newtestamentinwounmeu - ebible.org · mateo3:9 4 mateo4:11...

371

Upload: lytuyen

Post on 21-Nov-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • iiwandam Iek

    New Testament in Woun Meucopyright 2011 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Woun MeuDialect: alternate spellingTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

    Woun Meu (alternate orthography)Copyright Information

    2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-NoDerivativeWorks. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include theabove copyright information:

    You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

    Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Woun Meu

    2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

    You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

    Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures anddocuments. For other uses, please contact the respective copyright owners.2014-08-06UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Nov 2018 from source files dated 2 Sep 2018974f85ca-2196-54fa-aa19-a0078d3a03e9

    http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/noahttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/https://eBible.org/find/details.php?id=noaEhttps://eBible.org

  • Contents

    MATEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MARCOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48LUCAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130ECHOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165ROMANOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2091 CORINTIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2292 CORINTIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248GLATAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260EFESIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268FILIPENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275COLOSENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2801 TESALONICENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2852 TESALONICENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2891 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2922 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299TITO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303FILEMN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306HEBREOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308SANTIAGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3231 PEDRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3292 PEDRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3351 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3392 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3443 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345JUDAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346APOCALIPSIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348

  • MATEO 1:1 1 MATEO 1:13

    SAN MATEOMaach peerd aaujem Jesucristo igwia joi Mateoou ph patarrChi phtarr. Ich mg libro phtarr wounpaita Mateo a thrnaa chab Lev a thr sejim, Jess di i b

    ogdba wnrraajerr khn eem b. Jess di khapeerkhaju naweran si Romaam gobierno athee ragdbpaar jeujem phidagta wai sejim.

    Chij khn atheeta phj. Mateoou mg libro phtarran judionaan atheeta phjim, ajapcharan ichmeeun atheema. Judionaanau warrgarwe wandamau woun b am ee Reikhamkhir piju jaaujerr khaphnarr aawai aata najeejim aajem. Ich maata judionaanau amach mea Mesas aajeejim, maimuagriegonaan mea Cristo aajeejim.

    Mam mag amau i najerrta ya Jess Mesaskha pierrwaij judionaan chi prnaanau pd brj i khaugaubajierram. Maguata si jrram khnaun, J si maestro khabahab aawai, deeum khnau jrr, Jsi wandamau ich i jaaupibaawai rag jaaujem khabahab aajeejim. Mam mag nm ee aur khnaunchadcha Mesas gaai i thajeejim aajem. rau mag khaugba i jaaujerr aawaita Mateoou mg sap phjim,ag gaai ich meeunag Jesuun chadcha mag amau Mesas najerrau a khap jawaag.

    Khan jawaag aj. Mateon ich wandam Iewaa Jess dicha nrrarr aawai irua mag nem jaaumamjchadcha ich jgucha rwi irua nem wau nrrarr ich daacha oojerrta jrr jaau sim. Mag ich jguchaJesuu iekhamatarr urjerr aawai aata ichmeeunag khap amkhir phjim (5:17:29; 10:1-42; 13:1-53; 18:1-35;24:125:46). Mam rcha irua rag khap apim khsi serran Jesuuta chadcha rau najerr Reikha betarraawai i iek kha nmuata ichdu jaaujerrj wandamagta draa dich thar ee chi Prkhapiju aai nmajim. Maata rcha thumaam khnag khap apim khsi sejim.

    Join Jesucristo dau naweram khn(Lc 3:23-38)

    1Mua prag gkhakhim, jga warrgar David reikha serrj, wandamau jrr ich Iewaa Jesucristoogtamgdurr gaai chi Prkhamkhir ichducha pij. Mag Jesucristoj mag rey David khararr ag chaain ewagamkhn dn ajim a khap amkhir, ag nawe joi Abrn khararr sejerr aigmua ewag pawi kheb chi Jessthaabatarr aig prag jaaukhim.

    2Maataa, ich joi Abrn, Is aai ajim anaab;maagwai, Is jrr Jacob aai;Jacob jrr Jud aai.Mam mag Jud ich appai khaba, tagam ich khodnaanpa doce naajim aajem, ich khurau, ich joi Jacob

    chaainpai.3Mag ich Jud, Fares aai anaa chab Zara aai ajim aajem; am d, Tamar a thr sejim aajem.Mag Fares, Esrom aai ajim;maagwai chi Esrom jrr Aram aai.4 Ich Aram, Aminadab aai ajim aajem;maagwai chi Aminadab jrr Naasn aai.Naasn jrr Salmn aai ajim aajem.5 Chi Salmn, Booz aai ajim aajem, Rahab dm;maagwai chi Booz, Obed aai, Rut dm.Obed jrr Isa aai ajim aajem;6maagwai chi Isa jrr mag rey David khararr ag aai ajim aajem.Mag chi rey David, Salomn aai ajim aajem, Uras jua eem i khecheu autarr dm.7 Salomn, Roboam aai ajim aajem;maagwai Roboam jrr Abas aai;maimua chi Abas jrr Asa aai.8 Ich Asa, Josafat aai ajim aajem;maagwai Josafat jrr Joram aai;maimua chi Joram jrr Uzas aai.9Uzas, Jotam aai ajim aajem;maagwai chi Jotam jrr Acaz aai;maimua Acaz jrr Ezequas aai.10 Chi Ezequas, Manass aai ajim aajem;maagwai Manass jrr Amn aai;maimua chi Amn jrr Josas aai.11 Chi Josas, Jeconas aai ajim aajem.Mag chi Jeconas khod bam khn khapan sejim anaab, maach join israelnaan Babiloniapienau amach

    durrag prkha arr nm jaar.12Mag am chikhamnau amach durr prkha arrtarr khur, Jeconas chaai paarpajim aajem.Ma, Salatiel a thrjim aajem, Zorobabel aai.13 Ich Zorobabel, Abiud aai ajim aajem;maagwai chi Abiud jrr Eliaquim aai;

  • MATEO 1:14 2 MATEO 2:8maimua chi Eliaquim jrr Azor aai.14 Ich Azor, Sadoc aai ajim aajem;maagwai chi Sadoc, Aquim aai;maimua chi Aquim jrr Eliud aai.15 Chi Eliud, Eleazar aai ajim aajem;maagwai chi Eleazar, Matn aai;maimua chi Matn jrr Jacob aai.16 Chi Jacob, Jos aai ajim aajem.Mag Joseeta, Mara jaai ajim anaab;maimua chi Mara, Jess d.Mag Jesuuta maadu ich wandamaucha piwia bejim aajem ag Jesuu,amach peerd aumkhir warrgarwe rau najerr.

    17 Wajapcharan, mag joi Abrn khararr serr aigmua ewag pawi David reikha ssiju jaar pa nm aar,catorce generaciones dichjim anaab. Mag David ssiewaim aigmua ewag nassi pawimaach join israelnaanBabiloniapienau prkha arrtarr jaar pa nm aar agj catorce generaciones dichjim aajem. Magmaach joinBabiloniapien durr narr aigmua ich wandamaucha piju jaaujerr ewag nassi pawi thaabach nm jaar panm ora agj catorce generaciones dichjim anaab; ajapcharan maach Pr Jess thaabach nm jaarma.

    Jesucristo thaabatarr(Lc 2:1-7)

    18Mag Jesucristo thaabatarran mgta ajim aajem:Chi Mara, ewag pawi i dpaju, ya Joseeu iek dee wai sejim aajem, ag di paag. Pari mag si iek dee

    wai sewai agtha ag dij khaba nmta bi ee pabaadjim anaab. Pari ma chan chikham dnj khaba, ichwandam Akharauta ich iiu aawai mag i bi ee papijim anaab. 19 Jos chi jaaipajuun wandam dau na nemagchata waaujerr aawai, si warre ich i chi thethemnaanag jaauju khyau, ichta warag si khuu brjukhirjubaadjim aajem. 20Ya iruamag paju khirjubaadmta, wandam chog gtharmua bewi irig, Jos,David khararr chaain ewagam khn bi eem, oob pch i paju khirju chiram ajim anm. Jg chaai iruabi ee wai sim chan deeum dn khaba, ich wandam Akharauta jorpitarr khabahab ajim anm. 21Mariaaujg chaaidam athaawai i thrdam Jess a thrb. I thr magta thrju, ichduta ich phbr amach pekau eethnm peerd auju aawai a jaaumajim anaab chi wandam chogau.

    22Mam thummamagkharran, ich i jaaujem khnagmaach Pr wandamau phpitarr gaai jaau simjobbrg mamkhirta magpibajieb. Mag irua phpitarr gaai mag sim:23 i or meraa khitm bi ee pawi chaai ooju.Mag chaai thrdam Emanuel a thrju a ph sim. (Is. 7:14)Mag Emanuel a simn, wandam maach di sim aawaiu.

    24 Maimua mag chi Jos khi werba thnaawi daukhanpawi phiidbaadeeu, wandam chogau ichigjaautarrj tag Mara paju khirjuba, ich mag ag di ssijim aajem. 25 Pari mag ag di ya ich ikha waiserrj, chi chaai auba nwe chan Jos brj ich i di khapes aba aajeejim anaab. Ya maimua chadchachi wandamchogau jaautarrj chi chaaidamathaawai, Joseeu i thrdam Jess a thrjim aajem, ichig thrpijaautarrj.

    2Edau beerjem bi garmua reinaanau chaai oothurtarr

    1 Mag Jess thaabaawai phbrdam Beln anm eeta thaabajim aajem, Judea durr. Mag jaar Erodeetamag Judea durr reikha sejim aajem. Ich mag jaar chab khirjug khaug athee chi machnaan magonaananmkhnedaubeerjembi garmuabejierramaajem, Jerusalnphbrg. Makhn, edj eemphdagtaestudiejem khn ajim aajem. 2 Mag bewi bardtkhachwi, judionaanag, Par rey thaabatarr, jamtawai nma? I thaababarm jaau sim phdagmaach daacha ootarr aawai iita marau jr wdurumgui aajeejimanm, iita judionaan reikhaju aawai i ajaug th iekhaan.

    3 Mag judionaan rey thaababarm anm r athaawai chi rey Erodes warre khakhaisamj aadjimanaab. Mag nm di tagam khn chi Jerusalenpienj jgderraata aphbaadjim anm. 4 Magbaawaichi rey Erodeeu phadnaan chi prnaan thum Moiseeu wandam iek ph parr jawaag chi machnaanpathrkhipiwia amag, Jamta mag warrgarwe wandamau piju jaaujerr thaabaju aaj? ajim anm.

    5Magbaawai amachdu irig, Judea durr phbrdam Beln anm eeta thaabaju aajem anaabahab, ichmagta wandamau ich i jaaumie Miqueas khakhitarrag jaaupitarr aawai ajim anm. Mag irua jaautarr iekgaai,6 Par, Jud durram phbrdam Belenpien, pran chadcha khapan khaba durrum.Mag durrab mam, par ee b thaababarmuata israelnaan m orkha thnm khn gobernaaju aawai,

    pach durr agj phbr thnm ee par phbr chan chi serbiibam khabam a ph simgui ajierramanm, chi Erodeeg. (Mi. 5:2)

    7 Phadnaan chi prnaanau maestronaan dimua ichig mag jaaubaawai, chi rey Erodeeu jrr mag chimagonaan ed beerjem garmua betarr khn amach appai thrkhanaa wajapha ichig jaaupijim anaab,jagwaichata mag phdag amau oo naaj. 8 Mag wajapha ichig jaaupinaan chadau amag, sin chadrubaadt ajim anm, Belenag. rubaadwi thumaa jeu oopetat ajim anm, wajapha mag chaai khap

  • MATEO 2:9 3 MATEO 3:8aag. Maimua ya pachdu wajapha khaph nisiewai mau m aar iek pibapit, muaj mawia chab pardnj i ajaug th iekhaimaag ajim anaab, juau ogthom.

    9 Mag chadcha chi rey Erodeeu amachig jaautarrta jg thba rubaadjim aajem. Mag wtumua,warrcha amach thgdawai amachdu phdag ootarrta deeu waai amna phuu jisijim anaab. Magbaawaiag udee oo warrmamua, ya chi chaai sim aig pabaimaawai, ag r edj ee bar jisijim anm. 10Mag amachchi magonaanau chi phdag oo athaawai onee aphbaadjim anm. 11Mag barwia, chi chaai khrarr aardubnaa ooimaawai, chadcha chi chaaidam ich Mara di ooimajierram anaab. Magbaawai ag khirpheejepr phbkhanaa i ajaug th iekhajierram aajem, ich reikhaju igwi. Magnaa amach nem wai betarr eemphr maimua incienso mirra di thpha khithem aunaa irig deejierram aajem. 12Mag agtha am aig nmee, ich chi wandam chogau khai khrg ee tag amag Erodes gar dichpiba jaautarr aawai, ag garj dichba,deeum khd garta phrd dichwi amach durrag wtjierram aajem.

    Egiptoog chaai dr arrtarr13 Mag chi magonaan rutarr khur wandam chogau deeu Jos khai khrkhapi auwia irig jaaujim

    aajem, Erodeeu chaai thopyaag jrpiju. Mam magju nawe phiidtkhawi jpkhaa chaai di Egiptoogrubaadt ajim anaab. Mua jaaubam aig chan oob mammua bemiet ajim anm.

    14 Magbaawai Jos daukhanpawi, chadcha ag brre nem khir khaugwia, agtha spaju waj nwe,jpkharraa amach chaai athaadjierram aajem, Egiptoog. 15Mammua da beba, ya chi Erodes meebaadma rbaawaita deeu bejierram aajem. Pari mam mag chaai arrtarran, maan maach Pr wandamau ich ijaaumie Oseas khararrag jaaupitarrj amkhir ajiebma. Magju igwiata chi Oseas khararrag wandamau,Egipto durrmuata mua mch Chaai thrpiju a phpijim. (Os. 11:1)

    Erodeeu chaain khchpi jaautarr16 Erodeeu chi khirjug khaphm khn n sim ee, chab khaug athajim aajem, ya jrr deeum khd

    garta phrd rubaadm. Mag ich khgurbapaiwai, khir machgau warm khnau ichig jaautarrkhirjunaa, Beln phbr eem chaain maimua ag bigaau phbrdam nnidm eem chaaindampa thumaaao numiimua eegam khndam khchpi jaaujim anaab. 17 Mag khchpi jaautarran, maan mag chaainbarm gaaimua wandamau ich i jaaumie Jeremas khararrag phpitarr gaai jaau simjta ajim. Irua phpatarr mg ajim:18 Ram phbr ee i bep jb khirjug machgau idawaa appr khaju.Ma Raquel ajim, ich chaain ewagam khn athee bewai.Mag sim chan par khir jsenkha nmj khupaba, waragta be thnaaju ich chaaindam tarr athee a ph

    sim wandam iek gaai. (Jr. 31:15)19 Pari chi Erodes meetarr khur, agtha chi Jos mam Egipto nm ee, wandamau ich chog piwi khai

    khrkha thnm eeta irig, 20Jos, phiidb aichjim anm. Chaai thoju kha narr khnj amachta yakhchphbaadeewai ya deeu pach durrag chaai arrju aai nmgui ajim anm.

    21 Magbaawai Jos phiidwia Jesudam di chi dpa deeu waai Israelag bejierram aajem. 22 Parimag chi rey meebaadeewai, chi iewaa Arquelao a thr serrta jrr Judea durr ich aaij reikha ssim arbaawai, agg maju gkhajim aajem. Mag nm ee chab deeu wandamau khaipi athaawai, wandamchogauj magg mapiba jaautarr aawai jrr Galileaagta rujim anaab. 23Galilea durr barwi, si khajaphaNazaret phbrdamagta wtwi, mamta naaimajim aajem. Pari mag Nazaret phbr eeta naaimarran, maanwandamau ich i jaaumienag jaaujerrj, Jess Nazaretpierr a thrju arr aawai ajima.

    3Juan chi or pr choomieu wandam iek jaau nrrarr(Mr 1:1-8; Lc 3:1-9,15-17; Jn 1:19-28)

    1Warrcha Juan chi or pr choomieu wandam iek jaaubaadm jaar, Judea durr brj or chukag eetasejeejim aajem. Mam ich sim aar or maawaita amag jaaumamua, 2 Pach khaibag sie ewag khirjuwiawandamagta chugpaapi jeubath aajeejim anm. Magnaa chab, Ya migmua jpcha ich wandamaumaach thumaam khn Prkhapiju maach ee piju aajeejim anaab. 3 Mam maan Juanau mag jaaunrraju igwiata chi wandam i jaaumie Isaas khararrau wandam iek phawaij mag phjiebma:Woun b ajappai or barba aajem aar sejemuata, ich aar or barbaimaawai, Maach Prn ya beim

    sim a jaau nrraju.I beju nawe pach thar khir khaugbat aju, thraucha khsi i iek khaag a ph sim. (Is. 40:3)

    4 Ich chi Juan khaja camello khaar dnta kha sejim aajem; maagwai i i jajemj nemhu dn ajimaajem. Ichin pab ee asphitj sim langosta anmta pamiel di kh nrrm iiuta sejeejim aajem, tag deeumnem khoojem chukhu aawai. 5 Irua mag jaau nrrm khaug athaawai, Judea durram khn Jordn igaaujoobaajerr khn di Jerusalenpienpa i iek raan bejeejim aajem. 6Mag bewia amach pekau wandamagchugpaapi jeubaawai ichdu am pr choopimaajeejim aajem, Jordn ee.

    7 Pari Juanau oowai ich aig Moiseeu wandam iek ph patarr wajapcha rkhaajerr khn khapan bethnmdi chab tagamkhn chimachnaan saduceo anmkhnpa be thnmoobaawai, amagmagjimanm:

    Chi khaibagnaan, khau prag jaauwai wandamau maach i agkham ed si pr chootarr gaaimuapaitapar i jua machag watbaju a jaauj? 8 Si pach pr choopi nmuapai chan irua par aubam ajimanm. wandam jua machgau dau aph amapha nm khai, pach khaibag thumaa sie ewag khirjuwia,

  • MATEO 3:9 4 MATEO 4:11wandamag isegpi jeuwia, chadcha wandam iek khaajemkhnj abat ajim anm, pach khapeen dij.9 Oob prau chikhamnaan dnj, pachj warrgar pach joi Abrn khararrj wandam di khapeerkhanm awi, Maran Abrn chaainau; mag i chaainkha nmta, jga wandamau mag maar dau aphapibarju? a khirjumiet ajim anaab. Si mag Abrn chaainkha nm gaaimuapaita mag gthar beerjemakhiin, mokdau mg thnmj wandamau rag paapiwia, mkhnj chab Abrn chaainau aju aai sim.Mam mag Abrn chaain chaar awiaj ichiita wandam jua machag watab khaba watju. Mag khchkhaba nm khai, pach khaibagta warre wandamag isegpi jeubat ajim anm. 10 Prau khaph naab,nemjirj khaigbamn thu wrpmaajem. Ich agjta ajugui ajim anm chab wandamau par dij. Yairua par chachim sim. Ar or amach khaibag isegwia wandamag chugpaapi jeuba nm khnan, arpa thupiwia jser aadee rpi nmjta aju ich wandamau am di. 11Mua chan pd par thar wajaugpaa aubam. wandamagta pach khaibag chugpaapi jeubaawai muan si ddamaupaita par pr choochirmgui ajim anm. Pari m udee b urumn chadau m khaij jua theeg rpai sewai, jguan chadwandam Akhaarj prag deewi par khaibagj tdau ee warre rbapimjta aju ajim anm. M chanmg chirm aig si i chogkhaagpaij serbiibata chirmgui ajim anm. 12 Khir khaph abat ajim anm: Ibem ed i iek kha nm khnan, arroz pm phierrwia wajapha kha thnubarmjta aju. Maagwai i iekkhamapha arr khn, jrr chi arroz b thtarrta si bamg pardnaa rbapimj aju. Magbarm chantdau tho khaugba serrm eeta ich wandamaucha barkhipijugui a jaaujeejim anm Juanau ich aigbe nm khnag.

    Juanau Jess pr chootarr(Mr 1:9; Lc 3:21-22)

    13 Biek b Galilea durrmua Jess Jordanag majim aajem, Juanau or pr choo serr aar ichj agj Juanagich pr choopien. 14Mag mawia, ich pr choopienta bejim abaawai, Juanau i pr choomaphapaim iekhauirig, Pchduta m pr chooju aai chirmta mag muata p pr choobaadjup ajim anm, Juan garmua.

    15Magbaawai Jesuu, Idu magma ajim anm. Ichiita maadu wandamau jaau simj i ipierr thumaanem wauju aai naabahab ajim anm.

    Magbaawai Juanau, Magan chadau ajim aajem.16 Mag, chadcha Juanau i pr choopijim aajem. Mag ich pr choobapaiwai, durr waaidnaa oowai,

    edaujata weeudbaadm eemua wandam Akhaar duburjo khitmta bewia i gaai jupchjim aajem.17Magbarm ee chab gtharmua woun iekj, Mta m Chaai mchdu jsehne wai chitmu; i gaaimuam onee chiraajemgui abarmj rjim anaab.

    4Dstau Jess khgur auju khatarr(Mr 1:12-13; Lc 4:1-13)

    1 Maimua ich wandam Akharaupai Jess warp or chukag chi warrjim aajem, ich garmua mepeerpdju khaph serr aawai juau ogthom mam chi dstag ich khgur auju khapieg. 2 Mam ich appaicuarenta das y cuarenta noches brj thach khba chirajim aajem. Maimua khai khapan magdichdimaawaita, i iek i jso aadjim aajem. 3Magbaadm eeta dst chi dau lk bejim anaab, i imeerkhai khgur auwia Joi dau na nem khaigbam waupiju khaag. Mag bewi irig, P chadcha wandam Iewaakhai, magan m dakhir mokdau mg thnm panag paabapi aichjim anm.

    4Pari ichigmagbaicheewai jrr ichdu chi dstag, wandam iek ph sim gaai jaauwai, Si thach khjuappai khap amkhir iruamaach ompaabajim a sim. Iruamaach ompaatarran, thach appai khirjuju khai,ich ipierraa wnrramkhirta maach ompaajim a ph sim a chirajim aajem irig.

    5 Mag ijjb naawi, chi dstagta wandam Akharau draa Jess arrpijim aajem, Jerusalenag. Magathaadwi, Aai i jeujem dihu r gthaa arrnaa, 6 irig magjim anaabma, chi dstau:

    P chadcha wandam Iewaa khai, maganmg ee baubaad ajim anm. P chig aba khabahab. wandamiek ph sim gaai, Ich wandamau ich chognaan piju a sebahab ajim anm, p tha wnrramkhir.Maagwaimg ee p baudkhiinj, amau si amach jua eeta p jau aubajup, buju aimaau p chig amugua.Baubaad! ajim anm, chi dstau irig.

    7 Magbaawaita jrr ichdu chi dstag, chab wandam iek ph sim gaai jaauwaij, wandamauchadcha pach thaju awi oob nem parhoob amiet a sebahab a chirajim aajem irua.

    8Maimua bmiecha paawai deeu chi dstaupai durr poma sim gaai i arrjim aajem. Mag durrs gaaimuadawaa durr warphammagwe thum ag gaai nem thnm di irig oopinaa, 9Pua m bkhrr phbkhanaamrgta wandamagamj jeumn, ar pchdu nem oo sim thumaa mua prgta deejugui ajim anaab,chi dst garmua.

    10Mammag n paawaita Jesuu irig, wandam iek ph sim gaai jaauwai, Par Prn wandamau; bairigpaita jeubat, maimua ba i iekpaita ipierraa abat a sim. Magnaa mag sebnaa pdu pchta jpkhaam aigmua siubaad a chirajim aajem irua.

    Mag, brj i ipierraa abajim anaab Jesuu.11Magbaawain chadau chi dst siubaadeewai i iek ich appai chirsijim aajem. Mag ich appai aadeewai

    wandam chognaanauta gtharmua bewi u i khir jsenkha naaichjim aajem.Jesuu warrpem Galilea durr wandam iek jaaubaaderr(Mr 1:14-15; Lc 4:14-15)

  • MATEO 4:12 5 MATEO 5:1212 Juan chi or pr choomie ya crcel deg phar wai nm a rbaadeewai, Jess Galileaag majim aajem.

    13Pari ich bautarr phbr Nazaret eepai seba, warag Capernaumag petajim aajem, thrrd igaau joobaan,warrgar maach join Zabulonnaan Neftalinaan di joobaajerr durr. 14Pari mag i mammatarran, wandami jaaumie Isaas khararrau ph parr eyaa brmkhir ajim. Mag irua ph parr gaai mag sim:15 Zabulonnaan joobaajerr pers maimua Neftalinaan joobaajerr perasta or peerdju woun nrraju a

    sim, Jordn igaau thoom igar, phas igaau, maimua kheb Galilea ee judionaan khabam khnjoobaajem aram magwe.

    16Magbaawain si kh thnm ee naajerr khn aarta t b arar aimamjta aju.Peerdju khaugba aawai pd gthar brbaju aajerr khn atheeta edau aardbaadmjta aju. (Is. 9:1-2)

    17 Magtarr aigmua Jesuu ich Aai i jajawagmamua, Pach khaibag isegwia, wandamagta chugpaapijeubat, maimua irigta draa pach Prkhapibat aajeejim aajem rag.

    D amien jayap Jesuu ich di ph arrtarr(Mr 1:16-20; Lc 5:1-11)

    18Biek b Jess thrrd Galilea igaau nrrmua, or num ooimajim aajem. Makhn khod bam khnajim: aaij ba, dj ba. Am thr, b Simn ajim, ich mapai chab Pedro a thr sejim. Maagwai bakhaiAndrs a thr sejim. Amach d amien arr aawai, irua ooimaawai, atarraai bar khodjrrajim aajem. 19Magoobaimaawai Jesuu amag, M di wttarrau ajim anm. Ich jg pach mg si d a gaaipai nmj, mgatag jrr m iek rag jaau gaaipaita nisijugui ajim anm amag.

    20Magbaawai amach atarraai phpawi chadcha i di rubaadjim aajem.21Maimua mag Galilea igaau mamua ag atag deeu waai or num ooimajim aajem, agj bam khodpai.

    Makhn Santiago ajim aajem Juan di, joi Zebedeo chaain. Makhnj d amien arr aawai, iruaooimaawai, amach red thrrd ssidmta kha naajim aajem, bote ee amach aai di. Mag oobaimaa,makhnagj Jesuu, 22 M di wttarrau abarm brre si amach redj khaugba, bote di amach ayagpawi i di wtjim aajem.

    or pm thnmg Jesuu maach peerdajem iek jaautarr(Lc 6:17-19)

    23 Mag nrrmua Galilea igaau Jesuu jaau phrd nrraajeejim aajem, phbrdam khkhdm eejudionaan wandam iek jaaujem di ssidmpierr. Mag jaau nrrmn maach peerdajem iekta jaaunaachab wandamagta dich Prkhapiju aai nmaajeejim aajem. Magnmdi or amach khamormachagpierrich aig wai be nmn monaaupinaa si kha mamachdgpa chugpaapi maajeejim anaab. 24 Siriadurram magwe Jess mag nrrmn bi wjorr aawai, or khamor machag khirpierram khnta i aigwaibejeejim anaab: si khajaphamkhamormachag paraam khn, khamamachdg paraam khn, dstbn paraam khn, pr bnmie paraam khn maimua b wa jua khij jserm khnpa waibemamn,Jesuumonaaupimaajeejim anaab. 25or pomaGalilea durramkhn, Decpolis durr phbr nnidmeem khn, Jerusalenpien, Judea durram khn maimua Jordn i atag ed beerjem garm khnpa Jessudee pos aajeejim aajem.

    5Durrs gaai ich Aai iek jaaumamua chij khnta onee aju aai n a jaautarr(Lc 6:20-23)

    1Mag or pm ich udee noodbaadm oobaawai ich Jess warag durrs gaai waaid brwi oo ssijimanm. Magbaawai i khapeen i di wnrraajerr khn ich bigaau ohood aphbaadeewai 2 jga chadchawandam di ajapha wnrraju aai n a jaaumamua magjim anm, thumaam khnag:

    3Par ar pach khaigba nm khap wandamagta pach eeg oopim khsi durrum khn, onee abat ajimanm, pachta i di ba jooba wnrraju aawai.

    4 Par ar pach pekau pmnmkhaug auwi khirjunaa wandamagta chugpaapi nm khn, onee abatajim anm, ich wandamauta par khir jsenkhawi par khir onee apiju aawai.

    5 Par ar br abarm gaaimua meeukhaba khir thu wandamagta pach di ichdu ampierr apiejemkhn, onee abat ajim anm, pach mag nm paar irua durr iiur deeju a simj pachduta jaju aawai.

    6 Par ar wandamauwaupim khsimnemwawaagta jsog thnmjnaa bichag thnmj nmkhn,onee abat ajim anm, mag nem wajapha waum khchkha nm khn juagta wandamau di oojeewai.

    7 Par ar wir aig pach khapeendamj dau aug khaug paraa aajem khn, onee abat; pachdu am dijagjem paran wandamauj agj par dau aug khaug paraa ajugui ajim anm.

    8 Par ar thar ajaphanmgaaimua ba wandamdawagaata nemwaaujemkhn, onee abat ajim anm,prauta pach mag nm gaaimua wandam khir ooju aawai.

    9 Par ar pachdu wandam iek khatarr gaaimua pach khinaa nmj khinaa amkhir rag jaaudurrum khn, onee abat, pachta wandamau ich chaainkha auju aawai.

    10 Ar wandamau nem waupi sim ipierraa nem wau nm gaaimua jrr rau pach dita khaigba aawaidau aph durraajem khn, onee abat ajim anm, pachta mg atagj wandam di ba jooba wnrrajuaawai.

    11 Ar m gaaimua rau pach khir iekhanaa pach gaaij jua khaba nm di chab si pach khaibagwaum khchgau pach di chad khabam iekta chadam iekjo aadp aawai, warag onee abat. 12 Pari pachdi maagwaij, oob khirjuu amiet ajim anm. Magju khai warag onee abat; par mag nm jrran

  • MATEO 5:13 6 MATEO 5:30gtharin par athee nem wajapham pomata thnm. s jg par di khaibag thnmj aba aajeejieb ajimanm warrgarwej am joinau wandam i jaaujerr khn di. Pari magtarr s am gthar wandam dionee naabahab a jaaumajim aajem.

    Thakhaar anaa or atheem ararag(Mr 9:50; Lc 14:34-35)

    13Mag iekhakhagmamua ich Jesuupai, Prau khaph nmgui ajim anm, thakhaar nakha aadkhiin, tagbrj maadu nem igba ssiju. Magbaawai si rau ag r ru dich thnaawiaj, ausuba ich mag b eeseju, tag igba sewai. Jg nem rpimaaugau thakhaar iigjemj, prauta or okhooju arrj u m juapierrkhaigpr durraba aajeeb ajim anm okhoopimaaugau.

    14 Jg durrs gaai phbr sim pd dau merju khaba aajemj, prauj pachdu m iek khaugtarr chanpdmeerju khaba nmgui ajim anaab, pach nemwajaphawaunmgaaimua pachtamig eegarmkhnathee khchag ee lmpara paa dnmj naawai. 15 Prau khaph nm, lamparaan paanaa si nem b eeausuba, dau garta ausiujem, dij thumararaa amkhir. 16 Ich jgta aju aai nmgui ajim anmparj. Maguapachdu nemdam wajapha wau nm gaaimua pachta tdau phuu dnmj abat ajim anm, thumaamkhn na arar amkhir; mag pach nem wajapha wau nm gaaimua maach Aai gthar chirmta thumaamkhnau thmkhir.

    Moiseeu ley ph patarr Jesuu jaautarr17 Oob prau mua mag Moiseeu ley ph patarr warre isegpain wa si warrgar wandam i jaaujerr

    khnau nem jaaujerr khij isegpainta bejim amiet ajim anm Jesuu. Magju khai muanwarag chadchaag gaai jaau sim thumaa wawaanta bejim. 18 Cha m iekha chirm iekhau, mg durr joita edauj diwandamau i agkhabam aig chan, ley gaai jaau ssidm iek bdam bj okhoopibaju. Ichiita nem thumaaich jaautarrj bbrg majugui ajim anm. 19Magua, bmua khij leidam bth khitawiaj ag gaai jaausim iek b b khij rkhaba, ni ag gaai jaau simj amkhir ich paarmua deeumkhnagj jaauba sim chan,wandammaach Prkha simdurr paaukhaimaawaij ichta thumaamkhn khaij jua eegpai serraju. Parimagba, ar ichduj mag ley gaai jaau simj ipierraanaa warm khnagj agj ag gaai jaau simj ipierraaamkhir jaau simn chadau, mag wandam durr paimaawaij chab ichta warm khn rpai ssijugui ajimanaab. 20Magnaa ichdupai, Prauta ich wandamau nem waupi jaau simj nem wauba, si jg wandamiek jawaag chi machnaan aajem khnjpai nem waunaa Moiseeu ley ph patarr rkhaajem khndnjpaita nem wau nm chan, par gthar brbamgui ajim anm.

    Dich khapeen di meeukha nmpaij pekauu(Lc 12:57-59)

    21Maimua ich Jesuu magjim aajem: Prau khaph nmgui ajim anm, warrgarwej par joinau, Oobor thom; chi or tho simn ich agj thopiju aai sim a jaaujeejim. 22 Pari mua mag chirmgui ajimanm: or thoba awiaj si dich khapeendam di meeukha nmpaij ich agj pekaukha br sim. Si dichkhapeer meeukhamkhir i khir iekha nmj pekauu; chi mag iekha sim khn, thethemnaanau khaibagwaupi jaauju. Maimua ar si chikham thp iekha simj ya si khmie durr barpijuuta sim; or thoba abmam ich agj sebahab ajim anm, pekauta wau sewai.

    23 Maguatamag chirm: P, wandamag nemchaaita ofrendakha deenaa jwaanmam; pari magmam eep khir ee dnisim, bmua pch di iekkhrdam paraa sim. 24Magbaawai pch ofrenda chi nemchaainphaajem aig pawi, mag pch di khaigba sim aar mawi, ithu i di iy awi, khinaa nisit a jaaumajimanaab. Maimuan chadau deeu mawia pch ofrendadamau wandamag jeubam ajim anm.

    25 Wa bmua khij leinaanag p khaibag waumkhir pch jawaan arrwai, chi thethemnaan aarbarwi jaauju nawe, i di wajapha iy awi khinaa nisit ajim anm. Magbamn chi thethemnaanauguardianaanag p pr deebaawai jrr makhnau p crcel deg pijugui ajim anaab. 26 Cha miekha chirm iekhau, ya pta amau mag phar athamn, phatkhon gaaimua atarr khai, bmiecharamcentaaudam phagpibam aigj amau p beerpibajugui ajim anm. Mua mag chirmn, pach khaibagwandamag chugpaapiju aai nwe chugpaapiwi i di khinaa ajuuta khabat a chirm.

    Jesuu dich or khabam di khapes apiba jaautarr27 Mag iekhamamua ich Jesuupai amag magjim aajem: Prau khaph nmgui ajim anm chab,

    warrgarwej par joinau, Oob pach or khabam di khapes amiet a jaaujeejim. 28 Pari s mua magchirm: Warre khapes aba awiaj, bmuata i oowi ich degpai khij, Jg ita magju aai khitaba akhirju simn, mag khirjubarmuapai ya ich thar ee pekau waubarm mag i di.

    29 Magam uguata, p juachaar garm daa khij p pekau waupi sim khai, junaa warre warp barbapi.Mag dau bpaim gaaimua pch mor thum khmie durr maju khai, dau appaita okhoobarmn, u simguiajim anm. 30Wa p juachaar garm juau khij p pekau waupi sim khai, warre thapnaa warp barbapi.Jua bpaim gaaimua pch mor thum khmie durr maju khai, mag jua appaita okhoobarmn u simguiajim aajem. Wajapcharan magm pekau waumaaugau dau chukhumj oobamjnaa magm nem khaigbamwawaagj jua chukhumj ab, brj wauba. Magju khai wandam dau na pch morta srkhab achirmgui ajim anm.

    Jesuu i papiba jaautarr(Mt 19:9; Mr 10:11,12; Lc 16:18)

  • MATEO 5:31 7 MATEO 6:4

    31 Prau khaph nmgui ajim anm chab, par joinau jaauwai, bmua khij ich i pagpam khai,warre sap gaai Mua p pa chirm a phnaata irig deeju aai sim a jaaujeejim. 32 Pari s jrr mua magchirmgui ajim anm: bmua khij ich i deeum di chadchamagba simta pa simnmagan warag juaudeeum di magamkhirjta pa simgui ajim nm,magm gaaimuawarag pekauwaumkhir. Mag ich ap simawi chikhamnau patarr ita au sim wounj pekauta wau simgui ajim anm, agtha chikham ikha simtaau sewai.

    Chadcha dichdu nem wauju jawaag jga aju aai s33 chab prau khaph nm, warrgarwej par joinau jaauwain, si parhoobam nem igwiata dichdu

    nem waum khsim wauju a iekhaawain, naspawiaj deeu waubam aju aai sim a jaaujeejim. MagarrauMaach Pr wandam igwiata mua mag nem wauju a iekhabarmn chadau pd naspawiaj dich iekhatarrchaaur aju khaba sim a jaaujeejim. 34 Pari s mua prag mag chirmgui ajim anm ich Jesuu: Oob brjnem inagdam igwia khij mag gaaimuata nem wauju a iekhamiet. Edj wandam khu juupjem aawai oobedj igwiajmag gaaimuata nemwauju amiet. 35Mg durrj si wandam b dnujem aawai ni mg durrigwiaj oob mag gaaimuata nem wauju a iekhamiet a jaaumajim anm. Wa Jerusaln phbr igwia khij,jg phbr thumaam khn khaij chi rcharam Rey sejem phbr aawai, oob mag gaaimuaj nemwauju a iekhamiet ajim anm. 36 Wa dich pr igwia khij oob mag iekhamiet; magmj pekauu. Pachiphithur mag iekhawiaj prau pach prb bj bph paa auba ni phisij paa aubamgui ajim anm, ichwandamaupaita magpiejeewai. Mag nem parhooba igwiata iekha nm aig, wandam igwiata par magiekha nm khabahab, nem thum ichduta omparr aawai. 37Magju khai chadcha nem wauju khai, warrewauju abat. Wa wauba khij aju khai, warre ich agj waubam abat, mag nem inag igwia magm gaaimuatawauju a iekhaba.

    Dich di rau khaigba aawai agj am di khaigba apiba jaautarr(Lc 6:29-30)

    38 Prau khaph nm chab, warrgarin par joinau jaauwai, Chikhamnau pch dau suawai puaj agji dn suju aai sim a jaaujeejim; wa Chikhamnau p khierr b khij buathupaiwai pchduj i dn agjaju aai sim a jaaujeejim. 39 Pari s mua mag chirmgui ajim anm deeu ich Jesuu: bmua khij pach dikhaigba aawai oob am di agj khaigba amiet. Magmj agj pekauu. Magju khai p khidadcha deetarrkhai, thoom garj agj deemkhir irig khir ab ajim anaab warag. 40bmua khij leinaanag p jaauwiap camis khij khechthg aum ig sim khai, warag tagam khajaj draa irig arrpib. 41 Nem chkhmkhij ajus pchig kilmetro b arrpi sim khai, magm aba warag kilmetro num athaad ajim anaab.42 rau pchig nem jeuwai ajapha magm aba deeb. Maimua si pchig nem prestaa khij jeuwaideeb khaba deebapi ajim anm.

    Dich kha ukhurm khn kha khsi api jaautarr(Lc 6:27-28,32-36)

    43 chab prau khaph nm, warrgar par joinau jaauwain, Pach khapkhnta kha khsinaa pachkha ukhurm khn oomapha abat a jaaujeejim. 44 Pari s mua mag chirmgui ajim anm ich Jesuu:Pach kha ukhurm khnj daupii abat; maimua agj m iek gaaimua pach khaibag wauju khaajemkhn kitj warag wandamagta jeubat. 45 Prau magta amn magan chadcha par gthar wandamchiraajem chaainau. Ich ag wandamauta or wajapham khn atheej edau wpinaa khaigbam khnatheej wpiejem. Ichduta chab ich daar agpierraa aajem khn atheej noseg chpinaa si parhoobamach khchagpierr nem waaujem khn atheej noseg chpiejemgui ajim anm. Magua prauj agjthum pach di khaigba aajem khnpata daupii aju aai nmgui ajim aajem, ichdu aajemj. 46 Prau sipach daupiim khnpaita agj daupii amn, maig khan wajaug s? Si Romaam gobierno athee dbpaarjeujemkhn chi khaigbamkhnauj ich agj aba aaj? ajim anm. 47Wa si prau pachj judionaankhathnm khnagpai khij saludaakhiin, maigj khan wajaug s? Ich agj aba aaj judionaan khabamkhnauj? Pach meeun khabam khn awiaj oob amag saludaamapha amiet ajim anm. 48 PachAai gthar chiraajemj chi wajapham aawai pach chi chaainauj chab pach Aaij wajapha abat pachkhapeen di a jaaumajim anaab.

    6Jesuu nem wajaphamta waupi jaautarr

    1 Si pach wajaug phmkhirpai chan oob chikham dakhir nem waumiet ajim anm. Bigaaumkhnag magamkhirpaita prau mag nem wau nm paar chan, maach Aai gthar simua par wajaphaig iy abaju, ya mig eegarwe rau par wajapha ig iy nmua ya amau prag phag nmjta naawai.

    2 Magam uguata, dau aphm khndamag nemdam deewaij oob thumaam khnag khakhapdapimiet, si jg amach ugar wajapha ig iy amkhirpai culto ee wa kaaij ee khij or khapanag dakhiraajem khn dnj. Ar jg amach ugarwajapha ig iy amkhirta aphmkhndamdi wajapha aajemkhnan, ya rau amag phagbarmjta nmgui ajim anm, am ugarwajapha iekha nmua. Jgmkhnagkhanii wandamau tag phagbarju. 3 Dau aphm khndamag nem inagdam deewai oob pach khapeenpach di chi wajapcharam khnagj jaaumiet. 4Magju khai warag pach khaugpimaphamj meraatadeebat ajim anm. Prau mag meraa deewiaj, par Aai gtharmua par oo sim aawai, ichduj par eegoob khaba eeg ooju a jaaujim anaab.

  • MATEO 6:5 8 MATEO 6:23Jesuu jgata maadu wandamag jeuju aai n a jaautarr(Lc 11:2-4)

    5Magnem jajawagmamua ich Jesuumagjimanm: Pach wandamag jeuwai, oob jg si chadchamagbanmta wandamag jeu nm amkhir jg or dakhirpai jeujem khnj amiet ajim anm. Jkhnan sirag amach oomkhirpaita culto ee maimua si kaaij eej agj wandamag jeu nm anmua bjaupaitaijjb aajerramgui ajim anaab. Jg amach ugarwajapha ig iy amkhirta jg nmkhnan, ya rau amagphagbarmjta nmgui ajim anm, amugarwajapha iekha nmua. 6Pari pragmua jaaukhim: wandamagjeuwai, am dnj khaba, pach khaijem thuur wai nm khai, aar dubnaata pach appai irig jeubat. Magpach appai nmj naab mam, maig par di sim par Aai. Mag par Ayau prau pach appai ichig jeunm oobaawai prag irua pachdu nem jeu nmj deeb khaba deejugui ajim anm.

    7 Mag irig jeuwaij oob jg par iiupai wandam iek khanmanmkhndnj parhoobam iekmaaduigbaju ayaampata iekha n amiet ajim anaab. Amachigan jg jeubaadmpa chuu aawaita wandamaurcha amach iek urjempii aajerram ajim anm. 8Prau ichig jeuju nawe par Ayau ya prau nem ig nmjkhaph sim aawai, oob am dnj atcha iekha n amiet. 9Magju khai pachdu irig jeuwaimgta jeubatajim anm:wandam, pta maar Aai gthar chiraajemu.Pch appaita chadcha pekau chukhu chitm.10 Prgta marau maach di pchdu ampierr apinaa pchta thumaam khn Prkhapim khsi nm.gtharj jg pchdunemwaupi jaau nmappaiwaaujemj,mig eegarj thumpchdu jaau simjta apim

    khsi nm.11 Ed epierr pua marag ich jg khjudam deebarju.12 wandam, maar pekau thum chugpaabapi,maimua ar marau maach di khaigba abarm khn di tag magm iek igba ich mag khir okhoopaijemj,

    maar dnj khir okhoobapi.13Oob pua draa chan maar pekau ee burrpi chiram.Mag khai warag maar tha wai chirs, phithurg chukhu dstau maar ichig paa aum ugua.[wandam, pchduta nem thnmn thum khap chirm.Pchta chi jua thierriu,maagwai pchpaita thumaam khnau th iekhaju aai nm, mg atag pawiaj ich mag.]

    Magta jeubat ajim anaab ich Jesuu. 14Magnaa chab, Chikhamnau pach di khaigba aawai, prau amdi magm iekj igba si khir okhoopimn, magan maach Aai gthar chiraajemuaj chab par pekauchugpaapiwia tag magm iek igba ich mag khir okhoopijugui ajim anm. 15 Mam prauta pachkhapeen wir aig perdonaabam chan, maach Aai wandamauj par pekau chugpaabamgui a jaaumajimaajem.

    Jesuu srkhapi jaautarr16 Pach wandamag jeu khwaag thach khba srkhaawai, oob jg si amach ugar wajapha ig

    iy amkhirpai nem waaujem khnj jsogau khirjuumj amiet ajim anm, mag oowi bigaaumkhnau Jan wandamag jeu nmua srkha naawaita jg nm am ugua. Jg amach srkha nmkhap amkhirpaita khirjuumj aajem khnan, ya rau amag chi phagamjta nmgui ajim anaab, amigwi chadcha srkhaajem khnau anm gaaimua. 17Magju khai wandamag jwaag srkhaawai, waragwajapha pach khir sgpinaa pr megbapit, 18 bigaaum khnau mag pach srkha nm ni bmuajkhap am ugua. Prau magta amn, ba maach Aai par di simuapaita khap aju; maagwai ichduta chabpar eeg oojugui ajim anaab.

    gthar augchba naaimaag(Lc 12:33-34)

    19 Mig eegarwe chan oob phatkhon wa nem inag pm khij paarpaju khamiet. Miguin nem thumpolieu rnaa khukhungauj jeumaajem; mag nm di nem jgmienauj si dubwia jgkhamaajemgui ajaaumajim anm. 20Magju khai nem wajapha wau nmuata phatkhon kha phiemam di nem inag pmpaarpamamj abat, gthar paimaawaij chadcha paraa naaimaag. Pach jam paaukhaimaawaim atheetaprau phatkhon phie nmj nem wajaphamta wau nmn u simgui ajim anm. Jam chan polieuj rba,khukhungauj jeuba, ni nem jgmienauj pd jgkhabam. 21 Mig jb gaai nweta nem thum paraa ajukhirjuju khyau gthar paawaita nem thum paarpaju khirju wnrrmn, magan chadcha par khirjugba wandam gaaita sim ajim anm.

    Jess iek maach daun tdaujta sim aajem maach mor gaai(Lc 11:34-36)

    22 Maach daun tdaujta sim maach mor gaai. Maach daujata wajapha sim aiguin, nem thum dawaataoojem. Ich agjta simmaach tharj. wandam iek khanaa maach tharta wajapha sim aiguin, nem thumwandamau khsimjta waaujem. Mag nm aiguin ararag ee nmjta nmgui ajim anm. 23Mammagbaagtha pach pekau ee nmn, magan pran si agtha khchag ee jrkha jrkha nmjta nm. Mag nm aigpd wandam di naaju khaba nmgui ajim anaab, pekau eeta naawai.

    Jess iek wandamag wrpanaa pd phatkhonagj wrpaju khaba nm aajem(Lc 16:13)

  • MATEO 6:24 9 MATEO 7:11

    24 Ni bmuaj pd patronnaan numiim khn chogkhaju khaba simgui ajim anm. Patronnaan numakhiin, iwiir bpaita rcha kha khsi aju. Ich agjta sim chab wandam dij. Pd prau wandam khragwrpanaa, phatkhonag khij wrpaju khaba nm. Parmagta nm chan wandam ipierraa khaba nmguiajim anaab.

    Khani khju wa khani jaju khirjupiba jaautarr(Lc 12:22-31)

    25Mag nem khir pogkhe jajawagmamua magjim anm ich Jesuu: Oob prau khani khju wa khantadjuuta maach mg nma? a khirjumiet. Wa magbam khai, ya khaja chukhu nm Khani jajuutamg nmua? a khij khirjumiet ajim anm. Parta nem khoojem nem khaij wajapchanaa khajakhyauj wandam dau na rcha balee ssid aawai, irua prag oobamjo abajugui ajim anaab. 26 Padar nemchaaindam edj ee rr phophog aajem khn oobat. Am phidkhaj phidkhaba aajeewai amachphathaudam khaagj di chukhu nm. Mag phidkhaba si naajeeb mam, maach Aai gthar chiraajemuataamag phathaudam daumeraa dee wai simua am khee wai sejemgui ajim anm. Magm par charnemchaain jg thnm khaij rcha balee naawai, jga irua brj prag ooba abarju? a jaaumajimanaab. 27 Oob atcha pachdu nem ig nmta khirju n amiet. Mag prau pachdu khsimta ig nakhiinj, khauta mg nm aig mag ichdu khirju sim gaaimuapai ich meeju arr r oradam bpai khijich iiupiju aai s? ajim anm.

    28 Mag nmta khaja chukhu aawaij khanthee atcha khirju n aaj? Pad ar pamaardam ooihmthnaajem khirjubat. Amj chab brj phidkhaj phidkhaba, ni amach khaja jaju khirjuwia khakhanj aba aajem. 29 Mag naab mam or bmuaj am di barba aajem, ooimg athee. Warrgar reySalomn khararrauj phatkhon pm paraanaa nemwajapham pm paraa aajerrauj pamaardam ooimgjchan pd khaja jaba aajeejimgui ajim anm. 30 Pamaar jg ooihm thnm edau wbaadmuapaikhiugphbaadeewai si khijemj wandamau jg ooihm wai sejemta, jgwi par pamaar khai rchabalee nmua nem jeu nmta irua deeba abarju? Wa pachdu jeu nmj pd deebajupii aajwa?ajim anm. 31 Oob atcha khanta khoogwa? wa khanta doogwa?, wa magbam khai, khandamtajabaraag khai? amiet ajim anaab. 32 Prau khaph nmgui ajim anm, or wandam iek khabamkhnta magm nem thum khirju phbaadmj paba serrjem. Mam par Aai gthar chiraajemuaprau nem ig nmj thum khaph sim aawai par chan warm khnj magbaju aai nmgui ajim anm.33 ba wandamau nem waupi jaau simpaita waunaa irigpaita pach di ichdu ampierr apibat. Prauchadcha magta amn, tagam nem pachdu igbarmj irua deeb khaba deejugui ajim anm. 34 Oob atchaKhanta nan khbarjuwa khanta jabarju? a khirjumiet. Ag nawe khirjuwiaj par khabahab ajim anm.Phithurgan spapakhampierr oojem. Magua maadu ag nawe khirjuba awiaj, ichiita maadu nem ig nmchan chuk khabajugui ajim anaab, magm khirjuju aag.

    7Chikham jaaupiba jaautarr(Lc 6:37-38,41-42)

    1 Chikham gkhamkhchgaupai chan oob chikhampekau phmiet, eeu wandamau pach chach nm edmagm iek pachig igdukham ajim anm Jesuu. 2 Prauta chikham jaaum khchgau Jan magta serrmamn, pachdu chikham jaau nmj aju wandamauj par di. Pachdu chikham jaau nmj ich agjaautarr iekhau wandamauj pach khir par jaau thnujugui ajim anaab. 3Mag simta jgwi pua sipch khapeer dau ee pasurdam wai simta eerpa n aajma, pch dau eej agj pasur pmkham wai simkhaugba? Maachin nacha dich khirjunaata iekha nmgui ajim anm. 4 Jga pua pch khaperag, Daaikak, mua p dau eem pasur noi aukhim aju, pch dau eej ag khyau nem pm sim jooth thnmnoi auba simta? 5 Khirjug chukdam, nacha dich dau eem pasurta noi auba aajeeb ajim anm, wajaphaoog; maimuan chadau jrr dich khapeer dau eemj agj noipi nm. Magua dichta nacha khirjuba aajeebchikham jawaag. Dichj agj chirm chan pd dich khapeen jaauju khabam ajim anm.

    6Magnaa mag jajawagmamua ichdupai, Saak khriimj ssidm khnag oob mg pach peerdajemiek jaaumiet, eeu magbam jgm khnau warag pach gaai mas adukham ajim anaab. Mg iekta nemthumaam khai chi wajapcharam aawai khsnaanj nem wajaphamj aai abam khnagj oob mg iekjaaumiet, eeu warag si nem parhoobamta jaau nmj ag igwia khaigba iy adukhamgui ajim anm.

    Jga aju aaj wandamag jeuwai(Lc 11:9-13; 6:31)

    7 Maimua chab ich Jesuupai magjim anm: Paba jeubat; pachdu nem igbarm wandamau deeju.Prau i jrmn, i baauju; i sim aar dubaag pach weeu aupi jeumn, irua par weeu auju ajim anm.8 Prau khaph nmgui ajim anm, ar or nem jeu paraam khnagan deeb khaba deejem; ar amachdunem inag ig nmpaba jr nmkhnau baaujem;maagwai chab chi puertdi sirbaichmkhjweeu auwiadubpiejem a jaaumajim aajem.

    9 Prau bmua khij pach chaairau thachdam jeubaawai, mokdauta phdeeju khai, thach awi? 10Wamagbam khai, chaairau warrdam khij jeu khitaawai, nemkhrta warr awi tho deeju khai? Nibmuajmag chan abajugui ajim anm ichdupai. 11Magnaa, Par jg khraa khithemkhnauj pachchaainau nem jeuwai, nem wajaphamj gkhaba deeba aaj? ajim anm. Prau jg deejem khai, par Aai

  • MATEO 7:12 10 MATEO 8:4gthar simua char prau pach chaainag nem deejem khaij wajapcharamta deebajup ajim anm, ichigjeu nm khnag.

    12 Magua mua prag chab mag chirmgui ajim anm: Chikhamnau pach di khaigba apimapha nmkhai, pach garmuaj oob chikham di khaigba amiet. rau pach di apim khsimjta pach garmuaj amdi abat ajim anm. Moiseeu ley ph patarr gaaij magta jaaunaa chab wandamau ich iek jaaupiejerrkhnauj ich magta jaaujerr aawai, magta aju aai nmgui ajim anaab.

    gthar maajem khdan phrkhi khitm aajem(Lc 13:24)

    13 gthar brm khsi nm khai, puertdi phrkhim garta dubju khabat ajim anm Jesuu. Jgwi? Dstaar maajem khdta khdj pmnaa chi puertdij nem wg sejeewaima. Mag sim garta or pm rruaajem. 14Pari jrr gthar arrjem khdan phrkhinaa chi dub nm aram puertdij phrkhi khitm. Mag simaawai chadcha dubju phithur serrmgui ajim anm. Magua chabmag gar chan or pmwtba aajem ajimanaab.

    Jga or ajaug khaph aaj(Lc 6:43-44)

    15 Kharin wandamau ich iek jaaupibaawaita i iek jaau wnrrm aajem khnan chi sumienta magwnrraajem. Magm khn di khir khaph abat ajim anm. Mag ssidmta par khguraag siovejadamj daumeraa par aig bejem. Pari am diin si khum nem oo wai simjta ssidmgui ajim anm,parj amachj amkhir amach gar thereu awaag. 16 Ich jg miu gayam uva phierrba ni igoj ag b gayamkhabam phierrba aajemj, amau nem wau nm gaaimua prau am khaph aju aai nm, or wajaphamkhnwaor khaigbamkhn. 17Prau khaphnm, nemjir bn ich ch simgaaimuata khaph aajem,nemj ajapham wa nemj khaigbam. 18Nemj ajapham chanmie neeme chba ni nemj khraamjmiechukkhu khaba serrm. 19Prau khaph nmgui ajim anm chab, nemj khraa cheejemn thuwrpnaajubaadee rpaijem. 20 Ich agjta ajugui ajim anm wandamaumag sukha nrrjem khn dij, magnemj khraamjta naawai. Magua khaph abat: ran amachdu nem wau nm gaaimuata amachdupaiamach jaaujem, or wjaun wa or khaigbam khn.

    or thum chan gthar brbam aajem(Lc 13:25-27)

    21Mag iekhakhagmamua Jesuumagjim anm chab: Armrg Seor, Seor aajem khnj thum chanwandamta thumaam khn Prkha sim aar brbam. Chi brju khnan, ar m Aai gthar simua nemjaau sim ipierraa aajem khnpaita i sim aar brjugui ajim anm. 22 Mag ed paawai or pm thnmeemua mrg par amach iphithur, Seor, pua maar khaugbata seba. P thr gaai marau p iek ragjaauba aajeejieb. P juapaau khabajieb, marau or mor eem mepeerj jr wrpnaa ag na rau ooba aajemnempa waaujerr. Magtarrta pua maar khaugba chir? ajurau ajim anm. 23 Pari magbaawai mua amag,Mua chan brj par khaugba chitm. Pach si pach khchagpierr nem khaigbampai wau serrje arrkhap, pad warag pachta m aigmua rubaadt aju a jaaumajim anm, ich Jesuu.

    Wounaan num di utarr khn(Mr 1:22; Lc 6:47-49)

    24 Magua, bmiecha paawai prag mag chirmgui ajim anm, ich Jesuu: Chi mg m iek rnaa muajaaumam ipierraa nem wau sim wounan, woun b khirjug khaug serrau durrkhudau ee ich dib jukhanaadi utarrjta simgui ajim anm. 25 Mag durrkhu ee u serr aawai, noseg pm chwia, d pm bewia,phd pm wtarrj, chababa ich mag ssijim anm, durrkhu eeta wajapha jukha dnarr aawai. 26 Parijrr ar si par jgupai m iek rnaa mua nem jaau chirmj m ipierraa wauba sim wounan, jrr agjwoun b khirjugj chukhu si khmarii mosj ee di utarrjta simgui ajim anm. 27 Ya u dnisim eenoseg pm chwia, d pm aadm di phpa wbaadeewai, si aphbaadjim anm. Mag, nem thumaaokhoojim aajem.

    28Chadcha Jesuu mag nem khir pogkhe jaaubarm rwia sita or jgderraa naajim anaab, 29 amachduurwai JesuuMoiseeu ley ph parr jawaag chi khaphm khaphm aajem khn khyauj jaau khaphchajaaumatarr aawai.

    8Jesuu woun b kokob bnu serr monaautarr(Mr 1:40-45; Lc 5:12-16)

    1 Mag durrs gaai Jesuu rag jaau si awia rbaau, or poma i udee wtjim anm. 2 Mag i mamta ikhirphee woun b kokob bnu bar sim brchwia i khirphee jepr phbkhanaa irig, Seor, pua khschirm khai, mg phedau warre m gaaimua chugpaabapi aichjim anaab.

    3 Magbaa Jesuu i gaai prnaa, Mua p monaaupim khsi chirm; monaau chirs magan ajim anmirig.

    Magbarm brre chi phe kha dodos chirarr monaau ssiewai mor wajappha aadjim anaab.4Magbaadeewai chi Jesuu irig, Pchmgbarm oob chikhamnag jawamgui ajim anm. Magju khai nachaJerusaln mawia Aai i jeujem degam phadg pch mor oopibaim. Maimuan chad pch chadcha monaau

  • MATEO 8:5 11 MATEO 8:24ssim thumaamkhnag khap amkhir, Moiseeu iek ph parr gaai jaau simj nemchaain ofrendakha deebajim anm.

    Jesuu Romaam capitn chog monaautarr(Lc 7:1-10)

    5 Mag kokob bnu serr monaaupiwia petaau, phbrdam Capernaum anm ee dubimajim aajem.Mag barbaimam khaug athaawai capitn soldaaun pr i aig bewia 6 irig chaigpamamua, Seor, m di aaraaunaan wai chirm, m chog. Si put eepai pd phiidba khrm, kha chkh khitaawai. Mag nm dikha machagaupata warag eeg pamam ajim anm, chi capitanau Jesuug.

    7Magbaawai Jesuu jrr irig, Oob khirjum; mua p chog monaaupain majugui ajim anm.8 Pari magbaa chi capitn garmua deeu Jesuug, Seor, p mapimaaugau khabam, pari m chadcha

    wandam dau na u khaba chirm, pm deg dubaag. Ichmaupaimuam chogmonaaupi jaaub. Puamagjaaumn, pch iekhau aawai i monaaubajupa ajim anm Jesuug. 9Muaj mch gaaita khaph chitmguiajim anm, mchj chab mch prnaan jua eegarpai chiraawai. Mag chirab mam, mchduj chabsoldaaun mch jua eegar ph wai chirm. Makhn ee bamg khij mua Pet aawai maajem, mipierraa; maimua deeumgj Pid aawai bejem. Wa mch chogag khij Mgta ab aawai m ipierraajem. Magua, maupaimua pua monaaupi jaaumn chadcha monaauju khaph chirmgui ajim anm irig.

    10 Chi capitanau ich jg daar mag iekhabaawai jgderraa aadmua ich udee wtmarr khnagta, Keena, pad oobat: Mgmaach israelnaan ee mg woun dnj kha nm chanmua agtha ooba chitmguiajim anm ich Jesuu. 11 Chadcha mg atag or pm durrpierram khnta maach join Abrn khararr di,Is khararr di maimua Jacob khararrpa gthar wandam di bammes gaai ohood aphbaadju, i di bathach khoog. Maig thnaaju: ed beerjem garm khn di edau burrjem garm khnpa maach meeundi ba. 12 Pari mag ed par chi israelnaanta chadcha wandam thumaam khn Prkha sim aar naajuaai nmta, pachdu khaba nm gaaimua pachta jrr khmie durr barkhipiju ajim anaab, amachkhircha. Mam barkhibapaiwaita icharaucha par bep jb abarju. Maigta mamag khaphbaadmnich maig ich mag nisim iekhau a jaaumajim anaab.

    13 Mag iekhapiwi deeu chi capitanag eerpanaa, Pch diig pet; pchdu ba mua pch chogmonaaujupaita khirju sewai chadcha p chog monaaujugui a ajim anm irig.

    Mag Jesuu P chog monaauju abarm brre mam warp mor mas khrarrta chadcha monakkha aadjimanaab.

    Jesuu Pedro phaauhan monaautarr(Mr 1:29-31; Lc 4:38-39)

    14 Maimua petaau, ich Jess jrr Pedro di aar majim aajem. Mam barwi ooimaawai, ich chi Pedrophaauhan mor mas khumie paar thnm ooimajim aajem. 15Mag oobaimaawai Jesuu i aar mawi i juagaai prbaawai, warre chi khumie meeudbaadjim anaab. Mag khumie meeudbaadee, phiidwiam jogaagpajim aajem.

    Jesuu or pm monaautarr(Mr 1:32-34; Lc 4:40-41)

    16Maimua ya edau khubaadm ee, or dst bnu ssidm khn khapaana Jess aig waibemajierramanm. Mag ich aig waibe nm khnan, si par iekhaupai beerpi jaaubaawai, mag am mor eem bnkhaigbamj beerpinaa si khajapham khamor machgau ssidmj monaaupi maajeejim aajem. 17Magirua or monaaumaajerran, warrgar wandam i jaaumie Isaas khararrau jaautarrj, Ichduta maach khathg ich gaai auwia, maach khamor machagj chugpaapijim a simj, chadcha ich ag eyaa brmkhirajim.

    Jess di wnrram ig narr khn(Lc 9:57-62)

    18Mag or pm be thnm khnau ich phr thuurbaadeewai Jesuu ich ag thrrd eepai thoom igarich arrpijim aajem, ich khapeenag. 19Pari mag nm eeMoiseeu ley ph parr jawaag chi machnaan eem bbewi irig, Maestro, mn p mampierr p di chitam khsi chirm aichjim anm.

    20Magbaa jrr Jesuu irig, Pchdu mag m di mam khsi chirm khai, marrau magan; mam prgjaaukhimgui ajim anm: M khyau pab eem nemchaain amach khaijem jbdi paraam; nem ichpanjkheeupaawai amach khaijem khidu wai ssidm. Mam mch chi Emkhooi Iewaa chan mg chitm aigkhubaadeewai khyaag wajapha werba chiraju didamj chukhu chitmgui ajim anm. Pj mj magtachitam khsi chirm khai, marrau magan ajim anm.

    21Magbaawai b mag khapan thnm ee di i iek raag i udee nrraajerrau jrr irig, Seor, mj pdi chitam khsi chirm, pari idu nachamch aai aarmawia i di chir apib ajim anm. Mg atagmchjuadamaucha joi aukhr pabajeen chadau m p di ogdba chitajugui ajim anm.

    22Magbaa jrr Jesuu irig, Magju khai warre m dita marrau ajim anm. Idu ar jg amach wandamiek khamaaugau chi thmj nm khnagta amach binaan bppib ajim anm irig.

    Jesuu ph di phas thumbapitarr(Mr 4:35-41; Lc 8:22-25)

    23Mag ich arrpibaawai, ya wtumua Jess am na jap ee waaidbaadeewai, chi khapeenau i arrjim aajem.24Ya mag djrr paaukhabaadm eeta, dglp phas meeukhabaadwi phas theega japau pd watbajuj

  • MATEO 8:25 12 MATEO 9:11aadjim aajem. Pari mag thnm ee ich Jess khi jrrajim anaab. 25Magbaawai i khapeen aur khnaui phiriupyaan wtwia irig, Seor, phiidbaad. Ya maach khogpabahaba. Maar khaigpr ath ajierramanm.

    26 Magbaawai ichdu amag, Khantheeta atcha jphierr nma? ajim anaab. Jgan prau chan mpach di chitmj khaugbata naab ajim anm, jgcha jphierraag.

    Magnaa phiidwia phug meeurrau sunaa chab chi phasagj meeurrau subaawai, tag phj wba,phasdauj baupa khaba, warre si dj meuu jisijim anaab. 27 Jesuu amach dakhir magbarm oowiadauderraa nmua amach wir aigpaita, Keena, khanim wounta jg mg phasauj i ipierraanaa phuj iipierraata nma irua iekhaawai? anaajim aajem.

    Gadara durr dst dau eerpamieu baarjerr khn num Jesuu monaautarr(Mr 5:1-20; Lc 8:26-39)

    28Magwtmaa awia, ya thoom igar Gadara durr paaukhabaimaawai, wounaan num dst dau eerpamieubar ssidm khnta uj aarmua brdtkhachwi, chi Jess sim dakha bejierram aajem. Mag ssidmnsi pab eem nem maach khoojem khnjta ssid arr aawai mag am nm gar or dichju akhr aajeejimanaab. 29Mag i dakha bewi i thrcha thrthrnaa irig, Jess, wandam Iewaa, khantheeta p maardi mgbaichma? Mgwaiwe chan oob maar chig a chiram ajierram anm, mag chi dst bn wai narrkhnau.

    30 Maigmua warpcha khaba khsnaan khapan phathau jr kh wnrrajim aajem. 31 Chi mepeenaujmakhn khsnaan maig wnrrm khaph narr aawai warag Jesuug chaigpanaa irig, Pua maarjrkhyaagpam khai, idu warag jkhn khsnaan eeta marag dubpib ajierram anm.

    32Magbaawai Jesuu amag, Magan jkhn khsnaan ee dubjurauma ajim anm.Magbaawai makhn mepeen makhn wounaan eemua brdtkhawi jrr makhn khsnaan eeta

    dubphbaadjim anaab. Magbaawai si pr lkomj parhooba thrrdog khaphig phbaadwi d eedrbagkha si khsnaan khapan khu khuurb khchjierram aajem.

    33 Magbarm oowi, chi khsnaan tha narr khn jphierrwi, phbrg khaphig phbaadwi, magwounaan num dst dau eerpamieu ssid arr mor eem mepeen brdtkhawia jrr khsnaan ee dubtarrthumaa phbr eem khnag jaaumajierram aajem. 34Magbaawai chi phbr eem khn khapan ag brrechi Jess aar wtwi warag ichta maigmua jrr deeum durrag mapi jaaujierram aajem.

    9Jesuu woun b khap jser khitm monaautarr(Mr 2:1-12; Lc 5:17-26)

    1Mag ormor eemmepeen jrkhiwi, deeu ich khapeen di jap ee pawi drbabaadeeu, deeu thoom igarich serr phbr ee seimajim aajem, Capernaum phbr ee. 2Mag i barbaichm khaug athaawai woun bsi khap jser khitmta pa brkham gaai i aig aibejierram aajem. Mag ich aig aaunaan wai barbaichmoowia, chi wounaan akhaar ba iruata amach aaunaan monaaupiju khaph serr aawai, chi khap jserkhitmgta, Onee ab, p pekau ya thum chugpaa ssimgui ajim anm.

    3 Pari Jesuu mag iekhabarm rwia, Moiseeu ley ph parr jawaag chi machnaanj aig thnarr aawai,amach degpai, Mg woun maachjpai sewai mag iekhaju khaba simta ichta wandamj mag iekha sima khirju naajim anaab.

    4Mam amau mag khirju nmj Jesuu khaph serr aawai magbaawai amag magjim anm:Khantheeta par jg thar khaigbata khirju ssid aajma? 5 Wa mag pekau chugpaabarmj dau daau

    ooba naawai prau khirjuawai chadcha phithurg chukhu thumaam khnaumag iekhaju aai nm a nwa?Chadcha thumaam khnaumag iekhaju aaima. Mammua irig Phiidwi drdr ab akhiin, rau amachdaacha ooju, i monaau ssi wa monaauba khij ich mag ssim. Magua prau cha mua jawaagpamj chanabaju. 6 Mam mch chi Emkhooi Iewaata chadcha wandamau juap deetarrau mig eegar or pekauchugpaagj jua theeg chirm khap amkhir, prag oopikhimgui ajim anm.

    Magnaa chi khap jser khitmgta, Phiidbaad, maimua pch put juurwia pch diig pet ajim anm.7 Jesuu ichigmagbaa chadcha chi khap jser khitarrau i ipierr nemmon phiidbaadwi ich diig petajim

    anaab. 8Magbarm oowia aig narr khn dauderraa nisijim anm. Mag nm iekhau warag wandamagta,uhcha jgbarm, wandam. Jan pch jua theegauta mg wounag jgpibarm ajierram aajem.

    Jesuu Lev ich di eurrtarr(Mr 2:13-17; Lc 5:27-32)

    9Mag b khap jser khitarr monaaupiwi beuta, rau gobiernoog dbpaar phagaan bejem mes gaaim oo chirm oochjim ich Jesuu, mag gobiernoog rau dbpaar paraa nm jeu nm phidagta phidkhachirarr aawai. Maig m oobaicheewaita ich Jesuu m thrcha thrnaa, Mateo, m di marrau ajim.

    Magbaa chadcha m i di mawia ich mag i b ogdba chirsijim.10Ag khurmaach ich di ogdba wnrraajerr khn thum ba ich Jess di m di aig thach kh naajim.

    Mag maar thach kh nm aig chab or khapan m khapeen m phidkhaajerrj Romaam gobierno atheedbpaar jeujem khn di si or amach khaigba nm gaaimua agj thrpho aajem khnpa bewi maaraig bam mes gaai ohood aichjim. 11Mag oobaawai, Moiseeu ph patarr wajapcha rkhaajem khnjaig narr aawai, jrr mag maach chi Jess dicha wnrraajerr khnagta, Jga jg par maestro sidbpaar jeumien di pekau pm ssidm khnpata ba thach kh s? a jeujierram.

  • MATEO 9:12 13 MATEO 9:2912 Pari amau mag jeubaichm ich Jesuuj r serr aawai amag magjim:Chi kha monakha nm khnau chan doctor igba aajem; mor masi nm khnauta doctor iigjem ajim

    amag.13Maimua magjim chab:Wajapha khirjunaa wandam iek ph sim gaaim mua jawaagpam khap abat. Chi ph sim iek gaai

    wandamau mag sim: Muan pragan si nemchaainta khchnaa mrg jeu n aju khai, pachkhapeenta rcha dau aug khaug paraa apim khsi chirm a simgui ajim Jesuu. Maguata muaj am pekaupmnmj igba, amdi thach kh chirmgui ajim. M chan brj pekau chukhuwajapha khithemaajemkhn jraanj beba, mn or pekau poma khithem khn peerd awaanta bejimgui ajim, khirjugiiur aumkhir. Maguata mag or pekau pm nmj igba, am di thach kh chirabahab ajim, amj wandamdnkha awaag.

    Khanthee thach khba srkhaju aai n?(Mr 2:18-22; Lc 5:33-39)

    14 Maimua ya br phbaadm ee, Juan chi or pr choomie di wnrraajerr khn bewia Jesuugjeuchjierram:

    Jgwi maar maimua fariseonaanj agj wandamag jeu khwaag iba srkhaajemta, p khapeentasrkhaba aajemma? aichjierram irig.

    15Magbaa Jesuu amag magjim:Prau khirjuawai jua pr nm aig or thrkhitarr khirjuu thach khba naaju aai n chi jua pr

    sim woun am di sim aig? ajim amag. Magnaa ichdupai, Ich agjta nmgui ajim m khapeenj. Amkhirjuu ajuun, m am jaaij am di chitm pr atham ed gayan chadau amach khrauta srkhawia chabam thachj khba nisip aju, gaai machgau. Mam mgwaiwe chan am srkhaju khaba nmgui ajim,agtha m am di chiraawai.

    16 Pad khirjubat. Pran chadcha pach joinau jaaujerrj thach khba srkha nm. Mam prau jgmua iek iiur jaau chirmj khsinaa agj warrgarm khirjug chi joij agtha khsi wnrrmn, maganmag khirjugan si put iiur auwia jrr khaja joi gaai phekhabarmjta ssimgui ajim. bmua khij putiiur khaja joi gaai phekhakhiin, mag put iiur i pchdbaadmua chi kha sim ee thrrdbaadeeu, waragich warr serr khaij nem wg ssijugui ajim amag. Magua chi m iek kha simua chan mg iek iiur muajaau chitmj khanaa pd amach join ij agj rkhaju khaba simgui ajim, chi Jess garmua. 17Mg miek kha nmn vino nemhu iiur ee pajemjta simgui ajim. Prau khaph nm, vino rr pd nemhujoi ya chi pajem ee pju khaba sim. Mag pkhiin, chi vino rr achpabaadeewai, chi nemhu joiraasewai, watba jgdbaadee, chi vinoj rbaadm di chi nemhuj ya tag serbiiba ssijugui ajim. Maguatavino rran agj nemhu iiur eeta pajem; maagwai nemhuj jgdba, chi vinoj rbamgui ajim, mag ichigjeuchtarr khnag.

    Jairo kha, maimua i bmua Jess khaja gaaipai prtarr(Mr 5:21-43; Lc 8:40-56)

    18Mag Jess agtha Juan pr choomieu or pitarr di iy dnm ee, maach meeun eem judo b chiprkha sim bewi si i khirphee kanieu phbkhabaichjim. Mag phbkhachwi irig chaigpamamua, Chaigpai m khadam chugpajimgui ajim. Pari pua m di aar manaa i gaai primakhiin, mua khaphchirmgui ajim, pua deeu i iiu auju.

    19Magbaawai Jess phiidwi petaawai maach chi khapeenj i di wtjim. 20-21 Pari mag wtum ee, ib phmieu bar sim bewi meraa ugarmua i khaja i gaai prchjim, ich degpai Nau i khaja gaaiprbarmuapai m monaauju a khirjuwia. Ich mag i doce aos mag phmie di sejim, brj chugpaakhaugba. 22 Pari mag ich gaai prbaichmj khaph serr aawai ich chi Jesuu irig ewag phrba oonaa,Oob chigaa am; mua pch monaauju khaph m gaai prchtarr gaaimua, u p monaauwi peerdjpeerd isibahab ajim chi irag.

    Mag, chadcha Jesuu magbarm brre mag i monaau ssijim.23Maimuan chad warag rubaadwi, chi binaandam wai narr di aar barwi ooimaawai, khirjuu nm

    iekhau si rrsirpa jb thnm di gaai machgau bep sereu thnmta ooimajim, amach i arr aawai.24Magbaawai amag, Khantheeta jg thnma? Chaai meeba sita khi sebahab ajim. Magnaa, Jpchadawag rubaadt ajim amag.

    Pari iruamag iekha simrwia aig thnarr khnauwarag i wau iekha naajim. 25Maimua or thumdawagbeerkhapiwia, chi binaandam aar dubwi, i juadam gaai prbaimaawai warag di pr phiidbaadjim.26Mag irua chaai phiriu autarran ich ag durr ee warpham magweta bi jisijim.

    Dau khsu khithe arr khn num Jesuu dau monaautarr27 Mag Jairo kha deeu iiu auwia petaau, dau khsu khithem khnta num i udee ag wtjim. Mag

    akhamua, Jess, pta rey David khachitarr ag chaain ewagam khn Iewaa marau n narr; maarapdurrum maar dau aug khaugbahur aajeejim, amach dau monaaupain bemkhir.

    28 Pari Jess warag ich jer serr diig majim. Pari magmj paba i udee wtwi, ich aarbardtkhabaimaawaita, amag, Prau khirjuawai mua chadcha par dau monaaupiju chir? a jeujim.

    Magbaawai amachdu, era, marau khaph nmgui ajierram, chadcha pua maar dau monaauju.29Magbaawai Jesuu amdau u aaith aaithnaa, Mua pach daumonaaupijuuta pachdu khirju narr

    aawai chadcha par dau monaaupikhimgui ajim amag.

  • MATEO 9:30 14 MATEO 10:1330 Mag chadcha irua magbarm brre amach numwe si dauj wajappha aphbaadjim. Maimua Jesuu

    amag brj bithurgam khnag jaaupibajim mag amach dau monaaubarm. 31 Pari magtarrta, si aigmuabr phbaadwi ich mag durr eepain amach wnrrmpierr jaaumajierram anaab, jga Jesuu am daumonaauj.

    Woun b pd iekhaba khitarrta Jesuu iekhapitarr32Mag dau khsu khithe arr khn Jess aig naawi daau paaukhabaadm ee, jrr woun b pd iekhaba

    khitmta i aig aibejierram. Ma pr bnmie paraa sejim, dst bn. 33Mag ich aig waipierrwai mag bnjJesuu ju werbajim. Magbaa mag meu meraa serrta nem meu phrg ich mg iekha ssijim. Magbarmoowi or dauderraa nm iekhau, Keena, mig Israel durr chan maach ee ag na maadu mg ooba aajerrsta chadcha maadu mg oo nmwai aajeejim jrram khnau.

    34 Pari bithurgam khnau si mag durrum ee, jrr fariseonaanau warag am ichaaur, J si dstnaanpr di khapeerkha sewaita ag juapaauta irua jg or mor eem mepeenj dau daau jrkhi sebahabaajeejim.

    wandam iin jaauju poma thnm; mam chi jaauju khnta chukhum35 Jess phbrpierr nrrmua didam khapan khaba khkhdm eem magwe phrd nrraajeejim.

    Mag nrrmua wandam iek jaaujem deg dubwi maach peerdajem iek jaaumamua, wandamta maachthumaam khn Prkhaim sim; magua irigta idu pach thar ajaug paapibat a jaaujeejim. Mag nmdi chab or khamor machagj khirpierr monaaumaajeejim, kha mamachdgpa. 36Mag nrrmua si orpoma oveja chaaindamta chi thaj chukhu si dau aph parhoob aaid thnmj oobaawai, am dau augkhaugwi, 37maar ich khapeenagta, Chadcha wandam i jaau nmn, arrozd pmphurwjmjta phidagpoma simgui ajim. Mag simta chi jaau wnrraju khn chan khapan khabata durrum. 38Magua muanpragan wandamag jeubat a chirmgui ajim, warag ich i jaauju khn khapan jphecha ich i jawaanpimkhir.

    10Jesuu ich di ogdba wnrramkhir doce jr autarr(Mr 3:13-19; Lc 6:12-16)

    1 Biek b Jesuu maach ich khapeen doce ich dicha ogdba wnrraju khn ich aig thrkha auwimaachta mepeen khaij jua theeg rcha apijim, bn or mor ee ssidmj maach jua jmpiba jr wrpnaa,aaunaanj amach khamor machagpierr monaaunaa, si pa mamachdgj monaaumamkhir.

    2Mag maach ich iek jaaumkhir ichducha doce jr autarr khn mkhn ajim:Simn, (ichpai Pedro a thrjem);Andrs, chi Simn eeum;Santiago, joi Zebedeo iewaa, (ichpai chab Jacobo aajem);Juan, agj joi Zebedeo iewaa, Santiago eeum;3 Felipe,Bartolom,Toms,Mateo, gobierno dbpaar jeumie arr, (ajapcharan mchma, mchpai chab Lev aajem);Santiago, joi Alfeo iewaa, (ichpai chab Jacobo aajem);Tadeo, ichpai chab Lebeo a thrjem;4 Simn, celotenaan ee serr; maimuaJudas Iscariote.Maagwai maadu khaph chirarr akhiin, iin mag Judas Iscarioteeuta thethem khnag Jess pr deejuajima, i thomkhir.

    Mag doce ichdu jr auwi pitarr khn(Mr 6:7-13; Lc 9:1-6)

    5Makhn doce ich Jesuucha jr autarr khnta ichducha pijim. Pari magmaar pyaagpamuamarag,judionaan khabam khn ee chan wtpiba, ni Samaria durram phbr eej wtpiba jaaujim.

    6 Magju khai maach judionaan ee wandam iek khabagau oveja pap chukhu okhoo wnrrmjthnmkhn eeta rubaadt ajim. 7Magwnrrmua amag, wandamta thumaamkhn Prkhaimsim; par peerdju khai, irigta draa pach Prkhapibat a jaaupetat ajim marag. 8 Magnaa aaunaanjmonaaunaa, kokob bnu ssidmj monaaunaa, or chi meemj deeu phiriu aunaa, or mor eem bnjju wrppetat. Prag magamkhir mua mch juap si parta dee chirm aawai pachdu or di mag nmpaarj oob jeumiet ajim marag.

    9Mag jajawagmamua, Oob agmua nem prkhoog awi phatkhon khij arrmiet. 10 Ni khd jrr thachkhoogj oob phiejb arrmiet ajim. Khajaj pach mor gaaim appai arrwi zapatj pachdu ja nmappaita athaadt. Bordonj chukhu ich jg rubaadt ajim. Mua prag mag chirmn, pachdu am diwajapha nm khn raupai agj prau nem igbarmj khap naaju aawaita brj nem arrpiba chirmguiajim. 11 Phbr ee pach dubimaawai, wa si didam khapan khabam aig khij pach barimaawai, khap aagnacha jeu oobat, khai di aigta pach jerimaju aai n a khap aag. Mag pach jerbaimam degpai naawiarubaadt a jaaumajim, si parhoob dipierr khi wnrraba. 12Mag pach jerimaju di aig barimaawaijwajapha saludaabat ajim chi di khndi. 13Chadcha amaumagpar amach aig jerpimn, pachwandam

  • MATEO 10:14 15 MATEO 10:35di khinaa wnrrmj amachj i di khinaa naaju. Magbam chan amachta warag wandam di khinaaajuj khaugba nisiju. 14Maagwai pach amach aig barpiba ni si pach iekpaij rmapha abaawai mag diaigmua wamag phbr eemua khij rubaadt ajim. Mammagwtaagpamuaj warre amach dakhirwepach b gaaim jb rph rphnaa amag, Pachdu jg rba abarm gaaimua wandam dita khirkhap abat a iekhawia rubaadt ajim. 15M cha iekha chirm iekhau, mag amau par igba, ni par iekjrmapha abarm jrran warrgar wandamau Sodomapien di maimua Gomorrapien di atarr khaij amgaai athuuchata burrju a jaaumajim ich Jesuu maachigcha.

    Mag ichdu pitarr khn phithurg wauju jaautarr16 Mag maar pyaagpamua chab marag magjim: Mua chadcha par pi chirm, pari m iek rbat

    ajim: Pran si oveja chaaindam khum nem thnm ee pakhibapimjta abarm, or khaibagkham eetawnrraju aawai. Magua, mch imeerba muan pragan, khirjug khaug ichkhumjta abat a chirm. Magnaabmam chab khirmachag chukhu duburdamj abat ajim. 17Khir khaphwnrrath. Pran rau prarrwi wandam iek jaaujem degam chi thethemnaanag deebaimap aju. Magbaa amau par wj wmaju.18M gaaimua par khaibag waumkhir, rau par gobernadornaan aarj arrnaa reinaan aarj aharr aju.Pari mag chi thethemnaan aar pach arrwai, u prau amag rmkhir m jaaunaa si judionaan khabamkhnagj m jaaujurau. 19 Pari mag chi thethemnaanag pach pr deewaij oob pach kit pachdupaiiekhaju khirjuwia ag nawe, M khan ata iekhajuwa? a khirjumiet ajim, ya par iekhaagpaawai ichwandamauta ichdu khap prag iekhapiju aawai. 20 Mua prag mag chirmn, par Aai gthar sim agAkharauta prag iekhamkhir khirjug deeju aawaita mag chirmgui ajim.

    21 Mag jaranwir aig khod bam khnj chi khaba sim garmua um iek kha khrm thethemnaanagjaaupimajugui ajim, ich khodpai wir aig thomkhir. Amach dnnaanj agj m gaaimua thomkhirthethemnaanag jaaupimaawai chi dnnaanauj ich agj aju amach chaain di wir aig. 22 M gaaimuathumaam khnau par oomappha aju, pari rau pach di mag nmj magm iek igba warag wandamdita ubnaa ich gaaimagmdichpi athamn, u peerdwi gtharcha brjugui ajim. 23Pachnmphbree pach thet prbaichee jrr deeum phbrg rupetat. Mag wnrrmua mg Israel durr phbrkhapan nnidm ee drju jr wnrrawiaj, prau phbr thum phrpiju nawe mch chi EmkhooiIewaa deeu par ee chiraichjugui ajim, magbarm aigmua wandamta or thar ee chi Prkhaju aai simkhap apieg.

    24 Mag pach dau aph aju anm urwaij oob jgderraa amiet ajim. Prau khaph nmgui ajim, eeunem khaug simua chan ich maestro khai atcha nem khaug khaba, ni si chikham chogkha simj ich patrnkhai rpai khaba sejem. 25Magua, b khij chadcha ich maestroou jaau simjta nrrm khai, magan chimaestro di aajemj aju i dij. Jga chi patrn joi dau aukha nm ee chi chognaanta daupii abarju.Maguama, mch par Prkha chirmg rau mn mepeen pr Beelzeb dita chirm a iekhaajeewaiprag char amau athuucha khaigba iekhajugui a jaaumajim maachigcha.

    Khaita kh aju aai n(Lc 12:2-7)

    26 Mg jb gaai maach wounaan ba thnm khn oob gkhamiet, pach thoju khirjuwia. Amaunmig eegar amachdu par di mag khaigbanaa parhooba khij iekhabarmj si ich mag khir okhoojupiiaju. Mam magtarr iekhan mg atag paawai wandamau deeu eeupemj ud auwia thumaam khnagrpijugui ajim. 27 Mag par dau aph ajuj chadcha s mua meraamjta jaau chirm, maach appai.Mam pach peerdajem iek pachig jaaujem chan ikha jaauba, thetta jaaupetat ajim, thumaam khnagrmkhir, mag chi r nm khnau pach di khaigba ajuj khirjuba. 28 Amau par chi rmn chadchathoju awiaj thoju; pari par akhaar chanpd tho aubam. Magmkhnoob gkhamiet ajim. Magarraugkhaju awiaj pach chi rmj thowia pach akhaarj khmie durr ich mag serramkhir barpyaagjjua theeg simn chadau, chadcha kh abat ajim, wandam igwi.

    29 Prau khaph nm, nemchaaindam par erraam gaai pr aaujem. Pari mag baleebamj khithe abmam, maach Aai gthar chiraajemua thpibam aig chan bj thba aajemgui ajim. 30 Magm parchar nemchaain khaij rcha balee naawai parta irua wajapcha tha wai sejem. Ichdun par prbkhapanagj khapph wai sejem. 31Magua, oob atcha pach khirjumiet; parta nemchaain khaij rchabalee naabahab ajim.

    Meerba Jess dn amn ichduj amj i dnu aju(Lc 12:8-9)

    32 b khij m igar sewai or dakhirj meerbam iek khaajem a jaau simwounan, muaj chabmchAai gthar sim dakhir, Jan chadcha m garmu ajugui ajim. 33Mam jrr bmua khij or dakhir migwi M chan i igarm khabam a sim wounan, muaj chab mch Aai gthar sim dakhir, J chan m dnkhabam, mua i khaugba chitm a iekhaju ajim.

    Chi chaairauj ich dnnaan igar khaba aju jaautarr(Lc 12:51-53; 14:26-27)

    34 Oob prau, mn si mg durr gaai or khinaa bibigagj chukhu apiegta bejim amiet. M chan parkhinaa apieg khaba, warag iek phithurg apiegjta bejimgui ajim ich Jesuu. 35 M mig mg durr gaaibetarran, mch iek gaaimua chaain chi emkhooinj amach aai di khaigba, chi inauj amach d dikhaigba maimua chi ignaanj amach phaauhan di khaigba jrr chikham ichaaur aadphm gaaimua

  • MATEO 10:36 16 MATEO 11:16iek phithurg apiegta bejimgui ajim. 36Wajapcharan deeum khnj khaba, dich wir aiguim khnpaitakha ukhur thnaajugui ajim, iwiir bmua m iek khamapha aadphm gaaimua.

    37 bmua khij rcha ich aaita m khai khsi wa ich d khij m khaij rcha khsi sim chanmaganmag woun chan m dn aju khaba simgui ajim. Wa magba mta rcha khsi aju khai, ich iewaa wa ichkha khij rcha khsi wai sim wounj m dn aju khaba simgui ajim chab. 38 Chi m di nrram khsisimuan warre ich phithurg au nrrajuj khaph aju aai sim, m gaaimua chikhamnau ich thoju khaphawiaj ich mag m b ogdba nrraju aawai. Mag watbaju chan parta idu khs m di sim a iekhajuguiajim. 39 Ar m gaaimua brj phithurg aumapha sim chan meem edj gthar brbam. Mam ar muanem jaau chirm waum khchgau wa m gaaimua khij dau aph abarmn chadau gtharcha brjuguia jaaujim maachigcha.

    Regalo deeju(Mr 9:41)

    40Mag iekhakhagmamua marag, Par m iek jaau wnrrm aig, rau uta par amach aig baarpinaapar iek r nmn magan mpata chab dr amach aig barpi nmgui ajim, muata par pi chiraawai.Mag amau mj amach aig barpi nm aig, ich chi m pitarr Joipata barpi nmgui ajim, mchj ichdutapitarr aawai. 41 wandamau ich iek jaaumkhir jr auwi pitarrta u amach aig au nm khn din, magichdu pi sim di ajapha abarmj aju am dij; maimua si woun wajapham khij agj amach aig aumn,i di ajapha arrj ajugui ajim chab am dij. 42 Maimua bmua khij mg m iek khawi m iek jaaudurrumkhn amach aig barimaawai nemdambrmkhij deemkhsi deemn,magtarr paar agj chabwandamau irig nem wajapham deeb khaba deejugui a jaaumajim.

    11Juan chi or pr choomieu ich khapeen pitarr(Lc 7:18-35)

    1Mag maach doce ich di ogdba wnrraajerr khnag mag nem jaaudubwi, wtpi jaaubaawai, maarwtjim. Magbaawai jrr ich deeum phbr nnidmg petajim, ich ag durr eepai, mamaam khnagjagj maach peerdajem iek jawaag.

    2 Ich maagwai Juanau crcel deg simua Cristoou nem wau nrrm r sejim aajem. Magbaawai ichkhapeen eem aur khn ich aig thrkha auwi chi Jess aar pijim aajem, 3 i aar mawi, iita chadchaich wandam i jaaumienau jaauwai wandamau piju jaaujerr wa ar khabam khai ich jg nag a khapjeumkhir. 4Mag bewi, chadcha ichig jeubaicheewai, ich Jesuu amag, rubaadwi Juanag jaaubaimatajim anm, pach jgucha rnaa pach daacha mg oobarm. 5 Irig, Dau khaugba khkhd arr khndau wajapha thnm abat. B wd wd ssid arr khnj ya wajapha nrrjem. Kach khsu ssid arrkhnj wajapha r ssidm. Chi meem arr khnj deeu iiu nrrjem, maimua aphm khnagj chabor peerdajem iek jaau chirm a jaaubaimat ajim. 6Magnaa chab irig, Chi m iek khawi ogdba mgaai kha chirm wounan onee ich mag chitaju a jaaubaimat ajim anm, mag ichig jeuwimarr khnag.

    7Mag chi Juan khapeen ich aig naawi deeu rubaadeewai, ich aig narr khnagta Juan igwi iekhamamuaamag magjim anm:

    Prau Jordn igaau woun wandam i jaau nrrm oon weetwai, si woun iek theeg chukhu phuchoomaar ssii jurba ahau aajemjkhamta oon wtjierr? Magm woun khabajim. 8 Magan, khanimwounta oon wtjma? ajim anm amag. Woun khaja wajapha ja simta oojupii awi oon wtjierr? Praukhaph nmgui ajim anm, khaja wajapha jajem khnan si phbr ee di ooimm eeta naajem, reinaandi ba. 9Mam prau magjmta ooimabajierram. Prau ooimatarran woun b wandam i jaau nrrmajim. Mam pad rbat: Juan chan warrgar wandam i jaaujerr khnjpai khaba, am khaij rpaitasimgui ajim anaab. 10 I igwia wandamau ich i jaaumienag warrgarwe ich iek phpitarr gaai jaauwai,Jata irua m na piju ajim, ichduta m na m maju ee rag jaau peetwai thumaam khnau m iek rm

    khsi si m n naamkhir. (Mal. 3:1)11 Magua, mua prag mch imeerba jaau chirmgui ajim anm ich Jesuu: Warrgar wandam i jaaujerr

    khn eej Juan chi or pr choomie khai rcharam chan bj chukhu ajim. Mam chi m iek rwia,mua nem waubarmj khaphnaa, wandamta ich thar ee au sim wounan chadau, maadu nem igbakhitawiaj, Juan khyau khapcha ajugui ajim anm, jga wandam ichdu or peerd atham thar eeseicheej.

    12 Mag jaaumamua, Prag jaaukhimgui ajim anm: Juan ssierr aigmua s ewagj chadcha or pmwandamagta amach thar ajaug paapinaa amach Prkha aum khchkha thnm. Pari amau mag khadurrum di chab chi thethem khnau jrr khajapham nemj mag wandam amach Prkha auju iektawarre chugpaapiju khaajem. 13Warrgar wandam i jaaujerr khnau jaaujerr iek di Moiseeu ley phpatarran, si Juan be nm ora wandamautamag or thar ajaug paanaa am Prkhaan beju khap jawaagajim. Magtarr aawai Juan bewi jaauchtarran mag warrgarwe m igwi amau jaaujerrj aadm ajim.14Maagwai mag i iek kham khsi nm khnau khaph ajugui ajim anm, Juanan warrgarm profeta Elasaajerr beju jaaujerr kit piwiata jg nrrajim.

    15Magnaa ich Jesuupai, Keena, jg rnaa cha mua jaau chirm wajapha rbat ajim anm.16Mag iekhakhagmamua, maach Pr Jesuu aig narr khnag, Mua prag jaaukhimgui ajim anm, par

    jga nm abar. Magnaa, Par ar Juan isegwi mj iseg nm khnan, chaain jemkha nmua amach

  • MATEO 11:17 17 MATEO 12:4khapeen di khir auphbaadmjta nmgui ajim anm. Warm khn garmua, Maar di karris sir nmgaai onee jemkhabahut aawaij jemkhamapha nm. 17 Maimua jrr, Magan si khirjuu or mee wainm aiguimj ohood abat aawaij magj khchkhaba nmgui ajim anm. Paarj magta naawai, khanikhsi nmma? ajim anm. 18 Par ee Juan chi or pr choomie nrraajeewai irua wandamag jwaagsrkhaajeejim, ajap thach khba. Magm vino char brj dbajim. Mam mag oowi prau, Janmepeer di khapeerkha sewaita si ich jg aai thach khba nrraajem a iekhaajem prau. 19 Mam smch chi Emkhooi Iewaa chaar bewi, pach di parhooba thachdamj khnaa vinodampa d khitaawai,jrr magj khchkhaba warag prau m ugar, thach bipm khnaa vino pigj chitm aajem. Magnaagobierno dbpaar jeu nmua or khguurjem khn dij khapeerkhanaa pekau pm ssidm khndipa khapeerkha chitm a iekhaajerramgui ajim anm, mj iseg nm iekhau. Pari ar chi wandamaukhirjug deetarraucha khirju nm khnau chan magba, amau chadcha khaph nm, chij khnta ichwandamaucha pitarr khn ag a iekhamajim aajem.

    Jesuu ich nrraajerr phbr igwia iekhatarr(Lc 10:13-15)

    20 Jesuu oowai irua rcha ag na rau nem ooba aajem nem waumatarr phbr eem khnauta brjwandam igba ni i iekj khaba naajim anaab. Magbaawai khesir iekhamamua makhn phbr eemkhn igwiata magjim anm:

    21, apdurr, Corazinpien! , apdurr, Betsaidapienj agj, wandamau am i agkham ed! Am ee nemooba aajem nem wau nmua wandamau ich juap oopitarr Tiro phbr eeta wa Sidn phbr ee khijwautarr amuan, nawe amau amach khirjug khaigbam isegwi srkhakhamgui ajim anm. Magtarr amuanamau theerju theerwia, r jupnaa, putiu pr brrnaa, khoopa nm khn srkhaajemj srkhakham. Magnmua amau amachmor sie ewag khirjuwia wandamag jeukham, amach khaibag chugpamkhir. 22Paricham iekha chirm iekhauwandamaumgdurr i agkhamedCorazinpientaBetsaidapiendi irua amgaaimasiicha waupijugui ajim anm, Tiropien di Sidonpien khaij, amachdu rtarrta khaba arr gaaimua.23Maagwai Capernaumpien igwiaj, khan abarju? ajim anm. Magnaa ichdupai, ! Amaun amach thnmgui ajim anm, amachta chi wjaun awia. Amaun gthar paaukhabaimaaj amachta chi prnaankhajupii nm. Mam jkhn chan wandamau ich aar beerpiba, khmie durrta warag barkhipijuguiiekhamajim aajem. Sodoma phbr eeta jg par ee rau ooba aajem nem waumatarr wautarr amuan, jgphbr agtha serrakham, wandam iek khatarr gaaimua. 24Parim cha iekha chirm iekhau wandamaumg durr i agkham ed gaai, par gaaita wandamau athuucha mas deejugui ajim anm, Sodomapienkhaij.

    Jesuu, M iekta khabat, mua par khir meeupiju a iekhatarr(Lc 10:21-22)

    25 Ich mag jaar chab ich Jesuu ich Ayag jeumamua, Tata, mua prg u ajim a chirmgui ajim anm,pchta gtharm magwe nem thum mg wjm Pr aawai. M onee chirmgui ajim anm, or amachkhirjug khaug thwia, nem thum khaphm khaphm aajem khnauj amach peerdju iek khaugbaarrta, jrr pua khirjugdammeraa chaainj khithem khnagta u khaugpibaawai. 26Chadcha puata nemwajapha waaujem Tata, pchdu juau am di magju atarr aawai ajim aajem mag jeumamua.

    27 Mag ich Ayag u ajim awia jrr aig narr khnagta, Nem thum mg thnmn m Ayau mrgtadeejimgui ajim anm. Mam bmuaj khaugba sim, khai ag i Iewaa. ba ich m Ayaupaita khaph sim,chadcha m i Chaairau. Mg nm aig bmuaj khaugba sim, khai ag m Aai. ba mch chi Chaairaupaitamch Aai khaph chitm. Bigaaum khnau khaph aju awiaj, mchdu amag jaaubarm khnaupaitachab khaph aju aai nmgui ajim anm. 28Magua,muanpragan, chadchamAai khap amkhsi nmkhai,m iekta khabat a chirmgui ajim anm. Pach pekau pmag khaphnaa khirjugau gaai machaaga nmkhn, mta prau pach thar ee aumn, muata par khirjugmeeupijugui ajim anm. 29 Idumrgtadraa pachig nem jaaupibat; muan khar ithuta jaaumaajem. Prau mua jaau chirm ipierraata amn,u par khirmeeunisiju. 30Muanem jaau chirmchan atcha phithurg aawai prau pdbajjomkhabam.Muan nem thum pachdu pdju ayaam nemta jaaujemgui a jaaumajim aajem.

    12Jess khapeenau jua ijem ed trigo phierrtarr(Mr 2:23-28; Lc 6:1-5)

    1 Ich mag jaar biek b jua i nm edcha maach i di wnrraajerr khn thum i iek jaauthurwia deeu idi narr aawai, ich Jesuu trigo phur wjm eemaar ph wai dichjim. Magbaawai maar ee aur khnau chibich thrrunaa, jua eepai sigthnaa kh wnrrajim. 2Maig chab fariseonaanj di narr aawai mag oowiich Jesuugta, Pd oob, jua i nm ed aawai brj phidkhaju khaba nmta, p khapeenau jg trigophierrnaa kh wnrrm. Pua chan khaugba ab, jgpai phierr nmj nem pm eeu nm di ba sim?ajierram irig.

    3 Magbaawaita jrr Jesuu amag, Mam khani m khapeenau khaigba abar? ajim. Magan prauchan wandam iek ph sim gaai thrwai ooba aajeeb, Daviiu ich di wnrrarr khn dimua amachjso phbaadeewai wandam atheem pan khtarr? 4 Mag pan parhoobam khnau khju khaba, baphadnaanaupaita khju aai naajim. Mam prau khaph nm, jga irua wandamag jeujem deg dubwiwandam atheempan nasd gaai ph serr auwi khj. Mammag khtarr paarj wandamau i chig abajim.

  • MATEO 12:5 18 MATEO 12:285 Wa prau Moiseeu ley ph patarr gaai thrwai ooba aajwa? Jua ijem ed awiaj phadnaan Aai ijeujem deg phidkhaawai pekau khabam a sim. 6Mag Aai i jeujem deg phidkhaju aai sim khai, jgwi mmag Aai i jeujem di khaij ich Joiraucha pitarrauta sabarhed awi mch khapeenag trigo phierr khpijaauju khaba chir? 7 Wajapcharan jg wandam iek ph sim gaai jaau sim prau khaugbata naabahab,wandamau ich iek gaai Nemchaain thonaa mrg jeuwai u seb mam, muan pach khapeenta rchadau aug khaug paraa apim khsi chirm a sim. Prau irua mag sim wajapha khaph naakhiin, jg oriekkhr chukhum khndampa prau khaigba nm a jaaubajugui ajim.

    8 Maimua am jgdaar mag iekhapiwia deeu ichdupai, Mn wandam Iewaa Emkhooirau. Muatathumaam khnag khan nemta wauju aai n wa wauju khaba n a jaauju aai chirmgui ajim, jua ijem edawiaj.

    Woun b jua jser khitarr Jesuu monaaupitarr(Mr 3:1-6; Lc 6:6-11)

    9Mag trigod ee fariseonaan di ijjb sewi petaau, aigmua dakha maach meeun wandam iek jaaujemdi serr ee dubimajim. 10Mag Aai i jaaujem degwoun b jua jser khitmj sejim. Amach chi fariseonaanauJess ipeerdwi nem agcha khaba jaaubarm gaaimua i imeraa pr auju khaajerr aawai, juau ogthom irig,Jua ijem ed awiaj, or mor masim khn monaauju aai s? a jeujierram.

    11Magbaawai ichdu amag magjim:Par mg nm aig par ovejadam dau b khij jbdeg buudimaawai, khauta jua ijem ed awia ju

    awaan maba aaj? Mag sim, prau oowai maach wounaanta nemchaain khaij rcha balee naab? ajim.12Mag sim aawai jua ijem ed awiaj ichiita muan or dau aug khaugju aai nm a chirm ajim amag.

    13Magnaa ich Jesuupai chi woun mag jua jser khitarragta, Dayag jua ab ajim.Magbaa chadcha jua abaa juamonakkhawarmchiwajapha serr di ba ssijim. 14Mam jua ijemedta

    magbarm oobaawai, aigmua braau, chi fariseonaanau Jess thopyaag jga akhiina a khirju nisijimanaab.

    Jess igwia warrgarwe jaautarr15 Mag ich thopiju khirju phbaadm ich Jesuu khaug athaawai ichta warag aigmua petajim. Mag

    i petaawai or pm di i udee wtjim. Jesuu mor masim khn thum ich aig waibe nm monaaupimaajeejim. 16Mam ichdu mag or monaau simj si khapanag ee parhooba ich jaaupiba aajeejim. 17 Parimagtarran, wandam i jaaumie joi Isaas khararrau ich Jess igwia jaautarrj amkhir ajim. Chi wandamiek gaai i igwia mag sim:18 Ach sim m chog a sim wandamau, mchdu jr autarr mchdu khsim.I gaaimuata m onee chirm.I gaai, mua mch Akhaarta phs deeju.Magbaawai irua jaauju, jga or m di wnrraju aai n.19 chan or dij meeurraunaa khesir ijjbj aba, ni kaaij ee or di meeukharrj chukhu aju.20Mag i pibarm chan or dau aph khithem khn warag dau aug waupiegj khaba, ni ich iek gaai ub

    khaba khithem khn okhoopiegj khaba,warag ich meebarm gaaimua or u peerdju ayaa apiegta piju.21Magbaawai durrpierram khnau i igwia, Jguata chadcha u maach peerd auju khabahab ajurau a

    sim wandamau ich iek gaai. (Is. 42:1-4)Fariseonaan iek meperauta Jesuug juap dee sejim aajem(Mr 3:20-30; Lc 11:14-23; 12:10)

    22 Biek b woun b dst bnu sim Jess aig aibejierram. Mag woun ich ag bnu meu meraanaadauj khsu khitajim. Mag ich aig aipierrwai Jesuu i dau monaaupiwia mag meu meraa serrj wajaphaiekhapijim. 23 Mag oowi or dauderraa nm iekhau amach wir aigpai, Keena, mg woun joi Davidkhararr chaain ewagam khn eem maach peerd aumkhir piju aajerr khabam khai? aajeejim, Jessigwia.

    24 Pari ordamau si mag nm rbaawai fariseonaanau jrr am ichaaur, Dstnaan pr Beelzeb dibn dtarr aawaita ag juapaauta jg or mor eem mepeenj dau daau jrkhi nrrm aajeejim.

    25 Pari amau amach eepai mag nmj Jesuu khaph serr aawai jrr ich garmua amag magjim:Prau oowai, gobiernoou ich igar nm khn jrrcha thonaa amach wir aigpai wrbpikhiin, mag

    gobierno warre kht mabaju khai? Wa bmua khij ich chaain dipai meeukhawi amach wir aigpaiwrbkhiin, warag aaidbaju khai? 26 Par iek mag mj dst dita chirm anaawai, dstauta wiraig dstpai jr wrpkhiin, pd ich mag jua theeg serrabajugui ajim. 27 Chadcha mag dstnaan prBeelzebuuta mrg ich jua theeg dee sim khai, magan ar pach igar thnm khnauj agj i juapaautamepeen jr wrp nm. Mag nmta jgwi prau makhnag chan brj magm aba n? Chadcha ichwandamauta amag magamkhir ich juap dee sim pachdu khaph naawai khab? Par iek mag chidstaupaita wir aig ich khaibag waaujem anp, magan jg chi m dnj dau daau mepeen jr wrpnm khnagchata jeu oobat, daau amau chadcha dst juapaauta jg jr wrp nm abarju. Pach chimrgmag iekha nm khnta ag eyaaj khaba iekha naabahab. 28Muan chadcha wandam jua theegautamepeenj jg jr wrp chitmgui ajim. Mag mepeen mua jr wrp chirm gaaimua prau khaph aju aainm, ya ich wandam chi jua thierrtamig par ee seichm. Mammagmj prau khaugba nmgui ajim.

  • MATEO 12:29 19 MATEO 12:4529 Pad khirjubat. Ni bmuaj mg nm aig si b jierrnem wajapham di ich di tha sim aig dubwi i

    nem jgkhabaju. Si khapanaam khnau wa i khai rcharamua i ibr auwi khabam chan, pd i nemjgkhabamgui ajim. Ich agjta simgui ajim mepeerj. M i khai jua theeg r khaba chirakhiin, muaj pdor mor eem mepeen jg dau daau jr wrpbaju. Mam mua chadcha wandam juapaauta mg nem wauchitaawai meperauj m jua jmba aajem. 30Magua, mua mag chirm: Ar chi m igar khaba sim wounanichta dst igar sim; maimua wandam iek khapi awaag m ipierr or bamg jr phba simuan waragtajr wrp simj simgui ajim.

    31 Magua, mua mag chirabma ajim ich Jesuupai: wandamaun chadcha or khaibag thumaa chugpaaju,am parhoob iekhamatarrpa thum. Mam pekau b sim, maan mua wandam Akhaar jua theegau nem wauchitm oo nmta warag mepeer gaai th nmu. Mag pekau chan wandamau brj khir okhoobamguiajim. 32 Mch chi Emkhooi Iewaa igwiata khaigba khij iekha nm pekaun u chugpaaju; mam chaigprau mua mag wandam Akhaar juapaau khaba Beelzeb jua theegauta mepeenj jr wrp chitm anarrchanmig eegarj chugpaaba, ni mg atag wandamau deeu jb iiur ompaabarm gaaij chugpaaba ichmagssijugui ajim, wandam Akhaar igwiata mag iekha naawai.

    Jga or wajaug khaph aaj(Lc 6:43-45)

    33 Mag iekhakhagmamua chab amag magjim Jesuu: Pad m su awia nemjir jirwaij wajap jarbasi ich jg baupibat. Mag nemjir wajap chbajugui ajim. Mam wajaphata phichichagau b khuanaajar baumn, mag nemj wajapha chju. Wajapcharan ich ch sim gaaimuata khaph aajemgui ajim, jgas mag nemj. Ich jgta naabahab ajim parj agj. Pach nem wau nm gaaimuata pachdupai pachjaau naabahab, or wjaun wa or khaigbam khn. 34 Khirjug chuknaan, jg par khaibag ssidmkhnau, jga prau nem wajapham ig iy abarju? Nem dich khirjug ee khirju ahaukhamta dich iiujaauba aajeeb. 35or khirjugwajaphamkhnaunemwajaphamnemta iekha nm, amaunemwajaphamtawauju khirju naawai. Mam khaigbam khnaun, iekhaawaij khaigbata iekha nm, am di si nemkhaigbamta wauju khirju ssid aawai. 36Pari m cha iekha chirm iekhau, wandamau or i agkham edan,mig eegar aawai pach iek khaigbam iekhaajerr thumaa pach idamaucha irig jaaujugui ajim, khan jgwiamag iekhaajeej. 37Wajapcharan mig eegar aawai pach iekhamaajerr iekhaupaita wir aig pach iekkhrchukhu nm a jaaupiju, wa warag pach khaibag khij waupi jaaujugui a jaaumajim chi fariseonaanag.

    Fariseonaanau amachdu nem ooba aajem waupi jaautarr(Mr 8:12; Lc 11:29-32)

    38Biek b fariseonaan eem khnau maestronaan eem khn dimua Jesuug, Maestro, maraun maachdakhirta prg ag na brj maadu ooba aajem nemta waupim khsi nmgui ajierram.

    39Magbaawai ich Jesuu amag magjim:Pran pachdu wandam iseg nm gaaimua warag chi ajaugj chukhu thnaawaita warag pachdu

    nem ooba aajem nempata pach dakhir waupi nm. Mam mua waubamgui ajim. Mag khai warrgarjoi Jons aajerr nemmeeurrkhan buch ee khai thrjup serr gaaimua Nnivepienau wandamau i pitarrkhaug autarrjta, chab mchj wandamau pitarr prag khap apijugui ajim, mch iiu phiidbarmgaaimua. 40 Ich jg Jons nemmeeurrkhan bi ee sdawam khai thrjupnaa edaramj khai thrjup serrj,ich agj mch chi Emkhooi Iewaaj chab sdawam khai thrjupnaa edaramj khai thrjup chirajuguiajim, jb ee. Mam mag oobarmj prau khabajugui ajim amachigcha. 41Magua, wandamau or ich aarph auju wa ph auba khij aju jaau nm ed, Nnivepien phiidtkhawi amach ipaarmua par khaibagtawarag wandamag gkha thnuju, warag par khaibag waumkhir. Khan jgwi? Jonaau wandam iekamach aar jaaubaimaawai amau magmj aba khatarr aawaima. Mam s m Jons khaij rchachirmuata wandam iek jaau chitmj prau brj khamapha nmgui ajim. 42 Mag wandamau amphiriutkha auwia chachbarm jaar chab Sab durrmua rey Salomnoon betarr irauj ich ipaarmua chabpar khaibagta wandamag gkha thnujugui ajim, par khaij warpmuata wandamau Salomonagkhirjug deetarr iekha sim raan betarr aawai. Mag khaim Salomn khai rpai chirmuatamig pachnmaig wandam iek jaau chirmj prau rmapha nmgui ajim,mag amachdu nemooba aajemta amachdakhir waupi narr khnag.

    Bn khar deeu or mor ee seicheewai jga aaj a jaautarr(Lc 11:24-26)

    43 Mag iekhakhagmamua, s mg m iek rbarmj khaba abarm gaaimua warram khaij waragwandam di iekkhr pm nisim khap amkhir, prag mg ejemplo jaaukhimgui ajim. Magnaa ichdupai,Bn khaigbam or mor eemua jrpaiwain warp or chukag ee phru nrraajem. Mam pd ich seimajubaauba abaawai khirju si awia, 44 Deeu mch chiraajerr deg chiraimaag majugui awia, deeu ich ag wounjrmaajemgui ajim. Mag mawia ooimaawai, chadcha di chaarta wajap thapwi bamg nem jkhanaa aussidmj dij parii ooimaajem. 45 Mag oobaimaawai, deeu mawia, ich daumaai ich khapeen ich khaijkhaigbacharam khn siete jr ph auwia, deeu mag wounmor ee naaicheejemgui ajim. Magbarm aigmuachiwounjwarr ich serr