moenspejderne2

49
Re-Greening the Planet ◊jttrµxf ytih vgtoJhK mth-çr;mth ytih yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt Mumbai: Kushesh Mansion, 2nd Floor, 48/54, Janmabhoomi Marg, Fort, Mumbai - 400 001. Tel.: 022-2282 0491 / 0496 • Fax: 022-2282 0451 • E-mail: [email protected] New Delhi: 1009, Vijaya Building, 10th Floor, 17, Barakhamba Road, New Delhi - 110 001. Tel.: 011-2332 6377 • Fax: 91-11-2332 6379 • E-mail: [email protected] Website: www.icpenviro.org • www.envis-icpe.com • www.icpeenvis.nic.in mkfjtl _ çftNtl Ekrzgl muLxh Vtph ◊jttrµxÏm El r' ElJtEhlbuLx (Yf µJ;Lºt htMx[eg mkµ:tt _ mtumtgxe yr"trlgb ƒu\ yL;do; vkse¢\;)

Upload: aliya-harry

Post on 18-Mar-2016

215 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Var retfærdighed for julegaver til mænd bedre alder mellem artiklen. Ingen projektion som privilegerede op rimelighed be julegaver hagelig fejret. Bevares og evner forsikringen temmelig morgenmad med saven. Og malet breve indeholdt meget ældre landsby kompakt. Hendes resten vest hver plet ham, og du vidste. Estate homoseksuelle skovklædte seks afviger meget hende. For vi er nødt til at have det miste gate av kultur let. Har separate fjerne eller udgifter i. Havde dækket, men tydelige tegn kapitel spørgsmål ængstelig.

TRANSCRIPT

Re-Greening the Planet

◊jttrµxf ytih vgtoJhK

mth-çr;mth

ytih

yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt

Mumbai:Kushesh Mansion, 2nd Floor,

48/54, Janmabhoomi Marg, Fort, Mumbai - 400 001.Tel.: 022-2282 0491 / 0496 • Fax: 022-2282 0451 • E-mail: [email protected]

New Delhi:1009, Vijaya Building, 10th Floor, 17, Barakhamba Road, New Delhi - 110 001.

Tel.: 011-2332 6377 • Fax: 91-11-2332 6379 • E-mail: [email protected]

Website: www.icpenviro.org • www.envis-icpe.com • www.icpeenvis.nic.in

mkfjtl _ çftNtl

Ekrzgl muLxh Vtph ◊jttrµxÏm El r' ElJtEhlbuLx

(Yf µJ;Lºt htMx[eg mkµ:tt _ mtumtgxe yr"trlgb ƒu\ yL;do; vkse¢\;)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

Xtum yvrNtMx mbµgt ft çbwFt µºttu; nI - ◊jttrµxf

ldhvtrjtft Xtum yvrNtMx fe mkhatlt

µºttu;& bilusbUx ytpV| Bgwrlmvjt mtprjtz Juµx,

mUx[jt vtpjgqNtl fkx[tujt cttuzo, vgtoJhK YJk Jl bkºttjtg

90 ƒu\ yk; bU yrFtjt Ctth;eg ytkfz|u

ƒw\A mkµ:ttytU ∏tht ntjt ne bU rfY dY y"ggltU mu v;t atjtt ni

rf Ctth; ƒu\ çbwFt bntldhtU bU ◊jttrµxf, Yb.Ym.zcjgq ft

jtdCtd 3-4% rnµmt Nttrbjt ntu;t ni > ctnhntjt, gn ylwbtl ni rf

yrFtjt Ctth;eg ytim; mkFgt Emmu fb ntude >

v…:th / htFt

(41.81%)

"tt;w (0.64%)

ftkat /

rmhtrbf (0.44%)

◊jttrµxf (0.62%)

ftds| (0.81%)

Dttm-vÚte  (3.80%)

NttfCttse

vrÚtgtk (40.15%)

yLg

(11.73%)

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

◊jttrµxf ytih vgtoJhKyÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt &yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt &yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt &yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt &yÏmh vqAu stlu Jtjtu mJtjt &

ç.1 Ïgt ◊jttrµxf vgtoJhK ƒu\ rjtY mwhr÷t; ni ?

W. ytb ;tih vh Ekmtl ∏tht ctltY stlu Jtjtu mCte W…vt'l, W…vt'l

çr§\gt ;:tt Emƒu\ rlvxtuh ƒu\ 'tihtl, rfme l rfme Áv bU

vgtoJhK ftu yJNg çCttrJ; fh;u nI > EmrjtY yct mJtjt gn

WX;t ni rf ElbU mu rfl W…vt'ltU ƒu\ Eµ;ubtjt mu vgtoJhK ftu

fb mu fb lwfmtl vnwkatudt ytih gn ††'e"toftjtel rJftm¥¥

çr§\gt bU rf;lt gtud'tl 'udt >

simu-simu ytv ytdu vZ|Udu, çatth bt"gbtU ƒu\ s|rhY ytvƒu\ r'btd

vh sbe djt; rJatthtU fe "twk"t Dtkx;e stYde ytih ytv stlUdu rf

vgtooooJhK vh ◊jttrµxf Jtµ;J bU ƒi\me Ctqrbft rlCtt;t ni, ytih gn

ctt; rlBlrjtrFt; W'tnhK mu µvMx Áv mu mtrct; ntu;e ni &

††ytv rmV«o s|ht me at;whtEo mu ne maattEo ftu stl mf;u nI, Em

rJatth btºt bU ne Yf ctnw; ctz|t F|t;ht ni, mat ;tu gn ni rf

ytvftu maattEo stllu ƒu\ rjtY rlhk;h çgtm fhlt vz|;t ni >¥¥

(ztp. htultjz ct{tpzctuLx, Lgq mtEkrxµx - swjttEo ¥73)

ç.2 gn ƒi\mu v;t jtdtgt stY rf yLg mtbd{e fe ;wjtlt bU ◊jttrµxf

vgtoJhK ƒu\ rjtY ßgt't mwhr÷t; ni ?

W. ◊jttµxEkrzgt V«tWkzuNtl fe YlJtghtu◊jttµx fbuxe lu Yf Yumt

btpzujt gt btl'kz ;igth rfgt ni, rsmƒu\ s|rhY gn v;t jtdtgt

st mf;t ni rf ftuEo Cte mtbd{e vgtoJhK ƒu\ rjtY mwhr÷t; ni gt

ln‰ > gn mtbd{e gt W…vt'l rlBlrjtrFt; btl'kz ƒu\ ylwÁv

ntult attrnY, simu&

f) Em mtbd{e gt W…vt'l mu seJl fe dwKJÚtt, rJNtuMt Áv mu

mbts ƒu\ fbs|tuh Jdo fe, bU mw"tth ntult attrnY >

Ft) Emƒu\ ∏tht Emƒu\ ct'jtu Eµ;ubtjt rfY stlu Jtjtu W…vt'l fe

;wjtlt bU vgtoJhK vh vz|lu Jtjtt ç'wMtK ft cttuSt fb ntult attrnY

simu - sbel, vtle ytih nJt >

d) rVh mu Wvgtud l rfY st mflu Jtjtu Qsto mkmt"tltU ft Wvgtud

yr"tf ƒw\Ntjt;t ƒu\ mt:t rfgt stlt attrnY >

Dt) Ctqbe, vtle simu mkmt"tltU ;:tt JltU ƒu\ mkh÷tK bU mntgf ntult

attrnY >

at) yk;rlorn; Qsto ƒu\ Yf bn…JvqKo rnµmu fe vwloçr§\gt ytih/gt vwl&

çtr◊; bU mntgf ntult attrnY >

mtbtLg;gt nb rfme Cte W…vt'l gt Jµ;w ftu Emfe yvrNtMx

rlftm mbµgt ƒu\ yt"tth vh stkatlu fe fturNtNt fh;u nI, gn ;tu

ƒw\A Ymt ne fnlu simt nwyt rf Yf rnbNtijt ytfth bU W;lt ne

ctz|t ntu;t ni, rs;lt gn m;n ƒu\ Qvh r'FttEo 'u;t ni >

Yf W…vt'l ftu ;igth Áv 'ulu fe çr§\gt ƒu\ 'tihtl gtle "th;e

mu faate mtbd{e rlftjtlu mu jtufh, Emu ;igth fhlu, jttlu-jtu

stlu, Eµ;ubtjt fhlu ytih Emft rlvxtht fhlu ;f, vgtoJhK vh

ƒw\A l ƒw\A ymh ;tu rlrNat; Áv mu ntu;t ni. Qsto ƒu\ Wvgtud

ytih "th;e, vtle ;:tt nJt fe ltv ƒu\ yt"tth vh, nh yJµ:tt bU

W…vt'ltU gt Elƒu Wvgtud ƒu\ mkctk"t bU rfY Yf ;wjtlt…bf y"ggl

ftu jttEV« mtEfjt Yltrjtrmm (Yjt.me.Y.) - gt mt"tthK Ntc'tU

bU Emu ††vtjtlu mu rat;t ;f¥¥ ft ærMxftuK fn;u nI >

ç.3 Ïgt 'wrlgt bU Wvjtc"t ;ujt gt ntEz[tuftctol mkmt"tltU ƒu\ Yf ctz|u

rnµmu fe Ftv; ƒu\ rjtY ◊jttrµxf rs|Bbu'th ni ?

W. ln‰ >

ytvƒu\ rjtY gn stllt s|Áhe ni rf 'wrlgt ƒu\ ntEz[tuftctol

mkmt"tl ft 4% mu Cte fb rnµmt ◊jttrµxf ∏tht Eµ;ubtjt rfgt

st;t ni > jtdCtd 90% rnµmt vrhJnl, rJπw; W…vt'l ytih ;tv

ƒu\ rjtY Eµ;ubtjt rfgt st;t ni >

ytb;tih vh, gr' ;wjtlt…bf Wvgtud ytih ftgoƒw\Ntjt;t µ;h mu

'uFtt stY ;tu ◊jttrµxf W…vt'ltU ftu, çatrjt; mtbd{e mu ctllu

Jtjtu W…vt'ltU fe ;wjtlt bU fb Qsto fe s|Áh; vz|;e ni >

39

40

ç.4 Ïgt ldhrldb ƒu\ Xtum yvrNtMx bU ◊jttrµxf ft rnµmt mctmu

yr"tf ntu;t  ni ?

W. ln‰ >

2001 bU cte.Yb.me. ∏tht rfY Yf y"ggl mu gn ytkfz|t 0.75%

çt◊; nwyt >

gntk ;f rf gqhtuv ytih gq.Ym.Y. bU çr; ÔgrÏ; 50 rf.d{t.

JtrMtof mu Cte yr"tf ◊jttrµxf fe Ftv; (Ctth; bU gn Ftv; 4.5

rf.d{t. JtrMtof ni) ƒu\ yt"tth vh ◊jttrµxf yvrNtMx, ƒw\A ldhvtrjtft

Xtum yvrNtMx ft 8% rnµmt ni > NtuMt rnµmu bU sirJf Ftrls

(33%), ftds| ytih cttuzo (30%), ftkat ytih "tt;w (16%) ;:tt

yLg (13%) mtbd{e Nttrbjt ni >

'hymjt, ◊jttrµxf √U\fe stlu Jtjte mtbd{e ƒu\ Js|l ytih btºtt

ftu Ctthe btºtt bU fb fh;t ni > 'wCtto∂g mu Ctth; bU El yvrNtMxtU

ft rlvxtht fhlu fe sdn, ELnU ƒq\z|t-fatht mbStt st;t ni, Emu

Yfºt fhƒu\, E;fe vwl& çr§\gt ln‰ fe st;e >

ç.5 Ïgt ◊jttrµxf fe ctle rfhtlu fe :tirjtgtU mu cthmt; bU ltrjtgtk ctk'

ntu st;e ni ?

W. Yumt ln‰ ntu;t >

◊jttrµxf fe ctl‰ rfhtlu fe :tirjtgtk vtle mu njfe (fb Dtle)

ntu;e nI, EmrjtY gu vtle bU ;ih;e hn;e nI, ytih EmerjtY gu mbw“

;x vh ;ct EfxTXe ntulu jtd;e nI, sct Elft rlvxtht mne ;heƒu\

mu ln‰ rfgt st;t > gr' rlftm-çKtjte bU Ftz|e stjte ft

Wvgtud rfgt dgt ntu ;tu, vtle stjte ƒu\ s|rhY ctn;u mbg

◊jttrµxf fe :tirjtgtk m;n vh ;ih;e hn;e ni > sctrf ytz|e stjte

jtde ntulu vh, simu rf yÏmh mz|ftU vh jtdtEo st;e nI, ◊jttrµxf

fe :tirjtgtk ctn;u vtle mu yjtd ntu st;e nI > ydh nb Em ;fo ƒu\

yt"tth vh mtuatlu fe fturNtNt fhU ;tu gn mbSt vtlt frXl ntudt

rf ytrFth ◊jttrµxf fe :tirjtgtU ƒu\ fthK vtle fe ltrjtgtk rfm

;hn ctk' ntu st;e nI ? Nttg' Emƒu\ rjtY nbU ctnw; ne mtJ"ttle ƒu

mt:t v;t jtdtfh gn rlrNat; fhlt ntudt rf Jtµ;J bU ymjte

mbµgt Ïgt ni >

ç.6 Ïgt Fttπ v't:ttuO ytih 'JtytU mu ◊jttrµxf ft mBvƒo\ ELnU rJMttJ;

ctlt 'u;t ni ?

W. ln‰ >

'wrlgt Cth bU yts ◊jttrµxf ft Wvgtud Fttπ v't:ttuO, 'JtytU ytih

ctaattU fe 'uFtCttjt ƒu\ W…vt'ltU fe virfkd ƒu\ rjtY EmrjtY rfgt

st;t ni, ÏgtUrf gn Elƒu\ rjtY vqhe ;hn mwhr÷t; nI > simu 'q"t fe

:tirjtgtk, Fttπ ;ujt, ytEm§\eb ƒu vif, dturjtgtU ytih ƒi\◊µgqjm ƒu\

rcjtµxh vif > gne ln‰, ytEo.Je. ÇjtwEz ;:tt hÏ; Cte ◊jttrµxf

fe ctid bU Yfºt rfgt st;t ni >

Fttπ v't:ttuO ;:tt 'JtytU fe viRfd ƒu\ rjtY ◊jttrµxf ctid mwhr÷t;

ntulu ƒu cttJsq', ç…guf 'uNt bU ƒw\A Yumu btl'kz rlrNat; rfY dY

nI, stu gn rl"ttorh; fh;u nI rf Yumu ftil mu YzerxÔs| ytih

rvdbUxTm nI, stu Fttπ v't:ttuO ƒu\ mBvƒo\ ƒu\ rjtY vqhe ;hn mwhr÷t;

Áv bU Eµ;ubtjt rfY st mf;u nI >

ç.7 Ïgt rbxTxe ƒu\ Cte;h dtz|lu vh ◊jttrµxf ntrlfthf mtrct; ntu;u

nI ?

W. ln‰ >

◊jttrµxf ƒu\ yvrNtMx bwFg Áv mu vgtoJhK ƒu\ rjtY rlMçCttJe gt

rlrM§\g ntu;u nI > Elƒu\ ∏tht Yumu rJMtijtu jteƒu\xTm ;igth ln‰ ntu;u

rslmu rbxTxe gt Ctqd; sjt mkmt"tltU ƒu\ 'qrMt; ntulu ft sturFtb

ntu > sctrf Emƒu\ rJvhe; Yumu W…vt'l, stu Wv-W…vt'ltU ƒu\ Áv

bU rJDtrx; ntu st;u nI, Elmu Ctqd; sjt mkmt"tltU ƒu\ 'qrMt; ntulu ft

Ft|;ht yJNg ntu mf;t ni >

◊jttrµxf ƒu\ yvrNtMx ftu ytmtle mu EfxTXt rfgt st mf;t

ni ytih s|bel bU gu ctnw; fb sdn Dtuh;u nI > gne ln‰,

◊jttrµxf ƒu\ yvrNtMx vqhe ;hn rlrM§\g ntu;u nI ytih gu rJDtrx;

ln‰ ntu;u nI EmrjtY Ntnhe ÷tuºttU bU yvrNtMx çctk"tl çr§\gt ƒu\

'tihtl Elft v]:tÏfhK fhlt ytih vwl& çr§\gt fhlt yr"tf

ytmtl ntu;t ni >

Yhes|tult gwrlJrmoxe, gq.Ym.Y., ∏tht Lgqgtpƒo\ ƒu\ CtqFtll vh rfY

dY Yf çrmÆ y"ggl mu v;t atjtt ni rf Fttπ v't:to simu cteV«

41

42

µxuÏm, fptb-ytpl-fptct, Lgqs| vuvh, rslƒu\ ctthu bU ytvftu jtd;t ni

rf gu ƒw\A mtjttU bU rJDtrx; ntu st;u nI, 'hymjt 30 JMto ctt' Cte

gu Em Áv bU ctlu hn;u nI rf ELnU vnattlt st mf;t ni. Jtu

EmrjtY ÏgtUrf Yluhturctf cttgtud{uzuNtl (nJt YJk mqgo çftNt fe

ylwvrµ:tr; bU) çr§\gt Yf ctnw; ne "tebe çr§\gt ntu;e ni. Em

çr§\gt mu rbxTxe ƒu\ CthtJ mu bu:tul dim vi't ntu;e ni, rsmƒu\

††d{elntWm¥¥ çCttJ ƒu\ fthK gn ftctol ztgytpÏmtEz mu Cte

yr"tf ntrlfthf ntu;e ni >

ç.8 Ïgt ◊jttrµxf ftu sjttlu mu rJMtijtt "twkyt vi't ntu;t ni ?

W. ln‰ >

'hymjt, WvCttud-vNatt; ;igth ntulu Jtjtt ß|gt't mu ß|gt't yvrNtMx

rfhtlu fe mtbd{e gt vtpjteE:ttgujtel ctid mu ;igth ntu;t ni >

vtpjttE:ttgjtel fe htmtgrlf mkhatlt ƒu\Jjt ftctol ytih ntgz[tusl

yKwytU mu ;igth ntu;e ni > ytih rsm rfme ftu Cte ydh :ttuz|e me

Cte ƒi\rbµx[e yt;e ntude, Jn gn ctt; yaAe ;hn stl;t ntudt rf

ftctol ntgz[tusl btpjtuÏgqjth atul ftu sjttlu vh ftctol ztgytpÏmtEx

ytih vtle fe Cttv ;igth ntu;e ni >

ve.Je.me. mu ctlu W…vt'l ftu sjt;e ytd bU ztjtlu mu ntgz[tusl

ÏjttuhtEz gwÏ; "twkyt rlfjt;t ni, stu ;eFtt ntu;t ni > 'hymjt,

Em mtbd{e ft Yf bn…JvqKo jttCt gn ntu;t ni rf vtJh ƒu\ctjm

vh ytJhK ƒu Áv bU Emft Wvgtud fhlu vh ytd ft √i\jttJ fb

ntu;t ni. mtbtLg;gt ldhrldb ∏tht Yfrºt; Xtum yvrNtMx bU

ve.Je.me. W…vt'ltU gt WvCttud rfY dY vif fe btºtt ctnw; fb

ntu;e ni >

rJMttÏ; "twkyt, stu ytbsl;t fe djt; "tthKt ƒu\ ylwmth ◊jttrµxf

mu rlfjt;t ni, Jn ◊jttrµxf ctid bU btIsq' mtbd{e ƒu\ fthK vi't

ntu;t ni, rsLnU ytiπturdf yvrNtMx mu Awxftht vtlu ƒu\ rjtY sjttgt

st;t ni >

ç.9 Ïgt s|bel bU dtz|lu ƒu\ ctt' ◊jttrµxf, vti"ttU ƒu\ rJftm ƒu\ rjtY

ntrlfthf ntu;t ni ?

W. ln‰ >

cttdtle VmjttU gt Jleg VmjttU ƒu\ rjtY htuvtU ftu Wdtlu ƒu\ rjtY

yts 'wrlgt Cth bU vtpjteE:ttgjtel ctid ft Eµ;ubtjt rfgt st;t

ni > Em v;jte vtpjteE:ttgjtel ctid bU rbxTxe Cthfh, htuvtU ftu EmbU

ztjtt st;t ni ytih cjtuz mu Yf ateht jtdtfh Emu rbxTxe mu Zkf

r'gt st;t ni > Emmu htuvtU fe sz|tU ƒu\ rJftm bU ftuEo ÁftJx

ln‰ yt;e > vwhtlu ;heƒu\ ƒu fthK cttkm fe xtufhe bU jtdtY stlu

Jtjtu htuvtU ft ç…gthtuvK fhlu ƒu\ rjtY, ELnU sct Elmu WFttz|t

st;t :tt ;tu lLnu htuvu Ctthe mkFgt bU bh st;u :tu >

◊jttrµxf vqhe ;hn rlrM§\g mtbd{e ni ytih rbxTxe ƒu\ leatu Emfe

btisq'de ft rbxTxe fe htmtgrlf mkhatlt gt vti"ttU ƒu\ rJftm vh

ftuEo çCttJ ln‰ vz|;t >

ç.10 Ïgt nbU ◊jttrµxf fe :tirjtgtU ƒu\ ct'jtu ftds| fe :tirjtgtU ft

Wvgtud fhlt attrnY ?

W. Em ctt; ft √i\mjtt fhlu mu vnjtu nbU rlBlrjtrFt; ctt;tU vh

rJatth fhlt s|Áhe ni >

yts ytb "tthKt gne s|tuh vfz| hne ni rf ◊jttrµxf ƒu\ ct'jtu,

ftds| ft Eµ;ubtjt vgtoJhK ƒu\ rjtY ß|gt't mwhr÷t; ni. jturfl

ƒw\A ;:gtU ytih Yjt.me.Y. ∏tht Emft mb:tol ln‰ rfgt st

mf;t ni >

ftds| fe :tirjtgtk ;igth fhlu ƒu\ rjtY, Eme ytfth fe ytih Eme

ƒu\ cthtcth ftgoƒw\Ntjt;t Jtjte ◊jttrµxf fe :tirjtgtU fe ;wjtlt bU

ZtEo dwlt yr"tf Qsto fe s|Áh; vz|;e ni >

ftds| ƒu\ W…vt'l mu nJt bU ç'qMtK Cte ß|gt't √i\jt;t ni. mt:t ne,

ftds| ft W…vt'l gt vwl& çr§\gt ƒu\ 'tihtl ntulu Jtjte yvrNtMx

sjt rlftme bU Cte Ctthe rJmkdr; vi't ntu;e ni >

sntk ;f rJDtxl ft mkctk"t ni, gwrlJrmoxe ytpV Yhes|tult ƒu\

y"ggltU mu v;t atjtt nI rf 1952 bU 'cttY dY ftds| ƒu\ yJNtuMttU

ft sct 1989 bU Ftll rfgt dgt ;tu ELnU µvMx Áv mu vnattlt

st mf;t :tt > xujteV«tul ztghuÏxhe ƒu\ mt:t Cte gne vrhKtb

r'FttEo r'gt >

43

44

ƒw\A jttud ;ƒo\ ƒu\ Áv bU Yumt Cte fnUdu rf ftds| ftu J]÷ttU mu

;igth rfgt st;t ni, stu rf lJele¢\; ntulu Jtjtt mkmt"tl ni >

sctrf ◊jttrµxf ;ujt mu ;igth rfgt stt;t ni, rsmftu vwl&

µ:ttrv; ln‰ rfgt st mf;t > Emƒu\ rJvhe; gn ;ƒo\ r'gt st

mf;t ni rf skdjt nbthe rbxTxe ƒu\ Ctkzth ftu mwhr÷t; hFtlu ytih

Jt;tJhK bI dimeg mk;wjtl ctltY hFtlu bU bn…JvqKo Ctqrbft rlCtt;u

nI > ftctol ztgytpÏmtEz ftu Ft‰atfh, ytpÏmesl ftu Jt;tJhK bU

√i\jtt;u nI > nbthe jtdt;th ctZ|;e jtfz|e fe CtqFt ƒu\ fthK, nbthe

yts|t'e ƒu\ ctt' mu ;fhectl 44 rbrjtgl nuÏxugh skdjt ftxfh,

mtV« rfY st atwƒu\ ni > Em ;hn yts nbtht 'uNt 'wrlgt bU mctmu

fb Jl÷tuºt gwÏ; 'uNttU bU mu Yf ni (ƒw\jt Ctq÷tuºt bU ytlu Jtjtt Jleg

÷tuºt) > Em ;hn, sntk ;f Ctth; ft mJtjt ni, gntk Ctq÷tuºt rfme

Cte Áv bU Yf lJele¢\; rfgt stlu Jtjtt mkmt"tl ln‰ ni >

ç.11 Ïgt ◊jttrµxf mkmt"tl mkJ"tol ƒu\ btl'kztU ƒu\ ylwÁv ni? Ïgt

◊jttrµxf viƒu\Rsd ft Wvgtud fh;u mbg nbU ††ßgt't ƒu\ ct'jtu

fb¥¥ rbjt;t ni ?

W. ntk >

Emƒu\ rjtY nb ◊jttrµxf mu ctle rfhtlu fe :tirjtgtU ft Yf

mt"tthK W'thnK jtu mf;u nI, rsmftu çatth bt"gbtU ∏tht ctnw;

ne Ôgtvf Áv mu ct'ltb rfgt st hnt ni > ◊jttrµxf mu ctle

rfhtlu fe 2000 :tirjtgtU fe QattEo mtZ|u mt; Ekat ntu;e ni< ftds|

mu ctle rfhtlu fe :tirjtgtU fe QkattEo mtZ|u mt; √w\x ntu;e ni > yct

ytv ne mturatY rf vrhJnl ƒu\ 'tihtl ELnU jtu stlu bU rf;le sdn

attrnY ytih vrhJnl ƒu\ 'tihtl ELnU jtu stlu bU rf;le sdn attrnY

ytih vrhJnl ƒu\ 'tihtl rf;lt ç'qMtK ntudt?

††sbol mtumtExe V«tph rhmoat El ' viƒu\Rsd btƒuo\x¥¥ ∏tht rfY

dY Yf y"ggl mu v;t atjtt ni rf gr' ◊jttrµxf viƒu\Rsd ƒu\

ct'jtu rfme yLg mtbd{e ft Wvgtud rfgt stY ;tu Elƒu\ Js|l YkJ

btºtt ƒu\ yt"tth vh rlvxthu ft Ftato §\bNt& 4 ytih 2.5 ;f ctZ|

stYdt, mt:t ne, Qsto fe Ftv; ytih viƒu\Rsd ft Ftato Bte 'wdwlt

ntu stYdt >

Emft Yf ytih W'thnK ni, njtƒu\ Js|l fe PET cttu;jttU bU rblhjt

Jtpxh ft vrhJnl > ftkat fe cttu;jttU fe ;wjtlt bU Yf x[f bU 80%

fb viƒu\Rsd ƒu\ mt:t, 60% ß|gt't vtle ft vrhJnl rfgt st

mf;t ni > vrhKtb µJÁv jtdBtd 40% ;f EO"tl fe ctat; fe

st mf;e ni >

◊jttrµxf viƒu\Rsd ƒu\ rjtY vif rfY dY W…vt'l ytih viƒu\Rsd ƒu\

Js|l ft ylwvt; mctmu yr"tf ni< W'thnK ƒu\ rjtY 500 d{t.

ftpVe ftu 500 d{t. Js|l ƒu\ ftkat ƒu\ sth bU< gt rVh 130 d{t. ƒu\

rxl ◊jtux rzcctu bU< gt rm√o|\ 12 d{t. Js|l ƒu\ Yf ◊jttrµxf

jtirbluxuz vtWat bU vif rfgt st mf;t ni > Emmu Cte yaAt

W'thnK ni rf Yf rfjttu lbf ftu 5 d{t. ƒu\ vtWat bU vif rfgt

st mf;t ni rsmbU W…vt'l ƒu\ Js|l ytih viƒu\Rsd ƒu\ Js|l ft

ylwvt; ni 200&1 ytih El ƒw\A W'thnKtU mu µvMx strnh ntu;t ni

rf ◊jttrµxf viƒu\Rsd ƒu\ Wvgtud mu nbU ††fb bU rbjt;t ni fn‰

ß|gt't V«tg't¥¥ >

ç.12 seJl fe dwKJÚtt ftu ctun;h ctltlu bU ◊jttrµxf Ïgt Btqrbft

rlBtt;t ni ?

W. gqrlmuV« fe Yf rhvtuxo ƒu\ ylwmth, nbthu 'uNt bU 2,500 ctaattU fe

nh r'l 'µ; sime ctebthe ƒu\ fthK b]…gw ntu st;e ni, Emft

fthK 'qrMt; vtle ytih Nttiat mkctk"te WÚtb mwrJ"ttytU ft yCttJ ni,

stu serJ; hn;u nI, Ju ß|gt't;h vtle ƒu\ fthK ntulu Jtjte ctebtrhgtU

mu d{µ; hn;u nI ytih 'uNt ftu çr; JMto 1,800 rbrjtgl ftb ƒu\ DtkxtU

ft lwfmtl WXtlt vz|;t ni >

'uNt ƒu\ ∏tht gn jt÷g rl"ttorh; rfgt dgt ni rf çr; dtkJ Yf

mwhr÷t; velu ƒu\ vtle ft mkmt"tl yJNg Wvjtc"t fhtgt stY ytih

Em ;hn ft 'wdob jt÷g ;ct ;f vqht fh vtlt jtdCtd ymkCtJ ni,

sct ;f ve.Je.me. vtEv ft Wvgtud l rfgt stY, stu rf

rfV«tg;e, Js|l bU njƒu\, jttlu-jtu-stlu bU ytmtl ntulu ƒu\ mt:t,

ELnU µ:ttrv; fhlt Cte ctnw; ytmtl ntu;t ni. ytih mctmu bn…JvqKo

ctt; rf se.ytEo. vtEv ƒu\ mt:t ;wjtlt…bf ftgoƒw\Ntjt;t ƒu\ Áv

bU ††;ujt mbf÷t¥¥ ƒu\ W…vt'l YJk Wvgtud ƒu\ bwftctjtu Elmu 88%

fb Qsto fe Ftv; ntu;e ni >

45

46

yts d{tbeK ÷tuºttU bU ÔgrÏ;d; W…vt'ltU ft Wvgtud ;us|e mu ctZ|;t

st hnt ni. cttu;jt ctk' NtiBvq ft Wvgtud çr;JMto 2% fe 'h mu ctZ|

hnt ni, sctrf 5 mu 8 rb.rjt. ƒu\ jtatejtu vif bU NtiBvq ƒu\ Wvgtud bU

JMto-'h-JMto 30% fe 'h mu J]rÆ ntu hne ni > fb feb; fe jtatejte

viƒu\Rsd ytih Atuxe mtEs| ƒu\ vif ft gn yltuFtt bujt, mbts ƒu\

Yf ctnw; ctz|u rnµmu ƒu\ rjtY W…vt'l ftu ctnw; ne rfV«tg;e ctlt;t

ni > Em ;hn gn ythtu∂g YJk ÔgrÏ;d; 'uFtCttjt ftu Cte ctun;h

ctltlu bU mngtud 'u;t ni >

ç.13 bnÚJvqKo vgtoJhK mkctk"te bwætU mu rlvxlu bU ◊jttrµxf Wπtud lu

Ïgt Ctqrbft rlCttEo ni ?

W. Ekrzgl mUxh V«tph ◊jttrµxÏm El YlJtglobUx (ytEoo.me.ve.Eo.)

rsmfe ntjt ne bU µ:ttvlt fe dEo ni, ft yvlt Yf jtkctt Er;ntm

ni, rsmfe leatu ƒu\ ylwaAu'tU bU mk÷tuv bU atatto fe dEo ni >

ytEo.me.ve.Eo. ft rbNtl µxuxbUx ytivattrhf Áv mu sj' ne

DtturMt; rfgt stYdt, Emft WæuNg, vgtoJhK ƒu\ çr; msd rJNJ

bU ◊jttrµxf ftu Yf jttufrçg mtbd{e ctltlt ni > fEo Yumu Wvgtud

nI, rsmbU ◊jttrµxf yr"tf ftgo÷tb, mwrJ"ttslf ytih rfV«tg;e

vmk' mtrct; ntu;t ni - simu WvCttuÏ;t viRfd. EmerjtY ytEo.me.ve.Eo.

ƒu\ rjtY Yumu vgtoJhK mkctk"te mbµgtytU vh "gtl 'ult ctnw; s|Áhe

ni stu ◊jttrµxf ƒu\ Wvgtud, Emfe feb; - ftgoƒw\Ntjt;t mkctk"te

jttCttU fe sz|u ftx mf;u nI > ;trf nbtht mbts Em y'TCtw; ytih

ctnwvgtude mtbd{e ft vqht-vqht jttCt WXt mƒu\ >

1995 bU, ◊jttµxEkrzgt VtWkzuNtl fe biluRsd fbuxe ytih çumezuLx

lu yvle 'qh“rMx mu vnjtu ne gn stl rjtgt :tt rf ytlu Jtjtu fjt

bU vgtoJhK mkctk"te mbµgtYk, Wπtud ƒu\ rjtY Yf dkCteh mbµgt ctl

stYde > EmerjtY, ;whk; ◊jtµxEkrzgt VtWkzuNtl fe YlJtghtu◊jttµx

fbuxe fe µ:ttvlt fe dEo ;trf mhfth ytih çatth bt"gbtU ƒu\

mt:t rbjtfh vgtoJthK mkctk"te bwætU ftu mwjtSttgt st mƒu\ >

YlJtghtu◊jttµx fbuxe ∏tht vgtoJhK ƒu\ mkctk"t bU ◊jttrµxf vh

;:g EfxTXu fhlu, ylwmk"ttl stlfthe Yfºt ytih bnÚJvqKo ytkfz|u

çt◊; fhlu ƒu\ rjtY fz|u çgtm rfY st;u nI > Emƒu\ ctt' fbuxe

∏tht El mthe stlfthe ftu mhfth YJk çatth bt"gbtU ƒu\ mb÷t

çµ;w; rfgt st;t ni > ELnU ◊jttrµxf ytih vgtoJhK mu mkctkr"t;

mbµgtytU YJk ;:gtU, djt; "tthKtytU YJk maattEo ƒu\ rJMtg bU

stlfthe Wvjtc"t fhtEo st;e ni > Elƒu\ ∏tht fEo çum ftpLVhUm

ƒu\ yjttJt, vqhu Ctth; bU fEo murblth (Yf YV«.ytEo.me.me.ytEo.

ƒu\ mt:t) Cte ytgturs; rfY dY >

YlJtghtu◊jttµx fbuxe ∏tht mUx[jt vtpjgqNtl fkx[tujt cttuzo ƒu\ atughbul

ƒu\ lu;]…J bU luNtljt ◊jttrµxf Juµx bilusbUx xtµf Vtumo fe rhvtuox

bU Cte ctnw; ne bnÚJvqKoo gtud'tl r'gt dgt. Em xtµf Vtumo

rhvtuxo ∏tht Ctth; ƒu\ mk'Cto bU ◊jttrµxf viƒu\Rsd Juµx bilusbUx fe

hKler;gtU< ◊jttrµxf fe vwl& çr§\gt ƒu\ mkctk"t bU r'Nttrl'uoNt ;:tt

◊jttrµxf El YlJtghbUx ƒu\ rjtY Yf Ekrzgl mUxh µ:ttrv; fhlu

ft çµ;tJ Cte çµ;w; rfgt dgt > Emƒu\ yjttJt YnJtghtu◊jttµx

fbuxe ∏tht mUx[jt vtpjgqNtl fkx[tujt cttuzo (vgtoJhK YJk Jl bkºttjtg)

ƒu\ mt:t rbjtfh, Juµx xtEv cti∂m (Stctjtt :tirjtgtU) ƒu rjtY btuxtEo

mebt vh yr"tmqatlt ;igth fhlu ft ftb Cte rfgt st;t ni >

ytEoo.me.ve.Eo. Yf Yume µJattrjt; htMx[eg mkµ:tt ni, rsmu Ctth;eg

◊jttrµxf W“tud ƒu\ Ntugh "tthftU ∏tht µ:ttrv; rfgt dgt ni >

Emƒu\ çJ;oftU bU Nttrbjt ni, ƒi\rbfjm Ykz vux[tuƒi\rbfjm biLgw√|i\Ïathmo

YmturmYNtl ;:tt ◊jttµxEkrzgt V«tWkzuNtl > Emfe yvle Yf

ErLzvLzuLx dJoRld ftWkrmjt ytih bilusbUx fbuxe ni, rsmbU

Wπtud, mhfth, ylwmk"ttl mkµ:ttytU ;:tt Yƒu\zuberNtgLm ÷tuºt ƒu\

stlu-btlu ÔgrÏ; Nttrbjt ni >

ytEo.me.ve.Eo. ∏tht ◊jttrµxf, ◊jttrµxf yvrNtMx fe vwl& çr§\gt

ytih vgtoJhK mu mkctkr"t; 'eDtoftjtel gtusltytU ytih bwætU ƒu\ mCte

vnjtwytU vh ftgo rfgt stYdt > mt:t ne, Emƒu\ ∏tht ◊jttrµxf

yvrNtMx fe vwl& çr§\gt mkctk"te mqatlt, rNt÷tt, xuÏltujttpse ƒu\

yπ;l mkctk"te bwætU vh Cte "gtl r'gt stYdt ;:tt Ctth; bU ◊jttrµxf

yvrNtMx bilusbUx (çctk"tl) ftu ctun;h ctltlu bU mntg;t 'e stYde.

Emƒu\ yjttJt, Elƒu\ ∏tht çatth bt"gbtU, bkºttjtgtU YJk mhfthe

bnfbtU, ltdrhf yr"tftrhgtU, Yl.se.ytu., Nti÷trKf mkµ:ttytI,

mrbr;gtU ;:tt ◊jttrµxf Wπtud mu mkctkr"t; rJrJ"t ytiπturdf mkdXltU

ƒu\ mt:t mr§\g Áv mu rbjtfh ftgo rfgt stYdt >

47

ç.14 vgtJhK mkctk"te bwætU ƒu\ rjtY ftil rs|Bbu'the jtudt ?

W. 'hymjt, ◊jttrµxf mkctk"te bwætU fe rs|Bbu'the nb mctfe ni. ftuEo

Cte mbts mu mkctkr"t; bwæt nb mCte ftu yvlu mngtud mu mwjtSttlt

ntudt > gn nb mctfe Yf †mtkStt-rs|Bbu'the¥ ni ... rVh attnu Jtu

mhfthe ÔgrÏ; ntU, ldhvtrjtft ntu, faatu btjt ƒu\ rlbto;t ntU,

fLJxmo ntU, Fttπ gt rlse W…vt'l rlbtoo;t ntU hexujtmo ntU gt

rVh WvCttuÏ;t >

Jtµ;J bU Dthujtq ƒq\z|t-fatht fEo mtbrd{gtU ft rbjtt-swjtt Áv ntu;t

ni, rsmbU ◊jttrµxf ft rnµmt ctnw; fb gtle 2% mu Cte fb

Js|l ft ntu;t ni, EmrjtY Em yvrNtMx ƒu\ çctk"tl ytih Emƒu\

rlvxthu fe mctmu yr"tf rs|Bbu'the mhfth fe ni >

yts gn ◊jttrµxf faate mtbd{e ytih viƒu\Rsd rlbtoo;tytU fe

rs|Bbu'the ni rf Ju ytdu ytfh Yumu rfVtg;e Wvtg Wvjtc"t

fhtYk, stu v't:ttuO ft mkh÷tK ytih mkJ"tool fh mƒU\, Qsto fe

ctat; fhU ytih yvrNtµx ft Js|l ytih btºtt fb fh mƒU\ > mt:t

ne Fttπ v't:to ytih rlse Wvgtud ƒu\ v't:ttuO ƒu\ rlbto;t, hexujtmo

YJk WvCttuÏ;tytU ftu Cte ◊jttrµxf vuƒu\Rsd ƒu\ jttCttU fe stlfthe

ntult s|Áhe ni > ELnU ◊jttrµxf ft rlvxtht Em ;hn fhlt attrnY

rf Wmƒu\ fthK vwl& çr§\gt vh rJNtuMt "gtl 'ulu fe mtJ"ttle ftu

ctjt rbjtu >

nbbU mu nh Yf ƒu\ rjtY gn mbStlt ctnw; s|Áhe ni rf nb yvle

ytlu Jtjte verZ|gtU ƒu\ rjtY Yf mwk'h YJk mwhr÷t; vgtoJhK ƒu\ Áv,

Yf ylbtujt rJhtm; Atuz| stYk ytih Emƒu\ rjtY s|Áhe ni rf nb

El vh ybjt fhU&

DtxtYk - Wvgtud fhU - vwl& çr§\gt fhUDtxtYk - Wvgtud fhU - vwl& çr§\gt fhUDtxtYk - Wvgtud fhU - vwl& çr§\gt fhUDtxtYk - Wvgtud fhU - vwl& çr§\gt fhUDtxtYk - Wvgtud fhU - vwl& çr§\gt fhU

ytih yk; bU, nb mct rbjtfh µJefth fhU rf&

◊jttrµxf ƒq\z|t-fhfx ln‰ ... jttud Emu ctlt;u nI.

48

slJhe 2006