y z a n t i o n , 1 0 ( 1 9 3 5 ) , p . 4 7 1 - 4 8 8 .

    2 B r u m a l i a e r a u s a r b a o r i d e i a r n a l a R o m a n i , I n c e p A n d d e l a 2 4 N o e r n -

    v r i e - 1 7 D e c . , a d i c á 2 4 z i l e , d u p ' d l i t e r e l e a l f a b e t u l u i g r e c e s c ; v . D r . P . C a r a m a n ,

    S u b s t r a t u l m i t o l o g i c a l s a r b a t o r i l o r d e i a r n a l a R o m a n i i

    I a s i 1 9 3 1 ,

    p . 4 ; e x t r a s d i n A r h i v a , 3 8 ( 1 9 3 1 ) .

    . .

    1 1 - r s S t A L j r " A i n c e w s - r i c T O L ' 4 6 . ) ; 7 7 ) c P o c c r O s s i o u t i p T 7 ) ; a s t x v u g ; x o a l . u t o -

    T i p a c x c e t 7 r p 6 g T b d i c r x v . t o v i a T e p o v e a c e r p s - t o l i a l c x c e t & & T o i l t o a c c u p . c c a - r i l ; o f i c r %

    g e v e a t = 1 i k t . e T k p o r . ; ( D e c e r i m o n i i s ,

    I , p . 3 - 4 ) .

    4

    .

    T M 5 T O L c p c l o n 6 v c p ; 1 0 k m i x r c o U i L v k p a v i c r a c s O c a x 0 d p b ;

    e 5 a l j y 0 7 7 : 0 1 0

    X r X T V a l e t / L V T C ; ) r c a p d v t t .

    i x 0 i c s e c a c p a c r r e x v - h v A l l . , x a t T C 3 : - r p i o . w i 0 c 7 w n a p e c o p c g . t i v c o v

    T r a 0 . 8 o c n v T o % v . d 3 '

    L T ç i v a r A v a a 0 c a , x c c i . & s n i p T I M E 4 v 0 7 ) & X e L v . d . w c a v 3 p s g a l l i v o u c

    d c C e c r r x p m ) , e i v r c o i l T e t o w . e r j P o c c a t . x . y ) v m p c c e i a C i a t X e t t i r : 9 6 - - - t p . ( D e c e r i n i o n i i s , I , p . 4 ) .

    2

    s t r a i n i l o r ,

    S l a v i ,

    - r e

    s i

    l

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    16/332

    1 8

    C E R E M O N I A L U L L A P O P O A R E L E I N V E C I N A T E

    O p e r a D e s p r e c e r e m o n i i a P o r p h y r o g e n e t u l u i a f o s t s i e s t e m u l t

    p r q u i t a 1 p e n t r u b o g a l i a i n f o r m a t i i l o r I n c a r e s e o g l i n d e s c a s a d e

    b i n e m o r a v u r i l e s o c i e t a t i i b i z a n t i n e . P e n t r u n o i e s t e s i m a i i m p o r -

    t a n t i l , I n t r u c a t e a r e p r e z i n t a g e n u l l i t e r a t u r i i d e c e r e m o n i a l l a

    m a x i m u m d e d e s v o l t a r e

    i p e n t r u c a , d u p h c u m v o m v e d e a m a i

    j o s ( p . 6 3 s i 1 9 1 - 1 9 2 ) , a f o s t c u n o s c u t a i n t a r i l e n o a s t r e , b a c h i a r

    a i n f l u e n t a t p e D i m . C a n t e m i r

    i p e G h e o r g a c h i , c a n d a c e s t i a a u

    d e s c r i s c e r e m o n i i l e c u r t i i d o m n e s t i d i n M o l d o v a .

    P s e u d o - C o d i n o s . D u p a b o g a t a o p e r a a P o r p h y r o g e n e t u l u i , g e n u l

    l i t e r a t u r i i d e c e r e m o n i i n u a m a i f o s t c u l t i v a t ; d e a l t f e l , n u s t i m c e

    s ' a r m a i f i p u t u t a d a o g i c a p r o t o c o l s i c e r e m o n i a l l a a m d n u n t i t a e x -

    p u n e r e d i n c a r t e a D e s p r e c e r e m o n i i . T h r z i u , l a c A t e v a s e c o l e d u p a

    o p e r a I m p a r a t u l u i C o n s t a n t i n V I I - l e a , s e i v e s t e o n o u a l u c r a r e d e

    c e r e m o n i a l , c u n o s c u t d i n d e o b s t e s u b t i t l u l : R e p t T E ) v O f p c p L x t d O a c o v

    T o 1 3 n a A o c r i o u K c o v o - r o c w r t . v o u 7 r a e c o g O p y t x t a w t = i ) c I . L e y c i a a l ;

    x X r p i o c g . ( D e s p r e

    o f i c i a l i t a t i l e P a l a t u l u i

    d i n

    C o n s t a n t i n o p o l e

    d e s p r e o f i c i a 1 i t i l e m a r e i B i s e r i c i ) 2 . A c e a s t a o p e r a , t r a n s m i s a

    a n o n i m d e c e l e m a i m u l t e m a n u s . c r i s e , e s t e a t r i b u i t à I n a l l e l e

    a n u m e I n a c e l e a p r o v e n i t e d i n c o p i a f a c u t d i n p r i m a j u m a t a t e

    a s e c o l u l u i a l X V I - l e a d e c u n o s c u t u l c o p i s t ,

    E p i r o t u l A n d r e a s

    1 O p e r e l e P o r p h y r o g e n e t u l u i s u n t a s a d e i m p o r t a n t e p e n t r u i s t o r i a s u d -

    e s t u l u i e u r o p e a n , i n c a t C o m i s i a r u s o - b i z a n t i n d . i s t o r i c o - l e x i c a l a d i n R u s i a a

    l i o t a r i t , I n s e d i n t a d i n 1 0 A p r . 1 9 1 8 , s a s e r e e d i t e z e D e c e r i m o n i i s p e b a z a

    c o l a t i o n a r i i c u m s . d i n L e i p z i g s i c u u n c o m e n t a r f o a r t e l n t i n s . A . A . V a s i -

    B e v a t r a d u s m u l t d i n o p e r a s i p r e g a t e s t e u n s t u d i u a s u p r a l u i C o n s t a n t i n

    P o r p h y r o g e n e t u l . ( B y z . Z e i t . , 2 5 ( 1 9 2 5 ) , p . 5 0 7 - 5 0 9 ) . V e z i

    i s t u d i u l a s u p r a

    a c t i v i t a t i i l i t e r a r e a P o r p h y r o g e n e t u l u i , p u b l i c a t d e V . L a t y 5 e v , I n V i z a n -

    t i j s k i j V r e m e n n i k , v o l . 2 2 - 2 3 ( 1 9 1 5 - 1 9 1 6 ) , p . 1 3 - 2 0 .

    2 V a f i c i t a t d s u b t i t l u l D e o f f i c i i s , d u p a e d i t i a d i n C o r p u s s c r i p t o r u m

    h i s t o r i a e b y z a n t i n a e : C o d i n i C u r o p a l a t a e d e o f f i c i a l i b u s P a l a t i i C p o l i t a n i e t

    d e o f f i c i i s M a g n a e E c c l e s i a e l i b e r . E x r e c o g n i t i o n e I m m a n u e l i s B e k k e r i , B o n -

    n a e , 1 8 3 9 , X I I + 4 3 5 p a g . C u p r i n d e : d e d i c a t i a l u i J a c o b u s G o a r c a t r e A r h i e -

    p i s c o p u l M i c h a e l M a z a r i n u s ( p . V V I I ) . L a m u r i r e a l u i J a c o b u s G r e t s e r u s ,

    p r i m u l i n t e r p r e t a t o r s t i i n t i f i c a l o p e r i i ( p .

    X ) . P r e f a t a l u i G o a r c a t r e

    c i t i t o r i ( p . X X I I ) . T e x t u l I n g r e c e s t e s i l a t i n e s t e ( p . 1 - 1 0 8 ) . I n t e r p r e t a r e a

    e r u d i t d a t e x t u l u i , p r e c u m

    i

    e x p l i c a r e a a l t o r m o n u m e n t e g r e c o - l a t i n e I n

    l e g a t u r a c u o p e r a , r e d a c t a t e d e G r e t s e r u s , c a r e i n s a a f o l o s i t i n n o t e , s i o b s e r -

    v a t i u n i a l e l u i G o a r ( p . 1 0 9 - 3 8 4 ) . I n d i c e l e ( g r e c

    i l a t i n ) s u n t a l e l u i G r e t -

    s e r u s ( p . 3 8 5 - 4 3 5 ) . A s u p r a o p e r i i v . K a r l K r u m b a c h e r , o p . c i t . , p . 4 2 2 - 4 2 7 ,

    c u b o g a t a b i b l i o g r a f i e . P e n t r u s t u d i i l e p u b l i c a t e i n B y z . Z e i t s c h r i f t ( p r i m e l e

    1 2 v o l u m e ) v . G e n e r a l r e g i s t e r z u B a n d , I X I I ( 1 8 9 2 - 1 9 0 3 ) , a l c a t u i t d e P a u l

    M a r c , L e i p z i g 1 9 0 9 , p . 2 4 1 ( K o d i n o s G e o r g i o s ) .

    x o c t . . r ( 7 o ' v

    i n -

    s i

    s i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    17/332

    L A B I Z A N T I N I

    1 9

    D a r m a r i o s 1

    p r e a i n f e l e p t u l u i c u r o p a l a t

    ( T o o

    c r o y o y r o ' c T o u

    K o u -

    p o n o V i t T o u ) , s a u , l a n d a c e s t n u m e d e f u n c t i u n e 2 d r e p t n u m e

    p r o p r i u , l u i C u r o p a l a t .

    L u c r u r i l e , i n c u r c a t e d e D a r m a r i o s , a u f o s t

    s i m a i m u l t i n -

    c u r c a t e d e F r a n c i s c u s J u n i u s , e d i t o r u l o p e r i i , l a 1 5 8 8 s i

    1 5 9 6 .

    E d i t i a d i n 1 5 8 8 3 a t r i b u e o p e r a l u i C u r o p a l a t , d e s p r e c a r e , i n

    A n d r e a s D a r m a r i o s , c o p i s t c u n o s c u t p r i n p r o c e d e u l d e a a m e s t e c a c o n -

    t i n u t u l o p e r e l o r c o p i a t e , h i c k , c u g r e u s e p u t e a d e o s e b i o o p e r a d e a l t a ( a s a

    a f a c u t c u m e t a f i z i c a l u i H e r e n n i o s , p e c a r e a a m e s t e c a t - o c u p a r t i d i n o p e r e l e

    l u i P h i l o , A l e x a n d r u d e A p h r o d i s i a s , P r o k l o s , D a m a s k i o s s i G e o r g i o s P a c h y -

    m e r e s ) , d a r m a i a l e s p r i n p r o c e d e u l d e a i n v e n t a t i t l u r i i a u t o r i l a o p e r e l i p -

    s i t e d e a c e s t e e l e m e n t e ( a s a a f a c u t c u ' I c r r o p t o : c p u c a x i i a t r i b u i t a l u i P s e u d o -

    J u l i o s P o l y d e u k e s s i c u o p e r a l u i C u r o p a l a t ) . E x i s t a , d e a l t f e l , o i n t r e a g a

    s c o a l a d e c o p i s t i c a r i i n t r e b u i n t a u a c e s t e p r o c e d e e d e f a l s i f i c a r e ; v . K r u m -

    b a c h e r , o p . c i t . , p . 3 6 3 - 3 6 4 . 4 3 1 s i 5 4 2 - 5 4 3

    i s t u d i u l , n e f o l o s i t d e K r u m -

    b a c h e r , s c r i s d e D r . L u d w . S c h m i d t , A n d r e a s D a r m a r i u s , i n C e n t r a l b l a t t f a r

    B i b l i o t h e k s w e s e n , 3

    ( 1 8 8 6 ) , p . 1 2 9 - 1 3 6 .

    2 A c e s t n u m e a p r o d u s m u l t e c o n f u z i u n i , l i a n a s a s e s t a b i l e a s c a a d e v a r a t u l

    l u i s e n s . A s t f e l H o e f e r , i n L e x i q u e d e n t y t o l o g i e a m e r s p a n a a c o l o c u c o n -

    f u z i a , i n c a t a s o c o t i t a c e s t n u m e c a p e a l u n u i z e u a s o c i a t I r e n e i , z e i t a p a c i i

    ( v e z i T h ó o d o r e R e i n a c h , U n i n t r u s b y z a n t i n d a n s l e P a n t h e o n h e l r n i q u e : l e

    f a u x d i e u d e K y r o p a l a t e s , i n B y z . Z e i t s c h r i f t , 9 ( 1 9 0 0 ) , p . 5 2 - 6 2 ) . A c u m

    i n u r m a M . F . M a r t r o y e , L ' o r i g i n e d u C u r o p a l a t e , i n M e l a n g e s o f f e r t s a M .

    G u s t a v e S c h l u n i b e r g e r , I , P a r i s 1 9 2 4 , p . 7 9 - 8 4 , e x a m i n a n d N o t i t i a d i g n i t a t u m

    O c c i d e n t i s e t O r i e n t i s , e d i t a t a d e B O c k i n g , r e v i z u i n d p a r e r i l e l u i J . B . B u r y

    a s u p r a s i s t e m u l u i a d m i n i s t r a t i v i m p e r i a l i n s e c . I X , s u s t i n e c S a c e a s t i l i n s t i -

    t u t i e d a t e a z a d i n s e c o l u l a l V - l e a , f i i n d c r e a t a l a c u r t e a i m p a r a t u l u i A n a -

    s t a s e ( 4 9 1 - 5 1 8 ) : f u n c t i u n e a c u r a p a l a t i i s a u c u r a e p a l a t i o r u m n u s e m a r g i n e a ,

    c u m s p u n e D u G a u g e , l a a i n t e n d a n c e d e s b a t i m e n t s 4 , c i u n f e l d e e m a r é c h a l

    d u p a l a i s s a c r é , d i s p o s a n t d e t o u t e s

    l e s t r o u p e s q u i e n f o r m a i e n t l a g a r d e

    e t d o n t l ' e f f e c t i f s ' é l e v a i t . . . a d i x m i l l e h o m m e s C u t i t l u l d e c u r a p a l a t i i

    m a i e x i s t a

    i u n g r a d s e c u n d a r

    i s u b o r d o n a t , f u n c t i u n e e x e r c i t a t a d e d i v e r s i

    t i t u l a r i , n u m i t i i n s a , p e n t r u u n t i m p o a r e c a r e , l a a n u m i t e p a l a t e .

    3 D o u a e x e m p l a r e d i n a c e a s t a r a r i s i m d e d i t i e a m g a s i t i n B i b l i o t e c a l u i

    G h e n a d i u s , d i n A t e n a ; a u a d n o t a r i c u c e r n e a l a , i n l a t i n e s t e s i f r a n t u z e s t e ,

    i m p o r t a n t e p e n t r u d i s c u t i a p a t e r n i t a t i i . T i t l u l : T o 5 c r 0 0 0 r c i - r o u K o u p o n o O k r o u ,

    . n e p l 1 7 6 ) v b c p c p w c A t c o v T o 6 r r o a . r i o u K c o v a t c o r a v o u n a z c o g , x a t

    6 p c p o d c a v

    T i j g

    ' E x x k n a t x g . S a p i e n t i s s i m i ( C u r o p a l a t a e , D e O f f i c i a l i b u s P a l a t i i

    C o n s t a n t i n o p o l i t a n i , & o f f i c i i s m a g n a e E c c l e s i a e ) . L i b e l l u s G r a e c e & L a t i n e

    n u n c p r i m u m i n l u c e m e d i t u s , a d h i s t o r i a e c i v i l i s ,

    e c c l e s i a s t i c a e & t o t i u s

    a n t i q u i t a t i s i n t e l l i g e n t i a m p e r u t i l i s & n e c e s s a r i u s . E x

    b i b l i o t h e c a

    v i r i

    c l a r i s s . e t c o n s u l t i s s . J u l i i P a c i i I . V . D . A d d i t u s i n f i n e N o t a r u m l i b e l l u s .

    C u m i n d i c e r e r u m e t v e r b o r u m l o c u p l e t i s s . A p u d I o a n n e m M a r e s c h a l l u m

    L u g d u n e n s e m M D L X X X V I I I .

    ( n e c u n o s c u t a

    l u i

    E . L e g r a n d ) .

    D u p t i

    C u r o p a l a t a e u r m e a z a , s c r i s d e m a n a , c u c e r n e a l a ( c c a . s e c .

    X V I I ) : G e o r g i i

    2 *

    t . t . c y Z - K i c

    k

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    18/332

    2 0

    C E R E M O N I A L U L L A P O P O A R E L E I N V E C I N A T E

    n o t a d e l a p . 2 4 4 , s p u n e : C u r o p a l c i t a e ) K o u p o n o a l T o u . H o c n o m e n

    a u t o r i s p r o p r i u m v i d e t u r e s s e , a q u o h i c l i b e r c o n s c r i p t u s e s t . I n

    e d i t i a a c e l u i a s i , d i n 1 5 9 6 1 , s e p r e c i z e a z a p e n t r u p r i m a d a t a , i n c a

    d i n t i t l u :

    F e c o p y t o u

    K c A v o u . G e o r g i i C o d i n i ( s i v e , u t v u l g o ,

    C u r o p a l a t a e ) ,

    p e n t r u c a

    l a

    p a g . 2 0 ,

    n o t a 3 ,

    J u n i u s F r a n -

    c i s c u s s a a d a o g e : G e o r g i u m C o d i n u m ) r e c o p y i o u T o r ) K w a i v o u ,

    a l i i K o a t v o u p r i u s m a g i s p r o b o e x c o n j e c t u r e e t l i b r o r u m p r o b a t i o r u m

    f i d e . D e h o c a u t e m n o n m e m i n i a d h u c m e u s q u a m l e g e r e . C o d i -

    n e n s e m q u i v e r l u n t , a l o c o a p p e l l a t u m p a t e n t . E g o m a g i s f a m i l i a e

    n o m e n e s s e p u t a v e r i m . D a r , c u t o a t a l i p s a d e i n f o r m a t i e a s u p r a a u t o -

    r u l u i , t o t u s i o p e r a e s t e p a n a a z i c u n o s c u t a c a a l u i G e o r g i o s C o d i n o s 2 .

    T o t a t a t d e n e s i g u r s e p o a t e f i x a d a t a s c r i e r i i a c e s t e i o p e r e , p e n -

    t r u c a e a n u e s t e a r a t a t d . K r u m b a c h e r ( o p .

    c i t . , p . 4 2 5 ) b a z a t p e

    « f r a p a n t a d e s c r i e r e » c e s e f a c e i m p a r a t i e i l u i J o a n C a n t a c u z e n

    ( 1 3 4 1 - 1 3 5 5 ) , a d m i t e c a n u a p u t u t f i s c r i s a i n a i n t e d e 1 3 5 0 , b a

    c h i a r p r e s u p u n e C a a u t o r u l a t r a i t i n t i m p u l d o m n i e i a c e s t u i a .

    O p e r a e s t e d e m a r e i m p o r t a n t : à p e n t r u s t u d i u l c e r e m o n i a -

    l u l u i , c a t i p e n t r u e v o l u t i a a c e s t u i g e n d e s c r i e r i . C u p r i n d e 2 2

    c a p i t o l e , c a r e s e p o t i m p a r t i , d u p i l c u p r i n s , i n p a t r u m a r i g r u p e :

    1 . O / i c i a l i t à t i b i s e r i c e v i , c i v i l e c i m i l i t a r e ( c a p . 1 , 2 , 5 , 1 6 s i 2 0 ) ,

    t r a t a n d d e s p r e d i f e r i t e l e l o r r a n g u r i ;

    d e s p r e d a t o r i i l e

    f i e c d r u i

    d e m n i t a r i n p a r t e , l a p a l a t , s a u i n a r m a t a .

    C o d i n i . A p o i o F r a n c i s c u s J u n i u s , é d i t e u r d e c e t o u v r a g e c ' e s t c a c h e s o u s l e

    n o m d e N a d a b u s A g m o n i u s . L ' é d i t i o n d 6 - 1 5 9 6 p o r t e s o n v e r i t a b l e n o m . .

    ( C f . K r u m b a c h e r , b o c . c i t . , p . 4 2 6 ) . P e a l t e x e m p l a r a l a c e l e e a s i b i b l i o t e c i ,

    p e t i t l u , c u c e r n e a l a :

    A u c t o r e s s e d i c i t u r C o d i n u s

    1 A m c o n s u l t a t e x e m p l a r u l B i b l . G h e n a d i u s d i n A t e n a . T i t l u l g r e c e s c , l a

    f e l c a i n e d . 1 5 8 8 ; c e l l a t i n e s c : G e o r g i i C o d i n i ( s i v e , u t v u l g o , C u r o p a l a t a e . . . )

    r e s t u l l a f e l c a i n e d . 1 5 8 8 . A p o i c o n t i n u a : F . J u n i u s i n L a t i n u m s e r m o n e m

    t r a n s t u l i t ,

    n o t i s i l l u s t r a v i t & r e c e n s l a c u n a s n o n e x i g u a s o p e M s s . P a l a t .

    b i b l i o t h e c a e A u g u s t . & S c i l e r a n a e s u p p l e v i t . A p u d H i e r o n y m u m C o m a s s e -

    l i n u m , A n n o C I ) I D X C V I ( c u c e r n e a l a : 1 5 9 6 ) . P e f i s a c a t a l o g u l u i d i n s a l a d e

    c i t i r e s e a r a t a l o c u l i m p r i m a r i i : H e i d e l b e r g , a m a n u n t o b s e r v a t q i d e K r u m -

    b a c h e r , o p . c i t . , p . 4 2 6 ; e d i t i a i n s a e s t e n e c u n o s c u t a l u i L e g r a n d . A l t e e d i t i i

    c u n o s c u t e : P a r i s 1 6 2 5 , e d . i n g r i j i t a d e J . G r e t s e r u s ; P a r i s 1 6 4 8 , i n g r . d e J .

    G o a r ; V e n e t i a 1 7 2 9 ; B o n n 1 8 3 9 , i n g r . d e B e k k e r u s ( f i i n d e d i t i a d e c a r e m ' a m

    f o l o s i t , a m d e s c r i s - o m a i s u s p e l a r g ) ; e d i t i a l u i M i g n e , P a t r . g r . 1 0 2 , 5 6 3 - 5 7 4 .

    2 C . N . S a t h a , N e c O a l v o t i l c p a o X o y f a , I , A t e n a 1 8 6 8 , p . 1 0 3 ( n o t a 2 ) e m i t e

    o i d e e f o a r t e i n g e n i o a s a : m a i d e g r a b a c r e d e c á l u i C o d i n o s i s ' a d a t p o r e c l a

    d e C u r o p a l a t , t o c m a i c S . s c r i s e s e d e s p r e o f i c i a 1 i t i l e p a l a t u l u i , d e c a t s ä a d m i t a

    c a a r f i o b t i n u t v r e o d a t a a c e a s t a d e m n i t a t e .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    19/332

    L A B U L G A R I

    2 . I t n b r i i c a m i n t e a d e m n i t a r i l o r ( c a p . 3

    s i 4 ) ,

    d e s c r i i n d a t a t

    c o n f e c t i o n a r e a h a i n e l o r , c a t s i a p a l a r i i l o r c u s u t e c u f i r d e a u r s a u

    a r g i n t , d i n p o s t a v u r i f i n e s a u b l a n u r i s c u m p e .

    3 . C e r e m o n i a l u l b i s e r i c e s c ( c a p . 6 - 1 5 ) c u p r i n d e p a r t e a c e a

    m a i d e s v o l t a t a s i a r a t a a l a i u r i l e s i o b i c e i u r i l e l a C r a c i u n , B o b o -

    t e a z a , I n c h i n a r e a S f . C r u c i ,

    F l o r i i , s l u j b a i n S a p t a r n a n a - m a r e ,

    P a s t i l e

    i v i z i t e l e i m p a r a t u l u i , f a c u t e l a d i f e r i t e l a c a s u r i s f i n t e i n

    a l t e s a r b a t o r i a l e a n u l u i .

    4 . C e r e m o n i a l u l

    p r i v i n d p e r s o a n a i m p a r a t u l u i i n s u § i ( c a p .

    1 7 - 1 9 , 2 1 - 2 2 ) , o p a r t e f o a r t e i m p o r t a n t a d i n p u n c t d e v e d e r e

    i s t o r i c , p r i n d e s e l e c o m p a r a t i i c e l e f a c e c u f o r m e l e m a i v e c h i d e

    m a n i f e s t a r e p r o t o c o l a r a . G a s i m d e s c h i s i l i n c o r o n a r e a , c o n f i r m a r e a

    l u i i n d o m n i e , p r e c u m

    i a r a t a r e a d i f e r i t e l o r o b i c e i t t r i

    i h a i n e l e

    l a i n m o r m a n t a r i i l o g o d n e i m p e r i a l e .

    O p e r a l u i P s e u d o - C o d i n a f o s t m u l t c d u t a t a i n o r i e n t u l E u r o -

    p e i ; a f o s t m a i r a s p a n d i t à c h i a r d e c a t o p e r a l u i C o n s t a n t i n P o r -

    p h i r o g e n e t u l , d u p a c u m d o v e d e s c n u m e r o a s e l e c o p i i m a n u s c r i s e

    d i n b i b l i o t e c i l e d i f e r i t e l o r m a n a s t i r i

    L a S l a v i . B i z a n t u l e x e r c i t a o p u t e r n i c a i n f l u e n V a . a s u p r a p o p o a -

    r e l o r s l a v i c e , m a i i n t a i l a B u l g a r i i

    S a r b i , a p o i l a R u s i , a t a t

    a s u p r a o r g a n i z a r i i p o l i t i c e a s t a t e l o r , a s u p r a v i e i i s o c i a l e , c a t s i

    a s u p r a l i t e r a t u r i i i c u l t u r i i i n g e n e r e . C u t o a t e a c e s t e a , n u e x i s t a

    i n n i c i u n a d i n l i t e r a t u r i l e s l a v i c e o o p e r a l i t e r a r d , n i c i i s t o r i c a , i n

    c a r e & à s e e v i d e n t i e z e p r e o c u p a r i l e d e c e r e m o n i a l . N u a v e m l a

    S l a v i n i c i o o p e r a l i t e r a r d c o n s a c r a t a e x c l u s i v s t u d i u l u i d i f e r i -

    t e l o r c e r e m o n i i d e l a c u r t e s a u b i s e r i c e s t i . C a n d s e d e s c r i e c u m a i

    m u l t e a m a n u n t e o c e r e m o n i e o a r e c a r e , a c e a s t a s e f a c e i n c i d e n t a l ,

    i n c a d r u l u n e i o p e r e p u r i s t o r i c e , i a r n u c a p r e o c u p a r e d e s i n e

    s t a t a t o a r e , c u m a m v a z u t i n l i t e r a t u r a b i z a n t i n a s i c u m e c a z u l

    C o n d i c e i l u i G h e o r g a c h i , d i n l i t e r a t u r a r o m â n e a s c a .

    B u l g a r i i . A c e a s t a n u i n s e a m n a e a ' n u s e p r a c t i c a u a s e m e n e a

    c e r e m o n i i . D i n c e r c e t a r i l e f a c u t e p a n a a c u m i n a c e a s t a d i r e c t i e ,

    s e c o n s t a t a , c u m a m s p u s , o a s e m e n e a v i e a t i a d e f a s t s i p r o t o c o l ,

    i m p r u m u t a t a d i r e c t d e l a B i z a n t i n i . L a B u l g a r i , d e p i l d a , t a r u l ,

    d e s i a v e a o p u t e r e i n g r a d i t à i n m a r g i n e a a t r i b u t i u n i l o r b o l j a r i l o r ,

    1 L a C u t l u m u z s i P a n t e l i m o n d i n M u n t e l e A t h o s ( c f . S p . L a m b r o s , C a t a -

    l o g u e o f t h e G r e e k m a n u s c r i p t s o n M o u n t A t h o s , v o l . 1 , C a m b r i d g e 1 8 9 5 , p .

    2 9 9 , n r . 3 2 9 3 1 4 s i p . 3 0 3 , n r . 5 6 5 8 1 4 1 .

    2 1

    1

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial

    20/332

    2 2

    C E R E M O N I A L U L L A P O P O A R E L E I N V E C I N A T E

    t o t u s i p r i m e a o v e n e r a t i u n e d e o s e b i t a , c a r e s e m a n i f e s t a m a i a l e s

    p r i n m u l t i m e a t i t l u r i l o r o n o r i f i c e

    P i o s u l s i c r e d u l u l c a v a l e r

    c u m i i

    z i c e G a s t o n P a r i s - - R o -

    b e r t d e C l a r y ( l i b - 1 g a A m i e n s ) n e p o v e s t e s t e , c a m p e l a 1 2 1 0 , c a l a

    n u n t a f i i c e i l u i B o r i l , M a r i a , c u i m p a r a t u l f r a n c H e n r i c « 6 0 d e

    d e v i t e d e p o v a r d a u a d u s z e s t r e a e i , c o m p u s a d i n a u r , a r g i n t ,

    m a t a s e s i p o d o a b e ; f i e c a r e a n i m a l e r a a c o p e r i t c u c a t i f e a r o s i e ,

    c a r e a t t i r n a d u p d e l c a o t r e n a , i n l u n g i m e d e c d t e v a p i c i o a r e 2 .

    i d e e d e s p r e b o g a t i a

    i g u s t u l r a f i n a t l a c u r t e a b u l g a r d n e p u t e m

    f a c e s i d u p d d a r u r i l e p r e t i o a s e c e s ' a u f r i c u t d e t a r i i n d i f e r i t e

    i m p r e j u r a r i 3 .

    G e o r g i u s A k r o p o l i t e s ( 1 2 1 7 - 1 2 8 2 ) a p e t r e c u t d i n i a r n a a n u l u i

    1 2 6 0 p d n a i n v a r a a n u l u i 1 2 6 1 l a c u r t e a a r u l u i C o n s t a n t i n , c a

    t r i m i s a l i m p a r a t u l u i M i h a i l a l V I I I - l e a a l

    B i z a n t u l u i .

    « S ' a u

    n i m e r i t , s p u n e e l , t o c m a i s a r b a t o r i l e N a s t e r i i

    s i B o t e z u l u i l u i

    C h r i s t o s , c u c a r e p r i l e j t a r i i b u l g a r i d e s f a s o a r d c e l m a i m a r e f a s t 4 . . . » .

    V a n a t o a r e a s e d e s f d s u r a l a c u r t e a t a r i l o r b u l g a r i c u u n f a s t

    c u o p a s i u n e d e o s e b i t e . C â n d S f . S a v a a v e n i t l a T r n o v o

    n e

    s p u n e J i r e 6 e k t a r u l A s a n I I i l i n t a m p i n d , d a r i m e d i a t d u p d

    i n d e p l i n i r e a a c e s t e i i n d a t o r i r i o f i c i a l e , 1 1 p a r d s i p e n t r u a s e i n d r e p t a

    s p r e p a l a t e l e s a l e d e v a n a t o a r e , u n d e - 1 a s t e p t a u s o i m i i

    i o g a r i i

    d r e s a t i d e u n a n u m i t f u n c t i o n a r , c e s e n u m e a p s a r i s a u p e s j a c i ;

    i a r p r i n t r e d a r u r i l e p r i m i t e d e i m p d r a t u l F r i e d e r i c h I , l a 1 1 8 9 ,

    i n N i s , d e l a N e m a n j a a l S d r b i l o r , e r a u s i a n i m a l e , p r e c u m f o c e ,

    - -

    m i s t r e t i S i c e r b i d o m e s t i c i .

    G r o a z n i c a i n f r â n g e r e p e c a r e a u s u f e r i t - o B u l g a r i i d i n p a r t e a

    S A r b i l o r , i n l u p t a d e l a V e l b u ' i d ( S a m b a t a , 2 8 l u n i e 1 3 3 0 ) , g r a b i

    s f a r s i t u l a c e s t e i v i e t i d e f a s t s i d e b o g a t i i .

    C o n s t . J i r e ë e k , G e s c h i c h t e d e r B u l g a r e n , P r a g a 1 8 7 6 , p . 3 8 7 .

    I n s u s i t i t l u l v e c h i u b u l g a r d e I A h c a p b e r a t o t u n a c u p o c a a c k ( c f .

    S t .

    R o m a n s k i j , C r i m e o n o e a T a T H U M g l c a p b , i n B i s a r a p c i t n l I p e r n e m , I ( 1 9 2 9 ) ,

    1 2 5 - 1 2 8 .

    2 A p u d C . J i r e è e k , o p . c i t . , p . 3 8 9 . U l t i m a e d i t i e a o p e r i i l u i R o b e r t d e C l a r y ,

    L a c o n q u e t e d e C o n s t a n t i n o p l e , a p u b l i c a t - o P h i l i p p e L a u e r , P a i s 1 9 2 4 .

    8 C . J i r a e k , o p .

    c i t . , p . 3 9 0 .

    A p u d C . J i r e 6 e k , o p . c i t . , p . 3 8 9 ( f o l o s e s t e e d . B o n n , c a p . 8 4 , p . 1 8 7 ) .

    V e z i

    i G e o r g i i A c r o p o l i t a e O p e r a . R e c e n s u i t A u g u s t u s H e i s e n b e r g . V o l . I ,

    L i p s i a e M C M I I I , p . 1 7 5 2 6 _ 1 7 6 1 0 .

    6 O p . c i t . , p . 3 9 0 . C o m p a r ã c u c e e a c e n e i n f o r m e a z i l D . C a n t e m i r ( D e s c r i e -

    r e a M o l d o v e i , e d . G h . A d a m e s c u , p . 9 8 - 9 9 ) s i G h e o r g a c h i ( m a i j o s , p .

    1 6 7 - 1 6 8 ) d e s p r e v â n R o a r e a d o m n i l o r r o m a n i .

    5

    0

    0

    s i

    1

    www.dacoromanica.ro

  • 8/18/2019 Literatura Romaneasca de Ceremonial