opportunities of fdi in timor-leste : guteriano neves

10
INVESTIMENTU EXTERNA: DEZAFIU NO OPORTUNIDADE BA TIMOR-LESTE Guteriano Neves Asesor ba Peskiza no Analiza ba area Politika Ekonomia no Integrasaun Rejional Dili, 7 de Marsu, 2012

Upload: aitarak-laran

Post on 18-Jul-2015

676 views

Category:

Investor Relations


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

INVESTIMENTU EXTERNA: DEZAFIU NO OPORTUNIDADE BA TIMOR-LESTE

Guteriano Neves Asesor ba Peskiza no Analiza ba area Politika Ekonomia no Integrasaun Rejional

Dili, 7 de Marsu, 2012

Page 2: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

SAIDA MAK INVESTIMENTU EXTERNA?   Investimentu iha forma oioin

halo hosi investor ne’ebe orijin hosi pais seluk mai Timor-Leste

 Timor-Telecom, Bank Mandiri, ANZ, Telekomsel, no seluk tan

Page 3: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

KONTEXTU GLOBAL

 Aumenta hosi tempu ba tempu depos de Segunda Guerra Mundial

 Movimentu Investimentu iha Pais Dezenvolvidu sira sei as liu

 Movimentu Kapital hosi pais ida ba Pais seluk  Fasilita hosi revolusaun Informasaun no Teknolojia  Aspetu importante ida hosi Globalizasaun no

Integrasaun Ekonomia

Page 4: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

INTENSAUN HOSI INVESTIMENTU EXTERNA

  Investimentu atu buka Merkadu   Investimentu atu buka

Traballador   Investimentu atu buka Rekursu

Naturais

Page 5: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

KONDISAUN EKONOMIA ATUAL

 Ekonomia la’o tanba gastus seitor publiku

 Populasaun Barak mak sei moris iha area agrikultura subsistensia

 Seitor Publiku Empregu maiz ou menus 40,000 pessoas

 Seitor privadu emprega mais ou menus 46,000 pessoas iha tinan 2010.

 Seitor privadu sei ki’ik  Dependensia as ba Importasaun

sasan no servisu (Service)

Page 6: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

DEZAFIU BA TIMOR-LESTE: HARE HOSI PONTU DE VISTA INVESTOR

•  Lei no sistema Tribunal •  Birokrasia iha instituisaun publiku •  Infraestrutura baziku •  Kustu de Traballador no Etika Traballador •  Input de Produsan/Bahan Mentah/Raw Materials •  Politika Tributaria •  Klase Media ne’ebe ki’ik •  Politika Fiskal no taxa inflasaun •  Pozisaun Jeografika

Page 7: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

OPORTUNIDADE BA TIMOR-LESTE

•  Pozisaun Jeografika – Odamatan ba Azia no Pasifik •  Konfiansa ba sistema politika no demokrasia aumenta •  Konfiansa ba merkadu domestika aumenta •  Klase Media sei aumenta iha tinan oin mai •  Kompozisaun Demografika (-/+ 50% iha idade

produtivu) •  Dinamika iha Azia laran no “Asian Century” no “Spill

Over Effect.” •  “Spill Over” hosi Indonezia no Pais Azia sira seluk •  Investimentu hosi Australia no Nova Zelandia

Page 8: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

AREA NE’EBE PRESIZA KONSIDERA   Investimentu ki’ik no mediu  Agrikultura sai baze  Labor-Intensive Industry  Agrikultura sai hanesan baze  Substitui sasan no servisu

importasaun (ai-han, servisu sira ne’ebe Timor importa)

 Transporte  Turizmu: Presiza defini ita nia

modelu Turizmu

Page 9: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

DALAN BA OIN

 Defini “Comparative Advantage” Timor-Leste nian  Defini Politika klaru kona ba papel investor

externa  Kria no Defini polu ekonomia seluk  Investimentu ba Labarik sira  Hadi’a sistema judisiariu atu aumenta konfiansa

ba sistema judisiariu  Hadi’a sistema kordenasaun entre instituisaun

Publiku  Hadi’a Birokrasia atu aumenta efikasia no

konfiansa Publiku  Kontrola inflasaun  Haforsa Diplomasia

Page 10: Opportunities of FDI in Timor-Leste : Guteriano Neves

O B R I G A D O B A R A K