mira meeus

64
No Brain, No Pain Herkenning van centrale sensitisatie in de manueel therapeutische praktijk Central sensitization 1 Mira Meeus, Kelly Ickmans, Margot De Kooning, Iris Coppieters, Jo Nijs

Upload: nvmt-symposium

Post on 28-Nov-2014

925 views

Category:

Documents


9 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: Mira Meeus

Central sensitization 1

No Brain, No PainHerkenning van centrale sensitisatie

in de manueel therapeutische praktijk

Mira Meeus, Kelly Ickmans, Margot De Kooning, Iris Coppieters, Jo Nijs

Page 2: Mira Meeus

Central sensitization 2

PainProtection mechanismSubjective complex perceptionDifferent components, no consistent relation

→ Acute painCause / nociception

→ Chronic painSuffering and Behaviour

Page 3: Mira Meeus

Central sensitization 3

Acute painPain receptors

Nociceptive neurons & Wide-Dynamic Range (WDR)

neurons in dorsal horn

Thalamus

Cortical regions

Cortical output

Page 4: Mira Meeus

Central sensitization 4

Acute painMostly nociception:

◦A-delta fibres: fast◦C-fibres: slow,

high threshold

Page 5: Mira Meeus

5Inwendige 2013-2014

Page 7: Mira Meeus

Central sensitization 7

If pain still persistsIn chronic musculoskeletal disorders????

→ lack of distinct localisation→ lack of tissue damage

No longer adaptive function≠ prolonged acute pain

◦ Fibromyalgia, Chronic Fatigue Syndrome◦ Whiplash Associated Disorders ◦ Aspecific chronic low back pain

Page 8: Mira Meeus

Central sensitization 8

Chronic painNociceptive mechanisms

CHRONIC PAIN

Non-nociceptive mechanisms

CNS: “Body still in danger” Nociceptive system changes

Peripheral and central hypersensitivity

probably not:no tissue damageno spatial localisation

Page 9: Mira Meeus

Central sensitization

Chronic painWidespread, no distinct localisationNo source of nociceptionTherapy resistant, bad recovery

Central hypersensitivity or sensitization

9

Page 10: Mira Meeus

Central sensitization 10

central sensitization

normal situation

Page 11: Mira Meeus
Page 12: Mira Meeus

Central sensitization

Central sensitization

= Hyperexcitability CNS = Hypersensitivity for all mechanic stimuli

AllodyniaGeneralized hyperalgesia

Referred painChronic pain

12

Page 13: Mira Meeus

Central sensitization 13

Symptoms of central sensitizationNijs et al. Manual Therapy 2010;15:135-141.

Page 14: Mira Meeus

Central sensitization

Central Sensitization

Neuroplasticity: Habituation & sensitization

prolonged or strong stimulation

= Functional & chemical changes:

- More receptors- Ion channels longer open- Expansion involved regions- …

Efficacy signal trandsduction ↗↗14

Page 15: Mira Meeus

Central sensitization 15

Central Sensitization: plasticity

Page 16: Mira Meeus

Central sensitization 16

Central Sensitization: mechanisms

1. Overactivation bottom-up system:↗ nociceptive transmission

Meeus & Nijs, 2007Nijs & Van Houdenhove 2008Yarnitsky et al. 2010

Page 17: Mira Meeus

Central sensitization 17

Overactive bottom-up

Page 18: Mira Meeus

Central sensitization

CS: Wind-up

18

C-fibres:- prolonged discharge- ubiquitous distribution- 1/3” temporal summation

Page 19: Mira Meeus

Central sensitization 19

Page 20: Mira Meeus

Central sensitization 20

central sensitization:

Wind-up ↗

normal situation

Page 21: Mira Meeus

21Inwendige 2013-2014

Page 22: Mira Meeus

22Central sensitization

CS: Wind-up → LTP

2.

3.

1.

4.

5.

LTPCS

Once CS, not necessarily dependent anymore of

nociceptive activity.

Page 23: Mira Meeus

Central sensitization 23

Central SensitizationHyperexcitability of dorsal horn (DH) neurons:

↑ spontaneous activity↑ receptive fields↑ stimulus responses↑ sensitivity for all mechanic stimuli

AllodyniaHyperalgesia

Widespread pain

Page 24: Mira Meeus

Central sensitization 24

Wind-up & Central Sensitization?

Also in No sourceHealthy of nociception?individuals?

Page 25: Mira Meeus

Central sensitization 25

Central Sensitization: plasticity

Page 26: Mira Meeus

Central sensitization 26

Central Sensitisation: mechanisms

Meeus & Nijs, 2007Nijs & Van Houdenhove 2008Yarnitsky et al. 2010

Changes in top-down pathways:

Inhibitory

Facilitatory

Page 27: Mira Meeus

Central sensitization

CS: Impaired pain inhibition

Descending inhibitory pathways in dorsolateral funiculus:

◦Inhibitory substances (serotonin, opioids, etc.) in synapses in dorsal horn

Experimental block or lesions of pathways

→ equivalent of CS

27

Page 28: Mira Meeus

Central sensitization

CS: Impaired pain inhibitionSpinal block inhibition

expansion receptive fields hypersensitivity faster Wind-up

Þ Presynaptic activity not essential for CSÞ CS by failing endogenous pain inhibition

28

Page 29: Mira Meeus

central sensitization

normal situation

Page 30: Mira Meeus

Central sensitization 30

CS: Impaired pain inhibition

Page 31: Mira Meeus

Conditioned pain modulation

Daenen et al. 2013: effect CPM on TS in WAD

Page 32: Mira Meeus

Central sensitization 32

Conditioned pain modulation

Diffuse noxious inhibitory control or CPM:

◦CFS (Meeus et al 2008): ↘◦WAD (Daenen et al 2013): ↘◦FM (Julien et al. 2005, Staud et al. 2003, …) ↘◦RA (Leffler et al. 2002) =◦ …

Page 33: Mira Meeus

Central sensitization 33

CS: Impaired pain inhibition

Page 34: Mira Meeus

Exercise induced analgesia

8

20 x

6

Page 35: Mira Meeus

Chronic WAD

PPTForce [N]

Van Oosterwijck et al. 2012

Page 36: Mira Meeus

EIA 3/12/13 36

Descheemaeker et al. In Progress

Fibromyalgia

Page 37: Mira Meeus

Lannersten and Kosek 2010

Shoulder myalgia & Fibromyalgia

EIA 3/12/13 37

Page 38: Mira Meeus

38

Fibromyalgia (Lannersten & Kosek, 2010).

Page 39: Mira Meeus

Central sensitization 39

Central Sensitization: plasticity

Page 40: Mira Meeus

Central sensitization 40

Central Sensitisation: mechanisms

Meeus & Nijs, 2007Nijs & Van Houdenhove 2008Yarnitsky et al. 2010

Changes in top-down pathways:

Inhibitory

Facilitatory

Page 41: Mira Meeus

Central sensitization 41

catastrophizing

kinesiophobia

somatization

stress

depression

CS: Cognitive eomotional sensitization

Zusman, 2002

Page 42: Mira Meeus

Central sensitization 42

Psychosocial factorsYellow flagsPoor prognosisRelated to brain changes

Lloyd et al. 2008, George et al. 2007, Flor et al. 2002, Gracchev et al. 2002,2003

Page 43: Mira Meeus

Catastropizing

Catastrophizing ≈ increased activity in brain areas related to:

◦ anticipation of pain, ◦ attention to pain (ACC), ◦ emotional aspects of pain ◦ and motor control. (Gracely, 2003)

Central sensitization 43

Page 44: Mira Meeus

Central sensitization 44

pain

Overactive pain neuromatrix

Moseley, 2003

Page 45: Mira Meeus

Catastropizing

- Prediction pain intensity in CFS: ± 20% (Meeus et al. 2012)

- Related to CPM (Weissman-fogel et al. 2008)

- Related to TS (Goodin et al. 2013)

CATASTROPHIZING PREDICTS ENDOGENOUS PAIN MODULATION

Central sensitization 45

Page 47: Mira Meeus

Nociceptive pain

Neuropathic pain

Central sensitization

Page 48: Mira Meeus

Neuropathic pain

Central sensitization

Page 49: Mira Meeus

Neuropathic painHaanpää et al. Pain 2011

Non-neuropathic central sensitization pain

evidence abnormality / damage nervous system

≠ evidence abnormality / damage nervous system

medical cause ≠ medical cause

neuroanatomically logical neuroanatomically illogical

burning, shooting, or pricking ≠ burning, shooting, or pricking

sensory dysfunction is neuroanatomically logical

↑sensitivity at segmentally unrelated sites

Page 50: Mira Meeus

Nociceptive pain

Central sensitization

Page 51: Mira Meeus

Musculoskeletal pain

Disproportionate pain experience?

no Central Sensitization

Diffuse pain distribution?

Central Sensitization Inventory ≥ 40 ?Central Sensitization

YES

YES

YES

NO

NO

NO

no Central Sensitization

Central Sensitization

Page 52: Mira Meeus

Criterion1: Disproportionate pain?

Severity of pain and related disability disproportionate to the nature and extent of injury or pathology

Examples:◦ chronic neck pain, no structural lesions on cervical scans,

segmentally unrelated pain areas and severe disability◦ knee osteoarthritis, too early for surgery, widespread

pain & severe disability

Page 53: Mira Meeus

Criterion 2: Diffuse pain distribution?

One of the following options:Widespread painLarge pain area with a non-segmental

distribution Pain varying in (anatomical) locationBilateral pain / mirror pain (i.e. symmetrical pain

pattern)Hemilateral pain

Page 55: Mira Meeus

Central Sensitization InventoryMeasuring hypersensitivity to various stimuli:

◦ Certain smells, such as parfums, make me feel dizzy and sick◦ When I go to bed, my legs feel uncomfortable and restless◦ Stress enhances my physical symptoms◦ I am sensitive to bright light

Part A onlyCutoff = 40

Mayer et al. Pain Practice 2012; Neblett et al. Journal of Pain 2013

Page 56: Mira Meeus

Musculoskeletal pain

Disproportionate pain experience?

no Central Sensitization

Diffuse pain distribution?

Central Sensitization Inventory ≥ 40 ?Central Sensitization

YES

YES

YES

NO

NO

NO

no Central Sensitization

Central Sensitization

Page 57: Mira Meeus

Additional signs and symptoms

Abnormal therapeutic response Abnormal pain timeline Sleeping difficulties Memory- and concentration difficulties Fatigue Muscle weakness Phantom swelling Impaired tactile localization Dyskinaesthesia

Page 58: Mira Meeus

catastrophizing

kinesiophobia

somatization

stress

depression

Cognitive emotional sensitization

Characteristic for chronic pain in general rather than central sensitization pain? How quantifying?

Page 60: Mira Meeus

Central sensitization 60

Assessing central pain processingExercise induced analgesia

Page 61: Mira Meeus

Central sensitization 61

Assessing central pain processingConditioned Pain Modulation

PPT voor PPT na0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

CONFM

Page 62: Mira Meeus

Treatment responseCS possibly NOT at treatment initiation BUT during rehabilitation

◦ Post-exertional malaise

◦ Pain increase following hands-on treatment

◦ Poor treatment progress

◦ Symptoms expand to non-segmental related areas