mechanical desktop 2007

AUTODESK MECHANICAL DESKTOP 2007

Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

SAYISAL GRAFİKTM

www.sayisalgrafik.com.tr SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.

İnönü Cad. 75/3 Gümüşsuyu 34437 İstanbul Tel: +90.212.293 04 23 Faks: +90.212.252 89 33 Mahatma Gandi Cad. 50/5 G.O.P. 06700 Ankara Tel: +90.312.447 72 14 Faks: +90.312.447 72 18

Bu doküman, Autodesk’in ve SAYISAL GRAFİK’in yazılı izni olmadan çoğaltılamaz, kopyalanamaz ve alıntılanamaz. Bu dokümandaki bilgiler, kullanıcılara yardım amacıyla hazırlanmıştır ve kullanırken oluşabilecek hatalardan dolayı Autodesk ve SAYISAL GRAFİK sorumlu tutulamaz.

AutoCAD, AutoCAD Mechanical, Autodesk Mechanical Desktop, Autodesk Inventor ve diğer adı geçen Autodesk yazılımları Autodesk Inc.’in tescilli markalarıdır ve tüm hakları Autodesk Inc. ve lisans verenlere aittir.

Adı geçen Microsoft ürünleri, Microsof’un tescilli markalarıdır ve tüm hakları Microsoft’a aittir.

SAYISAL GRAFİK, SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin tescilli markasıdır.

Autodesk yazılımları için güncelleme (update) , yükseltme (upgrade) ve çapraz yükseltme (cross upgrade) sürümlerini geliştirmek, üretmek, satışa çıkartmak veya satıştan kaldırmak hak ve yetkisi Autodesk Inc.’e aittir.

SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Autodesk yazılımlarının Türkiye Dağıtıcısıdır.

Yasal güvenceniz açısından lütfen Autodesk Yazılım Lisans Sözleşmesini okuyunuz ve lisans kaydınızı SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi aracılığı ile yaptırınız.

Satışta olan Autodesk güncelleme (update) , yükseltme (upgrade) ve çapraz yükseltme (cross upgrade) yazılımları sadece lisans kaydını yaptırmış yasal kullanıcılara satılabilmektedir.

Autodesk Mechanical Desktop 2007 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

İçindekiler Giriş: Autodesk Mechanical Desktop Nedir?

Autodesk Mechanical Desktop 2007 .........................................................................................................2 AutoCAD Ortamında 2B ve 3B Mekanik Tasarım....................................................................................2

Mechanical Desktop: 2B ve 3B’de Mekanik Tasarım.................................................................2 Unsur Tabanlı Parametrik Katı Modelleme.................................................................................3 Karmaşık Geometrilerin Oluşturulması.......................................................................................3 Modelleme Kolaylığı...................................................................................................................4 Mechanical Desktop 2007 ile Montaj Modelleme.......................................................................5 Standart Parçalar ve Makina Mühendisliği Araçları....................................................................6 NURBS Yüzey Modelleme .........................................................................................................7 Teknik Çizim Özellikleri.............................................................................................................7 Tasarımdan-İmalata Tümleşik Çözümler ....................................................................................8 İletişim.........................................................................................................................................8

1. Bölüm: Autodesk Mechanical Desktop’a Giriş

Giriş .........................................................................................................................................................10 Temel Terimler ........................................................................................................................................10 Autodesk Mechanical Desktop Kullanıcı Ara Yüzü................................................................................10

Desktop Browser .......................................................................................................................11 Parça Modelleme Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Unsur Komutları.............................13 Montaj Modelleme Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Parça Komutları ...........................14 Sahne (Scene) Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Parça Komutları...................................14 Teknik Çizim Görünüşleri (Drawing) İçin Desktop Browser Komutları ..................................15 Mechanical Desktop Araç Çubukları ........................................................................................15 Mechanical Desktop Menüleri ..................................................................................................15

Seçenekler (Options) ...............................................................................................................................16 “AM:Standards” ........................................................................................................................16 “AM:Part” .................................................................................................................................16 “AM:Assembly”........................................................................................................................17 “AM:Surface”............................................................................................................................18 “AM:Drawing”..........................................................................................................................19 “AM:Shaft” ...............................................................................................................................20 Calculation ................................................................................................................................21 “AM:Standard Parts”.................................................................................................................21 “AM:Preferences” .....................................................................................................................22

2. Bölüm: Parça Modellemeye Giriş

Unsur Tabanlı Parametrik Parça Modelleme...........................................................................................24 Parçayı Analiz Etmek................................................................................................................25

Bir Parametrik Parçanın Yapısı ...............................................................................................................26 Eskiz Unsurları ..........................................................................................................................26 Yerleştirme Unsurları ................................................................................................................26

İçindekiler SAYISAL GRAFİK

ii

Çalışma Unsurları......................................................................................................................26 Parça Unsurlarının Değiştirilmesi............................................................................................................27

Unsurların Sınırlama ve Ölçülerini Düzenlemek ......................................................................27 Unsurları Kopyalamak ..............................................................................................................27 Unsurları Aynalamak ................................................................................................................27 Unsurların Etkileme Sırasını Değiştirmek.................................................................................28 Unsurları Gizlemek (Suppress) .................................................................................................28

3. Bölüm: Parametrik Eskizler

Terimler ...................................................................................................................................................30 Temel Kavramlar.....................................................................................................................................31

Eskiz Oluşturmanın Püf Noktaları ............................................................................................31 Eskizlere Giriş .........................................................................................................................................31 Profil Eskizleri Yaratmak ........................................................................................................................33

Varsayılan Eskiz Kurallarının Kullanılması..............................................................................33 Eskiz Kurallarını Değiştirmek...................................................................................................34 İç İçe Geçmiş Kapalı Alanlardan Profil Oluşturmak.................................................................34 Açık Uçlu Profiller ....................................................................................................................35 Yazı Eskizi ................................................................................................................................35

Doğrultu Eskizleri Yaratmak...................................................................................................................36 İki Boyutlu Doğrultu Eskizleri ..................................................................................................36 Üç Boyutlu Doğrultu Eskizleri..................................................................................................37

Kesit Eskizleri Yaratmak.........................................................................................................................40 Kademeli (Offset) Kesit Eskizi .................................................................................................40 Hizalanmış (Aligned) Kesit Eskizi............................................................................................40

Ayırma Doğrusu Yaratmak .....................................................................................................................41 Kısmi Kesit Eskizi Yaratmak ..................................................................................................................41

4. Bölüm: Eskizlerin Ölçülendirilmesi ve Sınırlanması

Terimler ...................................................................................................................................................44 Sınırlamanın Püf Noktaları ......................................................................................................................44 Geometrik Sınırlamaların Tanımlanması ................................................................................................44

Geometrik Sınırlamalar .............................................................................................................45 Sınırlamaların Görüntülenmesi, Silinmesi ve Eklenmesi..........................................................47 Sabitleme (Fix) Sınırlaması.......................................................................................................47

Ölçü Sınırlamalarının Tanımlanması.......................................................................................................48 Eskizlere Ölçüler Eklenmesi .....................................................................................................49 Power Dimensioning.................................................................................................................49 Otomatik Ölçülendirme.............................................................................................................51 Ölçülerin Değiştirilmesi ............................................................................................................52 Eskizlere Eklemeler Yapmak ....................................................................................................53 Eskizlerin Yeniden Çözülmesi ..................................................................................................53 Dinamik Eskiz Çözücü (Dynamic Sketch Solver) ....................................................................53 Eskizlerin Kopyalanması...........................................................................................................53

Eskizlerde Yardımcı Çizim Nesneleri Kullanmak...................................................................................54 5. Bölüm: Eskiz Unsurları

Terimler ...................................................................................................................................................56

SAYISAL GRAFİK İçindekiler

iii

Basit Eskiz Unsurları ...............................................................................................................................57 Tüketilmiş ve Tüketilmemiş Eskiz ............................................................................................57 Eskiz Düzlemleri İle Çalışmak..................................................................................................57 Eskiz Düzlemlerinin Tanımlanması ..........................................................................................58 Parçanın yüzeylerini kullanarak ................................................................................................58 Çalışma Düzlemleri kullanarak .................................................................................................59 WCS / UCS Kullanarak.............................................................................................................60

Ekstrüzyon ve Döndürme Unsuru............................................................................................................61 Ekstrüzyon ve Döndürme Unsurunun Ortak Özellikleri ...........................................................62 Duvar Unsuru (Thin Extrusion).................................................................................................64

Eskiz Unsurlarının Düzenlenmesi ...........................................................................................................66 Unsur Ölçülerinin Değiştirilmesi ..............................................................................................66 Eskiz Üzerinde Değişiklik Yapmak ..........................................................................................67

“Loft” Unsuru ..........................................................................................................................................68 Yüzey Ayırma Unsuru.............................................................................................................................69 Süpürme Unsuru ......................................................................................................................................69 Feder Unsuru (Rib Feature) .....................................................................................................................70 Bükme Unsuru (Bend Feature) ................................................................................................................72 Kabartma Unsuru (Emboss Feature)........................................................................................................75

6. Bölüm: Çalışma Unsurları

Terimler ...................................................................................................................................................78 Çalışma Düzlemi .....................................................................................................................................78

Çalışma Düzlemi Örnekleri.......................................................................................................80 Çalışma Ekseni ........................................................................................................................................81

Çalışma Ekseni Örnekleri..........................................................................................................82 Çalışma Noktası.......................................................................................................................................83

Çalışma Noktası Örnekleri ........................................................................................................83 7. Bölüm: Yerleştirme Unsurları

Terimler ...................................................................................................................................................86 Temel Kavramlar .....................................................................................................................................86 Delik Delmek...........................................................................................................................................87

“Hole” Bölümü..........................................................................................................................88 “Threads” Bölümü.....................................................................................................................88 Standart Değerlerin Özelleştirilmesi .........................................................................................89 Deliklerin Düzenlenmesi ...........................................................................................................90

Diş Açma (Thread) ..................................................................................................................................91 Dişlerin Teknik Resim Görünüşlerinde Gösterimi ....................................................................93

Yüzeye Eğim Vermek..............................................................................................................................93 Yuvarlamak .............................................................................................................................................94 Pah Kırmak..............................................................................................................................................96 Kabuk Unsuru..........................................................................................................................................96 Yüzeyle Kesmek......................................................................................................................................97


iv

Unsur Dizilemek......................................................................................................................................98 Kartezyen Dizi ..........................................................................................................................98 Kutupsal (Polar) Dizi ..............................................................................................................101 Eksenel Dizi ............................................................................................................................102 Bağımsız Dizi (Pattern) Elemanı.............................................................................................104 Bağımsız bir Dizi Elemanının Tanımlanması .........................................................................104 Bağımsız Dizi Elemanı için Kurallar ......................................................................................105

Unsur Kopyalamak................................................................................................................................105 Birleştirme Unsuru ................................................................................................................................106 Parça Ayırmak.......................................................................................................................................107 Parça Ölçeklendirmek ve Aynalamak ...................................................................................................108

Parçaların Ölçeklendirilmesi ...................................................................................................108 Parça Aynalamak ....................................................................................................................109

Temel (Base) Unsurun Düzenlenmesi ...................................................................................................110 Geliştirilmiş 3B Katı Dönüşümü ...........................................................................................................112

Lokal 3B Katı Dönüşümü .......................................................................................................112 Hiyerarşik Yapının Korunması ...............................................................................................112 Verilerin Korunması................................................................................................................113 Dış Referans Desteği...............................................................................................................113 3B Katıların Dönüşümünde Kurallar ......................................................................................113

8. Bölüm: Tasarım Değişkenleri

Terimler .................................................................................................................................................116 Temel Kavramlar...................................................................................................................................116 Global Değişkenler................................................................................................................................116 Aktif Parça Değişkenleri .......................................................................................................................117

9. Bölüm: Teknik Çizim Görünüşleri

Terimler .................................................................................................................................................120 Teknik Çizim Görünüşleri Yaratmak ....................................................................................................120

Çok-Görünüşler (Multiple Views) ..........................................................................................123 Ortografik Görünüşler .............................................................................................................123 Eğik Görünüşler (Auxiliary View)..........................................................................................124 İzometrik Görünüşler ..............................................................................................................124 Detay Görünüş ........................................................................................................................125 Kırıklı Görünüşler ...................................................................................................................126

Kesit Görünüşler....................................................................................................................................127 Tam Kesit ................................................................................................................................127 Yarım Kesit .............................................................................................................................128 Kademeli Kesit........................................................................................................................129 Hizalanmış Kesit .....................................................................................................................129 Kısmi Kesit .............................................................................................................................129 Radyal Kesit ............................................................................................................................130

Birden Fazla Yerleşim Alanı Kullanımı ................................................................................................131 Teknik Çizim Görünüşlerinin Düzenlenmesi ........................................................................................131

Teknik Çizim Görünüşlerinin Yerini Değiştirmek..................................................................134 Teknik Çizim Görünüşlerinin Kopyalanması..........................................................................134 Teknik Çizim Görünüşlerinin Silinmesi..................................................................................135


v

Teknik Çizim Görünüşlerinin Güncellenmesi .........................................................................135 Teknik Çizim Görünüşlerinin Özelliklerini Listelemek ..........................................................135 Teknik Çizim Görünüşlerinin Ayrı Bir Dosyaya Yazılması ...................................................136 Parametrik Ölçülerin Görüntülenmesi.....................................................................................137 Teknik Çizim Nesnelerinin Görünürlüğü ................................................................................137

10. Bölüm: Görünüşlerin Geliştirilmesi

Terimler .................................................................................................................................................140 Görünüşlerde Parametrik Ölçüler ..........................................................................................................140 Görünüşlerde Referans Ölçüler .............................................................................................................141 Notasyonlar............................................................................................................................................141

Merkez Doğrusu ......................................................................................................................142 Delik Notu ...............................................................................................................................143 Delik Notlarında Değişkenlerin Kullanılması .........................................................................144 Delik Notu Şablonu .................................................................................................................145 Öncü Doğru ve Açıklama Yazısı.............................................................................................146

Tolerans Modelleme ..............................................................................................................................147 11. Bölüm: Tablodan Türetilmiş Parçalar

Terimler .................................................................................................................................................150 Temel Kavramlar ...................................................................................................................................150 Tablodan Türetilmiş Değişkenler ..........................................................................................................151

Değişkenlerin Çizim İçinde Tanımlanması .............................................................................151 Değişkenlerin Doğrudan Tabloda Tanımlanması ....................................................................153

Tablodan Türetilmiş Unsur Gizleme .....................................................................................................153 12. Bölüm: Montaj Modelleme

Terimler .................................................................................................................................................156 Temel Kavramlar ...................................................................................................................................156 Montaj Kataloğu ....................................................................................................................................157

Dış Referans Parçalarının Montaja Bağlanması ......................................................................159 Montaj Parçalarının Yönetimi .................................................................................................160 Montaj Parçalarına Tarama Dokuları Atamak.........................................................................161 Parçalara Nitelik Bilgileri Eklemek.........................................................................................162

Montaj Dosyalarında Alt Montajların Yönetimi....................................................................................162 Montajın Yapısını Değiştirmek ...............................................................................................163

3D MANUPILATOR ............................................................................................................................164 Power Manipulator Sembolünü Hizalamak.............................................................................166 Power Manipulator Diyalog Kutusu........................................................................................167

Montaj Sınırlamaları (3B Sınırlamalar) .................................................................................................168 MATE (Çakıştırma) Sınırlaması .............................................................................................169 INSERT (Yerleştirme) Sınırlaması .........................................................................................171 FLUSH Sınırlaması .................................................................................................................171 ANGLE (Açı) Sınırlaması .......................................................................................................172 Hareket Serbestisi (Degree of Freedom – DOF) .....................................................................172 Sabitlenmiş (Grounded) Parçalar ............................................................................................172 Montaj Sınırlamalarının Düzenlenmesi...................................................................................173

Montajların Analizi................................................................................................................................174


vi

Kütle Özellikleri......................................................................................................................174 Çakışma Analizi ......................................................................................................................177 Minimum 3B UZaklık.............................................................................................................177

Tolerans Modelleme..............................................................................................................................178 Sahneler (Scenes) ..................................................................................................................................179

Yeni Sahne Yaratmak..............................................................................................................180 Sahne Kopyalamak..................................................................................................................181 Kesit Görünüşlerde Parçaların Kesilmesinin Engellenmesi ....................................................182

Patlatılmış Görünüşler ...........................................................................................................................182 Sahne Patlatma Faktörü...........................................................................................................182 Parça Patlatma Faktörü............................................................................................................183 Sahnelerin Düzenlenmesi ........................................................................................................183 Eksen Çizgileri Tanımlamak...................................................................................................185 Eski Sürümlerle Yaratılan Sahnelerin Tanıtılması ..................................................................186

Montajların Teknik Çizim Görünüşleri .................................................................................................186 BOM Veri Tabanı ...................................................................................................................187 Parça Referans Bloğu (Part Reference)...................................................................................190 Parça Referans Bloğu Bilgilerini Düzenlemek........................................................................191 Pozlamak.................................................................................................................................191 Parça Listesi ............................................................................................................................193

13. Bölüm: Araç Parçaları (Toolbody) Kullanımı

Terimler .................................................................................................................................................196 Temel Kavramlar...................................................................................................................................196 Menülerin Yapısı ...................................................................................................................................196 Lokal Araç Parçaları..............................................................................................................................198 Dış Referans Araç Parçaları ..................................................................................................................198

Araç Parçası Tüketilmeden Çizimi Kaydetmek ......................................................................201 Montaj Unsuru (Assembly Feature) ........................................................................................201

14. Bölüm: Makina Mühendisliği Araçları

Giriş .......................................................................................................................................................204 AutoCAD Mechanical ...........................................................................................................................204 Standart Mekanik Parçalar.....................................................................................................................204 Mekanik Sistem Tasarımı ......................................................................................................................205

Mil Tasarımı............................................................................................................................205 Mühendislik Hesaplamaları ...................................................................................................................205

3B Sonlu Elemanlar Analizi (SEA).........................................................................................206 15. Bölüm: Yüzey Modellemenin Temelleri

Temel Kavramlar...................................................................................................................................208 Tasarımlarda Hangi Tür 3B Model Kullanılmalıdır? ..............................................................209 Yüzey Model...........................................................................................................................209 NURBS’ü Anlamak ................................................................................................................209 Yumuşak Geçişli Eğriler ve Süreklilik....................................................................................209 Artışlı Doğrular (Augmented Lines) .......................................................................................211 Yüzey Türleri ..........................................................................................................................211

Yüzey Ayarları ......................................................................................................................................211


vii

Sistem Toleransı (System Tolerance)......................................................................................212 Bileşik Doğru Toleransı (Polyline Fit Tolerance) ...................................................................212 Aralık Kapatma Toleransı (Join Gap Tolerance).....................................................................212 Yumuşatma Toleransı (Blend Tolerance)................................................................................212 Yüzey / Eğri Ayarları (Surface/Spline Options)......................................................................213 Model Büyüklüğü (Model Size) ..............................................................................................213 Diğer Seçenekler .....................................................................................................................213

Alıştırmalar............................................................................................................................................213 16. Bölüm: Tel Çerçeve Modelleme

Nesne Seçimi ve Görünürlüğü...............................................................................................................218 Spline Eğriler.........................................................................................................................................219

Control Point Spline ................................................................................................................219 Fit Point Spline........................................................................................................................221 Spline Eğrilerin Düzenlenmesi................................................................................................221 Spline Eğrilerin Uzatılması .....................................................................................................222

3B Nesneleri Uzatmak, Kırpmak, Kesmek ve Patlatmak ......................................................................223 3B Tel Çerçeve Nesnelerin Yuvarlanması.............................................................................................224 3B Tel Çerçeve Nesnelerin Birleştirilmesi ............................................................................................224 3B Tel Çerçeve Nesnelerin Ötelenmesi (Offset) ...................................................................................225 Bileşik Doğrunun Nokta Yoğunluğunu Değiştirmek.............................................................................225 Nesnenin Yönünü Değiştirmek..............................................................................................................225 Alıştırma 1: AutoCAD İçinde 3B Telçerçeve Düzenleme Komutlarının Kullanımı .............................226 Alıştırma 2: AMFILLET3D Komutunun Kullanımı .............................................................................226 Alıştırma 3: AMJOIN3D Komutunun Kullanımı ..................................................................................227 Alıştırma 4: AMOFFSET3D Komutunun Kullanımı ............................................................................227 Alıştırma 5: AMREFINE3D Komutunun Kullanımı .............................................................................228 Alıştırma 6: AMDIRECTION Komutunun Kullanımı ..........................................................................228 Alıştırma 7: 3B Tel Çerçeve Modelin Tamir Edilmesi..........................................................................229

17. Bölüm: Primitif ve Serbest Form Yüzeyler

Primitif Yüzeyler ...................................................................................................................................232 Eksktrüze Edilmiş Yüzeyler ..................................................................................................................232 Döndürülmüş Yüzeyler..........................................................................................................................232 Tüp Yüzeyler .........................................................................................................................................233 “Ruled” Yüzeyler ..................................................................................................................................233 “Loft U” Yüzeyler .................................................................................................................................234 “Loft UV” Yüzeyler ..............................................................................................................................236 Süpürme Yüzey .....................................................................................................................................237 Alıştırma: Primitif Yüzeyler Kullanarak Bir Tutucu Pim Tasarımı.......................................................238

18. Bölüm: Kırpılmış Yüzeyler

Kırpılmış Yüzeyler ................................................................................................................................242


viii

Kırpılmış Yüzeylerin Yaratılması..........................................................................................................242 İzdüşüm...................................................................................................................................242

Kırpılmış Yüzey Kenarlarının Düzenlenmesi........................................................................................244 AMEDGE Komutu..................................................................................................................244

Kırpılmış Yüzeylerle İlgili Sınırlamalar ................................................................................................245 Alıştırma 1: Telçerçeve Nesnelerin İzdüşümü.......................................................................................245 Alıştırma 2: Yüzey Kesişimleri .............................................................................................................246 Alıştırma 3: Tornavidanın Yüzeyler ile Modellenmesi .........................................................................248

19. Bölüm: Türetilmiş Yüzeyler

Yuvarlanmış Yüzeyler...........................................................................................................................258 Köşe Yuvarlama ....................................................................................................................................260 Offset (Ötelenmiş) Yüzeyler .................................................................................................................260 “Blend” Yüzeyler ..................................................................................................................................261 Düzlemsel Yüzeyler ..............................................................................................................................262 Dikilmiş Yüzeyler (Surface Stitching) ..................................................................................................262

Dikilmiş Yüzeylerin Kenarlarının Yuvarlanması....................................................................263 Yüzey ve dikilmiş yüzeylerin kalınlık verilerek katı modele dönüştürülmesi ........................265

Alıştırma: Yuvarlanmış Yüzeyler..........................................................................................................266 20. Bölüm: Yüzeylerin Düzenlenmesi

Yüzeylerin Kırılması .............................................................................................................................272 Yüzeylerin Kesiştirilmesi ......................................................................................................................272 Yüzeylerin Birleştirilmesi......................................................................................................................272 Yüzeyleri Uzatmak................................................................................................................................273 Yüzey İnceltmek....................................................................................................................................273 Yüzey kenarlarının teğet birleşimleri ....................................................................................................274 Yüzeylerin Genel Özelliklerinin Düzenlenmesi ....................................................................................274 Yüzeylerin Görünürlüğünü Düzenlemek...............................................................................................275 Yüzey Analizleri....................................................................................................................................275

Eğrilik (Curvature) ..................................................................................................................276 Eğim Açısı (Draft Angle)........................................................................................................276 Yansıma Doğruları (Reflection Lines) ....................................................................................276

21. Bölüm: Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları

Artışlı Doğrular (Augmented Lines) .....................................................................................................278 Artışlı Doğruların Yaratılması.................................................................................................278 Artışlı Doğruların Düzenlenmesi ............................................................................................280

Diğer Yüzey Çıktıları ............................................................................................................................281

BÖLÜM

00

Autodesk Mechanical Desktop 2007 Nedir?

Autodesk Mechanical Desktop 2007 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK™

2 Autodesk Mechanical Desktop 2007 Nedir?

Autodesk Mechanical Desktop 2007 3B tasarımı AutoCAD ortamında yapmayı tercih eden mekanik tasarımcılara yönelik olarak sunulan Autodesk Mechanical Desktop 2007, 3B katı modellemeyle serbest form yüzey ve 2B/3B tel çerçeve modellemeyi birleştirmektedir. Autodesk Mechanical Desktop 2007, yeni sürümüyle birlikte, geliştirilmiş tasarım ve detaylandırma, geliştirilmiş iş akışı ve şirket standartlarıyla uygunluk ve entegre STEP çevirici gibi özellikler sunmaktadır. AutoCAD katılarının ve diğer sistemlerden gelen katıların düzenlenmesi, ek bir modül ile parametrik olmayan katıların otomatik olarak parametrize edilmesi ve imalat takımıyla işbirliğini sağlayan Autodesk Streamline™ servisinin avantajlarını kullanma yeni Autodesk Mechanical Desktop 2007’nin ilgi çekici diğer yetenekleri. Ayrıca, yeni AutoCAD 2007’nin tüm özellikleri de, Autodesk Mechanical Desktop 2007 kullanıcılarına sunulmuş durumda.

AutoCAD Ortamında 2B ve 3B Mekanik Tasarım Ürünlerin pazara daha hızlı çıkarılması, günümüzün gelişen ve rekabetçi endüstrilerinde en kritik aşama olmuştur. Sürecin kısaltılması anlamına da gelen bu yeni eğilimler, deneme-yanılma gibi geleneksel yöntemlerin yetersiz kalmalarına neden olmuştur. Yeni araçlara, imalat yöntemlerine gereksinim daha fazla artmış durumdadır.

Teknoloji ve iş yapma değişiklikleri doğrultusunda, CAD/CAM çözümleri de gelişmiş ve imalat sürecinin olmazsa olmazı noktasına gelmiştir. Birbirinden farklı birçok yazılımın bulunduğu bu pazarda, en doğru çözümün hangisi olacağına karar vermek imalatçılar için gittikçe zorlaşmıştır. Burada, çözümlerin sundukları araçların ve yeteneklerin yanında, başka önemli noktalar da bulunmaktadır.

Buradan bakıldığında, günümüzde, imalat sürecini kısaltmanın, dolayısıyla ürünleri daha hızlı pazara çıkarmanın en iyi yolu, tüm 2B ve 3B süreçlerin entegre edilmesinde ve bir arada kullanılmasında yatmaktadır. Tüm veriler, kavramsal tasarımdan, analize, dokümantasyondan üretime kadar, bir arada ve entegre çalışmak zorundadır. Elbette bunun için, uygun tasarım, analiz ve üretim araçlarına gereksinim vardır.

Mekanik imalat süreci, tasarımın yanında, işbirliği ve ticaret ayaklarından da oluşur. Ürünün tasarlanması, imal edilmesi, bu süreçte farklı tasarım takımları arasında işbirliği ve en sonunda ürünün pazara sunulması... Her bir aşamanın gerektirdiği araçlar farklı olmakla birlikte, bunların aynı ortamda ya da entegre kullanılması önem kazanmaktadır.

Autodesk, küçük ve orta-ölçekli imalatçıların tasarım, işbirliği ve ticaret konularında karşılaştıkları gereksinimlere yönelik ve bunları birleştiren yeni imalat çözümlerini kullanıcılara sunuyor. Bunlar arasında, 2B mekanik çizim ve detaylandırma konusunda çalışan makina mühendisleri ve teknik ressamlara yönelik AutoCAD Mechanical 2007 ve 2B ve 3B tasarımı birleştiren, AutoCAD tabanlı katı modelleme çözümü Autodesk Mechanical Desktop 2007 yer almaktadır.

Autodesk’in 2B mekanik tasarımdan başlayan, 3B tasarıma giden çözümleri, kullanıcıların ürünlerini pazara hızlı bir şekilde sunmalarını sağlamaktadır. Makina mühendisleri ve teknik ressamlar, bu çözümler ile verimliliklerini artıracaklardır.

Mechanical Desktop: 2B ve 3B’de Mekanik Tasarım 3B tasarımı AutoCAD ortamında yapmayı tercih eden mekanik tasarımcılara yönelik olarak sunulan Autodesk Mechanical Desktop 2007, 3B parametrik katı ve montaj modellemeyle serbest form yüzey ve 2B/3B tel çerçeve modellemeyi birleştirmektedir. Autodesk Mechanical Desktop 2007, yeni sürümüyle birlikte, geliştirilmiş tasarım ve detaylandırma, geliştirilmiş iş akışı ve şirket standartlarıyla uygunluk ve entegre STEP çevirici gibi özellikler sunmaktadır. AutoCAD katılarının ve diğer sistemlerden gelen katıların düzenlenmesi, ek bir modül ile parametrik olmayan katıların otomatik olarak parametrize edilmesi ve imalat takımıyla işbirliğini sağlayan Autodesk Streamline™ servisinin avantajlarını kullanma yeni Autodesk Mechanical Desktop 2007’nin ilgi çekici diğer yetenekleri. Ayrıca, yeni AutoCAD 2007’nin tüm özellikleri de, Autodesk Mechanical Desktop 2007 kullanıcılarına sunulmuş durumda.

SAYISAL GRAFİK™ Autodesk Mechanical Desktop 2007 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

Autodesk Mechanical Desktop 2007 Nedir? 3

Dünyanın en çok satan Windows tabanlı 3B katı modelleyicisi olarak Mechanical Desktop 2007, Autodesk’in işbirliği yaptığı, kendi alanlarında uzman şirketlerin geliştirdikleri yazılımlar ile birlikte tasarımdan analize, buradan da üretime kadar tüm imalat sürecine yönelik çözümler sunmaktadır. Dünya çapındaki bu çözümler ile birlikte, Mechanical Desktop ortamı, tüm süreci kapsar, ürünlerin pazara çıkışını hızlandırır ve kaliteyi artırır.

Unsur Tabanlı Parametrik Katı Modelleme Mechanical Desktop 2007’de tasarım süreci iki boyutta oluşturulan eskizler ile başlıyor. Eskizler, doğrudan AutoCAD’in çizim komutlarıyla (çizgi, çember, “spline” eğri vs.) oluşturuluyor ve ölçülendiriliyor. Ayrıca, değişik otomatik ölçülendirme komutlarıyla, ölçülendirme süreci hızlandırılabiliyor. Ölçüler üzerinde tanımlanan tolerans bilgileri, tolerans modelleme işlevinde kullanılabiliyor ve parçanın tolerans değerlerine bağlı farklı modelleri kolaylıkla alınabiliyor.

Eskizlere otomatik olarak sınırlamalar uygulanması, birden fazla eskiz üzerinde aynı anda işlem yapabilme, eskizleri kopyalayabilme, ölçüler ve parametreleri diğer eskizlerle ilişkilendirebilme, çizimin her aşamasında eskizin boyutlarını ve şeklini değiştirebilme, eskizlerde birden fazla kapalı alanın aynı anda kullanılması, Mechanical Desktop 2007’nin sunduğu bazı eskiz özellikleri.

Mechanical Desktop 2007, sizlere tasarım değişkenleri ile çalışma olanağını sunuyor. Tasarım değişkenleri, ister global olarak (birden fazla parça üzerinde) isterse de aktif parça üzerinde tanımlanabiliyor. Tasarım değişkenleri tanımlanırken, Microsoft Excel ile değişkenler oluşturulup, bunlar parçaya bağlanabiliyor. Ayrıca, Excel tablosunda, parça aileleri oluşturmak da olanaklı. Böylece, tanımlanan değişkenler için, farklı değerler girilebiliyor ve bunlar aktif duruma getirilebiliyor. Bu tasarım değişkenlerinden başka, ölçülerin birbirlerine matematiksel ifadeler kullanılarak bağlanması olanaklı oluyor.

Eskizden oluşturulan profili kullanarak, unsur (features) işlemleri ile üç boyutlu model yaratılıyor. Mechanical Desktop 2007, eskiz, biçim ve çalışma unsurlarını sunuyor. Eskiz unsurları, varolan iki boyutlu eskizler kullanılarak oluşturuluyor ve ekstrüzyon (derinlik verme), döndürme, süpürme, “loft”, kabartma, bükme, kaburga, duvar unsurlarını içeriyor. Biçim unsurlar ise, çizimde varolan katı modeller üzerinde uygulanıyor; pah kırma, yuvarlama, delik delme gibi.

Karmaşık Geometrilerin Oluşturulması Mechanical Desktop, kullanıcılara karmaşık geometri tanımı konusunda birçok araç sunuyor. Bunlardan birisi, kabuk (shell) olarak tanımlanan unsur özelliğidir. Kabuk unsuru sayesinde, kullanıcılar, katı modellerinin içlerini belli bir et kalınlığı ile boşaltabiliyorlar.

Mechanical Desktop 2007, n-kenarlı yuvarlama teknolojisi sayesinde, birçok gelişkin ve karmaşık yuvarlamaların (fillet) yapılmasını sağlamaktadır. Özellikle, bazı modelleme motorlarının birkaç komutta yapabildikleri yuvarlamaları, tek bir seferde yapabilme yeteneği, kullanıcıların ilgisini çekeceğe benziyor. Lineer ve kübik değişken yuvarlama yeteneği de, kullanıcıların istekleri dikkate alınarak Mechanical Desktop 2007’de bulunan yuvarlama yeteneklerinden bir başkasıdır. Böylece, kullanıcı tarafından seçilen kenarlara, farklı radyuslardan oluşan ve lineer ya da kübik olarak değişen yuvarlamalar eklemek olanaklı duruma gelmektedir.

Bir başka önemli karmaşık geometri tanımı, parametrik boole işlemleridir. Böylece, farklı katı modeller arasında boole işlemleri (birleşme, çıkarma ve kesişim alma) parametrik olarak yapılabiliyor. Karmaşık modeli oluşturan diğer parçalar ve konumları istenildiği gibi düzenlemebilmektedir.

Mechanical Desktop 2007’nın sahip olduğu 3B süpürme yetenekleri ile, 2B bir profili parçanın kenarları, boru hattı, parametrik helis ve 3B eğri (spline) boyunca süpürerek, karmaşık katı modeller oluşturulabilir. Süpürme doğrultusu olarak boru hattı ya da 3B eğri kullanımında,



bunların koordinat bilgileri tablolar yardımıyla kontrol edilir. Helisel doğrultu sayesinde de, 3 boyutlu katı yaylar, katı pervane kanatları gibi cisimleri rahatlıkla modelleyebiliriz.

Diş açma unsuru (thread) ile silindirik yüzeyler üzerinde iç ya da dış parametrik dişler oluşturulur. Bu parçaların teknik resimleri üretilirken de, diş açma notları ve gösterim otomatik olarak gerçekleştirilir. Diş açma unsuru, standartlardan seçilebilir ya da kullanıcı tanımlı olarak tanımlanabilir.

Karmaşık parça modelleme, özellikle yüzeylerin kullanılmasıyla geliştirilebilmektedir. Mechanical Desktop 2007 ile NURBS yüzeyler katı modeller ile kestirilerek, karmaşık parçalar üretilebiliyor. NUBRS yüzeyleri “dikerek” (stitch) birleştirme ve tek bir yüzey durumuna getirmek olanaklıdır. “Quilt” (yorgan) yüzey adı verilen bu yöntem sonucunda oluşan yüzeyler, katılarla kesilebilir/ birleştirilebilir ya da bunları oluşturan yüzeyler kapalı bir hacim meydana getiriyorsa, katı model durumuna getirilebilir. Böylece, yüzey modelden katıya geçmek ya da istenen sayıda yüzeyi seçerek tek bir yüzey durumuna getirmek söz konusu olmaktadır. Ayrıca, yüzeylere kalınlıklar verilerek bunların katı modele dönüştürülmesi de önemli özelliklerden birisidir.

Mechanical Desktop 2007 ile oluşturduğumuz 3 boyutlu modelimizin, yüzeylerine açılar vererek (face draft) karmaşık modeller elde edebiliriz. Özellikle, plastik kalıpçılıkta bu özellik hızlı ve kolaylık getirmektedir.

Kalıp tasarımcılarının erkek ve dişi kalıbı oluştururken kullandıkları ve memnuniyet ile karşıladıkları özelliklerden birisi de (part split) parça ayırmadır. Parça ayırma komutu sayesinde bir çalışma düzlemi ya da yüzey/dikilmiş yüzey yardımıyla 3 boyutlu katı modeli iki parçaya ayırabilir ve bunların 2 farklı parça halinde çizimde bulunmasını sağlayabiliriz.

Birçok karmaşık modelde modeli oluşturmak için en basit ve kısa yol modelin şeklini belirleyen profilleri tanımlayarak bunları birleştirmektir. Mechanical Desktop 2007, size bu olanağı “loft” unsuru ile sağlamaktadır. “Loft” unsuru sayesinde, diğer CAD programlarının çok uzun sürede oluşturdukları, bazen de modelleyemedikleri 3 boyutlu karmaşık katı modelleri, çok kısa ve kolayca yapmanıza olanak verir. “Loft” unsurunu ile kesitler arasında istenen geçiş sağlanır.

Ayrıca, Mechanical Desktop 2007, delik açma (havşalı, konik havşalı), pah kırma, katı modeli yüzeyle kesme, katı modele yüzey ekleme, tamamen parametrik unsur dizileri tanımlama, bükme, kaburga, duvar ve kabartma unsurları ile çalışma düzlemleri, çalışma eksenleri, çalışma noktaları gibi çalışma unsurlarını içeriyor.

Parametrik olmayan katıların düzenlenmesi amacıyla da iki özellik sunulmaktadır. Bunlardan ilki, yazılımın Mechanical Desktop’ın standart bir özelliği olan “temel unsurun düzenlenmesi”dir. Bu özellik sayesinde, AutoCAD katılarını ya da farklı sistemlerden (STEP, ACIS formatında) parametrik olarak gelmeyen katı modeller düzenlenebilmektedir. Yapılması gereken, parçanın temel (base) unsurunu seçmek ve “Edit” ile düzenleme işlemini başlatmaktır. Birçok farklı düzenleme (yüzeylerin silinmesi, uzatılması, kaydırılması vb.) olanağı sunulmaktadır.

İkinci araç ise ek bir modül olarak çalışan Autodesk Feature Exchange uygulamasıdır. Yeni bir ek modül olan Autodesk Feature Exchange ile parametrik özelliği olmayan katı modeller, unsurlardan oluşan parametrik katılara dönüştürülür. Mechanical Desktop 2007 katının yapısını inceler ve 3B katıyı kendi unsurları ile yeniden oluşturur.

Modelleme Kolaylığı Mechanical Desktop 2007, montajların, parçaların, montaj ve parça yapılarının, parçayı oluşturan unsurların, sahnelerin (scenes) ve teknik çizim görünüşlerinin yaratılması ve düzenlenmesi konusunda grafik bir düzenleyici içermektedir: Desktop Browser.

Desktop Browser ile kullanıcılar, tasarım sürecinin herhangi bir anında, unsurların arasına yeni unsurlar yerleştirebiliyorlar. Bu da, kavramsal tasarım sırasında büyük bir esneklik getirmektedir. Daha önemli bir işlev de, unsurların yerlerinin değiştirilmesi (belli bir unsuru yukarı ya da aşağıya hareket ettirme). Örneğin, üzerinde delik açılmış bir dikdörtgenler prizmasının kabuk unsuru ile içi boşaltılmış olsun. Desktop Browser’in sunduğu yer değiştirme özelliği kullanılarak, kabuk unsuru, delik unsurunun önüne taşınabilir; bu durumda, model otomatik olarak güncelleşir ve yapısı değişir.



Desktop Browser ara yüzünde yapılan yeni geliştirmeler ile, görsel bazı ayıraçlar kullanılmaktadır. Özellikle düzenleme durumlarında söz konusu olan bu ayıraçlar için iki seçenek bulunmaktadır. Düzenlenen unsur sarı ya da kırmızı bir renkle görüntülenir. Sarı renk, düzenleme işleminde bulunulduğunu, kırmızı renk ise güncellemenin başarısız olduğunu gösterir.

Kullanıcılar tarafından istenen diğer bir özellik de unsurların kopyalanması/aynalanması idi. Böylece bir unsuru, ilişkili bilgileriyle (sınırlamalar ve eskiz bilgileri), kopyalamak/aynalamak olanaklı olmaktadır. Bütün bu özellikler, Desktop Browser’in “sürükle-ve-bırak” (drag and drop) yeteneği ile kolayca uygulanabilmektedir.

Ayrıca, Mechanical Desktop 2007, unsurların oluşturulması ve düzenlenmesi konusunda başka özellikler de sunmaktadır. Parçaların ölçeklendirilmesi ve aynalanması, tablolar halinde parçaların parametrik ailelerinin yaratılması, dizi unsurunu oluşturan elemanların patlatılması, dolayısıyla patlatılan elemana diziden bağımsız olarak müdahale edebilme olanağı bunlardan bazılarıdır.

Yeniden düzenlenen menüler yanında içerik duyarlı sağ tuş menüleri, işlemlerin veya komutların seçeneklerine hızlı şekilde ulaşmanızı sağlar. Bu menüler içerik duyarlı olduğundan, farenin sağ tuşuna nerede bastığınıza veya hangi komutun içinde bastığınıza göre değişir.

Ayrıca, Mechanical Desktop 2007 komutları ile ortaya çıkan diyalog kutularında, değer girilebilecek alanlar üzerinde yine içeriğe duyarlı sağ tuş menüleri ortaya çıkmaktadır. Girilebilecek değerlerin hazır değerler arasından seçimi, düğmelerle bunların tanımlanması, ekran üzerinde ölçerek değerlerin bulunması, bunların başka değerler/ölçülerle ilişkilendirilmesi ve denklem yardımcısı (kullanılan değişkenlerin listelenmesini ve matematiksel ifadeler oluşturulmasını sağlar) sunulan özelliklerden bazılarıdır.

Birden fazla tasarım ortamı (MDE – Multiple Design Environment) ile kullanıcılar aynı anda birden fazla pencerede, farklı çizimlerle çalışabilirler. Sınırsız sayıda MDT dokümanı, performans kaybı olmadan, tek MDT oturumunda açılabilir. Çizimler arası sürükle-bırak yöntemiyle parçalar taşınabilir veya kopyalanabilir. Aynı şekilde nesne özellikleri de transfer edilebilir. Farklı çizimlerde farklı komutlar eşzamanlı çalışabilir.

AutoCAD 2007’nin 3B Yörünge (3D Orbit) özelliği ile 3 boyutlu modelleri dinamik olarak görüntülemek ve düzenlemek olanaklı olmaktadır. Bu işlemler perspektif veya paralel görünümde herhangi bir açıdan gerçekleştirilebilir. Görünümler, tel kafes ya da kaplanmış olabilir. Üstelik bu işlemler, transparan (saydam, yani komut içerisindeyken) yapılabilir.

Mechanical Desktop 2007, tek çizimde aynı modelin farklı teknik çizim görünümleriyle yerleştirilmesini ve basılı çıktı için yerleşim hazırlanmasını sağlamaktadır. Kağıt düzlemi (Paper Space), Yerleşim ile tekrar tanımlanmış ve daha kolay bir kullanıma kavuşmuştur. Yerleşimi, üzerine geometrinin çeşitli teknik çizim görünümlerinin ölçekli olarak yerleştirildiği, antet bloğunun da yer aldığı ve sınır çizgilerinin çizildiği boş bir kağıt olarak düşünebilirsiniz. Çizimde bir tane model boşluğu yer alırken, dilediğiniz sayıda yerleşim yaratılabilir. Her yerleşimde yer alan görünüm alanlarında, geometrinin farklı detayları ve görünüşleri görüntülenebilir. Çizici, kağıt boyutu, çıktı ölçeği gibi sayfa ayarları, her yerleşim için ayrı olarak tanımlanabilir. Bu ayarlar adlandırılarak saklanabilir ve tekrar kullanılabilir.

Mechanical Desktop 2007 ile Montaj Modelleme Montaj modelleme, Mechanical Desktop 2007’nin önemli modelleme yeteneklerinden birisidir. Bununla, çizim dosyası içinde varolan birden fazla parça arasında ilişki kurma, sınırlamalar atama gibi işlemleri yapmak olanaklı olmaktadır. Kullanıcı, montajı oluşturan parçaları çizim içine alarak, bunların birbirlerine göre konumlarını, sınırlamalar kullanarak tanımlar. Sınırlamalar, montajın içinde yer alan alt montajlar ile diğer parçalar arasındaki ilişikliği tanımlamada kullanılabilir. Montaj içinde yer alan parçalar ve alt montajlar Desktop Browser içinde görüntülenir. Mechanical Desktop 2007’nin sunduğu komutlarla montaj parçaları düzenlenir; parçaların isimleri değiştirilir, görünürlükleri ayarlanır.



Mechanical Desktop 2007, montaj parçalarının birbirlerine göre konumlandırılmasında akıllı-sınırlamaları kullanmaktadır. Akıllı-sınırlamalar ile amaçlanan, montajı oluşturan parçalar arasında daha kolay ve işlevsel sınırlamalar tanımlamaktır. Parçalar arasında sınırlama tanımlanırken, seçilen noktalar, sınırlamanın tipini belirleyebilir. Ayrıca, yeni sınırlama tipleri kullanıcılara sunuluyor. Akıllı-sınırlamalar sayesinde, parçalar arasına atanan sınırlama değerleri, tamamen parametrik özelliğe sahiptir.

Montaj modellemenin, AutoCAD 2007’nin XREF (External Reference – Dış Referans Dosyası) yeteneklerini kullanması, kullanıcı için birçok kolaylık ve işlevsellikler de getirmektedir. Montajı oluşturacak bileşenlerin katalog mantığı ile tek bir dizin altında toplanabilmesi, ön görünümlerinin otomatik olarak alınması, AutoCAD 2007’nin XREF konusunda getirdiği yeniliklerin kullanılması parça seçimi ve yerleştirme işlemlerini hızlandırmakta ve kolaylaştırmaktadır.

Mechanical Desktop 2007, montaj merkezli tasarımlara yönelik olarak yerinde düzenleme işlevini getirmektedir. Bir montaj dosyasına, dış referans olarak yerleştirilmiş parçalar ve alt montajlar, o montaj dosyasında düzenlenebilir ve yapılan değişiklikler, parçanın/alt montajın orijinal dosyasına yansıtılabilir. Bundan amaç, tüm değişiklikleri ve düzenlemeleri, ana montaj dosyasında gerçekleştirebilmek, aynı zamanda orijinal parçanın güncel duruma gelmesini de sağlamaktır.

Böylece kullanıcılar, dış referans parça ve alt montajlarını, bulundukları dosyaları açmadan düzenleme olanağına kavuşmuş oluyorlar. Bu özellik, eş zamanlı mühendislik süreçlerinde de birçok kolaylığı ve esnekliği getirmektedir.

Yerinde düzenleme olarak anılan bu özelliğin dışında, montaj dosyasına dış referans olarak alınmış parça ya da alt montajların çizim dosyasından kaldırılması ve istendiğinde yeniden yüklenmeleri de sağlanmış durumda. Özellikle, karmaşık montajlarla çalışırken, ortaya çıkabilecek olan performans sorunlarına yönelik olarak kullanılabilecek bu özellik ile kullanılmayacak olan parçalar ya da alt montajlar çizimden kaldırılır ve böylece çizim yoğunluğu düşer. Çalışma hızı ve performans artar.

Parçaların ve alt montajların yönetimi için kullanılan katalog yöneticisinde, montaj dosyasında bulunan parça ve alt montajlar listelenir; bunlar “sürükle-ve-bırak” yöntemiyle kolayca lokalleştirilebilir ya da dış referans durumuna getirilebilir.

Mechanical Desktop 2007, yaratılan montajların dokümante edilmesini de sağlar. Sınırlamaları tanımlanmış ve bitmiş bir montaj patlatılır ve bir “sahne” (scene) yaratılır. Kullanıcı tarafından tanımlanan bir patlatma katsayısı oranında, bileşenlerin yerleşimi sağlanır. Ayrıca, bu işlem sonrasında bileşenlerin konumlarını yeniden düzenlemek de olanaklı olur. “Sahne”ler kullanılarak imalat resimleri çıkartılabilir ve parçalara balonlar eklenip sonunda malzeme listesi alınabilir; poz numaraları otomatik olarak verilebilir. Birden fazla ve değişik “sahne” yaratılıp, tek bir imalat resminde bunlardan görünüşler oluşturmak da olanaklıdır. Önemli bir özellik de, montaj içeriğinde yapılan değişikliklerin otomatik olarak montaj dokümantasyonuna ve malzeme listesine yansıtılmasıdır.

Montaj modellerde hangi bileşenlerin kesit görünüşlerinin alınacağına karar verilebilmektedir. Kullanıcının yapması gereken, kesit görünüşte hangi bileşenlerin kesilip kesilmeyeceğini tanımlamaktır. Mechanical Desktop 2007, bu bilgiyi dikkate alarak, kesilmesi istenen bileşenleri kesecek, diğerlerini oldukları gibi bırakacaktır. Böylece cıvata bağlantıları gibi, kesilmeyen ve taranmayan bileşenleri, kesilmemiş olarak görmek olanaklı hale gelmektedir.

Bunların dışında, parçaların, alt montajların ya da tüm montajın çakışma analizleri yapılabilir ve çakışan hacimler bulunabilir. Kullanıcı, ister bütün parçaların, isterse de montajın içinde yer alan ayrı ayrı parçaların kütle özelliklerini alabilir.

Standart Parçalar ve Makina Mühendisliği Araçları Mechanical Desktop 2007, 2B ve 3B olarak 1.2 milyondan fazla standart parça içermektedir. 18 uluslararası standarda göre, kütüphane mantığı ile sunulan standart parçalardan bazıları şunlardır: cıvata bağlantıları (cıvata, somun, rondela ve delik tipleri), bağlama elemanları (pimler, perçinler gibi), delme burçları, rulmanlar, segmanlar, kamalar, punto delikleri, çelik profiller. Bu standart parçalar, ister 2B olarak isterse de 3B olarak çizime yerleştirilebilir. Standart delikler de, diğer standart parçalar gibi kütüphaneler yardımıyla parçalar üzerinde 3B olarak tanımlanabilir.



Ayrıca, makina sistemleri başlığı altında, 2B ve 3B mil tasarımı yer almaktadır. Silindirik, konik mil parçaları, dişliler, değişik standart profilli parçalar, ağız açma gibi parçalar ile miller tasarlanır. Mil parçaları üzerinde kanal açma, pah kırma, yuvarlama ve bunlar üzerine rulman, segman, kama gibi standart parçalar yerleştirme mil tasarımı özelliklerinden diğerleridir.

Makina mühendisliği hesapları olarak, AutoCAD Mechanical 2007 ile sunulanlar dışında 3B sonlu elemanlar analizi (FEA) özelliği de kullanıcılara sunulmaktadır. Sonlu elemanlar analizinde, parça üzerinde yükler ve destekler tanımlanır. Parça, boyutları saptanabilen ve hesaplamada kullanılacak elemanlar ile örülür. İstenen ve kritik olduğu düşünülen bölgelerde inceltme işlemi uygulanır. İnceltme işleminde, elemanların boyutları küçültülerek, hesaplama hassaslığı artırılır. Hesaplama sonuçları, eş-gerilim alanları, eğrileri ya da deformasyona uğramış model olarak alınır ve sonuçlar grafik olarak listelenir.

Bütün bunlar, makina mühendisleri ve teknik ressamlara, gereksinim duyacakları mekanik çizim, tasarım, analiz işlevlerini sunmaktadır.

NURBS Yüzey Modelleme Mechanical Desktop 2007’nin yüzey modelleme yetenekleri tamamen NURBS (Non-Uniform Rational B-Spline) tabanlıdır. Mechanical Desktop 2007 ile çok çeşitli yüzeyler oluşturulabilir. Bunlar, primitif yüzeyler (küre, silindir, koni, prizma ve halka), temel yüzeyler (düzlemsel, ekstrüzyon, döndürme, süpürme gibi) ve karmaşık yüzeylerdir. Ayrıca varolan yüzeyleri kullanarak, yeni ve karmaşık yüzeyler üretmek de olanaklı olmaktadır: Yuvarlama, köşe yuvarlama, ağırlıkları kullanıcı tarafından tanımlanan bir, iki, üç ya da dört yüzeyin/kenarın birleştirilmesi (blend), var olan bir yüzeye belli bir uzaklıkta koşut yüzeyler oluşturulması ve kırpılmış yüzeyler.

Mechanical Desktop 2007, temel eğri işlemlerinden en karmaşık yüzey işlemlerine kadar geniş bir yelpazede esnek komutlar içermektedir. NURBS yüzeyler oluşturulduktan sonra üzerlerinde noktasal çekme, yumuşatma, kırma, uzatma, birden fazla yüzeyin tek bir yüzey haline getirilmesi, izdüşüm, budama ve kesişme gibi işlemler yapılabilir.

Ayrıca, bir ya da daha fazla yüzeyden geometri alma, yüzeylerin bir ya da daha fazla düzlem ile kesişmesi sonucu oluşan kesitler çıkarma, görselleştirme için yüzey üzerinde akış çizgileri (flow lines) oluşturma gibi yüzey çıktısı üretme özellikleri de kullanıcıya sunulmaktadır. Öğeler arasındaki minimum uzaklığı ölçme, augmented çizgiler, eğriler ve yüzeyler hakkında bilgi alma ve yüzey alanı ve hacim hesaplamaları, önemli yenilikler olarak gösterilebilir.

Augmented çizgiler, CMM (Coordinate Measuring Machines - Koordinat Ölçme Cihazları) için ya da 5 eksenli NC kodu üretmek için kullanılmaktadır. Bu yöntemle yüzey üzerinde istenen sıklıktaki noktalardan geçen yüzey normalleri alınabilir.

Mechanical Desktop 2007, araç ve kalıp üreten sanayiler için önemli bir işlevsellik sunmaktadır: Yüzeylerin ölçeklendirilmesi. Böylece hem yüzeyler hem de telçerçeve geometriler sabit ya da X, Y ve Z eksenlerinde değişken ölçeklerle ölçeklendirilebilir.

Daha önce bahsedildiği gibi, yüzeylerin katılarla kesiştirilmeleri ve katıya eklenmeleri olanaklı. Dolayısıyla, Mechanical Desktop 2007, kullanıcıya model üzerinde aynı anda hem katı hem de yüzey işlemleri yapmayı sağlamaktadır.

Değişik yüzey analizleri de kalıpçılık uygulamalarında çalışan kullanıcıların işine yarayacaktır.

Teknik Çizim Özellikleri Mechanical Desktop 2007, oluşturulan üç boyutlu modellerin teknik resimlerinin otomatik olarak alınmasını sağlıyor. Modelden üst, yan, perspektif, kesit, yarı kesit, ofset kesit,



izometrik kesit, hizalanmış kesit, detay, kısmi kesit, radyal kesit, kırıklı ve kullanıcı tanımlı görünüşler alınabiliyor. Kesit görünüşlerinde taramaların düzenlenmesi, AutoCAD 2007’nin gelişkin tarama özelliklerinin kullanılması ve izometrik kesit görünüşlerinde taramaların görüntülenmesi de olanaklıdır.

Model ile imalat resmi arasındaki çift yönlü ilişki sayesinde, modelde yapılan değişiklikler çizime, çizimde yapılan değişiklikler de modele otomatik olarak yansıyor. Tek bir parçanın görünüşleri alınabildiği gibi, montaj modellerin de görünüşleri aynı şekilde alınabiliyor. Böylece montajı oluşturan parçaların hepsi, imalat resminde görünüyor. Bunun yanında, Mechanical Desktop 2007, çemberler, yaylar, paralel doğrular ve doğru parçaları için parametrik olan merkez çizgileri atamayı da olanaklı kılıyor.

Mechanical Desktop 2007’nin sunduğu yetenekler arasında hizalanmış kesit önemli bir yer tutmaktadır. Ana gövdeyle belli bir açı yapan kısmın kesitini almaya imkan vermenin yanında, bu özellik açıyı dik kabul ederek açılımın kesitini almaya da olanak sağlıyor.

İstenirse, birden fazla görünüşün tek bir adımda alınabiliyor. Temel görünüş tanımlanır ve daha sonra, farenin hareketleriyle, bundan istenen ortografik ve izometrik görünüşler tek bir adımda oluşturulur. Çalışma hızını ve performansı artırmaya yönelik bu özellik yanında yeni kesit görünüşler de kullanıcılara sunulmaktadır. Bunlar kısmi kesit ve radyal kesittir.

Kısmi kesitte, tanımlanan kapalı bir eskiz yardımıyla kısmi kesit alanı oluşturulur ve parça bu alandan kesilerek görünüş üretilir. Kısmi kesit eskizi doğrulardan, yay/çemberlerden, eğrilerden (spline) oluşur. Kesit, sadece bu alanın sınırları içerisinde meydan gelir.

Radyal kesit ise, kesme düzlemleri görünüşe parallel olmadığı durumlarda kullanılır. Oluşan radyal kesit, temel görünüşe dik olarak (ortografik) oluşturulur. Tam kesitlerde, kesme düzlemi, çizim görünüşüne parallel olmak durumundadır, yani belli bir açıyla yerleşemez. Fakat buna karşın, radyal kesitlerde, parallel olma zorunluluğu yoktur. Kesit düzlemi herhangi bir yerde ve açıda tanımlanabilir. Aslında yapılan, eğri (auxiliary) kesit görünüşünün, döndürülerek ortografik duruma getirilmesidir.

AutoCAD Mechanical 2007’nin tüm özelliklerini içeren Mechanical Desktop 2007, konstrüksiyon resimleri üretimi için kullanıcıların gereksinim duyacakları tüm araçları sunmaktadır.

Tasarımdan-İmalata Tümleşik Çözümler Mühendislik üretim süreci, modelleme ile bitmiyor; bu durum, kullanılan mekanik tasarım yazılımı için de geçerli olmalıdır. Kullanıcıların, mekanik tasarımdan imalata kadar olan süreçte, gereksinim duyabilecekleri çözümleri sağlamak amacıyla, Autodesk, kendi alanlarında uzman olan birçok mekanik uygulama geliştiren şirketler ile işbirliği yapmaktadır. Kısaca MAI (Mechanical Applications Initiative) olarak adlandırılan bu işbirliğinde yer alan şirketler, Mechanical Desktop üzerinde, kendi alanlarında en iyi ve güçlü yazılımları üretmektedirler.

MAI çözümleri Mechanical Desktop üzerinde, kullanıcı ara yüzü ve tasarım veri tabanı ile tamamen tümleşik olarak çalışmaktadır. Böylece kullanıcılar, tasarımdan imalata olan süreçte gereksinim duyabilecekleri çözümlere kavuşmuş olurlar.

Türkiye’de MAI işbirliği içinde sunulan yazılımlar şunlardır:

SPI-Sheet Metal - Açılım ve Plaka Metal Uygulaması DesignSpace - Sonlu Elemanlar Analizi hyperMILL - Bilgisayar Destekli İmalat

İletişim İletişim başlığı, özellikle, Mechanical Desktop 2007 verilerinin diğer sistemlere aktarılması ya da diğer sistemlerden MDT ortamına verilerin transfer edilmesi durumlarında önemli olmaktadır. MDT 5, IGES, STL, DWF, DWG, DXF, IDF, VRML, SAT (ACIS), 3DS (3D Studio), WMF, EPS ve BMP formatlarını desteklemektedir.

Katı modellerin farklı sistemler arasında transferi için kullanılan STEP dosya formatı, Mechanical Desktop 2007’nin standart bir özelliği durumundadır. Başka CAD sistemlerinden gelen STEP formatındaki katılar Mechanical Desktop 2007’de kolaylıkla açılır. Ayını şekilde, Mechanical Desktop 2007 katıları STEP formatında yazılabilir.

BÖLÜM

01

Autodesk Mechanical Desktop’a Giriş


10 1. Bölüm: Autodesk Mechanical Desktop’a Giriş

Giriş 3B tasarımı AutoCAD ortamında yapmayı tercih eden mekanik tasarımcılara yönelik olarak sunulan Autodesk Mechanical Desktop 2007 (MDT), 3B katı modellemeyle serbest form yüzey ve 2B/3B tel çerçeve modellemeyi birleştirmektedir. Autodesk Mechanical Desktop 2007, yeni sürümüyle birlikte, geliştirilmiş tasarım ve detaylandırma, geliştirilmiş iş akışı ve şirket standartlarıyla uygunluk ve entegre STEP çevirici gibi özellikler sunmaktadır. AutoCAD katılarının ve diğer sistemlerden gelen katıların düzenlenmesi, ek bir modül ile parametrik olmayan katıların otomatik olarak parametrize edilmesi ve imalat takımıyla işbirliğini sağlayan Autodesk Streamline™ servisinin avantajlarını kullanma yeni Autodesk Mechanical Desktop 2007’nin ilgi çekici diğer yetenekleri. Ayrıca, yeni AutoCAD 2007’nin tüm özellikleri de, Autodesk Mechanical Desktop 2007 kullanıcılarına sunulmuş durumda.

Siz MDT kullanıcılarına yönelik olarak hazırladığımız bu yardımcı kitap, MDT’nin, AutoCAD’e ek olarak getirdiği yetenekleri ve özellikleri kapsamaktadır. Katı modellemeden, montaj modellemeye, oradan da yüzey modelleme ve teknik resim üretimine kadar tüm MDT komutları ve özelliklerini özetlemeye çalışacağız.

Temel Terimler MDT’ye giriş bölümünde, bazı temel terimleri tanımlayacağız. Bunlar sık sık karşımıza çıkacak terimlerdir.

Montaj Modelleme (Assembly Modeling): Montaj modellerin yaratıldığı ve düzenlendiği ortamdır. Desktop Browser’da “Model”, “Scene” ve “Drawing” bölümleri bulunur.

Parça Modelleme (Part Modeling): Sadece tek bir parçanın tasarlandığı ortamdır. Desktop Browser’da “Model” ve “Drawing” bölümleri bulunur.

Parça Tanımı (Part Definition): Parçanın veri tabanı tanımıdır; parçayı yaratmak için gerekli tüm bilgileri içerir.

Parça Örneği (Part Instance): Parça tanımının bir kopyasıdır. Bir parçanın çizimde tek bir tanımı vardır; fakat istenildiği kadar parça örneği yaratılır.

Autodesk Mechanical Desktop Kullanıcı Ara Yüzü Mechanical Desktop 2007, AutoCAD 2007 tabanlıdır. Çizim alanı, menüler, araç çubukları ve komut satırı gibi birçok özellik AutoCAD 2007 ile benzerdir. Bunlara ek olarak Desktop Browser pencereleri sunulmuştur.


1. Bölüm: Autodesk Mechanical Desktop’a Giriş 11

Desktop Browser

Desktop Browser, katı ve montaj modellerin listelendiği ve bunların değişik özelliklerinin ikonlar ile gösterildiği bir penceredir.

Desktop Browser ile;

a. Parçaların, montajların, sahnelerin ve teknik çizim görünüşlerinin yapısı görülür;

b. Unsur, parça ya da görünüş silme gibi işlemlerin diğer nesneleri nasıl etkiledikleri görülür;

c. Nesnelerin görünürlüğü kontrol edilir;

d. Parça, montaj ve görünüşler düzenlenir ve güncellenir;

e. Çizimde bulunan nesneler silinir, isimleri ve yerleri değiştirilir ve düzenlenebilir;

f. Montaj parçalarının ya da parça unsurlarının sıralaması değiştirilir.

g. Montajların yapıları yeniden düzenlenir.

Dikkat edilirse, Desktop Browser’de değişik bölümler bulunur. Bunlar “Model” (modelleme), “Scene” (sahneler) ve “Drawing”dir (teknik çizim). Dolayısıyla her bir bölümde Desktop Browser’den ulaşılacak bilgiler ve komutlar değişir.

Desktop Browser’de beyaz arka plan üzerine gelip, farenin sağ tuşuna bastığınızda, bir dizi komut listelenir:

Desktop Browser



Buradaki özelliklere menülerden ya da araç çubuklarından da ulaşılabilir. Dolayısıyla, buradaki birçok komutu ilgili bölümde ayrıntılı olarak tanıtacağız. Sadece “Browser Filter”den bahsedelim:

Browser Filter (Filtreleme): Yeni bir diyalog kutusu açılır ve Desktop Browser penceresinde görüntülenmesi istenmeyen ikonlar/özellikler işaretlenir.

Desktop Browser’in en altında ise, Desktop Browser komutlarının ikonları yer alır.



Part Filter ON/OFF: ON ile Desktop Browser’de parçaların sadece unsurları görünür; montaj ile ilgili olan tüm özellikler gizlenir (filtrelenir).

Assembly Filter ON/OFF: ON ile Desktop Browser’de montajı oluşturan parçalar ve bunların montaj ile ilgili özellikleri görüntülenir, parça özellikleri (unsurlar) gizlenir (filtrelenir).

Options: Bu ikon ile “Mechanical Options” diyalog kutusu açılır. Burada MDT ayarları yapılır ve seçenekleri seçilir.

Catalog: Montaj kataloğu (Assembly Catalog) diyalog kutusu açılır.

Visibility: Çizimde bulunan nesnelerin görünürlüğünü ayarlayan diyalog kutusu açılır.

Update Part: Parça güncellenir.

Update Assembly: Montaj güncellenir.

Desktop Browser’in çizim ekranında yerleşimi ile ilgili seçenekler de vardır. Eğer, parça/montajların bulunduğu beyaz arka planlı bölümün dışında her hangi bir yerde, tabii Desktop Browser üzerinde iken, farenin sağ tuşuna basarsanız, bu konudaki seçenekler görüntülenir.

“Allow Docking” seçili değilse, Browser çizim ekranında serbest bir şekilde konumlandırılabilir. “Auto Hide” altındaki seçenekler ile Browser otomatik olarak gizlenir; fare ile üzerine geldiğinizde görünür.

Parça Modelleme Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Unsur Komutları Parça modelleme ortamında, unsurlar seçilip, farenin sağ tuşuna basıldığında unsur işlemlerinin gerçekleştirildiği komutlar listelenir. Örneğin bir eskiz unsuru seçildiğinde çıkan komutlar şunlardır:

a. Edit: Unsuru kontrol eden ölçülerin düzenlenmesi için kullanılır.

b. Edit Sketch: Eskizin düzenlenmesi sağlanır.

c. Color: Seçilen unsura farklı bir renk atamak için kullanılır. Alt seçenekler “Apply” (renk ata) ve “Remove”dur (atanmış rengi kaldır).

d. Copy: Seçilen unsur kopyalanır.

e. Pattern: Seçilen unsurun dizilenmesi için üç farklı seçenek sunulur: “Rectangular” (kartezyen), “Polar” (polar) ve “Axial” (eksenel).

f. Rename: Unsurun ismi değiştirilir.

g. Delete: Seçilen unsur silinir.

h. Suppress: Unsur gizlenir.



Montaj Modelleme Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Parça Komutları Montaj modelleme ortamında, parçalar seçilip, farenin sağ tuşuna basıldığında parça işlemlerinin gerçekleştirildiği komutlar listelenir.

a. Zoom to: Seçilen parçaya çizim ekranında otomatik olarak yaklaşılır (zum yapılır).

b. Visible: Parçayı görünür kılar ya da gizler.

c. DOF Symbol: Parçanın hareket serbestisini gösteren DOF sembolünü açar/kapatır.

d. Active Part: Parçayı aktif duruma getirir.

e. Design Variables: Tasarım değişkenleri görüntülenir.

f. Copy: Parçanın bir örneği yaratılır.

g. Rename: Parçanın ismi değiştirilir.

h. Delete: Parça örneği çizimden silinir.

i. Show Definition: Assembly Catalog diyalog kutusu açılır ve parça tanımı ile ilgili işlemlere girilir.

j. All Instances: Bir parçanın tüm örneklerini gizler/görüntüler. Buradaki diğer seçenek(ler) parçanın özelliklerine (lokal ya da dış referans) bağlı olarak değişir. Bunları ilgili bölümlerde göreceğiz.

k. Browser Node: “Cut” ve “Paste as Reorder” seçenekleri bulunur. Bunlar “kes” ve “yapıştır” özelliklerine benzer. Seçilen parçanın Desktop Browser’deki sıralaması bu şekilde değiştirilir.

l. Properties: Parçanın katman, renk, BOM ve nitelik bilgileri kontrol edilir.

m. Feature Suppression: Parçanın unsurlarını gizlemek için kullanılır. “Suppress by Type” seçildiğinde bir diyalog kutusu açılır ve burada parçanın gizlenecek unsurları seçilir. Örneğin “Extrude” seçildiğinde parçadaki tüm ekstrüzyon unsurları gizlenir.

Sahne (Scene) Ortamında Desktop Browser’de Çıkan Parça Komutları Sahne (Scene) ortamında, parçalar seçilip, farenin sağ tuşuna basıldığında parça işlemlerinin gerçekleştirildiği komutlar listelenir.

a. Zoom to: Seçilen parçaya çizim ekranında otomatik olarak yaklaşılır (zum yapılır).

b. Visible: Sahnedeki bir parçayı görüntüler/gizler.

c. Explosion Factor: Parçanın patlatma faktörü tanımlanır.

d. New Tweak: Parçanın patlatılmış montaj resmindeki konumunu ayarlar.

e. Delete Tweaks: Parçaya uygulanan “tweak” işlemleri silinir.

f. New Trail: Patlatılmış resimde parçaya eksen çizgileri yerleştirir.

g. Edit Trail: Eksen çizgileri düzenlenir.

h. Delete Trail: Eksen çizgileri silinir.



i. Section Suppressed: Kesit görünüşler alınırken, kesilmesi istenen/istenmeyen parçalar tanımlanır.

j. Browser Node: Sahnedeki parçanın alt özellikleri (“tweak” özellikleri) açılır/kapatılır.

Teknik Çizim Görünüşleri (Drawing) İçin Desktop Browser Komutları Teknik çizim ortamında, bir görünüş seçildiğinde, farenin sağ tuşu ile birçok komut sıralanır:

a. New View: Yeni teknik çizim görünüşleri tanımlanır.

b. Multiple Views: Tek bir seferde birden fazla teknik çizim görünüşü tanımlanır.

c. Zoom to: Seçilen teknik çizim görünüşüne çizim ekranında otomatik olarak yaklaşılır (zum yapılır).

d. Edit: Teknik çizim görünüşleri düzenlenir.

e. Copy: Seçilen teknik çizim görünüşü kopyalanır (aynı yerleşim düzlemine ya da başka bir yerleşim düzlemine).

f. Move: Seçilen teknik çizim görünüşünün konumunu değiştirir.

g. Rename: Teknik çizim görünüşünün ismini değiştirir.

h. Delete: Teknik çizim görünüşü (ve ona bağlı diğer görünüşler) silinir.

i. Dimensions: Görünüşte bulunan tüm parametrik ve referans ölçüleri açılır/kapatılır.

j. Update: Görünüşleri ve parça/montaj modeli günceller.

k. Export View: Seçilen görünüşleri ayrı bir çizim dosyasına 2B nesneler olarak atar.

l. List: Teknik çizim görünüşüyle ilgili tüm bilgiler listelenir.

Mechanical Desktop Araç Çubukları Mechanical Desktop, unsurların, parçaların, montajların ve teknik çizim görünüşlerinin oluşturulmasına yönelik birçok araç çubuğu içermektedir. “Desktop Main” araç çubuğu dört ikondan oluşur. Bu ikonlar ilgili özellikleri içeren – Montaj Modelleme, Parça Modelleme,

Sahne ve Teknik Çizim Görünüşleri – yeni araç çubuklarını açar.

Mechanical Desktop Menüleri MDT’nin AutoCAD’e ek olarak sunduğu menüler şunlardır:

a. “Part” Menü: Parametrik parçaların tasarımı ile ilgili komutları içerir.

b. “Assembly” Menü: Montaj modelleme ile ilgili komutları içerir:

c. “Drawing” Menü: Teknik çizim görünüşleri ile ilgili komutları içerir.

d. “Annotate” Menü: Notasyonlar ile ilgili komutları içerir.

e. “Surface” Menü: Yüzey modelleme ile ilgili komutları içerir:

f. “Content 3D/2D”: Makina mühendisliği ve standart parçalar ile özellikleri içerir.



Seçenekler (Options) ASSIST menüsünün altındaki “Options” komutu ile seçeneklere ulaşılır. Burada, 3B katı, yüzey ve montaj modelleme, sahne, teknik çizim üretimi ve notasyonlar ile ilgili ayarları ve seçenekleri bulacaksınız. Buradaki diyalog kutusu da, benzer bir mantıkla tanımlanmıştır. Değişik bölümler için farklı sekmeler bulunmaktadır. Bu sekmeler yardımıyla istenen ayarlar gerçekleştirilir.

Autodesk Mechanical Desktop ile ilgili ayarlar “AM” ön ekiyle başlar. Diğerleri AutoCAD 2007’nin ayarlarıdır.

“AM:Standards” Teknik çizim görünüşlerinde kullanılacak standartlar ile ilgili ayarlar bulunmaktadır. “Standard” bölümünden kullanılacak standart seçilir ve sağdaki pencereden istenen özellikler görüntülenir ve değiştirilebilir. Değiştirmeyi istediğiniz ikonu çift tıklamanız yeterlidir. Yeni diyalog kutuları açılır ve ilgili özellikler değiştirilir.

“AM:Part” “Part” sekmesinde, 3B katı parça modelleme ile ilgili özelliklerin ayarları gerçekleştirilir.



Burada “Sketch Setting” bölümü sınırlama toleranslarını ve otomatik sınırlamaların atanıp atanmamasını belirlemektedir.

• Apply Constraint Rules: Bu seçenek seçili ise, MDT otomatik olarak sınırlamaları eskiz elemanlarına atar.

• Assume Rough Sketch: Bu seçenek kapalı ise, eskiz nasıl çizildiyse öyle kalacaktır.

• Angular Tolerance: Buraya girilen değer, yatay ya da düşey duruma getirilecek olan elemanları kontrol eder. Eğer yataya yakın bir doğrunun yatay eksenle yaptığı açı buraya girilen değerden küçük ya da bu değere eşitse, bu doğru parçası yatay duruma getirilir. Aksi halde olduğu gibi kalır. Aynı durum düşeye yakın doğru parçaları için de geçerlidir.

• Apply to Linetype: Profil durumuna getirilecek nesnelerin çizgi tipi saptanır. Özellikle, yardımcı çizim nesneleri kullanılıyorsa, bunların sahip olacakları çizgi tipi bu bölüme girilenden farklı olmalıdır. Aksi halde bunlar yardımcı çizim nesnesi olarak değil profile ait nesneler olarak algılanır.

• Constraint Size: Bir diyalog kutusu bir diyalog kutusu açılır ve sınırlamaların sembol büyüklükleri ayarlanır.

• Suppressed Dimensions and DOFs: Gizlenmiş ölçülerin ve hareket serbestisi sembollerinin alacakları renk tanımlanır.

• Saved File Format: Dosyaların kaydedilmesinde sıkıştırmanın uygulanıp uygulanmayacağı tanımlanır.

• Naming Prefix: Parça ve araç parçalarının (toolbody) Desktop Browser penceresinde sahip olacakları “default” (varsayılan) ön ekler girilir.

“AM:Assembly” Montaj modelleme ve sahneler ile ilgili ayarlar gerçekleştirilir.



“Automatic” bölümünün altında şu seçenekler bulunur:

• View Restore with Assembly Activation: Bu seçenek işaretlendiğinde, montajın açılmasıyla birlikte bununla ilgili teknik çizim görünüşleri de güncellenir.

• Update Assembly as Constrained: Sınırlamaların tanımlanmasıyla montaj otomatik olarak güncellenir.

• Update External Assembly Constraints: Dış referans dosyasında sınırlama değişikliği olduğunda bunlar güncellenir.

• Lock Purging when Saving Assembly: Montajın kaydedilmesi sırasında “Purge” (temizleme) işlevi kilitlenir.

“Attach and Insert Parts” altında parçaların montaja, ağırlık merkezleri (Center of Geometry) ya da mutlak yerleştirme noktalarından yerleşmeleri sağlanır.

“Naming Prefix” ile alt montajların Desktop Browser’da alacakları ön ek girilir.

Sahne seçenekleri ise sol tarafta bulunmaktadır. Parçada gizlenmiş (suppressed) bir unsur bulunduğunda, parçanın konumu sahne içinde sabit tutulabilir. Bunun için “Existing Scene” altındaki seçeneği işaretleyin.

“Automatic” bölümünde ise değişikliklerden sonra sahnenin otomatik olarak güncellenmesi sağlanır.

Son seçenek ise sahnelerin Desktop Browser’da sahip olacakları ön ek bilgisidir.

“AM:Surface” MDT ile 3B ve karmaşık NURBS tabanlı yüzey modeller oluşturulabilir. “Surface” sekmesi, yüzey modellerin tanımlanması sırasında kullanılacak toleransları ve yüzey gösterim seçeneklerini içermektedir. Yüzey modellemeye başlamadan önce, tolerans ayarlarının yapılması gerekir.



“AM:Drawing” MDT’de 3B modellerin 2B teknik çizim görünüşleri otomatik olarak alınır. “Drawing” sekmesi, oluşturulacak olan teknik çizim görünüşlerinin ayarlarını içermektedir.

Suppress: Teknik çizim görünüşlerinin oluşturulması sırasında, gizli çizgilerin hesaplanması (Hidden Line Calculations), görünüşlerin güncellenmesi (Automatic View Updates), görünüş pencerelerini simgeleyen sınırların çizilmesi (Drawing Viewport Borders), delik dişlilerinin görüntülenmesi (Thread Lines) ve yüzeylerin UV doğruları (Surface UV Flow Lines) buradan açılır/kapatılır (gizlemek için çek işaretini koyun).

Hatch: Kesit görünüşlerde kullanılacak olan tarama özellikleri buradan ayarlanır. “One Layer for Hatch Pattern” seçildiğinde, tarama dokuları tek bir katmana atılır. Diğer seçenek işaretlendiğinde ise, tarama dokuları izometrik kesit görünüşlerinde de görüntülenir. “Pattern” düğmesi bir diyalog kutusu yardımıyla, standart olarak kullanılacak tarama dokusu özelliklerinin ayarlanmasını sağlar.

View Entity Color: Teknik çizim görünüşlerindeki görünür kenarların, gizli kenarların ve taramaların sahip olacakları renk tanımlanır. “Use Layer Color”, katman renginin, “Use Part



Color” parça renginin ve “Use Part and Feature Color” parça ve unsur renginin kullanılması anlamına gelir.

Parametric Dimension Display: Parametrik ölçülerin hangi görünüşlerde yer alacakları saptanır. Üç seçenek vardır: Aktif parça görünüşleri, birden fazla parçadan oluşan görünüşler ve kesit görünüşler.

Hide Zero Length Dims: Sayısal değeri “0” olan ölçülerin gizlenip gizlenmeyeceği tanımlanır (çek işareti gizlemek anlamına gelir).

Automatically Arrange: Bu seçenek işaretlendiğinde ölçülerin konumu görünüş üzerinde otomatik olarak ayarlanır (düzgünleştirilir).

External Parts as Reference Dimensions: Bu seçenek, “parametrik ölçüler birden fazla parçadan oluşan teknik çizim görünüşlerinde yer alsın” (“Parametric Dimension Display”ın altında “Multiple Part Views” seçeneği) seçeneği işaretlendiğinde ancak kullanılabilir. İşaretlediğinizde ise dış referans parçalardan oluşan teknik çizim görünüşlerinde, bunların sahip oldukları parametrik ölçülerin referans ölçüsü olarak atanması sağlanır.

Automatic Centerlines: Bu seçeneği işaretlediğinizde, dairesel bir kesite sahip görünüşlerde, merkez doğruları otomatik olarak yerleştirilir.

Save Orphaned Annotations: İç içe geçmiş notasyonların kaydedilip kaydedilmeyeceği saptanır.

Copy Cutting Lines with Section Views: Bu seçenek seçildiğinde, kesit dorğuları kesit görünüşleriyle birlikte kopyalanır.

Settings: Bu düğme ile yeni bir diyalog kutusu açılır.

Burada, merkez doğrularının hangi nesnelere atanacakları ve hangi görünüşlerde görünecekleri işaretlenir. Ayrıca da, “Projection” ile ortografik görünüşlerin alınmasında kullanılacak bakış yönü tanımlanır.

“AM:Shaft” Miller ile ilgili ayarlar listelenir. Ayrıntılar için AutoCAD Mechanical Yardımcı Kitabı’na bakınız.



Calculation Makina mühendisliği hesaplamaları ile ilgili ayarlar listelenir. Ayrıntılar için AutoCAD Mechanical Yardımcı Kitabı’na bakınız.

“AM:Standard Parts” Standart parçalar ile ilgili ayarlar listelenir. Ayrıntılar için AutoCAD Mechanical Yardımcı Kitabı’na bakınız.



“AM:Preferences”

Burada temel MDT ayarları yer almaktadır.

Desktop Browser penceresinin kullanımı, font özellikleri, diyalog kutularının kontrolü, çizim birimlerinin ayarı, mesajlar, nesne seçimi özellikleri, sembol büyüklüğü, hata giderme seçenekleri bu bölümde yapılacak bazı ayarlardandır.

BÖLÜM

02

Parça Modellemeye Giriş


24 2. Bölüm: Parça Modellemeye Giriş

Unsur Tabanlı Parametrik Parça Modelleme Mechanical Desktop ile parça modellemenin en önemli özelliği parametrik olmasıdır. Aşağıdaki adımlar, parametrik katı modellerin tasarımı için izleyebileceğiniz sırayı özetlemektedir.

a. Basit 2B geometriler ile çizime başlayın. Sınırlamalar ile 2B geometriyi istenen şekle getirin.

b. Sınırlamalar ve ölçüler ile geometrinin kendisini kontrol edebilirsiniz.

c. Ölçüleri ve sınırlamaları değiştirerek, unsurlar ekleyip-çıkartarak farklı tasarım

alternatiflerini araştırın.

d. “Feature Replay” komutu ile diğer kullanıcılara parçanızın nasıl yaratıldığını

gösterebilirsiniz.

e. Modelinizin teknik çizim görünüşlerini tanımlayın.


2. Bölüm: Parça Modellemeye Giriş 25

f. Denklemler kullanarak, modelin ölçülerini kontrol edebilirsiniz.

g. Parametrik katıları birleştirerek, parametrik montajlar yaratın. Parça üzerinde yapılan

değişiklikler, otomatik olarak montaja ve montaj resimlerine yansır.

Parçayı Analiz Etmek Parametrik parçaların tasarımında, genelde ilk adım, tasarlanacak modeli analiz etmek ve en uygun modelleme yönteminin hangisi olduğuna karar vermektir. Kötü bir yöntemle birkaç saat süren bir parça tasarımı, daha uygun bir yöntem kullanıldığında, dakikalar içinde bitebilir.

Çizime başlamadan önce, aşağıdaki soruları aklınızda bulundurmanız ve bunlara yanıtlar üretmeniz yerinde olacaktır:

• Modeliniz, tek bir parça mı olacak, yoksa montajda mı yer alacak? Ya da bir grup parça ailesinin ilki mi olacak? Bu sorulara vereceğiniz yanıt doğrultusunda, hangi tür dosyada – Part File/Assembly File – çizime başlamanız ortaya çıkacaktır.

• Parçanın hangi görünüşü, onun temel geometrisini kolaylıkla

tanımlamaktadır?

• Hangi unsurların tasarımında çalışma düzlemleri, eksenleri ya

da noktalarına gereksinim duyulacak?

• Parçanın en önemli unsurları nelerdir? Bu unsurların

modelleme sürecinin başlangıcında oluşturulması, ölçülerinin kontrol edilmesini kolaylaştıracaktır.

• Parçanızın hangi unsurları eskizler kullanılarak yaratılabilir?

• Hangi unsurlar eskize gerek kalmadan tanımlanabilir?



Bir Parametrik Parçanın Yapısı Mechanical Desktop ile üç tür unsur tanımlayabilirsiniz: Eskiz (sketched) unsurları, yerleştirme (placed) unsurları ve çalışma (work) unsurları.

Eskiz Unsurları Eskiz unsurları, 2B eskizler kullanılarak tanımlanır. Ekstrüzyon, döndürme, süpürme, kaburga (rib), bükme, yüzey ayırma, kabartma ve “loft” eskiz unsurlarıdır. Parçanın ilk unsuru her zaman bir eskiz unsurudur.

Yerleştirme Unsurları Eskizlere gerek duymayan ve doğrudan 3B model üzerinde tanımlanan unsurlardır. Delikler, pahlar, yuvarlamalar, diş açma, kabuk, yüzey eğimi ve yüzeyler ile kesme yerleştirme unsurlarıdır.

Çalışma Unsurları Unsurları tanımlamak ve konumlandırmak için kullanılan yardımcı unsurlardır:

a. Çalışma düzlemleri (Work Plane): Parçaya bağlanan yardımcı düzlemlerdir.


2. Bölüm: Parça Modellemeye Giriş 27

b. Çalışma Noktası (Work Point): Bir çalışma noktası, polar unsur dizisinin ve deliğin merkez noktasını tanımlar.

c. Çalışma Ekseni (Work Axis): Silindirik bir modelin eksenini tanımlar. Çalışma ekseni

kullanılarak yeni unsurlar ya da çalışma unsurları yaratılır. Ölçülerin tanımlanmasında da yardımcı olmaktadır.

Parça Unsurlarının Değiştirilmesi Unsurların tanımlanmasından sonra, bunların geometrisini değiştirebilir, bunları kopyalayabilir, yerlerini değiştirebilir ya da döndürebilirsiniz. Ayrıca, unsurların etkileme sırasını da değiştirebilir, istenen unsurları gizleyebilirsiniz.

Unsurların Sınırlama ve Ölçülerini Düzenlemek Unsuru tanımlayan eskizin ölçüleri ya da sınırlamaları değiştirilir.

Unsurları Kopyalamak Seçilen unsur parça üzerinde başka bir yere ya da başka bir parçaya kopyalanır.

Unsurları Aynalamak Seçilen unsur, tanımlanan bir simetri eksenine göre aynalanır.



Unsurların Etkileme Sırasını Değiştirmek Bu yöntemle, parçayı oluşturan unsurların sıralaması ve böylelikle parçayı oluşturma sırası değiştirilebilir.

Unsurları Gizlemek (Suppress) Seçilen unsurlar gizlenir. Bu bir silme işlemi değildir. Unsurlar, parçanın tanımında kalır, fakat geçici bir süre gizlenir. Bir katmanın dondurulmasına benzer bir işlemdir.

BÖLÜM

03

Parametrik Eskizler


30 3. Bölüm: Parametrik Eskizler

Terimler Terim Açıklaması

Kapalı alan (closed loop)

Bileşik doğru ya da bir grup yay ve doğrudan oluşan ve kapalı bir alan meydana getiren nesnelerdir. Kapalı alanlar, profil eskizleri oluşturmak için kullanılır.

Sınırlama (constraint) Eskizin geometrisinin nasıl değişeceğini tanımlar. Geometrik sınırlamalar, eskizi oluşturan elemanların (doğrular, yaylar vb.) ilişkisini ve geometrisini; ölçü sınırlamaları ise, eskiz geometrilerinin büyüklüğünü kontrol eder.

Yardımcı geometri (construction geometry)

Sürekli (continuous) çizgi tipi ile yaratılmayan doğru, yay vb. çizim nesneleridir. Eskizlerin geometrisini tanımlamada yardımcı olur.

Kesit eskizi (cut line sketch)

Kesit görünüşün kesit düzlemini (doğrusunu) tanımlar. Profiller gibi kapalı bir alanı tanımlamaz. İki farklı türü vardır: Kademeli ve hizalı.

Unsur (feature)

Diğer elemanlarla birleşerek 3B katı parça yaratmak için kullanılır. Eskiz unsurları, eskizler kullanılarak oluşturulur. Konum unsurları, delik, yuvarlama ve pah kırma gibi eskizlere gerek duymayan unsurlardır.

Sabit nokta (fixed point)

Eskizin sabit kalacak noktasını tanımlar. Diğer elemanlar bu sabit noktaya göre değişir.

İç içe geçmiş alanlar (nested loop)

İç içe geçmiş kapalı alanlardır. Bunlar, daha karmaşık profil eskizleri oluşturmak için kullanılır.

Açık uçlu profil (open profile)

Kapalı bir alan oluşturmayan profildir. Bükme, duvar, kaburga gibi unsurlarda kullanılır.

Doğrultu eskizi (path sketch)

Süpürme unsurunda doğrultu (yol) olarak kullanılan eskizlerdir.

Profil eskizi (profile sketch)

Ekstrüzyon, döndürme, süpürme gibi unsurlarda kullanılan ve kapalı kesit ya da sınırlar tanımlayan eskizlerdir.

Eskiz (sketch)

Profil, doğrultu, ayırma doğrusu ya da kesme doğrusu olarak kullanılan ve nokta, doğru, yay ve bileşik doğrulardan oluşan geometrilerdir.

Eskiz toleransı (sketch tolerance)

Eskizlere otomatik olarak geometrik sınırlama atanmasını sağlayan ayarlardır (aralık, boşluk kapatma, düşey ya da yatay konuma getirme gibi).

Ayırma doğrusu (split line)

Açık ya da kapalı olabilen ve parçayı iki farklı parçaya ayıran nesnelerdir.

Yazı eskizi (text sketch)

Yazılardan oluşan eskizdir. Ekstrüzyon unsurunda kullanılır.

m Definition


3. Bölüm: Parametrik Eskizler 31

Temel Kavramlar Parça modellemenin ilk adımı parçanın geometrisi ve büyüklüğünü tanımlayan bir eskiz çizmektir. Eskizler, basit 2B AutoCAD nesnelerinden (yay, doğru, çember vb.) oluşur.

Eskizleri; • Parçanın geometrisini oluşturmak, • Profilin izleyeceği doğrultuyu tanımlamak, • Kesit görünüşler için kesit doğruları meydana getirmek • Yüzeyleri kesmek • Kısmi kesitler oluşturmak

için kullanıyoruz.

Parçanın şeklini gösteren eskizin tanımlanmasından sonra, bunun çözülmesi (solve) gerekir. Çözme işlemi, eskizin geometrisini ve büyüklüğünü tanımlamak için kaç adet ölçü ve geometrik sınırlamanın gerektiğini belirtir.

Ek olarak, yardımcı çizim nesneleri de eskizlerde kullanılabilir. Sınırlamalar, eskizin hareket serbestisini düşürmekte ve böylece de eskizin final durumuna gelmesini sağlamaktadır. Çoğu durumda, eskizler tamamen sınırlandırılmalıdır. Fakat bu bir zorunluluk değildir.

Eskiz Oluşturmanın Püf Noktaları MDT, eskizlerinizi parametrik duruma getirir. Böylece geometriyi ve elemanların büyüklüklerini her zaman kontrol edebilirsiniz.

Püf Noktası Açıklama

Eskizleri basit olarak oluşturun

Basit eskizlerle çalışmak her zaman daha kolaydır. Karmaşık parçalar için basit eskizleri birleştirmeyi deneyin.

Basit adımları tekrarlayın

Eğer tasarımınızda tekrarlanan adımlar var ise, eskizleri kopyalayarak ya da dizileyerek işlemleri gerçekleştirin.

Eskizler için bir katman tanımlayın

Eskizler için ayrı bir katman ve renk tanımlayın ve eskizlerinizi bu katmanda yaratın.

Eskiz toleranslarını ayarlayın

Eğer varsayılan değerler (eskiz toleransı ve açısal tolerans) yetmiyorsa, eskiz oluşturmadan önce bunları ayarlayın.

Eskizleri olmasını istediğiniz büyüklüğe yakın olarak tanımlayın

Eğer eskizinizin büyüklüğü ve geometrisi kabaca doğru ise, sınırlama atandığında bozulma olasılığı da azalır.

Mümkün olduğunca PLINE (bileşik doğru) komutunu kullanın

PLINE komutu ile kolayca yaylar ve teğet doğrular çizebilirsiniz.

Eskizlere Giriş Eğer AutoCAD’in 3B katı modelleme komutlarını kullandıysanız, kapalı 2B eğrilerin tanımlanması ve bunların bir eksen boyunca süpürülmesi ya da döndürülmesi işlemlerine aşinasınızdır.

Mechanical Desktop’ta, ekstrüzyon, döndürme, “loft”, kaburga, bükme ya da süpürme işlemleri için 2B nesnelere ve doğrultu olarak 2B/3B nesnelere gereksinim vardır. Bütün bu nesnelere profil diyoruz.



Profil tanımlamak için eskiz ile çalışmaya başlıyorsunuz. Bir eskiz, tanımlanması istenen profilin büyüklüğü ve geometrisine yakın olarak çizilen basit 2B nesneleri tanımlamaktadır. Eskiz, isminden de anlaşılacağı üzere, kaba bir çizimi anlatır.

Eskizi oluşturduktan sonra, bunu bir profile dönüştürmeniz gerekir. Mechanical Desktop (eğer istenirse) otomatik olarak belirli sınırlamaları eskize uygular; böylece yataya ya da düşeye yakın olan doğru parçaları yatay ya da düşey duruma getirilir. Ya da birbirine yaklaşık olarak paralel olan doğru parçaları, paralel konuma gelir.

Profil üzerinde etkili olan sınırlamalar görüntülenebilir. Sınırlamalar harfler ile simgelenir.

Profil durumuna dönüştürülen eskizler üzerine, onun geometrisini ve büyüklüğünü kontrol eden ek sınırlamalar ve ölçüler yerleştirilir.

Yerleştirilen her sınırlama ya da ölçüden sonra, Mechanical Desktop, profili yeniden elden geçirir ve gerekli olan sınırlama/ölçü sayısını bildirir. Buna, profilin çözülmesi adını veriyoruz. Gerekli sınırlama/ölçülerin yerleştirilmesinden sonra, profilin tamamen çözüldüğü bildirilir.

Mechanical Desktop bir profili çözerken, tamamen sınırlandırılmamış nesneler sürekli ışıklandırılır. Böylece, hangi nesnelerin sınırlandırılacağı ya da ölçülendirileceği görülebilir.



2 sınırlama gerekiyor Tamamen çözülmüş profil

Profiller tamamen sınırlandırılmadan da, unsur işlemlerinde kullanılabilir; fakat profilin tamamen sınırlandırılması, unsur değişikliklerinde size kolaylıklar sağlayacaktır.

Ayrıca, profiller açık uçlu da olabilir. Açık uçlu profiller kaburga, bükme ve duvar (thin feature) unsurlarında kullanılır.

Profil Eskizleri Yaratmak Bir profil eskizi, unsurun dış hattını tanımlayan bir 2B çizim nesnesi/grubudur. Profiller, doğrulardan, yaylardan, bileşik doğrulardan ve eğrilerden (spline) oluşan kapalı eskizlerdir.

Profiller, bir grup çizim nesnesinden, tek bir bileşik doğrudan ya da iç içe geçmiş kapalı alanlardan oluşabilir. İç içe geçmiş alanlardan profil tanımlamak için, bu alanların birbirini kesmemesi, birbirlerine teğet olmaması gerekir.

Eskizi profil olarak tanımladıktan sonra, MDT eskiz toleransına bağlı olarak kimi sınırlamaları nesnelere atar. Örneğin yataya yakın olarak çizilen doğru parçaları – toleransa bağlı olarak elbette – otomatik olarak yatay duruma getirilir.

Not: Otomatik olarak sınırlamaların atanmaması için Part menüsünün altından Part Options komutunu çalıştırın. Karşınıza Mechanical Options diyalog kutusu çıkar. Burada, Sketch Setting bölümünün altında bulunan “Assume Rough Sketch” seçeneğini kapatın.

Varsayılan Eskiz Kurallarının Kullanılması

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > PROFILE

Araç Çubuğu: PART MODELING > PROFILE

Menü: PART > SKETCH SOLVING > PROFILE

Komut Satırı: AMPROFILE

MDT, eskizi oluşturan tüm elemanları analiz eder ve seçeneklere bağlı olarak bazı değişiklikleri otomatik olarak uygular.

Otomatik sınırlamaların uygulanmasından önce ve sonra eskizin durumu

MDT tarafından otomatik olarak atanan sınırlamaları istediğinizde kaldırabilir ya da bunlara yenilerini ekleyebilirsiniz.

Genelde temel unsurun (ilk tanımlanan unsur) eskizi, varsayılan eskiz düzleminde yaratılır, ki çoğunlukla bu dünya koordinat sistemidir (WCS). Bundan sonra yaratılacak eskiz farklı bir



düzlemde bulunacaksa, buna uygun olarak düzlem ayarlarının ve tanımlamalarının yapılması gerekir. Bunu ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

AMPROFILE komutu, profil durumuna getirilecek eskiz nesnelerini seçmenizi ister. Seçim işleminden sonra, MDT bu profile atanması gereken geometrik ve ölçü sınırlamalarının sayısını size bildirir: Solved underconstrained sketch requiring 8 dimensions or constraints.

Bundan sonra, istediğiniz sınırlamaları tanımlayabilirsiniz. Bunu gelecek bölümde göreceğiz.

Eskiz Kurallarını Değiştirmek MDT tarafından eskizlere uygulanan varsayılan eskiz kurallarını, kullanıcılar Mechanical Options diyalog kutusu yardımıyla değiştirebilir ya da tamamen kaldırabilirler.

Buradaki özellikler için 1. bölüme bakınız.

İç İçe Geçmiş Kapalı Alanlardan Profil Oluşturmak Profil eskizleri oluşturmak için iç içe geçmiş kapalı alanları da kullanabilirsiniz. Fakat bu alanlar birbirini kesmemelidir.

Aşağıda şekilde gösterilen nesneler bu işlem için kullanılamaz.



Kapalı alanın içinde yer alan nesneler, başka nesneleri içeremez.

Açık Uçlu Profiller Daha önce de belirttiğimiz gibi, profiller açık uçlu da olabilir. Yine herhangi 2B geometrileri kullanabilirsiniz. Açık uçlu profiller de aynı komutla MDT’ye tanıtılır ve sınırlamalar/ölçüler bunlar üzerinde kullanılır.

Açık uçlu bir profilden ekstrüzyon ile yaratılan katı model.

Açık uçlu profiller kaburga (rib), bükme (bend) ve duvar (thin feature) unsurlarında kullanılır.

Yazı Eskizi

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > TEXT SKETCH

Araç Çubuğu: PART MODELING > TEXT SKETCH

Menü: PART > SKETCH SOLVING > TEXT SKETCH

Komut Satırı: AMTEXTSK

Yazılardan oluşan eskizlerdir. Komutun çalıştırılmasıyla yazının özelliklerini tanımlayabileceğiniz bir diyalog kutusu açılır.



Font ve stil seçilir, yazı girilir ve “OK” ile devam edilir. Bundan sonra yazının yerleşim noktası tanımlanır. Specify first corner:

Yazının büyüklüğü ise doğrudan imleç ile ya da “Height” seçeneğinde sayısal bir değer olarak girilir. “Rotation” seçeneği ile de yazının yerleşim açısı tanımlanır. Specify opposite corner or [Height/Rotation]:

Bundan sonra yazı, bir eskiz olarak çizime yerleşir. Yazı eskizinin büyüklüğü bir ölçü ile gösterilir ve istendiği an değiştirilebilir.

Yazı eskizi ekstrüzyon, döndürme ve süpürme unsurlarında kullanılır.

Doğrultu Eskizleri Yaratmak Doğrultu eskizleri, süpürme unsurunda kapalı bir profilin izleyeceği yol olarak tanımlanır. Süpürme unsuru, bir profil ve doğrultu eskizi tanımlanarak elde edilir. Kapalı profil, bu doğrultu eskizi üzerinde “süpürülür” ve böylece katı model oluşturulur.

Doğrultu eskizleri, iki ya da üç boyutlu nesnelerden oluşabilir.

İki Boyutlu Doğrultu Eskizleri

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > 2D PATH

Araç Çubuğu: PART MODELING > 2D PATH

Menü: PART > SKETCH SOLVING > 2D PATH

Komut Satırı: AMPATH



Sırasıyla (soldan sağa): Doğrultu eskizi, profil ve süpürme unsuru.

2B doğrultu eskizi, süpürme unsurunda, profilin izleyici yol olarak tanımlanır. 2B doğrultu eskizleri için kullanılabilecek nesneler aşağıda listelenmiştir:

• Doğrular • Yaylar • Bileşik doğrular • Elips parçaları • 2B eğriler (spline)

Komuta girdikten sonra, ilk olarak 2B doğrultu eskizi sorulur. Nesnelerin seçiminden sonra, doğrultunun başlangıç noktası tanımlanır: Select start point of the path:

Bundan sonra, doğrultunun başlangıç noktasına dik bir düzlem yerleştirilip yerleştirilmeyeceğine karar verilir. Bu düzlem, profilin oluşturulması amacıyla kullanılır. Create a profile plane perpendicular to the path? [Yes/No] <Yes>:

MDT, otomatik olarak doğrultunun başlangıç noktasına dik bir düzlem atar ve çalışma noktası yerleştirir.

Kapalı profilin ve doğrultunun oluşturulma sıraları önemli değildir. İstenilen sıra ile tanımlanır; fakat önce doğrultuyu tanımlarsanız, başlangıç noktasına otomatik olarak dik bir düzlem yerleştirdiği için, profilin doğru konumda ve düzlemde çizilmesi kolaylaşır.

Üç Boyutlu Doğrultu Eskizleri 3B doğrultu eskizleri, • Parçanın kenarları, • Helisel yay, • 3B boru hattının merkez doğrusu, • 3B eğri (spline)

boyunca süpürme gerektiğinde kullanılabilir.

3B doğrultu eskizleri



Parçanın kenarlarını kullanarak doğrultu oluşturma (3D Part Edge)

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > 3D PART EDGE


Menü: PART > SKETCH SOLVING > 3D PART EDGE

Komut Satırı: AM3DPATH

Çizimde bulunan katı bir parçanın kenarları, 3B doğrultu eskizi oluşturmak için kullanılabilir. Doğrultu olarak tanımlanacak parça kenarları seçilir: Select model edges (to add):

Başlangıç noktası tanımlanır: Specify start point:

İsteğe bağlı olarak doğrultuya dik bir düzlem tanımlanır: Create workplane? [Yes/No] <Yes>:

Helisel doğrultu oluşturmak (3D Helix Path)

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > 3D HELIX PATH


Menü: PART > SKETCH SOLVING > 3D HELIX PATH


Helisel doğrultular, katı yaylar oluşturmak amacıyla kullanılır. Bunlar, çalışma ekseni, silindirik yüzey ya da kenar kullanılarak tanımlanır.

Helisel doğrultu, profil ve katı yay.

Helisin merkezini tanımlamak için, çalışma ekseni, silindirik yüzey ya da kenar seçilebilir: Select work axis, circular edge, or circular face for helical center:

Bu seçimden sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve helisin parametreleri tanımlanır.

Helisel doğrultunun oluşturulmasından sonra, her hangi bir kapalı profil, bu doğrultu boyunca süpürülebilir. Örneğin, çember kullanırsanır, katı bir yay yaratabilirsiniz.



3B boru hattının merkez doğrusu olarak doğrultular

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > 3D PIPE PATH


Menü: PART > SKETCH SOLVING > 3D PIPE PATH


3B boru hattı, doğrulardan, yaylardan ya da yuvarlanmış bileşik doğru parçalarından oluşur. Bir diyalog kutusu yardımıyla her noktanın koordinatları ve radyusları tanımlanabilir.

Boru hattının merkez doğrusunu tanımlayan nesneler seçilir ve başlangıç noktası tanımlanır. Bundan sonra, 3D Pipe Path diyalog kutusu açılır. Burada, boru hattının koordinatları ve dönüş radyusları tanımlanabilir.

3B eğri (spline) olarak doğrultular

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > 3D SPLINE PATH


Menü: PART > SKETCH SOLVING > 3D SPLINE PATH


3B doğrultu olarak eğriler de kullanılabilir. 3B eğrilerin koordinatları yine bir diyalog kutusu yardımıyla düzenlenebilir.

Doğrultu olarak eğri seçildikten ve başlangıç noktası tanımlandıktan sonra, 3D Spline Path diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusunda, eğrinin koordinat özellikleri kolaylıkla düzenlenebilir.



Kesit Eskizleri Yaratmak Kesit eskizleri, kesit görünüşlerin oluşturulmasında kullanılır. İki farklı tür vardır: Kademeli kesitler ve hizalanmış kesitler. Her iki durum için de, öncelikle model kısmında kesit eskizlerinin yaratılması gerekir.

Kademeli (offset) kesit eskizi ve hizalanmış (aligned) kesit eskizi

Kademeli kesitler için oluşturulması gereken kesit eskizleri (kademeli kesit eskizi), 2B ve birbirine dik olan doğru parçalarından oluşur. Hizalanmış kesitler için gerekli olan kesit eskizleri ise (hizalanmış kesit eskizi), açılı olarak çizilir. Kesit eskizleri için iki genel kural vardır: • Kesit eskizlerinde sadece doğru ve bileşik doğrular kullanılabilir, yay vb. Eğriler

kullanılamaz; • Kesit eskizlerinin başlangıç ve son noktaları parçanın dışına taşmalıdır.

Ayrıca, aşağıdaki kurallar da dikkate alınmalıdır: • Kademeli kesit eskizinin başlangıç ve son kısımları birbirine paralel olmalıdır. • Kademeli kesit eskizleri sadece 90 derecelik açılar ile yön değiştirebilir. • Hizalanmış kesit eskizleri sadece iki doğru parçasından oluşabilir ve aralarında bir açı

tanımlanabilir.

Kademeli (Offset) Kesit Eskizi

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > CUT LINE

Araç Çubuğu: PART MODELING > CUT LINE

Menü: PART > SKETCH SOLVING > CUT LINE

Komut Satırı: AMCUTLINE

Kademeli kesit eskizi tanımlamak için AMCUTLINE komutunu kullanabiliriz:

Kademeli kesit eskizini oluşturan nesnelerin seçilmesi gerekir. MDT, bu seçim işleminden sonra, gerekli sınırlama sayısını kullanıcıya bildirir.

Hizalanmış (Aligned) Kesit Eskizi

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > CUT LINE

Araç Çubuğu: PART MODELING > CUT LINE

Menü: PART > SKETCH SOLVING > CUT LINE

Komut Satırı: AMCUTLINE



Hizalanmış kesit eskizi tanımlamak için yine AMCUTLINE komutunu kullanabiliriz. Hizalanmış kesit eskizini oluşturan nesnelerin seçilmesi gerekir. MDT, bu seçim işleminden sonra, gerekli sınırlama sayısını kullanıcıya bildirir.

Ayırma Doğrusu Yaratmak

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > SPLIT LINE

Araç Çubuğu: PART MODELING > SPLIT LINE

Menü: PART > SKETCH SOLVING > SPLIT LINE

Komut Satırı: AMSPLITLINE

Kalıp ve döküm parçalar, genelde erkek ve dişi olmak üzere birden fazla parçadan oluşur. Bunu elde etmenin en kolay yolu ayırma doğruları kullanmaktır. Bu yöntemde önce parça tasarlanır, sonra da ayırma doğruları ile istenen parçalar istenen yerlerden bölünür. Ayrıca, parçalarda yüzeylere eğim (açı) vermek gerekebilir. Ayırma doğruları bu amaçla da kullanılabilir.

Ayırma doğruları, basit 2B doğrulardan oluşabileceği gibi, 3B bileşik doğrular ya da eğriler de bu işlem için kullanılabilir. Parçalar, • Düzlemsel bir yüzey ya da çalışma düzlemi ya da • Seçilen yüzeylerin üzerine eskizlerin iz düşürülmesiyle

ayrılabilir.

Komutu çalıştırdıktan sonra, yaratılan ayırma doğrusu yüzeylere eğim vermek ya da parçayı bu doğru ile ikiye ayırmak için kullanılabilir.

Kısmi Kesit Eskizi Yaratmak

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > BREAK LINE

Araç Çubuğu: PART MODELING > SPLIT LINE

Menü: PART > SKETCH SOLVING > BREAK LINE

Komut Satırı: AMSPLITLINE

Karmaşık montajların ya da parçaların dokümante edilmesi güçleşebilir. Bu durumlarda, parçayı daha iyi gösterebilmek için kısmi kesitler almak gerekebilir. MDT ile kısmi kesitleri bir kısmı kesit eskizi tanımlayarak alabilirsiniz.

Kısmı kesit eskizi ve buna göre alınmış kesit görünüş.



Kısmı kesit eskizleri, 2B kapalı alanlar kullanılarak tanımlanır. Alanı oluşturan nesneler, bileşik doğrular, yaylar ya da eğriler (spline) olabilir.

Kısmi kesiti oluşturan eskizi tanımladıktan sonra, komutu çalıştırın. Bundan sonra kapalı alan seçilir.

Buradaki eskizlerin ve profillerin kullanımlarını ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

BÖLÜM

04

Eskizlerin Ölçülendirilmesi ve Sınırlanması


44 4. Bölüm: Eskizlerin Ölçülendirilmesi ve Sınırlandırılması


Sınırlama (constraint) Eskizin geometrisinin nasıl değişeceğini tanımlar. Geometrik sınırlamalar, eskizi oluşturan elemanların (doğrular, yaylar vb.) ilişkisini ve geometrisini; ölçü sınırlamaları ise, eskiz geometrilerinin büyüklüğünü kontrol eder.

Hareket serbestisi (degree of freedom)

Eskizin geometrisinin ve büyüklüğünün nasıl değişeceğini tanımlar.

Ölçü sınırlaması (dimensional constraint)

Eskizin büyüklüğünü kontrol eden parametrik ölçülerdir. Sabit bir değer, bir denklemde yer alan değişken ya da global bir parametre olarak ifade edilebilir.

Geometrik sınırlama (geometric constraint)

Eskizin geometrisini ve elemanları arasındaki ilişkiyi kontrol eden sınırlamalardır.

Parametrik (parametrics)

Verilen parametreler arasındaki mühendislik denklemlerinin çözümüdür. Tasarımdaki geometri ve ölçü değerlerini tanımlar.

Sınırlamanın Püf Noktaları MDT, kaba eskizi, profil, doğrultu ya da kesme eskizine dönüştürdüğünde, belirli sınırlamaları geometriye uygular. Bundan sonra çizim yönteminize bağlı olarak, yeni sınırlamalar geometriye atanabilir. Aşağıdaki püf noktaları sınırlamaların tanımlanmasında dikkat edilmesi gereken noktaları listelemektedir.

Püf Noktası Açıklama

Eskizdeki bağımlılıklara karar verin

Eskizi inceleyerek, elemanlar arasındaki bağımlılıklara karar verin ve gerekli sınırlamaları saptayın.

Otomatik olarak eklenen sınırlamaları inceleyin

Eskizin gerektiği gibi tanımlanabilmesi için otomatik olarak atanmış bulunan sınırlamalardan silinecek olanlar var ise bunları saptayın.

Sadece gerekli sınırlamaları kullanın

Geometriyi tanımlayan sınırlamaları kullanın. Sınırlamalar çoğu durumda birden fazla hareket serbestisini çözer.

İlk olarak geometriyi sağlamlaştırın

Eğer ölçülerden önce geometrik sınırlamalar atarsanız, şeklinizde istenmeyen durumlar olma olasılığı azalır.

Büyük elemanları küçüklerden önce ölçülendirin

Küçük elemanlara ölçülerin önce atanması, şekli sınırlayacağından istenen diğer ölçülerin tanımlanmasını engelleyebilir.

Hem geometrik sınırlamaları hem de ölçü sınırlamalarını kullanın

Bazı sınırlamalar, eskizin henüz sınırlama atanmamış bölümlerini bozabilir. Bu durumda son sınırlamayı kaldırın ve bunu farklı bir sınırlama ya da bir ölçü ile tanımlamayı deneyin.

Geometrik Sınırlamaların Tanımlanması Geometrik sınırlamalar, daha önce de bahsettiğimiz gibi, eskizin geometrisini tanımlamak için kullanabileceğiniz araçlar içermektedir. Eskizde bulunan tüm elemanlar bir numara ile adlandırılır. Bu elemanların üzerine atanmış olan sınırlamalar değişik harfler ile simgelenir. Ayrıca, elemanlar arasında ilişkisellik var ise, sınırlama sembolünden sonra o elemanın ilişkide olduğu diğer eleman, numarasıyla birlikte görüntülenir.

Örneğin aşağıdaki şekli inceleyin.


4. Bölüm: Eskizlerin Ölçülendirilmesi ve Sınırlandırılması 45

Burada her bir eleman farklı bir numara ile tanımlanır: 0, 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Her bir eleman üzerinde tanımlanmış bulunan geometrik sınırlamalar değişik harflerle gösterilir. Ayrıca, eğer bir eleman başka bir elemana göre sınırlanmışsa (örneğin teğetlik gibi), sınırlamayı belirtir harften sonra bir numara gelir ve bu numara bağlı bulunan elemanı gösterir.

Örneğin yandaki şekilde, 6 numaralı eleman, 2 numaralı elemana teğet ve 1 numaralı elemanla da eş radyuslu olarak tanımlanmıştır.

Geometrik Sınırlamalar MDT aşağıdaki geometrik sınırlamaları içermektedir (parantez içerisindeki harfler, o sınırlamanın simgelediği harfi gösterir):

(H) Yatay: Seçilen doğru parçasını, eskiz düzleminin X eksenine göre paralel duruma getirir.

(V) Düşey: Seçilen doğru parçasını, eskiz düzleminin Y eksenine göre paralel duruma getirir.

(L) Diklik: İki doğru parçasını birbirine gore dik duruma getirir.

(P) Koşutluk: Seçilen iki doğru parçasını birbirine gore paralel duruma getirir.

(T) Teğetlik: İki nesneyi teğet duruma getirir.

(X) X Değerini Eşitlemek: İki yay ya da çemberin merkez noktalarının X koordinatını eşitler.

(Y) Y Değerini Eşitlemek: İki yay ya da çemberin merkez noktalarının Y koordinatını eşitler.



(C) Eş-doğrusallık: İki doğru parçasını eş-doğrusal duruma getirir.

(N) Eş-merkezlilik: İki yay ya da çemberin merkezlerini çakıştırır.

(J) İzdüşüm: Seçilen bir noktayı bir doğru, nokta, yay ya da çember ile birleştirir. Seçilen nokta, doğru, yay ya da çember ile yapılan kesişim üzerine izdüşürülür. Eğer seçilen bir doğru ise, nokta dik olarak izdüşürülür. Eğer bir yay ya da çember seçilirse, nokta, merkez ile seçilen nokta arasındaki kesişime izdüşürüür. Sınırlamanın tanımlanması sırasında nesne kenetleme özellikleri kullanılabilir.

Birleştirme: İki noktayı çakıştırır. Özellikle, profildeki açık bölümleri kapatmak için kullanılır.

(R) Radyus Eşitleme: Seçilen iki çember ya da yayın yarı çaplarını eşitler.

(E) Uzunluk Eşitleme: Seçilen iki doğru parçasının uzunluklarını eşitler.



(M) Aynalama: Bir eksene göre nesnelerin aynalanması için kullanılır.

(F) Sabitleme: Eskizi seçilen noktada sabitler, diğer nesneler bu sabit noktaya göre değişir.

Sınırlamaların Görüntülenmesi, Silinmesi ve Eklenmesi

Sağ-tuş Menü: 2D CONSTRAINTS > SHOW CONSTRAINTS

Araç Çubuğu: PART MODELING > SHOW CONSTRAINTS

Menü: PART > 2D CONSTRAINTS > SHOW CONSTRAINTS

Komut Satırı: AMSHOWCON

Sağ-tuş Menü: 2D CONSTRAINTS > DELETE CONSTRAINTS

Araç Çubuğu: SHOW CONSTRAINTS

Menü: PART > 2D CONSTRAINTS > DELETE CONSTRAINTS

Komut Satırı: AMDELCON

Bir eskiz üzerinde bulunan sınırlamaları görmek için AMSHOWCON komutunu kullanabilirsiniz:

Eskiz elemanları üzerinde tanımlanmış olan sınırlamaların silinmesi için AMDELCON komutu kullanılır.

Eskiz elemanlarına geometrik sınırlamalar atamak için ise AMADDCON komutu kullanılır ya da doğrudan menülerden/araç çubuğundan ilgili sınırlama seçilir.

Sabitleme (Fix) Sınırlaması Sınırlamalar arasında, sabitleme sınırlamasının özel bazı kullanım alanları ve yetenekleri vardır. O yüzden biraz daha ayrıntılı bakabiliriz.

Sabitleme sınırlaması, nesnelerin son noktalarını ya da doğru, yay, çember, eğri ya da elips gibi nesneleri konumsal olarak sabitlemek amacıyla kullanılır. Değişmesi istenmeyen nesneler böylece sabitlenmiş olur.



Aşağıdaki kurallar, sabitleme sınırlamasının kullanımı için geçerlidir: • Yayın son noktası sabitlenirse, sadece yarı çapını değiştirebilirsiniz. • Eğer yayın kendisini sabitlerseniz (son noktalarını değil), o zaman yayın radyusu

sabitlenir. • Lineer bir nesneyi sabitlerseniz, açısal olarak değişmesini engellemiş olursunuz. • Eğer bir doğru parçasının son noktalarını sabitlerseniz, konumsal olarak tüm doğru parçası

sabitlenir.

Ölçü Sınırlamalarının Tanımlanması Ölçü sınırlamaları, eskiz elemanlarının uzunluklarını, radyuslarını ya da açılarını tanımlamak için kullanılır. Geometrik sınırlamaların aksine bunlar parametriktir; yani, ölçü değişikliği elemanların büyüklüklerini etkiler.

Ölçüler nümerik değer olarak ya da denklemler şeklinde ifade edilebilir. Denklemler, özellikle eskiz elemanları arasında büyüklük ilişkisi olduğu durumlarda kullanışlıdır. Aşağıdaki şekilde, eskiz elemanlarının ölçüleri nümerik değer olarak ifade edilmiştir.

Ölçülerin nümerik olarak tanımlanması

Tanımlanan her parametrik ölçüye “d” ile başlayan bir değişken atanır. Örneğin ilk parametrik ölçü d0, bundan sonrakiler de d1, d2… diye tanımlanır. Elemanlar arasında aşağıdaki gibi ilişkisellik kurulabilir:

Denklemler kullanılarak ölçü sınırlamalarının tanımlanması

Ayrıca, global parametreler kullanılarak da farklı unsurların ölçüleri arasında ilişki kurulabilir, bunlar birbirlerine bağlanabilir. Bunu ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

Ölçüler eklemek için bazı kurallara/yöntemlere dikkatinizi çekmek isteriz: • Ölçünün atanacağı elemanı seçin ve ölçünün yerleşim yerini saptayın. • Ölçülendirme tipi, seçilen elemana ve yerleşim yerine bağlı olarak değişir. • Hesaplanan değeri kabul edebilirsiniz ya da yeni bir değer girebilirsiniz. • Ölçünün atandığı eleman, verilen değere göre değişir ve ölçü saptadığınız yere yerleşir.



Eskizlere Ölçüler Eklenmesi

Sağ-tuş Menü: DIMENSIONING > NEW DIMENSION

Araç Çubuğu: PART MODELING > ADD DIMENSION

Menü: PART > DIMENSIONING > NEW DIMENSION

Komut Satırı: AMPARDIM

Eskizlere ölçüler eklemek için yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanarak, AMPARDIM komutunu çalıştırın.

Yapmanız gereken, ölçülendirilecek nesneyi işaretlemek ve ölçünün yerini tanımlamaktır. Bu tanımlama işleminden sonra, size ölçü değeri sorulur. Girdiğiniz ölçü değeri eskizde otomatik olarak güncellenir.

Ölçülendirme için seçilen nesne ve yerleşim yeri, Mechanical Desktop’ın ne tür bir ölçü oluşturacağını belirler. Örneğin, bir çemberin kenarını seçerseniz, çap ölçülendirmesi yaratılır; eğer iki çember seçerseniz, o zaman çemberlerin merkezleri arasındaki lineer uzaklık ölçülendirilir.

Eğer profillerinizde spline eğriler varsa, bunların ölçülendirilmesi kontrol noktaları aracılığıyla gerçekleştirilir.

AMPARDIM komutu ile,

a. Yatay, düşey, hizalı, koşut;

b. Açısal,

c. Yarıçap ve çap,

d. Ordinat

ölçüler tanımlayabilirsiniz

Power Dimensioning

Sağ-tuş Menü: DIMENSIONING > POWER DIMENSIONING

Araç Çubuğu: PART MODELING > ADD DIMENSION

Menü: PART > DIMENSIONING > POWER DIMENSIONING

Komut Satırı: AMPOWERDIM

Ayrıca AMPOWERDIM komutunu da ölçü tanımlamak için kullanabilirsiniz:



Power Dimensioning, ölçülendirme sırasında birçok farklı özellik sunmaktadır. Ölçülere tolerans bilgileri eklemek, ölçü yazısına ekler yapmak, anlamlı basamak sayısını ayarlamak gibi özellikler bir diyalog kutusu aracılığıyla ayarlanabilmektedir.

Komutu çalıştırdığınızda aşağıdaki mesaj çıkar. (SINGLE) First extension line origin or [Angular/Options/Baseline/Chain/Update] <Select>:

• Angular: Açısal ölçülendirme yapılır. • Baseline: Temel çizgi ölçülendirmesi yapılır. Son tanımlanan ölçünün başlangıç

noktası alınır ve yeni ölçünün ikinci noktası tanımlanır. • Chain: Zincirleme olarak ölçülerin yerleşimi sağlanır. Son tanımlanan ölçünün

son noktası alınır ve yeni ölçünün ikinci noktası tanımlanır. • Update: Seçilen ölçü güncelleştirilir. • Select: Ölçünün atanacağı nesnenin seçilmesi ile ya da nokta işaretlenerek ölçü

tanımlanması istenir.

Ölçünün atanacağı nesne işaretlendikten sonra, ölçünün yerleşimi tanımlanır: Specify dimension line location or [Options/Pickobj]:

“O” ile yeni seçenekler açılır. Bunlar bir diyalog kutusu ile gösterilir.

Ölçü yerleşim seçenekleri.

Yerleşim de tanımlandıktan sonra, Power Dimensioning diyalog kutusu açılır ve ölçünün özellikleri saptanır:

Burada, ölçüye toleranslar, geçme bilgileri, özel karakterler eklenebilir, ölçü özellikleri başka bir ölçüden alınabilir, ölçünün ifadesi değiştirilebilir, anlamlı basamak sayısı ayarlanabilir.

Eğer ölçülendirilecek nesne çember ya da yay ise, aşağıdaki diyalog kutusu ile ilk olarak ölçünün tipi saptanır.



Gördüğünüz gibi, Power Dimensioning, normal ölçülendirmeye göre birçok farklı özellik içermektedir.

Otomatik Ölçülendirme

Sağ-tuş Menü: DIMENSIONING > AUTOMATIC DIMENSIONING

Araç Çubuğu: MECHANICAL MAIN > ADD DIMENSION

Menü: PART > DIMENSIONING > AUTOMATIC DIMENSIONING

Komut Satırı: AMAUTODIM

AMAUTODIM komutuyla, eskizinizin otomatik olarak belirli tiplerde ölçülendirilmesini sağlayabilirsiniz. Aşağıdaki ölçülendirme tipleri kullanılabilir:

a. Parallel

b. Ordinat

c. Mil/Simetrik

İlk olarak, otomatik ölçülendirme tipi tanımlanır:

Bundan sonra, ölçülendirilecek nesneler seçilir.



AMAUTODIM komutunun içerdiği seçenekler şunlardır:

a. Select objects: Ölçülendirilecek nesneler seçilir.

b. First extension line origin: Nesne kenetleme özellikleri kullanılarak ilk ölçülendirme doğrusu işaretlenir.

c. Place dimension line [Options/Pickobj]: İlk ölçülendirme doğrusunun yerleşimi saptanır ya da “O” ve “P” ile diğer seçeneklere girilir.

d. First extension line origin: OSNAP ile diğer eksenin başlangıç noktası tanımlanır.

e. Place dimension line [Options/Pickobj]: İlk ölçülendirme doğrusunun yerleşimi saptanır ya da “O” ve “P” ile diğer seçeneklere girilir.

Ölçülerin Değiştirilmesi

Sağ-tuş Menü: DIMENSIONING > EDIT DIMENSION

Araç Çubuğu: PART MODELING > EDIT DIMENSION

Menü: PART > DIMENSIONING > EDIT DIMENSION

Komut Satırı: AMMODDIM

Sağ-tuş Menü: DIMENSIONING > POWER EDIT

Araç Çubuğu: PART MODELING > POWER EDIT

Menü: PART > DIMENSIONING > POWER EDIT

Komut Satırı: AMPOWEREDIT

Ölçülerin, değerleri ve diğer özellikleri her zaman değiştirilebilir. AMMODIM komutu kullanılarak, ölçünün değeri değiştirilebilir. Yeni değer otomatik olarak eskize yansıtılır.

Bu komutun dışında AMPOWEREDIT özelliği ile de, ölçülerin diğer özelliklerini değiştirebilirsiniz. Power Dimensioning özelliğinde kullanılan diyalog kutusu açılır ve buradan ölçünün istenen özellikleri değiştirilebilir.



Eskizlere Eklemeler Yapmak

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > APPEND

Araç Çubuğu: PART MODELING > APPEND

Menü: PART > SKETCH SOLVING > APPEND

Eskizler geometri olarak tanımlandıktan sonra bunlara eklemeler yapılabilir ya da bazı elemanları değiştirilebilir/silinebilir. Tanımlı eskizlere eklemeler yaptıktan ya da bazı nesneleri sildikten sonra APPEND komutunu kullanarak, yeni nesnelerin profil tanımına eklenmesini sağlayabilirsiniz.

Eskizlerin Yeniden Çözülmesi

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > RE-SOLVE

Araç Çubuğu: PART MODELING > RE-SOLVE SKETCH

Menü: PART > SKETCH SOLVING > RE-SOLVE

Profile ölçüler ya da sınırlamalar eklediğinizde, Mechanical Desktop, profili tamamen çözmek için geri kalan ölçü/sınırlama sayısını hesaplamaktadır. Bu komutla, istediğiniz an, bir eskizi yeniden hesaplattırabilir ve gerekli ölçü/sınırlama sayısını görebilirsiniz.

Dinamik Eskiz Çözücü (Dynamic Sketch Solver) Eskiz geometrisinin, grip noktalarından tutularak düzenlenmesidir. Bu çekiştirme sırasında eskize atanmış olan geometrik sınırlamalar ve ölçüler dikkate alınır. Eskiz, bunlara göre değişir. Özellikle, eğriler içeren eskizlerde, bu özellik kullanışlıdır. Ayrıca, eskizin hareket serbestisini de böylece test etmek mümkündür. Hareket serbestisi olmayan eskizler, grip noktalarından düzenleme yapılsa da, geometrilerini ve ölçülerini korur.

Eskizlerin Kopyalanması

Sağ-tuş Menü: SKETCH SOLVING > COPY SKETCH

Araç Çubuğu: PART MODELING > COPY SKETCH

Menü: PART > SKETCH SOLVING > COPY SKETCH

Komut Satırı: AMCOPYSKETCH

Bu komut ile çizimde bulunan eskizler aynı parça içinde ya da başka bir parçaya kopyalanabilir. Komutun çalıştırılmasıyla aşağıdaki satır çıkar: Enter an option [Feature/Sketch] <Sketch>:

“Sketch” seçeneği ile çizimde bulunan bir eskiz seçilir. “Feature” seçeneği ise, bir unsurun seçilmesini ve bunu oluşturan eskizin kopyalanmasını sağlar. Bundan sonra kopyalanan eskizin yerleşim yeri tanımlanır. Sketch center:

Başka bir parçaya eskizin kopyalanabilmesi için, o parçanın öncelikle aktif durumda olması gerekir. Bundan sonra komut çalıştırılır ve kopyalama için diğer parçanın eskizi seçilir.



Bu işlemleri, Dektop Browser penceresinden yapmak daha kolaydır. Kopyalanması istenen eskiz pencereden seçilir ve farenin sağ tuşu ile “Copy” komutu çalıştırılır.

Eskizlerde Yardımcı Çizim Nesneleri Kullanmak Yardımcı çizim nesneleri, eskizde tanımlanması gereken sınırlamaların sayısını düşürebilir. Özellikle simetrik olan ya da geometrik bağımlılık içeren eskizlerde, yardımcı çizim nesneleri kullanımı işinize yarayacaktır.

Yardımcı çizim nesneleri, doğru, yay, çember gibi öğelerden oluşur. Fakat bunların çizgi tipleri, eskizde kullanılandan farklı olmalıdır. Standart olarak, yardımcı çizim nesneleri AM_CON katmanına atılır. Bunları daha rahat kullanabilmek için rengini, çizgi tipini ve ölçeğini değiştirebilirsiniz.

Yardımcı doğrular ya da çemberleri, “2D Sketching” araç çubuğundan çalıştırabilirsiniz.

Yardımcı çizim nesneleri, ilişkide oldukları eskizde saklanır. Unsur tanımlandıktan sonra, eskizle birlikte bunlar da görünmez olur ve unsur

tarafından kullanılır.

Aşağıdaki şekillerde kesikli bir çizgi tipi ile gösterilen nesneler yardımcı çizim nesneleridir.

BÖLÜM

05

Eskiz Unsurları


56 5. Bölüm: Eskiz Unsurları


Temel unsur (base feature)

İlk yaratılan unsurdur. Bundan sonra yaratılan tüm unsurlar, temel unsura bağlı olur.

Bükme unsuru (bend feature)

Bu unsur ile katı modeller açık bir profile göre tanımlanan açı ile bükülür.

Boole işlemleri ile modelleme (boolean modeling)

Parçanın, iki ya da daha azla katının birleştirilmesi ile oluşturulmasıdır. Boole işlemleri, kesme, birleştirme ve kesişimdir.

Tüketilmiş eskiz (consumed sketch)

Unsur tarafından kullanılmış olan eskizdir. Eskiz, unsur yaratıldığında “tüketilir”.

Kübik loft (cubic loft)

İki ya da daha fazla düzlemsel kesit arasının kübik olarak doldurulması ile elde edilen unsurdur.

Eğim açısı (draft angle)

Ekstrüzyon, dönme ya da süpürme unsurunun doğrultusuna koşut olarak tanımlanan açıdır.

Kabartma unsuru (emboss feature)

Bu unsur ile yazılar eskiz olarak tanımlanır ve ekstrüzyon, döndürme, süpürme gibi unsurlarda kullanılır.

Ekstrüzyon (extrude)

Düzlemsel bir profilin, bulunduğu düzleme dik olarak derinlik kazanmasıdır.

Helisel süpürme (helical sweep)

Bir profilin helisel bir doğrultu boyunca süpürülmesi ile elde edilen unsurdur.

Lineer loft (linear loft)

İki ya da daha fazla düzlemsel kesit arasının lineer olarak doldurulması ile elde edilen unsurdur.

Loft unsuru (lofted feature)

İki ya da daha fazla düzlemsel kesit arasının doldurulması ile elde edilen unsurdur.

Döndürme (revolve)

Bir profilin bir eksen etrafında döndürülmesiyle oluşan unsurdur.

Kaburga unsuru (rib feature)

Açık bir profile kalınlık verilerek kaburga modeli tanımlamak için kullanılır.

Eskiz düzlemi (sketch plane)

Eskizin çizildiği düzlemi tanımlar.

Eskiz unsuru (sketched feature)

Eskizler kullanılarak oluşturulmuş olan katı modeldir. Ekstrüzyon, loft, döndürme, süpürme ve yüzey ayırma eskiz unsurlarıdır.

Süpürme (sweep)

Bir profilin, bir doğrultu boyunca hareket ederek oluşturduğu modeldir.

Süpürme profili (swept profile)

Süpürme unsurunda kullanılan kesiti tanımlar.

Duvar unsuru (thin feature)

Duvar unsuru, ekstrüzyon unsuru içerisinde tanımlanabilir. Bu unsurda, açık bir profile belirli bir kalınlık verilir ve bu kalınlıkla model derinlik kazanır.


5. Bölüm: Eskiz Unsurları 57

Basit Eskiz Unsurları Mechanical Desktop’da, ekstrüzyon, döndürme, süpürme, “loft” gibi işlemler ile parametrik eskiz unsurları tanımlanmaktadır. Parça üzerinde tanımlanan her unsur;

a. Parçaya eklenebilir,

b. Parçayı kesebilir ya da

c. Parçayla kesişebilir.

Tüketilmiş ve Tüketilmemiş Eskiz Eskizi yarattıktan ve bunu bir profile dönüştürdükten sonra, parça unsuru oluşturabilirsiniz. Eğer 2B profil 3B parçaya dönüştürülmüşse ya da bir unsur işleminde kullanılmışsa, eskiz tüketilmiştir deriz. Unsurun tanımlanmasından sonra, profil kaybolur; yani unsur tanımı içinde yer alır. Eğer, profil henüz bir parça unsurunda kullanılmamışsa, yani hala 2B nesne grubu olarak çizimde bulunuyorsa, bu durumda eskiz tüketilmemiştir.

Parça unsuru tanımlandıktan sonra, unsuru oluşturan eskize geri dönmek ve bazı değişiklikler yapmak gerekebilir. Bu durumda, unsuru oluşturan eskize geri dönülür ve istenen değişiklikler yapılabilir (feature rollback). Güncelleme işlemi ile son duruma yeniden dönülür.

Eskiz unsurları tanımlamadan önce, eskiz düzlemlerinin ne işe yaradığına ve bunların nasıl oluşturulduğuna bakmamız gerekiyor.

Eskiz Düzlemleri İle Çalışmak Her profil, belirli bir eskiz düzleminde çizilir. Çizimde oluşturduğunuz ilk profil genellikle varsayılan (default) eskiz düzlemindedir. Bu da güncel koordinat sistemidir. Bundan sonraki profiller, parçanın planar yüzeyleri ya da çalışma düzlemleri kullanılarak tanımlanmış eskiz düzlemleri üzerinde oluşturulmalıdır. Parametrik olmayan düzlemler de eskiz düzlemi olarak kullanılabilir. Parametrik olmayan eskiz düzlemleri UCS tabanlı olanlar ya da dünya koordinat sisteminin XY, XZ ve YZ düzlemleridir.

Eskiz düzleminin yerleşimi, üzerinde çizilecek profilin de yerleşimini belirler. Profillerin yerleşimi de, bunlar kullanılarak oluşturulacak unsurların yerleşimini saptar.

Eskiz düzlemleri tanımlandıktan sonra, bunlar ekranda ya da Desktop Browser’da görüntülenmez, sadece tanımlamaya bağlı olarak UCS değişir.



Eskiz düzlemlerini,

a. Eskiz unsurlarında kullanılmak üzere profil tanımlamak için,

b. Unsur dizilerini oryante etmek için,

c. Kopyalanmış eskiz ya da unsurları yeni yerlerine yerleştirmek için,

d. Çalışma noktaları yerleştirmek için

kullanabilirsiniz.

Dikkat: Bir parçada birçok çalışma düzlemi tanımlanmış olabilir; fakat aynı anda sadece tek bir eskiz düzlemi aktiftir.

Eskiz Düzlemlerinin Tanımlanması

Sağ-tuş Menü: NEW SKETCH PLANE

Araç Çubuğu: PART MODELING > NEW SKETCH PLANE

Menü: PART > NEW SKETCH PLANE

Komut Satırı: AMSKPLN

Eskiz düzlemlerinin tanımlanmasında üç temel yöntem kullanılabilir, her üç yöntemde de eskiz düzlemi AMSKPLN komutuyla tanıtılır.

Parçanın yüzeylerini kullanarak En çok kullanılan, parçanın bir yüzeyine eskiz düzlemi yerleştirmektir.

Parça yüzeyinin konumu ve oryantasyonu değiştiğinde, burada yaratılan eskiz ve dolayısıyla unsur da otomatik olarak değişir.

1. En azından bir unsur yaratılmış olmalıdır.

2. AMSKPLN komutunu çalıştırın.

3. İmleci, seçilmesi istenen yüzeyin üzerine getirin ve işaretleyerek yüzeyi seçin.



4. Bir yüzey işaretleyin ya da “N” ile olası yüzeyleri ışıklandırarak, bunlar arasından seçiminizi yapın.

5. Işıklanan yüzeyi seçmek için ENTER’a basın.

6. X ekseninin pozitif yönünü göstermek için bir kenar seçin ya da “R” ile eskiz düzleminin koordinatlarını istenen duruma getirmek için döndürün.

7. Z ekseninin yönünü tanımlayın.

8. ENTER ile komutu sonlandırın.

Çalışma Düzlemleri kullanarak Eğer, eskizi tanımlayacağınız yerde seçilebilir bir parça yüzeyi bulunmuyorsa, o zaman çalışma düzlemi tanımlayarak, bunun üzerinde bir eskiz düzlemi oluşturabilirsiniz.

Eğer çalışma düzleminin konumu değişirse, üzerine yerleştirilen unsur da otomatik olarak bu değişikliğe kendini uyarlar.




2. Çizimde bulunan bir çalışma düzlemi işaretleyin.

3. X ekseninin pozitif yönünü göstermek için bir kenar seçin ya da “R” ile eskiz düzleminin

koordinatlarını istenen duruma getirmek için döndürün.



WCS / UCS Kullanarak Bazı durumlarda, çalışma düzlemi ya da eskiz düzlemi tanımlayabilmek için parça yüzeyi bulunmayabilir. Bu özel durumlarda Dünya Koordinat Sistemi (WCS) ya da Kullanıcı Koordinat Sistemi’ni (UCS) kullanarak, eskiz düzlemi tanımlanabilir. Bu düzlemler parametrik değildir.

Bu seçenek, en son çare olarak düşünülmelidir.



UCS-tabanlı eskiz düzlemi

Eğer, parametrik olmayan bir eskiz düzlemi temel unsurun üst yüzeyinde tanımlanmışsa, temel unsur kalınlaştırıldığında bunun üzerindekiler aynı kalırlar (yukarıya doğru gitmez).


2. worldXy/worldYz/worldZx seçeneklerini kullanarak eskiz düzlemini dünya koordinat sisteminin düzlemlerinden birinde tanımlayın.

3. Parametrik olmayan bir eskiz düzlemi tanımladığınızda, eskiz düzleminin konumunu gösteren dikdörtgen sınırların rengi farklıdır. Bu durum, parametrik olmayan eskiz düzlemi anlamına gelir.




Eğer UCS kullanarak bir eskiz düzlemi tanımlayacaksanız, o zaman aşağıdaki adımları izleyin:


2. “U” seçeneğini girin.




Ekstrüzyon ve Döndürme Unsuru

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > EXTRUDE

Araç Çubuğu: PART MODELING > EXTRUDE

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > EXTRUDE

Komut Satırı: AMEXTRUDE

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > REVOLVE

Araç Çubuğu: PART MODELING > REVOLVE

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > REVOLVE

Komut Satırı: AMREVOLVE

Aktif eskiz düzlemi üzerinde bir profil tanımladıktan sonra, bunu ekstrüzyon ya da döndürme unsuru tanımlamak için kullanabilirsiniz. Unsurun bitimi, boole işlemi, yönü ve eğim açısı tanımlanır.

Ekstrüzyon unsuru en çok kullanılan eskiz unsurlarından birisidir. Tanımlanan profil, bulunduğu düzleme dik bir şekilde derinlik kazanarak katı modeli oluşturur. Bu yüzden, ekstrüzyon oluşturabilmek için kapalı bir profil eskizinin olması gerekmektedir.

Not: Ekstrüzyon işleminde açık uçlu profiller de kullanılabilir. Bunu duvar (thin feature) bölümünde göreceğiz.

Kapalı bir kesitin, belli bir eksen etrafında döndürülmesiyle döndürme unsuru oluşur. Eksen, kesite ait olabileceği gibi, ayrıca yardımcı çizim nesnesi olarak tanımlanmış da olabilir.



Ekstrüzyon ve Döndürme Unsurunun Ortak Özellikleri Aşağıdaki diyalog kutuları sırasıyla ekstrüzyon ve döndürme unsurlarının tanımlanmasında kullanılmaktadır:

Ekstrüzyon ya da döndürme unsurunu tanımlarken, yeni unsurun varolan parçayı nasıl etkileyeceği “Operation” bölümünün altındaki seçenekler ile tanımlanır:

a. Cut: Kesme

b. Join: Birleşme

c. Intersect: Kesişim

d. Split: Ayırma

Ayrıca “Termination” ile unsurun bitim özellikleri tanımlanır:

a. Blind: (Sadece ekstrüzyon için) Tanımlanan uzaklık kadar ve eskiz düzlemine dik bir şekilde profil derinlik kazanır.

b. Through: (Sadece ekstrüzyon için) Tüm parça boyunca ilerleyerek unsur oluşur.

c. Mid Plane: Eskiz düzleminin her iki yönünde, tanımlanan uzaklık/açı kadar ekstrüzyon ya da döndürme gerçekleşir.

d. Mid-Through: (Sadece ekstrüzyon için) Eskiz düzleminin her iki yönünde ve tüm parça boyunca unsur tanımlanır.

e. By Angle (Sadece döndürme için) Profil, belirli bir açı kadar dönerek unsuru oluşturur.

f. Face/Plane: Tanımlanan yüzeye ya da düzleme kadar ekstrüzyon/döndürme unsuru oluşturulur. Aşağıdaki örnekte, dikdörtgen profil, seçilen yüzeylere kadar ekstrüzyonla uzatılmıştır.



Not: “Face” bitim seçeneği ile tanımlanmış olan unsurları kopyalayamazsınız.

“Face/Plane” seçeneğini işaretlediğinizde, Mechanical Desktop, olası tüm bitim seçeneklerini size gösterir. İstenilen seçenek işaretlenir ve unsur uygulanır. Örneğin aşağıdaki örnekte, profil, ya üst yüzeye ya da alt yüzeye kadar uygulanabilir. Kullanıcı, istediği bitim seçeneğini seçer.

g. Extended Face: Hedeflenen yüzeyin ya da çalışma düzleminin dışına taşan profilleri

uzatarak işlemi gerçekleştirir.

h. Next: Profil parçanın ilk yüzeyine kadar ilerler ve unsur oluşur.

i. From-To: Bir düzlem ya da çalışma düzleminden başlayarak diğer bir düzlem ya da çalışma düzlemine kadar ilerleyerek unsur oluşur.

Not: Eğer oluşacak olan unsur, temel unsur olacaksa, yani parçanın ilk unsuru ise, o zaman sadece “Blind”, “Midplane”, “Plane”, “From-to” seçenekleri kullanılabilir.

Ayrıca, ekstrüzyon mesafesi ya da döndürme açısı da tanımlanır.

a. Distance: (Sadece ekstrüzyon için) Ekstrüzyonun derinliği tanımlanır. Derinliğin tanımlandığı alana gelip, farenin sağ tuşuna basıldığında derinlik tanımı için birçok seçenek çıkar:



b. Draft Angle: (Sadece ekstrüzyon için) Ekstrüzyon boyunca yüzeylere, tanımlanan değer

kadar açı verilir.

c. Angle: (Sadece döndürme için) Döndürme açısı tanımlanır.

Duvar Unsuru (Thin Extrusion) Duvar unsurunda, açık uçlu bir profile belirli bir kalınlık verilerek ekstrüzyon tanımlanır. Duvar unsuru için, açık uçlu profil tanımlandıktan sonra, AMEXTRUDE komutu kullanılır.

Kapalı bir profil ile tanımlanan ekstrüzyon unsuru ile açık uçlu bir profil kullanılarak oluşturulan duvar unsuru arasındaki fark diyalog kutularıyla gösterilebilir. Aşağıdaki diyalog kutusunda, normal ekstrüzyondan fark, sağ bölümdeki “Thickness” kısmıdır. Burada duvar unsurunun tanımlanması için değişik seçenekler sunulmuştur.

“Type” bölümünün altında üç seçenek vardır ve bunlar açık uçlu profile verilecek kalınlığın nasıl tanımlanacağını belirtir. • One Direction: Tek bir yönde ofset tanımlanarak kalınlık verilir. • Two Direction: Her iki yön için farklı ofset değerleri ile kalınlık tanımlanır. • Midplane: Profilin her iki yönünde, tanımlanan uzaklık ile kalınlık verilir.



Midplane One direction Two directions

“Extend” seçeneği ile, açık profil otomatik olarak parçanın ilk yüzeyine kadar uzatılır.

“Flip Thickness” seçeneği, “One Direction” seçildiğinde aktif duruma gelir. Bu seçenek ile ofsetin yönü değiştirilir.

Bütün bu tanımlamalardan sonra, sol tarafta bulunan “Distance” ya da “Face/Plane” gibi bitim özellikleri ile kalınlık verilmiş profil derinlik kazanır. Bu işlem normal bir ekstrüzyon işlemiyle aynıdır. Duvar unsurunda istediğiniz 2B nesneleri kullanabilirsiniz.

Duvar unsuru için bazı kurallar söz konusudur:

1. Duvar unsurunda kullanılmak üzere birbirleriyle kesişen birden fazla açık uçlu profil tek bir seferde seçilebilir. Fakat bu durumda kalınlık tanımı için sadece “Midplane” seçeneği kullanılabilir.

2. Birbirine bağlı olmayan iki ya da daha fazla açık uçlu profil tek bir seferde seçilebilir.



3. “Extend” seçeneği kullanıldığında unsurun bitim özelliği otomatik olarak “Next” olur.

4. “Extend” seçeneği kullanıldığında, açık uçlu profilin başlangıç ve son noktaları, uzatıldıklarında parçanın yüzeyi ile kesişmek durumundadır.

5. “Extend” seçeneği kullanıldığında, açık uçlu profilin uzatılma yönünde bulunan açıklıklar kapatılmaz.

Eskiz Unsurlarının Düzenlenmesi Oluşturulan katı model ve eskizler parametrik olduğundan bunların düzenlenmesi kolaylıkla gerçekleştirilir. Düzenleme işlemleri, unsur üzerinde ya da unsuru tanımlayan eskiz üzerinde yapılabilir. Bu işlemler için Desktop Browser penceresi bazı kolaylıklar sağlar. Bu pencerede tüm eskiz ve unsur bilgileri ikonlarla listelenir. Bu ikonları kullanarak kolaylıkla düzenleme işlemini başlatabilirsiniz.

Eskiz unsurlarının düzenlenmesini aşağıdaki iki yoldan birini kullanarak gerçekleştirebilirsiniz:

a. Unsuru tanımlayan ölçü değerlerini değiştirerek ya da

b. Eskize ulaşarak, doğrudan eskiz üzerinde değişiklikler yaparak.

Unsur Ölçülerinin Değiştirilmesi 1. Desktop Browser’dan değişiklik yapılacak unsurun ikonuna çift tıklayın ya da üzerine

gelip sağ tuş ile “Edit” seçeneğini işaretleyin.

2. Unsuru oluşturan ölçüler görüntülenir. Değişiklik yapılacak ölçüyü seçin ve yeni değerini

girin.



3. ENTER tuşuna iki kere basın ve düzenleme işleminden çıkın.

4. “Part Modeling” araç çubuğunda “Update Part” ikonuna ( ) basın.

Eskiz Üzerinde Değişiklik Yapmak Eğer, eskizi tanımlarken ölçü kullanmadıysanız (ya da eskiz tamamen çözülmüş değilse) ya da eskizin geometrisini değiştirmek (nesne eklemek ya da çıkarmak) istiyorsanız, bu yöntemi kullanabilirsiniz. Yeni sınırlamalar ve ölçüler de bu yöntemle eskize eklenir.

1. Desktop Browser’da, değişiklik yapılacak unsurun eskizine ulaşın (unsur ikonu yanındaki “+” işaretine basın).

2. Profil ikonunu çift tıklatın ya da unsur/profil ikonunu işaretleyerek sağ tuş ile “Edit Sketch” komutunu çalıştırın.

3. AutoCAD’in standart 2B çizim ve düzenleme komutlarını kullanarak profilde istenen

değişiklikleri gerçekleştirin.

4. Ölçüleri de burada değiştirebilirsiniz.

5. Ek sınırlamalar da “2D Constraints” araç çubuğu kullanılarak tanımlanabilir.

6. “Part Modeling” araç çubuğunda “Update Part” ikonuna ( ) basın.



“Loft” Unsuru

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > LOFT

Araç Çubuğu: PART MODELING > LOFT

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > LOFT

Komut Satırı: AMLOFT

“Loft” unsurunda, katı model, tanımlanan eskizleri kesit olarak kabul edip, bunların aralarının doldurulmasıyla oluşur. İki farklı loft vardır: kübik ve lineer.

Çizimde, modelin kesitlerini tanımlayan eskizlerin bulunması gerekir. Komutun çalıştırılmasından sonra “loft” özellikleri tanımlanır.

Kesitler seçilir; bu kesitler 2B kapalı profil eskizleri ya da parça düzlemlerinin tanımladığı alanlar olabilir. Bundan sonra “loft” unsurunun özelliklerini tanımlamak için bir diyalog kutusu açılır:

Loft diyalog kutusunda, kesitlerin arasını lineer ya da kübik olarak doldurabilirsiniz. Bunun için “Type” bölümünün altından istenen seçeneği işaretleyin.

“Loft” unsurunun düzenlenmesi de, ekstrüzyon unsurunda olduğu gibidir.



Yüzey Ayırma Unsuru

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > FACE SPLIT

Araç Çubuğu: PART MODELING > FACE SPLIT

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > FACE SPLIT

Komut Satırı: AMFACESPLIT

Yüzey ayırma unsuru ile, seçilen yüzeyler, yüzey ayırma eskizi, çalışma düzlemi ya da parça kenarları ile kesilir. Fakat burada fiziksel bir kesmeden öte, daha sonraki bazı işlemlerde kullanılmak üzere yüzey üzerine ayrım çizgileri (bölgeleri) yerleştirilir. Bu işlemden sonra, bu yüzey ayırma çizgileri, parçaları kesmek ya da yüzeylere eğim vermek için kullanılır.

Eğer ayırma amacıyla parça kenarı kullanılmayacaksa, bu durumda unsur işleminden önce, ayırma bölgesini / şeklini belirtir çalışma düzlemi ya da ayırma eskizi yaratılmalıdır.

Komutun çalıştırılmasından sonra, yüzey ayırma yöntemine karar verilir. Enter facesplit type [Planar/pRoject] <pRoject>:

• Project: İzdüşüm demektir ve önceden yaratılmış bulunan ayırma eskizinin seçilecek yüzeylere izdüşümü alınır.

• Planar: Düzlemsel demektir ve önceden yaratılmış bir çalışma düzlemi ya da parçanın bir yüzeyi parçanın yüzeylerini keser.

Yöntemin seçiminden sonra, yüzey ayırma işleminin uygulanacağı yüzeyler seçilir. Select faces to split or [All]:

Sonuçta, seçilen yüzeyler üzerinde ayırma bölgeleri gösterilir, ayrılan yüzeyler daha sonraki ilgili (parça kesme ve yüzeye açı verme) işlemlerde tek bir yüzey gibi davranmaz.

Süpürme Unsuru

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > SWEEP

Araç Çubuğu: PART MODELING > SWEEP

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > SWEEP

Komut Satırı: AMSWEEP

Süpürme unsurunda, tanımlanan bir profil bir doğrultu boyunca hareket ederek (süpürerek) katı modeli oluşturur. Eskizlerin yaratılması ile ilgili bölümde gördüğümüz gibi, süpürme işleminde 2B ve 3B doğrultular kullanılabilir (bunlar için bundan önceki bölüme bakınız).



Süpürme unsurunda, profilin ve doğrultunun yaratılma sıraları önemli değildir. Fakat önce doğrultuyu tanımladığınızda, otomatik olarak, doğrultunun başlangıç noktasına dik bir düzlem ve çalışma noktası atanır. Bu da, profilin tanımlanmasını kolaylaştırabilir.

Süpürme unsurunu çalıştırdıktan sonra Sweep diyalog kutusu açılır:

Burada, diğer unsurlardan farklı olarak “Body type” seçeneği vardır. İki farklı süpürme gerçekleştirilebilir:

• Normal: Profil, doğrultuya dik olarak süpürülür. • Parallel: Profil, doğrultu boyunca, ilk konumuna paralel olarak süpürülür.

Feder Unsuru (Rib Feature)

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > RIB

Araç Çubuğu: PART MODELING > RIB

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > RIB

Komut Satırı: AMRIB

Açık bir profile kalınlık verilerek feder unsuru tanımlamak için kullanılır.



İlk olarak açık uçlu profil tanımlanır.

Komutun çalıştırılmasıyla, Rib diyalog kutusu açılır. “Type” bölümündeki özellikler duvar unsuruyla aynıdır. “Thickness” bölümünde federin kalınlığı tanımlanır. “Flip” düğmesi ile etkileme yönü değiştirilir.



“OK” ile feder unsuru tanımlanır.

Açık uçlu profilin son noktaları otomatik olarak uzatılır. Uzatma sonucu oluşacak katı model, son noktaların dik olarak parçaya iz düşürüldüklerinde, yüzeyle kesişip kesişmemesine bağlı olarak değişir. Aşağıdaki şekiller daha açıklayıcıdır.

Alttaki sırada bulunan açık uçlu profilin açık uçları, uzatıldığında parçanın yüzeyi ile kesişir. Bundan dolayı oluşan kaburga unsuru farklıdır. Üstteki sırada ise kesişme olmadığından sağ ve sol parçalar katı bir model yaratmaz.

Bükme Unsuru (Bend Feature)

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > BEND

Araç Çubuğu: PART MODELING > BEND

Menü: PART > SKETCHED FEATURES > BEND

Komut Satırı: AMBEND

Katı modeller açık bir profille tanımlanan yerden bükülür. Bükme unsuru yay uzunluğu, radyus ve açı parametrelerine göre tanımlanır. Aşağıdaki şekil bükme unsurunda kullanılabilecek parametreleri ve işlevlerini göstermektedir.



İlk olarak bir açık uçlu profile gereksinimimiz var.

Bundan sonra, Bend diyalog kutusu açılır:

“Combination” bölümünde unsurun hangi parametrelere göre tanımlanacağı girilir. Üç seçenek vardır: • Angle+Radius: Açı ve radyus tanımlanır. • Radius+ArcLen: Radyus ve yay uzunluğu tanımlanır. • ArcLen+Angle: Yay uzunluğu ve açı tanımlanır.

Değerler girilir. Gerekiyorsa, “Flip Bend Side” ve “Flip Direction” düğmeleri ile yönler değiştirilir.

“OK” ile bükme işlemi tamamlanır.



Bükme unsurunda dikkat edilmesi gerekenler aşağıdadır:

1. Açık uçlu eskiz olarak lineer ve tek bir doğru parçası kullanılır.

2. Eskiz düzlemi geometrinin dışında bulunamaz.

3. Profilin konumu, bükmenin nerede başlayacağını ve hangi parçayı etkileyeceğini belirler. Aşağıdaki şekillere bakınız.

Görüldüğü gibi, profilin konumu ve büyüklüğü, bükmeyi etkilemektedir.

4. Bu özellik, sac metal tasarımı değildir.



Kabartma Unsuru (Emboss Feature) Bu unsur ile yazılar eskiz olarak tanımlanır ve ekstrüzyon, döndürme, süpürme gibi unsurlarda kullanılır. Aşağıda bazı örnekleri görmektesiniz.

Kabartma unsuru için, ilk olarak bir yazı eskizi gerekmektedir. Text Sketch diyalog kutusunda yazı girilir ve yazının özellikleri tanımlanır.

Bundan sonra yazının yerleşimi ve büyüklüğü ayarlanır. Ölçüler ve geometrik sınırlamalar kullanılarak yazının konumu saptanır.

Bundan sonra AMEXTRUDE (ekstrüzyon) komutuna girilir ve istenen parametreler tanımlanır (yazı eskizi ile kapalı 2B nesnelerin ekstrüzyon işleminde bir farklılık yoktur).



Yazı eskizleri, benzer şekilde süpürme ve döndürme unsurlarında da kullanılabilir.

BÖLÜM

06

Çalışma Unsurları


78 6. Bölüm: Çalışma Unsurları


Parametrik olmayan çalışma düzlemi (nonparametric work plane)

Parçaya göre konumu sabitlenmiş olan çalışma düzlemidir. Eğer, parçanın geometrisi parametrik olarak değişirse, bu çalışma düzlemi bu değişiklikten etkilenmez.

Parametrik çalışma düzlemi (parametric work plane)

Parçanın kenarları, yüzeyleri, noktaları ya da eksenlerine bağlı ve bunlarla ilişkisel çalışma düzlemidir.

Eskiz düzlemi (sketch plane)

Unsur üzerinde bulunan ve geçici olarak yaratılan çizim düzlemidir. Eskizin çizildiği ya da unsurun yerleştirildiği düzlemdir.

Çalışma ekseni (work axis)

Silindirik bir parçanın merkezine ya da eskiz düzleminde iki nokta ile tanımlanarak herhangi bir yere yerleştirilen parametrik bir doğru parçasıdır. Çalışma ekseni, döndürme ya da süpürme unsurunda eksen, unsur dizilemenin merkezi olarak, çalışma düzlemi yerleştirmek ve eskiz geometrisi konumlandırmak amacıyla kullanılabilir.

Çalışma unsuru (work feature)

Parça üzerine geometrik unsurlar yerleştirmek için kullanılan düzlem, eksen ve noktalardır.

Çalışma düzlemi (work plane)

Parçaya parametrik olarak bağlanan düzlemdir.

Çalışma noktası (work point)

Delik yerleştirmek, unsur dizileme merkezi tanımlamak için kullanılan parametrik noktadır.

Çalışma Düzlemi

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > WORK PLANE

Araç Çubuğu: PART MODELING > WORK PLANE

Menü: PART > WORK FEATURES > WORK PLANE

Komut Satırı: AMWORKPLN

Çalışma düzlemi parçaya bağlanan sonsuz bir düzlemdir. Parametrik olarak ya da olmadan tanımlanabilir. Ayrıca, eskiz geometrisi tanımlamak için, eskiz düzlemi yaratmak amacıyla da kullanılabilir. Temel unsurunuzun bulunduğu düzlemden farklı bir düzlemde bulunacak yeni bir unsur konumlandırmak için yeni bir düzlem tanımlamanız ve unsuru bunun üzerinde oluşturmanız gerekir. Eğer düzlem parametrik ise, konumsal değişiklikler üzerinde oluşturulduğu unsuru da etkiler.

Çalışma düzlemi bir diyalog kutusu yardımıyla tanımlanır.


6. Bölüm: Çalışma Unsurları 79

Çalışma düzlemi, iki değişken (modifyer) ile tanımlanır. Bu değişkenler, düzlemin nasıl yerleşeceğini tanımlar.

1. Değişken özellikleri • On Edge/Axis. Parçanın kenarı ya da çalışma ekseni üzerinde düzlem tanımlanır. • On Vertex: Seçilen nokta üzerinde bir düzlem tanımlanır. • Tangent: Silindirik ya da konik bir yüzeye teğet düzlem yaratılır. • Planar Parallel: Varolan bir düzleme ya da parçanın planar yüzeyine paralel yeni bir

düzlem tanımlanır. • Planar Normal: Varolan bir düzleme ya da parçanın planar yüzeyine dik yeni bir düzlem

tanımlanır. • Normal to Start: Çalışma ekseni, bir 2B ya da 3B doğrultu eskizinin başlangıç noktasına

dik bir düzlem tanımlanır. Bu seçenekte, 2. değişkene gerek kalmaz.

2. Değişken özellikleri • On Edge/Axis: Parçanın kenarı ya da çalışma ekseni üzerinde düzlem tanımlanır. • On Vertex: Seçilen nokta üzerinde bir düzlem tanımlanır. • Tangent: Silindirik ya da konik bir yüzeye teğet düzlem yaratılır. • Planar Parallel: Varolan bir düzleme ya da parçanın planar yüzeyine paralel yeni bir

düzlem tanımlanır. • Planar Normal: Varolan bir düzleme ya da parçanın planar yüzeyine dik yeni bir düzlem

tanımlanır. • Planar Angle: Varolan bir düzleme ya da parçanın planar yüzeyine göre belirli bir açıyla

yerleşecek yeni bir düzlem tanımlanır. • On 3 Vertices: Üç nokta tarafından tanımlanan bir düzlem yerleştirilir.

Parametrik çalışma düzlemleri, parçanın kenarları, eksenler ya da noktalar işaretlenerek ve seçilen bu nesnelere paralel, dik ya da teğet olma koşulları tanımlanarak elde edilir. Parametrik olmayan çalışma düzlemleri, güncel koordinat sistemine (UCS) ya da dünya koordinat sisteminin (WCS) herhangi üç düzlemine yerleştirilerek tanımlanır.

Değişken tanımlarına bağlı olarak diyalog kutusunun kapatılmasıyla, işaretlenmesi istenen nesneler sorulur. Ayrıca, “Create Sketch Plane” seçeneği aktif duruma getirilirse, yaratılan çalışma düzlemi bir eskiz düzlemi olarak da tanımlanır. Aksi durumda, sadece çalışma



düzlemi yaratılır. Bu düzlem üzerinde bir eskiz yaratılacaksa, düzlem ayrıca bir eskiz düzlemi olarak tanıtılmalıdır.

Çalışma eksenlerinin tanımlanması konusunda ikinci bir komut daha sunulmuştur. Bu komut ile yeni bir parça tanımı yaratılır ve aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, temel düzlemler ve çalışma noktası oluşturulur ve çizimde uygun bir yere yerleştirilmeleri istenir.

Üç temel düzlem yaratılır. Güncel koordinat sisteminin XY, YZ ve XZ düzlemlerine koşut düzlemler. Ayrıca, bunların kesişimlerinin merkezine de bir çalışma noktası yerleştirilir.

Komutu çalıştırmak için aşağıdaki yöntemlerden birini kullanabilirsiniz.

Araç Çubuğu: CREATE BASIC WORK PLANES

Menü: PART > WORK FEATURES > BASIC 3D WORK PLANES

Komut Satırı: AMBASICPLANES

Çalışma Düzlemi Örnekleri



Çalışma Ekseni

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > WORK AXIS

Araç Çubuğu: PART MODELING > WORK AXIS

Menü: PART > WORK FEATURES > WORK AXIS

Komut Satırı: AMWORKAXIS

Çalışma ekseni döndürme ve süpürme unsurunda döndürme ekseni olarak, ya da unsur dizileme işleminde kullanılır. Ayrıca, bir çalışma düzlemi yerleştirmek ve yeni eskiz geometrisini konumlandırmak amacıyla da çalışma eksenlerinden yararlanılabilir. Çalışma eksenini, silindirik bir parçanın merkezine ya da eskiz düzleminde iki nokta tanımlayarak oluşturabilirsiniz.

Komutun çalıştırılmasından sonra iki seçenek çıkar: Select cylinder, cone, torus or [Sketch]:

Ya bir silindir, koni ya da halka seçilir, ya da eskiz düzlemi üzerinde iki nokta işaretlenerek çalışma ekseni tanımlanır.



Çalışma Ekseni Örnekleri



Çalışma Noktası

Sağ-tuş Menü: SKETCHED & WORK FEATURES > WORK POINT

Araç Çubuğu: PART MODELING > WORK POINT

Menü: PART > WORK FEATURES > WORK POINT

Komut Satırı: AMWORKPT

Çalışma noktası, unsurların yerleşimi için kullanılan parametrik bir noktadır. Unsuru çalışma noktasına, bunu da parçaya göre sınırladığımızda, unsurun yerleşimini parametrik olarak tanımlamış oluruz.

Çalışma noktasının unsurun konumlandırılması amacıyla kullanımı.

Çalışma noktaları; • Eskiz unsurlarını konumlandırmak, • Polar diziler için merkez noktası tanımlamak, • Yüzey kesme unsurunu konumlandırmak, • Delik yerleştirmek

için kullanılabilir. Çalışma noktalarının konumu, parçaya göre ölçüler ve diğer geometrik sınırlamalar yardımıyla tanımlanabilir. Böylece buna bağlı unsurun konumu da parametrize edilmiş olur.

Çalışma Noktası Örnekleri

BÖLÜM

07

Yerleştirme Unsurları


86 7. Bölüm: Yerleştirme Unsurları


Pah (chamfer)

İki yüzey arasında tanımlanan, belli bir eğime sahip yüzeydir.

Birleştirme unsuru (combined feature)

Bir parçanın araç parçası (toolbody) ile birleştirilmesi, çıkarılması ya da kesiştirilmesi sonucu elde edilen parametrik unsurdur.

Yüzeye eğim verme (face draft)

Eğim verilmiş parça yüzeyidir.

Kartezyen dizileme (rectangular pattern)

Unsurların kartezyen koordinat sisteminde (dikdörtgen) dizilenmesidir. Orijinal unsur değiştirildiğinde, diğer dizi elemanları da otomatik olarak değişir.

Polar dizileme (polar pattern)

Unsurların polar koordinat sisteminde (dairesel) dizilenmesidir. Orijinal unsur değiştirildiğinde, diğer dizi elemanları da otomatik olarak değişir.

Eksenel dizileme (axial pattern)

Unsurların eksenel olarak dizilenmesidir. Orijinal unsur değiştirildiğinde, diğer dizi elemanları da otomatik olarak değişir.

Yuvarlama (fillet)

Parçanın bir yüzeyinden komşu yüzeye eğrisel geçiştir. Bu geçiş sonucunda, dış kenar kesilir ya da iç kenar bu geçiş geometrisi ile doldurulur. Yuvarlama sabit ya da değişken radyuslu olarak tanımlanabilir.

Delik (hole)

Delik yaratmak için kullanılır.

Yerleştirme unsuru (placed feature)

Eskizlere gerek duymayan, yuvarlama, delik gibi doğrudan parça üzerinde uygulanan unsurlardır. Yerleştirme unsurları üzerine yerleştikleri ya da geometrik olarak bağımlı oldukları unsura göre sınırlandırılır.

Kabuk (shell)

Yüzeylerin ötelenmesi ile parçayı kesen bir unsurdur. Belli bir et kalınlığı bırakarak parçanın içi boşaltılır.

Yüzey kesme (surface cut)

Yüzeylerin parçayı kesmesi ya da parçaya eklenmesi sonucu oluşan unsurdur. Yüzey, bir çalışma noktası yardımıyla parçaya göre parametrik olarak yerleştirilebilir.

Thread feature (diş açma unsuru)

Silindirik ya da konik yüzeyler üzerinde iç ya da dış dişler tanımlamak için kullanılır.

Temel Kavramlar Yerleştirme unsurları, eskiz unsurlarının aksine herhangi bir eskize gerek duymadan, doğrudan parça üzerine uygulanan unsurlardır. Delik delme, pah kırma, yuvarlama, kabuk oluşturma, katı parçayı yüzey ile kesme, buna yüzey ekleme, yüzeye eğim verme, unsurları dizileme, parçaları birleştirme gibi unsurları içermektedir.

Örneğin bir delik unsurunu düşünün, deliğin fiziksel parametrelerini, diyalog kutusu yardımıyla giriyoruz. Bundan sonra, deliğin parça üzerine yerleştirilmesi ile unsur tanımlanıyor.

Bu bölümde, sırasıyla • Delik delmek • Diş açma • Yüzeye eğim vermek


7. Bölüm: Yerleştirme Unsurları 87

• Yuvarlamak • Pah kırmak • Kabuk • Yüzeyle kesmek • Unsur dizilemek • Unsur kopyalamak • Birleştirmek • Parça ayırmak

unsurlarını göreceğiz.

Delik Delmek

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > HOLE

Araç Çubuğu: PART MODELING > HOLE

Menü: PART > PLACED FEATURES > HOLE

Komut Satırı: AMHOLE

Delik unsuru ile, parçanın istediğimiz yerine, normal, havşalı, konik havşalı delikler delebiliriz. Delikler, parçayı boydan boya delebilir ya da belli bir derinliğe kadar gidebilir (kör delikler). Delik tipini istediğiniz an değiştirebilirsiniz.

Komutu çalıştırmak için yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanabilirsiniz.

Komuta girdikten sonra Hole diyalog kutusu açılır. Burada deliğinizin tüm özellikleri tanımlanabilir.

İlk olarak “Hole” bölümüne bakalım. Burada, deliğin fiziksel özellikleri tanımlanır.



“Hole” Bölümü “Tap” bölümü, eğer diş açılmış delik seçeneği seçilirse, delik tipini görüntüler. Diş açılmış delik ayarları “Thread” bölümünde yapılmaktadır.

“Hole” bölümünden birim sistemi – inç ya da metrik olarak – seçilebilir.

Delik tipleri grafik olarak ikonlar ile gösterilmektedir. Sırasıyla, norma, havşalı, konik havşalı delikler tanımlanabilir.

Ayrıca, aktif olan diş açma tipi delik bölümünde, delik tiplerinin üzerinde görüntülenmektedir.

“Termination” deliğin kör bir delik olup olmayacağını saptar. “Through” (parçayı boydan boya kesen), “Blind” (kör delik) ve “To-Plane” (bir düzleme kadar) seçenekleri bulunmaktadır.

“Hole” bölümündeki diğer seçenekler deliğin fiziksel özelliklerini tanılamaktadır.

Diameter: Deliğin çapı. Depth: Kör deliğin uzunluğu. Pt.Angle: Kör deliğin bitim açısı. C’Dia: Havşa çapı. C’Depth: Havşa derinliği. C’Angle: Konik havşa açısı

“Placement” ise, deliğin yerleşimini saptar. Dört seçenek vardır: • 2 edges: İki kenar seçilir ve deliğin merkez noktasının bu iki kenardan uzaklığı

tanımlanır. • Concentric: Çember ya da yay kesit seçilir ve delik bunun merkezine

yerleştirilir. • On Point: Delik, daha önce tanımlanmış olan bir çalışma noktasının üzerine

yerleştirilir. • From Hole: Delik, parçada yer alan başka bir deliğe göre konumlandırılır.

“Threads” Bölümü Diş açılmış delikler bu bölümde girilen değerler ile oluşturulur. Desktop Browser’da, diş açılmış delikler ayrı bir ikon ile gösterilir. Aşağıda gösterildiği gibi, üstteki delik (Hole1) ikonu diş açılmış deliği, alttaki ise normal bir deliği simgelemektedir.



Diş açma özelliklerini tanımlayan veriler, delik unsurunda saklanır ve otomatik olarak delik notlarında görüntülenir.

Diş açma tipi, buradaki listeden seçilir. Metrik ya da İngiliz standartları arasında seçim yapılabilir. Ayrıca, kullanıcı tanımlı diş açma tipi de “Custom” seçeneği kullanılarak tanımlanabilir.

Diş açma tipi seçildikten sonra standart seçimine bağlı olarak diğer seçenekler aktif duruma gelir. Standart diş açma tipleri için nominal çap, hatve gibi değerler girilir. Kullanıcı tanımlı diş açma tipleri için tüm değerler kullanıcı tarafından girilir.

Standart Değerlerin Özelleştirilmesi Tüm standart diş açma değerleri iki farklı XML dosyasında saklanmaktadır. Bir dosya İngiliz standart değerleri, diğeri de metrik standart değerleri içermektedir. Burada bulunan değerleri değiştirebilir, yeni değerler ekleyebilir ve varolanları düzenleyebilirsiniz.

Yandaki şekilde, XML dosyasının bir bölümü gösterilmektedir.

Delik ve diş açma unsurları için aynı dosyalar kullanılmaktadır. Dolayısıyla Mechanical Desktop ilk önce diş açmanın iç yüzeye mi dış yüzeye mi



uygulanacağına karar verir. Delik delme unsurunda, otomatik olarak iç yüzey verileri okunur.

İkinci olarak büyüklük değerlerine bakılır. Mechanical Desktop büyüklükleri karşılaştırır ve istenen büyüklükleri bir grup olarak kullanıcıya sunar. Böylece, aynı nominal çap için farklı hatve değerleri okunur.

Standart XML dosyaları herhangi bir yazı editörü yardımıyla açılır ve düzenlenebilir. Her kayıt için istenen parametreler burada tanımlanır.

Deliklerin Düzenlenmesi Delikleri aşağıda gösterilen üç yoldan birisini kullanarak düzenleyebilirsiniz:

a. Desktop Browser’da delik ikonuna çift tıklatarak:

Karşımıza Hole diyalog kutusu çıkar ve düzenlemek istediğimiz deliğin parametrelerini gösterir. İstenen değişiklikler yapıldıktan sonra “OK” ile devam ederseniz, değişiklikler otomatik olarak deliğe yansıtılır.

b. Desktop Browser’da delik ikonu işaretlenir ve farenin sağ tuşuyla “Edit” komutu seçilir:

Yine Hole diyalog kutusu açılır; değişiklikler yapılır ve “OK” ile devam edilir.

Yalnız bu durumda, delikte yapılan değişiklikler otomatik olarak güncellenmez; Desktop Browser’da delik ikonu sarı arka plan rengiyle gösterilir. Yapılması gereken AMUPDATE komutuyla değişiklikleri güncellemektir.

c. AMEDIFEAT (Edit Feature) komutunu kullanarak:

AMEDITFEAT ( ) komutunu kullanarak da delik unsurlarını düzenleyebilirsiniz. Komuta girdiğinizde sizden düzenlenecek unsuru seçmeniz istenir. Delik unsurunu seçin ve gerekli değişiklikleri uygulayın. Değişiklik işlemi bittikten sonra AMUPDATE ( ) komutu ile değişiklikleri güncellemeniz gerekmektedir.

Not: Bu bölümde göreceğiniz tüm yerleştirme unsurları benzer yöntemlerle düzenlenebilir.



Diş Açma (Thread)

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > THREAD

Araç Çubuğu: PART MODELING > THREAD

Menü: PART > PLACED FEATURES > THREAD

Komut Satırı: AMTHREAD

Mechanical Desktop’da, diş açma unsurunu kullanarak silindirik ya da konik yüzeyler üzerinde iç ya da dış dişler tanımlanabilmektedir. Dişin yerinin tanımlanmasından sonra “Threads” diyalog kutusu açılır ve İngiliz ve Metrik standartlara göre ya da kullanıcı tanımlı dişler oluşturulur.

Diş açma unsuru, Desktop Browser’da kendi ikonu ile görüntülenir:

Aşağıdaki şekiller modeller üzerinde uygulanmış olan iç ve dış dişleri göstermektedir.

Dişler ayrıca, teknik resim görünüşlerinde de görüntülenir:

AMTHREAD komutunu yukarıda belirtilen yöntemlerden birini kullanarak çalıştırın.

İlk olarak sorulan, diş açılacak yüzeyin seçilmesidir. Select cylindrical edge or face:

Seçilebilecek olanlar, silindirik ya da konik yüzeylerdir. Burada, doğrudan yüzey ya da yüzeyin kenarı seçilebilir. Eğer yüzey seçilirse (yüzey kenarlarından değil), o zaman diş açma yüzeyinin başlayacağı kenar tanımlanır. Doğrudan kenar seçilirse, seçilen kenardan diş açma unsuru başlayacak demektir.

Dişin yeri tanımlanırken, diğer unsurların etkisiyle yarım kalan kenarlar da seçilebilir.



Ayrıca, açılı olarak yerleşmiş bir silindirik yüzeyin kenarı da işaretlenebilir.

Dişin yerini tanımladıktan sonra “Thread” diyalog kutusu açılır. Seçilen silindirik ya da konik yüzeye göre diş tipi ve nominal çap değeri diyalog kutusunda görüntülenir. Eğer, uygun büyüklük bulunmazsa, nominal çap olarak ilk büyük değer burada çıkar.

Diş açma unsuru, hem dış hem de iç yüzeyler üzerine uygulanır. Her iki durumda da yapılacak işlemler aynıdır.

Kullanıcı tanımlı diş açma değerlerinin tanımlanması, daha önceki bölümde anlatıldığı gibi, delikler ile aynıdır. Bunun için yukarıdaki bölüme bakın.



Dişlerin Teknik Resim Görünüşlerinde Gösterimi Teknik resim görünüşlerinde, diş açılmış delikler ve yüzeyler benzer bir şekilde görüntülenir; bu gösterim, kullanılan çizim standardına bağlıdır. “Edit View” diyalog kutusundaki “Display” bölümünde, bunların görüntülenip görüntülenmeyecekleri saptanır.

Eksenel görünüşlerde, dişliler çember olarak görüntülenir. Diğer görünüşlerde, dişliler delik, silindir ya da koni boyunca giden çizgiler ile gösterilir.

Kullanılan çizim standardı, çizgi tipi ve rengini tanımlar.

Yüzeye Eğim Vermek

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > FACE DRAFT

Araç Çubuğu: PART MODELING > FACE DRAFT

Menü: PART > PLACED FEATURES > FACE DRAFT

Komut Satırı: AMFACEDRAFT

Yüzeye eğim verme özelliği, parçanın seçilen yüzeylerine belirli açılarda eğim vermek amacıyla kullanılır. Özellikle kalıpçılıkta bu unsur kullanışlıdır. Parça kalıba batırılır ve sonuçta erkek ya da dişi olarak kalıp alınır.

Yüzeye eğim verme unsuru, belirli bir düzlemden, parça yüzeyinden ya da kenarından tanımlanabilir.

Ayrıca, daha önce de gördüğümüz gibi, yüzey ayırma özelliği burada kullanışlı olmaktadır. Yüzeyler istenen yerden ayrılır ve yüzeye eğim verme unsurunda farklı yüzeyler olarak davranır.

Komutu yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanarak çalıştırın.



Face Draft diyalog kutusunda, yüzeye eğim verme unsurunun tüm özelliklerini tanımlayabilirsiniz:

• Type: Üç seçenek vardır. “From Plane” ile bir düzlemden açı tanımlanır, “From

Edge” ile seçilen kenar sabit alınır ve açı tanımlanır ve “Shadow” seçeneği de sadece silindirik yüzeylere uygulanır.

• Angle: Açısal değer girilir. • Draft Plane: Yüzeye verilecek açının hesaplanacağı düzlemi tanımlar. • Faces to Draft: Yüzey açısı verilecek olan yüzeyler “Add” ile seçilir.

Yuvarlamak

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > FILLET

Araç Çubuğu: PART MODELING > FILLET

Menü: PART > PLACED FEATURES > FILLET

Komut Satırı: AMFILLET

Yuvarlamalar sabit bir radyus değeri ile yaratılabildiği gibi, değişken radyuslu olarak da tanımlanabilir. MDT, aşağıdaki yuvarlamaları sunmaktadır:

• Sabit (constant): Tek bir radyus değeri vardır. • Sabit genişlik (fixed width): Sabit kiriş uzunluğu ile yuvarlama tanımlanır. • Lineer değişken (linear): Yuvarlama farklı radyus değerleri arasında lineer olarak

değişir. • Kübik değişken (cunic): Yuvarlama farklı radyus değerleri arasında kübik olarak

değişir.

AMFILLET komutunun çalıştırılmasından sonra Fillet diyalog kutusu yardımıyla istenen yuvarlama tipi ve rayus seçilir.



Burada yer alan özelliklerin tanıtımı aşağıdadır:

• Constant: Sabit radyuslu yuvarlama tanımlanır. “Radius” bölümüne kullanılacak radyus değeri girilir. “Individual Radii Override” seçildiğinde, seçilen farklı kenarlara farklı radyuslar atanabilir.

• Fixed Width: Sabit kiriş uznluğu ile yuvarlama yapılır. “Chord length” bölümüne kiriş uzunluğu girilir. Özellikle, eğik düzlemlerde bulunan unsurların yuvarlanmasında anlamlıdır.

• Cubic: Kübik değişken yuvarlama yaratılır. Kenar seçildiğinde, kenarın noktalarında “R=*” ifadeleri çıkar. Bunlar ayrı ayrı seçilerek, bu noktalardaki radyuslar tanımlanır. İstenirse, araya yeni noktalar girilir ve buralara da radyus değerleri verilebilir.

• Linear: Lineer değişken yuvarlama yaratılır. Kenar seçildiğinde, kenarın noktalarında “R=*” ifadeleri çıkar. Bunlar ayrı ayrı seçilerek, bu noktalardaki radyuslar tanımlanır.

Seçimden sonra, yuvarlamanın uygulanacağı kenar ya da yüzey seçilir ve yuvarlama tipine bağlı olarak radyuslar tanımlanır.

Kenar değil yüzey seçildiğinde ise, o yüzeyde bulunan tüm kenarlar verilen değerle yuvarlanır.



Pah Kırmak

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > CHAMFER

Araç Çubuğu: PART MODELING > CHAMFER

Menü: PART > PLACED FEATURES > CHAMFER

Komut Satırı: AMCHAMFER

Pah, iki yüzey arasını belirli bir eğimle “kesmek” için kullanılır.

AMCHAMFER komutunun çalıştırılmasından sonra bir diyalog kutusu yardımıyla istenen pah parametreleri tanımlanır.

“Operation” bölümünde, pahın ne şekilde tanımlanacağı seçilebilir.

• Equal distance: Her iki yüzeyden de eşit uzaklıkta pah yaratılır. • Two distance: Yüzeyler için farklı pah uzunlukları tanımlanır. • Distance x Angel: Pah, bir açı ve uzaklık değeriyle tanımlanır.

Pah değerleri tanımladıktan sonra, pahın uygulanacağı parça kenarı ya da yüzey seçilir.

Yüzey seçildiğinde, o yüzeyde bulunan tüm kenarlara pah uygulanır.

Kabuk Unsuru

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > SHELL

Araç Çubuğu: PART MODELING > SHELL

Menü: PART > PLACED FEATURES > SHELL

Komut Satırı: AMSHELL

Bir başka yerleştirme unsuru da kabuktur. Kabukta, katı modelin içi belli bir et kalınlığı ile boşaltılır. Diğer bir deyimle, parçanın yüzeyleri ötelenerek (offset), parça kesilir. Kabuk unsurunda kaldırılacak yüzeyler seçilir ve bir et kalınlığı tanımlanır.



Kabuk unsuru yukarıdaki yollardan birisi kullanılarak çalıştırılır.

Shell Feature diyalog kutusunda, kabuk unsurunun tüm özellikleri tanımlanabilir.

“Default Thickness” bölümünde, kabuk unsurunun et kalınlığı üç farklı şekilde tanımlanır. Buradaki seçenekler, yüzeylerin ne tarafa ve kaç birim öteleneceğini tanımlamaktadır.

“Exluded Faces” ile kabuk unsurunda kaldırılacak yüzeyler seçilir. Bunlar, kabuk unsuru işleminde dikkate alınmaz.

“Multiple Thickness Override” bölümü ise, parçanın ötelenecek yüzeylerine farklı et kalınlıkları vermek amacıyla kullanılır. Et kalınlığı değeri girilir ve bu et kalınlığının atanacağı yüzey seçilir. İstenirse, parçanın tüm yüzeylerine farklı et kalınlıkları verilebilir.

Yüzeyle Kesmek

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > SURF CUT

Araç Çubuğu: PART MODELING > SURF CUT

Menü: PART > PLACED FEATURES > SURF CUT

Komut Satırı: AMSURFCUT

Yüzeyle kesme unsuru, parametrik katı parçalar ile yüzeyleri beraber kullanmayı sağlamaktadır. Yüzey modeller parametrik olarak tanımlanmadıkları için, yüzey kesme unsurunda bir çalışma noktası yardımıyla, yüzeyin konumu parametrize edilir.

Yüzey kesme unsurunda, iki seçenek sunulur: Katıya yüzey ekleme (protrusion) ve katıyı bir yüzey ile kesme (cut).

Komuta girmek için yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanın.



Yüzey seçme sırasında “Type” ile katıya malzeme ekleme ya da katıyı kesme tiplerini seçebilirsiniz. Type=Cut

Select surface or [Type]: T

Enter an option [Cut/Protrusion] <Protrusion>:

Bundan sonra yüzeyi ve kesme/ekleme yönünü, parametrize etmek istiyorsanız çalışma noktasını seçmeniz gerekir. Çalışma noktasını, parçanıza göre ölçülendirebilir ve daha sonrasında düzenleyebilirsiniz. Düzenleme sonrasında, yüzeyin konumu ve böylece yüzeyle kesme unsuru da değişir. Düzenleme işlemlerinden bir diğeri de, yüzeyi manuel olarak değiştirmektir. Yani konumunu ve biçimini değiştirdiğinizde, yüzeyle kesme unsuru otomatik olarak güncelleşecektir.

Kesme ve malzeme ekleme unsurunun doğru ve başarılı bir şekilde gerçekleşebilmesi için bazı kurallara uymak gerekir. Kesme işleminde, yüzeyin tüm sınırları, kesilecek katı parçanın dışına taşmalıdır. Eklemede ise, tam tersi olarak, yüzeyin tüm sınırları, katı modelin içine “batmalıdır”.

Unsur Dizilemek Dizileme (array) AutoCAD’in bir özelliğidir. Seçilen nesneler, kartezyen ya da polar olarak, belirtilen sayıda dizilenebilir (çoğaltılabilir). Unsur dizileme ise, parça üzerinde bulunan unsurların dizilenmesidir. Kartezyen, polar ve eksenel olarak üç seçenek vardır.

Unsur dizileme ile önceden dizilenmiş unsurların da dizileri tanımlanabilir. Ayrıca, kaburga, duvar gibi unsurlar (temel unsur – base feature – dahil) da dizilenebilir.

Unsur dizileme sonucunda kopyalanan unsurlar, temel alındıkları orijinal unsura bağımlıdır. Yani, temel unsurdaki bir değişiklik, otomatik olarak diğer kopyalarına da yansır. Bunu engellemek için AMEDITFEAT komutunu kullanabilirsiniz. Aşağıdaki mesaj çıkar: Enter an option [Independent array instance/Sketch/surfCut/Toolbody/select Feature] <select Feature>:

Burada “Independent array instance” seçeneği ile işaretlenen ve diziye ait olan eleman, dizi yapısından kopacaktır ve bağımsız davranacaktır.

Kartezyen Dizi

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > RECTANGULAR PATTERN

Araç Çubuğu: PART MODELING > RECTANGULAR PATTERN

Menü: PART > PLACED FEATURES > RECTANGULAR PATTERN

Komut Satırı: AMPATTERN

Komutu çalıştırmak için yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanabilirsiniz.

İlk olarak dizilenecek unsurun seçilmesi istenir. Select features to pattern:

Enter an option [Next/Accept] <Accept>:

Seçim işleminden sonra yeni bir satır çıkar: Select features to pattern or [liSt/Remove] <Accept>:



“List” seçeneği ile dizileme için seçilen unsur(lar) listelenir; “Remove” ile yeni bir satır daha çıkar: Select features to remove from pattern or [liSt/aLl/aDd] <Accept>:

Burada “All” ile tüm seçili unsurlar seçili olmaktan çıkarılır ya da “Add” ile yeni bir unsur daha seçilir.

Unsur seçiminden sonra Pattern diyalog kutusu açılır:

Model üzerinde “Rows” (Sıra) ve “Cols” (Kolon) eksenleri gözükür.

Pattern diyalog kutusundaki özelliklerin özeti aşağıdadır:

Type: Dizileme tipi tanımlanır. Kartezyen, polar ya da eksenel seçilebilir.

Suppress Instance: Tanımlanan değerlere göre oluşacak dizilemede, bu düğme ile elemanlar seçilir ve bunlar gizlenir. Gizlenecek elemanlar işaretlenir ve bunlar farklı bir renk ile görüntülenir.

Plane Orientation: Dizi için yeni bir düzlem seçilebilir.



Column Placement: Kolonların tanımlanması ile ilgili özellikleri içerir.

• Instances: Kolonda yer alacak eleman sayısı girilir. • Spacing: Elemanlar arasındaki uzaklık tanımlanır. • Angle: Sıra ve kolon eksenleri arasındaki açı girilir.

• Incrimental Spacing: “Spacing” bölümüne girilen değer her eleman arasındaki uzaklık olur.

• Included Spacing: “Spacing” bölümüne girilen değer dizinin ilk ve son elemanı arasındaki uzaklık olur. Yani, elemanlar verilen bu uzaklık içerisinde yer alır.

• Flip Column Direction: Kolon ekseninin yönü değiştirilir.

• “Align to Edge” seçeneği işaretlendiğinde düğmesi aktif duruma gelir ve bu düğme ile kolon ekseninin hizalanacağı kenar model üzerinden seçilir.

“Row Placement” bölümünde yer alan özellikler, sıralar için ilgili parametreleri içerir. “OK” ile kartezyen dizi yaratılır.

Pattern diyalog kutusunun “Feature” kartında ise, dizileme için seçili olan unsurlar listelenir. Burada varolan unsurlar diziden kaldırılabilir (“Delete”) ya da yenileri eklenebilir (“Add”).



Kutupsal (Polar) Dizi

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > POLAR PATTERN

Araç Çubuğu: PART MODELING > POLAR PATTERN

Menü: PART > PLACED FEATURES > POLAR PATTERN


Komutun çalıştırılmasından sonra dizilenecek unsur(lar) seçilir. Select features to pattern:


Yeni bir satır çıkar ve seçilen unsurlar listelenir ya da istenmeyenler seçimden çıkarılır: Select features to pattern or [liSt/Remove] <Accept>:

Polar dizi için ayrıca dizinin merkezi seçilir. Seçilebilecek nesneler, çalışma noktası, çalışma ekseni, silindirik kenar/yüzeydir. Valid selections: work point, work axis, cylindrical edge/face

Select rotational center:

Bundan sonra Pattern diyalog kutusu açılır:



Rotation Center: Dizi için yeni bir merkez tanımlanabilir.

Polar Placement: Burada polar dizinin parametreleri tanımlanır. • Instances: Dizide yer alacak eleman sayısı girilir. • Spacing Angle: Elemanlar arasındaki açı tanımlanır.

• Incrimental Angle: “Spacing Angle” bölümüne girilen değer her eleman arasındaki açı olur.

• Included Angle: “Spacing Angle” bölümüne girilen değer dizinin ilk ve son elemanı arasındaki açı olur. Yani, elemanlar verilen bu açı içerisinde yer alır.

• Full Circle: Elemanlar tüm çember boyunca eşit aralıkla dizilenir.

• Flip Rotation Direction: Dönme yönü değiştirilir.



• “Maintain Orientation” seçeneği işaretlendiğinde düğmesi aktif duruma gelir ve bu düğme ile polar diziye referans olarak bir çalışma noktası seçilir.

“OK” ile polar dizi yaratılır:


Eksenel Dizi

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > AXIAL PATTERN

Araç Çubuğu: PART MODELING > AXIAL PATTERN

Menü: PART > PLACED FEATURES > AXIAL PATTERN


Eksenel dizide, unsur(lar) belirli bir eksen etrafında ve bu eksen boyunca dizilenir. Bir spiral boyunca dizileme olarak da düşünülebilir. Aşağıdaki şekil güzel bir örnektir:

Komutun çalıştırılmasından sonra dizilenecek unsur(lar) seçilir. Select features to pattern:


Yeni bir satır çıkar ve seçilen unsurlar listelenir ya da istenmeyenler seçimden çıkarılır: Select features to pattern or [liSt/Remove] <Accept>:

Eksenel dizi için ayrıca dizinin ekseni seçilir. Seçilebilecek nesneler, çalışma noktası, çalışma ekseni, silindirik kenar/yüzeydir. Valid selections: work point, work axis, cylindrical edge/face

Select rotational center:

Bundan sonra Pattern diyalog kutusu açılır:





Rotation Center: Dizi için yeni bir merkez tanımlanabilir.

Axial Placement: Burada eksenel dizinin parametreleri tanımlanır. • Instances: Dizide yer alacak eleman sayısı girilir. • Revolutions/Spacing Angle: Buraya girlebilecek değer, sol tarafta seçilen ikonlara

bağlıdır. “Revolutions” ikonu seçildiğinde, dizinin turlayacağı tur sayısı tanımlanır. Diğer seçenekler ise polar dizide kullanılan parametreler ile aynıdır.

• Offset Height: Eksen boyunca ilerleme yüksekliği tanımlanır.

• Revolutions: Eksen etrafındaki dizileme tur sayısı olarak ifade edilir.

• Incrimental Angle: “Spacing Angle” bölümüne girilen değer her eleman arasındaki açı olur.

• Included Angle: “Spacing Angle” bölümüne girilen değer dizinin ilk ve son elemanı arasındaki açı olur. Yani, elemanlar verilen bu açı içerisinde yer alır.

• Flip Rotation Direction: Dönme yönü değiştirilir.

• Incrimental Offset: “Offset Height” bölümüne girilen değer eksen boyunca her eleman arasındaki uzaklık olur.

• Included Offset: “Offset Height” bölümüne girilen değer eksen boyunca dizinin ilk ve son elemanı arasındaki uzaklık olur. Yani, elemanlar eksen boyunca verilen bu uzaklık içerisinde yer alır.

• Flip Offset Direction: Eksen boyunca tanımlanan yön değiştirilir.

• “Maintain Orientation” seçeneği işaretlendiğinde düğmesi aktif duruma gelir ve bu düğme ile eksenel diziye referans olarak bir çalışma noktası seçilir.

“OK” ile eksenel dizi yaratılır:




Bağımsız Dizi (Pattern) Elemanı Bir unsur dizisinin istenilen elemanları, ayrı ve bağımsız unsurlar olarak yeniden oluşturulur. Mechanical Desktop, seçilen elemanı kopyalar ve bir unsur olarak modele yerleştirir. Elemanlar, işlemden sonra konumlarını korurlar. Bundan sonra, bağımsız elemanı, diğer elemanları etkilemeyecek şekilde düzenleyebilirsiniz.

Bağımsız duruma getirilmiş bir eleman, istendiği anda yeniden dizi elemanına dönüştürülür. Aşağıdaki şekilde, diziden bağımsızlaştırılan ve düzenleme işlemleri uygulanan modelleri göstermektedir.

Bağımsız dizi elemanı yaratmak için, dizi unsurunu Browser’dan işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Independent Instance” seçeneğini çalıştırın.



Bağımsız bir Dizi Elemanının Tanımlanması Dizinin bir elemanını seçip, onu diziden bağımsız duruma getirdiğinizde, bu elemana ait tüm unsurlar kopyalanır ve orijinal dizi elemanı gizlenir (suppress). Elemanın sahip olduğu unsurlar, Desktop Browser’da ilgili ikonlar ve özellikler ile yaratılır.

Aşağıdaki örnekte ekstrüzyon ve delikten oluşan eleman bağımsızlaştırıldığında, bu unsurlar ayrı olarak listelenir. Kopyalanan deliğin yerleşimi için bir çalışma noktası da yaratılır.

Bu unsurlar, diziden tamamen bağımsız davranır.

Bazı durumlarda, unsur dizisi, kendisi dizide bulunmayan başka unsurlara bağımlı olabilir. Bu tip durumlarda, bağımsız bir eleman yarattığınızda, bağımlı olduğu unsur da kopyalanır ve bağımsız elemanda içerilir.

Ayrıca, çalışma unsurlarına bağımlı olan bağımsız elemanlar da tanımlanabilir. Bağımlı olan çalışma unsuru otomatik olarak kopyalanır ve bağımsız elemanın içinde yer alır. Kopyalanan çalışma unsurları parametrik değildir.

Bağımsız eleman istenildiği anda eski yapısına dönüştürülebilinir. İlk olarak bağımsız elemanın unsurları bulunur ve bunlar silinir.

Daha sonra, bağımsız elemanın oluşturulduğu dizi unsuru bulunur ve çift tıklatılarak düzenleme safhasına geçilir. “Pattern” diyalog kutusunda, “Suppress Instance” düğmesine basılır.

Gizlenmiş olan dizi elemanları burada gösterilir. Eleman seçilir ve “OK” ile yeniden dizinin bir elemanı duruma getirilir.

Bağımsız Dizi Elemanı için Kurallar • Temel unsur (base feature) bağımsız bir eleman olarak tanımlanamaz.

• Dizinin son elemanını bağımsız bir elemana dönüştüremezsiniz.

• Başka bir dizi içeren bir dizi elemanı bağımsızlaştırılamaz.

• Modelin kenarlarına bağlı olan bir eskiz unsuru bağımsızlaştırılamaz.

• Eğer bir loft unsuru bir yüzeye-lup’a bağımlıysa, bunun bağımsız bir elemana dönüştürülebilmesi için, bağımlı olduğu unsurun da bağımsızlaştırılması gerekir.

Unsur Kopyalamak

Sağ-tuş Menü: EDIT FEATURE > COPY

Araç Çubuğu: PART MODELING > COPY FEATURE

Menü: PART > COPY FEATURE



Komut Satırı: AMCOPYFEAT

Herhangi bir parçadan, aktif olan parçanın güncel eskiz düzlemine unsur kopyalanabilir. Eğer kopyalayacağınız unsur aktif parça üzerinde ise, bunun bağımsız davranmasını sağlayabilirsiniz. Böylece, kopyalanan unsuru, bağımsız olarak düzenleyebilirsiniz. Eğer bağımlılık ilişkisinin korunmasını seçerseniz, herhangi birisinde yapılan değişiklik otomatik olarak diğerine de yansır.

Not: Temel unsuru (base) kopyalayamazsınız.

Unsur kopyalama komutunu yukarıdaki yöntemlerden birisini kullanarak çalıştırabilirsiniz.

Komuta girdiğinizde, kopyalanacak olan unsurun seçilmesi istenir. Seçimden sonra, güncel eskiz düzlemi üzerine yeni unsur kopyalanacaktır. Aşağıdaki mesaj çıkar ve burada değişik seçenekler vardır: Parameters=Independent

Specify location on the active part or [Parameters/Rotate/Flip]:

• Parameters: Kopyalanacak unsurun, temel alındığı unsurdan bağımsız (independent) ya da buna bağımlı (dependent) olması seçilir.

• Rotate: Kopyalanacak unsur, düzleme dik eksen etrafında 90 derecelik açılarla döndürülür.

• Flip: Kopyalanacak unsur, X etrafında 90 derece döndürülür.

Eğer bağımsız seçeneği seçilmişse, yeni unsur ya da temel alınan unsur üzerinde yapılan değişiklikler diğerine yansıtılmaz.

Birleştirme Unsuru

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > COMBINE

Araç Çubuğu: PART MODELING > COMBINE

Menü: PART > PLACED FEATURES > COMBINE

Komut Satırı: AMCOMBINE

Birleştirme unsurunda iki farklı katı parçaya boole işlemleri uygulanır. Boole işlemleri, birleştirme, çıkarma ve kesişim almadır. Böylece işlem sonucunda tek bir parça kalır. Birleştirme işleminde, boole operasyonunu uygulayan parçaya araç parçası (toolbody) adı verilir.

Birleştirme unsuru, yukarıdaki yöntemlerden birisi kullanılarak çalıştırılır.



Komutun çalıştırılmasından sonra, aşağıdaki mesaj karşınıza çıkar: Enter parametric boolean operation [Cut/Intersect/Join] <Cut>:

“Cut” seçeneği ile araç parçası (toolbody) aktif parçayı keser; “intersect” ile kesişim alınır ve “join” ile araç parçası aktif parçaya eklenir.

Birleştirme unsurunun uygulanacağı parça aktif parçadır; araç parçası ise işlemi uygulayacak parçadır.

Daha iyi sonuç alınabilmesi için, araç parçasının montaj sınırlamaları kullanılarak, aktif parçaya göre konumlandırılması önerilmektedir. Bu durumda, araç parçasının konumu daha kolay tanımlanabilir.

Birleştirme unsuru yaratıldıktan sonra, araç parçasının tanımı, aktif parçaya eklenmiş olur. Bunu Desktop Browser’den görebiliriz.

Bu şekilde, araç parçasını (toolbody) oluşturan özellikler kolaylıkla düzenlenebilir ve değişiklikler aktif parçaya yansıtılır. Yapılması gereken, araç parçasının unsurlarını ya da eskizleri Desktop Browser üzerinden işaretlemek ve farenin sağ tuşuyla “Edit” seçeneğini çalıştırmaktır.

Parça Ayırmak

Sağ-tuş Menü: PLACED FEATURES > PART SPLIT

Araç Çubuğu: PART MODELING > PART SPLIT

Menü: PART > PLACED FEATURES > PART SPLIT

Komut Satırı: AMPARTSPLIT

Parçaları, planar düzlemler, 2B geometriler ya da NURBS yüzeyler ile iki parçaya ayırabilirsiniz. Parça ayırma işleminde, çalışma düzlemi, parça yüzeyi, NURBS yüzey ya da ayırma doğrusu (eskizi) kullanılır. Planar olmayan parça ayırma bir eskiz ve boole işlemi yardımıyla gerçekleştirilir.

Komutun çalıştırılmasından sonra, parçayı ayıracak planar düzlemin, çalışma düzleminin, NURBS yüzeyin ya da ayırma doğrusunun seçilmesi gerekir: Select planar face, work plane, surface, or split line for split:

Bu seçimden sonra, hangi tarafın ikinci parça olarak tanımlanacağı saptanır ve buna bir isim verilebilir. Define side for new part [Flip/Accept] <Accept>:

Enter name of the new part <PART2>:



Planar olmayan parça ayırma işleminde, bir eskiz ve boole işlemi gerekir. Eskiz, önceki bölümlerde anlatılan yöntemlerle tanımlanabilir. Daha sonra ekstrüzyon, loft, döndürme ve süpürme unsurları kullanılarak ve “Operation” olarak “Split” seçilerek, ikinci parça yaratılır.

Aktif parça seçilen unsur işlemine bağlı olarak kesilir ve bu kesim hacmi yeni bir parça olarak çizime eklenir.

Parça Ölçeklendirmek ve Aynalamak

Parçaların Ölçeklendirilmesi

Sağ-tuş Menü: PART > SCALE PART

Araç Çubuğu: PART MODELING > SCALE PART

Menü: PART > PART > SCALE PART

Komut Satırı: SCALE

AutoCAD’in SCALE komutunu kullanarak parçaları ölçeklendirebilirsiniz (büyültmek/küçültmek). Parametrik bir parçayı ölçeklendirdiğinizde;

a. Parçanın boyutları X, Y ve Z yönlerinde eşit olarak değişir,

b. Unsurlar parametrik özelliklerini korur.

SCALE komutuyla belirli bir oran tanımlayarak parametrik parçaların boyutlarını değiştirebilirsiniz.

Komuta girdiğinizde, ilk olarak ölçeklenecek parçaların seçilmesi istenir: Select objects:

Temel nokta ve ölçek oranı tanımlanır. 1’den büyük oranlar parçayı büyültür, küçük oranlar ise küçültür. Specify base point:

Specify scale factor or [Reference]:

Not: Parça ölçeklendirme işleminde, parçada kullanılan tasarım değişkenleri otomatik olarak kaldırılır. Değişkenlerin yerine, ölçeklendirme sonucunda hesaplanan sayısal değer girilir.



Not: SCALE komutu, altmontajlara uygulanamaz. Ayrıca, montaj dosyalarında, sadece lokal olarak tanımlı parçalar SCALE komutuyla ölçeklendirilebilir.

Parça Aynalamak

Sağ-tuş Menü: PART > MIRROR PART

Araç Çubuğu: PART MODELING > MIRROR PART

Menü: PART > PART > MIRROR PART

Komut Satırı: AMMIRROR

Parça aynalama işlemi ile, varolan bir parçadan, belirli bir düzleme göre aynalanmış yeni bir parça yaratılır. Tüm unsurlar tanımlanan düzleme göre aynalanır. Parça aynalamada kullanılan AMMIRROR komutu, AutoCAD’in MIRROR komutuna benzerdir; tek farkı, parametrik parçaların aynalamasında kullanılmasıdır.

Parça aynalama, parça ve montaj dosyalarında farklı davranır. Tek bir parçanın modellenebildiği parça dosyalarında, aynalama iki seçenek sunar. Ya aynalanan parça kalır, diğeri silinir ya da aynalanan parça araç parçası (toolbody) olarak tanımlanır. Montaj dosyasında ise, aynalanan parça yeni bir parça olarak çizime yerleştirilir; orijinal parça aynı kalır. Parça ile bundan aynalanan parça arasında bir bağlantı yoktur; aynalanan parçanın ayrı bir parça tanımı vardır.

Aynalanacak parçanın seçiminden sonra, aşağıdaki seçenekler sunulur:

a. Mirror About: Parçanın aynalanacağı doğru ya da düzlem işaretlenir.

b. Create New Part: Parça dosyasında, bu seçenekle aynalanan parça araç parçası olur. Montaj dosyasında ise yeni bir parça tanımı yaratılır.

c. Replace Instance: Orijinal parça tanımı, aynalanan parça tanımı ile değiştirilir. Orijinal parçanın tüm örnekleri yerine aynalanan parça geçer.

Parça aynalama konusunda aşağıdaki kurallara dikkat etmeniz gerekir:

a. Varolan parça ve global tasarım değişkenleri, aynalanan parçada da yer alır.



b. Eğer “Line” seçeneğini işaretlerseniz (bir doğru etrafında aynalama), bu durumda doğru

parçası UCS’in XY düzleminde bulunmalıdır.

c. “Face” seçeneğinde ise, aynalama işlemini UCS etkilemez.

d. Aynalanan parçada unsurların sıralaması değişmez.

e. Bir alt montajı aynalamak mümkün değildir.

f. Dış referans dosyası olarak montaja eklenmiş parçalar aynalanamaz.

Temel (Base) Unsurun Düzenlenmesi Mechanical Desktop’un “Temel (Base) Unsurun Düzenlenmesi” özelliği sayesinde, AutoCAD katıları ya da farklı sistemlerden (STEP, ACIS formatında) parametrik olarak gelmeyen katı modeller düzenlenebilmektedir. Yapılması gereken, parçanın temel (base) unsurunu seçmek ve “Edit” ile düzenleme işlemini başlatmaktır.



Düzenleme işlemini başlatmak için, parçanın “Base” unsuru seçilir ve sağ tuş menüsünden “Edit” seçilir ya da AMEDITFEAT komutu ile parçanın temel (base) unsuru seçilir ve düzenleme aşamasına geçilir.

AutoCAD katılarını parametrik parçalara dönüştürdükten sonra, yaşanan geleneksel sorunlardan birisi, katının orijinal özelliklerini değiştirememektir. Çoğu zaman, orijinal katıda yer alan deliklerin ya da yuvarlamaların değiştirilmesi gerekir. Mechanical Desktop’da temel unsurun düzenlenmesi denilen işlemler sayesinde, orijinal katı düzenlenebilmektedir.

Temel unsuru düzenlemek için, “Base” unsuruna çift tıklayın ya da AMEDITFEAT komutunu kullanın.

Böylece, parça düzenleme safhasına geçer. Bu safhada;

• Parça, orijinal özelliklerine geri döner;

• Diğer unsurlar gizlenir;

• Parçanın temel (base) unsuru, Desktop Browser’da sarı arka plan rengiyle görüntülenir;

• Düzenleme işlemleri için açılan araç çubuğu, uygun araçlar sunar.

“Base Editing State” araç çubuğu aşağıda gösterilen araçları sunar:



Bu araç çubuğu temel unsurun düzenlenmesi safhasında otomatik olarak görüntülenir.

En çok kullanılan araçlardan bazıları aşağıda örneklenmiştir:

• Yüzeylerin yerlerini değiştirmek

• Yüzeyleri silmek

• Yüzeyleri ötelemek

Düzenleme işlemini bitirmek için, “Base Editing State” araç çubuğundan “Update Part” komutunu kullanabilirsiniz. Böylece parça güncellenir.

Geliştirilmiş 3B Katı Dönüşümü Gruplanmış, iç içe geçmiş ya da montaj olarak toplanmış AutoCAD 3B katıları, Mechanical Desktop’a tanıtılır ve Mechanical Desktop katılarına dönüştürülür.

AMNEW komutu iki alt seçenek sunmaktadır. Katıların dönüşümünde lokal katılar ya da dış referanslar arasında seçim yapılabilir.



Lokal 3B Katı Dönüşümü Lokal olarak çizimde bulunan 3B katıları dönüştürmek için kullanılır. Lokal 3B katıların seçimi için, dosyada bulunan ve seçilemeyecek nesneler kararır; böylece seçilebilecek parçalar kolaylıkla görülebilir.

Bundan sonra, 3B katılar teker teker ya da aynı anda seçilebilir.

Hiyerarşik Yapının Korunması 3B katılar içeren bloklar, montajlarda birçok yerde kullanılmış olabilir. Mechanical Desktop, dönüşüm işleminden sonra bu tür montajların yapılarını korur. Birden fazla yerde kullanılan ve 3B katılar içeren bloklar için, tek bir parça tanımı yaratılır ve diğerleri de Browser’da görüntülenir.

Birden fazla 3B katıdan oluşan bloklar için, Mechanical Desktop alt montajlar oluşturur. Alt montajın ismi, blok isminden gelir.

Not: AMNEW komutu katı modelin unsurlarını tanıma özelliğine sahip değildir. Birbirinin kopyası olan 3B katılar, dönüşüm işleminde ayrı parça tanımlarına sahip olur.

Verilerin Korunması Mechanical Desktop, 3B katıların dönüşümünde katıların sahip oldukları aşağıdaki verileri korur:

• XData, nitelik (attribute) ve malzeme bilgisi

• Yüzey ve kenar renkleri de dahil olmak üzere katman ve renk bilgisi

• 3B katının yer aldığı teknik resim görünüşleri

• 3B katının yer aldığı teknik resim görünüşlerindeki ilişkisel notasyon ve ölçüler

Not: AMNEW komutunu tek bir parça seçiminde de, bu bilgiler korunur. Fakat, bu durumda bloklar içinde bulunan katılar seçilemez.



Dış Referans Desteği “Local Solids” seçeneğinde, lokal olarak tanımlanmış 3B katılar kullanılırken, “External References” ile dış referans olarak çizimde bulunan modeller seçilir.

Dış referans modeller birçok çizime bağlı olabileceklerinden dolayı, otomasyonu ve tümleşik yapıyı korumak için, montaj kataloğunda orijinal katı parça tanımı korunur.

3B katı dönüşümü işleminde, dış referans katılar dışındaki tüm modeller kararır ve dönüşüm için dış referans katıları seçilebilir.

3B Katıların Dönüşümünde Kurallar AMNEW komutu kullanılarak yapılan 3B katı dönüşümlerinde aşağıdaki kurallar geçerlidir:

• AMNEW komutu, katı modelin özelliklerini tanımaz. Tamamen aynı da olsalar farklı 3B katılar ayrı parça olarak dönüştürülür.

• AMNEW komutunu tek bir parça seçiminde de, bu bilgiler korunur. Fakat, bu durumda bloklar içinde bulunan katılar seçilemez.

• AMNEW komutu ile 3B katı içeren bir blok seçildiğinde, bu bloğun tüm diğer örnekleri de parça ya da alt montajlara dönüştürülür.

BÖLÜM

08

Tasarım Değişkenleri


116 8. Bölüm: Tasarım Değişkenleri


Aktif parça değişkeni (active part variable)

Aktif parçanın unsurlarını kontrol eden ve ölçülerde kullanılan parametrik değişkenlerdir.

Global değişken (global variable)

Birçok unsur ve parça tarafından aynı anda kullanılabilen parametrik değişkenlerdir.

Tablodan türetilmiş değişkenler (table driven variable)

MDT dışında tanımlanmış bir tablo ile kontrol edilen global ya da aktif parça değişkenleridir.

Temel Kavramlar Parça ve unsurların geometrisini, ölçüler ve diğer parametreler kontrol eder. Tasarım değişkenleri yaratmak ve bunları ölçülere ya da diğer parametrelere atamak, tasarım sürecinde parçaların ve unsurların kontrolünü kolaylaştırabilir. Özellikle, temel parametreleri değişen, buna karşın geometrisi sabit kalan parçalar ve unsurlar için tanımlanan tasarım değişkenleri, parça/unsurun farklı büyüklüklerini kolaylıkla güncelleyebilir.

MDT iki farklı değişken kullanmaktadır: • Global ve • Aktif parça değişkenleri

Global değişkenler, birden fazla parça üzerinde etkili olur. Buna karşın, aktif parça değişkenleri, sadece tanımlı bulundukları parça üzerinde etkilidir.

Tasarım değişkenleri, ayrıca, MDT dışında (örneğin Excel’de) tablolar kullanılarak da tanımlanabilir. Bu konuyu “Tablodan Türetilmiş Tasarım Değişkenleri” bölümünde ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Global Değişkenler

Araç Çubuğu: PART MODELING > DESIGN VARIBLES

Menü: PART > DESIGN VARIABLES

Komut Satırı: AMVARS

Global değişkenler yukarıda da söylediğimiz gibi birden fazla parçada kullanılabilen değişkenlerdir. Komutu çalıştırmak için yukarıdaki yollardan birisini kullanablirsiniz.

Bir diyalog kutusu açılır:


8. Bölüm: Tasarım Değişkenleri 117

Bu diyalog kutusunda, “Active Part” ve “Global” kartları bulunmaktadır. Biz, ilk olarak global değişkenler ile ilgileneceğiz.

Diyalog kutusundaki pencerede tanımlı olan global değişkenler listelenmektedir. Değişken ismi, değeri ve denklemleri burada görebilirsiniz. “New” düğmesi ile yeni değişken yaratılır. Yapmanız gereken, açılan diyalog kutusunda, değişken ismi ve değerini (istenirse de açıklayıcı yazı) girmektir.

“Delete” ile değişkenler silinir. “Purge” düğmesi ile de, tanımlanmış bulunan ama çizimde kullanılmayan değişkenler silinir.

“Table Driven (T)” bölümünü, ilerleyen bölümlerde inceleyeceğiz.

“Copy to Active Part” bölümü ise, global değişkenlerin, aktif parça değişkenleri olarak kopyalanması amacıyla kullanılmaktadır. “Selected” seçilen, “Referenced” referanslanmış ve “All” tüm değişkenlerin aktif parça değişkenleri olarak kopyalanmasını sağlamaktadır.

“Global Variable File (.prm)” bölümünde, global değişkenler *.prm uzantılı bir dosyaya yazılabilir, çizime *.prm dosyası bağlanabilir/bağlantı koparılabilir ve *.prm dosyalarında tanımlı değişkenler çizime eklenebilir. *.prm dosyaları, yazı (text) formatında olan dosyalardır.

Değişkenlerin parçalarda kullanılabilmesi için, önceden tanımlanmış olmaları ve ölçü değeri olarak değişken isimlerinin girilmesi gerekir.

Aktif Parça Değişkenleri Aktif parça değişkenleri, sadece aktif parça üzerinde etkili ve kullanılabilir olan değişkenlerdir. Aynı komutla aktif parça değişkenlerine ulaşabilirsiniz. Design Variables diyalog kutusundaki, “Active Part” kartında bulunan özellikler şunlardır:


118 8. Bölüm: Tasarım Değişkenleri

Buradaki birçok özellik, global değişkenler kısmında gördüklerimizle aynıdır. Burada, değişken penceresinde gördüğünüz ve değişkenlerin isimlerinin önünde bulunan simgelerden bahsedebiliriz: • T: Tablodan türetilmiş değişken anlamına gelmektedir. • D: Söz konusu değişkenin çoğaltıldığını simgeler. • U: Değişkenin henüz çizimde kullanılmadığını gösterir.

“Table Driven (T)” konusuna ilerleyen bölümlerde döneceğiz.

BÖLÜM

09

Teknik Çizim Görünüşleri


120 9. Bölüm: Teknik Çizim Görünüşleri


Temel görünüş (base view)

İlk yaratılan görünüştür. Diğer görünüşler, temel görünüşten türetilir.

Balon (poz) (balloon)

Malzeme listesinde yer alan parçaların numarasını içeren etiketlerdir.

Desktop Browser Parçaların ve teknik çizim görünüşlerinin unsur ve diğer bilgilerini listeyen grafik gösterimdir.

Çizim modu (drawing mode)

Seçilen 3B modellerin ve montajların teknik çizimlerinin yaratıldığı bölümdür.

Gizli çizgiler (hidden line)

Görünüşte arkada kalan ve gizlenen çizgilerdir. Örneğin, ön görünüşte, ön düzlemin arkasında kalan çizgiler gizli çizgilerdir.

Model modu (model mode)

3B modellerin tasarlandıkları bölümdür.

Parametrik ölçü (parametric dimension)

Modelin büyüklüğünü kontrol eden, ilişkisel görünüşleri güncelleyen ölçülerdir.

Kaynak görünüş (parent view)

Başka bir görünüşün temel alındığı görünüştür.

Referans ölçüsü (reference dimension)

Parametrik olmayan ve bu yüzden parçanın yapısına katkıda bulunmayan ölçüdür.

Görünüş ölçeği (view scale)

Modele göre teknik çizim görünüşünün ölçeğini tanımlar.

Teknik Çizim Görünüşleri Yaratmak

Sağ-tuş Menü: NEW VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > NEW VIEW

Menü: DRAWING > NEW VIEW

Komut Satırı: AMDWGVIEW

Teknik çizim görünüşleri, 3B parçaların 2B görünüşleridir. MDT birçok farklı görünüşlerin alınmasını, düzenlenmesini ve yönetimini sağlamaktadır. MDT ile yaratabileceğiniz teknik çizim görünüşleri şunlardır: • Temel görünüş • Çok-görünüşler (multiple views) • Ortografik görünüşler (ön, yan, arka gibi) • Eğik görünüşler • Izometrik görünüşler • Detay görünüşler • Kırıklı görünüşler • Kesit görünüşler (tam, 90 derecelik, kademeli, hizalanmış, kısmi ve radyal kesitler)


9. Bölüm: Teknik Çizim Görünüşleri 121

Teknik çizim görünüşleri yerleşim (layout) bölümünde oluşturulur. Model bölümünde ise, 3B model yer alır ve tasarım burada gerçekleşir. Yerleşim ayarları ve seçenekleri için AutoCAD Kullanım Kılavuzu’na bakmanızı öneririz.

Teknik çizim görünüşlerinin tanımlanmasında ilk olarak temel bir görünüşün yaratılması gerekir. Diğer görünüşler, bundan türetilerek oluşturulur. Temel görünüşte, görünüş düzlemini ve bakış yönünü tanımlamak gerekir.

Yerleşimde bir görünüş tanımlı değil ise, öncelikle “Base” – temel görünüşün yaratılması gerekir. Create Drawing View diyalog kutusunda, görünüş tanımlama ile ilgili özellikler ayarlanır:

Çizimde bir görünüş yok ise, “View Type” seçeneği olarak “Base” (temel), “Multiple” (çok görünüş) ve “Broken” (kırıklı) sunulmaktadır. Sol taraftaki diğer özellikler şu şekilde özetlenebilir: • Data Set: Görünüşü alınacak nesneler tanımlanır. “Active Part”, aktif olan parça, “Scene”

bir montaj modelin sahnesi ve “Select” ise model bölümünden seçilecek herhangi bir nesne anlamına gelmektedir.

• Layout: Oluşturulacak görünüşün, hangi yerleşimde (layout) yer alacağı tanımlanır. • Scale: Görünüşün ölçeğidir. • Relative to Parent: Yeni yaratılacak görünüşün ölçeği, türetildiği görünüşün ölçeğine

göre tanımlanır. Bu seçenek, çizimde herhangi bir görünüş yoksa kullanılamaz.



“Hidden Lines” bölümünde arkada kalan gizli çizgiler ile ilgili seçenekler vardır:

• Calculate Hidden Lines: Arkada kalan gizli çizgilerin hesaplanmasını sağlar. Eğer bu

seçenek kapatılırsa, bunun altında bulunan seçenekler kullanılamaz. Onlar yerine, “Display As:”in altında bulunan seçenekler kullanılabilir. Burada iki seçenek vardır: “Wireframe” tel çerçeve olarak, “Wireframe with silhouettes”, silüet kenarların dikkate alındığı tel çerçeve olarak görünüşlerin görüntülenmesini sağlar.

• Display Hidden Lines: Gizli çizgiler, görünüşte görüntülenir. • Display Tangencies: Görünüşte, teğetlikler görüntülenir. • Display Interference Edges: Görünüşlerde parça kenarları çakıştığı zaman çakışan yerler

kaybolur. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi:

Mechanical Desktop, “Create Drawing View” ve “Edit Drawing View” diyalog kutularında “Display Interference Edges” seçeneğini sunarak, bu kenarların doğru bir şekilde gösterilmesini sağlar.

“Section” bölümünde ise kesit görünüşler ile ilgili özellikler bulunmaktadır. Bunları, kesit görünüşler bölümünde inceleyeceğiz.

“Standard Parts” ise, çizimde bir standart parça var ise bunun teknik çizim görünüşünde nasıl görüntüleneceğini tanımlamak için kullanılır.

Üç seçenek vardır: “True” (gerçek gösterim), “Simplified” (basitleştirilmiş gösterim) ve “Standard” (standart gösterim)

Eğer çizimde standart parça yok ise buradaki seçenekler aktif olmaz.

“Options” düğmesi yeni bir diyalog kutusunun açılmasını sağlar. Burada, teknik çizim görünüşleri ile ilgili ayarlar bulunmaktadır.

Yeni görünüş oluşturma komutunu çalıştırdığınızda, ilk olarak model bölümünde, temel görünüşün görünüş düzlemi ve yönü tanımlanır.



Select planar face, work plane or [Ucs/View/worldXy/worldYz/worldZx]:

Adjust orientation [Z-flip/Rotate] <accept>:

Diğer görünüşler, temel görünüşten türetilmektedir.

Çok-Görünüşler (Multiple Views)

Sağ-tuş Menü: NEW VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > NEW VIEW

Menü: DRAWING > NEW VIEW

Komut Satırı: AMDWGVIEW

Birden fazla görünüşleri aynı anda yaratmak amacıyla kullanılır. Bir temel görünüş yaratılır ve diğer görünüşler (ortografik ve izometrik) bundan türetilir.

İlk olarak Create Drawing View diyalog kutusu açılır. Gerekli ayarlar yapıldıktan sonra, herhangi bir görünüşün önceden yaratılmış olup olmamasına bağlı olarak komut farklı davranır.

Eğer çizimde, komutun kullanılmasından önce bir teknik çizim görünüşü bulunuyorsa, diğer görünüşlerin bundan mı yaratılacağı, yoksa yeni bir temel görünüşün mü tanımlanacağı sorulur. Select parent view or [Create base]:

“Select parent view” ile çizimde bulunan görünüş, kaynak görünüş olarak alınır ve diğer görünüşler bundan türetilir. “Create Base” ile de, yeni bir temel görünüş tanımlanır ve diğerleri buna bağlı olarak oluşturulur.

Eğer çizimde, herhangi bir teknik çizim görünüşü bulunmuyorsa, o zaman ilk olarak temel görünüşün tanımlanması istenir.

Temel görünüşün tanımlanmasından ya da seçilmesinden sonra, yerleşim bölümünde, diğer görünüşler, fare işaretleri ile oluşturulur. Yeni görünüşü, temel görünüşe göre nasıl yerleştirirseniz, elde edeceğiniz görünüş farklı olacaktır. 4 ortografik ve 4 de izometrik görünüş oluşturma olanağınız vardır. Örneğin, temel görünüşün üstünde bir nokta seçerseniz, üst görünüş, hafif çaprazında bir nokta işaretlenirse izometrik görünüş yaratılır. Yeni görünüşün yerini tanımladıktan sonra, farenin sağ tuşuna basarsanız, olası seçenekler listelenir. “Enter” ile seçilen görünüş oluşturulur ve yeni bir görünüş daha tanımlanması istenir. “Cancel” ile görünüş oluşturma komutu kesilir.

Ortografik Görünüşler Ortografik görünüşler, 90 derecelik bir açıyla temel görünüşten türetilen görünüşler anlamına gelir. Örneğin bir ön görünüşümüz olsun; bundan türetilen ortografik görünüşler yan, üst, arka, alt gibi 90 derecelik bakışla alınan görünüşlerdir.



Eğik Görünüşler (Auxiliary View) Eğik görünüşlerde, görünüşe ait eğik (dik olmayan) bir kenar seçilir ve buna dik olarak bakılır. Görünüş bu dik bakışa göre alınır. Komutun çalıştırılması ve gerekli ayarlarından yapılmasından sonra, eğik kenarın tanımlanması istenir. Select first point for projection direction or [Workplane]:

Eğik kenarı tanımlayan ilk nokta işaretlenir ya da “Workplane” ile önceden model uzayında tanımlanmış bir çalışma düzlemi seçilir. Select second point or <ENTER> to use the selected edge:

“Workplane” seçeneği seçilmezse, eğik kenarı tanımlayan ikinci noktanın işaretlenmesi istenir ya da ilk nokta olarak seçilen kenar “ENTER” ile tanımlanır.

Bundan sonra, bu kenara (ya da çalışma düzlemine) dik bakılarak eğik görünüş oluşturulur.

İzometrik Görünüşler Belirli bir izometrikten bakışla elde edilen görünüşlerdir. İşaretlenen yere göre izometrik bakış yönü tanımlanır. Yerleşimde bulunan bir teknik çizim görünüşü baz alınır.

Baz alınan görünüş bir kesit görünüş ise, izometrik görünüş te kesilmiş olarak yaratılır.



Detay Görünüş Tanımlanan bir bölgenin istenen ölçekte detay görünüşünü almak amacıyla kullanılır. Görünüş oluşturma komutuna girildikten sonra, Create Drawing View diyalog kutusunda, gerekli ayarlar yapılır:

“Scale” ile detay görünüşün ölçeği tanımlanır. “Relative to Parent”, ölçeğin kaynak alınan görünüşe bağlı olmasını sağlar.

Bundan sonra detayı alınacak bölgenin tanımlanması gerekir. İlk olarak detay görünüşün merkezi tanımlanır:

Select vertex in parent view for detail center:

Detayı alınacak bölge bir dikdörtgen ile işaretlenir: Drag rectangle around detail:

Specify other corner:

Bundan sonra, detay görünüşün konumu tanımlanır: Specify location for detail view:



Mechanical Desktop’da, detay görünüşlerin kenar özelliklerini, türetildikleri görünüşten bağımsız olarak kontrol etmek için bir seçenek bulunmaktadır. Detay görünüş, seçilen alanın detayını göstermekle birlikte, kenar özellikleri farklı olabilir.

Bunun için, teknik çizim oluşturma komutu içinden “Detail” seçildiğinde Create Drawing View diyalog kutusunda aşağıdaki seçenekler çıkar:

“Independent View Display” ile detay görünüşün kenar özellikleri farklı tanımlanır.

Aşağıdaki detay görünüşte bağımsız kenar özellikleri tanımlanmıştır.

Kırıklı Görünüşler Uzun parçaların teknik çizim görünüşlerinin alınması amacıyla kullanılır. Parçanın görünüşü tanımlanan yerlerden kırılır ve diğer bölümler arasındaki uzaklık tanımlanır.

Gerekli ayarların yapılmasından sonra, görünüş için gerekli düzlemler tanımlanır: Select work plane or edge or [worldXy/worldYz/worldZx/Ucs/View]: u

Enter option [Rotate/Z-flip/<Accept>] <Accept>: Regenerating layout.

Kırıklı görünüşün konumu tanımlanır: Location for broken view:

Kırıklı görünüşler, alt-görünüşler olarak yerleştirilir. Yani, görünüşte yer alması istenen kısımlar, bir dikdörtgen yardımıyla tanımlanır. İşaretlenmeyen bölüm atılır ve kırıklı görünüş oluşturulur. Bunun için, ilk olarak birinci alt-görünüşün merkez noktası işaretlenir. Select vertex in temporary view for the first or parent sub-view center:

Sonra, alt görünüş bir dikdörtgen yardımıyla tanımlanır. Drag rectangle to define sub-view:



Other corner:

İkinci alt-görünüşün merkez noktası işaretlenir. Select vertex in temporary view for second sub-view center:

İkinci alt görünüş, bir dikdörtgen yardımıyla tanımlanır. Drag rectangle to define sub-view:

Other corner:

Eğer, başka alt görünüşler tanımlanmayacaksa, “ENTER” ile kırıklı görünüş oluşturulur. İstenildiği kadar alt-görünüş tanımlanabilir. MDT, bu alt-görünüşleri bırakır ve alt-görünüşler arasında yer alan bölümleri geçici olarak “siler”. Select vertex in temporary view for next sub-view center (or Enter when done):

Kırıklı görünüş sembolü, kullanıcı tarafından tanımlanır. Bu sembolü bir notasyon olarak tanımlamanızı öneririz. Böylece, sembol, görünüşe bağlanmış olur. Görünüşün yeri değiştiğinde, sembol de onunla beraber hareket eder.

Kesit Görünüşler MDT ile, değişik kesit görünüşler üretebilirsiniz. Aşağıdaki kesit görünüşler sunulmuştur: • Full: 180 derecelik (tam) kesitler, • Half: 90 derecelik (yarım) kesitler, • Offset: Kademeli kesitler, • Aligned: Hizalanmış kesitler, • Breakout: Kısmi kesitler ve • Radial: Radyal kesitler.

Kesit özellikleri, Create Drawing View diyalog kutusunda, “Section” bölümünde tanımlanır: • Type: Kesit tipi seçilir. • Symbol: Kesit sembolü girilir. • View Label: Kesit görünüş etiketi tanımlanır. • Hatch: Tarama yapılması sağlanır. “Pattern” ile

tarama özellikleri ayarlanır. • Hide Obscured Hatch: Bazı kenarların örttüğü

taramalar gizlenir.

Çizimde kesit görünüşü oluşturacak olan temel bir görünüş yoksa, “Base” ile sadece tam, kademeli, kısmi ve radyal kesitler oluşturabilirsiniz. Eğer bir temel görünüş var ise, o zaman diğer kesit görünüşler de tanımlanabilir.

Tam Kesit 180 derecelik kesittir. Tanımlanan bir noktadan ya da önceden yaratılmış bir çalışma düzleminden, parça kesilir ve kesit görünüş alınır.



İlk olarak kaynak görünüş saptanır: Select parent view:

Kesit görünüşün yeri tanımlanır. Specify location for orthogonal view:

Kesitin hangi düzlemden alınacağı saptanır. Enter section through option [Point/Work plane] <Work plane>:

“Point” seçeneğinde bir nokta işaretlenir (örneğin bir deliğin merkez). Kesit görünüş yerleşimine bağlı olarak kesit düzlemi bu noktadan geçer. “Workplane” seçeneğinde, model uzayında önceden bir çalışma düzleminin tanımlı olması gerekir. Bu durumda, kesit düzlemi, seçilen çalışma düzlemi olur.

Yarım Kesit 90 derecelik kesittir. Yarım kesit, kaynak bir görünüşe gereksinim duyar.

İlk olarak kaynak görünüş saptanır: Select parent view:

Kesit görünüşün yeri tanımlanır. Specify location for orthogonal view:

Yarım kesitin hangi düzlemden alınacağı saptanır. Enter section through option [Point/Work plane] <Work plane>:

“Point” seçeneğinde bir nokta işaretlenir (örneğin bir deliğin merkez). Kesit görünüş yerleşimine bağlı olarak kesit düzlemi bu noktadan geçer. Yalnız 90 derecelik bir kesit alınır. “Workplane” seçeneğinde, model uzayında önceden bir çalışma düzleminin tanımlı olması gerekir. Her iki durumda da, yarım kesit yeri için iki seçenek vardır: Tanımlanan düzlemin alt ve üst bölümü. Bu seçimden sonra, yarım kesit çizime yerleştirilir.



Kademeli Kesit Kademeli kesitte, parça düz bir düzlem tarafından değil, değişik kademeler ile kesilir. Bunun için öncelikle kademeli kesit eskizinin model uzayında tanımlanmış olması gerekir. Bunun için ilgili bölüme bakınız.

Hizalanmış Kesit Hizalanmış kesit görünüşte, parça açılı bir kesit doğrusu tarafından kesilir. Öncelikle model uzayında, kesit doğrusu tanımlanmış olmalıdır. Bu kesit doğrusu iki doğru parçasından oluşur ve bunlar arasında belli bir açı vardır. Hizalanmış kesit eskizi için ilgili bölüme bakınız.

Kısmi Kesit Kısmi kesitte, adından da anlaşılacağı gibi, parçanın belirli bir bölgesi, tanımlanan eskiz ile kesilir ve bu bölgenin kısmi kesiti alınır. Kısmi kesit için, öncelikle model uzayında kısmi kesit eskizi tanımlanmalıdır. Bu eskiz, kapalı bir alanı tanımlar ve doğru, çember, yay ya da eğrilerden (spline) oluşur.

Kısmi kesit ayarlarından sonra ilk olarak kısmi kesit eskizini seçemeniz gerekir. Select breakline sketch:

Specified work plane will project the breakline to this plane

Kısmi kesitin alınacağı düzlemsel derinlik tanımlanır. Select a work plane for section depth or <use breakline plane>:

Şimdi de, kesip atılacak taraf saptanır. Define portion to cut away [Flip/Accept] <Accept>:



Eğer, “Base” olarak kısmi kesiti tanımlıyorsanız, kaynak görünüşün düzlemi de tanımlanmak durumundadır. Yok eğer, yerleşimde bulunan bir kaynak görünüş var ise ve kısmi kesit ortografik olarak oluşuturuluyorsa, kaynak görünüşü seçmeniz istenir. Select work plane or edge or [worldXy/worldYz/worldZx/Ucs/View] <Plane of Profile>:

Select work axis, straight edge axis or [worldX/worldY/worldZ]: x

Enter option [Rotate/Z-flip/<Accept>] <Accept>:

Kısmi kesitin yerleşimi işaretlenir. Specify location of base view:

Radyal Kesit Radyal kesitler, kesme düzlemlerinin görünüşe parallel olmadığı durumlarda kullanılır. Oluşan radyal kesit, kaynak görünüşe dik olarak (ortografik) oluşturulur.

Tam kesitlerde, kesme düzlemi, çizim görünüşüne parallel olmak durumundadır, yani belli bir açıyla yerleşemez. Fakat buna karşın, radyal kesitlerde, parallel olma zorunluluğu yoktur. Kesit düzlemi herhangi bir yerde ve açıda tanımlanabilir.

Şöyle de düşünebilirsiniz. Öncelikle, eğri görünüş olarak bir tam kesit yarattığınızı varsayalım. Sonra da bu eğri kesit görünüşünü, temel görünüşe dik (ortografik) olacak şekilde döndürüp yerleştirdiğinizi düşünelim. İşte sonuçta oluşan bu kesit bir radyal kesittir, tek farkla, radyal kesit özelliği ile öncelikle bir eğri kesit yaratmanız gerekmiyor. Bu adım atlanıyor.



Birden Fazla Yerleşim Alanı Kullanımı AutoCADi’in bu özelliği sayesinde, teknik çizim görünüşleri, farklı yerleşim (layout) alanlarında yaratılabilir. Herbir yerleşim alanını birbirinden bağımsız olarak düzenleyebilir ve farklı şekilde çıktı alabilirsiniz.Teknik çizim görünüşleri, dosyanızda tanımlı herhangi bir yerleşim alanında yaratılabilir.

Create Drawing View diyalog kutusunda, “Layout” bölümünde, yaratılacak olan teknik çizim görünüşünün varolan yerleşim alanlarından hangisinde üretileceğine karar verilir.

Bütün yerleşim alanları, Desktop Browser penceresinde listelenir. Aktif olanlar beyaz arka plan rengindedir; diğerleri karartılmış durumdadır. İlgili yerleşim alanına, çift tıklamayla ulaşılır ve aktif duruma getirilir.

Ayrıca, bir yerleşim alanında bulunan görünüşü, diğerine kopyalamak da mümkündür.

Teknik Çizim Görünüşlerinin Düzenlenmesi

Sağ-tuş Menü: EDIT VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > EDIT VIEW

Menü: DRAWING > EDIT VIEW

Komut Satırı: AMEDITVIEW

Teknik çizim görünüşleri tanımlandıktan sonra, bunların özellikleri değiştirilebilir. Düzenleme için aşağıdaki diyalog kutusu kullanılır.

Diyalog kutusunun üst bölümünde seçilen görünüş tipi görüntülenir. Örneğin, seçilen görünüş izometrik ise, “Section” bölümü çıkmayacaktır.

Scale: Ölçek değiştirilir. Fakat, eğer düzenlenen görünüşün ölçeği kaynak alınan görünüşe bağlı ise bu seçenek kullanılamaz.

Move with Parent: Bu seçenek seçildiğinde, görünüş, kaynak olarak alındığı görünüşle birlikte konum değiştirecektir, yani ona bağlımlı olacaktır. Bu seçenek kapatıldığında, görünüş ayrı ve bağımsız olarak yer değiştirebilir. Listede yeni seçenekler vardır: • Horizontal: Seçilen bir görünüşle yatay olarak hizalanır. • Vertical: Seçilen bir görünüşle düşey olarak hizalanır.



• No Alignment: Herhangi bir hizalama uygulanmaz.

Hidden Lines: Gizli çizgiler ile ilgili seçenekler listelenir.

Section: Kesit bilgileri yer alır ve bunlar değiştirilebilir.

Kesitin sembol ve etiket bilgileri ve tarama özellikleri değiştirilebilir. Kesitin tipi değiştirilemez.

Display: Görünüş kenarları, görünüşlerde yer alacak notasyonlar ve merkez doğrusu ayarlarını içerir.

• Tapped Hole Thread Lines: Diş açma doğrularının görüntülenmesi sağlanır. • Parametric Dimensions: Parametrik ölçülerin görüntülenmesi için kullanılır. • Surface UV Flow Lines: Teknik çizim görünüşün yüzey modeller var ise bunların UV

doğrularının görüntülenmesi sağlanır. • Automatic Centerlines: Merkez doğrularının otomatik olarak görüntülenmesi için

kullanılır. • Centerline Settings: Merkez doğruları ayarlarını içeren yeni bir diyalog kutusu açılır:



“Apply to” bölümünde, merkez doğrularının otomatik olarak yerleşecekleri nesneler işaretlenir. Delikler, yuvarlamalar ve dairesel kenarlar seçilebilir. • Advanced Layer Control: Yeni bir diyalog kutusu açılır ve görünüşte bulunan katmanlar

listelenir. Bunların donmuş (freeze) olup olmadıkları görülür ve bunlar açılabilir/kapatılabilir.

• Edge Properties: Görünüşün kenar özellikleri düzenlenebilir. Aşağıdaki mesaj çıkar: Enter an option (edge properties) [Remove all/Select/Unhide all] <Select>:

Remove All: Daha önce yapılan değişiklikler kaldırılır ve görünüş kenarları orijinal özelliklerine dönerler.

Select: Kenar ya da kenarlar seçilir; bir diyalog kutusu yardımıyla seçilen kenar(lar) gizlenebilir, katman, çizgi tipi, renk ve çizgi tipi ölçeği özellikleri değiştirilebilir.



Standard Part: Bu bölümde, görünüşte bulunan standart parçaların nasıl görüntüleneceği saptanır. Üç seçenek vardır: “True” (gerçek gösterim), “Standard” (standart gösterim) ve “Simplified” (basitleştirilmiş gösterim).

Teknik Çizim Görünüşlerinin Yerini Değiştirmek

Sağ-tuş Menü: MOVE VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > MOVE VIEW

Menü: DRAWING > MOVE VIEW

Komut Satırı: AMMOVEVIEW

Teknik çizim görünüşlerinin yerleri, yerleşim alanında değiştirilebilir. Yapılması gereken görünüşü seçmek ve fare ile yeni yerini işaretlemektir.

Eğer, seçilen görünüş için “Move with Parent” seçeneği işaretli ise ve bu görünüş başka bir görünüş kullanılarak tanımlanmışsa, o zaman kaynak görünüşün yerinin değişmesi ile bu da değişir.

Teknik Çizim Görünüşlerinin Kopyalanması

Sağ-tuş Menü: COPY VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > COPY VIEW

Menü: DRAWING > COPY VIEW

Komut Satırı: AMCOPYVIEW

Teknik çizim görünüşlerinin kopyalanması için kullanılır. İlk olarak kopyalanacak görünüş seçilir. Select view to copy:

Daha sonra yeni görünüşün yeri işaretlenir. Specify new view location:



Ayrıca temel (base) teknik çizim görünüşlerini, bir yerleşim alanından diğerine kopyalamak da mümkündür. Bunun için temel görünüşü seçin ve aşağıdaki satır çıktığında yerleşim alanını girin. Specify new view location or [Layout]:

Temel görünüşe bağlı diğer görünüşler de istenirse bununla birlikte kopyalanır.

Teknik Çizim Görünüşlerinin Silinmesi

Sağ-tuş Menü: DELETE VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > DELETE VIEW

Menü: DRAWING > DELETE VIEW

Komut Satırı: AMDELVIEW

Seçilen görünüşler otomatik oluşturulan ve kendilerine bağlı notasyonlar ile birlikte silinir. Yapılması gereken, silinecek görünüşü işaretlemektir.

Teknik Çizim Görünüşlerinin Güncellenmesi

Sağ-tuş Menü: UPDATE VIEW

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > UPDATE VIEW

Menü: DRAWING > UPDATE VIEW

Komut Satırı: ???

Teknik çizim görünüşlerinin güncellenmesi için kullanılır. Aşağıdaki mesaj çıkar: The option to update the current layout will update all views that are on it.

Select view to update or [All layouts/current Layout]:

Select view to update: Seçilen görünüş güncellenir.

All Layouts: Bütün yerleşim alanlarındaki görünüşler güncellenir.

Current Layout: Sadece üzerinde çalışılan yerleşim alanındaki görünüşler güncellenir.

Teknik Çizim Görünüşlerinin Özelliklerini Listelemek

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > LIST DRAWING

Menü: DRAWING > LIST DRAWING

Komut Satırı: AMLISTVIEW

Seçilen teknik resim görünüşünün özellikleri listelenir. İlk olarak görünüş seçilir. Sonra, özellikler yazı penceresinde listelenir: Base Drawing View

id = 1

Name = Base view is ACTIVE and up to date

view scale : 1.0000

view direction : 0.0000,0.0000,1.0000

center point : 106.7364,165.1801 target point :

-24.2767,-21.9043,0.0000

Hidden lines are displayed.

Tangent edges are not displayed.

View has 2 descendants, 5 dimensions, 0 notes.

View is not aligned to any other view.

View has 0 views aligned to it.

One part represented



Teknik Çizim Görünüşlerinin Ayrı Bir Dosyaya Yazılması Menü: DRAWING > EXPORT VIEW

Komut Satırı: AMVIEWOUT

Seçilen teknik çizim görünüşleri, 2B nesneler olarak ayrı bir DWG/DXF dosyasına yazılır. Üç boyutlu model ile bağlantı kopar.

Komutun çalıştırılmasından sonra Export Drawing View diyalog kutusu açılır:

Export Drawing Views diyalog kutusunda, “Source” bölümü altında hangi görünüşlerin ya da yerleşim düzlemlerinin dışarıya atılacağı saptanır:

“Current Layout” seçeneği ile güncel yerleşim düzlemindeki tüm görünüşler seçilir. “Select Views/Entities” ile istenen görünüşler ve nesneler işaretlenir.

“Export Views True Scale (1:1)” ile Mechanical Desktop ile hazırlanmış teknik resim görünüşleri, dışarıya atıldıktan sonra geometri gerçek ölçeğe sahip olur.

Diyalog kutusunun “Data Handling” bölümü gerçek ölçeğin kullanınılıp kullanılmayacağını saptar.

Notasyonlar da uygun bir şekilde ölçeklendirilir.

Eğer, yerleşim düzleminde ölçekleri farklı birden fazla temel (base) görünüş var ise, tek bir adımda tümü gerçek ölçek ile dışarıya gönderilemez. Kendi ölçekleriyle gönderilirler ya da ayrı olarak seçilmelidirler.

Mechanical Desktop farklı ölçeklerin kullanılması durumunda “Export Views True Scale (1:1)” seçeneğini kapatır.

Not: Eğer izometrik ya da detay görünüşler seçilirse, bunlar türetildikleri görünüşe göre ölçeklendirilir.



“Flatten All Selected Objects” ile farklı bir açıda çizilmiş olan nesnelerin 2B nesnelere dönüştürülmesi ve

AMVIEWOUT komutunun amacı, seçilen nesnelerin 2B gösterimlerini almaktır. Eğer spline eğriler dışarıya gönderilirse, bunlar yay, doğru ya da çemberlere dönüştürülür. Fakat, bunun için, Export Drawing Views diyalog kutusunda aşağıda gösterilen seçenek aktif olmalıdır.

“Export Options” altında, “To new Layout” ile görünüşler, aynı dosya içinde bulunan başka bir yerleşim alanına gönderilebilir; “To new External File” ile başka bir dosyanın model uzayına (“In Model Space”) ya da kağıt düzlemine (“In Layout”) gönderilebilir

“File Name” ile oluşturulacak yeni çizim dosyasını yeri ve ismi saptanır. Ayrıca, “Save As” yeni dosyanın formatı girilir.

Parametrik Ölçülerin Görüntülenmesi DRAWING > PARAMETRIC DIM DISPLAY menüsünün altında yer alan komutlar, parametrik ölçülerin teknik çizim görünüşlerinde nasıl görüntüleneceğini saptar. • Dimensions as Numbers: Ölçüler sayısal değerler olarak görüntülenir. • Dimensions as Parameters: Ölçüler değişkenler olarak görüntülenir. • Dimensions as Equations: Ölçüler denklemler olarak görüntülenir.

Teknik Çizim Nesnelerinin Görünürlüğü

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > DRAWING VISIBILITY

Menü: DRAWING > DRAWING VISIBILITY

Bu komut ile bir diyalog kutusu açılır ve buradan, teknik çizim görünüşlerini oluşturan nesneler gizlenebilir/görünür yapılabilir.



Görünürlüğü kontrol edilebilen nesneler şunlardır: • Balonlar • Parça listesi • Parametrik ölçüler • Referans ölçüleri • Merkez doğruları • Görünüş alanı sınırları

Ayrıca, buradaki özellikler, Drawing Layout araç çubuğundan da çalıştırılabilir.

BÖLÜM

10

Görünüşlerin Geliştirilmesi


140 10. Bölüm: Görünüşlerin Geliştirilmesi


Referans ölçüsü (Reference dimension)

Teknik çizim görünüşlerinde, referans amaçlı olarak tanımlanan ölçülerdir. Parametrik özellikleri yoktur.

Parametrik ölçü (Parametric dimension)

Parçanın boyutlarını tanımlayan ölçülerdir. Parametrik ölçüler, parçaya model uzayında atanır.

Tolerans modelleme (Tolerance modeling)

Parametrik ölçülere atanan tolerans değerleri arasında seçim yapılmasını sağlar ve istenen değerde parça güncellenir. Toleranslar tanımlanmışsa kullanılabilir. Nominal değerler ve tolerans bilgileri korunur.

Notasyonlar (Annotation)

Teknik çizim görünüşlerinde, belirli bir açıklama ya da sembolden oluşan ve görünüşlere bağlanabilen notlardır.

Okunaklı nesneler (legible entities)

Teknik çizim görünüşleri doğru, yay, çemberi vb. basit 2B nesnelere dönüştürülür.

Görünüşlerde Parametrik Ölçüler Parçaların oluşturulması sırasında, parça geometrisinin büyüklüğünü ölçüler kontrol eder. Eskizlere atanan ve parçanın büyüklüğünü kontrol eden ölçüler parametrik özelliklere sahiptir. Teknik çizim görünüşleri oluşturulduğunda, model uzayında parça üzerinde tanımlanmış olan parametrik ölçüler, görünüşün alındığı düzleme bağlı olarak, görünüşe yerleştirilir.

Bunlar parçanın büyüklüğünü kontrol ettiklerinden, teknik çizim görünüşlerinde yapılan ölçü değeri değişiklikleri, parçaya da otomatik olarak yansır ve parça güncellenir. Yani, parçanın büyüklüğü, parametrik ölçüler sayesinde hem model uzayında hem de yerleşim alanlarındaki teknik çizim görünüşlerinden kontrol edilir.

Parametrik ölçülerin teknik çizim görünüşlerinde yerleştirilmesi ile ilgili ayarlar, Mechanical Options diyalog kutusunun “Drawing” kartında yer almaktadır.

Buradaki seçeneklere bir göz atalım:

Parametric Dimension Display: Parametrik ölçülerin hangi görünüşlerde yer alacakları saptanır. Üç seçenek vardır: Aktif parça görünüşleri, sahne, grup ya da birden fazla parçadan oluşan görünüşler ve kesit görünüşler.

Hide Zero Length Dims: Sayısal değeri “0” olan ölçülerin gizlenip gizlenmeyeceği tanımlanır (çek işareti gizlemek anlamına gelir).

Automatically Arrange: Bu seçenek işaretlendiğinde ölçülerin konumu görünüş üzerinde otomatik olarak ayarlanır (düzgünleştirilir).

On External Parts as Reference Dimensions: Bu seçenek, “parametrik ölçüler birden fazla parçadan oluşan teknik çizim görünüşlerinde yer alsın” (“Parametric Dimension Display”ın


10. Bölüm: Görünüşlerin Geliştirilmesi 141

altında “Multiple Part Views” seçeneği) seçeneği işaretlendiğinde ancak kullanılabilir. İşaretlediğinizde ise dış referans parçalardan oluşan teknik çizim görünüşlerinde, bunların sahip oldukları parametrik ölçülerin referans ölçüsü olarak atanması sağlanır.

Teknik çizim görünüşlerinde görüntülenen parametrik ölçüler seçilerek, bunların değerleri değiştirilebilir. Parametrik özelliklerinden dolayı, yapılan bu değer değişikliği, parçaya da otomatik olarak yansır ve parça yeni değere göre güncellenir.

Bunun için, AMMODIM (PART > DIMENSIONING > EDIT DIMENSION ya da ANNOTATE > EDIT DIMENSIONS > EDIT DIMENSION menüsünden) komutunu kullanabilirsiniz. Yapılması gereken, değeri değiştirilecek ölçünün seçilmesi ve yeni değerin girilmesidir. Ayarlara bağlı olarak bir güncelleme yapmak gerekebilir.

Parametrik ölçüler, otomatik olarak ayrı bir katmana atılır (AM_PARDIM).

Görünüşlerde Referans Ölçüler

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > REFERENCE DIMENSION

Menü: ANNOTATE > REFERENCE DIMENSION

Komut Satırı: AMREFDIM

Referans ölçüler, parametrik ölçülerden farklıdır. Parametrik ölçüler, model uzayında tanımlanmış ve parçanın büyüklüğünü kontrol ederken (eskiz ya da unsur üzerinde), referans ölçüler bu özelliğe sahip değildir. Bunlar, teknik çizim görünüşlerinde, gerekli diğer ölçülerin tanımlanması amacıyla (referans olarak) kullanılır. Referans ölçülerinin değeri değiştirilemez.

Referans ölçüler birkaç farklı şekilde yerleştirilebilir.

1. AMREFDIM komutunu kullanarak:

Komutun çalışması, AMPARDIM komutuna benzerdir. Referans ölçüsünün atanacağı nesne seçilir ve ölçünün özellikleri tanımlanır: Select first object:

Select second object or place dimension:

Specify placement point or [Undo/Hor/Ver/Align/Par/aNgle/Ord/reF/Basic]:

2. AutoCAD Mechanical 2000i ölçülendirme komutları kullanılarak.

AMPOWERDIM, AMAUTODIM gibi komutlar kullanılarak da referans ölçüler tanımlanır. Bu komutların ayrıntıları için, AutoCAD Mechanical 2000i Power Pack kitabının ilgili bölümlerine bakınız.

Referans ölçüler, otomatik olarak ayrı bir katmana atılır (AM_REFDIM).

Notasyonlar

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > ANNOTATION

Menü: ANNOTATE > ANNOTATION >

Komut Satırı: AMANNOTE

Notasyonlar, teknik çizim görünüşlerine bağlanan ve herhangi bir açıklayıcı not (yazı) ya da nesneden (2B çizim nesneleri) oluşan çizim öğeleridir. Notasyonlar, kağıt düzleminde tanımlanır ve daha sonra ilgili görünüşe bağlanır. Görünüşün yeri değiştiğinde, bunlar da otomatik olarak yer değiştirir.

Notasyonların tanımlanması ve düzenlenmesi için ANNOTATE > ANNOTATION menüsünün altındaki komutları kullanabilirsiniz.

Notasyonların teknik çizim görünüşlerine bağlanmasından önce, notasyonu tanımlayan nesnelerin (yazı, çizim nesnesi) önceden yaratılmış olması gerekir.

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki mesajlar çıkar: Enter option [Add/Remove/Delete/deTach/Move/Create] <Create>:



Create: Seçilen nesneler bir notasyon olarak tanımlanır. Önce nesneler seçilir, daha sonra, notasyonun görünüş elemanlarına bağlanacağı nokta tanımlanır: Select objects to associate to view.

Select point in view to attach annotation:

Annotation containing 1 object attached to view.

Add: Seçilen notasyona başka nesneler eklemek için kullanılır. Önce notasyon seçilir ve daha sonra, notasyona yeni eklenecek nesneler işaretlenir.

Remove: Notasyon tanımından işaretlenen nesneler çıkartılır. Önce notasyon seçilir ve daha sonra, notasyon tanımından çıkartılacak nesneler işaretlenir.

Delete: Notasyon çizimden silinir.

Detach: Notasyon bağlı bulunduğu görünüşten kopartılır. Aralarında bağ kalmaz.

Move: Seçilen notasyonun konumu değiştirilir.

Merkez Doğrusu

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > CENTERLINE

Menü: ANNOTATE > ANNOTATION > CENTERLINE

Komut Satırı: AMCENLINE

Teknik çizim görünüşlerine merkez doğruları yerleştirmek için kullanılır. İlk olarak merkez doğrusunun tanımlanacağı yer seçilir. Bunun için doğru ya da yay/çember nesneler seçilebilir. Doğru parçaları seçildiğinde, çizime merkez doğrusu yerleştirilir; yay/çember seçildiğinde ise, otomatik olarak merkez çaprazı yaratılır. Select Edge:

Kenar ya da yay/çember profil seçilir. Select mirrored edge or <RETURN>:

Aynalama için ikinci bir kenar seçilir ya da “ENTER” ile seçilen kenarın orta noktasından geçen merkez doğrusu çizilir.

Bundan sonra, merkez doğrusunun büyüklüğünü saptamak amacıyla, kırpılacak noktalar tanımlanır. Select first trim point:

Select second trim point:

Merkez doğrusu ve çaprazı.



Delik Notu

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > HOLE NOTE

Menü: ANNOTATE > ANNOTATION > HOLE NOTE

Komut Satırı: AMNOTE

Delikler, yuvarlamalar, pahlar, diziler ve standart parçalar için notlar tanımlanması AMNOTE komutuyla gerçekleşmektedir.

AMNOTE komutu ile aşağıdaki nesneler için notlar tanımlayabilirsiniz:

• Delikler

• Yuvarlamalar

• Pahlar

• Diziler

• Standart parçalar

• Çizim özellikleri

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki mesaj çıkar: Select object to attach [rEorganize]:

Görünüşte bulunan nesneler seçilir. İşaretlenen nokta not doğrusunun başlangıç noktası olur ve notun yeri ikinci bir nokta işaretlenerek tanımlanır. Bundan sonra Note Symbol diyalog kutusu açılır:

“Note” bölümünde;

• Notun içeriği,

• Değişkenler ve matematiksel ifadeler,

• Özel semboller

tanımlanır.

“Display Mode” altından yazının görüntülenme formatı ayarlanır:

Plain Text – Normal yazı formatı kullanılır.

Rendered Text Colored – Seçilen renk ve fonta göre yazı gösterilir.

Rendered Text Mono – Seçilen fonta göre, fakat siyah-beyaz olarak yazı gösterilir.



“Leader” bölümünde ise yapılan işlemler şunlardır:

• Öncü doğrunun oryantasyonu tanımlanır.

• Öncü doğru deliğin geometrisine bağlanır/kaldırılır.

• Öncü doğru parçaları eklenir/kaldırılır.

• Ok tipi seçilir.

• Öncü doğrunun konumu saptanır.

Bundan sonra delik notu çizime yerleştirilir.

Eğer çizimde bir not var ise, AMNOTE komutu ile ilk çıkan seçeneklerden “Reorganize”, çizimde bulunan notun yerinin değiştirilmesini sağlar.

Delik Notlarında Değişkenlerin Kullanılması Delik notlarında, deliğin büyüklüğünü tanımlayan değişkenler kullanılır. “Note” bölümündeki değişkenler listesi delik için seçilebilecek değişkenleri gösterir. Ayrıca, değişkenler listesini kullanarak matematiksel ifadeler de oluşturulabilir.

Mechanical Desktop 5’e göre Mechanical Desktop’da değişken isimleri değişti. Aşağıdaki liste bunu göstermektedir.



Delik Notu Şablonu Delik notu şablonları, Options diyalog kutusundaki “AM:Standards” bölümünden düzenlenebilmektedir. Bu bölümde bulunan “Note Template” seçeneğini çift tıklayın.

Şablonların tanımlandığı yeni bir diyalog kutusu açılır:

Burada, varolanlardan yola çıkarak yeni bir not şablonu tanımlayabilir ve bunu çizimlerinizde kullanabilirsiniz.



Öncü Doğru ve Açıklama Yazısı

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > LEADER

Menü: ANNOTATE > ANNOTATION > LEADER

Öncü doğru ve açıklama yazısı tanımlamak için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki satır çıkar: Specify first leader point, or [Settings]<Settings>:

Öncü doğrunun başlangıç noktası tanımlanır ya da “Settings” ile öncü doğru ayarlarını içeren diyalog kutusuna ulaşılır.

Notasyon tipi, öncü doğru ve ok tipleri ve yazının öncü doğruya göre konumu bu diyalog kutusundan tanımlanır. “OK” ile devam edildiğinde, öncü doğrunun başlangıç noktası ve diğer noktaları tanımlanır. Daha sonra, yazının büyüklüğü ve yazının kendisi girilir. Specify text width <20.06>:

Enter first line of annotation text <Mtext>:

“Mtext” ile Multiline Text Editor penceresi açılır ve yazı burada tanımlanabilir. Öncü doğru açıklama yazısı ile işaretlenen yere yerleştirilir.

Tanımlanan öncü doğrunun ve açıklama yazısının, teknik çizim görünüşüne bağlanması için ANNOTATE komutu ile bir notasyon olarak tanımlanması gerekir.



Tolerans Modelleme

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > TOLERANCE MODELING

Menü: ANNOTATE > ANNOTATION > TOLERANCED MODEL EDIT

Komut Satırı: AMTOLCONDITION

Bu özellikle sayesinde, NC verilerinin oluşturulması amacıyla, ölçülere atanmış olan tolerans ve geçme değerlerinin kullanılması olanaklı duruma gelir.

Tolerans ve geçme bilgisi olan tüm ölçüler bu işlem sırasında dikkate alınır. Modeli parametrik ölçüler etkilediğinden, parametrik olmayan ölçüler görüntülenmez. Ölçüler sahip oldukları değerleri ve tolerans bilgilerini her aşamada korur.

Ölçülerin sahip oldukları tolerans değerlerini kontrol için Transformation of Model diyalog kutusu açılır.

Buradaki seçenekler şu şekilde özetlenebilir: • Nominal Size: Ölçüleri nominal değerine döndürmek için kullanılır. • Dimensions with Control for Each Tolerance: Ölçülerin sahip oldukları tolerans

değerleri teker teker kontrol edilir ve saptanır. • Dimensions to Middle of Tolerance Field: Bütün ölçüler tolerans değerlerinin

ortalamasına getirilir. • Manual Selection of Dimensions: Ölçüler manuel olarak seçilir ve bunların tolerans

değerleri kontrol edilir.

Bundan sonra, çizimdeki ölçüler taranır ve tolerans bilgisine sahip olanların değerleri teker teker bir diyalog kutusu yardımıyla tanımlanır.

Minimum, maksimum, ortalama değer girilir ya da manuel olarak bu değer saptanır.

Bundan sonra, değişen ölçüler farklı bir renk ile gösterilir ve tolerans bilgileri gizlenir, fakat silinmez. Tolerans bilgileri korunur. Yeniden aynı komuta girildiğinde, bunlar yeniden düzenlenebilir ya da nominal değerlerine döndürülür.

Ölçü değişimleri, otomatik olarak modele ve teknik çizim görünüşlerine yansıtılır.



BOŞ SAYFA

BÖLÜM

11

Tablodan Türetilmiş Parçalar


150 11. Bölüm: Tablodan Türetilmiş Parçalar


Aktif parça değişkeni (active part variable)

Aktif parçanın unsurlarını kontrol eden değişkendir.

Unsur gizleme (feature suppression)

Parçadan geçici olarak unsurların kaldırılması anlamına gelir. Unsurlar, Desktop Browser yardımıyla manuel olarak ya da bağlı tablolar aracılığıyla gizlenebilir.

Global değişken (global variable)

Birçok unsur ve parça tarafından kullanılabilen parametrik değişkenlerdir.

Bağlı tablo (linked spreadsheet)

Çizim dosyasına bağlanmış olan dışsal tablodur. Tablodaki değişkenler, çizim dosyasında kullanıldığında, tablo yardımıyla parça düzenlenebilir.

Manuel gizleme (manual suppression)

Unsurların Desktop Browser ya da komut satırından gizlenmesidir.

Parça ailesi (part version)

Parçanın bağlı olduğu tablodan kullandığı değişken sürümüdür. Parça aileleri, Desktop Browser ya da Design Variables diyalog kutusu yardımıyla değiştirilebilir.

Tablo (table)

Parçanın sürümlerini içeren dışsal bir tablodur.

Tablodan türetilmiş unsur gizleme (table driven suppression)

Unsurların dışsal bir tablo aracılığıyla gizlenmesidir.

Tablodan türetilmiş değişken (table driven variable)

Dışsal bir tablo yardımıyla kontrol edilen global ya da aktif parça değişkenleridir.

Temel Kavramlar İmalat endüstrisinde, birbirine benzer, fakat büyüklük ya da belirli unsur özellikleri itibariyle değişkenlik gösteren parçalar söz konusudur. Yaylar, plakalar, somunlar ya da civatalar bu tür parçalara örnek olabilir. Bu durumda, parçanın tek bir çizim ile üretilmesi ve değişik büyüklük ya da unsur durumlarının tablolar yardımıyla kontrol edilmesi birçok kolaylık sağlamaktadır.

Bu tablolar, çizime bağlı olduklarından, buralarda yapılan değişiklikler, parçanın farklı büyüklük ya da tiplerinin elde edilmesini sağlamaktadır. Böylece, tek bir çizim ile istenildiği kadar farklı tipte parça üretilebilir.

Ayrıca, yine tablolar yardımıyla farklı değişken değerlerine sahip parça aileleri de yaratmak mümkündür.

Tabloların oluşturulmasında Microsoft Excel® yazılımı kullanılabilir.

Genel olarak, tablodan türetilmiş parçalar olarak adlandırabileceğimiz bu parçaların üretimi iki farklı yoldan olabilir.

1. Değişkenler tanımlanır (global ya da aktif olarak) ya da istenen unsurlar gizlenir ve bunlar tablolara yazılır.

2. Tablolar çizime bağlanır ve burada yer alan değişkenler parçanın boyutlarına atanabilir ya da unsurlar gizlenebilir.

Her iki durumda da, parçaların büyüklükleri ve unsurların görünürlüğü tablolar yardımıyla kontrol edilir.


11. Bölüm: Tablodan Türetilmiş Parçalar 151

Tablodan Türetilmiş Değişkenler Parçanın büyüklüğünü kontrol eden değişkenler tablolar yardımıyla kontrol edildiğinden bunlara tablodan türetilmiş değişkenler diyoruz. Yukarıda da anlatıldığı gibi bunlar iki farklı şekilde tanımlanabilir.

Değişkenlerin Çizim İçinde Tanımlanması İlk yöntemde, öncelikle tasarım değişkenleri tanımlanır. Bunlar ister aktif parça değişkeni isterse de global değişken olarak oluşturulabilir. Bunun için, AMVARS komutu kullanılır. Bir örnek yardımıyla, yöntemi inceleyelim.

AMVARS komutunun çalıştırılmasından sonra, aktif parça değişkeni olarak, “New” düğmesi ile gerekli değişkenleri tanımlayacağız.

Listede, tanımlanan değişkenleri görebilirsiniz. Bunlar, henüz parçaya atanmış değil. Bunun için, “OK” ile devam edip, parçanın tasarımı sırasında, ölçü değeri olarak ilgili değişken isimlerini kullanacağız.

Bu işlemden sonra, parçamız değişkenler yardımıyla kontrol edebilir duruma gelmiş oldu. Fakat, henüz dışsal bir tablo oluşturmadık.

Bunun için de, AMVARS komutunu yeniden çalıştırmamız gerekir. Design Variables diyalog kutusunda “Table Driven (T)” bölümünde “Setup” düğmesini kullanıyoruz. Yeni bir diyalog kutusu açılır.



“Layout” bölümünde, Microsoft Excel’de oluşturulacak olan tablonun yerleşim ayarları yapılır. “Down” seçili ise, değişken isimleri sütunlarda ve sürüm isimleri sıralarda, “Across” seçili ise değişken isimleri sıralarda, sürüm isimleri de sütunlarda yer alır. “Sheet Name”, tablonun sayfa ismini tanımlar.

“Type” bölümünde, üç seçenek vardır: • Variables: Tablo, sadece değişkenler için hazırlanır (değişkenleri içerir). • Feature Suppression: Tablo sadece unsur gizlemeler için hazırlanır. Bu durumda

tablodaki değişken ismi sütun/sıraları yerine parçanın unsur isimleri yer alır. • Both: Bu durumda, hem değişkenler hem de unsur gizlemeler tablolar yardımıyla kontrol

edilir. Bu durumda da, tablonun bir bölümünde değişkenler, diğer bir bölümünde de unsur gizlemeler yer alır ya da bunlar tek bir tabloda değil, farklı tablolar yardımıyla kontrol edilir.

“Link” düğmesi ile daha önce oluşturulmuş ve değişkenleri/unsur gizlemeleri içeren tablo çizime bağlanır. Bağlanması istenen tablo sorulur.

“Create” düğmesi ile, değişkenleri/unsur gizlemeleri içeren XLS uzantılı Microsoft Excel tablosu yaratılır. Tablonun yeri ve ismi girilir. “OK” ile Microsoft Excel açılır ve tablo “Layout” bölümünde tanımlandığı gibi yaratılır.

Tabloda gördüğünüz gibi, başlangıçta tek bir parça ailesi vardır ve bunun adı da “Generic”dir. Şimdi istenildiği kadar parça ailesi yaratılabilir. Bunun için, sıralara farklı isimler verilir ve her ailenin sahip olacağı değişken değerleri sütunlarda tanımlanır.

Bundan sonra, tablo kaydedilir. Şimdi Table Driven Setup diyalog kutusunda, diğer seçenekler de kullanılabilir duruma gelir.

“Edit” düğmesi, tablonun düzenlenmesini; “Update Link”, tablodan yapılan değişikliklerin bağlı bulunduğu çizime yansıtılmasını sağlar. “Unlink” ile de, tablo ile çizim arasındaki bağ kopartılır.

Desktop Browser penceresine bakarsanız, burada yaratılan tablonun bir ikon olarak yer aldığını ve söz konusu tüm parça aileleri için bir ikon bulunduğunu göreceksiniz. Parça aileleri arasında seçimler buradan kolayca yapılabilir.

Aile isimlerini belirtir ikonlar üzerine iki kere tıklatarak, ilgili ailenin sahip olduğu değişkenlerin parça üzerine uygulanmasını sağlayabilirsiniz.


11. Bölüm: Tablodan Türetilmiş Parçalar 153

Tablonun düzenlenmesi için, tablo ikonunu işaretleyip sağ-tuş menüsünden “Edit” seçeneğini işaretleyebilirisiniz. Bu durumda, Excel tablosu açılır ve değişiklikler yapılabilir. “Update” ile değişiklikler parçaya ve ailelere yansıtılır.

Değişkenlerin Doğrudan Tabloda Tanımlanması Bu yöntem de, birincisi ile temelde aynıdır; fakat sıra biraz değişiktir. İlk olarak Excel tablosunda değişkenler ve bunların değerleri ve parça aileleri tanımlanır. Daha sonra, AMVARS komutu çalıştırılır ve diyalog kutusunda “Table Driven (T)” bölümünden “Setup” düğmesi seçilir. Table Driven Setup diyalog kutusunda gerekli ayarlar yapılır ve “Link” düğmesi ile önceden oluşturulmuş tablo çizime bağlanır.

Bundan sonra, tabloda tanımlı olan ve çizime bağlanmış değişkenlerin, parçada tanımlanmış ölçülere atanması gerekir. Sonuç her iki yöntemde de aynıdır.

Tablodan Türetilmiş Unsur Gizleme

Araç Çubuğu: PART MODELING > TABLE DRIVEN SUPPRESSION ACCESS

Menü: PART > FEATURE SUPPRESSION > TABLE DRIVEN SUPPRESSION

Unsur gizleme, parçanın seçilen unsurlarının geçici olarak kaldırılmasıdır. Böylece kaldırılan unsurların hesaplanması da engellenmiş ve performans artırılmış olur.

Hangi unsurların gizleneceği, tablolar yardımıyla da kontrol edilir. Buradaki yöntem, tablodan türetilmiş değişkenler ile benzerdir. Bunu iki farklı şekilde yapmak mümkündür. Önce unsurlar gizlenir ve bu bilgi tablolara yazılır ya da unsur gizleme özelliklerini içeren tablolar çizime ve dolayısıyla parçaya bağlanır. Fakat temelde ilk yöntemin kullanılması bazı kolaylıklar da sağlar. Buna bakalım.

AMVARS komutunu kullanarak, tasarım değişkenleri ile ilgili diyalog kutusu açılır. Design Variable diyalog kutusunda, “Table Driven (T)” bölümünden “Setup” düğmesi işaretlenir. Table Driven Setup diyalog kutusu açılır.

Tablodan türetilmiş değişkenler ile aynı yapıdadır. Tek fark, “Type” bölümünde, unsur gizleme için “Feature Suppression” seçilmesi gerekir. Excel tablolarında değişken isimleri yerine unsur isimleri görülecektir.

“Create” ile Excel tablosu yaratılır ve çizime bağlanır. Bu Excel tablosunda, unsur isimleri yer alır. Gizlenmesi istenen unsurlar, ilgili hücrelere “S” harfinin yazılması ile tanımlanır. Boş olan hücrelerin unsurları herhangi bir işleme uğramaz. “S” olan hücrelerin unsurları gizlenir.



Tablodan görüldüğü gibi, sütunlara parçanın unsurları yazılır. “S” ile unsurların gizlenmesi sağlanır. Desktop Browser penceresinde, bağlı tablo görüntülenir. Parça aileleri üretmek de olanaklıdır.

BÖLÜM

12

Montaj Modelleme


156 12. Bölüm: Montaj Modelleme


3B sınırlama (3D constraint)

Montaj modellerde, parçaların birbirlerine ve montaja göre konumlarını belirleyen ve iki veya daha fazla parça arasında tanımlanan ilişkiselliktir.

Montaj kataloğu (assembly catalog)

Montaj modeli oluşturan lokal ve dış referans parçaların bulunduğu ve yönetildiği katalogtur.

Montaj ağacı (assembly tree)

Montajı oluşturan parçaların sıralarını içeren grafik bir hiyerarşidir.

Bağlama (attach)

Montaj dosyasına, parçanın bağlanmasıdır. Bağlanma, dosyanın kaydedilmesi ile birlikte saklanır.

Tanım (definition)

Bir parça ya da alt-montajın ismi, konumu ve niteliği gibi sahip olduğu bilgilerdir.

Bağlantıyı kaldırma (detach)

Montaj dosyasından bağlı parçanın kaldırılması, bağlantının koparılmasıdır.

Dış referans (external reference)

Güncel çizim dosyasından başka bir dosyada bulunan çizimdir.

Yerleştirme sınırlaması (insert constraint)

Tanımlanan yönde, iki dairenin merkez noktaları ve düzlemlerinin çakıştırılmasıdır. Örneğin, bir deliğe civatanın yerleştirilmesi gibi durumlarda kullanılabilir.

Parça örneği (instance)

Montajı oluşturan parçanın çizime yerleştirilmiş durumudur.

Lokal parça (localized part)

Dış referans parçasının, lokal duruma getirilmesidir.

Çakıştırma sınırlaması (mate constraint)

Bir parçanın düzlem ya da eksenini, diğer parçanın düzlem, nokta ya da ekseni ile çakıştırmak için kullanılır.

Tanımın ismini değiştirme (rename definition)

Montaj parça tanımının ismini değiştirmektir.

Sahne (scene)

2B görünüşlerin yaratılması için, montajın ve parçaların konumlandırılması amacıyla kullanılır. Montajlar, sahnelerde patlatılabilir, eksen çizgileri eklenebilir, parçaların yerleri değiştirilebilir. Montajların dokümante edilmesine yarar.

Eksen çizgisi (trail)

Sahnelerde parçaların nasıl montajlandığını gösteren eksen çizigisidir.

(tweak) Parçaların görünürlüğünü artırmak ya da çakışmaları engellemek amacıyla sahnelerde parçaların konumlarının değiştirilmesidir.

Temel Kavramlar Ayrı ayrı ya da alt-montajlarda gruplanmış parçaları (katı, yüzey, tel çerçeve) kullanarak montaj modellerinizi oluşturabilirsiniz. Montaj modeller tek bir dosyada, parçaların hiyerarşik olarak montajlanması ile elde edilir. Montajı oluşturan parçalar arasında 3B sınırlamalar, bunların kendilerine ve montaja göre konumlarını saptamak amacıyla kullanılır.

Montaj modelleme için, öncelikle montajı oluşturan parçalar üretilir. Bunlar daha sonra montaj dosyasında montajlanır. Montajlama, parçalar arasında 3B sınırlamaların tanımlanmasıdır.


12. Bölüm: Montaj Modelleme 157

Montajı oluşturan parçalar, her aşamada değişikliklere açıktır. Yapılan değişiklikler otomatik olarak montaja da yansır. Montaj modeller iki farklı şekilde oluşturulabilir (bu iki yöntem çoğunlukla kesişir ve iç içe geçer):

1. Montajı oluşturan dosyalar, tek bir çizim dosyasında tasarlanır ve aynı dosyada montajlanır. Tüm parçalar lokal durumdadır.

2. Boş bir çizim dosyasına, montajı oluşturan parçalar dış referans dosyası olarak bağlanır ve montajlama bunlarla yapılır.

Her iki yöntemin birbirlerine göre bazı avantajları ve dezavantajları vardır. Hangisinin kullanılacağını birçok etmen belirler. Örneğin, montajın büyüklüğü, çalışma ortamı ve yöntemi (parçaların tasarlanması) gibi.

Ayrıca, her iki yöntem de birlikte kullanılabilir. Bizim önerimiz, çalışma koşullarına ve montaj modellere bağlı olarak bir seçim yapmanızdır. Fakat, çoğunlukla iki yöntemin ortak kullanılması uygun olacaktır. Örneğin, bazı parçalar, o montaj dosyasında üretilirken, bazıları, dış referans dosyası olarak montaja bağlanabilir.

Dış referans dosyası kullanmanın, sizlere sağlayacağı bazı esnekliklerden de bahsetmek gerekir. Özellikle eş zamanlı mühendislik uygulamalarında, bir takım işinin yapıldığı durumlarda, dış referanslarla çalışmak uygun olacaktır. İlerleyen sayfalarda, daha fazla açıklama bulacaksınız.

Montajların üretilmesinden sonra, bazı analizler gerekebilir. Örneğin çakışmaların kontrol edilmesi ya da kütle özelliklerinin alınması gibi. Buna göre, montajda değişiklikler yapılabilir.

Bunu izleyen adım, montaj modellerin dokümante edilmesidir. Sahneler tanımlama ve montajları patlatma, eksen çizgileri yerleştirme ve 2B teknik çizimlerin üretilmesi bu sürecin bazı aşamalarıdır. Ayrıca parça ve malzeme listesi çıkarma, pozlama gibi dokümantasyon özellikleri de sizlere sunulmuştur.

Bu bölümde, montaj modellerin oluşturulma sırasına bağlı kalarak, bu konuları inceleyeceğiz.

Montaj Kataloğu

Sağ-Tuş Menü: CATALOG

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > ASSEMBLY CATALOG

Menü: ASSEMBLY > CATALOG

Komut Satırı: AMCATALOG

Montaj kataloğu montajların ve montajı oluşturan parçaların yönetildiği penceredir. Assembly Catalog diyalog kutusu açılır.



İki farklı kart vardır: “External” ve “All”. Bunlar montaja ait parçaları listeler. İlk olarak “External” kartına bakalım.

“Part and Subassembly Definitions” bölümünün altında dış referans parçalar listelenir. Bu listede, farklı renkler ile parçaların durumu belirtilir.

Bu listede, beyaz arka plan rengine sahip parçalar, montaj dosyasına bağlanmış olan parçalardır. Koyu arka plan rengine sahip parçalar ise, “Directory” bölümünde tanımlanmış dizin altında bulunan, fakat üzerinde çalışılan montaj dosyasına henüz bağlanmamış parçaları gösterir.

Bu bölümde sağ tuş menüleri kullanılabilir. Örneğin, listeden bir parça seçildiğinde, o parçanın montaja bağlı olup olmadığına da göre, sağ tuş menülerde değişik seçenekler çıkar.

Bu seçenekleri daha sonra göreceğiz.

Assembly Catalog diyalog kutusunun “Directories” bölümünde, dizinler listelenir. Bu dizinlerin içerdiği DWG uzantılı dosyalar, soldaki listede sıralanır. Montaja, bir parça bağlanmak isteniyorsa, öncelikle, bu dosyanın konumu burada tanımlanır ve sonra solda çıkan listeden parça seçilerek çizime bağlanır.

Yine sağ tuş menüleri ile değişik seçeneklere ulaşılabilir:

• Add Directory: Sabit diskte bulunan bir dizin işaretlenir ve bu dizin listeye eklenir. Dizin altında bulunan DWG uzantılı dosyalar, soldaki listede listelenir.



• Release Directory: Eklenmiş olan dizinler kaldırılır. • Browse & Attach: Önce dosya seçilir ve bu dosya çizime bağlanır. • Relaese All: Tüm dizinler kaldırılır. • Include Subdirectories: Seçilen dizinin alt dizinleri de seçime eklenir ve buralarda

bulunan DWG dosyaları da listelenir.

Dış Referans Parçalarının Montaja Bağlanması Montaj dosyasına, dış referans parçalarının bağlanması için Montaj Katoloğu kullanılabilir. Montaj Katoloğunda, önce parçanın bulunduğu dizin listeye eklenir. Bu dizin altında bulunan DWG dosyaları, sol taraftaki listede yer alır. İstenen parça seçilir ve sağ tuş menüsünden "Attach" ile seçilen parça çizime bağlanır. Parçanın çizime bağlanması demek, o parçanın çizim ekranına yerleştirilmesi demektir. Bu yüzden, “Attach” ile, parçanın konumu saptanır.

Dış referans parçasının çizime yerleştirilmesinden sonra, parça tanımı Desktop Browser penceresinde görüntülenir.

Dikkat edilirse, lokal parçaların ikonu ile dış referans parçaların ikonu birbirinden farklıdır. Dış referans parçalarını gösteren ikonun arka planı yeşil renkle gösterilir. Ayrıca, dış referans parçanın unsur özellikleri de grileşmiş olarak listelenir.

Bunun da anlamı şudur: Dış referans parçanın orijinal konumu farklıdır ve montaj dosyasına referans amaçlı bağlanmıştır. Yani fiziksel olarak montaj dosyasında yer almaz.

Buna rağmen, dış referans parçalar ve alt montajlar bağlandıkları montaj dosyasında aktif duruma getirilebilir ve burada düzenlenebilir. Yerinde düzenleme denilen bu özellik, dış referans parçanın ya da alt montajın seçilmesi ve sağ tuş menüsünden “Activate Part” ya da “Activate Assembly” seçeneğinin işaretlenmesi ile çalıştırılır. Desktop Browser penceresinin durumu değişir.

Diğer parçalar karartılır ve düzenleme yapılan dış referans parça aktif duruma gelir. Düzenleme işlemi bittikten sonra, montaj ikonu seçilir ve sağ tuş menüsünden “Activate Assembly” seçeneği işaretlenir. Bu durumda, bir diyalog kutusu açılır:

“Yes” ile parçada yapılan değişikliker, o parçanın orijinal dosyasına da yansıtılır.

Desktop Browser penceresinde, üzerinde çalışılan dış referans parçanın ikonu yanında bir kilit resmi belirir. Bu kilit resmi, o parçanın düzenlendiği anlamına gelir. Sağ tuş menüsünden “Purge Lock” seçeneği ile kilit kaldırılır. Gri kilit, başkaları tarafından o parçanın kilitlendiği/düzenlendiği anlamına gelir ve bu durumda bir başka kullanıcı bunu kaldıramaz ve parça üzerinde değişiklik yapamaz.



Montaj Parçalarının Yönetimi Assembly Catalog diyalog kutusunun “All” kartı montajı oluşturan parçaların yönetimi için kullanılmaktadır.

Burada, hem dış referans parçalar hem de lokal parçalar listelenir.

Lokal ve dış referans parçalar için kullanılabilecek komutlar ve özellikler, istenen parçaların işaretlenmesi ile sağ tuş menüleri yardımıyla çıkar.

• Instance: Seçilen parçanın bir örneği, çizime yerleştirilir. • Rename Definition: Parça tanımının ismi değiştirilir. • Copy Definition: Lokal parçaların tanımları kopyalanır. Bir parçanın örneğinin çizime

yerleştirilmesiyle, tanımının kopyalanması arasındaki fark şudur: Parçanın örneği, özelliklerini parça tanımından alır. Dolayısıyla, aynı parça tanımına sahip örnekler, yapılan her tür değişikliğe otomatik olarak uyarlanır. Parçanın tanımı kopyalandığında, yeni bir parça tanımı yaratılır ve bunun örneği ile, kopyalandığı parça tanımının örneği arasında bağlantı kalmaz. Her ikisi de aynı gözükse de, farklı parça tanımlarından türetildikleri (örneklendikleri) için, farklı davranır.

• Replace: Çizimde bulunan bir parça, seçilen bir başka parça ile yer değiştirir. • Localize: Dış referans parçalar lokal durumuna getirilir. • Externalize: Lokal parçalar, dış referans parça durumuna getirilir.



• Unload: Dış referans parçalar, çizimden kaldırılır. Bu kalıcı bir silme işlemi değildir. Daha çok, sistem performansını artırmaya yönelik olarak, üzerinde işlem yapılmayacak parçaların gizlenmesidir. Gizleme işlemi sonucunda, söz konusu parçalar hesaplanmaz ve sistem kaynakları rahatlatılır.

• Reload: “Unload” işlemi ile gizlenen ve hesaplanmaları engellenen parçalar yeniden sisteme yüklenir.

• Purge Lock: Dış referans parçalar üzerinde, yerinde düzenleme yapıldığında, bunların yanında bir kilit ikonu görüntülenir. Bu ikon, söz konusu dış referans parçasının düzenlendiği anlamına gelir. “Purge Lock” kilidi kaldırır ve geçmişe yönelik değişiklere geri dönülmesini engeller ve diğer kullanıcıların bu parçaya ulaşabilmelerini sağlar.

• Detach: Montaj dosyasına bağlanmış dış referans parçalar kaldırılır. Bu kalıcı bir işlemdir.

• Remove: Lokal parçalar, sistemden silinir.

Aşağıdaki şekil, bir montaj dosyasının yapısını özetlemektedir:

Montaj Parçalarına Tarama Dokuları Atamak

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > HATCH PATTERNS

Menü: ASSEMBLY > ASSEMBLY > HATCH PATTERNS

Komut Satırı: AMPATTERNDEF

Montaj modellerin kesit görünüşleri alınırken, montajı oluşturan parçaların farklı tarama dokularıyla gösterilmesi gerekir. Bu komut ile, montajda bulunan parçalara farklı tarama dokuları atanabilir ve bunlar, kesit görünüşlerde kullanılır.

Hatch Pattern diyalog kutusu, montajı oluşturan parçaları listeler. Bunlar seçilerek sahip oldukları tarama özellikleri görülür. Böylece her bir parça için farklı tarama özellikleri tanımlanabilir.

Montaj Dosyası

Assembly Catalog

Lokal Parça Tanımları

Dış Parça Tanımı

Grafik Ekran

Part1_Örnek2

Part2_Örnek1

Part1_Örnek1

Subassembly1_Örnek1

Part3 Örnek1

Subassembly1_Tanımı

Part1_Tanımı



Parçalara Nitelik Bilgileri Eklemek

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > ASSIGN ATTRIBUTE

Menü: ASSEMBLY > ASSEMBLY > ASSIGN ATTRIBUTES

Komut Satırı: AMASSIGN

Parçalara atanan nitelik bilgileri, parça listesi üretimi amacıyla kullanılır. Bu nitelikler tanımlandığında, parça listesine otomatik olarak yerleşir.

Nitelik tanımlama işlemi bir diyalog kutusu yardımıyla yapılır:

Parça listeden seçilir ve “Add” düğmesi ile seçilen parçaya eklenecek nitelik tanımlanır. Tanımlama için bir diyalog kutusu kullanılır.

Montaj Dosyalarında Alt Montajların Yönetimi Mechanical Desktop ile, montaj dosyaları içerisinde alt montajlar tanımlayabilir ve bunları yönetebilirsiniz. Daha önce farklı bir dosyada tanımlanmış parçaları alt montajlar içine alabilir, lokal olarak alt montajlar tanımlayabilirsiniz.

Dış referans olarak tanımlanmış bir montaj dosyasını, bir başka montaj dosyasına yerleştirdiğinizde, yeni montaj bir alt montaj olarak çizime gelir. Alt montajın orijinalinde yapılan tüm değişiklikler otomatik olarak montaj dosyasına yansıtılır.

Bir alt montajı, ister lokal tanımlanmış olsun isterse de dış referans olarak, istediğiniz an aktif duruma getirebilir ve parçalar/alt montaj sınırlamaları üzerinde değişiklikler yapabilirsiniz. Aynı anda tek bir montaj grubu aktif duruma getirilebilir. Bir alt montaj aktif duruma geldiğinde, ana



montajın diğer alt montajlarına ya da parçalarına ulaşamazsınız. Bunlara ulaşmak için, ana montajı aktif duruma getirmeniz gerekir.

Aşağıda alt montajlar içeren bir montaj dosyası görülmektedir. LEFTARM_1, RIGHTARM_1 ve BACKASSY_1 alt montaj örnekleridir. LEFTARM_1 alt montajının altında, onu oluşturan parça örnekleri listelenir.

Ana montaj dosyası içerisinde, ana montaj aktif durumdayken alt montajlar, tek bir parça örneği gibi davranır. Tek fark, bunları oluşturan başka parçalar olmasıdır.

Aktif montaj, bir alt montaj olduğunda, Desktop Browser, sadece o alt montaj özelliklerine ulaşmanızı sağlar, diğer montaj/parçalar gri arka plan rengiyle gösterilir ve gizlenir.

Montajın Yapısını Değiştirmek Montaj yapısının değiştirilmesi özelliği, kullanıcılara tasarım sürecinde önemli bir esneklik getirmektedir. Bu yeni özellik ile,

• Konum ve sınırlama bilgisi kaybolmadan ana montajdan çizimde bulunan bir diğer alt montaja bileşenlerin kaydırılması

• Konum ve sınırlama bilgisi kaybolmadan bir alt montajdan bileşenleri kaydırarak yeni alt montaj tanımlamak

• Desktop Browser içinde birden fazla parçanın/alt montajın seçilerek bunların yerlerinin değiştirilmesi

• Konum ve sınırlama bilgisi kaybolmadan bir alt montajdan bir başka alt montaja (lokal ya da dış referans) bileşenlerin kaydırılması

• Dış referans alt montaj ile çalışırken bileşenlerin kaydırılması

mümkün olmaktadır.

Bu özellik, Desktop Browser penceresi içerisinde parçaların bir montajdan/alt montajdan diğerine kaydırılması ile çalışır. Örneğin yeni bir alt montaj tanımladınız. Yapmanız gereken, bu alt montaj içerisinde yer alacak parçaları, Desktop Browser penceresinden seçmek ve alt montajın altına dizmektir.



Bu işlem sırasında parçaların sahip oldukları 3B montaj sınırlamaları korunur. Desktop Browser penceresinde, parçaları bir seferde, CTRL tuşunu basılı tutarak farenin sol tuşuyla seçebilirsiniz.

3D MANUPILATOR

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > 3D MANIPULATOR

Menü: ASSEMBLY > 3D MANIPULATOR

Komut Satırı: AMMANIPULATOR

3D MANIPULATOR, çizim içinde yer alan nesnelerin döndürülmesi, konumlarının değiştirilmesi ya da kopyalanması amacıyla kullanılan bir grafik özelliktir. 3D Manipulator sembolü aşağıda gösterilmiştir.

İlk Adım: Nesneler seçilir.



3D MANIPULATOR eksenleri parça üzerinde görüntülenir. Bu eksenler, parça üzerinde lokal bir koordinat sistemi işlevini görür.

İkinci Adım: Nesne manipülasyonu.

3D MANIPULATOR, nesnenin konumunun değiştirilmesini, döndürülmesini ve kopyalanmasını sağlamaktadır. Hangi işleminin gerçekleştirileceğini,

• Eksende nereyi seçtiğiniz ve • Ekseni hangi yönde hareket ettirdiğiniz

belirler.

Komut satırında aşağıdaki komut görülür: Select handle or Geometry [Undo/UCS/WCS/Select/Options/PanCenter/X/Y/Z] <Accept>:

Sembolün bir eksenini işaretlediğinizde yeni bir ikon görüntülenir:

Ortaya çıkan 2 yeşil oku işaretleyerek, Power Manipulator’u ilgili eksen boyunca hareket ettirebilirsiniz. Bunlardan birini işaretlediğinizde, ok kırmızıya dönüşür ve açıklayıcı yazı ile birlikte yapılacak işlemi gösterir.



Sarı bölümü seçtiğinizde yeni oklar ortaya çıkar. Bunlar döndürme işlemleri için kullanılır.

Bu yeşil oklardan birini seçtiğinizde, dönme eksenini belirtir açıklayıcı bir yazı ve örnek sembol çıkar:

Sembolün merkez noktasını işaretleyerek, nesneleri serbestçe herhangi bir yönde hareket ettirebilirsiniz.

Power Manipulator Sembolünü Hizalamak Power Manipulator sembolünün nesnelerin geometrisine göre hizalanması şu şekilde gerçekleşir:

Yüzey (Face) – Bir yüzey seçildiğinde, sembolün X ve Y eksenleri yüzeyin bulunduğu düzleme göre ayarlanır. Yüzeyin yeniden seçimi ile sembol X ekseni etrafında dönecektir.

Dairesel Kenar (Circular Edge) - Bir dairesel kenar seçildiğinde, sembolün X ve Y eksenleri bu kenarın bulunduğu düzleme göre ayarlanır. Sembolün merkez noktası dairenin merkezine taşınır. Kenarın yeniden seçimi ile sembol X ekseni etrafında dönecektir.

Doğrusal Kenar (Linear Edge) – Doğrusal bir kenar seçildiğinde – son noktalarından uzak bir yerden – sembolün X ekseni bu doğruya göre hizalanır. Kenarın yeniden seçilmesi ile sembol döndürülür. Son noktaya yakın bir yer işaretlendiğinde, sembol bu noktaya yerleşir.



Power Manipulator Diyalog Kutusu Power Manipulator’u kullandığınızda, Power Manipulator diyalog kutusu otomatik olarak açılır. Power Manipulator aktif iken bu diyalog kutusunu kapattığınızda, komut satırından “Options” ile diyalog kutusunu yeniden açabilirsiniz.

“General” bölümünde, Power Manipulator’un yapacağı hareket tanımlanır.

Varsayılan değerleri, ALT, SHIFT ve CTRL tuşlarını kullanarak değiştirebilirsiniz. Sembolü sürüklerken, bu tuşlara basarak yaptıracağınız hareket şunlardır:

• ALT ile nesneler hareket ettirilir ya da döndürülür.

• SHIFT ile sadece Power Manipulator hareket ettirilir.

• CTRL ile nesnelerin bir kopyası yaratılır.

“General” bölümünde ayrıca aşağıdaki ikonlar da bulunur:

Align to World UCS (Dünya Koordinat Sistemine Göre Hizala) – Power Manipulator WCS’e göre hizalanır.

Align to Current UCS (Aktif UCS’e Göre Hizala)- Power Manipulator aktif UCS’e göre hizalanır.

Center View on Manipulator – Power Manipulator sembolünü grafik ekranın tam merkezine getirecek şekilde görüntüyü kaydırır.

Undo – Geri al.

Make a New Selection (Yeni bir seçim seti tanımlamak) – Seçilmiş olan nesneleri seçimden çıkarır ve yeni nesnelerin seçilmesini ister.

“Move” bölümü nesneleri bir eksen boyunca hareket ettirdiğinizde otomatik olarak görüntülenir.

Exact Distance – Power Manipulator buraya girdiğiniz uzaklık kadar hareket ettirilir.

Number of Copies – Kopyalama sayısı girilir.

Use Distance Snap – Power Manipulator sürüklenirken, kenetleneceği mesafe girilir.

“Rotate” bölümü nesneleri bir eksen boyunca döndürdüğünüzde otomatik olarak görüntülenir.



Exact Angle – Nesneler, girilen açı kadar döndürülür.

Number of Copies - Kopyalama sayısı girilir.

Use Angle Snap – Nesneler döndürülürken, kenetleneceği açı girilir.

“Settings” ile Power Manipulator sembolünün büyüklüğü saptanır.

“Double Click for Rotate” seçeneği işaretlendiğinde, sembol üzerinde sadece hareket ettirme okları görünür. Döndürme seçeneklerinin görüntülenmesi için sembole bir kere tıklamak gerekir. Bu seçenek işaretli değilse, tüm seçenekler sembolün üzerinde otomatik olarak çıkar.

“Display” bölümünde Power Manipulator görünüşü tanımlanır.

Sembolün herbir parçasının, listeden seçilerek renkleri tanımlanır.

Montaj Sınırlamaları (3B Sınırlamalar) Montaj sınırlamaları, montajı oluşturan parçaları birbirlerine göre konumlandırmak için kullanılır. Sınırlamalar parametriktir ve sayısal değerler ile ifade edilir. Örneğin iki düzlem çakıştırılır, aralarındaki uzaklık tanımlanabilir.



Mechanical Desktop, dört farklı montaj sınırlamasını sizlere sunmaktadır. Bunlar; • Mate (Çakıştırma) • Insert (Yerleştirme) • Flush () • Angle (Açı)

Bunları aşağıda ayrıntılı olarak inceliyoruz.

MATE (Çakıştırma) Sınırlaması

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > MATE

Menü: ASSEMBLY > 3D CONSTRAINTS > MATE

Komut Satırı: AMMATE

MATE sınırlaması temel olarak çakıştırma anlamına gelir. Bu sınırlama ile; • İki düzlem, normalleri birbirine bakacak şekilde (aksi yönlerde), eş düzlemsel duruma

getirilir. • Bir eksen, bir düzlem üzerine çakıştırılır. • İki eksen, aynı yön ve eğimle yerleştirilir (eş doğrusal) • Bir nokta, eksen üzerine yerleştirilir. • İki nokta çakıştırılır. • Bir küre, silindir ya da koni bir düzleme ya da başka bir küre silindir ve koniye teğet

duruma getirilir.

düzlemsel çakıştırma



eksenel çakıştırma

noktasal çakıştırma

teğet/düzlem çakıştırması

Sınırlama tanımlanırken, çakışan düzlemler, eksenler ya da noktalar arasındaki uzaklık da girilebilir. Desktop Browser penceresinde, tanımlanan sınırlama görüntülenir. MATE sınırlamasının düzenlenmesi için aşağıdaki diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusu, diğer sınırlamalar için de benzerdir.

Sınırlamanın değeri değiştirilir ve parçaların konumları güncellenir.



INSERT (Yerleştirme) Sınırlaması

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > INSERT

Menü: ASSEMBLY > 3D CONSTRAINTS > INSERT

Komut Satırı: AMINSERT

INSERT sınırlaması, düzlemleri ve eksenleri çakıştırarak, iki dairesel parçayı birbirine göre hizalamak için kullanılır. Özellikle civataları deliklere yerleştirmek için kullanışlı olmaktadır.

FLUSH Sınırlaması

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > FLUSH

Menü: ASSEMBLY > 3D CONSTRAINTS > FLUSH

Komut Satırı: AMFLUSH

FLUSH sınırlaması, iki düzlemi ya da yüzeyi aynı yönde hizalayarak eş düzlemsel konuma getirmek için kullanılır.



ANGLE (Açı) Sınırlaması

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > ANGLE

Menü: ASSEMBLY > 3D CONSTRAINTS > ANGLE

Komut Satırı: AMANGLE

ANGLE sınırlaması, iki vektör ya da iki düzlem arasında açısal bir sınırlama tanımlar.

Hareket Serbestisi (Degree of Freedom – DOF) Bir montaja yerleştirilen her parçanın başlangıçta hareket serbestisi 6’dır. Bir parça X, Y ve Z eksenleri boyunca hareket edebilir ve X, Y ve Z eksenleri boyunca dönebilir.

Parçalar arasında montaj sınırlamaları tanımladığınızda, parçaların hareket serbestisi düşer. Bir parça tamamen sınırlandığında hareket serbestisi 0 olur. Mechanical Desktop’ta, montaj modelleme sırasında tüm parçaların tamamen sınırlandırılmasını gerekmez. Bu, tamamen montaj modelleme gereksinimlerinize bağlıdır.

Bir parçanın DOF sembolünü görmek için, Desktop Browser’da parçayı işaretleyin ve farenin sağ tuşu ile “DOF Symbol” komutunu seçin. DOF sembolünü aşağıdaki şekilde görmektesiniz:

DOF sembolün merkezinde bulunan kürenin içinde bir numara görülür; bu numara, söz konusu parçanın montaja yerleştirilme sırasını gösterir.

DOF sembolün rengini, DDGRIPS komutuyla kontrol edebilirsiniz.

Sabitlenmiş (Grounded) Parçalar Her bir montajda, bir parça mutlaka sabitlenmiş durumdadır. Sabitlenmiş parça, montaja ilk yerleştirilen ya da Desktop Browser’da ilk sırada bulunan parçadır. Diğer tüm parçalar bu sabitlenmiş parçaya göre konumlandırılır (sınırlandırılır). Sabitlenmiş parçanın hareket serbestisi 0’dır.



Montaj Sınırlamalarının Düzenlenmesi

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > EDIT CONSTRAINTS

Menü: ASSEMBLY > 3D CONSTRAINTS > EDIT…

Komut Satırı: AMEDITCONST

Edit 3D Constraints diyalog kutusunu kullanarak montajda tanımlı 3B sınırlamaları düzenleyebilirsiniz.

Edit 3D Constraints diyalog kutusu, parçalar üzerinde tanımlanmış olan sınırlamaların görüntülenmesi ve silinmesi ile ilgili seçenekler sunmaktadır. “Constrained Parts” penceresinden, üzerindeki sınırlamaları düzenleyeceğiniz parçayı seçin. Seçilen parça üzerindeki sınırlamalar görüntülenir.

“Count” bölümünün altında, seçilen parça üzerinde tanımlı sınırlamaların sayısı görülür. “<<” ve “>>” düğmeleri ile bunlar arasında seçim yapabilirsiniz. Seçilen sınırlamanın değerini değiştirebilir ya da silebilirsiniz.

Montaj sınırlamaları ayrıca, Desktop Browser’da bulunan sınırlama ikonları yardımıyla da düzenlenebilir. Sınırlama ikonunu işaretleyin ve sağ tuş ile “Edit” seçeneğini seçin.

Edit 3D Constraint diyalog kutusu açılır ve burada sınırlama değerini değiştirebilirsiniz. Değişiklikleri parçaya yansıtabilmek için ikonunu kullanabilirsiniz.

Sinırlamalarda kullanılan öteleme (offset) miktarı ve açısal değerler için global değişkenleri kullanabilirsiniz. Aşağıdaki şekil, “Angle” olarak tanımlanan bir değişkenin açı sınırlamasında kullanılmasını göstermektedir.



Global değişkenin değeri değiştiğinde, bunun atanmış olduğu montaj sınırlaması da değişir.

Montajların Analizi Montaj modellerin analiz edilmesi başlığı altında, kütle özelliklerinin alınması, çakışma analizi ve minimum 3B uzaklık toplanmaktadır.

Kütle Özellikleri

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > MASS PROPERTIES

Menü: ASSEMBLY > ANALYSIS > MASS PROPERSTIES

Komut Satırı: AMASSMPROP

Montajı oluşturan parçaların, alt montajların kütle özelliklerinin alınması için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki mesaj çıkar: Select parts or subassemblies:

Bilgilerin ve kütle özelliklerinin hesaplandığı diyalog kutusu açılır:



Bu diyalog kutusu iki kısımdan oluşur. “Setup” bölümünde veriler girilir:

• Koordinat sistemi

• Birimler

• Hassasiyet

• Malzeme bilgilerinin parça ya da alt montajlara atanması

• Malzemelerin düzenlenmesi ya da yeni malzemeler tanımlanması

Üst tarafta koordinat sistemi, birimler ve hassasiyet ayarları yer alır.

“Parts List” malzeme listesine benzer. Burada parçalar, adetleri, atanmış malzemeler ve yoğunluk bilgisi bulunur.



Diyalog kutusunun alt bölümünde kullanılabilir malzemeler listelenir. Bu malzemeler, MCAD.MAT dosyasında tanımlanmıştır.

Parçaya malzeme atamak için, istenen parçayı işaretleyin, malzemeyi seçin ve “Assign Material” düğmesine basın.

“Edit Materials” ile listede bulunmayan yeni bir malzeme tanımlanır. Bu düğme ile “Physical Materials List” diyalog kutusu açılır ve yeni tanımlanacak malzemenin fiziksel özellikleri girilir. Yeni bir malzeme tanımlandıktan sonra, bu MCAD.MAT dosyasına eklenir ve daha sonra kullanılabilir.

Not: Malzeme atanmamış parçaların yoğunlukları her zaman 1.0 olarak alınır.

Veriler tanımlandıktan sonra, “Results” ile hesaplama sonuçları görüntülenir.



Temel eksenler ile hizalanmış olarak ağırlık merkezinde bir UCS tanımlamak için “Save UCS...” düğmesini kullanın.

“Export Results” ile sonuçlar bir rapor olarak alınır:

• Çizimin ismi ve yeri

• Hesaplama tarihi

• Birimler ve koordinat sistemi

• Kütle özellikleri

• Parça ismi, adedi, malzemesi, yoğunluğu, hacmi, kütlesi ve yüzey alanı bilgilerini içeren parça listesi

Çakışma Analizi

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > CHECK 3D INTERFERENCE

Menü: ASSEMBLY > ANALYSIS > CHECK INTERFERENCE

Komut Satırı: AMINTERFERE

Montajın oluşturan parçaların arasında çakışma olup olmadığını incelemek amacıyla kullanılır.

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki mesajlar karşınıza çıkar: Nested part or subassembly selection? [Yes/No] <No>:

İç içe geçmiş parça ya da alt montajlar söz konusu ise, “Yes” ile devam edebilirsiniz. Select first set of parts or subassemblies:

Select second set of parts or subassemblies:

Çakışma analizi yapılacak parçalar seçilir. Comparing 1 parts/subassemblies against 1 parts/subassemblies.

Eğer çakışma söz konusu ise, bu bilgi, komut satırında görüntülenir: Interference 1:

SHAFT_1

NUT2_1

Çakışma katısının yaratılıp yaratılmayacağı sorulur: Create interference solids? [Yes/No] <No>:

“Yes” ile çakışma sonucunda oluşan katı model yaratılır. Highlight pairs of interfering parts/subassemblies? [Yes/No] <No>:

Çakışan parçaların görsel olarak görüntülenmesi sağlanır.

Minimum 3B UZaklık

Araç Çubuğu: ASSEMBLY MODELING > MINIMUM 3D DISTANCE

Menü: ASSEMBLY > ANALYSIS > MINIMUM 3D DISTANCE

Komut Satırı: AMDIST

Seçilen parçalar arasındaki minimum 3B uzaklık bulunur. Bunun için, minimum uzaklığın hesaplanacağı parçalar seçilir ve sonuç görsel olarak ya da bir doğru çizilerek alınabilir.



Tolerans Modelleme

Araç Çubuğu: DRAWING LAYOUT > TOLERANCE MODELLING

Menü: ANNOTATE > TOLERANCED MODEL EDIT

Komut Satırı: AMTOLCONDITION

Tolerans modelleme ile, parça üzerinde tanımlanmış olan geçme ya da tolerans değerlerine sahip ölçüler, istenen tolerans bilgileri ile aktif duruma getirilir ve parça bu değişikliğe göre güncellenir.

Tolerans modellemenin kullanılabilmesi için, model uzayında tanımlanan parametrik (parçanın herhangi bir boyutuna atanan) ölçülerin tolerans ya da geçme bilgilerine sahip olmaları gerekir. Bunun için, 2B eskizin profil durumuna getirilmesinden sonra, ölçüleri AMPOWERDIM komutuyla tanımlayın.

Ölçü atanacak nesnenin seçilmesinden sonra, Power Dimensioning diyalog kutusu açılır.

Üst bölümde bulunan ikonları ile istenen tolerans/geçme bilgileri tanımlanır. Tanımlamanın ardından, ölçü değeri nominal değerde kullanılır ve bu değer profili etkiler.

Toleransların kullanılabilmesi için, söz konusu parçanın teknik çizim görünüşlerinin oluşturulması ve bunların yerleşim düzleminde (layout) tanımlanması gerekir.

Bundan sonra, AMTOLCONDITION komutu kullanılabilir.

Komutun çalıştırılmasından sonra Transformation of Model diyalog kutusu açılır.

• Nominal Size: Ölçü değerinin nominal (tolerans bilgisi olmadan sahip olduğu)

değerdir. • Real Size: Tolerans değerleri dikkate alınarak atanan ölçü değeridir. “Dimensions with

Control for Each Tolerance” seçeneği, tolerans bilgisine sahip olan tüm ölçülerin buna göre alabilecekleri değerlerin teker teker kontrol edilmesini sağlar. Herbir ölçü için yeni diyalog kutuları açılır ve burada, tolerans değerlerine göre seçilebilecek ölçü değeri tanımlanır. “Dimensions to Middle of Tolerance Field” seçeneği ise, tolerans



bilgisine sahip tüm ölçülerin tolerans değerlerinin ortalamasına dönüştürülmesi için kullanılır.

• Manual Selection of Dimensions: Bu seçenek işaretlendiğinde, değerleri değişecek olan ölçüler, kullanıcı tarafından seçilir ve istenen tolerans değişikliği gerçekleştirilir.

Bu değişiklikten sonra, üzerinde çalışılan görünüş ve varsa diğer teknik çizim görünüşleri ile üç boyutlu model, tanımlanan yeni ölçü değerine göre güncellenir.

Değişiklikten sonra, tolerans bilgileri görünmez olur, fakat ölçü yazıları farklı bir renk ile görüntülenir. AMTOLCONDITION komutunun yeniden çalıştırılması ve Transformation of Model diyalog kutusunda “Nominal Size” seçeneğinin seçilmesinden sonra, nominal değerlere geri dönülür ve tolerans bilgileri yeniden görüntülenir.

Sahneler (Scenes) Sahneler, montaj modellerin dokümante edilebilmesi için hazırlanan görünüşlerdir. Sahnelerde, montaj modeller otomatik olarak patlatılabilir, parçaların konumları değiştirilebilir, eksen çizgileri yaratılabilir. Sahne yaratma, montajın teknik resim görünüşlerinin oluşturulmasına, dokümante edilmesine yönelik olarak kullanılır.

Sahneler, Desktop Browser penceresinde, “Scene” bölümünde yer alır. Model ile sahneler arasında ilişkisellik vardır. Modelde yapılan değişiklikler, sahnelere otomatik olarak yansır. Şöyle düşünebilirsiniz, model bölümü, parçaların ve montajların modellenmesine yönelik, sahne bölümü montajların dokümantasyonuna hazırlık ve teknik çizim bölümü ise, montajların teknik çizim görünüşlerinin sahneler kullanılarak alınmasına yöneliktir.



Yeni Sahne Yaratmak

Araç Çubuğu: SCENES > CREATE SCENE

Menü: ASSEMBLY > SCENE > NEW SCENE

Komut Satırı: AMNEW

Montaj modelden bir sahne yaratmak için kullanılır. Mechanical Desktop’da, sahne yaratılmadan önce, Desktop Browser’da “No Scenes Exist” yazısı görülür.

AMNEW komutu ile yeni sahne yaratılırken ilk olarak aşağıdaki seçenekler komut satırında görünür: Enter an option [Convert/Instance/Part/Scene/subAssembly] <Instance>: _SCENE

Specify target assembly name or [?] <ASSEMBLY_FINI,SHED>:

“?” girilirse, bir diyalog kutusu yardımıyla, çizimde bulunan montaj ve alt montajlar görünür.

Sahnesi yaratılacak olan montaj/alt montaj buradan işaretlenir. MDT, sadece bu montaj ya da alt montajın sahnesini yaratır. Yani, seçilen montaj/alt montaj hangi bileşenlerden oluşuyorsa, onlar görüntülenir.

Bundan sonra Create Scene diyalog kutusu açılır:



Burada, “Target Assembly” hedeflenen montaj/alt montajı gösterir ve altında da sahne ismi vardır. Buraya istediğiniz sahne ismini girebilirsiniz.

“Auto Explode” altında ise sahnenin tümünü etkileyecek patlatma faktörü tanımlanır. “Auto Explode” altındaki değere göre sahnenin ön görüntüsü ekranda çıkar. Patlatma değerinin değiştirilmesi sonucunda bu değişim ön görüntüye otomatik olarak yansır.

Sahnenin tanımlanmasından sonra, Desktop Browser penceresinde, sahneyi oluşturan parçalar isimleriyle listelenir. Bir parçanın seçilmesi ve sağ tuşa basılması ile kullanılabilecek özellikler çıkar:

“Visible” seçeneği ile, sahnede görünmesi istenmeyen parçalar/alt montajlar gizlenir. Dikkat edilirse, alt montajların altında da bunları oluşturan parçalar listelenir. Aynı seçenekler buradaki parçalar için de geçerlidir.

Eğer çizimde birden fazla sahne tanımlanmış ise, istenen sahne çift tıklatılarak aktif duruma getirilir. Diğer sahneler grileşir ve ancak aktif sahne üzerinde işlem yapılabilir.

Sahne Kopyalamak

Araç Çubuğu: SCENES > COPY SCENE

Menü: ASSEMBLY > SCENE > COPY SCENE

Komut Satırı: AMCOPYSCENE

Daha önceden tanımlanmış olan bir sahne seçilir ve bunun kopyası yaratılır. Yeni sahneye isim verilir ve patlatma faktörü tanımlanır. Patlatma faktörü, montajı oluşturan parçalar arasında patlatma sonucunda oluşacak olan uzaklığı tanımlar. Parçalar, montajlanma biçimlerine (sınırlamalara) bağlı olarak konum değiştirir.



Kesit Görünüşlerde Parçaların Kesilmesinin Engellenmesi

Araç Çubuğu: SCENES > SUPPRESS SECTIONS

Menü: ASSEMBLY > SCENE > SUPPRESS SECTIONS

Komut Satırı: AMSUPPRESS

Montaj modellerin kesit görünüşleri alınırken, istenen parçaların kesilmesi engellenebilir. Böylece, bunlar kesilmez ve orijinal durumlarıyla görünüşte yer alır.

Kesit görünüşlerde parçaların kesilmesinin engellenmesi Instance Suppression diyalog kutusu yardımıyla gerçekleştirilir:

Parçalar listeden seçilir ve “Suppress” düğmesi ile, kesit görünüşlerde kesilmeleri engellenir. “Unsuppress” düğmesi ise, kesilmeleri engellenen parçaların yeniden kesilebilmelerini sağlar.

Patlatılmış Görünüşler Daha önce de bahsettiğimiz gibi, sahneler ile çalışırken patlatılmış görünüşler oluşturabiliriz. Patlatma miktarı, patlatma faktörü tarafından belirlenir ve parçalar, istenen uzaklık ile birbirinden ayrılır.

İki farklı patlatma faktörü vardır. Bunlardan ilki sahnedeki tüm parçaları etkiler. Buna sahne patlatma faktörü diyoruz. Diğer ise, sadece seçilen tek bir parçayı etkileyen parça patlatma faktörüdür.

Sahne Patlatma Faktörü

Araç Çubuğu: SCENES > SCENE EXPLOSION FACTOR

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > SCENE EXPLOSION FACTOR

Sahne patlatma faktörü, bir sahnedeki tüm parçaları etkiler ve parçalar, tanımlanan sınırlamalara bağlı olarak, girilen patlatma faktörü kadar yer değiştirir.

Bir sahnenin patlatma faktörünü değiştirmek için Desktop Browser penceresinde, ilgili sahneyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın. Edit Scene diyalog kutusu açılır.



Edit Scene diyalog kutusunda “Lock Position” ile sahnede bileşenlerin konumları sabitlenir.

“Synchronize Visibility With Target Assembly” düğmesi yardımıyla, bileşenlerin model kısmındaki görünümleri ile sahnedeki görünümleri aynı duruma getirilir.

Not: Model kısmında parçanın görünümü değiştiğinde, bu değişiklik otomatik olarak sahneye yansımaz.

“Scene Explosion Factor” altına patlatma faktörü girilir ve sahne otomatik olarak güncellenir.

Parça Patlatma Faktörü

Araç Çubuğu: SCENES > PART EXPLOSION FACTOR

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > PART EXPLOSION FACTOR

Komut Satırı: AMXFACTOR

Sahnedeki tüm parçalar değil, sadece seçilen parça girilen değer kadar, bağlı olduğu (sınırlandırıldığı) parçadan uzaklaşır.

Parçalara ayrı ayrı patlatma değeri verilebilir. En kolay yol Desktop Browser penceresinden istenen parçayı işaretlemek ve sağ tuş menüsünden “Explode Factor” komutunu çalıştırmaktır. Patlatma değeri bir diyalog kutusu yardımıyla tanımlanır ve model otomatik olarak güncellenir.

Ayrıca, yapılan patlatma, Desktop Browser’de bir ikon ile gösterilir. Bunun üzerine gelinir ve sağ tuşa basılırsa, “Edit” ile patlatma değeri değiştirilir, “Delete” ile de parça üzerinde tanımlanmış olan patlatma faktörü silinir.

Sahnelerin Düzenlenmesi

Araç Çubuğu: SCENES > ADD TWEAKS

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > NEW TWEAK

Komut Satırı: AMTWEAK

Araç Çubuğu: SCENES > DELETE TWEAKS

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > DELETE TWEAKS

Komut Satırı: AMDELTWEAKS

Sahnelerde yer alan parçaların konumları ve yerleşimlerini değiştirmek amacıyla kullanılır. İstenen parça seçilir ve 3D Manipulator komutu çalışır.

3D Manipulator’u kullanarak bileşenlerin yerlerini değiştirebilir ve onları döndürebilirsiniz.



AMTWEAK komutu çalıştırıldıktan sonra ilk olarak yer değiştirilmesi istenen bileşen(ler) seçilir; bundan sonra “3D Manipulator”un yerleşeceği pivot (referans) noktası tanımlanır.

Küresel semboller translasyon ve döndürmenin olanaklı olduğunu gösterir. Koni şeklindeki semboller ise sadece translasyona izin verir.

Uzunluk ve açı bilgilerini “Power Manipulator” diyalog kutusu yardımıyla girebilirsiniz.

Browser’da yer değiştirme ikonları işaretlendikten sonra, grafik ekranda, yer değiştirmeler vektörler ile görüntülenir.



Yer değiştirmelerin düzenlenmesi için, Brwoser’den ikon işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “Edit” seçilir. “Edit Tweak” diyalog kutusu açılır.

Yer değiştirmeleri Browser’den ya da AMDELTWEAKS komutunu kullanarak silebilirsiniz.

Yapılan işlemler Browser’de ikonlar ile gösterilir. Üç çeşit yer değiştirme – patlatma, hareket ve döndürme – ikonu vardır.

Bileşenin sahne içinde her hareketi ile yer değiştirme ikonu yaratılır; ancak yeni tanımlanan yer değiştirme, daha önce tanımlanmış olanla aynı yönde ise, bu durumda, aradaki fark öncekine eklenir ve yeni yer değiştirme ikonu tanımlanmaz.

Eksen Çizgileri Tanımlamak

Araç Çubuğu: SCENES > CREATE TRAIL

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > CREATE TRAIL

Komut Satırı: AMTRAIL

Araç Çubuğu: SCENES > DELETE TRAIL

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > DELETE TRAIL

Komut Satırı: AMDELTRAIL

Araç Çubuğu: SCENES > EDIT TRAIL

Menü: ASSEMBLY > EXPLODED VIEWS > EDIT TRAIL

Komut Satırı: AMEDITTRAIL

Sahnede yer alan parçalara eksen çizgileri eklenebilir. Eksen çizgileri, parçanın montajdaki orijinal konumunu belirtmek amacıyla kullanılır.

Eksen çizgisinin atanacağı parça seçilir ve istenen eksen çizgisi, Trail Offsets diyalog kutusu yardımıyla tanımlanır:



Eksen çizgsinin tanımlanmasında iki konum için öteleme bilgileri girilir. Bunlardan ilki, parçanın o anda bulunduğu konumu, diğeri de montajlanmış konumudur.

Her iki durumda da “Distance” seçeneği, parça üzerinde işaretlenen nokta ile eksen çizgisinin son noktası arasındaki ötelemeyi ifade eder. “Over Shoot” ile eksen çizgisi işaretlenen notkanın ötesine ya da parçanın dışına taşar; “Under Shoot” seçeneği de, eksen çizgisinin, seçilen noktaya ne kadar yaklaşacağını tanımlar.

Parçanın konumu, AMTWEAK komutuyla değiştirilmişse, eksen çizgisi bu bilgiyi de dikkate alır.

AMDELTRAIL komutu ile, seçilen eksen çizgileri silinir. AMEDITTRAIL ile de, seçilen eksen çizgileri düzenlenebilir.

Eski Sürümlerle Yaratılan Sahnelerin Tanıtılması Mechanical Desktop’un önceki sürümlerinde sahnelerin patlatılmasında parametrik yöntem kullanılıyordu.

Parametrik yöntemde, patlatma ve yer değiştirmeler ilk bileşenden başlanarak son bileşene kadar adım adım hesaplanır. Bu yüzden, parametrik yöntemde, Browser’de yer alan parçaların sıralamasının değiştirilmesi, patlatmayı da etkiler.

Yeni varyasyonel yöntem sayesinde, montaj sıralamasına bağlı olmadan bileşenler patlatılır.

Mechanical Desktop’un önceki sürümleriyle yaratılan sahneler otomatik bir şekilde - varyasyonel yönteme göre - dönüştürülmezler. Eski sahne, parametrik yöntemi kullanmaya devam eder.

Yeni AMMIGRATESCENE komutu ile eski sahneler güncelleştirilir.

Not: Çoğu zaman, yöntemin değiştirilmesi sonucunda sahneler farklı şekilde patlatılır. Bu yüzden, işlemden önce uyarı olarak bir diyalog kutusu açılır.

Montajların Teknik Çizim Görünüşleri Montaj modellerin teknik çizim görünüşleri, sahneler yardımıyla üretilir. Görünüş oluşturulmadan önce bir sahnenin tanımlanması gerekir. Sahnede bulunan parçalar, patlatma gibi bilgiler de dikkate alınarak, teknik çizim görünüşlerinde gösterilir.

Teknik çizim oluşturma komutu AMDWGVIEW komutuna girildiğinde, “Data Set” bölümünde, önceden tanımlanmış sahne seçilir. O sahnenin özelliklerine göre ve sahnede



bulunan parçalara göre, teknik çizim görünüşü üretilir. Böylece, önceden patlatılmış bir sahne tanımlanarak, bu sahnenin teknik çizim görünüşleri alınır. Sahnede bulunan eksen çizgileri de görünüşe dahil olur.

Bundan sonra, parçaların pozlanması (balonlar eklemek) ve parça listesinin alınması olanaklı olur.

Pozlama ve daha sonrasında parça listesinin üretiminde parça referans blokları kullanılır. Bunlar, çizimde bulunan parçaların bilgilerini içerir.

BOM Veri Tabanı

Araç Çubuğu: DESKTOP ANNOTATION > EDIT BOM DATABASE

Menü: ANNOTATE > PARTS LIST > BOM DATABASE

Komut Satırı: AMBOM

BOM veritabanı, çizimde bulunan parçaları içerir. Parça nitelikleri ve değerleri BOM veri tabanında listelenir. BOM veri tabanı, bir diyalog kutusu yardımıyla görüntülenir. Burada bulunan parça bilgileri düzenlenebilir, başka formatlara aktarılabilir, standart özellikler değiştirilebilir. Parça listesinde yer alacak bilgiler BOM veri tabanında ayarlanır.

BOM diyalog kutusu özelliklerini standartlardan alır. Dolayısıyla, parça listesinde görünmesini istediğimiz bilgilerin düzenlenmesi için “Properties” düğmesini kullanıyoruz.



En üstte formul çubuğu bulunmaktadır. Formül çubuğunu kullanarak, parça listesinde hesaplamalar tanımlanabilir.

“Variables” bölümünde, hesaplama için kullanılabilecek model bilgileri ve değişkenler bulunur. İstenen değişken bu listeden seçilir ve hesaplamada kullanılır.

Hesaplanan formül, “Formula for Columns” bölümünde yer alır ve parça listesi çıkartılırken dikkate alınır.

Bu pencerede bulunan kolonlar ve sıralar parça listesinde yer alacak bilgileri ve bu bilgilerin özelliklerini listeler. Bu penceredeki her bir sıra, parça listesinin kolonunu tanımlar. Kolonların içerdikleri bilgiler ise şunlardır:

• 1: Kolonun BOM veri tabanında görüntülenip görüntülenmeyeceği saptanır. • 2: Düzenleme işlemlerine karşı kolon kilitlenebilir. • Column: BOM veri tabanındaki kolon ismidir. • Caption: Parça listesinde yazacak kolon ismidir. • Width: Kolonun genişliğini tanımlar. • Formula for Columns: Kolonlar için formül tanımlanmışsa, bu formül burada

görüntülenir. • 3: Parça listesinde yazacak kolon isminin nasıl hizalanacağı tanımlanır.



• 4: Parça listesinde yer alacak ilgili kolon verisinin nasıl hizalanacağı tanımlanır. • 5: Kolonun sahip olduğu verinin tipi girilir. Nümerik ve yazı seçenekleri vardır. • 6: Eğer kolon verisi bir nümerik değer ise, bunun sahip olacağı anlamlı basamak sayısı

tanımlanır. • S: Toplama işaretidir. Hesaplama sonuçları toplanır ve istenirse görüntülenir.

Diaylog kutusundaki 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 isimli kolonlarda tanımlanacak bilgiler, diyalog kutusunun alt tarafındaki bölümde girilir.

Diyalog kutusunun sağ tarafında ise, kullanıcı tarafından eklenebilecek diğer kolonlar listelenir. Bunlar işaretlenir ve “Add Colums” düğmesi ile BOM veri tabanına yerleştirilir. Dolayısıyla bunlar da parça listesinde gözükür.

Tamamen kullanıcı tanımlı kolonlar da yaratılabilir. Bunun için bu diyalog kutusunda, kolonların listelendiği pencerede bulunan boş sırayı kullanabilirsiniz. Bu boş sırada, kolon ismi tanımladığınızda yeni bir kolon da tanımlamış oluyorsunuz.

Artık bu kolonda parça listesinde görüntülenecek. Bir örnek olarak şunu da yapalım: Bir formül tanımlayalım. Parça listesinde yer alacak olan parçaların ağırlıklarını hesaplayacağız.

Bunun için formül çubuğuna geliyoruz ve “=” düğmesine basıyoruz.



“Variables” bölümünden ilk olarak “BOM Attributes” altından “QTY” (Adet) değişkenini seçiyoruz. Bunu, “Part Data”nın altından seçeceğimiz “VOLUME” (Hacim) ile çarpıyoruz. Özgül ağırlık olarak çeliğin özgül ağırlığını kullanıyoruz (0.00000787 kg/cm3) ve bununla da çarpıyoruz. Sonuçta formülümüz aşağıdaki gibi olacak:

Şimdi yapılması gereken, bu hesaplamanın nümerik bir değer olduğunu yazılıma tanıtmak. Bunun için de diyalog kutusunun alt bölümünde “Data Type” için “Numeric” giriyoruz. “Apply” ile devam ediyoruz. Şimdi BOM veri tabanı şu şekilde görünecek:

Böylece parçaların ağırlıklarını hesaplamış olduk. Tek eksiklik Alüminyum olan parçaların özgül ağırlıklarını değiştirmek. Bunun için BOM diyalog kutusunda manuel olarak Ağırlık kolonundan Alüminyum olan parçaları işaretleyin ve formül çubuğunda özgül ağırlık için 0.00000787 yerine 0.00000268 yazın.

Parça listesini çizime yerleştirdiğinizde, istenen hesaplamalar görünecektir.

Parça Referans Bloğu (Part Reference)

Araç Çubuğu: DESKTOP ANNOTATION > PLACE REFERENCE

Menü: ANNOTATE > PARTS LIST > PART REFERENCE

Komut Satırı: AMPARTREF

Parça referans bloğu, parçanın bilgilerini içerir. Bu bilgiler, parça listesine aktarılır ve burada görüntülenir. Parça listesinde, listelenmesi istenen bilgiler, parça referans bloğuna yazılır.

Komutun çalıştırılması ile aşağıdaki seçenekler sunulur: Select point or [Block/Copy/Reference]:

“Select point” ile bir nokta işaretlenir ve Part Ref Attributes diyalog kutusu açılır.



Burada, istenen nitelikler tanımlanır ve “OK” ile parça referans bloğu çizime yerleştirilir.

Parça referans bloğu şu şekilde görüntülenir:

Komutun diğer seçenekleri şu şekilde özetlenebilir: • Block: Bir blok için parça referans bloğu tanımlanır. • Copy: Çizimde bulunan bir parça referans bloğunun yeni bir kopyası yaratılır. Yeni

parça referans bloğunun nitelik bilgileri, temel alınan ile aynıdır ve bu blok, parça listesine yeni bir girdi olarak dahil edilir.

• Reference: Varolan bir parça referans bloğundan, buna referans eden yeni bir parça referansı yaratılır. Poz nosu orijinal blokla aynıdır. Parça listesinden tek bir girdi olarak gösterilir; birinde yapılan nitelik bilgisi değişikliği diğerine de otomatik olarak yansıtılır.

Parça Referans Bloğu Bilgilerini Düzenlemek

Araç Çubuğu: DESKTOP ANNOTATION > PART REFERENCE EDIT

Menü: ANNOTATE > PARTS LIST > PART REFERENCE EDIT

Komut Satırı: AMPARTREFEDIT

Parça referans bloğunun niteliklerini düzenlemek için kullanılır. Düzenlenmesi istenen parça referans bloğu işaretlenir ve Part Ref Attributes diyalog kutusu açılır. Burada istenen değişiklikler gerçekleştirilir.

Pozlamak

Araç Çubuğu: DESKTOP ANNOTATION > PLACE BALLOON

Menü: ANNOTATE > PARTS LIST > BALOON

Komut Satırı: AMBALLOON

AMBALLOON komutunun çalıştırılması ile aşağıdaki seçenekler çıkar: Select part/assembly or [auTo/autoAll/Collect/Manual/One/Renumber/rEorganize]:

Teknik çizim görünüşünde bulunan parçalar teker teker seçilerek, pozlanmaları sağlanabilir. “Select part/assembly” bu amaçla kullanılır. Bunun dışındaki seçeneklerin anlamı aşağıda özetlenmiştir:

• Auto: Parça referans blokları görüntülenir ve bunların seçilmesi sağlanır. Balonlar otomatik bir şekilde, yatay ya da düşey konumda, aralarındaki uzaklık sabit olacak şekilde teknik çizim görünüşüne bağlanır.

• Collect: Seçilen parça referans blokları için birden fazla balon yaratılır ve bunlar biraraya toplanır.

• Manual: Yeni bir parça referans bloğu tanımlamak ve bunu pozlamak için kullanılır. Önce AMPARTREF komutu çalışır ve yeni parça referans bloğu tanımlanır; daha sonra, komuttan çıkmadan pozlama gerçekleştirilir.

• One: Parça referans bloğu seçilir ve bunun pozu yaratılır. • Renumber: Balonlar yeniden numaralandırılır. Önce başlangıç nosu tanımlanır, daha

sonra artış miktarı. Buna göre, seçilen balonlar yeniden numaralandırılır.



• Reorganize: Çizime daha önceden yerleştirilmiş balonların yerlerinin yeniden düzenlenmesi için kullanılır.

Örneğin “Auto” tüm parçaların seçilip pozlanacağını düşünelim. Bu durumda parçaların seçiminden sonra yeni seçenekler çıkar: Select pick object: Align [Angle/Standalone/Horizontal/Vertical]<Vertical>:

• Angle: İki nokta işaretlenerek, balonların açılı olarak yerleşimi sağlanır.

• Standalone: Bu durumda, parça referans bloklarının bulunduğu yere pozlar otomatik

olarak yerleşir. Herhangi bir öncü doğru yaratılmaz:

• Horizontal: Balonlar aralarında belirli bir mesafe olacak şekilde yatay eksende

yerleştirilir. • Vertical: Balonlar aralarında belirli bir mesafe olacak şekilde düşey eksende yerleştirilir.



Pozlarda da değişik formüller ya da parça bilgileri kullanılabilir. Bunun için gerekli ayarlar Mechanical Options diyalog kutusunda, “Standard” kartında yapılır. Sağ taraftaki listeden “Balloon” ikonuna çift tıklatılarak balon özelliklerine ulaşılır.

Balloon Properties diyalog kutusunun alt bölümünde, balonun içereceği bilgi değiştirilebilir. Yöntem, BOM veri tabanında tanımlanan formüllere benzerdir. “Colums to Display” bölümünde bulunan değişkenler seçilir ve bunların içerdiği bilgi pozlarda görüntülenir.

Parça Listesi

Araç Çubuğu: DESKTOP ANNOTATION > PLACE PARTS LIST

Menü: ANNOTATE > PARTS LIST > PARTS LIST

Komut Satırı: AMPARTLIST

BOM veri tabanındaki bilgilere göre çizime parça listesi yerleştirmek için kullanılır. İlk olarak karşınıza Parts List diyalog kutusu çıkar:



Burada istenen değişiklikler yapılır ve “OK” ile parça listesi çizime yerleştirilir.

BÖLÜM

13

Araç Parçaları (Toolbody) Kullanımı


196 13. Bölüm: Araç Parçaları (Toolbody) Kullanımı


Sabitlenmiş temel parça (grounded base part)

Parça dosyasının tanımını belirleyen parçadır. Desktop Browser penceresindeki listenin ilk parçasıdır. Parça dosyası içinde bulunan diğer parçalar araç parçaları olarak anılır. “Sabitlenmiş” teriminin kullanım nedeni, 3B montaj sınırlamalarının kullanılmaları sonucu diğer araç parçalarının bu parça içerisinde içerilecek olmalarıdır.

Temel parça (base part)

Birleştirme (combine) unsuru sonucunda, başka bir araç parçasını içeren (tüketen) parçadır.

Araç parçası (toolbody)

Birleştirme (combine) unsuru sonucunda, temel parça tarafından içerilen (tüketilen) parçadır.

Aktif dış referans parça (active external part)

Dış referans dosyalarını düzenleme yöntemleriyle aktif durumuna getirilmiş dış referans parçadır.

Tüketilmemiş araç parçası (unconsumed toolbody)

Birleştirme (combine) unsuru ile, temel parça tarafından henüz içerilmemiş (tüketilmemiş) araç parçasıdır.

Temel Kavramlar Mechanical Desktop içinde, parça modelleme ve montaj modelleme ortamlarında, birleştirme (combine) unsuru kullanılabilir. Birleştirme unsurunda, temel parça ile birleşen parça araç parçasıdır (toolbody).

Bu araç parçası, lokal ya da dış referans parça olarak tanımlanabilir. Yani, birleştirme unsurunda, araç parçası olarak lokal ya da dış referans parça kullanılabilir. Bu hem parça modelleme hem de montaj modelleme ortamında geçerlidir.

Bir not olarak parça modelleme ve montaj modelleme ortamlarından kısaca bahsetmekte yarar var. Parça modelleme ortamında tek bir parça modellenir. Tanımlanan diğer parçalar araç parçaları olmak durumundadır. Desktop Browser penceresinde, sadece “Model” ve “Drawing” bölümleri vardır.

Montaj modelleme ortamında ise, birden fazla parça modellenir ve Desktop Browser penceresinde “Model”, “Scene” ve “Drawing” bölümleri vardır.

Araç parçalarının tanımlanmasından (modellenmesinden) sonra, bunlar montaj sınırlamaları kullanılarak, temel parçaya göre konumlandırılır ve sonrasında, birleştirme unsuru ile tüketilir.

Birleştirme unsurunda, araç parçaları olarak dış referans dosyaların kullanılması, bazı avantajlar sağlamaktadır:

1. Birden fazla kullanıcının tasarım/modelleme sürecinde çalıştığı durumlarda;

2. Çizim yoğunluğunun düşürülmesi istendiğinde;

3. Parça modelleme ortamında, birleştirme unsuru tanımlamak istendiğinde;

4. Montaj unsuru (assembly feature) gerektiği durumlarda.

Menülerin Yapısı Parça modelleme ortamında, montaj modelleme ortamına göre kullanıcı ara yüzünde bazı farklılıklar vardır. Bunlardan ilki “Toolbody” menüsü ve araç çubuğudur.


13. Bölüm: Araç Parçaları (Toolbody) Kullanımı 197

“Toolbody” menüsünün içerdiği komutlar, genel olarak montaj modelleme ortamında kullanılan “Assembly” menüsü ile benzer yapıda ve içeriktedir. Parça modelleme ortamında sahneler yaratılamayacağı için (çünkü amaç tek bir parça modellemektir) “Toolbody” menüsünde bunlar ile ilgili özellikler bulunmamaktadır.

Desktop Browser penceresinde ise, sağ tuş seçenekleri de belli farklılıklar gösterir. Parça modelleme ortamında, temel parçanın dışındaki tüm parçalar araç parçaları (toolbody) olarak tanımlanır. İstenildiği kadar araç parçası tanımlanabilir, fakat tek bir temel parça söz konusudur. Diğer parçalar (araç parçaları) birleştirme unsurunda kullanılmak üzere düşünülür.



Lokal Araç Parçaları

Araç Çubuğu: TOOLBODY MODELING > NEW TOOLBODY

Menü: TOOLBODY > NEW TOOLBODY

Komut Satırı: AMNEW

AMNEW komutunun çalıştırılması ile lokal araç parçaları tanımlanabilir. Eğer, bu komutu boş bir çizimde kullanırsanız (çizimde tanımlı bir parça yok ise), o zaman bu komut sabitlenmiş temel parçayı tanımlar. Aynı komutun bundan sonraki kullanımı, araç parçası tanımlar.

Lokal araç parçalarının tanımlanmasından sonra, bunlar, bilinen parça modelleme komutlarıyla tasarlanır. Birleştirme unsurunun uygulanmasından önce, 3B sınırlamalar (Toolbody > 3D Constraints) ile temel parçaya göre konumlandırılabilir. Birleştirme unsuru ile de araç parçaları tüketilir. Desktop Browser penceresi, bu işlemi şu şekilde görüntüler.

Çizimde, tek bir temel parça bulunur. Araç parçaları, birleştirme unsuru ile bu temel parça tarafından, işlemin tipine bağlı olarak içerilir. Araç parçalarının özelliklerine her aşamada müdahele edilebilir.

Dış Referans Araç Parçaları

Araç Çubuğu: TOOLBODY MODELING > PART CATALOG

Menü: TOOLBODY > CATALOG…

Komut Satırı: AMCATALOG

Dış referans araç parçalarının parça modelleme ortamına getirilmesi için AMCATALOG (Part Catalog) komutu kullanılır.

Komutun çalıştırılması ile Part Catalog diyalog kutusu açılır:



Parça kataloğu yapı ve içerik olarak montaj kataloğuna (Assembly Catalog) benzemektedir. Tek farkla, parça kataloğunda, araç parçalarının çizime yerleştirilmesi ve yönetilmesi gerçekleştirilir.

“External” bölümünde, sol tarafta bir liste bulunmaktadır. “Directories” bölümünde tanımlanan dizinin altında bulunan parça dosyaları (montajlar ve alt montajlar listelenmez) bu listede listelenir.

Diyalog kutusunun sağ alt bölümünde, sabitlenmiş temel parçanın ismi görülür.

Araç parçası olarak kullanılacak parça listeden işaretlenir ve sağ tuş ile çıkan “Attach” komutu ile çizime eklenir (yerleştirilir). Desktop Browser penceresinde, dış referans araç parçası yeşil bir fon rengine sahip olarak gösterilir.

Part Catalog diyalog kutusunun “All” bölümü, çizimde bulunan lokal ve dış referans araç parçalarını içerir. Sabitlenmiş temel parça burada görünmez.

Parça kataloğunda araç parçaları konusunda yapabilecekleriniz, montaj kataloğundakiler ile benzer yapıda ve içeriktedir (bunun için montaj modelleme ile ilgili bölüme bakınız).

Dış referans araç parçaları, temel parça tarafından tüketilmeden önce (birleştirme unsurunun uygulanmasından önce), Desktop Browser penceresinde aşağıdaki gibi gösterilir:

Dış referans araç parçaları, temel parça tarafından tüketildikten sonra (birleştirme unsurunun uygulanmasından sonra), Desktop Browser penceresinde aşağıdaki gibi gösterilir:



Dikkat edilirse, temel parçayı gösteren ikon yeşil ve beyaz arka plan rengine sahiptir. Bu gösterim, temel parçanın dış referans araç parçası ya da parçaları içerdiğini anlatmak için kullanılır.

Dış referans araç parçası kullanılarak birleştirme unsurunun uygulanmasından sonra, araç parçasının yapısını düzenlemek için, öncelikle ilgili birleştirme (combine) işleminin düzenlenmesine girilir. Bunun için, ilgili birleştirme unsurunu gösteren ikon seçilir ve farenin sağ tuşunda çıkan seçeneklerden "Edit" işaretlenir. Düzenlenen birleştirme unsuru ve onun altındaki dış referans araç parçasının fon rengi sarı olur.

Bundan sonra, dış referans araç parçasının yerinde düzenlenebilmesi için, araç parçası ikonu seçilir ve farenin sağ tuşuyla çıkan seçenekler arasından “Activate Toolbody” işaretlenir. Kullanıcının karşısında, düzenleme işleminin bir dış referans araç parçası üzerinde yapıldığını gösterir uyarı çıkar:

“Yes” ile dış referans araç parçasının düzenlenebilmesi sağlanır ve bu parça aktif duruma getirilir. Desktop Browser penceresinde bu durum aşağıdaki gibi gösterilir:



Düzenleme işlemi, lokal bir parça üzerinde uygulanıyormuş gibi düşünülür ve istenen değişiklikler yapılır. Bundan sonra, “Update Part” ile dış referans araç parçası güncellenir. Yapılan değişikliğin dış referans araç parçasının orijinal dosyasına yansıtılabilmesi için, ekran üzerinde iken sağ tuş menüsü çalıştırılır ve “Commit External Edit” komutu işaretlenir. Aşağıdaki mesaj çıkar: Save the changes to the external part file? [Yes/No] <Yes>:

“Yes” ile yapılan değişiklikler orijinal dosyaya da yansıtılır. “No” ile orijinal dosya değişmeden kalır.

Bundan sonra “Update Full” ile temel parçaya geri dönülür.

Araç Parçası Tüketilmeden Çizimi Kaydetmek Esas olarak önerilmemesine rağmen, tüketilmeyen araç parçasına sahip çizim dosyalarını kaydedebilirsiniz. Fakat, bu durumda, tüketilmeyen araç parçasına sahip parça dosyaları montaj dosyalarında kullanılamaz. Bunların kullanılabilmeleri için, araç parçasının tüketilmesi gerekmektedir.

Montaj Unsuru (Assembly Feature) Araç parçalarının parça modelleme ortamında kullanılmasının getirdiği başka yararlar da vardır. Bunlardan birisi de montaj unsuru (assembly feature) adı verilen özelliktir. Montaj unsurunda, bir dış referans araç parçası çizime eklenir ve parça ile birleştirilir (combine). Bundan sonra araç parçasını da etkileyecek unsur işlemleri, dış referans araç parçasının orijinal dosyasını etkilemez.

Bu özelliği bir örnek ile anlatmaya çalışalım.

Parça modelleme ortamında boş bir çizim sayfası açın. AMNEW komutuyla yeni bir parça tanımı yaratın. AMCATALOG komutuyla, bir araç parçasını çizime yerleştirin:

Parçayı aktif duruma getirin ve AMCOMBINE komutunu çalıştırın. “Join” seçeneğini işaretleyerek, dış referans araç parçasını seçin. Şimdi, Desktop Browser penceresinde, parça tanımı aşağıdaki gibi olur (buna karşın, parçanın kendisinde fiziksel bir değişiklik olmaz, çünkü aktif parçamız “boş”tur):



Şimdi, bu parça üzerinde yapılacak herhangi bir unsur işlemi, dış referans araç parçasının orijinal dosyasını etkilemeyecektir.

Böylece, bir yandan, araç parçasının orijinal dosyasında yapılan değişiklikler, bu dosyaya yansıtılırken, diğer yandan, tersi bir işlem engellenmiş olur.

Bu özellikte, temel parçanın “boş” olma zorunluluğu yoktur. Herhangi bir yapıda da olabilir. Sonuç yine aynıdır. Montaj unsurundan da kasıt budur.

BÖLÜM

14

Makina Mühendisliği Araçları


204 14. Bölüm: Makina Mühendisliği Araçları

Giriş Mechanical Desktop, makina mühendisliği ve standart parçalar konusunda birçok seçenek sunmaktadır. Eskiden Power Pack olarak bilinen bu özellikler, bu sürümde standart olarak pakete eklenmiştir. Bu özellikler şu şekilde sınıflandırılabilir: • AutoCAD Mechanical • Standart Mekanik Parçalar • Mekanik Sistem Tasarımı • Mühendislik Hesaplamaları

AutoCAD Mechanical AutoCAD Mechanical, AutoCAD’in 2B mekanik tasarım ve mühendislik konularında geliştirilmiş sürümüdür. Kullanıcılara, birçok gelişkin araçlar, yazılıma entegre IGES çevricisi, geliştirilmiş iş akışı ve standartlar ve basitleştirilmiş yönetim sunmaktadır. AutoCAD Mechanical ile konstrüksiyon çizimlerinin üretimi, parça listeleri, raporlar, standart parçalar ve makina mühendisliği hesaplamaları kolayca üretilmektedir. Ayrıca, AutoCAD Mechanical, Autodesk Mechanical Desktop ve 3B tasarım sistemi olan Autodesk Inventor ile sorunsuz bir şekilde çalışmaktadır. Böylece, AutoCAD Mechanical ile tasarımlarınızı gerçekleştirebilir ve bunları tasarım sürecinde paylaşıma açabilirsiniz. AutoCAD tabanlı olan AutoCAD Mechanical, 2B mekanik tasarım konusunda en iyi çözümleri size sunmaktadır.

Standart Mekanik Parçalar Hem iki hem de üç boyutlu olarak standart parçaların çizime yerleştirilmesini sağlayan Mechanical Desktop, aşağıdaki standart parçaları kullanıcıya sunmaktadır: • Civata bağlantıları (civata, somun, rondela..) • Delikler • Delme burçları • Perçinler • Pimler ve sabitleyici elemanlar • Punto delikleri • Paralel ve Woodruff kamaları • Taşlama kanalları • Rulmanlar • Sızdırmazlık elemanları • Çelik profiller

DIN standardının yanında, ISO, ANSI, JIS, BS…gibi uluslararası standartlar kullanıcıya sunulmuştur.

Standart parçalar “Content 3D” ve “Content 2D” menüleri kullanılarak çizime yerleştirilebilir:


14. Bölüm: Makina Mühendisliği Araçları 205

Mekanik Sistem Tasarımı Mekanik sistemler, makina mühendisliği çizimlerinde ve tasarımlarında önemli bir yer tutmaktadır. Mechanical Desktop, • Mil tasarımı (2B ve 3B olarak) • Yay tasarımı (2B olarak) • Zincir ve Kayış Tasarımı (2B olarak) • Kam plaka / silindirik kam tasarımı (2B olarak)

özelliklerini içermektedir.

Mil Tasarımı 3B mil tasarımı, 2B mil tasarımı ile benzerlik gösterir. Önce milin başlangıç noktası, yönü ve düzlemi tanımlanır. Sonrasında 3D Shaft Generator diyalog kutusu kullanılarak istenen mil tasarlanır.

Mühendislik Hesaplamaları Mechanical Desktop aşağıdaki makina mühendisliği hesaplarını içermektedir: • Mil hesapları (2B) • Civata hesapları (civata büyüklüğü hesaplanır) • Rulman hesapları • Eğilme eğrisi hesapları (2B)


206 14. Bölüm: Makina Mühendisliği Araçları

• FEA – Sonlu Elemanlar Analizi (2B ve 3B)

3B Sonlu Elemanlar Analizi (SEA) Temel olarak, 3B SEA, iki boyutta yapılan analize benzemektedir. Fark, üçüncü boyutun işe girmesinden, dolayısıyla yük ve desteklerin tanımlanma biçimlerinin değişmesinden kaynaklanır. Örneğin, 3B SEA’nde yüzeylere uygulanabilecek yükler ve destekler söz konusudur. 3B SEA için FEA Calculation 3D diyalog kutusu kullanılır:

BÖLÜM

15

Yüzey Modellemenin Temelleri


208 15. Bölüm: Yüzey Modellemenin Temelleri

Temel Kavramlar Mechanical Desktop ile parça ve montaj modeller oluşturmadan önce, tel çerçeve, yüzey ve katı modeller arasındaki temel farklılıkları bilmek gerekir. Ayrıca, istenen tasarımın başarılı sonuçlanabilmesi için de, ne tür modellerin yaratılacağı ya da kullanılacağı da bilinmelidir. Mechanical Desktop içinde üç tür model üretmek olanaklıdır.

Telçerçeve modeller, en basit 3B modellerdir; bu açıdan en az kullanılabilecek olanlardır. Bir tel çerçeve model, parçanın sadece kenarlarını gösterir. Bu kenarlar arasında yüzey ya da hacim bilgisi yoktur. Bir iskelet model olarak da düşünülebilir.

Yüzey modeller, parçanın kenarlarını ve bu kenarlar arasındaki yüzeyleri tanımlar. Bazı yazılımlar, yüzeyleri göstermek için üçgen parçalar kullanır. Bu durumda, örneğin küresel parçaların doğru ve istenen şekilde gösterilmesi için çözünürlüğün de yüksek olması gerekir. Buna karşın yüksek çözünürlük de dosya yoğunluğunu ciddi bir şekilde artırır.

Mechanical Desktop yüzey modelleri NURBS eğriler yardımıyla tanımlar. NURBS eğriler, denklemlere dayandıklarından bunların çözünürlüğü de sonsuzdur. Bu da, CAM (Bilgisayar Destekli İmalat) uygulamaları için yüzeylerin istenen mükemmellikte olmasını sağlar.

Bir yüzey model, aşağıdaki uygulama alanları için oldukça kullanışlıdır:

• Stereolitografi ve diğer hızlı prototip ekipmanları için. • Nümerik kontrol (Numerical Control – NC) uygulamaları için. • Sonlu elemanlar analizi için. • Hassas kesit üretimi için. • Katı modelleme ile tasarlanması güç olan ve karmaşık konturlara ve yüzeylere sahip

modellerin tasarımı için. • Kalıp tasarımı için. • Görselleştirme için.

Yüzey modellerin tasarımında, önceden çizilmiş olan ve modelin kenarlarını tanımlayan tel çerçeve modellerden yararlanılır. Mechanical Desktop, bu eğrileri/kenarları kullanarak, bunlar arasında yüzeyler tanımlanması için birçok araç sunmaktadır.

Katı modeller, sadece modelin kenar ve yüzeylerini değil, ayrıca da bunların oluşturduğu hacmi de tanımlar. Yüzey modellere göre katı modeller ile daha az karmaşık modeller tasarlanabilir. Fakat, Mechanical Desktop içinde yüzeyler ile katı modeli keserek, katı model özelliklerini koruyarak tasarım yapılabilir.


15. Bölüm: Yüzey Modellemenin Temelleri 209

Tasarımlarda Hangi Tür 3B Model Kullanılmalıdır? Mechanical Desktop’ın katı modelleri parametriktir. Parametrik modeller üzerinde değişiklikler ve düzenlemeler yapmak oldukça kolay ve hızlıdır. Yüzey modelleri, benzer bir parametrizasyon ile kontrol etmek olanaklı değildir. Gerçi, profillerde eğrilerin kullanılması ve yüzeyler ile katıların kesilmesi olanaklıdır; fakat, bir yüzey model parametrik özellikler göstermez.

Mechanical Desktop’un katı modelleme yetenekleri ile tasarımının yetmediği karmaşık yüzey/kontur gereksinimleri yüzey modeller ile karşılanabilir. Bu yüzeyler/konturlar yüzey modeller ile tanımlanabilir; ve eğer istenirse, katı modeli keserek de, bu form katı modelde gösterilir. Bu yönteme hibrid modelleme adı verilmektedir. Mechanical Desktop, katı ve yüzey modellemeyi iç içe ve aynı ortamda kullanma olanağı vermektedir.

Yüzey Model Mechanical Desktop yüzeyleri, 3B bir “puzzle”in ayrı ayrı parçaları olarak düşünülebilir. Herbir model, modelin karmaşıklığına bağlı olarak farklı sayıda parçadan oluşur Her yüzeyin bir uzunluğu ve genişliği vardır, fakat kalınlığı yoktur. Uzunluk ve genişlik boyunca UV denilen eğriler ilerler ve yüzeyin formunu oluşturur. UV eğrilerinin sayıları kullanıcı tarafından kontrol edilebilir.

Her yüzey bir yüzey normaline (vektörüne) sahiptir. Normal vektörün yönü, yüzeyin pozitif tarafını tanımlar. Yüzeyin pozitif tarafı, yüzey ötelemeleri (offset) ve NC uygulamaları için kritik bir öneme sahiptir. Yüzey normallerinin büyüklükleri kontrol edilebilir.

NURBS’ü Anlamak Mechanical Desktop yüzey modelleri NURBS’e (Non-Uniform Rational Basis Splines) dayanmaktadır.

Non-Uniform, yüzeyi tanımlayan eğrilerin (spline) kullandıkları kontrol noktalarının eşit aralıklarla yerleştirilmesinin zorunlu olmadığı anlamına gelir. Örneğin, düze yakın bölgeler daha az kontrol noktası ile ifade edilirken, köşe ya da yuvarlamaları ifade etmek için daha fazla kontrol noktası kullanılır.

Rational, yay, çember ve elips gibi temel formlar ve daha karmaşık geometrilerin modellenebilmesi anlamına gelir.

Basis-Spline C2 sürekliliğine sahip eğrilerin yaratılmasında Bezier eğrilerinin kontrol noktaları ile çakışabilmesini anlatmaktadır.

Yumuşak Geçişli Eğriler ve Süreklilik Mechanical Desktop girilen noktaları temel alarak, bu noktalardan geçen bir eğriyi, verilen toleransa bağlı olarak oluşturur. Bu eğri bir denkleme dayanır. Eğer ikinci dereceden bir denklem kullanılırsa Mechanical Desktop, noktaları bir doğru ile birleştirir. Üçüncü dereceden



bir denklemde bir seri yay (arc) kullanılır. Dördüncü dereceden bir denklemle ise, kontrol noktalarına göre yumuşak geçişli bir eğri tanımlanır.

Dört kontrol noktası var ise, farklı dereceli denklemlerin yaratacakları nesneler aşağıda gösterilmiştir:

Kısaca, denklemin derecesi, eğrinin yumuşaklığını tanımlar. İmalata yönelik olarak oluşturulan yüzey modellerde, çoğunlukla yumuşak geçişli eğriler gerekir. Bu durumda, denklemin derecesi yüksek olmalıdır.

Eğer bir eğri sürekli, fakat keskin noktalara sahipse C0 sürekliliği var denir. Mechanical Desktop C0 sürekliliği söz konusu olduğunda, yüzeyleri bu keskin kenarlardan (noktalardan) kırarak birden fazla C2 sürekliliğine sahip yüzey oluşturur. Aşağıdaki şekilde, P3 noktası keskin noktayı ifade eder.

Eğer, yaylardan oluşan bir eğri var ise, keskin noktalar ortadan kalkar. Buna karşın, eğriyi tanımlayan yaylar değişkenlik gösterebildikleri için, yüzeyin eğriliği (curvature) değişebilir. Eğer eğrinin bir bölümü ortak teğet doğrulara sahipse ve keskin dönüşler de yoksa, o eğrinin C1 sürekliliği vardır:

C2 sürekliliğinde, eğri süreklidir, ortak teğetlik söz konusudur ve bu noktalarda eşit eğrilik vardır.



Çoğunlukla yüzey modellerde istenen sonuçları elde edebilmek için C2 sürekliliği gerekir.

Mechanical Desktop genel olarak, C0 ve C1 sürekliliği söz konusu olduğunda kullanıcıyı uyarır.

Artışlı Doğrular (Augmented Lines) Bir artışlı doğru, X, Y ve Z koordinatlarına ek olarak, her noktada i, j ve k vektörlerine sahip 2B ya da 3B bileşik doğrudur. Çoğunlukla artışlı doğrular, bileşik doğruların yüzeyler üzerine iz düşümlerinin alınması sonucu elde edilir. Ortaya çıkan artışlı doğrunun her noktası bir X, Y ve Z koordinatına ve o noktadaki dikliği tanımlayan i, j ve k vektörüne sahiptir. Basit olarak, artışlı doğrular, herbir noktasında yüzey normali bilgisine sahip 3B bileşik doğrular olarak düşünülebilir.

Artışlı doğrular, yüzey modellemede önemli araçlardandır. Artışlı doğrular, helisel yüzey yaratmak ve yüzeyler arasında eğriliği ve teğetliği koruyan yumuşak geçişler tanımlamak için kullanılabilir.

Yüzey Türleri Mechanical Desktop beş tür yüzey içermektedir:

• Pirimitf yüzeyler: Küre, koni, silindir, halka gibi temel yüzeyleri içerir. • Serbest form yüzeyler: Karmaşık yüzeyleri içerir. • Kırpılmış (trimmed) yüzeyler: Yüzeylerin değişik yöntemlerle kırpılması sonucunda

oluşan yeni tür yüzeyleri kapsar. • Türetilmiş yüzeyler: Varolan yüzeylerden yeni yüzeyler türetilerek oluşturulan

yüzeylerdir. Yuvarlama bu türe iyi bir örnektir. • Dikilmiş (stitch) yüzeyler: Birden fazla yüzeyin dikilerek tek bir yüzey durumuna

getirilmesidir. Katıları kesmek ya da kapalı hacim oluşturan yüzey modelleri katı modele dönüştürmek için kullanılır.

Yüzey Ayarları Yüzey modellerin nasıl oluşacağını tahmin etmenin yolu yüzey toleranslarını ve ayarlarını bilmekle başlar. “Surface Options” bu amaçla kullanılır:



Sistem Toleransı (System Tolerance) Sistem toleransı, maksimumum kordal sapmayı tanımlar; yani bileşik doğrunun bir segmanının, yüzeyin NURBS gösteriminden maksimum ne kadar sapacağını (uzaklık olarak) gösterir.

Bileşik Doğru Toleransı (Polyline Fit Tolerance) Bileşik doğru toleransı bileşik doğrulardan eğriler ya da yüzeyler oluştururken, bileşik doğrunun herbir noktası ile oluşacak nesnenin sapmasını tanımlar.

Aralık Kapatma Toleransı (Join Gap Tolerance) Tel çerçeve nesnelerin otomatik olarak birleştirilmesi ve tek bir nesne oluşturulması işleminde, iki nokta arasındaki olabilecek maksimum aralığı tanımlar. Eğer, iki nokta arasındaki aralık, aralık kapatma toleransından fazla ise, bu noktalar birleştirilmeden kalır.

Yumuşatma Toleransı (Blend Tolerance) C0 eğri ya da yüzeyler Mechanical Desktop içinde tanımlanamaz. Eğer, eğri ya da yüzeyleri birleştirirken C0 sürekliliği söz konusu olursa, yumuşatma toleransı, C0 sürekliliğini engelleyecek bir yumuşak geçişin tanımlanmasını sağlar.



Yüzey / Eğri Ayarları (Surface/Spline Options) Buradaki seçenekler eğrilerin ve yüzeylerin sürekliliğini kontrol eder. Eğer ayarlar sonucunda, C0 durumu söz konusu olursa, birden fazla nesne yaratılır. Polyline Fit diyalog kutusu, nesnelerin süreklilik ve kırılma koşullarını tanımlamak için kullanılır.

Model Büyüklüğü (Model Size) Modelin büyüklüğü ve birimler tanımlanarak, tolerans ayarlarının yapılması sağlanır. Özellikle ufak ya da büyük modeller söz konusu olduğunda kullanışlı olur. “Measure Model” düğmesi ile çizimde bulunan nesnelerin büyüklüğüne bakılır ve sonuçlar görüntülenir.

Diğer Seçenekler Diğer seçenekler, yüzeylerin gösterimini, normal uzunluklarını vb. tanımlamak için kullanılır.

Alıştırmalar Bu alıştırmada, yüzey ayarlarının nasıl kullanılabileceğini, yüzey görüntüleme seçeneklerini ve AutoCAD yüzeylerinin Mechanical Desktop yüzeylerine dönüştürülmesini göreceğiz.

1. surfpref.dwg çizimi açın.



2. SURFACE > SURFACE OPTIONS komutunu çalıştırın.

3. “Model Size” düğmesini işaretleyin.

3. Birim olarak “Millimeters” seçeneğini seçin ve “Measure Model” düğmesine basın.

“Model Size” değeri görüntülenir. “OK” ile devam ettiğinizde, yüzey toleranslarının yapılan işleme göre değiştiğini göreceksiniz.

4. “U and V Display Mode” seçeneğini aktif duruma getirin ve “OK” ile Mechanical Options diyalog kutusunu kapatın. V doğruları şimdi kırıklı çizgi tipiyle görüntülenir. LTSCALE komutuyla kırıklıklar arasındaki uzaklığı ayarlayabilirsiniz.

5. SURFACES > SURFACE DISPLAY komutunu çalıştırın ve yüzeyi seçin.



6. Normal vektör uzunluğunu 10 yapın. 7. U ve V doğrularının sayısını 2 yapın ve “OK” ile devam edin. U ve V doğrularının sayısı,

sadece görsel olarak bir önem taşır, yoksa yüzeyin karmaşıklığını etkilemez.

8. Yeniden AMDISPSF komutunu çalıştırın ve “Show Patch Normals” seçeneğini aktif

duruma getirin.

9. Individual Surface Display diyalog kutusunda bu sefer “Show Base Surface” seçeneğini aktif duruma getirin ve “OK” ile devam edin. Kırpılmış yüzeyler ile çalışırken, bu seçenekle yüzeyin kırpılmamış durumunu (temel yüzey) görebilirsiniz.

10. Individual Surface Display diyalog kutusunda “Control Points” seçeneğini aktif duruma

getirin ve “OK” ile devam edin.



11. SURFACE > CREATE WIREFRAME > FLOW komutunu çalıştırın. U ve V yönünde 20 akış çizgisi tanımlayacağız. Akış çizgileri, yüzeyin konturunu görmek için kullanılır. Eğer bunları kaydetmezseniz, bunlar geçici olarak görüntülenir.

12. Çizimde boş bir alana doğru ve yaylardan oluşan herhangi bir bileşik doğru çizin. 13. Bu bileşik doğrunun kalınlığını (“Thickness”) 10 yapın. Yaratmış olduğunuz yeni nesne

bir AutoCAD yüzeyidir ve Mechanical Desktop bunu tanımaz. Dolayısıyla bunun Mechanical Desktop yüzeyi durumuna getirilmesi gerekir.

14. SURFACE > CREATE SURFACE > FROM ACAD komutunu çalıştırın ve “Objects” seçeneğini kullanarak AutoCAD yüzeyini seçin. AutoCAD yüzeyi bir Mechanical Desktop yüzeyine dönüştürülür.

BÖLÜM

16

Tel Çerçeve Modelleme


218 16. Bölüm: Tel Çerçeve Modelleme

Nesne Seçimi ve Görünürlüğü

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > OBJECT VISIBILITY

Menü: SURFACE > SURFACE VISIBILITY

Komut Satırı: AMVISIBLE

Mechanical Desktop ile çalışırken, karmaşık çizimlerde, nesnelerin sayısı artacağından, bunların seçimi de zorlaşabilir. Eğer, nesneler çakışmış ise, bunların arasında CTRL tuşunu kullanarak seçim yapabilirsiniz. CTRL tuşuna basarken, farenin sol tuşu ile nesneler arasında gidip gelebilirsiniz; çakışan nesneler sırasıyla ışıklandırılır ve istenen nesne ışıklandığında ENTER tuşu ile bu nesne seçilir.

Ayrıca, nesnelerin seçimi ve görünürlüğü için AMVISIBLE komutunu da kullanabilirsiniz. Komutun çalıştırılmasıyla aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Diyalog kutusunda, farklı modelleme türleri için farklı seçenekler vardır: “Part”, “Assembly” ve “Objects”.

Parça modelleme için; • Work planes (çalışma düzlemleri) • Work axis (çalışma eksenleri) • Work point (çalışma noktaları) • Cutting lines (kesme doğruları)

seçenekleri vardır.

Montaj modelleme için; • Parts (parçalar) • Sub-assemblies (alt montajlar) • Centers of Geometry (nesnelerin merkez noktaları) • Degrees of Freedom (serbestlik derecesi sembolü)

seçenekleri vardır.


16. Bölüm: Tel Çerçeve Modelleme 219

“Objects” bölümünde ise, farklı nesneler listelenir. Bu listeden gizlenmesi istenen nesneler seçilir ve “OK” ile bunlar gizlenir. Gizli nesneleri açmak için “Unhide” seçilerek benzer işlem tekrarlanır.

• Hide Select: Belirtilen nesneler gizlenir. • Hide All Except: Seçilen nesne dışındaki tüm nesneler gizlenir. • Unhide Select: Gizli nesneler yeniden görünür duruma getirilir. • Objects: Gizlenebilecek nesne tipleri listelenir. • Properties: Renk, katman ya da çizgi tipi gibi özelliklere göre nesneler gizlenir.

Spline Eğriler MDT ile iki farklı türde spline eğri tanımlanabilir:

• Control Point Spline: Kontrol noktalarına dayanan eğri • Fit Point Spline: Tanımlanan noktalardan geçen eğri

Bu “spline” eğriler arasındaki fark aşağıdaki şekilde gösterilmiştir:

Control Point Spline

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > CREATE FITTED SPLINE

Menü: SURFACE > CREATE WIREFRAME > CREATE FITTED SPLINE

Komut Satırı: AMFITSPLINE

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > CREATE TANGENT SPLINE

Menü: SURFACE > CREATE WIREFRAME > CREATE TANGENT SPLINE

Komut Satırı: AMSPLINE

Kontrol noktalarına dayanan spline eğriler iki komut ile tanımlanır. Bunlardan ilki AMFITSPLINE komutudur.



AMFITSPLINE komutu ile çizimde bulunan bir bileşik doğru seçilir ve aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Tanımlanan spline eğri özelliklerine göre, seçilen bileşik doğru bir spline eğri durumuna getirilir.

İkinci spline eğri tanımlama komutu AMSPLINE’dır.

Bu komut ile varolan yüzey kenarlarına (yüzeyler, AutoCAD katıları, MDT katıları) ya da tel çerçeve nesnelere teğet 3B spline eğriler tanımlanabilir. Diğer spline eğri oluşturma komutları varolan geometriden noktalar okunmasına izin vermekte, fakat teğet bilgisini değerlendirememektedir. Bu özellik ile bu sınırlama da ortadan kaldırılmıştır.

AMSPLINE komutunda teğetlik için aşağıdaki nesneler seçilebilir: • Yüzeylerin kenarları ya da UV doğruları • Kırpılmış kenarlar • Artışlı (augmented) eğriler • MDT katı parçaları • AutoCAD katıları



Komutun çalıştırılmasıyla, teğet olunacak nesnenin noktası seçilir: Select spline point from object:

Spline eğri işaretlenen bu noktaya teğet olarak çizilir.

Fit Point Spline

Araç Çubuğu: 2D SKETCHING > SPLINE

Menü: DESIGN > SPLINE

Komut Satırı: SPLINE

SPLINE komutu, belirli noktalardan geçen spline eğriler yaratmak için kullanılır. Yapılması gereken spline eğriyi oluşturacak noktaların seçimidir. Ayrıca, başlangıç ve bitiş noktalarının teğetliği de kontrol edilebilir.

Komutun çalıştırılması ile aşağıdaki mesaj çıkar: Specify first point or [Object]:

“Object” ile PEDIT komutu kullanılarak eğriye dönüştürülmüş olan nesneler seçilebilir ve bunlar spline eğri durumuna getirilir. Bunun dışında, noktalar girilerek spline eğri oluşturulabilir. Noktalar girildiğinde aşağıdaki mesaj çıkar: Specify next point or [Close/Fit tolerance]

“Close” ile spline eğrinin uçları birleştirilir. “Tolerance” seçeneği ile de, spline eğriyi tanımlayan noktalar ile sonuçta oluşan eğri arasındaki maksimum uzaklık tanımlanır. Tolerans değeri, girilen noktalardaki kürelerin yarı çapı olarak düşünülebilir. Spline eğri, bu noktalardan geçecek ya da bu kürelere değecek şekilde oluşturulabilir.

Spline Eğrilerin Düzenlenmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > SPLINE EDIT

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > SPLINE EDIT

Komut Satırı: AMSPLINEDIT

Komutun çalıştırılmasıyla birlikte, düzenlenecek spline eğrinin seçilmesi istenir: Select spline to edit:

Seçim işleminden sonra Spline Edit diyalog kutusu açılır.



Bu diyalog kutusu spline eğrinin noktaları ile ilgili bilgileri içerir. Noktaların koordinat ve vektör bilgileri bu diyalog kutusunda değiştirilebilir.

Ayrıca, “Convert Spline” düğmesi ile kontrol noktalarına dayalı bir eğriyi (control point spline) tanımlanan noktalardan geçen bir eğriye (fit point spline) ya da tam tersine dönüştürmek mümkündür. Bunun için ayarların yapılabileceği yeni bir diyalog kutusu açılır:

Spline eğri dönüştürmeyle ilgili olarak bilgiler aşağıdadır:

1. Fit Point to Control Point: Tanımlanan noktalardan geçen bir eğriyi kontrol noktalarına dayalı bir spline eğriye dönüştürmek • Spline eğri tüm orijinal nokta bilgilerini yitirir. • Bu dönüştürme işleminde herhangi bir bilgi kaybı ya da farklılığı söz konusu değildir. • Dönüştürülen eğri yeniden dönüştürülerek “Fit point” eğri durumuna getirilebilir;

fakat ilk halinden farklı bir eğri ortaya çıkar.

2. Control Point to Fit Point: Kontrol noktalarına dayalı bir eğriyi tanımlanan noktalardan geçen bir eğriye dönüştürmek • Bu dönüştürme işleminde bilgi kaybı ya da farklılığı söz konusu olabilir. • Yeni eğrinin noktaları yaklaşık olarak tanımlanır.

Dolayısıyla spline eğri dönüştürme işlemlerinde dikkatli olmanızı öneririz.

Spline Eğrilerin Uzatılması

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > LENGTHEN SURFACE

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > SPLINE LENGTHEN

Komut Satırı: AMLENGTHEN

Bu komut ile hem yüzeyleri hem de spline eğrileri uzatabilirsiniz. Yüzeylerin uzatılmasını ilerleyen bölümlerde göreceğiz, şu anda bizi ilgilendiren spline eğrilerin uzatılması.

Komutun çalıştırılması ile aşağıdaki seçenekler çıkar: eDge=Single Extend=Percent Keep=No Mode=Parabolic Value=110%

Select surface edge or spline [eDge/Extend/Keep/Mode/Value]:

• Edge: Yüzeylerin uzatılmasında kullanılır. • Extend: Uzatmanın nasıl tanımlanacağı saptanır. Belirli bir uzaklık, kesişim, yüzde

tanımlanabilir. Enter extension type [Delta/Intersection/Percent/Specify] <Percent>:



• Keep: Uzatılan nesnenin orijinali saklanacak mı, bu kontrol edilir. Keep original [Yes/No] <Yes>:

“Yes” ile orijinal nesne saklanır. • Mode: Lineer ya da parabolik uzatma yöntemleri arasında seçim yapılır:

Enter method [Linear/Parabolic] <Linear>:

• Value: Uzatma miktarı tanımlanır.

Örneğin “Extend/Intersection” seçeneği ile, spline eğrileri yüzeylere, katı modellere ya da tel çerçeve nesnelere kadar uzatmak mümkündür.

3B Nesneleri Uzatmak, Kırpmak, Kesmek ve Patlatmak AutoCAD’in EXTEND, TRIM ve BREAK komutlarını, 3B nesneleri düzenlemek için kullanabilirsiniz.

Aynı düzlemde bulunmak durumunda olmayan 3B nesneler ile çalışırken, örneğin TRIM komutu üç farklı şekilde çalışacak şekilde ayarlanabilir: Kırpma işlemi; (1) 3B nesneler gerçekten kesişiyorsa, (2) güncel bakışa göre kesişiyor gözüküyorsa ve (3) güncel UCS’e koşut herhangi bir düzlemde kesişiyor gözüküyorsa uygulanabilir.

EXTEND komutu için de aynı durum söz konusudur. PROJMODE sistem değişkeni, TRIM ve EXTEND komutlarının 3B nesneler için nasıl çalışacağını kontrol eder.

PROJMODE

0 Aynı düzlemde kırpma ya da uzatma

1 Güncel UCS üzerinde kırpma ya da uzatma

2 Güncel bakışa göre kırpma ya da uzatma

PROJMODE AutoCAD değişkeni.

Ayrıca EDGEMODE sistem değişkeni de, nesnelerin teorik kesişme noktalarına göre kırpılmasını ya da uzatılmasını kontrol eder.

EDGEMODE

0 Teorik kesişme noktasına kadar kırpma ya da uzatma yapmaz

1 Teorik kesişme noktasına kadar kırpma ya da uzatma yapılır

EDGEMODE AutoCAD değişkeni.

Bu sistem değişkenlerini TRIM ve EXTEND komutları içinden de kontrol edebilirsiniz. Select object to trim or [Project/Edge/Undo]:



EXPLODE komutu, bileşik doğruları tek tek doğru parçalarına ya da diğer nesneleri farklı bir formata dönüştürmek için kullanılır.

EXPLODE Komutunun Sonuçları

Arc (yay) Etkisi yoktur

Augmented Lines (artışlı doğrular)

Artışlı doğruları 3B bileşik doğrulara dönüştürür

Splines Etkisi yoktur. Spline eğrileri 3B bileşik doğrulara dönüştürmek için AMUNSPLINE komutunu kullanın.

3D Polylines (3B bileşik doğrular)

Ayrı doğru ve yay parçalarına dönüştürür.

Elipsler Etkisi yoktur

Pellipses (1 değerine sahipken)

Elipsleri yaylara dönüştürür.

AutoCAD EXPLODE komutunun etkileri

3B Tel Çerçeve Nesnelerin Yuvarlanması

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > FILLET WIRE

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > FILLET

Komut Satırı: AMFILLET3D

AMFILLET3D komutu, tel çerçeve nesneleri yuvarlamak için kullanılır. Orneğin bir 3B bileşik doğruyu yuvarladığınızda, yuvarlamayı tanımlayan yay bağımsız bir nesne olarak ve bileşik doğruyu kırparak çizilir. Komutun kırpma seçenekleri şunlardır: Radius=10 Trim=Both

Select first object or [Radius/Trim]:

• First: İlk seçilen doğru parçasını kırpar. • Second: İkinci seçilen doğru parçasını kırpar. • None: Hiçbirini kırpmaz. • Both: Her iki doğru parçası da kırpılır.

“Radius” seçeneği ile yuvarlama yarı çapı tanımlanır.

3B Tel Çerçeve Nesnelerin Birleştirilmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > JOIN WIRE

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > JOIN

Komut Satırı: AMJOIN3D

Doğruları, yayları, artışlı doğruları, spline eğrileri ve bileşik doğruları birleştirerek tek bir bileşik doğru, spline eğri ya da artışlı doğru durumuna getirmek için kullanılır.

Komutun çalıştırılmasıyla Join3D diyalog kutusu açılır.



• Manual: Seçilen nesneleri, aralarındaki uzaklığa bakmaksızın işaretlenen noktalardan

birleştirmek için kullanılır. İlk nesnenin son noktasını ve diğer nesnelerin başlangıç noktalarını işaretlemeniz gerekir.

• Automatic: Seçilen nesneler, aralarındaki uzaklık “Gap tolerance” sınırları dahilinde ise, birleştirilir.

Manuel durumda, nesneleri birleştirirken, doğrunun yönü görüntülenir. Seçim işleminin bitirilmesinden sonra, yönü değiştirmek mümkündür.

3B Tel Çerçeve Nesnelerin Ötelenmesi (Offset)

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > OFFSET WIRE

Menü: SURFACE > CRETAE WIREFRAME > OFFSET WIRE

Komut Satırı: AMOFFSET3D

AMOFFSET3D komutu seçilen bir 3B nesnenin belirli bir uzaklık ve yönde ötelenmesi için kullanılır. Bu komut, bakışa bağlıdır. Yeni nesne güncel bakışa koşut bir şekilde oluşturulur; UCS’e bağlı değildir. Sadece 3B bileşik doğrular ötelenebilir.

Bileşik Doğrunun Nokta Yoğunluğunu Değiştirmek

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > REFINE WIRE

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > REFINE

Komut Satırı: AMREFINE3D

AMREFINE3D komutu, 3B bileşik doğruyu tanımlayan nokta sayısını kontrol etmek için kullanılır. Bileşik doğrunun nokta sayısı azaltılabilir ya da çoğaltılabilir. Enter tolerance or [Points] <0.025>:

• Refine by Points: Bileşik doğrunun sahip olacağı nokta sayısı tanımlanır. • Refine by Tolerance: Bu seçenek, nesnenin geometrisini bozmadan, bileşik doğrunun

nokta sayısını azaltmak için kullanılır. Verilen tolerans değerine göre, Mechanical Desktop, nesnenin geometrisine katkıda bulunmayan noktaları atar.

Nesnenin Yönünü Değiştirmek

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > WIRE DIRECTION

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME > DIRECTION

Komut Satırı: AMDIRECTION

AMDIRECTION komutu, nesnenin yönünü görüntülemek ya da değiştirmek için kullanılır. AMLOFTU gibi bazı komutlar, farklı doğruları kullanır, çoğunlukla doğruların başlangıç noktası birleştirilerek yüzeyler oluşturulur. Eğer, doğruların yönleri farklıysa – birleşen noktalar farklı taraflarda ise – istenen yüzeyden farklı bir model çıkar. AMDIRECTION komutuyla, doğruların yönleri değiştirilerek, istenen yüzeyler elde edilir.



AMDIRECTION komutu, tüm doğruların, bileşik doğruların, 3B bileşik doğruların, yayların ve spline eğrilerin yönünü görüntüler ve değiştirir. Küçük bir kare, eğrinin başlangıcını ve bir ok da eğrinin yönünü gösterir.

Alıştırma 1: AutoCAD İçinde 3B Telçerçeve Düzenleme Komutlarının Kullanımı

Bu alıştırmada, standart AutoCAD düzenleme komutlarının 3B nesneler üzerinde nasıl kullanılabileceğini göreceğiz. 1. editcmd.dwg çizimini açın.

Row 2

Row 1

Row 3

2. ROW 1’de BREAK komutunu kullanarak nesneleri iki ayrı nesne durumuna getirin. 3. ROW 2’de EXTEND komutunu kullanarak, nesneleri uzatın. 4. ROW 3’de LENGTHEN komutunu kullanarak, nesneleri değişik şekillerde uzatın. 5. “8” komutunu kullanarak izometrik bakışa geçin. 6. ROW 3’de bulunan nesneleri TRIM komutuyla kırpın. Birinci grup nesneler için,

PROJMODE değikenini “UCS”e getirin. 7. Üçüncü grup için aynı değişkeni “View” olarak değiştirin. 8. Son grupta, “cyan” renkli doğruları, mavi çembere göre kırpın (izometrik bakışınızı

koruyarak).

Alıştırma 2: AMFILLET3D Komutunun Kullanımı Bu alıştırmada, AMFILLET3D komutunun kullanımını göreceğiz. 1. amfill3d.dwg çizimini açın.



2. Kapalı bileşik doğru üzerinde 1 ve 2 ile gösterilen nesneleri 4.0 radyus değeriyle

AMFILLET3D komutunu kullanarak yuvarlayın. 3. Aynı şekilde, bu sefer 6.0’lık bir değerle 3 ve 4 ile gösterilen kenarları yuvarlayın. 4. Alt sıradaki nesneleri 5.0’luk radyus değeriyle yuvarlayın.

Alıştırma 3: AMJOIN3D Komutunun Kullanımı Bu alıştırmada, Mechanical Desktop ile 3B nesnelerin birleştirilmesini göreceğiz. 1. amjoin3d.dwg çizimi açın.

Row 2

Row 3

Row 1

2. ROW 1’de AMJOIN3D komutunu kullanarak, manuel olarak nesneleri gösterilen

noktalardan seçin ve birleştirin. 3. ROW 2’dekiler nesneler için, AMJOINGAP toleransını 5.0 yapın ve “Automatic”

seçeneğini kullanarak nesneleri birleştirin. 4. ROW 3’de, “Automatic” ya da “Manual” seçeneğini kullanarak nesneleri bir spline eğri

olarak birleştirin.

Alıştırma 4: AMOFFSET3D Komutunun Kullanımı Bu alıştırmada, Mechanical Desktop ile 3B nesnelerin ötelenmesini göreceğiz. 1. amoffset.dwg çizimini açın.



2. Üst sağ görünüşü güncel duruma getirin AMOFFSET3D komutunu kullanarak, nesneyi 5

birim öteleyin. 3. Aynı işlemi diğer görünüşler için de yapın. 4. Göreceğiniz gibi AMOFFSET3D komutu bakışa bağlı olarak farklı sonuçlar verir.

Alıştırma 5: AMREFINE3D Komutunun Kullanımı Bu alıştırmada doğruların nasıl inceltileceğini göreceğiz. 1. amrefine.dwg çizimini açın.

2. Çizimdeki 3B bileşik doğruları seçerek, grip noktalarının görüntülenmesini sağlayınız.

Notkalar arasındaki aralıklara dikkat edin. 3. AMREFINE3D komutunu kullanarak, 0.001’lik bir toleransla bütün bileşik doğruları

inceltin. Yeniden grip noktalarına baktığınızda, bazılarında bir değişiklik olmamasına rağmen, diğerlerinde, aynı geometrinin daha az nokta ile ifade edilebildiğini göreceksiniz.

Alıştırma 6: AMDIRECTION Komutunun Kullanımı Bu alıştırmada, 3B tel çerçeve nesnelerinin yönlerini değiştireceğiz. 1. amdirect.dwg.



2. AMDIRECTION komutunu kullanarak, çizimde bulunan nesneleri seçin.

3. Eğer, başlangıç noktalarını ve yönü gösteren semboller ufaksa, bunların büyüklüklerini DDGRIPS komutunu kullanarak değiştirebilirsiniz.

4. Bütün nesnelerin yönlerini, aynı yönde olacak şekilde değiştirin.

Alıştırma 7: 3B Tel Çerçeve Modelin Tamir Edilmesi Bu alıştırmada AutoCAD ve Mechanical Desktop komutlarını kullanarak, modelin bozuk alanlarını tamir ediniz.

Kullanabileceğiniz komutlar aşağıda listelenmiştir:

BREAK EXPLODE EXTEND TRİM LENGTHEN AMFİLLET3D AMJOİN3D AMOFFSET3D AMREFİNE3D 1. badpoint.dwg çizimini açın.



2. Bu bölümde anlatılan komutları kullanarak, modeli tamir ediniz. Bazı bozuk yerler

çemberler ile gösterilmiştir.

BÖLÜM

17

Primitif ve Serbest Form Yüzeyler


232 17. Bölüm: Primitf ve Serbest Form Yüzeyler

Primitif Yüzeyler Primitif yüzeyler, küre, silindir, koni ve halkadır. AMPRIMSF komutu, primitif yüzeylerin yaratılması için kullanılmaktadır.

• Küre için kürenin yarı çapı girilir. • Silindir için, silindirin yarı çapı ve yüksekliği tanımlanır. • Koni için, koninin başlangıç ve bitiş yarı çapları ve yüksekliği girilir. • Halka için, halkanın çapı ve tüp yarı çapı tanımlanır.

Eksktrüze Edilmiş Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > EXTRUDED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > EXTRUDE

Komut Satırı: AMEXTRUDESF

AMEXTRUDE komutunu kullanarak, doğru, yay, bileşik doğru, spline eğri, elips ya da yüzey kenarını bir doğru, X, Y ya da Z ekseni yönünde ya da herhangi bir bakışa dik yönde derinlik kazandırarak ekstrüze edilmiş yüzeyler yaratılabilir. Derinlik miktarı ve eğim açısı girilir.

Döndürülmüş Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > REVOLVED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > REVOLVE

Komut Satırı: AMREVOLVESF

Nesnelerin bir eksen etrafında belirli bir derece ile döndürülmesiyle oluşan yüzeylerdir. Doğrular, yaylar, bileşik doğrular, spline eğriler, elipsler ya da yüzey kenarları kullanılabilir.

Dönme ekseni olarak da, iki nokta, doğru, yay içermeyen 2B ya da 3B bileşik doğrular kullanılabilir. Başlangıç açısı, döndürülecek nesneden bir ötelemeyi tanımlar; bitiş açısı da yüzeyin kaç derecelik bir açı ile döndürüleceğini saptar.


17. Bölüm: Primitf ve Serbest Form Yüzeyler 233

Tüp Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > TUBULAR SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > TUBULAR

Komut Satırı: AMTUBE

AMTUBE komutu, seçilen 2B ya da 3B bileşik doğru boyunca tüp şeklinde bir yüzey yaratır. Enter tube diameter <1>:

Enter an option [Automatic/Manual] <Manual>:

Enter bend radius at point <1>:

İlk olarak tüp çapı tanımlanır. Bundan sonra, hat üzerindeki dönüşlerdeki bükme yarı çapının otomatik mi manuel olarak mı tanımlanacağına karar verilir. Otomatik seçeneğinde, tüm dönüşler belirtilen bükme yarı çapı ile yuvarlanır. Manuelde her bir dönüş için bu değer ayrıca tanımlanır.

“Ruled” Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > RULED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > RULE

Komut Satırı: AMRULE

İki eğri arasında yüzey yaratmak için kullanılır. Eğri olarak doğrular, yaylar, spline eğriler, bileşik doğrular, elipsler, varolan yüzeylerin herhangi U ya da V eğrileri kullanılabilir.

Lineer kenar

Lineer kenarEğ ri 2

Eğri 1



Eğer, eğrilerden birisi kapalı diğeri de açık ise bir hata mesajı alırsınız. Yüzeyler ancak, her iki eğri de kapalı ya da açık ise yaratılır.

AMRULE komutunun bir başka kullanımı da artışlı (augmented) doğrulardan yüzeyler yaratmaktır. Önce artışlı doğru seçilir; sonra yüzeyin genişliği girilir.

Enter width (or) [Select second wire] <10>:

Yüzey, artışlı doğrunun normalleri yönünde verilen genişlik değeri kadar ötelenerek oluşur.

“Loft U” Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > LOFT U SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > LOFTU

Komut Satırı: AMLOFTU

AMLOFTU, bir dizi kontur eğrilerinden yüzey oluşturmak için kullanılır. Seçilen yüzeyler yüzeyin konturunu tanımlar. Eğrilerin seçilmesinden sonra Loft Surface diyalog kutusu açılır:

• Curve Direction Align: Seçilen eğriler aynı yön ile yerleştirilmiş olmalı. “Align”

seçeneği, farklı yöne sahip nesnelerin yönlerini düzeltmek ve eğrileri hizalamak için kullanılır. Aşağıdaki resimde, seçilen eğrilerin yönleri farklıdır. “Align” işaretlendiğinde, ortadaki resimde gösterilen yüzey yaratılır (yönler hizalanır); “Align” işaretli değilse, sağ resimdeki yüzey yaratılır.



“Align” seçeneği açık(yönler düzeltilir)

“Align” kapallı(yönler değişmez)Eğriler

• Curve Fit Smooth: Bileşik doğrulara uygulanır ve Mechanical Desktop, yüzeyi

yaratmadan önce, bileşik doğruları spline eğrilere dönüştürür (yumuşatır). Aşağıdaki şekiller bu durumu örneklemektedir.

“Smooth” açık:Toleransa göre eğriler splineeğri durumuna getirilir

“Smooth” kapalı:Eğriler oldukları gibikalır

• Curve Ends Fit Respace: Kontur eğrilerinin başlangıç ve son noktalarından yüzeyin diğer iki kenarı oluşur. Eğer eğriler birbirlerine parallel durumda ise, oluşacak yüzeyin diğer iki kenarı düzgün bir şekilde oluşur.

Yüzey istendiği gibi çıkarEğri parallele yakın

Fakat, eğriler arasında düzgün bir koşutluk yoksa, o zaman sorunlar olabilir:

Bozuk kenar

Kendi kendini kesen yüzeyEğriler koşut değil



“Respace” seçeneğini kapattığınızda, yüzeyin diğer kenarları eğrilerin başlangıç ve son noktalarından geçerler. Herhangi bir değişiklik olmaz. Eğriler, birbirlerine göre paralele yakın durumda ise kullanılabilir. Durum bu değilse, yani parallellik yoksa, ya da bunu bozan eğriler söz konusuysa, o zaman “Respace” seçeneğini açın. Yüzeyin diğer kenarları yumuşatılarak yüzey oluşturulur.

“Respace” açık:Yumuşatma yapılır

“Respace” kapalı:Eğri sonları aynen kalır

“Polyline Fit” düğmesi Polyline Fit diyalog kutusunu açar ve “Polyline Fit Length” ve “Fit Angle” sistem toleranslarının değiştirilmesini sağlar.

“Loft UV” Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > LOFT UV SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > LOFTUV

Komut Satırı: AMLOFTUV

Bu komut, AMLOFTU komutuna benzer; tek farkla ki, yüzey konturunu tanımlayan hem U hem de V yönündeki eğriler seçilir.

U

V

“Loft UV” yüzeyler yaratırken aşağıdaki kurallara dikkat ediniz. 1. Bir yöndeki eğriler, oluşacak yüzeyin o yöndeki konturunu tanımlar. 2. Her iki yöndeki eğriler, mümkün olduğu kadar paralel bir şekilde konumlanmalı. U

yönündeki herbir eğri, V yönündeki tüm eğrileri kesmelidir. Aynı yöndeki eğriler birbirini kesmemelidir.

3. U ve V yönündeki eğrilerin seçimi istendiğinde, bunları soldan sağa ya da yukarıdan aşağıya doğru işaretleyin. Arada eğri atlamayın.

4. UV eğrileriniz, istenmeyen sapmalar içermemeli.

AMLOFTUV komutu, eğrileri aynı yönde olacak şekilde hizalar. Ayrıca, tüm bileşik doğrular spline eğri durumuna dönüştürülür. Birinci grup eğri, yüzeyin diğer iki kenarını tanımlamaz, bunları tanımlayan diğer grup eğridir.

Komut, U ve V eğrilerin kesişimlerini teker teker araştırır ve aralarındaki uzaklığı hesaplar. Eğer, bu uzaklık AMJOINGAP sistem değişkeni ile tanımlanan tolerans değerini geçerse, sorunlu kesişim bir çember ile gösterilir. Aşağıdaki uyarı çıkar ve bazı seçenekler listelenir:



Warning: Gap exceeds tolerance (gap=15.737)

Enter an option [eXit/Loft/Node check] <Loft>:

“Exit” ile yüzey yaratılmadan komuttan çıkılır ve sorunlu kesişim düzeltilebilir. “Loft” ile sorunlu kesişimlere rağmen yüzey yaratılır (kesişimler arasındaki uzaklığın orta noktası bulunur ve yüzey bu noktalardan geçer); fakat, bu durumda, yüzey konturu ile eğriler farklı olur, yani istenmeyen bir yüzey yaratılabilir. “Node check” sorunlu kesişimleri görüntülemek için kullanılır.

Süpürme Yüzey

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > SEEP SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > SWEEP

Komut Satırı: AMSWEEPSF

AMSWEEPSF komutu, bir ya da iki süpürme kesitinin bir ya da iki ray boyunca süpürülmesiyle yüzeyler tanımlar.

SüpürmeProfilleri

Süpürme kesitlerinin ve rayların seçilmesinden sonra Sweep Surface diyalog kutusu açılır (bu diyalog kutusundaki özellikler, 1 ya da 2 ray seçilmesine göre farklılık gösterir):

• Normal: Süpürülecek profil, raya her durumda dik tutularak yüzey oluşturulur:

Süpürülecekkesit

Ray Kesitler, raya90 dereceolacak şekildetutulur

• Parallel: Süpürülecek kesit, başlangıç konumuna paralel olacak şekilde ray üzerinde

hareket eder:

Süpürü-lecekkesit

RayKesitler,başlangıçkesite paraleltutulur



• Direction: Kesit raya dik bir şekilde süpürme yapar, ayrıca bu seçenekte kesitin burulması da engellenir:

yukarı/aşağ ıyasüpürür

Kesit raya dik şekilde

burkulabilir

Kesit sadece baş lang ıçvektörüne dik birdüzlem de dönebilir

Baş lang ıçVektörü

“Norm al” Seçeneğ i “D irection” Seçeneğ i “Direction” seçeneği ile ilk olarak başlangıç vektörü tanımlanır. Define direction:

Specify start point or [Viewdir/Wire/X/Y/Z]:

Başlangıç vektörü buradaki seçenekler ile tanımlanır.

AMSWEEPSF komutunda iki ray kullanılırsa, seçilen kesitin, raylar üzerinde hareket etmesini kontrol eden iki seçenek çıkar:

• Scale: Süpürme kesiti, düzgün bir şekilde ölçeklendirilerek yüzey oluşturulur.

• Stretch: Bu seçenek ile kesit, sadece rayların birbirinden ayrılması/birleşmesi boyunca

ölçeklenir. Örneğin, eğer raylar gittikçe birbirinden uzaklaşıyorsa, kesit, buna göre uzatılır:

Alıştırma: Primitif Yüzeyler Kullanarak Bir Tutucu Pim Tasarımı

Bu alıştırmada, primitf yüzeyler kullanarak, aşağıdaki şekilde gösterilen bir tutucu pim tasarlayacağız.

1. primsf.dwg çizimini açın. 2. UCS’i X ekseni etrafında 90 derece döndürün ve sonra 8 ile izometrik bakışa geçin.



3. SURFACE > CREATE PRIMITVES > CYLINDER komutunu çalıştırın ve merkezi UCS’in orjininde bulunan, 10 yarı çapında ve 60 yüksekliğinde bir silindir yaratın.

4. UCS’i Y ekseni etrafında 90 derece döndürün. SURFACE > CREATE PRIMITVES > SPHERE komutunu kullanarak, silindirin sonunda ve merkezinde, 10 yarı çaplı, başlangıç açısı 90 derece ve 180 derecelik bir süpürme açısıyla yarım bir küre tanımlayın.

5. UCS komutunu kullanarak koordinat sistemini önceki konumuna getirin. 6. UCS’in orijininde, 15 yarı çaplı, –27.5 yükseliğinde tam bir silindir daha oluşturun.

7. Yeni oluşturulan silindirin sonuna, merkeze, başlangıç yarı çapı 15, bitiş yarı çapı 10 ve

yükseliği–2.5 olan bir koni tanımlayın.

8. Aşağıdaki şekilde gösterilen yerlere iki çember çizin. Bu çemberler kullanılarak

düzlemsel yüzeyler oluşturulacak.

Yeni çember

Yeni çember

9. SURFACE > CREATE SURFACE > PLANAR komutunu kullanarak, “Wire” seçeneği

ile büyük çemberi işaretleyin ve düzlemsel bir yüzey yaratın. Aynı işlemi ufak çember için de tekrarlayın.

10. UCS komutunu kullanarak, koordinat sistemini bulunduğu konumdan 40 birim kaydırın (pimin sonuna doğru) ve aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi döndürün.

11. 0,0,–20 noktasında, 2.5 yarı çaplı ve 40 birim yüksekliğe sahip bir silindir tanımlayın.



12. UCS’i X ekseni etrafında –90 derece döndürün. 13. Merkez noktası 0,0,–20, halka yarı çapı 10 ve tüp yarı çapı 2.5 olan bir halka yaratın.

Bu noktadan sonra, tutucu pim tasarımını bitirmek için AMINTERSF, AMPROJECT ve AMBREAK komutları kullanılacaktır. İlgili bölümleri gördükten sonra, bu noktaya gerip dönüp tasarımı bitirebilirsiniz.

BÖLÜM

18

Kırpılmış Yüzeyler


242 18. Bölüm: Kırpılmış Yüzeyler

Kırpılmış Yüzeyler Mechanical Desktop, yüzeylerin istenmeyen bölümlerinin kesilip atılmasını sağlamaktadır. Örneğin, aşağıda gösterilen bir yüzeyin modellenmesi, eğer yüzeyleri delme/kesme yetenekleri olmasa idi, oldukça zor olurdu.

Kırpılmış yüzeyler, orijinal yüzey kenarlarını, bunlara temel kenarlar denir, ve yeni kırpılmış kenarları içerir. Bir yüzey kırpıldıktan sonra kırpılmış kenar bilgileri yüzey tanımında saklanır.

Temel kenar

Kırpma alanı

Kırpılmış yüzey

kırpmaKenarı

Kırpılmış yüzey(temel kenarlar olmadan)

Kırpılmış bir yüzey oluşturulduğunda, kırpma kenarları birleşerek, kırpma alanını oluşturur. Kırpılmış bir yüzey birçok kırpma alanı içerebilir, fakat bunlar iç içe geçmemelidir:

Kırpılmış Yüzeylerin Yaratılması Mechanical Desktop ile birçok farklı şekilde kırpılmış yüzey yaratılabilir. Bu bölümde, kullanılabilecek komutları ve seçenekleri bulacaksınız.

İzdüşüm

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > PROJECT AND TRIM

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > PROJECT TRIM

Komut Satırı: AMPROJECT

Mechanical Desktop ile kırpılmış bir yüzey yaratmanın en kolay yolu, bir eğriyi bir yüzey üzerine iz düşürmek ve yüzeyi kesmesini sağlamaktır. AMPROJECT komutu ile açık ya da kapalı bir eğri yüzey üzerine değişik yöntemlerle iz düşürülür ve yüzey kırpılır. Eğer eğri açık


18. Bölüm: Kırpılmış Yüzeyler 243

uçlu bir eğriyse, izdüşüm işleminden sonra, açık uçları uzatarak, yüzeyin dışına taşmasını sağlar.

İzdüşümü alınacak eğri ve ilgili yüzey seçildikten sonra, Project to Surface diyalog kutusu açılır:

İzdüşüm yönü ile ilgili seçenekler “Direction” bölümünde bulunur.

• “Normal to Surface” seçeneğinde, eğri, yüzeye dik bir şekilde iz düşürülür. • “Normal to UCS” ile, eğri, güncel UCS’e dik bir şekilde izdüşürülür. • “Vector Prompts” ile bir vektör tanımlanır ve eğri bu vektör doğrultusunda yüzeye iz

düşürülür. • “View” ile de bakışa dik bir şekilde eğri izdüşürülür.

İzdüşüm sonucunda oluşacak nesneler ise “Output Type” bölümünden seçilir. • Augmented Line: İzdüşüm sonucunda artışlı doğru oluşur. • Polyline: İzdüşüm sonucunda bileşik doğru oluşur. • Trim Surface: İzdüşüm sonucunda yüzey kırpılır. • Break Surface: İzdüşüm sonucunda yüzey kırılır.

İzdüşüm işlemi sırasında yüzeyin hangi bölümünün kırpılıp atılacağını, yüzeyin hangi noktadan seçildiği belirler. Bu anlamda, kırpma işlemleri ile ilgili tüm komutlar seçim yerine bağlıdır. Temel kural, kalmasını istediğiniz yüzey bölümünün (kırpma işlemi sonucunda kalacak olan) seçilmesidir. Aşağıdaki şekilde, sol tarafta, yüzey dış kenarlarına yakın bir noktadan seçilmiş; sağdaki örnekte de iç kısmına yakın bir yerden işaretlenmiştir.



“Options” düğmesi ile yeni bir diyalog kutusu açılır:

Burada, izdüşümün yöntemi ve eğim açısı tanımlanabilir.

Kırpılmış Yüzey Kenarlarının Düzenlenmesi Diğer yüzeyler için olduğu gibi, kırpılmış yüzeyler de, grip noktalarından çekiştirilerek düzenlenebilir. Ayrıca, bu bölümde göreceğimiz gibi, kırpma kenarlarının düzenlenmesi ile ilgili önemli özellikler de söz konusudur.

AMEDGE Komutu Kırpılmış yüzeylerde, kırpma kenarları ile ilgili özelliklere, AMEDGE komutu kullanılarak ulaşılabilir. Komutun çalıştırılması ile aşağıdaki seçenekler çıkar: Output=Polyline

Select surface loop to copy or [Copy edge/Output/Show nodes/Untrim]:

Buradaki seçeneklere ayrıca, Surface>Edit Trim Edges menüsünün altından da ulaşıabilir. • Copy Edge: Bu seçenek ile yüzeyin kenarları tel çerçeve nesneler olarak kopyalanır.

İlk olarak, kopyalanan kenarın nesne tipi seçilir (bileşik doğru ya da spline eğri seçenekleri vardır). Bundan sonra, yüzeyin istenen kenarları işaretlenerek, bunların kopyalanması sağlanır.

• Output: Kenar kopyalama işlemi sonucunda oluşacak tel çerçeve nesnenin tipi kontrol edilir. Bileşik doğru ya da spline eğri seçenekleri vardır.

• Show Nodes: Kırpma kenarlarının son noktaları görüntülenir. Bu noktalar, grip notkaları gibi gözükür, ama bunlar gibi çekiştirilemez; sadece görsel olarak kırpma kenarlarının son noktalarını belirtir.

• Untrim: Kırpılmış yüzey, kırpılmadan önceki durumuna, temel yüzey durumuna

getirilir. • Select surface loop to copy: Kırpma alanı işaretlenir ve bu alan tel çerçeve nesne

olarak alınır.



Kırpılmış Yüzeylerle İlgili Sınırlamalar Mechanical Desktop ile yaratılan kırpılmış yüzeyler, istenen karmaşıklıkta yüzey modellerin yaratılması için önemli işlevler getirmektedir. Buna karşın, bazı Mechanical Desktop komutları ile kırpma kenarlarının kullanılması mümkün olmamaktadır. Aşağıdaki maddeler söz konusu bazı sınırlamaları içermektedir:

• Kırpma kenarlarına sahip yüzeyler, çizimde normal yüzeylere göre daha fazla yer tutar. Bu durumda, ancak gerektiğinde kullanılmalıdır.

• Kırpma kenarları kapalı olmalıdır. Kırpma alanını oluşturan tel çerçeve nesneler, kendi içinde kesişmemelidir.

• Kırpılmış yüzeyler, ancak kırpma alanı etkilenmeyecekse, başka yüzeylerle birleştirilebilir.

• Kırpılmış yüzeyler, ancak kırpma alanı etkilenmeyecekse, uzatılabilir.

Alıştırma 1: Telçerçeve Nesnelerin İzdüşümü Bu alıştırmada, kırpılmış yüzeylerin telçerçeve nesnelerin izdüşürülerek elde edilmesini göreceğiz. 1. project.dwg çizimini açın. 2. Güncel rengi mavi (blue) ve DELOBJ sistem değişkenini 0 yapın. 3. Surfaces > Create Wireframe > Project Wire... komutunu çalıştırın ve tel çerçeve nesne

olarak çemberi, izdüşüm yüzeyi olarak da yüzeyi, herhangi bir noktasından işaretleyin. 4. Diyalog kutusunda “Direction” bölümde Normal to UCS seçeneğini ve çıktı tipi olarak

da Polyline seçeneğini işaretleyin.

5. Güncel nesne rengini kırmızı yapın. 6. Aynı çemberin izdüşümünü alacağız, fakat bu sefer Normal to Surface seçeneği ile. Çıktı

tipi yine bileşik doğru olsun.



8. Güncel nesne rengini magenta yapın. 9. Sağ taraftaki görünüş penceresini aktif durumuna getirin. 10. Yeniden aynı çemberin izdüşümünü alacağız; bu sefer Direction to View seçeneğini

kullanacağız. Üst görünüşe bakarsak sonuç aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi olacaktır.

11. Şimdi, yukarıdaki yönleri yeniden uygulayın; fakat bu sefer “Output Type” Trim Surface

olsun. Sonuçlar aşağıda gösterilmiştir.

Alıştırma 2: Yüzey Kesişimleri Bu alıştırmada iki yüzeyin kesişmesini göreceğiz. 1. intersf.dwg çizimini açın.



2. Güncel nesne rengini magenta yapın. 3. Surfaces > Edit Surface > Intersect Trim komutunu kullanın ve iki yüzeyi seçin. 4. “Intersection” bölümünde Polyline seçeneğini işaretleyin.

NOT: Aşağıdaki adımları uygularken, seçilen yüzeyin hangi parçasının kalacağını, yüzeyi işaretlediğiniz noktanın etkilediğini unutlmayın.

5. Kesişim eğrisini silin ve AMINTERSF komutunu yeniden çalıştırın.. 6. “Trim” bölümünde First Surface seçeneğini işaretleyin ve aşağıdaki gibi yüzeyi kırpın.

7. UNDO komutuyla geri gelen ve yeniden AMINTERSF komutunu çalıştırın. 8. “Trim” bölümünde First Surface seçeneğini işaretleyin ve aşağıdaki gibi yüzeyi kırpın.

9. UNDO komutuyla geri gelen ve yeniden AMINTERSF komutunu çalıştırın. 10. “Trim” bölümünde First Surface ve Second Surface seçeneklerini işaretleyin ve

aşağıdaki gibi yüzeyleri kırpın.



Alıştırma 3: Tornavidanın Yüzeyler ile Modellenmesi Bu alıştırmada, aşağıdaki şekilde gösterilen tornavida modelini oluşturacağız. İlk olarak sap kısmı tanımlanacak, sonra da uç kısmı.

Aşağıdaki Mechanical Desktop komutlarını bu alıştırmada kullanacağız:

AMEXTRUDESF AMPLANE AMSWEEPSF AMVİSİBLE AMREVOLVESF AMPROJECT AMJOİNSF AMJOİN3D AMEDGE MİRROR3D

Bitmiş tornavidanın yüzey modeli.

1. scrwdrvr.dwg çizimini açın.

Tel çerçeve geometri.



2. Surfaces > Create Surface > Revolve komutunu çalıştırın ve P1 ve P2 ile gösterilen profilleri seçin. Seçtiğiniz profilleri yeşil merkez doğrusu etrafında 180 derece döndürün.

3. Surfaces > Create Surface > Extrude komutunu çalıştırın P1 profilini ekstrüzyon için

işaretleyin. Ekstrüzyon yönü olarak P2 ile merkez doğrusunu seçin.

4. Surfaces > Edit Surface > Intersect Trim komutunu kullanarak ekstrüzyon ile elde

edilmiş yüzey (P1) ile sapın başlangıç yüzeyini (P2) kesiştirin.

5. Aynı işlemi diğer taraftaki yüzey için de uygulayın (P1 ve P3).



NOT: Modeliniz aşağıdaki gibi olacaktır.

6. HANDLE katmanını kapatın ve BLADE katmanını güncel duruma getirin.

7. Surface Options diyalog kutusunda “Polyline Fit Length” değerini 0.20 yapın. 8. Surfaces > Create Surface > Sweep... komutunu çalıştırın ve profil olarak ters-V şeklini

(P1) ve iki rayı (P2, P3) seçin. Diyalog kutusunda “Transition” bölümünde Scale seçeneğini işaretleyin.



9. Surfaces > Edit Surface > Join komutunu kullanarak aşağıda gösterilen yüzeyleri

birleştirin. Aynı işlemi, diğer taraftaki yüzeyler için de tekrarlayın.

10. Tornavidanın uç tarafına yaklaşın. 11. Surface > Create Surface > Extrude komutunu kullanarak, magenta renkli doğru

parçasını (P1) X ekseni yönünde 3.0 birim uzatın.

12. MOVE komutu ile yeni tanımladığınız yüzeyi 1.5 sola kaydırın. 13. Surfaces > Edit Surface > Intersect Trim komutunu kullanarak, yüzeyleri aşağıda

gösterilen noktalara yakın yerlerden işaretleyin.



x 14. Aynı işlemi diğer taraftaki yüzeyler için de uygulayın.

15. Surfaces > Create Surface > Extrude komutunu kullanarak, her iki sarı doğru parçasını

Z ekseni yönünde 0.5 birim uzatın.

16. Surfaces > Edit Surface > Intersect Trim komutu ile yeni yaratmış olduğunuz yüzeyler

ile tornavida ucunun üst yüzeyini kesiştirin. Doğru sonucu elde edebilmek için, yüzeyi alt taraflarına yakın noktalardan (P1) seçmeniz gerekir.



17. Aynı komutu kullanarak, süpürülerek elde edilen yüzey ile uç kısmın yan yüzeyini de

kesiştirin. Yüzeyleri P1 ve P2 noktalarına yakın yerlerden işaretleyin.

NOT: Tornavida ucunun yan tarafı aşağıdaki gibi olmalıdır.

18. 16 ve 17. Adımlarda yaptıklarınızı sol taraf için de uygulayın.



NOT: Uç kısmın üst ve yan yüzeyleri, bir miktar dışarıya taşmaktadır. Bunlar, yeşil doğru ile kesilecektir.

19. Surface > Edit Surface > Project Trim... komutunu kullanarak, yeşil doğru parçası (P1) ile yaratılmış yüzeyleri (P2, P3, P4) kırpın.

20. Tornavidanın uç kısmına önden bakacak şekilde bakışınızı değiştirin ve WİRE katmanını

kapatın. 21. Surface > Create Surface > Planar komutunu çalıştırın; Plane seçeneğini işaretleyin ve

Zx seçin. Aşağıda gösterildiği gibi yüzeylerin köşelerine kenetlenin.

22. Bakışınızı yeniden değiştirin ve tam aksi tarafa bakın. Surface > Create Wireframe >

Copy Edge komutunu kullanarak, belirtilen yüzey kenarlarını kopyalayın. Ayrıca, şekilde gösterildiği gibi yeni bir doğru parçası daha oluşturun.



23. Surface > Edit Wireframe > Join... komutunu kullanarak tanımladığını üç doğru

parçasını birleştirin. 24. Surface > Create Surface > Planar Trim komutu ile aşağıda gösterildiği gibi düzlemsel

bir yüzey yaratın.

25. HANDLE katmanını açın.

26. MIRROR3D komutunu kullanarak, tornavidanın diğer tarafını da oluşturun.

BÖLÜM

19

Türetilmiş Yüzeyler


258 19. Bölüm: Türetilmiş Yüzeyler

Yuvarlanmış Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > FILLETED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > FILLET

Komut Satırı: AMFILLETSF

AMFILLETSF komutu, iki yüzeyin kesişimleri boyunca verilen yarı çapla yuvarlanmış yüzeyler yaratmak için kullanılır. Yuvarlanmış yüzey, yay geometrisine sahip, belirli bir yarı çapta, oluşturulduğu yüzeylerden bağımsız bir yüzeydir. Yuvarlanmış yüzey yaratmak için, birbiriyle kesişen ya da kesişmeyen iki yüzey kullanılır.

Yüzeylerin seçiminden sonra, Fillet Surface diyalog kutusu açılır.

Yüzeylerin seçiminde, işaretlenen noktalar önemlidir. İşaretlenen noktalar hem yuvarlanmış yüzeyin yerleşim yerini, hem de hangi tarafların kırpılacağını belirler. Aşağıdaki şekiller, farklı seçim noktaları sonucunda oluşan farklı yuvarlanmış yüzeyleri göstermektedir:

Sol: Orijinal yüzeyler; Sağ: İşaretlenen P1 ve P2 noktalarına göre elde edilen yuvarlanmış yüzey.

Sol: Orijinal yüzeyler; Sağ: İşaretlenen P1 ve P2 noktalarına göre elde edilen yuvarlanmış yüzey.


19. Bölüm: Türetilmiş Yüzeyler 259

• Trim: Burada yer alan seçenekler ile seçilen yüzeylerin hangilerinin kırpılacağı ya da kırpılmayacağı tanımlanır. “First Surface” işaretlenen ilk yüzey anlamına gelir.

• Fillet Type: Yuvarlama tipleri için değişik seçenekler vardır. “Variable” değişken bir yuvarlamadır. Bu seçenek işaretlendiğinde, “Linear” (bir radyustan diğerine lineer değişen yuvarlama) ve “Cubic” (bir radyustan diğerine kübik değişen yuvarlama) seçenekleri aktif duruma gelir.

Değişken yuvarlama tanımlarken iki farklı radyus girmek gerekiyor. İlk girilen radyus değeri, ilk seçilen yüzeyin yakın kenarından başlar.

• Extend: Eğer, yuvarlanan iki yüzey, farklı uzunlukta ise, bu seçenek ile kısa kenar boyunca yuvarlama uzatılır:

• Base Surface: Eğer yuvarlama yapılacak yüzeylerin kırpma alanları var ise, bu seçenek ile yuvarlamanın temel yüzey (yüzeyin kırpılmamış hali) kenarları arasında olması sağlanır.



Köşe Yuvarlama

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > CORNER FILLET SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > CORNER FILLET

Komut Satırı: AMCORNER

AMCORNER komutu, kesişen üç yuvarlanmış yüzeyden, teğetliklerinden kırparak, köşe yuvarlama oluşturmak için kullanılır. Köşe yuvarlama için yüzeyleri kırpılmayacak alanlardan işaretleyin.

Önemli bir nokta vardır. Köşe yuvarlama öncesinde, yüzeyler arasında yuvarlama yaratırken, ilk yuvarlamadan sonra Fillet Surface diyalog kutusunda “Base Surface” seçeneğinin seçili olması gerekir. Ancak böylelikle, Mechanical Desktop, üç yuvarlama yüzeyi arasında kesişim bulabilir.

Offset (Ötelenmiş) Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > OFFSET SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > OFFSET

Komut Satırı: AMOFFSETSF

AMOFFSETSF komutu, seçilen yüzeye paralel, ondan belirli bir uzaklıkta ötelenmiş yeni bir yüzey yaratmak için kullanılır. Offset yüzey için tanımlanan uzaklık pozitif bir değerde ise, yeni yüzey ilk yüzeyin normalinin yönünde yaratılır. Eksi değerler, normalin aksi yönünde bir offset yüzey yaratır.



“Blend” Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > BLENDED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > BLEND

Komut Satırı: AMBLEND

AMBLEND komutu, 2 ile 4 kenar (doğru, yay, bileşik doğru, spline eğri, artışlı doğru ve yüzey kenarları olabilir) arasına, yumuşak geçiş sağlayacak bir yüzey atamak için kullanılır. Teğetlik koşulları da ayrıca kontrol edilebilir.

Bu komut için en az iki kenar seçmek gerekiyor. Eğer seçilen nesneler normal bilgisine sahipse, örneğin yüzey kenarları ya da artışlı doğrular, yeni yüzey bunlara teğet olarak oluşur. Bunun dışındaki nesneler için, yeni yüzey bunlara teğet olmayabilir.

4 nesne arasında “blend” yüzey oluşturmak için, kenarlar karşılıklık bir sıra ile seçilmelidir.

Eğer, iki kenar arasında “blend” yüzey oluşturulacaksa, her iki kenar için teğetlik koşulları ayarlanabilir. Komut içerisinde “Weights” seçeneğine girildiğinde, herbir kenar için teğetliğin ne kadar korunacağı girilebilir.



“Blend” yüzey: “1” numaralı yüzeyin ağırlığı “1”, ikincisinin “5”.

Düzlemsel Yüzeyler

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > PLANAR SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > PLANAR

Komut Satırı: AMPLANE

Düzlemsel yüzeyler yaratmak için kullanılır. Komutun çalıştırılması ile sunulan seçenekler şunlardır: Specify first corner or [Plane/Wires]:

• Plane: Bu seçenek ile öncelikle, yüzeyin çizileceği düzlem tanımlanır, sonra dikdörtgen şeklinde yüzey oluşturulur.

• Wires: Çizimde bulunan kapalı ve düzlemsel nesneler seçilir ve bunların sınırladıkları alan bir yüzey ile kaplanır. Eğer seçilen eğrilerin kapladığı alan içerisinde adalar var ise, bunların seçilmesiyle de kırpılmış düzlemsel yüzeyler (adalar kesme işlemi olarak algılanır) yaratılır.

Dikilmiş Yüzeyler (Surface Stitching)

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > STITCHES SURFACES

Menü: SURFACE > SURFACE STITCHING

Komut Satırı: AMSTITCH

Birden fazla yüzeyin dikilmesiyle oluşan yüzeydir. Dikilmesi istenen yüzeyler seçilir ve bunlar tek bir yüzey durumuna getirilir. Yüzeylerin seçiminden sona, ayarlar için Surface Stitching diyalog kutusu açılır:

“Stitching Type” altında “Custom” ve “Optimal” seçenekleri vardır. “Optimal” seçeneğinde, optimal olarak yüzeyleri birleştirir. “Custom” seçeneğinde ise “Operation” bölümü altındaki seçenekler açılır veseçilebilir duruma gelir.

• Stitch Surfaces: Yüzeyleri birleştirir. • Heal Gaps: Seçilen yüzeyler arasında varolan açıklıkları kapatır. • Simplify Objects: Seçilen yüzeyleri basitleştirir.



“Enclosed Surfaces Output” bölümünde ise birleşme sonucunda oluşacak nesne tipi tanımlanır. “Quilt” seçilirse, yüzeyler dikilir ve tek bir yüzey oluşur; “Part” seçeneği ise yüzeyleri katı bir modele dönüştürür (bu seçeneğin koşulu ise seçilen yüzeylerin kapalı bir hacim oluşturmalarıdır).

“Preview” seçeneği ekran üzerinde, dikme işlemi sonucunda oluşacak nesnenin bir ön görüntüsü alınabilir.

“Settings” düğmesi yeni bir diyalog kutusu açar:

Custom Settings diyalog kutusunda iki farklı kart bulunmaktadır: ”Stitch/Heal/Simplify” ve “Display”.

• Stitch/Heal/Simplify: Dikme, aralık kapama ve basitleştirme işlemleri için gerekli ayarları içerir.

• Display: Dikme işlemi sonucunda oluşacak olan nesnenin ön görünümünü alırken, oluşacak kenarların, eğrilerin, kötü kenarların, kötü yüzeylerin vb. renkleri ayarlanır.

Dikilmiş Yüzeylerin Kenarlarının Yuvarlanması

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > FILLETED SURFACE

Menü: SURFACE > CREATE SURFACE > FILLET

Komut Satırı: AMFILLETSF

AMFILLETSF komutu, AMSTITCH ile birleştirilmiş yüzeyler üzerine uygulandığında farklı davranır. Normalde olduğu gibi yuvarlama için yüzeyler değil, dikilmiş yüzeyin kenarları seçilir ve bunlara doğrudan yuvarlamalar atanır. Bu seçenek, birden fazla yüzeyin yuvarlanması için uygun bir çözümdür.

Bir örnek ile komutun çalışmasını gösterelim. Aşağıdaki şekilde gösterilen yüzeylerin belirtilen kenarının (kalın çizgi ile gösterilen) yuvarlanacağını varsayalım.



Bunu yapmanın en kolay yolu, ilk olarak yüzeyleri dikerek tek bir yüzey durumuna getirmektir. Yüzeylerin dikilmesinden sonra yeni yüzey aşağıdaki gibi görünür.

Şimdi de AMFILLETSF komutunu çalıştıralım ve istediğimiz kenarları seçelim.

Şimdi karşımıza Fillet Surface diyalog kutusu çıkar. Dikkat ederseniz, bu diyalog kutusu ile normal yüzey yuvarlama diyalog kutusu arasında kimi farklar vardır. Bunun da nedeni seçilen kenarların dikilmiş bir yüzeye ait olmasıdır.



“Radius” için yuvarlama değerini giriyoruz ve istenen kenarlar yuvarlanmış oluyor:

İstenirse, AM2SF komutuyla dikilmiş yüzey ayrı NURBS yüzeylere dönüştürülebilir. Böylece, birden fazla yüzeyi etkileyecek yuvarlamalar tek bir seferde yapılabilmektedir.

Yüzey ve dikilmiş yüzeylerin kalınlık verilerek katı modele dönüştürülmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > SURFACE THICKEN

Menü: SURFACE > SURFACE THICKEN

Komut Satırı: AMTHICKEN

NURBS yüzeylere ve dikilmiş yüzeylere belirli kalınlıklar verilerek bunların katı modele dönüştürülmesi sağlanır.

İlk olarak yüzeyler seçilir: Select surfaces to thicken:

Daha sonra kalınlığın verileceği yön saptanır: Select direction to thicken [Flip/Accept] <Accept>:



Kalınlık verilir: Thickness <1>:

Ve seçilen yüzeyler bir katı modele dönüşür:

Alıştırma: Yuvarlanmış Yüzeyler Bu alıştırmada, sabit ve değişken radyuslu yuvarlanmış yüzeylerin nasıl oluşturulduğunu göreceğiz. 1. fillet2.dwg çizimini açın.



2

1

2. Surface > Create Surface > Extrude komutunu kullarak 1 numaralı doğru parçasını X

ekseni boyunca 250 birim uzatın. Üç yeni yüzey oluşur.

2

3. Aynı komutu kullanarak, 2 numaralı doğru parçasını da Y ekseni yönünde 250 birim uzatın.

4

3

2

1

4. Surface > Create Surface > Fillet... komutunu çalıştırın ve 2 ile 3 numaralı yüzey

arasında 25-birimli yuvarlama tanımlayın.



4

3

1

2

5. Aynı şekilde 3 ve 4 numaralı yüzeyler arasında da 25-birimlik yuvarlama tanımlayın.

6. Surface > Surface Stitching komutunu çalıştırın. 1, 2, 3, 4 ve 5 numaralı yüzeyleri seçerek “Quilt” yüzey oluşturun.

1

3

2

45

7. Surface > Edit Surfaces > Intersect Trim... komutunu çalıştırın ve aşağıdaki şekilde

gösterilen yüzey kenarlarını seçin.



1

2

8. Surface Intersection diyalog kutusunu “OK” ile geçin. Şekliniz aşağıdaki gibi olacaktır.

9. Yeniden Surface > Surface Stitching komutunu çalıştırın ve tüm yüzezyleri seçerek

“Quilt” yüzey oluşturun. 10. Surface > Create Surface> Fillet komutunu çalıştırın aşağıda gösterilen kenarı seçin.

11. Değişken yuvarlama tanımlayacağız. Bunun için, “Fillet Type” olarak “Variable Cubic”

seçin. “Default Radius” için “25” girin.



12. Radyus değerlerini aşağıdaki gibi girin ve ENTER ile devam edin.

13. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.

BÖLÜM

20

Yüzeylerin Düzenlenmesi


272 20. Bölüm: Yüzeylerin Düzenlenmesi

Yüzeylerin Kırılması

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > BREAK SURFACE

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > BREAK

Komut Satırı: AMBREAK

AMBREAK komutu, seçilen yüzeyin belirtilen U ya da V doğrusundan kırılmasıdır. Sonuçta iki ayrı yüzey ortaya çıkar. Percent = 37.5000%

Enter an option [Flip/Reposition] <Break u>:

Seçilen noktadaki U ya da V doğrusu, kesme kenarı olarak alınır. “Reposition” ile kesme doğrultusu yeniden tanımlanabilir.

Yüzeylerin Kesiştirilmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > INTERSECT AND TRIM

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > INTERSECT AND TRIM

Kesişen iki yüzeyin kesiştirilmesi sağlanır. Böylece kırpılmış yüzeyler elde edilir. Yüzeylerin seçilmesinden sonra, aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

“Type” olarak 2 seçenek vardır: “Trim” (kırpma) ve “Break” (kesme). Kesme seçeneğinde, yüzeyler kesişim yerlerinden kesilir ve ikiye ayrılır. Kırpma ise işaretlemeye bağlı olarak kesişen yüzeylerin kırpılmasıdır.

“Trim” bölümünde, seçilen yüzeylerden hangilerinin kırpılacağı tanımlanır. İstenirse, yüzeyler kırpılmaz, sadece kesişim yerleri bir bileşik doğru olarak alınabilir.

Burada da yüzeylerin hangi noktalardan işaretlendikleri önemlidir. İşlem sonucunda kalmasını istediğiniz yerlerden yüzeyleri işaretleyin.

Yüzeylerin Birleştirilmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > JOIN SURFACE

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > JOIN

Komut Satırı: AMJOINSF

AMJOINSF komutu ile seçilen yüzeyler birleştirilir ve tek bir yüzey durumuna getirilir. Burada önemli olan yüzey toleranslarında tanımlanan “Blend” tolerans değeridir. Yüzeylerin birleştirilmesi işleminde, birleşme yerleri bu tolerans değerinin sınırları içerisinde ise birleştirme uygulanır.


20. Bölüm: Yüzeylerin Düzenlenmesi 273

Önemli bir nokta da, kırpılmış kenarların durumudur. Yüzeylerin kırpılmış kenarlarından birleştirilmesi mümkün değildir.

Yüzeyleri Uzatmak

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > LENGTHEN SURFACE

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > LENGTHEN

Komut Satırı: AMLENGTHEN

Yüzeyleri, seçilen kenarlardan uzatmak ya da kısaltmak için kullanılır. Aşağıdaki seçenekler çıkar: Base edge=Single Extension=Percent Method=Parabolic Value=110.0000%

Select surface edge or [Base edge/Extension/Method/Value]:

• Base Edge: Yüzeyin temel kenarı (eğer kırpılmış kenarsa, kırpılmamış durumu) dikkate alınarak uzatma/kısaltma gerçekleştirilir.

• Extension: Uzama miktarı tanımlanır (yüzde ya da sabit uzaklık olarak). • Method: Parabolik ya da lineer uzatma yöntemleri arasında tercih yapılır. • Vaule: Uzatma/kısaltma değeri tanımlanır.

Yüzey İnceltmek

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > REFINE SURFACE

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > REFINE

Komut Satırı: AMREFINESF

Yüzeylerin U ve V doğrularının azaltılması ya da artırılması ile inceltilmesidir. Sonuçta yeni bir yüzey oluşur ve bu yüzeyin;

• U ve V doğru sayıları, • Yüzeyi tanımlayan denklemin derecesi değişir ve • “Rational” yüzeyden “nonrational”, • “Offset” yüzeyden “non-offset” yüzeye dönüşür.

Orijinal yüzeyin (sol) inceltilmesiyle oluşan yeni yüzey (sağ).

Komutun çalıştırılmasından sonra, yüzey seçilir ve aşağıdaki seçenekler çıkar. Tolerance [Uv patches] <0.0010>:

• Tolerance: Tanımlanan toleransa göre yüzey yeniden tanımlanır. • UV Patches: Yeni U ve V doğru sayıları tanımlanır.



Yüzey kenarlarının teğet birleşimleri

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > ADJUST

Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > ADJUST

Komut Satırı: AMADJUSTSF

Bu komut ile, yan yana bulunan yüzeylerin birbirlerine teğet olmaları sağlanır. Sonuçta ortaya çıkan yeni yüzeyler birleşim kenarlarında G1 teğetliğine (G0 sürekliliği opsiyoneldir) sahip olurlar. Aşağıdaki şekiller, komutun nasıl çalıştığını göstermektedir.

Teğet süreklilik koşulu, özellikle kalıpçılık gibi uygulamalarda ya da farklı yüzeyler arasındaki geçişin yumuşak ve teğet olması istenen modellerde ve CAM uygulamalarında kritik bir öneme sahiptir. Bu komut ile yüzeyleri istenen kenarlarından seçerek birbirlerine teğet duruma getirebilirsiniz.

İlk olarak yüzey kenarları seçilir. Select surface edge to adjust:

Select surface edge to adjust:

Bundan sonra aşağıdaki satır çıkar: First surface=20.0000% Second surface=20.0000% cOntinuity=Smooth Keep=Yes

Enter an option [First surface/Second surface/cOntinuity/Keep] <Continue>:

“First Surface” ve “Second Surface” seçenekleri, seçilen yüzey kenarlarından ne kadar ötede birleşme işleminin gerçekleşeceğini tanımlar. “Continuity” ise G0 sürekliliğini sağlar. “Keep” orijinal yüzeyleri saklar.

Yüzeylerin Genel Özelliklerinin Düzenlenmesi Menü: SURFACE > EDIT SURFACE > OVERALL EDIT

Komut Satırı: AMEDITSF

Bu komut ile, seçilen yüzeyin U ve V sayıları, normal verktörünün yönü, griplerden çekiştirirken etki alanı özellikleri bir diyalog kutusu yardımıyla düzenlenebilir.


20. Bölüm: Yüzeylerin Düzenlenmesi 275

Yüzeylerin Görünürlüğünü Düzenlemek

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > SURFACE DISPLAY

Menü: SURFACE > SURFACE DISPLAY

Komut Satırı: AMDISPSF

Seçilen yüzeyin görünürlüğü kontrol edilir. Individual Surface Display diyalog kutusu açılır.

Yüzeyin normalinin uzunluğu, U ve V doğrularının sayısı girilir. Ayrıca, geçici olarak, yüzey yamalarının normalleri, temel yüzey ve kontrol noktaları da görüntülenir.

Yüzey Analizleri

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > SURFACE ANALYSIS

Menü: SURFACE > UTILITIES > SURFACE ANALYSIS

Komut Satırı: AMANALYZE

Bu işlev sayesinde yüzey eğriliği ve eğim açısı etkileşimli olarak analiz edilip, sonuçlar görüntülenir.

Yüzeylerin eğrilik ve teğetlik koşulları, özellikle otomotiv uygulamalar, kalıpçılık, tüketici ürünleri ve uzay ve havacılık uygulamalarında önemli bir yer tutmaktadır. Yyüzey analizleri ile görsel ve sayısal değer olarak modellerin eğrilik geçişlerini görmek olanaklı olmaktadır. Eğim açısının analizi ise, kalıp ayırma durumlarında kilitleme koşullarının bulunması açısından önemlidir.

Analiz penceresinde kullanılabilecek görüntüleme araçları şunlardır: • Döndürme: Farenin sol tuşu • Zum: SHIFT + Farenin sol tuşu • Pan: CTRL + Farenin sol tuşu



Aşağıdaki analiz seçenekleri sunulmuştur:

Eğrilik (Curvature) Eğrilik analizi: • Parçanın imalatı için kesici büyüklüğünü ve

yumuşak geçişin olmadığı alanları bulmak; • Çok fazla düz olan alanları araştırmak; • Düzensizlikleri araştırmak

için kullanılabilir.

Eğim Açısı (Draft Angle) Ka

lıp kavitesini oluşturan yüzey ile parçanın çekileceği yön arasındaki açıdır.

Yansıma Doğruları (Reflection Lines) Belirli bir yönden bakılarak, yüzey üzerinde lineer ışık kaynağının yansımaları alınır.

BÖLÜM

21

Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları


278 21. Bölüm: Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları

Artışlı Doğrular (Augmented Lines) Yüzey üzerindeki her noktanın bir normal vektörü vardır. Normal vektör, o noktada, yüzeye tam dik olarak tanımlanan vektördür.

Aşağıdaki şekilde, kirpi şeklindeki doğrular, söz konusu hat boyunca olan normal vektörleri göstermektedir.

Yüzey kenarından “1” ve “3.5” birim uzaklıktaki artışlı doğruların gösterimi.

Artışlı doğrular, yüzey üzerinde belirli noktalardan geçen ve o noktalardaki normal vektör bilgilerine sahip olan 3B bileşik doğrular olarak düşünülebilir.

Mechanical Desktop, artışlı doğruların farklı şekillerde tanımlanmasını sağlamaktadır. Yüzeydeki U ve V doğrularından, yüzey kenarlarından ya da doğrudan 3B bileşik doğrulardan artışlı doğrular üretilebilir.

Artışlı Doğruların Yaratılması

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > AUGMENTED LINE

Menü: SURFACE > CREATE WIREFRAME > AUGMENTED LINES

Komut Satırı: AMAUGMENT

AMAUGMENT komutu, yüzeyin kenarlarından, U ve V doğrularından ya da kırpma kenarlarından artışlı doğruların tanımlanması için kullanılır. Komutun çalıştırılması ile bazı seçenekler sunulur. Artışlı doğruların tanımlanmasından önce bu ayarlar yapılmalıdır. Angle=0 Distance=0.0000 Spacing=Optimal

Select surface wire or [Angle/Distance/Spacing]:

• Angle: Artışlı doğrunun sahip olacağı normal vektörlerin açı değeridir.

“Angle” seçeneği.

Normal vektörlerin açı bilgileri, bunlardan türetilecek olan yüzeyleri etkiler. Örneğin, aşağıdaki şekilde AMBLEND komutu kullanılarak, yaratılan iki artışlı doğru arasına yeni bir


21. Bölüm: Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları 279

yüzey tanımlanıyor. Artışlı doğruların normal vektör açıları, yeni yaratılacak olan yüzeyin biçimini belirler:

AMBLEND komutu ile yaratılacak olan yeni yüzey, artışlı doğruların normal vektörlerine dik olur.

• Distance: Yüzey kenarından belirli bir uzaklıkta, yüzey konturu üzerinde artışlı doğrular yaratmak için kullanılır. Örneğin, “1”lik bir değer, yüzey kenarından 1 birimlik bir ötelemedeki artışlı doğruyu verir. Negatif değerler, seçilen kenarın dışında bir yer gösterir.

• Spacing: Artışlı doğrunun nokta sayısını kontrol etmek için kullanılır. Üç farklı seçenek

vardır. “Vertices” seçeneği ile, istenen nokta sayısı girilir ve bu noktalar eşit aralıklı olarak yerleştirilir. “Step” ile iki nokta arasındaki uzaklık tanımlanır. Ve son olarak “Optimal” ile artışlı doğru optimum sayıda noktadan oluşur (AMSFTOL sistem toleransı tarafından belirlenir). Aşağıdaki şekil farklı sistem toleranslarında oluşan farklı artışlı doğruları göstermektedir:


280 21. Bölüm: Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları

Artışlı Doğruların Düzenlenmesi

Araç Çubuğu: SURFACE MODELING > EDIT AUGMENTED LINE

Menü: SURFACE > EDIT WIREFRAME >

Komut Satırı: AMEDITAUG

AMEDITAUG komutu, artışlı doğruların düzenlenmesini sağlamaktadır. Komutunu çalıştırılması ile sunulan seçenekler şunlardır: Enter an option [Add vectors/Blend/Copy/Normal length/Rotate/Twist] <eXit>:

• Add Vectors: Artışlı doğru üzerinde yeni normal vektörler (noktalar) tanımlamak için kullanılır. İşaretlenen yere nokta yerleştirilir ve bir yüzey bilgisi gerekmez.

• Blend: Seçilen normal vektörler arasında, yumuşak geçiş sağlayacak şekilde, aradaki vektörlerin açılarını değiştirir.

• Copy: Seçilen bir normal vektör, bir başkası üzerine kopyalanır.

• Length: Artışlı doğrunun normal vektörlerinin uzunluğu ayarlanır. • Rotate: Normal vektörler, belirli bir açıya döndürülür ya da tanımlanan bir düzleme iz

düşürülür.

Dönme açısı ya da yansıtılacak düzlem tanımlandıktan sonra, bunun hangi vektörlere uygulanacağı saptanır:

• Twist: Artışlı doğrunun normal vektörleri belirli bir açıyla burulur. Tanımlanan burulma

açısı, artışlı doğrunun sahip olduğu nokta sayısına bölünür ve herbir vektör bu açı kadar döner. Örneğin, eğer 2 tam dönme gerekiyorsa, açı 720 (360 x 2) olarak tanımlanır. Helikal yüzeyler yaratmak için bu yöntem kullanılır. Pozitif açı değerleri, saat yönünde bir burulmayı, negatif değerler ise, saat yönünün tersi bir burulmayı tanımlar.


21. Bölüm: Artışlı Doğrular ve Diğer Yüzey Çıktıları 281

Diğer Yüzey Çıktıları Kenar doğruları, varolan yüzeyin kenarlarını izleyen 3B tel çerçeve nesnelerdir. Bunları AMEDGE komutuyla yaratabilirsiniz.

Mechanical Desktop yüzeylerin belirli düzlemler ve yöntemlerle kesilmesi sonucunda oluşan kesit doğrularının alınmasını sağlamaktadır. Kullanılan komut AMSECTION’dur.

Kesişim doğruları, iki yüzeyin kesişimlerini gösteren 3B eğrilerdir. Kullanılan komut AMINTERSF’dir.

“Parting” doğrular, belirli bir bakış noktasından görülen yüzeylerin kontur eğrileridir. Silüet doğrular olarak düşünülebilir. AMPARTLINE komutu ile tanımlanırlar.

İzdüşüm doğruları, yüzeyler üzerine yapılan iz düşümlerle elde edilen 3B eğrilerdir. AMPROJECT komutu ile tanımlanırlar.

Akış doğruları, yüzeyin konturunu izleyen 3B eğrilerdir. AMFLOW komutu kullanılır.

SAYISAL GRAFİKTM

www.sayisalgrafik.com.tr SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.

İnönü Cad. 75/3 Gümüşsuyu 34437 İstanbul Tel: +90.212.293 04 23 Faks: +90.212.252 89 33 Mahatma Gandi Cad. 50/5 G.O.P. 06700 Ankara Tel: +90.312.447 72 14 Faks: +90.312.447 72 18

mechanical desktop 2007

Documents

mechanical desktop menleri

kopyalanamaz ve alntlanamaz

mechanical desktop ara

autocad mechanical

ve lisans verenlere

desktop browser komutlar

autocad ortamnda

modelleme kolayl