ortopedia riginal article vol. 7, nr 1, 2005, 23-27 ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa...

5
Ja cek Kar ski,To masz Kar ski, Grze gorz Kan dzier ski, Mar taTarczyń ska, Jarosław Kałakucki, Michał Latalski Katedra i Klinika Or topedii Dziecięcej i Rehabilitacji Akademii Medycz nej im. prof. F. Skubiszewskiego, Lublin „Zespół przykurczów” u noworod ków i niemowląt wg prof. Hansa Mau w wyjaśnieniu „geografii” i niektórych klinicznych cech skolioz tzw. idiopatycznych „Contracture syndrome” in newborns and infants according to Prof. Hans Mau as an explanation of the „geography” and certain clinical features of idiopathic scoliosis Słowa klu czowe: „zespół przykurczów”, etiologia, skoliozy tzw. idiopatycz ne, profilaktyka Key words: „contracture syndrome”, etiology, idiopathic scoliosis, prophylaxis Sum mary Background. Many malformations and dysfunctions of the skeletal system are connected with the „con- tracture syndrome” described by Prof. Hans Mau. The clinical features include plagiocephaly, torticollis, infantile scoliosis, pelvic deformity, foot deformity, adductor contracture mostly of the left hip, abductor con- tracture mostly of the right hip. material and me thods. The authors analyzed 300 histories of children aged from 3 weeks to 12 months treated in the years 1999-2001, and 100 histories of children with idiopathic scoliosis. Conclu sions. Newborns and babies with clinical features of „contracture syndrome” require further spinal examination at age 3-4 in order to detect the risk of incipient scoliosis and to introduce appropriate preventive measures. StreSzCze nie Wstęp. Wie leod le głychde for ma cjiwob rę biena rzą duru chuzwią za nychjestz„ze spo łemprzy kurczów”no- worodków i niemowląt opisanych szczegółowo przez prof. Hansa Mau. Klinicz ny obraz obejmuje: plagiocefa- lię, kręcz szyi, skoliozę niemowlęcą, defor macje miednicy, defor macje stóp, przykurcz adduktorów (przeważ nie biodra lewego), przykurcz abduktorów (przeważ nie biodra prawego). ma te riałi me to dy. Wpra cyprze ana li zo wa no300hi sto riicho róbdzie ciwwie ku3-12mie się cy(1999-2001) skie ro wa nychprzezpe dia trówior to pe dówzpro ble ma mina rzą duru chuoraz100hi sto riicho róbdzie cizesko- liozami tzw. idio patycz nymi. Wnio ski. No wo rod kiinie mow lę tazce cha mikli nicz ny mi„ze spo łuprzy kurczów”wy ma ga jąob ser wa cjikrę- go słu pa od 3-4 ro ku ży cia dziec ka, ce lem wcze sne go wy kry cia za gro żeń sko lio za mi tzw. idio pa tycz ny mi i wdro - żenia stosow nych działań profilaktycz nych. ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE O O r r t t o o p p e e d d i i a a Traumatologia Rehabilitacja Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 23 This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

Upload: others

Post on 23-May-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ortopedia RIGINAL ARTICLE Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 Ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa n ych szcze g ó ło w o przez prof. Han sa Mau. Kli n icz n y ob raz obej m u je:

Ja�cek�Kar�ski,�To�masz�Kar�ski,�Grze�gorz�Kan�dzier�ski,�Mar�ta�Tar�czyń�ska,�Ja�ro�sław�Ka�ła�kuc�ki,�Mi�chał�La�tal�ski

Ka�te�dra�i Kli�ni�ka�Or�to�pe�dii�Dzie�cię�cej�i Re�ha�bi�li�ta�cji�Aka�de�mii�Me�dycz�nej�

im.�prof.�F.�Sku�bi�szew�skie�go, Lu�bli�n

„Ze�spół�przy�kur�czów”�u no�wo�rod�ków�i nie�mow�ląt�wg�prof.�Han�sa�Mau�w wy�ja�śnie�niu„geo�gra�fii”�i nie�któ�rych�kli�nicz�nych�cech�sko�lioz

tzw.�idio�pa�tycz�nych„Contracture�syndrome”�in�newborns�and�infants�

according�to�Prof.�Hans�Mau�as�an�explanation�of�the

„geography”�and�certain�clinical�features�of�idiopathic

scoliosis

Sło�wa�klu�czo�we: „ze�spół�przy�kur�czów”,�etio�lo�gia,�sko�lio�zy�tzw.�idio�pa�tycz�ne,�pro�fi�lak�ty�ka

Key�words: „contracture�syndrome”,�etiology,�idiopathic�scoliosis,�prophylaxis

Sum�ma�ry

Background. Many�malformations�and�dysfunctions�of� the� skeletal� system�are�connected�with� the�„con-

tracture� syndrome”� described� by� Prof.� Hans�Mau.� The� clinical� features� include� plagiocephaly,� torticollis,

infantile�scoliosis,�pelvic�deformity,�foot�deformity,�adductor�contracture�mostly�of�the�left�hip,�abductor�con-

tracture�mostly�of�the�right�hip.

ma�te�rial�and�me�thods.�The�authors�analyzed 300�histories�of�children�aged� from 3�weeks� to 12�months

treated�in�the�years 1999-2001,�and 100�histories�of�children�with�idiopathic�scoliosis.

Conc�lu�sions. Newborns�and�babies�with�clinical�features�of�„contracture�syndrome”�require�further�spinal

examination�at�age 3-4�in�order�to�detect�the�risk�of�incipient�scoliosis�and�to�introduce�appropriate�preventive

measures.

StreSz�Cze�nie

Wstęp.�Wie�le�od�le�głych�de�for�ma�cji�w ob�rę�bie�na�rzą�du�ru�chu�zwią�za�nych�jest�z „ze�spo�łem�przy�kur�czów”�no�-

wo�rod�ków�i nie�mow�ląt�opi�sa�nych�szcze�gó�ło�wo�przez�prof.�Han�sa�Mau.�Kli�nicz�ny�ob�raz�obej�mu�je:�pla�gio�ce�fa�-

lię,�kręcz�szyi,�sko�lio�zę�nie�mow�lę�cą,�de�for�ma�cje�mied�ni�cy,�de�for�ma�cje�stóp,�przy�kurcz�ad�duk�to�rów�(prze�waż�nie

bio�dra�le�we�go),�przy�kurcz�ab�duk�to�rów�(prze�waż�nie�bio�dra�pra�we�go).�

ma�te�riał�i me�to�dy.W pra�cy�prze�ana�li�zo�wa�no 300�hi�sto�rii�cho�rób�dzie�ci�w wie�ku 3-12�mie�się�cy�(1999-2001)

skie�ro�wa�nych�przez�pe�dia�trów�i or�to�pe�dów�z pro�ble�ma�mi�na�rzą�du�ru�chu�oraz 100�hi�sto�rii�cho�rób�dzie�ci�ze�sko�-

lio�za�mi�tzw.�idio�pa�tycz�ny�mi.�

Wnio�ski.�No�wo�rod�ki�i nie�mow�lę�ta�z ce�cha�mi�kli�nicz�ny�mi�„ze�spo�łu�przy�kur�czów”�wy�ma�ga�ją�ob�ser�wa�cji�krę�-

go�słu�pa�od 3-4�ro�ku�ży�cia�dziec�ka,�ce�lem�wcze�sne�go�wy�kry�cia�za�gro�żeń�sko�lio�za�mi�tzw.�idio�pa�tycz�ny�mi�i wdro�-

że�nia�sto�sow�nych�dzia�łań�pro�fi�lak�tycz�nych.

ARTYKUŁ�ORYGINALNY�/�ORIGINAL�ARTICLEOOrr tt ooppeedd iiaa Traumatologia Rehabilitacja

Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27

23

This

cop

y is

for p

erso

nal u

se o

nly

- dis

tribu

tion

proh

ibite

d.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

Page 2: Ortopedia RIGINAL ARTICLE Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 Ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa n ych szcze g ó ło w o przez prof. Han sa Mau. Kli n icz n y ob raz obej m u je:

WsTęp�

Przy�czy�ną�róż�no�rod�nych�wad�i dys�funk�cji�na�rzą�-du�ru�chu�mo�gą�być�„wstęp�ne�nie�pra�wi�dło�wo�ści”�po�-wsta�ją�ce� w ostat�nich� mie�sią�cach� ży�cia� pło�do�we�go.Nie�pra�wi�dło�wo�ści�te�na�zy�wa�my�„ze�spo�łem�przy�kur�-czów”�(syn�dro�me�of�con�trac�tu�res,�„Sie�be�ner�Kon�trak�-tu�ren Syn�drom”).�Opi�sa�li�je�mię�dzy�in�ny�mi:�Mau�[1,2],�Hen�sin�ger�[3],�Ho�worth�[4],�Gre�en� i Grif�fin�[5],Viz�ke�le�ty� [6],� Kom�pr�da� [7]� oraz� w Pol�sce:� Kar�ski[8,9,10,11,12],� Tar�czyń�ska,� Kar�ski� i Kar�ska� [13].Przy�czy�ny� „ze�spo�łu� przy�kur�czów”� zwią�za�ne� mo�gąbyć�z czyn�ni�ka�mi�po�cho�dzą�cy�mi�od pło�du�(du�ża�wa�-ga,�zwięk�szo�na�dłu�gość�pło�du),�a tak�że�od mat�ki�(ma�-ły�brzuch�w cią�ży,�nie�do�bór�wód�pło�do�wych,�brzuchtzw.�an�dro�idal�ny�lub�pla�ty�po�idal�ny�– od�wrot�ność�po�-praw�ne�go�– gi�ne�ko�idal�ne�go�i an�dro�po�idal�ne�go�[13]).�

in�for�ma�cja�o „ze�spo�le�przy�kur�czów”

Naj�czę�ściej� ob�ser�wu�je�my� „ze�spół� przy�kur�czów”stro�ny� le�wej.�Lo�ka�li�za�cja� (le�wo�stron�ność)� zwią�za�najest�z pierw�szą�po�zy�cją�(po�sta�wą)�pło�du�w cza�sie�cią�-ży.�Ta�po�sta�wa�do�ty�czy�do 80%-85%�(90%)�wszyst�-kich�ciąż�(Olesz�czuk)�[14].�Cia�ło�pło�du�– to�jest�gło�-wa,�tu�łów,�mied�ni�ca�są�przy�par�te�do le�wej�stro�ny�krę�-go�słu�pa�mat�ki� i to� sta�je� się� przy�czy�ną� róż�nych,� aleza�wsze�ty�po�wych,�tzw.�uło�że�nio�wych�de�for�ma�cji�na�-rzą�du�ru�chu,�przez�prof.�De�gę�na�zy�wa�nych�„ul�tra�po�-zy�cja�mi”�[15].�Wo�bec� prze�waż�nie� le�wo�stron�nej� po�zy�cji� pło�du,

ob�raz�kli�nicz�ny�„ze�spo�łu�przy�kur�czów”�u no�wo�rod�-ków,�nie�mow�ląt� i póź�niej�dzie�ci�star�szych�wska�zu�jeza�wsze�ty�po�wą�to�po�gra�fię�zmian�(Kar�ski,�Mau).�Pro�-fe�sor�Mau�opi�sał�je�ja�ko�ze�spół 7�przy�kur�czów�(„Sie�-be�ner�Kon�trak�tu�ren”�Syn�drom)�[1,2].�W rze�czy�wi�sto�-ści�mo�że�ich�być�wię�cej�[10, 11].Są�to:

1. de�for�ma�cja� czasz�ki� pod po�sta�cią� sko�śno�gło�wia(pla�gio�ce�pha�lia)�– spłasz�cze�nie�le�wej�oko�li�cy�czo�-ło�wej�i skro�nio�wej,�atro�fia�le�we�go�po�licz�ka,�asy�-me�tria� osa�dze�nia� oczu,� zmia�na� kształ�tu� no�sai mał�żo�win�usznych,

2. kręcz�szyi�– w więk�szej�czę�ści�przy�pad�ków�le�wo�-stron�ny.�Mo�że�on�roz�wi�jać�się�wtór�nie�przy bra�kuko�ry�go�wa�nia�usta�wie�nia�gło�wy�w związ�ku�z pla�-gio�ce�pha�lią,� a tak�że� mo�że� mu� to�wa�rzy�szyć� jużpier�wot�ne� skró�ce�nie� le�we�go�mię�śnia�most�ko�wo�-oboj�czy�ko�wo�-sut�ko�we�go,

3. tzw.� sko�lio�za� nie�mow�lę�ca� (sco�lio�sis� in�fan�ti�lis)� –prze�waż�nie� dłu�go�łu�ko�wa� lę�dź�wio�wo�-pier�sio�wapra�wo�stron�na.�Sko�lio�zę�tę�daw�niej�za�li�cza�no�myl�-nie�do gru�py�sko�lioz� tzw.� idio�pa�tycz�nych.�Wie�luau�to�rów� za�uwa�ża�ło,� że� ta� sko�lio�za� prze�waż�nieustę�pu�je� sa�mo�ist�nie� [20,22,23].�Nie�któ�rzy� po�da�-

wa�li,�że�ustę�pu�je�u 80%�dzie�ci�[4],�a na�wet�w�100%[1,2].�

4. przy�kurcz�(skró�ce�nie)�mię�śni�przy�wo�dzi�cie�li�prze�-waż�nie�bio�dra�le�we�go.�Nie�le�czo�ny�przy�kurcz�mo�-że�być�przy�czy�ną�roz�wo�ju�dys�pla�zji�bio�dra,�któ�rajuż�pier�wot�nie�mo�że�wy�stą�pić�u oko�ło 10%�no�wo�-rod�ków.�Po�zo�sta�łe 90%�to�tzw.�dys�pla�zja�„roz�wo�-jo�wa”�(„roz�wi�ja�ją�ca�się”�– pro�po�nu�je�my�ta�ką�na�-zwę).�W ję�zy�ku�an�giel�skim�okre�śla�na�jest�ja�ko�de�-ve�lop�men�tal� hip� dys�pla�sia� (de�ve�lop�men�tal� dys�-pla�sia�of�the�hip�– DDH),�

5. przy�kurcz� od�wo�dzi�cie�li� bio�dra� pra�we�go� [2,9,12,16],� któ�ry� u prof.� Mau� okre�śla�ny� jest� mia�nemHal�tungs�schwäche.�Przy�kurcz�ten�jest�przy�czy�nąsko�śne�go�usta�wie�nia�bio�der,�wi�docz�ne�go�na zdję�-ciach�ra�dio�lo�gicz�nych�bio�der�nie�mow�ląt�i ma�łychdzie�ci.�W póź�niej�szych�la�tach�pro�wa�dzi�on�do za�-bu�rzeń� bio�me�cha�ni�ki� i na�wy�ku� sta�łe�go� sta�niana spo�cznij�na pra�wej�koń�czy�nie�dol�nej�(moc�niej�-szej�przez�przy�kurcz!),�co�w re�zul�ta�cie�pro�wa�dzido roz�wo�ju� sko�lioz� tzw.� idio�pa�tycz�nych� (Kar�-ski 1995-2004)�w I�-ej�lub II�-ej�gru�pie�etio�pa�to�ge�-ne�tycz�nej�[17]).

6. de�for�ma�cje�usta�wie�nia�mied�ni�cy�– ja�ko�de�for�ma�-cja�sa�mo�dziel�na�lub�zwią�za�na�z przy�kur�czem�od�-wie�dze�nio�wym� pra�we�go� bio�dra.� Przy�kurcz� ab�-duk�cyj�ny�bio�dra�mo�że�tak�wpły�wać�na usta�wie�niemied�ni�cy,�iż�ujaw�nia�się�jej�sko�śne�usta�wie�nie,�cowi�dzi�my� na zdję�ciach� rent�ge�now�skich� wy�ko�ny�-wa�nych�ce�lem�oce�ny�bio�der�(Ryc. 1a, 1b).

7. de�for�ma�cje�uło�że�nio�we�stóp�– sto�py�koń�sko�-szpo�-ta�we,�koń�sko�-ko�śla�we,�pię�to�wo�-ko�śla�we�lub�pię�-to�wo�-ko�śla�we�od�wie�dze�nio�we.

MaTeriał�i�MeTody

Prze�ana�li�zo�wa�no� hi�sto�rie� cho�rób 300� no�wo�rod�-ków� i nie�mow�ląt� z lat 1999-2001� (ma�te�riał�opra�co�-wa�ła� prof.� Fre�lek�-Kar�ska)� [13].�Wiek� dzie�ci� wa�hałsię�od 3�ty�go�dni�do 12�mie�się�cy.�By�ły�to�dzie�ci�zgła�-sza�ne�do pe�dia�try�i or�to�pe�dy�z róż�no�rod�ny�mi�pro�ble�-ma�mi� asy�me�trii� i wad� na�rzą�du� ru�chu.� U 97� dzie�cistwier�dzo�no�róż�ne�go�ro�dza�ju�„ze�spo�ły�przy�kur�czów”.W ma�te�ria�le�by�ły 74�dziew�czyn�ki�i 23�chłop�ców.�Do�dat�ko�wo�do�ko�na�no�ana�li�zy�lo�so�wo�wy�bra�nych

100� hi�sto�rii� cho�rób� dzie�ci� ze� sko�lio�zą� tzw.� idio�pa�-tycz�ną�w wie�ku 5-8�lat.�

WyNiKi

ana�li�za�ma�te�ria�łu�nie�mow�ląt

„Ze�spół� przy�kur�czów”� stro�ny� le�wej� stwier�dzo�nou 55� dzie�ci,� a stro�ny� pra�wej� u 42� dzie�ci.� Roz�działstron�– pra�wa:�le�wa�był�in�ny�niż�w ma�te�ria�le�po�pu�la�-

Karski�J.�i�wsp.,�Profilaktyka�skolioz�tzw.�idiopatycznych

24

This

cop

y is

for p

erso

nal u

se o

nly

- dis

tribu

tion

proh

ibite

d.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

Page 3: Ortopedia RIGINAL ARTICLE Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 Ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa n ych szcze g ó ło w o przez prof. Han sa Mau. Kli n icz n y ob raz obej m u je:

cji�no�wo�rod�ków�i nie�mow�ląt�(85-90%: 15-10%),�po�-nie�waż�by�ły�to�dzie�ci�z ewi�dent�ną�pa�to�lo�gią,�zgła�sza�-ne�ce�lem�uzy�ska�nia�po�ra�dy�le�kar�skiej.Ana�li�za�hi�sto�rii�cho�rób�wy�ka�za�ła,�że�by�ły�to�w�więk�-

szości�dzie�ci�z cią�ży�pierw�szej�(80%),�mat�ki�tych�dzie�-ci�mia�ły�nie�wiel�kie�brzu�chy,�by�ły�one�kształ�tu�spi�cza�-ste�go� lub� kro�plo�we�go� (in�for�ma�cja� uzy�skana� od ma�-tek).�Czę�sto�u tych�ko�biet�wy�stę�po�wa�ło�ma�ło�wo�dzie.Oce�nia�ne�dzie�ci�w więk�szo�ści�ro�dzi�ły�się�z du�żą�wa�-gą� uro�dze�nio�wą� i mia�ły� zwięk�szo�ną� dłu�gość� (zgod�-ność�z ob�ser�wa�cja�mi�Tra�czyń�skiej�[13]).�

ana�li�za�ma�te�ria�łu�dzie�ci�ze�sko�lio�za�mi

U 20� z nich� stwier�dzo�no� rze�czy�wi�sty� przy�kurczod�wie�dze�nio�wy�bio�dra�pra�we�go�w za�kre�sie 5-10�stop�-ni�lub�przy�wie�dze�nie 0�stop�ni,�pod�czas�gdy�ruch�przy�-wie�dze�nia�po stro�nie�le�wej�wy�no�sił 35-40-45-50�stop�-ni.�U dzie�ci�tych�stwier�dza�li�śmy�wstęp�ne�fa�zy�sko�lio�-zy� tzw.� idio�pa�tycz�nej I gru�py� etio�pa�to�ge�ne�tycz�nej[18].�Kli�nicz�nie�ob�ja�wia�ło�się�to�utra�tą�flek�sji�krę�go�-słu�pa,�za�ni�ka�niem�wy�rost�ków�kol�czy�stych�Th6- Th12,pła�ski�mi� ple�ca�mi,� a na�wet� lor�do�ty�za�cją� krę�go�słu�papier�sio�we�go.� Na zdję�ciach� rent�ge�now�skich� u tychdzie�ci� skrzy�wie�nia�wy�no�si�ły�od�kil�ku�do 10� stop�ni.Dzie�ci� te�włą�cza�no� do gru�py� dzie�ci� po�trze�bu�ją�cychdzia�łań�pro�fi�lak�tycz�nych.W dru�giej�gru�pie�– 80�dzie�ci�z pier�wot�nym�„ze�-

spo�łem�przy�kur�czów”�– stwier�dza�li�śmy�je�dy�nie�zmniej�-sze�nie� przy�wie�dze�nia� bio�dra� pra�we�go� w sto�sun�kudo bio�dra� le�we�go.�Przy�wie�dze�nie�po stro�nie�pra�weju tych�dzie�ci�wy�no�si�ło 10-15-25�stop�ni,�a po stro�niele�wej 35-40-45-50�stop�ni.�Ob�ser�wo�wa�li�śmy� je�dy�nieśla�do�wą�asy�me�trię� ta�lii,�czyn�no�ścio�we�skró�ce�nie� le�-wej�koń�czy�ny�dol�nej�z za�cho�wa�ną�nor�mal�ną�flek�syj�-no�ścią�krę�go�słu�pa�(35�dzie�ci).�U po�zo�sta�łych 45�dzie�-

ci�w te�stach�zgię�cio�wo�-ro�ta�cyj�nych�ujaw�nia�ła�się�„czyn�-no�ścio�wa”�sko�lio�za�lę�dź�wio�wa�le�wo�stron�na.�U po�ło�-wy�z nich�do�dat�nie�też�by�ły�te�sty�wy�pro�stu�ze�zgię�cia(pa�to�lo�gicz�ny� test� współ�ru�chu� bocz�ne�go).� U dzie�citych�ist�nia�ły�za�gro�że�nia�ty�po�we�dla II gru�py�etio�pa�-to�gen�tycz�nej�sko�lioz�tzw.�idio�pa�tycz�nych�[17]).

dysKUsJa

Omó�wie�nie�„geo�gra�fii”�i nie�któ�rych�kli�nicz�nych

cech�sko�lioz�tzw.�idio�pa�tycz�nych�w kon�tek�ście�

kli�nicz�nych�ob�ja�wów�„ze�spo�łu�przy�kur�czów”.

Oto�pró�ba�od�po�wie�dzi�na nie�któ�re,�nie�wy�ja�śnio�nedo�tych�czas� py�ta�nia� w od�nie�sie�niu� do sko�lioz� tzw.idio�pa�tycz�nych.A.� Częst�sze� wy�stę�po�wa�nie� sko�lioz� u dziew�czy�-

nek.�Wy�ja�śnie�nie:�„ze�spół�przy�kur�czów”�u dziew�czy�-nek�wy�stę�pu�je�pięć�ra�zy�czę�ściej�niż�u chłop�ców�[1,2].�Wo�bec� pier�wot�nej� przy�czy�ny� sko�lioz� zwią�za�nejz „ze�spo�łem�przy�kur�czów”�oczy�wi�stym�sta�je�się�prze�-wa�ga�sko�lioz�u dziew�cząt.B.�„Geo�gra�fia”�de�for�ma�cji�krę�go�słu�pa�– skrzy�wie�-

nie�lę�dź�wio�we�le�wo�stron�ne,�pier�sio�we�pra�wo�stron�ne,garb� pra�wo�stron�ny.� Wy�ja�śnie�nie:� „ze�spół� przy�kur�-czów”�stro�ny�le�wej�po�cho�dzą�cy�z pierw�szej�po�zy�cji(po�sta�wy)� cią�żo�wej� wy�stę�pu�je� w 80%-85%-90%wszyst�kich�ciąż�[1, 2, 14].�Asy�me�trie�zwią�za�ne�z le�-wo�stron�nych�„ze�spo�łem�przy�kur�czów”�da�ją�więc�cha�-rak�te�ry�stycz�ną�i po�wta�rza�ją�ca�się�„geo�gra�fię”�wszyst�-kich przy�kur�czów,� rów�nież� tych,� któ�re� pro�wa�dządo sko�lioz.�Ty�py�sko�lioz�„S”�– dwu�łu�ko�wa� i „C”�–jed�no�łu�ko�wa,�są�za�leż�ne�od za�kre�su�przy�kur�czu�pra�-we�go�bio�dra,�a do�kład�nie�róż�ni�cy�ru�chu�ad�duk�cji�pra�-we�go�i le�we�go�bio�dra�[19].

Karski�J.�i�wsp.,�Profilaktyka�skolioz�tzw.�idiopatycznych

25

Ryc.� 1a,b.� Skośne� ustawienie�miednicy�wskutek� przykurczu� abdukcyjny� prawego� biodra� na� kolejnych� zdjęciachrentgenowskich�u�tego�samego�dziecka�(nr�hist.�chor.�900624)Fig.�1a,b.�Obliquity�of�the�pelvis�caused�by�abduction�contracture�of�the�right�hip�in�successive�X-ray�images�of�the

same�child�(patient�history�no.�900624)

a b

This

cop

y is

for p

erso

nal u

se o

nly

- dis

tribu

tion

proh

ibite

d.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

Page 4: Ortopedia RIGINAL ARTICLE Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 Ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa n ych szcze g ó ło w o przez prof. Han sa Mau. Kli n icz n y ob raz obej m u je:

C.�Na�ra�sta�nie�sko�lioz�w okre�sie�ak�ce�le�ra�cji�wzro�-stu�dziec�ka.�Wy�ja�śnie�nie:�szcze�gól�nie�w dru�giej�fa�zieak�ce�le�ra�cji� wzro�stu� na�stę�pu�je� prze�waż�nie� wzrostkoń�czyn,�mniej�tu�ło�wia�[20].�Przy�kur�cze�(ab�duk�cyj�-ny,�a tak�że�w ro�ta�cji�ze�wnętrz�nej�i w zgię�ciu�– Kar�ski,Che�ne�au,�Ma�tus�sek)�[12]�gwał�tow�nie�za�bu�rza�ją�bio�-me�cha�ni�kę�ro�sną�ce�go�dziec�ka,�pro�wa�dząc�do po�więk�-sza�nia�sko�lio�zy�szcze�gól�nie�w I gru�pie�etio�pa�to�ge�ne�-tycz�nej�(roz�wój�zwią�za�ny�z cho�dze�niem)�[18,19].W omó�wie�niu� chce�my� tak�że� po�dać� in�for�ma�cje

o in�nych�czyn�ni�kach�po�głę�bia�ją�cych�sko�lio�zo�twór�czedzia�ła�nie�przy�kur�czów.�Ob�ser�wa�cje�kli�nicz�ne�wska�-zu�ją,�iż�pro�gre�sja�sko�lioz I gru�py�etio�pa�to�ge�ne�tycz�nejszcze�gól�nie�wy�stę�pu�je�u dzie�ci,�u któ�rych�ob�ser�wu�je

się�wiot�kość�ogól�no�sta�wo�wą,�krzy�wi�cę,�ano�ma�lie�roz�-wo�jo�we�mied�ni�cy,�ko�ści�krzy�żo�wej� i krę�go�słu�pa� lę�-dź�wio�we�go,� ano�ma�lie� bu�do�wy� klat�ki� pier�sio�wej(klat�ka� lej�ko�wa�ta).�Wcze�sne� ob�ja�wy� za�po�wia�da�ją�cesko�lio�zy� to�mię�dzy� in�ny�mi� usztyw�nia�nie� się� krę�go�-słu�pa�(Ryc. 2a, 2b, 2c)�z za�ni�ka�niem�wy�rost�ków�kol�-czy�stych�i po�wsta�wa�niem�„pła�skich�ple�ców”�oraz�na�-wyk�sta�nia�„na spo�cznij”�na pra�wej�koń�czy�nie�dol�nej.

WNio�sKi

1. No�wo�rod�ki� i nie�mow�lę�ta� wy�ma�ga�ją� wni�kli�wejoce�ny�na�rzą�du�ru�chu,�w tym�wy�kry�cia�ewen�tu�al�-ne�go�„ze�spo�łu�przy�kur�czów”.�

Karski�J.�i�wsp.,�Profilaktyka�skolioz�tzw.�idiopatycznych

26

Ryc. 2a,b,c.�Trzy�let�nia�dziew�czyn�ka�w sia�dzie�„po pol�-sku”.�Trzy�po�zy�cje�krę�go�słu�pa.�Krę�go�słup�bez�za�gro�że�-nia�sko�lio�zą�(a),�z nie�wiel�kim�za�gro�że�niem�(b),�za�gro�-żo�ny�roz�wo�jem�sko�lioz�tzw.�idio�pa�tycz�nych�(c)Fig.�2a,b,c.�Three-year-old�girl�in�„Polish”�sitting�posi-

tion.�Three�spine�positions.�Spine�without�risk�of�scolio-

sis�(a),�possible�risk�of�deformity�(b),�risk�of�idiopathic

scoliosis�(c)

a

c

b

This

cop

y is

for p

erso

nal u

se o

nly

- dis

tribu

tion

proh

ibite

d.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

Page 5: Ortopedia RIGINAL ARTICLE Vol. 7, Nr 1, 2005, 23-27 Ja c ... · wo rod ków i nie m ow ląt opi sa n ych szcze g ó ło w o przez prof. Han sa Mau. Kli n icz n y ob raz obej m u je:

2. U no�wo�rod�ków� i nie�mow�ląt� na�le�ży� pod�jąć� nie�-zwłocz�nie� sto�sow�ne� le�cze�nie,� kon�cen�tru�jąc� te�ra�-pię�w za�leż�no�ści�od do�mi�no�wa�nia�jed�ne�go�z ob�ja�-wów�„ze�spo�łu�przy�kur�czów”� (gło�wa,� szy�ja,�krę�-go�słup,�sto�py).�

3. Na�le�ży� oce�niać� za�kres� przy�wie�dze�nia� bio�deru dzie�ci�po�nad�rocz�nych,�wy�kryć�ewen�tu�al�ną�róż�-ni�cę�ad�duk�cji�bio�der�i roz�po�cząć�bacz�ną�ob�ser�wa�-cję�krę�go�słu�pa.

4. Każ�da�asy�me�tria�usta�wie�nia�mied�ni�cy�na rent�ge�-no�gra�mach�nie�mow�lę�cia�(wy�ko�na�nych�dla�oce�nybio�der)� na�ka�zu�je� bacz�ną� ob�ser�wa�cję� krę�go�słu�paod 3-4�ro�ku�ży�cia�dziec�ka.

5. Zdję�cia� rent�ge�now�skie� w skri�nin�gu� sko�lioz� po�-win�ny� być�wy�ko�na�ne�w po�zy�cji� sto�ją�cej� i ob�jąćkrę�go�słup�wraz�z mied�ni�cą.�Pod�czas�wy�ko�ny�wa�-nia�dziec�ko�po�win�no�stać�na złą�czo�nych�sto�pachi pro�stych�ko�la�nach.�

6. Dla�oce�ny�za�gro�żeń�roz�wo�ju�sko�lioz�na�le�ży�wy�-ko�rzy�stać� no�we� te�sty� kli�nicz�ne,�wdro�żyć� dzia�ła�-nia�pro�fi�lak�tycz�ne�już�u dzie�ci 3-4-let�nich.�W�dzia�-ła�niach�tych�należy�przede�wszyst�kim�chro�nić�krę�-go�słup� przed usztyw�nie�niem� (za�po�wiedź� de�for�-ma�cji�w I gru�pie�etio�pa�to�ge�ne�tycz�nej).�

pi�śMieN�Nic�TWo

1. Mau�H.�Zur�Ätio�pa�tho�ge�ne�se�von�Sko�lio�se,�Hüftdy�spla�sieund� Schie�fhals� im� Säuglin�sal�ter.� Ze�it�schrift� f.� Or�thop.,1979: 5: 601-5

2. Mau�H.� Die�Atio�pa�to�ge�ne�se� der� Sko�lio�se.� Büche�rei� desOr�thopäden,�Band 33,�En�ke�Ver�lag�Stut�t�gar.�t, 1982: 1-110

3. Hen�sin�ger�RN.�Con�ge�ni�tal�di�slo�ca�tion�of�the�hip.�Cli�ni�calSymp., 1979: 31

4. Ho�worth�B.�The�etio�lo�gy�of�the�con�ge�ni�tal�di�slo�ca�tion�ofthe�hip,�Clin.�Or�thop. 1977: 29; 164-79�

5. Gre�en�NE,�Grif�fin�PP.�Hip�dys�pla�sia�as�so�cia�ted�with�ab�-duc�tion� con�trac�tu�re� of� the� con�tra�la�te�ral� hip.� J.� B.� J.� S.1982:�63-A: 1273-81

6. Viz�ke�le�ty�T.�Ak�tu�el�le�Pro�ble�me�der�an�ge�bo�re�nen�Hüftlu�-xa�tion� und� Hüftdy�spla�sie.� Ma�szy�no�pis� au�to�ra.� Re�fe�ratw Lu�bli�nie, 29.11.1980�

7. Kom�pr�da�J.�Dif�fi�cul�ties�in�tre�at�ment�of�con�ge�ni�tal�dys�pla�-sia�of�the�hip�in�chil�dren�with�the�mo�ul�ded�ba�by�syn�dro�-me. 10�Me�eting�of�Pa�edia�tric�Or�tho�pa�edics.�Abs�tracts�ofpa�pers.�Brno, 1988:�A20

8. Kar�ski�T.�Sko�lio�zy� tzw.� idio�pa�tycz�ne�– etio�lo�gia,� roz�po�-zna�wa�nie�za�gro�żeń,�no�we�le�cze�nie�re�ha�bi�li�ta�cyj�ne,�pro�fi�-lak�ty�ka.�The�etio�lo�gy�of�the�so�-cal�led�idio�pa�thic�sco�lio�sis.The�new�re�ha�bi�li�ta�tion�tre�at�ment.�Pro�phy�la�xis.�Kon�trak�tu�-re�in�der�Atio�lo�gie�des�so�ge�nan�n�ten�„idio�pa�thi�schen�Sko�-lio�sen”.�Prin�zi�pien�der�neu�en�Ubung�sthe�ra�pie.�Mo�glich�ke�-iten�der�Pro�phy�la�xe,�FO�LIUM,�Lu�blin, 2003

9. Kar�ski� T.� Kon�trak�tu�ren� und� Wach�stumsstörun�gen� imHüft�- und�Bec�ken�be�re�ich�in�der�Ätio�lo�gie�der�so�ge�nan�n�-

ten�„Idio�pa�thi�schen�Sko�lio�sen”�– bio�me�cha�ni�sche�Über�le�-gun�gen,�Or�thop.�Pra�xis. 1996: 3, 32: 155-60

10. Kar�ski�T.�Przy�kur�cze�i za�bu�rze�nia�ro�śnię�cia�w ob�rę�bie�bio�-dra� i mied�ni�cy� przy�czy�ną� roz�wo�ju� tzw.� „sko�lioz� idio�pa�-tycz�nych”.�Roz�wa�ża�nia�bio�me�cha�nicz�ne,�Chir.�Narz.�Ru�-chu�i Or�top.�Po.�l LXI, 1996: 1: 143-50

11. Kar�ski�T.�Hip�ab�duc�tor�con�trac�tu�re�as�a bio�me�cha�ni�cal�fac�torin� the� de�ve�lop�ment� of� the� so�-cal�led� „idio�pa�thic� sco�lio�sis”.Expla�na�tion�of� the�etio�lo�gy�Ma�gy�ar�Trau�ma�to�lo�gia,�Or�to�pe�-dia,�Kez�se�be�szet,�Plasz�ti�kai�Se�be�szet.�1998:�3,�239-46�

12. Kar�ski�T.�Sko�lio�zy�tzw.�idio�pa�tycz�ne�– przy�czy�ny,�roz�wóji utrwa�la�nie�się�wa�dy.�Pro�fi�lak�ty�ka�i za�sa�dy�no�wej�re�ha�bi�-li�ta�cji.�The�etio�lo�gy�of� the�so�-cal�led� idio�pa�thic� sco�lio�sis.Pro�gress�and�fi�xa�tion�of�the�spi�ne�di�sor�ders.�The�pro�phy�-la�xis�and�prin�ci�ples�of� the�new�re�ha�bi�li�ta�tion�tre�at�ment”,KGM,�Lu�blin, 2000

13. Tar�czyń�ska M,�Kar�ski�T,�Fre�lek�-Kar�ska M.�Pre�na�tal�con�-di�tions�for�the�de�ve�lop�ment�of�the�hip�dys�pla�sia�in�the�ma�-te�rial� of 223�pre�gnant�wo�men,� fol�lo�wed�-up� stu�dy�of� thenew�born�chil�dren.�EPOS 2000, XIX Me�eting�of�the�Eu�ro�-pe�an�Pe�dia�tric�Or�tho�pa�edic�So�cie�ty,�Con�gress�Bo�ok.�Mi�-lan,�April 5-8.2000,�pa�ge�P8

14. Olesz�czuk�J.�Wro�dzo�na�dys�pla�zja�bio�dra�z punk�tu�wi�dze�-nia�po�łoż�ni�ka.�Za�leż�ność�roz�wo�ju�wa�dy�od po�sta�wy�pło�duw cza�sie�cią�ży.�Re�fe�rat�na Kur�sie�CMKP,�Lu�blin,�maj�2003

15. De�ga�W.�Ba�da�nia�z dzie�dzi�ny�etio�lo�gii�wro�dzo�ne�go�zwich�-nię�cia�bio�dra.�Chir.�Narz.�Ru�chu 1932: 144 II

16. Kar�ski�T.�Con�trac�tu�re�of�the�pe�lvis�and�hips�re�gion�in�thede�ve�lop�ment�of�sco�lio�sis.�Bio�me�cha�nic�re�asons.�Etio�lo�gyof�the�so�-cal�led�„idio�pa�thic�sco�lio�sis”�An�nu�al�Me�eting�ofthe�Hun�ga�rian�Or�tho�pa�edic�As�so�cia�tion,�Sze�ged,�Hun�ga�ry,Abs�tracts. 1995: 38�

17. Kar�ski�T,�Re�hak L,�Ma�dej�J,�Kar�ski�J,�Tar�czyń�ska M.�No�-we�te�sty�ba�daw�cze�w dia�gno�sty�ce�tzw.�sko�lioz�idio�pa�tycz�-nych.�Zna�cze�nie�wcze�snych�ba�dań�w pro�gra�mo�wa�niu�pro�-fi�lak�ty�ki.�Kwart.�Or�top. 2001: 2, 129-36

18. Kar�ski�T.�Etio�lo�gy�of�Ado�le�scent�Idio�pa�thic�Sco�lio�sis�[w:]Bur�well,�Dan�ger�field�(red.)�Spi�ne.�Etio�lo�gy�of�Ado�le�scentIdio�pa�thic� Sco�lio�sis:� Cur�rent� Trends� and� Re�le�van�ce� toNew�Tre�at�ment�Ap�pro�aches�– Vo�lu�me 14/Num�ber 2,�Han�-ley�&�Bel�fus,�Inc,�Phi�la�del�phia, 2000: 324

19. Kar�ski�T.�Bio�me�cha�ni�cal�in�flu�en�ce�on�to�the�de�ve�lop�mentof�the�so�-cal�led�„idio�pa�thic�sco�lio�sis”�– cli�ni�cal�and�ra�dio�-lo�gi�cal�symp�toms�of�the�di�sor�der.�Ac�ta�Or�tho�pa�edi�ca�Yugo�-sla�vi�ca. 1997: 28 1, 9-15

20. Di�me�glio�A.� Ju�ve�ni�le� idio�pa�thic� sco�lio�sis� – pro�gres�sioncon�nec�ted�with�growth�of�trunk�and�legs.�Lec�tu�re�at�EPOSMe�eting,�Am�ster�dam,�April 1988.

Adres�do�korespondencji��/�Address�for�correspondence�

Prof.�zw.�dr�hab.�med.�To�masz�Kar�ski�

Kie�row�nik�Ka�te�dry�i Kli�ni�ki�Or�to�pe�dii�Dzie�cię�cej�

i Re�ha�bi�li�ta�cji�AM�w Lu�bli�nie�

Dzie�cię�cy�Szpi�tal�Kli�nicz�ny�im�Prof.�An�to�nie�go�Gę�ba�li

ul.�Chodź�ki 2, 20-093�Lu�blin

E�-ma�il:�tkar�[email protected]�blin.pl�

Otrzymano�/�Received� 11.12.2004�r.

Zaakceptowano�/�Accepted 12.02.2005�r.�

Karski�J.�i�wsp.,�Profilaktyka�skolioz�tzw.�idiopatycznych

27

This

cop

y is

for p

erso

nal u

se o

nly

- dis

tribu

tion

proh

ibite

d.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-

T

his

copy

is fo

r pe

rson

al u

se o

nly

- di

strib

utio

n pr

ohib

ited.

-