8/20/2019 Newsletter BIO-ETHICA April 2015

http://slidepdf.com/reader/full/newsletter-bio-ethica-april-2015 1/4

 

Σας καλωσορίζουμε στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο της Εθνικής Επιτροπής

Βιοηθικής (ΕΕΒ). Η ηλεκτρονική αυτή έκδοση έχει ως σκοπό να παρουσιάζει

ζητήματα βιοηθικής ή επιστημονικά νέα που απασχολούν τη διεθνή

επικαιρότητα και δεν προβάλλονται σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Επίσης,

περιλαμβάνει νέα για τη δραστηριότητα της Επιτροπής, ενημέρωση για

συνέδρια σχετικά με τη βιοηθική και παρουσιάσεις βιβλίων. Περισσότερες

πληροφορίες για την Επιτροπή στην ιστοσελίδα: www.bioethics.gr. 

Η EEB εξέδωσε Γνώμη με τίτλο «Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας: Ζητήματα Δεοντολογίας». Το θέμα αυτό είναι εξαιρετικά

επίκαιρο καθώς σύμφωνα με πρόσφατη νομοθεσία (Ν. 4238/14), η τήρηση ηλεκτρονικού φακέλου θα αποτελεί υποχρέωση

του οικογενειακού ιατρού. Τη Γνώμη συνοδεύει σχετική  Έκθεση των Επιστημονικών Συνεργατών. 

Η EEB και η Αγωγή Υγείας Δ.Ε. Δ’ Αθήνας συνδιοργανώνουν Σεμινάριο με θέμα «Διλήμματα Βιοηθικής Στη Γενετική

Τεχνολογία και την Αναπαραγωγή». Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 8 Μαΐου 2015, και ώρα 17.00 στο 

1ο ΓΕ.Λ. Αγίου Δημητρίου, Παπάγου 23 και Καλλιθέας, Άγιος Δημήτριος (Σταθμός μετρό «Αγ. Δημήτριος»).  Η είσοδος είναι

ελεύθερη. 

Πρόγραμμα σεμιναρίου. 

Η.Π.Α.: Επιστήμονες ζητούν την απαγόρευση της μεθόδου επεξεργασίας του

ανθρώπινου γονιδιώματος Crispr-Cas9

Τον περασμένο μήνα μία ομάδα καταξιωμένων βιολόγων αιτήθηκε την οικουμενική

αναστολή (moratorium) χρήσης της νέας τεχνικής γονιδιακής επεξεργασίας, που μπορεί

να αλλάξει το ανθρώπινο DNA με τρόπο που να επιτρέπει τη μεταφορά της αλλαγής στις

επόμενες γενεές μέσω της κληρονομικότητας. Η νέα τεχνική επιτρέπει αλλαγές στηνανθρώπινη βλαστική σειρά (human germline), ήτοι αλλαγές στο ανθρώπινο σπέρμα, τα ωάρια ή το γονιμοποιημένο

ωάριο, οι οποίες διατηρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ατόμου και μεταβιβάζονται στις επόμενες γενεές. 

Περισσότερα 

Κίνα: Επιστήμονες προβαίνουν σε γενετική τροποποίηση ανθρώπινου εμβρύου 

Οι φήμες περί τροποποίησης της βλαστικής σειράς με τη νέα τεχνολογία CRISPR/Cas9

αποδεικνύονται αληθείς, αναζωπυρώνοντας την ηθική συζήτηση γύρω από το θέμα. Την

πρώτη παγκοσμίως επεξεργασία του γονιδιώματος ανθρώπινου εμβρύου ανακοίνωσαν

Κινέζοι επιστήμονες προ ολίγων ημερών. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στοηλεκτρονικό περιοδικό Protein & Cell, επιβεβαιώνοντας τις ανεπίσημες αναφορές για τη

διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων – φήμες, που πυροδότησαν μία σημαντική συζήτηση τον περασμένο μήνα, αναφορικά με

τις ηθικές προεκτάσεις αυτού του έργου. Περισσότερα 

ΒΙΟ-ΗΘΙΚΑ Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο 

Απρίλιος 2015

ΝΕΑ 

ΝΕΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 

Περιεχόμενα   Νέα της Επιτροπής 

  Νέα 

  Βιβλιοπαρουσιάσεις 

   Άρθρα online 

  Συνέδρια/Σεμινάρια 

  Πρακτική άσκηση στην Επιτροπή 

  Ενημέρωση σχολείων 

  Περιοδικό Βιοηθικά 

8/20/2019 Newsletter BIO-ETHICA April 2015

http://slidepdf.com/reader/full/newsletter-bio-ethica-april-2015 2/4

 

Κόσμος: Σε ποιον ανήκει η τεχνολογία CRISPR; 

Με την απονομή μίας πατέντας αμερικανικής προέλευσης και πολλές άλλες αιτήσεις 

κατοχύρωσης της διάσημης τεχνολογίας γονιδιακής επεξεργασίας υπό εξέταση, οι εταιρίες

υιοθετούν πλείονες στρατηγικές, προκειμένου να ελιχθούν μέσα στον πολύπλοκο χώρο της

πνευματικής ιδιοκτησίας. Περισσότερα 

Ευρώπη: Διεθνής κινητοποίηση για την αναχαίτιση του εμπορίου οργάνων

Δεκατέσσερις ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν την πρώτη διεθνή συνθήκη για το εμπόριο

οργάνων. Η Συνθήκη, η οποία ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης,

υπεγράφη από τις χώρες: Αλβανία, Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Ελλάδα, Ιταλία,

Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Μολδαβία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία, Τουρκία και

Ηνωμένο Βασίλειο. Όσον αφορά στην τυπική διαδικασία, η Συνθήκη είναι ανοιχτή προς

υπογραφή σε όλα τα κράτη του κόσμου και τίθεται σε ισχύ με την επικύρωση εκ μέρους

τουλάχιστον πέντε κρατών. Περισσότερα 

Γαλλία: Εγκρίνονται δωμάτια για ασφαλή χρήση ναρκωτικών 

Στη Γαλλία εγκρίθηκαν τα πρώτα δωμάτια χρήσης ναρκωτικών, όπου θα επιτρέπεται

στους χρήστες να παίρνουν τη δόση τους υπό την επίβλεψη ενός επαγγελματία υγείας.

Την Τρίτη 7 Απριλίου η Εθνική Συνέλευση υιοθέτησε το άρθρο 9 ενός σχεδίου νόμου με

θέμα την υγεία, το οποίο επιτρέπει την ασφαλέστερη χρήση ναρκωτικών σε δωμάτια.  

Περισσότερα 

Αυστραλία: Το θέμα του εμβολιασμού ανεβάζει το θερμόμετρο

H κυβέρνηση της Αυστραλίας ανακοίνωσε μία νέα, αμφιλεγόμενη πολιτική εμβολιασμού,

η οποία εξαρτά τα οικογενειακά επιδόματα πρόνοιας από τον εμβολιασμό των τέκνων. Τοπρόγραμμα κοινωνικής πρόνοιας που ανεπίσημα τιτλοφορείται «χωρίς εμβόλιο, χωρίς

λεφτά», βρήκε στήριξη και  από τα δυο κόμματα στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της

Αυστραλίας, απαιτώντας από τους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους έναντι σοβαρών

μεταδοτικών ασθενειών, όπως ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά, τέτανο και πολιομυελίτιδα. 

Περισσότερα 

Ην. Βασίλειο: Η πρώτη μεταμόσχευση «νεκρής» καρδιάς

Η πρώτη μεταμόσχευση «νεκρής» καρδιάς είναι γεγονός και πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία.

Συγκεκριμένα, η διαδικασία περιελάμβανε την αφαίρεση μιας καρδιάς η οποία είχε σταματήσει να

χτυπάει για κάποιο χρονικό διάστημα και τη τοποθέτησή της σε έναν ασθενή, κάνοντάς την να

λειτουργεί και πάλι. Περισσότερα 

Η.Π.Α.: Ζευγάρι μηνύει τράπεζα σπέρματος για μη επαλήθευση των πληροφοριών των

δοτών 

 Ένα ζευγάρι από το Port Hope του Ontario, οι Angela Collins και Margaret Elizabeth

Hanson, έχουν καταθέσει μήνυση εναντίον της τράπεζας σπέρματος Xytex αμερικανικών

συμφερόντων μετά από την αποκάλυψη πως το σπέρμα που χρησιμοποιήθηκε για την

τεχνητή γονιμοποίηση και την απόκτηση του παιδιού τους προερχόταν από άτομο με προηγούμενο ποινικό μητρώο αλλά

και ιστορικό σχιζοφρένειας. Περισσότερα 

8/20/2019 Newsletter BIO-ETHICA April 2015

http://slidepdf.com/reader/full/newsletter-bio-ethica-april-2015 3/4

 

The Future of Assisted Suicide and Euthanasia. Neil M. Gorsuch, Εκδόσεις Princeton University Press, 2006, σελ. 320. 

Από την πρωτότυπη έκδοση το 2006, το εν λόγω βιβλίο έχει ευρέως και δικαίως επαινεθεί, για την

αποκατάσταση της ισορροπίας στη βιβλιογραφία της ιατρικής δεοντολογίας, στην οποία έχουν

επί δεκαετίες επικρατήσει συγγραφείς-υποστηρικτές της νομιμοποίησης της υποβοηθούμενης

αυτοκτονίας. Ο Gorsuch, είναι πλέον Ομοσπονδιακός δικαστής του Δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου

των Η.Π.Α., έχοντας υποστηρίξει το διδακτορικό του στη Νομική Σχολή του Harvard, όπως επίσης

και έναν αντίστοιχο τίτλο στην φιλοσοφία δικαίου στην Οξφόρδη. Στο βιβλίο του διεξάγει έρευνα

στα πλαίσια μιας ευρείας ποικιλίας σχετικών νομολογιακών αποφάσεων, νομοθεσίας, καθώς και

επιστημονικών κοινωνικών μελετών κυρίως από τις Η.Π.Α., το Ηνωμένο Βασίλειο και τηνΟλλανδία (χώρα στην οποία έχει αποποινικοποιηθεί η ευθανασία). Κάποιοι σημαντικοί μελετητές

της ιατρικής δεοντολογίας όπως ο P. Singer αναφέρονται επίσης στο βιβλίο, αλλά η φιλοσοφία

διαδραματίζει ξεκάθαρα δευτερεύοντα ρόλο στο εν λόγω βιβλίο σε σχέση με το δίκαιο. Και ενώ

από άποψη βαθιάς νομικής επιχειρηματολογίας μπορεί να μην συνιστά την προτίμηση του καθ’

ενός, εντούτοις η υφολοφική διαύγεια του Gorsuch και η ανησυχία του επί καίριων ζητημάτων

βιοηθικής, το καθιστά προσιτό και ενδιαφέρον ακόμη και για τους μη-νομικούς. «Το μέλλον της

ευθανασίας και της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας» αξίζει να διαβαστεί, προκειμένου να

ενημερωθεί κανείς για την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων σ’ αυτά τα βαθιάς κοινωνικής

ανησυχίας ζητήματα. Ο Gorsuch επιχειρηματολογεί υπέρ ενός πλήθους επαρκώς καθορισμένων θέσεων, σχετιζόμενων με την εν

λόγω αντιπαράθεση: Α) Οι ιστορικοί της νομικής σφάλλουν όταν θεωρούν ότι ο νόμος έχει ολοένα και περισσότερο

νομιμοποιήσει την αυτοκτονία τους τελευταίους αιώνες.  Β) Αφ’ ης στιγμής η ευθανασία, καθώς επίσης και η υποβοηθούμενη

αυτοκτονία καθίστανται αποδεκτές ως νόμιμες επιλογές του ασθενούς, ο οποίος έχει περιέλθει στο τελικό στάδιο της ασθένειάς

του, τότε παραμένει κάποια μικρή λογική βάση για την συγκράτηση αυτού που αναζητά την ευθανασία ή την υποβοήθηση απ’

την διάπραξη της αυτοκτονίας. Γ) Η κανονιστική ρύθμιση της ευθανασίας, καθώς και της ιατρικώς υποβοηθούμενης αυτοκτονίας

στην Ολλανδία και στο Όρεγκον των Η.Π.Α. (όπου οι ιατροί νομιμοποιούνται να συνταγογραφήσουν θανατηφόρες φαρμακευτικές

ουσίες, με στόχο την παροχή βοήθειας κατά την αυτοκτονία) είναι σοκαριστικά ανοργάνωτη. Παρά το γεγονός της

αποποινικοποίησης της ευθανασίας στην Ολλανδία, σε πολλές περιπτώσεις οι ιατροί δεν μπαίνουν στον κόπο να ακολουθήσουν

τις επισήμως προβλεπόμενες πρακτικές ως προς την εφαρμογή της ευθανασίας.  Δ) Η πλειονότητα των θεμελιωδών νομικών και

ηθικών διλημμάτων, που περιστρέφονται γύρω από την ευθανασία και την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία, θα μπορούσαν

να ιδωθούν καλύτερα υπό το πρίσμα της αρχής του «απαραβίαστου της ανθρώπινης ζωής», η οποία απορρίπτει οποιαδήποτε

θανάτωση, τελούμενης εκ προθέσεως σε βάρος ανθρώπινης ύπαρξης, ωστόσο αποδέχεται την νομιμότητα ορισμένων ενεργειών,

οι οποίες θα μπορούσαν δυνητικά να επιφέρουν τον θάνατο ανθρώπινων υπάρξεων, ως δυστυχή -αλλά αναμενόμενη-

παρεπόμενη συνέπεια. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα βασικά ζητήματα που πραγματεύεται το βιβλίο. Συντάσσομαι με όσους τοεπαινούν και ως εκ τούτου το συστήνω σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τα ζητήματα ζωής και θανάτου. 

Ειρήνη Μέντε - Stagiaire ΕΕΒ 

Ανάλυση DNA και δικαστηριακή πράξη. Καϊάφα-Γκμπάντι Μαρία, Κοβάτση Λήδα, Μαργαρίτης Λάμπρος, Μήτρου Λίλιαν,

Ντούγκου Ντζάου Σαμουήλ. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2014, σελ. 159. 

Τα νέα επιστημονικά δεδομένα στην εξιχνίαση του εγκλήματος από τη χρήση της τεχνολογίας του

DNA, αλλά και ποικίλα ζητήματα βιοηθικής και λειτουργίας των τραπεζών γενετικών δεδομένων

είναι, μεταξύ άλλων, τα θέματα που βρίσκονται και θα βρεθούν περισσότερο στο επίκεντρο των

διαφόρων δικαστηριακών πράξεων και γενικότερα στον κλάδο του δικαίου. Πιο συγκεκριμένα, η

ανάλυση του γενετικού υλικού τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει σημαντικά την αποδεικτική

διαδικασία τόσο στην αστική δίκη, κυρίως σε ό,τι αφορά την αναγνώριση της πατρότητας, όσο και

στη ποινική διαδικασία  για τη ταυτοποίηση πιθανών ενόχων ή τον αποκλεισμό υπόπτων. Έτσι, οισυγγραφείς του συγκεκριμένου βιβλίου προσπαθούν να θίξουν μια σειρά ερωτημάτων, που

σχετίζονται αφενός με την αξιοπιστία των εξετάσεων και τη δεσμευτικότητά τους για το δικαστήριο

και αφετέρου με τον υποχρεωτικό ή προαιρετικό τους χαρακτήρα και τη δυνατότητα βίαιης

απόσπασης γενετικού υλικού με στόχο την πραγματοποίησή τους. Βέβαια, για έναν κλάδο του

δικαίου με έντονη κοινωνική και συναισθηματική φύση, όπως είναι το οικογενειακό δίκαιο και η

προστασία του παιδιού, η βιολογική αλήθεια είναι πολλές φορές αδιάφορη ή έχει συγκεκριμένα

όρια, τα οποία το δικαστήριο δεν μπορεί να υπερβεί, μόνο και μόνο επειδή υπάρχει αυτή η

επιστημονική δυνατότητα, και τα οποία ο νόμος (τα νομοθετήματα ή η νομολογία) υπερασπίζονται και έχουν το χρέος να

υπερασπίζονται σθεναρά. Επίσης, τονίζεται ότι και στη ποινική διαδικασία, ο επιστήμονας δεν θα υποδείξει το δράστη ή τον

ένοχο, ενώ θα μιλήσει και πάλι με πιθανότητες, παρουσιάζοντας μόνο τα ευρήματά του, με τελικό κριτή πάντα τον ίδιο το

δικαστή. Άλλωστε, τα γενετικά δεδομένα παρουσιάζουν ορισμένες ιδιαιτερότητες, οι οποίες πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους

και την προσβολή δικαιωμάτων που συχνά ενέχει η επεξεργασία των δεδομένων ενός προσώπου, καθώς πρόκειται για δεδομένα

που αποκτώνται μέσω της ανάλυσης απειροελάχιστου γενετικού υλικού, δεν υπόκεινται σε μεταβολή ή διόρθωση, συχνά είναι

άγνωστα στον ίδιο τον φορέα τους, ενώ είναι κρίσιμα για την ίδια τη ζωή του αλλά και το μέλλον του. Τέλος, το βιβλίο αυτό

απευθύνεται στις κοινότητες δικηγόρων, δικαστικών λειτουργών, ιατρών και Αρχών (Ελληνική Αστυνομία κ.ά.) και σκοπός του

είναι να ενημερώσει και να προσφέρει ένα εγχειρίδιο που αφορά τόσο στις δυνατότητες όσο και στους περιορισμούς της

τεχνολογίας του DNA στη δικαστηριακή πράξη. 

Βασιλική  Σταυρουλάκη - Stagiaire ΕΕΒ 

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ  

8/20/2019 Newsletter BIO-ETHICA April 2015

http://slidepdf.com/reader/full/newsletter-bio-ethica-april-2015 4/4

 

Εντατική νεογνών 

Daboval T, Shidler S. Ethical framework for shared decision making in the neonatal intensive care unit: Communicative ethics.

Paediatr Child Health. 2014 Jun;19(6):302-4.

Τυχαία ευρήματα 

Amendola LM, Dorschner MO, Robertson PD, et al. Actionable exomic incidental findings in 6503 participants: challenges of

variant classification. Genome Res. 2015 Mar;25(3):305-15.

Ψυχική υγεία και νευροηθική 

Stein DJ, Giordano J. Global mental health and neuroethics. BMC Med. 2015 Mar 4;13:44.

Μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα 

Blais CM, White JL. Bioethics in practice - a quarterly column about medical ethics: ebola and medical ethics - ethical

challenges in the management of contagious infectious diseases. Ochsner J. 2015 Spring;15(1):5-7.

23 Μαΐου 2015

Αθήνα, Ελλάδα 

12ο Παγκόσμιο Ελληνικό Βιοϊατρικό

Συνέδριο 

Διοργάνωση: 4ο Διεθνές θερινό

σχολείο Ιατρικής & Βιοεπιστημονικής

έρευνας & διαχείρισης του

Παγκόσμιου Ελληνικού Βιοϊατρικού

Συνδέσμου 

Πληροφορίες 

15-16 Ιουνίου 2015

Λονδίνο, UK

Ethics, Quality and Oversight in the

Clinical Development of Medical

Devices

Διοργάνωση: EFGCP, MedTech Europe,

UCL

Πληροφορίες 

6-12 Ιουλίου 2015

Θεσσαλονίκη, Ελλάδα 

Θερινό σχολείο με θέμα «Ιατρικό

Δίκαιο και Βιοηθική» 

Διοργάνωση: Ευρωπαϊκή Ένωση

Φοιτητών Νομικής και Νέων

Δικηγόρων (ELSA Thessaloniki) και

Διεθνής Επιτροπή Ελλήνων Φοιτητών

Ιατρικής- HelMSIC

Πληροφορίες 

Η Επιτροπή δίνει τη δυνατότητα πρακτικής άσκησης για θέματα του αντικειμένου της σε φοιτητές που έχουν ειδικό

ενδιαφέρον για τη βιοηθική, από σχολές και τμήματα τόσο των θετικών, όσο και των θεωρητικών επιστημών. Η άσκηση

μπορεί να διαρκέσει έως τρεις μήνες και είναι μη αμειβόμενη. Περισσότερα 

H Επιτροπή έχει ξεκινήσει από τον Νοέμβριο του 2011 μία σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων που απευθύνονται σε μαθητές

Γυμνασίων και Λυκείων  για θέματα βιοηθικής. Θα ανταποκριθούμε με χαρά σε κάθε  εκδήλωση ενδιαφέροντος.

Περισσότερα 

Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής εκδίδει το περιοδικό  ΒΙΟΗΘΙΚΑ, σε ηλεκτρονική μορφή, το οποίο αποτελεί το πρώτο στην

ελληνική επιστημονική κοινότητα. Με την ελπίδα να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες αυτού του φιλόδοξου εγχειρήματος,

καλούμε όχι μόνο καθιερωμένους, αλλά κυρίως νέους επιστήμονες να στείλουν τις συμβολές τους.  Περισσότερα 

Επιμέλεια ηλεκτρονικής έκδοσης: Βασιλική Μολλάκη. 

ΑΡΘΡΑ ONLINE

ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 

Για εγγραφή ή διαγραφή από το Newsletter ΒΙΟ-ΗΘΙΚΑ, καθώς και για οποιοδήποτε άλλο ζήτημαεπικοινωνήστε με την Επιτροπή μέσω της ειδικής φόρμας επικοινωνίας. 

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΒΙΟ-ΗΘΙΚΑ