microned jaarverslag 2008

NedMicroVoortgangsrapportage 2008

0,3 mm

Gegevens project Projectnummer: Bsik 03029

Projecttitel: MicroNed

Begindatum project: 1-1-2004

Geplande einddatum project: 31-12-2010

Mic

roN

ed v

oort

gang

srap

port

age

2008

2 • voortgangsrapportage 2008NedMicro

1• voortgangsrapportage 2008NedMicro

NedMicroVoortgangsrapportage 2008

Gegevens project Projectnummer: Bsik 03029Projecttitel: MicroNedBegindatum project: 1-1-2004Geplande einddatum project: 31-12-2010


Inhoud

Ten geleide 4

Managementsamenvatting 5

1 AlgemeneontwikkelingenMicroNed 6

2 MicroNedvoortgang 11

Wetenschappelijke resultaten 11

Economische resultaten 12

Maatschappelijke resultaten 12

Verwachtingen; realisatie van de beoogde einduitkomsten 13

Voortgang vs financiële uitputting op deelniveau 14

Samenhang tussen de diverse soorten mijlpalen 15

3 Standvanzakeninnovatie,valorisatieenverankering 16

Algemene maatregelen innovatie, valorisatie en verankering 16

Kennisoverdracht naar de micronano-community 16

Universitair-industriële samenwerking 18

Verankering in het onderwijs 19

Verankering in de HTSM-kennisinfrastructuur 19

4 SynergiemetandereBsik-projecten 20

5 Internationalepositionering 21

6 Organisatieenbestuur 23

AppendixA,WetenschappelijkeoutputMicroNed2008 24

AppendixB,EconomischeoutputMicroNed2008 31


Het MicroNed 2008 jaarverslag biedt zowel een overzicht van de ontwikke-lingen in en om het consortium, als een blik op de voortgang van het project ten aanzien van de verplichtingen die zijn aangegaan bij aanvang van dit publiek-private programma in 2005.

Legde MicroNed voorheen jaarlijks verantwoording af met een voortgangs-rapportage aan SenterNovem, de betrokken Ministeries EZ, LNV en OC&W, alsmede aan de Commissie van Wijzen, dit jaar is besloten een breder toegankelijke voortgangsrapportage te maken in de vorm van een jaarverslag. De aanleiding hiervoor is de groei van de MicroNed-gemeenschap en de noodzaak om naar buiten te treden. Voor de herkenbaarheid is de indeling van de voortgangsrapportage grotendeels gehandhaafd.

MicroNed heeft in 2007 een Mid Term Review gehad over de periode 2005 tot en met 1 juli 2007. Om die reden is er vanuit SenterNovem geen verzoek om een aparte rapportage over 2007 geweest . De voortgang in dit jaarver-slag geeft een beeld van de bereikte resultaten van MicroNed tot eind 2008, inclusief de periode 1 juli t/m 31 december 2007.

Deze rapportage bevat ook een uitvoerige financiële component. Wegens vertrouwelijkheid naar de MicroNed partners toe, is besloten om deze component buiten dit jaarverslag te houden en apart aan SenterNovem aan te bieden in het gewenste format. Niet-vertrouwelijke financiële details zijn wel in dit jaarverslag opgenomen om de voortgang van de werkpakketten te kunnen koppelen aan de uitgaven.

Tengeleide


Management samenvattingAnno 2008 is MicroNed op volle kracht, hetgeen wordt bevestigd door de financiële activiteit en de output. De voortgang van het programma, gemeten in mijlpalen, ligt op gemiddeld 65% van de doelstelling (83% wetenschappe-lijk, 51% economisch, en 31% maatschappelijk). De totale financiële uitputting bedraagt 61% van het budget. Ten opzichten van 2007 neemt de voortgang procentueel sterker toe dan de financiële uitputting. Deze trend is gunstig en wijst erop dat de doelstellingen zo goed als zeker zullen worden overtroffen.

Met het programma op volle kracht, blijven resultaten niet uit. Hiertoe is in 2008 het (wetenschaps)magazine MicroMegazine opgezet, waarvan het eerste nummer in maart 2009 is uitgekomen in een oplage van 4000 exem-plaren. Het blad draagt niet alleen bij aan het valorisatieproces, maar ook aan het community-gevoel en aan de cohesie binnen het consortium.

Met behulp van het nieuwe voortgangsmonitoringsysteem is de ontwik-keling van de output nauwkeurig te volgen. Zo hebben zich in 2008 vijf nieuwe partners en vijf nieuwe gebruikers bij MicroNed aangesloten, zijn er 9 patenten aangevraagd, 37 nieuwe samenwerkingen gevormd (waarvan 10 met buitenlandse partijen), 247 publicaties verschenen (conferentie, journals en boeken) en werden er 125 internationale conferentielezingen gegeven. Wetenschappers betrokken bij het programma zijn dus stevig verankerd in de internationale wetenschap. De benutting van hun kennis richting de industrie vindt echter voornamelijk plaats in Nederland. Ergo, MicroNed geeft invulling aan het gezegde “think global, act local”.

MicroNed opereert op het vlak van de academische wereld en de indu-strie, beide gebieden waarvan de toekomst niet in steen is gebeiteld. Deze werelden zijn onderhevig aan de grillen van de markt, en de effecten daarvan manifesteren zich binnen het programma. Het MicroNed Bureau heeft in 2008 samen met de partners enkele projecten bijgesteld om de belangen van de industrie in het programma te optimaliseren en in lijn te brengen met andere onderzoeksactiviteiten, zoals in Point One.

De Mid Term Review in de zomer van 2007 heeft de vinger op de zere plek gelegd voor een aantal zaken: de bestuursstructuur, valorisatie, communicatie en de samenhang. In reactie daarop is er intern een flinke veranderslag door-gevoerd: het Management Team is herzien, het Bureau is opnieuw opgezet en enkele werkpakketten (WPs) zijn geherstructureerd. Ook zijn in 2008 de zogenoemde Auxiliary Projects gestart. Deze projecten hebben tot hoofddoel om meer cohesie in het consortium te bereiken en valorisatie te bewerkstel-ligen waar onderzoeksresultaten bereikt zijn.

Daarnaast is er in 2008 een flinke stap gemaakt in het vormen van een toe-komstvisie in samenwerking met de relevante industrie. Via interviews met opinieleiders en verschillende workshops met de achterban en industrie zijn er vijf hoofdthema’s geformuleerd in MicroNed’s Visie 2010+. Deze vijf hoofd-thema’s, inclusief de industriële en academische achterban, zijn verankerd in de FES HTSM 2009 aanvraag, tezamen met Holst en NNI. In deze aanvraag zijn Micro en Nano Nederland verenigd in één mondiaal toonaangevend initiatief, genaamd ‘Towards a sustainable open innovation ecosystem’. Hiermee kan de stap worden gemaakt naar een duurzame verankering van de micro- en nanotechnologie in een zogenoemd science based sustainable open innova-tion ecosystem.


De Mid Term Review in de zomer van 2007 heeft de vinger op de zere plek gelegd voor een aantal zaken: de bestuursstructuur, valorisatie, communi-catie en de samenhang. In reactie daarop heeft MicroNed intern een flinke veranderslag doorgevoerd: het management team is herzien, het Bureau is opnieuw opgezet, enkele werkpakketten (WPs) zijn herzien en er zijn nieuwe projecten gestart. Daarnaast is er een flinke stap gemaakt in het vormen van een toekomstvisie, samen met de relevante industrie. Om op elk moment een goed overzicht te kunnen hebben van de situatie, is er een nieuw voortgangs-monitoringsysteem ingevoerd. Uit behoefte tot communiceren is besloten tot het opzetten van een eigen (wetenschaps)magazine, waarmee de kennis in het consortium wordt ontsloten voor de buitenwereld. Het blad draagt niet alleen bij aan het valorisatieproces, maar ook aan het community-gevoel en aan de cohesie binnen MicroNed.Dit hoofdstuk geeft een nadere uitwerking van de ontwikkelingen in het programma.

OpvollekrachtTen tijde van de Mid Term Review in 2007 was het onderzoek in het MicroNed programma feitelijk net op gang gekomen. Posities waren voor 95% ingevuld en de projecten waren gestart. Inmiddels zijn per Q1 2009 alle posities bezet1 en lopen de projecten tussen de 1,5 en 3 jaar. De huidige financiële activi-teiten in MicroNed bevestigen dat het consortium nu op volle kracht is, zij het anderhalf jaar later dan oorspronkelijk gepland. Een verlenging van MicroNed in 2011 wordt thans met SenterNovem besproken.

Nu MicroNed als programma op volle kracht is, blijven resultaten niet uit. De resultaten worden enerzijds kwantitatief gemeten in harde deliverables (zoals bijvoorbeeld octrooien, posterpresentaties, spin-off-bedrijven en kranten-artikelen als maatschappelijke presentaties), anderzijds verdienen de resul-taten ook apart kwalitatieve aandacht. Hiertoe is in 2008 het (wetenschaps)magazine MicroMegazine opgezet. Het eerste nummer is in maart 2009 uitge-komen. In Hoofdstuk 3 komen de doelgroep en de focus van het magazine nader aan de orde.Tegelijkertijd heeft de huisstijl van MicroNed een verandering ondergaan, zodat deze meer uniformiteit en professionaliteit uitstraalt.

DynamiekMicroNed opereert op het vlak van de academische wereld en de industrie, beide gebieden waar de toekomst niet is gebeiteld in steen. Deze werelden zijn onderhevig aan de grillen van de mark, waarvan de effecten zich binnen het programma manifesteren. Het Bureau van MicroNed kan door haar pro-actieve opstelling deze dynamiek gebruiken om het programma bij te stellen en te optimaliseren.

Eind 2007 telde MicroNed 33 partners (10 universiteiten en kennisinstellingen en 23 bedrijven) en 4 officiële gebruikers. Gebruikers worden hierbij gedefini-eerd als betrokken partijen die niet de samenwerkingsovereenkomst hebben ondertekend, maar wel een zogenoemde Non Disclosure Agreement (NDA). Gebruikers leveren hun inbreng tijdens de reguliere voortgangsbesprekingen. De gedachte achter de gebruikers is dat ze helpen om de ontwikkelactiviteiten in een commercieel vruchtbare richting te sturen, zonder dat ze financieel hoeven te participeren. Gebruikers krijgen in ruil voor hun deelname een preferente positie voor wat betreft de ontwikkelde kennis. De ervaring leert dat ze in een later stadium vaak alsnog partner worden.

1 Uitgezonderd de nieuwe projecten die onlangs zijn gestart, zie pag. 7 & 8.

AlgemeneontwikkelingenMicroNed

0

3

6

9

12

15

Gerealiseerd 2008Ramingen

Originele Begroting

2010200920082007200620052004

Fina

ncië

le a

ctivi

teit

in m

iljoe

nen

euro

's

1


1MegazineMicroMicro Megazine – 2009 No1

Melkpoeder maken met de printkopMicroliters meten met minuscule trillingenAutonome zonnesensoren voor microsatellietenMicroribbels zuiveren meer water

MicroMegazine1 e j a a r g a n g • n u m m e r 1 • m a a r t 2 0 0 9

NedMicroISSN 1877-301X

Er is in 2008 actief gezocht naar nieuwe gebruikers. Dit heeft ertoe geleid dat de volgende nieuwe gebruikers zich hebben aangesloten bij MicroNed: Bakker Magnetics BV, MemsTC BV, Micro Turbine Technologies BV, Phoenix BV, and VDL-ETG BV. Met een 10-tal gebruikers lopen nog besprekingen voor het ondertekenen van een NDA. In 2008 zijn 5 nieuwe partners aan het MicroNed consortium toegevoegd: NXP BV , ISIS BV , Cosine Research BV, NLR en Tembo BV. Hiervan is een gedeelte voormalig gebruiker.

Een voorbeeld van een recent toegetreden partner, voorheen gebruiker, die meerwaarde levert aan een lopende activiteit binnen MicroNed, is Tembo BV. Deze MKB ontwikkelt en installeert waterzuiveringsunits. Het resultaat in werkpakket 3C op het gebied van de micro-fibers was veelbelovend. Dat wekte de interesse van gebruiker Tembo die de resultaten graag in het veld wilde testen. Hierbij hebben drie partners in het werkpakket budget afgestaan om zo fondsen te creëren voor de test-activiteiten van Tembo.Een ander voorbeeld is het recent toegetreden bedrijf ISIS, een MKB dat lanceringen en modules voor micro-satellieten verkoopt. Zij zijn reeds per eind 2007 als interim-werkpakketleider opgetreden, uit interesse in de MISAT activiteiten. Onlangs zijn ze partner geworden van het werkpakket, waarvoor zij nu een architectuur van een communicatiesysteem gaan ontwerpen voor de geplande Delfi-n3Xt missie in 2010.

Naast nieuwe partners die in MicroNed actief worden op bestaande onder-werpen, zijn er ook bestaande partners die een andere focus krijgen vanwege, bijvoorbeeld, ontwikkelingen in hun marktsegment. Het is MicroNed er aan gelegen die partners te faciliteren in het vinden van een nieuwe rele-vante activiteit binnen MicroNed, die past bij hun nieuwe focus. Zo blijft het onderzoek in MicroNed dicht bij de industriële belangen en blijven partners gecommitteerd aan het programma. De activiteiten van Océ BV zijn daarvan een goed voorbeeld. Océ was bij aanvang van MicroNed actief in de vaste stof tonerproductie. Het merendeel van het Océ-budget in MicroNed was dan ook op dit onderwerp gericht. Toen Océ echter besloot om deze activiteit bedrijfsbreed te stoppen, verviel ook hun interesse in het onderwerp binnen MicroNed. Onderdelen van de Mems inkjet-activiteiten binnen Océ boden echter volop kansen om in MicroNed te worden voortgezet. Hierop is er is een herdefinitie van de activiteiten van Océ binnen MicroNed geweest, gericht op druppelvorming t.b.v. inkjet-technologie.

NieuweprojectenNieuwe partners kunnen ook toetreden doordat er nieuwe activiteiten in MicroNed worden ontplooid, die voortborduren op bestaande activiteiten. Zo zijn in 2008 de zogenoemde MicroNed auxiliary projects gestart. Deze pro-jecten hebben tot hoofddoel om meer cohesie in het consortium te bereiken en valorisatie te bewerkstelligen waar onderzoeksresultaten bereikt zijn. Hierbij telden onder meer de kritiekpunten en sterktes zoals geïdentificeerd in de Mid Term Review. De projecten zijn via een oproep voor voorstellen in de MicroNed-gemeenschap uitgezet, vervolgens beoordeeld en gestart. Uit de 21 ingediende projecten werden de volgende acht auxilliary projects geselec-teerd (zie pagina 8):


1. Delfi-n3XtSatellitebusandpayloadinterfaceProjectleider: ir. Jasper Bouwmeester ([email protected])Partners: TU Delft, NLR, Cosine ResearchDoel: Ontwikkeling van interfaces tussen het Delfi-n3Xt satelliet bussysteem en de pay-

loads van project partners. Het project integreert verschillende MISAT-activiteiten.

2. DesignoptimizationofamicrocoriolisflowsensorProjectleider: ir. Rini Zwikker ([email protected])Partners: Demcon, Universiteit Twente, Bronkhorst, Micronit, Lionix, TU DelftDoel: Het vinden van een optimale buisvorm (met hoge gevoeligheid) met behulp van

computational topology optimisation. Het project legt een verband tussen de clusters FUNMOD en SMACT.

3. MicrochannelencapsulatesProjectleider: Prof.dr. Cees van Rijn ([email protected])Partners: WUR, Friesland Foods Campina, NanomiDoel: Het verkrijgen van micro-capsules op basis van gestabiliseerde olie in water

systemen. Een bepaalde pH-waarde, een bepaalde temperatuur of een specifiek zal het proces van afgifte starten.

Het project legt een verband tussen verschillende SMACT werkpakketten.

4. MicrobiologicalsamplepreparationwithultrasoundProjectleider: Prof.dr. Lina Sarro ([email protected])Partners: TU Delft, WUR, KIT, TNO Doel: Het principe testen van het gecombineerd toepassen van ultrasound cellyse op

tuberculose cellen en het scheiden op microniveau om de inhoud van de cellen bruikbaar te maken. Het project betreft ook het monteren van het instrument.

Het project legt een koppeling tussen twee SMACT werkpakketten en MUFAC.

5. Microfluidicdropgenerationscaled-outProjectleider: Prof.dr. Frieder Mugele ([email protected])Partners: Universiteit Twente, WUR, AKZO, Nanomi, FrieslandFoods CampinaDoel: Het aantonen van opschaalbaarheid van microfluïdische druppelgeneratie (~µm

druppelgrootte). Het proof of principle zal 100 micro-nozzles bevatten die een gezamenlijke capaciteit hebben van 1ml/u.

6. TeleoperatedhapticplacementofCCDsensorsProjectleider: Ing. Erik Puik ([email protected])Partners: Hogeschool Utrecht, Adimec, Dima, PTS SoftwareDoel: Het maken van een krachtgestuurde proof of concept opstelling voor met weinig

uitval CCD sensor assemblage. Het project geeft een praktische toepassing voor het micro-assemblage WP.

7. MicropropulsionflightexperimentProjectleider: ir. Berry Sanders ([email protected])Partners: TNO, TU Delft, ISIS, Bradford, Universiteit TwenteDoel: Demonstreren van micro-propulsie op de in 2010 geplande satellietmissie Delfi-

n3Xt. De micro-propulsie is reeds geselecteerd als payload.

8. GradiometerdemonstratorforearthapplicationsProjectleider: Dr.ir. Jaap Flokstra ([email protected])Partners: Universiteit Twente, NIVR, Shell, FugroDoel: Het geschikt maken van gevoelige MEMS ruimtevaart gradiometers voor aardse

toepassingen, zoals water- en olie-exploratie. Er wordt een koppeling tussen het SMACT en het MISAT cluster gelegd via de

sensoriek.


Microsystems & Nano Technology on the Road

towards Industrial Applications

Academic Research in Microsystems & Nano

Technology why and how Industry participates

MicroNanoMicroNanoCONFERENCE ’08CONFERENCE ’08

N e t h e r l a n d s

17th, 18th & 19th NovemberDe Reehorst , Ede

AanpassingeninMicroNedDe Mid Term Review heeft een louterend effect gehad voor MicroNed. Zo onderschrijft het bestuur van MicroNed de MTR-bevindingen dat bijsturing van enkele werkpakketten hard nodig was. De proces heeft inmiddels plaats gevonden en via interne evalutatie-procedures heeft dit geleid tot het inhou-delijk herstructureren en budgetverschuivingen. Het effect ervan is inmiddels merkbaar en meetbaar. (Zie Hoofdstuk 2)

Ook bleek aanscherping van de bestuursstructuur nodig. Hiertoe is er een nieuw management team (MT) samengesteld, dat kan functioneren zonder de belasting van het verleden en met een betere afspiegeling van de deel-nemers van het consortium. Het MT (nu 7 leden) beslist bij meerderheid van stemmen, hetgeen slagkracht en besluitvaardigheid geeft. De taken en bevoegdheden van de verschillende managementlagen in het consortium zijn helder gemaakt, en zullen in het komende Amendement 5 ter goedkeuring aan de partners worden voorgelegd. (Meer hierover in Hoofdstuk 6).

Om ontsporing van projecten vroegtijdiger te kunnen detecteren, is er een nieuw voortgangs-monitoringssysteem ontwikkeld. De basis hiervoor wordt gevormd door een database waarin alle deliverables van MicroNed op projectniveau worden opgeslagen. Zo kan op verschillende dwarsdoorsneden van het consortium de voortgang worden gemeten, in de tijd worden uitgezet en naast doelstellingen worden gezet, zoals gedefinieerd in de nulmeting. Dit levert belangrijke bestuurlijke informatie op die gebruikt zal worden gedu-rende de resterende looptijd.

Een prettige bijkomstigheid van deze exercitie was dat daaruit bleek dat het consortium veel meer heeft bereikt dan was gerapporteerd ten tijde van de MTR. Het accumuleren en zuiveren van alle deliverables van MicroNed tot en met 2008 levert een algehele ouput-status op van 65% (1563 van de 2394 deliverables). Hierover zal in Hoofdstuk 2 in meer detail op ingegaan worden.

Ambities2009/2010De ambities van MicroNed op de korte termijn (resterende looptijd van het programma) zijn uiteraard gericht op het behalen van de hoofddoelstellingen.In 2008 heeft MicroNed samen met MinacNed en NanoNed The Netherlands MicroNano Conference in de Reehorst in Ede georganiseerd. Hierbij was over drie dagen een programma neergezet waarbij ieder van de spelers zich profi-leerde in onderling afgestemde, maar aparte sessies. De komende conferentie (5 en 6 november 2009 in Delft) wordt wederom door MicroNed, NanoNed en MinacNed georganiseerd. Echter nu is het streven om een volledig geïnte-greerd programma neer te zetten.

MicroNed heeft de ambitie uitgesproken om eind 2009 een workshop te houden met betrekking tot het onderwijs in microsysteemtechnologie. Deze workshop gaat vraag en aanbod bijeen brengen om duidelijk in kaart te brengen waar de behoeften liggen bij de industrie en hoe deze ingevuld kunnen worden door de onderwijsinstellingen.

Naareenverenigdmicro-nanoveldAugustus 2008 is MicroNed gestart met de MicroNed Visie 2010+. Advies-bureau HB Berenschot is ingezet voor het begeleiden en faciliteren van het proces. De MicroNed-visie is in drie stappen tot stand gekomen:

Interviews met opinieleiders uit de industrie, kennisinstellingen en 1. universiteiten Electronic-boardroom-sessie met WP-leiders2. Industriedagen (50 deelnemers uit industrie) 3.


De uitkomst van het Visie 2010+ traject zijn vijf thema’s:Labonachip1. : een brede verzameling meetinstrumenten die in staat is om kleine hoeveelheden van een substantie aan te tonen of die fysische parameters van een kleine hoeveelheid vloeistof of gas kan bepalen ten behoeve van veiligheid, gezondheid en efficiëntie.Produceren met microreactoren2. : het efficiënter uitvoeren van chemische reacties en processen in de voedings- en procesindustrie.Processingmetmicrofiltratie:3. het energie-zuiniger en materiaal-vriende-lijker scheiden of raffineren van vloeistoffen ten behoeve van de voedings- en procesindustrie.Micronozzles:4. het slimmer genereren van gassen, vloeistoffen en emul-sies voor een breed palet van toepassingen zoals: printen, stuwraketjes, of sproeidrogen.Autonomesensorsystemen:5. geïntegreerde systemen die in staat zijn om te communiceren, onderhoudsvrij te zijn en die zelfstandig kunnen blijven functioneren in een agressieve omgeving.

In november 2008 is MicroNed met deze thema’s het FES HTSM-traject ingegaan, samen met Holst en het Nederlands Nano Initiatief (NNI). Op basis van bovenstaande thema’s zijn binnen de MicroNed-community voorstellen ingezameld voor de FES HTSM-aanvraag. De voorstellen werden beoordeeld aan de hand van de FES-criteria. De uitkomst, na veel inspanning van alle betrokken partijen, is een geïntegreerd voorstel waarin, onder meer, de vijf MicroNed-thema’s duidelijk zichtbaar zijn. Echter nòg belangrijker: het is een voorstel waarin Micro en Nano Nederland verenigd zijn in één mondiaal toonaangevend initiatief, genaamd ‘Towards a sustainable open innovation ecosystem’. Vooral dankzij MicroNed is de MKB-component in het uiteinde-lijke voorstel substantieel. Het voorstel vertegenwoordigt 117 bedrijven, 19 academische instellingen en 9 technologische instituten. Daarin draagt het bedrijfsleven bij voor 30%, de universiteiten en kennisinstituten voor 20% en de overheid voor 50%. Hiermee kan de stap worden gemaakt naar een duurzame verankering van micro-nano technologie in een science based sustainable open innovation ecosystem.

FES INITIATIVE 2009 FORHIGH-TECH SYSTEMS AND MATERIALS

‘Towards a sustainable

open innovation

ecosystem’

MARCH 1, 2009

Industry Day 24 October 2008Amrâth Hotel Lapershoek, Hilversum

White light dispersed by a microdrop into the

colors of the optical spectrum. Out-of-focus mode

enlarges and enhances the colors here - myriads of

this drops is what we know as „Rainbow“

[Magnification - estimated 50x]

ContactR.Q. van der Linde. PhD, Programme Officer MicroNedemail: [email protected]: +31 (0)15 278 2150website: www.microned.nl

Location & RouteAmrâth Hotel Lapershoek Utrechtseweg 161213 TS Hilversum telephone +31 35 6 231 341 website: www.amrathhotels.nl/hotel/lapershoek

Travelling by carFrom Utrecht

A27 direction Hilversum•Exit Hilversum•Turn left at the traffic light at the end of the exit• Go through the viaduct and turn right at the roundabout•

Amrâth Hotel Lapershoek is at the roundabout at the end of the street

From AmsterdamA1 direction Amersfoort•DO NOT exit the A1 at Hilversum/Laren•Take the A27 direction Hilversum/Utrecht•Take the first exit for Hilversum•Turn left at the traffic light at the end of the exit• Go through the viaduct and turn right at the roundabout•

Amrâth Hotel Lapershoek is at the roundabout at the end of the street

Ned

MicroA

fdeling PME

t.a.v. Dr. R

.Q. van der Linde

Mekelw

eg 2N

L 2628 CD D

elftthe N

etherlands

NedMicro

Please paste

sufficient stam

ps in here

perfolijn vouwlijnsnijlijn


In dit hoofdstuk wordt de voortgang besproken in relatie tot de planning en de doelstelling, zoals vastgelegd in de nulmeting. Zoals gerapporteerd in de Mid Term Review heeft MicroNed in juli 2007 de doelstellingen verhoogd met gemiddeld 140% ten opzichte van de oorspronkelijke doelstellingen uit 2005. De doelstellingen worden evenals de deliverables gemeten in mijlpalen. Een voorbeeld van een mijlpaal is het aantal van 308 wetenschappelijke posters (deliverables). Er is voor gekozen om de volgende categorieën van mijlpalen aan te houden: wetenschappelijk, economisch en maatschappelijk.

In 2008 heeft MicroNed de stap gemaakt om zowel de financiële als de inhoudelijke voortgang op verschillende niveaus in het consortium (project, werkpakket, cluster, programma) te kunnen monitoren. Hiertoe worden zowel de resultaten als de financiën per project bijgehouden in een database. Naast de wetenschappelijke, economische en maatschappelijke stand van zaken in 2008, wordt ook de voortgang op werkpakket-niveau gegeven, alsmede de verwachting ten aanzien van het mijlpalenverloop.

WetenschappelijkeresultatenOnderstaande figuur geeft de wetenschappelijke mijlpalen weer per eind 2008 ten opzichte van de doelstelling. Tevens is de situatie van eind 2007 weergegeven.

Uit de figuur blijkt dat de wetenschappelijke resultaten van MicroNed in 2008 ten opzichte van eind 2007 een flinke stap voorwaarts hebben gemaakt. Posters, presentaties en proceedings hebben de gestelde doelen zelfs ruim gehaald. Proefschriften worden pas verwacht aan het einde van de looptijd van MicroNed. Het aantal academische samenwerkingen lijken wat te stag-neren. Echter hier wordt in het kader van de FES HTSM-aanvraag weer veel beweging verwacht in de komende jaren, vooral in de samenwerking tussen de nano- en micro-wetenschappen. Voor een gedetailleerde lijst van weten-schappelijke highlights zie Appendix A.

308 308

100%

58%

148%

84%

148%

34%

18%

50%

38%

28%

56%

1% 4%

84%

211

177

312 314

383

194

325

18

59

112

5 10

72

1 3

293

110

147

Doelstelling

20072008

179

waa

rde

in d

eliv

erab

les

Wetenschappelijke output eind 2008

posters presentaties conferenties publicaties boekbijdragen proefschriften samenwerkingen

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

2 MicroNedvoortgang


EconomischeeninnovatieveresultatenOnderstaande figuur is een weergave van de economische mijlpalen per eind 2008 ten opzichte van de doelstelling. Tevens is de situatie van december 2007 weergegeven.

De figuur toont dat MicroNed reeds 7 spin-off-bedrijven heeft voortgebracht en hiermee de target heeft gehaald (Nanomi BV, Flowid BV, ET4ME BV, Chem-trix BV, Kryoz Technologies BV, Isis BV, RESQme BV). Het aantal gebruikersbij-eenkomsten worden apart bijgehouden, maar heeft geen harde doelstellingen meegekregen. Ook hier blijven, net als bij de wetenschappelijke mijlpalen, de ontwikkelingen in de samenwerkingen enigszins achter op de verwachting. Publicaties in vakbladen vorderen gestaag. Een verklaring hiervoor kan zijn dat dergelijke publicaties niet meetellen in het universitaire allocatiemodel. Nieuwe projecten en octrooien hebben ten opzichte van 2007 een flinke stap voorwaarts gemaakt. Voor een gedetailleerde lijst van economische hoogte-punten, zie Appendix B.

MaatschappelijkeresultatenOnderstaande figuur geeft de maatschappelijke mijlpalen weer per eind 2008 ten opzichte van de doelstelling. Ook hier is de situatie van eind 2007 eveneens weergegeven.

52

85

57%

100% 63

%

79%

12% 18

%

8% 17%

1%

19%

8%

33%

4 7

doelstelling

20072008

07

210

50

126

60%

48%

101

6 919 12 15

0

17 22

78

613

39

313

83

116

Economische output (inclusief innovatieve output) eind 2008

waa

rde

in d

eliv

erab

les

spin-off-bedrijven

gebruikers-bijeenkomsten

samenw. met 1 industr.

partner


partners


partners

presentaties vakbladen nieuweprojecten

patenten

250

200

150

100

50

0

58%

10% 18

%

9%

23%

129

157

0 2 4

81

07

15

2830

75

Maatschappelijke output eind 2008

waa

rde

in d

eliv

erab

les

maatsch. publicaties

maatsch. presentaties

maatsch. toepassingen

special sessions op congressen

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0

doelstelling

20072008


EconomischeeninnovatieveresultatenOnderstaande figuur is een weergave van de economische mijlpalen per eind 2008 ten opzichte van de doelstelling. Tevens is de situatie van december 2007 weergegeven.

De figuur toont dat MicroNed reeds 7 spin-off-bedrijven heeft voortgebracht en hiermee de target heeft gehaald (Nanomi BV, Flowid BV, ET4ME BV, Chem-trix BV, Kryoz Technologies BV, Isis BV, RESQme BV). Het aantal gebruikersbij-eenkomsten worden apart bijgehouden, maar heeft geen harde doelstellingen meegekregen. Ook hier blijven, net als bij de wetenschappelijke mijlpalen, de ontwikkelingen in de samenwerkingen enigszins achter op de verwachting. Publicaties in vakbladen vorderen gestaag. Een verklaring hiervoor kan zijn dat dergelijke publicaties niet meetellen in het universitaire allocatiemodel. Nieuwe projecten en octrooien hebben ten opzichte van 2007 een flinke stap voorwaarts gemaakt. Voor een gedetailleerde lijst van economische hoogte-punten, zie Appendix B.

MaatschappelijkeresultatenOnderstaande figuur geeft de maatschappelijke mijlpalen weer per eind 2008 ten opzichte van de doelstelling. Ook hier is de situatie van eind 2007 eveneens weergegeven.

Uit de figuur blijkt dat ook de maatschappelijke publicaties (kranten, maga-zines etc..) goed op gang komen. De maatschappelijke presentaties blijven echter nog achter bij de doelstellingen. Het aantal toepassingen zal later toenemen, omdat resultaten pas dan hun beslag gaan leggen in maatschap-pelijk toepassingen.

VerwachtingenenrealisatieDe voortgang van MicroNed anno 2008, gemeten in mijlpalen, is gemiddeld 65% (83% wetenschappelijk, 51% economisch, en 31% maatschappelijk). De totale financiële uitputting van MicroNed is 61%. Wanneer deze getallen worden vergeleken met de MTR-resultaten in juli 2007 (voortgang 19% en financiële uitputting 28%) blijkt dat de voortgang procentueel sterker is toe-genomen dan de financiële uitputting. Deze trend is gunstig en wijst erop dat de doelstellingen zo goed als zeker zullen worden overtroffen. Op basis van de nieuwe database, met gegevens uit de voorgaande jaren, kunnen de mijlpalen ook individueel lineair worden geëxtrapoleerd in de tijd.

doelstelling

20082010

566

308

211

312

582

314

383

761

325

112

218

18 10 20

72

3

80

293

147

221

308

Extrapolatie wetenschappelijke output

posters presentaties conferenties publicaties boekbijdragen proefschriften samenwerkingen

waa

rde

in d

eliv

eabl

es 800

700

600

500

400

300

200

100

0

184%

100%

276%

148%

242%

34%

67%

50%

75%

55%

111% 4%

111%

122%

doelstelling

20082010

16870

85

151

210

126

176

50

915 19 15 21

0

2232

1327

16

46

83

39

13

33

78

Extrapolatie economische output, inclusief innovatieve output

waa

rde

in d

eliv

erab

les 250

200

150

100

50

0spin-off-

bedrijvengebruikers-

bijeenkomstensamenw.

met 1 industr.partner


partners


partners

presentaties vakbladen nieuweprojecten

patenten

229%

114% 30

%

18% 11

1%

79% 35

%

17%

55%

19%

85%

33%

60%

84%


Hoewel deze extrapolatie met de nodige voorzichtigheid moet worden geïn-terpreteerd, geeft het een indicatie van wat er plaats gaat vinden indien het huidige output-niveau van MicroNed wordt voorgezet. Opmerkelijk zijn dan:

De totale wetenschappelijke overscore (160% van de target). 1. Overall wordt de economische doelstelling gehaald (106% van de target); 2. hieraan zijn met name de vele gebruikersbijeenkomsten debet.Publicaties in vakbladen en nieuwe projecten blijven achter op de verwachting 3. Maatschappelijke targets verdienen nog extra stimulering, met name de 4. presentaties.

Het valt echter te verwachten dat er de komende jaren nog een verschuiving zal plaatsvinden in de verdeling van de wetenschappelijke, economische en maatschappelijke resultaten. Immers, wetenschappelijke resultaten lopen vaak voor op de economische en de maatschappelijke ontwikkelingen. Bovendien wordt er vanuit het MicroNed-bestuur in toenemende mate actief gestuurd om de ontwikkelingen die leiden tot economisch/maatschappelijke output actief te stimuleren. De verwachting is dat de succesvolle projecten aan het einde van de looptijd van MicroNed zullen worden voortgezet.

VoortgangvsfinanciëleuitputtingopdeelniveauOnderstaande tabel toont de uitgaven (in % van het beschikbaar budget) op werkpakket-niveau, alsmede de realisatie van de geaccumuleerde weten-schappelijke (We)/ economische (Ec)/maatschappelijke (Mt) output (in % van de doelstelling). Hierbij moet worden vermeld dat de financiële gegevens zijn gebaseerd op de activiteitenplannen, zoals ontvangen in april 2008. Daar waar er geen gegevens beschikbaar waren over de werkelijke uitgaven in 2008, zijn de ramingen uit 2007 gebruikt.

VoortgangvsuitgavenvandeMicroNedwerkpakketten2008

WP output (%)We./Ec./Mt.

uitgaven(%)


uitgaven(%)

1A 124/44/117 68 2G 134/45/150 79

1B 169/208/473 70 2H 63/45/24 74

1C 59/50/21 65 3A 90/63/23 58

1D 128/28/27 72 3B 55/54/0 54

2A 33/20/4 62 3C 63/54/163 67

2B 43/8/0 43 3D 45/25/0 64

2C 29/35/5 55 4A/B 95/57/22 61

2D 43/31/75 50 4C 146/116/11 63

2E 67/113/50 91 4D 120/62/0 62

2F 97/38/0 74

(Voor verklaring van de werkpakketnummers zie pagina 23)

128%

34%

26%

129

157

08

81

21

54

165

58%

18%

9%

47

28

75

Extrapolatie maatschappelijke output

waa

rde

in d

eliv

erab

les

maatsch. publicaties

maatsch. presentaties

maatsch. toepassingen

special sessions op congressen

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0

doelstelling

20082010


Hoewel deze extrapolatie met de nodige voorzichtigheid moet worden geïn-terpreteerd, geeft het een indicatie van wat er plaats gaat vinden indien het huidige output-niveau van MicroNed wordt voorgezet. Opmerkelijk zijn dan:

De totale wetenschappelijke overscore (160% van de target). 1. Overall wordt de economische doelstelling gehaald (106% van de target); 2. hieraan zijn met name de vele gebruikersbijeenkomsten debet.Publicaties in vakbladen en nieuwe projecten blijven achter op de verwachting 3. Maatschappelijke targets verdienen nog extra stimulering, met name de 4. presentaties.

Het valt echter te verwachten dat er de komende jaren nog een verschuiving zal plaatsvinden in de verdeling van de wetenschappelijke, economische en maatschappelijke resultaten. Immers, wetenschappelijke resultaten lopen vaak voor op de economische en de maatschappelijke ontwikkelingen. Bovendien wordt er vanuit het MicroNed-bestuur in toenemende mate actief gestuurd om de ontwikkelingen die leiden tot economisch/maatschappelijke output actief te stimuleren. De verwachting is dat de succesvolle projecten aan het einde van de looptijd van MicroNed zullen worden voortgezet.

VoortgangvsfinanciëleuitputtingopdeelniveauOnderstaande tabel toont de uitgaven (in % van het beschikbaar budget) op werkpakket-niveau, alsmede de realisatie van de geaccumuleerde weten-schappelijke (We)/ economische (Ec)/maatschappelijke (Mt) output (in % van de doelstelling). Hierbij moet worden vermeld dat de financiële gegevens zijn gebaseerd op de activiteitenplannen, zoals ontvangen in april 2008. Daar waar er geen gegevens beschikbaar waren over de werkelijke uitgaven in 2008, zijn de ramingen uit 2007 gebruikt.

VoortgangvsuitgavenvandeMicroNedwerkpakketten2008


uitgaven(%)


uitgaven(%)

1A 124/44/117 68 2G 134/45/150 79

1B 169/208/473 70 2H 63/45/24 74

1C 59/50/21 65 3A 90/63/23 58

1D 128/28/27 72 3B 55/54/0 54

2A 33/20/4 62 3C 63/54/163 67

2B 43/8/0 43 3D 45/25/0 64

2C 29/35/5 55 4A/B 95/57/22 61

2D 43/31/75 50 4C 146/116/11 63

2E 67/113/50 91 4D 120/62/0 62

2F 97/38/0 74


De tabel laat een zeer gevarieerd beeld zien. Sommige werkpakketten scoren zwaar over de doelstelling van 100%, en sommige werkpakketten blijven achter op de verwachting. Dit heeft deels te maken met de gekozen verde-ling van de mijlpalen over de WPs welke in 2007 heeft plaatsgevonden. Dit is gebeurd op basis van een schatting van de geplande werkzaamheden in de WPs.

Een meer objectieve manier van weergave van de productiviteit op WP-niveau is om het absolute gerealiseerde WP-resultaat tegen het absoluut gebruikt budget te zetten. De ratio van gebruikt budget (uitgaven in Euros) en de gere-aliseerde output (in # behaalde deliverables) is een indicatie van de efficiëntie. Uiteraard moet hier de kanttekening worden gemaakt dat een publicatie in een top wetenschappelijk blad hier dan wel even zwaar telt als een conferen-tiepublicatie of een krantenartikel. Ook is er onderzoek dat inherent duurder is dan andere, bijvoorbeeld in verband met kosten voor apparatuur.

Overall kan de conclusie worden getrokken dat een deliverable gemiddeld tussen de 15 en 30 kEuro kost. Opvallend is de relatief geringe spreiding in efficiëntie tussen de werkpakketten. Er wordt derhalve bij benadering gelijk gepresteerd door de WPs. Het FUNMOD cluster (4A..D) is echter het meest productieve cluster per verbruikte Euro. MUFAC (3A…D) ligt gemiddeld aan de hoge kant door het gebruik van dure relatief dure opstellingen. SMACT (2A…G) laat een zeer gevarieerd beeld zien.

EfficiëntievandeMicroNedwerkpakkettenin2008

WP Σ output(#)

Uitgaven(€)

Uitgaven/output

WP Σ output(#)

Uitgaven(€)

Uitgaven/output

1A 116 2.730.763 23.541 2G 97 1.162.778 11.987

1B 203 2.881.439 14.194 2H 80 2.209.438 27.618

1C 60 1.535.849 25.597 3A 99 3.121.914 31.534

1D 111 2.078.874 18.729 3B 79 1.700.538 21.526

2A 38 2.104.691 55.387 3C 52 1.724.955 33.172

2B 48 1.327.409 27.654 3D 25 752.863 30.115

2C 51 1.412.825 27.702 4A/B 162 2.445.243 15.094

2D 43 854.668 19.876 4C 166 1.020.610 6.148

2E 22 870.486 39.568 4D 98 1.307.405 13.341

2F 94 2.040.332 21.706


SamenhangtussendediversesoortenmijlpalenDe mijlpalen zijn zodanig gekozen dat zij onderling een minimale afhankelijk-heid van elkaar hebben en ieder voor zich een bestaansrecht heeft. Toch is er een zekere samenhang in de verdeling van de mijlpalen over het consortium. Dit heeft met zowel de aard als met de status van de werkzaamheden te maken. In de verdeling van de doelstellingen over de werkpakketten is hier zo goed mogelijk rekening mee gehouden. Anno 2008 zien we dat:

Het wetenschappelijk vlak het verst is gevorderd, gemeten in mijlpalen. 1. MISAT (WP 1A…D) het als cluster erg goed doet in zowel wetenschappe-2. lijke als maatschappelijke mijlpalen.Delen van SMACT (WP 2A…H) het economisch (met name 2E) of weten-3. schappelijk erg goed doen (met name 2F, 2G)MUFAC (WP 3A…D) ligt on target4. FUNMOD (WP 4A…D) wetenschappelijk sterk overpresteert, economisch 5. en maatschappelijk verdient het aandacht.


Na de de Mid Term Review is een strategisch actieplan gestuurd aan de CvW, waarmee het op 21 augustus 2008 is besproken. Valorisatie en verankering waren belangrijke onderdelen van dit actieplan. Waar het plan nog enige aanscherping behoefde, was op het vlak van de bestuursstructuur.

De strategie van MicroNed met betrekking tot innovatie, valorisatie en verankering bestaat uit de volgende elementen.

Algemenemaatregeleninnovatie,valorisatieenverankeringZoals reeds toegelicht heeft MicroNed ‘Gebruikers’ in het leven geroepen om het onderzoek zoveel mogelijk te laten aanpassen bij de behoefte van de industrie, zodat de kans op een geslaagde toepassing maximaal is. Geïnteresseerde industriëlen vragen toestemming aan de WP-deelnemers alvorens zij een WP-meeting gaan bijwonen. Een Non Disclosure Agreement wordt getekend voordat een gebruiker actief wordt binnen MicroNed (bijv. informatieuitwisseling). Enerzijds zorgt deze procedure ervoor dat kennis wordt verankerd bij bedrijven die interesse hebben in het onderwerp, en anderzijds dat kennis die wordt gegenereerd van belang is en blijft voor de industrie. Momenteel zijn er 21 gebruikers, waarvan er 9 reeds een NDA hebben getekend. Vier bedrijven waren gebruiker en zijn inmiddels partner geworden (Tembo BV, ISIS BV, NXP BV, Alliance Technologies BV).

Valorisatie heeft een grotere kans van slagen indien het consortium geheimhouding hoog in het vaandel heeft staan. Er is daartoe een streng toezicht op het publicatiebeleid. De procedure stelt dat de WP-deelnemers 15 werkdagen voor openbaarmaking de kans krijgen om bezwaar te maken tegen publicatie. Dit om zeker te stellen dat bedrijfsgevoelige informatie niet uitlekt of om octrooieerbare resultaten de kans te geven om te worden beschermd. In 2008 zijn bij benadering 10 keer bijstellingen van de publicatie geweest.

KennisoverdrachtnaardeMicro-enNano-gemeenschapMicroNed heeft in 2008 samen met MinacNed en NanoNed de jaarlijkse conferentie georganiseerd. Deze driedaagse conferentie werd bezocht door 450 deelnemers, waarvan 20% afkomstig was uit de industrie. De bezoekersenquête toont aan dat netwerken een zeer belangrijk element van de conferentie is (~30%). Er waren buiten de organisatoren 15 (betalende) exposanten, goed voor 20% van de begrotingsinkomsten.

Kennisoverdracht naar industrie en maatschappijMicroNed maakt de resultaten uit het consortium naar de maatschappij, en vooral aan de industrie, onder meer kenbaar via het zojuist opgezette MicroMegazine. Dit wetenschapsmagazine, geschreven door bekende wetenschapsjournalisten (werkend voor, onder meer, De Volkskrant, Trouw, NRC, Financieel Dagblad, De Ingenieur, Technisch Weekblad etc.) brengt de opgebouwde kennis in en om MicroNed op een toegankelijke manier in woord en beeld(!). Het blad verschijnt vier maal per jaar en bevat onder meer vier tot vijf wetenschapsartikelen, een agenda voor WP-meetings (zodat geïnteresseerde partijen zich hiervoor kunnen aanmelden), de rubriek MicroNed Impact, waarin highlights worden vermeld; en een servicepagina die als wegwijzer binnen het consortium werkt. Het magazine heeft een oplage van 4000 exemplaren, waarvan er 2600 in “controlled circulation” worden verstuurd. Ruim 700 exemplaren zijn bestemd voor nabestellingen van de betrokken onderzoekers. Het restant is voor distributie bij beurzen en symposia. Een nadere analyse van de verzendlijst

3 Standvanzakeninnovatie,valorisatieenverankering

HBO

Pers

Overheid

MKB

Divers

Universiteiten

Kennisinstellingen

Industrie

23%

20%12%

14%

3%

20%

6%

Doelgroepsegmentatie MicroMegazine

2%


laat de volgende segmentatie van de verzendadressen zien: 37% industrie (waarvan 14% MKB), 20% pers, 20% universiteiten, 6% kennisinstellingen, 3% overheid, 2% hbo. De overige 12% betreft een verzamelgroep van ziekenhuizen, zzp-ers, brancheverenigingen, etc…

VerankeringindeindustrieenmaatschappijDe manier waarop MicroNed haar meerwaarde levert aan de maatschappij en deze verankert is niet eenduidig. MicroNed is een divers programma van 150 projecten met zeer diverse toepassingen en marktmechanismen. Er zijn dan ook vele manieren waarop MicroNed kennis valoriseert en verankert. Een viertal verschillende voorbeelden is in het eerste MicroMegazine nader uitgelicht, te weten:

1. Sproeidrogen met inkjettechnologieDe maatschappelijk/economische meerwaarde die de sproeidroogtechnologie zal leveren is niet zozeer de verkoop van MST, als wel het kunnen leveren van unieke voedingselementen. Dit is een markt waar Nederland mondiaal een stevige positie heeft. Bij voorheen Friesland Foods-fabriek De Kiviet in Meppel worden nu op experimentele schaal proef gedraaid met de nieuwe technologie. Ook een spin-off naar fijnchemie en farmacie lijkt mogelijk.

2. Waterfiltratie met gestructureerde fibersMicrofibers hebben de potentie om waterfiltratie-units kleiner te maken waardoor nieuwe toepassingen in deze omvangrijke markt mogelijk worden. De eerste modules met de nieuwe vezels worden samengesteld en in het veld getest met Tembo BV.

3. Micro-zonnesensorDe technologie die is ontwikkeld voor en toegepast in de ruimtevaart en daar zijn betrouwbaarheid heeft aangetoond, heeft ook de potentie om in de glastuinbouw als zonnesensor te worden toegepast. Hoewel de tuinbouw een groot en belangrijk segment voor Nederland is, zal deze niche-technologie zich vooral moeten bewijzen door de sector internationaal competitief en kwalitatief hoogwaardig te houden. Hiertoe moet nog wel een productieslag van de sensor gemaakt worden.

2 MegazineMicroMicro Megazine – 2009 No1

MegazineMicroMicro Megazine Jaargang 1, no 1, maart 2009

Inhoudsopgave

3 Melkpoeder uit de printer De huidige manier om melkpoeder en andere poederproducten op basis van zuivel maken, is vrij onbe-heersbaar gebleken. De vorm, de groott e en de dichtheid van de korreltjes zijn van grote invloed op de oplosbaarheid en op de hoeveelheid poeder die in een zak past. Met verfi jnde inkjett echnologie blijkt het proces ineens heel beheersbaar.

8 Eerste ‘onafh ankelijke’ zonnesensor ontwikkeld Kleine satellietjes leiden tot kleinere instrumenten, dat lijkt logisch. Maar dan blijken ineens de kabel-verbindingen tussen allerlei componenten in de satelliet een relati ef groot volume en gewicht in te nemen. Waar mogelijk worden de kabels vervangen door draadloze verbindingen, maar voor energie-voorziening werkt dat niet. Daarom is de nieuwe en energiezuinige zonnesensor van TNO voorzien van z’n eigen zonnepaneeltje.

14 Microfi ltrati e: Geribbelde rietjes vergroten capaciteit waterzuivering Capillaire membranen, ofwel holle vezels, worden op grote schaal toegepast voor het zuiveren van zowel drinkwater als industrieel afvalwater. De zuiveringsinstallati es zijn echter groot en moeten vaak worden gereinigd. Door aan de binnen- en/of buitenkant ultra fi jne ribbeltjes aan te brengen, verdubbelt de fl ux en blijken de vezels minder snel dicht te slibben. De verhoogde doorstroom betekent dat de fi lters kleiner kunnen worden en steeds vaker kunnen worden toegepast op de plek van het watergebruik.

20 Micro-coriolis-sensor voor minuscule massastromen Naarmate de techniek het toestaat, wil de pharmaceuti sche industrie steeds exacter weten hoeveel van de werkzame stof er in het poeder of het pilletje zit. De voedingsindustrie gaat steeds vaker vitaminen en andere stoff en toevoegen, waarvan de dosering uiterst nauwkerig dient te gebeuren. Twentse onderzoe-kers zijn er in geslaagd een micro-structuurtje van silicium te maken, dat met behulp van coriolis-kracht massastromen van wisselende samenstelling kan meten met hoeveelheden van minder dan een gram per uur. In combinati e daarmee kan de veel gebruikte hogedruk-vloeistofchromatografi e (HPLC) nog accurater zeer minime doseringen vaststellen.

24 Hebbedingetje: De FEI Phenom van Dr. Rob Sillen, een rastermicroscoop die zowel qua aanblik als bedieningsgemak veel weg heeft van een moderne koffi eautomaat.

25 Agenda

26 MicroNed Visie 2010+

28 MicroNed Impact: publicati es, octrooien en partners

31 Estafett e-column Prof.dr. Han Zuilhof: Mega-micro

Introductie

Colofon

Omslagfoto: Uitsnede van een macro-opname van de micro-coriolis-sensor.

MicroMegazine is een uitgave van MicroNed en verschijnt 4 keer per jaar.Oplage: 3500ISSN 1877-301X

Jaargang 1, no 1

RedactiePhilip Broos (hoofd- en eindredacteur)

Medewerkers aan dit nummer:Marion de BooJoost van Kasteren Bennie MolsArno SchrauwersHan Zuilhof

Redactiesecretariaat &abonnementenadministratieMicroMegazineLucienne DadoMekelweg 22628 CD Delft telefoon (015) 278 4357e-mail: [email protected]

FotografieMicroNed, tenzij anders vermeld.

Vormgeving & OpmaakCok Francken(TU Delft – MultiMedia Services)

DrukDeltaHage BV, Den Haag

RedactiecommissieDr.ir. Bert Monna (SystematIC design BV),Dr. Frans W.H. Kampers (Wageningen Universiteit & Researchcentrum) en Dr.ir. Richard Q. van der Linde (MicroNed)

Voor u ligt het eerste nummer van MicroMega-zine, het wetenschapsmagazine van MicroNed dat vier keer per jaar zal verschijnen. MicroNed is een consorti um van kennisinsti tuten en bedrijven met als doelstelling het genereren van nieuwe microsysteem-toepassingen en het creëren van een kennisinfrastructuur op dat gebied. MicroNed loopt als onderzoeksprogramma van 2005 tot en met 2010. Na de eerste jaren van onderzoek begint het programma nu haar eerste vruchten af te werpen.

Het opti male eff ect van het consorti um valt en staat met het communiceren van de onder-zoeksresultaten. Daarom zal MicroMegazine de komende twee jaar de kennis die is opgebouwd in en om het consorti um op toegankelijke wijze, in woord en beeld, ontsluiten voor zowel de wereld van de wetenschap als het (MKB)-bedrijfsleven. Het streven is u onderzoeksresultaten te brengen die u nog nergens zal hebben gelezen.

Ik wens u veel leesplezier,

Prof.dr.ir. Fred van KeulenWetenschappelijk directeur MicroNed

MegazineMicroMicro Megazine – 2009 No1

1) MinacNed-voorzitter ir. Wybren Jouwsma opent de

MicroNano-conferentie op 17 november 2008.

2) De posterpresentaties leidden drie dagen lang tot

veel interactie.

3) De diners voorzagen ook ruimschoots in de sociale

netwerkbehoefte.

4) Prof.dr.ir. Reinder Coehoorn reikt de posterprijs uit

op de MicroNano-conferentie op 19 november.

1

3

2

4


4. Flow meten met een Coriolis sensorDe inmiddels gepatenteerde technologie om hele kleine stromingmeters te maken met MST heeft de potentie om in grote aantallen de wereldwijde markt voor meten van precisiestromen in de procesindustrie te veroveren (m.n. fijnchemie en farmacie). De directe betrokkenheid van een wereldspeler als Bronkhorst Technologies BV, die via de bestaande klantenkring kan ope-reren, levert een competitief voordeel. Nu het proof of concept is aangetoond, wordt de verdere uitlezing van de sensor met onder meer additionele fondsen van MicroNed uitgewerkt.

In de komende nummers van MicroMegazine zullen andere onderwerpen en projecten uit het MicroNed-programma nader worden uitgelicht worden. Te denken valt aan industrieel relevante onderwerpen, zoals: scheidings-technologieën, encapsulatie, emulsificatie en fabricatie. Ook meer baanbre-kende technologieën, die thans nog geen of nauwelijks een bestaande markt vormen, komen voor het voetlicht, bijvoorbeeld microreactoren, micro-satelliettechnologie of ondersteunende technologieën, zoals simulatie en modellering.

Tot slot vindt verankering van MicroNed-kennis ook plaats via start-ups. Dit zijn er tot op heden 7 (zie Appendix B), veelal opererend in de microfluïdica-hoek. Deze start-ups leveren weer nieuwe economische bedrijvigheid voor de BV Nederland.

Universitair-industriëlesamenwerkingIn 2008 zijn er 24 nieuwe samenwerkingen gerapporteerd, waarbij industriële partners betrokken waren: 16 MKB-ers en 6 grote bedrijven. Al de genoemde bedrijven (op twee na) zijn in Nederland gevestigd, maar ze opereren allemaal internationaal. Deze samenwerkingen zijn deels ontstaan tussen WPs, part-ners en gebruikers binnen de MicroNed-gemeenschap. Dit komt de cohe-rentie van MicroNed ten goede. Voorbeelden zijn:

Een recent toegetreden gebruiker MTT BV, geïnteresseerd in de high-• speed-koppelingen in WP 3A, heeft nu ook contacten met de high-speed-modellering in WP 4D.De modelleringskennis in WP 4A rondom microstromen is ingezet om de • vorm van het micro-stuwraketje in WP 1D te bepalen.Het • wettability onderzoek in WP 3D is nu gekoppeld aan de nieuwe focus van Océ (inkjet-printing) in WP 2A.

Close-up van de micro-coriolis-stromingmeter,

zoals die momenteel wordt getest bij Demcon.

Een gemiddelde haar is ongeveer twee keer zo

dik als het buisje.


VerankeringinhetonderwijsIn 2008 heeft in samenspraak met de Hogeschool Utrecht een positiebepaling plaatsgevonden t.a.v. de rol van MicroNed in het onderwijs. Het is duidelijk dat MicroNed reeds een groot effect heeft op de onderwijsprogramma’s op de technische universiteiten. Het meest prominent is dat te zien bij de engi-neering faculteiten.

MicroNed’s potentiële rol op het HBO is lastiger aan te geven, daarom is besloten om eind 2009 een workshop te houden met betrekking tot het onderwijs in microsysteemtechnologie. Deze workshop gaat vraag (industrie) en aanbod (onderwijsinstellingen) bijeenbrengen om de behoefte duidelijk in kaart te brengen.

VerankeringindeHTSM-kennisinfrastructuurTijdens de vorming van de Point One-meerjarenagenda is MicroNed nauw betrokken geweest bij het schrijven van onderdelen, geregisseerd door de industrie, en in mindere mate bij de Emerging Technology Agenda (ETA). Onderdelen waar MicroNed-onderwerpen terug zijn te vinden, zijn gecen-treerd rondom de microfluïdica (zoals industrial printing, food printing en medische diagnostiek). MicroNed is geen lid van Point One, omdat het geen juridische entiteit is en daarom niet in aanmerking komt voor een lidmaat-schap.

In september 2008 is gestart met de MicroNed Visie 2010+, begeleid door adviesbureau Berenschot. Onder meer door interviews met opinieleiders en een electronic boardroom-sessie met WP-leiders is een opzet gemaakt voor de Industriedag op 24 oktober in Hotel Lapershoek in Hilversum. Er waren meer dan 50 deelnemers onder anderen van ASML BV, Aquamarijn BV, Boschman Technologies BV, Bradford Engineering BV, Bronkhorst High tech BV, Demcon BV, Enabling MNT BV, Friesland Foods BV, KIT, Lionix BV, MA3 Solutions BV, Medspray BV, ISIS BV, TNO, Océ BV, NLR, Philips, Veldlaser BV, Phoenix BV, … ). Via verschillende workshops hebben de deelnemers input gegeven voor de R&D agenda voor de microtechnologie in Nederland. Dit is de basis geweest voor het vaststellen van de vijf hoofdthema’s van de MicroNed Visie 2010+. Deze hoofdthema’s, waarin ook de industriële en academische achterban participeert, zijn verankerd in de FES HTSM 2009, die samen met Holst en NNI is aangevraagd.

Tijdens de interactieve workshops op de MicroNed

Industriedagen is de basis voor Visie 2010+ gelegd.


De synergie met NanoNed wordt steeds groter. Niet alleen organiseerden MicroNed, NanoNed en MinacNed gezamenlijk een conferentie in 2008, ook worden er tussen de beide communities met regelmaat gastlezingen verzorgd om kennis te nemen van elkaars vakgebied.

Zoals vermeld hebben NNI (NanoNed, STW en FOM) en MicroNed geza-menlijk een FES HTSM-voorstel geschreven en ingediend, samen met Holst. Dit heeft geleid tot een geïntegreerd onderzoeksprogramma met 6 techno-logiethema’s, en 4 applicatiethema’s. Deze thema’s hebben al hun positie en impact in het bestaande Nederlandse onderzoekslandschap. Om hiermee een goede verankering te krijgen en synergie te bereiken, is vorig jaar besloten om de thema- en programmacoördinatoren vanuit aanpalende onderzoeks-programma’s in Nederland te vragen deel te nemen aan het FES HTSM-pro-gramma. Hiermee loopt een stuk onderzoekscoördinatie over sleutelpersonen in het veld.

1. Risk analysis

2. Energy

3. Nanom

edicine

4. Clean Water

5. Food

6. Beyond Moore

7. Nanomaterials

8. Bio-nano

9. Nanofrabication

10. Sensors and acuators

11. Autonomous & flexibl devices

App

lied

Fund

amen

tals

electronics physics materials energy health food water

EUnanomedicine

ENIAC

M2IDPI

Point-1

STW

Top InstituteFood &

Nutrition/Nano4Vitality

FOM

NanoNed

CTMM/BMM/

Top institutePharma

Holst Center

MicroNed MicroNed

Disciplines

High Tech Systems & Materials

4 SynergiemetandereBsik-projecten


5 Internationalepositionering

Internationaleexposure&conferentiesMicroNed heeft in 2008 deelgenomen aan een aantal internationale MST-events met de industrie om het programma internationaal onder de aandacht te brengen. Dit is gebeurd met een stand en/of een presentatie. De belangrijkste events in 2008 zijn:

Micro Machining Summit 2008 (MMS)30 april-3 mei, Daejeon, KoreaScope: Micro-Nano Technology snapshot to worldwide industrial, academic and government initiatives.Informatie over de conferentie kan gevonden worden op:http://www.micromachinesummit.org/

COMS 200831 augustus-4 september, Puerto Vallarta, MexicoScope: Commercialisation of Micro-nano SystemsInformatie over de conferentie kan gevonden worden op:http://www.mancef-coms2009.org/

EUSPEN 2008, 18-22 mei, ZurichScope: Leading industrialists and researchers working in the field of preci-sion, micro and nano engineering with representation across 32 countries worldwide.Informatie over de conferentie kan gevonden worden op:http://www.euspen.org/

Verder is er door wetenschappers uit het consortium deelgenomen aan een flink aantal internationale wetenschappelijke congressen. Deelname gebeurde veelal via posterpresentaties of conferentiepapers. In totaal zijn er 27 internationale posterpresentaties gegeven (van de 114 posters in 2008), en 125 internationale lezingen (van de 172 lezingen in 2008). De bovenste figuur op de volgende pagina geeft een beeld van de geografische verdeling van deze lezingen. Voor een nadere specificatie van de internationale congres-deelname zie Appendix A.

InternationalesamenwerkingDe internationale samenwerking binnen MicroNed betreft vooral de inter-academische samenwerking. De academische-industriële samenwerkingen zijn vooral gericht op Nederlandse bedrijven.

In 2008 zijn er 37 nieuwe inter-academische samenwerkingen gerapporteerd, waarvan 10 met buitenlandse partijen. In 2007 zagen we hier reeds 106 samenwerkingen, waarvan er 51 internationaal waren. De onderste figuur op de volgende pagina geeft een beeld van de geografische verdeling van deze samenwerkingen.


3

16

9

15

14 9

5

4

10

55

1

Wetenschappers betrokken bij MicroNed zijn dus stevig verankerd in de inter-nationale wetenschap. De benutting van hun kennis richting de industrie vindt dus voornamelijk plaats in Nederland. Ergo, MicroNed geeft invulling aan het gezegde “think global, act local”

Uit de gerealiseerde nieuwe samenwerkingen en projecten blijkt dat MKB-ers betrokken bij MicroNed de relatie met de universiteiten (via het MicroNed-programma) gebruiken als venster naar de internationale wetenschap. Zonder deze samenwerking zou dat, gezien de grootte van de MKB-ers, niet of nauwe-lijks mogelijk zijn.

5

28

12

8

18 29

2

9

8

1

47

5

MicroNedinternationaleconferentielezingen2008

MicroNedinternationalesamenwerkingen2008


6 Organisatieenbestuur

In 2008 is MicroNed het Bureau verder uitgebreid met de volgende personen:– Henne van Heeren (programme officer)– Tjeerd Rijpma (performance controller)– Satish Rangoe (website & data controller)– Philip Broos (communicatie)– Lucienne Dado (ondersteuning & logistiek)

MicroNed heeft een nieuw Management Team per 19 augustus 2008. Deze bestaat uit de volgende personen:1. Bert Monna (Systematic Design BV) 2. Egbert Jan Sol (TNO) 3. Erik Puik (Hogeschool Utrecht) 4. Han Zuilhof (WUR, fac. Organische Chemie)5. Henry Jansen (Universiteit Twente, Mesa+)6. Fred van Keulen (TU Delft, fac. 3ME,) voorzitter7. Richard van der Linde (MicroNed)

Voorts werkt het MT aan het aanscherpen van de consortiumovereenkomst die in 2009 zal worden ingevoerd. Dit is in overeenstemming met het MTR-advies van de CvW om een helderder gedefinieerde bestuursstructuur in te voeren. De belangrijkste elementen van deze aanscherpingen zullen luiden: – Het MT kan projecten en budgetten starten, stoppen dan wel bijsturen, – Het MT beslist bij meerderheid van stemmen,– De gebruikers krijgen een status zonder recht van gebruik,– Het Bureau kan namens het consortium uitingen voeren,– Het Bureau kan NDAs sluiten met gebruikers na overleg met WP-leden.

RaadvanToezicht(deelnemende organisaties & bedrijven, Vz. Prof.ir. O.H. Bosgra)

Management Team (7 leden, Vz. Prof.dr.ir. A. van Keulen) Bureau

Cluster-leiderMISATProf.dr. E.K.A. Gill

1ASatellitebus1BPayloadsystem1CSpacecraftarchitecture1DFormationflyingsystems

Cluster-leiderSMACTProf. dr. C.J.M. van Rijn

2AAtomisation2BMicro-engineeringof

supramolecularassemblies2CSensing&Diagnosticsonachip2DDynamicmicro-fractionation2EMicrocoriolisflowcontroller2FFluorescenceonachip2GSmartmicroreactors2HEmulsification

Cluster-leiderMUFACDr.ir. H.H. Langen

3A3d-Microstructuring3BMicroassembly3CPhaseseparation microfabrication3DNon-lithographic micropatterningtools

Cluster-leiderFUNMODProf.dr. D.J. Rixen

4A/B Transport phenomena &multiphysics4C Micromechanics4DDesign&Optimisation


MicroNedpublicatiesinjournalsin20081A5 New Approach for Integer Ambiguity Resolution using Interval

Analysis, E. de Weerdt, E. van Kampen, Q.P. Chu, J.A. Mulder,

ION Navigation, 2008-07.

1B2 Epochwise prediction of GPS single differenced ionospheric

delays of formation flying spacecraft, P.W.L. Van Barneveld,

P.N.A.M. Visser, O. Montenbruck, Advances in Space Research,

2008-12. submitted

1D1 Neural Network Output Optimization Using Interval Analysis, E.

de Weerdt, Q.P. Chu, J.A. Mulder, IEEE Transactions on Neural

Networks, 2008-12.

1D2 Vortex trapping and expulsion in thin-film YBCO strips, Kuit, J.

R. Kirtley, W. van der Veur, C. G. Molenaar, F. J. G. Roesthuis,

A. G. P. Troeman, J. R. Clem, H. Hilgenkamp, H. Rogalla, and J.

Flokstra. Physical Review B, 77/134504, 2008-04.

1D2 Vortex trapping and expulsion in thin-film YBa2Cu3O7- strips,

Kuit, J. R. Kirtley, W. van der Veur, C. G. Molenaar, F. J. G.

Roesthuis, A. G. P. Troeman, J. R. Clem, H. Hilgenkamp, H.

Rogalla, and J. Flokstra, Virtual Journal of Applications of

Superconductivity, V 14(8), 2008-04.

1D5 Subspace Identification of Circulant Systems, P. Massioni, M.

Verhaegen, Automatica 44(11), 2008-10.

2A1 Role of the channel geometry on the bubble pinch-off in

flow-focusing devices. Dollet, B.; Hoeve, W. van; Raven, J. -P.;

Marmottant, P.; Versluis, M. Physical Review Letters, V. 100,

2008-01.

2B1 Formation of fibrillar whey protein aggregates: Influence

of heat and shear treatment, and resulting rheology. C.

Akkermans, A-J. van der Goot, P. Venema, E. van der Linden, R.

M. Boom. Food Hydrocolloids, V 22, 2008-10.

2B1 Peptides are Building Blocks of Heat-Induced Fibrillar Protein

Aggregates of ß-Lactoglobulin Formed at pH 2. C. Akkermans,

P. Venema, A-J van der Goot, H. Gruppen, E.J. Bakx, R.M. Boom

and E. van der Linden. Biomacromolecules, V 9, 2008-04.

2B1 Enzyme-Induced Formation of ß-Lactoglobulin Fibrils by AspN

Endoproteinase , C. Akkermans, P. Venema, A-J van der Goot,

R.M. Boom and E. van der Linden, Food Biophysics, V 3, 2008-08.

2B1 Properties of protein fibrils in whey protein isolate solutions:

Microstructure, flow behaviour and gelation. C. Akkermans, A.J.

Van der Goot, P. Venema, E. Van der Linden and R.M. Boom.

International Dairy Journal, V.18, 2008-11.

2D4 Classification and evaluation of microfluidic devices for

continuous suspension fractionation. Kulrattanarak, T., Sman,

R.G.M. van der, Schroën, C.G.P.H. & Boom, R.M., Advances in

Colloid and Interface Science, 142(1/2), pp 53-66, 2008-10.

2D4 Covalent attachment of organic monolayers to silicon carbide

surfaces. Rosso, M., Arafat, A., Schroën, C.G.P.H., Giesbers, M.,

Roper, C.S., Maboudian, R. & Zuilhof, H. Langmuir, V 24(8), p.p.

4007-4012, 2008-07.

2D7 Membrane Technology, Nanotechnology and Beer Filtration,

C.J.M. Van Rijn, O. Raspe. Food Manufacturing Efficiency, V 1,

2008-01.

2G2 Synthesis of carbon nanofibers as support layer for metal

catalyst in a microreactor for three-phase reactions. D.B.

Thakur, R.M. Tiggelaar, K. Seshan, J.G.E. Gardeniers, L. Lefferts.

Advances in Science and Technology (Adv. Sci. Technol.), V 54,

2008-08.

2G3 Characterization of porous silicon layers on pillar arrays in

microfluidic channels. R.M. Tiggelaar, V. Verdoold, H. Eghbali,

G. Desmet, J.G.E. Gardeniers, Lab on a Chip (Lab. Chip), V9(3),

2008-12.

2A9 Electrowetting-enhanced microfluidic device for drop

generation. H. Gu, F. Malloggi, S.A. Vanapalli, and F. Mugele,

Applied Physics Letters, V 93 / 183507, 2008-11.

2A9 Electrowetting-a versatile tool for controlling microdrop

generation. F.Malloggi, H. Gu, A. G. Banpurkar, S. A. Vanapalli, F.

Mugele, The European Physical Journal E, V26 / 91, 2008-02.

3B5 RF-MEMS wafer-level packaging using through-wafer

interconnect, Tian, J., S. Sosin, J. Iannacci, R. Gaddi, M. Bartek,

Sensors and Actuators A Physical, V 142, 2008-03.

3C2 Multiple time scale dynamics in the breakdown of

superhydrophobicity. C. Pirat, M. Sbragaglia, A.M Peters, B.M

Borkent, R.G.H Lammertink, M. Wessling, D. Lohse. Europhysics

Letters, V 81 (6 )66002, 2008-03.

3C2 Comparing flat and micro-patterned surfaces: Gas permeation

and tensile stress measurements. A.M. Peters, R.G.H.

Lammertink, M. Wessling, Journal of Membrane Science, V 320,

173, 2008-04.

4A2 Universality of shear-banding instability and crystallization

in sheared granular fluids, M. Alam, P. Shukla, and S. Luding

tijdschr. J. Fluid Mechanics, V615, pp 293-321, 2008-11.

4A2 Constitutive relations for the Shear Band Evolution in Granular

Matter under Large Strain. S. Luding, Particuology, V 2, pp 501-

505, 2008-12.

4C1 Special issue on Multiscale plasticity of crystalline materials.

M.G.D. Geers, E.P. Busso, (guest editors). Philosophical

Magazine, V 88 (30-32), 2008-06.

4C4 Wrinkled-up Nanochannel networks: Long range ordering,

scalability, and X-ray investigation. A. Malachias, Y. Mei, R.K.

AppendixAWetenschappelijkeoutputMicroNed2008


Annabattula, C. Deneke, P.R. Onck and O.G. Schmidt. ACS Nano, V

2, pp. 1715-1721, 2008-07.

4C1 Distribution based model for the grain boundaries in

polycrystalline plasticity, J.F. Ganghoffer, W.A.M. Brekelmans,

M.G.D. Geers, Eur. Journal for Mechanics and Solids, V 27 (5),

2008-06.

4C3 Characterization of Semiconductor Interfaces Using a Modified

Mixed Mode Bending Apparatus. Thijsse, J., Sluis, O. van

der, Dommelen, J.A.W. van, Driel, W.D. van, Geers, M.G.D.

Microelectronics Reliability, V 48, 2008-06.

4D5 Augmented Lagrangian coordination for distributed optimal

design in MDO. S. Tosserams, L.F.P. Etman, J.E. Rooda,

International Journal for Numerical Methods in Engineering, V

73, pp.1885-1910, 2008-03.

4D3 Modeling of shape memory alloy shells for design optimization,

Langelaar M., Van Keulen F., Computers and Structures, V. 86/9,

2008-05.

4D3 Sensitivity analysis of shape memory alloy shells. Langelaar M.,

Van Keulen F., Computers and Structures, V. 86/9, 2008-05.

4D3 Theoretical Aspects of the Internal element connectivity

parameterization approach for topology optimization. Yoon

G.H., Kim Y.Y., Langelaar M., Van Keulen F., International Journal

for Numerical Methods in Engineering, V 76(6), 2008-04.

MicroNedpublicatiesinboekenin20081B1 Analysis and Design of Quadrature Oscillators, L.B. Oliveira, J.R.

Fernandes, I.M. Filanovsky, C.J.M. Verhoeven, M.M. Silva, ISBN:

978-1-4020-8515-4 Springer, 2008-06

1B6 Delft Design, A room with a view. A 3-kilogramma Delft

Satellite, R. Hamann, 978-90-79347-03-2 ISBN: 2008-06

2F6 Handbook of Surface Plasmon Resonance. Physics of Surface

Plasmon Resonance. Kooyman, R.P.H. ISBN: 978-0-85404-267-8,

RSC Chemistry, 2008-06

2G3 Handbook of Micro Reactors, Volume 2. Devices, reactions and

applications, Silicon and glass microreactors. R.M. Tiggelaar and

J.G.E. Gardeniers. ISBN: 3527315500, Wiley-VCH, 2008-03 In

press; expected feb-2009

4A2 ALERT course book, Introduction to Discrete Element Methods:

Basics of Contact Force Model, S. Luding, EJECE, 2008-06

MicroNedinternationaleposterpresentatiesin20082D4 Formation of organic monolayers onto SixN4 and SiC surfaces

for food and biosensor applications. Rosso, M., Schroën,

C.G.P.H., Zuilhof, H. & Boom, R.M. 25th Spring Meeting of The

European Material Research Society (E-MRS), Strassbourg,

France, 2008-05, (winner poster prize!).

2B4 Food-grade microcapsules: from simple materials to smart

delivery vehicles. R. Miranda, F.J., Schroën, C.G.P.H., Sagis,

L.M.C. & Boom, R.M. 17th International Symposium on

Surfactants in Solution, Berlin, Germany, 2008-08.

1B5 Borosilicate glass (DURAN®) tubes as micro-fluidic

interconnects, Mogulkoc B, Jansen H V, ter Brake H J M, and

Elwenspoek M C, 19th MicroMechanics Europe Workshop,

Aachen, Germany 2008-09.

2G2/3 The pillared micro channel, V. Verdoold, R.M. Tiggelaar, J.G.E.

Gardeniers, 22nd International Symposium on Microscale

Bioseparations (MSB 2008), Berlin, Germany, 2008-03.

2G2/3 Synthesis of carbon nanofibers as support layer for metal

catalysts in a microreactor for three-phase reactions. D.B.

Thakur, R.M. Tiggelaar, K. Seshan, J.G.E. Gardeniers and L.

Lefferts. 3rd International Symposium on Carbon for Catalysis

(CarboCat-III), Berlin, Germany. 2008-11.

2G2/3 The Pillared Micro Channel. D.B. Thakur, R.M. Tiggelaar, K.

Seshan, J.G.E. Gardeniers and L. Lefferts. 3rd International

Symposium on Carbon for Catalysis (CarboCat-III), Berlin,

Germany 2008-11.

2A11 Polymer particles by membrane emulsification, J. Simons.

International symposium on Microstructural control in free

radical polymerization, TU Clausthal, Germany, 2008-10.

1D4 Modular thruster and feeding system for micro-satellite, M.C.

Louwerse, H.V. Jansen, M. Elwenspoek, MME 2008, Aachen,

Germany, 2008-09.

1D4 Nozzle fabrication for micro propulsion of a micro satellite, M.C.

Louwerse, H.V. Jansen, M.N.W Groenendijk, M. Elwenspoek,

MME 2008, Aachen, Germany, 2008-09.

3A6 Very high speed motor design for magnetically levitated

spindles A. Borisavljević, H. Polinder, M. Kimman, H. Langen, J.A.

Ferreira. PCIM 2008, Nueremberg, Germany, 2008-05.

2F6 Towards gold nanoparticle based sensing How to detect

proteins or DNA, Verdoold, R., Ungureanu, F., Halamek, J. &

Kooyman, R.P.H. Workshop University of Munster-MESA+,

Munster, Germany, 2008-04.


catalysts in a microreactor for three-phase reactions, D.B.


3rd International Conference on Smart Materials, Structures

and Systems (CIMTEC 2008), Acireale, Italy, 2008-06

2G2/3 The Pillared Micro Channel. D.B. Thakur, R.M. Tiggelaar,

K. Seshan, J.G.E. Gardeniers, L. Lefferts 3rd International

Conference on Smart Materials, Structures and Systems

(CIMTEC 2008), Acireale, Italy, 2008-06

2D4 Improving Filtration with micro-fabricated membranes: stable

antifouling surface modification of silicon nitride microsieves.

Rosso, M., Schroën, C.G.P.H., Zuilhof, H. & Boom, R.M. 10th

International Congress of Inorganic Membranes (ICIM10).

Tokyo, Japan, 2008-08 (winner poster prize!)

4C2 Effects of surface stress on Nanocantilevers, H. Sadeghian, C. K.

Yang, K. B. Gavan, J.F.L. Goosen, E. van der Drift, H. van der Zant,

P.J. French, A. Bossche, F. van Keulen, International Symposium

on Surface Science and Nanotechnology, Tokyo, Japan, 2008-11.


2B4 Food-grade microcapsules: from simple materials to smart

delivery vehicles, R. Miranda, F.J., Schroën, C.G.P.H., Sagis,

L.M.C. & Boom, R.M. 22nd Conference of the European Colloid

and Interface Society, Crakow, Poland, 2008-08

3A6 Limits of High Speed Machines, A.Borisavljevic, H.Polinder,

J.A.Ferreira. ICEM 2008, Vilamoura, Portugal, 2008-09

3B5 Investigation of Electrostatic Self-Alignment for Batch Micro-

Assembly, I. Kurniawan, M. Tichem. Euspen 2008, Zurich,

Switzerland, 2008-05.

2G2/3 Synthesis of carbon nanofibers on silicon substrates using

sol-gel prepared porous alumina layer D.B. Thakur, K. Seshan,

R.M. Tiggelaar, J.G.E. Gardeniers, L. Lefferts. 10th International

Conference on Microreaction Technology (IMRET10), New

Orleans, USA, 2008-04.

2A1 A Splash of Red. Hoeve, W. van, Segers, T., Kroes, H., Versluis,

M., Lohse, D. Gallery of Fluid Motion, San Antonio, USA, 2008-

11

3A3 Towards Micro (hard)milling using miniature AMB, H. Langen,

M. Kimman, R. Blom, P. Li, E. Buice, R. Munnig Schmidt.

Microfactory 6th Int. Workshop, Chicago, USA, 2008-10

4A7 Lab-on-Glass: Integrated disposables for rapid molecular

diagnostics. M.W.G. Ponjée, A.A.M. Hoevenaars, D.A. Fish, N.N.

Kahya, C.J.M. Lasance, W.H.M. van Beek, P. Collins, J.M.J. den

Toonder. MicroTAS 2008, San Diego, USA, 2008-10.

MicroNedinternationaleconferentielezingenin20082A1 Microbubble pinch-off in flow-focusing devices, Hoeve, W. van,

Dollet, B., Lohse, D., Versluis, M. 22nd International Congress of

Theoretical and Applied Mechanics, Adelaide, Australia, 2008-

08

4D2 Efficient weakly coupled projection basis for the reduction of

thermo-mechanical models, Ph. Nachtergaele, D.J. Rixen, A. M.

Steenhoek. Acomen 2008, Liege, Belgium, 2008-05

4D1 Modeling high speed micro rotors in medium flow confinement,

E. Dikmen, P.J.M. van der Hoogt, R.G.K.M. Aarts. ISMA 2008,

Leuven, Belgium, 2008-09

4D3 Topology optimization of reinforced shell structures using the

element connectivity parameterization, Yoon G.H., Langelaar

M., Van Keulen F. Int. Conf. on Engineering Optimization, Rio de

Janeiro, Brazil, 2008-06

4D3 Shape and topology optimization of an integrated piezoelectric

microlens actuator, Brunne J., Langelaar M., Liu Z., Schneider F.,

Wallrabe U., Korvink J. Int. Conf. on Engineering Optimization,

Rio de Janeiro, Brazil, 2008-06

4D4 A Level-set-based Topology Optimization using the Element-

connectivity-parameterization Method, N.P. van Dijk,

M. Langelaar, G.H. Yoon and F. van Keulen. International

Conference on Engineering Optimization, Rio de Janeiro, Brazil,

2008-06

1A4 Capacitive Sensor Surface Quality Considerations When

measuring Sub-nanometer Displacement , S. Nihtianov.

Electronics-ET’08, Sozopol, Bulgaria, 2008-09

1A2 The Reasons Why These technologies should fly, J. Leijtens.

ASTRO 2008, Montreal, Canada, 2008-05

4D5 Extension of analytical target cascading using augmented

lagrangian coordination, S. Tosserams, M. Kokkolaras, L.F.P.

Etman, J.E. Rooda. 12th AIAA/ISSMO Multidisciplinary Analysis

and Optimization conference, Victoria, Canada, 2008-09

4D5 A micro-accelerometer MDO benchmark problem, S. Tosserams,

L.F.P. Etman, J.E. Rooda. 12th AIAA/ISSMO Multidisciplinary

Analysis and Optimization conference, Victoria, Canada, 2008-

09

1A4 A Fast Interface for Low-value Capacitive Sensors with

Improved Accuracy, R. Nojdelov, S. Nihtianov. IEEE International

Instrumentation and Measurement Technology Conference

(I2MTC’8), Victoria, Canada, 2008-05

1A4 A low-power interface for eddy current displacement sensors

in sub-micron applications, M.R. Nabavi, S. Nihtianov. IEEE

International Instrumentation and Measurement Technology

Conference (I2MTC’8), Victoria, Canada, 2008-05

3D4 Piezoelectric materials for MEMS applications, D.M. Nguyen,

K. Karakaya, P.M. te Riele, D.H.A. Blank, A.J.H.M. Rijnder. 3rd

IEEE International Conference on Nano/Micro Engineered and

Molecular Systems, Sanya, China, 2008-01

2F2 Immunomodulation by Food, I. van der Meer, J. Mes, A. Weijn,

H. Wichers. SINO-Allergy congres, Zheng zhou, China, 2008-10

4C3 Study of interface delamination by a newly designed miniature

mixed mode bending setup Kolluri, M., Thissen, M.H.L.,

Hoefnagels, J.P.M., Dommelen, J.A.W. van, Geers, M.G.D.

Proceedings of 17th European Conference on Fracture:

Multilevel approach to fracture of materials, components and

structures, Brno, Czech Republic, 2008-09

1B6 A student project as part of an MSc curriculum_Delfi_C3, R.J.H.

Hamann, A.A. Vaartjes. SEFI 36th Annual Conference, Aalborg,

July 2-5, 2008, Denmark, 2008-07

3B1 Statically determined gripper construction, Plak R., Gortzen R.,

Puik E. 4th International Precision Assembly Seminar, IPAS2008,

Chamonix, France, 2008-02

3B1 Impact force reduction for micro-assembly, Plak R., Gortzen R.,

Puik E. 4th International Precision Assembly Seminar, IPAS2008,

Chamonix, France, 2008-02

3B5 A DFA framework for hybrid Microsystems, Tichem M., Tanase

D. 4th International Precision Assembly Seminar, IPAS2008,

Chamonix, France 2008-02

1D2 Vortex Trapping in Hybrid Magnetometers, K.H. Kuit, J.R. Kirtley,

J.R. Clem. H. Rogalla, J. Flokstra. EMSA 2008, Caen, France,

2008-06


1C2 Damping of electrostatic actuators operated at low air pressure

using input shaping, L. Mol, L.A. Rocha, E. Cretu and R.F.

Wolffenbuttel. 19th Micromechanics Europe, Aachen, Germany,

2008-09.

1C2 Squeezed-film damping measurements an a parallel-plate

MEMS in the free molecule regime L. Mol, L.A. Rocha, E. Cretu

and R.F. Wolffenbuttel. 19th Micromechanics Europe, Aachen,

Germany, 2008-09

1B5 Borosilicate glass (DURAN®) tubes as micro-fluidic

interconnects, Mogulkoc B., Jansen H.V., ter Brake H.J.M., and

Elwenspoek M.C. 19th MicroMechanics Europe Workshop,

Aachen, Germany, 2008-09.

2G3 On the characterization of porous silicon pillars in micro

separation devices, V. Verdoold, R.M. Tiggelaar, J.G.E.

Gardeniers. 22nd International Symposium on Microscale

Bioseparations (MSB 2008), Berlin, Germany, 2008-03

2G2/3 Synthesis of carbon nanofiber layers as structured catalyst

support on fused silica and silicon substrates: model systems

towards multi-phase microreactors, D.B. Thakur, R.M. Tiggelaar,

K. Seshan, J.G.E. Gardeniers and L. Lefferts. 3rd International

Symposium on Carbon for Catalysis (CarboCat-III), Berlin,

Germany, 2008-11

3B5 Stretchable mesh copper interconnect for batch fabrication of

array-type Microsystems, Sosin, S., T. Zoumpoulidis, M. Bartek,

L. Wang, R. Dekker, K.M.B. Jansen, L.J. Ernst. Eurosensors

Dresden, Germany, 2008-09

2D1 Vertical-wall microsieves for nano-particle separation, C. Shen,

H.T.M. Pham, P.M. Sarro, EUROSENSORS XXII Conference,

Dresden, Germany, 2008-09

4A4 Determining Pull-in curvers with electromechanical FEM

models, S.D.A. Hannot & D.J. Rixen, EuroSimE 2008, Freiburg,

Germany, 2008-04

4A4 Modelling the electromechanical coupling of RF swithch using

extended finite element V.Rochus, L. van Miegroet, P. Duysinx,

J.C. Golinval, D.J. Rixen. EuroSimE 2008, Freiburg, Germany,

2008-04

4C2 Scaling effects on NEMS cantilever detection and actuation

techniques, C.K. Yang, H. Sadeghian, E. Margallo Balbás and P.J.

French. International workshop on Nanomechanical Cantilevers,

Mainz, Germany, 2008-09

1D4 Modular thruster and feeding system for micro-satellite, M.C.

Louwerse, H.V. Jansen, M. Elwenspoek. MME 2008, Aachen,

Germany, 2008-09

1D4 Nozzle fabrication for micro propulsion of a micro satellite, M.C.

Louwerse, H.V. Jansen, M.N.W Groenendijk, M. Elwenspoek.

MME 2008, Aachen, Germany, 2008-09

3A6 Very high speed motor design for magnetically levitated

spindles, A. Borisavljević, H. Polinder, M. Kimman, H. Langen,

J.A. Ferreira. PCIM 2008, Nueremberg, Germany, 2008-05

4C3 Advanced miniature mixed mode bending setup for in-situ

interface delamination characterization, Kolluri M., Thissen M.

H. L., Hoefnagels J.P.M., Dommelen J.A.W. van, Geers M.G.D.

Proceedings of EuroSimE, Freiburg, Germany, 2008-04

4A6 Heat transfer on walls in Molecular Dynamics simulations:

Modelling with Vibrating Reflective Walls, E.A.T. van den

Akker, A.J.H. Frijns, A.A. van Steenhoven, P.A.J. Hilbers.

Sixth International ASME Conference on Nanochannels,

Microchannels and Minichannels Darmstadt, Germany, jun 28

2009.

1D2 Vortex Trapping in Hybrid Magnetometers, K.H. Kuit, J.R. Kirtley,

H. Rogalla, J. Flokstra, WOLTE 8 Gabelbach/Ilmenau, Germany,

2008-06

1B4 A MEMS-based gravity gradiometer for future planetary

missions, J. Flokstra, R. Cuperus, R.J. Wiegerink. M.C. van Essen.

Wolte-8, Ilmenau, Germany, 2008-06

1D7 Influence of boundary layer formation and surface roughness on

the thrust of micro-nozzles, J.L.P.A. Moerel, H.M. Sanders, M.C.

Louwerse, H.V. Jansen, J. Boscher, B.T.C. Zandbergen, F. La Torre,

S. Kenjeres and C.R. Kleijn. 5th International Space Propulsion

Conference Heraklion, Crete, Greece, 2008-05

1D7 Development of MicroPropulsion System Technologies for

Minisatellites in the Netherlands, J.L.P.A. Moerel, H.M. Sanders,

M.C. Louwerse, H.V. Jansen, J. Boscher, B.T.C. Zandbergen, F.

La Torre, S. Kenjeres and C.R. Kleijn. 5th International Space

Propulsion Conference Heraklion, Crete, Greece, 2008-05

1D7/4 Initial development of a miniature cold gas propulsion system

for nano/micro-sized spacecraft, B.T.C. Zandbergen, M.C.

Louwerse, M.N.W. Groenendijk, F. Tardaguila, R.J. Koopmans, J.

Boscher and J.L.P.A.Moerel, 5th International Space Propulsion

Conference, Heraklion, Crete, Greece, 2008-05

1B6 Preliminary Mission Results and Project Evaluation of the

Delfi-C3 Nano-Satellite, J. Bouwmeester, G.T. Aalbers, W.J.

Ubbels. Small Satellite Systems and Services, Rhodes, Greece,

2008-05

1B6 Trade-off procedure for payload selection in university small

satellite projects, S. de Jong, R.J. Hamman. Proceedings of the

4th Symposium: Small Satellites, Systems and Services, 26-30

May 2008, Rhodes, Greece, 2008-05

1D3/4 Development of Micro propulsion Technologies for

Microsatellites in the Netherlands, H.M. Sanders, J.-L. Moerel, J.

Boscher, B. Zandbergen, M.C. Louwerse, H.V. Jansen, F. La Torre

, S. Kenjeres and C.R. Kleijn. Space Propulsion 2008, Heraklion,

Kreta, Greece, 2008-05

4A3 Influence Of Boundary Layer Formation And Surface Roughness

On The Thrust Of Micro-Nozzles, F. La Torre, S. Kenjeres, J-L.

P.A. Moerel, B.T.C. Zandbergen and C.R. Kleijn, 5th International

Spacecraft Propulsion Conference and 2nd International

Symposum on Propulsion for Space Transportation, Heraklion,

Greece, 2008-05

4A3 Development of Micro Propulsion System Technologies for

Minisatellites in the Netherlands, J.L.P.A. Moerel, H.M. Sanders,


M.C. Louwerse, H.V. Jansen, J. Boscher, B.T.C. Zandbergen,

F. La Torre , S. Kenjeres and C.R. Kleijn. Space Propuslion

2008 (5th International Spacecraft Propulsion Conference

and 2nd International Symposum on Propulsion for Space

Transportation), Heraklion, Greece, 2008-05

1A2 MINI & Micro Sensor SYSTEMS: where small does not mean

immature, C.W. de Boom en Johan Leijtens, GNC IAAA Hawaii,

Hawaii, 2008-08

2F1 Fast, Sensitive Determination of Gene Expression,

S. Brinkers, H.R.C. Dietrich, B. Rieger, I.T. Young. ISAC

conferentie, Budapest, Hongaria, 2008-05

1A2 Mini & Micro Sensor Systems: Small Sensors, Great Promises,

C.W. de Boom en Johan Leijtens, 7-th GNC Ireland, Tralee,

Ireland, 2008-06

1A4 A CMOS Image Sensor with Row and Column Profiling Means,

N. Xie, A.J.P. Theuwissen, X. Wang, J. Leijtens, H. Hakkesteegt,

H. Jansen. Proc. IEEE sensors, Lecce, Italy, 2008-05

4A6 Heat transfer between walls and fluids: MD Simulations

with vibrating walls, E.A.T. van den Akker, A.J.H. Frijns, A.A.

van Steenhoven, P.A.J. Hilbers. 1st European Conference on

Microfluidics, Bologna, Italy, 2008-12


catalysts in a microreactor for three-phase reactions, D.B.


3rd International Conference on Smart Materials, Structures

and Systems (CIMTEC 2008), Acireale, Italy, 2008-06

4C2 Measurement of Adsorbate Properties with the Pull-in method,

H. Sadeghian, J. F. L. Goosen, A. Bossche, F. van Keulen. 8th

World Congress on Computational Mechanics (WCCM8),

Venice, Italy, 2008-06

4C1 A strain gradient crystal plasticity model for the length scale

dependence of free-standing thin films, Erturk I., Schaik B.G.R.

van, Dommelen J.A.W. van, Geers M.G.D. Proceedings of the

8th World Congress on Computational Mechanics, Venice, Italy,

2008-07

4C3 In-situ characterization of interface delamination by a new

miniature mixed-mode bending setup, Kolluri M., Thissen

M.H.L., Hoefnagels J.P.M., Dommelen J.A.W. van, Geers M.G.D.

Proceedings of World Congress on Computational Mechanics,


4C3 Simulation of delamination in brittle interfaces using an

enriched cohesive zone model, Samimi, M., Hal, B. A. E. van,

Peerlings, R. H. J., Dommelen, J. A. W. van, Geers, M. G. D.,

Proceedings of World Congress on Computational Mechanics,


4A4 Comparing Simulations and Measurements of Prestressed

MEMS, S.D.A. Hannot, V. Rochus D.J. Rixen. WCCM 8/ECCOMAS

2008, Venice, Italy, 2008-06

4A4 MEMS Modelling using Non-Conforming Elements, V. Rochus,

J.C. Golinval, D.J. Rixen. WCCM 8/ECCOMAS 2008, Venice, Italy,

2008-06

4A4 A Level-Set Method for Efficient Monolithic Modeling of

Electromechanical Coupling, A. Andreykiv, D.J. Rixen. WCCM 8/

ECCOMAS 2008, Venice, Italy, 2008-06

4A1 A mixed finite-element/spectral approach to solving the

Boltzmann equation, W. Hoitinga, E.H. van Brummelen, R. de

Borst. WCCM/ECCOMAS, Venetie, Italy, 2008-06

2D4 Improving Filtration with micro-fabricated membranes: stable

antifouling surface modification of silicon nitride microsieves,

Rosso M., Schroën C.G.P.H., Zuilhof H. & Boom R.M. 10th

International Congress of Inorganic Membranes (ICIM10),

Tokyo, Japan, 2008-08

3A4 Robust control against disturbance model uncertainty in active

magnetic bearings, S. Dietz, H.M.N.K Balini and C. Scherer. 11th

International symposium on magnetic bearings, Nara, Japan,

2008-08

2G2/3 Effect of growth conditions on carbon nanofibers grown on

fused silica substrates using nickel thin-film catalyst, D.B.


1st International Conference on Carbon (CARBON 2008),

Nagano, Japan, 2008-07

2G1 Chemical reaction engineering: History, recent developments,

future scope, J.C. Schouten, 20th Int. Symp. on Chemical

Reaction Engineering (ISCRE-20), Kyoto, Japan, 2008-09

1B2 GPS Field Experiment for Balloon-based Operation Vehicle,

P.J.Buist, S. Verhagen, T. Hashimoto, S. Sakai, N. Bando.

Astrodynamics symposium, Sagamihara, Japan, 2008-07

3A2 Design and Realization of a Miniature Milling Spindle with

Active Magnetic Bearings, M.H. Kimman, H.H. Langen, R.H.

Munnig Schmidt. Int. Symposium on Magnetic Bearings, Nara,

Japan, 2008-08

4C2 Surface stress Effects on Nanocantilevers, H. Sadeghian, C. K.

Yang, K. B. Gavan, J.F.L. Goosen, E. van der Drift, H. van der Zant,

P. J. French, A. Bossche, F. van Keulen. International Symposium

on Surface Science and Nanotechnology, Tokyo, Japan, 2008-11

1B2 GNSS Kinematic Relative Positioning for Spacecraft: Data

Analysis of a Dynamic Testbed, P.J.Buist. ISTS (International

Symposium on Space Technology and Science), Hamamatsu,

Japan, 2008-06

1D5 Subspace Identification of a Class of Large-Scale Systems, P.

Massioni, M. Verhaegen. 17th IFAC World Congress, Seoul,

Korea, 2008-07

4D2 Comparing fully coupled and weakly coupled reduction basis

applied to thermo-dynamical structures, A.M. Steenhoek, D.J.

Rixen, Ph. Nachtergaele. ICSV 15, Daejon, Korea, 2008-07

1D5 Distributed Control of Vehicle Formations:

a Decomposition Approach, P. Massioni, M. Verhaegen. 47th

IEEE Conference on Decision and Control, Cancún, Mexico,

2008-12

1D6 Modeling for control of an inflatable space reflector, the

nonlinear 1-D case, T. Voss, J.M.A. Scherpen, P.R. Onck. 47th


IEEE Conference on Decision and Control, Cancun, Mexico,

2008-12

3A6 Limits of High Speed Machines, A. Borisavljevic, H. Polinder, J.A.

Ferreira. ICEM 2008, Vilamoura, Portugal, 2008-09

3A1 Estimating Cutting Forces in Micromilling by Input Estimation

from Closed-loop Data, R.S. Blom, P.M.J. Van den Hof. Proc. 17th

IFAC World Congress, Seoul, S. Korea, 2008-07

3B5 Mesh interconnects for silicone embedded stretchable silicon

electronics, Sosin S., T. Zoumpoulidis, M. Bartek, L. Wang,

K.M.B. Jansen, L.J. Ernst. 10th Electronics Packaging Technology

Conference, Singapore, Singapore, 2008-12

3B5 Process technology of high-aspect-ratio silicon beams for

stretchable silicon electronics, Zoumpoulidis T., J. Tian, S. Sosin,

M. Bartek, L. Wang, K.M.B. Jansen, L.J. Ernst, P. de Graaf, R.

Dekker. 10th Electronics Packaging Technology Conference,

Singapore, 2008-12

3A1 Multivariable Frequency Response Function estimation of a

Micro-milling Spindle with Active Magnetic Bearings, R.S. Blom,

P.M.J. Van den Hof, H.H. Langen, R.H. Munnig Schmidt. 17th

ERNSI WS System Identification 2008, Sigtuna, Sweden, 2008-10

3B5 Investigation of Electrostatic Self-Alignment for Batch Micro-

Assembly, I.Kurniawan, M. Tichem. Euspen 2008, Zurich,

Switzerland, 2008-05

3A3 Experimental evaluation of a dual-axis ultra-precision

positioning stage for probe studies, Buice E.S., Smith S.T. and

Hocken R.J. Proc. European Society for Precision Engineering

and Nanotechnology, Zurich, Switzerland, 2008-05

3A1 Effect of miniaturization of Magnetic Bearing Spindles for micro-

milling on actuation and sensing bandwidths, R.S. Blom, M.H.

Kimman, H.H. Langen, P.M.J. Van den Hof, R.H. Munnig Schmidt,

Proc. of the Euspen Int. conf., Zurich, Switzerland, 2008-05

3A1 Micromilling with Active Magnetic Bearing Spindles, R.S. Blom,

P. Li, H.H. Langen, P.M.J. Van den Hof, R.H. Munnig Schmidt.

Proc. of the Euspen Int. conf., Zurich, Switzerland, 2008-05

2E3 MEMS-based Micro Coriolis mass flow sensor, J. Haneveld,

D.M. Brouwer, A. Mehendale, R. Zwikker, T.S.J. Lammerink,

M.J. de Boer, and R.J. Wiegerink. Proceedings of the Euspen

International Conference, Zurich, Switzerland, 2008-05

1B6 Delfi-n3Xt: the next satellite from Delft, M. de Milliano. AMSAT UK

23rd Annual Colloquium, Guildford, UK, 2008-08

1B6 Delfi-C3 local oscillator design, W. Weggelaar, AMSAT UK 23rd

Annual Colloquium, Guildford, UK, 2008-08

1B6 Delfi-C3 / DO-64, Flight results of the Delfi-C3 mission, W.J.

Ubbels, AMSAT UK 23rd Annual Colloquium, Guildford, UK,

2008-08

1B6 How we mechanically designed, built and tested the Delfi-C3

antenna system, G.F. Brouwer, AMSAT UK 23rd Annual

Colloquium, Guildford, UK, 2008-08

1B6 Towards the next generation of nanosatelliet communication

systems, M. de Milliano, CJ.M. Verhoeven. 59th International

Astronautical Congress, Glascow, UK, Scotland, 2008-09

1B6 Advancing nano-satellite platforms: The Delfi Program, J.

Bouwmeester, E.K.A. Gill, C.J.M. Verhoeven. 59th International

Astronautical Congress, Glascow, UK, Scotland, 2008-09

1B6 Optimised Three-Unit Cubesat Structure for Delfi-n3Xt , S.Y. Go,

J. Bouwmeester, G.F. Brouwer, 59th International Astronautical

Congress, Glascow, UK, Scotland, 2008-09

1B6 Improved Command and Data Handling System for the Delfi-

n3Xt Nanosatellite, S. de Jong, G.T. Aalbers, J. Bouwmeester.

59th International Astronautical Congress, Glascow, UK,

Scotland, 2008-09

1B6 Assembly, Integration and Testing of the Delfi-C3 Nanosatellite,

G.F. Brouwer, W.J. Ubbels, A.A. Vaartjes, F. te Hennepe. 59th

International Astronautical Congress, Glascow, UK, Scotland,

2008-09

1B6 The Delfi-n3Xt Nanosatellite: Space Weather Research and

Qualification of Microtechnology, S. de Jong, E. Maddox, G.J.

Vollmuller, C.A.H. Schuurbiers, R.A.C.M.M. van Swaaij, W.J.

Ubbels, R.J. Hamann. 59th International Astronautical Congress,

Glascow, UK, Scotland, 2008-09

2G3/1 Three-phase mass transfer in pillared micro channels, S.R.A. de

Loos, J. van der Schaaf, M.H.J.M. de Croon, T.A. Nijhuis, R.M.

Tiggelaar, H.G.E. Gardeniers, J.C. Schouten. 10th International


Orleans, USA, 2008-04

2G2/3 Synthesis of carbon nanofibers on silicon substrates using sol-

gel prepared porous alumina layer, D.B. Thakur, K. Seshan,

R.M. Tiggelaar, J.G.E. Gardeniers, L. Lefferts. 10th International



2G3 Characterization of porous silicon layers on ordered pillar

arrays located in flow channels of microfluidic devices, R.M.

Tiggelaar, V. Verdoold and J.G.E. Gardeniers. 10th International



1D6 Modeling for control of an inflatable space reflector, the linear

1-D case, T. Voss, J.M.A. Scherpen, A.J. van der Schaft. 18th

International symposium on Mathematical Theory of Networks

and Systems, Virginia Tech, Blacksburg, Virginia, USA, 2008-07

1B6 First Flight Results of the Delfi-C3 Satellite Mission, W.J. Ubbels,

C.J.M. Verhoeven, R. J. Hamann, E.K.A. Gill, J. Bouwmeester,

22nd Annual AIAA/USU, Conference on Small Satellites, Logan,

Utah.

3B5 Free-standing, Parylene-sealed copper interconnect for

stretchable silicon electronics, Sosin S., T. Zoumpoulidis, M.

Bartek, L. Wang, R. Dekker, K.M.B. Jansen, L.J. Ernst. 58th

Electronic Components & Technology Conference, Orlando,

USA, 2008-05


3A3 Importance of metrology in micro-machine tools, Buice E.S., Ellis

J.D., Langen H.H. and Munnig Schmidt R.H. 6th International

Workshop on Microfactories, Chicago, IL, USA, 2008-10

4C1 On size effects in plasticity and micro-manufacturing, M.G.D.

Geers, P.J.M. Janssen, J.P.M. Hoefnagels, Th.H. de Keijser, W.A.M.

Brekelmans. Mechanics of Materials conference, Austin, Texas,

USA, 2008-07

1A5 A Feasibility Study to the Application of Interval Analysis to Re-

entry Trajectory Optimization, W. Chu, E. Mooij, E. van Kampen,

Q.P. Chu, J.A. Mulder. AIAA Atmospheric Flight Mechanics

Conference, Honolulu, USA, 2008-08

1A5 Optimization of Human Perception Modeling using Interval

Analysis, E. van Kampen, P.M.T. Zaal, E. de Weerdt, Q.P. Chu, J.A.

Mulder. AIAA Guidance Navigation & Control, Honolulu, USA,

2008-08

1D1 Adaptive Nonlinear Dynamic Inversion for Spacecraft Attitude

Control with Fuel Sloshing, E. de Weerdt, D. van Gemert,

Q.P.Chu, J.A. Mulder. AIAA Guidance Navigation & Control,

Honolulu, USA, 2008-08

1D1 Optimization of Human Perception Modeling using Interval

Analysis, E. van Kampen, P. Zaal, E. de Weerdt, Q.P.Chu, J.A.

Mulder. AIAA Guidance Navigation & Control, Honolulu, USA,

2008-08

4D5 Performance evaluation of augmented Lagrangian coordination

for distributed multidisciplinary design optimization, S.

Tosserams, L.F.P. Etman, J.E. Rooda. AIAA Multidisciplinary

Design Optimization Specialist Conference, Schaumburg (IL),

USA, 2008-04

1D2 Vortex trapping in hybrid magnetometers, K.H. Kuit, J.R. Kirtley,

J.R. Clem, J. Flokstra. ASC 2008, Chicago, USA, 2008-08

3A4 LPV control for synchronous vibration attenuation in active

magnetic bearings, H.M.N.K. Balini, H. Koroglu and C. Scherer.

ASME Dynamic systems and control conference, Michigan, USA,

2008-10

4D3 Towards the design of a statically balanced compliant

laparoscopic grasper using topology optimization, De Lange

D.J.B.A., Langelaar M., Herder J.L. ASME Int. Design Eng.

Technical Conf., New York, USA, 2008-08

1A4 The Design of a Chopped Current-Feedback Instrumentation

Amplifier, R. Wu, K. Makinwa and J. Huijsing. IEEE International

Symposium on Circuits and Systems (ISCAS’08), Seattle, USA,

2008-05

1A4 Design of reliable interface system for Eddy current displacement

sensors in vacuum environments, M.R. Nabavi, S. Nihtianov. IEEE

International Symposium on Circuits and Systems (ISCAS’08),

Seatle, USA, 2008-05

1A5 Integer Ambiguity Resolution using Interval Analysis, E. van

Kampen, E. de Weerdt, Q.P. Chu, J.A. Mulder, ION GNSS meeting,

Savannah, USA, 2008-09

2E3 Highly sensitive micro Coriolis mass flow sensor, J. Haneveld,

T.S.J. Lammerink, M. Dijkstra, H. Droogendijk, M.J. de Boer, R.J.

Wiegerink. MEMS 2008, Tucson, USA, 2008-01

4A7 Lab-on-Glass: Integrated disposables for rapid molecular

diagnostics, M.W.G. Ponjée, A.A.M. Hoevenaars, D.A. Fish, N.N.

Kahya, C.J.M. Lasance, W.H.M. van Beek, P. Collins, J.M.J. den

Toonder. microTAS 2008, San Diego, USA, 2008-10

4C3 Towards an enriched cohesive zone model for interfacial

delamination in microsystems, Dommelen J. A. W. van, Samimi

M., Hal B.A.E. van, Peerlings R.H.J., Geers M.G.D. Proceedings

of 9th U.S. National Congress on Computational Mechanics

(USNCCM IX), San Francisco, USA, 2008-07

4C3 Advanced miniature mixed mode bending setup for in-situ

interface delamination characterization, Hoefnagels J.P.M.,

Kolluri M., Thissen M.H.L., Dommelen J.A.W. van, Geers M. G.D.

Proceedings of 9th International Congress and Exposition on

Experimental and Applied Mechanics, Orlando, USA, 2008-02

4C2 A Mechanistic Model for Adsorption-induced Change in

Resonance Response of Submicron Cantilevers, H. Sadeghian, J. F.

L. Goosen, A. Bossche, F. van Keulen, SPIE, San Jose, US, 2008-01

2D1 A novel method to prevent pattern rotation in anisotropic wet

etch, C. Shen, H.T.M. Pham, R. Dekker, P.M. Sarro. 4th IWON,

APTC-ASEAN workshop on Advanced Material Science and

nanotechnology (AMSN 2008), Nha Trang, Vietnam, 2008-09


MicroNedstartupst/m2008:Nanomi (2004)http://www.nanomi.com/Nanomi is gespecialiseerd in de ontwikkeling van nauwkeurig gedefinieerde emulsies, micro en nano druppels.

Chemtrix (2006), http://www.chemtrix.com/web/Chemtrix biedt een totaaloplossing voor de farmaceutische en fijn-chemische industrie met micro reactor technologie

Isis (2006), http://www.isispace.nl/ISIS levert producten, diensten en lanceringen rond Cube Sats.

Flowid(2008), http://www.flowid.nl/Flowid helps the industry with the implementation of micro-reactor technology

KryozTechnologies(2008),http://www.kryoz.nl/Kryoz Technologies provides extremely small cryocoolers which are fabricated by means of Microelectromechanical systems (MEMS)

ET4ME (2008), ET4ME ontwikkelt nieuwe technologie voor het produceren van functionele ingredienten in de farmaceutische, cosmetische en voedselindustrie.

RESQme (i.o.), Richt zich op innovatieve reddingsvesten met koude gas-generatoren

MicroNedindevakbladenin2008(IB6) ‘Delft student satellite tests solar cells’, Space and Beyond, aug. 2008

(IB6) ‘Satelliet past in een koekblik’, auteur: Thomas van de Sandt, Technisch Weekblad, jan. 2008

(2C3) ‘Chip leert ruiken’, internet + tijdschrift Kennisonline, sep. 1, 2008

(2C3) ‘Ruiken met een nano-neus’, Lisette de Jong, tijdschrift Link, aug. 2008

(2G1) ‘Microreactoren’ Arjen Dijkgraaf, vakblad Chemisch Weekblad, nov. 2008

MicroNedpatentenin2008:(1A2), ‘Albedo Insensitive Sun sensor’, TNO Johan LeijtensIndiening: Eur/USA/china /india., patentnummer 06075694.7

(1A2) ‘MABS’, TNOJohan LeijtensIndiening: Eur/USA/china /india, patentnummer 06076878.5

(1A5/1D1) ‘Transmitter Receiver System’, Technical University of DelftE. de Weerdt, E. van Kampen, Q.P. Chu Indiening: The Netherlands, patentnummer 08100981.3, datum 2008-12 PCT application number: PCT/EP2008067245.

(1B5) ‘A method for making a glass supported system, such glass supported system, and the use of a glass support therefore’, University of Twente Unnikrishnan S., Jansen H.V., Berenschot J.W., Fazal I., Louwerse M.C., Mogulkoc B., Sanders R., de Boer M.J., and Elwenspoek M.C.Patentnummer 08007746.4-2111, datum: 2008-04 (STW)

(2A6) ‘Atomising device, atomizing body and method of manu-facturing the same’, MEDSPRAY, XMEMS BV Wissink, Heskamp, De Kruijf, Nijdam Europese voortzetting patentnummer 2009002178, datum: 2008-12 internationale aanvulling en voortzetting van nationale aanvrage

(2B1) ‘Composition and fibrils from whey protein peptides’, Friesland Foods, C. Akkermans et al.Indiening: Nederland, patentnummer 2001123

(2E3) ‘Stromingsmeetapparaat’, Berkin B.V., Ruurlo T.S.J. Lammerink, M. Dijkstra, J. Haneveld, R.J. Wiegerink Indiening: Nederland, patentnummer 1034905, datum: 2008-01

(2E1) ‘Optische sensing (aanvraag)’ Berkin B.V., Ruurlo D. Brouwer, L. Kristiansen, A. Mehendale, M. Katerberg Indiening: Nederland, nummer nog niet bekend, datum 2008-11

(3A2) ‘Rotary Connector for a rotating shank or axle’, TUDelft M.H. KimmanIndiening: Nederland, patentnummer 2002128, datum: 2008-10

AppendixB EconomischeoutputMicroNed2008


Colofon

Samenstelling:Dr.ir. Richard Q. van der Linde

Redactie:Philip Broos

VormgevingCok Francken, MultiMedia Services TU Delft

DrukDeltaHage bv, Den Haag

©2009, MicroNed

microned jaarverslag 2008

Documents

de htsm

de micronano

de groei

de werkpakketten

de doelstelling

de vorm

de herkenbaarheid

de aanleiding