michael d. elliot, july, 2013 collectio quadripartita, book 1 ... · 4 michael d. elliot, july,...

1 Michael D. Elliot, July, 2013 Collectio quadripartita, Book 1 (Stuttgart HB VII 62) Michael D. Elliot, July, 2013 Collectio quadripartita, Book 1 (Stuttgart HB VII 62)

Editorial conventions are as follows. This transcript attempts to reproduce the manuscript text as

accurately and diplomatically as possible. No attempt has been made to emend the text at any

point. Manuscript punctuation, capitalization and orthography have been preserved, including

scribal distinctions between ‘e/ę’ and ‘ae/æ’, ‘u/U’ and ‘v/V’, etc. Abbreviations and suspensions

have been expanded in italic type. Rubrics have been rendered in bold type. Folio changes are

indicated within ‘[...]’. Letters and words that are unclear in the manuscript―whether due to

erasure or some other cause of obscurity―are indicated within ‘[...]’; so, for example, ‘e[t]’

indicates that the ‘t’ in the word ‘et’ is unclear. Letters and words that are completely obscured

are represented by ‘*’s within ‘[...]’; so, for example, ‘et [**]em sciat’ indicates that the first two

letters in the second word are no longer visible in the manuscript. Modern scriptural references

have been supplied, and are given within ‘{...}’.

Original chapter numbers have been retained. Note, however, that these are very often at

variance with the chapter numbering used by Kerff and Richter. Because of this, a ‘Kerff’

number is supplied immediately below each canon whose numbering in the present transcript

differs from that in Kerff/Richter. For the register (or index of titles) I have noted within ‘[...]’

wherever there is a discrepancy in chapter numbering with either the main text of the present

transcript or with Kerff/Richter.

Corrections, additions and other alterations to the text are reported in-line within ‘{...}’, while

editorial commentary is confined to footnotes. Standard notation for textual descriptions is used

whenever possible: ‘sic’; ‘corr.’ (indicating the corrected form of the preceding word/phrase);

‘transp.’ (accompanied by indication of the transposed words); ‘add.’ (for in-line additions);

‘add. in mg./add. marg.’; ‘add. sup. lin.’; ‘gl. in mg./gl. marg.’; ‘gl. sup. lin.’; ‘ras.’ (indicating

erasure of the previous word, unless otherwise noted); ‘cancell.’ (cancellation of the previous

word, unless otherwise noted); ‘expunc.’ (expunction of the previous word, unless otherwise

noted). Since nearly every correction appears to be contemporary or nearly contemporary with

the text―and so may just as likely represent the work of the main scribe as that of a separate

corrector―no attempt has been made to distinguish between different correcting hands. Only

when a correction has been made by a much later hand has this been indicated.


Source information is provided as follows. When only a single source has been identified, that

source is listed below the canon. When a canon contains two or more passages that each draw on

a different source, these sources are listed in separate Source entries that correspond to the

relevant passage in the canon. When two or more sources for the same passage have been

identified, the most likely source is listed first, followed by subsequent sources separated by

semi-colons. When, in the case of multiple sources, some are formal (immediate) and some are

material (ultimate) sources, formal sources are listed first (in order of most to least likely),

followed by a ‘―’, after which material sources are listed (in order of most to least likely). Any

source following a ‘cf.’ (even if a semi-colon intervenes), should be understood to be an

analogue or parallel, rather than a source. Occasionally, information such as ‘abbreviated’

(‘abbrev.’), ‘partial’, ‘paraphrased’ (‘paraphr.’), or ‘adapted’ has been given after a source to

indicate the manner in which that source was used; in the case of multiple sources, such

information is placed after a ‘|’ following the full list of sources, provided all of the preceding

sources listed (even if a ‘―’ intervenes) have been used by the compiler in the same way. For

example, if the sources listed for a given passage have all undergone the same sort of

abbreviation, this would be indicated by ‘| abbrev.’ at he end of the source list for that passage;

however, if just the formal sources have undergone (the same sort of) abbreviation, then this

would be indicated by ‘| abbrev.’ following the list of formal sources (i.e. immediately before the

‘—’).

The following transcription includes source information that, while based initially on Kerff’s

study, is the result ultimately of independent research.


[f. 1v] HAEC PAUCA BEATITUDO UESTRA GRATIFICE QUAESO EXCIPIAT

DEFLORATA quae non ex uno unius doctoris prato diuinae auctoritatis studui decerpere. sed

per multorum patrum florigera rura. cordis et corporis ceruice summissa. studiose succinctim

celeriterque ut iussio sanctitatis exstitit uestrae cucurri. et ex his hos odoriferos domino largiente

prout potui flores excerpsi. Hancque quadriformem huius uoluminis intexui coronulam. sicut in

pręfatiuncula subsequenti. uestra sancta dinoscere poterit industria. Ex quibus uero auctoribus

uel opusculis ac institutis haec sint excerpta in margine uel titulis huius opusculi nomina eorum

retinentur adscripta. Obsecro ut si cui haec transcribere placet eadem patrum nomina sicut in hac

pauperrima excerptione adposita inuenerit suis in opusculis similiter adfigat. Nemo etenim haec

sanctorum patrum eloquia praesumptiose repraehendat. sed potius consideret. quae pię sunt dicta

et studiose relegat et opere ut dominus dederit studiosius adimpleat. Idcirco ex innumeris diuinis

constitutionibus ad corrigendos uel instruendos mores humanos [f. 2r] tam exigua in hoc

corpusculo collegi dicta. quia mihi uestra pia paternitas in paruissimo temporis curriculo. cursu

haec iussit explere uelocissimo. Nec non et maxime obstitit mihi. quia codices huic operi

necessarios ubi aliquando ad hoc opus pertinentia repperi testimonia minime habere potui. Opto

paternitatem uestram bene semper ualere in domino.

HAEC SUNT SANCTORUM NOMINA PATRUM. QUORUM EX OPUSCULIS hic

excerptionis constat editus esse libellus. Piissima christi iuuante gratia ex edictis beatissimi

martyris cypriani cartaginensis episcopi. Nec non et clarissimi doctoris gregorii nazanzeni

episcopi. Ambrosii quoque mediolanensis. Iohannis chrisostomi. Basilii caesariensis. Fructuosi

tarraconensis. Sanctorumque romanę sedis pontificum. innocenti leonis. caelestini. Simmachi

G[l]elasii. {Gelasii corr.} atque gregorii. Seu et luciflui auctoris augustini ypponiensis episcopi.

Aurelii cartaginensis. Isidori spalensis. Ac prosperi eloquentissimi presulis. Sanctissimi quoque

hieronimi presbiteri. et cassiani facundissimi doctoris. Ac uenerabilis bedę presbiteri. Sanctique

ferrioli martyris. et sancti Columbani confessoris. seu et maximi taurinensis episcopi. Caesar[**]

{Caesarii corr.} arelatensis pontificis atque sanctissimi uiri effrem diaconi. aliorumque

doctorum. [f. 2v] Nec non et ex sacrorum canonum institutis haec succinctim diuinae excerptae

sunt sententiae.


IN NOMINE DEI SUMMI INCIPIT PRAEFATIO OPERIS SUBSEQUENTIS.

EX DIUERSIS SANCTORUM PATRUM OPUSCULIS UEL INSTITUTIS largiente domino

nostro iesu christo. quattuor in huius uoluminis corpusculo excerpti continentur libelli. Primus

denique de uita et predicatione ac discretione. nec non et sollicitudine sacerdotis enarrando

breuitatis studio percurrit. Secundus de modis poenitentiae leuioribusque delictis ac satisfactione

eorum. Tertius de mortalibus peccatis eorumque poenitudine ac satisfactione. nec non et de octo

principalium uitiorum origine et uexatione ac curatione eorum eloquitur. Quartus de diuersis

peccatis ac criminibus eorumque iudiciis ac satisfactionibus ex sacrorum canonum

orthodoxorumque patrum institutis terminatur. Quisquis igitur indocti excerptoris haec

percurrerit excerpta et congrue aliqua reppererit deflorata. dignas domino qui haec dedit referat

gratias. si qua uero minus caute fortasse inuenerit excerpta conpassus humane fragilitati

excerptori indulgeat. et pro cunctis illius commissis apud piissimum aeter[f. 3r]numque iudicem

assiduus piissimusque intercessor exsistat.

EXPLICIT PRAEFATIO.

INCIPIUNT CAPITULA LIBRI PRIMI.

I. DE UITA SACERDOTUM QUALIS SIT.

II. De doctrina et exemplis sacerdotum.

III. De exemplis prauorum sacerdotum.

IIII. De sacerdotibus qui uerbo uel exemplo subiectos destruunt.

U. De sacerdotibus qui bene docent et male uiuunt.

VI. Quod nihil prosit sacerdoti etiam si bene uiuat si male uiuentes tacendo non contradicit.

UII. Qualis esse debet discretio in predicatione doctoris.


VIII. Quantus esse debet ordo atque consideratio predicationis in ore doctoris.

UIIII. De doctrina et eruditiane {eruditione corr.} sacerdotis.

X. Qualiter sacerdos aliquando mala proximi taceat uel dicat.

XI. Quanta esse debet diuersitas in sermone predicationis.

XII. Qualis esse debet discretio in confessione peccatorum.

XIII. Qui uult confiteri peccata sua si omnibus debet confiteri et quibuslibet aut certis quibusque

XIIII. Si oportet gesta turbia uel obscena confitentem inuerecundius enuntiare omnibus aut certis

quibusque uel quibus illis.

XU. Ut nullus ac confessori suo malas cogitationes suas occultet sed mox ut orte fuerint1

confiteatur.

XVI. Qualem debent habere sacerdotes discretionem in iudicio poenitentiae.

XUII. Qualis esse debet sollicitudo circa poenitentes. [f. 3v]

Poenitentem ex corde quomodo oportet suscipi.

Erga eum qui pro peccato non poenitet quales esse debemus.

EXPLICIUNT CAPITULA LIPRI {sic} PRIMI.

1 fuerint corr. from fuerant ?


INCIPIT LIBER PRIMVS

DE UITA SACERDOTUM QUALIS SIT.

SACERDOS {GREGORIUS NAZZANZENUS add. in mg.} QVI ERVDIENDIS ATQVE

INSTITUENDIS AD UIRTUTEM POPULIS PRAEEST. OMNIBUS BONIS ACTIBUS

PRAEDITUS esse debet. cui omni opere peccati post tergum relicto proficere in optimis

conuenit. ita ut possit profectus sui exemplo inuitare. et inlicere ceteros ad uirtutem. precipue per

humilitatis a domino nobis traditam formam. Neque satis est malum non esse [f. 4r] eum cui

docendi summa committitur quod utique culpabile et dedecorosum est etiam in his quae

docentur. sed oportet eum in bonis sanctisque operibus esse repletum. secundum mandatum illud

quod dicit. Declina a malo et fac bonum. {Ps (LXX) 36:27} Nec sufficit de anima indignas

abicere cogitationes et malarum rerum formas abolere. sed et prestantiores diuinioresque inserere

atque conscribere. quia eius debitum constat officium mores corrigere. uitia purgare. emendare

uitas et propositum ad meliora conuertere. et animas a languoribus uitiorum curare. uel a maculis

peccatorum purgare sanasque conseruare. et infirmas ad ueram reducere sanitatem. Oportet

{ISIDORUS add. in mg.} eum ut tanta humilitate clarescit. quanto plus ceteris culmine gradus

sui choruscat. Abstineat etiam se a furore et a detractione. indecenter quoque uel notabiliter non

incedat. A turpibus uerbis uel otiosis linguam auertat atque indesinenter cor mundum labiaque

exhibeat. affectus quoque animi turpes. ab intentione cogitationes {cogitationis corr.} abstergat.

seque per conpunctionem cordis. in studio sanctae meditationis exerceat. Torporem somni atque

pigritiae fugiat. Uigiliisque et orationibus sine intermissione intendat. Gulae concupiscentiam

deprimat atque abstinentiae uirtutibus semetipsum pro studio domandorum libidinum [f. 4v]

affligat. Domans {FRUCTUOSUS add. in mg.} ieiuniis carnem quantum ualitudo corporis.

liuorem et inuidiam. iracundiam. ac perturbationem. superbiam. uanam gloriam. atque auaritiam

procul a se abiciat. Uini nimiam perceptionem respuat. luxoriam libidinemque fortiter aborreat.

Cuiusque tanta debet sermonis et uitae consonantia esse ut id quod docet uerbis. confirmet

operibus sedulis. et bis acuto precedens gladio quicquid alios informat uerbo. iugi ipse regat

studio. ut nec sermonem operatio destruat. nec contra operationem bonam sermo inconueniens

frangat. Oportet {BASILIUS add. in mg.} ergo eum doctum esse ueteris nouique testamenti


doctrina. ut omnibus pro remedio poenitentiae salubrique consilio adesse {ad se corr.}

concurrentibus de sacro scripturarum fonte. pocula salutifera ualeat ministrare. sicut christi

minister et dispensator ministeriorum {misteriorum corr.} dei {1 Cor 4:1} secundum quod

unicuique expedit. Uerum is qui preest et uerbi dei ministerium exibet si neglexerit adnuntiare

unicuique et intimare de singlulis {sic} uelut homicidia {homicida corr.} iudicabitur animarum

secundum scripturas. huius {ISIDORUS add. in mg.} autem sermo debet esse purus simplex et

apertus. plenus grauitatis et honestatis. plenus suauitatis et gratiae. Cui pre ceteris speciale

officium est scripturas legere. percurrere canones exempla sanctorum imitari. Uigiliis ieiuniis

orationibus [f. 5r] incumbere. habebit etiam inter haec omnia castitatis eminentiam. ita ut mens

christo dedita ab omni inquinamento carnis sit munda et libera. Inter haec oportebit eum sollicita

dispensatione curam pauperum gerere. Esurientes pascere. Nudos uestire. Peregrinos suscipere.

Captiuos redimere. Uiduas ac pupillos tueri. Peruigilem in cunctis exhibere curam. Ad

{AMBROSIUS add. in mg.} hoc enim factus est dux populi. ut huius salutis sollicitudinem

gerat. ad hoc utique deus illum super populum suum constituit ut proficiat saluti plebis suae.

Ammonendo. Docendo. Exemplum bonum ostendendo. Scire {GREGORIUS PAPA add. in

mg.} etenim debet quia si peruersa umquam perpetrat tot mortibus dignus est quot ad subditos

suos perditionis exempla transmittit. sed {ORIGENES add. in mg.} et ualde congruum est ut

feminarum consortia is qui ecclesiae dei preest congrue refugiat. si autem apud fratres aut apud

extraneos ospitatur ubi mulieres intersunt omnino se artet ne passibilitate aliqua uitietur. se

motus secretus deo uacet. ne intus capiatur a diabolo. Mulier autem ait salomon pretiosas animas

capit. {Prv 6:26} Et iterum de uestimento procedit tinea et a muliere iniquitas. {Sir 42:13} Et

iterum. in medio mulierum noli assiduus esse. {Sir 42:12} Oportet autem rectorem ecclesię ut

per omnia indesinenter caelestia diligat terrena et peritura [f. 5v] non ambiat. a mundi se

uoluptatibus abstineat. non spectaculis. Non pompis intersit. conuiuia publica fugiat. Priuata

{ISIDORUS add. in mg.} non tantum pudica sed sobria colat. Usuris nequaquam incumbat.

Neque turpium occupationes lucrorum fraudesque cuiusquam studiose appetat. amorem pecuniae

quasi matheriam cunctorum criminum fugiat. secularia officia negotiaque abiciat. Dolos et

coniurationes caueat. Obscenitatem et [uit]am {et uitam corr. to etiam} uerborum sicut et

operum penitus exsecretur. semperque studiosissime caritatis affectu erga delinquentes

peccantesque inuigilet. ut animarum maculas abstergat. Cum {GREGORIUS NAZZANZENUS

add. in mg.} bene quidem currentibus currat. Male autem currentes refrenet ac reuocet.


aliquando separet de eclesia aliquando recipiat et caritate confirmet. Aliquando lugeat eos qui

peccauerunt et non egerunt poenitentiam. {2 Cor 12:21} Laetificetur uero ex his qui bona agunt.

singulariter obseruandum est huic qui populo dei pręest ut in omnibus quae sua sunt

rationabiliter neglegat et condempnet pro utilitate ceterorum. Infirmos denique mente et corpore

uisitet eosque ad ueram et perpetuam salutem ortando prouocet omnesque in uinculis positos. ut

ad ueram {et add. s.l.} eternam libertatem tendant ammoneat. et ex facultate et substantia sua

cum omni gaudio ministret. et indesinenter orationibus [f. 6r] lectioni ieiunio atque elemosinis

cum feruore diuino insistat. Et quid amplius uita et sermone uel intellectu. omnique in tempore

demonstret populo cui preest ut possit in utroque perfectus fieri habitaculum spiritus sancti per

quem solus deus et intellegitur et interpretatur et auditur. Kerff: 1.1

Source (rubric [de uita sacerdotum qualis sit]) unidentified

Source (qvi ervdiendis ... uirtutem populis praeest) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 14 (ed. Engelbrecht,

16, lines 16–17)

Source (omnibus bonis actibus praeditus esse debet) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 14 (ed. Engelbrecht,

16, lines 19–20), adapted

Source (omni opere peccati ... traditam formam) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 15 (ed. Engelbrecht, p.

17 line 22–p. 18 line 3)

Source (neque satis est ... inserere atque conscribere) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 14 (ed. Engelbrecht,

16, lines 17–24). Note: ‘in bonis sanctisque operibus esse

repletum’ not in source.

Source (quia eius debitum constat officium) unientified

Source (mores corrigere ... ad meliora conuertere) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 18 (ed. Engelbrecht,

20, lines 12–14)

Source (et animas ... maculis peccatorum purgare) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 21 (ed. Engelbrecht,


Source (sanasque conseruare ... reducere sanitatem) unidentified

Source (oportet eum ut tanta ... libidinum affligat) BEN.AN. Cod.reg. 000 (eds Holste–Brockie, 000) — ISIDORE

Regula 3

Source (domans ieiuniis ... inconueniens frangat) ...

Source (oportet ergo eum ... unicuique expedit) ...

Source (uerum is qui preest ... secundum scripturas) ...

Source (huius autem sermo ... exhibere curam) ...

Source (ad hoc enim factus ... bonum ostendendo) ...

Source (scire etenim debet ... exempla transmittit) ...


Source (sed et ualde congruum ... non ambiat) ...

Source (a mundi se ... maculas abstergat) ...

Source (cum bene quidem ... qui bona agunt) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 54 (ed. Engelbrecht, 44

line 21–p. 45 line 1), adapted. Note: ‘qui peccauerunt et non

egerunt poenitentiam’ (cf. 2 Cor 12:21) and ‘qui bona agunt’

not found in source

Source (singulariter ... utilitate ceterorum) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 54 (ed. Engelbrecht,


Source (infirmos denique mente ... diuino insistat) unidentified

Source (uita et sermone ... interpretatur et auditur) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 39 (ed. Engelbrecht,


II. DE DOCTRINIS ET EXEMPLIS SACERDOTUM.

TAM {ISIDORUS add. in mg.}2 DOCTRINA QUAM UITA CLARERE debet ecclesiasticus

doctor. Nam doctrina sine uita arrogantem reddit. Uita sine doctrina inutilem facit. Sacerdotis

prędicatio operibus confirmanda est. ita ut quod docet uerbis instruat et exemplis. Vera est enim

illa doctrina quam uiuendi sequitur forma. Sicut enim in nomisma. metallum et figura et pondus

inquiritur. ita in omni doctore ecclesiastico quid sequatur. quid doceat quomodo uiuat. Per

qualitatem igitur metalli doctrina per figuram similitudo patrum. per pondus humilitas

designatur. Qui ergo ab his tribus discrepauerit. non metallum. sed terrę erit. Kerff: 1.2

Source (rubric) cf. CAAC.816.20 (ed. Werminghoff, 343, line 19), which has ‘praepositorum’ instead of

‘sacerdotum’

Source CAAC.816.20 — ISIDORE Sententiae 3.36 | abbrev.

III. DE EXEMPLIS PRAUORUM SACERDOTUM.

SEPE {ISIDORUS add. in mg.} PER QUOS IUSTITIA DOCETUR per ipsos peccati morbus

inrepit et mors ad plebes pertransit. scilicet ut dum mala docent uel dum faciunt praua [f. 6v]

Plerique sacerdotes et clerici praue uiuentes. forma ceteris in malum exsistunt qui bonis

exemplum esse debuerunt. Hi enim quoscumque exemplo male conuersationis suae perdunt. de

2 This inscription is added twice in the margin, once in the right and once in the left.

10 Michael D. Elliot, July, 2013 Collectio quadripartita, Book 1 (Stuttgart HB VII 62)

illis sine dubio rationem reddituri sunt. Unde et inter cetera beatus papa gregorius ait. Scire

{GREGORIUS PAPA add. in mg.} etenim prelati debent. quia si peruersa unquam perpetrant.

tot mortibus digni sunt quod ad subditos suos perditionis exempla transmittunt. Vnde necesse est

ut tanto se cautius a culpa custodiant quanto per praua quae faciunt non soli moriuntur. Kerff: 1.3

Source (rubric) CAAC.816.30 (ed. Werminghoff, 352, line 14)

Source (sepe per quos ... reddituri sunt) CAAC.816.30 (ed. Werminghoff, 352, lines 14–18) — ISIDORE

Sententiae 3.38.1–2

Source (scire etenim ... soli moriuntur) ...

IIII. DE SACERDOTIBUS QUI UERBO UEL EXEMPLO SUBIECTOS DESTRUUNT.

PLERIQUE {GREGORIUS PAPA add. in mg.} SACERDOTES BONA QUAE UERbis

predicant. moribus inpugnant. Unde fit ut cum pastor per abrupta graditur. ad precipitium grex

sequatur. De quibus per prophetam dominus ait. facti sunt domui israel in offendiculum

iniquitatis. {Ez 44:12} Nemo quippe amplius in ecclesia nocet. quam qui peruerse agens. nomen

uel ordinem sanctitatis habet. delinquentem namque hunc redarguere nullus presumit et in

exemplum culpa uehementer extenditur. quando pro reuerentia ordinis peccator honoratur. Qui

ergo ad sanctitatis speciem deluctus uel uerbo ceteros destruxit uel exemplo. melius profecto

fuerat ut hunc ad mortem sub exteriori habitu [f. 7r] terrena acta constringerent. quam sacro

{sacra corr.}3 officia in culpa ceteris imitabilem demonstrarent. quia nimirum si solus caderet

utcumque hunc tolerabilior inferni poena cruciaret. Kerff: 1.4

Source (rubric) unidentified

Source ...

V. DE SACERDOTIBUS QUI BENE DOCENT ET MALE UIUUNT.

INTERDUM {ISIDORUS add. in mg.} DOCTORIS UITIO. ETIAM ipsa uerax doctrina

uilescit. et qui non uiuit sicut docet ipsam quam prędicat ueritatem contemptibilem facit. Qui

bene docet et male uiuit. quod dicit bene uiuentibus proficit. qui uero male uiuit seipsum occidit.

3 Scratched correction


Qui bene docet et male uiuit aliis utilis est loquendo. se autem interficit praue uiuendo. Ac per

hoc quod in illo mortuum est. proprium eius est. quod uero uiuit in eo. id est sacrum ministerium.

quod est uitae alienum est. qui bene docet. et male uiuit. uidetur ut cereus aliis dum bonum

exponit lucem prestare. si {se corr.}4 uero in malis suis consumere atque extinguere. Kerff: 1.5

Source (rubric) cf. CAAC.816.29 (ed. Werminghoff, 352, line 1), which has

‘his’ instead of ‘sacerdotibus’

Source (interdum doctoris ... seipsum occidit) CAAC.816.29 (ed. Werminghoff, 352, lines 1–7) — ISIDORE

Sententiae 3.37.1–5 (ed. Cazier, 000, lines 000–000) | abbrev.

Note: ‘Qui bene docet et male uiuit tamquam aes aut

cymbalum sonum facit aliis ipse tamen sibi manet insensualis’

probably omitted through homoioteleuton.

Source (aliis utilis est ... sacrum ministerium) CAAC.816.29 (ed. Werminghoff, 352, lines 9–12) — ISIDORE

Sententiae 3.37.5–6 (ed. Cazier, 000, lines 000–000). Note:

‘quod est uitae’ not in source.

VI. QUOD NIHIL PROSIT SACERDOTI ETIAM SI BENE UIUAT. SI MALE

UIUENTIBUS DACENDO5 {sic} NON CONTRADICIT.

ECCLESIAE {CASSIODORUS add. in mg.} DEI PREPOSITUS NON SOLUM bene uiuendo

alios exemplo suae conuersationis instituat. sed etiam fiducialiter prędicando singulis ante oculos

pec[f. 7v]cata constituat. quae poena maneat duros. quae gloria oboedientes ostendat. Nullius

salutem disperando contempnat animas emendari nolentium plangat. imitetur apostolum qui ait

ut lugeam multos ex his qui ante peccauerunt et non egerunt poenitentiam. {2 Cor 12:21} Et

iterum. quis infirmatur et ego non infirmor? Quis scandalizatur et ego non uror? {2 Cor 11:29}

Ille autem cui dispensatio uerbi commissa est. etiam si sanctae uiuat. et tamen preditae6 uiuentes

arguere. aut erubescat. aut metuat. Cum omnibus qui eo tacente perierint perit. et quid ei proderit

non puniri suo qui puniendus est alieno peccato? Testatur dominus p[**] {per corr.}

hiezechihelem prophetam dicens. Si impio inquit locutus non fueris. ut se ab impietate sua

custodiat et ille perierit. sanguinem eius de manu tua requiram. {cf. Ez 33:8} Hoc est dicere. si ei

4 Scratched correction. 5 Read tacendo. 6 preditae corr. to perditae through scratching?


peccata sua non adnuntiaueris. si eum non argueris ut ab impietate sua conuertatur et uiuat. {cf.

Ez 33:18} et te qui non increpasti. et ipsum qui te tacente peccauit flammis perennibus perdam.

Quis rogo tam saxei pectoris. quis tam ferreus erit. quem sententia ista non terreat? qis7 {sic} tam

alienus a fide. qui sententiae isti non credat? Kerff: 1.6

Source (rubric) cf. CAAC.816.26 (ed. Werminghoff, 347, lines 27–8) and

PHAL.800.5.18/IVL.POM. De vita contemplativa 1.20, which have

‘uiuentes ... arguat’ and ‘uiuentem ... corrigit’ (respectively) instead of

‘uiuentibus ... contradicit’

Source (ecclesiae dei ... ego non uror) CAAC.816.26 (ed. Werminghoff, p. 347 line 34–p. 348 line 2);

PHAL.800.5.18 — IVL.POM. De vita contemplativa 1.20.1 (PL 59, col.

434B)

Source (ille autem cui ... alieno peccato) CAAC.816.26 (ed. Werminghoff, 348, lines 6–9); PHAL.800.5.18 —

IVL.POM. De vita contemplativa 1.20.2 (PL 59, col. 434C)

Source (testatur ... prophetam dicens) cf. CAAC.816.26 (ed. Werminghoff, 348, lines 9–10); PHAL.800.5.18

— cf. IVL.POM. De vita contemplativa 1.20.2 (PL 59, col. 434C)

Source (si impio inquit ... isti non credat) CAAC.816.26 (ed. Werminghoff, 348, lines 21–6); PHAL.800.5.18 —

IVL.POM. De vita contemplativa 1.20.3 (PL 59, col. 435B)

QUALIS ESSE DEBET DISCRETIO IN PRAEDICATIONE DOCTORIS. [f. 8r]

SCIENDUM {GREGORIUS NAZZANZENUS add. in mg.} ILLUD IN PRIMIS EST in

multitudine permixta atque diuersa ubi aetas et institutio uaria de talibus disputantem et uelut

multarum chordarum quandam citharam ferientem inuenire et proferre aptum ad omnes

praedicationis uerbum. et ita uelut plectrum singulis admouere conuenit ut nusquam sonus

offendat auditum. Triplici namque ex modo in ecclesia dicendum periculum pendet. ex sensu. ex

uerbo. ex auditu. ut perfacile ueniat in uno saltim aliquo. si non in omnibus labi. aut enim minus

inluminatus est sensus. Aut ad explanandum defuit sermo sufficiens. Aut bene prolata crassior

non recipit auditus. et ex uno quolibet horum casu fit in omnibus periculum ueritatis. Et quidem

in aliis quibusque studiis et doctrinis facile. uel profertur sermo. uel recipitur. In his uero nostris

scolis ipsa auditorum spectatio dicturo periculum generat. Tamquam enim de deo audituri et de

summa omnium spe ac salute suscepturi uerbum. Non omnibus una eademque doctrina est

7 pius et propitius added in left margin by contemporary hand


adhibenda. sed pro qualitate morum diuersa exhortatio erit doctorum. Nam quosdam increpatio

dura. quosdam uero exhortatio corrigit blanda. sicut periti medici [f. 8v] ad uarios corporis

morbos diuerso medicamine seruiunt. Ita ut iuxta uulnerum uarietates medicina diuersa sit. sic et

doctor ecclesię singulis quibusque congruum doctrinę remedium adhibebit et quid cuique

oporteat pro sexu pro aetate ac professione adnuntiabit. Kerff: 1.7


Source (sciendum ... suscepturi uerbum) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 39–40 (ed. Engelbrecht, p. 32

line 22–p. 33 line 13). Note: ‘quod perdifficile negotium est’ probably

omitted through homoioteleuton.

Source (non omnibus ... adnuntiabit) CAAC.816.23 (ed. Werminghoff, 344, lines 27–32) — ISIDORE

Sententiae 3.43.1–2

VIII. QUANTUS ESSE DEBEAT ORDO ATQUE CONSIDERATIO PRAEDICATIONIS

IN ORE DOCTORIS.

PENSARE {GREGORIUS PAPA add. in mg.} ETENIM DOCTOR DEBET quid loquatur. Cui

loquatur. quando loquatur. qualiter loquatur et quantum loquatur. si enim unum horum defuerit

locutio apta non erit. Scriptum quippe est. Si recte offeras. recte autem non diuidas peccasti. {Gn

(LXX) 4:7} Recte autem offerimus cum bono studio. bonum opus agimus sed recte non

diuidimus si habere discretionem in bono opere postponamus. Considerare etenim debemus quid

loquamur ut iuxta pauli uocem sermo noster semper in gratia sale sit conditus. {Col 4:6}

Pensandum nobis est cui loquamur quia sepe increpationis uerbum quod haec admittit persona.

altera non admittit. et sepe ipsa eadem persona secundum factum fit altera. Unde nathan propheta

dauid post adulterium forte increpationis sententia[m] {sententia corr.} percussit. qui cum de

raptore ouis diceret filius mortis est uir qui fecit hoc. {2 Sm 12:7} ei [f. 9r] protinus respondit

dicens tu es ille uir. {2 Sm 12:7} Cui tamen cum de salomonis regno loqueretur. quia culpa

defuit ei se humiliter in oratione prostrauit. In una ergo eademque persona quia causa dispar

exstitit. etiam sermo propheticus dissimilis fuit. Pensandum quoque est quando loqui debeamus

quia sepe et si difertur increpatio. Postmodum benigne recipitur. et non numquam languescit si

hoc quod ante proferre {proferri corr.} debuit tempus a[*]miserit. {amiserit corr.} Nam et

sapiens mulier. nabal ebrium uidens increpare de culpa tenatiae noluit. quem degesto uino


increpationis suae uerbis utiliter percussit. Et propheta adulantium linguas non esse in

subsequenti tempore differendas adnuntiat qui ait. Confundantur statim erubescentes qui dicunt

mihi euge euge. {Ps (LXX) 69:4} Adulatio etenim si uel ad tempus patienter suscipitur augetur

et paulisper demulcit animam ut ad rigorem suae rectitudinis mollescat in delectationem

sermonis. sed ne crescere debeat statim est et sine mora ferienda. Pensandum quoque nobis est.

qualiter loquamur. Nam sepe uerba quae hunc ad salutem reuocant alium uulnerant. Unde paulus

quoque apostolus qui titum ammonet dicens. Argue. Obsecra. Increpa. cum omni imperio. {Tit

2:15} Ad timotheum [f. 9v] uero. Argue. Obsecra. Increpa in omni pacientia et doctrina. {2 Tim

4:2} Quid est quod uni imperium et alium pacientiam precepit. nisi quod unum lenioris. alterum

uero feruentioris spiritus esse conspexit. Uni per auctoritatem imperii iungenda erat seueritas

uerbi. Is autem qui per spiritum feruebat. per pacientiam temperandus fuerat. Ne se ei plus iusto

inferuesceret. non ad salutem uulnerata reduceret. sed sana uulneraret. Curandum quoque

quantum loquamur. necesse est qui multa ferre non ualet. per uerbum uel exhortationis. uel

increpationis longius trahimus. auditorem nostrum ad fastidium perducamus. Vnde isdem

prędicator egregius ebreis loquitur dicens. Obsecro uos fratres ut sufferatis uerbum solatii.

Etenim per pacis {pavcis corr.} scripsi uobis. {Hbr 13:22} hoc tamen infirmis precipue congruit

ut pauca quidem et quae capere preualent audiant. sed quae eorum mentem in poenitentiae dolore

conpungant. Nam si eis uno in tempore exortationis sermo fuerit multipliciter dictus quia multa

retinere non ualet simul admittunt omnia. Unde et medici corporum pannos suos quos

infirmantibus stomachis ponunt. apto quidem medicamine sed subtiliter liniunt. Ne si repleti

multo medicamine fuerint infirmitatem stomachi non roborantes adiu[f. 10r]uent. sed

opprimentes grauent. Sciendum tamen qui et si quando modum suum sermo prolixior transeat

periculosum hoc auditoribus non est. Si autem qualiter quid dicatur. et quibus dicatur

[*]uigilanter {uigilanter corr.} aspicitur ualde periculosum. Uerecundę etenim mentes si quas

fortasse culpas ammiserint. leniter arguendi sunt. quia si asperius increpantur. franguntur potius

quam erudiantur. At contra mentes aspere atque inpudentes si increpatę leniter fuerint ad maiores

culpas ipsa lenitate prouocantur. Unde necesse est ut sermo semper praedicantis. cum auditorum

debeat qualitate formari. Ne aut uerecundis aspera. aut inpudentibus lenia loquatur. Quid autem

mirum si hoc uerbi dei erogator faciat cum et agricola qui semen in terra mittit. prius terrę

qualitatem praeuidit quibus seminibus apta uideatur. et postquam qualitatem terrę praeuiderit

tunc semina spargit. Sicut ergo non una medicinae species. Omnibus adhibetur egrotis. ita neque


idem sermo conuenit uniuersis. quia sicut multae ac diuersę sunt in anima speties deprauationis.

Ita et multę sunt restitutionis quorum omnium scientia ac disciplina uigere debet apud eum cui

animarum instituendarum cura committitur. Ex quibus nos quam plurima nunc breuitatis studio

pretermittimus. [f. 10v] Kerff: 1.8


Source (pensare etenim ... lenitate prouocantur) GREG.MAG. Hom.in Hiezechihelem 1.11 (ed. Adriaen, 000,

lines 223–000)

Source (unde necesse est ... tunc semina spargit) GREG.MAG. Hom.in Hiezechihelem 1.11 (ed. Adriaen, 000,

lines 352–000)

Source (sicut ergo non ... conuenit uniuersis) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 28 (ed. Engelbrecht,

26, lines 17–19)

Source (multae ac diuersę ... studio pretermittimus) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 43 (ed. Engelbrecht,

36, lines 3–7)

VIIII. DE DOCTRINA ET ERUDITIONE SACERDOTIS.

QUI {HIRONIMUS add. in mg.} PASTOR EST. ESSE DEBET ET MAgister. nec in ecclesiis

quamuis sanctus sit pastoris sibi nomen adsumere audeat. nisi possit docere quos pascit. quia si

ei tantum sancta sit uita sibi potest prodesse sic uiuens. Porro si et doctrina et sermone fuerit

eruditus potest ceteros quosque instruere. et non solum instruere et docere suos sed et aduersarios

repercutere qui nisi refutati fuerint. atque conuicti facile quaeunt simplicium corda percutere. Kerff: 1.9


Source (qui pastor ... quos pascit) DEFENSOR Lib.scintill. 32.27 — JEROME Comm.in IV ep.Paul., liber II

ad Eph. vers. 4:11–12 (PL 26, col. 500B)

Source (quia si ei ... corda percutere) cf. ISIDORE De eccl.offic. 2.5 (ed. Lawson, 000, lines 160–000), and

CAAC.816.9 (ed. Werminghoff, 325, lines 16–19), both of which lack

the phrase ‘et non solum instruere’ (the latter also lacking ‘et

sermone’) — JEROME Comm.in IV ep.Paul., ad Tit. vers. 1:8–9 (PL 26,

col. 569D). Note: the omission in ISIDORE (and thus in CAAC.816) of

the phrase ‘et non solum instruere’ (found in JEROME) almost certainly

due to homoioteleuton.


X. QUALITER SACERDOS ALIQUANDO MALA PROXIMI TACEAT UEL DICAT.

QUI {ISIDORUS add. in mg.} DOCENDI ACCEPIT OFFICIUM INterdum ad tempus mala

proximi taceat quae statim corrigere nequaquam existimat. Nam si corrigere potest et dissimulat.

Uerum est quod consensum erroris alieni habeat. plerique sancti doctores pro mali pertinatia quia

iniquos emendare nequęunt. his tacere disponunt. sed calorem spiritus quo aguntur ferre. non

sustinentes iterum increpationem prosiliunt impiorum. Kerff: 1.10


Source CAAC.816.25 (ed. Werminghoff, 347, lines 22–19) — ISIDORE Sententiae 3.44.5–6, with

‘iniquorum’ instead of ‘impiorum’

XI. QUANTA ESSE DEBET DIUERSITAS IN SERMONE PRAEDICATIONIS.

NON {GREGORIUS PAPA add. in mg.} UNA EADEMQUE CUNCTIS EXORtatio congruit.

quia nec cunctos par morum qualitas [f. 11r] astringit. sepe namque aliis officiunt quae aliis

prosunt quia et plerumque erbę quam {quae corr.}8 haec animalia nutriunt. alia occidunt. et lenis

sibilus equos mitigat. catulos instigat. et medicamentum quod hunc morbum inminuit. alteri uires

iungit. et panis qui uitam fortium roborat paruulorum necat. Pro qualitate igitur audientium

formari debet sermo doctorum. ut et ad singula singulis congruat. et tamen a communis

aedificationis arte numquam recedat. Unde et sanctus gregorius nazanzenus praesul beatissimus

et doctor suauissimus inter cetera ait. Sicut {GREGORIUS NAZZANZENUS add. in mg.} non

una medicine species omnibus adhibetur. ita neque idem sermo conuenit uniuersis. Non idem

motus conpetit feminę et uiro. uel seni ac iuueni. neque pauperi et diuiti. laetis ac tristibus

incommodis. et uegetis. principibus et subiectis. sapientibus et imperitis. Timidis et audacibus.

Iracundis et mitibus. Proficientibus et declinantibus. et adhuc interiora perquiram. Non eadem

conueniunt his qui in coniugiis sunt et his qui liberi sunt a coniugali iugo sed et inter ipsos

rursum differentia est eorum qui in desertis uitam ducunt. et eorum qui communem cum ceteris

mixtam habent conuersationem. et rursum non eadem aptabuntur his qui rationabiles [f. 11v] sunt

in fide. et perspicaces in scripturis et his qui sola simplicitate proficiunt. sed et his qui ex urbana

conuersatione descendunt et illis qui ex agresti et rustica ueniunt. Non eadem simplicibus et

8 Scratched correction.


astutis. Neque in negotiis positis. et procul ab eis agentibus ac quietis. Neque his qui post plagas

peccatorum conuersi sunt. et his qui ante experientiam mali diligerunt bona in quibus singulis

permulta habenda est differentia. Alios quidem sermo solus emendat. Alios exempla conuertunt.

Nonnulli stimulis incitandi. Alii frenis inhibendi sunt pro eo quod tardiores sunt. Alii et pigri

sunt ad opus bonum qui utique conpetenter sermonum uerberibus excitantur. Alios consolatorius

sermo corrigit. Alios increpatio. et alios conuenit coram omnibus argui. Alios secretius

commoneri. Nonnulli etenim monita secretiora contempnunt. Erubescunt uero publicam notam.

Aliquibus uero irasci debemus non irati. et contempnere aliquos. sed non contempnentes. Et

desperare non disperantes. quando quidem ita uniuscuiusque requirit ingenium. Alios curare

lenitate debemus. Alios humilitate coniungendo eis uidelicet nosmetipsos. et unam eademque

{eandemque corr.} spei regulam pollicendo. Et alios quidem uincere. ab aliis autem uinci

interdum melius fuit. et aliorum quidem prosperitatem et potentiam [f. 12r] Aliorum uero

paupertatem et abiectionem conlaudare non numquam conuenit et amplecti. Omnia autem quae

supra commemorauimus prout empus {tempus corr.} uel res uel ipsa animarum egritudo

permittit agenda sunt. Uerum uniuersa sermone distinguere et explicare per singula. ita ut

omnem medendi curam per ordinem discribamus inpossibile puto. Kerff: 1.11


Source (non una eademque ... numquam recedat) ...

Source (sicut non una ... habenda est differentia) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 28–9 (ed. Engelbrecht,

p. 26 line 17–p. 27 line 10)

Source (alios quidem sermo ... uerberibus excitantur) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 30 (ed. Engelbrecht,

27, lines 20–4)

Source (alios consolatorius sermo ... publicam notam) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 31 (ed. Engelbrecht,

28, lines 3–6)

Source (aliquibus uero irasci ... conuenit et amplecti) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 32 (ed. Engelbrecht,

28, lines 20–8)

Source (omnia autem quae ... inpossibile puto) GREG.NAZIANZ.–RVFINVS Apologeticus 33 (ed. Engelbrecht,

29, lines 4–9), abbrev., adapted

XII. QUALIS DEBET ESSE DISCRETIO IN CONFESSIONE PECCATORUM.


CONFITEMINI {BEDA add. in mg.} AIT IACOB APOSTOLUS ALTERUtrum peccata uestra.

et orate pro inuicem ut saluemini. {Iac 5:16} In hac autem sententia. illa debet esse discretio. ut

cotidiana leuiaque peccata alterutrum coequalibus confiteamur. eorumque cotidiana credamus

oratione saluari. Porro grauioris leprę inmunditiam iuxta legem sacerdoti pandamus atque ad eius

arbitrium qualiter et quanto tempore iusserit purificare curemus. Kerff: 1.12


Source BEN.AN. Conc.reg. 36.6.6–8; BEN.AN. Cod.reg. 000 (eds Holste–Brockie, 000); cf.

HINCMAR Vita Remigii 5 (ed. Krusch, 270, lines 20–5), whose wording differs slightly —

BEDE In epist.VII cath., liber I.5, in Iac. vers. 5:16 (ed Hurst, 000, lines 183–190). Note:

‘ait iacob apostolus’ not in source.

XIII. INTERROGATIO QUI UULT CONFITERI PECCATA SUA SI OMNBUS

{OMNIBUS corr.} DEBET CONFITERI ET QUIBUSLIBET AUT CERTIS

QUIBUSQUE. RESPONSIO SANCTI BASILII EPISCOPI.

CLEMENTIA {BASILIUS add. im mg.} DEI ERGA EOS QUI DEliquerunt manifesta est.

secundum quod scriptum est. Quia non uult mortem morientis. sed ut reuertatur et uiuat. {Ez

18:32, 33:11} Quia ergo et conuersionis modus aptus esse et conuertenti a pec[f. 12v]cato fructus

dignus ostendi debet per penitentiam {poenitentiam corr.} secundum quod scriptum est. Facite

fructus dignos poenitentiae. {Lc 3:8} Ne forte secundum comminationem illam eueniat his qui

non poenitent quod scriptum est. Omnis arbor quae non facit fructum bonum. excidetur et in

ignem mittetur. {Mt 7:19} Necessarium uidetur his quibus dispensatio misteriorum dei commissa

est confitenda esse peccata. Sic enim et antiquitus poenitentes inueniuntur apud sanctos confessi

esse peccata sua. scriptum est enim in euangelio quia iohanni baptistae confitebantur peccata sua.

Et in actibus apostolorum. apostolis a quibus et baptizabantur. Kerff: 1.13

Source (incl. rubric) BEN.AN. Conc.reg. 15.2; BEN.AN. Cod.reg. 000 (eds Holste–Brockie, 000) — BASIL–

RVFINVS Regula 21


XIIII. INTERROGATIO SI OPORTET GESTA TURPIA UEL OBSCENA

CONFITENTES INUERECUNDIUS ENUNTIARE OMNIBUS AUT CERTIS

QUIBUSQUE UEL QUIBUS ILLIS. RESPONSIO.

CONFESSIO {BASILIUS add. im mg.} PECCATORUM HANC HABET curationem quam

habet uulnus aliquod corporis uel passio quae medico demonstranda est. sicut ergo non omnibus

quis uitia uel uulnera corporis sui reuelat nec quibuslibet. sed his tantummodo qui summę

peritiae testimonium habent et cure ac medelę9 disciplinam. ita et confessio peccatorum fieri

debet apud eos tantummodo qui curare haec praeualent et emendare. secundum quod scriptum

est. Uos qui fortiores estis. infirmitates infirmorum portate. {Rom 15:1} hoc est auferre et

exportare [f. 13r] per curationem. Sanctissimus etenim pater benedictus de hac re inter cetera ait.

Peccatum {BENEDICTUS add. in mg.} inquit animae si fuerit latens spiritalibus senioribus est

patefaciendum. qui sciunt curare sua et aliena uulnera non detegere et publicare. Kerff: 1.14

Source (rubric + confessio ... per curationem) BEN.AN. Conc.reg. 15.4; BEN.AN. Cod.reg. 000 (eds Holste–

Brockie, 000) — BASIL–RVFINVS Regula 200

Source (peccatum inquit ... detegere et publicare) BEN.AN. Conc.reg. 36.1.5; BEN.AN. Cod.reg. 000 (eds Holste–

Brockie, 000) — BEN. Regula 46.5 | adapted

XU. UT NULLUS SACERDOTI AC CONFESSORI SUO MALAS COGITATIONES

SUAS OCCULTET. SET MOX UT ORTAE FUERINT CONFITEATUR.

NULLAS {CASSIANUS add. in mg.} PENITUS COGITATIONES PRUrientes in corde

pernitiosa confusione celare debet christianus. sed confestim ut exortę fuerint eas suo

manifestare sacerdoti. Unde {FRUCTUOSUS add. in mg.} et presul beatissimus martyrque

gloriosissimus fructuosus ait. Cogitationes inlusiones. et neglegentias proprias suo semper

necesse est. ut christianus referat sacerdoti. et ex illius cognoscat discretio {discretione corr.} uel

iudicio quid adtendat. Kerff: 1.15


Source (nullas penitus ... manifestare sacerdoti) ...

Source (cogitationes inlusiones ... quid adtendat) ... 9 medelę written with cross through l (medełę), as if medeuelę


XVI. QUALEM DEBENT HABERE SACERDOTES DISCRETIONEM IN IUDITIO

POENITENTIAE.

SECUNDUM {BASILIUS add. im mg.} MODUM CULPAE CAUSAMQUE peccati

discretionem habere debent sacerdotes et rectores ecclesiarum dei in iudicandis subiectorum

delictis. ut quanto tempore uel quali modo poenitere debent hi qui excedunt. siue secundum

cogitationem. siue secundum uerbum. siue secundum actum. et siue secundum aetatem. siue

secundum eruditionem et intellegentiam. siue secundum ignorantiam. siue secundum ordinem

ecclesiastici [f. 13v] gradus et officii. siue secundum premeditationem. an subitaneo casu. an

odio. an leuitate. an consuetudine. an repentino lapsu. et cetera talia. Quapropter oportet

sacerdotem diuinarum scripturarum habere eruditionem et doctrinam. ut sciat unicuique peccanti

ex earum instructione medicamenta poenitentiae tribuere. et in omnibus omnino excessibus

congruam adhibere poenitentiam. cui summa discretione prouidendum est ne grauia pro leuibus

inferatur. {inferantur corr.} aut econtrario pro maximis. leuis et parua poenitentia erogetur. Kerff: 1.16


Source ...

XVII. QUALIS ESSE DEBET SOLLICITUDO CIRCA POENITENTES.

OMNI {FRUCTUOSUS add. in mg.} CUM SOLLICITUDINE ET INDUStria curam gerere

debet sacerdos populique rector circa poenitentes. quomodo qualiter quantumque deflent

commissa. uel quibus modis. ieiuniis. orationibus. elemosinis. ceterisque sanctis insistunt

operibus. uel si abstinent se a malis et inlicitis uerbis et operibus. et ut semper a peccatis et uitiis

recedant. et in sacro sanctis sint intenti studiis non solum uerbis predicet. uerum etiam oratione

et exemplo adiuuet ut iacentem erigat. Kerff: 1.17


Source ...

XVIII. POENITENTEM EX CORDE QUOMODO OPORTET SUSCIPI.


POENITENTEM {BASILIUS add. im mg.} EX CORDE ITA OPORtet suscipi sicut dominus

ostendit cum dicit quia conuocat [f. 14r] amicos et uicinos dicens. Congratulamini mihi quia

inueni ouem meam quam perdideram. {Lc 15:6, 15:9} Kerff: 1.18


Source ...

XVIIII. ERGA EUM QUI PRO PECCATO NON POENITET QUALES ESSE

DEBEMUS. BASILII EPISCOPI.

ERGA EUM QUI PRO PECCATO NON POEnitet. tales esse debemus sicut dominus precepit

dicens. Sit tibi sicut gentilis et publicanus. {Mt 18:17} et sicut apostolus docuit dicens. subtrahite

uos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum traditionem quam tradidimus uobis. {2

Th 3:6}

EXPLICIT LIBER PRIMUS.

michael d. elliot, july, 2013 collectio quadripartita, book 1 ... · 4 michael d. elliot, july,...

Documents