Spotkanie RomskieSmoke Free EuropeEuro - Manko - Debata

ISSN 1506-2171 rok VIII nr 2 (44) grudzień 2005

OPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESOPEN YOUR EYESdon’t smokedon’t smoke

e

manko 3

Wstępniak Drogi Czytelniku, oddajemy w Twoje ręce, nowy numer Manko. Jak zawsze czeka tu na Ciebie wiele interesujących informacji. W związku z tym, że zbliża się koniec roku, pora na podsumowanie. W dziale „Z życia uczelni” przypominamy, w jakie wydarzenia obfi tował Rok Jubileuszowy AE oraz smutne losy tegorocznych wyborów do RUSS. „Ekonomia Life” po-maga nam dostrzec zastosowanie teoretycznej wiedzy, jaką zdobywamy, w praktyce. Ponieważ Manko to nie tylko gazeta, piszemy o projektach organizowanych przez nasze Stowarzyszenie - Międzynarodowe Seminarium Antynikotynowe Smoke-Free Europe oraz Spotkanie Romskie.

Na zbliżające się Święta Bożego Narodzenia życzymy Ci, droga studentko/studencie dużo zdrowia, spokoju ducha oraz radosnych chwil w gronie rodzinnym. Abyś nabrał/a energii do działania i w Nowym Roku z entuzjazmem zabrał/a się do pracy:). Tradycyjnie od Nowego Roku zapraszamy do działania w Manko, gdzie zdobyć można, tak teraz niezbędne, doświad-czenie zawodowe, poznać ciekawych ludzi i miło spędzić czas.

Redakcja

Podsumowanie Roku Jubileuszowego AE w Krakowie

Przebieg Roku Jubieluszowwego

Święta, zbliżający się koniec roku, to czas, podsumowań i bilansów. Jest to więc okazja aby podsumować Jubileuszo-wy Rok 2004/05, w którym obchodzliśmy 80-lecie Akade-mii Ekonomicznej w Krakowie. W tym roku na ternie AE odbyło się ponad 26 konferencji i innych ważnych wyda-rzeń naukowo-dydaktycznych. 15 wykładów rektorskich, z udziałem przedstawiceli świata politykli, nauki i biznesu. Byli to między innymi: dr Włodzimierz Cimoszewicz, prof. dr hab. Marek Belka, dr Henryka Bochniarz, mgr Piotr Gaweł - Członek Zarządu ds. Marketingu i Reklamy, mgr Olgierd Meysztowicz- Czło-nek Rady Patronackiej AE, prof. zw. dr hab. inż. Janusz Fi-lipiak- Prezes Zarządu ComArch S.A., prof. zw. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz- Rektor AGH w Krakowie, mgr Jan Krzysztof Bielecki- Prezes Zarządu Banku Pekao SA, prof. Christopher S. Lange, mgr inż. Paweł Olechowicz- Prezes Zarządu Grupa LOTOS S.A., dr Rogan Taylor, Józef Wancer- Prezes Zarządu BPH, Andrzej Balcerek- Prezes Zarządu Górażdże Cement S.A., André Bergen- Prezes Zarządu KBC Bank NV, Jim Boyce, President of the Irish Football Asso-ciation Chairman of the UEFA Youth and Amateur Football Committee.

Inauguracja roku akademickiego

Wyjątkowy przebieg miała, również 81. Inaguracja roku akademickiego 2005/2006, która rozpoczęła się Mszą Świętą w intencji Akademii w kościele oo. Karmelitów Bosych odprawiona przez Abp. Metropolitę Krakowskiego Stanisława Dziwisza.

Następnie odbył się wykład inauguracyjny „Korzyści i koszty przystąpienia do strefy euro” wygłoszony przez

prof. dr hab. Jana Czekaja oraz immatrykulacja studen-tów I roku. Wręczono również nagrody im. Eugeniusza Kwiatkowskiego. Otrzymali je: Roman Młotkowski, An-drzej Raczko oraz Stefan Bratkowski. Wręczeno również Złotą Batutę, którą otrzymał Jerzy Maksymiuk. W części artystycznej uroczystości inuguracyjnej Jerzy Maksymiuk poprowadził orkiestrę Simfonietta Cracovia, która towa-rzyszyła wirtuozowi skrzypiec Grigorijowi Żyslinowi.

Aktualności Akademii Ekonomicznej Z okazji Jubileuszu 80-lecia Akademii trwa przygotowa-nie wydania „Wielkiej Księgi Jubileuszu”. Ma ona zawierać następujące rodzaje biogramów:

* Biogramy osób aktualnie związanych z Akademią Ekono-miczną w Krakowie, którzy stanowią część kadry nauko-wo-dydaktycznej i posiadają co najmniej tytuł magistra.* Biogramy osób związanych z Akademią Ekonomiczną w Krakowie w przeszłości, którzy posiadają co najmniej tytuł naukowy doktora.* Biogramy postaci historycznych (osób nieżyjących) związanych z Akademią Ekonomiczną w Krakowie w przeszłości, którzy posiadali co najmniej tytuł na-ukowy doktora lub byli osobami zasłużonymi dla AE. 10–17 grudnia 2005 r. - Zapraszamy do odwiedzenia Księgarni Akademii Ekonomicznej w Krakowie, miesz-czącej się w kampusie Uczelni przy ul. Rakowickiej 27, w budynku biblioteki.

Zapraszamy też do oglądania STUDENCKIEGO MAGAZY-NU DEZINFORMACYJNEGO, programu realizowanego przez i dla studentów, w każdą NIEDZIELĘ, o godz. 22.10, na ante-nie Telewizji Kraków.

ss rc

Redaktor Prowadzący:Agnieszka Krzyżak

Redaktor Wydania:Ania Izmaiłow

Redaktor Techniczny:Piotr Góral

Szef działu marketingu:Krzysztof Szczeklik

Szef działu finansów:Marcin Piątkowski

Szef działu międzynarodowego:Monika Kurlit

Projekt okładki:„Ich dwoje”

Michał ŻmudaŁukasz Salwarowski

Zespół:Artur BochenekMikołaj BiałotaMagda Gajdosz

Marta GralewskaAgnieszka Imiłowska

Anna KolecKarolina Kopacz

Barbara KrausMichał Krzak

Małgorzata MaciasArtur Pałasz

Marcin Nowak

Wydawca:Stowarzyszenie Manko

Adres Redakcji:ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

Ustronie – p. 515tel.: (012) 293 51 82fax. (012) 293 50 17mankoae@interia.pl

http://www.manko.ae.krakow.pl

Druk: Drukarnia Borgis

Al. Powstania Warszawskiego 15tel.: (012) 417 36 60fax: (012) 417 36 42

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmiany tytułów i korekty tekstów.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

manko 4

OD REDAKCJI

Wstępniak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Z ŻYCIA UCZELNI

RUSSkie obyczaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Czy chcemy Euro? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

STUDENCKIE AKTYWACJE

Tandem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Tak wiele możliwości i wyzwań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Złotka w AZSie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Regmet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

ECONOMIA LIFE

Boom na giełdę = koniec hossy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Odpowiedzialni w biznesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

SMOKE FREE EUROPE

Nie puszczaj zdrowia ...(z dymem) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Seminarium SmokeFree Europe. „Nie” dla papierosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Studenci w papierosowym dymie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

WIELOKULTUROWO

Spotkanie Romskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Historia Romów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

EKOLOGICZNIE

Poleko. Międzynarodowe Targi Ekologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

ŚWIĘTA BOŻEGO NARODZENIA

Symbole Świąt Bożego Narodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Szopka w Polsce i na Świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

KĄTEM OKA

ExFM - studenci nadają . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Posmak arystokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Mikołaj nie istnieje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

POLITYKA

Parlament Europejski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Euro - Manko - Debata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Wywiad dla Manko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Media chciały wybrać nam prezydenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

„ten kraj jest wasz, nie nasz...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

OKIEM SOCJOLOGA

Korupcja jako zjawisko społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

PODRÓŻE

Kruger Park . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

KULTURA

Jazz na Boże Narodzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Historia przemocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Repertuary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Z życi z

manko 5

W dniu 24 listopada 2005 roku odbyły się, szeroko komentowane na łamach naszego czasopisma, wybory do Rady Uczelnianej Samorządu Studenckiego. Z przykrością wypada mi stwierdzić, iż nasze apele o podjęcie inicjatywy koali-cyjnej pozostały bez echa, bowiem w wy-borach wystartowała zaledwie jedna ko-alicja, nie licząc sześciu niezrzeszonych kandydatów, tzw. „wolnych strzelców”. Winą za taki stan rzeczy należy obarczyć obecny skład Samorządu, który wyraźnie zaniedbał akcję promocyjną na rzecz mającego się odbyć głosowania. Jedyną wzmianką był plakat na drzwiach siedziby RUSS, co odczytać należy jako au-tentyczny brak woli rozpropagowania wyborów. Jednak nie to okazało się naj-większą niespodzianką tegorocznych zmagań o miejsce w Samorządzie… Jak powszechnie wiadomo głosowa-nie zostało wstrzymane i ostatecznie przeniesione na dzień 1.12.2005r. Jak wynika z uzyskanych przez gazetę informacji, bezpośrednim impulsem do przerwania wyborów była tele-foniczna informacja, podana przez jednego z mężów zaufania, na temat stwierdzonych przez niego niepra-widłowości w przebiegu głosowania. (pismo z dn. 28.11.2005 r). Reakcją na stwierdzone zastrzeżenia było na-tychmiastowe przerwanie procedury wyborczej przez przewodniczącą Uczelnianej Komisji Wyborczej, prof. Zofię Cichoń, poprzedzone konsulta-cją władz rektorskich. Czynnikami, które pośrednio wpły-nęły na podjęcie owej decyzji były

zgłoszone przez studentów protesty dotyczące sposobu rozpropagowania wyborów oraz fakt, iż Regulamin oraz Kalendarz Wyborów, których początek (zgłaszanie kandydatów) przewidzia-ny był na 2 listopada został dostar-czony do UKW w dniu 22 listopada, czyli dwadzieścia dni później. Podjęte z naszej inicjatywy próby uzyska-nia od RUSS Listy Kandydatów oraz Członków Komisji Wyborczej, poparte licznymi prośbami i wizytami w siedzi-bie, zostały ostatecznie zlekceważone. Mimo dwukrotnego ustalenia terminu spotkania, przewodniczący Samorządu Adam Wilczyński się na nim nie poja-

wił, a pozostali członkowie Samorządu nie potrafili udzielić żadnej konkret-nej informacji na temat Wyborów, za których organizację prawnie odpowia-dają. Brak kultury politycznej oraz igno-rancja w stosunku do organów uczelnia-nych, mediów oraz samego środowiska studenckiego utwierdzają w przekona-niu, iż Akademia Ekonomiczna w Kra-kowie potrzebuje gruntownych reform w sferze działalności wewnątrzśrodowi-skowej. Utrzymywanie statusu quo jest równoznaczne z pielęgnowaniem skazy na jej dobrym imieniu.

Artur Pałasz

RUSSkie obyczaje

6 manko

manko 7

Sudnci tya

Tandem Courses to nauka języka poprzez swobodne konwersacje - wa-runkiem jest zalogowanie się w ogól-nopolskiej bazie danych, co umożliwia bezpośredni kontakt z partnerem - na-tive speaker’em dobranym odpowied-nio do preferencji zainteresowanego uczestnika. Native speakerzy mają na-stępnie możliwość uczenia się języków nawzajem w najbardziej dogodnej i przystępnej dla nich formie. To dosko-nała okazja do zdobywania niezbędnej wiedzy zupełnie za darmo. Uczysz się języków i nauczasz innych - tym samym sam pracujesz na swoją przyszłość!! Taka forma Tandemu funkcjonuje nieomal na wszystkich uczelniach wyż-szych w całej Europie, dając możliwość nauki i zabawy jednocześnie, wszystkim zainteresowanym, bez dodatkowych, kolosalnych nieraz wydatków. Akademia Ekonomiczna w Krakowie, jako nowoczesna uczelnia o bogatej tra-dycji, już wkrótce również będzie mogła poszczycić się podobnym projektem. Organizacja Erasmus Student Network postanowiła rozwinąć i udoskonalić tą inicjatywę wzbogacając ją o treść i for-mę. Pragniemy wykorzystać niezwykły potencjał drzemiący w murach naszej Alma Mater, mianowicie 250-ciu nati-ve speaker’ów studiujących każdego roku na Akademii Ekonomicznej, który realizując odpowiedni program mogą nauczać nas ojczystego języka, czerpiąc jednocześnie korzyści dla siebie!

T&M

W ten sposób zrodziła się inicjatywa TANDEM - T&M. T&M wykracza swoim programem poza luźne konwersacje, dając możliwość poznania także reguł gramatycznych i pisowni. Przewidziano trzy rodzaje spotkań - luźne spotkania grupowe, spotkania „twarzą w twarz”, spotkania sformalizowane, a także pro-fesjonalnie zorganizowane wyjazdy Tandemowe, którymi mogły do tej pory poszczycić się jedynie szkoły i instytuty językowe. W celu realizacji tak poważnego

przedsięwzięcia nawiązaliśmy współpra-cę z licznymi instytutami, ambasadami i podobnymi podmiotami znajdującymi się w potencjalnym kręgu zainteresowanych tematem. Naszym konsultantem i dorad-cą jest również Studium Języków Obcych Akademii Ekonomicznej. Czerpiąc z tak poważnych źródeł wiedzy i doświadcze-nia, będziemy dążyć do pełnego profesjo-nalizmu i perfekcjonizmu przy realizacji projektu. Elementem docelowym T&M jest rozszerzenie działalności na wszystkie ośrodki akademickie na terenie Krako-wa. Dlatego niedawno doszło do fuzji dwóch projektów: T&M AE i TANDEM - wieczorki językowe na Uniwersytecie Jagiellońskim, realizowanym przez ESN UJ. Jesteśmy przekonani, iż to połą-czenie przyniesie obopólne korzyści i pozwoli jeszcze lepiej zintegrować mło-dzież akademicka z krakowskich i mię-dzynarodowych kręgów, a Wam umoż-liwi jeszcze lepszy i łatwiejszy kontakt z nauczycielami - neative speaker’ami.

Nowy, wspólnie realizowany projekt Tandem-T&M jest bardzo ciekawym i interesującym sposobem na naukę języ-ka obcego nie tylko ze względu na swoją nowoczesną i luźną formę nauki, ale również ze względu na różnorodność spotkań, odbywających się w ramach projektu.

Rodzaje spotkań

a)Wieczorki Językowe - inicjatywa ESN UJ, BPA, GIPS, Horyzont, Plus

Ratio

Pierwszym ich rodzajem będą spo-tkania w klubie „Pod Jaszczurami” na Rynku Głównym. Odbywające się co dwa tygodnie „wieczorki językowe” dadzą uczestnikom możliwość prowa-dzenia luźnej konwersacji przy piwie w wybranym przez siebie języku. W piwnicy klubu ustawiane będą stoliki ję-zykowe z informacją o używanym przy nim języku. I tak np. będziemy mogli za-

siąść przy stoliku włoskim, francuskim, angielskim, hiszpańskim czy polskim i prowadzić dyskusje w międzynaro-dowym środowisku z udziałem native speakerów. Jest to świetny sposób na poznanie nowych ludzi, zawarcie no-wych, międzynarodowych znajomości no i oczywiście na praktykę języka w jego najczystszej, codziennej formie, jaką jest luźna konwersacja w klubie.

b) twarzą w twarz

Drugi rodzaj spotkań w T&M to tzw. spotkania „twarzą w twarz”. Jest to re-alizacja głównych założeń tandemu w jego pierwotnej wersji. Polega ona na tworzeniu par tandemowych poprzez bazę danych, znajdującą się w Inter-necie, biorąc oczywiście pod uwagę preferencję językowe uczestników. I tak np. tworzymy parę Hiszpan-Polak, gdzie obie osoby są zainteresowane na-uką języka macierzystego drugiej osoby. Tak dobrani w pary studenci spotykają się raz na dwa tygodnie w jednej z sal Akademii Ekonomicznej i dyskutują na zadany temat. Daje to nie tylko możli-wość praktyki języka obcego, ale rów-nież poznanie innych kultur poprzez dyskusje na poważniejsze tematy, które będą dobierane ze szczególnym zwróce-niem uwagi na różnice kulturowe oraz na cechy wspólne danych narodów.

c) spotkania sformalizowane

Kolejną płaszczyzną realizacji Tan-demu będą „spotkania sformalizowa-ne”. Jest to najbardziej oficjalna część projektu, kładąca nacisk na problemy

Tandem W bieżącym semestrze organizacja studencka Erasmus Student Network na Akademii Ekonomicznej w Krako-wie podjęła się realizacji nowej inicjatywy - Projektu TANDEM. W formie docelowej projekt ten swym zasięgiem obejmie wszystkich studentów zainteresowanych bezpłatną nauką języków obcych na terenie Krakowa. Inicjaty-wa zrodziła się na forum ogólnopolskim w postaci Tandem Courses, realizowanego przez ESN Polska i cieszy się niezwykłą popularnością w środowiskach studenckich całego kraju.

6 manko

manko 7

gramatyczne, ortografi ę oraz pisownię. Zajęcia te odbywać się będą z częstotli-wością dwa razy na miesiąc na Akademii Ekonomicznej. Uczestnicy, podzieleni na grupy językowe, zasiadać będą przy stolikach i rozwiązywać ćwiczenia, które przygotowało Studium Języków Obcych AE (konsultant projektu). W miarę moż-liwości native speakerzy będą się starać wytłumaczyć i sprawdzić rozwiązania tych ćwiczeń, jednak wiadomo, że nie każdy problem gramatyczny zostanie w taki sposób rozwiązany - przecież my też nie wiemy, dlaczego się mówi „jedno piwo, dwa piwa...pięc piw” - po prostu tak mówimy, co jednak dla obcokrajowca nie musi być tak proste i oczywiste. Dla-tego zapewniliśmy wszystkim studen-tom AE, biorącym udział w T&M, moż-liwość poproszenia o pomoc lektorów w godzinach ich konsultacji - wystarczy

tylko hasło „Tandem” i po kłopocie!

d) wycieczki tandemowe Ostatnią atrakcją, jaką dla was przy-

gotowaliśmy, są wycieczki weekendowe. W tym semestrze zapewne odbędzie się tylko jedna. Jednak docelowo przewidu-jemy odbycie się dwóch wyjazdów w se-mestrze. Na czym będzie polegał? Otóż będzie to intensywna realizacja głów-nego celu projektu, czyli nauka języka obcego na zasadzie wymiany „język za język”. Ściśle opracowany program przy pomocy Studium Języków Obcych AE pozwoli na maksymalnie efektywne wykorzystanie czasu. Uczestnicy wezmą udział w zajęciach prowadzonych przez wyspecjalizowanych lektorów oraz w rozmowach „twarzą w twarz” na za-dany temat. Wieczorami nie zabraknie oczywiście czasu na międzynarodową integrację przy złotym trunku! Termin wyjazdu zostanie ogłoszony prawdopo-dobnie w grudniu a sam wyjazd odbę-dzie się na początku stycznia. Podsumowując, Tandem - T&M jest to bardzo nowoczesna i niekonwen-cjonalna forma nauki języka obcego w międzynarodowym środowisku. Z tego typu projektem nie mieliśmy się okazji zetknąć nigdy dotąd. Najważniejsze jest jednak, nie to, że można doszlifować ję-zyk i po prostu zacząć go używać ale to, że wszystko co opisane powyżej jest za totalne darmo!!!

DOŁĄCZ DO NASLOGUJĄC SIĘ NA STRONIE:

www.tandem-krakow.pllub poprzez www.esn.ae.krakow.pl

Nie czekaj, korzystaj z możliwości!UCZ SIĘ JĘZYKÓW I NAUCZAJ INNYCH

Bartosz SankiewiczMarzena Augustyn

Sudnci tya

Zajmujemy się wszystkim co dotyczy nieruchomo-ści, domów, mieszkań oraz zarządzania nimi...

Wiesz, gdzie znajduje się pokój 454 w pawilonie B?Tam się spotykamy co wtorek o 13.00

Może do nas dołączysz...?

NIE ZAWIEDZIESZ SIĘ

CZY SŁYSZAŁEŚJUŻ O KOLE NAUKOWYM ???

Organizatorzy projektu

8 manko

manko 9

udnci tya

Przełom listopada i grudnia, mamy za sobą rekrutacje nowych członków, którzy już pracują w projektach, po-znają jakie możliwości daje im AIE-SEC. „...międzynarodowość, szereg profesjonalnych szkoleń, super za-bawa i ogromna satysfakcja, teraz doświadczam tego dzięki działalności w AIESEC” - mówi Asia, z tegorocznej rekrutacji, która współorganizuje tra-gi pracy „Dni Kariery”. Pierwsze spotkania w fi rmach nowe pomysły na promocję organizacji, czy pomysły na spędzanie wolnego czasu z praktykantami, nowi członkowie powoli odkrywają co może dać im AIESEC, zbierają nowe doświadcze-nia, uczą się poprzez uczestnictwo w przeróżnych szkoleniach i konferen-cjach, poznają nowych przyjaciół z całego świata. Nauka poloneza, polska muzyka, degustacja tradycyjnych ciast... tak wy-glądały przygotowania do Dni Kultury Polskiej, których celem była prezen-tacja naszego kraju obcokrajowcom, przebywającym na praktykach AIESEC w Krakowie, zapoznanie ich z bogatymi tradycjami, choćby takimi jak Andrzej-ki. 30 listopada po przywitaniu chlebem i solą, rozmawialiśmy o tym jak mieszka im się w Polsce, w Krakowie, o naszych wadach i zaletach. Już w styczniu zaczynamy kolejną edycję projektu AIESEC dla bezrobot-nych. Osoby mające problemy ze zna-lezieniem pracy będą mogły podszkolić swój angielski lub rosyjski bez żadnych opłat! Oprócz kursów językowych prze-widziane są także bezpłatne szkolenia np.: z asertywności, czy pisania CV. Brazylia, czy Indie? Właśnie dobiegła końca rekrutacja studentów, chętnych na wyjazd na staż do jednego z 12 kra-jów na całym świecie. Teraz już tylko czeka ich seminarium przygotowujące do wyjazdu i szukanie najbardziej odpo-wiadającej im oferty. Międzynarodowe doświadczenie, poznawanie kultury

innych krajów, świetna zabawa to tyl-ko niektóre z korzyści wyjazdu na taką praktykę. Pamiętajcie, że już w marcu odbędzie się kolejna edycja „Dni Kariery”, czyli targów pracy rokrocznie odwiedzanych przez około 10 tysięcy studentów. Targi połączone będą z Akademią Umiejętno-ści, dzięki której będziecie mogli wziąć udział w wielu szkoleniach, prezenta-cjach, czy też w rozwiązywaniu proble-mów specjalnie przygotowanych przez znane międzynarodowe, krajowe, czy też lokalne fi rmy i organizacje.

AIESEC jest o r g a n i z a c j ą p r o s p o ł e c z n ą , każdego dnia pra-cujemy wpływając pozytywnie na otoczenie, mamy szereg możliwości rozwoju, udziału w ponad 350 konfe-rencjach na całym świecie, wyzwa-

niem jest tez 5 000 pozycji liderskich, które stwarza organizacja.

Na naszej uczelni odbywa się szereg rożnych wydarzeń, przeprowadzanych za pośrednictwem AIESEC, wykłady otwarte, warsztaty, prezentacje fi rm, jeśli chcecie być na bieżąco, zachęcamy do zapisania się na newslettera, należy tylko wysłać pustego maila na adres: AIESEC-krakow-newsletter@google-groups.pl

Tak wiele możliwości i wyzwań„ ...międzynarodowość, szereg profesjonalnych szkoleń, super zabawa i ogromna satysfakcja...” W AIESEC nieprzerwanie trwa gorący okres przygotowań do bezpłatnych kursów dla bezrobotnych, Dni Kultury Polskiej oraz innych projektów, poprzez które wpływamy pozytywnie na otoczenie.

Szansa dla młodych!Tylko teraz okazja na uzyskanie

niezależności fi nansowej.Poszukujemy sprzedawców i managerów.

Zgłoszenia: 505 461 059

P R A C A ! ! !R E K L A M A

8 manko

manko 9

Rok akademicki 2005/2006 jest szcze-gólny w historii Akademickiego Związ-ku Sportowego Akademii Ekonomicznej w Krakowi. Po raz pierwszy zgłosiliśmy zespół AZS AE Kraków do rozgrywek

państwowych. Od października zespół siatkarek występuje w IV Lidze Małopol-skiej w Siatkówce Kobiet. Zespół oparty

jest na studentkach i absolwentkach naszej uczelni oraz na dwóch student-kach UJ. Zdecydowaliśmy się również zatrudnić trenera - profesjonalistę z wieloletnim stażem ligowym, Panią Iri-nę Bogdanową. Do tej pory w pięciu spo-tkaniach obecnego sezonu nasz zespół odniósł dwa zwycięstwa w stosunku 3:

1 z Grunwaldem w Chełmku oraz Iskrami Grybów na własnym terenie. Poniósł również trzy porażki: 0:3 z Dobrym Wyni-kiem Kraków (w) i w takim samym stosun-ku w Wieliczce z tamtejszym MKS. W dniu 26 listopada odbyła się uroczysta i n a u g u r a c j a sezonu na Hali Akademii Eko-nomicznej z udziałem władz uczelni oraz zaproszonych gości. Niestety po zaciętej wal-ce gospodynie uległy Pogoni Opatkowice 2:3. Kolejne dwa spotkania nasz zespół rozegra na wyjazdach:

z Tarnovią w Tarnowie (10.12) i na Hali Wandy w Nowej Hucie przy ulicy Bulwa-rowej (17.12). Kolejne spotkanie we wła-snej Hali nasz zespół rozegra 14 stycznia z Dobrym Wynikiem Kraków o godz. 13. Serdecznie zapraszamy wszystkich, któ-rzy swoim dopingiem chcieliby wspo-móc zespół siatkarek AZS AE Kraków w ich zmaganiach w ramach rozgrywek IV Ligi Małopolskiej.

Bartosz Wanat

Złotka w AZS-ie!!!

A oto skład naszego zespołu:Trener: Irina BogdanowaAsystent Trenera: mgr Jerzy DrejZawodniczki: Edyta Bobek (kapitan zespołu), Anna Kluz, Agnieszka Kluz, Małgorzata Hrenczarek, Dorota Rysz-kowska, Monika Ćwiklińska, Wioletta Karaś, Monika Luraniec, Anna Ligas, Ewa Zimny, Karolina Dłużniak, Maria Nowarska

udnci tya

10 manko

manko 11

udnci tya

AEGEE (Association des Etats Généraux des Etudiants de 1’Europe) - Europejskie Forum Studentów jest największą inter-dyscyplinarną organizacją studencką zrzeszającą ponad 17 tys. członków z całej Europy i działającą w po-nad 261 miastach akademickich. AEGEE Europe jako międzyna-rodowa, olbrzymia organizacja składa się z 10 regionów. W każ-dym z nich odbywa się spotkanie dwa razy w roku. Właśnie w Po-znaniu w dniach 18-20 listopada odbyło się spotkanie Regionu Centralnego(Central Regional Meeting). Spotkanie takie ma na celu, zacieśnienie współpracy jak i wymianę doświadczeń między antenami w regionie. Pierwszego dnia miała miejsce dyskusja pa-nelowa dotycząca roli organizacji pozarządowych w współczesnym społeczeństwie. Dyskusje prowa-dził Adam Kucza - były wiceprezydent AEGEE Europe oraz były członek zarzą-du AEGEE(External Relations Director). Wieczorem odbył się bankiet dla wszyst-kich członków AEGEE, a później impreza do białego rana w jednym z klubów w centrum Poznania. W sobotę spotkanie plenarne, na którym odbyła się prezentacja anten. A potem to, na co wszyscy czekali-śmy z niecierpliwością „workszopy”. Warsztaty podzielone były na 4 bloki.: „Zarządzanie Anteną”, „Tworzenie powszechnych narzędzi PR”, „AEGEE, Europa i Ty” oraz „AEGEE - Program Ne-gocjacyjny”. Oczywiście, podczas całego regmetu (warsztaty, spotkania plenarne, dyskusje) językiem obowiązującym był angielski. Ja wybrałem „Antenna Man-gement”. Szkolenie prowadził Koen Berden, członek AEGEE- Rotterdam 1997, wykładowca na Uniwersytecie Erasmusa w Rotterdamie(teoria handlu, globalizacja, ekonomia międzynarodo-wa),a wykłada też w Budapeszcie, War-szawie, Nijmegen. Spotkanie przypomi-nało burze mózgów, podzieliśmy się na anteny. A potem zaczęło się, z każdej grupy zaczął padać strumień różnora-

kich rozwiązań tak, aby jak najbardziej odpowiadał danemu „caseowi”, który rozważaliśmy. Prowadzący, te najlepsze i racjonalne pomysły, zapisywał na ta-blicy, nad którymi później od-

bywała się dyskusja. Okazwało się np., że to, co możliwe jest jako rozwiązanie w danej antenie, nie zawsze jest najlepsze czy też adekwatne do wprowadzenia w innej.(takie stwierdzenia padały głównie ze strony AEGEE- Mińsk oraz dopiero co powstającej anteny w Słupsku). Po raz pierwszy miałem okazje uczestniczyć w tak dobrze zorganizowa-nych i doskonale prowadzonych warsz-tatach. Nic dziwnego prowadził go Koen Berden, który w 2003r. został wybrany przez studentów Rotterdam University nauczycielem roku. Zdumiewał, przede wszystkim niesamowita zdolnością integrowania pewnych idei, jakie wy-pływały od uczestników warsztatów, jak i doskonałym przygotowaniem meryto-rycznym. Kraków miał też swój wkład w edukowanie „aeżaków”, bowiem jeden z warsztatów „Creating common PR Tools” prowadził Marcin Grabowski -prezydent AEGEE-Kraków. Po południu rozpoczął się kolejny blok zajęć. Warsz-taty dotyczyły głównie promowania postaw pro - obywatelskich, poszerzania współpracy przy realizacji międzynaro-dowych projektów oraz miały zainicjo-wać dyskusję nad kondycją tożsamości europejskiej.

Wieczorem, każdy z uczestników miał okazje uczestniczyć w mobilnej imprezie w tramwaju. W niedziele zaraz po śniada-niu pakujemy się i biegiem na spotkanie

plenarne, gdzie wedle statutu czekała już na nas prezentacja rocznego planu AEGEE-Europe, prowadzona przez Oliviera Genina- osoby, który spędził w AEGEE wiecej, niż 365 dni w 33 krajach, w trakcie trwania 155 „eżowskich eventów”. Następ-nie odbyły się warsztaty. A było, w czym wybierać:, „Hitch-hi-king for dummies” prowadził Michiel Metselaar, „Be a star of AEGEE-TV”- Marzena Gawenda, Atleta Bojke, „Get Ready! -your SUper Summer University is coming”-Kasia Kołodziej, „Monsters from

Brussels”-Iza Jurcznik, Adam Kucza, Marek Moskali, Asia Pisknowicz. I tu dwa słówka wyjaśnienia. Letnie uniwersytety to dwu-tygodniowe wyjazdy wakacyjne, organi-zowane przez studentów dla studentów z całej Europy. SU to wielka wymiana: ludzi, poglądów, obyczajów itd. a na końcu adre-sów e-mail! Po prostu Europa w pigułce. Ja wybrałem potwory z Brukseli, które nie okazały się jednak takie straszne. Są to przede wszystkim osoby, które pracują lub pracowały w zarządzie centralnym(The Comité Directeur) AEGEE w Brukseli. Opowiadali nam o swoim życiu, pracy, obowiązkach. Bardzo dobre spotkanie dla osób, które chcą koordynować więk-sze projekty i współpracować z Unią Europejską i w ramach Unii, ale żeby zostać członkiem zarządu europejskiego najpierw trzeba się wykazać w swojej antenie, posiadać wymagane kompe-tencje i zostać wybrany na AGORZE (walne zgromadzenie członków AEGEE, na którym jest wybierany zarząd euro-pejski), która odbędzie się już wiosną w Warszawie. Tak, więc, pozdrawiam i do zobaczenia wiosną.

Artur BochenekAEGEE-Kraków

RegmetMiędzy 18, a 20 listopada serce Europejskiego forum Studentów AEGEE, zabiło najmocniej w Poznaniu. Dlaczego? Otóż w właśnie tam odbył się Regmet - czyli Regional Meeting. Młodzi ludzie z anten(lokalnych ośrodków AEGEE) z całej Polski, Czech, Białorusi, Słowacji, wschodniej części Niemiec raz obwodu Kalinigradzkiego spotkali się na jednym ze swych statutowych spotkań.

10 manko

manko 11

Koszt szkolenia:

200 pln

Pomóż swojej karierze!!!Wszyskich studentów i absolwetnów wyższych uczelni pragnących rozwijać swoje zainteresowania oraz kompetencje zawodowe zapra-

szamy do udziału w szkoleniach otwartych.

www.grupa24.pl

www.grupa24.pl lub tel. (012) 411 33 88 wew. 15

Dodatkowe informacjebiuro@grupa24.pl

JUŻ W GRUDNIU:

Grupa24 ul. Aliny 20, 31-417 Kraków

tel./fax (012) 411 33 88www.grupa24.pl

ZAPISY (ILOŚĆ MIEJSC OGRANICZONA):

200 plDla studentów 10% zniżki!!!

Reklama w praktyce – 03.12.2005 (8h) Negocjacje – 10.12.2005 (8h)

Grupa24Szkolenia i Doradztwo

Zarządzanie Zasobami Ludzkimi w praktyce – 21.01.2006 (8h)

Public Relations - 28.01.2006 (8h)

12 manko

manko 13

życi z

Czy chcemy Euro? 21 listopada w murach naszej uczelni odbyła się debata oksfordzka poświęcona problematyce wejścia Polski do strefy Euro. Po oficjalnym rozpoczęciu dokonanym przez rektora prof. dr hab. Ryszarda Boro-wieckiego wystąpił prof. dr hab. Jan Czekaj, aktualnie członek Rady Polityki Pieniężnej. Nie wyrażając swojej opinii, jako ekspert, zapoznał On uczestników z poruszanym tematem pozostawiając kwestię opowie-dzenia się „za” lub „przeciw” wprowadzeniu waluty Unii Europejskiej w naszym kraju studentom z Koła Naukowego Gospodarki i Administracji Publicznej. Dodatkowo głos zabrali członkowie Młodzieży Wszechpol-skiej: Marcin Stroński i Łukasz Wietrzyk. Dyskusja w formie debaty oksfordzkiej zakończyła pierwszą część programu. Po krótkiej przerwie swoje stanowisko przed-stawili zaproszeni goście ze świata polityki. Oprócz reprezentantów krajowych partii politycznych: marszałka sejmu Marka Kotli-nowskiego (LPR), wiceprzewodniczącego SLD Andrzeja Jaeschke i wiceprzewodniczą-cego PD Jerzego Hausnera wystąpili także: konsul Królestwa Danii Janusz Kahl oraz brytyjski ekonomista i eurodeputowany John Whittaker. Unia walutowa, która jest główną czę-ścią Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW), zaczęła funkcjonować 1 stycznia 1999 r. w momencie wprowadzenia euro. Od 1 stycz-nia 1999 r. euro wprowadziło 11 spośród 15 państw UE: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Włochy. Dwunastym członkiem UE, który wprowadził euro była Grecja - od 1 stycznia 2001. Zgodnie z Trak-tatem z Maastricht każdy kraj członkowski UE jest zobowiązany dążyć do spełnienia kryteriów zbieżności i wprowadzenia euro w następnej kolejności. Dotyczy to więc także nowych członków Unii. Jedynie Wielka Brytania i Dania uzyskały na mocy Traktatu prawo do pozostania poza unią walutową, tzw. klauzulę „opt-out” dającą im możliwość wyboru. Polska natomiast jest zobowiązana do wprowadzenia euro na mocy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i Traktatu Akcesyjnego. Dzięki kołu naukowemu GAP mieliśmy okazję usłyszeć wypowiedzi przedstawicieli tych dwóch krajów, Wielkiej Brytanii i Danii. Jak podkreślił Janusz Kahl, wśród krajów skandynawskich jedynie Finlandia jest człon-kiem UGW, Szwecja i Dania pozostają poza

nią, a Norwegia nie jest nawet członkiem UE. Taka sytuacja wynika z bardzo dobrej kondycji gospodarczej wymienionych krajów. Konsul, który jest polskiego pochodzenia przyznał jednak, że nasz kraj powinien wstąpić do strefy Euro. Jest to zarówno jego obiektywna opinia jak i życzenie oso-

biste. Innego zdania był John Whittaker, który wielokrotnie podkreślał, że Polska wcale nie musi wstąpić do eurolandu. Eurodeputowany przedstawiając dość scep-tyczne podejście do UGW, przytoczył sytuację Włoch i Niemiec, które rozważają opcję wystą-pienia ze strefy Euro ze względu na problemy ekonomiczne. Jak zauważył, być może niedługo unia walutowa przestanie istnieć co jednocześnie zakończy wszelkie debaty prowadzone dziś w Polsce na ten temat. Najprawdopodobniej jednak euro nas nie ominie. Według raportu NBP najbardziej re-alnym i najkorzystniejszym terminem wstą-pienia do UGW jest przedział między 2007 a 2009 rokiem. Mówi się jednak o przesunięciu tych dat na okres późniejszy. Aby już dziś le-piej przygotować się do zmian i zapoznać się z problematyką przyjrzyjmy się skutkom posługiwania się euro w Polsce. Najważniejsze zalety to: wyeliminowanie niepewności co do kształtowania się kursów walutowych, integracja i większa efektyw-ność rynków finansowych, obniżka kosztów transakcyjnych dzięki eliminacji kosztów wy-miany walut oraz kosztów transakcji zabez-pieczających przed ryzykiem kursowym w obrębie walut strefy Euro, większa przejrzy-stość cen, stopniowe wyrównywanie się cen na te same produkty we wszystkich krajach unii walutowej. Głównymi zagrożeniami są: koszty adaptacji do euro systemów infor-matycznych oraz procesów operacyjnych, koszty szkolenia pracowników oraz partne-rów biznesowych, koszty adaptacji urządzeń posługujących się gotówką (bankomaty, automaty do sprzedaży towarów itd.), utrata przez banki części dochodów z transakcji na

rynku walutowym, utrata możliwości emisji własnej waluty. Wśród niewymiernych kosztów które wzbudzają największe obawy jest utrata kontroli narodowej nad polityką monetarną oraz polityką kursu walutowego, Podczas debaty studenci nie poprzestali

na tych argumentach. Jedna z uwag padła z ust Łukasza Wietrzyka, który nadmienił, iż wielu z dotychczasowych członków eurolandu wypracowało silną pozycję gospodarczą przed przystąpieniem do unii a obecnie rozwijają się wolniej. Tę myśl kontynuował później Marek Kotli-nowski, który jako jedyny z polityków opowiedział się zdecydowanie prze-ciwko euro. Nie uważa On że wspólna waluta poprowadzi nas do dobrobytu.

Swoje słowa poparł danymi które wyraźnie wskazywały na słabszą sytuację krajów unii walutowej w porównaniu np. z USA czy Wielką Brytanią. Druga strona nie pozostała również bierna. Andrzej Jaeschke podkreślił znacze-nie polityczne i społeczne wspólnej waluty, natomiast Jerzy Hausner jako znawca tematu poruszył problematykę wprowadzenia euro w Polsce od strony bardziej praktycznej. Chciałby stwierdzić, iż sytuacja polskiej gospodarki spełnia wymagania Traktatu z Maastricht i jesteśmy w pełni przygotowani na przystąpie-nie do UGW, jednak korzystniejsze jest dla nas pozostanie przy narodowej walucie. Ponieważ tak nie jest, Polska jego zdaniem powinna obrać cel przystąpienia do strefy Euro a tym samym umacniać pozycję ekonomiczno - gospodarczą. Przy okazji debaty przeprowadzony został sondaż, w którym pytano o odczucia odnośnie wprowadzenia w naszym kraju euro. Badania zarówno przed i po spotkaniu, choć przy różnej frekwencji, dały ten sam rezultat - 73% chce posługiwać się w kraju walutą międzynarodową. Wśród nas znajdują się zarówno zwo-lennicy jaki i przeciwnicy wstąpienia Polski do strefy Euro. Jednak zanim wyrazimy swoja opinię warto zaznajomić się z obie-ma koncepcjami aby jako obywatele być w pełni świadomym zmian dokonujących się w polskiej gospodarce i budować swoje zdanie na autentycznych argumentach a nie na krążących stereotypach ponieważ, jak to zostało ujęte w trakcie debaty „nieobecni nie mają racji”.

Iwona Karkocha

12 manko

manko 13

14 manko

manko 15

Ecni f

Otóż nie, tego typu zjawisko jest normalną częścią cyklu giełdowego. Podczas hossy obowiązuje tzw. „zasada większego głupca” - Ceny akcji rosną dopóki znajdzie się większy głupiec gotowy je odkupić za wyższą cenę. Einstein twierdził wprawdzie, że ludz-ka głupota jest nieskończona, jednakże historia pokazuje, że jej zasoby w końcu się wyczerpywały. Ostatni który wejdzie w akcje „gasi światło”. Inne powiedze-nie krążące po Wall Street mówi: „Gdy u swojego fryzjera usłyszysz o giełdzie czas na sprzedaż”. Dlaczego więc ludzie ciągną na gieł-dę w momencie, gdy ceny są blisko szczytu? Z bardzo prostych powodów - niewiedzy i emocji. Słyszą reklamy ile to jaki fundusz zarobił w ciągu ze-szłego roku, są mamieni przez biura maklerskie, analityków oraz nagłówki w gazetach. W świadomości kupno akcji staje się zwykła inwestycją, podobną do lokaty gwarantująca spory i szybki zysk. Skoro wzrosło to dlaczego miałoby jeszcze nie wzrosnąć. Stan hossy jest dla nowicjuszy czymś zupełnie naturalnym i oczywistym. Zapominają o tym, że ceny akcji mogą również spadać ... Właściwie to jednak nie byłoby pro-blemu gdyby nie to, że podczas swojego debiutu udało im się coś łatwo zarobić, wpadli w tym samym w pułapkę. Będą

zupełnie nieprzygotowani psychicznie na sytuację w której się znaleźli, kolej-ni frajerzy do strzyżenia. Początkowe niewielkie zyski stwarzają wrażenie nabycia pewnego doświadczenia i za-chęcają do podjęcia bardziej ryzykowa-nych działań. Dobrze gdy taki nowicjusz zdaje sobie sprawę z własnej niewiedzy i zostanie przy akcjach, gdzie o całkowite bankructwo trudno, gorzej gdy poczuje się pewnie i przejdzie na lewarowane instrumenty pochodne, gdzie w ciągu kilku godzin można podwoić kapitał, jak i przegrać wszystko... Zarabianie na giełdzie z pozoru wy-daje się bardzo łatwe, wystarczy prze-widzieć czy kurs wzrośnie czy spadnie. Cóż za sztuka, nawet strzelając mamy 50% pewności, że dobrze wybierzemy! Takie podejście nie uwzględnia jednak emocji i pułapek psychologicznych, których napotkamy mnóstwo podczas gry na giełdzie. Psychologia giełdy jest niezwykle finezyjna, naturalne reakcje, których uczymy się w codziennym ży-ciu na giełdzie prowadzą do katastrofy. W realnym życiu, gdy sytuacja jest zła mamy nadzieje na jej poprawę. Gdy jest dobrze boimy się że będzie gorzej. Gra na giełdzie wymaga zamiany ról nadziei i strachu. Gdy na danej pozycji mamy stratę musimy bać się, że się ona zwiększy,

w przypadku zysku musimy mieć nadzieję na jego powiększenie. Kolejne cechy które pomagają w codzien-nym życiu to wierność i upór . Jeśli natomiast zbytnio przywiążemy się do własnych opi-nii, czy też akcji na giełdzie jesteśmy stra-ceni. Kluczową cechą dobrego inwestora/spekulanta jest ela-

styczność, umiejętność przyznania się do błędu i zmiany opinii o 180. W real-nym życiu zarzucono by nam niekon-sekwencję czy też zachowanie tak jak powieje wiatr. Ale w spekulacji właśnie o to chodzi.Następnym problemem na jaki natrafia gracz jest działanie w warunkach nie-pewności. Nigdy do końca nie możemy być pewni swoich racji. Przeanalizu-jemy gruntownie sytuację, zajmiemy dobrą według nas pozycję, jednakże ceny zaczną zachowywać się inaczej niż przewidywaliśmy, co wtedy? Po-myliliśmy się, czy też to tylko chwilo-we wahnięcie? Zamknąć pozycje czy przeczekać? To dylematy przed którymi staje spekulant. Musi ciągle podejmo-wać decyzję, nie wiedząc czy będzie ona dobra. Ewentualne niewykorzystane sytuacje stwarzają frustrację. Problemy podejmowania decyzji możemy czę-ściowo wyeliminować stosując automa-tyczny system transakcyjny. Jednakże stworzenie takiego jest skomplikowane, a i tak Świętego Gralla w tym nie odnaj-dziemy. Charakter rynków się zmienia i nie można osiągać zysków stosując ta samą metodę, taki mechaniczny system w końcu się wykolei. Zdecydowanie największą psycho-logiczną trudnością jest jednak przy-znanie się do błędu. Zajęliśmy okre-śloną pozycje, a ceny zaczynają iść w przeciwnym kierunku. Mamy nadzieję, że stratę uda się odrobić, zwiększamy pozycję aby uśrednić cenę i liczymy, że ceny wrócą do poziomu przy którym kupiliśmy. W większości przypadków tak się dzieje, co jednak stwarza złudne wrażenie że tak będzie zawsze. Za któ-rymś razem trafimy na silny trend co przy strategii uśredniania skończy się katastrofą dla naszego portfela, a dla nas kacem moralnym, że w tak głupi sposób straciliśmy pieniądze. To naj-częstszy błąd i przyczyna zdecydowanej

Boom na giełdę = koniec hossy Czy zwykły śmiertelnik jest w stanie pokonać rynek?

Od 3 lat na świecie trwa hossa na rynkach akcji, nasz rynek jako jeden z grupy emergin markets nie pozostawał w tyle. Wraz ze wzrostem kursów akcji rosło zainteresowanie tematyką rynku kapitałowego oraz inwestowaniem pieniędzy na giełdzie. Prawdziwe tłumy przyciągnął rok temu debiut banku PKO. Po drodze mieliśmy kolejne de-biuty, jak i coraz większą liczbę osób które spróbowały, weszły i zarobiły. Tematyka giełdowa wlała się także szero-kim strumieniem do grona studentów. Organizowane są spotkania, konferencje, reaktywowane koła naukowe. Już nawet w rozmowach między zajęciami można usłyszeć o jakiś kursach, wzrostach, spadkach, nazwach spółek. Czy takie wszechobecne zainteresowanie świadczy o nagłej chęci do pogłębienia wiedzy i zainwestowania pieniędzy?

14 manko

manko 15

Ecni f

większości bankructw. Po tym co opisałem chyba już zdajecie sobie sprawę że gra na giełdzie jest pie-kielnie trudna. Potwierdzeniem tego są statystyki - w długim okresie 90% gra-czy traci. Wracając do pytania w temacie czy zwykły człowiek ma szans na rynku, tak - minimalne. Po przeczytaniu tych przestróg możecie odnieść wrażenie że macie do czynienia z frustratem, który przegrał wszystko co miał i obraził się na giełdę. Otóż nie, ja dałem wciągnąć się w ten wir i postanowiłem robić

to profesjonalnie. Wymaga to jednak ogromnych nakładów czasu, pracy i kapitału. Nauka kosztuje, a najlepszą jest praktyka, uczenie się na własnych błędach, każdy je popełnia, ale tylko głu-piec tkwi przy nich. W obiegowej opinii spekulantów aby zostać dobrym trzeba 3 razy zbankrutować. Jednak nawet mając talent i ogromne doświadczenie może-my dać ponieść się własnym emocjom i przegrać wszystko w krótkim okresie. Czy warto więc poświęcać własny czas jak i nerwy - nie. Ktoś kto osiągnął suk-

ces na giełdzie poradziłby sobie w innej branży mniejszym nakładem sił. Co więc ciągnie ludzie do tego? Marzenie o wol-ności, jaką niewątpliwe daje spekulacja. Giełdą można zajmować się oczywiście w ramach hobby i traktować jako rozryw-kę, coś co dostarcza wrażeń. Gdy jednak chcemy zająć się tym poważnie musimy nauczyć się kontrolować własne emocje.

Marcin Wątorekanalityk portalu www.fop.pl

student 2 roku IE i 1 FiB

Odpowiedzialni w biznesieW ciągu jednego dnia, ciesząca się zaufanie klientów firma Constar straciła cały udział w rynku. Czy wiesz co należy zrobić, żeby przedsiębiorstwo którym będziesz kierować w przyszłości nie powtórzyło błędów Constaru? Jeśli nie, to zapraszam Cię do przeczytania o idei odpowiedzialnego biznesu. Jeśli natomiast myślisz, że wiesz co zrobić, to ... również zapraszam Cię do przeczytania o tej idei. Zobaczmy, czy wiemy to samo.

Czym jest CSR?

Skrót ten pojawia się coraz częściej, jed-nak badania wskazują, że mało kto potrafi go rozszyfrować. CSR (Corporate Social Re-sponsibility), to odpowiedzialny społecz-nie biznes. Idea ta trafiła do Polski kilka lat temu, a oficjalnie zaczęła funkcjonować w roku 2000, kiedy grupa przedstawicieli biznesu, świata akademickiego i tzw. trze-ciego sektora, czyli organizacji pozarzą-dowych, zainspirowana europejskimi do-świadzceniami na tym polu, postanowiła założyć Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Forum jest pierwszą i jedyną organizacją typu NGO, która zajmuje się tematyką CSR w Polsce w sposób kompleksowy. Od 2002 roku jest też narodowym partnerem eu-ropejskiej sieci CSR Europe, networkingu, który skupia organizacje i biznes z całej Europy. Czym więc jest odpowiedzialny biznes? Forum dostarcza nam trzech równoważ-nych definicji. CSR to: „Strategia zarządza-nia, która pozwala minimalizować ryzyko i maksymalizować szansę na powodzenie firmy w długim okresie. To umiejętność prowadzenia przedsiębiorstwa w taki sposób, aby zwiększyć jego pozytywny wkład w społeczeństwo, a jednocześnie minimalizować negatywne skutki dzia-łalności. Odpowiedzialny biznes oznacza także sposób, w jaki firma na co dzień traktuje uczestników procesu rynkowego (czyli swoich interesariuszy): klientów i partnerów biznesowych, pracowników, społeczność lokalną.” Pole do popisu jest

więc całkiem duże.

Twórcy FOB postawili sobie za cel upowszechnienie idei odpowiedzialnego biznesu w Polsce. Dzięki temu można w pozytywny sposób wpływać na zwiększa-nie konkurencyjności przedsiębiorstw, jak również zadowolenia społecznego. Niemniej ważnym elementem jest także prowadzenie firmy w zgodzie z dbałością o środowisko naturalne. W ciągu pięciu lat działalności udało się nawiązać współpracę z dwudziestoma partnerami strategicznymi (3M Poland, ABB Polska, BP Polska, DaimlerChrysler Automotive Polska, Danone Polska, DHL, Johnson&Johnson Poland, Microsoft, Nestle Polska, Novo Nordisk Polska, Bank Pekao S.A., Polkomtel S.A., Pricewater-houseCoopers Polska, Provident Polska, Schenker Sp. z o.o., Shell Polska, PTK Centertel, Telekomunikacja Polska S.A., Accenture, PKN Orlen).

W ramach Forum można wyróżnić kilka obszarów, na których prowadzone są dzia-łania. Forum opracowuje rapoty dotyczące rozumienia idei CSR, monitoruje rynek działań firm w Polsce, organizuje spotka-nia i rozmowy na temat odpowiedzialnego biznesu z przedstawicielami firm, admini-stracją publiczną, organizacjami pozarzą-dowymi na mediach kończąc. Odpowiedzialny biznes może być również zagadnieniem dotyczącym stu-dentów. W zeszłym roku powstała Liga Odpowiedzialnego Biznesu, której celem jest promowanie idei CSR wśród braci aka-demickiej. W skład Ligi wchodzi trzynaście organizacji studenckich z całej Polski. Jej działania będą szczegółowo opisywane na łamach Manko, które reprezentuje studen-tów w ramach Ligi.

Michał Krzak

Od lewej: red. Jacek Żakowski, Józef Wancer, dr Bolesław Rok, Michał Boni

16 manko

manko 17

rtył prny

Kto jest poszukiwany? Przez ostatnie kilka lat rynek pracy nie rozpieszczał osób poszukujących za-trudnienia, chociaż z roku na rok można zaobserwować powolny, aczkolwiek sta-ły spadek stopy bezrobocia. Zgodnie z raportem Ministerstwa w czerwcu bieżącego roku, urzędy pra-cy dysponowały 83,5 tys. ofert pracy z czego 77,6% (64,8 tys.) zgłosiły zakłady pracy z sektora prywatnego. Biorąc pod uwagę doświadczenia Biura Karier oraz otrzymane od stycznia 2005 oferty pracy, najczęściej poszukiwanymi pracownikami są: pracownicy niskich szczebli biurowych – asystenci, obsługa se-k r e t a r i a t u , recepcjoniści, informatycy/p r o g r a m i ś c i – administrato-rzy sieci, testerzy oprogramowa-nia, tłumacze zwłaszcza mniej popularnych, spe-cjaliści ds. reklamy, mediów, rekrutacji, pracownicy działów obsługi klienta, han-dlowcy, inżynierowie. Opierając się na danych zawartych w raporcie serwisu pracy wykonanym na podstawie otrzy-manych w 2004 r. ofert pracy zauważono procentowy wzrost ofert od pracodawców z następu-jących branż: handel i sprzedaż, IT, bu-downictwo i nieruchomości, marketing, media, reklama, przemysł farmaceutycz-ny, turystyka, hotelarstwo, gastronomia, prawo, obsługa prawna. Wysoko w kla-syfi kacji znajdują się również: banko-wość i ubezpieczenia, telekomunikacja i zaawansowane technologie. Z całego sektora produkcyjnego pochodzi ok. 50% wszystkich ofert pracy zamieszczonych w portalu. Zdaniem specjalistów można

liczyć na dalszy wzrost zapotrzebowania na pracowników w branżach: IT, mar-keting media, reklama, przemysł ciężki, przemysł lekki, transport i logistyka.

Wynagrodzenia Równie ważna, jak wiedza dotycząca rynku pracy, jest umiejętność odpowied-niej „wyceny” swoich kompetencji. Nie ulega wątpliwości, że posiadanie tytułu magistra ma wpływ na wysokość pensji absolwentów, jak również na późniejsze podwyżki płacowe.

wynagrodzenie brutto w Polsce wynosiło 2 289,57zł. W pierwszym kwartale 2005 r. przeciętne wynagrodzenie brutto w sfe-rze przedsiębiorstw wyniosło ok. 2425 zł, a w sferze budżetowej ok. 2875 zł*. Początki jednak nie należą do spekta-kularnych. Ponad połowa polskich magi-strów zarabia od 1000-3000 zł. Sytuacja zmienia się jednak wraz z dalszym rozwojem kompetencji oraz zdobywa-niem doświadczenia zawodowego. Tutaj widać już wyraźne różnice między oso-bami posiadającymi średnie wykształce-

nie, licencjat, czy właśnie wykształcenie wyższe. Zarobki osób z tytułem magistra wzrastają wraz z rozwojem kariery prze-ciętnie o prawie 75%.

Przyszłośćnależy do specjalistów

Ze względu na ciągłe zmiany zacho-dzące na rynku pracy można również zauważyć zanikanie zapotrzebowania na pewne zawody, jak również powsta-wanie nowych lub wzrost zaintereso-

wania innymi w związ-ku z ciągłym rozwojem cywilizacyjnym.

Do dziedzin najbardziej rozwo-jowych należą: bio-technologia (np: bio-technolog komórki), IT (webmaster, analityk systemów komputerowych, grafi k komputero-wy, inżynier bu-dowy systemów k o m p u t e r o -wych), ochrona ś r o d o w i s k a , ochrona zdro-wia (specjaliści rehabi l i tacj i r u c h o w e j ,

fi zjoterapeuta), media (dzien-nikarz, redaktor programowy), prze-mysł rozrywkowy. Rozwijać się będzie również obszar fi nansów i bankowości elektronicznej (doradca inwestycyjny, makler, specjalista ds. bankowości i kre-dytów). Dalej będzie wzrastało zaintere-sowanie usługami prawniczymi (dorad-ca podatkowy, radca prawny, notariusz) oraz turystyką.

Monika Rębisz Biuro Karier UJ

*Dane z dorocznych raportów MGiP: „Przedsię-biorczość w Polsce 2005” i „Raport o rynku pracy i zabezpieczeniu społecznym 2004” oraz ze staty-styk GUS

Nie jest tajemnicą, iż aktywne poszukiwanie zatrudnienia wymaga nie tylko dokładnej analizy własnych umiejęt-ności i kompetencji, ale również dużej wiedzy dotyczącej rynku pracy. To, czy w przyszłości przysłowie zawarte w tytule będzie się do nas odnosiło zależy tylko i wyłącznie od posiadanej przez nas wiedzy i umiejętności jej zastosowania.

Rób to, co lubisz,a nie będziesz musiał pracować!

otrzymane od stycznia 2005 oferty pracy, najczęściej poszukiwanymi pracownikami są: pracownicy niskich szczebli biurowych – asystenci, obsługa se-

zwłaszcza mniej popularnych, spe-cjaliści ds. reklamy, mediów, rekrutacji, pracownicy działów obsługi klienta, han-dlowcy, inżynierowie.

Opierając się na danych zawartych w raporcie serwisu pracy wykonanym na podstawie otrzy-manych w 2004 r. ofert pracy zauważono

podwyżki płacowe. Biorąc pod

uwagę statystyki, w 2004 roku przeciętne miesięczne

wynagrodzenie brutto w Polsce wynosiło

wania innymi w związ-ku z ciągłym rozwojem cywilizacyjnym.

najbardziej rozwo-jowych należą: bio-technologia (np: bio-technolog komórki), IT (webmaster, analityk systemów komputerowych, grafi k komputero-wy, inżynier bu-dowy systemów k o m p u t e r o -wych), ochrona ś r o d o w i s k a , ochrona zdro-wia (specjaliści rehabi l i tacj i

fi zjoterapeuta), media (dzien-nikarz, redaktor programowy), prze-mysł rozrywkowy. Rozwijać się będzie również obszar fi nansów i bankowości elektronicznej (doradca inwestycyjny,

16 manko

manko 17

Smk Erp

Spalanie w wysokiej temperaturze ty-toniu w „papierowej koszulce” to proces chemiczny, w wyniku którego powstaje wiele groźnych trucizn. Dym tytoniowy składa się z prawie 4 tysięcy związków chemicznych. Ponad 40 z nich to sub-stancje rakotwórcze. Wszystkie one są wprowadzane do organizmu palacza, ale także do organizmu każdego, kto prze-bywa w otoczeniu osoby palącej.

Tytoniowa twarz Na skutek przenikania do skory sub-stancji zawartych w dymie obniża się zawartość witamin A, C i E. Tymczasem te właśnie witami-ny chronią skórę przed szkodliwym działaniem wol-nych rodników. Bez tych ważnych utleniaczy skora traci elastyczność i maleją szanse na jej regenerację. Palenie sprawia, że wcześniej wystę-pują zmarszczki, opóźnia się gojenie ran, zaostrza stan wielu schorzeń skóry. Stąd też dermatolodzy mówią o tzw. „tytoniowej twarzy”. Dym może obniżać poziom estrogenów, a przez to wpływać na wysuszenie skory, w której drastycznie zmniejsza się ilość włókien kolagenowych. Te wszystkie procesy prowadzą do po-wstawania przedwczesnych zmarszczek i pogłębienia się już istniejących. Zapalenie papierosa skraca skurcz naczyń krwio-nośnych, a kurczenie naczyń ogranicza dopływ do nich składników odżywczych. Nawet jeśli organizm ma ich pod dostat-kiem, to „zasłona dymna” nie pozwoli na ich maksymalne wykorzystanie. Nałóg powoduje jednak nie tylko pogorszenie wyglądu skory.

Palenie wywołuje impotencjęu mężczyzn

Palenie papierosów jest jednym z największych zagrożeń sprawności

seksualnej. W badaniu przeprowadzonym w amerykańskim stanie Massachusetts wśród mężczyzn leczonych z powodu impotencji wykazano, że u palacza impotencja występowa-ła 2,5 razy częściej niż u niepalących (u 56% w porównaniu z 21%). Stwierdzono ponadto związek między pale-niem papierosów a większym prawdo-podobieństwem całkowitej impotencji

u mężczyzn cier-piących na chorobę nadciśnieniowa, choroby serca i za-palenia stawów. W samej tylko Polsce to schorzenie doty-ka w przybliżeniu jednego na dzie-sięciu mężczyzn w wieku 21-75 lat, czyli ponad milion osób. Na podstawie danych o czynni-kach ryzyka szacu-je się, że w Polsce

ok.115 tys. mężczyzn cierpi na impoten-cję bezpośrednio związaną z paleniem przez nich tytoniu. Tymczasem problem jest do uniknięcia- poprawa jest możliwa natychmiast po rzuceniu palenia. Zagro-żeni zgubnymi skutkami nałogu są nie tylko mężczyźni.

Dziecko pali razem z Tobą

Kobiety w ciąży, paląc papie-rosy, narażają na poważne konse-kwencje zdrowotne zarówno siebie, jak i będące w jej łonie dziecko. Dym pa-pierosowy zawiera m. in. tlenek węgla, czyli czad, nikotynę

oraz kadm, mające najbardziej szkodliwy wpływ na rozwijający się płód. Tlenek węgla łączy się z hemoglobina zawarta w czerwonych krwinkach, blokując w ten sposób transport tlenu od matki do płodu. Nikotyna powoduje przyspiesze-nie akcji serca płodu oraz obkurczenie naczyń krwionośnych. Kadm, który jest metalem toksycznym, konkuruje z cynkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju dziecka i wypiera go. W efekcie dochodzi do przewlekłego niedotlenie-nia oraz niedożywienia płodu. Skutkiem palenia tytoniu jest nie tylko opóźnienie wzrostu płodu (noworodki palących matek ważą średnio o 250 g mniej od noworodków kobiet niepalących). Są nim również: przedwczesny poród oraz zwiększona o 20% śmiertelność okołopo-rodowa dzieci palących matek.

Na podstawie danych Fundacji„Promocja Zdrowia”

oprac. Barbara Kraus

Według światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku z powodu palenia tytoniu umiera przedwcześnie 5 milionów ludzi na świecie. W Chinach choroby odtytoniowe (rak płuca, choroby serca itd.) powodują przedwczesną śmierć ponad 600 tys osób rocznie, w Stanach Zjednoczonych ponad 500 tys. W Polsce umiera przedwcześnie blisko 70 tys osób na rok.

NIE PUSZCZAJ ZDROWIA... (Z DYMEM)

JEDEN PAPIEROS ZAWIERA M.IN.:

Chlorek winylu stosowany w produkcji plastiku

Cyjanowodór gaz używany do ludobójstwa w komorach gazowych,

Cyjanek składnik trucizny na szczury

Formaldehyd stosowany do konserwowania zdechłych żab

Tlenek węgla czad, główna przyczyna zatruć podczas pożarów,

Amoniak silny rozpuszczalnik, używany do czyszczenia toalet

Arsen zabójcza trucizna

Polon substancja radioaktywna

Aceton rozpuszcza tkankę łączną

TYTONIOWA TWARZ:

U palaczek robiących sobie lifting rany pooperacyjne goją się dłużej niż u pacjen-tek niepalących. Podobne zjawisko ma miejsce przy przeszczepach skóry, np. po oparzeniach.

Palenie tytoniu wzmaga niekorzystne działanie promieni słonecznych na skórę, ponieważ zwiększa wytwarzanie wolnych rodników i suchość skóry.

Trzy schorzenia skory- trądzik młodzień-czy, trądzik różowaty i łuszczyca- bardzo lubią składniki dymu tytoniowego.

18 manko

manko 19

Smk Erp

Projekt, zorganizowany przez Stowarzy-szenie Manko pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Krakowa, Jacka Maj-chrowskiego oraz Prezesa Fundacji Promocja Zdrowia, prof. Witolda Zatońskiego odbywał się w dniach 15-20 listopada, włączając się w krakowskie obchody Światowego Dnia Rzucania Palenia. W jego tworzeniu udział wzięły organizacje z Hiszpanii, Rumunii, Wę-gier oraz Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny, Oddział w Krakowie. W jego trakcie mieszkańcy Krakowa i okolic mieli okazję uczestniczyć w licznych wykła-dach i spotkaniach otwartych. Uroczyste rozpoczęcie Seminarium miało miejsce w środę, 16.XI. o godzinie 10.00 na ul. Św. Anny w Sali Asklepiosa Collegium Medicum. Jako pierwszy wystąpił Pan Krzysz-tof Przewoźniak z Centrum Onkologii w Warszawie. Przedstawił obecny stan palenia w Polsce, dane epidemiologiczne, wzorce zachowań i postaw oraz politykę zdrowotną. W module przedpołudniowym, uczestnicy zagraniczni mieli możliwość prezentacji bieżącej sytuacji odnośnie palenia w ich krajach. W części popołudniowej przedsta-wiano wyniki ankiet dotyczących nałogu, przeprowadzonych wśród studentów UJ, AE w Krakowie i w GWSH (Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa) w Katowicach. Następnie pani Alina Henzel- Korzeniowska z Instytutu Zdrowia Publicznego Collegium Medium UJ zaprezentowała podstawowe założenia orga-nizacji kampanii antynikotynowej. 17.XI w czwartek wykład dotyczący spo-łecznych przyczyn palenia wygłosiła Pani Prof. Beata Tobiasz- Adamczyk z Zakładu Socjologii Medycyny Collegium Medium UJ. Oprócz przedstawienia danych statystycz-nych Profesor nakreśliła całość zależności, jaka zachodzi między paleniem, a kulturą, psychologią, moralnością i religią. Podkre-śliła, że to właśnie złe normy kulturalne i wzorce społeczne, kreują nałóg jako część pozornie bardzo atrakcyjnego stylu życia. Kultura dyktuje pewne zachowania i kreuje

wizerunek danej osoby w oczach otoczenia. Papieros to niestety często nieodłączny ele-ment tego wizerunku. Element, który ma za zadanie podkreślić niezależność palacza. Czwartek, 17.XI, był również dniem warsz-tatów psychologicznych: „Palenie jako cho-roba” poprowadzonych przez panią Martę Porębiak z Centrum Onkologii w Warszawie. Pani psycholog przedstawiła nie tylko po-szczególne etapy uzależnienia, ale zaprezen-towała też strategię wychodzenia z nałogu i pułapki czekające psychikę palacza. Z kolei piątkowy moduł prac i wykładów seminaryjnych koncentrował się na skutkach palenia: zarówno tych społecznych, zdrowot-nych, jaki i ekonomicznych. W gronie prele-gentów znaleźli się m.in.: dr Piotr Jankowski z Instytutu Kardiologii Collegium Medicum UJ oraz dr Jacek Pyżalski z Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy w Łodzi. Po południu Karolina Prokulska z Między-narodowego Stowarzyszenia Studentów

Medycyny przedstawiła najnowsze wyniki badań statystycznych dotyczących zużycia nikotyny i uzależnienia wśród mieszkańców regionu małopolskiego. Stąd wiemy, że.: 46% mężczyzn- mieszkańców regionu pali, wśród kobiet wskaźnik ten jest niższy i wynosi 27%. Większość z tych osób przyznaje się do wypa-lania ok. 20 szt. papierosów dziennie, tj ok. 1 paczki. 57% ogółu palaczy pierwszego papie-rosa wypaliło przed ukończeniem 18 rokiem życia. Pozytywnym aspektem badań wydaje się fakt, iż choć 68% mieszkańców Małopolski przynajmniej raz w życiu zapaliła papierosa, to jedynie 36% nich pali nadal. We wszystkie dni Seminarium wieczorem od godziny ok. 17.00 do 19.00 trwała praca w międzynarodowych grupach tematycznych opracowujących kampanie antynikotynową obejmującą wykorzystanie różnych środków medialnych: plakatu, spotu radiowego i tele-wizyjnego oraz publikacji. W sobotę o godzinie 15.30 w Sali Obrad Urzędu Miasta na Pl. Wszystkich Św. na Spo-

Seminarium SmokeFree Europe.„Nie” dla papierosów

Coraz więcej młodych osób pali. Równocześnie wiek osób zapalających papierosa po raz pierwszy systematycznie się obniża. Ponieważ misją Stowarzyszenia MANKO, wydawcy Miesięcznika MANKO, jest promowanie świadomych, aktywnych i odpowiedzialnych postaw społecznych, jego członkowie postanowili włączyć się w działalność antyni-kotynową. Tak powstał projekt Smokefree Europe, którego celem jest rozpoczęcie długofalowej kampanii społecz-nej na rzecz przeciwdziałania paleniu, szczególnie wśród młodzieży i studentów.

Grupa projektowa pod przewodnictwem Aliny Henzel- Korzeniowskiej z Instytutu Zdrowia Publicznego Wydziału Ochrony Zdrowia UJ (pierwsza z prawej) przygotowuje strategię kam-panii antynikotynowej.

18 manko

manko 19

tkaniu Otwartym dokonano podsumowania całości projektu Smokefree Europe. Oprócz zwyczajowych podziękowań i prezentacji zdjęć poprojektowych, przedstawiono wy-niki prac 5 grup tematycznych. Grupy, przy wykorzystaniu różnych środków medialnych, przygotowały materiały, które zostaną wy-

korzystane w przyszłej kampanii antynikoty-nowej. Dzięki pomocy specjalistów, m.in. Lucyny Drelinkiewicz i Bogdana Ingernslebena (z Radia eXFM), Pani Aliny Henzel- Korzeniowskiej z Instytu-tu Zdrowia Publicznego, profesjonalnych grafi ków (Szymon Uberman, Ida Waszilewska) oraz pra-cowników studia fi lmowe-go: Krzysztofa Biel (fi rma Pro Educatio) i Wojciecha Morka (fi rma VideoMu-sicART), przygotowano: spot radiowy, telewizyjny, plakat, projekt publikacji i strategię kampanii. Po-winna ona rozpocząć się w pierwszym kwartale przyszłego roku. Przy jej tworzeniu planuje się wykorzystanie środków fi nansowych oraz współ-pracę z Wydziałem Spraw Społecznych Urzędu Miasta Krakowa oraz Kra-jowym Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy

z Łodzi. Więcej informacji o przedsięwzięciu i jego kolejnych etapach można znaleźć na stronie internetowej www.manko.ae.krakow.pl/sfe.

Barbara Kraus

Prof Beata Tobiasz Adamczyk Zakład Socjologii Medycyny Collegium Medicum UJ

Organizacje wspierające:

Patroni medialni:

Honorowy Patronat:Prezydent

Miasta KrakowaJacek Majchrowski

Prezes Fundacji„Promocja Zdrowia”prof. Witold Zatoński

S T O W A R Z Y S Z E N I E

Sponsor:

R E K L A M AMedia wspierające:

Smk Erp

20 manko

manko 21

Najmniej palaczy studiuje w Akademii Ekonomicznej, gdzie pali co ósmy stu-dent (16% ogółu studiujących). Wynik dobry, szczególnie kiedy porówna się go do rezultatu ankiety w krakowskim Col-legium Medicum, w którym pali prawie siedmiu na dziesięciu (67%) przyszłych lekarzy. Trudno wytłumaczyć takie dane racjonalnymi przesłankami kierującymi, zwłaszcza przy uwzględnieniu faktu, że w całości badanej populacji są to osoby najbardziej świadome szkodliwego dzia-łania tytoniu. Wśród katowickich żaków do palenia przyznaje się 43% ankietowa-nych. Wynik wysoki i niepokojący, choć nie tak bardzo, jak w przypadku studen-tów Collegium Medicum. Ankiety pokazały wiele ciekawych zależności, momentami zaskakujących. Okazuje się, że kobiety równie często

jak mężczyźni sięgają po papie-rosy. Jedynie w Collegium Me-dicum studentki palą zdecydo-wanie rzadziej niż studenci. Kolejnym mitem, który podważają badania jest sto-pień zamożności braci studenckiej. Prawie połowa palaczy wydaje rocznie przy-najmniej 1200,00 PLN na wyroby tytoniowe. Widać również, że studenci mają sporą

wiedzę dotyczącą szkodliwości pale-nia. Zdają sobie oni sprawę z zagrożeń związanych z na-łogiem. Przyznają również, że boją się poważnych chorób nim spowodowa-nych. Wiedzą, jak groźne jest palenie bierne mimo to, aż 33% palących stu-dentów nie pyta o zgodę zanim zapali w towarzystwie. „ T h a n k s Dad I’m dead - Dziękuje tato za moją śmierć” - tak tragicznie brzmi jeden ze slajdów prezentacji, uka-zującej wyniki tych badań. Wynika z niego, że aż 80% palących studen-tów ma w rodzinie palacza, w więk-szości przypadków (61%) jest to ojciec. Zatem przyszli oj-

cowie, powinni być świadomi, że paląc biernie zatruwają swoją rodzinę oraz zwiększają szansę, że ich dzieci wpadną w ten sam nałóg. Jako najczęstsze argumenty na rzecz niepalenia wymieniano kwestie zdrowotne, wstręt do zapachu dymu, kończącą się modę na palenie i powody ekonomiczne. Palacze zaś twierdzili, że palenie ich uspokaja, pomaga nawiązy-wać nowe znajomości i jest przyjemno-ścią. Część przyznała jednak, że jest od nikotyny po prostu uzależniona. „Smoke Free Europe” pokazało, że pa-lenie jest w naszym kraju wciąż bardzo dużym problemem. Co więcej, rezultaty badania przeprowadzonego przez człon-ków Stowarzyszenia Manko i IFMSA na potrzeby Seminarium Antynikotyno-wego zasugerowały, że propagowana współcześnie moda na niepalenie nie znajduje co dnia wielu zwolenników wśród młodych ludzi. Trudno uznać ten fakt za pozytywne zjawisko. Dzisiejszych dwudziestolatków będą przecież czekać przed emeryturą ciekawsze wyzwania niż walka z rakiem płuc, gardła czy cho-rym sercem.

Informacje o SmokeFree Europedostępne są na stronie organizatora

www.manko.ae.krakow.pl/sfe. Barbara Kraus

Studenci w papierosowym dymie

R E K L A M A

Smk Erp

W trakcie Międzynarodowego Seminarium Antynikotynowego „Smoke Free Europe”, zorganizowanego przez Sto-warzyszenie MANKO, zaprezentowano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród studentów dwóch krakowskich uczelni: Akademii Ekonomicznej i Uniwersytetu Jagiellońskiego, oraz Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach.

20 manko

manko 21

Odpowiedzią może być Work & Travel (W&T), z którego w ubiegłym roku sko-rzystało ponad 20 tysięcy studentów z Polski. W&T w wielkim skrócie to szansa dla osób, które znają język angielski w stopniu komunikatywnym i chcą trochę zarobić. Uczestnik programu otrzymuje wizę J-1, która pozwala mu podjąć legalną pracę od 1 czerwca (czasami nawet od 1 maja) do około połowy października przez okres nie dłuższy niż 4 miesiące. Głównym jej atutem jest możliwość podróżowania po USA przez 30 dni od daty zakończenia programu. - Podczas pobytu w Stanach za-przyjaźniłam się ze swoimi pracodawcami i poznałam innych wspaniałych ludzi - mówi Martyna Hajduk, uczestniczka programu. - Ponadto zwiedziłam całe wschodnie wy-brzeże USA i spędziłam najcudowniejsze dwa tygodnie w Nowym Jorku. W dodatku wszystko to za zarobione przeze mnie pie-niądze - dodaje. W&T jest więc doskonałym progra-mem dla studentów, o ile.... ich sesja nie przeciąga się na wrzesień. Zresztą, ci, którzy w programie biorą udział od kilku lat, twierdzą, że ten problem, jak każdy inny, można rozwiązać. Praca, którą wykonuje się podczas programu to zajęcia typu „where needed” - czyli „gdzie potrzeba”. Miejsce pracy to najczęściej hotel, zajazd, wesołe miastecz-ko, park narodowy, park rozrywki, kurort itp. W&T to doskonała okazja dla osób, które chcą uzupełnić swój skromny stu-dencki budżet, niskim kosztem zwiedzić Stany, a przy okazji... zdobyć praktykę zawodową. Pracę można zapewnić sobie samemu lub skorzystać z pomocy orga-

nizatora. Można podjąć dodatkową pracę, ale trzeba pamiętać, że najważniejsza jest ta, na którą podpisało się pierwotnie umo-wę z pracodawcą. Wynagrodzenie pozwala na pokrycie kosztów zakwaterowania i wyżywienia, znaczne zredukowanie kosztów podróży do USA i odłożenie pewnych oszczędno-ści na wakacje po zakończeniu pracy. Nie jest ciężko, zwykle uczestnicy programu pracują 35-40 godzin tygodniowo.

Płeć słaba też odważna Prawie 100 tysięcy młodych kobiet z całego świata podjęło do tej pory to wyzwanie - opuściło kraj i zamieszkało z inną rodziną. Zostały... Au Pair (AP). Uczestniczki programu na co dzień po-magają rodzinie, opiekują się dziećmi, aktywnie uczestniczą w jej codziennym życiu. W zamian otrzymują kieszon-kowe, uczą się oraz mają możliwość zwiedzenia kraju, w którym przebywa-ją. Rodzina goszcząca jest zobowiązana tak ułożyć plan zajęć AP, aby miała ona wystarczającą ilość wolnego czasu na uczestniczenie w wybranych kursach. Poza obowiązkowym kursem językowym AP może również brać udział innych zajęciach. Jest to uzależnione od ich do-stępności w obrębie danej miejscowości. - Rok spędzony w USA był dla mnie jak życie we własnym śnie - wspomina Ane-ta Polakowska, była Au Pair. - Przyjęto mnie jak dawno nie widzianego członka rodziny, otoczono opieką, a z czasem na-wet uczuciem. Nauczyłam się tam wiele, poznałam inny kraj, inną kulturę ale przede wszystkim poznałam lepiej samą

siebie - przyznaje. Program jest adreso-wany do osób w wieku 18-26 lat, które

skończyły szkołę średnią, mają doświad-czenie w opiece nad dziećmi i znają język angielski. Ta praca to przede wszystkim kontakt z dziećmi - osoby palące i kara-ne nie są brane pod uwagę. Dziewczyny wyjeżdżające do Stanów, muszą również posiadać prawo jazdy i doświadczenie w prowadzeniu samochodu.

Całkiem na poważnie Można także spróbować sił w progra-mie praktyk zawodowych. To doskonałe rozwiązanie dla osób, które jeszcze przed rozpoczęciem kariery chcą pozyskać do-świadczenia zawodowe, poznać inny styl pracy i inną kulturę organizacyjną. O tym, że takie doświadczenie będzie procento-wać w CV, nie trzeba nikogo przekonywać. Praktyki zawodowe są ofi cjalnym progra-mem wymiany kulturowej oferowanym przez Departament Stanu USA za pośred-nictwem Fundacji sponsorujących wyjazd. Czas praktyki wynosi 2-18 miesięcy i moż-na wyjechać w dowolnym momencie roku. Pracę znajduje się samemu, lub pomaga w tym Fundacja. Aby wziąć udział w pro-gramie trzeba mieć 22-35 lat, znać język angielski, posiadać co najmniej dwuletnie doświadczenie zawodowe lub studiować na co najmniej trzecim roku. Program skierowany jest również do absolwentów, (do 5 lat od skończenia studiów). Stany Zjednoczone są na wyciągnięcie ręki trze-ba się tylko ruszyć i zacząć załatwiać for-malności - na prawdę nie ma ich tak wiele.

Magdalena Szatkowska

Jeśli jesteś na studiach, wydaje Ci się, że ciężką pracę... i tylko pracę masz jeszcze przed sobą. Jest w tym trochę racji. Nie oznacza to jednak, że 5 lat studiów możesz poświęcić tylko na zabawę przerywaną od czasu do czasu nauką. Znajdź złoty środek!

USA na wyciągniecie ręki...

Studencie do dzieła!

Skorzystaj z promocji! Tylko do końca grudnia Work&Travel

taniej naweto 190 zł!

Skontaktuj się z naszym konsultantem:krakow@jdj.com.pl www.jdj.com.pl

Najczęściej wybierane obszary praktyk:* telekomunikacja, media, informacja,* zarządzanie, bankowość, fi nanse,* hotelarstwo, turystyka,* dziennikarstwo,* prawo i administracja,* architektura,* kierunki inżynierskie, matematyka,* edukacja, nauki społeczne, bibliotekarstwo,* kultura i sztuka.

Artył prny

22 manko

manko 23

ilrw

Głównym celem projektu było przy-bliżenie kultury i historii Romów, ich specyficznego świata i uświadomienie, że „inny” nie znaczy „gorszy”. Że to, co odmienne, co odbiega od schematu, jest na tyle oryginalne, że warto to docenić.

Kulturowe inspiracje Jednym z głównych punktów progra-mu w dniu 29.11 był wernisaż osiem-nastoletniego Krzysztofa Gila - ucznia liceum plastycznego i stypendysty fundacji „Porozumienie bez barier”. Krzysiek jest z pochodzenia Romem i to właśnie Cyganie są dla niego in-spiracją.Wystawa jego prac odbyła się niedawno w Warszawie, teraz nadszedł czas na Kraków. Obrazy (głównie por-trety) można podziwiać w klubie „Pod Jaszczurami”. Polecamy!Spotkania romskie czy cygańskie? „Nie bój się Cygana” - wymowne, praw-da? Taki tytuł nosi książka Adama Barto-sza, znawcy kultury romskiej. Promując ją, autor mówił o tym, że Romowie tak naprawdę niewiele wiedzą o własnych ko-rzeniach. Wielu z nich żyje na marginesie

społecznym, są nacją w pewnym sensie upośledzoną - pod względem społecznym, kulturowym, a nawet językowym. Często bowiem nie znają nawet transkrypcji ję-zyka, którym się posługują. Kultura rom-

ska zbudowana jest w opozycji do świata zewnętrznego, istnieje wyraźny podział na swoich i obcych. Łączy się to poniekąd z odrzuceniem przez społeczeństwo, z na-rosłymi stereotypami. Cygan, cyganić, ocy-

ganić - skojarzenia są wyraźnie pejoratywne. Mówiąc „Romowie” - jesteśmy poprawni politycznie. Z takim nazewnictwem nie zgadza się prof. Stani-sław Wiśniewski z kra-kowskiej ASP, uczestnik spotkania. Twierdzi on, że gdy Polacy nazywają Cygana Romem, to tak jakby na Niemca mó-wili Deutsch. „Zawsze mówiłem o sobie, że jestem Cyganem, nie Romem” - stwierdził. Jadą wozy koloro-we... Wyprawa do Rumunii, na którą wyruszyli Andrzej Kazłowski (specjali-sta do spraw Romów z Wydziału Mniej-szości Narodowych i

Prezentacje, wykłady, wystawy, debata, wróżby, pokazy slajdów, promocja książki... I to wszystko w dwa dni : 28 oraz 29 listo-pada. Gdzie? W Teatrze 38. Co to za okazja? Spotkanie Romskie w Krakowie w ramach projektu Wielokulturowa Europa

Spotkanie Romskie

28.11, godz. 14.30, Panel dyskusyjny: Czy uprzedzenia w stosunku do Romów są uzasadnione. Od lewej: Ania Mirga (Stow. Harngos), Andrzej Mirga (Rada Europy), dr Artur Paszko (dyr. Wojewodz-kiej Bibiloteki Publiczbej w Krakowie), Beata Jaśko (Stow. Harnagos, PAH)

22 manko manko 23

Etnicznych MSWiA) oraz Paweł Lechow-ski (cyganolog ze Stowarzyszenia „Dro-ga”) zaowocowała poznaniem kultury romskiej „od wewnątrz” no i zdjęciami, które zostały zaprezentowane w trakcie spotkania. Pokazowi slajdów towarzy-szyła opowieść o współczesnych Romach - o tym, jak żyją, jakie zawody wykonują, jakie panują wśród nich zwyczaje. Jeśli chodzi o zdjęcia, to najbardziej uderzają-ce były kolory. Barwne, cygańskie stroje pośród szarości ulic - coś co wyróżnia z tłumu.

Pewien kłopot sprawia kwestia nazwy tego narodu. Zwyczajowo nazywani są Cyganami, jest to jednak nazwa nadana. Nazwa własna przeważającej części tej nacji brzmi Roma (Romowie) i ta nazwa coraz bardziej się upowszechnia. Sami Romowie uważają, że nie jest ona tak negatywnie nacechowana jak nazwa Cygan. Kiedyś to słowo pisane z małej litery było synonimem oszusta i kłamcy. Wyjątkiem są niemieccy Sinti i fran-cuscy Manusze, którzy wywodząc się z tego samego narodu używają innego na-zewnictwa na określenie własnej grupy. Praprzodkowie dzisiejszych Cyganów-

Romów wyszli z Indii przed przynajmniej dziesięcioma wiekami. Dopiero od 2. poło-wy XIV w. zaczynają być odnotowywani przez kronikarzy europejskich. Z 1401 r. pochodzi pierwsza informacja o bytności Cyganów w Polsce. Pierwsi romscy poje-dynczy osadnicy przybyli z Węgier w XV w., zajęli tereny południowej i południo-wo-wschodniej Polski między Krakowem a Lwowem. Kraków był pierwszym miej-scem na ziemiach Polski, gdzie osiedli. Zaj-mowali się uprawą roli, handlem i rzemio-słem. Z upływem czasu zasymilowali się z otoczeniem. Do tego stopnia, że niektórzy z nich pracowali na królewskim dworze,

jak np. o nieznanym imieniu Cygan z Krakowa, który, jak wspominają kroniki, 13 listopada 1417 r. jechał „do Bochni z szatą króla w dwa konie”. Inni byli na tyle majętni, że kupowali kamienice. W Sanoku Mikołaj Cygan pełnił urząd wojewody sa-nockiego. Początkowo byli w Europie traktowani raczej życzliwie. Powtarzana przez nich, ale zapewne nie przez nich samych wymy-ślona, historia o ich egipskim pochodzeniu i wędrówce, będącej formą pokuty za za-parcie się wiary chrześcijańskiej przez ich przodków, ułatwiała im poruszanie się po średniowiecznej, chrześcijańskiej Europie.

W Polsce żyje około 20 tysięcy Romów. Naród romski podzielony jest na grupy, każda z nich ma swoją nazwę, oby-czaje, tradycję, dialekt. Najdłużej w Polsce - od XV w., mieszkają Romowie Karpaccy zwani też Górskimi (inaczej Ber-gitka Roma), jedyni, którzy od czasu przybycia prowadzili osiadły tryb życia. Później, w XVI w., przywędrowali Pol-ska Roma, najliczniejsza dziś grupa w Polsce. W XIX w. dotarli z Rumuni Kełderasze (Kotlarze) i Lowarzy (Koniarze).

Historia Romów

Pokaz fl amenco: Bogumiła Delimata i zespół Lachto Drom.

WSPIERAJĄ NAS:ORGANIZATORZY: PARTNER:

WSPÓŁPRACA:

KNSP UJ - Dialog Międzykulturowy

Klub pod JaszczuramiTeatr 38

Muzeum Okręgowe w Tarnowie

ilrw

Cygańska wróżba Spotkania były wspaniałą okazją do po-znania bogatej i nieco egzotycznej kultury Romów. W przerwach między kolejnymi punktami programu, wróżka cygańska przepowiadała przyszłość... Oby przyniosła ona pozbycie się uprzedzeń i stereotypów, spojrzenie z nowej perspektywy na wspa-niałą przecież tradycję cygańską.

24 manko

manko 25

Mieli przez 70 lat „pielgrzymować i poku-tować w ziemi obcej, gdzie wiara chrześci-jańska kwitnie, by bardziej poprawili się w wierze.” Ta opowieść była wsparta roz-maitymi dokumentami-listami papieskimi, w których polecano ich - jako pielgrzymów - opiece na terenach, na które przybywali. W okresie wczesnego renesansu ich sytuacja zaczyna się zmieniać. Miało na to wpływ kilka czynników: odmienność kulturowa, zachowanie sprzeczne z przyjętymi normami, nowe wzorce kul-turowe, w myśl których średniowieczne uznanie dla pielgrzymów (za jakich się podawali i jak ich wówczas traktowano) zastąpiono potępieniem włóczęgostwa i uchylania się od pracy fizycznej. Na początku XVI w. w Europie Zachod-niej zaczęto wydawać edykty nakazujące porzucenie wędrownego trybu życia, wyrzeczenie się związanej z nim kultury. W państwach niemieckich cesarz Maksy-milian I wydał kilka aktów banicyjnych. Jeden z nich mówi, że odtąd zgodnie z prawem, każdy może karać, a nawet za-bić napotkanego Cygana bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności. Takie represje trwały do końca XVIII w. Cyganie wyruszyli na wschód, do Polski, Rosji, na Litwę, gdzie znajdowali schronienie. Wte-dy właśnie przybyli do Polski Polska Roma. Przemieszczali się rodzinami lub grupą, pieszo albo konno. Wtedy też zaczęły się pojawiać pierwsze informacje o tym, że trudnią się handlem końmi i rzemiosłem, żyją w szałasach czy namiotach. W Rumunii w XVI w. uczyniono z nich niewolników; handlowano nimi, trzymano ich zakutych w łańcuchy. Wol-ność otrzymali dopiero po 300 latach, w XIX w., kiedy to datuje się okres trzeciej dużej migracji Romów (Kełderaszy i Lo-warów) m in. do Polski. W czasie II wojny światowej naziści wciągnęli ich na listę „ras nieczystych” przeznaczonych do eksterminacji. Spo-

śród wszystkich Cyganów plano-wano wydzielić pewną grupę prze-znaczoną do badań genetycznych, pozostałych skazano na całkowitą zagładę. W niektórych państwach m.in. Estonii, Chorwacji, Holandii, Litwie niemal całkowicie wymor-dowano ludność cygańską. W innych, jak Łotwa, Austria, Czechy czy Polska zginęła połowa romskiej populacji tych krajów. Tylko w Oświęcimiu-Brzezince Niemcy za-gazowali 2 970 Romów. Szacuje się, że z miliona zamieszkałych przed wojną w Europie Romów ocalała zaledwie połowa. Inną konsekwencją działań repre-syjnych była daleko posunięta dezintegra-cja tej zbiorowości. Fakt zagłady Romów w czasie II woj-ny światowej był przez wiele lat prawie zupełnie nieznany opinii publicznej. A sami Cyganie traktowali go jako jeszcze jeden element wielowiekowych prze-śladowań i nie próbowali tego stanu zmieniać. Dopiero na początku lat 70. młode pokolenie romskiej inteligencji zaczęło mówić światu o tragicznym losie swojego narodu (zorganizowano m.in. spektakularne demonstracje w Bergen-belsen i Dachau). Dla upamiętnienia masowej zagłady Romów ustanowiono w 1996 r. Między-narodowy Dzień Holocaustu Romów, który obchodzi się 2 sierpnia. Dziś na świecie żyje kilkanaście milio-nów Romów, w Europie ok. 7-8 milionów, w Polsce ok. 20 tysięcy. Niestety okres represji wciąż nie jest zamknięty. Po wojnie zarówno w pań-stwach ówczesnego bloku wschodniego jak i w Europie Zachodniej władze zmu-szały Romów do osiedlenia się. W Szwaj-carii prowadzono akcję przymusowego odbierania cygańskim rodzicom ich dzieci i oddawania ich na wychowanie nie -Cyga-nom. W ostatnich latach w Polsce miały

miejsce dwa pogromy ludności cygańskiej - w 1981r. w Koninie i w 1991r w Mławie. Tłum zdewa-stował mieszkania Romów, spalił ich auta i dotkliwie ich pobił. Od niedawna Polscy Romowie mają swoje organi-zacje społeczno-kulturalne ? Stowarzyszenia Romów. Mają również swoje czasopisma: romsko-polski Rrom p-o drom, oraz Dialog-Pheniben. W tar-nowskim Muzeum Etnogra-

ficznym oraz w Sądeckim Parku zgroma-dzono zbiory prezentujące romską kul-turę. W Polsce odbywają się również dwa festiwale romskiej kultury w Gorzowie Wielkopolskim i w Ciechocinku. Katolic-cy polscy Romowie pielgrzymują raz w roku do sanktuarium w Limanowej i do Częstochowy a w Lourdes odbywają się coroczne międzynarodowe pielgrzymki Romów z całego świata. Romowie mają również błogosławionego Roma ? Zefiry-na Gimeneza Malla. Pierwszym krokiem podkreślającym wspólnotę pochodzenia, tradycji, dzie-dzictwa kulturowego Romów było w 1971 r. wprowadzenie flagi i hymnu jako pod-stawowych symboli wspólnoty narodowej. Romska flaga składa się z poziomych pasów: niebieskiego, symbolizującego niebo i zielonego, oznaczającego ziemię. Pośrodku jest stylizowane czerwone koło od wozu. Czerwień jest kolorem ognia i słońca, mocy oczyszczających i dających życie. Koło symbolizuje wieczny ruch i słońce a także wędrówkę Romów. Pojawianie się słońca na niebie i jego wędrówka, zmieniający się rytm dzienny i powtarzający się cykl rocz-ny odnoszą się do nieustających cykli czasowych i do rytmu życia. Koło jest symbolem wszechrzeczy oraz doskonałą figurą odwzorowującą cały Kosmos. Tekst romskiego hymnu opartego na wątkach bałkańskiej pieśni ludowej mu-zycznie opracował jugosłowiański Cygan Żarko Jovanović. Przekładu na język polski dokonał Adam Bartosz. Odśpiewa-niem hymnu rozpoczynają się romskie oficjalne spotkania i Festiwale.

Opracowanie zostało przygotowane na podstawie tekstu Magdaleny Machowskiej „Obecność Romów w Polsce” i Remigiusza

Okraski „Cyganie-Romowie”.Z materiałów edukacyjnych Małopolskiego

Instytutu Kultury.

ilrw

24 manko

manko 25

W dniach 15-18.11.2005 na terenie Międzynarodowego Centrum Targowe-go w Poznaniu odbyły się największe w Europie Środkowo-Wschodniej targi ekologiczne. Targi zorganizowano pod patronatem ministrów środowiska Pol-ski i Niemiec. Była to kolejna, XVII już edycja targów. Warto w tym miejscu przytoczyć kilka danych, które pozwolą zobrazować imponującą skalę omawia-nego wydarzenia. W targach uczestni-czyło ponad 1000 wystawców i firm z 22 państw, których stoiska mieściły się w 15 rozległych pawilonach o łącznej po-wierzchni prawie 15.000 m2. Do obsługi imprezy akredytowano ok. 400 dzienni-karzy. Szacuje się, że tegoroczne targi odwiedziło ok. 20.000 osób. Widać za-tem, że ochrona środowiska i ekologia to nie - jak mogłoby się wydawać - mgliście majacząca mrzonka dla pasjonatów, lecz prężnie rozwijająca się gałąź przemysłu. Niestety w Polsce branża ta jest jak do-tąd fatalnie zaniedbywana, zwłaszcza w zakresie kreowania świadomości ekolo-gicznej społeczeństwa.Tegoroczną ekspozycję podzielono na 7 głównych sektorów, które bardzo spe-cjalistycznie i kompleksowo realizowały tematykę ochrony środowiska. Harmonogram 4-dniowych targów był niesłychanie napięty, stąd uczestnic-two we wszystkich interesujących inicja-tywach było praktycznie niemożliwe. W programie wydarzeń, poza klasycznymi stoiskami wystawowymi firm uczestni-czących, znalazło się bowiem mnóstwo bardzo ciekawych seminariów, konfe-rencji i debat tematycznych. Interesu-jąca nas problematyka recyklingu naj-szerzej prezentowana była w sektorze Odpadów. W zakres tematyki ekspozycji wchodziły tu m.in.:- odzyskiwanie, recykling i utylizacja od-padów- analiza i klasyfikacja odpadów- obróbka odpadów- transport i składowanie odpadów- zbiórka i segregacja odpadów W ramach powyższego sektora zorganizowano, jak już wcześniej wspo-mniałem inicjatywy towarzyszące, spo-śród których na wymienienie zasługują przede wszystkim:

- specjalistyczne konferencje i spotkania w ramach Salonu Recyklingu, dotyczące tematyki zbiórki, segregacji, przetwa-rzania i odzysku odpadów- Forum Recyklingu - cykl seminariów podejmujących najbardziej aktualną problematykę związaną z selektywną zbiórką odpadów [odpady opakowanio-we, sprzęt elektryczny i elektroniczny, pojazdy wycofane z ruchu] Warto jeszcze raz podkreślić mię-dzynarodowy charakter targów. W ra-mach samego tylko Salonu Recyklingu swoje produkty i usługi prezentowały przedsiębiorstwa z Finlandii, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Szwecji, Węgier i Włoch. Dodatkowo, pod patronatem Konsulatu Generalnego RFN we Wrocła-wiu zorganizowano „Dzień Polsko-Nie-

miecki na targach POLEKO”. W jego ra-mach odbyły się trzy bloki seminaryjne podejmujące tematykę z zakresu ochro-ny środowiska z uwzględnieniem wcho-dzących w życie dyrektyw unijnych. Co ciekawe, Niemcy zadeklarowali, że do 2050 energetyka odnawialna ma pokryć około połowę całkowitego zużycia ener-gii w ich kraju. Zważywszy na rozmiary tego państwa, są to prognozy dość impo-nujące.. Kolejnym aspektem podkreślającym międzynarodowy charakter targów były wystąpienia narodowe poszczególnych krajów. W organizowanych seminariach zagraniczne firmy i organizacje prezen-towały swe innowacyjne rozwiązania z zakresu ochrony środowiska. Takie wy-stąpienia zorganizowały: Austria, Dania, Francja, Holandia, Niemcy, Włochy oraz Wielka Brytania. Targi POLEKO są wydarzeniem im-ponujących rozmiarów. Dlatego też niemożliwe jest całościowe zrelacjono-wanie tej imprezy na 1 stronie formatu A4. Więcej informacji o targach wraz ze szczegółowym harmonogramem wydarzeń znaleźć można na stronie: www.poleko.mtp.pl. A w związku z fak-tem, że POLEKO są imprezą cykliczną, najbliższe targi planowane są z dużym wyprzedzeniem i już dziś wiadomo, że te przyszłoroczne odbędą się w dniach 21-24.11.2006.

Eco-marcin

POLEKO 2005Międzynarodowe Targi Ekologiczne

Kafejka internetowa - 100% recykling

klozi

26 manko

manko 27

Kiedy urodził się Bóg? Święta Bożego Narodzenia zosta-ły ustanowione przez Chrześcijan na przełomie III i IV wieku. Na celu miały uczczenie dnia, w którym na świat przy-szedł Jezus Chrystus. Jednak przyjęta data, którą dla Kościoła Zachodniego jest 25 grudnia ma znaczenie czysto symbo-liczne. Nigdy nie odnaleziono przeko-nywujących dowodów co do dnia, czy roku Jego narodzin. Uważa się, że wybór padł na dzień, w którym Rzym obchodził Saturnalia (święto „boga słońca”), aby przeciwstawić im narodzenie „Słońca sprawiedliwości” „Światłości świata”, „Światła na oświecenie pogan” - jak o Chrystusie pisali Ewangeliści.

Święty Mikołaj Nie powstał w fabryce Coca-Coli, jak myślą niektórzy. Święty Mikołaj urodził się na długo przed tym jak pierwsza butelka tego napoju zjechała z taśmy produkcyjnej. Źródła podają, że było to w roku 270, gdzieś w Azji Mniejszej. Był potomkiem bardzo zamożnych i pobożnych ludzi. Po śmierci rodziców został kapłanem i szybko stał się znany ze swojej szczodrości. Legenda głosi, że pewnego razu Mikołaj usłyszał głos Boga, który rozkazał mu udać się do Myry. Posłuszny boskiej woli wyruszył w podróż. Do miasta dotarł w nocy i postanowił pomodlić się w tamtejszym kościele. Ponieważ drzwi były zamknię-te, postanowił poczekać przed nimi do świtu. W tym samym czasie w Myrze ob-chodzono żałobę po śmierci tamtejszego biskupa. Sytuacja była trudna, gdyż wybór następcy okazał się bardzo trud-ny. Jak wieść gminna głosi, Bóg objawił się obradującym biskupom i nakazał im wybranie tego, kto następnego dnia wej-dzie pierwszy do kościoła. Tak oto Miko-łaj został biskupem. Zasłynął z dobroci i sprawiedliwości. Zmarł 6 grudnia, a jego ciało spoczywa we włoskim mieście Bari, gdzie papież Urban II wystawił na jego cześć Bazylikę. W Polsce jest ponad 300 kościołów pod wezwaniem św. Mikołaja. Tradycja dawania prezentów w ten dzień rozpo-

wszechnił ks. Piotr Skarga. Założył on tzw. Skrzynkę św. Mikołaja. Opiekę nad nią objęło bractwo, które 6 grudnia wy-bierało z niej pieniądze i przekazywało ubogim dziewczynom. W ten sposób ułatwiano im ożenek lub pójście do za-konu.

Gwiazda Gwiazdy miały dla ludów pierwotnych ogromne znaczenie. Oddawano im cześć boską. Starożytni wierzyli, że o losie każdego człowieka decyduje gwiazda „pod którą się urodził”. Z Czytając Biblię dowiadujemy się o gwieździe betle-jemskiej, która miała prowadzić trzech króli-magów (swoją drogą uczniów Za-ratustry) do miejsca narodzin Chrystusa. Nie jest to pierwsze wspomnienie „ciała niebieskiego” w tradycji judeochrze-ścijańskiej. Wystraszy wspomnieć o Puklerzu Dawida, który zawiera w sobie wiedzę o świecie. Składa się on z dwóch nałożonych na siebie trójkątów równoramiennych. Górny symbolizuje sferę duchową, dolny zaś materialną. O gwiazdach słyszymy również w innych kulturach i religiach. Towarzyszyła ona m.in. narodzinom Buddy. To również znak nadziei.

Pasterze Wybranie przez Boga pasterzy na god-nych oglądania Dzieciątka było szczegól-nym znakiem. W czasach poprzedzają-cych przyjście Jezusa, pasterz cieszył się złą sławą. Rabbi Jose ben Chanin, dał początek twierdzeniu, że „na świecie nie ma zawodu bardziej godnego pogardy niż zawód pasterza”. Jednak Bóg uważał inaczej. Od narodzin Chrystusa pejora-tywne określenie straciło sens. Pojęcie pasterza ewaluowało i dzisiaj określamy tym mianem osoby duchowne, ojców, a niektórzy nawet dodają szefów firm.

Kolędy Pora na małe „co nie co” z historii muzyki. Kolęda wywodzi się z łacińskiej hymnodii. Najstarsze polskie przekłady kolęd (z łaciny i języka czeskiego) uka-zały się w XV wieku. Początkowo uwaga autorów skupiała się na tekście biblij-nym. Śpiewano o Narodzeniu, Trzech Królach, Pasterzach). Z czasem pojawia-ją się elementy metafizyczne (umiesz-czające w świecie kolęd człowieka i jego pytanie o byt) oraz przenośnie. W Polsce najwięcej kolęd powstało w baroku. For-ma ta ewaluowała przez wieki i tak w 1792 roku powstał utwór „Bóg się rodzi, moc truchleje”. Dziewiętnaste stulecie przyniosło m.in. „Mizerna cicha” (Teo-fila Lenartowicza), „Wśród nocnej ciszy” czy „Gdy się Chrystus rodzi”. Niewielu zdaje sobie sprawę, że kolędy powsta-wały również w piekle Oświęcimia, np. „Nie było miejsca dla Ciebie”. Dzisiaj coraz rzadziej śpiewamy te piękne pie-śni. Zastępujemy je często słuchaniem zagranicznych nagrań. Ale tego już nie skomentuję, bo musiałbym skrytykować własną recenzję płyty Diany Krall.

Choinka Od kiedy kojarzy się choinkę ze Świę-tami Bożego Narodzenia? Trudno po-wiedzieć. Niektórzy doszukują się jej na miedziorycie z 1553 roku. Faktem jest, ze duża popularność zdobyła w Austrii w XIX wieku, skąd rozprzestrzeniła się na resztę świata.

Michał Krzak

Symbole Świąt Bożego NarodzeniaŚwięta Bożego Narodzenia są czasem radości, spotkań z bliskimi, odpoczynku od szarej rzeczywistości. Towarzyszy im spokój, ale z drugiej stron szał zakupów. Razem z nim pojawia się świąteczny marketing, który poprzez przy-właszczenie bożonarodzeniowej symboliki zniekształcił obraz tych pięknych Świąt. Pora więc na małe resumé...

Święt Bożeg Nri

26 manko

manko 27

Święt Bożeg Nri

Pamiętam, jak wiele lat temu kolędu-jąc razem ze znajomymi w krakowskich blokach braliśmy ze sobą szopkę. Gra-łem wtedy na gitarze, a resztę zespołu stanowił „klawisz’ (lub keyboard, jak kto woli), flet poprzeczny i skrzypce. Przed każdym z parominutowych występów, stawialiśmy na taborecie szopkę. Wciąż mam ją przed oczami. Drewniane ściany, dach kryty strzechą, figurki z modeliny i trawa, z tak popularnych niegdyś ze-stawów „do modeli samolotów”. Efektu dopełniała gwiazda, w którą wkompo-nowana była żarówka. Pamiętam radość dzieci, które nie zwracając większej uwagi na muzykę, podchodziły do szop-ki, żeby ją dokładnie obejrzeć. Ciekawi mnie jak to wygląda dzisiaj.

Specjaliści od Historii Sztuki, a jeszcze w większym stopni znawcy symboliki Biblijnej, potrafią każdemu szczegółowi szopki przypisać znaczenie. Przykłado-wo Józef przedstawiany jest ze złożony-mi dłońmi i splecionymi palcami, co w czasach starochrześcijańskich oznaczało prywatną modlitwę. Jednak nie to jest moim zdaniem w szopce najważniej-sze. Istotne jest to, że szopka posłużyła jako narzędzie spajające różne kultury. Dzięki niej możemy zagłębić się w duszę Indianina i Filipińczyka, Polaka i Kame-ruńczyka, Amerykanina i Niemca.

Oglądając szopki latynoamerykańskie, w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na żywe kolory. Podświa-domie wyczuwamy radość i ciepło bijące od każdej z postaci. W tym rejonie możemy spotkać również apilleras - kawałki ma-teriału, na których zawieszone są bożonarodzeniowe figurki.

Misjonarze, którzy pojawili się w Ameryce Północnej, przy-wieźli pomysł tworzenia szopek z Wielkiej Brytanii. Jednak nie nakłaniali napotykanych ple-mion do kopiowania wzorców ze Starego Kontynentu. Dzięki temu, mamy możliwość obejrze-

nia postaci czerwonoskórej madonny, która wzorem indiańskim matek niesie Dzieciątko na plecach.

W Afryce królują szopki drewniane, a wśród nich te z rodzimych materiałów: palisandru, drewna tekowego i oczy-wiście hebanu. Pojawiają się również budowle bardziej egzotyczne, wykonane np. z orzecha kokosowego. Również figurki mają afrykańską urodę. Poza kolorem, wynikającym zresztą z użytego materiału, możemy doszukać się m.in. wydatnych ust.

Azja, jak łatwo się domyślić, proponu-je nam postaci o skośnych oczach, które zmierzają w radosnym pochodzie do szałasu, gdzie narodziło się Dzieciątko.

W Polsce szopka ma charakter kla-syczny. Centralne miejsce zajmuje w niej żłobek. W najbliższym jego sąsiedztwie znajduje się Maria i Józef. W tle często możemy dotrzeć zwierzęta. Nad stajen-ką unoszą się anioły, wokół gromadzą się pasterze. Trzej Królowie przedstawieni są na wielbłądach, lub bezpośrednio przed żłóbkiem, gdzie składają pokłon. Często występującym motywem w pol-skich szopkach są postacie historyczne. Jest Mieszko I, ale i Jan Paweł II. Pojawia-ją się bohaterowie Powstania Warszaw-skiego, czasami ks. Popiełuszko.

Szopka przyciąga głównie uwagę dzie-ci, i też w większości przypadków jest do nich adresowana. W niektórych kościo-łach instaluje się pozytywki, które po wrzuceniu monety odtwarzają kolędy. Coraz bardziej popularne stają się tzw. żywe szopki. Jednak ze względu na tem-peratury panujące w Polsce w okresie świątecznym, zamiast ludzi występują drewniane figury, a prawdziwe są tylko zwierzęta. Najsłynniejsze szopki uliczne są kojarzone z Włochami, szczególnie Neapolem i Rzymem. W tym ostatnim, miejscem inscenizacji jest plac św. Piotra i placyk przed Schodami Hiszpańskimi.

Wielką dumą Polski są szopki krakow-skie. Najstarsze pamiętają czasy królowej Jadwigi. Cechą charakterystyczna dla wy-konywanych w mieście Kraka szopek jest nawiązanie do miejscowej architektury oraz symetryczność. Jedną z nich bardzo trafnie opisał Karol Estreicher: (...) Budynek to był, który wysokością wypełniał ramy drzwi. Jej kolory rzuca-ły się najpierw w oczy, potem dopiero kształt. Najpierw biły od niej barwy, potem dopiero architektura budynku zdumiewała: czerwień, zieleń, fiolety, niebieskie i żółte tony, czerń i minia, brązy, srebro i złoto składały się na tę orgię barw jak ogień żywą i jak ogień przyciągającą.

Dwie wieże wznosiły się na przodzie, Mariackie wieże oczywiście, tylko bogatsze w ornamenty, uwieńczone u hełmów strzeli-stymi koronami. Pośrodku mię-dzy nimi wielka kopuła złota, jak przystało być każdej kopule od Zygmuntowskich czasów (...)

Każdego roku organizo-wany jest konkurs na najlepszą szopkę. W tym roku odbyła się już sześćdziesiąta trzecia edy-cja. Może ktoś z Czytelników zechce spróbować za rok?

Michał Krzak

Pierwsza szopka powstała w 1223 roku, a jej autorem był św. Franciszek z Asyżu. Od swego powstania nabierała coraz to większego znaczenia. Przez wieki, plastyczne przedstawienie momentu narodzin Boga, było nie tylko wy-razem hołdu artysty, ale również najprostszym środkiem ewangelizacji. Misjonarze, wykorzystując umiejętności i kulturę napotykanych plemion, tworzyli razem z nimi dzieła, które później służyły do nauczania o Bogu. Czym dla nas jest szopka?

Szopka w Polsce i na Świecie

28 manko

manko 29

Kąt k

Tradycja rozgłośni akademickich w Krakowie sięga lat 60 tych. Działały wtedy radiowęzły studenckie, program nadawano poprzez głośniki umieszczo-ne w pokojach w akademikach. Wtedy to na terenie Akademii Górniczo Hutniczej zaczynało swoją działalność Radio Cen-trum. Po transformacji systemowej i po-wstaniu Krajowej Rady Radiofonii i Te-lewizji trzeba było starać się o koncesję na nadawanie w eterze. AGH jako jedyna uczelnia w Krakowie o nią wystąpiła . W taki sposób w grodzie Kraka w 1994 roku powstało pierwsze w pełni profe-sjonalne radio akademickie, przyjęło nazwę RAK - Radio Akademickie Kraków. - Ja działałam jeszcze w radio Centrum pod-czas moich studiów w AGH - mówi Lucyna Drelinkiewicz, prezes Zarządu Fundacji Krakowskiego Radia Akademickiego,

obecna redaktor naczelna radia EX FM. - do radia RAK trafiłam, gdy przeżywało ono problemy finansowe, uczelnia próbowała się od niego odciąć. Rozpisano konkurs na dy-rektora i zwyczajnie ten konkurs wygrałam. Lucyna Drelinkiewicz pracuje w ra-diu akademickim od niespełna 8 lat. Wcześniej dziennikarka Radia Kraków, Radia Mariackiego i Gazety Krakowskiej, teraz dyrektor rozgłośni coraz śmielej stawiającej kroki na krakowskim rynku medialnym.

Lekarstwo na „Raka?” W 2001 roku wygasała koncesja radia RAK. Mieliśmy również problemy, ponieważ nazwa była kojarzona z chorobą nowotworową! Pa-miętam skandal, który wybuchł po tym, jak baner RAKa zawisł na Gancarskiej w pobliżu instytutu onkologii! - wspomina Drelinkie-

wicz - zare-jestrowaliśmy więc Fundację Krakowskiego Radia Aka-d e m i c k i e g o „Żak”.Fundatora-mi zostali r e k t o r z y wszystk ich 11 krakow-skich uczelni publicznych oraz prezes Polskiej Aka-demii Umie-j ę t n o ś c i . Szybko jed-nak nazwę radia Żak zmieniono. Powód? Przy Pol itechni-ce Łódzkiej działało już radio o tej nazwie. - Łódź pisała pisma do KRRiTV grozi-ła nam nawet

procesem sądowym - tłumaczy redaktor Dre-linkiewicz - jest to dla mnie niezrozumiałe, bo ani my do Łodzi nigdy nie chcieliśmy dotrzeć, ani Łódź do nas. Od 2003 roku nadajemy jako EX FM, a to dlatego że słuchacze często dzwonili do nas i pytali „czy my jesteśmy ex Rakiem?” Radio stało się również głosem całej społeczności akademickiej Krakowa. W eterze poruszane są problemy studen-tów krakowskich, informuje się o impre-zach, mówi się uczelniach, promuje się poszczególne kierunki. Obecnie wszystkie radia akademickie posiadające koncesję zrzeszone są w Grupie Polskie Rozgłośnie Akademic-kie. Działalność porozumienia, w skład którego wchodzi 9 podmiotów polega na wymianie informacji oraz tworzeniu wspólnych audycji. - Audycja „Archipelag Rocka” tworzona jest wspólnie z warszawskim radiem „Kam-pus”. W ten sposób w Warszawie wiedzą, że my istniejemy i na odwrót - mówi redaktor naczelna EX FM.

Dziecko niczyje Gdy zakładano Fundację, na wykupienie koncesji i założenie stacji złożyły się wszyst-kie uczelnie tworzące fundację. Nie dostaje-my pieniędzy z żadnej uczelni od 2001/2002. Obecnie radio utrzymuje się w samo. Mu-sieliśmy wprowadzić więcej reklam, obecnie zajmują one 7 proc. czasu antenowego - tłu-maczy Lucyna Drelinkiewicz. - dostaje-my także również granty z różnych agend rządowych, między innym Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz Ministerstwa Kultury.

Dlaczego dzieje się tak, że studenckie media są pomijane w budżetach uczelni? Czy pieniędzy rzeczywiście nie ma, czy uczelnie wolą wydawać je na inne cele?- Ja tego nie rozumiem. Gdybym była rek-torem uczelni publicznej, na pewno wspo-magałabym finansowo przedsięwzięcia tego typu. Przecież to nic innego, jak wydatki na promocję. - skarży się redaktor Drelinkie-wicz - My mówimy na temat uniwersytetów, promując je w naturalny sposób. Jeżeli w Kra-kowie dzieje się cos, co może zainteresować słuchaczy w innych miastach, my wysyłamy

3 nazwy w ciągu 11 lat obecności na krakowskim rynku medialnym. Na 100,5 mhz można w stolicy małopolski słuchać radia, którego działalność jest swoistym precedensem. EX Fm jako jedyne w Polsce radio akademickie jest samodzielną jednostką, prowadzoną przez powołaną specjalnie do tego celu Fundację. Jak to się zaczęło?

Ex FM - studenci nadają

Beata Zając, dziennikarstwo, UJ

28 manko

manko 29

Kąt k

to do naszych partnerów z porozumienia. W ten sposób można promować unikalne w skali polskiej wydziały i kierunki, na których można studiować w Krakowie. Radio akademickie dociera przede wszystkim do studentów i maturzystów, którzy studentami będą w przyszłości. Grupą docelowa EX FM są ludzie w wie-ku 15-30 lat i właśnie w tym przedziale wiekowym radio odnotowuje największą słuchalność.

Kariera radiowca stoi otworem Radio jest otwarte na współpracę ze studentami. Każdego semestru przyjmu-je około 20 praktykantów, którzy marzą o karierze dziennikarskiej. Aby odbyć praktykę w rozgłośni należy się zwyczaj-nie do niego zgłosić.- Ja zawsze na początku sprawdzam, czy taki student ma czas na współpracę z nami. Później sprawdzam jego predyspozycje do pracy radio-wej. Chodzi o dykcję, ewentualne wady wymo-wy - mówi pani redaktor - ludzie pracujący z nami nie muszą być koniecznie studentami dziennikarstwa. Jesteśmy otwarci na współ-pracę z każdym studiującym. Obecnie na rynku brakuje dziennikarzy z wiedzą ekonomiczną

chociażby. Jednak z AE nie przychodzi do nas prawie nikt. Może studenci nie wiedzą, że stoi przed nimi szansa pracy w mediach? Przez radio EX Fm przewinęli się mię-dzy innymi: Krzysztof Górlicki (TVN 24),

Kinga Burzyńska (TVP3 Kraków) czy Miłosz Horodyski (radio Kraków) a także wielu innych.

(zab)

Tomasz Jedrychów2, AP, Politologia

R E K L A M A

30 manko

manko 31

Ptyk

Podczas listopadowej wizyty przed-stawiciela redakcji Manko w Parlamenie Europejskim, wykład informacyjny po-prowadziła Dagmara Steorring, admi-nistrator w dziale wizyt i seminariów Parlamentu Europejskiego (PE) .

Eksperyment demokracjiponad narodowej

W PE zasiadają posłowie z 25 krajów UE, wybrani w wyborach powszech-nych w krajach członkowskich. W tych wyborach może startować i głosować każdy obywatel powyżej 18 roku życia. Jest jednak możliwość głosowania na posła z innego kraju lub też posłowie, będąc obywatelami jednego kraju, mogą reprezentować w PE inny kraj. Tak jest w przypadku fińskiego obywatela, który jest posłem francuskim. Posłowie wy-brani do PE podejmują decyzje, które obowiązują we wszystkich 25 krajach UE. To właśnie dzięki nim obywatele poszczególnych państw członkowskich mają wpływ na ustawy, akty prawne, które później nas obowiązują. Jest to największy eksperyment w praktyko-waniu demokracji na szczeblu ponad narodowym.

Jak się to zaczęło? PE jest stosunkowo młodą instytucją, gdyż pierwsze wybory powszechne do niego odbyły się 1979 roku. Wcześniej PE składał się z posłów, którzy byli oddele-gowywani przez parlamenty narodowe.

Pierwsze zgromadzenie parlamen-tarne odbyło się już po powstaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, czyli w 1959 roku. Kadencja PE trwa 5 lat i w przeciwieństwie do parlamentów narodowych, PE nie może się rozwiązać lub być rozwiązany, dlatego bardzo łatwo wyliczyć, że w zeszłym roku roz-poczęła się szósta kadencja PE. W ciągu 26 lat funkcjonowania, bardzo szybko wzrastała jego rola. Na początku był on organem doradczym, dla rządów państw członkowskich. Od lat 90-tych, od wejścia w życie traktatu z Ma-stricht weszła w życie procedura współdecyzji, w której PE uchwala ustawodawstwo razem z Radą Unii Europejskiej. Od tego czasu PE, w wielu dziedzinach np. w dziedzinie rynku wewnętrznego, ochrony konsumenta, ochrony środowiska ma tyle samo do powiedzenia co Rada UE, co oznacza, że nasi mi-nistrowie, nie mogą przyjąć jakiejś ustawy bez zgody PE, co dotyczy około 70-80% wszystkich aktów prawnych UE.

Trzy siedziby Parlamentu PE obraduje w trzech siedzibach, w Strasburgu, Brukseli i Luksemburgu, co jest decyzją Rady UE. Żeby wyjaśnić przyczynę takiego rozproszenia prac PE, trzeba spojrzeć na historię UE. Pierwsze zgromadzenie PE, przy Europejskiej

Wspólnocie Węgla i Stali miało miejsce w Luksemburgu, później od lat 60. PE zaczął obradować w Starsburgu, które to miasto ma bardzo symboliczną wymowę porozumienia francusko-niemieckiego, ponieważ w przeszłości bardzo często miasto to zmieniało swojego właściciela. Bruksela jest najmłodsza siedzibą Par-lamentu, obecna sala obrad plenarnych istnieje dopiero od roku 1997. Pozosta-łe instytucje UE, Komisja Europejska, Rada UE mają swoje siedziby również w Brukseli. Dlatego najbardziej logicz-nym miejscem pracy PE powinna być Bruksela. Jednak istnienie trzech sie-dzib zapisane jest w traktacie, którego zmiana jest możliwa tylko jednomyśl-ną decyzją przywódców wszystkich państw członkowskich. A w związku z tym, iż dla Francji czy Luksemburga, ważne jest aby siedziby PE znajdowała się w ich państwach, ich protesty unie-możliwiają zmianę tej sytuacji. Jednak, mimo iż oficjalna siedzibą PE jest nadal Strasburg, posłowie spędzają większość miesiąca w Brukseli. W Luksemburgu natomiast pozostał tylko sekretariat i biura tłumaczy PE. Tam jednak posłowie nie obradują.

Każda grupa, powyżej 20 osób, która przybędzie do siedziby Parlamentu Europejskiego w Brukseli, może liczyć na przyjęcie - wykład informacyjny i oprowadzenie po budynku Parlamentu.

Parlament Europejski

Jeden z budynków Parlamentu Europejskiego

30 manko

manko 31

Ptyk

Języki Parlamentu W Luksemburgu pracują również tłumacze, gdyż PE mając 25 państw członkowskich pracuje obecnie w 20 językach. Nie jest to jednak objaw dyskryminacji, ale efekt używania tego samego języka w niektórych państwach członkowskich: - Niemiecki w Niemczech i Austrii- Angielski w Wielkiej Brytanii i Irlandii- Grecki w Grecji i na Cyprze- Holenderski w Holandii i Belgii (Flandria)- Francuski we Francji, Belgii (Walonia) i Luksemburgu

Nie wprowadzenie jednego ję-zyka urzędowego, tłumaczone jest demokratycznym charakterem tej instytucji, która nie może wprowa-dzić ograniczenia (dyskryminacji) w wyborze kandydatów do PE. Dla-tego wszystkie obrady i dokumenty tłumaczone są w 20 językach. Sala obrad plenarnych jest więc częścio-wo otoczona 20-toma przeszklony-mi biurami tłumaczy symultanicznych. Goście parlamentu, przyglądający się obradom używając słuchawek przy fote-lach mogą skorzystać z tłumaczenia w 20 językach.

Ilość posłów Obecnie PE liczy 732 posłów. Najwię-cej posłów mają Niemcy (99 posłów). Na drugim miejscu jest Wielka Brytania, Francja i Włochy po 78 posłów. Na trze-cim Polska i Hiszpania po 54 posłów.

Jak widać w tabeli, zależność po-między liczbą ludności w danym kraju a liczbą posłów w PE, nie jest czysto

proporcjonalna. Na przykład jeden po-seł niemiecki reprezentuje 800 tysięcy obywateli niemieckich a jeden poseł luk-semburski reprezentuje 60 tysięcy oby-wateli tego kraju. Mamy tu do czynienia z nadreprezentacją małych krajów. Jest to związane z faktem, iż małe kraje nie mogą być w UE dyskryminowane – twierdzi P. Steorring. W powyższej ta-beli widać również, że każde rozszerze-nie Unii powoduje zmniejszenie liczby posłów, przypadających na dotychcza-sowych, starych członków. Jak widać wszystkie kraje starej piętnastki, po za Niemcami, straciły na liczbie posłów. Tak było do tej pory i tak będzie przy kolejnych etapach rozszerzenia, kiedy

do UE wstąpi Bułgaria i Rumunia. Te dwa państwa kandydujące mają już w Parlamencie swoich posłów obserwa-torów. Podobnie było w przypadku Polski, kiedy to polscy posłowie – obserwatorzy zasiadali w PE, przed naszym wstąpieniem do UE. Ci posło-wie przygotowują się w ten sposób, do tego aby zaraz po wstąpieniu, móc bez przeszkód włączyć się do pracy PE.

Grupy polityczne w PEPosłowie w Parlamencie nie zasiada-ją w delegacjach narodowych ale w grupach politycznych czyli klubach parlamentarnych. Część tych grup politycznych pokrywa się pod wzglę-dem programu z ich odpowiednikami w parlamentach narodowych. Dla-tego na przykład Europejska Partia Socjalistyczna skupia posłów z partii socjalistycznych państw Członkow-skich UE. Najbardziej licznym ugru-powaniem jest Europejska Partia Ludowa i Europejskich Demokratów, w której skład wchodzi 267 posłów (

w tym19 posłów z Polski: 15 z PO oraz 4 z PSL). Następnie socjaliści mają 202 po-słów (10 SLD i UP oraz 2 z Samoobrony). Liberałowie i demokraci - 88 posłów (4 z PD). Grupa zielonych i wolne przymierze europejskie – 42 posłów, dalej w kolejno-ści znajduje się skrajna lewica (czyli ko-muniści). Eurosceptyków reprezentuje Partia Niepodległość i Demokracja skła-dająca się z 36 posłów, w której zasiada 10 polskich posłów z LPR oraz grupa posłów z Partii Niepodległości z Wielkiej Brytanii. Najmniej liczną partią jest Unia na rzecz Europy Narodów – 27 posłów, w której zasiada 7 posłów z PiS.

Łukasz Salwarowski

Państwoczłonkowskie

Populacja (mln)

UE 15 UE 25

Niemcy 82 99 99Wlk. Brytania 59,2 87 78Francja 59,0 87 78Włochy 57,6 87 78Hiszpania 39,3 64 54Polska 38,7 54Holandia 15,8 31 27Grecja 10,5 25 24Czechy 10,3 24Belgia 10,2 25 24Węgry 10,1 24Portugalia 10,0 25 24Szwecja 8,9 22 19Austria 8,1 21 18Słowacja 5,4Dania 5,3 16 14Finlandia 5,2 16 14Irlandia 3,7 15 13Litwa 3,7 13Łotwa 2,4 9Słowenia 2.0 7Estonia 1,4 6Cypr 0,8 6Luksemburg 0,4 6 6Malta 0,4 5

R E K L A M A

32 manko

manko 33

Po tym jak wstąpiliśmy do Unii, polskie media jakby straciły zapał w informowaniu społeczeństwa o tym, co dzieje się w Instytucjach Europejskich. Niewiele wiemy jak nasze interesy reprezentują tam nasi „europosłowie”. Nie widać też medialnego bilansu zysków i strat naszej akcesji. Manko wychodząc naprzeciw potrzebie informacji i publicznej debaty społecznej, zaprasza do dyskusji na ten temat. W kolejnych wydaniach będziemy starać się prezentować różne i przeciw-stawne spojrzenia na tę kwestię. Naszą debatę rozpoczynamy od eurosceptycznego punktu widzenia.

Euro-Manko-Debata

12 listopada 2005 w jednej z sal Parlamentu Europejskiego w Brukseli, redaktor Manko wysłuchał przemó-wienia i przeprowadził wywiad z eu-roposłem Bogdanem Pękiem z partii Parlamentu Europejskiego - Niepod-ległość i Demokracja.

Witam w ponurym gmaszysku Parla-mentu Europejskiego, w kolosie indu-strialnym, zbudowanym pod przyszłe państwo europejskie. Na razie ten par-lament nie stanowi prawa podejmuje tylko uchwały i rezolucje, które nie mają mocy wiążącej. Są tylko wskazówką dla Komisji Europejskiej, która jest rodza-jem quasi rządu, czy wskazówką dla Rady Europejskiej, gdzie w konkretnych sprawach obradują premierzy albo mini-strowie rządów narodowych.

Król jest nagi... Twórcy tego kolosa zakładali, że będzie on trwał wiecznie, tymczasem obecnie Konstytucja Europejska nie we-szła w życie i pewnie prędko nie wejdzie, dlatego Unia Europejska jest w bardzo poważnym kryzysie. Koncepcja budowy quasi państwa na skróty, na razie zosta-ła zawieszona i jest w sytuacji bardzo fundamentalnego sporu. Okazało się, że ideały - ideałami, obietnice - obietnica-mi, a król jest nagi. Możni tego świata, głównie najbogatsze państwa Europy z Niemcami, Francją, Austrią, Szwecją, Holandią, Danią na czele, nie za bardzo chcą się z biednymi dzielić. Oprócz tego, mamy kiepski traktat akcesyjny, w któ-

rym to traktacie nie ma równości. Szcze-gólnie odczuwają to polscy rolnicy, któ-rzy teraz otrzymują dopłaty, ale nie są w stanie konkurować na równych zasadach z rolnikami europejskimi, których dofi -nansowanie jest czterokrotnie wyższe. Suma przepływów kapitałowych jest w tej chwili niekorzystna dla Polski. Można śmiało powiedzieć, że nie uzyskaliśmy w zamian za zrzeczenie się znacznej części suwerenności wystarczającego ekwiwa-lentu fi nansowego, który by nasze straty pokrywał. Szczególnie my, Polacy zdaje-my sobie sprawę, że nie ma cenniejszej wartości niż wolność, suwerenność i samostanowienie „no ale pewnie trzeba było do tej Unii iść” tyle tylko, że nie na takich haniebnych warunkach na jakich nas tam wprowadzono. Polska jest naj-większym państwem, które w drugiej turze dołączyło wraz z innymi dziesię-cioma państwami do starej piętnastki. Spośród tych nowych członków nasz kraj stanowi ponad połowę potencjału, jeśli chodzi o powierzchnie, ludność, potencjał gospodarczy, nie mówiąc już o strategicznym położeniu. Mimo tych atutów nie jesteśmy traktowani jako duże państwo. Na trzystu dyrektorów generalnych, nie mamy żadnego repre-zentanta z Polski. Widać więc, że w Unii są równi i równiejsi.

Sytuacja w kraju Mimo sfałszowanych sondaży i pro-pagandy medialnej, wynik wyborów jest dla Polski pozytywny. Jednak sytuacja w kraju, nie wygląda najlepiej. Rosną

więc koszty produkcji. Są przymiarki do sprzedania PZU, który jest ostatnim poważnym układem kapitałowym w Polsce, który mógłby łącznie z Bankiem PKO BP, stworzyć wielki układ kapitało-wy, który mógłby próbować konkurować z pozostałymi bankami, które oddaliśmy zachodnim inwestorom za darmo.

Etyka bankowa Jest wiele dowodów na to, że te prze-jęte banki, wspierają swoją polityką kredytową - zagranicznych inwestorów. Polski przedsiębiorca, konkurujący z fi r-mą zagraniczną, powiązaną z przejętymi bankami, może być z przyczyn politycz-nych, odcięty od kredytu, co spowoduje jego przegraną. Inną ciekawą spotykaną sytuacją jest proces udzielania kredytu. Kiedy polski przedsiębiorca uzyska już zgodę na kredyt, bank dzieli jego wypła-tę na kilka transz rozłożonych w czasie. Jak się okazuje, że inwestycja jest trafi o-na i rokuje duże nadzieje wysokiej ren-towności w przyszłości, bank, pod byle pretekstem, nie wypłaca drugiej tran-szy. Inwestycja wówczas upada, a bank przejmuje ją od dłużnika (który pobrał już pierwszą transzę) za bezcen, jako upadłe mienie. Tę sytuacją zamierzam się zająć bardzo dogłębnie, we współ-pracy z Urzędem Ochrony Konsumenta i Konkurencji, Zrzeszeniem Banków Pol-skich, Rzecznikiem Interesu Publiczne-go. Chcemy stworzyć Bank Informacji, kogo i dlaczego oszukały w Polsce obce banki. Wtedy się okaże co to znaczy dla gospodarki narodowej, stracić banki.

32

Bogdan Pęk – długoletni członek PSL, z którego wystąpił kiedy kierownictwo partii

zgodziło się na, skandaliczne wg niego, warunki akcesji do UE. Po paru miesiącach

niezależności przeszedł do LPR, gdzie agitował przed referendum akcesyjnym, za

nie wstępowaniem do UE na tak niekorzystnych warunkach. Z tej partii wystąpił na

wskutek „nie zdrowych, układowych, niedemokratycznych czy wręcz dyktatorskich

układów wewnątrzpartyjnych”. Obecnie jest posłem Parlamentu Europejskiego zrze-

szonym w eurosceptycznej frakcji Niepodległość i Demokracja. Na gruncie polskim

przygotowuje się do założenia nowej partii „Forum Polskie”.

Ptyk

32 manko

manko 33

Wiadomo, że bez środków pieniężnych, bez kredytów nie da się budować go-spodarki. W takim układzie może dojść do przejęcia środków produkcji przez zewnętrzny kapitał, a co za tym idzie utraty suwerenności gospodarczej.

Polacy będą żyli z pracy Wiadomo, że kto traci własność i pod-miotowość ten może być tylko pracow-nikiem najemnym. I tu wracamy do roku 1992, kiedy obecny poseł do Parlamentu Europejskiego Pan Janusz Lewandow-ski z dawnej Unii Wolności, wcześniej Kongresu Liberalnego, a obecnie Plat-formy Obywatelskiej, zapytany przez francuskich dziennikarzy w Brukseli na dużym zgromadzeniu ekonomicznym, czy nie boi się tego, że Polska prowadząc tak gwałtowną politykę prywatyzacyjną, utraci suwerenność gospodarczą odpo-wiedział: Nie boję się, bo przecież Polacy nie będą żyli z własności, tylko z pracy. Mówię to dzisiaj do właścicieli, bo kto nie ma własności ten zawsze jest przed-miotem a nie podmiotem. Tym bardziej, że świat w każdej chwili, może wpaść w kryzys. Obserwujemy poważne symp-tomy przegrzania światowych rynków, notowania giełdowe przekraczają kilka-set razy realną wartość firm, które tam są notowane i jest to jedna wielka bańka spekulacyjna. Jakby był kryzys taki jak w 1929 roku, to liczy się tylko realna wła-sność: ziemia, budynki, budowle, złoża itd. Wszystkie papiery wartościowe, pieniądze drukowane tracą natychmiast na wartości. Nie chce tu nadmiernie Państwa straszyć, ale ludzkość jest te-raz na rozdrożu, bo wg mnie światowa globalizacja w obecnym wydaniu, musi doprowadzić do sytuacji, że bogaci będą jeszcze bogatsi a biedni jeszcze biedniej-si. A to nie jest zgodne z żadnymi zasa-dami, ideałami, religiami już nie mówiąc

o głoszonej tu ideologii rów-ność wolności i braterstwo – to są mity. W dzisiejszych cza-sach trzeba mieć silne i uczciwe własne państwo. Tylko państwo jest w stanie bronić się przed z o r g a n i z owa -nym wyzyskiem ś w i a t o w y c h

koncernów. Bez państwa jesteśmy bez-silni. W Polsce mamy już prawie mo-nopol paliwowy. Jeszcze państwo ma pakiet kontrolny w koncernie Lotos, ale w największym Orlenie ma już tylko 30%. Dzisiaj premier rządu polskiego idzie prosić szefów Orlenu, żeby łaska-wie nie podnosili ceny, jak on utrzyma akcyzę, bo okazało się, że na poprzedniej podwyżce akcyzy zarobiły tylko koncer-ny. Rosja pod byle pretekstem zabloko-wała eksport polskich produktów, a nad naszymi głowami Niemcy z Rosją się dogadali co do gazociągu pod dnem Bał-tyku, który omija Polskę, żeby nie mogła pobierać opłat tranzytowych.

Niepolskie media Losy Polski, tak naprawdę zależą w tej chwili od świadomości narodu w momencie wyboru, bo to tak naprawdę naród decyduje jaką ma władzę, od gmi-ny począwszy na państwie skończywszy. I jeżeli ta zbiorowa świadomość i wola, jest wystarczająca to większość parla-mentu i prezydent, a co za tym idzie większość władzy w Polsce jest porząd-na. Jeżeli jednak obce gazety, a jest ich w Polsce 90%, zrobią nam wodę z mózgu, i nie wybierzemy tak jak trzeba, to potem przegrywamy na każdym polu, bo ci co nas reprezentują, nie tyle kradną, co reprezentują niepolskie interesy. Po tym jak PO zaproponowała zmniejszenie Sej-mu i likwidację Senatu, na czym mieliby-śmy zarobić 150 mln zł, zwiększyła swoje poparcie o 5%. Ale w tym samym dniu PO, nie zgodziła się na podniesienie po-datku dochodowego do 50% dla 200 tys. najbogatszych, tych którzy osiągają nie-botyczne dochody, np. koncerny. Z tego tytułu naród stracił prawie 5 miliardów. O tym jednak prawie nie wiedział nikt, ale o propozycji zmniejszenia Sejmu

– wszyscy. Wniosek z tego taki, że trzeba się nauczyć odróżniać ziarno od plewy, bo inaczej rozdziobią nas kruki i wrony.

Co my tu możemyjak posłowie?

Możemy tworzyć lobbing na rzecz pewnych rozwiązań, możemy produ-kować uchwały rezolucje, ale głównie to możemy podnosić ręce w czasie głosowań, bo w 90% przypadków i tak nas przegłosowują. Decyzje bowiem nie zapadają tu, tylko w Berlinie, Paryżu, Rzymie, Londynie czy Madrycie. Tutaj jeśli chodzi o kraje starej piętnastki nie wystę-puje I liga polityków, tylko II lub III liga. Pierwsza liga pracuje w państwach naro-dowych. Tam gdzie się podejmuje decyzje, a tutaj jest taka przechowalnia: zasłużo-nych, czy nawiedzonych feministek.

Co budzi tu emocje?

Nawet nie to, że się przesuwa budżet kilkadziesiąt miliardów w jedną bądź drugą stronę, ale sprawy światopoglą-dowe. Tutaj, w Parlamencie Europejskim jak się wypowie słowa: chrześcijaństwo, wiara, Ojciec Święty to szał ogarnia te wszystkie urocze Panie: Socjaldemokrat-ki, Liberałki z Partii Zielonych z Niemiec, Hiszpanii czy Francji. Była tu nie dawno wystawa antyaborcyjna. Doprowadzono do jej likwidacji i próbowano wyrywać eksponaty czyli zdjęcia niektórym po-słom z rąk. Gdy jeden z kandydatów na Komisarza UE, prof. Butilione z Włoch oświadczył, że homoseksualizm jest chorobą, to nie dopuszczono do jego wyboru, choć o tym decydują rządy narodowe czyli w tym przypadku rząd Berlusconiego.

Blada przyszłość UE UE się nie utrzyma jeśli będzie prowa-dzić taką politykę. Z dwóch powodów: nie wytrzyma konkurencji z resztą świa-ta. Rozwój gospodarczy UE, jest niższy niż USA, Chin, Azji południowej itd. Napięcia między państwami członkow-skimi, w przypadku kontynuacji polityki wyzysku przez najsilniejszych dopro-wadzą również do pojawienia się coraz silniejszych trendów odśrodkowych. Inną kwestią są fundamenty. Cywilizacja łacińska, zachodnia, chrześcijańska zbu-dowana była na zasadach etyki chrześci-jańskiej, które są uniwersalne, bo to jest kwestia dekalogu i odróżnienia dobra od

Ptyk

34 manko

manko 35

Jaki program przewiduje Pana nowa partia - Forum Polskie? Będzie to partia pod względem ide-owym o zabarwieniu wyraźnie chrze-ścijańskim, chadeckim, ale nie skraj-nym. Akcentować będziemy narodowy charakter Polski i polskiej gospodarki. Nie odrzucając zewnętrznego świata, będziemy się starać targować uczciwie interesy dla własnego społeczeństwa. Czy w związku podobieństwem pro-gramowym, nie lepiej wzmocnić PiS, niż tworzyć nową partię? Nie wykluczamy takiej ewentualności, ale mimo tego, że rząd ten jest wielką na-dzieją, nie możemy jeszcze ocenić efektów jego pracy. Pojawiają się już zagrożenia tj. sprzedaż PZU. Jeśli PiS, zrealizuje chociaż-by część swoich zamierzeń i oczyści scenę polityczna, zgromadzi wówczas wokół siebie bardzo wielu uczciwych polityków.

Jak wg Pana można zmienić nie korzyst-ną sytuację w Polsce? Przede wszystkim chore są środki masowego przekazu. W pierwszej kolej-ności trzeba naprawić media publiczne, a wiec te, które utrzymują się z abona-mentów Polaków, czyli TVP, Polskie

Radio. Polacy powinni też mieć choćby jedną wielkonakładową gazetę. W dalszej kolejności trzeba upo-rządkować system prawny odsuwając skompromitowanych i zdeprawowanych sędziów, prokuratorów, urzędników są-dowych, policjantów i służby specjalne, które muszą być kontrolowane przez pochodzących z wyboru polityków. Do tej pory służby kontrolowały polityków

realizując swoje własne cele, często sprzeczne z celami państwa. Ile zarabia europarlamentarzysta? Jego zarobki są równe zarobkom po-sła polskiego i są wypłacane w Polsce. Oczywiście poseł ma jeszcze dochody w postaci diet pobytowych, które służą do opłacenia mieszkania, hotelu itd.Dziękuje za rozmowę.

Rozmawiał: Łukasz Salwarowski

Wywiad dla Manko

zła. I nie dotyczy samej wiary w Boga, ale dotyczy tych uniwersalnych zasad. Oni wszystkie te zasady odrzucają. Uważają, że wystarczy prawo i tzw. prawa czło-wieka, rozumiane jako prawa wszelkiego rodzaju mniejszości, zwłaszcza seksual-nych. W tej chwili będzie wielka krucjata na takie państwa jak Polska, które z jakiś powo-dów, jak twierdzą w UE, odmawiają rozwijać się ruchom homoseksualnym itp. Obecny świat odrzucając stare wartości, prowadzi do niesłychanych napięć wewnętrznych, co widać chociażby we Francji.

Wykształcenie i własność Co my, jako obywatele możemy robić? Dbajmy o ten nasz kraj. Pilnujmy tego aby jak najdłużej pozostał suwerenny. Kształćmy się i nasze dzieci i zacho-wajmy w naszych rękach, jak najwięcej własności. Wykształcenie i własność. To decyduje teraz o przyszłości narodu. A na elitę, która dzisiaj mieni się polską elitą, spuśćmy zasłonę milczenia, bo ona jest taka polska, jak ja jestem biskup i tak rozumuje w kategoriach interesu naro-

dowego jak Pani Komisarz Hubner, która kilka razy głosowała nie tak jak chciał polski rząd.

Biznes Supermarketów Wielkie sieci handlowe, prawie nie wykazują dochodu, więc nie płacą nam podatków. To znaczy, że przyjechali do Polski zrobić nam dobrze i prowadzą w Polsce dzia-łalność charytatywną. Tylko czy ktoś w to wierzy? Oszukują Pol-skę, nie płacą podatków, jednocześnie wykańczają drobną polską przedsiębior-czość, a pracownicy występują w pam-persach bo nie można wyjść do ubikacji! Ale to wszystko nie jest wina obcych! To jest wina tych którzy nami rządzą, tych którzy zgadzają się na takie warunki, żeby zagęszczenie supermarketów było ponad wszelkie normy, aby były w cen-trach miast, a nie tak jak jest na zacho-dzie na peryferiach. To jest wina tych sprzedajnych radnych, ministrów czy urzędników, którzy za łapówki, zgadza-ją się na lokalizację, zwolnienia z podat-

ków i innych opłat, którzy nie wykonują kontroli tych inwestorów w należyty dla państwa sposób. Na koniec podam ciekawy przykład. Butelka Coca-coli kosztuje 3 zł, w rozli-czeniu firma podaje, że nakrętka wypro-dukowana jest za granicą i kosztuje 2 zł, a butelka i zawartość wyprodukowana w Polsce kosztuje 1 zł. W związku z tym firma podaje, że nie osiąga zysków więc nie płaci w Polsce podatków, co pozosta-wiam bez komentarza.

opracował:Łukasz Salwarowski

Ptyk

34 manko

manko 35

36 manko

manko 37

Stronniczość najbardziej poczytnych gazet, stacji telewizyjnych, portali internetowych czy pism kobiecych jest bezdyskusyjna. Szlagierowymi przykładami są okładki pism, które na czas kampanii spełniały funkcję rekla-mowych billboardów. Elle na okładce zamieściło zdjęcie Pani Tusk z podpi-sem: Pierwsza dama? Tygodnik Wprost również na okładce przedstawił zdjęcie uśmiechniętego Donalda Tuska z mło-dzieżą w tle i podpisem: Ruch Tuska. Do historii przejdą „obiektywne” spo-tkania ekspertów i komentatorów na antenie TVN, kiedy wszyscy, łącznie z prowadzącym opowiadali się po stronie tego samego kandydata. Lista podob-nych przykładów jest bardzo długa.

Sondaże Od zawsze sondaże przedwyborcze budziły wiele kontrowersji. Dają bo-wiem olbrzymie możliwości manipulo-wania wyborcami i wykorzystania ich na korzyść konkretnego ugrupowania. Istnieje na to wiele sposobów, co po-twierdzają liczne publikacje. Jednak te wybory jak rzadko, które budzą podej-rzenia sondażowego manipulowania społeczeństwem. Aby to udowodnić wy-starczy spojrzeć na poniższe argumenty kwestionujące rzetelność tegorocznych badań sondażowych.

1. Sondaże pomyliły się trzykrotnie (wybory parlamentarne i dwie tury prezydenckie).2. Zawsze myliły się na korzyść tej samej strony politycznej.3. Bazowały na bardzo małej próbie badawczej.4. Wykorzystywały metodę telefoniczną - która jest jedną z mniej wiarygod-nych. 5. Często były bezkrytycznie nagłaśnia-ne i publikowane przez media.6. Były prowadzone przez komercyjne ośrodki badania opinii publicznej, które zarobiły na tym miliony złotych.

Cel zawyżania poparcia Ktoś jednak może zapytać, jaki inte-res ma ktoś w zawyżaniu sondażowego poparcia dla konkretnego kandydata. Wyborca jako jednostka społeczna ma tendencje do bycia konformistą, czyli dla swojego bezpieczeństwa i komfor-tu woli podążać za głosem większości. Bardzo mała grupa ludzi ma siłę i od-wagę przeciwstawić się woli i opinii większości, bo to niesie za sobą ryzyko odrzucenia, wytykania palcami i przy-pięcia etykiety: fanatyka, ekstremisty czy nawet oszołoma. Zatem osoba nie-zorientowana i niezaangażowana poli-tycznie oraz słaba osobowościowo, aby

nie być uznaną za ignoranta, ma większe szanse opowiedzieć się po stronie sondażowego lidera. Jest to bowiem bardziej trendy i niesie za sobą logicznie mniejsze ryzyko od-rzucenia. Zawsze może sobie też to racjonalnie wytłumaczyć: Popieram partie X, tak jak większość, która ma mniejsze szanse, aby się mylić. Sko-ro rzeczywiście tak jest, pojawia się pytanie, dlaczego zatem nie wygrała ekipa, dominująca w sondażach?

Nie z nami te numery „Media przegięły, czy one mają nas za idiotów?” - usłyszałem od jedne-go z młodych ludzi. Człowiek prymi-tywnie manipulowany, prędzej czy później, zdaje sobie z tego sprawę

i bardzo często reaguje buntem, czyli zachowaniem przeciwnym od oczeki-wanego przez tego, kto manipuluje. W tym miejscu pojawia się bardzo klarow-ny komunikat dla manipulatorów: jeśli chcesz manipulować, rób to inteligent-nie czyli z szacunkiem dla tego, na kogo chcesz wpłynąć. Podążając tym tokiem rozumowania, dochodzimy do wniosku, że największym wygranym tych wybo-rów jest społeczeństwo, które przekaza-ło pewnym kręgom medialnego wpływu wyraźny komunikat: Nie jesteśmy tacy głupi jak myśleliście.

Wstyd mi za moje poglądy Inną bardziej poprawną politycznie, a tym samym medialną hipotezą jest założenie, że przyczynami błędów son-dażowych był fakt, iż zwolennicy kan-dydata X nie przyznawali się do swoich poglądów. Socjologowie twierdzą, że na wskutek nagonki medialnej, wyborcy zapytani przez badającego wstydzili przyznać się do swoich preferencji wy-borczych.

Odsiecz marsjan Zaraz po wyborach, kiedy okazało się, że sondaże kompletnie się pomyliły, niektóre media, broniące wiarygod-ności sondaży, a po części też własnej, starały się sugerować, że zwycięzca wy-grał dzięki poparciu Samoobrony. Miało to tłumaczyć błędne wyniki badań, oraz ośmieszać zwycięskie ugrupowa-nie. Pojawia się tu jednak nieścisłość, gdyż te same media, które starały się powyższe wytłumaczenie lansować, zaraz po pierwszej turze publikowały badania, z których wynikało, iż mimo przejścia elektoratu A. Leppera na L. Kaczyńkiego, zdecydowanie (10-15%) wygra D. Tusk. Wynika z tego, że 15 % wyborców przyleciało do nas z Marsa, albo deklarujący poparcie dla D. Tuska zmienili zdanie, czego powyższe media z wiadomych przyczyn nie chcą brać pod uwagę.

Łukasz Salwarowski

Media chciały wybrać nam prezydentaTegoroczne wybory można uznać za przełomowe. Nigdy bowiem po 1989 roku polityczna aktywność mediów nie była aż tak widoczna, jak tym razem. Dzięki tym wyborom społeczeństwo mogło zobaczyć poziom obiektywności i wiarygodności polskich mediów. Ich postawa sprawiła, że dotychczas wyśmiewane teorie, mówiące o powiąza-niach świata polityki, biznesu i mediów nabrały realnego wymiaru.

Ptyk

36 manko

manko 37

Ptyk

Bez wątpienia rok 2005 zapisze się w pamięci polityków jako okres intensyw-nych zmagań w ramach kampanii wybor-czych. W zależności od przynależności partyjnej, jednych wspomnienia napawać będą dumą i satysfakcją, innych smutkiem i goryczą porażki. Jedno jest pewne - rok 2005 był sprawdzianem zarówno wiary-godności polskich polityków jak i obywa-telskiej dojrzałości Polaków. Kiedy szum medialny i zgęstniały po politycznych bojach kurz już opadły, możemy z pewnych dystansem i obiek-tywizmem dokonać szczerego obywa-telskiego rachunku sumienia. W świat polityki zagłębiać się nie będziemy, bo dopiero praktyka rządzenia pokaże czy przedwyborcze mrzonki i obietnice zo-staną przekute w czyn. Natomiast, jako wyborcy, powinniśmy odpowiedzieć na wiele pytań, które postawiła przed nami, jeszcze III, Rzeczpospolita. Ma się bowiem wrażenie, iż intensyfikacja zmagań na scenie politycznej nie zna-lazła pożądanego rezonansu ze strony obywateli. Cóż mogło więc wywołać ów niekorzystną zależność? Nasuwa się oczywiście kilka odpowiedzi, które brzemię winny zrzucają na zachłannych i pełnych zawiści polityków. Na trwałe w język kampanii wpisały się bowiem okre-ślenia typu „czarny PR” bądź „mohero-we berety”. Ich negatywne zabarwienie nie pozostawia żadnych złudzeń, co do tego jaki przebieg miały tegoroczne wybory. Politycy raz po raz wymierzali sobie policzki wywołując tym samym, w już dostatecznie zniechęconych wybor-cach, uczucie obrzydzenia wyborami. Merytorycznych i rzeczowych sporów brakowało, owszem. Zarzuty wobec metod agitacji i konkurencji polityków można by mnożyć w nieskończoność... Z tych przemyśleń rodzi się jednak obraz Polski, w której zakałą jest cała klasa polityczna, a pełen szlachetności lud jest bezsilny i wyobcowany. Obraz kraju, w którym nie wiadomo skąd biorą się skorumpowani i fałszywi politycy. Wreszcie miejsca, gdzie struktury pań-stwa są przeżerane przez anonimowych urzędników złodziei. Uderzająca jest także

wśród przeciętnego obywatela potrzeba wskazania „kozła ofiarnego” w szeregach rządzących. Tworzymy w ten sposób dwu-stopniową strukturę społeczeństwa, gdzie jej dolny fundament stanowią bezsilni i nieskalani obywatele, a nad nimi swa-wolna klasa polityczna okrada państwo i przeżera pieniądze podatników. Na samym początku postarajmy się mimo wszystko odpowiedzieć na pyta-nie - kogo można przypisać do rysopisu przeciętnego obywatela. Tutaj za wska-zówkę posłużyć nam może niedawny film Wojciecha Smarzowskiego pt. „Wesele”. Nie wgłębiając się w szczegóły pragnę powiedzieć, że ten bardzo zjadliwy i wręcz demaskatorski dla portretu przeciętnego Polaka film, został bardzo gorąca przyjęty zarówno przez krytyków jak i widzów. Nasuwa się zatem wniosek, iż godząc się na przypisywane nam cechy cwa-niaka i kombinatora, formułujemy jed-nocześnie zarzuty członkom tzw. elity rządzącej, którą tworzą znani nam prze-cież ludzie, do niedawna dzierżący wraz z nami wspólny rysopis. Absurdu dolewa fakt, iż w parlamencie polskim aż roi się od „kreatywnych inaczej sąsiadów zza płota”. Nie urażając niczyich sympatii oraz przekonań, posłanki Samoobrony Danuta Hojarska czy Renata Beger chyba jedynie z powodu napiętego terminarza obrad Komisji Śledczych, nie otrzymały głównych ról w „Weselu”. Mimo, że ich wiarygodność pozostawia wiele do życze-nia (obie borykają się z procesami sądowy-mi i mają kilka wyroków na koncie), damy Leppera otrzymały odpowiednio 10 155 i 10 537 głosów. Notabene osób będących w konflikcie z prawem jest w naszym parla-mencie znacznie więcej i trudno doszukać się tutaj bezpośredniego związku z przy-należnością partyjną. Powyższe dywagacje powinny nam zatem uzmysłowić, że w społeczeństwie polskim zachodzą następujące zależności: * zaradność oraz przedsiębiorczość utożsamiamy z „lewym kombinator-stwem” i na tej podstawie dokonujemy często wyboru kandydata * jednocześnie oczekujemy, że ów kan-dydat na ulicy Wiejskiej ulegnie moral-

nej przemianie i dobro wspólne przedło-ży ponad prywatny interes Bez wątpienia wśród 40% obywateli, którzy oddali głos w wyborach byli tacy, którzy przejawiali powyższe cechy. Naj-bardziej jednak jest niepokojący fakt, iż 60% ludzi postanowiło obrać strategię domowego buntownika. Jeżeli owa resz-ta społeczeństwa nie znajduje wśród opcji politycznych odzwierciedlenia swoich preferencji, bądź postrzega poli-tykę jako bagno amoralności (najczęściej przytaczane powody niegłosowania), to służę diagnozą. Brzmi ona tak: jeżeli ta część społeczeństwa, która nie zagłoso-wała z tych samych powodów wskaże spośród siebie kandydata, to szybka kalkulacja matematyczna dowiedzie, że owy kandydat musi wygrać wybory. Czemu się tak nie stanie jednak? Ta kwestia stanowi meritum całej rozprawy. De facto jesteśmy narodem w całości pozbawionym atrybutów społe-czeństwa obywatelskiego. Nasza aktyw-ność w życiu społecznym ma charakter wręcz marginalny. Wybory stają się po-woli rytuałem a pasywność w kwestiach polityki prowadzi do wyobcowania w ramach przysługujących nam narzędzi demokracji bezpośredniej(w Polsce należą do nich referendum lokalne i lu-dowa inicjatywa ustawodawcza). Z pew-nością usprawiedliwieniem jest tutaj fakt istniejących wyrw w świadomości obywatelskiej Polaków, które wywołały zaszłości po byłym ustroju. Jednak ten argument nie obala tezy o pasywności społeczeństwa, a jest jedynie marną pró-bą usprawiedliwienia statusu quo. Regres nieskończony (tzw. błędne koło) zatacza krąg. Niestety bierność w polityce rodzi koszty, co bez skru-pułów wykorzystują ludzie wątpliwej wiarygodności - zarówno kandydaci jak i wyborcy. Szukanie wymówek i na-rzekanie stało się w Polsce narodowym rzemiosłem. Czas jednak przekwalifi-kować się, bowiem obywatelska pasyw-ność oznacza wyrzeczenie się udziału w funkcjonowaniu społeczeństwa i odbiera uzasadnienie głoszonych o nim sądów.

Artur Pałasz

„...ten kraj jest wasz, nie nasz...”Tegoroczne wybory można uznać za przełomowe. Nigdy bowiem po 1989 roku polityczna aktywność mediów nie była aż tak widoczna, jak tym razem. Dzięki tym wyborom społeczeństwo mogło zobaczyć poziom obiektywności i wiarygodności polskich mediów. Ich postawa sprawiła, że dotychczas wyśmiewane teorie, mówiące o powiąza-niach świata polityki, biznesu i mediów nabrały realnego wymiaru.

38 manko

manko 39

Ukazał się kolejny tom Global Cor-ruption Report 2005 - Pluto Press, Lon-don, Ann Arbor, Mi. jako wydawnictwo Transparency International. Jak wiadomo ta międzynarodowa or-ganizacja stawia sobie za cel zwalczanie różnych przejawów korupcji na całym świecie. Nie ulega wątpliwości, że za-dania tego stowarzyszenia są społecznie nadzwyczaj ważne gdyż korupcja wy-stępuje dziś na całym świecie i wywiera bardzo niekorzystny wpływ na całe życie społeczne wszędzie tam, gdzie stała się sprawą codzienną, doświad-czoną przez miliony ludzi. (Osobną sprawą jest kto w danym kraju należy do tego stowarzyszenia, jakie kryteria decydują o przynależności i w jaki sposób werbuje się członków, bo np. w Polsce nawet ci pracownicy nauko-wi, którzy zajmują się problematyką korupcji nie zostali zaproszeni do udziału w pracach tej organizacji. Natomiast wiadomo, że aktywistka tej organizacji Pani Julia Pitera stała się od niedawna reprezentantką Plat-formy Obywatelskiej i już nie słyszy się jej wystąpień przeciwko korupcji, nato-miast aktywnie zwalcza partię Prawo i Sprawiedliwość). Książka, o której tu mowa to raport (316 stron), który obok wielu interesują-cych informacji zawiera również „raporty krajowe”, „postrzeganie korupcji”, global-ny (światowy) barometr korupcji”. Sama krytyka korupcji jest działalnością godną wsparcia w imię pożytku obywatelskiego. Jednak można mieć wątpliwości co do metod badawczych, źródeł i sposobów przedstawiania „raportów krajowych” na temat korupcji. Oto autorka polskiego raportu powołuje się na takie źródła jak polskie czasopismo dla biznesmenów Warsaw Voice online, Polish News Bulle-tin i Gazeta Wyborcza. Zaleca też zapoznanie się z nastę-pującymi pracami: M. Jarosz, „Władza, Przywileje, Korupcja”, J. Kowalski, R. Zgorzelski (red.) „O Nową Polskę”, A.

Kubiak „Łapownictwo w świadomości i doświadczeniu potocznym Polaków” oraz J. Pitera „Mapa korupcji w Polsce”. Dwie ostatnie pozycje książkowe są z 2003 roku, dwie wcześniejsze z roku 2004. Nie wiadomo dlaczego autorka pominęła szereg innych polskich publi-kacji ale to osobna sprawa. Naturalnie najbardziej interesującą sprawą jest kwestia na jakim miejscu znajduje się Polska w owym międzyna-rodowym „barometrze korupcji”? Dowiadujemy się, że w roku 2004 Polska z oceną 3,5 punktu zajmuje 67 miejsce na 146 krajów (podobnie jak Chorwacja i Peru). Oznacza to, że niższy poziom korupcji występuje nie tylko w krajach skandynawskich, ale także we Francji, w Hiszpanii, w USA a także w Czechach, Holandii, w Niemczech, na Tajwanie, w Południowej Korei czy w Brazylii i Surinamie. I tu rodzą się poważne wątpliwości. Autorzy raportu, inaczej niż nasze do-minujące media, które po prostu ten ra-port traktują jako opis stanu rzeczywi-stego zatytułowali swoje opracowanie „index postrzegania korupcji”. A więc są to opinie zebrane przez ankieterów na temat tego, jaki jest zdaniem infor-matorów stan korupcji w danym kraju.Inaczej mówiąc, stan korupcji w danym państwie to subiektywne opinie oparty na wypowiedziach informatorów wylo-sowanych do badań opinii publicznej. Skąd inąd wiadomo, że w różnych krajach informatorzy inaczej reagują na pytanie ankieterów: w niektórych krajach (np. na Ku-bie) mogą się bać wyrażać swoje zda-nie, gdzie indziej in-formatorzy sugerują się opiniami innych osób lub też infor-macjami ze środków masowego przeka-zu, jeszcze inni po prostu zgadują jak by tu odpowiedzieć, aby zrobić dobre wrażenie na an-kieterach. Bardziej wiarygodne są od-powiedzi formuło-wane na podstawie

osobistych doświadczeń ( jeśli dana osoba sama usiłowała załatwić coś za lub sama przyjmowała jakąś łapówkę). Trzeba pamiętać, że korupcja jako zja-wisko społeczne dotyczy łapówkarstwa na wielką skalę, przeważnie na styku instytucji politycznych z instytucja-mi biznesowymi, sądowniczymi czy samorządowymi. 90 procent danego społeczeństwa nie ma nic wspólnego z korupcją bo nie ma czym kogoś przeku-pywać lub nie ma możliwości załatwić coś na lewo, w sprzeczności z prawem. Natomiast z mediów wszyscy się dowia-dują o jakichś sprawach korupcyjnych. I często ich opinie to nic innego jak od-tworzenie informacji pochodzących od innych osób. Poza tym, wiemy z badań empirycznych, że wielu ludzi (do nich należą częściowo nawet studenci czy młodsi pracownicy naukowi) nie potra-fi ą zdefi niować korupcji jako zjawiska społecznego. Przeważnie opinie na ten temat są niejasne, niewyczerpujące a nawet mylące. A przecież w różnych krajach europejskich, azjatyckich czy afrykańskich ludzie nie orientują się w takich pojęciach jak korupcja, biurokra-cja, demokracja czy globalizacja. To wszystko powoduje, że „Raport w sprawie korupcji światowej” jest tylko niedoskonałym zasygnalizowaniem istnienia korupcji jako zła regionalnego i światowego. Niezbędne będą dalsze pogłębione studia oparte nie tyle na opiniach co na dokumentach, sprawoz-daniach fi nansowych, orzeczeniach są-dowych i decyzjach administracyjnych.

Oi lo

prof. dr hab.Ryszard Dyoniziak

Korupcja jako zjawisko społeczne

Sylwester pod Papugami. Informacje w barze

R E K L A M A

38 manko manko 39

Kąt k

Znamy 300.000 gatunków ssaków - ale nie ma wśród nich ani jednej odmiany lata-jącego renifera. Na Ziemi żyje około 2 mld. dzieci. Odli-czywszy nawet dzieci muzułmanów, buddy-stów, wyznawców hinduizmu, itd., które nie

oczekują jego wizyty, daje to około 378 mln dzieci do obsłużenia w ciągu jednej nocy. Zakładając że przeciętna rodzina liczy 2,5 dziecka (wg. statystyki) daje to około 150 mln domów do odwiedzenia. Co z tego wy-nika - zaraz zobaczymy. Uwzględniwszy, że Boże Narodzenie trwa 31 godzin (biorąc pod uwagę zysk wynikający ze zmian stref czasowych przy podróży ze wscho-du na zachód) daje to około 822.6 wizyty w domu na sekundę. W tym czasie Mikołaj musi zeskoczyć z sań, wpaść przez komin, położyć prezent pod choinką, powiedzieć parę razy „ho ho ho”, wrócić przez komin, wskoczyć na sanie, wystartować, dolecieć do następnego domu. Wedle kalkulacji daje to około 150.000.000 km do przebycia w ciągu nocy. W efekcie sanie Mikołaja musiałyby być 3.000 razy szybsze od dźwięku, by przebyć ten dystans w czasie 31 godzin (czyli wy-ciągać około 50 km/s). Tymczasem typowy renifer rozwija nie więcej niż 30 km/h. Brak danych dotyczących szybkości latających reniferów.

Ładowność sań. Zakładając, że przeciętny prezent waży około 1 kg, sanie musiały-by mieć ładowność supertankowca (ok. 321.000 ton). Tymczasem zwykły renifer ma ‘uciąg’ rzędu 600 kg. Zakładając, że renifery latające mają większy udźwig - to i tak po-trzeba co najmniej 200.000 reniferów. Statek o masie rzędu 320.000 ton, poruszający się z prędkością 50 km/s spaliłby się w atmosferze ziemi - chyba, że renifery są w stanie wypocić w ciągu sekundy energię rzędu 14.2 kwintylionów dżuli. Nie wspominając już o ogromnych turbulencjach powietrza i tzw. sonic boom (efekcie przekroczenia bariery dźwięku), których nikt nigdy nie zaobserwował. Wedle naszych obliczeń, taki pojazd powi-nien wyparować w ciągu 0,00426 sekundy od momentu startu. Dodatkowo Mikołaj podlegałby zabójczemu przeciążeniu (przy starcie) rzędu 17.500 g. Zakładając, że Mikołaj waży około 125 kg, to przy takim przeciążeniu jego ciało ważyłoby ok. 2.150.000 kg.

MIKOŁAJ NIE ISTNIEJE - dowodzą inżynierowie z Politechniki

Zarówno koneserzy, jak i zwolennicy spo-żywania tego trunku w niekonwencjonalny sposób są zgodni,że zasługuje na to, by być arystokratą w świecie alkoholi.A mowa tu o koniaku! Koniak pochodzi z regionu Cognac, który rozciąga się w zachodniej Francji od rzeki Charente aż po Bordeaux.Koniak zaliczany jest do rodziny brandy.Wyróżnia go jednak miejsce pochodzenia,specyfi cznya technika produkcji oraz ściśle zastrzeżona prawem nazwa.Trunek ten wytwarzany jest z win białych.Podstawą produkcji jest dwukrotna destylacja.Nastepnie destylat przechowuje się w dębowych beczkach, gdzie nabiera smaku i aromatu. Wiek XVII datuje się jako początek pro-dukcji koniaku.była to swego rodzaju forma zagospodarowania nadwyżek wina.Po okresie przechowywania rozcieńczano koniak z wodą i z powrotem zmieniano w wino.Jednak jego walory w mocniejszej wersji doceniono w XVIII wieku.Wtedy to, roapoczeła się działajność producentów koniaku,znanych do dziś takich

jak: Hennesy,Courvoisier,Otard,Martell. Koniak pijemy jako digestif,po obiedzie lub kolacji,by wpełni odczuć jego wszystkie walory.Najlepsza temperatura do spożywa-nia go to 18-20 st.C.Kieliszek powinniśmy trzymać za nóżkę i poruszać nim powoli i delikatnie,aby zbyt szybko nie ulotnił się bukiet zapachów,a trunek się nie napowietrz-nił.Picie koniaku wymaga cierpliwości, uwagi i czasu.Musi upłynąć kilka minut od nalania-,aby wyczuć w nim zachodzące zmiany.W tym czasie otwierają się przed nami coraz nowe zapachy,możemy wyczyć zapach drewna,śliwek, wanilii, grzybów, rodzynek, kwiatów czy suszonych owoców.Pełne walo-ry zapachowe najlepiej można wyczuć w kie-liszku przypominajacym wydłużony tulipan, niz w powszechnie znanych koniakówkach. Pijąc koniak należy się zachwycać każ-dym łykiem, odkrywając w nim wszystkie niuanse zapachowo-smakowe, jeśli chcemy się nim w pełni delektować. Zwolennicy picia koniaku w klasyczny sposób, uważają za profanację picia go

z dodatkiem innych napojów lub jednym łykiem.Obecnie barmani na całym świecie potrafi ą przyrządzać drinki na bazie konia-ku.Można go pić z tonikiem, likierami, czy kostkami lodu. Kompozycje tego trunku w drinkach, czy nawet z różnymi potrawami udowadniają, że tak szlachetny alkohol ma wszechstronne zalety.Rownież w naszym kraju notuje się coraz większe zaintereso-wanie tym trunkiem.Dynamicznie rozwija się sprzedaż.W roku 2004 sprzedano o 30% wiecej niż w 2003.Koniaków jest kilka rodzaji:V.S.(co najmniej 2.5 roku leżakowa-nia),V.S.O.P.(co najmniej 4.5 roku),X.O(mi-nimum 6 lat). oraz Specjalne(10 i więcej lat).Ceny kształtują się od ponad 100 złotych w klasie V.S. do kilku tysięcy w Specjalnych. Choć sam jestem smakoszem drinków, jednak koniak lubię pić w sposób tradycyjny. W kolejna podróż chce Was zabrać na Daleki Wschód,byście mogli poczuć smak Orientu.

Marek Dajnowski

Posmak arystokracjiWyjątkowa podróż, w świat zmysłowych doznań

manko 4140 manko

Poróż

Północna część parku jest bardzo piaszczysta. Zresztą w całej półn. części prowincji Limpopo jest bardzo gorąco i sucho. Zaskakuje tam np. pasmo górskie Soutpansberg, które w tych warunkach porasta las równikowy, kipiący soczystą zielenią. A w parku dzięki pobliskiemu korytu rzeki Luvuvhu, rośnie miejsca-mi dżungla. Mimo, że po brodzeniu w niej, z butów można wysypać tylko parzący piasek, każdy liść na drzewie emanuje tu życiem. Można tu jeszcze spotkać baobaby. Rosną też fi gowce, drzewa mahoniowe i hebanowe. Jest to raj zwłaszcza dla pawianów czakma, o czym natychmiast informuje ostry za-pach. I to było jedyne miejsce o przykrej woni, w czasie całej podróży.

Okazuje się, że w naturze zwierzęta nie cuchną. Natura jest zorganizowana doskonale, oby tylko człowiek nie za wiele jej pomagał. Widok w Ndumo Park żuka gnojarka, który toczył kulę łajna przekraczającą wielkością kilkakrotnie jego własne rozmiary, wzbudził we mnie respekt. Jej gładkość nie odbiegała od jakości powierzchni piłeczki pingpongowej.

Zdumienie rodzi także liczba i rodzaje ptactwa żyjącego w symbiozie z kroko-dylami, słoniami, hipopotamami, zebra-mi. Do współpracy dołączają się hieny, guźce... Płonęło poszycie. Uciekały koczko-dany. Impale i zebry stały w zbitych stadach. Barierę dla ognia stanowiła pylista droga. Na jej przeciwległej stro-nie, pełnej cienia, pasły się stenboki, springboki i baraszkowały małpy. Tego dnia zakończyliśmy safari ze stanem przejechanych 50 km. W obozie Punda Maria zjawiliśmy się pomarańczowi od pyłu. Czekała tam na nas niespodzianka-nocleg w namiotach. Namioty jak pałace-każdy stojący na drewnianej werandzie z bali, z własną kuchnią pod gołym niebem, z ekskluzywną łazienką i toaletką dla dam, z kinkietami, wentylatorami i królewskimi łożami-wzięły nas w swe objęcia. Oczaro-

waniu nie było więc końca. Pobliską pa-noramę rychło pokryła czarna jak smoła noc. Dookoła porykiwały zwierzęta. Wiatr, pomimo otwartych drzwi i okien, szarpał ścianami naszej eleganckiej ostoi. Stan-dart w jakim spędziliśmy te chwile był wyższy od poziomu usług oferowanych przez Hotel Hilton w Washington D.C. w Ameryce.

Spotkanie stada słoni jest niezapo-mnianym przeżyciem. Pamiętam swój strach, kiedy przez lornetkę ogląda-łem je oddalone o kilka kilometrów. Schodziły ze wzgórza. Sunęły tyralierą. wahlując potężnymi uszami, co wcale nie musi oznaczać ochładzania się, ale może być również synonimem wojow-niczego nastawienia. Wyglądało to jak żywa, wartko prąca na wprost baryka-da, złożona z tratujących wszystko czar-nych buldożerów. Po godzinie, snując się krętą drogą, zbliżywszy się do wzgó-rza mieliśmy spotkać je znowu. Stado składało się z kilkudziesięciu osobników wraz z małymi. U podnóża płynęła rzeka i słonie zatrzymały się tam na lunch z soczystej trawy połączony z kąpielą. W tej części Kruger Park turystów jest na szczęście bardzo mało. Zwierzęta nie są przyzwyczajone do widoku samocho-dów i białych ludzi. To też z zapartym tchem spoglądaliśmy na matki z ucze-pinymi ich ogonów małymi, i na cały ich rytuał przechodzenia przez drogę. Często trudno było zorientować się czy cała rodzina w komplecie znalazła się już po jednej stronie. Nie daj boże wstąpić pomiędzy! Wtedy przestraszo-na matka robi z autem to co niektórzy supermani z puszką po piwie.

Im dalej na południe parku tym bliżej do turystycznego szlaku wiodącego bezpośrednio z Pretori lub Johanesbur-ga. Zmienia się klimat i ukształtowanie terenu: z półpustynnego przechodzi ono w typową sawannę-w raj dla anty-lop, żyraf, słoni i lwów. Niestety pojawia się też infrastruktura niezbędna dla ob-sługi rzesz autokarowych wycieczek. W

Orpen opuściliśmy na moment Kruger Park, przejeżdżając przez okalające go od zachodu prywatne rezerwaty, by udać się do Małych Gór Smoczych i Bly-de River Reserve. Tu wspinanie się przez Abel Erasmus Pass i oględziny towarów na przydrożnych straganach objawiły nam kolejną stronę RPA. Znaleźliśmy się wśród górali, tyle że czarnoskórych, a tamtejsze pamiątki nie miały napisów: made in Taiwan lub made in China, lecz w większości były prawdziwymi przy-kładami sztuki ludowej Mpumalanga.

Kanion rzeki Blyde to swoistego rodzaju Grand Canyon Afryki. Stanowi on jedną z najbardziej malowniczych atrakcji kraju. W sercu kanionu znajduje się zapora Blydepoort. Urwiska skalne z kwarcytu i łupka ilastego w połączeniu z widokiem na akwen zapierają dech. I tam również spotkaliśmy przedstawicieli małp naczelnych. Całość swym ogromem przypomina rozmach kanadyjskich Rocky Mountains. Nieco dalej można podziwiać okrągłe, skalne rondaveles, jakby zaklę-te w kamień statki kosmiczne, otwiera-jące z jednej strony widok na kanion, a z drugiej rozpoczynające Panorama Route. (Tu osunął się w przepaść, w 1997r. pierw-szy ambasador RPA w Warszawie. Robił zdjęcie swemu kierowcy z Polski.) Na jej końcu czeka nas Okno Boga i Cudowny Widok. Ponoć jest to najpiękniejszy kra-jobraz w Republice Południowej Afryki. Po drodze mija się jeszcze kilka formacji z piaskowca oraz Bourke’s Luck, miejsce w którym pierwsi poszukiwacze złota dopo-mogli znacznie erozji w uzyskaniu fanta-stycznych kształtów klifu. Tym razem Bóg nie zezwolił nam wychylić się przez okno i ujrzeć ten cudowny widok. Tonęliśmy już we mgle. Za to byliśmy wniebowzięci tym, co dane nam było przeżyć wcześniej. Zdążyliśmy jednak odwiedzić wodospady Lisbon i Berlin, na terenie kopalń złota. Nazwy te, z sentymentu nadane przez kolonizatorów, przypominają starą Euro-pę. Tylko w porównaniu z dziejami Afryki, Europa wcale nie jest stara. Poza tym dlaczego tam ma cokolwiek Europę przy-

Kruger Park jest jednym z najwspanialszych miejsc jakie udało mi się widzieć w życiu. Jego wschodnią krawędź stanowi granica z Mozambikiem. Na północy rzeka Limpopo oddziela go od Zimbabwe. Jest niewiele węższa od Hudson River w New York, i była zupełnie sucha. Ostani raz padało tam przed czterema miesiącami przez 40 min. Terytorium parku ciągnie się 350 km na południe, niemal styka się z półn. granicą Suaziland. Zajmuje powierzch-nię 2mln ha t.j. równą pow.Izraela. Na jego poznanie należy przeznaczyć co najmniej miesiąc.

Kruger Park

40 manko

40 manko manko 41

Poróż

pominać? Nie widziałem ani w Anglii, ani w Holandii, ani gdziekolwiek na naszym kontynencie nazwy np. Mbabane Bridge, choćby dla upamiętnienia największego miasta Suazi.

Mgłę pozostawiliśmy u góry. W za-budowie drewnianego miasteczka Graskop, relikcie z epoki Dzikiego Zachodu, jakbym zobaczył odbicie sławnego Dawson City ze szlaku Klondike, na Alasce. Zdaje się, że wszędzie na świecie poszukiwacze złota oczekiwali tego samego, wno-sili tę samą zarazę i pozostawiali po sobie to samo... Nocą zawitaliśmy do Hazyview, leżącego już nieopodal Phabeni Gate w Kruger Park.

W środkowej części parku, pomiędzy obozami Shingwedzi a Mopani spotkała nas przygoda mogąca w najlepszym przypadku kosztować tylko bardzo wy-soki mandat. Docierając bocznym duk-tem, na godzinę przed zmierzchem, do bram obozowiska oddalonego już zaledwie o 16 km natknęliśmy się na stado czarnych bawołów. Trudno oce-nić jego liczebność. Szacuję je na 200-300 sztuk. Jest to tylko dzikie bydło. Mimo wszystko, jak przewidzieć jego reakcje? Zwłaszcza, że jeden ruch łbem pozbawionego czoła byka, u którego rogi zawinięte do góry jak haki, mają swe zwieńczenie tuż nad ślepiami, może zubożyć samochód np. o drzwi. Praktyczny Przewodnik Pascal (wyd. z 2001r.) podaje: Bawoły w stadzie są zazwyczaj łagodne, ale pojedyńcze osobniki bywają nieprzewidywalne, a rozsierdzone - bardzo niebezpiecz-ne. Natknąwszy się na bawoła podczas wędrówki w buszu, należy powoli wycofać się po cichu. Jeśli zaataku-je, najlepiej wspiąć się na najbliższe drzewo albo co sił w nogach uciekać zakosami. Cóż, dobra rada nigdy nie jest zła! Mierzenie sił na zamiary trwa-ło godzinę. Stado nic sobie z nas nie robiło. Kroczyło całą szerokością drogi lub przechodziło z lewej strony na pra-wą, i na odwrót. Dwie falangi zwierząt ogarnęły nas po bokach. Pojedyńcze osobniki spoglądały nam prosto w oczy i spychały drogą spowrotem. Kontrast między mocą i nieuchronno-ścią rytmu Natury, a potęgą człowieka był przytłaczający. Sawanna bezkresna jak ocean, kipiąca zielenią po hory-zont, nie do uniknięcia nadchodzący

zachód rozpalonego słońca, nie do zatrzymania żadną siłą prące wolno aczkolwiek systematycznie smoliste potwory o diabelskich obliczach i dwójka potężnych, białych ludzi w me-talowej puszce na gumowych kółkach. Europejskie ego doznało druzgocącej porażki. Nie ryzykując zupełnego wchło-nięcia przez stado, będąc tuż u stóp obozu docelowego musieliśmy wracać do tego, który opuściliśmy rankiem. Wycofaliśmy się uciekając zakosami. Na szczęście, przebudzony przed północą dyrektor kampusu Shingwedzi wykazał zrozumienie: pół roku wcześniej przez obóz przechodziło stado czarnych ba-wołów w ilości 600 sztuk! W wyniku suszy i pożarów słonie przemieszczają się z półn. części parku ku centralnej i południowej, gdzie jest mniej spokoju, ale za to więcej soczystych liści i wody. A gdzie woda tam i błoto działające na ich skórę jak nasze olejki z faktorem UVA. Często można było spo-tkać samotne osobniki wędrujące skra-jem drogi, metr lub dwa od samochodu. Albo też pojawiały się z przeciwka, jak ogromne frachtowce na środku drogi, w falującym od gorąca powietrzu. Właści-wie zawsze ustępowały miejsca zbacza-jąc ociężałym krokiem w sawannę, lub pozwalały się wymijać. Zawsze...za wy-jątkiem pierwszego razu, kiedy olbrzym ukryty w gąszczu akacji pojawił się znie-nacka, ukazując trąbę, kły i wielkie ucho (ucho słonia afrykańskiego dochodzi do 1,5m dł.). Stał nieruchomo, tak że zrazu przyszła mi na myśl idea o umieszczeniu w celach reklamowych przez obsługę parku, specjalnie dla turystów, atrapy słonia na-turalnej wielkości (tak jak ma to miejsce w Nowym Sączu czy Limanowej). I nagle ta atrapa, nic sobie z nas nie robiąc, drgnęła i rozpoczęła natarcie! Słoń był wielki jak piętrowy domek jednorodzinny, oddalo-ny od nas mniej niż o10 m. Auto zareago-wało natychmiast-ruszyliśmy z wyciem, jak z kopyta. Po chwili odwróciliśmy się- napastnik zniknął w akacjowym gaju, depcząc po nas tylko w naszej wyobraź-ni. Uff ! ...W ciszy, znać było łagodne falo-wanie zielonych gałązek. Słońce stało się jeszcze bardziej nie do zniesienia. (rok temu w wiedeńskim Zoo słoń przyparł kłami swego wieloletniego opieku-na, powodując jego natychmiastową śmierć. Reakcje dzikich zwierząt są dla nas wciąż niepojęte, ale my jesteśmy od zarania dziejów bestialcy i bardzo często głupi.)

Z powodu zachowania bezpieczeń-stwa, poruszanie się nocą po terenie parku jest surowo wzbronione. Za nieprzestrzeganie tego zakazu płaci się wysokie grzywny. Tym samym, nie można indywidualnie obserwować tych drapieżnych zwierząt, których aktywność wzrasta właśnie nocą. Obie-cywaliśmy sobie wiele decydując się na uczestnictwo w nocnym, grupowym safari. Jechaliśmy specjalnie obudowa-nym autem, pod opieką przewodnika, zaopatrzeni w ręczne refl ektory. Cóż, jakość tej trzygodzinnej wyprawy ma się tak do oczekiwań, jak smak herbaty expresowej, parzonej z tej samej torebki trzeci raz ma się do aromatu prawdziwej herbaty, przyrządzanej na nocnym ryn-ku w Taipei. Drapieżniki, tak jak piękne, tak i inteligentne, nie lubią być podglą-dane. Poza hieną, której oczy mignęły w świetle naszych lamp jak spadające gwiazdy, nie udało się wiele zobaczyć. Choć wrażenie promieniujących ślepi hipopotama, niemożliwe do zaobser-wowania za dnia, napewno przeszywa dreszczem. Bijące z nich światło jest ko-loru różowo fi oletowego, zupełnie szkli-ste, będące jakby efektem generowania jądrowej energii przez mutantów rodem z komiksów science fi ction. Przez kilka minut znów byliśmy na innej planecie.

Kierując się ku południowej grani-cy parku mieliśmy wielkie szczęście: w upalne przedpołudnie, tuż przy głów-nej drodze odpoczywał lampart. Nie było wogóle widać u niego przejawów zwinności, krwiożerczych instynktów czy niezwykłej przebiegłości. W czasie sjesty dzikie koty sprawiają wrażenie spokojnych, łagodnych pluszowych kotków. Wzbudzają uczucia opiekuńcze, a nie żaden strach. Na kilka kilometrów przed opuszcze-niem Parku Krugera i przekroczeniem granicy królestwa Suazi, żegnało nas kilkadziesiąt małpich rodzin. Pochód ciągnął się całą szerokością jezdni i jej poboczami. Szły samce, samice, matki z dziećmi na plecach i z uwieszonymi u podbrzusza. Wszyscy baraszkowali lub przysiadali na środku jezdni dla od-poczynku, czy też by zwrócić na siebie uwagę. Przy uciesze wszystkich odby-wały się również zapasy młokosów. W tej sytuacji poruszanie się autem było prawie niemożliwe.

Dariusz Pacak

manko 41

42 manko

manko 43

Kr

Kanadyjska artystka obdarowuje nas zestawem dwunastu najpiękniejszych piosenek bożonarodzeniowych. Nie po raz pierwszy możemy usłyszeć Dianę śpiewającą kolędy. W 2001 roku wyda-ła półgodzinny singiel „Have Yourself a Marry Little Christmas”. Zdarzyło się jej również wystąpić z podobnym materiałem gościnnie na kilku płytach. „Christmas Songs” jest jednak krążkiem w y j ą t k o w y m . To pierwszy longplay artystki poświęcony w całości tematyce świątecznej. Jest on jednocześnie pierwszym, na którym Diana Krall występuje w towarzystwie Big Bandu. Trzeba przyznać, że w tej roli czuje się wyśmienicie. Sły-chać to w każdej piosence, w której towarzyszą jej mu-zycy z grupy Jeff a Hamiltona i Johna Claytona. Hamilton (perkusista) jest do-brym duchem Diany. Pomagał jej stawiać pierwsze kroki na niwie światowego jaz-zu. W dużym stopniu przyczynił się do powstania pierwszej płyty - „Stepping Out”. Tymczasem album „Christmas Songs” stanowi urokliwy teatr dźwięków, do którego wkraczamy wraz z pierwszymi taktami „Jingle Bells”. Artystka zdaje się przeżywać każde słowo tekstu, z nie-malże dziecinną radością. Słuchając tej piosenki przed oczyma wyobraźni staje obraz małej dziewczynki o anielskim wyglądzie (miniaturka Diany), która sta-rając się stłumić czkawkę, pełnym entu-zjazmu głosem opowiada o wigilijnych prezentach.

Kilka kolejnych piosenek, z wyjąt-kiem „Let it snow”, jest utrzymanych w wolnym tempie. W sam raz na zimowe wieczory, kiedy na zewnątrz mróz, a my opatuleni w koc i przytuleni do ukocha-nej osoby, pijemy gorącą herbatę. Sielan-ka, nieprawdaż? Z trwającego prawie piętnaście minut potoku łagodnych dźwięków

wyrywa nas przyjeżdżający do miasta Święty Mikołaj („Santa Clous is Coming to Town”). Swingujący motyw zapra-sza do tańca. Takiej okazji nie można zmarnować. Szczególnie, że za chwilę z głośników popłynie spokojniejsza mu-zyka. Rozgrzani tańcem, siadamy przed kominkiem, żeby to ciepło podtrzymać. Tam, pogrążeni w melancholijnym wyciszeniu, możemy odprężyć się przy ostatnich pięciu piosenkach. Wśród nich są m.in. „Have Yourself a Merry Little Christmas”, „White Christmas”, czy „Sleigh Ride” Miłym zaskoczeniem okazuje się aranżacja „White Christmas”. Artystka zrezygnowała z tradycyjnego wstępu

Irvinga Berlina (opadający pasaż akor-dów w C-dur), wprowadzając w jego miejsce ciekawe unisono fortepianu, gitary i wibrafonu. Krążek zamyka ballada „Count Your Blessings Instead of Sheeps”. Słyszalne w tle instrumenty smyczkowe, wpro-wadzają bajkową kantylenę. Dodatkowo

wrażenia niesamo-witości dostarcza zastosowany przez artystkę motyw po-zytywki, spajający utwór muzyczną klamrą.

Dużą zaletą tej płyty jest ory-ginalność. Niby piosenki te same, lecz zupełnie inne. Zresztą nie wszystkie utwory są dla polskiego słuchacza oczywi-ste i znane. Dzię-ki temu, oprócz zachwycania się nowymi aran-żacjami bardzo znanych i ogra-nych szlagierów, można również

wsłuchać się w tematy z dalszych miejsc „świątecznej playlisty”. Piękne dźwięki to jednak nie wszyst-kie zalety tej płyty. Diana Krall, oprócz niesamowitego głosu, posiada również czarującą powierzchowność. Krótko mówiąc, jest piękną kobietą w każdym calu, czego wyraz można odszukać na okładce. Artystka na ma sobie pomarsz-czoną, szmaragdową sukienkę Vivienne Westwood. O ile kreacje sygnowane tym nazwiskiem są dla mnie zwykle zbyt ekstrawaganckie, to tym razem muszę stwierdzić, że strój jest dobrany ideal-nie. Ale taki właśnie jest jazz. W każdym calu szykowny i elegancki.

Michał Krzak

azz na Boże NarodzenieŚwięta Bożego Narodzenia są na rynku fonografi cznym czasem hossy. Zarówno artystom, jak ich menedżerom nie brakuje pomysłów na świąteczne nagrania. Te same piosenki, w różnych aranżacjach i tonacjach do oryginalnych nie należą. Jednak zdażają się wśród nich rodzynki. Moim faworytem roku 2005 jest najnowsza płyta Diany Krall zatytułowana, a jakże, „Christmas Songs”.

„Christmas Songs” jest jednak krążkiem

przyznać, że w tej roli czuje się wyśmienicie. Sły-chać to w każdej piosence, w której towarzyszą jej mu-zycy z grupy Jeff a Hamiltona i Johna Claytona. Hamilton (perkusista) jest do-brym duchem Diany. Pomagał jej stawiać wyrywa nas przyjeżdżający do miasta

witości dostarcza zastosowany przez artystkę motyw po-zytywki, spajający utwór muzyczną klamrą.

tej płyty jest ory-ginalność. Niby piosenki te same, lecz zupełnie inne. Zresztą nie wszystkie utwory są dla polskiego słuchacza oczywi-ste i znane. Dzię-ki temu, oprócz zachwycania się nowymi aran-żacjami bardzo znanych i ogra-nych szlagierów, można również

wsłuchać się w tematy z dalszych miejsc „świątecznej playlisty”.

42 manko manko 43

Kr

Na zakończenie roku ekranizacji ko-miksu „Sin City”, przyszła pora na kolej-ny. Tym razem podjął się jej kanadyjski reżyser, David Cronenberg, a padło na „Historię przemocy” (A History of Vio-lence), komiks Johna Wagnera i Vince’a Locke’a. Do spokojnego amerykańskiego miasteczka (Millbrook, Ind) przyjeżdża dwóch zbirów. Są zupełnie wyprani z uczuć, a zbrodni dokonują jakby od nie-chcenia i w żółwim tempie. Ukazany w pierwszych minutach obraz bandytów przypomina scenę z fi lmu Rejs, kiedy to inż. Mamoń opowiada o nudzie pa-nującej w polskich fi lmach. „Nic się nie dzieje”. Oglądając ten fragment „Historii Przemocy” trudno powstrzymać się od śmiechu wynikającego z niesamowitej fl egmatyczności zabójców, ale z drugiej strony towarzyszy nam napięcie. Ocze-kiwanie, jak w fi lmach Hitchocka, na nieuniknione. Bandziory wybierają na miejsce zbrodni bar prowadzony przez Toma Stalla (Viggo Mortensen), szczęśliwego męża i ojca dwójki dzieci. Kiedy sytuacja robi się gorąca, a jeden z morderców zabiera się do zastrzelenia kelnerki, Tom przejmuje inicjatywę. Po krótkiej szamotaninie, dwoma precyzyjnymi strzałami „rozwala” zbirów. Dzięki swo-jej odwadze, zostaje ogłoszony przez media „amerykańskim bohaterem”. Od tego momentu zaczynają się kłopoty. David Cronenberg jest określany mia-nem „Króla wenerycznego horroru” lub, jak kto woli „Baronem krwi”. Na swoim koncie ma wiele fi lmów, których nie można zakwalifi kować do jednej grupy tematycznej. Jest wiec elektroniczny „Videodrome”, naukowy „The Fly” medyczny „Dead Ringers”, narkotycz-ny „Naked Lunch”, erotyczny „Crash”, czy wreszcie psychologiczny „Spider”. „Historia przemocy” jest fi lmem pogra-nicza. Mamy tu do czynienia zarówno z kanwą horroru, jak i silnymi akcentami natury psychologicznej i socjologicznej. Są oczywiście sceny łóżkowe, gdyż z nich Cronenberg nie lubi rezygnować. Jeżeli spodziewamy się zobaczyć obraz łatwy,

a zarazem przerażający, przy którym najemy się strachu, szybko o nim zapo-minając, to fi lm nas zawiedzie. Porusza on bowiem zagadnienia zmuszające do głębszych przemyśleń. Czy morderca może stać się zwyczajnym człowiekiem? Czy odkupieniem za czynione w prze-szłości zło pozostaje tylko śmierć? Tom Stall nie zyskuje na zrobionej mu przez media reklamie. Ściąga mu ona na głowę niechcianego gościa, Carla Fogar-ty (Ed Harris). To człowiek w czarnym garniturze, jeden z bosów fi ladelfi jskiej

mafi i. Fogarty niszczy sielankową at-mosferę panująca w rodzinie Stallesów, twierdząc że nasz bohater nie jest żad-nym Tomem, tylko niejakim Joeyem, zabijaką z Filadelfi i. Od tego momentu zaczynają się prawdziwe kłopoty. Czy zaszła pomyłka, czy też nie? To pytanie towarzyszy widzom przez resztę fi lmu. Staje się on z każdą minutą coraz bardziej wciągający. Jest to w dużej mie-rze zasługa Marii Bello, która wciela się w rolę żonę Toma, Edie. To najbardziej przekonywująca postać „Historii Prze-mocy”. Do bardzo udanych ról trzeba dodać również kreację syna, stworzoną przez Ashtona Holmesa, oraz czarnego charakteru - tu brawa należą się Edowi Harrisowi. Jego Fogarty, był nie tylko mrożącym krew w żyłach bosem mafi i, ale przede wszystkim żartobliwie nasta-wionym do życia ekstrawagantem. Cronenberg zastosował w swoim fi lmie klamrę, która łączy koniec z początkiem. W pierwszej ukazującej Stallesów scenie, widzimy ich przy stole szczęśliwych i jedzących śniadanie. Jest to obraz, jaki często pojawia się w fi l-mach promujących „amerykański sen”. Ostatnia scena również odbywa się przy stole. Ale ocenę tego, czy różni się od pierwszej pozostawiam już Czytelniko-wi, zapraszając Go tym samym do kina.

Michał Krzak

Każdy ma coś do ukrycia, czyli

historia przemocy

44 manko

manko 45

Rprury

7.12 (środa) - 19:00 ROBERT ROZMUS SHOW, prowa-dzenie: Artur Andrus, realizacja dla 2 PR TVP

8.12 (czwartek) - 20:00 Studenckie Horyzonty Muzyczne: Sławek Wierzcholski i Nocna Zmiana Bluesa

6-12.12 - Festiwal XXIX Międzynarodowy KonkursMłodych i Debiutujących Zespołów Jazzo-wychwww.jazzjuniors.pl

10.12 (sobota) - 09:00-13:00 Giełda Narciarska - 19:00 KONCERT LAUREATÓW JAZZ JUNIORS oraz MARCIN OLEŚ & BARTŁO-MIEJ BRAT OLEŚ feat. KENNY WERNER „SHADOWS” (USA, Polska)

11.12 (niedziela) - 09:00-13:00 Giełda Narciarska- 19:00 JAZZ JUNIORS - NEW ORLEANS JOYFUL GOSPEL SINGERS (USA) - ERA JAZZU

12.12 (poniedziałek) - 19:00 JAZZ JUNIORS - PÁL VASVÁRI „POLISH VIOLIN - IN MEMORIAM ZBI-GNIEW SEIFERT” (Węgry, Polska)

13.12 (wtorek)- 19:00 Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe na Kabaretowej Scenie Dwójki Wystąpią: HRABI, CIACH, SZUM, SŁUCHAJCIE, MADE IN CHINA, ŁOWCY .B, FORMACJA CHATELET, gość: STANISŁAW TYM, prowadzenie: PIOTR BAŁTROCZYK realizacja dla 2 PR TVP

14.12 (środa) - 20:00 Śpiewać każdy może - konkurs znagrodami prowadzenie: Zbigniew Książek

16.12 (piątek) - 20:00 koncert HEYGość: Vypsana Fixa (Cz)

17.12 (sobota) - 09:00 - 13:00 Giełda Narciarska- 20:00 koncert HEYGość: Penny Lane

18.12 (niedziela) - 09:00 - 13:00 Giełda Narciarska

20.12 (wtorek) - 17:30 Ekrany Świata

ROTUNDA, ul. Oleandry 1, tel. 633 35 38, www.rotunda.pl

Rotunda zaprasza w grudniu

Przekład adaptacji Monika Muskała

Występują: Ojciec - Ryszard ŁukowskiMatka - Aldona GrochalAgnieszka - Barbara Wysocka (PWST)Piotr - Krzysztof ZarzeckiGrzegorz - Andrzej RozmusMężczyzna, Kelner - Szymon KuśmiderDziewczyna - Marta OjrzyńskaMonter, Robotnik - Adam Nawojczyk

Adaptacja i reżyseria Armin PetrasScenografi a Magdalena Musiał

Premiera 29.10.2005 Opowieść o miłości Piotra i Agnieszki umieszcza Hłasko w realiach War-szawy czasów odwilży. Petras tę samą historię opowiada współcześnie. Inne są przyczyny zepsucia świata, nie zmienia się jednak tęsknota za czymś nieskażonym powszechną degrengoladą i marzenie o innym, lep-szym świecie. Poszukiwania wolnego pokoju, w którym mogłoby dojść do fi zycznego zbliżenia między bohaterami to jednocześnie rozpaczliwa próba znalezienia wspólnej przestrzeni emocjonalnej, wolnej od otaczającego fałszu, tandety i iluzorycznego szczęścia. Postępującej degradacji świata towarzyszy coraz większa dezorientacja bohaterów. Stąd też rozczarowanie, a nie spełnienie okaże się ich najważ-niejszym życiowym doświadczeniem. Armin Petras studiował reżyserię w słynnej szkole Ernsta Buscha w Ber-

linie, obecnie na stałe współpracuje z teatrem we Frankfurcie. Jest również autorem tekstów dramatycznych, które publikuje pod pseudonimem Fritz Kater. Częstym tematem jego sztuk i spektakli jest nostalgia za młodością spędzoną w NRD, tęsknota za utratą świata z dzieciństwa, wspomnienia, w których istotne przemiany polityczne mieszają się z błahymi zdarzenia okresu dojrzewania. W jego twórczości elementy dramatyczne sąsiadują z epickimi, powaga z błazenadą, a wszystkim rządzi nieposkromiony żywioł zabawy. W 2003 roku Petras otrzymał w plebiscycie „Theater heute” presti-żowy tytuł autora roku oraz doroczną nagrodę dramatopisarską na festiwalu w Mülheim. W 2004 roku w ramach projektu SZUM - Spotkania z językiem i kulturą organizowanego przez Dom Norymberski pokazano w Starym Teatrze w Krakowie spektakl Zeit zu lieben Zeit zu sterben (Czas kochania Czas przemijania) Fritza Katera w reżyserii Armina Petrasa, który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności i krytyki.

ÓSMY DZIEŃ TYGODNIA według Marka Hłaski

44 manko

manko 45

Małopolski Instytut Kultury (MIK) pracuje na pięciu polach. Są nimi: efektywne zarządzanie w kulturze, in-teraktywna edukacja dla kultury, nowe technologie w informacji o kulturze, analiza zjawisk i procesów zachodzą-cych w kulturze oraz budowanie spo-łeczeństwa obywatelskiego między in-nymi poprzez projekty wielokulturowe. Adresatami działań MIK-u są instytucje

kultury, organizacje pozarządowe oraz osoby prywatne zarówno z obszaru Małopolski, jak i całego kraju oraz Eu-ropy. Formami działań są długofalowe programy szkoleniowe, misje eksperc-kie, projekty kulturowe, scenariusze nowych działań edukacyjnych oraz czasopismo „autoportret / pismo o do-brej przestrzeni”. Filozofi ę pracy MIK-u określają trzy zasady: 1. Kultura nie jest

Małopolski Instytut Kultury (MIK)klubem dla wtajemniczonych. 2. Kultu-ra jest osobistym dialogiem. 3. Dobry pomysł rodzi pieniądze. Małopolski Instytut Kultury, Rynek Główny 25, 31-008 Kraków Tel: +48 (12) 422 18 84; faks: +48 (12) 422 55 62 e-mail: instytut@mik.krakow.pl www.mik.krakow.pl

46 manko

manko 47

Pmagmy

W Niedzielę 4 grudnia, w krakow-skichlokalach biorących udział w ak-cji ŚWIĄTECZNY STÓŁ PAJACYKA był wyeksponowany plakat informujący o akcji, gości lokalu . Mieszkańcy Krakowa wybierali się w tą Mikołąjową niedzielę właśnie do lokali z plakatami Pajacyka aby spędzić czas z przyjaciółmi bowiem 10% z kwoty ich zamówienia zostanie przekazane na dożywianie w szkołach najuboższych dzieci w Polsce. Grudzień, a zwłaszcza dzień św. Miko-łaja i zbliżające się Święta Bożego Naro-dzenia są okresem, gdy wszyscy zwra-cają się w stronę osób potrzebujących i cierpiących. Dzieci są często tą najbar-dziej pokrzywdzoną częścią środowiska. Nie mogą się bronić, przeżywają wiele upokorzeń, czasami po prostu cierpią

głód. Dlatego to dla nich przygotowano akcję „Świąteczny stół Pajacyka”. Nie prosiliśmy o wiele, o drobną hojność, która sprawi, że kilkoro więcej dzieci nie będzie głodnych. Pajacyk, czyli akcja dożywiania dzieci została zainicjowana przez PAH w 1998 roku. Fundacja fi nansuje obiady dla dzieci, które ze względu na trudną sy-tuację materialną powinny otrzymywać bezpłatne posiłki w szkole, ale nie mogą liczyć na pomoc gminy czy ośrodków po-mocy społecznej. Od 1998 udało nam się ufundować ponad 3 miliony posiłków. W roku szkolnym 2005/2006 z zebranych środków sfi nansujemy łącznie 465 685 obiadów dla 2455 dzieci. Dzięki zaanga-żowaniu oraz ofi arności restauratorów może być ich jeszcze więcej.

Lista lokali biorących udział w akcji Świąteczny Stół Pajacyka w: Krakowie, Łodzi, Warszawie, Toruniu, Czeladzi, Wrocławiu, Katowicach, Opolu, Pozna-niu można sprawdzić pod adresem: www.pah.org.pl . Akcja, o której piszemy jest pierwszą tego typu w Polsce i została wymyślona w Krakowie. Mieliśmy niepowtarzalną okazję uczestniczyć w unikalnej akcji, która udowodnia, że wystarczy odrobina do-brej woli, by stworzyć nowe możliwości dla dzielenia się z innymi. Dziękujemy za Wasze dobre serca i uczetsnictwo w tej akcji. Zachęcamy do wspierania ko-lejnych tego typu inicjatyw.

Opracowała: Beata Jaśko

Po raz czwarty odbyła się wspólna akcja„ŚWIĄTECZNY STÓŁ PAJACYKA”

Lokale krakowskie, które przystąpiły do SSP 2005Albo Tak - Maly Rynek 4, Alchemia - ul. Estery 5, Aloha Cafe - ul. Miodowa 28 a, Alter Ego - ul. Floriańska 13, Arka Noego - ul. Sze-roka 2, Awaria - ul. Mikołajska 9, Balaton - ul. Grodzka 37, Bar Kazimierz - ul. Krakowska 24, Bar Krakus - ul. Limanowskiego 16, Bar Mieszczański - ul. Wlotowa 2, Bar Pod Filarkami - ul. Starowiślna 29, Bar Promyk - ul. Wysłouchów, Bar Słoneczko- ul. Jabłonowska 18, Bar Smaczny - ul. Św. Tomasza 24 Bar Smakosz - ul. Mogilska 58, Bar Syrena - ul. Starowiślna 93, Bar Szynk- Podbrzezie 2, Bar Targowy - ul. Daszyńskiego 19, Bar Zdrowie - ul. Jasińskiego 30, Bar Zegar - ul. Lipska 49, Baraka - róg. pl. Nowego i ul. Warszauera, Berberys - pl. Wolnica 13, CK Dezerter - ul. Bracka 6, Cudowne Lata - ul. Karmelicka 43, Cyklop - ul. Mikołajska 16, Czasem Trzeba - ul. Mikołajska14, Czekolada - ul. Bracka 4, Dookoła Świata - ul. Szewska, Drukarnia na Kazimierzu - Plac Nowy 8, Dworzanin - BIS - ul. Sienna 4, Dym - ul. Tomasza 13, Eszeweria - ul. Józefa 9, Flower Power - ul. Nowa 4 , Gołębnik - ul. Gołębia 5, Greenway - ul. Mikołajska 14, Guliwer - ul. Bracka 6, Irish Arms - ul. Poselska 15, John Bull - ul. Mikołajaska 2, Kama - ul. Szewska, Karczma Podwórko Maryny - Rynek Główny 9, Kawiarnia Naukowa - ul. Jakuba 29/31, Klezmer Hois - ul. Szeroka 6, Klub Plastyków - ul. Łobzowska 3, Kolory - ul. Estery 10, Libido - ul. Warszauera 10, La Habana - ul. Miodowa 22, Le Pianka - ul. Szeroka 10, Le Scandal - ul. Pl. Nowy 9, Loch Camelot - ul. Tomasza 17, Lokal Mirjan - ul. Bocheń-ska 7, Lotos - ul. Czarnowiejska 8, Manekin - ul. Św. Tomasza 25, Magma - ul. Szeroka 3, Mechanoff - ul. Estery 8, Migrena - ul. Gołębia 3, Milk & Co - róg ul. Zwierzynieckiej i ul. Straszewskiego, Mleczarnia - ul. Meiselsa 20, Młyn - ul. Sienna 12, Młynek - ul. Pl. Wolnica 7, Momo - ul. Dietla 49, Mozaika - ul. Gołębia 5, Naleśniqi - pl. Mariacki 2, Nescafe - ul. Szewska 10, Nowy Świat Cafe - ul. Zwierzyniecka 32, Orient Express - ul. Stolarska 13, Paparazzi - ul. Mikołajska 9, Pierożki u Vincenta - ul. Józefa 11, Pierwszy Lokal Po Lewej Stronie.... - ul. Stolarska 6/1, Pizza Dominium - Rynek Główny 22, Piwnica Pod Kominkiem - ul. Bracka 13, Podium - ul. Bracka 4, Pod Jaszczurami - Rynek Główny 8, Pod Złotą Pipą - ul. Floriańska 30, Popularny - ul. Grodzka 31, Porto-fi no - ul. Róg Wąskiej i Józefa, Pozytywka - ul. Bożego Ciała 12, Propaganda - ul. Miodowa 20, Prowincja - ul. Bracka 13, Ptaszyl - ul. Szeroka 10, Puls Café - ul. Miodowa 9, Re - ul. Św. Krzyża 9, Salt & Co - ul. Straszewskiego 17, San Sebastian -ul. Św. Sebastiana 2, Santos - ul. Grodzka 65, Sara - ul. Meiselsa 17, Smak Ukraiński - ul. Kanonicza 15, Solfeż - ul. Straszewskiego 17, Stajnia - ul. Józefa 12, Stare Mury - ul. Pijarska 21, Śródziemie - pl. Wszystkich Świętych 8, Taco Mexicana Casa Susana - Rynek Główny 19, Taco Mexicana - ul. Poselska 20, Tajemniczy Ogród - pl. Nowy 9 i Bracka 3-5, Trambar - ul. Stolarska 11 Trattoria - ul. Brzozowa 18, TriBeCa Cafe - Rynek Główny 28, Still Bar - ul. Gołębia 8, Ulica Krokodyli - ul. Szeroka 30, U Luisa - Rynek Główny 13, U Szkota - ul. Mikołajska 4, U Zalipianek - ul. Szewska 24, Uziemienie -ul. Szewska 18, Vega - ul. Gertrudy 7, Wiśniowy Sad - ul. Grodzka 33, Warsztat - ul. Izaaka 3, Wódka - ul. Mikołajska 5, Zamkowa - 32-318 Pieskowa Skała - Zamek, Zegar - ul. Lipska 49.

46 manko

manko 47

48 manko