muktabai- 2nd edition

161
H$S>H$S>mo{Z drO H$S>H$S>mo{Z drO H$S>H$S>mo{Z drO H$S>H$S>mo{Z drO H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t {Z_mbr R>m`tMo R>m`t {Z_mbr R>m`tMo R>m`t {Z_mbr R>m`tMo R>m`t {Z_mbr R>m`tMo R>m`t g§ V _w ŠVm~mB© : ì`ŠVr Am{U dmL² >_` S>m°. Ho$VH$s _moS>H$

Upload: others

Post on 15-May-2022

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: muktabai- 2nd Edition

H$S>H$S>mo{Z drOH$S>H$S>mo{Z drOH$S>H$S>mo{Z drOH$S>H$S>mo{Z drOH$S>H$S>mo{Z drO

{Z_mbr R>m`tMo R>m`t{Z_mbr R>m`tMo R>m`t{Z_mbr R>m`tMo R>m`t{Z_mbr R>m`tMo R>m`t{Z_mbr R>m`tMo R>m`t

g§V _wŠVm~mB© : ì`ŠVr Am{U dmL²>_`

S>m°. Ho$VH$s _moS>H$

Page 2: muktabai- 2nd Edition

B©ídar eŠVrMo _mÜ`_ ~ZÊ`mg {eH${dUmè`m

Am{U

Ë`mMm gw§Xa àË`` XoD$ H$aUmè`m

`moJr lrAaqdX d lr_mVmOr `m§Zm

gd© mdo g_{n©V

H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`tg§V _wŠVm~mB© : ì`ŠVr Am{U dmL²>_`

S>m°.Ho$VH$s _moS>H$

àH$meH$_hoe _moS>H$"J«og', âb°Q> Z§. 1,lram_ AnmQ>©_|Q²g,243/8 ewH«$dma noR>,nwUo 411002\$moZ : 24460520

_wÐUñWipñ_Vm qn«Qg©1019, gXm{ed noR,nwUo 411030

àW_md¥Îmr4 Am°ŠQ>mo~a, 2005KQ>ñWmnZm

{ÛVr` Amd¥Îmr16 _mM©, 2010JwT>rnmS>dm

_wIn¥ð>_hoe _moS>H$

_yë` : 250 ê$n o

Page 3: muktabai- 2nd Edition

4 5

AZwH«$_{UH$m

g§emo{YHo$Mo _ZmoJV.......................................................07

A§Va§J....................................................................12

F$U{ZX}e.................................................................17

{d^mJ EH$_wŠVm~mB©Mo M[aÌ

{MËH$bm _wŠVm~mB©........................................................21

YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm.................................................46

Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm..............................................54

_wŠVm~mB©Mm AkmVdmg...................................................74

Vddar {VMo eara {MaH$mi A §J {Za§Va..................................78

{d^mJ XmoZ_wŠVm~mB©Mr à^mdi

_wŠVm g»`Ëd Amåhm AWm© àgdy bmJo....................................91

(_wŠVm~mB© Am{U {Zd¥{ÎmZmW `m§À`mVrb AZw~§Y)

kmZamO Amodmir Ahmo _wŠVm~mB©..........................................96

(_wŠVm~mB© Am{U kmZoída `m§À`mVrb AZw~§Y)

gmonmZXodmg H¥$nm {VMr..................................................102

(_wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod `m§À`mVrb AZw~§Y)

_wŠVmB©Zo ~moY IoMamgr Ho$bm............................................105

(_wŠVm~mB© Am{U {dgmo~m IoMa `m§À`mVrb AZw~§Y)

bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r..........................................111

(_wŠVm~mB© Am{U Zm_Xod `m§À`mVrb AZw~§Y)

_wŠVmB© gm§Jo IyU dQ>oídam...............................................116(_wŠVm~mB© Am{U dQ>oída `m§À`mVrb AZw~§Y)

Page 4: muktabai- 2nd Edition

6 7

g§emo{YHo$Mo _ZmoJV

_mÂ`m nrEM².S>rÀ`m g§emoYZmMm {df` "_amR>r g§Vgm{hË`mVrbZmWà{Vnm{XV gmo@h_² gmYZm' Agm Agë`m_wio gmh{OH$M _amR>r g§Vm§À`mdmL²>_`mMo n[aerbZ H$amdo bmJbo. Vo H$aV AgVmZm kmZoídam§À`m

A §JJmWo~amo~aM {Zd¥{Îm, gmonmZ, _wŠVm~mB© `m§À`m A §Jm§Mr JmWmhrAä`mgÊ`mMr Amdí`H$Vm {Z_m©U Pmbr. `m gd©M dmL²>_`mVrb ^mfm hr

OwÝ`m diUmMr Agë`mZo Ë`m§À`mdarb gmW©, gQ>rn {ddaUm§Mm AmYma ¿`mdmbmJVmo. kmZoídam§À`m A §J JmÏ`mMm AW© bmdÊ`mMo H$m_ AmOda Pmbobo

Amho. Ë`mÀ`m ZdrZ, gwYm[aV Amd¥Îmrhr {ZKV AmhoV. åhUyZ Ë`m§À`mA §Jm§Mm AW© bmdVmZm \$maer AS>MU ^mgV Zmhr. na§Vw ho gmao H$aV

AgVmZm BVa {VKm ^md§S>m§À`m JmÏ`mMo gmW© {ddaU AmOda Pmbobo Zmhr AgoAmT>iyZ Ambo. AZoH$ {R>H$mUr emoY KoD$Zhr Ago {ddaU CnbãY Agë`mMog§emo{YHo$g AmT>ibo Zmhr.

ñdV:À`m nrEM².S>r.À`m g§emoYZmgmR>r åhUyZ _wŠVm~mB©À`mA §JJmÏ`mMm Aä`mg H$aV AgVmZm, Ë`m A §Jm§Mo H$mhr AW© AmVyZ

AmH$bZ hmoV OmdoV Agm {dbjU AZw d Ambm Am{U `m AZw dm_wioM_wŠVm~mB©À`m gd© A §Jm§Mm AW© {bhÿZ R>odÊ`mMo H$m_ H$aÊ`mMr àoaUm _ZmV

{Z_m©U Pmbr. _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm g_rjmË_H$ {dMma AmOda PmbobmAmho nU gmW© {ddoMZ Ho$bobo AmT>iV Zmhr, Voìhm Ago H$mhr H$m_ Amnë`mhmVyZ KS>bo Va Aä`mgH$m§À`m Ñï>rZo Ë`mMm {ZpíMV Cn`moJ hmoB©b Aem

^mdZoZo ho H$m © hmVr KoVbo._wŠVm~mB© Am{U {dÚwëbVm `m§Mo H$mhr K{Zï> ZmVo Agë`mMo Ë`m§À`m

M[aÌmdê$Z d dmL²>_`mdê$Z AmT>iVo. Vo ZmVo g§emo{YHo$g EH$m doJù`màH$mamZo àVrV Pmbo Vo Ago, {dÚwëbVm EH$m jUmV oVo Am{U AdKm àm§V

H$m~rO H$ê$Z OmVo VgoM H$mhrgo `m {bImUm~m~V KS>bo Ago oWo åhUmdogodmQ>Vo. Pmbo Ago H$s, ñdV:À`m à~§YH$m`m©Mm EH$ Am§{eH$ ^mJ åhUyZ _r `m

{df`mH$S>o dibo hmoVo. na§Vw _wŠVm~mB©Mo A §J dmMVmZm OUy {VZo _mPo _Z,

_wŠVmB© OrdZ Mm§J`m {XYbo.............................................121

(_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb AZw~§Y)

_wŠVm~mB©~X²Xb Jm¡adna CX²Jma..........................................128

{d^mJ VrZ_wŠVm~mB©Mo dmL²>_`

gZX {Xbr ñdV§Ì gX²JwéamOo.............................................135(lrkmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xbobr gZX)

VmQ>rMo A §J - kmZoídarÀ`m {Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV.......................144

kmZ~moY J«§W - EH$ Anyd© CnbãYr......................................151_wŠVm~mB©Mo "A §J'.....................................................171

_wŠVm~mB© gmW© JmWm....................................................180_wŠVm~mB©Mo g§H${bV A §J..............................................210

{d^mJ Mman[a{eï>

nyd©OÝ_r _wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag....................................265(_wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ `m àíZmMm {M{H$ËgH$ {dMma)

bmoH$gm{hË`mVrb _wŠVm~mB©.............................................275_wŠVm~mB©Mm OrdZnQ>...................................................282

_wŠVm~mB©À`m nXñnem©Zo nwZrV Pmboë`m ñWim§Mm ZH$mem.................283_wŠVm~mB©Mr OÝ_Hw§$S>br.................................................284gmW© A §Jm§Mr gyMr.....................................................285

g§H${bV A §Jm§Mr gyMr.................................................287àH$aUe: g§X ©gyMr.....................................................296

g§X © J«§W gyMr..........................................................318

***************

Page 5: muktabai- 2nd Edition

8 9

à`ËZm_Ü o AmOda àH$m{eV Pmbobo nU {dIwabobo Agë`mZo Xwb©{jV

am{hbobo Ago A §Jhr {_imbo. Vo oWo g§H${bV Ho$bo AmhoV. Ë`m_Ü o_wŠVm~mB©À`m "kmZ~moY' `m J«§WmMmhr g_mdoe Amho. _mÌ Ë`m J«§WmV

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr Oo àíZ _wŠVm~mB©g_moa CnpñWV Ho$bo AmhoV Ë`mMm g_mdoe oWoOmJoA^mdr Ho$bm Zmhr.

_wŠVm~mB©Mo M[aÌ hmhr `m nwñVH$mMm EH$ _hÎdnyU© Agm ^mJ

åhUmdm bmJob. AmOda _wŠVm~mB©Mo M[aÌ {b{hÊ`mMo VwaiH$ à`ËZ PmboboAmhoV. Ë`m_Ü o g_mOmV àM{bV Agboë`m Am»`m{`H$m, H$Wm `m§Mm AmYma

KoD$Z ho {bImUH$m_ Pmbobo AmT>iVo. _wŠVm~mB©À`m `mo½`VoMm {dMma Z H$aVm,Ë`m Ë`m àg§Jm§Mr {VÀ`m Am wî`mVrb eŠ`meŠ`Vm bjmV Z KoVm H$mhr àg§J

`m M[aÌH$mam§Zr a§JdyZ gm§{JVbo AmhoV. Ë`m_Ü o Z½ZpñWVrVrb _wŠVm~mB©bmMm§JXodm§Zr nmhUo Am{U Ë`mMm {ZJwè`m åhUyZ {VZo CëboI H$aUo hm àg§J

~hþVoH$ gd© M[aÌH$mam§Zr a§J{dbm Amho `mMo gIoX AmíM © dmQ>Vo. í`m_Or_éX²JU Am{U _{hnVr `m§Zr hm àg§J a§J{dbm Agë`mZo gdmªZr Vmo IamAgmdm Ago J¥{hV Yê$Z {bImU Ho$bo Amho. na§Vw ñdV:À`m VH$m©À`m

H$gmoQ>rda `m àg§JmMr eŠ`meŠ`Vm nS>VmiyZ Z nmhVm gdmªZr Ë`mbm _mÝ`VmÚmdr hr JmoîQ> IoXOZH$ dmQ>Vo. åhUyZ _wŠVm~mB©Mo M[aÌ {VÀ`m ñdV:À`m d

{VÀ`m g_H$mbrZm§À`m A §Jm§_YyZM H$go CbJS>V OmVo ho nmhÊ`mMm EH$dñVw{Zð> à`ËZ àñVwV g§emo{YHo$Zo Ho$bm Amho. Agm à`ËZ H$aUo JaOoMo dmQ>bo

ømMo Xwgao H$maU Ago H$s, kmZoídam§À`m H$m ©H$V©¥ËdmÀ`m àH$memZo _wŠVm~mB©MoM[aÌ PmH$moiyZ Omdo Ago H$mhrgo AmOda KS>bobo AmT>ibo. nU oWo_wŠVm~mB© EH$ ñdV§Ì ApñVËd `m y{_Ho$VyZ {VÀ`m M[aÌmMm {dMma Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB©À`m M[aÌmMm {dMma H$aV AgVmZm, {VÀ`m ghdmgmVAmboë`m BVa ì`ŠVr, {VÀ`m nXñnem©Zo nmdZ Pmbobr {R>H$mUo, bmoH$gm{hË`mV

{VMo C_Q>bobo à{Vq~~, _wŠVm~mB© Am{U {VMr OÝ_Hw§$S>br `mgma»`m AZoH$A§Jm§Zr {VMm doY KoÊ`mMm à`ËZ oWo Ho$bm Amho. _wŠVm~mB© Á`m {R>H$mUr

dmdaë`m Ë`m {R>H$mUm§Zm ñdV: oQ> XoD$Z Ë`mg§~§Yr _m{hVr {_i{dÊ`mMmàm_m{UH$ à`ËZ Ho$bm Amho, ho oWo Z_yX H$amdogo dmQ>Vo.

{MÎm H$m~rO H$amdo Ago Pmbo. _wŠVm~mB©À`m A §Jm§À`m {Z{_ÎmmZo {VMo M[aÌ,

{VÀ`m~X²Xb g_H$mbrZ ì`ŠVtZr H$mT>bobo Jm¡adnyU© CX²Jma `mVyZ_wŠVm~mB©~X²Xb EH$ {dbjU AmoT> {Z_m©U Pmbr. `m{df`mZo _r BVH$s

^mamdbo Jobo H$s H$mhr H$min ªV nrEM².S>r Mo g§emoYZH$m ©hr ~mOybm nS>bo.Zm_Xodm§Zr kmZXod-Zm_Xod oQ>rMm dU©Z Ho$bobm àg§J, _wŠVm~mB©Mr g_mYr hogmao dmMVmZm Ë`mVyZ H$mhr ahñ`m§Mr CH$b hmoV Amho Ago dmQy> bmJbo. `m gd©

g§Vgm{hË`mMm Ho$di Eo{Vhm{gH$, ~m¡{ÕH$ ÑïrZo {dMma H$aUo nwaogo Zmhr, hrJmoï> Ë`m§À`m~X²XbÀ`m AmOda Pmboë`m g_rjoVyZ CKS> hmoV hmoVr. Voìhm `mhr

Jmoï>r _m§S>mì`mV øm y{_Ho$VyZ ho {bImU Ho$bo Amho. "\$mo{S>bo ^m§S>ma YÝ`mMmhm _mb Ÿ& _r Vmo h_mb ^madmhr Ÿ&&' hm AZw dM OUy _bm `m H$mimV Ambm.

_wŠVm~mB©-JmoajZmW `m§Mr oQ> hm _wŠVm~mB©À`m OrdZM[aÌmVrb EH$

AË §V {ZUm© H$ Agm àg§J Amho. hm àg§J ZrQ> bjmV Z KoVbm Joë`m_wio_wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ Ago H$mhr àíZ Aä`mgH$m§_Ü o {Z_m©U Pmbo hmoVo.

Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hr kmZoe^{JZr _wŠVm~mB©nojm {^ÝZ hmoVr Ago _Vhr ê$T>Pmbo hmoVo. `m gmè`mMm {M{H$ËgH$ {dMmahr `m {Z{_ÎmmZo oWo hmoV Amho.

_wŠVm~mB©g§~§Yr gd© _w{ÐV gm{hË` Aä`mgV AgVmZm EH$ _hÎdnyU©^mJ hmVr bmJbm. _wŠVm~mB©§À`m A §Jm§Mm {dMma H$aVmZm ~hþVm§e gd©

Aä`mgH$, g_rjH$m§Zr Ë`m§À`m CnbãY ~oMm{ig A §Jm§MmM {dMma Ho$bmAmho. 1927 gmbÀ`m "_w_wjy' À`m A§H$m_Ü o lr.b.am.nm§JmaH$a `m§Zr

kmZoídamXr _§S>irMo Aà{gÕ nU ZdmonbãY A §J àH$m{eV Ho$bo hmoVo. Ë`mMr\$maer XIb Aä`mgH$ KoVmZm {XgV ZmhrV. ^maV B{Vhmg g§emoYH$

_§S>imÀ`m J«§Wmb`mV OrU© AdñWoV CnbãY Pmbobo ho A §J nwÝhm N>mnrbñdê$nmV _m§S>bo Va Vo gdmªZm ghO CnbãY hmoD$ eH$Vrb Am{U Ë`mMrAm w_© m©Xmhr dmT>ob `m ^mdZoZo Vo gd© A §J oWo OgoÀ`m Vgo g_m{dîQ> H$aV

Amho. {d{dY H$moem§_Ü o _wŠVm~mB©g§~§Yr Aer _m{hVr {Xbobr AmT>iVo H$s

_wŠVm~mB©Mo XmoZeo-AS>rMeo A §J AmhoV. Voìhm darb CnbãY A §Jm§IoarOBVaÌ H$moR>o ho A §J AmT>iVmV H$m Vohr emoYÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. Aem

Page 6: muktabai- 2nd Edition

10 11

Aä`mgH$ `m ZmË`mZo, Ë`m_mJrb ^md OmUyZ A §Jm§Mm AW© bmdÊ`mMm à`mg

g§emo{YHo$Zo Ho$bm Amho. Ë`mhÿZhr gag àH$mao AW© bmdÊ`mMo H$m_ H$aVmZm CÚmEH$ nmD$bdmQ> åhUyZ ho H$m_ Cn`moJr nS>bo Va `m H$m_mMo {ZpíMV MrO Pmbo

Ago dmQ>ob. EdT>çm gmÜ`m y{_Ho$Zo ho {bImU Ho$bo Amho.CnbãY AmYmamÀ`m gmhmæ`mZo eŠ` hmoB©b VodT>m OmñVrV OmñV

_wŠVm~mB©À`m OrdZmMm emoY KoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho. Ë`mVyZ gË`mMo H$mhr

H$dS>go hmVr bmJë`mgmaIo dmQ>VmV. na§Vw ho g§emoYZhr A§{V_ Zmhr `mMrOmUrd _bm Amho. CÚm A{YH$ nwamdo g_moa Ambo Va Xwgè`m EImÚm

g§emoYH$mg Ë`m nwamì`m§À`m àH$memV gË`mÀ`m A{YH$ Odi OmVm oB©b,Agohr KSy> eHo$b. {dkmZmV Ogo gmVË`mZo g§emoYZ MmbyM amhVo, VgoM `m

joÌmVrb g§emoYZm~m~Vhr gË` Amho Ago åhUmdogo dmQ>Vo. AmOMo gË` ho CÚmImoQ>ohr R>ê$ eH$Vo H$maU ZdrZ àH$memV CnbãY nwamì`m§Mm H$mhr A{YH$

Mm§Jbm CbJS>m hmoD$ eH$Vmo.àñVwV nwñVH$m_Ü o Aä`mgm§Vr Oo {ZîH$f© g§emo{YHo$Zo Zm|X{dbo AmhoV

Ë`m~X²Xb BVam§Mr _Vo {^ÝZ AgÊ`mMr eŠ`Vm ZmH$maVm oV Zmhr. na§Vw Aem

àH$maÀ`m d¡Mm[aH$ _§WZm_YyZM g§emoYZ A{YH$ nyU©Ëdmbm OmVo Agmg§emo{YHo$Mm {dídmg Amho.

AÜ`mË_emñÌmMm AmOda Pmbobm {dH$mg Am{U nwT>o Ano{jVAgbobm {dH$mg `mg§~§YrMo emñÌr` {ddoMZ lrAaqdXm§Zr Amnë`m

VÎdkmZmV Ho$bo Amho. _wŠVm~mB©À`m OrdZmMm CbJS>m hmoÊ`mgmR>r _bmnm±{S>MoarÀ`m lrAaqdX Am{U _Xa `m§À`m VÎdkmZmMm \$ma Cn`moJ Pmbm. Ë`mAmYmam{edm` _bm _wŠVm~mB©À`m AmÜ`mpË_H$ OrdZmMr CH$b hmoUo Ho$di

AeŠ` hmoVo ho nwZ:nwÝhm OmUdV am{hbo._wŠVm~mB©g§~§Yr AOyZhr nwîH$igo g§emoYZH$m © ~mH$s Amho, ho

gmVË`mZo OmUdV am{hbo. ^mdr H$mimV `m AmOda Cno{jV am{hboë`m_hÎdnyU© ^mJmH$S>o g§emoYH$m§Mo bj diob Aer Amem dmQ>Vo.

***************

ho gmao H$aV AgVmZm øm nwñVH$m_Ü o H$mhr ÌwQ>rhr amhÿZ Joë`m AmhoV

Ë`mMrhr _bm OmUrd Amho. gd© boIZm_Ü o A §Jm§Mm Ho$bobm dmna hmdmOdrnojm OmñV Amho, Ago dmQ>Ê`mMrhr eŠ`Vm Amho. na§Vw ho H$aV AgVmZm

Ë`m_mJo y{_H$m Amho Vr Aer; _wŠVm~mB©Mm H$mi Am{U AmO AmnU Á`mH$mimV dmdaV AmhmoV Vmo H$mi `m_Ü o \$ma _moR>m H$mbmdYr {ZKyZ JobobmAmho. Voìhm Amnë`mbm AmO Oa _wŠVm~mB©g§~§Yr EImXo {dYmZ H$amd`mMo

Pmbo Va Ë`m§À`m A §Jm§Mm AmYma KoD$ZM ~mobmdo bmJUma ho CKS> Amho. ho{bImU eŠ` VodT>o dñVw{Zð> Am{U dñVwpñWVrbm Yê$Z ìhmdo `m hoVyZo

A §Jm§Mm AmYma KoVKoVM ho {bImU Ho$bo Amho. Xwgar ÌwQ>r åhUOo `m_Ü oH$mhr {RH$mUr nwZamd¥Îmrhr Pmbr Amho. na§Vw Ë`m Ë`m {R>H$mUr Vmo {dMma H$aUo

àH$aUm§À`m ÑîQ>rZo JaOoMo R>aë`mZo Vmo Xmof nËH$ê$Zhr Vo {bImU Ho$bo Amho.AmUIr EH$m Jmoï>rMm {dMma H$aUo Amdí`H$ Amho. lr.H$m.A.Omoer

gH$bg§VJmWoÀ`m àñVmdZoV åhUVmV, ""BVa joÌmV Ogo g§emoYZ Pmbo AmhoVgo g§VdmL²>_`mVhr Pmbo Amho d hmoV Amho. nU gm_mÝ`nUo g§emoYH$m§Mr Ñï>reãXàm_mÊ`mda AgVo, Ë`mà_mUo `m A §Jm§Mo g§emoYZ H$aÊ`mVhr ~hþYm

g§emoYH$ eãXàm_mÊ`mdaM OmñV ^a XoVmV. nU A §J ho CËñ\y$V© AmboboAgVmV. Ë`m_wio ZwgË`m eãXm§À`m AWm©dê$Z Ho$bobo VH©$ nwîH$i doim {dg§JV

R>aVmV. Á`m ^mdmVyZ A §J {Z_m©U Pmbo Ë`m ^mdmV Oa AmnU Jobmo VaM Ë`mË`m eãXm§Mm AW© Amnë`mbm bmJob. IamoIaM Vr EH$ AZw yVr Amho. ZwgVo

eãXm§Mo AW© bmdyZ Ë`mdê$Z VH©$ H$mTy>Z AmnU H$moR>ohr nmohmoMy eH$Uma Zmhr.Ë`m ^mdmV amhÿZ AW© bmdbm Am{U Ë`mdê$Z VH©$ Ho$bo Va Vo gwg§JV R>aVrb.empãXH$ H$sg H$mTy>Z H$mhr Cn`moJ hmoUma Zmhr.''

`mM _Zmo y{_Ho$er gmYå © amIV ho H$m_ H$aÊ`mMm Amnë`m narZo nUàm_m{UH$nUmZo à`ËZ bo{IHo$Zo Ho$bobm Amho. Ago H$aV AgVmZm, _wŠVm~mB©

Á`m CÀM _Zmo y{_Ho$VyZ à{VnmXZ H$aV AmhoV Vmo AW© ZrQ> bjmV Z oUo hreŠ`Vmhr oWo ZmH$maVm oV Zmhr. _mÌ AWm©Mm AZW© hmoUma Zmhr EdT>r

I~aXmar ~miJÊ`mMm oWo Oê$a à`ËZ Ho$bm Amho. _wŠVm~mB©Mr CÀM pñWVrg_OyZ KoÊ`mgmR>r VerM A{YH$mar ì`ŠVr nm{hOo ho {Z{d©dmX gË` nU Varhr

Page 7: muktabai- 2nd Edition

12 13

A§Va§J

"H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t' `m nwñVH$mMr {d^mJUrà_wI Mma {d^mJm§_Ü o Ho$br Amho. n{hë`m {d^mJm_Ü o _wŠVm~mB©À`mM[aÌmMm AmT>mdm KoVbm Amho. Xwgam {d^mJ hm _wŠVm~mB©À`m à^mdirMm

Amho. {Vgè`m {d^mJm_Ü o _wŠVm~mB©À`m EH§$Xa gd© dmL²_`mMm {dMmaH$aÊ`mV Ambm Amho. {d^mJ Mma_Ü o _wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ `m {df`mdarb

g§emo{YHo$Mo _V _m§S>bo Amho; bmoH$gm{hË`mV _wŠVm~mB©Mo {XgUmao à{Vq~~, dBVa AmZwf§{JH$ Vnerbhr `m ^mJmV Ambm Amho.

`m g_J« nwñVH$mVrb Ame`mMr WmoS>Š`mV AmoiI ìhmdr `mÑï>rZo`mVrb àH$aUm§Mm H«$_e: {dMma oWo H$é.

{d^mJ EH$ : _wŠVm~mB©Mo M[aÌ{MËH$bm _wŠVm~mB© : `m àH$aUm_Ü o _wŠVm~mB©Mo M[aÌ _m§S>Ê`mV

Ambo Amho. _wŠVm~mB© d {VMo g_H$mbrZ `m§Zr {VÀ`mg§~§Yr {b{hboë`m

A §Jm§Mm AmYma KoD$Z Vo M[aÌ {b{hÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho. VgoM_wŠVm~mB©Mo OrdZ H|$ÐñWmZr _mZyZ BVa KQ>Zm§Mo {MÌU H$aÊ`mV Ambo Amho.

YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm : Zm_Xodm§Mr narjm Jmoamo~m§Zr åhUOoJmoam Hw§$^mam§Zr Ho$br Am{U _S>Ho$ H$ÀMo Amho Agm {ZU© {Xbm Ago gm_mÝ`V:

_mZbo OmVo. na§Vw hr narjm JmoajZmWm§Zr KoVbr Agmdr Ago _V oWo _m§S>boAmho. Agm A§XmO H$aÊ`mgmR>r Jmoam Hw§$^mam§Zr Vr narjm H$m KoVbr Zgmdr`mMr H$mhr H$maUo oWo Z_yX H$aÊ`mV Ambr AmhoV. Va JmoajZmWm§ZrM Vr

narjm KoVbr Agmdr `mbm AmYma åhUyZ XmI{dVm oVrb Aer H$mhr H$maUoXmI{dbr AmhoV.

Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm : _wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§MroQ> hm EH$ JyT> ñdê$nmMm Agm AZw d Amho. øm oQ>rMo ñdê$n H$m` Agmdo?

hr oQ> H$er KSy>Z Ambr Agmdr ? hr oQ> Pmbr Ago åhUÊ`mg Zo_H$mAmYma H$m` Amho ? `m oQ>rMm n[aUm_ H$m` Pmbm ? `mg§~§Yr _wŠVm~mB©

Am{U BVa ^md§S>o `m§Mr à{V{H«$`m Zo_H$s H$m` hmoVr ? `m gmè`mMm Iwbmgodma

{dMma oWo H$aÊ`mV Ambm Amho.

_wŠVm~mB©Mm AkmVdmg : kmZoída Am{U Zm_Xod VrW© mÌobm JoboAgVmZm _wŠVm~mB© Amnë`m {ZdS>H$ {eî`m§g_doV AkmVdmgmV CÀM

gmYZogmR>r Joë`m Agmì`m Agm A§XmO `m àH$aUm_Ü o _m§S>bm Amho. `mA§XmOmg ~iH$Q>r XoVrb Ago H$mhr nwamdo Aä`mg H$aVmZm AmT>iyZ Ambo.Ë`mÀ`m AmYmamda hm A§XmO Ho$bm Amho Am{U ho AkmVdmgmMo {R>H$mU åhUOo

Ami§XrÀ`m nyd}g Agbobo "gmoiy' Jmd Agmdo Agmhr A§XmO Aä`mgm§Vrì`ŠV Ho$bm Amho.

Vddar {VMo eara A §J {MaH$mi {Za§Va : _wŠVm~mB©Moñdê$nmH$ma hmoUo, {VÀ`m XohmMo {MaH$mi {Za§Va A §J ApñVËd H$go Amho, hr

Zo_H$s H$m` dñVwpñWVr Amho `mMm {dMma `m àH$aUmV Ho$bm Amho.{d^mJ XmoZ : _wŠVm~mB©À`m à^mdirVrb g§V

ñdV:À`m AmÜ`mpË_H$ A{YH$mamÀ`m `mo½`Voda _wŠVm~mB©Zog_H$mbrZ gd© g§Vm§_Ü o ñdV:Mo Ago EH$ ñWmZ {Z_m©U Ho$bo hmoVo.{Zd¥{ÎmZmW, kmZoída, gmonmZXod hr gmar _§S>ir _wŠVm~mB©H$S>o "_m`' `m

y{_Ho$VyZ nmhV hmoVr ho Amnë`m bjmV oVo Am{U hr gmar _§S>ir {VÀ`mà^mdH$joVrb AmhoV Ago Amnë`mbm OmUdVo. Voìhm `m gmè`m§Mo {VÀ`mer

Agbobo AZw~§Y g_OmdyZ KoÊ`mMm à`ËZ `m {d^mJm_Ü o Ho$bm Amho._wŠVm g»`Ëd Amåhm AWm© àgdy bmJo : {Zd¥{ÎmZmW Am{U

_wŠVm~mB© `m§À`mVrb AZmo»`m ZmVog§~§YmMo Xe©Z `m àH$aUmVyZ KS>Vo.kmZamO Amodmir Ahmo _wŠVm~mB© : `m àH$aUm_Ü o kmZoída Am{U

_wŠVm~mB© `m§À`m ZmË`mMm doY KoVbm Amho.

gmonmZXodmg H¥$nm {VMr : `m àH$aUm_Ü o _wŠVm~mB© Am{UgmonmZXod `m§À`mVrb AZw~§YmMm emoY KoVbm Amho.

_wŠVmB©Zo ~moY IoMamgr Ho$bm : _wŠVm~mB© Am{U {dgmo~m IoMa`m§À`mVrb AmÜ`mpË_H$ ñVamdarb g§~§YmMo {MÌU `mV Ho$bo Amho. {dgmo~m

IoMam§Mo Zo_Ho$ Jwé H$moU ? kmZoída, _wŠVm~mB© H$s gmonmZXod ? `m ahñ`mMmCbJS>mhr `m àH$aUmV H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho.

Page 8: muktabai- 2nd Edition

14 15

bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r : Zm_Xodm§Mr _wŠVm~mB©~m~VMr

gwédmVrMr à{V{H«$`m Am{U Z§Va Ë`mV Pmbobm ~Xb `m gJù`mMm IwbmgodmaCbJS>m `mV Ho$bm Amho. Zm_Xodm§À`m OrdZmVrb _wŠVm~mB©Mo _hÎdnyU© ñWmZ

Am{U _wŠVm~mB©À`m OrdZmVrb Zm_Xod oQ>rMm àg§J `mMo ñWmZ øm Jmoï>rMmIwbmgmhr oWo Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB© gm§Jo IyU dQ>oídam : dQ>oída ho Mm§JXodm§Mo Ho$di Cnmñ`

X¡dV ZgyZ Vo Mm§JXodm§Mo nyduMo Jwé Agë`mMm A§XmO `m àH$aUm_Ü oAä`mgm§Vr Zm|X{dbm Amho.

_wŠVm~mB© OrdZ Mm§J`m {XYbo : _wŠVm~mB© Am{U {VMm {eî`moÎm_Mm§JXod `m§À`mVrb öÚ ZmË`mMo Xe©Z `m àH$aUm_Ü o KS>{dbo Amho.

JmoajZmWm§Z§Va J{hZrZmW - {Zd¥{ÎmZmW - _wŠVm~mB© Aer na§nam Z gm§JVmJmoajZmW - _wŠVm~mB© Aer Amnbr na§nam Mm§JXod H$m gm§JV AgmdoV `mMm

Iwbmgm `m àH$aUmV Ho$bm Amho._wŠVm~mB©~X²Xb Jm¡adna CX²Jma : _wŠVm~mB©À`m g_H$mbrZ

g§Vm§nmgyZ Vo AmOVmJm`V AZoH$ _hÎdnyU© ì`ŠVtZr _wŠVm~mB©~X²Xb

Jm¡admoX²Jma H$mT>bo AmhoV. Vo CX²Jma oWo g§H${bV H$aÊ`mV Ambo AmhoV.`m_Ü o OZm~mB©, H$mÝhmonmÌm, goZm Ýhmdr, MmoIm_oim Am{U BVa AZoH$m§À`m

CX²Jmam§Mm g_mdoe Amho.{d^mJ VrZ : _wŠVm~mB©Mo g_J« dmL²>_`

gZX {Xbr ñdV§Ì gX²JwéamO| : _wŠVm~mB©Zo {dMmaboë`m e§H$m§Mog_mYmZ kmZoídam§Zr H$go Ho$bo hm gd© ^mJ "lrkmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xboë`mgZXr'_Ü o oVmo. Ë`mVrb Ame`mMm {dñV¥V {dMma oWo Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB©À`m AmÜ`mpË_H$ dmQ>MmbrMo Xe©Z `m_YyZ KS>Vo.VmQ>rMo A §J - kmZoídarÀ`m {Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV : VmQ>rMo

A §J {Z_m©U hmoÊ`mg CnpñWV Pmbobr n[apñWVr, kmZoídam§Mr AdñWm,øm_YyZ _wŠVm~mB©Zo Ho$bobm ~moY `m gmè`mMm {dMma H$ê$Z VmQ>rMo A §J ho

kmZoídarÀ`m {Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV Agë`mMo ñnï> à{VnmXZ oWo Ho$bo Amho.`m A §Jm§Mo _hÎd Ho$dT>o AZÝ`gmYmaU Amho `mMr H$ënZm Ë`mVyZ oB©b.

kmZ~moY J«§W - EH$ "Anyd©' CnbãYr : _wŠVm~mB©Mm kmZ~moY J«§W

hr _wŠVm~mB©Mr EH$ Img ñdV§Ì Aer aMZm Amho. Ë`m J«§WmMm n[aM`mË_H${dMma `m àH$aUm_Ü o H$aÊ`mV Ambm Amho. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm

_mJ©Xe©Z H$aÊ`mgmR>r Ho$bobr {dZdUr, {Vbm {dMmabobo àíZ Am{U Ë`mbm_wŠVm~mB©Zo {Xbobr CÎmao Ago `m J«§WmMo ñdê$n Amho.

_wŠVm~mB©Mo A §J : `m àH$aUm_Ü o _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mo H$mhr

JQ>m_Ü o dJuH$aU H$ê$Z Ë`m Ë`m JQ>mZwgma {dMma Ho$bobm Amho. _wŠVm~mB©À`mA §Jm§Mr gm{hpË`H$ Ñï>rZo d¡{eîQ>çohr `m_Ü o Zm|X{dbr AmhoV. _wŠVm~mB©À`m

A §Jm§Mm AmOda Omo {dMma hmoV hmoVm Vmo àH$m{eV 42 A §Jm§À`m AmYmaoMhmoV hmoVm. _wŠVm~mB©À`m g_J« A §Jm§Mm {dMma BWo àW_M hmoV Amho Ago oWo

Z_yX H$amdogo dmQ>Vo._wŠVm~mB©Mr gmW© JmWm : _wŠVm~mB©Mo gH$bg§VJmWo_Ü o AmOda

42 A §JM àH$m{eV Pmbobo Amho. _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm AW© bmdÊ`mMoH$m_ AmOda _amR>r gm{hË`m_Ü o Pmbobo ZìhVo. Voìhm Vr AS>MU OmUdyZ_wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm empãXH$ ñVamda na§Vw Ë`mVrb ^mdmer B_mZ

amIÊ`mMm à`ËZ H$ê$Z AW© bmdÊ`mMo H$m_ Amnë`mnarZo àñVwV g§emo{YHo$ZoHo$bo Amho.

_wŠVm~mB©À`m g§H${bV A §Jm§Mr JmWm : _wŠVm~mB©Mo XmoZeo VoAS>rMeo A §J Agë`mMr Zm|X doJdoJù`m H$moem§_YyZ H$aÊ`mV Ambr hmoVr.

_mÌ àM{bV A §JJmWo_Ü o \$ŠV 42 A §JM g_m{dï> Ho$bobo AmT>iVmV.Voìhm BVa A §J Oo nydu àH$m{eV Pmbobo AmhoV _mÌ {dIwaboë`m ñdénmVAgë`mZo Oo Ab{jV am{hbo hmoVo Ë`m gmè`m A §Jm§Mo g§H$bZ H$aÊ`mMm

à`ËZ oWo g§emo{YHo$Zo Ho$bm Amho. àH$m{eV A §Jm§ì`{V[aŠV 202 A §JCnbãY hmoD$ eH$bo AmhoV.

{d^mJ Mma : n[a{eï>nyd©OÝ_r _wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag : Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hr

kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©nojm doJir hmoVr Am{U Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hrkmZoída^{JZr _wŠVm~mB©Mm nydm©dVma hmoVr Ago EH$ _V Á oð> g§emoYH$

Page 9: muktabai- 2nd Edition

16 17

F$U{ZX}e

"H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t' øm J«§WmMo H$m_ H$arVAgVmZm _bm AZoH$mZoH$ ì`ŠVtMo ghH$m © bm^bo.

`m gd© H$m_m_Ü o _bm àm_w»`mZo _mobmMr _XV Pmbr Vr nwÊ`mVrbnwT>rb J«§Wmb o Am{U Ë`m§Mm H$_©Mmar dJ© `m§Mr : O`H$a J«§Wmb`, ^m§S>maH$a

BpÝñQ>Q>çyyQ>, am_H¥$îU _R>, _mV¥ñ_¥Vr, ZJa dmMZ _§{Xa, _hmamîQ—> gm{hË`n[afX, ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i, Jadmao dm{UÁ` _hm{dÚmb`.

_wŠVm~mB©g§~§Yr _bm Amdí`H$ Agbobr nwñVHo$ `m gd© J«§Wmb`mVyZ _bmdoimodoir CnbãY hmoD$ eH$br Ë`m_wioM ho g§emoYZ eŠ` Pmbo.

_wŠVm~mB©À`m dmL²>_`mMm Aä`mg H$aVmZm Á`m J«§WmdmMyZ Vmo Aä`mg

nyU©M hmoD$ eH$bm ZgVm Agm J«§W åhUOo "kmZ~moY'. ZJa {Oëhm Eo{Vhm{gH$dñVw g§J«hmb`mMo lr. gwaoe Omoer d Ë`m§Mo Hw$Qw>§{~` `m§À`m gmhmæ`mZo _bm VmoJ«§W àmßV Pmbm.

"H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`r' `m nwñVH$mMm, _wŠVm~mB©

Am{U JmoajZmW `m§Mr oQ> hm Jm^m yV Agm {dMma Amho. `m oQ>rbm AmYmaåhUyZ XmI{dVm oVrb Ago A §J H¡$.b.am.nm§JmaH$a `m§Zm hñV{b{IV

ñdê$nmV {_imbo. Am{U Vo Ë`m§Zr "_w_wjy'À`m 1927 gmbÀ`m A§H$m§_Ü oàH$m{eV Ho$bo hmoVo. Voìhm Ë`m§À`m{df`rMr H¥$VkVmhr _mÂ`m _ZmV OmJr hmoVo.

S>m°.am.qM.T>oao, S>m°.gwerbm nmQ>rb `m§gma»`m Aä`mgH$ _§S>itZr_wŠVm~mB©g§~§Yr Oo AmOda {bImU Ho$bo, Ë`m Aä`mgmVyZ Oo AZoH$ àíZ

CnpñWV Ho$bo, bmoH$m§g_moa _m§S>bo Ë`m àíZm§_wiohr g§emo{YHo$À`m Aä`mgmbmEH$ {Xem {_imbr åhUyZ Ë`m§Mmhr H¥$VkVoZo CëboI `m {R>H$mUr _bm H$amdmgmdmQ>Vmo.

_bm {deof CëboI H$amdmgm dmQ>Vmo Vmo _mPo nrEM².S>r.Mo _mJ©Xe©H$Agboë`m S>m°.AemoH$ H$m_V gam§Mm. ñdV:Mr ñdV§Ì _Vo _m§S>Ê`mgmR>r Ë`m§Zr

{Xbobo ñdmV§Í` ho _bm {deof _hÎdmMo dmQ>Vo. `m Ë`m§À`m d¥ÎmrMo EH$Aä`mgH$ åhUyZ _r {ZpíMVM ñ_aU R>odbo nm{hOo Ago _bm dmQ>Vo.

S>m°.am.qM.T>oao `m§Zr _m§S>bo hmoVo Am{U Ë`m_wio _wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ

`mg§~§YrMr _V_Vm§Vao {Z_m©U Pmbr hmoVr. `m àíZmMm {M{H$ËgH$ {dMma `màH$aUm_Ü o Ho$bm Amho. Am{U kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© {hbmM JmoajZmWm§Mm

AZwJ«h bm^bm hmoVm. Voìhm `m XmoKr OUr {^ÝZ ZmhrV Ago gmYma {ddoMZ `màH$aUm_Ü o Ho$bo Amho.

bmoH$gm{hË`mVrb _wŠVm~mB© : bmoH$_mZg _wŠVm~mB©H$S>o H$moUË`m

^mdZoVyZ nmhVo `mMo ñnï> à{Vq~~ bmoH$gm{hË`m_Ü o nS>bobo {XgVo. Ë`mMmg§H$bZmË_H$ ñdê$nmMm {dMma oWo Ho$bm Amho.

`m {d^mJm_Ü o nwT>o, _wŠVm~mB©Mm OrdZnQ>, _wŠVm~mB©À`m nXñnem©ZonwZrV Pmboë`m {R>H$mUm§Mo ZH$memVrb ñWmZ, _wŠVm~mB©Mr Hw§$S>br, A §Jm§Mr

gyMr `m§Mm g_mdoe Ho$bm Amho.kmZoídam§Mr ^{JZr åhUyZM kmV Agboë`m _wŠVm~mB©Mo ñdV§Ì

H$m ©H$V©¥Ëd, {VMo ñdV§Ì ì`pŠV_Îd `m nwñVH$mÀ`m {Z{_ÎmmZo àH$memV oB©bAgm {dídmg g§emo{YHo$g dmQ>Vmo. _wŠVm~mB©À`m A{YH$mamMr, {VÀ`m`mo½`VoMr gwñnï> OmU Aä`mgH$m§Zm `m {Z{_ÎmmZo hmoB©b Ago dmQ>Vo.

_wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§Mr oQ> hm EH§$XaM _hmamï—>mÀ`mAmÜ`mpË_H$ B{VhmgmVrb EH$_odm{ÛVr` àg§J hmo . Voìhm Ë`mMr _hÎmm, Ë`m

oQ>rMm BVam§da Pmbobm n[aUm_ `mMm {dñV¥V {dMma `m nwñVH$mV Ho$bm Amho .qH$~hþZm, øm oQ>rVrb _hÎdnyU©Vm hmM `m nwñVH$mÀ`m boIZmMm H|$Ðr`

{dMma Amho. Aä`mgH$m§Zm doimodoir Oo àíZ nS>bobo {XgVmV Ë`mMmhr H$mhrIwbmgm `m AZwf§JmZo oWo Ambm Amho. _wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§À`m

oQ>rMm ZrQ> CbJS>m Pmë`mZo, `m gmè`m ^md§S>m§À`m d g_H$mbrZm§À`m

g§~§Ym§da EH$ doJim àH$me nS>Vmo. Agm à`ËZ `m nwñVH$mÛmao àW_M hmoVAmho ho g_mYmZmZo Z_yX H$amdogo dmQ>Vo.

***************

Page 10: muktabai- 2nd Edition

18 19

{d^mJ EH$_wŠVm~mB©Mo OrdZ

VÎdkmZmMo Á oð> àmÜ`mnH$ lr._mo.à._amR>o `m§Zr Ho$bobo _mJ©Xe©Zhr _bm_mobmMo dmQ>Vo. `m gd© H$m_m_Ü o _bm _mÂ`m Hw$Qw>§{~`m§Mo d _mÂ`m{_Ìn[admamMo ghH$m © bm^bo. `m gd©M {bImUmgmR>r _bm kmVAkmVAem AZoH$ ì`ŠVtMo ghH$m © bm^bo. _wŠVm~mB©À`mM eãXmV gm§Jmd`mMoPmbo Va,

åhUo _wŠVm~mB© OmUbr Z OmUVrAgmo gd© yVr Z_Z _mPo Ÿ&&

Aem ^mdZoZo gdmªZm d§XZ H$ê$Z hr H¥$VkVm ì`ŠV H$aVo.

S>m°.Ho$VH$s _moS>H$

***************

Xwgè`m Amd¥ÎmrÀ`m {Z{_ÎmmZo...

g§V _wŠVm~mB©darb `m nwñVH$mÀ`m n{hë`m Amd¥ÎmrMo àH$meZ hmoD$Z

AmVm gw_mao nmM dfª Pmbr. `m nmM dfmªH$S>o _mJo diyZ nmhVmZm _bm OmUdVo

H$s `m nwñVH$mZo _bm Iyn H$mhr {Xbo Amho. nwñVH$ boIZ, àH$meZ, {dVaU,

nwañH$ma, à{gÕr `m gmè`m àdmgmVyZ _wŠVm~mB©Zo _bm AZw dm§Zr Iyn g_¥Õ Ho$bo.

g§V _wŠVm~mB©darb ho g§emoYZna H$m_ ! Vgo åhQ>bo Va hm Aä`mg{df`

Am§Va{dÚmemIr` Amho. VÎdkmZ, gm{hË`, B{Vhmg, AÜ`mË_ `m gmè`m§ZmM

ñne© H$aUmam hm {df` Amho. `m nwñVH$mMr XIb `m gd©M joÌmVrb

{dÛVOZm§Zr, Ë`mVrb Zm_m§{H$V g§ñWm§Zr KoVbr. _hmamï´> VÎdkmZ n[afX, _hmamï´>

gm{hË` n[afX, g§J_Zoa B{Vhmg g§emoYZ g§ñWm, nwUo ZJa dmMZ _§{Xa,

kmZà~mo{YZr {ZJS>r `m nmM {d»`mV g§ñWm§Mo nwañH$ma `m nwñVH$mbm bm^bo.

nmdgÀ`m ñdm_r ñdê$nmZ§Xm§À`m Amerdm©Xñdê$nmV, _mPr `moJm`moJmZo

lr._Yw mD$ nQ>dY©Z Am{U lr.nX²_mH$a Zm§XwaH$a `m§Mr oQ> Pmbr. Am{U `m

nwñVH$mÀ`m {ÛVr` Amd¥ÎmrMm `moJ AZno{jVnUo OwiyZ Ambm. dada {XgUmè`m

YH$mYH$sÀ`m OrdZàdmhmÀ`m AmV_YyZ em§VnUo, {Z:eãXnUo _wŠVm~mB©Mo H$m ©

AmOhr Mmby Amho `mMr EH$ à{MVrM `m gmè`mÀ`m _mÜ`_mVyZ Ambr. `m naVo

A{YH$ H$m` ~mobmdo ? ìhmdo g_{n©V ho{M ~ao !

S>m°.Ho$VH$s _moS>H$

Page 11: muktabai- 2nd Edition

20 21

{MËH$bm _wŠVm~mB©

"V¡gr Xeo{M dmQ> Z nmhVm Ÿ& d`go{M`m Jmdm Z OmVm Ÿ&~minUrM gd©kVm Ÿ& dar V`mVo Ÿ&&'

Ago Á`m§À`m~X²Xb `WmW©nUo åhUVm oVo Aer kmZoídamXr Mma ^md§S>o. `m

gd©M ^md§S>m§Mo OrdZ EH$m Abm¡{H$H$ à oZo VoOmibobo {XgVo. ^m¡{VH$mVrbAS>rAS>MUr, qZXm, Cnojm, ~{hîH¥$V OrdZ B. Jmoï>r dmQ>çmbm oD$Zhr

Ë`m_wio {dM{bV Z hmoVm ñdV:À`m AmË_gm_Ï`m©À`m àH$memV dmQ>MmbH$aUmar hr ^md§S>o. ñdV: VéZ {díd VmaUmar hr ^md§S>o. AmÜ`mpË_H$

`mo½`VoÀ`m Ñï>rZo g__oi AgUmar {Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ, _wŠVm~mB© hr^md§S>o; na§Vw kmZoídam§Mo ì`pŠV_Ëd OZ_mZgmda BVŠ`m à^mdrnUo R>gmdbo

Jobo H$s BVa {VÝhr ^md§S>o Ë`mnwT>o H$mhrer Ab{jV dmQ>VmV. _wŠVm~mB© ho `m^md§S>m§_Yrb EH$ AmJio ì`pŠV_Ëd. Ë`m§À`m M[aÌmMm doY KoÊ`mMm hm EH$à`ËZ.

_wŠVm~mB©Mm OÝ_, Ë`m§Mo OrdZ, Ë`m§Mr g_mYr `m gmè`m Jmoï>råhUOo EH$ ñd § y M_ËH$ma Amho. Aem `m A{ÛVr` OrdZmÀ`m _yimH$S>o Ñï>r

Q>mH$br Va Ë`m§Mo Abm¡{H$H$Ëd H$iÊ`mg WmoS>r _XV hmoB©b. g§Ý`memMr _wboåhUyZ bmoH$OrdZmÀ`m Ñï>rZo hr ^md§S>o qZXobm nmÌ Pmbr Am{U emñÌmÀ`m

Ñï>rZo Vr d«V~§Ymbm AnmÌ R>abr, Var `m ^md§S>m§À`m {nË`mÀ`m g§Ý`ñVd¥ÎmrVM Ë`m§Mo Abm¡{H$H$Ëd gmR>dbobo {XgyZ oVo. Ë`m§Mo dS>rb {dR²>R>bn§V. Vo_yiMo AmnoJmdMo, d¥Îmr g§Ý`ñV, Am§V[aH$ AmoT> VnmH$S>o, KaXma g§gma

`m~m~V {ZamgŠV, doX{dYmZm§Mm Xm§S>Jm Aä`mg d VrW© mÌoMr AmoT>. AënH$mimV Vo emñÌdoÎmo Pmbo. Odinmg g§nyU© ^maV^a «_U H$ê$Z

^JdV²{M§VZmV Ami§Xrbm oD$Z nmohmoMbo.VoWo amhUmè`m {gÕmon§Vm§Zm Ë`m§À`m H$Ý ogmR>r da åhUyZ

{dR²>R>bn§Vm§Mr _yVu S>moù`m§V ^abr. AmJ«hmZo {gÕmon§Vm§Zr Ë`m§Zm ^moOZmg~mobm{dbo. Ë`mM amÌr {gÕmon§Vm§Zm nm§S>wa§JmMm Ñï>mÝV Pmbm d Amnbr _wbJr

Ë`m§Zm An©U H$ê$Z gmb§H¥$V H$Ý`mXmZ H$aÊ`mMm AmXoe {_imbm.

_mo{V`m§Mm Mwam \|${H$bm A§~ar Ÿ& {dOy{M`m nar H$si Pmb| &&

Oar {nVm§~ao Zog{dbr Z^m & M¡VÝ`mMm Jm^m Zriq~Xy &&

Virnar nago eyÝ`mH$ma Pmb| & gnm©Mt{h {nb| ZmMy§ bmJo &&

H$S>H$S>moZr drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t & oQ>br _wŠVm~mB© Jmoamo~mbm &&

kmZXod åhUo H¡$gr Pmbr oQ> & Amoi{Ib| A{dQ> Amnwb|nU &&

Page 12: muktabai- 2nd Edition

22 23

OÝ_ 1199 _Ü o Pmbm Ago na§nam _mZVo.) Am{XeŠVrê$n AgUmar

_wŠVm~mB© OÝ_br Vrhr AmpídZ ewÕ à{VnXobm åhUOoM ZdamÌmÀ`m n{hë`m{Xder !

_mVm{nË`m§Zr XohË`mJ Ho$bm Voìhm _wŠVm~mB© AdKr Mma dfmªMr hmoVr.Í §~Ho$ídar AmB©d{S>bm§gh Ho$bobo «_U hr _wŠVm~mB© Am{U Ë`m§Mo _mVm{nVm`m§À`m g§~§YmVrb _hÎdnyU© KQ>Zm åhUyZ gm§JVm oVo. Ë`mVhr {Zd¥[ÎmZmWm§À`m

emoYmgmR>r {Z_m©U Pmbobr AñdñWVm, _wbm§Zm Y_m©V àdoe {_imdm `mgmR>rAgUmar XwpíMÎmVm `m_Ü o _mVm{nVm ì`J« AgUma. Voìhm _wŠVm~mB©g Ë`m§À`m

ào_i dmËgë`mMm Ambobm AZw dhr VwQ>n§wOmM AgUma, hohr CKS> Amho.VrZ kmZr ^md§S>m§À`m nmR>rda OÝ_mbm Ambobr _wŠVm~mB© AmB©d{S>bm§À`m

_¥Ë yZ§Va Aem n[apñWVrV EH$X_ àm¡T> Z ~Zbr VaM Zdb ! AmB© Am{UdS>rb Ooìhm `m ^md§S>m§Zm gmoSy>Z Jobo Voìhm {Zd¥{Îm Am{U kmZoída H$moamÝZ

AmUm`bm OmV AgV Am{U gmonmZXod _wŠVm~mB©bm gm§ miV AgV.AmB©d{S>bm§{dZm nmoaH$s Pmbobr hr ^md§S>o, Ë`m§À`mda _m oMr nmIa KmbÊ`mMoH$m © gdm©V bhmZ AgyZhr _wŠVm~mB©Zo Ho$bobo AmT>iVo. bhmZer _wŠVm

~mbnU \$mago Z AZw dVmM EH$X_ nmoŠV Pmbr.{~H$Q> Aem n[apñWVr_wio _wŠVm~mB© ^m¡{VH$ÑîQ>çm EH$X_ nmoŠV

Pmbr Va XwgarH$Sy>Z gX²Jwé {Zd¥{ÎmZmWm§Zr ZmWg§àXm`mMr Xrjm {Xë`mZo VrAmÜ`mpË_H$ÑîQ>çmhr àm¡T> ~Zbr.

"AmgZm{M`m nmCQ>r Ÿ& àm¡T> ìhmdo gX²JwéÀ`m nmoQ>r Ÿ&VoWo AmË_Jwøm{M`m Jmoï>r Ÿ& g§nmXmì`m Ÿ&&' 3

hm _wŠVm~mB©Mm ñdV:Mm AZw d hmoVm. Aem arVrZo AJXr bhmZ d`mVM

_wŠVm hr _wŠVm~mB© ~Zbr, _wŠVmB© ~Zbr.{Zd¥{ÎmZmW ho _wŠVm~mB©Mo XrjmJwé. kmZoídam§Zmhr {Zd¥{ÎmZmWm§ZrM

Xrjm {Xbr hmoVr Ë`m_wio kmZoída d _wŠVm~mB© `m XmoKm§_Ü o AmVm Ho$dibm¡{H$H$ ~[hU^mD$ Ago ZmVo {eëbH$ am{hbo ZìhVo. Va Vo AmVm

Jwé~§Yw {JZr ~Zbo hmoVo. gX²Jwé H|$ÐñWmZr _mZyZ Ë`m§À`m^modVr ào_, AmXa,^ŠVr, kmZ B.Mr Jw§\$U `m XmoKm§_Ü o g_mZVoZo KS>V hmoVr. Am{U åhUyZM

{dR²>R>bn§Vm§Zmhr Xwgè`m {Xder Agm AmXoe {_imbm, "{dR²²R>bn§Vm, VwÂ`m

{R>H$mUr kmZ, ^ŠVr d d¡am½` nyU©ê$nmZo Amho. VwÂ`mnmgyZ {gÕmon§Vm§À`mH$Ý oÀ`m CXar ~«÷m, {dîUy d _hoe `m VrZ XodVm Am{U Am{XeŠVr OÝ_mbm

oUma Agë`m_wio {VÀ`mer {ddmh H$amdm.' Ë`mZwgma Ë`m§Mo b½Zhr Pmbo. nUnwT>o {dR²R>bn§Vm§Zm d¡am½` àmßV Pmë`m_wio, Vo nËZrÀ`m AZw_VrdmMyZ g§Ý`mgKoD$Z H$merg OmD$Z am{hbo. na§Vw Á`m Wmoa ~«÷{Zð> `VrÀ`m hñVo g§Ý`mgXrjm

KoVbr, Ë`mM `VrÀ`m AmXoemdê$Z g§Ý`mgml_ gmoSy>Z nwÝhm J¥hñWml_r Pmbo.H$merhÿZ Ami§Xrg oD$Z am{hbo d ~mam df} J¥hñWml_mMo AmMaU Ho$bo. hr

gd© {Z`VrMrM `moOZm H$s, EH$m {Z{d©H$ma d {Zd¥Îm OrdmÀ`m {R>H$mUràd¥ÎmrMm H$m|~ CJdyZ, ~«÷mbm d Am{XeŠVrbm Amnbo {ZJw©U ê$n gmoSy>Z

gJwU ê$nmV AdV[aV ìhmdo bmJbo. {ZJw©U d {ZamH$ma Aembm gJwU gmH$mamVoÊ`mH$aVm J§Joà_mUo n{dÌ d {Z_©i ~rOmMr Amdí`H$Vm AgUo CKS> Amho.

åhUyZ Ë`m§À`m g§Ý`ñV d¥ÎmrVM Ë`m§À`m g§gmamMo loð>Ëd gmR>dbobo {XgyZ oVo.{dR²>R>bn§Vm§À`m {Z[aÀN> d¥ÎmrVyZM {Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ, _wŠVm~mB© `m^md§S>m§Mm OÝ_ Pmbm.

{dR²>R>bn§VmMo gd©M OrdZ Xw:I d AmnÎmrV ì`VrV Pmbobo {XgVo.na§Vw Ë`mhr AdñWoV loð> d kmZr {dÛÁOZm§Mm Ë`m§Zr H$Yr Ad_mZ Ho$bm Zmhr.

BVHo$M Zìho Va XohmÝV àm`píMÎmmMr Amkm Pmë`mda Vrhr Ë`m§Zr {eagmd§Ú_mZbr. ñdV:À`m bhmZ ~mbH$m§Zm Wmoaë`m {Zd¥{ÎmZmWm§da gmondyZ

g_mOOrdZmVyZ ~{hîH¥$V Aem AdñWoV Ë`m§Zm gmoSy>Z, {ÌdoUrV AmË_moËgJ©H$aÊ`mH$aVm Vo {ZKyZ Jobo. EdT>o {dbjU gmhg, Vohr kmZmÀ`m, g§ m_mÀ`m dY¡ m©À`m AmYmamda ! "Ho$di {MX§emMm nmB©H$' Aer ewÕ OmU Agë`m{edm`

Ago Y¡ © oUo eŠ` Zmhr. "ewÕ ~rOmnmoQ>r Ÿ& \$io agmi Jmo_Q>r Ÿ&&' `mMmgmjmV² àË`` åhUOo hr Mma ^md§S>o.1

eHo$ 1195 _Ü o {Zd¥{Îm, eHo$ 1197 _Ü o kmZoída, eHo$ 1199_Ü o gmonmZ Va _wŠVm~mB© eHo$ 1201 _Ü o `m yVbmda àH$Q>br.2

(OÝ_eH$m~X²Xb Aä`mgH$m§_Ü o _V oX AmhoV. {Zd¥{ÎmZmWm§Mm OÝ_ 1190gmbr, kmZoídam§Mm 1193 _Ü o, gmonmZXodm§Mm 1196 _Ü o Va _wŠVm~mB©Mm

Page 13: muktabai- 2nd Edition

24 25

H¥$Vr_YyZhr ì`ŠV hmoV hmoVr. gX²JwéMm H$moUVmhr eãX Vr Imbr nSy> XoV Zgo.

Am{U EH$ {Xdg {Zd¥{ÎmZmWm§Zr ghO {VÀ`mnmer _m§S>o ImÊ`mMr BÀN>màX{e©V Ho$br. Voìhm _wŠVm~mB©Zo _m§S>o V`ma H$aÊ`mgmR>r bmJUmar gmar

nyd©V`mar Ho$br Am{U _mVrMo nai AmUÊ`mgmR>r Hw§$^madmS>çmV Jobr. naiKoD$Z {ZKmboë`m _wŠVm~mB©bm dmQ>oVM {dgmo~m MmQ>rZo hQ>H$bo. {VÀ`mhmVmVrb nai {hgH$mdyZ KoVbo, Vo \$moSy>Z Q>mH$bo Am{U AmVm nwÝhm H$moUrhr

_wŠVm~mB©bm nai XoD$ Z o Aer VmH$sXhr Hw§$^madmS>çmV Ë`mZo gdmªZm {Xbr.{dgmo~m ho Ë`m JmdmVrb _moR>o àñW hmoVo. AS>rAS>MUrbm gdmªZm n¡í`mgmR>r

Ë`mMoM nm` Yamdo bmJV. Voìhm Ë`m§Mm CJmM amof ZH$mo åhUyZ gdmªZrM{dgmo~m§Mr hr Amkm nmibr. _wŠVm~mB© {Zame hmoD$Z Kar naVbr. gX²Jwé§Mr

EH$ gmYrer BÀN>mhr AmnUmg nwar H$aVm oD$ Z o `mMo {Vbm {dbjU Xw:IPmbo hmoVo. {VMm CVabobm Moham nmhÿZ {VÀ`m _Z:pñWVrMr H$ënZm

kmZoídam§Zm Ambr. _wŠVm~mB©Mr AS>MU gmoS>{dÊ`mgmR>r _J Ë`m `mo½`mZo`moJà{H«$ oZo ñdV:Mm OR>amp½Z àÁd{bV Ho$bm Am{U Ë`mda _wŠVm~mB©Zo _m§S>o^mObo. `m ^md§S>m§Mr \${OVr nmhmdr `m hoVyZo Ambobo {dgmo~m hm gmam àH$ma

nmhÿZ AmíM ©M{H$V Pmbo. `m _wbm§À`m Agm_mÝ`VoMr Ë`m§Zm H$ënZm Ambr.Ë`m§Mo CpÀN>ï> godZ Ho$ë`mZo Amnë`m nmnm§Mo àm`píMV hmoD$Z Amnbm CÕma

hmoB©b `m H$ënZoZo {dgmo~m Ë`m§Mo Cï>o AÝZ ImD$ bmJbo. ""{dgmo~m, VyIoMamà_mUo ( yVmà_mUo) Cï>o H$m ImVmog ?'' Agm àíZ _wŠVm~mB©Zo Voìhm

Ho$bm. Va kmZoídam§Zr Ë`m§Zm "naVm ga' Ago åhQ>bo. "naVm ga' ho kmZoídam§MoeãX EoH$VmM, VmoM OUy JwénXoe Ago _mZyZ, VoM eãX à_mU _mZyZ {dgmo~m

Q>rn : oWo _wŠVm~mB©À`m OrdZmMm {dMma H$aV AgVmZm gd©ê$T> Agboë`m Aem H$mhr

Am»`m{`H$m§Mm AmYma KoVbm Amho. kmZoídam§À`m nmR>rda _wŠVm~mB©Zo _m§S>o ^mOUo,

kmZoídam§Zr q^V Mmb{dUo, qH$dm aoS>çm_wIr doX dX{dUo ho àg§J Am»`m{`Ho$À`m ê$nmZo

OZ_mZgmV ê$T> AmhoV. Ë`mnmR>r_mJÀ`m d¡km{ZH$ qH$dm AmÜ`mpË_H$ ahñ`mMm emoY

oWo KoVbobm Zmhr. H$maU `m Am»`m{`H$m àm_w»`mZo kmZoídam§À`m OrdZmer {ZJS>rV

AmhoV. Voìhm _wŠVm~mB©À`m M[aÌm_Ü o Ë`m \$ŠV g§X^m©XmIbM KoVë`m AmhoV, ho oWo

Z_yX H$amdogo dmQ>Vo.

Ho$di H$m¡Qw>§{~H$ ZmË`m_YyZ oUmè`m Od{iH$snojm `m XmoKm§_Ü o {deof Agm

AZw~§Y {Z_m©U hmoV Jobm. kmZoída Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m_Ü o EH$ g_OXmaJw§\$U hmoV hmoVr. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr {Xboë`m gmYZm_mJm©dê$Z XmoKohr ghàdmg

H$arV hmoVo. _wŠVm~mB©bm Amboë`m e§H$m {VZo kmZoídam§Zm {dMmamì`mV Am{UkmZoídam§Zr {VMo g_mYmZ H$amdo, kmZoídam§À`m _mJ©Xe©ZmZo _wŠVmZo nwT>MrdmQ>Mmb gwé H$amdr Ago gmao Mmbbo hmoVo.

""_yiÛmar XmXm ñWm{nbm JUnVr Ÿ& _m`m hr CËnÎmr H¡$er Pmbr &&_m oMm ~§~mi Om o EH$gam & BÀ`mhr AmYmam gm§Jm XmXm &&

~«÷m§S> ì`m{nbo AmH$me H$d{ibo & gd© H$mhr ì`m{nbo _m oZo{M &&_m`m H¡$er XmXm gm§JVm {ZJw©U & _wŠVm~mB© åhUo {^ÝZ \$moS>m &&'' 4

Aem àH$maMo JyT>, JhZ, J§ ra àíZ _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm {dMmaV Ago.{VMr{Okmgm nmhÿZ kmZoídahr {Vbm ^a^ê$Z kmZ ~moY XoV AgV. _wŠVm~mB©

Ë`mAmYmao amoOÀ`m amoO ñdV:Mr CÝZVr H$ê$Z KoV hmoVr. Ago Mmby AgVmZmMEH$ {Xdg _wŠVm~mB©bm EH$ {dbjU AZw d Ambm. Ë`m AZw dm~X²Xb VrkmZoídam§Zm gm§Jy bmJbr,

""ghO g_m{Y bmJbr {ZJw©Ur Ÿ& Iw§Q>brgo dmUr Z Mbo nwT>o &&Iw§Q>bm hm eãX am{hbm ì`dhma & Pmbm gmjmËH$ma gXmo{XV &&

Jimbr B§{Ð o am{hbogo _Z & Pmbo _hmeyÝ` EH$mEH$s &&'' 5

kmZoídam§Zm _wŠVm~mB©Zo àmßV H$ê$Z KoVboë`m CÀM XeoMr OmUrd Pmbr Am{U

_wŠVm~mB©g Ë`m§Zr AË §V g_mYmZmZo åhQ>bo,""AmR>do g_m{YMo A§J Ambo VwO Ÿ& AmVm Zmhr H$mO Am{UH$m§gr Ÿ&&

kmZXod åhUo EoH$ _wŠVm~mB© Ÿ& {Zd¥{ÎmMo nm`r gd© gwI Ÿ&&'' 6

EH$ {ZpíMV Aer CÀM Xem àmßV Pmë`mda Á`m§À`m_wio ho KS>VoË`m§À`m~X²Xb {VÀ`m _ZmV Anma Aer H¥$VkVoMr ^mdZm {Z_m©U Pmbr.

""dar {Zd¥{ÎmH¥$nm Ÿ& nwT>o kmZZ§XmXrnm Ÿ&gmo Ombr _yb g[aVm Ÿ& b§Kmd`m Ÿ&&'' 7

Ago CX²Jma {VÀ`m _wImVyZ ZH$iV àñ\w${Q>V Pmbo.gX²Jwé~ÔbMr hr {VMr H¥$VkVm {VÀ`m àË oH$ bhmZghmZ

Page 14: muktabai- 2nd Edition

26 27

`m gmè`m§Mo EH$ ì`mnH$ ñdê$nmMo Xe©ZM OUy oWo kmZXodm§Zm KS>V hmoVo.

{dÛÁOZm§À`m joÌmVM eãXkmZmMr, nmoH$i nm§{S>Ë`mMr ewÕkmZmda hmoUmarHw$aKmoS>r Vo CKS>çm S>moù`m§Zr nmhV hmoVo. eãXemñÌmZo {dbjU Šboe Pmbobo

kmZoída, dma§dma qMVZ_½Z Pmbobo _wŠVm~mB© nmhV hmoVr. kmZoídam§_Ybmhiyhiy hmoV Mmbbobm ~Xb {VÀ`m gyú_ ZOaobm OmUdV hmoVm. kmZmMrH$dmS>o Vo {_Qy>Z KoV AmhoV Am{U {Xdg§o{Xdg OmñV OmñVM AmË__½Z hmoV

Mmbbo AmhoV ho {Vbm OmUdV hmoVo. gmè`m OJmdaM éï> Pmbo Agmdo AgokmZoídam§Mo ho dmJUo nmhÿZ _wŠVm~mB©bm Ë`mVrb Jm§ r © bjmV Ambo. XmoKm§À`m

ZmË`mVrb b{S>dminUmMm AmYma KoV _wŠVm~mB©Zo kmZoídam§Zm g_Omdbo,""`moJr nmdZ _ZmMm Ÿ& gmhr AnamY OZmMm &

{dídamJo Pmbo dÝhr & g§Vo gwIo ìhmdo nmUr &bS>rdmi _wŠVm~mB© & Ord _wXb R>m`rMo R>m`r &

Vwåhr Vé{Z {díd Vmam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&'' 12

_wŠVm~mB©À`m {dZdUrMm AMyH$ n[aUm_ kmZoídam§da Pmbm. AmnboAmË__½ZVoMo ñdV:^modVr AmIbobo n[aK Amobm§Sy>Z kmZoída "~«÷{dÚoMm

gwH$mi' H$aÊ`mÀ`m hoVyZo AmVm H$m ©àd¥Îm Pmbo. Zodmgo oWo"^mdmW©Xr{nHo$'À`m {Z{_©VrZo `m H$m`m©g àma§ Pmbm. ^mdmW©Xr{nHo$À`m

(kmZoídar) {Z{_©VrMo EH$ g_mYmZ ~miJV hr gmar ^md§S>o AmVm Amnë`mJmdr naV {ZKmbr hmoVr. dmQ>oV MmbVmMmbVmhr H$moUmH$moUmbm H${dËdmMr

ñ\y$Vu `mdr, Ë`mZo Vo åhUyZ XmIdmdo, Xwgè`mZo Vo CVadyZ ¿`mdoV Aem arVrZo_Ob Xa_Ob H$aV gmar OU Ami§Xrg naVbr. ew{ÕnÌ {_idyZ Amboë`m`m ^md§S>m§~X²XbMr Ami§XrH$am§Mr gwédmVrMr Vrd« {ZfoYmË_H$ à{V{H«$`m

AmVm ~Xbbr hmoVr. Ë`mMr OmJm AmVm AmXamZo KoVbr hmoVr.kmZoídam§Zr n¡R>UmV XmI{dboë`m M_ËH$mamMo d¥Îm H$Um}nH$Uu

Mm§JXodm§À`m H$mZmda Jobo. "d§My{Z`m H$mim a{jbo eara Ÿ& ~hþV {Xg ^madmT>{dbm Ÿ& nar ho gm_Ï © Zmhr Amåhm A§Jr Ÿ&' 13 `mMr OmUrd Mm§JXodm§Zm

_Zmo_Z Pmbr. kmZoídamXr ^md§S>m§À`m oQ>r{df`r Hw$Vyhb Ë`m§À`m _ZmV OmJoPmbo. na§Vw oQ>rnydu nÌ nmR>dmdo `m hoVyZo Vo nÌ {bhmd`mg ~gbo. kmZoídam§Zm

nam, ní §Vr, _Ü`_m, d¡Iar `m§À`m nbrH$S>o gaH$bo. naoÀ`mhr naVo OmD$Z

pñWamdbo. AmVm Vo "{dgmo~m IoMa' `m ZmdmZo AmoiIbo OmD$ bmJbo. {Z{_ÎmhmoVo N>moQ>çmem àg§JmMo nU Ë`mVyZM Ho$dT>m _hmZ n[aUm_ gmYbm Jobm hmoVm.

AmVm Ami§Xr Ho$ìhmM _mJo nS>br hmoVr. Ami§XrH$a ~«m÷Um§Mo nÌKoD$Z Mmahr ^md§S>o ew{ÕnÌ {_i{dÊ`mgmR>r n¡R>Ubm Ambr. ~«÷g onwT>o `m^md§S>m§Zr Amnmnbr Zmdo gm§{JVë`mda gdmªZr Ë`m§Mr {Iëbr CS>{dbr.

"{Zd¥{Îm Zm_ Am{U àd¥Îmr ~m§Ybm Ÿ& gmonmZ AdKS>bm àË`dmB© Ÿ&_wŠVm~mB© Am{U _wŠVrMr gwamUr Ÿ& kmZXodmo Am{U nm{VË` ^moJr Ÿ&&' 8

Aem àH$maÀ`m hoQ>miUrbm Ë`m§Zm Vm|S> Úmdo bmJbo. ñdm{^_mZr Aem_wŠVm~mB©g hr AdhobZm {Oìhmar bmJyZ am{hbr Agmdr. _mÌ `màg§Jr {VZo

Amnbo ñdV:Mo _yi ê$n CKS> H$ê$Z XmI{dbo Zmhr. "kmZm' hoM ZmdAgUmè`m aoS>çmH$Sy>Z doX åhUyZ XmIdmdoV Agm AmìhmZmË_H$ àg§J

kmZoídam§nwT>o C^m R>mH$bm. {Zd¥{ÎmÀ`m AmkoZo Am{U _wŠVm~mB© d gmonmZ `m§À`màmoËgmhZmZo kmZoídam§Zr Vo AmìhmZ brb`m nobbo. new_wImVyZ doX EoH$Ê`mg{_imë`mda _mÌ gmaoOU AmíM ©M{H$V Z Pmbo VaM Zdb !

"ho {VÝhr AdVma VrZ XodmMo Ÿ& Am{X_mVm _wŠVmB© _wŠVnUo AdVabr Ÿ&&' 9

Aem eãXmV Ë`m gmè`m ~«÷d§¥XmMr à{V{H«$`m ì`ŠV Pmbr. `m ^md§S>m§Zm jwÐ

boIUmè`m n¡R>UH$am§ZrM"kmZoemo ^JdmZ {dîUw: {Zd¥{Îm ©JdmZ ha: Ÿ&

gmonmZ ^JdmZ² ~«÷m _wŠVm»`m ~«÷{MËH$bm Ÿ&&' 10

Agm Ë`m§Mm Jm¡ad Ho$bm. n¡R>U_Ü o AZoH$ J«§Wm§Mo AdbmoH$Z `m ^md§S>m§ZrHo$bo. H$m{bHo$Mo Xe©Z, doXm§Vì`m»`mZàdMZo Agm Ë`m§Mm {XZH«$_ n¡R>U_Ü o

Mmby hmoVm. nwamU, har{H$V©Z `m gmè`m_wio Ë`m§Zr n¡R>UH$am§Mr _Zo qOHy$ZKoVbr hmoVr. _wŠVm~mB© _mÌ Ooìhm nmhmdo Voìhm Vw m©dñWoVM {Xgo.

"Vw m©dñWmaVm gwVm _wŠVm' 11 AgoM _wŠVm~mB©Mo gdmªZm Xe©Z KS>V hmoVo.ñdV:À`m eãXnm§{S>Ë`mÀ`m AmYmamda ñdV:bm kmZr åhUdyZ KoUmar

{dÛV²_§S>ir, Am{U Ho$di Ë`m§À`m H$moaS>çm, nmoH$i eãXm§ZrgwÕm Ë`m§À`m^OZr bmJUmar gm_mÝ` OZVm, M_ËH$mamZoo ^mamdyZ OmUmar gm_mÝ` OZVm,

Page 15: muktabai- 2nd Edition

28 29

Am{U BVa {VÝhr ^md§S>m§Mr nyOm Ho$br. "_wŠVmB© _wŠVê$n _wŠVrMr {MËH$im Ÿ&

{ZË` _wŠVbrim Xmdr A§Jr Ÿ&&' 18 `m ^mdZoZo Mm§JXodm§Zr hr nyOm Ama§{^brhmoVr. doXnR>U, _§JbdmÚo `m§À`m CËV_ Kmofm_Ü o hr nyOm nma nS>br. gwdU©

X{jUm, JmoXmZ XoD$Z ZJadm{g`m§Zm ^moOZ {Xbo Jobo. EH$ àH$maMm AX² wVAgm gmohim `m {Z{_ÎmmZo bmoH$m§Zm nmhmd`mg {_imbm.

kmZoídamXr ^md§S>m§Mr H$s{V©H$Wm n§T>anyamVrb Zm_Xodm§À`m H$mZmda

EìhmZm oD$Z nmohmoMbr hmoVr. `m _§S>itÀ`m oQ>rgmR>r Omdo Ago Zm_Xodmbmn§T>anyaÀ`m {dÇ>bmZohr gwM{dbo hmoVo. Am{U åhUyZ Ë`m§Mr oQ> ¿`mdr `m

CX²XoemZo EH$ {Xdg Zm_Xod `m ^md§S>m§H$S>o Ambo.^ŠVrÀ`m ~imda Xodmbm de H$ê$Z KoVbobm Aer Wmoa ^ŠV åhUyZ

Zm_XodmMrhr gd©Ì »`mVr hmoVr. Voìhm Agm ^ŠV Amnë`mH$S>o Ambm åhUyZ{Zd¥{Îm, gmonmZ, kmZoída `m§Zr Ë`m§Mo CÎm_ ñdmJV Ho$bo. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr

Zm_Xodm§Zm d§XZ Ho$bo Voìhm; "XodmMo Odi AmnU H$m`_ AgVmo, ñdV: na~«÷_mÂ`mOdi AgVo Voìhm `m§Zr Amnë`mbm d§XZ H$aUo `mo½`M Amho' Agmg_O Zm_Xodm§Zr H$ê$Z KoVbm d AmnU _mÌ Ë`m§À`m nm`m nS>Ê`mMr H$mhrM

Amdí`H$Vm Zmhr Ago Zm_Xodm§Mo _V Pmbo.Z§Va kmZoídam§Zrhr Zm_Xodm§Zm d§XZ Ho$bo, Voìhm AmnU `m§À`mnojm

d`mZo dS>rb Voìhm kmZoídam§Zr Amnë`mbm Z_ñH$ma H$aUo `mo½`M Amho AgoË`m§À`m _ZmV Ambo. gmonmZXodm§Zr Amnbo OUy H$mhr _m`~mnM oQ>bo Aem

^mdZoZo Zm_Xodm§Zm d§XZ Ho$bo.{Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ `m§Zr Zm_Xodm§Zm Ho$boobo Z_Z Am{U Ë`mda

Zm_Xodm§Mr Pmbobr à{V{H«$`m `mMo gyú_ AdbmoH$Z _wŠVm~mB© Xya C^r amhÿZ

H$aV hmoVr. Zm_Xodm§Mm Ah§H$ma {VÀ`m MmUmj ZOaoZo bJoMM hoabm Am{U{VZo Zm_Xodm§Mo Xe©Z KoÊ`mMo ZmH$mabo. Zm_Xodm~X²Xb {VMo Oo _V V`ma Pmbo

Vo {VZo ñnï> eãXmV Amnë`m ^md§S>m§Odi ì`ŠV Ho$bo.""AI§S> O`mbm XodmMm eoOma Ÿ& H$m ao Ah§H$ma Zmhr Jobm Ÿ&

_mZ An_mZ dmT>{dgr hodm Ÿ& {Xdg AgVm {Xdm hmVr Kogr Ÿ&na~«÷mg§Jo {ZË` VwPm Ioi Ÿ& Am§Yù`m S>moio S>mohio H$m ~m Pmbo Ÿ&

CX²²XoeyZ VrW©ê$n {bhmdo H$m {Ma§Ord {bhmdo `m g§ «_mV nS>boë`m Mm§JXodm§Zr

kmZoídam§Zm H$moaoM nÌ nmR>dyZ {Xbo. kmZoídam§Zr {Zd¥{ÎmZmWm§À`m AmkoZoMm§JXodm§Zm nmgï> Amoì`m§Mo nÌ nmRdyZ {Xbo. ho nÌ dmMyZhr Mm§JXodm§Zm H$mhrM

AW©~moY Pmbm Zmhr. Voìhm AmVm `m ^md§S>m§Mr g_j oQ> KoVë`m{edm`VaUmonm` Zmhr ho OmUyZ Mm§JXod dmKmda ~gyZ oQ>rgmR>r Ambo. {Zd¥{ÎmZmWm§ZrkmZXodm§Zm Mm§JXodm§Mr `mo½`Vm g_OmdyZ gm§{JVbr Am{U Mm§JXodm§À`m

oQ>rgmR>r Ë`m§Zm gm_moao OmÊ`mMr Amkm Ho$br. ñdV:À`m {gÕrgm_Ï`m©MoàXe©Z H$aV oUmè`m Mm§JXodm§Zm nmhÿZ _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm åhUmbr,

""{daŠV åhUdr Am{U BÀN>oMm nmB©Hw$ Ÿ& V`mMm {ddoH$ Omir naVm Ÿ&fQ²>emñÌdŠVm Am{U {dV§S>dmXHw$ Ÿ& V`mMm {ddoH$ Omir naVm Ÿ&

`mo{J`m åhUdr Am{U B§{Ð`m§Mm a§Hw$ Ÿ& V`mMm {ddoH$ Omir naVm Ÿ&_wŠVmB© åhUo O`mMm na_mW© _mBHw$ Ÿ& V`mMm {ddoH$ Omir naVm Ÿ&Ÿ&'' 14

Mm§JXodm§Mm Ah§H$ma g_yi Zï> ìhmdm `m hoVyZo _J kmZoídam§Zrhr EH$ Šb¥ßVrHo$br. Mm§JXodm§À`m oQ>rgmR>r kmZoídamXr ^md§S>o q^Vrda ~gyZM gm_moar Jobr.q^V Mmbdbobr nmhÿZ Mm§JXodm§Mm Cabmgwabm Ah§H$mahr Zï> Pmbm. Vo eaU

Ambo. ""daXhñV AmVm _ñVH$s R>odmdm'' 15 Aer {dZdUr Ë`m§Zr Ho$br.{Zd¥{ÎmZmW, gmonmZXod, kmZoída `m {VKm§Zrhr Mm§JXodmg _wŠVm~mB©H$S>o

gmondbo. ""`mgr H$am àVrV AmË_kmZr Ÿ&&'' 16 Ago {Zd¥{ÎmZmWm§Zr_wŠVm~mB©bm gm§{JVbo. _wŠVm~mB©À`m MaUr bmJboë`m Mm§JXodm§À`m _mÏ`mda

_wŠVm~mB©Zr hmV R>odbm. Mm§JXodmbm {ZO~moY àmßV H$ê$Z {Xbm. ~hþVm dfmªMmamO`moJr jUm§Mmhr {db§~ Z bmJVm _wŠVmB©H¥$no_wio OrdÝ_wŠV Pmbm. oWoM_wŠVm~mB©Zr Mm§JXodm§Zm Mm§JXodnmgï>rMm AW© g_OmdyZ {Xbm. Zìho,

Mm§JXodm§Zm OUy Ë`mMm AW© gdmªJr bod{dbm. Mm§JXod OUy AW©ê$nM ~Zbo._wŠVm~mB© gX²JwénXr AméT> Pmbr hmoVr Am{U {VMo na_{eî` Mm§JXod åhUV

hmoVo,""Mm§JXod åhUo Am{OMr OÝ_bmo Ÿ& JwénwÌ Pmbmo _wŠVmB©Mm Ÿ&

_mJrb Mm¡Xmeo Pmbr OÝ_m§Vao Ÿ& AmOr OÝ_ Iao gmW©H$mMo Ÿ&&'' 17

Amnbr hr H¥$VH¥$Ë`Vm ì`ŠV H$amdr `m hoVyZo Mm§JXodmZo gX²Jwé _wŠVm~mB©Mr

Page 16: muktabai- 2nd Edition

30 31

Amnë`m _Vmda R>m_ hmoVr. ""åhUo _wŠVm~mB© Kmbm bmoQ>m§JU Ÿ& AmnUm Xe©Z Z

bJo Ë`mMo Ÿ&&'' 25 hoM _wŠVm~mB©Mo Ë`mdaMo CÎma hmoVo._wŠVm~mB© oWo Amnë`m d{S>b~§Yy§Zm, gX²Jwébm {damoY H$aVmZm {XgVo.

`mdê$Z Ë`m§Mo dmJUo ho AmT>çVoMo Agë`mgmaIohr H$Xm{MV dmQ>Ê`mMr eŠ`VmAmho nU Ë`m§À`m dmJÊ`m_mJrb ^md nm{hbm åhUOo `m gmè`m H¥$Vr_mJoZm_Xodm{df`r Anma H$éUmM H$er Ë`m§À`m _ZmV ^abobr Amho `mMm àË``

`oB©b._wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUmbr, ""Hw$bmbmMo Hw§$^ ^mOë`m{dU

_mVr Ÿ& H$m` gmho g§JVr nm{U`mMr Ÿ&& _oUmMr nwVir KoVm H$ar ~ar Ÿ& A½ZrMoeoOmar amho H¡$er Ÿ&&'' 26 Voìhm Zm_Xodmgma»`m gÁOZmbm Ago dm`m OmD$

XoD$ Z o, Ago Vr åhUVo. ""åhUo _wŠVm~mB© OmD$ XoD$ Z o Ÿ& Eogo g[ago H$m`^m§S>o H$am Ÿ&&'' 27 Zm_Xod harnmer {Zer{XZr daXi bmdVmo åhUyZ nm§S>wa§JmZoM

Vwåhmnmer Ë`mbm nmR>{dbo Amho. Ë`mMm CÕma Vwåhr g§VOZ VËH$mi H$ambåhUyZM nm§Sw>a§JmZo Zm_Xodmbm Vw_À`mnmer nmR>{dbo Amho. Voìhm AmVm VwåhrVw_Mo ~«rX gmW© H$ê$Z XmIdm, Zm_Xodmbm nmdZ H$ê$Z ¿`m, Aer {dZdUr

_wŠVm~mB© Amnë`m ^md§S>m§Zm H$arV Amho. `m_Ü o {VMm Ah§H$ma Zmhr,AmT>çVm Zmhr, Amho Vr \$ŠV Zm_XodmÀ`m CÕmam{df`rMr Anma H$iH$i !

EH$m Ah§H$mamnm`r Zm_XodmgmaIm CÎm_ ^ŠV dm`m OmV Amho ho {Vbm nmhdVZmhr Am{U åhUyZM {VZo darbà_mUo {dZdUr Ho$br Amho. Zm_Xodmgma»`m

loð> ^ŠVmbm H$mhr gm§Jmdo EdT>r Amnbr `mo½`Vm Amho H$s Zmhr `m{df`rMre§H$m `m ^md§S>m§Zr _wŠVm~mB©nmer ì`ŠV Ho$br Agmdr. Voìhm gdmªZmM _mÝ`hmoB©b Aer Jmoï> _wŠVm~mB©Zo _m§S>br. _wŠVm~mB©Zo gwM{dbo, ""YmS>m ~mobmdUo

Jmoamo~mbm Ÿ& åhUo _wŠVm~mB© ^mObo H$s H$moao Ÿ& H$mH$mMo CÎma gË` _mZy Ÿ&&'' 28

Jmoamo~m gdmªMr narjm H$aVrb Am{U Vo Omo {ZU© XoVrb Vmo gdmªZr _mÝ` H$amdm

Ago EH$_VmZo {ZpíMV Pmbo.ho Jmoamo~mH$mH$m H$moU ? Zm_Xodm§Mr narjm KoÊ`mgmR>r VodT>rM

A{YH$mar ì`ŠVr narjH$ åhUyZ Agbr nm{hOo ho CKS> hmoVo. Voìhm Amnë`mJwéna§naoVrb {d»`mV AmMm © JmoajZmW `m§ZmM _wŠVm~mB©Zo `màg§Jr {Z_§ÌU

H$ënVé VidQ>r BpÀN>br Vo Jmoï>r Ÿ& AÚm{n ZamoQ>r am{hbr H$m Ÿ&&'' 19

Agm amoH$S>m gdmb {VZo Zm_Xodm§Zm Ho$bm. EH$m Wmoa ^ŠVmnwT>o _wŠVm~mB©Zo AgodŠVì` H$amdo hr Jmoï> {VÝhr ^md§S>m§Zm AZno{jV AerM hmoVr.

Zm_Xodm§gma»`m ^ŠVmMr nm`Yyi H$nmimbm bmdbr Va d§ehr g_yi CÕê$ZOmVmV Ago gm§JyZ {Zd¥{Îm AmXr ^md§S>m§Zr _wŠVm~mB©Mr g_OyV KmbÊ`mMmà`ËZ Ho$bm. ^ŠVrnojm BVa Xwgao H$mhr loð> Zmhr Ago Zm_Xodm§Zrhr _wŠVm~mB©g

EoH${dbo. _wŠVm~mB©Zo Ë`mg àË wÎma XoV åhQ>bo,""Pmbmgr h[a^ŠV Var Amåhm H$m` Ÿ& AmVbr Vr gmo R>mD$H$s Zmhr &

KoD$Zr Q>mi qXS>r h[aH$Wm H$[agr & h[aXmg åhU{dgr loð>nUo &Jwé{dU VwO Zìho{M Jm _moj & hmoerb _w_wjy gmYH$ Vy &

AmË_VÎdr Ñï>r ZmhrM nm Ho$br & Vddar ~«÷~mobr ~mobyZr H$m` &VwPo ê$n Vwdm Zmhr Amoi{Ibo & Ah§VoVo Y[abo H$mg`mgr &

EoH$ao Zm_`m hmoB© AmË_{Zð> & VarM Vy loð> kmZr åhUo &&'' 20

Aem àH$mao Jwé Ho$ë`m{edm` Vwbm _mojàmßVr hmoUma Zmhr ho gË` _wŠVm~mB©Zo{Z{ ©S>nUo Zm_Xodmbm H$WZ Ho$bo. ""CgmMo eoOmar oa§S>mMo PmS> Ÿ& Zmhr Ë`mMo

nmS>o JmoS>r Ambr Ÿ&&'' 21 Aer Zm_XodmMr AdñWm Agë`mMo _wŠVm~mB©ZoåhQ>bo. ""H$nw©amgr Pmbm XrnmMm eoOma Ÿ& H$m` JwUo hra am{hb Ë`mMm Ÿ&& gmJar

bdU Q>m{H$bo ZoD$Z Ÿ& H$m` JwU IS>onU Cabo Ë`mMo Ÿ&& V¡gm Zm_Xod {dR>mo~mÀ`mOmJm Ÿ& H$m` JwUo XmXm H$moaonU Ÿ&&'' 22 Agm gdmb Vr Amnë`m ^md§S>m§Zm H$aVo

Am{U nwT>o ñdV:M Ë`mMo CÎmahr XoVo. Zm_XodmMr n[apñWVr Aer H$m Pmbr `mMoH$maU XoVmZm Vr åhUVo, ""åhUo _wŠVm~mB© M§XZmMo PmS> Ÿ& Ah§Vm gn© doT>oJw§S>m{ibo Ÿ&&'' 23 ""Mm§JXodm dmUr Ÿ& ^mOmdm gÁOZr Zm_Xod Ÿ&&'' 24 Agm

gëbmhr {VZo Amnë`m ^md§S>m§Zm {Xbm Amho.{Zd¥[ÎmZmW AmVm d{S>bH$sÀ`m ZmË`mZo _wŠVm~mB©Mr g_OyV Kmby

bmJbo. Amnë`m Kar ^m½`mZoM Ago g§V oVmV, g§Vm§Mm gÝ_mZ H$aÊ`mgAmnU H$Yrhr MwHy$ Z o, AmnU Amnbo ñd{hV H$amdo, `m Zm_Xodm§À`m ào_m_wio

{dR²>R>bgwÕm doS>m Pmbm Amho Voìhm Ë`m§À`m~amo~a Aer AaoVwaoMr ^mfm `mo½`Zmhr Ago {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©g haàH$mao g_Omdbo. na§Vw _wŠVm~mB©

Page 17: muktabai- 2nd Edition

32 33

CbQ> AmZ§Xmbm nmamdma Zmhr, gJio ~«÷m§S> hmVmer Agmdo Ago EH$sH$S>o

Ë`m§Mo ~mobUo hmoVo. `mhr n[apñWVrV AmZ§XmZo Sw>bUmar hr ^md§S>o nmhÿZ, Ë`m§À`mMMm© EoHy$Z ho H$mhrVar nmI§S> Agmdo Aer Zm_Xodm§Mr g_OyV Pmbr.

Zm_XodmgmaIm _hmZ ^ŠV «_aJw§\o$_Ü o, VoWn ªV oD$ eH$V Zmhr honmhÿZ {Zd¥{ÎmZmWm§Zmhr I§V dmQ>V hmoVr. gmonmZmZo Jmoajm§Zm {dZdUr Ho$br,

""Zm_Xod nmhþUm Ambm Ago Ÿ& _wpŠVHo$Mo nmaIr Vwåhr Amhm Xodm Ÿ&

^mOwZr Ordm {edm ~«÷ H$am Ÿ&&'' 34

_wŠVm~mB©hr {dZdUr H$aV åhUmbr, ""åhUo _wŠVm~mB© hoamo{Z`m hoam Ÿ& {ham

qH$dm Jmam ZoUmo ~mnm Ÿ&&'' 35

Voìhm AZw dmMo WmnQ>Uo hmVr Agboë`m JmoajZmWm§Zr gdmªMr narjm

¿`md`mg gwédmV Ho$br. JmoajZmWm§Zr {Zd¥{ÎmZmWm§da H¥$nmdfm©d Ho$bm AgVmVo na~«÷mer EH$én Pmbo. kmZoídam§À`m {R>H$mUr A{O~mV H$moaonU {eëbH$

Zgë`mMo {Xgbo, gmonmZXodm§À`m ~m~VrVhr VgoM Pmbo. _wŠVm~mB©bm Ooìhm VmoAZw d {Xbm Voìhm {Vbm A_¥V g§OrdZr CVy Amë`mMm AZw d Ambm.d¡am½`mÀ`m `m H$gmoQ>rda Zm_Xod _mÌ CVê$ eH$bo ZmhrV. Ë`m§Zm Vmo Kmd ghZ

Pmbm Zmhr. JmoajZmWm§Mr H¥$nm ñdrH$maÊ`mgmR>r Amdí`H$ hmoVr VodT>r Ë`m§MrAmÜ`mpË_H$ V`mar Pmbr ZìhVr åhUyZ Vmo ^ma Vo noby eH$bo ZmhrV. ""Jmoam

åhUo H$moam am{hbm Jo ~mB© Ÿ& eyÝ`^a Zmhr ^m{Obo H$moR>o Ÿ&&'' 36 `m eãXm_Ü oJmoamo~m§Zr Amnbm {ZU© Omhra Ho$bm.

gd© g§V_§S>irnwT>o Ad_m{ZV Pmboë`m Zm_Xodm§Zm H$Yr EH$Xm AmnUVoWyZ ~mhoa nS>Vmo Ago Pmbo. `m gmè`m àH$mamZ§Va _wŠVm~mB© åhUy bmJbr,

""A§Va ~mhoa ^mOy Amåhr Hw§$^ & ^é {Zamb§~ gJioMr &

Ah§ gmo@h§ XmoÝhr CÜd© bmdy \w§$H$Ur & ZdÛmao \w§$H$mo{Z Omi H$é &Or{dËd H$mTw>Zr {ed KSy> A§Jm & {à` nm§Sw>a§Jm AmdS>ob &&'' 37

_wŠVm~mB©Mo ho dŠVì` EoHy$Z Va Zm_Xod _ZmVyZ Mm§JboM Km~abo. `m bmoH$m§ZmH$mhrEH$ Z gm§JVm, {dMmaVm Zm_Xod Ë`m {R>H$mUmhÿZ VmVS>rZo n§T>anyabm

Ambo. _ZmV _wŠVm~mB©~Ôb amJ IXIXV hmoVm.""_wŠVm~mB©Zo VoWo _mO{dbr H$ir Ÿ& ho g§V_§S>ir H$nQ>r VwPr Ÿ&

{Xbo. Aì`ŠV ñdê$nmVrb JmoajZmWm§Mr _wŠVm~mB©Zr ñdV:À`m `moJgm_Ï`m©À`m

~imda oQ> KoVbr."_mo{V`m§Mm Mya \o${H$bm A§~ar Ÿ& {dOw{M`m nar H$si Pmbo &

Oar {nVm§~ao Zog{dbr Z^m & M¡VÝ`mMm Jm^m {Ziq~Xy &Virnar ngo eyÝ`mH$ma Pmbo & gnm©Mrhr {nbo ZmMy bmJo &

H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t & oQ>br _wŠVm~mB© Jmoamo~mbm &&' 29

Aem àH$mao _wŠVm~mB© JmoajZmWm§Zm oQ>br. _wŠVm~mB©Mo d¡am½` nmhÿZ JmoajZmWA§V:H$aUmnmgyZ g_mYmZr Pmbo Am{U {VÀ`mgmR>r, {VÀ`m d¡am½`mda àgÝZ

hmoD$Z Vo ñdV:bm àH$Q> H$aVo Pmbo. _mÌ ho àH$Q> hmoUo åhUOo Xohê$nmVàË`jmV Vo VoWo CnpñWV Pmbo AgVrb qH$dm Zmhr ho gm§JVm oV Zmhr. _mÌ

Ë`m§À`m ApñVËdmMm AZw d VoWo CnpñWV Agboë`m gdmªZm Ambm Agmdm ho{ZpíMV. Ë`mdoir _wŠVm~mB©Zo gwM{dbo H$s, ""Kmby Úm bmoQ>m§JU Ÿ& OmD$ Úm

eaU Aì`ŠVmgr Ÿ&&'' 30

Ë`màg§Jr {Zd¥{ÎmZmWm§À`m gm§JÊ`mdê$Z gmar ^md§S>o Ü`mZñW ~gbr.«_aJw§\o$À`m {R>H$mUr OmD$Z hr ^md§S>o {VWo pñWamdbr. Ë`m AdñWoV Ë`m

gmè`m§Zm {dbjU Ago AZw d Ambo."aŠVídoV nrV Zri dUm©H$ma Ÿ& ZjÌmMr da nyOm Ho$br Ÿ&

àH$me_` VÎd Á`mo{V_` nmhUo Ÿ& Xrn {Ì wdZr EH$ Pmbm Ÿ&&' 31

Aem àH$mao Amnbo AZw d nañnam§Zr nañnam§Zm gm§{JVbo. ^ŠV Zm_Xodm§Zm `m

`moJmZw dm§Mr H$mhrM H$ënZm ZìhVr. Zm_Xodm§Mr Ë`mdoir AdñWm H$er hmoVr?Vo åhUV hmoVo,

"H¡$H$mS>çmdmUr H$[aVr JwS>JwS> Ÿ& _Obm ho JyT> C_OoZm Ÿ&

Zm_m åhUo JmVr àH$memMo JmUo Ÿ& Amåhm AKmoadmUo {XgVgo Ÿ&&' 32

gmar ^md§S>o Ü`mZñW ~gbobr AgVmZm Zm_Xod BH$S>o {VH$S>o nmhV

hmoVo. `m ^md§S>m§À`m KamVrb AR>am{dído Xm[aÐ`mMo Ë`m§Zm {VWo Xe©Z Pmbo."hmVmV ZamoQ>r OrUm©Mo Vo ^ma Ÿ& nai ^monù`m_mOr J¥hm_mOr g§nÎmr Ÿ& IMm© bm

H$dS>r Wma Zgo Ÿ&&' 33 Aer `m gmè`m ^md§S>m§Mr AdñWm Amho ho Ë`m§Zm{Xgbo. nU Ago AgyZhr Xw:ImMr H$moR>ohr gmYr {ZemUrhr KamV {XgV ZìhVr.

Page 18: muktabai- 2nd Edition

34 35

ZmH$mé nmhUmè`m {dgmo~m§Zm gmonmZXod åhUmbo, ""_wŠV kmZo{dU Vwåhm H$dU

AmZ§X Ÿ&&'' 44 _wŠVm~mB©Mr loð>Vm gmonmZXodm§Zr oWo ñnï> H$ê$Z gm§{JVbr.`m gmè`m§À`m ZOaoV _wŠVm~mB©Mo ñWmZ AmVm C§Mmdbo hmoVo.

_wŠVm~mB©À`m Am§V[aH$ OrdZmÀ`m Ñï>rZohr AmVm \$ma _moR>m ~Xb Pmbm hmoVm.A_¥V-g§OrdZr CVy Amë`mMm AZw d åhUOo ZmWm§Mm daXhñV {VÀ`m _ñVH$sAgë`mMr {ZXe©H$ Aer Vr IyU hmoVr. _wŠVm~mB©Mo eara {MaH$mi A §J

{Za§Va amhrb hr Jmoï> `mMàg§Jr {ZYm©[aV Pmbr hmoVr. _wŠVm~mB© A{YH$m{YH$H$mi AmË__½Z Aem AdñWoV amhÿ bmJbr.

"AmnU hmoD${Z AJmoMa Ÿ& bmdy{Z ZoÌÛma &_Z H$amdo pñWa & öX`m_m{O &&

Ñ{ï> H$mhr Z nhmdo & _Z AT>i amImdo &CÎma H$dUm Z Úmdo & _wÐm _m¡Ý` &&' 45

Aer _m¡Ý` _wÐm YmaU H$ê$Z _wŠVm~mB©Mo {XdgÀ`m {Xdg OmD$ bmJbo.""kmZm{g bmYbo {Zd¥{Îm \$mdbo & gmonmZ KS>bo {XZH$mi & Vo ho ao

gI`m IoMamgr nwgo & JwéZm_r {dídmgo ~«÷éno &&'' 46 Ago åhUV

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr Zm_Xodmbm gX²Jwébm eaU OmÊ`mg gm§{JVbo. Zm_XodmbmgX²JwéMr Amdí`H$Vm nQ>dyZ XoÊ`mgmR>r _mÜ`_ ~Zbobr _wŠVm~mB© _mÌ AmVm

`m gmè`mnmgyZ A{bßV Pmbr hmoVr. Zm_Xod {dgmo~m IoMam§Zm eaU OmUma hrJmoï> AmVm {ZpíMV Pmbr hmoVr. {VMm H$m © mJ nyU© Pmbm hmoVm.

{Zd¥{ÎmVQ>mHo$ {ZKmboë`m _wŠVm~mB©À`m öX`m_Ü o h[aamO gm_mdbmhmoVm. "_wŠVmB©g AdKo{M d¡Hw§$R> {ZKmoQ> a`m Ÿ&&' 47 Agm AZw d oV hmoVm."_wŠVmB© {Xdg AdKm öfrHo$e Ÿ& Ho$edo{dU dmg eyÝ` n¡go Ÿ&&' 48 hr {VMr

AZw yVr hmoVr.na_oídamÀ`m oQ>rgmR>r BVaÌ H$moR>ohr OmÊ`mMr Amdí`H$Vm

_wŠVm~mB©bm AmVm ^mgV ZìhVr. "H$m Amnwbm R>mdmo Z gm§{S>Vm Ÿ& Amqb{JOoM§Ðþ àH$Q>Vm Ÿ& hm AZwamJw ^mo{JVm Ÿ& Hw$_w{XZr OmUo Ÿ&&' 49 hr Hw$_w{XZrMr H$bm

_wŠVm~mB©g gmÜ` Pmbr hmoVr. `m gmè`m AdñWo_wio {VMm g§gmamer A~mobmPmbm hmoVm. H$moUmer H$mhr ~moby Z o, Amnë`m AmË_pñWVr_Ü o _½Z amhmdo hr

bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r Ÿ& Ho$bo XoemoYS>r _hmZ g§V Ÿ&&'' 38

Ago _wŠVm~mB©{df`r JmèhmUo Zm_Xodm§Zr {dR²R>bmnmer Jm`bo. nwT>o{dR²>R>bmZohr _wŠVm~mB©Mo ho gmao dmJUo `mo½`M Amho, Zm_Xodm§Zr Jwé H$aUo

Amdí`H$ H$go Amho ho g_OmdyZ gm§{JVbo. {dgmo~m IoMa hoM VwPo gX²JwéAmhoV Agm ñnï> g§Ho$Vhr {dR²R>bmZo Zm_Xodm§Zm {Xbm.

Zm_Xodm§À`m M[aÌmÀ`m Ñï>rZo Ogo `m gmè`m àg§JmMo _hÎd Amho,

{VVHo$M, {H$§~hþZm Ë`mnojmhr Ë`mMo A{YH$ _hÎd _wŠVm~mB©À`m OrdZmÀ`mÑï>rZo Amho. `m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo Oer Zm_Xodm§Mr narjm Pmbr VerM EH$

àH$mao _wŠVm~mB©Mrhr `màg§Jr narjm Pmbr. _wŠVm~mB©bm ñdV:À`mAmÜ`mpË_H$ gm_Ï`m©Mr àMrVr `m{Z{_ÎmmZo Ambr. Va Amnë`m YmH$Q>çm

~{hUrMo Agm_mÝ` H$V¥©Ëd `m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo {VÀ`m ^md§S>m§Zmhr kmVPmbo. Amnë`m ~{hUrMr `mo½`Vm `m_wio {VÀ`m ^md§S>m§Zm nwaonya g_OyZ

MwH$br. _wŠVm~mB©Mm AmÜ`mpË_H$ ñVa oWo nmbQ>bm.JmoajH¥$noMm AZw d {OÀ`m_wio Amnë`mbm Ambm {VMo, gmar ^md§S>o

EH$àH$mao H$m¡VwH$ H$ê$ bmJbr. _wŠVm~mB©Mo Am{X_m oMo Agbobo ñdê$n

`màg§Jr CKS> Pmbo. YmH$Q>r ~hrU, gpËeî`, Jwé^{JZr hr gmar ZmVr EH$mjUmV AmVm _mJo nS>br Am{U _wŠVm~mB© _wŠVm_mVm, _m` `m ê$nmV gdmªZm

àVrV hmoD$ bmJbr. {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©g åhUy bmJbo, ""VoW _m` _ràm§Oi Ÿ& CnH$ma _mZr ~hw g~i Ÿ& ~ado Xm{dbo ñWi Ÿ& {dlm§VrMo Ÿ&&'' 39

kmZoída åhUmbo, ""Vwåhr Oo{dbm A_¥V ^moOZo Ÿ& Amåhr hr n§pŠVMo nmhþUo Ÿ&Jwø JyT> ~mobUo Ÿ& _m¡Ý` Ombo Ÿ&&'' 40 gmonmZXod åhUV hmoVo, ""ho Am{XAZmXr^dmZr Ÿ& Am{XnwéfmMr _mo{hZr Ÿ& JwéH¥$no Am{UVm Ü`mZr Ÿ& {díd dí` Ÿ&&'' 41

`m àg§Jr CnpñWV Agboë`m {dgmo~m IoMam§À`m àíZmda _wŠVm~mB©ZoË`m§Zm gm§{JVbo, ""XwOonU nmhVm H$mhrM Z {Xgo Ÿ& Cn_oMo ^mfo H$m§hr Z ^mfo Ÿ&

_wŠVmB© åhUo {dgmo~m IoMam Ÿ& _r Vy Zmhr VoWo Ÿ& H¡$Mm Xwgam Ÿ&&'' 42

_wŠVm~mB©À`m `m ~mobÊ`mMm à`ËZ {dgmo~m§Zmhr Ambm. Vohr åhUmbo, ""eãX

Zm {deãX H$dUmMo H$dU Ÿ& AmË_kmZ ~moY Ombo {Z_m©U Ÿ& _wŠVm~mB© dQ>oídaVoWo H¡$Mo Mm§JnU Ÿ&&'' 43 {ZJw©UmÀ`m `m {dbjU AZw dmZo gJwUmMo _hÎd

Page 19: muktabai- 2nd Edition

36 37

H$mZmV àmU AmUyZ EoH$V ~gV. àgÝZ _Z:pñWVrV Agbobr _wŠVm~mB© H$Yr

Mm§JXodmbm H$moS>çmVhr Q>mH$V Ago.""Q>oH$mdar Q>oH$ Ë`mdar Q>oHw$br Ÿ& VoWo EH$ ~mir {dñ_mo H$ar &

{VMo Zmd H$m` Ë`mMo Zmd H$m` & {dMmamo{Z nmho _Zm_mOr &S>mo{i`m§Vrb ~mhþbr Om{bgo Jédmé & {Ver gwB©U _oidm Aédmé &

gwB©Mo AmUrda a{Mbo nmR>ma & _wŠVmB© åhUo Mm§J`m g§mJ `mMm {dMma &&'' 54

_wŠVm~mB©À`m ghdmgmV Agboë`m {eî`m§Zm amoOM Ago H$mhrZm H$mhr Zdoà~moYZna Ago EoH$md`mg {_iV Ago. AgoM {H$Ë oH$ {Xdg {ZKyZ Jobo.

BH$S>o Zm_Xod Am{U kmZoída VrW© mÌm H$ê$Z nwÝhm n§T>anyamg Ambo.{Zd¥{Îm, gmonmZ, {dgmo~m IoMa, Zahar gmoZma, JmoamHw§$^ma, MmoIm_oim

BË`mXtÀ`m g_doV VrW© mÌoMo CÚmnZhr Pmbo. VrW© mÌoVrb AZw d`m{Z{_ÎmmZo kmZoídam§Zr gmè`m§Zm H$WZ Ho$bo. kmZoída VoWo CnpñWV Agboë`m

dmaH$è`m§Zm gm§JV hmoVo,""ZbJo VrWm©Q>Z H$m`m Šboe OmU Ÿ& ZbJo AZwð>mZ H$aUo ~hþ &

gmYZmdmMwZr _mJ© gmonm OmU & H$amdo H$sV©Z am_H¥$îU &

gd©H$mi H$Wm g§Vm§Mr g§JVr & dmMo Zm_ H$s{V© gd©H$mi &Vmo hm amO_mJ© gdmªhmoZr Mm§J & gXm g§Vg§J dmMo Zm_ &&'' 55

dmaH$ar g§àXm`mMr EH$ gw{ZpíMV Aer ì`dñWmM OUy `màg§Jr kmZoídam§ZrbmdyZ {Xbr.

hm gmam AmZ§XH$ëbmoi Mmby AgVmZmM, kmZoídam§Zr AmnU g_m{YKoUma Agë`mMm Amnbm {ZU© ~mobyZ XmI{dbm. gmè`m§ZmM `m Jmoï>rMo AnmaXw:I Pmbo. kmZoída, Zm_Xod AmXr gmar _§S>ir kmZoídam§À`m g_m{YgmR>r

åhUyZ Ami§Xrbm naVbr. Ami§Xrbm OmÊ`mnydu hr gmar OU Ami§XrnmgyZnmM H$mogmda Agboë`m gmoiy `m Jmdr Wm§~br; OoWo _wŠVm~mB©, Mm§JXod hr

_§S>ir dmñVì` H$ê$Z hmoVr.""n§T>arMm nmohm Ambm Ab§H$mnwar Ÿ& n§M H$mogmdar gmYwOZ &

nm§Sw>a§Jm g§Jo d¡îUdm§Mo ^ma & qXS>çm Vo ~mhoa {ZKmë`mgo &nVmH$m§Mo ^ma {ZKmbo ~mhoa & oQ>Vr F$frída nm§Sw>a§Jm &

AmoT> {Xdg§o{Xdg dmT>V Mmbbr hmoVr.

AemVM EH$ {Xdg kmZoídam§Zr Zm_Xodm§~amo~a VrW© mÌobm OmÊ`mMrBÀN>m àX{e©V Ho$br.

""doXm{M`m _Vo VrWu Xod Amho & XoemooXoer H$m` CUm Ombm &Aï>moÎmaeVo VrW©o O`mÀ`m ^rVar & Vmo VwPo A§Var AmË_mam_ &'' 50

Ago {VZo kmZoídam§Zmhr g_Om{dÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. ""Z bJVr VrW©o h[aéno

_wŠV & AdKo{M gyŠV O{nZbo &&'' 51 Ago gm§JyZ {VZo VrW© mÌobm Z oÊ`mMmñdV:Mm {ZU© hr CKS> Ho$bm. _wŠVm~mB©, Mm§JXod, dQ>oída AmXr H$mhr _§S>ir

VrW© mÌog Z OmVm VoWoM Wm§~br. _wŠVm~mB©À`m CnXoem_wio, JhZ _mJ© AmVm_moH$im hmoV Mmbbm Amho, gmonm hmoV Mmbbm Amho Ago {eî`m§Zm OmUdy

bmJbo."_wŠV hmoVm{g Vmo H$m ~Õ Pmbmgr Ÿ& Amnë`m ~§YZo AmnU ~m§Ybmgr Ÿ&

gm§§S>r ~§YZ gmo Yar Jìhmam Ÿ& OmB© _yiñWmZm Amnw{b`m Ÿ&VoWrÀ`m VoWo amhr n[a ogr Ÿ& Mm§J`m ~mobo _wŠVmB©er &&' 52

_wŠVm~mB©À`m Odi dmdaUmè`m {eî`m§Zm, gmYH$m§Zm _wŠVm~mB©Mo AmVm EH$

doJioM Xe©Z KSy> bmJbo hmoVo. H$moUË`m Var gmÜ`m ì`mdhm[aH$ Jmoï>rMo {Z{_ÎmKS>mdo Am{U Ë`m gmÜ`m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo _wŠVm~mB©Zo, Ë`mÀ`m AmYmao \$ma

_moR>o JhZ VÎdkmZ _m§S>mdo, Ë`mMr MMm© H$amdr Ago AmVm KSy> bmJbo._wŠVm~mB©bm Ü`mZmdñWo_Ü o CÀMVa Ago AZw d `mdoV Am{U {VZo

Vo Mm§JXodmOdi ~mobyZ XmIdmdoV Agohr dma§dma KS>V Ago.""_w§Jr CS>mbr AmH$mer Ÿ& {VUo {J{ibo gy m©er &

Wmoa Zdbmd Ombm & dm§Po nwÌ àgdbm &

qdMy nmVmimer Om` & eof _mWm d§Xr nm` &_mer ì`mbr Kma Pmbr & XoImoZ _wŠVmB© hmgbr &&'' 53

_wŠVm~mB©Mo Ago EH$mhÿZ EH$ bmoH${dbjU AZw d EoHy$Z AmOy~mOyMr{eî`_§S>ir pñV{_V hmoD$Z OmV AgV. AmÜ`mpË_H$ AdñWoÀ`m Ñï>rZo

{VÀ`mnojm {ZåZ AdñWoV AgUmar hr _§S>ir {VÀ`m AdñWoMm _ZmZo A§XmO~m§YV AgV. hr gmar _§S>ir _wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb g§dmX

Page 20: muktabai- 2nd Edition

38 39

doi Odi oV Mmbbr hmoVr. {Zd¥{ÎmZmW, _wŠVm~mB©, gmonmZ `m§À`m _ZmV

kmZoídam§À`m H$V©¥ËdmMr AmR>dU OmJr hmoV hmoVr. "N>{ibo ~«m÷Uo à{Vð>mZrOmVm & aoS>çm_wIr doXm§Vm ~mobm{dbo Ÿ&& Ambm Mm§JXod ì`mK« dhmZ KoD$Z Ÿ&

Zobm A{^_mZ kmZoXodo Ÿ&&' 61 Aem AmR>dUr {ZKV hmoË`m._mVm{nË`m§À`m {Z`m©UmÀ`m doir _wŠVm~mB© d`mZo bhmZ hmoVr. Voìhm

_mVm{nË`m§À`mà_mUo {VMm gm§ mi {Zd¥{Îm-kmZoídam§Zr Ho$bm hmoVm. AmVm

kmZoída g_m{YñW hmoUma ho nmhÿZ {Vbm {dbjU Xw:I XmQy>Z Ambo. ""Amåhm_mVm{nVm {ZË` kmZoída Ÿ& Zmhr AmVm Wma {dlm§Vrgr Ÿ&&'' 62 Aer

_wŠVm~mB©Mr Ë`mdaMr à{V{H«$`m hmoVr.Mm¡Km ^md§S>m§Mr AmVm VmQ>mVyQ> hmoUma hmoVr. {Zd¥{ÎmZmWm§Zm

`m{Z{_ÎmmZo Mm¡Km§Mo OrdZ AmR>dV hmoVo. Vo AmR>dyZ Vo åhUmbo,""{ÌdoUrMm AmoK O¡gm EHo$R>m`r Ÿ& V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&

~«÷m{dîUyha O¡go EHo$R>m`r & V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&aO V_ JwU gËd JwUmR>m`r & V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&yMar IoMar MmMar Vo nmhr & AJmoMar R>m`r _wŠVJ§Jm Ÿ&&'' 63

{Zd¥{ÎmZmWm§Mo gm§ËdZ H$aÊ`mMm à`ËZ BVa g§VOZ H$arV hmoVo na§Vw Ë`m§Mo _ZH$mhr Ho$bo Var em§V hmoV ZìhVo. AmB©d{S>bm§Zr `m ^md§S>m§Mm Ë`mJ Ho$bm Voìhmhr

Pmbo Zmhr EdT>o Xw:I {Zd¥{ÎmZmWm§Zm `màg§Jr hmoV hmoVo.kmZoída g_m{YñW Pmbo. AmVm Amnbohr `m ybmoH$mVrb H$m © g§nbo

Amho, Voìhm AmVm AmnUhr hm Xoh ajy Z o Aer _wŠVm~mB©À`m _ZmMr AdñWmPmbr. Voìhm nm§Sw>a§JmZo {Vbm gm§{JVbo, ""gmonmZ OmB©n ªV pñWa Agm.''_wŠVm~mB©Zrhr Vr Jmoï> _mÝ` Ho$br. kmZoídam§À`m g_m{Y{XZmZ§Va gmar OU VoWo

ZD$ {Xdgn ªV am{hbr.kmZoídam§À`m g_m{YZ§Va {Zd¥{ÎmZmW, _wŠVm~mB© d gmonmZXod Am{U

BVa {eî`dJ© H$m¢S>Ê`nya `m Jmdr A§{~Ho$Mr godm H$aÊ`mÀ`m hoVyZo am{hbo. Z§Vahr gmar _§S>ir gmgdS> oWo Ambr. gmonmZXod Am{U dQ>oída `m§À`m g_m{YMo ho

ñWi Zo_bobo hmoVo. g_m{Y KoÊ`mnydu ho XmoKohr OU {Zd¥{ÎmZmW d _wŠVm~mB©`m§À`m Odi Ambo. `m XmoKm§Zr {Zd¥{ÎmZmWm§Zm d§XZ Ho$bo. _wŠVm~mB©Zo `m

Ad{K`m oQ>r Pmë`m Ë`m ~mhoar & _J Ab§H$mnwar oVo Pmbo &&'' 56

Ago `m àg§JmMo dU©Z Zm_Xodm§Zr Ho$bo Amho. _wŠVm~mB©bmhr kmZoídam§Mmg_m{YMm {ZU© kmV Pmbm. Vmo EoHy$Z {VMo {MÎm {dH$b Pmbo. "Amdabr _m`m

nwamVZ Amnwbr' 57 hr Jmoï> kmZoídam§À`m g_m{YÀ`m {ZU© mZo {Zd¥{Îm,_wŠVm~mB©, gmonmZ `m§Zm H$iyZ MwH$br. Amnbo AdVmaH$m © g§nV Amë`mMr hrgyMZm hmoVr. "_mJ© hm _moH$im Amåhm Pmbm' 58 hr Caboë`m {VKm§Mr

Ë`m_mJMr y{_H$m hmoVr.kmZoídam§À`m g_m{Yàg§Jr kmZoídam§Zr {dR²>R>bmMr ñVwVr Ama§ br.

Ë`mZ§Va {Zd¥{Îm, gmonmZ `m§Zrhr VgoM Ho$bo. _wŠVm~mB© {dR²R>bmbm åhUmbr,""gË` gË` OZmX©Z Ÿ& gË` gË` Zmam`U &

gË` gË` Am_wMo Vy YZ & OJÁOrdZ OJXmH$ma &VwOdmMmoZr {Ì wdZr & XwOm Z XoImo Zm`H$mo H$mZr &

doX emñÌ nwamUr & AJmY _{h_m VwPm &Vy Xodm{YXodmo CÎm_ & Vy {ZO^ŠVm§Mm {dlm_ &

Vy e§H$amMm AmË_mam_ & Eogm Zo_ doXmMm &

Var ^ŠVm§Mm H$m|dgm & nmdgr Vy öfrHo$em &Zmhr VwOdrU ^adgm & {ZíM` Eogm gmM Vy &

Vy naÌrMo Vmê$ & VwPm AmJ_ {ZJ_ {dMmé &VwÂ`m qMVZo nmé & CVao g§gmé XwK©Q >&&''

Aem àH$mao _wŠVm~mB©Zo {dR²R>bmMr ñVwVr H$ê$Z Ë`mMo MaU d§{Xbo. Voìhmnm§Sw>a§J àgÝZ hmoD$Z {Vbm åhUmbo, ""_Z g_{n©bo _mPo R>m`r & V`mgrOÝ__aU Zmhr &&'' 59 `mMàg§Jr _wŠVm~mB©À`m g_m{Y{df`r nm§Sw>a§JmZo H$WZ

Ho$bo Vo Ago H$s,""Var ZmWmMm hmV B©Mm {ear & `mbmJr Vo gË`gZmVZ AdYmar &

_hmH$ënmMm Adídar & ho gmoS>rb Xoh &Vddar {VMo eara & A §J {MaH$mi {Za§Va &

_hX²_m`m `mo{JUr gmMma & _wŠVm~mB© CÕdm &&'' 60

`mZ§Va _J àË`jmV AË §V AdKS> àg§J oD$Z R>onbm. kmZoídam§Mr g_m{YMr

Page 21: muktabai- 2nd Edition

40 41

Ho$bobm Agë`mZo Ë`mbm AmVm nmnXmof bmJV Zmhr Ago Zm_Xodm§Zm dmQ>V hmoVo.

_wŠVm~mB©~X²XbMr H¥$VkVoMr ^mdZm Mm§JXodm§À`m _ZmV AmVm XmQy>ZAmbr.

""H¥$nmd§V Pmbr _wŠVm~mB© Ooìhm Ÿ& ñdê$n {Xem Xmhr XmI{dbo &nmR>r nmoQ>r ñdê$n Ho$bo gX²JwéZo & Vd A{^_mZ Jobm _mPm &

`mÀ`m CnH$mamMr H$m` dUy© Wmoar & Á`m§À`m g§Jo har Omo{S> obm &&'' 67

Aem àH$mao Mm§JXod gX²Jwé _wŠVm~mB©Mo dU©Z H$ê$ bmJbo. _wŠVm~mB© Am{U{Zd¥{ÎmZmW `m§Mr nyOm Mm§JXodm§Zr Ho$br. ""Z_mo gX²Jwé _wŠVm~mB© Ÿ& Z_mo

ñdñdê$n R>m`r & Z_mo d§{XVgo nm`r & Z_mo Z_mo na_nX &&'' 68 Ago åhUyZMm§JXodm§Zr _wŠVm~mB©g Z_Z Ho$bo. _wŠVm~mB©Mo S>moio Amog§S>bo. {VZo Z amhdyZ

Mm§JXodm§Zm nmoQ>mer KoVbo. Z§Va Mm§JXod g_m{YñW Pmbo Voìhm {Zd¥{ÎmZmWåhUmbo, ""AmVm _wŠVm~mB© OmB©b H$s Ÿ&&'' 69 dÚ Ì`moXerbm Mm§JXod

g_m{YñW Pmë`mZ§Va \$mëJwZ ewÕ n§M_rn ªV gmao OU VoWoM am{hbo Am{UZ§Va VoWyZ Zodmgo `m Jmdr OmÊ`mgmR>r Ë`m§Zr àñWmZ R>odbo.

Zodmgo oWo Xhm {Xdgn ªV dmñVì` Ho$bo. VoWyZ nwT>o Q>moHo$ídaVrWm©da

Jobo. {Zd¥{ÎmZmWm§À`m gm§JÊ`mdê$Z Z§Va gmao OU à{Vð>mZr (n¡R>U) Ambo. `mMm¡Km ^md§S>m§Mr _m` y_r Agboë`m AmnoJmdr OmÊ`mMr BÀN>m Zm_Xodm§À`m

_ZmV {Z_m©U Pmbr. Voìhm Ë`mgmR>r åhUyZ Vo AmnoJmdr Jobo. Amnë`m _yiJmdr naV Amë`mda {Zd¥{Îm Am{U _wŠVm~mB© XmoKm§À`mhr _ZmV ~mbnUrÀ`m

AmR>dUr Om½`m Pmë`m."VmV Am{U _mV Jobrgo oWyZ Ÿ& Voìhm Amåhr bhmZ nm§Sw>a§Jm Ÿ&{Zd¥{Îm kmZoída H$moamÝZmMo AÝZ Ÿ& gm§ mir gmonmZ _ObmJr Ÿ&

VwÂ`m `moJo h[a H«${_ obo H$mim Ÿ&&'Aem AmR>dUtZr _wŠVm~mB©Mo S>moio ^ê$Z Ambo. AmVm _mÌ `mVbo {Zd¥{Îm

Am{U AmnUM am{hbmo AmhmoV ho bjmV oD$Z Vr nwT>o åhUmbr, ""\w$Q>bmgo_oim Vmngm§Mm Ÿ&&'' 70

{edamÌrgmR>r doéibm, K¥îUoídambm OmÊ`mÀ`m hoVyZo Xe_rÀ`m{Xder gmao OU OmÊ`mg {ZKmbo. _wŠVm~mB© AmVm {Xdg|{Xdg CXmg hmoV

XmoKm§Mr AdñWm AmoiIyZ åhQ>bo, ""åhUo _wŠVm~mB© OmVr XmoKoOU Ÿ& Eogo

Zmam`Uo ~wPm{dbo Ÿ&&'' 64 `m XmoKm§Mo na_oídamer Pmbobo EoŠ` _wŠVm~mB© nmhÿeH$V hmoVr.

{dgmo~m IoMa, {Zd¥{Îm, _wŠVm~mB©, nargm ^mJdV, Mm§JXod AmXr gmar_§S>ir emoH$ H$ê$ bmJbr. {Zd¥{Îm, _wŠVm~mB© `m§À`m Vm|Sy>Z EH$ eãXhr ~mhoanSy> Z o BVHo$ Vo Xw:Im{Ve`mZo ì`mHw$i Pmbo hmoVo. gmonmZXodm§Zr ho nm{hbo Am{U

Ë`m§Mo gm§ËdZ H$amdo `m hoVyZo Vo {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUmbo, ""_wŠVm~mB© gIrVwåhmnmer'' 65 gmonmZ d dQ>oída g_m{YñW Pmbo. g_m{YMr {eim KmVbr.

{Zd¥{Îm, _wŠVm~mB© `m§Zr g_m{Yg d§XZ Ho$bo Am{U Ë`m§Mr Xoh^mZ ewÕrMhanbr. Ì`moXer Vo A_mdñ`m `m {Xdgm_Ü o Ë`m gmè`m§Zr {_iyZ VoWo

^OZH$sV©Z Ho$bo.dQ>oídam§À`m g_m{YñW hmoÊ`mZ§Va Mm§JXodm§Zrhr Amnbr g_mYr

KoÊ`mMr BÀN>m ~mobyZ XmI{dbr. JmoXmVramda OmÊ`mÀ`m CX²XoemZo {Zd¥{Îm,_wŠVm~mB©, Mm§JXod hr _§S>ir à{VnXoÀ`m {Xder ~mhoa nS>br.

_ObXa_Ob H$aV H$aV hr gmar _§S>ir wboídamg Ambr. VoWo VrZ

{Xdgn ªV am{hbr. wboídamMr `Wmgm§J nyOmAMm© Ho$br. {gÕoídamg OmD$Zgmar OU H${nboída oWo Ambr. Xhm {Xdgn ªV gmar VoWoM am{hbr.

nwT>o gJim nm¡f _{hZm Ë`m§Zr H$Moída oWo Kmb{dbm. _mK_{hÝ`mÀ`m à{VnXog {ZKyZ nwUVm§~o oWo Amë`mda nm¡{U©_on ªV Vo VoWoM am{hbo.

Xe_rnmgyZ Mm§JXodm§À`m g_m{YMo doY gmè`m§Zm bmJbo. JmoXmVramdahm gmam g_ma§ Mmby hmoVm, ^OZH$sV©Z `mV {Xdg OmV hmoVo. gd©g_wXm`m~amo~a {Zd¥{ÎmZmW, _wŠVm~mB© AmVm _§S>nmV Ambo. Mm§JXodm§Zr Ë`m

XmoKm§Zm Z_ñH$ma Ho$bm. Amnë`m gmè`m Am wî`mMm OrdZnQ>M OUyMm§JXodm§À`m S>moù`m§g_moê$Z gaH$V hmoVm. MdXmeo df© earaYmaU H$ê$Zhr Z

Jobobo AkmZ, Ah§H$ma, A{^_mZ `m gmè`mgmè`mMr COiUr OUyH$mhr hmoVhmoVr. Amnë`m nmVH$m§Mm H$mhr A§VM Zmhr Ago Ë`m§Mo A§V_©Z Ë`m§Zm gm§JV

hmoVo. níMmVmnmZo Ë`m§Mo _Z OUy noQy>Z CR>bo hmoVo. Voìhm ""`moJramO `mg ZmhrnmnXmof Ÿ&& Ho$bm CnXoe _wŠVmB©Zo Ÿ&&'' 66 Mm§JXodmbm _wŠVm~mB©Zo CnXoe

Page 22: muktabai- 2nd Edition

42 43

ñZmZmgmR>r Jobo. gmè`m§Zr ñZmZ Ho$bo Am{U ^OZg§H$sV©Z H$amdo øm hoVyZo Vo

VmnrVramda Ambo. Q>mi{dUm, _¥X§J `m§À`m H$ëbmoim_Ü o gmaoOU OUy Xoh^mZhanbo hmoVo. Vmngm§À`m _où`mVrb kmZoída, gmonmZXod, dQ>oída, Mm§JXod ho

Ho$ìhmM g_m{YñW Pmbo hmoVo. `m gmè`m§À`m AmR>dm§Zr gmè`m§MrM _ZoEH$àH$mao H$mVa Aer Pmbr hmoVr Am{U Ë`m_wio ^OZm_Ü ohr EH$ {dbjUAmV©Vm {Z_m©U Pmbr hmoVr.

gH$minmgyZ Zm_JOam_Ü o X§J AgUmè`m `m _§S>itZm _Ü`mÝh H$YrPmbr hohr H$ibo Zmhr. AmVm _mÌ dmVmdaUmV AMmZH$ ~Xb KSy>Z Ambm.

^a XwnmarM AmH$memV _oKm§Zr JXu Ho$br. àb`H$miÀ`m drOm§à_mUo {dOmM_Hy$ bmJë`m. àM§S> dmam gwQ>bm, dmè`mÀ`m doJm_wio Yyi JJZmn ªV OmD$

bmJbr. g_moaMo H$mhrM {XgoZmgo Pmbo, A§YH$ma XmQy>Z Ambm. dmè`mÀ`màM§S> doJm_wio gmè`m§À`mM XohbVm {dbjU arVrZo WaWaV hmoË`m. dmam,

dmXi, nmD$g, drOm `m§Mo OUy H$mhr Vm§S>dZ¥Ë`M gwé Pmbo hmoVo. n¥Ïdr Am{UJJZ EH$_oH$m§V {_giyZ Joë`mgmaIo ^mgV hmoVo. `m gmè`m àH$mam_wioH$moUmbmM H$mhr {XgV ZìhVo. H$moUmMoM S>moio CKS>V ZìhVo Aer H$mhr

{dbjU n[apñWVr {Z_m©U Pmbr hmoVr. XohÑîQ>çm AË §V {dH$b Pmboë`m_wŠVm~mB©Mr AdñWm AmVm A{YH$M {~H$Q> AgUma ho OmUyZ {Zd¥{ÎmZmW

_wŠVm~mB©bm Yê$Z R>odm åhUyZ BVam§Zm {dZdV hmoVo. Ë`m§Mo Vo eãXdmXidmè`mVM {dê$Z Jobo.

drOoMm {dbjU Agm H$S>H$S>mQ> Mmby AgVmZmM _Ü o EH$X_ K§Q>mdmOV Agë`mMo ZmX gdmªÀ`m H$mZr Ambo. na§Vw Zo_Ho$ H$m` KS>V Amho hoH$moUmbmM H$iV Zgë`mZo Ë`m K§Q>mZmXmMmhr H$mhr AW©~moY H$moUmbm Pmbm

Zmhr. H$mhr doimZo AmH$me Am wQ> {Zdmabo Jobo, _i^ {ZKyZ Jobo, AmH$menwÝhm nyd©dV ñdÀN> Pmbo. dmamdmXidrOm `m§Mo Vm§S>dZ¥Ë` Wm§~bo, Voìhm

gmè`m§ZrM S>moio CKS>bo. Amnë`m AdVr^modVr H$m` Pmbo Amho `mÑï>rZo gmaonmhÿ bmJbo. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr n[hbm àíZ Ho$bm Vmo _wŠVm~mB©g§~§Yr. Vr H$moR>o

Amho `mMr {dMmaUm Ho$br. gmè`m§Zr BH$S>o {VH$S>o nm{hbo, na§Vw Iyn emoYmemoYH$ê$Zhr _wŠVm~mB© H$moR>o gmnS>br Zmhr. ""_wŠVm~mB© S>moim nm{hbr Zmhr Ÿ&

Mmbbr hmoVr. AmVm ho eara ajy Z o Aer BÀN>m à~i Pmbr hmoVr. Ë`m

àoaUoVyZM AmVm {VZo AÝZnmÊ`mMmhr Ë`mJ Ho$bm hmoVm. {Zd¥{ÎmZmW _mÌ {VMrhr AdñWm nmhÿZ _ZmVë`m _ZmV Vi_iV hmoVo.

doéiMr `mÌm `Wmgm§J Pmbr, _mÌ _wŠVm~mB© H$mhr Xoh^mZmdaZìhVr. ñdénm_Ü o {Z_½Z hmoVr. JmoajZmWH¥$noÀ`m doir Omo AZw d {VbmAmbm hmoVm Ë`mÀ`m AmYmamda Vr AmVm doJmZo AmÜ`mpË_H$ _mJ©H«$_U H$aV

hmoVr. {Zd¥{ÎmZmWhr Amnë`mbm Ambobm Vmo {Xì` AZw d nwÝhm `mdm åhUyZVi_iV hmoVo. _wŠVm~mB©Zo Á`m gmYZoÀ`m AmYmao JmoajZmWm§Mr H¥$nm g§nmXZ

Ho$br hmoVr, Vmo gmYZm_mJ© Amnë`mbmhr {_imdm åhUyZ Vo ì`mHw$i Pmbo hmoVo.AË §V AmV©VoZo Vo _wŠVm~mB©Mr {dZdUr H$aV hmoVo. nU _wŠVm~mB© Amnbr

_m¡Ý`_wÐm gmoS>Ê`mg V`ma hmoV ZìhVr. AIoa {Zd¥[ÎmZmWm§Zr Ho$boë`m XrK©H$mi{dZdUr Z§Va {VZo CÎma Úmd`mg gwédmV Ho$br. `mVyZM "kmZ~moY' `m J«§WmMr

{Z{_©Vr Pmbr. 71

_wŠVm~mB©Mr {Xdg|{Xdg dmT>V Mmbbobr AmË__½Z AdñWm nmhÿZEH$ {Xdg {Zd¥{ÎmZmWm§Zr ""J_Z H$moUo {Xder Ama§{^bo'' 72 Agm àíZ

_wŠVm~mB©g Ho$bm. Voìhm _wŠVm~mB©Zo CÎma {Xbo,""Omdo `mdo H$moR>o & AdKo {ZKmoQ> ñdê$n ñdm_r &

Am_wÀ`m ñdñWmZr Zmhr nm A§Yma & AdKr MamMa àH$meËdo &CX` Am{U AñVw Zmhr ñdénmgr & Eogo _wZr F$fr OmUVmVr &

Amåhr H$Yr Ambmo ñdê$n gmoS>moZ & Omdo nmbQ>moZ Oo{Wb VoWo &A§Va ~mhoa ñdm_rMo ñdê$n & ñd o Z§XmXrn CO{ibmo &&'' 73

_wŠVm~mB©Mr hr CÀM AmÜ`mpË_H$ AdñWm nmhÿZ {Zd¥{ÎmZmW g_mYmZr Pmbo.

_wŠVm~mB©bm Onmdo åhUyZ {Zd¥{ÎmZmW gmè`m§Zm {dZdV hmoVo.{Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©Mm hmV Yê$Z {Vbm OnyZ Mmb{dV ZoV hmoVo. MmbV

MmbV gmao OU AmVm Vmnr Vramda Ambo. BVaÌ gd©Ì d¡emI dUdm noQ>bobmAgVmZm _hV²J«m_ _mÌ d¥jamOt_wio em§V dmQ>V hmoVo. _mHª$S>o F$ftZr

VníM`m© Ho$bobo Vo ñWmZ A{Ve`M a_Ur` hmoVo.d¡emI _{hÝ`mVrb dÚ Xe_r. gmao OU Zoh_rà_mUo VmnrVramda

Page 23: muktabai- 2nd Edition

44 45

H$aVrb AW© gm§JVrb na_mW© & Z o nm§ EH$m§V gmonmZmMm &

Zm_m åhUo Xodm gm§Jy{Z`m H$mhr & Z o _wŠVm~mB© Jwø VwPo &&'' 80

_wŠVm~mB©Mo ñdê$nmH$ma hmoUo, Zm{ed§V eara Ho$bo A{dZme `m Jmoï>r Zo_Š`m

H$em H$m` KS>ë`m AgVrb ? hr dñVwpñWVr Zo_H$s H$m` Amho ? `mMo Jwø_wŠVm~mB©IoarO Zo_Ho$ H$moUmbm CbJS>Uma ? hr {H$_`m _wŠVm~mB©IoarOH$moUmbm H$er gmYUma ? `m gmè`m Jmoï>tMo JyT> _ZmV VgoM H$m`_ amhVo

Am{U Zm_Xod _hmamOm§Mo ~mobM H$mZmV Kw_V amhVmV,"Zm_m åhUo Xodm gm§Jy{Z`m H$mhr & Z o _wŠVm~mB© Jwø VwPo &&'

***************

Amåhm _wŠVm~mB© ~mobbr Zmhr Ÿ&&'' 74 Agm gmè`m§ZrM emoH$ ì`ŠV Ho$bm.

_Kmer Pmboë`m K§Q>mZmXmMm AW© AmVm {Zd¥{ÎmZmWm§À`m Ü`mZmVAmbm. Ë`m§Zr gdmªZm g_Omdbo,

""H$S>mS>br drO {Za§OZr Ooìhm Ÿ& _wŠVm~mB© Voìhm JwßV Pmbr &d¡Hw§$R>r bj K§Q>m dmOVr EH$KmB© & Pmbr _wŠVm~mB© ñdê$nmH$ma &

EH$ àha Pmbm àH$me {Ì wdZr & Ooìhm {Za§OZr JwßV Pmbr &&'' 75

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr Yra amIyZ gmè`m§Zm hr Jmoï> gm§{JVbr _mÌ Z§Va Ë`m§Zm emoH$AmdaoZm. ""Ambr Jobr H¡$gr Amåhm H$ibo Zmhr Ÿ& H$moR>o _wŠVm~mB© {dg{O©br &

H$mhr H$moUmdar Zmhr nS>bo AmoPo Ÿ&&'' 76 Aem haàH$mao {Zd¥[ÎmZmW emoH$ H$ê$bmJbo. _mJo EH$Q>çm Caboë`m {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ZmV dma§dma gmè`m

^md§S>m§À`mM AmR>dUr oD$ bmJë`m. Ë`mVhr _wŠVm~mB©À`m OmÊ`mMo Ë`m§Zm[dbjU Xw:I Pmbo. ""Ad¿`mnarg H$ï>r Ho$bo _wŠVmB©Zo & H$mhrM ~mobUo KS>bo

Zmhr &&'' 77 Ago {Zd¥{ÎmZmW åhUV hmoVo. _wŠVm~mB©À`m dmJÊ`m~mobÊ`mMoñ_aU {Zd¥{ÎmZmWm§Zm hmoV hmoVo.

"A{dQ> ~mobUo ~mobmdo AZm{X Ÿ& Vo Jwø doXr gmnS>oZm &

H$s[V© d¡am½` Ho$bo gm_amÁ` & KS>{dbm {dbmg AÜ`mË_mMm &Zm{ed§V eara Ho$bo A{dZme & KS>{dbm {dbmg AÜ`mË_mMm &

VwÂ`m_wio h[a MmbVmo CJbm & Xohm AmYr Jobm àmU _mPm &&' 78

_wŠVm~mB©À`m na_nmdZ AmR>dUr H$mT>V gmao OU VoWoM EH$ _{hZm^a am{hbo.

{Zd¥{ÎmZmWm§Mr AdñWm nmhÿZ Zm_Xodm§Zm OmUrd Pmbr, "Xodm H$[aVm Eogm Wmoa &gm§S>rb eara {Zd¥{ÎmamO &&' 79 Am{U hr Jmoï> IarM hmoVr. XohmVyZ àmUM{ZKyZ Joë`mda Xoh Var H$gm {eëbH$ am{hb ? nwT>o {Zd¥{ÎmamOhr WmoS>çmM

{XdgmV g_m{YñW Pmbo. `m gmè`m àg§Jm_Ü o CnpñWV Agbobo Zm_XodåhUV hmoVo,

""Jobo {XJ§~a B©ída {d y{V Ÿ& am{hë`m Ë`m H$s{V© OJm_mOr &d¡am½`mÀ`m Jmoï>r Eo{H$ë`m Ë`m H$mZr & AmVm Eogo H$moUr hmoUo Zmhr &

gm§JVrb kmZ åhUVrb IyU & Z oMr gmYZ {Zd¥{ÎmMo &na~«÷ S>moim Xmdy Eogo åhUVr & H$moUm Z o wpŠV kmZmo~mMr &

Page 24: muktabai- 2nd Edition

46 47

Agbobr gmo åhUOo "gmo@h_²ídmg' Amnbm Zoh_rMmM ídmg {d{eï> nÕVrZo

KoVbm Va Ë`mVyZ na_oídaàmßVr hmoD$ eH$Vo. Zìho Vr ì`ŠVr ñdV:Mna~«÷ñdê$n hmoD$ eH$Vo. hr AmVbr gmo Vmon ªV Zm_Xodm§Zm R>mD$H$ ZìhVr.

Vo ZmWg§àXm`mMo Xr{jV Zgë`mZo Ë`m§Zm hr gmo _mhrV ZgUo ñdm^m{dH$ hmoVo.hr AmVbr gmo , Ë`mMr nÕV hr JwéJå`M AgVo. Voìhm gX²Jwé{edm` _mojH$Xm{n {_iUma Zmhr ho _wŠVm~mB© oWo ñnï> H$aVmV.

"XodmMo Odir AgVmo {ZË` Amåhr' `m Jmoï>rMm gyú_ Ah§H$maZm_Xodm§Zm Pmbm hmoVm, Ago {XgVo. AÜ`mË__mJm©Vrb gX²JwéMr Amdí`H$Vm

_wŠVm~mB©Zm Zm_Xodm§Zm nQ>dyZ Úmd`mMr hmoVr. na§Vw Zm_Xod d`mZo dS>rbAm{U _wŠVm~mB© YmH$Q>r; Ago AgyZhr _wŠVm~mB©Zo ñdV:À`m {dMmam§er R>m_

amhÿZ Amnbo åhUUo doJdoJù`màH$mao Zm_Xodm§Zm nQ>dyZ XoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm.n[agmda ImnamMo PmH$U R>odbo Va Vo AmVyZ ~mdZH$er hmoV Zmhr,

nmodù`mnojm amZJw§Om A{YH$ Mm§Jë`m {XgVmV nU Ë`m e¥§JmamgmR>r dmnaë`mOmV ZmhrV. CgmÀ`m eoOmar Ea§S>mMo PmS> bmdbo Va Ë`mg H$mhr JmoS>r oVZmhr. H$mnambm [Xì`mMm eoOma Pmbm Va Ë`mMo doJionU {eëbH$ CaV Zmhr

hr d Aer AZoH$ CXmhaUo _wŠVm~mB©Zr Zm_Xodm§Zm {Xbr. ""H$ënVê$ VidQ>rBpÀN>br Vo Jmoï>r Ÿ& AÚm{n ZamoQ>r am{hbr H$m Ÿ&&'' 1 Agm amoH$S>m gdmbhr {VZo

Zm_Xodm§Zm Ho$bm. Zm_Xodm§Zr Ah§VoMm Iw§Q> dmT>{dbm Amho, Ë`mbm g§Vm§Mrg§JVr ghZ hmoV Zmhr, Ah§Vm gnm©Zo Ë`mbm doT>bobo Amho BVŠ`m ñnï> arVrZo

_wŠVm~mB©Zo Zm_Xodm§Zm gm§JyZ nm{hbo nU EdT>o gm§JyZhr Ë`m§À`mda H$mhrMn[aUm_ Pmbm Zmhr. Zm_Xodm§Mm Ah§H$ma Vri_mÌ H$_r Pmbm Zmhr. Voìhm_wŠVm~mB©Zo Amnë`m gd© ~§Yw§ZmXoIrb {dZ§Vr H$ê$Z nm{hbr. na§Vw Ë`mda

{Zd¥{ÎmZmW åhUmbo ""Amnbo ñd{hV H$amdo AmnU Ÿ& g§Vm§À`m gÝ_mZm MwH$moZ o Ÿ&&'' 2 lr{Zd¥{ÎmZmWm§Mo ho CÎma EoHy$Z Amnbm hm _mJ©hr Iw§Q>bm Agë`mMo

_wŠVm~mB©À`m bjmV Ambo. Zm_Xodm§Zm Jwé_mJm©V AmUÊ`mMr {VMr Vi_iH$mhrM n[aUm_ gmYy eH$br Zmhr. Voìhm AmVm Amnbm hoVy gmÜ` H$aÊ`mgmR>r

H$mhrVar wŠVr `moObr nm{hOo ho {VÀ`m bjmV Ambo.Voìhm _wŠVm~mB©Zo gm§{JVbo, ""YmS>m ~mobmdbo Jmoamo~mbm Ÿ& _wŠVm~mB©

YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm

_S>Ho$ H$ÀMo H$m nŠHo$ ? `m~m~VrVbr Zm_XodmMr Ho$bobr narjm hmZm_Xodm§À`m OrdZM[aÌm_Yrb EH$ AË §V _hÎdnyU© ^mJ hmo . `m àg§JmÀ`m{Z{_ÎmmZo AÜ`mË__mJm©Vrb gX²JwéMr AgUmar Amdí`H$Vm Zm_Xodm§Zm nQ>br

Am{U Ë`mVyZ nwT>o Ë`m§Zm {dgmo~m IoMa `m§Mm AZwJ«h àmßV Pmbm. Zm_Xodm§À`mÑï>rZo hm ^mJ {OVH$m _hÎdnyU© Amho {VVH$mM, Zìho Ë`mhÿZhr A{YH$ _hÎd

_wŠVm~mB©À`m OrdZM[aÌmÀ`m Ñï>rZo `m àg§JmMo Amho. H$maU hm gd© àg§JKS>dyZ AmUÊ`mg H$maUr yV R>abr Vr _wŠVm~mB©M. "_wŠVm~mB©Zo H$i

_mO{dbr' Ago `m àg§JmMo Zm_Xodm§Zr dU©Z Ho$bo Amho. Am{U Xwgar Jmoï>Aer H$s, `m{Z{_ÎmmZo _wŠVm~mB©À`m AmÜ`mpË_H$VoMmhr H$g oWo bmJbm.

Am{U Ë`m H$gmoQ>rda _wŠVm~mB©hr nwaonya nmÌ R>abr. EdT>oM Zìho Va {VÀ`m{VÝhr ^md§S>m§Zmhr `m_wio {VMr EH$ doJir AmoiI nQ>br. åhUyZM `m gd©àg§JmMm gImob {dMma H$aUo àmßV Amho. (`mMm g{dñVa {dMma "Jmoajo

AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm' àH$aUmV Ho$bm Amho.){Zd¥{Îm, kmZoídamXr ^md§S>o Am{U g§V Zm_Xod `m§Mr n{hbr oQ> Pmbr

VoìhmMr hr KQ>Zm Amho. Zm_Xodm§Mr `mo½`Vm OmUyZ {Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ `m{VKm§Zr Zm_Xodm§Zm d§XZ Ho$bo. na§Vw Zm_Xodm§Zr _mÌ Ë`m {VKm§Mr `mo½`Vm

OmUyZhr Ë`m§Zm à{VZ_ñH$ma Ho$bm Zmhr. {dR²R>bmMm AI§S> eoOma AgyZhrZm_Xodm§Mm Ah§H$ma Zmhrgm Pmbobm Zmhr ho `m àg§Jmdê$Z _wŠVm~mB©À`mMmUmj ZOaobm bJoM OmUdbo Am{U Aem A{^_mZr, Ah§H$mar ì`ŠVrÀ`m

Xe©ZmgmR>r _r OmUma Zmhr Agm Amnbm R>m_ {ZYm©a _wŠVm~mB©Zo ì`ŠV Ho$bm.Voìhm {Vbm BVa {VKm ^md§S>m§Zr g_OmdÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. ^pŠVÀ`m ~imda

Zm_Xodm§Zr Xod de H$ê$Z KoVbm Amho, Ago g_OmdyZ gm§{JVbo. Zm_Xodm§Zrhr^pŠVnojm Xwgao A{YH$ H$mhr loð> Zmhr, Ago _wŠVm~mB©bm gm§{JVbo.

"AmVbr gmo ' R>mD$H$ Zgob Va h[a^ŠV AgyZhr Ë`mMm H$mhrCn`moJ Zmhr ho _wŠVm~mB©Zo `mdoir ñnï> Ho$bo. Voìhm "AmVbr gmo ' hm H$emMm

{ZX}e Amho ho nmhUo Amdí`H$ Amho. na_oídaàmßVrMr Amnë`mM {R>H$mUr

Page 25: muktabai- 2nd Edition

48 49

dfmªMoM A§Va Amho. Jmoamo~m Hw§$^ma VrZM dfm©Zo dS>rb AgVmZm Ë`m§Mo dU©Z

"OwZmQ> n¡ OwZm' Ago H$aUo Ag§ d dmQ>Vo.4) Zm_Xod ho {Zd¥{Îm AmXr ^md§S>m§MmM kmZm{YH$ma _mÝ`

H$aÊ`mg V`ma ZìhVo. Voìhm Vo Jmoam H§w$^mam§H$Sy>Z Amnbr ñdV:Mr narjmH$adyZ KoVrb hr Jmoï>hr AeŠ` dmQ>Vo.

5) H$sV©ZmÀ`m doir Zm_Xodm§Zr hmV da H$ê$Z ^Jd§VmMo

AZwg§YmZ H$aÊ`mg gm§{JVbo Voìhm WmoQ>o hmV Agë`m_wio Jmoam bmObm Am{UZm_Xodm§À`m H¥$no_wio Ë`m§Zm hmV \w$Q>bo Agm CëboI Jmoam Hw§$^mam§À`m

A §Jm_Ü o Amho. 6 Ë`m àg§Jm_wio Jmoam Hw§$^maM ñdV: Zm_Xodm§nwT>o ZV_ñVH$AmhoV. Ago Jmoam Hw§$^ma Zm_Xodm§Mr, Amnë`m AmXañWmZr Agboë`m

ì`ŠVrMr Aer narjm H$aVrb hr Jmoï> g§ dV Zmhr.6) Jmoam Hw§$^mamÀ`m hmVmV Ë`m§À`m ì`dgm`m_wio WmnQ>Uo

AgUma ho CKS> Amho. nU _mVrMr _S>H$s ^mObr Jobr H$s Zmhr `mMr narjmnmhÿ eH$Umao WmnQ>Uo ho EImXr ì`ŠVr AÜ`mË_àm§VmV n[anŠd Pmbr qH$dmZmhr ømMr narjm H$er H$ê$ eHo$b ? Voìhm hr Jmoï> VH©$~wÕrg nQ>Umar Zmhr.

oWo gmÜ`m WmnQ>Ê`mMm CëboI ZgyZ "AZw dmMo WmnQ>Uo' A{^àoV Amho.{Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ñVH$mda Ooìhm WmnQ>Uo _mabo Jobo Voìhm Vo ñdV:

na~«÷ñdê$nM Pmbo. "AmVm H¡$Mo H$moao Cao' Aer n[apñWVr kmZXodm§Mr Pmbr.gmonmZXodm§À`mhr ~m~VrV VoM KS>bo. _wŠVm~mB©da Ooìhm WmnQ>Uo _mabo Voìhm

"A_¥Vg§OrdZr CVmo Ambr' 7 Agm AZw d {Vbm Ambm Am{U Zm_XodmdaOoìhm hm à`moJ Pmbm Voìhm Vmo _mÌ S>moHo$ Mmoiy bmJbm, aSy> bmJbm.

ho gd© g§X © ^m¡{VH$ ñdê$nmMo ZmhrV. Vo AmÜ`mpË_H$VoMm {ZX}e

H$aVmV. "WmnQ>Uo' hm eãXà`moJ g§VdmL²>_`mV gX²JwéZo {eî`mbm Ho$boboepŠVàXmZ `m AWm©Zo dmnabm OmVmo. ""åhUo _wŠVm~mB© H$ama Ho$bm {MÎmm Ÿ&

WmnQ>bm _mWm gX²JwéZo Ÿ&&'' 8 Agm CëboI _wŠVm~mB©Zo `mM AWm©Zo BVaÌHo$bm Amho. Voìhm ho epŠVàXmZ åhUOo AZw dmMo WmnQ>Uo hmo .

hr Aer narjm H$aÊ`mMo gm_Ï © JmoajZmWm§MoM AgUma ho CKS>Amho. AmVm hr gd© narjm JmoajZmWm§ZrM Ho$br Agmdr Ago åhUÊ`mg

åhUo ^mObo H$s H$moao Ÿ& H$mH$mMo CÎma gË` _mZy Ÿ&&'' 3

`m{R>H$mUr _wŠVm~mB©Zo Jmoam Hw§$^mam§Zm Zm_Xodm§Mr narjm KoÊ`mgmR>r~mobm{dbo Ago gm_mÝ`V: g_Obo OmVo. na§Vw Jmoam Hw§$^mam§Zr Vr narjm Ho$br

Zgmdr ho Imbrb H$maUm§dê$Z ñnï> hmoVo.1) Zm_Xod d hr ^md§S>o `m§À`m oQ>rÀ`m àg§JmMm ZrQ> {dMma

Ho$bm AgVm Ago bjmV oVo H$s - AmVm `mnwT>o Zm_Xodm§Mr Or narjm hmoUma

Amho Vr narjm _wŠVm~mB©Mo åhUUo BVam§Zm nQ>dyZ XoUmar R>aUma Amho. Voìhm_wŠVm~mB©À`m Ñï>rZo hr narjm _hÎdnyU© R>aUma hmoVr. Voìhm Omo nmaIr Amho,

narjH$ Amho Vmo {Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ Am{U Zm_Xod `m gdmªÀ`mM Ñï>rZoAmXaUr` Agm Agmd`mg hdm ho CKS> hmoVo. àM{bV _VmMm {dMma H$aVm

Ago dmQ>Vo H$s, Jmoam Hw§$^mam§Zr Ho$bobr narjm _mÝ` ìhmdr Ago Ë`m§Mo Zo_Ho$H$moUVo gm_Ï © _wŠVm~mB©bm OmUdbo ?

Xwgar Jmoï> Aer H$s, Jmoamo~m H$mH$m d`mZo dS>rb åhUyZ Ë`m§Zm hmA{YH$ma {_imdm Va Ë`m§À`mnojm d`mZo {H$VrVar d{S>b AgUmao Mm§JXodË`m§À`m nmhÊ`mV hmoVo. Voìhm Jmoamo~m§Zm narjm H$aÊ`mMm A{YH$ma XoÊ`mMo

Zo_Ho$ H$maU {XgV Zmhr. Voìhm `m Mmahr ^md§S>m§nojm A{YH$ A{YH$marì`ŠVrMr narjH$ åhUyZ _wŠVm~mB©Zo {ZdS> H$aUo C{MV hmoVo. Aer `mo½`

ì`ŠVr JmoajZmWM AgUma ho CKS> Amho.2) Zm_Xodm§Zr Jmoam Hw§$^mamMo Oo M[aÌ {b{hbo Amho Ë`mV `m

KQ>ZoMm gmYm Zm_moëboIhr oV Zmhr. KS>bm àg§J AJXr `WmW©nUo Am{UAJXr dñVw{Zð>nUo a§J{dUmao Zm_Xod Jmoam Hw§$^mamÀ`m M[aÌmV _mÌ `m KQ>ZoMmCëboI H$aV ZmhrV hr ~m~ Ag§ dZr` dmQ>Vo. `mMmM AW© Agm H$s hr

narjm JmoamHw§$^mam§Zr Ho$bobr ZgUma.3) "Jmoam ~mobm{dbm OwZmQ> n¡ OwZm Ÿ& hmVr WmnQ>Uo

AZw dmMo Ÿ&&' 4 Agm CëboI `m g§X^m©V Ho$bobm AmT>iVmo. åhUOo JmoamH$mH$m åhUyZ Or ì`ŠVr Amho {VMo ñdê$n "OwZmQ> n¡ OwZm' Ago Amho. ho

dU©Zhr Jmoam Hw§$^mam§er OwiUmao Zmhr. H$maU Ë`m§Mm OÝ_ eHo$ 1189 _YrbVa Zm_Xodm§Mm eHo$ 1192 _Yrb.5 åhUOoM XmoKm§À`m d`m_Ü o \$ŠV VrZ

Page 26: muktabai- 2nd Edition

50 51

KoÊ`mMr H$mhrM Amdí`H$Vm ZìhVr. A §Jm_Ü o _mÌ _wŠVm~mB© - Jmoamo~m

oQ>rMm CëboI "H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`r§Mo R>m`r§' 12 Agm Ambm Amho.ho gd© Ü`mZmdñWoVrb CÀMV_ ñdê$nmMo AZw d AmhoV.

3 ) `m oQ>r~m~V kmZXod _wŠVm~mB©bm " oQ> H$er Pmbr ?'Agm àíZ {dMmaVmV Voìhm _wŠVmB©Zo ""Amoi{Ibo AdrQ> AmnwbonU'' 13 AgoCÎma {Xbo. Jwéna§naoVrb AmÚ AmMm`mªMr oQ> `m Ñï>rZo hm CëboI A{YH$

g_n©H$ dmQ>Vmo. Jmoaj oQ>rMo dU©Z H$aVmZm _wŠVm~mB©À`m A §JmV " oQ>{dbo_y{iMo gwIYm_m Eogo Ombo Ÿ&&' 14 Agm CëboI oVmo. Vmohr `mbm

{_iVmOwiVm Amho.4 ) Zm_`mMr Xmgr AgUmar OZm~mB© JmoajZmWm§Zm CX²XoeyZ

nmiUm åhUVo, ""Omo Omo Omo Omo ao Jmoajm - OJXmoÕmam OJXrem'' 15

OZm~mB©Mm gd© g§V_§S>iter Omo g§~§Y Ambm Amho Vmo Zm_Xodm§À`m

_mÜ`_mVyZM Ambm Amho. Voìhm Zm_Xod JmoajZmWm§er g§~§{YV Agë`m{edm`Aem arVrZo {VZo nmiUm {b{hUo AeŠ` dmQ>Vo. hr Jmoï>hr darb åhUÊ`mgnwï>r XoUmar Amho.

5 ) amB© odT>o nmIê$ ... Aer gwédmV AgUmam Zm_Xodm§Mm EH$A §J Amho. hm gd© A §J `m àg§JmMo dU©Z H$aUmam Amho. `mV Ho$bobm nwT>rb

CëboI AË §V _hÎdnyU© Amho."Eogo Vo nmIé Jmoajam o di{Iboao Ÿ&

qnS>r ~«÷m§S>r _qN>ÐZmWo Xo{I`boao Ÿ&Ë`m{M o{Z A§Jg§Jo gX²JwéZmWo XmI{dboao Ÿ&

Ë`m{M`mMr àgmXo Zm_m qeß`mZo JmB©boao Ÿ&&' 16

`m{R>H$mUr JmoajZmWm§Mm Ambobm CëboI `m àg§JmMm ñnï> g§Ho$V XoUmam Amho.6 ) Zm_Xod narjoMo dU©Z OoWo Ambo VoWo "{Zd¥{ÎmXodo åhUo' `m

A §JmVrb nwT>rb CëboI _hÎdnyU© Amho. "J¡ZrMr {_amg KoVbr à_mU Ÿ&nyd© y_r OVZ H$[aV Amg Ÿ&&' 17 hm Vmo CëboI hmo . oWo "{_amg' `m eãXmMm

AW© ZrQ> bjmV KoVbm H$s Ë`m§Zr {ZdmS>çmgmR>r, narjogmR>r JmoajZmWm§ZmMà_mU H$go _mZbo Amho Vo ñnï> hmoB©b. "{_amg' hm eãX "d{S>bmonm{O©V' `m

H$moUVm AmYma gmnS>Vmo H$m ? Vo {dMmamV KoD$. "lrkmZoídaXe©Z' `m J«§WmV

"kmZoídam§Mm ZmWn§W' øm gaXma {_arH$a `m§À`m boImV Ë`mMo g{dñVa {ddoMZAmbo Amho. 9 àñVwV g§emo{YHo$g hr H$ënZm A{YH$ `mo½` dmQ>Vo.

gaXma {_arH$a `m§Zr `mg§~§Yr H$moUVo {dMma _m§S>bo AmhoV Ë`m_wX² m§Mm AmYr {dMma H$ê$. "Zm_Xodmg WmnQ>Uo _maUmam Jmoam Hw§$^ma hmoVm Ago_{hnVr gm§JVmV. d Ë`mMmM AZwdmX AÚmn hmoV Amho....... Hw§$^ma `m

eãXmdê$Z _{hnVrMm Vgm g_O Pmbm Agmdm nU ho nX Om{VdmMH$ ZgyZA{YH$maXe©H$ Amho....... ZmWn§WmV Ago bmj{UH$ eãX dmnaÊ`mV oVmV.

{ed{XZHo$gatÀ`m _R>mV {_imboë`m ZdZmWm§À`m `mXrV JmoajZmWm§Zm "KQ>ì`mn§{V Jwé JmoajZmW' Ago åhQ>bo Amho. JmoajZmW KQ> ì`mnUmao hmoVo d Ë`m

AWm©Zo Hw§$^ma hm eãX `moObobm {XgVmo...... `m A §JmV gd© `moJ_mJm©Mo{gÕmÝV Xe©{dbo AmhoV. VoaT>moH$sMo JmoamHw§$^ma Ho$di ^pŠV_mJu hmoVo.

Ë`m§À`mV ho `moJkmZàmdrÊ` hmoVo Ago åhUUo YmS>gmMo Amho. CbQ> JmoajZmWho "`moJmpãOZrgamoda' hmoVo Ago kmZoída åhUVmV. Ë`m_wio hr _wŠVm~mB©Mr

oQ> - {OÀ`mV Amnwbo A{dQ>nUM AmoiIbo Jobo - `moJoída JmoajZmWm§erM

Pmbr ho à_mU _mZmdo bmJVo. "`mo{J`m§À`m IwUm `moJr OmUo' Aer hr oQ>Amho. `m A §JmV {Za{Zamù`m AdñWm§{df`r Á`m `mo½`m§À`m IwUm {Xë`m

AmhoV Ë`m§Mm CbJS>m `moJ_m{J© m§gM hmoD$ eHo$b.' 10

AmVm àñVwV g§emo{YHo$Mo `m{df`mdarb _V {dMmamV KoD$.

1 ) "Jmoam ~mobm{dbm OwZmQ> n¡ OwZm', `m A §JmVrb na~«÷ åhmVmam,d¡am½`mMo dar nmëhmibm, gmo@h_eãXo {daŠVr, Aì`ŠV ho gd© eãXà`moJJmoajZmWm§Zm bmJy nS>Vrb AgoM AmhoV. "{df`{dÜd§gH$dra' åhUyZ

kmZoídam§Zr Ho$bobo Ë`m§Mo dU©Z JmoajZmWm§À`m d¡am½`mMr gmj XoUmao Amho. hr{daŠVr gmo@h__YyZ Ambr Amho H$s Or ZmWg§àXm`mMr gmYZmnÕVr Amho.

{Zd¥{ÎmZmW_hmamO `m§Zr g_mYrnydu Ho$boë`m Z_ZmV JmoajZmWm§Mm CëboI"Z_mo OwZmQ> wJmXr VwO Z_mo' AgmM Ho$bm Amho. 11

2 ) Jmoamo~mH$mH$m§Zm ~mobm{dUo ^m¡{VH$ ñVamdê$Z ghOeŠ`AgVmZm _wŠVm~mB©bm "_mo{V`m§Mm Mya \o${H$bm' Aem nÕVrZo Ë`m§Mr oQ>

Page 27: muktabai- 2nd Edition

52 53

Zm|X{dbm Amho.

darb gd© {ddoMZ bjmV KoVm, Zm_Xodm§Mr narjm JmoamHw§$^mamZoHo$br ZgyZ JmoajZmWm§Zr Ho$br Agmdr `m Jmoï>rbm oWo {ZpíMV AmYma àmßV

hmoVmo.

***************

AWm©Zohr dmnabm OmVmo. Am{U VmoM AW© oWo ~amo~a R>aVmo. J¡ZrMr {_amg

åhUOo JmoajZmW `m§Mm hm CëboI Amho.7 ) S>m°.am.qM.T>oao `m§Zm nwUVm§~o oWrb Mm§Jm Ho$edXmg `m§À`m

_R>mV Mm§JmdQ>oídam§Mo "ZmWJwéna§nam' Zm_H$ EH$ bKwàH$aU CnbãY Pmbo.Ë`m_Ü ohr

"Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm Ÿ& n§W gm§{JVbm ZmWmMm hm &

_wŠVmB© CnXoer Mm§Jm dQ>oída & ZmWn§W gmMma Am_wMm Ago &&' 18

Agm ñnï> CëboI Ambm Amho.

8 ) aËZmH$amZo Amnë`m "XrnaËZmH$a' `m J«§Wm_Ü o "JmoajrZo_wŠVm~mB© Ÿ& ZmZm nar ~mo{Ybo nmhr Ÿ&&' Aer gmj {Xbr Amho. VgoM

aËZmH$amMm ZmVy EH$ZmW Am{U aËZmH$amMo Jwé~§Yy H$~ra `m§Mm {eî`^moimZmW `m XmoKm§Zr aMboë`m na§naoÀ`m XmoZ AmaË`mV JmoajZmWm§ZrM

_wŠVm~mB©bm ~moY Ho$ë`mMo åhQ>bo Amho, Aer Zmo§X S>m°.T>oao H$aVmV. 19

9 ) _Ëñ |ÐZmWm§H$Sy>Z àmßV Pmbobm kmZgwYmag JmoajZmWm§Zm{_imbm Am{U Ë`m§À`mH$Sy>Z Vmo nwT>o H$gm àdm{hV Pmbm ho ZmWna§naoVrb EH$

J«§WH$ma {edH$ë`mU `m§Zr "{ZË`mZ§X¡Š`Xr{nH$m' `m J«§WmV gm§{JVbo Amho.Am{XZmW, _Ëñ oÝÐZmW, JmoajZmW, J{hZrZmW, {Zd¥{Îm, kmZoída hm EH$ àdmh

hmo , Ago dU©Z oWo Ambo Amho.AmVm Xwgam àdmh gm§{JVbm Vmo Agm -

"AgmohoEH$mhobmd`m{M_mVw & AmVm§Vmo{MlrJmoajZmWw & OmolrAm{XZmWmMmZmVw & _ÀN>|ÐÛmam && VmoV¡gm{Magwdmog§S>bm & Vd_wŠVm~mB© màm{ebm &àmewZV¡gm{MCabm & VmolrdQ>oídam§{XYbm && dQ>oídarhÿ{ZMH«$nm{U &

bm{YbrhoA_¥Vg§OrdZr & {d_imZ§XVoWy{Z bmYVo Ombo &&' 20

Omo ag kmZoídam§Zm J{hZr-{Zd¥{Îm `m§À`m _mÜ`_mVyZ {_imbm VmoM

ag _wŠVm~mB©bm JmoajZmWm§H$Sy>Z àmßV Pmë`mMr hr ñnï> Zmo§X Amho. `mVrbA_¥Vg§OrdZr hm CëboIhr AË §V _hÎdnyU© Amho. Zm_XodnarjoÀ`m doir

Jmoamo~mZo Or narjm KoVbr Amho Ë`mdoir _wŠVm~mB©bm Ambobm AZw d "Vo{MWmnQ>Uo _wŠVm~mB©bm hmUr Ÿ& A_¥Vg§{OdZr CVmo Ambr &&' 21 Agm Zm_Xodm§Zr

Page 28: muktabai- 2nd Edition

54 55

Ah§H$ma Ë`m§À`m _ZmV dmg H$ê$Z hmoVm. gOrdm§darb gÎmoÀ`m gm_Ï`m©Mm

Ah§H$ma, kmZXodm§Zr OS>q^Vrdarb gÎmm XmIdyZ haU Ho$bm Am{U Mm§JXodeaU Ambo. Mm§JXodm§Mm hm Ah§H$ma amOg ñdê$nmMm hmoVm na§Vw Zm_Xodm§À`m

~m~VrV hr n[apñWVr A{YH$M {~H$Q> hmoVr. H$maU Ë`m§À`m Ah§ mdmMo ñdê$ngmpËdH$ hmoVo. "Amåhr XodmOdi {ZË` AgVmo' Agm gmpËdH$ Ah§ md Ë`m§À`m_ZmV hmoVm. Vm_{gH$ qH$dm amO{gH$ Ah§ mdmnojm gmpËdH$ Ah§ md Zmhrgm

hmoUo A{YH$ AdKS> AgVo. Zo_H$s VrM n[apñWVr Zm_Xodm§~m~V hmoVr, VoìhmVmo Ah§ md Kmb{dÊ`mgmR>r `moOZm Pmbr Vr JmoajZmWm§Mr !

_S>Ho$ H$ÀMo AgÊ`mVrb YmoH$m - kmZXod-Zm_Xod oQ>rÀ`m doir,Zm_XodmMo _S>Ho$ H$ÀMo Agë`mMo _wŠVm~mB©À`m bjmV Ambo Amho Am{U Vo

nŠHo$ ìhmdo hr {VMr Vi_i Amho. _wŠVm~mB© `m gmè`m àH$aUmV H$mhrerAmJ«hr ~Zbobr {XgVo. Vr Amnë`m gX²Jwéer, ^md§S>m§erhr `m~m~VrV à{VdmX

H$aVmZm {XgVo. `mMo H$maU Vr `m n[apñWVrMo Jm§ r © AmoiIyZ Amho. Zm_XodVgoM H$moao am{hbo Va Ë`m§Mo AmÜ`mpË_H$ÑîQ>çm \$ma _moR>o ZwH$gmZ hmoD$ eHo$b ho{Vbm OmUdV Amho. Am{U åhUyZ Vr hm narjoMm àg§J KS>dyZ AmUÊ`m~m~V

AmJ«h YaVmZm {XgVo._wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUmbr, ""Hw$bmbmMo Hw§$^ ^mOë`m{dU

_mVr Ÿ& H$m` gmho g§JVr nm{U`mMr Ÿ&& _oUmMr nwVir KoVm H$ar ~ar Ÿ& A½ZrMoeoOmar amho H¡$er Ÿ&&'' 1 åhUOo `mMm ^mdmW© Agm H$s gmYZoVrb CÀM

ñVamdarb AZw d nobmd`mMo AgVrb Va eara VníM }Zo ^mOmdo bmJVo.VníM }Mr AmJ ghZ Ho$bobo earaM CÀMXeoVrb AZw d noby eH$Vo. H$ÀÀ`m_S>Š`mV KmVbobm {Xì` gmo_ag Vo _S>Ho$ Yê$Z R>ody eH$bo Zmhr Aer H$Wm

doXm§_Ü o Amho. ""åhUo _wŠVm~mB© OmD$ XoD$ Z o Ÿ& Eogo g[ago H$m` ^m§S>oH$am Ÿ&&'' 2 Ago Ooìhm _wŠVm~mB© åhUVo, Voìhm {VÀ`m _ZmV øm H$WoMm g§X ©

Agmdm Ago {XgVo. doXmon{ZfXm§Mo AÜ``Z Ho$boë`m Amnë`m ^md§S>m§ZmhrHo$di `m H$WoÀ`m ZwgË`m CëboImdê$Z Ë`mVrb Jm§ r © bjmV oB©b Aer

{VMr Anojm Amho. {VÀ`m `m gm§JÊ`m_mJrb AmÜ`mpË_H$ AW© H$m` ømMmH$mhr {dMma H$ê$.

Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm(_wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§À`m oQ>rMm doY)

Zm_Xodm§Mr narjm JmoajZmWm§Zr Ho$br ømMm {dMma AmnU "YmS>m

~mobmdUo Jmoamo~mbm' `m àH$aUmV Ho$bm Amho. Zm_Xodm§Mo _S>Ho$ H$ÀMo

Agë`mMm {ZU© JmoajZmWm§Zr {Xbm Ë`mMdoir CnpñWV Agboë`m BVam§Zmhr

H$mhr gw§Xa Ago AmÜ`mpË_H$ AZw d Ambo. Ë`mMo g{dñVa dU©Z {Zd¥{Îm,

kmZoída, gmonmZ, _wŠVm~mB©, {dgmo~m IoMa `m§Zr H$ê$Z R>odbo Amho. Ë`mMm

{dMma AmnU `m àH$aUmV H$aV AmhmoV. hm gmam ^mJ _wimVyZ Aä`mgV

AgVmZm Ago bjmV oVo H$s, hm gmamM àg§J AmÜ`mpË_H$ OrdZmÀ`m Ñï>rZo

\$ma _hÎdmMm Amho.hm àg§J Ho$di `m ^md§S>m§À`mM qH$dm Zm_Xodm§À`mM Ñï>rZo

_hÎdmMm Amho Ago Zmhr Va EHy$UM _hmamï—>r` g§Vna§naoV Aem àH$maMm

àg§J "EH$_odm{ÛVr`' Amho åhUyZ `m àg§JmMm gImob {dMma hmoUo H«$_àmßV

Amho. _hmamï—>mÀ`m AmÜ`mpË_H$ na§naoÀ`m B{VhmgmVrb hm EH$ AË §V

_hÎdmMm Agm jU Amho.

øm gmè`m àg§JmMo ahñ` Ho$di d¡Mm[aH$ nmVirdê$Z AmH$bZ hmoD$

eH$Uma Zmhr Ago bjmV Ambo. Voìhm AÜ`mË_emñÌmÀ`m AmYmao `m àg§JmMr

H$mhr CH$b hmoVo H$m Vo nmhÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. Ver CH$b hmoV Amho Ago

H$mhrgo àñVwV g§emo{YHo$g OmUdbo. Ë`mMm {dMma oWo H$ê$.`m gd© àg§Jmbm nmíd© y_r bm^br Amho Vr Zm_Xodm§À`m narjoMr.

kmZoídamXr ^md§S>m§À`m M[aÌmMm {dMma H$aVm Ago bjmV oVo H$s,Zm_Xodm§À`m narjonydu AemM EH$m _hmZ Vnñì`mer Ë`m§Mr JmR> nS>br hmoVr.Vmo Vnñdr åhUOo Mm§JXod. Mm§JXod `moJgm_Ï`m©Zo ~bmT>ç AgyZXoIrb àË`jJmoajZmWm§Zm nmMmaU H$amdo bmJmdo Agm àg§J Ë`m§À`mdoir {Z_m©U PmbmZmhr. Am{U Zm_Xodm§À`m~m~VrV _mÌ EdT>r AmìhmZmË_H$ n[apñWVr {Z_m©UPmbr `m_mJrb ahñ` H$m` Agmdo ? `mMm H$mhr CbJS>m H$amdm bmJob.Mm§JXodm§Mm Omo Ah§H$ma hmoVm Vmo "{gÕmB©Mm' hmoVm. Amnë`m {gÕrgm_Ï`m©Mm

Page 29: muktabai- 2nd Edition

56 57

_wŠVm~mB©Zo gwM{dbo, ""YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm Ÿ& åhUo _wŠVm~mB©

^mObo H$s H$moao Ÿ& H$mH$mMo CÎma gË` _mZy Ÿ&&'' 3 Jmoamo~m gdmªMr narjm H$aVrbAm{U Vo Omo {ZU© XoVrb Vmo gdmªZr _mÝ` H$amdm Ago EH$_VmZo {ZpíMV Pmbo.

_wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW oQ> - Amnë`m Jwéna§naoVrb {d»`mVAmMm © JmoajZmW `m§ZmM _wŠVm~mB©Zo `màg§Jr {Z_§ÌU {Xbo. Aì`ŠVñdê$nmVrb JmoajZmWm§Mr _wŠVm~mB©Zr ñdV:À`m `moJgm_Ï`m©À`m ~imda oQ>

KoVbr."_mo{V`m§Mm Mya \o${H$bm A§~ar Ÿ& {dOw{M`m nar H$si Pmbo &

Oar {nVm§~ao Zog{dbr Z^m & M¡VÝ`mMm Jm^m {Ziq~Xy &Virnar ngo eyÝ`mH$ma Pmbo & gnm©Mrhr {nbo ZmMy bmJo &

H$S>H$S>mo{Z drO {Z_mbr R>m`tMo R>m`t & oQ>br _wŠVm~mB© Jmoamo~mbm &&' 4

Aem àH$mao _wŠVm~mB© JmoajZmWm§Zm oQ>br. AmÜ`mpË_H$ ÑîQ>çm CÀM XOm©Mo

Ago ho AZw d AmhoV. "gmoh§ eãXo {daŠVr Cabr A§~ar Ÿ& nmVr AwU^ar nm{hbonU &&' 5 hr oQ> H$er eŠ` Pmbr `mMo CÎma Amnë`mbm _wŠVm~mB©À`mA §JmVM nmhmd`mg {_iVo.

"H$m _Zr {ZOÜ`mg Ambm OmU & ñdm_r {Xëho H$s \$ma l_ &H$s Ë`m OnUo OmU & Or Amåhr &&

oQ>r bmJbm & AJå`mÀ`m &&' 6

JmoajZmWm§er, AJå`mer Pmbobr oQ> hr {ZOÜ`mgmVyZ KSy>Z Ambr Amho Ago

oWo Z_yX Ho$bo Amho. _wŠVm~mB© åhUV Amho,"VoWo AZ§V ~mimMr hmVdQ>r Ÿ& gX²Jwé ~m§{Ybm JmR>r &

gwH¥$V Amnwbo ho {ZdQ>r & Eogo Ombo &&

{daŠVr`moJmZo emo{Ybo Ÿ& X`m Vw_Mr _Z ~m§{Ybo Ÿ&OmUmo ^m½` Am_wMo Cabo Ÿ& Am{O ~mnm ŸŸ&&

gmoh§ ~«÷mMr H$mR>r H$ar & ài o {Zdibr gmar &Vw_À`m ~moYmMr {eXmoar & ~m§{Ybr déVr &&' 7

hr àË`j oQ> KSy>Z oÊ`mgmR>r, oÊ`mnydu _wŠVm~mB©Zo {H$Vr Anma H$ï>KoVbo AgVrb, Ho$dT>r àM§S> gmYZm Ho$br Agob `mMm A§XmO darb A §JmVyZ

`m oQ>rnydu Zm_Xodm§Mr AdñWm H$er hmoVr ? {dR²R>bmda An§anma

lÕm Agbobo Zm_Xod Aer Ë`mMr gd©Xya à{gÕr hmoVr. B©ídamÀ`mgm{ÝZÜ`mMm Ë`m§Zm AZw dhr Ambm hmoVm. nU ho gmao AZw d åhUOo

_Zwî`mbm eŠ` Agboë`m AmÜ`mpË_H$ {dH$mgmMm A§{V_ Q>ßnm Zìho ho_wŠVm~mB©bm kmV Amho. Amboë`m H$mhr AZw dm§À`m AmYmamdaM Zm_XodAëng§Vwï> Pmbo Agë`mMo {Vbm g_Obo Agmdo, Aënñdën AZw dmÀ`m

AmYmamda Ë`m§À`m _ZmV Ambobr Ah§Vmhr {Vbm OmUdbr. Voìhm hr Jmoï>Zm_Xodm§À`m AmÜ`m{Ë_H$ àJVrÀ`m AmS> oUmar Amho ho OmUdyZ Vr Amnë`m

^md§S>m§Zm {dZ§Vr H$aVo Amho.YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm - kmZoídamXr ^md§S>m§À`m oQ>rMm Iam

bm^ Zm_Xodm§Zm Oa ¿`m`Mm Agob Va Zm_Xodm§Mr AmYr H$mhr AmÜ`m{Ë_H$V`mar hmoUo Amdí`H$ hmoVo. H$maU Ë`m§Zm "AmVbr gmo ' R>mD$H$ ZìhVr.

na_oídaàmßVrMo d ñdV:À`m AmÜ`mpË_H$ CÝZVrMo ñdV:À`m earam§J©VAgbobo _mJ© Vmon ªV Zm_Xodm§Zm _m{hV ZìhVo.

_wŠVm~mB© d BVa ^md§S>o Ë`mH$mimV CÀMmdñWoV dmdaV hmoVr.

Ë`m§À`m g§JVrMm AmÜ`mpË_H$ bm^ Zm_Xodm§Zm ìhmdm hr {VMr BÀN>m Amho. ømH$mimV _wŠVm~mB©Mr AmË §{VH$ g_{n©V ^mdmZo gmo@h_² gmYZm Mmby Agmdr.

Vr gX²Jwénmer {Z:eof g_{n©V Pmbr Agmdr. AmVm _wŠVm~mB©bm CÀMeŠVrMm {Z{XÜ`mg bmJbobm Amho. AmVm Ë`m "{Xì` eŠVrÀ`m' AdVaUmMr

doi {ZH$Q> Ambr Amho hohr {Vbm OmUdV Agmdo. Voìhm Ë`m gmè`mMm bm^ìhm`Mm Agob Va Zm_Xodm§ZrMrhr Ver j_Vm AgUo Amdí`H$ hmoVo. ZmhrVaË`m CÀM {Xì` eŠVrAdVaUmMm H$mhrM bm^ Ë`m§Zm hmoUma Zmhr qH$dm

Agohr hmoB©b H$s Vr {Xì` eŠVr nobVm Z Amë`mZo H$mhr {dnarV n[aUm_hrKSy> eHo$b. Voìhm Ago hmoD$ Z o hr {VMr Vi_i Amho.

Vwåhr Vw_Mo ~«rX gmW© H$ê$Z XmIdm, Zm_Xodmbm nmdZ H$ê$Z ¿`m,Aer {dZdUr _wŠVm~mB© Amnë`m ^md§S>m§Zm H$arV Amho. EH$m Ah§H$mamnm`r

Zm_XodmgmaIm CÎm_ ^ŠV dm`m OmV Amho ho {Vbm nmhdV Zmhr Am{UåhUyZM {VZo Ver {dZdUr Ho$br Amho.

Page 30: muktabai- 2nd Edition

58 59

^ŠVm§Odir && H$_im H$_i O¡go Á`mo{Vñdê$nm & {Za§OZr Xrn Mm§½`m nmho nm§ &

ì`ŠV Aì`ŠVê$nm Aê$nm & gX²JwéàgmX| AZw d gmonm && àmV:H$mi _mÜ`mÝhgm §H$mi Ama{V & AI§S> Z I§S>o ào_mÀ`m Á`mo{V & A§Vam A§Va gmoh§ md àr{V &

ào_o Amodm{ibo {JaOoMo n{V && A_yV©ê$n ho _yVugr Ambo§ & Zd| {ZË` ^ê${ZMm§½`m \$mdbo & gmYwg§V H¥$nmd§V dQ>oída ~mobo & {~OdQ> gm_mdb| _r _mP|hanb| && Aì`ŠV bhar ào_mMm nya & VoWo nhwS>bm Mm§Jm dQ>oída & AZwhmV ÜdZr

gmoh§ Zm_| JOa & _wŠVm~mB© åhUo nwT>Vr Zmhr§ g§gma &&'' 11

hr oQ> Pmë`mZ§Va kmZoídam§Zr àíZ {dMmabm Amho, H¡$gr Pmbr oQ> ?

`m àíZmMo CÎma XoVmZm _wŠVm~mB© åhUVo, ""Amoi{Ibo AdrQ> AmnwbonU'' 12

Voìhm àW_ hr oQ> \$ŠV _wŠVm~mB©-JmoajZmWm§Mr Pmbr Agmdr Ago {XgVo.

"V¡gm hm gX²Jwé _O _mOr C^m' 13 hm _wŠVm~mB©Zo Ho$boë`m AmaVrVrb CX²Jma`mÑï>rZo _hÎdnyU© Amho. nU Z§Va _mÌ {VZo Amnë`m `m CÀM AZw dmV

CnpñWV BVa gdmªZmhr gm_rb H$ê$Z KoVbo Amho Ago {XgVo. `màg§Jr_wŠVm~mB©Mr {VÝhr ^md§S>o, Mm§JXod Am{U {dgmo~m IoMa CnpñWV AmhoV.

CnpñWV Agboë`m gmè`m§Zm _wŠVm~mB© oWo A{YH$madmUrZo Am{U

AmË_{dídmgnyd©H$ nU naIS>nUo H$mhr gm§JV Amho Ago {XgVo. "gX²JwédmQ>mS>çm ^bm' `mÀ`m AmYmao _wŠVm~mB© gmYZoMr dmQ>Mmb H$arV Amho Am{U

AmVm Omo AZw d {Vbm oVmo Amho Ë`mMo {ZdoXZ Vr Amnë`m ghàdmem§ZmH$arV Amho Am{U ñdV:à_mUoM `m dmQ>Mmbrdê$Z nwT>o nmdbo Q>mH$sV `mdo Ago

gm§JV Amho. _wŠVm~mB© gm§JV Amho,""ñWmda Hw§$S>{bZr & Jw§{\$br Ago H${iH$m &

AmO `m{M XoIm _yi_m`m & oS>gm{dbo VoWo gmYw mo{J`m§Vo &

{hZo _hm_hm g§V PH$m{dbo &&AY CÜd© nmhVm & _mdimo{Z Om` &

nmhVm nmhVm hmo & gnm©H$ma &&Vo _waSy>Z AgVm Vir & ZmZm a§J gmdir &

AH$ma g§Mbr Kmbmo{Z ~¡gm &&åhUo _wŠVm~mB© & Jwøm Úmdr JdgUr &

oVmo. gX²JwwéZo {Xboë`m gmYZoÀ`m ~imÀ`m AmYmamda _wŠVm~mB©Zo EH$ {ZpíMV

ñdê$nmMr Aer H$mhr CÀM AdñWm àmßV H$ê$Z KoVbr Amho. na§Vw `m nwT>rbàJVrgmR>r _mÌ AmVm Vr darb CÀM {Xì` eŠVrM AdVaUo Amdí`H$ Pmbo

Agmdo. Am{U Ë`mgmR>r ho JmoajZmWm§À`m ê$nmVbo AdVaU KSy>Z Ambo Amho.JmoajZmWm§À`m àH$Q> hmoÊ`mMo H$maU - JmoajZmWm§À`m CnpñWVrMo

dU©Z Ago Ambo Amho, "na~«÷ åhmVmam {Zdmbm A§Var Ÿ& d¡am½`mMo dar

nmëhmibm Ÿ&&' 8 "{df`{dÜd§gH$dra' AgUmao JmoajZmW _wŠVm~mB©Mo d¡am½`nmhÿZ nmëhmibo åhUOo ñdV:bm àH$Q> H$aVo Pmbo.

Aì`ŠV Agbobo JmoajZmW _wŠVm~mB©À`m gmYZo_wio _yV©ê$n YmaUH$ê$Z {VÀ`m g_moa C o R>mH$bo AmhoV. _wŠVm~mB©bm JmoajZmW g_moa gmjmV

{XgV AmhoV. AmVm ho H$go KS>bo Agmdo ? `mbm AÜ`mË_emñÌmV H$mhrAmYma Amho H$m ? Va Agm AmYma Oéa gmnS>Vmo. ^ŠVmÀ`m lÕo_wio Ooìhm

B©ída àH$Q> hmoVmo Voìhm Vmo ^ŠVmMo AmamÜ` ñWmZ, AmamÜ` X¡dV Oo AgobË`mÀ`m ê$nmV Xe©Z XoVmo Ago AÜ`mË_emñÌ gm§JVo. Voìhm _wŠVm~mB©bm Pmboboho Xe©Z AÜ`mË_emñÌmbm gwg§JV AgoM Amho. Vr {Xì` eŠVr JmoajZmWm§À`m

ê$nmV _yV© Pmbr.AmUIr EH$ Jmoï Aä`mgm§Vr Amnë`mbm OmUdV amhVo H$s, hm Omo

{Xì`ËdmMm AZw d _wŠVm~mB©bm Ambm, Ë`m {Xì` eŠVrMo EH$ _yV© ê$n åhUOoJmoajZmW. JmoajZmWm§Mo ê$n YmaU H$ê$Z Vr {Xì` eŠVr _wŠVm~mB©g_moa _yV©

Pmbr. oWo JmoajZmW `m ì`ŠVrbmhr \$mago _hÎd CaV Zmhr. H$maU oWoJmoajZmW ì`ŠVr åhUyZ Zmhr Va eŠVr åhUyZ àH$Q> Pmbo AmhoV. _wŠVm~mB©À`mA §JmVhr EH$m {R>H$mUr ømMm g§Ho$V {_iVmo. Vr åhUVo, ""Vwåhr àJQ>

B©ídamÀ`m {d yVr Ÿ& Amåhr _§X_Vr ZoUVr Ÿ&&'' 9 nwT>o kmZ~moY J«§WmVhr_wŠVm~mB© åhUV Amho, ""ñdénmMm Aén ñdm_r hm AH$ma Ÿ& '' 10

_wŠVm~mB© `m àH$Q> ñdê$nmMr, JmoajZmWm§Mr AmaVr H$aV Amho.

""AîQ>^md {H$aU| \$mH$Vr à^m & M§Ðgy © O¡gr Vmam§JU Z^m && V¡gm hm gX²Jwé_O_mOr C^m & Am{XZmWm AmaVr JmoajamOm && O` O` Ama{V oWo M§Ð_m¡ir &

H¥$nmH$ar Xod^ŠVm gm§ mir & OQ>m OyQ> JmoXm dmho H$ëbmoir & Vo{M ào_gwI `m

Page 31: muktabai- 2nd Edition

60 61

{_imbo. Vo Ë`m§Zr "_w_wjy' 1927 _o-OyZ `m A§H$mV à{gÕ Ho$bo AmhoV.)

Am{U AmíM © åhUOo ho gmao AZw d EH$_oH$m§er {_iVoOwiVo Va AmhoVM nUË`mMr Am§V[aH$ g§JVr Zm_XodJmÏ`mVrb dU©Zm§erhr bmJVo. Voìhm ho A §J

JmoajZmW oQ>rÀ`mdoir Ambobo AZw d dU©Z H$aUmao AmhoV ho {ZpíMV.Zm_XodmMr narjm - Ë`màg§Jr {Zd¥{ÎmZmWm§À`m gm§JÊ`mdê$Z gmar

^md§S>o Ü`mZñW ~gbr. «_aJw§\o$À`m {R>H$mUr OmD$Z hr ^md§S>o {VWo pñWamdbr.

Ë`m AdñWoV Ë`m gmè`m§Zm {dbjU Ago AZw d Ambo."aŠVídoV nrV Zri dUm©H$ma Ÿ& ZjÌmMr da nyOm Ho$br Ÿ&

àH$me_` VÎd Á`mo{V_` nmhUo Ÿ& Xrn {Ì wdZr EH$ Pmbm Ÿ&&' 19

Aem àH$mao Amnbo AZw d nañnam§Zr EH$_oH$m§Zm gm§{JVbo. ^ŠV Zm_Xodm§Zm `m

`moJmZw dm§Mr H$mhrM H$ënZm ZìhVr. Ë`m_wio Zm_Xodm§Mr `mdoir AdñWm AerhmoVr H$s,

"H¡$H$mS>çmdmUr H$[aVr JwS>JwS> Ÿ& _Obm ho JyT> C_OoZm Ÿ&Zm_m åhUo JmVr àH$memMo JmUo Ÿ& Amåhm AKmoadmUo {XgVgo Ÿ&&' 20

Zm_XodmgmaIm _hmZ ^ŠV «_aJw§\o$_Ü o, VoWn ªV oD$ eH$V Zmhr ho nmhÿZ

{Zd¥{ÎmZmWm§Zmhr I§V dmQ>V hmoVr. gmonmZmZo Jmoajm§Zm {dZdUr Ho$br,""Zm_Xod nmhþUm Ambm Ago Ÿ&

_wpŠVHo$Mo nmaIr Vwåhr Amhm Xodm Ÿ&^mOwZr Ordm {edm ~«÷ H$am Ÿ&&'' 21

_wŠVm~mB©hr {dZdUr H$aV åhUmbr, ""åhUo _wŠVm~mB© hoamo{Z`m hoam Ÿ& {hamqH$dm Jmam ZoUmo ~mnm Ÿ&&'' 22

Voìhm AZw dmMo WmnQ>Uo hmVr Agboë`m JmoajZmWm§Zr gdmªMr narjm

¿`md`mg gwédmV Ho$br.JmoajH¥$noMm {Zd¥{ÎmZmWm§Mm AZw d - àW_ {Zd¥{ÎmZmWm§À`m

_mÏ`mda WmnQ>Uo hmUbo. JmoajZmWm§Mm H¥$nmdaX hñV Ooìhm {Zd¥{ÎmZmWm§À`m_ñVH$s hmoVm Ë`mdoir Ë`m§Zm Amboë`m AZw dmMo dU©Z AmnU eãXmV H$go

ì`ŠV H$ê$ eH$Uma ? {Zd¥[ÎmZmWm§À`m eãXm§_Ü oM Vmo AZw d bjmV KoUoC{MV R>aob.

_Zmoha AmgZr & {ZdmS>w Úmdm &&'' 14

_wŠVm~mB©À`m gm§JÊ`mdê$Z, {Vbm Amboë`m øm AZw dmÀ`m AmYmaoOoìhm AmVm {Zd¥{ÎmZmW _mJ©H«$_U H$ê$ bmJbo Voìhm ""àm§V nwéfmMo Jwø

H$dmS>o & CKS>mo bmJo &&'' 15 Agm AZw d Ë`m§Zm Ambm. `m "A_¥Vdoio'Mmbm^ H$gm H$ê$Z ¿`mdm ho {Zd¥{ÎmZmW AmVm BVam§Zmhr gm§JV AmhoV.""{Zd¥{ÎmXod åhUo Mbm J§w\o$_Yr Ÿ& AMi ho Am{X g_mYr Ago &&

gX²JwéàgmXo ~m§{Ybr ZoQ>H$s & Jwho Jm¡ß` VmQ>r AmS> Ho$br &&'' 16

{Zd¥{ÎmZmWm§À`m gm§JÊ`mdê$Z BVa g§VOZhr `m JwhoV {eabo åhUOoM hm AZw d

¿`md`mg {gÕ Pmbo. ""Eogo Jw§\o$_Ü o Zmht Zm_Xod Ÿ& åhUy{Z _mPm Ord WmoS>mhmoVmoŸ&&'' 17 Ago {Zd¥{ÎmZmWhr AmVm åhUV AmhoV. _wŠVm~mB©à_mUoM AmVm

{Zd¥{ÎmZmWhr Zm_Xodm§{df`r ì`mHw$i Pmbobo {XgVmV.`m gmè`m AZw dmMo {díbofU Amnë`m gr{_V ~wÕrÀ`m AmYmao

H$aUmè`m§Zm _wŠVm~mB© nwT>o gm§JV Amho, ~wÕr qH$dm VH$m©À`m AmH$bZmÀ`mnbrH$S>Mr hr Jmoï> Amho Voìhm oWo H$S>gUrMo (H$S>gUr åhUOo {dMma,N>mZZr) H$m_ Zmhr, Vo {ZYmZ àË`j AZw dyZ ¿`m. Vr åhUVo, ""H$moUr H$moUm

oWo Ÿ& Mmoé Z o H$S>gUr & {ZYmZ XoImoZr & AZw dm AmUm && ObYamMmnS>Xm & \$moS>mo{Z`m MT>m & VoWo{M {ZdmS>m & n{S>bm Ago && Xoh XoIÊ`mMm &

gmoS>m AZw_mZ & {ZYmZ nmhUo Amho OoWo &&'' 18 åhUOo gm§JÊ`mMm ^mdmW©Agm H$s, H$S>gUr_wio AZw dmnmgyZ d§{MV amhÿ ZH$m. VH$m©VrV, {Xì`

ñdê$nmMm AZw d VH$m©À`m, ~wÕrÀ`m AmYmao VmdyZ gwbmIyZ ¿`md`mMm à`ËZHo$bm Va hmVr H$mhrM bmJV Zmhr Am{U Ë`m à`ËZmV Vmo {Xì` AZw dmbmhr_wH$Vmo. Ago hmoD$ Z o åhUyZ _wŠVm~mB© Ago oWo gm§JV AmhoV.

g__oi ~mobUo Mm¡Km§Mo - _wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW oQ>rÀ`m doirZo_Ho$ H$m` KS>bo Agmdo, `mMo Zo_Ho$ Ago dU©Z "g__oi ~mobUo Mm¡Km§Mo' `m

A §Jm§_Ü o Ambo Amho. Jmoaj oQ>r_wio _wŠVm~mB©bm A_¥Vg§OrdZr CVyAmë`mMm AZw d Ambm åhUOo Zo_Ho$ H$m` Pmbo ? Ë`mdoir BVa ^md§S>m§Zm

H$moUVo AZw d Ambo `m gmè`mMo Vnerbdma dU©Z oWo Ambo Amho. (ho EH§$Xa97 A §J H¡$.b.am.nm§JmaH$a `m§Zm gmgdS> oWrb gmonmZXodm§À`m _R>mV

Page 32: muktabai- 2nd Edition

62 63

n§pŠVMo nmhþUo Ÿ& Jwø JwT> ~mobU| Ÿ& _m¡Ý` Ombo Ÿ&& H$ê${Z CX²YQ>nUmMm ~mo mQ> Ÿ&

Vw_Mr ~mobUr Amåhm§ AMmQ> Ÿ& _r Ë`mMm Am{XA§V H$iy nmhoŸ &&......Ahmo OrgX²Jwé {eH${dbo Ÿ& {Zd¥Îmrgr \$i Ambo Ÿ& kmZoídam yfU \w$bo Ÿ& CnH$ma

VwPm &&'' 26 ŸkmZoída _wŠVm~mB©Mr AmaVr H$aVmZm åhUV AmhoV, ""Ahmo _wŠVm~mB©

Vy§ ~«÷rMo A§OZ Ÿ& VwPo{Z àgmXo gX²Jwê$ {ZYmZ Ÿ&& VwO Am{U {Zd¥[Îm Zmht

{^ÝZVm Ÿ& Vo{M Vy AmaVr gmaOm_mVm Ÿ&&'' 27

Jwø AZw d - kmZoída Amnë`mbm Amboë`m AZw dmMr JwøVm

gm§JVmZm åhUV AmhoV, ""VoWo nwgVm§ Z o d¥Îmm§Vw & ImbVr gm§JVm Z o _mVw Ÿ&&Oo Ombo eãXmVrVy Ÿ& Jwø ^mfm Ÿ&& '' 28 ŸkmZoída åhUV AmhoV, ""Oo JwømMo

_m¡Ý`_mim Ÿ& Vo _O Ho$bo H$aVim_im Ÿ&&'' 29

àH$Q> Jwø ~mobo - kmZoídam§Zm Amboë`m øm AZw dmZ§Va Ë`m§Zr

Ë`mg§~§Yr BVam§Zm _mJ©Xe©Z Ho$bo. kmZoídam§Zr JwømW© àH$Q> Ho$bm Amho. ""`kMmbo Eogo {MÝh Ÿ& AkmZ hmoVr {dMjU & V¡ _yT>m§ hmo kmZ & {daŠVrMo &&Jo{b`mdrU VrW© gm§nS>o & Cn_oa{hV n[ag OmoS>o & qH$dm g_mJ_ KS>o &

gX²JwéMm && A^ŠV ^ŠV hmoVr & lmo{V`m dŠË`m gm`moÁ`J{V & amO{dÚoMràmpßV & hmo O`m && d¡am½`m{dU _wpŠV OmoS>o & {ZXmZ d¥{Îm hmVm§ MT>o & gmonm Jwø

Ombm JyT> & kmZXodmMm &&'' 30 Amnë`mbm àmßV Pmbobr hr amO{dÚm àH$Q>Ho$br Va gdmªZmM Ë`mMm bm^ H$gm hmoB©b `mMm {dMma H$Xm{MV kmZXodm§À`m

_ZmV Agmdm Am{U åhUyZ Ë`m§Zr nwT>rbm§gmR>r ho kmZ àH$Q> Ho$bo Agmdo Ago{XgVo.

kmZoída Mm§JXodm§Zm åhUV AmhoV, ""_wŠVmB© _wŠVH¥$nm ho na~«÷rMr

_m`mŸ & Oo Aì`ŠVê$n Vo Vy nmho Mm§J`m && hm OS>Xoh {_a{dgr H$m`m Ÿ& naVw{ZnmhVm§ VwPm Vy{M {db`m Ÿ&& '' 31 (hm AZw dàdmg H$gm Amho, H$moUË`m

Q>ßß`m§Zr gmYH$ nwT>o OmVmo `mMo Zo_Ho$ ñnï>rH$aU, _mJ©Xe©Z H$mbm§VamZo"kmZoída Voh{Ver'_Ü o Ambobo {XgVo. ho _mJ©Xe©Z `mo{JamOmbm åhUOo

Mm§JXodm§Zm Ho$bobo Amho Ago {XgVo.) `m~m~VrV, kmZoídam§Zr gmonmZXodm§Zm d{dgmo~m IoMam§Zmhr _mJ©Xe©Z Ho$bo Agmdo Ago {XgVo. H$maU gmonmZXodm§Zr `m

"" gì`^mJr {Xgmo bmJo & àH$me nwéf nwT>o _mJo & H¡$gm dmog§S>bm

~moYo & _m{P`mdar && ...... VoWo AZw dmMo dmQ>o {Z{S> ^abo gwZri {ZKmoQ>o &^amo{Z Cgio H$m|XmQ>o & EH$gao && VoWo ñdénmMo {Z_©i & {ZJw©U {Z{d©H$mamMm

Ioi & VÎd nm{hbo amD$i & AJå`mMo && Vo ~¡gbo _mPm S>moim & VoUo _O gmao{M~m§{Ybo Jim & Ë`m gwImMm gmohim & ~mobVm Z o &&'' 23

"S>oam Pmbm {ZH$m na~«÷' Aem {Zd¥{ÎmZmWm§Mm hm AZw d hmoVm.

_wŠVmB©-Jmoaj oQ>rÀ`m doir {Zd¥{ÎmZmW, kmZXod, gmonmZ `m§Zm hm OmoAZw d Ambm hmoVm Vmo ghO AZw d hmoVm. _wŠVm~mB©À`m g§JVrMm n[aUm_

åhUyZ Ambobm hmoVm. Ë`m§Mr ñdV:Mr Ver H$moUVrhr _mJUr ZìhVr.{Z{XÜ`mg ZìhVm; Var Ho$di JmoajZmWm§À`m epŠVñnem©Zo Vmo AZw d Ë`m§Zm

àmßV Pmbm hmoVm. Am{U åhUyZM {Zd¥{ÎmZmW åhUVmV, "" V¡go Amåhm Z H$ioZ_Z Ÿ& Xohm H$Yr Z {Xëho l_ Ÿ& Aml_m OmÝhdr Ambr Ym§dmoZ Ÿ& Eogo

Ombo Ÿ&&'' 24 {Zd¥{ÎmZmWm§Zm Ambobm AZw d hm AH$pënVnUo, ghOrAmbobm Amho Ago {XgVo.

JmoajH¥$noMm kmZoídam§Mm AZw d - `màg§Jr JmoajH¥$noÀ`m

AZw dmMr _hVr dU©Z H$aVmZm kmZoídam§Zr åhQ>bo, ""H¡$gr _ZmMr«m§Vr Jobr & amo_m§Mr ~«÷^mdZm Ombr & ho{M eŠVr COibr & kmZmMr && H$s

AH$pënV bm^ Ombm & à`ËZo{dU kmZ`k Ho$bm & \$i oH$m§V \$mdbm &gX²JwéMm && H¡$gr Ñï>r Ombr {d{MÌ & OJV²M {Xgo gËnmÌ & Eogm COmS>bm

{dMma & A{Vd¡ dm && ~«÷m§S> yfUmMo Ambo amÁ` & {dgê$Z Jobm X[aÐbmO &Ðï> Ðï> åhUVr _mPo & Am_ OmU && H¡$gr «m§Vr {Z «m§V Ombr & a§H$m B§ÐnXdrAmbr & V¡gr Amnwbr H¥$nm Ombr &&'' 25 _wŠVm~mB©Zo `m {Xì` eŠVrÀ`m

AdVaUmgmR>r Ogm {Z{XÜ`mg Yabm hmoVm, Vgm Vmo {Zd¥{ÎmZmW qH$dmkmZoídam§Zr Yabm ZìhVm ho Oo {dYmZ AmnU Ho$bo Ë`mbm `mhr A §Jm_Ü o

AmYma gmnS>Vmo. _wŠVm~mB©Zr Ho$boë`m l_m§_wio BVam§Zmhr à`ËZo{dUAH${ënV bm^ Pmbm Ago CX²Jma oWohr Ambo AmhoV.

_wŠVm~mB© Am{U {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _mJ©Xe©Zmdê$Z kmZoídam§Zr VmoAZw d KoVbm. kmZoída åhUVmV, ""Vwåhr Oo{dbm A_¥V^moOZo Ÿ& Amåhr hr

Page 33: muktabai- 2nd Edition

64 65

ñdm_rg àmW©Zm Ÿ& Ho$br Ag| Ÿ&&'' 37 Amboë`m {Xì` AZw dm_Ü o _ZmZo

H$ënZoMr ogi H$ê$ Z o åhUyZ hr {dZdUr Amho. {Xì` AZw d hm_Z~wÕrÀ`m AVrV Agboë`m A{VMoVZ àm§VmVyZ Ambobm AgVmo. nU Vmo

_Z~wÕrÀ`m àm§VmV {eaV AgVmZm Ë`mÀ`m_Ü o _Z Am{U ~wÕrMo hrU{_giVo. Vgo hmoD$ Z o åhUyZ hr {dZdUr _wŠVm~mB© H$aV Amho.

`moJ_mJm©Mm Á`mMm H$mhr Aä`mg Amho Ë`mbm ho _m{hVr AgVo H$s,

Amnbo AkmZr _Z,~wÕr, àmU d eara øm§Mo ñWmZ {ZåZ JmobmYm©V AgVoAm{U gV², {MV², AmZ§X, {dkmZ øm gmè`m Jmoï>r darb A{VMoVZmÀ`m àm§VmV

oVmV. `m XmoÝhr_Ü o EH$m nmVi nS>Xm AgVmo. Ë`m nS>ÚmZo ho XmoZ àm§V AbJPmbobo AgVmV. `moJgmYZm OgOer Vrd« hmoV OmVo VgVgo `m nS>Úmbm

hiyhiy {N>Ð nSy bmJVo. Am{U Ë`mVyZ darb {Xì` àH$me AZw dmbm `m`bmbmJVmo. A{YH$ Vrd«, CËH$Q> Aer gmYZm Pmbr Va OUy XmaM CKS>bo Omdo

Agm AZw d oVmo._wŠVm~mB©Mm `m ~m~VrVbm AZw d Vr H$gm ì`ŠV H$aVo nmhm.

_wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm gm§JV Amho, ""_J amo_m§M e¥§Iim Ÿ& VQ>ñW nmVr

bmJbm S>moim Ÿ&& AmH$ma {N>Ð nS>bo ~w~wim Ÿ& {gÕ doim AZw dm Ÿ&&'' 38

Amnbm ñdV:Mm AZw d dU©Z H$aVmZm _wŠVm~mB© åhUVo,""~mn ^m½`mMm

`moqJÐ Ÿ& Z^ Jmogmdr ñd o gma Ÿ& gwZri JwømMo {dda Ÿ& CK{S>bo Ago Ÿ&&'' 39

`mVrb "gwZri JwømMo {dda CKS>Uo' hm AZw d _hÎdmMm Amho.

JwømMo {dda CKS>ë`mZ§Va Amboë`m AZw dmMo dU©Z H$aVmZm VråhUVo, ""àH$me Jwø Vo{Wbm Ÿ& _y{V©_§V Ÿ&&'' 40 _wŠVm~mB©À`m `m A §Jm§_Ü oHw§$Hw$_mH$ma Hw§$S>{bZr, Am{XË`mMr ZmZmMH«o$, {dÚwëbVm, `mgmaIr AZoH$

dU©Zo oVmV H$s Or, {Vbm Oo Xe©Z hmoVo Amho Ë`mMo dU©Z H$aUmar AmhoV.`moJemñÌmZwgma Ago Amho H$s, AmYr \$ŠV darb A{VMoVZ

àm§VmVrb Ñí`mMo Xe©Z KS>Vo. _J gmYZm Oer àJV hmoVo VgVgm gmYH$ñdV: hiyhiy Ë`m àm§VmV da MTy>Z OmVmo. Ë`mZo AmYr ZwgVo Oo nm{hbo hmoVo

Ë`mMm AmVm Vmo àË`j AZw d KoVmo. Ë`mÑï>rZo _wŠVm~mB©Mm hm nwT>rb A §JnmhÊ`mgmaIm Amho. ""VoWo AmCVmnar & AZÝ` H¥$nm Ho$br dar & _J nm{hbr

JmoajH¥$noÀ`m doir Ho$boë`m A §JmV, dma§dma kmZXodm§Mm CëboI Ho$bm Amho.

ho JmoajH¥$noÀ`m "AZw dmMo A_¥V' Am{U Ë`m§Zm Ambobm hm "A_¥VmMmAZw d' kmZoídam§Zr gmYH$m§gmR>rhr àH$Q> Ho$bm Agmdm Ago {XgVo. Am{U

åhUyZM kmZXodm§Mo dU©Z "àH$Q> Jwø ~mobo' Ago Ho$bo OmV Agmdo Ago dmQ>Vo.øm gmè`m àg§JmVrb `m Mma ^md§S>m§Mo ñWmZ kmZoídam§Zr EH$m gw§Xa

Cn_oZo ñnï> Ho$bo Amho. ""_wŠV àdmhmMr Zmd Ÿ& {Zd¥{Îm Adë`m gX²Jwéamd &

gmonmZ dar kmZXod & nma Ombo &&'' 32 _wŠVm~mB© àdmhmV àdmg H$aÊ`mgmR>rAgbobr Zmd Amho, gX²Jwé {Zd¥{ÎmZmW ho dëhr AmhoV Am{U `m XmoKm§À`m

_XVrZo gmonmZ Am{U kmZoída n¡bVrar OmD$Z nmohmoMbo Ago Vo åhUVmV.JmoajH¥$noMm gmonmZXodm§Mm AZw d - kmZoídam§Zr Ho$boë`m

_mJ©Xe©ZmÀ`m AmYmao gmonmZXodhr AmVm Vmo {Xì`H¥$noMm AZw d KoV AmhoV.""gX²Jwé kmZoídamMr H¥$nm\$io Ÿ& X`m hmoVrb Hw$_wX H$_io Ÿ& Vo gmonmZmZ| gË`

^mio Ÿ& d§{X obr Ÿ&&'' 33 Ago CX²Jmahr `mg§X^m©V gmonmZXodm§À`m A §Jm§_Ü ooVmV. gX²JwéÀ`m AmYmamda AZw d Ambm Vmo Agm, ""Eogm S>mo{i`m§V S>moim

\w$Q>o Ÿ& VoU| àH$meb| Am¡Q>nrR>o & ~«÷m§S> Am{U KQ>_R>| & gmaIr{M Ombr && 1 &&

VoWo Xoh^md {dgao & AdKm àH$me ngao & A§Jwð> _mÌ à_mU & T>iT>iybmJo && 2 && ...... kmZoídamMr na_ wbr & gmonmZmMr Jwé_mD$br &

{díd^m½`mCX` Ombr & g_m{Y ~mnm && 3 &&'' 34 Aem eãXmV gmonmZXodm§ZrAmnbm AZw d ì`ŠV Ho$bm. Am{U _J Ver nmdVrhr Ë`m§Zm JmoajZmWm§H$Sy>Z

{_imbr. gmonmZXodm§Zm àmßV Pmbobr nmdVr Aer hmoVr, ""Vo{M WmnQ>UogmonmZmMo S>moB© & `mV boe Zmhr H$moao H$moR>o &&'' 35

JmoajH¥$noMm _wŠVm~mB©Mm AZw d - gX²JwéZo _mWm WmnQ>bm

AgVmZm åhUOo JmoajZmWm§Mm daXhñV _wŠVm~mB©À`m _mÏ`mda AgVmZm Ë`m§ZmH$moUVm AZw d Ambm ? "{ZíMi {ZíMi & Ombo gd© H$mi & A_¥V CX` doi

nmVbr Ago && VoWo KQ> _R> AmH$me & am{hbo S>mobVm & AJå`mMo _mWm & [aKmboVoìhm &&' 36 Aer A_¥VCX` doi {VÀ`m AZw dmg Ambr.

`moJmZw dmVrb _Z Am{U ~wÕrMo ñWmZ - _wŠVm~mB© oWoJmoajZmWm§Zm {dZdUr H$aV Amho, ""H$ënZoMm dmam Ÿ& Z bmJy Úmdm Amåhm§ Ÿ&

Page 34: muktabai- 2nd Edition

66 67

Aem àH$maMo AZw d dma§dma `mdo bmJVmV. A{VMoVZmÀ`m àm§VmV da MTy>Z

OmUo Am{U VoWyZ {Xì` kmZmMm àH$me ImbÀ`m àm§Vmda nS>Uo hr à{H«$`mdma§dma KS>mdr bmJVo. Ago Pmbo VaM hiyhiy Imbrb AMoVZ Aem _Z,

àmU, eara `m§À`m OmUrdm§Mo ê$nm§VaU hmoV OmVo.énm§VaU - _wŠVm~mB© oWo gm§JV Amho, ""VoWo H$S>gUrMo Zìh| H$m_ Ÿ&

eara Ho$bo nm{hOo am_ Ÿ& ñd o gX²Jwé nwéfmoÎm_ WmnQy> bmJo Ÿ&&'' 45 `mVrb

"eara Ho$bo nm{hOo am_' ho {dYmZ _hÎdmMo Amho. AÜ`mË_emñÌ Ago gm§JVoH$s; _Z, ~wÕr, àmU Am{U eara hr _yimV AmËå`mMr gmYZo AmhoV nU Ë`mMo

^mZ Vr {dgaVmV Am{U Ooìhm ñdV:À`m V§ÌmZo Vr Mmby bmJVmV, VoìhmAkmZrnUo dmJVmV. na§Vw Ooìhm Ë`m§Zm ñdV:À`m _yi ê$nmMo ñ_aU hmoVoo Am{U

Vr `m ñdê$nmÀ`m _mJ©Xe©ZmZo dmJy bmJVmV Voìhm VrM gmYZo nyU©ËdmbmOmVmV. Am{U hmM gmam AW© "eara Ho$bo nm{hOo am_' `m_mJo Amho. ho

énm§VaU KSy>Z oÊ`mMr Amdí`H$Vm oWo _wŠVm~mB©Zo à{Vnm{XV Ho$br Amho.énm§VaUmMo ñdê$n - JmoajH¥$noMm _wŠVm~mB©da n[aUm_ Pmbm Vmo

Agm H$s, ""VoWo XohepŠV hanbr & Zdr kmZeŠVr Ambr & dar {dñVmabr Y¥{V

_m`m & åhUo _wŠVm~mB© H$ama Ho$bm {MÎmm & Wmn{Q>bm _mWm gX²JwéZo &&'' 46

énm§VamÀ`m à{H«$ oMm ñnï> g§Ho$VM _wŠVm~mB©À`m darb CX²JmamV Ambm Amho.

AÜ`mË_emñÌ Ago gm§JVo H$s, `m ê$nm§VaUmÀ`m à{H«$ ogmR>r Am{X_m oMogmhmæ`hr Amdí`H$ AgVo. Vo gmhmæ`hr _wŠVm~mB©bm {_imbobo Amho. ""VoWo

AZ§V {dÚwëbVm Z`ZtŸ& ewÕVm ê$no Jmogm{dUr Ÿ& ~«÷m§S> ^dmZr XoIUr Ÿ&àJQ>br Ÿ&&'' 47 _wŠVm~mB©À`m `m CX²JmamH$S>o ZH$iV Amnbo bj doYbo OmVo._wŠVm~mB©Zo CÀM ñVamda MTy>Z OmUo Am{U VoWyZ AdV[aV hmoUmar {Xì` H¥$nm

AZw dmg oUo hr à{H«$`m _wŠVm~mB©À`m ~m~VrV dma§dma KS>V Agmdr Ago{XgVo. Vr åhUVo, ""VoWo Za Zm B©ída Ÿ& ~«÷ Ombo Zída Ÿ& gS>gS>Vr Vwfma Ÿ&

AZw dmMo Ÿ&&'' 48

`m gmè`m à{H«$ oVyZ, gmYZoVyZ OrdmÀ`m {R>H$mUr EH$ ZdrZM

OmUrd C{XV hmoD$ bmJVo. ~w{ÕÀ`mhr darb nmVirdarb ñ\y${V©_` OmUrdC{XV hmoD$ bmJVo. {dkmZ_` {dídmMm àm§V nwT>o gwé hmoVmo. _wŠVm~mB©À`m

doYbmo nm`ar & AJå`mMr && 1 && AmVm§ Or Vwåhr A§OZ & n¡b Xm{dbo

{ZYmZ & Vo Jwø H$s ~«÷ & åhUy§ AmVm && 2 && Vo {Zdm§Vm {Zdm§V am{hbo & _Zmnm{hbo hmoVo Vo nm{hbo & dardU©Z d{hbo & H$m` H$ê§$ && 3 && XwO`m nm`arÀ`m

nm`mda & nm` R>o{dbm ^pŠVkmZ Yra & nwT>o ñWyb {Jarda & Cëb§Ky OmVm && 4 &&åhUo _wŠVm~mB© & AJ« ^mJmMm {XdQ>m & ZmMy§ nhþS>bm gwIdmQ>m & AmnwbonwT>| && 5 &&'' 41 "àH$memMo amhUo àH$me{M nmhUo Ÿ& {gÕ gmYH$ ~«÷

ñd o Ombo &&' `mgma»`m A §JmVyZ, _wŠVm~mB© darb Agr_ àH$memMmAZw d KoV Agë`mMo Amnë`m bjmV oVo. 42 ""åhUo _wŠVm~mB© Ÿ& VoWo Z o

~mobVm Ÿ& [aJm{b`m _mWm Ÿ& AJå`mÀ`m Ÿ&&'' 43 `m eãXmVhr hmM AZw dì`ŠV hmoVmo.

Aem àH$maÀ`m AZw dmZo _wŠVrMm bm^ hmoD$ eH$Vmo. {MÎmewÕrhmoVo. na§Vw _wŠVm~mB© `m Aën AZw dmZo g_mYmZr hmoV Zmhr. {VÀ`m Ñï>rg_moa

A{VMoVZ àm§VmVrb {jVrOo CbJS>V Mmbbr AmhoV. Vr nwT>o nwT>o _mJ©H«$_UH$aVM amhVo. Amboë`m AZw dmZo (Vmo {H$Vrhr CÀM nmVirdarb AgbmVar) g§Vwï> hmoD$Z VoWoM {dgmdUo {Vbm _§OyaM Zmhr Ago {XgVo Am{U `mVyZM

Vr CÀM, CÀMVa, CÀMV_ àm§Vm§H$S>o Pon KoV amhVo Ago {XgVo.AmnU AmVmn ©V _Z, ~wÕr, eara, àmU `m H$_Omoa gmYZm§Mm

{dH$mg H$aÊ`mMm Omo à`ËZ H$aV hmoVmo Vmo à`ËZ AOyZhr H$_r nS>Vmo Amho ho_wŠVm~mB©bm `m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo OmUdbo Amho. `mg§X^m©V Agm EH$

A §Jhr Ambobm Amho. Vr åhUV Amho, ""VoWo earamMo {ngo Ÿ& ZoUmo {Zdm[aboH¡$go Ÿ& EH$gam _mZgo§ Ÿ& Ymdy§ Ambo Ÿ&&'' 44 Voìhm {Vbm EH$ Jmoï> àH$fm©ZoOmUdbr H$s, hm d `mnwT>Mo A{YH$ CÀM Ago AZw d nobm`Mo AgVrb Va

_Z, ~wÕr, àmU d eara ho AmÎmm OmUrdoÀ`m Á`m ñVamda AmhoV, Ë`mñVamdê$Z Vo nobVm oUma ZmhrV. _S>Ho$ AOyZ ^mObo Jobo nm{hOo, g[ago Pmbo

nm{hOo ho {Vbm `m CÀM nmVirda ñdV:À`m ~m~VrV OmUdbo Agmdo.Am{U AmVm Ë`m Ñï>rZo nwT>rb H$mimV Vr Ë`m {XeoZo åhUOo _Z,

àmU, earamMo ê$nm§VaU H$aÊ`mgmR>r à`ËZ H$aUma ho Amnë`m bjmV oD$bmJVo. na§Vw _Z, àmU, eara `m§Mo ê$nm§VaU ìhmdo Ago Oa dmQ>V Agob Va

Page 35: muktabai- 2nd Edition

68 69

AmË__½Z Aem AdñWoV amhÿ bmJbr. Amboë`m AZw dmÀ`m pñWarH$aUmgmR>r

d Ñï>rg {XgUmar ZdZdrZ {jVrOo H$diÊ`mgmR>r _wŠVm~mB©g AmVm g§nyU©EH$m§VgmYZm Amdí`H$ dmQ>V Agmdr. {Xì` eŠVrÀ`m AdVaUmMm Ambobm

AZw d nMdÊ`mgmR>r, OrdmÀ`m {R>H$mUr pñWa H$aÊ`mgmR>r EH$m§Vdmg Am{U_m¡Z `m Jmoï>r Cn wŠV R>aVmV Ago AÜ`mË_emñÌ gm§JVo. Ë`mZwgma, _wŠVm~mB©AmÜ`mpË_H$ CÀM àJVrgmR>r AkmVdmgmV am{hbr Agmdr, Ago dmQ>Vo.

"AmnU hmoD${Z AJmoMa Ÿ& bmdy{Z ZoÌÛma &_Z H$amdo pñWa & öX`m_m{O &&

Ñ{ï> H$mhr Z nhmdo & _Z AT>i amImdo &CÎma H$dUm Z Úmdo & _wÐm _m¡Ý` &&' 50

Aer _m¡Ý` _wÐm YmaU H$ê$Z _wŠVm~mB©Mo {XdgÀ`m {Xdg OmD$ bmJbo.AdVaUà{H«$ oVrb g_n©UmMr Amdí`H$Vm - JmoajH¥$noMm

AZw d ñdV:À`m gmYZoZo OUy _wŠVm~mB©Zo IoMyZ AmUbm hmoVm. Am{U åhUyZ`m gmYZoMo B§{JV Vr BVam§Zm gm§JV Amho Ago {XgVo. AdVaUmÀ`m `m AemàH$maÀ`m AZw dm_Ü o g_n©UmMo, eaUmJVrMo _mobmMo ñWmZ Amho.

eaUmJVrZo hm AZw d gmonm hmoD$ eH$Vmo Am{U åhUyZ Vr Vgo H$amd`mg gm§JVAmho. Aer "{gÕ doim' AZw dmdr `mgmR>r _wŠVm~mB© BVam§Zm H$idiyZ

gm§JV hmoVr, Aì`ŠVmbm eaU Om. JmoajZmWm§Mr CnpñWVr OmUdë`mZ§Va_wŠVm~mB©Zo gdmªZm gwM{dbo H$s, ""Kmby Úm bmoQ>m§JU Ÿ& OmD$ Úm eaU

Aì`ŠVmgr Ÿ&&'' 51

JmoajH¥$noMm Zm_Xodm§Mm AZw d - Ü`mZ_½Z Pmboë`m `m gdmªZmCÀM ñdê$nmMo `moJmZw d Amë`mMo darb gd© dU©Zmdê$Z bjmV oB©b. na§Vw

`m gd© àH$mambm AZ{^k AgUmao Zm_Xod _mÌ `m dU©Zm_wio, Ë`m§À`m~mobÊ`mZo ñV§{^V Pmbo. ""nañnao Jwø H$[aVr ^mfU Ÿ& åhUVr _hmYZ Jmdm

Ambm Ÿ&&'' 52 `m eãXmV Zm_Xodm§Mr à{V{H«$`m ì`ŠV Pmbr Amho. "_hmYZJmdm Ambm' ho JmoajZmWm§g§~§Yr Ho$bobo {dYmZ Amho. ({Zd¥{ÎmZmWm§À`m

A §Jm_Ü o `mbm Yê$ZM EH$ CëboI oVmo Vmo Agm - "Ahmo Or gX²Jwé_hm_Vr Ÿ& Vwåhr AZm_ AZw dmÀ`m {d yVr & H¡$gr Xm{dbr gma wpŠV & _m{P o

dmL²_`mV dma§dma oUmam "{dkmZ' hm eãX AmVm Amnbo bj doYyZ KoVmo.

( oWo {dkmZ åhUOo emñÌ hm AmOMm AW© A{^àoV Zmhr Va AÝZ_`,àmU_`, _Zmo_`, AmZ§X_` Am{U {dkmZ_` H$moe ømVrb {dkmZmer g§~§{YV

hm eãX oVmo.)AmZ§X_`, {dkmZ_` H$moemer g§~§Y Ambm, Ë`m_Ü o gmYH$ àdoe

H$ê$ eH$bm Va Ë`mMm n[aUm_ åhUyZ eara, _Z, ~wX²Yrhr hiyhiy énm§VarV

hmoD$ bmJVmV. Ë`mVyZM _J nwT>o A_aËd hm Ho$di {dídmgmMm, lÕoMm qH$dmH$ënZoMm {df` amhV Zmhr. Va {ZË`mMr AZw yVr A_a AmËå`mMrM AZw yVr

Agë`m_wio Aem AmË_ê$n Pmboë`m Ordmbm A_aËdmMm bm^ hmoVmo.A_aVoMm hm AZw d _wŠVm~mB©bm Ambm hmoVm, Ago {XgVo. A_¥V-

g§OrdZr CVy Amë`mMm hm AZw d åhUOo ZmWm§Mm daXhñV {VÀ`m _ñVH$s

Agë`mMr {ZXe©H$ Aer Vr IyU hmoVr.

"ZmWmMm hmV B©Mm {ear Ÿ& `mbmJr Vo gË`gZmVZ AdYmar Ÿ&

_hmH$ënmMm Adídar Ÿ& ho gmoS>rb Xoh Ÿ&Vddar {VMo eara Ÿ& A §J {MaH$mi {Za§Va Ÿ&

_hX²_m`m `mo{JUr gmMma Ÿ&&' 49

hr Jmoï> `mMàg§Jr {ZYm©[aV Pmbr hmoVr.

JmoajH¥$noMm AZw d dmñV{dH$ `m Mmahr ^md§S>m§Zm Ambm hmoVm nUoWo BVa VrZ ^md§S>o Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m ñVamV \$aH$ nS>bm Amho Ago

{XgVo. `mMo EH$ H$maU AmnU `mnyduM nm{hbo Amho Vo åhUOo {Xì`ËdmMm hm

AZw d ¿`mdm hr Amg _wŠVm~mB©bm bmJbr hmoVr. {VZo Ë`mgmR>r YS>nS> Ho$brhmoVr. Va BVam§À`m Ñï>rZo Vmo AH$pënV d l_m{dU Ambobm AZw d hmoVm.

VrZ ^md§S>o Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mV \$aH$ nS>Ê`mg AmUIr EH$H$maU Ago H$s _wŠVm~mB© Amboë`m H$moUË`mM AZw dmZo g_mYmZr hmoD$Z

{dgmdV Zmhr. Vr nwT>o nwT>o dmQ>Mmb H$aVM amhVo.Am{U oWoM _wŠVm~mB©Mr g_mYr BVam§nojm doJir H$m `mMm CbJS>m

hmoVmo.

JmoajH¥$noÀ`m `m AZw dmZ§Va _wŠVm~mB© AmVm A{YH$m{YH$ H$mi

Page 36: muktabai- 2nd Edition

70 71

Omi H$ê§$ && 2 && Or{dËd H$mTy>{Z {ed KSy>§ A§Jm & {à` nm§Sw>a§Jm

AmdS>ob && 3 && åhUo _wŠVm~mB© nim`mMm nmhr & AmgZ pñWa ZmhrZm_`mM| && 4 &&'' 57

`m àg§Jm_wio Zm_Xodm§Zm Amnbr MyH$ H$ibr. gX²JwéMr Amdí`H$VmË`m§Zm AmVm {deofËdmZo àVrV Pmbr. ""gmYwg§VmKar ídmZ _r hmoB©Z Ÿ& _JË`m§À`m nm`r {ZË` bmoioZ & h[a^pŠV gmo Vo _r bmYoZ & V`mMo nmogUo H¡$ _r

hmoB©Z && ..... `m§Mr H¥$nmnyU© Var gmW©H$ OÝ_ & Zmht Var {ZaW©H$ hmoB©b OmU &{dîUwXmg Zm_m åhUo _r Va AkmZ & Ho$ed MaUr _r Ho$b| {Zdm©U &&'' 58 Ago

Vo AmVm åhUV AmhoV.{Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZ `m§Zm à{VZ_ñH$ma H$aÊ`mg ZmH$maUmè`m

Zm_Xodm§Mo Ë`m§À`m{df`r ho darb CX²²Jma AmhoV. Amnë`m AkmZXeoMr ñnï>OmUrd Zm_Xodm§Zm Pmbr Agë`mMo oWo bjmV oVo. _wŠVm~mB©Zo Á`mgmR>r

"H$ir _mO{dbr' hmoVr Vmo H$m © mJ oWo {gÕ Pmbm hmoVm. nwT>o H$mbm¡KmVZm_Xod {dgmo~m IoMam§Zm eaU Jobo.

oWo AmUIr EH$ Jmoï> bjmV KoUo OéarMo Amho. `m gd© àg§Jr

JmoajZmWm§Zr WmnQ>Uo _mabo Amho Vo Mma ^md§S>m§Zm d Zm_Xodm§Zm. {dgmo~m IoMad Mm§JXod `m§Zm WmnQ>ë`mMm CëboI Zm_XodJmWoV oV Zmhr. nU Vo XmoKo `m

{Xì`eŠVr AdVaU àg§Jr VoWo CnpñWV hmoVo. {gÕ doim Ë`m§Zrhr AZw dbrhmoVr. àË`j WmnQ>Ê`mMm AZw d Ë`m§Zm ñdV:bm Ambobm ZìhVm. Am{U

åhUyZ Ë`m§Zm Ë`m {Xì`eŠVrMm Omo bm^ Pmbm hmoVm Vmo àË`j ZìhVm VaAZwf§JmZoM Pmbm hmoVm. {Xì`eŠVrÀ`m à^mdjoÌmV Vo CnpñWV hmoVo åhUyZPmbobm hmoVm.

{dgmo~m IoMam§Mm AZw d- `m àg§Jr CnpñWV Agbobo {dgmo~mIoMa _wŠVm~mB©Mo `m~m~VrV _mJ©Xe©Z KoV AmhoV. {dgmo~m IoMam§À`m àíZmda

_wŠVm~mB©Zo Ë`m§Zm H$mhr _mJ©Xe©Z Ho$bo. _wŠVm~mB©À`m `m ~mobÊ`mMm àË``{dgmo~m§Zmhr Ambm. Vohr åhUmbo, ""eãX Zm {deãX H$dUmMo H$dU Ÿ&

AmË_kmZ ~moY Ombo {Z_m©U Ÿ& _wŠVm~mB© dQ>oída VoWo H¡$Mo Mm§JnU Ÿ&&'' 59

Mm§JXodm§Mm AZw d - Mm§JXodm§Mm AZw d AmaVrÀ`m _mÜ`_mVyZ

A§Jr && Vmo _wŠV _§{XarMm emo mH$é & {Zd¥{Îm ñd{hVmMm {dMmé & CK{S>bo

_hmYZw & AZm{X `mMo &&' 53 Zm_XodJmWm Am{U kmZoída_§S>imMo Aà{gÕA §J `mV hr Aer Am§V[aH$ gwg§JVr Amho.)

JmoajH¥$noMm AZw d Zm_Xodm§Zmhr {_imdm åhUyZ _J _wŠVm~mB©ZoJmoajZmWm§Zm Ë`m§Mr narjm H$aÊ`mMr {dZdUr Ho$br. ""åhUo _wŠVm~mB©hoamo{Z`m {ham & {ham [H§$dm Jmam ZoUmo ~mnm &&'' 54 Zm_Xodm§À`m OrdmMr

AdñWm {hè`mgmaIr Amho H$s JmaJmoQ>rgmaIr Amho ho Amåhmbm _mhrV Zmhr.åhUyZ Ë`m§Zr Ë`mMr nmaI H$amdr Aer {dZdUr oWo Ho$br Amho.

Zm_Xodmbm _mÌ hm CÀM AZw d J«hU H$aVm Ambm Zmhr. H$maUVmoda Zm_Xodm§Zm gX²JwéàmßVr Pmbobr ZìhVr. ""Vo{M WmnQ>Uo Zm_Xodmda Ÿ& S>moB©

Mmoiy _mohao aS>m| bmJo Ÿ&&'' 55 Aem eãXmV Zm_Xodm§Zr ñdV:À`m AZw dmModU©Z Ho$bo Amho. d¡am½` H$gmoQ>rda Zm_Xod Iao CVê$ eH$bo ZmhrV. g§Vg§J

Pmbm Va hr _§S>ir Amnë`mbm ^mOyZ H$mT>Vrb Aer Zm_Xodm§Mr ^mdZmPmbr. Ago Zm_Xodm§À`m ~m~VrV H$m KS>bo Agmdo ? Aem àH$maÀ`mAZw dmMo AÜ`mË_emñÌmV H$mhr ñnï>rH$aU {_iVo. Vo Ago H$s, OrdmÀ`m

EImÚm A§JmMr nwaoer V`mar Pmbr Zgob Am{U Ë`mAmYrM Oa {Xì` eŠVrË`m Ordm_Ü o Imbr CVabr Va Ë`m AnŠd A§JmH$Sy>Z Ë`m eŠVrg {damoY

hmoVmo Am{U Ë`mVyZ {Z_m©U hmoUmao g§doXZ ho ^mOë`mgmaIo AgVo. Zm_Xodm§À`m~m~VrVhr AgoM H$mhrgo Pmbo Agmdo.

"d¡am½` H$gmoQ>r gmogdoZm Kmd Ÿ& nimd`m nmd _mJo H$mT>r Ÿ&& PmboMmimMyi _Zm§V M§Mi Ÿ& wJm Eogo ni dmQ>Vgo Ÿ&&' 56 hm Zm_Xodm§Mm AZw dhmoVm. Zm_Xodm_Yrb EImXo A§J AOyZ nwaogo {dH${gV Pmbobo Zmhr, Ë`mÀ`m

{R>H$mUr AgUmè`m Ah§Vo_wio Ë`mÀ`m {dH$mgmV AS>Wim {Z_m©U hmoV Amho ho_wŠVm~mB©bm Oo AmYr OmUdbo hmoVo Ë`mMr AmVm `m narjoZo BVam§Zmhr ImÌr

nQ>br. Zm_XodmÀ`m {R>H$mUMr CUrd Xya H$aÊ`mg AmnU Ë`m§Zm gmhmæ` H$ê$Ago _wŠVm~mB© åhUV Amho. Zm_XodmMo H$ÀMo _S>Ho$ ^mOyZ nŠHo$ H$ê$ Ago Vr

BVam§Zm gwMdV Amho. _wŠVm~mB© åhUVo, ""A§Va ~mhoa ^mOy§ Amåhr Hw§$^ Ÿ& ^ê${Zamb§~ gJioMr Ÿ&& 1 && Ah§ gmoh§ XmoÝhr D$Üd© bmdy§ \w§$H$Ur & ZdÛma| \w§$H$moZr

Page 37: muktabai- 2nd Edition

72 73

_wŠVm~mB©g åhUy bmJbo, ""VoW _m` _r àm§Oi Ÿ& CnH$ma _mZr ~hw g~i Ÿ&

~ado Xm{dbo ñWi Ÿ& {dlm§VrMo Ÿ&&'' 62 kmZoída åhUmbo, ""Vwåhr Oo{dbm A_¥V^moOZo Ÿ& Amåhr hr n§pŠVMo nmhþUo Ÿ& Jwø JyT> ~mobUo Ÿ& _m¡Ý` Ombo Ÿ&&'' 63

gmonmZXod åhUV hmoVo, ""ho Am{XAZmXr ^dmZr Ÿ& Am{XnwéfmMr _mo{hZr Ÿ&JwéH¥$no Am{UVm Ü`mZr Ÿ& {díd dí` Ÿ&&'' 64

`m gmè`m§À`m ZOaoV _wŠVm~mB©Mo ñWmZ Va C§Mmdbo hmoVoM, nU

_wŠVm~mB©À`m Am§V[aH$ OrdZmÀ`m Ñï>rZohr AmVm \$ma _moR>m ~Xb Pmbm hmoVm.ho gmao KS>V AgVmZm, _wŠVm~mB© _mÌ Am§V{aH$ÑîQ>çm JmoajZmWm§Zr

EH$én Pmbobr hmoVr. _wŠVm~mB© JmoajZmWm§Zm _Zmo_Z Ami{dV hmoVr.""Aï>^md {H$aUo\$mH$Vr à^m Ÿ& M§X«gy © O¡gr Vmam§JU Z^m &&

V¡gm hm gX²Jwé _O_mOr C^m & Am{XZmWm Ama{V JmoajZmWm &&O` O` AmaVr oWo M§Ð_m¡ir & H¥$nmH$ar Xod^ŠVm gm§ mir &&

OQ>mOyQ> JmoXm dmho H$ëbmoir & Vo{M ào_gwI `m ^ŠVmOdir &&H$_im H$_i O¡go Á`moVrñdénm & {Za§OZr Xrn Mm§½`m nmho nm &&

ì`ŠV Aì`ŠVénm Aénm & gX²JwéàgmXo AZw d gmonm &&

àmV:H$mi _Ü`mÝh gm §H$mi AmaVr & AI§S> Z I§S>o ào_mÀ`m Á`moVr &&A§Vam A§Va gmoh§ md àr{V & ào_o Amodm{ibo {JaOoMo nVr &&

A_wV©éno ho _yVugr Ambo & Zdo {ZË` ^é{Z Mm§½`m \$mdbo &&gmYwg§V H¥$nmd§V dQ>oída ~mobo & ~rOdQ> gm_mdbo _r _mPo hmanbo &&

Aì`ŠV bhar ào_mMm nya & VoWo nhþS>bm Mm§Jm dQ>oída &&AZwhmV ÜdZr gmoh§ Zm_o JOa & _wŠVm~mB© åhUo nwT>Vr Zmhr g§gma &&'' 65

***************

A{^ì`ŠV hmoVmo. Vo åhUV AmhoV, ""O` Ama{V ào_mÀ`m Ymam Ÿ& df©V

A_¥VamO Jobm gmJam Ÿ&& ...... VoWo _wŠVmB© Vmé Mm§Jm nmohUmé Ÿ& Jobm n¡bWS>rHo$bm CVmê$ Ÿ&&'' 60

Mm{bbo ào_^md d¡am½`mMo - `m gd© AZw dmÀ`m nyVuZ§Va AmVmJmoajZmW nwÝhm naVyZ Mmbbo AmhoV Ë`mMohr ñnï>> dU©Z _wŠVm~mB©Zo Ho$boë`mAmaVr_Ü o oVo. Vr AmaVr _wimVyZM nmhUo Bï> hmoB©b.

""^moB©Mo _mX©d Ÿ& gm§Jo H$m| mMr bdbd & Mm{bbo ào_^md d¡am½`mMo & YÝ` hoamCir YÝ` ho amCir & ào_ Vo H$_ir {dg§MoZm && 1 && O` O` Ama{V &

ào_^md & Abjm R>md & Cao{MZm && Y¥ && Ñí`mÀ`m Ñ{ï> Á`mo{VàH$memAì`ŠVmMm R>gm na~«÷r & _O _mé{Z Ord{dbo gX²Jwéam`m åhUmo{Z bdbmøm

nm` Yam && 2 && VpßV dmiwd§Q> aËZmMm {dIwam & oWo `mMH$ MH$moam V¥pßVOmbr && amOh§g Mmam {ZdS>Vr jraZra & AmnU dQ>oída nwa{dVgo && 3 &&

{h[a`mÀ`m ImUr {Xì` VoO PiH$V & _H$a§X CYiV nwîn`m{V && Ü`mZmMo Ü`mZ{dgabo «_a & AmnU Zmam`U H${iH$m Ombm && 4 && CngVm§ {d{ham§ A_¥VmMmPam & Ë`mZo Vo e§H$am nyOm H${aVr & _wŠVm _wŠV Vw_Mo b{S>dmi ~miH$ &

_m{ZVr H$m¡VwH$ gmYwgÁOZ && 5 &&'' 61

hr KQ>Zm àË`j H$moR>o KS>br `mMm CëboIhr darb AmaVrV

_wŠVm~mB©Zo Ho$bobm {XgVmo. `màg§Jr CnpñWV Agboë`m Mm§JXod, gmonmZ,Zm_Xod `m§Zr Ë`m àg§Jr Á`m AmaË`m Ho$boë`m AmhoV, Ë`m gd©M AmaË`m§_Ü o

`m Zm Ë`m ê$nmV VmnrVramMm CëboI Ambobm Amho. Voìhm (_wŠVm~mB©-JmoajZmW oQ>rMr) hr KQ>Zm VmnrVramdaM KS>br Agmdr Ago oWo {XgVo.Am{U Ë`m_wioM A§{V_ jUr _wŠVm~mB©Zo ñdê$nmH$ma hmoÊ`mgmR>r VmnrVramMrM

{ZdS> H$m Ho$br Agmdr `mMmhr ñnï> CbJS>m hmoVmo._m` _wŠVm~mB© - JmoajH¥$noMm AZw d {OÀ`m_wio Amnë`mbm

Ambm {VMo, gmar ^md§S>o EH$àH$mao H$m¡VwH$ H$ê$ bmJbr. _wŠVm~mB©MoAm{X_m oMo Agbobo ñdê$n `màg§Jr CKS> Pmbo. YmH$Q>r ~{hU, gpËeî`,

Jwé^{JZr hr gmar ZmVr EH$m jUmV AmVm _mJo nS>br Am{U _wŠVm~mB©_wŠVm_mVm, _m` `m ê$nmV gdmªZm àVrV hmoD$ bmJbr. {Zd¥{ÎmZmW

Page 38: muktabai- 2nd Edition

74 75

\$ibm VwObm Ÿ& EH$m§V \$mdbm _wŠVm~mB© Ÿ&&'' 3 `mVrb "EH$m§V \$mdbm

_wŠVm~mB©' hm CëboI _ZZr` Amho. _wŠVm~mB© AkmVdmgmV am{hë`m AgVmZmË`m§À`m g_doV Mm§JXod d Ë`mgmaIr H$mhr {ZdS>H$ {eî` _§S>ir AgmdrV

Ago dmQ>Vo.`mbm AmUIr EH$ AmYma {_iVmo Vmo Agm H$s, VrW© mÌoÀ`m dU©ZmV

_wŠVm~mB©à_mUoM Mm§JXod, dQ>oída `m§Mohr Zm_moëboI oV ZmhrV.

4 ) nwT>o EH$m àg§Jr EH$m AmaVrV Agm CëboI Ho$bm Amho,""H$X©ir ~ZrhþZr _mV Ambr bdbmøm Ÿ& EoŠ` gwI Ho$bo VwOao Mm§J`m Ÿ&

Ñï>mÑï>r oQ>r Jobrao {db`m Ÿ& jU^ar Z {dg§~o Aao V`m Ÿ&&'' 4 `mVyZ H$X©ir~ZrhþZr åhUOoM VmnrVramdê$Z, JmoajZmWm§À`m oQ>rZ§Va _mVm bJmobJ

naVbr Agm CëboI oVmo.5) "kmZoídag_m{Y_{h_m' `m àH$aUm_Ü o VrW© mÌodê$Z

n§T>anyahÿZ Ami§XrH$S>o naVV AgVmZm dmQ>oV n§MH$mogmda kmZXod _wŠVm~mB©bmoQ>bo Agm CëboI oVmo. Vmo Agm, "kmZXoodo Z_ñH$m[abo h[a {Zd¥{Îm gmonmZ

PS>H$ar & _wŠVmB© oQ>br bm¡H$ar & kmZXodm H$ar Y[a obo &&' 5 `m {R>H$mUr

_wŠVm~mB© oQ>ë`m Am{U kmZXodm§Zr Ë`m§Zm H$ar Y[abo `m CëboImdê$Z Vo AmYrEH$Ì ZìhVo, Am{U _J oQ> Pmbr Agm g§Ho$V {_iVmo.

_wŠVm~mB©À`m AkmVdmgmMo ñWi : gmoiy ? - _wŠVm~mB©MoAkmVdmgmV amhUo hm A§XmO EH$Xm Oa _mÝ` Ho$bm Va nwT>o Agm {dMma H$amdm

bmJVmo H$s _J _wŠVm~mB© AkmVdmgmV åhUOo Zo_Š`m H$moUË`m Jmdr am{hë`mAgmì`mV ? Ë`mMo H$mhr g§X © {_iVmV H$m Vohr nmhUo Amdí`H$ R>aVo.

1 ) Ami§XrÀ`m nyd}bm, "gmoiy' `m Jmdr _wŠVm~mB©Mo _§{Xa

Amho. _§{XamMm Jm^mam OwÝ`m H$mimVrb Agmdm Ago àË`j nmhUrdê$ZbjmV oVo.

2 ) "gmoiy' ho `m JmdmMo ho Zmd H$go nS>bo ? Ë`mMr AmR>dUJ«m_ñW gm§JVmV Vr EoH$Ê`mgmaIr Amho. kmZoídam§À`m g_m{Ynydu _wŠVm~mB©

égyZ `m Jmdr Ambr. _J kmZoídamXr ^md§S>o Ë`m§Mr g_OyV H$mT>Ê`mgmR>r `mJmdmV Ambr. _wŠVm~mB©Mm égdm H$mT>bm Am{U Ë`m {Z{_ÎmmZo VoWo JmdmZo EH$

_wŠVm~mB©Mm AkmVdmg

Ooìhm EImXm CÀMñVar` AZw d gmYH$mbm oVmo Voìhm Ë`mAZw dmÀ`m pñWarH$aUmgmR>r Ë`mbm EH$m§VdmgmMr Amdí`H$Vm AgVo AgoAÜ`mË_emñÌ gm§JVo. JmoajZmW oQ>rÀ`m àg§Jr Omo {Xì` AZw d _wŠVm~mB©bm

Ambm Ë`mÀ`m pñWarH$aUmgmR>r {Vbm EH$m§VdmgmMr JaO {Z_m©U PmbrAgmdr. OmË`mM A§V_w©I ñd^mdmMr Agbobr _wŠVm~mB© øm Jmoaj oQ>rÀ`m

àg§JmZ§Va A{YH$M AmË__½Z Pmbr Agmdr Am{U A{YH$ CÀM ñdê$nmMrgmYZm H$aÊ`mgmR>r Amnë`m _moOŠ`m {eî`m§g_doV Vr AkmVdmgm_Ü o am{hbr

Agmdr, Agm A§XmO AmnU "Jmoajo AZwJ««h _wŠVmB©g Ho$bm' `m àH$aUmVdV©dbm Amho. dmL²>_`m_Ü o `m A§XmOmbm nyaH$ Ago H$moUVo XmIbo {_iVmV

H$m Ë`mMm oWo g{dñVa {dMma H$ê$.1 ) Zm_XodJmWo_Ü o VrWm©dirMo Oo dU©Z Ambo Amho Ë`m ^mJm

_Ü o {Zd¥{Îm, gmonmZ, kmZoída `m {VKm§Mr Zmdo oVmV _mÌ _wŠVm~mB©Mm CëboI

H$moR>ohr oV Zmhr. VrW© mÌm H$ê$Z naV n§T>anyabm Amë`mda CÚmnZmMm Omoàg§J Zm_Xod dU©Z H$ê$Z gm§JVmV Ë`m_Ü ohr `m {VKm ^md§S>m§~amo~aM gmdVm,

OJ{_Ì, Amg§X gwXm_m, {dgmo~m, Zahar gmoZma, MmoIm_oim, JmoamHw§$^ma `mgdmªMm CëboI Ambobm Amho. oWohr _wŠVm~mB©Mm CëboI Zmhr. Voìhm gd©

àg§JmMo Vnerbdma dU©Z H$aUmao Zm_Xod _wŠVm~mB©Mm CëboI H$amd`mMo{dgabo Ago ZgyZ _wŠVm~mB© VoWo CnpñWV ZìhVr hrM Jmoï> A{YH$ g§ wpŠVH$dmQ>Vo.

2 ) "_mVrMr q^VmS>o Mmb{dVmo _T>rŸ & gm§Sy>{Z`m doS>r VrWm©OmVr &&' 1 `m _wŠVm~mB©H¥$V A §Jm_Ü o VrW© mÌm H$aÊ`m{df`rMr Zmng§Vr

ñnï>nUo ì`ŠV Pmbr Amho. qH$dm "ZbJVr VrW} h[aê$no _wŠV Ÿ&&' 2 `m_wŠVm~mB©À`m CX²Jmam_YyZhr VmoM ^md ì`ŠV Pmbm Amho. Voìhm Ago {dMma

AgUmè`m _wŠVm~mB© kmZoída VrW© mÌobm Jobobo AgVmZm _mJoM am{hë`mAgmì`mV Agm A§XmO H$aVm oVmo.

3 ) Mm§JXodmMo dU©Z H$aVmZm Zm_Xod åhUVmV, ""g§Vg_mJ_

Page 39: muktabai- 2nd Edition

76 77

H$mogmda Agm Añ\w$Q> {ZX}e oWo Ho$bm Amho.

2 ) _wŠVm~mB©Mm AkmVdmg hrM `m JmdmÀ`m B{VhmgmVrbgwédmVrMr _hÎdmMr KQ>Zm hmoVr. `m àg§Jm_wioM Á`m Jmdmbm Zmd {_imbo

Ë`m JmdmÀ`m ZmdmMm CëboI Z oUo ñdm^m{dH$M Amho. åhUOo Ago AgyeHo$b H$s, Ë`mnydu Ë`m Jmdmbm ñdV§Ì Ago ApñVËd ZìhVo. N>moQ>rer dñVrAgo Ë`mMo nydu ñdê$n Agmdo.

3 ) AmUIr EH$ Jmoï> Aer H$s _wŠVm~mB© AkmVdmgmVAgë`mZo Ë`m Zo_Š`m H$moR>o hmoË`m `mMm g§X © Z XoUoM ñdm^m{dH$ Amho.

AkmVdmgmV amhUmar ì`ŠVr AmnU H$moR>o amhVmo Vo BVam§Zm H$iy Z o AerXjVm KoV AgVo. Am{U åhUyZ Zm_Xodm§Zr _wŠVm~mB©À`m `m AkmVdmgmVrb

{R>H$mUmMm Omhra CëboI Z H$aUoM gwg§JV R>aVo. Zm_XodJmWo_Ü o H$moUË`mhrJmdmÀ`m ZmdmMm ñnï> CëboI H$m oV Zmhr `mMr darb H$maUo g§ dVmV.

("noedo XßVam'V gmoiy `m Jmdmer {ZJS>rV Ago EH$ XßVa nmhmd`mg{_imbo. Ë`mV `m _§{XamMm CëboI nm{hbm Agë`mMohr àñVwV g§emo{YHo$gñ_aVo. na§Vw g§emo{YHo$Mm _moS>r {bnrMm Aä`mg Zgë`mZo Ë`mMm nwaogm emoY

KoVm Ambm Zmhr, ho oWo Z_yX H$amdogo dmQ>Vo.)àñVwV g§emo{YHo$Zo Ho$boë`m `m A§XmOmbm Eo{Vhm{gH$ g§emoYZmMr

OmoS> bm^br Va Ë`mg§~§Yr H$mhr {ZUm© H$ _Vmn ªV oVm oB©b. kmZoídaZm_Xod VrW© mÌobm Jobo AgVmZm; Mm§JXod d BVa H$mhr {ZdS>H$ Aem

Amnë`m {eî`m§g_doV gmoiy `m Jmdr _wŠVm~mB© AkmVdmgm_Ü o am{hë`mAgmì`mV Agm \$ŠV A§XmO H$aUoM VyV© eŠ` Amho.

***************

AmZ§X gmohim Ho$bm. Voìhm gmohim - gmodmiw - gmoiy Aer `m ZmdmMr ì wËn{Îm

gm§JVmV. JmdmÀ`m ZmdmerM _wŠVm~mB©g§~§YrMm H$Wm^mJ {ZJ{S>V Pmbm AmhoBVHo$ ho Jmd _wŠVm~mB©er Owibobo Amho `mMrM hr gmj Amho.

3) bmoH$_mZgmbm CÀM ñVamdarb ì`ŠVtÀ`m H¥$VrCŠVrMmg§X © OgmÀ`m Vgm KoVm oVmoM Ago Zmhr. Voìhm Ë`m§À`m dmJÊ`m~mobÊ`mMmAmnë`m ñVamdê$Z H$mhr AW© bmdÊ`mMm à`ËZ bmoH$_mZg H$aV AgVo.

_wŠVm~mB©À`m AkmVdmgmMo H$maU ZrQ>nUo g_Oy Z eH$boë`m bmoH$m§Zr Ë`m oWoEH$Q>çmM égyZ ~gë`m Agm bmdbm AgUo ghO eŠ` Amho. (kmZoídam§À`m

AmË__½ZVoMohr ñnïrH$aU kmZoída égbo Am{U VmQ>r bmdyZ ~gbo AgoMbmoH$m§Zr Ho$bo Agë`mMo Amnë`mbm kmV AmhoM.)

4 ) gmoiy ho Jmd åhUOo _wŠVm~mB©Mo Ka Amho Aer g_OyVAmOhr VoWrb bmoH$m§_Ü o éT> Agë`mMo {XgVo. _wŠVm~mB©g§~§Yr VoWrb

bmoH$m§Zr V`ma Ho$boë`m EH$m bmoH$JrVm_Ü o `m g_OwVrMo ñnï> Xe©Z KS>Vo."_wŠVmB© Kar _wŠV hmoD$ `m Mbm ' 6 Agm CëboI `m JrVm_Ü o oVmo. åhUOoM_wŠVm~mB©Mo oWo dmñVì` KS>bo Agmdo hr Jmoï> CKS> Amho.

ñWimMm CëboI H$m Zmhr ? - _wŠVm~mB© Aem arVrZoEH$m§Vdmgm_Ü o am{hë`m Agë`m Va Zm_Xodm§À`m A §Jm§_Ü o `m JmdmMm

CëboI H$m oV Zmhr ? Agm àíZ _ZmV {Z_m©U hmoUo ñdm^m{dH$M Amho. nU`mMo ñnï>rH$aU doJù`m arVrZo XoVm oB©b.

1 ) kmZoída_hmamOm§À`m g_m{Ynydu n§T>anyahÿZ Ami§XrbmOmÊ`mnydu gd© gmYwOZ nmM H$mog A{bH$S>o CVabo Agë`mMo dU©ZZm_XodJmWo_Ü o oVo.

""n§T>arMm nmohm Ambm Ab§H$mnwar Ÿ& n§M H$mogmdar gmYwOZ Ÿ&nVmH$m§Mo ^ma {ZKmbo ~mhoa Ÿ& oQ>Vr F$frída nm§Sw>a§Jm Ÿ&

Ad{K`m oQ>r Pmë`m Ë`m ~mhoar Ÿ& _J Ab§H$mnwar oVo Pmbo Ÿ&&'' 7

Ago dU©Z Zm_Xodm§Zr Ho$bo Amho. Ab§H$mnwamnmgyZ nmM H$mogmda gmYwOZ

Wm§~bo AmhoV. Ad{K`m§À`m oQ>r Pmë`m AmhoV. ho gmao dU©Z gmoiy `m Jmdmer{ZJ{S>V Agboë`m Am»`m{`Ho$er {_iVoOwiVo Amho. Ami§XrnmgyZ nmM

Page 40: muktabai- 2nd Edition

78 79

g§Ho$V XoUmè`m `m g§km AgVmV. na§Vw g§VdmL²>_`mV hoM eãX doJio dOZ

KoD$Z oVmV. (kmZoídam§À`m dmL²>_`mVXoIrb _R> hm eãXà`moJ ñdê$nñWmZ `mAWm©Zo Ambobm {XgVmo. "_w_wjy'1927 _Ü o àH$m{eV Pmboë`m kmZoídam§À`m

EH$m A §JmV, "nmdmo{Z Ambmo Amnwë`m _R>m Ÿ&' Agm CëboI oVmo Vmo `mMAWm©Zo.) gX²Jwé§Mm {Zdmg ^m¡{VH$ AWm©Zo EH$mÚm Aml_mV _R>mV Agbm VarË`m§Mm Iè`m AWm©Zo {Zdmg ñdê$npñWVr_Ü o AgVmo. gX²Jwwé Á`m bmoH$m_Ü o

dmdaV AgVmV, Ë`m bmoH$m_Ü o {eî`mZohr à{dï> hmoUoo `mbmM "gbmoH$Vm_wŠVr' Ago åhUVmV. Am{U `m AWm©Zo _wŠVm~mB© ZmWmÀ`m Aml_r

g_m{Ya{hV pñWVrV am{hë`m Agm EH$ZmWm§À`m åhUÊ`mMm AW© Amho.Xwgè`m A§JmZo {dMma Ho$bm Va AmUIr EH$ Jmoï> bjmV oVo,

ZmWm§Mm Aml_ åhUOo JmoajZmWm§À`m H¥$noMm AZw d _wŠVm~mB©bm OoWo AmbmhmoVm Vr OmJm. hm AZw d Vmnr Vramda Ambm Agë`mMo EH$_wImZo dU©Z

Ë`mdoir VoWo CnpñWV Agboë`m gdmªZrM Ho$bo Amho. Am{U åhUyZM_wŠVm~mB© ñdê$nmH$ma Pmbr Vrhr VmnrVrarM. _wŠVm~mB©Zo ñdê$nmH$mahmoÊ`mgmR>r VmnrVramMrM {ZdS> H$m Ho$br Agmdr `mMm CbJS>m oWo hmoVmo.

earamMr H$moUVrhr {ZemUr _mJo Z R>odVm, EH$mEH$s {Za§OZr JwßVhmoD$Z OmUo Am{U _hmH$ëndar {Ma§Ord eara {Q>Hy$Z amhUo `m_Ü o {ZpíMV

Agm g§~§Y Agë`mMo darb A §JmÀ`m AmYmao OmUdy bmJVo._wŠVm~mB©À`m ñdê$nmH$ma hmoÊ`mMm, {VÀ`m Xoh{gÕrMm {dMma OoWo

OoWo Ambm Amho VoWo VoWo JmoajZmWm§Mo Zmd AmdOy©Z Ambobo Amho ho hrAmnë`m bjmV oVo.

_wŠVm~mB©Mo na_{eî` Mm§JXod Amnë`m "VÎdgma' `m J«§WmV

åhUVmV, ""Am{XZmWàgmXo & C_mñdm_rg§dmXo & _qN>Ðà~moYo & àH$Q> Ombo & OmonXqnS>kmVm & {ZJmbo H$aMaU Ñï>mÝVm & Vmo OmU Mm¡a§Jr {gÕm§Vm Hw$i{XnHw$ &&

lrJmoajZmWw & Xoh{g{Õ{gÕm§V & na_VÎd {d»`mV & AmMm } OmU &&lr_wŠVmXodr `mo{JZr & Oo g_ñV{gÕ{eamo_Ur & {V o àgmXo MH«$nm{U &

kmZ{gX²Yw &&'' 5 oWo JmoajZmWm§À`mZ§Va bJmobJ Omo CëboI Ambm Amho Vmo_wŠVm~mB©Mm Amho.

Vddar {VMo eara A §J {MaH$mi {Za§Va

VrW© mÌm H$ê$Z {Zd¥{Îm, kmZoída naVbo AmhoV. Ad{K`m§À`m oQ>rPmë`m AmhoV. kmZoídam§Mm g_m{YñW hmoÊ`mMm {ZU© hr AmVm _wŠVm~mB©bmH$ibm Amho. Zm_XodJmWo_Ü o "lrkmZoídag_mYr_{h_m' `m ZmdmMo EH$

àH$aU Amho; Ë`mV hm gd© ^mJ Ambm Amho. {Zd¥{Îm, kmZoída d gmonmZ`m§À`m g_mYrÀ`m ñWmZm§Mm ñnï CëboI Ho$bm Jobm Amho Am{U Aem doir

_wŠVm~mB©À`m g_m{YñWim~m~V {dR²R>b H$mhrM gm§JV Zmhr ho nmhÿZ{dR²R>bmbm {VMr pñWVr H¡$gr ? Agm àíZ Ho$bm Jobm Amho. Voìhm {dR²R>bmZo

Oo CÎma {Xbo Vo _yimVyZM nmhÊ`mgmaIo Amho.""Var ZmWmMm hmV B©Mm {ear Ÿ& `mbmJr Vo gË`gZmVZ AdYmar Ÿ&

_hmH$ënmMm Adídar Ÿ& ho gmoS>rb Xoh Ÿ&_hX²_m`m `mo{JZr gmMma Ÿ& _wŠVm~mB© CÕdm Ÿ&&'' 1

_wŠVm~mB©À`m g_m{Yàg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo Zm_Xodm§Zr ""H$S>mS>br drO {Za§OZr

Ooìhm Ÿ& _wŠVm~mB© Voìhm JwßV Pmbr Ÿ&&'' 2 Ago dU©Z Ho$bo Amho. {Zd¥{ÎmZmWhr_wŠVm~mB©~X²Xb CX²Jma H$mT>VmV, ""Zm{ed§V eara Ho$bo A{dZme Ÿ& KS>{dbm

{dbmg AÜ`mË_mMm Ÿ&&'' 3 _wŠVm~mB©Mo ho JwßV hmoUo, Ë`m§Mo ñdê$nmH$ma hmoUohr H$m` dñVwpñWVr Amho ? Ë`m_mJrb Zo_Ho$ ahñ` H$m` Amho ? `mMm H$mhr

à_mUmV CbJS>m H$ê$Z XoUmè`m darb Amoir AmhoV Ago OmUdë`m_wio darbJmoï>tMm oWo A{YH$ g{dñVa {dMma H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho.

Zm_Xodm§Zr darb Jmoï>rMm CëboI Ho$bm AmhoM nU nwT>rb H$mimVhr

g§V EH$ZmW_hmamOm§Zr _wŠVm~mB©~m~VÀ`m `mM Jmoï>rMm nwZéÀMma Ho$bm Amho."ZmWmMo Aml_r g_m{Ya{hV Ÿ& _wŠVVm _wŠV Zm_ Vwåhm Ÿ&&

_hmH$ëndar {Ma§Ord eara Ÿ& H$s{V© MamMa {Ì wdZr Ÿ&&AmZ§X g_m{Y gXm Vr CKS>r Ÿ& Zm_ñ_aU KS>moKS>r _wImoX²JV Ÿ&&

EH$mOZmX©Zr Vw_Mo Zm_ JmoS> Ÿ& Ì¡bmoH$s CKS> Zm_H$s{V© Ÿ&&' 4

`mVrb "ZmWmMo Aml_' `m eãXm§Mm A{YH$ g{dñVa {dMma H$ê$. Aml_, _R>

BË`mXr g§kmMm bm¡{H$H$ AWm©Zo {dMma Ho$bm Va gX²JwéÀ`m {ZdmgñWmZmMm

Page 41: muktabai- 2nd Edition

80 81

ho {VMo CÎmahr JyT>Vo_Ü o ^a Q>mH$Umao Amho. d`mÀ`m AR>amì`m dfu

_wŠVm~mB©Mm A§Jmda drO nSy>Z _¥Ë y Pmbm Aer EH$ g_OyV _hmamï—>m~mhoaÀ`màm§VmV AmT>iVo. 8 na§Vw Oa IamoIaM Ago AgVo, Va drO nS>ë`mZ§Va

Cd©[aV earamMr H$mhr {ZemUr {eëbH$ am{hbrM AgVr nU Vgo Agë`mMoZm_XodH¥$V dU©Zmdê$Z {XgV Zmhr. {Zd¥{Îm Am{U Zm_Xod ho XmoKohr_wŠVm~mB©À`m EH$mEH$s JwßV hmoÊ`mg§~§Yr I§V ì`ŠV H$aVmZm {XgVmV. `m gd©

Jmoï>tMm gmH$ë`mZo {dMma Ho$bm Va _wŠVm~mB©À`m g_m{Yg§~§YrMo JyT> H$mhrà_mUmV AmH$bZ hmoD$ eHo$b.

AWm©VM hm gd© àH$ma Amnë`m VH©$~wÕrÀ`m nbrH$S>Mm Agm Amho.H$moUVrhr nyd©gyMZm Z XoVm AmH$memV EH$X_ PiHy$Z OmUmar drO Amnë`m

VmoH$S>çm ~wÕrZo nH$Sy>Z R>odÊ`mgmaIm hm àH$ma Agë`m_wio Amnë`mbm éT>Aem VH©$~wÕrÀ`m nbrH$S>o OmD$ZM `mMm {dMma H$amdm bmJUma Amho.

AWm©V VH$m©VrVVm åhUOo VH©$Xwï>Vm Zìho hohr bjmV KoUo oWo OéarMo Amho."H$S>mS>br drO {Za§OZr Ooìhm Ÿ& _wŠVm~mB© Voìhm JwßV Pmbr Ÿ&&' 9

qH$dm "EH$ àha Pmbm àH$me {Ì wdZr Ÿ& Ooìhm {Za§OZr JwßV Pmbr Ÿ&&' {H§$dm

"hmoVr Eogr Zmhr Pmbr _wŠVm~mB© Ÿ&&' 10 qH$dm "Ambr Jobr H¡$gr AmåhmH$ibo Zmhr & _wŠVm~mB© H$moR>o {dg{O©br &&' 11 `mgmaIr Zm_XodH¥$V {dYmZo

_wŠVm~mB©Mo AMmZH$ ñdénmH$ma hmoUo hr Jmoï> Xe©dyZ XoVmV. H$moUVrhrnyd©H$ënZm {Xbobr ZgVmZm Ë`m§Mo ho {ZKyZ OmUo Amho. _mÌ ho {ZKyZ OmUo

åhUOo ê$T> AWm©Zo Á`mbm _¥Ë y Ago åhQ>bo OmVo Agohr Vo Zmhr hoZm_Xodm§À`mM nwT>rb {dYmZm§dê$Z bjmV oB©b. "_mdibm Xrn Á`moV H$moR>ohmoVr Ÿ& ghO gm_mdVr {Za§OZr Ÿ& JO©Vm JJZ H$S>mS>br drO Ÿ& ñdénr ghO

{_i obr Ÿ&&' 12 qH$dm "d¡Hw§$R>r bj K§Q>m dmOVr EH$KmB© Ÿ& Pmbr _wŠVm~mB©ñdénmH$ma Ÿ&&' 13 `mgmaIo CëboI Ë`m§À`m _¥Ë yMo dU©Z H$aV ZgyZ Ë`m§À`m

ñdénmH$ma hmoÊ`mH$S>o g§Ho$V XmI{dUmao AmhoV. BVam§Zm `m Jmoï>rMr nyd©H$ënZmZgbr Var _wŠVm~mB©bm _mÌ Amnë`m `m ñdénmMr {ZpíMV Aer OmUrd Amho

`mMm àË`` Amnë`mbm oVmo Vmo Ë`m§À`m nwT>rb {dYmZm§dê$Z,""Am_wÀ`m ñdñWmZr Zmhr nm§ A§Yma Ÿ& AdKr MamMa àH$meËdo Ÿ&

`m{R>H$mUr na§naoVrb J{hZr-{Zd¥{Îm `m§Mm CëboI Z oVm

_wŠVm~mB©Mm EH$X_ CëboI H$m oVmo ho nmhÊ`mOmoJo Amho. `m{R>H$mUrJmoajZmWm§Zm {deofU dmnabo Amho Vo " Xoh{gÕr{gÕm§V Ÿ& na_VÎd {d»`mV Ÿ&

AmMm © ' Ago Amho. Xoh{gÕrgmR>r Oo {d»`mV Ago AmMm © AmhoV, Ë`mJmoajZmWm§Mm oWo CëboI Amho Am{U Xoh{gÕr àmßV Agbobr Ë`m na§naoVrbnwT>rb ì`ŠVr åhUOo _wŠVm~mB© Amho. Am{U hr Xoh{gÕrhr {Vbm

JmoajZmWm§À`m H¥$noZoM àmßV Pmbr Amho."XrnaËZmH$a' `m J«§WmV, aËZmH$amZo Ho$bobr Zm|X Xoh{gÕrÀ`m darb

_wÚmer gwg§JV AerM Amho, Voìhm Vr A{YH$ gImobnUo oWo `WmVÏ`ñdê$nmV bjmV KoD$.

"Vo{M _qN>ÐZmWmgr Ÿ& àmßV Pmbo n[a ogr &_N>tÐZmWo Jmoajmgr & A{V AmXaogr gm§{JVbo &

JmoajrZo _wŠVm~mB© & ZmZm n[a ~mo{Ybo nmhr &Oo XohrM Pmbo {dXohr & {dMao _hr OrdÝ_wŠV &&' 6

VgoM "Vddar {VMo eara Ÿ& A §J {MaH$mi {Za§Va Ÿ&&' `m

Zm_XodJmWoV Amboë`m CX²JmamVyZhr _wŠVm~mB©bm àmßV Pmboë`m Xoh{gÕrMrH$ënZm oVo.

{Zd¥{ÎmZmW, kmZoída Am{U gmonmZXod `m§À`m g_m{Yàg§Jm_Ü ogmå` Agë`mMo OmUdVo. `m {VKm§Zr nyd©{Z`mo{OV nÕVrZo, {dYrnyd©H$ g_mYr

KoVbr Agë`mMo bjmV oVo. _mÌ _wŠVm~mB©Mr g_mYr `m {VKm§nojm [^ÝZAmho. `m g_mYrMo dU©Z "CKS>r g_m{Y' Ago H$aÊ`mV Ambo Amho."_wŠVm~mB©bm {Xbobr gZX' `m àH$aUJ«§Wm_Ü ohr "CKS>r g_m{Y KoB©

OJm_mOr,' Ago kmZoídam§Zr {Vbm gm§{JVbo Amho. R>am{dH$ {R>H$mUr nyd©V`marH$ê$Z g_mYrgmR>r AmV àdoe H$aUo Am{U Z§Va BVam§Zr {eim bmdyZ KoUo hr

g§OrdZg_mYrMr kmZoídamXtMr nÕV {XgyZ oVo. nU _wŠVm~mB©À`m ~m~VrVhm H$moUVmM àH$ma AmT>iV Zmhr. g_mYr Ho$ìhm KoUma ? øm àíZmdahr

_wŠVm~mB©Zr {Xbooooboooo CÎma doJioM Amho.""_wŠVm~mB© åhUo Omdo `mdo H$moR>o Ÿ& AdKo {ZKmoQ> ñdê$n Ÿ&&'' 7

Page 42: muktabai- 2nd Edition

82 83

~Xb hm _Z, àmU Am{U eara `m gmYZm§À`m VwbZoV A{YH$ doJmZo KSy>

eH$Vmo. na§Vw Ë`m ~Xboë`m OmUrdoer {_iVoOwiVo KoÊ`mMr j_Vm `mgmYZm§_Ü o AgVoM Ago Zmhr. ~Xboë`m OmUrdoÀ`m à_mUmV _Z, àmU Am{U

eara Ë`m ~Xbboë`m CÀM OmUrdoer gwg§JV Ago n[adV©Z ñdV:_Ü o KS>dyZAmUy eH$V ZmhrV. Am{U _J ê$nm§V[aV Pmbobr CÀM OmUrd Am{U hr_mJmg Aer gmYZo (ñdV:_Ü o n[adV©Z KS>dyZ AmUÊ`mg Ag_W©) `m§À`mV

añgrIoM gwé hmoVo. hr g§H$ënZm ñnï> hmoÊ`mgmR>r EH$ CXmhaU nmhÿ.OmoS>rgmIirÀ`m IoimV gd© g_mZ doJmZoM YmdUmao AgVrb Va

AS>MU oV Zmhr. nU Ë`mVrb EImXrM ì`ŠVr Oa BVam§À`m nwT>o YmdV AgobAm{U Vr Oa VmH$XdmZ Agob Va {VÀ`m~amo~a YmdVmZm BVa Xw~©b ì`ŠVtMr

_mÌ AmoT>mVmU hmoVo. VgmM H$mhrgm àH$ma CÀMñVar` OmUrd Am{U{ZåZñVamdarb _Z, àmU Am{U eara `m§À`m ~m~VrV hmoV AgVmo. {Xì`

eŠVr, CÀMñVar` OmUrd nM{dÊ`mMr `m A§Jm§Mr VmH$X H$_r nS>Vo. _Z,àmU, eara OwZoM OrdZ ng§V H$aVmV. OmUrdoVrb hm CÀMñVar` ~XbnobÊ`mMr _Z, àmU, eara `mn¡H$s Oa H$moUm EH$mMrhr nwaoer V`mar Zgob Va

Aem Ordmbm ho H$m © H$mhr H$mi Var Wm§~dmdo bmJVo. Am{U `m_wioM g_mYrKoÊ`mMr {ZH$S> dmQ>br AgUo eŠ` Amho, Agm A§XmO H$aVm oVmo.

na§Vw AÜ`mË_OrdZmÀ`m gwédmVrnmgyZM OmUrdoVrb ~XbmbmAZwgê$Z hr gmYZohr ~Xb{dÊ`mMo H$m_ OmUrdnyd©H$ Mmby Agob Va dmT>Ë`m

OmUrdo~amo~a hr gmYZohr {dH${gV hmoD$ eH$VmV. Ë`m§À`mVrb `m n[adV©ZmZoË`m§Mr CÀM OmUrd YmaU H$aÊ`mMr j_Vm {dH${gV hmoV OmVo. Am{U _Z,àmU, eara `m§Mm Ë`mJ H$aÊ`mMr, g_m{Y KoÊ`mMr Amdí`H$Vmhr Zmhrer

hmoVo. hr ê$nm§VaUmMr j_Vm Omon ªV _Z, àmU Am{U eara `m A§Jm§_Ü o AmhoVmon ªV Vmo Xoh {MaH$mi {Q>Hy$Z amhÿ eHo$b hohr eŠ` Amho. hoM _wŠVm~mB©À`m

{MaH$mi A §J earamMo ahñ` Zgob Zm ? Agm {dMma _ZmV VaiyZ OmVmo._wŠVm~mB©Mr AmÜ`mpË_H$ OrdZmMr dmQ>Mmb hr AemM àH$maMr

Agmdr Aer OmUrd Amnë`mbm _Zmo_Z hmoD$ bmJVo. AJXr gwédmVrnmgyZMAmnë`mbm _wŠVm~mB©À`m OrdZmV `mÀ`m nmD$bIwUm nmhmd`mg {_iVmV.

CX` Am{U AñVw Zmhr ñdénmgr Ÿ& Eogo _wZr F$fr OmUVmVr Ÿ&

Amåhr H$Yr Ambmo ñdén gmoS>moZ Ÿ& Omdo nmbQ>moZ Oo{Wb VoWo Ÿ&A§Va ~mhoa ñdm_rMo ñdén Ÿ& ñd o Z§XmXrn CO{ibm Ÿ&&'' 14

`m eãXm§_Ü o _wŠVm~mB©Zo Amnbr AdñWm oWo {Zd¥{ÎmZmWm§Zm H$WZ Ho$bobrAmho. Á`m ñWmZr A§Yma Am¡fYmbmgwÕm Zmhr; OoWo AmZ§X, àH$me, gË``m§MoM OrdZ Amho Aem ñdê$n ñWmZm{df`r, gd©gm_mÝ`m§Zm kmV Agboë`m

Om{UdoÀ`mnojm EH$m doJù`m {dídm{df`r _wŠVm~mB© oWo g§X © XoV AmhoV.àH$me_` OrdZmVrb H$m`_ñdénr dmñVì`, ñdV:À`m ñdénmMo H$Yrhr Z

hmoUmao {dñ_aU, A§V~m©ø Á`mo{V_© ñdénmMo OrdZ, XohmMo {Ma§OrdrËd -_wŠVm~mB©À`m M[aÌmVrb `m gmè`m Jmoï>r EH$m {Xì` OrdZmMm g§Ho$V XoUmè`m

AmhoV. "Vddar {VMo eara A §J {MaH$mi {Za§Va' `m Zm_XodH¥$V {dYmZmMm

CbJS>m hmoÊ`mgmR>r H$mhr AmYma gmnS>Vmo H$m Vo nmhÿ._Z, àmU Am{U eara hr åhUOo Xwgao {Vgao H$mhr ZgyZ AmËå`mÀ`m

A{^ì`ŠVrMr, àH$Q>rH$aUmMr gmYZo AmhoV. _mZdr OrdZmV gÚ{ñWVrVAnyU© Aer hr gmYZo AmhoV. hr gd© gmYZo Am{U Amnë`m_Ü oM Agbobm

CÀM ñVar` àm§V `m_Ü o EH$ nmVigm nS>Xm Amho. `m nS>ÚmZo ImbrbAnaoMm àm§V Am{U darb naoMm àm§V AbJ Ho$bo AmhoV. na§Vw darb àm§VmVrbàH$me Oa `m ImbÀ`m gmYZm§_Ü o CVabm Va Vr gmYZoM ñd`_od ê$nm§V[aV

hmoD$ eH$VmV. Am{U Ë`m§Zm nyU©ËdàmßVr hmoD$ eH$Vo; Ago AÜ`mË_emñÌgm§JVo.

Ë`mgmR>r Amnbm AmË_m Omo A_a AgVmo Ver pñWVr _Z, àmUAm{U eara `m gmYZm§Mr ìhm`bm hdr. AmËå`mMo "A_aËd' Amnbogo

H$aÊ`mgmR>r H$mhr à_mUmV Var "{Xì`Ëd' `m gmYZm§Zr YmaU H$am`bm hdo.AmËå`mMo H$mbmVrb ApñVËd hm A_aVoMm AW© Amho. Vmo AmË_m _r Amho,gmo@h_² Aer OmUrd Ordmbm, gmYZoÀ`m _mÜ`_mVyZ H$m`_ñdê$nr Amnbrer

H$aVm oVo.EHo$H$mir Xoh~wÕrV dmdaUmar OmUrd gmYZoÀ`m gmhmæ`mZo dmTy>Z

Vr AmË_~wÕrV ê$nm§VarV hmoD$ eH$Vo. OmUrd hr gyú_ Agë`mZo Ë`mVrb

Page 43: muktabai- 2nd Edition

84 85

_mé{Z Ord{dbo lrJwéam`m åhUmo{Z bdbmøm nm` Yam'' 18

"åhUo _wŠVm~mB© I{Mbm _mOrdQ>m' 19 Agmhr CëboI nwT>rb EH$mA §Jm_Ü o oVmo. _mOrdQ>m IMbm åhUOo _aUmMr eodQ>Mr KS>r IMbr.

(OwÝ`m eãXH$moem§À`m AmYmao "_mOrdQ>m' `m eãXmMm AW© emoYbm AgVmË`mMo AZoH$ AW© {Xbobo AmT>ibo. Ë`mVrb _aUmMr eodQ>Mr KS>r hm AW©oWo ~amo~a bmJy nS>Vmo.)

_wŠVm~mB©À`m kmZ~moY J«§WmVrb {dYmZhr `m g§X^m©V bjUr` Amho.Vr {Zd¥{ÎmZmWm§Zm gm§JV Amho, ""_¥Ë w Zmhr OoWo _wpŠV H$moUo dmhmdr Ÿ&

H$ënZmhr Zdr ñN>mnw§ Z o Ÿ&&'' 20 qH$dm ømM g§dmXmV nwT>o Vr åhUVo, ""Vd_aUmMr doWm ghO ì`m{nbr Xohr Ÿ& Od AZw d Amnbo R>mB© Ambm

Zmhr &&'' 21 Á`mbm AZw d Ambobm Zmhr Ë`mÀ`m {R>H$mUr _aUm~X²XbMrì`Wm XohmV ì`mnUo ghO Amho. åhUyZ A{dZmemMo JmUo JmÊ`mgmR>r gwImMo

Jm¡ß` {Jdgmdo Ago Vr gm§JV Amho.AmËå`mMo {Xì`Ëd ñdV:_Ü o gmR>{dÊ`mgmR>r Xoh, àmU d _Z `m§Zm

XmoZ Jmoï>tMr Amdí`H$Vm Amho. EH$ åhUOo ñdV:Mo {Xì`ËdmV n[ad{V©VH$aÊ`mgmR>r Amdí`H$ Agbobr j_Vm Ë`m§Zr ~miJyZ AgUo. Am{U Xwgar

Amdí`H$ Jmoï> åhUOo Ë`m j_VoMo nyU©VoV n[adV©Z hmoÊ`mgmR>r Ë`mM¡VÝ`VËdmMm daXhñV bm^Uo. `m XmoZ Jmoï>t_wioM {ZåZ gmYZm§Mo {Xì`ËdmV

ê$nm§VaU eŠ` hmoVo. `m XmoÝhr Jmoï>r _wŠVm~mB©Zr ñdV:À`m Aënm wî`mVMgmÜ` H$ê$Z KoVboë`m {XgVmV. ñdV:À`m CÀM H$moQ>rÀ`m gmYZoVyZ Xoh, _Z dàmU gj_ H$go H$ê$Z KoVbo ho AmnU nm{hbo Am{U "ZmWmMm hmV B©À`m {earŸ'

`m {dYmZmVyZ {VÀ`mdarb M¡VÝ`VÎdmÀ`m daXhñVmMrhr H$ënZm H$aVm oVo.CÀM {Z{XÜ`mg Am{U {Xì`H¥$nm `m§À`m g§ moJm_YyZ _wŠVm~mB©Zr Amnbo

ñdV:Mo OrdZ {dkmZ_` nmVirda Zobo Agë`mMo oWo OmUdVo."{dkmZogr VoO gkmZogr {ZO Ÿ& {ZJw©Uogr MmoO Ho$bo g o &&' `m

A §Jm_YyZ {VÀ`m {dkmZ_` OrdZmMo nS>gmX C_Q>VmZm ñnï>nUo OmUdVmV.Ho$bm CÚmoJ Amdar n§M yV| - AmVm _wŠVm~mB©Mo ñdê$nmH$ma hmoUo

åhUOo Zo_Ho$ H$m` Agmdo ømMm H$mhr {dMma oWo H$ê$. _wŠVm~mB©Mo

AJXr gwédmVrÀ`m H$mimV _wŠVm~mB©Zo Oo àíZ {dMmê$Z ñdV:Mo e§H$m{ZagZ

H$ê$Z KoVbo Amho Ë`mVrb åhUOo "_wŠVm~mB©g {Xboë`m gZXr'_Yrb àíZm§Moñdê$n nm{hbo Va {VMr hr Pon {VWoM OmUdyZ OmVo. ""Xohmgr H¡$gr Ombr

_mojJVr'' 15 hm {VMm àíZM {VMr AmÜ`mpË_H$ C§Mr XmIdyZ XoUmam Amho.OmUrdoZo _moj àmßV H$ê$Z KoUo hm gdm©V n{hbm Q>ßnm Amho Va Xoh hm gdm©VOS> Agë`mZo Ë`mbm _mojàmßVr hmoUo hm {dH$mgmVrb gdm©V eodQ>r gmÜ`

hmoUmam Agm Q>ßnm Amho. Ago AgVmZm _wŠVm~mB© àmßVrgmR>r gdm©V AdKS>Aem XohmÀ`m _mojm~m~VM àíZ {dMmaVo Amho Ago {XgVo. Voìhm OmUrdoZwén

_Z, àmU Am{U eara `m§V ~Xb KS>dyZ AmUÊ`mMr à{H«$`m _wŠVm~mB©Zo AJXrgwédmVrnmgyZM gwé Ho$br Agmdr Agm A§XmO H$aVm oVmo.

_wŠVm~mB© {Vbm Amboë`m AZw dmMo H$WZ H$aV Amho, ""ghOg_m{Y bmJbr {ZJw©Ur & I§wQ>brgo dmUr Z Mbo nwT>o && 1 && Iw§Q>bm hm eãX

am{hbm ì`dhma & Pmbm gmjmËH$ma gXmo{XV && 2 && Jimbt B§{Ð o am{hbogo_Z & Pmbo _hmeyÝ` EH$mEH$s && 3 && {dambrgo eŠVr Pmbrgo {Zd¥{Îm & Pmbr~«÷àmßVr _wŠVm~mB© && 4 &&'' 16 ømM AZw dmZ§Va _wŠVm~mB©bm "CKS>r

g_mYr KoB© OJm_mOr' ho gm§JÊ`mV Ambo Amho.nwT>o JmoajH¥$noÀ`m doirhr Oo AZw d _wŠVm~mB©bm Ambo AmhoV Ë`mMo

dU©Z H$aVmZm Vr åhUVo, ""...... VoWo Xohm ^amo{Z VmQ> Ÿ& T>iVr H$ig Hw§$^mMoH$m§R> & VoWo gX²Jwé g_W© oQ> & ajw bmJo && VoWo e[aamMo {ngo & ZoUmo {Zdm[abo

H¡$go & oH$gam _mZg| & Ymdy§ Ambo && åhUo _wŠVm~mB© & oH$m§VmMo nmhUo &g_mYrMr {MÝho & oUo [aVr &&'' 17

Jmoaj oQ>rÀ`m doir Omo {Xì` eŠVrÀ`m AdVaUmMm AZw d

_wŠVm~mB©bm Ambm hmoVm Ë`m_wio {VÀ`m XohmMrhr AdñWm {~H$Q> PmbrAgmdr Ago darb A §Jmdê$Z bjmV oVo. T>iVr H$ig Hw§$^mMo H$mR>, qH$dm

earamMo {ngo `m eãXmV Vmo AZw d ì`ŠV Pmbm Amho. na§Vw bJoM nwT>o Omog§X © Ambm Amho Ë`m_wio Ë`mMr bJoMM CH$bhr hmoVo. `m {~H$Q> n[apñWVrVyZ

gX²JwéZo, g_Wm©Zo åhUOoM ñdV: JmoajZmWm§ZrM {Vbm ~mhoa H$mT>bo Agë`mMoñnï> Ho$bo Amho. Ë`m~X²Xb Vr JmoajZmWm§À`m AmaVr_Ü o åhUV Amho, ""_O

Page 44: muktabai- 2nd Edition

86 87

_aU nmhr Ambo§ Zmå`m && 4 &&' 25

AWm©V _wŠVm~mB©À`m ñdê$nmH$ma hmoÊ`mg§~§Yr Ho$bobm hm gmam{dMma åhUOo EH$ A§XmO Amho. eodQ>r Amnë`mbmhr Zm_Xodm§à_mUo `m~m~VrV

AgoM åhUmdo bmJVo,""Ambr Jobr H¡$gr Amåhm H$ib| Zmhr Ÿ& H$moR>o _wŠVm~mB© {dg{O©br Ÿ&&'' 26

***************

ñdê$nmH$ma hmoUo åhUOo "Á`mMr Ë`mZo eŠVr AmQ>monmdr' 22 Agm àH$ma

Agmdm Ago OmUdy bmJVo. Amnbo oWrb H$m © g§në`mMo bjmV Amë`mZ§Va_wŠVm~mB©Zo Amnbr n§M yVo ñdV: Amdabr AgmdrV Agm oWo g§Ho$V {_iVmo.

ho eara n§M_hm yVm§Mo ~Zbobo Amho. Voìhm Ë`m n§MVÎdm_Ü o ñdV:bm {dbrZH$aUo hm àH$ma _wŠVm~mB©Zo ñdV:À`m Xohm~m~V Ho$bm Agmdm Ago {XgVo.""{ed_m`m VZw Om{b`m gmar Ÿ& Ho$bm CÚmoJ Amdar n§M yV| Ÿ&&'' 23 Ago

CX²Jma _wŠVm~mB©À`m A §JmV Amë`mMo AmT>iyZ oVo._wŠVm~mB©À`m ñdê$nmH$ma hmoÊ`mÀ`mdoir H$er n[apñWVr {Z_m©U

Pmbr `mMo dU©Z Zm_XodJmWo_Ü ohr Ambo Amho. Vo _wimVyZM nmhÿ.""......ài`rÀ`m {dOm df©Vr Anma Ÿ& Pmbm Yw§YH$ma Xmhr {Xem && H$amo{Z`m

ñZmZ ~¡gbo ~mhoa & åhUVr A§YH$ma \$ma Pmbm && Pw§OmQ> gwQ>bm dmam H$m§nyy bmJoYam & Z^Mr A§Vam H$mbdbo && ......Ad{K`m§Mo S>moio PmH$bo EH$Xm &

_mÜ`mÝhr Am§~wXm diwZr Ambo && ......'' 24 oWo n¥Ïdr, Amn, VoO, dm wAm{U AmH$me `m gmè`m VËdm§MmM gh`moJ Pmbm Agë`mMo bjmV oVo.Aem n[apñWVrVM Vr gdmª_Ü o AgVmZm nmhVm nmhVm ñdê$nmH$ma Pmbr. hr

{VZo KoVbobr "CKS>r g_m{Y' hmo . n§M_hm yVm§À`m EH$ÌrH$aUmVyZ Ooìhm earaV`ma hmoVo Voìhm OS>m_Ü o Amë`m_wio Ë`mV AewÕVmhr {_giVo. na§Vw g§nyU©

Am wî`^a ñdV:À`m XohmVrb Ë`m n«Ë oH$ VÎdmÀ`m ewÕrH$aUmMo H$m ©_wŠVm~mB©Zo Mmby R>odbo Am{U eodQ>r XohmVrb Vr gd© VÎdo ewÕ H$ê$Z, Ë`m Ë`m

_hm yVm§_Ü o {VZo {dbrZ Ho$br AgmdrV, g_{n©V Ho$br AgmdrV Agm A§XmOH$aVm oVmo.

`m A§XmOmbm AmUIr EH$ AmYma {dgmo~m IoMam§À`m A §Jm_Ü o

nmhmd`mg {_iVmo. {dgmo~m `m A §JmV Oo H$mhr Zm_Xodm§Zm gm§JV AmhoVË`m_Ü o Am{U _wŠVm~mB©À`m darb àg§Jm_Ü o H$mhr AZw~§Y Agmdm Ago

YyganUo OmUdVo. Vmo A §J Ho$di g§X^m©XmIb oWo nmhÿ."Amn VoO dm y n¥{Wdr JJZ Ÿ& _ob| V| H$dU nm§Mm_Ü o && 1 && Amåhm§ _aU

Zmht _aerb H$mB© & AmË_dñVw nmhr lrJwé_wI| && 2 && {OVmMr _aU Amb|gohmVm§ & _aU ~mobVm§ bmO Z o && 3 && IoMa {dgm åhUo Amåhm§ _aU Zmht & H¡$g|

Page 45: muktabai- 2nd Edition

{d^mJ Xwgam_wŠVm~mB©Mr à^mdi

Page 46: muktabai- 2nd Edition

90 91

_wŠVm g»`Ëd Amåhm AWm© àgdy bmJo(_wŠVm~mB© Am{U {Zd¥{ÎmZmW AZw~§Y)

ZmWg§àXm`mMr na§nam _wŠVm~mB©n ©V oD$Z nmohmoMbr Vrlr{Zd¥{ÎmZmW `m§À`m_m\©$V. Am{U åhUyZ gX²Jwé åhUyZ _wŠVm~mB©À`m OrdZmV{Zd¥{ÎmZmW `m§Mo AZÝ`gmYmaU Ago ñWmZ Amho. gX²Jwé~X²Xb Agbobr_wŠVm~mB©Mr AZÝ`eaUVm Ë`m§À`m AZoH$ A §Jm_YyZ ì`ŠV Pmbr Amho."_wŠVmB© M¡VÝ` AdKo {MX²KZ Ÿ& Am{X A§Vw IyU {Zd¥{ÎmMr Ÿ&&' 1 qH$dm "_wŠVmB©VmaH$ gå`H$ {dR²>R>b Ÿ& {Zd¥{ÎmZo MmoImi XmI{dbo Ÿ&&' 2 `m eãXm§_Ü o_wŠVm~mB©Zo gX²Jwé {Zd¥{ÎmZmWm§~X²Xb AmXa^md ì`ŠV Ho$bm Amho hoAmnë`mbm _m{hVr Amho.

{dR²R>bn§V Am{U épŠ_Ur `m§Zr XohË`mJ Ho$ë`mZ§Va `m Mmahr^md§S>m§Zr H$gm H$mi H§$R>bm `mMo dU©Z H$aVmZm _wŠVm~mB©Zo åhQ>bo Amho,{Zd¥{Îm Am{U kmZoída H$moamÝZ _mJyZ AmUV AgV Am{U gmonmZ _wŠVm~mB©bmgm§ miV Ago. nwT>o {Zd¥{ÎmZmWm§Zr EH$Xm _m§S>o ImÊ`mMr BÀN>m ì`ŠV Ho$br VmoH$Wm^mJhr {Zd¥[Îm Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mVrb ZmVog§~§Ymda àH$me Q>mH$UmamAmho. Am{U AJXr eodQ>r _wŠVm~mB©À`m g_m{Yàg§Jr {VMm Xoh {dH$bPmbobm AgVmZm {Zd¥{ÎmZmWm§Zr {VMr Ho$bobr OnUyH$ ømVyZ Ë`m§À`mVrb ~§YyAm{U ~{hU `m§À`mVrb öÚ ZmË`mMo Xe©Z KS>Vo.

~§Yy Am{U ~{hU, gX²Jwé Am{U gpËeî` EdT>çm nwaVmM `m Xmohm|MmZmVog§~§Y _`m©{XV hmoVm Ago {XgV Zmhr. _wŠVm~mB©Zo Amnë`m A{YH$mamZoYmH$br ~{hU Am{U gpËeî` `m§Mr Mm¡H$Q> Amobm§Sy>Z `m {VKmhr ^md§S>m§Mo_mV¥Ëd g§nmXZ Ho$bo Amho Ago gImob {dMmamVyZ g_OyZ oVo. "{eî`mV² BÀN>oV²namO`_²' hr EH$m gX²JwéMr gpËeî`mH$Sy>Z AgUmar Anojm Am{U àË`jmVVgo KSy>Z Amë`mda Ë`mMm gX² mdmZo ñdrH$ma H$aÊ`mMm àm§OinUm `m XmoÝhrJmoï>r {Zd¥{ÎmZmW d _wŠVm~mB© `m§À`mg§X^m©V OmUdyZ OmVmV. `mVyZ{Zd¥{ÎmZmWm§Mo loð>Ëd Ogo {gÕ hmoVo VgoM _wŠVm~mB©Mohr H$V¥©Ëd PimiyZ CR>Vo.

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr ZmWg§àXm`mMr gmYZm _wŠVm~mB©bm àXmZ Ho$ë`mZ§Va

"_wŠVm~mB©Mr à^mdi' hm eãXà`moJ dmMyZ AmíM © dmQ>Uo

ñdm^m{dH$ Amho. Amnë`mbm àm_w»`mZo _m{hVr Amho Vr kmZoídam§Mr à^mdi,H$s Á`m_Ü o Zahar gmoZma, Jmoam Hw§$^ma, gmdVm _mir, MmoIm_oim Ago gËnwéfAmhoV. _wŠVm~mB©Mr à^mdi åhUV AgVmZm `mMm Zo_H$m AW© H$m` Vmo

g_OmdyZ KoUo C{MV R>aob."kmZoídam§Mr à^mdi' `m nwñVH$mV lr.b.am.nm§JmaH$a åhUVmV,

""OwÝ`m H$mir XodKamV Cnmñ`XodVoÀ`m _yVuÀ`m nmR>r_mJo Mm§Xr dJ¡ao YmVy§MrOr _{han Ho$bobr AgVo {Vbm à^mdi Ago Zmd Amho. _w»` _yVuÀ`m ^modVr

amhÿZ Vr à^mdi emo Vo d _yVug emo m XoVo. loð> ì`ŠVrÀ`m ^modVr M_H$Umar_§S>ir Agm à^mdirMm AW© `mM {ZË`mÀ`m ghdmgmZo àH$Q> Pmbm Amho.''

`m AWm©Zo àñVwV bo{IHo$Zo oWo "_wŠVm~mB©Mr à^mdi' hm eãXà`moJ

`moObobm AmhoM. na§Vw Ë`m~amo~aM EH$ doJim AW© g§emo{YHo$g oWo A{^àoVAmho. Vmo Agm H$s, _wŠVm~mB©Mr à^mdi Ago åhUV AgVmZm, Ë`m

à^mdirVrb g§V_§S>ir hr _wŠVm~mB©À`m loð>ËdmZo H$_rA{YH$ à_mUmVà^m{dV Pmbr AmhoV, _wŠVm~mB©À`m "à^mdjoÌm'Vrb hr gmar _§S>ir AmhoV.

Ë`m à^mdmMm ñnï> g§Ho$V Ë`m§Zr _wŠVm~mB©~X²Xb doimodoir Oo CëboI Ho$boAmhoV Ë`mVyZ {XgyZ oVmo.

`m à^mdir_Ü o {Zd¥{ÎmZmW, kmZoída, gmonmZXod, {dgmo~m IoMa,Zm_Xod, dQ>oída, Mm§JXod hr gmar _§S>ir AmhoV. _wŠVm~mB©À`m à^mdir_Ü oË`m§Mm g_mdoe Ho$bm åhUOo _wŠVm~mB©M VodT>r loð> Am{U BVa gd© Jm¡U, Ago

åhUÊ`mMm àñVwV g§emo{YHo$Mm A{O~mV ^md Zmhr ho oWo ñnï>nUo Z_yXH$amdogo dmQ>Vo. _mÌ `m gd©M g§Vm§Zr _wŠVm~mB©Mo Amnë`m OrdZmVrb

_hÎdnyU© ñWmZ AmoiIyZ {VMm Jm¡ad Ho$bm Amho. `m AWm©Zo Vr _§S>ir_wŠVm~mB©À`m à^mdirVrb AmhoV Ago g§emo{YH$m _mZVo. Am{U `mM AWm©Zo

_wŠVm~mB©À`m à^mdirVrb gd© g§Vm§Mm AZw~§Y emoYÊ`mMm à`ËZ `m{d^mJm_Ü o Ho$bm Amho.

***

Page 47: muktabai- 2nd Edition

92 93

Ë`m§À`m_Ü o ~iH$Q> Ho$bo Ago {Zd¥{ÎmZmW åhUVmV, ""_wŠVY¡ m©Mo ~m§Ymo{Z

~i Ÿ& {Zd¥{Îm _Z H$amdo AMi Ÿ&&'' 9

_wŠVm~mB©Zo {Xboë`m Y¡ m©À`m AmYmao {Zd¥{ÎmZmW nwT>o dmQ>Mmb H$ê$

bmJbo Am{U Ë`m§Zr AJå`mMo amD$i VÎd nm{hbo. 10 `m gd© AZw dm_wio EH$AZwnå` Ago gwI {Zd¥{ÎmZmWm§À`m AZw dmg Ambo Am{U BWoM Ë`m§Zm_wŠVm~mB©Mr `mo½`Vm AmH$bZ Pmbr. _wŠVm~mB©Mo ho Wmoa H$V¥©Ëd nmhÿZ (H$s

{OÀ`m_wio AmnU EdT>çm Wmoa AZw dmMo J«hU H$ê$ eH$bmo) {Zd¥{ÎmZmW_wŠVm~mB©g_moa ZV_ñVH$ Pmbo Am{U {Vbm åhUmbo, ""VoWo _m` _r àm§Oi Ÿ&

CnH$ma _mZr ~hþ g~i Ÿ& ~ado Xm{dbo ñWmZ {dlm§VrMo Ÿ&&'' 11 _wŠVm~mB©ZoAmnë`m `m Wmoa AZw dm_Ü o gdmªZm gh^mJr H$ê$Z KoVbo `m~X²XbMr

H¥$VkVmM {Zd¥{ÎmZmWm§Zr oWo ì`ŠV Ho$br Amho.`m darb Amodr_Ü o Ambobm "_m`' hm CëboI _hÎdnyU© Amho.

_wŠVm~mB© _m`, _mVm, Aem ñdê$nm_Ü o {Zd¥{ÎmZmWm§Zm àVrV Pmbr.""VoWo_wŠV ~w~wi O{S>V H$m|XUr Ÿ& {Zd¥Îmr d¡am½`mMr Hw$iñdm{_Ur &_yi_m`m Ÿ&&'' 12 Aem eãXmV {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Amnbr hr àMrVr ì`ŠV Ho$br

Amho. {Zd¥{Îm hm "d¡am½`mMm _hm_oé' Va Ë`m "d¡am½` Hw$imMr ñdm{_Zr'_wŠVm~mB© Amho Agm Amnbm AZw d {Zd¥{ÎmZmWm§Zr oWo ì`ŠV Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB©~X²XbMr hr H¥$VkVm EH$Xm ì`ŠV H$ê$Z Ë`m§Mo g_mYmZ hmoV ZmhråhUyZ {Zd¥{ÎmZmWm§Zr doJdoJù`màH$mao hr Jmoï> _m§S>br Amho. "_wŠVm~mB© hr

_H$a H$_bmH$ma Amho Va {Zd¥{Îm oH$m§VmMm namJda Amho.' 13 "kmZoídamÀ`mdjñWimda emo Umar _mohZ_mi åhUOo _wŠVm~mB© Amho.' 14 "_wŠVm~mB©em{iJ«m_ Amho Va Vmo em{iJ«m_ ho {Zd¥{ÎmkmZoídagmonmZ `m§Mo Ym_ Pmbo

Amho.' 15 "_wŠVm~mB© _Zmoha MH«$dVu AgyZ {Zd¥{ÎmkmZmXtZm {VZo gmonr wŠVrXmI{dbr Amho.' 16 Aem àH$mao {Zd¥{ÎmZmWm§Zr dma§dma _wŠVm~mB©~X²Xb

Jm¡admoX²Jma H$mT>bo AmhoV. _wŠVm~mB© Amnë`m ^md§S>m§er Agboë`mg»`Ëdm_wio, Ë`m§À`m~X²XbÀ`m {Oìhmù`m_wio hm AW© àgdy bmJbr Amho,

åhUOoM _wŠVm~mB©Zo Ë`m§Zm Amboë`m AZw dm_Ü o gdmªZm gh^mJr H$ê$ZKoVbo Amho. _mV¥ËdmÀ`m _§Jb ^mdZoVyZ {VMr hr H¥$Vr KS>br Amho `mMr

_wŠVm~mB©Zo ñdV:À`m gmYZoÀ`m Omoamda EdT>r H$mhr {dbjU àJVr H$ê$Z

KoVbr H$s, "XmVm Vd _mJVm' Ago {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUmdo bmJbo. 3 _wŠVm~mB©ñdV:À`m gmYZoÀ`m AmYmamda AÜ`mË_mÀ`m Á`m nm`è`m MTy>Z Jobr hmoVr Ë`m

nm`è`m§da AOyZ Ë`m§Mo gX²Jwéhr AméT> Pmbo ZìhVo Am{U nwT>rb_mJ©Xe©ZmgmR>r {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©da {dg§~yZ am{hbo hmoVo hm ^mJ AË §V_hÎdnyU© Amho. darb {dYmZ Amnë`m na§namJV H$ënZm§Zm YŠH$m XoUmao

Agë`mZo H$Xm{MV YmîQ>çm©Mo dmQ>ob; nU Ago KSy> eH$Vo Ago AÜ`mË_emñÌgm§JVo. nwT>o {Xboë`m à_mUm§dê$Z Ë`mMr ImÌrhr nQy> eHo$b.

_wŠVm~mB©Mo ho AmÜ`mpË_H$ gm_Ï © ì`ŠV Pmbo Vo _wŠVm~mB© -JmoajZmW øm oQ>rÀ`m _mÜ`_mVyZ. (øm ^mJmMm g{dñVa {dMma "Jmoajo

AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm' `m àH$aUm_Ü o Ho$bobm AmhoM.) "H$S>H$S>mo{Z drO{Z_mbr R>m`r§Mo R>m`r§Ÿ&' 4 `m nÕVrZo _wŠVm~mB© - JmoajZmW `m§Mr oQ> Pmbr.

Voìhm nwT>rb AZw dm§gmR>r åhUyZ _wŠVm~mB© `m gdmªZm _mJ©Xe©Z H$ê$ bmJbr.hm gd© AZw d KoV AgVmZm {Zd¥{ÎmZmWm§Zm Agm àíZ nS>bm H$s hm AZw dXoUmar _wŠVm~mB© OZZr {Vbm d§XZ H$amdo H$s Amnë`m gX²Jwé§Zm d§XZ H$amdo ?

""VoWo H$dUmgr Z_mdo Ÿ& OZZr OZH$ Vo Wmoa åhUmdo Ÿ& H$s Ordo mdo eaUOmdo & gX²Jwébm Ÿ&&'' 5 Voìhm _wŠVm~mB©Zo Ë`m§Zm A{YH$madmUrZo gm§{JVbo H$s,

""OoWo O{ZVm OZZr ñ_aVr _Zr Ÿ& Vo {dgam H$hmUr OÝ_Xw:I Ÿ&&'' 6

gX²JwéZo Ooìhm _mWm WmnQ>bm Voìhm XoheŠVr hanyZ Zdr kmZeŠVr

C{XV Pmë`mMm AZw d _wŠVm~mB©bm Ambm. "WmnQ>mo{Z`m {ZOhñVo Ÿ& Xm{dboXmdr Am{UH$ VoWo Ÿ& ñ\y${V©{M`m AZw_Vo Ÿ& _mJo KoB© Ÿ&&' Agm AZw d VoìhmM{Zd¥{ÎmZmWm§Zm Ambm. na§Vw `m AZw dmMm AmYma KoD$Z nwT>o _mJ©H«$_U H$amdo

Va "{damQ> XoD$imV H¡$go Omdo Ÿ&&' 7 Agm g§Xoh {Zd¥{ÎmZmWm§Zm {Z_m©U Pmbm.H$maU `m {damQ> Xodim^modVr CX§S> d ^ §H$a ^modao AgyZ Ë`m^modVr

ghñÌ\$UrÀ`m ZmJ|ÐmMm doT>m {Xbobm Amho ho Ë`m§Zm OmUdV hmoVo. 8 Aemn[apñWVrV Zo_Ho$ H$m` H$amdo ? nwT>o OmD$Z nwT>rb AZw d gmogmdm ? H$s _mJo

OmD$Z gX²Jwég {dMmamdo ? `m g§ «_mV {Zd¥{ÎmZmW nS>bo. Voìhm Aemg§ «_mdñWo_Ü o _wŠVm~mB©Zo Ë`m§Zm _mJ©Xe©Z Ho$bo, nwT>o àdmg H$aÊ`mMo Y¡ ©

Page 48: muktabai- 2nd Edition

94 95

A{dQ> ~mobUr AmR>dVr _Zr Ÿ& AmVm {Ì wdZr {XgoZmV Ÿ&&'' 19

_wŠVm~mB©À`m g_m{YZ§Va {dH$b Pmbobo {Zd¥{ÎmZmW Z§Va WmoS>çmM{Xdgm§Zr ñdV:hr g_m{Y ñdrH$maVmV. {VKm ^md§S>m§À`m Ñï>rZo _wŠVm~mB©Mo

ñWmZ A{^ì`ŠV H$aUmam {Zd¥{ÎmZmWm§Mm A §J Amnë`m _ZmÀ`m Jm^mè`m_Ü oKw_V amhVmo.

""{ÌdoUrMm AmoK O¡gm EHo$R>m`r Ÿ& V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&

~«÷m{dîUwha O¡go EHo$R>m`r Ÿ& V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&aO V_ JwU gËd JwUmR>m`r Ÿ& V¡gr _wŠVm~mB© Amåhm_Ü o Ÿ&

yMar IoMar MmMar Vo nmhr Ÿ& AJmoMar R>m`r _wŠVJ§Jm Ÿ&&'' 20

***************

OmUrd {Zd¥{ÎmZmWm§Zm oWo Pmbr Amho Am{U _wŠVm~mB©Mo AmB©nU, _mVmén

Ë`m§À`m _Zmda R>gmdbo Amho Am{U åhUyZM nwT>o `m gd© àg§JmZ§Va BVa {VÝhr^md§S>o _wŠVm~mB©bm "_m`' Ago g§~moYVmZm {XgVmV.

_wŠVm~mB©Zo {Xboë`m `m AZw dmMm g§X © _ZmV Agë`m_wio nwT>o{Zd¥{ÎmZmWm§Zr {VÀ`m~X²Xb H$mT>bobo CX²Jma bjmV KoÊ`mOmoJo AmhoV.

""J{hZrZmWo _O gm§{JVbo gma Ÿ& Ho$br kmZoídao ì`m»`m Ë`mMr Ÿ&

H$m{T>bm emoYyZ AZw d _wŠVmB©Zo Ÿ& Vo kmZ gmonmZo g§nm{Xbo Ÿ&&'' 17

`mVrb "H$m{T>bm emoYyZ AZw d _wŠVmB©Zo' `m {dYmZmMm Iam AW© AmVm ZrQ>

C_Jy eHo$b.`m AZw dmMm AmYma Agë`m_wio {Zd¥{ÎmZmW ho dmñV{dH$

"kmZXmVo' AgyZhr _wŠVm~mB©Odi "kmZ_mJVo' Pmbo Agë`mMo bjmV oVo._wŠVm~mB©À`m AmÜ`mpË_H$ A{YH$mamMr AmoiI nQ>bobo {Zd¥{ÎmZmW AmVm

Amnë`m e§H$m§Mo [ZagZ _wŠVm~mB©H$Sy>Z H$ê$Z KoVmZm {XgVmV. ~«÷ Am{U_m oMm {dñVma `mg§~§YrÀ`m {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ZmVrb e§H$m Ë`m§Zr _wŠVm~mB©bm{dMmaboë`m {XgVmV. kmZ~moY J«§WmV hm ^mJ Ambm Amho.

na§Vw "kmZ~moY J«§W : EH$ Anyd© CnbãYr' `m àH$aUmV AmnU nwT>oË`mMm g{dñVa {dMma H$aUma Agë`mZo Ë`mMr nwZéŠVr oWo Q>mibr Amho.

`m gd© g§dmXm§Mm Aä`mg Ho$bm AgVm EH$ Jmoï> OmUdVo H$s,Jwé{eî` ZmË`mVrb AmXa wŠV Xwamdm Xya hmoD$Z _mVm Am{U ~mbH$ qH$dm XmoZ

Jwé~§Yy `m§À`mV AgUmao g»`Ëd {Zd¥{Îm Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mV àñWm{nVPmbo Amho. Ë`m§À`m_Ü o dma§dma hmoUmè`m Aem MMm© _ZmV AmR>dyZM{Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©À`m g_m{YZ§Va ì`mHw$i hmoD$Z åhUVmV, ""EoH$mdm hm

AW© _wŠVmB©À`m _wIr Ÿ& AmVm Eogr gIr Zmhr H$moUr Ÿ&&'' 18

_wŠVm~mB©À`m OmÊ`mZo XohmAmYr OUy àmU Omdm Aer {Zd¥{ÎmZmWm§Mr

AdñWm Pmbr Amho. {VMr AmR>dU H$mTy>Z Vo åhUVmV,""A{dQ> ~mobUo ~mobmdo AZm{X Ÿ& Oo Jwø doXr gmnS>oZm Ÿ&

H$s{V© d¡am½` Ho$bo gm_amÁ` Ÿ& JwéËdmgr bmO Zmhr Ambr Ÿ&Zm{ed§V eara Ho$bo A{dZme Ÿ& KS>{dbm {dbmg AÜ`mË_mMm Ÿ&

Page 49: muktabai- 2nd Edition

96 97

A §J.' nmoH$i eãXnm§{S>Ë`mMm ~{S>dma nmhÿZ éï> Pmbobo kmZoída Ooìhm

kmZmMr H$dmS>o ~§X H$ê$Z, ñdV:À`m AmË_pñWVrVM {Z_½Z amhÿ bmJbo Voìhm_wŠVm~mB©Zo hiwdmanUo nU A{YH$madmUrZo kmZXodm§Mr g_OyV KmVbr.

_wŠVm~mB©Mo åhUUo _mÝ` Pmbobo kmZoída ñdV:À`m AmË__½Z AdñWoÀ`mn[aKmVyZ ~mhoa nSy>Z nwÝhm g_mOm{^_wI Pmbo; `mVyZ _wŠVm~mB©Mr Wmoadr{XgyZ oVo.

"{dambrgo eŠVr Pmbrgo {Zd¥{Îm Ÿ& Pmbr ~«÷àmßVr _wŠVm~mB© Ÿ&&' 3

`mMr OmUrd kmZoídam§Zmhr Pmbobr {XgVo. Am{U åhUyZ {VÀ`m `m

AdñWo~X²XbMo g_mYmZ kmZoídam§Zr nwT>rb eãXmV ì`ŠV Ho$bo, ""AmR>dog_m{YMo A§J Ambo VwO Ÿ& AmVm Zmhr H$mO Am{UH$m§gr Ÿ&&'' 4

kmZoídam§gma»`m _hm`mo½`mZo "Pmbr ~«÷àmßVr _wŠVm~mB©' Agm CëboI H$amdm`mnaVo AmUIr ^m½` Vo H$m` AgUma ? Am{U `mnaVo Xwgao H$m¡VwH$ Vo H$m`

AgUma ?_wŠVm~mB© Am{U kmZoída `m§Mo {MÎm nañnam§er H$go {dbjUarVrZo

g_ag Pmbo Agmdo `mMo EH$ CXmhaU oWo Oéa bjmV KoÊ`mOmoJo Amho.

Mm§JXodmMr «m§Vr Xya ìhmdr `m hoVyZo kmZoídam§Zr Ë`m§Zm CX²XoeyZ"Mm§JXodnmgï>r' `m J«§WmMr {Z{_©Vr Ho$br. Ë`mMm AW© bjmV Z Ambobo

Mm§JXod kmZXodm§Zm eaU Ambo Voìhm Ë`m§Zr Mm§JXodm§Zm _wŠVm~mB©H$S>o gmon{dboAm{U "bod{dbm gdmªJr nmgï>rMm AW© Ÿ& hmoD${Z H¥$VmW© R>obm nm`r Ÿ&&' 5 Aer

AdñWm Mm§JXodm§Mr _wŠVm~mB©H¥$noZo Pmbr. nmgï>rMm AW© _wŠVm~mB©H$Sy>Zg_OmdyZ ¿`mdm Ago kmZoídam§Zr Mm§JXodm§Zm gwM{dUo hr Jmoï>M {dbjU~mobH$s Amho.

"kmZamO'À`m _wŠVmB© {deofm§H$m_Ü o S>m°.gwerbm nmQ>rb `m§Zr EH$Mm§Jbm àíZ CnpñWV Ho$bm hmoVm. Vmo AmYr {dMmamV KoUo oWo OéarMo Amho.

""Zm_Xod, Mm§JXod `m§Zr A §JmVyZ {VÀ`m~X²Xb H¥$VkVm Var ì`ŠV Ho$br, nU{VMr ^md§S>o {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Mm§JXodmg CnXoe H$a EdT>o \$ŠV {Vbm åhUmbo.

~mH$s kmZXodmXtÀ`m eãXmV Aer g_W© ~hrU bm^ë`m~X²XbMr H¥$VmW©Vm{XgV Zmhr. Hw$R>ohr {VÀ`m~X²Xb H$m¡VwH$mMo CX²Jma ZmhrV. Jwé

kmZamO Amodmir Ahmo _wŠVm~mB©(_wŠVm~mB© Am{U kmZoída AZw~§Y)

_wŠVm~mB© Am{U kmZoída `m§À`m AZw~§Ym_Ü o EH$ {dbjU AeröÚVm Amho. dS>rb-~§Yw Am{U nmR>Mr ~hrU, Jwé~§Yw-^{JZr Am{U_mVm~mbH$ `m ZmVog§~§YmVyZ `m XmoKm§_Yrb ZmË`mMm doY ¿`mdm bmJVmo. Ë`mXmoKm§_Yrb ZmË`mbm AZoH$ nXa àmßV Pmbo AmhoV Am{U H$mimZwgma Ë`mZmVog§~§Ym§_Ü o EH$ {dH${gVnUm, n[anŠdVm Ambobr Amho.

~hrU^mD$ `m bm¡{H$H$ ZmË`mbm H$mimÀ`m AmoKmV bdH$aM EH$ZdrZ ñVa àmßV Pmbm. AÜ`mË_mÀ`m Abm¡{H$H$ joÌm_Ü ohr _wŠVm~mB© Am{UkmZoída `m§À`m_Ü o Jwé~§Yw-^{JZr Ago öÚ d n«Jë^ ZmVo {Z_m©U Pmbo. `mXwhoar g§~§Y§m_wio bm¡{H$H$ ñVamdarb ZmË`m_Ü o A{YH$ gKZVm Ambr VaAbm¡{H$H$ ñVamdarb ZmË`m_Ü o {dbjU Agm ào_m Ambm. kmZoídam§Zr"_wŠVm~mB©g {Xbobr gZX' `m_Ü o `m ZmË`mVrb JmoS>dm AZw dmg oVmo.

AÜ`mË__mJm©darb ghàdmgr `m ZmË`mZo XmoZ Jwé~§Yy_Ü o {dbjUAgo g»`Ëd AgVo. gX²Jwé EH$m CÀM ñVamda H$m`_ AméT> Agë`mZo Ë`m§ZmEH$X_ H$mhr e§H$m {dMmaÊ`mnojm Amnë`mnojm A{YH$ àJV AemJwé~§YyH$Sy>Z e§H$m {ZagZ H$ê$Z KoUo ho Zoh_rM A{YH$ gmo rñH$a R>aV AgVo.VgmM H$mhrgm àH$ma _wŠVm~mB© Am{U kmZoída `m§À`m_Ü o KS>bobm {XgVmo.

""B§{Ð`m doJim, _Z~w{Õ {Zamim Ÿ& gdm©V ì`m{nbm H$io H¡$gm Ÿ&_wŠVm~mB© åhUo H¡$go kmZamOm Ÿ& g§Xoh hm _mPm \o$S>mo{Z`m Ÿ&&'' 1

Ago VÎdkmZ Am{U gmYZm `mg§~§YrMo àíZ _wŠVm~mB©Zo {dMmamdoV Am{U""kmZXod åhUo EoH$ _wŠVm~mB© Ÿ& gX²JwéMo R>m`r _Z R>odr Ÿ&&'' 2 Aem àH$maokmZoídam§Zr {VÀ`m e§H$m§Mo {ZagZ H$amdo Ago `m àH$aUJ«§WmMo ñdê$n Amho.kmZoídam§Zr Omo Omo ^mJ _wŠVm~mB©g {ZdoXZ H$amdm Vmo Vmo ^mJ àË`jgmYZo_Ü o {VÀ`m AZw dmg oV Agmdm Ago dmQ>mdo Ago ho gmao dU©Z Amho.

kmZoída Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m ZmË`mVrb b{S>dminUmMm EH$CËH¥$ï> Z_wZm åhUVm oB©b Agm EH$ ^mJ åhUOo _wŠVm~mB©H¥$V "VmQ>rMo

Page 50: muktabai- 2nd Edition

98 99

y{_Ho$VyZ nm{hbo Agë`mMo bjmV oVo. "Eogm hm g§gma _m oZo do{ï>bm Ÿ&

åhUy{Z Xwamdbm `moJoídam Ÿ&& kmZXod åhUo `m AWm©Mr gmo Ÿ& Yar _mPr _m`_wŠVm~mB© Ÿ&&' 8 `mgma»`m kmZXodH¥$V A §Jm§_YyZ `mMm ñnï> XmIbmhr

{_iVmo. "{O o _m{ZOo Eogo Zmhr Am_wVo Ÿ& gm§Jmo H$moUmVo VwOdmMyZr & XoR>rhþZrgwQ>bo OrdZmgr Ambo Ÿ& ~mnaIw_mXo{ddao Eogo Ho$bo Jo _m o Ÿ&&' 9 `mgma»`mAg§»` A §Jm§_YyZ kmZoída _wŠVm~mB©bm Amnbm AZw d H$WZ H$aVmV.

Am{U Vohr "gm§Jmo H$moUmVo VwOdmMmo{Z' Aem EH${Zð> ^mdZoVyZ ! Amnbo gd©CÀM nma_m{W©H$ AZw d kmZoída_hmamO EH$mM doir gIr Am{U _m`

Agboë`m Aem _wŠVm~mB©bm H$WZ H$aVmZm {XgVmV. "AZw d IyU _r ~mobo gmOUr Ÿ& {Za§OZr A§OZ boB©bo A§OZr Ÿ&&' 10

Aemgma»`m kmZXodH¥$V A §Jm§_YyZ _wŠVm~mB© gmOUr `m y{_Ho$VhrAmnë`mbm nmhmd`mg {_iVo. gmOUr, gIr, _mVm `m AZoH${dY

y{_H$m§_YyZ kmZoídam§À`m A §Jm§_Ü o dma§dma S>moH$mdVo Vr _wŠVm~mB©M.""{Zd¥Îmr C\$amQ> Ÿ& n{ÌH$m H$é{Z CbQ>r Ÿ& km{Z`m g_gmR>r Ÿ& A§~a

^[a Jo _m o Ÿ&&'' 11 `m "H$ë`mUn{ÌHo$'_Ü o dma§dma Amboë`m "_m`' `m

g§~moYZmdéZhr Ago J«§W {b{hV AgVmZm kmZoídam§À`m ZOaog_moa _wŠVm~mB©Agmdr Ago bjmV oVo. VÎdkmZ Am{U gmYZm, Ë`mVrb oUmao AZw d `mda

XmoKm§_Ü o dma§dma MMm© hmoV Agmì`mV Ago AZoH$ CëboIm§dê$Z bjmV oVo._wŠVm~mB©Zo Or IyU Vwbm XmI{dbr Amho, Or gmo Vwbm XmI{dbr

Amho Vr gË` Amho Agm Amnbm A{^àm`hr kmZXodm§Zr EH$m {eî`mOdiì`ŠV H$obobm {XgVmo. ""kmZXod åhUo ^br _wŠVm~mB© Ÿ& XmI{dbr gmo r gmMrAgo Ÿ&&'' 12 Ago CX²Jma kmZXodm§Zr `m~m~V H$mT>bobo {XgVmV. _wŠVm~mB©À`m

kmZm{YH$mamMm gmW© A{^_mZM kmZXodm§À`m ~mobÊ`mVyZ àVrV hmoV Zmhr H$m ?kmZoída _wŠVm~mB© `m ^md§S>m§Mo dmJUo, ~mobUo g__oi Amho Ago

darb gd© {ddoMZmdéZ bjmV oVo. na§Vw åhUyZ XmoKm§_Ü o H$mhr ~m~VrV_V oX PmboM ZgVrb Agohr g_OÊ`mMohr H$mhr H$maU Zmhr. VrW© mÌoÀ`m

_wX²X`mdê$Z H$Xm{MV XmoKm§_Ü o _V{^ÝZVm Agmdr Ago _wŠVm~mB©À`m nwT>rbA §Jmdê$Z dmQ>Vo; ""Aï>moÎmaeVo VrW©o O`mÀ`m ^rVar & Vmo VwPo A§Var

{Zd¥{ÎmZmWm§~X²XbMm AmXa kmZXodm§Zr ^a^éZ ì`ŠV Ho$bm Amho nU

_wŠVmB©~X²Xb kmZXodm§Zr Hw$R>o Admja H$mT>bobo Zmhr. Vr d`mZo bhmZ åhUyZ{Zd¥{ÎmZmWm§à_mUo {Vbm d§XZ Zgbo Var Hw$R>oVar {VÀ`m~X²Xb Mma

H$moS>H$m¡VwH$mMo eãX H$m Zgmdo ? km[Z`m§À`m amOmH$Sy>Z _wŠVmB©Mr Aer CnojmH$m ? Vr AZwëbo{IV H$m ?'' 6 hm Vmo àíZ hmo .

S>m°.nmQ>rb `m§Mm hm àíZ bjmV KoD$Z kmZXodJmWoMo Ooìhm dmMZ

Ho$bo Voìhm Ë`m§À`m `m àíZmMo g_mYmZH$maH$ CÎma XoVm oB©b Ago A §JAmT>iyZ Ambo. EH$ Va Ago H$s, kmZoídam§Zr {Zd¥{ÎmZmWm§Mm Omo dma§dma

CëboI Ho$bm Amho Vmo gX²Jwé `m ñdê$nmV Ho$bobm Amho. kmZoída{Zd¥{ÎmZmWm§~X²Xb ~§Yw `m y{_Ho$VyZ \$magm CëboI H$Yr H$aV ZmhrV hr ~m~

bjmV KoÊ`mOmoJr Amho. AmUIr EH$ Jmoï> `m~m~VrV OmUdVo Vr Aer H$s,kmZoídam§À`m A §Jm§_YyZ Ë`m§À`m g^modVr dmdaUmar g§V_§S>ir, Ë`m§Mo

Zm_moëboI, Ë`m§Mm Vnerb `m Jmoï>r oV ZmhrV. H$moUË`mhr ì`pŠV_Îdmnojm VoË`m ì`ŠVr_Yrb OrdmÀ`m AdñWobm A{YH$ gm_moao OmVmZm {XgVmV Am{UåhUyZ H$Xm{MV Ë`m§À`m A §JmVyZ H$moUË`mhr ì`ŠVrÀ`m Zm_moëboImbm _hÎd

{Xbobo AmT>iV Zmhr. (`mCbQ>, {Zd¥{ÎmZmWm§À`m A §Jm§_YyZ _mÌ, Ë`m§À`mg^modma dmdaUmè`m ì`ŠVtMo ñnï> Zm_moëboI AmT>iVmV.) `mÑï>rZo

_wŠVm~mB©À`m ZmdmMm CëboI Z hmoUo hr Jmoï>hr kmZoídam§À`m àH¥${VY_m©Zwgmañdm^m{dH$M åhUmdr bmJob. _wŠVm~mB©Mm CëboI Ë`m§À`m A §Jm§_Ü o Z

oÊ`mMo AmUIrhr EH$ _hÎdmMo H$maU Amho. Vo Ago,JmoajZmWm§À`m Amerdm©XmZo _wŠVm~mB©Mm AmÜ`mpË_H$ ñVa C§Mmdbm.

hm gyú_ ~Xb {Zd¥{Îm, kmZoída, gmonmZXod `m§À`m OmUrdobmhr g§do{XV Pmbm.

_wŠVm~mB©Mr hr ~Xbbobr AdñWm bjmV KoD$Z kmZXod H¥$VkVmnyd©H$åhUmbo, ""_wŠV àdmhmMr Zmd Ÿ& {Zd¥Îmr Adë`m gX²Jwéamd Ÿ& gmonmZ dar

kmZXod Ÿ& nma Ombo Ÿ&&'' 7 Á`m kmZoídam§H$Sy>Z EHo$ H$mir kmZJ«hU Ho$bo Ë`mkmZoídam§À`mhr nwT>o _wŠVm~mB© `m àg§JmZo {ZKyZ Jobobr {XgVo Am{U åhUyZM

kmZoída oWo _wŠVm~mB©Mr _wŠV_ZmZo ñVwVr H$aVmZm AmT>iVmV.`m àg§JmZ§Va {Zd¥{Îm, kmZXod `m gdmªZrM _wŠVm~mB©bm "_m`' `m

Page 51: muktabai- 2nd Edition

100 101

"AmdoJo kmZOZZr kmZm AmB©Jo Ÿ& kmZZmWoJo kmZo H$m_YoZw Vy _mPr o Jo Ÿ&

kmZmB© Vy _m` _mPrJo Ÿ& kmZmB© Vy ~mn _mPmJo Ÿ&&kmZmB© JwéXod kmZ Ü`mZ Ÿ& gmYZ naÌnmdZ Ÿ&

Bh VwO dmMyZ AmZ _O H$moU Jo Ÿ& ~mB© ZwnojrJo kmZ~{hUr Ÿ&&amD$irMo H$èho hmanbo hmQ>r Ÿ& _mUygà{V PmS>m KoVmVr dmoR>r Ÿ&&' 18

kmZoídam§À`m g_m{YZ§Va XohajUm{df`r CXmg hmoV OmUmar _wŠVm~mB©

WmoS>çmM H$mbmdYrZ§Va Xoh {dg{O©V H$aVr Pmbr. Varhr A §JénmZo VrAmOhr `m ybmoH$m_Ü o {eëbH$ Cabr Am{U `m Jmoï>rgmR>r Amnë`mbm nwÝhm

kmZoídam§H$S>oM H¥$VkVoZo dimdo bmJbo. H$maU _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mo loð>ËdkmZXodm§Zr AmoiIbo Am{U Ë`m§Zr Vo ñdV: CVadyZ R>odbo åhUyZM

VwåhmAmåhmbm AmOhr _wŠVm~mB©À`m A §JénmMr à{MVr oVo. "{Zd¥ÎmrMo ~mob{b{hbo gmonmZo Ÿ& _wŠVmB©Mr dMZo kmZXodo Ÿ&&' 19 Agm `mg§~§YrMm ñnï>

Iwbmgm g§V OZm~mB©Zo H$éZ R>odbm Amho. km{Z`m§À`m `mo½`mZo ñdV: Oo A §JCVadyZ R>odbo Ë`mMr `mo½`Vm eãXmV dU©Z Var H$er H$aUma ?

kmZoídam§Zm _wŠVmB©~X²Xb {H$Vr namH$moQ>rMm AmXa^md hmoVm,

_wŠVm~mB©H$S>o nmhÊ`mMr Ë`m§Mr y{_H$m H$moUVr hmoVr ho Ë`m§À`m EH$m AmaVrVyZbjmV oVo. kmZoídam§Zr _wŠVm~mB©Mr AmaVr Ho$br Amho hr ~m~M

AmíM ©M{H$V H$aUmar Amho. Voìhm kmZoídam§À`m eãXmVyZM _wŠVm~mB©Mr`mo½`Vm Amnë`m _ZmV R>gdmdr hoM A{YH$ CÎm_ Zmhr H$m ? kmZoída

Amnë`m EH$m A §JmV _wŠVm~mB©~X²Xb Ago åhUVmV,""Ahmo _wŠVm~mB© Vy ~«÷rMo A§OZ Ÿ& VwPo{M àgmXo gX²Jwé {ZYmZ &

VwO Am{U {Zd¥Îmr Zmhr {^ÝZVm & Vo{M Vy AmaVr gmaOm_mVm &

_wŠVmB© _wŠVH¥$nm ho na~«÷rMr _m`m & Oo Aì`ŠVén Vo Vy nmho Mm§J`m &hm OS>Xoh {_a{dgr H$m`m & naVwZr nmhVm VwPm Vy{M {db`m &

gX²JwénaVo AmZw X¡dV Zmhr & bmJbo b` bj Mm§J`m nmhr &XohrM {dXohr~mobUo H$mhr & kmZamO Amodmir Ahmo _wŠVm~mB© &&'' 20

***************

AmË_mam_ &&'' 13 Aem eãXmV Amnbr à{V{H«$`m _wŠVm~mB©Zo oWo Zm|X{dbobr

{XgVo. kmZoídam§Zr VrW© mÌobm OmUo H$Xm{MV _wŠVm~mB©g _mÝ` Zgmdo H$s H$m`Ago `mdê$Z dmQ>Vo. kmZoídam§~amo~a VrW© mÌobm Z OmVm, _wŠVm~mB© _mÌ _mJo

am{hbr Agmdr Ago Zm_XodJmÏ`mdê$Z {XgVo. kmZoída Am{U _wŠVm~mB© oWoAm wî`mV àW_M EH$_oH$m§nmgyZ XrK©H$mi Xya Ago dmñVì` H$arV Agë`mMooWo bjmV oVo. nU _V{^ÝZVm Ambr åhUyZ _Z oX Pmbm Ago _mÌ

XmoKm§À`m~m~VrV KS>bo Zmhr. kmZoída Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m A §Jm§MmVm¡b{ZH$ {dMma Ho$bm Va Ë`mVrb ^mdg_agVm nmhÿZ _Z WŠH$ hmoVo.

Ago Am{U EdT>o g»`Ëd AgUmè`m _wŠVm~mB©bm kmZoídam§À`mg_m{YMm {ZU© EoHy$Z H$m` dmQ>bo Agmdo `mMr H$ënZmXoIrb H$aVm oV

Zmhr. kmZoídam§Mm g_m{YMm {ZU© EoHy$Z _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm åhUmbr,""_O {dR>mo~mgr {Zadm & _Odar bmo Agmo Úmdm &&'' 14 kmZoídam§dmMyZ

OrdZ H§$R>Ê`mMm {dMma Agø Pmbobr _wŠVm~mB© oWo ñdV:Mm brZ hmoÊ`mMm{dMma bJoMM ~mobyZ XmI{dVmZm {XgVo. kmZoída g_m{YñW hmoUma `m{dMmamZo _wŠVm~mB© gmonmZ `m§À`m _ZmV JVH$mimVrb ñ_¥Vr Om½`m Pmë`m

Am{U AmR>dUrZo C_mim XmQy>Z Ambm. ""Amåhm _mVm {nVm {ZË` kmZoída Ÿ&Zmhr AmVm Wma {dlm§Vrgr Ÿ&&'' 15 Ago åhUV _wŠVm~mB©, gmonmZ ñ\w§$Xy bmJbo.

nm§Sw>a§JmZoM _J Ë`m gdmªMo gm§ËdZ Ho$bo. _wŠVm~mB©Zo Amnbm emoH$ Amdabm.`m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo H$mhr à~moYZ H$amdo Aer {dZ§Vr {VZo Xodmbm Ho$br

Voìhm "Xod åhUo VwO oUo OmUo Zmhr Ÿ& AZw dmoZr nmhr OrdÝ_wŠVr Ÿ&&' Agonm§Sw>a§JmZo {Vbm gm§{JVbo. _wŠVm~mB© `màg§Jr {dbjU Y¡ © ~miJyZ dmdaVmZm{XgVo.""åhUo _wŠVm~mB© g»`m kmZoídam Ÿ& àmW©Zm Vwåhr H$am XodmbmJr &&'' 16

Ago Vr kmZoídam§Zm gwM{dVo. kmZoídag_m{YÀ`m doion ªV {VZo _ZmdaKmVbobm g§ _mMm ~m§Y Ë`m§À`m g_m{YZ§Va _mÌ gwQ>bm. ""gmonmZ _wŠVmB©

gm§[S>Vr earam Ÿ&&'' 17 Ago Zm_Xodm§Zr _wŠVm~mB©À`m `m AdñWoMo dU©Z Ho$boAmho.

kmZoídam§À`m {d`moJmZo _wŠVm~mB©À`m OrdmMr H$er VJ_J hmoVAgob `mMo Xe©Z EH$m A §Jm_Ü o KS>Vo, Vmo A §J Agm -

Page 52: muktabai- 2nd Edition

102 103

Ambo hmoVo Ë`m_Ü o H$mhr YmJoXmoao gmnS>VmV Vo nmhÿ.

`m gd©M A §Jm§Zm _wŠVm~mB© - JmoajZmW oQ>rMr O~aXñV nmíd© y_rAmho. _wŠVm~mB© hr Am{X_m`m Amho `mMr gwñnï> OmU `m àg§Jm_wio

gmonmZXodm§Zm Ambobr Amho. Vo åhUVmV,""Vo {ZamH$mamMr OrdZH$imŸ& Vo gmR>dyZ Ago _r {ZJw©UOim &

gy m© EogrM Ádmim & erVi ~hÿ &&

Vo PiH$ {MXmZ§XmMr dmoVbr & doXlwVrMr yfUo ë`mbr &AZm_ AénmMr _mD$br & Am{X_mD$br &&'' 3

VgoM _wŠVJ§Jm {Z{d©H$ma, ho _wŠVmB©À`m _m¡Ý` _wÐm, _wŠV d¡am½` bIbIrV,_wŠV A§OZ XoIUr, _wŠVJ§Jm {Z{d©H$ma, _wpŠV kmZ g_m{Y H$m¡VwH$,

_wŠVà^mdi, {Zd¥{Îm gma Odi, ho _wŠVm~mB©~X²Xb gmonmZXodm§Zr H$mT>boboCX²Jma AmhoV. Agm _wŠVm~mB©g§~§Yr dma§dma Ho$bobm CëboI gmonmZXodH¥$V

Aà{gÕ A §Jm§_Ü o AmT>iyZ oVmo. _wŠVm~mB©Mr ñd^mdd¡{eîQ>ço, {VModmJUo~mobUo `mg§~§Yr H$mhr d¡{eï o gmonmZXodm§Zr H$mT>boë`m `m CX²Jmam§_YyZghOM AYmoao{IV hmoVmV. _wŠVm~mB© {Z{d©H$ma AgyZ Vr _m¡Z_wÐm YmaU H$ê$Z

AgVo. {VMo d¡am½` bIbIrV Amho. {VMr ñdV§Ì Aer à^mdi Amho, VgoMg_m{YñW boUo XmIdyZ XoUmar Vr A§OZ Amho Aem ñdê$nmV hr d¡{eîQ>ço oWo

ÑJmoMa hmoVmV. `m gdm©VyZ gmonmZXodm§Mm _wŠVm~mB©~X²XbMm AmXa^mdM ì`ŠVhmoV Amho.

gmonmZXodm§Zr Ho$boë`m AmaVr_Ü o _wŠVm~mB©~X²Xb H$moUVm CX²JmagmnS>Vmo Vmo nmhUohr CX²~moYH$ R>amdo. ""g§Vm§Mr gmD$br Ÿ& AZmWmMr _mD$br Ÿ&ñdJ© _¥Ë y {VÝhr Vmio CVabr Ÿ& ñdJ©Ûma CKS>mo{Z Vo ho ^maVm Ambr Ÿ& Vo{M

kmZÁ`moVr _wŠVmB© _mD$br Ÿ&&'' 4

nwT>o EH$m àg§Jr gJwUmMo _hÎd gmonmZXodm§Zr {dgmo~m§Zm nQ>dyZ {Xbo.

_wŠVm~mB©, kmZoídam{edm` hm AmZ§XmMm AZw d Vwåhmbm {_imbm ZgVm hohrgmonmZXodm§Zr Ë`m§Zm ñnï>nUo gm§{JVbo. ""_wŠV kmZo{dU Vwåhm H$dU AmZ§X Ÿ&

~mn {Zd¥Îmr amOo{dU bQ>Ho$M ñ\w§$Xm Ÿ&&'' 5 `m eãXmV gmonmZXodm§Zr EH$àH$mao_wŠVm~mB©Mm Jm¡adM Ho$bm Amho.

gmonmZXodmg H¥$nm {VMr(_wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod `m§À`mVrb AZw~§Y)

{Zd¥Îmr, kmZoída, gmonmZ d _wŠVm~mB© hr Mmahr ^md§S>o, Ë`m§Mo dmJUo~mobUo g__oi hmoVo. na§Vw Ë`mVhr _wŠVm~mB©Mo {deof ^md~§Y Owibo VokmZoídam§er. {Zd¥{ÎmZmWm§er gX²Jwé åhUyZ AmÜ`mpË_H$ ñdénmMo ZmVo hmoVoM.AmVm _wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY ¿`md`mMm Amho.

_wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod `m§À`mVrb g§~§YmMm doY KoUo ho VgoAdKS>M H$m_ Amho. H$maU Ago H$s _wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod ho XmoKohr OUEH$_oH$m§~X²Xb \$mago H$mhr ~mobV ZmhrV."VmV Am{U _m` ŸJobrgo oWyZ &Voìhm Amåhr bhmZ nm§Sw>a§Jm Ÿ&& {Zd¥Îmr kmZoída H$moamÝZmMo AÝZ Ÿ& gm§ mirgmonmZ _ObmJr Ÿ&&' 1 EdT>mM CëboI _wŠVm~mB© gmonmZXodm§~X²Xb H$aVmZm{XgVo. `mnbrH$S>o Ë`m§Mm H$moUVmhr CëboI {VÀ`m A §Jm§_Ü o oV Zmhr.

{ed{XZHo$gatZr _mÌ Amnë`m "kmZàXrn' `m J«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©Mm{eî` åhUyZ gmonmZXodm§Mm CëboI Ho$bm Amho. Vmo A §J _yimVyZM nmhÿ.

"nyd©OpÝ_ _wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag Ÿ&nwÝhm kmZOpÝ_ gag Ÿ& gmonmZXodmg H¥$nm {VMr Ÿ&&' 2

`m {R>H$mUr nwT>o "XwOm {eî` _wŠVmB©Mm Ÿ& Zm_ {dgmo~m IoMa gmMm Ÿ&&' AgmCëboI Amho. Voìhm gmonmZXod hoM _wŠVm~mB©Mo àW_ {eî` hmoV Ago{ed{XZHo$gatZm åhUmd`mMo Agmdo ho CKS> Amho. na§Vw `mbm Zo_H$m H$moUVmAmYma {ed{XZHo$gatZr KoVbm Amho ho _mÌ gm§{JVbobo Zmhr. dmñV{dH$gmonmZXod ho _wŠVm~mB©Mo {eî` AgVrb Va Vgm CëboI gmonmZXodm§À`mA §Jm§_Ü ohr `md`mg hdm. nU _wŠVm~mB© Amnbr gX²Jwé Agë`mMo dU©ZgmonmZXodm§À`m A §Jm§_Ü o oV Zmhr. gH$bg§VJmWo_Ü o g_m{dï> H$aÊ`mVAmboë`m gmonmZXodm§À`m A §Jm§_Ü o EH$Xmhr _wŠVm~mB©Mm gmYm Zm_moëboIhroV Zmhr. Voìhm gmonmZ d _wŠVm~mB© `m§À`m ZmVog§~§Ym~X²Xb ~mobV AgVmZm

Amnë`mbm gmonmZXodm§À`m àH$m{eV JmÏ`mda {dg§~yZ amhVm oV Zmhr."_w_wjy'À`m A§H$m_Ü o kmZoída_§S>imMo Aà{gÕ A §J g_m{dï> H$aÊ`mV

Page 53: muktabai- 2nd Edition

104 105

_wŠVmB©Zo ~moY IoMamgr Ho$bm(_wŠVm~mB© Am{U {dgmo~m IoMa `m§À`mVrb AZw~§Y)

_wŠVm~mB© Am{U {dgmo~m IoMa `m§À`mVrb AZw~§Y VnmgyZnmhÊ`mnydu {dgmo~m IoMa `m§À`m M[aÌmg§~§Yr CnbãY _m{hVr bjmV KoUoJaOoMo Amho.

kmZXodm§Zr "naVm ga' Aer Amkm {dgmo~m§Zm Ho$br. Vr Amkm hmMJwénXoe Amho Ago _mZyZ {dgmo~m MhþdmMmVrV AdñWoV OmD$Z nmohmoMbo. ømAWm©Zo kmZXod ho {dgmo~m§Mo gX²Jwwé R>aVmV. "_J IoMé åhUo _O kmZho{M Jwé Ÿ&' 1 Agm CëboI ñdV: {dgmo~m§Zr Ho$bobm AmT>iVmo. VgoM"_hm{dîUyMm AdVma Ÿ& lrJwé _mPm kmZoída Ÿ&&' qH$dm "Ab§H$mnwar am{hbr Ÿ&lrJé kmZmB© _mD$br Ÿ&&' 2 `mgma»`m {dgmo~mH¥$V JUë`m OmUmè`mA §Jm_Ü ohr gX²Jwé åhUyZ kmZXodm§Mm CëboI Ho$bobm AmT>iVmo.

AmVm _wŠVm~mB©g§X^m©V {dMma H$é. "_wŠVmB©Zo ~moY IoMamgr Ho$bmŸ&VoUo Zm_`mbm ~mo{Y obo &&' 3 Aerhr EH$ nma§n[aH$ Zm|X Amho. VgoM "Eoer{ZÐm VwO bmJmoao nwÌm Ÿ& _wŠVmB© IoMam CnXoer _§Ìm Ÿ&&' 4 `m Mm§JXodH¥$VA §Jm_Ü ohr _wŠVm~mB©Zo IoMambm CnXoe Ho$ë`mMm ñnï> CëboI oVmo. Ë`m_wio{dgmo~m§Mo Jwé kmZoída H$s _wŠVm~mB© H$s gmonmZXod ? Agm JhZ àíZAä`mgH$m§Zm nS>bobm {XgVmo. Ë`mMm CbJS>m EH$m {R>H$mUr Agm Ho$bobmAmT>iVmo H$s, ""kmZXod _§S>imer Mm§JXod Am{U Ë`m§Mo gd© {eî`-à{eî`_§S>i g§~§{YV Pmë`mda {dgmo~m§Zr, Ë`m EH$mhÿZ EH$ {dbjU nmÌVoÀ`m^md§S>m§{df`r AË §V ^ŠVrZo Amnë`m ^mdZm ì`ŠV Ho$ë`m, Ë`m§Zm Amnë`mgX²JwéÀ`m ~amo~arMo ñWmZ XoD$Z Jm¡a{dbo. Oa Ago ZgVo, Va Jwé åhUyZ H$moUmVar EH$mM ì`ŠVrMm CëboI Ho$bm Jobm AgVm. VrZhr ^md§S>m§Zm Jwé åhUyZg§~moYbo ZgVo.'' 5

àñVwV g§emo{YHo$Mo _V `mnojm {Zamio Amho. nwT>rb {ddoMZmÀ`mAmYmao {dgmo~m§À`m AZoH$ JwéËdmMm CbJS>m hmoD$ eHo$b Ago dmQ>Vo. Zo_Ho$gm§Jmd`mMo Pmbo Va Ago åhUVm oB©b H$s, kmZoída hoM {dgmo~m§Mo XrjmJwé

{dgmo~m IoMam§nmer Ogm _wŠVm~mB©~Ôb AmXa gmonmZXodm§Zr ì`ŠV

Ho$bm Vgm Mm§JXodm§nmerhr ì`ŠV Ho$bm Amho. ""H$X©ir ~ZrhþZr _mV Ambrbdbmøm Ÿ& EoŠ` gwI VwO Ho$bo ao Mm§J`m Ÿ& Ñï>mÑï>r oQ>r Jobrao {db`m Ÿ&

jU^ar Z {dg§~o Aao V`m Ÿ&&'' 6 _wŠVm~mB©gmaIr ì`ŠVr Vwbm jU^agwÕm XyaH$aV Zmhr Voìhm Vy {H$Vr ^m½`dmZ Amhog Ago gmonmZXod Mm§JXodm§Zm CX²XoeyZåhUV AmhoV. ""Zm_Xod Mm§JXod VßVrMo Vra Ÿ& nyU© dmoK dmho A_¥VZra Ÿ&

_Ü`^mJr emo o Xod dQ>oída Ÿ& YÝ` dmo _wŠVmB© VwPm AdVma Ÿ&&'' 7 `meãXm_Ü o _wŠVm~mB©~X²Xb YÝ`moX²Jmahr H$mT>bobo {XgVmV. nwT>o gmonmZXodm§À`m

g_m{YÀ`mdoir {Zd¥{ÎmZmW I§Vmdbobo nmhÿZ gmonmZXod Ë`m§Zm gm§JVmV H$s""_wŠVmB© gIr Vwåhmnmer Ÿ&&'' 8 _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§nmer Agë`mZo EH$

àH$maMm {XbmgmM gmonmZXodm§Zm {_imbm Amho. Ë`m_wio Vo ñdV: EH$ àH$mao{ZpíM¨V AmhoV Agm ^md darb CX²JmamVyZ à{Vq~{~V Pmbm Agë`mMo

bjmV oVo. na§Vw darb Ìw{Q>V Aem CëboIm§À`m nbrH$S>o gmonmZXod d_wŠVm~mB© `mVrb ^md~§Y \$magm CbJS>V Zmhr. `m ZmË`mMm nwaogm doY KoVmoV Zmhr `mMr I§V EH$àH$mao Amnë`m _ZmV ~moMV amhVo.

***************

Page 54: muktabai- 2nd Edition

106 107

à`ËZ Ho$bm na§Vw Vo ê$n {Xgbo Zmhr, Voìhm Vo XmIdmdo Aer {dZdUr IoMa

_wŠVm~mB©bm H$aV AmhoV. Ë`mda _wŠVm~mB©Zo CÎma {Xbo,""AmVm gm§Jy _r gm§Jy _r H$m` Ÿ& gm§Jy OmV nar Xm{dVm Z o Ÿ&

XwOonU nmhVm H$mhrM Z {Xgo Ÿ& Cn_oMo ^mfo H$mhr Z ^mfo Ÿ&_wŠVmB© åhUo {dgmo~m IoMa Ÿ& _r Vy Zmhr VoWo H¡$Mm Xwgam Ÿ&&'' 10

_wŠVm~mB©À`m `m CÎmamZo {dgmo~m IoMam§Mm àíZ _mdibm. "_r Vy Zmhr' `m

AdñWoV ñdV: IoMa {ZKyZ Jobo. Ë`m§Mm hm AZw d Zo_H$m nwT>o EH$mAmaVr_Ü o Ambobm Amho.

"AmË_kmZ ~moY Ombo {Z_m©U Ÿ& _wŠVm~mB© dQ>oída VoWo H¡$Mo Mm§JnU Ÿ&&' 11

{dgmo~m IoMam§Zr Aì`ŠVénmbm CX²XoeyZ Ho$boë`m AmaVr_Ü o darb CX²Jma

Ambobo AmhoV.{ZJw©U {ZamH$mamÀ`m gmjmËH$mam_wio {dgmo~m IoMa gJwUmMo _hÎd

ZmH$mé nmhVmV Voìhm gmonmZXodm§Zr Ë`m§Zm `mo½` Vr g_O {Xbr Amho.""_¥{ÎmHo$Mo{Z KQ>o{dU Ho$dr J§JmOi {ñWa Ÿ& V¡go Xohm{dU kmZ Agma Ÿ&& _wŠVkmZo{dU Vwåhm H$dU AmZ§X Ÿ& ~mn {Zd¥ÎmramOo{dU bQ>Ho$M ñ\w§$Xm Ÿ&&'' 12

gJwUmMo _hÎd gmonmZXodm§Zr {dgmo~m§Zm BVHo$ gw§Xa arVrZo {deX Ho$bo H$s{dgmo~m§Zr Z amhdyZ gmonmZMaUm§da Ad{MV _ñVH$ R>odbo. Am{U `mM

{R>H$mUr ""O`O` AmaVr O` gmonmZXodm Ÿ& Amodmir IoMa{dgm Or{dÀ`mOrdm Ÿ&&'' 13 Aer {dgmo~m gmonmZXodm§Mr AmaVr H$aVmV. `m àË oH$ ^md§S>m§er

Agbobo {dgmo~m§Mo AZw~§Y bjmV KoVë`mda,{dgmo~m§À`m AZoH$JwéËdmg§~§YrMoH$moS>o CbJS>Vo.

Jmoaj oQ>rMo dU©Z H$aVmZm Zm_XodJmWo_Ü o Agm CëboI oVmo,

"{Zd¥{ÎmXod åhUo Hw$bmbmMo MH«$ Ÿ& A§Va ~mhoa Eogo Ho$bo Ÿ&&' 14 Am{U Zo_H$mømMmM {dgmo~m§À`m Vm|S>rhr CëboI oVmo."Hw$ëbmiHw$gar «_V MH«$ Ÿ&

Am wî`m AmdV© _mnm H$ar Ÿ&&' 15 `mdê$Zhr {dgmo~m Ë`màg§Jr CnpñWVAgë`mMo {gÕ hmoB©b.

_wŠVm~mB©À`m CnXoemZ§Va àmßV Pmboë`m CÀM pñWVrMo dU©Z{dgmo~m IoMam§Zr Zm_XodmOdihr Ho$bo Agë`mMo {XgVo. {dgmo~m IoMa

hmoVo. _mÌ {deof ñdê$nmMo kmZ Ë`m§Zr _wŠVm~mB©H$Sy>Z àmßV H$ê$Z KoVbo. Ë`m

kmZmÀ`m AmYmamda Vo ñdV: BVŠ`m CÝZV AdñWobm OmD$Z nmohmoMbo H$sgJwUmMr Amdí`H$Vm EdT>oM H$m` nU Ë`mMo _hÎdhr Ë`m§Zm dmQ>oZmgo Pmbo.

Voìhm CÀM nXmda OmD$Zhr, {ZJw©U {ZamH$mamMm gmjmËH$ma hmoD$Zhr gJwUgmH$mamMr Amdí`H$Vm gmonmZXodm§Zr {dgmo~m IoMam§Zm nQ>dyZ {Xbr Am{UË`m_wio gmonmZXodm§Mr AmaVr {dgmo~m IoMa H$aVmZm {XgVmV. AmVm `m gmè`m

ñnï>rH$aUmbm AmYma H$moUVm Agm àíZ AmoKmZoM {Z_m©U hmoB©b. Ë`mMm{dMma AmVm AmnU H$ê$.

Zm_Xodm§Mr _wŠVm~mB©Zo Or narjm H$adbr Ë`m narjoÀ`m doir åhUOo_wŠVm~mB© - Jmoaj oQ>rÀ`m doir {dgmo~m IoMa VoWo CnpñWV AgmdoV Ago

{XgVo. Zm_Xodm§Zr g§Vm§Mm Ho$bobm Ad_mZ, Ë`m§Mr Pmbobr narjm, d¡am½`H$gmoQ>rda CVé Z eH$bobo Zm_Xod `m gmè`mMr _m{hVr {dgmo~m§Zm Amho Am{U

Ë`m gd© Jmoï>tZm AZwén {dgmo~m Zm_Xodm§Zm CnXoe H$aVmV ho ghO bjmV oVo.""g§Vg_wXm` {_iVr OoWo OoWo Ÿ& Om` VoWo VoWo bmoQ>m§JUr Ÿ&&'' 6 ""d¡am½` ÑT>hmoB© {ZéVm Ÿ& H$mg`m {^Vmogr MnoQ> ImVm Ÿ&&'' 7 `mgmaIo {dgmo~m§Mo CX²Jma hr

Jmoï> ñnï> H$aVmV._wŠVm~mB©Zo {Xboë`m AZw dm_wio {dgmo~m IoMa {gX²YXeoàV OmD$Z

nmohmoMbo Agm ñnï> CëboIhr Zm_XodJmWo_Ü o oVmo. _wŠVm~mB©À`m g_m{YZ§Va{Zd¥{ÎmZmW {VÀ`m AmR>dUrZo ì`mHw$i hmoD$Z åhUVmV, ""H$m{T>bm emoYyZ

AZw d _wŠVmB©Zo Ÿ& ... {dgmo~m IoMa {gÕ Pmbm Ÿ&&'' 8

`m_wio Agm A§XmO H$aVm oVmo H$s, {dgmo~m IoMa _wŠVm~mB© -Jmoaj oQ>rÀ`m doir CnpñWV AgmdoV. `mM doir IoMahr _wŠVm~mB©bm H$mhr

{dMmé nmhmV AmhoV. Vo H$m` `mMm {dMma H$ê$."Amho Amho åhUyZ nmhmo Jobmo Ÿ& H$mhr Zmhr Vo nmhÿ{Z Ambmo Ÿ&

H$moR>o Jobmo H$moR>o Ym{dÝZbmo Ÿ& H$moR>o Zmhr Vo nmhÿ{Z Ambmo Ÿ&IoMa{dgm åhUo _wŠVm~mB© Ÿ& H$mhr Zmhr Vo XmD${Z XoB© Ÿ&&' 9

JmoajZmW H$s Á`m§Mr Aì`ŠV ñdê$nmV oQ> _wŠVm~mB© KoD$ eH$V AmhoV, Vo énAmnUmghr {Xgmdo Aer IoMam§Mr BÀN>m oWo ì`ŠV Pmbr Amho. Ë`m§Zr nwîH$i

Page 55: muktabai- 2nd Edition

108 109

gañdVrMo ñVdZ {dgmo~m IoMa H$go H$aVmV ho nmhÊ`mgmaIo Amho.

gañdVrZ_Zna EH§$Xa EH$drg Amoì`m `m J«§WmV {b{hë`m Joë`m AmhoV. Ë`m_wimVyZM nmhÊ`mOmo½`m AmhoV. {dñVma^`mñVd oWo Ë`mVrb H$mhrM Amoì`m

XoV Amho."Z_mo ~«÷mË_Ho$ Ÿ& M¡VÝ`én ì`mnHo$ Ÿ&

{ZagyZ énoHo$ Ÿ& {Zam_` Ÿ&&

ñdé Ago _Zmohé Ÿ& g§Vmogbo g§H$é Ÿ&ñdamMm àH$mé Ÿ& Ñî` Ho$bo Ÿ&&

hmVr KoD${Z`m Amid{Z Ÿ& a§{J emo br Jm o{Z Ÿ&g§Vwï> Ombo eyinm{U Ÿ& dé {XYbm Ÿ&&' 19

gañdVr{df`r Agm AmË §{VH$ AmXa^md ì`ŠV H$aUmao {dgmo~m"Z_Z ~«÷VZ o Ÿ& Vy gmjmËH$mar àË`j hmo o Ÿ&

A_¥VÑï>r H$ar _m o Ÿ& J«§W àH$mer Ÿ&&' 20

Aer {dZdUr H$aVmV. Ë`mda gañdVrZo {Xbobo CÎma bjmV KoÊ`mOmoJo Amho."_J åhUo gañdVr Ëd[aVm Ÿ& Vwdm g§Vmof{dbo gd©Wm Ÿ&

Amåhr VwO nydu dé `m H${dËdm Ÿ& àH$mew Ho$bmgo Ÿ&&' 21

`m{R>H$mUr gañdVrZo {dgmo~m§Zm nyduM {Xboë`m damMm CëboI Amho. Vmo

H$emMm {ZX}e Amho ho {dMmamV KoD$. {dgmo~m§À`m OrdZM[aÌmMm emoY KoVbmVa Aem àH$maMm H$mhr àg§J KS>ë`mMo {XgV Zmhr. gañdVrZo da {Xbm Am{U

Ë`mÀ`m AmYmamda {dgmo~m§Zr {dnwb H${dËdaMZm Ho$br Ago H$mhr AmT>iVZmhr. Voìhm `mMm JyT>mW© bjmV KoUo OéarMo Amho. `mVrb EHo$H$ eãX_hÎdmMm Amho. `m{R>H$mUr CëboI Amho Vmo `m H${dËdmMm. `m J«§Wm_Ü o Oo

H${dËd Amho, åhUOoM `m J«§Wm_Ü o Omo {df` à{VnmXZ H$aÊ`mV Ambm AmhoË`m {df`m~X²Xb Amåhr Vwbm nyduM da XoD$Z àH$me Q>mH$bm Amho. åhUOoM

`m J«§WmVrb à{VnmÚ {df` VwÂ`m gmjmV AZw dmg AmUyZ {Xbm Amho AgoåhUÊ`mMm oWo Ame` Amho. "{ed`moJkmZ' åhUOoM "{Od{edEoŠ`' hm `m

J«§WmMm à{VnmÚ {df` Amho Am{U `mMm gmjmV AZw d _wŠVm~mB©H¥$noZo{dgmo~m IoMam§Zm bm^bm Agë`mMo AmnU `mM àH$aUm_Ü o bjmV KoVbo

åhUVmV,

"" oWmo{Z VoWdar Ymdmo{Z`m Jobmo Ÿ& H$mhr Zmhr Vo nmhþ{Z`m Ambmo Ÿ&H$moR>o Jobmo H$moR>o Ymdw{ZAmbmo Ÿ& H$mhr Zmhr Vo nmhþ{Z`m Ymbmo Ÿ&&'' 16

`m AZw dmMr V¥ßVr Ë`m§À`m eãXm§VyZhr {ZWiVmZm OmUdVo Amho. Voìhm AgmAZw d AmnUmghr àmßV ìhmdm hr ñdm^m{dH$ BÀN>m Zm_Xodm§Zm Pmbr.Zm_Xodm§À`m `m {dZdUrMm ñdrH$ma {dgmo~m§Zr Ho$bm Am{U Ë`m§Zr Or Xrjm

Zm_Xodm§Zm {Xbr Vr XoVmZm åhQ>bo,""Hw$ëbmiHw$gar «_V MH«$ Ÿ& Am wî` AmdV© _mnm H$ar Ÿ&

IoMa {dgm åhUo oWyZr H$m{T>bo Ÿ& Vo VwO {XYbo Omao Zmå`m Ÿ&&'' 17

_wŠVm~mB©_wio {dgmo~m IoMam§Zm EH$m CÀM AmÜ`m{Ë_H$ AdñWoMr àmßVr Pmbr

hmoVr Am{U Ë`m_wio _wŠVm~mB©Mo {eî`Ëd Ë`m§Zr _moH$ù`m _ZmZo ñdrH$mabo Ago{XgVo.

S>m°.am.qM.T>oao `m§Zr "Jwé_mD$br'À`m A§H$m_Ü o {dgmo~m IoMam§À`m"fQ²>ñWb' (eSw>ñN>{i) `m J«§WmMr g_J« g§{hVm `Wm_yb ñdê$nmV {Xbr Amho.Vmo J«§W oWo {dMmamV KoUo AË`mdí`H$ R>aVo. (kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©Zo

{dgmo~mIoMam§Zm CnXoe Ho$bm hmoVm Am{U hrM _wŠVm~mB© JmoajZmWm§MrH¥$nm§{H$V Agë`mMo bjmV KoD$Z) {dgmo~m IoMa oWo _wŠVm~mB©{df`r H$m`

åhUVmV Vo bjmV KoUo C{MV R>aob.J«§Wma§ r JUoe, gañdVr, gX²Jwé `m§Zm d§XZ H$aÊ`mMr na§nam Amho.

`m J«§Wm_Ü ohr JUoed§XZ Pmë`mZ§Va gañdVrMo Z_Z H$aÊ`mV Ambo Amho."ho gmÜ` Ho$bo {_ZZmWo Jmoajr Ÿ& _J _wŠVmB©g bm{dbo bjr Ÿ&

Vo{M Mm§JXodm{g gmjr Ÿ& CnXo{gbo Ÿ&&....

....Ë`mH$maUo _wŠVmB©g Z{_bo Ÿ& dm¢{g JwéMo àgÝZËd bmYbo Ÿ&Vo _wŠVmB©M gmaXm åhUm¡{Z`m Ho$bo Ÿ& Z_Z XoIm Ÿ&&' 18

oWo EH$ Jmoï> bjmV oVo H$s {dgmo~m IoMam§À`m _ZmV _wŠVm~mB©Mo ñWmZ BVŠ`mdaÀ`m XOm©Mo Amho H$s Ë`m§À`m Ñï>rZo _mVm _wŠVm~mB© Am{U gmaXm _mVm qH$dm

gañdVr `m§À`mV oX ZmhrM (lrkmZoídahr _wŠVm~mB©H$S>o "gmaOm_mVm' åhUyZnmhVmV hm ^mJ kmZXodH¥$V AmaVr_Ü o AmnU nm{hbmM Amho.) Am{U åhUyZ

Page 56: muktabai- 2nd Edition

110 111

bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r(_wŠVm~mB© Am{U Zm_Xod `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

_wŠVm~mB©Mr ñVwVr H$aVmZm EH$ZmW _hmamOm§Zr åhQ>bo Amho,""AkmZmgr ~moY gkmZmMr ewÕr Ÿ& Vmo{S>br CnmYr gd©Ìm§Mr Ÿ&&'' 1 gdmªMrCnmYr VmoSy>Z Ë`m§Zm _moj_mJm©da àJV H$aÊ`mMr {dbjU hmVmoQ>r _wŠVm~mB©bmgmÜ` hmoVr ho Mm§JXod Am{U Zm_Xod `m§À`m CXmhaUmdê$Z ghO bjmVoÊ`mOmoJo Amho. Mm¡Xm {dÚm Am{U Mm¡gï> H$bm§Mm kmZr AgUmam Mm§JXod,

{gÕmB©À`m Ah§H$mam_wio na_oídaàmßVrnmgyZ Xya amhV Amho ho AmoiIyZ Ë`mAh§H$mambmM gmo@h_Mr OmoS> XoD$Z ewÕr H$adUmar _wŠVm~mB©M. Am{UZm_Xodm§Mm ^ŠVrMm Ah§H$ma Xya H$ê$ nmhUmarhr _wŠVm~mB©M !

dñVwV: gd©Xoe{Zdmgo AgUmè`m na_oídambm EH$m bhmZem _yVuVMnmhUmam Zm_Xod ! Zm_XodmÀ`m `m EH${dY ^mdmMo JwUJmZ H$amdo VodT>oWmoS>oM, na§Vw gd©ì`mnr AgUmè`m nm§Sw>a§Jmbm EH$m _yVunwaVoM VodT>o gr{_Vg_OUo ho EH$àH$mao AkmZM Zm ? "^pŠVhÿZr loð> Am{UH$ Zmhr' Ago åhUVkmZnyd© ^ŠVr_Ü oM a_y nmhUmao Zm_Xod, Ho$di EH$m Ah§H$mamnm`r dm`m OmVAmhoV ho nmhÿZ Ë`m§Mm Ah§H$mahr _wŠVm~mB© Kmbdy nmhVo.

Zm_Xodm§À`m OrdZmV _wŠVm~mB©Mo ñWmZ d¡{eîQ>çnyU© Amho, VgoM_wŠVm~mB©À`m Ñï>rZohr Zm_Xod hr Aer EH$ AmìhmZmË_H$ n[apñWVr hmoVr H$sÁ`m_Ü o {VMo gmao gm_Ï © OUy nUmbm bmJbo. Voìhm `m XmoKm§À`m AZw~§Ym_Ü o{dbjU ZmQ>ç_`Vm Amho. Zm_XodJmWoÀ`m AmYmao `mMm doY KoD$.

Zm_Xod Am{U nm§S>wa§J `m§À`m ^md~§YmMr Iw_mar H$mhr Am¡aM Amho.""gmo gm§{S>br KamMr Ÿ& OmoS>r Ho$br {dR>²R>bmMr Ÿ& _m`~mnmgr Q>m{H$bo Ÿ& Ü`mZXodmMo bmJbo Ÿ& ñÌrnwÌ ~§Yw~{hUr Ÿ& Ho$br gdmªMr gm§S>Ur Ÿ& JUJmoV Bï>{_Ì Ÿ&gd© Omo{S>bo {dR²>R>bnmÌ Ÿ&&'' 2 Zm_XodmMr AmB© JmoUmB© {hÀ`m `m CX²Jmamdê$ZZm_XodmMr na_oídaàrVr ì`ŠV hmoVo. nm§Sw>a§JmnwT>o gmam g§gma V¥UdV dmQ>mdm hoZm_XodmMo nm§Sw>a§Jmdarb ào_ {dbjUM ! H$Xm{MV `m g»`Ëdm_wioM Agobna§Vw EH$ àH$maMo «m§VrMo, A{^_mZmMo nS>i Zm_Xodm§À`m Ñï>rnwT>o Ambo.

Amho. Voìhm gañdVrÀ`m {dYmZmMm AW© oWo ñnï> ìhmdm. ""Var Vwdm àH$Q>

hmoUo Ÿ& eãXaMZo{g Ÿ&&'' 22 Aer {dZdUr Ooìhm {dgmo~m H$aVmV Voìhm Ë`mbmà{VgmX XoVo Vr _wŠVm~mB© !

""Vo doir åhUo Vo _wŠVm Ÿ& Aao Aao H¥$îUm{M`m gwVm Ÿ&Oo H$mhr ~mob{g VÎdVm Ÿ& Vo Vy nmdgrb Ÿ&&'' 23

_wŠVm~mB©àmßV Aem Amerdm©XmZ§Va {dgmo~m§Zr Amnë`m J«§Wmbm Ama§ Ho$bm

Amho. {dgmo~m IoMam§Zr _wŠVm~mB©g _y{V©_§V gañdVrÀ`m ñdê$nmV nm{hboAmho, Am{X_m oÀ`m ê$nmV nm{hbo Amho Am{U hr Jmoï> _wŠVm~mB©À`m gd©_mÝ`

ñdê$nmer {_iVrOwiVr AerM Amho.

***************

Page 57: muktabai- 2nd Edition

112 113

Zmhr, g§Vg§J Pmbm Va Ia§M ho Amnë`mbm ^mOyZ H$mT>Vrb, Voìhm AmYrM

niyZ Omdo Agm {dMma Zm_Xodm§Zr Ho$bm.`m àg§JmZo Km~aoKw~ao Pmbobo Zm_Xod nm§Sw>a§JmOdi VH«$ma H$ê$

bmJbo, ""_wŠVm~mB©Zo VoWo _mO{dbr H$ir Ÿ& ho g§V_§S>ir H$nQ>r VwPr Ÿ&&'' 5

nwÝhm `m gmè`m ^md§S>m§_Ü o _wŠVm~mB©Mo dmJUoM Zm_Xodmbm dma§dma Pm|~VAmho Ago Zm_Xodm§À`m CX²Jmamdê$Z bjmV oVo.

""bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r Ÿ& Ho$bo XoemoYS>r _hmZ g§V Ÿ&gJioMr H$mIogr oB© ~«÷m§S> Ÿ& Zm_m åhUo nmIm§S> {XgVo _O Ÿ&&'' 6

BVŠ`m Vrd« eãXmV Zm_Xodm§Mm g§Vmn oWo ì`ŠV Pmbm Amho."gUH$m§S>r åhUOoVmJmdarb YmJo H$mTy>Z KoVë`mZ§Va amhUmar VmJmMr H$mS>r. hr H$mS>r PaPa

noQ>Vo Am{U BVa bmH$S>m§Zm noQ>dVo. noQ>dU åhUyZ gUH$m§S>çmMm Cn`moJH$aVmV.' 7 Zm_Xodm§Zr {damoYr y{_Ho$VyZ ho CX²Jma {VÀ`m~X²Xb H$mT>bobo

Agbo Var Ë`mM CX²JmamVyZ {VMo loð>Ëdhr ZH$iV àVrV hmoV Zmhr H$m ?{damoY ñVwVrMm hm EH$ CËH¥$ï> Z_wZmM åhUm`bm bmJob.

"" «m§VrZo VwPr nwa{dbr nmR>r Ÿ& gÁOZmÀ`m Jmoï>r H$Sy> Pmë`m Ÿ&&'' 8

Ago nm§Sw>a§JmZo Zm_Xodmbm gm§{JVbo Am{U _wŠVm~mB©Mo dmJUo `mo½`MAgë`mMm {Zdm©im {Xbm. _wŠVm~mB©Zo Zm_Xodm§Zm gX²Jwé H$aÊ`m{df`r Omo

gëbm {Xbm hmoVm Ë`mMm nwZéÀMma nm§Sw>a§JmZo Ho$bm. ""Xod åhUo Zmå`m {dgmo~mIoMamgr Ÿ& eaU V`mgr Omdo doJr Ÿ&&'' 9 Aer Amkm Zm_Xodmbm Ho$br. nwT>o

Zm_Xodmbm {dgmo~m IoMam§Mm AZwJ«h àmßV Pmbm. _wŠVm~mB©Mm hoVy nyU© gmÜ`Pmbm.

gX²JwéàmßVrZ§Va _mÌ, _wŠVm~mB©Mo Amnë`m~m~VrVbo dmJUo `mo½`M

hmoVo `mMr OmUrd Zm_Xodm§Zm Pmbr. {VÀ`m~X²XbMr g§VmnmMr OmJm{VÀ`m~X²XbÀ`m AmXamZo KoVbr. Zm_Xodm§Zr `m gd© g§Vm§Mo M[aÌ dU©Z

H$aVmZm _wŠVm~mB©g§~§Yr Oo CX²Jma doimodoir H$mT>bo AmhoV Ë`mVyZ hmAmXa^md OmUdVmo. kmZoídag_m{YnyduMo dU©Z H$aVmZm, Ë`m Mm¡Km ^md§S>m§Zr

{dîUy_yVug Amodmibo ho gm§JVmZm Zm_Xod åhUVmV, ""kmZ gmonmZ {Zd¥{Îm Ÿ&_wŠVmB© àË`j Á`moVr Ÿ&&'' 10 ""YÝ` Mm¡KoOU Ÿ& _wŠVm~mB© ~«÷nyU© Ÿ& `m§Zr

"XodmMo Odir Amåhr {Za§Va' 3 `mMmM EH$ gyú_ A{^_mZ Zm_Xodm§À`m

dV©ZmV AmT>iy bmJbm. `m A{^_mZmMo {ZamH$aU Pmë`m{edm` na_oídamÀ`mIè`m ñdê$nmMr AmoiI Zm_Xodmbm hmoUma Zmhr ho OmUyZ Vmo A{^_mZ Xya

H$aÊ`mMr `moOZm OUy na_oídamZoM AmIbr. Am{U Ë`mV gyÌYma ~Z{dbo Vo_wŠVm~mB©bm ! øm gd© ^mJmMm g{dñVa {dMma `m nwñVH$mV doimdoir AmbmAgë`mZo Ë`mMm nwÝhm oWo g{dñVa {dMma Ho$bobm Zmhr. na§Vw ho gd©M A §J

_wimVyZM dmMÊ`mOmoJo AmhoV. Zm_XodJmWo_Ü o "Zm_Xod^pŠVJd©{Zamg' `m_Wù`mImbr {Xboë`m A §Jm§_YyZ hm gd© àg§J dU©Z Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB©Zo AmVm Amnbo åhUUo Zm_Xodmbm ñnï> eãXmV EoH${dbo.^pŠVMo _mob Iyn Agbo åhUyZ kmZ CUo R>aVo Ago Zmhr, kmZmbm H$_r

boIÊ`mMr JaO Zmhr hoM oWo _wŠVm~mB©Zo ñnï> Ho$bo. _wŠVm~mB©Zo Ym[aï>XmIdyZ Zm_Xodmer à{VdmX Ho$bm. _mojàmßVrÀ`m _mJm©Vrb gX²JwéMr

Amdí`H$Vm _wŠVm~mB©Zo `m {Z{_ÎmmZo àW_ H$WZ Ho$br. Zm_XodmMm A{YH$ma "M§XZmMo PmS>' hr Cn_m XoD$Z {VZo gy{MV

Ho$bm Amho. ñdV:bm AmË_àMrVr Ambobr ZgVmZm Ho$di eãXkmZ dmT>{dV

amhUo hr Jmoï> ~oJS>r Amho, dadaMr Amho `mMrhr OmUrd _wŠVm~mB©Zo oWo H$ê$Z{Xbr Amho. `mdoir _wŠVm~mB©Zo ZmWn§Wr` {Xì` dmaemMr AmR>dU Amnë`m

^md§S>m§Zm H$ê$Z {Xbr. Am{U `m {Xì` dmaemnmgyZ Zm_Xod VodT>m A{bßVH$gm am{hbm `m~X²Xb EH$àH$maMr I§Vhr {VZo ì`ŠV Ho$br. Zm_XodmgmaIr

A{YH$mar ì`ŠVr Ho$di EH$m Ah§VmJwUmZo dm`m OmV Agbobr {Vbm ~KdVZmhr åhUyZM Ë`m {dewÕ H$idù`mZo Ho$bobr hr {dZdUr Amho.

`m àg§Jr, Zm_Xodm§Mr narjm JmoajZmWm§H$adr H$amd`mMr wŠVrhr

{VMrM Am{U Ë`mgmR>r Amdí`H$ AgUmar VaVyXhr nwT>mH$ma KoD$Z {VZoMHo$br. `m àg§JmÀ`m {Z{_ÎmmZo Zm_XodmMo H$moaonU, AkmZrnU {XgyZ Ambo.

_wŠVm~mB©À`m `m dmJÊ`mZo An_m{ZV Pmbobo Zm_Xod {VÀ`mda g§VáPmbo. ""AVr{W AmXa Ho$bm _wŠVm~mB© Ÿ& bmH$S>mZo S>moB© \$mo{S>br _mPr Ÿ&&'' 4

Aer VH«$mahr Ë`m§Zr ^md§S>m§Odi Ho$br. XodmÀ`m ^arg nSy>Z AmnU oWoAmbmo hoM MwH$bo Ago Zm_Xodm§Zm dmQ>bo. Voìhm oWo AmVm Wm§~Ê`mV AW©

Page 58: muktabai- 2nd Edition

114 115

CXmhaUmÀ`m _mÜ`_mVyZ EH$m AmaVrV Ho$bobo AmT>iVo. {Zd¥{ÎmÀ`m H$moÊ`m

XmgmZo Ho$bobr hr AmaVr Amho. (kmZoída qH$dm gmonmZXod `m§Zr Ho$bobr hraMZm Agmdr Ago dmQ>Vo.) Ë`m AmaVr_Ü o åhQ>bo Amho, _wŠVm~mB©À`m ê$nmZo

A_¥VmMm AmoKM OUy Zm_Xod Am{U Mm§JXod `m Vram§Zm g_¥Õ H$aV Amho Am{U_Ü`^mJr Xod dQ>oída Amho.

"Zm_Xod Mm§JXod VßVrMo Vra Ÿ& nyU© dmoK dmho A_¥VZra Ÿ&

_Ü`^mJr emo o Xod dQ>oída Ÿ& YÝ` dmo _wŠVmB© VwPm AdVma Ÿ&&' 17

g§V_§S>it_Yrb _wŠVm~mB©Mo _hÎdnyU© ñWmZM `m AmaVrVyZ AYmoao{IV hmoVo.

***************

Vm[abo gH$i OZ Ÿ& Xw:I XméU Zmgbo Ÿ&&'' 11 `mgma»`m CX²JmamVyZhr

_wŠVm~mB©Mo doJionU Zm_Xodm§Zr AYmoao{IV Ho$bo Amho._wŠVm~mB©À`m gË` gZmVZ ñdê$nmMo kmZ ^Jd§Vm§Zr H$ê$Z {Xbo Voìhm

Zm_Xodm§Mo CX²Jmahr _hÎdnyU© AmhoV. ""{Zd¥{ÎmZmW nm`mi nyU© Ÿ& kmZXodkmZm§OZ Ÿ& gmonmZXod ~«÷ OmUmoZ Ÿ& {Ohr {ZYmZ Omo{S>bo Ÿ&& ew{Õ^ŠVr^mdkmZ Ÿ& Omo{S>bm {dR>mo~m {ZYmZ Ÿ& VoWrMo {d^mJr g§nyU© Ÿ& ào_ OrdZ

Amog§S>V Ÿ&&'' 12 Ago {VMo Jm¡adnyU© dU©Z Zm_Xodm§Zr Ho$bo Amho. bhmZer_wŠVm~mB© Ago {OMo EHo$H$mir dU©Z Zm_Xodm§Zr Ho$bo hmoVo Ë`mM _wŠVm~mB©bm

AmVm {VMr `mo½`Vm g_OyZ Amë`mda Zm_Xod _m` åhUyZ g§~moYVmZm {XgVmV.""nm{hbooJo _m` nyd© y_r Amnwbr Ÿ& ~hþV gÝ_m{Zbr d¡îUdm§Zr Ÿ&&'' 13

`mgma»`m CX²²JmamVyZ hr Jmoï> bjmV oVo.nwT>o _wŠVm~mB©À`m EH$mEH$s JwßV hmoÊ`m_wio gdmªMrM Or ì`mHw$i

_ZmodñWm Pmbr Amho Ë`m_Ü o Zm_Xodhr AmhoV. ""Zm_m åhUo Xodm H¡$go AmVmH$mhr Ÿ& Amåhm _wŠVm~mB© ~mobbr Zmhr Ÿ&&'' 14 `m eãXm_Ü o Zm_XodmMm emoH$ì`ŠV hmoVmo Am{U Z§Va ""_wŠVm~mB© _wŠV Ho$br Ho$edamOo Ÿ&&'' 15 Ago

{VÀ`m~X²XbMo YÝ`moX²Jmahr Zm_Xodm§Zr H$mT>bo AmhoV.{Zd¥{ÎmZmWm§À`m g_m{YZ§Va gdmªÀ`m AmR>dUrZo ì`mHw$i Pmbobo

Zm_Xod _wŠVm~mB©~X²Xb åhUV hmoVo, ""Zm_m åhUo Xodm gm§Jw{Z`m H$mhr Ÿ& Z o_wŠVm~mB© Jwø VwPo Ÿ&&'' 16

Jmoaj oQ>rMm {ZUm© H$ jU Á`m_wio _wŠVm~mB©À`m Am wî`mV AmbmVr ì`ŠVr åhUOo Zm_Xod hmoVr Am{U {OÀ`m_wio Zm_Xodm§Zm gX²JwéàmßVr KSy>ZAmbr Aer Zm_Xodm§À`m OrdZmVrb _hÎdmMr ì`ŠVr åhUOo _wŠVm~mB© hmoVr.

XmoKm§Mrhr EH$_oH$m§À`m Am wî`mÀ`m Ñï>rZo _hÎdnyU© y{_H$m XmoKm§Zrhr{Z^mdbr. Ë`m~X²Xb EH$ gmW© OmU Zm_Xodm§À`m A §Jm_YyZ ì`ŠV hmoVo nU

_wŠVm~mB© _mÌ Zm_Xodm~m~VrVb Amnbr y{_H$m nma nmSy>Z A{bßV Pmbobr{XgVo. Zm_Xodm§Mm gmYm Zm_moëboIhr {VÀ`m dmL²>_`mV Z§Va H$moR>o AmT>iV

Zmhr.Zm_Xod Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m AZw~§YmMo EH$ gw§Xa {MÌU

Page 59: muktabai- 2nd Edition

116 117

_mÌ XodmMm ZgyZ VËH$mbrZ dQ>oída Zm_H$ ì`ŠVrMm Amho ho bjmV oÊ`mOmoJo

Amho. Mm§JXod Am{U dQ>oída `m§Mo ZmVo Ago H$mhr {dbjU Amho H$s `m XmoKm§MoZmd EH${ÌVnUo Mm§JmdQ>oída Ago KoVbo OmVo. Mm§JXod dQ>oídam§Zm JwéñWmZr

_mZV hmoVo na§Vw Ago EH$Xm J¥hrV Yabo H$s _J _wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod`m§À`mVrb Jwé{eî` ZmVog§~§YmMo H$m` ? Agmhr àíZ CnpñWV hmoVmo. `mgmè`mMo CÎma Mm§JXodm§À`mM A §Jm_Ü o emoYUo Bï> hmoB©b. "Mm§Jm dQ>oídar

\$ibm Ÿ& {dkmZ\$ir n[anmH$m Ambm Ÿ&&' 6 `m {R>H$mUr `mMo CÎma {_iVo.dQ>oídam_wio Mm§JXodmMr gmYZm \$bÐÿn Pmbr Am{U _wŠVm~mB©_wio Vo \$i

n[anŠd Pmbo Ago `mdéZ bjmV oVo. Amnë`m OrdZmVrb XmoKm§Mo ñWmZ ñnï>H$aVmZm Mm§JXodm§Zr åhQ>bo Amho, ""_wŠVmB© gm§JS>r dQ>oídé Vmé Ÿ& Mm§Jm n¡bnmé

CV[abm Ÿ&&'' 7 dQ>oídam§Mm {eî` Agboë`m Mm§JXodm§Mm CëboI _wŠVm~mB©hrdma§dma "dQ>oídagwVm' Agm H$aVo.

_wŠVm~mB© Am{U dQ>oída `m§À`mVrb AZw~§Y bjmV KoÊ`mnydudQ>oídam§À`m OrdZmMo BVa H$mhr Vnerb CnbãY hmoVmV H$m ? ho nmhUoAJË`mMo Amho.

dQ>oídam§À`m ñWmZmg§~§Yr H$mhr AZw_mZ H$aVm oUo eŠ` Amho.gmgdS> oWo gmonmZXodm§À`m g_m{Ybm OmÊ`mnydu gmè`m§Mm _wŠH$m_ ZXrÀ`m

Vramda nS>bobm Amho. `m{R>H$mUr {ÌdoUr g§J_ Amho. Am{U ho {R>H$mU{ZpíMVnUo dQ>oídamer g§~§{YV Ago Agmdo. "{ZP©a OrdZ dmhVr {Za§Va &

VoWo dQ>oída CVabo Ÿ&&' 8 `mdê$Z hm g§~§Y bjmV oVmo. Am{U Xwgar Jmoï>Aer H$s BWo CVaë`mZ§Va dQ>oída Amnbm d¥Îmm§V gm§JV AmhoV Agmhr CëboIZm_XodJmÏ`mV Ambm Amho. "dQ>oídao d¥Îmm§V gm§{JVbm gH$i Ÿ& nydu Am_Mo

ñWi `mMr joÌr Ÿ&&' 9 `mdê$Zhr dQ>oídam§Mo VoWo H$mhr H$mi dmñVì` Agmdo hrJmoï> CKS> hmoVo.

nwa§Xa {H$ëë`mÀ`m nm`Ï`mer Agboë`m nya Zm_H$ Jmdm_Ü odQ>oídamMm CëboI Agbobm {ebmboI gmnS>bm Agë`mMo S>m°.am.qM.T>oao

`m§Zr Zm|X{dbo Amho. 10 "Mm§Jm dQ>oídamMm' Ago `m {ebmboImMo dmMZ Ho$boJobo Amho. nya `m ZmdmMo OwZo Zmd Zmam`Unya Agë`mMo Ë`m§Zr Zm|X{dbo Amho.

_wŠVmB© gm§Jo IyU dQ>oídam(_wŠVm~mB© Am{U dQ>oída `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

"Agmo ho EH$m hobmd`mMr _mVw Ÿ& AmVm Vmo{M lrJmoajZmWw Ÿ&Omo Am{XZmWmMm ZmVw Ÿ& _ÀN>o§ÐÛmam Ÿ&&

Vmo V¡gm{M agw dmog§S>bm Ÿ& Vd _wŠVm~mB© m àme`m Ÿ&àmewZ V¡g{M Cabm Ÿ& Vmo lrdQ>oídam§ {XYbm Ÿ&&' 1

"{ZË`m§ZX¡Š`Xr{nH$m' `m J«§WmV "{edH$ë`mU' `m§Zr _wŠVm~mB©MrJwé{eî`na§nam darbà_mUo gm§{JVbr Amho. Ë`m_Ü o dQ>oídam§Mm CëboIAmbobm Amho. `m{R>H$mUr dQ>oída hm eãX ì`ŠVrdmMH$ Amho, oWo VmoXodVmdmMH$ Zmhr ho CKS> Amho.

na§Vw `mM dQ>oída eãXmg§~Ym§Zo Mm§JXodm§Zr AmaVrV EHo$ {R>H$mUråhQ>bo Amho, ""dQ>oída Xodmo VmaH$ _mPm Ÿ& X¡dmMr COar {XZH$ê$ emo m Ÿ&&'' 2

qH$dm ""_Ü`^mJr emo o Xod dQ>oída Ÿ& YÝ` dmo _wŠVmB© VwPm AdVma Ÿ&&'' 3

`mgma»`m A §Jm§_Ü o dQ>oídamMm Xod åhUyZ CëboI H$aÊ`mV Ambobm Amho.Voìhm dQ>oída åhUOo Zo_Ho$ H$moU ? dQ>oída ZmdmMo X¡dV Amho H$s dQ>oídaZmdmMr H$moUr ì`ŠVr Amho ? `mg§X^m©V H$mhr àíZ{MÝh Aä`mgH$m§À`m _ZmVAmhoV. na§Vw oWo EH$ Jmoï> bjmV KoVbr H$s `m àíZmMm nwaogm CbJS>m hmoD$eHo$b. dQ>oída ho XodmMo Zm_ åhUyZhr Cn`moJmV Ambobo Amho. Am{U ho Zmde§H$amMo n`m© r Zm_ Amho hohr Mm§JXodH¥$V AmaVr_YyZ bjmV oVo. ""O`O`AmaVr O` dQ>oídam Ÿ& {ZamH$ma gmH$ma Vy{M e§H$am Ÿ&&'' 4 `m eãXm§_Ü o hmIwbmgm Mm§JXodm§Zr Ho$bm Amho. na§Vw `m_wio dQ>oída ZmdmMr H$moUVr ì`ŠVrMhmoD$Z Jobr Zmhr Ago _mÌ {gÕ hmoV Zmhr.

dQ>oída ZmdmMo EH$ _hmZ ^ŠV kmZoídamXr _§S>itÀ`m H$mimVMhmoD$Z Jobo AgmdoV `mMr gmj H$mhr Jmoï>rVyZ {_iV amhVo. gmonmZXodm§À`mg_m{Y~amo~aM `m dQ>oídam§Zrhr g_m{Y ñdrH$maë`mMm CëboI Zm_XodJmWo_Ü ooVmo. Mm§JXodm§À`m A §Jm§_YyZhr dQ>oídam§Mm CëboI dma§dma oVmo. ""dQ>oídar

gmo gm§{JVbr Ÿ&&'' 5 `mgma»`m Mm§JXodm§À`m A §Jm§_Ü o oUmam CëboI hm

Page 60: muktabai- 2nd Edition

118 119

dQ>oídam§À`m A §Jm_Ü o AmT>iUmè`m gmonmZXodm§À`m darb CëboImdê$Zhr

Ë`m XmoKm§_Yrb AZw~§YmMr H$ënZm H$aVm oÊ`mOmoJr Amho.AmVm _wŠVm~mB© Am{U dQ>oída `m§À`mVrb AZw~§YmMm {dMma H$é.

dQ>oídam§Zr g_m{YñW hmoÊ`mnydu Oo Z_Z Ho$bo Amho Ë`m_Ü o _wŠVm~mB©bmhrd§XZ Ho$bo Amho. "Z_Z _wŠVm~mB© {ZP©am Ÿ& gÌmdrÀ`m Ÿ&&' 15 Ago ho d§XZAmho. _wŠVm~mB©Mo gÌmdrÀ`m {ZP©a ê$nmVrb Ë`m§Zr Ho$bobo dU©Z {deof

bjUr` Amho. _wŠVm~mB©À`m ñdê$nm{df`r H$mhr {ZpíMV OmU Agë`mIoarOAgo dU©Z H$aVm oUo eŠ` Zmhr.

Mm§JXodmÀ`m {Z{_ÎmmZo dQ>oídahr `m Mmahr ^md§S>m§er g§~§{YV PmboAgmdoV Ago dmQ>Vo. VrWm©dirÀ`m H$mim_Ü o Á`mà_mUo _wŠVm~mB© Mm§JXod

`m§Mm CëboI Zm_Xod H$arV ZmhrV Ë`mMà_mUo dQ>oídam§Mm CëboIhr oWo oVZmhr, hr Jmoï>hr bjmV KoÊ`mOmoJr Amho.

_wŠVm~mB©Zo dQ>oídam§Zm H$moUË`m àH$maMm ~moY Ho$bm Agob `mMrH$ënZm _wŠVm~mB©H¥$V EH$m A §Jmdê$Z oVo, Vmo A §J oWo {dMmamV KoD$.

"~«÷m§S>mÀ`m H$moQ>r g§gma Anma Ÿ& Vohr Vy gmMma Zìho{g a`m Ÿ&

gdm©Vo OmUVo gd© yVr gma & Vohr Vy gmMma Zìho{g a`m Ÿ&_hm yV n§MH$ nmMm n§Mdrgm JwU & Vmo ñWyb Xoho nyU© Zìho{g a`m Ÿ&

n§M{dgm H$imMo qbJ Xoh gmMo & Vohr dmgZoMo Zìho{g a`m Ÿ&AkmZ {Zï>§H$ Xoh Omo H$maU & Vmohr Vy AmnU Zìho{g a`m Ÿ&

Xoh ho MVwW© kmZñ\y${V© wŠV & Vohr Vy AmnU Zìho{g a`m Ÿ&_Zo Oo Om{UOo ~w{Õ Oo ^m{dOo & Vohr Vy ghOo Zìho{g a`m Ÿ&

H$_© Am{U H$Vm© Y_m©Mr ho dmVm© & hoohr Vy VÎdVm Zìho{g a`m Ÿ&

ko kmVm kmZ Ü o Ü`mVm Ü`mZ & {ÌnwQ>rMo ^mZ Zmoho{g a`m Ÿ&~«÷ n[anyU© MVw:eãXo{dU & _wŠVmB© gm§Jo IyU dQ>oídam Ÿ&&' 16

dQ>oídam§Zm _wŠVm~mB©Zo Ho$boë`m `m CnXoem_wio Ë`m§Zm Amnë`m _yi ñdê$nmMrOmU Ambr Am{U Ë`mMmM àH$Q> Am{dîH$ma åhUmdm Agm Ë`m§Mm hm nwT>rb

A §J Amho."_r Zmhr Ambmo _r Zmhr Jobmo Ÿ& _r Ambmo VoWoo{M Ombmo Ÿ&

VoWrb Zmam`UoídamÀ`m `mXdH$mbrZ ho_mS>n§Wr _§{XamVM darb {ebmboI

gmnS>bm Amho.`m gd© _m{hVrMo YmJoXmoao {Zimo~mH¥$V Mm§JXodM[aÌmer H$mhr

à_mUmV {_iVoOwiVo AmhoV. Mm§JXodm§Mm OÝ_ H$moR>o Pmbm ho gm§JVmZm{Zimo~m§Zr "Zmam`US>mohmo nwÊ`joÌ J«m_' 11 Agm CëboI Ho$bm Amho. `mM{R>H$mUr Mm§JXodm§Mm Mmar doX, gmhr emñÌo, Mm¡Xm {dÚm, Mm¡gï> H$bm `m§Mm

Aä`mg Pmbm Amho, Agmhr CëboI Amho. Voìhm ho gmao kmZ Mm§JXodm§ZrdQ>oídam§H$Sy>Z Va g§nmXZ Ho$bo Zgmdo Zm ? Aer e§H$m oVo. (Vgm ñnîQ> ZmdmMm

CëboI {Zimo~mH¥$V M[aÌmV Ambobm Zmhr ho _mÌ oWo Z_yX Ho$bo nm{hOo.)Zmam`Unya Am{U Zmam`US>moh `m Jmdm§À`m Zm_gmÑí`m_wio hm A§XmO

H$aÊ`mg àñVwV bo{IH$m àd¥Îm Pmbr Amho. Ë`mbm nyaH$ Ago BVahr H$mhrnwamdo gmnS>VmV. Mm§JXodm§Zr ho gd© kmZ Á`m Jwé§H$S>o KoVbo Amho Vo `moJmä`mg

{eH${dÊ`mg _mÌ Ag_W© Agë`mMo ñnï>nUo Mm§JXodm§Zm {ZdoXZ H$aVmV.""Vd Vo åhUVr Amåhr ZoUmo `moJ_mJ©'' 12 Agm ñnï> CëboI Mm§JXodm§À`mnyd©Jwé§Zr (Amnë`m A§XmOmà_mUo dQ>oídam§Zr) Ho$bobm Amho. ""H$m` Amåhm

MmS> V`m `moJo{dU Ÿ& H$é g§Ü`mñZmZ Onm{XVn Ÿ&&'' 13 `m Ë`m§À`m CX²Jmamdê$Z`moJ_mJm©nojm nma§n[aH$ bmoH$ê$T> Agm Y_©_mJ©M Ë`m§Zm A{YH$ lo ñH$a dmQ>V

hmoVm ho oWo ñnï> hmoVo. Am{U Zm_XodJmWo_Ü o dQ>oídamMo Z_Z `m erf©H$mImbrAmbobo Z_Z nm{hbo Va Vohr darb {dMmam§er {_iVoOwiVo Amho.

Voìhm dQ>oídam§H$Sy>Z Mm§JXodmg nma§n[aH$ ñdê$nmÀ`m gd© àH$maÀ`mYm{_©H$ {dÚm àmßV Pmë`m Agmì`mV. Am{U `m gmè`m {dÚm§Zm n[anŠdVmÁ`m_wio àmßV hmoVo Vr AÜ`mË_{dÚm Mm§JXodm§Zm _wŠVm~mB©Zo XoD$ Ho$br hm ^mJ

bjmV KoVë`mg "Mm§Jm dQ>oídar \$ibm Ÿ& {dkmZ\$ir n[anmH$m Ambm Ÿ&' `mAmoirVrb __© bjmV oD$ eHo$b.

gmonmZXod Am{U dQ>oída `m§Mo g_m{YñWi Am{U g_m{Ydoi hrZ{OH$Mr Agë`mMo Zm_XodJmWodê$Z bjmV oVo. `m XmoKm§_Ü ohr H$mhr Img

g»`ËdmMm AZw~§Y Agmdm Ago AZw_mZ `mdê$Z H$mT>Vm oVo."dQ>oída åhUo gmonmZ amD$i Ÿ& ~wPmbm qgVar {edw{M Ho$di Ÿ&&' 14

Page 61: muktabai- 2nd Edition

120 121

_wŠVmB© OrdZ Mm§J`m {XYbo(_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

Mm¡Xm {dÚm Am{U Mm¡gï> H$bm nma§JV AgUmao, Mm¡Xmeo dfmªMoMm§JXod `m§Mr `moJr åhUyZ gd©Ì »`mVr hmoVr. kmZoídam§Zr n¡R>Ubm Omo M_ËH$maXmI{dbm Ë`mMr {H$Vu EoHy$Z {gÕmB©Mm ~{S>dma {_adUmè`m Mm§JXodm§Zm _Zmo_ZAmíM © dmQ>bo. Am{U `m Mmahr ^md§S>m§{df`r, Ë`m§À`m oQ>r{df`rMm§JXodm§À`m _ZmV CËgwH$Vm {Z_m©U Pmbr. nwT>o oQ> hmoD$Z Mm§JXod ho_wŠVm~mB©Mo {eî` ~Zbo hm ^mJ AmnUmg kmV AmhoM. nU Ë`mnydu Ë`m§MrAdñWm H$moUVr hmoVr ho Ë`m§À`mM eãXm_YyZ OmUyZ KoUo C{MV R>aob.

"MdXmeo df} eara Ho$bo OVZ Ÿ& Zmhr AkmZnU Jobo _mPo Ÿ&Ah§H$mao _mPo ~wS>{dbo Ka Ÿ& Pmbmo godm Mmoa ñdm_rg§Jo Ÿ&

VmnÌ`r Vmnbmo _hm A½Zr Oimbmo Ÿ& A{ddoH$s Pmbmo _§X_Vr Ÿ&H$m` _mPm Xoh dm`mdrU ì`W© Ÿ& Ambmo eaUmJV nm§Sw>a§Jm Ÿ&&'

_wŠVm~mB©À`m oQ>rnydu Mm§JXodm§Mo OrdZ H$go hmoVo `mMm ñnï> g§Ho$V darbA §Jm_YyZ {_iVmo. nwT>o Mm§JXod åhUVmV, ""A{^_mZo Ambmo lrAb§H$mnwar Ÿ&AkmZ Ho$bo Xwar _wŠVmB©Zo Ÿ&&'' 1 Mm§JXodm§À`m OrdZmVrb _wŠVm~mB©Mo ñWmZdarb EH$m AmodrV AJXr `WmW©nUo Ambo Amho.

_wŠVm~mB©Zo Ho$boë`m CnXoem_wio "Mm§Jm Û¡V hmoVm Vmo AÛ¡V Ombm Ÿ&' 2

`m AdñWoàV OmD$Z nmohmoMbm. _wŠVm~mB©Zo Mm§JXodmbm kmZÑï>rZo em§V Ho$boAm{U Ë`m_wio Amnë`mbm OrdZ àmßV Pmë`mMm AZw d Mm§JXodm§Zm Ambm.Mm§JXodm§Zm n¡bnma CVa{dÊ`m_Ü o _wŠVm~mB©Mo ñWmZ H$moUVo Amho `mMm gw§Xag§Ho$V Mm§JXodm§Zr Amnë`m A §Jm_Ü o {Xbm Amho. ""_wŠVmB© gm§JmS>r dQ>oídaVmé Ÿ& Mm§Jm n¡bnmé CV[abm Ÿ&&'' 3 `m eãXm_Ü o {VMr Wmoadr ñnï> Ho$brAmho.

Mm§JXod Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mVrb ZmVo \$ŠV {eî` d Jwé `mnwaVo_`m©{XV amhV Zmhr. Va Mm§JXodmbm _wŠVm~mB© hr "Jwé_mD$br' `m ñdê$nmV^mg_mZ hmoVo. nwT>o OmD$Z Ë`m§À`m_Ü o _mD$br d {VMo boH$é Ago öÚ ZmVo

_r _m`~mn MwbVm Ÿ& _r{M EHw$bVm Zmam`Um Ÿ&

~Qy> ~rOmMm H$m ~rOw dQ>mMm Ÿ& dQ>oídé åhUo _r Mm§JXodmMm Ÿ&&' 17

_wŠVm~mB©À`m à^mdirV Á`m AZoH$ g§Vm§Mm g_mdoe hmoVmo Ë`m_Ü o

dQ>oídam§Mohr H$mhr {ZpíMV ñWmZ Agë`mMo {XgyZ oVo.

***************

Q>rn : darb àH$aUmÀ`m g§X^m©V Ago åhUmdogo dmQ>Vo H$s, CnbãY gmYZm§Mm _oi

KmbVm, Or n[apñWVr OmUdyZ Jobr Ë`mMo ho {ddoMZ Amho. dQ>oídam§er {ZJS>rV

Agboë`m gd©M ~m~tMm A{YH$ {dMma ìhm`bm hdm `mMr àñVwV g§emo{YHo$g

OmUrd Amho. nU nwT>rb g§emoYZmgmR>r (Hypothesis) EH$ "{gÕmÝVH$ënZm'

`mÑï>rZo darb {ddoMZmMm {dMma ìhmdm hr EH$ Z_« Anojm Amho.

Page 62: muktabai- 2nd Edition

122 123

Jobo AgVrb ho g_OmdyZ KoUohr _hÎdnyU© R>aob.

Mm§JXod Am{U kmZoídamXr ^md§S>o `m§Mm n{hbm g§~§Y oVmo VmoMm§JXodm§Zr nmR>{dboë`m H$moè`m nÌmÀ`m {Z{_ÎmmZo. H$moè`m nÌmbm {Xbobo CÎma,

{ZOud q^V Mmb{dUo ho nmhÿZ kmZoídam§À`m `moJgm_Ï`m©Zo Mm§JXodm§MmA{^_mZ Jibm Am{U eaUmJV ^mdmZo Ë`m§Zr _bm {eî` H$ê$Z ¿`mdo åhUyZkmZoídam§Zm {dZdUr Ho$br. {Zimo~mH¥$V Mm§JXod M[aÌmVrb g§X © oWo bjmV

KoUo JaOoMo Amho."_J {Zd¥{ÎmZmWo H¥$noÀ`m gmJao Ÿ& Am{U kmZoídao gmonmZXodo Ÿ&

{Za{dbm Mm§Jm _wŠVm~mB©àVr Ÿ& `mgr H$am àVrV AmË_kmZr Ÿ&&' 10

`moJr åhUyZ {ÌI§S>mV H$sVu AgUmè`m Mm§JXodm§Zm AmË_kmZr H$amdo Ago

{Zd¥{ÎmZmW, kmZoída, gmonmZXod hr {VÝhr ^md§S>o _wŠVm~mB©g EH$_wImZo gm§JVAmhoV. Mm§JXodm§gma»`m `mo½`mbmhr CnXoe H$aÊ`mBVH$s _wŠVm~mB©Mr `mo½`Vm

Amho `mdarb {VKm§Mmhr {dídmg oWo ì`ŠV Pmbm Amho.Mm§JXodm§Zrhr _J _wŠVm~mB©Mm gX²Jwé åhUyZ ghOr ñdrH$ma Ho$bobm

{XgVmo. oWo EH$ Jmoï> H$mhrer AZmH$bZr` dmQ>Vo Vr Aer H$s, Mm§JXod ho

kmZoídam§À`m `moJgm_Ï`m©da bwãY hmoD$Z Ë`m§À`m oQ>rg Ambo hmoVo.kmZoídam§Zr aoS>çm_wIr doX dX{dUo, Mm§JXodm§Mo H$moao nÌ dmMyZ Ë`mMm AW©

g_OyZ KoUo d Ë`mZwén Ë`mbm CÎma XoUo, q^V MmbdyZ Ë`m§À`m oQ>rg oUo `mkmZXodm§À`m Agm_mÝ` Jmoï>r§_wio ^mamdyZ OmD$Z M§mJXod eaU Ambo hmoVo.

Voìhm kmZXodm§Mo qH$dm {Zd¥{ÎmZmWm§Mo JwéËd _mÝ` H$aÊ`mÀ`m _Zmo y{_Ho$VAgbobo Mm§JXod _wŠVm~mB©Mo JwéËd EH$X_ H$go H$m` ñdrH$maVmV ?_wŠVm~mB©À`m loð>ËdmMr H$mhr H$ënZm `mdr Agm H$mhr àg§J KS>ë`mMo

{Zimo~m Zm|X{dV ZmhrV. H$s kmZoídamXtÀ`m eãXm§da {dídmg R>odyZ Vo_wŠVm~mB©g eaU OmVmV `mMm CbJS>m hmoV Zmhr.

Mm§JXod Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mVrb oQ>rMm àg§J {Zimo~mam`m§À`meãXm_Ü o OmUyZ KoUoM A{YH$ C{MV R>aob.

"Mm§JXodo MaUr Ý`m{gbm _ñVH$ Ÿ& _wŠVm~mB© hñV R>odr _mWm Ÿ&Z H$io ~«÷m{XH$m gX²JwéMr hmVdQ>r Ÿ& Ho$bm CR>mCR>r {ZO~moY Ÿ&

{Z_m©U Pmbo Agë`mMo XmoKm§À`mhr A §Jm§_YyZ bjmV oVo. ""Omo Omo Omo Omo

åhUVgo _m`m Ÿ& gmH$mamVrV {ZOao Mm§J`m Ÿ&&'' 4 Aem eãXm_Ü o _wŠVm~mB©M§mJXodmbm CX²XoeyZ nmiUm åhUVo. ""JwUmVrV S>hmir nmiUm bm{dbm Ÿ& VoWo

gwV nhþS>bm _wŠVmB©Mm Ÿ&&'' 5 Ago Mm§JXod ñdV:~X²Xb gm§JVmV. _mVm-~mbH$ `m ZmË`m_Yrb AmUIr EH$ n¡by Mm§JXodm§À`m A §JmVyZ EHo$ {R>H$mUrÑí`_mZ Pmbobm Amho. "Mm§Jm ~mi dQ>oídar IoiV Ÿ& _wŠVm~mB© H$di XoV Ago

Ÿ&&' 6 AmnU _wŠVm~mB©Mo nwÌ AmhmoV `mg§~§Yr Mm§JXodm§Zm Omo YÝ`VoMm AZw doVmo Vmohr eãXén YmaU H$aVmo. hm A §J Aä`mgÊ`mOmoJm Amho.

"Mm§J`mMo dèhmS> _wŠVmB©Zo Ho$bo Ÿ& _yi Oo \o${S>bo OÝ_m§VarMo Ÿ&AmOda hmoVmo ^m{O obo hmS> Ÿ& ZmMo g§VmnwT>o ñ\w§$Xo ñ\w§$Xo Ÿ&

Mm¡Xm eV Ombr ~w{Õ _mPr Jobr Ÿ& gmo XmI{dbr _wŠVmB©Zo Ÿ&YÝ` {Zd¥{ÎmXodo YÝ` gmonmZXod Ÿ& na~«÷ R>od XmI{dbr Ÿ&

YÝ` kmZXod YÝ` _wŠVm~mB© Ÿ& Mm§Jm åhUo AmB© nmoQ>r Ambmo Ÿ&&' 7

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m ZmË`mbm {H$Vr doJdoJù`m N>Q>m àmßV hmoVmV VoAmUIr EH$m A §JmÀ`m AmYmao g_OmdyZ KoD$.

em§{Vénr Zdar Am{U Mm§JXod hm Zdam `m§À`m b½Zm_Ü o _wŠVm~mB©H$adbrMr y{_H$m {Z^mdV Amho Ago {XgVo. "n{U©br em§Vr ~¡gbr nmQ>r Ÿ&

_wŠVmB© H$adbr hiXwbr dmQ>r Ÿ&&' 8 `m gdm©_YyZ Jwé{eî` ZmVo Amobm§Sy>ZË`mhrnwT>o g»`ËdmMo g§~§Y XmoKm§_Ü o {Z_m©U Pmbo Agë`mMo oWo {XgyZ oVo.

Ago g»`Ëd AgyZhr EH$ {eî` `m ZmË`mZo Mm§JXodhr Amnbr _`m©Xm H$YrAmobm§S>VmZm {XgV ZmhrV. _wŠVm~mB©À`m ñd-ê$nmMr Ë`m§Zm _Zmo_Z nyU© OmUAgë`mMo nwT>rb CX²Jmamdê$Z {XgyZ oB©b. ""_wŠVmB© _wŠVén _wŠVrMr

{MËH$bm & {ZË` _wŠV brim Xmdr A§Jr Ÿ&&'' 9 Aem eãXm_Ü o Mm§JXodm§Zr_wŠVm~mB©Mr ñVwVr H$ê$Z nmÚnyOm Ho$br Agë`mMo {Zimo~mH¥$V

Mm§JXodM[aÌmdê$Z g_OyZ oVo._wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m ZmVog§~§Ym_Ü o {d{dYVm Amho. Jwé-

{eî`, _mVm-~mbH$, H$adbr-ZdaXod B. {d{dY ZmË`m_YyZ ho ^md~§YA §Jm§À`m _mÜ`_mVyZ CbJS>V OmVmV. nU ho Ago ^md~§Y H$go {Z_m©U hmoV

Page 63: muktabai- 2nd Edition

124 125

{dMmaVmZm {XgVo. Voìhm `m XmoKm§_Yrb ZmË`mbm {_ÌËdmMr öÚVm àmßV

hmoVmZm {XgVo.AmVm EH$m doJù`m _wÚmMm {dMma oWo AmnUmg H$amd`mMm Amho.

S>m°.am.qM.T>oao `m§Zm ZmWn§W Jwéna§nam ho Mm§JmdQ>oídaH¥$V Mm¡Xm H$S>ì`m§Mo àH$aUCnbãY Pmbo Amho. Ë`mV Ë`m§Zr Or Jwéna§nam gm§{JVbr Amho Vr Aer -

"Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm & n§W gm§{JVbm ZmWmMm hm &

_wŠVmB© CnXoer Mm§Jm dQ>oídam & ZmWn§W gmMma Am_wMm Ago &&' 17

`m_Ü o Jmoajm§Zr _wŠVm~mB©g Ho$boë`m AZwJ«hmMo dU©Z Amho Am{U

J{hZr{Zd¥{Îm `m§Mm CëboI Zmhr._J Ago Amho Va Jwéna§naoV _mÌ Jmoaj - J{hZr - {Zd¥{Îm -

_wŠVm~mB© Agm H«$_ Z oVm Jmoaj - _wŠVm~mB© Agm H«$_ H$m Ambm Agmdm ?hm Iam àíZ Amho. "Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm' Agm CëboI H$m oVmo ? Vo

AmVm nmhÿ.{Zd¥[ÎmZmWm§H$Sy>Z _wŠVm~mB©g ZmWn§WmMr Xrjm bm^br. J{hZr Am{U

{Zd¥{ÎmZmW `m§À`m _mÜ`_mVyZ Ë`m§Zm H¥$îU^ŠVrMr, gJwU^ŠVrMr OmoS>

bm^bobr hmoVr. {ZJw©Um_Ü o a_Umar _wŠVm~mB©; {VZo ñdV:À`m gmYZoÀ`mOmoamda JmoajZmWm§Mr H¥$nm gmÜ` H$ê$Z KoVbr Am{U Á`mÀ`m AmYmamda hr

H¥$nm {Vbm àmßV Pmbr Vmo {ZJw©U ^ŠVrMm CnXoeM _wŠVm~mB©Zo Amnë`m{eî`dJm©bm {Xbm. g§§Vm§À`m {R>H$mUr gJwU{ZJw©U hm oX dmñV{dH$ ZgVmo,

Varhr _wŠVm~mB©Mm qnS> hm JmoajZmWm§er A{YH$ {_iVmOwiVm hmoVm.XmoKm§Zrhr {ZJw©U CnmgZobm {Xbobo _hÎd bjmV KoVbo Va hr Jmoï> A{YH$ ñnï>hmoB©b. Voìhm {ZJw©U CnmgH$ Mm§JXod na§nam gm§JVmV Vr Jmoaj - _wŠVm~mB©

Aer H$m ho BWo A{YH$ ñnï> hmoB©b. (_wŠVm~mB©Zo Amnë`m {eî`dJm©bm{Zd¥{ÎmZmWm§à_mUoM H¥$îUZm_, gJwU ^ŠVr `m§Mm CnXoe Ho$bm AgVm Va _J

_mÌ H$Xm{MV Vr na§nam Zoh_rÀ`m kmV na§naoà_mUoM gm§{JVbr Jobr AgVr. d_J Jmoaj{eî`m _wŠVmB© Am{U kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© `m XmoZ g_OÊ`mMm

àg§Jhr {Z_m©U Pmbm ZgVm. `mg§~§YrMm A{YH$ Vnerbdma {dMma "nyd©OÝ_r_wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag' `m àH$aUmV Ho$bm Amho.)

ñdê$nr AT>i R>obr {MÎmd¥Îmr Ÿ& B§{Ð`m {dlm§Vr VoUo gwIo Ÿ&

Z bm{dMr _wÐm H$ï> Zmhr A§Jr Ÿ& Ho$bm amO`moJr OrdÝ_wŠV Ÿ&&' 11

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m_Ü o Jwé{eî`mMo Abm¡{H$H$ Ago ZmVo {Z_m©U

Pmbo. _wŠVm~mB©Zo Mm§JXodm§Zm nmgï>rMm AW© g_OmdyZ {Xbm. Ë`mMm AZw d{Xbm. _wŠVm~mB©Mm JwénwÌ Pmë`m_wio _mJÀ`m Mm¡Xmeo OÝ_m§VamMo AmO IaogmW©H$ Pmbo hm AZw d Mm§JXodm§Zm Ambm.

"MVwd}X dŠVm fS²>emñÌr g§nÝZ Ÿ& Aï>mXe nwamUo _wImoX²JV Ÿ&MVwX©e {dÚm H$im hr Mm¡gï>r Ÿ& _§Ì gßVH$moQ>r {dYr Á`mMo Ÿ&

ñWmZ _mZ H$im OmUo `moJ{gÕr Ÿ& Aï>mXem¡fUr agm`Zo Ÿ&OS>çm ~wQ>çm OmUo amoJmÀ`m narjm Ÿ& n§Mmjar {ejm H$arV yVm§ Ÿ&

_Ur _§Ì {gÕr VmoQ>Ho$ doYH$m Ÿ& gmYH$m ~mYH$m {dÚm OmUo Ÿ&MVwa h[a^ŠV Mm¡Xmeo dfm©Mm Ÿ& ~hþ{dÚm {gÕmÀ`m {gÕOZr Ÿ&&' 12

Agm gd©{dÚmg§nÝZ Mm§JXod _wŠVm~mB©H$Sy>Z H$moUVr {dÚm {eH$Ê`mgmR>r {VMo{eî`Ëd nËH$aVm Pmbm ? _wŠVm~mB©H$Sy>Z Zo_H$m H$moUVm CnXoe Mm§JXodm§ZmàmßV Pmbm ? `mÀ`m IwUm Mm§JXodm§À`m A §Jm§_YyZ OmUdVmV.

"OoWo EH$ XwOo Zmhr Ÿ& àn§MmMr H$mhmUr VoWo H$mhr Ÿ&VoWo H$mhrM Zmhr VoWo H$mhrM Zmhr Ÿ& gmo Yar Amnwbrao Ÿ&

dQ>oídagwVmVo ~mobo _wŠVmB© Ÿ& gmoh§ mdo AI§{S>V amhr Ÿ&&' 13

Agm gmo@h_² mdmMm CnXoe _wŠVm~mB©Zo Mm§JXodmZm Ho$bm Agë`mMo

Mm§JXodm§À`m AZoH$ A §Jm§dê$Z bjmV oVo.Mm§JXodm§Zrhr _wŠVm~mB©À`m {eH$dUrbm àË`j ê$n {Xbo. _wŠVm~mB©Zo

Oo Oo gm§{JVbo Ë`mMo V§VmoV§V nmbZ Mm§JXodm§Zr Ho$bo. Am{U ""Mm§J`m ^bm Ÿ&

gm§{JVbo Vo A§Jo{M Ombm Ÿ&&'' 14 Aer _wŠVm~mB©H$Sy>Z nmdVrhr {_i{dbr.Mm§JXod hm _wŠVm~mB©Mm {eî`moÎm_ Agë`mZo _wŠVm~mB© ""_wŠVmB© åhUo Mm§J`m

Zdb {dVb| Ÿ& AgVm§ _r§ _mP| hmanb| Ÿ&&'' 15 Ago Amnë`m A§VarMo JwOMm§JXodmOdi CKS> H$ê$Z XmI{dVmZm {XgVo. _wŠVm~mB©bm oUmao ZdbnyU©

AZw dhr Vr Mm§JXodm§Zm gm§JVo. H$Yr H$Yr ""gwB©Mo AUrda a{Mbo nmR>ma Ÿ&_wŠVmB© åhUo Mm§J`m gm§J `mMm {dMma Ÿ&&'' 16 Ago åhUyZ Hy$Q>àíZhr

Page 64: muktabai- 2nd Edition

126 127

kmZoída Am{U gmonmZXod `m§À`m g_m{YZ§Va Mm§JXodm§Zr g_m{Y

KoVbr Amho. ñdê$nmMo AmoK EHo$H$ H$ê$Z ñdê$nr {_iy bmJbo AmhoV.Mm§JXod hm Amnbm na_{à` {eî` Joë`mZ§Va AmVm _wŠVm~mB©hr {ZKyZ OmB©b

hr Am§V[aH$ OmUrd Zm_Xodm§Zm Pmbr Amho. åhUyZ Ë`m§Zr `mg§X^m©V åhQ>boH$s, ""Jobo `mo{JamO am{hbo R>m`r R>m`r Ÿ& AmVm _wŠVm~mB© OmB©b H$s Ÿ&&'' 22

Am{U `mZ§Va IamoIaM _wŠVm~mB©bm ñdV:À`m g_m{YMo doY bmJbo Agë`mMo

Zm_XodJmÏ`mVrb A §Jm§dê$Z ñnï>nUo OmUdVo. _wŠVm~mB©À`m ñdê$nmH$ma hmoVOmÊ`mMr à{H«$`m Mm§JXodm§À`m g_m{YZ§Va gwé Pmbobr {XgVo.

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb Ago hmoVo ho Abm¡{H$H$ ZmVo !Mm§JXodm§Zr Ooìhm _wŠVm~mB©Mo {eî`Ëd nËH$abo Voìhm Ë`m§Zr `m Mmahr

^md§S>m§Mr Jwé^mdmZo nmÚnyOm Ho$br Ago dU©Z {Zimo~mH¥$V Mm§JXodM[aÌm_Ü oAmbo Amho. ""^JdX² ŠVr Úmdo gd© yVr AÝZ Ÿ& ho{M _w»` nyOZ

gX²JwwéMo Ÿ&&'' 23 `m y{_Ho$VyZ Mm§JXodm§Zr n§MH«$moerVrb gdmªZm ^moOZ {XboAmho. {Ìbj ^moOZmMr ABV gabr, Ago `m àg§JmMo dU©Z {Zimo~m H$aVmV.`màg§Jr Mm§JXodm§Zr Amnë`m gX²Jwwé§Mo - _wŠVm~mB©Mo ñVw{VñVmoÌM OUy

Amidbobo Amho Ago {XgVo. Amnbm AZw d ì`ŠV H$aVmZm Mm§JXodm§ZråhQ>bo Amho,

""Á`m{M`m àgmXo nmdbmo hm ~moYy Ÿ& g_yi _m`mH§$Xy Vmo{S> obm Ÿ&{ZOmZ§X nXr ñWm{nbmo gVV Ÿ& Ho$bm OrdÝ_wŠV jUm_mOr Ÿ&

H$m` CVamB© hmoD$ H$dÊ`m AW} Ÿ& A{n©Vm Zm{ed§Vo Ordm{XHo$ Ÿ&H$m`m dmMm_Zo H$é{Z Hw$ad§S>r Ÿ& Yar Vo Z gmoS>r MaU `mMo Ÿ&

oUo H$mio gd© bm^m{M`m H$gmoQ>r Ÿ& bmYbmo `m oQ>r {gÕm{M`m Ÿ&

gH$i {dÚmg{hV H$éZ dmodmiUr Ÿ& gm§S>rZo déZr OrdàmU Ÿ&åhUVr Mm§JXod H¥$VH¥$Ë` Pmbmo Ÿ& MaUr am{hbmo _wŠVmB©Mo Ÿ&&'' 24

***************

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m g§X^m©V AmUIr EH$ _hÎdnyU© Jmoï>

bjmV KoVbr nm{hOo. Zm_Xodm§Zr `m~m~V EH$ {dYmZ Ho$bo Amho Vo Ago,""g§Vg_mJ_ \$ibm VwObm Ÿ& EH$m§V \$mdbm _wŠVm~mB© Ÿ&&'' 18 _wŠVm~mB©

Am{U Mm§JXod `m§Zr EH$m§VdmgmV amhÿZ gmYZm Ho$br Agmdr Agm A§XmO`mdê$Z H$aVm oÊ`mgmaIm Amho. Am{U Ago Agob Va AmnU darb gd© OrMMm© Ho$br Amho Ë`mbm EH$ AmJio _hÎd àmßV hmoVo. _wŠVm~mB©Zo Mm§JXodmbm

Amnbm nwÌ _mZUo, Ë`mbm A§JmB©JrV Ami{dUo, Amnë`m A§VarMo JyOMm§JXodmg {VZo gm§JUo qH$dm {Vbm Ambobo ZdbnyU© AZw d {VZo BVam§Zm Z

gm§JVm Mm§JXodm§Zm gm§JUo `m Jmoï>tMm g§X © `m KQ>Zo_wio A{YH$ ñnï> hmoD$eH$Vmo. kmZoída Am{U Zm_Xod Ooìhm VrW© mÌogmR>r Jobo hmoVo Ë`mM H$mimV

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod AmXr _§S>ir EH$m§VdmgmV AgmdrV Agm A§XmOAmho. (`mMm g{dñVa {dMma "_wŠVm~mB©Mm AkmVdmg' `m ñdV§Ì àH$aUmV

AmYrM Ambobm Amho.)_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb ZmË`mMo Xe©Z KS>{dUmam EH$

_hÎdnyU© àg§J åhUOo Mm§JXodm§Mr g_m{Y hmo . g_m{Yàg§Jr Mm§JXodm§Zm

Amnë`m gd© Am wî`mMr, Ë`mVrb nmVH$m§Mr, Ah§H$mamMr OmUrd hmoV Amho.Ë`mMr AmR>dU hmoD$Z Xw:I hmoV Amho. Am{U `m gmè`m_YyZ Amnë`mg ~mhoa

H$mT>Umar _wŠVm~mB© Amho `mÀ`m OmUrdoZo YÝ`VoMm AZw dhr oV Amho._wŠVm~mB©~X²Xb dmQ>Umar hr H¥$VkVm Mm§JXodm§Zr Aer dU©Z Ho$br Amho,

""Ad¿`m {dÚoMm Aä`mg Ÿ& nmdbmo _r Šboe Xodam`m &_wŠVm~mB© `moJo CVabmo ^dqgYw & V¡er XrZ~§Yw H¥$nm H$ar && 19

H¥$nmd§V Pmbr Ooìhm _wŠVm~mB© & ñdê$n {Xem Xmhr XmI{dbo &

nmR>r nmoQ>r ñdê$n Ho$bo gX²JwéZo & Vd A{^_mZ Jobm _mPm &&'' 20

`màg§Jr Mm§JXodm§Zr gX²Jwé _wŠVm~mB©Mr nyOm Ho$br Amho. _wŠVm~mB©Zo

Mm§JXodm§Zm nmoQ>mer KoVbo Amho. Mm§JXod Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mVrb ào_m AgmH$mhr {dbjU Amho H$s Mm§JXodm§À`m g_m{Yàg§Jr _wŠVm~mB©bm XoIrb Amnbo

Aly AmdaVm Ambo ZmhrV. ""`m§À`m `m kmZmMm A§Vnma Zmhr Ÿ& ^br_wŠVm~mB© dmog§S>br Ÿ&&'' 21 `m eãXm_Ü o Zm_Xodm§Zr `mMo dU©Z Ho$bo Amho.

Page 65: muktabai- 2nd Edition

128 129

_wŠVm~mB©Mm g§X © oD$Z OmVmo. ""{ed Vmo {Zd¥{Îm Ÿ& {dîUw kmZXod nmhr Ÿ&

gmonmZ Vmo ~«÷m Ÿ& _yi _m`m _wŠVmB© Ÿ&&'' 4 `m eãXmV _wŠVm~mB©Mo dU©Z oVo.goZm Ýhmdr - oWo ""{VÝhr _yVu AdVma Ÿ& Yé{Z H$[aVr OJmMm

CÕma Ÿ& _yi Am{X_m`m gmMma Ÿ& Yar AdVma _wŠVm~mB© Ÿ&&'' 5 Ago goZmÝhmdr åhUVmV.

g§V MmoIm_oim - _wŠVm~mB© hr Am{X_m oMm AdVma Agë`mMr

g_OyVM nwÝhm MmoIm_oimÀ`m A §Jm_YyZhr ì`ŠV hmoVo. ""Am{X_m`m_wŠVm~mB© Ÿ& Mm§Jm CnXo{ebm nmhr Ÿ&&'' 6 Ago Vo åhUVmV. ""gào_ {Zd¥{Îm

Am{U kmZXod Ÿ& _wŠVmB©Mm ^md {dR²R>bMaUr Ÿ&&'' 7 Agohr Vo gm§JVmV. Vogd© g§Vm§À`m MaUr bmoQ>m§JU KmbVmV. nU _wŠVm~mB©À`m ~m~VrVbm Ë`m§Mm

{Oìhmim EH$m AmJù`mM énmZo àH$Q> hmoVmo. ""H$Ý`m Eogr Var XoB© Ÿ& O¡gr _ram_wŠVm~mB© Ÿ&&'' 8 Ago EH$ öÚ én `m {Oìhmù`mbm àmßV hmoVo.

nagm ^mJdV - ""{Zd¥{Îm gmonmZ ho kmZoída Ÿ& Mm§JXod _wŠVmB©dQ>oída &......ho EH${M _y{V© nmdbmo AeoIm Ÿ& gH$im MaUr nagm ^mJdVXoIm Ÿ&&'' 9 `m eãXm_Ü o nagm ^mJdV Amnbm AmXa^md ì`ŠV H$aVmV.

`mZ§VaÀ`m H$mimVrb _hÎdnyU© g§V åhUOo EH$ZmW_hmamO, Vo_wŠVm~mB©g§~§Yr H$m` åhUVmV Vo {dMmamV KoUo AJË`mMo Amho.

EH$ZmW _hmamO - EH$ZmW _hmamOm§Zr g§Vm§Mr ñVwVrna AerA §JaMZm Ho$bobr AmT>iVo. `m_Ü o "_wŠVmB©Mr ñVwVr' `m erf©H$mImbr ghm

A §J AmT>iVmV. _wŠVm~mB©À`m AX² wV OrdZM[aÌmMm {dMma Vo oWo H$aVmV.""`mo{J`m§Mo Ü`mZ n¡ {dlm§Vr Ÿ& Am{XeŠVr åhUVr VwåhmbmJr ŸŸ&

{ZË` _wŠV Vwåhr gd© Ordm d§Ú Ÿ& AH$ma CH$ma _H$ma oX _mdibm Ÿ&

Ah§ gmoh§ H$moh§ Vw_Mm àH$ma Ÿ& doXemñÌ gma Vwåhr OmUm Ÿ&&'' 10

`m A §Jm_Ü o {VMo Am{X_m`mén nwÝhm CÀMm[aV Pmbo Amho Am{U VgoM {VMr

AmÜ`mpË_H$ CÀM AdñWmhr {ZdoXZ Ho$br Amho. `mnwT>o OmD$Z {VMr H¥$nmàmßV ìhmdr åhUyZ {dZdUr Ho$br Amho. _wŠVm~mB©Mo OrdZM[aÌ dU©Z H$aUmam

hm A §J nmhy -"OJÌ` OZZr _wŠVm~mB© _mVo Ÿ& H¥$nm H$ar daXhñVo _Odar Ÿ&

_wŠVm~mB©~X²Xb Jm¡adna CX²Jma

g§Vénr JJZmÀ`m Jm^mè`mV Amnë`m {dbjU PimirZo jUH$mbPiHy$Z Jobobr Am{U OoWyZ Ambr VoWoM {Z_mbobr {dÚwëbVm åhUOo_wŠVm~mB©. H$mimMo EdT>o A§Va Amobm§S>ë`mZ§Va AmO Amnë`mbm {VMr

àH$me_`Vm Am{U XrßVrM \$ŠV ZOaobm OmUdyZ OmVo. na§Vw Vr àH$meaoIm,{VMo AdH$memVrb CX² dUo, jUH$mb Amg_§V COidyZ nwÝhm ZrbmH$memV

em§VnUo {dbrZ hmoUo BË`mXr gd© Vnerb Amnë`mbm AmO OgoÀ`m Vgo ñnï>hmoVrbM Ago Zmhr. Voìhm {VÀ`m ApñVËdmZo COiyZ {ZKmboë`m, àH$me_`

Pmboë`m ì`ŠVtZr {VÀ`m~X²XbMo Oo CX²Jma H$mT>bobo AmhoV Ë`mVyZMAmnë`mbm `m "gm¡Xm{_Zr'Mo ñdén Iè`m AWm©Zo AmH$bZ hmoD$ eHo$b.

_wŠVm~mB©À`m ghdmgmVrb Am{U {VÀ`m _mJ©Xe©ZmZo nwZrV Pmbobr g§V_§S>ir{VÀ`m~X²Xb H$moUVo CX²Jma H$mT>VmV ømMm g{dñVa {dMma "_wŠVm~mB©Mrà^mdi' `m ^mJmV Pmbm AmhoM. {VÀ`m_wio à^m{dV Pmboë`m BVam§Zr

{VÀ`mg§~§Yr H$moUVo CX²Jma H$mT>bo AmhoV Vo AmVm nmhÿ.OZm~mB© - g§Vm§Mo A §J H$moU CVadyZ KoV Ago ho gm§JUmar EH$

_hÎdnyU© _m{hVr OZm~mB©Zo Amnë`m A §Jm_Ü o {Xbr Amho. Ë`m_Ü o_wŠVm~mB©Mm CëboI oVmo. ""{Zd¥{ÎmMo ~mob {b{hbo gmonmZo Ÿ& _wŠVmB©Mr dMZo

kmZXodo Ÿ&&'' 1 kmZoídam§gma»`m `mo½`mbm _wŠVm~mB©Mo A §J {bhÿZ KoÊ`mOmoJodmQ>mdo `mVM {VMo loð>Ëd {gÕ hmoV Zmhr H$m` ? ""Zì`mÊUdmÀ`m gmbr_wŠVmB© Xo{Ibr Ÿ& OZr åhUo Ho$br _mV Ë`m§Zr Ÿ&&'' 2 eHo$ 1199 _Ü o

_wŠVm~mB©Mm OÝ_ Pmbm hr _m{hVrhr oWo OZm~mBªZr nwa{dbr Amho.""Am{XeŠVr _wŠVm~mB© Ÿ& Xmgr OZr bmJo nm`r Ÿ&&'' 3 Aem eãXm_Ü o

OZm~mB© _wŠVm~mB©~X²XbMm A{^àm` Zm|X{dVo. _wŠVm~mB© hr Am{X_m`mAgë`mMr gd©_mÝ` g_OyVM BWo OZm~mB©À`m A §Jm§_YyZ nwÝhm ì`ŠV hmoVo.

AmVm kmZoídam§À`m à^mdirVrb BVa g§V_§S>ir _wŠVm~mB©~X²Xb H$m`åhUVmV Vo nmhÿ.

H$mÝhmonmÌm - kmZXodm§Mr oQ> Pmë`mMm AmZ§X ì`ŠV H$aVmZm

Page 66: muktabai- 2nd Edition

130 131

{Zd¥{ÎmkmZoídamXtZm Z_Z Ho$bo Amho.

""Z_mo _wŠVm~mB© Ì¡bmoŠ` nmdZr Ÿ& Am{XÌ` OZZr Xodm{M` Ÿ&OJXmoX²YmambmJr Ho$bm AdVma Ÿ& {_a{dbm ~{S>dma {gÕmB©Mm Ÿ&&'' 16

`m eãXm_Ü o Ë`m§Zr _wŠVm~mB©bm d§XZ Ho$bo Amho._{hnVr - _wŠVm~mB©Zo Amnë`mbm Xe©Z Úmdo Aer {dZdUr

H$aUmam _{hnVr `m§Mm EH$ A §J nmhm.

"_mPo _wŠVmB© _wŠVmB© Ÿ& bj Ago VwPo nm`r Ÿ&CMbw{Z H${S> o Kogr Ÿ& gÌmdrMo ñVÝ` _O Xogr Ÿ&

AZwhmV IwiIwi dmOo Ÿ& ZmXo gd©hr A§~a JmOo Ÿ&Zahar {Zðw>a _m o Ÿ& _{hnVrbmJr XmIdr nm o Ÿ&&' 17

Amnbr Jwéna§nam gm§JVmZm Ë`m§Zr _wŠVm~mB©Mm Ho$bobm CëboI _hÎdnyU© Amho.""{Zd¥{ÎmMm kmZr Ë`mMm gmonmZ Ÿ&

Mm¡Wr _wŠVm~mB© ~«÷ {M n[anyU© Ÿ&&'' 18

{Za§OZ_mYd - "kmZoída{dO`' `m M[aÌmV {Za§OZ_mYdmZo "Z_mo{Xì` _wŠVm{^Ym _wpŠVénm' 19 `màH$mao _wŠVm~mB©bm Z_Z Ho$bo Amho.

^md§S>m§_Yrb _wŠVm~mB©Mo doJionU dU©Z H$aUmam hm A §Jhr nmhÿ."lrkmZoída lr{Zd¥{Îm {Vgam gmonmZ Vmo gX²Jwé Ÿ&

{VKohr {_iVm à`mJ åh{UOo AË §V VrW}ída Ÿ&_wŠVmB© _{UH${U©H$m {dbgVo H$mer Ai§Xrnwar Ÿ&

B§ÐmUr gH$img§Ke_Zr ^JraWr Xwgar Ÿ&&' 20

lrAm{XZmW ¡ad - "lrZmWbrbm_¥V' `m J«§WmMo J«§WH$maAm{XZmW ¡ad ho ZmWg§àXm`mMo Xr{jV AmhoV. ZmWbrbm_¥V `m J«§Wm_Ü o `m

Mm¡Km ^md§S>m§Mo dU©Z Ambo Amho."{Zd¥{Îm ~«÷rMm ~rOm§Hw$a Ÿ& emImnëbd kmZoída Ÿ&

gmonmZ gw_Z _Zmoha Ÿ& _wŠV n[anŠd _wŠVm~mB© Ÿ&&' 21

~«÷rÀ`m ~rOm§Hw$amMo nŠd \$im_Ü o Pmbobo énm§Va åhUOo OUw H$mhr _wŠVm~mB©

Agm gmW© Jm¡ad oWo Am{XZmW ¡admZo Ho$bm Amho.{ed{XZHo$gar - "kmZàXrn' `m J«§Wm_Ü o {ed{XZHo$gar `m§Zr

Am{XZmWo AZwJ«h ZmWmgr {XYbm Ÿ& ZmWo hñV R>o{dbm _ñVH$s Vw_À`m Ÿ&

~mibrbm Ho$br OJr »`mVr {_a{dbr Ÿ& Mm§J`mMr habr Mm¡gð> H$bm Ÿ&H$im nmgï>mdr kmZXodo Xm{dbr Ÿ& Mm§J`mMr {dambr Ah§__Vm Ÿ&

Mm§JXod eaU H$m`mdmMm_Zo Ÿ& EH$mOZmX©Zr åhUo V¡emnar Ÿ&&' 11

_wŠVm~mB©À`m OrdZH$m`m©Mo EdT>o Zo_Ho$ dU©Z H$aUmam A §J BVaÌ nmhmd`mg{_iUma Zmhr Agm hm EH$ZmWm§Mm nwT>rb A §J Amho.

"OJmÀ`m CÕmam Vw_Mm AdVma Ÿ& nmdZ ho gmMma _yT> OZ Ÿ&AkmZmgr ~moY gkmZmMr ewÕr Ÿ& Vmo{S>br CnmYr gd©Ìm§Mr Ÿ&&' 12

_wŠVm~mB©À`m g_m{Yg§~§Yr H$mhr ~moY nwT>rb A §JmVyZ hmoÊ`mgmaIm Amho."_hmH$ëndar {Ma§Ord eara Ÿ& {H$Vu MamMar {Ì wdZr Ÿ&

AmZ§Xo g_m{Y gXm Vr CKS>r Ÿ& Zm_ñ_aU KS>moKS>r _wImoX²JV Ÿ&&' 13

_hmH$ënmn ªV _wŠVm~mB© earaê$nmZohr {Ma§Ord ñdê$nmV Zm§XUma Amho `mMm

ñnîQ> {Zdm©im darb A §JmV oVmo. Zm_Xodm§À`m A §Jm_Ü ohr `mMm ñnîQ>CëboI oVmo.

_wŠVm~mB©À`m Zm_ñ_aUmMo _{h_mZ EH$ZmW _hmamOm§Zr bmoH$m§Zm

gm§JyZ R>odbo Amho.""_wŠVm~mB© MVw[d©Ym Ÿ& Omo On H$arb gXm Ÿ&

Vmo OmB©b _mojnXm Ÿ& gm wÁ` g§nXm nmdob Ÿ&&'' 14

_wŠVoída - EH$ZmW_hmamOm§Mm ZmVy _wŠVoída `mZo _wŠVm~mB©Mo Iar

{eî`m `m ñdê$nmV dU©Z Ho$bo Amho.""VZw_ZYZ {VZr Jwégr dmonr Ÿ& Vmo{M EH$ {eî` OZr ao Ÿ&{eî`_wÐm ho V`m{gM gmOo Ÿ& oa Vmo ~m{ha _wÐm ZmUr ao Ÿ&

Iam Vmo AOw©Z CÕd JmoaI Ÿ& {Zd¥{Îm kmZXod JwUr ao Ÿ&gmonmZ _wŠVm~mB© EH$ZmW gßV Ÿ& dmCJr oa Vo H$mhmUr ao Ÿ&&'' 15

VZ_ZYZ {VÝhr g_{n©V H$aUmè`m gßV {eî`m§n¡H$s EH$ åhUyZ _wŠVm~mB©Mo oWodU©Z Ho$bo Amho.

{Zimo~m_hmamO - {Zimo~m_hmamOm§Zr, kmZoídam§Zr {Xboë`mñ\y$Vu_YyZ Mm§JXodm§Mo M[aÌ {b{hbo Amho. Ë`m M[aÌboIZmnydu Ë`m§Zr

Page 67: muktabai- 2nd Edition

132 133

{d^mJ {Vgam_wŠVm~mB©Mo dmL²>_`

Jwéna§nam gm§{JVbr Amho. _wŠVm~mB©Mm {eî`g§àXm` `m_Ü o gm§{JVbm Amho.

Vmo gd© ^mJ oWo {dMmamV KoUo OéarMo Amho."nyd©OpÝ_ _wŠVmB©g Ÿ& JmoajH¥$noMm gm¡ag Ÿ&

nwÝhm kmZOpÝ_ gag & gmonmZXodmg H¥$nm {VMr &XwOm {eî` _wŠVmB©Mm & Zm_ {dgmo~m IoMa gmMm &

Zm_m {eî` qH$ V`mMm & gX² ŠV {H$VuMm n§T>anwar &

{VOm {eî` _wŠVmB©Mm & déeo Mm¡Xm eVo gmMm &Mm§Jm dQ>oída Zm_mMm & Ho$bm Jdm©Mm gd© §J &

Xoh~wÕr gmoS>CZ & {Od{ed Û¡V {ZagwZ &~«÷mZ§Xr g_mY nyU© & {XYbr g§nyU© Mm§JXodm &

Eogm {eî`g§àXm` & _wŠV _wŠVmB© n`m© &&' 22

_wŠVm~mB©bm "JmoajZmWm§Mr Pmbobr H¥$nm', `mMm BVŠ`m ñnï> ñdénmV Pmbobm

CëboI BVaÌ Šd{MVM Ambm Amho, `mÑï>rZo hm ^mJ _hÎdmMm Amho.JwéXod amZS>o - ""`m {VKm ^md§S>m§Mr YmH$Q>r ~hrU _wŠVm~mB© gd©

nma_m{W©H$ ñÌr-g§Vm§_Ü o loð> hmoVr.'' 23 Ago lrJwéXod amZS>o åhQ>bo Amho.

Yw§S>m_hmamO XoJbwaH$a - ""lrg§Vloð> _wŠVm~mB© `m§Mo OrdZM gd©Abm¡{H$H$VoZo ^abobo Amho. Am{U gy m©Mo{Z àVmno Ÿ& H$mo{S>hr ZjÌ hmano Ÿ& Zm

Vmo Var Z bmono Ÿ& gM§Ðr Vr{h Ÿ& V¡go{Z Amnwbo àm¡T>rJwUo Ÿ& OJm `m {dñ_` XoUo Ÿ&AmnU Var Z jmo Uo Ÿ& H$m{ggoZrhr Ÿ&& km. 18-858 ho Oo VoOmMo bjU

kmZoída_hmamOm§Zr gm§{JVbo Amho Vo lr_wŠVm~mB© `m§Mo {R>H$mUr nyU©ËdmZo {XgyZoVo.'' 24

kmZoídam§Zr _wŠVm~mB©Mo Ho$bobo Jm¡addU©Z H$ê$ZM `m àH$aUmMm

eodQ> H$aUo C{MV R>amdo.""_wŠV àdmhmMr Zmd Ÿ& {Zd¥{Îm Adë`m gX²Jwéamd Ÿ&

gmonmZ dar kmZXod Ÿ& nma Ombo Ÿ&&'' 25

kmZoídaH¥$V `m Jm¡admnojm _wŠVm~mB©Mm A{YH$ Jm¡ad H$moUVm AgUma ?

***************

Page 68: muktabai- 2nd Edition

134 135

gZX {Xbr ñdV§Ì gX²JwéamOo(lrkmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xbobr gZX)

""Am{XZmW e§H$a Jm¡ar _Zmoha Ÿ& IyU hr gmMma _qN>ÐZmW && 1 &&

_qN>Ðo Jmoajm gm§{JVbo JwO & V| J¡ZrZmW| _O CnXo{eb| && 2 && VoWyZr VmaH$

{Zd¥{Îm Amåhmgr & OmUm {ÌdJm©gr CÕ[abo && 3 &&'' 1 Amnë`mbm

ZmWg§n«Xm`mMr Xrjm {_imbr, AmnU Ho$dT>o ^m½`dmZ hr H¥$VmW©VoMr ^mdZm

kmZoídam§À`m _ZmV XmQy>Z Ambr hmoVr. Am{U Vr ^mdZmM Vo gmonmZ d bhmÝ`m

_wŠVm~mB©nmer ~mobyZ XmI{dV hmoVo.

dmñV{dH$, EìhmZm kmZoída, gmonmZ d _wŠVm~mB© {VKm§Zmhr

ZmWg§àXm`mMr Xrjm {_imbr hmoVr. gdmªMr EH${ÌVnUo gmYZmhr MmbV Ago.

nU _wŠVm~mB© Am{U gmonmZ bhmZ Agë`mZo Ë`m§Zm nwÝhm EH$dma kmZoída

JwéàmßV _mJ© g_OmdyZ XoV hmoVo. Vo Ë`m§Zm gm§JV hmoVo, ""V| Z`ZmMo AJ«t nhmdo

AmnU & CO{ië`m OmU Xmhr{Xem &&'' 2

bm¡{H$H$ OrdZmVrb ho ^mD$-~hrU AmVm Jwé~§Yw {JZr ~Zbo hmoVo.

{Zd¥{ÎmZmWm§Zm, gX²Jwébm H|$ÐñWmZr _mZyZ Ë`m§À`m^modVr ào_, AmXa, ^ŠVr,

kmZ B.Mr Jw§\$U Ë`m§À`m_Ü o g_mZVoZo KS>V hmoVr. Ë`mVyZM EH$m

AmJù`mdoJù`m g»`ËdmMm Ë`m§Zm AZw d oD$ bmJbm. Ë`mVhr _wŠVm~mB©

kmZoídam§Zm AZoH$ e§H$m {dMmaV Ago, AZoH$ Jmoï>r g_OmdyZ KoV Ago.

Amnë`m bhmZ½`m ~{hUrÀ`m `m e§H$m EoHy$Z kmZoídam§Zm {VÀ`m

AmH$bZj_VoMr, ~m¡{X²YH$ C§MrMr Imobr OmUdV Ago. Ë`m_wio kmZoída

Am{U _wŠVm~mB© `m§À`m_Ü o EH$ {dbjU, Abm¡{H$H$ Aer g_OXma Jw§\$U

hmoV Mmbbr hmoVr.

gmYZoÀ`m Am{U J«§WmÜ``ZmÀ`m AmYmamda Or H$mhr EH$ g_O

"{dÚm Aä`m{gVm§ kmZoídam§'À`m 3 _ZmV C{XV Pmbr hmoVr VrM Ë`m§À`m

~mobÊ`mVyZ _wŠVm~mB© Am{U gmonmZm§Zm àVrV hmoV hmoVr. kmZoída gm§JV hmoVo,

""Á`mbm ê$n dU© JwU ZmhrV Ago gm§{JVbo OmVo, Agm "Vmo' _r AmO S>moio

Page 69: muktabai- 2nd Edition

136 137

e§H$mg_mYmZ H$ê$Z KoV Ago.

""_yiÛmar XmXm ñWm{nbm JUnVr Ÿ& _m`m hr CËnÎmr H¡$er Pmbr &&_m oMm ~§~mi Om o EH$gam & BÀ`mhr AmYmam gm§Jm XmXm &&

~«÷m§S> ì`m{nbo AmH$me H$d{ibo & gd© H$mhr ì`m{nbo _m oZo{M &&_m`m H¡$er XmXm gm§JVm {ZJw©U & _wŠVm~mB© åhUo {^ÝZ \$moS>m &&'' 7

Aem àH$maMo JyT>, JhZ, J§ ra àíZ _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm {dMmaV

Ago.{VMr {Okmgm nmhÿZ kmZoídahr {Vbm ^a^ê$Z kmZ ~moY XoV AgV.AWm©V EH$ Jmoï> ñnï> hmoVr H$s, _wŠVm~mB©Mo ho Oo gmao JhZ àíZ hmoVo Vo

Ho$di ~w{ÕÀ`m dadaÀ`m ñVamdê$Z Ambobo, Ho$di ~m¡{ÕH$ yH$^mJ{dÊ`mgmR>r {dMmabobo àíZ ZìhVo. Ë`m àíZm§nmR>r_mJo àIa gmYZoMr

^a^ŠH$_ Aer nmíd© y_r hmoVr. kmZoídam§Zr {Xboë`m CÎmam§À`m AmYmao_wŠVm~mB© amoOÀ`m amoO ñdV:Mr CÝZVr H$ê$Z KoV hmoVr.

VÎdkmZmMm gImob Aä`mg AgUmao kmZoída _wŠVm~mB©bm VÎdkmZg_OmdyZ gm§JV hmoVo. aoUy åhUOo {Za§OZ Am{U AUy VrM _m`m; `m XmoÝhtÀ`m{_lUmVyZ nU Ë`mVhr _m oÀ`m Am{YŠ`mVyZ XohmMm OÝ_ hmoVmo. doXm§Mo

OÝ_ñWmZ åhUOo kmZmMo CJ_ñWmZhr H$go XohmVM Amho ho hr Ë`m§Zr_wŠVm~mB©bm gm§{JVbo. earam§VJ©V Xhm dm y§Zm aoUyMm åhUOo Ë`m {Za§OZmMm

AmYma AgVmo nU Varhr Vmo Ë`m gdmªnmgyZ doJim AgVmo, Ago kmZoídam§Zrgm§{JVbo. 8 (ñdm_r ñdê$nmZ§XH¥$V "A §J-kmZoídar'V {Xboë`m Q>rnoV øm

Xedm w§Mo dU©Z Ambo Amho. Vo Ago - earamVrb MmbH$eŠVr Or "àmU' {VMoñWmZ oXm§dê$Z Am{U H$m © oXm§dê$Z Xhm àH$ma Ho$bo AmhoV. Ë`mVrb àmU,AnmZ, ì`mZ, CXmZ, g_mZ øm§Zm "n§MàmU' Ago Zmd Amho. ZmJ, Hy$_©,

H¥$H$a, XodXÎm d YZ§O` øm§Zm "Cnn§MàmU' åhUVmV. øm§Mr H$m } AZwH«$_oqeH$, Om§ B©, T>oH$a, CMH$s d earambm nwï>r XoUo hr AmhoV.)

AmÜ`mpË_H$ agmMo {ZË`Zdo godZ H$aUmè`m _wŠVm~mB©bmVÎdkmZmÀ`m ê$j àm§VmV {deof ag Zgmdm Am{U Ë`mMdoir hQ>mVQ>mZo H$mhr

{H«$`m H$ê$Z B©ídaàmßVr H$ê$Z KoD$ nmhÊmmè`m bmoH$m§À`m _mJm©dahr {VMm\$magm {dídmg Zgmdm Ago {XgVo. Vr øm XmoÝhr {df`m§_Ü o \$maer a_V Zmhr.

^ê$Z nm{hbm. _wŠVo, drQ>oda C^r {XgUmar hr _yVu åhUOo gmjmV Á`moVrMr

{ZOÁ`moV Amho ho g_OyZ Ko Am{U Ë`m ^mdZoZo {VÀ`mH$S>o ~K.'' 4

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr {Xboë`m gmYZm_mJm©dê$Z XmoKohr ghàdmg H$arV hmoVo.

_wŠVm~mB©bm Amboë`m e§H$m {VZo kmZoídam§Zm {dMmamì`mV Am{U kmZoídam§Zr{VMo g_mYmZ H$amdo, kmZoídam§À`m _mJ©Xe©ZmZo _wŠVoZo nwT>Mr dmQ>Mmb gwé

H$amdr Ago gmao Mmbbo hmoVo.kmZoída Oo gm§JV AgV Vo _wŠVm ñdV:À`m AZw dmÀ`m H$gmoQ>rda

nS>VmiyZ nmhmV Ago. Amnë`mbm Ambobm AZw d hm kmZXmXmbm Amboë`mAZw dmgmaImM Amho H$s H$mhr doJim Amho, Am{U Vmo doJim Agbm Va VmoVgm H$m `mgmaIo {dMma Vr H$aV Ago. Vgo Vr kmZXodm§Zm {dMmaVhr Ago.

AmÎmmhr VgoM KS>bo hmoVo. g_moa {XgUmar {dR²R>b _yVu hrÁ`moVrMr {ZOÁ`moV Amho, Ago kmZoída åhUmbo hmoVo. nU _wŠVm~mB©bm _mÌ

H$mhr doJio OmUdV hmoVo. _yVu Va gJwU {XgVo nU Vr Ho$di gJwUhr Zmhr.Am{U {ZJw©U åhUmdr Va {ZJw©Uhr Zmhr. {Vbm gJwU åhUmdo H$s {ZJw©U

åhUmdo Agm noM {Vbm nS>bm. gImob {dMmam§Vr {VÀ`m bjmV Ambo H$s,Vr _yVu gJwUhr Zmhr Am{U {ZJw©Uhr Zmhr. nU Amnë`m _ZmZo {Xbobm hr{ZU© ~amo~a Amho qH$dm MyH$ `mMr ImÌr Vr kmZoídam§Zm {dMmê$Z H$ê$

nmhVo. åhUyZ _wŠVm~mB© kmZXodm§Zm åhUVo, ""åhUo _wŠVm~mB© gm§J kmZoídam Ÿ&{dMma hm ~adm H$ê${Z`m§ &&'' 5

_wŠVm~mB©Mm hm àíZ IamoIaM JhZ ñdê$nmMm hmoVm. AmVmVÎdkmZmÀ`m Imob nmÊ`mV {eaÊ`mdmMyZ kmZoídam§Zmhr JË §Va Cabo Zmhr.

Ë`m§Zr {ZJw©UmVyZ gJwwUmMr CËnÎmr H$er Pmbr ho gm§{JVbo. _yiÛmar _yimnmetñWm{nboë`m JUnVrnmer {ZJw©UmMr dñVr H$er Amho Vohr gm§{JVbo.

""{ZJw©UmMm ~w§X gJwUt CVabm Ÿ& H$X©_ Vmo Pmbm EH$mEH$s Ÿ&&'' 6 Ago gw§XaCXmhaU XoD$Z kmZoída hm JhZ {df` gmonm H$ê$Z, CbJS>dyZ XmI{dV hmoVo.

kmZoídam§H$Sy>Z Amnë`mbm g_n©H$ Aer CÎmao {_iVmV Am{U Amnbo

g_mYmZ hmoVo Ago bjmV Ambobr _wŠVm~mB©, ñdV:À`m kmZmV ^a nS>mdråhUyZ, AmVm Ë`m§Zm amoOM H$mhr Zm H$mhr àíZ {dMmê$Z, ñdV:Mo

Page 70: muktabai- 2nd Edition

138 139

JwéH¥$nm Aer AgVo ~mB©, Ago kmZoída åhUVmV. 12

gZXr_Ü o Agboë`m oWn ªVÀ`m A §Jm_Ü o EH$ àH$maMr{dMmam§Mr gbJVm Amho. gwgyÌVm Amho. AmÎmmn ªV AmnU øm ^mJmMm Omo

{dMma Ho$bm Ë`mdê$Z H$mhr Jmoï>r OmUdyZ OmVmV. hm H$mi åhUOo kmZXodAm{U _wŠVm~mB© `m§À`m `m OrdZmVrb, AÜ`mË_àdmgmMm gwédmVrMm Q>ßnmAmho. ZmWg§àXm`mMr Xrjm bm^br åhUyZ Ë`m{df`r EH$ {deof {Oìhmim

_ZmV Amho, gmYZm_mJ© ZwH$VmM H$ibobm Agë`mZo gmYZo{df`rMr EH$CËH$Q> Aer AmdS>, CËgmh _ZmV Amho. kmZXodm§À`m VÎdkmZmÀ`m Aä`mgmMr

OmoS>hr gmYZobm {_iV Amho. _wŠVm~mB© ñdV:À`m gmYZoÀ`m AmYmamdakmZoídam§Zm H$mhr {dMmê$Z, g_OmdyZ KoD$ nmhmV Amho. JwéH¥$nm H$er AgVo,

Vr H$er AmoiImdr ho Oo àíZ {Vbm nS>bobo AmhoV Vo AÜ`mË_-àdmgmÀ`mgwédmVrÀ`m H$mimV nS>Umao àíZ AmhoV. Voìhm Aem `m Zdmo{XV AÜ`mË_-

XeoVyZ "_wŠVm~mB©g {Xboë`m gZXr' Mr gwédmV hmoVo Amho Ago {XgVo._wŠVm~mB©g {Xboë`m gZXr_Ü o Imobda AdJmhZ Ho$bo AgVm Ago

bjmV oVo H$s, ho {bImU Q>ßß`mQ>ßß`mZo Pmbobo Amho. Amnë`mbm OmUdV

amhVo H$s, gdmªMr gmYZm MmbyM Amho. XrK©H$min ªV Mmby Amho. VÎdkmZmVd{U©boë`m Jmoï>tMm ñd-AZw yVrÀ`m AmYmamda nS>Vmim KoÊ`mMo H$m_ Mmby

Amho. AÜ`mË_àm§VmVrb ZdZdrZ Q>ßno Amobm§S>bo OmV AmhoV. Ë`mQ>ßß`mdê$Zhr {dMmam§Mr, AZw dm§Mr XodmUKodmU Mmby Amho. _wŠVm~mB©bm

AmVm `m ZdrZ Q>ßß`mdahr H$mhr e§H$m oS>gmdV AmhoV. Ë`mg§~§Yr Vr AmVmkmZXmXmbm H$mhr {dMmê$ nhmV Amho.

nm¡{U©_oÀ`m {Xder M§ÐmMm AñV ìhmdm Ver Amnë`m XohmMr AdñWm

hmoV Agë`mMo {Vbm OmUdbo Amho. H$U© ~§X hmoVmV, ZoÌ PmH$bo OmVmV, Xoh{dH$i hmoVmo, Xe ndZm§Mr hS>~S> CS>Vo Voìhm gX²Jwé ghH$m`m©bm H$go YmdyZ

oVmV ? Xohmbm _mojJVr H$er àmßV hmoVo ? Am{U Ë`mgmR>r H$moUVo gmYZH$amdo ? ho gmao àíZ AmVm _wŠVm~mB© kmZXodm§Zm {dMmê$ nmhVo Amho. 13

AmVm `m {R>H$mUr, àíZm§Mo ~Xbobo ñdê$n ho {VÀ`m ~Xbboë`m CÀMñVamdarb OmUrdoVyZ Ambobo Amho ho ñnï>nUo OmUdVo. `mVrb "Xohmgr H¡$gr

Mm¡è`m§er `moZtMm oaPmam H$gm MwHo$b, gdmªVyZ doJim AgUmam "Vmo' hmVr

H$gm oB©b ho OmUyZ KoÊ`mVM {Vbm ag Amho Ago {XgVo. Vgo Vr kmZoídam§Zm{dMmaVoXoIrb, ""gdmªVw{Z doJim hmVt H¡$gm oB© Ÿ& åhUo _wŠVm~mB© gm§Jm

XmXm Ÿ&&'' 9

Á`m_YyZ "Vmo' àmßV hmoV Zmhr Aer H$moUVrhr H¥$Vr H$amd`mMr ZmhrAer _wŠVm~mB©Mr YmaUm {XgVo. ho OmUdyZM H$s H$m` kmZXod AmVm JwéàmßV

_mJm©Mo _hÎd à{VnmXZ H$ê$Z gm§JV AmhoV. AmgZ, àmUm`m_ B. {H$VrhrJmoï>r Ho$ë`m Am{U Oa JwéH¥$nm Zgob Va Vmo hmVr bmJV Zmhr ho Ë`m§Zr oWo

ñnï> Ho$bo. da dU©Z Ho$boë`m XendZm§nojm Amnbm Jwéà{UV gmo@h_² H$gmdoJim Amho Ë`mMr Iw~r kmZoída BWo _wŠVm~mB©bm gm§JV AmhoV. Vo åhUVmV,

""~«÷m§S>r aoUy Zm§Xo gXmo{XV Ÿ& gmoh§ Ë`mMm Am§V OmV Ago Ÿ&& Xhm ndZm doJimgmoh§ Vmo AMi Ÿ& aoUy Ë`mMm Ioi gXmo{XV Ÿ&& kmZXod åhUo EoH$ _wŠVm~mB© Ÿ&

JwéH¥$n| gmoB© H$imo oB© Ÿ&&'' 10 gmo@h_² gmYZoMr Á`mbm CÎm_ OmU Amho Ë`mbmkmZoídam§À`m `m {dYmZmVrb __© {deofËdmZo ñnï> hmoB©b.

JwéH¥$noMo _hÎd oWo _wŠVm~mB©bm OmUdbo Amho nU {Vbm àíZ

nS>VmV, EImÚmda JwéH¥$nm Pmbr Amho qH$dm Zmhr ho Ë`mZo H$go AmoiImdo ?XrK©H$mi gmYZm H$ê$Zhr AmnU H$moR>o AmhmoV, Zo_Š`m H$moUË`m AdñWoV

AmhmoV `mMm A§XmO Ambm Zmhr Va ? Va Aem doir H$m` H$amdo ? ì`mg,dmpë_H$s, doX `m gmè`m§Zm XoIrb Á`mMm nma bmJbm Zmhr Agm Vmo,

B§{Ð`mdoJim, _Z ~w{Õ {Zamim Vmo, gdmª_Ü o ì`mnbobm Amho ho AmoiImdo VarH$go ? _wŠVm~mB© kmZXmXmbm ñdV:Mm g§Xoh \o$S>Ê`mgmR>r {dZ{dVo. 11

JwéH¥$nm H$er AgVo Vo AmVm kmZoídam§Zr _wŠVm~mB©bm gw§Xa CXmhaU

XoD$Z ñnï> Ho$bo Amho. nm¡{U©_oÀ`m {Xder Agbobm M§Ð JwßV ìhmdm Vgm Ord_m o_Ü o «m§V OrdZ OJV AgVmo. AmH$memV Ad{MV ~rOoÀ`m H$moarMm Ogm

CX` hmoVmo Am{U _J nwT>o nwT>o Vmo M§Ð H$boH$boZo dmT>V OmVmo Vgm OrdhrOÝ_mZwOÝ_rÀ`m AZoH$ AZw dmVyZ dmT>V AgVmo, {eH$V AgVmo, nyU©ËdmH$S>o

OmV AgVmo Am{U _J `mo½` doir Ë`mMr Jwéer JmR> nS>Vo. _J Vo AemOrdmbm X`mÑï>rZo gmYZm_mJ© gm§JVmV, _yimH$S>o OmÊ`mMm _mJ© gm§JVmV.

Page 71: muktabai- 2nd Edition

140 141

R>ody Ÿ&&' ømgmaIo àíZ {Vbm nS>VmV. kmZXmXmZo EdT>o gm§JyZgwÕm Amnë`mbm

Vo ZrQ>go AmH$bZ Pmbo Zmhr, `mÀ`m~X²XbMo EH$ àH$maMo AmoemibonU{VÀ`m _ZmV Amho Ago oWo {XgVo. Am{U åhUyZ ""YmHw$Q>o ^md§S> KoVbrgo

Ami Ÿ& _wŠVm~mB© b{S>dmi Vw_Mr XmXm Ÿ&&'' 15 Aem bmKdrnUmZo VrkmZXodm§Zm oWo {dZdVmZm {XgVo.

kmZXodm§Zr VmoM ^mJ oWo nwÝhm CbJS>dyZ XmI{dbm. Vo _wŠVm~mB©bm

gm§JV AmhoV, ""kmZXod åhUo EoH$m _wŠVm~mB© Ÿ& gX²JwéMo nm`t _Z R>odr Ÿ&& H$ar{ZOÜ`mg gmoh§JmMm ~mB© Ÿ& B§{Ð`mgr Zmhr arK VoWo Ÿ&& ...... H$ê${Z CnmofU

_yiÛma ~wOdmoZ Ÿ& qbJñWmZr MaU R>odt ~mB© Ÿ&& ~«÷m§S>mhy{Z AmoT>mdm gmoh§J &{ÌdoUr AmgZ Kmbr ~mB© && › Vmo{M Jwé & gmoh§ Vmo{M {ed & `m XmohtMm bmKd

H$atdmo ~mB© && EoŠ` Pmë`mdar CR>ob ~§~mim & H$moQ>r gy ©H$im àH$meë`m &&IoMar ho _wÐm ZmgmJ«r Ñï>r & ñd § y nmR>r nmoQ>r ^abm ~mB© && kmZXod åhUo EoH$

_wŠVm~mB© & `mnaVm Zmhr CnXoe AmVm§ &&'' 16

AmVm _mÌ _wŠVm~mB©bm `m _mJm©Mm Iam ~moY Pmbm; Zo_H$m CbJS>mPmbm. Vmo CbJS>m Pmë`mda Ë`mMr gmjmV àMrVr KoÊ`mgmR>r Vr PQy>

bmJbobr AgUma ho AmVm oWo CKS> hmoVo. `m _mJ©Xe©ZmÀ`m AmYmamda_wŠVm~mB©Zo AmVm H$R>moa gmYZo_Ü o ñdV:bm JmSy>Z KoVbo AgUma ho

Amnë`mbm OmUdm`bm bmJVo. Aem H$R>moa VníM }Mm n[aUm_ åhUyZEH${Xdg Agm Ambm H$s Ooìhm Vr Apñ_Vmnyd©H$ åhUVo, ""Pmbr ~«÷àmßVr

_wŠVm~mB©.'' Ë`m AZw dm~X²Xb Vr kmZoídam§Zm gm§Jy bmJbr,""ghO g_m{Y bmJbr {ZJw©Ur Ÿ& Iw§Q>brgo dmUr Z Mbo nwT>o &&Iw§Q>bm hm eãX am{hbm ì`dhma & Pmbm gmjmËH$ma gXmo{XV &&

Jimbr B§{Ð o am{hbogo _Z & Pmbo _hmeyÝ` EH$mEH$s &&'' 17

_wŠVm~mB©Zo BVŠ`m AënmdYrVM àmßV H$ê$Z KoVboë`m CÀM XeoMr OmUrd

kmZXodm§Zm Pmbr. _wŠVm~mB©g Ë`m§Zr AË §V g_mYmZmZo åhQ>bo,""åhUo kmZXod EoH$ _wŠVm~mB© Ÿ& CKS>r g_mYr KoB© OJm_mOr Ÿ&&

AmR>do g_m{YMo A§J Ambo VwO Ÿ& AmVm Zmhr H$mO Am{UH$m§gr Ÿ&&''_wŠVm~mB©Zo {gÕ H$ê$Z KoVboë`m AZw dmMo dU©Z EoH$VmZm kmZoídam§Zm AmVm

Pmbr _mojJVr' hm àíZ {deof bjmV KoÊ`mOmoJm Amho. oWo _wŠVm~mB©

Ordmbm _mojJVr àmßV ìhmdr åhUyZ àíZ {dMmaV ZgyZ Xohmbm _mojJVr àmßVhmoÊ`m{df`r H$mhr {dMmaV Amho. Am{U Ë`mgmR>r "H$moUVo gmYZ H$ê$ XmXm' hm

{VMm àíZ Amho. `mMm gImob {dMma H$aUo Amdí`H$ Amho. H$maU_wŠVm~mB©bm ZmWg§àXm`mÀ`m XrjoZo gmo@h_² gmYZm AmYrM {_imbobr Amho.`m gmYZoÀ`m gmhmæ`mZo Vr H$mhr EH$ {d{eï> Q>ßnmhr MTy>Z Ambr Amho Am{U

Varhr Vr AOyZ gmYZm H$moUVr H$amdr hm àíZ {dMmaV Amho. Voìhm XohgwÕmn[ad{V©V H$aÊ`mgmR>r H$moUVr gmYZm H$amdr Agm {VMm àíZ Amho ho oWo ñnï>

hmoVo. àmßV Ho$boë`m AdñWoda Vr g_mYmZr hmoD$Z H$YrM {dgmdVmZm {XgVZmhr. AÜ`mË_àm§VmVrb daMo daMo C§M Q>ßno {Vbm IwUmdV amhVmV Ago

{XgVo. A§{V_V: _wŠVm~mB©Zo ñdV:À`m OrdZmV Omo ñdê$nmH$ma hmoÊ`mMm Am{U{MaH$mi A §J eara àmßV H$ê$Z KoÊ`mEdT>m Omo {dH$mg XmI{dbm, Ë`mÀ`m

H$mhr n{hë`md{hë`m nmD$bIwUm `m àíZm_Ü o Amnë`mbm nmhmd`mg{_iVmV.

kmZoída åhUV AmhoV, ""~mio, Xohmbm Á`m_wio _moj àmßV hmoB©b Vo

gmYZ EoH$. _m ogr g§H$ën H$amdm, dO«mgZ Kmbmdo, gX²JwéMo Ü`mZ H$amdo.› hmM Jwé Am{U gmo@h_² Vmo {ed Amho Ago AmoiIyZ `m XmoÝhtÀ`m

gmhmæ`mZo {H$_`m gmÜ` H$ê$Z Ko. ZmgmJ«r Ñï>r R>od, gmoh§Jmgr Jmoï>r H$a.åhUOo aoUy, Vo {Za§OZ VÎd nmR>rnmoQ>r ^abo Agë`mMm àË`` oB©b. Aem

arVrZo gpÀMXmZ§X ^abm H$s Ë`mVyZ _hmeyÝ`mMm CX` hmoB©b. Ë`m_Ü o brZPmbo H$s Amnna CaUma Zmhr. Am{U Ago Pmbo åhUOo gX²JwéMr Iar nyU© H¥$nmPmbr Ago Vy g_O.'' 14

na§Vw `m EdT>çm ñnï>rH$aUmZo, _wŠVm~mB©bm `m _mJm©Mm Zo_H$mCbJS>m Pmbm Zgmdm Ago {XgVo. _wŠVm~mB©Zo ñdV: `mMm àË`` KoÊ`mMm

à`ËZ Ho$bm Agmdm nU {Vbm Vo O_bo Zgmdo Ago {XgVo. Am{U åhUyZMVwåhr Á`m Jmoï>r gm§JV AmhmV Ë`m àË`jmV H$em H$amì`mV Vo H¥$nm H$ê$Z _bm

gm§Jm Ago Vr kmZXodmbm {dZdV Amho. "H¡$go dO«mgZ H¡$go V| _ZZ Ÿ&B§{Ð`m§gr X_Z H¡$go H$ê§$ Ÿ&& H¡$go H$ê$ XmXm gmoh§Jmgr Jmoï>r & ZmgmJ«r Ñï>r H¡$gr

Page 72: muktabai- 2nd Edition

142 143

Á`m H$mhr N>Q>m AgVmV Ë`m gd©M N>Q>m Ë`m§Zr dmnaboë`m g§X^m©V `mo½`M

AgVmV. Ago Ë`m§À`m dmL²>_`mV AZoH$dma AmT>iyZ oVo. VgmM hm "gZX'eãXhr Amho.

JmoajZmWH¥$noMm àg§J Ooìhm nwT>o _wŠVm~mB©À`m Am wî`mV KSy>Z AmbmVoìhm kmZoídam§Zm hr gZXrÀ`m doir Pmbobr Ë`m§Mr ~mobUr AmR>dV AgmdrVAgo {XgVo. Ë`m§Mm hm ^md _wŠVm~mB©nmer H$gm ì`ŠV hmoVmo ~Ky.

"Vw_Mr {_ï>m{_ï> ~mobUr Ÿ& Vo Xn©Umhÿ{Z {deof XoIUr & \$ma {dgabmoWmoS>r _Zr & Yabr Amho Vr && 1 && Vwåhr AJå` Jmogmdr & dñVw gm§JVm§ {ZË`

Zdt & Amåhr boHw$ao bmKdr & N>m§{XñV{M && 2 && Amåhr AmirMo AmiwH$s nyU© &AmdS>r _mJmdo AmdS>o _Z & Vo Vw_Mo Amåhm§ ~mobUo & Ioi dmQ>o && 3 && Vwåhm§{g

O| AmdS>r ~mobmdo & Vo AJå` Vwåhm§ AmYr R>mdo & Amåhr ~moby ho hmoB©b Zdo &OwZmQ> OwZo {Zd¥{Îm_m o && 4 &&' 21 ({Zd¥{ÎmZmW Am{U _wŠVm~mB© `m§Mm EH${ÌV

Agm hm CëboI Amho. {Zd¥{Îm Am{U _wŠVm~mB© `m§V {^ÝZVm Zmhr AgokmZoídam§Zr BVaÌ EH$m A §JmV åhQ>boM Amho.)

_wŠVm~mB©Mr `mo½`Vm AmoiIë`mZ§Va kmZXodm§Zm àíZ nS>bm Agmdm

H$s, Amnë`mbm bhmZnUr àíZ {dMmaUmar Vr hrM H$m ? H$s {VMo àíZ{dMmaUo åhUOo EH$ Ioi, brbm hmoVr ? AmnU Oo H$mhr ~moby Omdo Vo {Vbm

AmYrM _m{hVr Amho Voìhm AmVm ~mobmdo Var H$go hm àíZ kmZoídam§Zm nS>bmAgmdm Ago oWo {XgVo.

_wŠVm~mB© _mÌ {Zd¥{Îm Am{U kmZXod `m§À`m{df`r H¥$Vk Amho.Á`m§À`m_wio Amnë`mbm CÀM Xem àmßV Pmbr Ë`m§À`m~X²Xb _wŠVm~mB©À`m_ZmV _mÌ Anma Aer H¥$VkVoMr ^mdZm {Z_m©U hmoVo. {VÀ`m _wImVyZ Ago

CX²Jma ghOrM àñ\w${Q>V Pmbo,""{Zd¥{Îm H¥$noMr nmCQ>r Ÿ& kmZ gmonr Hw$gw_H$m§Vr Ÿ&

{dambr _wŠVnUmMr _wpŠV Ÿ& Amnw{b`m Ÿ&&'' 22

***************

{gÕ dmaemMr AmR>dU Pmbr. `m gd© ZmWm§Zr, `mo½`m§Zr, {Zd¥{ÎmZo Amnë`mbm

CÕ{abo Amho `mMr Ë`m§Zm OmUrd hmoVo. Am{U Vo _wŠVm~mB©g åhUVmV,kmZXod åhUo EoH$ _wŠVm~mB© Ÿ& {Zd¥{ÎmMo nm`r gd© gwI Ÿ&&'' 18

"CKS>r g_mYr' KoÊ`mEdT>r _wŠVm~mB©Mr `mo½`Vm Amho ho kmZXodm§Zm AmVmOmUdbo Amho.

AmVm oWo _wŠVm~mB©À`m gZXrVrb AIoaMm ^mJ oVmo. `m_Ü o

kmZoída gm§JV AmhoV,""AR>am A §Jm§Mr H$amoZr gZX Ÿ& R>odmdr AI§S> AmnUmnmer Ÿ&&

AmVm ho{M Jmoï>r Z H$ar àJQ> Ÿ& R>odmdr ho JwßV AmnUmnmgr Ÿ&&àJQ> H$[aVm§ hmo _mÌmJ_Z Ÿ& kmZXod åhUo AmU {Zd¥ÎmrMr Ÿ&&'' 19

Á`m _wŠVm~mB©bm AmVm ~«÷àmßVr Pmbobr Amho {Vbm AmVm hrdarb Jmoï> gm§JÊ`mMr Amdí`H$Vm Zmhr, ho Amnë`m bjmV oVo. AmUIr EH$

Jmoï> Aer H$s, hoM JwøkmZ Zm_Xod d H$~ram§Zmhr bm^bo Agë`mMm CëboI`mM A §JmV Amho. Voìhm oWo EH$ Jmoï> {ZpíMVnUo OmUdVo H$s, hm OmoAR>amdm åhUOo eodQ>Mm A §J Amho Vmo kmZoídam§Zr Z§VaÀ`m H$mimV H$moUm

Xwgè`m JwénwÌmbm CX²XoeyZ gm§{JVbm Amho. AÜ`mË_ àm§VmVrb `m Jwø Jmoï>rBVam§g_moa CKS> H$ê$ Z oV Agm enWnyd©H$ AmXoe kmZoídam§Zr Ë`mbm {Xbm

Amho, Ago {XgVo."JwéH¥$nm H$er AgVo' øm _wŠVm~mB©À`m àmW{_H$ àíZm§nmgyZ Vo

"Pmbr ~«÷àmßVr _wŠVm~mB©' `m AdñWm§VaUmn ªVMo AJXr gwñnï> Ago {MÌ`m gZXr_YyZ nmhmd`mg {_iVo. Am{U åhUyZ _wŠVm~mB©Mm ~«÷àmßVrn ªVMmAmÜ`m{Ë_H$ OrdZàdmg nmhmd`mMm Pmë`mg Amnë`mbm `m gZXrH$S>oM

An[ahm ©nUo dimdo bmJVo.kmZoídam§Zr _wŠVm~mB©bm oWo EH$ àH$mao gZXM {Xbr Amho Ago

{XgVo. "Vw_À`m gX²Jwébm åhUOo _wŠVm~mB©bm _r ñdV§Ì gZX {Xbr Amho,'Ago kmZoídam§Zr "kmZXod Voh{Ver' _Ü o Mm§JXodmbm gm§{JVbo Amho. 20

"gZX' åhUOo gaH$maMo {eŠH$mnÌ qH$dm XmZnÌ qH$dm AIË`manÌ.kmZXod qH$dm _wŠVm~mB©Mo eãXbmKd Ago Amho H$s, EH$m eãXmbm AWm©À`m

Page 73: muktabai- 2nd Edition

144 145

Ë`m_wio VmQ>rÀ`m A^§JmMr nmíd©^y_r åhUyZ Vr Am»`m{`H$m _hÎdnyU© _mZVmoV Zmhr. `mMo EH$ H$maU Ago H$s, {Zd¥{Îm- kmZoídam§Zm XaamoOM H$moamÝZ _mJyZ

AmUmdo bmJV Ago. XaamoO bmoH$m§À`m qZXobm Vmo§S> Úmdo bmJV Ago. Voìhm

Ë`mMr gd` Pmboë`m Am{U Vmo An_mZ Zoh_rM ghZ H$aUmè`m kmZoídam§Zm

EH$m {d{eï> {XderM Ë`m Jmoï>rMm amJ `oÊ`mMo H$m` H$maU; Vo ñnï> hmoV Zmhr.

Xwgam _wÔm Agm H$s, g§Ý`memMr nmoa§ åhUyZ {hUdbo Jobobo kmZoída Oaê$gyZ ~gbo Va Ë`m§Zm g_OmdÊ`mgmR>r _wŠVm~mB©bm gmYr gmonr ^mfmhr

dmnaVm Ambr AgVr. Ë`mgmR>r {dídnQ>, ~«÷Xmoam Aer CÀM nma_m{W©H$ ^mfm

dmnaÊ`mMr H$mhrM JaO ZìhVr. VmQ>rÀ`m A §JmVrb CÀMñVar` CnXoemdê$Z

Ago dmQ>Vo H$s EdT>o jwëbH$ H$maU Ë`mMr nmíd©^y_r Agy eH$V Zmhr.

AmUIr EH$ Jmoï> Aer H$s, _wŠVm~mB© oWo kmZoídam§§Mr Or {dZdUr H$aVAmho Ë`m_Ü`o `moJr, g§V, gmYw Agm dma§dma CëboI Ambobm Amho.Ë`m§Mr

bjUo Vr ñnï> H$ê$Z XmI{dV Amho. Am{U Ago H$aVmZm, kmZoída ho Ë`m

g§V,gmYw§gmaIo AmhoV hm {VMm ^md Amho ho `mV ñnï> OmUdVo. kmZoídam§H$S>o

nmhÊ`mMm _wŠVm~mB©§Mm Ñ{ï>H$moU H$moUVm hmoVm ho darb eãXm§_YyZ ñnï> hmoVo.

Voìhm AmnU_mÌ kmZoídam§À`m `m àg§JmH$S>o "_mUyg åhUyZ Ë`m§Mo dmJUo'`mÑï>rZo nmhUo MwH$sMo Amho; hohr bjmV KoÊ`mgmaIo Amho.

`m~m~VrV AmUIr EH$ _hÎdmMr ~m~ {dMmamV KoÊ`mOmoJr dmQ>Vo.

kmZoídamXr Mmahr ^md§S>o hr AdVmar hmoVr Am{U åhUyZM Vr gd©OU EH$m

Agm_mÝ` nmVirdê$ZM H$m`_ dmdaVmZm {XgVmV. AdVmar ì`ŠVtÀ`m

OrdZmMo ñnï>rH$aU H$aVmZm AÜ`mË_emñÌ Ago gm§JVo H$s, _mZdmbm{dH$mgmMm _mJ© XmI{dÊ`mgmR>r; "{Xì` eŠVr' AdVmar ì`ŠVrÀ`m ê$nmZo

_mZdr Xoh YmaU H$aVo, Vr eŠVr _mZdr àH¥$Vrhr YmaU H$aVo. nU Ago

AgVmZmhr Ë`m AdVmar ì`ŠVtMo, ñdV:_Yrb {Xì`ËdmMo ^mZ H$Yrhr Zmhrgo

hmoV Zmhr. åhUyZM kmZoídam§À`m `m àg§JmMo dU©Z "Ho$di ñdV:bm H$moamÝZ

Z {_imë`mZo kmZoída égbo' Ago H$aUo åhUOo ñdV:_Yrb {Xì`ËdmMo ^mZVo {dgabo Ago _mZUo hmo`. na§Vw kmZoída `m AdVmar ì`ŠVr~m~V Vo eŠ`

Zmhr Ago AmnU _mÝ` H$ê$ eH$Vmo. Voìhm bmoH$m§À`m ñVwVrqZXonbrH$S>o Jobobo

VmQ>rMo A §J : kmZoídarÀ`m {Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV

g§» oZo Aën nU Ame`mZo g_¥Õ AgUmao Ago _wŠVm~mB©Mo VmQ>rMoA §J. bhmZ½`m, b{S>dmi _wŠVmB©Zo Amnë`m Wmoaë`m ^mdmMr - kmZXodm§MrA{YH$madmUrZo KmVbobr g_OyV ho `m A §Jm§Mo ñdê$n Amho. _wŠVm~mB©Zo

kmZoídam§Mr g_OyV H$mT>mdr Agm àg§J H$Yr {Z_m©U Pmbm Agmdm ?kmZoídam§Zr VmQ>r bmdyZ ~gÊ`mEdT>o Zo_Ho$ H$m` KS>bo Agmdo ? `m{df`r

bmoH$_mZgmZo VH©$ Ho$bm Vmo Agm -"kmZoídam§Zm H$moamÝZ _mJVmZm XaamoO g_mOmMr CUrXwUr, ~mobUr,

AdhobZm, Cnojm ghZ H$amdr bmJo. EH$Xm hm gd© àH$ma Agø Pmbm Am{UË`m_wio {dfÊU Pmbobo kmZoída PmonS>rMo Xma ~§X H$ê$Z ~gbo.' 1 Voìhm `m

égboë`m ^mdmMr d{S>bH$sÀ`m ZmË`mZo _wŠVm~mB© g_OyV KmbVo Vr VmQ>rÀ`mA^§Jm§À`mÛmam. Aer `m~m~VrV ê$T> g_OyV Amho.

hr g_OyV ê$T> hmoÊ`mg VmQ>rÀ`m A §Jm§_Ü o H$moUVm AmYma {_iVmo

H$m? ho nmhÿ Jobo AgVm - "{dídamJo Pmbo dÝhr Ÿ& g§Vo gwIo ìhmdo nmUr' ho{dYmZ Ñï>rg nS>Vo. Am{U Ë`mÀ`m AmYmao hr Am»`m{`H$m {Z_m©U Pmbr

Agmdr ho bjmV `oÊ`mgmaIo Amho.g§Vgm{hË`mÀ`m nwîH$iem Aä`mgH$m§Zrhr hrM Am»`m{`H$m AmYma^yV

Yê$Z Ë`mdê$Z H$mhr {ddoMZ Ho$bo Amho.`m Aä`mgH$m§À`m {ddoMZmVyZ H$mhr Jmoï>r g_mZËdmZo AmT>iVmV. Ë`m

Aem - 1) VmQ>rMo A^§J ho Ame`ÑîQ>çm \$maM gKZ AmhoV. 2) _wŠVm~mB©§Mo

EH$ AmJiodoJio Xe©Z `m_YyZ KS>Vo. 3) kmZoídam§Zr Amnbr Zoh_rMrg§VËdmMr nmVir gmoS>br Am{U Vo gm_mÝ` nmVirda CVabo AmhoV; Agm hm

AndmXmË_H$ àg§J hmo` H$s Á`m_YyZ Ë`m§Mo _mUygnU CKS> hmoVo.na§Vw øm H$moUË`mhr H$ënZm _ZmV Z ~miJVm EH$m _moH$ù`m _ZmZo

AmnU `m A^§Jm§Zm gm_moao Jobmo Va EH$ doJioM Xe©Z `mVyZ KSy> eH$Vo.

darb gd© {ddoMZm§gmR>r, H$moamÝZ Z {_imë`mZo égbobo kmZoída hr Or

Am»`m{`H$m AmYma^yV Yabr Amho Ë`mV H$mhr Xwdo H$ÀMo AmhoV Am{U

Page 74: muktabai- 2nd Edition

146 147

amJmdbo AgVrb Am{U _wŠVm~mB©Zo Ë`m§Zm CnXoe Ho$bm Agob hoM _wir

g§^dZr` dmQ>V Zmhr.' 4

na§Vw ho _V OgoÀ`m Vgo ñdrH$maVm `oV Zmhr. kmZoída ñdV:À`m

Pmboë`m d¡`pŠVH$ An_mZmZo amJmdUo g§^dV Zmhr, ho _mÝ`. na§Vw åhUyZ g§VPmbm H$s Vmo amJmdVM Zmhr Ago Zmhr. _mÌ øm g§VmnmMo ñdê$n \$ma {^ÝZAgVo. ñdV:À`m g§Hw${MV ~wÕrVyZ Ambobm Vmo ñdmWu g§Vmn ZgVmo. Va g§§Vm§Mo

_Z ho {díd_Zmer VmXmËå` nmdbobo Agë`mZo {díd_ZmdaM Ooìhm H$mhrAmKmV hmoÊ`mgmaIr n[apñWVr g_moa `oVo VoìhmM Vo g§VmnVmV. Iè`m ewÕ

kmZmda eãXnm§{S>Ë`mMr hmoUmar Hw$aKmoS>r hr EH$§Xa g_mO_ZmdaM AmKmVH$aUmar KQ>Zm hmoVr. Am{U Ë`mMm g§Vmn kmZoídam§Zm `oUo hr KQ>Zm g§VËdmÀ`m

nmVirdahr ghO ñdm^m{dH$ Amho. Ë`mV Ë`m§Mm H$_rnUm Zmhr qH$dm Ë`m_wioË`m§Mo loð>Ëd Vgy^ahr H$_r hmoV Zmhr.

gd©Ì {XgyZ `oUmao eãXnm§{SË` ~KyZ g§VßV Pmbobo kmZoída kmZmMrH$dmS>o PmHy$Z ~gbo øm H$ënZobm àË`jmV H$moUVm AmYma {_iVmo H$m Vo AmVmAmnU nmhÿ. VmQ>rÀ`m A^§Jm_Ü`o AJXr gwédmVrgM Agm CëboI `oVmo,

"eãXemñÌo Pmbo Šboe Ÿ& g§Vr _mZmdm CnXoe Ÿ&&' 5 `mVrb "eãXemñÌo' hmeãX _hÎdnyU© Amho. bmoH$m§À`m eãXm§Zr Zìho, bmoH$m§Zr bmdboë`m ~mobm§_wio

Zìho Va eãXemñÌm_wio Šboe ìhmdm Aer H$mhrVar n[apñWVr `mbm H$maUr^yVPmbr Agbr nm{hOo ho `m_YyZ CKS> hmoVo. nmoH$i eãXemñÌmÀ`m ^mamZo XS>nyZ

OmUmar d ZmJ{dbr OmUmar gm_mÝ` OZVm nmhÿZ kmZoídam§Mo A§V:H$aUH$idibo AgUma hr Or H$ënZm AmnU Ho$br Vr `mg Yê$Z Amho ho `oWoñnï> hmoVo.

ñdV: kmZoída_hmamOm§À`m A^§JmVhr Ë`m§À`m "ñdV:bm ~§{XñV H$ê$ZKoUo' `m H¥$Vrbm nyaH$ Ago {dMma `oVmV. Vmo A^§J _wimVyZM

Aä`mgÊ`mgmaIm Amho."AkmZ ñdê$n {ZO {dMm[aVm Ÿ& g§Xoh VÎdVm Km{bVmVr Ÿ&&

H¡${M Jm {dlm§{V XwO©ZmÀ`m g§Jr & XmQ>mo{Z`m ^moJr ZaH$ Xw:I &&{df`mH$maUo Omhbo Jwé {eî` & AZw^d Aä`mg ñdßZr Zmhr &&

kmZoída Ë`m§À`mda Pmboë`m QrHo$_wio o égyZ ~gVmV hr H$ënZm _mÝ`

hmoÊ`mgmaIr Zmhr.EH$Xm hr {_Ï`m H$ënZm _mJo gmabr Var nwÝhm EH$ àíZ {eëbH$

amhVmoM. H$moUË`m {Z{_ÎmmZo _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm g_OmdyZ gm§JV Amho ?_wŠVm~mB©Mo Ë`m§Zm VmQ>r CKS>Ê`mg {dZdUo `m_mJo Zo_Ho$ H$m` XS>boboAmho ? Voìhm Ë`mMm emoY KoV AgVm àñVwV g§emo{YHo$g Ago AmT>ibo H$s,

kmZoídam§Zm Ë`m§À`m OrdZmV Á`m H$Qw>dmñVdmbm gm_moao Omdo bmJbo Ë`mË`m§À`m AZw^dmVyZ Ë`m§Zm VËH$mbrZ g_mOmMo dmñVd Xe©Z KS>bo.

g§gmaVmnmZo ÌñV Pmbobo Ord ~mødofYmar T>m|Jr gmYw§Mm Aml` H$aVmV hoË`m§Zm {Xgbo. VgoM `m Ordm§À`m ^moionUmMm \$m`Xm KoD$Z ñdV:À`m

eãXnm§{S>Ë`mÀ`m AmYmamda Ë`m§Zm \$gdy nmhUmao n{T>H$OZhr Ë`m§Zm {Xgbo.VËH$mbrZ n§{S>V dJm©Mm H$Qw>AZw^d ñdV: kmZoídam§Zmhr Ambm hmoVm, ho

Ë`§mÀ`m M[aÌmdê$Z Amnë`mbm _mhrV Amho. ""_wŠVnUo ~«rX ~m§Ymo{Z`m{ÛO & ZoUVr Vo ~rO Ho$edhar &&'' 2 hm _wŠVm~mB©§à_mUoM kmZoídam§MmhrAZw^d hmoVm. kmZoídam§À`m Ñï>rg nS>bo Vo Ë`m n§{S>Vm§Mo eãXnm§{S>Ë` Am{U

Ë`m AmYmamda n[anwï> Pmbobm Ë`m§Mm Ah§_Ý` ^md. Amnë`mbm gmao H$mhrH$iVo `m Ë`m§À`m ^y{_Ho$VyZ Ë`m§À`mH$Sy>Z Iè`m kmZr ì`ŠVtMr hmoUmar Cnojm

kmZoída nmhV hmoVo, ñdV: AZw^dV hmoVo.Am{U `m gdmªMm EH$ n[aUm_ åhUyZ kmZoídam§Zr ñdV:À`m _Zmer Agm

{ZU©` KoVbm Agmdm H$s AmVm nwao Pmbo, `m bmoH$m§Mm g§nH©$hr ZH$mo Am{UË`m§Zm H$mhr gm§JUo, {eH${dUohr ZH$mo. AmnU ñdV: Amnë`m AmË_pñWVrVH$m`_ amhmdo hoM ~ao. hm Ë`m§Mm {ZU© åhUOo kmZoídam§Zr VmQ>r bmdyZ ñdV:bm

~§{XñV H$ê$Z KoUo hmo`.kmZoída `oWo g§VßV Pmbo AmhoV hr Jmoï> `oWo CKS> Amho. ""Ahmo H«$moYo

`mdo H$mR>o Ÿ& AdKo AmnU {ZKmoQ>o Ÿ&&'' 3 Aer g_OmdUr _wŠVm~mB© oWo H$aVmZm{XgVmV. `mdê$Zhr kmZoída H«$moYm{dï> Pmbo AmhoV ho bjmV `oVo. Vr Jmoï>

ZmH$maÊ`mMo H$mhrM H$maU Zmhr.`mg§~§Yr Agohr EH$ _V AmT>iVo, "... kmZoída IamoIaM H$moUmda Var

Page 75: muktabai- 2nd Edition

148 149

H$ë`mUmnojmhr {Z{d©H$ën g_mYrMr AmoT> Vrd«VoZo bmJbr hmoVr `mg§X^m©V

am_H¥$îU na_h§gm§Zr Ë`m§Zm g_O {Xbr, ""Hw$R>o `mo½`doir EImÚm {dembdQ>d¥jmg_mZ dmTy>Z eoH$S>mo hOmamo bmoH$m§Zm em§VrMr gmdbr Xoerb Vo gmoSy>Z

ñdV:À`m _wŠVrgmR>rM gmaIr VS>\$S> ? BVHo$ jwÐ Ü`o` VwPo ?'' 8

kmZoídam§À`m ~m~VrV ho H$m`© _wŠVm~mB©Zo Ho$bo Amho.""_m`m g_yi Zwao Ooìhm & {díd ~«÷ hmoB©b Voìhm &

Eogm C_O Am{XA§Vr & _J gwIr ìhmdo g§Vr &&'' 9

Ago _wŠVm~mB© `oWo åhUVmV. {díd Ooìhm ~«÷ hmoB©b VoìhmM g§Vm§Zr gwIr

ìhmdo. Vo hmoV Zmhr Vmon`ªV _Ü`oM ñdV:À`m AmË_gwIm_Ü`o _½Z amhmdo Am{U{dídmbm _m`oÀ`m hmVr VgoM gmondyZ Úmdo hr ^y{_H$m g§Vm§Zo KoUo `mo½` Zmhr

ømMr ñnï> OmUrd _wŠVm~mB© `oWo XoVmZm {XgVmV.kmZoídam§À`m AdVmaH$m`m©À`m à`moOZmMrM _wŠVm~mB© `oWo Ë`m§Zm

OmUrd H$ê$Z XoV AmhoV. kmZoída Oa XrK©H$mi Aem arVrZo AmË__½ZAdñWoV am{hbo Va Vo `m ^m¡{VH$ g¥ï>rV XohmZo \$ma H$mi amhÿ eH$Uma ZmhrV`mMrhr OmUrd _wŠVm~mB©bm Agmdr Am{U Vgo hmoD$ Z`o åhUyZ _wŠVm~mB© `oWo

{dZdUr H$aV AmhoV.`m gd© àg§Jm_Ü`o _wŠVm~mB©Zo kmZoídam§Zm CÔoeyZ Oo g§~moYZ dmnabo

Amho Vohr `mg§X^m©V nwaogo ~mobHo$ Amho. kmZoída Am{U _wŠVm~mB© `m§À`mg§dmXm_Ü o _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm "XmXm' åhUyZ Eadr g§~moYVmZm {XgVmV. na§Vw

`oWo _mÌ kmZoídam§Zm XmXm åhUyZ Z g§~moYVm Ë`m kmZoída ZmdmMm ñnï> CëboIH$aVmZm {XgVmV. "kmZmÀ`m B©ídamZo' Ago kmZmMr H$dmS>o bmdyZ ~gUo `mo½`Zmhr hoM Ë`mVyZ Ë`m§Zm gy{MV H$amd`mMo Agmdo, Zmhr H$m ?

""Or^ XmVm§Zr Mm{dbr & H$moUo ~{Îmer Vmo{S>br &&'' 10

Agm amoH$S>m gdmb _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm H$aVmV. _yR>^a n§{S>Vm§À`m

dmJÊ`mMm n[aUm_ gmè`m g_mOmbm H$m ^moJm`bm bmdmdm ? Ë`mMr {ejmåhUyZ gmam g_mO `m kmZmnmgyZ d§{MV R>odmdm H$m ? Agm JhZ àíZ _wŠVm~mB©

`oWo H$aVmZm {XgVmV."EH$ AmnU gmYw Pmbo & `oa H$moU dm`m Jobo &&' 11

eãX{M H$ê${Z ~mobVmVr ~«÷ & A§VarMo d_© ZoUVrM &&

V`mMr g§JVr Ë`Or kmZoída & Omhbm {Z{d©H$ma g§Vg§Jo &&' 6

`mVrb eodQ>À`m XmoZ Amoir `mg§X^m©V {deof _ZZr` AmhoV. "V`m§Mr

g§JVr Ë`Or kmZoída' BVŠ`m ^y{_Ho$n`ªV kmZoída OmD$Z nmohmoMbo AmhoV.kmZmMr H$dmS>o Ë`m§Zr {_Qy>Z KoVbr AmhoV. EH$m H$moem_Ü`o Ë`m§Zr ñdV:bm~§{XñV H$ê$Z KoVbo Amho. VmQ>r bmdyZ KoVbr Amho.

Voìhm OZH$ë`mUmMr ì`mnH$ Vi_i _ZmV ~miJUmar _wŠVm~mB© nwT>ogagmdVo. kmZoídam§Mo ho ñdV:bm ~§{XñV H$ê$Z KoUo, kmZmMr H$dmS>o Aem

[aVrZo {_Qy>Z KoUo ho OZgm_mÝ`m§À`m Ñï>rZo {hVmdh Zmhr ho {VÀ`m bjmV `oVo.eãXemñÌmÀ`m nmoH$i S>m_S>m¡bmZo ì`{WV Pmbobo, OJmH$S>o nmR> {\$adyZ

ñdV:À`m AmË_moÝZVrMm {dMma H$aUmao kmZoída Ooìhm {VÀ`m ZOaog nS>VmVVoìhm Vr Ë`m§Zm Vgo Z H$aÊ`m{df`r {dZdVo Amho. hr {dZdUrM VmQ>rÀ`m

A^§Jm§À`m Ûmam eãX~Õ Pmbr Amho.ñdV:Mo n[aUV ñdê$nmMo kmZ bmoH$m§g_moa Iwbo H$amdo Aer {dZdUr

ewÕ bmoH$H$ë`mUmÀ`m ^y{_Ho$VyZ _wŠVm~mB© H$aVmV. Am{U åhUyZM ñdV:Mm

amJ Amdamdm Aer gr{_V {dZdUr Ë`m H$arV ZmhrV Va kmZoídam§Zr nwT>okmZoídarÀ`m _mÜ`_mVyZ Oo {M{ÛbmgmMo VÎdkmZ _m§S>bo Amho Ë`mMm AH©$ê$n

{dMmaM OUy Ë`m kmZoídam§g_moa _m§S>VmV. ho g_J« VÎdkmZ bmoH$m§g_moa IwboH$amdo hrM {dZdUr `m A^§Jm§_Ü`o Amho.

""gwI gmJa AmnU ìhmdo & OJ ~moYo {Zddmdo &&~moYm H$ê$ Z`o A§Va & gmYwg Zmhr Amnna &&'' 7

Ago Ë`m kmZoídam§Zm gm§JVmV. kmZoídam§À`m Or{dVH$m`m©MrM OmUrd

EH$àH$mao _wŠVm~mB© Ë`m§Zm H$ê$Z XoVmV Ago {XgVo.ñdV:bm AmË_gwIm_Ü o brZ H$ê$Z KoUo, kmZmMr H$dmS>o Aem àH$mao

PmHy$Z KooUo hr Jmoï> CÀM AmÜ`mpË_H$ nmVirdê$Z nmhVm g§Hw${MVnUmMr AmhohoM _wŠVm~mB© `oWo kmZoídam§Zm OUy g_OmdyZ gm§JV AmhoV.

`mg§X^m©V AJXr A{bH$S>À`m H$mimVrb g_m§Va Agm àg§J bjmVKoUo Cn`wŠV R>aob. ñdm_r {ddoH$mZ§Xm§Zm AdVr^dVrÀ`m AkmZr Ordm§À`m

Page 76: muktabai- 2nd Edition

150 151

kmZ~moY J«§W - EH$ "Anyd©' CnbãYr

J«§WboIZmMr y{_H$m _ZmV ~miJyZ V`ma Pmbobr _wŠVm~mB©H¥$V EH$Anyd© aMZm åhUOo "kmZ~moY' hm J«§W hmo . {Zd¥{ÎmZmW Am{U _wŠVm~mB©`m§À`mVrb g§dmX ho `m J«§WmMo ~møén Amho. Va ~«÷ Am{U _m`m `mg§~§YrMo

_wŠVm~mB©Mo AmH$bZ hm `m J«§WmMm Ame` Amho. `m J«§WmMm gImob {dMmaH$aÊ`mnydu Ë`mÀ`m CnbãYrg§~§Yr OmUyZ KoUo C{MV R>aob.

kmZ~moY J«§WmMr CnbãYr - "ZJa {Oëhm Eo{Vhm{gH$ dñVwg§J«hmb` àH$meZ'V\}$ g§nmXH$ lr.gwaoe Omoer `m§Zr 1976 gmbr "{Zd¥{Îm-

_wŠVmB© g§dmXén kmZ~moY' J«§W àW_V: àH$m{eV Ho$bm. `m J«§Wmg§~§YrMmVnerb lr.Omoer `m§Zr nwa{dbm Amho Vmo Agm H$s, hm J«§W g§ñWoÀ`mhñV{b{IV g§J«hmVrb Amho. `m J«§WmMr bm§~r 17 go_r d é§Xr 10 go_r AgyZ

Vmo MmonS>çmà_mUo daÀ`m ~mOyg {edbobm Amho. EHy$U 110 nmZo `mhñV{b{IVmMr AmhoV.

`m J«§WmÀ`m AIoarg dm _Ü o H$moR>ohr H$mb{ZX}e Ho$bobm Zmhr.Ë`m_wio øm _wiJ«§WmMr aMZm dm ZŠH$b {ZpíMV Ho$ìhm Pmbr ho R>a{dUo H$R>rU

Amho.1

kmZ~moY J«§WmMr aMZmnÕVr - hm J«§W A §JmË_H$ AgyZ Ë`mMoEHy$U VrZ ^mJ AmhoV. n{hë`m ^mJmV {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm 126

A §Jm§_YyZ H$mhr àíZ {dMmabo AmhoV. Ë`m àíZm§Mr CÎmao _wŠVm~mB©Zr ÚmdråhUyZ dma§dma {dZdUrhr Ho$br Amho. Xwgè`m ^mJmV {Zd¥{ÎmZmWm§Zr

{dMmaboë`m àíZm§Zm _wŠVm~mB©Zr 56 A §Jm§_Ü o CÎmao {Xbr AmhoV. Ë`mdanwÝhm {Zd¥{ÎmZmWm§Zr EH$m A §JmVyZ àíZ {dMmamdm Ë`mMo nwT>rb A §Jm_Ü o

_wŠVm~mB©Zo CÎma Úmdo `m nÕVrZo EHy$U 21 A §J {Vgè`m ^mJmV AmboAmhoV.

J«§W{Z{_©VrMm H$mi - `m J«§Wm_Ü o H$moR>ohr aMZmH$mimMm {ZX}eHo$bobm Zmhr ho AmnU nm{hbo. Ë`m_wio `m J«§WmMr {Z{_©Vr H$Yr Pmbr Agmdr`mg§~§Yr H$mhr A§XmOM ~m§Ymdo bmJVmV. _wŠVm~mB©À`m ñdénmH$ma hmoÊ`mÀ`m

hr kmZoídam§Mr `m~m~VrVbr ^y{_H$m `mo½` Zgë`mMo _wŠVm~mB© `oWo

ñnï>nUo gm§JVmV. kmZmMr H$dmS>o ~§X H$ê$Z Zìho Va ewÕ kmZ gm§{JVë`m_wioVr ì`ŠVr BhnabmoH$s gwIr hmoVo hohr Ë`m ñnï> H$aVmV.

""bmo^ Ah§Vm Z `o _Zm & OJr {daŠV Vmo{M OmUm &&BhnabmoH$s gwIr & ewÕ kmZ Á`mMo _wIr &&'' 12

Aem eãXmV AJXr naIS>nUo _wŠVm~mB© `oWo kmZoídam§Zm g_O XoVmV.

_wŠVm~mB©§À`m `m gm§JÊ`mMm n[aUm_ åhUyZ kmZoída ñdV:À`m^y{_Ho$VyZ ~mhoa Ambo AgVrb ho g_OÊ`mgmaIo Amho.

VmQ>rÀ`m A^§Jm§Mo gm_Ï`© EdT>o Amho H$s Ë`m_wio g_mO{dÝ_wIPmbobo kmZoída {díd VmaÊ`mgmR>r nwÝhm EH$Xm H${Q>~Õ Pmbo AmhoV. ewÕ

kmZmnmgyZ d§{MV Pmboë`m OZgm_mÝ`m§_Ü`o ~«÷{dÚoMm gwH$mi H$aÊ`mMrà{Vkm H$ê$Z kmZàXmZmbm CÚwŠV Pmbo AmhoV. `mVyZ ào[aV hmoD$Z nwT>o

^mdmW©Xr{nHo$Mr (kmZoídarMr) {Z{_©Vr Pmbr Amho, Ago dmQ>Vo.IamoIaM ho gd© `m nÕVrZo Oa KS>bo Agob Va _wŠVm~mB©Mo loð>Ëd

Ho$dT>r Agm_mÝ` C§Mr JmR>Vo ho nmhÿZ _Z WŠH$ hmoVo. ^mdmW©Xr{nHo$À`m

{Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV `m ñdê$nmV _wŠVm~mB©Mo EH$ AmJiodoJio Xe©Z `oWoKS>Vo.

Am{U EdT>o AgyZhr, ñdV:À`m `mo½`Vo{df`r H$moUVrhr Ah§Vm_wŠVm~mB©§À`m _ZmV Zmhr. CbQ> ñdV:Mr `mo½`Vm kmZoídam§nojm H$_r Amho Ago

_Zmo_Z OmUyZ H$moUr H$moUm {eH$dmdo Agm àíZhr Ë`m H$aVmV. Am{U nwÝhmAmnbo åhUUohr kmZoídam§Zm {dXrV H$aVmV.

"Vwåhr Vé{Z {díd Vmam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&' 13

***

Page 77: muktabai- 2nd Edition

152 153

Cabobo Zmhr. ñdV:À`m AdñWo_Ü o Vr _½Z Amho. åhUyZ àíZm§Mr CÎmao

XoÊ`mÀ`m _Z{ñWVrV Vr Zmhr Ago {XgVo. na§Vw gX²Jwé§ZrM ~mobÊ`mg àd¥ÎmHo$bo Agë`mZo _wŠVm~mB© Z§Va ~mobVmZm {XgVo d Ë`mVyZM `m kmZ~moY J«§WmMr

{Z{_©Vr Pmbr Amho.4 ) _wŠVm~mB©À`m EH$m A §Jm_Ü o ""Z Xrgmdm J«§W Z Xrgmdo

M[aÌ & O¡go nmÌm loð> nmÌ ^moJmdVr &&'' 6 Agm ^moJmdVr ZXrMm CëboI

Ambobm Amho. ^moJmdVr hr VmnrMr CnZXr AgyZ Vr daUJmd d Ë`mOdiÀ`m n[agamVyZ dmhVo. doéi-K¥îUoída H$ê$Z hr _§S>ir Ooìhm

_hV²J«m_mÀ`m {XeoZo {ZKmbr Voìhm `m J«§WmMr aMZm Pmbr Agë`mMr eŠ`VmZmH$maVm oV Zmhr.

5 ) `m J§«Wm_Ü o \$ŠV {Zd¥{ÎmZmW Am{U _wŠVm~mB© `m§MmMg§dmX Amho. kmZoída Am{U gmonmZXod `m§Mm g§~§Y oWo Ambobm {XgV Zmhr.

Voìhm `m XmoKm§À`m g_m{YñW hmoÊ`mZ§VaMm hm H$mi Agë`mMo oWo ñnï> hmoVo.darb gd© à_mUm§dê$Z, kmZ~moY `m J«§WmMr aMZm _wŠVm~mB©À`m

ñdê$nmH$ma hmoÊ`mnydu H$mhr {Xdg AmYr Pmbr Agmdr Agm A§XmO H$aVm

`oVmo.kmZ~moY J«§WmMo "boIHw$' {Zd¥{ÎmZmW- kmZ~moY `m J«§WmMo

ñdê$n bjmV KoVbo Va EH$ Jmoï> OmUdob H$s `mVrb "à{VCÎma _wŠVm~mB©MoA §J' hm ^mJ _wŠVm~mB©Zo H$WZ Ho$bobm Amho. "g__oi ~mobUo C^`VmMo' øm

g§dmXm_Ü ohr _wŠVm~mB©Mm gh^mJ Amho. AWm©V _wŠVm~mB©Zo ho gmao _m¡{IH$ñdê$nmV gm§{JVbo Amho ho Amnë`m bjmV oVo. _J àíZ Agm {Z_m©U hmoVmoH$s øm gmè`m ~moYmg boIr ñdê$n H$moUr {Xbo Agmdo ? _wŠVm~mB© oWo Or

~mobVr Pmbr Amho Vr gwÕm Iyn XrK©H$mimZ§Va, Iyn {dZdUrZ§Va. H$maU VrË`m _Z:pñWVrVM Zmhr. Voìhm Aem n[apñWVrV Vr ñdV: H$mhr ømMo boIZ

H$ê$Z R>odob ho g§ dV Zmhr._J {dMma oVmo H$s, øm ~moYmÀ`m doir CnpñWV Agboë`m Zm_Xod

B.n¡H$s H$moUr ho boIZ Ho$bo Agmdo H$m ? nU hm {dMma bJoMM _mdiVmoH$maU øm J«§WmV {Zd¥[Îm Am{U _wŠVm~mB© `m Jwé{eî`m§Mo ImOJr g§dmXhr

H$mhr {Xdg AmYr `m J«§WmMr {Z{_©Vr Pmbr Agmdr Ago `m J«§WmÀ`m

Ame`mdê$Z gy{MV hmoVo. `m A§XmOmbm H$mhr à_mUo AmYma åhUyZ XoVm`oVrb.

1 ) `mbm gdm©V _moR>m AmYma gm§JVm oVmo Vmo Zm_XodJmWmAm{U kmZ~moY J«§W `mVrb Am§V[aH$ gwg§JVrMm. hr Am§V[aH$ gwg§JVr nmhÿZ_Z AmíM ©M{H$V ìhmdo BVHo$ {dbjU gmå` `m XmoÝhr_Ü o Amho. Ë`mMm

Vnerb Agm :Zm_XodJmWo_Ü o lr_wŠVmB©Mr g_mYr `m erf©H$mImbr Omo ^mJ Ambm

Amho Ë`m_Ü o ""{Zd¥{ÎmZo EH$m§V Ho$bm _wŠVmB©er Ÿ& J_Z H$moUo {XderAma§{^bo &&'' 2 Agm àíZ {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm {VÀ`m g_m{Yg§~§YmZo

{dMmabobm Amho Agm CëboI oVmo. {Zd¥[ÎmZmWm§À`m Zo_Š`m `mM àíZmMmg§X © kmZ~moY `m J«§Wm_Ü o Agm oVmo :

"YynXrn Z¡doÚ g{_Ym \$io gH$i & nmhþ AmVm ñN>i g_m{YMo &&Vri Am{U Vm§Xwi J§Y Am{U AjVm & [aKmo AmVm _mWm§ EH$m§VmÀ`m &&

am{hë`m gm{hË`mMr Jwé `mX Xoao & AZmWm hmVo Koao nwOm Amnwbr &&

{Zd¥{ÎmXod åhUo Xrdg H$dU & H$moUVo Xreo J_Z Vohr gm§Jm &&' 3

2 ) {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm {VZo ~mobmdo åhUyZ {dZdUr

H$aVmZm åhUVmV, ""jU §Jwa e[aa Y[abo Ago Amåhr & amhm{Vb ~mob{UEoH$md`m{M && AYra eara ZoUmo Om{`b Ho$ìhm & dmgZoÀ`m {e_m AmS>

Amë`m &&'' 4 AmVm ho eara \$mam {Xdgm§Mo gmo~Vr Zmhr hmM {Zd¥{ÎmZmWm§À`måhUÊ`mMm AW© Amho. Voìhm {Zd¥{ÎmZmWm§À`m d _wŠVm~mB©À`m g_m{YÀ`mnyduH$mhr {Xdg AmYr hm J«§W {Z_m©U Pmbm Amho ho CKS> Amho.

3 ) {Zd¥{ÎmZmW XrK©H$min ªV àíZ {dMmaV AmhoV. na§Vw `màíZmda H$moUVohr CÎma _wŠVm~mB© XoV Zmhr ho nmhÿZ {VZo Amnbo _m¡Z gmoS>mdo,

`m{df`r {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©Mr dma§dma {dZdUr H$aVmZm {XgVmV. AgoAgÊ`mMo H$m` H$maU `mMm {dMma Ho$bm Va Ago {XgVo H$s, ""doYbr

{MÎmd¥Îmr ñdénr {Z_½Z Ÿ& Zmhr Xoh^mZ _wŠVm~mB©bm &&'' 5 hr _wŠVm~mB©MrAdñWm Amho. _wŠVm~mB© Amnë`m ñdénm_Ü o {Z_½Z Agë`mZo {Vbm Xoh^mZ

Page 78: muktabai- 2nd Edition

154 155

AmhoV. ""{Zd¥[ÎmXod åhUo H$[aVmo {dZd{U & _ñVH$ MaUr R>oD${Z`m &&'' 9

Aem VèhoZo {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm {dZdbo Amho. _mVm, ~mbH$, Jwé{eî`B. ^mdZm§Zr Ë`m§Zr {Vbm Amidbo Amho. Vr YmH$Q>r ~hrU Agë`mZo {Vbm

^rS> nS>V Agob Ago dmQy>Z Ë`mMohr {ZamH$aU {Zd¥{ÎmZmW H$aVmV,""bS>rdmi åhUmoZr gbJrMo MmS> & ~mobÊ`mMr ^rS> dmQ>mo ZoXr && {^S>oMr hrMmS> Amåhm Zmhr Zmhr & {Z^rS> hmoD${Z`m nmB© OmoS>r`bo &&'' 10 Ago Vo

gm§JVmV. Varhr Vr H$mhr CÎma XoV Zmhr ho nmhÿZ H$m ""Y[abo JyT> ~mobZmgH$mhr Ÿ& _O{df`r g§Xoh H$m` Ombm &&'' 11 Agohr Vo {Vbm {dMmaVmV. ""H$mhr

å`m _mJwVo Ho$bo Zmhr nwÊ` & Zm oHo$ ~mobUo gX²JwéMo &&'' 12 Aer e§H$mhrË`m§À`m _ZmV oVo. ~mbH$mMr y{_H$m, {eî`mMr y{_H$m KoD$Z Vo {dZdV

AmhoV. "XmarMm Hw$Ìm' hr Cn_mXoIrb Ë`m§Zr ñdV:gmR>r `moObr Amho. na§Vw `mgdm©da H$moUVoM CÎma _wŠVm~mB© XoVmZm {XgV ZmhrV. Ë`m§Mo _m¡Z H$m`_ Amho.

Voìhm "_wŠVm~mB©ZoM Oa Amnë`mbm ho kmZ {Xbo Zmhr Va Vo XwgaoH$moUrM XoD$ eH$Uma Zmhr' 13 BVŠ`m {Zdm©UrÀ`m {dMmamn ªV OmD$Z Vo_wŠVm~mB©bm {dZ{dVmV. XrK©H$min ªV dmQ> nmhÿZhr CÎma {_iV Zmhr åhUyZ

{Zd¥{ÎmZmW AYra Pmbo AmhoV Agohr dU©Z Ë`m§À`m A §JmVyZ oVo. _wŠVm~mB©CÎma XoV ZmhrV ho nmhÿZ H$YrH$Yr {VÀ`m~X²Xb H$mhrgo AZwXma CX²Jmahr

Ë`m§Zr H$mT>bo AmhoV. AWm©V ho CX²Jma gmao ~§Ywào_mVyZM Ambobo AmhoV hohrAmnë`m bjmV oVo. ""CKS>rbo YZ Mm§JXodm doi| & Amåhm doio \$io dgSw>Z

Jobr &&'' 14 Agohr Vo ~§YwËdmÀ`m ZmË`mZo gm§JyZ nmhVmV.{Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©Mr H$aV Agbobr {dZdUr _wimVyZM

nmhÊ`mOmoJr Amho. AË §V öÚ Ago gmao Vo dU©Z Amho. EH$ gX²Jwé {eî`mMr

_hVr OmUyZ ñdV:Mo WmoanU {dgéZ Ë`mÀ`m nm`r H$gm brZ hmoVmo `mMm hmEH$ AmXe© Z_wZm Amho. "WmoanUmMo gm§{S>`bo ~«rX & OmoSw>{Z`m H$a

_mJVr n¡ &&' 15 hr Amnbr y{_H$m Agë`mMo Vo ñnï> H$aVmV. EdT>o hmoD$Zhr_wŠVm~mB© CÎma XoV ZmhrV ho bjmV oD$Z AmVm Vo CÎma H$Xm{MV H$YrM

{_iUma Zmhr hohr hiyhiy Ë`m§À`m bjmV oV Agbobo {XgVo. _wŠVm~mB©Amnë`m AmË__½ZVoVyZ AmVm ~mhoa nS>Uo eŠ` Zmhr Aer AmVm ImÌrM

Ambobo AmhoV. Voìhm eŠ`Vm {eëbH$ amhVo Vr \$ŠV {Zd¥{ÎmZmWm§MrM.

{Zd¥{ÎmZmWm§ZrM øm kmZ~moYmMo _hÎd AmoiIyZ Vo {b{IV ñdê$nmV Zm|XdyZR>odbo Agmdo Aer eŠ`Vm Amho. nU Amnë`m `m A§XmOmbm AmYma H$mhr

{_iVmo H$m Vo nmhÿ.Zm_Xod {Zd¥{ÎmZmWm§À`m g_mYrMo dU©Z H$aV AmhoV. Ë`m_Ü o

_wŠVm~mB©g§~§YrÀ`m AmR>dUr {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ZmV oV AmhoV, hm gd© ^mJ

oD$Z OmVmo. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr g_mYr KoÊ`mnyduMo Z_Zhr Ho$bo Amho. Am{U AmVmCëboI oVmo Vmo àË`j g_mYrÀ`m doiMm. ""{Zd¥{ÎmXod| J«§W Ho$bm hmoVm gma &

R>o{dbm g_moa {dR>mo~mÀ`m Ÿ&'' 7 {Zd¥{ÎmZmWm§Zr `m kmZ~moYmMo gma ê$nmV{bImU Ho$bo Agmdo Am{U VmoM J«§W {dR>mo~mÀ`m nwT>o R>odbm Agmdm. Amnë`m

A§XmOmer {_iVmOwiVm Agm hm CëboI Amho.AmVm `m J«§WmÀ`m A§Va§JmH$S>o diy m.

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr Ho$bobr {dZdUr - àW_ 124 A §Jm§À`m_mÜ`_mVyZ {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm àíZ {dMmabo AmhoV. kmZ~moY `mJ«§WmMr aMZm Aer Agmdr Ago Aä`mgm§Vr OmUdVo, Mm§JXodm§Mr g_mYr

Pmë`mZ§Va {Zd¥{ÎmZmW, _wŠVm~mB©, Zm_Xod d BVa {eî`_wXm` Ago gd©_wŠVm~mB©À`m g_m{YñWmZmH$S>o {ZKmbo AmhoV. _wŠVm~mB© AmVm A{YH$m{YH$

AmË__½Z hmoV Mmbbr Amho. {Zd¥{ÎmZmWm§Zmhr Amnbm A§VH$mi OdiAmbobm OmUdV Amho. Voìhm _wŠVm~mB©, Or AmÜ`m{Ë_H$ÑîQ>çm Amnë`mnojmhr

àJV Amho {Vbm, H$mhr àíZ {dMmê$Z Ë`m àíZm§Mr doirM CH$b H$ê$Z ¿`mdrhr {Zd¥{ÎmZmWm§Mr y{_H$m Amho.

`mo½`mMr OZZr, gIr, _m`~hrU, AZmWmMr H$mgr, AZmWmMr

_mD$br Aem AZoH$ ñdê$nmV {Zd¥{ÎmZmWm§Zm _wŠVm~mB©Mo Xe©Z KS>V Amho.doXmnmgyZMm oX Vwbm R>mD$H$ Amho, Vy AénmÀ`m eoOmar hmoVrg åhUyZ Vwbm ho

gd© kmZ àmá Pmbo Amho. ""H$moR>o H$m` `mMm nmhmdm AmX A§V Ÿ& VwOdrU dmQ>C_OoZm Ÿ&&'' 8 Aem ^mdZoVyZ {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm {dMmê$ nmhV AmhoV.

XrK©H$min ªV {Zd¥{ÎmZmW àíZ {dMmaV AmhoV. _wŠVm~mB©Mr H¥$nmìhmdr Aer XrK©H$mi `mMZm H$aV AmhoV, {d{dY àH$mao hr {dZdUr Vo H$aV

Page 79: muktabai- 2nd Edition

156 157

H$ënZm oVo. Am{U _J {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©g ho àíZ {dMmamdoV `m_mJrb

H$maU bjmV oVo. Eadr Oo gX²JwénXr AméT> AmhoV, Oo gd©kmZr AmhoV Ë`m§Zrho àíZ {dMmaÊ`mMo H$m` H$maU Agm àíZ CnpñWV hmoD$ eH$bm AgVm. na§Vw

Ë`m§Mr darb y{_H$m bjmV KoVë`mZ§Va hr e§H$m {eëbH$ amhÿ Z o.Am{X_m`m ñdê$n Agboë`m _wŠVm~mB©Zo Amnë`m ñd_wImZo ~«÷

Am{U _m`m `m§À`m ñdénmMr {M{H$Ëgm H$amdr `mnojm {dbjU Jmoï> Xwgar

H$moUVr Agy eHo$b ? Am{U ho OmUyZM {Zd¥{ÎmZmW BWo _wŠVm~mB©bm ~mobVoH$é nmhV AmhoV.

{Vgao Oo àíZ AmhoV Ë`m§Mo ñdê$n \$ma {^ÝZ Amho. kmZoída,gmonmZXod Am{U {Zd¥{ÎmZmW `m§Zr {VKm§Zr R>adyZ {dYrnyd©H$ g_mYr KoVbobr

Amho Ago {XgVo. nU _wŠVm~mB©Mr g_mYr BVam§nojm {^ÝZ Amho. {VMo eara{MaH$mi A §J {Za§Va amhUma Amho. Vr Amnë`mnojm H$mhr doJù`m, A{YH$

àJV Aem _mJm©Mo AZwgaU H$aV Amho `mMr gwñnï> OmUrd {Zd¥{ÎmZmWm§ZmAmho. Voìhm Aem àJV _mJm©Mo H$mhr H$dS>go {_idÊ`mMm à`ËZ oWo{Zd¥{ÎmZmW H$aVmZm {XgVmV. Vo åhUV AmhoV, "" {Zd¥{ÎmXod åhUo gm§J

AUw dmgr Ÿ& Vwåhr Oo ooHo$ Xogr Zm§XV Amhm§ Ÿ&&'' 18 _wŠVm~mB© Á`m CÀMñWmZrOmD$Z Zm§XV AmhoV VoWrb AZw d Ë`m§Zr AmnUmg gm§Jmdm hr BÀN>m

{Zd¥{ÎmZmW oWo ì`ŠV H$aVmV. øm _mJm©da dmQ>Mmb H$aÊ`mgmR>r Amnë`mbm,_wŠVm~mB©Zo _mJ©Xe©Z H$amdo Aer BÀN>m ì`ŠV H$aUmao {Zd¥ÎmrZmWm§Mo A §J

dma§dma oWo oVmZm {XgVmV.JmoajZmW oQ>r{df`r Vi_i - `m g§nyU© J«§WmV EH$ A§V:gyÌ

ghOr Ioibo Agë`mMo Amnë`m bjmV oVo. Ë`mbm nmíd© y_r Amho Vr nwÝhm

_wŠVm~mB©-JmoajZmW `m§À`m oQ>rMr ! `m AZw dmZ§Va _wŠVm~mB©Mr AdñWm~Xbbr Amho. ~Xbboë`m CÀM AdñWoV Vr AmVm nwT>rb dmQ>Mmb H$aV

Amho. `m A_¥Vg§OrdZrMm hm Omo AZw d {Vbm Ambm, Ë`m AZw dmÀ`mpñWarH$aUmMo H$m_ `m H$mbI§S>mV _wŠVm~mB©À`m A§V:OrdZmV Mmby Agmdo,

Ago {XgVo.{Zd¥{ÎmZmWm§À`m Vm|S>r "gmYZmMo ~rO H$ënZm ho _Zr, Amåhm AmW}

OUy Ë`m§Zm nQ>V Mmbbr Amho, Ago {XgVo. Am{U åhUyZ AmVm ZmB©bmOmZo,

ñdñW ~gÊ`m{edm` n`m© Zmhr ho OmUdyZ eodQ>r Ë`m§Zr ñdV:À`m _ZmMrg_OyVhr KmVbr Amho.

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr {dMmaboë`m àíZm§Mo ñdê$n - {Zd¥{ÎmZmW Oo àíZ{dMmaV AmhoV Ë`m§Mr Ë`m àíZm§À`m ñdê$nmdê$Z VrZ ^mJmV {d^mJUr hmoD$eH$Vo. (àíZ {dMmaV AgVmZm {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Vo àíZ Ago {d^mJe:

{dMmabobo ZmhrV. {ddoMZmÀ`m gmo rgmR>r AmnU Ë`m§Mm {d^mJe: {dMmaH$aV AmhmoV, ho oWo Z_yX H$amdogo dmQ>Vo.) `mVrb H$mhr àíZ AJXr gmYo,

gmono Ago AmhoV H$s Á`m§Mr CÎmao ñdV: {Zd¥{ÎmZmWm§Zmhr _m{hVr AgUma. na§VwHo$di g_doV Agboë`m BVa {eî`dJm©ImVa Ë`m§Zr Vo {dMmabo AgmdoV. Vo

àíZ `m {eî`m§Mo AgmdoV. {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _mÜ`_mVyZ Ë`m§Zr Vo àíZ_wŠVm~mB©bm {dMmabo AgmdoV. ho Oo àíZ Vo {dMmaV AmhoV Vo Ho$di

AdVr^dVr Agboë`m {eî`m§À`m e§H$mg_mYmZmImVa AgmdoV Ago dmQ>Vo._ZmMo M§MbnU, àn§MmV amhÿZ na_mW©{gÕrMm Cnm`, d¡am½` `mg§~§YrhrgmYH$m§Zm Cn wŠV àíZ {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _wŠVm~mB©bm {dMmabo AmhoV.

{Zd¥{ÎmZmWm§gma»`m ì`ŠVrbm oS>gmdVrb Aem àH$maMo Vo àíZ ZmhrV. Am{UhoM _wŠVm~mB©bm OmUdV Agmdo. Vr Ë`m§Zm åhUVo, ""åhUo _wŠVm~mB© ho

Zm{gd§V nwgUo ñdm_rgr H$maUo H$m` Ombo Ÿ&&'' 16

Xwgao àíZ ewÕ VÎdkmZna AmhoV. g¥ï>rÀ`m CËnÎmrMo JyT> AmH$bZ

H$ê$Z KoÊ`mMr {Okmgm Ë`mV ñnï> OmUdVo. {ZamH$ma dñVw AmH$mamg H$erAmbr ? erdmMo OrdnUmV énm§Va H$go Pmbo ? _aVo Vo H$m` OÝ_m oVo H$moU ?hm AZm_ Jmogmdr «_bm H¡$gm ? `mgmaIo VÎdkmZmË_H$ åhUVm oVrb Ago

àíZ {dMmabo AmhoV. ho gmao {dMmaÊ`mnmR>r_mJMr {Zd¥{ÎmZmWm§Mr y{_H$m H$m`Agmdr hm àíZ _ZmV oVmo.

EH$ Jmoï> oWo bjmV KoÊ`mOmoJr Amho. oWo {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©H$S>oHo$di nmR>Mr ~hrU `m ZmË`mZo nmhV ZgyZ Vr gmjmV Am{X_m`m Amho,

namàH¥$Vr ho {VMo _yi ñdê$n Amho `m ^mdZoZo {Vbm H$mhr {dMmaV AmhoV."doXmnmgw{Z`m oX R>mdm Vwbm' 17 `mgma»`m {Zd¥{ÎmZmWm§À`m dMZm§_YyZ Ë`mMr

Page 80: muktabai- 2nd Edition

158 159

Úm S>moim§ & oD§$ Úm H$idim gH$i X oMm && 3 && yVX`m OoUo hmoVr CËnÝZ & V|

~rO H$moU gm§J _mVo && 4 && {Zd¥{ÎmXod åhUo gwImMo ho gma & OoUo JwéJwømMo_§Xra gmnS>Vo && 5 &&'' 24 JmoajH¥$noMo dU©Z H$aVmZm _wŠVm~mB©hr Z§XmXrn

COië`mMoM dU©Z H$aV Amho. 25 Voìhm _wŠVm~mB©bm hm AZw d Á`m_wio àmßVPmbm, Ë`mMo ~rO Amnë`mbm gm§Jmdo Aer {dZdUr oWo {Zd¥{ÎmZmW H$aVAmhoV.

Amnë`m hmVmZo _mPo _ñVH$ WmnQ>mdo Aer {dZdUr oWo {Zd¥{ÎmZmW_wŠVm~mB©bm H$aV AmhoV. {Zd¥{ÎmZmWm§Zm EH$m Jmoï>rMo AmíM © dmQ>V Amho Vohr

Vo {VÀ`mnmer ~mobyZ XmI{dVmV. Á`mbm dUm©l_ Zmhr, Á`mbm Hw$i JmoÌ d_©Zgë`mMo gd©OU åhUVmV Agm AZm_ Jmogmdr Vw_À`m_wio «_bm H$gm ?

VwÂ`m nmB© Jw§Vbm H$gm ? hm Vmo AmíM ©OZH$ àíZ Amho. 26 AWm©V ho gmaodU©Z JmoajZmWm§er {_iVo OwiVo AgoM Amho. "na~«÷> åhmVmam {Zdmbm

A§Var Ÿ& d¡am½`mMo dar nmëhmibm Ÿ&&'27 hm g§X © Amnë`mbm oWo MQ>H$ZAmR>dyZ OmVmo. `mMm Am{XA§V H$moR>o H$gm nmhmdm ho {Zd¥{ÎmZmWm§Zm CbJS>VZmhr Am{U Vo AJXr {Zdm©UrZo _wŠVm~mB©bm gm§JVmV, ""VwO{dU dmQ>

C_OoZm Ÿ&&''28

ñdm_r (JmoajZmW) H$m` ~mobbo, _wŠVm~mB©Mo Am{U ñdm_rMo H$m`

~mobUo Pmbo ho {dMmaUo dmñV{dH$ ~amo~a Zmhr ho {Zd¥{ÎmZmWm§Zm C_JVAgyZhr Vo Vgm àíZ {dMmaV AmhoV.29 (`m ^md§S>m§À`m ~mobÊ`mV

JmoajZmWm§Mm CëboI "ñdm_r' Agm oVmo.){Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm H$mHw$iVrZo {dZdV AmhoV, ""CKS>m CKS>m

Aä`mgmMr dmodar Ÿ& _mPt _O gmo ar oQ>dm hmo && 1 && oQ>ë`m gmo ar

XmdrVrb gmo & _mPo _O R>m o gmnS>ob && 2 && ~moYw{Z`m ~«÷ bmdmdoAä`mgr & OoUo _wZr éfr ÌwßV Ombo && 3 && ewH$mXrH$ Jobo EoHw$Zr`m ZrO & Vr

JwéH¥$nm _O H$at _mVo && 4 && {Zd¥{ÎmXod åhUo nwao Zmoho Zm_ & ~moYë`m dmMwZH$iw Z o && 5 &&'' 30 hr Or JwéH¥$nm {Zd¥{ÎmZmWm§Zm Ano{jV Amho Ë`mgmR>r

Ho$di Zm_ñ_aU Cn wŠV Zmhr, ømMr OmUrd Ë`m§Zm Pmbr Amho. Am{U åhUyZ_wŠVm~mB©H$Sy>Z ~moYmMr Anojm Vo H$aV AmhoV.

ñdm_r CR>mdbm' 19 Ago {dYmZ oVo. JmoajZmW oQ>rÀ`m jUm§Mr AmR>dU

{Zd¥{ÎmZmWm§Zm oV Amho ho gy{MV H$aUmao ho {dYmZ Amho. JmoajZmW oQ>rÀ`mAZw dmMr AmR>dU {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ZmV a|JmiVo Amho.

Ë`m AZw dmÀ`m dU©ZmZoM `m J«§WmMr gwédmV hmoVo Amho. ""V`m{M`màH$meo emoYr`bo _Z Ÿ& _mPo _O YZ gmnS>bo Ÿ&&'' 20 øm {dYmZmV JmoajZmW

oQ>rÀ`m doir Oo AZw dénr YZ gmnS>bo Ë`mMo ho dU©Z Amho. na§Vw Ë`m YZmMr

C§Mr, Imobr _bm H$ibr Zmhr Ago Vo åhUV AmhoV. Voìhm Ë`m~X²Xb~mobÊ`mgmR>r _wŠVm~mB©{edm` `mo½` Jwé Vmo H$moU {_iUma Agm àíZ

{Zd¥ÎmrZmW H$aVmV. øm~X²XbMo Jwø {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©g {dMmaV AmhoV.JmoajH¥$noÀ`m AZw dm~X²Xb Vo _wŠVm~mB©g {dMmaV AmhoV,

""H$memdé{Z H$ibo ho{M na~«÷ Ÿ& _m OÝ__aU MwH${dbo Ÿ&&'' 21

(JmoajH¥$noÀ`m AZw dmZ§VaM _wŠVm~mB©bm _aU MwH${dë`mMr åhUOo

"{MaH$mi A §J' XohmMr ½dmhr {_imbobr Amho.)" oS>m Zm ~mdim XrgVmo o nrgm Aem OwZmQ>m§Mr Zm§XUr EoH$mdr'

Aer V¥fm Amnë`m _Zmg bmJbr Agë`mMo {Zd¥{ÎmZmW oWo gm§JV AmhoV.22

Zm_Xod oQ>rÀ`m doir Oo dU©Z Ambo Amho Ë`mV "Jmoam OwZmQ> n¡ OwZm' AgoMJmoajZmWm§Mo dU©Z Ambo Amho.

JmoajH¥$noMm hm AZw d Ooìhm {Zd¥{ÎmZmWm§Zm Ambm Voìhm VmoAH$ñ_mV Ambm hmoVm. Ë`m§Mr ñdV:Mr Ver _mJUrhr ZgVmZm, Ho$di

_wŠVm~mB©À`m ghdmgmV Agë`m_wio Ë`m§Zm hm AZw d Ambm hmoVm. Voìhm_ZmMr nwaoer V`mar ZgVmZm Ambobm hm AZw d gd©À`m gd© J«hU H$aVmAmbm Zmhr Aer I§V {Zd¥{ÎmZmWm§À`m _ZmV Amho. Am{U AmVm Vmo AZw d

OmUrdnyd©H$ nwÝhm KoVm `mdm `mgmR>r Vo ì`mHw$i Pmbo AmhoV. AmVm Amë`mdmQ>o OmÊ`mMr BÀN>m AmnUmg Pmbr Agë`mMo {Zd¥ÎmrZmW åhUVmV. Am{U

VWoo H$go Omdo Ë`mMo JwO H$iV Zmhr åhUyZ Vwbm {dMmaV Amho. H$maU VyAénmÀ`m eoOmar hmoVrg Ago {Zd¥{ÎmZmW åhUV AmhoV.23

""Xrdm bmdm Xrdm bmdm Ÿ& àH$me Xmdm ñdê$nmMm Ÿ&& 1 && bmC{ZZ§XmXrn Jwé JwømMo Kar Ÿ& ñdgwI dmodar nmhþ Úm _O && 2 && _mPo _O JwO nmhw§

Page 81: muktabai- 2nd Edition

160 161

{Zd¥{ÎmZmW oWo gm§JV AmhoV. ""gmYrVmo emoYrVmo n[a hmVm Z o Ÿ& `mbm Cnm`

_m | H$m` H$é Ÿ&&'' 38 Agm àíZ Vo _wŠVm~mB©bm {dMmaV AmhoV. Á`m_wio earaA{dZme hmoVo Vo H$maU H$go gmYmdo hm Ë`m§Zm àíZ nS>bm Amho.

Á`m_wio Amnë`mbm Vmo AZw d nwÝhm àmßV hmoB©b Vmo EH$M _mJ© _bm{ZpíMVnUo gm§J, Aä`mgmH$maUo Vo eãX _bm EoH$dmdo Ago {Zd¥{ÎmZmW_wŠVm~mB©bm åhUV AmhoV.39 ""ñdm_r{M`m Jmdr ñdm_rMrM dmVm© Ÿ& Û¡VmMr

H$Wm Zm EoHo$ _r Ÿ&&'' ñdm_rì`{V[aŠV (JmoajZmWm§ì`{V{aŠV) BVa H$mhrhrEoH$Ê`mMr Ë`m§Mr BÀN>m Zmhr Ago Vo åhUV AmhoV. Á`m_wio ñdê$nmMr

VËH$mi oQ> hmoB©b Ago AdrQ> kmZ _bm gm§Jmdo Aer {dZdUr Vo H$aVAmhoV. 40 `moJrÝÐ (JmoajZmW) VwÂ`mdarb AJmY _m onmoQ>r H$gm {dñVmabm,

ømMo JyO Vy gm§Jmdog. Ago Vo åhUV AmhoV. gÌmdrÀ`m _mWm àdoe H$gmH$amdm ømg§~§Yr Vo {dMmaV AmhoV. 41

g§{MVmMr aoIm AmS>dr Ambr Agmdr åhUyZ Jwé{H$ëbr hmVr gmnS>VZmhr. Ago AmVm {Zd¥{ÎmZmWm§Zm dmQ>V Amho. ""ñdm_rgr {dUdrVm \$ma OmbmCgra Ÿ&'' Ago Vo `mg§X^m©V åhUVmV. 42 ñdm_rMr {dZdUr `mnyduM H$amd`mg

hdr hmoVr.AmVm `m Jmoï>rbm \$ma Cera Pmbm Ago Ë`m§Zm dmQ>V Agmdo.JmoajZmWm§À`m H¥$no_wio Amboë`m AZw dmMr Vrd«Vm H$mbm§VamZo

AmVm H$_r hmoV Mmbbr Agmdr Am{U åhUyZ {Zd¥ÎmrZmWm§Zm Ë`mMr I§V dmQ>VAmho. "A «mÀ`m N>m oZo _mPr g_mYr PmH$moibr' Ago Ë`mMo dU©Z {Zd¥{ÎmZmW

H$aVmV. "AmVm H$moUo doio oB©b A_¥V `moJ Ÿ& H$m ? _mPm _bm bm^gmnS>ob &&' Aem AmVwaVoZo Vo Ë`m AZw dmMr dmQ> nmhV AmhoV. 43

_wŠVm~mB©Zo Oa Amnë`mbm Vmo ~moY {Xbm Zmhr Va B©ídahr Vmo

Amnë`mbm XoD$ eH$Uma Zmhr ho Ë`m§Zr AmoiIbo Amho. {dZdUr H$ê$Z WH$bmoVar AmVm Vo kmZ Amnë`mbm àmßV hmoV Zmhr Ago Ë`m§Zm OmUdbo Amho.

earamVrb eŠVr JiyZ Jobr Amho \$ŠV eara VodT>o Cabo Amho Aer Ë`m§MrAdñWm Pmbr Amho. Varhr gmYZ_mJ© JdgV Zmhr åhUyZ _J Z§Va Vo ñdV:M

Amnë`m Ordmbm g_Omdy nmhV AmhoV H$s, " Joë`m YZmMr I§Vr H$ê$ZH$mog !' 44 gmYZ gmnS>bo ZmhrVar EH$doi Mmbob nU gX²JwéMm eoOma

_wŠVm~mB©Zo Amnë`mbm IyU XmIdmdr, Jwé{H$ëbr Úmdr Ago Vo

{Vbm {dZdV AmhoV. ""ndZm{M`m nwT>| _Z CR>r Kmbr Ÿ& _Z Amnwbo ho {H$ëbrgm§J _mVo Ÿ&&'' 31 Aer {dZdUr Vo H$aV AmhoV.gË` Amnë`mnmgyZ Mmoê$Z

R>oD$ Z o, bndyZ R>oD$ Z o, "gm~ar' {dÚoZo H$ê$ Z o CXmg, Agohr Vo {Vbmgm§JVmV. 32

ñdm_rbm (JmoajZmWm§Zm) àH$Q> ê$n YmaU H$am`bm bmdÊ`mg VyM

EH$ g_W© Amhog; Voìhm ñdm_rbm VwÂ`m{edm` H$moU CR>dy eHo$b Ago Vo_wŠVm~mB©bm åhUVmV. Vo {Vbm åhUV AmhoV, _r VwPm nmogUm Amho, VwÂ`m_wio

{_imboë`m H¥$noda nmogbm Jobmo Amho. ñdV: Vy Oo A_¥V^moOZ H$aV AmhogË`mVrb CpÀN>ï> _bm Úmdo Aer {dZdUr Vo _wŠVm~mB©bm H$aV AmhoV. 33

{Zd¥{ÎmXod _wŠVm~mB©bm Zm{ed§V eara A{dZme H$aÊ`mMm _mJ©{dMmaV AmhoV. ""Zmgrd§V eara H$am A{dZme Ÿ& KS>mo Úm {dbmg ^OZmMm Ÿ&&

{Zd¥{ÎmXod åhUo godm Eogr ZoUo Ÿ& gm§Jmdo gmYZ AmdS>rMo Ÿ&&'' 34 gX²JwébmÁ`m_wio X`m CËnÝZ hmoB©b Aer ^ŠVr _bm gm§J, Ago gmYZ _bm gm§J Ago{Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm {dZdV AmhoV. ""gmoB©Mm hm KmQ> C\$amQ>r dmQ> Ÿ& MT>mdo

ho ZrQ> H$imdo H¡$go Ÿ&&'' Ago Vo {dMmaV AmhoV.35

ñdm_r X`m{ZYr AmhoV, Ë`m§Zm oQ>{dÊ`mMr {gÕr `m ~mbH$mbm

àmßV H$adyZ Úm Ago {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm {dZdV AmhoV. 36 ñdm_rÀ`moQ>Ê`m{df`r Ho$dT>r Vi_i {Zd¥{ÎmZmWm§Zm bmJbr Amho ho nwT>rb A §JmdéZ

bjmV oB©b. F$VwMr Cn_m XoD$Z {Zd¥[ÎmZmW åhUV AmhoV, ""V¡gm Ordm éVwAmbm gÌmdrMo doio Ÿ& AmË_m ~«÷m§S> Jmoi oQ>dmdm Ÿ&& {Zd¥{ÎmXod åhUo éVwMrCn_m Ÿ& ñdm_r AmË_mam_m oQ>dmdo Ÿ&&'' 37 ("gÌmdrMo doio' hm JmoajH¥$noÀ`m

doir Amboë`m AZw dmMm CëboI Amho.)`m ~m~VrV Vo _wŠVm~mB©À`m gmhmæ`mZo dmQ>Mmbhr H$aV AmhoV. nU

Varhr Ë`m_Ü o H$mhr AS>Wio oV AmhoV. Ë`mdarb Cnm` {VÀ`m{edm`H$moUrhr gm§Jy eH$Uma Zmhr `mMr Ë`m§Zm ImÌr Amho Am{U åhUyZM {Zd¥{ÎmZmW

_wŠVm~mB©bm ~mobVo H$aÊ`mMm haàH$mao à`ËZ H$aVmZm {XgVmV. Vo _hmYZ{_i{dÊ`mMm _r à`ËZ H$aVmo nU Vo hmVr JdgV Zmhr Agm Amnbm AZw d

Page 82: muktabai- 2nd Edition

162 163

Aer {dZdUrhr "ñdm_r'bm _wŠVm~mB© H$aVmZm AmT>iVo. Ë`m_YyZhr

J«§WaMZoÀ`m hoVyMo ñnï> ^mZ Agë`mMo OmUdVo._wŠVm~mB©Mr oWrb y{_H$mhr {VVH$sM _Zmoa_ Amho. ñdV:À`m

ñdénmMo ^mZ AgyZhr AmnU gX²Jwénojm A{YH$mamZo H$_rM AmhmoV `mMo_wŠVm~mB©Mo ^mZ H$moR>ohr gwQ>V Zmhr. åhUyZ AVrd brZVoZo _wŠVm~mB©{Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUVo, ""Oo nwgrbo Vo H$s Vwåhm Zmhr R>mdo & H$m` Amåhr Úmdo

H$éZr Zdo && åhUo _wŠVm~mB© Vwåhr Ho$br bmdU & godH$mVo CJdU ghO{MAmbo &&'' 49 bhmZ ~mbH$mMo ~mo~S>o ~mob AmdS>rZo EoH$mdo åhUyZ Ë`mbm

~mobmd`mg bmdmdo Vgo Amnë`m ~m~VrV Agë`mMo _wŠVm~mB© oWo åhUVo._wŠVm~mB©bm hm gmam àH$ma H$gm ^mg_mZ hmoVmo ømMo dU©Z g_n©H$ Cn_m XoD$Z

_wŠVm~mB©Zo Ho$bo Amho."nwÌmZo {nË`mVo H$m` _Vr Úmdr & _m ñ\w$Vu Mmbmdr ~miH$mMr &&

H$Ý oZo _mVoVo H$m` gm§Jmdm g§gma & hm C\$amQ>m {dMma {XgV Amho &&' 50

Ago BWo KS>V Agë`mMo {Vbm OmUdVo. _mÌ hm gmam ^md{ZH$ ^mJ bJoMM~mOybm gméZ Vr VËH$mi Amnë`m ñdV:À`m CÀM y{_Ho$_Ü o {eabobr

{XgVo.gX²Jwé hm {eî` ~ZyZ Amnë`mM {eî`mbm e§H$m {dMmaV Amho Am{U

{eî` ñdV: gX²Jwé `m y{_Ho$VyZ Amnë`mM gX²Jwébm H$mhr gm§JV Amho Ago`m J«§WmMo "A{^Zd' én Amho. BVa AÜ`mË_J«§Wm§à_mUo Jwé{eî`g§dmX hoM

`mMohr ~møm§J Amho na§Vw Jwé{eî`m§À`m y{_H$m§Mr AXbm~Xb `mV Pmbr Amhoho `m J«§WmMo d¡{eîQ>ç Amho.

{Zd¥{ÎmZmWm§À`m àíZm§Zm _wŠVm~mB© CÎma Úm`bm àma§ H$aVo, VoìhmM

hr Jmoï> {VÀ`m Ü`mZmV Ambr Amho. _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUVo,""Vwåhr Amåhm Jwé Amåhr Vwåhm Jwé Ÿ&

CÎmam à{VCÎmé ghO hmo Ÿ&&Amåhr Vwåhm {eî` Vwåhr Amåhm {eî` Ÿ&

nañnao Amgo ^md oH$ Ÿ&&'' 51

_wŠVm~mB©À`m nwT>rb A §Jm§_Ü o _mÌ Jwé{eî`, ~{hU^mD$, XmVm _mJVm `m

Amnë`mbm àmßV ìhmdm Ago Ë`m§Zm AmVm dmQ>Vo Amho. 45

{Zer{XZr Amnë`mbm EH$M EH$ Ü`mg bmJbm Amho Ago {Zd¥{ÎmZmWåhUV AmhoV. ñdm_r oQ>rgmR>r Vo AJXr gmdY hmoD$Z ~gbo AmhoV. ""Z J_o

H$moR>o KS>r oH$ ni Ÿ& ZoUmo H$moUo doio hmoB©b X`m Ÿ&& ~¡gbmo OnwZ nbI Am{UnmnZr Ÿ& ñdm_r jUjUr XoVr bm^ Ÿ&& _mJo nwT>o nmhVm nS>ob A§Va Ÿ& EoH$sboAja OmD$ ZoXr Ÿ&&'' 46 BVH$s gmdY gOJVm {Zd¥{ÎmZmW YmaU H$ê$Z AmhoV.

ñdm_rbm Amnbr X`m oV Zmhr ho Ë`m§À`m bjmV oVo. ""CX§S>Vi_irVmo héemMo Jmdr Ÿ& nar X¡d Zmhr gmZHw$i Ÿ&& 1 && H$mhr Ho$ë`m X`m Z o

ñdm_r _Zr Ÿ& ZmMVmo ZmMZr AYramMrŸ && 2 && nrH$bo ho \$i \$im{M o XoR>r Ÿ&AS>mZr bmi MmQ>r hmVm Z o Ÿ&& 3 &&'' Ver Amnbr AdñWm Pmbr Agë`mMo

{Zd¥{ÎmZmW åhUVmV. 47

ñdm_r X`m{ZYr Amnë`mda àgÝZ hmoV Zmhr ho nmhÿZ {Zd¥{ÎmZmW

A§{V_V: åhUVmV, ""{Zd¥{ÎmXod åhUo MmoarMo ho YZ Ÿ& {Oao qH$dm X¡Ý` hmoB©bZoUw &&'' 48 Amnë`mbm AZm`mgo àmßV Pmbobo Oo MmoarMo YZ (JmoajZmWH¥$noVyZAmbobm AZw d) hmoVo Vo {Oaob H$s ì`W© OmB©b ho g_OV Zmhr Ago

{Zd¥{ÎmZmW åhUVmV. Aem {IÝZVoVM hr {dZdUr g§nVo.à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J - XrK©H$min ªV {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Or

{dZdUr Ho$br {VMm n[aUm_ åhUyZ _wŠVm~mB© AmVm CÎma Úm`bm àd¥ÎmPmbobr {XgVo. ho Oo CÎma Ambo Amho Vo "kmZ~moY' `m J«§WmÀ`m _mÜ`_mVyZ

Ambo Amho.AmnU J«§W{Z{_©Vr H$aV AmhmoV Agm Am{d^m©d oWo Amho. AmVm hm

Omo kmZ~moY gm§{JVbm OmV Amho Vmo gd© {eî`g_wXm`mg_moa. J«§WmMr Or

nma§n[aH$ aMZmnÕVr AgVo Ë`mMm Adb§~ `m_Ü o Ho$bobm Amho. åhUOoMJUnVr, emaXm, gX²Jwé, lmoVo Z_Z B.nÕV oWo Adb§~bobr {XgVo. \$aH$

EdT>mM H$s BVaÌ Á`mà_mUo JUnVr, emaXmñVdZ AgVo Vgo oWo Z oVmna_oídamÀ`m {Zamb§~ ñdénmbm Z_Z Ho$bobo AmT>iVo. oWo lmoË`m§Mo ^mZ

{VÀ`m _ZmV Agë`mMo Amnë`mbm oWo OmUdVo.Amnbm kmZ~moY nwT>o Mmbdmdm, Amnë`mH$Sy>Z dmUr dXdyZ ¿`mdr

Page 83: muktabai- 2nd Edition

164 165

g_n©H$VoZo Ho$bm Agë`mMo OmUdVo. ~«÷ Am{U _m`m `m§Mo H$m © gm§JV

AgVmZm nmÊ`mV dmT>bobo eodmi nmÊ`mbmM PmHy$Z Q>mH$Vo ho `moObobo énH$g_n©H$ Amho. OrdmMo gmVË`mMo Mmby AgUmao oUoOmUo d OÝ__aU hr à{H«$`m

ñnï> H$aÊ`mgmR>r nV§J Am{U Ë`m nV§JmMm Xwgè`mÀ`m hmVr Agbobm Xmoa`mMr {Xbobr Cn_m AJXr `WmW© d A{^Zd åhUmdr bmJob. Eadr ghgmCXmhaUo Z XoUmar _wŠVm~mB© oWo _mÌ lmoË`m§n ªV Vmo {df` ZrQ> arVrZo

nmoohmoMmdm åhUyZ CXmhaUo XoVmZm {XgVo.(Xwgè`mbm EImXm {df` nQ>dyZ XoVmZm _wŠVm~mB© g_n©H$ CXmhaUm§Mm

Adb§~ H$aVo Ago {XgVo. Zm_Xodm§Zm JwéMr Amdí`H$Vm nQ>dyZ XoVmZm {VZo{Xbobr CXmhaUohr Amnë`mbm oWo ZH$iV AmR>dyZ OmVmV. g_n©H$Vm ho

{VÀ`m CXmhaUm§Mo Img d¡{eîQ>ç åhUmdo bmJob._wŠVm~mB©À`m A §JaMZo_YyZ {VMo ñÌrnU \$mago ì`ŠV hmoVmZm

{XgV Zmhr. "grOw{Z`m nmH$ nmdbm ZmemVo Ë`mV OrdO§Vw \$ma Ombo' qH$dm"KarMo ^moOZ hmodmo ^bVo arVr ^abo CndmgmMr I§Vr Zmhr O`m' `mgma»`mCn_m§VyZ {VMo ñÌrnU hiyM H$moR>o S>moH$mdVmZm {XgVo.)

oWo \$ŠV à{VnmÚ {df`mbm Yê$ZM {bImU Ambobo Amho.{Zì ©pŠVH$, dñVw{Zð> Aem ñdê$nmMo Vo gmao {bImU Amho. Ë`m_Ü o

_wŠVm~mB©Mm ñdV:Mm Am§V[aH$ AZw d ì`ŠV hmoV Zmhr. qH$dm Ë`mMm gmYm{ZX©oehr H$Yr hmoV Zmhr.

{Vgè`m àH$maÀ`m àíZm§~m~V _wŠVm~mB©Mr H$m` y{_H$m Amho Vo nmhÿ.ho {Vgè`m àH$maMo àíZ åhUOo AÜ`mË__mJm©_Ü o àJV hmoÊ`mgmR>r ñdV:gmR>rOo _mJ©Xe©Z {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _m{JVbo Amho Ë`m~X²XbMo AmhoV. Ë`m

àíZm§~X²XbMm g{dñVa {dMma `m àH$aUmV AmYr Ho$bmM Amho.EdT>r dma§dma {dZdUr H$ê$Zhr _wŠVm~mB© Ë`m àíZm§~m~V H$mhrM

~mobV Zmhr Ago {XgVo. _J _ZmV àíZ oVmo H$s,"Ago H$m ?' WmoS>çmem{dMmam§Vr Ë`mMohr CÎma Amnë`mbm bJoMM CbJS>Vo. kmZ~moY-J«§W{Z{_©Vr

{eî`g_wXm`mg_moa d gd©gm_mÝ` bmoH$m§g_moa Mmby Amho Am{U åhUyZ oWo_wŠVm~mB© _m¡Z YmaU H$aVmZm {XgVo. _wŠVm~mB©Zo _m¡Z ~miJÊ`mMo H$maU Ago

H$moUË`mhr ZmË`m§À`m ^mdN>Q>m S>moH$mdV ZmhrV. nwT>o oVo Vr {ZIi AmË_MMm©,

{ZIi VÎdMMm©._wŠVm~mB©Zo {Xbobm à{VgmX - _wŠVm~mB©Zo {Zd¥{ÎmZmWm§À`m

àíZm§Zm Or CÎmao {Xbr AmhoV Ë`mMo ñdê$n AmVm nmhÿ. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Á`m VrZàH$maMo àíZ {dMmabo AmhoV Ë`m àË oH$ àíZmÀ`m àH$mamZwgma _wŠVm~mB©Mrà{VgmXmMr nÕV {^ÝZ{^ÝZ Amho.

{Zd¥[ÎmZmWm§Zr Oo gmYo gmYo àíZ {dMmabo AmhoV Ë`m àíZm§Mr CÎmaoOr {Xbr Jobr AmhoV Vr CÀM XOm©Mr AmhoV. àíZ EH$M Agbm Var Ë`mMr

CH$b doJdoJù`m AmÜ`mpË_H$ ñVamZwgma {^ÝZ{^ÝZ hmoVo Agm AZw dAÜ`mË_àm§VmV ZdrZ Zmhr. _wŠVm~mB© Ë`m gm_mÝ` àíZm§Mr Or CÎmao XoVo Vrhr

ñdV:À`m Abm¡{H$H$ Aem nmVirdê$Z XoVo. åhUyZ àíZ gmYogo nU Ë`m§MrCÎmao AË §V gImob Agm àH$ma oWo AmT>iVmo.

Xwgao Oo VÎdkmZmË_H$ àíZ {dMmabo Jobo AmhoV, Ë`mMr AË §Vg{dñVa Aer CÎmao _wŠVm~mB© XoV AmhoV. g¥ï>rÀ`m CËnÎmrg§~§Yr gImob AgoqMVZ `m gmè`mVyZ àH$Q> Pmbo Amho. g¥ï>rÀ`m CËnÎmrnydu AgUmao {Zamb§~

VÎd, Ë`mMo ñdê$n H$go hmoVo `mMm Iwbmgm _wŠVm~mB© oWo A{YH$madmUrZoH$aVmZm {XgVo. Ë`mbmM Yê$Z nwT>o n§M_hm yVo, eara `m gmè`m§Mo dU©Z oVo.

A§~F$fr Am{U Xwdm©g `m§Mm H$Wm^mJ AmYmambm KoD$Zhr _wŠVm~mB©Zo gImob{ddoMZ Ho$bo Amho. ho gmao gm§JyZ Pmë`mda _wŠVm~mB©Zo Amnë`m ñdñdê$nmMr

OmUM EH$àH$mao nwÝhm H$ê$Z {Xbr Amho.""àW_ Oo Am§S>o à{Vq~~ _mPo Ÿ& _m`m Am§S>o XwOo CËnÎmrMo &&

{VOo Am§S>o g_wi _mPm ~«÷Jmoi & nyU© _m`mOmi ~rO _mPo &&'' 52

Aer Apñ_Vmnyd©H$ dmUr {VÀ`m _wImVyZ ~mhoa nS>br Amho. Cn{ZfXm§MmJm^mM åhUVm oB©b BVŠ`m Imob ñdénmMo kmZ oWo eãX~Õ Pmbo Amho. oWo

{Zamb§~ ñdê$nmMo Oo dU©Z Ambo Amho Vo Va ZmgXr` gwŠVmVrb dU©ZmerIynM {_iVoOwiVo Amho. EH§$Xa 54 A §Jm§VyZ hm g§nyU© {df` _m§S>bobm Amho.

Amnbo à_o ZrQ> ñnï> ìhmdo `mgmR>r Vr H$mhr CXmhaUohr oWo XoVmZm {XgVo. hoJhZ ñdê$nmMo kmZ H$WZ H$aÊ`mgmR>r åhUyZ _wŠVm~mB©Zo énH$m§Mm dmna

Page 84: muktabai- 2nd Edition

166 167

{Zd¥{ÎmZmWm§À`mhr Iyn nwT>o {ZKyZ Jobobr Agmdr.

{Zd¥{ÎmZmWm§Mo àíZ EoHy$Z gwédmVrbm _wŠVm~mB©bm Ago dmQ>Vo H$s JwéAmdS>rZo, {dZmoXmZo àíZ H$aV AmhoV. Amnbo gX²JwéM Amnë`mbm H$mhr

{dMmaV Amho Ago OmUdyZ {Vbm gwédmVrbm H$mhrer ^rS> nS>br AgmdrAgo dmQ>Vo. Vr åhUVo, ""Amåhmgr Vwåhr Ho$bo nardma Ÿ& VmaH$ {dMmaAmnUmnmgr Ÿ& åhUo _wŠVm~mB© n[adma H$ioZm Ÿ& OoUo _m{P`m§ _Zm Yra hmo Ÿ&&''

nwT>o Vr åhUVo, ""åhUo _wŠVm~mB© AZw d Agob {MÎmm Ÿ& {dZmoX§o nwgVm§AmdS>rZo Ÿ&&'' 55 nU {Zd¥{ÎmZmW IamoIa {OkmgoZo àíZ {dMmaV AmhoV ho

bjmV oVmM Vr bJoMM CÀM ñVamda Amê$T> hmoD$Z CÎmao XoD$ bmJVo.AmVm oWo _wŠVm~mB© gX²Jwé `m y{_Ho$V ñdV: Amê$T> Pmbobr Amho.

Am{U {Zd¥{ÎmZmW `m {eî`mbm Vr kmZàXmZ H$aV Amho, _mJ©Xe©Z H$aV Amho.Voìhm AmVm _mÌ oWo {Zd¥{ÎmZmW ho Amnbo Jwé hr ^mdZm {VÀ`m {ddoMZmÀ`m

H$moR>ohr AmS> oV Zmhr, Ago {XgVo.{Zd¥{ÎmZmW øm gJwU {dídm~X²XbMo {dMma ~mobyZ XmI{dVmV Voìhm

_wŠVm~mB© Ë`m§Zm gm§Jy nmhVmV, ""~mnwS>m hm JwU ~mnwS>r ho VZw Ÿ& ~mnwS>m ~mo mQ>

dmhþ Z o Ÿ&&'' 56

VmaH$ Aem Zm_mMr MMm© {Zd¥{ÎmZmW H$ê$ nmhVmV. Ë`mMo _hÎd

nwÝhm nwÝhm _m§Sy> nmhVmV. Voìhm _wŠVm~mB© Ë`m§Zm gm§JVo, ""{Z{d©H$ma JwOAUw {dbo AmYr & Zm_ Ho$ìhm H$Yr R>o{dbo hmoVo Ÿ&&'' 57

{Zd¥{ÎmZmW _m oMr _hVr AmYr ñnï> H$ê$Z _m`m hr Xwgar {VgarH$mhr ZgyZ dñVwénM (B©ídaM) Amho Ago åhUVmV. Voìhm _wŠVm~mB© åhUVo,""_m`m N>m`m XmoÝhr Om`mMo ^m§Jma Ÿ& Ë`mV H$m gd}ída {dé nmhVmo Ÿ&& ZoUw

Vw_À`m AWm© AUw drbo ^bo Ÿ& A_¥Vm{g Ho$bo H$Sy> XmXm Ÿ&&'' 58

doX, lw{V, {gÕr, {dÚm `m§Mo loð>Ëd {Zd¥{ÎmZmW dU©Z H$ê$ nmhVmV

Voìhm Ë`m§Mo Vo åhUUohr _wŠVm~mB©g ñdV:À`m OmUrdoÀ`m CÀM nmVirdê$ZnmhVm nQ>V Zgmdo Ago {XgVo. ""doXmZo øm {dÚm hmoVr Oar gma Ÿ& Var H$m§

doìhma nmëhmi Vo Ÿ&&'' 59 Agm à{VàíZ _wŠVm~mB© oWo {Zd¥{ÎmZmWm§Zm H$aVmV.gmYZm hrM _hÎdmMr Ago Ë`m gm§Jy nmhVmV.

H$s, hm gmam AÜ`mË_mMm AmË §{VH$ Imobda Agm àm§V Amho. Voìhm ho gmao

gImob {ddoMZ gd©gm_mÝ`m§g_moa H$aUo eŠ` Zmhr, [H§$~hwZm `mo½` Zmhr hoOmUdyZ _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm åhUV Amho,

""MmoarMo YZ OÝ_mMr OmoS> Ÿ& Vwåhm§gmR>r nmoQ>\$mS> H$aUo Ambr Ÿ&&

Amnbo g»` CKS>o AmnUMr Pm§H$mdo Ÿ&

oam§ Z XmIdmdo Xm§ rH$mbm Ÿ&&'' 53

MmoarMo YZ Ogo BVam§g_moa CKS>bo OmV Zmhr Vgo ho gImob, Jwø

kmZ Xm§{^H$m§g_moa qH$dm MmabmoH$m§_Ü o CKS> H$aÊ`mgmaIo Zmhr Agm gyMH${ZX}e Ë`mVyZ _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm XoVmZm {XgVo.

Am{U oWoM kmZ~moY J«§WmVrb {Vgam ^mJ oVmo Vmo åhUOo "g__oi~mobUo C^`Vm§Mo' ! `m ^mJm_Ü o AmVm Omo g§dmX Amho Vmo {Zd¥{ÎmZmW Am{U

_wŠVm~mB© `m§À`mVrb Amho. Vmo Ë`m§À`mVrb ImOJr g§dmX Amho. oWo BValmoË`m§Mr CnpñWVr OmUdV Zmhr. Am{U åhUyZM oWo {Zd¥{ÎmZmWm§Zm g§~moYZOo oVo Vo "XmXm' Ago oVo. (AmYrÀ`m "à{VCÎma' ^mJmV lmoË`m§g_moa {ddoMZ

Mmbbo AgVmZm {Zd¥{ÎmZmWm§Mm CëboI oVmo Vmo "JwéXod' AgmM oVmo. VoWo"XmXm' ho g§~moYZ EH$Xmhr Ambobo Zmhr.)

_wŠVm~mB©À`m Vm|Sy>Z "à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J' `m ^mJmVrb EdT>ogmao {ddoMZ EoHy$Zhr {Zd¥{ÎmZmWm§Mo _Z ^abobo Zmhr. "EoH$mdm hm AW©

_wŠVmB©À`m _wIr & AmVm Eogr gIr H$moUr Zmhr &&' 54 ho OmUyZM H$s H$m`{Zd¥{ÎmZmW {Vbm nwÝhm nwÝhm H$mhr e§H$m {dMméZ ~mobVo R>odm`Mm à`ËZ H$arVAmhoV. `mVyZ ho "g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo' Ago ho XmoKm§Mo {_iyZ 21 A §J

Ambobo AmhoV.g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo - oWo {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm EHo$H$

àíZ {dMmaV AmhoV Am{U _wŠVm~mB© bJoM Ë`mMo CÎma XoVo Amho Agm ^mJAmbm Amho. ho Oo àíZ {Zd¥{ÎmZmW {dMmaV AmhoV Vo AË §V gImob Aem

ñdê$nmMo AmhoV. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr {dMmaboë`m àíZm§Mr Or CÎmao _wŠVm~mB©Zo oWoo{Xbobr AmhoV, Ë`m CÎmam§Mm ñVa nmhVm `mMr gmj nQ>Vo H$s, Vr

Page 85: muktabai- 2nd Edition

168 169

_wŠVm~mB©Mo "_m`m' `m {df`mMo qMVZM `m{Z{_ÎmmZo OUy ì`ŠV hmoVo.

"nmÊ`mMm ~wS>~wS>m nmÊ`mV Moï>m H$ar' Ago _m oMo ñdê$n Agë`mMo Vr gm§JVo.hm gd© J«§W dmMyZ nyU© Pmë`mdahr EH$ Jmoï> MmUmj dmMH$mÀ`m

bjmV Amë`mdmMyZ ahmV Zmhr. Vr Aer H$s, {Zd¥{ÎmZmWm§Zr ñdV:À`mAmÜ`mpË_H$ àJVrgmR>r Oo _mJ©Xe©Z _m{JVbo Amho, Ë`mg§~§Yr CÎmamXmIbH$moUVohr {ddoMZ oWo oV Zmhr. hr gmar CÎmao _wŠVm~mB©Zo {Zd¥{ÎmZmWm§Zm

{Xbobr AgUma nU Xm§{^H$m§g_moa ho kmZ àH$Q> H$ê$ Z o Ago _wŠVm~mB©Zogm§{JVbo Agë`m_wio Vmo ^mJ _mÌ {Zd¥{ÎmZmWm§Zr `m J«§WmV {b{IV ñdê$nmV

eãX~Õ Ho$bobm ZgUma hohr Amnë`m bjmV oVo. {Zd¥{ÎmZmWm§Zm _wŠVm~mB©ZoZo_H$s H$m` CÎmao {Xbr AgVrb `m{df`rMo Amnë`m _ZmVrb Hw$Vyhb VgoM

{eëbH$ amhVo. Am{U VoWoM hm J«§W g§nVmo. Am{U Amnbo _Z _mÌ ZH$iV{Zd¥{ÎmZmWm§À`m àíZm§Mm _mJmodm KoV amhmVo.

_wŠVm~mB© Oo {ddoMZ `m J«§WmV H$aV Amho Ë`m gmè`m {ddoMZmVyZ"Am_wÀ`m ñdñWmZr Zmhr nm§ A§Yma Ÿ& AdKr MamMa àH$meËdo && Amåhr H$YrAmbmo ñdê$n gmoSy>Z & Omdo nmbQ>moZ Oo{Wb VoWo &&' 67 øm y{_Ho$_Ü o Vr

gmVË`mZo dmdaV Agmdr Ago OmUdV amhVo.`mZ§Va AJXr WmoS>çmM H$mbmdYr_Ü o _wŠVm~mB© ñdénmH$ma hmoD$Z

Jobr. Amnë`mgma»`m gm_mÝ`m§Zm {VÀ`m `m {ZKyZ OmÊ`mMr I§V _ZmV XmQy>ZoD$ bmJVo VmoM _wŠVm~mB©Mo A §J Amnë`mbm gmdY H$aVmV, ""Vd _aUmMr

doWm ghO ì`m{nbr Xohr Ÿ& Od AZw d Amnwbo R>mB© Ambm Zmhr &&'' 68 hmñdénmMm AZw d AmnUhr ¿`mdm `mgmR>r Vr Amnë`mbm kmZ~moY XoV amhVo.

kmZ~moY J«§WmÀ`m dmMZmVyZ _ZmV C{XV Pmbobo Va§J -

EHo$H$mir kmZoídam§Zm {OkmgoZo àíZ {dMmaUmar _wŠVm~mB© - VmQ>rCKS>Ê`m{df`r Ë`m§Zm {dZ§Vr H$aUmar _wŠVm~mB© - {Zd¥{ÎmZmW AmXr ^md§S>m§Mo

_m`nU ñdrH$maUmar _wŠVm~mB© - na_mW©_mJm©da gdmªZm I§~ranUo _mJ©Xe©ZH$aUmar _wŠVm~mB© - Am{U AmVm ñdV:À`m gX²Jwé§Zr {dMmaboë`m àíZm§Mo

g_mYmZH$maH$ CÎma XoUmar, Ë`m§ZmgwÕm A{YH$madmUrZo Mma eãX gm§JynmhUmar _wŠVm~mB© hm gmam {VÀ`m OrdZmMm MT>VmdmT>Vm AmboI Amho.

""{Zd¥{ÎmXod åhUo Iam ~m§Ybm oUo Ÿ& Eogm Ordo «_ Y[abm

Amho &&'' 60 (OrdmZo [ZamH$ma {ZJw©U na_mËå`mbm ~§Xr Ho$bo Amho Amho) AgmàíZ {Zd¥{ÎmZmW {dMmaV AmhoV. Voìhm _wŠVm~mB© CXmhaU XoVo Am{U åhUVo,

""Vihm{VÀ`m nmÊ`mV _wI Xrgo Iao Ÿ& Ë`m§V H$m KmJa ~wSw>§ nmho &&'' 61

""åhUo _wŠVm~mB© `mMo ~m§Ybo ìhmdo Ÿ& _J A{dZmemMo JmUo Jmdo H$mem Ÿ&&'' 62

Agohr Vr CbQ> {Zd¥{ÎmZmWm§ZmM {dMmaVo.

_wŠVm~mB© Am{U {Zd¥{ÎmZmW `m§À`mVrb hm g§dmX ImOJrAgë`m_wio Ë`m_Ü o EH$ àH$maMm {dbjU _moH$ionUm Amho. g»`ËdmÀ`m

ZmË`m_YyZ Ambobm hm _moH$ionUm XmoKm§À`mhr ~mobÊ`mV OmUdVmo._wŠVm~mB©À`m ~mobÊ`mV oWo EH$ àH$maMm ñnï>dŠVonUm Amho. Ë`m_wio "ZoUw

Vw_À`m AWm© AZw {dbo ^bo A_¥Vmgr Ho$bo H$Sy> XmXm' ŸAgo ñnï> gm§JÊ`mghrVr H$MaV Zmhr. _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Zm gm§JV Amho, ""åhUo _wŠVm~mB©

{dgéZr gyÌYmar Ÿ& Xrdgmbm amÌr åhUw Z o Ÿ&&'' 63 ""_¥Ë w Zmhr OoWo _wpŠVH$moUo dmhmdr Ÿ& H$ënZmhr Zdr ñN>mnw§ Z o Ÿ&&'' 64 ""åhUo _wŠVm~mB© nmhmÊ`mÀ`mhmVmoQ>çm Ÿ& ào_o XmXm H$m§Q>çm H$dQ>mirë`m Ÿ&&'' 65 JwéVÎdmÀ`m y{_Ho$V {eê$Z

_wŠVm~mB© ho gmao {Zd¥{ÎmZmWm§Zm gm§JV Amho. oWo _wŠVm~mB© Oo gmao gm§JV AmhoAm{U Á`m ñnï>nUmZo gm§JV Amho Ë`mMr OmVHw$irM doJir Amho. Am{U

åhUyZM oWo d`mMm, {eî`ËdmMm H$moUVmhr AS>ga {Vbm OmUdV Zmhr.{Zd¥{ÎmZmWm§À`m ñVamdê$Z Oo {dMma Ë`m§Zm `mo½` dmQ>V AmhoV VoM {dMma ,

ñdV:À`m CÀM nmVirdê$Z _wŠVm~mB©bm _mÌ A`mo½` dmQ>V AmhoV, Ago{XgVo. Ë`m_wio ñdV:Mr hr _Vo Vr ñnï>nUo, amoIR>moInUo _m§S>V Amho.

{Zd¥{ÎmZmWm§À`mhr darb nm`arda _wŠVm~mB© Cä`m AmhoV. Am{U

åhUyZ _mJyZ oUmè`m dmQ>gê$bm, Ë`mMr dmQ>Mmb gwH$a ìhmdr åhUyZ AJXrñnï> eãXmV `mo½`m`mo½`VoMr g_O Ë`m XoV AmhoV Ago oWo {XgVo.

""nmÊ`mMm nmZ~wS>m nmÊ`mV Moï>m H$ar Ÿ& hm {ZíM` {ZYm©arAdYmamdm Ÿ&& ......énaoIm H$maU {demXrMo _yi Ÿ& OiOimV H$ëbmoio Eogo

Ombo Ÿ&& åhUo _wŠVm~mB© Moï>m gmaénr Ÿ& _m`m OmU H$Ur g¢YdmMr &&'' 66

Aem _m og§~§YrÀ`m IwbmemZo ho "g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo' eodQ>mg OmVo.

Page 86: muktabai- 2nd Edition

170 171

_wŠVm~mB©Mo A §J

_wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm AmOda Omo H$mì`ÑîQ>çm {dMma Pmbobm AmhoVmo Aën Amho. na§Vw H$mì`ÑîQ>çm _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm {dMma H$arVAgVmZm gdmªZr _wŠVm~mB©Mo àH$m{eV A §J Am{U VmQ>rMo A §J `m§MmM

{dMma Ho$bm Amho Ago {XgVo. _wŠVm~mB©Mo Aà{gÕ A §J qH$dm ñ\w$Q> aMZmBË`mXtMm {dMma \$magm H$moUr Ho$bm Amho Ago {XgV Zmhr. Voìhm `m nwñVH$mV

àW_M _wŠVm~mB©À`m EH§$Xa gd© aMZoMm H$mì`ÑîQ>çm {dMma hmoV Amho, ho oWoZ_yX H$amdogo dmQ>Vo.

_wŠVm~mB©À`m g_J« H$mì`g§nXoMo Aä`mgmÀ`m gmo rgmR>r H$mhr JQ>mVdJuH$aU Ho$bo Amho. Am{U Ë`m dJuH$aUmbm AZwgéZ oWo {dMma Ho$bm Amho.

_wŠVm~mB©Mo n§T>ar qH$dm nm§Sw>a§Jna A §J, Zm_na A §J, gX²Jwéna A §J,g§Vna A §J, ñdmZw d pñWVrMo dU©Z, gmYZmna, CnXoena, énH$mË_H$ A §JAem {d{dY {d^mJmV Ë`mMr dJ©dmar Ho$br Amho. Ë`mMm {dMma H$é.

n§T>ar qH$dm nm§Sw>a§J _mhmËå` dU©Z H$aUmao A §J -_wŠVm~mB©À`m gX²Jwé§Zr _wŠVm~mB©bm VmaH$ gå`H$ AgUmam {dR²>R>b XmIdyZ

{Xbm. Ë`m h[aZo _wŠVm~mB©bm ào_H$diw {Xbm. 1 Aem `m h[aMo Xe©Z_wŠVm~mB©bm H$go hmoVo ? ho oWo {dMmamV ¿`md`mMo Amho. BVa g§V_§S>itZr

Á`mà_mUo n§T>ar joÌmMm _{h_m dU©Z Ho$bm Amho VgmM _wŠVm~mB©Zohr Ho$bmAmho. Ë`m_Ü o n§wS>{bH$mMm dmQ>m _moR>m Amho `mMr gmW© OmUrd ì`ŠVhmoVo."" wJo AR²R>mdrg {dQ>odar C^m & H$a H$Q>mdar R>odmo{Z`m &&'' 2 Ago

nm§Sw>a§JmÀ`m gJwU énmMo Šd{MVM dU©Z _wŠVm~mB©À`m A §JmV oVo. (AWm©Vhm A §J _wŠVm~mB©MmM Amho Ago ImÌreranUo gm§JVm oV Zmhr.) nm§Sw>a§JmH$S>o

nmhV AgVmZmhr Ë`mÀ`m _yVuVyZ {Vbm OmUdVo Vo nm§Sw>a§JmMo {ZJw©U ñdê$n.Am{U åhUyZ _wŠVm~mB© kmZoídam§Zm àíZ H$aVo, ""{dQ>odar _yVu {XgVo gJwU Ÿ&

gJwU H$m {ZJw©U åhUy XmXm &&'' 3 Am{U `mVM _wŠVm~mB©Mo doJionUgm_mdbobo Amho. _wŠVm~mB© gJwUmV a_V Zmhr. _wŠVm~mB©À`m A §Jm§_Ü o

H$moR>ohr gJwU gmH$ma XodmMo dU©Z AmT>iV Zmhr. {Vbm AmoT> Amho Vr

"kmZ~moY' `m J«§Wm_Ü o Ë`mZo gdm}ÀM nëbm JmR>bm Agë`mMo bjmV oVo.

Am{U åhUyZM _wŠVm~mB© ñdê$nmH$ma hmoÊ`mnydu {VMr Agbobr AdñWmg_OmdyZ KoÊ`mÀ`m ÑîQ>rZo `m J«§WmMo `moJXmZ {ZpíMVM _hÎdnyU© Amho.

_wŠVm~mB©À`m ñdénmH$ma hmoÊ`mnyduMo Oo dU©Z Zm_Xodm§Zr Ho$bo AmhoË`mV Omo CëboI oVmo Vmo kmZ~moY J«§Wmg§~YrMm Agmdm Ago dmQ>Vo. ""J§Yd}Jm`Zo Ambm{nV gwñdar Ÿ& Ho$bo ñnï> Z`Zt Jwø Jm¡ß` Ÿ& Zm_m åhUo Xodm _Z

Pmbo pñWa Ÿ& n{S> obm {dga A{dÚoMm Ÿ&&'' 69 kmZ~moYmÀ`m ldUmZoZm_Xodm§Mr Or AdñWm Pmbr Amho Ë`mMo ho dU©Z Amho.

_wŠVm~mB©Zo Jm`bobo ho "A{dZmemMo JmUo' doXH$mbrZ pñÌ`m§er ZmVogm§JUmao Amho AgoM åhUmdogo dmQ>Vo.

***************

Page 87: muktabai- 2nd Edition

172 173

kmZoídarVyZ eãXm§V ì`ŠV Ho$bo Am{U OrdZmV àË`j OJyZ XmI{dbo.'' 10

Ë`m§Mo ho {dYmZ `WmW© H$go Amho ho nmhÊ`mgmR>r _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm {dMmaH$amd`mg hdm. g§V hm eãX AbrH$S>o \$maM éT> Pmbobm Amho. na§Vw

_wŠVm~mB©À`m H$mimÀ`m Ñï>rZo {dMma Ho$bm Va Ë`mH$mir AÜ`mË_m_Ü o àJVAgUmè`m ì`ŠVtZm {gÕ, `moJr, ZmW, Jmogmdr Aem g§km àM{bV hmoË`m.Ë`m gdmªnojm doJionU XmI{dUmè`m g§V `m eãXmMr `moOZm _wŠVm~mB©Zr

Ho$bobr {XgVo. Am{U ZwgVm hm eãX dmnéZ Ë`m Wm§~ë`m Ago Pmbo Zmhr VaVmQ>rÀ`m A §JmÀ`m {Z{_ÎmmZo g§VËdmMr bjUoM bmoH$m§g_moa CKS> Ho$br.

ào_, X`m, j_m, em§Vr hr g§VËdmMr Img bjUo AmhoV ho gm§JVmZmË`m åhUVmV, ""Am{X A§Vw h[a gdmªK{Q> nyU© Ÿ& OmUmo{Z g§VOZ ào_^[aV Ÿ&&

am_Zm_ {MÎmo ào_ dmog§S>V Ÿ& {ZË`m{ZË` V¥ßV h[a^ŠVr Ÿ&& em§Vr j_m X`mgmdY n¡ {MÎmr Ÿ& AmZ§Xo Sw>ëbVr gZH$m{XH$ Ÿ&&'' 11 Ë`m§Zr gm§{JVboë`m `mM

bjUm§Mm nwZéÀMma VmQ>rÀ`m A §Jm_Ü o hmoVmZm {XgVmo. ""g§V Vmo{M OJr Ÿ&j_m X`m Á`mMo A§Jr Ÿ&&'' 12 Aer g§VmMr {Z:g§{X½Y eãXm_Ü o ì`m»`mM_wŠVm~mB©Zr oWo Ho$br Amho. ""{díd amJo Pmbo dÝhr Ÿ& g§Vo gwIo ìhmdo

nmUr Ÿ&&'' 13 g§Vm§Mo OZgm_mÝ`m§er dmJUo ~mobUo H$go Agmdo `mMm EH$dñVwnmR>M oWo KmbyZ {Xbm Amho. Am{U ho gmao H$moR>n ªV Va ""_m`m g_yi

Zwaob Ooìhm Ÿ& {díd ~«÷ hmoB©b Voìhm Ÿ&& Eogm g_O Am{XA§Vr Ÿ& _J gwIr ìhmdog§Vr Ÿ&&'' 14 Ooìhm g_J« {díd ~«÷ hmoB©b VoìhmM g§Vm§Zr gwIr ìhmdo, VoìhmM

Amnë`m H$m`m©Mr B{Vlr H$amdr, Ë`mAmYr Zmhr, Agm ñnï> Iwbmgm oWo Ho$bmAmho. _wŠVm~mB©Zo gm§{JVboë`m `m g§VËdmÀ`m bjUm§Zm AmXe© _mZyZË`mà_mUo OrdZ ì`VrV H$aUmè`m g§Vm§Mr EH$ _m§{X`mirM nwT>rb H$mimV

_hmamï—>mV {Z_m©U Pmbr hr `m A §JmMr VmH$X Amho.`mo{JH$ AZw dna A §J - S>m°.gwhm{gZr Bb}H$a `m§Zr

_wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mo {ddoMZ H$aVmZm åhQ>bo Amho, ""_wŠVm~mB©Mm qnS>CnXoeH$mMm Amho, AZw m{dH$mMm Zmhr. Vr _wimV ~w{Õ{Zð> Amho. ^md{Zð>

Zmhr. Ë`m_wio {VMm AZw d ^mdmZw d hmoV Zmhr. Vr kmZm~X²Xb ~mobVo,kmZmMm AZw d gm§JV Zmhr...... Ë`m_wio {VMr H${dVm AZw dmÀ`m nmVirda

na_oídamÀ`m {ZJw©U ñdénmMr. `m lrharMo dU©Z H$aVmZm _wŠVm~mB© åhUVo,

""ghñÌXir h[a AmË_m hm Hw$gar Ÿ& Zm§Xo Xohm^rVar A{bßV gXm Ÿ&&'' 4 Xoh hoXoD$i Am{U AmË_m hm nm§Sw>a§J hr gd©_mÝ` H$ënZmM oWo ì`ŠV hmoVo. na§Vw

B©ídamMo {ZJw©U ñdén gdmªZmM AmH$bZ hmoÊ`mgmaIo ZgVo, Vo gdmªZmM nobVoAgo Zìho, `m_wio _wŠVm~mB©Zo gm_mÝ` OZm§Zm Omo CnXoe Ho$bm Amho Ë`mVZm_mMo _hÎd dU©Z H$bobo AmTiVoo.

Zm_na A §J - ""EH$VÎd Yar h[aZm_ JmoS> Ÿ& oa Vo H$m~mS> {df`AmoT>r Ÿ&&'' 5 Agm CnXoe _wŠVm~mB© H$aVmZm {XgVmV. am_H¥$îUm§_wio AZoH$

Ord wJmZw wJr Vabo, _wŠV Pmbo, Agm XmIbm oWo {Xbm Amho. EdT>oM ZìhoVa ñdV:Mohr CXmhaU Ë`m§Zr bmoH$m§nwT>o R>odbo Amho. ""Zm__§Ì Amåhm

h[aam_H¥$îU'' 6 Aem Zm__§ÌmMm CÀMmahr oWo {Z:g§{X½Y ñdénmV AmbmAmho. Am{U `m h[aZm_m_wioM AmnU _wŠV Pmbmo, Am{X A§V Cabm Zmhr Aer

Amnbr AdñWm Pmbr Ago _wŠVm~mB© gm§JVmV. ""_wŠVmB© h[aZm_o gd©Xm n¡_wŠV Ÿ& Zmhr Am{X A§V Cabm Amåhm Ÿ&&'' 7 Ago `mg§X^m©V Ë`m åhUVmV.Am{U AmnUM `m_wio _wŠV Pmbmo Ago Zmhr Va Omo H$moUr h[aZm_ godZ H$aob

Vmohr _wŠV hmoB©b Agohr Ë`m åhUVmV. ""_wŠVmB© _wŠV h[aZm_ go{dV &AdKo{M _wŠV go{dVm har Ÿ&&'' 8 hm {dídmg oWo ì`ŠV hmoVmo.

gd©gm_mÝ`m§Zm gwb^, gmono åhUyZ Zm_mMo _{h_mZ Wmoa Amho na§VwAÜ`mË_m_Ü o A{YH$mar Amho Ë`mZo Zm_mÀ`mM nm`arda Imoi§~yZ amhÿ Z o,

Zm_ hr A{bH$S>Mr AdñWm Amho, Zm_én Ooìhm ApñVËdmV ZìhVo Ë`mÀ`mnyduB©ídamMo {Z{d©H$ma Ago ñdén AZw dmg oV hmoVo. Ë`m ñdê$nmbm H$diÊ`mMmà`ËZ H$amdm Agm _wŠVm~mB©Mm A{^àm` Amho. lr{Zd¥{Îm-_wŠVmB© g§dmX

`m_Ü o {Zd¥{ÎmZmWm§Zr Zm__hmËå` dU©Z H$éZ gm§{JVë`mda _wŠVm~mB© åhUVo,{Z{d©H$ma JwO AZw {dbo AmYr Ÿ& Zm_ Voìhm H$Yr R>o{dbo hmoVo Ÿ&

AmË_mam_ Zm_ ~mobVm{V _wZr Ÿ& dmoi{Ië`m PUr Zm_ H¡$Mo Ÿ&& 9

g§Vna A §J - "VmQ>rMo A §J EH$ {ddoMZ' `m nwpñVHo$_Ü o

S>m°.gXmZ§X _moao åhUVmV, ""dmaH$ar na§naoV gd©_mÝ` Agbooë`m g§VËdmMmn{hbm CÀMma _wŠVm~mB©Zo Ho$bobm Amho. hoM g§VËd nwT>o kmZXodm§Zr Amnë`m

Page 88: muktabai- 2nd Edition

174 175

Ë`m§À`m A §Jm§_Ü o JÚgÑe {dYmZmË_H$Vm oVmZm {XgVo.

Am{U `m gmè`m AZw dmVyZM nwT>o C{XV hmoV OmUmar EH$ AdñWmåhUOo "AdKo d¡Hw§$R> {XgVmho' 20 hr AdñWm ! EH$Xm ñdénmMo Xe©Z

Pmë`mZ§Va {dídénm_Ü o ^abobm na_mË_m {Xgy bmJVmo. hr g¥ï>r, ho {dídåhUOo na_mËå`mnmgyZ AbJ ZgyZ Vo na_mËå`mMoM én Amho. na_mË_VËd `mMamMag¥ï>r_Ü o ^ê$Z am{hbo Amho Agm Vmo àË`` AgVmo. hmhr AZw d

_wŠVm~mB©À`m A §Jm_Ü o dma§dma ì`ŠV Pmbm Amho. ""OJ ho ~«÷ {Xgo CKS>o Ÿ&EH${M gmoZo ZmZmnar boUo Ÿ& ~mù`m Am{U ~wJS>o Ÿ&& EH${M V§Vw ZmZmnar nQw> Ÿ&

Mmoù`m Am{U bwJS>o Ÿ&&'' 21 øm eãXmV hm AZw d {Z:g§{X½YnUo ì`ŠV hmoVmo.VÎdkmZna A §J - "kmZ~moY' `m J«§Wm_Ü o {Zd¥{ÎmZmWm§Zr

_wŠVm~mB©bm _m og§~§Yr {d{dY àíZ {dMmabo AmhoV Am{U _wŠVm~mB©Zr Ë`mMrCÎmao {Xbr AmhoV Agm ^mJ oVmo. "Ooìhm nmMr JwU EH$m nwéfm R>m`r & _m`m

Voìhm H$mhr ^mgbr hmoVr' 22 "åhUo _wŠVm~mB© Zmhr _m`mJwU & bm{dbobm§N>Z ñdénmgr Ÿ&&' 23 `mgma»`m A §Jm_Ü o _wŠVm~mB©Mr _m o{df`H$

y{_H$m ñnï> hmoVo. S>m°.J.Zm.Omoer åhUVmV, ""_m`mdmXmMo I§S>Z _§S>Z

H$aÊ`mnojm {ZIi ~«÷dmX qH$dm M¡VÝ`dmX _wŠVm~mB©g A{YH$ AmdS>Vmo Ago{XgVo. ~§YZ Am{U _moj `m§Mo Û¡V Zgbobr, oUo OmUo Zgbobr

AOmVdmXmMr y{_H$mhr {VÀ`m H$mhr dMZmV AmT>iVo.''24 `mMoM EH$CXmhaU åhUVm oB©b Agm nwT>rb A §J Aä`mgÊ`mOmoJm Amho.

""nmÊ`mMm ~wS>~wS>m nmÊ`mV Moï>m H$ar Ÿ& hm {ZíM` {ZYm©ar AdYmamdm Ÿ&_m oMo dëb^ am§OUmeoOmar Ÿ& KQ> KQ>mdar bd§S>rVgo Ÿ&&......

énaoIm H$maU {dfmXmMo _yi Ÿ& Oi Oim§V H$ëbmoi Eogo Ombo Ÿ&

åhUo _wŠVm~mB© Moï>m gma éUr Ÿ& _m`m OmU H$Ur g¢YdmMr Ÿ&&'' 25{dewÕ Aem ñdénmMr VÎdMMm© H$aVmZm kmZ~moY J«§WmV, _wŠVm~mB©À`m

dmUrbm H$mhr doJimM ~ha Ambobm Amho Ago {XgVo. Ë`mMm {dMma"kmZ~moY J«§W EH$ Anyd© CnbãYr' `m àH$aUm_Ü o Ho$bm Agë`mZo oWo

Ë`mMm A{YH$ g{dñVa {dMma Ho$bobm Zmhr._wŠVpñWVr dU©Zna A §J - _wŠVm~mB©À`m A §Jm_YyZ ñdV:À`m

Šd{MV OmVo.'' 15 ho Ë`m§Mo {dYmZ _wŠVm~mB©Mo AmOdaMo àH$m{eV A §J

bjmV KoVbo AgVm `WmW© Amho Ago åhUmdo bmJob.na§Vw Ë`mì`{V[aŠV BVa A §Jm§Mm {dMma H$aVm hr n[apñWVr {^ÝZ

Agë`mMo Amnë`m {ZXe©Zmg oVo. "_w_wjy' _o-OyZ 1927 À`m A§H$m_Ü o_wŠVm~mB©Mo Oo A §J àH$m{eV H$aÊ`mV Ambo AmhoV, Ë`m_Ü o _wŠVm~mB©MmCÀM XOm©Mm `moJmZw d ì`ŠV hmoVmZm {XgVmo. ""ñWmda Hw§$S>{bZr Ÿ& Jw§[\$br

Ago H${iH$m Ÿ& AmO `m{M XoIm Ÿ& _yi_m`m Ÿ&& AY CÜd© nmhVm Ÿ&_mdimo{Z Om` Ÿ& nmhVm nmhVm hmo gnm©H$ma &&'' 16 qH$dm ""àH$memMo

nmhUo àH$me{M amhUo Ÿ& {gÕgmYH$ ~«÷ ñd o Ombo Ÿ&&'' 17 `mgma»`mA §Jm§_Ü o _wŠVm~mB©Mm ñdV:Mm AZw d eãX~Õ Pmbobm {XgVmo. `m_Ü o

~«÷m§S> ^dmZr XoIUr Hw§$S>{bZr OmJ¥V Pmë`mZ§Va Ambobo EH$mnojm EH${dbjU Ago AZw d Ambo AmhoV.

AJXr H«$_~Õ arVrZo EH$m_mJyZ EH$ AZw d KoV OmdoV Am{U Ë`mMo{ZdoXZ H$aV Omdo Aem nÕVrZo _wŠVm~mB© `m AZw dm§Mo H$WZ H$aV Agë`mMooWo OmUdVo. `m gd© A §Jm§_Ü o ^mfme¡brMm EH$ doJimM AZw d oVmo.

BVaÌ _wŠVm~mB©À`m eãXe¡br_Ü o EH$ àH$mao kmZmMo, CnXoemMo VmQ>ñÏ`AgVo. Ë`m_wio Ë`mbm EH$ àH$maMm H$moaS>onUm AgVmo. na§Vw `m A §Jm§_Ü o

_mÌ Ë`m gmè`m dU©Zmbm {MÌ_`VoMr {dbjU OmoS> {_imboobr Amho. hm gmamAZw d KoV AgVmZm Amnë`mbm H$mhr Var {dbjU Agm AZw d oV Amho

`mMr OmUrd _wŠVm~mB©bm Amho Ago {XgVo Am{U åhUyZM "Eogo Anyd© _OAmT>ibo' 18 Agm _wŠVm~mB©À`m A §Jm§_Ü o Šd{MVM AmT>iUmam AmË_naCëboI oWo oVmo. nU Vmohr {H$Vr g§ {_V énmV ! `m bmoH${dbjU

AZw dm_wio H$moR>ohr Vr haIyZ OmVmZm {XgV Zmhr. ""_J JwédmŠ` gË`Ombo & AmË_mZw do KoVbo Ÿ& dar _mWm dmBbo Ÿ& nm`dUr Ÿ&&'' 19 Ago åhUV

gX²JwéMaUr Vmo AZw d g_{n©V H$ê$Z Vr nwT>o {ZKyZ OmVo. Ë`m AZw dmerKmoQ>miV amhUo, a|JmiUo hr {VMr àH¥$Vr Zmhr. Ë`m_wioM Agob H$Xm{MV nU

_wŠVm~mB©À`m A §Jm§_Ü o Ab§H$aU \$mago AmT>iV Zmhr. Ambm AZw dOgmÀ`m Vgm ì`ŠV H$aÊ`mH$S>o Ë`m§Mm H$b {XgVmo. Ë`m_wio Ë`mVyZ ~aoMXm

Page 89: muktabai- 2nd Edition

176 177

nmhmd`mg {_iVmo. na_oídamMm {ZË` ghdmg AgyZhr Zm_XodmMo {eëbH$

am{hbobo H$moaonU, Ah§Vm `m gmè`mbm g_m§Va Aer CXmhaUo _wŠVm~mB©EH$m_mJyZ EH$ XoV amhVo Am{U CbQ> na_oídamer ghdmg AgVmZm H$moUVr

AdñWm Agmd`mg hdm hmoVm `mMohr XmIbo XoV amhVo.Mm§JXod `m Amnë`m {eî`moÎm_mer g§dmX gmYUmao _wŠVm~mB©Mo

A §Jhr d¡{eîQ>çnyU© AmhoV. Amnë`m ^md^mdZm§Mr A{^ì`ŠVr Q>miy

nmhUmar _wŠVm~mB© Mm§JXodmÀ`m {Z{_ÎmmZo _mÌ Oamer _moH$ir hmoVmZm {XgVo."{ZOr {ZO ~mim Z H$ar n¡ Amir Ÿ& AZwhmV Q>mir dmO{dVo Ÿ&&' 31 `mgma»`m

A §Jm§_Ü o _wŠVm~mB© Mm§JXodm§Zm CX²XoeyZ A§JmB© Ami{dVmZm {XgVo. Oar hogmao dU©Z AmÜ`mpË_H$ n[a^mfoVrb Agbo Varhr _wŠVm~mB©Zo A§JmB©Mm

H$mì`àH$ma oWo Adb§~mdm hr KQ>Zmhr {dbjU dmQ>Vo. Mm§JXodm~m~VAgboë`m dmËgë`^mdmMoM Vo àH$Q> ê$n R>aVo. _wŠVm~mB© Amnbo gmao öX²JV

Mm§JXodmOdi ì`ŠV H$aVmZm {XgVo. H$Yr ghO IoiH$a _ZmodñWo_Ü oMm§JXodmMr narjm nmhÊ`mÀ`m {Z{_ÎmmZo Ë`mbm Hy$Q> àíZhr {dMmaVo. `mg§dmXmË_H$ A §Jm_YyZ Eadr H$Yrhr Z S>moH$mdUmao _wŠVm~mB©Mo ì`pŠV_Îd

qH${MV à_mUmV CbJS>VmZm {XgVo.Hy$Q> aMZm - "_w§Jr CS>mbr AmH$mer & {VUo {J{ibo gy m©er Ÿ&&'32

qH$dm "Q>oH$mdar Q>oH$ Ë`mdar Q>oHw$br & VoWo EH$ ~mir {dñ_mo H$ar &&' 33

`mgmaIr _wŠVm~mB©Mr Hy$Q> aMZm à{gÕ Amho. CÀM `moJmZw dmMm ^a^ŠH$_

AmYma Agbobr hr aMZm åhUyZM gm_mÝ` OZm§Zm AmH$bZmÀ`m nbrH$S>MrR>aVo. S>m°.BÝXw_Vr eodS>o `m A §JaMZo~m~V åhUVmV, ""hm _wŠVm~mB©À`mH$mì`mMm na_moÀM Am{dîH$ma Amho. hm {VMm àË`j AZw dm{dîH$ma

Agë`m_wio BWo {VÀ`m H$mì`mV AmJio M¡VÝ` AmoVàmoV ^ê$Z Ambobo {XgVo.ho _wŠVm~mB©Mo Zdo ê$n Amho. Hy$Q> A §JmV _wŠVm~mB©Zo AÜ`mË_ d H$mì` XmohmoV

daMr nm`ar JmR>br.'' 34 Am{U Ia§M ho {dYmZ AJXr `WmW© Amho._wŠVm~mB©Mo A §J åhQ>bo H$s {VMr Hy$Q>aMZmM àmYmÝ`mZo bjmV oVo, Vr

Ë`mVrb H$mì`JwUm§_wioM.Ame`ÑîQ>çm _wŠVm~mB©À`m A §Jm§Mm oWda {dMma Pmbm. AmVm `m

_wŠV AdñWoMm dma§dma CÀMma hmoV amhVmo. "_wŠVmB© qMVZo _wŠV n¡

Ombr &' 26 "_wŠVmB© OrdZ _wŠV hm g§gma Ÿ&' 27 qH$dm "_wŠVVm nyU©Vm _wŠVmB©gmYbr &' 28 `mgma»`m Odinmg àË oH$ A §Jm_Ü oM åhUmdm BVŠ`m

{dnwbVoZo ñdV:À`m _wŠVmdñWoMm CëboI _wŠVm~mB© H$aVmZm {XgVo. `m_Ü ohrAmnU H$m`_gmR>r OrdZ_wŠV AmhmoV ho gm§JÊ`mH$S>o {VMm A{YH$ H$b Amho."_wŠVmB© OrdÝ_wŠVMr gd©XmŸ&' 29 Ago Vr `mg§X^m©V åhUVo. S>m°.BÝXw_Vr eodS>o

`m§Mo `m~m~VrVbo _V bjmV KoÊ`mOmoJo Amho. Ë`m åhUVmV, ""BWo _wŠV `meãXmMr AZoH$ éno dmnê$Z _wŠVm~mB© Amnë`mM Zmdmbm AZoH$ ê$nmZo IoidVo

Amho. Vgo Va {Zd¥{Îm, kmZXod, gmonmZ `m gd©M Zmdm§Zm AmÜ`mpË_H$ AW©Amho. nU Ë`m Zm_YmaH$m§Zr Vmo Ioi Q>mibm Amho. nU ho IoidUo gT>i

Agbo Var {ZaW©H$ Zmhr. Vo eãX _wŠVm~mB©Zo _wX²Xm_ d Zo_Ho$nUmZo dmnaboAmhoV. Ë`mVyZ _wŠVm~mB© Amnbm doJionUm ì`ŠV H$ê$ nmhVo Amho Ago

OmUdVo.'' 30

_wŠVm~mB©À`m A §Jm_Ü o dma§dma _wŠVmdñWoMm CëboI H$m oVmo `mMoH$maU {VÀ`m _mZr ì`pŠV_Îdm_Ü o XS>bobo Agmdo Ago àñVwV g§emo{YHo$g

dmQ>Vo. n¡R>Ubm ew{ÕnÌ AmUÊ`mg Joboë`m ^md§S>m§À`m Zmdmdê$Z {hUdboJobo Agë`mMo Amnë`mbm Zm_XodJmÏ`mdê$Z _m{hVr Amho. _wŠVm~mB©À`m

A§V:H$aUmV _mÌ Vmo An_mZ H$moR>oVar Imobda {Oìhmar bmJbm Agmdm AgoAgob H$Xm{MV Am{U åhUyZ ñdV:Mo _wŠVm~mB© ho Zmd gmW© Agë`mMo gm§Jmdo

Agm ^md Ë`mnmR>r_mJo Agob, Ago dmQ>Vo.g§dmXmË_H$ A §J - BVa gd© A §Jm§nojm doJionUmZo CRy>Z {XgUmao

_wŠVm~mB©Mo g§dmXmË_H$ A §J AmhoV. _wŠVm~mB©À`m A §Jmn¡H$s ~amMgm ^mJ

hm g§dmXmË_H$ arVrZo ì`ŠV Pmbobm Amho. {Zd¥{Îm, kmZXod, Zm_Xod, Mm§JXod`m§À`mer _wŠVm~mB©Mo Pmbobo ~mobUo ho `m A §Jm§Mo ñdê$n Amho. `mVhr

{deofV: Zm_Xodm§er Oo ~mobUo Pmbo Amho Vo A §J, Oo Zm_XodmÀ`m _mÜ`_mVyZAmnë`mn ªV oD$Z nmohmoMVmV Vo {dbjU AmhoV. Amnbo åhUUo nQ>dyZ

XoÊ`mgmR>r EH$mnmR>r_mJyZ EH$ Ñï>mÝV XoV OmUo hr Or kmZoídam§Mr aMZmnÕVrAmho Ë`mMm Adb§~ _wŠVm~mB©À`m `m A §Jm§_Ü o Ho$bobm Amnë`mbm

Page 90: muktabai- 2nd Edition

178 179

D _wŠVm~mB©bm H$mì`mb§H$ma, Cn_m, Ñï>mÝV `m§Mm gmog Zmhr.

`mbm AndmX \$ŠV Zm_Xod oQ>rMm gm§JVm oB©b. Ë`mdoir _mÌ _wŠVm~mB©À`mdmUrbm EH$ doJioM VoO àmßV Pmbo Agë`mMo {XgVo. kmZoídam§À`m

H$mì`àH¥$Vrer gmÑí` XmI{dVm oB©b Aer hr gmar A §JaMZm Amho.kmZ~moY_Ü ohr Aer H$mhr CXmhaUo gmnS>VmV.

D _wŠVm~mB©Zoo Amnbo `moJmZw d dU©Z Ho$bo AmhoV Ë`m

A §Jm§_Yrb {MÌ_`Vm dmImUÊ`mOmoJr Amho. {deofV: Hw§$S>{bZrMo Ho$bobodU©Z Aä`mgÊ`mgmaIo Amho. éng§doXZmMm Am{U J{V_mZVoMm {dbjU

CËH$Q> Agm àË`` XoUmao ho gmao {bImU Amho.D "g§dmXnaVm' ho {VÀ`m A §Jm§Mo EH$ Img d¡{eîQ>ç åhUmdo

bmJob. Aao a`m, XmXm, Mm§J`m Ago CëboI `m A §Jm§_YyZ oD$Z OmVmVAm{U ~mobr ^mfoMr EH$ ghO ñdm^m{dH$Vm Ë`mÀ`mVyZ ghO S>moH$mdyZ OmVo.

D BVa gd© g§Vgm{hË`mà_mUo Amnë`m AmË_mZw yVrMm {ZIiAm{dîH$ma ho `m A §JmMo ñdê$n Amho. Ë`m_Ü o H$mì`{Z{_©Vr H$aV Agë`mMrH$moUVr y{_H$m {XgV Zmhr.

D {damoYr AWm©Mo eãX EH$mnwT>o EH$ _m§Sy>Z Ë`mVyZ AmnboåhUUo ì`ŠV H$aUo `m _mJm©Mm Adb§~ _wŠVm~mB© H$aVmZm {XgVo. CXm." OmUVo

ZoUm ZoUVo OmUm & OmUVo ZoUVo XmoZr hr ZoUm Ÿ&&' qH$dm "H$mhr Vo ~mhr ~mhr VoH$mhr Ÿ& H$mhr H$mhr Zm ~mhr Vo Amåhr Amåhr Ÿ&&' AemgmaIr aMZm

_wŠVm~mB©À`m A §Jm§_Ü o {deofËdmZo oVo. ì`ŠV H$amd`mMm AZw d hmeãXmnbrH$S>Mm Agë`mZo eãXm§Mr H$gaV H$aV Vmo AZw d ì`ŠV H$amdmbmJV Agmdm Ago dmQ>Vo. na§Vw Ho$di empãXH$ H$gaV ho Ë`mMo ñdê$n Zmhr.

D gai, gmYr ^mfm AgyZhr Ame`M BVH$m JhZ Amho H$sË`m_wio _wŠVm~mB©Mr H${dVm gd©gm_mÝ`m§n ªV OmD$Z nmohmoMV Zmhr.

gm_mÝ`m§Mm Am{U _wŠVm~mB©Mm AZw d H$moR>ohr EH$m nmVirda oD$ eH$V ZmhrAm{U Ë`m_wioM BVH$s g_¥Õ H$mì`aMZm AgyZhr hr H${dVm Ab{jV am{hbr

Agë`mMo Amnë`mbm OmUdV amhVo.

***************

A §Jm§Mr H$moUH$moUVr d¡{eîQ>ço OmUdVmV Vo nmhÿ.

D _wŠVm~mB©Mm EHy$U qnS> hm ^mdwH$ AgÊ`mnojm {dMmaàYmZ

A{YH$ Amho Am{U Ë`m_wio {VMr aMZmnÕVr H$mì`mnojmhr A{YH$ JÚmbmOdiMr R>aUmar Amho. {VMr aMZmnÕVr {Z~§YgÑe dmL²_`àH$mambm

A{YH$ nmofH$ R>abr AgVr Aer Amho. na§Vw Ë`m H$mim_Ü o Aem àH$maMo JÚ{bImU Ho$bo OmV Zgë`mZo _wŠVm~mB©Zohr Ë`mH$mimV éT> Agboë`m

H$mì`aMZoMm àH$ma Adb§~bm Agmdm Ago dmQ>Vo. Ë`m_Ü o H$mì`àH¥$Vrbm{damoYr R>aUmar Aer JÚgÑe {dYmZo _wŠVm~mB©À`m A §Jm_Ü o S>moH$mdVmV.

D Amnbo åhUUo Amho Vgo g_moa R>odUo hrM _wŠVm~mB©Mry{_H$m Agë`mMo àm_w»`mZo bjmV oVo. Ë`m_wio `WmVÏ`Vm hm Ë`m§À`m

boIZmMm EH$ {deof åhUyZ gm§Jmdm bmJob. `mVyZM boIZmbm EH$ àH$maMr

àm§OiVmhr àmßV Pmbobr {XgVo.D _wŠVm~mB©Mo gmao boIZ ho VH©$ewÕ Amho. ~w{ÕÀ`m Omoamda

nmaIyZ, gwg§JVarË`m _wŠVm~mB© _m§S>Ur H$aV OmVo. `mÑï>rZo Zm_Xodmer {VMmPmbobm g§dmX nmhÊ`mgmaIm Amho. ~w{Õbm d AZw dmbm nQ>ob, éMob VoM

_mÝ` H$am`Mo d BVa gmao ~mOybm gmam`Mo hr {VMr àd¥Îmr Amho. Ë`mMm àË``{VÀ`m A §Jm_YyZhr oVmo.

D _wŠVm~mB©Mr EH§$XaM àH¥$Vr hr _m¡Zm_Ü o a_Umar Amho.Am{U Ë`mbm AZwgéZM \$ma nmëhmi bmdUo, Amnbo åhUUo {dñVmamZo _m§S>Uohm ^mJ oWo AmT>iV Zmhr. Amnbo åhUUo H$_rV H$_r eãXm_Ü o _m§S>mdo Agm

{VMm H$b {XgVmo. Ë`m_wioM `m gmè`m A §Jm§_Ü o {dbjU Ame`KZVmAgbobr {XgVo.

D _wŠVm~mB©Mr EH§$XaM gmar H${dVm hr {VÀ`m ñdV:À`màH¥$VrZwgma AmË__½Z Aer Amho. hr {VMr àd¥Îmr `m A §Jm§_YyZhr ì`ŠV

hmoVo. gd©gm_mÝ`m§Zm g_Omdo, Ë`m§À`m nmVirda oD$Z Ë`m§Zm H$mhr g_OmdyZgm§Jmdo hr {VMr y{_H$m Zmhr. Am{U åhUyZ gm_mÝ`m§Zm Xw~m}Y R>aob Aer{VMr ~arMer aMZm Amho. {VÀ`m nmVirda oD$Z Omo g_OyZ KoD$ eHo$b

Ë`mbm _mÌ Vr ^a^ê$Z XoB©b.

Page 91: muktabai- 2nd Edition

180 181

nmhUo d Oo nmhmd`mMo Vo, ho gd© ñdV:À`m {R>H$mUr {ñWa hmoVmV. åhUOoM

Ðï>m, Xe©Z d Ñí` `m {ÌnwQ>rMm b` hmoVmo.) Ago Pmë`mZ§Va S>moù`m§ZmnmhÊ`mMr Ñï>r Á`mÀ`m_wio àmßV hmoVo Vo na~«÷ VÎd g_moa {XgVo. VoM na~«÷

VÎd Oo Amnë`m {R>H$mUr Á`moVrénmZo {dbgV Amho Vo n§T>anyar d¡Hw§$R>m_Ü oàH$Q>bo Amho. Ë`mMm Am{X, _Ü`, A§V g_OV Zmhr Am{U åhUyZ Ë`mMo dU©ZlwVrgwÕm H$ê$ eH$ë`m ZmhrV. Ë`m§Zmhr "Zo{V Zo{V' Ago åhUyZ _m¡Z ~miJmdo

bmJbo. (lrkmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xboë`m gZXr_Ü o _wŠVm~mB©ZrkmZoídam§Zm Omo àíZ {dMmabm hmoVm Ë`mMm g§X © oWo bjmV KoÊ`mOmoJm Amho.

- "{dQ>odar _yVu {XgVo gJwU Ÿ& gJwU H$m {ZJw©U åhUy XmXm Ÿ&&' A §J 5) åhUyZ{dR²R>b Zo_H$m H$gm Amho, Vmo gmH$maénmV {XgVmo åhUyZ Ë`mbm gJwU åhUmdo

Va Vmo Ho$di gJwU Zmhr. Vmo Ë`mhr nbrH$S>Mm Amho. {ZJw©U åhUmdm Va VmoHo$di {ZJw©Uhr Zmhr. åhUyZ Ë`m na~«÷m~X²Xb ~mobmdo Va g§ «_M nS>Vmo, Ago

_wŠVm~mB© åhUVmV.

*****àH¥${V {ZJw©U àH¥${V gJwU Ÿ&

Xrn| Xrn nyU© EH$m VÎd| Ÿ&& 1 &&Xo{IboJo _m o n§T>[anmQ>Ut &

nw§S>{bH$m Am§JUr {dR²>R>bamO && 2 &&{dkmZ|gr VoO gkmZ|gr {ZO &

{ZJw©U|gr MmoO Ho$b| g o> && 3 &&_wŠVmB© VmaH$ gå`H$ {dR²R>b &

{Zd¥{ÎmZo MmoImi XmI{db| && 4 &&àH¥$Vr hr {ZJw©Uhr Amho d gJwUhr Amho. (~mø MamMa {díd ho àH¥$VrMo{ZJw©U VÎd Amho. àmUeŠVr hr àH¥${V Va AmË_m hm nwéf.) EH$m VÎdmÀ`m

`moJo åhUOo Ë`mÀ`m {Z{XÜ`mgmZo Amnë`m_Ü oM Agbobr A§Jwð>_mÌ Á`moVr(Xrn) nyU© àH$me_mZ Pmbobr AmT>iVo. Ë`mM AmË_Á`moVrMo ñdê$n Agm

{dR²R>b n§T>arZJarV nw§S>{bH$mKar nmhmd`mg {_imbm. Voìhm gkmZVm {ZObr,åhUOoM _r kmZr Amho hr OmUrd bmon nmdbr. Am{U kmZ - AkmZ `m§À`m

gmW© A §J JmWm

_wŠV Ord gXm hmo{V n¢ Zm_nmR>o Ÿ&

Vo§{M ê$n {dQ>o Xo{Ib| Amåhr Ÿ&& 1 &&

n§wS>{bHo$ {dR²R>b Am{Ubm n§T>ar Ÿ&

AmUy{Z bdH$ar Vm[abo§ OJ Ÿ&& 2 &&

Eog§o nwÊ` Ho$b| EH$m nw§S>{bH|$Mr Ÿ&

{Zagbr OZmMr «_ ybr Ÿ&& 3 &&

_wŠVmB© qMVZo _wŠV n¢ Ombr Ÿ&

MaUt g_agbr h[anmR>| Ÿ&& 4 &&

Á`mÀ`m Zm_ñ_aUmZo Ord H$m`_Mm _wŠV hmoVmo Ë`mMo ê$n Amåhr {dQ>oda C o

Agbobo nm{hbo. nw§S>{bH$mZo ñdV:À`m ^pŠVgm_Ï`m©À`m AmYmamda

{dR²>R>bmbm n§T>arg AmUbo, Ë`m_wio OJ Vmabo Jobo. (OJmbm VaÊ`mgmR>r _mJ©

gwb^ Pmbm.) EH$m nw§S>{bH$mZo ho Agoo nwÊ` Ho$bo H$s Ë`m_wio bmoH$m§Mr

«m§VH$ënZm {Zagbr Jobr. _wŠVm~mB© Ë`m {dR²R>bmÀ`m qMVZm_wio _wŠV Pmbr

Am{U h[anmR>m_wio Ë`mÀ`m MaUmer g_ag Pmbr. (EoŠ`Vm nmdbr.)

*****eyÝ`mnaVo§ nmhr V§d eyÝ` V|hr Zmht Ÿ&

nmhmV| nmhmo{Z R>m`t R>o{d`b| Ÿ&& 1 &&

H¡$gmJo _m o hm VmaHw$ {XdQ>m &

n§T>ar d¡Hw§$R>m àJQ>bm && 2 &&

Z H$io `mMr JVr Am{X _Ü` A§Vr &

OoW| lw{V Zo{V Zo{V àJQ>ë`m && 3 &&

_wŠVmB© gào_ {dR²R>b g§ «_ &

eyÝ`mhr eyÝ` g_ eoO~mO && 4 &&

eyÝ`mÀ`m nbrH$S>o nmhÿ Omdo Va eyÝ` hr AdñWmhr (åhUOo H$mhr Zmhr hr

AdñWmhr) Zm{her hmoVo. (eyÝ`mdñWoÀ`m nbrH$S>o nmhÿ Omdo Va nmhUmam,

Page 92: muktabai- 2nd Edition

182 183

Am{X _Ü` har D$Üd© n¢ d¡Hw§$R> &

OmB©b dmgZm h[a hmoB©b àJQ> && 3 &&EH$VÎd Yat h[aZm_ JmoS> &

oa V| H$m~mS> {df` AmoT>r && 4 &&ZmZm_V§o gm§S>r dmgZm nm{nUr Ÿ&EH$ Zmam`Ut MmS> Yar ŸŸ&& 5 &&

_wŠVmB© _wŠVbJ gm§{S>br ho dmgZm Ÿ&_wŠVm_wŠVr amZm h[anmR> && 6 &&

Aao àmÊ`m (Ordm), Vy AmYr _wŠVM hmoVmg nU nmnr dmgZonm`r Vy ZmS>bmJobmg. Vo VwPo AmYrMo _wŠV ñdê$n AmR>d Am{U _J harZm_ ho Oo gd© _§Ìm§Mo

gma Amho Ë`mMo ñ_aU H$a. (Or oZo Ë`mMm CÀMma H$a.) Am{X, _Ü`, D$Üd©H$moR>ohr Oar nm{hbo Var VoWo d¡Hw§$RM (harMmM {Zdmg) Agë`mMm àË``

oB©b. JmoS> AgUmè`m h[aZm_mÀ`m `moJo Vo EH$VÎd A§V:H$aUmV ÑT> YaboOmB©b. BVa gd© Jmoï>r {df`dmgZm§H$S>o AmoT>Umè`m AgVmV. na_oídam{df`rOZ_mZgmV ê$T> AgUmar ZmZm _Vo Ë`Omdr. nm{nUr dmgZm gmoS>mdr Am{U

EH$m Zmam`UmMrM BÀN>m ~miJmdr. _wŠVm~mB© åhUVmV, _r dmgZm gm§S>brAm{U ^dmaÊ`mV h[anmR>mÀ`m gmhmæ`mZo _wŠVr {_idbr.

*****Zm_ _§Ì| har {ZOXmgm nmdo Ÿ&

EoH$moZr `m§ Ymdo PS>H$ar Ÿ&& 1 &&gwXe©Z H$at nmdo bdH$ar &

nm§S>dm§ gmhmH$mar lrH¥$îU a`m && 2 &&{ZOmZ§X Xmdr CKS> n¢ d¡Hw§$R> &

Zm_|{M àH$Q> Amåhm§bmJr && 3 &&

_wŠVmB© OrdZ _wŠV hm g§gma Ÿ&har nmamdma Ho$bm Amåhr Ÿ&& 4 &&

harÀ`m Zm__§Ìm_wio Vmo Ë`mÀ`m Xmgmbm àmßV hmoVmo. Zm__§ÌCÀMma EoHy$Z VmoËdarV Ymd KoVmo. hmVm_Ü o gwXe©Z Agbobm lrH¥$îU bdH$a nmdVmo, H$s Omo

AVrV AgUmao {dkmZ gVoO Pmbo. (AkmZmMm A^md VgoM kmZrnUmÀ`m

OmUrdoMmhr A^md åhUOo {dkmZ ) _mÂ`m_YrbM {ZJw©U àH¥$Vr hmVmerYabr Am{U Ë`m_wio ho AmíM © KSy>Z Ambo. Agm gd©OUm§Zm VmaH$ AgUmam

hm {dR²>R>b, Vmo Á`m_wio Jdgob Agm _mJ© {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _bm XmI{dbm, Ago_wŠVm~mB© åhUVmV.

*****A{bßV g§gmat h[aZm_nmR>| Ÿ&OmB©Oo d¡Hw§$R>o _wŠVbJ Ÿ&& 1 &&

h[adrU _wŠV Z H$[a hmo gd©Xm &g§gmaAmnXm ^d VmoS>r && 2 &&AmeoÀ`m {Zamet AMoVZm dmar &

MoV{db har Amn Amnê$n| && 3 &&_wŠVmB© OrdÝ_wŠVMr gd©Xm Ÿ&

A{^ÝZ n¢ oXm o{X ob| Ÿ&& 4 &&ì`ŠVr g§gmamV amhÿZM Ë`mVyZ h[aZm_nmR>m_wio A{bßV hmoD$ eH$Vo. Am{U

Ë`m_wio d¡Hw§$R>mH$S>o OmÊ`mMm _mJ© bdH$a JdgVmo. Voìhm `m _mJm©Zo bJmobJOmdo. `m h[a{edm` BVa H$moUrhr `m ^d~§YZmVyZ _wŠV H$é eH$V Zmhr. h[a

hmM EH$ g§gmamVrb AmnXm, Xw:I `m§Zm VmoS>Vmo d ^d~§YZ VmoS>Vmo. `mg§gmam_Ü o Amem R>odyZ am{hbo Va nXar {ZamemM oVo. hr {Zamem, AMoVZmdmaÊ`mMo, Kmb{dÊ`mMo H$m_ lrharM H$aVmo. har ñdV:gmaImM Vwåhmbm

~Zdob Am{U Vw_À`m_Ü o MoVZm {Z_m©U H$aob. _wŠVmB© Xohm_Ü o AgyZhrH$m`_ _wŠV Amho. Am§V{aH$ÑîQ>çm na_mËå`mer H$m`_ A{^ÝZ Agë`m_wio

~mø Zm_énmË_H$ OJmMm oX Ho$bm Jobm Ago _wŠVm~mB© gm§JVmV.

*****AmYr Vy§ _wŠV{M hmoVm{gao àm{U`m Ÿ&

n[a dmgZ| nm{n{U`m Zm{S>bmgr Ÿ&& 1 &&

AmYtMo AmR>dt _J KoB© nar &h[aZm_ {Oìhmar _§Ìgma && 2 &&

Page 93: muktabai- 2nd Edition

184 185

_wŠVmB© g§OrdZ _wŠV_wpŠV H$moS>| Ÿ&

Omb| n¢ {ZdmS>| h[aén Ÿ&& 4 &&

_moH$ù`m _ZmZo Am{U AI§S>nUo Omo Zm_ñ_aU H$aVmo Ë`mbm \$m`Xm hmoVmo Vmo

Agm H$s Ë`m_wio Vmo _wŠVM hmoD$Z OmVmo. am_H¥$îUm§À`m Zm_ñ_aUmZo Ag§»`

nVrV Ord CÕabo Jobo. H¥$îUZm_m_wio Ord OrdnUmZo {eëbH$ Z amhVm Vmo

gXm{edM hmoD$Z OmVmo. Ord{edEoŠ` hmoVo. Aem _wŠV Pmboë`m ì`ŠVrbm

d¡Hw§$R>mMo gm_«mÁ` gXm AZw dm`bm {_iVo. Zm_ñ_aUm_wio _wpŠVénr H$moS>o

CbJS>bo Am{U gd© énm§_Ü o h[aMoM én {Xgy bmJbo Aer AdñWm

_wŠVm~mB©bm àmßV Pmbr.

*****_wŠVm_wŠV XmoÝhr ZmB©H$Vmo H$Uu Ÿ&

h[aZm_nd©Ur gXm H$mi Ÿ&& 1 &&

Zmht H$mi VoW| Amåhm§ doi H¡$Mr &

h[aZm_N>§XmMr JmoS>r Wmoar && 2 &&

ZmZm {d¿Z ~mYm ZmB©H$m| Amåhr H$Xm &

{Za§Va Y§Xm am_H¥$îU && 3 &&

_wŠVnU| _wŠV _wŠVmB© n¢ aV Ÿ&

h[aZm_ ñ_aV gd©H$mi Ÿ&& 4 &&

AmnU _wŠV AmhmoV H$s ~§YZmV AmhmoV ho Amåhr H$mhrM EoH$V Zmhr, bjmV

KoV Zmhr. Ë`mMm {dMma Z H$aVm, Amåhr gXmgd©H$mi h[aZm_mMr nd©Ur

gmYbobr AgVo. h[aZm_mÀ`m `m N>§XmMr, Ë`mÀ`m JmoS>rMr Wmoadr Aer H$s

Ë`mgmR>r H$midoimMo ^mZ AàñVwV R>aVo. (H$moUË`mhr H$mimV, doioV ho

Zm_ñ_aU Mmby amhVo. "h[aÀ`m Xmgm ew H$mi Xmhr {Xem' `mà_mUo) Amåhr

am_H¥$îUmÀ`m Zm_m_Ü o {Za§Va X§J Agë`mZo ZmZm VèhoMr {d¿Z, ~mYm `m§Mr

dmVm©hr Am_À`m H$mZr nS>V Zmhr. _wŠVnUo _wŠV åhUOoM _wŠV-A_wŠV

`m§À`m H$ënZonmgyZ _wŠV AgUmar _wŠVmB© h[aZm_mV aV hmoD$Z gd©H$mi Ë`mMo

ñ_aU H$aVo.

*****

nm§S>dm§Zmhr ghmæ`H$mar ~Zbm hmoVm. `m Zm_m_wio ñdV:À`mM {R>H$mUr

Agbobm AmZ§X {XgyZ Ambm Am{U Ë`m_wio oWoM d¡Hw§$R> àH$Q> Pmbo. harhmM nmamdma Amåhr Ho$bm Ë`m_wio `m g§gmamVyZ OrdÝ_wŠVr {_imbr, Ago

_wŠVm~mB© åhUVmV.

*****^OZ^mdmo Xoht {ZË`Zm_ n¡R>m Ÿ&

Zm_|{M d¡Hw§$R>m J{UH$m Jobr Ÿ&& 1 &&Zm__§Ì Amåhm§ haram_H¥$îU &

{XZ{Zet àíZ _wpŠV_mJw© && 2 &&Zm_{M VmaHw$ Vabo ^dqgYw &

h[aZm_ N>§Xw _§Ìgma && 3 &&_wŠVmB© qMVZ h[aào_ nmoQ>t &

{ZË` Zm_ KmoQ>r A_¥V gXm && 4 &&^OZmMm ^md _ZmV Yê$Z J{UHo$Zo ñdV:À`m XohmVM Zm_mMr dgVr Ho$br.Am{U Ë`m_wio {Vbm d¡Hw§$R>àmßV Pmbo. haram_H¥$îU hm Am_Mm Zm__§Ì Amho.

Zm_ñ_aU Am{U Ë`mbm {Xbobr qMVZmMr OmoS> (H$moU _r ? H$moR>rb ? H$m JmOÝ_m Ambmo ? H$mg`mgr ë`mbmo Zm_ê$n ? `mgma»`m àíZm§À`m qMVZmMr

OmoS>) `mVyZM _wpŠVMm _mJ© JdgVmo. ^dgmJa VéZ OmÊ`mg Zm_M VmaH$Amho. h[aZm_mMm N>§X Á`m§Zr Onbm Vo ^dqgYw Vê$Z Jobo. h[aMo ào_ _ZmV

gmR>dyZ, gVV Ë`mMo qMVZ H$aV, {ZË` Zm_ñ_aU H$aV _wŠVm~mB©Zo A_¥VàmeZ Ho$bo.

*****_wŠV n¢ AI§S> Ë`m{g n¢ \$mdbo Ÿ&_wŠV{M KS>b| h[aÀ`m nmR>| Ÿ&& 1 &&

am_H¥$îU| _wŠV Ombo n¢ AZ§V &Vabo nVrV wJmZ wJt && 2 &&

H¥$îUZm_| Ord Pmbo gXm {ed &d¡Hw§$R> am{Ud _wŠV gXm && 3 &&

Page 94: muktabai- 2nd Edition

186 187

har H$gm Amho ? `mMo dU©Z "Am{X A§Vw h[a' `mZo Ho$bo Amho. hm h[a Am{X

A§V `m§Mo haU H$aUmam Amho. ("_wŠVmB© h[aZm_o gd©Xm n¢ _wŠV Ÿ& Zmhr Am{XA§V Cabm Amåhm§ &&') gd©Ì harM Amho ho g§VOZ OmUyZ AgVmV Ë`m_wio

{dídm~X²Xb Ë`m§À`m _ZmV ào_ AgVo. {MÎmmÀ`m ñVamdê$Z Amog§Sy>ZdmhUmè`m ào_mZo am_Zm_ ñ_abo Va Aem h[a^ŠVrZo {ZË` d A{ZË` åhUOoMAmË_m d Xoh `m§Zm XmoKm§Zmhr V¥ßVrMm AZw d oVmo. em§Vr, j_m, X`m `m§Zr nyU©

Agbobo gZH$, gZmVZ, gZ§XZ B. F$fr g§V, _wZr AmZ§XmZo Sw>bV AgVmVnU Ë`mMdoir AmËå`mH$Sy>Z {MÎmmda hmoUmè`m `m ewÕ àjonUm~X²Xb Vo

gmdY, gOJ AgVmV. g§Vm§À`m MaUgodoMr AmdS> AgUmè`m _wŠVm~mB©h[aZm_m_wio h[aer OmoS>ë`m OmVmV, h[aén hmoVmV.

*****na~«÷t {MÎm {Za§Va Y§Xm Ÿ&

V`m Zmhr H$Xm J ©dmg Ÿ&& 1 &&CnOmoZr OZt YÝ` Vo `moZr &

{MÎm Zmam`Ut _wŠVbJ && 2 &&Aì`ŠVr n¢ ì`pŠV {MÎmm{g AZw d &

gd© gdu Xod ^abm {Xgo && 3 &&

ko kmVm kmZ CÝ_Zr {dkmZ Ÿ&{MÎm Zmam`U Pmb| Ë`mM| Ÿ&& 4 &&

Am{X A§Vr h[a gd© Ë`mMm Ombm Ÿ&naVmoZr A~mobm àn§Mogr Ÿ&& 5 &&

_wŠVmB©M§o {MÎm {Za§Va _wŠV Ÿ&h[a h|{M g§{MV Amåhm§ Kar Ÿ&& 6 &&

na~«÷mÀ`m R>m`r {Za§Va {MÎm AgUo hmM Á`mMm Y§Xm, CÚmoJ hmoD$Z ~gbm

Amho Aem ì`ŠVrbm nwÝhm J ©dmg Zmhr. OÝ__aUmÀ`m na§naoV Aer ì`ŠVrAS>H$V Zmhr. Zmam`UmÀ`m {R>H$mUr AmZ§XmZo {MÎm EH$mJ« H$aUmar ì`ŠVr

OÝ_mbm oD$Z YÝ`Vm nmdVo Ago åhUVm oVo. Ë`m§Zm ì`ŠVm_YyZAì`ŠVmMmM AZw d oVmo. gdmª_Ü o XodM ^abm Amho, gd© H$mhr XodM Pmbm

Am{X _Ü` D$Üd© _wŠV ^ŠV har Ÿ&

g~mø Aä §Var h[a EHw$ && 1 &&ZbJVr VrW} h[aê$n| _wŠV &

AdK|{M gyŠV O{n{Zb| && 2 &&Á`mMo{Z Zm_| _wŠV n¢ OT>_yT> &Vabo XJS> g_wÐt XoIm && 3 &&

_wŠVmB© h[aZm_| gd©Xm n¢ _wŠV &Zmht Am{X A§V Cabm Amåhm§ &&4 &&

har^ŠVmbm ñdV:_Ü o d ~mhoa {dídm_Ü o EH$m harMoM Xe©Z KS>VAgë`m_wio Vmo ^ŠV Am{X, _Ü`, D$Üd© `m H$ënZm§nmgyZ _wŠV AgVmo. ñdV:

h[aén ~Zë`m_wio Vmo ñdV: _wŠV Pmbobm AgVmo. Ë`m_wio Ë`mbm VrW©joÌm§À`m{R>H$mUr nmn_wŠVrgmR>r Omdo bmJV Zmhr. h[aZm_mÀ`m _mÜ`_mVyZ gd©M

gwŠVm§Mm, doXmoŠV_§Ìm§Mm AmnmoAmnM On hmoD$Z OmVmo. Á`mÀ`m Zm_mZo g_wÐmVXJS> Vabo, Á`mÀ`m Zm_mZo OS>_yT> Ago Ord ^dgmJamVyZ _wŠV hmoVmV Ë`mh[aZm_mÀ`m ñ_aUmZo _wŠVm~mB© _wŠV Pmë`m. Am{X, A§V Agm ^mJ Ë`m§À`m

{R>H$mUr Cabm Zmhr H$maU AZm{X Aem na_VÎdmer gm_añ` àñWm{nV Pmbo.

*****Am{X A§Vw h[a gdmªKQ>r nyU© Ÿ&

OmUmo{Z g§VOZ ào_^[aV Ÿ&& 1 &&

am_Zm_ {MÎm| ào_ dmog§S>V &{ZË`m{ZË` V¥ßV h[a^ŠVr && 2 &&

em§{V j_m X`m gmdY n¢ {MÎmt &AmZ§Xo Sw>ëbVr gZH$m{XH$ && 3 &&_wŠVmB© åhUo Zm_ lrharMo§ OomS>t Ÿ&

{ZË`Vm AmdS>r MaUgodm Ÿ&& 4 &&har hm gd© KQ>m§_Ü o åhUOo gd© Xohm§_Ü o nyU©ËdmZo dmg H$ê$Z AgVmo. har hm

eãX oWo XmoZ AWmªZr Ambobm Amho. h[a Am{XnmgyZ A§Vmn ªV gd©Ì nyU©ËdmZoì`mßV Amho Agm EH$ AW© hmoVmo. Va Xwgè`m AWm©Zo gdmª_Ü o ì`mßV AgUmam

Page 95: muktabai- 2nd Edition

188 189

AgVmo. Xohm_Ü o, _m o_Ü o AgUmam ^ŠV Ë`mMo AmH$bZ H$ê$Z KoÊ`mgmR>r

à`ËZm§Mr namH$mð>m H$aVmo. doX, lwVr Ë`mMoM JwUJmZ H$aV AgVmV. na§Vw VoEoHy$Z Ë`mMo AmH$bZ H$é nmhmdo Va Vmo Ë`mhr n{bH$S>o Agë`mMo OmUdVo. ho

g_J« {díd, _yV© A_yV© gmao H$mhr XodmZo ^ê$Z am{hbo Agë`mMm àË``gmoh§ mdm_wio _wŠVm~mB©bm oVmo. _yV© Am{U A_yV© `m_YyZ EH$m h[aÀ`mM agmMo_wŠVmB© gmoh§ mdmZo àmeZ H$aVo.

*****nyOm nyÁ` drVo nyOH$ n¢ {MÎm| Ÿ&Kmbr X§S>dVo ^md{eim Ÿ&& 1 &&

M§nH$ gw_Z| nyOr H$mVirZ| &

Yyn {Xn _Z| _mZ{gH$ && 2 &&^mdmVrV ^mdmo dmoJar Aamdmo &

nmhþUm n§T>aramdmo h[a _mPm && 3 &&_wŠVmB© g§nÝZ {dñVmé{Z AÝZ Ÿ&

godr Zmam`U h[a _mPm Ÿ&& 4 &&nyOH$ (_mZgnyOm H$aUmam) ñdV:À`mM {MÎmm_Ü o, _Zm_Ü o nyÁ` X¡dV dnyOoMr {H«$`m {Z_m©U H$aVmo. ^mdnyU©VoZo Vmo _ZmVë`m _ZmV Ë`m X¡dVmg X§S>dV

KmbVmo. _mÂ`m Kar nmhþUm åhUyZ Amboë`m n§T>aram`mMo ^mdmVrV ^mdmZo _rAm{VÏ` H$aVo, Ago _wŠVm~mB© åhUVmV. (_Zm_Ü o {dR²>R>bmÀ`m Pmboë`m

AmJ_Zm_wio ^mdmVrV AdñWm {Z_m©U hmoVo. ^mdmVrV Aer AdñWm hmM OUy^md.) n§T>aram`mbm _r ñdV: dmT>nr hmoD$Z Oody KmbVo. _r dmT>bobo OodU

àË`j h[a godZ H$aVmo, J«hU H$aVmo ho nmhÿZ _wŠVm~mB©bm g§nÝZVoMm AZw doVmo. (fS²>Eoíd © JwUm§Zr _§{S>V Agm nmhþUm Á`m `O_mZmH$S>o OmUma Vmo

`O_mZhr VodT>çmM Vmobm_mobmMm AgUma ho CKS> Amho åhUyZ _wŠVm~mB©bm

g§nÝZVoMm AZw d oVmo.)

*****A{dQ> Z {dQ>o h[aMo ho JwU Ÿ&

gd© gZmVZ Ü`mZ ê$n| Ÿ&& 1 &&

Amho Agm Ë`m§Mm àË`` AgVmo; Á`m§Mo {MÎm Aem arVrZo Zmam`Uñdê$nM

Pmbo Amhoo Ë`mÀ`m {R>H$mUr ko , kmVm, kmZ `m {ÌnwQ>rMm b` hmoD$Z CÝ_ZrAdñWm àmßV hmoVo d Ë`m§Zm {dkmZ JdgVo. ("CÝ_Zr Vo {Zd¥{Îm OmU Ÿ& OoWo {dao

OmUnU Ÿ& {dkmZ Vo Ÿ&&') Am{X A§Vr gd©Ì h[aM Amho. Agm h[a Á`mMmPmbm Ë`mMm àn§Mmer A~mobm hmoVmo. (åhUOoM g_m{Y AdñWm CËWmZ nmdyZOmJ¥VrV naV Amë`mda, gd© àn§MmH$S>o Vmo gmjr^mdmZo nmhVmo.) _wŠVm~mB©Mo

{MÎm àn§M H$ënZm§nmgyZ _wŠV Amho d Ë`m§Mo g§{MV ho Ho$di h[a hoM Amho.h[aMrM gmR>dU Ë`m§Zr Ho$br Amho.

*****gdu gd© gwI Ah§ Vo{M Xw:I Ÿ&

_moh__Vm{df Ë`{O ob| Ÿ&& 1 &&gmYH$ ~mYH$ H$ê${Z {ddoH$ &

_{V _mJ© VH©$ emo{Y obm && 2 &&gd©VrW© h[a Xw miw YoZwdm &

dmoibm H$Udm MmVH$mMm && 3 &&gyú__mJ© Ë`mMm ^ŠV Xoht _m |Mm Ÿ&

AmH$imd`mMm gËd Yat Ÿ&& 4 &&

doX O§d dmUr lw{V Vwn| H$mhmUr Ÿ&EoH$mo Om` H$Uu V§d naVm Om` Ÿ&& 5 &&

_wŠVmB© gmoh§ mdo ^ab| {Xgo Xod| Ÿ&_yVm©_yV© gmoh§ mdo h[a KmoQ>r Ÿ&& 6 &&

gd© gwImMo AmJa AgUmam Vmo h[a gdmª_Ü o ^ê$Z Amho. Ah§H$ma hm Xw:IénAmho. g§Vm§Zr _moh__Vménr {dfmMm Ë`mJ Ho$bm. (Ah§H$ma d Ë`mbm OmoSy>ZoUmao _moh__Vm `m§Mm Ë`mJ Ho$ë`mda gdmª_Ü o Cn{ñWV AgUmam Vmo

OmUdVmo.) _wŠVm~mB© åhUVmV, ""gmYH$ ~mYH$ {ddoH$mMm Aml` H$ê$Z,~wÕrÀ`m VH$m©À`m AmYmao Ë`mMm emoY ¿`m`Mm Amåhr à`ËZ Ho$bm.'' gd© VrW©

åhUOo gdmªZm VmaUmam h[a hm Xw Ë`m YoZygmaIm Amho. MmVH$mÀ`m AmV©

^mdmMr H$Ud oD$Z OUy Vmo ñdV: YmdV oVmo. Ë`mMm hm _mJ© gyú__mJ©

Page 96: muktabai- 2nd Edition

190 191

(_moh_`r ê$n YmaU H$aVo.) na§Vw Varhr Ë`m gdmª_Ü o, öX`m_Ü o XrnmMo

EH$VÎd Zm§XV AgVo. åhUOoM gdmª_Ü o Á`mo{V_© AmËå`mMm {Zdmg AgVmo.ho Oo kmZ {Zd¥[ÎmZmWm§Zr Amåhmbm {Xbo Vo Mm§J`mbm bm^bo. Ë`mMm Mm§JXodmZo

\$m`Xm H$ê$Z KoVbm. h[abm Am{X _Ü` Ago H$mhr Zmhr H$maU Vmo gd©Ì{Zdmgr Amho. Aem gd©Ì {Zdmg AgUmè`m Ë`m EH$_od énmer EH$énPmë`m_wio AkmZmMr amÌ Xya nimbr. _wŠVm~mB© {MÎmmZo nyU©nUo Ë`mÀ`mer

EH$én Pmbr Am{U Am{X A§V H$WoMm Ë`mJ Ho$bm. åhUOoM Am{X A§V{da{hVAmË_VÎd _wŠVm~mB©bm àmßV Pmbo. Zìho, Vo AmË_VÎd Vr ñdV:M Pmbr.

*****_Z| _Z Mmoar _Zmo_Z Yar Ÿ&

Hw§$S>br AmYmat ghñÌXit && 1 &&_Z h| dmoJé Am{X h[ahé &

H$ar nmhþUoam Am{Xê$nm && 2 &&gm{d`m {dgê$ Kogrb n{S>^ê$ &

JwéH¥$nm {dé {dao gXm && 3 &&_wŠVm _wŠV {MÎm| Jwé_mJ© {dVo &nmdZ Ëd[aVo ^dt ^md && 4 &&

_ZmZoM _ZmÀ`m _ZnUmbm Mmoamdo åhUOo M§MbVm ho Oo _ZmMo _ZnU Amho VoMmoamdo. Am{U gwfwåZm ZmS>rV _ybmYmamnmgyZ ghñÌmXimn ªV Agboë`m

("Zm^rnmgyZ ~«÷a§Y«mV gmoh§ ÜdZr Ago IoiV' - ñdm_r ñdénmZ§X, nmdg)gmo@h_²bm _ZmV YmaU H$a. åhUOoM gmo@h_²Mo AZwg§YmZ amImdo. _J Am{X

Aem h[ahamM| _Zénr `O_mZ AmXam{VÏ` H$aob. (_Z Ë`m na_oídamÀ`mAmJ_ZmMr CËgwH$VoZo dmQ> nmhVo Am{U _J Aem doir "Vmo' hr _ZmH$S>o YmdyZOmVmo. Voìhm _Zmbm hmoUmam AmZ§X åhUOo nmhþUoa Ago oWo åhUVm oB©b.)

_ZmMo _ZnU gd©Wm {dgéZ Ë`m loð>mMoM J«hU Ho$bo Va JwéH¥$noÀ`m `moJmZo_ZmMo _ZnU H$m`_gmR>rM {déZ OmB©b. `m ^dgmJamV Omo ^md

(gmo@h_^md) Ëd[aV nmdZ H$aUmam Amho Agm ^md à{VnmXZ H$aUmam Jwé_mJ©

_wŠVmB© _wŠV {MÎmmZo {eî`m§Zm XoD$Z g§àXm`mMm {dñVma H$aVmV.

gmÜ` ho gmYZ h[aê$n| Ü`mZ &

am_H¥$îU H$sV©Z _wŠV Amåhr && 2 &&Ag§Jo{M ZQw> ZQ>bm| n¢ gmMo &

Zmht Ë`m `_mM| ^` Amåhm§ && 3 &&_wŠVVm nyU©Vm _wŠVmB© gYbr Ÿ&gmYZ {XYbr Mm§J`mgr Ÿ&& 4 &&

harMo JwU ho A{dQ> AmhoV, Z {dQ>Umao AmhoV. Agm h[a Omo gd©gZmVZ AmhoË`mMo ê$n Ü`mZr_Zr AgVo Ago _wŠVm~mB© åhUVmV. h[aê$n hmoUo ho gmÜ` nU

VoM BWo gmYZ ~ZVo. H$maU Ü`mZ H$go Ho$bo OmVo Va h[aê$n hmoD$ZM h[aMoÜ`mZ AgVo. ("{edmo yËdm {ed_² `OoV²' `m nÕVrZo) Voìhm am_H¥$îUmÀ`m

H$sV©ZmZo Amåhr _wŠV Pmbmo. ZQ> doJdoJù`m y{_H$m gmH$maV AgVmo nU Ë`mMoñdV:Mo ì`pŠV_Îd Ë`m y{_Ho$nmgyZ {Zamio Amho `m Jmoï>rMo Ë`mMo ^mZ H$Yrhr

gwQ>bobo ZgVo. åhUOoM Vmo ZQ> Ag§JnUo ZQ>Vmo Vgo Amåhr `m OJVa§J y_rdaAg§JnUo ZQ>Vmo. ({dídmVrb H$moUVohr {H«$`mì`mnma H$aV AgVmZm ñdV:À`mñdê$nmMo ^mZ H$Yrhr gwQ>bobo ZgVo.) Amåhr AmË_én AmhmoV `mMo ^mZ

Amåhmbm gVV Agë`mZo Amåhmbm Ë`m `_mMo ^` dmQ>V Zmhr. `mgmYZm_mJm©Mm Adb§~ Ho$ë`m_wio _wŠVmB©bm nyU©Vm, _wŠVVm bm^br Am{U

VmoM gmYZm_mJ© Ë`m§Zr Mm§JXodmbm {Xbm.

*****ì`ŠV Aì`ŠVrM| ê$ng _mohmM| &EH$VÎd XrnmM| öX`t Zm§Xo && 1 &&

Mm§J`m \$mdbo§ \$mdmoZr KoVb| &{Zd¥ÎmrZ| {XYb| Am_wÀ`m H$ar && 2 &&

Am{X _Ü` `mgr gd©Ì {Zdmgr &

EH$ê$n| {Zer Xd{S>Vw && 3 &&_wŠVmB© nyU©Vm EH$ê$n| {MÎmm &

Am{X A§Vw H$Wm gm§{S> obr && 4 &&Aì`ŠV VÎd ì`ŠV ê$n YmaU H$aVmZm Vo _mohmMo én ~ZyZ ì`ŠV hmoVo.

Page 97: muktabai- 2nd Edition

192 193

Ë`m~m~VrV A§YËd Amë`mgmaIo hmoVo. _wŠVm~mB© åhUVmV, Vgo _mÂ`m~m~V

KS>V hmoVo. àH¥${VMo {Z`_Z H$aUmao EH$VÎd _mÂ`m ZOaoAmS> Pmbo hmoVo. na§VwñdV: àH¥${V_mVmM _mÂ`m gmhmæ`mbm Ymdbr.(g_m§Va g§X © - "{ed

ñdénmMr Ÿ& Xmdr AmoiIU & {ZOm§Jo AmQ>moZ Ÿ& epŠVXodr Ÿ&&' A §JA_¥VmZw d - ñdm_r ñdénmZ§X) Aem àH$mao àH¥${V, _m`m Or Eadr~§YZH$maH$ AgVo VrM {ed-ñdénmMr AmoiI H$ê$Z XoUmar eŠVr ~ZyZ

ghmæ` H$aVo. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr gmdY Ho$ë`m_wio, h[aào_m_wio `m gmè`m {dídmVEH$VÎdM ^ê$Z am{hbo Agë`mMo _wŠVm~mB©Zm C_Jbo. (gmå`Xe©H$ Amoì`m -

O¡gr D$U©Zm^r VÎdmYmao Ÿ& ghO ImbVr CVao Ÿ& _mJVr J«mgyZr {ZYm©ao Ÿ&ñdñWmZmgr o Ÿ&& 123 && V¡go ~«÷gyÌ OmUyZr Ÿ& àn§Mm^mg J«mgyZr Ÿ& gw{MÎm

amho ñdñWmZr Ÿ& ñd § ~moYo Ÿ&& 124 && g§X © - kmZoídaH¥$V CÎmaJrVm.)

*****ghñÌXit h[a AmË_m hm Hw$gar &

Zm§Xo Xohm ^rVat A{bßV gXm && 1 &&

a{d[~§~ q~~o KQ>_R>t gXm &V| ZmVio n¢ H$Xm V¡gm Amåhm§ && 2 &&A{bßV lrh[a godr H$m§ PS>H$ar &

go{dVm§ PS>H$ar h[aM hmoAmb && 3 &&M§XZmÀ`m öVr doYë`m dZñnVr &

V¡gr Amho g§JVt `m h[anmR>| && 4 &&_wŠVmB© qM{VV qMVm_Ur {MÎmt &

BpÀN>bo nmdVr ^ŠV gXm && 5 &&ghñÌXbm_Ü o Á`m harMm {Zdmg AgVmo VmoM Xohm_Ü o AmË_énmZo gVVA{bßVnUo, H$m¡eë`mZo Zm§XV AgVmo. EH$M gy ©q~~ KQ>m_Ü o, _R>m_Ü o gd©Ì

à{Vq~{~V hmoVo. (Ë`mMà_mUo EH$M AmË_VÎd gdmª_Ü o ì`mnyZ Amho.) ho OgoAmåhmbm g_OV ZmhrV Ver n[apñWVr Am_À`m~m~VrV hmoVo. A{bßV

AgUmè`m lrharMo Vwåhr bdH$a godZ H$m H$arV Zmhr (godr - godZ H$aUo,godm H$aUo `m XmoÝhr AWm©Zo ho {dYmZ bmJy nS>Vo.) Ë`mMo godZ H$aVmZm,

gd© ê$nt {ZJw©U g§Mbo§ n¢ gd©Xm Ÿ&

AmH$ma g§nXm Zmht V`m && 1 &&AmH$m[aVr ^ŠV _m`m_` H$m_ &

gd©Ì {Z:{g_ A§Var Amho && 2 &&d¥ÎmrMm CÀN>oXw {Zd¥{Îm VÎdVm &gd©hr g_Vm gm§{JVbr && 3 &&

_wŠVmB© A{dQ> _wŠVn§WaV &Ordt {edt AZ§V VÎd{dX && 4 &&

{ZJw©U VÎd gd© énm§_Ü o gXmgd©Xm R>mgyZ ^abobo Amho. Ë`mbm H$moUË`mhr

{d{eï> Aem AmH$mamMr _`m©Xm Zmhr. ^ŠVm§Zr Xohén YmaU H$aUo ho Ho$di_m`m_` H$m_ Amho. dñVwV: Ë`m§À`m A§V:H$aUmV _mÌ Vo {ZJw©U VÎdM ^ê$Z

am{hbobo AgVo. d¥ÎmrMm CÀN>oX hmoUo åhUOoM {Zd¥{Îm hmo . Ë`m {Zd¥Îm _ZmÀ`mAdñWoVyZ àVrV hmoUmar gmd©{ÌH$ g_Vm {Zd¥{ÎmZmWm§Zr _bm g_OmdyZ

gm§{JVbr. Ordm{edmÀ`m {R>H$mUr Vo AZ§VÎdM ^ê$Z am{hbo Amho ho OmUyZ_wŠVm~mB© _wŠVrÀ`m A{dQ> n§Wm_Ü o a§JyZ Joë`m.

*****CUm©{M`m Jim§ ~m§{Ybr Xmoar Ÿ&

nmhm| Om` Kat V§d V§Vw Zmhr Ÿ&& 1 &&V¡go| Pmb| ~mB© O§d EH$VÎd Zmht &

XwOr O§d gmB© Vd h| A§Y && 2 &&Eogr _r hmo A§Y OmV hmoV§o dm`m§ &àH¥${V gmd`m nmdbr VoW| && 3 &&

_wŠVmB© gmdY H$ar {Zd¥{ÎmamO Ÿ&h[aào_| C_O EH$VÎd| Ÿ&& 4 &&

H$moù`mÀ`m Jù`m_Ü o Xmoar ~m§Ybr Agmdr Am{U Ë`m XmoarÀ`m AmYmamZo Vmogai Imbr OmVmo, da OmVmo Ago ^mgVo. na§Vw àË`jmV nmhÿ Jobo Va Vmo V§Vy

{XgV Zmhr. (AJXr gyú_ AgVmo.) àH¥${V hr Á`mÀ`m hmVmVrb H$igyÌr~mhþbr Amho VrM nmhV am{hbo Va {VMo {Z`_Z H$aUmao gyÌ {Xgy eH$V Zmhr.

Page 98: muktabai- 2nd Edition

194 195

«_mMo{Z ybr dm`m{M KaHw$br &

_m`m AmS> R>obr Aao a`m && 5 &&_wŠVmB© naogr Xw V| Mhÿ§gr &

gÌmdr gd©agr§ EH$m Xod| && 6&&H$igmH$S>o bj OmV Zmhr Vmon ªV (XoD$i åhUOo ZaXoh Am{U H$ig åhUOo~«÷a§Y«.) XodimVbmM Xod Kam_Ü o gd©Ì ^abobm Amho ho g_OV Zmhr.

XohmÀ`m H$UmH$UmV ^abobm na_oída H$iV Zmhr. Ë`m_wio Ë`mÀ`m~møénmH$S>oM bj Joë`mZo (H$s Oo "Ë`m' ZQ>mMo Ho$di ZmQ>H$mnwaVo KoVbobo

gm|J Amho, Ë`mH$S>oM bj Joë`mZo) \$gJV hmoVo. {MÎmmÀ`m ñVamdéZ ào_^mdmZo^OZ KS>V Zmhr. amd, a§H$ gd©OU H$mo@h_² , H$mo@h_² H$aV amhVmV, Ë`mMm

emoY KoV amhVmV. nU gmo@h_² åhUV ZmhrV Am{U Ë`m_wio gd© MamMam_Ü oAm|H$maM gmH$mabobm Amho ho Ë`m§Zm H$iV Zmhr. {dídm_Ü o gd©Ì ^abobm

AgyZhr "Vmo' {XgV Zmhr Am{U _J Ë`mbm emoYÊ`mgmR>r, Ë`mÀ`m àmßVrgmR>r{H$Vrhr d«Vd¡H$ë o Ho$br Var Vr g§Vg§JVr{edm` ì`W© OmVmV. (H$maU gmo@h_²hr IyU gX²Jwé gm§JVmV. Ë`m ^mdm{edm` Xod H$gm AmT>iUma ? åhUyZ Vr

ì`W© OmVmV.) ho H$iV Zmhr H$maU VoWo _m`m AmS>dr oVo. _wŠVmB© _mÌnaVÎdmMo XmohZ H$aVmV Am{U gd© agm§_YyZhr gÌmdrMm AZw d KoVmV.

*****{dlm§{V _ZmMr {ZOem§{V gmMr &

_J Ë`m `_mMr oQ>r Zmhr§ && 1 &&A{YH$mar _Z _J gmar ñZmZ &

amoH$S>|{M gmYZ Amb| hmVm§ && 2 &&gm{Yb| gmYZ {ZË` AZwð>mZ &{MÎmt Zmam`U _§Ì Ono && 3 &&

_wŠVmB© àdrU Zmam`U YZ &{ZË` _§Ìo ñZmZ H$ar doJt && 4 &&

{ZOem§Vr_Ü oM Amnë`m _Zmbm IamoIa {dlm§Vr {_iVo hm Á`mMm AZw dAmho Aem ì`ŠVrbm `_mMr oQ> hmoV Zmhr. (_¥Ë yg_`r Aem ì`ŠVrbm

Vm~S>Vmo~ VwåhrM lrhar ~ZyZ Omb. M§XZmÀ`m g§JVrV AgUmè`m dZñnVr

M§XZmÀ`mM dmgmZo doT>ë`m Omì`m Ë`mà_mUo `m h[anmR>mMr g§JV Amho. _wŠVmB©{MÎmm_Ü o (A§V:H$aUnyd©H$) qMVm_UrMo åhUOo AmË_VÎdmMo qMVZ H$aVmV;

Omo qMVm_Ur ^ŠVm§Mo _Zmodm§{N>V gXm nyU© H$aVmo.

*****ZmXmq~Xm oQ>r Oo doit n¢ Ombr &

Eoer EHo$ ~mobr ~mobVt Ord && 1 &&

CJo§{M _mohZ Yê${Z àn§Mr &Ë`mgr n¢ `_mMr ZJar Amho && 2 &&

Ord O§Vw OS> Ë`mgr CnXoet &

Ë`mgr J ©dmgr Kmbr Xodmo && 3 &&_wŠVmB© lrhar CnXoer {Zd¥{Îm &

g§gma nwT>Vr Zmht Amåhm§ && 4 &&Á`m_wio ZmX Am{U q~Xy g_ag hmoVmV Aer EH$ ~mobr Ord gVV ~mobV

AgVmo. (hr ~mobr åhUOo gmo@h_² ÜdZr) nU Ë`m ÜdZrH$S>o bj Z XoVm Omoàn§Mm_Ü o _moh Yê$Z amhVmo Ë`mbm hm àn§M åhUOo `_ZJar Amho. Agoàn§MmgŠV, OS> Ord O§Vw Oo AmhoV Aem Ordm§Zm Xod nwÝhm J ©dmgr ~Z{dVmo.

nU {Zd¥[ÎmZmWm§Zr lrharMm CnXoe Ho$bm Ë`m_wio Amåhmbm AmVm `mnwT>o nwÝhmg§gmaMH«$mV {\$aUo Cabo Zmhr, Ago _wŠVm~mB© åhUVmV.

*****XoCitMm Xodmo Ka^ar ^mdmo &

H$igodrU dmdmo OmVw Ago && 1 &&OmVmVr dmCJo ZQ>ZmQ>çgm|Jo &

{MÎmAZwamJ| ^OVrZm && 2 &&Agmo{Z Z {Xgo CJ`m{M {ngo &

KoVr dm`m§ dgo gÁOZo{dU && 3 &&amdmo a§H$ H$moh§ Z åhUo{M gmoh§ &

gmH$mabo§ Amoh§ Z H$io V`m && 4 &&

Page 99: muktabai- 2nd Edition

196 197

{ZOt {ZO~rO EH$VÎd Ÿ&& 1 &&

Am{X Zmht AZm{X Zmht &V| ê$n nmht A{dQ> ~mB© o && 2 &&

_wŠVmB© g§OrdZ VËdVm {ZJw©U &AmH$ma gJwU àn§MrMm && 3 &&

ñdV:_Ü oM Vo EH$VÎd ho {ZO~rO `m ñdê$nm_Ü o à{V{ð>V AgVo. Vo {ZO~rO

(AmË_VÎd) ho A§V~m©ø nyU© AgyZ, gd© B§{Ð`m§Zm Á`mMo AmíM ©, H$m¡VwH$, ào_dmQ>mdo Ago Vo Amho. Ë`m ê$nmbm Am{X Zmhr. Vo VÎd AZm{X åhUmdo Va Vo

Vgohr Zmhr. Ago ho A{dQ> ê$n (ñdV:À`mM A§V:H$aUmV) nmhm. VÎdV:{ZJw©U AgUmao VÎdM àn§MmÀ`m ê$nmZo gJwU gmH$ma hmoVo ho OmUë`mZo _bm

g§OrdZ àmßV Pmbo, Ago _wŠVm~mB© åhUVmV.

*****Zm_~i| Xoht Agmo{Z`m§ _wŠV &

em§{V j_m {MÎm h[a^OZ| && 1 &&X`m Yam {MÎmt gd© yVt H$éUm &

{Za§Va dmgZm h[aê$nt && 2 &&_mYd _wHw§$X h[aZm_ {MÎmr &gd© n¢ _wpŠV Zm_nmR>| && 3 &&

_wŠVmB©Mo§ YZ h[aZm_| CÀMmé &AdKm{M g§gmé _wŠV Ho$bm && 4 &&

Xohm_Ü o AgyZhr Ord Zm_mÀ`m AmYmamZo _wŠV hmoD$ eH$Vmo. Ë`mgmR>rem§{VnyU© d j_m wŠV Ago {MÎm h[a^OZmH$S>o bmdmdo bmJVo. {MÎmm_Ü o gd©

yV_mÌm§{df`r H$éUm, X`m Agbr nm{hOo d gVV EH$m h[aMrM BÀN>m _ZmVAgbr nm{hOo. _mYd, _wHw§$X, h[a B. Zm_ñ_aU {MÎmm_Ü o hmoV am{hbo Va `mZm_nmR>mZo gd© àH$maMr (gbmoH$Vm, génVm, g_rnVm, gm wÁ`) _wŠVr bm^Vo.

h[aZm_mMm CÀMma hoM _wŠVmB©Mo YZ Amho H$s Á`m`moJo Ë`m§Mr Ad¿`mg§gmamnmgyZ _wŠVVm Pmbr.

*****

`_`mVZm gmogmì`m bmJV ZmhrV.) Ago "A{YH$mar _Z' Agob Va gd©

nwÊ`joÌr ñZmZ Ho$ë`mMo nwÊ` Agmb VoWoM àmßV hmoVo, Am{U Ago amoH$S>o gmYZAm_À`m hmVr Ambo Amho, Ago _wŠVm~mB© åhUVmV. {ZË` AZwð>mZnyd©H$

Zmam`U_§ÌmMm {MÎmmVyZ On H$aUo ho Vo gmYZ hmo . Vo gmYZ Amåhr àmßVH$ê$Z KoVbo. Ago Zmam`Uén YZ OmoS>Ê`mV _wŠVmB© àdrU Pmë`m AmhoV.Vwåhrhr {ZË`_§ÌÛmam ñZmZ H$ê$Z doJmZo n{dÌ ìhm, Ago Ë`m gm§JVmV.

*****_wŠVnU| gm§J Xodmo hmo Xodm§J &

_rnU| CÛoJ ZoKo a`m && 1 &&dmCJ| _rnU Am{Wb| àdrU &

EH$ Zmam`U VÎd Iao§ && 2 &&_wŠVm _wŠVr XmoÝhr H$ar H$mao {eamUr &

Û¡VmMr H$mhmUr Zmht VwO && 3 &&_wŠVmB© AÛ¡V Û¡Vt Û¡VmVrV &

AdKm{M AZ§Va {Xgo Xoht && 4 &&Xodm§J _y{V©_§V XodM H$gm ~Zob ho _wŠVmB© _wŠVnUo gm§JV AmhoV.(Ord hmB©ídar A§e Agë`mZo Ë`mbm oWo XodmMo A§J - Xodm§J Ago åhQ>bo Amho.)

Xoh{d{eï> _rnUm ~miJbm H$s CÛoJ {Z_m©U hmoVmo. qMVm, H$miOr, Xw:I ho gd©B©ídamnmgyZ {d^ŠV Pmë`mZo {Z_m©U hmoVo. Voìhm _rnUm Yê$Z CÛoJ àmßV hmoB©b

Ago H$ê$ ZH$mog ao ~m~m ! hm _rnUm dmCJm, ì`W© Amho. EH$ Zmam`U VÎdMIao Amho ho OmUUmam, Ë`m ^mdm_Ü o àdrU AgUmam hm ^m½`dmZ hmo . _wŠVr

hr _wŠVmB©Zo XmoÝhr H$am§Zr, hmVm§Zr H$dQ>mibr Amho. Voìhm _wŠVrMo Xwb© ËdH$moR>o {eëbH$ am{hbo ? (da gm§{JVbo Amho Ë`mà_mUo _rnUmMm Ë`mJ Ho$bmVa) Û¡VmMr dmVm© VwÂ`m H$mZr oUma Zmhr. Vwbm "AÛ`mdñWm' àmßV hmoB©b. Û¡V

OrdZ-ì`dhmamV amhÿZgwÕm Û¡VmVrV, AÛ¡V AdñWm _wŠVm~mB©Zo àmßV H$ê$ZKoVbr Ë`m_wio Xohm_Ü o gd©Ì AZ§VM ^abobm Amho Agm Ë`m§Zm àË`` oVmo.

*****A§Va ~mø {ZHo$ gd© B§{Ð`m§Mo MmoO Ÿ&

Page 100: muktabai- 2nd Edition

198 199

AmH$bZ Pmbobo Zmhr. (Ago _wŠVm~mBªZm VËH$mbrZ {ÛOdJm©H$S>o nmhVmZm

OmUdbo.) Á`mMr _wŠVVm Pmbr AgVm gd© _wŠV hmoVo (Xoh^mdmV AS>H$bobmOrd AmË_^mdmV pñWa hmoUo hr OrdmMr _wŠVr.) Ë`mMo åhUOo AmËå`mMo

aVr^ahr godZ Vo H$aV ZmhrV. Ë`mÀ`m {R>H$mUr Vo A{O~mV aV hmoV ZmhrV.gd© H$_© ~«÷mn©UmÀ`m ^mdmZo Ho$bo AgVm Ord H$m`_ñdénr _wŠV hmoVmo, AgodoXm§Zr gm§{JVbo Amho. _wŠVmB© _wŠVnUo h[aZm_mMo godZ H$aVmV Am{U Ë`m_wio

gd©M _wŠV Pmë`mMm AZw d Amnë`mbm oVmo Ago Ë`m åhUVmV.(g_m§VaAmoì`m - "Á`m {dàmgr Mmar doXm§Mm Aä`mg & Am{U gyú_ ~«÷mMm Zmhr boe &

Vmo AkmZ^ma dmhH$ gŠboew & JX© O¡gm &&' g§X © - kmZoídaH¥$V CÎmaJrVm )

*****C{OdSw> H$moS>| KoVgmo {ZdmS>| &

Amnw{b o MmS>o OrdZH$im && 1 &&EH$ê$n {Xg| gdm©©§KQ>t ^mg| &

EH$ ö{fHo$e| ì`m{n ob| && 2 &&{ÌnwQ>r§ oXwZr gd©ÌJm{_Zr &

EH$m ê$n| _mo{hZr Vohr gXm && 3 &&{ZË`Vm CÝ_Îm AdK|{M ^[aV &

EH$VÎd| Xm{dV gmoh§ ^mdo && 4 &&

_wŠVmB© gm§JVr H¡$go{Z Jw§nVr &_m`m Xodr g_mpßV {ZOVÎdr§ && 5 &&

OrdZH$io_Yrb Zo_H$s àH$memMr ~mOy H$er {ZdSy>Z ¿`m`Mr ho EH$ H$moS>oAmho. hr {H$_`m gmÜ` Pmbr H$s gd© KQ>m§_Ü o, àË oH$ Xohm_Ü o Vmo ö{fHo$eM

EH$ÎdmZo ^ê$Z am{hbm Amho ho {XgyZ oVo. {ÌnwQ>r oX H$ê$Z OmUmar,gd©ÌJm{_Zr _m`mXodrhr "Ë`m' À`m ê$nmZo gXm _mo{hV Pmbobr AgVo.

EH$VÎdmZo AdKm g§gma ^abobm Amho, ho gmo@h_² mdm_wio H$iyZ Ambo Am{UË`mVyZ {ZË` CÝ_Zr AdñWm àmßV Pmbr. _wŠVmB© _m`mXodrMm {ZOVÎdmV H$gmbmon hmoVmo Ë`mMo JwnrV gm§JV AmhoV.

*****

H$aU§o O§d H$mhr H$ê§$ Om o eodQ> &

V§d nS>o AmS>dmQ> Û¡V^md| && 1 &&am{hb| H$aU| ZMbo n¢ H$_© &

h[adrU XohY_© MwH$Vmho && 2 &&_mojmbmJr Cnm` H$[aVmo{g ZmZm &V§d gmYZt naVm nS>mo nmho && 3 &&

_wŠVmB© H$[a h[aldU nmR> &VoU| _moj_mJ© ZrQ> gH$i gmYo && 4 &&

_mojàmßVrgmR>r Oo H$mhr H$am`bm Omdo Vo eodQ>mbm ZoD$ nhmdo Va Û¡V^mdm_wio_Zwî` AmS>dmQ>obm bmJVmo. Agm AmS>_mJu _mUyg EH$Xm \$gbm H$s _J H$aV

Agbobo H$_©hr amhÿZ OmVo. Vo Cn`moJr nS>V Zmhr. Xoh^mdmVyZ Ho$boboH$moUVohr Y_©H$_© h[a{edm` Cn`moJmg oV Zmhr. _mojmgmR>r Vy ZmZm Cnm`

H$aVmog ho Iao, na§Vw _moj hm Ë`m gmYZm§À`m nbrH$S>o Agë`mMo bjmV oVo._wŠVmB© h[aldU nmR> H$aVmV. (h[aldU - "gmo@h_²' hm Amnë`m A§Va§JmVrbh[aMm ZmX Amho, Ë`mMo ldU H$aVo.) Ë`m_wio _moj_mJ© ZrQ> gmYVmo,

AmS>_mJm©bm OmÊ`mMr ^rVr CaV Zmhr.

*****_wŠVnU| ~«rX ~m§Ymo{Z`m§ {ÛO &ZoUVr Vo ~rO Ho$ed har && 1 &&

Á`mMo{Z _wŠVVm gd©hr n¢ _wŠV &H$ê${Z`m§ aV Z go{dVr && 2 &&

doXt ~mo{b ob| ~«÷mn©U^md| &gXm _wŠV ìhmd| Aao OZm && 3 &&

_wŠVmB© _wŠV h[aZm_ go{dV &

AdKo{M _wŠV go{dVm§ har && 4 &&"~«÷ OmZm{V B{V ~«m÷U:' ho ~«rX {ÛOdJ© _wŠVnUo dmJdVmo, {ZpíM¨VnUo

~miJVmo Am{U Ë`m ~«rXmMm, ñdV:À`m ~«m÷UËdmMm A{^_mZhr ~miJVmo.na§Vw ~«÷ OmUÊ`mMo Oo Ho$edhar (Zm_ñ_aU) ho ~rO Amho Vo _mÌ Ë`mbm

Page 101: muktabai- 2nd Edition

200 201

gJwU ê$n YmaU H$aVo. g_m{YÀ`m AdñWo_Ü o Oo {ZOVoO OmUdVo VmoM

Am_À`m Ñï>rZo am_ Amho. AmË_mam_mMo Oo JwU AmhoV VoM A§Jr ~mUbo Joë`mZoVoM Am_Mo YZ Amho. Am{U ho {ZYmZ, hm gmR>m Amåhmbm Am_À`m öX`mVM

AZw dm`bm {_imbm Ago _wŠVm~mB© åhUVmV.

*****{ZJw©UmMr goO gJwUmMr ~mO &

VoW| Ho$eramO nhþS>bo && 1 &&H¡$g| `mM| H$aU| {Xdgm Mm§{XUo &

g~i| CR>Uo EH$ VÎdt && 2 &&Zmht `m __Vm AdKrM g_Vm &

Am{X A§Vw q~~Vm§ ZbJo doiy && 3 &&_wŠVmB© gYZ gd©Ì Zmam`U &

Ord{ed g§nyU© EH$mVÎdo§ && 4 &&

gJwUmÀ`m ~mOoda {ZJw©UmMr eæ`m H$ê$Z Ho${eamO Ë`mda nhþS>bo AmhoV. `mMrbrbm H$er dUm©dr ? {Xdgm Mm§XUo Ñï>rg nS>mdo Aer n[apñWVr Ë`mÀ`m_wio{Z_m©U hmoVo. AmË_VÎdmH$S>o Ñï>r dië`mda ZmXàH$memMo Oo {d{dY AZw d

oVmV Ë`mVrb AZw dmMo dU©Z oWo _wŠVm~mB© H$aV AmhoV. Ë`mÀ`m {R>H$mUr__Vm Zmhr Va AdKr g_VmM Amho. Á`mda __Vm Amho Ë`mda {deof bmo ,

VoWo Jw§VdUyH$ Agbm àH$ma Ë`mÀ`m~m~VrV g§ dV Zmhr. Va gd© OrdOmVénrAnË`m§da Ë`mMo gmaIoM ào_ Amho. Vo AmË_VÎd ñdV: Am{XA§V{da{hV Amho

na§Vw Am{XA§VmZo ~X²Y AgUmè`m énmZo Vo à{Vq~{~V hmoÊ`mg _mÌ doi bmJVZmhr. åhUOoM {ZJw©U {ZamH$ma AmË_VÎd Ordm_Ü o à{Vq~{~V hmoÊ`mg doibmJV Zmhr. Ord{edm_Ü o VoM EH$VÎd à{Vq~{~V Pmbobo nmhÿZ, gd©Ì

Zmam`UmMo Xe©Z Pmë`mZo _wŠVm~mB© YZdmZ ~Zë`m AmhoV.

*****{Xdgm erVi {Z{e ogr ~ai &AYD$Üd© Ho$di {ZO~rO && 1 &&

`m Am{X Zmht AZm{Xhr Zmht &

{dñVmê$Zr ê$n gm§{JVb| VÎdt &

H¡$go{Z naVÎdt dmoiIr Ombr && 1 &&gmoh§ md| R>gm H$moU Vo n¡R>m &

C^mC^r dmQ>m H¡$gm OmVw && 2 &&`m Zmht gkmZ hm AdKm {dkmZ &

Amnê$n YZ gdmªê$nr && 3 &&

_wŠVmB© _wŠVVm gd©nU| nwaVm &_wŠVm _wpŠV An¡Vm {ZO~moY| && 4 &&

`m MamMa {dídmV Ë`m na_VÎdmMoM ê$n H$go {dñVmabobo Amho, ho JwéVÎdmZogm§{JVë`m_wio naVÎdmMr AmoiI Pmbr. Xohm_Ü o gmo@h_² mdmZo Vmo

R>gmdbobm Amho, Ë`mMm àdoe H$gm hmoVmo `mg§~§Yr JwéVÎdmZo gd© H$mhrgm§{JVbo. Vmo nyU©V: {dkmZê$n Amho, kmZmkmZmVrV Agm {dkmZñdê$n Amho.

gd©ê$nm§_Ü o AmË_VÎdmZo {damO_mZ Amho ho OmUyZ _wŠVm~mB© `m {ZO~moYm_wioghO _wŠVmdñWoàV Amë`m.

*****_wŠVm_wŠV H$moS>| nm{hb| {ZdmS>| &

~«÷m§S>m EdT>| _hVÎd && 1 &&

{ZOVÎd Amn AdKm{M n[anmH$ &EH$m ê$n| XrnH$ bm{d obm && 2 &&

Am{X _Ü` {ZO {ZJw©U ghO &g_m{Y {ZOVoO Amåhm§ am_y && 3 &&

_wŠVmB©M| YZ AmË_mam_ JyU &Xo{Ib| {ZYmZ öX`KQ>t && 4 &&

_wŠVrMo H$moS>o _wŠVmB© CbJSy>Z nmhÿ bmJë`m Vmo Ë`m§Zm _hVÎdM ~«÷m§S>mEdT>o

Pmbobo {Xgbo. AmnboM {ZOVÎd Amnë`mbm AmH$bZ Pmë`mda AdKo {dídhm Ë`m {ZOVÎdmMmM n[anmH$ Agë`mMo OmUdVo. ho gd© AmË_Á`moVrÀ`m

XrnH$mAmYmao AmH$bZ hmoVo. ñdV:_Yrb {ZJw©UVÎd ghO[aVrZo Am{X _Ü`A§V Aem AdñWm YmaU H$aVo `mMr ewÕ OmU oVo. åhUOoM {ZJw©U VÎdM

Page 102: muktabai- 2nd Edition

202 203

OoW| Oo nmho V| VoW| Amho &

C^mamo{Z ~mho doX gm§Jo && 1 &&gmo_H$m§Vr Pam H$moR>rb Xwgam &

VÎdt VÎd Yam {ZOÑï>r && 2 &&hoVw _mVw Amåhm§ AdKm{M na_mË_m &

gmoh§ md| gmoh§ AmË_m gdu Ago && 3 &&

_wŠVbJ IyU _wŠVmB© à_mU &Xohr§ Xohmo gm¡OÝ` {ZOVoO| && 4 &&

Oo Oo H$mhr Ñï>rg nS>Vo VoWo VoWo Vo na_VÎdM ^ê$Z am{hbo Amho Ago doX ~mhÿC^mê$Z gm§JV AgVmV. gmo_H$m§V Pam XwgarH$S>o H$moR>o ZgyZ Amnë`m_Ü oM Vmo

Amho. A§VÑï>rZo Amnë`mVrbM na_VÎd ÑT> YaÊ`mMm à`ËZ Ho$ë`mda Ë`mMoAmH$bZ hmoVo. na_mËå`mdmMyZ Amåhmbm Xwgam hoVy {eëbH$ am{hbm Zmhr.

gmo@h_² mdmZo nm{hbo AgVm ñdV:_Yrb AmË_VÎd gdmªV`m©_r Agë`mMmàË`` oVmo. gmo@h_² md hr JwéIyUM _wŠVmB©bm à_mU Amho.

*****nyU©nUo gma A{dQ> AmMma Ÿ&

gmamgma {dMma {ZOVoO§o Ÿ&& 1 &&

{ZJw©Ur§ AmH$ma gd©Ì gmH$ma &EH$ê$no| {dMma {ZOVoO| && 2 &&

_wŠVmB© M¡VÝ` AdK| {MX²KZ &Am{X A§Vw IyU {Zd¥{ÎmMr && 3 &&

{ZOVoOmÀ`m AmYmamZo Omo gmamgma {dMma H$aVmo, Vmo Oo ñdrH$maVmo Vo nyU©nUogma Ago Agë`m_wio Ë`mbm Ago bjmV oVo H$s, {ZJw©U {ZamH$ma na~«÷MAmH$ma YmaU H$ê$Z gd©Ì ngabo Amho. gJwU, gmH$ma d {ZJw©U {ZamH$ma `mV

oX ZmhrM. hm EoŠ`ê$nmMm {dMma (ho XmoÝhr EH$ê$n AmhoV hm {dMma){ZOVoOmÀ`m àH$memZo {Xgbm. _wŠVmB© M¡VÝ`mer EH$ê$n Pmë`mda ho AdKo

{díd {MX²KZ Agë`mMm àË`` {Vbm Ambm Am{U ho gd© Á`mÀ`m_wio KS>boVr IyU Am{XnmgyZ A§Vmn ªV {Zd¥{ÎmZo XmI{dbr.

H¡$Mm _mohàdmht {Xgo{MZm && 2 &&

eŠVrMo g§nwï>r _wŠVm _wŠV KQ> &

AdK| d¡Hw§$R> {XgVmho && 3 &&

_wŠVmB© n[anmH$ AdK| ê$n EH$ &

Xo{Ib| gå`H²$ gmoh§ mdo§ && 4 &&

gmYZoVyZ oUmao AZw d Am{U Ë`mVyZ OmUdUmao na_mËå`mMo ñdê$n `mMo dU©Z

oWo _wŠVm~mB© H$aV AmhoV. {XdgmÀ`m CîUVo_Ü o "Ë`m'Mm oUmam AZw d hm

erVb Va amÌrÀ`m doir Vmo àIa Agm AgVmo. `m g_J« MamMambm ì`mnyZ,

Ë`mÀ`m Imbr d da EH$bo EH$ {ZO~rOM ^abobo Amho. Ë`mbm gwédmV Zmhr

nU Vmo AZm{X Amho Agohr Zmhr. (H$maU Vmo Û¡VAÛ¡VmÀ`m nbrH$S>o, Û§ÛmVrV

Amho.) Ago Agbo Var åhUOo Vmo gd©Ì ì`mnyZ Agbm Var `m

{dídngmè`m_Ü o, _mohàdmhmV Ë`mbm emoYm`Mm à`ËZ Ho$bm Va Ë`m_YyZ Vmo

JdgV _mÌ Zmhr. eŠVrÀ`m, _m oÀ`m g§nwQ>mV, _mohàdmhmV Amboë`m _wŠVmB©

_m o_Ü o AgyZhr _wŠV AmhoV. (Xohm_Ü o àdoe hm _m oÀ`m g§nwQ>mV àdoe

hmo .) eŠVrbm nwï>r XoUmam Vmo {ed na_mË_m àmßV Pmë`m_wio _m o_Ü o

amhÿZhr _m`mVrV Aer AdñWm àmßV Pmbr. Aem `m AdñWoV _m`m hr _m`m

åhUyZ ^mg_mZ Z hmoVm, VoWo d¡Hw§$R>mMmM àË`` oV amhVmo. {díd ho {dîUyMo

{ZdmgñWmZ hmo Agm àË`` _wŠVm~mB©Zm oVmo. {dídm_Ü o gd©Ì VmoM EH$

^abm Amho Agm ^mdZoMm {dH$mg H$gm Pmbm `mMo B§{JV _wŠVm~mB© oWo gm§JV

AmhoV, "Xo{Ibo gå`H$ gmo@h_² mdo '

gmo@h_² mdmMr gmYZm XmoZñVamdê$Z H$amdr Ago A{^àoV Amho. EH$

"EH$m§V gmYZm' - `m_Ü o àË`j Ü`mZmÀ`m ~¡R>H$sÀ`m doir gmo@h_² mdmZo

na_oídamer EH$ê$n hmoÊ`mMm à`ËZ H$aUo Am{U Xwgam ñVa åhUOo "bmoH$mÝV

gmYZm'. `m_Ü o Vmo na_oída _mÂ`m AdVr^dVr dmdaUmè`m gd© bmoH$m§_Ü o

^éZ am{hbm Amho `mMm AZw d KoÊ`mMm à`ËZ H$aUo. `m XmoÝhr ñVamdê$Z

Ooìhm gmYZm {dH${gV hmoD$ bmJVo Voìhm {dH$mgmÀ`m EH$m Q>ßß`mda na_oída

gd©Ì ^éZ Agë`mMm gmjmV àË`` oVmo. Vmo AZw d oWo ì`ŠV Pmbm Amho.

*****

Page 103: muktabai- 2nd Edition

204 205

h[ah[a N>§Xw VmoS>r ^dH§$Xw &

{ZË` Zm_mZ§Xw On| a`m && 2 &&gd©Ì ê$nS>| ^ab|go Ñí` &

kmVm ko ^mg h[a_mOr && 3 &&_wŠVmB© gYZ harê$n {MÎmr &

g§gmag_mpßV h[aÀ`m Zm_| && 4 &&

am_H¥$îUJmoqdX `m Zm_mMm dmUrZo {ZË` On Ho$bm Va {MÎm gd©Xm _wŠV hmoVo.h[ah[a `m N>§XmZo ^dmMm H§$X VmoSy>Z Q>mH$mdm. {ZË` Zm_OnmZo AmZ§XmMm

AZw d ¿`mdm. gd© MamMa {díd, Ñí` Ago ho {díd "Ë`m'Mo énS>o Amho.h[a_Ü o kmVm, ko ^mg _mdiyZ OmVmV åhUOoM {ÌnwQ>rMm b` hmoVmo.

{MÎmm_Ü o h[aén gmR>dyZ, h[aMo Zm_ñ_aU Ho$ë`mZo àn§MmMr g_mßVr hmoVo,Ë`m_wio _wŠVmB© gYZ ~Zë`m AmhoV.

*****{MÎmmgr ì`mnH$ ì`mnw{Z`m§ Xwar &

V|{M _m{OKat Zm§Xo gXm && 1 &&{Xgo _Ü` gwI _wŠVbJ har &em§{V dgo Kat gXmo{XV && 2 &&

Zmht `m eodQ> AdKm{M {ZKmoQ> &JwéVÎd| dmQ> M¡VÝ`mgr && 3 &&

_wŠVmB© g§nÝZ _wŠV n¢ goOwio &gd©Ì C^{db| _wpŠV MmoI && 4 &&

{MÎmmbm ì`mnyZ AgUmao Vo na~«÷VÎd {MÎmmbm ì`mnVo d bJoM Xyahr hmoVo. nUVo gXmo{XVnUo _mOKamV Zm§XV AgVo. AmË_VÎdmMo {MÎmmda hmoUmao àjonUH$mhr H$mimnwaVo AgVo nU {MÎm, Ah§H$ma `m§À`m nbrH$S>o AmË_VÎdmMr {Za§Va

dgVr AgVo. gwImÀ`m jUrhr Á`mbm "Ë`m'Mr AmR>dU hmoVo, gwImH$S>ohr OmooË`m B©ídamMo ê$n åhUyZM nmhVmo, Ë`mÀ`m Kar gXmo{XV em§VrMm dmg AgVmo.

Vmo ñdV: em§Vr àmßV H$ê$Z KoVmo. JwéVÎdmÀ`m AmYmamZo Á`mbm M¡VÝ`mMr dmQ>Jdgbr Amho Am{U Omo (na~«÷mer VXmH$ma Pmë`m_wio Ë`mÀ`mà_mUoM)

Am{X _Ü` A§Vw Z H$imo{Z «m§Vw &

Ago Omo gVVw {ZOVÎd| && 1 &&

H¡$go{Z VÎdVm§ VÎd n¢ AZ§Vm &

EH$VÎd| g_Vm Amn|Amn && 2 &&

Amn O§d Zmhr na nmhmgr H$mB© &

{dídnU| hmoB© {ZOVÎdt && 3 &&

_m{O _OdQ>m {MÎm ZoV VQ>m &

na~«÷ d¡Hw§$R>m {MÎmmZwgma| && 4 &&

_wŠVmB© gm§JVr _wŠVZm_n§pŠV &

h[aZm_| em§{V àn§MmMr && 5 &&

`m {dídm_Ü o Am{X, _Ü`, A§Vr gd©Ì Vo {ZOVÎd gmVË`mZo ^ê$Z am{hbo

Amho nU Vo H$iV Zmhr åhUyZ «m§Vr {Z_m©U hmoVo. AZ§V Aem {dídm_Ü o ^ê$Z

am{hbobo EH$VÎd Ooìhm Xgy bmJVo Voìhm AmnmoAmnM g_Vm {Z_m©U hmoVo.

(àË oH$ Ord hm na~«÷mMm A§e `m Ñï>rZoM nmhÿ bmJbo H$s XmoZ Ordm§_Ü o hm

loð>, hm H${Zð> Agm oX^md Ho$bmM OmV Zmhr d Ë`m_wio AmnmoAmn g_Vm

{Z_m©U hmoVo.) na§Vw ñdV:_Ü o Omon ªV Ë`m B©ídamMo Xe©Z KS>V Zmhr Vmoda

BVam§_Yrb na_oídahr {XgUma Zmhr. {ZOVÎdmer EH$én hmoD$Z Vy ñdV:M

{dídén hmo Ago _wŠVm~mB© gm§JVmV. _mÂ`m_Ü oM AgUmao {MÎm _r n¡bVQ>r

Ý`m`Mo. ({MÎmmda EH$sH$Sy>Z B§{Ð o, _Z, ~w{Õ `m§Mo g§ñH$ma hmoV AgVmV Va

XwgarH$Sy>Z AmËå`mMo àjonU Ë`mda hmoV AgVo.) Voìhm {MÎmmdarb B§{Ð`, _Z,

~wÕrMo àjonU H$_r H$aV ZoD$Z AmËå`mMo àjonU dmT>dV ZoUo åhUOo "{MÎm

ZoV VQ>m' hmo . Ë`m_wio {MÎm hoM na~«÷mMo d¡Hw§$R> ~ZVo. _wŠV _ZmZo Zm_mMr

n§ŠVr CÀMmaUo, Zm_ñ_aU H$aUo `m_wio àn§MmMr em§Vr hmoVo åhUOo àn§MmMo

e_Z hmoVo Ago _wŠVm~mB© åhUVmV.

*****_wŠVbJ {MÎm| _wŠV n¢ gd©Xm &

am_H¥$îU JmoqdXm dmMo {ZË` && 1 &&

Page 104: muktabai- 2nd Edition

206 207

em§{V j_m dgo Xoht Xod n¡go &

{MÎm g_ag§ _wŠV _oiw && 1 &&{ZJw©U| Cna_w Xod nwéfmoÎm_w &

àH¥${V g§J_w MoVZoMm && 2 &&gkmZr {XdQ>m AkmZr Vmo n¡R>m &

{Zd¥ÎmrÀ`m VQ>m ZoVw ^ŠVm && 3 &&

_wŠVmB© {Xdg AdKm öfrHo$e &Ho$ed|{dU dmg eyÝ` n¡go && 4 &&

em§{V, j_m `m§Mm AmT>i OoWo AgVmo VoWo, Ë`m Xohm_Ü o XodmMr dñVr AgVo.Ë`m Xohm§VJ©V na_mËå`mer {MÎm g_ag Pmbo H$s Ë`mbm _wŠVrMm _oi Pmë`mMm

AZw d oVmo; _wŠVr {_imë`mMm AZw d oVmo. nwéfmoÎm_mÀ`m {ZJw©U ñdénmerEH$én Pmë`mZo àH¥${VÀ`m _m{`H$VoMm Cna_ hmoVmo, e_Z hmoVo Am{U Ë`mM

àH¥$Vrer M¡VÝ`mMm g§J_ hmoVmo. åhUOo àH¥$VrMo _m{`H$ H$m © _m{`H$ ñdénmMoZ KS>Vm VrM àH¥$Vr hr na_oídamMr eŠVr Amho, à yMm {MX²{dbmg Amho`mMr AmVyZ OmU oVo.Aem arVrZo kmZr Pmbobr ì`ŠVr hr AkmZJ«ñV

Ordm§À`m noR>o_Ü o _mJm©darb {XdQ>çmà_mUo _mJ©Xe©Z H$aVo. Am{U gd©^ŠVm§Zm {Zd¥ÎmrÀ`m VQ>mda KoD$Z OmVo. EH$m Ho$edm{dU OJUo eyÝ`dV² Amho,

Ago _wŠVm~mB©bm dmQ>Vo. Ho$edmer, na_mËå`mer H$m`_ g_ag Pmë`m_wio{XdgM ö{fHo$e ~Zë`mMm AZw d _wŠVm~mBªZm oVmo.

*****XoCimÀ`m H$iet Zm§Xo EH$ F$fr &

V`m KmVbr nwer `moJoídar && 1 &&{Xdgm Mm§{XU| amÌt nS>o D$îU &H¡$g|{Z H${R>U VÎd Omb| && 2 &&

F$fr åhUo Mmno H${iH$mim n¢ H$mn| &àH$me {Xno {ZKmoZ Om` && 3 &&

R>m`tÀ`m R>m`t Ag| nhmVm§ Z {Xgo &_ZmÀ`m Ymag| EH$ hmo && 4 &&

n[anyU© Pmbm Amho Ë`mMm eodQ> g§ dV Zmhr. H$maU Vmo na~«÷mà_mUoM

Am{XA§Va{hV hmoVmo. Ë`mZwgma _wŠVm~mB© h[a àmßV Pmë`mZo g§nÝZ Pmë`m,_wŠV Pmë`m Am{U Ë`m§Zr gd©Ì MmoI _wŠVr C^{dbr.

*****àmbãY g§{MV AmMaU Jmo_Q>| &

{Zd¥{Îm VQ>mH|$ {ZKmbm| Amåhr && 1 &&_witMm nXmW© _witM n¢ Jobm &

naVmo{Z A~mobm g§gmamgr && 2 &&gË`{_Ï`m^md gËda \$ibm &öX`t gm_mdbm h[aamO && 3 &&

Aì`ŠV AmH$ma gmH$ma ho ñ\y$Vu &Ord|{ed| àm{ßV Eogo§ Ho$b| && 4 &&

gH$m_ {ZîH$m_ d¥ÎmrMm {ZO\o$a &d¡Hw§$R>mH$ma XmI{db| && 5 &&

_wŠVbJ _wŠV _wŠVmB©M| VQ> &AdK|{M d¡H§w$R> {ZKmoQ> a`m && 6 &&

àmaãY, g§{MV Am{U AmÎmmMo Mm§Jbo AmMaU ({H«$`_mU) `m_wio Amåhr

{Zd¥ÎmrÀ`m {H$Zmar oD$Z nmohmoMbmo. _wirMm nXmW© åhUOo AmË_m Ë`mÀ`m_yiñWmZr Jobm. åhUOoM AmË_dñVyda Ambobo _m oMo nQ>b {ZKyZ Jobo Am{U

AmË_énmMr àmßVr Pmbr Am{U Ë`mMm n[aUm_ åhUyZ g§gmamV naV Amë`mdag§gmamer A~mobm Pmbm. åhUOoM Ë`mÀ`m {MH$Q>mì`mer, _m{`H$VoMm A~mobm

Pmbm. åhUOo _m{`H$Voer g§~§Y Cabm Zmhr. öX`m_Ü o h[aamO gm_mdë`m_wiogmamgma{ddoH$, AmË_ H$m`, AZmË_ H$m` hm {ddoH$ bJoM g_OyZ Ambm d Vmo

\$ibm åhUOo AJXr ghO arVrZo ì`dhmamV CVa{dbm Jobm. gH$m_, {ZîH$m_

`m d¥Îmr {ZOmH$S>o åhUOo AmËå`mH$S>o dië`m. `mMm n[aUm_ Agm Pmbm H$s,

gd© {díd hoM OUw H$mhr d¡Hw§$R> åhUOo h[aMo {ZdmgñWmZ Agë`mMo OmUdy

bmJbo Ago _wŠVm~mB© åhUVmV.

*****

Page 105: muktabai- 2nd Edition

208 209

eof _mWm d§Xr nm` && 3 &&

_mer ì`mbr Kma Pmbr &XoImoZ _wŠVmB© hm§gbr && 4 &&

_wŠVm~mB©À`m à{gÕ A §Jm§n¡H$s hr EH$ à{gÕ Aer Hy$Q>aMZm. Ë`mVrbà{VH$mË_H$Vm bjmV KoUo Amdí`H$ Amho. A§V:H$aUmVrb gmar {MÎmd¥ÎmrOoìhm AmË_gmjmËH$mamW© D$Üd©Jm_r hmoVo Voìhm _w§JrgÑí` Aem OrdmÀ`m H$doV

AmË_gy © Amë`mà_mUo AdñWm hmoVo. "Ü o Ü`mVm Ü`mZ {ÌnwQ>r doJim &ghñÌXir CJdbm gy © O¡gm &&' (kmZoída_hmamOm§Mo A §J, gH$bg§VJmWm,

I§S> 1, A §J 822) Agm AZw d Ë`m ì`ŠVrg oVmo. dm§P Aer Or _m`åhUOo _m`m (_m`m - Or Zmhr Vr) {Vbm AmË_mZw yVrMm nwÌ àgdbm, ho Zdb

KS>bo. `mMm n[aUm_ åhUyZ Ah§H$maénr {d§Mw nmVmimV Jobm. Ë`mMm {~_moS>Pmbm. Aem ì`ŠVrÀ`m _ñVH$mn ªV åhUOo ghñÌXbmn ªV Hw§$S>{bZrénr eof

OmD$Z nmohmoMbobm AgVmo. _merà_mUo KmUrVM KmoQ>miV amhUmar Or B§{Ð oVr àgdbr Am{U Ë`m_YyZM Kma OÝ_mbm Ambr åhUOo B§{Ð`m§ZmXoIrb Vmona_moÀM ñdê$nmMm AmË_Xe©ZmMm AZw d àmßV hmoD$ eH$bm. ho gd© (Eadr

AeŠ` dmQ>Umao eŠ` Pmbobo nmhÿZ) _wŠVm~mB©bm hgy Ambo.(AmYma-lrkmZoída_hmamOm§Mr _wŠVm~mB©g gZX, bo.~m.Í §.em{iJ«m_)

***************

EH$Q> EH$b| dm`m§{M n¢ Jw§\$bo§ &

_wŠV n¢ d[ab| ghO Ago && 5 &&d¡Hw§$R> A{dQ> Agmo{Z àH$Q> &

dm`m§{M AS>dmQ> _wŠVmB© åhUo && 6 &&_mZdr Xoh ho XoD$i AgyZ Ë`mÀ`m H$igm_Ü o EH$ F$fr Zm§XVmo. ghñÌXbmÀ`m{RH$mUr na~«÷mMr dñVr Amho Vo VÎd åhUOoM F$fr. Ë`mbmM `moJoídarZo

{dMmabo. (`moJ_mJm©Zo Or ì`ŠVr OmB©b {VbmM XodimÀ`m H$igm_Ü oZm§XUmam F$fr C_Job d Vr ì`ŠVrM Ë`m F$frbm H$mhr {dMmaÊ`mgmR>r gj_

Agob.) `moJ_mJm©Zo OmUmè`m ì`ŠVrbm EH$ AZw d oVmo Vmo åhUOo {XdgmMm§XUo Am{U amÌr CîUVm OmUdVo. ho H$go ? Agm àíZ _wŠVm~mB©Zo {dMmabm.

Voìhm Ë`m F$frZo CÎma {Xbo, Mm§XUo d CîUVm hr Á`mMr àH$meê$no AmhoV Ë`màH$memMm Omo {Xn (na~«÷) Ë`m _mJm©Zo {ZKyZ Om. Ë`m _mJm©Zo Omo H$moUr {ZKyZ

OmB©b, Ë`mbm nmhÿZ H${i, H$mimMmhr WaH$mn CS>Vmo. Vo na~«÷ Amnë`mñdV:À`mM {R>H$mUr Amho. na§Vw S>moù`mZo nmhmd`mMm à`ËZ Ho$bm Va Vo {XgVZmhr. na§Vw _ZmZo Ë`mMmM Ü`mg KoVbm Va Ë`mÀ`mer EH$énVm àmßV hmoVo.

EH$bo EH$ AgUmao na~«÷ _m oÀ`m {Z{_ÎmmZo ì`W©M Jw§Vbo Jobo. Ë`mMr _m¡OAer H$s Vo Jw§Vbo Jobo Amho Ago ^mgVo na§Vw Vo VÎd gdm©À`m da, AVrV

ghOnUo `m gdmªnmgyZ _wŠV Ago {XgVo. Aem VÎdmMr Amnë`m_Ü oghñÌXbm_Ü o dg{V AgVo. Vo d¡Hw§$R> Xwgar{VgarH$S>o Hw$R>o ZgyZ

Amnë`m_Ü oM Vo àH$Q> ñdê$nmV AgVo. Ë`mMr JmoS>r A{dQ> Amho. Ago

AgVmZm Ë`m d¡Hw§$R>mMm BVaÌ emoY KoV amhUo hr AmS>dmQ> Amho, Ë`m _mJm©Zo

OmD$ Z o Ago _wŠVm~mB© gm§JVmV.

*****_w§Jr CS>mbr AmH$met &

{VU| {J{ib| gy m©et && 1 &Wmoa Zdbmd Ombm &

dm§Po nwÌ àgdbm && 2 &&{d§Mw nmVmimet Om` &

Page 106: muktabai- 2nd Edition

210 211

5

ny{U©_ooMo {Xder M§Ð Pmbm AñV & XohmMrhr JV V¡er hmoB© && H$U© ~§X hmoVr ZoÌ

AmÀN>m{XVr & _J H¡$er JVr hmo XmXm && Xoh Pmbm {dH$i {Oìhm Vo Iw§Q>br &

Xe ndZm§ Pmbr hS>~S> XmXm && VoW| H$moU H$im gX²JwéZ| {Xbr & Xohmgr H¢$gr

Pmbr _mojJVr && åhUo _wŠVm~mB© \o$S>md| h| {^ÝZ & H$moUV| gmYZ H$ê§$ XmXm &&

6

H¥$nm Pmbr AmVm§ Ambr àË``mgr & H¡$g| `m _Zmg H$ê§$ XmXm && H¡$g| dO«mgZ

H¡$g| V| _ZZ & B§{Ð`m§gr X_Z H¡$g§o H$ê§$ && H¡$go H$ê§$ XmXm gmoh§Jmgr Jmoï>t &

ZmgmJ«t Ñï>r H¡$gr R>ody && aoUy_Ü §o H¡$gr {_io kmZoídam & gm§Jm `m {dMmam H¥$nm

H$é{Z && YmHw$Q>o§ ^md§S> KoVbrgo Ami & _wŠVm~mB© b{S>dmi Vw_Mr XmXm &&

7

ghO g_m{Y bmJbr {ZJw©Ut & Iw§Q>brgo dmUr Z Mbo nwT>o§ && Iw§Q>bm hm eãX

am{hbm ì`dhma & Pmbm gmjmËH$ma gXmo{XV && Jimbr§ B§{Ð | am{hb|go _Z &

Pmb| _hmeyÝ` EH$mEH$s¨ && {dambrgo eŠVr Pmbrgo {Zd¥{Îm & Pmbr ~«÷àmßVr

_wŠVm~mB© &&

*****

lr.~{haQ> d lr.am{haH$a g§nm{XV "AmoirMo A §JmMr gH$bg§VJmWm' `m_Ü o

lr_wŠVm~mB©Mo VmQ>rMo A §J g_m{dï> H$aÊ`mV Ambo AmhoV.

VmQ>rMo A §J

8

g§V OoUo ìhmdo & OJ ~mobUo ghmdo && VarM A§Jm WmoanU & O`m Zmhr

A{^_mZ&& WmoanU OoWo dgo & VoWo yVX`m dgo && amJo ^amdo H$dUmgr & AmnU

~«÷ gd© Xoer && Eogr g_Ñï>r H$am & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

9

`moJr nmdZ _ZmMm & gmhr AnamY OZmMm && {díd amJ| Pmbo dÝhr & g§Vo gwIo

ìhmdo nmUr && eãXemñÌo Pmbo Šboe & g§Vr _mZmdm CnXoe && {dídnQ>

_wŠVm~mB©Mo g§H${bV A §J

lrkmZoídam§Mr _wŠVm~mB©g gZX `m àH$aUJ«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©Zo

kmZoídam§Zm {dMmabobo àíZ Am{U Ë`mMr kmZoídam§Zr {Xbobr CÎmao g_m{dï>

H$aÊ`mV Ambr AmhoV. Ë`mVrb \$ŠV _wŠVm~mB©H¥$V A §Jm§Mm g_mdoe oWo

Ho$bm Amho.

1

{dQ>odar _yVu {XgVo gJwU Ÿ& gJwU H$m {ZJw©U åhUy§ XmXm && gJwU Oar åhUy§ {XgVo

{ZJw©U & dmMoM| {^ÝZ nS>b§o XmXm && dMZ ~wS>mb| ñVãY Pmb| _Z & gJwU {ZJw©U

XmoÝhr Zmht && åhUo _wŠVm~mB© gm§J kmZXodm & {dMma hm ~adm H$ê${Z`m§ &&

2

_yiÛmat XmXm ñWm{nbm JUnVr & _m`m hr CËn{Îm H¡$er§ Pmbr && _m oMm ~§~mi

Om o EH$gam§ & BÀ`mhr AmYmam gm§J XmXm && ~«÷m§S> ì`m{nb| AmH$me

H$d{ib| & gd© H$m§hr ì`m{nb| _m oZo{M && _m`m H¡$er XmXm gm§JVm§ {ZJw©U &

_wŠVm~mB© åhUo {^ÝZ \$moS>m &&

3

gdmªVw{Z doJim hmVr§ H¡$gm oB© & åhUo _wŠVm~mB© gm§Jm XmXm && Xhm ndZm§Mm

Ioi `moJr IoiVr & AmoT>mo{Z`m§ ZoVr ~«÷m§S>m§V && Hw§$S>{bZr {ZdQ>mo{Z H$[aVr

AmH$f©U & aoUyM| Xe©Z Pmb| H$s§ Zmht && åhUo _wŠVm~mB© gm§Jm kmZoídam & MwHo$

oaPmam Mm¡è`m§erMm &&

4

JwéH¥$nm Pmbr àË``mgr Ambr & H¡$er Vr H$ibr gm§J XmXm && boIm Zmht

Ambm gmYZ H$[aVm§ & Vmo H¡$gm oB©b hmVm gm§J XmXm && ì`mg Vo dmë_rH$s

d{U©Vr Anma & V`m§gr hm nma H$ibm Zmht && doXm{g ZmH$io lw{V doS>mdbo & Vmo

H¡$go{Z hmVm oB©b gm§Jm XmXm && B§{Ð`m§ doJim§ _Z ~w{Õ {Zamim & gdmªV

ì`m{nbm H$io H¡$gm && _wŠVm~mB© åhUo H¡$go kmZamOm & g§Xoh hm _mPm

\o$S>mo{Z`m§ &&

Page 107: muktabai- 2nd Edition

212 213

Yam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

16

gm§S>r H$ënZm CnmYr & VrM gmYybm g_mYr && dmX Kmbmdm H$dUmbm & AdKm

Û¡VmMm Kmbm && nwT>o C_OoZm H$m` & ~wS>Ë`mMo Imob nm` && EH$ _Z Moï>m H$ar &

yVo ~mnwS>r g§gmgar && AdKr B©ídamMr H$aUr & H$m` VoWo Ho$bo H$moUr && nwÝhm

ewX²Y _mJ© Yam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

17

{Jar Jìha H$emgmR>r & amJo nwa{dbr nmR>r && Eogm Zgmdm g§Ý`mgr & na_mWm©Mm

hmo Û¡er && Ka ~m§{Ybo S>m|Jar & {df` {h§S>o XmamoXmar && H$m` Ho$bm `moJY_© &

Zmhr A§Var {ZîH$m_ && J§JmOi öX` H$am & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

18

H«$moY `mdm H$moR>o & AdKo AmnU {ZKmoQ>o && Eogo H$ibo Á`mbm nyU© & OZr Vmo{M

OZmX©Zm && ~«rX ~m§{Ybo MaUt & ZrM Xm{dbm H$aUr && doJ H«$moYmMm CJdbm &

AdKm `moJ \$mob Pmbm && Eogr Xya Ñï>r H$am & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

19

AdKr gmYZo hmVdQ>r & _mobo§ {_iV Zmhr hmQ>r && ewÕ Á`mMm ^md Pmbm & Xwar

Zmhr Xod Ë`mbm && AdKr gmYZ hmVdQ>r & _mob§o {_iV Zmhr hmQ>r§ && H$moUr

H$moUm {eH$dmdo & gma gmYy{Z`m ¿`mdo && b{S>dmi _wŠVm~mB© & Ord _wXb

R>m`tMo R>m`t && Vwåhr Vé{Z {díd Vmam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

*****

gH$bg§VJmWo_Ü o _wŠVm~mB©-Mm§JXod g§dmX `m erf©H$mImbr H$mhr A §J

Ambo AmhoV. Ë`mVrb _wŠVm~mB©Mo A §J \$ŠV oWo CX²Y¥V Ho$bo AmhoV.

20

ñdßZtMm AmË_m Ho$CVm Amho & _mJwVm o h| Zdb H$mB© && Mm§Jm åhUo ~mB© gm§J

_wŠVm~mB© & b{Q>H|$ gmM dV©V| Xoht && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m «{_ñV Xoht & {ZYm©ar

amht ñdßZ H¡$M| &&

~«÷Xmoam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

10

gwIgmJar R>md Pmbm & C§M ZrM H$m` Ë`mbm && AmnU O¡go ìhmdo & Xodo V¡goMr

H$amdo && Eogm ZQ>ZmQ>ç Ioi & pñWa Zmhr EH$ ni && EH$mnmgyZr AZoH$ & Ë`mVAmnna bmoH$ && eyÝ` gm{jËdo g_Omdo & doX Am|H$mamÀ`m Zmdo && EHo$ C§MnUHo$bo & Ka A{^_mZmZo Jobo && Û¡V Q>mHy$Z em§{V Yam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

11

dar Pmbm ^Jdm OmU & A§Var dí` Zmhr _Z && Ë`mbm åhUy Z o gmYy & OJr

{dQ>§~Zm ~mYy && AmnAmnUm emoYw{Z ¿`mdo & OJr V¡go {daŠV ìhmdo && {dfJ«mgmoJ«mgr ß`mdo & {ddoH$ Zm§Xo Ë`mÀ`m gdo && Amem X§ Xya H$am & VmQ>r CKS>m

kmZoídam &&12

g§V Vo{M OmUm OJt & X`m j_m Á`m§Mo A§Jr && bmo Ah§Vm Z o _Zm & OJt{daŠV Vo{M OmUm && BhnabmoH$s gwIr & ewÕkmZ Á`m§Mo _wIr && {_Ï`m H$ënZm_mJ| gmam & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&

13

EH$ AmnU gmYw Pmbo & oa H$moU dm`m Jobo && CR>o {dH$ma ~«÷t _yi & AdKo

_m oMo J~mi && _m`m g_yi Zwao Ooìhm§ & {díd ~«÷ hmoB©b Voìhm && Eogm C_OAm{XA§Vr & _J gwIr ìhmdo g§Vr && qMVm H«$moY _mJo gmam & VmQ>r CKS>m

kmZoídam &&14

~«÷ O¡g| V¡emnar & Amåhm§ do{T>bo yVo gmar && hmV Amnbm AmnUm§ bmJo &

Ë`mMm H$é Z o amJ && Or^ XmVm§Zr Mm{dbr & H$moU| ~{ËVer Vmo{S>br && WmoS>oXwImdbo _Z & nwT>o CX§S> gmhmUo && MUo Imdo bmoI§S>mMo & _J ~«÷nXr ZmMo &&

_Z _mé{Z CÝ_Z H$am & VmQ>r CKS>m kmZoídam &&15

gwI gmJa AmnU ìhmdo & OJ ~moYo {Zddmdo && ~moYm H$é Z o A§Va & gmYwg

Zmhr Amnna && Ord Ordmgr n¢ Úmdm & _mJo H$é Z o hodm && VaUmonm` {MÎmr

Page 108: muktabai- 2nd Edition

214 215

_m`m n¢ oQ>br _wŠVm~mB© && _wŠVmB© åhUo Zm§d n¡§ R>odrZ & gwVm ~mobdrZ

dQ>oídam &&28

Amnw{b`m _méZr oB© H$m§ oQ>r & _J JmoëhmQ>t gm§R>drZ && e§m{V Ym`m _oidrZVwO & _J Vy§ ~yP gmoh§H$mar && gmoh§ gmoh§ gmoh§ hm{M Yat N>§Xw & gwI| {ZÐm H$atAÛ¡Vt ao && VoW| OmJ nm§ OmJ ZrO nm§ ZrO & _J VwO Modmo Ho$Mm && VoW| AmoiIr

Zmht {dgé Zmht & {MXmZ§Xr nmht ê$n VwP| && Û¡VmÛ¡V ^mgbo nmB© & dQ>oídagwVm~mobo _wŠVmB© &&

29

A{dZme nmiUm Aì`ŠV| {d{Ubm & VoW| nhþS>bm `mo{JamO && Omo Omo Omo Omo

åhUVgo _m`m & gmH$mamVrV {ZOao Mm§J`m && gmoh§ gmoh§ fQ²>MH«$s¨ Ý`mgo & VwOn[a o XoVm§ _rM Z {Xgo && Eoet {ZÐm VwO bmJmoao nwÌm & _wŠVmB© IoMam CnXoer

_§Ìm &&30

ê$n Zm N>m`m {ÌJwUa{hV & Á`mo{Vñdê$n h| nm§ {ZË` && OmU| oU| Zmht Vo {ZJw©U

nmhr & M¡VÝ` hmoB© ewÕ~wÕ && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m dQ>oídam & {ZéVm nmh§o ñd |gmH$mam &&

31

Mm§Jm OÝ_bm _mÜ`mÝh H$mit & _m`~mn| XmoÝhr Zmhret Ombt && _witM Mm§Jm

Zmhtgm Ombm & _wŠVmB© åhUo Mm§J`m ^bm^bm && dQ>oída Mm§Jm _wit bmJbm &nmogUm KoVbm _wŠVmB©Zo &&

32

gwImMo eodQ>r§ Xw:I Amb| oQ>t & oQ>{b`mgmR>t V|hr Zwao && gwI Vo§ H$dU Xw:I VoH$dU & Xmoht AkmZ H$at nmao && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m MoB© & ñd § y MoBbm

dQ>oídat &&33

OoW| EH$ XwOo§ Zmht & àn§MmMr H$mhmUr VoW| H$m§hr && VoW| H$m§hrM Zmht VoW|

H$m§hrM Zmht & gmo Yat Amnwbrao && dQ>oídagwVmV| ~mobo _wŠVmB© & gmoh§ mdo

21

Zmht gwIXw:I nmnnwÊ` Zmht & Zmht H$_©Y_© H$ënZm Zmht && Zmht _moj Zm^d~§YZ Zmht & åhUo dQ>oídam ~«÷ Zmht && ghO{gÕ ~mobo _wŠVmB© &&

22

ho_t ho_ à{MV nmht & AZw d Am{b`m gm§Jmd| V| H$mB© && gmoh§H$ma _Z Z gmoS>rgmM| & _r Zmht VoW| Vy§ H¡$M| && Ah§Vogr gmoh§ V| JyO & _wŠVmB© åhUo Mm§J`m ~yP &&

23

_r _mP| Xw[aV Amemnme {MÎmr§ & _moh __Vm «m§{V Ah§ md| && h[aVgo VoO

A{^_mZ VmR>m & EH$VËd| d¡Hw§$R>m h[anmR>| && Zm{ed§V Xoh n§MVÎd _moir &dm`m§{M dmhmQw>ir CS>mo{Z Om o && _wŠVmB© OrdZ Mm§J`m {XYb| & {ZJw©Ur§ gm{Yb|

Ka H¡$g| &&24

EoH|$ Mm§J`m \$i \$im{g Amb| & oD${Z`m§ ZmgyZr Job| && gmoS>t gmoS>t ^dmMr«m§Vr & VoU§o hmo AkmZ {Zd¥{Îm && Mm§Jm dQ>oídar \$ibm & {dkmZ\$it n[anmH$m

Ambm &&

25

JwU Zm {ZJw©U eãXmVrV & VoW| Vy§ {ZpíMV ~mim {ZO && nmiUm bm{dbm

öX`H$_ir§ & _wŠVmB© Odir gmX{dVo && em§{V j_m {dXoh n¢ d{U©Vr & Zm§d n¢R>o{dVr AÛ¡Vmgr && dQ>oídagyV Mm§Jm AdYyV & _wŠVmB© em§V{dV kmZÑîQ>r &&

26

JwUmVrV S>mhmit nmiUm bm{dbm & VoW| gwV nhþS>bm _wŠVmB©Mm && {ZOr {ZO~mim Z H$at n¢ Amir & AZwhmV Q>mir dmO{dV| && {ZÐm Zm OmJ¥{V ^moJr n¢

CÝ_Zt & bj Vo oXw{Z {ZO nmQ>t && {Z «m§V AmVm§ nmiUm {dUdwZr & _Z h|~moYmoZr ndZ Xmoam && EH${dgghñÌ ídmg doimodoim§ & ~mim Vmohr S>moim pñWa

H$ar && {ZÐm Zm OmJ¥{V {ZOgrb H$mB© & n[a ogr Mm§J`m ~mobo _wŠVmB© &&

27

~miH$ MwH$b| gwHw$_ma VmÝhþb| & Ë`mZ| n¢ gm§{S>b| _m`mOmi && Omo Omo Omo Omo

nwÌmV| {ZOdr & AZwhmV Amodr {Z:eãXmMr && _mdibr {Xem dmMm n¢ Iw§Q>br &

Page 109: muktabai- 2nd Edition

216 217

40

Ah§H$ma A{dÚm h|{M n¢ Km|JS>r & nm§JwaVm JmoS>r Zmht _O && Km|JS>o Zob|

Zmam`Um & A{N>n hmoVmo ~mob H$moUm && Amem V¥îUm XmoKr ~{hUr & bmoiVr

YaUt Km|JS>r`m && qhgm qZXm qMVm `m {VKr OUr & Km|JS>r`m AmQ>Ur hmoVgo &&

Km|JS>o _mPo§ \$mS>b| nmoar & H$m_ H«$moY XmoKt ghmoXar && _wŠVmB© åhUo Km|JS>|

gm§S>r & dQ>oídat _m§S>r R>mU AmVm§ &&

41

_wŠV hmoVm{g Vmo H$m§ ~Õ Pmbmgr & Amnë`m ~§YZo AmnU ~m§Ybmgr && gm§S>r

~§YZ gmo Yat Jìhmam & OmBª _yiñWmZm Amnw{b`m && VoWtÀ`m VoW| amht

n[a ogr & Mm§J`m ~mobo _wŠVmB©er &&

*****

Mm§JXodm§À`m JmWo_Ü o Ago H$mhr A §J AmhoV H$s Oo _wŠVm~mB©H¥$V AmhoV Ago

dmQ>Vo. Vo A §J nwT>o XoV Amho.-

42

^md§o ^pŠV H$ê${Z d¡am½` OmoS>gr & Var Vy§ nmdgr ~«÷ gwIm && kmZVÎdt H$at

H$at hm {dMma & {ZJw©Ut AmH$ma {Zam_` && Mm§½`m gmo Yar kmZ dQ>oídar &

_wŠVmB© {Oìhmat ~moY H$ar &&

43

Xodr Xodmo Ombm ^mdmgr A~mobm & {Z_mo{Z Cabm Amnna| && AmYt Amn nmhr

_J nS>o dmhr & àn§Mo S>moht ~wS>m| ZH$mo && O§d Zmhr H¥$nm Jwé \$it ~mnm & V§d

H¡$go{Z Xrnm nmderb && _wŠVmB© Mm§J`m VÎd| VÎd b`m & h[a^mdt _m`m

hmanbr &&

44

ZmodarMo nmoQ>t Zdam OÝ_bm & gmohim Ombm H$m` gm§Jmo && Zmodè`mZ| Zmodar

Xo{I{b{M Zmht & gmohim hmoVmo gm§Jmo§ H$mB© && Vmo Zmodam ZmVwS>o H$moUm & _wŠVmB©

Mm§J`m gm§JVgo IwUm &&

AI§{S>V amht &&34

amCitMo H$a MwH$bo OmU & {Jd{gVmVr gmhrOU| doimodoir§ && H$at H$a Y[a`bm

_wï>t & H$a| gm_m{db| Amnwë`m Ñï>t && _wŠVmB© H$a| boB©b| A§OZ & Mm§J`m {ZYmZ

CnXo{eb| &&

35

Q>o§H$mdar Q>|H$ Ë`mdar Q>oHw$br & VoW| EH$ ~mir {dñ_mo H$ar && {VMo§ Zm§d H$m`

Ë`mM| Zm§d H$m` & {dMmamo{Z nmho _Zm_mOr && S>mo{i`m§Vrb ~mhþbr Om{bgo

Jédmê$ & {Ver gwB©U _oidm Aédmé && gwB©M| AmUrda a{Mb| nmR>ma & _wŠVmB©

åhUo Mm§J`m gm§J `mMm {dMma &&

36

AmH$memMm e|S>m Kma am§Yr _m§S>m & H$mCim dmT>r H$m§Xm Hw$ëbmi ^moOZ H$ar &&

{Xhm nS>o Mm§XUo amÌt nS>o D$îU & Mmoa KaQ>r Kmbr Vami Kmbr ImU && gmgwZ|

ImXb| C§S>o gwZ Vaio & boH$s bm{gbr Om§dmB© JS>~S>m bmoio && Y_H$V KwgiU

KmVb| nmar & dQ>oídagwVm åhUo _wŠVmB© AdYmar &&

37

Ñí` Am{U Ðï>m ho n¡brH$S>o & ~m{hOw nmhVm§ AmË_kmZ IS>o && BH$S>o {VH$S>o

_m`m ho gm§T>o Ÿ& Z XoIVr Var n¡bhr _yS>o && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m ^bm & O|

Xm{db§o V| AmnU ^bm &&

38

doXlw{V R>H$ n{S> obo dmMm & VoW| H$dU nmS> Vw{P`m ~mobmMm && H$m§hr ~mobgrVar A~mobU| ~mob & ~mobU| ~mobgr Var {VVwH|$ Imob && A{Zdm©À` ~«÷ Z

dU©do dmUr & ~mobm| åhUVr Vo Z bOVr _Zt && ~mobU| A~mobU| dQ>oídar§ JyO &

_wŠVmB© åhUo Mm§J`m Vy ~wP &&

39

~w{WMo{Z ~mobo Zmht _{dbo & go{I nmho V§d H$m§hr Zm Ombo && ~w{Õ ~wS>mbrdmgZm Iw§Q>br & V¡gr nar Ombr H$m` gm§Jm§o && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m Zdb

{dVbo§ & AgVm§ _r§ _mP| hmanb| &&

Page 110: muktabai- 2nd Edition

218 219

boIH$ S>m°.{d.am.AmnQ>oH¥$V "gmoÝ`mÀ`m nmZmMm àdmg' ZmdmMo nwñVH$ ghO

dmMZmV Ambo. Ë`m_Ü o EH$m Jm`Z{ejH$m§Mo M[aÌ Amho. Jm`Zm_Ü o OrnXaMZm Jm`br OmVo Ë`m_Ü o _wŠVm~mB©Mr _wÐm Agbobo Imbrb nX `m

nwñVH$m_Ü o AmT>iyZ Ambo. Ë`m nXmVrb Ame`mdéZ Vo nX _wŠVm~mB©MoAgÊ`mMr eŠ`Vm ~arM AmT>iVo. Vo nX Ago -

49

YÝ` YÝ` gX²Jwé am` _mÂ`m Xohr Xm{dbm Xod Ÿ& Xoh XodmMo XoD$i Ho$bo &AmË_VÎd àH$m{ebo && {ÌJwUm§À`m dië`m dmVr & gdmªJmMr bm{dbr Á`moVr &&

n§MàmUmMr AmaVr & _wŠVm~mB© Amodm{iVr &&^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ahe 1833 eHo$ 1834

{dO`mXe_rÀ`m A§H$m_Ü o {d.H$m.amOdmS>o `m§Zr darb A §J nwT>rbà_mUo

{Xbm Amho. nmR> oX Agë`mZo Vmohr oWo XoV Amho.

YÝ` YÝ` gX²Jwéamd & _mÂ`m Xohr Xm{dbm Xod && _mÂ`m XohmMo XoD$iHo$bo & AmË_{b§J à{V{ð>bo && gÌmdrMo Oi AmUr & VoUo Xodm AI§S> ÝhmUr &&{ÌJwUmÀ`m dië`m dmVr & gmjr Vw m© bmdr Á`moVr && n§MàmU AmaVr & _wŠVm

Jwébm dmodm{iVr &&

*****

"qhXrH$mo _amR>r g§Vm§o H$s XoZ' `m J«§WmMo boIH$ Am{U gwà{gÕ qhXr {dÛmZ

AmMm © {dZ` _mohZOr e_m© `m§Zr _wŠVm~mB©Mo EH$ qhXr nX g§H${bV Ho$boAmho.

50

dmh dmh gmh~Or gX²Jwébmb JwgmB©Or & bmb ~rM _mo CS>bm H$mbm Am|R>nrR>>gm| H$mbm & nrV CÝ_Zr «_a Jw§\$m ag PybZdmbm & gX²Jwé Mobo XmoZm| ~am~a

EH$ XñV`mo ^mB© && EH$go EH$ Xe©Z nm o _hmamO _wŠVm~mB© &&S>m°.AemoH$ H$m_V `m§À`m "kmZXod ^{JZr _wŠVm~mB©' `m nwpñVHo$_Ü o

_wŠVm~mB©Mr qhXr aMZm g_m{dï> H$aÊ`mV Ambr Amho. Vmo gd© ^mJ _yi

nwpñVHo$Zwgma OgmÀ`m Vgm oWo XoV Amho. S>m°.H$m_V `m nwñVH$m_Ü o {b{hVmV,

45

dèhmS>r Ambo g§gmaZJam & Mm§Jm Zmodam Ho$idbm && hmVt H$m§H$U C^m

dQ>oídar§ & em§{V ho Zmodar nUm©d`m && n{U©br em§{V ~¡gbr nmQ>t & _wŠVmB©

H$adbr hiXwbr dmQ>r &&

*****

S>m°.J.dm.Omoer `m§À`m "^maVr` VÎdkmZmMm ~¥hX² B{Vhmg' I§S> 7 `m_Ü o

_wŠVm~mB©Mm EH$ A §J Agm {Xbm Amho.

46

OJ ho ~«÷ {Xgo CKS>o Ÿ& EH${M gmoZo Zmnar boUo & ~mù`m Am{U ~wJS>o && EH${M

V§Vy ZmZmnar nQw> & Mmoù`m Am{U bwJS>o && EH${M _mVr ZmZmnar q^Vr & nai

Am{U gwJS>o && åhUo _wŠVmB© EoH$ Mm§J`m & Iao Am{U amoH$S>o &&

47

bQ>H$sM IQ>nQ> ao àmÊ`m & _¥JOi S>mohr KmVbo Vmé & Oi{M Zmhr VoWo H¡$Mm

CVmé && dm§OoÀ`m nwÌmMm _m§{S>bm {ddmhmo & nwÌ{M Zmhr VoWo H¡$Mm CÀN>mdmo &&

ñdßZrÀ`m YZm H$i§Ì H$mB© & YZ{M Zmhr VoWo H¡$Mr gdmB© && {Zd¥{Îm-àgmXo åhUo

_wŠVm~mB© & ~mob{M Zmhr VoWo noaU H$mB© &&

*****

lr.b.am.nm§JmaH$a `m§À`m g§nmXZmImbr V`ma Pmboë`m "kmZoídam§Mr à^mdi'

`m J«§WmV _wŠVm~mB©Mo H$mhr A §J d ñ\w$Q> aMZm g_m{dï> H$aÊ`mV Amë`mAmhoV.

48

AdKm{M g§gma Ho$bm Amåhr JmoS> & PmS>o Am{U PyS> ~«÷én && _mVm Am{U

{nVm JU Am{U JmoV & H$Ý`m Am{U gwV ~«÷én && dmnr Hy$n qgYy Am{U

gamoda & Xao Am{U Imoao ~«÷én && hÎmr Am{U KmoS>o ~¡b Am{U aoS>o & _w§Jr Am{U_mH$S>o ~«÷én && AmZ§XmMo boUo _wŠVm~mB© ë`mbr & nmbdy bmJbr Mm§J`mgr &&

*****

Page 111: muktabai- 2nd Edition

220 221

52

O`mbmJr `moJr {eUVr gmYZr & Vmo hm MH«$nmUr n§T>[a o && wJo AR²>R>m{dg C^m{dQ>odar & H$a H$Q>mdar R>odmo{Z`m && X{jU dm{hZr {^_m àm{U`m CÕma & ñZmZo

Zmar Za _wŠV hmoVr && g§V _wHw$Q>_Ur n§wS>{bH$amd XéeZo R>md d¡Hw§$R>mMm &&{Zd¥{Îm kmZXod gmonmZ Mm§J`m & _wŠVmB© V`m Amodm{iVr &&

53

_§Jb Vo Zm_ _§Jb Vo Ym_ & _§Jb nwéfmoÎm_ _§JbMr && _§Jb Vo {VW© _§Jb VojoÌ & _§Jb n{dÌ Zm_Kmof Ÿ&& _§Jb Vo ^ŠV _§Jb {H$V©Zr & _§Jb MH«$nmUr

JmVr Zm_ && _§Jb gmohim d¡îUdmMm hmQ> & _§Jb Vr noR> nw§S>{bH$ && _§JbZaZmar AmodmiVr har & _wŠVmB© C^r Ûmar _§JbmÀ`m &&

(darb A §J _wŠVm~mB©H¥$V dmQ>V Zmhr.)54

AH$ma CH$ma _H$ma {Z:eyÝ` gmH$ma & na| naVm na n§T>[a o && Vo ê$n gmdio C oH$a H$Q>r & nw§S>{bH$m nmR>r {dQ>odar && y d¡Hw§$R> joÌ {^daoMo Vrar & g§V ^ma JOarQ>mi Kmoi && [X§S>çm JéS>Q>Ho$ nVmH$m§Mo ^ma & {H$V©Z JOa dmid§Q>r && {Zd¥{Îm

kmZXod gmonmZ gmdVm & OJÝZmXr VÎdVm JmVr Zm_ && _wŠVmB© nyU© h[anmR>ra§Jbr & {dR²²R>br amVbr nyU©nUo &&

55

gmgwadmg

~mB© _r OmVo _mhoambm & _mÂ`m _yi Kambm && _mÂ`m _wirMo VrZ gmgao & Ë`mVXmoZ dmB©Q> AmhoV Iao & EH$ Amho J[a~ {~Mmam & _m{ZV Zmhr _r Ë`mbm &&_mÂ`m _wirMo ghm Xra & H$m` gm§Jy _r Ë`m§Mm Hw${dMma && H$m_ H«$moY _X _Ëga

Jd© Ah§H$ma & Jm§{OVr _Obm && Amem _Zem BÀN>m H$ënZoZo & KmV Ho$bm `mMm¡Kr OUrZo & dmgZm Zm§Xwbr _moR>r Ym§JS>r & {hbm àn§MmMr JmoS>r && oVm OmVm

WmnS>r & Y[aVr Jmbmbm && _moR>çm hm¡goZo n{V å`m Ho$bm & OmD$Zr am{hbrË`m§À`m Kambm & n[a Vmo CJm _m¡Z{M R>obm & ~mobV Zmhr _Obm && Eogr _wŠVmB©

Jm§Obr & `m gmYwg§Vm§gr eaU Jobr & OmD$Zr VoWo{M am{hbr & _yi ñdê$nmbm&&(darb A §J _wŠVm~mB©H¥$V dmQ>V Zmhr.)

`mVrb ^mfodéZ AWm©VM ho àmMrZ dmQ>V Zmhr. na§Vw kmZXod Am{U

_wŠVm~mB© `m§Mo Zmdmda qhXr nX àM{bV AgUo hr Jmoï> gyMH$ Amho. e_m©OtZr

`m nXmMm Omo g§X © {Xbm Amho Ë`mdê$Z ho nX CÎmaoV àM{bV Agmdogo dmQ>Vo.

dm_Z XmOr AmoH$ `m§Zr g§H${bV Ho$bobo EH$ nX darb nXmnojm AW©nyU© dmQ>Vo.

H$Xm{MV ho nXM _yiMo nX Agy eHo$b.

dmhdm gmho~ Or & gX²Jwébmb JwgmB©Or && bmb ~rM _m| CXrbm

H$mbm, Am¡R> nrR>gm| Zrbm & nrV CÝ_Zr «_aJw§\$m ag Pybm ~mbm && ghñÌXb_m| AbI {bIm o, AmO bm¢ na_mZm & Ohm° Vhm± gmYw, Xgdm Amn {R>H$mZm &

gX²Jwé Mobo XmoZm| ~am~a, oH$ Xog_m| ^mB© && EH$go Eogo XagZ nm`mo _hmamO_wŠVm~mB© &&

*****

h.^.n.{Zd¥Îmr Xm¡bV dŠVoH¥$V "~«÷ {MËH$bmXe©Z AWm©V _wŠVm~mB© M[aÌ dJmWm' `m J«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©À`m àM{bV A §Jm§ì`{V{aŠV H$mhr doJio A §J

AmT>iyZ Ambo. Vo oWo _yim~ahþHy$_ XoV Amho. _yi boIZmV ~arM AewÕVmAmho Ago dmQ>Vo.

g§Vgm{hË`mMo Á oð> Aä`mgH$ H¡$.^m.n§.~{haQ> `m§Zr darb J«§Wmbm

A{^àm` XoVmZm åhQ>bo Amho, ""`mMo boIH$ {Zd¥{Îm~wdm dŠVo, _wŠVm~mB© _R>,n§T>anya ho AmhoV... `mV eodQ>r _wŠVm~mB©Mo A §JmMr JmWm {Xbr Amho. Ë`mV

nydu CnbãY Agboë`m A §Jm§nojm H$mhr A{YH$ A §J {Xbo AmhoV. Vo_hÎdmMo AmhoV. ho ZdrZ A §J boIH$mbm H$moR>o AmT>ibo `mMm H$moUVmM

Z_m{ZX}e `m J«§Wm_Ü o Ho$bobm Zmhr. na§Vw dmaH$ar na§naoV ho A §J nydm©nmaMmbV Ambo AgmdoV Ago Ë`m§À`m Ame` d A{^ì`ŠVrÀ`m e¡brZwgmaOmUdVo.''

51

AZ§Vr AZ§V lwVtMm BË`W© & Vo én g_W© n§T>[a o && nw§S>{bHo$ Jmo{dbm wbmo{Z`m

R>obm & Z ~¡go d{hbm AÚm{n Omo && ZmZm ~mJ{S>`mMo {H$V©Z gm~S>o & VoMr V`mAmdS>o ào_^[aV && _wŠVmB© AdKm Pmbm na_mZ§X & gwImMm CX²~moY gwIén &&

Page 112: muktabai- 2nd Edition

222 223

am_ OmoS>m && åhUgr JmB© øm _mÂ`m åh¡gr & Am{U ~Q>H$s Xmgr && A§Vr H$mimMo

nS>{gb \$m§gr & _J H$m` H$[agr && Pm§ Pm§ Pm§JS> Zm¡~V dmOo & dmO§Ìo dmOo &&bmoS>m Vrdem ~gbo amOo & ho oWo{M gmOo && ^OZr H«$_mdo amOm & naCnH$mar

hmoB© && _wŠVm~mB©Zo Ho$br gmoB© & h[a^OZr amhr &&60

^md EH$ Ÿ& _r gX²JwéMr boH$ && ~mB© _r CXmg Ym§JS>r & nmS>r àn§MmMr ~oS>r &&

ZmH$s Zmhr dogU H$mS>r & _mPo Zmd R>odm AmdS>r OJ wbr XoI && gX²Jwé _mPmM§Ð_m¡ir & H$mIo XoD${Z`m Pmoir && _O qhS>dr AmimoAmir & OJhr åhUVr

gwH$mir _moR>o gwI && _O nmOmo{Z`m ^m§J & _J KS>bm g§Vg§J && Jwé Jwø _Obmgm§Jo & _mé{Z hmH$ && Eogr åhUo _wŠVm~mB© & Om eaU JwéMo nm`r && nwÝhm

OÝ__aU Zmhr & Eogr ^mH$ &&61

H$m ao AZmW~§Yy & odT>o H$m Ho$bo {Zdm©U ? {H$Vr A§V nmh{gb _mPm H§$R>ram{hbm àmU && ~«÷m{X d§{XV nm` Vy Ì¡bmoŠ`m YZr & VwPm _r åhU{dVmo _bmqMVoMr H$mMUr && gwdUm©Mr b§H$m KoD$Z {XYbr eaUmJVm & OJXrem

OJÝZm`H$m & VwPr H${iH$mimdar gÎmm && H$m_YoZw H$ënVé jragmJa VwOnmer&{dV^a nmoQ>mgmR>r H$dUm Vm|S> dmgy ? _wŠVrÀ`m _mhoamgr {aÕr{gÕr VwÂ`m

Xmgr& jramU©dm & a§H$ _r Vmo _aVmo Cndmgr &&

*****

[M_S> g§àXm`mVrb EH$ A{YH$mar ì`ŠVr lr.aKwZmW hU_§V H$moQ>Urg `m§Zr"H¡$dë`d¡ d' `m J«§Wm_Ü o AZoH$ g§Vm§Mo {ZdS>H$ A §J g§J«{hV Ho$bo AmhoV.

Ë`m J«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©Mo nwT>rb A §J g_m{dï> H$aÊ`mV Ambo AmhoV._hÎdnyU© R>amdoV Ago ho A §J AmhoV.

62

{ZJw©UmMm g§J _bm Am{O bm^bm & nyd© {Xeo ^mZw Ogm AmVm CJdbm &&

Xn©UmV Xrn Ogo VoO Xo{Ibo & n§M yV àn§Mr \$ma nr{S>bo && H$m_ H«$moY gd© H$_©X§{S>bo ~io & gyÌ Yé{Z _Ü`^mJr d[a Mm{bbo && {ÌdoUrMm AmoK VoWo A§J

56

C~Jbo g§gmam _Obm H$moUr _mhoamgr Ý`mdmo & MwH$dm EdT>m OmM Vw_À`m nS>Vonm`m dmo && àn§M hm gmgam _Obm CJmMr Jm§{OVmo & oX ^ §H$a ^md hm Va

_Obm CJm{M Om{iVmo && gmgw hr H$ënZm _Obm OmM H$[aVo ZmZm & A{dÚmhr Va ZU§X _mPr CJrM am{hZm && H«$moY _mPm Xra _Obm ^bVo{M ~mo{bVmo &H$m_ _mPm XmXbm _Obm ^bVrH$S>o ZoVmo && Amem __Vm Omdm `m{Z

_m§{S> obr X¡Zm & Hw$R>da gmogy OmM hmo Va H$Xm{n amhdoZm && Omo _mPo _mhoaXmI{db Ë`mgr Xoh g_{n©Z & åhUo _wŠVm~mB© Jobr _mPr bÁOm CS>moZ &&

*****

"AZoH$ _hmamï—> H${dH¥$V nXg§J«h' ^mJ n{hbm `m bo. dm_Z XmOr AmoH$`m§À`m J«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©Mr nmM nXo g_m{dï> H$aÊ`mV Ambr AmhoV.

57

CbQ> CbQ> _mKmam àmÊ`m {\$a JmoVo Imgr & ^abm nwa _m oMm bm|T>m dmhþ{Z`m

Omgr && ^d ZXrMo nmUr gI`m _moR>o AmoT>rVo & ^ë`m ^ë`m nmohUmam CbWyZImbr nm{S>Vo && `m A{dÚoMm nya doJr dgaoZm && H$ënZm gwgar BMr _rR>rgwQ>oZm && jU §Jwa g§gma `mMm ^adgm Zmhr & Xwb© Za VZw Joë`m _J Vy

nS>{eb nñVmB© && åhUo _wŠVm~mB© Mm§½`m A§VarMr IyU & Yar gX²JwéMo nm`VwObm ZoVrb CVéZ &&

(darb A §JmVrb ^mfm àmMrZ dmQ>V Zmhr. Ame` gmYå © amIyZ H$mbm¡KmV

Ë`m ^mfoV ~Xb Pmbm AgÊ`mMr eŠ`Vm ZmH$maVm oV Zmhr.)

58

{ZîH$m_ am_ Onm ao & ñdJuMo Oo kmZr am_m BpÀN>Vr _o{XZr & A_¥V àmewZrAmåhm Zmhr Z\$m ao & {Zd¥{ÎmH¥$no ~mobo _wŠVm~mB© & Zmhr Amåhm ^d^`YmoH$m ao &&

59

ì`W© wbbmgr H$m` am`m & Xoh OmB©b dm`m && åhUgr g§nXm _mPr {H$Vr &

A§~mè`m hÎmr && hÎmr KmoS>çm§{M hmoB©b _mVr & `_ VwObm ZoVr && åhUgrnmbIr _mPm KmoS>m & H$m§ wbbm{g _yT>m && A§Vr H$mimMm nS>ob ImoS>m & åhUwZ

Page 113: muktabai- 2nd Edition

224 225

S>m°.e§.Jmo.Vwinwio `m§À`m "g§Vm§À`m ghdmgmV' `m J«§Wm_Ü o _wŠVm~mB©À`m

A §Jm§Mm {dMma H$aÊ`mV Ambm Amho. Ë`m_Ü o _wŠVm~mB©H¥$V Imbrb XmoZA §J ZdrZ AmT>ibo.

67

_H$mamMo _mWm H$m` dñVw Ago & njr Xohr dgo H$moÊ`m R>m`r && AYu _mÌm ~mnmH$moÊ`m R>m`r amho & {VÀ`m nwT>o Amho H$m` gm§Jm && Eogo gwI H$moUr bw{Q>bo

AmnU & nwgmdo OmD$Zr H$moUmnmer && a§JmMr hmo IyU H$moUo XmI{dbr & åhUo_wŠVm~mB© kmZXodm &&

68

_H$mamMo _mWm PiHo${M Mm§XUr & njr hmo Z`Zr VQ>ñWbo && AYu _mÌm ñWmZ

_hm hmo H$maU & V`m_mOr OmU Á`mo{Vén && Vo gwI AmnU Amnwbo bwQ>mdo &OmD$Zr nwgmdo Jwénmer && Mm¡a§JmMr IyU _wŠVmB© ~mobbr & gd©H$mi Pmbr

~«÷én &&

*****

"^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>im'À`m dmB{Ve 1838 eHo$ 1839 Á oð> `mA§H$m_Ü o lr.e§.lr.Xod `m§Zr _wŠVm~mB©Mm nwT>rbà_mUo A §J {Xbm Amho.

69

W¡ W¡ åhUH$m ao Jmonmim & oXw OmUo Vmo {déim && Amem _Zgm ho JmB© Wmoar & BM|

Xw Vo KamoKar && {gÕm gmYH$m§gr Mmar & BZo Zm{S>bo ~«÷Mmar && Jm o MaUm{dUYmdo & Vrg ~hþVm OZmMr gdo && dmhrgm[aIm KoVbm Ord| & Vèht Ë`m amdUmgr

ZìhVo R>mdo && JmB©Zo hmQ>r>br B§Ðmgr gtJo & Ë`mMo gdmªJr nm{S>br ^J| && Ahrë`mJm¡V_| lm{nbr amJ| & Var Ë`m M§Ðmgr H$i§H$ _mJo && Jm` dmoWabr B©ídamgr &gtJo amo{dbr Xmohr Hw$gr && Ìmho Ìmho égrHo$gr & H$hr `m JmBdoJio H$argr && Jm o

bmJbr ewH$XodmnmR>r Ÿ& Ë`mZo {\$amoZ hmQ>rbr H$mR>r && bnm| Jobm {JarH$nmQ>r &

Ë`mg _moj Ombm d¡Hw§$R>r && Jm o Zm_Xod Ìm{gbr & öX`rUo IwQ>m gmo{S>br &&

kmZXod| ^modS>rbr & BVwHo$ XoImoZr _wŠVmB© hm{gbr &&

*****

YwVbo & AZwhmV PUPUmQ> ZmX Eo{H$bo && ghñÌXir AT>inXr nwéf

nm{hbo & {Xì` ñ\${Q>H$ _§{XamV Ë`m{g oQ>bo && åhUo _wŠVm~mB© AmVm ~mobam{hbm & nhm R>mB© R>mB© Vmo{M C^m R>mH$bm &&

63

Pmbmgr VQ>ñW Zìho Vr g_m{Y & Cnm`mMr ew{Õ ZoUmo{Z`m && H$mð>m Eogm OS>V¡gm Vy Pmbmgr & ñdén ZoUgr l_mo{Z`m && ~mobVm MmbVm XoIVm EoH$Vm &

T>ioZm gd©Wm Vo{M gmYr && ~«÷m{XH$ Eogr g_m{Y BpÀN>Vr & V`m{g ho {ñWVràmßVr Zmhr && EoH$ao Mm§J`m J«mgr ho H$ënZm & nmdgr Ë`m IwUm _wŠVmB© åhUo &&

64

AgË` Z ~mobm| Vm|S>o ao Ioù`m Ÿ& _w§JrZo _o{XZr Y[a`br _mWm, dm yMr ~m§{Ybr

_moQ> && gemZo qgh \$mSy>Z ImXbm, {VimZ \$mo{S>br bmR> && erVmZo gy © ~m§Ybmnm`r, M§Ðg{g Pm|~bm Vmn && JmB©Zo ì`mK« \$m{S>`bm, VoUo ~oS>Ho$ {J{ibm

gmn && dmiwMr d|Q>r WmoQ>çmZo {dUbr, Vm|S>mi Pmbo _wHo$ && nm§Jwi MT>bm{J[aÀ`m _mWm, JJZr \$mo{S>bo Q>mHo$ && dm§PoÀ`m nwÌmZo C{X_ Ho$bm, Hw$nmZImXbo eoV && ñÌr{dUo nwéf ~miH$ ì`mbm, nwabm Ë`mMm A§V && _wŠVm~mB©

åhUo JwénwÌm & Amåhr ~m§Ybr JJZr dmQ> && gH$i ~«÷m§S>o KoD${Z hmVr, ^[abmË`mMm KmoQ> &&

65

AjamMo Zmd H$m` & Aja H$moRy>Z Ambo nmho && {ÌnXm Vr H¡$er H$m` & {VMm

gm§Jm MdWm nm` && Am|H$mamMr H$moR>o OmJm & _yi doXmMo C_Jm && {gÕ M¡VÝ`{gÕmMm ~mi & Zmi _moR>m EH${M H$i && ho _r ho Vy àMrV nmhr & AH$mamAm{b`m oXmdo H$mB© && _r Zmhr VoWo XwOo H¡$Mo & gmoh§ gmoh§ ^OZ gm§S>r gmMo &&

Ah§ Vo _r gmoh§ Vo JyO & åhUo _wŠVmB© Mm§J`m Vy ~wP &&66

EH$m g_wÐmMo Vrar & _w§Jr nmdo {ZYm©ar && _w§Jr n¡b Vram Om o & dmid§Q>r gmIaIm o && {VH$Sy>Z Ambm EH$ JO & _w§Jr gdo H$ar Pw§O && nmM AH$am n§Mdrg &

goZm {_imbr N>Îmrg && nm§Mm OUm§Zr PJS>m Ho$bm & JO _w§JrZo J«m{gbm &&_wŠVm~mB© gm§Jo IyU & kmZXod gË` OmUo &&

Page 114: muktabai- 2nd Edition

226 227

H$Sw>nU hrZ Ë`m§Mo && a§JmMr ~mhþbt {XgVr gm{Oat & ~oJS>mMo dar ZJ

ë`mbt && åhUo _wŠVm~mB© nwao V§o Xe©Z & JwédrU g§VnU Amho H$moR>o &&

74

CgmMo eoOmar oa§S>mMo PmS> & Zmht Ë`mMo nmS>| JmoS>r Ambr && H$nw©amgr Pmbm

XrnmMm eoOma & H$m` JwU| hta am{hb Ë`mMm && gmJat bdU Q>m{H$b| ZoD$Z &

H$m` JwU IS>onU Cab| Ë`mM| && V¡gm Zm_Xod {dR>mo~mÀ`m OmJm§ & H$m` JwU| XmXm

H$moaonU && åhUo _wŠVm~mB© M§XZmMo PmS> & Ah§Vm gn© doT>o Jw§S>m{ibo &&

75

g§V nmhþUoam gÁOZmMo Kat & nyOm H$[aVm§ ~ar S>moB© H$mT>r && H$[aVm§ gÝ_mZ A§Jr

^ao VmR>m & Xodm n¢ H$a§Q>m AgwZr H$m` && Ah§Vm hm Iw§Q> dmT>{dbm {MÎmt & Z gmho

g§JVr gÁOZmMr && n§T>arMo yfU gm§JVm§o OZmgr & Zmhr§ `m _Zmgr Vri ~moY &&

åhUo _wŠVm~mB© Mm§JXodm dmUt & ^Omdm gÁOZt Zm_Xod &&

76

Mm¡Xme| dée| eara Ho$b| OVZ & ~moYm{dU erU dmT>{dbm && Zmht Jwé_§Ì Zmht

CnXoe & na_mWm©gr Xmof bm{d obm && ñd{hVmM§o H$maU n{S> ob| Ooìhm§ & eaU

Ambm Voìhm§ Ab§H$mnwat && J¡ZrZmW| JwO {Xb| {Zd¥Îmrbm & {Zd¥ÎmrMm Pmbm

kmZXod && kmZXodt ~rO dmT>b|go OZt & V|{M Amåht Vwåht g§nm{Xb| && åhUo

_wŠVm~mB© {Vht bmoH$s¨ R>gm & Zm_Xod Eogm am{hbm H$m§ &&

77

Hw$bmbmMo Hw$§ ^mOë`m{dU _mVr & H$m` gmho g§JVr nm{U`mMr && _oUmMr

nwVir KoVm§ H$at ~ar & A½ZrMo eoOmar§ amho H¡$er && V¡gm A{Yamgr H$m`

g§Vg§J & _¥JOim Va§J oVrb H¡$go & V| Am{O Zdb Xo{Ib| S>moim§ & XJS> O¡gm

Oim doJionU && åhUo _wŠVm~mB© OmD§$ XoD§$ Z o & Eog§o g{ag| H$m` ^m§S>o H$am &&

78

Hw$bmb Amnwë`m Kat ^mOdr ^mMat & åhUo O¢ hmoB©b h[a H¥$nmd§V && hargr

daXi bm{dVmo {Z{e{XZt & Ym{S>bm åhUmoZr Vwåhm§nmer && Vwåhr g§VOZ

CX²Yamb VËH$mi & Zm_m b{S>dmi {dR>mo~mMm && amImd| V| ~«rX H$amd|

Zm_XodJmWoVrb "lrZm_Xod d lrkmZoída `m§Mr oQ'> `m erf©H$mImbr EH${ÌV

H$aÊ`mV Amboë`m A §Jm§_Ü o _wŠVm~mB©Mo åhUUo ñnï> H$aUmao nUZm_XodH¥$V A §J AmhoV. Ë`mVyZ _wŠVm~mB©À`m ì`{ŠV_ÎdmMr AmoiI A{YH$

Mm§Jë`m arVrZo nQ>Vo. `mÑï>rZo Vo A §J _hÎdnyU© AmhoV. VgoM CnXoeH$aÊ`mMr EH$ AmJirdoJir nÕV oWo _wŠVm~mB©Zr Adb§{~bobr {XgVo. Vre¡brhr oWo nmhÊ`mOmoJr Amho. åhUyZ _wX²Xm_ oWo Ë`mMm g_mdoe H$aV Amho.

70

AI§S> O`mbm XodmMm eoOma & H$mao Ah§H$ma Zmht Jobm && _mZ An_mZ

dmT>{dgr hodm & {Xdg AgVm§ {Xdm hmVt Kogr && na~«÷mg§Jo {ZË` VwPm Ioi &Am§Yù`m S>moio S>mohio H$m§ ~m Pmbo && H$ënVê$ VidQ>t BpÀN>br Vo Jmoï>r &

AÚm{n ZamoQ>r am{hbr H$m§ && Kat H$m_YoZy VmH$ _mJy§ Om` & Eogm ÛmS> AmhoOJm_mOr && åhUo _wŠVm~mB© OmB© Zm Xe©Zm & AmYt A{^_mZm Xya H$am &&

71

Pmbmgr h[a^ŠV Var Amåhm§ H$m` & Am§Vbr Vr gmo Z R>mD$H$s && KoD$Zr Q>miqXS>r h[aH$Wm H$[agr & h[aXmg åhU{dgr loîR>nU| && Jwé{dU VwO Zìho{M Jm

_moj & hmoerb _w_wjw gmYH$ Vy§ && AmË_VÎdt Ñï>r ZmhtM nm§ Ho$br & V§ddar~«÷~mobr ~mobwZr H$m` && VwP| ê$n Vydm§ Zmht Amoi{Ib| & Ah§VoVo Y[ab|

H$mg`mgr && Am_wM| Vy§ _yi Oar nwgVmogr & VwP| Vy§ Amn¡gr nmhþZr KoBª && EoH$ aoZm_`m hmoB© AmË_{Zð> & VarM Vy§ loð> kmZr åhUo &&

72

~mobmo{Z`m§ oU| dmT>{dbm S>m§Jmoam & A§VatMm H$moam JwédrU && g§Vm§Mm gÝ_mZH$ioZm O`mgr & amhþZr Xodmnmet H$m` Ho$b| && n[agm Pm§H$U KmVb| Imna &

Zmht Pmb| A§Va ~mdZH$g && I{Xam§Jmar e¥§Jmar {hbmb & A§VarM| H$mi| Job|

Zmhr§ && åhUo _wŠVm~mB© A{^_mZmZ| Zob| & gnm© nm{O obo§ {df V|{M &&

73

A_¥V Q>mHy$Z H$m§OrMr AmdS>r & gmOoZm Pm|nS>r H$m` Ë`mbm && Iamgr AI§S>

J§JoM| ñZmZ & Job| dm`m§drU {OU| Ë`mM| && nm|dù`mhÿZ A{YH$ {XgVr

amZJw§Om & e¥§JmamÀ`m H$mOm {dQ>§{~ë`m && AmZmam n[ag MmoIQ> B§ÐmdZ & Mdr

Page 115: muktabai- 2nd Edition

228 229

nwñVH$mV AZoH$ g§Vm§Mr ^méS>o EH${ÌV H$aÊ`mV Ambr AmhoV, Ë`mVM

_wŠVm~mB©Mr H$mhr nXo AmhoV. Vr oWo g_m{dï> H$aV Amho.

82

CKS>r hmoD${Z \w$JS>r Kmbr bj {ZamH$mar && gX² mdmMm hmV Yé{Z Om`

_wirÀ`m Kar && Mmb {Za§OZm gwI hmoB©b _Zm && daË`m ~møm gma nmoar Xoh

gwnbr dmar && AmË_`moJo gmYwg§Jo ~¡g {ZamH$mar && _r _mPo ho{M AmVm

emoYmo{Z`m nmho && _rnUmMr ew{Õ oVm Vy nU CSy>{Z Om o && \w$H$Q> {df` JmoS>

AmVm gm§S>r OJ PmoS>r && gX²JwéH¥$noZo _wŠVm~mB© KoV ñdénr JmoS>r &&

83

_r gX²JwéMr boH$ & ^md EH$ && ~mB© _r {Zg§J {ZYS>r & \o${S>br àn§M bwJS>r &&

ZmH$s Zmhr ZW H$mS>r & _mPo Zmd åhUVr AmdS>r && OJ wbdr & _r gX²JwéMr

boH$ && gX²Jwé _mPo M§Ð_m¡ir & _mÂ`m H$mIo XoD$Z Pmoir && _Obm qhS>dr

AmimoAmir & OZ åhUVr _O gwH$mir && ~hþ gwI & _r gX²JwéMr boH$ && JwéZo

_O nm{Obr ^m§J & _O KS>bm g§V g§J && Jwé Jwø _Obm gm§Jo & _méZr hmH$ &&

_r gX²JwéMr boH$ && Eogr åhUo _wŠVm~mB© & Om hmo eaU JwéMo nm`r && nwÝhm OÝ_

_aU Zmhr & Eogr ^mH$ && _r gX²JwéMr boH$ & ^md EH$ &&

84

AmaVo o J YmH$Q>o _wbr & hrM H$m J Vw_Mr ~mobr && Ka§XmamMo {hVH$V} & \w$Q>Š`m

_S>Š`mMo ^moH$ ~wO{dVo && AQ>H$ _Q>H$ ZD$ dmQ>m & oD$Z ~go gXm Xmad§Q>m &&

gXm Xmad§Q>m Vo H$moU & VwÂ`mV Jobo XmoZ && \$Q>H$ _mP| gdVr & Vwbm ghmOU

Pm|~Vr && nS>bo fS>{dH$mam§À`m hmVr & fQ²>{dH$ma H$emZo OmVr && gX²JwéMo nm`

Ya {MÎmr & gX²Jwé H$m` XoB©b J _bm && VZ _Z YZ An©U H$arZ Vwbm & g§gma

OmB©b gmam && CÚm oB©b H$mimMm \o$am & Amåhr ZaZmar n{Vd«Vm & {dîUwda H$é

gËVm && _wŠVm~mB©Zo Ho$bm g§J & `moJr Ioidbm nm§Sw>a§J &&

85

AJ§ ~mB© ~mB© & ~mB© `m OJmV H$m` hmbV & VoM n§MàmUmV MmirV & Vo H$moR>o

Jo amhV & VwÂ`m öX`t IoiV && _bm {XgoZm H$m Jo & Am§VaÑï>rZo nmhm Jo &&

nmdZ & YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm && åhUo _wŠVm~mB© ^mOb| H$s H$moa| &

H$mH$mMo CÎma gË` _mZy§ &&

79

Jmoam ~mobm{dbm OwZmQ> n§¡ OwZm & hmVr§ WmnQ>U| AZw dmM| && na~«÷ åhmVmam

{Zdmbm A§Var & d¡am½`mMo dar nmëhmibm && gmoh§ eãXo§ {daŠVr Cabr A§~ar &

nmVr AUw ar nm{hb| nU && åhUo _wŠVm~mB© Kmby§ Úm bmoQ>m§JU & OmD§$ Úm eaU

Aì`ŠVmgr &&

80

A§Va ~mhoa ^mOy§ Amåhr Hw§$^ & ^ê§$ {Zamb§~ gJioMr && Ah§ gmoh§ XmoÝhr D$Üd©

bmdy§ \w§$H$Ur & ZdÛma| \w§$H$moZr Omi H$ê§$ && Or{dËd H$mTw>Zr {ed KSy>§ A§Jm &

{à` nm§Sw>a§Jm AmdS>ob && åhUo _wŠVm~mB© nim`mMm nmhr & AmgZ pñWa Zmhr§

Zm_`mM| &&

81

_wŠVm~mB©H¥$V nm§Sw>a§J ñVwVr

_wŠVm~mB© åhUo Xodm & V§y {dgmdm {Od {edm && JwU Jm¡adm AZw dm & Amåhr

OmUmo§ VwO && gË` gË` OZmX©Z & gË` gË` Zmam`U && gË` gË` V§y Am_wM§o

YZ & OJÁOrdZ OJXmH$ma && VwOdm§MmZr {Ì wdZr & XwOm Z XoImo Zm`H$m|

H$mZr && doXemñÌ nwamUt & AJmY _{h_m VwPm && Vy§ XodmXr Xod CÎm_m & Vy§ {ZO

^ŠVm§Mm {dlm_ && e§H$amMm AmË_mam_ & Eogm Zo_ doXmMm && VarM ^ŠVm§Mm

H§o$dgm & nmdgr Vy F$frHo$em && Zmhr VwO{dU ^a§dgm & {ZíM` Eogm gmM Vy &&

V§y naÌrM§o Vmé & VwPm AmJ_ {ZJ_ {dMmé && VwÂ`m qMVZo nma & CVao g§gmé

XwK©Q> && {dR>moOr åhUo _wŠVm~mB© & _Z g_{n©bo _mPo R>mB© && V`mgr OÝ_ _aU

Zmht & gË` nmhr {ZYm©ao && Zm_m åhUo H$éZr ñVwVr & _wŠVm~mB© MaU d§{XVr &&

V§d g§V _h§V {dZ{dVr & Am{X_yVu {dîUyMr &&

*****

g§nyU© ^OZr ^méS> JmWm-g§J«mhH$ ^ŠVJU ^OZr _§S>i, lrXodñWmZ `m

Page 116: muktabai- 2nd Edition

230 231

Omhb| CÝ_Z && YÝ` Or{dVmMr Wmoar & EH${dY MamMar && ^mg _mdibm

R>m`t & gwIr Pmbr _wŠVm~mB© &&

89

AmË_ê$nt nS>br {XR>r & Mm§J`m nmho gd© g¥ï>r && M_©MjyZ| Z bjr & kmZÑï>rZ|

narjr && ghOmghOt bm^ Ombm & _mob Ko m H$moU Cabm && gabr hmVdQ>r

Ion & H$moU| KoVb| A_yn && _wŠVmB©Mr A§VaH$im & H$im {dé$Zr {dH$im &&

90

{daŠV åhUdr Am{U BÀN>oMm nmBHy$ & V`mMm {ddoHy$ Omir naVm &&

fQ²emñÌdŠVm Am{U {dV§S>dmXHy$ & V`mMm {ddoHy$ Omir naVm && `mo{J`m

åhUdr Am{U B§{Ð`m§Mm a§Hy$ & V`mMm {ddoHy$ Omir naVm && _wŠVmB© åhUo Á`mMm

na_mW© _mBHw$ & V`mMm {ddoHy$ Omir naVm &&

91

KQ>m_Y| nmUr nmÊ`m_Ü o§ KQ> & e|S>m _yi XoR> Zmht Á`mbm && ~rOdQ>r am`r

am`rMr hr am`r && am`rMm hr Zmht nmoQ>t dmQ>m && AUwhÿ{Z ~marH$ Ë`m§V hr

ñdê$n & {díd ~«÷m§S> XoI Ë`mMo nmoQ>r && Hw$~w{Õ H$ënZm naVbr`m OmUm & _J

\w$Q>o nmÝhm YUrdar && IS>H$mgr nmPa C\$amQ>o Pao & Ñï>rMo A§Hw$a| {\$é{Z OmVr &&

_wŠVm~mB© åhUo Eog| ho§ ñdê$n & OmUo Vo{M _wŠV hmo{V àmUr &&

92

OmUVo ZoUm ZoUVo OmUm & OmUVo ZoUVo XmoZr hr ZoUm && OmUVo H$m`r OmUVo

H$m`r & OmUVo gm§S>wZr ZoUVo Ü`m`r && OmUVo R>o{dbo ZoUVo R>m`t & ZoUVo V`m

bm{d`bo gmoB© && gmoh§ eãX gX²JwéMo gmo r & ZoUVo ~wPmbo åhUo _wŠVmB© &&

93

JJZm_mOr Pao bmJbo nmÊ`mMo & H$moUm nmZS>çmMo gm§JUo ho && Q>m{H$`m

Hw$XZr Z bJ{V YZ & S>~S>~r JJZ nm{U`mZ| && Z bJo _moQ> ZmS>m Z bJo aoS>m

nmS>m & ~«÷m§S>m EìhT>m _im qenr && hmd YarZ Var d¥{Îm CVm{di & Ombr

Ho$di _wŠVm~mB© &&

Am§VaÑï>r H$ê${Z nhmVo & _J H$m Jo Eogo hmoVo && gX²Jwé XoB©b Vwbm & VZ _Z YZ

An©U H$a Ë`mbm && Am§VaÑï>r Vr H¡$gr & OmD${Z gX²Jwégr nwgr && AmVm ~mB©

H$m` H$é & Mm¡T>mio VwPo ZmH$ {Mé && H$m Jo ~mB© amJo ^abrg & Om` naVo _ê$Z

Jobrg && Mmb ~mB© hmV Yê$Z OmD$ & na nwéfmMo Ka KoD$ && nanwéf H$moUmMm

& AmË_mam_ JS>çmMm && gmam Ioi `mMmM H$m` Jo & Ioi IoiyZr {ZamimM

H$s Jo && OZm~mB© _wŠVm~mB© BUo Ho$bm g§J & Ë`mOgdo Ioio nm§Sw>a§J &&

*****

_mM©-E{àb 1927 (_mK-\$mëJwZ 1848)À`m _w_wjyÀ`m A§H$m_Ü o

lrkmZoída_§S>imMo Aà{gÕ A §J `m erf©H$mImbr _wŠVm~mB©Mo A §J {Xbo

AmhoV. Vo Ago -

86

_mVrMr§ q^VmS>| Mmb{dVmo _T>r & gm§S>mo{Z`m§ doS>r VrWm© OmVr && Amho `mM Xoht

emoYw{Z`m nmhr & [aVm R>md Zmht V`mdrU && doXm{M o _V| VrWu Xod Amho &

XoemoXoer H$m` CUm Ombm && Aï>moÎmaeo VrW} O`mÀ`m ^rVat & Vmo VwPo A§Var

AmË_mam_ && _wŠVm~mB© åhUo PH${dbo Xe©Z & {Xdgm ZmJdU ZmJ{dVr &&

87

~«÷m§S>mÀ`m H$moQ>r g§gma Anma & Vo{h Vy gmMma Zìho{g a`m && gdmªVo OmUVo

gd© yVt gma & Vo{h Vy gmMma Zìho{g a`m && _hm yV n§MH$ nmMm n§Mdrgm JwU &

Vmo ñWyb Xoho nyU© Zìho{g a`m && n§M{dgm H$imMo qbJ Xoh gmMo & Vohr dmgZoMo

Zìho{g a`m && AkmZ {Zï>§H$ Xoh Omo H$maU & Vmo hr Vy§ AmnU Zìho{g a`m && Xoh

ho MVwW© kmZñ\y${V© wŠV & Vohr Vy§ AmnU Zìho{g a`m && _Z| Oo§ Om{UOo ~w{Õ O|

^m{dO| & Vohr Vy ghOo Zmoho a`m && H$_© Am{U H$Vm© Y_m©Mr ho dmVm© & hohr V§y

VËdVm Zmohogr a`m && ko kmVm kmZ Ü o Ü`mVm Ü`mZ & {ÌnwQ>rM§o ^mZ Zmoho{ga`m && ~«÷ n[anyU© MVw:eãXo{dU & _wŠVmB© gm§Jo IyU dQ>oídam &&

88

{Zd¥ÎmrZ§o {Xbr epŠV & {MÎm nmdb| {dlm§{V && {dgm{d`m Ambo§ _Z & _Z

Page 117: muktabai- 2nd Edition

232 233

Zmhr§ Vo§ XmC{Z XoB© &&

99

AmVm§ gm§Jw _r gm§Jw _r H$m` Ÿ& gm§Jy OmV nar Xm{dVm Z o && XwO|nU nmhVm§

H$m§htM Z {Xgo & Cn_oMo ^mfo H$m§hr Z ^mfo && _wŠVmB© åhUo {dgmo~m IoMam & _rVy§ Zmhr VoW| H¡$Mm Xwgam &&

100

doXlw{V R>H$ n{S> obo dmMm & VoWo H$moU nmS> VwPm ~mimMm && H$m§hr ~mobgr VarA~mobU| ~mob & ~mob ~mobgr Var {VVwHo$ \$mob && A{Zdm©À` ~«÷ ~mobdo

~mobUr & ~moby åhUVm§ ~mobUr bmOy Om` && ~mobU| Z ~mobU| dQ>oídar JwO &_wŠVmB© åhUo Mm§J`m Vy ~wP &&

101

{VIQ> _mWm e|S>m Oo & Om{UVbo n[a naVo Ko && naVo Ko naVo Ko & naVo Ko ao

Mm§Jmo~m && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m ^bm & gm§{JVbo Vo A§Jo{M Ombm &&

*****

"Mm§Jm dQ>oídamMm g§dmX' `m ZmdmImbr Ambobo A §J102

VoW§o EH$b§o EH$b§o{M OmUo & VoW§o XwOonUm V`m Z ~mobUo§ && VoWo§ H$m§hrM ZmhrH$mhr§M Zmhr§ & gmo Yar H$m§hr Amnw{b`m && dQ>oídagwVm ~mobo _wŠVmB© & gmoh§ md§o

Mm§Jm AI§S> nmhr &&103

A§VarMo gwI H¡$g§o n¡ gm§Jmd§o & gy m©Zo§ nhmdo§ H$dUo Ñï>r && nVrMm g§ moJ Ho${d~mobo Zmar & gm{jËd§o A§Var Vo{M OmUo && AmË_VÎd Ñï>r O`mgr \$mdbr &Ë`mMr n¡ {Z_mbr ~mø{H«$`m && Voìhm§ n¡ _wŠVmB© Mm§J`m VwO oQ>o & Voìhm§Mr

H$moëhmQ>o gV² {MËgwIo§ &&104

Z`Zm§V Z`Z nmho {Ì wdZ & {MÝ_mÌ {ZYmZ V|{M Amho && V|{M {ZOVÎdnmhVm§ EH$Ëd & gd©Ì g_Ëd EH$ê$n && EH$ê$n nmhr Za new njr§ & gd© Vy§ ho

94

n{hbr _mPr Amodr & naVw{Z nm{hb| & ÑîQ>rZo Xo{Ib| & {ZOê$n && Xwgar _mPr

Amodr & XwO| Zmht _Zr§ & bj VwPo MaUt & bmJr ob| && Vrgar _mPr Amodr &

lrgê$nVm & hmV VwPm _mWm & gX²JwéZmWm && MdWr _mPr Amodr & eyÝ` OoW|

AmQ>o & dñVw KZ XmQ>o & _mJ| nwT>o| && nm§Mdr _mPr Amodr & nm§M hr AUwadmMm &

n§Mdrgr`m§Mm & arK Zmht && ghmdr _mPr Amodr & gmÑï> XoIU| & daH$S>

~mobU| & \$mob Omb| && gmVdr _mPr Amodr & gmM dmQ>o _Zt & A§VarÀ`m IyUt &

H$m` gm§Jy && AmR>dr _mPr Amodr & AmR>d Zmht Oam & {ZJw©U gmo am &

n{U© obm && Zddr _mPr Amodr & Zm§Xy Oo bmJbo Ÿ& nanwéfm aVbo Ord| md| &&

Xhmdr _mPr Amodr & Ymb| _mPo _Z & S>moim§ {Xgo D$Z & amÌr_mOr && åhUo

_wŠVm~mB© & {Zd¥ÎmrMo XoU| & `mo{J`mMo IyUo & `moJr OmUo &&

95

Aì`ŠV ì`ŠVrMo ê$ng _mohmM| & EH$ VÎd XrnmMo§ öX`r Zm§Xo && Mm§J`m \$mdbo§

\$mdmo{Z KoVb| & {Zd¥ÎmrZ| {XYb| Am_wÀ`m H$ar && Am{X_Ü` `mgr gd©Ì

{Zdmgr & EH$ ê$no{Zgr Xd{S>Vw && _wŠVmB© nyU©Vm EH$ ê$n| {MÎmm & Am{X A§Vw

H$Wm gm{Y obr &&

96

Amåhr H$_u Zm Y_u {ZîH$_u Ombm| & {OVm{M _obm| AmnmoAmn && {OVm{M _aU|

C\$amQ>o nmhU| & gm{hË` ~mobU| _wŠVmB©M| && _wŠVmB© åhUo Mm§J`m gm§S>r ho ^aU| &

Amåhm§ Vd amhU| {Zamb§~r &&

97

n¡b n¡b Vo H$m§hr Zmht & Vo{M Vy§ Jm nmhr Amn{U`m && Amåhm§ Zm_ Zmht Amåhm§

ê$n Zmhr§ & Zm_ê$n Zmht Vo{M Amåhr && _wŠVm~mB© åhUo Mm§J`m Vy ~wP &

A§VarMo JwO gm§{JVb§o &&

98

Amho Amho åhUyZ nmhm| Jobm| & H$m§hr Zmht V| nmhþ{Z Ambm| && H$moR>| Jobm| H$moR>|

Ym{dÝZbm| & H$moR>| Zmhr§ Vo nmhþ{Z Ambm| && IoMa{dgm åhUo _wŠVm~mB© & H$m§hr

Page 118: muktabai- 2nd Edition

234 235

& ì`ŠV Aì`ŠVê$nm Aê$nm & gX²JwéàgmX| AZw d gmonm && àmV:H$mi _mÜ`mZ

gm §H$mi Ama{V & AI§S> Z I§S>o ào_mÀ`m Á`mo{V & A§Vam A§Va gmoh§ md àr{V

& ào_o Amodm{ibo {JaOoMo n{V && A_yV©ê$n ho _yVugr Ambo§ & Zd| {ZË` ^ê${Z

Mm§½`m \$mdbo & gmYwg§V H¥$nmd§V dQ>oída ~mobo & {~OdQ> gm_mdb| _r _mP|

hanb| && Aì`ŠV bhar ào_mMm nya & VoWo nhwS>bm Mm§Jm dQ>oída & AZwhmV ÜdZr

gmoh§ Zm_| JOa & _wŠVm~mB© åhUo nwT>Vr Zmhr§ g§gma &&

109

^moB©Mo _mX©d & gm§Jo H$m| mMr bdbd & Mm{bbo ào_^md d¡am½`mMo & YÝ` ho

amCir YÝ` ho amCir & ào_ Vo H$_it {dg§MoZm && O` O` Ama{V & naVbo

ào_^md & Abjm R>md & Cao{MZm && Ñí`mÀ`m Ñï>r Á`mo{VàH$mem Aì`ŠVmMm

R>gm na~«÷r && _O _mé{Z {Od{dbo lrJwéam`m åhUmo{Z bdbmøm nm` Yam &&

VpßV dmiwd§Q> aËZmMm {dIwam & oWo `mMH$ MH$moam V¥pßV Ombr && amOh§g Mmam

{ZdS>Vr jraZra & AmnU dQ>oída nwa{dVgo && [h[a`mÀ`m ImUr {Xì` VoO

PiH$V & _H$a§X CYiV nwîn`m{V && Ü`mZmM| Ü`mZ {dgabo «_a & AmnU

Zmam`U H${iH$m Ombm && CngVm§ {d{ham§ A_¥VmMm Pam & Ë`mZ| Vo e§H$am nyOm

H$[aVr && _wŠVm _wŠV Vw_Mo b{S>dmi ~miH$ & _m{ZVr H$m¡VwH$ gmYwgÁOZ &&

*****

B.g. 1927 À`m _w_wjyÀ`m A§H$m_Ü o (\o$~«wdmar Am{U _o-OyZ)

kmZoída_§S>imMo Aà{gÕ A §J àH$m{eV Pmbo AmhoV. ^maV B{Vhmg

g§emoYH$ _§S>imÀ`m J«§Wmb`mV ho A§H$ OrU© AdñWoV CnbãY hmoD$ eH$bo.

dmMH$m§À`m gmo rgmR>r Vo A §J (\$ŠV _wŠVm~mB©Mo) oWo OgoÀ`m Vgo XoV

Amho. `m A §Jm§À`m nydu g§nmXH$ h.^.n.b.am.nm§JmaH$am§Zr EH$ Q>rn {Xbr

Amho Vr Aer - "nwT>rb 97 A §J gmgdS> oWrb gmonmZXodm§À`m _R>mV

{_imbo. Ë`mV àË oH$mMo 25 `mà_mUo e§ a A §J AgmdoV Ago eodQ>r

{Xboë`m AmH$S>çmdê$Z dmQ>Vo. kmZoídam§Mm EH$ d gmonmZXodm§Mo XmoZ Ago

VrZ A §J H$_r AmhoV. A §J AewÕ {b{hbo Jobo AmhoV.'

bjr EH$ S>moim && EH$ S>moim gd© {díd ho nmhV & XoIUm XmQ>V KZmZ§Xr &&

_wŠVm~mB© S>moim XmIdr Mm§J`m & A§J Zmhr§ V`m Eog| Ho$b| &&105

gmH$m[ab| ~«÷ ê$nm{g Amb| & Am§V ~mhoa {díd EH$ \w$bb| && oXw{M Zmht VoW|oXgr H$m`r & dQoídagwVm ~mobo _wŠVmB© && gm§JoZ gwVm ~moby ZH$mo H$m§hr &

Amnwbo _mZwZr {ZO V|{M hmoB© && Mm§Jm ~mi dQ>oídar IoiV & _wŠVm~mB© H$diAgo XoV &&

106

H$m§hr V| ~mhr ~mhr V| H$m§ht & H$m§hr§ Zm ~mht V| Amåhr Amåhr && Amåhm§ Zm§d

Zmht Amåhm§ Zm§d Zmhr & Amåhm Zm§d Zmht ao§ ^mB© && Am_wMo Zm§d H$m`r nwggr ao^mB© & n[a ogr Mm§J`m ~mobo _wŠVmB© &&

107

gm§S>r Vo _m§S>r _m§S>r Vo gm§S>r & gm§S>Uo _m§S>U| XmoÝhr gm§S>r && gmoh§ eyÝ` ~wPmao^mB© & gm§JVo EoH$Vo XmoÝhrhr Zmhr§ && _r Vo H$m`r _mP| Vo H$m`r & n[a ogr Mm§J`m~mobo _wŠVmB© &&

*****

_w_wjy _o-OyZ 1927 À`m A§H$mV lr.b.am.nm§JmaH$a `m§Zr "AmaË`m gmoim' `merf©H$mImbr g§V_§S>itÀ`m H$mhr AmaË`m àH$m{eV Ho$ë`m AmhoV. lrkmZXod,{Zd¥{Îm, gmonmZ, _wŠVm~mB©, dQ>oída, Mm§JXod, Zm_Xod, {dgmo~m IoMa ho g§VVrW© mÌoMo doir VmnrVrar Ambo Ë`m doiÀ`m `m AmaË`m AmhoV Ago nm§JmaH$aåhUVmV. Ë`mVrb _wŠVm~mB©H¥$V dmQ>Vrb d Á`m_Ü o Ë`m§À`m ZmdmMr _wÐmAmho Aem AmaË`m oWo XoV Amho.

108

AîQ>^md {H$aU| \$mH$Vr à^m & M§Ðgy © O¡gr Vmam§JU Z^m && V¡gm hm gX²Jwê$_O_mOr C^m & Am{XZmWm AmaVr JmoajamOm && O` O` Ama{V oWo M§Ð_mir& H¥$nmH$ar Xod^ŠVm gm§ mir & OQ>m OyQ> JmoXm dmho H$ëbmoir & Vo{M ào_gwI `m^ŠVm§Odir && H$_im H$_i O¡go Á`mo{Vñdê$nm & {Za§OZr Xrn Mm§½`m nmho nm§

Page 119: muktabai- 2nd Edition

236 237

_wŠVm~mB© & amIm amIm g_m{Y & AmXr{M`m AmXr & IyU Ago§ && 6 &&

114

ñWmda Hw§$S>{bZr & Jw§{\$br Ago H${iH$m & AmO `m{M XoIm & _yi_m`m && 1 &&

oS>gm{dbo VoW| gmYw mo{J`mVo & {hZ§o _hm_hm g§V & PH$m{dbo && 2 && AY CÜd©nmhVm§ & _mdimo{Z Om` & nmhVm§ nmhVm§ hmo gnm©H$ma && 3 && Vo _waSy>Z AgVm§Vir & ZmZm a§J gmdir & AH$ma g§Mbr & Kmbmo{Z ~¡gm && 4 && nwT>| CX` hmoVm§ &

nX²_mMo§ R>g| & JJZr AdZr {Xgo & Eogo dmQ>o && 5 && Ë`mdar dm_gì` & ÚmdmnX²_dé & VoW| amhmo{Z g§hma & {Zddmdo && 6 && åhUo _wŠVm~mB© & Jwøm Úmdr

JdgUr & _Zmoha AmgZr & {ZdmSw> Úmdm && 7 &&115

^mgm Am^mgmMr Xn©UmMr Xio & O¡gr S>mo{i`m§ ~w~wi| _mdiy{Z OmVr && 1 &&ZmZmnar PiH$Vr nmbd {ZemU| & VoW| V`mÀ`m AdgmZo§ AmgZ Úmd| && 2 &&

CX` AñVmMr IyU _mJ| nwT>| ¿`mdt & {ÌnwQ>r _m`m Úmdr OrdZH$im && 3 && OoW|O{ZVm OZZr ñ_a{V _Zt & Vo {dgam H$hmUr OÝ_Xw:I && 4 && åhUo _wŠVm~mB©gmYwgmYH$ oH$bm & Vmo AmH$m§V Amnwbm AZw_mZmdm && 5 &&

116

nwT>| Yy_«H$mar CX` hmodw{Z _mdiVr & ZmZm gm§O hmoVr g§hma VoW§o && 1 && Var VoW|

Amnwbr Z H$amdr g_m{Y & ìhmd| JyT> g§{Y AdgmZmMo && 2 && Ord| ^md| VoW|ìhmdo {ZË` Zdo & bj Q>mHw${Z Omdo Abjmgr && 3 && oXmdo déVo _Zm{M o

Imbr§ & _waS>mdr nmCbr Angì | && 4 && åhUo _wŠVm~mB© gwa§JrMm dmam & gmê${ZA§Jwio ~mam naVm hmoB©Oo && 5 &&

117

OoW| {ZOÜ`mg gX²JwéMm KS>o & {Z:g§J {ZdmS>o gm§nS>bm && 1 && oH$m§VrM§oJwO JwOmdbo OoU§o & ~mobm A~mobU| ghO Ambo && 2 && H$moUr H$moUm CR>m

åhUmo ZoXr Mbm & VoWo CX` Ombm n{hbm {Xdg && 3 && àH$memMo amhU|àH$me{M nmhU| & {gÕgmYH$ ~«÷ ñd | Omb| && 4 && _J Amnwbr Jmonwar

e¥§Jm[abr gmar & gwZri dmodar dm\$m XoVr && 5 && åhUo _wŠVm~mB© Ord{ed

AmË_m & g_yi nwg{b`m IwUm _mJ§o `m§À`m && 6 &&

(g_m{Y-ahñ`) g__oi ~mobUo Mm¡Km§Mo

110

_§Jb_y{V© _§JbÜ`mZ & gd© gwImMo gma YZ & Jå` Amnwbmbo _Z & H$arV

Omdo && 1 && AmgZm{M`m nmCQ>r & àm¡T> ìhmdo gX²JwéMo nmoQ>r & VoWo§AmË_Jwøm{M`m Jmoï>r g§nmXmì`m && 2 && Ñï>r bmdy{Z Am§VwbrH$S>o & {ZH$Q> M§Ð

¿`mdm AJ« nwT>o§ & AOmZd¥jr N>m`m nS>o & Eogo ìhmdo && 3 && VoW| A§Jg§Jm hmbyZ` & H$mZH$moM ~moby§ Z o & Moï>m Omë`m Miy Z o & ^bVrH$S>o && 4 && åhUo

_wŠVm~mB© & ho gma g_m{Y & ~«÷m{XH$m ZmXr & bm{dbo BZ| && 5 &&111

Amnwbo Yarb Y¡ m© & nmdo gX²Jwéam`m & {ZKmbo Cnm`m & gmYZmÀ`m && 1 &&

¿`md§o dg§Jim & Jwé_m` ~mnm & {ZQ>mdbmo AWm© & AZw dm{M`m && 2 && Vy{MAml` Vy{M gwIYm_ & Zìho oW§o H$m_ & Am{UH$mMo && 3 && MwH$br nmCb| & ZrQ>

H$amdr Vwåhr & gw{ZpíMV Amåhr & Ombmo Agmo && 4 && H$ënZoMm dmam & Z bmJyÚmdm Amåhm§ & ñdm_rg àmW©Zm & Ho$br Ag| && 5 && åhUo _wŠVm~mB© amO{dÚoMo

gmYZ & AT>inX oUo§ àmßV hmo && 6 &&112

Ah§ gmoh§ XmoÝhr & ñdm_rMr Aja| & `mOnwT>o§ emñÌ| & _§X Ombr && 1 && doXmMoAdJVËd & _ê${Z {Z_o Ooìhm§ & AmgZ ñd{hV Voìhm§ & Eogo hmo && 2 && Ooìhm§Am{UH$m§Mo & H$amd| ñ_aU & Ë`m{g ~mobmdU gX²JwéMo && 3 && {ZíMi {ZíMi &

Ombo gd© H$mi & A_¥V CX` doi & nmVbr Ag| && 4 && VoW| KQ> _R> AmH$me &am{hbo S>mobVm§ & AJå`mMo _mWm & [aKmbo Voìhm§ && 5 && åhUo _wŠVm~mB© &

gX²Jwé dmQ>mS>çm ^bm & hmVmhmV {Xbm & gmYZmMm && 6 &&113

oH$m§ A{YH$ma & oH$ oH$m§nwT>§o & gm§Jmdo {ZdmS>o & ñdgwImV| && 1 && H$moUrH$moUm oW| & Mmoê$ Z o H$S>gUr & {ZYmZ XoImoZr & AZw dm AmUm && 2 &&H$moUr XoIÊ`mMm & H$arb AZ_mZ & VoW| Ag| AmU & {Zd¥{ÎmMr && 3 &&

Ob§YamMm nS>Xm & \$moS>mo{Z`m MT>m & VoW|{M {ZdmS>m & n{S>bm Ag§o && 4 &&Xoh XoIÊ`mMm & gmoS>m AZw_mZ & {ZYmZ nmhU| & Amho OoW| && 5 && åhUo

Page 120: muktabai- 2nd Edition

238 239

122

_J amo_m§M e¥§Iim & VQ>ñW nmVr bmJbm S>moim & AmH$ma {N>Ð nS>bo ~w~wim& {gÕ doim AZw dm && 1 && VoW| H$S>gUrMo Zìh| H$m_ & eara Ho$bo nm{hOo

am_ & ñd | gX²Jwé nwéfmoÎm_ Wm§nQy>§ bmJo && 2 && VoW| gwIËd gwIËdm _wH$bo &~mobm A~mobU| Ombo & nwT>| {~§Xwbo dJio & ewÕ JmoÊ` && 3 && VoWo Za ZmB©ída & ~«÷ Ombo Zída & gS>gS>Vr Vwfma & AZw dmMo && 4 && VoWo Xm{dVm Z

XoIVm§ & nmoQ>r Ombr oH$ oH$Vm & X`m gX²Jwé g_Wm© & Eogr Ho$br && 5 &&åhUo _wŠVm~mB© & VoW| AJ« Zm _yi & àmpßVMo \$i & d§My bmJo && 6 &&

123

_J MH«$mH$mamMr ~w§Wr & nm§Kabm em_H$m§Vr & {Xì`m§~ao bIb{IVr

Jmo_Q>onU| && 1 && CX` hmoD${Z _mdio & XmXm Am[agm Ioio & VoWo nmnUr EH$nio & hmbmo ZoXr && 2 && VoWo Xohm ^amo{Z VmQ> & T>iVr H$ig Hw§$^mMo H$m§R> & VoWo

gX²Jwé g_W© oQ> & ajw bmJo && 3 && VoW§o e[aamMo {ngo & ZoUmo {Zdm[abo H¡$go &oH$gam _mZg| & Ymdy§ Ambo && 4 && åhUo _wŠVm~mB© & oH$m§VmMo nmhUo &

g_mYrMr {MÝh| & oUo [aVr && 5 &&

124

VoWo _VmMr COar & ^[aV gmR>{dbo A§Var & CËgd Jw{T>`m A§~ar CX`

Omë`m && 1 && VoWo Z^ S>mohmo Cgio & gwa§Jr _Zw Ioio & O¡gr àdmi`mMr Xio &H$mbdVr && 2 && dO«mgZmMr {_R>r Úmdr & H$S>gUr H$amdr {ZË` Zdr & gw{I`m

AZm_ Jmogmdr & S>moby bmJo && 3 && CëhmQ> H$moëhmQ>m{M`m A§Jo & CÝ_ZrgwñVmdbr g§Jo & _J Va§JmV Va§Jo & _mdimo bmJo && 4 && åhUo _wŠVm~mB© & B§{Ð o~m§Ymo{Z hr Xmhr & gwI gmJar nmhr & ~wS>r {Xbr && 5 &&

125

VoWo AOnmMo Oo Hw$i & eara gwJ§Y M{M©bo & {ÌH$moU AmgZ CX` Ombo &

Am{XnwéfmMo && 1 && VoWo VrZ eyÝ` bmdUr & Xrn H${bH$m gnya XoIUr & _ ya_mWm _wJwQ>_Ur & PiHy$ bmJo && 2 && _wŠVmnimMr _m¡Ý` _mim & T>mi XoVr

T>iT>im & {Xgmo bmJo Aimo_mim & Eogo Ombo && 3 && Kmoamdbo Kmoa & ^mgboZmZm {dH$ma & VoWo à{Vq~~MH«$ & PSy> bmhVr && 4 && åhUo _wŠVm~mB© & hr XoIUr

118

OrdmMm hm {ed Ombm àmUZmW & hm {dídmMm EH$m§V OmUdmd`m && 1 &&_J {edmgr OrdmMo Zmhr§ nm§ ñ_aU & OoW| OÝ__aU Cabo Ago && 2 &&

{ed_m`m VZw Om{b`m gmar & Ho$bm CÚmoJ Amdar n§M yV| && 3 && _JAmgZmMr {dÚwëbVm Om o Z`Zmdê$Z & MwH$bo ñ_aU ~io{M XoB© && 4 &&JwénwÌmbmJr gm§nS>bm {ZdmSy> & AmË_mJwø JwT> gmonm Ombm && 5 && åhUo

_wŠVm~mB© doXmoZmam`U IyU & Á`mMo Ë`mZo _Z AmQ>mo{nb| && 6 &&119

{Zdm§VmMo R>m`r gX²Jwé H¥$noÀ`m N>m`r§ & Xohr {dXohr ghO Ombmo && 1 && H¡$dë`gwIYm_ Xohr Ombo {ZH$Q> & MT>md`m dmQ> gmonr Ombr && 2 && gX²Jwé g_W©

{ZOgIm Aml_ & gwZri ^ì` XoIUo gmå` Ombo && 3 && dm\o$b {Zdm©gmgwB©{M o AJ«r & Ñï>r Ë`mOdar H$m§ny§ bmJo && 4 && VoW| XohepŠV hanbr & Zdr

kmZepŠV Ombr & dar {dñVm[abr Y¥{V _m`m && 5 && åhUo _wŠVm~mB© H$ama Ho$bm{MÎmm & Wmn{Q>bm _mWm gX²JwéZ| && 6 &&

120

H$_bH§$X MVwamZZ AVwir {ZOmMr gH$i gmYZ & gma ñd{hVm _ZJwOmdb| && 1 && \w$bbr Am{XË`mMr ZmZmMH«|$ Vo _mdibr Amnwë`m {dH$ma| &

_J Cd©arV Cao {Zdi Vo && 2 && Hw§$Hw$_mH$ma Hw§$S>{bZr {XgV hmoVr R>m`r§R>m`r§ & Vo{ÌnwQ>r g§J_ Xohr OS>mo{Z Jobr && 3 && ñd | gwH¥$VmMo gm[abo AmgZ & {ZH$Q>

{ZdmS>o XoIUo nwT>onwT>| Ombo && 4 && åhUo _wŠVm~mB© am{hbm {ZnwU & gmYZmMrIwU gmoÁdi Ombr && 5 &&

121

~mn ^m½`mMm `moqJÐ & Z^ Jmogmdr ñd | gma & gwZri JwømMo {dda & CK{S>boAgo && 1 && _yi_Ü | Q>m[H$bm & dar AJ« mJ KoVbm & àH$me Jwø Vo{Wbm &

_y{V©_§V && 2 && _J nm{hbm àmV:H$mi & gwZri àH$mebr em_Zri & AdKm{MXmZ§X àm§Oi & Eogo Ombo && 3 && VoW| AZ§V {dÚwëbVm Z`Zt & ewÕËd ê$n|

Jmogm{dUr & ~«÷m§S> ^dmZr XoIUr & àJQ>br && 4 && åhUo _wŠVm~mB© ^[aV Ambo^ao & VoWo S>mobVr ñdénmMr {J[ada| & oVr XohmÀ`m gm_moao oQ>md`m && 5 &&

Page 121: muktabai- 2nd Edition

240 241

R>o{dbm ^pŠVkmZ Yra & nwT>o ñWyb {Jarda & Cëb§Ky OmVm && 4 && åhUo

_wŠVm~mB© & AJ« ^mJmMm {XdQ>m & ZmMy§ nhþS>bm gwIdmQ>m & Amnwbo nwT>| && 5 &&130

n¡b amD$i _hmÛma & AmH$ma {ZamH$ma {dH$ma & XwOo AmaŠV {Xgo Kmoa &Hw§$S>b{Z o && 1 && VoWo nm`ar Mni & {Zgê$ nmho Ñï>rMo nS>i & dar gm{YboKZdQ> ~i & H¥$nm Amnwbr && 2 && VoWo hmS>Vm§ Ho$bm _mWwbm & nm{hbm

{díd{d yVrMm ~mnwbm & {ZObm H$m§hr C{R>bm & {Xgy bmJo && 3 && dar{Zd¥{ÎmH¥$nm & nwT>o kmZZ§XmXrnm & gmo Ombr _yb g[aVm & b§Kmd`m && 4 &&

131

gwB© AJ« ^mJmVo ZoUdo & åhUmo Z o Ord{ed & gXrd am`mMo gX¡d & CKS>o Vo ~«÷

JwømMo && 1 && Vmo EH$Q>nUr oH$bm & gXoh {d^mJm _wH$bm & gwà^dm dmdarË`mbm & {_aC bmJo && 2 && ídoV nrV dUm©H$ma & AmaŠVr qgYya MH«$ & Vo

_mdimo{Z`m {dao & {Xì` à^m && 3 && VoW| eyÝ` _moH$Q>onU| & {ZP©a dmhVr {ZH$Q>OrdZ§o & Vr Ombr _mohZ _m¡Ý o & oHw$br oH$s && 4 && {Zd¥{Îm H¥$noMr nmCQ>r & kmZgmonr Hw$gw_H$m§{V & {dambr _wŠVnUmMr _wŠVr & Amnw{b`m && 5 &&

132

nwT>{V XoImd`m gma & Y[abm gX²Jwé H$éUmH$a & {ZíM` _ZmMm {ZYm©a & Wmoa

Ho$bm && 1 && Eogo Anyd© _O AmT>ibo & JJZ JJZmdar Ioio & H$s ài`mZiCM§~io & Eogo Ombo && 2 && _J g_m{Y gma eodQ>r & nŠd \$i bmJo XoR>r & nwT>o

^mgy bmJo Am{UH$ H$moQ>r & Vo ~io bmoQ>r Amnw{b`m && 3 && _J JwédmŠ` gË`Ombo & AmË_AZw d| KoVbo & dar _mWm dmBbo & nm`dUr && 4 && Vmo hm {Zd¥{ÎmOmbm Kwé & Ordê$n| Hw§$S>bmH$mé & gmon_wpŠVMo _mhoê$ & doYy{Z Jobo && 5 &&

133

gËdJwUm {dMmabr AmnUm & H$s§ gX²Jwé nwÊ`nmdZm & oQ>{db| _y{iMo

gwIYm_m & Eogo Ombo && 1 && Vwåhr àJQ> B©ídamÀ`m {d yVr & Amåhr _§X_Vr

ZoUVr & Vwåhr {dMmabr Or wpŠV & Vo H¡$gr H$m` && 2 && ho{M g_m{Y g_mYZ &

H$s¨ dar Jmo_Q>o am{hbo XoIU & YÝ` Vw_Mo gd©knU & H$m_m Ambo && 3&& AmVm§

{Zd¥{Îm B©ídé & kmZ gmonm namËné & H$s¨ _wŠV Jwø eyÝ` Yé & WmoS>o nm{hbo§ && 4&&

AZw_mZmMr & Ë`mdar g_m{Y gmMr & {ZdSy> XmXm && 5 &&

126

ZmZm a§JmMo AH©$ & S>m§{^H$ g§nmXr XoI & VoWo AdgmZmM| EH$ & H$m_ Amho && 1&&

Úmdm gX²Jwé g§JZoQ>m & Yamdm {ZíM`mMm H$mgdQ>m & ZoQ>| Cëb§Kmdm C§~aR>m &V`m AmgZmMm && 2 && VoWo dmam dmOy {dgao & AdKm àH$me ngao & Am{XË`_mdimoZr Cao & {ZOê$n Vo && 3 && VoW| A§Yma Zm§XUo & {Xem {XgVr {^ÝZ {^ÝZ &

g§nmXbr nm{hOo IyU & gX²JwéMr && 4 && åhUo _wŠVm~mB© & VoWo Z o ~mobVm§ &[aJm{b`m _mWm & AJå`mÀ`m && 5 &&

127

VoWo gwI na_ Ym_ Ÿ& Ordm gabo Ü`mZ Ÿ& g§{J `m Monbo _Z Ÿ& nwT>| Ho$bo && 1 &&

_J amCim AmVrb dmS>o & {MXmZ§XmMr nmD$bo nS>o & VoWo Y¡ m©gr Ygm nS>o &H$éUmH$a && 2 && AmVm§ gm§ m{ibo & ñdm_r g_W© Amnwbo & qH$dm Jwø gmYZ

Ho$bo & Z_ZmMo && 3 && H$m§ _Zr {ZOÜ`mg Ambm OmU & ñdm_r {Xëho H$s¨ \$mal_ & H$s Ë`m OnUo OmU & Or Amåhr && 4 && åhUo _wŠVm~mB© & gw{I`m EogmOmbm & oQ>r bmJbm & AJå`mÀ`m && 5 &&

128

dar Pi\$irV T>dio & O¡gr Am^mg H§$XmMr Xio & T>iT>iVr gwH¥$V ^mb| &

Aa§Jê$n| && 1 && VoW| AZ§V ~mimMr hmVdQ>r & gX²Jwé ~m§{Ybr Jm§R>r & gwH¥$VAmnwbo ho {ZdQ>r & Eogo Ombo && 2 && {dapŠV`moJmZo emo{Yb| & X`m Vw_Mr _Z

~m§{Ybo & OmUmo ^m½` Am_wMo Cabo & Am{O ~mnm && 3 && gmoh§ ~«÷mMr H$mR>rH$ar & ài o {Zdibr gmar & Vw_À`m ~moYmMr {eXmoar & ~m§{Ybr déVr && 4 &&åhUo _wŠVm~mB© I{Mbm _mOrdQ>m & nmhÿ KmVbm nm`r§ YmHw$Q>m & dar bmJy

nmhmVr gIm & VwPm Vy§ gmaoMm && 5 &&129

VoWo AmCVmnar & AZÝ` H¥$nm Ho$br dar & _J nm{hbr doYbmo nm`ar &AJå`mMr && 1 && AmVm§ Or Vwåhr A§OZ & n¡b Xm{dbo {ZYmZ & Vo Jwø H$s

~«÷ & åhUy§ AmVm && 2 && Vo {Zdm§Vm {Zdm§V am{hbo & _Zm nm{hbo hmoVo Vonm{hbo & dardU©Z d{hbo & H$m` H$ê§$ && 3 && XwO`m nm`arÀ`m nm`mda & nm`

Page 122: muktabai- 2nd Edition

242 243

Omo _wŠVmB©Mm Agmdm Ago dmQ>Vo. åhUyZ oWo Vmo XoV Amho. àñVwV A §J

kmZXodm§À`m g_m{YZ§VaMm Agmdm Ago Ë`m A §JmÀ`m Ame`mdéZ dmQ>Vo.

136

AmdoJo kmZOZZr kmZm AmB©Jo & kmZZmWoJo kmZ| H$m_ YoZw Vy§ _mPr oJo && kmZmB©

Vy§ _m` _mPrJo & kmZmB© Vy§ ~mn _mPmJo && kmZmB© JwéXod kmZ Ü`mZ & gmYZ

naÌnmdZ && Bh VwO dm§MyZ AmZ _O H$moUJo & ~mB© ZwnojrJo kmZ~{hUr &&

amCitMo H$èho hmanb| hmQ>t & _mUygà{V PmS>m KoVmVr dmoR>r && Zdb {dnarV

Xo{Ib| g¥ï>t & _mUwgà{V PmS>m KoVmVr dmoR>r &&

*****

ZJa {Oëhm Eo{Vhm{gH$ dñVw g§J«hmb` àH$meZmV\}$ 1976 gmbr g§nmXH$

lr.gwaoe Omoer `m§Zr "{Zd¥{Îm-_wŠVmB© g§dmXén kmZ~moY' hm J«§W àH$m{eV

Ho$bm Amho. {Zd¥{ÎmZmW _wŠVm~mB©bm H$mhr àíZ {dMmaVmV Am{U _wŠVm~mB©

Ë`mMr CÎmao XoV AmhoV Ago `m J«§WmMo ñdê$n Amho. J«§WmÀ`m gwédmVrbm

{Zd¥{ÎmZmWm§Zr 124 A §Jm§_Ü o àíZ {dMmabo AmhoV d Ë`m àíZm§Zm

_wŠVm~mB©Zo 54 A §Jm§_Ü o CÎmao {Xbr AmhoV. ho A §J nwT>rbà_mUo - (`m

A §Jm§dê$Z {Zd¥{ÎmZmWm§Zr {dMmaboë`m àíZm§Mrhr H$bnZm H$aVm oÊ`mOmoJr

Amho åhUyZ {dñVma^`mñVd Ë`m§Zr {dMmabobo àíZ oWo g_m{dï> Ho$bobo

ZmhrV.)

137

Vwåhr {ddoH$m{ddoH$ ~am Ho$bm àîU Ÿ& VéUmonm` oU| hmo OJr && Oo nwgrbo

Vo H$s Vwåhm Zmht R>mdo & H$m` Amåhr Úmdo H$ê$Zr Zdo && Zì`mMr Zdmi Amho

gd© yVr & Vo H$m Vwåhm Á`moVr _mdibr && Vwåhr Amåhm Jwé Amåhr Vwåhm

Jwé & CÎmam à{VCÎmé ghO hmo && Amåhr Vwåhm {eî` Vwåhr Amåhm {eî` &

nañnao Amgo ^md oH$ && åhUo _wŠVm~mB© Vwåhr Ho$br bmdU & godH$mVo

CJdU ghOMr Amb§o &&

134

VoWo§ Am{XË` Q>mHw$Zr C_io & AJå` nwéfmMo AJå` ñWi & VoWrb AdñWm

AMi & Jwø ~mob && 1 && Aë`mS> Am|H$ma {dH$mé & Ë`mOn[aVm B©ída Za|Ðþ

& VoW| AdKm àH$meH$mé & gX²JwéH¥$no && 2 && Vo Ü`mZmMo na_Ü`mZ & H$s¨

{ZJw©UmMo A~mobU & BÀN>m {da{hV JwU & ì`m{nb| Ag| VoWo WS>Ho$ && 3 &&

*****

^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, 12.4, M¡Ì eHo$ 1854, n¥.

179-181 `m_Ü o nm§._m.Mm§XmoaH$a `m§Zr lr_wŠVm~mB©Mr Aà{gÕ H${dVm

àH$m{eV Ho$br Amho. Vr nwT>rbà_mUo -

135

n{hbr _mPr Amodr & àmV:H$mb hmoVm§ & JmB©bm {dYmVm & {ÌHy$Q>rMm && {ÌHy$Q>rMm

Xod & AmMma {H«$`mepŠV & ñWybXoht dV©Vr & aŠVà^m && aŠVà^m n¥Ïdr & AmCQ>

hmV OmU & AmCQ> Vmb JJZ & {XgVmho && {XgVmho qbJ & Jwé Vmo gyj &

A§Jwï>_mÌ dU© & ew « dU© && ew « dU© AmnU & kmZepŠV nmho & lÕmhrZ amho &

{dîUw ŠV && ^ŠV éÐ {Vgam & {gdqbJm H$maU & Ðì`epŠV ñWmZ & VoOVÎd &&

VoOVÎd nmhr & _hmH$maU Vmo & B©ída H$aVmo & godm Ë`mMr && godm Ë`mMr KoVmo &

ZrbH§$R> Amo§H$ma & à_mU _gya & XrgVmho && XrgVmho qbJ & A{V Jm¡a dU© &

~m`moM| ñ\w$aU & V`m§VyZr && V`m§VyZr dmQ>o & nwÊ`mXr nd©V & «_aJw§\$mZmW &

nmhmd`m && nmhmd`m Omdo§ & àgmXqbJmgr & {damQ>{Zdmgr & nrVdU© &&

nrVdU© nmhr & H¡$dë` YmaH$ & _hV²epŠV XoI & Ë`mMo ñWit && Ë`mMo

ñWit C^m & bjrV ~¡gbm & bjmVrV Ombm & Abj VoW| && Xe{Xem§

doJim & {ZË` {Za§Va& {Z:eãXr IyU & dmoiImdr && {Zd¥{ÎmàgmX| & ~mobo

_wŠVm~mB© & AZw dmMo S>mohr§ & pñWamdbr &

*****

gH$bg§VJmWo_Ü o kmZoída_hmamO `m§À`m JmWo_Ü o EH$ A §J AmT>iVmo H$s

Page 123: muktabai- 2nd Edition

244 245

_mVoVo H$m` gm§Jmdm g§gma & hm C\$amQ>m {dMma {XgV Amho && Amdkm H$éZr

~mobVmo dMZ & Vo JmoS> H$amo{Z AmnU pñdH$mamdo && Amåhm H$m` H$io H¡$go honwgVm & ZoUw Vw_À`m AWm© nwao Z nwao && ZoUw nwgrb`mMm hmoB©b Z hmoB©b àîU &

hmgVrb gÁOZ {ddoH$mMo && åhUo _wŠVm~mB© Jwé ~§Yw mdm & ZoUmo VwåhrXodm qZÚ H$[aVm &&

143

gmJar [aKmo _Zm{M`m VH]$ & Amgmdo g»` AdgmZmgr && dmMoZo dmMmi~mobw Z o CX§S> & Hw$VH$m©Mo nmIm§S> H$amb Vwåht && Amnwbr ho ~«rXo dm`m Z

Omdr & Eogr _O Úmdt ñ\w$Vu Xodm && EoH$ Ë`mJmË`mMr nmhm Ë`mMr Zm§d &Ho$di Cnm` OS>m _wT>m && H$moR>o Jw§Vm Zmhr `mdo Omdo ZrQ> & YrQ> Am{U nmR>

àgmX Úmdm && åhU§o _wŠVm~mB© dXdmdr dmUr & lmoVm g§OrdZr A_¥VmMr &&144

Jwé _§H$i_wVu Úmdm Xe©Ubm^ & _mPm kmZ~moY nwT>o Ý`mdm && Z Xrgmdr H$Wm ZdmQ>mdo AYra & AénmMo gma dmoVwZr H$mT>m && Z Xrgmdm J«§W Z Xrgmd| MarÌ &O¡go nmÌm loð> nmÌ ^moJmdVr && Z hmoVrbo A §J Z hmoVr h| nXo & A oXmMm oX

én H$am && åhUo _wŠVm~mB© g_m{Y ho Jmo{Oar & lmoË`m H$am COar Cnm`mMr &&145

doXmgr ho nwaoZm lwVrghr R>aoZm & Vo AdrQ> JwéJå`m§ _m¡Ý` Ombo && VoWo AmåhmAkmZmMr H$m` Mmbo ñ\w$Vu & ñdm_r kmZ_yVu {MÎm Úmdo && ZddrYm ^ŠVrMm

nyU© ~moY Ambm & Vmo Vwåhr Amnwbm gm§R>dmdm && nwOm àXjUm H$arVmoZ_ñH$ma & dmUr H$am nma X`mZrYr && M§Mi d§Mi Z H$amdo _Z & ~«÷rAZwg§YmZ nwao bmdm && nwOrbm Jwé lmoË`mgr Z_Z & g§VmMo MaU d§Xr`b| &&

åhUo _wŠVm~mB© OmUbr Z OmUVr & Agmo gd© yVt Z_Z _mPo &&146

Zìho hm eãX Zìho ho dmUr & ho OmUm gH$i YZr H$bnVéMr && Zìho hm ~mob~mobmMm ì`mnma & ~mobo gd}ída {dñVm[aë`m && Ooìhm eãX hmoVo H$m` H$amdo

H$moÊhr & dmgZm Á`mMr Ë`mZr CR>drbr && nwdu Vwåhr nwgrbo H$moU ~mobZmar & VoË`m§Mo{M earar CX² dbr && _mJo àîU Ho$bm {gÕ H$moU H$moU & Vohr Ë`mVwZrM

138

nydu Á`m COoS>r emoYr`bo _Z & Vohr Vwåhr YÝ` ñdê$n Amgm && ñdê$nmMmAén ñdm_r hm AH$ma & Ë`Mm hm àH$ma Am{Wbm Ago && _wirMr ~mobUmat

{~§~ Am{U à{V~t~ & Vo ho {Zamb§~ nwOw§ AmVm§ && Aén ñdén ho{M na~«÷ &H$ibr`m§ OÝ__aU Zmhr ~mnm & OZmMm OZrVm _m oMm ^moŠVm & gyÌYmar gÎmmO`m hmVr & åhUo _wŠVm~mB© CËnÎmrMo _wi & AmídËW hm àmO§i A{dÚoMm &&

139

{dÚoMr A{dÚm Ombr Am{X_m`m & Ë`m {ZJw©UmMr N>m`m dmo{Vbr Ago &&

{VÝhr Oim~§~ hmoVo ooH$ _mohao & Voìhm gd}ída {Z_½Z hmoVm && AI§S>g_m{YñV hmoVm {Zamb§~ & Voìhm§ ho nmIm§S> dmoVrbo ZdVo && Zra ho {ZJw©U

ZìhVm ndZb|e & Voìhm§ OJXre g_m{YñV hmoVm && oWwZr VoWwZr AdKm hmoVmgå` \w$Jmam & {ZJ_ hm ZJmam ~§X hmoVm && åhUo _wŠVm~mB© H$moÊhr ZdVo H$moR>o

& oWwZr VoWwZr Am_wQ> Ywn hmoVm &&140

Mmèhr ~amo~a wJo ho g_mZ & Vm|S> Am{U ~mobUo ZdVo OJr && én Am{U aoIm

ZdVm Xoh^mZ & V§dar hm Xod dmoiIrbm Zmhr && Amn dm`mo VoO ZdV| {VÝhrJwU & Voìhm hm ^JdmZ OrdZ hmoVm && _Z Am{U _m`m ZdVr H$m__wVu & Voìhm

OmU àH¥$Vr na nwaemMr && aOJwU V_JwU ZìhVm gËdJwU & Voìhm {ZJw©U {ZahmoVm && åhUo _wŠVm~mB© nmÊ`mMr àVr_m & epŠV hmoVr H$moÊhm ~mobdmd`m &&

141

AmH$mer AdH$me ZdVo ho OmU & Voìhm hm ^JdmZ nmUr hmoVm && Am§YmarMrZm§XZwH$ H$moÊhr dmoiIrZm Ho$ìhm & Voìhm Vma§JUm R>md ZdVm && ZdVm CX`

Am{U AñVw VoWo H¡$Mm {Xdg & Am^memMm ^mg gm§Jw AmVm && JwéXod Xodm ~aoÚmdo H$mZ & MyH$ë`m ñ_aU Vwåhr Úmdo && Voìhm ~wÕr H$mZ hohr ZìhVr Ombr &

_m dmUr H$moR>br {dñVmaob && åhUo _wŠVm~mB© gH$i Vwåhm R>mdo & AmdS>rZo~mobmdo ~mo~mS>çmVo &&

142

nwÌmZo nrË`mVo H$m` _Vr Úmdr & _m ñ\w$Vu Mmbmdr ~miH$mMr && H$Ý oZo

Page 124: muktabai- 2nd Edition

246 247

ZmZm àH$m[aHo$ ^` Ho$bo Ë`mbm & R>abm qH$dm Jobm ~mobVr OJr &&

boH$mÀ`m nmoQ>r åhUVr ~mn Ambm & hm oH$ g§Xoh Vwåhmbm Ombm hmoVm &&

emoYrVm l_mMo hmoB©b _moR>o Ambo & gm_W} _¥JOio emoYy Z o && bQ>Š`mM§o Iao

hmoB©Zm H$Xm H$mio & Oo AdVrbo H$mio Vo H$m` dmMw && åhUo _wŠVm~mB© Zìho ho

gwImMo & e[aa ho Xw:ImMo dmo{Vbo Amho &&

152

eara ^mdZm {ZdoXrVo Vwåhm & Aén nwéembm «_Zm `Uo Ombr && oH$mH$mar

ZdVm nmnmMm boe & b{Q>H$m hm Šboe dmT>rZbm && {ZamH$mat ~wÕr åhUVm H$moUo

Xrëhr & «_o Moï>drbr n§M yVo && åhUo _wŠVm~mB© CËnÎmrMo _wi & nmÊ`mV Jm|S>mi

{dñVmarbr§ &&

153

Ë`mÀ`m emIm _wù`m AmgVr AYra & Ë`mZo nmUr gH$i PmH$sZbo && Am¡Q> H$moQ>

MH«o$ hmoVr namËna & Eogm h§g da {dñVmarbm && V`m h§gmMm Jimbm oH$ n§I &

VoUo ho Ì¡bmoŠ` {ÌI§S> Ho$bo && V`m n§ImMo Cn_oahrV amo_mdi & VoUo AZ§V

~«÷m§S>o g_wi do{ï> obr && åhUo _wŠVm~mB© Eogr ho Jm¡gZr & VoMr OmU CËnÎmr

nanwéfmMr &&

154

KoCZr {dH$mamMo hmVr ^da Omio & VoUo _m`m nS>io CX² dbr && oH$m`m

hmVmMm _mar`bm \$mJ & VoUo {OdZ OmJOmJ AQ>H$drbo && Vo ho ñdénmMo

g_mYrñV Ombo & AjB© H$mimoH$mi AdbmoH$mdo && gmYwgÁOZmbm ZdVm

Ooìhm§ R>md & Ë`mgmR>r Cnmd Am{Wbm Ago && _mJo {gÕgmYw nwgrbm Omo àîU &

Ë`mMo g§ mfU H$é§ AmVm§ && åhUo _wŠVm~mB© ñVwVr ho H$amdr & H$moR>da Adamdr

_m`mOmio &&

155

{MH$Q> ~moam§Q>rZo {Ì wdZ H$m|XmQ>o & VoUo nmoQ>r CR>o H$m_H«$moY && V`mMr ho Zm_o ew§

{Zew§ XmoÝhr & dmX OJr Ë`mUr dmT>drbm && ew§ Vmo {ed {Zew§ Vmo Ord & Û¡V

dmT>rZbo && åhUo _wŠVm~mB© H$moU H$moUmMm Jwé & Ë`mMmhr àH$mé oUo éno &&

147

AmVm gtYwM| _§WZ H$é Vw_À`m dMZo & AmnU OÝ_ _aU {dMmarbo &&

MwH$Vr oUr OmUr hmhr àíZ Ho$bm Vwåhr & `mo½`mMr OZZr {dMmarbo &&

AénmMo eoOmar hmoVmo oH$ Xreo & hmhr AmnUmg g§Xoh Ombm && H$m_ H$s¨

_m`m H$moU H$moUm AmYr & Ord {ed H$Yr dmT>rZb| && åhUo _wŠVm~mB©

Vwåhmgr Mmoamdo & _J H$moUm Úmdo Vwåhm _mJo &&

148

_aVo Vo H$m` OÝ_m oVo H$moU & hmhr nwÝhm àîU Ho$bm hmoVm && JVr H$moUË`mbm

_wŠVt H¡$gr Ombr & ho ñd_wIo ~mobr ~mobr`b| && ~¡gbm {d_mZr Jobm

ZH©$bmoH$s & ho Ame§H$m {MÎmr Ombr hmoVr && oŠ`m OrdmMr oŠ`mhr JVr

AmJVr & CËnÝZ _mJwVr {dMmarbr && åhUo _wŠVm~mB© oUo OmUo H$m o & ho hr

Xodam o CÀMm[ab| &&

149

MmoarMo YZ OÝ_mMr OmoS> & Vwåhm§gmR>r nmoQ>\$mS> H$aUo Ambr && Amnbo g»`

CKS>o AmnUMt Pm§H$mdo & oam§ Z XmIdmdo Xm§ rH$mbm && emIm d¥jmMo CÝ_ir

CÝ_irVo _wi & ho{M A_¥Vdoi OmU ~mnm && A_¥V{gÕr `moJ ñdm_r hm

OmoJtÐ & AmO n{hbm M§Ð CX o Ombm && åhU§o _wŠVm~mB© hmV Omo earar & Vmo

Am§Jg§½`mgr Mmoar H$m` OmUo &&

150

{eî`mMo ñdhrV Mmoé§ Z o JwéZo & hm AmYr àîU Vwåhr Ho$bm && H$moÊhmgr Mmoamdo

H$moÊhmgr Úmdo & AmnU Omdo Amë`mdmQ>| && _mJ© gm§Jm`mMm Jwé AYrH$mar &

Á`mMo Oo earar boddrVmo && Jwé Z H$ar namMo Z åhUo Amnwbo & A{dZme g§Mbo

VoMr Xmdr && åhUo _wŠVm~mB© amoJr Y[aZm Vm|S> & _J gË`mMo nmIm§S> ghOMr

hmo o &&

151

ñd o {dMm[abr nmVHo$ gwVHo$ {_Ì nmQ> qnS>XmZo & ñd o hrV oU| OmUdrbo &&

Page 125: muktabai- 2nd Edition

248 249

VmVm & _marVgo hmH$m hþVmfUr && hmoC{Z`m§ VéVir Xrëhr Aamoir & VoUo

C_irbr _wir AmXrnwéfmMr && OJmMm OZrVm H$ar AdbmoH$U & AH$ñ_mVVoUo hmH$ Xrëhr && åhUo _wŠVm~mB© gmjm Xmdr obr oUo & {ZamH$ma dQ>mMo nmZ

Jmir`bo &&161

oHo$ hmHo$ gm[ago Ambo J{iVnÌ & d¥j Eogm da Amho H$moR>o && nmZ ho Ho$dT>| d¥j

hm Ho$ìhT>m & V`mdar ~wS>~wS>m nmUr`mMm && hgmMo ho Am¢~w nm{XË`mMr dmUr &MH$M{H$br Mm§XUr Cn_oahrV & q~Xw hm H$moR>rbm H$moR>rbr ho hmH$ & åhU|

_wŠVm~mB© ›H$ma CR>rUmbm & ..`m _H$ma Ho$bm _m`méno &&162

~mobbm Vmo H$moU {Xgm| Z|Xr _bm & _w»` ^merUbm XmoÝht eãXr && eãX VmoñVãY dmT>rbm \w$Jmam & {ZJ_ hm ZJmam dmOrZbm && _mÂ`m ~«÷m§S>m§V V¡gmMr

eãX CR>o & Vo{M Am¡Q>nrR> Xw_Xw{_bo && {VMm eãX ZdVm hmoB©Zm CQ>mim & _H$magÌmdoim ~mo mdbo && VoUo qgH$ _mÂ`m CR>rbt H$nmim & Vo {O{dH$m H$imgÌmdrMr && åhUo _wŠVm~mB© OmUdrMm àH$ma & oUo éno AmH$ma R>amdbm &&

163

YmdoZm ho _wi H$ioZm hm d¥j & _J XrjmXrj H$moR>o Úmdr && H$ioZm ho H$m oH$ioZm ho H$moU & AdS>tMo H$maU Vmo \$ma Ombo && ~mobmdo Ioimdo _mPog§JooUo & _J _m oZo Zmam`U Zm_ R>o{dbo && ZmVio _m ogr ZmVio «_m & Ë`mgr

H$m` Cn_m Zm§d Ambo && Zmhr hmVnm o Zmhr ho eara & CJm{M nÌmdagm§Mrbm Amgo && AmVm§ H$m` H$é§ `mgr hmoB©Zm oH$m§V & _J XwOm OJÝZmW

ñN>mnr obm && åhUo _wŠVm~mB© hm Zìho AdVma & Û¡VmMm Mmoa OmU ~mnm &&

164

Û¡VmÛ¡V Ho$bo ho {Z_m©U & àVr_|dmMwZ ^mî` H¡$gm && J{iVnÌ H$m`m nmoQ> Ho$bo_m`m & _J _ñVH$ Cnm`m AmUr obo && Eogm hm ñN>mnrbm AZm_ gd}ída &

_J nwT>o AmH$ma Ama§ rbm && H$nmQ> ho H$nmi ZoUw `mMm nma & Ë`m§V ~wÕrMm{dH$ma CR>rZbm && ~wÕrgr ~wÕrMo Zmhr Xoh^mZ & _J lmoVËdo H$mZ g»` Ho$bo

&& åhUo _wŠVm~mB© H$m` XoIVr H$mZ & _J OmoVrñdén oUo Mjw Ho$bo &&

oUo Zmdo ñN>mnr`bo && V`m{M`m nmoQ>r Ombm Ah§ md & Vo I§S>m`m Xod

CX² dbm && åhUo _wŠVm~mB© {ZJw©UmMm JwU & AZm_ ^JdmZ Zm_m Ambm &&

156

AY©_mÌwHo$U H$moÊhr {Ðï> Ho$br & dmgZm Ama§ rbr _m`m VoUo && gnm©H$ma ~rO

ì`mo_mH$ma Xn©U & Ë`mV _ZmMm _Z CR>mdbm && H$ar KoVm _Z Oir dmQ> Ombr &

Vo à{Vq~~ gmCbr AmXr_m`m && _ZmMo ho _Z Ombm oH$m§V & VoWo OJOmoV

Ama§{^br && åhUo _wŠVm~mB© H$moU Moï>dr Ë`mbm & hm _Zo CR>rUbm Amnwbr`m &&

157

nmÊ`m_mOr nmUr nmdH$ AT>ibm XoI & Vo {damQ> ñdén {dñVmarbo && àW_ Vo

ñdén {MÝ_` g§Mbo & Ë`mVir dmoVrbo MH«$mH$mé && gwj_Vo MH«o$ amB©Mo àm_mZ &

oUoéno OmU ñdén hoMr && V`m{M`m nmoQ>r H§$MZmMo _Ur & _wŠVm\$imdmZr T>mi

XoVr && V`mÀ`m VidQ>r ñNy>i MH«$mH$ma & Ë`mVir AmH$ma AWrbmgo && åhUo

_wŠVm~mB© Ñí` AÑí` OmU & {_Ï`m Am{U à_mU hoMr Ago &&

158

Zo_rbm Omo {gÕm§V AmVm {dñVmamdm & Ordm Am{U erdm CËnÎmr oUo &&H$m_ Am{U H«$moY _m`m CËnÎmrÀ`m `moJo & AmVm gmoS>m bmo nañnao && oH$m

éno `mdo nwéf _m`m gdo & _wir XmXm Zmdo {dñVmarbr && gË` OimVwZr_¥JOi CR>r & dm`mo nmÊ`mnmoQ>r OÝ_drbm && åhUo _wŠVm~mB© énmén Ombo &VoMr Zm_o R>obo g¥{ï>H$V} &&

159

gd§Ë`mMo Kar {dñVmarbr JmoS>mi & {VMo§ àVr~t~ Oi| Yar |bo && Oim_mOr

Â`mH$ PwH${dbr OoU| & S>i_{iVm {OdZ CR>mdbo && VoUo ho Vmo o{M Yar`bo

eara & nmUr`mMm AmH$ma ñN>mnr obm && VoUo oH$m ooH$s dar Ñï> Ho$bt & H¡$gr

CR>rZbr dmgZm ho && hmoCZr «{_ï> _mar`br hmH$ & VoUo VrÝhr bmoH$ OmJo

Ho$bo && åhUo _wŠVm~mB© hm dmT>rZbm ngmam & _Ü o _mB©H$ doìhmam ñN>mnr`bo &&

160

{V o{M`m ZmX| OJ ZmXmdbm & à{VCÎma {Vbm H$moUo Úmdo && H$moR>ohr H$moUmMrXwOr Zmhr H$sVu & _r oH$m oH$s Ambo H¡$gr && H$moR>o _mPr O{ZVm H$moR>o _mPm

Page 126: muktabai- 2nd Edition

250 251

B©Zo{M Ho$bo && åhUo _wŠVm~mB© dmMmi ho YZ & VH$m©VH©$B©Zo Ama§ rbo &&

169

Jwé Am{X_yVu {gÕm` Zm oH$m & oUo VwÂ`m AWr àîU hmo o && ZmZmàH$maoaMrbo ho eara & bQ>rŠ`mMo Iao H$m` hmo && ew§ {Zew§ Zmdo Yar`br `mZr &

ho{M OmU OZr _m`m__Vm && _m |Mm nme __Vm hr {deof & B©Z| {df`mMmŠboe dmT>drbm && {df`mZ| {deof Û¡V àma§{^b| & oUo _Xo Omb| aoV ~rO &&åhUo _wŠVm~mB© ho§ Zm{gd§V nwgU| & ñdm_rgr H$maU| H$m` Pmb| &&

170

Am{U __Vm nme Am{U «_Zm H$m`m Am{U H$ënZm & eS>d¡ar OmUm

Ah§H$mamMo && Vw m© Am{U AdñN>m øm Aï>nm§Hw${iH$m & øm Zm{gd§VmÀ`m AmWm©CR>rUë`m && Vw m© Am{U AdñN>m h| ^ŠVr & ho JVr{M o JVr na__wŠV &&

{OdÝ_wŠV H$maU H$maU _mhm H$maU && øm À`mèhr _wÐm OmU AmbjmÀ`m &&åhUo _wŠVm~mB© nmømMr bjUo & ho gmYw H$maUo Cnm o Ho$bo &&

171

Zdb ho Amd_mZo ho{M ZdÛmao & {dXm[abo eara oUo éno && _J dm`mo gdª wVrnwéf OJÁOmoVr & øm ZdZmS>r hmVr gÌmdrÀ`m && åhUwZr VrMo Zmd AmH$irV

H$im & Vr AmQ>mo{nVm nwVim Zmem nmdo && gmoS>rbm nV§J Xmoa namhmVr & VmoAmQ>mo{nVm _mJwVr Ymd KoB© && Z nwao{M dar {R>H$mUmnmdoVmo & Vr _mKo oVmo

`moZrgmR>r && åhUo _wŠVm~mB© namM| AmYrZ & åhUwZr oUo OmUo bmJbo Ago &&172

AmQ>rbo doR>rbo amo_m§M eara & ho Ë`m{M`m AmYmao MmbV Amho && {ÌnwR>rMo AmJ«

_Zw JwßV R>obm & Vo JwénwÌm Vwbm gmjm XmD$ && ZmgrH$ gaio Am¡R>nrR>mMramD$io & VoWo `m X`mio dñVr Ho$br && AmñVr Zmam`U aÁOw hoMr _m`m & ho

AmewÕ Cnm`m _wg_wVu && åhUo _wŠVm~mB© A§Va~mhoa godQ> & N>mVr Am{U nmoR>dmoVrbo Ago &&

173

EH$ ZiH§$R> YwirMo eara & H$miOrZo A§Va ì`m{nbo Ago && ZoUw OmC amhþ {ZË`

Ü`mg H$ar & Zm^r Zm^r Kar oUo gwVo && H$m§Mo Mwi_wir dirë`m Mw§ ir &

165

hmVmnm`mdrU XrgVmoho bmoX & _J ~«÷r ~«÷ ~moY hmo H¡$gm && _ñVH$shñVH$ nmhrOo R>odm`m & Vohr `m Cnm`m CR>rZbo§ && {gÕ Am{U gmYH$ Ho$bo

XmoÝhr hmV & ho AZm{X g§V {dñVmarbo && _ñVH$ Vmo {eî` hñVH$ Vmo Jwé & `mXmohtMm {dMmé AZmargm && AmVm AdrQ> hmo m Amn AmnUmV nmh`m &nm`m{dU nm`m gmnS>o H¡$gm && ewÕmewÕ Ho$ë`m XmoÝhr Om§Km & Ý`mhr Ë`m

Am§Jm dmT>rZë`m && nmoQ> ho nmoQ>[a`m Ho$ë`m CX²XoUmgmR>r & _m oMr ho KaQ>r VoWoR>obr && åhUo _wŠVm~mB© nbmaU nmS>br & A§Jwï>_mÌo R>obr gH$i VrW©o &&

166

Zìho Vr A§Jwï> A_¥Vg§OrdZr & Vmo hm _moOZr S>moir`mÀ`m && Vo hr ~rO Amho

VZw{M CËnÝZr & Am{X nwéfmZo dXZr Km{Vbm Ago && Vmo hm S>moir`mMo nmhmdm_moOZr & A§Jwï> _mÌ {MÝhr dmoiImdm && A§Jwï>mdar hmoVm {Zam {ZamH$ma &

dQ>nÌmda R>odr obm && V`mMo ho Zm_ dS>çm OJÝZmW & Vmo hm Oim AmVAma§ rbm && VoUo ho OimV ñd o Ho$br CËnÎmr & dmgZoU CR>r H$m_H«$moY && Ë`mMrho Zm_ ew§ {Zew§ X¡Ë` & Ambo OrdXeo Va§Jéno && Va§Jmdar Va§J dS>çm

OJÝZmW & hm VrZm {gÕm§V R>amdrbm && åhUo _wŠVm~mB© ho g¥ï>rMr CËnÎmr & VoXmoKo dodmXVr {_Ï`m dmXo &&

167

JwéXod Xodm AmdS>rMo ^mfU & AmnU AUrH$ oH$ àîU Ho$bm hmoVm && _aVo Vo

H$m o OÝ_m oVo H$moU & ho bQ>H$s ZmJdZ _mB©H$mbm && AmVm `mMm àîU H$ê$o{M AWu & MwH${b`m _Vr Úmdr Vwåhr && _m`m Zmam`U dS>çm OJÝZmW & ew§

{Zew§ X¡Ë` ^mgdrbo && hoMr nm§Mr VÎdo ho{M n§M wV| & Vo{M Am{XZmWo

CR>mdrbr && åhUo _wŠVm~mB© OÝ__aUmH$maU & lmoVr Úmdo H$mZ oMr AWu &&168

ew§ {Zew§ XmoÝhr ho{M OÝ__aU & AYra ho XmoZ AmYma Ho$bo && oUo dmXoénoHo$br hr ~Îmrgr & Vo AmI§S> Ë`mgr dmX gm§Jo && {Oìhm h| {O{dH$m Ho$br Vr

Amamoir & {VUo Wmoa H$ir _mVdrbr && ew mew Amho {VMoMr ~mobUr &

_mZAn_mZ XmoZ B©M|{M _wIr && gmYZ d¡am½` B©Mr ht dmVm© & Ñï> A[aï>m

Page 127: muktabai- 2nd Edition

252 253

e{ŠV & dmgZo Z CR>r Oim_mOr && Oi_` nmÊ`mV ew§ {Zew§ XmoKo & hmoVo

ñZohbmo o EH$én && åhUo _wŠVm~mB© XmoKm§Mo ho g»` & gm§JVo _r VwVo {MÎm Úmdo &&

178

hmoVo ñZohéno _m`drU bmo o Ÿ& VoWo H¡$Mm IoX Û¡VmMm && XmoKmOZr amhmdo_ZmÀ`m oH$mVo & oH$m{M o _¥Ë | EH$ _ao && Oar VwQ>nS>o hmoVr H$mgmdrgr &oH$mdmMwZr oH$m{g J_w ZoXr && Ordm Ord àn§MmdrU & Û¡VmMo ^mZ ZdVo

OJr && gwImMo d¡am½` XmoKo {daŠV OZr & {Zer Am{U nmUr §Jbo ZdVo &&hmoË`m oH$mH$ma CnmX ZdVr & XmoKo oH$ Xw:Ir ñZohmW} && ñZohmiw H¥$dmiw hmoVo

kmZr AMi & oH$m oH$ ni J_w Z|Xr && åhUo _wŠVm~mB© XmoKohr AdrQ> &Ah§VoMr dmQ> nS>br ZdVr &&

179

Oo oH$s H$amdo Vo oH$ H$ar & XmoKm Cn_m Xwgar OJr ZdVr && Eogr À`ma wJ|

AmMi AmT>i & oH$éno {demi dmT>rZbo && oH$m§Vr hmoVo _ZmÀ`m oH$mV| &_m oZo Û¡V Ama§ rbo && oH$ oH$mMo earar hmoVo H«$sS>V & {Xdg Am{U amV Cn_mZdVr && bmdÊ`ñdénr _m`m OJÁOmoVr & Vo H${Zð>mMo hmVr gmnS>br &&

ghOm_Ü o VwQ>o Xmohr ñZohbmo & _mPo Am{U VwPo dmT>rZbo && OÝ_br Vo H$mirCnmYrMo gma & Û¡VmMm nma Z H$io VoWo && åhUo _wŠVm~mB© Ombo ñZohMmoa &

nmS>rbo A§Va oH$m§Vmgr &&180

doìhmao _mVbo {df`mÀ`m bmo o & Cn_oahrV _mPo VwPo dmT>rZbo && oH$ oH$mdaoCZr nS>Vr & VoWo OmU CËnÎmr _oXZrMr && ñZoh Q>mHw${Z`m§ hmoVr CN>§Ji & Vo

nmhmo Ii~io Oim~§~ && oH$ oH$mda _ñVH$mMm _ma & nwéf ho AJmoMa

dodmXVr && {ZR>mdbo ZrR> oXrbo JJZ & OJÝZmWmMo nmZ S>m|b{dbo && ~miËdoH«$sS>o ñdm_r hm AmZm_ & Ë`mMo Ìmgo MaU {PS>H$mdtbm && §Jbo _ñVH$ XmohrMo

OwZmQ> & _m`m _Y Q>oH$ dmT>rZbo && åhUo _wŠVm~mB© Xmohr CñdmgmZo & adr Zmam`UoCS>drbm &&

181

darë`m AmYmao Yarbm AmMi & H«$moYo Vmo àÁdio VßV Ombm && _mPr g_m{YñV

dmMoMr Q>H$ir Ü`mgo Y[abr && AmI§S> YS>mS>r Z^r{M`m Ü`mg| & H$Yr gwQ>o

nme AYramMm && _mJ{b`m gwIo YwH$YwH$m H$ar & AmQ>monoZm Xmoar OÝ_m§VamMr &&

åhUo _wŠVm~mB© AmYr Ho$bo amÁ` & AmVm dmQ>| bmO XarÐmMr &&

174

dar Imbo nmho OoWo VoWo AmT>io & Zmgrd§Vm ZmVio JwénwÌm && OmVmo OmVmoåhUo nmho Ë`mOH$S>o & d|MrVgo IS>o Ë`mÀ`m Xw:Io && ZmZm àH$marMr Ho$br

a§OdZ & V[aVmo Ë`mMo JmUo {dgaoZm && B©N>rbo Vmo XoVmo nS>m`m drga & hmMr{Za§Va VoMr dmho && Ë`mOdrU `mMo Z {\$Q>oMr nmaU| & H$m` a§OdZ Om` OZr

&& åhUo _wŠVm~mB© bm§Mmdbo _Zr & AMoVZ YZ H$ñ`mgmR>r &&175

Ë`mÀ`m amJo amoJo Ord Ordm Im o & Var `m{M Im o YS>mS>r{V && OR>am½Zr_Ü onini nmdH$ CR>| & Z Mb|Mr ~mo mQ> _m |nmgr && Om|dar ho N>m`m VidQ>r

Xrgo & V§dar H¡$Mo A^mg ^mgm oVo && Moï>rbm _m oZo CËnÎmrÀ`m nmeo & AmeoMr{Zamg oUo H|$br && Kmbw{Z`m S>moim H$ar ZmZm a§J & _m o{M`m g§Jo Moï>o CR>r &&AmnU M_Ho$ M_Ho$ {VÀ`m ^`m & wVr wV H$m`m XMH$drbr && åhUo _wŠVm~mB©

AmnUMr ntJim & Kmbm KmVdoim `mMo hmVr &&176

OmB©Zm eara AmkodrU Iao & O§dar ho {dhao gÎmm~io && gË`mMo AgË` Ë`mMoË`mZo Ho$bo & «_o Amnwbo åhUw Z o && AmkoMm ì`mnma AmkoZo{M dmJo & AmnU

Ë`mMm bmo Yé§ Z o && Oar bmo H$é§ gÎmm Amnbr H$m o & ZmWrbo Vo dmh|Amnwë`m ~io && àH¥$Vr nwéfm Z _m`m bmo Ho$bm & Am§Jo CR>rZbm Amnwbr`m &&CÝhmitMr A «o H$sVr oVr OmVr & H$moU Ë`m§Mr I§Vr H$é§ nmho && V¡go `m

OrdmMo AYrV oUo OmUo & Vmo H$m§ `mÀ`m «_o _é§ nmhVmo && åhUo _wŠVm~mB©Ambo V¡go Jobo & Zmhr Vo amhrbo I§Vr_mOr &&

177

aMmo{Z`m KQ> H$maU Vo CËnÎmr & O¡gr CXH$s _mVr {déZr Om o && nmÊ`mMm

~wS>~wS>m nmÊ`m_m{O §J & Vd H¡$Mo Va§J O_w nmhmVr && Eogr _m`m VZw~rOmMr

dmoVrbr & bQ>Š`mMr ^mgbt ñdßZdV && {df`mMr ^mopŠV Am{XnwéfmMr

Page 128: muktabai- 2nd Edition

254 255

AY_nUo a_Vr {df`Mmoa && åhUo _wŠVm~mB© A_§Ji \$i & ZmemMo ho _wi

{dñVmarbo &&186

Zmhr Ë`mbm Y_© d¡am½`mMr ñN>rVt & _J {H«$`mH$_} dmT>drbr && AmYr {nÌnmQ>H$ar{V qnS>XmZ| & dar Jo{b`mMm Y_© {dñVmarbm && Z Om` dar Aml_m nmdVr &Zmhr Ë`m§Zm JVr `mdrU && _ñVH$mMr CËnÎmr {dfmXmMo Ka & amhrbo Oo Oha

B§{Ð`mMo && Ë`mÀ`m _Xo dodmXVr {ZOud H${idao & _m o{M hr {MÌo {d{MÌmAm§Jr && Vo Vmamd`m AmZm_mMo Zm_ & Am§Jr ghO ào_ CR>rZbo && gXm d«V Zo_

Ago A§~éer & gmYZ ÛmXgr nd© Amb| && Xwar Xwamdbm ñdénm{M`m ào_o & VoZmam`U JwOmdrbo && AmVm§{M I§S>rVmo oUo OmUo eŠVr & H$m © `mÀ`m hmVr KoZo

Amho && åhUo _wŠVm~mB© CR>mdbm \$m§e & Zmam`U Xwdm©g hmoCZr Ambm &&187

ñdénr J{iV nÌ VwigrnÌ OmU & gmoS>rb| nmaU OÝ_YmHo$ && Ood{d AmbjgmYr`bo d«V & Vmo hm Vdm©g A§Vagmj A§Va OmUo && ñdén ñd_oim CR>rbmAVrË` & Amåhm§drU d«V gmo{S>bo H¡$go && Amåhr AmX_Ü o Ëdm§ AJå o Omdo &

H$moUm{M`m Zmdo nma hmogr && Am_wMr hr CËnÎmr Cnm`m H$maUo & Amåhm{dUnmaUo gwQ>o H¡$go && Yamdo H$moÊhr gmoS>mdo H$moÊhr & {ZObm éfr Amkm Ë`mMr &&

MmoéZr Û¡V Ama§{^bo & nmhm`mgmR>r Xmhm OÝ_ Yar && åhUo _wŠVm~mB© JwéXodam`m & VnoMr drb`m éfr Jobo &&

188

hmoCZr H$mgm{dg H$m` AÝ`m` Ho$bm & _m§ ZH©$ _O Ambm OÝ_H$mi && H$m`gËVodrU Amdkm Ho$br & Amåhm H$monr obr Jwé_wVu && Zmhr AÝZnmUr ^jrbm

ndZ & _m§ VoUo nmaUo darï> Ombo && Oo§WwZr`m§ Ambmo Vo nmaIo Amåhmgr & EogoVwåhr A{^imgr naX«ì`mMo && namÀ`m YZmMm lmno KoVm ^mJ & E|gm _m`m bmo

dmT>rZbm && _m oÀ`m oH$m§Vo PmH$drgr g_mYr & Xwdm©g Xw~©wÕr H$Hw§$ Ambm &&b{Q>Ho$ _m oMm Xmdrgr bmo AW© & `m Xmofo emnbm ho Vwbm && H$idirVm§ A§Var

Am{XZmam`U & VwOgmR>r OÝ_ AmnU dmhþ§ && åhUo _wŠVm~mB© _m`m _X_mgr & hoì`mnr Vr Ë`mgr OÝ_ hmoVmo &&

§Jdrbr H$moÊhr & AdbmoH$Z OZr VoUo Ho$bo && _mPo ào_ Zobo KoB©Z Ë`mMm

àmU & emñÌmMr H$sU} dem©dbr && MoVë`m nwéfmVo H$moU H$ar em§V & _m oZoOJÝZmW e¥Vm Ho$bm && _mar`br hmH$ gmoimda gÌmdr & Vmo AZm_ Jmogmdr

IwUmdrbm && åhUo _wŠVm~mB© VoUo gå` Ho$bm & Vo EoŠ` XmoKm§bm oH$ hmoVo &&182

dar Zmam`U AMi hm AYra & AJmoMarMo Xmoao bm|~drbm && Vit OJÝZmW

àH$memZ| dmJo & _m oZo {d^mJ dmQ>rZbo && YwnVr wMat naVr AJmoMar & ñdénVo IoMar Mm§Mar éno && em§{V hr _wÐm déVm nwéf Zmam`U & Ë`mbmhr XoIUo

Vmo{M Ombo && åhUw{Z JwénwÌm nmhmdm Zmam`U & AmnUmgrhr OmU| VoMr dmQ>o &&åhUo _wŠVm~mB© AJå` ho H$maU & gÁOZm nmaU g_mY Ho$br &&

183

àW_ hm nm`m {ZOJwO Xmdm`m Ÿ& _mJ© hoa`m AZoH$ Ho$bo && àW_ hm {eî` Jwé

A§~éer & XoIUo oH$Xrer d«VZrð> && VoUo {gÕ{gÕm§V harham Ho$bm & {dÚoZoñN>mnrbm ~«÷én && nwT>o ho CËnÎmr _m oMr o H$mZr & ~rO ~rOmMr CËnÝZrgm§JrVrbr && _m oZo Amkm _m{Ubr à_mU & d§Xrbo MaU gX²JwéMo && åhUo

_wŠVm~mB© KmbrVr àXjUm & Zmgrd§V H$maU {gX²Y Ombr§ &&184

hm `mo `moJ H$arVm bmJbm Cgra & _XmVo {dH$ma CR>mdbm && grOwZr`m nmH$nmdbm ZmemV| & Ë`mV OrdO§V \$ma Omb| && AY_mMr CËnÎmr _XmMr`m `moJo &

ñÌr oMo bmo o H$m__wVu && Ord Ordm Z dmoiIVr Ombr _§X_Vr & VoìhmñdénmMr dmoiIr H¡$Mr Ë`mbm && dmoiIrZmV gmYw ZoUVr d«V Zo_ & AY_mMoAY_ {dH$marbo && oCZr`m oWo hmoVr gmdYmZ & gwImMo ho J_Z Ho$bo hmoVo &&

ì`mo_mH$ma nmdVmo nmdbo Zo{V Zo{V & Ë`m ì`mo_mZo _mJwVr T>H$brbo && A§VabogwI nS>br åhUVr MwH$s & Ambr ZH©$bmoH$s nm` nmoQ>r && åhUo _wŠVm~mB© ho{M

oUo OmUo & Odar {dñVmamZo Zmhr Zobo &&185

N>m oMr ho _m`m Amgw§Mo hr ~rO & dmT>drbo VoO ñdénmMo && ñdénr ñdén AmhooH$mH$ma & _m`m «_Ûmao do{ï>bmgo && Z dmoiIrVr _m`m Z dmoiIrVr ZrVr &

Page 129: muktabai- 2nd Edition

256 257

erf©H$mImbr Ambm Amho. Vmo gd© ^mJ OgmÀ`m Vgm oWo XoV Amho.

(_wŠVm~mB©À`m A §Jm§ZmM \$ŠV oWo H«$_m§H$ {Xbo AmhoV.)

192

nyOm àXjUm Ombr n§M yVt Ÿ& Jwé X`mi_yVv X`m H$am && KatMo ^moOZ hmodmo

^bVo arVr & ^abo CndmgmMr I§Vr Zmhr O`m && boH$am Oo Ho$bo d{S>{b`m

nmo{gbo & Ambo Z Ambo Mdr XmXm && g§VgÁOZm Ho$br ñdmXZr ho agZr & Vo

dmTr>br agZr {Zd¥ÎmrMr && ho g_mYm oH$ ho ~mobUo AZoH$ & gm§JVrb g_W©

~miH$mV| && Amåhmgr Vwåhr Ho$bo n[adma & VmaH$ {dMma AmnUmnmgr && åhUo

_wŠVm~mB© n[adma H$ioZm & OoUo _m{P`m _Zm Yra hmo &&

*****a§Jm a§J ^mgo Va§JmMo _rg| & AÑí`mMr H$Ug| Ñî` Ombr && ZìhVm Am§Jmg§Jo

g§J Ombm VoWo & nmUr`mMm Amn {Zd{S>bm && Amnm{M o nmoQ>r OÝ_bm AmnU &

ZramMo {ZJw©U ñWmnr obo && ~rOmMm ›H$ma ~rOmMr ho _m`m & Va H$m§ Om{V

b`m gm§J _O && nmÊ`mMo ho A « {ZJw©UmMr N>m`m & Va H$m§ OmVr b`m gm§J

_O && {Zd¥{ÎmXod åhUo Amä`mgmÀ`m R>m`m & Va H$m§ Om{V dm`m§ ~mobUr ho &&

193

AUw CZr gma Á`mM| Ë`mZt nmhmd| & Ow{Z`mbm Zdo§ åhUw§ Z o && Ama§J CJdo

Va§J _mdio & am{hbmo {Zdi {ZOê$n && {Xgo Vo Zmgob Am^memMm ^mg & {ZJw©U

h§g {ZJw©UmMm && Amn AmnUm§V AmoiIrb Ooìhm & IwU amhrb Voìhm

XoIÊ`mMr && Voìhm nwéf N>m`m gË` H¡$gr hmoVr & Á`mMr Ë`mZo epŠV

AmQ>mo{nbr`m§ && åhUo _wŠVm~mB© AUw d Agob {MÎmm & {dZmoXo nwgVm§ AmdS>rZo &&

*****YÝ` Ë`mMr _m`m YÝ` ho ÌrJwU & YÝ` Vo nmdZ Zm_ Omb| && Zm_o{M nmëhmi

Zm_o{M {T>gmi & Zm_o H$idio _m`m Ë`mMr && Zm_|{M àH¥${V Zm_o Ambr

Ü`mZm & Zm_ h|{M Amåhm OrdÝ_wŠV && Zm_ Amåhm§ gma Zm_o{M ^OZ &

Zm_o ho _hmU {dñVm[abo && {Zd¥{ÎmXod åhUo Zm_oMr H$idim & Zm_ hm

{Oìhmim A_¥VmMm &&

189

AWm© AW© H$ê$Z gm_moIrbo ^JdmZo & A§~éfrMo AmgZ A_a Ho$bo && ~aogm§VmoS>rbo _m o{M`m nmem & Amåhr emoYw Xrem «_ZoÀ`m && nmhþZr`m Vn Ombm

gX²JXrV && ~am VwPm AmW© nyU© Ombm && Hw$_©Ñï>r Ho$bo gmYw AdbmoH$U & VmoMrOir OmU AdVma Ombm && dé{Z Ñ{ï> Ho$br ~rO VidQ>r & Oo AmXCËnÎmrdQ>d¥jmMr && H¡$ñ`m _mÂ`m emIm {dñVm[aë`m dar & ñdénmMr gmar

AdbmoH$sbr && AmJå`mgr Jå` VwÂ`m AmYmamZo & dmirbr Oo AmnU Vwåhrgodm && Oim_Ü o Amåhr Vir Agm Vwåhr & nmirbr Oo MaUr AdrQ> H$am &&

åhUo _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmXodm Am§S>r & ho hm§S>m{Vbo hm§S>r {déZr R>obr &&190

àW_ Oo Am§S>o à{Vq~~ _mPo & _m`m Am§S>o XwOo CËnÎmrMo && {VO| Am§S>o g_wi_mPm ~«÷Jmoi & nyU© _m`mOmi ~rO _mPo && dS>çm OJÝZmW ew§ {Zew§ XmoÝhr &

{Oderd CËnÝZr ~rO _mPo && A§~éfr Xwdm©g Am{XZmam`U & ho {Xì` AmgZOmU ~rO _mPo && Jmirbr Oo Am§S>r VwPr o VidQ>r & Ywn g_wÐmMo dmid§Q>rnmiZ H$ar && åhUwZr H$_©Ñï>r H$amd`m H$maUo & AmnË` ñdY_©o gm§Sw> ZH$m &&

åhUo _wŠVm~mB© nVrV nmdZ & AmXJwéZo OmU X`m Ho$br &&191

doï>rbr Oo _m`m Vo{M {dîUwén & AZmWmMm ZmW CX` Ombm && V`m d¥jmMrHo$br hr àmW©Zm & AUw_mZrbo OmUm ~«÷m§S> VoUo && dQ>mMo| goOmar R>|drbm Vmo

Hw$_© & g¥ï>r ñdY_© dmT>drbm && AMi hm g_wÐ dar CM§~io & åhUw{Z hm{T>gmi ñWmnr`bm && OwZmQ> Hw$_§S>b CJ{dbm VoUo & nm o nwamVZ {Xgmo Ambo&& Zìho ho Zìho Xmhr AmdVma & OwZmQ> hm doìhma Zm{Wbm Ago && gmJar nd©V

~wS>Vr ^aVr doio & gabr`mg _wi CKS>o hmoVr && åhUo _wŠVm~mB© OwZmQ> Zm§XUo& ho Am{XZmam`U| H$éZr R>obo &&

*****

kmZ~moY J«§WmV "g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo' hm ^mJ Ambm Amho. Am{U VmoM

^mJ _w_wjy _mM© 1927 À`m A§H$m_Ü o lr{Zd¥{Îm-_wŠVmB© g§dmX `m

Page 130: muktabai- 2nd Edition

258 259

dmQ>o && åhUo _wŠVm~mB© {dgê${Z gyÌYmar & {Xdgmbm amÌr åhUy Z o &&

*****d¡ dmMo JyT> VZyÀ`m {dH$ma| & Amnwë`m {dMmao AZw {db| && \$im\w$bm{dUd¥jm

H¡$Mr emo m & g_m{YdrU `moJm arK H¡$Mm && ^ŠVr{dU _wpŠV H¡$Mr ho gmXa &

epŠV{hZm{g CÎma åhUy H¡$go && ^OZm{dU ào_ oB©b H¡$go A§Jm & Va§Jm{dU

g§Jm oQr> H¡$Mr && nmhmÊ`m{dU XoIUo H¡$M| oVo Ü`mZm & XohmdrU àmUm dmoiIr

H¡$Mr && {Zd¥{ÎmXod åhUo AmH$ma {dbmgo & Vmo Zmg{b`m Zmgo gd© ~mB© &&

197

~rOmdrU d¥j H¡$Mm Vmo nmëhmi & àmßVr{dU \$i oV| H¡$M| && _¥Ë w Zmht VoW|

_wpŠV H$moUo dhmdr & H$ënZm hr Zdr ñWmny§ Z o && Omb| g_mYmZ VoW| H¡$M| ào_ &

A§Jm A§JnU _wH$bo XmXm && Q>m{H$ë`m Cnm{Y VoWo H¡$Mr ho g_m{Y & Jwø åhUVm§

doXt _m¡Ý` Ho$b| && \w$Q>br ~wX~wX| ZmemMt {dbmg| & Ë`m§V ~«÷ H¡$g| _mdib| &&

åhUo _wŠVm~mB© nmhmÊ`mÀ`m hmVmoQ>çm & ào_| XmXm H$mQ>çm H$dQ>m{ië`m &&

*

AmT>ib| _O Wam[ab| _Zr & Ë`m dmgZm øm H$moUr {_Ï`m Ho$br && eãXmdrU

JyT> ooV| H¡$M| ê$n & åhUy{Z oH$m§Vm OmU| Amb| && ~moYH$ hm Ord emoYH$ Vmo

{ed & Xmohr{dU Cnmd _§X Ombo && aí_r{dU H¡$Mr gy m©bmJr emo m & kmZm{dU

à^m \$m§Ho$ H¡$gr && boÊ`m{dU ZJ ZQ>dmdo H$moR>o & A§J|{M {ZKmoQ> Amnw{b`m§ &&

{Zd¥{ÎmXod åhUo XmVm V§d _mJVm & Amnwbmë`m AWm© {gÕ Ombo &&

198

{dH$ënmMm JwU H$moÊhm Var gmho & åhUw{Z Xodam o§ {Y:H$m[ab| && {Z:g§Jm{g g§J

ZbJo V| H$ënZm & yg Q>mHw${Z H$Um§ gm§ m{ib| && V¡go Ord{ed H$[aVr «_Um &

OmJ¥VtV ñdßZm ZoQ>mdbo && XmVm hm _mJVm Vmo{M Ë`mbm Ombm & nwéf Ë`m Xmohrbm

ZmVio Vmo && åhUo _wŠVm~mB© VrúU ho eñÌ & V¥UmMo ho eya R>ê$ nmhVr &&

*****{dídmMm O{ZVm gIm {dídoída & Ë`mMo{Z AmH$ma {ZQ>mdbo && A «m_wi| N>m`m

{XgVr Va§J & _m`m OmU A§J Am{XnwéfmMo && gË` ho hr aí_r gË` hm hr

194

_Z _m`m Zìh{V V¡ H¡$Mr àH¥${V & Zm_ gma {MÎmt AUw {db| && {Z{d©H$ma

JwO AUw {db| AmYr & Zm_ Voìhm§ H$Yr R>o{dbo hmoV| && Zm_{M ho M`m©

gm§Më`mbm _wi & Zmhr Vèhr ~«÷m§S>Jmoi Zm_ H¡$M| && AmË_mam_ Zm_

~mobË`mV _wZr & dmoi{Ië`m PUr Zm_ H¡$M| && åhUo _wŠVm~mB© hmVmoQ>rÀ`m

ZoQ>m & dmar`mbm Moï>m bmD$ Z o &&

*

_O oH$ JyT> _m`m _moR>r ^br Ÿ& oH$m{M ho Ho$br§ n§M yVo && {Vhr `m JwUmZ|

ZQ>br {dbmgo & {VÀ`mZ| àH$me XoIÊ`mMm && {VÀ`mZ| gmYZ| dmT>rbt ñdhrV &

{VÀ`mZ| Amdmar arK Ombm && {V{M`mZ| gy © {V{M`mZ| AmH$ma & {V{M`mZ|

gd}ída dmoi{Ibm && {V{M`mZ| g_m{Y g_mYmZ Omb| & gÁOZmZt Ho$b| _m`m

JyT> && {Zd¥{ÎmXod åhUo _m`m ho g§Mbr & Vo Zìho H$m§ Amnwbr dñVwê$n &&

195

Ooìhm§ nm§Mr JwU oH$m nwéfmR>mB & _m`m V|ìhm H$m§hr ^mebr hmoVr && oH$m

gËdJwU| Amnwbog| Ho$b| & _m o{g VoWrbo H$m` R>md| && M_©MjyM| ho gm§JVm§

XoIU| & _m`m~rO H$moUo {dñVm[ab| && _m`m N>m`m XmoÝhr Om`mMo ^m§Jma & Ë`m§V

H$m gd}ída {dê$ nmhVmo && ZoUw§ Vw_À`m AmWm© AUw {db| ^bo & A_¥Vm{g Ho$b|

H$Sy> XmXm && åhUo _wŠVm~mB© àH¥${V gmYZ & Om`mM| ZrYmZ nS>ob VoWo| &&

*****gÎmm gyÌYmar ~¡gbm {ZíMi & _m oMm H$m§ Ioi dmIm{UVmo && OoW| N>m`m Amgo

VoW| nwéf Xrgo & H¡$gm dé{Z CXmg åhUw Ë`mbm && {Zd©amMm ^mg ~mobVrg

~mB© & N>m`m VoW| Amho nwéf dmQ>o && Xn©UmMo A§Jr nmhmVm AZoH$ & H$emZ| AÛ¡V

åhUy Ë`mbm && {Zd¥{ÎmXod åhUo Xrn VoW| N>m`m & nwéf VoW| _m`m bmJbr Amho &&

196

ñdm_r X`m_y{V© ñdVm A§Va§J & H¡$emgmR>r Va§J gË` Ho$b| && g§J«m_r eyamZ| H$mTy>

Z o A§J & AUw dm{g Z§ J bmJo oU§o && AgË`mMo R>m`r§ gË` _oidrVm§ & gy ©

Q>mHw${Z KoVm Xrn hmVt && e¥§Jm[abo _T>o ZmZm Ab§H$mao§ & H$m` Ë`mbm Ia| boU|

Page 131: muktabai- 2nd Edition

260 261

{Zd¥{ÎmXod åhUo Iam ~m§Ybm oUo & Eogm Ord| «_ Y[abm Amho &&

201

Vihm{VÀ`m nmÊ`m§V _wI {Xgo Ia| & Ë`m§V H$m§ KmJa ~wSy>§ nmho && ZImdar q~Xwg§Mb| OrdZ & VoW| H$m` ~«ôå`mZ| H$_© ë`mhmd| && H$m_H«$moY PQ> ho H$ënZoMr

~mYm & Û¡V Amnwë`m OmJm CX² db| && Vd _aUmMr ì`Wm ghO ì`m{nbr Xohr§ &Od AZw d Amnwbo R>m`t Ambm Zmht && åhUmo{Z gwImMo Jm¡ß` {Jdgmd| &

XJS>mg§Jo Ord| OmD$§ Z o && åhUo _wŠVm~mB© `mMo ~m§Ybo ìhmdo & _J A{dZmemM§oJmU| Jmd| H$mem &&

*****EŠ`m {Xdgm_mOr KS>r_moS>r XwZr & Eogo {VObm H$moUr {eH${dbo &&`moJmMmam_Ü o§ hmoVm {Za§OZr & {df` Ë`mbm H$moUr {eH${dbo && ê$naoIo{dU

hmoVm Vmo {ZnwU & `m{g AÝZ «_ bm{dbm H$moUo && gË`mgË` ~mobmd| ~mobU| &Eog| H$m` H$maU nS>b| hmoV| && _wŠVr JVrMr gmYmdr hmVmoQ>r Ÿ& H$moR>o H$m o JmoR>r

wwbwZr Jobr Ÿ&& {Zd¥{ÎmXod åhUo _m`m gd© gmYZ & {OZ| na~«÷ Eog| Ho$b| &&202

nmÊ`mMm nmZ~wS>m nmÊ`m§V MoîQ>m H$ar & hm {ZíM` {ZYm©ar AdYmamdm &&_m oMo dëb^ am§OUmeoOmar & KQ> KQ>mdar bd§S>rVgo && am§OUmMo nmUr

am§OUmV{M ^ar & bd§{S>Vm _mKmar KS_moS> Ombr && V¡go {Odm {edmMo~wX~wX H$maU & gË`mM| `mZ| AgË` Ho$b| && åhUy{Z H$maU ^jmd`m _yi &Ord Ordm g_yi AmQ>{dbo && ê$naoIm H$maU {dfmXrM| _yi & Oi Oim§V

H$ëbmoio Eogo Omb| && åhUo _wŠVm~mB© Moï>m gmaénr & _m`m OmU H$Urg¢YdmMr &&

***************

^mZy & gË` hohr VZw ^mgm Ambr && JwUmMo nmëhmi {dñVmarbo JwU| & JwU|{M

{ZJw©U ^mgm Ambo && JwUo{M ñdê$n JwUmdbo _O & JwU| ho ñdVoO ^mgm

Ambo && {Zd¥{ÎmXod åhUo JwU gma {dYmZ & JwU|{M ^JdmZ ^mgm§ Ambm &&

199

^mgm Am^mgmM| H$m` oW| H$mO & H$ië`m JwO bmO oU| dmQ>o && _m`m g§Jo

Va§J H$m` H¡$Mm AmW© & {MÌmMm àVmn dmZy§ Z o && ^mgo ^mgmdb| Ah§H$mamMo

hoV| & EoHw${Z`m _mV ñdßZr{M`m && Jwø| JyT> oU| R>o{db| bnyZ & Zm§d `mbm

H$mooU| R>odmd| oW| && ~mnwS>m hm JwU ~mnwS>r hr VZw ~mnwS>m ~mo mQ> dmhþ Z o &&

åhUo _wŠVm~mB© Zmht _m`mJwU & bm{dbo bm§N>Z ñdê$nm{g &&

*****Am_moImMr PmS>| {dñVm[aë`m emIm Ÿ& V¡go Amåhm§ AWm© doX Ambo && nO©Ý`mMo

~rO g_wÐt ho ^[aVm & V¡go Amåhm§ AWm© lw{V Amë`m && BÀN>oM| ho \$i

AZw {db| {MÎmm & V¡go Amåhm§ AWm© {gÕr Amë`m && gmYZmM| ~rO nwT>rb

ñdhrV & V¡gr Aåhm AWm© {dÚm Ambr && gmYZmM| ~rO H$ënZm ho _Zt &

Amåhm§ AW} ñdm_r CR>mdbm && {Zd¥{ÎmXod åhUo {eî`mMr H$ënZm & Vo nwadm`m

Vwåhm§ {dMm[abo &&

200

doXmZ| øm {dÚm hmoVr Oar gma & Var H$m§ doìhma nmëhmiVmo && gmJa ^[abZ|

nS>Vr nO©Ý` & Var H$m§ JJZ Adbmo{H$Vr && qMVoMr AqMVm H$ënVê$Zo§ hmoVr &

Var H$m§ eaU OmVr gX²Jwébm && XJS> qMVm_Ur h[aVm Oar qMVm & Var H$m§

{ZKVr _mWm§ A_¥VmÀ`m && \$im loð> \$i em§{V Vo{M {dÚm & gmYZm{dU d§Úm

hmo{V H¡$gr && åhUo _wŠVm~mB© ñdm_r X`m_y{V© & nwgmd`m {MÎmt AW© hmoVm &&

*****gwImM| gma CËnÎmrM| _yi & Jmo{Oa| g{bb A{dQ> g§Jo && Eogo AmgVm§ AmdrQ>

A§Var§ & Var H$m§ earat IoX dmhVr & _aUmMr ho qMVm bmJbmho Kmoa & Eog|

{Za§Va Am{Wb| Amho && gVmgV H$_} {b{hbt ~«÷`mZ| & h§o Iao§ qH$dm «_

Amho _mVo && Xohm{g XwK©Q> H$m_ H«$moYmMo PQ> & ho Ia| H$s§ ImoQ>| gm§J _mVo &&

Page 132: muktabai- 2nd Edition

{d^mJ Mman[a{eï>

Page 133: muktabai- 2nd Edition

264 265

nyd©OÝ_r _wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag( _wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ `m àíZmMm {M{H$ËgH$ {dMma )

_wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§À`m oQ>rMm AÝd`mW© H$gm CbJSVmoVmo `mMm {dMma AmnU "Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm' `m àH$aUmV Ho$bm.

nU hr CH$b AmOda Pmbr Zgmdr Ë`m_wio _wŠVm~mB© XmoZ Agmì`mV Ago{dMma àg¥V Pmbo hmoVo. `mg AmYma hmoVm S>m°.am.qM.T>oao `m§Mm Jwé_mD$br1989 À`m A§H$mVrb "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' hm boI ! `m g§nyU© boIm_Ü oJmoaj{eî`m _wŠVmB© `m kmZoída^{JZr Agboë`m _wŠVm~mB©nojm {^ÝZ AgyZJmoaj{eî`m _wŠVmB©Mm nwT>rb OÝ_mVrb AdVma åhUOo kmZoída^{JZr_wŠVm~mB© Ago _V boIH$mZo _m§S>bo Amho. nwT>rb H$mimV AZoH$ Aä`mgH$m§Zr`m boImMr XIb KoVbr Amho. `m boImÀ`m {damoYr _V Zm|X{dÊ`mgmR>r H$mhmoB©Zm nU `m boImMm AmdOy©Z CëboI BVa boIH$m§Zr Ho$bobm AmT>iVmo.EdT>oM H$m` nU {dídH$moeH$mam§ZrgwÕm `m Jmoï>rMr XIb KoVbr Amho. `mboImV BVHo$ nwamdo {Xbobo AmhoV H$s Vo nmhÿZ Aer Ia§M EImXr Jmoaj{eî`m_wŠVmB© Agmdr Agm ^mg {Z_m©U hmoVmo.

"Jmoaj{eî`m _wŠVmB© Am{U kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© `m {^ÝZ AmhoV'`m _VmH$S>o nmhÊ`mMr àñVwV g§emo{YHo$Mr Ñï>r AJXr ñdV§Ì Amho. `m XmoZ{d{^ÝZ _wŠVm~mB© ZgyZ Ë`m XmoKrhr EH$M hmoË`m ho {gÕ H$aÊ`mBVnV nwamdmCnbãY hmoD$ eH$Vmo. Am{U Ë`mMmM {dñVmamZo {dMma `m àH$aUm_Ü o H$ê$.

"{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV S>m°.am.qM.T>oao H$m` åhUVmV Vmo{dMma AmYr g_OmdyZ KoD$.

1 {ed`mo{JZr _wŠVmB© - `m boImV åhQ>bo Amho,

""kmZXodm§Mr H${Zð> ^{JZr Agboë`m `m _wŠVm~mB©Mr Jwéna§nam Am{XZmW -_Ëñ |ÐZmW - JmoajZmW - J{hZrZmW - {Zd¥{ÎmZmW - _wŠVm~mB© Aer Amho,

Ago gdmªZm n[a{MV Amho. `m~m~VrV g§e`mbm _wirM OmJm Zmhr. na§Vw_wŠVm~mB©À`m na§naoV Oo AZoH$ _amR>r J«§WH$ma hmoD$Z Jobo, Ë`m gdmªZr AJXr

EH$_wImZo _wŠVm~mB©bm JmoajZmWm§Mr {eî`m _mZbo Amho......nwÊ`mnmgyZ

Page 134: muktabai- 2nd Edition

266 267

fQ²>ñWb ({dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i) Am{U brimM[aÌ `m§ J«§WmÀ`m AmYmao

Ago _V _m§S>bo Amho H$s, "_wŠVm~mB© hr {dX^m©Vrb AMinyaMr amOH$Ý`m, VrXwX£dmÀ`m \o$è`mV doí`m ~Zbr. `moJm`moJmZo amOm {dH«$_m{XË`mMr Om`m ~Zbr.

^Vw©har `m Amnë`m {XamÀ`m `moJm_wio {Vbm JmoajZmWm§Mm AZwJ«h bm^bmAm{U Vr dmñVì`mgmR>r lrnd©Vmda, lre¡ë`mda gmYZm H$ê$ bmJbr. Ë`mVMXrK© H$mi bmoQ>bm. `m _Yë`m H$mbmdYrVM {VMr (d`mod¥Õ _wŠVm~mB©Mr)

_hmZw dr` MH«$Yañdm_ter oQ> Pmbr. ho gd© Á`m _wŠVm~mB©Mo dU©Z Amho Vr_wŠVm~mB© Iar Jmoaj{eî`m Amho Am{U Vr kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©Mm

nydm©dVma hmo .'4 ^V¥©harMr _wŠVm~mB© hrM Mm§JXodm§Mr Jwé - ^Vw©harMr

_wŠVmB© hrM Jmoaj{eî`m _wŠVmB© AgyZ {VZoM Mm§JXodm§Zm AZwJ«h {Xbm hmoVmAgo à{VnmXZ nwTo "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV Ambo Amho.

5 Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hr kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©Mmnydm©dVma - "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© Am{UkmZoída^{JZr _wŠVm~mB© `m§Mr gm§JS> KmbÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho. Vmo Agm,

""Mm§JXodm§Zm ~moY Ho$ë`mZ§Va JmoajZmWm§Mr {eî`m AgUmar Vr d¥Õ `mo{JZr{Xd§JV Pmbr Agmdr Am{U Ë`mM doir _hmamï—>^a JmOV Agboë`m

kmZoída_§S>imVrb ~mb`mo{JZr _wŠVm~mB©bm Ë`m§Zr Jwé åhUyZ ñdrH$mabrAgmdr. Zmdhr VoM, `moJm{YH$mahr VmoM......AmÚ _wŠVm~mB©À`m `moJmMm

g§dmX Ë`m§Zm `m {ÛVr` _wŠVm~mB©_Ü o AmT>ibm Am{U åhUyZM Ë`m§Zr {VMmgd© mdo ñdrH$ma Ho$bm AWm©V AmÚ _wŠVm~mB©Mm nwZamdVma åhUyZM. AmÚ_wŠVm~mB© _hmamï—>mV AënH$miM am{hbr Agmdr Am{U Mm§JXodm§Zm ~moY

H$aÊ`mdmMyZ {VÀ`m OrdZmV _hmamï—>mer g§~Õ Aer H$moUVrM KQ>Zm KS>brZgmdr. Ë`mM_wio {VÀ`m {eî`na§naoZo gmam _hmamï—> ì`mnbobm AgyZhr {VMr

ñ_¥Vr _hmamï—>mV bmon nmdbr. Iao åhUOo {VZo Amnbo gd© VoO kmZoída^{JZr_wŠVm~mB©À`m R>m`r g§H«${_V Ho$bo. Amnbo gd© lo {VZoo Zì`m _wŠVm~mB©bm

g_{n©V Ho$bo.'' 4

_wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§À`m oQ>rÀ`m àH$memV darb gmè`m

~èhmUnya-gwaVon ªV Am{U nmZIoS>nmgyZ ~obIoS>n ªV ngaboë`m AZoH$ na§nam

EH$_wImZo Ooìhm _wŠVm~mB©bm JmoajZmWm§Mr {eî`m _mZVmV, Voìhm Amnbo _Zg§ «_mV nS>Vo.'' 1

_wŠVm~mB©Mr na§nam {Vbm JmoajZmWm§Mr {eî`m _mZVo Am{U _wŠVm~mB©_mÌ ñdV:bm {Zd¥{ÎmZmWm§Mr {eî`m åhUdVo. hr `m XmoÝhr_Ü o V\$mdV Amho;hr dñVwpñWVr Amho. `mMo {ddaU S>m°.am.qM.T>oao `m§Zr H$go Ho$bo Amho Vo nmhÿ.

""dmQ>Vo, {Zd¥{Îm-kmZXodm§gmaIo {Zd¥{Îm {Z kmZmMo nwVio ~§YwËdmMoZmVo KoD$Z g_moa dmdaV AgVmZm, hr _wŠVm~mB© Ë`m§Zm S>mdbyZ - EdT>oM Zìho

Va Ë`m§À`m Jwébmhr S>mdbyZ JmoajZmWm§Mr {eî`m H$er ~Zbr ? `m _wŠVmB©À`mH$mir JmoajZmW Va {dÚ_mZ ZgUma. _J àË`jmVrb A{YH$mar ì`ŠVr Q>miyZ

JmoajZmWm§Mm AàË`j CnXoe KoÊ`mMr nmir {Vbm H$m `mdr ? kmZXodm§Mr^{JZr _wŠVm~mB© hr Va {Z:g§{X½Y eãXmV Amnbo Jwé {Zd¥{ÎmZmW Agë`mMo

àH$Q> H$aVo, Va _J JmoajZmWm§Mr {eî`m Agbobr _wŠVm~mB© {VÀ`mnydu hmoD$ZJobobr AÝ` ì`ŠVr Va Zgmdr? Aer ñdm^m{dH$ e§H$m _ZmV CX` nmdVo.'' 2

2 "kmZn«Xrn' J«§WmMm AmYma - "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m

boImV XmoZ _wŠVm~mB©À`m H$ënZobm AmYma åhUyZ EH$ Xwgam nwamdm XoÊ`mVAmbm Amho. Vmo Agm H$s, ""_J _wŠVm~mB©Mo Jwé {Zd¥{ÎmZmW H$s JmoajZmW ?

H$s {Zd¥{ÎmZmWm§Mr {eî`m _wŠVm~mB© Am{U JmoajZmWm§Mr {eî`m _wŠVm~mB© `mEH$mM ZmdmÀ`m XmoZ ì`ŠVr AmhoV ? Jwé oXm_wio {Z_m©U hmoUmam hm

_wŠVm~mB©{df`H$ àíZ àmMrZm§Zmhr OmUdbm Agbm nm{hOo. kmZXodm§À`mZmWn§Wr na§naoVrb EH$ g§VH$dr "{ed{XZHo$gar' `m§Zr Amnë`m "kmZàXrnm'V`m àíZmMr gmoS>dUyH$ Amnë`m narZo H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm Amho. "nyd©OÝ_r

_wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag' bm^bm hmoVm Ago Ë`m§Mo åhUUo. `mMm AW© AgmhmoVmo H$s, Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hm {Zd¥{ÎmZmW{eî`m _wŠVm~mB©Mm nydm©dVma

hmo . lÕoÀ`m nmVirdaMr hr AdVmaH$ënZm _mZbr Var `m XmoZ doJù`m_wŠVm~mB© Agë`mMo {ed{XZHo$gatMo _V ñnï>nUo {XgyZ oVo.'' 3

3 MH«$Yam§Zm oQ>bobr _wŠVm~mB© Am{U ^V¥©harMr_wŠVm~mB© - "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV nwT>o XrK© {ddoMZmÀ`m AmYmao

Page 135: muktabai- 2nd Edition

268 269

OmVo. Jwé{eî`na§nam gm§JVmZm Á`m gX²Jwé§Zr AZwJ«h {Xbm Ë`m§Mo Zmd

gX²JwéñWmZr Ambobo AgVo. `mÑï>rZo {Zd¥{ÎmZmWm§ZrM _wŠVm~mB©bmZmWg§àXm`mMr Xrjm {Xbr Agë`mZo _wŠVm~mB©À`m A §Jm_Ü o gX²JwéñWmZr

{Zd¥{ÎmZmWm§Mo Zmd oUo ñdm^m{dH$M Amho.na§Vw AZwJ«h `mMm AW© "H¥$nm' Agmhr hmoVmo. _wŠVm~mB©bm

JmoajZmWm§Mr H¥$nm bm^br hmoVr `m AWuhr _wŠVm~mB©bm JmoajZmWm§Mm AZwJ«h

hmoVm Ago åhUÊ`mV oVo. EH$m {eî`mbm Ë`mÀ`m Jwéna§naoVrb nydm©Mm`mªMrH¥$nm bm^br Va Ë`mV dmdJo H$mhrM Zmhr Am{U Ë`m_wio `m XmoZ ì`ŠVr AmhoV

Aer g_OyV H$ê$Z KoÊ`mVhr H$mhr AW© Zmhr.D `m gd© àg§Jm_Ü o _wŠVm~mB© {Zd¥{Îm-kmZXodm§Zm S>mdbyZ

JmoajZmWm§Mr {eî`m ~Zbobr Zmhr. {Zd¥{ÎmZmWm§Zr {Xboë`m gmYZoÀ`mAmYmamda Am{U kmZoídam§Zr {ddaU Ho$boë`m kmZmÀ`m AmYmaoM _wŠVm~mB©Zr

nwT>rb Pon KoVbr Am{U Am{U Amnë`m g§àXm`mVrb _yinwéfmMm H¥$nmerdm©Xg§nmXZ Ho$bm Amho. AmUIr Ago H$s, hr H¥$nm \$ŠV ñdV:nwaVrM g§nmXZ Ho$brAmho Agohr Zmhr, Va JmoajH¥$noÀ`m `m dfm©dm_Ü o {VZo Amnë`m BVa {VÝhr

^md§S>m§Zmhr g_m{dï> H$ê$Z KoVbo Amho. åhUOo {VZo BVam§Zm S>mdbyZJmoajZmWm§Mr oQ> KoVbobr Zmhr ho ñnï> hmoVo.

D _wŠVm~mB© {Zd¥{ÎmZmWm§Mr {eî`m AgyZ {Vbm JmoajZmWm§MrH¥$nm bm^br hmoVr. `mVrb nydm©Ym©Mm CÀMma _wŠVm~mB© ñdV: H$aVmZm {XgVo

Va Ë`mVrb CÎmamYm©Mm CÀMma {VMr {eî`_§S>ir H$aVmZm AmT>iVmV.oWo EH$ Jmoï> bjmV oVo H$s, _wŠVm~mB© XoV Agbobr Jwéna§nam Am{U

Ë`m§À`m {eî`m§Zr {Xbobr na§nam `mV dñVwV: Vgm H$mhr oX Zmhr. JmoajH¥$nm

øm EH$mM dñVwpñWVrMo, _wŠVm~mB©Zo Ho$bobo ñnï>rH$aU Am{U {VÀ`m{eî`_§S>ir§Zr Ho$bobo ñnï>rH$aU `mV \$aH$ Agë`mZo XmoZ _wŠVm~mBªMr H$ënZm

àg¥V> Pmbr Agë`mMo Amnë`m bjmV oVo.{eî`_§S>ir Zo_Š`m H$moUË`m àoaUoZo _wŠVm~mB©bm Jmoaj{eî`m

åhUVmV `mMmhr {dMma H$aÊ`mMr Amdí`H$Vm Amho. {eî`dJm©Mr gd©gm_mÝ`_Zmo y{_H$m bjmV KoVbr Va Ë`mMo H$maU ghO bjmV oB©b. Amnë`m

{ddoMZmH$So>o nm{hbo AgVm, XmoZ _wŠVm~mBªMo ApñVËd _mÝ` H$aÊ`mgmaIr

n[apñWVr Zmhr Ago Amnë`m bjmV oVo. BVHo$ {Xdg `m oQ>rMo JyT> CH$bboZgë`mZoM XmoZ _wŠVm~mBªMm {dMma AmOda {Q>Hy$Z am{hbm hmoVm.

"{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV _m§S>Ê`mV Amboë`m gd© _wX²X² m§MmH$mhr doJù`m A§JmZo {dMma H$aVm oVmo H$m Vo nmhÿ. `m gd© _wX²X² m§Mm AmVmH«$_e: {dMmamV KoD$. darb gd© àíZm§Mr CÎma XoVmZm, _wŠVm~mB© - JmoajZmW

oQ>rMr H$mhr nmíd© y_r bjmV KoUo Amdí`H$ Amho.1 _wŠVm~mB©-JmoajZmW oQ> - Zm_Xodm§À`m narjoÀ`m

àg§Jr _wŠVm~mB©Zo Jmoamo~mbm Oo ~mobmdUo YmS>bo Vo ~mobmdUo åhUOo àË`jJmoajZmWm§ZmM {Xbobo Am_̧U hmoVo. (ømMm g{dñVa {dMma AmnU "YmS>m

~mobmdUo Jmoamo~mbm' `m àH$aUmV AmYr Ho$bm AmhoM.) _wŠVm~mB©Mo hoYJYJrV d¡am½` nmhÿZ Am{U {VMm {Z{XÜ`mg nmhÿZ Aì`ŠV AgUmao

JmoajZmW nmëhmiVmV, àH$Q> hmoVmV. JmoajZmWm§À`m AZw dmÀ`m `mWmnQ>Ê`m_wio VoWo CnpñWV Agboë`m gdmªZmM H$_r A{YH$ CÀM XOm©MoAZw d Ambobo AmhoV. nU Ë`mVhr _wŠVm~mB©Mo ñWmZ doJioM Amho.

JmoajZmWm§À`m WmnQ>Ê`mZo, Ë`m§Zr Ho$boë`m e{ŠVnmVm_wio _wŠVm~mB©gA_¥Vg§OrdZr CVy Amë`mMm AZw d Ambm Amho. JmoajZmWm§Zr _wŠVm~mB©g

àXmZ Ho$bobm hm AZw d åhUOo JmoajZmWm§Zr {VÀ`mda Ho$bobm AZwJ«h Amho.JmoajZmWm§Mr {VÀ`mda H¥$nm Amho ho XmI{dUmam hm AZw d Amho. `m ÑîQ>rZo

_wŠVm~mB© hr JmoajZmWm§Mr {eî`m Amho. (ømMm {dñVmamZo {dMma "JmoajoAZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm' `m àH$aUm_Ü o Ho$bm Amho.)

AmOda `m gd© àg§JmMo gyÌYma Jmoamo~m åhUOo Jmoam Hw§$^ma Ago

_mZbo OmV Agë`mZo _wŠVm~mB© Am{U JmoajZmW `m§À`m g§~§YmMm CbJS>m hmoVZìhVm. nU darb {ddoMZmdê$Z kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© hr JmoajZmWm§Mr

{eî`m H$er `mMr CH$b hmoD$ eHo$b.D "AZwJ«h' hm eãX XmoZ AWmªZr dmnabm OmVmo. EImÚm

ì`ŠVrbm gX²Jwé AZwJ«h XoVmV Am{U Ë`m g§n«Xm`mMr gmYZmnÕVr XoD$H$aVmV. `m AZwJ«hm_wio ì`ŠVrMm AÜ`mË_àm§VmV àdoe hmoVmo Ago _mZbo

Page 136: muktabai- 2nd Edition

270 271

Ordmbm Ooìhm g§àXm`mMr Xrjm bm^Vo Voìhm Ë`mMm ZdrZ OÝ_ Pmbm Ago

g_OÊ`mV oVo. ñdV:À`m gmYZoMm {dH$mg H$arV H$arV Ooìhm {eî` ñdV:gX²JwénXmda AméT> hmoVmo Voìhm Ë`mMm Vmo "kmZOÝ_' AgVmo. hr AmÜ`mpË_H$

n[a^mfm bjmV KoVbr Va {ed{XZHo$gatÀ`m darb åhUÊ`mMm AW© Amnë`mZrQ> bjmV oD$ eHo$b Am{U {ed{XZHo$gatZm Aem XmoZ _wŠVm~mBªMo ApñVËdgwMdm`Mo Zgë`mMohr bjmV oVo.

{Zd¥{ÎmZmWm§Mr {eî`m AgUmar _wŠVm~mB© Omon ªV {eî`ËdmÀ`mnmVirdaM hmoVr, gmYH$mdñWoÀ`m nmVirdaM hmoVr, Ë`m AdñWo_Ü oM

åhUOo nyd©OÝ_m_Ü oM {Vbm JmoajZmWm§Mr H¥$nm àmßV Pmbr Ago åhUÊ`mMmoWo hoVy Amho. JmoajH¥$no_wio n[aUm_ Pmbm Vmo Agm H$s _wŠVm~mB©Mm

AmÜ`mpË_H$ ñVa nmbQ>bm. {eî`ËdmMr nmVir Amobm§S>br Jobr Am{U_wŠVm~mB©Mr gX²JwénXmda AméT> hmoÊ`mBVH$s `mo½`Vm Pmbr. hm Omo OÝ_ hmoVm

Vmo "kmZOÝ_' hmoVm. Am{U `m kmZOÝ_mZ§Va _wŠVm~mB©Mo gmonmZ, {dgmo~m IoMaAm{U Mm§JXod ho VrZ {eî` Pmbo Ago {ed{XZHo$gar åhUVmV. åhUOo `m{VKm§Zm Ë`m _mJm©Mo AZwgaU H$aÊ`m{df`r _mJ©Xe©Z _wŠVm~mB©Zo Ho$bo Agmdo.

3 MH«$Yam§Zm oQ>bobr _wŠVm~mB© Am{U ^V¥©harMr_wŠVm~mB© - `m g§X^m©V {ed`mo{JZr _wŠVmB© `m boImVrb _V AmnU bjmV

KoVbo AmhoM. AmVm Ë`mMm {dMma oWo H$ê$. Ë`m boIm_Ü o dU©Z Ho$boë`m_wŠVm~mB©À`m OrdZmVrb KQ>Zm BVŠ`m d¡{MÍ`nyU© AmhoV H$s `m gd© KQ>Zm§Mr

OwiUr EH$mM _wŠVm~mB©À`m OrdZmV H$aÊ`mMm AQ²>Q>hmg H$m `mMm CbJS>mhmoV Zmhr. {dH«$_m{XË`mMr nËZr AgUmar _wŠVm~mB©, MH«$Yam§Zm oQ>bobr_wŠVm~mB©, JmoajH¥$nmàmßV Pmbobr kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© `m gdmªMr EH$Ì

gm§YoOmoS> H$aÊ`mMr Amdí`H$VmM H$m` ? Agm àíZ darb {ddoMZmdê$Z{Z_m©U hmoVmo. `m gdmª_Ü o H$moUVohr EH$ gbJ Ago OrdZgyÌ emoYVm oV

Zmhr. Ë`m_wio Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hr kmZoída{eî`m _wŠVm~mB©nojm doJirhmoVr ho _V _mÝ` hmoÊ`mgmaIo Zmhr.

D "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV "fQ²>ñWb' `m J«§WmMmAmYma KoVbm Jobm Amho. Ë`m J«§Wm_Ü o kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©à_mUoM,

gX²Jwé§Mr AmoiI H$ê$Z XoVmZm Amnbr Jwwéna§nam H$moUVm g§nÝZ dmagm

~miJUmar Amho ho gm§JÊ`m_Ü o {eî`m§Zm EH$ àH$maMm Jm¡admMm AZw d oVAgVmo. (EH$sH$S>o {Zd¥{ÎmZmW Am{U XwgarH$S>o JmoajZmW `m XmoKm§Mrhr

gmaIrM H¥$nm bm^boë`m) _wŠVm~mB© Amnë`m gX²Jwé AmhoV Ago gm§JVmZm{Zd¥{ÎmZmWm§nojm Ë`mH$mir {H$VrVar nQ>rZo gw{d»`mV AgUmè`m JmoajZmWm§À`mn[aM`mZo _wŠVm~mB©Mo ñWmZ {eî`m§Zr dU©Z H$amdo hr Jmoï> ghO

g_OÊ`mgmaIr Amho. Am{U åhUyZM _wŠVm~mB©À`m gmè`mM na§nam EH$_wImZoË`m Jmoaj{eî`m Agë`mMo gm§JVmV, hr Jmoï> oWo g§ «_mV Q>mH$Umar R>aV Zmhr.

D JmoajH¥$nm àmßV Pmë`mZ§Va _wŠVm~mB©À`m gmYZoZo EH$doJirM C§Mr JmR>ë`mMo OmUdVo. JmoajH¥$noÀ`m AmYmao AmVm {VMr nwT>rb

AmÜ`mpË_H$ dmQ>Mmb Mmby Amho. Am{U Ë`m_wioM Ë`m _mJm©Mo ñnï>rH$aUH$aVmZm, Ë`m AZw dmMm {ZX}e {eî`_§S>itg_moa hmoV Agmdm hohr

g_OÊ`mgmaIo Amho.2 "kmZn«Xrn' J«§WmMm AmYma - Á`m {ed{XZHo$gatÀ`m

_VmMm {Zdm©im "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImV XoÊ`mV Ambm Amho Ë`m

{ed{XZHo$gatMo `mg§X^m©Vrb {dYmZ nyU©V`m bjmV KoUo OéarMo Amho.{ed{XZHo$gar "kmZàXrn' `m J«§WmV {b{hVmV,

"JmoajZmW H¥$nm nyU© Ÿ& J`{ZZmWm{g g§nyU© Ÿ&J`{ZZmW H¥$no YÝ` Ÿ& {Zd¥{Îm AmnU kmZé{n Ÿ&

nyd©OpÝ_ _wŠVmB©g Ÿ& JmoajH¥$noMm gm¡ag Ÿ&nwÝhm kmZOpÝ_ gag Ÿ& gmonmZXodmg H¥$nm {VMr Ÿ&&' 5

"nyd©OÝ_' Am{U "kmZOÝ_' `m eãXm§Mm gImob AW© bjmV KoUo

Amdí`H$ Amho. Vmo bjmV KoVbm Z Joë`m_wio _wŠVm~mB© XmoZ Agë`mMmJ¡ag_O {Z_m©U Pmbm Agmdm. nyd©OÝ_ hm eãX "JVOÝ_' `m AWm©Zo éT>mWm©Zo

dmnabm OmVmo ho Iao; nU oWo dmnabobm OÝ_ hm eãX dmÀ`mWm©Zo dmnabobmZgyZ AmÜ`mpË_H$ Ame`mMr gKZVm KoD$Z Ambobm Vmo eãX Amho. EH$

AdñWm ~XbyZ Xwgè`m A{YH$ CÀMVa AdñWoV àdoe hmoUo `m Jmoï>rbmAÜ`mË_àm§Vm_Ü o OÝ_ Ago åhUÊ`mV oVo. AmOda AkmZm_Ü o ^aH$Q>Umè`m

Page 137: muktabai- 2nd Edition

272 273

^Vw©harnËZrZo åhUOo AmÚ _wŠVm~mB©ZoM Mm§JXodmg AZwJ«h {Xbm ho _Vhr _mÝ`

H$aVm oV Zmhr.Mm§JXodm§À`m A §Jm§_Ü o kmZoídam§À`m g_H$mbrZm§Mo CëboI oVmV

_mÌ ^Vw©har qH$dm Ë`m§À`m g§~§{YVm§n¡H$s H$moUmMohr CëboI oV ZmhrV hr Jmoï>Xwb©{jV H$ê$Z H$go Mmbob ? ^Vw©harnËZr qnJbm C\©$ _wŠVm~mB© Am[UkmZoída^{JZr _wŠVm~mB© `m§À`mVrb Zm_gmÑí`m_wio Am{U Ë`m§À`m "fQ²>ñWb'

`m J«§WmVrb EH${ÌV CëboIm_wio _Ü §VarÀ`m H$mimV `mg§~§Yr ~aoMer_V_Vm§Vao {Z_m©U Pmbr Agë`mZoM Ho$di oWo Ë`mMm BVH$m g{dñVa {dMma

H$amdm bmJbm.5 Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© hr kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©Mm

nydm©dVma ? - `mg§~§Yr Oo {ddoMZ {ed`mo{JZr _wŠVmB© `m boImV AmboAmho, Vo Oa Iao _mZm`Mo Ago J¥hrV Yabo Va, Mm§JXod Amnë`m `m AmYrÀ`m

JwéMm (Jmoaj{eî`m _wŠVmB©Mm) åhUOo AmÚ _wŠVm~mB©Mm EH$Xmhr CëboIH$gm H$aV ZmhrV, hm n«íZ {Z_m©U hmoVmo. Am{U Ë`m_wio Vo gmao {ddoMZVH©$ÑîQ>çm gwg§JV dmQ>V Zmhr.

`mVrb AmUIr EH$m _wÚmMm oWo {dMma H$am`bm hdm. Mm§JXodAmnbr Jwéna§nam JmoajZmW - _wŠVm~mB© - Mm§Jm dQ>oída Aer H$m gm§JVmV ?

hm Vmo àíZ hmo . gd©gm_mÝ` {eî`m§À`m _Zmo y{_Ho$Mm {dMma AmnU _Kmer{ddoMZmÀ`m AmoKmV Ho$bm. na§Vw Mm§JXod ho _wŠVm~mB©Mo H$moUr gm_mÝ` {eî`

ZìhVo. Va _wŠVm~mB©Mm Vmo "^bm' {eî` hmoVm. Ë`m§Zr _wŠVm~mB©bm Jmoaj{eî`måhUUo `m_mJo H$mhr gImob AW© A{^àoV Amho H$m ? ømMm {dMma H$ê$.

oWo _wŠVm~mB©Zr Amnë`m {eî`m§Zm, Ë`mVhr {deofV: Mm§JXodm§Zm Omo

JwénXoe Ho$bm Amho, Ë`mMo ñdê$n bjmV KoUo Amdí`H$ Amho. _wŠVm~mB©bm{Zd¥{ÎmZmWm§H$Sy>Z Omo dmagm bm^bm hmoVm Ë`mMo ñdê$n h[aZm_, {dR²R>b^ŠVr

`m§Zr n[anwï> Pmbobr gmYZmnÕVr Ago hmoVo. `m gmYZmnÕVrbm{Zd¥{ÎmZmWm§À`m _mÜ`_mVyZ H¥$îU^ŠVrMr, B©ídamÀ`m gJwU ^ŠVrMr OmoS>

{_imbobr hmoVr. _wŠVm~mB©Zm {Zd¥{ÎmZmWm§H$Sy>Z {_imbobm dmagm Agm hmoVm."_wŠVmB© VmaH$ gå`H$ {dR²R>b Ÿ& {Zd¥{ÎmZo MmoImi XmI{dbo Ÿ&&' 8 `mgma»`m

^V¥©harer g§~§{YV Agboë`m _wŠVm~mB©Mmhr CëboI Ambobm Amho.

JmoajZmWm§Zr {Obm _wŠVmB© ho Zm_m{^YmZ XoD$ Ho$bo Amho Vr _wŠVmB© åhUOo^Vw©harMr nËZr qnJbm hr Agmdr Ago dmQ>Vo. fQ²>ñWb `m J«§WmVrb `m H$WoMo

YmJoXmoao H$mhr à_mUmV "ZdZmW^pŠVgma' `m J«§Wmer Am{U "ZmWbrbm_¥V' `mJ«§Wmer {_iVoOwiVo AmhoV. `m XmoÝhr J«§Wm§_Ü o qnJboMo {Zdm©U, {VMo loð>ËddU©Z H$aÊ`mV Ambo Amho, Vgo Vo {dH«$_m{XË`mÀ`m amUrMo åhUOo gË`dVrMo

Ambobo Zmhr. (`m XmoÝhr J«§WmV Vr {dH«$_m{XË`mMr amUr ZgyZ _mVm Agë`mMoCëboI AmhoV, hr Jmoï>hr bjmV KoÊ`mOmoJr Amho.) Voìhm {dH«$_m{XË`mMr

nËZr gË`dVr hrM Jmoaj{eî`m _wŠVmB© ho "{ed`mo{JZr _wŠVmB©' `m boImVrbà{VnmXZ {dnarV dmQ>Vo. CbQ> ^Vw©harMr nËZr qnJbm {hbmM {VMo {Zdm©U

nmhÿZ JmoajZmWm§Zr _wŠVmB© Zm_ XoD$ Ho$bo AgÊ`mMr eŠ`Vm A{YH$ Amho.D Ago åhUÊ`mMo AmUIr EH$ H$maU Ago H$s, hr H$Wm

fQ²>ñWb `m J«§Wm_Ü o Á`m nÕVrZo Ambr Amho Ë`m nÕVrdê$Z, Vr H$Wm g§nyU©Amho Ago dmQ>V Zmhr. Ë`mVrb H$mhr Amoì`m Jhmi Agmì`mV Ago dmQ>Vo.CXmhaUmW©, ""Vo{M Vn XoIm bmYbo Ÿ& A§ZXmZmMo Ÿ&&'' `m AmodrZ§Va EH$X_

Amodr oVo Vr Aer - ""`m{Z eara H¥$e Ombo XoIm Ÿ&&'' 6 `m XmoZ bJVÀ`mAmoì`m§Mm nañnag§~§Y bmJV Zmhr. Voìhm _Yë`m Jhmi Amoì`m§_Ü o

^Vw©harÀ`m nËZrg§~§Yr H$Wm^mJ Ambm Agmdm Agm A§XmO H$aVmoÊ`mgmaIm Amho.

4 ^V¥©harMr _wŠVm~mB© hrM Mm§JXodm§Mr Jwé ? -^Vw©harMr gd© H$Wm gm§JyZ Pmë`mda {dgmo~m "fQ²>ñWb' `m J«§WmV åhUVmV,

"" ho CO{Z o ZJarg {dVbo Ÿ& _wŠVmB©g AZwH«$_o bmYbo Ÿ&

{ed`moJkmZ H${Wbo Ÿ& {gd AhrŠ`mMo Ÿ&&Vy _wŠVmB© Mm§J`mMm Jwé &Ÿ Am{U àgÝZ Ago dQ>oídé Ÿ&

VoWy{Z`m {dñVmabm g§àYmé Ÿ& dQ>oídamMm Ÿ&&'' 7

`m{R>H$mUr {dgmo~m§À`m gm§JÊ`mMm AW© Agm H$s, ^Vw©harMr H$Wm CÁO`Zrg

KS>br. VoWo qnJbobm C\©$ _wŠVmB©bm Oo {ed`moJkmZ JmoajZmWm§Zr {Xbo VoMkmZ kmZoída^{JZr _wŠVmB©g "AZwH«$_o' åhUOo na§naoZo bm^bo. Voìhm

Page 138: muktabai- 2nd Edition

274 275

bmoH$gm{hË`mVrb _wŠVm~mB©

ñdV:Mr CÀM nma_m{W©H$ AdñWm bmoH$H$ë`mUmH$aVm ~mOybm gméZ

bmoH$m§_Ü o a__mU hmoUmar g§V_§S>ir. {díd _mohao bmdmdo `m hoVyZo PQ>Umar hr

g§V_§S>ir. {h_mb`mgma»`m C§MrÀ`m Ë`m g§Vm§Mo Voo dmJUo, Ë`m_mJrb Ë`m§Mm

Ë`mJ, Ë`m§Mr Vi_i `m dmJÊ`mMo J_H$ H$m` ho AmOÀ`m H$mimV gdmªZm

H$Xm{MV AmH$bZ hmoV Zgobhr na§Vw Ë`m§Mo WmoanU gd©gm_mÝ`m§Zm ZŠH$sM

H$moR>oVar OmUdyZ OmVo.

Am{U åhUyZM `m gd© g§Vm§~X²Xb {dbjU {Oìhmù`mZo "{Zd¥{Îm,

kmZXod, gmonmZ, _wŠVmB©, EH$ZmW, Zm_Xod, VwH$mam_' Agm O`Kmof H$aV

gmaoOU OrdZmMr dmQ>Mmb H$aV amhVmVM Zm ? gJim gy ©M hmVmV

H$diÊ`mMo gm_Ï © Zgbo åhUyZ H$m` Pmbo ? àË oH$mZo gy m©Mm EHo$H$ H$dS>gm

Amnë`m hmVr ~miJÊ`mMm Oéa à`ËZ Ho$bobm AgVmo. bmoH$gm{hË`m_Ü o

{XgyZ oUmao {MÌU ho `m H$dS>emÀ`m ñdénmMo AgVo. H$dS>emÀ`m {Z{_ÎmmZo

XyañW gy ©M Amnë`m A§JUmV `mdm Vgo H$mhrgo oWo hmoVo Am{U åhUyZM

OZ_mZgmZo _wŠVm~mB©Mo H$moUVo én ñdV:À`m öX`mV gmR>dyZ R>odbo Amho ho

nmhUo CX²~moYH$ R>aob.

kmZoídam§Mr ~{hU _wŠVm~mB©, Mm§JXodmbm dR>Urda AmUUmar

_wŠVm~mB©, gm¢X ©dmZ _wŠVm~mB©, Am{X_m`m _wŠVm~mB©, Amnbr AmßV AgUmar

_wŠVm~mB© Aem {d{dY VèhoZo _wŠVm~mB©Mo {MÌU bmoH$gm{hË`m_Ü o Ambobo

Amho. Ë`m EHo$H$ A§JmMm {dMma H$ê$.

bhmZJr _wŠVm~mB© - {VÀ`m~X²Xb EH$ {dbjU Ago H$m¡VwH$

OZ_mZgm_Ü o Amho. {VMo bhmZwJonU, {VMo b{S>dminU, {VMo XoIUonU

pñÌ`m§Zm {dbjU ^mdVo Ago {XgVo.

"_mÂ`m _wŠVmM§ Mm§JwbnU J§

Og§ Ho$dS>çmM§ nmZ' 1

Ago H$moUr {VÀ`m~X²Xb åhUVo. Va H$moUr {VÀ`m ZoUË`m d`mZo Am{U

_wŠVm~mB©À`m A §Jm_YyZ `m gJwU^ŠVrda A{Y{ð>V Agboë`m

gmYZmnÕVrMr AmoiI nQ>Vo.nU _wŠVm~mB©Mo _Z `m gJwU ^ŠVr_Ü o \$mago a_bobo {XgV Zmhr.

ñdV:À`m gmYZoÀ`m AmYmamda {ZJw©UmMm ñVa Ë`m§Zr AënmdYrVM JmR>bmAm{U Ë`m gm_Ï`m©À`m `moJoM Ë`m§Zm JmoajZmWm§Mr H¥$nm àmßV Pmbr.{ZJw©UmÀ`m gm_Ï`m©Mo ~i AmoiIbobr _wŠVm~mB© ñdV:À`m {eî`m§Zm CnXoe

H$aVo Vmo, gmo@h_gmYZoMm Am{U {ZJw©U H$diÊ`mMm. _wŠVm~mB©Mo gmao A §JgJwUmÀ`m ag_`VoZo agmi hmoÊ`mnojm {ZJw©UmÀ`m kmZVrúU YmaoZo VinVmZm

{XgVmV. _wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m g§dmXmVrb {ZJw©UmÀ`m gmYZoMmCnXoehr nmhÊ`mgmaIm Amho. `m gd© CnXoem_Ü o J{hZr Am{U nwT>o {Zd¥{Îm

`m§À`mH$Sy>Z bm^boë`m H¥$îU^ŠVrÀ`m dmaemnojm, Jmoajà{UV {ZJw©U Aemgmo@h_gmYZoMm nwañH$ma Ho$bm Agë`mMo dma§dma OmUdVo. Am{U `m_wio

Mm§JXodm§Zr Amnbr na§nam gm§JVmZm {Zd¥{Îm{eî`m _wŠVm~mB© Aer Z gm§JVmJmoaj{eî`m _wŠVm~mB© Aer gm§{JVbr Va Vo VmpÎdH$ ~¡R>H$sÀ`m AmYmaohrnQ>Ê`mgmaIo Amho.

{ZîH$f© - Jmoaj{eî`m _wŠVm~mB© Am{U kmZXod^{JZr _wŠVm~mB© `mXmoZ {^ÝZ ì`ŠVr ZìhË`m qH$dm Ë`m EH$_oH$s¨Mm AdVmahr ZìhË`m hr Jmoï>

darb {ddoMZmdê$Z gwñnï> hmoVo. Á`m àíZm§À`m AmYmao XmoZ _wŠVm~mB©§MoApñVËd _mZÊ`mV Ambo hmoVo Ë`m àíZm§Mr doJù`m nÕVrZo darbà_mUo CH$b

Pmë`m_wio Ë`mVrb noMàg§J {eëbH$ amhV Zmhr Am{U åhUyZ XmoZ {^ÝZ_wŠVm~mB© _mZÊ`mMr JaO AmVm {eëbH$ amhÿ Z o Ago dmQ>Vo.

kmZoída^{JZr Agboë`m _wŠVm~mB© øm {Zd¥{ÎmZmWm§À`mM {eî`mhmoË`m _mÌ ñdV:À`m AmÜ`mpË_H$ gmYZoÀ`m Omoamda Ë`m§Zr JmoajZmWm§Mr H¥$nm

g§nmXZ Ho$br hmoVr, hr Jmoï> oWo ñnï> hmoÊ`mg haH$V Zgmdr.

***************

Page 139: muktabai- 2nd Edition

276 277

Jobm Amho. ZmhrVa H$moR>o A{hamUr ~mobr ~mobUmam ImZXoemVrb g_mO Am{U

H$moR>o nwÊ`mOdirb "AmgXo' ho EH$ N>moQ>ogo Jmd. àñVwV g§emo{YH$m Ë`m JmdrJobr AgVmZm VoWrb pñÌ`m§Zr _wŠVm~mB©g§~§Yr Imbrb bmoH$JrV EoH${dbo.

"Mbm g`m J OmD$ AmnwZ Ami§Xr ~mB©Ami§Xr nm`r nm`r

~{hU _wŠVm~mB© kmZoídamMr ~hrU

MmbVr {^ËV Xmdr' 7

_wŠVm~mB© hr BVam§À`m Ñï>rZo _hmZ g§V Agob nU EImÚm gmgwadm{eUrbm Vr

Amnë`m _mhoaMr ì`ŠVr dmQ>Vo BVHo$ Od{iH$sMo ZmVo {VMo _wŠVm~mB©~amo~aAgVo.

"Mm§XrMr KmJa ~mB© _moË`m§Mr Mw§~iM§w§~i Va§JVr ~mB© KmJa ~wS>{dVr Ÿ&&

gmgè`mMr nm`ar J H$dm _bm gwQ>§b~mn _mOm {dR²>R>b J H$dm _bm oQ>§b

gmgyMr nm`ar J H$dm _bm gwQ>§b

AmB© _mOr épŠ_Ur J H$dm _bm oQ>§bZUXoMr nm`ar J H$dm _bm gwQ>§b

¡Z _mOr _wŠVmB© J H$dm _bm oQ>§b{XamMr nm`ar J H$dm _bm gwQ>§b

^mD$ _mOm kmZXod J H$dm _bm oQ>§b' 8

{dR²R>b épŠ_Ur Am{U kmZoída_wŠVmB© `m§À`m {dahmZo ì`mHw$i hmoUmar hrgmgwadmerU Amho.

Amnë`m ~§Ywam`m~X²Xb _wŠVm~mB©Mo ào_ ì`ŠV H$aUmao ho AmUIrEH$ bmoH$JrV nmhm.

"{ZKo nmÊ`mbm _wŠVmB© JmoXm åhUo Wm§~ OmB©_rM oVo Xmamda VwPr ^am`m KmJa

Oi åhUo gm§J _m` Hw$R>o VwPm ^mD$am`_mPo AmVwabo _Z Ë`mMo Ywdmd`m nm`

CS>Umè`m OmdimZo _mohÿZ OmVo.

"½`mZmo~m _wŠVm~mB© XmoK§ qhS>Vr YramZ§

ZoUË`m J _wŠVm~mB©M§ Omdi CS>V§ dmè`mZ§' 2

kmZoída^{JZr - kmZoída^{JZr _wŠVm~mB© ho bmoH$_mZgmbm

gdm©{YH$ AmH$ibobo {VMo ê$n Amho Ago OmUdVo.

"AmVmÀ`m `moJm_§Xr ^mdmbm ~hrZo ZJ§

_wŠVm ½`mZmo~mÀ`m _mJ§ amhr H$sV©Zmbm C §' 3

AmOÀ`m H$mimÀ`m nmíd© y_rda kmZoída _wŠVm~mB©Mo g»`Ëd `m _Zmbm

OmUdyZ Jobo Agë`mMo bjmV oVo.

"Xod kmZw~m Vm|S> YwVmo B§Ðm`UrÀ`m Pè`mbm

_wŠVm~mB© Ë`mMr ¡Z _moVr Jw§nrVr Vwè`mbm

JoZw~m Xod ~mob§ _bm H$embm ìhmdr amZr

¡Zr _wŠVm~mB© Am§Jwirbm Xo J nmUr' 4

Amnë`m Hw$Qw>§~mVrb bmoH$m§Zm H$m` hd§ H$m` ZH$mo Vo nmhÿZ Ë`mà_mUo Ë`m

Jmoï>tgmR>r ñdV: {POUmè`m ào_i ñÌrMo {MÌU `m H$mì`mV Ambo Amho.

_wŠVm~mB© Amnbm gm§ mi H$aV AgVmZm BVa H$moUmMrhr Amnë`mbm

Amdí`H$Vm Zmhr Agm kmZoídam§Mm ^md oWo ì`ŠV hmoVmo.

AmXe© ~hrU^mD$ `m ñdénmV `m XmoKm§Zm OZ_mZgmZo bjmV

R>odbobo {XgVo. A{hamUr bmoH$gm{hË`mV åhQ>bo Amho,

"~hrU Zm ^mD$ ~m`nZZr {narV

½`mZ~mZm OmoS>o _wŠVm~mB©Zr gwaV' 5

XmoKm§_Yrb ~mbnUrÀ`m ào_mMo ho dU©Z Amho.

"^mdm~hrUrMo ~minUmMo ào_

C o am{hbo XmoKo _wŠVmB© kmZmo~m ào_mZo' 6

bhmZnUrMo ^mdm~{hUrMo AmË §{VH$ ào_ nm{hbo H$s AmR>dU oVo Vr kmZoída

_wŠVmB©Mr. BVHo$ Vo OZ_mZgmV bmoH${à` AmhoV.

g§nyU© _hmamï—>M `m XmoKm ^md§S>m§À`m ào_mZo, Ë`m§À`m H$V©¥ËdmZo _mohê$Z

Page 140: muktabai- 2nd Edition

278 279

bmoH$_mZgmZo A{YH$ à_mUmV OVZ Ho$bm Amho Ago {XgVo. kmZoída Am{U

_wŠVm~mB©À`m OrdZM[aÌmVrb H$moao nÌ dmMUo, q^V Mmb{dUo `m KQ>Zm§Mogdm©{YH$ {MÌU bmoH$gm{hË`mV Ambo Amho.

"d¡Hw§$R>mdéZr KoVbr Ymdw M§Ð^mJmVrar n§T>ar OmD$nw§S>{bH$mMm nmhþZr ^mD$ _m`m~mnmMr H$[aVmo gody'

`m bmoH$JrVm_Ü o darb H$WoMm g§X © Ambm Amho. Ë`mV åhQ>bo Amho,

"Mm§JXod Ambo odJr hmoD$Z OmgyXm hmVr {Xbo nÌ {bhÿZ_wŠVm~mB©Z§ Vo nm{hb§ dmMyZ {dMma _Zmer Ho$bm {VZ§

AOyZ ÝhmB© Jobr ~m Mm§½`m VwPr ^am§VrMm¡K§ ^md§S>§ H$[aVr {dMma Vm|S> Ywdm`bm ~gbo q^Vrda

{ZOud q^V Mmbbr gËda Mm§JXod nmhVm nS>o YaUrda{Zd¥{Îm gmonmZ H$mH$m ¡Z _wŠVm~mB©

nwT>o g_m{Y ~m _mJ§ {dR²R>b éŠ_mB©' 12

"Vwåhr bmdmdr Amnë`m Kar, nmoWr EoH$mdr Vwåhr kmZoídar' `m JrVm_Ü o darbàg§J Ambm AmhoM. nU nwT>§ _wŠVm~mB© H$m` åhUVo Vo EoH$Ê`mgmaIo Amho.

"ZodaVr gmonmZ kmZXod _wŠVm~mB©oQ>r Pmbr ~¡gyZ q^Vrdar

Ahmo hr _wŠVm~mB© ~mobVr _m`m hmo EoH$mb~mS>rMm g§gma H$é ZH$m' 13

_wŠVm~mB©À`m OrdZmVrb BVahr H$mhr KQ>Zm eãX~Õ Pmë`m AmhoV. Ë`mVrbEH$ åhUOo _wŠVm~mB©Zo kmZoídam§À`m nmR>rda _m§S>o ^mOÊ`mMr KQ>Zm.

"kmZXodm§À`m KamV EH$ {H$_`m KS>br

Vd JwUJwUo Amodr éI_mB© bmQ>o nmoiråhUo _wŠVmB© Xodrbm ì`W© {eUdrer Myb

H¡$dë`mÀ`m nmR>rda ^mObo J _r _m§S>o H$mb' 14

kmZoídam§Zm _wŠVm~mB© VmQ>rMo A §J EoH${dVo Am{U Ë`m§Mr g_OyV H$mT>Vo hm

àg§Jhr bmoH$_mZgmbm ^mdVmo. Ë`mMo A{Ve` Aà{V_ dU©Z ~{hUm~mB©À`mH${dVoV Ambo Amho.

_wŠVm ~mobbr WH$bm q^V MmbdyZ Ambm

gd© hQ>dmÚm§nwT>o aoS>m dXdyZ Ambm~mob _wŠVmMo EoHy$Z JmoXm Ambr bmoQ>m§JU

{Vbm KS>dr _wŠVmB© AmnoJmdr VrWm©Q>Z' 9

_m` _wŠVmB© - ~hrU^md§S>m§_Yrb {dbjU ào_m~amo~aM_wŠVm~mB©Mo EH$ AmB©, _m` åhUyZ Xe©Z darb JrVm_Ü o KS>{dbo Amho.

JmoXmdarbm _mV¥dV AgUmar _wŠVm~mB© ho Xe©M \$maM {dbjU Amho._wŠVm~mB©Mo ho AmB©nU H$go ? Vo ~{hUm~mBªÀ`m eãXmVM nmhÿ.

"AmnooJmdMo XyY Vmno XwYmdabr {nìdr gm`Aer _mPr _wŠVm _m` Ÿ&&' 10

Am{X_m`m _wŠVm~mB© - _wŠVm~mB© hr AmB©M Amho Ago Zìho Va VrgmjmV Am{X_m`m Amho Aer g_OyV bmoH$m§_Ü o éT> Amho. Ami§XrOdi

Agboë`m "gmoiy' Jmdm_Ü o _wŠVm~mB©Mo _§[Xa Amho. VoWë`m bmoH$m§Zr ghO~mobVm~mobVm gm§{JVbo, H§$gmÀ`m hmVyZ Or Am{X_m`m {dOogmaIr gQ>H$brVrM _wŠVm~mB© ~ZyZ nwÝhm Ambr.

`mM gmoiy JmdmV VoWrb J«m_ñWm§Zm nwñVH$mVrb _wŠVm~mB©g§~§YrH$mhr g§X © àñVwV g§emo{YH$m XmI{dV AgVmZm VoWo AmOy~mOybm dmdaUmè`m

emiH$ar _wbm§Mr à{V{H«$`m {dbjU ~mobH$s hmoVr. g§emo{YHo$Mo J«m_ñWm§erMmbbobo ~mobUo EoHy$Z Vr _wbo AmnmngmV åhUV hmoVr, ""Aao, Amnbr

_wŠVm~mB© nwñVH$mV H$er H$m` Jobr ?'' `mVrb "Amnbr _wŠVm~mB©' hm{Oìhmim H$gm Am{U H$moRy>Z {Z_m©U hmoVmo ?

H$V©¥ËddmZ _wŠVm~mB© - bhmZ½`m _wŠVm~mB©Mo AMmQ> H$V¥©Ëd nmhÿZ

AmíM`m©Zo Vm|S>mV ~moQ>§ Kmbmdr Ago ho EH$ JrV nmhm."_mPr _wŠVmB© _wŠVmB©

Xhm dgm©M§ boH$éMm§JXod `moJr`mZ§

{Vbo _mZbm a| Jwé' 11

_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`m g§X^m©Vbm M_ËH$magÑe Agm H$Wm^mJ

Page 141: muktabai- 2nd Edition

280 281

g§Ý`mgr ~mnmMr Mma hr _wbo &

_mù`m{dU _mimda MT>br \w$bo &&kmZmMm ^ŠVrMm dob bmdbm &

_wŠVmB©nar _wŠV hmoD$ `m Mbm && 1 &&kmZXod ~§YwamO égyZ ~gbo &

VmQ>rÀ`m JmÊ`mZo em§V ~Z{dbo &&

A½Zrbm nmÊ`mMm _mJ© Xm{dbm &g§Vmbm em§VrMm _mJ© Xm{dbm &&

_wŠVmB© Kar _wŠV hmoD$ `m Mbm && 2 &&Mm§JXod ì`mK«mda ~gw{Z oQ>bm &

~mb~w{Õ åhUy{Z Ë`mg Odi KoVbm &&nmoa Agy{Z Wmoabm {eî` ~Zdbm &

_wŠVmB©nar _wŠV hmoD$ `m Mbm && 3 &&~§Yw VrZ AgyZ ~{hU XrZ Omhbr &_`m©Xm bmoH$m§Zm _wir Z am{hbr &&

qZXobm H§$Q>miyZ Jmd gmoS>bm &_wŠVmB©nar _wŠV hmoD$ `m Mbm && 4 &&

amZm_Yr _wŠVobm drO oQ>br &H$idiwZr boH$sbm {_R>rV KoVbr &&

Á`moVrbm VoOmVM R>md bm^bm &_wŠV _Zo _wŠV Iao JmD$ `m Mbm && 5 &&' 17

***************

"Aao Ag§ _mP§ Vm|S>

H$g§ bmdy _r bmoH$mboVmQ>r bmB© ½`mZXod

Kam_Yr ao XS>bo

KoVr {harXmMm R>mdEoH$m VmQ>rMm A §J

EH$m EH$m A §JmVC^m Ho$bm nm§Sw>a§J

Jmoaj oQ>rVyZ {Z_m©U Pmbobo _wŠVm~mB©Mo doJionU, A_¥Vg§OrdZmMm AZw doWo ~{hUm~mBªZm gy{MV H$amd`mMm Amho Ago dmQ>mdo Aem `mM JrVmVrb

nwT>rb Amoir nmhm.

"XoI ½`m{Z`mÀ`m amOmAm{X_m`m nmÝhmdbr

gì`m©AmYr ao _wŠVmB© nmÝhm {n`rgZr Jobr' 16

_wŠVm~mB©bm Ambobm loð> ñdénmMm AmÜ`mpË_H$ AZw d eãX~Õ Pmbm Amho._wŠVm~mB©Mo gmao Am wî`M BVHo$ ZmQ>ç_` àg§Jm§Zr KS>bobo Amho H$s

{VMo g_J« OrdZ hoM gm{hË`mMm {df` R>ê$ eHo$b. _wŠVm~mB©Mo gmao OrdZ

EH$m N>moQ>çmem JmÊ`mV {H$Vr g_W©nUo ì`ŠV Pmbo Amho nmhm. _wŠVm~mB©À`mñdénmH$ma hmoÊ`mMm bmoH$_mZgmZo bmdbobm AW© {H$Vr _Zmohmar Amho ho

nmhÊ`mgmaIo Amho. AmOÀ`m ñÌr_wŠVrÀ`m H$mimVrb pñÌ`m§Zr aMbobrH${dVm -

"_wŠV _Zo _wŠVnUo JmD$ `m Mbm Ÿ&_wŠVmB© Kar _wŠV hmoD$ `m Mbm && Y¥ &&

C~Jbo ½`mZXod

KS>o Ag§Jmer g§JH$`d`br _wŠVmB©~mobo VmQ>rMo A §J

Jh`abo ½`mZXod

hmo o Jobo ^argZAgm ^m½`d§V ^mD$

Ë`mMr _wŠVmB© ~hrZ' 15

Page 142: muktabai- 2nd Edition

282 283

OÝ_- ApídZ ewÕ à{VnXm, KQ>ñWmnZm (eHo$ 1199 qH$dm eHo$ 1201)

~«÷{JarMr àX{jUm_mVm{nË`m§Mm XohmoËgJ©kmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xbobr gZX{dgmo~m IoMa eaU Amboew{X²YnÌ {_i{dÊ`mgmR>r n¡R>UbmVmQ>rÀ`m A §Jm§Ûmao kmZoídam§Zm {dZdUrkmZoídam§H$Sy>Z kmZoídarMr {Z{_©Vr_wŠVm~mB©Zo Mm§JXodm§Zm "nmgï>r'Mm AW© gm§{JVbm._wŠVm~mB©Mm n{hbm {eî` - Mm§JXodZm_Xodm§Mr oQ>JmoajZmW H¥$noMm dfm©dA_¥Vg§OrdZrMr àmßVr{MaH$mi {Za§Va A §J earamMo {_imbobo daXmZ{ZdS>H$ {eî`m§g_doV AkmVdmgVrW© mÌodê$Z naVboë`m kmZoídamXtMr oQ>kmZoídam§Mr g_mYr - Ami§XrgmonmZ d dQ>oídam§Mr g_mYr - gmgdS>Mm§JXodm§Mr g_mYr - nwUVm§~oAmnoJmdr _wŠH$m_doê$i, K¥îUoída _wŠH$m_r"kmZ~moY' J«§WmMr {Z{_©VrVmnrVrar ñdê$nmH$ma Pmbr - d¡emI dÚ Xe_r (d`mÀ`m AR>amì`m dfu)

_wŠVm~mB©Mm OrdZnQ>

***************

Page 143: muktabai- 2nd Edition

284 285

gmW© A §Jm§Mr gyMr

A^§J nmZ

_wŠV Ord gXm hmo{V n¢ Zm_nmRo 1 180eyÝ`mnaVo§ nmhr V§d eyÝ` V|hr Zmht 2 180

àH¥${V {ZJw©U àH¥${V gJwU 3 181A{bßV g§gmat h[aZm_nmR>| 4 182

AmYr Vy§ _wŠV{M hmoVm{gao àm{U`m 5 182Zm_ _§Ì| har {ZOXmgm nmdo 6 183^OZ^mdmo Xoht {ZË`Zm_ n¡R>m 7 184

_wŠV n¢ AI§S> Ë`m{g n¢ \$mdbo 8 184_wŠVm_wŠV XmoÝhr ZmB©H$Vmo H$Uu 9 185

Am{X _Ü` D$Üd© _wŠV ^ŠV har Ÿ 10 186Am{X A§Vw h[a gdmªKQ>r nyU© Ÿ 11 186

na~«÷t {MÎm {Za§Va Y§Xm Ÿ 12 187gdu gd© gwI Ah§ Vo{M Xw:I Ÿ 13 188nyOm nyÁ` drVo nyOH$ n¢ {MÎm| Ÿ 14 189

A{dQ> Z {dQ>o h[aMo ho JwU Ÿ 15 189ì`ŠV Aì`ŠVrM| ê$ng _mohmM| 16 190

_Z| _Z Mmoar _Zmo_Z Yar Ÿ 17 191gd© ê$nt {ZJw©U g§Mbo§ n¢ gd©Xm Ÿ 18 192

CUm©{M`m Jim§ ~m§{Ybr Xmoar Ÿ 19 192ghñÌXit h[a AmË_m hm Hw$gar 20 193ZmXmq~Xm oQ>r Oo doit n¢ Ombr 21 194

XoCitMm Xodmo Ka^ar ^mdmo 22 194{dlm§{V _ZmMr {ZOem§{V gmMr 23 195

_wŠVnU| gm§J Xodmo hmo Xodm§J 24 196A§Va ~mø {ZHo$ gd© B§{Ð`m§Mo MmoO Ÿ 25 196

_wŠVm~mB©Mr OÝ_Hw§$S>br

Ho$ed {^H$mOr T>dio g§ñWoV\}$ àH$m{eV Pmboë`m "Hw§$S>br g§J«h'`mÀ`m n{hë`m ^mJmVyZ Imbrb Hw§$S>br KoVbr Amho.

OÝ_ : eHo$ 1201 AmpídZ ewÕ à{VnXm, ewH«$dma, _Ü`mÝhrOÝ_ñWi : Ami§Xr

_wŠVm~mB© Am{U {VMr ^md§S>o hr gmar OÝ_mnmgyZM Abm¡{H$H$ OrdZ

OJbr. Ë`m§À`m `m Agm_mÝ` OrdZmMo nS>gmX Ë`m§À`m OÝ_Hw§$S>br_Ü o H$moR>onS>bobo {XgVo H$m ? `mMm emoY Á`mo{VfemñÌmÀ`m Aä`mgH$m§Zm KoVm `mdm `m

y{_Ho$VyZM Ho$di `m Hw§$S>brMm oWo g_mdoe Ho$bm Amho.

JwéZonÀ wZ

ßbwQ>mo10

5

M§Ð adr ~wY (d)6

ewH«$

Ho$Vw79

hf©b3

12

2

amhw_§Ji

eZr

8

1

11

4

ñnï> J«h :

b½Z 02-54, M§Ð 14-27, adr 08-37, _§Ji 28-11, ~wY 04-12,Jwé 01-36 ewH«$ 06-27, eZr 11-15, amhþ 01-30, hf©b 21-24,ZonÀ wZ 27-24, ßbwQ>mo 05-42

***************

Page 144: muktabai- 2nd Edition

286 287

g§H${bV A §Jm§Mr gyMr

A A §J nmZ

A_¥V Q>mHy$Z H$m§OrMr AmdS>r 73 226

A{dZme nmiUm Aì`ŠV| {d{Ubm & 29 215

A§Va ~mhoa ^mOy§ Amåhr Hw§$^ 80 228

A§VarMo gwI H¡$go n¡ 103 233

AdKm{M g§gma Ho$bm 48 218

AdKr gmYZo hmVdQ>r & 19 213

AgË` Z ~mobm| Vm|S>o 64 224

AH$ma CH$ma _H$ma {Z:eyÝ` 54 221

Ah§ gmoh§ XmoÝhr & 112 236

Ah§H$ma A{dÚm h|{M n¢ Km|JS>r & 40 217

Aì`ŠV ì`ŠVrMo ê$ng 95 232

AI§S> O`mbm XodmMm eoOma 70 226

AîQ> md {H$aU| \$mH$Vr 108 234

AJ§ ~mB© ~mB© & 85 229

AjamMo Zmd H$m` & 65 224

AWm© AW© H$ê$Z 189 256

AY©_mÌwHo$U H$moÊhr {Ðï 156 248

AZ§Vr AZ§V lwVtMm BË`W© & 51 220

AZw dyZr gma Á`mM| 193 257

Am

Am{U __Vm nme 170 251

Amåhr H$_u Zm Y_u 96 232

AmaVo o J YmH$Q>o _wbr & 84 229

AmdoJo kmZOZZr kmZm 136 243

A^§J nmZ

Zm_~i| Xoht Agmo{Z`m§ _wŠV 26 197H$aU§o O§d H$mhr H$ê§$ Om o eodQ> 27 198

_wŠVnU| ~«rX ~m§Ymo{Z`m§ {ÛO 28 198C{OdSw> H$moS>| KoVgmo {ZdmS>| 29 199{dñVmê$Zr ê$n gm§{JVb| VÎdt 30 200

_wŠVm_wŠV H$moS>| nm{hb| {ZdmS>| 31 200{ZJw©UmMr goO gJwUmMr ~mO 32 201

{Xdgm erVi {Z{e ogr ~ai 33 201OoW| Oo nmho V| VoW| Amho 34 203

nyU©nUo gma A{dQ> AmMma Ÿ 35 203Am{X _Ü` A§Vw Z H$imo{Z «m§Vw 36 204

_wŠVbJ {MÎm| _wŠV n¢ gd©Xm 37 204{MÎmmgr ì`mnH$ ì`mnw{Z`m§ Xwar 38 205àmbãY g§{MV AmMaU Jmo_Q>| 39 206

em§{V j_m dgo Xoht Xod n¡go 40 207XoCimÀ`m H$iet Zm§Xo EH$ F$fr 41 207

_w§Jr CS>mbr AmH$met 42 208

***************

Page 145: muktabai- 2nd Edition

288 289

A^§J nmZ

JJJZm_mOr Pao bmJbo nmÊ`mMo 93 231

{Jar Jìha H$emgmR>r & 17 213Jwé _§H$i_wVu Úmdm 144 245Jwé Am{X_yVu {gÕm` 169 251

JwéH¥$nm Pmbr àË``mgr Ambr & 4 210JwéXod Xodm AmdS>rM 167 250

JwU Zm {ZJw©U eãXmVrV & 25 214JwUmVrV S>mhmit nmiUm bm{dbm 26 214

Jmoam ~mobm{dbm OwZmQ> 79 228K

KQ>m_Y| nmUr nmÊ`m_Ü o§ KQ> 91 231KoCZr {dH$mamMo hmVr 154 247M

Mmèhr ~amo~a wJo ho 140 244{MH$Q> ~moam§Q>rZo {Ì wdZ 155 247

MmoarMo YZ OÝ_mMr 149 246Mm¡Xmeo dée| eara Ho$b| OVZ 76 227

Mm§Jm OÝ_bm _mÜ`mÝh H$mit & 31 215N>N>m oMr ho _m`m 185 254

OO`mbmJr `moJr {eUVr gmYZr & 52 221

OJ ho ~«÷ {Xgo CKS>o Ÿ& 46 218OmB©Zm eara AmkodrU 176 252

OmUVo ZoUm ZoUVo OmUm 92 231OrdmMm hm {ed Ombm 118 238

A^§J nmZ

AmË_ê$nt nS>br {XR>r 89 231

AmH$memMm e|S>m Kma am§Yr _m§S>m & 36 216AmH$mer AdH$me ZdVo 141 244

Amho Amho åhUyZ nmhm| 98 232Amnw{b`m _méZr oB© H$m§ oQ>r & 28 216

Amnwbo Yarb Y¡ m 111 236AmQ>rbo doR>rbo amo_m§M 172 251AmVm gtYwM| _§WZ 147 246

AmVm§ gm§Jw _r gm§Jw _r 99 233C

C~Jbo g§gmam _Obm 56 222CbQ> CbQ> _mKmam àmÊ`m 57 222

CKS>r hmoD${Z \w$JS>r Kmbr 82 229C§gmMo eoOmar oa§S>mMo PmS> 74 227E

EH$ AmnU gmYw Pmbo & 13 212EH$ ZiH§$R> YwirMo 173 251

EH$m g_wÐmMo Vrar & 66 224EoH|$ Mm§J`m \$i \$im{g Amb| & 24 214

H$H$_bH§$X MVwamZZ 120 238

H$m ao AZmW~§Yy & 61 223Hw$bmb Amnwë`m Kat 78 227Hw$bmbmMo Hw$§ ^mOë`m{dU 77 227

H$m§hr V| ~mhr ~mhr V| H$m§ht 106 234H«$moY `mdm H$moR>o & 18 213

H¥$nm Pmbr AmVm§ Ambr 6 211

Page 146: muktabai- 2nd Edition

290 291

A^§J nmZ

Û¡VmÛ¡V Ho$bo ho 164 249Y

YÝ` YÝ` gX²Jwé am` 49 219YmdoZm ho _wi 163 249Z

Z`Zm§V Z`Z nmho {Ì wdZ 104 233Zdb ho Amd_mZo 171 251

Zìho hm eãX Zìho 146 245Zìho Vr A§Jwï> 166 250

Zmhr Ë`mbm Y_© 186 255Zmht gwIXw:I nmnnwÊ` Zmht & 21 214

ZmZm a§JmMo AH©$ 126 240{Zd¥ÎmrZo {Xbr epŠV 88 230{Zdm§VmMo R>m`r gX²Jwé 119 238

{ZîH$m_ am_ Onm ao & 58 222{ZJw©UmMm g§J _bm Am{O 62 223

Zo_rbm Omo {gÕm§V 158 248ZmodarMo nmoQ>t Zdam OÝ_bm 44 217

nn{hbr _mPr Amodr & 94 232n{hbr _mPr Amodr & 135 242

nmÊ`m_mOr nmUr nmdH$ 157 248nmÊ`mMm ~wS>~wS>m nmÊ`m§V 202 261

nwÌmZo nrË`mVo H$m` 142 244nwT>{V XoImd`m gma 132 241

nwT>| Yy_«H$mar CX` hmodw{Z 116 237ny{U©_ooMo {Xder M§Ð Pmbm AñV & 5 211

A^§J nmZ

Oo oH$s H$amdo Vo 179 253Ooìhm§ nm§Mr JwU EH$m 195 258

OoW| {ZOÜ`mg gX²JwéMm 117 237OoW| EH$ XwOo§ Zmht & 33 215P

Pmbmgr h[a^ŠV Var 71 226Pmbmgr VQ>ñW Zìho Vr g_m{Y 63 224

Q>Q>o§H$mdar Q>|H$ Ë`mdar Q>oHw$br & 35 216

VVihm{VÀ`m nmÊ`m§V 201 261

{V o{M`m ZmX| OJ 160 248{VIQ> _mWm e|S>m 101 233Vwåhr {ddoH$m{ddoH$ ~am 137 243

VoWo _VmMr COar 124 239VoWo AmCVmnar 129 240

VoWo AOnmMo Oo Hw$i 125 239VoWo EH$bo EH$bo{M OmUo 102 233

VoWo gwI na_ Ym_ 127 240VoWo§ Am{XË` Q>mHw$Zr 134 242Ë`mÀ`m amJo amoJo 175 252

Ë`mÀ`m emIm _wù`m 153 247W

W¡ W¡ åhUH$m ao Jmonmim & 69 225X

Xodr Xodmo Ombm ^mdmgr 43 217Ñí` Am{U Ðï>m ho n¡brH$S>o & 37 216

Page 147: muktabai- 2nd Edition

292 293

A^§J nmZ

_J amo_m§M e¥§Iim 122 239_J MH«$mH$mamMr ~w§Wr 123 239

_mVrMr§ q^VmS>| Mmb{dVmo _T>r 86 230_r _mP| Xw[aV Amemnme {MÎmr§ & 23 214_r gX²JwéMr boH$ & 83 229

_wŠV hmoVm{g Vmo H$m§ ~Õ Pmbmgr 41 217_wŠVm~mB© åhUo Xodm 81 228

_yiÛmat XmXm ñWm{nbm JUnVr & 2 210_§Jb Vo Zm_ _§Jb Vo Ym_ & 53 221

_§Jb_y{V© _§JbÜ`mZ 110 236`

oH$m§ A{YH$ma & 113 236oHo$ hmHo$ gm[ago 161 249

`moJr nmdZ _ZmMm & 9 211

aaMmo{Z`m KQ> H$maU Vo 177 252

amCitMo H$a MwH$bo OmU & 34 216ê$n Zm N>m`m {ÌJwUa{hV & 30 215

bbQ>H$sM IQ>nQ> ao àmÊ`m & 47 218d

dar Imbo nmh 174 252dar Pi\$irV T>dio 128 240

dar Pmbm ^Jdm OmU & 11 212dar Zmam`U AMi hm 182 254

darë`m AmYmao Yarbm 181 253dèhmS>r Ambo g§gmaZJam & 45 218

A^§J nmZ

nydu Á`m COoS>r emoYr`b 149 222nyOm àXjUm Ombr n§M 192 257

n¡b amD$i _hmÛma 130 241n¡b n¡b Vo H$m§hr Zmhr 97 232àW_ hm nm`m 183 254

àW_ Oo Am§S>o 190 256~

~mB© _r OmVo _mhoambm & 55 221~miH$ MwH$b| gwHw$_ma VmÝhþb| & 27 214

~mn ^m½`mMm `moqJÐ 121 238~rOmdrU d¥j H¡$Mm 197 259

~w{WMo{Z ~mobo Zmht _{dbo & 39 216~mobbm Vmo H$moU {Xgm 162 249~mobmo{Z`m§ oU| dmT>{dbm 72 226

~«÷ O¡g| V¡emnar & 14 212~«÷m§S>mÀ`m H$moQ>r g§gma 87 230

^^md EH$ Ÿ& _r gX²JwéMr boH$ 60 223

^mdo ^pŠV H$ê${Z d¡am½` OmoS>gr 42 217^mgm Am^mgmM| H$m` 199 260^mgm Am^mgmMr Xn©UmMr 115 237

^moB©Mo _mX©d & gm§Jo 109 235_

_Z _m`m Zìh{V 194 258_aVo Vo H$m` OÝ_m oVo 148 246

_H$mamMo _mWm H$m` dñVw 67 225_H$mamMo _mWm PiHo${M Mm§XUr 68 225

Page 148: muktabai- 2nd Edition

294 295

A^§J nmZ

g§V nmhþUoam gÁOZmMo Kat 75 227g§V OoUo ìhmdo & 8 211

g§V Vo{M OmUm OJt & 12 212gm§S>r H$ënZm CnmYr & 16 213gm§S>r Vo _m§S>r _m§S>r 107 234

ñWmda Hw§$S>{bZr 114 237ñd o {dMm[abr nmVHo$ 151 246

ñdénr J{iV nÌ 187 255ñdßZtMm AmË_m Ho$CVm Amho & 20 213

ñdm_r X`m_y{V© ñdVm 196 258h

hm `mo `moJ H$arVm 184 254hmVmnm`mdrU 165 250ho_t ho_ à{MV nmht & 22 214

hmoCZr H$mgm{dg H$m` 188 255hmoVo ñZohéno _m`drU 178 253

***************

A^§J nmZ

dmh dmh gmh~Or 50 219{daŠV åhUmdr Am{U BÀN>oMm 90 231

{dH$ënmMm JwU H$moÊhm 198 259{dQ>odar _yVu {XgVo gJwU Ÿ& 1 210{dÚoMr A{dÚm Ombr 139 244

doï>rbr Oo _m`m 191 256doìhmao _mVbo 180 253

doXlw{V R>H$ n{S> obo dmMm 100 233doXlw{V R>H$ n{S> obo dmMm & 38 216

doXmgr ho nwaoZm lwVrghr 145 245doXmZ| øm {dÚm hmoVr 200 260

ì`W© wbbmgr H$m` am`m 59 222eeara ^mdZm {ZdoXrV 152 247

{eî`mMo ñdhrV Mmoé§ Z` 150 246ew§ {Zew§ XmoÝhr ho{M 168 250

ggd©Ë`mMo Kar {dñVmarbr 159 248

gdmªVw{Z doJim hmVr H¡$gm oB© & 3 210gËdJwUm {dMmabr AmnUm 133 241ghO g_m{Y bmJbr {ZJw©Ut & 7 211

gmH$m[ab| ~«÷ énm{g Amb| 105 234gmJar [aKmo _Zm{M`m 143 245

gwB© AJ« ^mJmV 131 241gwI gmJa AmnU ìhmdo & 15 212

gwIgmJar R>md Pmbm & 10 212gwImMo eodQ>r§ Xw:I Amb| oQ>t & 32 215

Page 149: muktabai- 2nd Edition

296 297

23 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 106, CgmMo eoOmar...

24 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 107, g§V nmhþUoam...

25 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 109, {Zd¥{ÎmXod åhUo...

26 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 110, Hw$bmbmMo Hw§$^...

27 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 110, Hw$bmbmMo Hw§$^...

28 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 111, Hw$bmb Amnwë`m...

29 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya ...

30 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 112, Jmoam ~mobm{dbm ...

31 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 115, nañnao Jwø ...

32 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 123, hmVmV ZamoQ>r ...

33 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 123, hmVmV ZamoQ>r ...

34 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 116, hm§gmoZr gmonmZo ...

35 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 116, hm§gmoZr gmonmZo ...

36 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 117, Oìhm[a`mMo nwT>o...

37 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 120, A§Va ~mhoa ...

38 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 121 d 124, C{Û½Z _Zr ...

39 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 48, VoWo _m`...

40 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 56, Ahmo Or...

41 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 95, {Ì{dY...

42 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 39, AmVm gm§Jy _r...

43 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 7, b` Zm ..

44 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 8, _¥{ÎmHo$Mo{Z ...

45 kmZXodH¥$V _wÐmàH$aU, Amodr 12 d 13

46 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 234, ZwKS>r Vmo Ñï>r...

47 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 39, àmbãY g§{MV...

48 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 40, em§{V j_m...

49 kmZoídar, AÜ`m` 1, Amodr 60

àH$aUe: g§X ©gyMr{d^mJ EH$

_wŠVm~mB©Mo OrdZ

{MËH$bm _wŠVm~mB©

1 {Xì`moÝ_of Ì¡_m{gH$, Owb¡-Am°JñQ> 1994, ñdm_r {dÚmZ§X

2 kmZoída^{JZr _wŠVm~mB©, S>m°.AemoH$ H$m_V

3 _wŠVm~mB© Aà{gÕ A §J, A §J 1, AmgZm{M`m nmCQ>r...

4 lrkmZoída_hmamOm§Mr _wŠVm~mB©g gZX, A §J 6

5 lrkmZoída_hmamOm§Mr _wŠVm~mB©g gZX, A §J 16

6 lrkmZoída_hmamOm§Mr _wŠVm~mB©g gZX, A §J 17

7 _wŠVm~mB© Aà{gÕ A §J 21, n¡b amD$i...

8 _wŠVm~mB© Aà{gÕ A §J 21, n¡b amD$i...

9 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 693, EoH$moZr Eogr Zmdo..

10 lrkmZXod `m§Mo M[aÌ, bo.q^JmaH$a, {ÛVr` Amd¥Îmr, nmZ 67

11 lrkmZXod `m§Mo M[aÌ, bo.q^JmaH$a, {ÛVr` Amd¥Îmr, nmZ 65

12 VmQ>rMo A §J

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 1554, Eogm ~hþV...

14 _w_wjy, _mM©-E{àb 1927, _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 5, {daŠV ...

15 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm§JXod M[aÌ

16 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm§JXod M[aÌ

17 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm§JXod M[aÌ

18 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm§JXod M[aÌ

19 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 101, AI§S> O`mbm

20 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 103, Pmbmgr h[a^ŠV..

21 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 106, CgmMo eoOmar...

22 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 106, CgmMo eoOmar...

Page 150: muktabai- 2nd Edition

298 299

77 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 919, Oo Oo gwI ...

78 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 918, A{dQ> ~mobUo ...79 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 918, A{dQ> ~mobUo ...

80 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 938, Jobo {XJ§~a ...

YmS>m ~mobmdUo Jmoamo~mbm

1 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, I§S> 2, A §J 1337, AI§S> O`mbm..2 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 109, {Zd¥{ÎmXod åhUo ...

3 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 111, Hw$bmb Amnwë`m ...4 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 112, Jmoam ~mobm{dbm...

5 kmZoídam§Mr à^mdi, bo. b.am.nm§JmaH$a6 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 2199, AmfmT>r nd©Ur...

7 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 117, Oìhm[a`mMo nwT>o ...8 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 10, {Zdm§VmMo R>m`r ...9 lrkmZoídaXe©Z, ^mJ 1, g§nm.Zm.~.Xoe_wI, kmZXodm§Mm ZmWn§W,

bo. lr.Zm.`.{_arH$a10 lrkmZoídaXe©Z,^mJ 1, kmZXodm§Mm ZmWn§W, bo.- lr.Zm.`.{_arH$a

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 930, Z_mo JUn{V ...12 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya ...

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya ...14 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 24, gËdJwUm...15 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 338, Omo Omo Omo Omo ao ...

16 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 2237, amB© odT>o nmIê$ ...17 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, I§S> 2, A §J 1350, [Zd¥{ÎmXod ...

18 Jwé_mD$br, 1989, g§nm.S>m°.am.qM.T>oao, nmZ 129

19 Jwé_mD$br, 1989, g§nm.S>m°.am.qM.T>oao, nmZ 12920 {edH$ë`mUH¥$V {ZË`mZ§X¡Š`Xr{nH$m, àH$aU 10, Amodr 54-56

21 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 117, Oìhm[a`mMo nwT>o...

50 _w_wjy ,_mM©-E{àb 1927, lr_wŠVmB© A §J 1, _mVrMr q^VmS>o...

51 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 10, Am{X _Ü` ...

52 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 24, _wŠV hmoVm{g ...

53 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 42, _w§Jr CS>mbr ...

54 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 18, Q>oH$mdar Q>oH$ ...

55 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 668, H¥$noÀ`m gmJao ...

56 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 764, n§T>arMm nmohm ...

57 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 851, {Zd¥{Îm åhUo ...

58 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 851, {Zd¥{Îm åhUo ...

59 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 753, gË` gË` OZmX©Z ...

60 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 758, ^Jd§V åhUo ...

61 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 793, \$ma AmR>dVo ...

62 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 793, \$ma AmR>dVo ...

63 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 818, {Zd¥{ÎmXod åhUo ...

64 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 848, gmonmZ dQ>oída ...

65 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 864, {Zd¥{Îm _wŠVmB©Zo ...

66 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 877, ZmZm Xw:I ...

67 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 879, H¥$nmd§V Pmbr ...

68 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 887, Z_mo AZm{X ...

69 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 892, yMar IoMar ...

70 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 899, {Zd¥{Îm _wŠVmB©Zo ...

71 kmZ~moY J«§W, g§nmXH$ - lr.gwaoe Omoer

72 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 907, {Zd¥{ÎmZo EH$m§V ...

73 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 908, Am_wÀ`m ñdñWmZr ...

74 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 912, CK{S>ë`m {Xem ...

75 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 911, F${f åhUVr ...

76 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 914, ny{O obr Vmnr ...

Page 151: muktabai- 2nd Edition

300 301

28 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 65, _J {ZJw©U ...

29 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 69, Oo AJå`mMo...30 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 73, AZ§V OÝ_rMo ...

31 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaVr 5, VpßV VßVoídar ...32 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 71, Am{U Xo{Ibo ...33 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 78, Hw$gw_H$m§Vr AJå`...

34 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 83, Eogm S>mo{i`m§ S>moim ...35 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 117, Oìhm[a`mMo nwT>o...

36 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 3, Ah§ gmoh§ XmoÝhr...37 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 2, Amnwbo Yarb ...

38 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 13, _J amo_m§M e¥§Iim...39 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 12, ~mn ^m½`mMm ...

40 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 12, ~mn ^m½`mMm ...41 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 20, VoWo AmCVmn[a ...42 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 8, OoWo {Z{XÜ`mg ...

43 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 17, ZmZm a§JmMo AH©$ ...44 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 14, _J MH«$mH$mamMr ...

45 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 13, _J amo_m§M e¥§Iim...46 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 10, {Zdm§VmMo R>m`r ...

47 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 12, ~mn ^m½`mMm ...48 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 13, _J amo_m§M e¥§Iim...49 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 758, ^Jd§V åhUo ...

50 lrkmZXodH¥$V _wÐmàH$aU, Amodr 12, 13

51 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, A §J 1348, Jmoam OwZmQ>..

52 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 115, nañnao Jwø...

53 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 40, Vmo _mo{hVnUo nmhr ...

54 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 116, hmgmo{Z gmonmZ| ...

55 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 117, Oìhm[a`mMo nwT>o...

Jmoajo AZwJ«h _wŠVmB©g Ho$bm

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 110, Hw$bmbmMo Hw§$^...2 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 110, Hw$bmbmMo Hw§$^...

3 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 111, Hw$bmb Amnwë`m...4 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya...5 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, A §J 1348, Jmoam OwZmQ..>

6 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 18, VoWo gwI ...7 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 19, dar Pi\$irV...

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 112, Jmoam ~mobm{dbm ...9 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 24, gËdJwUm {dMmabr ...

10 kmZ~moY, à{VCÎma _wŠVm~mBMo A §J, A §J 1, nydu Á`m COoS>r ...11 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 1,Aï>^md {H$aU...

12 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya...13 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 1,Aï>^md {H$aU...14 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 05, ñWmda Hw§$S>{bZr ...

15 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 42, _oé_m§Xma JU Jmonwao ...16 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, I§S> 2, A §J 1350, {Zd¥{ÎmXod...

17 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, A §J 1350, {Zd¥{ÎmXod...18 _w_wjy , _o-OyZ 1927, lr_wŠVm~mB©Mo A §J 04, oH$m A{YH$ma ...

19 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 115, nañnao Jwø...20 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 123, hmVmV ZamoQ>r ...21 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 116, hm§gmoZr gmonmZo...

22 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 116, hm§gmoZr gmonmZo...23 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 47, gì`^mJr {Xgmo ...

24 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 31, Ahmo Or ~¡gm ...25 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 74, H¡$gr _ZmMr «m§Vr ...

26 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 56, Ahmo Or Vwåhr..27 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 3,àW_ Ama{V...

Page 152: muktabai- 2nd Edition

302 303

7 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 907, {Zd¥{ÎmZo EH$m§V ...

8 {X J«oQ> dw_oZ Am°\$ B§{S>`m, AZwdmX - S>m°.gm¡. ea w ~mi

9 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 911, F$fr åhUVr h[a..

10 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 913, kmZoídam Vwåhr [Za{dbo ...

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 914, ny{O obr Vmnr ...

12 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 907, {Zd¥{ÎmZo EH$m§V ...

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 911, F$fr åhUVr h[a ...

14 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 908, Am_wÀ`m ñdñWmZr ...

15 lrkmZoídam§Mr _wŠVm~mB©g gZX, A §J 12, ny{U©_oMo {Xder ...

16 lrkmZoídam§Mr _wŠVm~mB©g gZX, A §J 16, ghO g_m{Y ...

17 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 14, _J MH«$mH$mamMr...

18 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 14,^moB©Mo _mX©d...

19 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 19, dar Pi\$irV...

20 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 10, ~rOm{dU d¥j ...

21 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 18, Vihm{VÀ`m ...

22 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 2, AUw CZr gma ...

23 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 9, OrdmMm hm {ed...

24 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, A §J 1185, 1186, Q>mi {dUo ...

{Zd¥{ÎmamO åhUo...

25 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, A §J 1387, Amn VoO...

26 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 914, ny{O obr Vmnr ...

*

56 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, A §J 1355, C{Û½Z ...

57 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 120, A§Va ~mhoa...

58 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaVr 14, JwU Am{U J§ ra ...

59 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 7, b` Zm bj ...

60 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 10, dQ>oída Xodmo ...

61 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 11, ^moB©Mo _mX©d...

62 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 48, VoWo _m` _r ...

63 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 56, Ahmo Or Vwåhr ...

64 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 95, {Ì{dY Vmn ...

65 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaË`m gmoim, AmaVr 1,Aï>^md {H$aU...

_wŠVm~mB©Mm AkmVdmg

1 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 1, _mVrMr q^VmS>o ...

2 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 10, Am{X _Ü` ...

3 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 889, nw§S>{bHo$ Y[abm ...

4 _w_wjy , _oOyZ 1927, AmaVr H«$. 5, VßVr VßVoídar...

5 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 727, ^ŠV A_a ....

6 {_WH$dmUr, 1995, _wŠVm~mB©Mo Zdo JmUo ...

7 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 764, n§T>arMm nmohm...

Vddar {VMo eara A §J {MaH$mi {Za§Va

1 Zm_XodJmWm, emgH$s` àV, A §J 1024, Var ZmWmMm hmV ...

2 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 911, F$fr åhUVr ...

3 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, I§S> 2, A §J 1194, A{dQ> ~mobUo...

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3546, ZmWmMo Aml_r ....

5 Mm§JXod dQ>oídaH¥$V VÎdgma, Amodr H«$. 66 Vo 69

6 {d{dYm _YyZ CX²Y¥V, XrnaËZmH$a, 4.85-87

Page 153: muktabai- 2nd Edition

304 305

2 _wŠVm~mB©g gZX, A §J 15 ...3 _wŠVm~mB©g gZX, A §J 16 ...4 _wŠVm~mB©g gZX, A §J 17 ...5 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, Amodr 64, Mm{bbo ~«m÷U ...6 kmZamO _wŠVmB© {deofm§H$, 19807 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 71, Am{U Xo{Ibo ñdßZr ...8 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 819, {díd ~«÷ ...9 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 124, Xoh^md R>odmdo ....10 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 132, AZw d IyU ...11 lrkmZXodH¥$V H$ë`mUn{ÌH$m12 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 944, bj Mm¡è`m§er ...13 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 1, _mVrMr q §VmS>o ...14 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 728, _J g§Vmof Pmbm ...15 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 793, \$ma AmR>dVo {Zd¥{ÎmMo ...16 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 816, Xod åhUo Eogo ...17 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 826, {Zd¥{ÎmZo ~mhoa ...18 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 219, AmdoJo kmZOZZr ...19 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 276, kmZoída A §J ...20 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaVr 3, Ahmo _wŠVm~mB© ....

gmonmZXodmg H¥$nm {VMr(_wŠVm~mB© Am{U gmonmZXod `m§À`mVrb AZw~§Y)

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 899, {Zd¥{Îm _wŠVmB©Zo ...2 kmZàXrn, bo. {ed{XZHo$gar3 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 91, Vo {ZamH$mamMr ...4 _w_wjy , _o-OyZ 1927, AmaVr 4, gßV_wIo JmoXm ...5 _w_wjy , _o-OyZ 1927, gmonmZXodm§Mo A §J, _wpŠVHo$Mo{Z KQ>o{dU ...6 _w_wjy , _o-OyZ 1927, gmonmZXodm§Mo A §J, VßVr VßVoídar ...

{d^mJ XmoZ_wŠVm~mB©Mr à^mdi

_wŠVm g»`Ëd Amåhm AWm© àgdy bmJo(_wŠVm~mB© Am{U {Zd¥{ÎmZmW AZw~§Y)

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 35, nyU©nUo gma ...

2 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 3, àH¥${V {ZJw©U ...

3 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 11, AmT>ibo _O...

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 113, _mo{V`m§Mm Mya ...5 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 33, VoWo nwÌnUmMr n{dÌVm...6 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 5, ^mgm Am^mgmMr ...7 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 41, g§M`mMm gmMm ...8 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 41, g§M`mMm gmMm ...9 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 41, g§M`mMm gmMm ...10 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 46, _J bmoiy bmJo ...11 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 48, VoWo _m` _r àm§Oi ...12 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 46, _J bmoiy bmJo ...13 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 37, Zd{dY na_mZ§Xw ...14 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 48, VoWo _m` _r ...15 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 49, Ahmo Or nyOm ...16 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 50, AZoH$ narMm AZoJ ...17 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 920, J{hZrZmWo _O ...18 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 917, Q>mi ho _¥X§J ...19 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 918, A{dQ> ~mobUo ...20 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 818, {Zd¥{ÎmXod åhUo gm§JVmo ....

kmZamO Amodmir Ahmo _wŠVm~mB©(_wŠVm~mB© Am{U kmZoída AZw~§Y)

1 _wŠVm~mB©g gZX, A §J 10 ...

Page 154: muktabai- 2nd Edition

306 307

bhmZgr _wŠVmB© O¡gr gUH$m§S>r

(_wŠVm~mB© Am{U Zm_Xod `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3545, _wŠVnUo _wŠV ...

2 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 65, gmo gm§{S>br ...3 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 98, CR>bo {Zd¥{Îm...4 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 118, g§Vg_mJ_ \$ibmao ...

5 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 121, Z nwgVm g§Vm ...6 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 124, åhUVr KoVë`m ...

7 kmZamO, _wŠVmB© {deofm§H$8 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 128, g§Vm§gr {dÝ_wI ...

9 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 132, Xod åhUo ...10 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 742, Eogo Ab§H$mnya ...

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 757, jUjUm n§T>arZmW ...12 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 758, ^Jd§V åhUo ...13 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 900, nm{hboJo _m` ...

14 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 912, CK{S>ë`m {Xem ...15 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 913, kmZoídam Vwåhr ...

16 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 938, Jobo {XJ§~a ...17 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 5, VßVr VßVoídar ...

_wŠVmB© gm§Jo IyU dQ>oídam(_wŠVm~mB© Am{U dQ>oída `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

1 {edH$ë`mUH¥$V {ZË`mZ§X¡Š`Xr{nH$m, àH$aU 10, Amodr 354, 3552 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 10, dQ>oída Xodmo VmaH$ _mPm ...

3 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 5, VßVr VßVoídar ...4 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 2, VßVr Vrar Xod ...

5 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 34, EH$drg ghñÌ ...6 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 6, EoHo$ Mm§J`m ...

7 _w_wjy , _o-OyZ 1927, gmonmZXodm§Mo A §J, VßVr VßVoídar ...

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 864, {Zd¥{Îm _wŠVmB©Zo Y[a`bo ...

_wŠVmB©Zo ~moY IoMamgr Ho$bm(_wŠVm~mB© Am{U {dgmo~m IoMa `m§À`mVrb AZw~§Y)

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 144, ldUr gm§{JVbr _mV ...

2 Jwé_mD$br, 1989, nmZ 1783 Jwé_mD$br, 1989, nmZ 178

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 11, A{dZme nmiUm ...5 Jwé_mD$br, 1989, nmZ 178

6 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 135, gd©H$mir na_mË_m ...7 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 147, AmYr M¡VÝ` An¡Vo ...

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 920, J{hZrZmWo _O ...9 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 13, Amho Amho ...10 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 14, AmVm gm§Jy ...

11 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 7, b` Zm bj ...12 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 8, _¥{ÎmHo$Mo KQ>o{dU ...

13 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 9, ^bm ao ^bm ...14 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 115, nañnao Jwø ...

15 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 142, gwImMo gwIén ...16 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 149, oWmo{Z VoWdar ...17 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 142, gwImMo gwIê$n ...

18 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 81, 8419 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 39,43,44

20 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 3521 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 52

22 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 5323 {dgmo~m IoMaH¥$V eSw>ñN>{i, Jwé_mD$br, Amodr 54

Page 155: muktabai- 2nd Edition

308 309

15 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 22, Mm§JXodm§Mo A §J, ~w{WMo{Z ...

16 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 18, Q>oH$mdar Q>oH$ ...17 Jwé_mD$br 1989, nmZ 215, Amodr 13, 14

18 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 889, nw§S>{bHo$ Y[abm ...19 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 878, Ad¿`m {dÚoMm ...20 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 879, H¥$nmd§V Pmbr ...

21 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 889, nw§S>{bHo$ Y[abm ...22 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 892, yMar IoMar ...

23 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...24 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...

_wŠVm~mBª~X²Xb Jm¡adna CX²Jma

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 276, kmZoída A §J ...2 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 280, em{bdmhZ eHo$ ...3 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 277, gXm{edmMm AdVma ...

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 3, {ed Vmo {Zd¥{Îm ...5 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 139, nwÊ` y_r Ami§H$mdVr ...

6 lrg§VMmoIm_oim `m§Mo M[aÌ d A §JJmWm, nmZ 1887 lrg§VMmoIm_oim `m§Mo M[aÌ d A §JJmWm, nmZ 168

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 11, Eogm nwÌ XoJm Xodm ...9 _w_wjy ,\o$~«wdmar 1927, AmaVr 15, jma CXH$...10 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3544, `mo{J`m§Mo Ü`mZ ...

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3543, OJÌ` OZZr ...12 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3545, _wŠVnUo _wŠV ...

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3546, ZmWmMo Aml_r ...14 gH$bg§VJmWm, I§S> 3, A §J 3548, VrZ Ajao ...

15 _wŠVoídaH¥$V ñ\w$Q>H$mì o, S>m°.dm.Ho$.boobo, nXg§J«h16 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 1552, Z_mo kmZoídam ...

7 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 39, dio Zm déeo ...

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 844, ^ŠVmMo Vo gmø ...9 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 847, dQ>oídao d¥Îmm§V ...

10 Jwé_mD$br 1989, nmZ 18611 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 1553, › Z_mo {gÕm{g ...12 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 1553, › Z_mo {gX²Ym{g ...

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 1553, › Z_mo {gÕm{g ...14 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 5, gmoh§ gmhmH$ma ...

15 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 861, Z_mo Z_mo JUn{V...16 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 2, ~«ô_m§S>mÀ`m H$moQ>r ...

17 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 9, _r Zmhr Ambmo ...

_wŠVmB© OrdZ Mm§J`m {XYbo(_wŠVm~mB© Am{U Mm§JXod `m§À`mVrb AZw~§YmMm doY)

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 876, MdXmeo df} ...

2 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 33, n{Vd«Vm Zmar ...3 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 39, dio Zm déeo ...

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 11, A{dZme nmiUm ...5 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 860, Z_mo Á`mo{V_© ...

6 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 3, gmH$m[abo ~«÷ ...7 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 29, Mm§J`mMo dèhmS> ...8 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 73, dèhmS>r Ambo ...

9 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...10 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...12 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...

13 gH$bg§VJmWm, I§S> 5, A §J 2557, Mm{bbo ~«m÷U ...14 _w_wjy , _mM©-E{àb 1927, A §J 16, {VIQ> _mWm ...

Page 156: muktabai- 2nd Edition

310 311

10 gZX, A §J 9, Hw§$S>{bZr {ZdQ>moZr ...

11 gZX, A §J 10, JwéH¥$nm Pmbr...12 gZX, A §J 11, JwéH¥$nm H¡$et ...

13 gZX, A §J 12, ny{U©_oMo {Xdet ...14 gZX, A §J 13, Xohm _moj ...15 gZX, A §J 14, H¥$nm Pmbr ...

16 gZX, A §J 15, kmZXod åhUo ...17 gZX, A §J 16, ghO g_m{Y ...

18 gZX, A §J 17, åhUo kmZXod ...19 gZX, A §J 18, h|{M JwøkmZ ...

20 kmZXod Voh{Ver, Amodr H«$. 2521 _w_wjy , _oOyZ 1927, A §J 57, Vw_Mr {_ï>m{_ï>...

22 _w_wjy , _oOyZ 1927, A §J 22, gwB© AJ« ...

VmQ>rMo A §J : kmZoídarÀ`m {Z{_©VrMm àoaUmñÌmoV

1 kmZamO _wŠVmB© {deofm§H$, 1980, _wŠVmB© - lr.bú_r~mB© nQ>dY©Z2 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 28, _wŠVnUo ~«rX ...

3 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©4 _hmamï—> g§VH$d{`Ìr, 1939

5 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©6 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 903, AkmZ ñdén ...7 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

8 ñdm_r {ddoH$mZ§X `m§Mo M[aÌ, lram_H¥$îU Aml_ 19749 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

10 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©11 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

12 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©13 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

17 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, eHo$ 1833

18 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, eHo$ 1833

19 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, df© 17, 1924

20 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, df© 17, 1924

21 lrZmWbrbm_¥V, AÜ`m` 28, Amodr 55

22 {ed{XZHo$garH¥$V kmZàXrn, A. 10 Vo 14

23 _amR>r g§VdmL²>_`mVrb na_mW© _mJ©, JwéXod amZS>o

24 lr_wŠVm~mB© M[aÌ d JmWm, A{^àm` - Y§wS>m_hmamO XoJbwaH$a,

1980

25 _w_wjy , _o-OyZ 1927, A §J 71, Am{U Xo{Ibo ñdßZr ...

*

{d^mJ VrZ

_wŠVm~mB©Mo dmL²>_`

gZX {Xbr ñdV§Ì gX²JwéamOo

( lrkmZoídam§Zr _wŠVm~mB©g {Xbobr gZX)

1 gZX, A §J 1, Am{XZmW e§H$a ...

2 gZX, A §J 2, Vo§ Z`ZmMo AJ«t ...

3 _w_wjy , _oOyZ 1927, A §J 51, Xmohr XohmMo...

4 gZX, A §J 3, gË`kmZ VoqM ...

5 gZX, A §J 4, {dQ>odar _yVu ...

6 gZX, A §J 5, kmZXod åhUo ...

7 gZX, A §J 6, _yiÛmar XmXm ...

8 gZX, A §J 7, aoUy V| {Za§OZ ...

9 gZX, A §J 8, gdmªVw{Z doJim ...

Page 157: muktabai- 2nd Edition

312 313

26 kmZ~moY J«§W, A §J 23, Am§Jo{M H$moëhmQ>r...

27 gH$bg§VJmWm, g§nm.Omoer, I§S> 2, A §J 1348, Jmoam OwZmQ> n¡...28 kmZ~moY J«§W, A §J 23, Am§Jo{M H$moëhmQ>r...

29 kmZ~moY J«§W, A §J 26, oar nO©Ý`...30 kmZ~moY J«§W, A §J 30, CKS>m CKS>m...31 kmZ~moY J«§W, A §J 41, _Z| Oo Yamdr...

32 kmZ~moY J«§W, A §J 52, gX²JwéZo ~¡gmdo...33 kmZ~moY J«§W, A §J 59, Z bJo _Obm ...

34 kmZ~moY J«§W, A §J 61, _mPo ^ŠVr...35 kmZ~moY J«§W, A §J 62, gX²Jwébm X`m...

36 kmZ~moY J«§W, A §J 76, AmdS>rMo YZ ...37 kmZ~moY J«§W, A §J 77, AZmW XrZ~§Yw...

38 kmZ~moY J«§W, A §J 81, AmJË` H$maU ...39 kmZ~moY J«§W, A §J 91, yV_mÌ oH$ ...40 kmZ~moY J«§W, A §J 92, OoUo gyÌ ...

41 kmZ~moY J«§W, A §J 93, AJmY _m oModar ...42 kmZ~moY J«§W, A §J 100, ñdm_rgr {dUdrVm ...

43 kmZ~moY J«§W, A §J 101, ZoUmo hr A «mMr ...44 kmZ~moY J«§W, A §J 106, Zgmo AmVm gmYZ...

45 kmZ~moY J«§W, A §J 106, Zgmo AmVm gmYZ...46 kmZ~moY J«§W, A §J 112, {Zgr{XZr _O ...47 kmZ~moY J«§W, A §J 120, CX§S> Vi_irVmo ...

48 kmZ~moY J«§W, A §J 124, ZoUw Ádadmë`m ...49 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, Vwåhr {ddoH$m{ddoH$ ...

50 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 5, nwÌmZo {nË`mVo..51 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, Vwåhr {ddoH$m{ddoH$ ...

52 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 53, àW_ Oo...53 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 12, MmoarMo YZ...

kmZ~moY J«§W - EH$ Anyd© CnbãYr

1 kmZ~moY J«§W, àñVmdZm - lr.gwaoe Omoer2 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 907, {Z¥dÎmrZo EH$m§V Ho$bm ...

3 kmZ~moY J«§W, A §J 118, gH$i ho gm{hË` ...4 kmZ~moY J«§W, A §J 17, H$m Y[abo JwT> ...5 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 902, {Zd¥[ÎmamO åhUo ....

6 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 7, Jwé _§Ji_wVu..7 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, I§S> 2, lr{Zd¥{ÎmZmW_hmamOm§Mr

g_mYr, A §J 1207, Yyn n§MmaVr...8 kmZ~moY J«§W, A §J 23, Am§Jo{M H$moëhmQ>r ...

9 kmZ~moY J«§W, A §J 17, H$m Y[abo JwT> ...10 kmZ~moY J«§W, A §J 9, _mJo Oar {gÕ ...

11 kmZ~moY J«§W, A §J 17, H$m§ Y[abo JyT>...12 kmZ~moY J«§W, A §J 57, H$mhr å`m ...13 kmZ~moY J«§W, A §J 102, ^m½`m^m½`mMr AmS> >...

14 kmZ~moY J«§W, A §J 104, amhrbo eara>...15 kmZ~moY J«§W, A §J 5, d§XmoZr nmCbo ...

16 kmZ~moY J«§W, à{VCÎma _wŠVm~mB©Mo A §J, A §J 32, Jwê$Am{X_yVu...

17 kmZ~moY J«§W, A §J 6, O§OmimMr _m`m ...18 kmZ~moY J«§W, A §J 6, O§OmimMr _m`m ...19 kmZ~moY J«§W, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 15, Am_moImMr...

20 kmZ~moY J«§W, bmCZr`m Xrn ...21 kmZ~moY J«§W, A §J 1, _wir hm d¥j...

22 kmZ~moY J«§W, A §J 2, _wŠVrMr o MmS>o ...23 kmZ~moY J«§W, A §J 7, {ZamH$ma ~rO...

24 kmZ~moY J«§W, A §J 15, Xrdm bmdm ...25 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 908, Am_wÀ`m ñdñWmZr ...

Page 158: muktabai- 2nd Edition

314 315

10 VmQ>rMo A §J : EH$ {ddoMZ, S>m°.gXmZ§X _moao.

11 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 11, Am{X A§Vw h[a ...

12 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

13 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

14 VmQ>rMo A §J, _wŠVm~mB©

15 àmMrZ _amR>r g§VH$d{`ÌtMo dmL²>_`rZ H$m © - S>m°.gwhm{gZr Bb}H$a

16 _w_wjy, _o-OyZ 1927, A §J 5, ñWmda Hw§$S>{bZr ...

17 _w_wjy, _o-OyZ 1927, A §J 8, OoWo {ZOÜ`mg ...

18 _w_wjy, _o-OyZ 1927, A §J 23, nwT>{V XoImd`m ...

19 _w_wjy, _o-OyZ 1927, A §J 23, nwT>{V XoImd`m ...

20 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 33, {Xdgm erVi ...

21 ^maVr` VÎdkmZmMm ~¥hX² B{Vhmg, I§S> 7, S>m°.J.dm.Omoer,OJ ho..

>o22 _w_wjy , _mM©E{àb 1927, A §J 7, Ooìhm nmMr JwU ...

23 _w_wjy , _mM©E{àb 1927, A §J 15, ^mgm Am^mgmMo ...

24 VÎdkmZmMm ~¥hX² B{Vhmg I§S> 7, bo.S>m°.J.Zm.Omoer, nmZ 378

25 _w_wjy , _mM©E{àb 1927, A §J 21, nmÊ`mMm ~wS>~wS>m ...

26 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 1, _wŠV Ord gXm ...

27 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 6, Zm__§Ìo har ...

28 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 15, A{dQ> Z {dQ>o ...

29 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 4, A{bßV g§gmar ...

30 g§VH$d{`Ìr, S>m°.BÝXw_Vr eodS>o

31 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 8, JwUmVrV S>mhmir ...

32 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 42, _w§Jr CS>mbr ...

33 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 18, Q>oH$mdar Q>oH$ ...

34 g§VH$d{`Ìr, S>m°.BÝXw_Vr eodS>o, nmZ 79

*****

54 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 917, Q>mi ho _¥X§J ....

55 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 2, AUw CZr gma ...

56 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 14, ^mem Am^memMo...

57 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 4, _Z _m`m ZìhVr ...

58 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 6, Ooìhm§ nmMr JwU ...

59 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 16, doXmZo øm {dÚm ...

60 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 17, gwImMo gma ...

61 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 18, Vihm{VÀ`m...

62 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 18, Vihm{VÀ`m...

63 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 8, ñdm_r X`m_yVu...

64 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 10, ~rOmdrU d¥j...

65 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 10, ~rOmdrU d¥j...

66 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 20, nmÊ`mMm nmZ~wS>m...

67 gH$bg§VJmWm, I§S> 2, A §J 908, Am_wÀ`m ñdñWmZr ....

68 kmZ~moY, g__oi ~mobUo C^`Vm§Mo, A §J 18, Vihm{VÀ`m...

69 gH$bg§VJmWm, Omoer g§nm{XV, A §J 1182, C{XV H$_io ....

_wŠVm~mB©Mo A §J

1 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 239, Vd AmZ§Xbm har ...

2 ~«÷{MËH$bm Xe©Z AWm©V lr_wŠVm~mB© M[aÌ d JmWm, O`mbmJr...

3 _wŠVm~mB©g {Xbobr gZX

4 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 20, ghñÌXir h[a ...

5 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 5, AmYr Vy _wŠV ...

6 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 7, ^OZ^mdmo Xohr ...

7 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 10, Am{X _Ü` ...

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 28, _wŠVnUo ~«rX...

9 _w_wjy, _mM© E{àb 1927, A §J 5, _Z _m`m ZìhVr ...

Page 159: muktabai- 2nd Edition

316 317

12 _amR>rVrb ñÌrYZ, g§nm. gamo{OZr ~m~a, 1956, nmZ 26

13 EH$ hmoVm amOm, g§nm. gamo{OZr ~m~a, 1956, nmZ 11314 qXS>r Om` {XJ§Vam, bo. lr.{X.BZm_Xma15 ~{hUm~mB©Mr JmUr, nm°ß wba àH$meZ

16 ~{hUm~mB©Mr JmUr, nm°ß wba àH$meZ17 {_WH$dmUr, g§nm.S>m°.Cfm ~§~mdmbo, gw{_Ìm ^mdo, _mM© 1995

***************

{d^mJ Mma

n[a{eï>

nyd©OÝ_r _wŠVmB©g JmoajH¥$noMm gm¡ag( _wŠVm~mB© EH$ H$s XmoZ `m àíZmMm {M{H$ËgH$ {dMma )

1 Jwé_mD$br 1989, bo. S>m°.am.qM.T>oao, nmZ 129

2 Jwé_mD$br 1989, nmZ 129

3 Jwé_mD$br 1989, nmZ 129

4 Jwé_mD$br 1989, nmZ 137

4 lr{ed{XZHo$gar {da{MV kmZàXrn, eHo$ 1856

5 Jwé_mD$br 1989, nmZ 190, Amodr 59, 60

6 Jwé_mD$br 1989, _YyZ CX²Y¥V, eSw>ñN>{i J«§W, Amodr 59,60

7 Jwé_mD$br 1989, nmZ 191, Amodr 74, 75

8 gH$bg§VJmWm, I§S> 1, A §J 3, àH¥${V {ZJw©U...

bmoH$gm{hË`mVrb _wŠVm~mB©

1 _amR>rVrb bmoH$JrV, g§nm. gamo{OZr ~m~a, 1975

2 bmoH$gm{hË` gmO{eUJma, g§nm.gamo{OZr ~m~a, _mM© 1965

3 bmoH$gm{hË` gmO{eUJma, g§nm.gamo{OZr ~m~a, _mM© 1965

4 _amR>rVrb ñÌrYZ, g§nm. gamo{OZr ~m~a, 1956

5 A{hamUr bmoH$gm{hË` Xe©Z, I§S> 2, g§nmXH$ H¥$îUm nmQ>rb

6 A{hamUr bmoH$gm{hË` Xe©Z, I§S> 2, g§nmXH$ H¥$îUm nmQ>rb

7 AmgXo JmdmVrb {ñÌ`m§Zr gm§{JVbobr JmUr

8 _amR>rVrb ñÌrYZ, g§nm. gamo{OZr ~m~a, 1956, nmZ 66

9 qXS>r Om` {XJ§Vam, bo. lr.{X.BZm_Xma

10 Am{XeŠVr _wŠVmB©, S>m°.gwerbm nmQ>rb, OmZodmar 1996

11 ~{hUm~mB©Mr JmUr, nm°ß wba àH$meZ

Page 160: muktabai- 2nd Edition

318 319

17 Integral Yoga , lrAaqdX Aml_ Q—>ñQ>, {ÛVr` Amd¥Îmr, 1996

18 lr{ed{XZHo$gar {da{MV kmZàXrn, g§nm.lr.X.dm.nmoVXma,eHo$ 1856

19 {_WH$dmUr, g§nm.S>m°.Cfm ~§~mdmbo, gw{_Ìm ^mdo, _mM© 199520 The great women of India , AÛ¡Vml_ am_H¥$îU _R>,

AZwdmX - S>m°.ea y ~mi

21 On The Mother , Ho$.Ama.lr{Zdmg Aæ §Jma, Am.VrZ 199422 {Xì` OrdZ, lrAaqdX Kmof, lrAaqdXml_, nm±{S>Moar, 1962

23 lrkmZXod{da{MV AW lrñdmË_mZw d, g§nm.S>m°.{d.`.Hw$bH$Uu,B§Ðm`Ur gm{hË`, 1994

24 _{hnVrH¥$V ^ŠV{dO`25 _hmamï—> gmañdV, g§nm.lr.{d.b.^mdo

26 lrg§VMmoIm_oim `m§Mo M[aÌ d A §J, g§nm.lr.g.^m.H$X_27 _wŠVoídaH¥$V ñ\w$Q>H$mì o, S>m°.dm.Ho$.bobo28 lrZmWbrbm_¥V, g§nm.S>m°.am.{M§.T>oao, Ho$ed {^H$mOr T>dio àH$meZ,

MVwW© _wÐU, eHo$ 190429 _amR>r g§VdmL²>_`mVrb na_mW©_mJ©, lrJwéXod amZS>o

30 ~{hUm~mBªMr JmUr31 AmoirMo A §Jm§Mr gH$bg§VJmWm, g§nm.lr.~{haQ> d lr.am{haH$a,

^mo.^m.H§$nZr, Zmoìh|~a 195532 AZoH$ _hmamï—> H${dH¥$V nXg§J«h, ^mJ n{hbm, dm. Xm.AmoH$, 190733 H¡$dë`d¡ d, g§nm.lr.aKwZmW hU_§V H$moQ>Urg

34 g§Vm§À`m ghdmgmV, S>m°.e§.Jmo.Vwinwio35 ^maVr` VÎdkmZmMm ~¥hX² B{Vhmg, I§S> 7, S>m°.J.Zm.Omoer

36 A §J kmZoídar, ñdm_r ñdê$nmZ§X, Zddr Amd¥Îmr, eHo$ 191237 _hmamï—> g§VH$d{`Ìr,lr.O.a.AmOJmdH$a, 1939

38 am_H¥$îU Am{U {ddoH$mZ§X, S>m°.{d.am.H$a§XrH$a, {ÛVr`md¥Îmr, 199139 ñdm_r {ddoH$mZ§X `m§Mo M[aÌ, am_H¥$îU Aml_, ZmJnya, Amd¥Îmr,Mma

g§X © J«§W gyMr

1 gH$bg§VJmWm, JmWmn§MH$, g§nm.S>m°.am.qM.T>oao, daXm ~wŠg, 19852 lrZm_XodJmWm, _hmamï—> emgZ, 1970

3 lr{Zd¥{Îm-_wŠVmB© g§dmXê$n kmZ~moY, g§nm.lr.gwaoe Omoer, ZJa{Oëhm Eo{Vhm{gH$ dñVw g§J«hmb` àH$meZ, 1975-76

4 _wŠVm~mB©Mr A §JdmUr, S>m°.AemoH$ H$m_V, AVwb àH$meZ, 1980

5 kmZXod^{JZr _wŠVm~mB©, S>m°.AemoH$ H$m_V, AVwb àH$meZ, 19806 lrkmZoída_hmamOm§Mr _wŠVm~mB©g gZX, g§nm.lr.~m.Í §.

em{iJJ«m_, ñdmÜ`m` _hm{dÚmb` àH$meZ, Am°ŠQ>mo~a 19777 Am{XeŠVr _wŠVmB©, S>m°.gwerbm nmQ>rb, Jwé_mD$br n[adma,

H$moëhmnya, 19968 ~«÷{MËH$bm Xe©Z AWm©V lr_wŠVm~mB© M[aÌ d JmWm, lr{Zd¥{Îm

Xm¡bV dŠVo, 1980

9 Mm§JXod dQ>oídaH¥$V VÎdgma, àmÀ` J«§Wg§J«hmb`, CÁO{`Zr,g§nm.S>m°.h.am.{XdoH$a, 1936

10 _hmgmYw lrkmZXod `m§Mo M[aÌ, q^JmaH$a ~wdm, àgmX àH$m. 196211 gX²Jwé lrkmZoída_hmamOm§À`m VÎdna§naoVrb bKwJ«§WÌ`r

(H$ë`mUn{ÌH$m, _wÐmàH$aU, lrkmZXod Voh{Ver), lrdm_ZamOàH$meZ, g§nm.lr.{earf H$dS>o, 1997

12 kmZoídam§Mr à^mdi, bo.b.am.nm§JmaH$a, {dX © _amR>dmS>m ~wH$

H§$nZr, {ÛVr` Amd¥Îmr, nwZ_w©ÐU, 198513 VmQ>rMo A §J EH$ {ddoMZ, S>m°.gXmZ§X _moao, lr^mJdV à~moYZ

g§ñWm, 199414 {d{dYm, S>m°.am.qM.T>oao, ZrbH§$R> àH$meZ

15 lr{edH$ë`mUH¥$VlrA_¥VmZw d{ddaU, {ZË`mZ§X¡Š`Xr{nH$m,193316 `mXdH$mbrZ _hmamï—>, lr._w.J.nmZgo, _w§~B© _amR>r J«§W g§J«hmb`

àH$meZ, 1963

Page 161: muktabai- 2nd Edition

320

40 bmoH$gm{hË` gmO{eUJma, g§nm.gamo{OZr ~m~a, 1965

41 _amR>rVrb ñÌrYZ, g§nm.gamo{OZr ~m~a, 195642 A{hamUr bmoH$gm{hË`-Xe©Z, g§nm.lr.H¥$îUm nmQ>rb

43 qXS>r Om` {XJ§Vam, bo.lr.{X.BZm_Xma44 _amR>rVrb bmoH$JrV, g§nm.gamo{OZr ~m~a45 EH$ hmoVm amOm, g§nm.gamo{OZr ~m~a

46 àmMrZ _amR>r g§VH$d{`ÌtMo dmL²>_`rZ H$m ©, S>m°.gwhm{gZr Bb}H$a47 g§VH$d{`Ìr, S>m°.BÝXw_Vr eodS>o

*****

{Z`VH$m{bH$m§Mr gyMr1 kmZamO, _wŠVmB© {deofm§H$, g§nm.lr.am_ H$a§XrH$a, 19802 Jwé_mD$br, g§nm.S>m°.am.qM.T>oao, 19893 _w_wjy , g§nm.lr.b.am.nm§JmaH$a, _mM© E{àb 1927, _o OyZ 1927

4 à{Vð>mZ, Owb¡ 19675 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, eHo$ 1833

6 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, df© 17, eHo$ 19247 ^maV B{Vhmg g§emoYH$ _§S>i Ì¡_m{gH$, dmB{Ve 1838

8 àgmX, OmZodmar 1991

***************