maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...cip-gegevens koninklijke bibliotheek, den...

128
Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen Citation for published version (APA): Vastert, E. W. (1995). Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen. Universitair Centrum voor Bouwproduktie. Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1995 Document Version: Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record Please check the document version of this publication: • A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website. • The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review. • The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers. Link to publication General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal. If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement: www.tue.nl/taverne Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us at: [email protected] providing details and we will investigate your claim. Download date: 18. Aug. 2021

Upload: others

Post on 22-Mar-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbaremaatafwijkingenCitation for published version (APA):Vastert, E. W. (1995). Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen. UniversitairCentrum voor Bouwproduktie.

Document status and date:Gepubliceerd: 01/01/1995

Document Version:Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can beimportant differences between the submitted version and the official published version of record. Peopleinterested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit theDOI to the publisher's website.• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and pagenumbers.Link to publication

General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.

• Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, pleasefollow below link for the End User Agreement:www.tue.nl/taverne

Take down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us at:[email protected] details and we will investigate your claim.

Download date: 18. Aug. 2021

Page 2: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

MAATBEHEERSING HET AFSPREKEN VAN VISUEEL TOELAATBARE MAATAFWIJKINGEN

Eric Vo$lert

Page 3: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

Eric v ·astert

MAATBEHEERSING het afspreken van

visueel toelaatbare maatafwijkingen

universitair centrum voor bouwproduktie

Page 4: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

Vastert, Eric

Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen I Eric Vastert; [foto's: B. Elfrink].- Eindhoven: Universitair Centrum voor Bouwproduktie.- m., foto's ISBN 90-386-0027-5 Trefw.: bouwtechniek.

Uitgave: UCB -TU Eindhoven 040-2472688 Tekst en samenstelling: E.W. Vastert Metingen: C.W.P.M. van Asten en P.A.J. van Hoof Foto's: B.G.J. Elfrink Druk: CTD Reproduktie en Fotografie Technische Universiteit Eindhoven

© 1995 UCB- TU Eindhoven

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UCB.

Page 5: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

voorwoord

Deze uitgave is een handleiding voor het bepalen en bespreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen in regelmatige patronen. Deze handleiding is ontwikkeld op initiatief van het UCB, het Universitair Centrum voor Bouw­produktie. Het UCB is een samenwerkingsverband tussen bouwbedrijven, installatiebedrijven, toeleveringsbedrijven en de Technische Universiteit Eindhoven. De handleiding is samengesteld door dr.ir. E.W. Vastert met medewerking van dr.ir. P.A.J. van Hoof (Ingenieursbureau van Hoof te Geldrop). De ontwikkeling is begeleid door de studiekring 'Maatbeheersing' van het UCB die uit de volgende leden bestond.

ir. A.P.G. Cobussen Calmont te Vianen ZH ir. J. Fassaert Hurks Beton te Veldhoven

H.A.J. Flapper NBM-Amstelland Utiliteitsbouw te Arnhem dr.ir. P.A.J. van Hoof Ingenieursbureau van Hoof te Geldrop

H. van Lieshout van Grootel' s Bouwmaatschappij te Eindhoven J.H.M. Lobach Hollandsche Beton Maatschappij te Rijswijk

ing. W.A. Maan Strukton Bouwprojekten te Eindhoven prof.ir. G.J. Maas UCB te Eindhoven

ir. M. Mourmans Hoechst Holland te Weert H.A.A. Roosenboom BAM Bredero Bouw te Bunnik

dr.ir. E.W. Vastert UCB te Eindhoven

De referentieprojecten zijn gemeten door C.P.W.M. van Asten (faculteit Bouw­kunde, TU Eindhoven). Daarnaast hebben J.T.M. Wijnen, (faculteit Wiskunde, TU Eindhoven), prof.dr.ir. J.A.J. Roufs en dr.ir. F.J.J. Blommaert, (IPO, Instituut voor Perceptie Onderzoek te Eindhoven) meegewerkt aan de opzet en uitwerking van de experimenten.

Het onderzoek en deze uitgave is verder mogelijk gemaakt door: • Bedrijfschap Natuursteenbedrijf te Rijswijk • BELTON, Vereniging van fabrikanten van bouwelementen voor beton-

koostrukties te Woerden • BNA, Bond van Nederlandse Architecten te Amsterdam • Etemit te Goor • Hoechst Holland te Weert • Prepoton-Panelcraftgroep te Kesteren • Ministerie van Economische Zaken te 's-Gravenhage • VGBouw, Vereniging GrootbedrijfBouwnijverheid te Zoetermeer • VMRG, Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche te Nieuwegein

3

Page 6: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

inhoud

Handleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 Het gebruik van de handleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1. 1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1. 2 Beperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3 Tolerantietabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.4 Reflectiefactoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S

2 Het bepalen van toleranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3 Het beoordelen van toleranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 4 Het aanpassen van de detaillering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lS

bijlage A Referentieprojecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Al Apeldoorn, Huis voor Schoone Kunsten . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 A2 Eindhoven, Philips Stadion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 A3 's-Gravenhage, Stadhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2S A4 's-Hertogenbosch, Bolduc Office Centre . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 A5 Maarssen, kantoor Smiths Food Group . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 A6 Maastricht, Academisch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 A7 Nieuwegein, kantoor Zwolsche Algeroeene . . . . . . . . . . . . . . . 44 AS Rotterdam, kantoor Robeco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4S A9 Rotterdam, kantoor WeenaPoint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S2 AlO Schiedam, kantoor ITHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S6 A 11 Schiphol, kantoor Yamaha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 A12 Sittard, kantoor DSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 A 13 Tilburg, kantoor OTTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6S A14 Utrecht, Academisch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 AlS Zwolle, kantoor DSM Resins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

bijlage B serie 1: serie 2: serie 3: serie 4:

Referentiepatronen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sl elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=30 mm; contrast=0,3S S4 elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=60 mm; contrast=O,OS 90 elementgrootte=600 mm; voegbreedte=30 mm; contrast=0,61 96 elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=60 mm; contrast=-0,9S 102

bijlage C Duidelijkheid van maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . 109 C 1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C2 Maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C3 Beleving van maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 C4 Soorten maatafwijkingen in voegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 CS Afmetingen van de voeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 C6 Contrast tussen voeg en element . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 C7 Kijkafstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 CS Positie van de voegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 C9 Model voor de duidelijkheid van maatafwijkingen . . . . . . . . . . . 124

Page 7: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

Handleidingen

Het gebruik van de handleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 l . l Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 I . 2 Beperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 I . 3 Tolerantietabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 I .4 Reflectiefactoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2 Het bepalen van toleranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3 Het beoordelen van toleranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J 3 4 Het aanpassen van de detaillering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J 5

Page 8: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

1 Het gebruik van de handleidingen

1.1 Inleiding

In ontwerpen komen we regelmatige patronen van dezelfde elementen tegen zoals gevels die zijn opgebouwd uit grote elementen, betegelde wanden of gemetselde muren. Deze elementen worden begrensd door vlakken en lijnen. In de werkelijkheid om ons heen is geen enkele lijn recht, geen vlak vlak en geen twee elementen zijn hetzelfde. Waar regelmaat wordt gezocht, zijn verschillen in maat onvermijdelijk. Deze niet bedoelde, maar altijd aanwezige maatafwijkingen geven in de uitvoering problemen. Met name in de aansluitingen of voegen tussen de elementen kunnen deze maatafwijkingen zichtbaar zijn en zo groot worden dat ze niet meer acceptabel zijn. Maar hoe groot is dat? Ligt de grens, bij 1, 2 of bij 5 millimeter? De grootte van deze grenswaarde is belangrijk: te grote maatafwijkingen zijn hinderlijk, terwijl het beperken van maatafwijkingen tijdens de produktie flink wat extra moeite kan kosten. Hebben die extra moeite en kosten wel zin? Met de volgende handleidingen kan deze vraag weloverwogen beantwoord worden en zijn goede afspraken over visueel toelaatbare maatafwijkingen in aansluitingen te maken:

• het bepalen van toleranties (hoofdstuk 2) Opdrachtgever en architect kunnen de maatafwijkingen bepalen die in een gegeven ontwerp nog net toelaatbaar zijn. Dit gebeurt aan de hand van referentieprojecten (bijlage A) en referentiepatronen (bijlage B) waarbij maatafwij­kingen juist acceptabel zijn. Deze tolerantie is dan enerzijds niet te ruim zodat maatafwijkingen niet hinderlijk zijn en anderzijds niet te eng zodat daarvoor geen onnodige kosten gemaakt hoeven te worden. Op dezelfde manier kunnen prestatie-eisen aan de zichtbaarheid van maatafwijkingen worden vastgelegd.

• het beoordelen van toleranties (hoofdstuk 3) Bouwondernemer en producent kunnen het werkelijkheidsgehalte van opgegeven toleranties toetsen en op basis hiervan toleranties wel of niet accepteren. Door op deze basis te calculeren zijn bij de calculatie van een project de risico's beter in te schatten. Aan de hand van referentiemateriaal in deze handleiding kunnen garanties of beperkingen aan de eventuele zichtbaarheid van maatafwijkingen worden besproken en opgegeven.

• het aanpassen van de detaillering (hoofdstuk 4) Bij de detaillering van een regelmatig patroon is deze handleiding een hulp­middel. Gezien het gewenste beeld en de te verwachten maatäfwijkingen kan bijvoorbeeld de bijbehorende voegbreedte worden bepaald.

Bij deze handleidingen staat de tabel op bladzijde 7 centraal. Bijlage C gaat verder in op de theoretische achtergrond van deze tabel.

3

Page 9: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

1. 2 Beperkingen

Een maatafwijking is het verschil tussen de werkelijke maat en de referentie. Bij maatafwijkingen zijn incidentele, systematische en toevallige componen­ten te onderscheiden: • incidentele maatafwijkingen zijn fouten of beschadigingen; • systematische maatafwijkingen komen in iedere maat van een serie terecht

en zijn veroorzaakt door afwijkingen van produktiemiddelen en gedrag. Dezelfde onhaaksheid van een serie elementen veroorzaakt bijvoorbeeld een "zaagtand" in een gevel;

• de toevallige maatafwijking is voor iedere maat binnen een serie anders en bestaat uit het verschil tussen de afzonderlijke maat en de gemiddelde maat van de serie. Toevallige maatafwijkingen ontstaan onder andere door verschillen in handelingen en door inhomogeniteit van materiaal. Uit grote aantallen metingen blijkt dat deze toevallige maatafwijkingen bij benadering normaal verdeeld zijn.

4

buigpunt

Afbeelding 1 Frequentieverdeling van een serie maatafwijkingen die varieert van -13 tot +11. Deze serie heeft een klokvorm en is bij benadering normaal verdeeld. De normale verdeling wordt gekenmerkt door de standaarddeviatie a (sigma) op het buigpunt van de kromme

Page 10: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

Afbeelding 1 geeft een voorbeeld van de frequentieverdeling van een serie maatafwijkingen die met een normale verdeling beschreven kan worden. De normale verdeling heeft een symmetrische verdeling rond het gemiddelde, de top. Naannate de afstand tot het gemiddelde groter wordt, zijn er steeds minder exemplaren te verwachten. De normale verdeling wordt gekenmerkt door de standaarddeviatie cr op het buigpunt, de overgang van hol naar bol van de kromme. De grootte van de standaarddeviatie is een maat voor de breedte van de klokvorm en bepaalt daannee het gebied van de te verwachten maatafwijkingen. Bij een serie normaal verdeelde maatafwijkingen is naar verwachting ongeveer 68% van de gevonden maatafwijkingen kleiner dan de standaarddeviatie cr. Verder zal ongeveer 90% van de maatafwijkingen kleiner zijn dan 1,64cr en naar schatting 98% zal kleiner zijn dan 2,33cr.

Alle maatafwijkingen in deze handleiding zijn toevallige maatafwijkingen. Hoewel de aanwezigheid van deze maatafwijkingen onvermijdelijk is, kan de grootte van de spreiding ervan beperkt blijven. Incidentele en systematische componenten blijven hier verder buiten beschouwing. Bij het afspreken van toelaatbare maatafwijkingen is het wenselijk niet alleen de uiterste grenzen van de toelaatbare maatafwijkingen af te spreken, maar ook de voJgende aanvullende beperkingen aan de verdeling.

Slechts 10% van de maatafwijkingen tussen de hoekpunten van elementen mag groter zijn dan 0,7 maal de maximaal toelaatbare maatafwijking. Meerdere exemplaren van deze 10% mogen niet in dezelfde voegkruising voorkomen.

Behalve visuele aspecten kunnen maatafwijkingen nog andere factoren verstoren zoals afdichting, gedrag en montage. Deze factoren zijn niet in deze handleiding meegenomen, maar ze kunnen de uiteindelijke tolerantie verder begrenzen.

5

Page 11: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

1.3 Tolerantietabel

Op bladzijde 7 staan 2 tabellen die in deze handleiding een centrale positie innemen. Met deze tabellen kan de maximaal toelaatbare maatafwijking A wor­den bepaald, ervan uitgaande dat deze maatafwijkingen normaal verdeeld zijn. In een ontworpen regelmatig patroon bedraagt de maximaal toelaatbare maatafwij­king A ten opzichte van de voegbreedte V:

A=MxCxV

A: maximaal toelaatbare maatafwijking M: maatfactor (zie bovenste tabel op bladzijde 7) C: contrastfacor (zie onderste tabel op bladzijde 7) V: voegbreedte

In de bovenste tabel kan maatfactor M bepaald worden vanuit de voeg-verhou­ding en de duidelijkheid D. • de voeg-verhouding: de voeglengte (grootte van het element) gedeeld door

de voegbreedte van de serie elementen • D: de maat voor de duidelijkheid van maatafwijkingen in een regelmatig pa­

troon. De waarde D=O staat voor een theoretisch patroon zonder maatafwij­kingen. Bij de waarde D= 1 liggen maatafwijkingen op de zichtbaarheidsdrem­pel. Dit wil zeggen dat een beeld met D=1 in de helft van het aantal waarne­mingen onderscheiden kan worden van een beeld met D=O. In bijlage A zijn de D-waarden van 15 referentieprojecten gegeven. In bijlage B staan 4 patronen met elk 6 regelmatig oplopende D-waarden afgebeeld. Met dit referentiemateriaal kan de D-waarde worden vastgesteld waarbij de maataf­wijkingen nog juist toelaatbaar zijn.

In de onderste tabel kan contrastfactor C worden bepaald vanuit de reflectiefac­toren van voeg en element die op bladzijde 8 en 9 kunnen worden gevonden.

Onaangename verrassingen door de ongewenste verdeling van de maatafwij­kingen kunnen worden voorkomen met de volgende aanvullende beperkingen: • Slechts 10% van de maatafwijkingen tussen hoekpunten van elementen mag

groter zijn dan 0,7 maal de maximaal toelaatbare maatafwijking; • Van deze 10% met de grootste maatafwijkingen mag per voegkruising slechts

één exemplaar voorkomen.

6

Page 12: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

maximaal toelaatbare maatafwijking A= M x C x Voegbreedte

met in totaal maximaal10% van de maatafwijkingen > 0,7A en per voegkruising maximaal1 maatafwijking > 0,7A

-C'l Q)

C'IO r:: > :Ca> :::J-o"O .r:: Q) .... Q) Q) ....

>...e C)G> Q)-oC'I >.§ -

r:: ca > .... 0 -(,) ca li ·.;:: (,) Q)

~ Q) 1/) :::J ;: :0

~20

10

5

2

1

duidelijkheid maatafwijkingenD

1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5

0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50

0,06 0,09 0,12 0,15 0,18 0,21 0,24 0,27 0,30

0,04 0,05 0,07' 0,09 0,11 0,12 0,14 0,16 0,18

0,02 0,03 0,04 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09

0,01 0,02 0,02 0,03 0,03 0,04 0,04 0,05 0,05

diffuse reflectiefactor van de voeg

fO 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65

7

Page 13: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

1. 4 Reflectiefactoren

Het contrast tussen voeg en element heeft invloed op de zichtbaarheid van maat­afwijkingen. Deze invloed, de contrastfactor C, hangt af van de diffuse reflectie­factoren van voeg en element (zie onderste tabel op bladzijde 7). Hieronder staan RAL-nummers en, bij benadering, kleuren voor het achterhalen van de diffuse reflectiefactoren. Deze reflectiefactoren zijn afgerond op 5%.

RAL 1000- 60% RAL 1001 - 55% RAL 1003- 55% RAL 1005- 40%

RAL 1007 - 50% RAL 1011-35% RAL 1012- 55% RAL 1013- 75%

RAL 1014- 60% RAL 1015- 65% RAL 1016- 75% RAL 1017 -50%

RAL 1018 · 65% RAL 1020- 35% RAL 1021- 60%

RAL 3005- 5%

RAL 4009- 30% RAL 5000 - 10% RAL 5002- 5% RAL 5003- 5%

8

Page 14: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

RAL 5015-20% - ~

I RAL 5024 - 30% RAL 6001- 15% RAL 6005- 5%

RAL 6019- 60% RAL 6021- 35% RAL 6024 - 20%

RAL 6026- 10% RAL 6027- 45% RAL 7000 - 25%

RAL 7001 - 30% RAL 7012- 15%

RAL 7037 - 25%

RAL 8007- 10% RAL 8012- 10% RAL 8017- 5%

RAL 8023 - 20% RAL 9001- 80% RAL 9002 - 75% RAL 9003 - 85%

RAL 9006 - 45% RAL 9007- 30% RAL 9010- 85% RAL9011- 5%

9

Page 15: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

10

Afbeelding 2 Regelmatig patroon van grijze elementen van 600 mm en zwarte voegen van 20 mm. De duidelijkheid D van de maatafwijkingen in de voegen bedraagt D=2. De voegbreedte varieert van 16 tot 24 mm

Page 16: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

2 Het bepalen van toleranties

In een regelmatig patroon met gegeven maten en kleuren van elementen en voe­gen kunnen de maximaal toelaatbare maatafwijkingen worden bepaald aan de hand van juist acceptabele duidelijkheid van maatafwijkingen in referentieprojec­ten (bijlage A) en/ of referentiepatronen (bijlage B).

Het bepalen van een tolerantie bestaat uit de volgende stappen: 1 Bepaal de voeg-verhouding (lengte/breedte) tussen voeglengte en voeg­

breedte van het ontworpen patroon. 2 Bepaal de D-waarde waarbij de duidelijkheid van maatafwijkingen in het ge­

velvlak nogjuist acceptabel is aan de hand van: • referentieprojecten in bijlage A met vergelijkbare materialen. Beoordeel de

duidelijkheid van maatafwijkingen in die gevels eventueel ter plaatse; • referentiepatronen in bijlage B waarvan de verhouding GN en het contrast

tussen voeg en element zo goed mogelijk aansluiten bij het ontwerp. Bepaal binnen deze serie de D-waarde van het patroon waarbij de maatafwijkingen juist acceptabel zijn.

3 Zoek in de bovenste tabel op bladzijde 7 de maatfactor M die bij de gekozen D-waarde en de voeg-verhouding hoort.

4 Zoek op bladzijde 8 en 9 de reflectiefactoren van voeg en element en bepaal hiermee de contrastfactor C in de onderste tabel op bladzijde 7.

5 De maximaal toelaatbare maatafwijking A=MxCxV volgt uit maatfactor M, contrastfactor C en voegbreedte V. De tolerantie is nu bepaald door de klein­ste (V-A) en de grootste (V+A) toelaatbare voegbreedte. Daarbij mag slechts JO% van de maatafwijkingen groter zijn dan 0,7A en mogen meerdere exem­plaren van deze 10% niet in dezelfde voegkruising voorkomen.

Een voorbeeld gegeven

gevraagd antwoord

Een regelmatig patroon van grijze metalen elementen (65% reflectie) met zwarte voegen (5% reflectie). De voegbreedte V=20 mm, de voeglengte G=600 mm. De duidelijkheid D van maatafwijkingen mag maximaal D=2 zijn. Welke tolerantie hoort hierbij? De voeg-verhouding (lengte/breedte) bedraagt 600/20=30 (>20). Bij D=2 bedraagt de M-factor: 0,20 (bovenste tabel op p.7). De re­flectiefactoren van element en voeg geven contrastfactor C= I ,0. Dit betekent dat de maatafwijking in de voegbreedte tussen elemen­ten maximaal A=MxCxV=0,2xl,Ox20=4,0 mm mag zijn . Voor de voegbreedte geldt dan een tolerantie van 8 mm, namelijk van 16 tot 24 mm, waarbij 90% van de voegbreedten bij de hoekpunten tussen 17 en 23 mm moet liggen ( <0,7 A). Per voeg­kruising mag slechts één voegbreedte groter dan 23 mm of kleiner dan 17 mm zijn. Afbeelding 2 hiernaast toont een patroon met D=2.

11

Page 17: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

12

Afbeelding 3 Regelmatig patroon van donkergrijze elementen van 1000 mm en lichte voegen van 15 mm. De duidelijkheid D van de maat­afwijkingen in de voegen bedraagt D=2,5. De voegbreedte varieert van JO tot 21 mm

Page 18: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

3 Het beoordelen van toleranties

Bouwondernemers en producenten kunnen het werkelijkheidsgehalte van een opgegeven tolerantie als volgt beoordelen en verwerken in de calculatie. Van een ontworpen gevel worden eerst met referentiemateriaal de visueel toelaatbare maatafwijkingen bepaald. De grootte van de zo gevonden toelaatbare maatafwij­kingen kan dan worden vergeleken met de opgegeven tolerantie. Het beoordelen van toleranties bestaat uit de volgende stappen: 1 Bepaal de voeg-verhouding (lengte/breedte) tussen voeglengte en voeg­

breedte van het ontworpen patroon. 2 Bepaal de D-waarde waarbij de duidelijkheid van maatafwijkingen in het ge­

velvlak nogjuist acceptabel is aan de hand van: • referentieprojecten in bijlage A met vergelijkbare materialen. Beoordeel de

duidelijkheid van maatafwijkingen in deze gevels eventueel ter plaatse; • referentiepatronen in bijlage B waarvan de verhouding GN en het contrast

tussen voeg en element zo goed mogelijk aansluiten bij het ontwerp. Bepaal binnen deze serie de D-waarde van het patroon waarbij de maatafwijkingen juist acceptabel zijn.

3 Zoek in de bovenste tabel op bladzijde 7 de maatfactor M die bij de gekozen D-waarde en de voeg-verhouding hoort.

4 Zoek op bladzijde 8 en 9 de reflectiefactoren van voeg en element en bepaal hiermee de contrastfactor C in de onderste tabel op bladzijde 7.

5 De maximaal toelaatbare maatafwijking A=MxCxV volgt uit maatfactor M, contrastfactor C en voegbreedte V. De bijbehorende tolerantie is nu bepaald door de kleinste (V -A) en de grootste (V+A) toelaatbare voegbreedte.

6 Vergelijk de grootte van de zo berekende tolerantie met de opgegeven toleran­tie. Indien daartussen een wezenlijk verschil bestaat kan aan de hand van de stappen 1 tot 5 in overleg de juiste tolerantie worden bepaald.

Een voorbeeld gegeven Ontwerp met donkergrijze elementen (25% reflectie) en lichte

voegen (65% reflectie). Voegbreedte V=15 mm, voeglengte G=lOOO mm. De tolerantie bedraagt +/-2 mm

gevraagd Is deze tolerantie reëel, gezien een vergelijkbare bestaande gevel met D=2,5 en acceptabele maatafwijkingen?

antwoord De voeg-verhouding (lengte/breedte) bedraagt 1000115=66 (>20). Bij D=2,5 bedraagt de M-factor: 0,25 (bovenste tabel op p.7). De reflectiefactoren van element en voeg geven een contrastfactor C=l,3. De maatafwijking in de voegbreedte tussen elementen mag dan maximaal MxCxV=0,25x1,3xl5=4,9 mm zijn. Dit bete­kent dat de opgegeven tolerantie veel te eng is. De voegbreedte zou maximaal +1- 5 mm mogen afwijken. Afbeelding 3 hiernaast toont een patroon met D=2,5.

13

Page 19: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

14

~ ·~

I 1- -

I

- - - - -

I Afbeelding 4 Regelmatige patronen van elementen van 600 mm en 65% reflectie. Boven is de voegbreedte 11 mm en de duidelijkheid D=1,9. In het midden vermindert de duidelijkheid D van 1,9 tot 1,5 door­dat de voeg breder wordt van 11 mm naar 14 mm. Beneden vermindert de duidelijkheid van 1,9 tot 1,5 doordat het contrast minder is. De reflectie van de voeg verandert van 15% naar 52%.

Page 20: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

4 Het aanpassen van de detaillering

Voor architecten, bouwondernemers en producenten is deze handleiding een hulpmiddel bij de detaillering van een regelmatig gevelpatroon. Eerst wordt de toelaatbare zichtbaarheid van maatafwijkingen bepaald met prestatie-eisen of re­ferentiebeelden met visueel acceptabele maatafwijkingen. Is de grootte van de te verwachten maatafwijkingen bekend dan kan de bijbehorende voegbreedte V worden bepaald, waarbij de te verwachten maatafwijkingen niet duidelijker zijn dan in het referentiebeeld. Ook kan met het contrast tussen voeg en element ge­manipuleerd worden zodat de duidelijkheid van gegeven maatafwijkingen aan­vaardbaar blijft. Het aanpassen van de detaillering bestaat uit de volgende stappen: 1 Zoek op bladzijde 8 en 9 de reflectiefactoren van voeg en element en bepaal

hiermee de contrastfactor C in de onderste tabel op bladzijde 7. 2 Bepaal aan de hand van de referentieprojecten in bijlage A en referentiepatro­

nen in bijlage B een waarde D voor de duidelijkheid van juist acceptabele maatafwijkingen.

3 Zoek in de bovenste tabel op bladzijde 7 de maatfactor M die hoort bij de ge­wenste verhouding tussen voeglengte en voegbreedte en de D-waarde waarbij maatafwijkingen in het gevelvlak juist acceptabel zijn.

4 Bepaal de maximaal te verwachten maatafwijkingen A in de voegen met • meetgegevens van bestaande gevels; • passingsberekeningen (bouwmetrologie).

5 Contrastfactor C, maatfactor M en maximale maatafwijking A zijn nu bekend evenals de relatie voor de grootste toelaatbare maatafwijking A=MxCxV. Hieruit volgt de minimale voegbreedte V: V=N(MxC).

6 Zijn de te verwachten maatafwijkingen te duidelijk en is de voeg niet te verbreden dan kan nog het contrast verminderd worden, bijvoorbeeld door de kleur van de voeg aan te passen aan de kleur van de elementen. Ook hier geldt A=MxCxV, waarbij A, Men V bekend zijn, en de minimale contrastfactor C daaruit volgt. Met de onderste tabel op bladzijde 5 kunnen de reflectiefactoren van voeg en element dan bepaald worden.

Een voorbeeld gegeven Ontwerp met lichte elementen (65% reflectie) en donkere voegen

(15% reflectie). De voeglengte is 600 mm, de gewenste voegbreed­te V=11 mm. De afwijkende grootte van de elementen en demon­tagemethoden hebben maatafwijkingen tot maximaal +/- 2,25 mm tot gevolg. De duidelijkheid D van de maatafwijkingen mag maxi­maal D=l,S zijn.

gevraagd Hoe breed moet de gemiddelde voeg minimaal zijn? antwoord De reflectiefactoren van element en voeg geven een contrastfactor

C=1,l. De voeg-verhouding (lengte/breedte) is groter dan 20. Bij een duidelijkheid D= 1 ,5 hoort een maatfactor M=O, 15 (bovenste tabel op bladzijde 5). Substitutie van A=2,25 en M=O, 15 in

15

Page 21: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

16

A=MxCxV geeft CxV=15 mm. Wordt het contrast (C=1,1) ge­handhaafd dan moet V=14 mm zijn. Wordt de voegbreedte ge­handhaafd (V=11 mm) dan moet de contrastfactor C minimaal 1,4 bedragen. Bij een element met reflectiefactor 65% hoort dan vol­gens de onderste tabel op bladzijde 7 een reflectiefactor van de voeg tussen 55% en 80%.

Afbeelding 4 laat deze twee verschillende mogelijkheden zien om de D-waarde van 1,9 in de bovenste afbeelding terug te brengen tot 1,5 in de middelste en onderste afbeelding.

Page 22: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage A Referentieprojecten

Al Apeldoorn, Huis voor Schoone Kunsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 A2 Eindhoven, Philip Stadion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 A3 's-Gravenhage, Stadhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 A4 's-Hertogenbosch, Bolduc Office Centre . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 A5 Maarssen, kantoor Smiths Food Group . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 A6 Maast:richl, Academisch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 A 7 Nieuwegein, kantoor Zwolsche Algemeene . . . . . . . . . . . . . . . . 44 A8 Rotterdam., kantoor Robeco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 A9 Rotterdam. kantoor Weena Point . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 AlO Schiedam kantoor ITHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Al l Schiphol, kantoor Yamaha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Al2 Sittard, kantoor DSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Al3 Tilburg, kantoor OTTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 AJ4 Utrecht. Academisch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Al5 Zwolle. kantoor DSM Resins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

17

Page 23: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage A Referentieprojecten

In deze bijlage zijn 15 gevels gedocumenteerd als referentie voor het bepalen van de juist acceptabele duidelijkheid van maatafwijkingen. De duidelijkheid van de maatafwijkingen in deze gevels kan het beste ter plaatse worden beoordeeld.

Van iedere gevel is gegeven: • een afbeelding van de gevel met de situatie; • de materialen met reflectiefactoren; • de voeglengte: de grootte van de zijde van de elementen; • de gemiddelde voegbreedte; • een overzicht van de plaats van de metingen; • de gedetailleerde meetuitkomsten; • de spreiding van de maatafwijkingen tussen hoekpunten; • de duidelijkheid van maatafwijkingen (D).

De gevels zijn met een meetklok gemeten. De afzonderlijke waarnemingen zijn (elektronisch) afgerond op 0,01 mm.

De gevonden maatafwijkingen in de voegen zijn veroorzaakt door: • de produktie en uitvoering:

- maatafwijkingen van de elementen; - maatafwijkingen door aanbrengen van de elementen; - maatafwijkingen in de achterliggende konstruktie;

• en door het gedrag van de gevel onder invloed van: - temperatuur; -vocht; - belasting etcetera.

De uiteindelijke maatafwijkingen kunnen daarom niet worden toegewezen aan afzonderlijke partijen.

19

Page 24: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A 1 Apeldoorn, Huis voor Schoone Kunsten

20

Page 25: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--- referentieprojekt: Huis voor Schoone Kunsten Apeldoorn --

situatie Apeldoorn Huis voor Schoone Kunsten

adres Nieuwstraat 377, Apeldoorn materiaal gevel matte grijs-beige kunststof platen (Eflex-Etemit) met open

voegen breedte element 3000 mm hoogte element 600 mm

voegbreedte 10 mm duidelijkheid D 4, 6

21

Page 26: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-- referentieprojekt: Huis voor Schoone Kunsten Apeldoorn --

~ ... hor; kenmêrk Ldv. . vedlcáJe<Voeg··

'11o~g . \ra~g-krulslgg · Aj B .1 c I D l E ~. FJ L ,~ J 9 voegbreedte onder x1 9,4 4,5 10,0 11,4 11,0 10,8 10,7 9 vlaksprong onder z1 0,0 -0,3 -1,7 1,5 -1,1 1,5 -0,4 8 voegbreedte boven x2 9,4 6,2 10,3 10,5 10,4 10,7 9,8 8 voegbreedte onder x1 9,9 7,0 10,4 10,1 11,0 11,7 10,1 8 . vlaksprong boven z2 0,0 -1,1 . :0,2 0,0 -0,4 -3,4 -0,2 8 : vlaksprong onder z1 0,9 -1 ,5 ~0.2 0,1 -1,4 -0,5 2,7 7 voegbreedte boven x2 9,2 7,6 10,8 9,4 11,5 11,8 9,7 l voegbreedte onder x1 8,4 6,3 10,2 10,9 11,3 11,3 9,4 7 vlaksprong boven z2 0,7 -1,4 -0,1 -0,4 0,3 -1,8 0,5 7 vlaksprong onder z1 0,2 0,0 -1,4 0,0 0,1 -1,4 -0,4 6 voegbreedte boven x2 7,8 7,5 10,3 10,5 11,7 10,9 10,5 6 voegbreedte onder x1 9,3 6,1 9,4 9,7 6 vlaksprong boven z2 1,5 0,0 -1,7 1,3 0,9 -1,0 0,8 6 vlaksprong onder z1 -0,6 -0,8 -4,9 0,3 5 voegbreedte boven x2 8,5 5,8 9,8 10,4 5 voegbreedte onder x1 8,4 6,3 8,5 9,9 5 vlaksprong boven z2 -0,9 0,0 -2,6 -0,3 5 vlaksprong onder z1 0,6 -3,1 -1,0 -0,4

· A voegbreedte boven x2 8,2 7,1 9,4 11,0

22

.4 I voegbreedte onder x1 10,8 8,4 11,1 11,3 9,5 9,3 13,1 4 . vlaksprong boven z2 0,4 -0,8 -0,1 0,2

4 vlaksprong onder z1 0,9 0,1 -1,2 0,8 1,4 -0,5 1,8 3 voegbreedte boven x2 9,9 8,2 11,1 11,1 10,6 9,7 12,3 .3 voegbreedte onder x1 9,6 10,0 10,1 10,5 8,6 8,8 7,6 3 vlaksprong boven z2 0,8 -0,5 0,0 1,2 0,3 -2,1 0,7 3 .. vlakspronQ onder z1 1,3 -0,1 -1,2 -0,4 -0,4 -2,8 0,0 2 voegbreedte boven x2 9,7 8,4 9,8 11 '1 9,0 8,8 6,9

.2 voegbreedte onder x1 10,2 8,4 11,5 10,6 9,4 9,8 3,5 2 vlaksprong boven z2 0,7 -1 '1 -0,9 0,4 -0,6 0,1 -0,3 2 vlaksprong onder z1 0,9 -0,8 1,2 -0,4 0,8 2,9 0;0 1 · · voegbreedte boven x2 9,0 9,0 12,2 9,9 9,7 9,2 5,3 1 · vlakspronQ boven z2 0,7 -0,5 0,2 0,5 0,5 -1,4 2,2

n=112 25 ïlrï-r.-.-~-..-,.-"~=r~~ .. ~----~~-r~

- 20 ~-+-r~~-+-r~~-r,_~r+-r1-~-+~+-~-+~ ~ ~ 15 ~~~-r,_+-~~~-r~+-r­= c ~ 10 HH-+-+-+ +-HH-+-+-t-+-1-'-­C" 111 ; 5 ~r--+-+-r~+-t-1=±-+--t-

N~M~~~~~~~~~~~m~~~~~=~=~~~= ....-....-..- ..........

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

H i 8,2 0,1 7,1 9,4 0,6 0,0 8,1 9,4 0,1

-0,1 8,2

1,6

6,7

-0,1 6,2 8,5

-0,8 0,3 8,5 9,7 0,6 0,3 9,4 0,5

Page 27: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-- referentieprojekt: Huis voor Schoone Kunsten Apeldoorn --

meetpunten

* gemeten voegen

màten in millimeters.

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

aaptal meting~n

112 56 56

112 56

60% 10% 1 '1

gemtddéliil . ·(mtn)

9,4 0,0 9,4 0,1 0,0

grqp.tste sP,re!dlrrgs- spreiding m:aätäfW. breedte s

5,9 9,6 1,7 1,8 3,3 0,8 5,0 8,3 1,7 4,9 7,8 1,2 4,9 7,8 1,4

Duiéfelijkheid 0=.4,6

23

I

Page 28: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A2 Eindhoven, Philips Stadion

24

Page 29: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Philips Stadion Eindhoven -----

situatie Philips Stadion Eindhoven

adres Frederiklaan!Mathildelaan Eindhoven materiaal gevel witte kunststof (Trespa) panelen met donkerbruine

voegstrips breedte element 180 mm; 1695 mm hoogte element 180 mm; 1695 mm

voegbreedte 10 mm duidelijkheid D 3 , 0

25

Page 30: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

26

referentieprojekt: Philips Stadion Eindhoven

• ~ ~ ~ 2 g ~ d ~ ~ ~ g ~ ~ ~ g ~ g ~ ~ ~ ~ ~ ~ N g ~ : ~ ~ g ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ g ~ d 3 ~ ~ ~

1 ie' ~ ~ ~ g :i ~ 6 ~ _ó ~ ~ ~ ~ ~ g ~ ~ : ~ ~ ~ ~ g > ~~::~;a~adg

~ 2 ~ ; ~ a ; ~ ; ~ : ; ~ ~ ~ : d d ~ ~ ~ ~ ~ ~

;,,r. ~ ~ : ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ i~ c ~ ~ ~ à ~ : ~ ~ ~ ~ ~

l~.~!~ii;~~;;; o,~~~2g?~~:;;~~ ~· ~ ~ ~ ~ g ; ~ ~ ~ d ~ :• ~ ~ g : g ~ ~ ~ d ~ ~ ~;:.7~:J:;;~~~~~; ~- ~ 2 ~ g ; g ~ ~ ~ ~ ~ , ~ : ~ g 2 ; ~ ~ ~ ~ ; ~ ; d g g ti ~ ~ ~ ~ d : ~ ~ ~ ; 2 I ; ~ ~ ~ ~ ~ e ~ ó : ; ; 2 ~ ~ ~ ~ :

- ~ ~ ~ ~ : : ~ ~ ~ ~ ~ : ~ ~ ~ g ~ g ; ~ ~ ~ ~ ;

g;r~~~~~2~~

~2~~~~~~;2 ~-~~~~~~~~~ Cl:!. o. "'. -. ,..._ (\( ..,_ "'.-: ~ 0 0 q - q q 0 ~ ~ ~

'\ "';. -. ,..._ "!. f'l!. C"\ q ,..._Cl_ ~ o q o o ~ e e e-e 2 ~ ~ d ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ : ~ à ~ ~ ~ g ~ ~ "':1. ,..._ <'\ ..,_ ..,_ ·- •. "!. "\ q o o o o q q o e e ~ ~ : d ~ ~ ~ ~ ~ ~ g : ~ à ~ ~ ~ g : g 2 ; ; 3 ~ d ~ : g : ~

: g g 3 d ~ : ; g g ~ : d ~ ~ ~ g g : g ~ .g d d ~ ~ ~ : ~ ~

g : ~ ~ ~ ~ ; ~ ~ : ; : ~ à ~ ~ ~ : g ~ "'. q C"\ -: q ~ "';. "';. ' ~ g g 0 0 0 q = ~ g = :~~-d~~:J~~g "\ "';. -: ~ "'l f'l!. ~ "'. -: -: ~ o o a q q o e ~ e g ; ~ ~ ~ ~ ~ ~ ? ; g ; ~ 6 ~ ~ : ~ g ~ "'. ~ "!. Cl:!. "'. -: q ~ ~ ~ 0 0 0 0 ~ ç ~ 0 ~ ~

q "!. N. -. "'· <'?. "":. ... 0!. "f. ~ ~ ç 0 0 q ~ ~ ~ ~

: ~ ~ ~ ~ ~ g ~ ; ~ 0!. ~ "t ~ ~ ~ ~ ~ q ~ = 0 0 0 ç q = 0 ~ = ~~-.('f.~.C'!.-."":.o.~. 0 ~ ç q 0 q ~ ~ 2 ~

~ ~ "!. "t <'l. .... "'· ~ .... Cl!. ~ 2 q q 0 0 0 = 0 = "!. 0!. o,q_ ... Cl\ ('f. o ..... 0!. ~ =oooqqe 2 == "!. ... ~. -. ~. q . .,. ~ "t <'l. 2 g q q 0 0 2 2 0 ~

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ a ~ ~ ~ <'l. ~ ... "0!. "t "t ~ "":. "":. 2 0 0 0 q q 2 2 2 ~

~ ... ... ~ q ... q 0!. 0!. <'l. ~ = q o o q o o m ~

~ ~ ~ d ~ ~ ~ 2 ~ ; ~ ~ ~ : ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ d ~ ~ ~ ~ ~ ~

: : ; ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ g g ~~~d~~~:;i:

~ Cl. Cl. q -. -. "":. "!. "t ~. "t Cl ~ o q o q o ~ m o

~~~d~~~ ....... "t -. ('f. ":. .... cQooooqo

q "!. "\ "!. <'l. .... ~. 2 2 0 q 0 q 0

~~~~~~~ o.o.o."t~.-.<1. 0 0 0 0 0 ~ 0

~~~~~~~ "t 0!. ~. -. -. ~ "!. 2: ~ 2 q q q 0

"!.•.o.~.~.o.-. oo=oq~-

<'l. <'l. q <'l. q ~. o. ~~oqoq-

~g:.i~~~~

~ ;i ~ ~ ~ ~ ~ ~.o.•.<'l.q~.o. 2: 2: 2 q 0 q -

; ~ ~ ~ ~ ~ ~ o. -. ~ "t ('). "t ~.

_oos;!:qqqo

~:~~~~~

: : g ~ ~ ~ ~ IQ. ~. Cl\ (') ..... "t ~. 0 2 0 q q q 0

~~~~~~~ ~ ~ : 2 ~ ~ a i ~ q Cl!. .... ~ <'l. q 0!. 0 ~ 0 q q 0 0

"t "!. ~ ..... ~ -. q oomqo-;-

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

~ ~ ~ d ~ ~ ~ ~

~g~~~~:: ~

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ a ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ g ~ ~ ~ ; d ~ ~

: ~ ~ ~ ~ ~ :: ~

~ g ~ ~ ~ ~ ~ ~

; ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

~ ~ g ~ ~ ~ ~ ~

~ ; : ; ~ ~ :: ~

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

~ ~ g ~ ~ ~ ~ ~

~ ~ ~ ~ ~ à ~ ~

n=666 25 r-;~~-=~~~~.-.-.. ~~~ro-.-..-.-ro-.-"

.-. 20 -1-1-+-4-+-+-1-+-+--j...;....*'-1--~ ~ 15 +-~-+-r~~r--+-~-+­.. 1: ~ 10 ~~~~~~~+-+­C" ~

.:: 5 -1-"'--HH-1--+--+---+--f-

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

Page 31: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Philips Stadion Eindhoven

,~·

:;

l.c

meetpunten

gemeten voegen

. j aantal gemiddêld grootste spreidings- sprèidlng maten ln millimeters metJ!Ts;ten (mm) . ~Jjtdng breedte 8

voegbreedte hoekpunt 666 10,0 3,4 6,6 1,0 voegverloop 329 0,1 3,1 6,2 1,0 voegbreedte midden 329 10,0 2,9 5,6 0,9 vlaksprong 509 0,0 2,3 4,5 0,6 onvlakheid voeg 213 0 1 36 54 07

reflectie element 80% reflectie voeg contrastfactor C

5% ·Duidelijkheid D= 3;0

27

Page 32: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A3 's-Gravenhage, Stadhuis

28

Page 33: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Stadhuis 's-Gravenhage --'-----

situatie Stadhuis Den Haag

adres Spui!Turfmarkt, Den Haag materiaal gevel witte aluminium gevelelementen met open voegen breedte element 1816 mm hoogte element 840 mm

voegbreedte 10 mm duidelijkheid D 3, 4

29

Page 34: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Stadhuis 's-Gravenhage

vert. kenmerk't.o.v. . ' hdr(zonYile voeg vo:eg voèg~kr~,~ising 1 I 2 I a I 4. I s I s I 1 I .s. I .9 I to I u 112 j 1a ! 14

A voegbreedte onder x1 7,7 7,4 8,4 9,0 10,3 9,8 12,0 10,0 9,3 8,9 11,8 10,9 9,7

A voegbreedte links y1 7,1 8,6 9,4 10,4 10,4 7,7 10,0 9,7 9,9 9,5 8,7· 9,1 10,3

A voegbreedte boven x2 8,5 8,5 9,5 8,6 9,3 8,6 12,2 9,6 7,8 9,0 10,3 10,1 8,8 10,8

A voegbreedte rechts y2 9,4 8,9 10,4 9,8 10,2 7,7 9,9 11,0 10,0 9,2 9,4 9,9 10,7

A vlaksprong onder z1 0,2 -0,7 -0,3 -1,5 -1,0 -1,7 -0,3 0,0 -0,5 -0,1 -0,4 0,3 0,1

A vlaksprong links z2 1,9 1,2 0,6 1,3 -0,4 0,3 0,1 -0,1 0,4 1,1 0,4 0,1 0,7

·,lfi . vlaksprong boven z3 0,5 -0,1 1,5 1,3 0,4 0,9 1,7 1,2 0,3 1,6 -0,2 0,5 1,1 0,8

A . vlaksprong rechts z4 -2,0 -2,1 -1,6 -0,3 0,5 -0,3 -1,0 -0,2 -1,5 -0,8 -0,5 -1,5 -1,5 ,----

B voegbreedte onder x1 9,8 9,1 11 ,3 9,7 9,7 10,3 7,7 11,1 10,8 10,7 9,7 9,4 10,9

B voegbreedte links y1 8,1 7,8 8,6 10,3 9,9 7,9 8,9 9,4 9,6 9,5 9,8 9,8 9,4

B voegbreedte boven x2 8,2 9,6 11,5 10,1 9,9 10,9 8,2 10,9 11,8 12,2 11,4 10,8 10,2 9,8

B voegbreedte rechts y2 10,0 9,1 9,9 10,2 9,3 10,2 9,4 9,6 10,8 9,7 9,7 11,6 9,0

B vlaksprong onder z1 -0,9 -0,4 -0,5 -0,3 -0,6 -1,4 0,3 -1,4 -0,8 -1,3 -1 ,6 -0,9 -0,1

B vlaksprong links z2 1,0 0,4 -0,1 0,2 -0,2 1,7 0,5 1,2 0,6 0,3 0,8 1,0 0,5

B vlaksprong boven z3 0,6 0,9 0,7 1,2 1,5 2,1 0,2 0,6 0,3 1,6 1,7 1,3 0,0 0,8

B vlaksprong rechts z4 -1,0 -0,7 -0,7 -1,4 -1,3 -0,5 -1,4 -0,1 -1,4 -0,7 -0,6 -0,2 -1,2

c voegbreedte onder x1 9,4 8,4 8,4 11,7 10,0 10,6 10,3 9,8 8,2 9,0 9,4 8,7 7,5

c voegbreedte links y1 10,6 10,7 6,6 9,5 10,3 8,3 7,8 11,5 9,5 9,6 8,1 7,7 9,4

.· .C. voegbreedte boven x2 8,9 7,1 7,6 11,6 9,0 8,3 10,1 8,8 8,0 10,2 9,3 8,7 11,1 9,4

c voegbreedte rechts y2 10,1 9,2 9,7 11,2 9,9 8,5 8,1 10,6 8,8 10,3 9,8 6,2 10,4

ç vlaksprong onder z1 -1,5 -1,2 -1,1 -0,7 -0,3 -0,4 -1,4 -0,5 -1,0 -0,5 -0,6 0,6 0,0

c ' vlaksprong links z2 1,7 1,1 1,1 0,9 0,3 0,6 1,3 0,0 1,1 1,1 0,3 0,1 0,1

ç_ vlaksprong boven z3 -0,6 0,8 0,9 1,3 0,6 -0,1 1,8 0,9 1,5 0,6 0,7 0,1 0,5 1,0

c vlaksprong rechts z4 -1 ,0 -0,8 -1,3 -0,8 0,1 -2,0 -0,8 -1,0 -0,7 -1,3 0,2 -1,1 -1,1

I 0 voegbreedte onder x1 8,7 8,6 7,5 6,0 9,4 7,7 8,3 8,3 11,2 11,6 11,9 12,5 13,7 .....

I Q ·voegbreedte links y1 8,1 11,5 8,7 9,6 7,5 12,2 8,3 9,5 10,7 8,2 10,1 9,6 7,6

' D voegbreedte boven x2 10,4 9,2 8,2 6,8 9,1 10,2 7,7 7,8 9,3 8,7 10,3 11,6 10,3 9,1

0 voegbreedte rechts y2 8,8 9,3 10,0 10,0 8,0 11,5 9,7 10,0 10,2 7,9 10,9 8,5 9,6

0 vlaksprong onder z1 ·2,3 ·1,3 -0,6 -0,6 -0,9 -1,2 0,2 -1,1 0,0 -0,1 0,0 0,0 ·0,1

0 vlaksprong links z2 1,4 0,8 1,1 0,3 0,4 1,3 0,3 1,5 1,5 0,9 0,6 0,4 0,7

0 vlaksprong boven z3 2,0 0,7 1,7 -0,4 0,0 0,3 0,1 1,0 -0,7 -0,9 0,7 1,1 0,1 0,3

0 . vlaksprong rechts z4 0,2 -1,2 0,0 0,3 0,2 -0,2 ·1,5 0,4 -0,6 -1,6 ·1,7 -0,5 -0,9

n=212 25

....... 20 ~ l!.., Cl> 15 ;; c: Cl> 10 :I 0" Cl> .... 5 -

0

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

30

Page 35: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------ referentieprojekt: Stadhuis 's-Gravenhage ------

gemeten voegen

[maten inimiJiimeters aantaL mettrigen .

voegbreedte hoekpunt 212 voegverloop 91 voegbreedte midden 91 vlaksprong 212 onvlakheid voea 91

reflectie element 80% reflectie voeg contrastfactor C

5% 1

gemic#deld {mn'!} 9,5 0,3 9,5 0,0

-0 1

meetpunten

grodtste spreidin9~ -spreiding ·afWijking tH"eedte s

4,2 7,7 1,3 4,0 7,7 1,5 3,1 5,7 1,1 2,3 4,3 1,0 2,0 3,4 0,8

Duidelijkheid D= 3.,4

31

Page 36: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A4 's-Hertogenbosch, Bolduc Office Centre

32

Page 37: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

----- referentieprojekt: Bolduc 's-Hertogenbosch

situatie Bolduc Office Centre de Herven, Den Bosch

adres Utopialaan, Den Bosch materiaal gevel geslepen prefab betonelementen met beige kitvoeg

breedte element 7200 mm hoogte element 850 mm

voegbreedte 23 mm duidelijkheid D 3, 2

33

Page 38: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

w -l>-

frequentie (%) ~

0 U1 0 ~

U1 1\) 0

1\) U1

< 0 (!)

co C" i; (!) c. iD g ::::r 0 (!)

"'" "'C c ::s -

<17 17 • ·1 f t I 1

17,5 18

r I I l I 1

18,5

19~~ .... rlj--+j--+-j -+-1, -11 20

20,5 21

21,5 22

22,5 23

23,5 24

24,5 25

3 25,5 ,ê.. 26

26,5 27. I · I - I I I

27,5 28 r' I !' I l 1

28~: 1 I >29 -. .I I I I

::s 11 N 0 ...

il I woegbi'Mdle ond« x 1

j_ ......... ,. ~eboYenx2

~erechtsy2

'"'-kapong onoer zl

................... -""""""' ~echt:st4

-~- -- ~oocleondwxl ~-:..~

~ - ~e"'yl

C:: · ~boVenx2 _,.,_._ ...... "

'

•.. .; ...."..." ..... " .i;" """"""'""'" to"4· ~bownz:3

1o ' ~~rechtlz4

, D ~eedloonderxl

P ~edeli'by1

IJ lo'Ciegbl'e~e boY., x2

I, O l ~erechtsy2 ..

0 'Mkaprong ordiM' Zl

o~ ... a Q l vllt:IClftl09bcolllnl3

b . vlllkaQtonQrec:tuz4

3 . , ·5 6 '

2$,8 24,8 20~ 22.1 23.3

15,7 20.8 22,8 25,2 24,0 22,0 22,1 21,8 24.2 20.4

23,8 23,0 24,0 20,6 202

22.2 23.3 16,8

21,7 22.8 20,6 24.2 26,2 22.0

23,6 23,1 21,9

27.3

27,3 20,3

23,8

26,8

23,9 22,3

21 ,5

1i,4

23,7 17,71

20,5

13.1 22,8 20,9 26.5 24,5 24,0 19 24,7 21,8 24,0 20,2 25,4 20,6 26,9 23,0 24,9 24,5 24.2 21,5 26,0 22,7 19,1

23,5 22,8 19,0 20,5 24,3 23,0 21,6 24,3 22.4 20,2 21,3

-1.• -1.5 -u o.3 3,4 o.o 0.1 0,1 o.s -o.2 ..0,4 -o.s -0,9 -1.1 ..J,t 0,3 o.6 -1.6 2.• -2.1 -2,9 -3.o!

-3.7 -2,3 -5,2 -3.2 ·2,7 -o,6 3,0 1,1 -3,3 -1,7 3,0

.(),2 1.2 3,2 1,0 ·2,3 1,0 0,0 1,3 0,5 1.1 1,4 ..0.2 1,1 0,0 2,3 0,1 0,3 1.9 -0,9 -0,5 3.1 0,8

3.8 2,!it 0,7 1,2. 0,7 1.2 -2,1 !,fit 0,7 -o I .O,g

27.5 29.5 35,6 26.2 34,1 29,1 3.2,7 24,5 28.1 25,3 30,8 25,8 32,4 21,0 21,9 17,4 21,6 22,1 26,9 21,8 25,1 22.7

- = - - - - = ~ ~ ~ -~.5 ae 33,1 26.2 28,8 26,8 31,8 23,6 26,4 25.8 28,4 26,6 31,7 22,4 21,6 19,5 19,2 22,4 25,2 23,1 23,9 21.3

21,6 24.9 19.2 19,7 17,7 23,1 16,5 23,5 22.2 17.8 21,3

0.1 -0,5 -o.2 -o,4 1,8 .c.1 .... 1 -1 .2 .c.e -1.1 o.7 -1 ,7 o,3 -2.0 2.3 -3,8 2.1 -o,3 .c.3 -1.1 .c,6 ,_.

.c.8 -u o.8 t,5 .c.3 -t,4 .c.& -1.8 o,5 -o2 o.6

-1,9 .c.• -1,6 1,3 -3.8 -1,5 1,2 2.0 .C,Q 0,9 -1,8 o.o -2.• ' · ' -2.• ~- ' -1.3 -o.e -1 .0 2.1 1.0 o.9

1,1 0,7 -1.1 __ Q~7 ____ Q,O 0,7 .(),6 -2..6 -1,8 -1.6 ·1,0

m~ =~ ~- =~ ~~ == =- ~= ~-20.4 20,1 20,0 21,7 17,1 22,-4 19,8 22.0 2'0,3 19,5 22,8

22,8 21,8 21,8 22,3 22,3 22,8 23,2 22,2 22.3 21,8 21,9 25,1 23,0 24,5 22,8 ~.1 21,7 25,4

19,8 20.2 22,0 18.1 23,4 20,5 22.6 21.2 21,0

-o,5 -o,4 o,6 o.• .c.1 o.o -t.2 o.1 -o.2 o.1 .c,1 o,4 -1.3 0,4 .c.3 2.0 .c.7 o.9

.(),2 1,0 .(),3 0,7 .(),5 ·1,7 0,5 0,3 -1,3

02 .(),3 0,1 0,0 0,1 0,7 0,8 ..0.4 0, I 0,5 0,4 1,3 0,3 0,1 -Q,4 .C,9 0,0 ..0,3

1,5 1,0 · 1,8 .(),4 0,8 0.3 0.5 0,7 0.9 2.3 1.7

.... (!) -(!) iD ::s ... iiï

"'C .... 0 ëiï ~

OJ 0 ii c: (')

lf :I: (!) .... -0

co (!) ::s C" 0 1/) (')

::::r

Page 39: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

----- referentieprojekt: Bolduc 's-Hertogenbosch

gemeten voegen

r-------' maten hi millimeters aantal

metillgen ' voegbreedte hoekpunt 201 voegverloop 95 voegbreedte midden 95 vlaksprong 188 onvlakheid voeg 82

reflectie element 20% reflectie voeg contrastfactor C

30% 1,3

gemid~eld (mrn) 23,0 0,0

23,1 0,1 0,1

meetpunten

-· grootste spreidings- spréiding tnaatafW. br®dte . &

12,6 22,5 3,2 5,4 10,4 2,1

11,2 20,0 3,1 5,2 9,0 1,5 3,1 6,1 1,3

Duidelljkh.eld D= 3,2·

35

Page 40: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

AS Maarssen, kantoor Smiths Food Group

36

Page 41: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- referentieprojekt: Smiths Maarssen -------

~6 noord

Zonnebaan Maarssen

adres Zonnebaan 35, Maarssen materiaal gevel witte betonnen gevelelementen met ingeschokte tegels

breedte element 5500 mm hoogte element 3600 mm

voegbreedte 20 mm duidelijkheid D 3 , 2

37

Page 42: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

38

referentieprojekt: Smiths Maarssen

hor. kenmerk t.o.v. vertlcàiè voea

V:Q89 .~f!rilh1!'!9 A I B I ç _l.:g ~J . I;. 7 voegbreedte onder x 1 23,0 22,9 19,7 27,4 14,5

7 vlaksprong onder z 1 ·2,3 ·1,5 5,6 0,6 -9,0 6 voegbreedte onder x1 26,3 23,1 19,3 24,1 20,7

6 voegbreedte links y1 23,7 19,4 16,5 24,7 21,5

6 voegbreedte boven x2 22,0 23,1 24,1 24,3 15,3 6 voegbreedte rechts y2 21,5 19,4 23,8 20,9 15,5 6 vlaksprong onder z1 -1,6 -2,5 ·1,9 0,3 2,5 6 vlaksprong links z2 -{),9 0,2 1,8 ·0,8 ·1,2 6 vlaksprong boven z3 0,7 ·0,8 ·1,2 0,0 ·0.4 '6 vlaksprong rechts z4 1,8 3,1 1,3 0,5 -0,9 5 voegbreedte onder x 1 30,1 23,1 19,9 27,6 15,9

5 voegbreedte links y1 32,7 24,1 22,7 19,1 25,7 .. 5 ' voegbreedte boven x2 ~.7 22,5 24,1 25,2 18,8

5 ,. voegbreedte rechts y2 24.2 23,7 23,8 24,3 19,1 s vlaksprong onder z1 ·0,5 -2,3 -2,2 0,4 2,8 s vlaksprong links z2 1,9 0,0 2,6 0,1 -5,2 5 vlaksprong boven z3 -3,3 -0,2 -0,8 -1,5 -0,9 5 vlaksprong rechts z4 1,8 2,5 0,4 1,0 3,2 4 voegbreedte onder xt 23,4 23,3 21,6 23,6 19,2

4 · voegbreedte links y1 25,7 17,0 18,2 24,7 23,6 4 voegbreedte boven x2 22,9 22,7 20,1 23,6 16,9 4 voegbreedte rechts y2 19,7 17,3 23,1 23,6 20,3 4 vlaksprong onder zl ·5,2 ·0,7 1,8 1,5 4,7 4 vlaksprong links z2 3,3 -1,0 -0,2 ·1,5 -4,9 4 vlaksprong boven z3 0,8 ·0,5 ·2,2 ·0,6 3,4 '4 vlaksoronq rechts z4 1.1 2,3 0,7 0,6 -3,2 3 . voegbreedte onder xl 21,1 23,0 23,3 24,3 19,8

3 voegbreedte links yl 30,2 20,5 21,8 26,4 25,3

3 voegbreedte boven x2 17,9 22,9 23,1 23,2 22,9 3 voegbreedte rechts y2 22,1 22,6 26,5 28,2 25,7 3 vlaksprong onder z 1 7,2 ·2,7 0,0 -1,8 3,0 3 vlaksprong links z2 -0,5 4,1 0,1 -{),2 ·3,7 3. vlaksprong boven z3 -1,8 0,1 -0,3 1,8 0,1 3 . vlaksprong rechts z4 -4,9 -1,5 0,3 0,3 0,6 2 voegbreedte onder x 1 26,0 23,0 20,1 23,0 17,1

2 voegbreedte links y I 26,0 19,5 17,6 20,3 21,4 2 voegbreedte boven x2 22,5 23,0 25,0 25,1 24,5 2 voegbreedte rechts y2 17,7 20,8 21,1 18,0 19,4 2 vlaksprong onder z1 0,2 -2.2 ·1,0 0,2 -{),9

,2 vlaksprong links z2 4,4 0,5 1,1 0.4 0,7 ·2 vlaksprong boven z3 ·3.4 0.6 0,1 ·1,1 ·1,5 2 vlaksprong rechts z4 ·1,1 1,1 ·0,2 0,5 1,7

t ' voegbreedte boven x2 20,2 22,5 27,3 25,6 18,2 1 vlaksprong boven z3 2,1 1,7 -0,1 -0,2 -0,1

n=110

~ 20 r-~·-+~+-~~~4-~~~-+~~~~-~~~-r;-+-~-+~

~ ~ 15 +-~~-+-~~~+-~-r-~-+-+~4-+-+-~~-+-+~4--~ +: c ~ 10 +-+-~~~-+-+-+~~4-4-+-C"

~ 5 +-+-l---1-+--+-+-

0

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

Page 43: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- referentieprojekt: Smiths Maarssen -------

meetpunten

gemeten voegen

..

maten In millimeters

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie rand element reflectie voeg contrastfactor C

aantal metlngèn

110 50 50

110 50

70% 45% 1,2

-· gemiddêtd·

<mm}: 22,3 0,2

22,1 0,0 0,3

gröo,ste spr~idlngs· spreiding máatafw. breedte .s

10,4 18,2 3,3 7,2 14,4 2,8 7,2 11,8 2,7 9,0 16,2 2,3 9,4 15,6 3,1

Duidelijkheid 0:: ~,2

39

Page 44: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A6 Maastricht, Academisch Ziekenhuis

40

Page 45: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Maastricht

situatie Academisch Ziekenhuis Maastricht

adres P. Debyelaan 25, Maastricht materiaal gevel witte betonnen gevelelementen met open voegen

breedte element 2350 mm · hoogte element 2340 mm

voegbreedte 50 mm duidelijkheid D 0, 9

41

Page 46: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Maastricht

hor. kenmerk t;o;v. verticale v~

voeg vOèg-krulsing A I B I c l D I E I F I G I' H j I 10 voegbreedte boven x2 51,2 49,8 53,8 52,6 48,3 49,2 51,8 52,2 50,0

<10 randsprong boven y2 ·0,3 0,3 ·0,8 ·0,5 1,3 ·2,2 -1,0 2,9 0,3

1Q vlaksprong boven z2 0,1 1,5 2,9 2,3 1,5 0,0 3,3 -0,2 0,9

9 voegbreedte onder x1 48,5 52,0 52,8 49,3 51,2 52,3 46,5 51,2 50,8

9 , randsprong onder y1 -0,9 0,2 0,1 0,0 -0,9 2,2 0,3 1,7 -1 '1

9 ! vlaksprong onder z1 -0,4 0,5 -1,9 1,0 1,5 0,3 1,0 -1,2 0,1

·8:; voegbreedte boven x2 47,3 54,0 52,3 49,8 53,2 48,9 47,7 51,6 52,5

a randsprong boven y2 0,2 -1,0 -0,2 0,4 0,0 -1,6 -0,3 -2,1 1,5

8 . vlaksprong boven z2 3,1 -1,4 0,7 0,8 1,7 0,3 2,4 2,2 0,6

7 voegbreedte onder x1 50,1 49,5 50,7 50,0 48,7 52,2 48,6 52,1 52,0 ..

7 randsprong onder y1 0,3 -0,3 2,2 -1,0 -1,8 -1,0 0,9 0,7 -1,3

7 vlaksprong onder z1 -0,8 1,4 1,2 0,3 1,4 0,0 0,2 -1,3 1,6

6 voegbreedte boven x2 46,8 53,2 48,2 51,2 49,0 53,0 49,8 51,7 50,7

6 randsprong boven y2 -0,7 -0,5 -2,2 -0,8 1 '1 -0,2 -0,6 -1,3 -0,5

6 . vlaksprong boven z2 2,4 1,3 2,5 2,7 2,5 2,2 2,6 3,7 4,6

!i voegbreedte onder x1 51,2 48,6 48,7 51,5 50,7 50,3 52,0 48,7 52,5

5. . randsprong onder y1 2,3 0,0 -0,5 0,1 -1 '1 2,5 1,0 -1,9 -2,7

5 vlaksprong onder z1 0,4 3,2 1,0 1,4 0,3 0,9 -0,2 -1,0 -0.7

4 voegbreedte boven x2 52,0 52,8 48,8 51,3 51,0 50,3 54,5 50,4 50,0

4 randsprong boven y2 -3,2 -0,5 1,5 -1,5 -0,3 -3,8 -0,9 0,9 2,7

4 vlaksprong boven z2 3,6 3,7 3,8 1,5 3,0 2,3 2,9 3,7 1,8

3 voegbreedte onder x1 51,0 48,5 51,7 51,7 47,3 50,0 52,4 50,8 51,0

3 • randsprong onder y1 0,3 -0,5 -3,1 -0,8 1,0 -1,4 2,3 2,2 -1,4

3 : vlaksprong onder z1 -1,6 2,6 -0,7 0,6 -1,6 0,5 -1,4 -0,4 1,8

2 . voegbreedte boven x2 51 ,3 50,3 52,6 51 ,6 48,4 50,3 50,8 51,7 49,5

2 • randsprong boven y2 0,4 0,0 4,3 -0,1 -0,1 0,1 -1,6 -2,0 0,0

' 2 vlaksprong boven z2 1,7 2,2 -1,9 4,1 0,7 2,2 -0,2 3,8 1,8

1 · voegbreedte onder x1 51,5 49,4 50,8 48,1 51,0 51,0 49,8 52,4 50,1

~ : randsprong onder y1 0,9 -1,5 -1,9 1,9 -1,6 -1,2 -0,6 0,0 1,0

1 vlaksprong onder z1 -0,1 3,8 0,8 -1,2 2,0 1 '1 1,7 -2,5 0,4

n=90 25

- 20 ~ ~ Q) 15 ;: c Q) 10 :I 0" Q) .... 5 -

0

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

42

Page 47: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Maastricht ----

gemeten voegen

maten In mUilmeters aantal metin_gen

voegbreedte hoekpunt 90 voegverloop 36 voegbreedte midden 36 vlaksprong 90 onvlakheid voeg 36

reflectie element 80% reflectie voeg contrastfactor C

15% 1

gemiddéld (mm) 50,7

0,3 50,6

1,2 1,8

grootste spreidings- spreiding ~aatafw. breedte s

4,2 8,0 1,7 4,2 7,6 1,7 3,5 6,1 1,5 4,6 7,1 1,6 5,0 6,9 1,7

D_uJdelijkhe!d D= (t,.9

43

Page 48: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A 7 Nieuwegein, kantoor Zwolsche Algemeene

44

Page 49: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Zwolsche Algemeene Nieuwegein ----

situatie Zwolsche Algemeene Nieuwegein

adres Buizerdlaan 12, Nieuwegein materiaal gevel glazen elementen met zwarte kitvoeg breedte element 3600 mm hoogte element 180 mm

voegbreedte 12 mm duidelijkheid D 4, 0

45

Page 50: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Zwolsche Algemeene Nieuwegein

.,.., .. QIMftrt.o.w. -·-· ,,_ . ..._._ . ,, • C,- --> 0 e , 0 J H ~ I , J I(,. L

l~ ~=~: '::, ~~~ 1~,~ .{):6 ,: .. ·;:. ·~ ~:g ·:~ ~:: o:a ~~~

" ==::::.·~ 12:2 :~~ ;~:g 12:1 o:2 •• ~~ .. ::~ 12:4 11:. ~~~ ~~:, 11 wegbr.edteboV81'1x:2 10,1 12,4 Hi,6 ~0 82 ~~~ ... 12.5 112 0~ ... ,.~ . .., wegbreedtel'lldltsy2 12,4 12.6 12,5 10,1 12.4 o• 13,3 10,5 12,fi

·~· .... 15.1

~f .. ~erprongondor.tl 0,0 .... ,. 1.2 ~· ... 1,1 0,1 1,7 .,. O.• 0.5

-MktProngUnkal2 "·' -1,1 <J,I · 1,5 02 "·' "·' "·' .,. 0,0 "·' <>.7

..V.k119rwtgb<W.nr3 "·' 0,0 -~; 0,5 ·U ,.. .,. o.o -1,4 "·' "·' <>.7

H!' -Mk.Pron0rechl•l4 1,0 " <>2 0.6 ·1,7 <JA "·' 0,0 0,1 0,1 ~~ . ==~: :~:~ :~~ ,;j ~~ !i:e ::::. :ie :~:\) ,;~ '·' 11:2 10

1~; 13,6 14,7 13,1 10 voegbi'Mdte boven x2 102 ". 11,0 to.e 102 122 110 12,3 8R 10,6 ... 13~ ,,

~·'*'*'f.2 15,7 ". 1,. ·~o 10,4 12,0 10. 12,8 12,8 14,6 ••o 13.2 "~t ~onder1t 0,1 <>.2 1.1 <>.3 0,7 '·' 1.0 <>.O ~~

.,. 0,0 OR 11--.- ~li'D%2 <>.2 .... ... 7 o• ... 0 .... "·' '·' 0,7 .... ·1,1 · 1,0 •• ·===!! ·1.2 02 ... 7 -u o.• •1,0 ·12 ·U -u 0.2 <>.2 .... •• "

,. o• 1,6 -0,2 o• 0,7 0,7 1,1 07 0.6 '·' • l=:=eryt ;~:7 ;~~ -~~~ 10:. ;~~ 12:9 ~~ ti4 lil :~. ;~ ,:~ • ~·:ll•bov«<x2 13,5 10~ •o• 11,0 ... 12A 017 13,0 ,. 10,4 10.4 l t,li)

:.- ~l.rec::htay'l 11 ,1 12~ 12,7 11.1 10.4 13,1 11,4 10,8 13,7 13,5 11U ... ~tProogonderr1 02 1,0 '·' 1.3 0.8 '·' 1,7 0,8 2,0 0,0 0,0 <>2

t:. ~1Prongfri:tz2 ·1 ,2 -1,7 "~ <J,7 0,1 <>.7 ·1,1 "·' 0.8 "~ <>.7 -0,0

f l==~ <J,O 0,7 ·•2 -~~ -0,8 -·~ 0,4 1.3 ~1 0,6 · 1,4 "~ " OI 06 -0 •» ... _,.

<>.7 ... 1 ••

: ~~~~~~· '::: ~~:: ~~~ ,i: ~~~ ~g:a ,ó:: ~= :g~ u:. :::: 13:S .. e~::::=-~~ ·~I 8,0 12.6 o.• 12.9 11.1 ~~· •u 8~ ,.,s 11.0 ~~~ ,, vo.gbrMd\1 rtchtt y2 11,1 10,4 13,8 10,8 12~ 12.5 10,1 11.4 11.2 11,8 14,9 12.8 • vWtsprong oro ... zt o.o 1,0 ~~ 0,7 · I· ... 0,6 <J, I 0,1 "'·' 0,1 o.• • *ltsprongllflkaz2 <>.2 "·' o.• .,. 0,7 0,1 0,3 OA 02 •.. "·' -u e :. 'ltaksp!Or9baftnl.3 g~ "·' <J,O -0.8 -0,6 · 2,0 ·I~ -1,7 -1 ,3

_". ·:~ 02

-· 'IWisProroiirtc:fûl.4 o• ·1,1 OI 1,1 I 02 IA 1,0 03 " ' ~==~~ ,!:~ ~;~ ;~~ ~~~ ;!:o 13:. ti4 10:7 ~~:2 ~~· ~::7 7:1 T t:=:=~ 11,4 0,1 12,9 ~0 1,. 10,7 t1 ,7 10,6" 10,7 1>8 ~~· 10~

( 14,4 115,7 10,8 0,7 10. 10,1 11,1 12,8 12,0 10.8 102 13,1

' ~tpi"Oflgooderz1 "·' 1,0 IA 1,0 "·' 12 • o 0,0 1.8 0,7 · I· 1.7 7 • 'llekaproogllrilll2 0,5 o• 0,1 0,0 <>2 "·' <>2 0~ ·1.9 .,. <>2 "·' 7 lllaklprongDOVtnl3 · 1 ,2 "·' "·' "~ 0.8 <J,O .,. -1.8 0,7 0,7 o.• -1,0 7 'llak.lprongrtchttz4 1,1 "·' ·1,1 "·' .,. 0 ,1 0.7 •• -0,7 ·1,1 12 0,1

: :====~~ ;~ t2:S ,;:o ;~~ :~~ 12:0 1~:0 1o:a 10:11 12:a 12:4 ,;;, • lf09flldllbaftnl:2 13,~ ~~~ 10.2 ... 12,7 122 0,0 11,8 0~ 1~1 16,1 0,0

• .oegbrtdl rter'lll y2 "-" 14. 1 "2 lU ~~~ ". 13,2 11,8 .,. 12.2 11,7 ... f *kS9rongooder11 <>.2 0,0 1,0 o• <>2 o• o• 0,0 0,8 0.0 o.• 0,7

~11Miz2 <>2 · 1,1 - I~ · 1.0 ... 2 0,0 -·~ "·' 0,1 02 .... 1,4

• *ksprongbaftnr3 "·' <J,O ·2.0 ...I 0.7 ·2,6 OA <>2 -1.e 0,0 I, I -·~ I 'IIM~reehtaZ4 o• •• o u 0,7 -o• 1.0 ~· 0,1 0,0 .,. <>.7 o•

: ~HCfl.,l\kly: ti• •• :o 10 . 0,1 u:. 12:0 ". 13:1 12:1 11,1 ti1 10,4 .. ~HCfiiDOWnJC2 14.~ 13,1 0,7 10,6 10,8 12> 10.5 11,7 7,0 122 12,7 .. • 'I'Oegbi"Hdtlrter'ltly2 ~~· "~ 13,e 11,9 11 ,1 11 ,4 "3 12,0 12,7 11.4 13,0 1 ..

• \Ukspmngooderzt <>.7 '-' -1,8 " 0,6 0,1 1,3 '·' 02 0,8 "·' 1,0

• ~ip!OnQ~nklr2 o> .,. o• -~I o• o• ." "·' ·12 <>.7 O> ... 6

:· v\aksprorogboYtnz3 .,. ·U "·' 0,0 0,3 · 1.0 ..• ·1,5 o.• ,. <>.O "·' ~sprongrtchtsZ4 0,7 0,0 '·' <>.7 ·1,1 0.6 "~ O,b 0,6 <>.7 1,1 · 1,1

• wegbllldl:=y~1

:~: ":, 12:4 7:1 ~i:. ;~:o ~~~ ;~:~ 112 1:o ;;~ ":, • 'IOIQI>t'lldllboYII'IlC2 122 IIN 0,0 11,7 10,0 o.o 12,9 11,7 B.l 10.6 1~.3 1 ..

·• VOigl)rtiCIII r.a!ls y2 13,4 12,2 7,8 10,6 10,7 12,0

·~· 13,0 10,8 0,7 ~~· '·' •· *k~oncJif!l <>.0 <J,I 1.6 1,8

.,_. o •• 02 "·' OA .,.

"~ o.• . · ... ; *ksprong k'*lr2 "~ o.• · 1,3 1,5 "" "·' 0,4 0,1 ·1.2 0,1 ·1.0 ·1 .2 ~ Ylalllj)fOI"'Qbaftnl.3 I> ·1,8 t.O ·I· <>.7 "·' · 1.4 -1,1 0,1 0,0 OI o.o of YWtl19ronortcnllt4 02 1.• ·•2 · 1,9 0~ o.• •• 1,0 0,7 0.7 1.2 0.0

~'· :::::::...y~ 11:9 lil:S u:S 21,1 ,;~ 1i• n :o 11,8 10,4 12:. 10,0 u :e

l : YOigllrtedtl DOYin ll2 14,8 lU I" to.e 10,6 u 12.7 12,3 8,1 10,6 ,.7 0 .. voegtlrt_,t• r.mtt)"2 12,0 11.7 18,0 13,3 12. 12,9 1~7 0,6 0,0 12.3 lU 113

• ' "3' Nksprongoncllt!l "·' 0,7 "·' 1,7 "'·' <>A ~~ ~· <>.2 1,1 <>.3 ..... 3 Ylalltpr0nglri:lr2 "·' "·' <>.7 <>A -0,$ "·' 0,7 ·2,4 "·' •.. "·' -~· .. > wW!sprottg boven 13 0,1 ·1,2 <>.2 -2,6 0,7 o.• <>.3 "·' 1,0 -0,3 o.• o•

.> $)1topiOI'Ig IIMIS !4 1.0 1,1 1,4 1,3 o• o• " 0,1 ..., ·12 o.• ..• I ~llnkly1 ~~:o 11:9 12,5 ,,:o :;~ :~:e :ie ~~: '~:e ;~:~ :~ 13i;

. 2 'I'OigDrl~tiOYtnx2 12,1 13,0 10,8 11.2 n.> 0.2 1~7 11' 0,1 lU lU 13.9

• WlgDIII<ftl fld'ltl y2 12,15 13,7 14,0 11,0 10.1 IZ2 11,3 ~~~ 12,9 IO> 1~2 11 ,1 2 'llakipi'OnQooderzt o.• '·' -I~ " 0,8 ..... 1.0 "·'

.,. o> ... "'·' • *kaprot!Qinklr2 · 1.4 "·' _," <>2 ., .. o.• -u z.• 0,0 "·'

.,. "·' I *ktprl)t)g boVtnz3 <J,I <>.7 o• ·U 1,3 "~

., ·1,5 o.• •1,0 <>.3 u I ~tKt014 I> o.t 1 .• o.• ·1,1 O» ·3.2 <>.2 0,4 12 ·U ·1, 1

I t ~1'-'byl 1o:O 10,7 t o:o a:1 ". IO> o:O 5:9 11.3 u 9:5 1o:S ... __ ,.,

lU ... 14, 1 10,4 ". ... 0>3 11,0 11,1 11.0 122 15,0 t 1~0::1)'2 11,7 ,._ .. 10 .. 12,7 B.o 10,6 10,0 11,0 u 0.3 0,6 ... • 02 1,0 .,. ... 0,1 0~ -1,0 0,6 '·' 0,0 o.o 1-< ... jwt8kipft)llgllr*IZ2 0.2 ...• 02 1,7 · 1.4 -1,0 <J,I .... ·1,8 -0,8 ·1,0 -1,4 ,_

Ï"""tptOngoown.t3 <>.0 <>» <>.2 ·U 0.4 <>.3 ·12 0,0 2,0 "·' "·' <>.0 .. ~r«:hCIZ-4 0,6 I, I 02 1,1 1,0 o• ~ 0,2 ·1,8 0,1 0.3 o•

: vt.kiprong bafWiz3 .u:. -t:o ~:a 0~ ~:7 ~:! ·~i ~~ ~~~ ~i:o .,:. .o:t

25 n=552

....... 20 ~ !!_.. Cl) 15 ;: I: Cl) 10 ::J C" Cl) ... 5 -

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

46

Page 51: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Zwolsche Algemeene Nieuwegein ----

meetpunten

r:-----·-. -- .

:maten in millimeters

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

gemeten voegen

aantàl metin{len

552 265 265 552 265

10-50% 5% 1 '1

gemidd'eld (mm) 11,6 0,0

11 ,6 0,0 0,0

spreld~ngs 9!9,~1,~ spreidta,g maata . ,breèC:Ite s

9,5 15,1 2,0 6,5 12,2 2,0 6,9 11 '1 1,7 4,6 7,9 1,0 2,7 5,4 0,9

Duidelijkheid E>= 4,0 · . ,

47

Page 52: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

AS Rotterdam, kantoor Robeco

48

Page 53: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Robeco Rotterdam -------

"i C) c 0 ö 0 0

o~G! :t'.: ('~, , ~ ~~

1> Blàak

noord

situatie Robeco Rotterdam

adres Coolsingell20, Rotterdam materiaal gevel natuursteen gevelelementen (artic green) met zwarte kitvoeg breedte element 540 mm hoogte element 1972 mm

voegbreedte 8 mm duidelijkheid D 3, 1

49

Page 54: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

Vl 0 vert. kenmerk t.o.v.

frequentie(%) voeg ~kr\llsiog ...... ...... N N

0 01 0 01 0 01 A voegbreedte onder x1 A voegbreedte links y1

2 A voegbreedte boven x2

2,5 3

A voegbreedte reehls y2 A vlaksprong onder z1 A vlaksprong links z2

3,5 A vlaksprong boven z3

4 4,5

A vlaksprong rechts z4 8 voegbreed1e onder x1 8 voegbreedte links y1

5 11 voegbreed1e boven x2

< 5,5 0 CD 6 IC

8 voegbreedte reehls y2 8 · vlaksprong onder z1 .a vlaksprong links z2

0' 6,5 ... CD 7 CD Q.

7,5 -CD

g 8

':::1' 8,5

0 9 CD

9,5 ~ "C

10 c ::J 10,5 -3 11 3 11,5 ._.

12

~ vlaksprong boven z3 s vlaksprong rechts z4

~ voegbreedte onder x1 voegbreedte links y1

c· voegbreedte boven x2

~ · voegbreed1e rechts y2 vlaksprong onder z1

~ f vlaksprong links z2 f vlaksprong boven z3

e vlaksprong reehls z4 .,,[)- voegbreedte onder x1 D voegbreedte links y1 D voegbreedte boven x2 'o voegbreedte rechts y2 D vlaksprong onder z1 D vlaksprong links z2

12,5 D vlaksprong boven z3

13 D vlaksprong rechts z4

13,5 14 ::J

14,5 11

""' 15 0 UI

:E voegbreedte onder x1 E voegbreedte links y1 E- voegbreedte boven x2 E voegbreed1e rechts y2 E vlaksprong onder z1 E vlaksprong links z2 E vlaksprong boven z3 E vlaksprong rechts z4

horizontale .Voe9 1 I .~J sJ .4 J s J s:J 1 LeL gJ to1Hl12l t3j t4 l tS' It& ! 17 ! retre 1 ~ 20· I zt 7,8 8,5 7,2 8,5 8,7 8,5 7,5 6,3 7,7 8,6 6,5 9,6 9,5 7,8 7,0 9,0 9,4 7,0 8,5 10,2 10,7 8,2 9,3 8,4 6,4 7,1 7,4 6,1 6,6 6,8 7,4 9,3 6,6 7,6 7,8 7,1 8,2 7,8 6,7 7,4 8,5 9,8 6,9 7,0 9,1 9,1 5,8 8,1 4,9 7,0 6,8 8,3 8,6 7,7 5,2 7,5 6,8 6,6 7,6 8,9 9,6 8,6 10,1 8,3 6,6 7,6 7,1 6,8 8,0 5,3 5,8 7,7 9,1 6,4 9,1 6,6 8,6 7,2 8,0 8,8 7,5 0,6 -1,0 -0,3 -0,5 0,6 0,4 0,7 -1,4 0,5 0,0 0,5 -0,1 1,1 -1,0 -0,2 -0,3 0,1 0,4 -o,4 -0,9 0,3 0,2 0,0 0,0 0,0 •1,0 0,4 -0,2 -0,1 0,0 0,3 -1,1 -0,3 0,1 0,8 0,3 0,5 0,3 0,3 0,7 0,1

-0,3 0,5 0,1 0,3 0,3 -1,1 -0,2 0,6 -0,1 -o,9 0,5 0,7 -0,6 0,3 -0,2 0,3 0,4 -o,3 -1,0 1,1 -o,5 0,5 0,3 0,1 0,1 0,3 -0,2 0,9 -0,5 0,7 0,1 -0,4 -0,6 0,0 0,1 -0,6 -0,7 -0,4 0,7 -0,3 9,1 9,8 8,3 10,3 6,9 9,1 7,9 6,6 7,7 8,9 8,1 6,7 8,1 6,5 7,7 8,1 7,4 5,2 8,6 5,3 9,2 8,1 8,5 7,0 6,6 7,8 6,2 7,0 7,2 5,6 5,6 7,8 8,6 7,2 8,9 6,9 8,1 8,2 8,4 7,3 8,1

10,3 8,1 9,1 9,2 6,5 9,1 6,9 5,3 7,2 9,9 8,7 8,7 9,3 6,6 9,5 10,1 7,8 7,0 10,7 6,7 9,1 9,2 5,8 5,4 9,8 6,7 7,6 6,8 5,5 6,9 7,8 7,1 5,1 8,2 9,2 8,3 5,7 8,2 7,7 6,4

-0,2 -o,2 0,4 0,0 0,1 0,4 -0,4 -o,1 0,0 -0,2 0,5 0,6 -0,5 -o,8 -o,2 0,3 -0,6 0,3 0,6 0,6 0,6 -0,5 0,3 -o,2 0,1 0,0 0,0 0,2 -o,8 -o,3 0,9 0,6 -0,3 -1,1 1,9 -o,2 1,8 -0,3 0,0 -o,9 1,8 2,3 -0,5 -0,9 -0,1 -0,1 -0,4 -0,1 0,1 0,2 -0,7 0,6 -1,4 1,6 0,1 0,3 -2,3 0,0 -0,5 0,3 0,8

-1,7 0,4 0,8 -0,1 0,1 0,1 0,2 0,8 0,1 0,0 -1,8 1,1 0,1 -1,3 0,1 0,2 1,() 0,2 0,0 -3,2 6,6 8,8 7,3 7,0 6,9 8,1 6,8 8,3 5,5 8,8 9,1 8,5 9,2 8,1 6,6 7,8 7,3 8,9 8,4 8,4 6,3 9,2 7,9 7,1 6,3 9,0 7,1 6,9 4,9 6,7 7,5 7,2 7,1 5,9 7,3 8,4 7,6 7,1 7,0 8,1 7,2 8,8 5,6 8,7 5,9 6,8 8,4 6,9 6,9 6,6 9,8 8,1 9,7 6,3 6,9 6,3 7,3 7,0 8,2 10,1 8,4 8,5 9,2 6,3 7,3 7,2 6,6 7,2 6,9 8,0 6,6 7,5 7,6 7,5 7,8 8,3 7,4 7,8 7,3 6,6 7,7 0,4 -1,0 0,2 -o,2 0,1 0,0 0,1 -0,3 -0,8 -o.3 0,4 -0,6 -0,7 0,5 -0,1 0,1 0,8 0,3 -0,1 -0,3 0,7

-0,1 0,9 0,5 -o.3 -0,4 -0,7 0,3 -0,4 0,7 -0,4 1,4 0,1 0,2 0,7 1,2 -1 ,2. -1,1 0,4 0,4 5,2 -0,9 -0,2 -0,8 0,1 0,1 1,9 0,5 -0,2 0,3 0,4 -1,1 0,3 0,1 -2,8 -o.9 0,8 0,3 -1,3 -o,1 -4,0 0,7 0,3 0,1 0,4 0,2 -1 ,2. -0,9 0,9 -0,1 0,3 -0,6 0,2 0,4 1,6 -0,2 0,4 0,0 0,6 -0,3 -1,0 7,2 9,2 6,5 8,4 7,5 7,2 8,0 7,6 8,6 6,4 7,4 7,2 7,7 7,1 8,2 9,7 10,1 9,5 8,9 7,3 7,8 8,3 8,1 8,6 6,9 6,8 7,9 6,4 5,6 9,0 6,9 7,6 7,3 7,3 7,6 7,7 7,8 7,3 7,7 7,3 7,3 7,3 9,1 6,4 7,3 8,5 7,3 7,8 7,3 5,2 7,0 8,0 8,4 10,7 6,2 10,3 9,4 8,9 9,2 8,6 7,2 8,3 9,0 7,5 7,0 7,2 6,0 7,6 7,3 8,5 6,0 8,1 7,6 6,3 7,6 8,1 7,5 8,3 6,5 5,8 8,2 0,1 -0,2 0,3 0,1 0,0 0,0 0,2 0,2 -0,2 0,3 -1,5 -1,0 0,2 0,2 -o,3 0,0 0,7 -o,5 -1,3 -0,6 -1,7 0,3 0,3 -o,3 0,0 0,0 0,5 1,1 -0,6 0,2 -0,4 1,3 0,0 -0,2 -o,1 0,1 0,1 0,1 0,2 1,3 0,0

-0,6 -o,1 -0,1 0,2 -0,3 -0,9 -1,5 -0,4 0,0 0,1 -0,1 -0,3 -0,4 0,0 -0,1 -0,4 -0,7 0,4 0,1 2,2 0,2 0,0 0,1 -0,2 0,4 0,5 0,2 0,8 -0,1 -0,1 0,2 1,3 0,3 -0,1 0,3 0,3 -0,1 -0,2 -0,1 -1 .s ...... 7,1 9,1 8,0 6,8 7,5 7,2 6,1 7,0 9,0 6,8 6,9 8,4 7,5 9,2 8,7 7,9 10,8 5,0 6,9 5,6 5,5 8,3 8,8 8,3 7,2 7,2 6,0 7,5 5,9 8,2 7,2 7,8 7,8 7,1 6,1 9,1 7,2 7,8 6,8 7,8 7,2 7,7 9,3 7,9 6,5 9,0 7,2 7,4 8.1 10,2 7,3 6,9 M 8,3 9,0 7,9 7,1 10,2 5,5 8,2 5,1 7,5 9,1 6,8 7,3 7,5 7,0 8,0 7,5 6,2 8,6 7,6 6,9 7,2 8,2 7,6 8,1 7,1 8,3 7,8 8,6 0,0 0,1 -0,4 1,1 0,1 -0,2 0,3 -0,1 -0,5 -0,5 -0,3 0,2 0,0 0,4 -0,2 0,5 -0,3 0,2 0,7 -2,5 -0,3

-0,1 0,1 -0,5 -0,3 -0,8 0,5 0,7 -0,2 -o,1 0,2 -1,0 -0,2 0,4 0,1 0,6 -0,2 -o,6 0,2 0,2 4,5 0,1 -0,3 0,0 -1,5 0,0 -0,4 -1,0 0,4 1,4 -0,5 0,3 -o.5 0,0 -o.8 0,2 -1,0 0,3 -0,5 0,1 -1,7 0,1 0,1 0,8 0,8 0,7 0,0 0,0 -o,1 -0,8 0,7 0,9 0,5 -o,4 0,3 -o.a 0,7 0,5 0,1 -1,0 -o.3

... CD -CD ... CD ::J -iiï

"C ... .2.

CD

~ ::D 0 0' CD n 0

::c 0 --CD ... Q. Dl 3

Page 55: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Robeco Rotterdam -------

gemeten voegen

: matenjn ltiiliimeters

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

aan~al mètingën

405 180 180 405 180

15% 10% 1 3

gemi6df:lJa (rr!M):

7,7 0,0 7,7 0,0 00

meetpunten

grooJSt afWijl<ing

$Crëidings-• ""i'èèdte<

. spreiding . :il s )I

3,1 5,9 1,2 5,4 9,1 1,4 2,5 4,9 1,0 5,2 9,2 0,8 33 6,3 1,0

Duidelijktfeld o:: 3,1

51

Page 56: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A9 Rotterdam, kantoor W eena Point

52

Page 57: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------ referent~eprojekt: Weena Point Rotterdam ------

ó noord

------- !...~ ---

Statlo_ns.. plè1n

' C Qj, Q; 1!l e: .::.c:· _ ...

situatie Weena Point Rotterdam

adres Weena 760, Rotterdam materiaal gevel lichtgrijze metalen gevelelementen met open voegen

breedte ek1!Jt!nt 1800 mm hoogte element 1935 mm

voegbreedte 20 mm duidelijkheid D 5 , 5

53

Page 58: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Weena .Point Rotterdam

0,2

16,2 21 ,1 20,2 16,6 22,4 20,2

-2.2 0.8 -3.1 o.o -0,7 0.2

17,5 22,7 20,7 21.0 21,1 23.1 21.1 20,4 18,5 16.4 19.2 21.3 19,9 16,9 19,6 18,1 22.5 24,0 20,2 -1,6 1,7 -0.9 -0,3 0,1 -2.3 0.2

0,3 0,0 -1,0 11 .9 7.4

16,1 20,8 22.1 18,0

2,1 -0.3 -1.5

H' 18.4 21.0 19,1 21.1 20.6 20,7 24.6 20.4 H 32,7 31.0 29,3 16,7 16,6 37,4 31,6 22.5 22.6 23.2 H 16.6 22.3 16,6 18,1 19,0 19,2 16.5 19,9 23.2 16.1 H ·1.2 4,2 0,6 0.3 0,4 -0.6 -2,0 3,6 1,1 1,4 H -0.9 0,7 -0,4 1.6 0.5 -0,2 -1.9 1,0 11. 0.1 0.1 -0.6 0.4 0,2 -0.9 0.7 0,3 -1,5 -1.5 H 2.0 0.9 ·1,5 -1,6 -0,2 -1,3 -0,7 1.9 -0.2 -0.6

n=370

....... 20 ~ 0 ....... Cl) 15

:;::: c Cl) 10 ::I CT Cl) ... 5 -

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

54

Page 59: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------ referentieprojekt: Weena Point Rotterdam ------

A B C F G H ·A-'-'1"=""'+""--'""+""-""""î"'=;-.......;-.__,..., 15

~-1---+------1--1114 11

~-f----1--++13 b. . .. .;-':---~---~---~--~.__j

gemeten voegen meetpunten

. maten in millimeters

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

I reflectie element reflectie voeg

I contrastfactor C

aantal· m~tiiîgeri

370 172 172 370 172

55% 10% 1,1

g~mld~,èld (mm} 20,7 0,2

20,7 0,0 0,0

· g~otste spreiding$- spreiding afWflking. bre~e s

20,2 37,1 4,8 7,6 13,6 2,2

17,1 33,4 4,8 10,1 17,2 1,2 10,2 14,5 1,6

Duidelijkheid D= 5,5 . - , '.

55

Page 60: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

AlO · Schiedam, kantoor ITHO

56

Page 61: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- referentieprojekt: ITHO Schiedam -------

ó llPÇU'~

Westfrankêlahèls~JJk ..

situatie ITHO haven 550 Schiedam

adres Admiraal de Ruyterstraat 2, Schiedam materiaal gevel witte alurnuniurn gevelelementen met grijze voegvulling

breedte element 1800 mm hoogte element 1800 mm

voegbreedte 30 mm duidelijkheid D 1 , 2

57

Page 62: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: ITHO Schiedam

l~jÇ ,&

verticale",..., ~

~~~ YO I• A l· à I c I o I i J F I G I " H·rl ' . ~ , voegbreedte onder x 1 31,1 31,2 30,4 31 ,1 32,4 31,2 30,1 32,4 31,0

voegbreedte links y 1 28.3 29.8 30,4 28,7 30,7 31,8 32,5 31,0 32,7 a voegbreedte boven x2 28.6 30,4 27,6 28,1 30,3 29.8 28,9 32,4 32,7 a voegbreedte reellts y2 33,1 28.3 31,0 29,5 30,9 31,6 32,7 31,1 30,4 • vlaksprong onder z1 1,0 -2,9 0.8 1,7 .0,4 0.8 2,6 ·3,6 .0,6 a vlaksprong links z2 .0,1 1,7 .0,5 .0,7 2,3 1,0 -2.8 0,6 1,5 a vlaksprong boven r3 ·3,2 -o.8 0,1 ·1,8 ·3,2 ·1,2 .0.1 2,0 .0,3 a vlaksprong rechts z4 2,3 2,1 -{),4 0,8 1,3 .0,6 0,1 1,1 .0.6

l voegbreedte onder x1 27,4 27,3 28.5 29,0 28,8 28,8 27,7 30,4 30, voegbreedte links.y1 26,5 28.4 28,7 29,1 29,0 28,4 28,3 29,8 27.4

'I voegbreedte boven x2 29,4 30.3 31,4 30,6 31,3 32,2 32,0 30,9 31,3 7 voegbreedte rechts y2 27,5 28.5 28.2 29,1 29,5 26,5 27,5 30,0 27,5

7 vlaksprong onder z1 0,3 0,0 .0,6 0,9 ·0,2 ·1,0 2.2 ·0,3 .0,2

~ vlaksprong links z2 .0,4 1,0 -o.8 .0.9 0,2 .0,9 ·2,7 ·1,3 .0,7

' vlaksprong boven r3 0,9 .0,6 0.9 ·1,2 -o.8 .0,3 .0,7 0,9 ·1,1

7 vlaksprong reellts z4 -o.8 .0,4 0.6 1.2 0,8 2,2 1.2 0.8 2,0

; voegbreedte onder x1 31,9 30.3 28.7 ~1.3' 29,2 30,2 30,2 30,7 32, voegbreedte links y1 30.9 31 ,3 31,7 29,6 30,1 29,0 30,9 30,5 31,4

8 voegbreedte boven x2 28,4 29,0 29.0 27,8 28,0 30.2 29,6 30.2 29,7 8 voegbreedte rechts y2 30,7 31,6 30,6 29.5 29,6 31,6 30,9 29,3 30,1 8 vlaksprong onder z1 .0.1 0,7 .0.3 0,4 ·0,6 ·1,0 ·1,0 0,1 .0.6 6 vlaksprong links z2 .0,6 .0,4 0,5 1,3 1,0 0,6 0,2 .0.6 0.1 8 vlaksprong boven z3 0,3 .0,1 0,1 0,1 0.3 0,3 .0,4 .0,1 0.8

~ vlaksprong rechts z4 0,5 .0.2 .0,2 ·1.8 .0,7 0,1 1.2 0.6 .0.2 5 voegbreedte onder xl 29.6 28,9 29,4 27,5 28,6 27,5 28,3 27,8 28,7

: voegbreedte links y1 29,1 29,4 29,4 29,8 28,1 29,0 28,7 27,9 28,8 j voegbreedte boven x2 31,5 30,2 30,9 30,8 30,4 30,6 31,5 29,7 31,3

5 voegbreedte rechts y2 26,6 28,4 28,5 28.2 29,7 26,8 29,1 27,9 29,9 l 5 vlaksprong onder z1 ·1,3 .0.4 2,5 ·1 ,1 0,8 0,0 0,7 .0,3 -o.8

i 5 vta.ksprong links z2 0,9 .0,9 -3,6 0,3 ·1,0 0,3 0,4 .0.3 .0,6

1 5 vlaksprong boven r3 .0,7 -o.s ·1.2 0,9 .0,7 .{),4 .0.3 0.3 0,4 6, vlaksprong rechts z4 1,2 1,7 2,3 0,0 1,0 0.2 .0,9 0.2 1,0

i : , voegbreedte onder x1 28,9 28,4 28,6 30,4 26,2 27,2 31,7 29,6 29,8 voegbreedte links y1 30,8 30,4 30.3 29,9 30,4 31,4 31,5 30,2 28,0

4 voegbreedte boven x2 29,0 28,6 29,5 27,5 26,1 29,0 28,7 28,2 28.5

i 4 voegbreedte rechts y2 29,9 32,0 31,6 32,1 33,6 33,6 30,1 30,8 28,5 4 vlaksprong onder z1 0,7 -1,1 .0.5 -o.8 .0,1 .0,1 .0,4 0,0 0,5 4 vlaksprong links z2 .0,7 1,1 1,4 ·1,7 0.3 0,5 0,0 ·1,3 .0,6

4 : vlaksprong boven z3 0.8 .0.5 .0.3 1,6 .0.6 .0,1 -o.s 0,7 0,6 4 vlaksprong rechts z4 ·0,8 0,5 .0,7 0,7 0,4 .0,3 0,9 0,7 -o.5

: voegbreedte onder x1 28,4 29,0 28,8 28,8 29,5 30,2 27,8 29,0 29,1 voegbreedte links y1 28,2 27,9 29,5 28,5 29,6 30.2 28,8 27,9 30,9

3 voegbreedte boYen x2 30,2 30,2 29,8 28,9 31,1 29,9 30,6 30,7 30,6 i 3 voegbreedte rechts y2 28,5 29,0 30,1 28,6 27,8 28.2 28,7 28.4 29,8

3 vlaksprong onder z1 .0,6 0,0 .0.1 0,6 0,0 3,1 0,9 0,5 0,3 3 vlaksprong links z2 1,3 -o.5 -o.5 0.0 -o.8 ·3,7 ·2,2 0,7 0,0

~ vlaksprong boven z3 -o.8 -o,8 · 1.1 .0,9 0,1 .0,4 .0,7 ·1,9 ·1,5 3 , vlaksprong rechts z4 0,1 1,3 1,7 0.4 0,8 1,0 2,1 0,7 1,1

~· voegbreedte onder x1 30,1 32.6 30.7 30,9 30,7 31,2 30,7 30,5 30,4 voegbreedte links yl 30.6 29,6 30,7 31.6 29,8 28,6 30,8 33.3 30.5

2 voegbreedte boven x2 28,5 29,1 29.3 28.3 28,4 28,1 28,7 27,8 27,8 2_ voegbreedte rechts y2 33,1 31,2 32,7 32,3 29,9 29,4 33;6 34.0 32,6

2. vlaksprong onder z1 0,5 1,1 .0.7 1,6 0,5 .0,6 1,6 ·1,4 1,9 2 vlaksprong links z2 -o.8 1,0 2,1 -Q,I 0,2 0,8 ·0,7 .0,3 1,6 2 vtaksprong boven z3 0,5 0.3 0,4 ·1,0 0,2 0,5 ·0,8 0,4 ·0,9 2 Vlaksprong rechts z4 .0,2 ·2,4 ·1,8 .0.6 ·0,8 .0,7 0.0 1,3 ·2,8

voegbreedte boven x2 29.4 31,2 31,8 30,0 3 .o 28,8 31,6 30,2 32,1 1 vtaksprong boven z3 i 0,2 .0,3 0,8 ·1,9 0,0 1,8 .0,4 -o.5 ·2,3

25 n=261

..... 20 ~ l!.... Q) 15 += c Q) 10 :I C" Q) ... 5 -

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

58

Page 63: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: ITHO Schiedam -------

meetpunten

<·m.~ten i~ Qlillimeters - '

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

gemeten voegen

. ..

aantal gêmid.~el,d gr()!>.t~te spreJciings l:fpreldiog meting"èri <mm> maatatw.· :breedtè s·

261 29,9 4,0 7,5 1.5 119 0,2 3,5 6,3 1,4 119 29,9 3,5 6,0 1,3 261 0,0 3,7 6,8 1,1 119 0,1 3,9 7,4 1,3

75% ] 50% 1,2 Duidelijkheid ·D= 1,2

59

Page 64: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

All Schiphol, kantoor Yamaha

60

Page 65: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- referentieprojekt: Yamaha Schiphol -------

~ noord

situatie Yamaha Schiphol-Rijk

gemeten voegen

adres Koolhovenlaan 101, Schiphol materiaal gevel natuursteen: grijs-rose Rosa Beta graniet met open voeg breedte element 700 mm hoogte element 1200 mm

voegbreedte 8 en 10 mm duidelijkheid D 4, 7

61

Page 66: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

........,._t.o.v.

~= ::::::=~~1 18 voegbfeedte boven x2 18 voegb<eed1e reehlS y2 18 Y1aksprong onder z1

~-~: :=:=:s...~ 1e IY1aksprong rechts z4

H r;;;;=~~1 ~~ )~==: :v: ~ 11 ·; vlaksprong onder' z1 17 ~oog links Z2 17 Ylaksprong boven z3 l7 Ylaksorono rechts z4

~~ voegbreec:Ue on_aer xt . 1' '-'Oegbreeclle ~nks yt

13 voegbreedte boven lC2 13 voegb<eedte rec,.s y2 f3 \1\aksprong onder zt 13 Ylaksprong Wnl<s Z2 13 Ylaksprong boven z3 13 , vlakspronO rechts Z4

~r- ===~~1 12 ~ vtakspfong boven z3 12 Y1aksi>ron1 rechts z4

H . =~::: ~~:~~1 11 ~- voegbreedle boven x2 11 t voegbreedte rechts y2 11 : vlaksprong onder z1 11 v1aksprong links Z2

~~ =~=~ ·:g ===~~1 10 \roegb<eedte boven 1<2 10 • voegb<eedte rechts y2 10 Ylaksprong onder z1 10 Ylaksprong links z2 10 Ylaksprong boven z3

,_ 10 YlaksProng rechts z4

25

.-. 20 ~ 0 ...... Q) 15

:;:::: r:::: Q) 10 ::J C" Q) ... 5 -

62

referentieprojekt: Yamaha Schiphol

A · B CD .. E, L.J'i 0: ij I J t K L lol N. O I' Q AS r J.ULV' I 4,8 8.5 8,3 4,4 9.6 7,6 5,6 6,5 6,6 4,9 ·.o o.o 6,4 8.'5 6,5 6.o o;a 9.1 9,9 5,3 10.0 9,1

-o.2 -o.1 -o.9 o.5 4,6 o.5 ·2,3 ·0,7 -o.5 o.o o.3 o.5 o.5 o.o -2.o o.o o.2 1.6 -o,3 o.• -o.1 o.6 1u.o •,J >,J o,o 7,7 5,7 7,4 6.9 ~.4 o.J o,4 6,9 11,5 8.0 8.~ ~·" ~·~ .9 10. ,6 9.:> 7,9 6,0 9.2 10,5 7.7 10,9 13,4 9,6 9,3 7,0 ·6,6 8,4 10,7 9,4 10,4 7,6 10,1 8.9 7.1 9,5 11.1 14,4 10,7

10,4 8,1 6,9 7.2 8,9 6,6 6,3 10,8 7,9 7,9 7.3 6,9 9,0 8,0 7,1 6.4 7,9 6.6 8,0 11,5 8,3 6,3 7.8 8,8 10.1 8.7 10,8 14.2 12.5 7.2 8,1 7,0 8.8 13.8 9,9 12.7 9.2 9,4 8,4 11 ,3 11,8 11.0 13,1 12.5 o.e ~.e -2.s 0.1 0.1 o.t o.4 t.a 0,4 -t,o o.s -o.t o.4 1.2 -o.t -o.a t,3 o.s 0.2 o.t -1.1 -o.4

' -o,4 -o.1 -o.2 ·1.2 -o.5 -o.1 0.3 -0,7 -0.1 .0,4 0.2 .0.1 -o.8 o.1 o,4 -o.6 -o.s -o.1 1.1 0.1 0.2 o.2 0.5 ·0,5 ·1.2 0.4 1.3 ·1,6 0,2 ·1 ,2 .0.1 o.o 0.9 .0.3 1,1 0.3 ·1.3 0.6 0.3 ·2.3 .0.1 0.8 0.8 0.5

.(),7 1.4 3,9 0.7 -1,4 1.5 -0.9 0,6 0,4 1,4 -2.0 1.2 -(),6 -2.2 1,0 0,8 -1.1 1.9 ·1,1 -1,5 0 ,3 .().3 10.6 8.6 8,7 8.0 5,4 8,8 8.0 ..••.• 9.1 6,0 9.0 5,9 10.2 5,6 6.2 11.1 6.5 9,2 9.9 9.5 6.1 2.3 .0.6 -(),4 1,4 0,3 0,0 1,0 ·1.9 ·0.3 .0.7 .(),8 .0.8 1,0 0.2 0.7 .... ·1.9 0.6 2.4 .(),5 .(),9 .(),6

··~ 8,0 6,7 :-~ 8. ~-· . 8.5 10,4 1~·~ 7.5 •. ~- :-~ . 4,1 7,7 ·1,0 ·1,9 0.3 ·3.8 0.7 .(),4 .(),1 .(),6 ·0,5 .(),4 1,0 0.2 0.0 .(),5 0,7 0.2

7,1 4,9 8,7 8.0 9,5 9,3 11,0 6,5 ,5 8.7 8.0 7,7 8.1 10,8 7,3 ,2 7.0 7.7 7.6 6,3 8.9 4,5 8.2 11,0 9,2 12.7 10,5 11,7 10,5 9.2 11.2 9,5 11 ,2 9,4 10,7 10,1 8,4 10,1 8.1 7,7 7,8 6.4 9.2 ~.8 8.4 10,8 7,2 8,8 8,7 8.1 6.7 6,0 7,4 7.0

10,9 10,4 10,3 12,0 10.9 11.2 11,1 10,7 8,7 10,3 10,8 11,5 10,4 9,9 11,0 72. 9,9 0,6 2.8 ·2,5 0,2 1.2 ·0,7 -o, 1 -o. 1 ·1 .3 .(),4 .(),3 .0.7 -o. 1 .0,3 o.o 0,1 .0.2 ·0,4 0.5 .0,2 1 .o .0,3

0,4 ·0,9 ·0.2 0.6 .(),3 .(),3 0,0 .0,4 -o. 1 .0,3 .(),4 o. 1 .(), 1 0,3 ·1 ,4 ·2,0 .0.6 0,3 0,8 .(),3 2.3 ·0.2 o.o 0,7 .0,4 0,3 0,1 0,0 .(),2 .0.7 o.o 1,4

0,2 0,3 0,7 0.9 0.0 ·1,8 1,1 0,1 o.o 0,5 .(),1 0.4 0.3 .(),2 0.6 0.3 1,0 9.3

10,4 7,0 7,9 0,7

-o.5 0.3

.0.5 9,4 1,8

6.2 9.6 4,9 9,4

-o. 1 0.3 0,7

·1.0 7,4

.(),8

8,0 6.8 9,5 1 ,3 9,9 o. o.o •,a o.1 r,u 1U.J o. 7,1 6,7 9,9 .9 6,8 o, 8,1 .9 10,9 10,8 9,0 9,4 9,3 9.7 1t,8 10,4 82. 10.8 72. 11 ,5 11,9 12,1 9.7 12.0 11,0 10,2 11,5 7,7 7.5 8,4 9.5 11,1 8,0 8,3 8,9 8.3 9.8 6.3 6,0 7,9 7,2 7.0 7,9 7.2 7.3 7,9 8.9 7,6 9.9 10,3 11,1 9.3 1\,6 10,7 12,4 11,5 8,7 10,4 7,3 11.8 12,4 12,2 10,1 11.2 11 ,7 10.9 9,5 8,1

.0,7 .0.2 0,2 0.9 ·1, 1 .0.2 0,0 .(),4 .0.2 .0.6 .0,4 ·1 ,3 .0.2 .0,3 0,4 o.o .0,9 0.8 .(),4 .0.2 u~uuuu~uu~~~~~~u~~~u 0.5 0,2 .0.2 .0,3 .0, 1 ·0, I 1,0 0,8 .(),2 .(),3 0,4 0,5 .0,3 0,4 0,1 .0.6 .0,9 0,3 0,5 .0, 1

.0.1 0.8 ·0,4 ·1.4 0.2 .(),! .(),7 .(),7 0.4 0.5 .(),5 0,7 0.6 0,2 .0.2 o.o 2.2 .(),4 0.3 .().2 6. '·~ 9,7 11,5 8,7 6,6 7,~ :·~ 1u,1 8.4 7.2 7,3 7,0 , ~.3 8.2 6,9 5.2 6,9 8,2

-o.a -o.s -2.o 3.0 -0,9 1,3 1.0 o.o -t.o 1.9 1.1 -12. -1.5 -o,5 o.4 0,4 -2.o o,6 1.1 -1.2 ~~ 11,4 ~~ 10,6 8,4 ,1 4,8 7,6 8.0 8,7 •.• 6.3 5,9 7.5 7,8 7,7

.(),8 0.8 0.2 .(),8 0,0 0.5 ·1,1 0,1 2,2 ·2,8 1,4 · 1,7 ·1.4 2.5 1.3 .(),6

8.9 8.8 10,7 •.• 8.8 9.3 ::! 1~:~ ::: 1~:~ ::~ :~ ~:~ 1~:~ ~:~ ~:~ ~:~ ::~ ;~ 1~:~ 1~:~ ::~ 10,3 8,7 10.2 9.8 8.5 4,9 6.2 8,4 9,6 7,4 8.8 5.8 8.1 8.8 7,9 8,7

10,0 7.3 9.7 9.0 9.1 9.3 8,5 10,1 10,5 6.8 7,2 8,1 7,1 9,0 11,4 8,6 9,4 ·1 ,4 .0.2 0,7 0,8 -4,4 0,4 0,2 .(),4 .0,5 0.8 ·1,6 .0,2 0,3 0.5 .(),5 .0.1 .(),1 0,8 0,3 0,5 .0.2 .(),5

.(),5 ·1,2 0,4 .0,3 0,4 0,7 ·1,0 .0.2 0,2 0,4 .(),5 ·0.2 .(),2 .0,4 ·1,6 0,8 0,7 0,2 0,3 -o.7 0,4 -02. .0,6 0,9 0,7 0,9 0.3 -1.4 ·1,2 1,1 2,5 0,1

1.7 .0,4 1.5 .().2 0,2 0,8 .(),3 1,3 ·1.2 .0.3 ·1.2 0,3 0.8 1,1 ·1,2 .0,7 .(),3 0,4 ·0,4 <I~ .(),4

-o. 1 0,3 0,0 0,6 -o. 1 o.3 .0.2 -o.8 -o. 1 ·0.2 0,4 0,4

~~ ~:~ -~; ~~ ~; ~~ .: :~ "::: ~~ ~:~ ·~:; ~~ -~~ ~~ -~:0 ~:~ ~; g:2 o.t o,6 -o.6 0,4 0.2 -0.1 02. o.3 -o.4 t,3 o.3 o.5 1.1 ..J,t -o.s o.4 1,3 '·'

.0.2 ·0.2 0.1 ·0.4 ·0.2 0.3 0,0 ·1,5 .(),6 0,9 .0.1 0.3 .(),3 ·0.2 1.2 0.0 ·1,4 · 1,7 11,8 6.3

7,5 11.4 7,9 8,5 8.6 9,5 9,9 6,1 6,9 7,7 8,6 7,5 6.9 7,0 7,2 8,5 7.3 6.7 4,9 6.6 7,7 10,0 6.6 0,3 1,0

o.5 0.1 o.o o.o ·1,5 o,5 1.8 0.1 ·0,3 .0.2 -o.3 0,1 o,6 .0.3 ·1.2 -o.5 .0.8 0.1 0.3 ·1,3 6.9 .1.1 -4,3 .0.2

n=857

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

9,3 7,9 8.3

8.8 7,4

·1.0 0.7 0.9

0.3 .(),6

Page 67: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Yamaha Schiphol

l~"!' ~i.ci.v. '"' ~· ~ilif6W8il' . " ~--· A:.! ;11 C" ll E fl' '"<tt;Lit i .1. .K .L Mil ~tl L O .1! • Q. , R -~-6'ii'.; '-'' """'"'Jll<..!"'dill .. l. 'iêl'''" ! ' ".,.oed1eondorx1 8,4 9,1 9,4 6, ',9 4,8 - 6,5 5,0 7,3 8,1 7;ö 7,6 7,7 9,6 12,5

• · voogbroedle Unies yl 6,3 . I voegbrood1abovon x2 10,4

; ; . ==~·y2 .0,6 2,4 0,1 -2,2 1,8 o.o 0.0 1,5 ·2.1 1,8 .0,3 ·2,3 -0,3 0,9 ~~ ~:~ 11 lllaksprong Wnl<s Z2 .0,1 : :::~ = ~ .0,4 -~:~ : ==~ =~~· 13,3 9,1 13,8 7.4 9.1 11,3 ~~ ~:~ 1~:: ~:~ ~~ ~:~ ~:~ ::~ ~:~ ::~ 1 ~:~ .~:~ .~:~ ~:~ 1 ~~ ~:: I voogbroad1ebovonx2 8,9 8.7 9,0 6,4 9,2 6,1 6,7 6,2 5,9 9,2 6,7 6,4 7,1 6,1 11,1 12,6 I voegbroocUorochtsy2 9,0 7,4 8,5 7,9 7,6 8,4 7,1 9,0 9.5 7,5 11 ,3 11,6 9,8 11 ,1 9,5 7.0 6,7 I \ltaksprongondert1 o.o · 1,8 2,2 1,1 -0,9 0,3 0,6 -0,6 2,4 -1 ,7 0.1 0,1 -0.5 0.1 0.0 o.o -0.5 -1 .5 .fJ.7 0,3 1.1 -1 ,3 I vtaksprongHnksZ2 -1,5 .0,5 .0,9 1,4 .0,3 .0,4 .0,4 .0,5 0,2 -1,0 1,5 1,0 -1,1 -1 ,1 .0,5 0.6 ! · vtaksprongbovonZ3 0,0 0,8 .0,3 .0,2 .0,1 0,0 .0.5 1,2 .Q,9 2,5 .0.8 .0,1 .0.4 1,0 0.8 -1,9 I vtaksproo~ roehlS Z4 0,3 1,0 0.2 ·1,2 0,6 0,4 0,3 IA .0,8 0,7 ·1,5 .0,2 0,8 2,1 .0,2 ·1,3 2,8

1 =~=:::v;' ::~ '~:~ ~~~ !:~ 1 ~:~ :;~ 1

~:~ ~:~ !:~ ~ :~ '~:: 1~:~ ~:8 ~~ ~:: :~ ts ~~:! :~ ,g:~ :~ 1~:~ 1 voogbrood1abovanx2 11,1 13,5 9,5 11,5 8,4 10,3 8,4 7,3 9,7 7,3 9,1 6,1 5,8 9,0 7,0 8.0 8,0 8,0 9,6 8,2 9,1 10,8 7 voegbroodtoreehtsy2 11,7 8,4 10.9 8.5 9,9 11,4 10,3 9,1 8.0 9,1 6,4 10,3 8,0 6.8 9,2 8,5 9,1 9,9 7,4 9,3 8,3 6,7 1 v1aksprong ondarzl 0,6 .0,5 -1,2 ·1.2 -1,3 0,6 1,2 0,8 ·0,6 ·1.2 .0,6 1.6 .0,5 .0,6 0,4 .0,5 0,4 .0,1 0,0 0,5 ·2,0 ·2,0 :1 vtaksprongtinksz2 1,9 .0,2 .0,4 ·1,1 -1,2 .0,2 -1,4 .0,1 1,1 1,8 .0,4 .0,8 0,1 0,3 .0,3 .0,5 .0,6 .0,6 .0,2 ·0,1 0,5 0,4 7 vtaksprongbovonZ3 ·1,2 .0.8 -1,0 .OA 0,7 .0,4 ·0,1 0,0 0,4 .0,4 .0,2 0,6 .0,4 0,1 0,4 0,2 0,9 -1,1 -0,1 0,4 0.2 0,9 7 vta..P,ong reehlS z4 -1,5 1.5 2.5 2,6 1.8 .0,1 0,3 .0,7 .0,9 .0,2 1.2 ·1.4 0.8 0.2 .0,6 0.8 .0.1 1,8 0,3 -0,6 1.2 0,7

:- ::::~=:=~~· ~~:2 I voegbreedteboven:a 11 .4 12,7 11,7 7A 9,1 13,8 9,5 6.8 6,9 8,3 6,8 10.1 4,2 7,9 7,4 7,8 4,0 8.8 8,2 9,9 7,6 10,1 • voegbreedte rechts y2 10,6 7,5 I vtaksprong onder z1 0.2 I vloksprong links Z2 1,9 a vtaksprongbovenz3 -o.5 1,6 .0.2 -o,t -1.3 1.0 1,7 1,7 .0,7 0,6 -1.2 2.0 0.1 ·2.1 1,7 -o.5 0.2 -1,4 3,4 1,1 -0.5 -1,9 6 vlo..P,on9 reeh1sz4 ·3,2 .0,2

: :::::=~~· ,::1 S voegbt&edte boven :a 10,8 .S voogbroedle reehls y2 8, I 6,3 5 · vloksprong onder Z1 0.2 IS vlaksprong Wnks Z2 ·1 ,1 :, ~===:v:~~ 1,6

f--:~Ï7-- fuv;öoogbr~i'ieed~tê.io'i:ondo~r;:;x:,1-t-----------,8,9 13,3 11.0 11 ,4 9.6 9,0 7,5 6,7 9,4 8,4 7,6 9,3 9,9 sT~ 4·· voegbreedte ~nks yt 6,8 4 ,. voegbreedle bOven x2 6,5 4 voogbroadto reehlS y2 7,6 9,8 4, vlaksprongonderz1 2,3 1,3 1,9 0,9 ·1,7 t,O -1 ,7 -1 ,7 0,8 0.4 .0.8 O.S -1 ,0 1,7 0,4 .0,7 -4 vtaksprong Dnks z2 .0,1 A vlaksprong boven Z3 0,1 • vlaksProng reehlS z4 0,4 0,7

; :~~~;:=:=~~:':~~~ 8,2 9,4 9,0 13,0 11,9 9,3 ~:: ~:~ 1~:~ ::~ ~~:! ::~ ~; ~:~ ::7 7:~ ~~ =~ ~:: 1~:g ~~~ ~~ 3 voegbreedleb0venx2 8,7 9,9 11,9 10,3 11,1 10,1 9.2 6.9 8,8 7,9 9,8 8,9 8,3 10,2 9.0 9,5 a voegbreedlerec:hrsy2 9,8 6,6 7,7 8,4 6,4 6,6 6,9 9.3 10,7 5,2 6.2 7.2 4.2 8,0 11.5 7,8 8.0 3 vtaksprongonderzt -1,1 -1,0 .0,5 0.1 -0.1 -1,4 .0,9 .0,3 ·1.2 .0.5 -1.1 -1.2 2.8 .0.1 -1,0 0,5 -o.2 0.0 0.8 0.3 0,2 .0,5 3 vlaksprong links Z2 1,4 0,3 0,3 0, t I ,3 .0,3 -2,4 ·1 ,0 0,3 .0,6 .0,2 0,2 0,0 0,3 0,3 0,9 3 vteksprongbovenz3 -1,2 -0,2 -1,3 ·1,5 0,7 .0.1 -2.7 -o.a -o.1 -o.9 OA -1.2 .0,8 -o.s -3..4 -1.1 3 vfaksprono reehlS Z4 1,4 0,7 0,2 2,2 1,8 .0,9 1,8 2.3 1,9 0,9 I ,0 0,0 I ,0 .(), 1 .0,1 2,9 0,6

.-.· ~ - :~~:~:: ~:~~· ~:: .~:~ ::~ ~:~ !:~ ~:~ ~:~ ~:~ !:~ .~:~ .~:~ .~:! :; :1 ~:~ 1 ~:g 1 ~:: 11.1 ••• 5.6 9.6 9,4 9,4 8,1 9,6 9,1 8.8

2 voogbroed1e oo""n x2 6,5 7,3 10,6 10,0 6,5 5.3 6,2 7,6 8,7 9,3 8,6 7,8 8,4 7,9 7,2 10.5 9,3 10.6 9,2 6,1 6,8 6,2 2 voegbroedlo rech1s y2 8,1 9,6 9,5 9,2 10.0 9.8 10.2 8,5 8,9 10.0 10,9 7,8 8,5 8.8 8.5 8,1 12.3 11,1 7,1 6,5 7,6 8.6 ~::t, vfaksprong onder z1 0,3 .0,4 -0,3 0,5 -1.6 -1.3 ..0,2 -o.7 0,7 -0,2 -o.1 -o.e 0.0 -o,6 -o.1 0,0 0,0 2 v1aksproog~nksZ2 .0,9 0.1 .0,2 -1,2 .0,5 0,4 .0.8 0.2 0,1 -1,8 .0.2 2.0 -1,0 .0,1 -1,1 ·1.2 .0.2

·0,8 0,9 0,8 -1,1 0,9 0,7 .0,8 .0,6 0,1 .0,1

~ . ::::~ :: ~ ~~ g:! g:~ ~:~ ~:~ g~ ~~ ·;:~ -~~ -~:: ~:~ -~:~ -~:: g:~ g:~ g:: ~:~ 0.6 0,7 .0,6 -1,2 0.0 0.6 -1,7 .0.1 1,6 .0,3

10,4 6, 1,2 .0,4

riiaten ln.·mUJimeters.".

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

7,2 10,7 6,9 -1 ,4 .0.6 .0,4

aantal metingen

857 397 397 946 446

55% 10% 1 '1

gerriiddéld grootste lspreldirigs- spreiding (mm) maatafw. breedte s 8r6 4,6 10,4 1,8 oro 6,5 12,7 2r0 8,6 4r2 7r9 1,6 0,0 6,9 11,4 1 ro oro 6,8 12,0 1 r5

[)u.i~~ljlkheid D= 4,7 . ··

63

Page 68: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A12 Sittard, kantoor DSM

64

Page 69: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: DSM Sittard --------

~· noord

li

I

gemeten voegen situatie DSM kantoor Sittard

adres Poststraat 1, Sittard materiaal gevel aluminium gevelelementen met open voegen

breedte element 900 mm hoogte element 1800 mm

voegbreedte 27 mm duidelijkheid D 1, 3

65

Page 70: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: DSM Sittard

jlör: Jcan"""k to.v. 3 Va111cale voeà ~ ' "' ~,,

~· ~laf!jg, • J B J 'C J DI ,1! J F j 0 I"'Hj • J ~ .J x>il L 15> voegbreedte pnder ,.;1 30,2 27.9 27,5 24.3 ~5.5 30.1 26,9 27,6 24,7 29,1 15 vcegbroo<l!o links y1 27,6 27,3 27,5 26,9 28,3 28,2 29,3 29,4 26,1 27,1 27,0 26,2

}:,. voegbreedte boven x2 27,8 28,9 27,6 28,0 28,4 25,8 25,0 29,0 27,1 26,7 27,4 28.4 vcegbreO<IIo roehls y2 27,5 28,5 28,8 26,3 27,4 29,4 29,4 26,3 27,4 28,9 28,0 25.4

ts. vlaksprong onder z1 -2,0 0,0 -{),3 -1,4 1,1 -1,4 0.8 -1,1 -1,2 1.1

"~ vlaksprong links z2 6,9 -{),5 -2,5 0,4 ·1,7 0,9 -0,5 ·0.5 ·2,0 -1,2 -1,0 2,3

::- vlaksprong boven z3 .;3,8 -0.4 0.9 -{),2 1,1 ·5,0 -1 ,1 ·0,4 0,9 1,2 -2,3 -1,1 vlaksprona reehls z4 -3,1 2,8 1,6 0.1 1,9 3,0 2,9 0,1 2,2 1,3 2.2 -1,2

~: ., voegbreedte onder x 1 27,7 25,4 27,6 24,8 27,4 28,6 27,4 26.3 28,0 26,8 28,2 26,5 voegbreedte links y1 26,6 28,4 27,3 28,2 28,8 28,1 27,4 28,7 27,2 27,4 27,9 28.2

14' voegbreedte boven x2 28,8 25,7 27,1 27,4 25,5 28,6 29.8 26,7 28.3 26,6 14 voegbreedte reehls y2 26.2 28,9 28,1 28.4 26,7 28,0 26,8 29.1 27,8 25,9 27,6 27,6 1. vlaksprong onder z1 0,6 ·0,1 2,5 2,5 0,0 4,6 -0,2 1.8 ·1.3 0,8 -{),4 0,2 \4 Vlaksprong links z2 -2,0 0,7 -0,4 -2.9 -2,9 -6,3 -2,9 -2,4 -5,6 -1,5 -{),8 1,9

l~ vlaksprong boven z3 -0,3 -1,6 -1,8 0,1 -{),5 2,8 -1,4 1,8 ·2,1 1,6 vlaksprong reehls z4 1,5 -0,3 -0,5 2,2 2,8 2,2 0.3 1,9 5.1 2,7 -{),4 -2.0

~; . voegbreedte onder x1 27,6 26,8 26,1 25,3 27,6 29,4 26,1 26,1 ~4,7 27.1 voegbreedle links y 1 27,2 26,7 27.1 28,2 26,7 27,4 28,9 27,7 26,6 26,8 25,7 27,4

u voegbreedte boven x2 29,1 27,7 27.1 28,3 27,2 27,2 25,8 29.3 25,3 27,5 26,5 27,4 13 voegbreedte reehls y2 26,3 27,0 26,2 26,8 27,2 28,9 27,8 26,7 29.2 27,5 27,0 29,0 la vlaksprong onder z 1 -1,4 0,9 0,0 0,7 2,6 -4,5 -0.3 1,1 0.2 2,4 13 vlaksprong links z2 tt,1 5,6 -1,6 4,2 -0,6 1,7 -1,7 -0.9 1,7 -{),1 0,4 2.2 13 vlaksprong boven z3 -1,8 -1.4 1.4 .;3,7 3,6 -4,5 -0,5 1,7 -3,3 -1.5 -1.8 -0,5 13 vlaksprong reehls z4 -4,4 -2,8 -0,6 -{),4 -3,6 0,1 6,7 -o.5 0.6 1.4 -1,1 -1,7 1·2 voegbreedte onder x1 26,2 26,1 27.7 26,1 26.8 27,8 27,4 25.5 28,0 26,0 28,8 24,0 12 voegbreedtelinks y1 29,7 28,8 28.8 28,8 28,9 29,0 28,1 26.6 28,0 27,8 28.4 27,7 12 voegbreedle boven x2 28,4 25,0 27.4 27,6 25.1 26,9 27,8 25,6 28,1 25,6 .12• voegbreedte reehls y2 29.3 26,7 27,9 27,8 26,7 27,5 28,2 28.0 26,9 27,5 28,5 27,8 12 vlaksprong onder z 1 0,6 -0,2 0,1 -1.3 0,3 2,8 -0.2 -0.4 0.5 0,6 0,2 0.5 12 vlaksprong links z2 -1,8 -4.4 -2,3 -1,1 -2,3 -4.1 -4,6 0.2 -0,2 -{),4 .;3,2 0,4 1Z Vlaksprong boven z3 1,1 0,2 1,1 o.o -2,4 -0,3 0,7 0,8 -{),2 -{),4

12 vlaksprong reehls z4 1,2 3,5 2,0 1,3 1,9 3,8 5,2 -0.5 -1.1 0,0 3,3 -0,9

:~ voegbreedte onder x1 28.1 27,5 25,7 25,2 28,3 28,7 26,4 27.0 24,9 27,9 voegbreedtelinks y1 27,4 28,3 27,3 27,6 27,6 29,0 28,8 27,6 26.6 26,5 28,1 26,6

11 voegbreedte boven x2 28,3 26,5 27,0 27,4 28,2 28,1 26,0 28,5 24,8 27,8 28,5 28,3 11 voegbreedte reehlS y2 26,2 27,7 26,8 27,2 28,9 29,1 29,0 26,0 27,1 27,8 27,8 26,8 11 vlaksprong onder z 1 0,9 3,8 -{),9 0,7 3,0 0,0 1,1 0,2 0,1 1,1 11 vleksprong links z2 2,6 -2.3 -3,9 0,5 -{),3 -o.8 -2.2 -o,5 ·2,7 -{),7 .;3,7 0,5 11 vlaksprong boven z3 -0,1 -1,1 0,5 -{),8 0,8 -4,1 -1.0 ·0,9 2,5 -{),1 -1,3 0,4 u vlaksprongrechts z4 -2,5 2,4 ·0,5 1,2 -1.2 1,9 3.2 0.3 0,0 0,7 3,9 -0,9

~~ voegbreedte onder xt 25,9 28,4 29,6 25,6 25.0 27,8 27,5 26,5 28,3 24,1 28,1 25,9 voegbreedte links y 1 27.8 29,6 27,6 28,4 28,9 29,0 27.2 27,7 28,0 31,1 28,7 28,8

10 voegbreedte boven x2 28,6 26,6 25,8 27,1 24,7 29,5 27.2 26,4 27,8 27.1 tó voegbreedte reehls y2 28.5 28,1 27,2 28,4 27,7 27,8 26,9 27,8 28,4 26,9 28,9 27,8 .10 vlaksprong onder z 1 -0,7 1,0 1,0 2,3 -1 ,8 -{),3 0.2 1,9 -4,8 4,7 -{),5 0,2 10 vlaksprong links z2 1,0 -2,9 -2,5 -3,3 -6,8 -3,9 -4,2 0,9 -1.7 -4,4 1,0 -{),4 IQ., vlaksprong boven z3 -1,3 1,0 -0,9 0,5 1,2 1,3 •0.9 0.5 -{),7 -{),6 1,0 vlaksprong reehls z4 -0.3 3,2 0.5 1,9 8,0 3,0 2.6 -1,8 6,0 0.4 0,1 0,2 '8 voegbreedte onder x1 28,2 28.~ 26,0 24,3 26,4 28,2 25,8 ~~.7 ~~.2 27,1 ,8 voegbreedte links y1 26,8 27,1 27.0 28,0 26,1 29,1 27,8 27,3 28.2 28,0 25,8 26,9 ,9 voegbreedte boven x2 27.2 28,1 26,1 25,7 28,9 28,6 26.3 27,7 28,5 28,6 26,9 26,8 9 voegbreedte reehlS y2 27,7 27,3 27,8 26,8 27,3 24,1 27,3 28,4 27,8 26.8 27.8 27.2 8 vlaksprong onder z 1 -0,4 -5,0 2,1 -0,7 2,9 -0,9 0.0 0.8 -{),8 0.3 8 vlaksprong links z2 -{),9 -1,6 -2,3 -2,0 0,4 -5,7 -3,1 -0,5 -4,6 -3,7 -1.3 o.o 9 vlaksprqng boven z3 -{),7 1,2 0,1 2,2 -{),3 1,2 -1,4 -0,2 3,5 1,6 -2.7 0.1 '9 vlaksprong reehls z4 1,6 0,8 7.2 -2,3 0.6 1,6 5.3 0,8 0,3 2,7 3.6 -0,1

n=579 25

- 20 ~ ~ Cl) 15 :;:; c Cl) 10 :::1 C' Cl) ... 5 -

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

66

Page 71: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: DSM Sittard

reÖr:+ ---~----

ken,.rk to.v. II:Qêa l!iléiî'kiJJiSiilc( A 8 t -~~ • voegbreedte onder xt 26.3 27,0

8 voegbreedte links y1 26,2 28,0 I ; voegbreedte boven x2 28,7

. I ( • voegbreedte rechts y2 26,3 26,6 8 vlaksprong onder z 1 -2,6 -0,1 -. vlaksprong links z2 -4,4 -0,3

I ':•i vlaksprong boven z3 -1,8 lt . vlaksprong rechts z4 7,0 1,9 _7 ~ voegbreedte onder x1 27,1 22,7 !0. voegbreed1e links y1 28,9 30,2

7 reegbreedte boven x2 24,1 28,1

Ir ,7 ~ voegbreedte rechts y2 28,7 28,8 7 , vlaksprong onder z 1 ·1,9 4,8 7 • vlaksprong links z2 -2,0 -4,2 7 vlaksprong boven z3 -1,2 0,1 7 vlaksprong rechts z4 5,1 -0.8 6 voegbreedte onder x1 29,7 6 voegbreedte links y1 28,7 23,6

• voegbreedte boven x2 23,2 29,9

• voegbreedte rechts y2 27,4 6 vfaksprong onder z1 0,1 8 vlaksprong links z2 0,9 2,7 6 vlaksprong boven z3 1,9 -2,7 6 vlaksprong rechts z4 -2,8 5 voegbreedte onder x1 5 voegbreedte links y 1

i s voegbreedte boven x2 5 voegbreedte reehlS y2 6 vlaksprong onder z 1 5 vlaksprong links z2 5 vlaksprong boven z3 5 vlaksprono rechts z4 4 voegbreedte onder x1 23,2 27,6 .. voegbreedte links y1 29,0 28,4 4 voegbreedte boven x2 29,0

" voegbreedte rechts y2 29,9 .. vlaksprong onder z1 0,2 0,1 4 vlaksprong links z2 -0,9 -0,4 4 vlaksprong boven z3 0,3 ~ vlaksprona rechts z4 0,7 J .,. voegbreedte onder x1 25,3 24,9 "3 voegbreedte links y1 27,5 31,3 ~ r eegbreedte boven x2 28,7 27,7 3 ~ voegbreedte rechts y2 29,5 27,8 a vlaksprong onder z 1 -o,7 -0,2 3 j vlaksprong links z2 -o.3 -0,7 3 J ; laksprong boven z3 -0,3 0,1 3 vlaksprong rechts z4 1,2 0,9 2 - ~voegbreedte onder x1 24,1 25,4 2 1 voegbreedte links y1 28,1 29,2 2 voegbreedte boven x2 27,9 28,5 2 ' voegbreedte rechts y2 29,6 28,3 2 vlaksprong onder z 1 6,2 1,2 2 vlaksprong links z2 -7,5 ·1.6 ~ vlaksprong boven z3 -o,9 0,4 2 vlaksprong rechts z4 2,2 0,0

~ voegbreedte boven x2 27,0 28,1 vlaksprong boven z3 1,3 -0,3

---'-·

.. t . · . ll' j aantal ma· en m m1 •meters , metingen --- -- -· -------~!=-

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeq

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

579 254 254 578 242

30% 10% 1,1

--Wrtl~ voëQ c r o .I E i F 0 H I a . I( L 27,4 26.3 26.7 26.3 26,0 26,3 28,1 27,1 26,3 26,6 29,1 27,5 26,5 28,7 28,3 26,4 26,5 27,0 27,6 27,2 25,8 26,0 29,3 28,3 26,7 27,8 25,4 28,2 26,3 27,7 27,3 27,7 25,9 26,6 26,0 27,9 26,5 27,3 28,1 -1,4 0,3 0,8 -1,4 -0,6 0,2 -1,9 -1,0 0,1 -2,1 -0,1 -2.2 -5,9 -o.2 -1,4 -1.2 -1,1 0,3 1,6 3,0 ·2,2 -2,3 6,2 -0,2 0,1 1,0. 0,8 -Q,4 -1,3 3,6 4,2 -1,1 1,8 1,8 0,0 2,2 1,1 -0,3 -0,9

27,5 27,5 27,2 25,2 26,0 28,4 28,9 27,3 26,5 27,8 28,6 27,7 28,9 27,9 27,5 25,5 27,7 28,7 29,9 27,7 24,8 28,0 28,8 27,7 25,9 26,4 28,0 25,4 26,5 27,0 27,7 24,9 23,4 27,6 26,3 27,0 27,1 30,9 28,0

0,3 -2,1 1,0 1,5 -0,1 0,1 -o.8 -o,7 1,2 1,1 -0.3 1,7 -Q,4 0,1 -0,1 -0,2 ·2.1 -Q,4 -o.7 -1,2 -0.6 -3,1 -1,0 -1,5 0,4 0,2 0,5 -o,3 -o.7 ·0,7 0,7 3,5 0,4 -o.2 -0,2 0,0 2,3 1,4 0,2 0,8

26,2 28,1

28.6 24,5 27,2 28,4 ·1,0

4,0 -4,4 0,1 5,4 -4,1

29,6 27,3 26·8 27,7 28,3 28,5 25,2 27,0 28,7 29,4 29,6 25,0 29,1 28,8 28,4 26,9 26,9 25,2 28,8 28,9 27,7 25,1 25,9 27,8 28,7 28,0 26,5 28,9 28,2 28,1 28,9 -0,6 -Q,4 -o,2 0,8 -4,6 0,4 0,5 -0,5 -2,8 -2,0 -Q,9 -2,2 -2,3 1,1 1,1 0,6 0,3 -0,5 -0,2 0,9 2,0 -2,5 2,3 1,7 0.9 -Q,1 4,7 0,9 -0,2 1,9

28,9 24,0 29.0

28,2 26,2 28,6

1,6 1,0 -1,0

-2,7 -1,2 0,0

27,3 26,8 25,7 25,1 27,2 28,8 29,5 27,8 25,4 23,1 27,0 26,7 27,8 29,0 31,1 28,1 27,4 28,3 30,2 30,2 26,8 25,4 28,1 26,3 27,6 28,1 27,7 27,9 23,4 28,7 27,3 27,7 27,5 29,3 27,9 26.9 26,8 27,0 31,9 29,4 -2,7 -0,7 0,4 1,5 -1,9 -3,4 0,2 -0,2 0,9 0,4 -1,7 -1,6 -4,3 -o,6 -3,3 -3,2 -4,7 -4,2 -3,1 -3,3 1,0 1,1 1,2 -2,0 1,9 -0,4 1,0 -1,0 -6,1 1,7 3,4 1,2 2,8 1,1 3,3 7,0 3,6 5,4 8,3 1,2

26,5 27,8 25,3 25,3 27,5 28,1 29,4 26,9 25,8 27,7 29,4 28,5 28,8 30,1 28,9 29,7 29,3 29,7 28,4 29,9 24,6 23,0 29,0 26,3 26,4 28,5 25,9 26,8 26,4 26,1 29,7 28,7 29,1 29,4 29,6 29,5 30,1 29,2 29,2 28,9 -0,4 0,3 2,6 -o.8 1,4 1,2 0,9 0,2 1,0 0,4 -3,1 -1,2 -3,2 -Q,1 -2,5 -o.8 -3,3 -1,3 -1,8 -1,6 1,3 -1,7 -0,5 -2,7 1,2 -1,9 -o,6 -1,0 -o,3 -0,4 2,2 2,6 1,1 3,6 -0,1 1,5 3,1 2,1 1,2 1,6

27,7 22,3 28,0 26,9 27,0 27,7 27,8 26,9 27,4 29,1 -1,7 -1,3 -o,6 -o,3 -1,0 -1,0 0,2 -0,4 ·1,6 -0,1

gemiädeJd t gr,ootste --- --~-~-"'"-

spreidings spreiding (mm) afWijking breedte s 27,4 5,1 9,6 1,4 0,3 7,1 12,6 1,8

27,4 3,7 6,4 1,1 0,0 8,3 15,7 2,2 0,1 94 16,5 2,4

Duidélijkhéid D= 1,3

67

Page 72: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A13 Tilburg, kantoor OTTO

68

••••••••••••• ••••••••••••• •••••••••••••

Page 73: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- referentieprojekt: OTTO Tilburg --------

fj Charlès Stulemëljerweg

noord

gevel ...

adres Charles Stulemeijerweg 2, Tilburg materiaal gevel witte (mannertoeslag) betonnen gevelelementen met witte

kitvoeg breedte element 3600 rnm hoogte element 3600 rnm

voegbreedte 20 rnm duidelijkheid D 2, 2

69

Page 74: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: OTTO Tilburg

liör. kénmerk Lo.v. ·"' vertlc;ale voeg ' -----voeg voeg'-krl,lfslng A I B L C .I J~~r· E I F. l .:G I H J 1. I J I K I L: I ·M I N · ra voegbreedte onder x1 16,1 16,6 24,5 17,6 19,6 19,3 18,4 25,4 19,6 25,1 19,0 18,7

6 vlaksprong onder z1 0,2 -0,9 -1,3 -0,9 -6,0 -1,4 5,5 -0,4 -o,6 -1 ,2 -o,6 -8,9

.s voegbreedte onder x1 21,0 19,6 25,7 19,5 17,7 20,4 19,7 25,4 19,6 23,5 19,7 19,1

Ir voegbreedte links y1 24,9 23,7 24,1 21,2 22,6 20,5 22,6 24,2 22,1 20,7 16,6 17,3 16,9

5 voegbreedte boven x2 19,6 18,3 25,4 19,3 16,3 19,9 16,4 24,2 19,7 24,2 16,2 16,6

I -6 voegbreedte rechts y2 24,7 23,7 23,6 20,7 21,2 22,7 21 ,6 22,6 21,6 21 ,9 19,0 16,6 19,1

5 vlaksprong onder z1 1,0 0,0 -4,1 -0,3 -2,8 -2,6 0,2 0,9 0,2 1,5 0,6 -1,4 I 6 vlaksprong links z2 -2,5 -5,1 4,1 -6,1 0,2 -1,1 -6,0 5,0 -7,2 0,2 -7,0 4,0 -1,9

6 vlaksprong boven z3 1,2 -0,2 -2,2 0,5 1,7 6,4 0,0 -5,8 -1,7 -0,6 0,1 -4,6

5 vlaksprong rechts z4 1,3 0,3 5,3 2,1 5,6 1,0 -2,6 5,6 -0,1 6,6 -1,1 6,3 2,0

4 voegbreedte onder x1 21,7 19,5 21,1 20,0 24,2 21 ,6 20,4 24,5 19,2 21 ,6 19,0 22,3

4 voegbreedte links y1 19,1 20,3 24,3 21,6 24,5 16,6 16,7 20,3 17,2 20,1 16,1 20,0 22,3

4 voegbreedte boven x2 24,1 19,5 22,1 20,3 22,5 22,1 19,6 25,9 19,9 19,5 19,7 30,4

·4 voegbreedte rechts y2 22,3 20,5 20,6 24,7 21,6 16,5 20,6 16,6 20,4 16,7 20,2 19,1 16,6

4 vlaksprong onder z1 -3,0 -0,3 2,7 0,4 -2,9 -0,7 0,4 -2,6 -o,6 -0,6 -0,8 -3,4 "

4 · , vlaksprong links z2 -0,2 2,2 -0,4 -1,3 -2,1 -2,6 0,9 ·0,6 0,3 -Q,9 0,6 -2,0 -5,4

4 k laksprong boven z3 1,9 -0.6 -2,6 1,6 2,3 -1,1 -0,6 0,9 0,3 -0,1 0,7 6,5

4 vlaksprong rechts z4 0,0 1,3 -1 ,2 0,3 -0,9 2,6 4,5 -0,6 2,3 0,2 1,6 -o,4 ·1 ,1

. 3: . • voegbreedte onder x1 25,6 19,5 23,6 19,3 22,9 23,4 20,4 25,3 19,2 21,0 19,5 22,8

3 voegbreedte links y1 16,4 19,9 24,1 20,2 19,6 21,7 20,4 24,1 21,9 24,1 21 ,0 22,2 22,7

3 voegbreedte boven x2 22,6 21 ,2 23,3 20,7 26,0 20,0 16,5 26,6 19,7 20,6 19,0 29,6

3 voegbreedte rechts y2 21,1 20,9 20,1 26,2 20,2 21,2 20,4 20,2 25,1 22,1 25,2 21 ,0 15,6

3 vlaksprong onder z1 -2,4 -1,1 -0,5 -1,2 -0,5 -3,2 -0,9 ·2,6 0,1 -Q,1 -Q,3 -0,5

3 vlaksprong links z2 -3,4 0,1 -2,1 0,3 -1,6 0,6 4,1 ·1,5 -Q,3 -0,9 0,7 -2,2 -5,9

3 - ! vlaksprong boven z3 1,1 1,0 1,6 1,2 1,3 2,0 -o,6 0,8 1,0 -1,3 -Q,4 0,9

3 ! vlaksprong rechts z4 2,9 4,7 -0,1 1,1 -0,3 0,7 0,6 -2,6 3,5 -0,6 2,3 0,0 1,9

2 ! voegbreedte boven x2 17,2 16,2 20,1 16,7 19,5 19,6 16,7 21 ,6 16,6 16,6 16,6 19,7

2 vlaksprong boven z3 -2,4 1,3 3,1 1,0 4,1 0,5 1,2 1,6 1,9 -0,6 1,9 1,7 ,. voegbreedte boven x2 19,9 16,0 19,9 20,1 19,7 19,7 21,7 20,5 20,9 20,1 17,6 21,0

1 vlaksprong boven z3 -3,6 -1,2 -4,4 -3,6 -Q,1 -0,1 -o,8 1,2 -Q,2 -1,8 0,0 -4,4

25 n=186

20 ~ ~ Cl) 15

:;::::; 1:: Cl) 10 :I C" Cl) ... 5 -

0

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

70

Page 75: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- referentieprojekt: OTTO Tilburg --------

meetpunten

gemeten voegen

matEtn In milllillèter$

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie element reflectie voeg contrastfactor C

aantal me\Îngen"

186 87 87

186 87

70% 60% 1,4

gêr~c::r'd rSr~()tste maatafvi. 20,9 9,4

0,1 11,2 21,0 5,0 0,2 8,9 0,3 9,6

spr:ejdlng~' spreiding breedte s

14,6 2,6 19,7 3,0 8,2 2,2

17,7 2,7 18,2 3,5

71

Page 76: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

A14 Utrecht, Academisch Ziekenhuis

72

Page 77: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

---- referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Utrecht ----

6 noord

Heiaelbergtaan

situatie gebouw Stratenurn Medische Faculteit Utrecht

adres Stratenum, Universiteitsweg 100, Utrecht materiaal gevel betonnen gevelelementen met witte tegels en open voegen breedte element 6600 mm hoogte element 3800 mm

voegbreedte 30 mm duidelijkheid D 3,1

73

Page 78: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Utrecht

h!)l'; kenmerk:t.o.v. ~le;yoeg, I Vj:~eiJ wêgrkriJiálJ19 A I fl I c I D I E r 'F': J ~ j H

... 7; voegbreedte onder x 1 31,9 31,6 29,5 30,7 33,8 29,4 41,4 7 vlaksprong onder z1 0,9 ·2,2 0,7 ·1 ,4 -3,6 1,3 ·1,6 ti voegbreedte onder x1 39,6 34,6 34,7 36,3 32,3 29,6 42,2

'6 voegbreedte links y1 37,1 32,6 34,2 35,3 35,9 31 ,0 32,5 6 voegbreedte boven x2 29,7 31 ,3 29,5 27,0 26,6 24,5 35,4 6

H voegbreedte rechts y2 37,5 31,6 30,6 32,6 31,7 34,4 32,6 31,4

6 vlaksprong onder z 1 2,9 ·1,6 -6,6 ·2,3 ·2,2 ·2,5 ·4,6 ·6 vlaksprong links z2 -4,2 ·1,1 ·1,6 ·1 ,0 -4,6 3,0 ·2,5 6 vlaksprong boven z3 ·3,9 ·2.4 4,5 ·1 ,6 1,5 -9,4 0,6 6 vlaksprong rechts z4 7,4 5,2 5,1 4,1 5,0 5,5 9,0 6,5 5 voegbreedte onder x1 35,1 36,6 37,0 34,0 35,0 29,1 36,9

5 voegbreedte links y1 32,1 31,0 30,6 33,0 32,6 33,0 36,0 5 voegbreedte boven x2 32,6 26,5 29,4 29,4 27,6 22,9 35,6 5 voegbreedte rechts y2 32,3 32,9 28,6 24,6 30,7 26,0 30,7 35,5 5 vlaksprong onder z1 0,1 ·5,5 -4,4 ·3,6 ·1,1 -6,6 2,7 5 vlaksprong links z2 · 1,1 3,6 ·1,6 ·3.4 1,6 · 1,1 · 4,7 5 vlaksprong boven z3 -o.o ..(),3 1,2 5,0 ·3 ,0 2,9 ·0,1 5 . vlaksprong rechts z4 2,0 1,0 2,2 4,6 1,9 2,3 4,6 2,1 4 voegbreedte onder x1 34,7 35,2 33,4 36,2 31,4 32,1 43,1

4 voegbreedte links y1 33,7 36,4 35,3 33,4 33,5 32,0 32,3

4 voegbreedte boven x2 26,7 26,1 30,1 29,6 28,7 25,7 40,1

4 voegbreedte rechts y2 29,2 29,4 35,9 34,6 27,9 31 ,3 31,9 25,9

4 vlaksprong onder z1 -4,5 ·5,3 ·3,3 · 4,4 4,2 ·2,7 ·4,0 4 ' vlaksprong links z2 ·1,6 5,3 ..0,6 ..(),3 ..(),1 ·2,4 ·3,9

4 ··' vlaksprong boven z3 -1,4 ·5,3 0,5 ·0,1 ·9.4 ..(),3 3,6 4 vlaksprong rechts z4 1,6 7,6 5,3 3,6 4,6 5,4 5,4 4,2 3- . voegbreedte onder x1 31,9 37,5 26,5 33,6 37,9 29,5 36,0

3 : voegbreedte links y1 31,9 26,1 32,2 32,7 29,7 31,7 26,3 3 voegbreedte boven x2 25,0 29,6 25,6 27,8 29,1 24,5 34,8 3 ; voegbreedte rechts y2 26,6 26,4 25,4 30,9 31 ,5 27,2 27,2 26,9 3 vlaksprong onder z1 1,2 ..(),1 ·2,1 ·2,5 ..(),2 ·6,9 5,5 3 vlaksprong links z2 ·0,6 ·2,6 1,6 ·2,7 ..(),6 1,4 ·4,6 -3 vlaksprong boven z3 ·7,7 ·2,0 -4,5 4,7 ·2,6 · 1,8 ·2,0 3 vlaksprong rechts z4 7,4 7,2 4,9 5,0 0,5 3,4 7 ,2 1,1

. ·;l voegbreedte onder x1 24,7 31,2 26,2 29,6 32,3 25,7 33,0

~ voegbreedte links y1 30,4 28,7 31 ,6 32,4 30,6 30,5 34,5 2 : voegbreedte boven x2 25,7 30,0 26,6 27,9 31 ,4 25,6 26,9 ~2. ' voegbreedte rechts y2 23,3 26,3 26,1 26,6 29,4 29,2 27,9 29,6

I 2 . vlaksprong onder z1 ·0,7 ·3,0 · 1,4 0,6 ·2,0 ·3,9 0,1 .2:' vlaksprong links z2 ·2,1 ..0,6 1,2 ·2,4 ·2,6 ·3,5 -3,2 2 vlaksprong boven z3 0,5 -1,6 ·2,9 -5,3 1,1 2,4 ·3,1 2 vlaksprong rechts z4 3,5 2,4 5,2 3,1 7,0 3.7 4,9 6,2 1 voegbreedte boven x2 25,9 28,0 28,3 28,1 29,2 19,0 28,9 1 vlaksprong boven z3 -4,7 -6,6 6,4 4,1 3,2 -4,4 ·0,4

n=159 25

~ ,_.. 20

Q) 15 ~ · c Q) 10 :I CT Q) .... 5 -

0

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

74

Page 79: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

---- referentieprojekt: Academisch Ziekenhuis Utrecht ----

meetpunten

gemeten voegen

. mäten In millimeters

voegbreedte hoekpunt voegverloop voegbreedte midden vlaksprong onvlakheid voeg

reflectie rand element reflectie voeg contrastfactor C

'aantal mel irÎgèn

159 77 77

159 77

60% 5% 1

gemia~)ra ·c.nm 31,1

1,4 31 ,1

0,1 0,1

~33Mtt: . $preidi1,1g8· f!preiding 6r8èdte s

12,1 24,1 4,0 9,7 18,7 4,8 8,8 17,1 3,1 9,4 18,4 3,8

12,8 25,0 5,0

Duidelijkheid D= 3,1

75

Page 80: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

AlS Zwolle, kantoor DSM Resins

76

Page 81: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- referentieprojekt: DSM Zwolle --------

(j noord

situatie DSM Resins Zwolle

adres Ceintuurbaan 5, Zwolle materiaal gevel witte PVGC kunststofelementen met zwarte kitvoeg breedte element 1800 mm hoogte element 4800 mm

voegbreedte 23 mm duidelijkheid D 5, 2

77

Page 82: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentieprojekt: DSM Zwolle ---------

.,.....,.......

hor. kenmerk t.o.v. verticale voéa · . .;.

voeg voeg;..I.<Nislng A [ B l ·c I o· I 3'"*1 E F I G: I H

4 voegbreedte onder x1 25,5 21,6 17,4 12,2 31,9 15,6 18,3

4 vlaksprong onder z1 1,3 0,5 3,0 1,9 -2,5 -1,3 0,4

3 .. i14J voegbreedte onder x1 18,7 16,2 24,0 28,9 22,7 19,9

3 : voegbreedte links y1 20,2 20,3 28,0 29,9 21,9 25,4 29,8

3 voegbreedte boven x2 17,3 19,4 20,7 27,1 22,4 22,6

3 voegbreedte rechts y2 23,3 31,0 31,1 29,0 27,1 30,4

3 vlaksprong onder z1 -1,0 0,3 -0,3 -1,9 -2,5 1,5

3 vlaksprong links z2 -1,6 -6,1 -3,4 -3,5 -6,7 -6,8 -0,4

3 vlaksprong boven z3 -3,8 3,0 4,6 5,2 6,3 0,7

3 vlaksprong rechts z4 6,5 2,8 -0,9 0,2 2,9 4,6

~ voegbreedte onder x1 18,5 20,3 25,1 26,6 24,3 21,6

2 voegbreedte links y1 16,9 24,1 17,8 15,2 20,8 25,0 23,3

2 voegbreedte boven x2 23,4 17,6 22,3 28,6 22,2 22,1

2 voegbreedte rechts y2 23,8 20,2 15,8 21,0 20,6 21,7

2 vlaksprong onder z1 -1,9 -0,4 -4,9 1,3 0,6 -1,5

2 vlaksprong links z2 2,4 -3,5 2,2 -4,5 -2,6 -5,6 -6,9

2 vlaksprong boven z3 -0,4 1,2 -0,7 2,3 -0,2 -0,3

2 vlaksprong rechts z4 -0,1 2,7 3,4 0,8 2,3 7,4 1 ~ voegbreedte boven x2 25,4 22,6 20,3 20,4 21,1 24,0

1 vlaksprono boven z3 5,8 3,4 3,2 1,4 3,1 4,1

voegbreedte bij hoekpunt (mm)

78

Page 83: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- referentieprojekt: DSM Zwolle -----~--

meetpunten

maten in millimeters aantal 1J!~lif1gen ,

voegbreedte hoekpunt 63 voegverloop 30 voegbreedte midden 30 vlaksprong 63 onvlakheid voeg 30

reflectie rand element 75% reflectie voeg contrastfactor C

5% 1

gemeten voegen

gemiddeld i•9röptste sptèidings- sprei(ling (trlll'!l .;, af\iviiklqg , bre~te, s 22,7 15,0 19,7 4,4

0,1 8,5 15,5 3,9 22,7 7,9 15,0 4,0

0,3 7,4 14,3 3,4 0,5

' 6,6 13,1 3,4

Duidelijkheid D= 5,2

79

Page 84: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentieprojekten -----------

80

Page 85: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage B Referentiepatronen

serie 1: elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=30 mm; contrast=0.35 . . 84 serie 2: elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=60 mm: contrast=0,05 . . 90 serie 3: elementgrootte=600 mm; voegbreedte=30 mm; contra<;t=0,61 .. 96 serie 4: elementgrootte=2000 mm; voegbreedte=60 mm; contrast=-0,95 102

81

Page 86: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage B Referentiepatronen

In deze bijlage staan vier reeksen regelmatige patronen met oplopende D-waar­den. Aan de hand van zo'n serie kan de maximaal toelaatbare D worden bepaald. Daarnaast ontstaat hiermee een beeld van de verschillen in duidelijkheid tussen beelden met een gegeven verschil in spreiding en de daarbij horende duidelijk­heid.

Afkortingen in de onderschriften bij de afbeeldingen hebben de volgende betekenis:

• duidelijkheid D: • ontwerpmaat element: • ontwerpmaat voeg: • maatafwijkingen crV:

waarde voor de duidelijkheid van maatafwijkingen grootte van de zijde van de elementen, de voeglengte gemiddelde voegbreedte spreiding van de maatafwijkingen tussen hoekpunten

De gegeven afmetingen zijn alleen van belang voor de onderlinge verhoudingen. Per afbeelding mogen alle maten en maatafwijkingen met dezelfde factor worden vermenigvuldigd zonder dat de duidelijkheid D van die maatafwijkingen daarbij verandert. De verhouding tussen ontwerpmaat en maatafwijking blijft immers dezelfde.

83

Page 87: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 1

Afbeelding B1-1 serie 1 duidelijkheid D=O • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=O mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V=30 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=30 mm

84

Page 88: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 1 ---------

Afbeelding Bl-2 serie I duidelijkheid D=l • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=l, 7 mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V=33,6 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=27,4

85

Page 89: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 1 ---------

Afbeelding Bl-3 serie 1 duidelijkheid D=2 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=3,3 mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V-=37,1 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=24, 7 mm

86

Page 90: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 1

Afbeelding Bl-4 serie 1 duidelijkheid D=3 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=5,0 mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V=40,8 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=22,0 mm

87

Page 91: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

---'-------- referentiepatronen: serie 1

Afbeelding Bl-5 serie 1 duidelijkheid D=4 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=6, 7 mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V=44,4 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=l9,4 mm

88

Page 92: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 1

Afbeelding BI-6 serie I duidelijkheid D=S • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=8,4 mm • reflectiefactor element: 60% • grootste voegbreedte V=48,2 mm • reflectiefactor voeg: 25% • kleinste voegbreedte V=l6,6 mm

89

Page 93: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 2

Afbeelding B2-1 serie 2 duidelijkheid D=O • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=O mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=60 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=60 mm

90

Page 94: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 2 ----'--------

Afbeelding B2-2 serie 2 duidelijkheid D=l • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=4,0 mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=68,6 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=53,6 mm

91

Page 95: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 2 - - - ------

Afbeelding B2-3 serie 2 duidelijkheid D=2 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=8,0 mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=77,3 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=47,3 mm

92

Page 96: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 2 ---------

Afbeelding B2-4 serie 2 duidelijkheid D=3 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=l2,0 mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=85,9 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=40,9 mm

93

Page 97: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 2 ---------

Afbeelding B2-5 serie 2 duidelijkheid D=4 • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=16,0 mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=94,5 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=34,5 mm

94

Page 98: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 2 ---------

Afbeelding B2-6 serie 2 duidelijkheid D=S • ontwerpmaat element: 2000 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=20,0 mm • reflectiefactor element: 20% • grootste voegbreedte V=103,1 mm • reflectiefactor voeg: 15% • kleinste voegbreedte V=28, 1 mm

95

Page 99: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 3 ------- --

Afbeelding B3-l serie 3 duidelijkheid D=O • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=O mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=30 mm • reflectiefactor voeg: 10% • kleinste voegbreedte V=30 mm

96

Page 100: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 3 ---------

Afbeelding B3-2 serie 3 duidelijkheid D=l • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=l,l mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=33,0 mm • reflectiefactor voeg: JO% • kleinste voegbreedte V=27,1 mm

97

Page 101: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 3

Afbeelding B3-3 serie 3 duidelijkheid D=2 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=2,2 mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=36,0 mm • reflectiefactor voeg: 10% • kleinste voegbreedte V=24,1 mm

98

Page 102: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 3 ---------

Afbeelding B3-4 serie 3 duidelijkheid D=3 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=3,2 mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=38, 7 mm • reflectiefactor voeg: 10% • kleinste voegbreedte V=21,4 mm

99

Page 103: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 3 ---------

Afbeelding B3-5 serie 3 duidelijkheid D=4 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=4,3 mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=41, 7 mm • reflectiefactor voeg: JO% • kleinste voegbreedte V=l8,5 mm

100

Page 104: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 3

Afbeelding BJ-6 serie 3 duidelijkheid D=S • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 30 mm • spreiding maatafwijkingen s=5,4 mm • reflectiefactor element: 80% • grootste voegbreedte V=44, 7 mm • reflectiefactor voeg: 10% • kleinste voegbreedte V=l5,6 mm

101

Page 105: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 4 ---------

Afbeelding B4-1 serie 4 duidelijkheid D=O • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=O mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=60 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=60 mm

102

Page 106: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 4

Afbeelding B4-2 serie 4 duidelijkheid D=l • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=2,0 mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=65,4 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=54, 7 mm

103

Page 107: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

--------- referentiepatronen: serie 4

Afbeelding 84-3 serie 4 duidelijkheid D=2 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=4,1 mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=71,2 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=49,1 mm

104

Page 108: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 4 ---------

Afbeelding B4-4 serie 4 duidelijkheid D=3 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=6,2 mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=76,9 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=43,4 mm

105

Page 109: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 4

Afbeelding B4-5 serie 4 duidelijkheid D=4 • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=8,2 mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=82,3 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=38, 1 mm

106

Page 110: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen: serie 4 ---------

Afbeelding 84-6 serie 4 duidelijkheid D=S • ontwerpmaat element: 600 mm • ontwerpmaat voeg: 60 mm • spreiding maatafwijkingen s=J0,2 mm • reflectiefactor element: 5% • grootste voegbreedte V=87, 7 mm • reflectiefactor voeg: 55% • kleinste voegbreedte V=32,8 mm

107

Page 111: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

referentiepatronen

108

Page 112: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage C Duidelijkheid van maatafwijkingen

C I Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I I I C2 Maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I I I C3 Beleving van maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I I 2 C4 Soorten maatafwijkingen in voegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 C5 Afmetingen van de voeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 C6 Contrast tussen voeg en element . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 C7 Kijkafstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 CS Positie van de voegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 C9 Model voor de du idelijkheid van maatafwijkingen . . . . . . . . . . . . . 124

109

Page 113: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

bijlage C Duidelijkheid van maatafwijkingen

Cl Inleiding

Deze bijlage geeft een overzicht van de aard en sterkte van de belangrijkste invloe­den op de duidelijkheid van maatafwijkingen. In C2 wordt ingegaan op de bele­ving in ruimere zin. C3 tot en met C7 beschrijft de belangrijkste invloeden op de duidelijkheid. C8 geeft een kwantitatief model voor de grootte en samenhang van deze invloeden waarmee de waarde D voor de duidelijkheid van maatafwijkingen in het gevelvlak kan worden bepaald.

Deze bijlage is gebaseerd op 2 onderzoeken: Vastert, E.W. (1992),

De visuele beleving van maatafwijkingen, dissertatie Technische Universiteit Eindhoven

Vastert, E.W. (1994), De invloed van contrast op de duidelijkheid van maatafwijkingen UCB-rapport Technische Universiteit Eindhoven

Deze bronnen geven verdere achtergrondinformatie en literatuurverwijzingen met betrekking tot dit onderwerp.

C2 Maatafwijkingen

In hoofdstuk 1 is een maatafwijking gedefinieerd als het verschil tussen de werke­lijke maat en de referentie. Bij deze niet bedoelde maar altijd aanwezige verschil­len zijn incidentele, toevallige en systematische componenten te onderscheiden. Ook deze bijlage met achtergrondinformatie over de duidelijkheid van maatafwij­kingen gaat alleen over de duidelijkheid van toevallige maatafwijkingen. Ook hier blijven incidentele en systematische componenten buiten beschouwing. Alle be­schouwde verschillen in afmetingen van en tussen elementen zijn toevallige maat­afwijkingen die het gevolg zijn van de onvermijdelijke verschillen bij de fabrica­ge en bij de montage van elementen (afbeelding Cl). Bij de fabricage krijgen vlakke elementen maatafwijkingen van grootte en rechtheid. Bij de montage krijgen de elementen een afwijkende positie door de translatie en rotatie van het element in het gevel vlak. Door deze vier soorten maatafwijkingen van elemen­ten ontstaan maatafwijkingen in en tussen voegen.

De zijden of vlakken van de elementen die op elkaar aansluiten zijn de voegvlak­ken, begrensd door voegranden. De soorten en absolute grootte van de maatafwij­kingen in de zijkanten van elementen komen in de voegvlakken en daarmee in de voeg terug.

111

Page 114: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen

ontwerpmaten

.-! ,""'"'""'""'""'' t------r ,__/~ .. ·

fabricage afwijkende grootte •

onrechtheid •

6r~"i i i .. ·.:)

montage • afwijkende plaats • afwiJ'kende orientatie

werkelijke maten

Afbeelding Cl Maat- en positie-afwijkingen van een element

C3 Beleving van maatafwijkingen

Maten en maatafwijkingen geven informatie over groottes. De informatie uit de omgeving kan ons via zintuigen bereiken. Zintuigen zijn systemen binnen het ze­nuwstelsel die gevoelig zijn voor prikkels uit onze omgeving. In de zintuigen worden prikkels via transduetoren omgezet in elektrische impulsen. Globaallopen deze impulsen via de zenuwen naar de hersenen, waar de impulsen worden omge­zet in waarnemingen, in beelden van de omgeving. Deze beelden, gekoppeld aan ervaringen en doelstellingen, sturen het individuele gedrag. De visuele beleving van maatafwijkingen hangt daarmee zowel van de maatafwijkingen af als van de waarnemer. Onder visuele beleving wordt hier de innerlijke ervaring van een beeld door een waarnemer verstaan, waarbij ervaring zowel de betekenis van ge­waar worden heeft als van ondergaan en beschouwen. De visuele beleving is me­de een gevolg van eerdere ervaringen en persoonlijke waarden, waarbij vooral het gevoel-aspect meespeelt. Een beeld kan een meer of minder aangenaam gevoel geven, waardoor dit beeld een positieve, neutrale of negatieve betekenis krijgt. In dit kader zijn maatafwijkingen acceptabel, indien een beeld daardoor geen nega­tieve betekenis krijgt.

112

Page 115: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

OBJECT­GEBONDEN INVLOEDEN

WISSELENDE OMSTANDI G­HEDEN

EIGEN­SCHAPPEN SUBJECT

BELEVIN G

100~ .

50% drempei

~0%

I ONTWÉRP­MAAT

MAATAFWIJKINGEN • absolute

grootte • soort

REFERENTIE • ontwerpmaten • patroon

POSITIE • afstand • richting

VERSCHILLEN IN REFLECTIE • luminantie

(helderheid) • spectraal (kleurl • spiegeling (glans • structuur

MAAT AF'MJKINGEN • relatieve

grootte • plaats

OMGEVING • regelmaat • complexi teit • aantrekkings­

kracht • maat-

verhouding

AARD VAN REFLECTIE

• OMGEVING •• • stijl ''' • materiaal

• ••

• luminantie (helderheid) •

• speetrooi (kleurl · • spiegeling (glans · • structuur

STERKTE VAN AARD VAN STATUS VERLICHTING VERLICHTING

WAARNEMINGSTIJD OUDERDOM OBJ. ,

TOENAME MAATAFWIJKINGEN ~

Afbeelding C2 Overzicht van invloeden op de beleving van maatafwijkingen

113

Page 116: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

De beleving van maatafwijkingen is te onderscheiden naar zichtbaarheid, opval­lendbeid en hinderlijkheid. Afbeelding C2 geeft een overzicht van de belangrijkste invloeden op deze belevingsaspecten. Deze invloeden zijn gegroepeerd naar per­soonsgebonden invloeden, objectgebonden invloeden en naar invloeden van de wisselende omstandigheden.

Het aantal invloeden op achtereenvolgens zichtbaarheid, opvallendbeid en hinder­lijkheid van maatafwijkingen neemt toe, terwijl de individuele verschillen daarbij een steeds belangrijker plaats innemen. Daardoor zullen in die volgorde de gren­zen tussen wel of niet zichtbaar, opvallend en hinderlijk steeds moeilijker zijn aan te geven en grotere schommelingen laten zien. De beleving van maatafwijkingen is zeer complex en zeer persoonlijk. Bij het specificeren van de toelaatbare maatafwij­kingen vanuit de visuele beleving blijven persoonsgebonden eigenschappen daar­om onvermijdelijk een belangrijke rol spelen.

Maatafwijkingen kunnen pas opvallend of hinderlijk zijn, indien ze zichtbaar zijn. Invloeden op de zichtbaarheid spelen bij alle aspecten van de beleving mee. Zicht­baarheid is de basis voor de beleving. Behalve de vraag of maatafwijkingen zicht­baar zijn, speelt vooral de vraag hoe zichtbaar of duidelijk ze zijn. Deze bijlage spitst zich dan ook verder toe op invloeden op de duidelijkheid van maatafwijkin­gen. Op basis hiervan kunnen afspraken gemaakt worden over de toelaatbaarheid van maatafwijkingen (toleranties).

114

Afbeelding C3 Maatafwijkingen in voegen, even groot als in C4 en CS, alleen veroorzaakt door de afwijkende grootte van elementen

Page 117: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

duidelijkheid van maatafwijkingen --------

Afbeelding C4 Maatafwijkingen in voegen, even groot als in C3 en CS, alleen veroorzaakt door de translatie van elementen

Afbeelding CS Maatafwijkingen in voegen, even groot als in C3 en C4, alleen veroorzaakt door de rotatie van elementen

115

Page 118: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

C4 Soorten maatafwijkingen in voegen

Soorten maatafwijkingen in voegen In C2 kwam naar voren dat alle maatafwijkingen van en tussen hoekpunten van elementen het gevolg zijn van meerdere soorten maatafwijkingen. De afbeeldingen C3, C4 en CS laten zien, dat maatafwijkingen van dezelfde grootte op verschillen­de manieren tot stand kunnen komen en in duidelijkheid kunnen verschillen. In afbeelding C3 zijn de maatafwijkingen alleen het gevolg van de afwijkende grootte van de elementen. In afbeelding C4 zijn de maatafwijkingen ontstaan door translatie van de elementen, terwijl de maatafwijkingen in afbeelding CS alleen zijn veroorzaakt door rotatie van elementen. De spreiding van de maatafwijkingen is in deze drie afbeeldingen gelijk. In afbeelding CS bestaat geen verschil tussen de gemiddelde voegbreedten. Alle verschillen liggen binnen de voeg: iedere voeg verloopt. In afbeelding C4 bestaat alleen verschil tussen de gemiddelde voegbreedten. Alle voegranden lopen even­wijdig, er is geen verschil binnen voegen. In de eerste afbeelding komen zowel maatafwijkingen binnen voegen als maatafwijkingen tussen voegen voor. Afhanke­lijk van de verschillen in grootte tussen de twee horizontale en de twee verticale zijden ten opzichte van de vier afzonderlijke zijden overheerst de ene of de andere soort maatafwijking in voegen. Deze drie soorten maatafwijkingen van elementen (afwijkende grootte, translatie en rotatie) kunnen dus tot twee soorten maatafwij­kingen in voegen leiden, namelijk maatafwijkingen tussen voegen (afbeelding C4) en maatafwijkingen binnen voegen (afbeelding CS). De duidelijkheid van beide soorten maatafwijkingen verloopt evenredig met de grootte van de spreiding ervan. Bij gegeven voegafwijkingen ligt de duidelijkheid van combinaties van translatie en rotatie van elementen steeds tussen de duidelijkheid van even grote voegafwijkingen door translatie of rotatie van elemen­ten. De duidelijkheid van voegafwijkingen is dus extreem indien deze afwijkingen het gevolg zijn van één enkele soort maatafwijking van de elementen. Welke soort daarbij het meest of het minst duidelijk is, hangt af van de verhouding tussen de voegbreedte en de voeglengte. Daarop gaat de volgende paragraaf verder in.

CS Afmetingen van de voeg

De voeglengte is bepaald door de grootte G van de elementen, de voegbreedte V is de afstand tussen de elementen. De duidelijkheid van verschillen tussen voegen hangt sterk af van de breedte en niet van de lengte van de voeg. Verdubbelt de voegbreed te, dan zijn dezelfde verschillen maar half zo duidelijk (afbeelding C6). Verschil in voeglengte heeft op de duidelijkheid van maatafwijkingen door translatie geen invloed (afbeelding C7). De duidelijkheid van het verloop in voegen hangt juist sterk af van de lengte en veel minder van de breedte van de voeg. Afbeelding C8 laat zien dat sterke variatie in voegbreedte slechts weinig invloed heeft op de duidelijkheid van maatafwijkingen door rotatie. Verandering van voeglengte heeft wel sterke invloed op de duidelijkheid van gegeven maatafwijkingen door rotatie van elementen (af­beelding C9).

116

Page 119: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- duidelijkheid van maatafwijkingen -------

Afbeelding C6 In beide figuren zijn de maatafwijkingen alleen het ge­volg van dezelfde translatie van elementen. De duidelijkheid van deze maat­afwijkingen hangt sterk af van de voegbreedte

117

Page 120: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

118

Afbeelding C7 In beide figuren zijn de maatafwijkingen alleen het ge­volg van dezelfde translatie van elementen. De duidelijkheid van deze maat­afwijkingen hangt niet af van de voeg/engte. Hoewel het verband tussen de elementen verschilt, zijn in een regelmatig patroon met voegkruisingen dezelfde maatafwijkingen niet duidelijker gebleken dan in een patroon met een enkele rij elementen. De maatafwijkingen in beide afbeeldingen bleken even duidelijk

Page 121: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

Afbeelding C8 In beide figuren zijn de maatafwijkingen even groot en alleen het gevolg van de rotatie van elementen. De duidelijkheid van deze maatafwijkingen hangt nauwelijks af van de voegbreedte

119

Page 122: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

120

duidelijkheid van maatafwijkingen --------

Afbeelding C9 In beide figuren zijn de maatafwijkingen even groot en alleen het gevolg van de rotatie van elementen. De duidelijkheid van deze maatafwijkingen hangt sterk af van de voeglengte

Page 123: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- duidelijkheid van maatafwijkingen -------

In een regelmatig patroon bepaalt de verhouding tussen de lengte en de breedte van een voeg welk soort maatafwijkingen relatief het duidelijkst is. Beide soorten zijn even duidelijk als de breedte ongeveer het 1120ste deel is van de lengte van de voeg. In bredere voegen is het verloop duidelijker, bij smallere voegen zijn ver­schillen tussen meerdere voegen duidelijker.

C6 Contrast tussen voeg en element

Contrast ontstaat door verschil in helderheid of door verschil in kleur bij gelijke helderheid. Met toename van afstand neemt de waarneembaarheid van kleurverschil echter af zodat op enige afstand het helderheidkontrast tussen voeg en element, en niet het kleurverschil bepalend is voor de zichtbaarheid van maataf­wijkingen in voegen. De verhouding tussen de diffuse reflectiefactoren van element (PI) en voeg (p2) is een goede benadering voor de sterkte van het subjectieve contrast en wordt uitge­drukt in log ( pllp2) op een lineaire schaal van -2 tot +2. Bij een negatief contrast zijn de voegen lichter dan de elementen.

1,00 ······ ···· · ·· ········ ··-·· · ·· ·· ··.·· ·· ··· ·· ·· ·· · ·· ·· ····· ·· ·· · ···· . . . . . . . • 0 • • • • •

-o 0,90 (!)

. . . . . . . . . . . . ............. ~ ....... .. , .. . ..... · ............................. . . . . . .

~ 0,80 : :donker~ voegen tuss~n ·

· · ·:· · · · · · · · · Jkfltè. ·~lè.mè.ritërï · · · · ·: · · · · · ~--........ .;..;..;_:__ ::=- 0,70

. . . . ···:··········:·········:·· ····· ········· .. : ·· ·····:··· ······ ·: ·· · ······:·· · · ···· .··· . . . . . .

(!)

-o ::J -o (!)

> (!)

-+-' 0 (!) I....

0,60

0,50

0,40

0,30

0,20

0,10

0,00

. . . . . . . . . . .

. . . •• • • •• • ' ••••••••• ·- ••• ••• • • 0 ••••• •••• 0 • • • • ••• • • •• • •

: :tichte voegen :tussen: : : · · ·:· · · · · · · · · :· · · · · · · ·: · · · · · · · ·:è:!öiikëre· · elemi;irilér1 · · :· · · · · · · · ·: · · · · · · · · ·:· · ·

. . . . . ••• :· • • • • • • • • • • • • • • • • • • •••••••• : • • • •••• • • ~ •••••••• · :· • •• • ••• 0 : •• 0 ••• • •• ~ • • • • •••• ·: •• •

. . . . . . 0 • • • • • . . . . . . .

. .... •. ...... • · • ···· .......•.•. · . . . . ........ . ... ..... . .. ..... . o • o • • ···· ·· •· o · • · · ·"·· • • • • • 0 • • • . . . . . . . . . . . . . . . . . .

0,00 0,01 0,02 0,04 0,08 0,16 0,32 0,64 1,28

con trast I og (Pelement/Pweg)

Afbeelding CJO Geschat verband tussen de sterkte van het contrast op de X-as en de relatieve duidelijkheid van maatafwijkingen (Y-as). Hierbij is onderscheid gemaakt tussen positieve contrasten (donkere voegen tussen lichte elementen) en negatieve contrasten (lichte voegen tussen donkere elementen)

121

Page 124: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- duidelijkheid van maatafwijkingen -------

' 122

Afbeelding Cll-1 Enkele contrasten met de relatieve duidelijkheid van dezelfde maata.fwijkingen: boven: contrast=1,06; Pelemene=80%, Pvoeg=5o/o; duidelijkheidiOO% midden: contrast=O,l 0; Pelemene=20%, Pvoeg= 15%; duidelijkheid 75% onder: contrast=0,05; Pelemene=25%, Pvoeg=20%; duidelijkheid 65%

Page 125: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- .duidelijkheid van maatafwijkingen -------

Afbeelding Cll-2 Enkele contrasten met de relatieve duidelijkheid van dezelfde maatafwijkingen: boven: contrast=-1,06; Petemen1=5%, Pvoeg=80%; duidelijkheid 70% midden: contrast=-0,10; Petemenr=l5%, Pvoeg=20%; duidelijkheid 75% onder: contrast=-0,05; Petement=20%, Pvoeg=25%; duidelijkheid 50%

123

Page 126: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- duidelijkheid van maatafwijkingen -------

Afbeelding ClO laat het geschatte verloop van de duidelijkheid (verticale as) zien bij verschillende contrasten (horizontale as). Daarbij zijn aparte krorrunen gemaakt voor positieve contrasten (donkere voegen tussen lichte elementen) en negatieve contrasten (lichte voegen tussen donkere elementen). Maatafwijkingen in donkere voegen tussen lichte elementen blijken al bij een contrast van 0,01 te onderscheiden. Bij een contrast van 0,03 is de duidelijkheid van maatafwijkingen ongeveer 50% van de maximale duidelijkheid (contrast boven 0,7). Bij een contrast van 0,10 bedraagt de duidelijkheid al 80% van de maximale duidelijkheid. Afbeelding Cll laat dezelfde maatafwijkingen zien in dezelfde patronen bij ver­schillende contrasten. Daarbij is de relatieve duidelijkheid van dezelfde maatafwij­kingen aangegeven.

De maatafwijkingen in donkere voegen tussen lichte elementen zijn bij een even sterk contrast steeds duidelijker dan in lichte voegen tussen donkere elementen. Bij een contraststerkte tussen 0,08 en 0,16 is er nauwelijks verschil tussen positief en negatief contrast. Dit verschil wordt groter naannate de contraststerkte verder buiten dit gebied ligt. Opvallend daarbij is de afname van de duidelijkheid in lichte voegen bij een sterker contrast dan 0, 16.

C7 Kijkafstand

Verschil in kijkafstand is niet van invloed gebleken op de duidelijkheid van maatafwijkingen. Dit is te verklaren, omdat de duidelijkheid afhangt van de relatie­ve grootte van een maatafwijking ten opzichte van de referentie. Deze verhouding blijft bij verschillende kijkafstanden dezelfde.

CS Positie van de voegen

Ook de onderlinge positie van de voegen is niet van invloed gebleken op de duidelijkheid. Bij kruisingen van vier voegen zijn toevallige maatafwijkingen niet duidelijker dan in hetzelfde aantal voegen naast elkaar. Afbeelding C7 laat dezelfde maatafwijkingen in twee patronen zien, waarbij het verband tussen de elementen verschilt. De duidelijkheid verandert niet.

C9 Model voor de duidelijkheid van maatafwijkingen

De sterkte en samenhang van de belangrijkste invloeden op de duidelijkheid zijn experimenteel onderzocht. Daarbij zijn alleen maatafwijkingen in het gevelvlak onderzocht en is de onrechtbeid buiten beschouwing gelaten. De invloeden zijn in het onderstaande model ondergebracht, dat een indicatie geeft voor de relatie­ve en absolute duidelijkheid. De duidelijkheid van maatafwijkingen D kan met het volgende model worden benaderd.

124

Page 127: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

------- duidelijkheid van maatafwijkingen -------

D: duidelijkheid van maatafwijkingen crT: standaarddeviatie van de translatie van elementen crR: standaarddeviatie van de rotatie van elementen V: voegbreedte tussen elementen (mm) G: grootte van het element, voeglengte (mm) N: aantal voegen R: relatieve duidelijkheid onder invloed van het contrast tussen voeg

en element met O:S;R:S;l. De relatieve duidelijkheid kan worden af­gelezen uit afbeelding C 10. De grootte van contrastfactor C (bladzijde 7) is omgekeerd evenre­dig met de relatieve duidelijkheid R (C=l/R). Bijvoorbeeld bij een relatieve duidelijkheid van 0 ,9 bedraagt de contrastfactor C= 110,9= 1, 1. Bij een relatieve duidelijkheid van 0,5 bedraagt de con­trastfactor C= 110,5=2

De duidelijkheid van maatafwijkingen wordt hiermee vastgelegd op schaal D. Schaal D heeft de waarde D=O voor beelden zonder maatafwijkingen en de waar­de D= 1 voor beelden, waarbij de maatafwijkingen in de helft van de gevallen kunnen worden waargenomen (drempelwaarde). Afbeelding C12laat een beeld met de drempelwaarde D=l zien.

Alle D-waarden in de referentie-beelden en tabellen zijn met dit model bepaald.

125

Page 128: Maatbeheersing : het afspreken van visueel toelaatbare ...CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vastert, Eric Maatbeheersing: het afspreken van visueel toelaatbare maatafwijkingen

-------- duidelijkheid van maatafwijkingen --------

126

Afbeelding C12 De maatafwijkingen in deze afbeelding liggen op de drempelwaarde D=l voor de zichtbaarheid. Dit betekent dat deze maataf­wijkingen in de helft van de waarnemingen kunnen worden onderschei­den van een vergelijkbaar beeld zonder maatafwijkingen