. ·. : ·. ,GAlnDNiVE~SITESI REKTÖRLÜGÜ YAYlNLARI • • • • ... • • ~ • 4 •

YAYlN NO: 86

Mill-I.·· KÜl TÜR ve GENÇli-K . ·····.:.~. . . . . . ; .

:··· SIMP.IlZYUMU

13 :-l~ · ·15/KASIM/1985

. . . . . ::·~ ... . . .... , .

. . · .· ... ·: .· . ·- . : .-

·· A NKAR A

TEBLİG PSİKOLOG ORUÇ RAHMİ GÜVENÇ (İstanbul üniversitesi .Cerrahpaşa Tıp Fakült~si)

KONU : Klasik Türk MOSikisinin Temelleri ve . Eğitimle Tedavide Kullamlması

BAŞKAN- Beşinci tebliği sunmak üzere Sayın Oruç Rahmi Güvenç, buyurunuz efendim. · · · Oruç· Rahmi Güvenç , Tavşanlı doğumlu, ama Orta Asya kökenli. Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünden mezun olduktari sonra, Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde "MOsild ile ruhi tedavi"

. mevzuunda klinik-psikoloji doktorası yapmaya başlamıştır ve aynı klinikte psikolog olarak da görevini sürdürmektedir .

. · Türk MOsildsinin tarihi<. üzerinde çalışmaları ve T.ürk mOsık.tsiiU.n Batı müziği ile, dünya muziği ile karşılaştır:ı.lması. üzerine çcilişmaları sürm·ektedir. YÖK 'ün a,ldığı son bir karara göre, bugüne kadar Türk müziğiiıe, Özellikle Türk müziğinin ~em elleriyle . ilgili yaptığı çalışmalann değedenmesinden sonra, Istanbul · Üniversitesine bağlı ~'MOsıld Araştırma Merkezi" . adıyla başlıbaşına bir müessese .olmasına karar verilnıiştir; yani tek başma bir müessese olarak ilan edilmiştir, grubunu da yanma almak suretiyle ç~şmalannı sürdürı:n~ktedir . .

Avusturya ve 'isviçre'de buiunan . \Jluslararası Müzik Formu"nun uzmanı, aynı -zamanda· merkezi · Berlin'de bulunan "Uluslararası Dinamik ·Psikiyatri Cemiyeti"nin de . inüşaviri olarak ayrıca f!!illetlerarası bir görevi de sürdürmektedir.

· Buyurun Saym Güvenç. 255

- PSK-.RARMLO-RUÇ GÜVENÇ..:.Sayın Ba_şkan, ' S?Jyın, - O~vetliler, Gazi üniversitesi- tarafından .ha:nrlafıan . l9B5 Milletlerarası.

GenÇlik- Yilı "Milli- 'Kültür --~e Gençlik Simpozyumu'nl)n başarilı -ve ·.verimli olmasını diler, sayğJ.lar~ !3un.arım. ..

- - İnsan, · bilgi ile devamlı mür:ıasebet içinde -. b_ulunan ve çevre ile olan alışverişinde şuur vary~syo$,ı;ı gösteren bir. y~lık olarak, diğer varlıklardan farkh görünmekted!r: . · - .

. İnsanın -yapısıı:ıda ve kültüründe .önemli -rolu olan heyecan ve davranış fenomenlerini biraz· inceley,elim:

Sinir siteminin faaliyeti, stimulu.s-cevap tarzında özetlenebilir. Sinaps, iki sinir ucunu _ bağlar, medulla ı:;pinaliste· polisinapt:ik faaliyet- başlar. Tekamın ile kararbarler bölgeleri ­artar -ve -cevap da· .çoğalır~ Daha sonra -çevre ile duyu organları

arasında. direkt irtibat başlar. Adaptif fonksiyonu ile stimuluslara en iyi -cevaplar verilir. Reflex, yerini davranışa bıraklr. Oavr,anışta reflex · ile· beraber kültür, adet, terbiye - ,ile değişik --

. cevaplar görülür; Davranış, komplike cevapbr. Heyecan, şuurlu_ idraktır,bunun sonunda değişiklikler olur. Heyecan ö.nce, nöro-vejetatif haller sonra gelir, heyecan kortex .. ile ilgili.di:r şuurlaşmaktadır. ruhi faaliyet,. ~ .sistem,ımjzin bütününün bir sonucudur. insan karar veren bir varlıktır. ·- ·

Gerçek bir karar için şu şartlar _gereklidir: 1- information'un anlamlı olma~ . 2- Yeterli çözüm yolu olma~ 3-- Bilgi-işlemin . yap:ılması.. Reflexler doğuştandır, değişmez. · İnstinkler ve şartlı

reflex mDnasebetleri araya kanş_makta ve bilgi-işlem devreye girmektedir. ·

An, . karınca, . insan toplum kurar. Toplum için organizasyon, iş bölümü gereklidir. İns~nd~ kültür : · a;ıışverişi vardır. - . .

Toplu - yaş a yışın getircti,ği insanlararası . mün.aseb~t; ortak duyg_u, bilgi ve neticeqe· ·Milli Kültür hai4J<ab, insan varlığının

güçlü bir fenomenidir. Bu hakikatın Türklerdeki görünüşü ve TÜrk MOsikisine yansı.yışı, · Türk'ün karar ve:rmesini. etkiley~n information'a bağlıdır.

Günümüze kadar · ulaşan . bilgile:ı;e . göre, Türk insanı··mosıkisi ile . anlayış , inanç, yönetim kurallan (itaat, saygı, .· sevgi, mücadele vb. ) arasında · birlik _oluŞturmuştur. Eski Türk­MOsıkisinde icraatj eğlence ye vakit geçirmek için. yap:ıl~yordq.

_Toplum içinde bir · aheng ve derıge, - bir saygı ~rtamı oluştur~y_or · ve de spirütüel anlamda .ecdada. ye. Tanrı'ya yöneliş vesi;J.esi oluyordu: . _ . . . , .. ' -_ · ·.

"-X. yüzyilın ilk .çeyre_ğin,de. Oğuzlan mQşahed~ -~çlen ibn. F.adlan, Oğuzlann Bir Tanı;ı deçtikl~rifıi. ':l!3ber verme~tedir~ Onun­anlattığına göre Oğı..ızlar.dan ·- bir ;i.bir Z!Jrluk gqrür.,; ya_h~t . hoşuna _ gitmeyen bir işle karş:ılaşırsa, başını ·. gö_ğe kalch:!:-arak " Bii' T an.n" diyor ki Bir Allah demektir" . Tarihte ve bugün · Şamanizm 27 .s.A.İnan.

256

Eski Türklerde inanç fenomeninin mücerred·J:e doğru oluşu, ·· materyeldeiı ziyade ·spirütüel bir · :oz'e yönelişin mevcudiyeti,_· bizde eski Tür-k · f'-!Osiklsinde rOhi · esasların . bulund1.,1ğu fikrini uyandlrabili.r. · ·

· Muhtelif· isimler· ·alan ve Anadoluya . ·:gelip yerleşen OğuZların, geçmişi Milattan önce m .. biri yiliarına ·kadar gider bir tarihe sahip olduğunu · Ranian Ghirsman, . Sir Oh. William Wilson, Sir H.Cr. Rawlinson, Sumerolog S.Kramer, E.Strommenger- M.Hirmer, İtalyan Türkolog· · E.R.ösSi, Prof. Vecihe Hatilioğlu ortaya koymaktaclırlar.

Milattan çok önceki yillarda Çin'e . inen Türklerin oraya· Milli raks ve mOslldlei.lıü de birlikte götürüp ta~t~aE4 yabancı kaynaklardan ··iktibasla sayın · . Refik Ahmed· · Sevengil'ii:ı . "Eski Türklerde MOsıld" adlı yazısıyla, .ı . Nisan 1950 tarih ·ve · 26 no ile MOsiki mecmuasında r.eşrectilmiştir. · ·

Araşb.rıcı ve tarihçi Sayın Y:ılmaz özttına, TOrk MOsıkısi'· Ansiklopectisitıin' 338:sayfasında · Türk . Tarihi ve·· .Kültürü mütıasebetindeıi şöyle bahsediyor: · "-25 . asırdlr Tür:kler, Asya· Kıt'a sının en büyük kısmında, .Afrika Kıt'a sının. Kuzey. ve :dQğu kısmında, Avrupa'nın mühim ·. bir ~ kısmında uzun hakimiyetler kurmuşlardlr. B~,Jralarda . bırak~an . medeniyet, : kültür· ve . s;:ın'at. unsurlar'! · arasında mOsikinin 'mühim bir yeri vardlr. 6QOO yillık . bir tarih çerçevesinde Türkçe konuşan . l<avimlerin bu derece ak:ıl almaz coğrafya sahalarına yay:ılmaları, yerleşmeleri, uzun hakimiyetler kurmaları . bir vakı'aclır" . . . : . :· ,•

Türk MOsıkisi'nin kaynağı araşt.ll-maııuza ·-:kuvvetli· .. ipuçlarıyla · . kahlacak bir ·.koriu da eski bir mOsıki aletimiz olan. ÇENG dir. Sayın Gazimihal'in "Konya'da· MOsıki" isimli . eserin;in ahikinci sayfasında şunlar · ·yaz:ılıdlr: "-Gerek · R.ebcıb; gerekse

~ Çeng'in-Çok defa san:ıldığı gibi-Arap ve Acem çalgıları olmayıp( Mevlana'nın özyurdu olan Asya illerinqen · gelmiş olmaJ.arı . çok dikkate değer-". .

1924 .y~da . Sovyet ara şbr.ıpi : Rudenko · ve .. Griazrıov tarafından Altay a·raşb.rmaları b'aşJ~WcQ. .. . 1947'de Ruc!?nko . pa.~ vadisinde önemli şeyler bulqu. Bu · mezarda bulunan · b~ze. sanlı maddelerden biri de Harp slru.fı içinde yer .çl.an bit -.enstı:üman~.­Benzer tipte bir . başka Çen·g de Pa.z:ılık'ıı:ı batıs).nda .. Orta,.· Altaylarda bulunan Başadar mezarında ·. görülm(jştür. ·. Rudenko, . .... bunun· Paz:ılıktakinden · daha basit olduğunu söy~üyor. 81:1 bulunan .. şeyler, Paz:ılık vadisinçle yaşayan ·insanların kültür hay?tında , . ;

· .... müziğin de : rolü . olduğunu · göstermektedir . .. Ruçl~ı:-ıko; · . bur<=!d~ki · · irısanla;rın tarihi geçmişini M~Ö-1700 1ere .kadar götürmekteçür, • . Bı.ı.

konuda elime ·geçen. yabancı .~ayr.ıaklı blr- .. Ansiklop.edİ.. de., .ise . Çeng'in çıkış yeri olarak, Ural dağları "Ve Güney ·.Sibirya-Altay .. : bölgeleri gösterilmektedir. · · · · . .. . ,.

251 "

Gerek Rudenko'.nun bijıhsettiği · yöreler-, gerekse ' ans.i.klopedide zikre·dilen yerler, Türklerin A.nay!Jrdu olan Asya illeİidir. O halde Türk Killtür ve · l)'le.deniyetinin · beşiği olan ve Azlı Atatürk~ün Say.ı.ri . Sadi .Yaver "Ataman'a "-Ege .ve · Akdeniz Kültürünün · temeli · Orta Asya'cbr, diyerek işaret. e.t.tiği Orta Asya, Türk MOsı.kisi'niiı de kayı;1ağı olarak .karşımiza Ç·:ikim:i'kfaciır.'

Asya temelli Türk MOsıJdSinin öz.eHliklerine. göz atacak olursak; en eski Türk mOsıkisi ses· sisteminin beşsesli sistem olduğunu görürüz. Bilgin· · Eduart · Chavannes "Sur ·La musique Chinoise" adlı eserinde bu beş sesli sistemin Türklerin . öz malı oldu'ğunu ve M.Ö. 370 ·de Cao zamanında yaşayan Çauyen'in bu sistemi Çinlilere telkin ettiği, ancak bu telkiİılerin tesirsiz kalıp, bu sistemin Ş.Huarık T . . den sonra Çin'de hayaliyet bulabild.iğini belirtmektedir.

Halen Asya Türk illerinde yaşayışını devam ettiren ~oray, Sıbızgı, adlı üflemeli aletler, dombra, dutar gibi telli aletler ve Uskm.k; · Tastawı.k gibi topraktan yapılmış üflemeli aletler beşseslilik özelliğini taşımaktadırlar.

1937 baskılı Ankara Halkevi neşriyatı No: 8 de ünlü araştıncı Bela Bartok Macar mOsıkisinde en esaslı vasfın beŞsesli sistem olduğunu ve Ç~erden çok Türk tesiri ile Volga İdil ç·eremislerini ve Şimal Türklerinin melodilerinin beşsesli vasıflar itibariyle · Macar mOs.ıldsine kaynak olduğunu belirtmektedir. Yine Macaristanda · hazırlaran bir plak albümünde, Çuvaşlardan, Altaylardan, Başkurtlardan Macaristana· kadar Türk Ulusunun m·o=-~ sıkisinden isim ve harita zikredilerek bahsedilmekte ve örnekler· verilmektedir.

Bu· sisteıri, Sering Bagazı kanalı ile, Eskimo, Aztek, 'İnka rııüziğini sistem, melodi ve enstrüman açısından etkilemiştir. sayın Adnan Saygun "Beşsesli MOsıki . Türkün . MOsıki damgemdır diyerek, bütün Dünyayı oriji.n bir hakikatı ilan :etmiştirki, Beşsesli Türk MOsıkisi sistemi kaynağını Orta Asya Türkünde b'ulmakta ve Dünya ülkelerine Türk karakterini yaymakta·dır.

Sayıiı Atı~m·an beyefenqi, Anadoluda; Erzurum, Kastamonu, Safranboiu civadannda saf beşsesli örneklere rastlamışbr. Niğde'nl.n altay köyünd~ 1952 Türkistan göçm~ni Türklerden, Konya'nın Cihanbeyli Kazasının Böğrüdelik köyündeki Orta Asya göç m eni vatandaşlanmızdan çok sayıda saf beŞsesli ve yarim · · beşsesli örnekleri bizzat . yerinden deriemiş durumdayız. Yine Eskişehir Ç~f.tel~r kazasının· Osmaniye. Köy.ü, Eskişehir mezkez, . Kütahyatun Tavşanlı kazasındaki Ka~an Türklerinden saf beşsesli . örnekler derlenmiş olup, FWanC\iyadaki Ka~~n Türkleri 1000 tane Kazan Türkleri şarkısını "Biznin cırlar"adında notalar . ile ·._ ne ş ret mişlerdir. ·

258

Geçmişi köklü ve spirütüel va~flı pu muzıgın, diğer bir özelliği de içinde . bulunduğumuz an'a göre eri geÇerli icraata sahip olmasıdır. Mesela Saksı (tedavi eden Hekinı), trans Niline geçerek, bir gayeye.· yönelik olarak · O an'a ve o · an'm .zaman izdüşümüne göre bir icraat gerçekleştiriyor. Y.ani icraat bir defaya mahsus olup, peşin hüküm ve taklitten uzak bir vasıf

·: arzediyor. . Saym İnan'm aynı kitabliUJl 3L Sayfasında Baksı'nm bu

hali için şöyle buyuruluyor: 11 Kamlar'm Tanrı ve Ruhlar hakklfldaki tasavvl!rlan, dini

törenlerde okudukları dua ve ilahilerdeki te.vsiflerinden anlaşllabilirdi. Fakat bu ilahi ve dualan te!3bit etmek güçtür. Ayinden sonra Kam bunl.ar:l tekrarlayamaz. Çünkü Kam, dualarJ.riı istiğrak halinde irtic'alen söyler. ve sonra ·unuturıı;· . · ·

İrticali ve improvizasyon denilen bu sezgi ile an için en uygun müziğin icraatı zamanla Türk Tasavvuf mOsıkisinde Durak ve Kaside, Türk Falklor mOsıkisinde aşık_ tarzı, Sanat MOsıkisinde ise Gazel ve taksim tarZlJlda karşımıza çıkmaktadır. ·

Türk MOsıkisirıin ·memb8lflda b:ii arşetif ' değer olarak düşünülebilecek olan bu beş se$lik, melodiler halinde, hal~n,

Londra Kraliy~t Müzikterapist okulunda Otistik :çocuklarm adaptasyonunda tedavi edici olarak, Macaristan'da çocuk eğitimi için önemli bir unsur · olarak, birçok ülkede Parapsikolojik çalışmalarda konsantrasyonu artırıcı bir eleman olarak,· beynin teta dalgasınm oluş masında tesirli oluşundan dolayı, parapsikolojik fenomenleri açığa çıkarıcı malzeme olarak kullarulmaktadır.

Parapsikolojik alanda beyin dalgalannm · ve kalp atışlarının etk.ilenmesi dört alanda ele alınır:

1-- Bio Feet-back, 2- Hipnoz, 3- Meditasyon, 4-- Müzik.

Beş · duyu ile algllar ve· bu etkilenmeler arasında ilişki vardır. Çeşitli şekiller, ·mandalal.ar, semboller görme yoluyla iç

· aleml.miZıe . bağ kurma vaS:ı.tasıclıı:. Müzik de işitme kanalı :il~ bu bağı oluşturan bir elemaf")dır. .

. Uzak-doğu düşünce sisteminde SATORİ adı verilen bir Şuur aydınlanma halinin, doğru bilginin improvizasyon tarZlJlda sezgi ile elde edilebilece'ği kanaati, bu · ·konuda geniş araştırmalara yol açtı. Baksı-Şaman da bu hill elde ediyordu. Sonunda bu · vecd halinin, davul ritmi ve kopuz, rebab, sıbızgı adlı ~etlerle icra edilen ·beş · sesli mOsıki tonlşn ve buna bcığlı hür bir improvizasyon ile elde. .edildiği anlaşlldı. Halen tedavi merkezlerinde uygulanacak müziğin gerilimden uzak olması

.istendiğinde beşses siStemine müracaat edilmekte.dir. MOsıldde ritm 259

qe -çok önemli bir kor:'u.dur: .Müziğin · i:lirıamik ·ve belirgin elemanıdır. Ritm, histerik :haller vücuda ge.tireb.Udiği gibi, uyku ·hili de doğurabilir, bir ı.iya~ · .hareketi, yahut bir hypnotik tesir oluşturabilir. Tekrarlanan yahut taciz eden rit{ll, psikolojik olarak üzüntü yaratır. BiJJıassa bas seslerlerde_ m.eydana getirilen devamlı tekrar, üzüntü ve Sl.Klnb. oluşturmaktadır. Yavaş adımlarla devamlı seslerin tekran ve zaman içinde yavaşlaması,

· .şuur kaybı sağlamaktadır. Bu ritm bir · melodinin geri planına

yerleştirilirse daha etkili· olabilmekteqrr. Enerjik olarak tekrar meydana getirilen bir ritm de insana kuvvet ve Ü(llit hissi verilebilir. Bazı· ilkel ritmler gelişerek komplike bir hale getirilm~ştir. Günümüz .müzisyenleri, ilkel müzik .ritmlerinin gücünü artık. farketmektedirler. Bu ill<el olarak nitelenen ritmler, hislenmizi, heyecanlarımızı liarekete geçirmektedirler . . ritmik müzik, forma bağlı kalmadan tekrarlanırsa, içgüdüler üzerinde

.sı.nırsız etkiler sağlar. · · · · MOsıkinin duygu yönüyle meydana getirdiği tesirlerin toplanıp organize olduğu ve değerlendirildiği çok önemli bir yer de, beyindeki Umbik sistem dir. Heyecanlar ve d·uygular, diğer sinir · merkezleri ve b·eyindeki ilgili bölümlerle beraber, ·limbik. sistem vasıtasıyla uygun bir adeptasyana getirilmektedir. Sqn yillarda sinir sistemi fizyoloji.sindeki çalışmalar sonucu özellikle hipotalamus ve limbik sistemin heyecanlarm doğuş ve ifadesiyle yakın ilgisinin keşfinden sonra, heyecarlıar p·siko-biyolojik bir bilim korıusu olarak ele alınmış ve fizyolojiyle psikoloji bu konuda son derece yaklaşarak birbirini tamamlama yoluna . girmişlerdir.

· Haz-elem, heyecan ve duygular· diye adlandırdığımız ve . davranışlanmıza teSir: ederek onları yönlendiren fenomenler,. beyinde limbik sistemin organizasyonuna tabi olarak hayab.mızda kıymet kazanmaktadır. · ·

Denilebilir ki, herhangibir dış uyaran, limbik sistemin bu özelliklerini - harekete geçirerek kişinin motivasyonu.nda ve . davranışlann~a değişiklikler husule getirebilir, bu dış uya~an da belli bir mesajL v·e tesir gücü · olan müzikal bir. eser olabilir.

Asya Türk MOsıJdsi, İslam dini tesiri ile Spirütüel yönden daha da güçlenmiş ve Tasavvuf! Türk MOsıkisi doğmuştur. Büyük Türk- islam velisi Hoca Ahmed-i Yasevi'nin Hikmet adını verdiği dörtlükleri, Türk insanına feyiz dağıtmış, ·o'nun iziyle Anadaluyu aydınlatmaya gelen Hacı Bektaş-ı Veli, manaviyat bahçesinin . nadide güllerini ~metlerin devamı olan Nefeslerle sunmuştur.

Diğer yandan Horasanlı Hz.M!'lvlana . Celaleddin, engiiı misö,sizmindeki ·· yüce sezgileriı:ri ·edebiyat şaheserleri olarak­derleyip taktim etmiştir. Her iki ekol için mOsıki birinci derecede önemli unsur olarak görünrıiüştür. Bir ç~k mOsıki Meti, bl,l yüce gönüllü insanların himmetiyle Anadolu ve Asya insanına hizmet etmiştir.

260

Spirütüel esaslı Türk Müsık1si, asla pasif değildir. -Nitekim Hunlardan bu yana bütün askeri teşkilatlarda · mO~ takımları çok önem verilen ve asla ihmal edil.meyen müesseselerdir. Mehter keli;mesi, Osmanlı dönemindeki asker~ teşkilata Asya'dan taşınarak gelmiştir. Beylik alarretleri içinde Alem, Sancak, Tabl (ritm· aleti) beraber zikredil.ir. Eski Türk hakanlarının ordugahlarında "Gök" adı verilen besteler hergün bir tören düzeni · içinde çalınır, · Osmanlılarda ise Mehter takımı belli saatlerde "nevbet vurma" denen bir çeşit askeri mOsıki icra· ederdi. Göktürklerde 1500-2000 sene önce ask~ri banda olduğu söylenmektedir. .

Klasik Türk MOsıkisi, böylesine köklü bir malzemeyle, Asyada ve Anadoluda beş sesli ıiıOs.ıkinin gelişmesiyle ve ifade gucunun tasavvufi imkanla artmasıyle oluşmuş sanat değeri yüksek bir mOsıki olarak temayüz etmiştir. Anadoluya Asya'd~n · girişte Safüyyiddin Urmevi, Abdülka_dir Meragi, Gazi Giray Han'ın tesirleri ve onların Asyadan etkilendikleri bu geniş ve güçlü malzeme, insanları hayret ve ibretle düşündürücü hakikatlardır.

Anadolu'da ise Mevle9i MOsıkisinin o eşsiz nağmeleri, vecd halinde-Bakara sOresinde b~lirtildiği gibi-gayb'e uzanan avuçlar, kendi .benliklerinden sıyrllarak hakk'a uzanan erlere lOtfedil.en feyizler ve bu feyizlerden halka saçılan hakikat şerbetleri... Rebab, Ney.. Kudüm .. , Çeng •. , Miskal •. , Mazhar .. , Halile.. gibi aletlerden gönüllere uzanan hoş sadalar · ve bunlardan alınan ilhamla ve bu yoiıa oluşan, yetişen ltri'ler, Dede Efendil.er, Zekai Dedeler.. Ve Türk San'at MOsıldsi:. İfade değeri, makam zenginliği, ses genişliği · eşsiz, yine san'at şaheseri şiirlerle bezenmiş halde üç kıt'aya hükmeden Türk insanının iç aleminde, his aleminde yanlalanıyor.

Bu birikimle Amasya, Sivas, Fatih ve Edirne Darü ş şifalannda hasta tedavi seanslarında kullanılan Klasik Türk MOsıkisinin tesir gücü ·yüksek makamlarının zaman içinde çeşitli tasnifleri yapılmış ve Farabi, İbn-i Sina, Hasan Şuri, Hekimbaş;ı · tezrakzade Hafız · Hasan efendi 'gibi mümtaz şahsiyetler bu konularda yazdıkları eserleri günümüze kadar ulaştırabilmişlerdir. Bu tasniflerden ectirıilen bilgilere göre, Rast makamının gözlere etkisi olduğu, insana safa verdiği, felç illetine deva olduğu; Irak makamının korku ve kafası çalışmayanlara tesiri olduğu, Büzürk makamlmn zlhni temizleyip, vesveseye mani olduğu, Suselik makamının kulunç ve bel ağrısına iyi geldiği, Isfahan makamının alal hastalarına iyi geldiği, zlhni açtığı anlaşllmaktadır .. Bendeniz Viyanada verdiğim bir seminerde ellerini kontrol ,edemeyen ve yazı yazmayan obsuyonlu bir' hanım_a uygun makamlada bir icraatta bulunmuştum . Bir müddet sonra kendi el - yazısıyla teşekkür mektubu aldım.

261

Birkaç arkadaşımla. Şubat sonun.da ğittiği!Jliz · İnnsburckta p.k ve orta, lise öğrencilerine pedagoglar ve psikologlar

' gözetiminde pedagoji.k Türk MOsıldsi e.ğitimi yaptık, çocukların müspet reaksiyonu sebebiyle A vusturyada yaygın olarak Asya temelli Türk MOsıldsi eğitimi yapumasına kaı:ar: .verJ.td.iğini eğitim so}:'umlusu bize söyledi ve bir şeref kartı taktim ·ettiler. : ·

Tedavi mOsıkisinde ve eğitimde kullanılan Türk MOşıJdsi.'nİn informatif bir değeri olduğu, bilgi taşıdığı, bu bilginin binlerce yudanberi yapuan çalışmalann hillasası -olduğ~ bir ha1<i.katbr • . Bu sebeple · MOsıkı-kültür-tarih-eğitim-hp (tedavi) · bağlantısı; üzerinde durulması gereken bir konudur. Milli kültürün önemli iki unsuru olan bütünlük . ve süreklilik, Türk MOsıkısi tarafından bu güne kadar şeretle ha)'siyetle taş:ırımışbr. ve; ·

Sözlerimi KonfiÇyüsün ve Aziz Atatork'ün sözleri ile bitirirken hepinizi hürmetle sel§mlıyorum:

"İnsan hayabrun asli gövdesi fazilettir,. MOs:ı.ki, faziletin Çiçek açmasıdır".

"Müzik, ruh'un gıdasıdır".