¹7 (13),

2014 îí. IV óëèðàë

MÝÄÝÝ

www.crc.gov.mn

ÕÕÇÕ-ÍÛ ÄÀÐÃÀ Á.Áàëãàíñ¿ðýí:

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ

ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯Ðį¯ËÝÕ ÇÀÉËØïÉ

ØÀÀÐÄËÀÃÀ ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

[ õóóäàñ - 9 ]

Communications Regulatory Commission of Mongolia

ÊÎÍÍÅÊÒ 2020 ÕªÒªËÁªÐ CONNECT 2020 AGENDA[ õóóäàñ - 32 ]

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÀÑÓÓÄÀË[ õóóäàñ - 42 ]

2

Òà âýá ñàéòòàé þó?Òèéì áîë âýá õóóäàñíû á¿ðòãýëèéí ñàíä

á¿ðòã¿¿ëíý ¿¿.

Á¿ðòã¿¿ëýõ

32014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

̺í Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí /ÎÓÖÕÁ/ äºðâºí æèë òóòàìä çîõèîí áàéãóóëàãääàã ýýëæèò á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷äèéí 19 äýõ óäààãèéí õóðàë çîõèîí áàéãóóëàãäàæ, 2020 îí õ¿ðòýëõ äýëõèéí öàõèëãààí õîëáîî, ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, òåõíîëîãèéí ñàëáàðûí öààøäûí õºãæëèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî çîðèëòûã òîäîðõîéëîí ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí öîãö ñèñòåìèéã áèé áîëãîæ, ò¿¿ãýýð äàìæóóëàí íèéãìèéí õºãæëèéã õóðäàñãàæ, õ¿í á¿ðèéí õóâüä ýäèéí çàñãèéí áîëîí õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû òîãòâîðòîé õºãæëèéã áèé áîëãîõ õºòºëáºðèéã áàòëààä áàéíà.

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí ¿ð øèìèéã õàìãèéí áîäèò õýëáýðýýð õ¿ðòýã÷èä íü ýðõýì óíøèã÷ õýðýãëýã÷ òà áèä áºãººä øèíý òåõíîëîãè, øèíý ¿éë÷èëãýý íýìýãäýõèéí õýðýýð øèíý áîäëîãî, øèíý çîõèöóóëàëòûí îð÷èí øààðäàãäàæ áàéãàà òàëààð ñîíèðõîëòîé, ìýäýýëýëòýé íèéòëýë¿¿äèéã ýíý äóãààðààñ òààëàí ñî¸ðõîíî óó.

Óíøèã÷ òà á¿õýí áèäíèé áýëòãýñýí äóãààðààñ õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò òóñ õîðîîíîîñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àæëóóäòàé òàíèëöàõààñ ãàäíà ººðò õýðýãòýé ìýäýý ìýäýýëëèéã àâ÷ ÷àäíà ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà.

Òóñ õîðîîíîîñ òºðèéí ÿàì, áàéãóóëëàãà, òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä, õýðýãëýã÷èäýä ººðèéí ¿éë àæèëëàãàà, òîãòîîë

øèéäâýðèéã ñóðòàë÷èëàõ, ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºìæ õ¿ðãýõ çîðèëãîîð ãàðãàäàã “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû ìýäýý” ñýòã¿¿ëèéí 2014 îíû IV óëèðëûí äóãààðûã óíøèã÷ òàíä õ¿ðãýí ìýíä÷èëæ áàéíà.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü 2014-2015 îíä ðàäèî äàâòàìæèéã ¿ð àøèãòàé àøèãëàõ, øèíý÷èëñýí òºëºâëºëò õèéõ, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí çàõ çýýë äýõ øóäàðãà ºðñºë人íèéã äýìæèõ, òóñãàé çºâøººðëèéí çîõèöóóëàëòàä òåõíèêèéí øèíý÷ëýë õèéõ, çàõ çýýë äýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé áàòàëãààæóóëàëò, ñòàíäàðòûã õàíãóóëæ õýðýãëýã÷èäèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëæ àæèëëàõ, àíàëîãè ñèñòåìýýñ òîîí ñèñòåìä øèëæèõ àæëûã ýõë¿¿ëýõ çýðýã ¿íäñýí çîðèëòóóäûã òàâèí àæèëëàæ áàéãàà áºãººä ºíãºðñºí õóãàöààíä áàãàã¿é àæèë õèéæ ã¿éöýòãýýä áàéíà.

Ýíý óäààãèéí äóãààðààñ òà á¿õýí òóñ õîðîîíîîñ 2014 îíû äºðºâä¿ãýýð óëèðàëä õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí òàéëàí, õóðàëäààíû øèéäâýð¿¿ä, öààøèä òºëºâëºæ áóé òîìîîõîí àæëóóäûí òàëààð ìýäýýëýë, áîëîí îäîîãîîð õèéãäýæ áóé àæëóóäûí òàëààðõ äýëãýðýíã¿é ÿðèëöëàãóóäûã ñîíèðõîí óíøèõ áîëîìæòîé þì.

ªìíºõ ¿ã

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÄÀÐÃÀ Á.ÁÀËÃÀÍѯÐÝÍ

Communications Regulatory Commission of Mongolia

Õàÿã: Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî. Ìåòðî áèçíåñ òºâ. À áëîê. 5-ð äàâõàð. Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã. Ñ¿õáààòàðûí ãóäàìæ-13. Óëààíáààòàð-14201. Ìîíãîë Óëñ

¹7 (13) | 2015 îí. IV óëèðàë

ÝÍÝ ÄÓÃÀÀÐÒ...

ÕÕÇÕ-ÍÛ ÄÀÐÃÀ Á.ÁÀËÃÀÍѯÐÝÍ: ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯Ðį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

À.ËÓÂÑÀÍ-Î×ÈÐ: ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀËÒÛÍ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝÍÈÉ ÒÀËÀÀÐÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ï¯Ä ÎËÎÍ ÍÈÉÒÝÄ ÍÝÝËÒÒÝÉ ÁÎËËÎÎ

ÄÝËÕÈÉÍ ÁÀÍÊÍÛ ÑÀÍÕ¯¯ÆÈËÒÝÝÐ ÕÝÐÝÃÆÑÝÍ “ÑÓÌÄÀÄ ÓÒÀÑÃ¯É ÕÎËÁÎÎÍÛ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÕ” ÒªÑËÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒ

Ç.ÀÌÃÀËÀÍ: ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉÍ ÀÍÀËÎÃÈ ÑÈÑÒÅÌ 2016 ÎÍÛ 1 ÑÀÐÛÍ 1-ÍÄ Á¯ÐÝÍ ÇÎÃÑÎÍÎ

ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕÒ ÒªËªªËªÃ×ÄÈÉÍ ÝÝËÆÈÒ ÕÓÐÀË ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÃÄËÀÀ

ÊÎÍÍÅÊÒ 2020 ÕªÒªËÁªÐ (CONNECT 2020 AGENDA)

ÄÝËÕÈÉÍ ØÓÓÄÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ×ÀÍÀÐÛà ÑÀÉÆÐÓÓËÀÕ ÑÀÍ

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÀÑÓÓÄÀË

ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐËÈÉÍ Õ¯ÑÝËÒ Õ¯ËÝÝÍ ÀÂÀÕ, ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ ÏÐÎÖÅÑÑÈÉÍ ÄÀÐÀÀËÀË

ÌÀÉÍÊÐÀÔÒ

9

20

26

28

30

32

39

42

46

53

Óòàñ: 976-11-304257

Ôàêñ: 976-11-327720

Öàõèì õàÿã: www.crc.gov.mn Öàõèì øóóäàí: info@crc.gov.mn

ÑÝÒï¯ËÈÉÍ ÇªÂ˪Ë

Äàðãà: Á.Áàëãàíñ¿ðýí ÕÕÇÕ-íû äàðãà

Ãèø¿¿ä:Á.̺íõáàò

ÕÕÇÕ-íû Äýä äàðãà áºãººä ÇǯÒÀ-íû äàðãà

Ò.ÍàðàíìàíäàõÕîðîîíû õóðàëäààíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà

Ã.Îþóíöýöýã ÝÇÌÇÀ-íû äàðãà

À.Ëóâñàí-Î÷èðÐÄÇÕÀ-íû äàðãà

Ë.ÃàíòóëãàÇÀ-íû äàðãà

Á.ÀíõáààòàðØóÀ-íû äàðãà

Ñýòã¿¿ëèéí ýðõëýã÷:Ö.Àìãàëàí

(amgalants@crc.gov.mn)

Õàðèóöëàãàòàé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà:Ã.Îþóíöýöýã

(goyun@crc.gov.mn)

Ñýòã¿¿ëèéí äèçàéíûã

ÍÎÌÓÍ ÅЪªË ÕÕÊ-ä áýëòãýâ.

w.nomun-yeruul.com

52014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÓÄÈÐÄËÀÃÀÀÑ ªÃÑªÍ ÓÄÈÐÄÀÌÆ,

×ÈÃËÝË ÁÎËÎÍ 2014 ÎÍÛ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒªËªÂ˪êªÃ ÕÝÐÝÃƯ¯ËÝÕ ÇÎÐÈËÃÎÎÐ 2014

ÎÍÛ 4 įÃÝÝÐ ÓËÈÐÀËÄ ÕÎÐÎÎÍÛ ÝÝËÆÈÒ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛà 2, ÝÝËÆÈÒ ÁÓÑ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛà 1 ÓÄÀÀ

ÒÓÑ ÒÓÑ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÆ, ÍÈÉÒÄÝÝ 13 ÒÎÃÒÎÎË ÁÎËÎÍ 1 ÒÝÌÄÝÃËÝËÈÉÃ ÒÓÑ ÒÓÑ ÃÀÐÃÀÍ

ØÈÉÄÂÝÐËÝÆ, ÕÝÐÝÃÆÈËÒÝÍÄ ÕßÍÀËÒ ÒÀÂÜÆ ÀÆÈËËÀÂ.

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛ 2014 ÎÍÛ 4 įÃÝÝÐ ÓËÈÐËÛÍ

ÒÀÉËÀÍ2014. IV óëèðàë

1.

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû

2014 îíû ýýëæèò áóñ 1 ä¿ãýýð õóðàëäààí 2014 îíû 10

äóãààð ñàðûí 03-íû ºäºð áîëîâ. Òóñ õóðàëäààíààð

“Óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòûí ä¿íãèéí òóõàé” àñóóäëûã

õýëýëöýæ, õîðîîíû 2 òîãòîîëûã ãàðãàñàí áîëíî.

“Óëààíáààòàð õîòîä èíòåðíåò ïðîòîêîë àøèãëàí

òåëåâèçèéí îëîí ñóâàã äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ

òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ óðàëäààíò øàëãàðóóëàëò”-ûí

¿íýëãýýíèé õîðîîíû 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 03-íû

ºäðèéí ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí òîãòîîë ãàðãàëàà.

Ìîíãîë Óëñûí “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”-èéí

9.1.2, òóñ õîðîîíû ä¿ðìèéí 3.2.2 äàõü õýñýã, Ìýäýýëýë,

øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîî, òåõíîëîãèéí ãàçðûí Äàðãûí

2009 îíû 111 ä¿ãýýð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ìîíãîë Óëñàä

Èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí òåëåâèçèéí ¿éë÷èëãýý

(IPTV)-ã íýâòð¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ ÷èãëýë”-èéí 3.1.2, 4.2,

4.3 äàõü õýñãèéã òóñ òóñ ¿íäýñëýí “Óëààíáààòàð õîòîä

òåëåâèç, ðàäèîãèéí îëîí ñóâãèéã èíòåðíåò ïðîòîêîë

àøèãëàí äàìæóóëàõ /ÀéÏèÒÂ/ ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ” òóñãàé

çºâøººðºë îëãîõ óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòûã çîõèîí

áàéãóóëàõààð øèéäâýðëýñýí.

2.

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû

2014 îíû ýýëæèò 9 ä¿ãýýð õóðàëäààíûã 2014 îíû 12 äóãààð

ñàðûí 08-íû ºäºð çîõèîí áàéãóóëàâ. Óã õóðàëäààíààð

íèéòäýý 12 àñóóäëûã õýëýëöýæ, õýëýëöñýí àñóóäëààð

õîðîîíû 4 òîãòîîëûã áàòëàí øèéäâýðëýâ. ¯¿íä:

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû Ä¿ðìèéí

3.2.4, 3.3 äóãààð çààëòûã òóñ òóñ ¿íäýñëýí “Æóðàì

øèíý÷ëýí áàòëàõ, çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èãò íýìýëò

ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé” 2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 08-

íû ºäðèéí 52 òîîò òîãòîîëûã õóðàëäààíààð áàòëàâ.

Ýíýõ¿¿ òîãòîîëûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëòààð “Ìýäýýëýë

õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéã õàìòðàí àøèãëàõ

æóðàì”-ûã øèíý÷ëýâ. Ò¿¿í÷ëýí òóñ õîðîîíû 2013 îíû

26 äóãààð òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Ìîíãîë Óëñûí

Ìýäýýëýë, õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé çîõèöóóëàëò” áàðèìò

áè÷ãèéí õî¸ðäóãààð õàâñðàëòàä õîëáîãäîõ íýìýëòèéã

îðóóëñàí áîëíî. Ýíýõ¿¿ ÷èãëýëýýð îëîí óëñûí õóóëü ýðõ

ç¿é, çîõèöóóëàëòûí îð÷èí, òóðøëàãûã ñóäàëæ, îäîîãèéí

ìºðäºæ áóé õîëáîãäîõ çîõèöóóëàëòûí æóðàì áàðèìò

áè÷ãèéã çàéëøã¿é øèíý íºõöºëä íèéö¿¿ëýí ººð÷ëºõ

øààðäëàãà, çàõ çýýëä ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà òóñãàé

çºâøººðºë ýçýìøèã÷äèéí ñàíàëûã òóñãàí æóðìûã

áîëîâñðóóëæýý. Æóðìààð õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýý,

èíæåíåðèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã õýñýã÷ëýí ò¿ðýýñëýõ

ñóóðü çàð÷ìûã òîäîðõîéëñîí áà À àíãèëëûí ñ¿ëæýýíèé

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí äýä á¿òöèéã õàìòðàí àøèãëàæ

áóé ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëíà.

6

Òóñ õóðàëäààíû 53 òîîò òîãòîîëûí õàâñðàëòààð

“Ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ áîëîí ñ¿ëæýý õîîðîíäûí õàðèëöàí

õîëáîëòûí åðºíõèé æóðàì”-ûã øèíý÷ëýí áàòàëëàà.

Õàðèëöàí õîëáîãäîõ øààðäëàãàòàé ñ¿ëæýýíèé òºðºë

íýìýãäýæ, øèíý òåõíèê òåõíîëîãè íýâòýð÷ áàéãàà ó÷ðààñ

õóó÷èí ìºðäºãäºæ áàéñàí çîõèöóóëàëòûí æóðìûí íýð

òîìü¸îã øèíý÷ëýí óÿëäóóëàõ, õàìðàõ õ¿ðýýíä èíòåðíåò,

òåëåâèç çýðýã ñ¿ëæýýí¿¿äèéã øèíýýð õàìðóóëàõ

øààðäëàãà áèé áîëñîí áàéíà. ÕÕÇÕ-íîîñ õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ çºâøººðºë

àâñàí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ íü ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ áîëîí

áóñàä ñ¿ëæýýòýé õàðèëöàí õîëáîëò õèéõ çàð÷èì, òàâèãäàõ

åðºíõèé áà òåõíèêèéí íºõöºë, çààãëàõ öýã òîãòîîõ,

õàðèëöàí ãýðýý áàéãóóëàõ, ìàðãààíû øèéäâýðëýõ çýðýã

õàðèëöààã ýíýõ¿¿ æóðìààð çîõèöóóëàõààð òîãòîîæ

ºãñºí áàéíà. Ýíýõ¿¿ æóðàì áàòëàãäñàíòàé õîëáîãäóóëàí

2003 îíû 37 äóãààð òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Öàõèëãààí

õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ áîëîí ñ¿ëæýý õîîðîíäûí

õàðèëöàí õîëáîëòûí åðºíõèé æóðàì”-ûã õ¿÷èíã¿é

áîëãîâ.

Ìîíãîë Óëñûí “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”-

èéí 9.1.10, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3.2.4, 3.3 äàõü çààëò,

òóñ õîðîîíû 2014 îíû 20 äóãààð òîãòîîëûã òóñ òóñ

¿íäýñëýí “Ìîíãîë Óëñûí õýìæýýíä 18 ÃÃö, 22 ÃÃö, 38

ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé

ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí

õóâààðèëàëò”-ûã 2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 08-íû

ºäðèéí 54 òîîò òîãòîîëûí õàâñðàëòààð áàòëàâ. Ðàäèî

äàâòàìæèéí 17700ÌÃö–19700ÌÃö, 21200-23600ÌÃö,

36000-40500ÌÃö-èéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé

ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí

õóâààðèëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõäàà îëîí

óëñûí áàéãóóëëàãûí çºâëºìæ, ìºðäºãäºæ áóé áîäëîãî

çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷ã¿¿ä, íºõöºë øààðäëàãàòàé

óÿëäóóëæ, öààøäûí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãûã õàðãàëçñàí

áàéíà. Óã áàðèìò áè÷èã áàòëàãäñàíààð 18 ÃÃö, 22 ÃÃö, 38

ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéí

äàâòàìæèéí òóñãàé çºâøººðëèéã îëãîõ, çîõèöóóëàëòûã

õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýâ.

Õîðîîíû õóðàëäààíû 55 äóãààð òîãòîîëîîð Ìîíãîë

Óëñûí “Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí

òóõàé õóóëü”-èéí 10.1.1, 13.3, 14.1.1, 14.1.4, “Õàðèëöàà

õîëáîîíû òóõàé õóóëü”-èéí 9.1.2, 15.1.3, òóñ õîðîîíû

Ä¿ðìèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 2.2 äàõü õýñãèéã òóñ òóñ

¿íäýñëýí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ áîëîí ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðëèéã 24 èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä

øèíýýð îëãîõ; òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé íºõöºë

øààðäëàãûã õóãàöààíä íü áèåë¿¿ëñýí 32 èðãýí, õóóëèéí

ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã ñýðãýýõ; 23 èðãýí, õóóëèéí

ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõîîð

øèéäâýðëýñýí áîëíî.

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû

2014 îíû ýýëæèò 10 äóãààð õóðàëäààíûã 2014 îíû

12 äóãààð ñàðûí 19-íèé ºäºð çîõèîí áàéãóóëàâ. Óã

õóðàëäààíààð íèéòäýý 10 ãàðóé àñóóäëûã õýëýëöýæ,

õýëýëöñýí àñóóäëààð õîðîîíû 7 òîãòîîëûã áàòëàí

øèéäâýðëýâ. Òóõàéëáàë,

“Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëü”-èéí 9.1.1 äýõ çààëòûí

äàãóó Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèé Ñàéäûí 2013 îíû 24

ä¿ãýýð çàõèðàìæààð øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó

ýðõèéí á¿ñèéã òîãòîîñîí áàéäàã. Òóñ õîðîîíîîñ Ìîíãîë

Óëñûí “Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëü”-èéí 9.1.2 äàõü

çààëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã, ¿¿ðãèéí äàãóó Øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí á¿ñýä ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷

áóñàä ¿éë÷ëýã÷ýýñ Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí

ñàíä 2015 îíä òºâëºð¿¿ëýõ õºðºíãèéí õýìæýýã òîãòîîæ,

2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 19-íèé ºäðèéí 56 äóãààð

òîãòîîëîîð áàòëàâ. Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó

ýðõèéí á¿ñ íü òóõàéí óëñûí øóóäàíãèéí çàõ çýýëèéí ¿ð

àøèãòàé õýñýã áºãººä ýíýõ¿¿ á¿ñèéã òîäîðõîéëñíîîð á¿õ

íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãýýñ õ¿ëýýæ áàéãàà àëäàãäëûã

íºõºõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ áîëîìæèéã

áèé áîëãîäîã à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

Òóñ õîðîîíû 2014 îíû 10 òîîò òîãòîîëîîð “Õàðèëöàà

õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéí ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë

øààðäëàãà”-ûã øèíý÷ëýí áàòàëñàí áºãººä óã òîãòîîëûí

õýðýãæèëòèéã õàíãàõ çîðèëãîîð “Áàðèëãûí äîòîð

õîëáîîíû ìîíòàæ, óãñðàëò ñóóðèëóóëàëò”, “Äîòîîä

õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð” òºð뺺ð

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèæ áàéñàí

70 ÀÀÍ, õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã òóñ òóñ

õ¿÷èíã¿é áîëãîõ; “Ãàäíà õîëáîîíû êàáåëü øóãàìûí

óãñðàëò ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð”, “Öàìõàã, ò¿¿í äýýðõ

õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæ óãñðàëò ñóóðèëóóëàëò,

çàñâàð” òºð뺺ð ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë

ýçýìøèã÷äèéí òóñãàé çºâøººð뺺ñ “Áàðèëãûí äîòîð

õîëáîîíû ìîíòàæ, óãñðàëò ñóóðèëóóëàëò”, “Äîòîîä

õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð” òºðëèéã

2.

3.

IV ÓËÈÐËÛÍ ÒÀÉËÀÍ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍ

72014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍ

õàñ÷ ººð÷ëºëò îðóóëàõààð òóñ òóñ øèéäâýðëýí

“Òîãòîîëûí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ òóõàé” 2014 îíû 57

òîîò òîãòîîëûã ãàðãàëàà. Òóñãàé çºâøººðëèéí àíãèëàëä

ººð÷ëºëò îðñîí, íºõöºë øààðäëàãà øèíý÷ëýãäñýíòýé

õîëáîãäóóëàí äýýðõ òºðëèéí ¿éë÷èëãýýíèé òóñãàé

çºâøººðëèéã öààøèä îëãîõã¿é áºãººä á¿ðòãýëèéí

ãýð÷èëãýý îëãîõ þì.

Õîðîîíû õóðàëäààíû 2014 îíû 58 òîîò òîãòîîëûí

õàâñðàëòààð Ìîíãîë Óëñûí Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû

òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëèéí 10.1.1, 14.1.1, 14.1.4,

Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëèéí 9.1.2, 25.2.7, Õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ çºâøººðëèéí

æóðìûí 10.3.3, òóñ õîðîîíû Ä¿ðìèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí

2.2 äàõü õýñãèéã ¿íäýñëýí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ áîëîí ðàäèî

äàâòàìæ àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðëèéã 6 ÀÀÍ, õóóëèéí

ýòãýýäýä øèíýýð îëãîõ; 59 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé

çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëýõ; 14 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé

çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ; 4 õóóëèéí ýòãýýäèéí

3.

òóñãàé çºâøººðºëä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ; òóñãàé

çºâøººðëèéí ãýðýýíèé íºõöºë øààðäëàãûã õóãàöààíä

íü áèåë¿¿ëñýí 1 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã

ñýðãýýõýýð òóñ òóñ øèéäâýðëýñýí áîëíî.

̺í õóðàëäààíààð òóñ õîðîîíû ä¿ðìèéí 3.2.2 äàõü

çààëòûã ¿íäýñëýí òóñãàé çºâøººðëèéí çîõèöóóëàëò,

äóãààðëàëòûí çîõèöóóëàëòûí õºëñ, ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºð, á¿ðòãýëèéã öàõèìààð

áîäîëò õèéõ, íýõýìæëýõ çàð÷ìûã òîäîðõîéëîí ¿éë

àæèëëàãààíä ìºðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Òóñãàé çºâøººðëèéí

òºëáºðèéã çºâøººðëèéí á¿ðòãýë, òºëáºðèéí öàõèì

òîîöîîëëîîð íýõýìæëýõ àðãà÷ëàë”-ûã 2014 îíû 12 äóãààð

ñàðûí 19-íèé ºäðèéí 59 òîîò òîãòîîëûí õàâñðàëòààð

áàòëàâ. Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã áàòàëñíààð ¿éë÷èëãýýíèé

áîëîí äàâòàìæèéí àøèãëàëò ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºð,

áóñàä òºëáºðèéã öàõèì àðãààð òîîöîõ, ìýäýýëëèéí

ñàíã á¿ðä¿¿ëýõ, õîëáîãäîõ ¿éë àæèëëàãààã öàõèìæóóëàõ

áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíý.

Õîðîîíû õóðàëäààíààñ 2014 îíû 4 ä¿ãýýð óëèðàëä áàòàëñàí òîãòîîë, øèéäâýðèéí æàãñààëòûã íýãòãýí ¿ç¿¿ëýâ. ¯¿íä:

ÕÎÐÎÎÍÛ ÁÀÒÀËÑÀÍ ÒÎÃÒÎÎËÛÍÄÓÃÀÀÐ

ÎÃÍÎÎ ÒÎÃÒÎÎËÛÍÒÎÂ× ÀÃÓÓËÃÀ

ÍÝÃ. ÕÕÇÕ-ÍÛ ÁÀÒÀËÑÀÍ ÒÎÃÒÎÎË

1 ÒÎÃÒÎÎË 50 2014.10.03 Óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòûí ä¿íãèéí òóõàé

2 ÒÎÃÒÎÎË 51 2014.10.03 Óðàëäààíò øàëãàðóóëàëò çàðëàõ òóõàé

3 ÒÎÃÒÎÎË 52 2014.12.08

Æóðàì øèíý÷ëýí áàòëàõ, çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èãò íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé (Áàòàëñàí: Õàâñðàëò-1. Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéã õàìòðàí àøèãëàõ æóðàì)(2013 îíû 26 òîîò òîãòîîëä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëñàí: Õàâñðàëò-2. Ìîíãîë Óëñûí Ìýäýýëýë, õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé çîõèöóóëàëò)

4 ÒÎÃÒÎÎË 53 2014.12.08Æóðàì øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé(Ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ áîëîí ñ¿ëæýý õîîðîíäûí õàðèëöàí õîëáîëòûí åðºíõèé æóðàì)

5 ÒÎÃÒÎÎË 54 2014.12.08

Äàâòàìæèéí çóðâàñ äàõü ñóâãèéí õóâààðèëàëò, àøèãëàëò áàòëàõ òóõàé(Ìîíãîë Óëñûí õýìæýýíä 18 ÃÃö, 22 ÃÃö, 38 ÃÃö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàõ ðàäèî ðåëåéíèé ñèñòåìèéã çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà, ñóâãèéí õóâààðèëàëò)

6 ÒÎÃÒÎÎË 55 2014.12.08 Òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, ñýðãýýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ òóõàé

8

7 ÒÎÃÒÎÎË 56 2014.12.19Õºðºíãèéí õýìæýýã øèíý÷ëýí òîãòîîõ òóõàé (Áͯ¯Ñ-ä òºâëºð¿¿ëýõ õºðºíãº: 2015 îí)

8 ÒÎÃÒÎÎË 57 2014.12.19Òîãòîîëûí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ òóõàé (2014 îíû 10 òîîò òîãòîîë)

9 ÒÎÃÒÎÎË 58 2014.12.19Òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, ò¿äãýëç¿¿ëýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, õàìðàõ õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò îðóóëàõ, ñýðãýýõ òóõàé

10 ÒÎÃÒÎÎË 59 2014.12.19Àðãà÷ëàë áàòëàõ òóõàé (ÒÇ-èéí òºëáºðèéí öàõèì òîîöîîëîë)

11 ÒÎÃÒÎÎË 60 2014.12.19 Àæëààñ ÷ºëººëºõ òóõàé

12 ÒÎÃÒÎÎË 61 2014.12.19 Àæèëä øèëæ¿¿ëýí òîìèëîõ òóõàé

13 ÒÎÃÒÎÎË 62 2014.12.19 Àæèëä òîìèëîõ òóõàé

ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíààð 2014 îíû 4 ä¿ãýýð óëèðàëä,

Õîðîîíû õóðàëäààíû 2014 îíû 55, 58 òîîò òîãòîîëûí

õàâñðàëòààð ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, øóóäàíãèéí

÷èãëýëýýð ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ áîëîí ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðëèéã 30 ÀÀÍ, õóóëèéí ýòãýýäýä

øèíýýð îëãîõ; 59 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã

ò¿äãýëç¿¿ëýõ; 37 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã

õ¿÷èíã¿é áîëãîõ; 4 õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðºëä

íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ; òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé

íºõöºë øààðäëàãûã õóãàöààíä íü áèåë¿¿ëñýí 33

õóóëèéí ýòãýýäèéí òóñãàé çºâøººðëèéã ñýðãýýõýýð òóñ

òóñ øèéäâýðëýñýí áîëíî.

ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíû òîãòîîë, òýìäýãëýëèéí õýðýãæèëòèéã

çîõèîí áàéãóóëàõ, áàòëàãäñàí çîõèöóóëàëòûí æóðàì,

áàðèìò áè÷ãèéí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ àæëûí

õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ ÿàì, áàéãóóëëàãà, ä¿¿ðýã, òàòâàðûí

àëáà, ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçàð, ÀÀÍ, òóñãàé

çºâøººðºë ýçýìøèã÷, èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä íàðò 280

ãàðóé àëáàí òîîòîîð òóñ òóñ àëáàæóóëàí õ¿ðã¿¿ëýõ àðãà

õýìæýýã àâ÷ àæèëëàâ.

Õîðîîíû õóðàëäààíû ìýäýýëýë áîëîí òîãòîîë, òýìäýãëýë,

áàòëàãäñàí áàðèìò áè÷ãèéã õàâñðàëòûí õàìò, òàéëàí

ìýäýýëëèéã òóõàé á¿ð áàéãóóëëàãûí öàõèì õóóäàñò

áàéðøóóëàí ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, îëîí

íèéòýä ñóðòàë÷èëàõ, õîðîîíû øèéäâýðèéã íýýëòòýé

áîëãîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ áàéíà.

IV ÓËÈÐÀËÄ ØÈÉÄÂÝÐËÝÑÝÍ ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÌÝÄÝÝËÝË

Òóñ õîðîîíä 2014 îíû

äºðºâä¿ãýýð óëèðëûí

áàéäëààð èíòåðíåòèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 3, ñàíñðûí

õºäºë㺺íò õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý

ýðõëýõ 1, êàáåëèéí òåëåâèçèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 1, õàðèëöàà

õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéí

ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýý

ýðõëýõ 8, ðàäèîãèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 4,

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 1, ðàäèî

äàâòàìæèéí 14, øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 5 òóñãàé

çºâøººðëèéã òóñ òóñ øèíýýð

îëãîñîí áàéíà. Ðàäèîãèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí 2 òóñãàé çºâøººðëèéí

õàìðàõ õ¿ðýýã íýìñýí áàéíà.

Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý

áàéãóóëàõ 3, óëñ õîîðîíäûí

ÿðèàíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 7, õîò

õîò õîîðîíäûí ÿðèàíû ¿éë÷èëãýý

ýðõëýõ 1, èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõëýõ 2, äàìæóóëàí õ¿ðãýõ

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 3, êàáåëèéí

òåëåâèçèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 4,

òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 2, øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 2, ðàäèîãèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõëýõ 3, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéí ñóóðèëóóëàëò,

çàñâàð ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ 82 /¿¿íýýñ

80 íü àíãèëàë ººð÷ëºãäñºíòýé

õîëáîîòîéãîîð/, ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàõ 12 òóñãàé çºâøººðëèéã òóñ

òóñ õ¿÷èíã¿é áîëãîæýý.

IV ÓËÈÐËÛÍ ÒÀÉËÀÍ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍ

92014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ßðèëöëàãà

Õàðèëöàà õîëáîî áîë îð÷èí ¿åèéí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí áèçíåñèéí õàìãèéí õóðäàí õºãæèæ áàéãàà ñåêòîðóóäûí íýã. Òýð óòãààðàà èðãýä óõààëàã òºõººðºìæ, õºäºë㺺íò èíòåðíåòèéã ºðãºí àøèãëàõ áîëëîî. Õèë õÿçãààðã¿é ãýäýã øèã õ¿ññýí ãàçðààñàà íýãýíòýéãýý õàðèëöàæ, áèåñýý õàðæ ÿðüæ áàéíà. Ýíý îëîí í¿äýíä ¿ë ¿çýãäýõ õîëáîëòóóä òàíû áîäëîîð ÷óõàì þó âý. ªíººäºð áèäíèé àìüäðàëä õàðèëöàà

Á.Áàëãàíñ¿ðýí:

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯Ðį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

õîëáîî ãýäýã ç¿éë õýð ã¿í îðøèí áàéíà âý ãýäýãò òà õóâü õ¿í òàëààñàà õàðèóëæ ºãíº ¿¿?

Þóíû ºìíº ýíýõ¿¿ ÿðèëöëàãûã

ñîíèðõîí óíøèæ áóé óíøèã÷èääàà

ýíý ºäðèéí ìýíä õ¿ðãýå. ̺í òàíàé

ñýòã¿¿ëèéí õàìò îëîíä ìýäýýëýë,

õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí

áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë àæèëëàãààíû

òàëààð èéí îëîí íèéòýä òàíèëöóóëæ

áàéãààä ýíý äàøðàìä òàëàðõàæ

áàéãààãàà èëýðõèéëüå.

Ìýäýýæ ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî

áîë äýëõèé äàõèíä õàìãèéí

õóðäàöòàé õºãæèæ áóé ñàëáàðóóäûí

íýã ÿàõ àðãàã¿é ìºí. Ìîíãîë Óëñûí

õóâüä ÷ ìºí ë ýíýõ¿¿ õóðäàöòàé

õºãæ뺺ñ õîöðîîã¿é õºë íèéë¿¿ëýí

ÿâæ áàéíà. Øóóäàíãààð çàõèà

ÿâóóëæ, õàæóó àéëûíõàà õ¿íýýð

äóóäóóëæ áàéæ õîë ñóóãàà ààâ ýýæ,

àõ ä¿¿òýéãýý õîëáîãäîæ áàéñàí öàã

ñàÿõàí. Òóõàéí ¿åä óòñàí õîëáîî,

èë çàõèäëûã ë õàðèëöàà õîëáîî

ãýæ îéëãîæ áàéñàí áîë ºíººäºð

õàðèëöàà õîëáîî ãýäýã èë¿¿ ºðãºí

õ¿ðýýíä, èõ íàðèéí àñóóäëóóäûã

õàìàð÷ áàéíà. Òèéì ÷ ó÷ðààñ

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÄÀÐÃÀ Á.ÁÀËÃÀÍѯÐÝÍÒÝÉ

ÒÓÑ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ, ÌÝÄÝÝËÝË, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ

ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÎÐ×ÈÍ, ÖÀÀØÄÛÍ ×Èà ÕÀÍÄËÀÃÀ ÇÝÐÝà ÎËÎÍ ÀÑÓÓÄËÀÀÐ ßÐÈËÖËÀÀ.

10

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûã ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîë

á¿õèé òóñäàà ñàëáàð ãýæ ¿çäýã.

Õ¿í òºðºëõòºí ãàçàð øîðîî, àãààð

óñ, áàéãàëü ýõòýéãýý íÿãò õîëáîîòîé

àìüäàð÷ èðñýí áîë ºíººãèéí XXI

çóóíä áèä ýíý öýíõýð ãàðàãààñàà

ãàäíà öàõèì åðòºíöèéã øèíýýð

öîãöëîîí á¿òýýæ, ç¿éðëýâýë õî¸ð

ãàðàãò íýãýí àãøèíä àìüäàð÷

áàéíà. ªºðººð õýëáýë, ýíý öàã ¿åä

àìüäàð÷ áàéãàà õ¿ì¿¿ñò ìýäýý,

ìýäýýëëèéã öàã àëäàëã¿é àâàõ

íü ãàçàð øîðîî, óñ àãààð, öàã

õóãàöààíû ¿íý öýíýòýé ä¿éöýõ¿éö

à÷ õîëáîãäîëòîé áîëæ áàéíà ãýæ

õýëæ áîëíî. Õ¿ì¿¿ñ òîã òàñàð÷èõëàà

ãýõýä òîãã¿é õàðàíõóé áîëîõîä áèø

õàðèí ãàð óòñàà öýíýãëýæ, ýñâýë

èíòåðíåò îðæ ÷àäàõã¿é áîë÷èõëîî

ãýäýãò èë¿¿ ñàíàà çîâäîã áîë÷èõîæ.

Ýíý íü ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî

ãýäýã áèäíèé àìüäðàëûí ñàëøã¿é

íýã õýñýã áîëæ áàéãààã õàðóóëæ

áàéõ øèã. Ãýâ÷ õóâü õ¿ì¿¿ñèéí

õóâüä èíòåðíåò, ãàð óòàñ, óõààëàã

òåõíîëîãèóäàä à÷ õîëáîãäîë ºãäºã

÷ òàíû äýýð õýëñýí í¿äýíä ¿ë

¿çýãäýõ õîëáîëòóóä áóþó õàðèëöàà

õîëáîîíû ¿íäñýí àìèí ñóäàñ, ãîë

ò¿ëõ¿¿ð ãýæ õýëæ áîëîõ öàõèëãààí

õîëáîî, ðàäèî äàâòàìæ, ñ¿ëæýý,

äóãààðëàëò ãýæ þó áîëîõ, òýäãýýð íü

ÿìàð ÷óõàë âý ãýäýã òàëààð òºäèéëýí

áîääîãã¿é. Æèøýý íü áèä àëò, çýñ

ãýõ ìýò áàéãàëèéí àñàð èõ áàÿëàãòàé

ãýãääýã ÷ ýäãýýð íü òîäîðõîé öàã

õóãàöààíä àøèãëàãäààä äóóñíà.

¯¿íòýé íýãýí àäèë ðàäèî äàâòàìæ

áîëîí äóãààð íü õÿçãààðëàãäìàë

íººöºä òîîöîãääîã áºãººä

äýëõèéí óëñ îðíóóä òîäîðõîé

òºëºâëºëòèéí äàãóó õóâààðèëàí

àøèãëàäàã. Òîäîðõîé õóâààðèëàëò

áàéãàà ó÷ðààñ ò¿¿íèéã ìºí çºâ

çîõèñòîé õóâààðèëàí, ¿ð àøèãòàé

àæèëëóóëàõ çîõèöóóëàëòûã õýí íýã

íü çàéëøã¿é õèéõ øààðäëàãàòàé.

Òýð çîõèöóóëàëòûí àæëûã ë

õóóëèéí äàãóó Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîî õèéæ áàéãàà.

Áèä òýãýõýýð õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò õýð îëîëòòîé àæèëëàæ áàéãàà áý?

Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí îëîëò

àìæèëòûã íàäààñ èë¿¿ ýíý ñàëáàðûí

òåõíîëîãèéí äýâøèë, ¿éë÷èëãýýã

õ¿ðòýæ áóé õýðýãëýã÷, èðãýä ä¿ãíýâýë

èë¿¿ áîäèòîé áàéõ. Õýðýãëýã÷èéí

õóâèàð õýëáýë ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû òåõíîëîãèéí õóâüä

ìàíàéä áóñàä õºãæèíã¿é îðíóóäàä

÷ áàéäàã á¿õèé ë òºðëèéí òåõíèê

õýðýãñýë, òåõíîëîãèéí õýðýãëýý,

¿éë÷èëãýý íýâòýð÷ áàéíà. Åð人

20-õîí æèëèéí ºìíº ë ¿¿ðýí

õîëáîîíû òåõíîëîãè çàõ çýýëä

íýâòýð÷, ãàð óòàñ ãýäýã ç¿éë òàíñàã

õýðýãëýýíä òîîöîãääîã áàéñàí

îéëãîëò ºíººäºð ¿ã¿é áîëñîí.

Îäîîãîîð ¿¿ðýí õîëáîîíû çàõ çýýë

äýýð ë ãýõýä äºðâºí êîìïàíè,

ÿðèà, ìåññåæ, äàòà ãýñýí ¿íäñýí

ãóðâàí ¿éë÷èëãýýíýýñ ãàäíà 20

ãàðóé íýð òºðëèéí áóñàä ¿éë÷èëãýýã

¿ç¿¿ëæ áàéãàà áºãººä íèéò

èäýâõòýé õýðýãëýã÷èéí òîî ãóðâàí

ñàÿ ãàðóé áîëæ ¿¿ðýí õîëáîîíû

íýâòðýëòèéí õóâü äýëõèéí ºíäºð

õºãæèëòýé óëñ îðíóóäûí ò¿âøèíä

õ¿ð÷ýý. ̺í ÀéÏèÒ /IPTV/,

ÊàÒÂ-èéí òåõíîëîãèéã àøèãëàí

äýëõèéí øèëäýã êîíòåíòóóäûã

õýðýãëýã÷èäýäýý õ¿ðãýæ áàéíà. Ýíä

íýã ç¿éëèéã îíöîëæ õýëýõýä ìàíàé

ñàëáàð ñ¿¿ëèéí ¿åèéí äýâøèëòýò

òåõíèê, òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí, îëîí

óëñûí ÷àíàð ñòàíäàðòàä íèéöñýí

¿éë÷èëãýýã ººð áóñàä óëñ îðíóóäòàé

õàðüöóóëàõàä õàðüöàíãóé õÿìä

¿íýýð õ¿ðãýæ áàéãàà. Òýãýõýýð ýíý

ñàëáàð ìààíü ÷àìã¿é àìæèëòòàé

àæèëëàæ áàéíà ãýõýä áóðóóäàõã¿é

áàéõ.

Ìèíèé õóâüä ñàëáàðûí îëîëò

àìæèëòûã ä¿ãíýõýýñ èë¿¿òýé ýíý

ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëæ

áóé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷èä áîëîí

õýðýãëýã÷èäèéí ýðõ àøãèéã

õàìãààëàõ, òýäíèé ¿éë àæèëëàãààã

îäîîãèéí áàéãàà õóóëü, ýðõç¿éí

îð÷èí íºõöºëä íèéöýæ áóé ýñýõýä

àíõààð÷, õîëáîãäîõ õóóëü, æóðàì,

íºõöºë øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéã

õàíãóóëàõ ¿¿ðýã á¿õèé áàéãóóëëàãûã

óäèðäàæ áóé ó÷ðààñ çîõèöóóëàëòûí

îð÷èí íºõöëèéí òàëààñ íü àñóóäàëä

õàíäàõûã õè÷ýýæ àæèëëàäàã.

Òýãâýë òàíû õýëæ áàéãàà çîõèöóóëàëòûí îð÷èí íºõöºë ìàíàé óëñàä ÿìàð áàéãàà áý? Öààøäûí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà õààøàà ýðãýæ áàéíà áý?

Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãàä äýëõèéí 193 îðíû

òºëººëºë, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà

áèé. Ìàíàé óëñ 1964 îíä á¿ðòã¿¿ëñýí

áàéäàã. Ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí çîõèöóóëàã÷

áîëîí ¿íäñýí ñ¿ëæýýíèé ¿éë÷èëãýý

¿ç¿¿ëýã÷ 566 áàéãóóëëàãà ãèø¿¿íýýð

ýëññýí áàéäãèéí íýã íü Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî.

Òóñ áàéãóóëëàãààñ æèë á¿ð

äýëõèéí óëñ îðíóóäûí õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí çîõèöóóëàõ

áàéãóóëëàãóóäûí óäèðäëàãûí

ò¿âøèíä äóãóé øèðýýíèé óóëçàëò

ÿðèëöëàãà õèéäýã. Ýäãýýð óóëçàëò

áîëîí òóñ ÎÓÖÕÁ-ààñ ãàðãàæ áóé

çºâëºìæ, óðèàëãóóäààñ õàðàõàä

åðºíõèé人 õàðèëöàà õîëáîîíû

¿éë÷èëãýý ãýõýýð ë ãàð óòàñ, ÿðèà,

ìåññåæ ãýäýã áàéñàí áîë ýíý íü

èíòåðíåò, äàòà ãýñýí îéëãîëòîä

øèëæýýä áàéíà. Äýëõèéí á¿õèé

ë îðíû õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûíõíû ãîë çîðèëòûí íýã

íü ºíäºð õóðäíû ºðãºí çóðâàñûí

ñ¿ëæýýíèé íýâòðýëòèéã ñàéæðóóëàõ,

íýìýãä¿¿ëýõ. Èíãýñíýýð ºíäºð

õóðäòàé, ÷àíàðòàé äàòà ¿éë÷èëãýýã

¿ç¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðäýõ áºãººä

èíòåðíåò ñ¿ëæýý, äýä á¿òöýýð

äàìæóóëàí òºðºë á¿ðèéí

¿éë÷èëãýýã õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé

áîëæ áàéãàà þì. ªºðººð õýëáýë,

èíòåðíåò ñ¿ëæýý, äýä á¿òýö ìààíü

ººðºº ¿éë÷èëãýý ãýõýýñýý èë¿¿òýé

áóñàä îëîí òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã

àâàõ äýä á¿òýö áîëîí õóâèð÷

áàéíà ãýñýí ¿ã. Öààøäûí ÷èã

õàíäëàãûí òóõàéä ãýâýë, ºäºð á¿ð

øèíý ¿éë÷èëãýý, øèíý òåõíîëîãè,

öàã òóòàìä îëîí çóóí àïïëèêåéøí

øèíýýð ãàð÷, ìèíóò òóòàìä øèíý

ìýäýý ìýäýýëýë ãàðäàã ìàø õóðäòàé

õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ áàéãàà

ñàëáàðûí õºãæëèéã òîäîðõîéëîõîä

òºâºãòýé. Õàðèí çîõèöóóëàã÷äààñ

ýíý õóðäàöòàé õóâüñàë, ººð÷ëºëò

òóõàéí íýã òåõíîëîãèä ýñâýë

ßðèëöëàãà

112014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯ÐÝËį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ

ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

òóõàéí íýã ¿éë÷èëãýýíä çîðèóëñàí

çîõèöóóëàëòûí õýâ ìàÿãààñ èë¿¿

êîíâåðöëîãäñîí áóþó íýãäýí

íèéëñýí, áàãöëàãäñàí ¿éë÷èëãýýíèé

çàõ çýýëèéã çîõèöóóëàõûã øààðäàæ

áàéíà. ̺í äàðàà ¿åèéí áóþó

4G, 5G ãýõ ìýò øèíý òåõíîëîãè

íýâòð¿¿ëæ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð

äàâòàìæèéã èë¿¿ ¿ð àøèãòàé

àøèãëàõ ¿¿äíýýñ ÷ºëººëºõ, äàõèí

õóâààðèëàõ, öààøëààä òåõíîëîãèîñ

¿ë õàìààðàõ õóóëü, ýðõç¿éí

çîõèöóóëàëòûí îð÷íûã á¿ðýëä¿¿ëýõ

çàéëøã¿é øààðäëàãóóä òóëãàð÷

áàéãàà þì.

Äýëõèéí ÷èã õàíäëàãàòàé óÿëäóóëàí äîòîîääîî ÿìàð àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé âý. Ò¿¿íýýñ ãàäíà, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò Çàñãèéí Ãàçðààñ áàðèìòëàõ áîäëîãî ãýæ áèé. Ýíý õ¿ðýýíä 2014 îíä ÿìàð ¿íäñýí ÷èãëýë¿¿äèéã áàðüæ àæèëëàæ áàéíà. ßìàð ¿ð ä¿íä õ¿ðýâ?

Áèäíèé ç¿ãýýñ çîõèöóóëàëòûí

øèíý îð÷èí íºõöºë ¿¿ñ÷ áàéãààã

àíõààðàí, ÎÓÖÕÁ-ààñ ãàðãàæ áóé

óðèàëãà, çºâëºìæ, Ìîíãîë Óëñûí

Çàñãèéí Ãàçðààñ áàðèìòàëæ áóé

áîäëîãî, ÷èãëýëèéí äàãóó õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ

òóñãàé çºâøººðëèéí àñóóäëààð îëîí

óëñûí òóðøëàãàòàé áàéãóóëëàãààñ

çºâëºõ ¿éë÷èëãýý àâ÷ àæèëëàñàí.

2013 îíîîñ çîõèöóóëàëòûí ä¿ðýì

æóðàì, íºõöºë øààðäëàãûã

øèíý÷ëýõ, òóñãàé çºâøººðëèéí

àíãèëàë, òºëáºð áîëîí ò¿¿íòýé

õîëáîãäîõ äîòîîä ¿éë àæèëëàãààíû

äàðààëàë, á¿òöýä ä¿í øèíæèëãýý

õèéæ, ººð÷ëºõ àæëûã ¿å øàòòàéãààð

õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí. Ýíý îíä

áèä òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí

áè÷èã, á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí

íýãäñýí ñàíã öàõèì õýëáýðò

øèëæ¿¿ëýõ, òýäãýýðòýé õîëáîãäîõ

ìýäýýëëèéã èðãýä, áàéãóóëëàãóóäàä

÷èðýãäýëã¿é, øóóðõàé àâäàã áîëãîõ

çîðèëòîî õýðýãæ¿¿ëýõýýð àæèëëàæ

áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí ýíý îíûã ñàëáàðûí

õýìæýýíä ýðõ ç¿éí øèíý÷ëýëèéí

æèë áîëãîí çàðëàñíààð Õàðèëöàà

õîëáîîíû òóõàé, Ðàäèî äîëãèîíû

òóõàé, Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëü çýðýã

ìàíàé ñàëáàðûí ãîë õóóëèóä ýíýõ¿¿

õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ, øèíý÷ëýãäýæ

áóé ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

¿éë÷èëãýý, òåõíîëîãèóä, ò¿¿íèéã

äàãàí áèé áîëæ áóé öàõèì áîëîîä

ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë,

ºãºãäºë õàìãààëàë ãýõ ìýò îëîí

àñóóäëûã öîãöîîð íü õàðæ, ººð÷ëºëò

îðóóëàõ øààðäëàãà áàéãààã òóñãàí

áóñàä áàéãóóëëàãóóäòàéãàà õàìòðàí

àæèëëàæ áàéíà.

Çîõèöóóëàõ õîðîîíû õóâüä òóñãàé

çºâøººðëèéí ¿éë÷èëãýýã øóóðõàé,

èë òîä çàð÷èìä øèëæ¿¿ëýõ

çîðèëãîîð áàéãóóëëàãûí äîòîîä

á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòàä íýëýýä

ººð÷ëºëò õèéãäñýí. Ò¿¿í÷ëýí

ñàëáàðò ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áóé

òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äèéí

¿éë àæèëëàãààíû ÷àíàð, òåõíèêèéí

¿ç¿¿ëýëò çýðýãò õóóëü æóðàì,

íºõöºë øààðäëàãûí äàãóó õÿíàëò

òàâüæ, òîäîðõîé ¿å øàòòàé àðãà

õýìæýý àâàõ àæëûã èäýâõæ¿¿ëæ

áàéíà. Çàðèì òàëààðàà áàãàã¿é

ø¿¿ìæëýëä ºðòºæ áàéãàà ÷ áèä

ýäãýýð õÿíàëò øàëãàëòûã òîãòìîë

õèéæ, øàò äàðààòàé àðãà õýìæýý

àâñíààð ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

õóâüä ¿éë÷èëãýýãýý ñàéæðóóëàõ,

¿éë àæèëëàãàà áîëîí òåõíèê

õýðýãñëèéí õóâüä ºðñºë人íèé

çàð÷ìààð àæèëëàæ ºñºí äýâæèõ,

õºãæèõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà

õýðýã áºãººä ¿¿íèé ¿ð ä¿íä èðãýä,

õýðýãëýã÷èäýä ÷àíàðòàé, ººðèéí

ñýòãýëä íèéöñýí ¿éë÷èëãýýã àâàõ

ñîíãîëò íü íýýëòòýé, èë¿¿ îëîí

áîëîõ þì.

ͺ㺺òýéã¿¿ð ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ ¿¿äíýýñ òýäýíä

çîðèóëñàí ñóðãàëò, ñåìèíàðûã

òîãòìîë çîõèîí áàéãóóëæ

áàéíà. ßëàíãóÿà ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàëòòàé õîëáîîòîéãîîð ò¿¿íä

ìîíèòîðèíã õèéõ áóþó ðàäèî

äàâòàìæèéí õàðèëöàí íºëººë뺺ñ

óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õàìãààëàõ,

õýðâýý õàðèëöàí íºëººëºëä ºðòñºí

áîë ò¿¿íèéã àðèëãàõ òîãòîëöîîã

á¿ðä¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð àíõààðàë

õàíäóóëæ áàéãàà. ªºðººð õýëáýë,

ðàäèî äàâòàìæ íü õàðèëöàí

íºëººëºëä ºðòâºë ¿éë÷èëãýýíèé

÷àíàðò øóóä ñºðºã íºëººëºë

¿ç¿¿ëíý ãýñýí ¿ã. ªíººäðèéí

áàéäëààð Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ Óëààíáààòàð

õîòîä õî¸ð öýãò ñóóðèí õÿíàëòûí

ñòàíö àæèëëóóëæ áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí

çàðèì óíøèã÷èä ìààíü ìýäýõ

áàéõ, Ìîíãîëäîî îäîîãîîð ãàíöõàí

áàéãàà èæ á¿ðýí òóñãàé òîíîãëîë

á¿õèé ðàäèî äàâòàìæèéí ÿâóóëûí

õÿíàëòûí ìàøèí, ìºí 纺âðèéí

õÿíàëòûí õýìæ¿¿ðèéí áàãàæ,

òºõººðºì溺ð ðàäèî äàâòàìæèéí

ìîíèòîðèíãèéã õèéæ ã¿éöýòãýäýã.

Åð íü á¿õèé ë õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ðàäèî äàâòàìæèä ñóóðèëäàã ãýæ îéëãîæ áîëîõ óó?

Àãààð ìàíäàë áîë õ¿í òºðºëõòºí

áèäíèé îðøèí áóé õàìãèéí

÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë. Òýãâýë áèäíèé

õî¸ðäîã÷ åðòºíö ãýæ õýëýýä áóé

öàõèì îð÷èíä ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí ¿ñðýíã¿é

õóðäàöòàé õºãæëèéí ãîë õºäºëãºã÷

íü ìºí ë àãààðûí îðîí çàéä áóé

äîëãèîí áóþó ðàäèî äàâòàìæ

áîëæ áàéãàà þì. ªºðººð õýëáýë,

ðàäèî äàâòàìæèä ñóóðèëæ áèä

á¿ãäèéí õ¿ëýýí àâ÷ áóé á¿õèé ë

õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý

äàìæèãäàæ áàéíà. Îëîí óëñûí

õýìæýýíä ýíýõ¿¿ ðàäèî äàâòàìæèéí

çîõèöóóëàëòûã íýãäñýí áàéäëààð

òîäîðõîéëäîã áºãººä Ìîíãîë

Óëñûí õóâüä ººðèéí ¿íäýñíèé

ðàäèî äàâòàìæèéí õóâààðèëàëò,

òºëºâëºëò, îëãîëòûã Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ

øèéäâýðëýäýã. Ðàäèî äàâòàìæèéí

çóðâàñ õÿçãààðëàãäìàë íººö áºãººä

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ òýðõ¿¿ õÿçãààðëàãäìàë

íººöèéã õýðýãëýã÷èäýäýý ÷àíàðòàé,

äýâøèëòýò ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõýä

çîðèóëàí ìàø íàðèéâ÷èëñàí

òºëºâëºëò, çîõèöóóëàëòûí äàãóó

õóâààðèëàí îëãîäîã þì.

Òà á¿õíèé ºäºð òóòàìä õýðýãëýæ,

ìýäýð÷ áàéãàà ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý áîëîõ ¿¿ðýí

õîëáîî, óòàñã¿é òåõíîëîãèéí

èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý, òåëåâèç ðàäèî,

12

ñàíñðûí õîëáîî ãýýä ýíý

á¿õ ¿éë÷èëãýý àãààðûí

öýíõýð äîëãèîí áóþó

ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàí

õ¿ëýýí àâ÷, õýðýãëýäýã.

Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ

ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã

õ ý ð ý ã ë ý ã ÷ è ä ä ý ý

õ¿ðòýýìæòýé õ¿ðãýõ,

÷àíàðûí øààðäëàãûã

õàíãóóëàõ çîðèëãî

òàâüæ àæèëëàõäàà

Ìîíãîë Óëñûíõàà

ºðãºí óóäàì íóòàã, õ¿í àì ñèéðýã

ñóóðüøñàí áàéäàë, í¿¿äëèéí ñî¸ë

èðãýíøèë çýðýã îíöëîãò óÿëäóóëæ,

çîõèöóóëàëòûí áîäëîãîî áàðèìòëàí

àæèëëàæ áàéíà. Åð íü, òåõíîëîãèéí

õóâüä ðàäèî äàâòàìæèä ñóóðèëñàí

¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòàä ãîëëîõ

àíõààðëàà õàíäóóëæ, ýíý ÷èãëýëýýð

öààøäûí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë,

áîäëîãûã áîëîâñðóóëæ áàéãàà.

Òà äýýð Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü, Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé äóðüäñàí. ªíãºðñºí õàâðûí ÷óóëãàíààð øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé õóóëèéí ººð÷ëºëòèéã ÓÈÕ áàòàëñàí. Ýíý òàëààð òîäðóóëæ áîëîõ óó?

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî, Çàñãèéí Ãàçðûí õýðýã

ýðõëýõ ãàçàð, Ãààëèéí åðºíõèé

ãàçàð, Òàòâàðûí åðºíõèé ãàçàð

õàìòàð÷ àæëûí õýñýã áàéãóóëñàí.

Èíãýýä øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý

ýðõýëäýã áàéãóóëëàãóóäûí äóíä

õýëýëö¿¿ëýã ÿâóóëààä ºíãºðñºí

äîëäóãààð ñàðûí ýõýýð õóóëèéí

ººð÷ëºëòèéã õýëýëö¿¿ëýýä ÓÈÕ-ä

ºðãºí áàðüñàí. Õàâðûí ÷óóëãàíààð

Ãààëèéí òàðèôûí òóõàé, ͪÀÒ-ûí

òóõàé õóóëèóäàä íýìýëò ººð÷ëºëò

îðóóëæ, ÓÈÕ-ààð áàòëóóëñàí ÿâäàë

íü Çàñãèéí Ãàçðûí õýðýãæ¿¿ëñýí

÷óõàë àæëûí íýã áºãººä óëñ

õîîðîíäûí øóóäàíãèéí ñàëáàðûí

õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èíä ñ¿¿ëèéí

10 ãàðóé æèëä îðñîí èõýýõýí à÷

õîëáîãäîëòîé çààëòóóä òóñãàãäñàí

þì. Þó ãýõýýð, óëñ õîîðîíäûí

øóóäàíãèéí èëãýýìæýýñ àâäàã

òàòâàðòàé õîëáîîòîé àñóóäëûã

øèéäâýðëýñýí. Òîäðóóëáàë, óëñ

õîîðîíäûí øóóäàíãààð èðæ

áàéãàà õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä

õýìæýýã 10 äàõèí íýìýãä¿¿ëñýí

¿íèéí ä¿íòýé øóóäàíãèéí èëãýýìæ,

30 äàõèí íýìýãä¿¿ëñýí ¿íèéí ä¿íòýé

纺âðèéí êîìïüþòåðýýñ ãààëèéí

òàòâàð àâàõã¿é áîëñîí. Öààøèä

õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýý

íýìýãäýõýýð ýíý ìºíãºí ä¿í ÷ ºñíº

ãýñýí ¿ã. Õóóëèéí ýíý çîõèöóóëàëò

2015 îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí 1-íýýñ

àëáàí ¸ñîîð õýðýãæèíý. Ýíý íü

íýã òàëààñàà èðãýäèéí ýðõ àøãèéã

õàìãààëñàí, íºãººòýéã¿¿ð ãààëü,

òàòâàðûí áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë

àæèëëàãààíä ÷ ýåðýã íºëººòýé

øèéäâýð áîëñîí ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Ìîíãîë Óëñ äàÿàð òîîí òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëëýý. Áîãèíî õóãàöààíä õèéæ õýðýãæ¿¿ëñýí àæèë ìýò áîëîâ÷, ¿¿íòýé õîëáîîòîé öººíã¿é çîõèöóóëàëò õèéñýí. ̺í òîîí òåõíîëîãèä øèëæñýíýýð äàâòàìæèéí àøèãëàëò íýìýãäýæ áàéíà ãýæ áàéãàà. Ýíý òàëààð?

Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãààñ äýëõèéí óëñ

îðíóóäûã ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

¿éë÷èëãýýãýý àíàëîãè òåõíîëîãèîñ

òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ

çºâëºìæ, øèéäâýðèéã 2006

îíä ãàðãàæ, ýíýõ¿¿ àæëûã õèéæ

ã¿éöýòãýõýä óëñ îðíóóäûí Çàñãèéí

Ãàçðóóäàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõèéã

óðèàëñàí. Ýíý àæëûí õ¿ðýýíä

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí

Ãàçàð 2010 îíä ¿íäýñíèé

õºòºëáºð áàòëàí ãàðãàæ,

ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëæ

äóóñààä áàéíà. Ìîíãîë

Óëñûí õóâüä òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãýý òîîí

òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõòýé

õîëáîîòîéãîîð îëîí

óëñûí õýìæýýíä

òîäîðõîéëîãäîîä áàéãàà

ñòàíäàðòóóäààñ Åâðî

á¿ñèéí DVB-T2-èéã

ñîíãîí, àøèãëàõààð

øèéäâýðëýñýí. ¯íäýñíèé

õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä Ìýäýýëëèéí

òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà

õîëáîîíû ãàçðààñ Óëñûí òºñâèéí

õºðºí㺠îðóóëàëòààð 361 ñóì,

ñóóðèí ãàçàðò òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèîð

äàìæóóëàõ ñòàíöóóäûã ñóóðèëóóëñàí

áîë Íèéñëýëèéí òºñâèéí õºðºíãº

îðóóëàëòààð Óëààíáààòàð õîò,

íèéñëýëèéí õýìæýýíä 10 áàéðøèëä

ìºí òîîí äàìæóóëàõ ñòàíöóóä

ñóóðèëóóëñàí.

Ìàíàé áàéãóóëëàãààñ ýíýõ¿¿

õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä

øèëæ¿¿ëýõ ñóäàëãààíû áàã á¿ðä¿¿ëæ

àæèëëàí òàéëàí ìýäýýëëèéã

õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõýýñ

ãàäíà îëîí íèéòýä öàõèì õóóäñààð

èë òîä, íýýëòòýé ìýäýýëëèéã õ¿ðãýæ

áàéíà. Ìºí ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí

õ¿ðýýíä õèéãäýõ ¸ñòîé íýã ÷óõàë

àæèë áîë òîîí òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã õ¿ëýýí

àâàõ õýðýãëýã÷èéí õ¿ëýýí àâàã÷

òºõººðºìæèéí áàòàëãààæóóëàëòûí

àæëûã ýõë¿¿ëýýä áàéíà. ªíººäðèéí

áàéäëààð íýð á¿õèé äîëîîí àæ

àõóéí íýãæèéí õýðýãëýã÷èéí õ¿ëýýí

àâàõ òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëæ,

òîõèðëûí ãýð÷èëãýýã îëãîæ,

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ áàòàëñàí òîõèðëûí

òýìäýã õýðýãëýõèéã çºâøººðººä

áàéãàà áºãººä òóõàéí

áàéãóóëëàãóóäûí ìýäýýëëèéã ìàíàé

öàõèì õóóäàñíààñ àâàõ áîëîìæòîé.

Äóãààðòàéãàà øèëæèõ áóþó íýã îïåðàòîð êîìïàíèéí á¿ðòãýëýýñ

ßðèëöëàãà

132014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯ÐÝËį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ

ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

ãàð÷, íºãºº îïåðàòîð êîìïàíèä õàðüÿàëàãäàõ ýðõç¿éí áîëîìæ íýýãäñýí. Ò¿¿í÷ëýí äýýðõ õóóëü, ýðõç¿éí îð÷èí íýýãäñýíýýð îïåðàòîð êîìïàíèóä àëäàãäàë õ¿ëýýõ òîîöîîëîë áèé þó. Øóäàðãà ºðñºë人í òàëààñàà íèéãýìä ÿìàð íºëºº ¿ç¿¿ëýõ áý?

Þóíû ºìíº “Äóãààðòàéãàà øèëæèõ

¿éë÷èëãýý” ãýäãèéã òàéëáàðëàõ

íü çºâ áîëîâ óó. “Äóãààðòàéãàà

øèëæèõ ¿éë÷èëãýý” ãýäýã íü

õýðýãëýã÷ ººðèéí àøèãëàæ áóé ãàð

óòàñíûõàà äóãààðûã ººð÷ëºõã¿éãýýð

ººð îïåðàòîðûí õýðýãëýã÷

áîëîõ áîëîìæèéã õýëæ áàéãàà

þì. Èíãýñíýýð õàìãèéí ãîë íü

õýðýãëýã÷èä äóãààðòàà óÿãäàõã¿éãýýð

¿¿ðýí õîëáîîíû çàõ çýýëä

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéãàà îïåðàòîð

êîìïàíèóäààñ õàìãèéí íàéäâàðòàé,

÷àíàðòàé, ñàéí ¿éë÷èëãýý ñàíàë

áîëãîæ áóéã íü ñîíãîí ¿éë÷ë¿¿ëýõ

áîëîìæ íýýãäýõ þì.

Ýíý ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõòýé

õîëáîîòîéãîîð ¿¿ðýí áîëîí

ñóóðèí õîëáîîíû îïåðàòîðóóäûí

òºëººëëèéã îðîëöóóëñàí àæëûí

õýñýã áàéãóóëàí, ¿éë àæèëëàãààíû

òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàæ

áàéíà. Óã àæëûí õýñãèéí õ¿ðýýíä

äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýýã

íýâòð¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíä àøèãëàãäàõ

ìýäýýëëèéí áààç áóþó êëèðèíã

õàóñûã áàéãóóëàõ àñóóäëûã

øèéäâýðëýõ, îïåðàòîðóóäûí

õóâüä íýìýëòýýð õèéãäýõ õºðºíãº

îðóóëàëòûí òîîöîîã ãàðãàõ,

õîëáîãäîõ òåõíèêèéí øèéäëèéã

áîëîâñðóóëàõ çýðýã àæëûã õèéæ

ã¿éöýòãýõ áºãººä ýäãýýð íü

õèéãäñýíèé äàðàà óã ¿éë÷èëãýýíèé

òóðøèëòûã õèéõ òºëºâëºãººòýé

áàéíà.

“Äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý”-

íèé ñàéí òàë íü çàõ çýýëä õýçýý

îðñíîîñ ¿ë õàìààðàí ãàðààíû íýã

øóãàì äýýðýýñ äàõèí ºðñºëäºõ

áîëîìæ îëãîæ áàéãàà þì.

Èíãýõýýð õàìãèéí ñàéí ÷àíàðòàé

¿éë÷èëãýýòýé, õàìðàõ õ¿ðýýòýé,

ò¿ðãýí øóóðõàé, ñî¸ëòîé ¿éë÷èëãýýã

ñàíàë áîëãîæ áóé îïåðàòîð

êîìïàíèéã ñîíãîõ áîëîìæ

õýðýãëýã÷èä îëãîæ áóé þì. Ýíý íü

çàõ çýýë äýýð øóäàðãà ºðñºëäºõ

áîëîìæèéã äýìæèíý ãýæ îéëãîæ

áîëíî. ͺ㺺 òàëààñ áèäíèé ç¿ãýýñ

îëîí óëñàä ò¿ëõ¿¿ õýðýãëýãääýã

àðãà÷ëàëààð õýðýãëýã÷èä î÷èõ

ýäèéí çàñãèéí ºãººæèéã òîîöîõîä

æèëäýý 20 ãàðóé òýðáóì òºãðºã

áàéõààð ãàðñàí. Ýíý íü øóóä áà

øóóä áóñ ºãººæ. ªºðººð õýëáýë,

ìºí㺺ð õýìæèãäýõ áóþó áèåò

õýëáýðýýð àâ÷ ¿çâýë øèíý äóãààð

àâàõ, ãàð óòàñ àâàõ, á¿ðòãýëèéí

õóðààìæ òºëºõ, íýãæ àâàõ ãýõ ìýò

çàðäàë ãàðäàã. ͺ㺺 òàëààñàà

ìºí㺺ð õýìæèãäýõã¿é õ¿íèé ýð¿¿ë

ìýíä, àìü íàñòàé õîëáîîòîé ç¿éëñ

÷ áàéíà. Áèçíåñ ýðõëýæ áóé õ¿íèé

õóâüä ë ãýõýä äóãààð ñîëèãäñîíîîñ

¿¿äýí íýðèéí õóóäñàà ñîëèõîîñ

ýõëýýä ãàðàõ çàðäàë áàãàã¿é

áàéäàã. ̺í òà ãàð óòàñíû äóãààðàà

ñîëèëîî ãýõýä òàíû íàéç íºõºä

äóãààðûã ÷èíü ìýäýõèéí òóëä ººð

õýí íýãýí ðóó çàëãàæ àñóóõ ýñâýë

òà ººðºº á¿ãäýä íü øèíý äóãààðàà

ìýäýãäýõ ãýäýã ÷ þì óó òºâºãòýé

áàéäàë ¿¿ñäýã. Ýíý á¿ãäèéã àâ÷ ¿çýæ

òîîöîîä ãàðãàñàí ä¿í þì.

Õóâü õ¿íèé õàëäàøã¿é îðîí çàé, õýâëýí íèéòëýõ, ¿ãýý õýëýõ ýðõ ÷ºëºº çýðýã íü Ôýéñá¿¿ê, Òâèòòýð çýðýã îëîí íèéòèéí ñ¿ëæýýíä æèíõýíý óòãààðàà õýðýãæèæ áàéíà ãýâýë ºðººñãºë îéëãîëò áîëîõã¿é. ¯¿íèé õàæóóãààð íýãíýý äàéð÷ äàâøëàõ, ãóòààí äîðîìæëîõ çýðýã ÷ àæèãëàãääàã. Åð íü õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ îëîí íèéòèéí ñ¿ëæýý, ñàéòóóäàä õýð àíõààðàë õàíäóóëäàã áý?

Ìàíàé áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ,

¿¿ðýã íü Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé

õóóëèàð çîõèöóóëàãääàã áºãººä

àëèâàà ìýäýý ìýäýýëýë, íèéòèéí

ñ¿ëæýýãýýð ÿâàãäàæ áóé õóâü

õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíä õÿíàëò

òàâüæ àæèëëàäàãã¿é.

Ãýõäýý Õ¿íèé ýðõèéí ò¿ãýýìýë

òóíõàãëàë, îëîí óëñûí êîíâåíö,

óëñ îðíóóäûí ¿íäñýí õóóëèàð õ¿í

á¿ð ººðèéí ¿çýë áîäîëòîé áàéõ,

ò¿¿íèéãýý ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ

ýðõ îëãîäîã ÷ ýíý ýðõèéã

ýäëýõäýý áóñäûí ýðõ, íýð õ¿íäèéã

õ¿íäýòãýõ îíöãîé ¿¿ðýã, õàðèóöëàãà

õ¿ëýýëãýäýã. ªºðººð õýëáýë, ¿ã

õýëýõ ýðõ ÷ºëºº (Freedom of speech,

Freedom of expression)-íä òóõàéí

ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâ÷ áàéãàà ¿çýã÷,

ñîíñîã÷, óíøèã÷èéí ýðõ àøãèéã

ìºí õàìààðóóëæ ¿çäýã áàéíà.

Òýãâýë áèäíèé õóâüä ¿ã õýëýõ, ¿çýë

áîäëîî èëýðõèéëýõ, ìýäýýëëèéã

õ¿ëýýí àâàõ ýðõýý ýäýëäýã ÷ áóñäûí

ýðõ, íýð õ¿íäèéã õ¿íäýòãýõ ¿¿ðãýý

õýðõýí óõàìñàðëàæ áàéíà âý

ãýäãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé áîëæ

áàéíà ë äàà. ßëàíãóÿà öàõèì îð÷èí,

íèéòèéí ñ¿ëæýýíä ¿¿ñ÷ áóé ¿ã õýëýõ,

¿çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ õýëáýð íü

çºâõºí ìàíàé óëñûí õóâüä ÷ áèø

äýëõèé íèéòèéí àíõààðàë òàòàæ áóé

àñóóäàë þì.

Ñàÿõàí òàíàéõààñ ãàäààäàä á¿ðòãýëòýé íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéòóóä ðóó õàíäàõ áîëîìæèéã õîëáîãäîõ õóóëèéí äàãóó ãýäýã ¿íäýñëýëýýð õààëàà. Ãýâ÷ ¿¿íèéã Õÿòàä, Àðä÷èëñàí Ñîëîíãîñûí àðààñ îðëîî ãýæ ø¿¿ìæèëñýí èðãýä íèëýýäã¿é áàéñàí. Åð íü, íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéòóóä ðóó õàíäàõ ýðõèéã õààñàí óëñ äýëõèéä õýä áàéäàã þì áý. Á¿ðìºñºí õààõã¿éãýý𠺺ð æóðìààð çîõèöóóëàõ áîëîìæ ºíººäðèéí áàéäëààð áàéíà óó. Ìîíãîëîîñ ãàäààäàä á¿ðòãýëòýé íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéò ðóó õàíääàã èðãýäèéí òîî, ñòàòèñòèê áàéãàà þó?

Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñàéòûí

õàíäàëòûã õÿçãààðëàñàí òóõàéä

öàõèì åðòºíöºä èðãýä ÿíç á¿ðèéí

ë ñàíàë ø¿¿ìæëýë õýëæ áàéñàí.

Öàãäààãèéí Åðºíõèé ãàçðûí Çîõèîí

áàéãóóëàëòòàé ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ

ãàçðûí Ýð¿¿ãèéí öàãäààãèéí òàñãààñ

çàðèì íýã íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí

ñàéòàä òàâèãäñàí êîíòåíò íü ãýìò

õýðãèéí øèíæòýé, õýðýã ¿¿ñãýí

øàëãàæ áàéãàà òóë òîäîðõîé

õóãàöààíä õàíäàëòûã õÿçãààðëàõ

õ¿ñýëò èð¿¿ëñýí. Ãàäóóð ÿðèãäààä

áàéãàà øèã á¿õ íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí

14

ñàéòóóäûã õîðîîíîîñ õààñàí,

õÿçãààðëàñàí ç¿éë áàéõã¿é. Òýãýýä

÷ ºíººãèéí õóóëü ýðõ ç¿éí õ¿ðýýíä

á¿õ ñàéòóóäàä íýâòðýõ ýðõèéã

õÿçãààðëàõ íü ººðºº áîëîìæã¿é

àñóóäàë. ̺í íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí

ñàéòóóäàä õàíäàõ õàíäàëòûã á¿ðòãýæ

áàéãàà ãàçàð îäîîãîîð áàéõã¿é.

Íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéã ñàäàð ñàìóóíä óðóó òàòñàí ñàéò, áëîã ðóó õàíäàõ áîëîìæ ºíººäºð òîäîðõîé õýìæýýíä íýýëòòýé áàéãàà. ¯¿íèéã çîõèöóóëàõ áîëîìæ áèé þó, Þíèâèøí ãýõýä íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñóâãèéã ò¿ãæèæ, íàñàíä õ¿ðñýí èðãýäýä òºëáºðòýé ¿ç¿¿ëäýã ø¿¿ äýý. Ýíý òàëûí çîõèöóóëàëò õèéõ áîëîìæ áàéãàà þó?

Áèä õÿçãààðëàëò õèéõýýñýý ò¿ð¿¿íä

õ¿¿õýä çàëóó÷óóä, ýöýã ýõ÷¿¿ä,

áàãø ñóðãàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýã÷äèéí

áîëîâñðîëä íýìýð áîëîõ ¿¿äíýýñ

öàõèì îð÷èíä ººðèé㺺 õýðõýí

õàìãààëàõ òàëààð ìýäýý ìýäýýëýë

á¿õèé âýá ñàéòûã õºãæ¿¿ëýí

àæèëëàæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ ñàéò

ìààíü óäàõã¿é àøèãëàëòàä îðîõ

áîëíî. Çîõèöóóëàëòûí õóâüä ºðãºí

íýâòð¿¿ëýã, èíòåðíåòèéí îð÷èíä

ñàäàð ñàìóóíòàé òóñãàéëàí òýìöñýí

çîõèöóóëàëò áàéõã¿é. Îäîîãîîð

ýíýõ¿¿ àñóóäàë ìààíü Ýð¿¿ãèéí

õóóëü, Ñàäàð ñàìóóíòàé òýìöýõ

òóõàé õóóëèéí õ¿ðýýíä ë õèéãäýæ

áàéíà. Áèäíèé ç¿ãýýñ ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷äèéã òåõíèê áîëîí ïðîãðàì

õàíãàìæèéí õóâüä ýöýã ýõ÷¿¿ä,

àñðàí õàìãààëàã÷äûã õÿíàëò õèéõ

áîëîìæòîé áàéëãàõ, ìºí ò¿¿íòýé

õîëáîãäîõ çààâàð çºâëºìæèéã

ºãºõ, ñàíàë ñàíàà÷ëàãóóäûã ãàðãàí

õàìòðàí àæèëëàõ òàëààð òîäîðõîé

àæëûã ýõë¿¿ëæ áàéãààãèéí íýã

íü ýíýõ¿¿ öàõèì õóóäàñ þì. Ãýâ÷

íºãºº òàëààñ ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí

õàìãààëàã÷èä ìààíü ¿ð õ¿¿õäèéíõýý

èíòåðíåò õàíäàëòûã õÿíàæ, õÿíàëò,

àíõààðàë òàâüæ áàéõ áàñ õýðýãòýé

áàéíà.

Õàðèí èíòåðíåòèéí îð÷èíòîé

õàðüöóóëàõàä òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä

îëîí íèéòèéí íèéòëýã ýðõ àøãèéí

¿¿äíýýñ òîäîðõîé ¿¿ðýã õàðèóöëàãà

õ¿ëýýëãýõ, õóóëüä çààñàí

õÿçãààðëàëòóóä òàâüæ áîëäîã

îíöëîãòîé. Ó÷èð íü, òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëýã áîë õ¿ì¿¿ñèéí

¿çýë áîäîë, çàí òºëºâ, óëìààð

íèéãìèéí ñýòãýëç¿é òºëºâøèõºä

ñàéí, ìóó õî¸ð òàëààð îíöãîé

íºëººëºõ áîëîìæòîé ìýäýýëëèéí

õ¿÷òýé çýâñýã, íºãºº òàëààð òóõàéí

óëñ îðíû õÿçãààðëàãäìàë íººö,

íèéò àðä ò¿ìíèé ºì÷ áîëîõ

ðàäèî äîëãèîí àøèãëàäàã îíöãîé

õýðýãñýëä òîîöîãääîã ó÷ðààñ ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä

¿¿ðýã õàðèóöëàãà íîãäóóëàõ

¿íäýñëýëòýé áàéäàã. Ýäãýýð ¿¿ðýã

õàðèóöëàãà, õÿçãààðëàëòóóäàä

õ¿¿õýä, çàëóóñûã çîõèñã¿é àãóóëãààñ

õàìãààëàõ àñóóäàë çàéëøã¿é

òóñàõ ¸ñòîé. Èéì ÷ ó÷ðààñ áèä

ºíººãèéí õóóëü ýðõç¿éí õ¿ðýýíä

çîõèöóóëàëòûí çàðèì àðãà õýìæýý

àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààãèéí äîòîð

íýâòð¿¿ëýã, êèíîíä íàñíû àíãèëàë,

òýìäýã òýìäýãëýãýý àøèãëàõ,

íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ãýñýí òýìäýã,

òýìäýãëýãýýòýé êèíîã ºäðèéí

öàãààð ãàðãàõã¿é áàéõ, Ìîíãîë

Óëñûí õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ

çºð÷ñºí, õ¿¿õýä çàëóóñûí õ¿ì¿¿æèë,

¸ñ ñóðòàõóóíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ

õ¿÷èðõèéëýë, ñàäàð ñàìóóíûã

ñóðòàë÷èëñàí, ãýìò õýðýã ¿éëäýõèéã

ººãø¿¿ëýí ñóðòàë÷èëñàí, ãýìò

õýðýã ¿éëäýõ àðãûã íàðèéâ÷ëàí

õàðóóëñàí äóó, ä¿ðñòýé, êèíî,

ä¿ðñ áè÷ëýã ãàðãàõã¿é áàéõ çýðýã

¿¿ðýã õ¿ëýýëãýæ áàéãàà. Îäîîãîîð

ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéí

òºñºë áîëîâñðóóëæ áàéãàà áºãººä

ñàëáàðûí õýìæýýíä õóóëèéí

¿çýë áàðèìòëàëûã õýëýëö¿¿ëýí

ÿðèëöàæ áàéíà. Õóóëü ãàðñíààð

õ¿¿õýä, çàëóóñûã çîõèñã¿é àãóóëãààñ

õàìãààëàõ àñóóäàë õóóëü÷ëàãäàí

òîäîðõîé áîëæ, ýíý òàëààð èë¿¿

ñàéí çîõèöóóëàëò õèéõ áîëîìæ

á¿ðäýíý ãýæ ¿çýæ áàéíà.

ªíãºðñºí òàâäóãààð ñàðä êèáåð àþóëã¿é áàéäëûí ôîðóì áîëñîí. Õàðàìñàëòàé íü, ¿¿íýýñ õýäýí ñàðûí äàðàà Äàòà òºâä á¿ðòãýëòýé á¿õ ñàéòóóä ðóó

õàíäàõ áîëîìæã¿é áîëñîí. ̺í 2-3 ìýäýýëëèéí ñàéò õàêåðäóóëæ, êèáåð àþóëã¿é áàéäëûí õàìãààëàëò ÿìàð ò¿âøèíä áàéãàà âý ãýäãèéã èëòãýëýý. ªíººäðèéã õ¿ðòýë õàëäëàãà õèéñýí ýòãýýäèéã îëñîí òàëààð ìýäýý, ìýäýýëýë þó ÷ àëãà. Ýíý òàëààð òà ÿìàð áîäîëòîé ÿâíà?

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè øóóäàí

õàðèëöàà õîëáîîíû ãàçàð, Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî, Àçè,

íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí öàõèëãààí

õîëáîîíû áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí

Àçè, íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí

îðíóóäûí “Êèáåð àþóëã¿é áàéäëûí

V ôîðóì”-ûã 2014 îíû òàâäóãààð

ñàðûí 26-28-íä Óëààíáààòàð õîòíîî

çîõèîí áàéãóóëñàí áºãººä íèéò 20

ãàðóé îðíû òºëººëºã÷ îðîëöñîí.

Òóñ ôîðóìààð Êèáåð àþóëã¿é

áàéäëûí ÷èãëýëýýð õýðýãæ¿¿ëæ áóé

òóðøëàãàà õóâààëöàí, òóëãàìäàæ

áóé àñóóäëóóäûã õýëýëöýæ, öààøèä

êèáåð àþóë çàíàëòàé òýìöýõ

á¿ñ íóòãèéí õàìòûí àæèëëàãààã

ñàéæðóóëàõ, ñïàì õîðòîé êîä,

âèðóñ, àþóë çàíàë, áóäëèàí, òàíèõ

òýìäãèéí õóëãàéíû àñóóäëóóä,

õîð õºíººëòýé öàõèì õóóäñóóä

áîëîí áàãà íàñíû õ¿¿õäèéí

õàìãààëàëò, Êèáåð àþóëã¿é

áàéäëûí ìýäëýã îéëãîëòûã îëîí

íèéòýä ò¿ãýýõ, êîìïüþòåðèéí

ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí áàãóóäûí

¿éë àæèëëàãààíû òàíèëöóóëãà,

øèíýýð ãàð÷ èðæ áóé àþóë, çàíàë,

çîðèëòîò õàëäëàãóóä çýðýã îëîí

àñóóäëûã õýëýëöñýí íü ÷óõàë à÷

õîëáîãäîëòîé ¿éë ÿâäàë áîëñîí ãýæ

ìýðãýæèëòí¿¿ä ä¿ãíýñýí.

Þóíû ºìíº ìýäýýëëèéí àþóëã¿é

áàéäëûã õàíãàõ íü äýýð äóðäñàí

îëîí àñóóäëûã õàìàðñàí öîãö,

ºðãºí àãóóëãàòàé áºãººä õóóëü,

òîãòîîìæèéí õ¿ðýýíä ýðõ á¿õèé

òºðèéí áàéãóóëëàãóóä, õóâèéí

õýâøèë, õýðýãëýã÷èä õàìòðàí

àæèëëàõ øèéäâýðëýõ, ýðñäëèéã

áóóðóóëàõ õýðýãòýé ãýäãèéã õýëýõ

¸ñòîé. Åð íü ìàíàé óëñûí õóâüä

êèáåð àþóëã¿é áàéäàë, ìýäýýëëèéí

àþóëã¿é áàéäàë, ºãºãäºë õàìãààëàë

ßðèëöëàãà

152014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯ÐÝËį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ

ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌ

çýðýã öàõèì îð÷íû àñóóäàëä

òºðèéí áàéãóóëëàãóóä, õóâèéí

õýâøèë, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä,

èðãýä á¿ãä àíõààðàë õàíäóóëæ

òîäîðõîé íýãäìýë çîðèëò òàâèí

øàò äàðààëàëòàé àðãà õýìæýý àâ÷

àæèëëàõ øààðäëàãà çàéëøã¿é ãàð÷

áàéãààã ýíýõ¿¿ òåõíèê òåõíîëîãèéí

õºãæèë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûí øèíý ¿éë÷èëãýýí¿¿ä

õàðóóëæ áàéãàà þì. Ýíý ÷èãëýëýýð

ìàíàé áàéãóóëëàãûí õóâüä áóñàä

îðíû ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäëûã

õàìãààëàí àæèëëàäàã òºðèéí áîëîí

õóâèéí áàéãóóëëàãóóäòàé òóðøëàãà

ñîëèëöîí õàìòðàí àæèëëàõ ñàíàë

ñàíàà÷ëàãóóä ãàðãàñàí. Þóíû

ò¿ð¿¿íä ýíý ÷èãëýëýýð ñóóðü îéëãîëò

ìýäýãäýõ¿¿íèéã íèéãýìä ºãºõ,

ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä òóðøëàãà

ñîëèëöîõ ¿¿äíýýñ èðýõ îíä õýä

õýäýí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõààð

òºëºâëºæ áàéíà.

Öººí õ¿í àìòàé ìàíàé óëñàä õýòýðõèé îëîí òåëåâèç ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. Ýíý íü òåëåâèçèéí ñàëáàðò ýðãýëäýæ áàéãàà õºðºí㺠îðóóëàëòûã òýð õýìæýýãýýð õóâààíà ãýñýí ¿ã. Èíãýýä ýäèéí çàñãèéí ÷àäàìæààñ ¿¿äýëòýéãýýð ÷àíàðòàé, ¿íýí çºâ ìýäýýëýë àâ÷ áàéõ ¸ñòîé èðãýä ýöýñòýý õîõèðäîã. Ýíý àñóóäàëä õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî ÿìàð áîäëîãî áàðèìòàëæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí òîîãîîð Ìîíãîëä òýð äóíäàà Óëààíáààòàðò õýäýí òåëåâèç ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áý?

Îäîîãèéí áàéäëààð, Óëààíáààòàð

õîòîä ̯ÎÍÐÒÂ-òýé íèéëýýä 17

ýôèðèéí òåëåâèç áóþó ¿çýã÷èä

æèðèéí àíòåííààð àãààðààñ õ¿ëýýí

àâàõ áîëîìæòîé òåëåâèç¿¿ä, 50

ãàðóé êàáåëèéí ñóâàã ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëæ áàéãàà áîë õºäºº îðîí

íóòàãò 72 ýôèðèéí òåëåâèç ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà.

ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çàõ çýýëä õýò

îëîí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä áàéãàà íü

ñàëáàðûí çàð ñóðòàë÷èëãààíû çàõ

çýýëèéí çîõèñòîé õºãæèëä ñºð㺺ð

íºëººëæ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

îðëîãûí ãîë ýõ ¿¿ñâýð áîëñîí çàð

ñóðòàë÷èëãààíû îðëîãî íü ÷àíàðòàé

á¿òýýë ¿éëäâýðëýõýä õ¿ðýëöýõã¿é,

ýíý íü ýðãýýä ¿çýã÷èä ÷àíàðòàé

íýâòð¿¿ëýã õ¿ëýýí àâ÷ ÷àäàõã¿é

ñàëáàðûí õºãæèëä ñààä áîëæ, ¿çýã÷

îëîí íèéòèéí ýðõ àøèã õºíäºãäºõºä

õ¿ð÷ áàéãàà íü ¿íýí.

Òåõíèê òåõíîëîãèéí õóâüñàë

õºãæèëòýé óÿëäàí îëîí òåëåâèç ¿¿ñ÷

çºâøººðºë îëãîõîîð áîëñîí.

Òóñãàé çºâøººðëèéí òîãòîëöîî, òîî

øèðõýã, òºðºë àíãèëëûã öººð¿¿ëæ,

õÿëáàðøóóëàõ àðãà õýìæýýòýé

õîëáîîòîéãîîð 2012 îíû III

óëèðëààñ 2013 îíû III óëèðàë õ¿ðòýë

òóñãàé çºâøººðºë îëãîõûã çîãñîîæ

õîëáîãäîõ íºõöºë øààðäëàãà,

æóðàìä ººð÷ëºëò îðóóëñàí.

Õàðàìñàëòàé íü, á¿õ ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èä òóñãàé çºâøººðºë àâàõäàà

çàõ çýýëèéí õýðýãöýý øààðäëàãàä

òóëãóóðëàæ ãàð÷ èðýýã¿é ó÷ðààñ

òóõàéí ÷èãëýëýýðýý ÷àíàðòàé á¿òýýë

ãàðãàæ, ¿çýã÷äýä õ¿ðãýõ òàë äýýð

õàíãàëòã¿é áàéãàà. ͺ㺺 òàëààð

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí òóñãàé

çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãûí

õýðýãæèëòèéí áàéäëûã àâ÷ ¿çýõýä

õàíãàëòòàé áóñ, òóõàéëáàë òåõíèê

ñòàíäàðò, íýâòð¿¿ëãèéí öàöàëò

ñòàíäàðòûí øààðäëàãàä õ¿ðýõã¿é,

õºòºëáºðèéí àãóóëãûí õóâüä

õóóëü òîãòîîìæèéã äàãàæ ìºðäºõ,

¿çýã÷ îëîí íèéòèéí íèéòëýã ýðõ

àøãèéã õàíãàõ àñóóäàë õàíãàëòã¿é,

íèéò îëãîñîí êàáåëèéí ñóâãèéí

30 ãàðóé õóâü íü ¿éë àæèëëàãàà

ýõëýýã¿é, æèãäðýýã¿é áàéãàà çýðýã

ýíý ñàëáàðò öýãöëýõ, ñàéæðóóëàõ

øààðäëàãàòàé àñóóäëóóä íýëýýä

áèé. Òèéì ÷ ó÷ðààñ 2014 îíû 5

äóãààð ñàðààñ ýõëýí êàáåëèéí

ñóâãèéí òóñãàé çºâøººðºë, òîîí

òåõíîëîãèéí øèëæèëòòýé óÿëäóóëàí

Óëààíáààòàð õîò òºäèéã¿é îðîí

íóòàãò òåëåâèç ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

òóñãàé çºâøººðëèéã îäîîãîîð

îëãîëòûã çîãñîîñîí.

ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëü ýðõç¿éí

îð÷íûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ

àæëûí õ¿ðýýíä Àçè Íîìõîí

äàëàéí îðíû ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí

áàéãóóëëàãûí çºâëºõ¿¿äòýé ìàíàé

áàéãóóëëàãà õàìòðàí àæèëëàñàí

áºãººä öààøèä òóñãàé çºâøººðëèéã

ñîíãîí øàëãàðóóëæ îëãîäîã áàéõ

òîãòîëöîîíä øèëæèõ, ºðñºë人íèé

çîõèñòîé îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ, õóóëü

òîãòîîìæèéã á¿ðýí õàíãóóëàõ ýðõ

ç¿éí îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ çàìààð

çàõ çýýëä îðîëöîã÷äûí òîîã

áàãàñãàõ, òóñãàé çºâøººðºë

îëãîëòîî çîãñîîõûã çºâëºñºí.

ªÐÃªÍ ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉÍ ÕÓÓËÜ ÝÐÕǯÉÍ

ÎÐ×ÈÍà ÁÎËÎÂÑÐÎÍÃÓÉ ÁÎËÃÎÕ ÀÆËÛÍ

Õ¯ÐÝÝÍÄ ÀÇÈ ÍÎÌÕÎÍ ÄÀËÀÉÍ ÎÐÍÛ ªÐêÍ

ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÇªÂ˪կ¯ÄÒÝÉ

ÌÀÍÀÉ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ ÕÀÌÒÐÀÍ ÀÆÈËËÀÑÀÍ

ÁªÃªªÄ ÖÀÀØÈÄ ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐËÈÉà ÑÎÍÃÎÍ ØÀËÃÀÐÓÓËÆ

ÎËÃÎÄÎÃ ÁÀÉÕ ÒÎÃÒÎËÖÎÎÍÄ

ØÈËÆÈÕ, ªÐѪËĪªÍÈÉ

ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÎÐ×ÈÍà Á¯Ðį¯ËÝÕ, ÕÓÓËÜ

ÒÎÃÒÎÎÌÆÈÉà Á¯ÐÝÍ ÕÀÍÃÓÓËÀÕ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ

ÎÐ×ÈÍ Á¯Ðį¯ËÝÕ ÇÀÌÀÀÐ ÇÀÕ ÇÝÝËÄ

ÎÐÎËÖÎÃ×ÄÛÍ ÒÎÎà ÁÀÃÀÑÃÀÕ,

ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐªË ÎËÃÎËÒÎÎ ÇÎÃÑÎÎÕÛÃ

ǪÂ˪ѪÍ.

ãàðñàí. ÕÕÇÕ-íü òóñãàé çºâøººðºë

îëãîõ õóóëèàð îëãîñîí ¿íäñýí ÷èã

¿¿ðãèéíõýý õ¿ðýýíä 2011 îíîîñ

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëò

õèéæ ýõýëñýí áºãººä îëîí òåëåâèç,

ñóâãóóä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ

áàéãààã õàðãàëçàí 2011 îíîîñ

Óëààíáààòàð õîòîä ýôèðèéí

òåëåâèçèéí òóñãàé çºâøººðºë

îëãîõûã çîãñîîí çºâõºí òºðºëæñºí

ñóâàã áóþó êàáåëèéí ñóâãèéí

16

ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéí òºñºë

áîëîâñðóóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä äýýðõ

çºâëºìæèéã òóñãóóëàõ, îëîí íèéò,

õýðýãëýã÷èä, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéã

ýðõ àøãèéã äýýäëýõ çàìààð ¿¿ñýýä

áàéãàà íºõöºë áàéäëûã õóóëü

ýðõç¿é, çîõèöóóëàëòûí õ¿ðýýíä

øèéäâýðëýõýýð àæèëëàæ áàéíà.

Öàõèì åðòºíöºä õýðýãëýã÷èéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ àñóóäàëä ÿìàð áîäëîãî áàðèìòàëæ áàéíà?

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû õóâüä Õàðèëöàà õîëáîîíû

òóõàé õóóëü áîëîí Àæ àõóéí ¿éë

àæèëëàãààíû òóõàé õóóëèéí äàãóó

òóñãàé çºâøººðëèéã ñàëáàðûí

òîäîðõîé áàéãóóëëàãóóäàä îëãîæ

áàéíà. Áèä òóñãàé çºâøººðëèéã

îëãîæ, ¿éë àæèëëàãààíä íü äýìæëýã

¿ç¿¿ëýõèéí òóëä íèéò ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èäòýé ãýðýý áàéãóóëæ, òóñãàé

çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãûã

ãàðãàæ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýð

ìºðä¿¿ëäýã. Ýíýõ¿¿ íºõöºë

øààðäëàãóóäààð õýðýãëýã÷èéí ýðõ

àøãèéã õàìãààëàõ òóõàé îëîí çààëò

îðñîí áàéäàã. Æèøýý íü, 20000-ààñ

äýýø õýðýãëýã÷òýé áîë 24 öàãèéí

äóóäëàãûí òºâ çààâàë àæèëëóóëàõ

ãýõ ìýò.

“ÑD” áîðëóóëàëòûí ãàçðóóäûã 10 æèëèéí äàðàà ãýõýä á¿ð ìºñºí äàìïóóðíà ãýñýí ñóäàëãàà áèé. Ýíý íü èðãýä äóó, õºãæèì, êèíîãîî öàõèì åðòºíöººñ ¿íý, òºëáºðã¿é òàòàæ àâààä ¿çýõ áîëîìæ á¿ðäñýíèéíõ áàéõ. Òýãâýë îþóíû ºì÷èéí õóëãàéòàé òýìöýõ õóóëèéí áîëîìæ, õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãûí ò¿âøèí ÿìàð áàéíà?

Íýãýíò àñóóëò ìààíü õóóðöàã, áè÷ëýã

áîðëóóëàëòûí ãàçàðòàé õîëáîãäñîí

ó÷ðààñ óíøèã÷äûã òººðºãä¿¿ëýõã¿éí

òóëä ýäãýýð ãàçðóóä íü õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí çîõèöóóëàëòàíä

õàìààðäàãã¿é ãýäãèéã õýëýõ

íü ç¿éòýé. Ó÷èð íü, Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü

õóóëèàð õ¿ëýýñýí ÷èã ¿¿ðýã, ýðõ

ìýäëèéí õ¿ðýýíä ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëäàã áºãººä çºâõºí õàðèëöàà

õîëáîîíû ñ¿ëæýý àøèãëàí ¿éë÷èëãýý

ýðõýëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä

õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí

çîõèöóóëàëòàíä õàìààðäàã.

Îþóíû ºì÷èéí õóëãàéòàé òýìöýõ

àæëûí òóõàéä, õîðîîíû ç¿ãýýñ

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýý îþóíû ºì÷

çºð÷èõã¿é áàéëãàõ òàëààð òîäîðõîé

àëõìóóä õèéæ, àðãà õýìæýý àâ÷

îþóíû ºì÷èéã äýýäëýõ, õóóëèéã

ìºðä¿¿ëýõ àæèëä õóâü íýìýð

îðóóëæ áàéãàà ãýæ áîäîæ áàéíà.

Òóñ õîðîîíîîñ òóñãàé çºâøººðºë

ýçýìøèã÷äèéí õóóëü, òîãòîîìæ,

òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë

øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéí áàéäàëä

õÿíàëò øàëãàëò õèéõ, ñóðãàëò

ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõäàà

Îþóíû ªì÷èéí ãàçàðòàé õàìòðàí

àæèëëàäàã.

Õàðèí òåëåâèç, ðàäèî, êàáåëèéí

ñóâãààð íýâòð¿¿ëæ áàéãàà

íýâòð¿¿ëãèéí àãóóëãà, àëü íýã

êèíî, íýâòð¿¿ëýã íü Çîõèîã÷èéí

ýðõ, ò¿¿íä õàìààðàõ ýðõèéí òóõàé

áîëîí áóñàä õóóëü òîãòîîìæèéã

çºð÷èæ áàéãàà ýñýõýä òóñ õîðîî

õÿíàëò òàâèõ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ, òóõàéí

õóóëèíä çààñàí õàðèóöëàãà òîîöîõ

ýðõ áàéäàãã¿é ó÷ðààñ íýâòð¿¿ëãèéí

àãóóëãà áîëîí òóõàéí êîíòåíò íü

çîõèîã÷èéí ýðõèéã çºð÷ñºí òàëààð

èð¿¿ëñýí ãîìäëûí ìºðººð ä¿ãíýëò

ãàðãàæ, øóóä àðãà õýìæýý àâàõ

áîëîìæã¿é áàéäàã.

Èéìä òåëåâèç, êàáåëèéí ñóâãààð

õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èæ, îþóíû

ºì÷èéí á¿òýýëèéã çºâøººðºëã¿é

ãàðãàæ áàéãàà áîë òóõàéí àñóóäëûã

Îþóíû ºì÷èéí ãàçàð õ¿ëýýí

çºð÷èëòýé ýñýõ ä¿ãíýëòèéã ãàðãàäàã

áºãººä óã ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí

ìàíàé áàéãóóëëàãààñ ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷äýä òóñãàé çºâøººð뺺ð

õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëæ

àæèëëàõûã çºâëºõ, ñàíóóëàõ,

çºð÷뺺 àðèëãàõ õóãàöààòàé ¿¿ðýã

äààëãàâàð ºãºõ çýðýã øàò äàðààòàé

àðãà õýìæýý àâ÷ àæèëëàäàã.

ªºðººð õýëáýë, îäîîãèéí ýðõç¿éí

îð÷íû õóâüä õýäèéãýýð çîõèöóóëàõ

õîðîî íü çºâøººðºë îëãîæ, õÿíàëò

òàâüäàã ÷ òóõàéí àãóóëãà íü îþóíû

ºì÷èéí çºð÷èëòýé ýñýõèéã øàëãàí

òîãòîîæ, ò¿¿íèé äàãóó ÿìàð íýãýí

àðãà õýìæýýã øóóä àâàõ áîëîìæã¿é.

Õàðèí îþóíû ºì÷èéã õàìãààëàõ,

õóóëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõàä

ò¿ëõýö áîëîõ ¿¿äíýýñ ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí òóõàé õóóëèíä îþóíû

ºì÷ çºð÷ñºí áîë òóõàéí íýâòð¿¿ëýã,

êèíîã ãàðãàõã¿é áàéõ, òóñãàé

çºâøººðëèéã öóöëàõ õ¿ðòýë àðãà

õýìæýý àâäàã áàéõ ýðõ ìýäëèéã

äàâõàð õóóëü÷ëàõ íü ç¿éòýé ãýæ

¿çýæ áàéíà.

Íýã óäààãèéí ÿðèëöëàãààð á¿õ àñóóäëûã ÿðüæ àìæèõã¿é ó÷ðààñ ÿðèëöëàãàà ýíä õ¿ðãýýä ºíäºðëºå. Ìýäýýæ ìèíèé àñóóãààã¿é îðõèãäóóëñàí àñóóäëóóä ¿ëäñýí áàéõ?

Ìýäýýæ àëèâàà ç¿éë öàã õóãàöààòàé,

õýìæýý õÿçãààðòàé ó÷ðààñ

äóóñãàëã¿é ÿàõàâ. Õàðèí õýòýðõèé

èõ íóðøèæ ÷èëýýñýí áàéæ ìàãàä.

Ýöýñò íü, ìàíàé áàéãóóëëàãûí

¿éë àæèëëàãààã äýìæèæ áèäýíòýé

õàìòðàí àæèëëàæ áàéãàà Îþóíû

ºì÷èéí ãàçàð, Öàãäààãèéí Åðºíõèé

ãàçàð, Ñòàíäàðò÷èëàë, õýìæèëç¿éí

ãàçàð, Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí

åðºíõèé ãàçàð, Ãààëèéí åðºíõèé

ãàçàð áîëîí áóñàä òºðèéí áîëîí

òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä áîëîí

ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèæ

òîäîðõîé ñàíàë, ø¿¿ìæëýëýý

èëýðõèéëæ áàéäàã á¿õèé ë

áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñò òàëàðõàæ

ÿâäãàà èëýðõèéëüå. Åð íü ìýäýýëýë,

õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàð ìààíü

àëèâàà íèéãìèéí á¿õèé ë ò¿âøèíä

á¿õ áàéãóóëëàãà, èðãýíèé õýðýãëýýã

õàíãàæ áóé ¿éë÷èëãýýã õàìàðäàã

÷óõàë ñàëáàð ó÷ðààñ òºðèéí áîäëîãî,

õóóëü ýðõç¿éí õ¿ðýýíä ñàëáàðûí

¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýëèéã òýëýõ,

ºðñºë人íèé îð÷íûã ñàéæðóóëàõ,

èðãýäýä ÷àíàðòàé, òýäíèé ñýòãýëä

íèéöñýí, øèíý ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýõýä

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû õàìò îëîí ñàëáàðûí áîëîí

áóñàä áàéãóóëëàãóóäòàé èäýâõ

ñàíàà÷ëàãàòàé õàìòðàí àæèëëàíà

ãýäãèéã õýëìýýð áàéíà.

Äýëãýðýíã¿é, èëýí äàëàíã¿é ÿðèëöñàí òàíä áàÿðëàëàà. Òàíä áîëîí òàíàé áàéãóóëëàãûí õàìò îëîíä àæëûí àìæèëò õ¿ñüå.

Ýõ

ñóðâà

ëæ: Ass

a ñý

òã¿¿

ë, 2

014

îíû

11-

12 ñ

àðûí

15 ä

àõ ä

óãàà

ð

ÖÀÀØÈÄ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÎÑ ¯Ë ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ÝÐÕǯÉÍ ÎÐ×ÍÛà Á¯ÐÝËį¯ËÝÕ ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀ

ÒÓËÃÀÐ× ÁÀÉÃÀÀ ÞÌßðèëöëàãà

172014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Òàéëàí

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ 11-11 ҪªªÐ ÈÐÑÝÍ ÃÎÌÄÎË, ÑÀÍÀË Õ¯ÑÝËÒÈÉÍ ØÈÉÄÂÝÐËÝËÒÈÉÍ ×ÀÍÀÐ

2012-2014 ÎÍÓÓÄÀÄ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ 11-11 ҪªªÐ ÈÐÑÝÍ ÃÎÌÄÎË, ÑÀÍÀË Õ¯ÑÝËÒÈÉÍ ØÈÉÄÂÝÐËÝËÒÈÉÍ ×ÀÍÀÐ

ÍÈÉÒ ÑÀÍÀË Õ¯ÑÝËÒÈÉÍ ÒÎÎ

Çàñãèéí Ãàçðûí èðãýäèéí ñàíàë, õ¿ñýëò õ¿ëýýí àâàõ “11-11” òºâººð äàìæóóëàí 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ 2014 îíû òºãñãºë õ¿ðòýë òóñ õîðîîíä íèéò 1638 ñàíàë õ¿ñýëò, ø¿¿ìæëýë, ãîìäîë, òàëàðõàë èðñýí áàéíà. Òýäãýýðèéã õ¿ëýýí àâ÷ á¿ðòãýëæ¿¿ëýí õîëáîãäîõ æóðìûí

äàãóó õîëáîãäîõ àëáà, ìýðãýæèëòí¿¿ä, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ áàéãóóëëàãóóäàä øèëæ¿¿ëýí ò¿ðãýí øóóðõàé øèéäâýðë¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãëýã÷èéí ãîìäîë, ñàíàëûã øèéäâýðëýæ àæèëëàñàí áàéíà.

2012 2013 2014

Ñàíàë õ¿ñýëò 213 587 243

Ãîìäîë 56 204 173

Ø¿¿ìæëýë 30 96 23

Òàëàðõàë 1 2 2

ªðãºäºë - 1 4

Íèéò 303 890 445

Øèéäâýðëýëòèéí ÷àíàð 93.3% 95.05% 91.6%

1000

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

96.00%

94.00%

92.00%

90.00%

88.00%

86.00%

93.30%

95.05%

91.60%

20142012 2013

303

890

445

20142012 2013

Íèéò ñàíàë õ¿ñýëòèéí òîî

Øèéäâýðëýëòèéí ÷àíàð

Õ¿ñíýãòýýð 2012 îíîîñ 2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäºð õ¿ðòýëõ ãîìäîë, ñàíàë õ¿ñýëòèéí òîî, øèéäâýðëýëòèéí ÷àíàðûã õàðóóëàâ.

2012-2014 ÎÍ

Ñàíàë õ¿ñýëòèéí 80 ãàðóé õóâèéã íü ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ (Ìîáèêîì Êîðïîðàöè ÕÕÊ, Ñêàéòåë ÕÕÊ, Þíèòåë ÕÕÊ, Æèìîáàéë ÕÕÊ), àãààðûí áîëîí èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí îëîí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä (Ñàíñàð Êàáåëü ÕÕÊ, Ýì Ýí Áè Ñè ÕÕÊ, Ëõà ÕÕÊ, Äè Áè Ýñ ÕÕÊ, Þíèâèøí ÕÕÊ, Ñêàéìåäèà ÕÕÊ), èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ (¨êîçóíàíýò ÕÕÊ, Ýñ Òè Ýêñ Ñèòèíýò ÕÕÊ) íàðûí ¿éë àæèëëàãàà, ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé àñóóäëóóä ýçýëæ áàéâ.

Òóñ õîðîî íü “11-11” òºâººð äàìæóóëàí èðýõ ãîìäîë ñàíàëààñ ãàäíà ººðèéí âýá õóóäàñ (www.crc.gov.mn), óòàñ (304257, 304258, 1800-1858), ôàêñ, è-ìýéë õàÿã (info@crc.gov.mn) çýðýã õîëáîãäîõ ñóâãóóäààð èðãýä, àæ àõóéí íýãæ¿¿äýýñ ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí ¿éë÷èëãýý áîëîí áàéãóóëëàãûí íèéòýä õàíäñàí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ãîìäîë, ñàíàë õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâ÷ “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíä èð¿¿ëñýí ñàíàë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàõ, õÿíàõ, øèéäâýðëýõ æóðàì”-ûí äàãóó õîëáîãäîõ õàðèóëò, òàéëáàðûã ºã÷ øèéäâýðëýí àæèëëàäàã.

18

Õóðäàí-48

Óäààí-7

Õàðèóëñàí-0

Шèéäâýðëýýã¿é-0

Õààãäñàí-55

Сàíàë х¿ñýëтТàëàðхàë ГомäоëӨðãөäөë Ш¿¿мжëýë

Сàíàëыí тоо

0 205 2510 30 4015 35 45

3024

100

Õàðèëцàà Õоëбооíы

Çохèцóóëàх Õоðоо

ÕààãäñàíÍèéт Íýýëттýé

Сàíàëыí тоо

0 205 2510 30 4015 35 45 50

55055

Õàðèëцàà Õоëбооíы

Çохèцóóëàх Õоðоо

IV ÓËÈÐÀËÄ ÈЯ¯ËÑÝÍ ÑÀÍÀË, ÃÎÌÄËÛà կËÝÝÍ ÀÂÀÕ, ÕßÍÀÕ, ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ ÆÓÐÌÛÍ ÕÝÐÝÃƯ¯ËÝËÒÈÉÍ ÒÀÉËÀÍ

IV Óëèðàë ªðãºäºë,ãîìäëûí òîî

Øèéäâýðëýñýí Øèéäâýðëýýã¿é õÿíàëòûí õóãàöààíä áàéãàà

1 Óòñààð îðæ èðñýí 4 4

2 Àëáàí áè÷ãýýð 6 5 1

3 www.11-11.mn 55 55

Íèéò 65 64 1

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíä èðãýí, áóñàä áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë ãîìäëûã “Èðãýäýýñ òºðèéí áàéãóóëàãà, àëáàí òóøààëòàíä ãàðãàñàí ºðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëü“, Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíä èð¿¿ëñýí ñàíàë, ãîìäëûã õ¿ëýýí

àâàõ, õÿíàõ, øèéäâýðëýõ æóðìûí òàâäóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó èðãýäýýñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë, ãîìäîë ìàðãààíûã øèéäâýðëýñýí ìýäýýëëèéí òàéëàíã òàíèëöóóëæ áàéíà. 2014 îíû 4 ä¿ãýýð óëèðàëä 65 ãîìäîë, ñàíàë õ¿ñýëò èðñýíèé 64 øèéäâýðëýñýí áà øèéäâýðëýëòèéí ÿâö 98.4% áàéíà.

IV ÓËÈÐÀËÒàéëàí

ØÈÉÄÂÝÐËÝËÒÈÉÍ ×ÀÍÀÐ

ÑÀÍÀËÛÍ ÒªÐªË

IV ÓËÈÐÀËÄ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÈÐÃÝÄÈÉÍ ÑÀÍÀË, Õ¯ÑÝËÒ Õ¯ËÝÝÍ ÀÂÀÕ 11 -11 ҪªªÐ ÄÀÌÆÓÓËÀÍ ÈÐÑÝÍ ÑÀÍÀË, Õ¯ÑÝËÒ, د¯ÌÆËÝË, ÃÎÌÄËÛÍ ØÈÉÄÂÝÐËÝËÒ

ÑÀÍÀËÛÍ ÕßÍÀËÒ

Сàíàë х¿ñýëт-24

Гомäоë-30

Ш¿¿мжëýë-1

192014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

2014.10.12

Ñóðãàëò, ñåìèíàð

“ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ÑÀËÁÀÐÛÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÈÐÝÝįÉ-ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ 2015” ÑÝÄÝÂÒ ÕÝËÝËÖ¯¯ËÝà ÀÌÆÈËÒÒÀÉ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÃÄËÀÀ

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛÀËÁÀÍ ÕÀÀÃ×ÈÄ ÌÎÄ ÒÀÐÈËÀÀ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòèéã 纺ëð¿¿ëýõ, óñíû íººöèéã õàìãààëàõ, ýêîëîãèéí òýíöëèéã õàíãàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, íèéãìèéí õàðèóöëàãûã óõàìñàðëàí õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ìîä òàðüæ óðãóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã æèë á¿ð çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà. 2014 îíû ìîä òàðèõ ¿éë àæèëëàãàà 10 äóãààð ñàðûí 12-íû ºäºð Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí ñòàíöûí õàøààíä çîõèîí áàéãóóëàãäñàí áºãººä òóñ õîðîîíû íèéò àæèë÷èí àëáàí õààã÷èä, ºíäºð íàñòíóóä íàðñ, øàð õóàéñ, ÷àöàðãàíà çýðýã íýð òºðëèéí 550 ãàðóé ìîä, áóò ñóóëãàëàà.

Èðãýíèé íèñýõèéí åðºíõèé ãàçðóóä áîëîí øóóäàíãèéí ñàëáàðò ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ 36 áàéãóóëëàãûí 100 îð÷èì òºëººëºã÷ îðîëöëîî.

“Øóóäàíãèéí ñàëáàðûí õºãæëèéí èðýýä¿é-çîõèöóóëàëò 2015” ñýäýâò ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýíä àíõäóãààð õýëýëö¿¿ëãýýñ õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä ãàðãàñàí çºâëºìæ áè÷ãèéí áèåëýëò, ò¿¿íèé ¿ð ä¿í, øóóäàíãèéí ñàëáàðò ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð õèéãäýæ áóé “Øóóäàíãèéí á¿ðòãýë, õÿíàëò, ëàâëàãààíû íýãäñýí ñèñòåì” áîëîí “Á¿ñ÷ëýëèéí êîäûí ñèñòåì” ïðîãðàì õàíãàìæèéí òóõàé, 2014 îíä õèéãäñýí ýðõç¿éí îð÷íû ººð÷ëºëòèéí òàëààð èëòãýë¿¿ä òàâèãäëàà.

̺í ýíý õýëýëö¿¿ëãýýð ìàíàé óëñàä íýí äàðóé øèéäâýðëýõ àñóóäëóóäûí íýã áîëîõ Ìîíãîë Óëñûí õàÿãæèëòûí òàëààð òºðººñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà áîäëîãî, ò¿¿íèé õýðýãæèëò, ºíººãèéí íºõöºë áàéäëûí òóõàé õàÿãæèëò, õîò òºëºâëºëòèéí àñóóäëûã õàðèóöñàí òºðèéí áîëîí íèéñëýëèéí óäèðäàõ áàéãóóëëàãóóä îðîëöîí òàíèëöóóëãà õèéí öààøèä õàÿãæèëò, á¿ñ÷ëýëèéí êîäûí òàëààð õýðõýí õàìòðàí àæèëëàõ òàëààð õýëýëö¿¿ëýã ºðí¿¿ëëýý.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ áàéãóóëëàãà áîëîí øóóäàíãèéí ¿éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîã÷ òºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí äóíä “Øóóäàíãèéí ñàëáàðûí õºãæëèéí èðýýä¿é-çîõèöóóëàëò 2015” ñýäýâò õýëýëö¿¿ëãèéã õî¸ð äàõü æèëäýý 2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 9-íèé ºäºð “Áåñò âåñòåðí ïðåìèåð òóóøèí” çî÷èä áóóäëûí Ñî¸ìáî òàíõèìä àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëëàà.

Ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýíä Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ãàçàð, Ãààëèéí åðºíõèé ãàçàð, Óëñûí á¿ðòãýëèéí åðºíõèé ãàçàð, Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí åðºíõèé ãàçàð, Ãàçðûí õàðèëöàà, ãåîäèçè çóðàã ç¿éí ãàçàð, Íèéñëýëèéí åðºíõèé òºëºâëºãººíèé ãàçàð, Øóäàðãà ºðñºë人í õýðýãëýã÷èéí òºëºº ãàçàð,

20

Ðàäèî äàâòàìæèéã òóñãàé çºâøººð뺺ð îëãîõ, ò¿¿íèé ýðõ ç¿éí õýì õýìæýý ÿìàð áàéäàã òàëààñ õî¸óëàà ÿðèëöëàãàà ýõëýõ ¿¿?Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðò ðàäèî äîëãèîíûã õýðõýí ¿ð

àøèãòàé àøèãëàõ òàëààð Îëîí óëñûí

öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãààñ

òîäîðõîéëñîí Ðàäèî äîëãèîíû ä¿ðýì,

òóõàéí á¿ñ íóòãèéí îëîí óëñûí

òºëºâëºëòèéã óäèðäëàãà áîëãîí

ººðèéí îðíû òºëºâëºëò, õóâààðèëàëò,

îíîîëòûã áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí

õ¿ðýýíä øèéäâýðëýäýã. Ìîíãîë Óëñûí

Èõ Õóðëààñ 1999 îíä Ðàäèî äîëãèîí

òóõàé õóóëü áàòàëñàí áàéäàã.

Óã õóóëèéí õ¿ðýýíä Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ

àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýäýä

ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûã òóñãàé

çºâøººðºë áîëîí ýðõèéí áè÷ãýýð

îëãîæ áàéíà. Õàðèí ðàäèî äîëãèîíûã

À.Ëóâñàí-Î÷èð:

ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀËÒÛÍ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝÍÈÉ ÒÀËÀÀÐÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ï¯Ä ÎËÎÍ ÍÈÉÒÝÄ

ÍÝÝËÒÒÝÉ ÁÎËËÎÎ

òºëáºðèéã îëîí óëñûí õýìæýýíä

òîäîðõîéëîõäîî òóõàéí óëñ á¿ðèéí

õóâüä áàéãàëèéí õÿçãààðëàãäìàë

íººö ãýæ ¿çäýã áºãººä ò¿¿íèéãýý

õýðõýí ¿ð àøèãòàéãààð òºëºâëºõ,

õóâààðèëàõ, àøèãëàõ òàëààð íàðèéí

çîõèöóóëàëòûã õèéäýã.

Ìàíàé óëñûí õóâüä ðàäèî äàâòàìæèéí òºëáºðèéí õýìæýýã õýðõýí ÿìàð àðãà÷ëàëààð òîãòîîäîã áý?Ìàíàé óëñûí õóâüä ðàäèî äàâòàìæèéí

òºëáºðèéã òîãòîîõ çàð÷ìûã ºíººäðèéí

áàéäëààð õ¿÷èí òºãºëäºð ìºðäºãäºæ

áóé Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëüä

çààñàí÷ëàí “Ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí

õýìæýýã òîãòîîõ æóðàì”-ûí äàãóó

òîäîðõîéëæ, óã õóóëèéí õ¿ðýýíä

Äýä á¿òöèéí ñàéäûí 2003 îíû 216

òîîò òóøààëààð æóðìûã áàòàëñàí

áàéäàã. Æóðìûã ¿íäýñëýí Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû 2003

îíû 36 äóãààð òîãòîîëîîð ðàäèî

äàâòàìæèéí àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé

òºëáºðèéí õýìæýýã áàòàëñàí áºãººä

2013 îíû 66 äóãààð òîãòîîëîîð

íýìýëò ººð÷ëºëòèéã îðóóëñàí. Ýäãýýð

øèéäâýð¿¿ä íü ºíººäðèéã õ¿ðòýë õ¿÷èí

òºãºëäºð ìºðäºãäºæ áàéíà.

Ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëòûí

òºëáºðèéí õýìæýýã òîäîðõîéëîõäîî

¿íäñýí 3 ïàðàìåòðèéã àøèãëàäàã.

ªºðººð õýëáýë ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëòûí òºëáºð íü ðàäèî

äàâòàìæèéí çóðâàñûí, òîíîã

òºõººðºìæèéí ÷àäëûí, õàìðàõ õ¿ðýý

ýñõ¿ë òîî øèðõýãèéí òºëáºð¿¿äèéí

íèéëáýðýýð òîäîðõîéëîãääîã.

Ýíýõ¿¿ òºëáºðèéí õýìæýýíä ºìíº íü õýçýý, õýçýý íýìýëò¿¿äèéã îðóóëæ áàéñàí áý?Ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëò,

¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí õýìæýý

ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆÈÉÍ ÀØÈÃËÀËÒ, ̄ ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝÍÈÉ ÒÓÕÀÉ ̄ ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ

ÌÝÄÝÝËÝË Õ¯ÐÃÝÕ, ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ ÕÈÉÕ ÇÎÐÈËÃÎÎÐ ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ, ÕßÍÀËÒÛÍ ÀËÁÀÍÛ

ÄÀÐÃÀ À.ËÓÂÑÀÍ-Î×ÈÐÒÎÉ ÄÝÝÐÕ ÑÝÄÂÈÉÍ Õ¯ÐÝÝÍÄ ÕÈÉÑÝÍ ßÐÈËÖËÀÃÛà կÐÃÝÆ ÁÀÉÍÀ.

ßðèëöëàãà

212014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

òîãòîîõ æóðìûí äàãóó òîãòîîãäñîí

òºëáºðèéí õýìæýýíä 2003 îíîîñ

õîéø 11 æèëèéí õóãàöààíä ººð÷ëºëò

îðóóëààã¿é áºãººä õàðèí òóñ õîðîîíû

2012 îíû 31 òîîò òîãòîîëîîð ¿¿ðýí

õîëáîîíû 3 äàõü ¿åèéí ¿éë÷èëãýýã

íýâòð¿¿ëýõòýé õîëáîîòîéãîîð

ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí ýðõèéí

òºëáºðèéí õýìæýýã, ìºí òóñ õîðîîíû

2010 îíû 38, 2012 îíû 31 áîëîí

68 òîîò òîãòîîëóóäààð óòàñã¿é

õîëáîëò á¿õèé èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýã

íýâòð¿¿ëýõòýé õîëáîîòîéãîîð ðàäèî

äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí

õýìæýýã òóñ òóñ øèíýýð îðóóëæ áàéñàí.

̺í ðàäèî äàâòàìæèéí õàðèëöàí

íºëººëëèéã àðèëãàõòàé õîëáîîòîé

¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí õýìæýýíä

2009 îíû 52 òîîò òîãòîîëîîð

ººð÷ëºëò îðóóëæ áàòàëñàí.

Íèëýýä óäààí õóãàöààíä ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí õýìæýýíä ººð÷ëºëò îðóóëààã¿é þì áàéíà. ßã ÿìàð ÿìàð íýìýëò, ººð÷ëºëò¿¿äèéã îðóóëæ ºãñºí áý?Àíõ Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ “Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëò,

¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí õýìæýý”-ã 2003

îíû 11 ä¿ãýýð ñàðä áàòëàí ãàðãàñàí

áàéäàã. ¯¿íèé äàðàà òóñ õîðîîíîîñ

øèíý ¿éë÷èëãýý íýâòýð÷ áàéãààòàé

õîëáîîòîéãîîð ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàëòûí òºëáºðèéí õýìæýýã

øèíýýð òîãòîîæ ºãºõ øèéäâýð¿¿äèéã

ãàðãàæ áàéñàí. Õàðèí òóñ õîðîîíû

2013 îíû 66 äóãààð òîãòîîëîîð UHF

áóþó õýò ºíäºð äàâòàìæòàé öàðààíû

ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñò ðàäèî

äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí

õýìæýýíä íýìýëò îðóóëñàí, ìºí

òåëåâèçèéí îëîí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý

(MMDS)-íä àøèãëàãëàõä ðàäèî

äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºð áîäîëòûã

õýðýãëýã÷èéí òîîíîîñ õàìààðóóëæ

òîîöäîã áàéñàí çàð÷ìûã ººð÷èëñºí,

ýðõèéí áè÷ãýýð õàðèëöààíû ñòàíö

ýçýìøèã÷èä, ìºí ñàíñðûí áîëîí

õèéìýë äàãóóëûí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷äèéí ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàëòûí òºëáºð áîäîëòóóäûã

õÿëáàðøóóëñàí øèéäâýð¿¿äèéã

ãàðãàñàí. Óã øèéäâýð íü Ðàäèî

äîëãèîíû òóõàé Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí

5.2.3-ò çààñàí ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí

õýìæýýã òîãòîîõ æóðìûí õ¿ðýýíä

øèéäýãäñýí.

Öààøäàà ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí õýìæýýã îéð îéðìîãõîí íýìýãä¿¿ëýýä áàéõ óó?Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðò

ººð÷ëºëò îðóóëàõ øèéäâýðèéã

òîäîðõîé õóãàöàà òîâëîí ãàðãàäàãã¿é.

ªºðººð õýëáýë Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ àëèâàà

çîõèöóóëàëòûí øèéäâýð¿¿äèéã

ãàðãàõäàà óðüä÷èëàí ñóäàëãàà

øèíæèëãýý õèéõ, õóóëü ýðõ ç¿éí

õýì õýìæýýíä óã øèéäâýðèéã ãàðãàõ

÷àäàìæòàé ýñýõ çýðýã íýìýëò, ººð÷ëºëò

îðóóëàõ ¿íäýñëýë¿¿äèéã õàðãàëçàí

¿çýõ ¸ñòîé áàéäàã. Äýýðõ íºõöºë

øààðäëàãóóäûã õàðãàëçàí ¿çýëã¿éãýýð

ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí

õýìæýýíä ÿìàð íýãýí ººð÷ëºëò õèéõ

íü áîëîìæã¿é þì. Õàðèí ÷ ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷äèéí õóâüä ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàëòûí òºëáºðèéí õýìæýý

òîãòâîðòîé áàéõ íü ýåðýã òàëòàé

áàéäàã.

Ðàäèî äàâòàìæèéí òºëáºðèéí õýìæýýíä ººð÷ëºëò îðóóëàõäàà åð íü ÿìàð ÿìàð ¿íäýñëýëèéã áàðèìòàëñàí áý? Ýíý òàëààð òóñ õîðîîíîîñ 2013

îíä íèëýýäã¿é ñóäàëãàà õèéñýí, ìºí

ðàäèî äàâòàìæèéí ÷èãëýëýýð ÁÍÑÓ-ûí

Ìýäýýëýëæñýí íèéãìèéí õ¿ðýýëýí (KIS-

DI)-ãèéí çºâëºõ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýíä

÷ ñóäàëãàà õèéæ, çºâëºìæ àâñàí.

Îëîí óëñûí õýìæýýíä ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàëòûí òºëáºðèéã òîãòîîõîä

íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñýä äàâòàìæèéí

¿ð àøèãòàé õýðýãëýýã äýìæèõ, ðàäèî

äàâòàìæèéí õàðèëöàí íºëººëëèéí

õýìæèëò, õÿíàëòûí òîãòîëöîîã

á¿ðä¿¿ëýõ, ò¿¿íä øààðäàãäàõ õºðºíãº

îðóóëàëò, àøèãëàëò ¿éë÷èëãýýíèé

çàðäëûã á¿ðä¿¿ëýõ, ðàäèî äàâòàìæèéí

çàõ çýýëèéí ¿íýëãýýã òîäîðõîéëîõ

áóþó ýðýëò àøèãëàëò èõòýé ðàäèî

äàâòàìæèéí õÿçãààðëàãäìàë íººöèéã

¿ð àøèãòàé, çºâ ìåíåæìåíòòýéãýýð

õóâààðèëàõ, ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäëûã

õàíãàõ áóþó ðàäèî äàâòàìæèéí

çóðâàñûí òºëºâëºëò, õóâààðèëàëòûí

ìýäýýëëèéã èë òîä áîëãîõ, îíîîëò

õèéñýí ðàäèî äàâòàìæèéí òàëààðõ

ìýäýýëëèéã Îëîí óëñûí öàõèëãààí

õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí Ðàäèîãèéí

ñåêòîðûí (ITU-R) ðàäèî äàâòàìæèéí

ìàñòåð á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ çýðãèéã

õàìðóóëàí ¿çñýí áàéäàã.

̺í ðàäèî äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëò

íü äàí ãàíö ººðèéí óëñûí õýìæýýíä

ãàðãàõ øèéäâýðýýñ ¿ë õàìààðäàã

áºãººä çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýý

àâàõ àæëûí õ¿ðýýíä õèë çàëãàà õºðø

îðíóóäòàéãàà áîëîí á¿ñ íóòàã, îëîí

óëñûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëàãäàõ

á¿ðýí ýðõò õóðàë, ôîðóì, àæëûí õýñýãò

îðæ àæèëëàõ, ººðèéí îðíû ðàäèî

äàâòàìæèéí òºëºâëºëò, õóâààðèëàëòûí

÷èãëýëýýð ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé

àæèë ã¿éöýòãýõ, ðàäèî äàâòàìæèéí

õàðèëöàí íºëººëëèéã àðèëãàõ àæëûã

çîõèîí áàéãóóëàõ çýðýã ÷èã ¿¿ðãèéã

õýðýãæ¿¿ëäýã.

Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí õýìæýý òîãòîîõ æóðàì áîëîí òºëáºðèéí õýìæýýíèé òàëààðõ àëáàí ¸ñíû äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã õààíààñ îëæ àâ÷ òàíèëöàõ áîëîëöîîòîé áý?Çà ¸ñòîé ÷óõàë àñóóäàë õºíä뺺.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ Ðàäèî äàâòàìæèéí

çóðâàñûí òºëºâëºëò, õóâààðèëàëòûí

çîõèöóóëàëòòàé õîëáîîòîé áàðèìò

áè÷ã¿¿äèéã Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëààð

2011 îíû 6 äóãààð ñàðä áàòàëñàí

“Ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäàë áà

ìýäýýëýë àâàõ” ýðõèéí òóõàé õóóëü,

òîãòîîìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí

õ¿ðýýíä îëîí íèéòýä èë òîä, íýýëòòýé

áàéëãàõ çàð÷ìûã áàðèìòëàí àæèëëàæ

áàéãàà áºãººä ìàíàé áàéãóóëëàãûí

www.crc.gov.mn öàõèì õóóäàñíààñ

ðàäèî äàâòàìæòàé õîëáîîòîé á¿õèé ë

çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã, ò¿¿í÷ëýí

ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºðèéí

õýìæýýã òîãòîîñîí ýðõ ç¿éí áàðèìò

áè÷ã¿¿äòýé òàíèëöàõ áîëîëöîîòîé

áîëñîí áàéãààã õýëìýýð áàéíà. Ýõ ñ

óðâà

ëæ

: www.crc

.gov.m

n

ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀËÒÛÍ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝÍÈÉ ÒÀËÀÀÐÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ï¯Ä ÎËÎÍ ÍÈÉÒÝÄ

ÍÝÝËÒÒÝÉ ÁÎËËÎÎ

22

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ 2014 îíû 09 ä¿ãýýð ñàðûí 9-íººñ 11 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íûã õ¿ðòýëõ õóãàöààíä Óëààíáààòàð õîòîä õàðèëöààíû áîãèíî äîëãèîíû ðàäèî ñòàíö àøèãëàæ áóé áàðèëãà óãñðàëò, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýý òýäãýýðèéí õàðóóë

õàìãààëàëòûí àëáàíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä ”Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëü”, “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”, “Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëü” òîãòîîìæóóä ò¿¿íòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí ä¿ðýì, æóðàì, ñòàíäàðò áîëîí òåõíîëîãèéí íîðì, ãîðèìûã ìºðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð àøèãëàæ áóé ðàäèî òºõººðºìæ¿¿äèéí àøèãëàëòûí áàéäàëä õýìæèëò øàëãàëòûã õèéæ, èëýðñýí çºð÷èë äóòàãäëûã àðèëãóóëàõààð òóõàé á¿ðò íü õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâ÷, ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãºº ºã÷ àæèëëàà.

ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ ÕÎÒÎÄ ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÁÎÃÈÍÎ ÄÎËÃÈÎÍÛ ÐÀÄÈÎ ÑÒÀÍÖ ÀØÈÃËÀËÒÛÍ ÁÀÉÄÀËÄ ÕÈÉÑÝÍ ÒªËªÂ˪êªÒ ÕÝÌÆÈËÒ ØÀËÃÀËÒÛÍ ÒÎÂ× ÒÀÉËÀÍ

Øàëãàëòàíä íèéò 205 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà õàìðàãäñàíààñ áàðèëãà óãñðàëòûí 84, õàðóóë õàìãààëàëòûí 47, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé 73 íýãæ áàéãóóëëàãà òóñ òóñ õàìðàãäàâ. ¯¿íä:

Ǻâøººðºëã¿é ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéñàí àæ àõóéí íýãæ¿¿ä íü äîîðõ ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñò àæèëëàæ, õàðèëöàí íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéñàí. ¯¿íä:

Øàëãàëòààð èëýðñýí çºð÷èë, äóòàãäëûã àðèëãàõàä Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîòîé õóóëèéí äàãóó õàìòàð÷ àæèëëàõ, áóñàä õóóëü òîãòîîìæèéí õ¿ðýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ òàëààð ñàíàìæ çºâëºãºº ºã÷ Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëü áîëîí áóñàä õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàà.

2014.09-2014.11.15

Õÿíàëò, øàëãàëòûí ìýäýý

Øàëãàëòûí ÿâöàä äàðààõ àðãà õýìæýýã àâ÷ àæèëëàâ.

1. Øàëãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéãóóëëàãóóäûí ðàäèî äîëãèîíû çóðâàñò õýìæèëò õèéæ, çºâøººðºëã¿éãýýð ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàí, áóñäûí ¿éë àæèëëàãààíä ñààä ó÷ðóóëæ õàðèëöàí íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéñàí àæ àõóéí íýãæèéí õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöóóäûí ¿éë àæèëëàãààã ò¿ð õóãàöààãààð çîãñîîæ, çºð÷ëèéã àðèëãóóëàí ðàäèî äàâòàìæèéí ýðõèéí áè÷ãèéí çºâøººðºë àâõóóëàõ àðãà õýìæýý àâñàí;

2. Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ, õóóëèéã òàíèóëàõ àðãà õýìæýýíèé õ¿ðýýíä õóóëü ýðõ ç¿éí òàëààð ñàíàìæ, õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöûã àøèãëàõàä òàâèãäàõ íºõöºë, øààðäëàãà, çºâøººðºë àâàõàä á¿ðä¿¿ëýõ ìàòåðèàë, ìàÿãòûã áºãëºõ çààâàð, áóñàä ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãººã ºã÷ àæèëëàñàí.

• ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀÕ ÇªÂتªÐªËÒÝÉ 49

• ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ ÀØÈÃËÀÕ ÇªÂتªËÃ¯É 102

• ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÐÀÄÈÎ ÑÒÀÍÖ ÀØÈÃËÀÄÀÃÃ¯É 54

1. Òóñãàé õýðýãëýýíèé çóðâàñò: 22

2. Íèéòèéí õýðýãëýýíèé çóðâàñò: 69

3. Ñîíèðõîã÷ûí ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñò: 15

4. ¯¿ðýí õîëáîîíû 450 ÌÃö-èéí çóðâàñò: 7

5. ׺뺺ëæ áóé çóðâàñò /450-470 MÃö/ 38

232014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Òóñ хоðооíы Рàäèо äоëãèоí хяíàëтыí төâèéí èíжеíеð¿¿ä “Моíãоë Óëñыí теëеâèзèéí өðãөí

íýâтð¿¿ëãèéã àíàëоãè ñèñтемýýñ тооí ñèñтемä ¿е шàттàé шèëж¿¿ëýх” ÕААГ-Б-2014/VIII-39

төñëèéí ã¿éцýтãýëä хяíàëт тàâèх комèññыí б¿ðýëäýх¿¿íä оðоëцоí àжèëëàж, Õөâñãөë,

Çàâхàí, Бàяíхоíãоð, Гоâь-Аëтàé, Óâñ, Õоâä, Бàяí-Өëãèé, Оðхоí, Дàðхàí-Óóë зýðýã 9 àéмãèéí

íèéт 141 ñóмä боëоí, Óëààíбààтàð хотыí Бàãàíóóð, Íàëàéх, Бàãàхàíãàé, Гàчóóðт, Бýëх, Чèíãýëтýé,

Теëеâèзèéí төâ ñтàíц, Өëзèéт, Бèо комбèíàт, Төмөð зàмыí 61-èéí ãàðàм, Пàðтèзàí, Бàяíхошóó

зýðýã ãàзàðт тооí теëеâèзèéí äàхèí äàмжóóëàх ñтàíцыí èж б¿ðäýë, àжèëëàãààíы чàíàð бàéäëыã

шàëãàí, оðоí íóтãèéí хàмðàх х¿ðýýã хýмжèí тоäоðхоéëох зýðýã àжëóóäыã хèéж ã¿éцýтãýâ.

Õяíàëт шàëãàëтыí ¿еýð ñàéтàä ñóóðèëàãäñàí тооí теëеâèзèéí äàхèí äàмжóóëàх ñтàíцыí тоíоã

төхөөðөмж¿¿äèéí èж б¿ðäýëèéã шàëãàхыí зýðýãцýý тоíоã төхөөðөмж¿¿äèéí ñóóðèëóóëàëт

ñтàíäàðтыí äàãóó хèéãäñýí ýñýхýä хяíàëт тàâьж àжèëëàà.

МОÍГОЛ ÓЛСЫÍ ТЕЛЕВИÇИЙÍ ӨРГӨÍ ÍЭВТРҮҮЛГИЙГ АНАЛОГИ СИСТЕМЭЭС ТООН СИСТЕМД ШИЛЖҮҮЛЭХ СҮҮЛЧИЙН ШАТНЫ АЖИЛ ДУУСЛАА

Зураг 1.

Шàðыí ãоë ñóмàíä хèéñýí хàмðàх х¿ðýýíèé хýмжèëтèéí цýã¿¿äèéí бàéðшëóóä, ñóóðьшëыí б¿ñèéí х¿ðýý, ãàäàðãóóãèéí өíäөð íàмыí зóðàãëàë

Хяналт шалгалтын үеэр

АЙ ТИ ÇОÍ ÕÕК-èéí íèéë¿¿ëñýí тоíоã төхөөðөмж¿¿ä íь төñëèéí ãýðýýíä зààãäñàí тоо хýмжýýíèé äàãóó íèéë¿¿ëýãäñýí, ñтàíцыí óãñðàëт ñóóðèëóóëàëт ñтàíäàðтыí äàãóó хèéãäñýí бàéñàí.

Аéмãèéí төâ¿¿äýä ñóóðèëàãäñàí тооí теëеâèзèéí äàхèí äàмжóóëàх ñтàíцàä төðөөñ äàмжóóëàх 6 ТВ ñóâãààñ ãàäíà, тóðшèëтààð 2 ТВ ñóâãèéã íýмж íèéт 8 тооí ñóâãèéã äàмжóóëàх ¿еä х¿ëýýí àâàх төхөөðөмж äýýð ñóâãóóäыí ãàðàëт хýâèéí бàéñàí.

Аéмãèéí төâä íýмýëт ñóóðèëàãäñàí ýíкоäеð, мóëтèпëèкñеðт оðоí íóтãèéí теëеâèзèéí íýâтð¿¿ëãèéã íýмж оðóóëàí тохèðãоо хèéх зàмààð àжèëëàãààíы

хýâèéí бàéäëыã шàëãàñàí.

Теëеâèзèéí íýâтð¿¿ëýх ñтàíц тóñ б¿ðèéí хóâьä тóхàéí ñóм ñóóðèíãèéí зàхыí цýã¿¿äýä очèж тооí теëеâèзèéí ñèãíàëыí тàðхàëт хàíãàëттàé хýмжýýíä бàéãàà ýñýхèéã хяíàí хýмжèëтèéã хèéж

ã¿éцýтãýâ.

Õýмжèëтèéí ä¿íãýýð хàíãàëтã¿é ¿з¿¿ëýëттýé

ãàðñàí Дàðхàí-Óóë àéмãèéí Шàðыí ãоë

ñóмàíä тооí теëеâèзèéí íýâтð¿¿ëýх ñтàíцыí

бàéðëàëыã өөðчëөí ¿¿ðýí хоëбооíы

ñàéтóóä бàéðëàж бàéãàà хоéä тàëыí тоëãоé

äýýð шèëж¿¿ëýí бàéðëóóëàх зàéëшã¿é

шààðäëàãàтàé бàéãàà тàëààð төñөë ã¿éцýтãýãч

Аé Тè Çоí ÕÕК-ä зөâëөмж өãñөí.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑ

2016.1.01-ÍÄ

Á¯ÐÝÍ ØÈËÆÈÍÝ

24

Õýмжèëтèéí ¿еýð ¿¿ðýí хоëбооíы опеðàтоðóóäыí ñ¿ëжýýíä íөëөөëөë ¿з¿¿ëж бàéãàà тàëààð

опеðàтоðóóäыí боëоí оðоí íóтãèéí хýðýãëýãчèä ãомäоë ãàðãàñíы äàãóó Çàâхàí àéмãèéí

Óëèàñтàé, Тýëмýí, Сàíтмàðãàц, Цýцýí-Óóë, Т¿äýâтýé, Бàяíхàéðхàí, Тýñ, Бàяíтýñ, Аñãàт Õөâñãөë

àéмãèéí Шèíý-Иäýð, Мөðөí, Óëààí-Óóë, Цàãààí-Ү¿ð, Эðäýíýбóëãàí, Тоñоíцýíãýë, Тàðèàëàí

ñóмäóóäàä хýмжèëт хèéñýí.

> Çàâхàí àéмãèéí Óëèàñтàé ñóмàíä Оðоí íóтãèéí

бóñàä ñ¿ëжýýíèé íөëөөëëèéí хóâьä àñóóäàëтàé ãýñýí

ãомäëыí äàãóó оðоí íóтãèéí теëеâèз¿¿äèéí хýмжèëтèéã

àжëыí яâцàä хèéñýí. Тóñ хýмжèëтèéã Жàâхëàíт тоëãоéí

оðоé äýýð ñóóðèëàãäàх ñàéтыí бàéðàíä хèéñýí. Оðоí

íóтãèéí íýã теëеâèзèéí тоíоã төхөөðөмж ñтàíäàðт бóñ

цàцàðãàëттàé бàéñíы óëмààñ íөëөөëөë ¿¿ñãýж бàéãààã óã

хýмжèëтýýð èëð¿¿ëñýí. Óã àñóóäëыã ÕÕÇÕ-íооñ бàðóóí

б¿ñèéí ñемèíàðтàé хоëбоотоé хяíàëтыí хýñýã яâàх ¿еäýý

èëð¿¿ëж àðãà хýмжýý àâàх тóхàé àëбàí тоотыã хоëбоãäох

ãàзàðт х¿ðã¿¿ëñýí бàéñíы äàãóó àñóóäëыã шèéäâýðëýхýýð

боëоâ.

> Õөâñãөë àéмãèéí

Мөðөí ñóмàíä хàмðàх

х¿ðýýíèé хýмжèëтèéã 25

цýãт хèéñíýýñ àíтеííы

äýðãýä 80.9dbuV,

àëñëàãäñàí хàмãèéí бàãà

óтãà íь: 2,8km-т 30,9dbuV

бóюó хàðьцàíãóé бàãà

¿з¿¿ëýëттýé бàéñàí тóë

хоëбоãäох èíжеíеð,

техíèкèéí àжèëтíóóäààð

àíтеííы чèãëýëèéã өөðчèëж

тохèðãоо хèéñíèé äàðàà тóñ

б¿ñýä хàмãèéí бàãà óтãà íь:

46.2 dbuV боëж ¿з¿¿ëýëт

ñàéжèðñàí.

> Õөâñãөë àéмãèéí Óëààí-

Óóë ñóмàíä Жèмобàéë

ÕÕК-èéí ñ¿ëжýýíä

íөëөөëөëтýé бàéñàí óчèð

íөëөөëëèéã àðèëãàхыí

тóëä опеðàтоðыí àíтеííààñ

1m зàéä тооí теëеâèзèéí

àíтеííыã шèëж¿¿ëýí

бàéðшëыã өөðчëөхөä

íөëөөëөë 10 оðчèм хóâèàð

бóóðñàí ¿з¿¿ëýëт ãàðñàí.

Шàëãàëтыí яâцàä èëýðñýí зөðчëèéã àðèëãóóëàх зоðèëãооð ã¿éцýтãýãч боëоí хàðèóцàãч

тàëóóäàä ¿¿ðýã боëãоí àëбàí тоотыã х¿ðã¿¿ëýñýí.

Õÿíàëò, øàëãàëòûí ìýäýý

Хэмжилтээр авсан арга хэмжээний заримаас дурдвал:

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðûí áîäëîãî, ¿éë

àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéã ñóðòàë÷ëàõ, òàíèëöóóëàõ, àæèë ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë, õ¿ðòýýìæèéã òàíèóëàõ çîðèëãîîð 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 04, 05-íû

ºäð¿¿äýä ×èíãèñèéí òàëáàéä Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí íýýëòòýé ºäºðëºã çîõèîí áàéãóóëàãäëàà. Òóñ ºäºðëºãò óã ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé òºðèéí ºì÷èéí áîëîí õóâèéí õýâøëèéí àæ àõóéí íýãæ¿¿ä ººðèéí êîìïàíèéí ¿éë àæèëëàãàà, á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã òàíèëöóóëàõ, òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëèéí òàëààð èðãýä, îëîí íèéòýä ìýäýýëýë ºã÷ àæèëëàà.

ÌÝÄÝÝËÝË, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ªÄªÐ˪à ÀÌÆÈËÒÒÀÉ ÁÎËÆ ªÍĪÐ˪˪ª

Íýýëòòýé ºäºðëºã

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû ç¿ãýýñ óã ºäºðëºãò áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã îëîí íèéòýä òàíèëöóóëàõ, õýðýãëýã÷èä, èðãýäèéí ñàíàë õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýæ àâàõ, õîëáîãäîõ ÷èãëýëýýð çºâëºãºº ºãºõ áàéäëààð îðîëöñîí.

Íýýëòòýé ºäºðëºãèéí ¿åýð òóñ õîðîîíîîñ îäîîãèéí áàéäëààð áàòàëãààæóóëààä áóé òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã ýôèðýýñ õ¿ëýýí àâàõ õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ¿¿äèéã òàíèëöóóëæ òîõèðëûí ãýð÷èëãýýã íèéë¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãóóä áîëîõ Òýðáîêñ ÕÕÊ, Áèã ×èï ÕÕÊ áîëîí Äè Âè Áè ÕÕÊ-óóäàä ãàðäóóëñàí íü îíöëîõ ¿éë ÿâäëûí íýã áàéëàà. Ìîíãîë Óëñ 2016 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ á¿ðýí òîîí ñèñòåìä øèëæèõýýð òºëºâëºãäñºíèé äàãóó ýíý 2014 07 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäðººñ øèëæèëòèéí àæèë ýõýëñíèéã àëáàí ¸ñîîð çàðëààä áàéãàà áèëýý.

252014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Èðãýä, õýðýãëýã÷èäèéí õóâüä òåëåâèçîðîî ñîëèõã¿éãýýð õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ áóþó ñýò òîï áîêñ-ã õóäàëäàí àâñíààð òîîí ñèñòåìýýð áóþó äóó ä¿ðñíèé ºíäºð ÷àíàðòàéãààð ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæ á¿ðäýõ þì. Õàðèí õýðýãëýã÷ òà Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ áàòàëãààæñàí, òîõèðëûí ãýð÷èëãýýòýé ñýò òîï áîêñ-ã õóäàëäàæ àâñíààð ñòàíäàðò øààðäëàãàä íèéöñýí, áàòàëãààòàé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã àøèãëàíà ãýñýí ¿ã þì. Áàòàëãààæóóëàëòûí ¿å øàò, áàòàëãààæñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òàíèõ òýìäýã çýðýã íýìýëò òàíèëöóóëãóóäûã òóñ õîðîîíîîñ çºâëºìæ áîëãîí òàðààñàí áºãººä õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áàòàëãààæóóëàõ àæëûã èéíõ¿¿ ýõë¿¿ëæ áàéãààä èðãýä, õýðýãëýã÷èäèéí ç¿ãýýñ ÷ ñàéøààí õàíäàæ áàéëàà.

̺í ýíý ¿åýð òóñ áàéãóóëëàãààñ îëãîäîã òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷èã áîëîí öàõèì òîãëîîìûí ãàçðûí á¿ðòãýë, òóñãàé äóãààðûí á¿ðòãýë çýðãèéã õýðõýí îëãîõ, ñóíãàõ áîëîîä òýäãýýð çºâøººðºë ýçýìøèã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíä õýðõýí çîõèöóóëàëò õèéäýã òàëààð äýëãýðýíã¿é òàéëáàð, çºâëºãºº, òàíèëöóóëãà çýðýã 11 òºðëèéí òàðààõ ìàòåðèàë íèéò 6000

Íýýëòòýé ºäºðëºã

ãàðóé øèðõýã, ìºí òóñ õîðîîíû ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð ìýäýý ìýäýýëýë á¿õèé 400 ãàðóé ñýòã¿¿ëèéã õýðýãëýã÷, èðãýäýä òàðààæ õîëáîãäîõ òàéëáàð ìýäýýëëèéã ºã÷ àæèëëàà.

Ñ¿¿ëèéí ¿åä Ìîíãîë Óëñàä òºäèéã¿é äýëõèé äàõèíä àíõààðàë õàíäóóëàõ áîëñîí öàõèì îð÷íû àþóëã¿é áàéäàë, òýð äóíäàà ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë, õ¿¿õäèéã öàõèì îð÷èíä õýðõýí õàìãààëàõ òàëààð Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí çºâëºìæ óðèàëãà áîëîîä ìàíàé óëñàä ìºðäºãäºæ áóé õîëáîãäîõ ñòàíäàðò çýðýã îëîí ÷èãëýëèéí ìýäýýëëèéã èðãýäýä õ¿ðãýñýí íü èðãýäèéí ñîíèðõëûã òàòàæ áàéñàí þì. Èðãýäèéí ç¿ãýýñ òîîí ñèñòåìèéí øèëæèëòèéí ÿâö, ò¿¿íòýé õîëáîîòîéãîîð õýðýãëýã÷èéí õóâèðãàã÷ òºõººðºìæèéã õýðõýí, õààíààñ àâàõ òàëààð áîëîí êàáåëèéí òåëåâèç, ñóâãóóäûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ñàíàë õ¿ñýëò, ø¿¿ìæëýëèéã õýëæ õ¿ññýí ìýäýýëýë, çºâëºãºº àâëàà.

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ ÀÕÌÀÄÓÓÄÄÀÀ Õ¯ÍÄÝÒÃÝË ¯Ç¯¯ËÝÂ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû óäèðäëàãà, õàìò îëîí 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 1-íèé

ºäºð áóþó Îëîí Óëñûí Àõìàäûí ºäðèéã òîõèîëäóóëàí òóñ õîðîîíä àæèëëàæ áàéãààä ãàâüÿàíûõàà àìðàëòûã ýäýëæ áàéãàà àõìàäóóäàà õ¿ëýýí àâ÷ óóëçàí õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëëýý.

Óóëçàëòûí ¿åýð Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà Á.Áàëãàíñ¿ðýí àõìàäóóäàä òóñ õîðîîíîîñ ñ¿¿ëèéí õî¸ð æèëèéí ÿâöàä õèéñýí àæèë, ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëèéí òàëààð äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë õèéæ òàíèëöóóëëàà.

Óóëçàëòàíä îðîëöñîí Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Ǻâëºëèéí àíõíû äàðãà Ë.Ëàíòóó, Õîëáîîíû ÿàìíû ñàéä àñàí Á.Áààòàð, Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í àñàí

È.Íîðîâæàâ, Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí ñòàíöûí äàðãà àñàí ª.Öîãçîëìàà íàð àëáàí õààã÷, àæèëòíóóäàä ººðñäèéí ò¿¿õýí äóðäàòãàëààñ õóâààëöàí, ñàíàë ñýòãýãäýëýý èëýðõèéëæ áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, õàìò îëîíä àæëûí àìæèëò õ¿ñ÷, èë¿¿ èõ ýðõ õ¿÷òýé àæèëëàõûã õ¿ñýí åðººëºº.

2014.10.1

26

“Ñóìäàä óòàñã¿é õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõ òºñºë”-èéí õýðýãæèëòèéí ¿ð ä¿í

Àéìàã Ñóì Õýðýãëýã÷èéí òîî 2014 ýõíèé õàãàñ æèë

1Áàÿíõîíãîð Áàÿíëèã 1710

ÄóíäãîâüÁàÿíãîâü 1205

2 Äýëãýðõàíãàé 737

3 Äîðíîä Äàøáàëáàð 610

4 Õîâä ̺ñò 904

5 Õºâñãºë

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 1265

Óëààí-óóë 1502

Öàãààí ¯¿ð 455

6 Õýíòèé Áàÿíìºíõ 559

Ãàëøàð 576

Íèéò èäýâõèòýé õýðýãëýã÷èéí òîî 9523

Àéìàã Ñóì Õýðýãëýã÷èéí òîî 2014 ýõíèé õàãàñ æèë

1 Àðõàíãàé Öýöýðëýã 121

2 Áàÿíõîíãîð Áààöàãààí 102

3 Ãîâü-àëòàé Ýðäýíý 152

Áàÿí-óóë 135

5 Äîðíîãîâü Ìàíäàõ 342

6 Äîðíîä

Öàãààí-îâîî 575

Áàÿíæàðãàëàí 500

Íî¸í 266

9 Ñ¿õáààòàð Áàÿíäýëãýð 891

Íàðàí 126

Íèéò èäýâõèòýé õýðýãëýã÷èéí òîî 3210

Àéìàã Ñóì Õýðýãëýã÷èéí òîî 2014 ýõíèé õàãàñ æèë

1 Áàÿíõîíãîð

Øèíýæèíñò 1079

Áàÿí-ºíäºð 1099

Æàðãàëàíò 1488

Çàã 145

Ãóðâàíáóëàã 1488

2 Áóëãàí

Òýøèã 524

ªëçèéò 668

ªíäºðøèë 898

3 ÄîðíîäÃóðâàíçàãàë 676

Ìàòàä 896

4 Äîðíîãîâü

Ñàéõàíäóëààí 425

Àëòàíøèðýý 259

Èõõýò 722

Äýëãýðýõ 535

5 Ãîâü-àëòàé ×àíäìàíü 549

6 Õîâä

Äóóò 624

Àëòàé 1748

×àíäìàíü 1164

7 Õºâñãºë

Öàãààííóóð 373

Öàãààí Óóë 1230

Öýöýðëýã 670

8 ªìíºãîâü

Ñýâðýé 826

Ìàíëàé 926

Áàÿí-îâîî 321

9 Óâñ Çàâõàí 567

10 Çàâõàí

Øèë¿¿ñòýé 342

ĺðâºëæèí 1737

Çàâõàíìàíäàë 720

Ýðäýíýõàéðõàí 509

Íèéò èäýâõèòýé õýðýãëýã÷èéí òîî 23208

ÌÎÁÈÊÎÌ ÊÎÐÏÎÐÀÖÈ ÕÕÊ-ÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÑÝÍ ÑÓÌ ÑÓÓÐÈÍ ÃÀÇÐÓÓÄ

ÞÍÈÒÅË ÕÕÊ-ÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÑÝÍ ÑÓÌ, ÑÓÓÐÈÍ ÃÀÇÐÓÓÄ

ÑÊÀÉÒÅË ÕÕÊ-ÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÑÝÍ ÑÓÌ, ÑÓÓÐÈÍ ÃÀÇÐÓÓÄ

Ìýäýýëýë

ÄÝËÕÈÉÍ ÁÀÍÊÍÛ ÑÀÍÕ¯¯ÆÈËÒÝÝÐ ÕÝÐÝÃÆÑÝÍ “ÑÓÌÄÀÄ ÓÒÀÑÃ¯É ÕÎËÁÎÎÍÛ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÕ” ÒªÑËÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒ

Ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû äýä á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ òºñºë 2006 îíîîñ õýðýãæèæ ýõýëñýíòýé õîëáîãäóóëàí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ 2008 îíä Äýëõèéí áàíêíû ñàíõ¿¿æèëòýýð “Ñóìäàä óòàñã¿é õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõ” òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí.

Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýð äýýðõ 17 àéìãèéí 90 ñóì, 172 ñóóðèí áàãò óòàñã¿é õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõ òºñëèéí ã¿éöýòãýã÷ýýð Ìîáèêîì êîðïîðàöè ÕÕÊ, Ñêàéòåë ÕÕÊ, Þíèòåë ÕÕÊ, Æèìîáàéë ÕÕÊ -óóä øàëãàð÷, ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõ ãýðýýã 10 æèëèéí õóãàöààòàé áàéãóóëàí 6 æèë òàñðàëòã¿é ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýæ áàéíà.

272014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Ìîáèêîì êîðïîðàöè ÕÕÊ-èéí ¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ õ¿ðýý ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí 6 àéìãèéí 10 ñóìûí òºâ áîëîí ñóìûí òºâººñ 30-45 êì-èéí õ¿ðýýíä áàéãàà áàãèéí òºâä ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðñýí áàéíà.

ÆÈÌÎÁÀÉË ÕÕÊ-ÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ Õ¯ÐÃÝÑÝÍ ÑÓÌ, ÑÓÓÐÈÍ ÃÀÇÐÓÓÄ

Ñêàéòåë ÕÕÊ-èéí ¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ õ¿ðýý 8 àéìãèéí 10 ñóìäàä äóíäàæààð 15-30 êì-èéí ðàäèóñò ¿éë÷èëãýý õýâèéí ÿâàãääàã

Þíèòåë ÕÕÊ 11 àéìãèéí 29 ñóìàíä ¿éë÷èëãýý õýâèéí ÿâàãäàæ áàéãàà, ¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ õ¿ðýý ãàçàð ç¿éí áàéðøëààñ õàìààðàí ñóìûí òºâººñ 20 êì-èéí õ¿ðýýíä áàéãàà áàãèéí òºâä ¿éë÷èëãýý õ¿ð÷ áàéíà.

Æèìîáàéë ÕÕÊ 16 àéìãèéí 41 ñóìàíä ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñíèé äàãóó 41 ñóìûí òºâ, ñóìûí òºâººñ 10-20 êì-ò 1-3 áàãèéí òºâ, ìàë÷íû õîòîíä ñ¿ëæýý õ¿ð÷, ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã àâ÷ áàéíà.

Ýíýõ¿¿ òºñºë õýðýãæñýíýýð 17 àéìãèéí 170 ñóì, ñóóðèí, áàã 52917 ¿¿ðýí õîëáîîíû õýðýãëýã÷òýé áîëñîí íü 2014 îíû ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð íèéò ¿¿ðýí õîëáîîíû èäýâõèòýé õýðýãëýã÷èéí 1,9 õóâüòàé òýíöýæ áàéíà.

2008 îíä õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí òºñëèéí ¿ð ä¿íãýýñ õàðàõàä Ìîíãîë Óëñûí 17 àéìãèéí 90 ñóìàíä ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý õ¿ðãýñíèé 43,9 õóâüä Þíèòåë ÕÕÊ, 32,1

Ìýäýýëýë

¯¯ÐÝÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÎÏÅÐÀÒÎÐ

õóâüä Æèìîáàéë ÕÕÊ, 18.0 õóâüä Ìîáèêîì êîðïîðàöè ÕÕÊ, 6,0 õóâüä Сêàéòåë ÕÕÊ òóñ òóñ ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ðãýñýí áàéíà.

Тºñºë õýðýãæñýíýýñ õîéш 1 æèëèéí äàðàà 2009 îíä ¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí íèéò õýðýãëýã÷èéí òîî 32100 îð÷èì áàéñàí áîë 2014 îíû ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð 52917 áîëæ 5 æèëä õýðýãëýã÷äèéí òîî 20817-îîð áóюó 64,9 õóâèàð ºññºí áàéíà.

Àéìàã Ñóì Õýðýãëýã÷èéí òîî 2014 ýõíèé õàãàñ æèë

1 Àðõàíãàé

Æàðãàëàíò 245

Õàéðõàí 475

Àëòàé 23

2 Áàÿí- ªëãèé

Áóëãàí 406

Äýë¿¿í 86

Íîãîîííóóð 792

Öýíãýë 616

3 Áàÿíõîíãîð Áàÿíáóëàã 43

4 Áóëãàí Áóãàò 79

5 Ãîâü-ÀëòàéÕºõìîðüò 527

Öîãò 480

6 Äîðíîãîâü

Óëààíáàäðàõ 99

Õàòàíáóëàã 200

Õºâñãºë 179

7 ÄîðíîäÁàÿíäóí 764

Õºëºíáóéð 625

8 Çàâõàí

Îòãîí 315

Ñàíòìàðãàö 606

Óðãàìàë 480

Öàãààíõàéðõàí 250

9 ªâºðõàíãàéÁàðóóíÁàÿí-Óëààí 277

Áîãä 105

10 ªìíºãîâü Íîìãîí 433

11 Ñ¿õáààòàðÒ¿ìýíöîãò 1363

Ýðäýíýöàãààí 393

12 ÒºâÁàÿíæàðãàëàí 524

̺íãºíìîðüò 125

13 Óâñ

Áàðóóíò¿ð¿¿í 575

ªíäºðõàíãàé 322

Òýñ 48

14 Õîâä

ĺðãºí 535

̺íõõàéðõàí 64

¯åí÷ 26

Öýöýã 279

15 ÕºâñãºëÁàÿíç¿ðõ 181

×àíäìàíü-ªíäºð 748

16 Õýíòèé

Áàòøèðýýò 785

Áàÿí-Îâîî 351

Áàÿíàäðàãà 724

Áèíäýð 1294

Íîðîâëèí 534

Íèéò èäýâõèòýé õýðýãëýã÷èéí òîî 16976

28

Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãààñ ººðèéí ãèø¿¿í óëñ îðíóóääàà 2015 îí ãýõýä òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã àíàëîãè ñèñòåìýýñ òîîí ñèñòåìä øèëæèõèéã óðèàëñàí. Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ, ñòàíöóóäûã ñóóðèëóóëàõ àæëûí ÿâöûí òàëààð òàíèëöóóëíà óó.Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðûí

2010 îíû 275 äóãààð òîãòîîëîîð

áàòëàãäñàí “Ðàäèî òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéã òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ”

¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä õ¿í

àì òºâëºðºí ñóóðüøñàí íèéò 361 ñóì

ñóóðèí áîëîí Óëààíáààòàð õîòîä

òîîí òåëåâèçèéí äàõèí äàìæóóëàõ

ñòàíö ñóóðèëóóëàõààð òºëºâëºñºí

Ç.Àìãàëàí:

ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉÍ ÀÍÀËÎÃÈ ÑÈÑÒÅÌ 2016 ÎÍÛ 1 įÃÝÝÐ ÑÀÐÛÍ 01-ÍÄ Á¯ÐÝÍ ÇÎÃÑÎÍÎ

ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÄÀßÀÐ×ËÀËÛÍ ÍÈÉÃÝÌ ÁÎËÎÕ XXI ÇÓÓÍÒÀÉ ÌÎÍÃÎË×ÓÓÄ ÕªË ÍÈÉ˯¯ËÝÍ ÀËÕÀÆ ÁÀÉÍÀ.

ªÍªªÄªÐ ÁÈÄ ªÍĪРÕÓÐÄÍÛ ÈÍÒÅÐÍÅÒÝÝÐ ÀßËÆ, Õ¯ÑÑÝÍ ÌÝÄÝÝËËÝÝ ÀÂÀÕÀÀÑ ÃÀÄÍÀ ÄÝËÕÈÉÍ

ªÍ֪à ÁÓËÀÍ Á¯ÐÝÝÑ ÄÓÐÒÀÉ ÖÀÃÒÀÀ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ Ñ¯ËÆÝÝÃÝÝÐ ÕÎÎÐÎÍÄÎÎ ÕÀÐÈËÖÄÀÃ

ÁÎËÑÎÍ. Ó×ÈÐ ÍÜ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÑÀËÁÀÐ ªÄªÐ, ÖÀÃ, ÌÈÍÓÒ ÒÓÒÀÌ ÀÑÀÐ ÕÓÐÄÒÀÉ ÕÓÂÜÑÀÍ

ªªÐ×˪ÃĪÆ, ÕªÃÆÈÆ ÁÀÉÍÀ. ÝÍÝÕ¯¯ ÕÓÐÄÀÖÒÀÉ ÕªÃÆËÈÉà ÄÀÃÀÀÄ ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÐÀÄÈÎ ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ

ªÐÃªÍ ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉà ÒÎÎÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÄ ØÈËƯ¯ËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÕªÒªËÁªÐÈÉà ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ

ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ (ÕÕÇÕ) ÁÎËÎÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈ ØÓÓÄÀÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÃÀÇÐÀÀÑ

(ÌÒØÕÕÃ) ÑÀÍÀÀ×ËÀÍ ÝÕ˯¯ËÑÝÍ. ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒÈÉÍ ÒÀËÀÀÐ ÕÕÇÕ-ÍÛ ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆ

ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ, ÕßÍÀËÒÛÍ ÀËÁÀÍÛ ÀÕËÀÕ ÌÝÐÃÝÆÈËÒÝÍ Ç.ÀÌÃÀËÀÍÃÀÀÑ ÒÎÄÐÓÓËËÀÀ.

þì. ªíººäºð áèä îðîí äàÿàð

ñóóðèëóóëñàí íèéò 371 òîîí òåëåâèçèéí

äàõèí äàìæóóëàõ ñòàíöûã àøèãëàëòàä

õ¿ëýýí àâààä áàéíà. Òºëºâëºãººíèé

äàãóó 10 òîîí òåëåâèçèéí ñòàíöûã

Óëààíáààòàð õîòîä, 361 òîîí

òåëåâèçèéí ñòàíöûã ñóì, ñóóðèíä

ñóóðèëóóëñàí áàéíà. Òîäðóóëáàë,

Óëààíáààòàð õîòîä Òåëåâèçèéí òºâ

öàìõàã, Áàÿíõîøóó, ×èíãýëòýé óóë,

Ãà÷óóðò, Áèîêîìáèíàò, ªëçèéò, 61-í

ãàðàì, Áýëõ, Áàãàõàíãàé, Ïàðòèçàí

çýðýã ãàçðóóäàä òîîí òåëåâèçèéí

ñòàíöóóä ñóóðèëóóëñàí. Îäîî òóñ

õîðîîí äýýð Ìîíãîë Óëñûí çàõ çýýëä

õóäàëäàí áîðëóóëàãäàõ îëîí óëñûí

áîëîí ¿íäýñíèé ñòàíäàðò øààðäëàãàä

íèéöñýí òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõ õýðýãëýã÷èéí

òºõººðºìæèéã áàòàëãààæóóëàõ àæèë

õèéãäýæ áàéíà.

Îäîîãèéí áàéäëààð õýäýí ºðõ òîîí òåëåâèçèéí õ¿ëýýí àâàõ òºõººðºìæèéã õóäàëäàí àâàõ øààðäëàãàòàé áàéíà áý?Òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã

õ¿ëýýí àâàõ õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ íü

çºâõºí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã

äîòîð áîëîí ãàäíà àíòåííààð ¿íýã¿é

õ¿ëýýí àâ÷ ¿çäýã ¿çýã÷äýä õàìààðàëòàé

þì. Õàðèí îëîí ñóâãèéí òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëýã äàõèí äàìæóóëàõ

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èäòýé áàéãóóëñàí

ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ñàð á¿ð òºëáºð

òºëæ èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí

òåëåâèç (IPTV), êàáåëèéí òåëåâèç,

àãààðûí îëîí ñóâãèéí òåëåâèç áîëîí

õèéìýë äàãóóëûí òåëåâèçèéã õ¿ëýýí àâ÷

¿çýæ áóé àéë ºðõ¿¿äýä õàìààðàõã¿é

áîëíî. Àæëûí õýñãèéí ñóäàëãààãààð

Ìîíãîë Óëñûí íèéò ºðõèéí 35% áóþó

ßðèëöëàãà

292014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

íèéñëýëä 74 ìÿíãà ãàðóé àéë ºðõ, îðîí

íóòàãò 96 ìÿíãà ãàðóé àéë ºðõ ýíýõ¿¿

òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã

õ¿ëýýí àâàõ íýìýëò òºõººðºìæ

õóäàëäàí àâàõ øààðäëàãàòàé áàéãàà.

Òîîí òåëåâèçèéí òåõíîëîãèä øèëæñýíýýð ¿çýã÷äýä ÿìà𠺺ð÷ëºëò ãàðàõ áý?ªíººäºð ýôèðèéí òåëåâèç ¿çýæ

áàéãàà íèéñëýë áîëîí àéìàã, ñóìäûí

¿çýã÷èä íü äóó, ä¿ðñíèé ÷àíàðûí

íààä çàõûí øààðäëàãà õàíãàõã¿é

òåëåâèçèéí ñèãíàë õ¿ëýýí àâ÷ áàéíà.

¯¿íèé ãîë øàëòãààí íü òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã äàìæóóëæ

áóé òåõíîëîãè íü àíàëîã ñèñòåì

áàéãààòàé õîëáîîòîé þì. Òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä

øèëæ¿¿ëñíýýð õýðýãëýã÷èäýä äóó,

ä¿ðñíèé ºíäºð ÷àíàðòàé íýâòð¿¿ëãèéã

õ¿ðãýõ ººðººð õýëáýë ýôèðèéí òåëåâèç

¿çäýã àéë ºðõ¿¿ä íü òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéã DVD-òýé èæèë ÷àíàðòàé

äóó, ä¿ðñòýéãýýð õ¿ëýýí àâ÷ ¿çýõ

áîëîìæòîé áîëíî. Ýäãýýð àéë ºðõèéí

õóâüä çºâõºí òîîí ñèñòåìèéí õóâèðãàã÷

òºõººðºìæòýé áàéõàä ë õàíãàëòòàé.

Èðãýä òîîí òåõíîëîãèä øèëæèõýýð õóó÷èí çóðàãò íü õýðýãã¿é áîëíî ãýæ îéëãîîä áàéãàà. Ýíý ¿íýí ¿¿? ßìàðõóó òåõíèêèéí íºõöºë øààðäàõ áý?Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîã

ñèñòåìýýñ òîîí òåõíîëîãèä øèëæèõòýé

õîëáîîòîéãîîð ¿çýã÷èä çóðàãòàà ñîëèõ

øààðäëàãà ãàðàõã¿é. Õàðèí õóâèðãàã÷

òºõººðºìæèéã õýðýãëýã÷ íýìýëòýýð

àâàõ øààðäëàãàòàé. Ýíý òºõººðºìæ íü

àãààðààñ õ¿ëýýí àâñàí òîîí ñèãíàëûã

õýðýãëýã÷èéí õóó÷èí çóðàãòàä òîõèðîõ

ñèãíàëä õóâèðãàäàã òºõººðºìæ áàéãàà

þì. Õýðâýý èéì òºõººðºìæ àâàõã¿é

ãýâýë çîðèóëàëòûí òåëåâèç íü ÷ áèé.

Ãýõäýý ýíý õî¸ðûí õîîðîíä ¿íèéí

çºð¿¿ èõ áàéíà. Ìàíàé áàéãóóëëàãà

ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä òîîí

òåëåâèçèéí áàãö ñòàíäàðòûã

áîëîâñðóóëæ, áàòëóóëñàí áºãººä

òåëåâèçîð õóäàëäàí áîðëóóëàã÷

íàðò ñóðãàëò, ñåìèíàð õèéí õàìòàð÷

àæèëëàæ áàéãàà.

Õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ íü äóíäæààð õýäýí òºãðºãèéí ¿íýòýé áîðëóóëàãäàõ áý?Îäîîãîîð ìàíàé áàéãóóëëàãà

ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàñàí íèéò 7

àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí Ìîíãîë

Óëñûí çàõ çýýëä áîðëóóëàõ òîîí

òåëåâèçèéí õóâèðãàã÷ òºõººðºìæèéã

áàòàëãààæóóëæ òîõèðëûí ãýð÷èëãýý

îëãîîä áàéíà. Ýíý òºõººðºìæ íü

òåõíèêèéí áîëîìæ, ¿ç¿¿ëýëòýýñýý

øàëòãààëàí çàõ çýýëä 50-70 ìÿíãàí

òºãðºãèéí ¿íýòýé çàðàãäàõ õàíäëàãàòàé

áàéíà.

Òàíû õýëæ áóéãààð õýðýãëýã÷èä õàìãèéí õÿìääàà 50 ìÿíãàí òºãðºãèéí õóâèðãàã÷ òºõººðºìæ àâàõ øààðäëàãà ãàðàõ íü. Òýãýõýýð çàðèì èðãýäýä ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä õ¿íäðýëòýé þì áèø ¿¿?Þóíû ò¿ð¿¿íä èðãýä ¿¿íèéã

òåõíîëîãèéí äýâøèë ãýäãèéã îéëãîõ

õýðýãòýé. ªìíº íü òåëåâèç ¿çäýãã¿é

áàéõäàà øèíýýð çóðàãò õóäàëäàæ

àâààä õ¿í á¿ð òåõíîëîãèéí äýâøèëòýé

õºë íèéë¿¿ëýí àëõñàí. ßã ¿¿íòýé

àäèëõàí õºãæëèéí äàðààãèéí øàò íü

òîîí òåõíîëîãè þì ë äàà. Õàìãèéí ãîë

íü ýíý ¿éë÷èëãýýã òºðººñ ¿íýã¿é õ¿ðãýæ

áàéãàà ãýäãèéã õýëýõ íü ç¿éòýé. Çàñãèéí

Ãàçðààñ 18 îð÷èì òýðáóì òºãðºãèéí

õºðºí㺠îðóóëàëò õèéñíèé ä¿íä óã

õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Õàðèí

õýðýãëýã÷èéí òºõººðºìæ õóäàëäàí

àâàõàä Òºðººñ ÿìàð íýã õºíãºëºëò,

ñàíõ¿¿æèëò áàéõã¿é.

Çààâàë òîîí òåõíîëîãèä øèëæèõ ¸ñòîé ÷ þì óó ãýæ ãàéõàõ õ¿í îëîí. Òîîí òåõíîëîãèä øèëæñýíýýð ÿìàð àøèãòàé þì áý?Íýã òàëààñ áàéãàëèéí õÿçãààðëàãäìàë

íººö áîëîõ ðàäèî äàâòàìæèéí

àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ áà ýíýõ¿¿

øèëæèëòèéí ¿ð ä¿íä ÷ºëººëºãäñºí

ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñò äàðàà

¿åèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõ

áîëîìæ á¿ðäýíý. ̺í õýðýãëýã÷èä

ÿìàð äàâóó òàëûã ìýäðýõ þì áý ãýäýã

íü ÷óõàë áàéõ. Òýãýõýýð áèäíèé îäîî

àøèãëàæ áàéãàà àíàëîã ñèñòåì íü

íýìýëò ºãºãäºë ºãºõ áîëîìæã¿é, äóó,

ä¿ðñ íü ìóó áàéäàã ø¿¿ äýý. Áèäíèé

õóâüä óãààñàà ë àíòåííààð õ¿ëýýí àâ÷

áàéãàà òåëåâèçèéí ñóâàã æèðýëçýõ,

øóóãèõ çýðýã íü ýíãèéí ¿çýãäýë áîëñîí.

Òýãâýë òîîí òåõíîëîãèä øèëæñýíýýð

÷àíàðòàé äóó, ä¿ðñ ºíãºíèé

ÿëãàðàëòàé íýâòð¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâàõ

áîëîìæòîé þì. ¯íäñýíäýý òîîí

ñèñòåìä çîõèöñîí òåëåâèçîð ýñâýë

õóó÷èí òåëåâèçîðûíõîî õàæóóä íýìýëò

òºõººðºìæ áàéðëóóëààä ë äóó, ä¿ðñ

ñàéòàé íýâòð¿¿ëãèéã ¿çýæ áîëíî.

Õóó÷èí ñòàíöàà õýçýý óíòðààõ áý?Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû 2014 îíû 32 òîîò

òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Òåëåâèçèéí

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîã ñèñòåìèéã

òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõýä

áàðèìòëàõ çîõèöóóëàëò”-ûí áàðèìò

áè÷ãèéí äàãóó Òåëåâèçèéí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí

àíàëîã ñèñòåìä àøèãëàãäàæ áóé

ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ òóñãàé

çºâøººðë¿¿äèéí ýöñèéí õóãàöàà

íü 2016 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé

ºäðººð äóóñãàâàð áîëíî. Ýíý ºäºð

íü àíàëîã íýâòð¿¿ëýã÷èéã óíòðààõ

ýöñèéí õóãàöàà þì. Ýíý ºäðèéã õ¿ðòýë

òîäîðõîé òºëºâëºãººíèé äàãóó îëîí

íèéòýä ìýäýãäýæ îðîí íóòàãò àíàëîãè

ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñòàíöóóäûã

óíòðààõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

Ìàíàéõààñ áóñàä îðíóóä ÿìàð ñòàíäàðòààð òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâ÷ ¿çäýã þì áý?ªíººäðèéí áàéäëààð Åâðîïûí

DVB-T/T2, ÀÍÓ-ûí ATSC, ßïîíû ISDB,

Õÿòàäûí DTMB ãýñýí òîîí òåëåâèçèéí

4 ñòàíäàðò îëîí óëñûí öàõèëãààí

õîëáîîíû áàéãóóëëàãààð áàòëàãäàí

îëîí óëñàä àøèãëàãäàæ áàéíà. Òîîí

òåëåâèçèéí àæëûí õýñã¿¿äèéí ñàíàë

çºâëºìæ, îëîí óëñûí òîîí òåëåâèçèéí

øèëæèëòèéí òóðøëàãóóäûã õàðãàëçàí

Ìîíãîë Óëñàä ãàçðûí òîîí ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí DVB-T2 ñòàíäàðòûã

õýðýãæ¿¿ëýõýýð áàòàëñàí.

Ýõ ñ

óðâà

ëæ

: www.shu

ud.m

n

ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ ªÐÃªÍ ÍÝÂÒЯ¯ËÃÈÉÍ ÀÍÀËÎÃÈ ÑÈÑÒÅÌ 2016 ÎÍÛ 1 ÑÀÐÛÍ 1-ÍÄ Á¯ÐÝÍ ÇÎÃÑÎÍÎ

30

Ãàäààä àðãà õýìæýýÕ

Ó

Á

Ç

Îëîí Óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí /ÎÓÖÕÁ/ äºðâºí æèë

òóòàìä çîõèîí áàéãóóëàãääàã ýýëæèò á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷äèéí 19 äýõ

óäààãèéí õóðàë 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 20-íîîñ 11 ä¿ãýýð ñàðûí 7

–íû ºäð¿¿äýä ÁÍÑÓ-ûí Áóñàí õîòíîî çîõèîí áàéãóóëàãäëàà. Òóñ õóðàëä íèéò 171 îðíû

2500 ãàðóé òºëººëºã÷èä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñàëáàðûí öààøäûí ÷èã õàíäëàãà, õ¿éñèéí

òýíöâýðòýé áàéäàë, çàëóó ¿åèéí àæèëã¿éäýë, äýëõèé íèéòèéí ºâ÷èí, íèñýõèéí àþóëã¿é áàéäàë

ãýõ ìýò òóëãàìäñàí àñóóäëóóäàä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿¿ðãèéã òîäîðõîéëîí îðîëöëîî.

Õóðàë íü íýãäñýí õóðàëäààí, íýãäñýí õóðàëäààíû àæëûí õýñã¿¿ä, óäèðäàõ õîðîî, ãèø¿¿í

îðíóóäûí òºëººëºã÷äèéí á¿ðýí ýðõèéí àñóóäàë ýðõýëñýí õîðîî, òºñâèéí õÿíàëòûí õîðîî,

áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàí òîõèîëäóóëàõ õîðîî, áîäëîãî, õóóëü ýðõ ç¿éí àñóóäàë ýðõýëñýí õîðîî,

çàõèðãàà, óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí õîðîî ãýñýí á¿òýöòýé çîõèîí áàéãóóëàãäñàí. Òóñ

õóðëààð ÎÓÖÕÁ-ûí åðºíõèé íàðèéí áè÷èã, ò¿¿íèé îðëîã÷, ÎÓÖÕÁ-ûí ðàäèî õîëáîîíû

òîâ÷îîíû çàõèðàë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñòàíäàðòûí òîâ÷îîíû

çàõèðàë, õàðèëöàà õîëáîîíû õºãæëèéí òîâ÷îîíû çàõèðàë,

ðàäèî çîõèöóóëàëòûí óäèðäàõ çºâëºë áîëîí ÎÓÖÕÁ-ûí êîíñóëûã

ñîíãîõ ñîíãóóëèóä áîëæ ÎÓÖÕÁ-ûí åðºíõèé íàðèéí áè÷ãýýð

íî¸í Õîóëèí Çàî 152 îðíû ñàíàëààð ñîíãîãäëîî. Õóðëûí òóðø

íèéò 800 ãàðóé á¿ëãèéí õóðàëäààí çîõèîí áàéãóóëàãäàæ 452

àñóóäëûã õýëýëöñýí áàéíà.

Õóðàëä Ìîíãîë Óëñûã òºëººëºí ÌÒØÕÕÃ-ûí äàðãà Ö.Æàäàìáàà

áîëîí ÕÕÇÕ-íû äàðãà Á.Áàëãàíñ¿ðýí òýðã¿¿òýé òºëººëºã÷èä

ººðèéí îðíû áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýí, Ãàäààä õýðãèéí ÿàìíààñ

ºãñºí ÷èãëýëèéí äàãóó ñîíãóóëüä îðîëöëîî.

ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕÒ ÒªËªªËªÃ×ÄÈÉÍ ÝÝËÆÈÒ ÕÓÐÀË ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÃÄËÀÀ

ÎÓÖÕÁ-ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà:

ÁÍÕÀÓ-ûí èðãýí Õîóëèí Çàî 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 24-íèé ºäºð áîëñîí ñàíàë

õóðààëòààð íèéò 152 ãèø¿¿í îðîí ñàíàëàà ºãñíººñ 152 ñàíàë àâ÷ òóñ áàéãóóëëàãûí

õàìòûí íèéãýìëýãèéí 19 äýõ Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãààð ñîíãîãäñîí. Õîóëèí Çàî

íü ÎÓÖÕÁ-ä 1986 îíîîñ ýõëýí òóñ áàéãóóëëàãûí Öàõèëãààí õîëáîîíû ñòàíäàðòûí òîâ÷îî

/ÖÕÑÒ/-ä àæèëëàñàí áºãººä 1999-2006 îíä ÖÕÑÒ-íû Çàõèðàë, 2007-2014 îíä Åðºíõèé

íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûí îðëîã÷îîð òóñ òóñ àæèëëàæ áàéñàí òóðøëàãàòàé õ¿í þì.

ÎÓÖÕÁ-ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûí îðëîã÷:

Èõ Áðèòàíè, Óìàðä Èðëàíäûí Íýãäñýí Âàíò Óëñààñ íýð äýâøñýí Ìàëêîì Æîíñîí 104

ñàíàë àâ÷ òóñ àëáàí òóøààëä ñîíãîãäñîí. Òóñ àëáàí òóøààëä Ïîëüø, Êàíàä, Ìàâèðòàíè,

Íèãåð, Èõ Áðèòàíè óëñààñ òóñ á¿ð íýð äýâø¿¿ëýí ñàíàë áîëãîñíû äîòîð 2 ýìýãòýé íýð

äýâøèã÷ îðîëöîæ, ñàíàë õóðààëò 4 ¿å øàòòàé ÿâàãäñàí. Ìàëêîëì Æîíñîí 2007- 2014 îíä

ÎÓÖÕÁ-ûí Öàõèëãààí õîëáîîíû ñòàíäàðòûí òîâ÷îîíû çàõèðëààð àæèëëàæ áàéñàí þì.

312014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Ãàäààä àðãà õýìæýý

ÎÓÖÕÁ-ÛÍ ÐÀÄÈÎ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÒÎÂ×ÎÎÍÛ ÇÀÕÈÐÀË:

Ñàíàë õóðààëòàä 169 ãèø¿¿í îðîí îðîëöñîíîîñ Ôðàíö óëñààñ íýð äýâø¿¿ëñýí Ôðàíñóà Ðàíñè 166 ñàíàë àâ÷ òóñ àëáàí òóøààëä ñîíãîãäñîí. Òýðýýð ãàíöààð íýð äýâøèæ óëèðàí

ñîíãîãäñîí.

ÎÓÖÕÁ-ÛÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÕªÃÆËÈÉÍ ÒÎÂ×ÎÎÍÛ ÇÀÕÈÐÀË:

Ñàíàë õóðààëòàä 169 ãèø¿¿í îðîí îðëöñîíîîñ Áóðêèíî Ôàñî óëñààñ íýð äýâø¿¿ëñýí

Áðàõèìà Ñàíîó 166 ñàíàë àâ÷ òóñ àëáàí òóøààëä 2 äàõü óäààãàà óëèðàí ñîíãîãäñîí.

ÎÓÖÕÁ-ÛÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÒÀÍÄÀÐÒÛÍ ÒÎÂ×ÎÎÍÛ ÇÀÕÈÐÀË:

Ñàíàë õóðààëòàä 169 ãèø¿¿í îðîí îðëöñîíîîñ Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñîëîíãîñ Óëñààñ äýâø¿¿ëñýí

×àåñàá Ëè 87 ñàíàë àâ÷ òóñ àëáàí òóøààëä ñîíãîãäñîí. Òóðê Óëñûí íýð äýâøèã÷ 32, Òóíèñ

Óëñûí íýð äýâøèã÷ 50 ñàíàë òóñ á¿ð àâñàí. ×àåñàá Ëè 1987 îíîîñ ýõëýí 26 æèëèéí òóðø

Öàõèëãààí õîëáîîíû ñòàíäàðòûí ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ áàéãàà þì.

Òóñ áàãà õóðëààð ÎÓÖÕÁ-ûí ¯íäñýí Ä¿ðýì áîëîí Êîíâåíöèéí ç¿éë, çààëòàä íýìýëò ººð÷ëºëò îðîîã¿é. Íèéò 19

òîãòîîë, 2 øèéäâýðèéã øèíýýð áàòàëæ, 48 òîãòîîë, 3 øèéäâýðèéã õÿíàí ººð÷èëæ, 7 òîãòîîëûã õ¿÷èíã¿é áîëãîëîî.

Ò¿¿í÷ëýí 2020 õ¿ðòýë Äýëõèéí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõ “ÊÎÍÍÅÊÒ 2020” ÕªÒªËÁªÐ-

èéã áàòàëæ, õºòºëáºðò óÿëäóóëàí ÌÕÕÒ-èéí ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãûã òîäîðõîéëîí õýðýãæ¿¿ëýõýýð ãèø¿¿í îðíóóä

õàìòðàí àæèëëàõààð áîëëîî.

32

Ãàäààä àðãà õýìæýýÕ

Ó

Á

Ç

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí öààøäûí õºãæëèéã òîäîðõîéëîõ

“Êîííåêò 2020” îëîí óëñûí õºòºëáºðèéã ÁÍÑÓ-ûí Áóñàí õîòíîî çîõèîí áàéãóóëàãäñàí

Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãà (ÎÓÖÕÁ)-ûí 19 äýõ õóðàëäààí (PP-14)–ûí

¿åýð 171 ãèø¿¿í îðîí ñàíàë íýãòýéãýýð áàòàëëàà.

Óã õºòºëáºð íü ãèø¿¿í îðîí áîëîí áóñàä õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàæ

2020 îí õ¿ðòýëõ äýëõèéí öàõèëãààí õîëáîî/ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, òåõíîëîãèéí ñàëáàðûí

öààøäûí õºãæëèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî çîðèëòûã òîäîðõîéëîí ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû

òåõíîëîãèéí öîãö ñèñòåìèéã áèé áîëãîæ, ò¿¿ãýýð äàìæóóëàí íèéãìèéí õºãæëèéã õóðäàñãàæ,

õ¿í á¿ðèéí õóâüä ýäèéí çàñãèéí áîëîí õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû òîãòâîðòîé õºãæëèéã áèé áîëãîõ

çîðèëãîòîé.

“Êîííåêò 2020” õºòºëáºð íü Íýãäñýí ¿íäýñíèé áàéãóóëëàãûí (ͯÁ) òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºð

áîëîõ Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëò /ÌÕÇ/, “Ìýäýýëæñýí íèéãýì” äýëõèéí äýýä õýìæýýíèé óóëçàëò

áîëîí ͯÁ-ûí 2015 õ¿ðòýëõ îëîí óëñûí õºãæëèéí õºòºëáºðèéí ¿çýë áàðèìòëàëä òóëãóóðëàí

ªÑªËÒ, Õ¯ÐÒÝÝÌÆ /ÕÀÌÒÛÍ ÎÐÎËÖÎÎ/, ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄÀË ÁÎËÎÍ Á¯ÒÝÝË×

ÑÀÍÀÀ, Ò¯ÍØËÝË ãýñýí 4 ñòðàòåãè çîðèëòûã äýâø¿¿ëñýí.

¯¿íä :

ÊÎÍÍÅÊÒ 2020 ÕªÒªËÁªÐ CONNECT 2020 AGENDA

Çîðèëãî

1:

Çîðèëãî

2:

Çîðèëãî

3:

Çîðèëãî

4:

ªÑªËÒ – “Öàõèëãààí õîëáîî/ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû äýä á¿òöèéã õºãæ¿¿ëæ,

õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýí õýðýãëýýã ºñãºõ” öàõèëãààí õîëáîîíû äýä á¿òöèéã ñàéæðóóëæ,

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, òåõíîëîãèéí áîëîìæèò õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëñíýýð 2020 îí

õ¿ðòýë 1.5 òýðáóì õýðýãëýã÷èéã øèíýýð èíòåðíåò ñ¿ëæýýíä õîëáîõ,

Õ¯ÐÒÝÝÌÆ / ÕÀÌÒÛÍ ÎÐÎËÖÎÎ / – “Òîîí õóâààãäëûã àðèëãàæ, ºðãºí çóðâàñûí

ñ¿ëæýýã á¿õ íèéòýä õ¿ðòýýìæòýé áîëãîõ” ºðãºí çóðâàñûí ñ¿ëæýýíä õàíäàëò áîëîí áîëîìæèò

õýðýãëýýíèé çºð¿¿ áîëîí èíòåðíåò õýðýãëýã÷èäèéí õ¿éñèéí òýãø áóñ áàéäëûã àðèëãàõ,

ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄÀË – “Öàõèëãààí õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí õºãæëèéí ó÷ðóóëæ áîëîõ

¿ð äàãàâðûã çîõèöóóëàõ” öàõèì õàëäëàãààñ ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàõ

Á¯ÒÝÝË× ÑÀÍÀÀ, Ò¯ÍØËÝË – “ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎ/ÌÕÕÒ-èéí îð÷íû

ººð÷ëºëòèéã òýðã¿¿ëýõ, ñàéæðóóëàõ, íýâòð¿¿ëýõ” òåõíîëîãèéí õºãæèë áîëîí òåõíîëîãèéí

õºãæëèéí ñòðàòåãè íü H¯Á-ààñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé 2015 õ¿ðòýëõ îëîí óëñûí õºãæëèéí

õºòºëáºðèéí õºäºëãºã÷ õ¿÷ áàéõ

Ýäãýýð çîðèëòóóäàä õ¿ðýõýä á¿õ ãèø¿¿í îðíóóäûã ¿íäýñíèé, á¿ñèéí áîëîí îëîí óëñûí õýìæýýíä

õºðºí㺠îðóóëàã÷èä, õóâèéí õýâøèë, èðãýä áîëîí ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãóóäûã òàòàí

îðóóëöóóëæ, õàìòðàí àæèëëàõûã óðèàëæ áàéíà.

332014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÇÎÐÈËÃÎ 1:

ªÑªËÒ – Öàõèëãààí õîëáîî/ìýäýýëýë,

õàðèëöàà õîëáîîíû äýä á¿òöèéã

õºãæ¿¿ëæ, õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýí

õýðýãëýýã ºñãºõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 1.1:

Äýëõèéí õýìæýýíä íèéò ºðõèéí 55 õóâü íü èíòåðíåòýä

õîëáîãäñîí áàéõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 1.2:

Äýëõèéí íèéò õ¿í àìûí 60 õóâü íü èíòåðíåò àøèãëàäàã

áîëîõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 1.3:

ÌÕÕÒ /öàõèëãààí õàðèëöàà õîëáîîíû òºëáºðèéã 40

õóâèàñ èë¿¿ õÿìä áàéëãàõ.

ÇÎÐÈËÃÎ 2:

Õ¯ÐÒÝÝÌÆ /õàìòûí îðîëöîî/

– Òîîí õóâààãäëûã àðèëãàæ, ºðãºí

çóðâàñûí ñ¿ëæýýã á¿õ íèéòýä

õ¿ðòýýìæòýé áîëãîõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.1À:

Õºãæèæ áóé îðíóóäûí íèéò ºðõèéí 50 õóâü íü

èíòåðíåòýä õîëáîãäîõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.1Á:

Áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäûí íèéò ºðõèéí 15 õóâü íü

èíòåðíåòýä õîëáîãäîõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.2À:

Õºãæèæ áóé îðíóóäûí õ¿í àìûí 55 õóâü íü èíòåðíåò

àøèãëàäàã áîëîõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.2Á:

Áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäûí íèéò õ¿í àìûí 2 õóâü íü

èíòåðíåò àøèãëàäàã áîëîõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.3À:

Õºãæèíã¿é áîëîí õºãæèæ áóé îðíóóäûí ÌÕÕÒ-èéí

¿éë÷èëãýýíä òºëºõ òºëáºðèéí ÷àäâàðûí çºð¿¿ 40%-èàð

áóóðñàí áàéõ. ¯¿íä: áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóä, æèæèã

àðëûí õºãæèæ áóé îðíóóä áîëîí äàëàéä ãàðöã¿é õºãæèæ

áóé îðíóóä áîëîí øèëæèëòèéí ýäèéí çàñàã á¿õèé

îðíóóä îðñîí áîëíî.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.3Á:

Õºãæèæ áóé îðíóóäûí ºðãºí çóðâàñûí ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý

ñàðûí äóíäàæ îðëîãûí 5 õóâèàñ õýòðýõã¿é áàéõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.4:

Äýëõèé õýìæýýíä õºäººãèéí õ¿í àìûí 90 õóâü

ºðãºí çóðâàñûí ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäñàí áàéõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí ò¿âøèí 2.5À: Èíòåðíåò

õýðýãëýã÷èäèéí õ¿éñèéí òýãø áóñ áàéäàë àðèëñàí áàéõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 2.5Á:

Íèéò óëñ îðíû õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä õàðèëöàà

õîëáîîíû /ÌÕÕÒ-èéí äýä á¿òöèéí îð÷íûã á¿ðä¿¿ëæ,

õ¿ðòýýìæòýé áàéäëûã õàíãàõ.

ÇÎÐÈËÃÎ 3:

ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄÀË – Öàõèëãààí

õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí õºãæëèéí

ó÷ðóóëæ áîëîõ ¿ð äàãàâðûã çîõèöóóëàõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 3.1

Êèáåð àþóëã¿éí áýëýí áàéäàë 40 õóâèàð ñàéæèðñàí

áàéõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 3.2:

Öàõèì îð÷íû ¿ðã¿é çàðäëûã 50 õóâèàð áóóðóóëàõ.

Çîðèëòîò ò¿âøèí 3.3:

Öàõèëãààí õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí ñàëáàðààñ ¿¿ñäýã

õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðóóëàëòûã 30 õóâèàð áóóðóóëàõ.

ÇÎÐÈËÃÎ 4:

Á¯ÒÝÝË× ÑÀÍÀÀ, Ò¯ÍØËÝË –

Öàõèëãààí õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí îð÷íû

ººð÷ëºëòèéã òýðã¿¿ëýõ, ñàéæðóóëàõ,

íýâòð¿¿ëýõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 4.1:

Öàõèëãààí õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí á¿òýýë÷ îð÷íûã õºãæ¿¿ëýõ

Çîðèëòîò ò¿âøèí 4.2:

Öàõèëãààí õîëáîî/ÌÕÕÒ-èéí ñàëáàðûí îðîëöîã÷

òàëóóäûí ¿ð àøèãòàé ò¿íøëýëèéã áèé áîëãîõ

ÊÎÍÍÅÊÒ 2020 ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÇÎÐÈËÃÎ ÁÎËÎÍ

ÇÎÐÈËÒÎÒ Ò¯ÂØÈÍ

Ãàäààä àðãà õýìæýý

Ýõ ñ

óðâà

ëæ

: www.itu.

int

34

Ãàäààä àðãà õýìæýýÕ

Ó

Á

Ç

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî

ãàäààäàä õàìòûí àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõ, îëîí óëñûí

òóðøëàãà ñîëèëöîõ àæëûí õ¿ðýýíä ÁÍÑÓ-ûí èíòåðíåò

îð÷èí, ò¿¿íèé àþóëã¿é áàéäëûí ¿éë àæèëëàãààã õàðèóöàí

àæèëëàäàã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà áîëîõ “Ñîëîíãîñ Óëñûí

Èíòåðíåò, àþóëã¿é áàéäëûí ãàçàð” (KISA- Korea Internet &

Security Agency)-òàé õàìòðàí àæèëëàõ Õàðèëöàí îéëãîëöëûí

ñàíàìæ áè÷èãò òóñ õîðîîíû äàðãà Á.Áàëãàíñ¿ðýí áîëîí KI-

SA-ûí åðºíõèéëºã÷ Êèé Ñ¿ýí Áàéê /Kee Seung Baik/ íàð

ãàðûí ¿ñýã çóðëàà.

Ýíýõ¿¿ ñàíàìæ áè÷ãèéã áàéãóóëñíààð õî¸ð òàëò õàìòûí àæèëëàãààã öààøèä óëàì ã¿íçãèéð¿¿ëýõ,

“Öàõèì îð÷èíä õ¿¿õäèéí ýðõèéã õàìãààëàõ”, “Öàõèì õàëäëàãà, êèáåð äîâòîëãîîíîîñ õýðõýí

õàìãààëàõ”, “Öàõèì îð÷èíä ¿éëäýãäýæ áóé ãýìò õýðýã, õàëäëàãóóäàä õýðõýí ä¿í øèíæèëãýý

õèéõ” çýðýã ÷èãëýëýýð õîëáîãäîõ òºðèéí áàéãóóëëàãóóäàä ñóðãàëò õèéõ, çºâëºãºº ºãºõ áîëîí

öààøèä ýíý ÷èãëýëýýð õàìòðàí àæèëëàõ áîëîìæ á¿ðäýæ áàéíà.

ÁÍÑÓ-ÛÍ ÈÍÒÅÐÍÅÒ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄËÛÍ ÃÀÇÀÐÒÀÉ ÕÀÌÒÐÀÍ ÀÆÈËËÀÕ ÕÀÐÈËÖÀÍ ÎÉËÃÎËÖËÛÍ ÑÀÍÀÌÆ ÁÈ×Èà ÁÀÉÃÓÓËËÀÀ

“ժĪËêªÍÒ ÕÎËÁÎÎ: ÐÀÄÈÎ ÄÎËÃÈÎÍ ÁÀ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄ” ÑÅÌÈÍÀÐÛà ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÂ

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû

Ðàäèî äàâòàìæ çîõèöóóëàëòûí àëáàíû

òºëººëºã÷èä 2014 îíû 2 äóãààð ñàðä

Èñïàíè óëñûí Áàðñåëîíà õîòîä çîõèîí

áàéãóóëàãäñàí Äýëõèéí õºäºë㺺íò

õîëáîîíû ÷óóëãà óóëçàëò 2014 (Mobile

World Congress 2014)-ä îðîëöîõ ¿åýð

GSMA áàéãóóëëàãûí Ðàäèî äàâòàìæèéí

áîäëîãûí õýëòñèéí òýðã¿¿í çàõèðàë íî¸í

Âëàäèìèð Áîêþò, Àçè Íîìõîí äàëàéí

á¿ñèéí çºâëºõ íî¸í Æîå Ãóàí íàðòàé

õèéñýí óóëçàëòûí õ¿ðýýíä Ìîíãîë Óëñàä

õºäºë㺺íò õîëáîîíû ÷èãëýëýýð ñóðãàëò

ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëæ õàìòðàí

àæèëëàõààð òºëºâëºñºí.

Õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä GSMA áàéãóóëëàãûí îëîí óëñûí Çàñãèéí Ãàçàð áîëîí

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûã õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí Ñàðà Êàðîëàéí Ãàôíýé, GSMA

áàéãóóëëàãûí ñóäàëãàà áà òîãòâîðòîé áàéäëûí õýñãèéí àõëàõ ñóäëàà÷ Äîêòîð Æàê Ðîâëåé

íàðûã óðüæ 2014 îíû 12 äóãààð ñàðûí 9-12-íû ºäºð ÕÕÇÕ-íû ìýðãýæèëòýí, èíæåíåð¿¿ä

áîëîí ÌÒØÕÕÃ, Ðàäèî òåëåâèçèéí ñ¿ëæýý ÓÒ¯Ã, ÌÕÅÃ, Ìîáèêîì êîðïîðàöè ÕÕÊ, Þíèòåë

ÕÕÊ, Ñêàéòåë ÕÕÊ, Æèìîáàéë ÕÕÊ çýðýã áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷äºä çîðèóëàí “Õºäºë㺺íò

õîëáîî: Ðàäèî äîëãèîí áà ýð¿¿ë ìýíä” ñýäýâò ñåìèíàð ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëëàà.

Ñóðãàëò ñåìèíàðûí ¿íäñýí àãóóëãà íü Ðàäèî äîëãèîíû ¿íäýñ áà íººö, ðàäèî äîëãèîíû

õ¿íèé áèåä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº, öàõèëãààí ñîðîíçîí îðîí, ðàäèî äàâòàìæèéí àþóëã¿é áàéäàë,

õºäºë㺺íò õîëáîîíû áààç ñòàíö, íýâòð¿¿ëýã÷ àíòåííû òàëààð îëîí íèéòýä ýåðýã îéëãîëò ºãºõ

çàð÷èì, ðàäèî äàâòàìæèéí õ¿í áèåä íºëººëºõ íºëººëëèéí òàëààð áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ

çýðýã áàéëàà. >

352014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Ñåìèíàð ñóðãàëòûí ¿åýð õºäºë㺺íò

õîëáîîíû áààç ñòàíö, õýðýãëýã÷èéí ãàð

óòàñíààñ öàöàðãàæ áóé ðàäèî äîëãèîí íü

õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä õýðõýí íºëººëæ áàéãàà

òàëààð 1993 îíîîñ õîéø ìàø èäýâõòýéãýýð

õýäýí çóóí ìÿíãàí ñóäàëãàà ÿâóóëæ áàéãààã

äóðäàæ, ìºí Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí

áàéãóóëëàãà, Õîðò õàâäðûí îëîí óëñûí

ñóäàëãààíû áàéãóóëëàãà çýðýã äýëõèéí

ÀÇÈ, ÍÎÌÕÎÍ ÄÀËÀÉÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÅЪÍÕÈÉ ÀÑÑÅÌÁËÅÉÍ 13 ÄÓÃÀÀÐ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÄ ÁÝËÒÃÝÕ ÓÓËÇÀËÒ, ÕÓÐÀËÄÀÀÍ, ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ÕÎÐÎÎÍÛ ÝÝËÆÈÒ 38 ÄÓÃÀÀÐ ×ÓÓËÃÀÍÄ ÎÐÎËÖËÎÎ

Àçè, íîìõîí äàëàéí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãà /ÀÍÄÖÕÁ/-ûí 3 æèë òóòàì

çîõèîí áàéãóóëàãääàã Åðºíõèé Àññåìáëåéí

13 äóãààð õóðàëäààíä áýëòãýõ óóëçàëò,

Åðºíõèé Àññåìáëåéí 13 äóãààð õóðàëäààí

Óäèðäëàãûí õîðîîíû ýýëæèò 38 äóãààð

÷óóëãà óóëçàëò, 2014 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí

24-29-íèé ºäð¿¿äýä Õîëáîîíû Ìÿàíìàð

Óëñûí íèéñëýë ßàíãîí õîòíîî çîõèîí

áàéãóóëàãäëàà. ×óóëãàíä ÀÍÄÖÕÁ-ûí

ãèø¿¿í 31 óëñûí àëáàíû òºëººëºã÷èä,

äàãàëäàõ ãèø¿¿í íèéòäýý 150 ãàðóé

ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ÿàìíû ñàéä,

îðëîã÷ ñàéä íàð, ãàçàð õýëòñèéí äàðãà,

çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ãèø¿¿ä

áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí çî÷èä

òºëººëºã÷èä îðîëöîâ.

Óã ÷óóëãà óóëçàëòàíä Ìîíãîë Óëñûã òºëººëæ

ÌÒØÕÕà áîëîí ÕÕÇÕ-íû òºëººëºã÷èä

ººðèéí îðíû áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýí,

Ãàäààä õýðãèéí ÿàìíààñ ºãñºí ÷èãëýëèéí

äàãóó ñîíãóóëüä îðîëöëîî.

×óóëãà óóëçàëòûí ¿åýð òóñ áàéãóóëëàãûí

2011-2014 îíû ¿éë àæèëëàãààíû òàéëàíã

õýëýëöýæ, 2015-2017 îíä áàðèìòëàõ

ñòðàòåãè, çàðäëûí òºñºâ, ¿éë àæèëëàãààíû

òºëºâëºãººã áàòàëæ ò¿¿í÷ëýí 2015-2017 îíä

àæèëëàæ ýðõ ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ ÀÍÄÖÕÁ-

ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûí àëáàí

òóøààëòíûã ÀÍÄÖÕÁ-ûí ¿íäñýí ä¿ðìèéí

äàãóó íóóö ñàíàë õóðààëòààð ñîíãîëîî.

Ñîíãóóëüä Òàéëàíä, Ìàëäèâ, Ýíýòõýã óëñûí

òîìîîõîí áàéãóóëëàãóóäûí ñóäàëãààíû

àæëûí õýñã¿¿äèéí ãàðãàñàí ñóäàëãààíû ¿ð

ä¿íä îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí øààðäëàãà

õàíãàñàí õºäºë㺺íò ¿¿ðýí õîëáîîíû áààç

ñòàíö, àíòåíí öàìõàã áîëîí õýðýãëýã÷èéí

ãàð óòàñ íü õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä àëèâàà

õîð íºëººã¿é áîëîõûã áàòàëñàí òóõàé

òàíèëöóóëëàà.

íýð äýâøèã÷èä ºðñºëäñºíººñ îëîíõèéí

ñàíàëààð Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãààð

Òàéëàíä Óëñûí Ìýäýýëýë, õàðèëöàà

õîëáîîíû ÿàìíû Ñàéäûí çºâëºõ õàòàãòàé

Àðåâàí Õàîðàíãñè ñîíãîãäëîî.

Ò¿¿í÷ëýí ÷óóëãà

óóëçàëòààð 2015 îíä

çîõèîí áàéãóóëàõ

á¿ñ íóòãèéí õóðàë,

óóëçàëò, ñåìèíàð,

ñóðãàëòûã çîõèîí

áàéãóóëàõ óëñ,

òîâ õóãàöàà

áîëîí õîëáîãäîõ

ø à à ð ä ë à ã à ò à é

òºñºâ, ÀÍÄÖÕÁ-

ûí ãèø¿¿í÷ëýëèéí

òàòâàðûí íýãæèéã

ººð÷ëºõ áóþó íýìýãä¿¿ëýõ çýðýã àñóóäëóóäûã

õýëýëöýí ýöýñëýí øèéäâýðëýñýí.

Ãàäààä àðãà õýìæýý

36

Ñóðãàëò, ñåìèíàð

ÖÀÕÈÌ ÒÎÃËÎÎÌÛÍ ÃÀÇÐÛÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÝÐÕËÝÃ×ÄÝÄ ÑÓÐÃÀËÒ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÀ

Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîî

áîëîí Óëààíáààòàð

õîòûí Öàãäààãèéí

ãàçðààñ õàìòðàí

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí

Ãàçðûí 2013 îíû 410

äóãààð òîãòîîëîîð

áàòëàãäñàí “Öàõèì

òîãëîîìûí ãàçðûí

¿éë àæèëëàãààã

ç î õ è ö ó ó ë à õ

æ ó ð à ì ” - û í

õ ý ð ý ã æ è ë ò è é í

õ¿ðýýíä Íèéñëýëèéí

Áàÿíç¿ðõ ä¿¿ðýãò

¿éë àæèëëàãàà

ýðõëýí ÿâóóëäàã öàõèì

òîãëîîìûí ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷ èðãýä, àæ àõóéí

íýãæ¿¿äýä ñóðãàëò, õýëýëö¿¿ëãèéã 2014

îíû 12 äóãààð ñàðûí 23-íû ºäºð “Áàÿíç¿ðõ

ä¿¿ðãèéí Öàãäààãèéí 1-ð õýëòýñ”-èéí õóðëûí òàíõèìä

àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëëàà.

Ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýíä Öàãäààãèéí åðºíõèé ãàçàð,

Áàÿíç¿ðõ ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð, Íèéñëýëèéí

Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí åðºíõèé ãàçàð, Ä¿¿ðãèéí Îíöãîé

áàéäëûí åðºíõèé ãàçàð, Óëààíáààòàð õîòûí Öàãäààãèéí

ãàçàð, Ñýòãýöèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé òºâ áîëîí òóñ

õîðîîíû ìýðãýæèëòýí, àëáàí õààã÷èä îðîëöîæ “Öàõèì

òîãëîîìûí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààã

çîõèöóóëàõ æóðàì”-ûí

òàéëáàð, ãàëûí àþóëã¿é

áàéäëûã õýðõýí

õàìãààëàõ, öàõèì

òîãëîîì õ¿¿õäèéí

ýð¿¿ë ìýíäýä

õýðõýí íºëººëæ

áóé, öàõèì îð÷èíä

¿éëäýãäýæ áóé ãýìò õýðýã áîëîí öàõèì òîãëîîìûí íàñíû

àíãèëëûí òàëààð èëòãýë òàâüæ õîëáîãäîõ àñóóäëààð

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ñàíàë áîäëûã ñîíñîí, ñîíèðõñîí

àñóóëòàíä õàðèó ºã뺺.

¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ç¿ãýýñ æóðìààð îðîí ñóóöíû

1-ð äàâõàðò ¿éë÷èëãýý ýðõëýõèéã áîëîí èíòåðíåò

êàôåä öàõèì òîãëîîì òîãëóóëàõûã õîðèãëîñîí çýðýã íü

ó÷èð äóòàãäàëòàé, îéëãîìæã¿é áàéäàë ¿¿ñãýæ áàéãàà

òóë õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä íü óëàìæëàí ºã÷ æóðàìä

ººð÷ëºëò îðóóëæ ºãºõèéã õ¿ñýæ áàéãààãàà èëýðõèéëæ

áàéëàà. ̺í çàðèì öàõèì òîãëîîìûí ãàçðóóä íü

õîëáîãäîõ õóóëü, æóðìûã èëýðõèé çºð÷èæ áàéãàà õýäèé ÷

öàãäààãèéí áàéãóóëëàãà àðãà õýìæýý àâàõã¿é áàéíà ãýñýí

ø¿¿ìæëýë èõýýð ãàðëàà.

Èéìä ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä “Öàõèì òîãëîîìûí ãàçðûí

¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ æóðàì”-ä íýìýëò ººð÷ëºëò

îðóóëàõ ñàíàëàà íýãòãýí Ìîíãîëûí Èíòåðíåò, öàõèì

òîãëîîìûí áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õîëáîîãîîð äàìæóóëàí

õ¿ñýëòýý Õóóëü ç¿éí ÿàì áîëîí ÕÕÇÕ-íä àëáàí ¸ñîîð

õ¿ðã¿¿ëýõýýð áîëëîî.

372014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÇÓÍÛ ÓËÈÐÀËÄ

4 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íýýñ 10 äóãààð ñàðûí 1-íèéã

õ¿ðòýëõ õóãàöàà

20.00 öàã õ¿ðòýë ¿éë÷èëíý.

Öàõèì òîãëîîìûí ãàçàð íü

9-16 õ¿ðòýëõ íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäýä

ªÂËÈÉÍ ÓËÈÐÀËÄ 10 äóãààð ñàðûí 1-íýýñ 4 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèéã õ¿ðòýëõ õóãàöàà

18.00 öàã õ¿ðòýë ¿éë÷ëýõ áºãººä ºäºðò íýã óäàà 2 öàãààñ èë¿¿ã¿é õóãàöààãààð ¿éë÷èëíý.

ªäºðò

1 ÖÀÃÀÀÑ È˯¯

ÊÎÌÏÜÞÒÅÐ ÒÎÃËÎÕ ÍÜ

ÓÓÐÀà ÒÀÐÕÈÍÄ ×ÈÍÜ

ÕÎÐÒÎÉ.

Áàãà íàñíûõàíä. Ýíý àíãèëàëä 3 - 10 íàñíû

õ¿¿õä¿¿ä õàìààðàõ áºãººä 1994 îíîîñ ýõëýí ìºðäºæ ýõëýñýí

áàéíà. 3-ààñ äîîø íàñíû àíãèëàëä áàãòñàí òîãëîîìîíä

Ñóðãàëòûí ãýñýí ¿íýëãýý ºãäºã áºãººä òèéì ¿íýëãýý àâñàí

òîãëîîìîíä òóñãàé òýìäýãëýãýý õýðýãöýýã¿é áàéäàã áàéíà.

Ýíý òºðëèéí òîãëîîìóóä íü îéëãîìæòîé, ºí㺠ä¿ðñ íü õ¿¿õäýä

çîðèóëàãäñàí áàéäàã áºãººä òîãëîõ õýëáýð íü ÷ ìºí àäèë

ýíãèéí áÿöõàí õ¿¿õäýä çîðèóëàãäñàí áàéäàã. ̺í ÿìàð íýã

õ¿÷èðõèéëýë, ñîãòóóðóóëàõ óíäàà, ìàíñóóðóóëàõ ýì áýëäìýë

ãýõ ìýò ç¿éëñèéã îãò àãóóëàààã¿é áàéäàã áàéíà.

Á¿õ íàñíûõàíä. Ýíý àíãèëàë íü áàðàã õàìãèéí

ò¿ãýýìýë áàéäàã áºãººä 6-ààñ äýýø á¿õ íàñíûõàíä

òîõèðîìæòîé ãýñýí óòãà àãóóëäàã. Ýíý àíãèëàëä áàãòñàí

òîãëîîìóóä äýýðõèéí àäèë ÿìàð íýã õ¿÷èðõèéëýë, ̧ ñ áóñ ç¿éë

îãò àãóóëäàãã¿é. Ãýõäýý õ¿¿õýëäýéí áààòðóóä, óðàí çºãíºë,

ìàø áàãà õýìæýýíèé õ¿÷èðõèéëýë àãóóëäàã. Áàãà õýìæýýíèé

“õ¿÷èðõèéëýë” ãýäýã íü òîãëîîìíû áààòðóóä ýñðýã òàëûíõíàà

öîõèõ, äýýð íü ãàðàõ ãýõ ìýò. Ýíý àíãèëëûã 1998 îíîîñ

ìºðäºæ ýõýëæýý

10-ààñ äýýø íàñíûõàíä. Ýíý àíãèëàë íü 10-ñ

äýýø íàñíûõàíä áóþó àðàé ó÷èð îéëãîäîã áîëñîí õ¿¿õäýä

çîðèóëñàí þì. Ýíý àíãèëëûí òîãëîîìóóä áàãà õýìæýýíèé

õ¿÷èðõèéëýë, óðàí çºãíºë, õèéìýë öóñíû çóðàãëàë, ¸ñ áóñ ¿ã

õýëëýã çýðãèéã àãóóëäàã. Òàíû õ¿¿õýä 10-ñ äýýø íàñíûõ áîë

ÿìàð íýã õîðòîé ýñâýë áóðóó çóðøèë ºãºõ ç¿éë áàéõã¿é. Ýíý

àíãèëëûã 2005 îíîîñ ýõëýí õýðýãæ¿¿ëñýí.

ÍÀÑÍÛ ÀÍÃÈËÀË, ÒÝÌÄÝÃËÝÃÝÝÍÈÉ ÒÀÉËÁÀÐ

Öàõèì îð÷èíä ººðèé㺺 õàìãààëàõ, öàõèì òîãëîîìûí íàñíû àíãèëàë áîëîí áóñàä ìýäýýëëèéã õ¿¿õä¿¿ä òà á¿õýí

http://www.cybersafety.mn/ âåá ñàéòààñ àâíà óó.

ªñâºð íàñíûõàíä çîðèóëñàí àíãèëàë áóþó 13 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø íàñíûõàíä. Ýíý òºðëèéí òîãëîîì íü äóíä çýðãèéí õ¿÷èðõèéëýë, áîõèð

õîøèãíîë, öóñ, õèéñâýð ìºðèéòýé òîãëîîì, áàãà çýðýã ¸ñ áóñ

¿ã õýëëýã àãóóëäàã. Ãýõäýý ýíý íü òèéì èõ ñàíàà çîâîõîîð

õýìæýýíä áèø áºãººä 13 íàñíû õ¿¿õä¿¿ä òîãëîîì ãýäãèéã

îéëãîõóéö áîëñîí áàéäàã òóë õîð íºëºº ¿ç¿¿ëýõ íü áàãà.

17 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø íàñíûõàíä. Ýíý

àíãèëàëä ñåêñ ä¿ð òºðõ, öóñ, ¸ñ áóñ ¿ã õýëëýã, ñîãòóóðóóëàõ

óíäàà çýðýã ç¿éëñ àãóóëñàí òîãëîîìíóóä áàãòàíà. Õýðâýý ýíý

òºðëèéí òîãëîîìûã òàíû 17-ààñ äîîø íàñíû õ¿¿õýä òîãëîõûã

õ¿ñâýë òà õàæóóä íü áàéæ õ¿¿õäýä òîãëîîì ãýäãèéã îéëãóóëæ

ýäãýýð ç¿éëñèéí òàëààð çºâ îéëãîëò ºãºõ õýðýãòýé. Õàðèí

ýöýã ýõèéí çºâøººðºë õàðàà õÿíàëòã¿éãýýð ýíý àíãèëëûí

òîãëîîìûã 17-ààñ äîîø íàñíûõàíä òîãëóóëàõã¿é áàéõ íü çºâ

þì.

Ǻâõºí íàñàí õ¿ðýã÷äýä. Èéì òºðëèéí

òîãëîîìóóäûã äýëã¿¿ð¿¿ä õ¿¿õäýä õóäàëäààëàõ ¸ñã¿é áºãººä

àðõè, òàìõèíû àäèëààð çºâõºí íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ë õóäàëäààëàõ

áîëîìæòîé. Ýíý òºðëèéí òîãëîîìóóä íü õ¿÷èðõèéëýë, ñåêñ, ̧ ñ

áóñ ¿ã õýëëýãèéã äýýä õýìæýýíä àãóóëàõ áºãººä ýíý àíãèëàëä

2010 îí õ¿ðòýë åð人 25 òîãëîîì ë áàãòñàí þì.

ÖÀÕÈÌ ÒÎÃËÎÎÌÛÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ¯Ç¯¯ËÝÕ ÃÀÇÀÐ ÍÜ 23.00 ÖÀà կÐÒÝË ¯ÉË×ÈËÍÝ.

38

Ñóðãàëò, ñåìèíàð

ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÐÀÄÈÎ ÑÒÀÍÖ ÕÓÄÀËÄÀÍ ÁÎÐËÓÓËÀÃ×ÄÀÄ ÑÓÐÃÀËÒ, ÑÅÌÈÍÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÂ

ÕÈÉÌÝË ÄÀÃÓÓËÛÍ ÃÀÇÐÛÍ ÑÒÀÍÖÛà ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆÈÉÍ ÌÀÑÒÅÐ Á¯ÐÒÃÝËÄ Á¯ÐÒï¯ËÝÕÈÉÍ À× ÕÎËÁÎÃÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÒÀÍÈËÖÓÓËËÀÀ

Ìîíãîë Óëñûí õýìæýýíä ðàäèî äîëãèîí,

ðàäèî ñòàíö àøèãëàã÷äûí òîî áàéíãà ºñºí

íýìýãäýõèéí çýðýãöýýãýýð ðàäèî äîëãèîíû

àøèãëàëòûí áàéäàëä õóóëü, ä¿ðýì æóðàì çºð÷èõ

àñóóäàë èõýýð ãàðàõ áîëæ, óëìààð ðàäèî äàâòàìæèéí

õàðèëöàí íºëººëëèéã àðèëãàõ, õóóëü áóñ õýðýãëýýã

çîãñîîõîä Óëààíáààòàð õîòîä õàðèëöààíû áîãèíî

äîëãèîíû ðàäèî ñòàíö õóäàëäàí áîðëóóëàëò õèéæ

áàéãàà èðãýí, àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäûã á¿ðòãýëä

õàìðóóëàí øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã õ¿ðãýõ, õîëáîãäîõ

õóóëü òîãòîîìæèéã òàíèóëàõ, ñóðòàë÷èëàõ øààðäëàãà

ç¿é ¸ñîîð ãàð÷ áàéíà.

¯¿íòýé õîëáîãäóóëàí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ õýò áîãèíî äîëãèîíû õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö

õóäàëäàí áîðëóóëàëò õèéæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóé íýãæ

áàéãóóëëàãóóäûã îðîëöóóëàí Ìîíãîë Óëñûí “Àæ àõóéí

¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëü”,

“Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”, “Ðàäèî äîëãèîíû

òóõàé õóóëü” òîãòîîìæóóä ò¿¿íòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí

ä¿ðýì, æóðàì, ñòàíäàðò, òåõíèê òîíîã òºõººðºìæèéí

áàòàëãààæóóëàëò áîëîí òåõíîëîãèéí íîðì, ãîðèìûã

ìºðä¿¿ëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõýä õàìòðàí àæèëëàõ, ìýðãýæèë

àðãà ç¿éí çºâëºãºº ºãºõ çîðèëãî á¿õèé óóëçàëò,

ñåìèíàðûã 2014 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 03-íû ºäºð çîõèîí

áàéãóóëëàà.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü îëîí

óëñûí íóòàã äýâñãýðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ

áàéãàà ñàíñðûí õîëáîî, õèéìýë äàãóóëûí ãàçðûí

ñòàíöóóäûã îëîí óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð

á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã õàðèóöàí àæèëëàæ

áàéíà. Ìîíãîë Óëñ ¿íäýñíèé ðàäèî äàâòàìæèéí

õóâààðèëàëò, ðàäèî ñòàíöóóäûí áàéðøèë, ÷àäàë,

öàöàðãàëòûí òºðºë çýðãèéã äýëãýðýíã¿é á¿ðòã¿¿ëñíýýð

ººðèéí îðîíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé ðàäèî

ñòàíöóóäûã îëîí óëñàä áàòàëãààæóóëàõ, óëìààð õºðø

çýðãýëäýý îðíóóäòàé ðàäèî äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëòûí

õýëýëöýýðò õàìòðàí àæèëëàõ áîëîìæ á¿ðäýõ þì.

Ýíý àæëûí õ¿ðýýíä òóñ õîðîîíîîñ ñàíñðûí õîëáîîíû

÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áàéãóóëëàãóóäàä

çîðèóëæ 2014 îíû 10 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäºð òóñ õîðîîíû

õóðëûí òàíõèìä “Õèéìýë äàãóóëûí ãàçðûí ñòàíöûã îëîí

óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõèéí

Òóñ óóëçàëò, ñåìèíàðò õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö

õóäàëäàí áîðëóóëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëäýã

20 áàéãóóëëàãûí 30-ààä òºëººëºã÷ îðîëöîæ ¿éë

àæèëëàãààíûõàà îíöëîãîîñ òàíèëöóóëæ, õàðèëöààíû

ðàäèî ñòàíö õóäàëäàí áîðëóóëàõàä òóëãàìääàã àñóóäëóóä

áîëîí òóñ õîðîîíîîñ áàðèìòàëæ áóé ¿éë àæèëëàãààíû

òàëààð ñàíàë áîäëîî ñîëèëöëîî.

Òóñ õîðîîíîîñ äýýðõ ñåìèíàðò “Ðàäèî äîëãèîíû

çîõèöóóëàëò, õÿíàëò øàëãàëò”, Ðàäèî äîëãèîí õÿíàëòûí

òºâèéí ¿éë àæèëëàãàà, õÿíàëò, øàëãàëòààð èëýðäýã

íèéòëýã çºð÷ë¿¿ä” áîëîí “Ðàäèî òîíîã òºõººðºìæèéí

ñòàíäàðò, áàòàëãààæóóëàëò ñýäýâò èëòãýë¿¿äèéã

òàíèëöóóëëàà.

Öààøèä õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíö áîðëóóëàã÷äàä

õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöòàé õîëáîîòîé ðàäèî

äàâòàìæèéí òºëºâëºëò, õóâààðèëàëò áîëîí îëãîëòûí

òàëààðõ ìýäýý, ìýäýýëëýýð õàíãàõ, òóñãàé õýðýãëýýíèé

çîðèóëàëòààð õóâààðèëàãäñàí ðàäèî äàâòàìæèéí

çóðâàñûã õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöûí öýñíýýñ õàñàæ

õàìãààëàëò õèéõ, ðàäèî äàâòàìæèéí õàðèëöàí

íºëººëëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã áàãàñãàõ, çîãñîîõ ÷èãëýëýýð

õàìòðàí àæèëëàõààð òîãòëîî.

à÷ õîëáîãäîë” ñýäýâò ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëëàà. Óã

ñåìèíàðò ñàíñðûí õîëáîîíû ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà

ýðõëýã÷ Èðãýíèé íèñýõèéí åðºíõèé ãàçàð, Öàã óóð, îð÷íû

øèíæèëãýýíèé ãàçàð, Èíêîìíåò ÕÕÊ, Èñàòêîì ÕÕÊ,

ÄÄýø ÒÂ ÕÕÊ, Þíèòåë ÕÕÊ-èéí õîëáîãäîõ óäèðäëàãà

áîëîí èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóä îðîëöîæ õýðõýí

ãàçðûí ñòàíöóóäûí ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ, ÎÓÖÕÁ-

ûí ïðîãðàì õàíãàìæóóäûã àøèãëàæ ãàçðûí ñòàíöóóäûí

ìýäýýëëèéã îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòã¿¿ëýõ

òàëààð ìýäýýëýë àâ÷, äàäëàãà õèéëýý.

Öààøèä Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ

ñàíñðûí õîëáîîíû ÷èãëýëýýð ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí

äóíä ñóðãàëò, ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ, ìýðãýæèë àðãà

ç¿éí çºâëºãºº ºãºõ, ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýëä

á¿ðòã¿¿ëýõ ºãºãäëèéã áîëîâñðóóëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èäòýéãýý õàìòðàí àæèëëàõ áîëíî.

392014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÄÝËÕÈÉÍ ØÓÓÄÀÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ×ÀÍÀÐÛà ÑÀÉÆÐÓÓËÀÕ ÑÀÍQUALITY OF SERVICE FUND

Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ ñàí ãýæ þó áý?

Äýëõèéí Øóóäàí Õîëáîîíîîñ ñàíàà÷ëàí

õºãæèíã¿é áîëîí áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäûí

îëîí óëñûí øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé

÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð 1999 îíä ÁÍÕÀÓ-ûí

Áýýæèí õîòîä çîõèîí áàéãóóëàãäñàí Äýëõèéí Øóóäàí

Õîëáîîíû åðºíõèé ÷óóëãàíààð óã ñàíãèéí á¿òýö,

çîõèîí áàéãóóëàëòûã áàòàëæ ¿éë àæèëëàãààã íü

ýõë¿¿ëæýý. Ýíýõ¿¿ ñàíä áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäààñ

áóñàä á¿õ îðíóóä õóâü íýìýð îðóóëäàã áºãººä

òºëºõ õºðºíãèéí õýìæýý íü òóõàéí óëñûí õºãæëèéí

ò¿âøèí㺺ñ õàìààð÷ õàðèëöàí àäèëã¿é áàéõààð

çîõèöóóëàãäñàí áàéäàã.

Óã ñàíãààñ äîîð äóðüäñàí äîëîîí òºðëèéí ÷àíàðûí

¿ç¿¿ëýëòèéã ñàéæðóóëàõûí òóëä õºðºí㺠îðóóëàëò

õèéäýã áîëíî. ¯¿íä: >

Ñàíãèéí çàðöóóëàëòûã õýí õàðèóöäàã áý?

1. ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ Ò¯ÐÃÝÍ ØÓÓÐÕÀÉ ÁÎËÎÍ ÍÀÉÄÂÀÐÒÀÉ ÁÀÉÄÀË

2. ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË

3. ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ Õ¯ÐÒÝÝÌÆ

4. ËÀÂËÀÃÀÀÍÄ ÕÀÐÈÓ ªÃ×, ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ ÄÝÑ ÄÀÐÀÀËÀË

5. ¯ÉË×˯¯ËÝÃ×ÄÈÉÍ ÑÝÒÃÝË ÕÀÍÀÌÆ

6. ªÐҪà ÒÎÎÖÎÕ ÁÎËÎÍ ¯ÍÝ ÒÎÃÒÎÎÕ ÒÎÃÒÎËÖÎÎ

7. ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ×ÀÍÀÐ ÑÀÉÆÐÓÓËÀÕ

Ҫ˪Â˪êª

“Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ

ñàí”-ä õóðèìòëàãäñàí õºðºíãèéã ÄØÕ-îîñ

òîìèëîãäñîí 9 ãèø¿¿íýýñ á¿ðäñýí èòãýìæëýãäñýí

òºëººëºã÷äèéí çºâëºëèéí øèéäâýðýýð çàðöóóëäàã

áºãººä èíãýõäýý èð¿¿ëñýí òºñëèéí à÷ õîëáîãäîë

•5 ãèø¿¿íèéã õºãæèíã¿é îðíîîñ

•4 ãèø¿¿íèéã ºíäºð õºãæèëòýé îðíóóäààñ òóñ òóñ ñîíãîäîã áàéíà.

•Àôðèê òèâ 2 ãèø¿¿í

• Õîéä áîëîí ªìíºä àìåðèê 2 ãèø¿¿í

• Àçè Íîìõîí äàëàéí óëñ îðíóóä 2 ãèø¿¿í

• Åâðîï 2 ãèø¿¿í

• Ç¿¿í åâðîï 1 ãèø¿¿í

ÕªÃÆËÈÉÍ Ò¯ÂØÈÍêªÐ

ÒÈ ÁÎËÎÍ Á¯Ñ ÍÓÒÃÀÀÐ

Ñàíãèéí õóðèìòëàë ÿìàð çàð÷ìààð ¿¿ñäýã áý?

“Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ ñàí”-ä óëñ îðíóóäûí õóðèìòëóóëàõ õºðºíãèéí õýìæýýã

òîäîðõîé áîëãîõ çîðèëãîîð äýëõèéí óëñ îðíóóäûã õºãæëèéí ò¿âøèí㺺ð íü òàâàí àíãèëàëä õóâààæ ¿çäýã.

¯¿íä: >

Òàíû ìýäëýãò

áîëîí áóñàä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä ¿íýëãýý ºã÷, ñàíàë õóðààõ

õýëáýðýýð øèéäâýðëýäýã áºãººä óã çºâëºë æèëä 4

óäààãèéí õóðëààð òóõàéí æèëä õºðºí㺠îðóóëàëò

õèéõ òºñë¿¿äèéã øàëãàðóóëäàã áàéíà.

Èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷äèéí çºâëºëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã äîîðõ áàéäëààð á¿ðä¿¿ëäýã. ¯¿íä:

40

Òàíû ìýäëýãò

Äýëõèéí óëñ îðíóóäûí õºãæëèéí ò¿âøèíãèéí

àíãèëëûã ¿íäýñëýí óëñ îðíóóä ººð õîîðîíäîî ÿìàð

õýìæýýíèé õóâü íýìðèéã ñàíä õóðèìòëóóëàõ òîîöîîã

äàðààõ õ¿ñíýãòèéí äàãóó õèéäýã. >

G2 G3 G4 G5

G1.1 2% 8% 10% 20%

G1.2 2% 4% 10% 20%

G2 - 4% 10% 20%

G3 - - - 20%

G4 - - - 20%

G5 - - - -

ßìàð òºðëèéí òºñºëä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ áîëîìæã¿é áý?

Óã ñàíãèéí ãîë çîðèëãî íü óëñ õîîðîíäûí áè÷èã çàõèäëûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõàä îðøäîã áºãººä

äàðààõ òºðëèéí òºñë¿¿äýä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ áîëîìæã¿é þì. ¯¿íä:

Õºðºí㺠îðóóëàëòûã ÿàæ õ¿ëýýæ àâàõ áý?

Æèøýý:

ßïîí óëñ Ìîíãîë Óëñ

ðóó 2013 îíä 32 òîíí

øóóäàíã èëãýýñýí

ãýæ ¿çüå. Òýãâýë ßïîí

óëñààñ øóóäàíãèéí

¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã

ñàéæðóóëàõ ñàíä Ìîíãîë

Óëñûí íýð äýýð 2013

îíä õóðèìòëóóëàõ õóâü

íýìðèéí õýìæýý õýä

áàéõ áý?

Òîîöîîëîõ àðãà÷ëàë:

1. ßïîí óëñ = G1.1

2. Ìîíãîë Óëñ = G4

3. Íýã êã-ä òºëºõ ÇÒÝ (2013 îíû ò¿âøèí) = 3,928

(Çýýëæèõ Òóñãàé Ýðõ)

4. 32 òîíí = 32000 êã

5. 32000 êã X 3,928 (ÇÒÝ) = 125696

6. G1 óëñààñ G4 óëñàä òºëºõ õóâü íýìðèéí õýìæýý 10%

7. ßïîí óëñûí òºëºõ õóâü íýìðèéí õýìæýý =

125696 X 10% = 12569.6 Çýýëæèõ òóñãàé ýðõ

Àëèâàà íýã óëñ îðíû øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãóóä

ººðñäèéí ¿éë àæèëëàãààíä òóëãàìäñàí àñóóäëóóäûã

øèéäâýðëýõ çîðèëãîîð “Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé

÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ ñàí”-ä ººðèéí îðíû íýð äýýð

õóðèìòëàãäñàí õóðèìòëàëààñ õºðºí㺠îðóóëàëò àâàõ

•ÈËÃÝÝËÒÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ

•ÁÓÓÕÈÀØÓÓÄÀÍÃÈÉͯÉË×ÈËÃÝÝ

•ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍѯËÆÝÝÃÝÝÐÄÀÌÆÓÓËÀÍÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉͯÉË×ÈËÃÝݯǯ¯ËÝÕ

•ÃÈÁÐÈÄØÓÓÄÀÍ

õ¿ñýëòèéã áîëîâñðóóëñàí òºñëèéí õàìò èëãýýäýã.

Óã òºñëèéã ñàíãèéí èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷äèéí

çºâëºë àâ÷ õýëýëöýí õºðºí㺠îðóóëàëòûã õèéõ ýñýõýý

øèéäâýðëýõ çàð÷ìààð õóðèìòëàãäñàí õºðºíãèéã

çàðöóóëäàã áàéíà.

1 G1.1 áîëîí G1.2Ñàíä õóâü íýìýð îðóóëäàã áîëîâ÷ õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýæ àâàõ áîëîìæã¿é îðíóóä (ªíäºð õºãæèëòýé)

2 G2 Ñàíä õóâü íýìýð îðóóëäàã, ñàíãààñ õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé óëñ îðíóóä

3 G3

4 G4

5 G5Ñàíä õóâü íýìýð îðóóëäàãã¿é áîëîâ÷ ñàíãààñ õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé îðíóóä (Áóóðàé õºãæèëòýé)

412014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä

ÒªÑËÈÉÍ ØÀÒ ÄÀÌÆËÀÃÀ

3. Õýðýâ çºâøººðºãäñºí òîõèîëäîëä, øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà òºñëèéí ¿éë àæèëëàãààã ýõë¿¿ëæ, óðüä÷èëñàí òàéëàíã èð¿¿ëíý. (Òºñëèéí óðüä÷èëãàà îëãîãäîíî)

4. Øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà ÿâöûí òàéëàíã èð¿¿ëíý. (2 äàõü øàòíû òºëáºð îëãîãäîíî)

5. Øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà ýöñèéí òàéëàíã èð¿¿ëíý. (ÿéöýòãýëèéí òºëáºðèéã àâàõ õ¿ñýëò)

6. Òºñëèéí ¿éë àæèëëàãàà äóóññàíààñ íýã æèëèéí

äàðàà òºñëèéí õýðýãæèëòèéã

õÿíàíà.

ÑÒÀÒÈÑÒÈÊ ÒÀÉËÀÍ ÌÝÄÝÝ ÈЯ¯ËÝÕÈÉÍ À× ÕÎËÁÎÃÄÎË

õ¿ðã¿¿ëäýã áîëíî. ÎÓÖÕÁ äýýðõ àñóóëãûã äýëõèéí 250 îð÷èì

îðíîîñ àâ÷ íýãòãýí îëîí óëñûí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã

ãàðãàæ, öààøëààä Äýëõèéí áàíê /ÄÁ/, Íýãäñýí ¿íäýñíèé

áàéãóóëàãà /ͯÁ/ ã.ì îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä òóõàéí

óëñûí ìýäýýëëèéã õàðèëöàí ñîëèëöîí äàìæóóëæ õàìòðàí

àæèëëàäàã áîëíî. ÎÓÖÕÁ-ààñ æèë á¿ð ýðõëýí ãàðãàäàã “Year

book of Statistics”, “Measuring the Information Society” íîì

òîâõèìîëóóäàä ìàíàé óëñûí ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû

ñàëáàðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áàãòàæ èðñýí áîëíî.

̺í æèë á¿ð óëñ îðíóóäûí èð¿¿ëñýí ìýäýýëýëä ¿íäýñëýí

ÎÓÖÕÁ-ààñ ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû õºãæëèéí èíäåêñýýð

áàéð ýçë¿¿ëäýã áºãººä 2013 îíû áàéäëààð Ìîíãîë Óëñ

ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû õºãæëèéí èíäåêñýýð 92-ò,

Àçèéí á¿ñýä 14-ð áàéðàíä áè÷èãäýæ áàéíà.

Ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü Ìîíãîë Óëñ îëîí óëñûí òºñºë õºòºëáºðò

õàìðàãäàõ áîëîí ãàäààä, äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí

øèéäâýðò õàðãàëçàí ¿çýõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí íýã áîëäîã þì. Èéìä

ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áóé

òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä ñòàòèñòèê òàéëàí ìýäýýãýý

õàãàñ æèë, æèëèéí ýöñèéí áàéäëààð òîãòìîë õóãàöààíä ¿íýí

çºâ ãàðãàí èð¿¿ëýõ íü ñàëáàðûí áîäëîãî çîõèöóóëàëò áîëîí

Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ¿íýëãýý, ãàäààä äîòîîäûí õºðºíãº

îðóóëàã÷äûí øèéäâýðò ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëäýã þì.

ÕÕÇÕ-íîîñ ãàðãàäàã ñàëáàðûí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí

òàëààð óíøèã÷ òà ººðèéí ñàíàë õ¿ñýëòýý ìàíàé

report@crc.gov.mn õàÿãààð ñàíàë õ¿ñýëòýý èð¿¿ëáýë áèä

òàëàðõàí õ¿ëýýí àâ÷ õàìòðàí àæèëëàõ áîëíî.

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî íü ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò

¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áóé òóñãàé çºâøººðºë

ýçýìøèã÷äýýñ /600 îð÷èì/ ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîî

áîëîí òóñ õîðîîíû äàðãûí òóøààëààð õàìòðàí áàòàëñàí 16

òºðëèéí ìàÿãòûí äàãóó ¿éë÷èëãýý òóñ á¿ðýýð õàãàñ æèë, á¿òýí

æèëýýð ìýäýýëëèéã öóãëóóëæ, íýãòãýí ìýäýýëýë õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ãàðãàæ îëîí

íèéòýä òàíèëöóóëæ áàéíà. Ýíý ìýäýý ìýäýýëýëä ¿íäýñëýí

ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí íèéò îðëîãî, ýäèéí

çàñãèéí áàéäàë, çàõ çýýëèéí òýëýëò, ¿éë÷èëãýýíèé öàð

õ¿ðýý, õýðýãëýý, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèôûí ººð÷ëºëò, òåõíèê

òåõíîëîãèéí ºíººãèéí áàéäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéãääýã. Ä¿í

øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿íã õàðãàëçàí Ìîíãîë Óëñûí ìýäýýëýë,

õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí óðò áîëîí äóíä õóãàöààíû

ñòðàòåãè òºëºâëºãºº, áîäëîãî ÷èãëýë, çîõèöóóëàëòûí áàðèìò

áè÷ã¿¿äèéã áîëîâñðóóëæ, øààðäëàãàòàé çîõèöóóëàëòûí àðãà

õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëäýã áîëíî.

̺í òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýýñ èð¿¿ëñýí ñòàòèñòèê

ìýäýýëëèéã ¿íäýñëýí Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí,

õàðèëöàà õîëáîîíû ãàçàð /ÌØÕÕÃ/, ̄ íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí

õîðîî /¯ÑÕ/, áàéãóóëëàãà, èðãýäèéã ìýäýýëýë õàðèëöàà

õîëáîîíû ñàëáàðûí ñòàòèñòèê ìýäýýëëýýð õàíãàæ, ò¿¿í÷ëýí

òóõàéí æèëèéí ìýäýýëëèéã Îëîí Óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãàä /ÎÓÖÕÁ/-ûí òîâ÷ àñóóëãûã /Short question-

naire/ 12 àñóóëãûí äàãóó 3-4 ñàðä, äýëãýðýíã¿é àñóóëãûã /

Long Questionnaire/ 68 àñóóëãûí äàãóó 6-7 ñàðä, ¿íý òàðèôûí

35 àñóóëãûã 7-8 ñàðä òóñ òóñ íýãòãýí áîëîâñðóóëàëò õèéæ

1. Øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãà òºñºë áîëîâñðóóëàí “Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ ñàí”- ãèéí èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷äèéí çºâëºëä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

2. Èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷äèéí çºâëºë òºñëèéã àâ÷ õýëýëöýýä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ ýñýõèéã øèéäâýðëýæ, õàðèóã øóóäàíãèéí áàéãóóëëàãàä áè÷ãýýð õ¿ðã¿¿ëíý.

Òàíû ìýäëýãò

42

Èíòåðíåòèéí ýðõ ç¿éí îð÷èí òºëºâø뺺 îëñîí çàðèì óëñûí õóâüä öàõèì ãàðûí ¿ñýã íü öàõèì áàðèìòûí

á¿ðýëäýõ¿¿í áîëîõ òàëààñàà õýðýãëýãäýæ, õóóëü÷ëàãäæýý.

Òóõàéëáàë, äàðààõ óëñûí õîëáîãäîõ õóóëèóäàä öàõèì ãàðûí ¿ñýã íü öàõèì áàðèìòûã òîäîðõîéëîã÷ ¿íäñýí

øèíæ áºãººä ò¿¿íèé á¿ðäýë áîëíî ãýæ òóñãàæýý. ¯¿íä:

ÖÀÕÈÌ ÁÀÐÈÌÒ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ, Ò¯¯ÍÈÉ ¯ÍÝ ÖÝÍÝ?

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÀÑÓÓÄÀË

Áåëàðóñ óëñûí

2000 îíä

áàòëàãäñàí Öàõèì

áàðèìòûí òóõàé

õóóëü;

Óêðàéí óëñûí

2003 îíä

áàòëàãäñàí Öàõèì

áàðèìò áîëîí

ò¿¿íèé ýðãýëòèéí

òóõàé õóóëü;

Êàçàêñòàí óëñûí

2003 îíä

áàòëàãäñàí Öàõèì

áàðèìò áà öàõèì

ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé

õóóëü;

Êàíàä óëñûí

2000 îíä õ¿÷èí

òºãºëäºð áîëñîí

Õóâèéí íóóöûí

õàìãààëàëò áîëîí

öàõèì áàðèìòûí

òóõàé õóóëü;

ÀÍÓ-ûí

1999 îíä

áîëîâñðóóëñàí

Öàõèì õýëöëèéí

íýãäñýí õóóëü.

Öàõèì øóóäàí áóþó E-mail íü öàõèì áàðèìòûí

çºâõºí íýã õýëáýð þì. Äýëõèé äàÿàð áàéãóóëëàãà,

õóâü õ¿ì¿¿ñ ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðò õàäãàëàõ

ÿâäàë ýíãèéí ç¿éë áîëæ, öààñàí áàðèìòûí

õýðýãëýý õóìèãäàæ áàéãàà áèëýý.

Öàõèì áîëîí öààñàí áàðèìòûí íýã

ãîë ÿëãàà íü ò¿¿íèé õàäãàëàëò,

“íàñëàëò” þì. Àëèâàà áàðèìò

“óñòãàãäàõ òàâèëàíòàé” ÷,

ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí

ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ¿çýæ

áàéãààãààð öàõèì íîòëîõ áàðèìòûã

ñýðãýýõ áîëîìæòîé áàéäàã òóë ò¿¿íèé

õàäãàëàëòûí õóãàöàà íü áè÷ãýí íîòëîõ

áàðèìòààñ óðò þì.

Õýí, õýðõýí, ÿìàð ó÷ðààñ öàõèì õýëáýðýýð ìýäýýëýë

õàäãàëäàã íü öààñàí áàðèìòûí öàõèì áàðèìòààñ

ÿëãàðàõ íýã íºõöºë áîëíî. Öàõèì øóóäàí, ò¿¿íèé

íîîðîã, “¸ñ ç¿éã¿é” çóðâàñûã õ¿ì¿¿ñ áè÷ãýí õýëáýðò

Ýíý íü òóõàéí íýã çîðèëãîä õ¿ðýõèéí òóëä êîìïüþòåðò

¿¿ñãýæ, õàäãàëñàí òîîí õýëáýðòýé àëèâàà ìýäýýëýë

þì. Òîäðóóëáàë, óã áàðèìò íü òóõàéí íýã

ýòãýýäèéí ¿éëäëýýð êîìïüþòåðò îðóóëñàí

ìýäýýëýë, êîìïüþòåðò àøèãëàãäàæ,

áîëîâñðóóëàãäàæ áàéãàà ìýäýýëýë

ìºí.

Òèéìýýñ, öàõèì áàðèìò ãýäýãò

ìýäýýëëèéí ºãºãäëèéí ñàí,

¿éëäëèéí ñèñòåì, õýðýãëýýíèé

ïðîãðàì, öàõèì, äóóò øóóäàí,

áè÷ëýã áîëîí êîìüþòåðèéí ñàíàõ

îéä õàäãàëàãäàæ áóé áóñàä ìýäýýëýë

õàìààðíà.

Íîòëîõ áàðèìòûí òàëààðõ îéëãîëòóóä èðãýí,

ýð¿¿, çàõèðãààíû ýðõ ç¿éä íýãýíò òîãòñîí ç¿éë õýäèé

÷, öàõèì íîòëîõ áàðèìò íü óëàìæëàëò áàðèìò áè÷ãýýñ

(öààñàíä áóóëãàñàí áàðèìòààñ) ÿëãààòàé òóë õóóëü

ç¿éí ñàëáàðò øèíý îéëãîëò ãýæ òîîöîãäîæ áàéíà.

Òàíû ìýäëýãò

432014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Òàíû ìýäëýãò

ÖÀÕÈÌ ÁÀÐÈÌÒÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ Ò¯¯Õ

øèéäâýðëýõäýý, õàðèóöàã÷èéí êîìïüþòåðò óíøèãäàõ,

õýâëýãäýæ áîëîõ ìýäýýëëèéã öàõèì áàðèìò ãýæ

¿çýõ áîëîâ. Ýíý íü íýõýìæëýã÷èéí ç¿ãýýñ íîòëîõ óð

÷àäâàð øààðäñàí, “ø¿¿õèéí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã

áàòàëãààæóóëàõ” àæèëëàãààã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ

øààðäëàãûã íºõöºëä¿¿ëñýí þì.

Ãîìäîë, íýõýìæëýëäýý õóóëü÷, ò¿¿íèé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

íü ýðñäëýý òîîöñîíû ¿íäñýí äýýð òîäîðõîé

òºëºâëºãººíèé äàãóó öàõèì áàðèìò ãàðãàæ áàéâ.

1960 îíû ñ¿¿ë÷, 1970 îíû ýõýýð öàõèì áàðèìòûí

òàëààð ø¿¿õ äýýð ÿðèãäàæ ýõýëñýí áºãººä ýíý ¿å íü

àæ àõóé ýðõëýã÷èä êîìïüþòåðèéã ºðãºíººð àøèãëàæ

ýõýëñýíòýé äàâõöäàã. Ýíäýýñ öàõèì áàðèìòûã õóóëü

ç¿éí òàëààñ íü ¿íýëýõ îðîëäëîãóóä ºðíºí ÀÍÓ-ûí

Êîíãðåññ Èðãýíèé õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ õóóëüäàà

íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëæ “áàðèìò áè÷èã” ãýõ

îéëãîëòîä öàõèì áàðèìòûã õàìààðóóëñàí þì.

¯¿íýýñ õîéø, ÀÍÓ-ûí ø¿¿õýä çàðèì ìàðãààíûã

ÖÀÕÈÌ ÁÀÐÈÌÒ ÁÀ ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ ÕÀÌÀÀÐÀË

/ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ/

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õóðäûã äàãààä äýëõèéí

óëñ îðíóóä öààñàíä áóóëãàñàí áàðèìòààñ òàòãàëçàõ

áîëæ, öàõèì áàðèìòûí òàëààð ýðõ ç¿éí àêòûã áàòëàí

õýðýãæ¿¿ëæ áóé ºíºº ¿åä öàõèì áàðèìò, ò¿¿íèé

áàòàëãààæóóëàëò íü ìýäýýëýë, õàðèëöààíû òåõíîëîãè

õýðýãëýã÷ Ìîíãîë Óëñûí á¿õ õ¿íä õàìààðàëòàé

àñóóäàë áîëëîî.

2011 îíä áàòëàãäñàí “Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé”

Ìîíãîë Óëñûí õóóëüä “öàõèì áàðèìò áè÷èã” ãýæ

“ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí òåõíèê õýðýãñýë, ïðîãðàì

õàíãàìæ àøèãëàí ¿¿ñãýõ, èëãýýõ, õ¿ëýýí àâàõ, õàäãàëàõ

áîëîìæòîé öàõèì ºãºãäºë” ãýæ òîäîðõîéëæýý.

Ýíý òîäîðõîéëîëòûã õýë íàéðóóëãà òàëààñ íü ýõëýýä

ë ø¿¿ìæëýõ õàíäëàãà áàéäàã. Ãýõäýý öàõèì áàðèìòûã

íýã ìºð, ÷àíä òîäîðõîéëîõîîñ èë¿¿ öàõèì áàðèìòûí

õóóëü ç¿éí õ¿÷èí òºãºëäºð áàéäëûã õàíãàõàä

àíõààðàõ õýðýãòýé áèëýý.

Òýãýõýýð, öàõèì ãàðûí ¿ñãýýð áàòàëãààæóóëæ áîëîõ

àëèâàà ºãºãäëèéã “öàõèì áàðèìò” ãýæ ¿çýõ íü öàõèì

áàðèìò áè÷ãèéí õóóëü ç¿éí øèíæèéã õàäãàëæ ÷àäíà

ãýæ ¿çýæ áàéíà.

“Öàõèì ãàðûí ¿ñýã” áóþó Electronic signature (E-sign)

õýìýýõ åðºíõèé íýðøëýýð òóõàéí íýã ýòãýýäýýñ öàõèì

áàðèìòàà ã¿éöýýõ, áàòàëãààæóóëàõ çîðèëãîîð ¿éëäñýí

öàõèì äóó ÷èìýý, òýìäýãò, áóñàä öàõèì ºãºãäëèéã

îéëãîíî.

Õóóëüä òîäîðõîéëñíîîð, “öàõèì ãàðûí ¿ñýã” ãýæ

“öàõèì áàðèìòàä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ýòãýýäèéã

òîäîðõîéëîõ çîðèëãîòîé öàõèì áàðèìò áè÷èãò

õàâñàðãàñàí áóþó íýãòãýñýí ¿ã, ¿ñýã, òîî, òýìäýã,

ä¿ðñèéã àãóóëñàí öàõèì ºãºãäºë” þì.

Ýíýõ¿¿ õóóëèéí ãîë à÷ õîëáîãäîë íü òîãòîæ áóé

öàõèì õàðèëöààã õóóëü ç¿éí òàëààñ íü õýëáýðæ¿¿ëæ,

öàõèì áàðèìòûã åðäèéí áàðèìòòàé, öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã åðäèéí ãàðûí ¿ñýãòýé àäèëòãàæ ¿çýæ áàéãàà

ÿâäàë þì. ̺í òºðèéí áàéãóóëëàãóóä öàõèì ãàðûí

¿ñýã õýðýãëýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà.

Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã àøèãëàõòàé õîëáîãäñîí

õàðèëöààíû ãîë çîõèöóóëàã÷ íü Õàðèëöàà õîëáîîíû

çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ òîîí ãàðûí ¿ñãèéí ãýð÷èëãýý

îëãîõ òóñãàé çºâøººðºë àâñàí õóóëèéí ýòãýýä áóþó

Ãýð÷èëãýýæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãà þì.

Öàõèì õàðèëöààã õóóëü÷ëàõ íü öàõèì îðîí çàéí

ýðõ, ýðõ ÷ºëººã õÿçãààðëàíà ãýõ õàíäëàãà èíòåðíåò

õýðýãëýã÷ çàðèì õ¿íä áàéäàã. ßìàðòàé ÷ õóóëüä

ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí îðîëöîã÷èéã õýä õýäýí öàõèì

ãàðûí ¿ñãèéí ýçýìøèã÷ áàéõ áîëîìæèéã äýìæñýí

áºãººä õýðýãëýã÷èéí ýçýìøèõ öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí

òîî, õýëáýðò õÿçãààð òîãòîîãîîã¿é áàéíà. ̺í á¿õ

òºðëèéí öàõèì áàðèìòàä öàõèì ãàðûí ¿ñýã àøèãëàæ

áîëíî.

îðóóëäàãã¿é áºãººä äýýðõ ìýäýýëëèéã öààñàí äýýð

áóóëãàõ íü ººðòºº áîëîí áóñäàä ãýì õîð ó÷ðóóëàõ

íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã ãýæ ¿çäýã àæ.

Öààñàí áàðèìòòàé õàðüöóóëàõàä, öàõèì áàðèìòûã

çàñàõ çýðýã íü õÿëáàð áºãººä ò¿¿íä õÿíàëò òàâèõàä

õÿëáàð áàéäàã.

44

Õóóëü ç¿éí õóâüä, “ýíý òàíû ãàðûí ¿ñýã ¿¿” ãýõ àñóóëò

òàâèãäàõã¿é áºãººä “ýíý ãàðûí ¿ñýã ¿¿” ãýõ àñóóëòàä

õàðèóëàõ íü öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òàéëàë áîëîõ þì.

Õóóëü ç¿éí ìàðãààíä öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã øàëãàõäàà

òîäîðõîé òåõíîëîãèéã àøèãëàäàã. Òýðõ¿¿ òåõíîëîãè

íü óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí ÿëãààã “òàíüäàãã¿é” äàâóó

òàëòàé ãýäãèéã Îëîí óëñûí ìýðãýæèëòí¿¿ä õýëæ

áàéãàà þì. Óëñ îðíóóäûí ýðõ ç¿éí ïðàêòèêò öàõèì

ãàðûí ¿ñãèéí áàòàëãààòàé ýñýõèéã øàëãàõ áîëîìæèéã

õÿçãààðëàäàãã¿é áèëýý.

2014 îíû ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð 7,182,406,565

õ¿í äýëõèé äýýð àìüäàð÷, ò¿¿íèé òàëààñ èë¿¿

õóâü íü èíòåðíåòèéí áàéíãûí õýðýãëýã÷

áîëñîí ºíºº ¿åä öàõèì îðîí çàéí

íèéòëýã çîõèöóóëàëò Ìîíãîë

Óëñûí õóâüä çàéëøã¿é

ç¿éë þì. “Öàõèì ãàðûí

¿ñãèéí òóõàé” õóóëü íü

öàõèì áàðèìò, ò¿¿íèé

á à ò à ë ã à à æ ó ó ë à ë ò û ã

õóóëü ç¿éí õóâüä õ¿ëýýí

çºâøººð÷, ìýäýýëëèéí

àþóëã¿é áàéäëûí òàëààðõ

ýðõ ç¿éí çîõèöóóëàëòûã

õàíãàõ íýã ÷óõàë àëõàì

áîëñîí þì.

Ýíýõ¿¿ àëõàìûã

áàòàëãààæóóëàõ, õýâø¿¿ëýõèéí

òóëä Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíîîñ Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé

õóóëèéí 34 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí 4 æóðìûã Internet En-

gineering Task Force /IETF/ RFC 3647 á¿òöèéí õ¿ðýýíä

íýãòãýí áîëîâñðóóëæ “Ìîíãîë Óëñûí öàõèì ãàðûí

¿ñãèéí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéí æóðìóóä”

íýðòýéãýýð áîëîâñðóóëàí áàòëààä áàéíà.

Ýíýõ¿¿ æóðàì íü Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé õóóëèéí

õýðýãæèëòèéã õàíãàõ, Ìîíãîë Óëñûí õýìæýýíä

íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéã áàéãóóëæ, àøèãëàõòàé

õîëáîîòîé àñóóäëóóäûã çîõèöóóëàõ çîðèëãîòîé.

Æóðìààð ãýð÷èëãýý îëãîõ áàéãóóëëàãóóäûí

õîîðîíäûí õàìòûí àæèëëàãààã õàíãàæ, õîëáîãäîõ

õóóëèéí äàãóó òåõíèêèéí ñòàíäàðò, ìºðäºõ æóðàì,

ä¿ðìèéã òîãòîîõ ¿íäñýí øààðäëàãóóäûã òîãòîîíî.

Ìîíãîë Óëñûí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéí

çîðèëãî íü õóâü õ¿í, õóóëèéí ýòãýýäèéã

öàõèì õýëáýðýýð òàíüæ çºâøººðºõ,

ìýäýýëëèéã õàðèëöàà, õîëáîîíû

ñ¿ëæýý, øóãàìààð àþóëã¿é

äàìæóóëàõ íºõöëèéã

õàíãàõàä îðøèíî. Ýíýõ¿¿

æóðìûã Ìîíãîë Óëñûí

õîëáîãäîõ õóóëü,

ñòàíäàðò áîëîí îëîí

óëñûí ITU-T Õ.509, IETF

RFC 3647 ñòàíäàðòóóäòàé

óÿëäóóëàí áîëîâñðóóëñàí

áîëíî. Æóðàì íü 10 á¿ëýã

57 ç¿éëòýé.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîîíû 2014 îíû 45 äóãààð

òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí Ìîíãîë Óëñûí

íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òöèéí æóðìûã

òóñ õîðîîíû crc.gov.mn âýá ñàéòààñ ¿çýõèéã çºâëºæ

áàéíà.

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉà ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÁÈÇÍÅÑÈÉÍ ÕÝËÖÝËÄ ÕÝÐÝÃËÝÕ ÎÍÖËÎÃ, ͪÕÖªË

ͯÁ-ûí Îëîí óëñûí õóäàëäààíû ýðõ ç¿éí êîìèññ

/UNCITRAL/–îîñ 2001 îíä “Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí

çàãâàð õóóëü”-èéã áàòàëñàí /UNCITRAL Model Law

on Electronic Signatures/. Ýíýõ¿¿ çàãâàð õóóëü íü

öàõèì õýëöýë äýõ ýðõ ç¿éí òîäîðõîéã¿é áàéäëûã

áóóðóóëàõàä ÷èãëýñýí áºãººä îëîí óëñûí áèçíåñèéí

õýëöýëä öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã õýðýãëýõ ÿâäëûã õºõè¿ëýí

äýìææýý.

2004 îíä ÁÍÕÀÓ-ààñ “ÁÍÕÀÓ-ûí Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí

òóõàé õóóëü”-èéã áàòëàñàí. Ýíý õóóëèàð öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã ñòàíäàðò ýíãèéí ãàðûí ¿ñãèéí àäèë õýðýãëýõ

áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà. Ìºí ºãºãäëèéí

àþóëã¿é áàéäàë, ìýäýýëýëä õàíäàõ, ò¿¿íèéã õÿíàõ

áîëîí ìýäýýëëèéã èëãýýõ, õ¿ëýýí àâàõ, ò¿¿íèé

õàðüÿàëëûí òàëààð ñóóðü òîäîðõîéëîëò, îéëãîëòûã

á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà.

2010 îí ãýõýä äýëõèéä öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí õóóëü

òîãòîîìæèéí ñóóðèéã ¿ð ä¿íòýéãýýð á¿ðä¿¿ëæýý.

Ýíý ÷èãëýëýýð ãîëëîõ óëñ îðíóóä ãóðâàí ¿íäñýí

õàíäëàãààð õóóëèéã áîëîâñðóóëñàí áàéíà.

Àíõäàã÷ õàíäëàãà íü äýâøèëòýò òåõíîëîãèéí õýðýãëýýã

äýìæèõ ãýõýýñýý èë¿¿òýéãýýð õýëöýëèéã õÿëáàð÷ëàõàä

÷èãëýäýã. Ýíý íü öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã åðäèéí ãàðûí

Òàíû ìýäëýãò

452014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÀÑÓÓÄÀË

¿ñýãòýé àäèë õ¿÷èí ÷àäàëòàé áàéëãàõûã çîðüäîã.

ÀÍÓ, Êàíàä, ÈÁÓÈÍÂÓ, Àâñòðàëè, Øèíý Çåëàíä çýðýã

îðíóóä åðºíõèé人 äýýðõ çîðèóëàëòààð öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã çîõèöóóëñàí áàéäàã. Òóõàéëáàë, ÀÍÓ-ä öàõèì

ãàðûí ¿ñãèéã /ESIGN/ õîðèãëîäîãã¿é.

Ǻâëºìæ á¿õèé õàíäëàãà íü òîîí ãàðûí ¿ñãèéí

õóâèéí áîëîí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéã ¿¿ñãýõ, çîõèîí

áàéãóóëàõ, õóâààðèëàõ, õýðýãëýõ, õàäãàëàõ áîëîí

õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, ò¿¿íèéã öàõèì õàðèëöààíä

íýâòð¿¿ëæ àøèãëàõòàé õîëáîãäñîí òîãòîëöîî áóþó

òîîí ãàðûí ¿ñãèéí íèéòèéí ò¿ëõ¿¿ðèéí äýä á¿òýö

(PKI)-èéã áàéãóóëñàí áàéäàã. Ýíý íü ãýð÷èëãýýæ¿¿ëýõ

áàéãóóëëàãàä òàâèãäàõ ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí

ñàíõ¿¿ãèéí øààðäëàãûã òîäîðõîéëæ, öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã õýðýãëýõ, àøèãëàõ òåõíèêò õÿçãààðëàëò òàâüäàã.

¯¿íèéã Èðãýíèé ýðõ ç¿éí îðíóóä áàðèìòëàõ

õàíäëàãàòàé áàéäàã. Ãåðìàí çýðýã çàðèì îðíû

õóâüä Òîîí ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé õóóëü /Digital Signa-

ture Law/ íü òîîí ãàðûí ¿ñãèéã àøèãëàõ, íóóöëàëûã

áàòàëãààæóóëàõ ñòàíäàðòûã òîäîðõîéëñîí áàéäàã.

Èòàëè óëñûí õóâüä çºâõºí òóñãàé çºâøººðºë àâñàí

Ãýð÷èëãýýæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãààñ áàòàëãààæóóëñàí

öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã õóóëü ç¿éí õóâüä õ¿ëýýí

çºâøººðäºã. Àðãåíòèí, Ìàëàéçûí õóóëü òîãòîîìæ

¿¿íòýé íýëýýí òºñòýé.

Äýýðõ õî¸ð õàíäëàãûã õîñëóóëñàí õóâèëáàðûã Åâðîïûí

Õîëáîîíä /ÅÕ/ õýðýãëýæ áàéíà. Òîäðóóëáàë, ÅÕ-íû

Òîîí ãàðûí ¿ñãèéí óäèðäàìæ /EU Digital Signatures

Directive/ íü ÅÕ-íû Ãèø¿¿í óëñóóäàä öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã “öàõèì ó÷ðààñ” ãýõ áàéäëààð õóóëü ç¿éí õ¿÷èí

÷àäëûã íü ¿ã¿éñãýõèéã õîðèãëîäîã. Òóñ óäèðäàìæ

íü Ãèø¿¿í óëñóóäàä äýâøèëòýò öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã

áàòàëãààòàé òºõººðºìæèéí äàãóó õýðýãëýõèéã ìºí

çºâøººð÷, òàâèãäàõ øààðäëàãûã òîäîðõîéëñîí

áàéíà. Ñèíãàïóðûí Öàõèì õýëöëèéí õóóëü íü “öàõèì

ãàðûí ¿ñýã”, “áàòàëãààò öàõèì ãàðûí ¿ñýã” ãýõ õî¸ð

îéëãîëòûã ÿëãààòàé àâ÷ ¿çñýí áàéíà. “Áàòàëãààò öàõèì

ãàðûí ¿ñýã”-èéã áàòàëãààæóóëñàí òîõèîëäîëä “öàõèì

ãàðûí ¿ñýã” íü õóóëü ç¿éí õ¿÷èí ÷àäëàà á¿ðýí îëäîã.

Óëñ á¿ð òîîí ãàðûí ¿ñãèéã ÿëãàìæòàé àâ÷ ¿çýæ áóé

¿åä ÷ çîõèöóóëàëòûí õîñîëìîë õóâèëáàð äýìæèãäýõ

áîëæýý.

Ìîíãîë Óëñûí õóâüä, Åâðîïûí Õîëáîîíû

çîõèöóóëàëòòàé àäèë çàð÷èìòàé ãýæ ¿çýæ áîëîõ þì.

ÓÈÕ-ûí íýãäñýí ÷óóëãàíû õóðàëäààíààð /2011.12.15/

áàòàëñàí Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé õóóëü íèéò 6

á¿ëýãòýé.

ÖÀÕÈÌ ÃÀÐÛÍ ¯ÑÃÈÉà ßÀÆ ÕÝÐÝÃËÝÕ ÁÝ? ÕÝÐÝÃËÝÕÄÝÝ ÞÓà ÀÍÕÀÀÐÀÕ ÁÝ?

Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã õýðýãëýõ íü ýõëýýä òåõíîëîãèéí

àñóóäàë òóë ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ìýðãýæèëòíèé

çºâëºãºº àâàõàä èë¿¿äýõã¿é þì. ͺ㺺 òàëààð

òåõíîëîãèéí ìýðãýæèëòíèé øààðäëàãàã¿é ¿éë÷èëãýýã

ñàíàë áîëãîäîã á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä ÷ áèé. Òóõàéëáàë,

äàðààõ öàõèì õóóäñààð çî÷èëæ õýðõýí öàõèì ãàðûí

¿ñýã ¿éëäýõ, öàõèì áàðèìòàà èëãýýõèéã ýíäýýñ

òîéìëîí ìýäýæ áîëíî:

http://www.echosign.com/public/static/howIt-Works01.jsp

Òà äàðààõ öàõèì õóóäñààð çî÷ëîæ, öàõèì ãàðûí

¿ñãèéã 30 ºäºð òºëáºðã¿é õýðýãëýõ áîëîìæòîé

áºãººä ýíý íü öàõèì ãàðûí ¿ñãèéã ÿàæ õýðýãëýõ, þóã

àíõààðàõ òàëààðõ îéëãîëòûã ºãíº ãýæ ¿çýæ áàéíà:

http://www.docusign.com/trial/pro; https://secure.echosign.com/public/register

Ìýä

ýýëý

ë áîëî

âñðóó

ëàñà

í: Î

ëîí ó

ëñû

í ý

ðõç

¿é÷

Ë.Ã

àëáàà

òàð

Òàíû ìýäëýãò

46

ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐËÈÉÍ Õ¯ÑÝËÒ Õ¯ËÝÝÍ ÀÂÀÕ, ØÈÉÄÂÝÐËÝÕ

ÏÐÎÖÅÑÑÈÉÍ ÄÀÐÀÀËÀË

¯éë÷ëvvëýã÷ Òà õàðèëöàà õîëáîîíû ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ ãýæ áàéãàà áîë þóíû ºìíº õîëáîãäîõ õóóëü, æóðàì, òóõàéí

÷èãëýëèéí çîõèöóóëàëò, íºõöºë øààðäëàãà, òºëáºðèéí õýìæýýòýé (çîõèöóóëàëòûí ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ) òàíèëöàõ

øààðäëàãàòàé.

Õèéãäýõ àëõàìóóä

Á¿ðä¿¿ëñýí ìàòåðèàë,

ºðãºäëèéã àëáàí áè÷ãèéí

õàìò ÕÕÇÕ-íû Ìýäýýëýë

¿éë÷èëãýýíèé õýñýãò õ¿ëýýëãýí

ºã÷ èæ á¿ðäëèéã øàëãóóëíà.

Ìàòåðèàëûí èæ á¿ðäýë á¿ðýí

òîõèîëäîëä ¯éë÷èëãýýíèé

õóóäñûã òàíä îëãîíî.

Ìýäýýëýë ¿éë÷èëãýýíèé õýñýãò

á¿ðòãýãäñýí ìàòåðèàëûã Äîòîîä

íýã öîíõíû ¿éë÷èëãýýíèé

õýñãýýð äàìæóóëàí èð¿¿ëñýí

òóñãàé çºâøººðëèéí

ìàòåðèàëûã àæëûí 30 õîíîãò,

ýðõèéí áè÷èã, á¿ðòãýëèéí

ãýð÷èëãýýã àæëûí 21 õîíîãò

õîëáîãäîõ àëáàä ¿éë

àæèëëàãàà, ýðõëýõ ÷àäàâõèéí

áàéäàëä ä¿ãíýëò ãàðãàæ

øèéäâýðë¿¿ëíý.

Õîðîî íü ä¿ðìèéí äàãóó

ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà

õóðàëäàæ, òóñãàé çºâøººðºë

îëãîõ ýñýõ òóõàé àñóóäëûã

õýëýëöýí øèéäâýðëýõ áºãººä

øèéäâýð ãàðñíààñ õîéø àæëûí

5 õîíîãèéí äîòîð õ¿ñýëò

ãàðãàã÷èä áè÷ãýýð õàðèóã

õ¿ðã¿¿ëæ àæëûí 30 õîíîãò ãýðýý

áàéãóóëæ òóñãàé çºâøººðëèéã

îëãîíî.

Ǻâëºìæ, çààâàð

V vv

1

2

3

Òóñãàé çºâøººðëèéã ñóíãóóëàõ òóõàé

Òóñãàé çºâøººðëèéí õóãàöàà äóóñàõààñ 60-ààñ

äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òóñãàé çºâøººðëèéã

ñóíãóóëàõ õ¿ñýëòýý àëáàí áè÷ãýýð õîëáîãäîõ ìàÿãòûí

äàãóó áºãëºñºí òàéëàí ìýäýýëýë, òºëáºð òºëñºí

áàðèìòûí õàìò ÕÕÇÕ-íä ãàðãàíà.

Òóñãàé çºâøººðëèéã ñóíãàõàä òóñãàé çºâøººðëèéí

õóãàöààíä íºõöºë øààðäëàãûã õàíãàí àæèëëàñàí

áàéäëûã øàëãàí ¿çýæ, õîëáîãäîõ àëáàíû ä¿ãíýëòèéã

¿íäýñëýíý. Òóñãàé çºâøººðëèéí ìàòåðèàëûã

á¿ðä¿¿ëýõ ÿâöàä óòñààð, èìýéëýýð, áèåýð èðæ óóëçàõ

ãýõ ìýòýýð õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ çºâëºãºº àâ÷

áîëíî.

472014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐªË, ÝÐÕÈÉÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÕÓÃÀÖÀÀà ÑÓÍÃÀÕ, ÍÝÌÝËÒ ªªÐ×˪ËÒ

ÎÐÓÓËÀÕ ÄÀÐÀÀËÀË

V vv

1

2

3

Òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéã ýçýìøèã÷ íü òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéí õóãàöààã ñóíãóóëàõ òóõàé

õ¿ñýëòèéã:

Ǻâëºìæ, çààâàð

Òóñãàé çºâøººðëèéí õóãàöàà äóóñàõààñ 60 áóþó

ò¿¿íýýñ äýýø õîíîãèéí ºìíº,

Ýðõèéí áè÷ãèéí õóãàöàà äóóñàõààñ 21 áóþó

ò¿¿íýýñ äýýø õîíîãèéí ºìíº ãàðãàíà.

ªðãºäëèéã Çàõèðãààíû àæèëòàí õ¿ëýýí àâíà.

Òà ºðãºäëèéã ëèíê-ä çààñàí ìàÿãòûí ººðò

õàìààðàëòàéã ñîíãîí àâ÷ ìºí ýíý ëèíê-ä çààñàí

çààâðûí äàãóó áºãëºíº. Øààðäëàãàòàé áîë áºãëºñºí

çàãâàð ìàÿãòûã õàðíà óó.

Õýðýâ òà ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ áîëîí ñ¿ëæýý

áàéãóóëàõ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéã

õàìò ýçýìøäýã áîë òóñãàé çºâøººðëèéã ñóíãóóëàõ

òóõàé ºðãºäëèéã õàìòàä íü ãàðãàíà.

Çîõèöóóëàõ õîðîîíû õîëáîãäîõ àëáàä íü òóñãàé

çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéí õóãàöàà ñóíãóóëàõ òóõàé

ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 10-30 õîíîãò

áàãòààí õÿíàæ ä¿ãíýæ øèéäâýðë¿¿ëíý.

Ñóíãàõ õóãàöàà:

Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé

õóóëèéí 6.2-ò çààñíààð òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí

áè÷ãèéí õóãàöààã àíõ îëãîñîí õóãàöààíààñ äîîøã¿é

õóãàöààãààð ñóíãàíà. Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ ò¿ð

ýðõèéí áè÷ãèéí õóãàöààã íýã óäàà 3 ñàðààð ñóíãàæ

áîëíî. Òóñãàé çºâøººðëèéã ñóíãàõ ýñýõ òóõàé ñàíàë

ä¿ãíýëò ãàðãàõ øààðäëàãààð íýìýëò íîòîëãîî,

ìàòåðèàë øààðäëàãàòàé ýñâýë òóñãàé çºâøººðºë

ýçýìøèã÷èéí ¿éë àæèëëàãààã ãàçàð äýýð íü øàëãàõ

áîë ýíý òóõàé òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä áè÷ãýýð

ìýäýãäýõ áà õóãàöààã ñóíãàëò õèéõ õóãàöààíààñ õàñàæ

òîîöíî. Òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéã ñóíãàõ

øèéäâýðèéã õ¿ñýëò ãàðãàã÷èä ìýäýãäýõ (óòñààð,

ìåññåæ, èìýéëýýð) áà àæëûí 5 õîíîãò áàãòààí ãýðýýã

øèíý÷ëýí áàéãóóëíà. Ñóíãàãäñàí òóñãàé çºâøººðºë,

ýðõèéí áè÷ãèéã Çîõèöóóëàëòûí ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ

áîëîí ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëòûí òºëáºð òºëñºí

áàðèìòûã ¿íäýñëýí àæëûí 7 õîíîãèéí äîòîð

îëãîíî. Òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷èã áîëîí

ãýðýýíä Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðæ,

áàòàëãààæóóëíà. Õ¿ñýëò ãàðãàã÷ íü ðàäèî äàâòàìæ

àøèãëàí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ áîë

Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ áîëîí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ,

¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéã õàìòàä íü

îëãîíî. Òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷èã íü ãýðýýíèé

õàìò õ¿÷èíòýé áàéíà. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû õîëáîãäîõ

àëáàíû òóñãàé çºâøººðºë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí

íü áàòàëãààæóóëñàí òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí

áè÷èã áîëîí ãýðýýã õ¿ñýëò ãàðãàã÷ ýñâýë ò¿¿íèé

èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷èä ãàðäóóëæ, ãàðûí ¿ñýã

çóðóóëàí æóðàì, íºõöºë øààðäëàãà, õ¿ëýýñýí ¿¿ðãèéí

òàëààð òàéëáàð, ìýäýýëýë, çºâëºãºº ºãíº.

48

www.crc.gov.mn

ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂتªÐªË, ÝÐÕÈÉÍ ÁÈ×ÃÈÉà կ×ÈÍÃ¯É ÁÎËÃÎÕ

Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëèéí 14-ð ç¿éë, Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëèéí

15-ð ç¿éë, Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé õóóëèéí 17, 18-ð ç¿éë èéí äàãóó òóñãàé çºâøººðëèéã õîðîîíû õóðàëäààíû

øèéäâýðýýð, ýðõèéí áè÷ãèéã ÕÕÇÕ-íû Äàðãûí òóøààëààð õ¿÷èíã¿é áîëãîíî.

çýðýã íü òàíû ýçýìøèæ áóé òóñãàé çºâøººðºë,

ýðõèéí áè÷ãèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ ¿íäýñëýë áîëíî.

ÕÕÇÕîðîî íü òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéã

õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí òóõàé ìýäýãäëèéã àæëûí 3 õîíîãò

áàãòààí òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷, õàðüÿà Òàòâàðûí

àëáà, òóõàéí îðîí íóòãèéí Çàñàã äàðãà, ìýðãýæëèéí

õÿíàëòûí àëáà, áóñàä õîëáîãäîõ ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä

àëáàí áè÷ãýýð èëãýýíý.

Òóñãàé çºâøººðºë, ýðõèéí áè÷ãèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí

òóõàé øèéäâýðèéã Çîõèöóóëàõ õîðîîíû âýá õóóäàñ,

îëîí íèéòèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð çàðëàí

ìýäýýëíý.

Øóóäàíãèéí õàÿã òîäîðõîéã¿é øàëòãààíààð ìýäýãäýë

áóöàæ èðñýí òîõèîëäîëä îëîí íèéòèéí õýâëýë

ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð äàõèí íýã óäàà çàðëàíà.

Õ¿÷èíã¿é áîëãîõ íºõöë¿¿ä

Òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ õ¿ñýëò ãàðãàñàí

Õóóëèéí ýòãýýä òàòàí áóóãäñàí

Òóñãàé çºâøººðºë àâàõäàà õóóðàì÷ áè÷èã áàðèìò

á¿ðä¿¿ëñýí íü òîãòîîãäñîí

Òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãûã íîöòîé

çºð÷ñºí, ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýýã¿é

Òóñãàé çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëñýí õóãàöààíä ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëñàí áîëîí çºð÷ëèéã àðèëãàõ

òàëààð òàâüñàí øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýýã¿é

Òóñãàé çºâøººðºë àâñàí ºäðººñ õîéø íýã æèëèéí

õóãàöààíä ¿éë àæèëëàãàà ýõëýýã¿é

Òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíä çààãààã¿é ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëñàí

Õàðèëöàà õîëáîî, çàõèäàë õàðèëöààíû íóóö

çàäðóóëñàí

Òóñãàé õýðýãëýýíèé àíãèëàëä àøèãëàæ áàéãàà

ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûã àøèãëàñàí,

ñàíààòàéãààð øóóãèàí ¿¿ñãýñýí áóþó ñîíññîí

Ǻâëºìæ, çààâàð

492014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÐÀÄÈÎ ÄÀÂÒÀÌÆÈÉÍ ÌÀÑÒÅÐÁ¯ÐÒÃÝËÈÉÍ (MIFR) ÒÓÕÀÉ

Çóðàã 1. ÎÓÖÕÁ-ÛÍ ÐÀÄÈÎ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÀËÁÀÍÛ Á¯ÒÝÖ, ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÑÕÅÌÐÀ-Ðàäèî õîëáîîíû àññåìáëåé, ÑÕ-Ñóäàëãààíû õýñýã, ÈÕÁÓ-Èõ õóðàëä áýëòãýõ óóëçàëò, ÐÇÕ-Ðàäèî õîëáîîíû çºâëºõ¿¿äèéí

õýñýã, ÐÄ-Îëîí óëñûí ðàäèîãèéí ä¿ðýì, ÐÄÇ-Ðàäèî õîëáîîíû ä¿ðìèéí çºâëºë, ÄÏ-Ä¿ðìèéí ïðîöåäóð, ÄÐÈÕ-Äýëõèéí

ðàäèî õîëáîîíû õóðàë, MIFR-Îëîí óëñûí ðàäèî õîëáîîíû ìàñòåð á¿ðòãýë

Òàíû ìýäëýãò

Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà

õîëáîîíû çîõèöóóëàõ

õîðîî íü ººðèéí óëñûí

íóòàã äýâñãýðò ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëæ áàéãàà ãàçðûí õîëáîî

áîëîí ñàíñðûí õîëáîîíû ãàçðûí

ñòàíöóóäûã îëîí óëñûí ðàäèî

äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýëä

á¿ðòã¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã

õàðèóöàí àæèëëàæ áàéíà.

Ìîíãîë Óëñ íü ¿íäýñíèéõýý

ðàäèî äàâòàìæèéí õóâààðèëàëò,

ðàäèî ñòàíöóóäûí øààðäëàãàòàé

òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã Îëîí

óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãà /ÎÓÖÕÁ/-ûí íºõöºë

øààðäëàãûí äàãóó Îëîí óëñûí

ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð

á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñíýý𠺺ðèéí

îðîíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé

ðàäèî ñòàíöóóäûã îëîí óëñàä

áàòàëãààæóóëæ àâàõ, óëìààð

õºðø çýðãýëäýý îðíóóäòàé ðàäèî

äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëòûí

õýëýëöýýðò õàìòðàí àæèëëàõ

áîëîìæ á¿ðääýã þì.

ÎÓÖÕÁ-ûí Ðàäèî õîëáîîíû

ñåêòîð (ITU-R) íü îëîí óëñûí

ðàäèî äàâòàìæèéí ñïåêòðèéí

õóâààðèëàëò, ìåíåæìåíòèéí

ñóóðèí õîëáîî, õºäºë㺺íò

õîëáîî, ºðãºí íýâòð¿¿ëýã, ñàíñàð

ñóäëàë, îíö áàéäëûí õîëáîî,

öàã óóð îð÷íû ñóäàëãàà çýðýãò ¿ð

àøèãòàé çîõèîí áàéãóóëàõ ¿éë

àæèëëàãààã ã¿éöýòãýäýã.

Ýäãýýð ¿¿ðã¿¿äèéí õ¿ðýýíä Îëîí

óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû

áàéãóóëëàãûí ðàäèî õîëáîîíû

ñåêòîðîîñ ãàçðûí õîëáîîíû

ñèñòåì, îãòîðãóéí òîéðîã çàì,

ãàçðûí ñòàíöóóäûí áàéðëàëûí

íàðèéâ÷èëñàí á¿ðòãýëèéã õèéæ

íýãäñýí ºãºãäëèéí ñàíä îðóóëàõ

ïðîãðàì õàíãàìæèä ñóóðèëñàí

öîãö ñèñòåìèéã àæèëëóóëäàã.

(Îëîí óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí

ìàñòåð á¿ðòãýë-master internation-

al frequency register - MIRF)

PA

ÈÕÁÓ ÈÕÁÓ

ÐÇÕ

PÄ

ÄÐÈÕ

ÑÕ

Ä¿ãíýëò¿¿ä

Ìýäýãäë¿¿ä

Çàõèðàë

Çîõèö, òåõíèê øàëãàëò õèéõ

ÄðàôòÈíòåðô.ÄÏ

Ðàäèî Õîëáîîíû Äýýä Ǻâëºë

Ðàäèî Õîëáîîíû Äýýä Ǻâëºë

BR IFIC

SGD SSD TSD IAP

MIFR

Îëîí óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýë íü:

1. Îëîí óëñûí íýãäñýí

ºãºãäëèéí áààçàä

á¿ðòãýãäñýí áîëîí

á¿ðòã¿¿ëýõ õ¿ñýëò

èð¿¿ëñýí ìýäýýëë¿¿äèéã

ãèø¿¿í îðíóóäàä çàðëàí

íèéòëýõ;

2. Ãèø¿¿í îðíóóäààñ

èð¿¿ëæ áàéãàà òóõàéí

óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí

õóâààðèëàëòûí íýãäñýí

ìýäýýëë¿¿äèéã îëîí

óëñûí ðàäèî õîëáîîíû

ä¿ðýì, æóðàìä

íèéö¿¿ëñýí á¿ðòãýëèéí

äàðààëëóóäûí äàãóó

õàäãàëàõ çîðèëòóóäûã òóñ

òóñ õýðýãæ¿¿ëäýã.

50

Äýëõèéí ðàäèî õîëáîîíû èõ õóðàë (WRC) íü 4 æèë

òóòàìä íýã óäàà çîõèîí áàéãóóëàãääàã ÎÓÖÕÁ-ûí

Ðàäèî õîëáîîíû àëáàíû äýýä õýìæýýíèé óóëçàëò þì.

Ýíýõ¿¿ äýýä õýìæýýíèé óóëçàëòààð îëîí óëñàä ðàäèî

äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëò, ñàíñðûí óóäìûã õàðèëöàà

õîëáîîíû çîðèëãîîð àøèãëàõ ¿éë ÿâöàä ãàð÷ áàéãàà

õ¿íäðýëòýé àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ, ìºí òåõíèê

òåõíîëîãèéí õºãæëèéã äàãàí îëîí óëñûí ðàäèîãèéí

ä¿ðýìä (RR) ººð÷ëºëò îðóóëàõ àñóóäëóóäûã õýëýëöäýã.

Çóðàã 2. ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÐÀÄÈÎÃÈÉÍ Ä¯ÐÌÈÉÍ ÀÃÓÓËÃÛÍ Á¯Ä¯¯Â× ÇÓÐÀÃËÀË

ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÐÀÄÈÎÃÈÉÍ Ä¯ÐÝÌ

MIFRÌàñòåð á¿ðòãýë

ÑÒÀÒÓÑÎëîí óëñûí ýðõ ç¿éí àêòóóäààð áàòàëãààæèõ ÝÐÕ Ðàäèî

äàâòàìæèéí õàðèëöàí íºëººëëèéã àðèëãàõ ¯¯ÐÝÃArt 7-8

ÈÍÒÅÐÔÅÐÅÍÖáà õÿíàëò

Art 15-16App 1-3

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒÓÓÄÓäèðäëàãà

Ñòàíöóóäûí ìýäýýëë¿¿ä, íèéòëýë¿¿äArt 17-20

Ðàäèî õîëáîîíû äýýä çºâëºë áà ÐÄÇ

App 1-3

¯ÉË×ÈËÃÝÝͯ¯ÄÀãààðûí õºäºë㺺íò

Art 17-20Äàëàéí

Art 46-58Ñîíèðõîã÷èéí, ªðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí, Õºäºë㺺íò áóñ, Öàãèéí äàâòàìæ áà

öàãèéí äîõèîArt 12, 23-29

App 1-3

ÄÀÂÒÀÌÆÈÉÍõ¿ñíýãò

(9k-275GHz)Art 4-6

ÏÐÎÖÅÄÓÐÓÓÄÊîðäèíàö, çàðëàõ á¿ðòã¿¿ëýõ

Art 9, 11App 4-8

Ҫ˪Â˪ËÒ¯¯ÄÄàëàéí HF, VHF (App17-18)

Äàëàéí ýðãèéí ñòàíöóóä (OR)(App26)

Àãààðûí õºäºë㺺íò (R)(App27)

ªðãºí íýâòð¿¿ëæõèéìýë äàãóóë (App26)

Õºäºë㺺íò áóñ-õèéìýë äàãóóë (App26)

ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒÓÓÄÒåõíèêèéí/¯éë àæèëëàãààíû

Art 21, 22App 1-3

Òàíû ìýäëýãò

512014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

Ãàçðûí õîëáîîíû ñèñòåìèéí ñòàíöóóäûã îëîí óëñûí

ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõýä Ter-

RaQ, TerRaNotices ïðîãðàì õàíãàìæóóäûã àøèãëàäàã.

Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî íü îëîí óëñûí

ðàäèî äàâòàìæèéí á¿ðòãýëèéí ôîðìàòûí

äàãóó ¿¿ðýí õîëáîîíä àøèãëàãäàæ

áóé á¿õ ñóóðèí ðàäèî ñòàíöóóäûí

ìýäýýëëèéã á¿ðòã¿¿ëýõ àæèë

õèéãäýæ áàéãàà áºãººä 2014 îíä

íèéò 3500 îð÷èí ãàçðûí ñóóðèí

ñòàíöóóäûã á¿ðòã¿¿ëýýä áàéíà.

Îëîí Óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð á¿ðòãýë íü äàðààõ 2 ¿íäñýí ÷èãëýëýýð

õèéãääýã. ¯¿íä:

•ÑÀÍÑÐÛÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÈÑÒÅÌÈÉÍ ÌÀÑÒÅÐ Á¯ÐÒÃÝË (Space services)

• ÃÀÇÐÛÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÈÑÒÅ̯¯ÄÈÉÍ ÌÀÑÒÅÐ Á¯ÐÒÃÝË (Terrestrial Services)

ÎÓÖÕÁ-ûí Ðàäèîãèéí ä¿ðìèéí Ãýðýý 11.15; Ãýðýý

4-ä çààñíû äàãóó ñàíñðûí õîëáîîíû ãàçðûí

ñòàíöóóäûí òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ÎÓÖÕÁ-ûí

Ðàäèîãèéí ñåêòîðûí ñàíñðûí õîëáîîíû àëáàíû

ïðîãðàì õàíãàìæóóäûã àøèãëàí îëîí óëñûí ñàíñðûí

õîëáîîíû ñèñòåìèéí ìàñòåð á¿ðòãýëä îðóóëäàã.

Ñàíñðûí õîëáîîíû ñèñòåìèéí ìàñòåð á¿ðòãýëèéã

õèéìýë äàãóóëûí áîëîí ãàçðûí ñòàíöûí á¿ðòãýë ãýæ

¿íäñýí 2 òºðºëä àâ÷ ¿çíý. Õèéìýë äàãóóëûí á¿ðòãýëèéã

óã ñòàíöûã õººðãºõººñ 7 æèëèéí ºìíººñ îëîí

óëñûí ìàñòåð á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ àæèëëàãààíóóäûã

õèéæ ýõýëäýã áºãººä èë¿¿ íàðèéí øààðäëàãóóä

Äýýðõ çóðãààñ îëîí óëñûí ðàäèî äàâòàìæèéí ìàñòåð

á¿ðòãýë (MIFR) íü îëîí óëñàä ðàäèî äàâòàìæèéí

çîõèöóóëàëòûã õèéõ õàìãèéí ÷óõàë ôóíêö áºãººä

ýíýõ¿¿ á¿ðòãýëèéí ñèñòåìèéã ¿¿ñãýõ, àøèãëàõàä

çîðèóëñàí ç¿éë çààëòóóä Îëîí óëñûí ðàäèîãèéí

ä¿ðìèéí ¿íäñýí ãîë õýñã¿¿ä áîëæ áàéäàã íü

õàðàãäàíà.

ÄÀÐÀÀÕ ÕÎËÁÎÎÑÎÎÐ ÎÐÆ ÀËÁÀÍ ¨ÑÍÛ

ÌÝÄÝÝËËÈÉÃ ÀÂÀÕ ÁÎËÎÌÆÒÎÉ.

http://www.itu.int/en/ITU-R/Pages/default.aspx)

ÃÀÇÐÛÍ ÐÀÄÈÎ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÈÑÒÅÌÈÉÍ ÌÀÑÒÅÐ Á¯ÐÒÃÝË

ÑÀÍÑÐÛÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÈÑÒÅÌÈÉÍÌÀÑÒÅÐ Á¯ÐÒÃÝË

òàâèãäñàí áàéäàã. Áèä ýíý óäààä ñàíñðûí õîëáîîíû

¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä çîðèóëæ ñàíñðûí õîëáîîíû

ãàçðûí ñòàíöûã á¿ðòã¿¿ëýõ òàëààð èë¿¿ òîäîðõîé

òàéëáàðëàíà. ¯¿íä:

1. Õîëáîãäîõ õèéìýë äàãóóë íü MIFR-ä

á¿ðòãýãäñýí áàéõ

2. Ãàçðûí ñòàíöûí ìýäýýëë¿¿äèéã ÎÓÖÕÁ-ûí

Ðàäèîãèéí ä¿ðìèéí AP4-èéí 11.15-ä çààãäñàíû

äàãóó ýëåêòðîí (format.mdb) áîëîí öààñàí

(TSUM òåêñò) õýëáýðýýð ITU-èéí AP7Capture;GIB-

C;SpaceCap òóñãàé ïðîãðàìóóäûã àøèãëàí

áýëòãýæ èëãýýäýã.

Ãàçðûí ðàäèî õîëáîîíû ñèñòåìèéí ìàñòåð á¿ðòãýë

íü ÎÓÖÕÁ-ûí ðàäèîãèéí ä¿ðìèéí Ãýðýý 4.4, Ãýðýý

11-ä òîäîðõîéëîãäñîí æóðìûí äàãóó îëîí óëñûí

á¿ñ íóòãóóäûí òóõàéí ãàçðûí ¿éë÷èëãýýíèé ðàäèî

äàâòàìæèéí õóâààðèëàëòûã õýðõýí çîõèîí

áàéãóóëàõ òàëààð ðàäèîãèéí ä¿ðýì áîëîí

áóñàä õýëýëöýýð¿¿äèéã ¿íäýñëýæ

õèéãääýã. Òóõàéëáàë:

1. Îëîí óëñûí ðàäèîãèéí

1-ð á¿ñèéí îðíóóä ºðãºí

íýâòð¿¿ëãèéí VHF/UHF öàðààíä

ST61, GE84, GE89, GE06 ãýðýý,

õýëýëöýýð¿¿äèéã

2. ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí LF/MF

öàðààíä GE75 õýëýëöýýðèéã òóñ òóñ

áàðèìòàëäàã.

Òàíû ìýäëýãò

52

GIBC ïðîãðàì àøèãëàí õîëáîãäîõ õèéìýë äàãóóëûí áèéì /Beam/-èéí õàìðàõ õ¿ðýýã õàðæ áàéãàà áàéäàë

¯Ð įÍà ÌÝÄÝÝËÝÕ

MIFR-ä á¿ðòãýãäñýí òîõèîëäîëä BR-IFIC DVD-ROM

-ûí Part II-S-ä MIFR-ä á¿ðòãýãäýõã¿é òîõèîëäîëä

BR-IFIC DVD-ROM–ûí Part III-S-ä íèéòëýí ãèø¿¿í

óëñ îðíóóäûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãóóäàä

òàðààæ, ITU-ûí web õóóäàñò íèéòëýãäýíý.

ÃÀÇÐÛÍ ÑÒÀÍÖÓÓÄÛà ÎËÎÍ ÓËÑÀÄ Á¯ÐÒï¯ËÝÕÝÄ ÀÍÕÀÀÐÀÕ Ç¯ÉËÑ

1. AP7; GIBC; SpaceCap ïðîãðàìóóäàä áºãëºãäºõ

ìýäýýëýë, òåõíèêèéí ïàðàìåòð¿¿ä íü “çºâ”; “íàðèéí

òîäîðõîé” áàéõ

2. Ýëåêòðîí ôîðìàò íü ñòàíöûí íýð.mdb

ºðãºòãºëòýé ôàéë ºãíº.

3. ªãºãäºæ áàéãàà ìýäýýëë¿¿äýä áàéõ õîëáîãäîõ

õèéìýë äàãóóëûí Advance publication/Special sections

äóãààðóóäûã ¿íýí çºâ èð¿¿ëýõ

4. Ïàðàìåòð¿¿ä íü õîëáîãäîõ õèéìýë äàãóóëûí

ëèíêèéí òîîöîîëîë õèéãäýæ ITU-ä MFIR database-ä

á¿ðòã¿¿ëñýíòýé íèéöýõ

AP7 Capture, Space Cap ïðîãðàìóóäûã àøèãëàí ãàçðûí ñòàíöûí íºëººëëèéí êîíòóðûã òîîöîîëñîí áàéäàë

ÄÀÐÀÀÕ ÕÎËÁÎÎÑÎÎÐ ÎÐÆ ÀËÁÀÍ ¨ÑÍÛ

ÌÝÄÝÝËËÈÉÃ ÀÂÀÕ ÁÎËÎÌÆÒÎÉ.

www.itu.int-Radiocom-munications (ITU-R)-Space

Services-BR IFIC-BR IFIC data

(http://www.itu.int/

ITU-R/space/snl/

SNL ÄÀÒÀ ÁÀÀÇ;

http://www.itu.int/sns/

SNS ÄÀÒÀ ÁÀÀÇ;

Òàíû ìýäëýãò

532014. IV óëèðàë | www.crc.gov.mn ÌÝÄÝÝÕÕÇÕ

ݺâëºìæ

ÒÎÃËÎÃ×ÈÄ ØªÍª ÃÀÐ× ÈÐÝÕ Á¯ËÝà ÇÎÌÁÈÃÎÎÑ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ÕÎÐÃÎÄÎÕ ÁÀÉÐ, ÖÀÉÇ ÇÝÐÃÈÉÃ

ÕÓÐÄÀÍ ÁÀÐÈÕ ÕÝÐÝÃÒÝÉ ÁÎËÄÎÃ. ÒÎÃËÎÎÌÛà ÎÉËÃÎÕ ÒÓÑÀÌ ÒÎÃËÎÃ×ÈÄ È˯¯ ÍÀÐÈÉÍ ÍßÌÁÀÉ

ÁÀÉÃÓÓËÀÌÆ ÁÀÐÜÆ ÝÕÝËÄÝÃ.

ÒÓÑ ÒÎÃËÎÎÌÛÍ ØÈÍÝ×ËÝÃÄÑÝÍ ÕÓÂÈËÁÀÐÛà ÀØÈÃËÀÍ ÇÀÐÈÌ ÎÐÍÓÓÄÀÄ ÁÀÃØ ÍÀÐ ÍÜ ÔÈÇÈÊ,

ÃÀÇÀÐǯÉ, Ò¯¯Õ ÁÈÎËÎÃÈÉÍ ÕÈ×ÝÝË ÇÀÀÆ ÁÀÉÍÀ. ÒÎÃËÎÃ×ÈÄ ÍÝÌÝËÒ ÒÎÄÐÓÓËÃÀ ªªÐ×˪ËÒÈÉÃ

ÍÝÌÆ ÑÓÓËÃÀÑÍÀÀÐ ÌÀÉÍÊÐÀÔÒ ÒÎÃËÎÎÌÛÍ ØÈÍÝ ÇÝÂÑÝÃ, ØÈÍÝ ÁÀÐÈËÃÛÍ ÕÝÐÝÃÑÝË, ÒÝÝÂÐÈÉÍ

ÁÎËÎÍ ÃÎ¨Ë ×ÈÌÝÃËÝËÈÉÍ ÇÀÃÂÀÐ ÇÝÐÝà ÎËÎÍ ÒªÐËÈÉÍ ÍÝÌÝËÒ ÔÓÍÊÖÓÓÄÛà ÀÆÈËËÓÓËÀÕ

ÁÎËÎÌÆ Á¯ÐÄÄÝÃ. MODS-à ÌÀØ ÎËÎÍ ÒÎÃËÎÃ×ÈÄ ÕªÃƯ¯ËÆ ÁÀÉÃÀÀ ÁªÃªªÄ ªÍªªÄÐÈÉÍ

ÁÀÉÄËÀÀÐ ÊÎÌÏÜÞÒÅÐ, XBOX ÁÎËÎÍ PS /PLAY STATION/ ÄÝÝÐ ÀØÈÃËÀÕ ÁÎËÎÌÆÒÎÉ.

òàâèõ çýðýã àñóóäàë ãàð÷ áîëíî

ãýäãèéã ýöýã, ýõ÷¿¿ä ìýäýæ

áàéõ øààðäëàãàòàé. Èéìä ýíý

àñóóäëààð õ¿¿õýäòýéãýý ÿðèëöàõ

íü ç¿éòýé. Õ¿¿õýä òàíü îíëàéíààð

òîãëîõ ¿åäýý ººðèéí æèíõýíý íýð

áîëîí ãýðèéí õàÿã, ñóðãóóëü çýðýã

õóâü õ¿íèé ìýäýýëëýý îðóóëàõã¿é

áàéõ òàë äýýð àíõààðàõ õýðýãòýé.

Ýíýõ¿¿ òîãëîîìûã òîãëîæ áàéõ

¿åä õ¿¿õäèéíõýý äýðãýä õýäýí

õîðîì ñóóæ, òàíû õ¿¿õýä þó

õèéæ, õýðõýí òîãëîæ áóéã õàðæ,

òîãëîîìûã ÿàæ òîãëîäîã òàëààð

îéëãîæ àâààðàé.

Òîãëîîì òîãëîõ öàãèéã õÿçãààðëàõ øààðäëàãàòàé þó?

Òîãëîîìûã àíõ òîãëîæ ýõëýõ ¿åýñ

òîäîðõîé öàãèéí õÿçãààðëàëò

òàâèõ íü ç¿éòýé. Ò¿¿í÷ëýí ãýðèéí

àæèë, õè÷ýýëèéí äààëãàâðàà

õèéæ äóóñãàñíû äàðààãààð

òîãëîîì òîãëîõûã çºâøººð÷

áàéõ õýðýãòýé. Ýöýã, ýõ÷¿¿äýä

ñàíóóëàõàä ÀÍÓ-ûí õ¿¿õäèéí

ºâ÷èí ñóäëàëûí òºâººñ ãàðãàñàí

çºâëºìæèéí äàãóó õ¿¿õäèéí

êîìïüþòåð òîãëîõ, çóðàãò, Ipad

áîëîí ãàð óòàñ çýðãèéã ¿çýõ

çºâøººðºãäñºí õóãàöàà íü ºäºðò

2 öàã áàéíà ãýæ òóñãàñàí áàéäàã

áîë 2 íàñíààñ äîîø íàñíû

õ¿¿õä¿¿äýä äýýðõ õýðýãñëèéã

¿ç¿¿ëýõ, òîãëóóëàõûã õîðèãëîäîã.

ßàãààä ìàíàé õ¿¿õýä ìàéíêðàôò òîãëîîìîíä äîíòîîä áàéíà âý?

Ìàéíêðàôò òîãëîîì íü

ñîíèðõîëòîé, çóãààòàéãààñ ãàäíà

õ¿¿õýä ñàéí òîãëîõ òóñàì ñàéõàí

ñàíàãääàã. Õ¿¿õä¿¿ä ººðèéí

áèåèéã õàìãààëàõ çîðèëãîîð

àãóé, çýâñýã, áàðèëãà áàðüäàã

Ìàíàé õ¿¿õýä ìàéíêðàôòûã òîãëîõ íàñàíä õ¿ðñýí ¿¿?

Ìàéíêðàôò íü íýýëòòýé òîãëîîì

áºãººä õ¿¿õýä òîãëîõ ÿâöäàà

øèíèéã íýýæ, áèé áîëãîäîã.

Ãýâ÷ ýíýõ¿¿ òîãëîîì òîäîðõîé

õýìæýýíèé õ¿÷èðõèéëëèéã

àãóóëäàã ó÷èð íü øºíº îðîéí

öàãààð çîìáè áîëîí ìàíãàñóóä

òîãëîã÷äûã àëàõûã îðîëäîíî.

Òîãëîã÷èä òýäãýýðòýé òóëàëäàõ

ýñâýë íóóãäàõ õýðýãòýé. Òîãëîîìä

áàãà çýðãèéí öóñ áàéõ õýäèé

÷ æààõàí õ¿¿õä¿¿ä ýíä òýíäýýñ

ãýíýò ãàð÷ èðýõ áèåò¿¿äýýñ î÷èõ

òàëòàé.

ßìàð ýðñäýëòýé âý?

Õýðýâ õ¿¿õýä îíëàéíààð óã

òîãëîîìûã òîãëîâîë áóñàä

òîãëîã÷ òàíû õ¿¿õýäòýé

õîëáîãäîõûã õ¿ñýõ óëìààð ¸ñ áóñ

áèåò¿¿äèéã áèé áîëãîõ ñàíàë

ÌÀÉÍÊÐÀÔÒÌÀÉÍÊÐÀÔÒ ÍÜ ÂÈÐÒÓÀË ÁËÎà ÀØÈÃËÀÍ ÒÎÃËÎÄÎà Á¯ÒÝÝÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ

ÒÎÃËÎÎÌ ÞÌ. ÒÎÃËÎÃ×ÈÄ ÌÎÄ, ×ÓËÓÓ, ÝËÑ, ͯ¯ÐÑ ÇÝÐÝà ү¯ÕÈÉ ÝÄ, ÌÀÒÅÐÈÀË ÎËÎÕ ÁÀ ÝÄÃÝÝÐÈÉà ÀØÈÃËÀÍ ØÈË, ÌÓÆÀÀÍÛ ØÈÐÝÝ ÇÝÐÝÃ

È˯¯ ÁÎËÎÂÑÐÎÍÃÓÉ ÌÀÒÅÐÈÀËÛà ÕÈÉÄÝÃ

54

Ǻâëºìæ

áºãººä èíãýæ áèé áîëãîñîí

á¿òýýí áàéãóóëàëò íü òýäýíä

ÿìàð íýã àìæèëòàä õ¿ðñýí ìýò

ñýòãýãäýë òºð¿¿ëäýã. Òîãëîîìûã

òîãëîõ ÿâöàä õ¿¿õä¿¿ä (íàñàíä

õ¿ðýãñýä) ººðñäèéí áàðüæ áóé

á¿òýýí áàéãóóëàëòäàà ñýòãýë

õàíãàëóóí áàéäàã.

Ìàéíêðàôò òîãëîîìûã àâàõàä

ººðèéí ãýñýí òàéëáàð, ãàðûí

àâëàãà áàéäàãã¿é. ¯¿íèé îðîíä

òîãëîã÷èä áèå áèåíäýý çºâëºãºº

ºãºõ ìºí Youtube ñàéò äýýð

õýðõýí òîãëîõ òàëààðõ çºâëºìæ

îðóóëàõ ÿâäàë èõ áàéäàã.

Õ¿¿õäèéíõýý ìàéíêðàôò òîãëîõ öàãèéã õýðõýí áàãàñãàõ áý?

ÌÀÉÍÊÐÀÔÒ

Õýðâýý òà õ¿¿õäýý ìàéíêðàôòûã

õýòýðõèé óäààí òîãëîæ áàéíà

ãýæ áîäîæ áàéâàë ýñâýë

òà òîãëîîìîî äóóñãà ãýæ

õ¿¿õýääýý õýëýõ ¿åä õ¿¿õýä òàíü

óóð óöààðòàé áîëæ áàéâàë

ìàãàäã¿é óã òîãëîîìûã òîãëîõ

öàãèéã íü õÿçãààðëàõ, çàðèì

òîõèîëäîëä á¿ð ìºñºí õîðèãëîõ

øààðäëàãàòàé. Õ¿¿õýä òàíü

òîãëîîì òîãëîñíîîñ áîëæ öàãòàà

àìðàõã¿é, ãýðèéí àæèë áîëîí

õè÷ýýëèéí äààëãàâðàà õèéõã¿é

áàéâàë òîäîðõîé öàãóóäàä

ãýðèéíõýý Wifi-ã óíòðààõ òàëààð

áîäîæ áîëîõ þì.

Èéìä õ¿¿õýäòýéãýý òîãëîîìûã

õýçýý, õýð õóãàöààíä òîãëîæ

áîëîõ òàëààð èëýí äàëàíã¿é

ÿðèëöààðàé. Áóñàä äýëãýðýíã¿é

ìýäýýëýë áîëîí çºâëºìæèéã

cybersafety.mn ñàéòààñ ¿çíý

¿¿.

ÁÎÄÈÒ ÀÌÜÄÐÀË ÄÝÝÐ × ÒÝÄ ÒÀÍÛ ÍÀÉÇÓÓÄ ÌªÍ ¯¯?

ÎÍËÀÉÍ ÍÀÉÇÒÀÉÃÀÀ ÓÓËÇÀÕ - ×È ¯ÍÝÍÄÝÝ ÕÝÍÒÝÉ ÓÓËÇÀÆ ÁÀÉÃÀÀÃÀÀ ÌÝÄÝÕ ¯¯?

Õýðâýý îíëàéí íàéçòàéãàà óóëçàõ ãýæ áàéãàà áîë íàñàíä õ¿ðñýí õ¿í ýñâýë èòãýëòýé íàéçòàéãàà öóã ÿâ.

ªäðèéí öàãààð îëîí õ¿íòýé ãàçàð óóëç.

Íèéãìèéí ñ¿ëæýýíèé àþóëã¿é áàéäëûí òóõàé ¿íäñýí îéëãîëò• Òàíèõã¿é õ¿ì¿¿ñòýé áèòãèé íàéç áîë• Íóóö ¿ãýý áóñàäòàé á¿¿ õóâààëö

• ªºðèéí õóâèéí ìýäýýëëýý á¿¿ õóâààëö• ªºðèéí íýð õ¿íäýý õàìãààë - õóâààëöàõ ãýæ áóé ç¿éëýý ¿íýõýýð áóñäàä õàðóóëàõûã õ¿ñýæ áàéíà óó ãýäãýý ñàéòàð áîä• Õýíä èòãýõýý ñàéí áîä-ä¿ð ýñãýã÷ ÷ áàéæ ìýäíý ø¿¿• Òàíèõã¿é õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàõäàà âýá êàìåð áèòãèé àøèãëà• Àëèâàà ç¿éëèéã íèéòëýõ, ò¿ãýýõ, òàòàæ àâàõ áîëîí ÷àòëàõûí ºìíº ñàéòàð áîä

ÍÈÉÃÌÈÉÍ Ñ¯ËÆÝÝ, ÈÍÒÅÐÍÅÒ ÌÅÑÑÅÆ, ×ÀÒ ÀØÈÃËÀÕ ÍÜ ÍÀÉÇÓÓÄÒÀÉÃÀÀ

ÕÎËÁÎÎÒÎÉ ÁÀÉÆ, ØÈÍÝ ÍÀÉÇÒÀÉ ÁÎËÎÕ ÕÀÌÃÈÉÍ Ò¯ÃÝÝÌÝË ÕÝËÁÝР̪Í.

ÃÝÂ× ÝÄÃÝÝРկ̯¯ÑÈÉà ÁÎÄÈÒ ÀÌÜÄÐÀË ÄÝÝÐ ÌÝÄÄÝÃÃ¯É ÁÎË ÝÍÝ ÍÜ ÒÓÍ

ÝÐÑÄÝËÒÝÉ. ÖÀÕÈÌ ÎÐ×ÈÍÄ ÀËÈÂÀÀ ǯÉËÝÝ ÎÃÒ ÒÀÍÈÕïÉ, ÍÀÉÄÂÀÐïÉ

կ̯¯ÑÒÝÉ × ÁÀÑ ÕÓÂÀÀËÖÀÆ ÁÀÉÆ ÁÎËÎÕ ÞÌ ÃÝÄÃÈÉà ÑÀÍÀÕ ÕÝÐÝÃÒÝÉ.

ÌÅÑÑÅÆ, ÇÓÐÀÃ, ÂÈÄÅÎà ÍÝÃÝÍÒ ÒÀÐÀÀÑÀÍ ÁÎË ¯¯ÍÈÉà ÕßÍÀÕ ÁÎËÎÌÆïÉ

ÞÌ.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑ

2016.1.01-ÍÄ

Á¯ÐÝÍ ØÈËÆÈÍÝ

www.cybersafety.mn

ÁÈÄÍÈÉ ÕÝÐÝÃËÝÝ

ÝÖÝà ÝÕÈÉÍ ÕßÍÀËÒÛÍ

ÑÈÑÒÅÌ

ÖÀÕÈÌ ÎÐ×ÈÍÄ ªªÐÈÉêª ÕÀÌÃÀÀËÀÕ

ÖÀÕÈÌ ÒÎÃËÎÎÌ