[new] bi kip hoa hoc _ kien thuc bi lang quen _ by kaitorkid

7/23/2019 [New] Bi Kip Hoa Hoc _ Kien Thuc Bi Lang Quen _ by Kaitorkid

http://slidepdf.com/reader/full/new-bi-kip-hoa-hoc-kien-thuc-bi-lang-quen-by-kaitorkid 1/88

[text] ∥ bi kip Chemistry focus ∎ by Kaitorkid

of 88| Kiế n thứ c bị lãng quên By Kaitorkid|Page 1®

Bi Kip

Chemistry

Bí kíp hóa học

Ki ế n thức bị lãng quên

B y K a i t o r k i d

V e r s i o n 2.5

Last U p l o a d 05/09/2014





MỤC LỤC

Lời nói đầu ........................................................................................................................................ 4

Sơ đồ tổng quát ................................................................................................................................ 5

Hóa học đại cương & phân tích ............................................................................................... 6

[Các khái niệm & định lí,…] ............................................................................................................. 6

Part I. Nguyên tử ........................................................................................................................................ 6

Part II. LKHH ............................................................................................................................................... 8Part III. PƯHH ............................................................................................................................................. 9

Part IV. T ốc độ phản ứng & cân bằng hóa học ........................................................................................ 11

[Nguyên tử ] ................................................................................................................................... 12

Part I: … .................................................................................................................................................... 12

[Các vấn đề v ề bảng tu ần hoàn] .................................................................................................... 14

Part I: Bảng tu ần hoàn ............................................................................................................................. 14

Part II: Quy luật tu ần hoàn tổng quát ...................................................................................................... 14

Part III: Quy luật khác trong từng nhóm .................................................................................................. 15

[So sánh bán kính nguyên tử,bán kính ion]................................................................................... 16

Part I: Method .......................................................................................................................................... 16

Part II: Ex .................................................................................................................................................. 16

Liên k ết hóa học ............................................................................................................................. 17

Part I: Liên kế t .......................................................................................................................................... 17

Part II: Lai hóa .......................................................................................................................................... 17

Part III: Tinh th ể ....................................................................................................................................... 19

[So sánh lk hidro, nhiệt độ sôi, tính axit, bazơ, tính tan… ] .......................................................... 21

Part I: 1 s ố y ế u t ố ảnh hưởng sự so sánh ................................................................................................ 21

Part II: so sánh liên kế t hidro ................................................................................................................... 22

Part III: so sánh nhiệt độ sôi .................................................................................................................... 22

Chủ đề [1]: [Các nguyên t ắc so sánh nhiệt độ sôi] ........................................................................... 22

Chủ đề [2]: [Các chú ý khi làm bài tập so sánh nhiệt độ sôi] ........................................................... 24

Chủ đề [3]: [Nhiệt độ sôi & nc 1 s ố ch ấ t](tham khảo) ..................................................................... 25

Part IV: so sánh nhiệt độ nóng chảy ........................................................................................................ 25

Part V: so sánh tính axit, bazo ................................................................................................................. 25

[Các khái niệm vô cơ khó nhớ] ...................................................................................................... 27

Part I ......................................................................................................................................................... 27

[Các tên gọi vô cơ khó nhớ] ........................................................................................................... 29

Part I: Nhóm Halogen .............................................................................................................................. 29

Part II: Nhóm oxi ...................................................................................................................................... 29

Part III: Nitơ - Photpho ............................................................................................................................. 30

Part IV: Nhóm cacbon .............................................................................................................................. 31

Part V: KL .................................................................................................................................................. 32

[PHÂN BÓN HH, CN SILICAT & GANG THÉP] ................................................................................. 34

Part I: PHÂN BÓN HH ............................................................................................................................... 34





Part II: CN SILICAT (nâng cao) .................................................................................................................. 36

Part III: GANG THÉP ................................................................................................................................. 39

[Đại cương KL] ............................................................................................................................... 42

Part I: KL & Hợp kim ................................................................................................................................. 42

Part II: Dãy điện hóa KL & pin điện hóa ................................................................................................... 43

Part III: Sự điện phân ............................................................................................................................... 44

Part IV: Sự ăn mòn KL .............................................................................................................................. 45

Part V: Điều ch ế KL ................................................................................................................................... 45

Hóa học hữu cơ ...................................................................................................................... 46

[CÁC khái niệm Hữu cơ khó nhớ] ................................................................................................... 46

Part I:........................................................................................................................................................ 46

[Các tên gọi hữu cơ khó nhớ] ........................................................................................................ 51

Part I: HCB, RX, ancol-phenol, andehit,axit HC & anhiđrit ...................................................................... 51

Part II: Este-lipit, cacbohidrat, amin amino axit-pr & polime .................................................................. 53

Part III: B ổ sung (l ấp đầy ki ế n thức) ......................................................................................................... 58

[Ngu ồn HCB thiên nhiên] ............................................................................................................... 59

Part I: DẦU MỎ ........................................................................................................................................ 59

Part II: KHÍ MỎ DẦU & KHÍ TN ................................................................................................................. 62

Part III: THAN MỎ .................................................................................................................................... 63

[Danh pháp hữu cơ] ....................................................................................................................... 64

Part I: Điều c ần bi ế t ................................................................................................................................. 64

Part II: Danh pháp IUPAC & gốc chức từng loại HCHC ............................................................................. 65

Part III: Tạp chức (All) .............................................................................................................................. 67

[CÁC lOẠI chỉ số của chất béo] ...................................................................................................... 70

MORE ..................................................................................................................................... 71

[Quy luật tan] ................................................................................................................................ 71

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 71

Part II: Hữu cơ .......................................................................................................................................... 72

[Quy luật phân tích, nhiệt phân] .................................................................................................... 74

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 74

Ph ần [1]: Pư nhiệt phân ................................................................................................................... 74

Ph ần [2]: Pư tự phân tích ................................................................................................................. 75

Part II: hữu cơ .......................................................................................................................................... 76

[Làm khô khí ẩm] ........................................................................................................................... 76

[Chất độc\nguy hiể m].................................................................................................................... 77

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 77

Part I: Hữu cơ ........................................................................................................................................... 78

[Màu sắc khó nhớ] ......................................................................................................................... 79

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 79

Part II: Hữu cơ .......................................................................................................................................... 81

[Nhận biết & phân biệt khó nhớ] ................................................................................................... 82





Part I: Phân biệt & nhận bi ết vô cơ .......................................................................................................... 82

Part II: Phân biệt & nhận bi ế t hữu cơ ..................................................................................................... 84

K ế t .................................................................................................................................................. 88

K ế t ......................................................................................................................................... 86

Lời nói đầu

Các bạn đang cầm trong tay 1 cuốn bí kíp hóa học viết về phần lý thuyết của 3 quyển SGK hóahọc 10,11,12. Hầu hết t ất cả những kiến thức này đều có trong SGK, ngoại trừ các mẹo giúp đi tìm trínhớ và các chuyên đề như “So sánh tính axit, bazo,…” mình tổng hợp t ừ các tài liệu khác. Mình soạn ra

cuốn bí kíp này nhằm giúp các bạn dễ ghi nhớ những thứ rời rạc nhỏ lẻ trong sgk trở nên có hệ thống

bằng cách sắp xếp & t ổng hợp lại chúng theo dạng Mindmap (bản đồ tư duy) hoặc dạng Table (bảng).

Bên cạnh đó có những bài lý thuyết l

ớn & khó nhớ

mình tách riêng ra làm 1 chủ

đề. Vì mục đích muốn

nó trở thành 1 cuốn bí kíp lý thuyết để ôn tập thay cho 3 quyển SGK nên mình cố gắng t ổng hợp sao chođầy đủ nhất có thể.

Cuốn bí kíp gồm 4 phần chính: hóa học đại cương & hóa học phân tích hóa học vô cơ

hóa học hữu cơ

chuyên đề b

ổ sung (More)

Tuy nhiên vì bận ôn thi nên mình không đủ thời gian đề viết t ất cả các chủ đề được.

hóa học đại cương & phân tích : tương đối đầy đủ

hóa học vô cơ & hóa học hữu cơ: chưa có phần tính chất vật lí , tính chất hóa học, điều chế ứng dụng các chất. Mấy cái này chắc cũng dễ nhớ ^^

hóa học KT, XH, MT: mình ko viết cả chương này lun ( ^^).

Những phần thiếu này sẽ được viết ở cuốn bí kíp hóa học thứ 2 hoặc bản Full update. Nhưngnhiêu đây chắc cũng đủ để giúp phần nào cho các bạn ôn tập trong những ngày cuối cùng , đặc biệt là 10ngày trước khi thi ĐH.

Mình dùng phần mềm imindmap để vẽ các sơ đồ tư duy , các bạn Google search sẽ có ^^.Các bạn in ra sẽ dễ đọc hơn .Mục đích chủ yếu của bí kíp này là tìm lại kiến thức của các bạn, hữuích khi các bạn dùng nó để ôn tập,nghĩa là các bạn phải đã xem qua sgk rùi mới đọc nó.Mình đã cố gắng nhưng chắc chắn vẫn còn nhiều sai sót , nếu các bạn phát hiện ra lỗi sai hoặc

thiếu gì đó thì các bạn pm cho mình nha.^^ Mọi ý kiến thắc mắc xin gửi về [email protected] hoặc

www.facebook.com/kaitorkid .

Mình là Kaitorkid (Mr.K) hi vòng cuốn bí kíp này sẽ

giúp ích cho các bạn ^^.

mailto:[email protected]



http://www.facebook.com/kaitorkid








Sơ đồ t ổng quát

Mình tạm thời t ập trung nhiều vào những thứ khó nhớ (vì thời gian ko cho phép để làm tất cả)

Có 1 số phần thuộc chương trình giảm t ải 2012-2013, t ất nhiên chỉ áp dụng cho

phần t ự chọn cơ bản, còn nếu bạn chọn phần t ự chọn nâng cao thì ko có giảm t ải gìnha.

Cái này các bạn google search sẽ có, mình ko ghép vào đây nữa

Những phần này mình sẽ ghi rõ là thuộc chương trình nâng cao (NC)





Hóa học đại cương & phân tích

[bi kip chemistry]

[Các khái niệm & định lí,…]

ngu ồ n t ổ ng h ợ p & tham kh ả o : SGK

Part I. Nguyên tử

ph ần này tương đối là … chán nhưng lại nguy hiểm :D vì các bạn thường có cảm giác sẽ ko thi vào ..vv..

và ko để ý đế n những câu chữ sẽ là quả lừa đẹp cho các bạn

nên lướt qua 1 l ần đề phòng chẳng may có phần nào chưa ôn \ ôn rồi mà ko nhớ ^^

STT Tên Nội dung

Lịch sử tìm ra hn ngt, p, n, e (chưa thấ y thi bao gi ờ ̂ ^)

0 Sự tìmra e

1987, Tôm-xơn nhà bác học người Anh phát hiện ra tia âm cự c, bản chất : dòng e nhờ hiện tượng phóng điện trong chân không: ông cho phóng điện với V=15 000 V qua2 điện cự c gắn vào đầu 1 ống kín đã rut gần hế t kk thấy màn huỳnh quang trong ố ng

thủy tinh phát sáng

0 Sự tìmra hạt

nhân ngtử

1911, Rơ-đơ-pho & các cộng sự đã cho các hạt bắn phá 1 lá vàng mỏng & dùng mànhuỳnh quang đặt sau lá vàng để theo dõi đường đi của 1 hạt

k ế t quả: h ầu k ết các hạt đều xuyên qua lá vàng, 1 số ít lệch hướng, 1 số ít bật lại

phía sau khi gặp lá vàng

HÓA HỌC ĐẠI CƯƠNG & PHÂN TÍCH





0 Sự tìmra p

1918, Rơ đơ pho bắn phá hn ng tử N bằng hạt

thấ y 1 hn O & 1 hạt có khối lượng

1,6726.10− & q=1+ ”proton”

0 Sự tìmra n

1932, Chat-uých (cộng tác viên của Rơ đơ pho): dùng hạt bắn phá hn Be thấ y xuấ thiện 1 loại hạt mới có khối lượng ~mp & q=0 “nơtron”

Cấ u tạo ngt, đồng vị , AO

1 Hạtnhân

Nguyên tử có cấ u tạo rỗng, các e chuyển động xung quanh 1 hạt mang điện tích dươngcó kích thước rấ t nhỏ so với nhuyên tử , nằm ở tâm nguyên tử. Đó là hn nguyên tử .

2 e hóa trị Là những e có khả năng tham gia hình thành kiên kết hóa học. Chúng thường nằm ở lớpngoài cùng \ ở cả phân lớp sát lớp ngoài cùng nếu phân lớp đó chưa bão hòa

3 Đồng vị Đồng vị của cùng 1 nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng số p nhưng khácnhau v ề số n

Hidro có 3 đồng vị: H,D,T

4 AO Obitan nguyên tử là khu vực không gian xung quanh hạt nhân mà tại đó xác suát có mặ t(xác suất tìm thấ y ) e khoảng 90%

Trong nguyên tử , các e chuyển động rấ t nhanh quanh hn ko theo 1 quỹ đạo xđ nào

Lớp & phân lớp e (d ễ die ^^)

5 Lớp Các e trên cùng 1 lớp có năng lượng g ần bằng nhau

Phân lớp Các e trên cùng 1 phân lớp có năng lượng bằng nhau

Cấu hình e (d ễ die ^^)

6 Nguyênlí Pau-li

Trên 1 AO chỉ có thể có nhiều nhất là 2 e & 2 e này chuyển động tự quay khác chiềunhau xung quanh trục riêng của mỗi e

7 Nguyênlí vữ ng

b ền

Ở trạng thái cơ bản, trong nguyên tử các e chiế m l ần lượt những AO có mức năng lượngtừ thấp đế n cao

8 Quy tắcHun Trong cùng 1 phân lớp, các e sẽ phân bố trên các AO: số e độc thân là max & các e nàyphải có chiều tự quay giố ng nhau

Bảng tu ần hoàn





9 Chu kì Là dãy các ng tố mà ng tử của chúng có cùng số lớp e được xế p theo chi ều Z tăng dần

10 Nhómnguyên

tố

Là tập hợp các ng tố mà ng tử có cấu hình e tương tự nhau, do đó có tính chất hóa họcg ần giố ng nhau & được xếp thành 1 cột

11 Nguyêntố s,p,d,f

e cuối cùng xếp vào phân lớp s,p,d,f

(ko ph ả i e ở phân lớp ngoài cùng nhá, nhầm là die đó ^^)

12 I1 Là nl min cần để tách e thứ 1 ra khỏi ng tử ở trạng thái cơ bản

13 Độ âm điện đặc trưng cho khả năng hút e của ng tử đí khi tạo thành lk hh

14 Tính KL Là tc của 1 ng tố mà ng tử của nó dễ nhường e để trở thành ion (+)

15 Tính PK Là tc của 1 ng tố mà ng tử của nó dễ nhận e để trở thành ion (-)

16 Địnhluậttu ầnhoàn

Tính chấ t của các ng tố & đơn chấ t cũng nhe thành phần & tc của hợp chấ t tạo nên từ các ng tố đo biến đổi tu ần hoàn theo chiều tăng của Z

Part II. LKHH

STT Tên Nội dung

LKHH

1 LKHH Là sự k ế t hợp giữa các ng tử tạo pt \ tinh thể b ền vững hơn

2 Quy tắcbát tử

Các ng tố có khuynh hướng lk với các ng tử khác để đạt đưuọc cấu hình e vữ ng b ền cỉakhí hiế m vớ 8 e (hoặc đố i 2 e với He) ở lớp ngoài cùng

3 Ion Ng tử \ nhóm ng tử mang điện

4 LK ion Là LK được tạo thành do lực hút tĩnh điện giữa các ion kang điện tích trái dấu. Được hìnhthành giữa KL điển hình & PK điển hình

5 LK CHT Là LK hình thành giữ a 2 ng tử = 1 \ nhi ều cặp e chung

6 LK chonhận

Trong 1 số trường hợp, cặp e chung chỉ do 1 cặp ng tử đóng góp lk giữ a 2 ng tử là lkcho-nhận. Ví dụ : O=SO

Lai hóa

7 Thuyế tlai hóa

Sự lai hóa AO là sự tổ hợp (“trộn lẫn”) một số AO trong 1 ng tử để đưuọc từ ng ấ y AO laihóa giống nhau nhưng định hướng khác nhau trong không gian

8 Sự xenphủ trục

Trục các AO tham gia liên kết trùng đường nối tâm 2 ng tử lk .

9 Sự xemphủ bên

Trục các AO tham gia liên kế t song song với nhau & vuông góc với đường nối tâm 2 ng tử lk

Hóa trị & số oxi hóa

11 Hóa trị trong hc ion: là điện hóa trị & bằng điện tích của ion đó

trong hc CHT: gọi là CHT & bằng số lk CHT mà ngt ng tố đó tạo ra đưuọc với các ng tử khác trong pt





12 Số OXH Là điện tích của ng tử ng tố đó nế u giả định LK giữa các ng tử trong pt là lk ion

LK kim loại

13 LK KL Là lk được hình thành giữa các ng tử & ion KL trong mạng tt do sự tham gia của các e tự do

Part III. PƯHH

STT Tên Nội dung

PƯ OXH khử (cái này dễ rùi^^)

1 ĐN Easy . (“Là PƯHH trong đó có sự chuyể n e giữa các chất PƯ , hay có sự thay đổi số OXH 1số ng tố ” )

2 Chấ t khử

Chấ t OXH

Khẩu quyế t: Kh ử cho o nh ậ n

(kh ử : ch ấ t kh ử , o: ch ấ t OXH)

“chấ t khử là chất nhường e hay là chất có số OXH tăng sau PƯ”

“chất OXH là chấ t nhận e hay là chất có số OXH giảm sau PƯ”

3 Sự khử (quá trình khử ) xảy ra với chất OXH , “làm chất đó nhường e\ làm tăng số OXH chất đó”

4 Sự OXH (quá trình OXH) xảy ra với chấ t khử , “làm chất đó nhận e hay làm giảm số OXH chất đó”

5 Ý nghĩaPƯ OXH

khử

(ko c ần để ý :D )

Phân loại PƯ trong hh vô cơ

PƯ có sự thay đổ i số OXH và PƯ ko có sự thay đổ i số OXH

Đặc điểm PTPƯ

(đại khái)

S

ự

thay đổ

i s

ố

OXH các ng tố

Là pư OXH khử

?

PƯ hóa

hợp

→ có hoặc ko có sự thay đổi số OXH2H O → 2HO (có)

CaOCO →CaCO (ko)

Yes \ No

PƯ phân

h

ủ

y → có hoặc ko có sự thay đổi số OXH2KClO →2KCl 3O ↑ (có) Cu(OH) → C u O HO (ko)

Yes\ No

PƯ

th

ế

→ Luôn có sự thay đổi số OXH 2 → ↑

Yes

PƯ trao

đổ

i

→ Luôn ko có sự thay đổi số OXH

→↓

No





PƯ TỎ A NHIỆT & PƯ THU NHIỆT

Pư tỏa nhiệt PƯ thu nhiệt

ĐN Là PƯHH giải phóng nl dưới dạng nhiệt

pư đốt cháy xăng dầu,…

Là PƯHH hấ p thụ nl dưới dạng nhiệt

pư phân hủy CaCO3,…

NhiệtPƯ

ΔH: để chỉ lượng nhiệt kèm theo mỗi PƯHH

Đặcđiể m

Δ H < 0 Δ H > 0

PTnhiệthóahọc

“Là PƯ có ghi thêm giá trị ΔH & trạng thái các chất” 2() () →2() Δ=822,2 Phân loại PƯ trong hh hữ u cơ





Part IV. Tốc độ phản ứng & cân bằng hóa học

STT Tên Nội dung

Tốc độ PƯ & Cân bằng hh

1 Tốc độ pư là độ biến thiên nồng độ 1 trong các chất pư \ sp trong 1 đơn vị time ảnh hưởng bởi 5 yế u tố chính: C chất pư, áp suấ t (với PƯ có chất khí), ,diện tíchb ề mặt & chất xúc tác

ngoài ra, môi trường xảy ra PƯ, tốc độ khuấ t trộn, tác dụng của các tia bứ c xạ,… cũngcó ảnh hưởng

2 CBHH Là tt của pư thuận nghịch khi tốc độ pư thuận = pư nghịch

3 K Chỉ phụ thuộc nhiệt độ

với PƯ : ⇌

=[].[]

[]

.[]

chú ý: nếu PƯ có chấ t rắn\dung môi thì vứt đi ^^ (ko có mặt trong công thức trên)

Chẳng hạn: ⇔ thì = [][][].[] 4 Hệ đồng

thể Là hệ ko có bề mặt phân chia trong hệ. Ví dụ : hệ g ồm các chất khí,…

5 Hệ dị thể là hệ có bề mặt phân chia trong hệ , qua b ề mặt này có sự thay đổi đột ngột tính chấ t. Ví dụ: hệ g ồm chấ t rắn & chất khí, hệ g ồm chấ t rắn & chấ t tan trong dd

6 Nguyên líLơSatơliê

Một pư thuận nghịch đang ở tranh thái CB khi chịu 1 tác động từ bên ngoài như biến đổiC, p,

, thì CB sẽ chuyể n dịch theo chi ều là giảm tác động bên ngoài đó

7 Chất xúctác

ko làm biến đổi K hay n ồng độ các chấ t trong CB ko làm CB chuyể n dịch

chỉ làm tăng tốc độ PƯ thuận & tốc độ PƯ nghịch với số l ần bằng nhau làm PƯnhanh đạt trạng thái CB hơn





[bi kip chemistry]

[Nguyên t ử]


Part I: …

1. Cấ u tạo ng tử

mọi hạt nhân nguyên tử của mọi nguyên tố đều có p & n ?

Sai. Riêng hidro (ko tính đồng vị D & T) hạt nhân chỉ có 1 p & ko có n

Mọi ngt đều có số p≤ số n?

Sai . Ngoại trừ H

Điện tích, khối lượng

e p n

q =1,602.10− = 1 = = 1 = 0

m

=9,1094.10−

=1,6726.10−

=1,6748.10−

khối lượng ko c ần nhớ vì trong máy tính có sẵn r ồi

Nguyên tử có cấ u tạo rỗng các e chuyển động xung quanh 1 hạt mang điện tích đương có kích thước rấ tnhỏ so với kích thước của ngt, nằm ở trung tâm ngt- “hạt nhân nt”. (trích sgk10 -tr.5)

số p ≤ số n < 1,52 số p (trừ H)

2. Lớp & phân lớp

Lớp e

Lớp (n) 1 2 3 4 5 6 7 … n

Tên lớp K L M N O P Q …

Số phân lớp 1 2 3 4 5 6 7 … n

Số AO 1 2 3 4 5 6 7 …

Phân lớp

s p d f

Số AO 1 3 5 7

3. Thứ tự viế t cấu hình e

Cách nhớ





Cách 1

1s

2s 2p

3s 3p 3d

4s 4p 4d 4f

5s 5p 5d 5f 5g

6s 6p 6d 6f 6g 6h

7s 7p 7d 7f 7g 7h …

… … … … … … …

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s …

Cách 2:

1s (2s 2p) (3s 3p) (4s 4p) (5s 5p) (6s 6p) (7s 7p)

3d 4d 4f 5d 5f 6d

Cách 3

ss ps ps dps dps fdps fdps

son son phấ n son phấ n son Đánh phấ n son Đánh phấ n son f ải đánh phấ n son f ải đánh phấ n son

Điểm đặc biệt với Cu,Cr,…

Để đạt cấu hình bền thì nhữ ng ng tố có cấu hình e:

… ( 1) … ( 1) sẽ tự biến đổi :

{ … ( 1) → . . . ( 1) … ( 1) → … ( 1)

Có ? ngt có e ngoài cùng là ?

3.Đó là: : [ ]4: [ ]34: [ ]34

Có ? ngt có e ngoài cùng là ?





[bi kip chemistry]

[Các vấn đề về bảng tuần hoàn]

ngu ồ n t ổ ng h ợ p & tham kh ả o : SGK, Lamsao.vn, go.vn

Part I: Bảng tu ần hoàn

1. Cách nhớ bảng tu ần hoàn

Mặt trước

IA IIA IIIB … IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 Hỏi (H) H ằng(He)

2 Lính (Li) Bé (Be) B ố (B) Cô (C) Nhớ (N) Ông(O) Fải (F) Nga (Ne)

3 Nào (Na) Mang(Mg) Ăn (Al) Sinh (Si) Pạn (P) Say (S) Chăng(Cl) Ăn (Ar)

4 Không (K) Cá (Ca) Gà (Ga) Gé (Ge) t (As) Sẽ (Se) Bé (Br) Khúc (Kr)

5 Rượu(Rb) Sang (Sr) Trong (In) Sang(Sn) Sẽ (Sb) Té (Te) Iu (I) Xương(Xe)

6 Cà (Cs) Bà (Ba) Tủlạnh(Tl) Ph ố (Pb) Bu ồn(Bi) Pò(Po) Anh (At) R ỗng (Rn)

7 Fé (Fr) Rán (Ra)

Dãy điện hóa cuả KL

Li2+ K+ Ba2+ Ca2+ Na+ Mg2+ Al3+ Mn2+ Zn2+ Cr3+ Fe2+ Ni2+ Sn2+ Pb2+ Fe3+ 2H+ Cu2+ Fe3+ Hg+ Ag+ Pt2+ Au3+

Li K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb Fe H2 Cu Fe2+ Hg Ag Pt Au

Khi Bạn C ần Nhà May Áo Mỏng Záp Cr S ắt Nên Sang Ph ố S ắt Hỏi Cụ Già Hàng Bạc Pha Vàng

Tính khử giảm, tính OXH tăng

Part II: Quy luật tu ần hoàn t ổng quát

ề ũ ê à ề ă ầ





R (*) I1 (nl ion hóa thứ nhấ t) (**)

độ âm điện (***)

tính KL

tính bazơ của oxit & hidroxit

tính phi kim

tính axit của oxit & hidroxit

hóa trị cao nhấ t với H (chỉ tính chiều ngang) hóa trị cao nhấ t với O (chỉ tính chiều ngang)

(*) ngoại lệ: H là nguyên tử có bán kính nhỏ nhấ t (~0,053 nm) chứ ko phải He

(**) NHÓM IVA: thứ tự BTH (từ trên xuố ng): C, Si, Ge, Sn, Pb nhưng thứ tự I1: C>Si>Ge>Pb>Sn

(***) NHÓM IVA: thứ tự BTH (từ trên xuố ng): C, Si, Ge, Sn, Pb nhưng thứ tự : C>Si>Ge>Pb>Sn

(giố ng quy luật I1)

CHU KÌ 6: thứ tự BTH (trái phải): Cs, Ba, Tl, Pb, Bi, Po, At nhưng thứ tự :Cs<Ba<Tl<Po<Bi< At<Pb

Part III: Quy luật khác trong từng nhóm

Nhóm Halogen

Elk X-X(đkc)

(kJ/mol)

Trạngthái X 2

Màu sắc ( ) ô ( ) Màu AgX AxitHX

TínhOXH X 2

Tínhkhử X -

F 159 Khí Lục nhạt Tăng dần Tăng d ần Độ mạnhtăngd ần

Giảmd ần

Tăngdần Cl 243 Khí Vàng lục AgCl Trắng

Br 192 Lỏng Nâu đỏ AgBr Vàng nhạt

I 151 R ắn Đen tím AgI vàng

KLK

( ) ô ( ) D (g/cm3

) Độ cứ ngLi Giảm d ần 1330 0,53 0,6

Na 892 0,97 0,4

K 760 0,86 0,5

Rb 688 1,53 0,3

Cs 690 1,90 0,2

KLKT

( ) ô ( ) D (g/cm3) Độ cứ ng

Be 1280 2770 1,85

Mg 650 1110 1,74 2,0

Ca 838

1440

1,55

1,5Sr 768 1380 2,6 1,8

Ba 714 1640 3,5





[bi kip chemistry]

[So sánh bán k ính nguyên tử,bán k ính ion]

ngu ồ n t ổ ng h ợ p & tham kh ả o :

Part I: Method

Thứ tự so sánh:

số lớp càng lớn bán kính càng lớn

cùng số e, Z càng lớn bán kính càng nhỏ

Part II: Ex

EX1: Sắp xếp bán kinh giảm d ần:

,+, +, −, −

A. B. C. D.

Số lớp Z 2 10+ 2 11+ 2 12

− 2 9

− 2 8

− > − > > + > +

số lớp e Z





[bi kip chemistry]

Liên kết hóa học


Part I: Liên kế t

Liên kế t CHT Ion

CHT ko cự c CHT có cự c < 0 , 4 , ≤ < 1 , 7 ≥ ,

Bản chấ t lk Sự dùng chung các e Lự c hút tĩnh điện giữa các ionmang điện tích trái dấ u

Đk lk Giữa các ng tố giố ng nhau \ g ần giố ng nhau v ề bản

chất hh ( thường với ng tố PK nhóm IVA, VA, VIA, VIIA) Xảy ra giữ a nhữ ng ng tố kháchẳn nhau v ề bản chấ t hh (

thường với Kl điển hình & PKđiển hình)

Ngoại lệ:

HF có Δ =1,78 nhưng lk CHT có cự c

(đang cậ p nh ậ t)

Part II: Lai hóa

1. Cách xác định lai hóa:

Lai hóa

số AO lai hóa = a+b+c+d = số LK + số cặp e không liên kế t

với m a x = 1m a x = 3m a x = 5m a x = 7 (tứ c bằng số AO tố i đa trong mỗi phân lớp í ̂ _____^)

Thứ tự : lấy giá trị lớn nhấ t của a r ồi mới đế n bck

Ví dụ:

∶ = ̈ → có 2 Lk + 1 cặp e ko lk





2. Bảng lai hóa

Lai

hóa

Phân loại Hình vẽ Dạng hìnhhọc

Góc Ví dụ

LK E

sp 2 0 Thẳng 180 ,,

,,,…

sp2 3 0 Tam giác đều 120 , , −, −,…

2 1 Gấp khúc G ần 120 ,, ,…

sp3 4 0 Tứ diện đều

109

28

,

+,…

3 1 Chóp đáy Δ , +, −

2 2 Gấp khúc G ần 109 ,

1 3 Thẳng −, …

sp3d1 5 0 Lưỡng chóp Δ , …

4 1

3 2

2 3

sp3d2 6 0 Bát diện đều ,, −

5 1

4 2

…





Part III: Tinh thể

hú ý: Tinh thể ion, tinh thể nguyên tử, phân tử thuộc chương trình nâng cao

1 Các loại tt

TT ion TT NGUYÊN TỬ TT PHÂN TỬ TT KL

Khai niệm Được hình thànhtừ nhữ ng ion mang

điện tích trái dấ u

Được hình thành từ cácng tử

Hình thành từ cácphân tử

Hình thành từ nhữ ng ion , ng tử KL & e tự do

Liên kế t Bản chất tĩnh điện Các ng tử nằm ở nútmạng, lk với nhau bằng

lk CHT

Lực tương tác phân tử (yế u)

Bản chất tĩnh điện

Tính chấ tchung

B ền

Khó nc, khó bay

hơi

Độ cứ ng lớn

,ô cao

Ít bền, m ềm

thấ p, dễ bay hơi

Ánh kim, dẻo

Dẫn diện, nhiệt

good

Ví dụ NaCl Kim cương:

tạo bởi C lai hóa sp3 lk

CHT 4 nguyên tử C g ần

nhấ t nằm ở 4 đỉnh 1 tứ diện đề ằng 4 cặp e

chung

cứ ng nhấ t

Phân tử iot:

Là phân tử 2

nguyên tử , các phântử iot nằm trên cácđỉnh & tâm các mặt

của hlp (“tt lập

phương tâm diện”)

Ko b ền, có sự thăng

hoa

phân tử nước đá

Mỗi phân tử H2O lk

4 phân tử g ần nó nhấ tnằm trên 4 đỉnh 1 tứ diện đều thuộc cấ utrúc tứ diện

so với nước lỏng: D

nhỏ hơn, V lớn hơn

KL

2. Chi tiế t Tinh thể KL

Lập phương tâm khố i Lập phương tâm diện Lục phương

Hình vẽ

Số đơn vị cấu trúc





Liên hệ R &

a,h

4 = √ 3 4 = √ 2 = 2 & = √

p 68% 74% 74%

G ồm KLK (thuộc IA)

Ba, Ra (thuộc IIA)

Cr,Mo,W (thuộc VIB)

Fe (thuộc VIIIB)

Ca, Sr (thuộc IIA)

Ni,Pd,Pt (thuộc VIIIB)

Cu, Ag, Au (thuộc IB)

Al (thuộc IIIA)

Pb (thuộc IVA)

Be,Mg (thuộc IIA)

Zn,Cd (thuộc IIB)

V,Nb,Ta (thuộc VB)

Eu

Rh, Ir

Ce,Yb

Th

Sc,Y,La

Ti,Zr,…





[bi kip chemistry]

[So sánh lk hidro, nhiệt độ sôi, tính axit,

bazơ, tính tan… ]

ngu ồ n t ổ ng h ợ p & tham kh ảo : Trithucbonphuong.com, violet, http://www.aotrangtb.com, tàili ệ u c ủ a ThS. Nguy ễn Ái Nhân, củ a th ầy Vũ Khắ c Ng ọ c

Part I: 1 số yế u t ố ảnh hưởng sự so sánh

.Nhóm hút e & đẩ y e

nhóm hút e :

g ồm { ố ℎứ ố ℎ

Độ mạnh gốc hút e:

-NO2 > -COOH > -CHO > -C≡R> -C6H5 (trong vai trò nhóm hút e) > -C=R

-F> -Cl > -Br > -I

làm tăng độ mạnh lk H, tăng nhiệt độ sôi, tăng tính axit, giảm tính bazo

cùng 1 gốc thì càng gần nguyên tử H linh độ ng, số lượng càng nhiều thì càng có tác dụng mạnh

Nhóm đẩ y e:

làm giảm lk hidro, giảm nhiệt độ sôi, giảm tính axit, tăng tính bazo

gốc HCB càng phân nhánh, càng dài đẩy e càng mạnh

cùng 1 gốc thì càng gần nguyên tử H linh độ ng, số lượng càng nhiều thì càng có tác dụng mạnh

Độ đẩ y e:

-OH > -NH2 > -R (no)

(CH3)3C- > (CH3)2CH- > CH3CH2CH2- > C2H5 - > CH3- > H-

điểm đặc biệt của gố c phenyl C6H5-: sẽ là gốc đẩ y e nếu nó lk với 1 gốc hút e & sẽ là gốc hút e nế u

nó lk với 1 gốc đẩ y e2.Độ phân cự c

Thứ tự độ phân cự c của các chứ c\chất không có lk hidro (cùng M):

-COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

3.Cis & trans

cis { ℎấ trans 0

0

ℎấ





Part II: so sánh liên kế t hidro

.Liên kết hidro là gì?

Là lk tương tác tĩnh điện yế u giữ a ph ần tử hidro mang điện tích dương với ph ần tử mang điện âm

2. Điều kiện có lk hidro là gì?

Trong hợp chấ t phải chứ a H

H phải lk trự c tiế p với nguyên tố: có độ âm điện lớn & có cặp e tự do

Ví dụ: F,Cl,N,O,…

3. Có nhữ ng loại lk H nào & tác dụng của nó?

Lk H nội phân tử :

là lk hidro ngay trong pt đó

đk: đk cần: hợp chất có 2 nhóm chứ c trở lên

đk đủ: khi tạo lk hidro phải tạo được vòng 5\6 cạnh

Ví dụ 1 :

Ví dụ 2 : Chất nào có lk H nội phân tử ?

Chỉ có (2) thỏa mãn đk:

Tác dụng: giảm nhiệt độ sôi

Lk H ngoại pt

là lk H giữa các pt cùng loại\ khác loại với nhau

tác dụng: tăng nhiệt độ sôi, tăng độ tan/H2O (nếu có lk H với H2O)

4. So sánh độ mạnh lk H

theo nhóm chứ c: -COOH > phenol > -OH> -NH2

theo gốc hút e & đẩ y e :(xem part I )

Part III: so sánh nhiệt độ sôi

T ổng quát Quy luật chung ph ổ bi ế n:

t0s HCB <R-X, andehit, xeton < amin <ancol < axit cacboxylic < aminoaxit < muố i ancolat , muố icacboxylat

Chủ đề [1]: [Các nguyên t ắc so sánh nhiệt độ sôi]

(ưu tiên) lk ion





lk H

khối lượng

độ phân cự c

mạch cacbon

cis & trans

Nguyên tắc 1: nếu có lk ion

hợp chất liên kế t ion sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ :

So sánh nhiệt độ sôi của CH3COONa và CH3COOH.

-CH3COONa không có liên kết hiđro nhưng có liên kế t ion giữ a Na-O; CH3COOH có liên kết hiđro. Nhưngnhiệt độ sôi của CH3COONa cao hơn.

Nguyên tắc 2: lk hidro

Hai hợp chất có cùng khối lượng hoặc khối lượng xấ p xỉ nhau thì hợp chất nào có liên kết hiđro bền hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ 1:

So sánh nhiệt độ sôi của CH3COOH và C3H7OH.

- Cả hai đều có khối lượng phân tử bằng 60. Nhưng CH3COOH có liên kết hiđro bền hơn liên kết hiđro trongC3H7OH. Nên nhiệt độ sôi của CH3COOH cao hơn nhiệt độ sôi của C3H7OH.

Ví dụ 2 :

So sánh nhiệt độ sôi của CH3OH và CH3CHO.

- CH3OH có M=32. CH3CHO có M=44.

CH3OH có liên kết hiđro, CH3CHO không có liên kết hiđro, nên CH3OH có nhiệt độ sôi cao hơn CH3CHO.

Nguyên tắc 3: khối lượng

Hai hợp chất cùng kiểu liên kết hiđro hoặc là đồng đẳng, hợp chất nào có khối lượng lớn hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ 1:

So sánh nhiệt độ sôi của CH3OH và C2H5OH.

- Cả hai đều có cùng kiểu liên kết hidro, nhưng m C2H5OH=46> m CH3OH=32 C2H5OH có nhiệt độ sôicao hơn CH3OH.

Ví dụ 2:

So sánh nhiệt độ sôi của C2H6 và C3H8.

- Cả hai đều không có liên kết hiđro, khối lượng của C3H8 lớn hơn khối lượng của C2H6 nên C3H8 có nhiệt độ

sôi lớn hơn.

Nguyên tắc 4: độ phân cự c

Hai hợp chấ t hữu cơ đều không có liên kết hiđro, có khối lượng xấ p xỉ nhau thì hợp chất nào có tính phâncực hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn

Chú ý: thứ tự độ phân cự c của các chứ c\chất không có lk hidro (cùng M):

-COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

Ví dụ:

So sánh nhiệt độ sôi của HCHO và C2H6.





- Hai hợp chất trên đều không có liên kết hiddro và khối lượng bằng nhau, nhưng HCHO có tính phân cực hơnnên có nhiệt độ sôi cao hơn.

Nguyên tắc 5: diện tích tiếp xúc (mạch cacbon)

Hai hợp chất là đồng phân của nhau thì hợp chất nào có diện tích tiếp xúc phân tử lớn hơn sẽ có nhiệt độ cao hơn hơn bậc càng cao, càng nhiều nhánh, nhánh càng gần nhóm chứ c nhiệt độ sôi càngthấ p

Ví dụ: So sánh nhiệt độ sôi:

- Cả hai đều có khối lượng bằng nhau, đều không có liên kết hiđro. B có diện tích tiếp xúc lớn hơn nên cónhiệt độ sôi cao hơn A.

6 Nguyên tắc 6: cis > trans

Hai đồng phân hình học, nhiệt độ sôi cis>trans (do momen lưỡng cự c cis>trans)

Ví dụ:

So sánh nhiệt độ sôi của cis but-2-en và trans but-2-en: cis>trans

Chủ đề [2]: [Các chú ý khi làm bài t ập so sánh nhiệt độ sôi]

Bài tập thường gặp: s ắ p x ế p nhi ệt độ sôi theo chiều tăng dầ n \ gi ả m d ần,…

V ới hidrocacbon

Đi theo chiều tăng dần của dãy đồng đẳng ( ankan ,anken ,ankin , aren ...) thì nhiệt độ sôi tăng dần vìkhối lượng phân tử tăng . Cùng khối lượng phân tử nhưng: ankan < anken < ankin < aren do tăng về số liên kế t pi mất thêmnăng lượng để phá vỡ liên kế t pi nhiệt độ sôi cao hơn. Đồng phân nào có mạnh dài hơn thì có nhiệt độ sôi cao hơn

V ới các dẫn xuấ t R-X ( R: hidrocabon như anken ,ankan …X : thường là halogen……)

Dẫn xuấ t halogen của anken sôi và nóng chảy ở nhiệt độ sôi thấp hơn dẫn xuấ t của ankan tương ứ ng .

Dẫn xuấ t của benzen : đưa 1 nhóm thế đơn giản vào vòng benzen sẽ làm tăng nhiệt độ sôi .

V ới hợp chấ t chứa nhóm chứ c

2 chất cùng dãy đồng đẳng chất nào có khối lượng phân tử lớn hơn thì nhiệt độ sôi lớn hơn Xét với các hợp chất có nhóm chức khác nhau, nhiệt độ sôi :

axit >ancol >amin > -COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

Chú ý với Ancol và Axit :

-Các gố c dẩ y e (không có lk pi: CH3,C2H5….) sẽ làm tăng nhiệt độ sôi do liên kế t H b ền hơn

-Các gốc hút e (có liên kết pi: Phenyl,…; halogenua: F -,Cl-,Br-,I-) sẽ làm giảm nhiệt độ sôi do liên kế t Hkém bền hơn, gốc hút càng mạnh càng làm giảm nhiệt độ sôi và càng xa nhóm chức thì lực tương tác lạ i

càng yếu đi .

-V ới ancol: đồng phân tert<sec<iso<n-ancol

nếu có H2O: t0s ancol có 4 C trở lên > H2O (100

0

C) > ancol có 3 C

Chú ý với các hợp chất thơm có chứa nhóm chứ c –OH ,-COOH ,-NH2

- Nhóm thế loại 1 ( không chứ a lk pi :CH3 , C3H7 …) có tác dụng đẩy e vào nhân thơm làm liên kế t Htrong nhóm chức kém bền hơn nên làm tăng nhiệt độ sôi .





- Nhóm thế loại 2 ( chứa liên kết pi : NO2 ,C2H4 …) có tác dụng hút e của nhân thơm làm liên kế t Htrong chức kém bền đi nên làm giảm nhiệt độ sôi . - Nhóm thế loại 3 ( các halogen : -F ,-Cl ,-Br ,-I ) có tác dụng đẩy e tương tự như nhóm thế loại 1.

* Với phenol: t0s phenol > ancol có 7 C trở xuống & axit có 4 C trở xuố ng

Chủ đề [3]: [Nhiệt độ sôi & nc 1 số chất](tham khảo)

Ch ấ t Ch ấ t Ka

CH3OH - 97 64,5 HCOOH 8,4 101 3,77

C2H5OH - 115 78,3 CH3COOH 17 118 4,76

C3H7OH - 126 97 C2H5COOH - 22 141 4,88

C4H9OH - 90 118 n - C3H7COOH - 5 163 4,82

C5H11OH - 78,5 138 i – C3H7COOH - 47 154 4,85

C6H13OH - 52 156,5 n – C4H9COOH - 35 187 4,86

C7H15OH - 34,6 176 n- C5H11COOH - 2 205 4,85

H2O 0 100 CH2=CH- COOH 13 141 4,26

C6H5OH 43 182 (COOH)2 180 - 1,27

C6H5NH2 -6 184 C6H5COOH 122 249 4,2

CH3Cl -97 -24 CH3OCH3 - -24

C2H5Cl -139 12 CH3OC2H5 - 11

C3H7Cl -123 47 C2H5OC2H5 - 35

C4H9Cl -123 78 CH3OC4H9 - 71

CH3Br -93 4 HCHO -92 -21

C2H5Br -119 38 CH3CHO -123,5 21

C3H7Br -110 70,9 C2H5CHO -31 48,8

CH3COC3H7 -77,8 101,7 CH3COCH3 -95 56,5

C2H5COC2H5 -42 102,7 CH3COC2H5 -86,4 79,6

Part IV: so sánh nhiệt độ nóng chảy

cis { ℎấ trans 0 0 ℎấPart V: so sánh tính axit, bazo

1 Cùng loại nhóm chức:

Theo g ốc hút e, đẩy e (xem part I )

2 So sánh các chức khác nhau

tính axit:





Độ mạnh của các axit :

AXIT mạnh ,,,,,, AXIT trung bình , , AXIT yế u > > AXIT rấ t yế u > > > > > (ℎ) (> > ) (bảng này mình tham k hảo trên mạng và ko chắc ch ắn độ chính xác ^^ )

Cái này chắc ch ắn đúng:

Ancol < H2O < phenol <H2SiO3<H2CO3< RCOOH< axit vô cơ mạnh hơn H2CO3

< < <

< < <

tính bazo

amin thơm < NH3 < amin không thơm

Chú ý: bazo càng mạnh axit liên hợp càng yếu & ngược lại

Để so sánh các bazo\axit mà không có quy luật ở trên thì ta so sánh axit liên hợp\bazoliên hợp của chúng rồi suy ra thứ tự c ần tìm





[bi kip chemistry]

[Các khái niệm vô cơ khó nhớ]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo:

gh i chú: ở phần này, nhữ ng khái niêm v ề CN Silicat, Phân bón, gang thép đượ c vi ết chi ti ết ở phần ”Phân bón HH, CN SILICAT & GA NG THÉP”

Part I

Chú ý: ph ần này những khái niệm c ần nhớ chỉ có ở ph ần đại cương KL, vì vậy mình tách

riêng ra chủ đề Đại cương KL. Các bạn đọc chủ đề đó sẽ đầy đủ hơn (mình vẫn giữ lại

ph ần này mà ko xóa đi để các bạn ch ắc ch ắn là ko còn khái niệm nào nữa. Thứ 2 là cách

kẻ bảng ng ắn gọn hơn , bạn nào phù hợp cách học nào thì xem phần đó ^^ )

Tên Khái niệm

Nhóm halogen

Nhóm oxi

Nhóm Cacbon

Đại cương KL

KL &hợpkim

Hợp kim Là vật liệu kim loại có chứ a 1 kim lại cơ bản & 1 số KL\ PK khác

Tc hợp kim:

Hợp kim: làvật liệu KL

chứa

1 kl cơbản

1 sốkl\pk

#

1 SỐ CHUYÊN ĐỀ QUAN TRONG CỦA

HÓA H C VÔ CƠ





ứ ng dụng hk: (ko có gì cầ n nh ớ )

Dãyđiệnhóa

Cặp oxi hóa khử

dạng oxi hóa & dạng khử của cùng 1 ng tố kl tạo nên cặp oxi hóa khử

Pin &điệnphân

C ầu muố i trong cầu muối, các cation (+) di chuyển sang cực (+), các anion (-) di chuyểnsang cực (-)

Anot,catot anot: nơi xảy ra sự oxi hóa

catot: nơi xảy ra sự khử

trong pin : anot: (-), catot : (+)

trong đf : anot: (+), catot: (-)

Thế điện cự cchuẩn

Là Epin tạo bởi điện cự c hidro chuẩ n & tấm KL nhúng vào dd muố i của nó với[ion KL]=1M

Chi ều PƯOXHK (quytắc )

Kl của cặp OXH-K có E0 nhỏ hơn khử được cation KL của cặp OXH-K có E0 lớnhơn

Sự đf Là quá trình OXH-K xảy ra ở b ề mặt các điện cực khi có dòng điện 1 chi ều điqua chất điện li nc \ dd chất điện li

Hiện tượngdương cự ctan

Xảy ra khi anot (cực âm) làm bằng kim loại trong dd đf

Ví dụ: đf dd CuSO4 với anot Cu

[ion kl] ko đổi trong qt đf

Thứ tự đf với ion KL: từ phải trái dãy điện hóa

với anion: − → − → − → − → −

(anion tính khử mạnh hơn bị đf trướ c) ( − → )

Ăn mònKL

Ăn mòn Kl Là sự phá hủy KL\Hợp kim do tác dụng của các chất trong môi trường

Ăn mòn hh Là qt OXH-K , trong đo các e của KL đưuọc chuyể n trự c tiếp đến các chấ t trongmôi trường

Ăn mòn điênhóa

Là qt OXH-K, trong đo KL bị ăn mòn do tác dụng của dd chất điện li & tạonên dòng e chuyể n từ cự c (-) cự c (+)

đk xảy ra : 1.các điện cực khác nhau về bản chất2.các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp\gián tiếp qua dây dẫn3.các điện cực cùng tiếp xúc với dd chất điện li





[bi kip chemistry]

[Các t ên gọi vô cơ khó nhớ]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SGK

Part I: Nhóm Halogen

Quặng chứa clo: Cacnalit: KCl.MgCl2.6H2O

Xinvinit:KCl.NaCl

Axit có oxi của clo:

Axit hipocloro (HClO)

Axit cloro (HClO2)

Axit cloric (HClO3)

Axit pecloric (HClO4)

Quặng chứa flo:

- Florit (CaF2)

- Criolit (Na3AlF6)

Khác:

Nước Javen (NaCl + NaClO)

Clorua Vôi (CaOCl2)

Kali Clorat (KClO3)

Part II: Nhóm oxi

Natri thriosunfat:

Các dạng thù hình của lưu huỳnh





Lưu huỳnh tà phương () Lưu huỳnh đơn tà () Cấ u tạo tinh thể

D 2,07 g/cm3 1,96 g/cm3

1130C 1100C

ề <95,50C Từ 95,51190C

Part III: Nitơ - Photpho

Phân bón (xem chi ti ế t ở box phân bón):

Phân đạm: Ure: (NH2)2CO

Phân Supephotphat đơn (14 – 20% P2O5): Ca(H2PO4)2+ CaSO4

Phân Supephotphat kép (40 – 50% P2O5): Ca(H2PO4)2

Phân lân nóng chảy (12 – 14% P2O5): H ỗn hợp photphat, silicat với Ca, Mg

Phân kali:

Phân hỗn hợp Nitrophotka: ()

Phân phức hợp Amophot:

()

Phân vi lượng: B, Mn, Mo, Cu, Zn

Quặng chứa photpho:

Apatit: 3().

Photphorit: ()

Quặng chứa Nito

Natri Nitrat (Diêm tiêu) (NaNO3)

Các thù hình của P (chương trình nâng cao)

P tr ắng P đỏ

Mạng tt phân tử : ở các nút mạng là các phân tử hình tứ diện P4. Các P4 lk với nhau bằng lực tươngtác yế u

Cấu trúc polime

M ềm, dễ nc B ền trong kk ở ℎườ

Ko tan trong nước, dễ tan trong 1 số dung môi HC Ko tan trong dung môi HC, dễ hút ẩ m & chảy rữ aĐộc: gây bỏng nặng khi rơi vào da ℎườ, phát quang màu lục trong bóng tố i Ko phát quang

Bốc cháy trong kk ở

> 40

bảo quản: ngâm

trong nước

Bôc cháy ở

>250





Part IV: Nhóm cacbon

Quặng\khoáng vật Hc khác

Cacbon - Canxit : CaCO3- Magiezit : MgCO3

- Dolomit : CaCO3.MgCO3

Nước đá khô: rắn Sođa:

Photgen: ( ạ í )

Silic - Cát (SiO2)

- Cao lanh (Al2O3.2SiO2.2H2O)

- Xecpentin (3MgO.2SiO2.2H2O)

- Fenspat (Na2O.Al2O3.6SiO2)

Các dạng thù hình của cacbon:

Kim cương Than chì Cacbon vô định hình Fuleren (nâng cao)

Tinh th ể nguyên tử khôngmàu, trong suốt, khôngd ẫn điện, d ẫn nhiệt kém,cứng nh ấ t

Tinh th ể c ấu trúc lớp màuxám đen, ánh kim, dẫn

điện kém kim loại, m ềm

Bao g ồm than g ỗ, than

xương, than muội… cấ utạo x ốp, có khả năngh ấ p phụ khí & chấ t tan

C ấu trúc hình cầu r ỗng,

g ồm C70, C60

Khí than khô & khí tan ướt

Khí than ướt Khí than khô\khí lò gas

H ỗn hợp khí từ PƯ đc CO khi cho hơi nước đi quathan nung nóng:

~

H ỗn hợp khí thu được khi sx CO trong lò gas:

→2

~44%,ò ạ ∶ , , , … ~25%, ò ạ ∶ , , …

Dùng làm nhiên liệu khí

Công nghiệp Silicat (xem chi ti ế t ở box CN SILICAT)





Part V: KL

1. Các quặng\hợp chấ t kim loại

Qu

ặ

ng\

khoáng vậ

t B

ổ

sung

KLK

,KLKT

Cacnalit: KCl.MgCl2.6H20

Xinvinit: NaCl.KCl

Thạch cao khan: CaSO

Th

ạch cao s

ống:

CaSO. 2HO

Thạch cao nung: CaSO. HO or CaSO.0,5HO

Nhôm Anotit: CaO.Al2O3.2SiO2

Boxit : AlO. 2HO

Berin : AlO.3BeO.6SiO

Mika: KO.AlO.6SiO. 2HO

Cao lanh: AlO.2SiO. 2HO

Fenspat:

NaO.AlO.6SiO

Emeri: nhôm oxit trong tự nhiên dạng khan, có độ

cứng cao, làm đá mài Corinđon tinh khiế

t: AlO khan, là ngọc thạch rấtcứng, cấu t ạo tinh thể trong suốt, không màu

Corinđon lẫ

n : ngọc rubi (màu đỏ)

Corinđon lẫn & : ngọc saphia (màu xanh)

Rubi & saphia

nhân tạo được ch

ế t

ạo b

ằng cáchnung nóng hỗn hợp ớ \ &

Phèn chua: KSO. Al(SO).24HO hayKAl(SO).12HO

phèn nhôm: nếu thay K+ = Li+, Na+hay NH+ được muối kép khác có tên chung là phèn nhôm

Tecmit : hh bột Al & Fe2O3 để hàn gắn đường ray

Crom Cromit:

FeO.CrO

(thường lẫn AlO & O)

Phèn crom-kali :

KSO. Cr(SO).24HO hay KCr(SO).12HO Có màu xanh tím, dùng để thuộc da, làm chất cầmmàu trong nhuộm vải ( ƯD tương tự phèn chua)

Sắt Pirit :FeS2 (pirit sắt)

Xementit: Fe3C

Xiderit : FeCO3

Hematit : Fe2O3

Hematit nâu: Fe2O3.nH2O

Manhetit: Fe3O4

Sắt t ừ oxit: FeO

Đồng Cancopirit (Pirit đồng) : CuFeS2

(hay CuS.FeS)

Cancozin : Cu2S

Cuprit: Cu2O

Cacbonat bazo của đồng: CuCO. Cu(OH)

K

ẽ

m Thuốc thử Lucas: HCl/ZnCl2 (dùng để phân biệt cácancol bậc khác nhau)





2. Hợp kim

phân biệt theo tính chấ t

Hợp k im không bị ăn mòn: Fe-Cr- Mn (inox), đồ ng b ạ ch (Cu-Ni)

HK đồ ng b ạch có tính bề n v ữ g cao, không bị ăn mòn dù trongmôi trường nướ c bi ển , dùng chế t ạo chân vịt tàu biể n, tuabin cho

động cơ máy bay phả n l ự c

Hợp kim siêu cứ ng: W-Co,Co-Cr-W- Fe,…

Hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấ p: Sn-Pb (thi ếc hàn nóng chả y ở 210 0 C) , Bi-Pb-Sn (nc 65 0 C)

Hợp kim nhẹ, cữ ng & b ền: Al-Si, Al-Cu-Mn-Mg

Hợp kim không giãn nở theo nhiệtđộ

Inva (Ni-Fe)

Dùng trong kĩ thuật vô tuyế n

phân biệt theo tên

Tên Thành phần ct, tc, ứ ng dụng Ghi chú

Inox Fe-Cr-Mn

Thiếc hàn Sn-Pb

có thấ p (2100C)

Inva Ni-Fe

dùng trong kĩ thuật vô tuyế n

Đồng thau Cu-Zn (45%Zn)

cứ ng & b ền hơn đồng chế tạo các chi tiết máy , thiế t bị dùng trong cn đóng tàubiể n

Ph ần này có thể đã bị gi ả mt ải, mình ko rõ nên các bạ n

đừng đọ c ph ần này vộ i ^^

Đồng bạch Cu-Ni (25%Ni)

b ền đẹp, ko bị ăn mòn trong nước biể n

dùng trong cn tàu thủy (ch ế t ạo chân vịt tàu biển,…) ,tuabin cho động cơ máy bay phản lự c, đúc tiền, …

Đồng thanh Cu-Sn

chế tạo máy móc, thiế t bị

Vàng 9 cara Cu-Au (2/3: Cu, 1/3: Au)

dùng để đúc tiền vàng, vật trang trí

B ổ sung nh ỏ : Pb được dùng để ch ế t ạo các hợp kim không mài mòn các trụ c quay đượ cdùng làm ổ tr ụ c.

3 Gang thép

(xem box gang thép)





[bi kip chemistry]

[PHÂN BÓN HH, CN SILICAT & GANG

THÉP]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: sgk

Part I: PHÂN BÓN HH

Phân bón hóa học là gì?

Phân bón hóa học là những hóa chất có chứa các nguyên tố dinh dưỡng, được bón cho cây nhằm nâng caonăng suất cây trồng

Tại sao phải bón phân bón hh cho cây?

Cây đồng hóa được C,O,H từ kk & nước, còn đố i với các nguyên tố khác (N,P,K,…), cây hấ p thụ từ đất. Đấ ttr ồng trọt bị nghèo dần các nguyên tố dd c ần bón phân! ^^

Sơ lược phân bón hh





. Chú ý về Phân đạm

Đạm amoni Đạm nitrat Urê

Thành phầnhóa học chính

NHCl

(NH4)2SO4 21%N

NH4NO3 35%N

NaNO3 16%N

Ca(NO3)2 17%N

Urê

(NH2)2CO 46%N

Điều chế Axit + NH3 Muố i cacbonat + HNO3

Dạng ion \hợp chất cây

đồng hoá

NH4+ NO3

- NH4+

trong đất, dưới td

của VSV, bị phân hủ yNH3 or td H2O:

(NH2)2CO+2H2O(N

H4)2CO3

Đặc điể m khi tan trong nước,thủy phân mt axit

bón cho các loại đất ítchua\ đất đã được khử chua trước bằng CaO (vôi)

Dễ hút ẩ m. Không bóncùng tro hoặc vôi.

dễ hút nước trong kk& chảy rữ a

tan nhi ều trong nước tác dụng nhanh với

cây nhưng dễ bị nướcmưa rửa trôi

ở trạng thái rắn k ị lử a.

Bón được cho mọi loại

đấ t.

màu trắng

tan good trong nước

Hàm lượng đạm cao, bóncho mọi loại đấ t.

2

.

Chú ý về phân lân

Supephotphat đơn Supephotphat kép Phân lân nung chả y

Thành phần hóahọc chính vàhàm lượng

%P2O5

Ca(H2PO4)2 và CaSO4 14 – 20%

Ca(H2PO4)2 40 – 50%

Hỗn hợp photphat vàsilicat của Ca và Mg

12 – 14%

Phương phápđiều chế

Nung quặngapatit\ photphorit + đá xàvân (magie silicat) + thancố c ở trên 10000C trong

lò đứ ng và làm nguộinhanh sp bằng nước

Dạng ion mà câyđồng hoá

HPO− HPO− Ion photphat

Đặc điể m CaSO4 không tan trongnước, làm rắn đấ t

Không tan trong nước

thích hợp cho đấ t chua

3. Phân hỗn hợp & phứ c hợp

Là lọai phân bón chứ a đồ ng th ờ i 2\ 3 nguyên tố dinh dưỡng cơ bản

Phân hỗn hợp chứ a cả 3 ng tố N,P,K “phân NPK” , là sp khi được trộn từ các phân đơn chứ a N, P,K theo tỉ lệ N:P:K khác nhau tuỳ theo loại đất và cây trồng . Ví dụ : Nitrophotka là hỗn hợp(NH4)2HPO4 và KNO3.

Phân phứ c hợp là hỗn hợp các chất được tạo ra đồng thời bằng tương tác hoá học của các chất. Vídụ: NH3 + H3PO4 hỗn hợp NH4H2PO4 và (NH4)2HPO4 (“amophot” )

0180 2002 3 200

2 2 2

2

( )

C

atmCO NH

NH CO H O

3 4 2 2 4( )

2 4 2 4

( ) 2

( ) 2

dacCa PO H SO

Ca H PO CaSO

3 4 2 2 4( )

3 4 4

3 4 2 3 4

2 4 2

( ) 3

3

( )

3 ( )

dacCa PO H SO

H PO CaSO

Ca PO H PO

Ca H PO





4. Phân vi lượng

Cung cấp cho cây các ng tố như B, Zn, Mn, Cu, Mo,… ở dạng đơn chấ t

cây trồng chỉ c ần 1 lượng rấ t nhỏ để tăng khả năng kt qt st & TĐC, tăng hiệu lự c quang hợp,…

đưa vào đất cùng phân bón vô cơ\hữu cơ & chỉ có hiệu quả cho từ ng loại cây & từ ng loại đấ t

dùng quá nhi ều có hại cho cây

Part II: CN SILICAT (nâng cao)

.THỦ Y TINH

Thành phần hh & tc

Thủy tinh thường được dùng làm cửa kính, chai lọ,…: là hỗn hợp

,

& , viế t g ần

đúng :

..

sx: nấ u chảy 1 hh cát trắng, đá vôi & sođa (1400):6 → ..6 2

không có cấu trúc tinh thể, là chất vô định hình không có nhiệt độ nc xác định.

1 số loại khác

Thủ y tinh lỏng Thủ y tinh kali Thủ y tinh

pha lê

Thủ y tinh thạch

anh

Khác

Là Dd đậm đặc củaNaSiO & KSiO K2O.CaO.6SiO2 Chứ a PbO Silic tinh khiế t

Đặc

điể mt0nc & t0 hóa mềm

cao hơn

Nhi ều PbO

dễ nóng chảy

& trong suố t

thóa mềm cao,

hệ số nở nhiệt rấ tnhỏ không bị nứt khi nóng lạnh

đột ngột

Cho thêm oxit1 của số kl

được TT cómàu khácnhau

Vd:

thủ y tinh

màu lục,

TT

xanh nước

biể n

Sx khi nấ u thủy tinh,

thay

NaCO=KCO

Nấ u chảy SiO tinh

khiế t

Dùnglàm

Chế tạo keo dánthủy tinh & sứ , sx xi

măng chịu axit, chấ t

Dụng cụ thínghiệm, lăng kính,

CN

Silicat

đồ gốm

thủytinh

xi măng





k ết dính trong xâydự ng

thấu kính

2. Đồ gố m

là vật liệu được chế tạo chủ yế u từ đất sét & cao lanh.

Phân loại theo công dụng

dạng mindmap





Dạng table

Phố i liệu sx Sx Đặc điể m Ứ ng dụng

Gạch & ngói đất sét loại thường &

1 ít cát

nhào với nước

kh ối dẻo, tạo hình

s ấy khô & nung

9001000C

gạch & ngói

thuộc loại g ốm

xây dựng

sau khi nung,

gạch & ngóithường có màu

đỏ do oxit trong

đấ t sét

Gạch

chịulửa

Gạch

đinat 93-96% SiO

4-7% CaO & đất sét Nung 13001400C

Chịu được nhiệt16901720C

lót là cao, lò

luyện thép, lò nấ u

thủy tinh

Gạch

sam ố tBột sam ốt trộn đất sét

&

HO

Bột samốt là đất sétđược nung ở nhiệtđộ rấ t cao r ồinghi ền nhỏ

Sau khi đóng khuôn

& s ấy khô, nung

13001400C

Sành

Sứ

Men

SànhĐất sét Đất sét nungtcao=1200~1300C

Cứng, gõ kêu,

màu nâu or xám

để có độ bóng &

lớp bảo vệ ko th ấ m

nước, tạo 1lớp

men mỏng ở mặtngoài của đồ sành

Sứ Cao lanh

Fanspat

1 s ố oxit KL

nung l ần 1:1000C, r ồi tráng

men & trang trí

nung l ần 2:tcao hơn (1400-

1450 độ C)

Cứng

X ốp

Màu trắng

Gõ kêu

g ồm sứ dân dụng

& sứ kĩ thuật

sứ kĩ thuật

ch ế tạo: vật liệu

cách điện, tụ điện,

buzi đánh lửa,

dụng cụ TN

Men Tp chính giống sứ Men phủ lên bề

mặt sp

d ễ nc hơn sứ Men phủ lên bề

mặt sp, sau đó

nung lên ở t thích

hợp men bi ế n

thành lớp thủy tinh

che kín bề mặt sp

3. Xi măng

là loại vật liệu k ết dính dùng trong xây dự ng

quan trong nhất: xi măng Pooclăng

.Đặc điểm & tphh xi măng Pooclăng

chấ t bột min. màu lục xám





tp chính : canxi silicat & canxi aluminat: (ℎ 3. . ) (ℎ 2. ) ( ) (ℎ 3. ) Sản xu ấ t

Quá trình đông cứng ximăng

Trong xây dựng, xi măng được trộn với nước thành khối nhão , sau vài giờ sẽ bắt đầu đông cứng lại .

Quá trình đông cứng của xi măng chủ yếu là sự kết hợp của các hợp chất có trong xi măng với nước, tạonên những tinh thể hiđrat đan xen vào nhau thành khối cứng và bền :

3CaO.SiO2+5 H 2O→Ca2SiO4.4 H 2O+Ca(OH )2

2CaO.SiO2+4 H 2O→Ca2SiO4.4 H 2O

3CaO. Al 2O3+6 H 2O→Ca3( AlO3)2.6 H 2O

Hiện nay, người ta còn sản xuất các loại xi măng có những tính năng khác nhau: xi măng chịu axit, ximăng chịu nước biển,... Ở nước ta có nhiều nhà máy xi măng lớn như nhà máy xi măng: Hải Phòng, Hoàng Thạch, Bỉm Sơn...

Part III: GANG THÉP

1 So sánh Gang & thép

nghiền nhỏđã vôi

trộn với đấtsét nhiều & ít

quặng sắt=pp khô\ướt

nung hỗnhợp trong lò

quay\lòđứng

(14001600)clanhke

để nguội,nghiền

clanhke với1 số chấtphụ gia ->bột min

XI MĂNG





2. Sx

Sx gang Sx thép

Nguyênliệu

quặng sắt sx gang có 30-95% oxit sắt, ko

chứ a\rấ t í t P,S

than cốc (ko có sẵn trong tn, phải đc từ than

mỡ), vai trò cung cấ p nhiệt khi cháy, tạo CO & tạo thànhgang

chấ t chả y

CaO hóa hợp

là chấ t

khó nc ở trong quặng sắt xỉ silicat dễ nc , có ỏ (= , /) nổi lên trên gang ( =, /)

gang trắng\ xám

sắt thép phế liệu

chấ t chảy : CaO

nhiên liệu: d ầu ma zút \ khí đố t

oxi

Gang Thép

ĐN

Là hợp kim của Fe với C có 2-5% khối lượng C

ngoài ra có 1 ít Si,Mn,S,…

là hợp kim của Fe với C

khối lượng C ≤ 2%

ngoài ra có Si,Mn,Cr,Ni

Gang trắng ang xám Thép thường(thépcacbon)

Thép đặc biệt

Tp

Ít C

R ất ít Si

Nhi ều xementit

Nhi ều C

Nhi ều Si

Ít C

Ít Si, Mn

R ất í t S,P

Là thép có thêm các ng tố khác (Si, Mn, Cr, Ni, W, V,…)

TC

R ấ t cứng & giòn Kém cứng & kémgiòn hơn

khi nc chấ t lỏng

linh động (ít nhớt)

khi hóa rắn tăng V

Độ cứ ng phụ thuộc%C

thép cứ ng ≥ 0,9%

C

thép mềm ≤ 0,1%C

Có nhữ ng tc cơ học rất quý: thép Cr-Ni rấ t cứ ng chế tạo vòng bi, vỏ xe bọc

thép,…

thép ko gỉ (74% Fe, 18%

Cr, 8% Ni) chế tạo dụng

cụ y tế, nhà bế p

thép W-Mo-Cr rấ t cứng dùở rấ t cao chế tạo lưỡi

dao cắt gọt kim loại cho máy

tiện, máy phay

thép silic tính đàn hồi tố t chế tạo lò xo, nhíp oto

thép mangan rấ t b ền, chịuva đập mạnh chế tạođưuòng ray xe lửa, máynghi ền đá

ƯD

Luyện thép Đúc các bộ phân của

máy, ông dẫn nước,

cánh cửa,…

Xây dựng nhà cử a,chế tạo các vật dụng

trong đs





PƯ xả yra

Miệng lò 200 Có cửa thoát ra khí lò cao

O2 oxi hóa phi kim trong gang oxit

C+O2CO2↑

S+O2SO2↑

→

4 5 → 2

& khó bay hơi, hóa hợp

với chấ t chảy CaO xỉ nổi trên bề mặt

thép lỏng: 3 → () →

Thân lò

4000C

500-6000C

700-8000C

Pư CO khử oxit sắt3 → 2 →

→

Bụng lò 10000C

13000C

15000C

Pư tạo xỉ → →

Phễu lò 18000C

Pư tạo CO →

→ 2

N ồi lò Chứ a xỉ Kk nóng được thổi vào

Cửa tháoxỉ

Tháo xỉ ra khỏi lò

Cửa tháogang

Tháo gang ra khỏi lò

Sự tạo

thành

gang

Ở bụng lò (phần 15000C) Fe nc hòa tan 1 phần C & 1

lượng nhỏ Mn,Si,… ”gang” .

Gang nc tích tụ ở n ồi lò

Sau 1 thời gian nhất định, ngta tháo gang & xỉ ra khỏi

lò.

Các ppluyện

thép

3 lò luyện thép này thuộc chương trình nâng cao

pp Bet xơ me (lò thổ ioxi)

pp Mac tanh (lò bằng) pp lò điện (lò hồ quang

điện)

Hìnhvẽ

Nhiênliệu or

pp

Oxi nén dưới áp suấ t10atm được thổi trên bề

mặt & trong lòng gang nc

Khí đố t\d ầu+kk +O2 phun

vào lò oxi hóa các tạp

chấ t trong gang

Trong lò điện, thanh than

chì & gang là các điện cự c

Ưuđiể m

Pư trong khố i gang toả

nhi ều nhiệt, short time

Kiểm soát được các tỉ lệ

các ng tố & bổ sung ngt

khác thép chất lượng cao

Luyện thép đặc biệt có KLkhó nc: W, Cr,… & loại h ầu

hết các ngt có hại cho thép

N.suấ t Max=300 tấn thép/45min 1 mẻ 300 tấ n/5-8h Ko lớn (do dung tích nhỏ)

Thố ng

kê

80% thép sx theo pp này 12-15%





[bi kip chemistry]

[Đại cương KL]


Part I: KL & Hợp kim

I Tính chất vật lí của KL

Tính chất chung: do e tự do

tính chất riêng: phụ thuộc độ bền lk Kl, M, kiểu mạng tinh thể,… của KL

II Hợp kim:

Định nghĩa: là vật liệu kim loại có chứa 1 kl cơ bản & 1 số kl \ pk khác

Tính chất

Ứng dụng

•tính dẻo: KL có tính dẻo cao: Au, Ag, Al, Cu, Sn,...

•tính dẫn diện: Ag>Cu>Au>Al>Fe .Tăng nhiệt độ -> tính dẫn điện giảm (do sự

dao động các ion KL tăng lên -> cản trở sự chuyển động của e tự do).•Tính dẫn nhiệt: Ag>Cu>Al>Fe. Kl nào dẫn điện tốt -> dẫn nhiệt tốt•Ánh kim

Tính chấtchung

•KL riêng: max: Os, min: Li. Kl nhẹ: D < 5 g/cm3, Kl nặng: D > 5 g/cm3

•Nhiệt độ nc: max: W, min: Hg (chất lỏng ở đkt)•tính cứng: Cr > W > Fe > Cu & AlTính chất riêng

Hợp kim: làvật liệu KL

chứa

1 kl cơbản

1 sốkl\pk

#





(ko có gì cần nhớ)

Các hợp kim:

phân biệt theo tính chấ t

Hợp kim không bị ăn mòn: Fe-Cr- Mn (inox), đồ ng b ạ ch (Cu-Ni)

HK đồ ng b ạch có tính bề n v ững cao, không bị ăn mòn dù trongmôi trường nướ c bi ển , dùng chế t ạo chân vịt tàu biể n, tuabin cho

động cơ máy bay phả n l ự c

Hợp kim siêu cứ ng: W-Co,Co-Cr-W- Fe,…

Hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấ p: Sn-Pb (thi ếc hàn nóng chả y ở 210 0 C) , Bi-Pb-Sn (nc 65 0 C)

Hợp kim nhẹ, cữ ng & b ền: Al-Si, Al-Cu-Mn-Mg

Hợp kim không giãn nở theo nhiệtđộ

Inva (Ni-Fe)

Dùng trong kĩ thuật vô tuyế n

phân biệt theo tên

Tên Thành phần ct, tc, ứ ng dụng Ghi chú

Inox Fe-Cr-Mn

Thiếc hàn Sn-Pb

có thấ p (2100C)

Inva Ni-Fe

dùng trong kĩ thuật vô tuyế n

Đồng thau Cu-Zn (45%Zn) cứ ng & b ền hơn đồng

chế tạo các chi tiết máy , thiế t bị dùng trong cn đóng tàu biể n

Ph ần này cóth ể đã bị gi ả mt ải, các bạn chúý đừng đọ cph ần này vộ i^^Đồng bạch Cu-Ni (25%Ni)

b ền đẹp, ko bị ăn mòn trong nước biể n

dùng trong cn tàu thủy (ch ế t ạo chân vịt tàu biển,…) , tuabin cho độngcơ máy bay phản lự c, đúc tiền, …

Đồng thanh Cu-Sn

chế tạo máy móc, thiế t bị

Vàng 9 cara Cu-Au (2/3: Cu, 1/3: Au)

dùng để đúc tiền vàng, vật trang trí

Part II: Dãy điện hóa KL & pin điện hóa

I. Cặp OXH-K

dạng OXH & dạng khử của cùng 1 ng tố kl tạo nên cặp OXH-K





II. Pin điện hóa

trong c ầu muố i, các cation (+) di chuyể n sang cự c (+), các anion (-) di chuyể n sang cự c (-)

Anot, catot:

anot: nơi xảy ra sự oxi hóa

catot: nơi xảy ra sự khử

trong pin : anot: (-), catot : (+)

trong đf : anot: (+), catot: (-)

III Thế điện cự c chuẩn & dãy điện hóa của KL

Là Epin tạo bởi điện cự c hidro chuẩ n & tấm KL nhúng vào dd muố i của nó với [ion KL]=1M

Quy tắc : Kl của cặp OXH-K có E0 nhỏ hơn khử được cation KL của cặp OXH-K có E0 lớn hơn

Part III: Sự điện phân

KN

Là quá trình OXH-K xảy ra ở b ề mặt các điện cực khi có dòng điện 1 chi ều đi qua chấ t

điện li nc \ dd chất điện li Hiện tượng dương cự c tan

Xảy ra khi anot (cực âm) làm bằng kim loại trong dd đf

Ví dụ: đf dd CuSO4 với anot Cu

[ion kl] ko đổi trong qt đf

Thứ tự đf

với ion KL: từ phải trái dãy điện hóa

với anion:

−

→ −

→ −

→ −

→ −

→ −

→ → −

→ −

(anion tính khử mạnh hơn bị đf trướ c) ( − → )

Ứng dụng của đf

Ứ n g d ụ n g đ f

đc KL, 1 số PK,1 số HC H2,O2,F2,Cl2,KMnO4,NaOH,H2O2, Giaven,...

tinh chế 1 số kl tinh chế Au

anot tan: vàng thô

ở catot thu được vàngròng 99,99%

mạ điện

anot: vật để mạ:Cu,Ag,..

catot: vật cần mạ





Part IV: Sự ăn mòn KL

I. KN

Là sự phá hủy KL\Hợp kim do tác dụng của các chất trong môi trường

II. Ăn mòn hóa học & ăn mòn điện hóa

Ăn mòn hóa học Ăn mòn điện hóa

Là qt OXH-K , trong đo các ecủa KL đưuọc chuyể n trự c tiế pđến các chất trong môi trường

Là qt OXH-K, trong đo KL bị ăn mòn do tác dụng của dd chấ tđiện li & tạo nên dòng e chuyể n từ cự c (-) cự c (+)

đk xảy ra:

1.các điện cực khác nhau về bản chất2. các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp\gián tiếp qua dây dẫn3.các điện cực cùng tiếp xúc với dd chất điện li

Giố ng Bản chấ t: sự OXH-K

Khác Không hình thành dòng điện Có dòng e từ cự c (-) (+) tạo pin điện hóa

III. Chố ng ăn mòn KL

PP bảo vệ b ề mặt

PP điện hóa

Part V: Điều chế KL

pp Đc

Pp thủ yluyện\pp ướt

Dùng dd thích hợp (H 2 SO 4 , NaOH, NaCN,…) hoà tan KL\hc KL &

tách ra khỏi ph ần ko tan trong quặng

KL yế u: Cu, Ag, Hg, Au

Pp nhiệt

luyện

Dùng chấ t khử mạnh (CO, CO, H 2 , Al, KLK, KLKT,… ) khử ion KL

trong các HC ở

KL trung bình: Zn,Fe,Sn,Pb

Pp điện phân Dùng dòng điện 1 chi ều khử các ion KL H ầu hế t các KL

Chú ý: Đ/c Ag bằng pp thủ y luyện:

Nghi ền nhỏ quặng Ag2S xử lí bằng dd NaCN ọ dd muố i phứ c bạc Ag

4→2[ ()]

2[ ()] → [()] 2





Hóa học hữu cơ

[bi kip chemistry]

[CÁC khái niệm Hữu cơ khó nhớ]


Mục đích: tr ả l ờ i những câu hỏi khái niệm

Part I:

Tên Khái niệm

ĐẠI CƯƠNG

HCHC Là HC của C (trừ CO,CO2, muối cacbonat, xianua, cacbua,…) Hóa học HC Là ngành hh chuyên nghiên cứu các HCHC

HCB Là những hch được tạo thành từ 2 nguyên tố C & H

Dẫn xuấ t Là những HC mà trong phân tử ngoài C,H còn có nguyên tử nguyên tố khác

Nhóm chứ c Là nhóm nguyên tử \ nguyên tử gây ra những PƯHH đặc trưng của phân tử HCHC

Đồng đẳng Những HC có thành phần phân tử hơn kém nhau 1\nhi ều nhóm CH2 nwhng csotc HH tương tự nhau

Đồng phân Hợp chất khác nhau nhưng cùng CT phân tử

Công thứ cphố i cảnh

Là một loại CT lập thể

PƯ HC Phân cắtđồng li

trong phân cắt đồng li, đôi e dùng chung được chia đều cho 2 nguyên tử lktạo ra các tiểu phân mang e độc thân gọi là g ố c t ự do

gố c tự do mà e độc thân ở nguyên tử C : “gố c cacbo t ự do”

g ố c t ự do thường được hình thành nhờ as\nhiệt & là nhữ ng tiểu phân có khả năng pư cao

Phân cắt dị li trong phân cắt dị li, nguyên tử có lớn hơn chiế m cả cặp e dùng chung anion, nguyên tử có nhỏ hơn bị mấ t 1 e cation

Cation mà điện tích (+) ở C “cacbocation”

cacbocation thường được hình thành do tác dụng của dung môi phân cự c

1 SỐ CHUYÊN ĐỀ QUAN TRONG CỦA

HÓA HỌC HỮU CƠ





1 số quy tắcpư

Quy tắc thế ở vòng benzen

Khi vòng benzen đã có sẵn nhóm ankyl (hay -OH, -NH2, -OCH3,…) PƯ thế vào vòng dễ dàng hơn & ưu tiên xảy ra ở vị trí ortho & para

khi vòng benzen có sẵn nhóm -NO2 (hay -COOH, -SO3H,…) PƯ thế vào vòngkhó hơn & ưu tiên xảy ra ở vị trí meta

Quy tắc cộngMacopnhicop

Quy tắcZaixep’ Khi tách HX ra khỏi dx halogen, X ưu tiên tách ra cùng H ở nguyên tử C bậc caohơn bên cạnh

HCB

HCB Là những hch được tạo thành từ 2 nguyên tố C & H

HCBthơm

Tính thơm Tính dễ thế, khó cộng của các HCB thơm

Ngu ồnHCBthiên

nhiên

Bài ngu ồn HCB thiên nhiên được tách riêng ra thành 1 chủ đề . Xem chi ti ế t ở đó.

Rifominh Là quá trình dùng xúc tác & nhiệt biến đổi cấu trúc của HCB từ ko phân nhánh

phân nhánh, từ ko thơm thơm

Trong qt rifominh xảy ra 3 loại pư chủ yế u sau:

chuyể n ankan mạch thẳng nhánh & xicloankan:

Tách hidro chuyể n xicloankan aren:

Tách hidro chuyể n ankan aren:

Crackinh Là quá trình bẻ gãy phân tử HCB mạch dài các phân tử HCB mạch ngắn nhờ td của nhiệt (crackinh nhiệt) \ của xúc tác & nhiệt (crackinh xúc tác)

D ẪN XU Ấ T HALOGEN, ALCOL, PHENOL

Dẫn xuấ thalogen

Khi thay thế 1\nhi ề ằng 1\nhi ều nguyên tử halogen dx halogen

Ancol Là những HCHC mà phân tử có nhóm hidroxyl (OH) lk trự c tiế p với nguyên tử Cno

ANDEHIT-XETON-AXIT HC

Andehit Là những hchc mà pt có nhóm CH=O lk trự c tiế p với ngt C \ H

Xeton Là những HCHC mà pt có nhóm C=O lk trự c tiế p với 2 ng tử C





ESTE-LIPT

Este Khi thay nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR thì được este

Lipit Là hchc trong tb sống, ko hòa tan trong nước nhưng tan trong các dung môi hữ ucơ ko phân cực: ete, clorofom, xăng dầu,…

Phân loại lipit

Chất béo Là trieste của glixerol với các axit béo Tên chung: triglixerit \triaxylglixerol

Sáp Là este của monoancol cao (≥ ) với axit

béo (≥ )

Steorit G ồm

sterol: Monoancol có gố c HCB g ồm 4vòng chung cạnh (vòng giáp nhau)

este của sterol với axit béo

Sterol có trong cơ thể người &đv. Ở ng: máu, mỡ, não,… ở đónó chuyển hóa thành: homongi ới tính , vitamin D hay tham giacấ u tạo màng TB

Vd: cholesterol

Photpholipit Là este của glixerol chứ a 2 gốc axit béo & 1gố c photphat hữu cơ

Là tp quan trọng của màng TB .Nhờ cấ u tạo “đầu” phân cự c ghép đuôi ko phân cự c , nó giúpkiểm soát sự TĐC qua màng TB

Axit béo - Là axit monocacboxylic

- có số ch ẵ n ng tử C (12-24C)

- ko ph ân nhánh

Xà phòng Muố i Na\K của các axit béo

CACBOHIDRAT

Cacbohidrat Là nhữ ng hợp chấ t hữu cơ tạo chức thường có công thức chung là Cn(H2O)m

Phân thành 3nhóm chính

monosacarit

đisaccarit

polisacarit

Đường phèn Là đường mía kế t tinh ở nhiệt độ thường (300C) đưuói dạng tinh thể lớn

Đường cát Là đường mía kết tinh có lẫn tạp chất màu vàng

Đường phên Là đường mía được ép thành phên, còn chứ a nhi ều tạp chất, màu nâu sẫm

Đường kính Là sacarozo ở dạng tinh thể nhỏ

AMIN-AMINO AXIT-PR

Aminoaxit

Amino axit Là loại hchc tạp chức mà phân tử chứa đồng thời nhóm amino (NH2) & nhómcacboxyl (COOH)

Peptit LK peptit “LK giữa nhóm CO với nhóm NH giữa 2 đơn vị được gọi là LKpeptit”

Peptit Là nhữ ng hợp chấ t chứ a từ 2 50 gố c lk với nhau bằng các lkpeptit





Peptit có vai trò quan trọng trong đs: một số peptit là homon điều hòa nộitiế t, 1 số là kháng sinh của VSV. Vậy polipeptit là cơ sơ tạo nên protein

Peptit phânthành 2 loại:

oligopeptit: các peptit có từ 210 gố c polipeptit: các peptit có từ 1150 gố c . Là cơ sở tạo nênProtein

Protein Protein Là những polipeptit cao phân tử có M = vài chục nghìn vài triệ u

Chia 2 loại Pr đơn giản: nhữ ng Pr được tạo thành chỉ từ các gố c Pr phứ c tạp: những Pr đưuọc tạo thành từ pr đơn giản cộng với thành phần

“phi protein”, như axit nucleic, lipit, cacbohidrat

Có 4 bậc cấu trúc pt Pr

Bậc I là trình tự sắp xếp các đơn vị trong mạch Pr

Giữ vữ ng chủ yế u nhờ lk peptit.

Bậc II là hình dạng các chuỗi polipeptit. LK CO-NH. 2 dạng chính: gấ p & xoắn

bậc III Là hình dạng thự c của đại phân tử Pr trongko gian 3 chi ều. Do bậc II cuộn xếp thànhnhữ ng khố i c ầu

Lk đisunfua, sự tạo muố i giữ aCOOH & NH2,… lk hidro cùnglực hút Van Đe Van

bậc IV G ồm 2\nhi ều polipeptit hình cầu (bậc III)k ế t hợp với nhau

Bằng nhi ều lk & lực tương tác

Enzim Enzim Là nhữ ng chấ t h ầu hết có bản chất Pr, có khả năng xúc tác cho các qt hh, đặc

biệt trong cơ thể sv.

có trong mọi tế bào số ng

Có 2 đặcđiể m tính chọn lọc cao Tốc độ PƯ với xúc tác enzim rấ t lớn, gấ p 10 10 l ần tốc độ của cùng pưvới xúc tác hh.

POLIME

Đạicương

Polime Là nhữ ng hợp chất có M rấ t lớn do nhi ều đơn vị nhỏ (mắt xích) lk với nhau tạonên

Monome Pt tạo nên từ ng mắt xích

Hệ số polimehóa \ độ

polime hóa

n

Phân loại

Trùng hợp Là quá trình k ế t nố i nhi ều phân tử nhỏ (monome), giống nhau , tương tự nhau

pt rấ t lớn

ĐK: có lk bội\ vòng kém bền

Trùng ngưng Là qt k ế t hợp nhi ều phân tử nhỏ (monome), giống nhau , tương tự nhau pt rấ t lớn , đồng thời giải phóng nhữ ng pt

ĐK: có ít nhất 2 nhóm chức có khả năng pư để tạo lk với nhau

theo nguồn gốc

polime thiên nhiên

polime tổng hợp

polime nhân tạo\bán tổng hợp

theo cách tổng hợp

polime trùng hợp

polime trùng ngung





nhỏ khác (H2O,…)

V ật liệupolime

Chấ t dẻo &tính dẻo

Là vật liệu polime có tính dẻo

Tính dẻo là tính bị biế n dạng khi chịu tác dụng của nhiệt, áp lực bên goài & vẫngiữ nguyên sự biế n dạng đó khi vật thôi tác dụng

V ật lệucompozit

Là vật liệu g ồm polime làm nhự a n ền tổ hợp với các vật liệu vô cơ & hữu khác

Thành phần: g ồm chấ t n ền là polime & chất độn, ngoài ra, có chấ t phụ gia khác.

Chất độn phân tán vào chấ t n ền nhưng ko hòa tan vào nhau.Các chấ t n ền: nhự a nhiệt dẻo\nhự a nhiệt rắn

Các chât độn: chấ t sợi (bông, đay,…)\chấ t bột (silicat, bột nhẹ(CaCO3), bột “tan”(3MgO.4SiO2.2H2O)

Tơ Là vật liệu polime hình sợi dài & mảnh với độ b ền nhất định

Phân 2 loại : tơ thiên nhiên & tơ hóa học (g ồm tơ tổng hợp & bán tổnghợp\ nhân tạo)

Cao su & tínhđàn hồi

Là vật liệu polime có tính đàn hồi

G ồm cao su thiên nhiên & cao su tổng hợp

tính đàn hồi là tính biế n dạng khi chịu lực tác dụng bên ngoài & trở lại dạngban đầu khi lực đó thôi td

Keo dán Là loại vật liệu có khả năng kết dính 2 mảnh vạt liệu giố ng nhau \ khác nhau màko làm biến đổi bản chất các vật liệu đư uọc k ết dính

Bản chất là có thể tạo ra 2 mảng hế t sứ c mỏng , b ền vữ ng (k ết dính nội) & bámchắc vào 2 mảnh vật liệu đưuọc dán (kết dính ngoại)

Phân loại keo dán

theo bảnchất hóa học

Keo dán hữu cơ H ồ tinh bột, keo epoxi

Keo dán vô cơ Thủy tinh lỏng, matit vô cơ (h ỗ n h ợ pd ẻ o c ủ a th ủ y tinh l ỏ ng v ới các oxitkim lo ạ i ZnO, MnO, Sb 2 O 3 ,…)

theo dạngkeo

Keo lỏng Dd h ồ tinh bột trong nước nóng, ddcao su trong xăng

Keo nhự a dẻo Matit vô cơ, matit hữu cơ, bitum

Keo dạng bột\bản mỏng (ch ả y raở nhi ệt độ thích hợ p & g ắ n k ế t 2m ả nh v ậ t li ệu khi để ngu ộ i)





[bi kip chemistry]

[Các tên gọi hữu cơ khó nhớ]


Part I: HCB, RX, ancol-phenol, andehit,axit HC & anhiđrit

Loại CTCT Tên gọi

HCB

= =

Etilen

Axetilen

Butadien

= =

(mạch vòng ) Etilen oxit ( , )

Propylen oxit

(2 cái chất này dễ PƯ trùng hợp này^^)

(2 vòng benzen liền cạnh) (1 vòng bezen liền cạnh 1 vòng no) (2 vòng no liền cạnh)

Stiren

Naphtalen (chương trình nâng cao)

Tetralin

Đecalin

()

()

Xilen

Toluen

Cumen

Ankadien = = anlen

D ẫn xu ấ thalogen

Clorofom

Chủ y ếu là , Freon

Ancol-phenol

Crezol

o-()

p-()

Catechol (benzen-1,2-điol)

Hidroquinone (bezen-1,4-điol)

(2 ch ất này nếu có cho thì chắc sẽ cho dướ i





d ạng IUPAC ^^)

Axit picric (2,4,6 trinitrophenol)

Andehit HCHO

( )

Fomandehit

Dung dịch 37-40% HCHO/H2O: fomalin

(hay fomon) ngâm xác đv, thuộc da,

t ẩy u ế , tiệt trùng

Polioximetylen\Parafom

ở các lọ đựng 40% HCHO, sau 1 thời gian

bảo quản thường th ấ y xu ấ t hiện 1 lớp

bột màu trắng l ắng xu ống đáy bình. Đó

là sản ph ẩm tự trùng hợp của HCHO

=

=

=

= =

() =

Axetanđehit\anđehit axetic

Propenal\Acrolein

Proponanđehit \anđehit propionic

Crotonanđehit\anđehit crotonic

Isovaleranđehit\anđehit isovaleric

Axit

cacboxylic

[]

() [] =()

Axit fomic hay Axit metanoic

Axit axetic

Axit propionic

Axit butyltric

Axit isobutylric

Axit valeric

Axit acrylic

Axit metacrylic

[]

[]

Axit oxalic (vị chua me)

Axit malonic

Axit glutaric (chú ý ko phải axit glutamic)

Axit ađipic

Axit benzoic





1,4 Axit terephtalic

AXIT BÉO:

(256) Axit panmitic (284) Axit stearic

(282) Axit oleic

(280) Axit liloneic

Axit khác Axit picric (2,4,6 trinitrophenol)

() ()

()

()()

Axit nho\Axit tactric

Axit lactic (trong sữa chua)

Axit chanh\axit xictric

1,2 Axit salixylic

Anhidrit Anhiđrit phtalic

() Anhiđrit axetic

B ổ sung Axit béo

-axit panmitic: [] 256

-axit stearic

[]

284

-axit oleic [] = [] 282

-axit liloneic 280

Part II: Este-lipit, cacbohidrat, amin amino axit-pr & polime

Este

etyl metanoat: HCOOC2H5

este mùi chuối chín: isoamyl axetat

este mùi dứ a: etyl butirat

este mùi táo: etyl isovalerat

cacbohidrat





glucôzơ\fructozo: : 180

*glucozo

*frutozo:

sacarôzơ\mantôzơ : CHO : 342

*saccarozo: có lk 1,2-glicozit

*mantozo

tinh bột\ xenlulôzơ :

(CHO) : 162n

*tinh bột:





*xenlulozo:

Amin

Pirolidin:

Amino axit





POLIME

CHẤT DẺO

Tên

CTCT M

PE (CH CH ) 28n

PVC

(CH CH(Cl) ) 62,5n

PP (polipropylen)

PS (polistiren)CH CH2

C6H5

CH CH2

C6H5

xt, to, p

nn

PVA(polivinylaxetat)

CH2 CH OCOCH3xt, to, p

CH CH2

OCOCH3

nn

Polivinylancol (CH CH(OH) )

PMM\Poli(metyl

metacrylat) nCH2 CH COOCH3

CH3

xt, to, p

metyl metacrylat poli(metyl metacrylat) (PMM)

CH CH2

CH3

COOCH3

n

Poli(phenol-fomanđehit) (PFF) Có 3 dạng:

nhựa novolac: đun nóng hỗn hợp fomanđehit và phenol lấy dư vớixúc tác axit nhựa novolac (mạch không phân nhánh): OH OH

CH2 n+ nHCHOH+, to + nH2On

nh

ự

a rezol: đun nóng hỗn hợp phenol và fomanđehit theo tỉ lệ 1:1,2 (xt là kiềm) nhựa rezol (mạch không phân nhánh)

nhựa rezit: khi đun nóng nựa rezol (t 0=1500C) nhựarezit\bakelit (có cấu trúc mạng không gian)

Teflon: (CF CF )

Tơ:

Tên CTCT M Ghi chú

Nilon –6 (Tơ Capron)

(NH[CH]CO ) poliamit

Nilon – 7 (tơ enang) (NH[CH]CO ) poliamit

Nilon-6,6 (NH[CH]N H C O[CH]CO ) 226n poliamit

Tơ lapsan

hay poli (etilen-terephtalat)

( C O CH C O O CH O ) 192n polieste

Tơ nitron(olon\poliacrlonitrin)

(CH CH(CN) ) hay (CHCN) 53n

Tơ clorin Tạo thành khi clo hóa PVC

B ổ sung:

Caprolactam:





Tơ axetat: Xenlulozo triaxetat: [CHO(COCCH)], là tơ bán tổng hợp là sản phẩm khi cho Xenlulozo tácdụng anhidrit axetic (CHCO)O

Tơ visco: là tơ bán tổng hợp. Sản phẩ m của pư giữ a Xenlulozo với CS (cacbon đisunfua) và NaOH là 1dung dịch rấ t nhớt gọi là visco. Khi bơm dung dịch này qua nhữ ng lỗ rấ t nhỏ (đường kính 0,1mm) ngâm trong

dung dịch HSO loãng, xenlulozo được giải phóng ra dưới dạng nhữ ng sợi dài và mảnh, óng mượt như tơ, gọilà tơ visco.

Cao su

Tên

CTCT M

Cao su

buna

nCH2=CHCH=CH2 0

Na, t 2CH CH CH 2 n

CH 54

Cao su

bunaS

nCH2 CH CH CH2 + nCH CH2

C6H5

to, p, xtCH2 CH CH CH2 CH CH2

C6H5

n

Cao su

bunaN

nCH2 CH CH CH2 + nCH CH2

CN

to, p, xtCH2 CH CH CH2 CH CH2

CN

n

cao su

isopren

(CH C(CH) = C H C H ) hay (CH) 68

Cao su

clopren

CH2 CH C CH2nto, p, xt

CH2 CH C CH2

Cl Cln

Keo dán

Keo dán epoxi:…

urê fomanđêhit: ( ) = 72

CTGN

()() = 54x + 104y

() → −+: %Cl=

,(+),+,

= 73,2% : = 1=66,7%~67% ∶=2= 6 4 % ∶ = 3

() → − : %S= + () → + : %Cl=

,68+,





Part III: Bổ sung (lấp đầy kiế n thức)

Thu ốc n ổ TNT (2,3,5-trinitotoluen)

Xianuahidrin:

Vài dẫn xu ấ t khác của axit cacboxylic

Ngoài este, axitcacboxylic còn có các dẫn

xu ấ t:

Anhiđrit axit: ( = ) ( = ) ′ Halogenua axit: (= )

Amit :

(= ) ′

Nomex:

Kođel:

2,4-D ( 2,4-điclophenolxiaxetic) :

2,4,5-T ( 2,4,5-triclophenolxiaxetic) :

Đioxin:

(t ấ t cả các chất này đều có trong SGK như ng ch ắc ko thi v ào đâu ^^)





[bi kip chemistry]

[Nguồn HCB thiên nhiên]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SGK, h octa inha.vn

thu ộc chương trình NÂNG CAO

Lí do tạo chủ đề: 1 bài nhi ều lý thuyế t quan tr ọng d ễ tr ở thành câu hỏi khó nêu ko biế t ^^

ở ch ủ đề này, chúng ta đề c ậ p nh ữ ng v ấ n đề sau:

Part I: D ẦU MỎ

I . Trạng thái tự nhiên , tc vl & tp hh ______________________________________________

* Tp hóa học

là 1 hh phứ c tạp g ồm hàng trăm HCB thuộc các loại ankan, xicloankan, aren

ngoài ra có 1 lượng nhỏ CHC chứ a O, N, S & vết các Chất vô cơ





D ầu ở các mỏ khác nhau

thường có tp các loại HCB & tạp chấ t rất khác nhau

nhưng tp nguyên tố thường như nhau: chủ yế u : C (83-87%) H(11-14%) 1 lựơng nhỏ S,O,N

kim loại nặng (1 ph ầ n tri ệ u\ ph ầ n v ạ n)

Lưu huỳnh có trong nhiên liệu sẽ gây hại cho động cơ

* Chế biế n d ầu mỏ bao g ồm chưng cấ t d ầu mỏ & chế hóa dầu mỏ

II CHƯNG CẤ T D ẦU MỎ ________________________________________________________

(ph ần này chắc ko thi vào đâu ^^). Nhưng cầ n nh ớ các ý chính:

1. Chưng cất dưới p thường

Chưng cất phân đoạn trong phòng TN

Để phân tách các chất có nhiệt độ sôi khác nhau khôngnhiều, người ta dùng phương pháp chưng cất phân đoạn.

Ở cột phân đoạn, hỗn hợp hơi càng lên cao càng giàu hợp

phần có nhiệt độ sôi thấp, vì hợp phần có nhiệt độ sôi cao đã bị ngưng đọng dần từ dưới lên

Chưng cất phân đoạn dầu mỏ

Dầu khai thác từ mỏ lên gọi là dầu thô.

Dầu thô sau khi sơ chế loại bỏ nước, muối, được chưng cất

ở áp suất thường trong các tháp chưng cất phân đoạn liên tục

cao vài chục mét. Nhờ vậy, người ta tách được những phân đoạn dầu có nhiệt độ sôi khác nhau. Cácphân đoạn đó được đưa đi sử dụng hoặc được chế biến tiếp

2. Chưng cất dưới p cao

3

. Chưng cất dưới p thấ p

Phần còn lại sau khi chưng cất ở áp suất thường (có thể chiếm tới 40% dầu thô) là một hỗn hợp nhớt

đặc, màu đen, gọi là cặn mazut.

Khi chưng cất cặn mazut dưới áp suất thấp, ngoài phân đoạn linh động hơn dùng crackinh ngườ i ta

thu được dầu nhờn (để bôi trơn máy), vazơlin và parafin (dùng trong y dược, dùng làm nến,...). Cặn

đen còn lại được gọi là atphan dùng để r ải đường.

Tất cả quá trình chưng cất dầu mỏ để tách lấy các sản phẩm như trình bày ở trên được gọi là tinh cất,

hoặc thông thường còn gọi là " l ọc d ầu " .

Dầu mỏ: 1hh phức tạp

hàng trămHCB: ankan,xicloankan,

aren

1 ítCHCchứa

O, N, S

vết cácchất

vô cơ





III CHẾ BIẾ N D ẦU MỎ B ẰNG PP HÓA HỌC _________________________________________

Nói gọn là ch ế hóa dầ u m ỏ , là biến đổi cấ u tạo hóa học các HCB của d ầu mỏ. Nhằm 2 m ục đích :

đáp ứ ng nhu c ầu v ề số lượng , chất lượng xăng làm nhiên liệu. Chất lượng xăng đo bằng chỉ số octan

Chỉ số octan càng cao xăng càng good

thự c nghiệm: chỉ số octan giảm theo thứ tự :

Aren > anken có nhánh > ankan có nhánh > xicloankan có nhánh > anken ko nhánh > xicloankan ko

nhánh > ankan ko nhánh

isooctan (2,2,4-trimetylpentan ) có chỉ số octan = 10 (khả năng chống kích nổ rấ t tố t)

heptan có khả năng chống kích nổ kém nhấ t chỉ số octan=0

1 mẫu xăng chỉ số octan=a% tức là có a%isooctan & (100-a)% heptan v ề V

đáp ứ ng cho nhu c ầu v ề nguyên liệu cho Cn hóa chấ t

Cn hóa chấ t c ần nhi ều anken, aren để tổng hợp ra polime & các hóa phẩm khác mà trong thành phần

của d ầu mỏ ko có anken, thường có rất ít aren nhẹ

2 pp chủ yế u : RIFOMINH & CRACKINH

1 Rifominh

Tại sao phải Rifominh?

Vì xăng thu được từ chưng cấ t d ầu mỏ có chỉ số octan thấp (vì chứ a chủ yếu các ankan ko phân nhánh)

Thế nào là R ifominh?

Là quá trình dùng xúc tác & nhiệt biến đổi cấu trúc của HCB từ ko phân nhánh phân nhánh , từ ko thơm thơm

Trong qt Rifominh xảy ra 3 loại pư chủ yế u sau:

chuyể n ankan mạch thẳng nhánh & xicloankan:

Tách hidro chuyể n xicloankan aren:

Tách hidro chuyể n ankan aren:





2 Crackinh

Là qt bẻ gãy phân tử HCB mạch dài các phân tử HCB mạch ngắn hơn nhờ td nhiệt (crackinh nhiệt) \

của xúc tác & nhiệt (crackinh xúc tác)

Crackinh nhiệt

=700~900

, chủ yế u nhằm tạo ra eten, propen, buten & penten dùng làm monome sx polime

Cracking xúc tác

chủ yế u nhằm chuyể n HCB mạch dài của các phân tử đoạn có

ô xăng nhiên liệu

Part II: KHÍ MỎ D ẦU & KHÍ TN

Khí mỏ d ầu còn gọi là khí đồng hành, có trong các mỏ d ầu

khí TN là các khí chứa trong các mỏ khi riêng biệt

I. Tp

Tp % V

Khi mỏ d ầu Khí TN

Metan 50-70 70-95

Etan ~20 2-8

Propan ~11 ~2Butan ~4 ~1

Pentan (khí) ~2 ~1

N2 , H2 , H2S, He, CO2 ~12 ~4-20





II. CHẾ BIẾ N - Ứ NG DỤNG

Part III: THAN MỎ

trong các loại than mỏ (than g ầy, than béo, than bùn,…) hiện nay chỉ có than béo (than mỡ) đưuọc dùngđể chế than cốc & cc 1 lượng nhỏ HCB

Chưng khô than béo

Chưng cấ t nhựa than đá

Nhựa than đá đem chưng cấ t sẽ thu được các hiđrocacbon thơm, dị vòng thơm và các dẫn xuấ t của

chúng. Thí dụ, ở các khoảng nhiệt độ tăng dần sẽ thu được các phân đoạn sau:

Phân đoạn sôi ở 80−1700C , gọi là d ầu nhẹ, chứ a benzen, toluen, xilen,...

Phân đoạn sôi ở 170−2300C , gọi là d ầu trung, chứ a naphtalen, phenol, piriđin,... Phân đoạn sôi ở 230−2700C , gọi là d ầu nặng, chứ a crezol, xilenol, quiolin,...

Cặn còn lại gọi là hắc ín dùng để rải đường





[bi kip chemistry]

[Danh pháp hữu cơ]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SGK, moon.vn

Part I: Điều c ần biế t

. Tên các nhóm chức

STT Tên gọi CT

1 Nhóm Hidroxyl -OH

2 Nhóm Oxi -O-

3 Nhóm Fomyl -CHO

4 Nhóm cacbonyl >C=O

5 Nhóm Cacboxyl -COOH

6 Nhóm Oxi cacbonyl -COO-

7 Amin bậc I

Amin bậc II

Amin bậc III

-NH2

-NH-

-N<

2 tên 1 số gố c HCB

Loại CT Tên gọi

Gốc hóa trị I

No ko nhánh () Ankyl

Ví dụ: metyl, etyl,…

No có nhánh () Iso propyl \ 1-metyletyl() () ()

Iso butyl \ 2-metylpropyl

Sec butyl \...

Tert butyl \...

() () ()

Iso pentyl \ Isoamyl \...

Neo pentyl \...

Tert pentyl \ tertamyl \...

sec: gốc ở vị trí C bậc II

tert: gốc ở vị trí C bậc III





1 n ối đôi = = = ()

Vinyl \etenyl

Anlyl \propen-3-yl

Isopropenyl \1-metylvinyl

mạch chính là mạch ko no đánh số b ắt

đầu từ nguyên tử C có hóa trị tự do

Thơm

Phenyl

Benzyl

3. Tên số đếm & tên mạch cacbon chính

Số đế m Mạch C chính

1 mono met

Không xuấ tphát từ s ố đế m

2 đi et

3 tri prop

4 tetra

but

5 penta pent

Xu ất pháttừ s ố đế m

6 hexa hex

7 hepta hept

8 octa oct

9 nona non

10 đeca đec

( Ghi chú: s ố đếm hay còn gọi là tiề n t ố v ề độ b ộ i)

Part II: Danh pháp IUPAC & gốc chức t ừng loại HCHC

Loại Quy tắc Ví dụ

HCB

Ankan Ko phân nhánh: Tên mạch chính “an” Metan,….

Phân nhánh:

số chỉ vị trí -tên nhánh tên mạch chính ”an”

Mạch chính : mạch dài nhấ t, nhi ều nhánh nhất. Đánh số C bđ từ phía phân nhánh sớm hơn.khi có 2 nhánh ở vị trí cân đối thì C1 ở

đầu g ần nhánh đơn giản hơn

gọi tên mạch nhánh theo thứ tự ABC

Xicloankan Số chỉ vị trí -tên nhánh Xiclo+Tên mạch chính “an”

mạch chính: mạch vòng

đánh số sao cho tổng các số chỉ vị trí các mạch nhánh là min





Anken Số chỉ vị trí -tên nhánh Tên mạch chính -vị trí - “en”

mạch chính: mạch chứ a nhi ều lk đôi nhất , dài nhấ t & nhi ều

nhánh nhấ t

đánh C mạch chính: bđ từ phía gần lk đôi hơn

số chỉ vị trí lk đôi : khi mạch chính chỉ có 2\3 C ko c ần ghi

Ankin (Tương tự anken)

chú ý: ưu tiên nối đôi hơn nố i ba

Dẫn xuấ t halogen, ancol, phenol

Dx

Halogen

Tên gố c chứ c= Tên gố c HCB + halogenua =: vinyl clorua

Tên thay thế : : 1,2-đicloetan

Ancol Tên thông thường Ancol+tên gốc HCB+”ic”

CH3OH: ancol metylic

Tên thay thế :

Tên HCB tương ứ ng theo mạch chính-số chỉ vị trí -”ol”

mạch chính: mạch C dài nhất có chứ a nhi ều OH nhấ t

đánh số bđ từ phía gần OH hơn

Butan-2-ol;

2-metylpropan-1-ol;

3,7-đimetyloct-6en-1-ol,…

ANĐEHIT-XETON-AXIT CACBOXYLIC

Anđehit IUPAC:

mạch chính chứ a CH=O

đánh số 1 từ nhóm đó

Tên HCB theo mạch chính “al” Metanal, etanal,…

Xeton IUPAC:

mạch chính chứa nhóm C=O

đánh số 1 từ nhóm đó

Tên HCB theo mạch chính “on” But-3-en-2-ol

Gố c chứ c: g ồm tên 2 gốc HCB đính với C=O & “xeton” Metyl vinyl xeton

ESTE (RCOOR’,…)

Este Tên gố c HCB R’ + tên anion gốc axit(đuôi “at”) Metyl axetat,…

AMIN, AMINO AXIT, PROTEIN

amin

Tên gọi 1 số amin





Amino

axit

Tên 1 số

Cách đánh số Hi Lạp của vị trí nhóm NH2 :

Mạch

V ị trí 7 6 5 4 3 2 1

Số Hi Lạp ω

Part III: Tạp chức (All)

Trình tự gọi tên IUPAC:

Locant - nhóm thế \ nhóm chức ko chính Mạch chính - Locant - độ chưa bão hòa - Locant - Nhóm chức chính

ở dạng ti ền tố , thứ tự ABC, có thể có tiền

tố độ bội (ko ảnh hưởng thứ tự ABC)

ở dạng hậu tố en\in\an ở dạng hậu tố , có thể cóti ền tố số đế m

Locant: là chỉ s ố v ề vị trí các nhóm thế & nhóm chức. là chữ s ố Ả Rập (1,2,3,…) hoặc chữ cái Hi Lạp

(,,…). Được đặt ngay trước bộ phận liên quan

D ấ u ph ẩy : phân cách các locant viế t cạnh nhau

gạch n ố i dùng vào các mục đích:





phân cách locant với ph ần còn lại li ền k ề

phân cách các locant ở g ần nhau mà thuộc v ề các phần khác nhau của tên gọi (thường thêm dấ u () )

Ví dụ:

phân cách các tiền t ố c ấ u tạo (sec-, tert-, cis-, trans-,…) & các tiền t ố vị trí (ortho-,…) với các phân cònlại. Các tiền t ố này ko được vi ết hoa dù ở đầu câu.

Ví dụ: sec-butyl clorua

khoảng tr ố ng : dùng để phân cách các từ trong danh pháp gốc chức)

móc () dùng để:

tách riêng cho rõ một g ốc phức tạp mà tiế p tục có nhánh riêng

Ví dụ:

bao bọc tên monome có nhánh + locant của nó, tên monome gồm 2 thành phần

Ví dụ: poli(vinyl clorua)

móc []: chỉ sự lặp lại nhi ều l ần các nhóm kéo dài mạch

Ti ền t ố & hậu t ố

Loại CT Ti ền tố Hậu tố

Chỉ có tiền tố F- Flo-

Cl- Clo-

Br- Brom-

I- Iot-

-NO2 Nitro-

-OR (R)oxi-

Có cả ti ền tố &hậu tố

-(C)OOH Axit ∎-oic

-COOH Cacboxi- Axit

∎-cacboxylic

-(C)HO Oxo- ∎-al

-CHO Fomyl- ∎-cacbanđehit

>C=O Oxo- ∎-on

-OH Hiđroxi- ∎-ol

-NH2 Amino- ∎-amin

( chú ý: C trong -(C)OOH & -(C)HO là C được tính trong mạch chính, không tính trong nhóm thế )

Nhóm chức chính:

tạp chức: thứ tự ưu tiên: axit (-COOH) anhidrit axit Este (-COO-)halogenua axitamitanđehit(CHO) xeton(>C=O) ancol (-OH) & phenol amin ete (-O-)

v ớ i HCB: n ối đôi n ố i 3





Mạch chí nh:

Có thể là mạch hở \ vòng.

Cách chọn mạch chính nếu ko có vòng :

N ếu có vòng:

khi mạch th ẳng có nhiều C hơn mạch vòng thì chọn mạch th ẳng là mạch chính

khi mạch th ẳng có ít C hơn vòng và ko chứa nhóm chức thì chọn mạch vòng làm mạch chính

mạch th ẳng mà có nhóm chức thì ưu tiên chọn mạch th ẳng là mạch chính

nhi ều vòng rời rạc chọn mạch th ẳng là chính

Đánh số :

Chú ý: đánh sao cho tổng vị trí các nhánh là min

với HCB khi có 2 nhánh ở vị trí cân đối thì C1 ở đầu g ần nhánh đơn giản hơn

Ví dụ:

còn 1 số quy t ắc khác trong chọn mạch chính, đánh số, … nhưng chắc ko c ần thi ết cho thi ĐH nên thui

mình ko đưa vào ^^

chứa nhóm chức chính dài nhất max lk đôi, ba ( ưu tiên lk đôi) nhiều nhánh nhất

B1: chọn C1 • đầu mạch gần nhóm chức chính nhất

B2: chọn C2,C3,…: • ưu tiên: nối đôi --> nối ba --> nhóm chức ko chính--> nhánh HCB





[bi kip chemistry]

[CÁC LOẠI CHỈ SỐ CỦA CHẤT BÉO]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo:

Chú ý: mấy cái chỉ số này thuộc chương trình NC

Chỉ số axit: số mg KOH trung hòa axit béo tự do trong 1 g ch ấ t béo

Chỉ số este: số mg KOH td este trong 1 g ch ấ t béo

Chỉ số xà phòng = +

Chỉ số iot: số g I 2 có thể cộng vào 100 g ch ấ t béo ko no





MORE

[bi kip chemistry]

[Quy luật tan]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SGK , tài li ệu c ủ a Ths Võ H ồng Thái Part I: Vô cơ

Phần I. Đơn chất

halogen: F2 ko tan trong nước vì phân hủy nước mạnh.

Cl2,I2,Br2 tan tương đối ít trong nước & tan nhiều trong dung môi hữu cơ (nhất là hexan &CCl4)

Ph

ầ

n II.

Khí

vô

cơ

NH3 tan rất nhiều trong nước. Thí nghiệm nước chảy ngược đã chứng minh tính tan đó Tương tự HCl cũng vậy, đặc biệt:

dd HCl đặc: chất lỏng ko màu, mùi xốc, “bốc khói: trong kk ẩm.

, dd HCl đặc nhất : 37%, D>H2O. Khi đun nóng, đầu tiên HCl bay ra cùng với lượng nhỏ hơinước. Đến khi CddHCl=20,2 HCl & H2O t ạo thành 1 hh đẳng phí , sôi ở

CO2 tan nhiều trong nước (đkt, 1 lít H2O hào tan 1 lít CO2)

Phần III. Axit vô cơ hckhác

HSiO ko tan /H2O

H2O2 : lỏng ko màu, nặng hơn nước, tan trong nước bất kì tỉ lệ nào. Phần III. Muối M(OH)

n

Phần này các bạn đọc bảng tính tan rùi suy ra cách nhớ cũng được. ^^

T

ất c

ả

các mu

ối nitrat (NO3-), ClO3-,

−,−,

−,− đều tan

ngoại lệ: hơi ít tan

Tất cả các muối Na+, K+, NH4+ tan

Muối halogen

MORE





với Cl-,Br-,I-: trừ , ,, không tan, còn lại tan

với −: khác với các halogenua trên, AgF tan

Hầu hết các muối − tan

, trừ:

,, không tan

,, ít tan

H

ầu h

ết các mu

ối

− không tan

, nhưng :

muối sunfua của KLK, KLKT tan

muối sunfua của kim loại hóa trị III như , , không tồn t ại trong nước. Trong nướcchúng bị thuy phân tạo hidroxit k ết t ủa & ↑

Hầu hết các muối Cacbonat(−), sunfit(−) , Silicat(−), Photphat (−) không tan ,nhưng: muối với +, +, +, +, + tan

, ít tan

các muối cacbonat c

ủa KL hóa trị

III như (), (), ()

không tồn t

ại trong

nước, Chúng bị thủy phân hoàn toàn trong nước t ạo hidroxit k ết t ủa & CO2↑

Hầu hết các hidroxit dạng M(OH)n c

ủa KL không tan nhưng:

với KLK: MOH,(), tan

(), () ít tan

, , b

ị

phân tích trong nướ

c t

ạ

o oxit KL H2O

Part II: Hữu cơ

ở đây đề cập đến tính tan, nhẹ \ nặng hơn nước, tính tan trong dung môi HC & tính hòa tan của cácloại HCHC

1Sắp xế p theo loại:

Loại Tính tan, hòa tan trong nước & dung môi HC, nhẹ\nặng hơn nước

Không tan\ rất ít tan trong nước

HCB không tan hoặc rất ít tan /H2O, tan trong các dung môi hữu cơ như benzen, rượu, ete...

tấ t cả các akan đều không tan /H2O (chúng thể hiện tính kị nước), khi trộn với nước táchlớp & nổi lên trên

Đặc biệt Benzen có thể hòa tan brom, iot, lưu huỳnh, cao su, chất béo,…

striren nhẹ hơn nước

Nâng cao:

Dx halogen

(Nâng cao)

cũng hầu như ko tan /H2O, tan good trong các dung mỗi ko phân cực (HCB, ete,…)

trích sgk: ở đk thường, các dx monohalogen có M nhỏ như

,, là nhữ ng

chất khí. Các dx halogen có M lớn hơn thường ở thể lỏng & nặng hơn nước. Ví dụ: ,,., , ,…Este nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước





hòa tan được nhi ều CHC khác nhau

Lipit nhẹ hơn nước, hoàn toàn ko tan /H2O, tan tốt trong dung môi HC

Polime Đa số ko tan trong nước cũng như các dung môi thông thường, một số tan trong dung mội

thích hợp tạo dung dịch nhớt (ví dụ cao su tan trong benzen, toluen,…)

Dễ tan trong nước

Ancol các ancol C1 C3 tan vô hạn trong nước

số C tăng độ tan giảm d ần

Anđehit & xeton

HCHO & CH3CHO tan rấ t tố t /H2O & trong các dung môi HC

Axeton ( ) tan vô hạn /H2O & hòa tan nhiều CHC khác

Axit

cacboxylic

dễ tan, quy luật có vẻ giố ng ancol:

Axit fomic, axit axetic, axit propionic (tứ c C1C3 no) tan vô hạn trong nước

số C tăng độ tan giảm d ần

Amino axit dễ tan /H2O vì chúng tồn tại ở dạng lưỡng cự c (muố i nội phân tử )

V ừ a dễ tan, vừa khó tan trong nước

Phenol tan ít trong nước lạnh nhưng tan vô hạn ở 66

dễ tan trong etanol, ete, axeton

Cacbohidrat Glucozo, frutozo , saccarozơ mantozơ dễ tan /H2O

Tinh bột ko tan trong nước nguội. Trong nước nóng

65 trở lên , tinh bột dd keo nhớt

“hồ tinh bột”

Xenlulozơ ko tan trong nước cả khi đun nóng, ko tan trong dung mỗi HC thông thường nhưete, benzen,…

Amin Metyl-. Đimetyl-, trimetyl amin là nhữ ng chất khí dễ tan /H2O

các amin đồng đẳng cao hơn : M tăng chấ t lỏng\rắn độ tan /H2O giảm d ần

anilin : chấ t lỏng, ít tan /H2O, tan trong ancol, benzen

Protein Protein hình sợi hoàn toàn ko tan /H2O

Proetein hình cầu tan /H2O

tạo dd keo như abumin, hemoglobin (máu)

2 More

Tấ t cả các muố i axetat(CH3COO-) tan.

H ầu hết các muố i Oxalat ( ℎ −) không tan trừ muố i với KLK, amoni

3. (đ ang b ổ sung)





[bi kip chemistry]

[Quy luật phân tích, nhiệt phân]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: tài li ệu c ủ a Ths Võ H ồng Thái

Part I: Vô cơ

Chú ý: Ở đây đề cập đến PƯ nhiệt phân và PƯ tự phân tích (không cần đk cao)

sự nhiệt phân các muối không xảy ra ngay trong dung dịch , nghĩa là khi đun nóng dung dịch thì cũngkhông có sự nhiệt phân . PƯ chỉ xảy ra khi đã cô cạn dd mà vẫn tiế p tục đun nóng tiế p

Ph ần [1]: Pư nhiệt phân

1. Muối cacbonat trung hòa

Muối cacbonat trung hòa của KLK b ền với nhiệt

Muối cacbonat trung hòa của KL khác bị nhiệt phân hủy:

→

…

2. Muố i hidrocacbonat: bị nhiệt phân tạo muối trung hòa, phản ứ ng rấ t dễ xảy ra, ngay cả khi đun nóngdung dịch.

Ví dụ: 2NaHCO → NaCO HO C O

3. Muố i nitrat:

Muố i nitrat của các KL hoạt động mạnh (KL đứng trước Mg) bị nhiệt phân thành muố i nitrit & oxi:

Ví dụ :

→

Muố i nitrat của KL từ Mg Cu bị nhiệt phân thành oxit KL + :

Ví dụ : () →

Muố i nitrat của Ag, Au, Hg,…(sau Cu) bị phân hủy thành KL + :

Ví dụ : →

4. Các muố i\hợp chất khác của nitơ:

→ () → () () → 2 (PƯ đ/c Nito trong phòng TN)

2





2

() 2

5 2 −

−

2

6 Các muố i chứ a nhi ều oxi trong phân tử

C ần chú ý là KClO nếu có xt là MnO thì sẽ nhiệt phân tạo ra KCl và O, còn không thì sẽ pư theo cả 2

hướng là :

KClO → K C l 32 O

4KClO →KCl3KClO

7 Amoni đicromat:

8 3 0 234 12 2 9 PƯ nhiệt phân hidroxit như (), (), (), (), …

Ph ần [2]: Pư t ự phân tích

1.Các chấ t dễ phân tích tạo khí + H2O (không cần nhiệt độ cao):

, ,

các chất này chỉ t ồn tại trong các dung dịch rất loãng. Không có ở dạng nguyên chấ t

2.Muố i amoni cacbonat & amoni hidrocacnonat bị thủy phân chậm ngay ở nhiệt độ thường:() → → ⇒ () →

3.Các muố i cacbonat của KL hóa trị III như (), (), () không tồn tại trong nước,

Chúng bị thủy phân hoàn toàn trong nước tạo hidroxit k ế t tủa & CO2↑

4.muố i sunfua của kim loại hóa trị III như , , không tồn tại trong nước. Trong nước chúngbị thuy phân tạo hidroxit k ế t tủa & ↑

5. , , bị phân tích trong nước tạo oxit KL + H2O

6. 3HNO2 2NO + HNO3 + H2O





7. B ổ sung

AgX bị phân tích ngoài as (X: Cl, Br, I)

Vd: →

Part II: hữu cơ

…

[bi kip chemistry]

[Làm khô khí ẩm]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: tài li ệu c ủ a tác g i ả TQS (không rõ tên chính xác)

[bảng t ổng hợp ]

NaOH

H2SO4

CaO

CaCl2





[bi kip chemistry]

[Chất độc\nguy hiểm]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SgK

ko ch ứ a chương Hóa h ọc & xh -kt-mt

ch ấ t đượ c mình ful l màu h ồng nh ạt (vd: , , , … ) là nh ữ ng ch ấ t ko ph ải ch ấ t độc, ch ỉ mang tính ch ấ t nguy h i ểm, khi thí ngh i ệm\làm gì đó thì ph ải c ẩn th ận ̂ ^

Part I: Vô cơ

Ch

ấ

t

Tác hạ

i

Nhóm Halogen

Khí Clo Phá hoại niêm mạc đường hô hấp cần phải cẩn thận khi tiếp xúc với clo

Mu

ố

i florua Đều độc Khí ko màu, mùi đặc biệt, rất độc

Brom

Rất độc, rơi vào da gây bỏng nặng

Nhóm Oxi

Ozon () (KK chứa 1 lượng nhỏ ozon (< 10−% về V) làm kk trong lành)

lượng ozon lớn hơn gây độc cho con người

Theo phần tư liệu SGK:

trên tầng đối lưu , tầng ozon là lá chắn bảo vệ cho sự sống trên bề mắt Trái Đất, cả

tia cực tím (UV)

trên mặt đất (ở t ầng thấp) , là chất ô nhiễm, cùng với oxit nitơ gây mù quang hóabao phỉ bầu trời thành phố trong những ngày hè ko gió. Mù quang hóa gây đau cơb

ắp, mũi, cuống h

ọng ngu

ồn g

ốc b

ệnh khí thở.

Giống , gây hiệu ứng nhà kính: [] tăng 2 lần mặt đất tăng 1

(Hợp chất CFC (cloflocacbon) như: ., … tên chung: Freon, là chất sinhhàn, dùng trong máy lạnh, máy điều hòa,… Nói chung gây phá hủy t ầng ozon.)

Độc: viêm nhiễm đường hô hấp (viêm phổi), mắt, da

Gây ngạt & mưa axit đặc Bỏng nặng hết sức thận trọng Độc

Nhóm Nitơ

Photpho P trắng rất độc, gây bỏng nặng

Nặng hơn kk, màu nâu đỏ, độ

c





Nhóm Cacbon

CO Rất độc (đương nhiên ^^)

CO

2

Ko độc (với nồng độ như trong kk trong lành) nhưng gây hiệu ứng nhà kính (dễ ^^)

(nồng độ cao thì đương nhiên là gây ô nhiễm và nguy hiểm :D)

Kim loại

…(đang cậ p nh ậ t) …

Part I: Hữu cơ

Ch

ấ

t

Tác hạ

i

HCB

Sử dụng phải cẩn trọng vì nồng độ trong kk ≥2,5% dễ gây cháy nổ

Benzen

toluen

(Mùi thơm nhẹ) nhưng có hại cho sức khỏe độc

Dẫn xuất HCB, ancol,phenol

Thu

ốc tr

ừ

sâu, tác hại lâu dài với môi trường

độc, u

ống là toi^^

Đioxin

Very độc : Ung thư, quái thai, dị t ật,… Metanol

()

Rất độc. 1 lượng nhỏ mù lòa, lượng lớn hơn t ử vong

Phenol Độc

gây bỏng

xit cacboxylic, anđehit, xeton

Este, lipit

Cacbonhidrat

Amin, amionoaxit, protein

Axit glutamic Tham gia pư thải NH3 chất độc với hệ thần kinh

B

ộ

t ng

ọ

t (muối mononatri glutamat) tuy dùng làm gia vị nhưng làm tăng ion + t rong cơ thể

làm hại các nơron thần kinh khuy

ến cáo ko nên lạm d

ụng





[bi kip chemistry]

[Màu sắc khó nhớ]

ngu ồn t ổng h ợ p & tham kh ảo: SGK, hoahocngaynay.com

Part I: Vô cơ

I Màu sắc hợp ch ấ t\ion KL

Loại

Chất rắn\ion KL\ ↓

Đơn chất Chất rắn Ion(dd)

Kết tủa (cũng là chất

rắn)

Kali

Trắngbạc

KMnO tím KMnO lục thẫm

Natri Trắng

bạcNaCl khan : không màu,muối ăn thường có màutr

ắng do l

ẫn

MgCl,CaCl

Canxi Xám bạc CaCO ↓ trắng CaCO3 ↓ trắng

CaSO3 ↓ trắng

Bari Trắngbạc

BaCrO ↓ vàng tươi BaSO ↓ trắngBaSO ↓ trắngBaCO ↓ trắngBa(PO)↓ trắngBa(HPO) ↓ trắng

Mg Tr

ắng

bạc

Mg(OH)2 ↓ tr

ắng

Nhôm

Trắngbạc

AlCl3 khan màu trắng dd AlCl3 ko màu Al(OH)3 ↓ keo trắng

Kẽm Xámnhạt ánhlam

ZnClkhan màu trắng ZnP nâu xám

dd ZnSO ko màu Zn(OH)2 ↓ trắng

Crom Trắngbạc

Cr2O3 lục

CrO3 đỏ thẫmPhèn crom-kali

(

. ().24)

màu xanh tím

− à −

CrCl2 lục sẫm

Cr(OH) ↓ vàng





Sắt Trắngxám

FeO,FeO đen FeO đỏ FeSO. 7HO xanh lục

dd Fe(SCN) đỏ máu dd FeCl lục nhạt dd FeCl vàngFeS↓ đen

Fe(OH)2 ↓ trắng xanh(hóa nâu ngoài kk)

Fe(OH)3 ↓ đỏ nâu

Đồ

ng Đỏ CuO đen

Cu2

O đỏ g

ạch

CuCl khan màu trắngCuSO khan màu trắng

CuSO4.5H2O xanh

dd Cu(NO) xanh

dd CuCl

xanhdd CuSO màu xanh lam Phức Cu+luôn xanh lam

Cu(OH)2↓ xanh lam

CuS ↓

đen

B

ạ

c

Bạc AgCl ↓ trắngAgBr ↓ vàng nhạtAgI ↓ vàng đậmAgPO ↓ vàng

Ag2CrO4 ↓ đỏ gạch

Ag2S ↓ đen

Vàng

VàngH

ỗn h

ống (Hg-Au) tr

ắng

Niken Trắngbạc

Phức [()]+ xanh lục

Ni+ lục nhạtNi(OH) ↓ xanh lụcNiS ↓ đen

Thiếc

Trắngbạc

Chì Hơi xanh PbI2 vàng tươi (tan nhiềutrong nước nóng)

Mangan MnO2 đen

MnCl2 khan đỏ nhạt

− tím hồng

Dd xanh lục

MnS ↓ hồng nhạt

Cd CdS ↓

vàng

Co + hồng

Hg

HgS ↓ đỏ HgI ↓ đỏ

tại sao mình lại tách chấ t r ắn & k ế t tủa riêng? Vì ↓ thì là chấ t r ắn nhưng chấ t r ắn v ẫn có thể tan trong

nước. Ví dụ CuCl2 khan & CuCl2 dung dịch,…

bảng này có thể còn thiế u\thừa(vì ko có trong sgk), nếu phát hiện sai sót thì các bạn tự sửa nha, có thể pm

cho mình thì càng tốt ^^

II Màu sắc ngọn lửa

Ch ấ t\Ion Thao tác

\

PƯ

Màu

ng

ọ

n l

ử

aNi+ Đốt cháy trên ngọn lửa vô sắc Ngọn lửa màu đỏ thẫmNa+ Ngọn lửa màu vàng tươiK+ Ngọn lửa màu tím hồng Ca+ Ngọn lửa màu đỏ da camBa+ Ngọn lửa màu lục (hơi vàng)

CO cháy trong kk 2CO+O22CO2 Ngọn lửa màu lam nhạt

II Màu s ắc ↓ s ắp x ế p theo anion phi kim:

Ion HC

Màu− CuS ,FeS ,Fe2S3 ,Ag2S ,PbS ,HgS, CdS Đen

ZnS Trắng

CdS Vàng − Hầu hết đều màu trắng (BaSO4, SrSO4, CaSO4, PbSO4,…)





III Màu sắc đơn chấ t\hợp ch ất toàn phi kim

Loại Đơn chất\hợp chất Màu Khí Cl2 Vàng lụcNước Clo Vàng nhạt

Part II: Hữu cơ

(phần này ko cần thiết lắm vì cơ bản các chất này đều quen thuộc ^^)

Màu sắ

c

KẾT TỦA

↓ trắng

↓ trắng

↓ vàng

phenol ↓ keo tr

ắng

R-C=C-Ag or Ag-C=C-Ag ↓ vàng

…

HCB

Tất cả các HCB đều ko màu





[bi kip chemistry]

[Nhận biết & phân biệt khó nhớ]

nguồn tổng hợp tham khảo: SGK, “NHẬN BIẾT Á CHẤT H ỮU Ơ” (giaoan.violet.vn)

M

ụ

c

đích

:

giúp t ạo ấn tượng trí nhớ

các dạng bt như “Có thể phân biệt bằng thuốc thử nào sau đây:…”, “Nêu hiện tượng…”,…

PƯ nhận biết\phân biệt chẳng qua chỉ là TCHH,TCVL của các chất\ion, nếu nắm rõ các TC đó nhưlòng bàn CHÂN thì khỏi cần đọc phần này nữa ^^

Vậy ở đây chỉ đề cập đến những nhận biết khó nhớ. 1 số pư quen thuốc ví dụ như nhận biết + b

ằng NaOH thì có thể s

ẽ

ko đưa vào đây để

đỡ r

ối ^^

Hiện tượng nhận biết: là những gì có thể thấy bằng giác quan như màu sắc dd, màu ↓ , màu khí , bọtkhí,…Vì vậy những Pư mà có sp đặc trưng thì đều là Pư nhận biết

Part I: Phân biệt & nhận biế t vô cơ

I. Nhận bi ế t ion

Ion Thu

ố

c th

ử

Hi

ện tượ

ng

Pư

ION KL Li+ Đốt cháy trên ngọnlửa vô sắc

Ngọn lửa màu đỏ thẫmNa+ Ngọn lửa màu vàng tươiK+ Ngọn lửa màu tím hồng Ca+ Ngọn lửa màu đỏ da camBa+ Ngọn lửa màu lục (hơivàng) CrO−\CrO− ↓ vàng tươi Ba+ CrO− →BaCrO ↓ Ba+ CrO− HO→BaCrO ↓2H

+

Mg+ Dd

NaHPO có NH3 ↓ tinh th

ể

màu trắng

Mg+ HPO− NH →MgNHPO

Al+ NH3 dư ↓ trắng nhưng ko tan Zn+ ↓ trắng tan Cr+ ↓ trắng ko tan Fe+ Ion thioxianat SCN− Phức đỏ máu Fe+ nSCN− → Fe(SCN)− (n: 1 →4) Cu+ Ag+ HFHCl HBr

HI

HS

HPO

AgF tan ko có PƯ AgCl ↓ trắngAgBr ↓ vàng nhạt

AgI ↓ vàng đậm

AgS ↓ đen

AgPO ↓ vàng

Dd NH ↓ trắng tan trong NH dư AgOH2NH → [Ag(NH)]OH Pb+ Dd KI PbI↓vàng

Dd NaS, HS PbS ↓ đen

Dd kiềm ↓ trắng tan trong kiềm dư





Hg+ Dd KI HgI ↓ đỏ

Dd NaS, HS HgS ↓ đỏ Cd+

ANION OH−

NO−

SO−

Cl− Br− I− S− PO− CO− SO− Dd I2 Dd mất màuSiO− HCl, CO2 ↓ keo H2SiO3 CrO H+ Dd t ừ màu vàng cam 2− 2+ ⇌ −

Cr

O−

− Dd t

ừ

màu cam

vàng

II Phân biệt ch ấ t

Chất Thuốc thử HIện tượng PƯ

Chất rắn

BaSO4 Axit Ko tan

BaCO3,.. Khí

AgCl NH3 AgCl tan

AgBr chỉ tan trong NH3 dưAgI ko tan cả trong NH3 đặc (chỉ tan trong KCN & Na2S2O3 vì tạo

ph

ức)

AgBr

AgI

…

Chất khí

CO2 (komàu, komùi)

Nước brom, KMnO4,cánh hoa hồng

Ko mất màu

SO2 (komàu, mùihắc,độc)

Mất \nhạt màu thuốc thử

Cl2 (vànglục, hắc,

độc)

KI & hồ tinh bột Làm xanh hồ tinh bột Cl 2 K I → 2 K C l I

Tinh b

ột

→

màu xanh

Nước brom Dd nh

ạt\m

ất màu

5Cl Br 6HO→10HClHBrO NO2 (nâuđỏ, độc)Làm lạnh Khí màu nâu nhạt dầnsang ko màu

2NO(nâu)⇌NO (ko màu)

H2S (mùitrứngthối)

SO2, H2SO4, ….(Chất

OXH mạnh)

+, …

NH3 (komàu,khai)

NO (ko

màu)

FeSO 20% Phức đỏ thẫm FeSO N O → F e(NO)SO

CO(komàu) Dd PdCl2 ↓ đỏ, sủi bọt khí ↑ COPdCl HO → P d ↓ 2 H C l CO ↑

H2

O2

HCl





Part II: Phân biệt & nhận biế t hữu cơ Các chất thử thường được sử dụng là dd Br2, Br2 khan, Br2/CCl4, Cu(OH)2, Cu(OH)2 & NaOH (), vôi sữa,

CuO, AgNO3/NH3, KMnO4, thuốc t ử Lucas (ZnCl2/HCl), HNO2, dd iot, quì tím\phenolphtalein,

ố −

, CuCl trong NH3

Chú ý lk C=C ở đây là các chất như = ,….(ko phải lk C=C trong benzen)

1.Sắp xếp theo thuốc thử

B

ả

ng chi ti

ế

t

Thu

ố

c th

ử

Nh

ận biêt

được

Hi

ện tượ

ng

PƯ

Br

2

khan xt

Fe

Bezen Bezen chỉ pưchậm với Br2

khan xt Fe

Toluen pư nhanh hơnt ạo 2 đf o,p

Nước Br

2

Phenol,

anilin

↓ trắng OH

2

+ 3Br

OHBr Br

Br

+ 3HBr

(keát tuûa traéng)





= ≡

Dd phai\mấtmàu

RCHO + Br2 + H2O RCOOH + 2HBr

Br

2/

/CCl

4

= ≡ Dd phai màu

-CHO Ko pư Vì ko có H2O

HNO

3

đặ

c

Protein (vd:

abumin,..)↓ vàng Nhóm CH OH của 1 số gốc amino axit trong pr đãpư với HNO3 :

(↓ vàng)

Cu(OH)

2

(có thể

có

thêm

NaOH)

Tripeptit tr

ở

lên

Ph

ức ch

ất màu tím đặc trưng (pư màu biure)

Cu(OH)2 ở đây được đc từ pư CuSO4+NaOH

Ancol ít nhất2 (-OH) k ề

nhau

(glixerol,

etilenglicol,glucozo,…)

Dd xanh lơ trongsuốt

C12H22O11 + Cu(OH)2 (C12H22O11)2Cu + 2H2O

glucozo, frutozo, mantozo pư tương tự

Tinh bột &saccarozo Ko pư Vì ko tan trong nước

Cu(OH)

2

,

(có thể

có

thêm

NaOH)

-CHO ↓ Cu2O đỏ gạch R CHO 2Cu(OH) →RCOOHCuO ↓ 2 HO R CHO 2Cu(OH) NaOH →RCOONaCuO ↓3HO

CuO Ancol bậc I Tạo Cu đỏ, sp chopư tráng gương R CH2 OH + CuO

0t R CH = O + Cu + H2O

Ancol b

ậc II T

ạo Cu đỏ, sp ko

tráng gương

R CH2OH R + CuO0t

R CO R + Cu + H2O

Ancol bậc III Ko pư

Thuốc thử

Lucas

(ZnCl

2

/HCl)

Ancol bậc I Ko hiện tượng

Ancol bậc II Tạo ↓ sau 5’ R C H(OH) R HCl R CHCl R ↓ HO

Ancol bậc III Tạo ↓ ngay RC O H H C l RC C l ↓ HO

Axit nitro

HNO

2

(=NaNO

2

+

HCl)

Amin bậc I,ℎườ

Thoát khí N2 CHNH H O N O → CHO H N ↑ HO

Amin thơmbậc I,

ℎấ (0 5)

Tạo muối điazoni CHNH HONOHCl − CHN+Cl− 2HO

AgNO

3

/NH

3

R-C≡H ↓ vàng HC CH + 2[Ag(NH3)2]OH Ag C C Ag + 2H2O+ 4NH3

RC CH + [Ag(NH3)2]OH RC CAg + H2O +2NH3

2 2

2 2

O

2

CH OH HO CH

CH H + Cu(OH) + HO CH

CH OH HO CH

2 2

2

2 2

O

CH OH HO CH

CH O CH + 2H O

CH OH HO CH

Cu

2NH

2 + 3Br Br Br

Br

+ 3HBr

(keát tuûa traéng)

2NH





-CHO ↓ trắng

Dd KMnO

4

,

mt trung

tính

= ≡ Pư ko cần ,dd phai màu tím,↓ đen

3CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3HOCH2CH2OH +

2MnO2 + 2KOH

3CHCH+8KMnO4 3HOOCCOOH + MnO4+8KOH

Toluen Pư cần(80100), dd phaimàu tím, ↓ đen

Dd KMnO

4

,

mt+(thường

là H

2

SO

4

)

(COOH)2,(COOK)2,stiren,…

↓ đen, có CO2↑

Dd NaHSO

3

-CHO Có ↓ k ết tinh R CHO + NaHSO3 R CHOH NaSO3

Dd iot

Tinh b

ột T

ạo dd xanh tím,khi đun nóng,màu xanh tímbiến mất, để nguội,màu lại

xuất hiện

Tinh b

ột có khả

năng hấp ph

ụ iot

Khi đun nóng, iot bị giả phóng ra khỏ phân tử tinh bột làmất màu tím đó Để nguội, iot bị hấp phụ trở lại làm dd có màu xanh tím

Chú ý: Muối iot ko làm đổi màu tinh bột

CuCl trong

NH

3

R-C≡C-H ↓ đỏ CH CH + 2CuCl + 2NH3 Cu C C Cu + 2NH4Cl

R C C H + CuCl + NH3 R C C Cu + NH4Cl

Quì (cái này

dễ rùi^^)

(NH2)xR(COOH)y

x>y đỏ x<y xanh x=y tím

-COOH đỏ

amin xanh

RNH3Cl đỏ

Phenol &anilin

Ko đổi màu quì … (cònnhiều )

Vôi sữa sacarozo DD trong suốt,

khi thổi CO2 vàothì vẩn đục

C12H22O11 + Ca(OH)2 C12H22O11.CaO.2H2OC12H22O11.CaO.2H2O +CO2 C12H22O11+CaCO3↓+2H2O

…

B

ổ

sung:

Phân biệt các loạ

i d

ẫ

n xu

ấ

t Halogen (thu

ộc chương trình NC):

Ankyl halogenua ko pư H2O (cả ℎườ ẫ ô) , bị thủy phân khi đun nóng với dd kiềm:

→

Dx loại anlyl halogenua bị thủy phân ngay khi đun sôi với nước:= ô =

| (halogen đính trực tiếp vòng benzen) = ≡

ko pư dd kiềm ở thường cũng như khi đun sôi. Chúng chỉ PƯ dd ki

ề

m ở th

ấ

p p cao:2 ,

Phân biệt Aren với anken xicloankan : có thể dùng đặ: aren tan được

3CH

2

0

H O

4 80-100 C+ 2KMnO

COOK

2 2+ 2MnO +KOH+H O

2 2+ 2MnO + 2H O

2CH=CH

4 2

+ 2KMnO 4H O

2CHOH = CH OH





Ngoài cách dùng thuốc thử có thể dùng tính chất vật lí: ví dụ: benzen t ạo phân lớp với nước,…

2.Sắp xếp theo chất nhận biết

…(đang cậ p nh ậ t)




K ế t

Kaitorkid ,cựu thành viên của lớp 12A1 THPT Lương Lài 1- Bắc Ninh,

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các bạn đã đọc cuốn bí kíp này.

Xin gử i lời cảm ơn tới ba mẹ, gia đình đã sinh ra tôi và nuôi nấng tôi nên người!

Xin cảm ơn tấ t cả những người cha mẹ thứ hai - các thầy cô giáo đã cho tôi kiế n thứ c

và còn nhiều hơn thế !

Xin cảm ơn các bạn bè của tôi đã khích lệ, động viên tôi hoàn thành cuốn bí kíp này.

Chúc tấ t cả các bạn, và cả tôi nữ a, sẽ vượt qua cánh cử a sắp tới^^. Goodluck!

Bắc Ninh, 18:43 5/6/2013

[new] bi kip hoa hoc _ kien thuc bi lang quen _ by kaitorkid

Documents