pactus legis salicae · z-z) bodochem et salechem et uuidochem k 35. a) in k17 folgen die worte do...

PACTUS LEGIS SALICAE


INCIPIT PACTUS LEGIS SALICAE

[D; Pr.] § 1. 1Placuit aauxiliante Domino* atque conuenit inter Francos atque eorum proceribus, ut proseruandum inter se pacis Studium omnia incrementa (uirtutum) rixarum resecare deberent, et quiaceteris gentibus iuxta se positis fortitudinis brachio prominebant, ita etiam eos legali auctoritate prae-cellerent, ut iuxta qualitate causarum sumerent criminalis actio terminum.1

Kurzer Prolog: a-a) nur K 31, jedoch durch Pactum Guntchramni und Gartae Senonicae bestätigt.1-1) Stilverwandtschaft spricht für Verfassergleichheit mit Pactum Guntchramni et Childeberti II. vom

29. Nov. 587 [Gregorii episcopi Turonensis Historiarum libri X: Liber IX c. 20] : Cum in Christo nomen•pr&ecellentissimi domni Gunthchramnus et Childebertus regis vel gloriosissima domna Brunechildis reginaAndelao caritates studio convenissent, ut omnia quae undecumque inter ipsis scandalum poterat generare,pleniori consilio definirent, id inter eos . . . atque proceribus, Deo medio, caritates studio sedit, placuit atque

G 6 G 6a K31

INCIPIT TRACTATUSUNDE SUPRA.

K32INCIPIT PACTUSLEGIS SALICAE.

Pr. 1 Placuita atque conue-nit inter francos atqueeorum proceribws, ut proseruandum inter se pacisStudium omnia incremen-ta rixarum resecare debe-rent,

ita etiam eos legale auc-toritate praecellerent, utiuxta qualitate causarumsumerent criminales ac-tiones terminum.

Pr. 2 Extiterunt igitwr intereos electi uiri de pluribusquattuor his nominibu*Uuisogastus, Arogastus,Salegastus et Uuido-gastus,

PLACVIT »atqwe con-uenit inter Francoseorumqwe proceres, vtpro seruando inter sepacis studio omnia in-crementa rixarum rese-care deberent. Et quiac§teras gentisb iuxta sepositas fortitudinis bra-chio premebant, ita etiameos Legal* autoritate pre.-cellerent Vt iuxta quali-tatem causarum sumeretcriminalis actio termi-num.

Extiterunt igitur intereos electi de pluribus, viriquatuor his nominibus,Vuisogastus, Arogastus,Salegastus et Vuindo-gastus,

Placuit auxiliante do-mino atque conuenit interfrancos eorumque pro-ceribus, ut pro seruan-dum inter se pacis Stu-dium omnia incrementarixarum resecare debe-rent, et quia ceteris gen-tibus iuxta se positis etfortitudinis brachio pro-minebant, ita etiam eoslegali auctoritate praecel-lerent, ut iuxta qualitatecausarum sumerent cri-minalis actio terminum.

Extiterunt igitur intereos electi de pluribus uiriquattuor his nominibusUuisogastus, Arogastus,Salegastus et Uuido-gastus,

Placuit atque conuenitinter francos eorumqueproceres, ut pro seruandointer se pacis studio om-nia incrementa rixarumresecare deberent, et quiaceteris gentibus iuxta sepositis fortitudinis bra-chio prominebant, itaetiam legali caut neces-

sita-tec causarum sumeretcriminalis actio termi-num.

Extiterunt igitur intereos electi de pluribusuiri quattuor his nomini-bus Uuisogastus, Aroga-stus, Salegastus et Uuido-gastus,

qui per tres qui per tres qui per tres qui per tresmallos conuenientes on- mallos conuenientes om- mallos conuenientes om- mallos conuenientes om-nes causarum origines sol- nes causarum origines sol- nes causarum origines nes causarum origineslicite discucientes de sin- licite discutientes de sin- sollicite discutientes de sollicite discutiendo iudi-gulis iudicium decreue- gulis iudicium decreue- singulis iudicium decreue- cium decreuerunt hocrunt.d runt. runt. modo.

C Kurzer Prolog: a) in C 6, 6a, K 31, 32 überliefert, jeweils hinter dem Langen Prolog (vgl. dessen Ab-druck zur D-Fassung). b) im Exzerpt aus gentibus verbessert G 6a. c-c) aus autessitate verbessertK 32. d) in C6 folgt das (am Schluß des Bandes abgedruckte) Stück Hoc sunt septem causas.

K Kurzer Prolog: a) in K 33—35 überliefert, jeweils hinter dem Langen Prolog (vgl. dessen Abdruckzur D-Fassung); verwandt S 82, 83 (vgl. S-Fassung). b) in K 65, 66 überliefert, jeweils hinter demTitelverzeichnis, das auf den Langen Prolog (vgl. D-Fassung) folgt. c) prologus ipsius (d.h. legis salicae^K 66. d-d) in H 10 zwischen dem Prolog zur Lex Baiuvariorum und Titel 1 der Lex Salica; Hesseissetzt die ganze Überschrift in Versalien. e) seruando K 35. f) seruandum K 66. g) studioK 35. h) Studium K 66. i) rixarum odia K 35. k-k) legis auctorita(te) K 35. l) lege

KURZER PROLOG

§ 2. 2Extiterunt igitur inter eos electi de 'pluribus uiri quattuor his nominibus: Uuisogastus,Arogastus, Salegastus et Uuidogastus (in uillas quae ultra Bhenum sunt: in Bothem, Salekem etUuidohem)2, qui per tres mallos zconuenientes omnes causarum origines sollicite discutientes de singu-lis iudicium decreuerunt3 hoc modo:

convenit, ut . .. fidem et caritatem puram et simplicem sibi debeant conservare . . . posteris suis, Dominoauxiliante, relinquere . . . in perpetuo, auxiliante Domino, conaervetur . . . Francomm . . . iuxta qualitateculpae excusati reddantur . . . — Andererseits sind vom Kurzen Prolog beeinflußt Gartae Senonicae 29: Auxi-liante domino nostro lesu Christo, placuit atque convenit inter illo et germano suo Mo . . .

2-2) Davon abhängig Liber historiae Francorum von 727, c. 4: Tunc habere et leges coeperunt, quae eorumpriores gentiles tractaverunt his nominibus: Wisowastus, Wisogastus, Arogastus, Salegastus, in villa&ws quaeultra Rhenum sunt: in Bothagm, Salechagm et Widechagm. — Vgl. C 5, Herold, K 17.

3-3) Vgl. erneut Pactum Guntchramni et Ghildeberti II. [a.a.O.]: convenissent, ut oitaxia . . . pleniori con-silio definirent... per iudicium gloriosissimi domni Guntchramni regis... tarn pro c&usis publids quam priva-tis . . .

K33* K65*> H10 0 5 K17

INCIPIT PROLOGTJS IKTCIPIT PROLOGUS°. dIN CHRISTILEGIS SALICAE. NOmine, incipit

Pactus legis Sa-Iics3.d

Placuit atq«e conuenit Placuit atque conuenit Pr. 1inter francos et eorum inter francos et eorumproceres, ut pro seruan- proceres, ut pro seruando*dume inter se pacis stu- inter se pacis Studio0 om-diume omnium incremen- nia incrementa uirtutumta uirtutum rixarum1 re- rixarum resecare debe-secare deberent, et quia rent. Et qui& c§teris gen-ceteris gentibus iuxta se tibus iuxta se positis for-positis fortitudinis bra- titudinis brachio premine-chio prominebant, ita bant, ita etiam legis1 auc-etiam klege auctoritatemk toritate precellerent, utpraecellerent, ut iuxta iuxta qualitatem11 causa-qualitatem causarum su- rum sumeret criminalismeret criminalis actio actio terminum.terminum

extiterunt; igitur inter Extiterwnt0 *gif«r inter HI AVTEM SVNT, HOCP SUNT QUI LE- Hec^ sunt nomi- Pr.2eos electi de pluribus eos electi de pluribws QVI :LEGEM SAU- GE SALICA TBAC- na eorum, qui fe-quattuor uiri his nomini- quatuor uiri his nomini- cam tractaue- TAUKBUNT umso- cerunt lege salicsebus 'Uuisogastus, bus Vuisogastt*s, Aroga- runt: Vuisogast, GAST, U UIDEGAST, Vuisuast8, ABO-

Salegastos et uuido- Btus, SalegastwsetVuido- Arogast, Salegast, ABOGAST, (BODE- AST, Saleanats,gastusr in uillasv que ul- gastws in uillisw qu§ ultra Vuindogast, in GAST)', SALEGAST, Uicats, qui uerotra renum sunt in zbot- renumy aunt in Bothem Bodham, Säle- (UUTSOUUADO11)* manserunt in legehem, Salehem et uuido- et Salehem et vdohem, ham et Vuidham. IN BODAOHAEM ET Salice, ihemz, qui per tres mal- qui per tres mallos con- IN SALACHAEM.los conuenientes omnes uenientes omnes borigi-causarum origines solli- nes causarum11 sollicitecite discutiendo tranc- discutiendo tractantestantes0 iudicium decre- iudicium decreuerunt hocuerunt dhoc modod. modo.

EXPLICIT PiJOLOGUS.

K 66. m) qualitatem K 35. n) qualitate K 66. o) Exercerunt K 66. p) in G 5 zwischen KTitelverzeichnis und Text. q) in K 17 am Ende des Epilogs. r-r) Uuisogaste, Salegaste, Arogasteet Wuidogaste K 35. s) aus uisuat verbessert K 17. t) dem Langen Prolog entlehnt G 5. u) nach-träglich zu UUISOUUAnDO verbessert G 5. v) wüia K 35. w) vülas K 66. y) Rhenum K 66.z-z) Bodochem et Salechem et Uuidochem K 35. a) in K17 folgen die Worte do micio fristatito, dienicht zum Prologauszug gehören, sondern die Überschrift des infolge Blattverlustes ausgefallenen Titels III94 bilden. b-b) aus origenes causarum verbessert K 65; causarum origines K 66. c) wohl trac-tantes K 35. d-d) fehlt K 35.


INCIPIUNT CAPITÜLA

IN PACTO LEGIS* SALICAE*

[D:

[D:

{D:

2]

3]

I.

n.ni.

DeDeDe

manirefurtis porcorum1

furtis animalium

Titelverzeichnis: a) Der Genitiv Salicae in A 1 lehrt, daß legis aus A3,4zu ergänzen ist. b) Die Über-schrift in G 5 gehört nicht zum Titelverzeichnis, sondern zum Text.

1) Zur Reihenfolge vgl. Lex Burgundionum 4,3: Quicumque ingenuus ... porcum, ovem, apem, capramfurto abstulerit, in triplum solvat.

AI A3

INCIPIUNT CAPITJ7- CAPITÜLA LEGIS SA-UL IN PACTO SA- LIOE SYPTER* IN-

LICAE. SERTA.

A4

»ESTCIPIT CAPITVLELEGIS SALICAE*.'

G 5

PACTUSSALICAE LEGIS

1 i. De manire.

2 ii. De furtis porco-rum.

3 m. De furtis anima-lium.

4 rni. De furtis ouium.5 v. De furtis capra-

rum.6 vr. De furtis canum.7 vn. De furtis auium.

i. De manire.

II. De furtis porco-rum.

irr. De furtis anima-lium.

mi. De furtis ouium.v. De furtis capra-

rum.vi. De furtis canum.

VIII. De furtis auium.

i°. De mannire.

II°. De furtis porco-rum.

in°. De furtis anima-lium.

im0. De ouibwsc furatis.v°. De furtis capra-

rum.vi°. De furtis canum.

VII0. De auibwsd furatis.

i. Prima. De man-nire.

II. Secunda. De furtisporcorum.

III. De furtis anima-lium.

im. De furtis ouium.v. De furtis capra-


VII. De furtis auium.

8 VIII. De furtis apium.9 virn. De damno in messe

uel qualibet clau-sura inlatum.

10 x. De seruis uel man-cipiis furatis.

11 xi. De furtis ingenu-orum uel fracturisz.

12 xii. De furtis seruorumuel fracturis*1.

13 xm. De rapto ingenu-orum.

VII. De furtis apum.vmi. De damnuwi in

messe uel in quemübet clausum1.

x. De seruis uel man-cipiis.

xi. De furtis ingenu-orumuel efracturis.

XII. De efractura uelfurtis seruorwm.

xm. De raptum inge-nuorum uel muli-erum.

VIII0. De apibwse furatis.vmi0. De damno in

messe.

x°. De seruis uelmancipiis furatis.

xi°. De furtis ingenu-ovum uel effrac-turis.

XII0. De furtis seruorumuel effracturis.

xm0. Deraptumulieris.

VIII. De furtis apium.vnn. De damno in mes-

se0" uel in qualibetclausura.

x. De mancipiis fura-tis.

xi. De furtis ingenu-orum.

XII. De furtis seruo-rum.

xm. De raptis ingenu-arum uel muli-erumc.

A Titelverzeichnis: a-a) so A 4, fehlt Hesseis. b) nicht supter A 3. c) nicht ouibus A 4.d) nicht auibus A 4. e) nicht apibus A 4. f) nicht clausuram A 3. g) oder fractura A 1. h) dsgl.

C Titelverzeichnis: a) nicht INCIPIT G 5. b-b) oder Incipiunt Capitula legi Salicae (diese undzahlreiche weitere Überschriften sind kaum noch zu entziffern) G 6. b") erstes s auf Rasur G 5. c) nichtmulierum G 5. d) nicht mulierum G 6.

H Titelverzeichnis: a-a) unter dieser von ihm selbst verfaßten Überschrift bringt Herold die Titelverzeich-nisse aller von ihm herausgegebenen Leges. b) Titelzahl in einigen Exemplaren ausgefallen H 10.

TITELVERZEICHNIS 1—13

IV. De furtis ouium1

V. De furtis caprarum1

VI. De furtis canumVII. De furtis auium

VIEL. De furtis apium1

IX. De damno in messe uel in qualibet clausura inlat(o)X. De seruis uel mancipiis furatis

XI. De furtis ingenuorum uel effracturisXII. De furtis seruorum uel effracturis

. De rapto ingenuorum uel mulierum

G 6bINCIPIUNT CAPITU-LA IN LEGE SALICA.b

i. De mannire.

G6a

CAPITA.

i. De mannire.

H 10

»LEGVM IN HOC opere,per Titulos et Capita di-

ST1NCTARVM INDEX.

" Legis Salicae.a

1. De Mannire.

[£>: 4]

[D: 5]

[D: 6]

\P: 7]

[D: 9]

[D: 10]

[D: 11]

[D: 12]

[D: 13]

[£>: 14]

K

<IN CHRISTINOMINE)»

bINCIPIVNT CAPITV-LA LEGIS SALICAE.b

I. De mannirec.

ii. De furtis porco-rum.

irr. De furtis anima-lium.



vn. De furtis auium.

VIII. De furtis apium.viirr. De damno in mes-

se uel aliqualibetclausura.



xrr. De furtis seruo-rum.

xm. De rapto ingenu-orwm siue muli-erum0.

II . De furtis porco- 2. De furtis porcorum.rum.

in. De furtis anima- 3.bDe furtis animalium.lium.



vii. De furtis auium.

4. De furtis ouium.5. De furtis caprarum.

6. De furtis canum.7. De furtis auium.8. De furtis arborum.

VIII. De furtis apum.rx. De damno in mes-

se vel qwalibetclausura.



xn. De furtis seruorum.

xm. De raptu ingenu-orum vel muli-erum.

9. De furtis apium.10. Si damnum in messe,

uel in qua libet clau-sura illatum fuerit.

11. De seruis mancipiisfuratis.

12. De furtis ingenu-orum, uel effracturis.

13. De furtis seruorum,uel effracturis.

14. Do ingenuis homini-bus, qui mulieres in-genuas rapiunt.

n. De furtisd porco- 2rume.

in. De furtisd anima- 3lium.

rv. De furtisd ouiumf. 4v. De furtisd capra- 5

rum.vi; De furtis canum. 6

vn. De sfurtis auiums. 7VIII. De furtish arbo- E: 8

rum1 (seu alteriusmateriamen)k.

rx. De furtis apium. 8x. De damno in mes- 9

se uel1 in qualibet™clausura.

xi. De seruis uel man- 10cipiis furatis.

xrt. De furtis ingenu- 11orum uel infrac-turis11.

xm. De furtis seruorum 12(uel infracturis)"".

xiv. °De ingenuis Pmu- 13.15Herum raptoribusP(et de uxore alienaseu de nuptiis sce-leratis)*».0

Titelverzeichnis: a) Zusatz K 33. b-b) fehlt K 24 u.a.; INCIPIUNT CAPITULA K 38, 46, 65. Kc) manire K 46, 49, 64 (Titel fehlt K 65). d) fructis (viermal) K 49. e) peccoram K 49.f) bouum K 19. g-g) auibus furatis K 46 (=A4). h) für K 17. i) aus apium verbessertund den folgenden Titel rx. De furtis apium ausgelassen (also A-Lesart zu K-Lesart geändert, aber A-Zählungbeibehalten) K 46. k) Zusatz K 33. l) aut K 17. m) quacunquelibet K 19. n) fracturisK 19; in facturis K 49. n") Zusatz K 24; ud effracturas Zusatz K 46 (= A 4). o-o) De raptu ingen-uorum uel mulierum K46 (— A3). p-p) raptoribus mulierum K 56; mulierum raptoris K 72; hominibusqui ingenuas mulieres rapiunt K 24, Herold. q) Zusatz K 33.

6 PACTUS LEGIS SALICAE

[D: 15] XIV. De superuenientesc uel expoliationibus[D: 16] XV. De (homicidiis uel) eo quid uxorem alienam tulerit (uiuo marito)[D: 20] XVI. De incendiis[D: 22] XVII. De uulneribus

c) Vgl. Textüberschrift. d) Besserungsvorschlag nach XVIII, XX, LVI, LX und C; vgl. Textüberschriften,e) kann ursprünglich sein.

AI A3 A4 C5

14 xnn. De superuenientis xim. De superuentis uel xrni0. De superuentis uel xim. De superaentis ex-uel expoliatts1. expoliationibws. expoliationem. poliacionibus.

15

161718

19

xv. De homicidiis uelsi quis uxorem ali-enam tulerit.

xvi. De incendiis.xvii. De uulneribus.

xvin. De eum qui ad re-gem innocentemhominem accusat.

xv. Si quis uxorem ali-enam tulerit.

xvi. De incendiis.XVII. De uulneribws.

xvm. De eo qui ad re-gem hominem in-nocentem accusatabsente.

xvmi. De maleficiis ho-minum.

20 xvnii. De eum qui inge- xx. Si quis mulieremnuam mulieremmanum aut bra-chium uel digitoextrinxerit.

21 xx. De nauibus fura-tis.

ingenuam manumuel brachium ex-trinxerit.

xxi. De nauibu« fura-tis.

xv°. Si quis uxoremalienam tollituiuo marito.

xvi0. De incendiis.xvn0. De uulneribus.

xvm0. De eum qui adregem homini in-nocenti absentehaccusat.

xvnii?. De maleficiis.

xx°. Si quis ingenu-am mulieri ma-num aut bra-chium strinxerit.

xxi0. De nauibws fura-tis.

xv. De eo qui uxorealiena tulerit uiuomarito.

xvr. De incendiis.xvn. De uulneribus.

xvin. De eo qui homi-nem innocentemabsentem ad re-gem illum accu-sat.

xvnii. De maleficiis uelherbis.

xx. De manum uelbrachium mulierestringendum.

xxi. De nauibwa fura-tis.

22 xxi. De furtis in mo-lino conmissis.

xxn. De furtis in mo-lino commissis.

xxii0. De furtis in mu-lino.

xxn. De furtis in mo-lino commissis.

23 xxn. De caballo extra xxm. De caballum ex- xxra0. De caballo extra xxm. De caballo extraconsilium domini* tra consilium do- consilium domini consilio dominisui accensum. mini sui ascen- sui ascensum. sui ascenso.

sum.24 XXIII. De homicidiis par- xxnii. De homicidiis par- xxim0. Dehomicidiopar- xxnn. De homicidiis par-

uolorum. uulorum et mu- uulorwm. uolorum uel mu-lierum. lierum.

A i) nicht expoliatis A 1. k) nicht domini A 1.

K. r-r) De superuentos uel expoliationibus K 46 (=A3). 8-s) fehlt hier K17 (im Text vorhanden),t-t) aus De eo qui uxorem alienam tulerit uiuo marito (= A) verbessert K 46. u) asaliuerit K 19.v-v) aus De incendiis verbessert, das aber als folgende Titelüberschrift noch einmal folgt, K 46. w) Zu-satz K 24, 33, 65. x) aecusauerit K 17, 24, 46, 64, 65; causauerunt K 49. y) Zusatz K 65.

TITELVERZEICHNIS 14—24 7

XVIH. De eo qui ad regem illum hominem iimocentem <absentem>« accusat [D: 24]XIX. De maleficiis (hominum) uel herbis [D: 25]XX. De eo qui ingenuae mulieri manum aut brachium <uel digit(um)) extrinxerit [D: 26]

XXI. De nauibus furatis [D; 27]XXH. De furtis in moHno conmissis [D: 29]

XX3H. De caballo extra consilium domini sui ascenso {D: 64]XXIV. De homicidiis paruulorum <et mulierum) {D: 31]

G6

xmi. De superuenientesexpoliationibus.

xv. De eo qui uxorealisena uiuo maritotollit.

XVT. De incendiis.xvn. De uulneribus.

xvni. De eo qui homi-nem innocentemabsente ad regemillum accusat.

G 6a

xim. De superuenienteexpoliationibus.

xv. De eo qui vxoremalienam tuleritviuo marito.

xvr. De incendiis.xvn. De vulneribus.

xvm. De eo qui homi-nem innocentemabsentem ad Re-gem accusat.

H10

16. De superuentis.17. De expoliationibus.

18. De eo qui uillam ali-enam adsalierit.

15. De eo qui uxoremtulerit alienam.

19. De incendiis.20. De uulneribus.21. De eo qui hominem

Innocentem apudRegem accusauerit.

xvnn. De maleficiis uel xix. De maleficiis vel 22. De maleficis.herbis.

xx. De manu uel bra-chio mulierumstringendum.

xxi. De nauibws fura-tis.

xxii. De furtis in mo-lino conmissis.

herbis.xx. De brachio vel 23. De manu mulierum

manu mulieris non stringenda.stringendo.

xxi. De nauibus fura- 24. De nauibus furatis.tis.

xxri. De furtis in mo- 25. De furtis in molinolino factis. commissis.

xxni. De caballo extra xxin. De caballo extra 26. De caballo ascenso.consilium domini consilium dominisui. ascenso.

xv. rDe eo qui homi- E: 15nem ingenuum ex-poliauerit.r

8xvi. *De eo qui uillam E:16alienam adsalli-eritu.*

xvri. vDe eo qui mortu- E: 17um hominem ex-poliaueritv.8

xvm. De incendiis. 16xix. De uulneribus. 17xx. De eo qui homi- 18

nem innocentem(et absentem)w adregem accusatx.

xxi. De maleficiis (her- 19bis>y.

xxn. De eo qui muli- 20eriz ingenuae* ma-numb (uel bra-chio)0 strinxerita.

xxni. De eo qui nauem 21(sine permissu*dominis)«5 moue-rit aut11 fura-uerit1.

xxrv. De furtis kin mo- 22linok (commis-sis)1.

xxv. De caballo sine 23permissu domini(sui)m ascenso.

xxnn. De homicidiis par- xxnn. De homicidiis par- 28. De homicidiis paruu- xxvi. De hisn qui pu- 24uulorum uel mu- uulorum vel mu- lorum. eros uel puellas0

Herum. lierum. occiderintP queltunderintf*.

z) mulierem K17. a) ingenuam K 17; inter genua K 65; fehlt K 49. b) manu K 17. c) Zu- Ksatz K 18; aut digitum Nachtrag K 46. d) extrinxerit K 17, 18, 19. e) Zusatz K 24, 46, 65;alienam K 49. f) permissione K 65. g) domni sui K 46. h) uel K 46. i) forati suntK 65. k-k) in molentino K 40; in molendino K 65; immolendina K 49. l) Zusatz K 65.m) Zusatz K 46, 65. n) hiis K 69; eo K 46. o) mulieres K 24, 65. p) occiderit K 17, 49;occdr. K 46. q-q) so K 19, 33, 46, 56, 64; uel tunderit K 17, 49; uel totunderint K18, 37; uel toton-derint K 69; fehlt K 24, 65.


[D: 36] XXV. De adulteriis ancillarum uel seruorum[D: 37] XXVI. De libertis dimissis[D: 38] XXVII. De furtis diuersis[D: 47] XXVIII. De elocationibusf

[D: 48] XXIX. De debilitatibus{D: 49] XXX. De conuitiis[D; 50] XXXI. De uia lacina

f) Vgl. Textüberschrift.

AI

25 XXIIII. De adulteriis an-cillarum.

26 xxv. De libertis de-missis.

27 x x n . De furtis diuersis.

A3

xxv. De adulteriis an-cillarum.

xxvi. De libertis demis-sis.

xxvn. De furtis diuersis.

A4

xxv°. De adulteriis in-cellarium.

xxvi0. De libertis di-missis.

xxvn0. De furtis diuer-sis.

G 5

xxv. De alteriis ancil-larum uel seruo-rum.

XXVT. De libertis demis-sis.

xxvn. De furtis diuersis.

28 xxvn. De locationibus.29 xxviii. De dibilitatibus.

30 xxviin. De conuiciis.31 xxx. De uia lacina.32 xxxi. De ligaminibw«

ingenuorum.

XXVIII. De elocationibws. XXVIII0. Deelogationibu«. xxvm. De elocationibus.xxvim. De debilitatibws. xxviui0. De uilitatibws1. XXVIIII. De debilitationi-

bus.xxx°. De conuiciis. xxx. De conuitiis.

xxxi0. De uia lacina. xxxi. De uia lazina.xxxn0. De ligamenti-

hus.

xxx. De conuitiis.xxxi. De uia lacina.xxxn. De legaminibus

ingenuorum.xxxn. De legaminibus

ingenuorum.

33 xxxn. De uenationibus. xxxin. De uenatiobus.

34 xxxin. De sepibus fura- xxim.De sepibus.tis.

35 xxxnn. De homicidiis ser- xxxxv. Dehomicidiispar-uorum uel expo- uulorwm et ex-liatts™. policationibM«.

xxxtn0. De uenationi- xxxm. De uenationibushus. furatis.

xxxnn. De sepibus fura- xxxnn. De sepibus.tis.

xxxv0. De homicidiis xxxv. De homicidiis ser-seruorMwi uel ex- uorum uel ex-poliationibws. poliationibwa.

36 xxxv. De quadrupedi- xxxvr. De quadrupedi- xxxvi0. De quadrupedi- xxxvi. De quadropedi-bus si hominem htcs. hus si hominem bus si hominemocciderit. hocciderit. occiderit.

37 xxxvi. De uestigio mi- xxxvn. De uestigio me- xxxvn0. De uestigio mi- xxxvn. De uestigio mi-nando. nando. nando. nando.

38 xxxvn. De furtis caballo- xxxvm.De für caballo- xxxvm0. De furtis cabal- xxxvni. De furtis caballo-rumuelequorum. rwwuelequarum. lorum uel §qua- nun uel equorum.

rum.

39 xxxvrn.De plagiatoribus. xxxvmi.De plagiatori-bus.

e plagiatori- xxxvini. De plagiatori-hus. bus.

40 xxxvnii. Si seruus in fur-tum fuerit inscul-patus.

XL. Si seruus in fur-tum fuerit incul-patus.

XL°. Si seruus in fur-tum fuerit incul-patus.

XL. Si seruus in fur-tuwi fuerit incul-patus.

A l) nicht uilitatibus A 4. m) nicht expoliationibus A 1.

K r-r) fehlt hier K 17 (im Text vorhanden). s) Zusatz K 65. t) liueris K 19. u) Zusatz K 33t,v) conuiciis K 46. w-w) so K 19, 24; uiaQ lacinia K 56; uia lacina K 18, 46, 49; uiae lacinae K17i

TITELVERZEICHNIS 25—40

XXXII. De Hgaminibus ingemiorumXXXm. De uenationibus furatisXXXIV. De sepibus <furatis>XXXV. De homicidiis seruorum uel expoliationibus

XXXVI. De quadrupedibus, si hominem occideritXXXVII. De uestigio minando

XXXVIII. De furtis caballorum uel equarumXXXIX. De plagiatoribus

XL. Si seruus in furtum fuerit inculpatus

[D: 51]

[D: 52]

[D: 53]

[D: 57]

[D: 61]

{D: 62]

\D: 63]

[D: 65]

[D: 68]

C6

xxv. De adulteriis an-cillarum uel ser-VLOTUm.

XXTT. De libertis dimis-sis.

XXVTI. Defurtisdiuersis.

XXVIII. De elocationibus.XXVIIII. De debilitatibus.

xxx. De conuiciis.xxxi. De uia lazina.

C 6a H10xxv. De adulteriis an- 29. De adulteriis ancil-

cillarum vel ser- larum.uorum.

xxvi. De libertis dimis- 30. De libertis dimissis.sis.

xxvri. Defurtisdiuersis. 27. De furtis diuersis.

xxvm. De elocationibus. 31. De elocationibus.xxix. De debilitatibus. 32. De debilitatibus.

xxx. De conuiciis.xxxi. De via lazina.

33. De conuitiis.34. De uia lacina.

Krxxvn. De adulteriis an- 25

cülarum (uel ser-uorum)8.1

xxvm. De libertis* di- 26missis.

xxix. De furtis diuer- 27sis (et de negotioalterius)u.

xxx. De locationibus. 28xxxi. De debilitatibus. 29

xxxn. De conuitiisv. 30xxxiTT. De wuiae lacinaw. 31

xxxn. De ligamnibus in- xxxn. De ligaminibw* 35. De ligaminibus inge- xxxiv. De eo qui homi- 32genuorwm. ingenuorum. nuorum. nem ingenuum*

sine causa Jiga-ueritv.

xxxv. De uenationibus. 33xxxm. De uenationibus xxxni.De venationibws 36. De uenationibus.furatis. furatis.

xxxnn. De saepibus. xxxim.De sepibus.

xxxv. De homicidiis ser-uorum uel ex-poliatim.

xxxvi. De quatrupedioqui hominem oc-cidit.

xxxvn. De uestigio mi-nando.

xxxvm.De furtibus ca-ballorum uelequaruwi.

xxxv. De homicidiis ser-uorum vel ex-poliationibus.

xxxvi. De quadrupedi-bus si hominemocciderint.

xxxvn.De vestigio mi-nando.

xxxvm.De furtis caballo-rum vel equorum.

37. De sepibus.

38. De homicidiis seruo-ram, uel expoliatio-nibus.

39. De quadrupedibusqui hominem lae-dunt.

40. De uestigio minando.

41. De furtis caballorum.

xxxvi. De sepibus. 34

xxxvnn. De plagiatori- xxxix. De plagiatoribus. 42. De plagiatoribus.bus.

XL. Si furtum fueritseruus inculpa-tus.

XL. Si furti seruus fu- 43. De seruo qui de furtoerit inculpatus. fuerit inculpatus.

xxxvn. De homicidiis ser- 35uorum uel ancil-larum (et de ex-poliatione)8.

xxxvm.De quadrupedi- 36bus*, si hominemocciderint.

xxxix. De uestigio mi- 37nando.

XL. De "caballis fura- 38tisb (siue excur-tatis uel excoria-tis>°.

XLI. De his qui aliena 39mancipia sollici-tauerint.

XLII. De seruo qui de 40furtud fuerit in-culpatus6.

33, 64; vie lacinie si omine occid. K 38; uiolentia K 65. x) ingenum K 46. y) legauent-K 64; KUgauerunt K 49. z) Zusatz K 33. a) quadrupediis K 64. b-b) cauaUis furtiuis K 19. c) ZusatzK 33. d) furtis K 49; fehlt K 65. e) so K 17, 46, 49, 56, 71; interpellatus K 18, 24, 33, 65.

2 LexSaUcal


[D:

[D:

[D:

[D:

[D:

[D:

[D:

69}

70}

72}

79}

80}

si}82}

41

42

43

4445

XLI. De homicidiis ingenuorumXLII. De homicidiis a contubemio factis

XLIII. De homicidio in contubemio factoXLIV. De reipusXLV. De migrantibus

XLVI. De acfatmireXLVEL De filtortus (qui lege Salica uiuunt)

AI A3

XL. De mortibwa in- XLI. De homicidiis in-genuorum. genuorttm.

XLI. De homicidiis a XLII. De homicidiis ac-contubemio fac- tubernio factis.

XLn. De homicidio in XLHI. De homicidiis in-contubemio fac- contubis factis.to.

XLin. De reipus. xu ra . De regibus.XLnn. De migrantibus. XLV. De migrantibus.

XLI0.

XLII0.

XLin0 .

XLnn.XLV°.

A4

De homicidiis in-genuorwm.

De homicidiis acontubemio fac-

to.De homicidiis incontubemio fac-to .De rebus.De migrantibws.

G5

XLI. De homi-

cidiis a contu-berniis factis.

XLII. De homicidiis inconuiuiis factis.

x u n . De reipus.XLnn. De migrantibus.

46 XLV. De hac famirem.47 XLVI. De filtortis.

XLVI. De acfatmire.XLvn. De filtortus.

XLVI0. De adramire.XLvn0. De filtortis qui le-

ge salica uiuunt.

XLV. De adhramire.xvie. De feltorti8 qui

salica lege uiuunt.

48 XLvn. De falso testimo- XLvnn. De falsum testi- XLVHI0. De falsa testimo- XLVII. De falsum testi-nio. monium. nia. monium.

49 XLVin. De testibus. xLvin. De falso testes. xLvmi0. De testibws. XLVHI. De testibus.

50

51

52

53

XLvmi. De fides factas.

L. Si quis grafioneminiusti ad res ali-enas tollendasinuitauerit.

LI. Derempristitam.

Ln. De manu ad ini-um redimendam.

L. De fide facta.

LI. Si quis grafionemad res alienas to-lendas inuitat.

Ln. De rem presti-tam.

Lm. De manum adinio redemendam.

L°. De fide factis.

Li°. Si quis grauio-nem ad res alie-nas tollendas in-uitauerit.

Ln°. De rem presti-tam.

Lm0. De §nium manumredimendam0.

XLvnn. De fide factis.

L. De andoctimethohoc es£g qui gara-fionemh ad resalienas.

LI1.Ln. De rem prestata.

Lin. De manum deineum redemen-dam.

A n) nicht factis A 1. o) nicht redimendum A 4.C e) Schreibfehler für XLVI G 5. f) ohne Entsprechung im Text G 6; vgl. G 6a hinter Titel 65.

g) nicht est G 5. h) nicht garafionem G 5. i) ohne Entsprechung im Text G 5. k) am RandeBcüicet ignio G 6 a.

H c) Druckfehler für 47 H10. d) ohne Abstand von Filtortis H10.

K f) contuberniis K 18; contuuemiis K 19.K 33. i) alterius K 24. k) fehlt K 49.

g-g) a conuiuiis K 18. h) reipua K 18, 64; reipphusk") xi K 64. l) eum K 46; fehlt K18. m) affathomie


XLVIII. De falso testimonio [D: 83]XLIX. De testibus [D: 85]

L. De fides factas ; {D: 86]

LI . De andoctimetho (hoc est) Si quis grafionem <iniusti) ad res alienas tollendas [D: 87]

inuitauerifr -LII. Dereprestita [D; 88]

LITT. De manu ad inium redemenda [D: 89]

G6

xu . De homicidiis in-genuorum.

XLH. De homicidiis acontubemiis fac-tis.

. De homicidiis inconuiuiis factis.

G 6a H 10

XLI. De homicidiis in- 44. De homicidiis inge-genuorum. nuorum.

XLiL De homicidiis a 45. De homicidiis a con-contubernio fac- tubernio factis.tis.

XLin. De homicidiis in 46. De homicidiis in con-conuiuio factis. uiuio factis.

XLIIII. De reiphus. XLIIII. De reiphus. 46°. De re Ipus.XLV. De migrantibus. XLV. De migrantibus. 48. De Migrantibus.

XLVI. De achramire. XLVI. De adchrammire. 49. De Adframire.XLVII. De feltorto qui XLVII. De Feltortis qui 50. De Filtortis quid Sa-

lege salica uiuit. Saleca Lege vi- lica lege uiuunt.uimt.

XLvm.f De homino de .barca abatuto.

XLVHH. De falsum testi- XLVIII. De falso testimo- 51. De falso testimonio.

monmm.i». De testibus.

u. De fide factas.

. De androctema.

nio.XLvnn. De testibus. 52. De testibus adhiben-

dis.L. De fide facta. 53. De fide facta.

. Deandocthemito. 54. De andocmito.

Liii. De rem prestata. LH. De re prestata. 55. De rem praestata.

LIIII. De manu de hinioredimenda.

im . De manu de ine- 56. De manu ab eneo red-umk redimenda. imenda.

KxiiTTi. De homicidiis in- 41

genuorum.

XLIV. De homicidiis a 42contubemiof fac-tis.

XLV. De homicidiis ein 43conuiuio* factis.

XLVI. De reippus11. 44XLVH. De eo qui uillam 45

alienam1 occupa-uerit uel sik xiik"mensibus eam1

tenuerit.XLViii. De affatomiae™. 46

XLix. nDeinterciatisre- 47bus.n

175

L. De falso testimo- 48nio.

Li. De testibus adhi- 49bendis.

Lii. De eo qui fidem 50factam alteri0

Pnon reddideritP.Lin. De eo qui grafio- 51

nemi ad res alie-nas1 iniuste8 tol-lendas* adduxe-ritu.

LIV. De vre prestatav. 52

LV. De manu abw 53eneox redimen-

K 46; adfectomiae K19; adfatomire K 49 (vgl. A). n-n) so K 17, 18, 33, 39, 46, 56, 64, 71, 72; De Kfiltortis hoc est qualiter homo furatas res intertiare debeat K 24, 19, 37, 65 u. a. (vgl. Titelüberschrtft tmText). o) alterius K18; aUter K 49; fehlt K 65. p-p) so K 18, 33, 49, 56, 64, 71, 72; non redderitK17; reddere noluerit K 24, 19, 27, 37, 46, 65 (vgl. Titeliiberschriß im Text). q) graphionem K 40, 72;grapionem K 49; comitem K 65. r) fehlt K 26, 27, 39,40, 42, 46, 49, 72. s) hinter tollendas K 46.t) fehU K 28, 33, 38, 56, 64. u) so K17, 18, 26, 27, 33,38,39, 40, 42, 46, 56, 64, 65, 71, 72; aduxeruntK 49; inuitauerit K 24,19, 28 (vgl. Titelüberschrift im Text). v-v) rem prestata K 18, 46, 64; remprestatam K17; re prestita K 33,65; restituta K19. w) ad K 17,18. x) eneum K 49; eo K 19.y) redimentum K 49.2 *

12 PACTÜS LEGIS SALICAE

[D:

[D:

[D:

[D:

[D:

[D:

90]

19]

91]

92]

100]

93]

58

59

LIV. De grafione occisoLV. De corporibus expoliatis

LVI. De dispecto: Si quis ad mallum uenire contempseritLVII. De rachineburgiis

LVIII. De chrenecrudaLIX. Dealodis

aLXI. der scazloos man andran arslahitLXII. fon alode

a) nur in V 84 überliefert.

AI

54 u n . De grafionem oc-cisum.

65 Min. De corporibus ex -poliatis.

A3 A4

Lira. Si quis grafionem Lira0. De graffionemocciderit. hocciso.

LV. De corporibus LV°. De corporibu«expoliatis. expoliatis.

G 5

Lira. De garafionem1

occisum.LV. De corporibus ex-

poliatis.

56

57

58

5960

6162

63

64

LV. Si quis ad mal-lum uenire con-tempnit.

LVI. De rachineburgi-is.

Lvn. PDech reneP cru-da.

LViii. De alodis.LVIIII. De eum qui se de

parentilla tollereuult.

LX. De «itharo ena*i.LXI. De conpositione

homicidii.LXII. De hominem in-

genuo qui in osteocdditur1.

Lxra. De herbugium.

LVI. Si quis ad mal-lum uenire con-tempserit.

Lvii. De raciniburgiis.

LVIII. De chera cruda.

LVIIII. De alodis.LX. De eo qui de pa-

rentilla tollere seuult.

LXI. De charoenna.LXII. De conpositio-

nem homicidii.LXIII. De homine in

hoste occiso.

Lxim. De eborgium.

LVI0. Si quis ad mal-lum uenire con-tempserit.

LVII0. Derationeburgiis.

LVIII0. De theuna trude.

LVIIII0. De alodis.LX°. De eo qui se de

parentela tollereuult.

LXI°. De carohen.LXII0. De conpositione

homicidii.LXIII0. De homine in

hoste hocciso.

LXIIII. De herburium.

LVI. De dispecto. siquis ad mallumuenire dispexerit.

LVII. De rachinebur-

giis.

LVIII. De mchene chru-dam.

LVIIII. De alodis.LX. De eum qui de

parentibws tollerese uult.

LXI. De charoene0.LXII. De homicidiis

conpositionibw*.LXIII. De homine0" in

hostem occisum.

LXIIII. De cherrenburgi-

um.

A p-p) lies De chrene A 1. q-q) nicht charoena A 1. r) nicht occiditur A 1.

C l) nicht garafionem C 5. m-m) oder chenechruda G 5. n-n) oder cenecruda G 6.charosne G 5. o") anscheinend aus hominem verbessert G 5.

o) nicht

K z) graphionem K 49, 72; comitem K 65. a) Zusatz K 33 (vgl. Titel 58). b-b) incendiis ecclesiarumK 65; expoliatione ecclesiae K 24. c) et K 37. d) expoliationem K17; incendio K24. e-e) fehlt


LX. De eo qui se de parentilla tollere uultLXI. Decharoena

LXII. De conpositione homicidiiL X n i . De homine (ingenuo) in hoste occisoIiXIV. De herburgium

LXÜI. de sih fon sine(n) magunLXIV. der fon andres henti eowih nimitLXV. hwe man weragelt gelte

LXVI. der man in here slahitLXVII. sohwerso andran mit losu biliugit

[D: 94]

[D: 95]

[D: 73]

[D: 72]

[D: 96]

60

61

62

63

64

C6

LV. De grafione occi-so.

LVI. De eorporibtt« ex-poliatis.

C 6a H 10Min. De Garafione oc- 57. De grauione occiso.

ciso.LV. De corporibws ex- 58. De corporibus ex-

poliatis. spoliatis.

LVII. De dispecto. LVI. De dispectu. 59. De spectionibus.

LVin. De rachinburgis. ivn. De Racimburgiis. 60. De rathinburgiis.

LVIIII. De ncene cruda11. LVIII. DeChrenechruda. 61. De crencrude.

LX. De allodis.LXi. De eo qui se de

parentibus tolle-re uult.

LXII. De charoena.LXIII. De homicidiis

conpositionibu«.LXim. De hominem in

hoste occisuw.

Lvnii. De Alodis.LX. De eo qui de pa-

rentibws tollerevult.

LXI. De Charoene.LXII. Dehomicidiicom-

positionibus.LXin. De homine in

hoste occiso.

62. De alodis.63. De eo qui se de pa-

rentilla tollere uult.

64. De haruueno.65. De compositione ho-

micidii.66. De homine in hoste

occiso.

LXV. De chereburgium. LXini. De Chereburgio. 67. De herburgium.

KLVI. De eo qui grafio- 54

nemz occiderit.LVH. De corporibus ex- 55

poliatis (et dehomicidiis cleri-corum)a.

LVIII. De bincendio ec- E: 75-77clesiarum15 uel°expoliationed eetde homicidiis cle-ricorum6.

LIX. De eo qui ad mal- 56lum uenire con-tempserit1.

LX. De rachinburgiis* 57hqui secundum1

legem non iudi-canth.

LXI. De chrenechru- 58da1*.

LXII. De alode. 59Lxm. De eo qui Jse de1 60

parentillam tolle-re uolueritn.

LXiv. De charoena0. 61LXV. De conpositione 62

homicidiiP.LXVT. De homine*! in 63

hosteT occiso8.

LXVH. De eo qui alte- 64nun herebur-gium* clamauerit.

K 28, 40; et de homicidiis fehlt K 33; et fehlt K 49; siue homicidiis K 24. f) contemnerit K 18; con- Ktempserint K 17. g) rachimburgiis K 46; rachimburgis K 17. h-h) fehlt K 24. i) fehlt K 17.k) chrenecruda K 56; crenecruda K 17, 49, 72; crene truda K19. l-l) alode K 33. m) parentilaK17; parentela K 33, 65; patrem illam K19. n) uult K 33, 42; uoluerint K 38. o) charoeneK 65; tharo oena K 19; caroena K 46; croena K 49. p) homicidiis K 17, 49. q) hominem K 49.r) oste K 46, 72; osto K 17. s) ocisso K 49. t) chereburgium K 33, 65, 66; ereburgium K 17,46;iereburgtum K 19.

1) Glosse id est terra mala K 33, 65.


[D: 64] LXV. De caballo mortuo extra consilium domini sui decorticato[D: 97] [LXVa.Deeoquifiliamalienamacquisieritetseretraxerit.][D: 76] [LXVb. De basilica incensa][D: 99] [LXVc. De terra co(n)demnata]

65 LXVIII. der andres hros bifillit47 a LXIX. der man fon galgen forlaazit65 a LXX. der wiib gimahalit inti ni wil sea halon

EXPLICIT

AI A3 A4 G 5

65 iiXnn. De caballo mor- r.xv. De caballum LXV0. De caballum ex- liXV. De caballum mor-tuo extra consi- mortuum decor- tra consilium do- tuura sine consi-lium8. ticatum. mini sui decota- liumi domini sui

tum. decorticatum1.A17*

I 69 n.u De iuratores de quantas causas thoalapus debet iurare.I 71 xcv.v De anstrutione si anstrutionem crastinauerit.I 72 xcvi. De eo qui femina ingenua a conturbemio uel pwella in itinere inferre presumpserit.I 73 xcvn. De eo qui wanstrutione dew quacumqwe* causa mallauerit.I 74 xcvm. De eo qui domum alienum destruxerit.I 76 xcviin. De saccioniis.I 77 c. De eo qui lapidem super domum alienum iactauerit.I 78 cny. De eo qui alterum in periculo inpigserint et uiuus euaseritz.I 67 cin.a De ane crenodum.

EXPLICIT IÄBEE. INCIPJT JÄBER II.

A3 A17II 79 iiXVi. Pactum pro tenore pacis domnorum hilde- Pro hitinere pacis.

berti et hlotharii. Si quis hominem ingenuum pro furtu appellauerit.I I 80 LXVII. De furto caelato. Si quis furtum suum inuenerit ut seruus ad sortemII 81 iiXvm. Si homo ingenuus in furtu inuentus fuerit. exeat.H 82 Lxvim. Si seruus in furtu inculpatwr.II 82 LXX. Si seruus tremisse inuolauerit.I I 83 LXXI. Si quis mancipia aliena iniustse tenuerit. Si quis aliena mancipia iniuste tenuerit.II 83 LXXTT. Si litus ad sortem ambulauerit.II84 Lxxm. Discretio hlothari regisa. ESTCIPIT DECRETVM1» HLOTHARII REGIS.II 84 iÄXim. Si uestigius conprobatur latroni. Decretum est.II 85 LXXV. De suspectis furtis. Si in domo alterius ubi clauis est fructum inuenitur.II86 uel captis. Si quis cum furto capitur.II 87 Tixxvi. De seruis ecclesme wel uisci seu cuius libet. De seruis eclesise.II 88 Lxxvn. De seruis qui multis criminibws Bunt acu- Si cuiuslibet de potentis.

satib. Si quis occulte furtum sine iudice pagauerit.II 90 Lxxvm. De latrones ad ecclestam fugientib«sc.

II 91-92 iiXxvnn. Utd fiscali in strutem eant. De fiscalibws.II 93 iixxx. Ute latroni persequentur ab omne.

A 8) nicht consilium AI. t) A-Interpolationen in K 17; deren Titel i und in—XLVIII siehe unter K.u) auch im Text von K 17 als Titel n eingeordnet. v) Titel Lxvini—xcnn von A 17 siehe unterIII 98—F 133. w-w) aus anstrutioneme verbessert A 17. x) nicht quaecumqwe A 17. y) Ziffer ciist in A17 übersprungen. z) aus euaserint verbessert A17. a) ohne Entsprechung im Text von A 17.b) nicht DECRETUJf A 17.

C p) nicht Lvi G 6. q) nicht consilium G 5. r) nicht decortaticum G 5. 8-s) nachträglich, doch vongleicher Hand eingefügt; vgl. G 6 hinter Titel 47. t) aus childeberto verbessert G 6.

H e) Druckfehler für 71H10. f) vgl. Titelverzeichnis D8: C.Incipiunt chunnas. g) so H10 = Becapitulatiolegis Salicae.

K u) excorticato K 46, 66; excorticado K 18; excortuxto K 49; excoriato K 65; scorticato K 72; mortuoextra consilio domini sui excorticato K17 ( = A). v) fehlt K 49. w) furta K 49. x) so K18,33,46, 56, 64, 71, 72; deponatlC 49; dimiserit K 17, 24, 43, 65, 66 (vgl. Titduberschrift im Text). y-y) filiamalienam K 17, 24, 65, 66. z-z) adquisierit et se retraxerit K 24 (vgl. Titelüberschrift im Text). a) dis-


[LXVd. De cultello (s)exa(n)dro\[LXVe. De midiere grauida occisa][LXVf. De delatura][LXVg. Incipiunt chunnas]

G6

De caballo domi-ni sui decortica-tura.

C6a H10

[D: 100}

K

. De caballo sine 68. De caballo excorti- Lxvm. De caballo excorti- 65cowsilio domini cato. gatou.sui excorticato.

8LXVI. De homine de 69. De eo qui hominembargo.8 uiuum de furca tu-

lerit.70. De eo qui filiam alie-

nam acquisierit et seretraxerit.

17e. De Basilica incensa.72. De terra commen-

data.73. De cultello exadro.74. De creodiba.75. De muliere grauida

occisa.76. De antrussione.77. De eo qui in aliena

donxo resedit.78. In quantas caussas

Thalaptas debeantiurare.

79. De delatura.80f. Incipiunt chunnas.

ixvn. Pactum childe- LXVII. Pactum Childe- Epilogus.ßberto et flotario berti et Chlotha-reges. rii regis.

. Decretio childe- Lxvm. Decretio Chlotha-berti* regis. rii Regis.

. De eo qui homi- I75 = E:74nem dev bargo uelde furcaw deponit*.

LXX. De eo qui Yalie- 65a = E:96nam filiamv zde-sponsauerita et nonuult eamaccipereb.z

65 b(LXXI. De terra con- 65c=E:98

dempnata.)c

65d17065 o

171177

169

dEXPLICIUNT CAPI-TULAd (LEGIS SALI-CAE)e.

65 f65g

A3De heredes qui in hereditatem succedunt.

Lxxxn.8 De eoruw hhereditate qui sine filiis mori-unt«rh.

Lxxxm.1 De hereditatem inter nepotem et amitane.. Hoc autem super omma diligenter consede-randum est quod in lege salica unusquisqtfesolidus quadraginta dinarius habet ita utcentum uiginti dinarii faciant soh'dtw tres.Sed nos propter proUxitatem uoluminisuitandam seu fastidio legentiunx wel propterutilitatem intellegendi abstuumus hinc uer-ba grecorum et numero dinariorum quod inipso libro crebre conscribta inuenimus.

A17

INCIPIT DECRETIO CHILDEBERTO REGISFRANCHORVÄl«5.Uir inluster.Pari conditione conuenit.De farfaliis.De furtis et malefactoribu«.Shnüiter "kalendis martiid.Pari conditione conuenit.De die dominico.

EXPLICIT LIBER II.

ponsauerit K 46; sponsauerit K 49. b) accipire K 33; decipere K 17; in K 46 fehlt das Folgende bis K3,2 furatus fuerit infolge Ausfalls zweier Blätter, deren Ergänzung von junger Hand hier nicht zu berück-sichtigen ist. c) Zusatz K 39, 65, 66 (vgl. Herold). d-d) so K 17, 19, 33, 56, 65, 66; fehlt K 18, 24.e) Zusatz K 66; SALICE LEGIS Zusatz K 65.

Titelverzeichnis: a) aus reges verbessert A 3. b) nicht accusati A 3. c) aus fugentibu* A3verbessert A 3. d) nicht Vt A 3. e) dsgl. f) LXXXI A 3 = Lex Burgundionum 78. g)Lxxxu A 3 = Lex Burgundionum 42. h-h) aus hereditatem interne (irrtümliche Vorwegnahme derfolgenden JRubrik), danach Basur, verbessert A 3. i) IÄXXHI A3 — Lex Burgundionum 75.

c) nicht FRANCHORUM A 17. d) nicht mai A 17. A17


Epil.

III94 LXV.HI 95 LXVI.

HI 96 LXVII.

HI 97 Lxvru.

III 98 Lxvnn.

III99 LXX.III 100 LXXI.

in 101 Lxxn.

m 102 LXXHI.

inHI 104 LXXV.

in 105 LXXVI.

AI

De mitio fristatito.Si quis hominem de furcasdescenderit extra consiliumiudicis.De eum qui hominem ui-uum de furcas furauit.De eum qui infantem alie-num tunderit.De muliere qui se cum*seruo suo cupulauerc'21.De conciliatoribus.De muliere uidua qui sead alium marito donareuoluerit.De uiros qui alias ducuntuxores.De hominem inter duasuillas occisum.De pignoribus.De muliere cessa uel ex-capilata.De eum qui causam alie-nam dicere praesumpserotf.

A17*

IV106-116 Lxxvn.1 Edictus domni chilpiricim

regis.

EXPLICÜNTn CAPITU-LA.

A17**

INCIPIT« LIBER n i .Quem uero primus rex franco-

ram.De mitio fristratrito.

Lxvnnf. De naulieri quicumqwe ser-uo suo copulauerit.

LXX. De conciliatoribws.Lxxi. De mulierem uiduara qui

se ad alio marito dare uo-luerit.

Lxxn. De uiris qui alienas ducuntuxore3.

. De hominem inter duas uil-las occisum.De pignoratoribws.

LXXV. De mulierem cesam uelscapillatam.

LXXVI. De eo qui in causam alie-nam mallare presumpse-rintk.

Lxxvn. De dicta domnini hilpericiregis pro tenore pacis.

De muliere qui hse cumh seruosuo copulauerit.

De conciliatoribws.De muliere uidua qui se ad alio

marito dare uoluerit.

De uiris qui alias ducunt uxorem.

De homine inter duas uillas oc-cisum.

De pignatoribws.

INCIP/T AED1CTUS DOMHILPERICI REGIS.

EXPLICIUNT CAPITULAo.

A e) Stellung in A 17** wie hier. f) Stellung in A 17* wie in A 1, d.h. hinter dem Schlußtitel 65 der LexSalica. g) nicht eum A 1. h-h) oder secum A 17**. i) nicht cupulauerit A 1. k) oderpraesumpserint A 17*. l) ohne Entsprechung im Text von A 1. m) nicht chilperici A1. n) nichtEXPLICIUNT A 1. o) nicht CAPITVLA A 17**.


A17*

i. Si quia puerum regis aut libertum occiderunt. V 117Lxxvmi. Si quis stadalem uaidaris ceruum aut bouem cerui aatributaria salierita. V 118

LXXX. De furtis de uenationibus uel piscationibus.b V 119Lxxxi. De eo qui alterum ad cabidam0 prouocauerunt. V 120

Lxxxii. De seruo si alienam occiserit ancillam. V 121. De eo qui porcina aliena de uia ostiauerit. V 122. Si quis nauem alienam per uim tulerit. V 123

LXXXV. De eo qui cum seruo alieno negotiauerit. V 124Lxxxvi. De eo qui seruo alieno sine causa ligauerit. V 125

Lxxxvn. Si quis messe aliena glennare presumserit. V 126Lxxxvin. De eo qui alienawi mansionem expoliauerit. V 127

Lxxxvini. De eo qui res alienas furtiuauerit. V 128xc. De eo qui alienum ortum aut nabinam effregerit. V 129

xci. De liberto qui aliena liberta rapuerit. V 130xcn. De eo qui alterum inputauerit periurasse. V 131

xcra. De eo qui de falso testimonio fuerit adprobatus. V 132xcrai. De alienam mulierem uiuo marito tulerit.d V 133

Titelverzeichnis: a-a) oder atributar asalierit A 17*. b) laut Hesseis soll in A 17* (ohne Titel- A 17ziffer) folgen: Si quis pedicam imbolauerit; tatsächlich ist dies nur eine nicht gerechtfertigte Konjektur vonPardessus. c) aus cabadam verbessert A 17*. d) in K 17 folgen die A-Titel I 71—78 und I 67 alsxov—cm, dann die Titel II 79—93 ohne Bezifferung, die Decretio Ghildeberti, der Epilog und erneut die TitelIII 94, 98—103, die Sammelüberschrift zu IV 106—116 und der Schlußvermerk EXPLICITINT CAPITÜLA,darauf der Text der K-Fassung.

3 Lex Salica T


<IN NOMINE DOMINI) I N C I P I T P A C T U S a L E G I S SALICAE

[D: 1] I. De mani re

§ 1. Si quis ad mallum legibus dominicis manitus fuerit et non uenerit, si eum sunnis nondetenuerit, mallobergo reapten(a)b hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

Titel 1: a) aus G 5 (vgl. Titelverzeichnis) übernommen; tractatus A4; vgl. den Genitiv Salicse in A 2.b) A 1 bringt die (hier wechselseitig verbesserte) Glosse nur in 1 § 1, A 2 nur in 1 § 2.

»INCIPIT LIBER LEGIS SALICAE

I. *HER IST* FON MENI1,1 § 1. sohwerso anctran zi dinge gimenit inti er ni cuimit, ibu ini sunne ni habet, gelte scillinga xv.

a) nur in V 84 überliefert. b-b) HERIST Merkel, Hesseis; TEXTUS R(ubrica) Pertz.

AI

I. DE MANNIRE

A2

INCIPITLEX SALIOE

PRIMVil/a TITOLT7M.DE MANIRE

A 3 A4

1,1 1. Si quis ad mallum 1. Si quis ad mallumlegibus dominicis manni- legibus dominicis manitustus fuerit et non uenerit, fuerit et non uinerit, sol.mal. reapten hoc est DC XV culpabilis iudicitur.din. qui f. soll.d xv cul.iudc.

1,2 2. Ille uero qui aliummannit et ipse non uene-

2. Ille uero qui aliummanit et ipse non uinerit,

rit si eum sunnis non mallare abtena ei qui ma-tricauerit, et qui mane- nebit DC dinarius qui fac.bit xv soll.e culp. iudc. sol. xv culp. iudic.

1,3 3. Et ille qui aliummannit eum testibus addomum illius ambularedebet. Et si praesens nonfuerit, sie aut uxoremaut quaecumque de fa-milia illius apellit ut illifaciat notum quod abeum mannitus est.

3. Qui alium maniteum testibus ad domumillius ambulare debit etsie eum manire ut autuxor illius aut quemeum-queß de familia apellitut illi faciat notum q«odh

ab illo manitus est.

IN NOMINE T>OMim INCIPIT TRACTATUSINCIPIT LEX ZALICA LEGE SALICAE

DE MANIRE. °.e DE MANNIRE

1. Si quis ad mallum 1. Si quis ad mallumlegibus dominicis manitus legis dominicis mannitusfuerit et non uenerit seum fuerit et non uenerit si

eum sonies non detenu-erit, DC denarios qui faci-unt sol. xv culpabilis iu-dicetwr.

sunnis non detenuerit, so-lid, xv culpbl. iud.

2. Ille uero qui alium 2. Ille uero qui aliummanit et ipse non uenerit, mannit et ipse non uene-ei quem maniuit solidos rit, DC denrs. qui faciuntquinqwe culpbl. iudicetur. sol. xv culpabilis iudi-

cetwr.

K4*

3. Ille autem qui aliummannit eum testibti* addomum illius ambulet etsie eum manniat autuxorem illius uel cuicum-que de familia illius de-nuntiat ut ei faciant no-tum quomodo ab illo estmannitus.

A Titel 1: a) nicht PRIMUiW A 2. b) Hesseis berücksichtigt die Nachstellung der Titelziffern in A 3nicht. c) Hessels läßt das hochgestellte o in den Titelziffern von A 4 aus. d) nicht solidos AI. e) hierund weiterhin nicht sol. A 1. f) K-Interpolation in A 4. g) aus cumqwe verbessert A 2. h) nichtquod A 2.

C Titel 1: a) aus manniuit verbessert C5. b) aus mannuit verbessert G6.

H Titel 1: a-a) Hesseis läßt TIT. weg und berücksichtigt die Nachstellung der Titelziffer nicht,läßt § weg und gibt arabische Ziffern.

+1manit per simplex n. (gehört wohl zu mannit in 1,2; per Simplex n. ist Zusatz Herolds).

b) Hessela

TEXT 1,1—1,3 19

§ 2. Hie uero qui alium manit et ipse non uenerit, si eum sunnis non tricauerit, mall(obergo)rea(p)tenab, ei qui maniuit similiter DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

(§ 3. Et ille qui alium manit cum testibus ad domum illius ambulare debet et sie eum maniredebet caut, si praesens non fuerit,c uxorem illius aut quemeumque de familia illius appellet, utilli faciat notum, quod ab illo manitus est.)d

c-c) in Anlehnung an A 1 gestaltet.Herolds, D und E.

§§ 3-5 fehlen A 3, A 4 (dort aus K interpoliert), der B-Vorlage

§ 2. der andran gimenit ibu er ni cuimit inti sunne ni habet, so sama gelte sol. xv. 1,2§ 3. der andran menit mit urcundeom zi sinemo huuse cueme inti danne gibanni ini erdo sina cuenun 1,3

erdo sinero hiwono etteshwelihemo gisage, daz iz emo gieunde, weo her gimenit ist.

05 06 H 10 K

LIBERLEGIS SALICAE.»

I. DE MANNIRE

1. Si quis ad mallumlegibus dominicis manni-tus fuerit et non ueneritsi eum sunnis non tenue-rit, sol. xv cul. iud.

2. Ille uero qui eummannit si non uenerit sieum sunnis non tenuerit,ei qui mannibita similitersol. xv cul. iud.

3. Et ille qui aliummannit cum testibus addomum illius ambularedebet et sie eum manniredebet aut uxorem illiusaut quicumqwe de fami-liaw illius apellat ut eifaciat notum quomodoab illo mannitus est.

I. DE MANNIRE

1. Si quis ad mallumlegibus dominicis manni-tus fuerit si eum sunnisnon detenuerit, DC dena-rios qui faciunt sold. xveulp. iudicetur.

2. Hie uero qui aliummannit si non uenerit eteum sunnis non dete-nuerit, quem manniuitb

similiter sol. xv eulp.iudic.

3. Et ille qui alium ma-nit cum testibus ad do-mum illius ambularo de-bet aut uxorem illius autquemeumque de familiaillius appellat ut ei faciatnotum quomodo ab illomanitus est.

De Mannire. aTit. Ia.

§ P". Si quis ad mallumlegibus dominicis +1man-nitus fuerit, et non ue-nerit, si eum Sumis nondetinuerit, solidorumquindeeim culpabilis iu-dicetur, qui faciunt dena-rios sexingentos.

H. Ille uero qui aliummannit, et ipse nor» ue-nerit, si. eum Sumis nondetinuerit, ei qui manibitsimiliter DC den. qui fa-ciunt solidos xv compo-nat.

HI. Ille autem quialium mannit, cum testi-bus ad domum illius am-bulare debet, et sie eummannire debet, aut uxo-rem illius, uel quemeun-qwe de familia illius, ut eifaciat notum, quomodoab illo mannitus est,

I. bDE

1. Si quis ad mallum2 1,1legibus dominicis manni-tus30 fuerit et non uene-rit11, si eum sunnis46 nondetenuerit1, DG denariissqui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

2. Hie uero qui aliumh 1,2mannit, si non uenerit eteum sunnis1 non detenu-erit, ei quem manniuitk

similiter DC denarios quifaciunt solidos xv conpo-nat1.

3. Hie autem qui alium 1,3mannit cum testibus addomum illius ambulet etsie eum manniatm autuxorem11 illius uel cui-cumque de familia illiusdenuntiet0, uti» ei faciatinotum quomodo abr illoest mannitus.

Titel 1: a-a) ESTCIPIT LEGIS SALICE K17; INCIPIT TEXTUM EIUSDEM LEGIS SALICA KAMEN K19; fehlt mehreren Hss. b) Titelziffer vielfach nachgestellt oder neben den Beginn des Textes an denRand geschrieben; Titel 1 fehlt K 65. c) in K 51 ist das m von mannire überall getilgt und durch b ersetzt,also bannitus, bannit usw. d) uenit K 49. e) sumnis K 33; sumis K 62. f) tenuerit K 18; detinueritK 66. g) handschriftlich mit dinariis wechselnd, auch der Akkusativ kommt vor, meist jedoch abgekürzt,h) alio K18. i) sumnis K 49; sumis K 62. k) maniuit K 18. l) so K 24, 33, 49, 56, 65, 71, 72u.a.; culpabilis iudicetur K17, 18 (vgl. A). m) manniet K 30, 72. n) uxor K 49. o) denuntiatK 4; denontiet K 49. p) etK20. q) faciantiC4. r) ad K17.

1) Glosse est denuntiare K 46. 2) Glosse uero placitum K 46; generale maius iudicium Lindenbruch.3) Glosse vocatus tribus testibus praesentibus Lindenbruch. 4) Glosse impeditio Lindenbruch.


(§ 4. Nam si in dominica ambascia fuerit occupatus, manire non potest.) d

(§ 5. Si uero infra pago in sua ratione fuerit, sicut superius diximus manire potest.)d

[D: 2] II. De furtis porcorum

§ 1. Si quis porcellum lactantem furauerit de chranne prima aut de mediana et ei fuerit ad-

1.4 § 4. ibu er in cuninges deonostehafb ist, danne ni mag er ini gimenen.1.5 § 5. ibuerinnandesgewesinsinemoarunteist,dannemagerinimenen,sosoizheerobanagiscribanist.

II. fon diubiu suino

2,1 § 1. sohwerso suganti farah forstilit fon cteru furistun stigu erdo in metalostun inti des giwunnan

A 1

1.4 4. Nara si in dominicaambasia fuerit occupatus,mannire non potest.

1.5 5. Si uero infra pagoin sua ratione fuerit, sicutsuperius diximus mannirepotest.

A2

4. Nam si in dominicaambascia fuerit occu-patus, manire non potest.

si uero intro pago fu-erit suam1 racionem, sicutsuperius diximus manirepotest.

A3 A4

4. Nam si in iussioneregis fuerit hoccupatus,mannire non potest.

5. Si uero infra pagoin sua ratione fuerit, pot-est mannire sicut su-perius dictum est.

II. DE FURTISPORCORUM

2,1 1. Si quis porcellumlactantem furauerit et eifuerit adprobatum, mal.chrane calcium hoc estcxx din. qui f. soll, inculp. iudc.

II. DE FURTISPORCORUM

1. Si quis porcellumlactentem furauerit cuifuerit adprobatum, Malb.bchar calciob suwt dinariuscxxfac.sol. in culp. iudic.

DE FVRTISa

PORCORUM. H.lo. DE FURTISPORCORUM»"

1. Si quis porcellum 1. Si quis porcelluwlactantem furauerit et ei lactantem furauerit et eifuerit adprobatum, mal. fuerit adprobatum, cxxdiram ni solid, tres culp.iudc.

denarios qui faciunt sol.m culpabilis iudicetur.

A i) nicht sua A 2.Titel 2: a) nicht FURTIS A 3. a") aus PORCOROM verbessert A 4. b-b) oder charcalcio A 2.

C Titel 2: a) C. II. DE FVRTIS PORC. In L. Sal. Cap. n. Si quis porcellum lact. etc. C6a. b) nichtFURTIS PORCORUM G 6. c) aus channe verbessert G 5. d) aus channe verbessert G 6. e) an-scheinend aus fuerit verbessert G 5. f-f) über der Zeile nachgetragen G 6. g) nicht etcepto G 6.

H +2nam si in iussione regis.Titel 2: +1et inde fuerit conuictus.

K s) fehlt K17. t) iustione K 49.w) pagum K 33, 49; pauco K 38.

+2priserit.u-u) fuerit hoccupatus K 4. v) manniri K 32; banniri K 51.

x) so K 24, 33, 56, 65, 71, 72 u.a.; mannire K 4,17,18,19,20,49;

TEXT 1,4—2,3 21

probatum, maliobergo chrannechaltio leschalti hoc est, unum tualepti sunt cxx denarios qui faciuntsolidos m ciüpabilis iudicetur.

§ 2. Si uero in tertia chranne furauerit, maliobergo chrannechaltio, DG denarios qui faciunt solidosXV culpabilis iudicetur excepto capitäle et dilaturaa.

§ 3. Si quis (ueroy porcellum de sute furauerit et dauern häbuerit, mitte DGGC denarios qui faciuntsolidos XLV culpabilis iudicetur.

Titel 2: a) Schreibung an A angepaßt.

wirdit, gelte sol. in foruzan haubitgelt inti wiräriun.§ 2. ibu itanne in drittiun stigu forstolan wirdit, gelte sol. xv foruzzan haupitgelt inti wirdriun. 2,2§ 3. sohwerso farah forstilit fon demo sulage 3er slozhaft ist, gelte sol. XLV foruzan haupitgelt indi 2,3

wirdriun.

0 5

4. Nam si in dominicaambascia fuerit occupa-tus, mannire non potest.

5. Si uero infra pago insua ratione fuerit, potestmannire sicut superiusdiximus.

0 64. Nam si in dominica

ambaxia fuerit occupa-tus, manire non potest.

5. Si uero infra pagoin sua ratione fuerit, pot-est manire sicut superiusdiximus.

H 10+2nam si in dominica

Ambascia fuerit occupa-tus, manniri non potest.

Si uero intra pagum,in sua ratione fuerit, pot-est manniri, sicuti su-perius dictum est.

K

4. Nam si in8 iussione* 1,4regis "occupatus fueritu

mannirev non potest.5. Si uero infra pagow 1,5

in sua ratione fuerit pot-est manniri*, sicut supo-

dictum estz.

II . DE FURTISPORCORUM

1. Si quis porcellumlactantom furauerit dechrannec prima aut demediana et ei fuerit ad-probatum, sol. in cul. iud.

2. Si quis uero in tertiachrann§ furauerit?, sol. xvcul. iud. exe. cap. et del.

3. Si quis uero porcel-lum de sutem furauerit etdauern habuerit, sol. XLVcul. iud.

n . a DE FLTRTISb

1. Si quis porcellumlactantem furauerit dechrannae prima aut demediana et ei fuerit ad-probatum, malb. chran-alteo lescalti hoc estunum tualepti sunt dena-rii cxx qui faciunt sol. ineulp. iudic.

2. Si uero in tertiachranned fuerit, mlb.chranchalteo DG denar.tqui facf. sol. xv eulp. iud.exceptos capitäle et dela-tura.

3. Si quis porcellum desute furauerit et dauernhabuerit, mille DCCO de-nar. qui faciunt sol. XLVeulp. iud.

De furtis Porcorum.Tit. n.

§ I. Si quis porcellumlactantem furauerit, derhanne prima, aut de me-diana, +1et ei fuerit ad-probatum, Malberg rhan-nechala lerechala, hoc est,unum ahe lepte cxx de-nariis, qui faciunt sol. mculpabilis iudicetur, ex-cepto capitäle et delatura.

II . Si uero in tertiarhanne +2furauerit, malb.rhanne chalteo, DC den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur, exceptocapitäle et delatura.

m. Si quis porcellumde Sutenn furauerit etdauern habuerit, MDCCCden. qui faciunt sol. XLVculpabilis iudicetur ex-cepto capitäle et dela-tura.

II. DE FURTISPORCORUM*

1. Si quis porcellum 2,1lactantem furaueritb dehranne0 prima1 daut ded

mediana et inde fueritconuictus, cxx denariisqui faciunt solidos in cul-pabilis iudicetur exceptocapitalee et delatura2.1

2. Si uero in tertia 2,2hramnes furauerit, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudiceturexcepto capitäle et dela-tura.

3.b Si quis porcellum 2,3de sude3 furauerit quae1

dauern habet, Mi>ccck de-nariis qui faciunt solidosxxv culpabilis iudiceturexcepto capitäle et dela-tura.

manire K 74. y) supra K 49. z) fehlt K 49. Hiernach scJuiltet K 17 den A-Titel I 69 ein: n. De Kiuratores, de quantas causas thoalapus debet iurare.

Titel 2: a) peecorum K 49; porcorum capit(ulum) primu(m) K 65. b) furauerit] regelmäßig fura-tus fuerit K 65. c) hranne K 24, 33, 56 u.a.; ranne neben hranne K 30; chranne K17, 18, 20, 49, 71;chranne K 65; chranesL K 32; haran na K 19. d-d) au de Kl 7; et K 19. e) capitule K 49. f) regel-mäßig dilatura K 18. g) chramne K 20; chrane K 18; chranne K 49; hcranne K 17; aranno K 19.h) §3 fehlt K 19. i) qui K 18, 20, 49. k) MDCCCC K 17.

1) Glosse id est de primo partu uel part . . . credo uelit dicere pro parua K 79. 2) Glosse fredoPithou. 3) Glosse id est ara porcorum K 79.


§ 4. Si quis porcellum de campo furauerit qui sine matre uiuere possit, et ei fuerit adprobatum,mallobergo hymnisfith siue tertega hoc est, XL denarios qui faciunt solidum i culpabilis iudiceturexcepto capitale et dilatura.

§ 5. Si quis scrouam in assum subbaterit <et ei fuerit adprobatum), mallobergo narechalti hocest, CCLXXX denarios qui faciunt solidos vn culpabilis iudicetur {excepto capitale et dilatura).

2.4 § 5. sohwerso farah forstilit, daz biuzan deru mooter leben mag, feorzug pentinga, die tuentc sol. i,gelte foruzan haubitgelt inti wird(riun).

2.5 § 6. soherso sui bistoozzit in diubiu, gelte sol. vn foruzan haubitgelt inti wird(riun).

c) u durch Loch im Pergament verstümmelt; talent Pertz.

A 1

2,4 2. Si quis porcellumfurauerit qui sine matrempossit uiuere et ei fueritadprobatum, mal. chranecalcium hoc est XL din.qui f. sol. i culp. iud.

A2

2. Si quis porcellum de

A3 A4

2. Si quis porcellum2. Si quis porcellumcampo furauerit qui sine de campo furauerit qui de campo furauerit quimatre uiuere possit, mal. sine matre uiuere possit, sine matre uiuere possitcin zymus0 swnt dinarius mal. imnis fit sunt dm.d et ei fuerit adprobatum,

XXX.XL fac. sol. uno cui fu-erit adprobatum cul. iud.

denarios XL qui faciuntsol. i culpabilis iudicetwr.

2,5 3. Si quis scroba inasso subaterit et ei fueritadprobafwm, mal. nare-thalthi hoc est CCXLT din.qui f. soll, vn culp. iudic.

3. Si quis scruua in as- 3. Si quis scrobam in 3. Si quis scruua insum subbaterit, mal. nari furtoe subbatterit, mal. furto subbataerit, CCLXXXcalti Bunt dinariws DC fac. nare ehalt sohdos vn denarios qui faciunt solid.

culpb. iudicetwr.sol. xv eulpab.* iud. ex-cep. cap. et dil.

vn culpabilis iudicetwr.

2,7 4. Si quis porcum anni- 4. Si quis porcum anni- 4. Si quis porcum anni- 4. Si quis porcellumeulum furauerit et eifuerit adprobatum, mal.drache hoc est cxx qui f.soll, ni culp. iude. excap.capl. et dil.

2,8 5. Si quis porcum bi-mum furauerit, DC din.qui f. sol. xv culp.1 iude.excp. cap. et dil.

eulum furauerit cui fu- eulum furauerit, malb.erit adprobatum, mal. in- hingis mush

zymusg sunt din. cxx fac.sol. m cul. iud. excep. solid, xv culp. iudi.cap. et dil.

usqwe honocolatum fu-rauerit,

DC denariosqui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetwr.

A c-c) nicht inzijmus A 2. d) lies din. A 3. e) aus furtos verbessert A 3. f) Abkürzungsstrich im 1,nicht culp. A 2. g) nicht inzijmus A 2, h-h) oder ingismus A 3. i) nicht culp. A 1.

C h) aus hinnifiht (so Hesseis) verbessert G 6. i) nicht cuZp., aus cupl. verbessert G 6. Je) nicht c,iq (wieHesseis in Verkennung der Ligatur vi druckt) C 5. k") zwischen foci und fale größere Rasur G 6.

H +3subbatit in furtum, hoc est porcellos a matre subtrahit. +4xvn et dimidium et bene (et bene ZusatzHerolds). +5annicolatum. +8Zymisengano solid, xv (gehört zu Zymissoagni in 2,8).

TEXT 2,4—2,8 23

§ 6. Si quis scrouam cum 'porcellis furauerit, malhbergo focichalte, DCC denarios qui faciunt solidosXVII semis culpabilis iudicetur.

§ 7. Si quis porcum anniculum furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo ingimushataria hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur excepto capitale etdilatura.

§ 8. Si quis porcum bimum furauerit, mallobergo ingimus suaini, DC denarios qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 7. sohwerso su mit farahum forstilit, gelte sol. xvn foruzan haubit(gelt) inti wir3(riun). 2,6§ 8. sohwerso farah iarigaz forstilit, gelte sol. m foruzan haubit(gelt) inti wird(riun). 2,7§ 9. sohwerso zuiiari suin forstilit, gelte sol. xv foruzan haubit(gelt) inti wird(riun). 2,8

0 55. Si quis porcellum

furauerit qui sine matreuiuere possit, sol. i cul.iud. exe. cap. et del.

6. Si quis scruuam sub-battet in furtum, sol. vn<;l£

cul. iud.

7. Si quis scrouam cumporcellis furauerit, sol.xvii cul. iud.

8. Si quis porcum bi-mum furauerit, sol. xvcul. iud.

C 6

5. Si quis porcellumfurauerit qui sine matreuiuere possit, malb. hinni-flihth siue tertega suntdenr. XL qui faciunt solo,i culpl1. iudee. excep. cap.et del.

6. Si quis scrofam so-battit in furtum, malb.narechalte sunt den.ccLXXX qui fac. sol. vmeulp. iud.

7. Si quis scrophamcum porcellis furauerit,mlb. focifale*" DCC den.qui fac. sol. xvn? eulp.iude.

8. Si quis porcum anni-culum furauerit, malb.inzymis natarise sol. meulp. iudic.

9. Si quis porcum bi-mum furauerit, malb. in-zymis senio DC den. quifaciunt sol. xv eulp. iudi-cetur.

H 10

V. Si quis porcellumfurauerit, qui sine matreuiuere possit, malb. ym-nisfith siue thertesun inXL denar. qui faciunt so-lidum unum culpabilisiudicetur excepto capi-tale et delatura.

VI. Si quis Scrouam+3subbapatit in furtum,malber. uarachalt, inCCLX denar. qui faciuntsol. vn culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

VII. Si quis Scrouamcum porcellis furauerit,malb. focichalta in DCOden. qui faciunt sol.+4XVTI culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

V m . Si quis porcum+5anniculum furaueritmalb. +6in Zymis ethatia,cxx den. qui faciunt sol.in culpabilis iudicetur,excepto capitale et dela-tura.

IX. Si quis bimumporcum furauerit, malb.in Zymissoagni DC den.qui faciunt solidos xv ex-cepto capitali et delatura.

K5. Si quis porcellum1 2,4

furauerit, qui msine ma-trem nuiuere potestn, XLdenariis qui faciunt soli-dum i culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

6.° Si quis scrouamP 2,5subbattit4 in furtui, hocest porcellos1 a matre sub-trahit, CCLXXX8 denariis4

qui faciunt solidos vnculpabilis iudicetur "ex-cepto capitale et delatu-ra11.

7. Si quis scrouamv 2,6cum porcellis furauerit,DCC denariis qui faciuntsolidos wxvn semisw cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

8. Si quis porcellum 2,7anniculum furauerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos ni x culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

9.y Si quis porcumz 2,8bimuma' furauerit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

l) purcellum K 20; mehr jach p(ro)cellum K 49. m-m) ne mater K 49. n-n) uiuere possit K 18; Kpotest uiuere K 17. o) § 6 steht in K 65 hinter § 9. p) scrofam K 31, 32, 52, 65; scrouam zu scrofamverbessert K 56; scrobam K 28; scrufam K19; scrofas K 49; scrovam subaeta K 38. q) furto K 20; furtumK 18,49. r)porroceiluBK17. s) CCLXXÜL 65. t) fehlt K17. u-u) fehlt K 65. v) scrofamK 49, 65; scrufam K19. w-w) xvn? K 18, 24,33 u. a.; xvn K 49, 65; xvm K 17,19; xvrtn K 56.x) i K 18. y) § 9 ist in K 17 am unteren Rand von zweiter Hand nachgetragen. z) porcellum K 33.a') bwamK 17,18,33.4) Glosse porcellos in ventre matris oeeidit Pithou.


§ 9. Qui numerus usque ad duos porcos (simili conditione) conuenit obseruare.*§ 10. Si quis tres porcos aut amplius furauerit (usque ad sex capita), mallobergo ingimus

texaga [tuet, septun chunna] sunt, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv eulpabilis iudiceturexcepto capitale et dilatura.

§ 11. Si quis porcellum deinter porcos ipso porcario adtendente furauerit <et ei fuerit adproba-tum), mallobergo suainechalte sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv eulpabilis iudicetur<excepto capitale et dilatura).

2,11 §4. sohwerso farah in felde, Saar hirti mit ist, forstilit, gelte sol. xv foruzan haubitgelt inti wird(riun).

A 1

2,9 6. Quo numero usquead duos porcos simili con-ditione conuenit obser-uare.

2,10 7. Si uero m aut am-plius imbulauerit, iifccccdin. qui f. sol. xxxv eulp.iude. excp. capl. et dil.

A 2

5. Qui numerus usquead duus porcus conuene-rit obseruare.

A 3 A4

5. Qui numerus usque 5. qui numerum usque*ad duos porcos conuenit ad duos porcos conuenitobseruari. obseruare.

7. Si quis tres porcosaut amplius furauerit us-que ad sex capita, ingis-mus taxaga solid.1 soli.xxxvi eulp. iudic. ex-cepto capitale et dilatura.

aut7. Si quis tres porcos

uu.t amplius furauerit,IMCC denarios qui faciuntsold. xxxvm excep. cap.et dil. eulpabilis iudicetwr.

2.11 5. Si quis porcello de- 6. Si quis porcellum 6. Si quis porcellum 6. Si quis porcelluminter porcos furauerit, DC deinter porcus furauerit inter porcos furauerit, deintra porcos furauerit,din. qui f. sol. xv eulp. et ei fuerit adprobatum, malb. suuachine calte so- denarios DO qui faciuntiude. mal. suane calte Bunt din. lid. xv eulp. iudicetur. sol. xv eulpabilis iudice-

DC fac. sol. xv eulp. iud. tur.excep. cap.n dila.

2.12 9. Si quis porcello ter- 7. Si quis certussum 8. Si quis tertusum 8. Si quis porcellumtusu imbulauerit usqwe porcellum furauerit us- porcellum furauerit us- tortossum furauerit usqwead anniculum, cxx din. qwe ad anneculatum, mal. que ad anniculatum, mal. ad honocolatum,qui f. sol. in eulp. iude. drace Bunt din. cxx fac. drauge sol. m eulp. iude.

sol. m eulp. iud. excep.cap.0 dil.

2.13 10. Post anniculatum 8. Post annecolatum 9. Post annicolatumuero mal. redonia hoc est uero mal. drace Bunt din. uero soli. xv eulp. iudi. DO denarios qui faciuntDC din. qui f. soll, xv DC fac. sol. xv cul. iud. solid, xv eulpabilis iu-culp. iude. excp. capl. et excep. cap. et dil. dicetwr.du.

A k) nicht usque A 4. l) nickt sol. A 3. m) v undeutlich A 4. n) nicht capitale et A 2. o) nichtcapitale et A2.

G l) nicht testussem C 5.bessert G 5.

V-l") auf Rasur CG. m) aus drahe verbessert G 6.

H +7in campo inter porcos. +8adtendente.

n) aus xv ver-

TEXT 2,9—2,13 25

§ 12. Si quis tertussum porcellum furauerit usque ad anniculatum, mallobergo drache sunt,cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur {excepto capitale et dilatura).

§ 13. (ßi quis) post anniculatum uero (jurauerif), mallobergo drache hoc est, DC denarios quifaciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 10. sohwerso hantzugilingd.

d) mit diesem Wort endet die vierte und letzte Seite von V 84.

0 5 0 6 H 10

2,12

K

9. Si quis tres porcosaut amplius furauerit us-que ad sex capita, malb.texeca sol. xxxv cul. iud.excep. cap. et delat.

4. Si quis porcellum de-inter porcus ipso porcarioadtendentem furauerit,sol. xv cul. iud.

10. • Si quis tertussem1

porcellum furauerit usqweannicolatum, sol. in cul.iud. excep. cap. et delat.

11. Post annicolatumuero, sol. xn cul. iud.excep. cap. et dl.

10. Si quis tres porcusaut amplius furauerit us-que ad sex capita, malb.inzymis texaca sunt dinr.iAfCCCC qui fac. sol. xxxvculp. iudc. excep. cap. etdel.

4. Si quis porcellum de-inter porcus ipso porcarioadtendente furauerit,malb. soagne ehalt DC den.qui faciunt sol. xv culp.iudic. excepto capitale etdelatr.

12. Si quis tertussumporcellum furauerit 1"us-que ad1" anniculatum,malb. drache sol. in culp.iudicetur.

13. Si quis post annicu-latum furauerit, malb.drache™ sunt den. DC quifaciunt sol. xv culp. iud.excep. capitl. et delat.

X. Si quis tres porcosaut amplius furauerit us-que ad sex capita, malb.in Zymis exachalt, et cep-to tua septunchunna de-nar. MCCCO qui faciuntsol. xxxv excepto capi-tale et delatura,

HU. Si quis porcel-lum +7de intro porcos,ipso porcario +8custo-diente furauerit, mal. so-agne ehalte in DC denar.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

XHEI. Si quis porcel-lum tertussum, usqwe adannicolatum furauerit,malb. dracechalt, cxxden. qui faciunt sol. mculpabilis iudicetwr, ex-cepto capitale et delatura.

XV. Post anniculatumuero, qui eum furauerit,malb. dracechalt, DC den.qui faciunt sol. xv excep-to capitale et delatura.

16. Si quis b'tres por- 2,10cosv uel amplius usquead sex capita furauerit,MCCCCC' denariis qui fa-ciunt solidos xxxv0 ' cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

17. Si quis de gregee' E:2,8xv porcos furauerit, et re-liqui ibi remanserint1',MCCCC denariis qui fa-ciunt solidos xxxv culpa-bilis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

4.z' Si quis porcellum 2,11in campo inter11' porcosipso1' porcariok' custo-diente furauerit, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

10. Si quis tertussum51' 2,12porcellum furauerit us-que ad anniculatumm',cxx11' denariis qui faciuntsolidos in°' culpabilis iu-dicetur excepto capitaleet delatura.

11. Si quis ueroP' por- 2,13cum post anniculatumfurauerit, DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

b'-b') ra porcus (auch sonst porcusj K18. c') in cec K49. d') xxx K19. e') grece K49; rege KK25. f) remanserunt-ß: 17. g') § 4 fehlt K 28. h') intra. K 18._ i')ipaeK17. k') pastoreK 49. V) aus tertium verbessert K 17; tortusum K 19; tertiussum K 49.ri) ccxx K 49. o') aus nn verbessert K 17; fehlt K 49. p') fehlt K 49.5) Glosse id est castratum K 79; qui domi nutritur, der zuhous Pithou.

4 lex Salica I

m') annicultatum K 49.


§ 14. Si quis uerrem furauerit ^cui fuerit adprobatum), mallobergo cristiau sunt, DCO denariosqui faciunt solidos xvn semis culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 15. Si quis scrouam ducariam furauerit <cui fuerit adprobatum), mallobergo chredunia hocest, DCC denarios qui faciunt solidos xvn semis culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 16. Si quis maialem sacriuum furauerit et hoc (cum) testibus, quod sacriuus fuit, potueritadprobare, mallobergo barcho anomeo chamitheotho hoc est, DCC denarios qui faciunt solidosxvn semis culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

AI

2,14 11. Si quis uerrem

aut

2,15 scrobam ducariamfurauerit, mal. sunnistahoc est DCC din. qui f.soll, xvn et ex culp. iud.excp. capl. et dil.

2,16 12. Si quis maiale uoti-uo furauerit et hoc testi-bus quod uotiuus fuitpotuerit adprobare, mal.rhammodo1* hoc est DCCdin. qui f. soll, xvn exculp. iud. ex capl. et dil

A2

9. Si quis uerrem fura-uerit cui fuerit adpro-hatum, mal. cristiau suntdinarius DCC fac. sol.xvn culp. iud. excep. cap.et dil.

10. Si quis scroua do-caria furauerit cui fueritadprobatum, mal. redo-nii Bunt din. DCCC fac.sol. xvn culp. iud. excep.cap. et dil.

11. Si quis maiale sa-cribo furauerit et hoctestibus quod sacribusfuit cui fuerit adpro-batum, mal. chuc chamsunt din. DCC fac. sol.xvn cui. iud. excep. cap.et d.

A3 A4

10. Si quis uerrem 9. Si quis uerrum fura-furauerit, solid, xvm uerit, DCO denarios quiculp. iudic. excep. cap. faciunt sol. xvn culpa-et dil. bilis iudicetur.

12. Si quis scrobam 10. Si quis scruua du-ducariam furauerit, sol. caria furauerit, DCC de-xvm culp. iudic. excep. narios qui faciunt sol.cap. et dila. xvn culpabilis iudicetwr.

12. Si quis maialemsacriuum furauerit et hoctestibus quod sacriuumfuerit adprobatum, soli.xvm culp. iudi. excep.cap. et dilatura.

11. Si quis maiale uo-diuo furauerit et hoc cumtestibus qwodP uotiuusfuisset adprobatum fu-erit, DCC denarios quifaciunt sol. xvn culp.iudicetwr.

2,17 13. Si maiale uero 12. Iterum de alio 13. Item de alio qui sa- 12. Item de alio maialequae uotiuus non fuit, sol. maiale qui sacrifus non criuus non fuerit, sol. xv qui uotiuus non fuerit,xv culp. iudic.

2,18 14. Si quis xxv porcosqui furauerit ubi ampliusnon fuerit in grege illa etei fuerit adprobatum,mal. sonista hoc est njUDdin. qui f. soll, XLII culp.iud.

fuit et eum furauerit cui culp. iudc.faerit adprobatwm, mal.barcho Bunt dinarius DCfac. sol. xvr cui. iud. ex-cep. cap. et dil.

13. Si quis uiginti et 14. Si cui xxv porci fu-quinque porcus furauerit erint inuiolati8 ubi am-ubi amplius in gregem plius in grege illo* nonillum non fuerint, mal. fuerit, sol. LXH culp. iud.sunesta sunt dinarius excep. cap. et dil.IIMD fac. sol. Lxn culp.hid. excep. cap. et dil.

DC denarios qui faciuntsol. xv culp. iudicetur.

13. Si quis xxv porcosfurauerit hubi amplius ingrege illo non fuerit, Ddenarios qui faciunt sol.i xn excep. cap. et dil.culp. iudicetwr.

A p) nicht quod A 4.inuiotati verbessert A 3.

r) oder xu, wie Holder las, A 2.

p") D nachgetragen G 6.

8) ausq) aus mammodo verbessert A 1.t) aus illos verbessert A3.

G o) nicht scrouam C 5. p) Über der Zeile nachgetragen G 5.

H +9et de grege illo amplius non fuerit.

K q') § 12 ist in K17 am unteren Rand nachgetragen, und zwar Si quis .. . qui von erster, faciunt... iudiceturvon zweiter Hand; excepto . . . delatura fehlt. r'J uerrem K 56; uerum K 49. s'-s J xvns K18, 33, 56

TEXT 2,14—2,18 27

§ 17. Item de alio maiale, qui sacriuus non fuit {et eum furauerit, cui fuerit adprobatum),mallobergo barcho (et in alia mente) bagine sunt, DO denarios qui faciunt solidos xv culpabilisiudicetur (excepto capitale et dilatura).

§ 18. Si quis xxv porcos furauerit, ubi amplius in grege iüo non fuerint (et ei fuerit adproba-tum), mallobergo sonista hoc est, \tua zymis fitmiha chunna} MMD denarios qui faciunt solidosLxn semis culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

G 5

12. Si quis uerrem fu-rauerit, sol. xvn<; cul. iud.exe. cap. et dl.

13. Si quis scrouam0

docariam furauerit, sol.XVII? cul. iud. exe. cap. etdel.

14. Si quis maialem sa-criuum fuiauerit et hoccum testibws potuerit ad-probare quod sacriuusfuissetP, sol. xvnq cul.iud. exe. cap. et del.

15. De alio maiale quisacriuus non fuit, sol. xvcul. iud. excep. capita. etdel.

16. Si quis xxv porcusfurauerit ubi amplius ingrege illa non fuerit,malb. sonista sol. i x n ;cul. iud. exe. cap. et del.

06

14. Si quis uerrum fu-rauerit, malb. cristau suntden. DCC qui f. sol. XVIK;eulp. iud. except. cap. etdel.

15. Si quis scrophamdocariam furauerit, malb.radonia sunt den. DCC quif. sol. xvin eulp. iud.excp.

16. Si quis maialemsacriuum furauerit ex hoccum testibws potuerit ad-probare quod sacriuusfuisset, malb. baragameoamiteotho sunt den. DCCqui f. sol. xvn<; eulp.iudicetur excep. cap. etdela.

17. De alio maiale quisacriuus non fuit, malb.bracho bogbagine Buntden. DC qui f. sol. xv eulp.iude. except. et dela.

18. Si qui8 xxv porcusfurauerit ubi amplius inillo grege non fuerint,malb. sonista Bunt den.UMD?" qui f. sol. Lxn<;eulp. iud. excep. cap. etdel.

H 10XVI. Si quis uerrem

furauerit, malb. christiao,DCO den. qui faciunt sol.xvn cum dimidio culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

XVII. Si quis scrouamducariam furauerit, mal.chredunia, DCC den. quifaciunt sol. xvn et dimi-dium, culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

XVIII. Si quis maia-lem sacrifum furauerit, etcum testibus quod sacri-fus fuisset, potuisset illequi perdidit approbare,malb. barcoanomeo ani-theotha DCO dena. qui fa-ciunt sol. xvn cum dimi-dio culpabilis iudicetwr,excepto capitale et dela-tura.

XIX. Alium uero ma-ialem, qui säerifus norafuerit, si quis furauerit,brarecho malb. et in aliamente babene DC den. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

XI. Si quis uiginti-quinque porcos furauerit,+*ubi amplius in gregeillo non fuerint. malb.Sonischalt tua Zymis fitmihachunna MMD den.qui faciunt soli. iiXvncum dimidio, culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

K

12.^' Si quis uerrumr' 2,14furauerit, DCC denariisqui faciunt solidos s 'xvnsemis8' culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

13. Si quis scrouam1' 2,15ducariam6 furauerit,DCCU' denariis qui faciuntsolidos v 'xvn semisv' cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

14. Si quis maialemw' 2,16sacriuum7, qui dicitur uo-tiuus, furauerit, et hoccum testibus ille qui eumperdidit potuerit adpro-bare, quod sacriuus fuis-set*', DCC denariis qui fa-ciunt solidos y'xvxr se-misv' z'culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura2'.

15. Si quis maialem 2,17non sacriuum furauerit,DC*1 denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

18. Si quis xxv porcos 2,18furauerit, et de grege illoamplius non fuerit1', MMDdenariis qui faciunt soli-dos cLxn semisc culpabilisiudicetur dexcepto capi-tale et delaturad.

u.a.;xvuK17,65. t') scrofamK18, 33, 49,65. W)DOK19. v'-y') xvngiC 18,33;xvmiC56; Kxvn K 65; xvn zu xvra verbessert K17. w') maialum K 49. x') fuerit K 65. y'-y') xvne K18,33; xvm K17, 56; xvn K 49, 65. z'-z') fehlt K 49. a) DCC K 56. b) fuerint K 18; remanseritK17. c-c) Lxns K18, 33; T.VTTT K 17, 56; Lxn K 19, 65. d-d) fehlt K17.6) Glosse duetricem aliarum scrovarum Pithou. 7) Glosse id est accedendum K 79; qui est defensoraliorum porcorum Pithou.4*


§ 19. Si uero ^amplius super xxv porci fuerint furati et aliqui ex ipsis remanserint, qui nonfuerint inuolati <cui fuerit adprobatum)b, mallobergo texaga sunt, MCCCO denarios qui faciuntsölidos xxxv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 20. Si uero CL porci fuerint inuolati et si adhuc aliqui in grege illo remaneant <cui fuerit ad-probatum)0, mallobergo sonista hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilisiudicetur excepto capitale et dilatura.

6-6 quis uigintiquinque porcos furauerit et adhuc aliqui remanserunt Herold.furauerit, ubi amplius non habuerit Herold.

c-c) quinquaginta porcos

AI

2,19 15. Si uero amplius

fueritimbulati, excp. capl. etdil. Ufcccc din. qui f. sol.xxxv culp. iud.

2,20 16. Si uero L porci fu-erint imbulati et si adhucaliqui remaneant, excp.capl. et dil. mal. sonnistahoc est UMD din. qui f. sol.

culp. iud.

A2

14. Si uero amplius su-per viginti et quinqwe re-manserm* qui non fuerintinuolati cui fuerit adpro-batum, mal. inzymus11

sunt din. Ofcccc fac. sol.xxxv culp. iud. exp. cap.et dil.

15. Si uero L porcifuerint inuolati cui fueritadprobatum, mal. sun-nesta sunt din. XIMT> fac.sol. iiXii culp. iud. excep.cap. et dil.

A3

15. si uero ampliussuper xxv remanserintqui non fuerint inuiolati,xxxv solid, culp. iud.

16. Si uero quinqua-gintav porci fuerant inuo-lati, soli. iiX culp. iud.

A4

14. Si uero ampliussuper xxv remanserit quinon fuerint inuolati, de-narios Zftfcccc qui faciuntsol. xxxv except. capt.et dilt. culpabilis iudi-cetwr.

15. Si uero L porti fu-erint furati, IUITD denariiqui faciunt sol. Lxn ex-cep. cap. et dilt. culp.iud.

rn. DE FURTISANIMALITJM

i. DE FURTISANIMALIUM

DE FVRTIS ANIMALI- m ° . DE FURTISANIMALIUM

3,1 1. Si quis uetellum lac- 1. Si quis uetellum 1. Si quis uituluma lac- 1. Si quis uitulum lac-tantem furauerit et eifuerit adprobatum, mal.podero hoc est cxx din.qui f. sol. III culp. iud.

3,2 2. Si quis bimum autanniculum

lactentem furauerit cui tantem furauerit,fueriV adprobatum, mal.protero Bunt dinar.c cxxfac. sol. in culp. iud. ex-cep. cap. et dila.

2. Si quissoli. xm culp. iudi-

cetwr excep. cap. et dil.

tantem furauerit, cxx de-narios qui faciunt sol. inexceptis cap. et dil. culp.iudicetwr.

2. Si quis

3,3 ani-mal furauerit et ei fueritadprobafwm, mal. scolohoc est DC din. qui f. sol.xv culp. iud.

bimum ani- 2. Si quis binum ani- bonum ani-malem fxnauerit cui malern furauerit, soli. xv male furauerit, DO dena-fuerit adprobatum, mal. culp. iudic. excep. cap. et rios qui faciunt sol. xv

dil. exceptis cap. et dil. culp.iudicetwr.

scedo sunt din. DC fac.sol. xv culp. iud. excep.cap. et dil.

c) nicht dinariua A 2.A u) nicht inzijmus A 2. v) aus quinquaginti verbessert A 3.

Titel 3: a) aus uitulus verbessert A3. b) nicht fuerit A 2.C q) so G 6, fehlt Hesseis.

Titel 3: a) C. m. DE FVRT. ANIM. In L. Sal. c. 3 C 6a.H +10 si autem aliqui ex iisdem porcis super xxv porcös remanserint. et non fuerint furati.

TEXT 2,19—3,3 29

HI. De furtis animaliuin [D: 3]

§ 1. Si quis uitulum lactantem furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo podero [autfreodo] hoc est, oxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 2. Si quis annioulum animal furauerit, mallobergo ochstiorci sunt, DC denarios qui faciuntsolidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 3. Si quis bimum animal furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo scoloa hoc est, DGdenarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

Titel 3: ä) zymis pedero malia Herold.

0517. Si uero super xxv

porci fuerint furati et ali-qui ex ipsis remanserintqui non fuerint inuolati,malb. texeca sol. xxxvcul. iud. exe. cap. et del.

18. Siueroquinquagin-ta porci fuerint inuolati etadhuc aliqui in grege illaremanserint, malb. soni-sta, sol. iiXiiq cul. iud. exe.cap. et del.

0 619. Si uero super xxv

porci fuerint furati et ali-qui ex ipsis remanserintqui non fuerint inuolati,mal. texaea sunt den.IMcccc qui fac. xxxv sol.eulp. iud. exc.i

11. Si uero quinqua-ginta porci fuerunt inuo-lati et adhuc aliqui in gre-gem illum remanserunt,malb. sonista UMD den.qui fac. sol. iiXng eulp.iudic. excepto cap. et del.

H 10

XU. Si uero quis ui-gintiquinqwe porcos fu-rauerit +10et adhuc aliquiremanserunt, malb. texa-chalt, MCCCC den. qui fa-ciunt solid, xxxv. culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

XIU. Si uero quinqua-ginta porcos furauerit,ubi amplius non habuerit,malb. sonischalt Tvnvm den.qui faciunt soli. LXX etdimidium, culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

19. Si autem aliquie ex 2,19eisdem* porcis super xxvporcos remanserintK etnon fuerint furati, MCCCC11

denariis qui faciunt soli-dos xxxv1 culpabilis iudi-cetur exceptok capitale etdelatura.

20. Si uero L porcos 2,20furauerit, et aliqui1 re-manserint, MMD denariisqui faciunt solidos mLxnsemism culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

HL DE FURTISANTMALIUM

1. Si quis uero uitulumlactantem furauerit, sol.III cul. iud. exe. cap. etdl.

2. Si quis aniculatumfmauerit, sol. xv cul. iud.exe. cap. et del.

m . a DE FURTISANIMALIUM

1. Si quis uitulum lac-tantem furauerit, malb.pondero cxx den. qui fac.sol. in eulp. iud. excep.

2. Si quis anniculatuw*furauerit, oesteorei suntden. DC qui faciunt sol. xvexcep. cap. et del.

De furtis Animalium.Tit. m.

§1. Si quis uitulumlactantem furauerit, malb.pedero, aut freodo cxxdenar. qui faciunt solid,in culpabilis iudicetur,excepto capitale et dela-tura.

H. Si quis anniculumanimal furauerit, mal.ochsaiora, DC den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

3. Si quis bimum ani- 3. Si quis bimum ani- HE. Si quis bimummal furauerit, sol. xv cul. mal furauerit, malb. inzy- animal furauerit, malb.iud. exe. cap. et del. mis pondero mala Bunt Zymis pedero malia

den. DO qui faciunt sol. xv MCCCC den. qui faciunteulp. iud. excep. cap. et sol. xxxv culpabilis iudi-del. cetur, excepto capitale

et delatura.

i n . DE FURTISANIMALIUM

1. Si quisa uitulum lac- 3,1tantem furauerit, cxxb

denariis qui faciunt soli-dos in culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

2. Si quis anniculum 3,2animal aut bimam0 uitu-lamd furatus fuerit, DC°denariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

3,3

e) aliquid K18. f) so K 33, 56; isdem K 24, 71; hisdem K17,18, 49, 72. g) remanserunt K17. Kh) in cco K 49. i) XLH K 49. k) excepta K 56. l) aliquid K 49. m-m) ixng K18, 33;*xm.K56,49;ixn.K19,65;'xiJiLK17.

Titel 3: a) qui K 49. b) ccxx K19. c) binam K17, 33; binum K 49. d) uitulum K 49.e) mit DC setzt K 46 wieder ein.


§ 4. Si quis uaccam cum uitulo furauerit <cui fuerit adprobatum), mallobergo inzymis poderomalia hoc est, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur excepto capitale etdilatura.

§ 5. Si quis uaccam sine uitulo furauerit, mallobergo malia, MCC denarios qui faciunt solidos XXXculpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 6. Si quis uaccam domitam furauerit, mallobergo chanzyn podero, sunt denarii MCCCC quifaciunt solidos XXXV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

AI

3,4 3. Si quis bouem autuaccam cum uetellum

A2

3. Si quis uacam cumuitolum furauerit cui fu-erit adprobatum, mal.protero sunt din. iAfccccfac. sol. xxxv cul. iud.excep. cap. et dil.

A3 A4

3. Si quis uaccam cum 3. Si quis uacca cumuitulo furauerit, solid. uitulo furauerit, IAfcccc

denarios qui faciunt sol.xxxv excep. cap. et dil.

iudicetur.

3,7 furaue- 4. Si quis bouem fura- 4. Si quia bouem fu-rit, mal. potero hoc est uerit cui fuerit adproba- rauerit, iii/ccco denariosrafcccc din. qui f. sol. turn, mal. obosino Bunt qui faciunt sol. xxxv ex-XXXV culp. iudic. din. nAfCccc fac. xxxv xxxv culpb. iudic. ceptis cap. et dil. culp.

culp. iud. excep. cap. et d. excep. cap. et dilatura. iud.

3,8 4. Si quis taurum fu-rauerit ülum qui gregemregit et neumquam6 iunc-tus fuisset, mal. charohi-tum hoc es* DCCC din. quif. sol. XLV culp. iud.

5. Si quis taurum fu- 4. Si quis taurum fu-rauerit qui illum gregem rauerit qui gregem regit

fnec umquam* iunctusregit nee umquam iunc-tus fuit cui fuerit adpro-batum, mal. chariocitoauntB dinarw ijuccco fac.sol. XLV culp. iud. excep.cap. et d.

fuisset, solid. XL culp.iud. cetera11.

5. Si quis tauro fura-uerit qui illo grege re-git et qui iunctus nonfuisset, LMDCCC qui faci-unt sol. XLV except. capt.et dlt. cul.d iudicetwr.

3,10 «5. Si uero taurus ipse 6. Si uero taurus ipse 5. Si quis taurum. JSi 6. Si quis tauro fura-d&resk uillas cummunis de tres uillas uacas te- quis taurum1 furauerit uerit qui de tres uillasuaccas tenuerit hoc est nuerit hoc trespellius qui qui de tres uillas commu- communis est, IATDCCCO

A d) nicht culp. A 4.h) A 3, fehlt Hesseis.

e) nicht neumquam A 1.i-i) A 3, fehlt Hesseis.

g) nicht sunt A 2.f-f) nicht netumquam A 3.h) nicht de tres A 1.

C b) aus uitulo verbessert G 5. c) so C 6, fehlt Hesseis. d) nicht quis G 6. e) aus oexinos verbessert G 6.f) oder unquam G 6. g) nicht taurem G 5.

TEXT 3,4—3,10 31

§ 7. Si quis bouem furauerit <cui fuerit adprobatum), mallobergo ohsino sunt, MCCCC denariosqui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 8. Si quis taurum furauerit, qui illum gregem regit nee umquam iunetus fuisset <cui fueritadprobatum), mallobergo chariocheto hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos xiiV eulpabilisiudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 9. Si bimum taurum furauerit, mallobergo trasilo, solidos XXXV culpabilis iudicetur.§ 10. Si uero taurus ipse de tres uillas communes uaccas tenuerit, hoc est trespellius, qui eum

G 5

4. Si quis uacca cumuitulMm0 fvuauerit, sol.xxxv cul. iud. exe. cap.et del.

5. Si quis uacca sineuitulum furauerit, sol.xxxcul. iud. exe. cap. et dl.

6. Si quis uacca domitafurauerit, sol. xxxv exe.cap. et dl.

7. Si quis bouem fura-uerit, sol. xxxv cul. iud.exe. cap. et dl.

8. Si quis taurem fu-vauerit qui illam gregemreget nee umquam iune-tus fuisset, sol. XLV cul.iud.

9. Si bimum tauremfuxauerit, sol. xxxv cul.iud.

06

4. Si quis uacam cumuitulo furauerit, malb.pondero sunt den. IMCCCCqui faciunt sol. xxxv eulp.iud. ex.c

5. Si quis uacam sineuitulo furauerit, malb.maia IMCO den. qui fa-ciunt sol. xxx eulp. iud.excep. cap. et d.

6. Si quis uacca domitafurauerit, malb. chanzynponderos aunt den. IÜ/CCCOqui fac. sol. xxxv eulp.iud. ex.

7. Si quisfl bouem fura-uerit, malb. ocxinoe suntden. iiifccco qui fac. sol.xxxv eulp. iud. excep.cap. et del.

8. Si quis taurum fura-uerit qui illum gregem re-git ne umquam1 iunetusfuisset, aritbeocto auntden. Lfl/DCC qui fac. sol.iiXV eulp. iud. excep. cap.et del.

9. Si taurum bimumfurauerit, malb. trasilesol. xxxv eulp. iud.

H 10

Ul i . Si quis uaccamcum uitulo furauerit,malb. Zymis pedero malia.MCCCC den. qui faciuntsol. xxxv culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura.

V. Si quis uaccam sineuitulo furauerit, malb.mala, MCC den. qui faeiuntsoli. xxx culpabilis iudice-tur, et excepto capitale etdelatura.

VI. Si quis uaccamdomitam furauerit, malb.abazym pedero MCCCCden. qui faciunt solid.xxxv culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

XI. Si quis bouem fu-rauerit, malb. ohsenoMCCCC den. qui faciuntsolid, xxxv culpabilis iu-dicetur, excepto capitaleet delatura.

VH. Si quis taurumqui gregem regit, et nun-quam uinetus fuit, fura-uerit, mal. cherechetpMDCCO den. qui faciuntsol. XLV culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

VHI. Si quis bimumtaurum furauerit, malb.traslo MCCCC den. qui fa-ciunt sol. xxxv exceptocapitale et delatura.

10. Si quis taurem» fu- 10. Si quia taurum fu- IX. Si quis taurum fu-rauerit qui d&res uillas rauerit qui de tres uillas rauerit, qui de tribuscommunes tenuerit uac- communes tenuerit uac- uillis communes uaccas

K

3. Si quis uaccam cum 3,4uitulo furauerit, 'MCCCCdenariis qui faciunt soli-dosK xxxvh culpabilis iu-dicetur excepto capitaleet delatura.

4.1 Si quis uaccamk 3,5sine uitulo furauerit1,MCC1 denariis qui faciuntsolidoss xxxm culpabilisiudicetur nexcepto capita-le et delatura11.

5.° Si quis uaccam do- 3,6mitam furauerit, MCCCCdenariis qui faciunt soli-dos xxxv culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

6. Si quis bouem fura- 3,7uerit, MCCCCP denariis quifaciunt solidos xxxv cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

8. Si quis taurum fura- 3,8uerit qui unami gregemregit* et iunetus num-quam 8fuit, MDCCC8 dena-riis qui faciunt solidosXLV culpabilis iudiceturexcepto capital© et dela-tura.

9. Si quis bimum* tau- 3,9nun furauerit, MCCCCU

denariis qui faciunt soli-dos xxxv culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

7. Si quis taurum gre- 3,10gern regentem furauerit,qui de tribus uillis com-

H) fehlt K17. g-g) x x x v . . . solidos fehlt K 56. h) xxx. K 49. i) §4 fehlt K 46. k) uacam KK 49. l) MCCCO K 20; i n c c X 49. m) xxxv K 20. n-n) fehlt K17. o) § 5 fehlt K 17, 56.p) MCCC K 65. q) unum K17, 65. r) regit] tenet K 49; tenerit K 46 ('alias tenuerit Randnote).8-s) fuit MDCCCC K 49; fuerit MCCO K19. t) binum K17, 33. u) MCCO K 49.


furauerit, mallobergo chamicheto hoc est, MDCCC denarios qui faciunt (in triplum) solidos XLV

(cui fuerit adprobatum) culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.§ 11. Si quis taurum regem furauerit, mallobergo cham(ic)heto, sunt denariiMMMDG qui faciunt

solidos XC culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.§ 12. Si quis <uero> xn animalia furauerit, ut nee unus exinde remaneat, mallobergo sonista

sunt, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn (semis) culpabilis iudicetur excepto capitale et dila-tura.

AI A2 A3 A 4

trespillius qui eum fura- eum furauerit, mal. cha- nes tenuerit uaccas, solid, denars. qui faciunt sol.uerit,mal.chammitumhoc machito sunt din. Mfcccc XL eulp. iudic. excepta XLV excep. cap. et dl. cul.est in triplum XLV sol. fac. sol. XLV cui fuerit ad- cap. et dil. iudicetwr.eulp. iudic. probatum eulp. iud. ex-

cep. cap. et d.

3,12 6. Si quis xn animalia 7. Si quis uero duodice 6. Si quis xn animalia 7. Si quis xn animaliafurauerit et nee unus animalia furawerit ut nee furauerit ut nee unus furauerit ut nee hunusexinde remaneat, excp.1 unus exinde remanit, mal. exinde remaneat, solid, exindo remaneat, HMDcapl. et dil. nafi> din. qui sunesta Bunt din. HMD Lxn eulp. iud.f. sol. Lxni eulp. iud. fae. sol. Lxn eulp. iud.

excep. cap. et d.

denarii qui faciunt sol.Lxn excep. cap. et dil.

3,13 7. Si uero amplius

3,14 8. Si uero pluribws xxv 7. Si uero de pluribus 8. Si uero de pluribususque ad xxv animalia furauerit et si adhuc ali- xxv furauerit,furauerit et si adhuc aliquid remanent qui non

xxv furauerit ut exindealiquid qui non fuerint

qui remaneant, excp. cap. fuerint inuolati, mal. sun- inuolati, IIATD denars. quiet dil. mal. sunnista hoc nesta sunt din. iiiifD fac. solid, LXH eulp. faciunt sol. LXII excep.est HMD din. qui f. sol. sol. LXII cul. iud. excep. iudi. excepta cap. et de- cap. et dl. cul. hidicetur.Lxin eulp. iud. cap. et dil. lat.m

A l) nicht excepto A 1. m) aus dilat. verbessert A 3.

C h) aus xxni verbessert 0 6. i) ausremanserit verbessert 0 6. h) aus adhunc verbessert 06.

K v) vacas K 49. w) tenit K 46 ('tenuerit nee unquam intus fuisset hoc est etc. Randnote). x) hecK 18. y) trespelliis K 17; trepellius K 79. z) iud. fehlt hier und öfter K 46. a'-a') fehltK17. b) § 11 ist in K 33 doppelt überliefert. d) autem K 33 Zweitfassung. d') et K 33 Zweit-

TEXT 3,10—3,14 33

§ 13. h8i (uerd) super ipsas XII (animalia} aliqui remanserint*, mallobergo inzymis texaca,(MCCCC denarios qui faciunt} solidos XXXV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 14. Si uero de pluribus (usque ad) xxv {animalia) furauerit et si adhuc aliqui ex ij>sis rema-neant (qui non fuerint inuolati), mallobergo sonista hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxnsemis culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

b-b) Si quis duodecim animalia furauerit ut ex eis aliqua remaneant Herold.

0 5 06

cas hoc est trespellius, sol. cas hoc est tres pellios,XLV cul. iud. exe. cap. et amitheoto sunt den.dl. IMDCC qui fac. sol. XLV

eulp. iud. ex.

11. Si quis taurem re- 11. Si quis taurum re-gem furauerit, sol. xc cul. gern furauerit, malb. an-iud. exe. cap. et dl. teotho sunt den. UMDO

qui faciunt xo eulp. iud.excep. cap. et delitura.

12. Si quis xn animalia 12. Si quis xn animaliafurauerit ut neqwe unus furauerit ut ne unus ex-exinde remanuerit, malb. inde remanserit, malb.sonista sol. Lxn cul. iud.' sonista sunt den. IMD qui

fac. sol. Lxin11 eulp. iud.excep. cap. et del.

13. Si quis uero superipsas xn animalia aliqui

13. Si quis super ipsisxn remanserint1 aliqui,

remanserint, malb. texeca malb. inzymis texaca sol.sol. xxxv cul. iudi. exe. LXV eulp. iud. excep. cap.cap. et dl. et de.

14. Si uero de pluribusquam de xxv fuerint fu-rati et aliqui ex ipsis ad-huc remanserint, malb.sonista sol. LXIK; cul. iud.exe. cp. et d.

14. Si quis uero de plu-ribws quam de xxv fura-uerit et aliquid ex ipsiset adhuck remanserint,malb. sonista sunt den.ILÄ/D qui fac. sol. Lxmeulp. iud. ex.

H 10

tenuerit, hoc est, tres bel-lio malb. chami theuto,MDCCC den. qui faciuntsolid, XLV culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura.

X. Si quis taurum re-gis furauerit malb. cha-mutheuo MMMDC den. quifaciunt solid, xc exceptocapitale et delatura.

XII. Si quis duodecimanimalia furauerit, ut ne-qwe unum exinde rema-neat, malb. sonischaltMMB den. qui faciunt sol.XLV cum dimidio. culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

Xl t r i . Si quis duo-decim animalia furauerit,ut ex eis aliqua rema-neant, mal. MCCCO den.qui faciunt solid, xxxvculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et dela-tura.

XHI. Si uero de pluri-bus uigintiquinque fura-uerit, et adhuc aliqua re-maneant, qu§ non fu-erunt iuneta malb. sonis-chalt, MMD qui faciuntsoli. LXV et dimidium ex-cepto capitale et dela-tura.

K

munes uaccasv tenueritw,hocx est trespellius1 y,MDCCC denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur2 exceptocapitale et delatura.

10. Si quis taurum re- 3,11gis furauerit, MMMDC de-nariis qui faciunt solidosxc a'culpabilis iudicetur*1'excepto capitale et dela-tura.

11 y Si quisc' xu ani- 3,12malia furauerit, utd ' neee'unum quideme' animalex eis1' remanserit, MMDdenariis qui faciunt soli-dos 6'LXH semis28' culpa-bilis iudicetur exceptocapitale11' et delatura.

•12? Si autemk' xn fu- 3,13rauerit et super1' m'aliquaremanserintm', MCCCC de-nariis qui faciunt solidosxxxv culpabilis iudiceturn'excepto capitale et de-latura11'. °'Et usque adP'xxv«' uno iudicio1' ter-minantur3'.0'

13. Si quis1' xxv ani- 3,14malia furaueritu', et su-prav ' aliqua remanse-rintw', MMD denariis quifaciunt solidos X 'LXII se-misx' culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

fassung. e'-e') quidem unum K 46. f) his K17. g'-g') Lxns K18,33,46; um K17, 19, 56; Ki x n K 49, 65. h) capitula K 56. i') § 12 steht in K 65 hinter § 13. k ) quis K 46; quis autemK 33; fehlt K 56. V) insuper K 28; supra K 46 finsuper Bandnote) ; fehlt K19. m'-m') aliqui reman-serint K 46; aliquid remanserit K19,65. n'-n') fehlt K 19; capitale et delatura fehlt K 56. o'-o') fehltK 25. p') a K 65; fehlt K 46. q') xxvi K 19; xxxv K 56. r') iuditio K 46; inditio K 17.s') terminant K19; terminetur K 46,65. t ) fehlt K17,18,49,72. u') furauerunt K 49. v') superK 19. w') remanserit K 19. x'-x') LXH? K 18, 33, 46; LXin K 17, 56; Lxn K 19, 65; LXV K49.

1) Glosse id est qui bene trepat K 79. 2) Glosse et dn. xx K 46 (hier und öfter).

& Lex Salica I


[D: 4] IV. De furtis ouium

§ 1. Si quis agnum lactantem furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo lammi hoc est,vn denarios (qui faciunt medio trianti) culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 2. Si quis anniculum uel bimum ueruicem furauerit (et ei fuerit adprobatum), mallobergolamilam a hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 3. Certe si tres (aut amplius) furauerit11 <cui fuerit adprobatum), mallobergo lampc sunt,MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

Titel 4: a) inzymis G.fetischefo Herold.

AI

HII.DE FURTIS OUTUM

4.1 1. Si quis agnum lac-tantem furauerit et eifuerit adprobatum, mal.lammi hoc est vn din. quif. medio trianti culp. iud.

4.2 2. Si quis anniculumuel bimum berbicem fu-rauerit, excp. capl. et dil.mal. lamilam hoc est cxxdin. qui f. sol. m culp.iud.

4.3 3. Certe si tres fura-uerit, IMCCCO din. qui f.sol. xxxv culp. iud.

4.4 Qui numerus usque adXL berbices conuenit ob-seruare.

4.5 4. si uero XL aut am-plius furauerit, mal. sun-nista hoc est UMD din.qui f. sol. iiXm culp. iu-dic. excp. cap. et dil.

b) uerueces fuerint qui furati sunt Herold. c) faisseth G; feisfecho et

A2

mi.DE OUIBUSaFUBATIS

1. Si quis agnum lac-tentem furauerit cui fu-erit adprobatwm, mal.lap stmt dinarius vn fac.medio triante cul. iud.

2. Si quis annicolumaut bimum, ueruicem fu-rcmerit et ei fuerit ad-probatum, mal. lampsesunt din. cxx fac. sol. mculp. iud. excep. cap. ot dil.

3. Certe si in tres autamplius furauerit cui fu-erit adprobatum, mal.lampse Bunt din. lafccccfac. sol. xxxv cul. iud. ex-cep. cap. et d.

4. Qui numerus usqwead XL uiruicis conuenitobseruare.

5. Si uero L aut amamplius furauerit, malb.feto swwt din. IUTD fac.sol. iiXn cul. iud. excep.cap. et dil.

A3

DE FVRTIS OUIUM.bim.

A4

HH°. DE OUIBTJSFüBATIS

1. Si quis agnum fura- 1. Si quis agnum fura-uerit et ei fuerit adpro- uerit, vn denrs. compo-batum, solid. trnc culp. nat.iudic.

2. Si quis anniculum 2. Si quis anniculumuel binum uerbicem f u- uel binum berbicem fura-raueritd, solid, m culp. uerit, cxx denarios quiiudic. excepta capitale et faciunt sol. in excep.del.

3. certe si tres fura- 3. Certe si tres fura-uerit, solid.6 xxxv solid, uerit, iAfCCCc* denariosculp. iudic. excep. cap. qui faciunt sol. xxxv ex-et del. cep. cap. et dil. culp.

4. Si quis uerbices Lfurauerit, solid. Lxn culp.iudi. excep. cap. et dela.

4. Si quis berbices fu-rauerit et ei fuerit ad-probatum, UMJ> denariosqui faciunt sol. Lxn excep.cap. et dil. culp.

V. DE FURTISCAPRARUM

.a DE FURTISCAPRARUM

DE EVRTIS CAPRA-RUM. V.

V°. DE FURTISCAPRARUM

5,1 1. Si quis tres capras 1. Si quis tres capras 1. Si quis tres capras 1. Si quis tres caprasfurauerit et ei fuerit ad- furauerit cui fuerit ad- furauerit, solid, m culp. furauerit, cxx denariosprobatum, mal. lauxmada probatwm, malb. lausma- iudi. excep. cap. et del. qui faciunt sol. in culp.hoc est cxx din. qui f. sol. ta swnt dinarius cxx fac. mdicetur.

A Titel 4: a) nicht OVIBUS A 2. b) nicht OVIUM A 3. c) nicht vn. A3. d) erstes i ausAnsatz zu a verbessert A3. e) A 3, fehlt Hesseis. f) aus DCCCC verbessert A 4.

Titel 5: a) hier und in den folgenden Titelüberschriften nicht v. A2.

G Titel 4: a) C. IIH. DE FVRT. OVIVM. In Le. Sal. c. 4 G 6a.Titel 5: a) C. V. DE FVRT. CAPR. In L. Sal. c. 5 G 6a.

H Titel 4: +1berbicem. +2qui numerus usqwe ad XL uerueces obseruetur.Titel 5: +1afres siue lamphebros, uel pectis.

b) aus fra. verbessert G 5.

+3aut LX.

TEXT 4,1—54 35

§ 4. Qui numerus usque ad XL ueruices oonuenit obseruare.§ 5. Si <quis) uero <XL) ueruices aut L (sine LX) aut amplius furauerit <et ei fuerit adprobatum),

mallobergo sonista hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpabilis iudicetur ex-cepto capitale et dilatura.

V. De furt is capra rum [Z>: 5]

§ 1. Si quis a tres caprasa furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo b lau s(ci)madab

Titel 5: a-a) capram unam duas uel tres Herold. b-b) afra siue lamphebru uel smalapecti G.

G 5

im.DE FURTIS OUXüM

1. Si quis agnum fura-uerit, dinariusvncul. iud.exe. cap. et dl.

2. Si quis annicolatumuel bimum ueruicem fura-ueriP, sol. in cul. iud. exe.cap. et dl.

3. Certe si tres aut amrplius fxxx&uerit, sol. xxxvcul. iud. exe. cap. et dl.

G 6

im».DE FURTIS OTJIUM

1. Si quis agnum fura-uerit, malb. leui vn den.eulp. iud. excep. cap. etdel.

2. Si anniculatum uelbimum ueruicem fura-uerit, malb, inzymis suntden. cxx qui fac. sol. meulp. iud. excep. cap. etdel.

3. Certe si tres aut am-plius furauerit, malb.faisseth den. IATCCCO quifac. sol. xxxv eulp. iud.ex.

H 10

De furtis Ouium.Tit. M .

I. Si quis agnum lac-tantem furauerit, malb.lern, vn denariis culpabi-lis iudicetur, excepto ca-pitale et delatura.

II. Si quis anniculumuel binmm +1ueruecemfurauerit, malb. in Zymisden. cxx qui faciunt solid,m culpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

III. Certe, si tres autamplius +2uerueces fu-erint, qui furati sunt,malb. feisfecho et fetis-chefo MCCCC den. qui faci-unt solid, xxxv culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

K

rv.DE FURTIS OUIUM

1. Si quis agnum lac- 4,1tantem furauerit, avn de-nariis* bculpabilis iudice-turb cexcepto capitale etdelatura0.

2. Si quis anniculumd 4,2uele bimumf Kberbicem11

furauerits, cxx denariisqui faciunt solidos m cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

3. Si uero n aut m fu- 4,3.4rauerit, Mcccch denariisqui faciunt solidos xxxv1

culpabilis iudicetur excep -to kcapitale et delaturak.aQui numerus usque adm

XL berbices11 obseruetur1.

4. Si quis XL ueruerui-ces aut L uel LX aut am-plius fwc&uerit, malb. so-nista sol. Lxn? cul. iud.exe. cap. et dl.


4. Si quis XL ueruicesaut L siue LX aut ampliusfurauerit, malb. sonistasunt den. UM qui fac. sol.Lxiii eulp. iud. excep.cap. et del.

V.a DE FURTISCAPRARUM

HU. Si +3quis quin-quaginta uerueces fura-uerit, aut amplius, malb.sonischalt MMD den. quifaciunt sol. LXV cum di-midio, culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

De furtis Caprarum.Tit. V.

4. Si quis L berbices0 4,5LXi uelr amplius fu-

rauerit, MMD8 denariis quifaciunt solidos 'Lxn se-mis* culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.


1. Si quis tres capras 1. Si quis tres capras §1. Si quis capram 1. Si quis caprituma 5,1fwauerit, sol. m cul. iud. furauerit, malb. afrae siue unam, duas, uel tres fu- siue capram baut duas ca-exc. cap. et dl. lamphebrus mala uel pec- rauerit, malb. +1lamp cxx prasto uel0 ni0 efuratus fu-

ti Bunt den. cxx qui fac. den. qui faciunt solid, in erite, cxx1 denariis quifa-

Titel 4: a-a) dr .vnZ 17. b-b) fehlt K46. c-cj fehlt K17. d) agniculumK19; agnicolumK17. Ke) fehlt K 19. f) hinnm K 20; bim&m. K18,33. g-g) furauerit berbicemiC 17. h) ueruicem K 20;uerbicem K 49,65. h) in cccc K 49. i) xxxvi K 33. k-k) fehlt K17. l-l) inK17 an den Schluß von2,10 versetzt. m) &K 65; fehlt K 46,72. n) ueruices K 17, 49,72; uerbices K18,32, 51; uerueces K 65;fehlt K 49. o) ueruices K 18, 20, 49, 72. p) uel K 17. q) XL iC 19; LXOUSXL verbessert K 17,18.r) aut K17. s) MMMD K 49. t-t) LXH<; K 18, 33, 46; Lxm K 49, 56; xxin K17; LXH K19, 65.

Titel 5: o^caprumw6ercaprituniiiC46;capirtuiniC49;capriduniatwcapruluniver6e55er<iCI7. b-b) fehltK 46 ('unam aut duas Bandnote). c) aut K 74. d) tres K 24, 56; m capras K 46. e-e) furauerit K17.f) aus xxx verbessert K 17.


hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.§ 2. Si <quis> uero super tres <capras> furauerit, mallobergo cmuro scimadac hoc est, DO

denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

[D: 6] VI. De fur t is canum

§ 1. *Si quis canem* segusium magistrmnb furauerit <cui fuerit adprobatum), mallobergo

c-c) chencurda G.Titel 6: a) auch in A 1 (infolge Verschmelzung von 6 §§ 1 u. 3). b-b) magistro suo Herold.1-1) Vgl. LexBurgundionum 97: Si quis canem veltravum aut segutium [segutio B 9,10] velpetrunculum prae-

sumpserit involare, iubemus, ut...V solidos Uli, cuius canem involavit, cogatur exsolvere, et multae nomine solidos II.

AI A2 A3 A4

m culp. iud. excp. capl. sol. in cul. iud. excep.et dil. cap. et dil.

5,2 2. Si super tres imbu- 2. Si super tres fura- 2. Si quis tres fura- 2. Si super in fuerintlauerit, excp. cap. et dil. uerit, mal. fros cimadato uerit, solid.xv culp. iudic. capras et eas furauerint,—i • _ _ • — j - , __ ...... . ! . _ _ . . , — DCC qui faciunt xv excep.mal. musci simada hoc Bunt din. DC fac. sol. xuest DC dn. qui f. sol. xv culp. iud. excep. cap. etculp. iudic. dila.

capt.

VI. DE FURTISCANUM

6,1 1. Si quis sigusium ca-nem magistrum imbula-uerit

aut

UI. DE »FURTISCANUM*

DE FVRTIS CANUM.VI.

1. Si quis subuso magi- 1. Si quis secusiumstro furauerit cui fuerit magistrum furauerit, mal.adprobatum, mal. leodar- leodardi sol. xv culp. iudi.di sunt din. DC fac. sol. xuculp. iud. excep. cap. etdil.

. DE FURTISCANUM

1. Si quis siutium ma-gistrum furauerit, DC de-narios qui faciunt sol. xvculp. iudicetwr.

A b-b) oder roscimada A2. c) D aus anderm Buchstaben verbessert A 4.Titel 6: a-a) nicht FVRTIS CANVM A 2.

C b) nicht culp. G 5.Titel 6: a) C. VI. DE FVRT. CANVM. In L. Sal. c. 6 C 6a.

cuip. verbessert 0 6.b) nicht et G 6. c) anscheinend aus

+2troci uuithier cunni MDCCCH Titel 6: +1seusium melius seugium fmelius seugium Zusatz Herolds).den. qui faciunt solidos XLV.

K g) fehlt K17. h) capitula K56. i) § 3 ist nur in K28 nachgewiesen; in K 46 von junger Handnachgetragen.

Titel 6: a) canum K 72. b) siusium K 17. c) MCCCC K 17, 20. d-d) seusium reliqum K 46;seusum relicum K17. e) ueltrum K 17; ueltres K 49. f) ueltrum K 17. g) leporalium K 65;laborarium K 49. h) arcutarius K 19. i-i) fr. K 17. k-k) aut occiderit K 46 fuel occideritRandnote).

TEXT 5,1—6,2 37

leodardi hoc est, DO denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur (excepto capitale et dila-tura). x

[§ la. Si quis segusium magistrum (canem} furauerit, mallobergo trocuuithien uano tue nechunne, (MDCCC denarios qui faciunt) solidos XLV culpabilis iudicetur excßpto capitale et dila-tura.]

§ 2. Si quis ccanem agutariumc furauerit, mallobergo chunnouano sunt denarii DC qui faciuntsolidos XV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

c-c) uero (lies ueltro^ agutarito Herold.

05

2. Si uero si super tresfurauerit, sol. xv cul.b

iud. exe. cap. et dl.

CG

sol. in eulp. iud. excep.cap. et delatura.

2. Si uero super trescapras furauerit, malb.chene crudo sunt den. DCqui fac. sol. xv excep.cap. et dl.

VI.DE FURTIS CANUM

J. Si quis canem secu-sium magistrum fura-uerit, sol. xv cul. iud. exe.cap. et dl.

2. Si quis canem aguta-ricium furauerit, sol. xvcul. iud.

VI.»DE FURTIS CANUM

J. Si quis canem seu-sium magistrum fura-uerit, malb. troitohenhunni sunt den. DC qui fa-ciunt sold. xv eulp. iudic.ex.b capitale et deletura.

2. Si quis canem acu-tarium furauerit, malb.hunuane sunt den. DO quifaci. sold. xv culp.c iud.excep.

H 10

culpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

II. Si uero super trescapras furauerit malb.chrenecruda DC den. quifaciunt solid, xv culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

De furtis Canum.Tit. VI.

§1. Si II . Siquis canem quis segu-+1 segusium sium magi-

magistro strum ca-suo fura- nem fura-uerit, malb. uerit, malb.+2Leo das- Trouuido-di. DC den. uuano tue-qui faciunt ne chunnesolid. xv MDCCC den.culpabilis qui faciuntiudicetur, solid, XLV

excepto ca- culpabilispitale et de- iudicetur,latura. excepto ca-

pitale et de-latura.

i m . Si uero agutaritofurauerit, malb. chunno-uano malb. DC den. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

K

ciunt solidos in culpabilisiudiceturß excepto capi-tale11 et delatura.

2. Si uero supra m ca- 5,2pras furauerit, DC dena-riis qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delatura.

(3. Si quis buecum fu-rauerit, DG denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.)1

VI. DE FURTISCANUM

J. Si quis canema seu- 6,1furauerit aut occi-

derit qui magister sit,MDCCC0 denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpabi-lis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

2. Si quis uero dseu- 6,2sium reliquumd aut uel-treme porcarium siue uel-tremf leporariums qui etargutariush dicitur Jfura-tus fuerit1 kuel occideritk,DC denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.


§3. 1Si quis canem, qui ligamen nouit, post solis occasum occiderit1, mallobergo repouanod,suntsicut superius diximus intimabitur. denarii DO qui faciunt solidos XV eculpabilis

iudiceture excepto capitale et dilatura.§ 4. Si quis pastor<ici)alem canem (furauerit aut) occiderit (cvd fuerit adprobatum), mallo-

bergo leodardi (siue) iheo(u)ano sunt, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur ex-cepto capitale et dilatura.

d) theophano Herold. e-e) componat Herold.

A 1

6,3

A2 A3 A 4

2. Si quis canem qui 2. Si quis canem qui 2. Si quis canem qui li-legamine nouit post solisb legamen non nouit fura- gamus nouit post solis

occiderit, mal. hoccassum occiderit, sicut uerit aut post solis occa- hoccasum hocciderit, sic-superius diximus intema- sumc occiderit, sicut su- ut supra diximus inti-murd. perius diximus indoma- mabitur.

bitur.

leudardi hoc est DC dn.qui f. sol. xv culp. iud.

6,4 2. Si quis pastoricialem 3. Si quis pastoraleme 3. Si quis pastoralem 3. Si quis pastoralemsolid, canem hocciderit, cxx de-

narios qui faciunt sol. inculp. iudicetwr.

canem furauerit aut occi- canem occiderit aut fu- canem occiderit,derit, excp. capl. et dil. erit cui fuerit adproba- ni culp. iudic.

turn, mal. leodardi Buntdin. cxx fac. sol. m cul.iud. excep. cap. et dil.

cxx dn. qui f. sol. in culp.iudc.

VII.DE FURTIS AUIUM

7.1 1. Si quis acceptremde arborem furauerit etei fuerit adprobatfwm,excp. capl. et dil. cxxdn. qui f. sol. HI culp.iudic.

7.2 2. Si quis acceptremde pertega furauerit, mal.hymnis sith hoc est DC dn.qui f. sol. xv culp. iudc.

7,3 3. Si quis acceptremdeintro dauern furaueritet ei fuerit adprohatum,

Ulli.* DE AUIBUS*FURATIS

1. Si quis accepit remde arborem furauerit etei faevit adprobatwm, mal.chor hutc sunt din. cxxfac. sol. m cul. iud. ex-cep. cap. et dil.

2. Si quis accepit remde pertica furauerit et eifuerit adprobatum, mal.dmar thoclad sunt din. DCfac. sol. xu cul. iud. ex-cep. cap. et dil.

DE FURTIS AUIUM.UH.

VH°. DE AUIBUSFURATIS

1. Si quis accipitrem 1. Si quis hacceptoremfurauerit de arborem, furauerit de arbore, cxxsoli. in culp. iudic. denarios qui faciunt sol.

m culp.

2. Si quis aecipitremfurauerit de perticam,solid, xv culp. iudic.

2. Si quis hacceptoremfurauerit de pertica et eifuerit adprobatum, DCCdenarios qui faciunt sol.xv culp. iudicetwr atqwecausa ßuperius intimata.

3. Si quis uero accepit 3. Si quis accipitrem 3. Si quis hacceptoremrem deintro claue fura- intra dauern furauerit, furauerit deintra dauernuerit cui fuerit adproba- solid, XLV culp. iud. ex- repositum, IA/DCCC de-

A b) mit Abkürzungsstrich im 1 A 2. c) aus oscasum verbessert A 3. d) nicht intemamus (vgl. Krusch,NA 40, S. 575). e) zwischen r und a Rasur A2.

Titel 7: a) Titel 7 steht in A 2 hinter Titel 8. b) nicht AVIBVS A 2. c-c) oder horhut A 2.d-d) oder marthocla A 2.

C d) oder rephuo uano G 6.Titel 7: a) C. VH. DE FVRT. AVIVM. In L. Sal. c. 7 et 8 C 6a.

TEXT 6,3—7,3 39

VT!. De furt is auium [D: 7]

§ 1. 2Si quis accipitrem de arbore furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo ortfocla sunt,cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.2

§2. 2 Si quis accipitrem de pertica furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo uueiape a ortfoclahoc est, DC denarios qui faciunt solidos XV culpabilis iudicetur (excepto capitale et dilatura)b.2

§3. 2Si quis <uero> accipitrem deintro dauern furauerit (repositum) et ei fuerit adprobatum2,

Titel 7: a) uueiano (siue) Herold. b) atque causa superius intimata A 4.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum 98: Si quis acceptorem [accipitrem B 9,10] alienum involare praesumpserit,. . . VI solidos iUi, cuius acceptor [accipiter B 9,10) est, cogatur exsolvere, multae autem nomine solidos II.

05 06 H 10

3. Si quis canem qui le- 3. Si quis canem qui li- HI. Si quis canem +quigamen non nouerit post gamen nouerit post solis ligamen nouerit, post so-solis occasum occiderit, occasum occiderit, malb. lis oceasum occiderit,sol. xv cul. iud. rephuouanod Bunt den. malb. +3theophano DC

DO qui fac. sol. xv culp. den. qui faciunt sol. xviud. excep. cap. et del. componat, excepto capi-

tale et delatura.

4. Si quis pastoralem 4. Si quis pastoralem V. Si quis pastoralemcanem occiderit, sol. m canem occiserit, malb. canem occiderit, aut fura-cul. iud. exe. cap. et dl. theofoano sunt den. cxx uerit, malb. +4leosdasdi

qui fac. sold. m culp. siue theoprano, cxx den.iudic. excep. cap. et dl. qui faciunt sol. ni culpa-

bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

K

3. Si quis1 uerom canem 6,3custodem domus siue cur-tisn qui die ligari solet nedamnum0 faciat post so-lis occasum solutum Pfu-ratus fueritp uel*1 occide-rit, DO denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabilisiudicetur excepto capitaleet delatura.

4. Si quisr uero canem 6,4pastorem8 furatus fuerituel occiderit*, cxx dena-riis qui faciunt solidos niculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delatu-ra.11

VII. vn.a

DE AUIBUS FÜRATIS DE ATJIBTJS FUKATIS1. Si quis accipitrem 1. Si quis acceptorem

iui&uerit de arbore, sol. in furauerit de arbore, malb.cul. iud. exe. cap. et dl. orflocla sunt den. cxx qui

fac. sol. in culp. iud. ex-cep. cap. et dl.

2. Si quis acceptoremde perteca furauerit,malb. uueippe ortfoclaBunt den. DC qui fac. sol.xv culp. iud. ex.

3. Si quis acceptoremdeintro dauern furaueritrepositum, malb. ortfoc-

De furtis Auium.Tit. VII.

§ I. Si quis accipitremfurauerit de arbore, malb.ortfocla cxx den. qui fa-ciunt solidos m culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

II. Si quis de perticaaccipitrem furauerit.malb. uueiano siue +1ort-focla DG den. qui faciuntsolid, xv culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura.

III. Si quis accipitremdeintro dauern repositumfurauerit, malb. ortfocla,

vn.DE FURTIS AUIUM1. Si quis acceptorem* 7,1

de arboreb furauerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos m culpabilis iudiceturexcepto capitale cet dela-tura0.

2. Si quis acceptoremd 7,2de pertiga6 furauerit, DOdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur excepto capitale *etdelatura1.

3. Si quis aeeeptorem« 7,3intrah dauern repositumfurauerit, MDCCC1 denariis

+3reppophano. ^leodardi.Titel 7: +1malb. uueiape (nicht uueiape, Holder) urthefocla uueiano anthedio.

l) fehlt K 46. m) fehlt K17, 49. n) cortis K 38. o) dampnum K 17, 65.q) aut K 46. r) fehlt K 56. s) pastoralem K17, 65. t) occiserit K 24, 56.K 65 das cap. 18 des Gapitulare missorum von 803 ein; vgl. Eckhardt Bd. 1, S. 220f.

Titel 7: a) accipitrem K 33, 65 (K 46 Bandnote). b) arborem K 18, 49.

H

p-p) für. K 17. Ku) hiernach schiebt

c-c) fehlt K17.d) accipitrem K 33^65. e) pertica K 17, 20, 30, 46, 65; perticam K 18. f-f) fehlt K17. g) acci-pitrem K 33, 65, 72. h) deintro K 19. i) MCCC K 19.


mallobergo ortfocla (siue) uueiano antedio hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 4. Si quis sparuarium furauerit, mallobergo socelino, sunt denarii CXX qui faciunt solidos IIIculpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 5. JSi quis gallum furauerit, mallobergo chanasuuido, sunt denarii cxx qui faciunt solidos Hlculpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 6. Si quis gallinam furauerit, mallobergo solampinam, CXX denarios qui faciunt solidos IIIculpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

AI A2 A3 A4

mal. uerthi fugium hoc turn, mal. ena ob foclae cepta cap. et del. narios qui faciunt sol.est IMDCCCC dn. qui f. sol. sunt din. IATDCCC fac. sol. XLV culp.XLV culp. iud. excp. capl. XLTJ culp. iudicitwr excep.et dil. cap. et dil.

7,8 4. Si quis ansare fu- 4. Si quis ansare fura- 4. Si quis anserem fu- 4. Si quis anserem fu-rauerit et ei fuerit ad- uerit cui fuerit adproba- rauerit, solid, ra culp. rauerit, cxx denarios qui•pröbatum, mal. sundolino turn, mal. sundoleno sunb iudic. excep. cap. faciunt solid, m culpa-hoc est cxx dn. qui f. sol. din. cxx fac. sol. ni cul. bilis iudicetwr.in culp. iud. iud. excep. cap. et dil.

A e-e) oder naobfocla A 2.

C a") aus sparoarium verbessert G 5. b) aus orflocla verbessert G 6. c) aus orcfocla verbessert G 6.c"-c") durch Striche eingeschlossen G 5. d) wohl als Bunt gemeint G 6. d") aus turturem verbessert G 5.

H +2Si quis turturem de rete aliena furauerit, aut quawlibet auiculam de quolibet laqueo uel decipula furatusfuerit cxx den. qui faciunt sol. m.

K k-k) fehlt K 17. l) spreuarium K 49; parruarium K 19. m) galinam K 18. n) steht in K 17,18, 46 hinter domesticam. o) fehlt K 17, 46. p) cicenum K 17; cicinum K 19; fehlt K 46 fautsignum Randnote). q) gruem J£ 65. r) § 5 ist in K17 von erster Hand am Rande nachgetragen.8) anseram K 18, 49. t) anetam K 17, 20, 46 fanatem Randnote); anatem K 19. u) domesticamnur K 17. v) facit K 33. w) tortorem K 19; turturem aus turtorem verbessert K 46. x) quem-libet K 17; quamlibet aus quemlibet verbessert K 46. y) auicolam K 46; auiculam aus auicolam ver-

TEXT 7,3—7,10 41

§ 7. Si quis grugem aut cicenum domesticum furauerit, mallobergo ortfocla, sunt denarii CXX quifaciunt solidos III culpabilis iudicetur.

§ 8. Si quis anserem aut anetam furauerit domesticam et ei fuerit adprobatum, mallobergo sun-dolino hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

{§ 9. Si quis turturem de rete aliena furauerit, solidos HI culpabilis iudicetur.}§ 10. Si quis aucellum de trappa furauerit, mallobergo acfalla, c solidos ill° culpabilis iudicetur.

c-c) (DC denarios qui faciunt) solidos xv Herold.

G 5 G 6

lab uuale uanae antediosunt den. IÜ/DCCC qui fac.sol. XLV culp. iud. excep.cap. et de.

2. Si quis sparoarioa" 4. Si quis speruariumfurauerit, sol. in cul. iud. furauerit, malb. socelino

sunt den. cxx qui fac. sol.in culp. iud. excep. cap.et delatura.

3. Si quis gallum fura- 5. Si quis gallum fura-tierit, sol. m cul. iud. uerit, malb. cannas uuido

sunt den. cxx qui fac.sol. m culp. iud. excp.cap. et delatura.

4. Si quis gallina fura-uerit, sol. m cul. iud.

5. Si quis ciceno autgruge domesti furawenY,sol. in cul. iud.

6. Si quis anseram autanedem domesticam fura-uerit, sol. in cul. iud. c"exc.cap. et del.c"

7. Si quis turture*" derete aliena fw&uerit, sol.in cul. iud.

8. Si quis aucellumd&rappa furauerit, sol.nicul. iud.

6. Si quis galinam fura-uerit, malb. solampinamcxx dn. qui fac. sol. n iculp. iud. excp. cap. et dl.

7. Si quis grugem autciceno domesticus fura-uerit, malb. ortfoclac suntden. cxx qui fac. sol. mculp. iud.

8. Si quis anserem autanedam furauerit dome-sticam, malb. s.d dilinosunt den. cxx qui fac. sol.m culp. iud.

[9.1

H 10

siue uueiano pandeteMDCCC qui faciunt solid. XLVculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

H ü . Si quis sparuari-um furauerit malb. sucelincxx den. qui faciunt solid,m culpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

V. Si quis gallum fura-uerit malb. chanasuuidocxx denariis, qui faciuntsol. m culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

"VXT. Si quis gallinamfurauerit, malb. solam-pinam cxx den. qui fa-ciunt sol. m culpabilisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

Si quis gruem aut cy-gnum furauerit domesti-cum, malb. ortfocla cxxden. qui faciunt solid, mculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

VI. Si quis anseremaut anatam domesticamfurauerit, malb. sundlenoccxx den. qui faciunt so-lid, m culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

VIII. +2Si quis turtu-rem de

10. Si quis aucellum de trappatrapa furauerit, malb. furauerit malb. acfalla DCbaofalla sol. m culp. iudc. den. qui faciunt solid, xv

culpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et dela-tura.

K

qui faciunt solidos XLVculpabilis iudicetur ex-cepto kcapitale et dela-turak.

4. Si quis sparuarium1 7,4furauerit, cxx denariisqui faciunt solidos m cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

6. Si quis gallum aut 7,5gallinamm furauerit11 uel°cignumP aut gruami do-mesticam, cxx denariisqui faciunt solidos in cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

7,6

7,7

5.r Si quis anserem8 7,8domesticam aut anetem1

(domesticam)u furauerit,cxx denariis qui faciuntv

solidos ni culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

7. Si quis turturemw de 7,9rete alterius aut quam-libetx auiculamy de* quo-libet laqueo*' uelb' deci- 7,10pulalc' furatus fuerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos m culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

bessert K 17. z) aut de K 72. a') lequeo K 33.K17; cipula Randnote K 46; de cipalla K79.

1) Glosse id est arzone uel pedica K 46; id est aidont K 79.6 LexSalical

b') uel de K 65. c') aus decibola verbessert K

42 PACTUS LEGIS SALIOAE

[D: 8] §11. Si quisä pomarium domesticum [aut perariurri] deintus curte aut delatus curte capulaueritaut inuolauerit, (CXX denarios qui faciunC) solidos HI culpabilis iudicetur.

§ 12. eSi in orto fuerit et ipsum aut capulauerit aut inuolauerit6', sunt denarii DO qui faciuntsolidos XV culpabilis iudicetur.

d) uero Herold. e-e) inhorto similiter (inK-Teoct eingeschaltet) Herold.

AI A2 A3 A4

Uli. DE atfURTIS DE FVRTIS APUM. VIH0. DE APIBUSDE FURTIS APIUM ABIUM* Ulli . FURATIS

8,1 1. Si quis unam apem 1. Si quis ^unum ua- 1. Si quis apem fura- 1. Si quis apema" introdeintro dauern furauerit EwnP deintus dauern fu- uerit deintro dauern et cluem furauerit, OfDCCCethicsiperhabueritc,mal. rauerit et tictum super supra tectum habuerit, denarios qui faciunt sol.sundolino hoc est IMDCCO aperierit cui fuerit ad- solid, xxv culp. iud. ex- XLV culp. iud.dn. qui f. sol. XLV culp. probafwm, mal. antedi cepta et del.iud. leodardi Bunt din. IMDCCC

fac. sol. xiiTJ cul. iud. ex-cep. cap. et dil.

A Titel 8: a-a) nicht FVRTIS ABIVM A 2. a") davor aqu getilgt A 4. b-b) nicht vnum vasum A 2.c) nicht prohabuerit A 1.

C e) über der Zeile nachgetragen G 6. f) aus polauerit verbessert G 5. g) aus xv verbessert C 5. h) Siquis cultelluwi fxxrauerü, malb. Leodarde sunt den. DC qui faciunt sol. xv cul. iud. In L. Sal. c. 29 G 6a.i) aus xv verbessert G 5.

Titel 8: a) C. VDX DE FVRT. AP. In L. Sal. c. 9 G 6a.H a) Kreuzchen fehlt Herold, mit Hesseis zu ergänzen. b) 7,13 steht bei Herold hinter 27,11, während hinter

7,12 eine Zweitfassung von 27,23 (vgl. ebendort) erscheint.+3pomarium siue quamlibet arborem. +4aut extra clausuram.

Titel 8: +1unum uas apium deintro claue aut sub tecto.K d') fehlt K56; intraK46 Randnote zu extra; extra uelintraüC 17 (dementsprechend§ 2in beiden ausgelassen),

e) clausuram] usuram K 19. f) § 2 fehlt K17, 46; vgl. § 1. g') uir K19. h') uel K18. i ) ex-

TEXT 7,11—8,1 43

§ 13. Si quis cultellum furauerit, mallobergo leodarde, sunt denarii DG qui faciunt solidos XVculpabilis iudicetur.

De furtis apium [D: 9]

§ 1. Si quis unam apem hoc est (iinum uasum) deintro dauern furauerit et tectum super habu-erit (cui fuerit adprobätum), mallobergo antedio olechardis hoc est, MDCCC denarios qui faciuntsolidos XLV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

05

9. Si quis pomariumdomesticum deintus curteaut delatus curte capola-uerit aut inuolauerit, sol.ITI cul. iud.

C6 H 10

De furtis arborum.Tit. VIII.

11. Si quis pomarium § I. Si quis uero +3po-domesticum deintus curte mariuma domesticum aut

perarium deintus curte+%ut latus curte fura-uerit aut capulauerit, cxxden. qui faciunt sol. mculpabilis iudicetur.

aut delatus curte capula-uerit aut inuolauerit, sol.ni** culp. iud.

10. Si in orto fuerit et 12. Si in orto fuerit et II. Si uero pomariumipsum aut capolauerit1 ipsum aut capulauerit aut aut quamlibet arboremaut inuolauerit, sol. ms inuolauerit, sunt den. DO domesticam exciderit, autcul. iud. qui fac. sol. xv culp. iud. furatus fuerit, in horto

similiter DC denariis cul-pabilis iudicetur, qui fa-ciunt solid, xv.

III. Hanc quoqwe le-gem et de uitibus furatisobseruare iussimus.

13.h Si quis cultellum bXXV. +Si quis cultel-furauer««, malb. leodarde l u m alienum furauerit DO

11. Si quis cultellumfurawenf, sol. in1 cul. iud.

Bunt den. DC qui fac. sol.xv culp. iud.

den. qui faciunt sol. xvculpabilis iudicetwr.

K

DE FURTISARBORUM

1. Si quis pomarium 7,11siue quamlibet arboremdomesticam extrad' clau-surame' exciderit aut fu-ratus fuerit, cxx denariisqui faciunt solidos m cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

2.v Si quis ueroß' po- 7,12marium auth' quamlibetarborem domesticam in-fra clausuram exciderit1'aut furatus fuerit, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur ox-cepto capitale et delatura.

3. Hanck' quoque le-gem et x'de uitibus1' fura-tism' n'obseruari iussimus.

4. Si quis in silua alte- 7,13rius matriamen11' °'fura- (27,23)tus fuerit0' aut incenderitP'uel concapulauerit2»'aut ligna alterius fura-uerit, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

VIII. vni.a

DE APIBUS FURATIS DE APIBUS FURATIS

De furtis Apium.Tit. IX.

1. Si quis unam apem 1. Si quis unam apem § I. Si quis +1apem dehoc est unum uasum dehoc est unum uasum deintro dauern furauerit, et

intro dauern et sub tecto tectum desuper habuerit,cul. fuerit, malb. antedio ole- malb. antidio olethardis

phardis Bunt den. iAfDCCC MDCCC denariis qui fa-qui fac. sol. XLV culp. iud. ciunt solid, XLV culpa-

bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

intro dauern et sub tectofur&uerit, sol. XLViud.

IX. DE FURTISAPIUM

1. Si quis unum uas 8,1apiuma deintro claueb

aut sub tecto furauerit,MDCCC0 denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

ciderunt K 49. k') Hant K 17. l'-V) diuitibus K 18. m') aus furatus fuerit verbessert K 17. Kn'-n) fehlt K 46, von späterer Hand nachgetragen; obseruare iusimus iC 49. o'-o') fv.K.17. p'-pf) uelcapulauerit K 33; aut concapolauerit K 46.2) Glosse truncaverit vel exciderit Pithou; id est concidit Eckhart.

Titel 8: a) apum K 65; cum apibus K 46. b) dauern K 17, 33, 46, 49; claue aus dauern verbessertK 18; clauim K 65. c) MDCtis K 56.6*


§ 2. Si quis <unam apem hoc est) ximiin

uas<cell)um, ubi amplius non fuerit, furauerit

(et ei fuerit adprobatum), causam superius

conpraehensam conuenit obseruare.

Titel 8: a) in A 2 mit B kontaminiert.

[§ 2. Si uero unuxn uasum cum apis foris

casa furauerit de sub tecto et sub claue, ubi am-

plius non fuerit, (MDCCO denarios qui jaciunC)

solidos XLV culpabilis iudicetur excepto capi-

tale et dilatura.]a

AI

8,2 2. Si quis tmam uasumubi amplius non fueritqui eam furauerit, legemsuperius conpraehensamconuenit obseruare.

A2

2. Si uero unum uasumcum apis foris casa fura-uerit ubi amplius nonfuerit et ei fuerit adpro-hatum, causam superiusconpensam sol. XLU culp.iud. excep. cap. et d.

A3

2. Si quis unum apemhoc est unum uasumd

ubi amplius non fuerintfurauerit, causam superi-us conpraehensam si con-uenit obseruare.

A4

2. Si quis hunum apemhoc est hunum uascellumhubi aut amplius, causasuperius conprehensa con-uenit obseruare.

8.3 3. si amplius usque adsex foris tinctum fura-uerit ut aliquid exinde re-maneant, mal. texaga hocest DC dn. qui f. sol. xvculp. iud. excp. capl. etdu.

8.4 4. Si uero septem autamplius furauerit et siadhuc aliquid exinde re-maneant, mal. hole char-tis hoc est IMDCCC din.

qui f. xxv culp. iude.excp. capl. et dil.

3. Si amplius apepususqwe ad tn fnrauerit utaliquid remaniant et eifuerit adprobatum, mal.leodardi sunt din. DC fac.sol.xtr cul. iud. exceptumcap. et dila.

4. Si uero ui aut am-plius furauerit adhuc etaliquid remaniant cui fu-evit adprohatum, mal. leo-dardi Bunt din. IÜ/DCCCfac. sol. XX.TJ culp. iud.excep. cap. et dil.

3. Si ad plures uerousqwe ad sex apes foristecto furate fuerint et utaliqwe remaneante, solid,xv culp. iudic. excep. ca-pita. et del.

4. Si uero septem autamplius furauerit et siadhuc alique remaneant,solid, xxu* culp. iud. ex-cep. cap. et del.

3. Si pluribws uero us-que ad sex apes forastectum furati fuerint utaliquid remaneat, DC de-narios qui faciunt sol.xv culp. iud.

4. Si uero septem autamplius furauerit et sialiquid remaneant, DCCCdenarios qui faciunt sol.XLV except. capt. et dila-tura cul. iud.

A d) aus uasom verbessert A 3. e) aus remaneat verbessert A 3. f) nicht x u i A 3.

C b) über der Zeile nachgetragen G 5. c) aus olecardis verbessert G 6.

K d-d) apium K 17 ('foris tectum K 46 Randnote). e) fehlt K 49. f) de K 19. g) dauern K 17.h) causa aus causam verbessert K 17. i) conprehensa K 17. Je) § 4 fehlt K 17, 46, 49. l) scriptamK 65. m) foris in K 65. n-n) fehlt K 17. o) IÄV K 72. p) remaneat K 17, 18, 33.

TEXT 8,2—8,4 45

§ 3. Si amplius <uero) usque ad sex (apes) foris tectum furauerit, ut aliquid (exinde) remaneant(et ei fuerit adprobatum), mallobergo leodardi hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 4. Si uero septem aut amplius furauerit et si adhuc aliquid (exinde) remaneant [E: 9][et retro dauern fuerint] <cui fuerit adprobatum), mallobergo antedio texaga olechardishoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur excepto capitale et dila-tura.

G 5

2. Si quis unam apem,hoc est unum uascellum,ubi amplius non fuerint,causa superius conprehen-sa conuenit obseruare.

C 6

2. Si quis unam apemhoc est unum uascellumubi amplius non fuerintfurauerit, causa superiusconprehensa conuenit ob-seruare.

3. Si uero a pluribus us-que ad sex apes forastectofurauerit, sol. xv cul. iud.

4. Si uero septem autamplius furauerit etb ad-huc et aliqui remanserint,malb. antedio texeca sol.XLV cul. iud. exe. cap. etdel.

3. Si quis a pluribususqwe ad sex furaueritapes foras tectu, malb.leodardae aunt den. DCqui faciunt soled. xv eulp.iudic. excep. cap. et dl.

4. Si uero septem autamplius furauerit et ad-huc aliquid remanserit,malb. antedio texaea ole-chardis0 sunt den. ÜI/DCCCqui fac. sol. xxv eulp. iud.excep. cap. et del.

H 10

II. Si quis unam apem,hoc est, uno uascello, fu-rauerit de subtecto et subclaue, ubi amplius nonfuerint MDCCC denariisculpabilis iudicetur, quifaciunt sol. xxv exceptocapitale et delatura.

Uli . * Si quis unum uascum apibus inter aliauasa sub tecto aut subclaue furauerit caussamsuperius comprehensamconuenit obseruare. ex-cepto capitale et delatura.

V. *Si uero unum uascum apibus foris tecto,ubi amplius non fuerit,furauerit caussam supe-rius comprehensam com-ponat, excepto capitaleet delatura.

VI. *Si quis ex pluri-mis usqwe ad sex uasaforis tecto furauerit DCden. qui faciunt solid, xvculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatu-ra.

III. Siuero sep-tem autamplius fu-rauerit, etaliqui re-maneant etretro cla-uem fue-rint malb.texara anti-dioalethar-dis MDCCO

denariis,qui faciuntsol. XLV

culpabilisiudicetur,

excepto ca-pitale etdelatura.

vn. *siautem sep-tem autamplius fu-rauerit, itaut nulla re-

maneant,MDCCC den.qui faciuntsol. XLVculpabilisiudicetur,

excepto ca-pitale et de-latura.

K

2. Si quis unum uas 8,2dcum apibusd ubi ampliusnon fuerit furauerite,MDCCC denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

3. Si quis unum uascumr apibus inter aliauasa sub tecto aut subclaues furauerit, causamh

superius conprehensam1

conuenit obseruare.4.k Si uero unum uas

cum apibus foris tecto ubiamplius non fuerit fura-uerit, causam superiusconprehensam1 conponat.

5. Si quis ex plurimis 8,3usque ad sex uasa forism

tecto furauerit, DC dena-riis qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delatura.

6. Si uero vn aut am- 8,4plius furauerit net adhucaliqua remanserint,MDCCC denariis qui fa-ciunt solidos XLV0 culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

7. Si autem vrt aut am-plius furauerit11 ita utnulla remaneantP, MDCCOdenariis qui faciunt soli-dos xiiV culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

46 PACTÜS LEGIS SÄLICAE

[D: 10] IX. aDe damno in messe uel <in> qualibet clausura inlat(o)a

§ 1. Si quis animal aut caballum uel quemlibet pecus in messe sua inuenerit, penitus eumuastare non debet. Quod si fecerit et hoc confessus fuerit, capitale in locum restituat; ipsum uerodebilem (quem percussit) ad se recipiat. Si uero confessus non fuerit et ei fuerit adprobatum,mallobergo leodardi sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitaleet dilatura.

Titel 9: a-a) Si datnnum in messe uel in qualibet clausura illatum fuerit Herold.

AIVnn a . DE DAMNO IN

MESSE UELQUALIBET CLAURA

INLATUM

9,1 1. Si quis animalia autcaballus uel quolibet pe-cus in messe sua inuene-rit, penitus eum uastarenon debet. Quod si fe-cerit et hoc confessusfuerit, capl. in locumrestituat. ipse uero de-bilem ad se recipiat. siuero confessus non fueritet ei fuerit adprobatum,excp. capl. et dil. DC dn.qui f. sol. xv culp. iudc.

A2

UHU. DE DAMNUilfIN MESSE UEL INQUALIBET CLAUSU-

RA fueritf»

1. Si quis animal autcauallum uel qualibet pe-cus in messe sua inuine-rit, penitus eum uastarenon debit. qwod si feceritet hoc confessus fuerit,capitale in loco restituat.ipsum uero dibilem quieum percussit ad se re-coligat. si uero confessusnon fuerit et ei fuerit ad-yyrohatum, mal. leodardiBunt din. DC fac. sol. xucul. iud.

A3

DE DAMNUikf INMESSE UEL QUA-

LIBET CLAUSURAMINCLAUSAM. VHII.

1. Si quis animal0 autcaballum uel quemlibetpecus in messem suaminuenerit, penitus eumuastare non debet. Quodsi fecerit et confessusfuerit, capitalia in locumrestituat. ipsum uero de-bilem quem inclusit ad serecipiat. Si uero confessusnon fuerit et ei fuerit ad-probatum, solid. xvd culp.iud. excepta cap. et dela-tura.

A4

VIIII°. DE DAMNUMIN MESSEM U#L

IN QUALIBETCLAUSURA

INLATUM FUERIT

1. Si quis animalemaut caballum uel qualibetpecus in messe sua in-uenerit, pgnitus eam fe-stare non debeat. sed sifecerit et confessus fu-erit, capitale in loco resti-tuat. Si uero confessusnon fuerit et ei fuerit ad-probatum, DC denariosqui faciunt sol. xv culp.iud.

9,3 2. Si quis in messe suapecora aliena inueneritqui pastorem suum nonhabent et eas inclauseritet nulli paenitus innotes-cerit et aliqua ex ipsispecoribus perierit, capl.in locum restituat etsuper ilfcccc din. qui f.sol. xxxv culp. iudic.

2. Si quis in messe suapecora aliena inuineritqui pastorem non abentet eas inclauserit ut nullipenitus innotiscat aliquaex ipsis pecoribws perierit,mal tacxaga &uwt din.TAfCCCC f a c . SOl. XXXU 1"

cul. iud. exceptum capi talein loco restituat.

2. Si quis in messemsuam pecora aliena inue-nerit qui pastorem suum6

non habent et eas incluse-rintf ut nulli penitus in-notescat et aliqua ex ip-sis pecoribus perierit, so-lid, xxxv culp. iudi. ex-cep. cap. et del.

2. Si quis in messemsuam pecora aliena in-uenerit qui pastorem nonhabent et eas uiolenterinclauserit et nulli peni-tus innotescat et illa ali-qua parte eas ipse peco-rihus perierint, iitfccccdenarios qui faciunt sol.xxxv except. capt. et dil.et eas in loco restituat.

A Titel 9: a) nicht ix. A 1. b) nicht FUERIT A2. c) aus animali verbessert A3. d) aus xviverbessert A 3. e) aus suam verbessert A 3. f) nicht incluserit A 3. j") aus xxv verbessert A 2.

G Titel 9: a) C. VHH. DE DAMNO IN MESSE. In L. Sal. c. 10 C 6a. b) nicht damnum G 5. c) ausD verbessert G 6. d) nicht fustum G 5. e) aus puxerit verbessert C 6. f-f) aus et del. verbessert G 5.

H Titel 9: a-a) nicht penitus + eum.+1penitus id ledere. +2locum. +3ipse uero debile quod percussit. +4inde fuerit conuictus. +5in

furtu. at male (at male Zusatz Herolds).

TEXT 9,1—9,3 47

§ 2. Si quis \uerö\ animalem, caballum aut iumentum in furtum punxerit, mallobergo stalachia,sunt denarii DG qui faciunt solidos XV culpäbilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§3. xSi quis in messe sua pecora aliena inuenerit, qui pastorem suum non habent, et eas(uiolenter) inclauserit, ut nulli penitus innotescat, et aliqua ex ipsis pecoribus perierit, mallobergotexaga sunt, capitale in locum restituat et (super) MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpä-bilis iudicetur.1

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 23,1: Quicunque animal de messe vel de quolibet damno incluserit, et ante aestima-tionem damni ...is, cuius animal est, de curte per vim tulerit, inferat Uli... solidos VI et multae nomine solidos VI...

0 5

vrrn. DEIN MESSE UEL IN

QUALIBETCLAUSURA

0 6vnn.a

DE DAMNOIN MESSE SIUE IN

ALI QUALIBETCLAUSÜRA

H 10 K

Si damnum in messe, uel X.in qualibet clausura DE DAMNO IN

illatum fuerit. MESSE UEL* IN QUA-Tit. X. LIBET CLAUSURA

1. Si quis animal autcaballum uel quamlibetpecus in messe sua in-uenerit, penitus euw ua-stare non debet. quod sifecerit et confessus fuerit,capitale in loco restituat.Ipsum uero debilem quemipse percussit ad se reci-piat. Si uero negauerit etei fuerit adprobatum, sol.xv cul. iud. exe. cap. etdel.

1. Si quis animal autcaballum aut quemlibetpecus in messe sua in-uenerit, paenitus eum ua-stare non debet. qwod sifecerit et confessus fuerit,capitale in locum resti-tuat. Ipsum uero debilemquem percussit ad se reci-piat. Si uero negauerit etei fuerit adprobatum,malb. ledard. sunt den.DCC qui fac. sold. xv eulp.iud.

2. Si quis animalem, 2. Si quis animalemcaballum ad iumentum in aut iumentum in furtofurtum0 punexerit, sol.xv punexerit6, malb. stalla-cul. iud. exe. cap. et del. chia sunt den. DC qui fac.

sol. xv eulp. iud. excep.cap. et dele.

3. Si quis in messe suapecora aliena inueneritqui pastorem non habentet eas inclauserit ut nullipenitus innotiscat et ali-quid ex ipsis pecoribwsperierint, malb. texeca,sol. xxxv cul. iud. exe.cap. 'in loco restituat1.

3. Si quis in messe suapeecora aliena inueneritqui pastore non habent eteas incluserit et nulli pse-nitus innotescat et ali-quid ex ipsis pecoribusperierint, malb. texa Buntden. lAfCCCC qui fac. sol.xxxv eulp. iud. excep.cap. et dl.

§ I. Si quis animal, autcaballum, uel quodlibetpecus in messe sua in-uenerit, apeni- +1tus euma

uastare non debet, quodsi fecerit et confessus fu-erit, capitale +2loco resti-tuat, +3ipse. uero debilemad se reeipiat. Si ueroconfessus non fuerit +4etei fuerit adprobatum,malb. leodardi DC denar.qui faciunt solid, xv ex-cepto capitale delatura.

H. Si quis uero animal,caballum, uel iumentum+5in furtum pinxerit,malb. stalacha DC den.qui faciunt solid, xv cul-päbilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

III. Si quis in messesua pecora aliena inue-nerit quae pastorem nonhabeant, et ea incluseritut nulli penitus innote-scat, et aliqua ex ipsis pe-coribus perierint, malb.texaea MCCCC den. qui fa-ciunt solid, xxxv culpä-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

1. Si quis animal aut 9,1caballum uel quodlibet0

pecusd in messe sua in-uenerit, penitusc eum le-dere non debet.

2. Quod si fecerit et 9,1confessus fuerit, rcapitaleinf locum restituat, ipsumuero debiles quod percus-sit ad se reeipiat.

3. Si uero confessus 9,1non fuerit et inde fueritconuictus, DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

4. Si quis animal haut 9,2caballum aut11 iumentum*in furtu1 punxerit11, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpäbilis iudiceturexcepto capitale1 et dela-tura.

5. Si quis in messe sua 9,3pecoram aliena inueneritqusen pastorem non ha-beant0 et eaP inclauserit^et nullir penitus8 inno-tescat1 et aliqua ex ipsispecoribusu perierintv,MCCCCw denariis qui fa-ciunt solidos xxxvx cul-päbilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

Titel 9: a) dampno K 72. b) aut K17. c) in quolibet K17, 65, 72; qualibet K 46. d) pec- KCUSÜC27. e) paenitus K 46; poenitus K 56. f-f) capitalem K 19. g) debilem K17,18. h-h) ancaballum an K 17. i-i) in furtum K 46, 49; in furto (aus furtu verbessert) K 18; fr. K 17. k) pun-exerit K18; pungxerit aus pugxerit verbessert K 17. l) cabitale K 49; fehlt K 17. m) peecora K 17, 49,56. n) qui K 17,18. o) habebant K 49. p) eas K 17, 18; ea aus eas verbessert K 46; eam K 33.q) incluserit K17; inclauserunt K 49. r) nullum K 19. s) penitus K 46; poenitus K 56. l) in-notuerit K 65. u) peecoribus K 17, 49, 56. v) perierunt K 49; perierit K 17. w) in ceco K 49.x) K17


§ 4. Si quis animal aut quodlibet pecus per suam neglegentiam nocuerit et ipse fuerit confessus,capitale in locum restituat; illum uero debilem ad se <recipiat aut) recoligat. Si uero negauerit etei fuerit adprobatum, mallobergo leodardi hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilisiudicetur excepto capitale et dilatura.

§5. 2 Si alicuius porci aut qualibet pecora, ipso custodiente, in messe aliena cucurrerint et, illonegante, ei fuerit adprobatum2, mallobergo andesito (siue) leodardi sunt, DC denarios qui faciuntsolidos xv culpabilis iudicetur.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum 23,4: Si cuiuscumque porci damnum faciunt in vineis, pratis ac measibus . . .et admonitus porcorum dominus bis fuerit, ut porcos suos custodicrf, et noluerit. ..

A 1

9,4 3. Si quis animale autqualibet pecus per suanegligentia nocuerit ethoc confessus fuerit, eap.in locum restituat. illeuero debilem ad se reco-ligat. si uero negaueritet ei fuerit adprobatum,mal. leudardi hoc est DCdin. qui f. sol. xv culp.iud. excp. capl. et dil.

A2

3. Si quis animalemaut quodlibet pecus persua negligenciam nocu-erit et ipse fuerit confes-sus, capitale in loco re-stituat. illum debilem adse recipiat aut recoligat.Si uero negauerit et eifuerit adprobatum, mal.leodardi sunt din. DC fac.sol. XU culp. id. excep.cap. et dilat.

A3

3. Si quis animale autquolibet pecus per suamneglegentiam nocuerit etipse fuerit confessus, cap.in locum restituam. siuero negauerit et ei fueritadprobatum, sol. xv culp.iud.

A4

3. Si quis animale autquolibet pecus et per suaneglegentia nocuerit etei fuerit adprobatum, ca-pitale in loco restituat.Si uero negauerit et eifuerit adprobatum, DC de-narios qui faciunt sol. xvculp. iud.

9,5 4. Si quislibet porciaut qualibet pecora inmesse aliena currerint etillum negantem ei fueritadprobatum, DC din. quif. sol. XV culp. iud.

4. Si quis alicuius por-ci aut quemlibet pecoraipsum costodiontem inmesse aliena cucurrent etillum necantem et ei fu-erit adprobatwm, mal.leodardi aunt din. DC fac.sol. xu cul. iud.

4. Si alicuius porci autqualibet pecora ipso cu-stodiente in messem ali-enam cucurrerint et illonon negante ei fuerit ad-probatum, solid. xvculp. iud.

4. Si alicui porti autquemlibet pecora ipsocustodiente in messe ali-ena nocuerint et illumnegantem ipsi fuerit ad-probatum, DC denariosqui faciunt sol. xv culp.iud.

9,6 5. Si quis uero pecorade damno aut in clausura

aut

9,7dum ad domum minan-

tur expellere aut excuterepraesumpserit,

5. Si quis uero pecorade damnum inclausamfuerint, qui eas uiolenterexpellere presumpseritmal. excuto sunt din. DCfac. sol. xu cul. iud.

6. Si quis uero pecorade damnum ad domocuius messe uastauerintminantur, qui eas excu-tere presumpseret mal.scuto sunt din. DC fac.sol. xu cul. iud.

5. Si cui pecora dedamno inclusa fuerintquas uiolenter expellerepraesumpserit, solid, xvculp. iudi.

5. Si uero pecora dedamno inclausa fuerintqui eas uiolenter expel-lere presumpserit, DC de-narios qui faciunt sol. xvculp. iudicetwr.

A g) aus ammal verbessert A 3.

C g) nicht custodieret G 5. h) aus explere verbessert G 6. i) nicht prgsumpserit G 5.

H b) nicht si. c) nicht sol.+6et hoc domino eius confessus fuerit. *7et illud debile ad se recolliget. +8et ei fuerit adprobatum.

TEXT 9,4—9,7 49

§6.3Si quis uero pecora de damno inclausa fuerint, qui easuiolenter expellere praesumpserit, mallobergo scuto sunt,DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.3

§7. 3 Si quis uero pecora de damno ad domum, cuiusmesse uastauerint, minantur, qui eas excutere prae-sumpserit, mallobergo scuto sunt, DC denarios qui fa-ciunt solidos xv culpabilis iudicetur.3

[§§ 6,7. Si cuius pecora de damno,cum alios labores uastantur, aut in-claudantur aut in domum minanturet ea quiuis expellere aut excuterepraesumpserit, mallobergo schoto, (de-narii DG qui faciunt}solidosXV culpa-bilis iudicetur13.~\c

h) danach excepto-Klausel (aus K) Herold. c) Vgl. A 1 und G.3-3) Vgl. Lex Burgundionum 23,3: Quod si animalia, dum de damno ad clusuram minantur, de campo aut

de quocumque loco ille cuius sunt tollere praesumpserit, singulos tremisses per singula animalia solvat, et multaenomine solidos III.

0 54. Si quis animalem

aut quemlibet pecus persuam neglegentiara no-cuerit et ipse eonfessusfuerit, capitale in loco re-stituat. Si uero negaueritet ei fuerit adprobatum,sol. xv cul. iud. exce. cap.et del.

5. Si quis alicuiuslibetpecora aut porci ipsumcustodiente? in messealienam cucurrerint etillo negante, si ipsi fueritadprobatum, sol. xv cul.iud.

6. Si üero pecora dedamno cuius messe uasta-nerint et inclausa autdum ad domum illius mi-natur si aliqui uiolenterexcutere uel expellere pr§-sumpserit1 et ei fuerit ad-probatum, sol. xv cul. iud.

C 6

4. Si quis animalemaut quemlibet peccus persuam neglegentiam no-cuerit et ipse eonfessusfuerit, capitale in locorestituat. Si uero nega-uerit et ei fuerit adproba-tum, malb. leodard. dn.DC qui fac. sol. xv eulp.iud. excep. cap.

5. Si quis alicuiuslibetpeecora aut porci ipsumcustodientem in messemalienam cucurrerint etillo negante si ei fueritadprobatum, malb. ande-sito leodarde Bunt den.DC qui fac. sol. xv eulp.iud.

6. Si uero peecora dedamno cuius messe uasta-uerint et inclusa aut dumin domo illius minantur sialiquid eas uoluerit ex-cuttere uel expellere11 pre-sumserint et ei fuerit ad-probatum, malb. exeotosunt den. DC qui fac. sol.xv eulp. iudicetur.

H 10

Ul i . Si quis animal,aut quodlibet pecus, persuam negligentiam no-cuerit +6et eonfessus fu-erit, capitale in loco resti-tuat *7Sib uero negauerit+8sed tarnen uictus fuerit,malb. leodardi DO den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

V. Si alieuius porci,aut quodlibet pecus, pa-store illud custodient© inmessem alienam cueur-rerit, et ipso negante si eifuerit adprobatum malb,leodardi siue ande sitto,ipso negante si adproba-tum fuerit DC den. faciuntso.c xv culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

VI. Si cuius pecora dedamno, cum alios laboresuastantur, aut inclaudan-tur, aut in domum minan-tur, et ea quiuis expellereaut excutere praesumpse-rit malb. schoto DC den.qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

K6. Si quis vanimal uel^ 9,4

quodlibet2 pecusa' persuam neglegentiam0' no-cuerit et hoc domino eiuseonfessus fuerit, capitale0'in locumd' restituat et il-lud debile ad se recol-ligete\

7. Si uero negauerit 9,4sed1' tarnen conuictus fu-erit, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur excepto capi-tale et delatura.

8. Si alicuiusß' porcih' 9,5aut quselibet1' pecorak'pastore custodiente inmessem1' alienam cucur-rerint111', et ille negandofuerit conuictus, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

9. Si quan' pecora0' 9,6.7propter damnumP' mes-sis<i' alienser' clausa8' fu-erint*' u'aut minanturu'qui eav' excutere uel ex-pellere praesumpserit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur excepto capitale etdelatura.

z) quolibet K17,18, 65; colibet K 72. a') peccus K6; neclegentia K8. c') capitalem K 33. d") loco K18,19. e') reeipiatg') alicui K 19; aliquid K 49. h') porti K 17. i') quolibet K 17;

; q s quemlibet verbessert K 46. k') peecora K 17, 49, 56. V) messe K 17.) cueurrerunt K 49. n'J quis K 17, 18, 46, 49. o') peecora K 17, 49, 56. p') dampnum

K 17. q') messem K 18; in messe K 46. r') aliena K 19, 46, 49; alienam K 18; alienet K 17.K 17 l K 19 t') f i t K 19 f K 17

V-y) fehlt K 72; zu in animal uel in verbessert K 46.K 49. b ) neglientiam K 46; neclegentia K18.K 72. y) si K 19. g') alicui K 19; aliquidquemlibet K 18; quelibet aus quemlibet verbessert K 46.m') cueurrerunt K 49. n'J quis K 17, 18, 46, 49.K 17. q') messem K 18; in messe K 46. r') aliena K 19, 46, 49;**'} inclausa K 18, 46; inclausa aus inclausos verbessert K 17; clausus K 19.w -u'J aut minatur K 46; animalia K 17. v ) eum K 49.

LexSalical

nam K 18; alienet K 17.t') fuerit K 19; fr. K 17.

öO PACTTJS LEGIS SALICAE

§8. 3Si uero pecora de damno in clausura fuerint, ille cuius pecora sunt3 4damnum aestima-tum reddat4 et insuper x denarios culpabilis iudicetur.

§9. 5 Si quis uero aut per inimicitiam aut per superbiam sepem alienam aperuerit et in messesua aut in prato, in uin(e)a uel <in) qualibet labore pecora (sua) miserit, (et ille) cuius labor est, si

4-4) Vgl. Lex Burgundionum 23,1: dämm aestimatione taxata.5-5) Vgl. Lex Burgundionum 27,1: Si quis sepem alienam . . . inferendi tantum damiw Studio ruperit, si

ingenuus aperuerit, inferat Uli, cuius messis est . . . singulos tremisses . . .27,2: Hoc etiam de prato et de[fehlt B 9,10 u.a.} vinea praedpimus custodiri. 27,4: Si quis sepem alienam aperuerit et cabaUos suos autanimalia in messem aut in pratum voluntarius miserit, .. . inferat pro messis vel prati damno domino solidossingulos.

AI

9,8

9,9

IMCC din. quixxx culp. iudic.

f. sol.

A2

7. Si uero pecora dedamno in clausura fu-

A3

6. Si uero de damnoinclusa fuerint, ille cuius

erint, ille cuius pecora pecora sunt damnum in-sunt damno instematum tomatum reddat et in-reddat et insuper decim super x din. culp. iudi.dinarms cul. iud.

8. Si uero per inimici-ciam aut per superbia se-pem alienam aperierit1 etin messe in prato in uiniauel qualibet laborem pe-cora miserit, cuius laborest si conuinctus eum fu-erit ad testibus stema-tum damnum reddat mal.leodardi et insuper din.ofcc fac. sol. xxx culp.iudi.

7. Si quis uero aut perinimicitiam aut per super-biam11 sepem alienamaperuerit et messem* autinprobato1 uel in quo-libet labore pecora suamiserit cuius laborem sieum conuictus fuerit con-testibus, intomatum dam-num reddat et solid, xxxculp. iud.

A4

6. Si uero pecora dedamno inclausas fuerint,ille cuius pecora suntdamno estimando reddatet insuper x dena. culp.iud.

7. Si uero aut per ini-micitia aut per superbiasepem alienam aperueritet in messem aut inqualibet laborem pecoramiserit et ille cuius la-borem conuinctus testi-bus fuerit, extimato dam-no reddat larcc denariosqui faciunt sol. xxx culp.iudicetwr.

X. DE SERUISa UELMANCIPnS FURATIS

X. TITULUS.DE t>SERUIS T J E L 1 )

MANCIPHS FURATIS

DE SERUIS ET AN- X°. DE SERUIS UELCILLIS FURATIS. X. MANCIPIIS FURATIS

10,1 1. Si quis seruo aut 1. Si quis seruumcaballo uel iumentum fu- aut ancilla cauallum uel ancil-rauerit, mal. alfalchio hoc iumentum furauerit cuiest iitfcc din. qui f. sol. fuerit adprobatum, mal.xxx culp. iud. teoducco sunt din.

iiifcccc fac. sol. XXXTJculp. iud.

1. Si quis seruum aut 1. Si quis seruum autancillam caballum aut iu-mentum furauerit, XAfCCCCdenarios qui faciunt sol.xxxv excep. cap. et dil.

A h) aus superam verbessert A 3.batum verbessert A 3.

Titel 10: a) nicht SERVTS A 1.

G k-k) aus inclauserint verbessert C 5.iudietwr verbessert G 6.

Titel 10: a) C. X. DE Mancipiis FVR. In L. Sal. c. 11 G 6a.

i) nicht aperuerit A 2. k) aus messet verbessert A 3. l) aus inpro-

b-b) nicht SERVIS VEL A 2.

l) nicht stimatum C 5. m) aus stimatum verbessert C 6. n) aus

b) aus aliense verbessert G 6.

TEXT 9,8—10,1 51

conuictus eum fuerit c(um) testibus, [ei reputetur] damnum [et] aestimatum reddat, mallobergoleodardi, et insuper MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabüis iudicetur.5

X. De seruis uel mancipiis fura t is [D: 11]

§ 1. Si quis seruum aut ancillam alienam, caballum uel iumentum furauerit <cui fuerit adproba-tum), mallobergo theotexacaa hoc est, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabüis iudi-cetur (excepto capitale et dilatura).

Titel 10: a) alfalchio A 1.

0 5

7. Si uero pecora dedamnum kinclausa fue-rintk, damnum stimatum1

reddat et insuper dece de-narios cul. iud.

8. Si quis uero per ini-micitiam aut per super-biam sepem alienam ape-ruerit et in messe sua uelin qualibet laborem pe-cora miserit, si conuictistestibtts fuerit, damnum.stimatum reddat et insu-per sol. xxx cul. iud.

G 67. Si uero de damno

peccora inclausa fuerint,damnum extimatum red-dat et insuper x den. culp.iud.

8. Si quis uero per ini-micitiam aut per super-biam saepem alienam ape-ruerit et in messe sua uelin qualibet labore peccoramisserit si conuictus testi-hu8 fuerit, damnum sesti-matumm reddat insuperden. IMCC qui fac. sol.xxx culp. iudicet«rn.

H 10

VTI. Si uero pecora dedamno inclausa fuerint,ille cuius pecora suntsestimatum reddat, in-super x denar. culpabüisiudicetur, excepto capi-tale et delatura.

VIII. Si quis autemper inimicitiam, aut persuperbiam sepem alienam+9ruperit, et in messemaut in pratum, *10uel inquemlibet laborem peco-ra miserit, ille cuius estlabor, testibus eum con-uincat, ei reputetur dam-num et sestimatum red-det, malb. leodardi MCCdenar. qui faciunt solidosxxx culpabüis iudicetur,excepto capitale et dela-tura.

K

10. Si alicuius pecoraw' 9,8propter damnumx' in-clausa y'fuerint, dam-num^' sestimatum2' red-dat et insuper x denariospersoluat.

11. Si quis propter ini- 9,9micitiama aut propter su-perbiam sepem alienamaperueritb aut in cmessemautc in pratum ueld inuineam siue in quemlibetlaboreme quaelibet1 peco-TBP miserit et (cum>h

testibus fuerit1 conuictus,eik cuius1 mlabor estm

sestimationem11 damni0

reddat et insuper MCCP de-nariis qui faciunt solidosxxx culpabüis iudicetur(excepto capitale et dela-tura)*!.

X.DE MANCIPIIS

FURATIS

X».DE MANCIPIIS

FÜRATIS

De seruis mancipiisfuratis.Tit. XI.

I. Si quis seruum aut 2. Si quis seruum aut I. Si quis seruus autancillam alienam fura- ancillam alienamb fura- ancilla caballum aut iu-uerit, malb. texeca sol. uerit, malb. teoxaca Bunt mentum alterius fura-xxxv cul. iud. exe. cap. den. IATCCCC qui fac. sol. uerit, malb. theu tha te-et del. xxxv culp. iud. excep. xaea MCCCC denar. qui

cap. et del. faciunt sol. xxxv culpa-büis iudicetur. exceptocapitale et delatura.

XI. DE SERUIS VELMANCIPIIS»

FURATISb

1. Si quis seruum aut 10,1ancillam alterius fura-uerit, MCCCCC denariis quifaciunt solidos xxxv cul-pabüis iudicetur exceptocapitale et delatura.

H+9aperuerit. *10Vel (nicht uel^ in uineam.

w') peccora K 17, 49, 56; fehlt K 19. x') dampnum K 17. y'-y') fr. dampnum K 17. z') stima- Kturn K 18; estimatum aus stimatum verbessert K 17. a) inimititiam K 17, 46; inimicum K 19.b) aus aparuerit verbessert K 17. c-c) messe aut K 17; messem uel K 46, 49. d) aut K 18, 46, 49.e) laboiwa K 49. f) quemlibet K 18; et K 17. g) peccora K 56. h) nur K 18. i) fueratK 17. k) eius K 17. l) cui K 20, 49. m-rn) laborem. tulit K 17. n) estimationem ausstimationem verbessert K 17. o) fehlt K 19. p) incoK 49. q) K 17,18, 46, 49.

Titel 10: a) ancillis K 46. b) fehlt K 49; furatis uel occisis K 72. c) MCCC K 19; in ceco K 49.7*


§2. 1Si seruus aut ancilla cum ipsob ingenuo de rebus domini sui aliquid deportauerit, cfurille, praeter quod <eius> mancipia <et res) restituat1, mallobergo theobardi hoc est, DC denarios quifaciunt solidos xv culpabilis iudiceturc.

§ 3. Si quis seruum alienum [furauerit aut] occiderit aut uendiderit aut ingenuum dimiserit [et eifuerit adprobatum], mallobergo meotheod, sunt denarii MGGCC qui faciunt solidos XXXV culpabilisiudicetur.

b) homine Herold. c-c) DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura,atque causam, quam superius diximus, adhuc amplius culpabilis iudicetur A3, 4,K (A 2 kontaminiert) ; vgl.Herold. d) theu texaca Herold.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 6,8: . . . Si vero ille, qui correptus est, res [tres B 9,10; rebus B 7]domini [domini sui B 11] aut alterius secum portat [portaverit B 11 u.a.] .. . simplam solutionemrestituat.

AI

10,2 2. Si seruus aut ancillacum ipso ingenuo derebus domini sui aliquidportauerit, für praeterquod eius mancipia et resrestituat et insuper mal.theubardi hoc est DC din.qui f. sol. xv cupl. iud.

A2

2. Si seruus aut an-cilla cum ipsum ingenuode rebus domini sui ali-quit portauerit, dum suntdinariws quicquid illepreter de mancipia ipsarestituat sicwi superiusdiximws excep. cap. etdil. culp. iud.

A 3

lam cum ipso ingenvoc derebus domini sui aliquidportauerit, solid, xv culp.iudic. excep. cap. et del.atque causam quse su-perius diximus adhuc am-plius culp. iudi.

A4

2. Si seruus aut ancillacum ipso ingenuo d&ribwsdomin§ su§ aliquid por-tauerit, DC den.d qui faci-unt sol. xv exceptis capi-tale et dil. adhuc ampliusculpa iudic§t«r.

10,6 3. Si quis ancilla pro-dederit, sol. XXXTT. si prouinitore si fabrum si car-

2. Si quis ancillam per-diderit ualente solid, xxv.si porcario uenatore si

A c) aus ingeno verbessert A 3. d) über der Zeile nachgetragen A 4.

3. Si quis ancillamperdiderit ualentem sold.xv siue porcario siue ui-

C b") T aus anderem Buchstaben verbessert C 6.getragen, Best beim Binden abgeschnitten G 6.

c-c) mit Einfügungsvermerk am unteren Seitenrand nach-d) aus metheo verbessert G 6. e) nicht den. G 6.

K d-d) seruum aut ancillam K 17, 19. e) ipsa K 17. f-f) domino suo K 20. g) aliquis K 19.h) dictis K 19. i) K 17, 18, 19, 46, 49. k) adque K 18, 46 fatque Bandnote); aut que. K 17; usque

TEXT 10,2—10,6 53

§ 4. Si quis ancillam alienam furauerit, {§ 4. De ancilla uero solidos XXX.]mallobergo theotexaca, MCC denarios qui faciuntsolidos XXX culpabilis iudicetur.

§ 5. Si homo ingenuus seruum alienum in texaca secum ducat aut aliquid cum ipso negotiat,mallobergo iheolasina^sunt denarii DC qui faciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

§6. 2Si quis ancillam perdiderite ualentem [§ 6. Si quis maiorem, infe(r)torem, scan-solidos XV aut xxv, si porcario, uinitore', si (c)ionem, mariscalcum, stratorem, fabrum fer-

e) furauerit aut uendiderit G. f) tienatore A 3, G 6.2-2) Vgl. Lex Burgundionum 10,1: Si quis servum natione barbarum occiderit, lectum ministerialem . . .

xx solidos inferat, multae autem nomine solidos xn ; si alium servum . . . aratorem aut porcarium [porcariumocciderit B 9,10 w.o.], XXX solidos solvat. 10,2: Qui aurificem lectum occiderit, CG [C B u.a.] solidos solvat[inferat B 9,10 w.o.]. 10,3: Qui fabrum argentarium occiderit, C solidos solvat. 10,4: Qui fabrum ferrariumocciderit, L solidos inferat. 10,5: Qui carpentarium occiderit, XL solidos solvat.

G 5

2. Si seruus aut ancillacum ipso ingenuo de re-bus domini sui aliquid de-portauerit, malb. teo-phardo für ille pr§terquod mancipia restituatsol. xv cul. iud.

G 6

2. Si seruusb" aut an-cilla cum ipso ingenuo derehus domini sui aliquiddeportauerit, malb. theo-phardo für ille preter quodmancipia restituat DCqui fac. sol. xv culp. iud.

3. Si quis seruum alie-num occiderit uel uindi-derit aut ingenuum dimi-serit, sol. xxxv cul. iud.

4. Si quis ancillamalienam fxxr&uerit, malb.texeca sol. xxx cul. iud.

5. Si homo ingenuusalienum seruum in texecasecum ducat aut aliquidcum ipso negociat, sol. xvcul. iud.

6. Si quis ancillam fu-rauerit aut uindederit ua-lentem sol. xv aut xxv. si

3. Si quis seruum alie-num occiderit cuel uin-didc, malb. meotheod auntden. iAfCCGC qui fac. sol.xxxv culp. iudicetwr.

4. Si quis ancillamalienam furauerit, malb.teothexaca IMCO den. quifac. sol. xxx culp. iud.

5. Si homo ingenuusseruum alienum in texacasecum ducat aut aliquidcum ipso nogotiat, malb.teolasina aunt dn.e DC quif. sol. xv culp. iud.

6. Si quis ancillam fu-lauerit aut uindiderit ua-lentem sol. xv aut xxv.

E 10

HI. Si quis seruus autancilla, cum homine in-genuo, de rebus domini,sui aliquid deportauerit.malb. loud ardi DC den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

II. Si quis seruum alie-num furauerit, aut occi-derit, aut uendiderit, autingenuum dimiserit, et eifuerit adprobatum, malb.theu texaca MCCCC den.qui faciunt solid, xxxvculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

De ancilla uero solidosXXX.

IIII. Si quis homo in-genuus in texaca secumduxerit aut aliquid cumeo negotiauerit malb.theu lasina DC denar. quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

VI. Si quis maiorem,infestorem, scantionem,mariscalcum, stratorem,

K

2. Si dseruus aut ancil- 10,2lad cum ipsoe ingenuo derebus fdomini suif ali-quids portauerit, DC de-nariis11 qui faciunt solidosxv (culpabilis iudicetur)1

excepto capitale et dela-tura atquek causam1

quamm superius diximus"culpabilis iudicetur11 (ex-cepto capitale et dela-tura)0.

3. Si quis seruum alie- 10,3num occiderit uel uendi-deritP (aut aliquid cumeo negotiauerit)1! uelr in-genuum dimiserit, MCCCC8

denariis qui faciunt1 soli-dos xxxvu culpabilis iu-dicetur excepto capitaleet delatura.

10,4

4. Si quisv homo in- 10,5genuus alienum seruumin texaca1 w secum duxe-rit aut aliquid cum eo ne-gotiauerit1, DO denariisqui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delatura.

5. Si quis seruum aut 10,6ancillam ualentem^ soli-dos xv aut xxv furaue-

&AK49. l)canaaK17,19. m) queK 17,19; quod K 46 (quam Randnote); fehlt K 18. n-n) per- KBolu&t K 65. o) nur K17. <p) vindiderit K18,46. q) nur K 49. r) aut K 17,18, 46,49. s) incccc K 49. t) fecit K 49. u) xxv K 19. v) qui K 49. w) texeca K 19; texega K 18, 49;texeca aus texega verbessert (texegam Randnote) K 46; texaga K 65; taxaga aus taxa verbessert K 17. x) ne-gotiatus fuerit K 65. y) ualente K 18; ualentes K 19.

1) Glosse mercatum quidam expl. K 46; id est mercatum K 79; intra tecta Pithou.


fabrum, molinario, si carpentario, si stratoreuel quemcumque artificem ualente solidos xxv,mallobergo t(h)eod(u)ccos sunt, denariosMMDCCCLXXXh qui faciunt solidos Lxx(n)h

(cui fuerit adprobatum) culpabilis iudicetur(excepto capitale).2'

rarium, aurificem siue carpentarium, uinitoremuel porcarium uel ministeriellem furauerit autocciderit uel uendiderit ualentem solidos XXV,mallobergo theuca texa(c)a, (MCGCC denariosqui faciunty solidos (XXXV) culpabilis iudiceturexcepto capitale et delatura. Si uero maiorissamaut ancillam ministerialem ualentem solidosXXV, superiorem causam conuenit obseruare.]

g) theocho texaca, smala texaca chrochro, ambahtonia texaca, hec sunt de ministeria G. h) Vgl. dieunterschiedlichen Denar- und Soliduszahlen in den Hss.

A 1 A 2pentario si stratario ua-lente sol. xxx mal. teo-docco sunt din. HAfDCCC-Lxxx fac. sol. iiXXXTJ cuifuerit adprobatum cul.iud.

A3

fabrum aut carpantari-ume uel stratorem, solid.LXX culp. iudi.

A4

nudore siue fabrum car-pentarium ualente solid,xxxv, iia/DCC denarios quifaciunt sol. LXV.

XI. DE FURTISINGENUORUM

UEL EFRACTURIS

XI. TITULUS.DE FURTISa INGE-

NUORUM

DE FURTIS INGENU-ORUM UEL FRACTU-

RAS. XI.

XI°. DE FURTISINGENUORUM UELDE EFFRACTURIS

11,1 1. Si quis ingenuus de- 1. Si quis ingenuus 1. Si uero ingenuus de 1. Si quis ingenuusforis casa quod ualit duos foris casa quod ualit duus foris casa quod ualent foris casa qwod ualet duosdinarii furauerit, DO din. din. furauerit cui fuerit duo dinarii furauerit, so- daenarios furauerit, DCqui f. xv culp. iud. adprobatum, mal. leo- lid. xv culp. iud. denarios qui faciunt sold.

dardi eunt din. DC fac. xv excep. cap. et dil. culp.sol. xu cul. iud. excep. iudicetwr.cap. et dil.

A e) nicht carpentarium A 3.Titel 11: a) nicht FVRTIS A 2.

C f) nachgetragen, möglicherweise darunter et dl. G 6.Titel 11: a) C. XI. DE FVRTIS INGENVORUM VEL EFFRACTVRIS. In L. Sa. c. 12 G 6a. b) nicht

EFFRACTURA G 6. c) Abkürzungsstrich imdG5. d) aus denarios verbessert G 5.

H Titel 10: a) Druckfehler für excepto.+1puerum uel puellam de ministerio dominorum.Titel 11: +1quod ualet duas denarios.

K z) für. zu für. fuerit verbessert K 46. a') uindiderit K JS; uenderit iv 49. b') uel K17. c') soK18,24, 33, 46, 56; uiniatorem K 38, 39, 49; uineatorem K 51, 52; uinatorem K 19; uenatorem K 17, 65.d') aut K 17. e') molendinarium K 65. f'-f) siue uineatorem J£ 17, 65; fehlt K 39. g')soK17,24, 71, 72; fehlt K 18, 21, 33, 56; das in den älteren Editionen auf siue folgende WortstTatoremisthandschrifilichin der Karolina nicht nachzuweisen. h') MMDC aus MMDCCO verbessert K18; MDCCC K 33,65. i') Lxn£aus iiXX verbessert K 18; Lxxn über isxn K 46; XLV K 65; xxxv K 19. k') § 6 fehlt K 20. V) ausministerium verbessert K 17. m'-m') so nur K 17. 49 (suorum K 46 Randnote); domini sui K 65.n'-n') fehlt K 21. o') capitale fcapitalis loco Randnote) K 46. p'-p') fehlt K 56. q') wccoK49.2) Glosse id est qui facit uineas K 79. 3) Glosse id est qui facit carrum K 79.

Titel 11: a) infracturis «6er effracturis K 46. b) casa (casam Randnote) K 46; causam K 49.c) ualent K 17. d) xv aus XH verbessert K 17.

TEXT 10,0—11,1 55

§ 7, Si quis puerum aut puellam de ministe- [§ 7. Si quis seruum puledrum furauerit,rio furauerit, mallobergo horogau(o), (h)oroga- mallobergo uu(a)dredo, (MDCCG denarios quinia, XXV solidos in capit(aT)e restituat et in- faciunt} solidos XLV culpabilis iudicetur.']super MGCCC denarios qui faciunt solidos XXXVculpabilis iudicetur (excepto capitale et dila-turd).

XL De furtis ingenuorum uel (de) effracturis - \D: 12]

§ 1. Si quis (uero) ingenuus deforis casa, quod ualet duo denarii, furauerit (cui fuerit adproba-tum>, mallobergo leodardi sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur exceptocapitale et dilatura.

G 5 G 6

porcario si fabrum si ui- si portario si fabrum siniatori mulinario carpan- uenatorem molinario car-tario uel cumqwecem ualente sol.

artifi-xxv,

malb. texeca sol. LXV cul.iud.

7. Si quis puerum autpuellam de ministeriumfurauerit, xxv sol. in ca-pitalem restituat et in-super sol. xxxv cul. iud.exe. cap. et dl.

pentario uel quemcumqtteartificem, malb. theochothexaclia ismala texachachrochro texaca ambota-nea, hec sunt de ministe-ria sunt den. IÜV/DCCC quifac. sol. Lxv culp. iud.excep. cap.x

7. Si quis puerum autpuellam de ministeri fura-wevit, malb. horogaut oro-gania xxv sol. in capiterestituat et insuperIA/CCCC den. qui fac. sold.xxxv culp. iud.

H 10fabrum ferrarium, auri-ficem, siue carpentarium,uinitorem, uel porcarium,uel ministerialem fura-uerit, aut oeeiderit, ueluendiderit ualentem soli-dos xxv malb. theuca te-xara MCCCC den. qui fa-ciunt sol. culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura.

VTL Si uero maioris-sam aut ancillam mini-sterialem ualentem sol.xxv superiorem causamconuenit obseruare.

VIII. In alio Pacto di-cit, de ipsis malb. thencatexaca is mala texaca,amba texaca, amba otho-nia, pr§cia h§c sol. insumma LXXXV qui fa-ciunt denar. MMMCC cul-pabilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

V. Si quis seruum +1pu-ledrum furauerit malb.usu dredo MDCCC denär.qui faciunt sol. XLV cul-pabilis iudicetur excepto3

capitale et delatura.

K

ritz aut uendiderita' seuporcarium autb' fabrumsiue uinitorem20' ueld'molinariume' aut carpen-tarium3 f'siue uenato-rem1' (siue) 8' aut quem-cumque artificem,JCMDCCCh' denariis qui fa-ciunt solidos LXX1' culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

6.*' Si quis puerum aut 10,7puellam de ministerio1'm'dominorum (suorum)m'furauerit, n'M denariosqui faciunt solidos xxvin capitale0' restituat11'P'et insuperP' MCCCCI' de-nariis qui faciunt solidosxxxv culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

XI. DE FURTISINGENUORUM

UEL EFFRACTURIS

1. Si quis uero ingenu-us deforas casa quodc ua-let duos denarivsd furo-uerit, sol. xv cul. iud.

XI.» DE FURTISINGENUORUM UEL

EFRACTURA*

De furtis Ingenuorum ueleffracturis.Tit. XII.

1. Si quis uero inge- § I. Si quis uero inge-nuus deforis casa quod nuus de foris casa +1quodualet duos denar. fura- ualent duo denarii fura-uerit, malb. leodard. Bunt uerit malb. leudardi DOden. DC qui fac. sol. xv den. qui faciunt solid, xvculp. iud. culpabilis iudicetur ex-

cepto capitale et delatura.

DE FURTISINGENUORUM UEL

INFRACTURISa

1. Si quis ingenuus fo- 11,1ris casato quod ualetc duosdenarios furauerit, DG de-nariis qui faciunt solidosxv*1 culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.


§ 2. Si [quis] uero [de] foris casa, quod ualet XL denarii, furauerit et ei fuerit adprobatum,mallobergo texaga sunt, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv eulpabilis rädicetur exceptocapitale et dilatura.

§ 3. Si quis ingenuus <homo> effracturafecerit et, quod ualet duo denarii, {furauerit)et ei fuerit adprobatum, mallobergo antediohoc est, MCC denarios qui faciunt solidos xxxculpabilis iudicetur excepto capitale et dila-tura.

[§ 3. Si uero ingenuus deintus casa furaueritaut fregerit, quod ualent duo denarii, mallobergoantidio, MDGGC (denarios) qui faciunt solidosXLV culpabilis iudicetur excepto capitale et dela-tura.]

A 1

11.2 2. Si uero foris casafurauerit quod ualent XLdin. et ei fuerit adpro-batum, praeter capl. etdil. Utfcccc din. qui f.soll, xxxv culp. iudic.

11.3 3. Si ingenuus homoefractura fecerit quod ua-lit uM din. et ei fueritadprobatum, mal. anthe-dio hoc est sol. xv culp.iud.

A2

2. Si uero foris casaquod ualit XL din. fura-uerit cui fuerit adproba-tum, mal. texxaga suntdin. IMcccc fac. sol. xxxucul. iudic. excep. cap. etdil.

3. Si quis ingenuuseffracturas fecerit et eifuerit adprobatfwm, mal.antedio sunt din. iAfCCfac. sol. xxx cul. iud. ex-ceptum cap. et dil.

A3 A4

2. Si uero foris casa 2. Si uero foris casaquod ualentb XL dinarii qwod ualent XL denariifurauerit, xxxv solid, furauerint, iAfCCCC de-culp. iud. narios qui faciunt sold.

xxxv exceptis cap. et dil.culp. iud.

3. Si quis ingenuus 3. Si quis ingenuus ef-efractura fecerit quod fractura fecerit qwod ua-ualent din. furauerit, solet duos denarios, rarcolid. xxx culp. iudi. den. qui faciunt sol. xxxv

excep. cap. et dil. cul. iud.

11,4 4. Si uero supra v din. 4. Si uero super u din. 4. Si quis quod ualent 4. Si uero super L por-quod ualet furauerit et fuiauerit et ei fuerit ad- super L din. furauerit, cos furauerit, uurcccc de-ei fuerit adprobatum, probatum, mal. antedio xxxv solid, culp. iudi. narios qui faciunt sold.excp. capl. et dil. IMCCCC sunt din. DC fac. sol. quin- excep. cap. et del.din. qui f. soll, xxxv culp. dice cul. iud. excep. cap.

xxxv excep. cap. et dil.c

iudic.

11,5 5. Si uero dauern ef-

et d.

5. Si uero dauern efri-5. Si uero dauern ef-frigerit aut adulterauerit fregerit aut adulterauerit gerit, XL sol. culp. iudic.sie in domo ingressus fu- et in domum eingressus

fuerit et in furtum aliquidtullerit et ei fuerit adpro-batum, mal. antedio euntdin. IMDCCO fac. sol. XLTTculp. id. excep. cap. et dil.

erit aut exinde furtumaliqvidd tulerit, excp.capl. et dil. iiJfDCCC din.qui f. soll. XLV culp. iud.

5. Si uero dauern effre-gerit et si in domo in-gressus fuerit et sie indealiquid furtum tulerit,iAfDCCC denarios qui faci-unt sol. LXV excep. cap.et dl.

11,6 6*. Si uero nihil tulerit 6*. Si uero nihil tullerit 6. Si uero nihil tulerit 6. Si uero nichil tuleritaut fugiens euaserit, ilfcc ut fugiens euadat, taliter ut fugens euadat, propter et fugiens euadat, preterdin. qui f. sol. xxx culp. propter efractura tantum efracturam tantum xxx tanto effractura IA/CC de-iudic. ra/cccc din. fac. sol. XXXTT sol. culp. iud. narios qui faciunt sol.

culp. iud. xxxv culp. iudicetw.

A b) aus uolent verbessert A 3. c) nicht dilatura A 4. d) aus aliqid verbessert A 1.

G d") aus gressus verbessert G 6. e-e) auf Rasur ö 5. f) aus efractura (so Hesseis) verbessert G 5.

H a) Druckfehler für ingenuus.+2MCC den. qui faciunt sol. xxx. *3quinque aut.

TEXT 11,2—11,6 57

§ 4. Si (quis) uero supra v denarios, quod ualet, furauerit [deintro dauern] et ei fuerit adproba-tum, mallobergo antedio sunt, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur ex-cepto capitale et dilatura.

§ 5. Si uero [ingenuus] dauern effregerit aut adulterauerit et sie in domum ingressus fuerit etexinde (in) furtum aliquid tulerit (et ei fuerit adprobatum), mallobergo anorchlot* antedio sunt,MDCCO denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 6. Si uero [effregerit et] nihil tulerit, ut fugiens euadat, <taliter> propter effractura tantumMCO denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

Titel 11: a) nach D verbessert.

0 5 06

2. Si uero foras casa 2. Si uero foras casaquod ualet XL denarius quod ualet den. xii fura-fvuauerit, malb. texeca uerit, malb. texaea suntsol. xxxv cul. iud. exe. den. lafcccc qui fac. sol.cap. et del. xxxv eulp. excep. cap. et

del.

3. Si quis ingenuus [3.] Si quis uero in-efractura fecerit et quod genuus effracturam fece-ualet ii denarios fura- rit etuerit, sol. xxx cul. iud.

4. Si quis ingenuus 4.efractura fecerit quod ua- quod quinqwe den.let v denarius, sol. xxxv ualet furauerü, malb. tan-cul. iud. tedio sunt den. iivfcccc

qui fac. sol. xxxv eulp.iudic.

5. Si uero dauern ef-fregerit aut adulteraueritet sie in domo ingressusfuerit et inde furtum ali-quid tulerit, esol. XLve

cul. iud. exe. cap. et del.

5. Si uero dauern effre-gerit aut adulterauerit etsie in domum ingressusd"fuerit et in furtum aliquidtulerit, malb. anorlenetantheodio Bunt den.iAfDCCC qui fac. sol. XLeulp. excep. cap. et del.

6. Si uero nihil tulerit 6. Si uero nihil tuleritet fugiens euadat, pr§ter effugiens euadat, proptereffractura* tantum sol. effracturam tantum LMCCxxx cul. iud. den. qui fac. sol. xxx

eulp. iudic.

H 10

II. Si quis uero de fo-ris casa qwod ualet den.XL furauerit malb. texaea+2MCCCC denar. qui fa-ciunt solid, xxxv culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

IH. Si uero ingenuusde intus casa furaueritaut fregerit quod ualentduo den. malb. antidioMDCCC qui faciunt sol.XLV culpabilis iudicetur.excepto capitale et dela-tura.

Ul i . Si quis uero *3su-pra quinqtie denarios fu-rauerit deintro dauernMCCCO den. qui faciuntsol. xxxv culpabilis iudi-cetur excepto capitale etdelatura.

V. Si uero ingeumis*dauern effregerit aut adul-terauerit, et sie domumingressus fuerit, et perfurtum aliquid tuleritmalb. antidio MDCCC den.qui faciunt sol. XLV cul-pabilis iudicatur, exceptocapitale et delatura.

VI. Si uero effregeritet nihil tulerit, et fugienseuadit, propter effractu-ram tantum, MCC denar.qui faciunt sol. xxx cul-pabilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

K2. Si uero eforis casae 11,2

quod ualet1 XL denariosfurauerit, MCCCO denariisqui faciunt8 solidos xxxvh

culpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delata-ra.

3. Si quis ingenuus ca- 11,3Barn1 keffregerit et quodualet1 duos denariosm fu-rauerit, MCCn denariis quifaciunt solidos xxx° cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

4. Si uero Pquinque 11,4(aut) supra VP denariosfurauerit, MCCCCI dena-riis qui faciunt solidosxxxv culpabilis iudiceturexcepto capitale et dela-tura.

5. Si quis ingenuus 11,5clauemk effregerit autadulterauerit1 et sie (in)r

domum ingressus fueritet inde aliquid per furtumtulerit, MDCCO denariisqui faciunt solidos XLV8

culpabilis iudicetur excep -to capitale1 et delatura.

6. Si uero nihil tulerit 11,6sed fugiens euaserit, prop-ter11 effracturam tantumv

MCCW denariis qui faciuntsolidos xxx culpabilisxiudicetur excepto capi-tale et delatura*.

e-e) foras casas K19; foris causam K 49. f) ualent K.17, 18. g) facit K 33. h) xv K 19.i) aus causam verbessert K 72; casa K 17. k-k) effregerit .. . dauern fehlt K 46 fdauern Randnote zucasam;. l) ualent K 17,18. m) dieuntur K 49. n) MMCC K 17; MM K 56. o) aus xxxvverbessert K17. p-p) v aut supra v K 17, 28, 39 u.a.; quinque supra ('super K25)vK 19, 20, 21, 24, 25,56, 71, 72; aut supra v K 49; supra vX2S, 30, 31, 33, 65. q) in cec K 49. r) nur K17,18,49. s) XMIK49. t)fehÜK17. u) fehlt K 49. v)tuitvanK49;fehltK19. w) MMCC K 65. x-x) fehlt K 46.

1) Glosse et eam furtiue aperit K 24; aliena claue ingressus fuit K 46.

8 LexSalical


\D: 13} Xu . De furtis seruorum uel effracturis

§ 1. Si quis seruus <de)foris casa, quod ualet duo denarii, furauerit et ei fuerit adprobatum,mallobergo falcono sunt, excepto capitale et dilatura <aut> cxx flagellus <extentus> accipiat autcxx denarios qui faciunt solidos m (pro dorsum suum) reddat.

§ 2. Si uero, quod ualet XL denarii, furauerit, aut castretur aut CCXL denarios qui faciunt solidosvi reddat. Dominus uero send \eius\, qui furtum fecit, capitale (et dilaturam) ain locuma restituat.

Titel 12: a-a) requirenti A 1.

A 1

XII. DE FURTISSERUORUM

UEL EFRACTURIS

A2

XII. DE FURTISSERUORUM

UEL» EFFRACTURIS

A3

DE FRACTURA UELFURTIS SERUORUM.

XII.

12,1 1. Si seruus foris casa 1. Si quis seruus foris 1. Si quis seruus dequod ualit rt din. fura-uerit, excap. capl. et dil.cxx flagellus extentus ac-cipiat.

casa q«od ualit din. fu- foris casa quod ualentrauerit et ei fuerit ad- duo din. furauerit et ei•prohatum, mal. falcono fuerit adprobatumb, ex-sunt din. cxx fac. sol. m cep. cap. et del. aut fla-pro dorswm suum aut cxx gellis cxx accipiat aut so-flagellus suscipiat. lidos tres reddat.

A4

XU0. DE FURTISSERUORUM

UEL EFFRACTURIS

1. Si quis seruus foriscasa qwod ualet duos de-narios furauerit et ei fu-erit adprobatum, excep.cap. et dil.c flagellis cxxh&ccipiat aut cxx de-narios qui faciunt sol. niculp. iud.

12,2 2. Si uero quod ualitXL din. furauerit, autcastretur aut sex soll,reddat. Dominus uero ser-ui qui furtum fecit capl.et dil. requirenti restituat.

2. Si uero q«od ualitXL din. inuolauerit, autd

castretur aut CCXL din.qui fac. sol. TTI cul. iud.dominum uero serui ca-pxtale1 in loco restituat.

2. Si uero furaueritqwod ualet XL din., autcastretur aut vie solid,reddat. domnus uero ser-ui qui furtum fecit cap.in locum restituat.

2. Si uero furaueritq«od ualent XL den., autcastretwr aut CCXL denrs.qui faciunt sol. vi reddat.Dominus uero serui quifurtum fecit cap. in locorestituat.

DE RAPTOINGENUORUM

XIII. DE RAPTO IN-GENUORUM UEL MU-LIERUM TITÜLUS

XIII. DE RAPTUMINGENU0RC7M UEL

MULIER UM

Xni°. DE RAPTUMMULIERIS

13,1 1. Si tres homines in-genuam puellam rapu-erint, mal. schodo hoc es£tricinus sol. cogantur ex-soluere.

1. Si tres hominis in- 1. Si tres homines in-genuam puella de casa genuam puellam de ca-rapuerint, mal. malzan- sam rapuerint, trigenostania id est millinus do- xxx solid, culp. iud.centinus dinarius quodeuenit tricinus sol. Uli tressoluabant.

1. Si quis tres hominesingenua puella de casarapuerint, ra/cc denrs. quifaciunt sol. xxx culp.iudc. hunusquisque ex

A Titel 12: a) nicht TEL A 2. b) aus adpropiatum verbessert A3. c) nicht düatura A4. d) t hoch-gestellt A 2. e) aus vn verbessert A 3. f) nicht capitale A 2.

C Titel 12: a) C. XII. DE FVRTIS SERVORVM. In L. Sal. c. 13 G 6a. b) oder ET (nicht sicher zuentziffern) C 6. c) nicht EFFRACTURA G 6. d) Abkürzungsstrich im d G 6.

Titel 13: a) C. XHI. DE RAPTV INGENVARVM SIVE MVLIERVM etc. In L. Sal. c. 14 G 6a.b) nicht INGENUORUM G 6.

H Titel 12: a) bei Herold folgt Capitulare I 74.+1flagellis centum. +2pro dorso suo.Titel 13: a) nicht xiv.^Vnusquisqwe eorum.

K Titel 12: a-a) uel effracturis K 46; uel fracturis K 65; uel ingenuorum K 49; fehlt gelegentlich. b) ua-lent K 17. c-c) fehlt K 19. d-d) fehlt K 18. e-e) ictos accipiat K 18; hictus accipiet K17.

TEXT 12,1—13,1 59

De rapto ingenuorum uel mulierum [D: 14]

§ 1. x Si <quis> tres homines ingenuam puellam de casa aut de screona rapuerint, mallobergoam(b)ahtoniaa hoc est, millinos d(u)centinos denarios qui facmnt tricenos solidos (illi tres) cogan-tur exsolvere.1

Titel 13: a) schodo A 1.1-1) Vgl. Lex Burgundionum 12,1: Si quis puellam rapuerit, pretium, quod pro puella daturus erat, in

novigildo cogatur exsolvere, et multae nomine solidos XII.

C 5

XII. DE FURTISSERU0RJ7M UEL

EFFRACTURIS

1. Si quis seruus quodualet II denarios forascasa fxirauerit et ei fueritadprobatum, aut cxx ic-tus accipiat aut cxx de-narios qui faciunt sol. nipro dorso suo cul. iud.

2. Si quis uero fura-uerit quod ualet XL dena-rios aut castretur aut sol.vi reddat. dominus ueroserui qui furtum fecit ca-pitale in loco restituat.

G6

DE FURTISSERUORUM UEL&

EFRACTURAc

1. Si quis seruus quodd

ualet duos den. foras casafurauerit et ei fuerit ad-probatum, aut cxx ictusaccipiat aut cxx den. quifac. sol. in pro dorso suoculp. iudic.

2. Si quis uero fura-uerit quod ualet XL den.,aut castretur aut CCXLden. qui fac. sol. vi red-dat. domnus uero serui quifurtum fsecit capitale inloco restituat.

H 10

De furtis Seruorumeffracturis.Tit. xirr.

uel

§ I. Si quis seruus fo-ris casa quod ualent duodenarii, furauerit, et eifuerit adprobatum, autcentum +1uiginti ictus ac-cipiat, aut +2cxx den. quifaciunt solid, m culpa-bilis iudicetur. exceptocapitale et delatura.

II. Si uero furaueritquod ualent XL denarii,aut castretur, aut CCXLden. qui faciunt sol. vireddat. dominus uero ser-ui eius qui furtum fece-rit, capitale et delaturamin loco restituat.*

K

XIII. DE FURTISSERUORUM *UEL

INFRACTURISa

1. Si quis seruus foris 12,1casa quod ualetb duos de-narios furauerit cet indefuerit0 conuictus, dautflagellisd cxx eictus acci-piat6 aut rpro dorsug suor

cxx denariis qui faciuntsolidos in hculpabilis iu-dicetur11 excepto capitaleet delatura.

2> Si uero <infra do- 12,2mum)k furauerit quodualet XL denarios, autcastretur aut CCXL dena-rios qui faciunt solidos vi1

reddatm. nDominus au-temn serui qui furtum fe-cerit capitale0 in locumPrestituat.

XIII.DE RAPTO

INGENUORUM UELMULIERUM

xm.aDE RAPTO

ESTGENUORUM* UELMULIERUM

De Ingenuis hominibus,qui mulieres ingenuas

rapiunt.Tit. XI in a .

1. Si quis tres homines 1. Si quis tres homines §1. Si qui tres homines,ingenuam puellam de ca- ingenua puella de casa ingenuam puellam de casa,sa aut de escreona rapu- aut de screona rapuerint, aut de screona rapuerint,erint, sol. xxx unusquis- malb. antomia uv/cc den. *1malb. authumia MCCque cul. iud. qui fac. sol. xxx culp. iu- den. qui faciunt sol. xxx

die. eulpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

XTV. »DE INGENUIS1»HOMINIBUS QUI °IN-GENUAS MULBERESc

RAPIUNTd.a

1. Si equi trese homines 13,1ingenuam puellam de ca- (13,5)saf aut^ de screunalh ra-puerint1, unusquisque eo-rum MCC denariis qui fa-ciunt solidos xxx eulpa-bilis iudicetur*.

f-f) pro dorsu suo fehlt K 46 fln aliis est: pro dorso suo Randnote). g) so K 20, 33, 56 u.a.; dorso K 18, K24; dorsum fsuumj K 17. h-h) so K18, 31, 33, 38, 39, 56; soluat K 17, 24, 46, 49, 65, 71, 72; im Kon-zept dürften beide Varianten übereinander gestanden haben (vgl. Eckhardt, Bd. 1, S. 221 ff.). i) § 2 fehltK17,46. k) infra domum nur K 31. l) ni K 56. m) cul. iud. reddat K 33. n-n) autem domi-nus K 18. o) capitalem K 49. p) loco K 18, 65.

Titel 13: a-a) De raptu ingen. uel mulierum (A-E) K 46 (K-Fassung als Randnote); De ingenuarumpuellarum raptoribus K 65. b) eo qui ingenuus K 19. c-c) ingenuis muher K 19; ingenuas feminasK 17. d) rapunt K 19; rapuerunt K 49. e-e) qui tres K 17, 24, 71; quis tres K 18, 30, 46, 56; quis inK 49; tres K 33, 65, 72. f) casam K 17. g) ut K 56. h) screona aus screuna verbessert K 18;screona K 17; creuna K 65; schreuna aus schreunam verbessert (de excreuna Randnote) K 46; screnia K 19;scretina K 33. i) rapuerit K 56. k) iud. exe. . . . K72; iud. excepto K 49.

1) Glosse id est de camera K 46.


§ 2. Uli (uero) qui super tres fuerint, ducentinos denarios qui faciunt quinos solidos (unus)quis-que illorum culpabilis iudieetur.

§ 3. Qui cum sagittas fuerint, cxx denarios qui faciunt ternos solidos <unus)quisque illorumculpabilis iudicetur.

§ 4. Raptor uero MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.§ 5. Si uero puella ipsa deintro claue aut de screona rapuerit, mallobergo alteofaltheo, et prae-

tium et causa superius conpraehensa conuenit obseruare.§ 6. Si uero puella (ipsa), quae trahitur, in uerbo regis fuerit posita, fredus^ exinde MMD

denarios qui faciunt solidos LXH semis exegaturc.

b) furban A 4.

AI

c) C 5; exigantur A3; culpabilis iudicetur A 1, 2, 4, G 6.

A 2 A3

13.2 2. Uli qui super tres illi qui super tres 2. Illi uero qui superfuerint quinos sol. sol- fuerint docentinus dina- tres fuerint unusquisqweuant. rius hoc est quinus sol. ex illis quinos solid, eulp.

quisqwe illorum cul. iud. iud.

13.3 3. Qui cum sagittas 2. Qui cum sagittas 3. qui cum sagittas fu-fuerint, ternos sol. eulp. fuerint, docentinus din. erint, unusquisqwe tresiudic. qui fac. sol. ternus cul. i. solid, eulp. iudicetur.

quisqwe illorum.

A4

ipsis qui supertres fuerint ducentenosdenrs. qui faciunt sold.v hunusquisqwe eorwmeulp. iudicetwr.

2. Qui cum. sagittasfuerit, cxx denrs. quifaciunt sold. m quisqweeorum eulp. iude.

13,4 4. Raptores uero UMD raptur uero IIMO raptor uero solid. 3. Raptor uero UMDdin. qui f. sol. Lxin exi- din. fac. sol. IiXn eulp. LXH eulp. iud. denrs. qui faciunt sold.gantur. iu.a .LXII eulp.

13.5 5. Si uero puella ipsa 3. Si uero puel- 4. Si uero puella ipsadointro claue aut descreuna rapuerint, prae-cium et causa superiusconpraehensa eulp. iudic.

13.6 6. Si uero puella qui la qui qusetrahitur in uerbum regis traitur in uerbo regis fu- trahitur in uerbo regisfuerit, fritus exinde IIMD erit, ereus inde exiendis fuerit, fredus exinde so-din, qui f. sol. Lxm est. sol. Lxn cul. iu. lid. LXH exigantur.

4. Si uero puella ipsadeintro claue aut de screu-nia rapuerit, et pretiusuel causa superius inti-mata conuenit obseruare.

5. Si uero puella quitraitwr in uerbo regis fu-erit, bfurba nex inde*»IXATD denrs. qui faciuntsold. Lxxi eulp. iudicetwr.

13,7 7. Si uero puer regiuel litus ingenuam femi-nam traxerit, de uitaeulp. esse debet.

8. Si uero ingenuampuellam de illis suamuoluntatem seruum se-cuta fuerit, ingenuitatemsuam perdat.

13,8

4. Si uero puer regiusuel letus ingenua puellatraxerit, de uitad conpo-nat.

5. Si uero ingenuame

quemcumqwe de illis suauoluntatem secuta fuerit,ingenuetatem suam per-dit.

5. Si uero puer regiusfuerit uel ledus qui in-genuam puellam traxe-rit0, de uita conponat.

6. Si uero feminam in-genuam quicumqwe deillis sua uoluntate secutafuerit, ingenuitatem suamamittat.

6. Si uero puer regisuel litus ingenuam femi-nam traxerit, de uitacomponat.

7. Si uero ingenuamquicumque de illis suauoluptate* secuta fuerit,ingenu^tate sua perdat.

A Titel 13: a) nicht iud. A 2. b-b) lies furban exinde A 4. c) davor quig getilgt A 3. d) nichtvita A 2. e) oder ingenuwm A 2. f) aus uoluntate (so Hesseis) verbessert A 4.

C c) Si quis vero puella ipsa de intro claue aut de screona rapuerit, malb. alteofalteo, et precium et causasuperius intimata cowuenit obseruare. Si vero p. q. trahitur in verbo regis etc. G 6a. d) über der Zeilenachgetragen G 6. e) nicht observare C 6.

H b) oder conponat.+2Illi alii qui super tres fuerint unusquisque eorum.

TEXT 13,2—13,8 61

§7. 2Si uerod puer regius (fuerit) uel letus <qui) ingenuam feminam traxerit, de uita con-ponat.2

§8. 3Si uero ingenua puella e [afö]quemcumque de illis sua uoluntatee secuta fuerit, ingenui-tatem suam perdat.3

d) quis Herold. e-e) de illis suam uoluntatem seruum A 1.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum 35,1: Si quis servus vim mulieri ingenuae fecerit, . . . servus pro admissocrimine occidatur.

3-3) Vgl. Lex Burgundionum 35,2: Si vero ingenua puella voluntana se servo coniuncxerit . . . 35,3:. . . puella libertate careat et in servitutem regiam redigatur.

05

illi qui super tres fue-rint sol. v unusquisqueillorwm cul. iud.

2. Qui cum sagittasfuerit, sol. in cul. iud.

G6

2. Illi qui super tres fu-erint ducentenos denar.qui fac. sol. v unusquis-que illorum culpas. iu-dicetur.

3. Qui cum sagittas fu-erint, cxx den. qui fae.sol. ni culp. iud.

3. Raptor uero sol. 4. Raptor uero IIATDcul. iud. den. qui fac. sol.

culp. iud.

4. Si uero puella ipsadeintro dauern aut deescreonam rapuerit, etpr§cius et causa superiusintimata conuenit obser-uare.

5. Si uero puella quitrahitur in uerbo regisfuerat posita, frotus ex-inde sol. xxiii; exegatur.

6. Si uero puer regiusuel litus ingenua feminatraxerit, de uita conpo-nat.

7. Si uero ingenua fe-mina cuicumqwe de illissecuta fuerit sua uolun-tate, ingenuitatem suamperdat.

5.c Si uero puella ipsad

deintro claue aut descreona rapuerit, malb.alteofaltheo et pretius etcausa superius intimataconuenit obseruare6.

6.c Si uero puella quitrahitur in uerbo regis fu-erit posita, fretus exindeHftfD den. qui fac. sol.

culp. iudic.

7. Si uero puer regiusuel litus ingenua feminatraxerit, de uita sua con-ponat.

8. Si uero ingenua fe-mina cuicuwiqMe de illissua uoluntate secuta fu-erit, ingenuitate sua per-dat.

H 10

TL. +2Illi uero qui supertres fuerint, cc den. quifaciunt sol. v culpabilisiudicentur, excepto capi-tale et delatura.

IU. *Qui cum sagittisfuerint, unusquisque illo-rum cxx den. qui faciuntsolid, ni culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

HU. Raptor uero MMDden. qui faciunt solid.iiXn cum dimidio, culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

V. Si uero puella qusetrahitur in uerbo Regisfuerit, propter freduwiMMD den. qui faciunt sol.IiXn et dimidium cogaturpersoluere, excepto capi-tale et delatura.

VI. Si quis puer regis,uel lidus, ingenuam foe-minam traxerit. de uitacomponatb.

VH. Si uero ingenuafoemina, aliquemcunquede illis, sua uoluntate se-cuta fuerit, ingenuitatemsuam perdat.

K

2. Illi alii1 qui super 13,2tres fuerint unusquisqueeorumm cc denariis quifaciunt solidos v culpa-bilis iudicetur.

3. Quin cum sagittis0 13,3fuerintP unusquisque illo-rum cxx denariis qui fa-ciunt solidos m culpabi-lis iudiceturi.

4. Raptor uero MMD 13,4denariis qui faciunt soli-dos rLXii semisr culpabilisiudicetur8.

13,5

5. Si uero puella quse* 13,6trahitur in uerbo regisfuerit, propter fredum2

MMD denarios qui faciuntsolidos uiiXii 8emisu v

gatur persolverev.

6. Si uero puer regis 13,7uel lidus3 ingenuam (pu-ellam uel)w feminam tra-xeritx, de uita conponaty.

7. Si uero zingenua fe- 13,8mina quemquez de illissua uoluntate secuta fu-erit, ingenuitatem suamperdat.

1) laii K 49. m) illorum K 19. n) zu Qui non verbessert K 46. o) sagitis/C 49; sagittasIC 15; sagittis aus Ksagittas verbessert K 46. p) fuerunt K 17. q) iud. exe. . . . K 72. r-r) LXUS K18,33,46; LXin K 17,56;XLni K 49; LXII K 19, 65. s) cogatur persoluere K 49. t) qui K 49, 72. u-u) Lxng K 18,33,46;Lxni K 56; j/xni aus XLin verbessert K 17; T.XTT K 19, 65; i.xxm K 49. v-v) culp. iud. K17. w) nurK65. x) traxerint K 18; traxerunt K 17. y) componat K 17; conponent K 18. z-z) ingenuamfeminam qu§ K 17; ingenua quemeumque K 65.2) Glosse id est regal. K 46. 3) Glosse fiscalinus uel sanetuarius K 24; id est pertinens K 79.

62 PACTTJS LEGIS SALICAE

§ 9. (Ingemius si ancilla aliena prisserit,siniiliter paciatur.)

§ 9. Si [quis'] ingenuus ancillam alienam tinconiugium praeserit*, mallobergo honema, cumea ipse %in seruitio permaneat^.

§ 10. Si quis litam alienam ad coniugium sociauerit, mallobergo am(b)a(hto)nia, MCC denariosqui faciunt solidos XXX culpabilis iudicetur.

§ 11. *Si quis sororis aut fratris filiam aut certe ulterius gradus consobrinam aut certe fratris

f-f) sibi in coniugium sociauerit Herold. g-g) in seruitium inclinetur Herold.

4-4) Vgl. Lex Romana Visigothorum (Godicis Theodosiani III12,3):.. . id praecepit observari .. . quisqueille aut sororis aut fratris filiam aut certe ulterions gradus consobrinam aut fratris uxorem sceleratis sibinuptiis iunxerit, huic poenae subiaceat, ut de tali consortio separetur. Atque etiam si filios habuerint, nonhabeantur legitimi nee heredes, sed infamia sint notatae tttrimque personae. — Danach Goncilium Turonensevom 18. Febr. 567, c. 22: qväsque Uli aut sororis aut fratris filiam aut certe gradu consubrinam aut certe fratresuxorem sceleratis sibi nuptiis iunxerit, huic poenae subiaceat, ut de tali consortio separetur .. .

AI13,9 9. Ingenuvs8 si ancilla

aliena prisserit similiterpaciatur.

A2 A3 A 4

13,12 10. Si quis sponsam. 6. Si quis sponsam 7. Si quis sponsam ali- 8. Si quis sponsamalienam tulerit et eam aliense11 tullerit et sibi enam tulerit sibi in coniu- alienam tulerit et sibisibi in coniugio copu- coniugium copolauerit, gium copulauerit, solid, in coniugium copulauerit,lauerit, UM din. qui f. sol. nial.antedioswntdin.ii.AfD iiXii eulp. iudicetur. UMD denrs. qui faciunt

sold. iiXXi eulp. iudicetttr.eulp. iudic. fac. sol. Lxn eulp. iud.

A g) nicht Ingenuus, aus Ingenus verbessert AI. h) nicht aliena A 2.

G e") giuw nachgetragen C 6. f) aus soror eius verbessert G 5. g) nicht fratris C 5. h) aus iunxeritverbessert G 5. i) aus suiaceat verbessert G 6. k) sortio nachgetragen G 6.

H c) 13,10 steht bei Herold hinter 15,3 in Titel xvi. d) bei Herold folgt Capitulare I 72.+3Priserit capulauerit alias (durch alias stellt Herold zwei Varianten nebeneinander). +4Onemo. +5Cumipsa in seruitio permaneat. implicetur alias (auch hier stellt Herold durch alias zwei Varianten nebeneinander).+9 Sponsam alienam. +7Qu§ druthe ducitur ad maritum in uia.

K a') fehlt K 49. b') aeeiperit K 18,46,49,56. c') ipsi K17,18; ipse aus ipsi verbessert K 46; ipsa K19.d ) eoK 19. e') seruitio if 18, 72. f) implicetur K 17, 18, 33, 46 (applicetur dum illa uixerit tantumBandnote); inplicitur K 49; amplicetur K 56. g') Randnote: In quibusdam est hie titul.: De sceleratisnuptiis K 46 (handschriftl. bisher nicht nachgewiesen). h'-h') ludo cum alienum K.17. i') congugioK 17. k') sotiauerit K 17, 46. V) consobrinam K 17, 20, 33, 65; consobrinum K 46. m') auineuliK 49; aunculi consortio K 65. n'-n') aut meretricem aliquam turpiter von jüngerer Hand auf Rasur K 33.o') iunexerit K18, 46; iunxerint K 17. p'-p') hunc penam subiaceant K18; hunc poene subiaceant K 49;huic pene sibi iaceat K 17. q'-q') ut a aus aut in verbessert K 46; ut aut K 18; aut K 49. r') sepereturK18; separentur K 65. s') filios non K 25; so ursprünglich auch K 24, 71; filius non K19,46. t ) habu-erit K 19. u') habeant K 46. v'-v') legitimi heredis K 18; legitime heredes K 46. w') prenotatiK 46; Zusatz jüngerer Hand: honore indigni et promotione K 33. x') aduenam K19. y') tulerint austulerunt verbessert K 17; tulerit aus tullerit verbessert K 46; tullerit hier und sonst K 49. z'-z') in coniugioK 17; coniugium K 46 (in. coniugio Randnote). a) copolauerit K 46; copulauerint aus copulauerunt ver-bessert K17. b-b) Lxiis K18,33,46; LXIH K17, 49, 56; i x n K19, 65. c) §9 fehlt K 72. d) SponsaK 17, 65. e) puella K 18. f) aus de verbessert K 18; qui K 17. g) druchte K 24, 56 u.a.; druetheK 46; druete K17,18,19,30, 32,38,65,72; druhte K 28; deute K 39; druete übergeschrieben uel ducente K 49.h) dicitur K 17,19, 29, 49, 72. i) aut K 17. k) asalierit K 17. l) ea K 49. m) mechatusK 49, 65; mecatus K 17. n) aus fuerunt verbessert K 17. o) vmra K 17.4) Glosse lida liberta est K 46. 5) Glosse per nuptiatores K 46; id est per nuptiatores K 79; sponsataPithou.

TEXT 13,9—13,14 63

uxorem 5aut auunculi5 sceleratis nupiiis sibi iunxerit, Tianc poenam subiaceant, ut de tale consortioseparentur; atque etiam, si filios habuerint, non hdbeantur legitimi heredes, sed infamia sint notati.*

§ 12. Si quis uero hsponsam alienam h tulerit et <eam> sibi in coniugium copulauerit1, mallo-bergo andrastheok sunt, MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis eulpabilis iudicetur.

§ 13. Incontra sponsum uero, cuius sponsa est, solidos XV eulpabilis iudicetur.§ 14. Si quis puella sponsata druete ducente [ad maritum et eam~\ in uia [aliquis} adsallierit et cum

ipsa uiolenter moechatus fuerit, mallobergo gangichaldo, sunt denarii VHIM qui faciunt solidos CCeulpabilis iudicetur.

h-h) puellam sponsatam Herold. i) sociauerit Herold. k) nach D verbessert.

5-5) Vgl. Concüium Turonense ebd.: In canones Aruemus [= Goncilium Arvemense von 535, c. 12] a bea-tissimis patribus sie habetur insertum: Si quis relictam fratres, sororem uxores, privignam, consubrinam, subri-namve, relictam idem patrui atque avuneuli carnalis contagn . . .

05

8. Si ingenuus ancil-lam alienam in coniu-gium prehenserit, cum eaipse in seruicio perma-neat.

9. Si quis litam alie-nam ad coniugium socia-uerit, sol. xxx cul. id.

10. Si quis sorores* autad fratris% filia aut certeulterius gradus consubri-na aut certe fratris uxo-rem aut abuneulis scele-ratis nuptiis sibi iun-xerinf1, hanc penam sub-iaceant ut d&ale consor-tio separentur adqueetiam si filios habuerintnon habeantur legitimeheredes infamis innotati.

11. Si uero sponsa alie-na tulerit et sibi in con-iugio copulauerit, sol.

cul. iud.

incontra sponso uerocuius sponsa est sol. xvcul. iud.

12. Si quis puella spon-sata druete ducentem inuia adsallierit et cum ipsauiolenter m§chatus fue-"it, sol. cc cul. iud.

06

9. Si ingenuus ancil-lam alienam in coniugiumpraeserit, malb. honema,cum ea in ipso seruitiopermaneat.

10. Si quis litam alie-nam ad coniugium6" sotia-uerit, malb. anfamia,ra/cc den. qmfac. sol. xxxeulp. iudic.

11. Si quis sororis autfratris filiam aut certeulterius gradus consobri-nse aut certe fratris uxo-rem aut auuneulis scele-ratis nuptiis sibi iunexe-rit, hanc poenam subiace-ant1 ut de tale consortiok

separentwr atque etiamsi filiis habuerint non ha-beantur legitimi heredessed infamise sunt natiui-tate.

12. Si uero sponsa alie-na tullerit et sibi in coniu-gium copulauerint, malb.anestet sunt den. UATDqui fac. sol. Lxm eulp.iudic.

13. Incontra sponsumuero cuius sponsa est sol.xv eulp. iud.

14. Si quis puella spon-sata druete ducente inuia adsallierit et cumipsa uiolenter moecatusfuerit, malb. gaugie althoBunt den. vmar qui fa. sol.cc eulp. iudic.

H 10

XI. Si quis ingenuus an-cillam alienam sibi in con-iugium +3sociauerit malb.+4honomo ipse cum ea inseruitium +5inclinetur.

c i m . *Si quis lidamalienam in coniugium so-ciauerit, MCC den. qui fa-ciunt solid, xxx eulpa-bilis iudicetur.

XU. *Si quis sororem,aut fratris filiam, aut cer-te alterius gradus conso-brinam, aut fratris uxo-rem, aut auunculi scelera-tis nuptiis sibi iunxerit,huic poen§ subiaceat, uta tali consortio separetur,atque etiam si filios habu-erint, non habeantur le-gittimi hseredes, sed infa-mia sint notati.d

VIII. Si quis +«puel-lam sponsatam tulerit, etsibi in coniugium socia-uerit, malb. ana stheoMMD den. qui faciunt sol.T.TTT cum dimidio eulpa-bilis iudicetur.

IX. +Sponso autem eiusDC den. qui faciunt sol.xv eulpabilis iudicetur.

X. Si quis puellam+7sponsatam druthe du-cente ad maritum, et eamin uia aliquis adsallierit,et cum ipsa uiolenter moe-chatus fuerit malb. chan-gichaldo vnoi den. quifaciunt solid, cc eulpa-bilis iudicetur.

K

11. Si quisa' ingenuus 13,9ancillam alienam in con-iugio acceperitb', ipsec'cum ead' in seruitiume'inplicetur1'.

15.«' Si quis h'lidam4 13,10alienamh' in coniugium1'sociaueritk', MCC denariisqui faciunt solidos xxxeulpabilis iudicetur.

16. Si quis sororem aut 13,11fratris filiam aut certe al-terius gradus consubri-nam1' aut fratris uxoremaut auunculim' n'scelera-tis nuptiis11' sibi iunxe-rit0', P'huic poenae subia-ceatP' «'ut a«' tali consor-tio separetur1"'. Atqueetiam si filios8' habue-rint1', non habeantur11'v'legitimi heredesv' sedinfamia sint notatiw\

8. Si quis sponsam 13,12alienamx' tulerity' et sibiz'in coniugium55' copula-uerita, MMD denariis quifaciunt solidos bLXH se-

eulpabilis iudicetur.

9.c Sponsod autem eius 13,13DC denariis qui faciunt soli-dos xv culpabüis iudicetur.

10. Si quis puellam6 13,14quae1 druchte5^ ducitur11

ad1 maritum, in uia ad-sallierit* et cum ipsa1 uio-lenter moechatusmfueritn,vniM0 denariis qui faciuntsolidos cc eulpabilis iudi-cetur.


[D: J6] , XIV. De superuenientes uel expoliationibus

§ 1. * Si quis hominem ingenuum in superuentum expoliauerit et ei fuerit adprobatum, mallo-bergo mosido hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.*

§ 2. Si uero Romanus <homo) barbarum. Salicum expoliauerit <et certa (probatio)a non fuerit,

Titel 14: a) gemäß 14 § 3 ergänzt.1-1) Vgl. Lex Burgundionum 29,1: Si quis superventum aliquem alium occiderit, occidatur; ita ut. .. in

simplum de suis facultatibus reformetur.

AI

xnn.a DESUPERUENIENTIBUS

UEL EXPOLIATIS

A 2

Xini . DE SUP#J?-UENIENTES° UEL

EXPOLIACIONIBUS

A3DE SUPERUENTIS

VEL EXPOLIATIONI-BVSd. Xini .

A4

xnn°.b DESUPERUENTIS UEL

EXPOLIATIONEM

14.1 1. Si quis hominem in-genuum insuper uentumexpoliauerit cui fuerit ad-probatum, mal. anthi-falthio*5 hoc est TÜMD din.qui f. sol. T.XTH culp. iud.

14.2 2. Si uero romanus bar-barum salico expoliauerit,

legem superiorem con-praehensa conuenit ob-seruare.

14,3 3. Si uero francus ro-mano expoliauerit, sol.xxxv culp. iudie.

1. Si quis hominem in-genuum in superuentumexpoliauerit et ei fueritadprobatwm, mal. murdosunt din. IIÜ/D fac. sol.LXII culp. iu.

2. Si uero romanumfranco saligo expoliaueritet certa non fuerit, perxxv se iuratores exsolbatmedius tarnen electus. seiuratores non potuerit in-uenire, mal. murdo, autad inium ambulith autUMD din. qui fac. sol.LXH cul. iu.

3. Si uero certa proba-cio non fuerit, xx se iura-tores exsoluat medius ta-rnen elictus1. se iuratoresnon potuerit inuenire,mal. musdok sunt din.iilfcc fac. sol. xxx si ad-probatus fuerit cul. iud.

1. Si quis hominem in- 1. Si quis hominemgenuum in superuentum ingenuum in superuen-expoliauerit, solid, LXH tum expoliauerit, UMJ>culp. iud. denrs. qui faciunt sold.

culp. iudicetwr.

2. Si romanus homo 2. Si uero romanumbarbarum expoliauerit1 aut barbaroe" salico ex-salicom, poliauerit,

causa supenus causa supenusconprehensa conuenit ob- conprehensa conuenit ob-seruare8. seruare.

3. Si uero francus ro- 3. Si uero francus ro-manum expoliauerit, so- manum expoliauerit, IMCOlid. xxx culp. iudi. denrs. qui faciunt solid.

xxx culp. iudicetwr.

14,4 4. Si quis hominem qui 5. Si quis hominem 4. Si quis hominem 4. Si quis hominemmigrare uoluerit et de rege qui admigrare uoluerit et qui alicubi manere dis- qui alibi hübi migrarehabuerit praeceptum et de rege abuerit precep- ponit et de regem habet disponit et de rege habet

A Titel 14: a) nicht xiv. A 1. b) nicht xrv. A 4. c) nicht SUPERVENIENTES A 2. d) nichtEXPOLIATIONIBUS A 3. e) oder anthi falthio A 1. e") aus barbarum verbessert A 4. f) aussxpoliauerit verbessert A 3. g) nicht observare A 3. h) nicht ambulat A 2. i) über der Zeile nach-getragen A 2. k) nicht murdo A 2.

C Titel 14: a) C. XIHI. DE SVPERVEN1ENTE EXPOLIATIONIBVS. In L. Sal. c. 15,16, 17 G 6a.b) nicht EXPOLIACIONIBUS G 6.

H Titel 14: a) bei Herold sind Titel 14 und 15 umgestellt, dort folgt also an dieser Stelle zunächst Titel 15.+1in superuentu.

TEXT 14,1—14,4 65

per xxv se iuratores exsol(u)at, medius tarnen electus; s(i) iuratores non potuerit inuenire, mallo-bergo mosido, aut ad inium ambul(e)t aut) causa superius conpraehensa conuenit obseruare.

§ 3. Si uero Francus Romanum expoliauerit <(et)bcerta proba(t)io non fuerit, (per)c xx seiuratores exsoluat, medius tarnen el(e)ctus; s(i) iuratores non potuerit inuenire), mallobergomosido sunt, MCC denarios qui faciunt solidos xxx <si adprobatus fuerit) culpabilis iudicetur.

§ 4. Si quis hominem, qui <alicubi) migrare uoluerit et de rege habuerit praeceptum et <sibi)

b) gemäß 14 § 2 ergänzt. c) gemäß 14 § 2 ergänzt.

C 5

xim. DESUPERUENTENTIS

UELEXPOLIATIONIB US

1. Si quis hominem in-genuum in superuentisexpoliauerit, sol.cul. iud.

2. Si uero romanus ho-mo franco expoliauerit,sol. iiXTK; cul. iud.

C 6

xnn>DE SUPERUENTESEXPOLIATIONIBUS*

1. Si quis hominem in-genuum in superuentumexpoliauerit, malb. musi-do Bunt nian den. qui fac.sol. T.XTTI culp. iudic.

2. Si uero romanushomo francum expolia-uerit, nafD qui fac. sol.

culp. iudic.

H 10aDe Superuentis uel

Expoliationibus.Tit.XVH.

§ I. Si quis homineraingenuum +1superuewtumexpoliauerit, malb. mo-sedo MMD den. qui faciuntsol. LXXX cum dimidioculpabilis iudicetur.

II. Si uero Romanus,Barbaras, Salecum Fran-cum expoliauerit, caus-sam superius comprehen-sam conuenit obseruare.

K

XV. »DE EO QUIHOMINEM

INGENUUM*EXPOLIÄUERIT<\»

1. Si quisd hominem 14,1ingenuum in superuentue

expoliauerit, MMD dena-riis qui faciunt1 solidos*hLxn semis11 culpabilis iu-dicetur (excepto)1.

2. Sik Romanus homo 14,2ITrancum1 expoh'auerit,MMDm denariis qui fa-ciunt11 solidos °iiXii se-mis0 culpabilis iudiceturp.

3. Si uero francus ro- 3. Si uero francus III. Si uero Francusmano expoliauerit, sol. romanuwxxx cul. iud.

expoliauerit, Romanum expoliauerit,malb. musido Bunt den. malb. mosedo MCO den.iAfCC qui fac. sol. xxx qui faciunt solid, xxxculp. iudic. culpabilis iudicetur.

4. Si quts hominem qui 4. Si quis hominem qui HEI. Si quis hominemalicubi migrare disponet alicubi migrare disponit qui alicubi migrare dispo-et habet preceptum rege et habet praeceptum rege nit, et dirigere habet

3.1 Si uero Francus Ro- 14,3manum (hominem) i ex-poliauerit, MCCr denariisqui faciunt solidos xxx8

culpabilis iudicetur (ex-cepto capitale et delatu-ra>».

4. Si quis hominem 14,4.5praeceptum regis haben-tem contra ordinationem

Titel 14: a-a) De superuentu (nachgetragen VLQ\) expoh'ationibus (A-D) K 46 (K-Fasaung als Rand- Knote). b) innocentem K 17. c) expoliuerit K 49. d) fehlt K 49. e) superuenientu K 18;superuentum K 65. f) facit K 49. g) fehlt K 49. h-h) Lxng K18, 33, 46, 56; Lxra K 49; x u nK 17; Lxvn K 19; xxn K 65. i) nur K 17; exe K 72. k) Si uero K 49. l) FranciumK 56. m) MMDO K 49. n) facit K 49. o-o) Lxnff K18, 33, 46, 56; XT.TTT K17; i x v n K19; T.XTTK 65; LXXV K 49. p) iud. exe. . . . K 72. q) nur K 19. r) MMD K 46 (MCC Randnote),s) UZHQK46. t) exe K 17,72.

1) Glosse per c. p. de diuersis K 79.

9 LexSalical


abundiuit in mallo publico, et aliquis contra ordinationem regis <ei) testare aut adsallirepraesumpserit, mallobergo alachtaco sunt, VTTTM denarios qui faciunt solidos cc culpabilisiudicetur.

*§ 5. Si quis hominem migrantem adsallierit <et ei fuerit adprobatum), mallobergo duia lacinahoc est, vTTnvr denarios qui faciunt solidos ccd culpabilis iudicetur.

[D: 17] §6. Si quis uillam alienam adsallierit, quanti in eo contubernio uel superuenti fuerint ibidem

d-d) texaga hoc est MMD din. qui fac. sol. Lxm A1.

A 1abbundiuit in malumpuplico et aliquis contraordinationem regis testarepraesumpserit, vmaf din.qui f. sol. cc culp. iud.

14,5 5. Si qvisn hominemmigrante adsalierit, quan-ti in contubernio uel su-peruentum mal. texagahoc est nafD din. qui f.sol. iiXin culp. iudc.

A2

turn et abundiuit in mal-lum publico et aliquid exordinacionem regis te-stare11'' presumserit1, mal.sunt alachtaco suntTjnniifm faciunt sol. cccul. iud.

4. Si quis hominem mi-grantem adsallierit et eifuerit adprobatum, sol.cc cul. iud.0

A 3

pr§cepta et sibi habun-dauit in mallo publico etaliqui extra ^ ordinationedominica ei testare prae-sumit, CC solid, culp. iudi.

5. Si quis hominemmigrantem asal-

A4

preceptum et se eam ab-mundiuit in mallo pu-blico et aliquis contrahordinationem regis ei te-stare presumpserit, vnrafdenrs. qui faciunt sol. coculp. iudicetwr.

5. Si quis hominemmigrantem adsallierit,vnxaf denrs. qui faciuntsol. cc culp. iudicetwr.

14,6 6. Si quis uilla alienaadsalierit, quanti in eocontubernio probanturmal. secthis hoc est sol.Lxni culp. iudic.

6. Si quis uilla aliena 6. Si quis uilla alienaadsallierit, quanti in eum lierit, mal. turpefalti hoc adsallierit, quanti in con-superuentum probati fu- est quanti in eo contuber- tubernio ipso fuerint uel

fuisse nuscuntur nio uel superuenti fuerint superuenti fuerint pro-semesP sol. fuisse probantur LXH so- bati na/D denrs. qui faci-

erintPsexagenusculp. iud. lid. unusquisque ex Ulis unt sol.

culpa. iud. cetur.culp. iudi-

A h") tes auf Rasur A 2. l) nicht praesumpserit A2. m) nicht vmM A2. n) nicht qwis, aus qis ver-bessert AI. o) nicht jud. A 2. p-p) nicht sexagenis senes A 2 (Holder).

C c) aus aliqui verbessert G 5.quisqwis C 5.

d-d) oder turphaldeo C 6. e) aus probatur verbessert C 5. f) wohl nicht

H b) bei Herold folgen hier 14,9-11 als §§ v-x des Titels xvn.*2et omnes qui conuicti fuerint quod in eius contubernio fuissent MMD den. qui faciunt sol. LXH cum dimidioculpabilis unusquisque eorum iudicetur. *3uel superuenti.

K u) adsallierit K 46. v) uie K 17,18; uia K 46; uiam K 19, 65. w-w) latiniam eiK 18; laziniam eiK 65; lacineam eius K 19; lacina ei K 46; lacinei K 17. x) presumserit K17,18. y) iud. exe K 72.z) adsalierit K 17; adsallierint K 65. a') adsalierit K 17; adsallierint K 65. V) homines K 19.c') conuineti K 49. d'-d') LXiig K 18, 33, 46; T.XTTT K49,56; x u n K17; LXH K19,65. e'-e') hinteriud. K 17; fehlt K 18,46. f) iud. exe K 72. g') assallierit K17. h') so K 25, 32, 33, 34, 51,56, 65; hostias K 18, 49; ostia K 17, 24; ustia K 38, 46. i') hominem K 17,19; oms K 46. k') pla-giauerit K 17; placauerit K 46. V) et K 46,49. m') caro K18. n') aduxerit K 49; abduxerit K 65;duxerit üCi7, 46. o'-o') contobernio fuissent conuineti fuerint K 46. p') fueruntiC 17. q'-q')K 18, 33, 46; uaa K 49, 56; :LXH K 65; xiv K 17.2) Glosse auxilio Pithou.

TEXT 14,4—14,8 67

fuisse probantur, mallobergo turpefalthioe hoc est, MMD1 denarios qui faciunt solidos Lxnsemis1 (unusquisque ex illis) culpabilis iudicetur.

§ 7. Si quis uillam alienam adsallierit et ibidem ostia fregerit, canes occiderit uel homines plaga-uerit aut in carro aliquid exinde duxerit, mallobergo turpefalihio, sunt VlllMdenarii qui faciunt solidosCC culpabilis iudicetur.

§ 8. Quicquid ibidem priserit, in hcum restituat. Quanti in eo contubernio uel superuenti fuisseprobantur, MMD denarios qui faciunt solidos LXII semis (guisquis illorum) culpabilis iudicetur.

e) alacfalthio Herold; secthis A 1. f) MCO . . . xxx Herold.

0 5et habundhiet in mallo

G 6et habtmdiuet se in mallo

publico et aliquisc ei extra publico et aliquis ei extraregistestare

H 10 K

ordinationeaut adsallire presumat,sol. cc cul. iud.

ordinationem regis resta-re aut adsallire presum-mit, malb. alcata alcha-theocus uia lacina suntden. vnuf qui fac. sol. ccculp. iudicetur.

praeceptum Regis, et si regis adsallireu uel uisev

aliunde ierit in mallum wlaciniam eiw facere prse-publicum, et aliquis extra sumpserit*, vniM dena-ordinationem Regis re- riis qui faciunt solidos ccstare eum facit, aut adsa- culpabilis iudicetur v.lire pre.sumpserit, malb.alacfacis uia lacina VTIIMden. qui faciunt solid, coculpabilis iudicetur.to

5. Si quis uillam alie-nam adsallierit, quanti ineo contubernio uel super-uento fuissent probati uelibidem fuerint sol. LXII?cul. iud.

6. Si quis uillam alie-nam adsallierit et ibidemostia fr§gerit canis occi-derit uel homines plaga-uerit aut in carro exindealiquid duxerit, sol. cccul. iud.

excepto quicquicquidibidem priserit in loco re-stituat. quanti in eo con-tubernio uel suprauentifuisse probantui*, sol.i*xii<; quisque* illorumcul. iud.

5. Si quis in uillamalienam adsallierit, quantiin eo contubernio uel su-peruentus fuissent pro-bati uel ibidem fuerintmalb. dtur phaldeod suntden. üAfCCCC qui fac. sol.

culp. iud.

6. Si quis uillam alie-nam adsallierit et ibidemostia fregerit canes occi-derit uel homines plaga-uerit aut in carro aliquidexinde duxerit, malb.turpephaldeo sunt den.vmAf qui fac. sol. cc culp.iud.

7. Quicquid ibidempreserit, in loco restituat.quanto in eo contuberniouel superuenientes fuisseprobantur, üAfD den. quifac. sol. TiXTTT culp. iudic.

De eo qui Villam alienamadsalierit.

Tit. XV2II.

§ I. Si quis uillam alie-nam adsallierit *2malb.alac falthio MCC den. quifaciunt solidos xxx cul-pabilis iudicetur.

II. Si quis uillam ad-salierit alienam, et ibi-dem ostia fregerit, canesocciserit, aut hominemplagauerit, uel in carroaliquid exinde duxerit,malb. turpha falcbiovmM den. qui faciuntsolid, cc culpabilis iudice-tur.

HE. Et quicquid indeabstulit, in locum resti-tuat, et quicunqwe in eiuscowtubernio fuisse *3con-uicti fuerint, unusquis-q«e eorum MMD denar.qui faciunt solid. liXH etdimidium culpabüis iu-dicetur.

XVI. DE EO QUIUILLAM ALIENAM

ADSALLIERIT»

1. Si quis uillam alie- 14,6nam adsallierit*', ipse etomnes1*' qui conuicti0' fu-erint quod in eius contu-bernio fuissent MMD de-nariis qui faciunt solidosd'ijXH semisd' e'unusquis-que ipsorume' culpabilisiudicetur1'.

2. Si quis uillam alie- 14,7nam adsallierit8' et ibi-dem hostiah' fregerit ca-nes occiderit uel homi-nes1' plagaueritk' aut1' incarrom' aliquid inde ad-duxeritn', vmM denariisqui faciunt solidos cc cul-pabilis iudicetur et quic-quid inde abstulerit in lo-cum restituat.

3. Et quanticunque in 14,8eius °'contubernio2 fuisseconuicti fuerintp'0', unus-quisque illorum MMD de-nariis qui faciunt solidosi'iiXii semis i' culpabilisiudicetur.


[D: 19] § 9. Si quis hominem mortuum, antequam in terra mittatur, <in furtum) expoliauerit, cuifuerit adprobatum, mallobergo chreomosido sunt, SIVM denarios qui faciunt solidos es culpabilisiudicetur.

[D: 18] *§ 10. Si quis hominem (mortuum) effodierit et expoliauerit et ei fuerit adprobatum, mallo-

g-g) (MDCCC denarios qui faciunt) solidos XLV [et in alia sententia (MMD denarios qui faciunt) solidoscum dimidio] Herold.

AI A2 A 3 A4

14,9 15. Si quis hominemmortuum antequam interra mittatur expoKa-uerit cui fuerit adproba-tum, mal. rno rebwrr suntdin. nnaf fac. sol. c cui. iu.

6. Si quis hominemmortuum antequam interra ponatur in furtuexpoliauerit cui adproba-tum8 fuerit, c solido. culp.iud.

7. Si quis et hominemmortuum antequam interra mittat et in furtumexpo-

14,10 XV. 1. Si quis hominemexfudierit* et expoh'cme-rit, mal. uturni caleu suntdin. vmAf fac. sol. cc cuiv

fuerit adprobatum cui.iud.

7. Si quis hominemmortuum effodierit et ex-poliauerit et ei adproba-tum fuerit, co soli. culp.iud.

14,11 {XIV) 7.w Si quwhomi-ne dormientem in furtumexpoliauerit et ei fueritadprobatwm, mal. frio-musdumv sunt din.fac. sol. c cui. iud.

8.x Si quis hominemdormientem expoliauerit,solid, o culp. iud.

liauerit, nnaf denrs.qui faciunt sol. o culp.iudicetwr.

A q) vgl. A 1 Titel 61,2: Si quis uero hominem mortuum expoliauerit uiolenter, UM din. qui f. sol. LXinculp. iudic. similiter et super hominem uiuo aliqua expolia tulerit uiolenter, mal. mosido hoc est sol. TIXTTIculp. iudic. r-r) oder norebur A 2. s) aus abprobatum verbessert A 3. t) aus exfudirit ver-bessert, davor Rasur A 2. u-u) oder turnicale A 2. v) i hochgestellt A2. w) A 2 bietet die oben-stehende Fassung hinter 14,6 und hinter 61,1 eine zweite: Si quis hominem dimente expoliauiret, sol. CM cui.x) A3 bietet die obenstehende Fassung hinter 14,10 und hinter 61,2 eine zweite: Si quis hominem dormientemexpoliauerit, c sold. culp. iud. y) nicht friomurdum A 2.

H c) §§ v-x stehen bei Herold am Schluß des Titels xvn.*4ingenuum hominem furtu. +5aufa.

d) Druckfehler für faciunt.

K r'-r') so K 18, 33, 56; hominem mortuum K 17, 24, 46, 49. s'-s') in furtu K 18, 33, 46; in vor furtu nach-getragen K 17; furto K 65. t'-t') effoderit aut expoliauerit K 17; effoderit K 65. u') VIIIIM K 49.v') facit K 33. w') hospicium K 56; ospicium K 20; ospitium K 18. x'-x') parentes satis facit K 18.y') K 17, 18, 46, 49. z') furto K 65; furtum K 19. a) expolliauerit K 46. b-b) fehlt K 46.c-c) hominem mortuum K 19. d) offo K 19, 49; alias toffo Randnote K 46. e-e) qui uasa K 17; que.uasa aus qui etiam verbessert K 46. f-f) ex usu aus ex usa verbessert K 46; ex usa K 49; et usu K 19; eiususus K 17. g) sargofagi K 18, 33, 49; sarchofagi K 65; sarcofa K 19. h) ducitur K 17. i-i) LxngK 18,33, 46, 56; LXHI K 49; Lxvn K19; LXH K 65; x m K17. k) aristationem K 25,49; axistonem K18;arestaratio Randnote K 46. l) ominem K 72. m) pro K 49. n) unocoque K 46. o) xu K 49.3) Glosse in absconso K 46. 4) Glosse id est ligno cauatio K 46; sarcofago ligneo K 24, Pithou.5) Glosse id est sepultura, id est cohopertium K 79. 6) Glosse id est coopterium uel sacc(us) K 46;uel banculas K 79; staplum super tumulum missum Pithou.

TEXT 14,9—14,11 69

bergo turnechale siue odo carina sunt, vrmvTh denarios qui faciunt solidos coh culpabilis iudi-cetur.

*§ 11. Si quis hominem dormientem <in furtum) expoliauerit et ei-fuerit adprobatum, mallo- [D: 16]bergo friomosido sunt, IVM denarios qui faciunt solidos 0 culpabilis iudicetur excepto cajntale etdilatura.

h) IVM . .. c Herold.

G5 C6 H 10

7. Si quis hominemmortuum antequam in-terra mittatur in furtumexpoliauerit, sol. c cul.iud.

8. Si quis hominemmortuum antequam interra mitatwr in furtumexpoliauerit, malb. chreu-musido sunt den. miAfqui fac. sol. c culp. iud.

8. Si quis hominemmortuum exfodierit uelexpoliauerit, sol. cc cul.iud.

9. Si quis hominemmortuum effoderit uel ex-poliauerit, malb. torne-challis siue odocarina suntden. vinAf qui fac. sol. ccculp. iud. *

CV. Si quis hominemmortuum anteqwam interram mittatur in furtumexpoliauerit, malb. chreomosdo MDCCC den. quifaciunr*1 sol. XLV et in aliasententia MMD denar. quifaciunt sol. Lxrr cum dimi-dio, culpabilis iudicetur.

VI. Si quis hominemmortuum exfodierit et ex-poliauerit, malb. thurniehalt. miM den. qui fa-ciunt solid, o culpabilisiudicetur.

VH. *Et postea paren-tes defuneti, iudicem ro-gare debent, ut inter ho-mines non habitet authorsceleris, et qui ei hospi-tium dederit, antequawparentibus satisfaciat, DOden. qui faciunt solid, xvculpabilis iudicetur.

9. Si quis hominem 10. Si quis hominem X. Si quis *4hominemdormientem in furtum ex- dormientem in furtum ex- dormientem expoliaueritpoliauerit, sol. c cul. iud. poliauerit, malb. freo- malb. Chreo mosdo nmiexe. cap. et del. mundo sunt den. imiif qui den. qui faciunt solid, c

fac. sol. c culp. iud. excep. culpabilis iudicetur.cap. et del.

VilL. *Si quis mor-tuum hominem aut in+5offo aut in petra, quaeuasa ex usu sarcophagidieuntur, super alium mi-serit, MMD den. qui fa-ciunt solid, LXH et dimi-dium, culpabilis iudicetur.

IX. *Si quis aristato-nem super hominem mor-tuum capulauerit, deunoquoque DC den. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

K

XVII. DE EO QUIr'MORTUU]VlHOMINEM1'

EXPOLIAUERIT

1. Si quis hominem 14,9mortuum antequam interra mittatur B'(in) fur-tu3s' expoliauerit, IVMdenariis qui faciunt soli-dos c culpabilis iudicetur.

2. Si quis hominem 14,10mortuum ''effodierit etexpoliauerit*', VIIIMU' de-nariis qui faciuntv' soli-dos cc culpabilis iudice-tur. Et postea parentesdefuneti iudicem rogaredebent ut inter hominesnon habitet auetor scele-ris, et qui ei hospitiumw'dederit antequam ^pa-rentibus satisfaciatx' DCdenariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

5. Si quis hominem in- 14,11genuum dormientem(in)y' furtuz' expolia-uerit5, IVM denariis quifaciunt solidos o culpabi-lis iudicetur toexcepto ca-pitale et delatura1*.

3. Si quis cmortuum E: 18,2hominem0 aut in noffo*d

aut in petra equse uasae

*ex usuf sareofagi5^ di-euntur11 super alium mise-rit, MMD denariis qui fa-ciunt solidos lhxa semis1

culpabilis iudicetur.4. Si quis aristato- E: 18,3

nem8k super hominem1

mortuum capulauerit,dem unoquoque11 DO dena-riis qui faciunt solidosxv° culpabilis iudicetur.


[D: 15] XV. De (homicidiis uel) eo qui uxorem alienam tuleri t uiuo marito

§ 1. Si quis (hominem ingenuum occiderit aut) uxorem alienam tulerit (a) uiuo marito <cuifuerit adprobatum), mallobergo affalthechaa hoc est, VTTTM denarios qui faciunt solidos co culpa-bilis iudicetur.

*§ 2. Si quis cum ingenua puella per uirtutem moechatus fuerit <et ei fuerit adprobatum),mallobergo uueruanathe hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilisiudicetur.

*§ 3. xSi quis cum ingenua puella sponta- [§ 3. Si quis cum ingenua puella et spontanea

Titel 15: a) abtiga G; abtica et in alia mente arbatheus enlanthamo (lies leuanthamo^ Herold.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 12,4: Si vero puella sua sponte [voluntate B 11] expetierit virum . . . et ille secum illa miscuerit, nuptiale pretium in triplum solvat.

A 1

XV. DE HOMICIDIISTJEL SI QUIS

UXOREM ALD3NAMTULERIT

15.1 Si quis hominem in-genuum occiderit aut uxo-rem alienam tulerit a uiuomarito, mal. leudardi hocest vrmtf din. qui f. sol.cc culp. iudic.

15.2 (XXV) 2» Si quiscum ingenua puella peruirtutem mechatus fuerit,mal. siuaerohen hoc estsol. Lxm culp. iudic.

15.3 (XXV) 2? Si quis-cumqtte ingenua puellaspontanea uoluntate am-bis conuenientibus me-chati fuerint, UfDCCC din.qui f. sol. XLV culp. iudic.

A2 A3

XV. DE UXOREMALIENAM AB ALIO

SUBLATA

(XV) 2. Si quis uxorem 1. Si quis uxorem ali-alienam tollere uoluerit enam tulerit uiuo marito,uiuo marito, malb. aaf solid, co culp. iudi.falthe chaa swnt din.vmAf fac. sol. cc cui fu-erit adprobatum culp. iud.

A4

XV.

1. Si quis uxorem ali-enam tulerit hüno marito,vmM denrs. qui faciuntsol. cc culp.

3. Si quis cum ingenua 3. Si quis cum ingenua 2. Si quis ingenuus in-puella mechatus fuerit et puella per uirtutem moe- genuam per uirtutem me-ei fuerit adprobatum, mal. chatus fuerit, Lxn solid, catus fuerit, mfD denrs.uirtuane s«nt din. UATD culp. iudi.fac. sol. cul. iud.

4. Si quis cum ingenuapuella spontania uolun-tatem ambis conuenienti-hus mina, firilayso SMntdin. JMT> fac. sol. XLTTculp. iudicitur.

2. Si quis cum ingenu-&m puellam spontaneauoluntate ambis conueni-entibus oculte moechati0

fuerint cui adprobatumfuerint, XLV solid, culp.iud.

qui faciunt sol. LXH culp.

3. Quicumqwe ingenuapuella spontanea uolun-tate ambis conuenienti-hus ut hoccultum m§ca-tus fuerit, iAfDCCC denrs.qui faciunt sol. XLV culp.iud.

XVI. DE INCENDIIS XVI. TITU1.US.DE INCENDIIS

DE INCENDIIS. XVI. XVE<>. DE INCENDIIS

16,1 1. Si quis casa qualibet 1. Si quis casa aliena 1. Si quis casam quali- 1. Si quis casam quam-super homines dormientes qualibet super hominis bet super homines dormi- libet super homines dor-incenderit, quanti in- dormientis incendederit entes incenderita, quanti mientibt*s incenderit,genui intus fuerint mal-, cui fuerit adprobatum, intus fuerint^ ingenui quanti ingenui intus fu-

A Titel 15: a) oder affalthecha A 2. b) 15,2 und 15,3 stehen in A 1 zwischen Titelüberschrift 25 und25,1. c) aus moechanti verbessert A 3.

Titel 16: a) aus indcenderit verbessert A 3. b) aus fuerit verbessert A 3.

C Titel 15: a) C. XV. DE EO QVIVXOREM ALIENAM TVLERIT VIVO MARITO. In L. Sal. c. 14 sienotatur f C 6a. a") aus vmxaf verbessert G 6. b) aus mechatus verbessert G 6. c) aus uueruanatoverbessert G 6.

Titel 16: a) C. XVI. DE INCENDIIS. In L. Sal. c. 18 C 6a. b) nicht homines G 6.

TEXT 15,1—16,1 71

nea uoluntate ambis conuenientibus (occulte) uoluntate amborum partium coiuerit et in occultomoechati fuerint (cui adprobatum fuerit), moechatus fuerit,']mallobergo firilasia sunt, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.x

XVI. De incendiis [D: 20]

§ 1. Si quis casam (aliena(m)) quamlibetsuper homines dormientes incenderit <cui fu-erit adprobatum), mallobergo seolandouefa,saldeba, cui casa est solidos LXII semis conponatet quanti ingenui intus fuerint, mallare debent

[ß 1. Si quis casam quamlibet a (super) ho-min(em) dormient(em)& incenderit, ei cuiuscasa est, mallobergo andebau (MJttD*> denariosqui faciuni) solidos LXll et dimidium culpabilisiudicetur0. Uli uero, qui exinde euaserint, unus-

Titel 16: a-a) nach D verbessert. b) nach der Solidus-Zahl verbessert. c) danach excopto-Klausel aus K.

05

XV. QUIUXOREM ALIENAM

TULERIT UIUOMARITO

1. Si quis uxorem alie-nam tulerit uiuo marito,sol. cc cl. id.

2. Si quis cum ingenu-am puellam per uirtutem§chatus fuerit, sol.

cui. iud.

3. Si quis ingenuampuellam spontanea uolun-tate ambis conuenienti-hus in occultum me_chatifuerint, sol. XLV cui. iud.

06

XV.a DE EO QUIUXOREM ALIENAM

TULLERIT UIUOMARITO

1. Si quis uxorem alie-nam tullerit uiuo marito,malb. abtiga sunt den.vmjtfa" qui fac. sol. ccculp. iudic.

2. Si quis cum ingenuapuella per uirtutem moe-chatus11 fuerit, malb.uueruanathe0 sunt den.UMD qui fac. sol. Lxn<;culp. iudic.

3. Si quis ingenuampuellam sponsatam uo-luntatem amborum con-•uenientibus in occultummcechati fuerint, malb.fredolasio sunt den.IA/DCCC qui fac. sol. XLVculp. iud.

H10aDe eo qui Vxoremtulerit alienam, uiuo

marito.Tit. XVI.

§ I. Si quis uxoremalienam uiuo marito tule-rit, malb. abtica: et inalia mente, arba theus enlanthamo VIIIM den. quifaciunt sol. cc culpabilisiudicetur.

II. Si quis cum puellaper uirtutem moechatusfuerit, malb. theuroraMMD denar. qui faciuntsol. LXII cum dimidio,culpabilis iudicetur.

III. Si quis cum inge-nua puella et spontaneauoluntate amborum par-tium coiuerit, et in occul-to moechatus fuerit, malb.frio lasia MDCCC den. quifaciunt sol. XLV culpabilisiudicetur.b

K

&12. Si quis uxorem 15,1alienam uiuo marito tule-rit, vmM denariis qui fa-ciunt solidos cc culpabilisiudicetur.

13. Si quis cumb cin- 15,2genua puella0 per uirtu-tem dmoechatus fueritd,M3VTD denariis qui faciuntsolidos eLxn semise cul-pabilis iudicetur.

14. Si quis cum finge- 15,3nua puella1 desponsata^ea consentiente in occul-to11 moechaverit1, MDCCCdenariis qui faciunt soli-dos XLVk culpabilis iudi-cetur.

XVI. DE INCENDIIS XVI.a DE ESTCENDIIS De Incendiis. Tit. XIX. XVHL DE INCENDIIS

1. Si quis casam quam- J. Si quis casam quam- § I. Si quis casamübet super homines dor- libet super hornnes0 dor- quamlibet, intus dor-mientes incenderit, cui mientes incenderit, malb. mientibus hominibus in-casa est sol. Lxn<; conpo- seolando et uas haldem cenderit, ei cuius casa

Titel 15: a) bei Herold vor Titel 14 gestellt. b) bei Herold folgt 13,10.

1. Si quis acasam quam- 16,1libeta intus hominibusdormientibus incenderit,ei cuiusb casa0 fuitd MMDB

Titel 15: a) 15,1-3 stehen in K als §§ 12-14 des Titels xrv zwischen 13,9 und 13,10. b) fehlt K 17. Kc-c) ingenuam puellam K 17. d-d) mechatus fuerit K 49, 65; moecatus fr. K 17. e-e) Lxng K 18, 33,46, 56; Lxn K 65; XLIH K 17; Lxvm K 19; LX K 49. f-f) ingenuam puellam K 17. g) disponsataK 18, 46, 49, 72. h) hocculto K 17; occulte K 56. i) mechauerit K 65; mechauerunt K 17. k) LXVK 17; xv K 65.

Titel 16: a-a) casas qualiuet K 19. b) so K 20, 33, 46, 49, 56, 65; cui K 17,18,19, 24. c) causaK 17, 49. d) fuerit K 17, 19. e) MMDC K19.


de seolandouefa, et contra unumquemque solidosLXII semis culpabilis iudicetur. Et si aliquisintus arserit, mallobergo leodi seolandouefasunt, MMD denarios qui faciunt solidos LXHsemis culpabilis iudicetur; de leode VIHM de-narios qui faciunt solidos cc culpabilis iudice-tur; et cui casa est, mallobergo alfathio hoc

quisque ex ipsis eum mallare debent per malbergseulandeueuas, et (IVM denarios qui faciuntysolidos C culpabilis iudicetur unicuique eorum.Si aliqui ibidem remanserint, mallobergo leudi,(IVM denarios qui faciunty solidos C culpabilisiudicetur. Et si aliquid non remanserit ibidem,mallobergo leudi, (VIHM denarios qui faciunty

AI

lare debent. et si aliquidintus arserint, mal.

alfa-thio hoc est nifD din. quif. sol. Lxni cul. iudic.

A2

mal. selane effefa quamingenui fuerunt intusmallare debint. et si ali-quis intus arserit, mal.leodi selane effa sunt din.mn/DC fac. sol. LXII culp.iud. de leode, sol. cc cul.iu. cui causa est, mal.anda dil szmt din. vniiiffac. sol. cc cul. iud.

A3

mallare debent. et si ali-quis intus arserit, TJcrrsolid, de leude, cc solid,cui casa est, Lxn solid,culp. iud.

A4

erint mallare debent. etsi aliqui intus crema-uerint, HMD qui faciuntsol. iiXn culp. iud. Delaude, sol. cc. cui casaest, UMD denrs. qui faci-unt sol. ixn.

16,2 2. Si quis casa cletemsalina incenderit et eifuerit adprobatum, mal.althifathio hoc est UMD din.qui f. sol. LXin culp. iud.

3. Si quis spicario autmachalum cum annonaincenderit, HMD din. quif. sol. LXin culp. iudic.

16,3 2. Si quis spicario aut 2. Si spicario aut ma- 2. Si quis spicariumamachalloc cum anona halo cum anona incende- aut magalum cum anona.

rit cui fuerit adprobatum, incenderit, UMD dena.solid, culp. iud. qui faciunt sol. IJCTT culp.

A c) nicht amachallum A 2.C b") danach den getilgt G 6. c-c) nicht culp. iud., über ursprünglichem cowponat (nicht conponat) C 5.H Titel 16: a) Druckfehler für uniuscuiusqwe. b) bei Herold folgt Capitulare I 76.

+1fuit.

K /-/; Lxn? K 18, 33, 46; i xm K17, 49, 56; LXVH K 19; i m K 65. g-g) fehlt K 46. h-h) so K18,33, 46, 56, 65; et euaserunt K 17; et euauaserit K 49; fehlt K 24. i) malare K 17; mallere K 19.k-k) LXII? K18, 33, 46; LXIII K 17, 49, 56; IÄII K 19, 65. l) culp. iud. K17. m) ibidem K18,46,49.n) perdiderunt iC 17; perdiderit K 19. o-o) in locum K 33, 46,65; illorum K17. p) restituet K17.

TEXT 16,1—16,3 73

est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn se- solidos cc culpabilis iudicetur excepto capitalemis culpabilis iudicetur. " et delatura.]

(§ 2. Si quis casa cletem salina incenderit et ei fuerit adprobatum, mallobergo althifathio hocest, MMD denarios qui faciunt solidos T.TTT (semis) culpabilis iudicetur.)

§ 3. Si quis spicarium aut machalum cum anona incenderit <cui fuerit adprobatum), mallo- [D: 21]bergo leodebad sunt, MMD denarios qui faciunt solidos T/m semis culpabilis iudicetur.

d) saldeban Herold.

0 5

nat. et quanti intus fue-rint, mallare debent con-tra unumquemqwe sol.IJXII<; CCU1. id.c et si aliquiintus arserint, sol. cc cul.iud. et cui casa est sol.LXII? cul. iud.

06

pa cui causa est sol.conponof. et quam intusfuerint, mallare debent deseolandeua et contraunumquewqwe sol. Lxn;.leode seolande fadiscolandefa sunt den. VIIIA/qui fac. sol. cc culp. iud. etcui casa est sol.culp. iudic.

H 10+1est, malb. andebauMMDC den. qui faciunt so-lid. Lxn et dimidium, cul-pabilis iudicetur, exceptocapitale et delatura. Uliuero qui exinde euaserint,unusquisqwe ex ipsis eummallare debent, per Mal-berg seu, landeueuas, etimM denar. qui faciuntsolid, o culpabilis iudice-tur unicuique eorum.

II . *Et quicquid ibiperdiderint in locum re-stituatur.

m. sialiqui ibi-dem re-manserint

malb. leudiimar den.qui faciuntsol. c cul-pabilis iudi-cetur.

IX. *Etsi aliquidnon reman-serit ibidem,malb. leudivniM de-nar. qui fa-ciunt solid,cc culpabi-lis iudice-tur exceptocapitale etdelatura.

i m . *Et ille qui incen-dium misit, parentibusuniuscuinsqttea defunctiVIIIM den. qui faciunt so-lid, cc culpabilis iudiee-tur.*

K

denariis qui faciunt soli-dos iiXU semis* culpabilisiudicetur ßexcepto capi-tale et delaturas; et quan-ticumque intus fuerinthet euaserinth, mallare11

eum debent; et unicuiqueillorum MMD denarios quifaciunt solidos kLxn se-mis11 conponat1

et quic-quid ibim perdiderint11 °inloco0 restituatP.

quis intusi arserit',

illequi incendium misit pa-rentibus defuncti8 vmMdenariis qui faciunt soli-dos cc culpabilis iudicetur.

2. Si quis espicariosaut maoluw cum annona

2. Si quisspicarumaut VII. Si quis spicariummaufolum cum annona aut machalum cum an-

incenderit, sol. Lxn? cul. incenderit, malb. leodeua nona incenderit, malb.

2. Si quis spicarium2* 16,3autu maholum3v cum an-nonaw incenderit, MMD

iud. Bunt den UMD qui fac. sol. saldeban MMD denar. qui denariis qui faciunt soli-T,xng culp. iudic. faciunt sol. i-xn cum di- dos XLXII semisx culpabi-

midio culpabilis iudicetur. lis iudicetur.

q-q) intus aliquid JC 27. r) fuerit K19. s) fehlt K 20. t) spigarium K 19. u) uel K 49.v) maholum K 18,19, 24, 33, 46 (macholum Randnote), 56; maolum uel macholumK 49; machalumK 30;maffolum K 65; moffolum K17; mauolum K 28; moalum K31. w) anona K18,46. x-x) i x n j K18,33, 46; m n K17, 49, 56; LXH K 19, 65.

1) Glosse in iudicium vocare Lindenbruch. 2) Glosse id est cellarium K 79; horreum cum tecto Pithou.3) Glosse id est canauam K 79; horreum sine tecto Pithou.

10 LexSalical


§ 4. Si quis (uero) sutem cum porcis (aut) scuriam cum animalibus uel fenilem incenderit et eifuerit adprobatum, mallobergo sunde(b)ae hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semisculpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

{ß 5. Si Romanus hoc Romanum admiserit et certa proba(t)io non fuerit, per xx se iuratoresexsol(u)at, medius tarnen electus; s(i) iurator(e)s inuenire non potuerit, tunc ad inium ambul(e)t,hoc dicunt mallobergo leode(b)a, sunt denarii MCC, faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.)

§ 6. Si quis fsepem alienam aut concisam (alienum) incenderit1 <et ei fuerit adprobatum),mallobergo bila sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

e) leodeba G; saldeba leosdeba Herold. f-f) cuncida alienam capulauerit Herold.

AI

16,4 4. Si quis sutem cumporcis aut scuria cum ani-malibus incenderit et eifuerit adprobatum, ex-cap. capl. et dil. mal.sundela hoc es* TLMD din.qui f. sol. Lxm culp.iudc.

16,5

A2 A 3 A 4

16,6 5. si quis sepem autconcidem alienum incen-derit, cc din. qui f. sol.xv culp. iudic.

16,7

sote cum porcus 4. Si quis uero sotem 3. Si quis sudem cumscuria cum animalia in- cum porcis scruria cum porcis scuria aut ani-cenderit cui fuert* ad- animalibu« incenderit, malibws incenderit, IM/Dprobatum, malb. leo deba Lxn solid, culp. iud.sunt din. uikfD fac. sol.

culp. iud.

3. Si romanus hoc ro-manum admiserit et certaprobacio non fuerit, perxx se iuratores exsolbatmedius tarnen electus. seiuratoris inuenire non po-tuerit, tunc ad inium am-bulit. hoc dicMrtfmalb. dle-ode cald sunt din. ilfcc fac.sol. xxx culp. iudicetur.

4. Si quis sepe aut con-cisa inciderit et ei fueritadprobatum, malb. bilaswnt din. DC fac. sol. xucl.e iud.

3. Si uero sepe concisacappulauerit, solid, vculp. iud.

denrs. quiX.XTT culp.

faciunt sol.

4. Si quis sepem autconcisam incenderit, DCdenrs. qui faciunt sol. xvculp.

5. Si quis uero sepemaut concisam capulauerit,DC denrs. qui faciunt sol.xv culp.

XVII.DE UULNERIBUS

17,1 1. Si quis alterum uo-luerit occidere et colpusfalierit cui fuerit adpro-batwm, mal. uito ido efahoc est UMT> din. qui f.sol. liXni culp. iudic.

xun.DE UULNERIBUSa

DE WLNERIBVS.XVII.

XVIIo.DE UULNERIBUS

1. Si quis alterum uul-nerauerit aut occidereuoluerit et colabus preterfallierit et ei fuerit ad- lid. culp. iud.prdbatum, malb. selandoswnt din. m/D fac. sol.Lxn cui. iud.

1. Si quis alterum uo- 1. Si quis alterumluerit occidere et colaphos uoluerit hoccidere et col-preter falliuerit, Lxn so- pus preter fallierit,

denrs. quixxn culp.

faciunt sol.

A d-d) oder leodecal A 2. e) nicht culp. A 2.Titel 17: a) nicht VULNERIBUS A 2.

C d-d) auf Rasur G 6.Titel 17: a) C. XVII. DE WLNERIBVS. In L. Sal. c. 19 C6a.

H +2bicha biggeo.

TEXT 16,4—17,1 75

(*§ 7. Si quis uero ßsepem aut concisam capulauerit &, mallobergo bicha biggeo sunt, DC denariosqui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.y

XVH. De uulner ibus \D: 22]

§ 1. Si quis alterum (uulnerauerit aut) uoluerit occidere et colpus praeterfallierit et ei fueritadprobatum, mallobergo seolandouefa hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpa-bilis iudicetur.

g-g) cuncida uel sepe incenderit Herold.

0 5

3. Si quis sutem cumporcus scuria cum anima-lihus uel fenile incendi-derit, sol. ixni; cul. iud.exe. cap. et del.

06

3. Si quis sutera cumporcus scuriam cum ani-malibws uel fenilem incen-derit, malb. leodeba dsuntden. UMD qui fac. sol.iiXn<;d culpabilis iude.

H 10

VIII. Si quis sudenncum porcis, scuriam cumanimalibus uel foenile in-cenderit, malb. saldebaleosdeba MMD denar. quifaciunt solidos Lxn et di-midium culpabilis iudice-tur.

K

3. Si quis sudem cum 16,4porcisv scuriam4 z cumanimalibusa' uel fenile13'incenderit, MMD denariisqui faciunt solidos c'Lxnsemisc' culpabilis iudice-tur d'excepto capitale etdelatura*'.

4. Si quis sepe aliena 4. Si quis sepem alie-aut concisa incendiderit, nam aut concisam incen-sol. xv cul. iud. derit, malb. bila DC den.

qui fac. sol. xv eulp. iude.

5. Si capolauerit, sol. 5. Si capulauerit, malb.xv cul. iud. exe. cap. et biabigo sunt den. DC quidela. fac. sol. xv eulp. excepto

cap. et del.

XI. Si quis uero cunci-da uel sepe incenderitmalb. +2bica Dc den. quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur.

X. Si quis cuncida alie-nam capulauerit, malb.bila DC denar. qui faciuntsolid, xv culpabilis iudi-cetur.

4. Si quis concisam56' 16,6uel sepem alterius capula-uerit'' uel incenderit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudicetur.

16,7

XVII.DE UULNERIBUS

1. Si quis alterum uo-lens occidere et colpuspreterfallierit, sol. LXII?cul. iud.

XVH>DE UULNERIBUS

1. Si quis alterum uo-lens occidere et colpospraeterfallierit, malb. seo-lando efa sunt den. UATDqui fac. sol. liXn? eulp.iudic.

De Vulneribus.Tit. XX.

§ I. Si quis alterum uo-luerit occidere et colpuspraetersallierit malb. seulandoueuas MMD den. quifaciunt sol. iiXii et dimi-dium culpabilis iudicetur.

XIX.DE UULNERIBUS

1. Si quis Uoluerit al- 17,1terum occidere* et col-pus115 ei fallierit0, uelcumd sagitta6 toxicataeum' percutere uolueritet ei ictuss fallierit, MMD11

y) porcis (nachgetragen uel) K 46; portis K 21. z) scuram K17; scuriam rama K19. a') alibus K19. Kb ) fenille K 18 c'c') ixii? K 18 33 46 (et dim übergeschrieben); Lxni K 17 49 56 65; isxnK19.y) p ( g g e n uel) K 46; port ) )b ) fenille K 18. c'-c') ixii? K 18, 33, 46 (et dim. übergeschrieben); Lxni K 17, 49, 56, 65; isxnK.19.d'-d") fehlt K 72. e') concisem K19; coneidem K 65; coneidem uel concisam K 49. f) capolauerit K 46.4) Glosse id est stabulumiC 79. 5) Glosse id est areuatiuum uel palenchatam K 79.

Titel 17: a-a) alterum (alterium K 18) uoluerit occidere K18,46,49; alterum oeeiderit K19.pus K 19; corpus K 49; baculus K 65. c) fallerit K 49. d) cum aus concisa verbessert K 17.gita K 49. f) et eum K19. ff) colpus Bandnote K 46 (vgl. 0). h) MMDC K 17.

1) Glosse ictus Pithou.

b) cul-e) sa-

10*


§ 2. Si quis alterum de sagitta toxicata percutere uoluerit (et colpus praetersclupauerit et eifuerit adprobatum), a mallobergo seolandouefaa sunt, bMMD denarios qui faciunt solidos Lxnsemis culpabilis iudiceturb.

*§ 3. Si quis hominem0 plagauerit (ita), ut sanguis ad terram cadat, et ei fuerit adpro-batum, mallobergo se(o)lando(u)efad, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudi-cetur.

§ 4. Si quis alterume in caput ita plagauerit, ut cerebrum appareat1 (et ei fuerit adpro-

Titel 17: a-a) similiter mallobergo Herold. b-b) (et) causa superius conpraehensa conuenit ob-seruare A 3, 4, Herold. c) G fügt aus 17 § 4 in caput ein. d) leodard* chesfrido sunt G; vgl. Herold,e) hominem A 3, 4, C, Herold. f) C kontaminiert mit 17 § 5.

AI

17.2 2. Si quis alterum desagitta toxigata percutereuoluerit et praetersclupa-uerit et ei fuerit adpro-hatum, HMD din. qui f.sol. iiXm culp. iudic.

17.3 5. Si quis hominemplagauerit ita ut sanguisin terra cadat et ei fueritadprobatttwi, DC din. quif. sol. xv culp. iud.

A2 A 3 A 4

2. Si quis alterum de 2. Si quis alterum de 2. Si quis alterum desagitta toxegata percu- sagitta toxecatab percu- sagitta tossecata percu-tere uoluerit, malb. cseo tere uoluerit, causa supe- tere uoluerit, seulandolando0 swnt din. IA/D fac. rius conpraehensad con- ueua et causa superiussol. Lxn culp. iudi. uenit obseruare. intimata obseruabitwr.

3. Si quis hominem 3. Si quis hominem 3. Si quis hominemplacauerit aut sanguinem plagauerit ut sanguis ad plagauerit si sanguis adad terra cadat et ei fuerit terram cadat cui fuerit terra cadit si ei fueritadprobatwm, malb. selan- adprobatum, xv solid, adprobatum, DC denrs.do efa din. DC fac. sol. xu culp. iudi. qui faciunt sol. xv cul.cul. iud.

17.4 3. Si quis alterum in 4. Si quis alterum in 4. Si quis hominem in 4. Si quis hominemcaput plagauerit ut cere- caput plagauerit et ei fu- caput plagauerit sie ut ingenuum in caput pla-brum apareat erit adprobafwm, malb. sanguis ad terram cadat, gauerit et sanguis ad

chiesio frit swnt din. DC xv solid, culp. iudi. terram cadit, DC denrs.fac. sol. xu cul. iud. qui faciunt sol. xv culp.

17.5 et exinde tria ossa si exinde trea ossa et si exinde trea ossa Si exinde tria össaquae super ipso cerebro qui super ipsum cerebrum qui super ipso cerebro exierint qui super cerebroiacent exierint, mal. ui- iacet exirent, malb. chisio iacent exierint, xxx sodi. iacent, IA/DCCC denrs. quiuisio feth hoc est ilfcc frit sunt din. iitfcc fac. culp. faciunt sol. XLH culp.din. qui f. sol. xxx culp. sol. xxx culp. iud.iud.

17,6 4. si uero inter costas 5. Si uero intra costas 5. Si uero intra costas 5. Si uero intra costasfuerit aut in uentrem ita uulnus intrauerit usqwe ita uulnus intrauerit et ita uulnus intrauerit utut uulnus appareat ut us- ad intrania peruinerit, usqwe ad interranea per- üsqwe ad intranea per-que ad intrania perueniat, malb. egas frite Bunt din. ueniat, solid, xxx culp. ueniat, iAfDCCC denrs. quimal. hisifreth hoc est IMCG IJV/CC fac. sol. xxx culp. iudi.din. qui f. sol. xxx culp. iud.iud.

faciunt sol. XLV cul.

A b) attstoxegeata verbessert A3. c-c) oder seolando A 2. d) aus convie&ehensa, verbessert A3. e-e) odergasfrit A2.

C b) nicht plagaueri« G 6. b") aus xx verbessert G 6. c) aus crebrum verbessert G 6. d) nichtintrauerit G 6.

H Titel 17: a) mit Sternchen, nicht mit Kreuzchen.*xin capite. *2leodardi (nicht +leodardij. +3ut inde tria ossa.

TEXT 17,2—17,6 77

bat um), mallobergo chicsiofrit ß sunt, h denarios DG qui faciunt solidos xv h culpabilis iudi-cetur.

§ 5. *Et si exinde tria ossa, qui super ipso cerebro iacent, exierint1, mallobergo chi(c)siofritk

hoc est, MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.§ & Si uero intra costas (fuerit aut in uentrem) ita uulnus intrauerit, ut usque ad in-

trania perueniat, mallobergo gisifrit hoc est, MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabilisiudicetur.

g) andeafen G, Herold. h-h) solidos XLV C, Herold.Herold; inanbina ambilicse G.

i-i) G kontaminiert mit 17 § 4. k) charfrido

G 5

2. Si quis alterum desagitta toxecata percute-rit et colpus preterfallie-rit, sol. Lxn<; cul. iud.

3. Si quis hominem incaput ita placauerit utsanguis ad terra cadat,sol. xv cul. iud.

4. Si quis hominem incaput ita placauerit etexinde trea ossa exirint,sol. xxx cul. iud.

5. Si quis hominem incaput ita placauerit utcerebrum appareat et treaossa desuper cerebrum ex-ierint, sol. XLV cul. iud.

G6

2. Si quis alterum desagita toxicata percuttereuult et colpos prseterfal-lierit, malb. seolandefaBunt den. HATD qui fac.LXH<; culp. iud.

3. Si quis hominem itaplagauerit in caput etsanguis ad terra cadit,malb. leodard. chesfridoBunt den. DC qui fac. sol.xv culp. iud.

4. Si quis hominem itaplagauerit in capud utexinde tres ossa exierint,malb. inanbina ambilicseBunt den. XMCO qui fac.sol. xxxb" culp. iud.

5. Si quis hominem itaplagauerit in caput utcere-

brum0 exierit, malb.andeafen sol. XLV culp.iudic.

H 10

H. Si quis alterum desagitta toxicata percu-tere uoluerit, similitermalb. et caussam supe-rius conuenit obseruare.

III. Si quis hominem•plagauerit, et sanguisad terram cadit, et ei fu-erit adprobatum malb.*2charfridoa DO den. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

HU. Si quis hominemin capite plagauerit, +3etexinde ossa exierint,malb. charfrido MCC den.qui faciunt solid, xxxculpabilis iudicetur.

V. *Si quis hominemita plagauerit ut cere-brum appareat et triaossa desuper cerebro ex-ierint malb. aude afenusMDCCC denar. qui faciuntsolid, XLV culpabilis iu-dicetur.

6. Si uero intra costas 6. Si uero inter costas "VT. Si uero intra co-ita uulnus intrauerit us- ita uulnus itraueritd ut stas aut in uentrem, itaque ad interanea perue- usqwe ad intraniam per- ut uulnus ad interaneaneat, sol. xxx cul. iud. ueniat, malb. geisofredo peruenerit,

Bunt den. IA/CO qui fac.sol. xxx culp. iud.

K

denariis qui faciunt soli- 17,2dos ILxn semis1 culpabilisiudicetur1*.

l2. Si quism hominem11 17,3°in caput0 itaP plagauerit*!utr sanguis sad terram ca-dat8, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

3. Si quis hominem *in 17,4caput* ita plagaueritu utinde tria ossa exeantv,MCCW denariis qui fa-ciunt* solidos xxx culpa-bilis iudicetur.

4. Si quis hominem >in 17,5caputy ita plagauerit8 utcerebrum appareat eta'tria1»' ossa desuper0' cere-bro exierint, MDCCC*1' de-nariis qui faciunt solidose'XLV1' culpabilis iudice-tur.

5. Si uero intra^' costas 17,6uulnus intrauerit11' et us-que ad1' intraniak' per-uenerit, MCC1' denariisqui faciunt solidos xxxculpabilis iudicetur.

i-i) Lxiiff K18,33,46; Lxra K17,49,56; JJKXIKW, 65. k) iud. exe... . K 72. l) 19,2 bis 24,3 sind auch in KD 8 (hier K 8) überliefert. m) fehlt K 49. n) fehlt K 20. o-o) in capud K18,49; in capite K 33; fehltK17. p) fehlt K8, 46, 49. q) plagiauerit K 17, 46 ('plagauerit Randnote); placauerit K 18;placuerit K19. r) et K 46, 49. s-s) in terra cadet K 17; a terra inde cadit K 46. t-t) in capudK 18; in capite K 33, 65; fehlt K 49. u) plagiauerit K 17, 46; placauerit K 18; placuerit K 19. v) ex-eunt K 17 (nach Hesseis; von mir nicht notiert). w) MCCCO K 49. x) fehlt K 49. y-y) incapud K18, 49; in capite K 33, 65; fehlt K 8. z) plagiauerit K17, 46; placauerit K 18; placuerit K19.a) &K49. b') in hier und sonst K 46 ;aiK 19. c') desuper aus qui super verbessert K 17. d JMDCOK 49. e') fehlt K 49. f) x u i Randnote K 46. g') contra K 46 (infra Randnote). h ) ausinerrauerit verbessert K17. %') fehlt K 65. k') intranea K17,18,46; traneam K 49. l)m cco K 49.


§ 7. Si ue.ro plagaipsa semper currit et1 ad sanitatem non peruenerit1, mallöbergo freobleto, (MMDdenarios qui faciunt} solidos LXH semis culpabilis iudicetur. De medicatura uero, mallöbergoandechabinus hoc est, ((CCCLX) denarios qui faciunt) solidos ixm .

[D: 23} §8. xSi quis ingenuus ingenuum de fuste percusserit, ut sanguis non exeat, usque (ad) tres

l-l) non sanat Herold. m) ix componat Herold.1-1) Vgl. Lex Burgundionum 5: De his qui flagello, fuste, calce vel pugno percutiunt. 5,1: Si quis ingenuum

hominem tale praesumptione percusserit, per singulos ictus singuloa solidos solvat.

AI A2 A3

17,7 praeter medicatura De medicatura uero, de medicaturas uerosol. v. malb. andechabino1 sunt hoc est solid, vim.

sol. trim cul. iud.

A4

De medicaturas uero,malb. candechapanusaunt denar. qui faciuntsol. vm.

17,8 6. Si quis ingenuus in-genuum de fuste percus-serit ut sanguis non exeatusque tres colpus semperper unum quisquo iecto,mal. uualfaths hoc estcxx din. qui f. sol. mculp. iudic.

6. Si quis ingenuus in-genuum de fuste percus-serit ut sanguis non exiat,in colobus malb. uad fal-to hoc est, semper unus-quisqwe stus ternus sol.solbat.

6. Si quis ingenuus in-genuum de fuste percus-serit ut sanguis ad terramnon cadat, usque ad trescolaphos id est uno hietuhoc esth ternos solid, sol-uant.

6. Si quis ingenuus in-genuum de fuste percu-terit ut sanguis non exeat,usqwe ad tres colpos hooest pro hüno hicto cxxdenrs. qui faciunt sol.in soluat.

17,9 7. Si uero sanguis exi-erit, tale culpa conponatquantum si eum de ferrouulnerauerit.

7. Si uero sanguis exi-ret, malb. uuadfodo, ta-lem culpam conponatquantum si eum de fer-rum uulnerassit.

7. Si sanguis exierit,tale culpa conponat quan-tum si eum de ferramen-tum uubierasset.

7. Si uero sanguisexierit, tale culpa com-ponat quantum si eumde ferramento uulnera-

17,10 8. Si quis de clauso 8. Si quis clausum ma- 8. Si quis clausam ma- berit,pugno alio percusserit, num alterum percusserit, nur» ter alterum percus- CCCLX denrs. qui faciuntmal. uualfoth hoc est malb. uuadeflat aunt din. serit, nouem solid, ut per sol. vin culp. et malb.CCCLX din. qui f. sol. CCGLX fac. sol. trnn. Item singulos hictos ternos so- Juado' falto1 ita singulosnouem culp. iudic. Ita ut ut per singulus stus ter- lid. soluat.per singulos iectos ternos nus sol. reddat.sol. reddat.

ictos ternos sol. reddat.

17,11 9. Si quis alterum in 9. Si quis alterum in 9. Si quis alterum in 8. Si quis alterum inuia expoliare temptauerit uia expoliauerit et per uia expoliauerit et ei per uia expoliauerit et peret ei per fuga euasserit fugam euaserit ipsi fu- fugam euaserit, solid, fugam inuaserit,

A f) nicht andechabinus A 2. g) nicht uualfach A 1. h) nicht est A 3. i-i) oder uadofalto A 4.

0 e) nicht <;m G 5. f-f) aus culpam verbessert G 6. f") aus CCCXL verbessert G 6. g) nicht <;m C 5.h) aus expoliauerit verbessert G 6.

H +*ad sanitatem non peruenerit. +5clausa manu. i. pugno.

K m') illa K 46. n'-n') sem curerit et sandatem nu K 49. o') currerit K 20, 46. p') MD K 17.q'-q') ixng K 8, 18, 33, 46, 56; ix in K 17, 49; LXH K 19, 65. r') fehlt K17,19. s'-s') excepto

TEXT 17,7—17,11 79

colpos, mallobergo uuadfalt hoc est, {CCCLX denarios qui faciunt) [solidos IX culpabilis iudicetur,id est] semper per unumqu(em)que ictum cxx denarios qui faciunt solidos in soluat.1

§ 9. Si uero sanguis exierit, mallobergo uuadf(alt), talem culpam conponat, quantum si eumde ferr(ament)o uulnerasset, hoc est DG denarios qui faciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

§ 10. 1Si quis <de> clauso pugno ter alterum percusserit, mallobergo uuadfalt hoc est, CCCLX

denarios qui faciunt solidos rs culpabilis iudicetar, ita ut per singulos ictos ternos solidos reddat.x

§ 11. Si quis alius alterum in uia adsallierit et expoliare temptauerit et ei per fugam euaserit,

0 5 06 H 107. Si uero plaga ipsa 7. Si uero plaga ipsa et semper

semper cocurrit et ad semper currit et ad sani- currat ^et non sanat,sanitatem non peruenerit, tatem non peruenerit, malb. frioblitto MMD de-sol. iiXn? cul. iud. et me- malb. freobleto sol. Lxnq nar. qui faciunt solid,dicaturas sol. vnn6. culp. iud. et in medicatu- T.XTT cum dimidio, excep-

ras sol. vnn. ta medicatura pro quasolidos vnn componat,qui faciunt denar. CCCLX.

8. Si quis ingenuos in-genuum de fuste percusse-rit ut sanguis non exeat,usqwe ad tres colpus etsemper pro uno icto msol. soluat.

8. Si quis ingenuus in-genuum de fuste percus-serit et sanguis non exeat,usqwe ad tres colpos sem-per pro uno icto tres sol.soluat et malb. uueumadepaltheo.

9. Si uero sanguis exie- 9. Si uero sanguis exie-rit, talem culpa conponat rit, talem *culpam conpo-quantum si eum de ferra- nat1 quantum si eum demento uulnerasset hoc est ferramentum uulnerassetsol. xv cul. iud. hoc est DG den. qui fac.

sol. xv culp. iud.

10. Si uero clauso po-lace ter alius alio per-cusserit, sol. vmiK, ita utper singulos ictos ni sol.soluat.

10. Si uero clauso poli-CSB tres alius alio percus-serit, malb. uualdphaltBunt den. CCCLX*" qui fac.sol. vnn, ita ut per singu-los ictos tres sol. soluat.

11. Si quis alius alio in 11. Si quis alius aliumuia adsallierit et expolia- adsallierit et expoliare11

re temptauerit et ei per temptauerit et ei per fu-

"VTL Si quis ingenuusingenuum cum fuste per-cusserit et sanguis tarnennon exierit, usque ad trescolpos, malb. uuadfalthoccciiX den. qui faciuntsolid, viin culpabilis iudi-cetur, id est, per unum-quemque ictum semperternos solid, soluat.

Vü l . Si uero sanguisexierit, taliter culpamcomponat, quantum sieundem ferramento uul-nerasset, hoc est. DC den.qui faciunt solid, xv.

IX. Si quis alius,+5clauso pollice ter aliumpercusserit, malb. uuade-faltho ccciiX den. qui fa-ciunt sol. vnn culpabilisiudicetur*ut pro unoquoque ictuternos solidos componat.

XI. *Si quis alterumin uia adsallierit et expo-liare tentauerit, et ille fu-

K

6. Si uero plaga ipsam' 17,7n'semper currit0' et adsanitatem non11' peruene-rit, MMDP' denariis qui fa-ciunt solidos i'iiXn se-misi' culpabilis iudicetur(excepto capitale et dela-tura)1' s'excepta medica-tura8' t'quae"' est1' CCCLXV'denariorum etw' faciuntsolidos rxu ' (culpabilis iu-dicetur)3''.

7. Si quis ingenuus in- 17,8genuum (de)*' fuste per-cusserit et tarnen sanguisnonz' exierit, usque adtres colposa pro unoquo-queb ictuc cxx denariosqui faciunt solidos in sol-uat'1.

8. Sie uero sanguis 17,9exierit1, ita conponat8

(eum)h ueluti1 eum deferramentok uulnerassetid est DC denariis qui fa-ciunt solidos xv1 culpabi-lis iudicetur.

9. Si quis alterum clau- 17,10sa manum id est pugnopercusserit, CCCLX11 dena-riis qui faciunt0 solidosIXP culpabilis iudicetur,uidelicet** ut pro unoquo-quer ictu ni solidos red-dat8.

10. Si quis alterum in 17,11uia adsallierit et* expolia-re temptaueritu etv ille

medicatura K18; fehlt K 17. t'-t') quis K 46 ('qui est Randnote). u'-u') fehlt K 49. v')f CCCXL KK 17. w') qui K 46. x') nur K 33. y ) nur K 18, 46 fpercusserit de fruste K 49). z') fehltK20. a) colpusK 18. b) unocoqueJ£46;unaquoqueiC 56. c) istadK 49. d) persoluatK 17,46; conponat K 18. e) SeK17. f) exerit K 49. g) componat K17. h) nur K19. i) velutK 17,18, 46; vellutÄ 19. k) feramento K 46; feramento K 18; framento K 49. l) xn K 49.m) manum K18. n) CCOXL K 17; ccc K19; CCLX K 46. o) fatiunt K 17. p) ix «6er vm K 46.q) id est K 8. r) unocoque K 46. s) soluat K 19, 65; persoluat K 17. t) zu et eumverbessert K 46. u) aus temtauerit verbessert K17; temtauerit K18; uoluerit K 8. v) fehlt K 49.


cui fuerit adprobatum, mallobergo urtifugia11 hoc est MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semisculpabilis iudicetur.

§ 12. Si iwro eum raubauerit, mallobergo harauuano, solidos XXX culpabilis iudicetur.

[D: 24] XVill . De eo qui ad regem hominem innocentem illum accusat<qui absen(s) est)

Si quis ad regem innocentem hominem absentem illum accusauerit, mallobergo se(o)landouefahoc est, MMTi denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.

n) musdo A 2, G.

AI A2 A3

cui fuerit adprobandum, erit adprobafum, malb. ixn culp. iudi.mal. urtifugia hoc est musdo* sunt din. IIMT>nan> din. qui f. sol. IÄIH fac. sol. IXII cui. iud.

culp. iudic.

A4

denrs. qui faciunt sol.XLII culp.

XVIH. DE EUMQUI INNOCENTEM

HOMINEM ADREGEM ACCUSAT

xuirr.DE EUM QUI ADKEGEM HOMINEMABSENTEM ACU-

DE EO QVI ADREGEM HOMINEMINNOCENTEM ACV-

SAT QUI ABSEN EST.XVIII.

XVm°. DE EO QUIAD REGE

HOMINE INNOCENTEHACCUSAT

18 Si quis ad regem inno-centem hominem absen-

Si quis hominem ad Si quis ad rege haccu-SAUERIT, regem acusat innocentem sauerit homine innocente

tem accusauerit, mal. seu- malb. selandoa effa sunt qui absen est, Lxn solid, qui absens est,UMJ> denrs.lando efa hoc est nflfl> din. dinarius fac. LXII sol. culp. iud. qui faciunt sol. LXH culp.qui f. sol. Lxm culp. iudc. cui. iud.

xvini.DE MALEFICIIS

xuiin.DE MALEFICHS

DE MALEFIC1TSHOMINUM. XVIin.

xvnn°.DE MALEFICIIS

19,1 1. Si quis alteri herbas 1. Si quis alteri male- 1. Siqtns alteri8 herbas 1. Si quis alterius her-dederit bibere ut moria- ficiis fecerit aut dederit dederit bibere ut moria- bas dederit bibere auttur, sol. cc culp. iudic. bibere ut moriatur et ei tur, solid, cc culp. iudi. moriatur, malb. uuirio

fuerit adprobatum, malb. aunt denari. vmiir quibto uerbusb sunt din. faciunt sol. cc.unLfl/ fac. sol. cc cui. iud.aut certec ignem tradatur.

A k) nicht murdo A 2.Titel 18: a) danach st getilgt A 2.Titel 19: a) anstelle von getilgtem herbas A 3. b-b) oder touerbus A 2. c) danach Rasur A 2.

C i) aus XTJII; verbessert G 6.Titel 18: a) C. XVDX DE EO QVI HOM. I. AB. AD REG. ACCVS. In L. Säle. c. 20 G 6a. b) nicht

INNOCENTIBUS G 5. c) nachgetragen G 6. d) nicht accusauerit G 5.Titel 19: a) C. XIX. DE MALEFICIIS VEL HERBIS etc. In Leg. Sal. c. 21 G 6a. b-b) am unteren

Seitenrand nachgetragen (Ziffer scheint zu fehlen) G 5. c-c) quis... her und moriatur... tro auf Rasur G 6.

H b) bei Herold hinter 31,2 als § in des Titels xxxnn.+8coeperit.

K w) nur K17. x) fatiunt K 17. y) so K 33, 46, 49, 56; ceperit K 8,17,18, 24. z) am Rande K 46.a') fehlt K 49. b') MMCC K 19. c'-c') LXII? K 8,18, 33, 46, 56; LXHI K17, 49; ucn K 65.

Titel 18: a) incentem K 49. b) K 8,17, 24, 33, 65; fehlt K 18,19, 20, 26, 38, 46, 49, 56. c-c) ac-cusat ad principem K 8. d) regem inpresentem K 19. e) accusat K 72. f-f) eo absente K 8.g-g) fehlt K 8. h) MM. K 17. i-i) i,xng K 8, 18, 33, 46 (Zusatz: et dim.J, 56; ixra K 49;XLm K17; i-xn K19, 65. k) fehlt K 18; nachgetragen K17. • l) imputauerit K 8, 33, 46; innupta-uerit K 49. m-m) morire debuisset K 49; morire debiisset K 18. n) esset K 8. o-o) quem K 8.p) accussauerit K 56. q) VTTTTM K 49.

Titel 19: a) nur K 33, 65; erbarum K 49. b-b) erbas dederit libere K 49. c) vmai K49.

TEXT 17,11—19,1 81

XIX. De maleficiis (hominum) uel herbis [D: 25]

§ 1. Si quis alteri (maleficiis fecerit aut) herbas dederit bibere, ut moriatur, (et ei fuerit ad-probatum), mallobergo touuer(f)oa sunt, denarios VTTTM qui faciunt solidos cc culpabilis iudicetur(aut certe ignem tradatur).

Titel 19: a) affectu leudi Herold.

C 5 06

fugam euaserit, sol. Lxn«; gam euaserit, malb. nur-CXll. i u d . do SOl. TiXTTg1.

12. Si uero eum capu-erit, sol. xxx cul. iud.

12. Si uero eum rauba-uerit, malb. harauuanosol. xxx.

xvnxDE INNOCENTIBt7£t>

Si quis hominem inno-centem absentem illum adregem acusaueritd, sol.

c. id.

xvm.aDE EUM QUI

HOMINEMINNOCENTEM

ABSENTEM ILLUMAD REG-EM ACCUSAT

Si quis hominem in-nocentem absentem0 il-lum ad regem accusat,malb. seulandeba, sol.:LXII<; culp. iudic.

(xvrtri.)bDe maleficiis uel herbisb •

XVUJI.»DE MALEFICIIS

UEL HERBIS

H 10

ga euaserit malb. mosdoMCC den. qui faciunt so-lid, xxx culpabilis iudice-tur.

X.quis

Sialte-

ruwi in uia+6adsallie-

rit et eun-dem rauba-uerit, malb.chaeroeno

MCC den.qui faciuntsolid, xxxculpabilisiudicetur.

Siquis in uiaalterum ad-salierit eteum rauba-uerit malb.

cherenoMCO den.qui faciuntsol. xxxculpabilisiudicetur.

De eo qui hominemInnocentem apud Regem

accusauerit.Tit. XXI.

§ I. Si quis homineminnocentem, absentemapud Regem accusauerit,malb. seu lawdoueuasMMD den. qui faciunt sol.T.-XTT eum dimidio, culpa-bilis iudicetur.

H. *Si uero tale cri-men ei imputauerit, undemori debuisset si uerumfuisset, ille qui eum ac-cusauerit VHIM den. quifaciunt sol. co culpabiüsiudicetur.

De Maleficis. Tit. XXII.

1. Si quis alteri herbasdederit ut moriatur, sol.co cul. iud.

1. Sicquis alteri herbis §1. Si quis alteri her-dederit ut moriatttr, bas dederit bibere ut mo-

riatur malb. affectu leudi•VTUM den. qui faciunt sol.

malb. trouuerpo0 sol. coculp. iud.

K

(per)w fuga euaserit, MCCdenariis qui faciuntx soli-dos xxx culpabilis iudice-tur.

11. Si uero coeperity 17,12eum56 eta' expoliauerit,MMDb' denariis qui fa-ciunt solidos c'iiXn se-misc' culpabüis iudicetur.

cc culpabilis iudicetur.

XX. DE EO QUIHOMINEM

INNOCENTEM»<ET ABSENTEM)*

CAD REGEMdACCUSAUERITe.c

1. Si quis hominem in- 18nocentem fet absentem1

de eulpis minoribus 8adregem8 accusauerit,MMD11 denariis qui faciuntsolidos 1iiXn semis1 culpa-bilis iudicetur.

2. Si uero tale crimeneik inputauerit1 undemmori debuissetm si ue-rum fuissetn, ille °quieum0 accusaueritP vnniidenariis qui faciunt solidosCC culpabilis iudicetur.

XXI. DE MALEFICIIS(HERBIS)a

1. Si quis alteri bherbas 19,1dederit bibereto et mor-tuus fuerit, vmMc dena-riis qui faciunt solidos coculpabilis iudicetur.

11 LexSalical


§2. b Si quis alten (herbas dederit bibere uel} maleficium fecerit et ille cui factum fueriteuaserit, auctor sceleris, qui hoc admisisse probatur (uel conuictus fuerit)b, mallobergo se(o)lan-douefac hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos T.XTT semis culpabilis iudicetur.

§ 3. JSi quis alteri maleficium superiactauerit ubilibet miserit, mallobergo thouuerphe, sunt denariiMMD qui faciunt solidos LXII semis culpabilis iudicetur.

§ 4. Si quis mulier altera mulieri maleficium fecerit, unde infantes non potuerit höhere, (MMDdenarios qui faciunt} solidos LXII semis culpabilis iudicetur.

b-b) Et si is cui maleficium fecerit euaserit Herold. c) urtifugiam AI; trouuer G; thovuesfo acfaltho Herold.

19,2

AI

2. si quis alteri mali-

A2 A 3 A4

2. Si quis alterum ma- 2. Si quis alium herbas 2. Si quis alterius dede-ficium fecerit et ille cui leficium ficerit cui fuerit dederit bibere et euaserit herbas bibere et euase-factum fuerit euaserit, factum euaserit awt tor- rit, solid, i x a calp. iudi. rit, malb. seulando uauasauctor sceleris qui hoc sid sceleris qui admisisse aunt denar. UATD qui faci-admississe probatur mal. probatus uel conuictus unt sol. LXXI culp.urtifugiam hoc est nMB fuerit, mal. selando effadin. qui f. sol. LXHI culp. szmt din. UATD fac. sol.iudic. LXII cui. iud.

20,1

XX. DE EUMQUI INGENUA

MULIERE MANUMUEL BRACHIOAUT DIGITO

EXTRINXERIT

XX. DE EO QUISI QUIS INGE- MVLIEREM INGENU-

NUA MULIERE MA- AM MANUM VELNUM uel brachium ex- BRACHIVM» STRIN-

trinxerit XERIT*. XX.

1. Si quis ingenuushomo ingenue mulieremanum uel brachio autdigito extrinxerit cui fu-erit adprobatum, mal. leu-dardi hoc est sol. xv culp. xrx culp. iudicitwr.iud.

1. Si quis homo in- 1. Si quis ingenue. mu-genuus femene ingenui lieri ingenuus homo digi-digitum extrinxirit cui turn uelc brachium strin-fuerit adprobatttm, malb. xerit, solid, xv culp. iudi.min stint din. r>c fac. sol.

SI QUISINGENUA

MULERI MANUAUT BRACHIUM

STRINXERIT

1. Si quis homo in-genuus feminam digitostrinxe-

A d) nicht tossi (Holder) A 2.Titel 20: a) nicht BRACHIUM A 3. b) aus STRINXERINT verbessert A 3. c) davor uel getilgt A 3.

C d) Si quis alteri maleficium superiactauerit vbi libet miserit, malb. theouuerphe, aunt den. UMD, qui faciuntsol. LXii«; cui. iud. C 6a.

Titel 20: a) C. XX. BRACHIO MVLIERIS STRICTO. In L. Sal. c. 22 G 6a. b) aus strinxerintverbessert G 6. c) aus chamnos bzw. chamno Bunt verbessert G 6.

H Titel 19: a) Druckfehler für faciunt.+1euaserit.Titel 20: +1exstrinxerit.

K d) liberit K 49. e-e) umg K 8,18, 33, 46, 56; Lxra K 49; XT.TTT K 17; LXII K 65; LXXH K19. f-f) fehltK 8. g) qui alium K 19; qui eum K 49. h) fehlt K 17. i-i) alico maleiitio K 17, 46; alio maleficioK 24. k-k) vor ille K 17,46,49; culp. iud. exe K 72. l-l) alterius aliquid K 17. m) malefitiumK 46. n-n) super iaetator fuerit K 17; superiactauerit K 8, 65. o-o) cum legaturis K 17,19; conliga-turis K 18, 46, 49. p-p) colibet loco K 49; quodlibet locum K 19. q) comiserit K 49. r-r) LXUSK 8, 18, 33, 46 (Zusatz: et dim.;, 56; Lxra K 49; xun K 17; Lxn K 19, 65. s) dederit bibere K 46.t) possint K 72; possunt K 49. u) MM K17. v-v) Lxng K 8,18, 33, 46, 56; Lxm K 49; x u n K17;LXH K 19, 65.

Titel 20: a-a) De manu mulieris stringenda K 8 (nach dem Titelverzeichnis D 8). b) qui in K 56.c-c) mulierem ingenuam K 17; mulieri K 49; muliere K 19. d) manu K 18. e) strineserit K 18;

TEXT 19,2—20,1 83

XX. aDe eo qui ingenua mulieri manum [D: 26]uel brachium (aut digitum) extrinxerib.a

§ 1. Si quis ingenuus homo ingenuae mulieri uel qualibet (feminae) (manum uel brachium aut)digitum extrinxerit, cui fuerit adprobatum, mallobergo chamin hoc est, DC denarios qui faciuntsolidos xv culpabilis iudicetur.

Titel 20: a-a) De manu (uel brachio mulierum) [nori] stringenda C, Herold.

0 5

2. Si quis alteri herbasdederit bibere uel male-ficia fecerit ut euaserit,sol. TiXng cui. iud.

3. Si quis alteri male-ficium superiactauerit ubi-libet miserit, sol.cui. iud.

4. Si quis mulier alteramulieri maleficium feceritunde infantes non potu-erit habere, sol. Lxnc cui.iud.

G6

2. Si quis alteri malefi-cium fecerit et qui eumprsesit exinde euaserit,malb. trouuer sol.culp. iudic.

H 10

III . *Siuero quisquod aliusdedit uene-ficium bi-berit +1et

mortuusnon fuerit,mal. thovuesfo acfaltho, MMDden. qui fa-ciuta sol.ijxn cumdimidio cul-pabilis iudi-cetur.

Et si iscui malefi-cium fece-rit, euase-rit, malb.tho vues-pho ac fal-tho MMDden. qui fa-ciunt solid.liXn cum

dimidio cul-pabilis iudi-cetur.

HÜ. Si quis alteri ali-quod maleficium super-iactauerit, siue cum figa-turis in aliquo loco mise-rit, MMD den. qui faciuntsol. Lxn et dimidium,culpabilis iudicetur.

H. Si qu§ mulier, alte-ri mulieri maleficium fe-cerit, ut infantem haberenon possit, MMD denar.qui faciunt sol. LXII cumdimidio culpabilis iudice-tur.

K

2. Si uero biberitd et 19,2mortuus non fuerit, MMDdenariis qui faciunt soli-dos eLXii semis6 fille quiededit pro11 Aliquo malefi-cio11 kculpabilis iudice-ttu*.

3. Si quis Alteri ali- 19,3quod1 maleficiumm nsu-periactatus fueritn siue°cum ligaturis0 in Pquoli-bet locoP miseriti, MMDdenariis qui faciunt soli-dos r i xn semisr culpabi-ha iudicetur.

4. Si quis mulieri her- 19,4bas dederit8 ut infanteshabere non possit*, MMDU

denariis qui faciunt soli-dos vLxn semisv culpa-bilis iudicetur.

XX.DE MANU

STBItfGENDA

XX.» DEMANU UEL BRACHIO

MULIERUMSTRINGENDUM

De Manu mulierum nonstringenda.Tit. xxm.

XXEC. »DE EO QUP>cMULIERI INGENUAE0

MANUM«!STRINXERITe.a

1. Si quis mulierem in- 1. Si quis homo inge- § I. Si homo ingenuus 1. Si quis homo finge- 20,1genuam aut feminam di- nuus mulierem ingenua fceminse ingenuae digitum nuus feminse ingenusegituw strinxerit, sol. xv uel qualibet feminam aut manum +1instrinxe- manumf aut digitumcui. iud. digitum uel manum strin- rit, malb. chamni, DO den. strinxerit*, DO hdenariis

xeritb, malb. chamnoc sol. qui faciunt sol. xv culpa- qui faciunt solidos xv1

xv. bilis iudicetur. culpabilis iudicetur.

strinxerit aus extrinxerit verbessert K 17; strinxerint K 65. f-f) manum femine K 8. g) strinserit KK 18; extrinxerit IC 17. h-h) fehlt K 74. i) ixv K 19.n*


§ 2. Sib brachium presserit0, mallobergo chamin sunt, denarios MCC qui faciunt solidos xxxculpabilis iudicetur.

§ 3. Certe si super cubitum manum miserit <cui fuerit adprobatum), mallobergo chaminmalicharde hoc est, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur.

§ 4. Si quis mamillam mulierem strinxerit& (put sciderit, quod sanguis egressus fuerit}, mallo-bergoe de bructe, (M(D)CCC denarios qui faciunt} solidos XLV culpabilis iudicetur.

b) Et ei si Herold. c) strinxerit G; destrinxerit Herold. d) capulauerit G 5, Herold. e) fehlte.

AI A2 A3 A4

20,2 2. Si brachium praes- 2. Si brachium presse- 2. Si brachium presserit, IATCC denrs.serit, sol. xxx conponat. rit, malb. chamimd swnt rit, xxx solid, eulp. iud. qui faciunt sol. xxx eulp.

din. iAfCC faciunt sol. xxxcul. iud.

20,3 3. Certe si super cu- 3. Certe si super cubi- 3. certe si super cubi- 2. Certe si super cubi-bitum manum miserit, turn manum miserit cui turn manum miserit, so- tumpresumpserit,iAfCCCOmal. chamin hoc est fuerit adprobatwm, malb. lid. xxxv eulp. iud. denrs. qui faciunt sol.Läfcccc din. qui f. soll, chamino swnt din. IATCCCC XLV eulp. iud.xxxv eulp. iude. fac. sol. xxx cul. iud.

XXI. DE NATJIBUSFURATIS

XXI. DE NAUIBUSFURATIS

DE NATJIUM FURA-TIS. XXI.

XXI«. DE NAUIBUSFURATIS

21,1 1. Si quis extra consi- 1. Si quis extra con- 1. Si quis extra consi- 1. Si quis extra con-lium domini sui nauem silium domini sui naue lium domini sui nauem silium domini sui nauemalienam mouerit et cum aliena mouerit et cum alienam mouerit, in so- alienam mouerit et cumea transierit, mal. cham- eam transierit, malb. fi- lid. eulp. iudi.mino hoc esi cxx din. qui mere sunt din. DCC* fac.f. sol. ni eulp. iudic. sol. xxr cul. iud.

ea transierit, DC denrs.qui faciunt sol. xv eulp.

21,2 2. Si uero ipsa naue fu-rauerit et peruentus fu-erit, mal. fimire hoc est DCdin. qui f. sol. xv eulp.iudie.

2. Si uero naue ipsafurauerit et ei fuerit ad-probatum, malb. fernereswnt din.

2. Si uero ipsam na- 2. Si quis naue deintroclaue furauerit, iAfCCCOdenrs. qui faciunt sol. xveulp.

A d) nicht chamini A 2.Titel 21: a) nicht DC A 2.

C Titel 21: a) C. XXI. DE NAVIBVS FVRATIS. In Le. Sal. c. 23 G 6a. b) nicht NATJIBUS G 6.c) über der Zeile nachgetragen G 5. c") anscheinend aus femine verbessert G 6.

H +2miserit.Titel 21:

+3strinxerit.+1sine permissu. +2et.

TEXT 20,2—21,2

XXI. De nauibus fura t i s

85

§ 1. Si quis extra consilium domini sui nauem alienam mouerit et cum ea flwnentransierit, mallobergo fimire hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudi-cetur.

§ 2. Si uero ipsanY nauem furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo fimire hoc est, DCdenarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

C 5

2. Si brachium strin-xerit, sol. xxx cul. id.

3. Certe si super cubitomanum miserit, sol. xxxvcul. iud.

4. Si quis mulieremmamellam capulauerit,sol. XLV cul. id.

C6

2. Si brachium strin-xerit, malb. chamin sol.XXX.

3. Si super cubitummanu miserit, malb. mili-charde sol. xxxv.

4. Si quis mamillammulierem strinxerit autsciderit quod sanguisegressus fuerit, de bructesol. XLV culp. iudic.

H 10

II . Et ei si brachiumdestrinxerit, malb. cham-num MCC denar. qui fa-ciunt solid, xxx culpa-bilis iudicetur.

HI. Certe si super cubi-tum manum +2strinxerit,malb. chamnin manecharde MCCCC qui faciuntsol. xxxv culpabilis iudi-cetur.

I M . Si quis mulierimammillam +3capula-uerit, malb. ibidem bra-che MCCC den. qui faciuntsolid, XLV culpabilis iudi-cetur.

K

2. Si uero brachiumk 20,2strinxerit1, MCC denariisqui faciunt solidos xxxmculpabilis iudiceturm.

3. Si autem11 super cu- 20,3bitum manum miserith,MCCCC0 denariis qui fa-ciunt solidosP xxxv cul-pabilis iudicetur.

4. Si ergo«i mamillam 20,4strinxerit1, MDCCC8 dena-riis qui faciunt solidosxxv* culpabilis iudicetur.

XXI.DE NAUIBUS

FÜRATIS

XXI.a

DE XAVTBUS*FURATIS

J. Si quis extra con- 1. Si quis extra con-silium domini suic nauem silium domini sui nauemalienam mouere presump- alienam mouere prae-serit et cum ea flumen sumpserit et cum eatransierit, sol. in cul. iud. flumen transgressus fu-

erit, malb. femirec" sol.m culpa. iudic.

De Nauibus furatis.Tit. xxrtn.

§ I. Si quis +1extraconsilium domini sui, na-uem alienam mouere prae-sumpserit +2aut cum eaflumen transierit, malb.flemere cxx den. qui fa-ciunt sol. m culpabilis iu-dicetur.

2. Si uero ipsam nauem 2. Si uero ipsa naue in ü. Si quis ipsam na-it, sol. xv cul. iud. furtum praeserit, malb. uem furauerit, malb. fle-

flemere sold. xv. mere DC den. qui faciuntsolid, xv culpabilis iudi-cetur.

XXIII. »DE EO QUINAUEM *>SINE

PERMISSU DOMINF»<SUI)C MOUERIT dAUT

FURAUERITi.a

1. Si quise sine per- 21,1missu* (domini sui)ß d a -uern alienamh mouerepraesumpserit1 et cumk eaflumen transierit1, mcxxdenariism qui faciunt soli-dos in culpabilis11 iudice-tur (excepto capitale etdelatura)0.

2. Si ueroP ipsam na- 21,2uem furauerit^, DC dena-riis qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur rex-cepto capitale et delatura1.

h) brahium K 17. l) strincxerit K18, 49; extrinxerit K 17. m-m) fehlt K 8. n) uero K 49. Ko) MCCC K 49. p) fehlt K 18. q) uero K 17,74; vero aus ergo verbessert K 46. r) strincserit K 18;extrinxerit K 17. s) DCCO K 74. t) XLHH aus LVHI verbessert K 19.

Titel 21: a-a) De naue qui sine permissu domini sui mouerit K 8 (in Anlehnung an das Titelverzeichnis D 8).b-b} sine permissu K 65; alienam K 49; alienam sine permissu domini K 72. c) nur K 33,46. d-d) uelfurauerit K 46, 72; uel furatus fuerit K 65. e) fehlt K 72. f) permissum K 49; permissione K 65.g) domini sui K 49; dominiiC 17,18,29,46. h) nauem (nachgetragen alienam^ vor sine K 46. i) presumseritK 18. k) fehlt K 19. l) pertransierit K 56. m-m) ccxx dinariorum K 19. n) culpabiles K 56.o) K 24u.a.; fehltK17,18,20, 21,33,46,49, 56,65. p) fehltK 46. q)fueruntK49. r-r) fehltK17,49.


[D: 28] § 3. Si quis <uero ipsam) nauem uel ascum deintro dauern furauerit, mallobergo c(h)an-ciasco, Mcccca denarios qui faciunt solidos xxxva culpabilis iudicetur (excepto capitale etdilatura).

§ 4. Si quis ascum deintro dauern repositum et in suspenso pro studio positum furauerit (et eifuerit adprobatum), mallobergo chandasco hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur (excepto capitale et dilaturay.

Titel 21: a) MDCCC . . . XLV Herold.

AI

21,3 3. Si quis nauem dein-tro dauern furauerit,llfcccc dn. qui fac. sol.xxxv culp. iudic.

A2 AS

uem de intradauern furauerit, xxxv

iii/cccc solid, culp. iudicetur.fac. sol. xxxu cul. iud.

A4

3. Si quis naue deintroclaue furauerit, IMCCCCdenars. qui faciunt sol.xxxv culp.

21,4 4. Si quis ascum dein- 3. Si quis asco intra 3. Si quis ascum intra 4. Si quis ascum dein-tro dauern repositum et claue reposito in suspen- dauern furauerit reposi- tro claue furauerit,insuspensum pro studio sum pro Studium positum tumb, solid, XLV culp. iiifDCCC denarios qui fa-posito furauerit, mal. fec- furauerit et ei fuerit iudi. ciunt sol. xxv culp.

adprobafwm, malb. cchanzysoc iAfDCCC din. Buntsol. XV culp. iudi.

tho hoc est iMccc din.qui f. sol. XLV culp. iudic.

XXII. DE FURTISIN MOLINOCONMISSIS

22,1 Si quis ingenuus homoin molino anona alienafurauerit et ei fuerit ad-probatum, ipso molinariomal. anthedio hoc est DCdin. qui f. sol. xv soluat.Ei uero cuius anona estalius xv soluatur.

XXII.DE FUBTIS

IN MOLINO COMISSIS

Si quis ingenuus ano-na de molino alienaa fura-uerit et ei fuerit adproba-tum, malb. ban tediob idest cui mulinus est DCdin. fac. sol. xv cul. iud.Ille uero cuius anonafuisse probatur alius xcraccipiat ad latrone.

DE FVRTIS IN MOLI-NO COMMISSIS.

XXII.

Si quis ingenuus inmolino alieno anona fu-rauerit, cui molinus esthoc est ipso molinariosplid. xv reddat. ei uerocui nona est alios xvculp. iud.

XXII°. DE FURTISIN MULINOCOMMISSIS

Si quis ingenuus homode mulino anona fura-uerit, DC denarios qui fati-untc solid, xv reddat. etei uero cuius anona fu-isset adprobatum aliosDC denrs. qui faciunt sol.xv culp.

c) nicht fac. A 4.A b) aus repusitum verbessert A 3. c-c) oder chanzyso A 2.

Titel 22: a) zwischen e und n Rasur A 2. b-b) oder antedio A 2.C d) aus dentro verbessert G 5. e) aus cansiasco verbessert G 6.

Titel 22: a) C. XXII. DE FVRTIS IN MOLINO FACTIS. In L. Sal. c. 24 CGa. b) aus ipsi (soHesseis) verbessert C 6. c) nicht similiter G 6.

H +3nauem uel ascum.

K s-5) nauem absconse (aus aut abscund? verbessert) intro K 17. t) ascum (asclum Randnote) K 46.u) deintra K 72. v) dauern K 8,17,18, 33, 46; clauim K 65. w) xxxi K 19. x) fehlt K 33.y-y) fehlt K 33, 72. z) ascum (asclum Randnote) K 46. a') dauern K 46. b') so K17,18, 20,46,65; repossitum K 49; repostum K 8,24,56. c'-c') In aliis hec desunt Randnote K 46. d') fehlt K17.e'-e') suspensum pro Studium K 49. f) fuerit K 17, 65. g') fehlt K 33. h'-h') fehlt K 33, 72.

1) Glosse id est scauola K 79.Titel 22: a) molendino K 49, 65. b) cummissis (nicht commissisj nur K 33. c) fehlt K 8.

d) molendino K 49, 65. e) fehlt K 19, 65. f-f) anno K 49. g) cui K 17, 18, 19. h) mo-linum K 19; molendinum K 65; annona K 49. i-i) fehlt K 8. k-k) et ei K 8. l) cui K 17,19. m) anona K 46; molinus K 49. n) facit K 18; f. q. K 17. o) ferramento K 17; feramentumK 18, 46; furamentum K 49. p) molendino K 65. q) fehlt K 17, 46; alterius K 19. r-r) MCCCO

TEXT 21,3—22,3 87

XXII. De furt is in molino conmissis [D: 29}

§ 1. Si quis ingenuus homo in molino <alieno) anona aliena furauerit et ei fuerit adprobatum,mallobergo antedio hoc est, <cui molinus est hoc est) ipso molinario DC denarios qui faciunt solidosxv reddat; <et> ei uero cuius anona est similiter alios <DC denarios qui faciunt solidos) xv culpa-bilis iudicetur (excepto capitale et dilaturay.

§ 2. Si quis ferramento de molino alieno furauerit, mallobergo antedio, (MDGCC denarios quifaciunty solidos XLV culpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis sclusam de farinario alieno ruperit, mallobergo urbis uia lacina, (DG denarios qui [D: 30]faciunt} solidos XV culpabilis iudicetur.

G 5 G6 H 10 K

3. Si quis nauem uel 3. Si quis uel asco HI. Si quis +3ascum 3. Si quis snauem uel 21,3asco deintrod dauern Tu- deintro dauern Turauerit, deintro dauern Turauerit, ascum11 deintrou8 clauev

rauerit, sol. xxxv cul. iud. malb. canciascoe xxxv malb. cham zy asco Turauerit, MCCCC denariisexe. cap. et del. sold. culp. iudic. MDCCC den. qui Taciunt qui Taciunt solidos xxxvw

solid, XLV culpabilis iudi- culpabilis iudicetur* ^ex-cetur. cepto capitale et delatu-

4. Si quis asco introdauern reposito et in sus-penso pro Studium positofurauerit, sol. XLV cul.iud. exe. cap. et del.

xxrr.DE FURTO IN

MOLINO COIVMISSIS1. Si quis in molino

alieno annona furauerit,sol. xv ipsius mulinariocui ipse mulinus Tuit cul.iud. Similiter cuius anno-na es* alius xv cul. iud.exe. cap. et del.

2. Si quis Terramentode molino alieno fura-uerit, sol. XLV cul. iud.

4. Si quis arca introclaue repositum et in sus-penso pro Studium posi-tum furauerif, malb.chameiosco sol. XLV culp.iudic.

XXII.»DE FURTIS IN

MOLINO CONMISSIS

1. Si quis ingenuus inmolino anona Turauerit,malb. anthedio sol. xvipsiusb molinario cui mo-linus est. Similiter0 aliusxv cui annona Turauerit.

2. si Terramento ibidemfurauerit, malb. anthedioSOl. XliV.

i m . Si quis ascum deintro dauern repositum,et in suspenso pro Studiopositum Turauerit, malb.cham zy asco MDCCC den.qui Taciunt solid, XLV cul-pabilis iudicetur.

De Furtis in molinocommissis.Tit. XXV.

§ I. Si quis ingenuus,annonam alienam in mo-lino Turauerit, malb. au-thedio, id est, cui molinusest ipsius molinario DCden. qui Taciunt sol. xvculpabilis iudicetur. Eiuero cuius annona fuisseprobatur, alios xv solidossimiliter soluat, exceptocapitale et delatura.

III. *Si quis Terramen-tum de molino alieno Tu-rauerit, malb. authedioMDCCC den. qui Taciuntsolid. xiiV culpabilis iudi-cetur.

3. SiquissclusadeTari- 3. Si quis sclusam de II . Si quis sclusam denario alieno ruperit, sol. Tarinario ruperit, urbis Tarinario alieno ruperit,xv cul. iud. uia lazyna sol. LXV culp. malb. urbis uia lacina DC

iudic. denar. qui Taciunt solid.xv culpabilis iudicetur.

4. Si quis ascumz dein- 21,4tro clauea' repositum11'c'et ind' e'suspenso prostudioe' positum0' Tura-uerit1', MDCCC denariisqui Taciunt solidos XLVculpabilis iudicetur8'h'ex-cepto capitale et dela-tura11'.

XXIV. DE FURTISIN MOLINOa

(CUMMISSIS)*

1. Si quis ingenuus0 in 22,1molinod alienoe 'annonamTurauerit1, ei cuiuss moli-nus11 est DC denariis quiTaciunt solidos xv 'culpa-bilis iudicetur1; kei uero*cuius1 anhonam est simi-liter DO denariis qui Ta-ciunt11 solidos xv culpa-bilis iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

2. Si quis Terramen- 22,2turn0 de molinoP alienoiTurauerit, TMDCCC denariisqui Taciunt solidos XLV"culpabilis iudicetur excep-to capitale et delatura.

3.1 Si quis sclusam« de 22,3Tarinario alieno ruperitv,DC denariis qui Taciunt so-lidos xv culpabilis iudice-tur.

den. qui Tac. sol. xxxv K 19, Randnote K 46. s) LXV K 49. t) § 3 fehlt K 49; K 8 bringt (in freier An- Klehnung an das Titelverzeichnis D 8) eine eigene Titelüberschrift De sclusis ruptis. u) clusam K 19; exclu-sam K 30; exclausam K 38. v) rupuerit K 56; rapuerit K17,19.


[D: 64] XXIII. De caballo extra consilium domini sui ascenso1 Si quis caballum alienum extra consilium domini sui ascenderit et eum caballicauerit <cui fuerit

adprobatum), mallobergo [leudardi et in alia mente] burgosittoa sunt, bMCC denarios qui faciuntsolidos xxxb culpabilis iudicetur.1

Titel 23: a) gestabo A 2 (nach D, Herold gebessert); rosidio G.solidos xv, quando discendit alios xv G, Herold.

b-b) (DC denarios qui faciunt)

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 4,7: Si caballum alienum ingenuus, non permittente domino, ascendere prae-sumpserit, II solidos Uli, cuius caballus est, . .. daturum se esse cognoscat. ..

A 1 A2 A 3

DE CABALLO XXIII. DE CABALLUM DE CABALLUMEX CONSILIUM EXTRA CONSILIUM EXTRA CONSILIUM

DOMiNI SUI DOMINI SUI DOMINI SUIASCENSU ASCINSUM ASCENSUM. XXIII.

A4

XXrn°. DE CABALLOEX CONSILIUM

DOMINI SUIASCENSOa

23 Si quis caballum ali- Si quis cauallum alie- Si quis caballum alie- Si quis caballum extraenum extra consilium num extra consilio cabal- num extra consilium do- consilium domini sui ca-domini sui caballicauerit, ligauerit cui fuerit admini sui caballicauerit, ballicauerit, iAfCC denrs.iMcc din. qui f. sol. xxx probafaim, malb. gestabo solid, xxxv culp. iud. qui faciunt sol.xxxvculp.

iudc.culp. iudic. Bunt din. JMCC fac. sol.xxx cul. iud.

xxini.DE HOMICIDIISPARUOLORUM

XXIIH. DE HUMICI-DIIS PARUOLORUM

UEL* MULIERUM

DE HOMICIDIISBARUULORUM» ET

MULIERUM. xxnn.

xxnn°.DE HOMICIDIISPARUULORUM

24.1 1. Si quis puerum infrax annos usqued ad deci-mum plenum occideritcui fuerit adprobatum,mal. famiis fith hoc estxxmiM din. qui f. sol.DC culp. iudic.

24.2 Vgl. III 97 § 1.

1. Si quis puerum in-genuum intra xn annususqwe ad XII plenus occi-derit cui fuerit adproba-tum, malb. leode stmtdin. xxnnaf fac. sol. DCcul. iud.

5. Si quis uerum pu-erum crinitum ingenuumtundere presumpserit exuolumtatem parentumcui fuerit adprobatum,malb. uirdade sunt din.DCCC fac. sol. XLTJ cul.iudicitur.

1. Si quis puerum in- 1. Si quis puerum infratra xn annis0 usqwe ad xn annos usqwe ad decemduodecimum plenum oc- annos hocciderit, xxrmji/ciderite, solid, DO culp. qui faciunt sold. DC cupb.iud.

2. Si quis puerum cri-nitum sine consilio paren-tum totunderit, solid, XLVculp. iudi.

2. Si quis puerum cri-nitum sine consilium pa-rentum tunderit, IATDCCCdenarios qui faciunt solid,

culp. iud.

Titel 23: a) nicht ASCfENSO] A 4.Titel 24: a) nicht BARVULORUM A 3. b) nicht VEL

d) aus atque verbessert A 1. e) aus hocciderit verbessert A 3.A 2. c) aus anms verbessert A 3.

C Titel 23: a) C. XXÜI. DE CABALLO EXTRA CONSILIVM DOMiNI ASCENSO. In L. Sal. c. 25 G 6a.b) aus ascensum verbessert C 6. c) aus caballicauerit verbessert G 5. d) nachgetragen G 5.

Titel 24: a) nicht xxiv C6. b) C. XXIin . DE HOMICIDIIS PARWLORVM VEL MVLIERVM.In L. Sal. c. 26 G 6a. c) aus HOMICIDIUM (so Hesseis) verbessert G 5.

H Titel 23: +1sine permissu.Titel 24: a) Herold bringt hiervor zunächst Titel 27 De furtis diuersis.+1crinitum siue non crinitum.

TEXT 23—24,2 89

XXIV. De homicidiis paruolorum (et mulierum) [D: 31]

§ 1. Si quis puerum (ingenuum) infra xn a annos busque ad cduodecimum plenum0 occideritb,cui fuerit adprobatum, mallobergo leoded sunt, XXIVM denarios qui faciunt solidos DC culpabilisiudicetur.

*§ 2. Si quis [uera].puerum crinitum [ingenuum] esine consilioe parentum (suorum} totunderit, [D: 35][cui fuerit adprobatum, mallobergo uuerdade1], MDCCCS denarios qui faciunt solidos XLVS culpa-bilis iudicetur.

Titel 24: a) x A 1. b-b) non tonsoratum occiserit Herold. c-c) decimum plenum A 1; decemannos A 4. d) famiis fith AI; chrascaro G; aschara leudardi Herold. e-e) ex(tra) uolumtatem B2.f) chascaro G; schuisara chrogino Herold. g) MMD . . . liXn et dimidium Herold.

G 5XXIII.

DE CABALLO EXTRACONSILIUM DOMINI

SUI ASCENSUM

Si quis cabalfo alienoextra consilium dominisui ascenderit et eum ca-ballecaueritc, sol. xv cui.iud. etd quando discenditsimiliter sol. xv cui. iud.

G 6

DE CABALLO EXTRADOMINI

SUI ASCENSUM

Si quis caballum alie-num extra consilium do-mini sui ascenderitb eteum caballicauerit, malb.rosidio sol. xv. quandodiscendit alius xv culp.iudic.

xxnii.DE HOMICIDIIS0

PARUOLORUM UELMULIERUM

1. Si quis puerum infraannis usqwe ad duodeci-mum plenum occiderit,sol. DC cui. iud.

2. Si quis puerum crini-tum sine consilium patretotunderit

aut

DE HOMICIDIISPARUOLORUM UEL

MULIERUM

1. Si quis pverum infraxn annos

occiserit, malb.chrascaro sol. DC culp.iud.

2. Si quis puerum cri-nitum sine consilio paren-tum suorum totunderit,malb. chascaro sol. i x nculp. iudic.

H 10

De Caballo ascenso.Tit. XXVI.

§ I. Si quis caballum,+1extra consilium dominisui ascenderit, et eumcaballauerit malb. leu-dardi. et in alia menteBurgo sitto, DC den. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetwr, et pro eo quiaascenderit, quando de-scendet similiter alios xvsol. soluat.

aDe Homicidiisparuulorum.Tit. XXVIII.

§ I. Si quis puerum in-fra duodecim annorum+1non tonsoratum occi-serit, malb. aschara leu-dardi xxurtM den. qui fa-ciunt solid, dc. culpabilisiudicetur.

II. Si uero puerumcrinitum sine consilio autuoluntate parentum to-tonderit, malb. schuisarachrogino MMD den. quifaciunt sol. Lxn et dimi-dium, culpabilis iudice-tur.

K

XXV. DE CABALLO*SINE PERMISSU

DOMINI SUF>ASCENSO0

Si quis caballum alie- 23numd sine permissu6 do-mini sui ascenderit eteum caballicauerit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur; etf pro eo Bquia de-scenderits similiter aliosh

DC denariis1 kqui faciuntsolidos xvk culpabilis iu-dicetur.

XXVI. DE HIS* QUIfcPUEROS UEL

MULIERES*OCCDDERINTc

1. Si quis puerum1 in- 24,1.4fra xn annos6 fsiue crini-tum1 &siue incrinitumBocciderit, XXIVM denariisqui faciunt solidos DC cul-pabilis iudicetur11.

2. Si quis puerum cri- 24,2nitum sine uoluntate1 pa-rentum totunderitk,MDCCC1 denariis qui fa-ciunt solidos XLVm culpa-bilis iudicetur.

Titel 23: a) cauallo K 46. b) suo K 18; fehlt K 46, 49. c) ascensu K 18, 49. d) fehlt KK 46. e) permisa K 49. f) fehlt K 19, 72. g-g) so K 18, 46 ('alias quod ascenderit Rand-note), 56; quia discenderit K 24,33; quia descendit K 65; qui ascenderit K 49; quid et cenderit K 19; quoddiscendit K 17. h) so K 18, 20, 33, 56, 65; alius K 46; aliis K 17, 24; fehlt K 49. i) fehlt K 33.k-k) fehlt K17; xv fehlt K 65.

Titel 24: a) eo K 46. b-b) mulieres uel pueros K 65; pueros uel puellas K 46; pueros aut puellasK 49. c) occederint K 65; occiderit K 17; occiderint uel uendiderint K 49; totunderit focciderint ueluelaverit Randnote) K 46. d) puerorum K 49. e) annis K 19. f-f) fehlt K 49. g-g) fehlt K 19.h) iud. exe. del. K 72. i) uoluntatem K 49. k) totonderit aus totunderit verbessert K 56; totonderitK 65; tutunderit K19; tunderit K17. l) MCCCC K 28; MMD K 29. m) xxxviC 28; Lxn? K 29; LXIII K 49.

12 lexSalical


*§ 3. * Si uero h [ingenuam] puellami sine consilio parentum * totunderit <cui fuerit adprobatum),mallobergo theuischada sunt, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.1

[D: 31] *§ 4. Si quis puerum crinitum occiderit <cui fuerit adprobatum), mallobergo leode sunt, XXIVM

denarios qui faciunt solidos DC culpabilis iudicetur.

h) quis B 2.Herold.

i-i) extra consilium parentum B 2; similiter sine patris aut matris uoluntate

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 92,1: Quicumque ingenuns mulieri ingenuae crinem ... praesumpserit capu-lare, iübemus, ut XXX solidos mulieri ipsi solvat, et multae nomine solidos XII.

24,3

AI

Vgl. III 97 § 2.

24,4 2. Si quis puerum crini-

A2

6. Si quis ingenuampuellam 'extra consiliumparentum1 tundere pre-sumserit cui fuerit ad-probatum, malb. stusehadas mint din. IMDCCCfac. sol. XLTJ cul. iud.

7. Si quis puerum cri-tum occiderit, sol. DC nito occiderit cui fueritculp. iudc. adprobaJwm, malb. leode

sunt din. xxmiftf fac. sol.DC cul. iud.

A3

3. Si uero puellam sineconsilio parentum totun-derit, solid, XLV culp.iudi.

4h. Si quis puerumcrinitum occiderit, solid.DC culp. iud.

A4

3. Si uero puella siparentum consilium tun-derit, IA/DCCO denariosqui faciunt sol. XLV culp.iud.

4K Si quis puerum crini-tum hocciderit, xximAfqui faciunt sol. DC culp.iudic.

24,8

24,5 3. Si quis femina inge-nua et grauida trabateritsi moritur, xxvmaf din.qui f. sol. DCCC culp .iud.

B2*2. Si quis femena in-

genuam interfecerit et eifuerit adpröbatum, malb.leodosanii sunt din.xximAf fac. sol. DC cul.iud.

A23. Si quis femena tra-

baterit graueda cui fueritadprobctfwm, mal. adno-uaddo si morit anouaddoleode eunt din. xxurnAffac. sol. DCCC cul. iud.

S1. Si feminam grauemtrabatterit, solid, DCOculp. iudi.

5. Si quis feminampregnantem hocciderit,XXVHIAT denrs. qui faci-unt sol. DCC culp. iudic.

24,6 4. Si uero infantem in 4. Si uero in uentre 6m. Siueroinfantemin 6. Si quis uero in-utero matris suae occi- matris sui occisus fuerit uentrem matri suae occi- fantem infra uentrem ma-derit ante quod nomen aut ante qwod nomen derit aut antequam no- tri su§ hocciderit, miAfhabeat cui fuerit adpro- abiat, malb. nanne andon men habeat, solid, c culp. denrs. qui faciunt sol. cbatum, nnw din. qui f. swnt din. naM fac. sol. c iudi. cul. iudic.sol. c culp. iudic. culp. iud.

A f-f) über der Zeile nachgetragen A 2. g-g) oder tuschada A 2. h) A3 bringt in 41,18 eine Parallel-fassung, i) A 4 bringt in 41,18 eine Parallelfassung. Je) B-Interpolation in A 2; vgl. die A-Fassungdes gleichen Stückes hinter 24,7. l) A3 bringt in 41,19 eine Parallelfassung. m) A 3 bringt in 41,20eine Parallel fassung. n-n) oder anneando A 2.

C d) nicht tutunderit G 6. e) SixxmiA/ qui fac. sol. DC cul. iud. C 6a.bessert C 6.

quis puerum crinitum occiderit, malb. Leode sunt den.f) aus annouano verbessert C 6. g) aus mabb. ver-

TEXT 24,3—24,6 91

§ 5. Si quis femina (ingenua et) grauida trabaterit <cui fuerit adprobatum), mallobergoanouaddo, ksi moriturk, anouaddo leode sunt, xxvmM denarios qui faciunt solidos DCC culpabiüsiudicetur.

§ 6. Si {quis) uero infantem in uentre matris suae occiderit aut ante quod nomen habeat infranouem noctibus <cui fuerit adprobatum), mallobergo anouuado sunt, IVM denarios qui faciuntsolidos c culpabilis iudicetur.

k-k) et mortua fuerit C 5; et ipsa f(e)mina fuerit mortua Herold.

G 5

puellam totunde-rit, sol. xiiV cul. iud.

3. Si quis puero crinitoocciderit, sol. DC cul. iud.

G6 H 10 K

3. Si uero puellam11 to- 24,33. Si uero puella to- HI. Si uero puellamtunderit*, malb. theoyca- similiter sine patris aut tunderit0, MMD denariista sol. XLV. matris uoluntate toton- qui faciunt solidos PLXII

derit +2theoctidia MDCCC semisp culpabilis iudice-den. arb qui faciunt solid, tur.XLV culpabilis iudicetur.

24,4

4. Si quis feminam gra- 6. Si quis feminam HU. Si quis foeminamuidar» interficeret et mor- grauidam interfecerit, ingenuam grauidam tra-tua fuerit, sol. DCC cul. malb. annouuano* sol. ccc battit, et ipsa fcemina fu-iud. culpab. iudic. erit mortua, malb. an-

uano leudinia XXVIIIAIden. qui faciunt sol. DCCculpabilis iudicetur.

5. Si quis infantem in 7. Si quis infantem in V. Si quis uero infan-uentre matris sue occide- uentrem matris suae occi- tem in uentre matris suserit aut antequam nomen serit aut antequam no- *3occiderit, malb. ano-habuerit infra nouem noc-tis, sol. c cul. iud.

men habuerit infra nouem uuado viirar den. qui fa-noctibus, malb.s anno- ciunt sol. cc.uuado sol. c culp. iudic.

4. Si quis (4a. Si 24,5feminam quis mulie-grauidam rem graui-occiderit, dam battit,XXVXIIMD" XXVIIIMdenariis qui denariis quifaciunt«! faciunt soli-solidosDCC1 dos DCCculpabilis culpabilisiudicetur8. iudicetur.) *

5. Si quis infantem in 24,6uentre "matris suaeu autnatum antequam vnomenhabeatv infra rxw noctesx

occiderit, IVM denariis quifaciunt solidos c culpabi-lis iudicetury.

Hb) Druckfehler für denar.+2uuerdarda & thercoheata. *3aut ante quaw habeat nomen aut natum inter nouem noctes.n) puella K17, 18. o) totonderit aus totunderit verbessert K 56; totonderit K 65; tunderit K 17; Kuel uelaverit Randnote K 46. p-p) Lxng K 18, 33, 46, 56; x u n K17; Lxn K 65. p") xxraiMK 46. q) fehlt K 56. r) DC K 46; Dccctis K 19. s) iud. exe. K 72. t) § 4a nur in K 18 (vgl.A und D). u-u) matrisue K 33; matris siue K 72. v-v) nouem noctes habeat aut fnomen habeatinfra rx noctes occiderit Randnote) K 46. w) vin K 65; oetauos K19. x) noctis K 46. y) iud.exe. K 72.12»


[D: 34] § 7. Si uero puer infra xn annos aliqua culpa conmiserit, fredus ei non requiratur.[JD: 32] *§ 8. Si quis feminam ingenuam, postquam coeperit infantes habere1, occiderit <cui fuerit

adprobatum), mallobergo leodinia sunt, XXIVM denarios qui faciunt solidos DC culpabilis iudicetur.[D: 33] *§ 9. Post quod infantes non potuerit habere, qui eam occiderit (cui fuerit adprobatum),

mallobergo leodinia sunt, MM denarios qui faciunt solidos cc culpabilis iudicetur.

l) abere qui ea (wohl in Anlehnung an 24 § 9) A 2.

AI A2 A3 A4

24,7 5. si uero puer infra 8. Si uero puerum in- 7. Si uero puer infra 7. Si uero puer in XIIxn annos aliqua culpa fra xn annorum aliqua xn annis culpas aliquas annos aliqua culpa com-committat, fretus ei nulla- culpa comiserit, fretus ei commiserit, fredus ei non miserit, fredus exinde nontenus requiratur. non requeratur. requiratur. requiratwr.

24,8 6. Si quis femina inge-nua postquam coeperithabere infantes occiderit,xxmUf dn. qui f. sol. DCculp. iudic.

9. Si quis femena post 8°. Si quis feminamceperit infantis abere qui ingenuam postquam in-ea occiderit cui fuerit ad- fantes coeperit habere oc-probaJum, mal. leodinia ciderit, solid, DC culp.eunt din. xxnxaf fac. sol. iud.DC cul. iud.

SP. Si quis feminaingenua postqwod infan-tes ceperit habere hocci-derit, xxnnAf denrs. quifaciunt sol. DC.

24,9 7. Post quod infantes 10. Post8 infantis non 9<i. Si quis feminam 9r. postquod infantesnon potuit habere, qui potuerit abere occiderit occiderit postquam infan- non potuerit habere,eam occiderit vmiif din. cui fuerit adprohatum, tes deserit habere, solid, vnwr denrs. qui faciuntqui f. sol. cc culp. iudic. malb. leodinia sunt din. cc culp. iudi. sold. cc culp. iudicetwr.

xnnM fac. sol. cc cul. iud.

XXV.DE ADULTERIIS

ANCILLARUM0

XXU. DE ADULTERI-IS ANClLLARUJlf UEL

SERTJORUM

XXV.DE ADULTE-

RHS» ANCILLARVM^

xxv°.DE ADULTERIIS

ANCILLARUM

25,1 3. si quis ingenuus cumancilla aliena mechatusfuerit et ei fuerit adpro-batum, domino ancillaeDC din. qui f. sol. xv culp.iudic.

1. Si quis ingenuuscum ancillam alienammecatus fuerit et ei fueritadprobatum, malb. teo-losinab" sunt din. DC fac.sol. Xu cul. iud.

1. Si quis ancillam«1 1. Si quis cum ancillaalienam moechatus fu- aliena moecatus fuerit,erit, solid, xv culp. iudi. DC denrs. qui faciunt sol.

xv cul.

A o) A3 bringt in 41,16 eine Parallelfasaung. p) A4 bringt in 41,16 eine Parallelfossung. g) A 3bringt in 41,17 eine Paralleljassung. r) A4 bringt in 41,17 eine Parallelfaasung. s) aus Pot verbessert

Titel 25: a) aus ALULTERIIS verbessert A 3. b) nicht ANCILLARUikf A 3. b") davorBasur A2. c) AI ordnet hiernach 15,2 und 15,3 ein. d) davor cum getilgt A 3.

C h) oder commiserit G 6.Titel 25: a) C. XXV. DE ADVLTERIIS ANCILLARVM. In Le. Sal. c. 27 G 6a.

TEXT 24,7—25,1 93

XXV. De adulteriis ancillarum (uel seruorum). [Z>: 36]

§ 1. 1 Si quis ingenuus cum ancilla aliena moechatus fuerit et ei fuerit adprobatum, mallobergothe(ua)lasina uuertico sunt, (domino ancillae) DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudi-cetur.x

1-1) Vgl. Lex Burgundionwn 30,1: Quicumque ingenuus ancillae violentiam fecerit, et vis [vim B 8-10]potuerit adprobaro, inferat ei, cuius ancilla est, solidos zu.

C 5

9. Si quis puer infraXII annos aliqua culpaconmiserit, fretus ei nonrequiratur.

6. Si quis puellam in-genuam antequam infan-tem possit habere occi-derit, sol. cc cul. iud.

C6

5. Si uero puer infraxn annos aliqua culpaconmiserit11, freda exindenon requiratur.

8. Si quis puellam in-genuam antequam infan-tes habere possit occi-derit, malb. hismala sol.cc culp. iudic.

BIO

VI. Si quis puer infraduodecim annorum ali-quam culpam commi-serit, fredus ei non requi-ratur.

IX.C Si quis puellamingenuam +4occiderit,malb. ex mala leudiT i m den. qui faciuntsol. cc culpabilis iudice-tur. .

derit, sol. DC cul. iud.

7. Si quis feminam in- 9. Si postquam infan- VIJÜL'. Si quis foeminamgenuam postquam infantes coeperit habere occi- ingenuam, postquam c§-tes ceperit habere occiderit, DC sol. culp. iudic. perit infantes habere, oc-^„_:J. —i 1 .-„J ciderit, malb. leodinia

xxiIHM den. qui faciuntsolid, DC culpabilis iudi-cetur.

8. Si quis feminam 10. Si post media etate VH. Si quis foeminamposfquam infantes non hoc ost postfquam infantes ingenuam, postquam in-potest habere occiderit, non potest habere, malb. fantes habere non potestsol. cc cul. iud. leodinia sol. cc culp. occiderit, malb. leodinia

iudic. TOM denar. qui faciuntsol. co culpabilis iudice-tur.

K

9. Si quis puery" infra 24,7XII annos aliquam cul-pam commiserit, fredusz

ei non requiratur.

6. Si quis puellam in- 41,15genuam infra annosa' an-tequam infantes possithabere occiderit, VHIM

denariis qui faciunt b'so-lidos cc v culpabilis iudi-cetur.

7. Si quis feminam in- 24,8genuam postquam infan-tes coeperit0' habere occi-derit, XXIVM denariis qui

faciunt solidos DC culpa-bilis iudicetur.

(7a. Si uero ipsa femi-na aliquem occiderit, etipsa DO solidis culpabilisiudicetur. )d'

8* Si quis feminam 24,9(ingenuam)1' postquaminfantes habere^' non po-tuerit occiderit, VUIM de-

nariis qui faciunt solidoscc culpabilis iudicetur.

XXV.DE ADULTERIIS

ANCILLARUM

XXV.»DE ADULTERIIS

ANCILLARUM

De Adulteriis ancillarum.Tit. XXIX.

1. Si quis cum ancil- 1. Si quis cum ancilla § I. Si quis ingenuuslam alienam mechatus aliena moechatus fuerit, cum ancilla aliena me.-

malb. theolasina uertico chatus fuerit, malb. +1ani-sol. xv. lasina DC den. qui faciunt

solid, xv culpabilis iudi-cetur.

fuerit, sol. xv cul. iud.

xxvn.DE ADULTERIIS

ANCILLARUM(UEL SERUORUM)*1. Si quis ingenuus 25,1

cum aliena ancilla moe-chatus*» fuerit, DG denariisqui faciunt0 solidos xvculpabilis iudicetur*1.

Hc) vgl. 41,15.+4infra annos quam infantes habere possit.

Titel 25: +1theolasina uuirtico.y") infans puer K 49. z) freidus K 56. a') aus annus verbessert K 46; annum K17. b'-b') sol. KDcccctus K19; co sold. K17. c') ceperit K 56; cepit K 17, 33, 65. ä") § 7a nur in K18. e) § 8fehlt K 29. f ) nur K 28. g') aus habuere verbessert K 56.

Titel 25: a) so K 49; seruorum uel (vor ancillarum^ K 65; et coniunctionibus nachgetragen K 46.b) mechatus K 65. c) facit K 33. d) iud. exe K 72.


§ 2. Si quis uero cum regis ancilla moechatus fuerit <et ei fuerit adprobatum), mallobergotheualasina hoc est, MCO denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis (uero) ingenuus cum ancilla aliena publice se iunxerit, ipse cum ea in seruitio per-maneat.

(§ 4. Similiter et ingenua, si seruo alieno in coniugio acceperit, in serui(t)io permaneat.)§ 5. Si (uero) seruus cum ancilla aliena moechatus fuerit et ex ipso crimine ancilla (ipsa)

mortua fuerit, seruus ipse aut CCXL denarios qui faciunt solidos vi domino ancillae reddat aut

AI

25.2 4. Si quis uero cumrege ancilla mechatus fu-erit, mal. theolosina hocest iMcc din. qui f. sol.xxx culp. iudic.

25.3 5. si uero ingenuus an-cilla aliena publice se iun-xerit, ipse cum ea in ser-uitute permaneat.

25.4 6. Similiter et ingenuasi seruo alieno in coniugioacceperit in seruicio per-maneat.

25.5 7. si seruus cum ancillaaliena mechatus fuerit etex ipso crimine ancillamortua fuerit, seruus ipseaut CCXL din. qui f. sol. vi

domino ancillae reddataut castretur. Dominusuero serui capitale an-cillae in locum restituat.

A2

2. Si uero cum regi an-cilla mechatus fuerit etei fuerit adprobatam,malb. eteo lo sinae suntdin. IMCO fac. sol. xxx

culp. iudi.3. Si quis ingenuus

cum ancillam alienam pu-blice iunxerit, ipsi cumeam in seruicio cadat.

A3 A4

4. Si seruos cum ancil-la aliena mechatus fueritet ex ipso crimene ancillamortua fuerit, seruusCCXL din. qui fac. sol. sex

dominua serui reddat autseruus castretur. dominusuero serui capitale donoancille infere in loco.

2. Si quis cum ancil- 2. Si uero cum rege an-lam regis moechatus fu- cilla m§catus fuerit, TMCCerit, denrs. qui faciunt sold.

xxx culp.

sibi publice iunxerit, 3. Si quis cum ancillaipse cum ea in seruitio aliena sibi in publicumpermaneat. iunxerit, ipse cum ea in

seruitium permaneat.

3. Si uero seruus cumancilla aliena moechatusfuerit et ex ipso crimineancilla ipsa mortua fu-erit, seruus ipse aut CCXLdin. qui faciunt sex solid,domino ancille inferat autcastretur. dominus ueroserui capitaZe in loco re-stituat.

4. Si uero seruus cumancilla aliena moecatusfuerit et ex ipsa criminamortua fuerit, seruus ipseccxi denrs. qui faciuntsol. vi domino ancill§ in-ferat aut certe castretwr.dominus uero serui capi-tale quod ancilla ualueritdomino ancille; in locorestituat.

25,6 8. si ancilla ex hoc si ancilla ex mortua 4. Si ancilla ex hoc 5. Si ancilla ex hocmortua non fuerit, ser- non fuerit, malb. bab mortua non fuerit, seruus mortua non fuerit, cxxuus aut ccc iectos fla- mundo, seruus aut cco aut ccc ictos accipiat aut ictus haccipiat aut cxxgellorum accipiat aut cxx hictus acipiat* aut cxx tres solid, pro dorsum su- denrs. qui faciunt sol. indin. qui fac. sol. ni dodin. qui fac. sol. m co- um domino ancille con- dominum ancille; cogaturmino reddat. atur exsoluere. ponat. exsoluere.

A e-e) oder teolosina A 2. f) nicht accipiat A 2.

C b) aus regi verbessert C 6. c) über der Zeile nachgetragen G 6.

K e) mechatus K 49, 56, 65. f) fehlt K17. g) iud. exe K 72. h) fehlt K17. i) so K 17,18, 24, 33, 46, 65; Franchus K 20, 21, 56. k-k) cum alienam ancillam mechatus fuerit et K 28.l) iunxerint K 17. m) ipsi K 18. n) implicetur K 28. o) quis K 56; quis seruus K 19.p) ancillam K18. q) so K 24, 46, 65; alienam K18; fehlt K17, 21,32, 33, 38, 56. r) mechatus K 65.*) * ~ ' " ' " ""

ancillam K18.domnus K 46; domini K 17. t) culpa K19.. u) loco K19,65. v) pro K17. w) nur K17.

TEXT 25,2—25,6 95

castretur; dominus uero serui capitale {quod ancilla ualuerit) {domino) ancillae in locumrestituat.

§ 6. 2Si uero ancilla ex hoc mortua non fuerit, mallobergo ba(le)mundio, seruus aut ccc ictos{flagellorum) accipiat2 aut cxx denarios qui faciunt solidos m {pro dorsum suum) domino{ancillae) acogatur exsoluere».

Titel 25: a-a) componat Herold.2-2) Vgl. Lex Burgundionum 30,2: Si servus hoc fecerit, CL fustium ictus accipiat.

0 5 0 6 H10

2. Si quis uero cum 2. Si uero regisb est, H. Si uero cum ancillarege ancillam me.chatus sol. xxx. regia me.chatus fueritfuerit, sol. xxx cul. iud. malb. theulasina MCC den.

qui faciunt solid, xxxculpabilis iudicetur.

K

2. Si quis uero com re- 25,2gis ancilla moechatus6

fuerit, MCC denariis quifaciunt solidos' xxx cul-pabilis hidicetur*.

6. Si quis francus cum 6. Si quis francus cum V. *Si quis Francus 3. Si quish Francus1 25,3ancilla aliena sibi publice ancilla aliena0 sibi in pu- aliena»» aaicillam sibi pu- kalienam ancillamk sibi

publice iunxerit1, ipsem

cum ea in seruitio per-maneatn.

iuncxerit, ipse cum ea in blice iunxerit, ipse cumseruitio permaneat. ea in seruitio permaneat. neat. penna-

3. Si seruus cum an-cilla aliena me.chatus fue-rit et ex ipso crimen an-cilla ipsa mortua fuerit,seruus ille aut castreturaut sol. vi cul. iud. domi-miB uero serui capl. inloco restituat.

3. Si seruus cum an-cilla moechatus fuerit etex hoc crimine ipsa mor-tua fuerit, aut castreturaut sol. vi soluat. Domi-nus uero serui capitale inloco restituat.

HI. Siuero seruuscum ancillamcechatus

fuerit,

4. Si uero ancilla ex 4. si uero mortua nonhoc mortua non fuerit, fuerit, malb. bathmonioseruus ipse aut cxx ictus sol. m culp. iudic.accipiat aut sol. m domi-ne ancille cogatur ex-soluere.

cxxden. qui fa-ciunt 8ol.mcomponat.

VI. *Siseruus cumancilla moe-chatus fu-erit et deipso crimi-ne ancillamortua fu-erit, seruusipse aut ca-stretur, autCCXL den.qui faciuntsol. vi cul-pabilis iudi-cetur, do-minus ueroserui capi-tale in lo-cum resti-tuat.

Si autemancilla

propter hocnon fuerit

mortua,seruus ipseaut cxx ic-tus acci-piat, autcxx den.qui faciuntsol. in do-mino an-cillse coga-tur persol-uere.

4. Si seruus0 cum an- 25,5cillaP (aliena) i moecha-tus1 fuerit et de ipso cri-mine ancilla mortua fu-erit, seruus ipse aut ca-stretur aut CCXL denariisqui faciunt solidos vi cul-pabilis iudicetur; domi-nus8 uero serui capitale1

in locumu restituat.

5. Si autem ancilla 25,6propterv hoc mortua nonfuerit, (sic)w seruus ipseaut cxxx ictus accipiatvaut cxx1 denarios qui fa-ciunt solidos in dominoa'ancillae cogatur persol-uereb'.

x) ccxx K19,21,25,33 (zu cxx verbessert), 38,56. y) accipiet K17; suscipiat K65.a) domno K 46; dominus uero K 33. V) exsoluere K 17.

z) ccxx K 56. K


§ 7. Si seruus ancillam alienam extra uoluntate domini sui <sibi> in coniugium sociauerit, mallo-bergo anthamo, <aut uapul(e)t(ur) aut> cxx denarios qui faciunt solidos m domino ancillae co(g)a-tur exsoluere.

[D: 37] XXVI. De libertis <extra consilium domini sui) dimissis

§ 1. Si quis <homo ingenuus) alienum letum, qui apud domino suo in hoste fuerit, extra con-silium domini sui ante regem per denarium ingenuum dimiserit et ei fuerit adprobatum, mallo-

Al

25,7 9. si seruus ancilla

A2

5. Si seruus ancillam

A3

5. Si seruus cum an-

A4

6. Si seruus ancillaaliena inuita traxerit, oxx alienam in coniugium so- cüla aliena sibi in coniu- aliena sibi in coniugiumdin. qui f. sol. m domino ciauerit, aut uapulit aut gio sociauerit, solid, tres sociauerit, cxxdenrs. quiancillse reddat. cxx din. qui fac. sol. m culp. iudi.

domino ancüle coatur ex-soluere.

faciunt sol. m culp.

XXVI.DE LIBERTIS

DEMISSIS

26.1 1. Si quis homo inge-nuus alienum letum ex-tra consilium domini suiante rege per dinariodimiserit et conuictus fu-erit, mal. malthoitus meoletu hoc est nnaf din. quif. sol. o culp. iudicetur.

Res uero leti ipsius legi-time reformetur.

26.2 2. Si quis uero alienoper denario ante regnuumdimiserit cui fuerit ad-probatum, precium seruidomino et insuper mal.maltholatu metho hoc estsol. xxxv culp. iudic.

XXUI. T>E LIBERTISEXTRA CONSILItiaf

DOMINISül DIMISSIS

DE LIBERTISDEMISSIS.

XXVI.

XXVI°.DE LIBERIS

DIMISSIS

1. Si quis alienum lae-tum ante rege per dina-

1. Si quis alienum le-tum extra consilium ante

1. Si quis lidum extraconsilium domini sui ante

rius ingenuum demiserit regem per dinarium inge- regem ingenuum dimi-et ei fuerit adprobatwm, nuum demiserit, solid, o serit, unia denrs. qui faci-malb. amalteo hiatus meo culp. iudi. unt sol. 0 culp.lexwma stmt din. TTTTMfac. sol. c culp. iudicitur.

2. Si uero laeti ipsiuslegitimi refircnetur.

3. Si quis uero seruumalienum ingenuum dimi-serit et ei fuerit adproba-tum, malb. maltho haitcho mittoc swnt din.iAfCCCC fac. sol. XXXTTcul. iud. predi uero domi-ni sui reddat.

res uero letiipsius domino reformen-tur.

2. Si quis seruum ali-enum ante regem perdinarium ingenuum de-miserit, solid.xxxvivdi.d,et praecium serui dominosuo reddat.

res uerolidi ipsius dominum re-formetMrto.

2. Si quis seruo alienoante regem ingenuumdimiserit, iii/ccco dena-rios qui faciunt sol. XLVculp. et pretium dominumcustodiat.

b) nicht reformetur A 4. c-c) oder homittoA Titel 26: a-a) oder malteohiatus meo lexm A 2.A 2. d) aus idi verbessert, nicht iud. A 3.

G Titel 26: a) C. XXVI. DE LIBERTIS DIMISSIS. In Leg. Sal. c. 28 G 6a. b-b) oder malthochiado G6.c) nicht reformentur, aus reformentor verbessert, danach durchstrichen: Si seruum per denarium ingenuumdimiserit, malb. maltho chiado meotheo (auf Rasur) sol. c. Res uero ipsius lito legitimse reformetur G 6.d) nicht ingenuum G 5. e-e) oder malthochiado fchia auf Rasur) G 6.

H Titel 26: a) Hesseis läßt das Sternchen versehentlich aus.*aqui apud dominum suum in hoste fuerit. *2refonnentur.

TEXT 25,7—26,2 97

bergo maltho thi atomeo leto hoc est, IVM denarios qui faciunt solidos c culpabilis iudicetur.aRes uero leti ipsius legitime1' reformetura.

§ 2. Si quis uero seruum alienum per denarium ante regem ingenuum dimiserit et ei fueritadprobatum, mallobergo maltho thi atomeo theo hoc est, MCCCC0 denarios qui faciunt solidosxxxvc culpabilis iudicetur det <insuper) praetium send domino suo reddatd. Res uero ipsius seruiproprius dominus reeipiat.

Titel 26: a-a) et capitale domino ipsius restituat Herold. b) domino A 3, 4; legitimo domino G 5.c) MCC . . . xxx Herold. d-d) excepto capitale quod domino restituatur Herold.

C 5 C 6 H 105. Si uero seruus an- 5. Si seruus ancillam HU. Si seruus ancil-

cilla aliena extra uolun- alienam extra uoluntate lam alienam extra uolun-tate domini sui in coniu- domini sui sibi coniugium tatem domini sui ad con-gio copulauerit, sol. ni copulauerit, malb. antha- iugium sociauerit, malb.cul. iud. aut cxx ictus ac- mo sol. m. authanio cxx den. qui fa-cipiat. ciunt sol. I culpabilis iu-

dicetur.

K

6. Si quis seruus ancil- 25,7lam alienam sine uolun-tate domini sui sibi inc'coniugium copulaueritd',cxx denariis qui faciuntsolidos m culpabilis iudi-cetur aut cxxe ' ictus1'accipiat.

XXVI.DE LIBERTIS

DEMISSIS

XXVI»DE LIBERTIS

DIMISSIS

De Libertis dimissis.Tit. XXX.

xxvin.«DE LIBERTIS

DIMISSISa

1. Si quis litum alie-num qui aput domino suoin hoste fuerit extra con-silio domini sui ante regeper dinario ingenuum de-miserit, sol. c cul. iud.

res uero ipsius litolegitimo domino refor-mentur.

2. Si seruum alienumante regem per dinariumingenuumd demiserit, sol.xxxv cul. iud. exe. cap.et dl. domino restituat.res uero servi ipsius pro-prius dominua reeipiat.

1. Si quis litum alie-num qui apud dominumin hoste fuerit extra con-silium domini sui ante re-gem per denarium inge-nuum dimiserit, malb.bmaltho chiado* freoledosol. c.

Res uero ipsius lito le-gitim§ reformentvr0.

2. Si seruum per dena-rium ante regem inge-nuum dimiserit, malb.emaltho chiadoe moetheosol. xxxv eulp. iud. et ca-pitale domino uero seruiin loco restituat. Res ueroipsius serui proprius do-minus reeipiat.

§ I. Si quis lidum alie-num ""extra consiliumdomini sui ante Regemper denarium ingenuumdimiserit, malb. malthotheato meolito IHM den.qui faciunt sol. c culpa-bilis iudicetur, et capitaledomino ipsius restituat.

II. *Resa uero ipsiuslidi legittimo domino*2restituantur.

IH. Si quis seruumalienum ante Regem perdenarium ingenuum di-miserit, malb. malthotheatha meotheos MCCCCden. qui faciunt sol. xxxculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale, quod do-mino restituatwr, res ueroipsius serui proprius do-minus reeipiat.

1. Si quis lidum alie- 26,1num qui cum dominosuoto in hoste fuerit sineconsilio0 domini sui anteregem per denarium'1 in-genuum dimiserit, IVM6

denariis qui *faciunt soli-dos cf culpabilis iudicetur;

res uero ipsius slidi legiti-moB dominos" restituan-tur.

2. Si quis seruum alie- 26,2num ante regem per de-narium ingenuum dimi-serit, MCCCC denariish quifaciunt solidos xxxv cul-pabilis iudicetur *et capi-tale1 in locumk restituatet res1 serui ipsius pro-prius111 dominus11 reeipiat.

c') fehlt K 17, 46 (in coniugio Bandnote). d') copolauerit K 46. e'J xx K19. f) aus ictos ver- Kbessert K 17; ictos K 56.

Titel 26: a-a) so K 17, 65; De liberi dimissi K19; De libertatis dimissis ante regem K 18. b) suiK 17. c) aus consilium verbessert K17; consilium K 18; concilio K 49. d) dnr. qui fac. K 49. e) incco K 49. f-f) facit sol. xxxv K 49. g-g) lidi legittimo K 17; diligitimo K 49. g") domno K 46.h) dieuntur K 49. i-i) fehlt K 19. h) loco K 65. l) rem K 17. m) aus propius verbessertK 56. n) domnus K 46; domini sui K 19.13 LexSalical


[D: 38] XXVII. De furtis diuersis

§ 1. x Si quis (uero) tintinnum de porcina aliena furauerit, cui fuerit adprobatum, mallobergoleodardia hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur excepto capitale etdilatura.1

§2. x Si (quis) uero de pecoribus tintinnum furauerit <et ei fuerit adprobatum), mallobergoleodardi sunt, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur.x

§ 3. Si quis schillam de cdballo furauerit, mallobergo (campanid), DG denarios qui faciunt solidosXV culpabilis iudicetur.

Titel 27: a) aurappo (lies thuochrapo^ Herold (vgl. DJ.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 4,5: Qui tintinno [tintinnum B 10,11 u.a.] caballi fuxto [furtu B 9-11 u.a.]abstulerit... caballum alium talem reddat; simili de bove conditione servata . . .

AI

XXVH. DE FURTISDIUERSIS

27.1 1. Si quis tintinno deporcina aliena furaueritcui fuerita adprobatum,mal. leudardi hoc est DCdin. qui f. sol. xv cui.iudic. excap. capl. et dil.

27.2 2. si uero de pecoribusinuolauerit, cxx din. quif. sol. m culp. iudic.

A3

XXVII. DE FURTISDIUERSIS

1. Si quis tintinum deporcina aliena furauerit,solid, xv culp. iudi.

A2

XXUH. DE FURTISDIUERSIS. TITÜIJUS

1. Si quis uero tintin-no de porcina aliena fu-rauerit cui fuerit adpro-batum, malb. leodardisunt din. DC fac. sol. xucui. iud. excep. cap. etdil.

2. Si uero de pecoribus 2. Si quis de pecoribusfurauerit et ei fuerit ad- furauerit, solid, m culp.probatwm, malb. leodardi iudi.sunt din. cxx fac. sol. incui. iud.

A4

XXVII°. DE FURTISDIUERSIS

1. Si quis tintinno deportina alterius furaue-rit, DC denrs. qui faci-unt sol. xv culp.

2. Si uero de pecoribwsfurauerit, cxx denrs. quifaciunt sol. in culp.

27.4 3. Si quis pedica adcaballo imbulauerit et eifuerit adprobatum, excp.capl. et dil. cxx dn. quif. sol. in culp. iudic.

27.5 4. si uero caballi ipsiperierunt, ipsos in capiterestituat.

27.6 5. si quis in messe alie-na pecus suum in furtummiserit et ipse inuentusfuerit, DC din. qui f. sol.xv culp. iudic.

3. Si quis pedica decaballus furauerit cui fu-erit adprobatum, malb.leodardi sunt din. cxxfac. sol. ni culp. iud.

4. Si uero caballi ipsiperierint, ipsus in caputreddat.

5. Si quis messe alienain furtum meterit et in-uentus fuerit, malb. leo-dardi sunt din. DC fac.sol. XÜ cui. iud.

3. Si quis pedica decaballo furauerit, solid,in culp. iudi.

4. Si quis uero caballiipsi perierint, ipsos in ca-pitale reddat.

5. Si quis messe*1 alie-na in furtu metere inuen-tus fuerit, solid, xv culp.iudi.

3. Si quis uero pedicacaballo furauerit, cxxdenrs. qui faciunt sol.m culp.

4. Si uero caballi ipsiperierint, ipsos in capi-tale reddat.

5. Si quis messendalienam in furto mederitet inuentus fuerit, DOdenrs. qui faciunt sol.xv culp.

A Titel 27: a) aus fuer. verbessert A 1. b) davor al getilgt A 3.

C Titel 27: a) C. XXVTL DE FVRTIS DIVERSIS etc. In Le. Sal. c. 29 G 6a. b) nicht FURTIS C 6.c-c) am unteren Seitenrand nachgetragen und beim Binden verstümmelt f malb. leod. aus den noch sichtbarenOberlängen erschlossen) G 6. d-dj auf Rasur, campania von jüngerer Hand G 6. e) aus ipsus ver-bessert G 6.

H Titel 27: a) bei Herold vor Titel 24 gestellt. b) das von Hesseis hier eingefügte Kreuzchen ist vor Si quisausgefallen.

+1si (nicht Si quis messem alienam tripauerit aut mederit.

TEXT 27,1—27,6 99

§4. 2Si quis (uero) pedicam de caballo furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergoleodardi sunt, (excepto capitale et dilatura) cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilisiudicetur.2

§5. 2Si uero caballi ipsi perierint, ipsos in caput reddatb.2

§ 6. Si quis c messem alienam in furtum aut inripauerit aut meterit etc inuentus fuerit, mallo- [D: 39]bergo leodardi sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

b) restituat A 1, G. c-c) in messe aliena pecus suum in furtum miserit et ipse AI; messe aliena infurtum metere pr§sumpserit aut repascere Herold.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum 4,6: Si autem inpedicato [inpedito B 9-11 u.a.] caballo . . . pedicam tulerit,eiusdem meriti caballwm [meritum caballi B 11] se vedditurum esse cognosc&t.

G 5

XXVII.DE FURTIS DIUERSIS

G6

XXVII.a DEDIUERSIS

H 10

De furtis diuersis.Tit. XXVII.a

1. Si quis tintinno de 1. Si quis tintinno de § I. Si quis tintinnumporcina aliena fvxauerit, porcina aliena furauerit, de porcina aliena fura-sol. xv cul. iud. malb. leod. sunt den. DC uerit, malb. aurappo, BC

qui fac. sol. xv culp. den. qui faciunt solid, xviudic. culpabilis iudicetur.

K

XXIX. DE FURTISDIUERSIS

1. Si quis tintinnum 27,1de aporcina alienaa fura-uerit, DC denariis qui fa-ciunt13 solidos xv culpabi-lis iudicetur.

2. Si uero de pecori-hus tintinno furauerit,sol. in cul. iud.

3. Si quis eschillam decabalZo furauerit, sol. xvcul. iud.

4. Si quis pedicam decabalZo furauerit, sol. incuh iud.

si caballi ipsi perierint,ipsos in capl. restituat.

5. Si quis messem alie-na in furtum aut repas-cerit aut meteret, sol. xvcul. iud.

2. cSi quis uero depeccoribus tintinno fura-uferit, ma)\b. \(eo)d.c

3. Si quis schülam decaballo furauerct, malb.äcampania DC den. quifac.d sol. xv cup. iudic.

4. Si quis pedica de ca-ballo furauen*, malb.leod. cxx den. qui fac.sol. ni culp. iudic.

5. Si quis caballi ipsiperierint, ipsase in caputrestituat.

6. Si quis messem alie-nam in furtum aut inripa-uerit aut mederit, malb.leodard. mnt den. DC quifac. sol. xv culp. iudic.

IHI. Si quis tintinnumde pecoribus furauerit,malb. leudardi, cxx dena.qui faciunt, solid, in cul-pabilis iudicetur.

H. Si quis uero pedi-cam de caballo furauerit,et ei fuerit adprobatum,malb. leudardi, cxx den.qui faciunt solid, m cul-pabilis iudicetur.

III. Si uero ipsi caballiperierint, capitale in lo-cum restituat.

V. aSi quis messe alie-na in furtum metere pr§-sumpseritb, aut repascereinuentus fuerit ibidem,malb. leudardi, DC den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur.

2. Si uero de pecoribus0 27,2tintinnum furauerit, dcxxdenariis qui faciunt soli-dos me culpabilis iudice-tur.

3. Si quis skellam* de 27,3caballis furauerit0, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

4.« Si quis pedicam de 27,4caballis furauerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos in culpabilis iudice-tur.

5. Si caballi ipsi perie- 27,5rint, capitale11 in locum1

restituat.6. Si quis messem alie- 27,6

nam perk furtum1 metereaut refarelm praesumpse-ritn, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur0.

Titel 27: a-a) porci alieni K 19; pecore alieno K 65. b) facit K 33. c) peccoribus K 56. Kd-d) fehlt K 17. e) xv K 20. f) so K 18, 24, 56; schellam K 19, 25, 39, 72; schülam K 30, 46; scallamK 33, 34; skellum K 38; kellam K 57; seWaxaK 31, 65. g) § 4 fehlt K 17. h) am Band K 46. ijlocoK 65. k) nachgetragen K 17. l) furtu K 17. m) refare K 20, 21, 33, 56; reffare K 24, 79; rifareftestare Bandnote) K 46; riffare K 18, 65; rifacere K17; riuicere aus reffacere verbessert K 19. n) pre-sumserit K 18. o) iud. exe K 72.

1) Glosse id est spicam euellere K 46; id est spicanti euellere K 79; raptor reofere, messor rifterePithou.13*


[D: 42} §7. 3Si quis in orto alieno (Jurauerit uel} in furtum ingressus fuerit [aut in napinamuel in fabariam, in pisariam, in lenticulariam]a (et ei fuerit adprobatum), mallobergo leo-dardi sunt, (excepto capitale et dilatura) DC denarios qui faciunt soKdos xv culpabilisiudicetur.3

§ 8. Si quis inpotus de pomario aut de perario deruperit, mallobergo leodardi, sunt denarii CXX quifaciunt solidos HI culpabilis iudicetur.

d) Herold unter Weglassung des auch in A3,4, 06 fehlenden §12.3-3) Vgl. Lex Burgundionum 25,1: Si quis cuiuslibet ortum violenter [Zusatz: ut in furtum B 7 ; ut furtum

B 8] ingressus fuerit, inferat. . . solidos III, et multae nomine solidos VI.

AI

27,7 6. Si quis in orto alienoin furtum ingressus fuerit,excap. capl. et dil. DC din.qui f. sol. xv culp. iudic.

A2

6. Si quis in orto alieno

A3 A4

6. Si quis in orto alieno6. Si quis in orto alienoingressus fuerit in furtum in furtu ingressus fuerit, in furtum ingressus fuerit,et ei fuerit adprobatum, solid, xv culp. iudi. DC denrs. qui faciunt sol.mal. leodardi sunt din. xv cul.DC fac. sol. xu cul. iud.

27,12 7. Si quis in napina in 7. Si quis in nabinafauaria in pissaria uel in in fauaria in pesaria inlenticlaria in furtum in- linticlaria in furtum in-gressus fuerit, cxx din. gressus fuerit cui fueritqvi° f. sol. ni culp. iudc. adprobatwm, malb. leo-

dardi swnt din. cxx fac.sol. in culp. iudi.

A c) aus qi verbessert AI.

G f) über der Zeile nachgetragen 05. g) über der Zeile nachgetragen G 5. h-h) über ursprünglichem in uinea C 5.

H c) bei Herold folgt als § xxv 7,13 (vgl. ebendort).+2tulerit (gehört zu diruperit^.

K p) § 7 steht in K 25 hinter § 10. q) ortum K 17, 20, 72; hortum aus horum verbessert K 56; in hortumK 18. r) iud. exe K 72. s) so K 24, 56, 71; impotos K 65; impodos K 32; inpotus K19, 29, 30,34; impotusK 17,18, 46, 72. t) so K 18, 24, 46 /melario Randnote), 71; millario K 38; miliario K 29, 49;melario K 30, 31, 56; malario K 32, 33; meslario K17; molinarios K19; pamario K 65. u) perario K17,18, 72; piario K 56. v) iud. exe. . . . K 72. w-w) in hortum K 65; in orto K 72; in orte K17; mortuoK19. x) fuerit K17,56. y) uero K 46. z) miliarium K18; melarium K 56,72; malarium K 33;meslarium K 17; pomarium K 65. a') aus piarium verbessert K 56; perarium K 72; perticariumK 17. b') so K 20, 21, 33, 56; decorticauerit K 17, 18, 24, 46; descorticauerit K19; detruncauerit K 49.c'-c') fehlt K17. d') § 11 fehlt K 49. e'-e') in orto K 20; in orte K17; mortuo K19. f) fueritK 17, 46. g') iud. exe. K 72. h') § 12 steht in K 49 hinter § 13. i') curtellum K 19; cutellum

TEXT 27,7—27,12 101

§ 9. Si uero in orto fuerint, mallobergo ortopondo, DG denarios qui faciunt solidos XV culpabilisiudicetur.

§ 10. Si quis pomarium aut perarium exceruicauerit, mallobergo leodardi, sunt denarii CXX quifaciunt solidos Hl culpabilis iudicetur.

§ 11. Si in orto fuerint, mallobergo ortöbaum, (pc denarios qui faciunty solidos XV culpabilisiudicetur.

§ 12. Si quis in nabina, in fauaria, in pisaria, in lenticlaria (uel in his similibus} in furtum in- [D: 39]gressus fuerit (cui fuerit adprobatum), mallobergo leodardi sunt, cxx denarios qui faciunt solidosm culpabilis iudicetur.

05

6. Si quis in ortumalienum in furtum in-gressus fuerit, sol. xv* cul.iud.

7. Si in potus de poma-rio aut de perario derv-perit, sol. in cul. iud.

8. Si uero in ortum fu-erint, sol. xv cul. iud.

9. Si quis pomario autperario exceruicauerit,sol. m cul. iud.

sis in orto fuerint, sol.xv cul. iud.

06

7. Si quis hortum alie-num fviauerit uel in fur-tum ingressus fuerit,malb. leode sunt den. DCqui fac. sol. xv culp. iud.

8. Si qim inmetus depomario aut de pomarioderuperit, malb. leod.Bunt den. cxx qui fac. sol.ni culp. iudic.

9. Si uero in horto fu-erint, malb. horto pondoDC den. qui fac. sol. xvculp. iudic.

10. Si quis pomariumaut perarium exceruica-uerit, malb. leodarde suntden. cxx qui fac. sol. inculp. iud.

{11.1

10. Si quis hin nauinah

in fauaria in pisaria inlenticolaria uel in his si-milibus in furtum intra-uerit, sol. m cul. iud.

[12.]

H 10

VI. Si quis in hortumalienum ad furtum in-gressus fuerit, aut in na-pinam uel in fabariam, inpisariam, in lenticulariammalb. leudardi, DC den.qui faciunt soli. xv culpa-bilis iudicetur.

XXI. *Si quis in potusde pomario, aut de +2pi-rario diruperit, malb. leu-dardi cxx qui faciunt so-lid, in culpabilis iudice-tur.

XXH. *Sin in hortofuerit, malb. ortopodunDC den. qui faciunt sol. xvculpab. iudicetur.

XXHI. *Si quis mela-rium aut pirarium decor-ticauerit, malb. leudardicxx denariis qui faciuntsolid, in culpabilis iudice-tur.

X X i m . *Si uero inhorto fuerit malb. orto-baum DC den. qui faciuntsolid, xv culpabilis iudi-cetur.0

K

7.P Si quis hortum« 27,7alienum ad furtum faci-endum ingressus fuerit,DC denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur1.

8. Si quis inpotos8 de 27,8milario2* aut de pirariou

tulerit, cxx denariis quifaciunt solidos ni culpa-bilis iudiceturv.

9. Si uero ^ j n hortow 27,9fuerintx, DC denariis qui .faciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur.

10. Si quisv milarium2 27,10aut pirariuma' decortiga-ueritb', cxx denariis quifaciunt solidos in c'culpa-bilis iudicetur0'.

11A' Si uero e'in hortoe' 27,11fuerint1', DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudiceturs'.

12y Si quis cultellum1' 7,13alienum furauerit, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

13. Si quis in napi- 27,12nam3k' in fabariam1'm'in pisariamm' in lenti-culariam11' uel in °'his si-milia0' ad furtum facien-dum ingressus fuerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos m culpabilis iudice-tur.

K 49. k') nappinam K 56; nabinam K 17, 72; nauinam K 65; tapinam K 19; apinam uel K 49; rapina KK 79; alias rapinam Randnote K 46. V) aus fauariam verbessert K 46; fauariam K 17,18; fauaria K 19.m'-m') in pisariam X 2 7,18,33, 46,56, 65; in pisaria K19; aut in pisariam aut K 49; fehlt K 24. n') linti-calariam K 17. o'-o ) missimilia K 19.2) Glosse id est pomo JS: 46; id est poma K 79; fructus poestin Pithou. 3) Glosse ubi fiunt raptus K 46;ubi sunt rapa K 79.


[D: 40] § 13. Si quis in campo alieno linoe fura-uerit et eum (aut) in caballo aut in carro porta-uerit (ad domum suam et ei fuerit adprobatum),mallobergo leodardi sunt, DC denarios qui fa-ciunt solidos xv culpabilis iudicetur (exceptocapitale et dilatura).

§ 14. Si (quis) uero (tantum priserit quan-tum) in dorso suo portauerit, mallobergo leo-

[§ 13. Si quis aliquid de campo alieno fura-uerit et hoc exinde in carro aut per caballumduxerit, mallobergo leudardi, (MDCGC denariosqui faciunt} solidos XLV culpabilis iudicetur.]

[§ 14. Si uero tantum priserit, quantum indorso suo portare ualuerit, mallobergo leudardi,

e) messe A 2; anonam A 3; aliquid Herold; lino aliquid G.

AI

27,13 8. si quis de campoalieno lino furauerit eteum in caballo aut incarro portauerit, excp.capl. et dil. DC din. quif. sol. xv culp. iudic.

27,14 9. Si uero tantumquantum in dorsum suumferre potuerit, cxx din.qui f. sol. ni culp. iudic.

A2

8. Si quis de campoalieno messe furauerit ethoc aut in caballo aut incarro duxerit ad domumsuam et ei fuerit adpro-batum, malb. leodardisunt din. DC fac. sol. xucul. iud. excep. cap. et d.

9. Si quis uero in dor-sum portauerit, malb. leo-dardi sunt din. cxx fac.sol. ui cul. iud.

A 37. Si quis de campo

alieno anonam furaueritet eam in carro uel in

A4

7. Si quis de campoalieno lino furauerit uteum aut in caballum aut

caballo portauerit, sold. in carrum portet, DCxv culp. iud.

8. Si uero in dorso por-tauerit, sold. ui culp.iud.

denrs. qui faciunt sol.xv culp.

8. Si uero in dorsumsuum portauerit, cxxdenrs. qui faciunt sol.m except. cap. et dil.

27,17 10. Si quis prato alienosecauerit, opera sua per-dat. et si fenum exindead domum suam duxeritet discaregauerit, excap.capl. et dil. IMDCCC din.qui f. sol. XLV culp. iudic.

10. Si quis prato alienosecauerit, opera sua per-dat. et si exinde ad domosua duxerit fenum et dis-cargauerit et ei fuerit ad-probatwm, malb. leodardisunt din. lAfDCCC fac. sol.XLU excep. cap. et di.

9. Si quis pratum alie-num secauerit, opera suaperdat. et si ex fenumsecauerit in furtu duxeritet discauerit, solid, xxxvculp. iudi.

9. Si quis pratum ali-enum secauerit, operasua perdat. et si exindead domum suam duxeritet discargauerit, xn/DCCCdenarios qui faciunt sol.XLV culp.

C i) aus ortobano verbessert G 6. i") danach n getilgt G 6. k) aus cupabilis verbessert G 6.

+3in campo alieno linum. +4aratrum in campum alienum intrare prohibuerit, uel arantem foras uastauerit.+5laborem. +6discurrauerit.

K p ' J nur K 20. q') fehlt K19. r') dorsum K19; dorso K17,46,65; dorso suo K18. s'-s') fehlt K17,46; et fehlt K18. t') MDeectis K 56. u') aratumiC 17. v'-v') alienum in campum K 46. w') ausprehibuerit verbessert K 17; prehibuerit K 18; alias protestauerit Randnote K 46. x') foris K 17, 65.y') segauerit K 17,18,46,65. z'-z') dinario conp. K 19. a) foenum K 24, 56 u.a.; fenum K 17, 18,

TEXT 27,13—27,17 103

dardisunt,cxxdenariosquifaciuntsolidosnicul- (DG denarios qui faciunf) solidos XV culpabilispabilis iudicetur {excepto capitale et dilatura). iudicetur.']

§ 15. Si quis in agrum alienum arborem insertum exdderit, mallobergo ortoba(um), sunt denariiMGO qui faciunt solidos XXX culpabilis iudicetur.

§ 16. Si quis [uerol aratro de campo alieno anteostauerit aut iactauerit uel testauerit, mallobergo [D: 46]achuuerpho, sunt denarii DG qui faciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

§ 17. Si quis pratum alienum secauerit, opera sua perdat et insuper solidos XV culpabilis iudi- [D: 41]cetur; et si fenum exinde ad domum suam in carro [ad]duxerit et discargauerit (et ei fuerit ad-probatum), mallobergo leodardi sunt, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudiceturexcepto capitale et dilatura.

05

11. Si quis de campöalieno lino aliquid fura-uerit et hoc cum carro autin c&baüo portauerit, sol.xv cul. iud.

12. Si uero tantum pri-serit quantum in dorsumsuum portauerit, sol. incul. iud. exe. cap. et dl.

13. Si quis in agrumalienum arborem inser-tum exciderit, sol. xxxcul. iud.

16. Si quis aratro decampo alieno anteosta-uerit aut ieetauerit ueltestauerit, sol. xv cul. iud.

17. Si quis pratumalienum secauerit, operasua perdat et insuper sol.xv cul. iud.

et si exindefenum ad domum suam incarro duxerit et discarga-uerit, sol. XLV cul. iud.

06

13. Si quis de campoalieno lino aliquid fura-uerit et hoc aut in carroaut in caballo portauerit,malb. leod. sunt den. DCqui faciunt sol. xv eulp.iudic.

14. Si uero tantumpraeserit quantum in dor-so suo portauerit, malb.leod. sunt den. cxx quifaciunt sol. rn eulp. iudic.excep. cap. et dl.

15. Si quis in agrumalienum arborem insertumexciderit, malb. ortho-bano1 sunt den.1" i»/cc quifaci. sol. xxx eulp. iudic.

18. Si quis aratro decampo alieno ante osta-uerit aut iactauerit auttestauerit, malb. auuer-phe Bunt den. DC qui fac.sol. xv eulp. iudic.

19. Si quis pratumalienum secauerit, opesua perdat insuper et sol.xv culpabilisk iudic.

Etsiexinde fenum ille ad do-mum suam in carro duxe-rit et discarcauerit, malb.leod. aunt den. IATDCCCqui fac. sold. xxv eulp.iud.

H 10

VJX Si quis +3aliquidde campo alieno fura-uerit, et hoc exinde incarro aut per caballumduxerit malb. leudardiMDCCC den. qui faciuntsol. XLV culpabilis iudice-tur.

VÜI. Si uero tantumpriserit, quantum in dor-so suo portare ualuerit,malb. leudardi, DC den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur.

XIXd. *Si quis in agroalieno arborem insertamexciderit MCC den. qui fa-ciunt soli. XX culpabilisiudicetur.

XX. Si quis uero +*decampo alieno aratrumanteortauerit, aut iacta-uerit, malb. eanh unerboe

DC den. qui faciunt solid.xv culpabilis iudicetur.

IX. Si quis pratumalienum secauerit, +5ope-ram suam perdat, et in-super sol. xv culpabilisiudicetur,

et si ipsum fee-num in carro carrauerit,et ad domum suam +6ad-duxerit malb. leudardi,MDCCC den. qui faciuntsolid, XLV culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura.

K

14. Si quis in campo 27,13alieno linum (alienum)P'furauerit et hoci' in ca-ballo aut in carro duxe-rit, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

15. Si uero tantum tu- 27,14lerit quantum in dorsur'portare potuerit, cxx de-nariis qui faciunt solidosni culpabilis iudicetur8'excepto capitale et de-latura8'.

16. Si quis in agro alie- 27,15no arborem insertam ex-ciderit, MCC*' denariis quifaciunt solidos xxx cul-pabilis iudicetur.

19. Si quis aratrumu' 27,16v'in campum alienumv'intrare prohibuerit4 w' uelarantem foras*' iactaue-rit uel testauerit5, DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

20. Si quis pratum 27,17alienum secauerity', la-borem suum perdat et in-super Z'DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur2'.

21. Et si inde foenuma 27,17ad domum suam in carro15

duxerit et <inde)c discar-caueritd, MDCCC denariisqui faciunt6 solidos XLVculpabilis iudicetur fex-cepto capitale et delatu-ra1.

21, 46; fenum K 65; faenum K 33.e) facit K 33. f-f) fehlt K 17, 46.4) Glosse mim sit legendum prostrauerit K 46.

b) carra K 18. c) nur K 65. d) discarricauerit K 19. K

5) Glosse id est uetauerit K 79.


§ 18. Si uero tantum praesumpserit* quantum in dorsum suum portauerit (et ei fuerit ad-probatum), mallobergo leodardi sunt, cxx^ denarios qui faciunt solidos mg culpabilis iudicetur.

[D: 43] § 19. 4 Si quis uineam alienam in furtum uindimiauerit et inuentus fuerit, mallobergo leodardisunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.4

§ 20. Si uero uinum exinde ad domum suam duxerit (aut in ca(b)allo aut in carro) et discarga-uerit <et ei fuerit adprobatum), mallobergo leodardi sunt, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV

culpabilis iudicetur {excepto capitale et dilatura).

f) furauerit AI; praeserit G. g) DC . . . xv Herold.4-4) Vgl. Lex Burgundionum 27,7: Si quis .. • vineam [in vineam B 9,10 u.a.} alienam furto aut violenter

ingressus fuerit, ut damnum faciat, inferat... solidos III [XII B 8].

AI

27,18 11. si uero tantumfurauerit quantum in dor-sum suum portare po-tuerit, sol. ni culp. iudic.

27.19 12. Si quis uinea alienain furtum uindimiaueritet inuentus fuerit, DC quif. sol. xv culp. iudic.

27.20 13. si uero uino addomum suam exinde du-xerit et discarecauerit,ilfDCCC qui f. sol. XLVculp. iudic.

A 2

11. Si uero tanto pre-sumserit quantum in dor-sum suum portauerit etei fuerit adprobafum,malb. leodardi sunt din.cxx fac. sol. m cul. iudi.

12. Si quis uiniam ali-ena in furtum uindimia-uerit et inuentus fueret,malb. leodarde swnt din.DC fac. sol. xu cul. iud.

13. Si uero uinum addomum suam duxerit autin cauallo aut in carrodiscargauerit et ei fueritadprobatwm, malb. leo-dardi sunt din.faci. sol. XLU cul. iud.

A3 A4

10. Si uero tantum 10. Si uero tantumpraesumpseritd quantum prgsumpserit quantum inin dorsum suum porta- dorsum. suum portauerit,uerit, solid, in culp. iud. cxx denrs. qui

sol. m culp.faciunt

11. Si quis uineam ali-enam in furtum uindimi-are inuentus fuerit, sold.xv culp. iudi.

12. Si ueroe uinum ex-inde ad domum suam ad-duxerit et discaricauerit,excepto capitalia et dela-tura sold. XLV culp. iudi.

11. Si quis uinea alienain furtum uindemiaueritet inuentus fuerit, DOdenrs. qui fac. sol. xvculp.

12. Si exinde uinumad domum suam duxeritet discargauerit, lafDCCCCdenarios qui faciunt sol.XLV except. capt. et dilt.culp.

27,21 14. De messibus uero 14. De missibws uero De messibus uero simi- 13. De messibus uerosimile condictione con- simul obseruandum est. liter obseruandum est. similiter obseruandumuenit obseruare. est.

27,23 15. Si quis in siluammaterium alterius con-capulauerit aut incen-derit, DC din. qui f. sol.xv culp. iudic.

15. Si quis in silua ma-terium alienum capola-uerit aut incideret cui fu-eret adprobatum, malb.leodardi sunt din. DC fac.sol. xu cul. iud.

13. Si quis in siluammaterium alienum incen-derit aut cappulauerit,solid, xv culp. iudi.

14. Si quis in silua ma-terium alienum incenderitaut concapulauerit, DOdenrs. qui faciunt sol.xv culp.

A d) aus praesumseserit verbessert A 3. e) davor quis getilgt A 3. f) nicht MVCCC A 2.C l) aus led. verbessert G 6. l") Ziffern anscheinend nachgetragen G 6. m) aus lacina verbessert G 6.

n) aus incenderit verbessert G 5.H f) bei Herold in Titel vin hinter 7,12.

+7materiam.K g) dorso K 17, 18, 46, 56, 65. h) cxxx K 17. i-i) fehlt K 46. h) uindimiauerit K 18, 46.

l-l) uinum in carro ad domum K 46, 65; ui in carrum K 17. m) suum K 46; suum aus suam verbessertK 17. n) duxerit K 46, 65, 72. o) discarcauerit K 17, 46, 65. p-p) fehlt K 46,72. q) EtsiK 79. r) xii K 79. s) Randnote K 46 sowie (laut Muratoris Angabe) K 79. t) § 25 fehlt K17, 24.u-u) messes K19. v) rapueritJC 17. w) siluam K 46. x) nur K17. y) matriamen K 17, 46.z) inciderit K 65. a!) capolauerit fcapulauerit Randnote) K 46.

TEXT 27,18—27,23 105

§ 21. De messibus uero hsimiliter obseruandum esth.§ 22. Si quis uero clausuram alienam deruperit, mallobergo (u)rbis uia la(c)ina, solidos XV culpa-

bilis iudicetur.§ 23. Si quis in silua materium alieimm [aut ligna furauerit aut] concapulauerit aut incenderit [D: 8]

<cui fuerit adprobatum), mallobergo leodardi hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur.h-h) simile condictione conuenit obseruare A 1.

G 5

18. Si uero tantumpriserit quantum in dorsosuo portauerit, sol. in cul.iud.

19. Si quis uinea alienain furtum uindemiauerit,sol. xv cul. iud.

et si exinde uinum incarro ad domum suamduxerit et discargauerit,sol. XLV cul. iud. exe. cap.et dl.

20. De messibws uerosimiliter obseruandum est.

21. Si quis uero clausu-ram alienam deruperit,sol. xv cul. iud.

22. Si quis in silua ma-terium alienum incendi-deritn aut capolauerit,sol. xv cul. iud.

C6

20. Si uero tantum tan-tum praeserit quantum indorso suo portauerit,malb. leod. sunt den. cxxqui fac. sol. in eulpab.iudic.

21. Si quis uineamalienam in furtum uende-miauerit, malb. leod.1

Bunt den. DC1" qui faciuntsol. xv1" eulp. iudic.

Et si exinde uinum incarro ad domum suamadduxerit, malb. leod.Bunt den. larDCCC qui fac.sol. XLV eulp. iudic.

22. De messibus uerosimiliter obseruandumest.

23. Si quis uero clau-suram alienam deruperit,malb. orbis uia lazinam

sol. eulp. iud.24. Si quis in silua ma-

terium alienum incen-derit aut capulauerit,malb. leod. sunt den. DCqui fac. sol. xv eulp.iudic.

H 10

X. Si uero tantum pri-serit, quantum in dorsosuo portare potuerit,malb. leudardi, DC den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur.

XI. Si quis uineamalienam in furtum uinde-miauerit, malb. leudardi,DG denar. qui faciunt so-lid, xv eulpabilis iudicetur.et si ipse uinum in carrocarrauerit, et ad domumsuam duxerit, et discar-rauerit, malb. leudardi,MDCCO den. qui fachmtsolid. xiiV eulpabilis iudi-cetur.

de messe uero similiterconuenit obseruare.

XXVI. *Si quis clau-suram alienam ruperit DOden. qui faciunt sol. xveulpabilis iudicetwr.

HU*. Siquis in syl-ua alterius+7materia-men fura-tus fuerit,aut incen-derit, uelconcapula-uerit, autligna alte-rius fura-uerit, DCden. eulpa-bilis iudice-tur, qui fa-ciunt, solid,xv exceptocapitale etdelatura.

Siquis in syl-ua mate-riam, autligna fura-uerit, autincenderit,uel capula-uerit malb.

leudardi,DC den. quifaciunt, so-lid, xv eul-pabilis iudi-cetur.

K

22. Si uero tantum tule- 27,18rit quantum in dorsuß suoportare potuerit, cxxh de-nariis qui faciunt solidos nreulpabilis Uudicetur ex-cepto capitale et delatura1.

23. Si quis uineam 27,19alienam per furtum uin-demiauerit11, DC denariisqui faciunt solidos xveulpabilis iudicetur.

^ .Ets i inde^inumin 27,20carro in domum1 suamm

adduxerit11 et descarcaue-rit°, MDCCC denariis qui fa-ciunt solidos XLV eulpabilisiudicetur Pexcepto capi-tale et delaturaP. (Si« incaballo adduxerit. xv r so-lidis, et si in dorso, vr soli-dis eulpabilis iudicetur.)3

25.* De «messibus au- 27,21temu similiter conuenitobseruare.

26. Si quis clausuram 27,22alienam ruperitv, DC de-nariis qui faciunt solidosxv eulpabilis iudicetur.

27. Si quis in silua* 27,23.25(aliena)* materiainen^alienum aut incenderit2

aut capulauerita\ DO de-nariis qui faciunt solidosxv eulpabilis iudicetur.

14 LexSalical


§ 24. Si uero materium (alienum) ex una parte dolatum in furtum praesumpserit, mallobergoleodardi sunt, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis iudicetur.

§ 25. Si quis * ligna aliena in silua aliena furauerit, solidos m culpabilis iudicetur.{§ 26. Si quis arborem1 post annum quod fuit signatus praesumpseritk, nullam habeat culpam.)

Et si infra annum ipsum capulauerit, mallobergo leodardi, solidos III culpabilis iudicetur.[D: 44] § 27. Si quis retem ad anguilas de flumen1 furaueritm <cui fuerit adprobatum), mallobergo

i-i) in silua fustem signauerit et non capulauerit, si uero G.A 3, G. m) inuolauerit Herold.

k) qui eum priserit G. l) fluuio

AI

27.24 16. si quis materiumalienum ex unas partedolare praesumpserit, cxxdin. qui f. sol. m culp.iudic.

27.25 17. Si quis ligna alienain silua aliena furauerit,sol. HI culp. iudic.

27.26 18. Si quis arborempost annum quod fuit sig-natus praesumpserit, nul-lam habeat culpa.

A2

16. Si uero materio exuna parte dolato in fur-tum presumpserit, cxxdin. fac.

sol. III cul. iud.17. Si quis arbore post

anno signatum presump-serit, nullam abiam cul-pam.

A3

14. Si uero materio exuna parte dolato in furtupriserit, sold. m culp.iudi.

15. Si quis ligna alte-rius in silua furauerit,sold. m culp. iudi.

15. Si uero materiumex huna parte dolatumin furtum presumpserit,cxx denrs. qui faciunt sol.m culp.

16. Si quis ligna insilua aliena

27,27 19. si quis retem adanguillas de flumen fura-uerit, mal. obtobbo hocest iAfDCCG din. qui f. sol.

culp. iudic.

27,28 20. Si quis statuale tre-maclem aut uerteuolumfurauerit, mal. nascondi-nar hoc est DC din. qui f.sol. xv culp. iudc.

IS. Si quis retem adanquilas de flumen fura-uerit cui fuerit adproba-twm, malb. hob tubbo11

sunt din. IATDCCC fac. sol.XLTJ cul. iud. excep. cap.dilatura.

19. Si quis statualemtremacle aut uerteuelemfurauerit et ei fuerit ad-probotwm, malb. nascodinar sunt1 dinarie DCfac. solid«« xv cul. iud.

16. Si quis retem ad furauerit,anguilas de fluuio fura- IA/DCCC denrs. qui faci-uerit, sold.XLV culp. iudi. unt sol. XLV culp.

17. Si quis statuam 17. Si quis statuatremalem aut uerteuolo tremagilo aut uertiuolode fluuio furauerit, sold. de fluuio furauit,xv culp. iud.

27,29 21. Si quis screona sine 20. Screonas qui sine 18. Si quis screonadauern effrigerit, mal. claue est efregerit^ cui sine dauern efrigerit, so- DC denrs.obdo hoc es* din. qui f. fuerit adprobatum, lid.xvculp. iudi. qui faciunt sol. xv culp.sol. xv culp. iudc.

A g) nicht une A1. h-h) oder obtubbo A 2. i) El. 13V von A 2, mit diesem Wort beginnend, ist vonanderer Hand geschrieben. k) nicht effregerit (wie Holder druckt) A 2.

C o) Si quis materiam ex vna parte dolatam furauerit, malb. Leodardi, cxx den. qui fac. sol. irr cul. iud. G 6a.p) Si quis in silua fustem signauerit et non capulauerit. Si vero post anno, quod fuerit signatus, qui eumpriserit nullam habeat culpam. Et si infra annum ipsum capulauerit, malb. Leodardi, sol. m cul. iud. C 6a.q-q) mit Einfügungsvermerk am unteren Seitenrand nachgetragen G 5.

H +8Si quis in sylua fustem signauerit et non capulaueerit (lies: capulauerit^ si uero post annum. +9adanguillas capiendas. +10tremaclum.

TEXT 27,24—27,29 107

obdobbo hoc est, MDCCCn denarios qui faciunt solidos sxvn culpabiiis iudicetur (excepto capitale(et) dilatura}.

§ 28. Si quis statuam aut tremaclem aut uerteuolum <de fluuio) furauerit <et ei fuerit adpro-batum), mallobergo naschus texaca hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabiiis iudicetur.

§ 29. Si quis screonam <qui> sine claue <est) effregerit (cui fuerit adprobatum), mallobergoobdo hoc est, <DC) denarios qui faciunt solidos xv culpabiiis iudicetur.

n) DC — xv Herold.

G 5

23. Si quis materium

C 6

25.° Si quis materium

H 10 K

XXVTI. *Si quis ma- 28. Si quis materia- 27,24i d d lq q q q

ex una parte dolatum ex una parte dolatum fu- teriam de una parte dola- m e n v de una parte dola-furawerft, sol. in cul. iud. rauerit, malb. leod. sunt dardf^x^^enari is ' 'qui t u m f u r a u e r i t c '> c x x de"

na-rüs qui faciunt solidosin culpabiiis iudicetur'1'.

dardf^x^^enariis 'quiden. cxx qui faciunt sol. faciunt sol. m culpabiiism culp. iudic. iudicetur.

31. Si quis in silua fu-stera signauerit et non ca-polauerit si uero post an-no quod fuerit signatus,qui eum priserit nullamhabeat culpam.

et si infra anno ipsocapulauerit, sol. m cul.iud.

33. P Si quis in siluamfustem signauerit et noncapulauerit si uero postanno quod fuerit signatus,qui eum preserit nullamhabeat culpam.

Et si infra annum ipsocapulauerit, malb. leod.sol. m culpabilis iudicetur.

24. Si quis rete angula- 26. Si quis retem an-ricia de fluuio furauerit, guilaritiam furauerft de

fluuio, malb. obduplo suntden. MfDCCC qui fac. sol.XLV culp. iud.

sol. XLV cul. iud.

25. Si quis staduamaut tremaculam aut uer-teuolum de fluuio fura-uerit, sol. xv cul. iud.

27. iSi quis escreonamsine claue effregerit, sol.xv cl. id.«

27. Si quis statuam auttramaculam aut uerticu-lum de fluuio furauerit,malb. nasde sunt den. DOqui fac. sol. xv culp.iudic.

29. Si quis escreonamsine claue effregerit,malb. obdo sunt den. DCqui fac. sol. xv culp. iud.

XXVIH. *Siquis+8ar-borem post annum quamfuerit signata priserit,nullam exinde habeat cul-pam,

si quis infra annumeam capulauerit cxx, den.qui faciunt sol. in culpa-bilis iudicetur.

Si +quis rete+8ad anguillas de flumineinuolauerit malb. ob do-pus, DC den. qui faciuntsol. xv culpabilis iudice-tur.

XHU. Si quis statuamaut +10tremagolum, ueluertebolum de fluminefurauerit, malb. nastthus,texacha, DC den. qui fa-ciunt solid, xv culpabilisiudicetur.

XVI. Si quis screonasine claue fregerit, malb.obdon. DC den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

29. Si quis arborem 27,26post annum quame' fu-erit1' signatas' h'capulareprsesumpserith', nullamexinde1' habeat culpam.

30. Si infra annum 27,26(unum)*' quis eam1' ca-pulauerit111', cxx denariisqui faciunt solidos in cul-pabilis iudicetur.

31. Si quis rete ad an- 27,27guillas11' capiendas de flu-mine furauerit, MDCCC de-nariis qui faciunt solidosXLV culpabilis iudicetur0'.

32. Si quis statuam6 P' 27,28aut tremachlum«' ueluertiuolum1' de fluminefurauerit, DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur3'.

35. Siuerot'screonam11' 27,29quaev' sine clauew' est ef-fregerit21', DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur.

b') matriamen K 17, 46; materiam e(st) K 56. c') fuerit K 18. d') exe. . .. K 46. e') quod KK 17; quo K 46. f) fuerat K 18. g ) aus signatum verbessert K 46; signatus K 17. h'-h ) capu-lare presumserit K18; capolauerit K 46. i'J inde K 18. k') nur K 65. V) nachträglich auseum verbessert K 46; eum iC 17, 18, 72. m') capolauerit K 46. n') anguilas K 46. o') exe. . . .K 46. p') stratuam K 20. qf) so K 24, 56 u.a.; tremaclum K 18, 19, 29; tramaculam K 65; trama-

- ' - * • • * • - " • • - r ^ o « . , , ! T ^ o o ; t r e m u l a m I C 2 5 .

schreunam K 46;verbessert K 17; dauern

infrangerit K 25.6) Glosse retias K 79. "14*

108 PACTXJS LEGIS SALICAE

[D: 45] § 30. Si quis screonam qui dauern habet effregerit, mallobergo streonas antedio sunt,MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur (excepto capitale et dilatura).QEt si° exinde nihil tulerit, mallobergo leodardi, vpro sola effracturav solidos xv culpabilisiudicetur.

[D: 46] §31. Si quis campum alienum arauerit Qet non seminauerit <i, mallobergo leodardi sunt, de-

narios DC {qui) faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

o-o) Si uero de screona dauern fregerit et Herold.sui A 1.

p-p) fehlt Herold. q-q) extra consilium domini

AI A2 A3 A4

27,30 22. si quis screona qui mal. pronas1 an thi 19. si clauem habuerit, 18. Si quis screuniadauern habet effrigerit, so sunt din. IÜ/DCCC fac. XLV sold. culp. iudi. qui dauern habet effre-IMDCCC din. qui f. sol. sol. XLV cul. iud. excep. gerit, IMDCCC denrs. quiXLV eulp. iudic. cap. et dil. faciunt sol. XLV culp.

27,31 23. Si quis campo alie-no arauerit extra consi-lium domini sui, sol. xvculp. iudic.

21. Si quis campumalienum arauerit et non

20. Si quis campum 19. Si quis campo ali-alienum arauerit et non eno arauerit

semenauerit, mal. leodar- seminauerit, sold.xv culp.di sunt dinarms DC fac. iudi.

xv cul. iudic.

27.32 24. Si quis uero eumseminauerit, mal. oueppoandrepa hoc est IMDCCCdin. qui f. sol. XLV culp.iudic.

27.33 25. Si quis cum seruoalieno aliquid negutiaue-rit hoc est nesciente do-mino, DC din. qui f. sol.xv culp. iudic.

22. Si quis campo ali-eno arauerit et semena-uerit, hoc her paandem

escrippas dinariw« TÜ/DCCCfac. soledwsxLV cul. iudi-citwr.

23. Si quis cum seruumallienum aliquid negucia-uerit nesciens domino suo,Mal. theo lasina sunt di-nariws DC fac. soledws xvcul. iudicetur.

21. Si quis campumalienum arauerit et semi-nauerit, sold. XLV culp.iudi.

22n. Si quis cum seruoalieno aliquid negotiaue-rit, sold. xv culp. iud.

et seminauerit,XA/DCCO denrs. qui faci-unt sol. XLV culp.

20.° Si quis cum seruoalieno negociauerit, DCdenrs. qui faciunt sol. xvculp.

n) A3 bringt in 40,12 eine Parallelfassung,

t) aus mulierem verbessert C5.

o) A4A l) nicht pronas A 2. m) aus pande verbessert A 2.bringt in 40,12 eine Parallelfassung.

C r) nicht campo G 5. s) aus theolasia verbessert C 6.H g-g) oder obreppus.

+11domini sui.K y'J screona K 30; screunam K 18, 28, 72; schreonam K 29; schreunam fschreonam Bandnote) K 46; scri-

neam K 19. z') qui K 18,19, 30, 46; qui nauem qui K 17. a) aut K 19. b) danach nachgetragenibi K 46. c) DC K 29. d) iud. exe. . .. K46. e-e) propter (nachgetragen: solaj K 46. f) effrec-tura K 33. g) DCCC K 17. h-h) fehlt K 46. i) nur K 18. k) fehlt K 19, 33. l) ararepr§sumpserit K 33. m) §§ 36-38 in K 33,65 unter der Überschrift De seruo alieno von Titel 29 abgetrennt; § 36fehlt K 46, unter In aliis hie est am Bande nachgetragen. n) aus si verbessert K 56. o-o) consenso do-mino suo K18. p) negociauerit K 33; negocia(tum) fuerit K 46. q) aus muliere verbessert K 46;

TEXT 27,30—27,35 109

§ 32. Si quis r campum alienum arauerit e t r seminauerit, mallobergo obrepo andre scrippashoc est, MDCCC8 denarios qui faciunt solidos XLV8 culpabilis iudicetur.

§ 33. Si quis cum seruo alieno aliquid negotiauerit <hoc est nesciente domino suo), mallobergotheolasina sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

§ 34. Si quis mulieri brachilem furauerit, mallobergo subto, sunt cxx denarii qui faciunt solidosHl culpabilis iudicetur.

§ 35. Si quis casam alienam sine consilio domini sui traxerit, mallobergo alachiscido, MCG denariosqui faciunt solidos XXX culpabilis iudicetur.

r-r) uero eum A 1. a) MCO . . . xxx Herold.

C 5

26. Si quis escreonamqui dauern habet effrege-rit, sol. XLV cul. iud.

et si exinde nihil tule-rit, pro sola effractura sol.xv cul. iud.

15. Si quis campor

alieno arauerit et nonseminauerit, sol. xv cul.iud.

14. Si quis campumalienum arauerit uel se-minauerit, sol. XLV cul.iud.

28. Si quis cum seruoalieno sine consilio domi-ni sui aliquid negociaue-rit, sol. xv cul. iud.

29. Si quis muliere*bracilem furauerit, sol.in cul. iud.

G6

28. Si quis screonamqui dauern habet effrege-rit, malb. stronis anthedioBunt den. LMDCCC qui fa-ciunt sol. XLV culp. iudic.

Et si exinde nihil tule-rit, malb. leod. pro solaeffractura sol. xv culp.iud.

17. Si quis campumalienum arauerit aut nonseminauerit, malb. leod.Bunt den. DC qui fac. sol.xv culpab. iudic.

[16.}

30. Si quis cum seruoalieno sine consilio dominisui aliquid negociauerit,malb. theolasina8 suntden. DC qui faciunt sol.xv culp. iudic.

31. Si quis mulierembrachilem furauerii, malb.subto Bunt cxx den. quifac. sol. m culp. iudic.

H 10

XV. Si quis screonaqui dauern habet infrege-rit, malb. nasche streonasanthedi MDCCO den. quifaciunt sol. XLV culpa-bilis iudicetur.

XVH. Siuero de screo-na dauern fregerit, et ni-hil exinde tulerit, malb.leudardi, DO den. qui fa-ciunt solid, xv culpabilisiudicetur, pro sola effrac-tura.

XVHI. Si quis cam-pum alienum arauerit, etnon seminauerit, malb.leudardi, DC denar. quifaciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

XIX. Si quis in campoalieno arauerit, et semina-uerit, malb. Bob reppus*MCC den. qui faciunt so-lid, xxx culpabilis iudice-tur.

XXX. *Si quis mulieribrachiale furauerit, malb.subtho cxx den. qui fa-ciunt sol. ni culpabilis iu-dicetur.

30. Si quis casam alie- 32. Si quis casam alie- XXXI. *Si quis per ca-nam sine consilio domini nam sine consilium domi- s a m a«enam siue permis-sui traxerit, sol. xxx cul. ni sui traxerit, malb. ala- «£ ^XSache tc id^^ccwd. chis cido IATCC den. qui den. qUi faciunt sol. xxx

fac. sol. xxx culp. iudic. culpabilis iudicetur.

K

33. Si quis screonamv' 27,30quaez' dauern habet ef-fregerit eta aliquidb fura-uerit, MDCCC0 denariis quifaciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur0.

34. Et si inde nihil tu- 27,30lerit, epro solae effractu-ra1 DC8 denariis qui fa-ciunt solidos xv Culpabi-lis iudicetur11.

18. Si (quis)1 uero tan- 27,31tumk arauerit1 et non se-minauerit, DC denariisqui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

17. Si quis campum 27,32alienum arauerit et semi-nauerit, MDCCC denariisqui faciunt solidos XLVculpabilis iudicetur.

m36. Si quis cum seruo 27,33alieno sinen °consensu do-mini sui0 aliquid negotia-ueritp, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

37. Si quis mulieri« 27,34brachile1 furauerit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos m culpabilis iudice-tur.

38. Si quis <per)8 ca- 27,35sam alienam sine permis-su* possessoris traxeritu,MCO denariis qui faciuntsolidos xxx culpabilis iu-dicetur (excepto capitaleet delatura)v.

muliere K 18, 30.24, 33, 65, 72.

r) brachille K 18; bracile K 30; brazile K 72. s) K 20, 21, 46, 56; fehlt K 17,18, Kt) permissione K 65. u) straxerit K 19; transierit K 46. v) nur K17.


{D: 47] XXV111. De elocationibus (in furtum).

§ 1. Si quis in furtum aliquem elocare uo-luerit, ut hominem interficiat et praetium ob hocacciperit, (et non fecerit), cui fuerit adproba-tum, mallobergo mortera hoc est, MMD dena-rios qui faciunt solidos Lxn semis culpabilisiudicetur.

Titel 28: a) theolosina AI; seulandefa G.

l§ 1. Si quis in furtum aliquem locare uo-luerit, ut hominem interficiat et inde praetium ac-cipiat, mallobergo auuena, (Hi(l)M denarios quifaciunt) solidos C culpabilis iudicetur.]

AI

XXVIII.DE ELOCATIONIBUS

A2

XXVH*. DE LOGA-ClONIBVSb in furtum

A 3

DE ELOGATIONIBVS0.

xxvin.

A4

XXVIII0.DE ELOGATIONIBE7S

28,1 1. Si quis in furtum 1. In furtum alliquid 1. Si quis in furtum 1. Si quis in furtumalium locauerit cui fu- elogare uoluerit cui fuerit aliquid elocare uolueritd aliquid elogare uolueriterit adprobatum, mal. adprobatum, malb. mor- cui fuerit adprobatum, et non fecerit cui fuerittheolosina hoc est HMD ter sunt dinariws UMO soh"d. uxu culp. iud. adprobatum, HA/D denrs.din. qui f. sol. LXIH culp. fac. soledws ixn culp. qui faciunt sol. LSH culp.iudic. iudic.

28,2 2. Si quis in furtumelocatur hominem occi-dere uoluerit et ei fueritadprobatum, UMD din.qui f. sol. Lxm culp.iudic.

2. Si quis furtum elo-gatum acceptum praeciohomino hocciderit et eifuerit adprobatume, malb.*mor terf sunt din. IATOfac. sol. LXII culp. iud.

2. Si quis in furtu elo- 2. Si quis in furtumcatus accepto pr§tio ho- accepto precio hominemminem occidere uoluerit hoccidere uoluerit et noncui fuerit adprobatum, fecerit et ei fuerit adpro-sold. Lxn culp. iud. batum, TLMH denrs. qui

faciunt sol. TiXTT culp.

28,3 3. Si uero per tertiohominem elocatio ipsatransmissa fuerit, et ipseingenuus hac si dans acci-piens et portans sol. ixrasinguli eorum culp. iudic.

3. Si uero pro tertiohomine elogacio ipsa fu-erit transmissa si ad-probatus fuerit, malb.morter sunt din. IIA/Bfac. sol. Lxn cui. iud. hatsie dans aeeipiens et por-tans sexsagenus binussimis sol. cl. iud.

3. Si uero post tertioelocatio ipsa fuerit trans-missa, Lxn sold. culp.iudi. hoc sie dans acci-piens portans Lxn sold.singuli eorum culp. iudi.

3. Si quis post tertio§logatio ipsa fuerit trans-missa, UMI> denrs. quifaciunt sol. ixn culp.shoc sie dans haeeipiensixn semis singuli eorwmculp.

A Titel 28: a) aus xxrai verbessert A 2. b) nicht LOGACIONIBUS A 2. c) nicht ELOGA-TIONIBUS A 3. d) aus uoluit verbessert A 3. e) Bl. 14T von A 2, mit batum beginnend, undalle weiteren sind wieder von ursprünglicher Hand geschrieben. f-f) oder morter A 2. g) anscheinendaus cuep. verbessert A 4.

C Titel 28: a) C. XXVm. DE ELOCATIONIBVS. In Leg. Sal. c. 30 G 6a. b) nicht alique G 6.illarum verbessert G 5.

H Titel 28: a) Druckfehler (Typenvertauschung) für aeeepit und oeeiderit.+1elocare.

cjaus

K Titel 28: a) so K 24, 56; aus furtum verbessert K 18, 46; furtum K 33, 74; in furtum K 17, 65. b) ali-quid K 20. c) interfitiat K 17. d) precium K 33, 46. e) pro K 20. f) so K 20, 46, 56, 71,72; aeeeperit K 17, 18, 24; aeeeperit aus acciperit verbessert K 33. g) MD K 17. h) facit K 33.i-i) LXiig K 18, 33, 46, 56; x u n K 17; XLII K 19; LXH K 65. k) precium K 33, 46, 72. l) aeeipitK 33; acciperit K 46, 72. m) so K 33, 56; oeeideret aus oeeiderit verbessert K 17; oeeiderit K 18, 24 u.a.;oeeidat K 46. n)vn>K19. o-o) Lxng K 18,33,46,56; x m i K 17;XLHK 19;uxnK 65. p)ter-cium K 18; tertium hom. K 46. q) locutio K 20. r-r) jssng K 18, 33, 46, 56; x u n K 17; IÄII K 65.s) Si quis K 46.

TEXT 28,1—28,3 111

§ 2. Si quis in furtum elocatus accepto praetio hominem occidere uoluerit <et non fecerit) et eifuerit adprobatum, mallobergo morterb sunt, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpa-bilis iudicetur.

§ 3. Si uero per tertium hominem elocatio ipsa fuerit transmissa <si adprobatus fuerit), mallo-bergo morter sunt, <et ipse ingenuus) MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpabilis iudi-cetur, ac sie dans, aeeipiens* et portans sexagenos binos semis solidos singuli eorum eulpabilesiudicentur.

b) seulandefa G.

0 5

xxvrn.DE ELOCATIONIBUS

1. Si quis in furtumaliquem elocare uolueritut hominem interficiat etpreeium ob hoc aeeiperitet non fecerit, cui fueritadprobatum, sol. LXIK;cul. iud.

2. Si quis in furtumelocatum accepto pretiohominem occidere uolu-erit et non fecerit, sol.

cul. iud.

3. Si uero post tertiaelocatio ipsa transmissafuerit, sol. LXII? cul. iud.sie dans aeeipiens portansquiaque illorum0 cul. iud.

0 6XXVHL*

DE LOCATIOKEBUS

1. Si quis in furtumaelique11 selocare uolueritet non fecerit ut homineminterficiat et pretium abhoc aeeiperit et non fece-rit cui fuerit adprobatum,naalb. seulandefa sunt den.ÜATD qui fac. sol. i»xn<;eulp. iudic.

2. Si quis in furtumelocatum pretium aeeep-tum hominem occidereuoluerit et non fecerit,malb. seulandefa sunt den.njvfD qui fac. sol. LXIK;eulp. iud.

3. Si uero "post tertiaelocatione ipsa trans-missa fuerit, nj/D quif&c.sol. Lxn? eulp. iudic.Illorum eulp. iud. quisq«6aeeipiens sie dans.

H 10

De Elocationibus.Tit. XXXI.

§ I. Siquis in fur-tum ali-quem loca-re uoluerit,ut homi-nem inter-ficiat +1etinde pre-tium acci-piat, malb.auuena nnvrdenar. quifaciunt sol.o culpabilisiudicetur.

im. *siquis in fur-tum eloca-tum, aeeep-tum prae-tium, homi-nem occi-dere uolue-rit, et nonfecerit, mal.seu landoefa MMDden. qui fa-ciuwt sol.

II . *Siquis in fur-tum ali-quem elo-care uolue-rit ut homi-nem inter-cipiat etpraecium abhoc aeeepe-rit, et nonfecerit cuifuerit ad-probatum,malb. seulando efaMMD den.qui faciuntsolid. Lxnet dimid.culpabilis

iudicetur.IH. *Si-

militer etille qui

praetiumoccepita uthominemaeeideret*

MMD den.qui faciunt,solid. iiXiiet dimi-dium cul-pabilis iudi-cetur.

cumdimid. cul-pabilis iu-dicetwr.

V. *Siuero per tertiumlocatio ipsa fuerit trans-missa MMD den. qui fa-ciunt sol. iiXH et dimid.eulpab. iudicetwr, unus-quisqwe illorum, scüicetdans, aeeipiens et por-tans.

K

XXX.DE LOCATIONIBUS

1. Si quis furtima ali- 28,1quern* locauerit ut homi-nem interficiat0 et pre-tium0 propter6 hoc aeei-perit1 et non fecerit,MMDS denariis qui faci-unt11 solidos J:LXH semis1

culpabilis iudicetur.

2. Similiter et ille qui 28,2pretiumk aeeepit1 ut ho-minem occideretm MMDD

denariis qui faciunt soli-dos °LXII semis0 culpabi-lis iudicetur.

3. Si uero per tertiumP 28,3locatioi ipsa fuerit trans-missa, MMD denariis quifaciunt solidos rLxn se-mis1 culpabilis iudicetur.Sie8 dans aeeipiens por-tans unusquisque illorumculpabilis iudicetur.


[D: 48] XXIX. De debilitatibus§ 1. Si quis alterum manum <uel) pedem

^debilitauerit) aut oculum eiecerit (aut ex-cusser(i)t) <aut aurioulam) uel nasum ampu-tauerit (cui fuerit adprobatum), mallobergosicti sunt, IVM denarios qui faciunt solidos oculpabilis iudicetur.

§ 2. Si (cui) uero manum capulauerit et ma-nus ipsa mancata ibi(dem) pendiderit, mallo-

[§§ 1, 2. Si quis alterum manu {aut pede)capolauerit (de manu capolata},

unde Tiomo mancus est et ipsamanus super eumpendit, mallobergo sichte,(MMD

AI

XXVIIII.DE DIBILITATIBTJS

A2 A 3

XXVIII. DE DIBILIC- DE DEBILITATIBVS.TACIONIBUS XXVini.

A4

xxvirno.DE DEBILITATIBUS

29,1 1. Si quis alterum ma- 1. Si quis alterum ma- 1. Si quis alteri ma- 1. Si quis alterumnum uel pedem debili- num pedem uel oculum num pedem uel oculum manum pede hoculumtauerit aut oculum uel eiecerit aut excusseret eicerit aut auriculam uel aut auriculam uel nasumnasum amputauerit, nnaf nasim ampotauerit cui nasum amputauerit, sold. amputauerit, irnuvf denrs.din. qui f. sol. c culp. fuerit adprobatum, malb. c culp. iudi. qui fac. sol. c culp.iudic. sicti sunt din. HILM fac.

sol. c cui. iud.

29,2 2. si cui uero manusipsa mancata ibi pendi-derit, mal. chaminus hocest iiAfD din. qui f. sol.

culp. iudic.

2. Si uero manus ipsa 2. Si uero manus ipsaibidem manca penderit, emancada penderit, HATDsold. Lxn culp. iudi. denrs. qui faciunt sol.

LXV culp.

29.4 3. Si quis de manumuel pedem policem ex-cusserit, mal. alatham hocest UM din. qui f. sol. i,culp. iudic.

29.5 4. si ibidem ipse po-lix mancatus pependerit,iMcc din. qui f. sol. xxxculp. iudic.

2. Si quis policare demanum uel pedem ex-cusserit cui fuerit adpro-batum, malb. alathamosunt din. nAf fac. sol. Lcui. iudi.

3. Si uero ibidem man-catus fuerit, malb. ala-thamo sunt din. rarcccofac. sol. XXXTT cui. iu.

3. Si qm's pollecaremde manu uel pede ex-cusserit, sold. LXV culp.iudi.

4. Si uero ibidem pen-diderit mancatus, sold.xxxa culp. iud.

3. Si quis policem demanum uel pede excus-serit, iftfDCCC denrs. quifac. sol. XLV culp.

4. Si uero esmancatuspenderit, iAfCCCC denrs.qui fac. sol. xxxv culp.

A Titel 29: a) aus culp. verbessert A 3.

C Titel 29: a) C. XXIX. DE DEBILITATD3 VS. In L. Sal. c. 31 C 6a.c) nicht mancatis C 6.

b) aus perexcusa verbessert G 6.

H Titel 29: a) ohne Kreuzchen. b) ohne Kreuzchen.+1Si quis altri manum aut pedem truncauerit, uel oculum effoderit, aut auriculam, uel nasum ampu-

tauerit iniM den. qui faciunt sol. c culpab. iudicetur (entspricht 29,1). Si (ohne Kreuzchen) uero manwsipsa ibidem pependerit malb. chaminis MDCCO qui faciunt sol. XLV culpabilis iudicetur (zu 29,2). si

TEXT 29,1—29,5 113

bergo chaminus hoc est, MMD» denarios qui fa- denarios qui faciunt) solidos LXII et dimidiumciunt solidos Lxn (semis)a culpabilis iudicetur. culpabilis iudicetur.']

§ 3. Et si ipsa manus perexcussa fuerit, [§ 3. Si uero ipsa manus super excussa fu-mallobergo secthe, sunt denarii MMD qui faciunt erit, mallobergo chamin, (IVM denarios qui fa-solidos LXII semis culpabilis iudicetur. ciunt) solidos O culpabilis iudicetur.]

§ 4. Si quis policem de manu uel <de> pede excusserit (cui fuerit adprobatum), mallobergoalachtamo hoc est, MM denarios qui faciunt solidos L culpabilis iudicetur.

§5. Si uero ibidemb (ipse polix) mancatus pendiderit, mallobergo alachtamo chaminis sunt,MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

Titel 29: a) MDCCO — XLV G. b) in ipsa manu Herold.

G5xxviin. DE

DEBILITATIONIBTJS

1. Si quis alteri manumaut pedem uel oculumeiecerit aut auriculara uelnasum amputauerit, sol. ccul. iud.

2. Si uero manu capu-lauerit et ipsa manca su-per eum pependerit, sol.XLV cul. iud.

et si manus ipsa per-excussa fuerit, sol. LXIK;cul. iud.

3. Si quis polecare demanum uel de pedem ex-cusserit, sol. XLV cul.iud.

06xxvrm.a

DE DEBILITATIBUS1. Si quis alteri manum

aut pedem uel oculumeiecerit aut auriculam uelnasumamputauerit, malb.secti sunt den. nnAf quifac. sol. c culp. iudic.

2. Si uero manum ca-pulauerit et ipsa mancasuper eum pependerit,malb. chaminis sunt den.iAfDCCO qui fac. sol. XLVculp. iudicotur.

3. Et si ipsa manusperexcisab fuerit, malb.secthe Bunt den. IIA/D quifac. sol. LXIK; culp. iud.

4. Si quis pulcarem demanu uel pede excusserit,malb. athlatam sunt den.IATDCCC qui fac. XLV culp.iud.

H 10

De Debilitatibus.Tit. XXXII.

§ I. *Si quis alterummanu aut pede capola-uerit de manu capolata,unde homo mancus est, etipsa manus super eumpendit, malb. sichte MMDden. qui faciunt solid.LXH et dimidium, culpa-bilis iudicetur11.

U. Si uero ipsa manussuper excussa fuerit,malb. chamin IIHM denar.qui faciunt solid, c culpa-bilis iudiceturb.

HI . Si quis pollicem demanu uel pede excusserit,malb. alachtam MDCCOden. qui faciunt solid.XLVculpabilis iudicetwr,

K

XXXI.DE DEBILITATIBUS*

1. Si quis alteri manum 29,1aut pedem truncauerituel oculum effodieritto autauriculam uel nasum am-putauerit, IVM denariisqui faciunt solidos C cul-pabilis iudicetur.

2. cSi ueroc manus ipsa 29,2dibidem mancatad pepen-derit, MDCCC denariis quifaciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur.

3. Si manus ipsae rper- 29,3excussa fuerit1, MMD de-nariis qui faciunt solidos6LXH semis8 culpabilis iu-dicetur.

4. Si quis pollicem11 de 29,4manu uel pede1 excusse-rit, MDCCC denariis quifaciunt solidos XLvk cul-pabilis iudicetur.

4. Si uero ipsa polacis 5. Si uero ipse policis si uero ipse pollex, in 5. Si uero ipse pollix1 29,5mancatus pependerit, sol. mancatus0 pependerit, ipsa manu mancatus pe- mancatus <ibi)m pepen-xxx cul. iud. malb. ablatam chaminis penderit, malb. alachta- derit, MCC denariis qui fa-

Bunt den. iAfCC qui fac. mo chaminis MCC den. qui ciunt solidos xxx nculpa-sol. xxx culp. iudic. faciunt sol. xxx culpab. bilis iudicetur11.

iudicetur.

manus ipsa perexcussa fuerit malb sochte MMD denar qui faciunt solid. Lxn et dimidium culpabilis Hiudicetur (zu 29,3).

Titel 29: a) dibilitatibus K18. b) aus eSoderit verbessert K 17; effoderit K65; effuderit K 19. Kc-cj 8iue K 72. d-d) ibidem mancicata (aus mancipata verbessert) K 17; mancata ibidem K 18, 46.e) fehlt K 65. f-f) percussa fuerit K 72; percussa fuerit aus percusserit verbessert K 17; perscusa fueritK 46. g-g) Lxng K 18, 33, 46, 56; Lxm K 17; LXH K 65; XLV K 19. h) policem K 17, 18, 46, 72.i) de pedem K17,18. k) XLH K19; LXV über XLV K 46. l) polix K17,18,19 und fpolex ipse Band-note) 46; pollex K 20, 65. m) nur K17. n-n) fehlt K 46.

15 lexSalical


§ 6. Si uero secundo digito, id est unde sagittatur sagitta, excusserit, mallobergo alachtamobriorotero sunt, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur.

§ 7. <Si quis) [alteri] sequentes uero digitos, id est tres si pariter in unum ictum excusserit,mallobergo chaminis sunt, <MDCCC denarios qui faciunt) solidos XLV culpabilis iudicetur.

§ 8. Si duos (excusserit, solidos) xxxv (culpabilis iudicetur).§ 9. Si <uero) unum (inciderit), solidos xxx culpabilis iudicetur. <cSequenti uero digito0 ex-

c-c) Et si unum medianum G; Si quis medianum digitum Herold.

AI A2 A3 A4

4. Si secundo uero di- 5. Si uero secundo di- 5. Si secundo uerogito id est unde sagit- gitum id est unde sagitta- gito unde sagittatur ex- digito id est quidem sagit-tatur excusserit, iMcccc tur excusserit, malb. ala- cusserit, sold. xxxv culp. tator excusserit, iAfCCCOdin. qui f. sol. xxxv culp. thamo sunt din. IA/CCCC iud. denrs. qui fac. sol. xxxv

fac. sol. xxxtr culp. iud. culp.

29,6 5. si uero se dum di-

iudic.

29,7 6. sequentes uero digi-tis

id est tres si pa-riter in unum iectum in-ciderit, sol. L culp. iud.

5. Si quis uero sequens 6. Sequentes uero di- 6. Sequenti uero digitogiti excusserit, r>0 denrs. qui

hoc est si tres pariter fac. sol. xv culp.in uno ictu excusserit,sold. XL culp. iud.

7. Quarto uero digitoqui excussus fuerit, sold.Tim culp.

8. Minimo digito quiexcussus fuerit, DO denrs.qui fac. sol. xv culp.

29.8 7. Si duos excusserit,sol. xxxv culp. iudic.

29.9 8. si uero unum inci-derit, sol. xxx culp. iudic.

7. Si duos, xxxv;'

si uno, xxx sold. culp.iud.

9. Si uero tres digitosin hunum hictum excus-serit, iAfDCCO denrs. quifaciunt sol. XLV culp.

C d) nicht Secundum C 6.verbessert G 6.

e) aus Seqentes verbessert G 6. f) anscheinend aus daphanu (so Hesseis)

H c) nicht xxx."*"2medium.

d) ohne Kreuzchen.+3repphano. +4in elechano. +5quis pedew alterius capulauerit. +6manserit.

K o) quod K 17, 19. p) sagitatur K 33, 46. q) icto aus ictu verbessert K 17. r) DOCO K 17.ss) nnor digitos K17. t) nur K17,19 (vgl. w). u) nur K18. v) nur K17,18. w) fehltK 17; nachträglich eingefügt K 46 (vgl. t). x) §§ 11 und 12 stehen in K 17 zweimal hintereinander,y) capolauerit K 18; capillanerit oder capilauerit hier und sonst K 19. z) ibi K 17 (beide Male),

TEXT 29,6—29,10 115

cusserit, mällobergo taphano, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur. d Quarto uerodigito qui excussus fuerit11, mällobergo melachano, solidos ix e culpabilis iudicetur. fMinimo digitoquif excussus fuerit, mällobergo minecleno, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.,)

§ 10. Si uero pedes capulatus fuerit et ibidem mancatus tenuerit, mällobergo chuldachina chamin,sunt denarii MDGCC qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.

d-d) Si uero quarto digito excusserit G, Herold.uero minimus digitus G, Herold.

e) (DC denarios qui faciunt) solidos xv G, Herold. f-f) Si

G 5

5. Secundwm uero di-gitum id est unde sagitta-tur sagitta excuterit, sol.xxxv cul. iud.

6. Sequentes uero digi-tos id est m si pariter inuno isto excusserit, sol.XLV cul. iud.

et si unum medianturexcusserit, sol. xv cul.id.

7. Si uero quarto digitoexcusserit, sol. xv cul.cul. iud.

8. Si uero minimus di-gitus excussus fuerit, sol.xv cul. iud.

G6

6. Secundumd uero di-gitum unde sagittatur sa-gitta excusserit, malb.ablatam biorotro suntden. iiifcccc qui fac. sol.xxxv culp. iudic.

7. Sequentes6 uero di-gitos id est tres si pariterin uno hictu excusserit,malb. chaminis sunt den.IMDCCO qui fac. sol. XLVculp. iud.

8. Et si unum media-num excusserit, malb.taphanu* sol. xv culp.iudic.

9. Si uero quattuor di-gitos excusserit, malb.melachano sol. xv culp.iud.

10. Si uero minimusdigitus excusserit, malb.mineclino sol. xv culp.iudicetwr.

H 10

UH. Si secundum di-gitum quo sagittatur ex-cusserit, malb. alathambriorodero MCCCC dena.qui faciunt, solid, xxxv0

culpabilis iudicetur.V. Si quis alteri tres

sequentes digitos pariteruno ictu excusserit, malb.chaminis MDCCC den. quifaciunt solid, XLV culpa-bilis iudicetur.

VL Si quis +2media-num digitum excusserit,malb. 3taphanod DC den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur.

VH. Si uero quartumdigitum excusserit, malb.+4malegano DC den. quifaciunt solid, xv culpabi-lis iudicetur.

VHI. Si minimus digi-tus excussus fuerit, malb.minechleno DO denar. quifaciunt solid, xv culpabi-lis iudicetur.

K

6. Si secundum digi- 29,6turn quo0 sagittaturP ex-cusserit, MCCCC denariisqui faciunt solidos xxxvculpabilis iudicetur.

7. Si quis tres sequen- 29,7tes digitos pariter unoictui excusserit, MDCCC1

denariis qui faciunt soli-dos XLV culpabilis iudice-tur.

8. Si quis medium digi- 29,7turn excusserit, DC dena-riis qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

9. Si quis 8quartum di- 29,7gitum8 excusserit, (simi-liter)* DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

10. Si (quis>u mini- 29,7mum (digitum)v excusse-rit, similiterw DC denariisqui faciunt solidos xv cul-pabilis iudicetur.

9. Si uero pedes capu-latus fuerit et ibidemmancatus tunuerit, sol.XLV.

11. Si uero pedes capu- IX. Si X. Silatus fuerit et ibidem uero +5pes uero +5pesmancatus fuerit, chulde- capolatus capulatusclina chamina eunt den. fuerit, fuerit, etiiifDCCC qui fac. sol. XLV mancus ibi- mancus ibi-culp. iudic. dem+Henu- dem tenu-

erit, malb. erit malb.chal de chi- chul de chi-na chamin na chaminMDCCO den. MDCCC den.qui faciunt qui faciuntsolid, XLV solid, XLVculpabilis culpalis

iudicetur. iudicetur.

xll. Si quis pedem al- 29,10terius capulauerity et ibiz

mancatus5' remanserit,MDCCC1»' denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpabi-lis iudicetur.

18, 20, 21, 33, 56, 65; ibidem K 24 u.a.K19.

a') mancus (mancatus Bandnote) K 46. b') DCCC K

15»

116 PACTTJS LEGIS SALIOAE

§11. Si uero ipse pedes excussus fuerit, mallobergo chuldachina sichte, sunt denarii MMD quifaciunt solidos LXII semis culpabilis iudicetur.

§ 12. Si quis alteri oculum euellerit, mallobergo lichauina, (MMD denarios qui faciunt} solidosLXII semis culpabilis iudicetur.

§ 13. Si [quis] nasum [alteri] excusserit, mallobergo frasito, sunt denarii MDCCC qui faciunt soli-dos XLV culpabilis iudicetur.

§ 14. Si [quis] auriculam [alteri] excusserit, mallobergo channichleora, (pc denarios qui faciunt)solidos XV culpabilis iudicetur.

AI A2 A3 A4

29,17 9. Si quis hominem in- hominem ca- 8. Si quis hominem in- 10. Si quis hominemgenuum castrauerit, vmaf strauerit, mocl.b cgas fe- genuum castrauerit, sold. ingenuum castrauerit,din. qui f. sol. cc culp. ritc swnt din. XJTXIM fac. nr culp. iud. excepto VIIIM denrs. qui faciuntiudic. sol. co culp. iud. medico nouem solid. sol. cc culp.

A b) nicht mal. A 2. c-c) oder gasferit A 2.

C g) von jüngerer Hand zu auricalam verderbt G 5. h) aus laclabia verbessert C 6. i) nicht uirculam G 5.

H e) nicht c. f-f) oder alchaltua. g-g) oder inclanina. h) bei Herold folgt Capitulare I 71 §§ 1 u. 2.+7chawna chlora (gehört wohl zu chunni cleura in 29,14). +8euellerit. +9amputauerit.

K c') ipse (ipsum Randnote) K46; fehlt K56, 65. d'-d') percussus fueritK17 (Zweitfassung); perscussusfuerit K 46; percussus est K18; perexcusserit K19; percusserit K17 (Erstfassung). e ) MM K17 (Erst-fassung), f-f) Lxng K 18, 33, 46, 56; xxm K 17 (beide Male); LXH K 19, 65. g') aus alteruniverbessert K 18; alterius aus alterium verbessert K17. h') euellerit (euulserit Randnote) K 46; euulseritK 65; excusserit K19. i'-i') Lxns K18,33,46,56; uxn K 65; XLV K17. V) nur K18,46. V) excu-serit K 20, 56. m') vc K17. n') LXV K 17; Lxra K 56. o') § 15 fehlt K 72. p') nur K18,46.

TEXT 29,11—29,18 117

§ 15. Si [quis] linguam älteri capulauerit, ut loqui non possit, mallobergo alchaltea, (IVM denariosqui faciunt} solidos C culpabilis iudicetur.

§ 16. Si quis dentem (alienam) excusserit, mallobergo inchlauina, (pc denarios qui faciunt) solidosXV culpabilis iudicetur.

§ 17. Si quis hominem ingemium castrauerit aut uiriculam suam transcapulauerit, unde mancussit, mallobergo gaferits sunt, solidos G culpabilis iudicetur.

§ 18. Si uero ad integrum tulerit [uirilia], mallobergo alacharde sunt, YTTTM denarios qui faciuntsolidos co culpabilis iudicetur (exeepto medico nouem solidos).

g) uuirodarde G, Herold.

05 06

10. Si uero ipse pedis 12. Si uero pedes ex-excussua fuerit, sol. LXII<; cusserit, malb. childeclinacul. iud. sictae Bunt den. qin fac.

sol. Lxnq culp. iudi.

11. Si quis alterwm 13. Si quis alterumoculum quis euellerit, sol. oculum quis euellerit,Lxn<; cul. iud. malb. inchabina sol.

culp. iudic.

12. Si nasum excusse- 14. Si nasum exciserit,rit, sol. XLV cul. iud. malb. frasito sunt den.

ijtfDCCC qui fac. sol. XLVculp. iudic.

13. Si auriculams ex- 15. Si auriculam ex-cusserit, sol. xv cul. iud. cusserit, malb. chanodeo-

ra sol. xv culp. iudic.

14. Si linguam alterum 16. si linguam altericapolauerit ut loqui non capulauerit et loqui nonpossit, sol. c cul. id. possit, malb. achaltea sol.

c culp. iudic.

25. Si dentem alienamexcusserit, sol. xv cul.iud.

16. Si quis hominemingenuum castrauerit autuiriculam1 suam trans-capolauerit unde mancussit, sol. c cul. iud.

17. si quis dentem ex-cusserit, malb. laclabinah

sol. xv culp. iudic.

18. Si quis hominemcastrauerit ingenuum autuiriculam suam trans-capulauerit unde mancussit, malb. uuirodarde sol.c culp. iudic.

17. Si uero ad inte- 19. si uero ad inte-grum tulerit, sol. cc cul. grum tulerit, alathardeiud. Bunf den. vrnAf qui fac.

sol. cc culp. iudic.

q') exciserit K19. r') fehlt K17. s') fehlt K17hier und sonst K19. w') VIIUM K 56; xxvmM ml

H 10

XI. Si uero ipse pes ex-cussus fuerit malb. +7chal-dachina sichte MMD den.qui faciunt solid. iiXXTicum dimidio culpabilisiudicetur.

XU. Si quis alteri ocu-lum +8tulerit, malb. licla-mina MMD denar. qui fa-ciunt solid, LXXH et dimi-dium culpabilis iudicetur.

XIH. Si quis nasumalteri excusserit malb.frasitto MDCCC denar. quifaciunt sol. XLV culpabi-lis iudicetur.

X n H . Si quis auricu-lam alteri excusseritmalb. chunni cleura DGdenar. qui faciunt sol. xv6

culpabilis iudicetur.XV. Si quis alterum

lingua +9capolauerit undeloqui non possit malb. falchaltua1 iniM den. qui fa-ciunt sol. o culpabilis iu-dicetur.

XVI. Si quis dentem ex-cusserit malb. sin clani-na8 DC den. qui faciunt sol.xv culpabilis iudicetur.

XVEI. Si quis ingenu-um castrauerit aut uiri-lia transcapolauerit, undemancus sit malb. uuira-dardi miM den. qui fa-ciunt solid, c culpabilisiudicetur,

X V m . Si uero ad in-tegrum tulerit uirilia,malb. alacharde VTUM de-nar. qui faciunt sol. ccculpabilis iudicetur11.

t') vuuLM mil. K19... K 19. x') ccc K 19.

K

*12. Si uero ipse0' d'per- 29,11excussus fuerit11', MMDe'denariis qui faciunt soli-dos *'i»xn semis1' culpabi-lis iudicetur.

13. Si quis alterie' ocu- 29,12lum euellerit11', MMD dena-riis qui faciunt solidos1'iixn semis1' culpabilisiudicetur.

14. Si <quis)k' nasum 29,13excusserit1', MDCCCm' de-nariis qui faciunt solidosXLV11' culpabilis iudice-tur.

15P' si (quis)»' auricu- 29,14lam excusserit*', DO de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

16. Si quisr' linguam 29,15alterius amputauerit utloqui non possit, IVM de-nariis qui faciunt solidosc culpabilis iudicetur.

17. Si <quis)P' dentem 29,16excusserit, so denariisqui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

18. Si quis8' ingenuus 29,17ingenuum castrauerit autuirilia truncauerit utmancus fiat, IVM*' dena-riis qui faciunt solidos cu 'culpabilis iudicetur.

19. Si uero ad inte- 29,18grum tuleritv', vniMw'denariis qui faciunt soli-dos ccx' culpabilis iudice-tur.

u')ccK19. t/J tullerit K


[D: 49] XXX. De conui t i is

§ 1. Si quis alterum cinitum uocauerit, mallobergo quintuc sunt, DC denarios qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

§ 2. Si quis alterum aconcagatum clamauerita, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilisiudicetur.

*§ 3. Si quis * mulierem ingenuam, seu uir seu mulier, alteram meretricemb clamauerit et <ei)

Titel 30: a-a) concacatum aut uulpeculam uocauerit Herold unter Auslassung von § 4. b-b) alterumfalsatorem et mulier alteram mulierem meretricem Herold unter Auslassung von § 7 und Herübernahme derdortigen Ziffern.

AIXXX.

DE CONUICHS

A 2

xxurrn.DE CONUICIIS

A 3

DE CONUITIIS

A4XXXo.

DE CONUITIIS

30.1 1. Si quis alterum cini- 1. Si quis alterum cy- 1. Si quis alterum cini- 1. Si quis alterum cini-tum uocauerit, sol. in nitum clamauerit, DC di- turn uocauerit, sold. xv turn uocauerit, DC denrs.culp. iudic. narius qui fac. sol. xtr culp. iud. qui fac. sol. xv culp.

cul. iudic.

30.2 2. Si quis alterum con- 2. Si quis alterum 2. Si quis alterum con- 2. Si quis alterum con-catum clamauerit, cxx concagato clamauerit, catum clamauerit, sold. cagatum apellauerit, cxxdin. qui f. sol. m culp. cxx din. fac. sol. m cul. ni culp. iud. denrs. qui faciunt sol. niiudic. iud. culp.

30,3 3. Si quis mulieremingenuam seu uir seu mu-lier alteram meretrice uo-cauerit et non potueritadprobare, IMDCCC din.qui f. sol. XLV culp. iud.

3. Si quis mulier in-genuam seo uir seo mulieraltera meletrice clamaue-rit et ei non potuerit ad-probare, IMDCCC din. fac.sol. XLT7 culp. iud.

5. Si quis mulierem in-genuam siue uir siuemulier alteram meretri-cem clamauerit et nonpotuerit adprobare, sold.XLV culp. iudicetur.

3. Si quis mulieremingenuam seu uir se mulieraltera meretrice clama-uerit et non poterit adpro-bare, lAfDCCC denrs. quifaciunt sol. XLV culp.

30.4 4. Si quis alterum 4. Si quis alterum 3. Si quis alterum uul- 4. Si quis alterum uul-uulpe clamauerit, sol. irr uulpe clamauerit, cxx pem clamauerit, sold. ni piga clamauerit, cxxculp. iudic. din. fac. sol. in cul. iudi- culp. iud. denrs. qui fac. sol. ni

cetwr. culp.

30.5 5. Si quis alterum le- 5. Si quis alterum le-borem, sol. m culp. iudic. pore clamauerit, DC din.

fac. sol. xtr cul. iud.

30,6 6. Si quis alteri repu-tauerit quod seutum su-um iactasset et non po-tuerit adprobare, cxx din.qui f. sol. m culp. iudic.

6. Si quis alterum re- 6. Si quis alterum in- 6. Si quis altero inputa-potauiret qwod suum seu- putauerit quod seutum uerit q«od seutum suumturn iaetassit et non po- suum iactasset et non iactasset et ei non potu-tuerit adprobare, oxx din. potuerit adprobare, sold. erit adprobare, cxx denrs.fac. sol. in cul. iud. in culp. iudi. qui faciunt sol. in culp.

C Titel 30: a) C. XXX. DE CONVICHS. In L. Sal. c. 32 C 6a.

H Titel 30: a-a) aus 30,4 unter Weglassung dieses Stückes.+1proieciesst (lies proiecisset) in hoste uel fugiendo prse timore.

K Titel 30: a) so K 18, 46, 56, 72 u.a.; conuieiis K 17, 24, 33 u.a. b) aus centum verbessert K 17;caenitum K 46; ccenitum K 29; cennitum K 57; cinnitum K 65. c) concagatum K 46; euncacatum K 19.d) § 5 ist handschriftlich nicht nachgewiesen; Tilius und die anderen älteren Herausgeber haben ihn möglicher-

TEXT 30,1—30,6 119

non potuerit adprobare, [mallöbergo strabö], MDCCO denarios qui faciunt solidos XLV culpabilisiudicetur.

§ 4. Si quis alterum uulpemc clamauerit, cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur.§ 5. Si quis alterum leporem clamauerit, c(xx)d denarios qui faciunt solidos ma culpabilis

iudicetur.§ 6. Si quis [homo ingenuvs] alteri inputauerit, quod scutum suum iactasset, [et fuga lap&us

fuissef] et <ei> non potuerit adprobare, [mallobergo austrapo], cxx e denarios qui faciunt solidos i n e


c) uulpiculam G; vgl. Anm. a-a). d) CCXL . . . vi G, Herold; vgl. A 2. e) DC . . . xvHerold.

G 5

XXX.

DE coHurrns1. Si quis alterwm ceni-

tum clamauerit, sol. xvcul. iud.

2. Si qmYalterwm con-cagatum clamauerit, sol.n i cul. iud.

G6

XXX.»DE CONTJITHS

1. Si quis alterum cini-tum clamauerit, malb.quinthac sunt den. DC quifac. sol. xv culp. iudic.

2. Si quis alterum con-cagatum clamauerit, suntden. cxx qui fac. sol. mculp. iudic.

H 10

De Conuitiis.Tit. XXXHI.

§ I. Si quis alterum ci-nitum uocaret malb. quin-tuo DC den. qui faciuntsol. xv culpabilis iudice-tur.

HI . Si quis alterumconcacatum, aaut uulpe-culama uocauerit cxxden. qui faciunt sol. niculpabilis iudicetur.

H. Si quis alterum fal-satorem, et mulier alte-ram mulierem meretri-cem clamauerit, malb.extrabo DC den. qui fa-ciunt solid, xv culpabilisiudicetur.

3. Si quis alterwm 3. Si quis alterumuulpe clamauerit, sol. in uulpicula clamauerit, cxxcul. iud. den. qui fac. sol. m culp.

iudic.

4. Si quis alterwm le- 4. Si quis alterum le- HU. Si quis alterumpore clamauerit, sol. vi porew clamauerit, ccxi. leporem clamauerit, CCXLcul. iud. denarius qui fac. sol. vr den. qui faciunt solid, vi

culp. iudic. culpabilis iudicetur.

5. Si quis alterum in- 5. Si quis alterum pu- V. Si quis homo in-putauerit quod escutum taueritqwod scutum suum genuus alio impropera-suum iactasset et non po- iactasset et non potuerit uerit, quod scutum +1su-tuerit adprobare, sol. m adprobare, cxx den. qui um iactasset et fuga lap-cul. iud. fac. sol. m culp. iudic. sus fuisset, et non po-

tuerit adprobare, malb.austrapo 3>c den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

K

XXXH.

DE coNurrns»1. Si quis alterum ce- 30,1

nitum lb clamauerit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur.

2. Si quis alterum con- 30,2chagatum2c clamauerit,cxx denariis qui faciuntsolidos m culpabilis iudi-cetur.

{5. Si quse mulier in- 30,3genua aut uir mulieremmeretricem clamauerit etnon poterit adprobare,solidis XLV culpabilis iu-dicetur. )d

3. Si quis alterum uul- 30,4piculame clamauerit,cxx1 denariis gqui faciuntsolidos mh8 culpabilis iu-dicetur.

4.1 Si quis alterum le- 30,5porem clamauerit, ccxLk

denariis qui faciunt soli-dos vt l culpabilis iudice-tur.

6. Si quis alterim inpu- 30,6taueritn quod scutumsuum proiecisset in hoste0

uel fugiendo praeP timore,cxx denariis qui faciuntsolidos m« culpabilis iu-dicetur.

weise einer E-Handschrift entnommen. e) uulpeculam K 32, 33, 34, 65; uulpigolam K 18, 29; uulpiculum KK 38. f) ccx K 33; CCXD ^alias cxx dn. q. f. sol. ni Randnote) K 46. g-g) fehlt K 33. h) viK 46. i) § 4 fehlt (in aliis hie est: Si quis . . . iud. Randnachtrag) K 46. k) CCLX K 46 Randnach-trag, l) vn K 17. m) altero K 33; alterum K 18, 46. n) imputauerit K 33, 72. o) osteK 17. p) pro K 33; preti K 18. q) aus vi verbessert K 18.

1) Glosse id est arga K 79; oculum erutum habentem Pithou. 2) Glosse sordidatum Pithou.


*§ 7. Si quis alterum delatorem aut falsatorem clamauerit et non potuerit adprobare, mallo-bergo leodardi sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

[D: 50] XXXI. De uia lacina

§ 1. Si quis baronem <ingenuum) de uia sua ostauerit aut inpinxerit, jnallobergo uia lacina hocest, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

30,7

AI

7. Si quis alterum dila-

A2 A3 A4

torem aut falsatorem cla-7. Si quis alterum dila- 4. Si quis alterum de- 5. Si quis alterum dela-

torem aut falsatorem ela- latorem aut falsatorem dore aut falsatore ela-mauerit et non potuerit mauerit et non potuerit clamauerit et non potu- mauerit et non potueritadprobare, DC din. qui f. adprobare, DC din. fac. erit adprobare, sold. xv adprobare, CXL denars.sol. xv culp. iudic. sol. xu cul. iud. culp. iud. qui faciunt sol. vn culp.

XXXI.DE UIA LACINA

XXX.DE UIA LACINA

DE VIA LACINA.XXXI.

XXXI°.DE UIA LAICINA

31,1 1. Si quis baronem in- 1. SI QUIS barone in- 1. Si quis barone de 1. Si quis baronem degenuum de uia sua ostaue- genuum de uia sua osta- uia sua ostauerit aut inuia sua ostauerit autrit aut inpinxerit, mal. ueret aut inpinxeret, pinxerit, sold. xv culp. inpinxerit, DC denrs. quiuialacina hoc est DC din. malb. uia lacina sunt din. iudi.qui f. sol. xv culp. iudic. DC fac. sol. xu cul. iud.

fac. sol. xv culp. iudi-cetwr.

31,2

•X JLm fcJVSA* ^ ^ T V U 1 I 7 « A M U l V i J - ' V AVV\S* MV/A* d » V Wl&A» 4.1A.V4.» WVk«> •

2. Si quis mulierem in- 2. Si quis mulierem 2. Si quis mulierem in- 2. Si quis mulieremauam de uia sua ostaue- uiam suam ostauerit aut genuam de uia sua osta- ingenuam de uia suagenuam de uia sua ostaue- uiam suam ostauerit aut genuam de uia sua osta- ingenuam de uia sua

rit aut inpinxerit, mal. inpinxerit, malb. mallauerit aut inpinxerit, sold. ostauerit aut inpinxerit,machina hoc est iifoccc cina s«nt din. IATCCC fac. XLUa culp. iudi.din. qui f. sol. xxv culp. sol. XLIT cul. iud.iudic.

iiifDCCC denrs. qui fac.sol. xiiV culp.

A Titel 31: a) mcÄ^xvL, aus XLX verbessert A 3.

C Titel 31: a) C. XXXI. DE VIA LAZINA. In Le. Sal. c. 33 G 6 a.der Zeile G 5. c) über unterpungiertem quis nachgetragen G 5.verbessert G 6. f) aus lacina verbessert G 6.

b-b) mit Einfügungsvermerk überd-d) unterpungiert G 5. e) aus ua

H Titel 31: a) bei Herold folgt als § ni eine Zweitfassung von 17,12 (vgl. ebendort).+1Si quis baroni uiam obstruerit. +2uadi.

K r) con über adprobare K 46; adprouare K19.vgl. 72 § 1.3) Glosse id est lidengarium K 46, 79.

s) adprobare K 72. t) §9 nur in K 32 nachgewiesen;

TEXT 30,7—31,3 121

§ 2. Si quis mulierem ingenuam (aut puellamy de uia sua ostauerit aut inpinxerit,mallobergo urbis uia lacina hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilisiudicetur.

§ 3. Si uia, quae ad farinarium uadit, clauserit, mallobergo urbis uia lacina, DO denarios quifaciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

C 5 G 6 H 10 K

6. Si quis alterum dela- 6. Si quis alterum dela- "VT. *Si quis alterum 7. Si quis alterum dela- 30,7torem clamauerit et non torem clamauerit et non delatorem clamauerit et torem3 clamauerit et nonpotuerit adprobare, sol. potuerit adprobare, malb. ^ a l b ^ W O T d i ^ c ^ d e n ' potuerit conprobare*, DCxv cul. iud. leod. sunt den. DC qm fac. q u j faciunt sol. xv culpa- denariis qui faciunt soli-

sol. xv culp. iud. bilis iudicetur. dos xv culpabilis iudice-tur.

8. Si quis alterum fal- E: 48,2satorem clamauerit etnon potuerit conproba-re8, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

(9. Si quis compari suopittum excusserit, cxxdenariis qui faciunt soli-dos m culpabilis iudice-tur aut similem illi reddatuel cum duodecim iuretquod similem illi resti-tuisset.)*

XXXI.DE UIA LAZESTA

1. Si quis baronem deuia sua ostauerit aut in-pincxerit, bsol. xv cul.b

2. Si ueroc mulieremingenuam daut puellamd

de uia sua ostauerit autinpincxerit, sol. XLV cul.iud.

3. Si uia que ad farina-rio uadit clauserit, sol. xvcl. iud.

XXXI.aDE UIA LAZINA

1. Si quis baronem deuia sua ostauerit aut in-pinxerit, malb. uialazinaDC den. qui fac. sol. xvculp. iudic.

2. Si uero mulierem in-genuam de uiae sua ho-stauerit aut inpinxerit,malb. orbis uia lazina*sunt den. IATDCCC qui fac.sol. XLV culp. iudic.

3. si uia quod ad fari-nario uadit cluserit, malb.urbis uialacina DC den.qui fac. sol. xv culp. iud.

De Via Lacina.Tit. xxxirn.

§1. Si quis Baronemde uia +1ortauerit aut im-pinxerit malb. uia lacinaDC den. qui faciunt solid,xv culpabilis iudicetur.

II. Si uero mulieremingenuam de uia sua orta-uerit aut impinxerit,malb. urbis uia lacinaMDCCC den. qui faciuntsol. XLV culpabilis iudice-tur.a

U l i . *Si quis uiamquae ad farinarium +2du-cit clauserit, malb. urbisuia lacina DC den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

XXXIII.LACINIA*DE

2. Si quis baroni lb 31,1uiam suam obstaueritc

aut eum inpinxerit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur.

2. Si quis mulieri inge- 31,2nuae uiam suam obsta-ueritd euel eam inpinxe-rit6, MDCCO denariis quifaciunt solidos XLV1 cul-pabilis iudicetur.

3.8 Si quish uiam quse 31,3ad farinarium1 ducit clau-serit, DG denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

Titel 31: a-a) uiae lacinia K 20, 21, 56; dsgl. (uiae aus uia verbessert) K 33; uia lacinia K 65, 72; ui§ Klacinise K 18; uia lacina (Tn aliis inscribitur: De uia ladinia Randnote) K 46; uiaela tiniae K 17. b) baro-nem (baroni Randnote) K 46. c) obstrauerit K 65; ostauerit K 39, 46; hostauerit K 17, 32, 72; ortaueritK 30. d) ostauerit K 17, 21; hostauerit K 72. e-e) fehlt K 19, 65. f) x v Ä 72. g) § 3 fehltK 19. h) qui K17,18, 46. i) farinariam K 20, 65.

1) Glosse id est antstustrioni (Lesung unsicher) K 46.16 LexSalical


[£>: 51] XXXII. De l igamin ibus i ngenuorum

§ 1. aSi quis hominem ingemrum sine causa ligauerit, mallobergo [obrepus] andrepus hoc est,MCC denarios qui faciunt soKdos xxx culpabilis iudicetur.1

§ 2. Si <quis> uero ipsum {ligauerit et> ligatum <in) aliquam partem duxerit, mallobergoandrepus sunt, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.

§ 3. Si uero Romanus Francum sine causa ligauerit, MCG denarios qui faciunt solidos XXX culpa-bilis iudicetur.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 32,1: Si quis hominem ingenuum innocentem {Zusatz: sine causa B 9,10;aut sine causa B 6] ligaverit .. . inferat ei quem ligavit solidos XII, et multae nomine solidos XII.

AI

XXXII.DE LIGAMINIBUS

INGENUORUM

A2

XXXI.DE LIGAMINIBUS.

Ingenuo-

A3

DE LEGAMINIBJ7ÄINGENTJORETilf.

xxxn.

A 4

XXXIF.DE LIGAMENTIBUS

32,1 1. Si quis hominemingenuum sine causa li-

1. 1. Si quis hominem in- 1. Si quis hominemnun sine causa ligaue- genuum sine causa lega- ingenuum sine causa li-

gauerit, mal. anderebus rit, malb. anderebws sunt uerit, solid, xxx culp.iud. gauerit, IMCC denrs. quihoc est, IMCC din. qui f. din. iAfCC fac. sol. xxx fac. sol. xxx culp.sol. xxx culp. iudic. cul. iudi.

32,2 2. Si quis uero ipsum 2. Si uero aliquam 2. Si uero ipsum liga- 2. Si uero ipsum ligaue-ligatum in aliqua parte partem ligatum duxerit, turn aliqua pate duxerit, rit et ligatum aliqua parteduxerit, IMDCCC din. qui mal. anderetms sunt din. sold. XLCT8 culp. iud. duxerit, IATDCCO denrs.f. sol. XLV culp. iudic. UMDcccfac.sol.XLUcul.iud. qui faciunt sol. XLV culp.

XXXIII. DE UENA-TIONTBUS FURATIS

33,1 1. Si quis de diuersisuenationibus furtum fece-rit et celauerit, praetercapl. et dil. IMDCCC din.qui f. sol. XLV culp. iudic.Quia lex de uenationibuset piscationibus obseruareconuenit.

XXXII.DE UENACI0NIBZ7S

1. Si quis uero de di-uersis uenacionibus,

quam legem de uenacio-nibus et pescacionibusconuenit obseruare.

DE VENATIONIBVSa.xxxm.

1. Si quis uero diuersisuenationibws furauerit etcelauerit, sold. XLV culp.iud.

2. Quälern legem deuenationibus talem et depiscationibus conuenitobseruare11.

xxxni°.DE UENATIONIBUS

1. Si quis uero diuersisuenationibus furauerit etcelauerit, IMDCCC denrs.qui fac. sol. XLV culp.

Qualem legem de ue-nationibws et de piscatio-nibus conuenit obseruare.

A Titel 32: a) nicht XLV A 3.Titel 33: a) nicht VENATIONIBUS A 3. b) aus obreruaret verbessert A 3.

G Titel 32: a) C. XXXII. DE LIGAMINIBFS INGENVORUM. In Le. Sal. c. 34 ö 6a. b) aus xxxvverbessert G 5. c) auf Rasur C 5. d) nicht graphione G 6.

Titel 33: a) C. XXXHL DE VENATI0ND3FÄ FVRATIS. In leg. Sal. c. 35 G 6a. b) nicht uenatio-nibus G 6.

H Titel 33: +1de diuersis uenationibus aliquid aut furauerit aut celauerit sol. XLV culpabilis iudicetur.K Titel 32: a) legauerit K 56, 65. b) § 2 fehlt K17. c) fehlt K 72. d) legatum K18; fehlt

K25. e-e) aliqua parte K 46; aliam partem K 19. f) XIJI K 19. g-g) Franeus Romanum IC 17.h) aus manus verbessert K 56. i) expoliauerit K 72. k) x x X 5 6 . l) fehlt K 19. m-m) Fran-chus Romanum K 20, 21, 56; Romanus Francum K17. n) xxx K 19. o) graphioni K 72; grauioniK 33, 34, 38; garafione K 18; garafine K 29; grafionem K28; dsgl. (grafioni Randnote) K 46; grafio K 25;ad comitem K 65. p-p) uita sua K 33. q) redemat K 18.

1) Glosse id est iudici K 46; id est comiti K 79.Titel 33: a) aus nationibus verbessert K 56. b-b) furauerit K 17; furatus fuerit K 65. c) MDC

K19. d) fehlt K17, 19, 30. e) et de K 20, 46; fehlt K 30.

TEXT 32,1—33,1 123

§ 4. Si uero Francus Romanum sine causa ligauerit, DG denarios qui faciunt solidos xv culpabilisiudicetur.

§ 5. Si quis ligatum per superbiam aut per uirtutem a grafione tukrit, mallöbergo mith(i)ojrasta(t)i(ih)o, de uita sua redimat.

XXXTTT. 3>e uena t ion ibus <furatis> [D: 52]

§ 1. Si quis uero de diuersis uenationibus, de apibus*, de piscibus furauerit et celauerit, {mallö-bergo leudardi] <praeter capitale et dilaturam) MDCCCb denarios qui faciunt solidos xiiVb culpabilisiudicetur. Quam legem et de uenationibus auium et de piscationibus conuenit obseruare.

Titel 33: a) auibus Herold (Schlußsatz fehlte B!). b) DC . .. xv Herold.

05

XXXH.DE LEGAMINIBtfS

INIENUORUikf

2. Si quis hominem in-genuum sine causa lega-uerit, sol. xxx cul. iud.

2. Si uero ipsum lega-tum aliqua parte duxerit,sol. XLV cul. iud.

3. Si uero romanusfranco sine causa lega-uerit, sol. xxxb cul. iud.

4. Si uero francus ro-mano sine causa lega-uerit, sol. xvc cul. iud.

5. Si quis legatum persuperbia aut per uirtute agarafionemtulerit, de uitasua conponat.

06

[XXXII.]*

1. Si quis hominem in-genuum ligauerit sinecausa, malb. andreiphusBunt IMCO qui fac. sol.xxxculp. iud.

2. Si uero ipsum liga-tum aliqua parte duxerit,malb. andreiphus euntden. IATDCCC qui fac. sol.

XLV culp. iudic.3. Si uero romanus

franco sine causa liga-uerit, HMCC den. qui fac.sol. xxx culp. iud.

4. si uero francus ro-mano sine causa liga-uerit, DC den. qui fac. sol.xv culp. iud.

5. Si quis ligatum persuperbiam aut per uirtu-tem ad graphionemd tule-rit, malb. mithoforasta deuita sua redimat.

xxxiii. xxxn.a

DE UENATIONIBUS DE UENATIONIBUS1. Si quis de diuersis

"uenationibws de apibwsde piscibws furatis,

quam legem et de ue-natione auium et de pis-eationibws conuenit obser-uare.

1. Si quis de diuersisuenationibwsb de apibtisde piscibus furatis,

quam legem et de uena-tionibws auim et de pisca-tionibws conuenit obser-uare.

H 10

De ligaminibusIngenuorum.Tit. XXXV.

§ I. Si quis hominemingenuum sine causa liga-uerit, malb. obrepus, an-drepus MCC den. qui fa-ciunt solid, xxx culpabi-lis iudicetur.

II. *Si uero eum liga-tum in aliquam partemduxerit, malb. andrepusMDCCO den. qui faciuntsol. XLV culpabilis iudice-tur.

IH. *Si uero RomanusFrancum ligauerit sinecaussa MCC den. qui fa-ciunt solid, xxx culpabi-lis iudicetur.

HU. *Si uero FrancusRomanum ligauerit sinecaussa, DO denar. qui fa-ciunt solid. XV culpabilisiudicetur.

V. *Si quis ligatumper superbiam aut peruirtutem a Grauione tu-lerit malb. mitho fosa sta-diuo, uitam suam red-imat.

De Venationibus.Tit. XXXVI.

§ I. Si quis +1aliqua deuenatione de auibus autde piscibus furauerit,malb. leudardi DG den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur.

II. *Quam legem tarnde uenationibus quam etde piscationibus conuenitobseruare.

K

XXXIV.DE EO QUI HOMINEM

INGENUUM SINECAUSA LIGAUERlTa

1. Si quis hominem in- 32,1genuum sine causa liga-uerit, MCC denariis qui fa-ciunt solidos xxx culpa-bilis iudicetur.

2* Si ueroc eum liga- 32,2tumd in ealiquam parteme

duxerit, MDCCC denariisqui faciunt solidos XLVr

culpabilis iudicetur.3. Si uero 8Romanush 32,3

FrancumS ligauerit1 sinecausa, MCC denariis quifaciunt solidos xxxk cul-pabilis iudicetur.

4. Si autem1 mFrancus 32,4Romanumm ligauerit sinecausa, DC denariis qui fa-ciunt solidos xvn culpa-bilis iudicetur.

5. Si quis hominem no- 32,5xium ligatum per uim tu-lerit grafioni10, Puitamsuamp redimat*1.

XXXV.DE UENATIONIBUSa

1. Si quis de diuersis 33,1uenationibus aliquid bautfurauerit1» aut celauerit,MDCCCC denariis qui fa-ciunt solidos XLV culpabi-lis iudicetur.

Quam le-gem tarn ded •uenationi-bus quam ete piscationi-bus conuenit obseruaro.

16«


§ 2. Si quis ceruum domesticum signum habentem furauerit aut occiderit, qui ad uenationemmansuetus est, et choc per testibus <ei> fuerit adprobatum, quod eum dominus siras in uenationemhabuisset et cum ipso duas aut tres feras oecidisset0, mallobergo trouuidio hoc est, MDCCO denariosqui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.

§ 3. dAlium uerod domesticum ceruum, qui in uenatione adhuc non fuit, <qui eum) inuolauerit

c-c) telarium cum testibus potuit adprobare quod extelarius fuisset Herold.Si uero alium G, Herold.

d-d) danach qualibet AI;

AI

33,2 2. Si quis ceruo dome-stico signum habentemfurauerit aut occideritquia de uenatione man-suetus est et hoc per te-stibus fuerit adprobatumquod eum dominus suusin uenationem habuissetaut cum ipsum duas auttres feras occidisset, mal.throuidioso hoc est IMDCCOdin. qui f. sol. XLV culp.iudic.

A2

2. Si quis ceruum do-mistieum signum aben-tem furauerit aut occide-rit qui in uenacionemmansuetus est et hoc te-stibus adprobatum fueritqwod eum dominus suosin uenacionem abuit etcum ipsum uel duas auttres feras occideret, malb.trouisido sunt din. IMDCCCfac. sol. xxtr cul. iud.

A3

3. Si quis ceruum do-mesticum signum haben-tem furauerit et occideritqui ad uenationem con-suetus est et per testibusadprobatum est quodeum dominus euus inuenationes habuit et cumipso tres uel duas ferasoccidisset, sold. XLV culp.iud.

A4

2. Si quis ceruum Si-gnum habentem furaueritaut hocciderit quia deuenationibus mansuetussit et per testibus adpro-batum ei fuerit qttodeum dominus eius in ue-nationem habuisset etcum ipso duas et tresferas hocciderit, iAfDCCCdenrs. qui fac. sol. XLVculp.

33,3 3. Alio uero qualibetdomestico ceruo quiqueinuenationem adhoc nonfuit qui eum inuolaueritaut occiderit, mal. thro-ueinso hoc est ilfccccdin. qui f. sol. xxxv culp. xxx cul. iud.iudic.

3. Alium uero domesti-cum ceruum qui in uena-cionem adhuc non fuitinuolauerit et ei fuerit ad- culp. iud.probatwm, malb. trouisi-do swnt din. iJfcc fac. sol.

4. Alium uero dome-sticum qui in uenationem

3. Alio uero domesticoqui in uenatione adhuc

adhuc non fuit, xxx sold. non fuit, iAfCC denrs. quifac. sol. xxx culp.

C b") aus uenetione verbessert G 5.mouerint uel adlassauerint G 5.

c) nicht adprobare G 6.f) v aus i, verbessert G 6.

d) nicht uenationem G 5. e-e) nicht

H a) nicht oociderit.+2et cum testibus comprobare dominus eius potuerit, quod eum in uenatione habuisset et cum ipso duas auttres feras occidisset. +3throuuido. +4inuolauerit.

K / - / ; occiderit K17,46; fehlt K19. g-g) uel furatus fuerit K 65; fehlt K 46. h) quod K18, 20, 33, 56.i-i) mansuaetus factus K 17; mansuefactus K 19,21, 56, 71. k) fehlt K 46. l) usenatione K 56;

TEXT 33,2—33,5 125

aut occiderit (et ei fuerit adprobatum), mallobergo trouuidioe [chamstala] hoc est, MCC* denariosqui faciunt solidos xxx f culpabilis iudicetur.

§ 4. Si quis alium ceruum [lasswrri], quem [alterius] canes mouerint uel adlassauerint, [inuolaueritaut celauerit, mallobergo trochuuido], %sunt denarii DG qui faciunt* solidos XV culpabilis iudicetur.

§ 5. Si quis aprum ^lassum, quem canes mouerunt11, occiderit, mallobergo Tiaroassina, sunt DGdenarii qui faciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

e) uuisnouida G. f) MCCCC . . . xxxv A 1, Herold (G 5); Zeilensprung in G 6. g-g) infolge desZeilensprungs in C 6 scheinbar zu 33 § 3 gezogen. h-h) quem canes mouerunt et a(d)lassauerunt Herold.

G 5

2. Si quis cervuw do-mesticum Signum habentefuiauerü aut occiderit quiad uenatione11" mansuetusest et hoc cum testibwspotuerit adprobare quodeum dominua suus inuenationem habuisset etcum ipso duas aut tresferas occidisset, sol. XLVcul. iud.

G6

2. Si quis ceruum do-mesticum Signum haben-tem furauerit aut occide-rit quia de uenationemansuetus est et hoc cumtestibtts potuerit adpro-bare0 quod eum dominwssuus in uenationem ha-buisset et cum ipso duasaut tres feras occississet,malb. trouuido eunt den.iAfDCCO qui fac. sol. XLVculp. iudicetur.

3. Si uero alium cer- 3. Si uero alium cer-vum qui in uenationem«1 uum qui in uenatione ad-adhuc non fuerit dorne- huc non fuerit domesti-sticum occiderit aut in- cum occiserit aut inuola-uolauerit, sol. xxxv cul. uerit, malb. uuisnouidaiud. sunt dena-

4. Si quis alium cer- [4.]uum quem canes emo-uerunt uel adlassaue-rvnte, sol. xv cul. iud.

rii DO qui fac.sol. xvf culp. iudic.

5. Si quis aprum las- 5. Si quis aprum las-sum quem canes mo- sum quem canes uome-uerunt occiderit, sol. xv runt occiderit, malb. ha-cul. iud. roassina sunt DO dena. qui

fac. sol. xv culp. iudic.

H 10

IH. Si quis ceruum do-mesticum signum haben-tem furauerit, aut occi-derit, *qui ad uenationemfaciendam mansuetus fac-tus est +2et telarium cumtestibus potuit adprobarequod extelarius fuisset,malb. +3trouandio MDCCCdenar. qui faciunt sol. XLVculpabilis iudicetur.

HU. Si quis uero aliumceruum domesticum, quiin uenatione adhuc nonfuisset occiderita aut ^fu-rauerit, malb. trouuidiocham stala MCCCC den.qui faciunt sol. xxxv cul-pabilis iudicetur.

V. Si quis ceruum las-sum quem alterius canesmouerunt et adlassaue-runt, inuolauerit aut ce-lauerit, malb. trochu-uido DO den. qui faciuntsol. xv, culpabilis iudi-cetur.

"VT. Si quis aprumquem alieni canes moue-runt et alassauerunt oc-ciderit *uel furauerit,malb. aruuernon DO den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur.

K

2. Si quis ceruum do- 33,2mesticum signum haben-tem raut occiderit1 sautfurauerits quih ad uena-tionem faciendam Man-suetus factus1 est et cumtestibus conprobare1* do-minus eius potuerit quodeum in uenatione1 ha-buisset et cum ipsoduasm aut tres nferasoccidissetn, MDCCC dena-riis qui faciunt0 solidosXLV culpabilis iudice-tur.

3. Si quisP ueroi cer- 33,3uum domesticum qui inuenatione1 adhuc8 nonfuit aut occiderit aut fu-rauerit, MCCCO denariisqui faciunt solidos xxxvculpabilis iudicetur.

4.x Si quis ceruum 33,4quem alterius canes mo-uerunt11 aut lassaueruntocciderit etv celaueritw,DC denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur.

5. Si quis aprumx las- 33,5sumv quem alieni canesz

mouerunta' occiderit15'uel furauerit, DO denariisqui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur (ex-cepto capitale et delatu-ra)c\

uenationem K18,19,33. m) duos K 46. n-n) foras occodisset K19. o) facit K 33. p) fehlt KK U, 46. q) fehlt K17. r) uenationem K 72. s) fehlt K19. t) § 4 fehlt K 24. u) ausmouerit verbessert K17; mouerit K18. v) aut K17, 20. w) caelauerit K 46. x) aus abrumverbessert K 17. y) lapsum K 19. z) aus canei verbessert K 18; cani K 17. a') emouerint K 19.b') aus occiderunt verbessert K17. c') nur K17.


[D: 53] XXXIV. De sepibus (furatis)

§ 1. 1Si quis uero tres uirgas, aunde sepis superligatur uel superextringitur (furauerit aut)a

capulauerit aut tres cambortos inuolauerit aut b exceruicauerit (uel retorta, unde palum aut sepiscontinetur, capulauerit, cui fuerit adprobatum)b, mallobergo leodardi sunt, DC denarios quifaciunt solidos xv culpabilis iudicetur.1

Titel 34: a-a) (quod sepis superligator uel retorta) unde sepis continetur A 3, 4. b-b) unde laborclausa est (tres cambortos) exceruicauerit A 3, 4. a-b) unde sepes superligata est uel retortas capu-lauerit aut aperuerit Herold.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 27,1: Si quis sepem alienam .. . inferendi tantum damni studio ruperit . . .inferat Uli, cuiusmessis est, persingulospalos [pales B 8-10 u.a.] singulostremisses [Zusatz: solvat B 9,10u.a.].

AI

xxxrrn. DESEPIBUS FURATIS

34,1 jf. Si quis uero tresuirgas unde sepis super-ligatur uel superextrin-gitur capulauerit aut trescambortus inuolauerit autexceruicauerit1', DC din.qui f. sol. xv culp. iudic.

A2

XXXIII. DE SEPEBUSUERO. TITULUS

1. TRES UIRGASunde sepes sublegaturfurauerit aut capulaueritaut rn cambortus inuola-uerit aut exceruicauerituel retorta unde palumaut sepes conteneturcapolauerit cui fuerit ad-probatwm, malb. leodardisunt din. DC fac. sol. xucui. iud.

A3

DE SEPIBVSa.XXXIIII.

1. Si quis uero tres uir-gas unde sepis conteneturcappollauerit aut trescambortos inuolauerit autunde labor clausa esttres cambortos excerui-cauerit, sold. xv culp.iudi.

A4

XXXIIII». DEPISCIBUS FURATIS

1. Si quis uero tresuirgas quod sepis super-ligator uel retorta undesepes continetur capu-lauerit aut tres cam-bortos inuolauerit authunde labor clausa estexceruicauerit, DC denrs.qui faciunt sol. xv culp.

34.3 2. Si quis per aliena 2. Si quis per aliena 2. Si quis messem alie- 2. Si quis per alienammesse postquam leuauerit messe post leuauerit er- nam postquam leuauerit messem postquam leua-erpicem traxerit aut per pice traxerit aut cum carrugam traxerit aut uerit spiee aput herbiceeam cum carro sine uia carro sine uia transierit, carrum sine uia trans- traxerit aut cum carrotransuersauerit, cxx din. mal. leodardi sunt din. ierit, sold. in culp. iudi. sine uia transierit, cxxqui f. sol. m culp. iudic. cxx fac. sol. m culp. iud. denrs. qui fac. sol. in

culp.

34.4 3. Si quis per messem 3. Si quis messe aliena 3. Si quis per alienam 3. Si quis per alienamalienam iam palmitantem iam expalmitante sine uia messem iam expalmitan- messem expalmetantessine uiam aut sine semi- transierit, mal. leodardi tem sine uia transierit, sine uia transierit, DOtarn transuersauerit, DC sunt din. DC fac. sol. xu sold. xv culp. iudi. denrs. qui fac. sol. xvdin. qui f. sol. xv culp. cui. iud. culp.iudic.

A Titel 34: a) nicht SEPIBUS A 3. b) aus exeruicauerit verbessert A 1.

C Titel 34: a) C. XXXHH. DE SAEPIBVS. In L. Sal. c. 36 G 6a.c-c) unterpungiert 0 5. d) oder sepem (wie Hesseis druckt) G 6.arseserit verbessert C 6. f) letztes a auf Rasur C 5.

b) aus superlegata est verbessert G 5.e) nicht aliaena C 6. e") aus

H Titel 34: a) vgl. 16,6.+1quibus. *2quibus (mit Sternchen, nicht mit Kreuzchen) sepes continetur. +3tres (mit Kreuzchen,

nicht mit Sternchen) a cambortos exceruicauerit. +4germina produxit. +5quae in eulmum erigitur.

TEXT 34,1—34,4 127

§2. Si quis sepe concisa aliena arserit, mallobergo bila, DG denarios qui faciunt solidos XV cuVpa-bilis iudicetur.

§ 3. Si quis per alienam messem, postquam leuauerit, erpicem traxerit aut (per eam) cum carro [D: 54]sine uia transierit, mallobergo leodardi sunt, cxxc denarios qui faciunt solidos mc culpabilis iudi-cetur.

§ 4. Si quis per alienam messem iam expalmitantem sine uia <aut sine semita) cum carro [D: 55]transierit, d mallobergo leodardi sunt, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudi-cetur d.

c) DC . . . xv Herold. d-d) causam superius conuenit obseruare Herold.

G 5

xxxirn.DE SEPIBUS

1. Si quis tres uirgasunde sepis superlegaturb

et unde sepis contineturretorta capolauerit auttres cambortos exceruica-uerit, sol. xv cul. iud.

G6

DE SETIBUS

1. Si quis tres uirgas,unde sepis superligatur etunde saepis contineturretortas capulauerit auttres cambortus excerui-cauerit, malb. leod. DOden. qui fac. sol. xv culp.iudic.

H 10

De sepibus.Tit. XXXVH.

§ I. Si quis tres uirgas+1unde sepes superligataest, uel retortas, •Capu-lauerit aut +3aperueritmalb. leudardi DC den.qui faciunt sol. xv culpa-bilis iudicetur.

K

XXXVI.DE SEPIBUS

1. Si quis tres uirgas 34,1cum quibus sepis superli-gata est uel retortas qui-bus sepis continetur ca-pulauerit baut tres0 cam-bortas10 exeeruicaueritd,DC denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur.

2. cSi quis sepe concisaaliena arserit, sol. xv cul.id.c

3. Si quis per alienammessem jpostqu&m leua-uerit erpicem traxerit autcum carro sine uia trans-ierit, sol. ni cul. id.

4. Si quis -per alienammessem iam ispalmitata*sine uia cum carro trans-ierit, sol. xv cl. id.

2. Si quis se.pemd con-scisam alisenae arserite",malb. bila DC den. quifac. sol. xv culp. iud.

3. Si quis per alienammessem posfquam liga-uerit herpicem traxeritaut cum carro sine uiatransierit, malb. leod.sunt den. cxx qui fac. sol.m culp. iudic.

4. Si quis per aliammessem iam spalmitatasine uia cum carro trans-ierit, malb. leod. Bunt den.DO qui fac. sol. xv culp.iudic.

Va. Si quis sepe con-cisa aliena arserit, malb.bila DC den. qui faciuntsol. xv culpabilis iudice-tur.

II . Si quis per alienammessem, postquam "^le-uauerit herbice traxerit,aut cum carro sine uiatransierit malb. leudardiDO denar. qui faciunt so-lid, xv culpabilis iudice-tur.

HI. Si quis per alie-nam messem, iam +5ex-palmitantem sine uiatransierit, causam supe-rius conuenit obseruare.

34,2

2. Si quis per alienam 34,3messem postquam ger-minae produxerit* herpi-cem.8 traxerit aut cumcarro sine uia transierit11,cxx denariis qui faciuntsolidos in culpabilis iudi-cetur.

3. Si quis per messem 34,4alienam postquam in cul-men1 erigitur sine uiacumk carro transierit, DOdenariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudice-tur.

Titel 34: a) aus copulauerit verbessert K 11; capolauerit K 46. b-b) et ni K11. c) camportas KK 33; cambortos K 11. d) excorticauerit K 33. e) aus germinat verbessert K 11; germinat K 12;gennen K 19. f) produxit K 56. g) erpicem K11, 19; herbicem K 33; berbicem K 65. h) tra-xerit K18. i) soK 11, 33, 46, 56, 65; culmum K 24 u.a.; culmine (Endung auf Rasur) K18. h) fehltK 19.

1) Glosse quae sepem desuper firmant Pithou.


[D: 56] § 5. Si quis per malum ingenium in curte alterius aut in casa uel ubilibet aliquid de furto miserit,hoc est nesciente domino <cuius domus uel curtis est), et ibidem inuentus fuerit, mallobergo ferthe-bero hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.

[D: 57] XXXV. De homicidiis seruorum uel expoliationibus

§ 1. Si quis seruus seruum occiderit {aut ancillam) sibi similem {et ei fuerit adpro-

A 1

34,5 4. Si quis per malo in-genio in curte alterius autin casa uel in quolibetaliquid de furto miserithoc est nesciente dominoet ibi inuentus fuerit, mal.fistirbiero hoc est HMD din.qui f. sol. Lxm culp. iudic.

A 2

4. Quis in curte alienamalo ingenia aut quod-libet aliquid de furtumin casa miserit hoc estnesciente eum cuius do-mus uel curtis est et ibi-dim inuentus fuerit, malb.frictebero sunt din. na/Dfac. sol. iiXn cul. iud.

A3

4. Si quis per malumingenium in arte alterumaut in casa uel ubilibetaliquid miserit hoc estnesciente domino et ibi-dem uictus fuerit, sold.

culp. iudi.

A4- '

4. Si quis per malumingenium in curte al-terius aut in casa uelhubi aliquid de furtumamiserit hoc est nescientedomino curte et ibideminuentus fuerit, HATDdenrs. qui fac. sol. XLVculpabilis iudicetur.

XXXV.DE HOMICIDHSSERUORUM UEL

EXPOLIATIS

35,1 1. Si quis seruus ser-uum occiderit, homicidaillum domini inter se diui-dant.

35,2 2. Si quis ingenuusseruum alienum expolia-uerit et ei supra XL din.quod ualit tulisse con-uincitur, mal. leotos mus-do hoc est IMCC din. qui f.

sol. xxx culp. iudic.

XXXIIII.DE HUMICIDIISSERUORUilf UEL

EXPOLIACIONIB US

1. Si quis seruum occi-derit aut expoliauerit sesimilem et ei fuerit ad-probatum, btheo ledeb

tholo thodina id est hu-micida illum domini interse diuidant.

2. Si quis ingenuusseruum alienum expolia-uerit et super XL dina-rius tollisse conuencitur,

DE HOMICIDH SER-VOB.ÜM »VEL

EXPOLIATIONIBVSa.XXXV.

1. Si seruus seruum autancillam sibi similem oc-ciderit, mal. theolidiasteuleudina hoc est ut ho-micida illum domini interse diuidant.

2. Si quis ingenuum0

seruum alienum expolia-uerit et ei suprac" XL din.qwod ualet tulisse con-uincitwr, sold.xxxv culp.iud.

XXXVo.DE HOMICIDIISSERUORUM UEL

EXPOLIATIONIBUS

1. Si uero seruus ser-uum hocciderit aut ancillasibi similem, homicidiumillum domini inter sediuident.

2. Si quis ingenuusseruum alienum expolia-uerit et insuper XL den.qwod ualet tulerit etconuinctus fuerit, IMCOdenrs. qui fac. sol. xxxculp.

A Titel 35: a-a) nicht UEL EXPOLIATIONIBUS A 3.genuus A 3. c") aus super verbessert A 3.

b-b) oder theolede A 2. c) nicht in-

b) nicht sicher zu lesen C 6.C f") Über der Zeile nachgetragen G 6. g) aus curtes verbessert G 5.

Titel 35: a) C. XXXV. DE HOMICIDÜS SERVORVM. In L. Sal. c. 37 G 6a.H +8quod furatum est.

Titel 35: *1uel ancillam uel sibi. +2xxx sol.K l) ingenuum K 56. m) curte K 65. n) casa K 65, 72. o) ubicunque K 24. p-p) aliquod

quod K 33; aliquam K 46. q) fehlt K 46. r) fehlt K 19. s) Uli K 17. t) ingenuum K 46.

TEXT 34,5—35,2 129

batum), mallobergo theole(o)di, theoleodinia hoc est, homicida illum domini inter se di-uidant.

§ 2. Si quis ingenuus seruum alienum adsallierit et expoliauerit et ei supra XL denarios, quodualet, tulisse conuincitur, mallobergo rencusmosido sunt, MCC denarios qui faciunt solidos xxxculpabilis iudicetur.

0 5

5. Si quis per malumingenium in curte alteriusaut in casa uel ubi et ubimiserit aliquid de furtumhoc est nesciente dominocui curtiss est et ibideminuentum fuerit, sol.LXITI; cl. id.

XXXV.DE HOMICIDIIS

SERUORUM

1. Si quis seruum autancillam sibi similem oc-ciderit, homicida illumdomini inter se diuidant.

2. Si quis ingenuus ser-vum alienum adsallieritet expoliauerit et ei superXL denarius quod ualettollisse conuincitur, sol.

cul. iud.

06

5. Si quis per male in-genium in1" curte alteriusaut in casam uel ubi et ubimiserit aliquid de furtumhoc est nesciente dominocui curtis est et ibideminuentum fuerit, malb.fertibero &unt den. JIMDGqui fac. sol. m culp. iud.

xxxirn>DE HOMICIDIIS

SERUORTIM*

1. Si quis seruum autancillam similem occide-rit, malb. theladina ho-micidia illum domini in-ter se diuidant.

. 2. si quis ingenuus ser-uum alienum adsallieritet expoliauerit et ei superXL den. quod ualet tuliseconuincitur, malb. teo-mosido sunt den. IATCO quifac. sol. xxx culp. iud.

H 10

IHI. Si quis per ma-lum ingenium, in curtemalterius uel in casam, uelubilibet aliquid +6de fu-rato miserit, nescientedomino*cuius possessio est, ubiinuentum fuerit qui hocmiserat malb. fertheberoMMD den. qui faciunt sol.Lxn cum dimidio culpa-bilis iudicetur.

De homicidiis seruorumuel expoliationibus.

Tit. xxxvni.

§ I. Si quis seruus ser-uum uel *1se consimilemocciderit malb. theu leu-de, aut theu leudinia, hocconuenit ut homicidamillum domini inter se diui-dant.

II . Si quis ingenuusseruum alienum adsalieritet exspoliauerit, et insuperquadraginta denarios eitulisse probatur, malb.theu nosdo DC den. qui fa-ciurait +2sol. xv culpabi-lis iudicetur.

K

4. Si quis per malum 34,5ingenium1 in curtemm

alterius uel in casam11 uelubicumque0 miserit Pali-quid quodP furatum est«nesciente dominor cuiuspossessio est et ibideminuentum fuerit, ille8 quiper malum ingenium* hocmiseritu MIIDT denariisqui faciunt solidos WLXHsemisw culpabilis iudice-tur.

(5. Si quis in curte al-terius post solis occasumin furtum ingressus* fu-erit et ibidem fuerit in-uentus, MDCCO denariisqui faciunt solidos XLVculpabilis iudicetur.)*

XXXVII.DE HOMICIDIISSERUORUM UEL

ANCILLARUM

1. Si quis seruusa ser- 35,1uumb aut ancillam0 sibid

consimilem occiderit, ho-micidam illum6 dominiinter se diuidant1.

2. Si quis ingenuus 35,2seruum* alienum adsallie-rit11 et expoliauerit et con-uictus fuerit quod1 ei plusquam kXL denariilk ua-leant1 tulissetm, MCCn de-nariis qui faciunt solidosxxx°culpabilis iudicetur0.

s K18,33,46,56; x u n K17; i x n K19,65. Ku) miserat K19,71,72. V)MMK 19; MD K17. w-w)x) nachgetragen K 33. y) § 5 nur in K 33 nachgeunesen.

Titel 35: a) fehlt K 46. b) aus seruo verbessert K 18. c) aus ancillarum verbessert K 17.d) aus si verbessert K 46; nachgetragen K 18. e) illam K 46. f) diuident K 65. g) aus seruusverbessert K 17. h) adsalierit K 20; assallierit K 65. i) et quod K 17. k-k) dr. XL K 17.l) ualentem K18; qui f. sol. i K 46. m) tuleritiC65. n) mille cc K17; MCCCO K 18. o-o) con-ponat cul. iudc. K 46.

1) Glosse iudicant Franci, qui LX aut plus quam XL denarios ualent furatus fuerit ut sit latro, qui uerominus^on sit K 79.

M LexSalical


§ 3. Si uero minus (quam) XL denarios expolia eius ualuerint, mallobergo theomosido, DC dena-rios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

[D: 58] § 4. Si quis seruum alienum batterit et ei super noctes XL opera sua tricauerit, mallobergo daudi-nario, solidum I et triante I culpabilis iudicetur.

[D: 60] § 5. Si quis homo ingenuus letum alienum expoliauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergoletosmosido sunt, MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv culpabilis iudicetur.

§ 6. Si quis seruum alienum mortuum in furtum expoliauerit et ei super XL denarios ualentestulerit, mallobergo theofriomosido, MCCCC denarios qui faciunt solidos XXXV culpabilis iudi-cetur.

A 135,3 3. Si uero minus quam

XL din. expolia eius ualu-

A2 A3 A4

3. Si uero minus qua- 3. Si uero minus XLmalb. drencus musdod draginta din. expolia eius den. expolia eius ualebit,

erint, DC din.' qui f. sol. sunt din. DC fac. sol. XTJ minus ualuerint, sold. xvxv culp. iudic. cul. iud. culp. iud.

35,5 4. Si quis homo in-genuus letum alienum ex-poliauerit et ei fuerit ad-probatum, iMcccc din.qui f. sol. xxxv culp. iudic.

3. Si quis homo in- 4. Si homo ingenuusgenuus letum alienuwie letum expoliauerit, sold.expoliauerit et ei fuerit xxxv culp. iud.adprobatwm, malb. leciim1 mus do1 swnt din. IM ccccr"fac. sol. xxxu cul. iud.

lA/ccco denrs. quisol. xxxv culp.

fac.

35,8 5. Si seruus alienus autlaetus hominem inge-nuum occiderit, ipse ho-micida pro medietatemconpositionis illius ho-minis occisi parentibustradatur. Et dominua ser-ui aliam medietatem con-positionis se nouerit solui-turum.

4. Si quis« letus autseruus hominem ingenu-um occideret, ipsa homi-cida pro medietatem con-posicionis hominis hoccisiparentibus tradatur. do-minus uero serui alia me-dietatem se noueret essesolueturus.

5. Si seruus uel letushominem ingenuum occi-derit, homicida illa promedietatem conpositio-nem pro homine occisoparentibws tradatur. do-minus uero serui aliammedietatem se noueritsoluiturum.

A d-d) oder rencusmusdo A 2. e) nicht alienum A 2. f-f) oder musdo A 2. f") davor DCC getilgt A 2.g) nicht quis A 2.

C c-c) aus tollisse verbessert G 5. d) über der Zeile nachgetragen C 6. e) über der Zeile nachgetragen G 6.f) aus teofriodo verbessert G 6. g) aus sponsalia verbessert G 6. h) aus teofrimosido verbessert f malb.fehlt entgegen der Angabe von Hesseis) G 6. i) aus nuerit verbessert G 6.

H a) versehentliche Doppelschreibung.+3flagellauerit. +4Vt (nicht ut^ in XL noctibus, operare non potuerit. +5xxxv solidis componat (oderconponat^. si uero usque XL denarios tulerit. xv solidos persoluat.

K p) uerum K 71; quis K 18. q) ualeant K 17, 65. r) infra K 19; fehlt K 46. s) noctes K 17.t) et culp. iud. K 18. u-u) triante uno K 18, 46; triante una K 28, 32; triantem J K 65; triantem(aus trianti verbessert) K 17; trienta K 38; tria ante K 29; triginta uno K 33; xxxi K 34. v) terciaK 33. w) § 6 fehlt K 17. x) L K 46. y) § 7 fehlt K 46. z) ualeat K 46; ualeant K 17;ualuerit K 33, 65. a') ipsi K 18; ipsa K 72. b') fehlt K 19. c'') mediaetate K 17; medie-tatem K 18, 19. ä") conpositiones K 18. e') homini K 17. f) aus trahitur verbessert K 17.g'-g') alia medietatem K 18; aha medietate K 46; alia mediaetate K 17. h') domini K 17. i') aussi verbessert K 18. k') soluturum K 65. V) intellexerat K 18; intellegerit K 17. m') potuerit K18,20, 33, 46, 56, 65; poterit K 17, 24 u.a. n') obmalare K 18, 46; hoc mallare K 72. o') leodemK 18; leudum K 65.2) Glosse quid sit solidus, quid triens K 79. 3) Glosse id est si homo ille qui ioccsus est aut parentesdomino uel seruo illi malefecerint ut per legem sint culpabiles, poterit se reclamare ut leudem non soluat

TEXT 35,3—35,8 131

§ 7. Si quis spolia ipsa minus XL denarios ualuent, mallobergo theofriomosido, DC denarios quifaciunt solidos XV culpabilis iudicetur.

§8. 1Si (quis) seruus (alienus) aut letus hominem ingenuum occiderit, ipse homicida pro [D: 59]medietate conpositionis (illius) hominis occisi parentibus tradatur; dominus uero serui1 aliammedietatem {conpositionis) ?se nouerit (esse) soluiturum2.

Et si intellexerit, de lege potest se obmallare, [Sed si seruus legem intellexerit, poterit domi-ut hoc non soluat. nus se obmallare, ut ipse leudem non soluat.]

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 2, 3: Si servus inconscio domino hominem ingenuum occidere fortaase jtrae-sumpserit [occiderit B 8,10,11 u.a.] ... servus tradatur ad mortem, dominus vero reddatur indenvpnis.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum Prima constitutio 11: xxx solidos se noverit solviturum [solitorum B 9,10].

0 5 06 H 10

3. Si uero minus XL 3. Si uero minus XL IH. *Si uero minus tu-denarios cspolia eiws ua- den. expoliauerit, malb. l e r i t quam ualent XL de-luerit«, sol. xv cul. iud. theomusido DC den. qui narü »o denariis qui fa-

' , . , cmnt sol. xv culpabilisfac. sol. xv culp. md. iudicetur.

4. Si quis seruum alie- 4. Si quis seruum alie-nuni battederit et ei su- num batterit et ei superper XL noctes opera sua noctes XL opera sua trica-tricauerit, sol. i et triant uerit, malb. claudinarioei cul. iud. sol. i autriante i culp. iu-

dic.

5. Si uero homo in- 5. Si uero homo inge-genuus litum alienum ex- nuus litum alienum ex-poliauerit, sol. xxxv cul. poliauerit, malb. teomo-iud. ' sido den. iiifcccc qui fac.

sol. xxxv culp. iudic.

6. Si quis seruum alie-num mortuum in furtumexpoliauerit et ei super XLdenarios ualentis tulerit,sol. xxxv cul. iud.

7. Si quis spolia ipsaminus XL denarios ualu-erit, sol. xv cul. iud.

8. Si seruus hominemingenuum occiderit, ip-ßum homicidam pro me-dietatem conposicionishominis occisi parentibwstradatur et alia medigtatedomini servi se noueritsoluiturum. et si intel-legerit de lege, potest se ob -mallare ut hoc non soluat.

6. Si quis seruum alie-num0 mortuum in furtumexpoliauerit et eie superXL den. ualentes tule-rit, malb. teofriomosido1

IMCCCC den. qui fac. sol.xxxv culp. iudic.

7. Siqwisspoliae minusXL den. ualuerit, teofrio-mosido11 DO den. qui fac.sol. xv culp. iud.

8. Si seruus hominemingenuum occiderit, ipsahomicidia per medieta-tem conpositionis hominisoccisi parentibws tradatwret alia medietate dominu«serui se nouerit1 soluitu-rum. et si intelexerit delege, potest se obmallareut hoc non soluat.

U l i . Si quis seruumalienum +3battiderit +4etei insuper quadragintanoctes trigauerit operasua malb. daudinarise XLden. qui faciunt sol. i ettriente uno culpabilis iu-dicetur.

VI. Si quis uero homoingenuus lidum alienumexpoliauerit, malb. theumosido MCCCO den. quifaciunt solid, xxxv solid.a

culpabilis iudicetur.V. *Si quis seruum

alienum mortuum expo-liauerit per furtum, et

spolia ipsa plusquam XLdenarios ualeant tulerit,malb. then frio mo-sido DG den. qui faciuntsol. xv +5culpabilis iudi-cetur.

VII. Si seruus homi-nem ingenuum occiderit,ipse homicida pro medie-tate compositionis occisiparentibus tradatur, etaliam medietatem domi-nus serui se nouerit solu-turum. Sed si seruus le-gem intellexerit, poteritdominus se obmallare utipse leudem non soluat.

K

3. Si ueroP minus 35,3quam XL denarii ualent«tulerit, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

4. Si quis seruum alie- 35,4num flagellauerit et inr

XL noctibus8 operare nonpotuerit, XL denariis quifaciunt solidum i et*utrianti2 unou quod esttertiav pars solidi culpa-bilis iudicetur.

5. Si quis homo inge- 35,5nuus lidum alienum ex-poliauerit, MCCCC denariisqui faciunt solidos xxxvculpabilis iudicetur.

6.w Si quis seruum 35,6alienum mortuum perfurtum expoliauerit etspolia ipsa plus quam XL*denarii ualeant, MCCCC de-nariis qui faciunt solidosxxxv culpabilis iudicetur.

7.v Si autem spolia mi- 35,7nus quam XL denarii ua-letz, DO denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

8. Si seruus hominem 35,8ingenuum occiderit, ipse*'homicida prov medieta-te0' conpositionis*' homi-nis6' occisi parentibus tra-datur1' et s'aliam medie-tatem8' dominush' seruise1' nouerit soluiturumk';aut si legem3 intellexerit1',potueritm' se obmallare11'ut leudem40' non soluat.

uel non tribuat quicquam nisi quod seruum tradat, et priusquam traddiuerit eum, dicat illum seruum non Khabere unde malatus est, et liberabitur et conpositione medietatis K 79. 4) Glosse leudum conpositioseu widrigilt Lindenbruch; leudus eius iacet finitus id est weregildus Eckhart.


[D: 11] §9. 3Si quis uassum ad xninisterium, quod est horogauo, puellam ad ministerium aut fabnimferrarium uel aurificem aut porcarium (uel uinitorem aut stratorem)a furauerit aut occiderit, cuifuerit adprobatum, mallobergo t(e)xaga aut amb(ah)t(o)nia sunt, MCC denarios qui faciunt solidosxxx culpabilis iudicetur. Inter fre(d)o et faido sunt MDCCO denarii qui faciunt solidos XLV <ex-cepto capitale et dilatura). In summa sunt simul solidi LXXV.

3

Titel 35: a) aus 10 § 6 Übertragen A 1.3-3) Vgl. Lex Burgundionum 10,1: Si quis servum natione barbarum occiderit, lectum ministeriafera sive

expeditionalem [Zusatz: occiderit B 9, 10 u.a.], LX solidos inferat, multae autem nomine solidos XII; si aliumservum, Bomanum sive barbarum, aratorem aut porcarium [Zusatz: occiderit B 8-10 u.a.], xxx solidos solvat.10,2: Qui aurificem lectum occiderit, CO [CL B u.a.] solidos solvat [inferat B 9,10 w.o.]. 10,4: Qui fabrumferrarium occiderit, L solidos inferat [solvat B 9,10 u.a.].

AI35,9 6. Si quis uasso ad

ministerium aut fabrumferrarium uel aurifice autporcario uel uinitoremaut stratorem furaueritaut occiderit cui fueritadprobatum, iMco din.qui f. sol. xxx culp. iudic.

35,9 7. Inter freto et faidosunt IATDCCC din. qui f.sol. XLV excp. capl. etdil. In summa sunt simulsol. LXXV.

A 2

5. Si quis uasum administerium qwod est.hstro gauh puella ad mi-nisterium aut fabro fer-racio uel aurefice aut por-cario furauerit aut occi-deret. Cui fuerit adproba-tum, malb. taxaga autambitania aunt din.iftfcccc fac. sol. xxxuculp. iud.

inter fretum et faidumBunt sol. XLTJ, aunt sol.LXXTT.

A3

6. Si quis puerum admini8terium quod est tho-rogao puella ad ministe-rium aut fabrum ferra-rium aut aurificem fura-uerit1 aut occiderit autporcario,

in facto et freto sold.xv, in summa simul sold.LXXV culp. iudi.

A4

4. Si quis uassum administerium. qwod esthorogauo puellam administerium aut fabroferrarium uel aurificefurauerit aut hocciderit,sol. xxx culpabilis* iudi-cetwr.

XXXVI.DE QUATRUPEDIBUS

SI HOMESTEMOCCIDERUNT

36 Si quis homo ex quo-libet quadrupedem dome-sticum fuerit occisus ethoc per testibus fueritadprobatus, medietatemconpositionis dominus ip-sius quadrupedis cogaturexsoluere. Ipse uero qua-drupedem pro alia medie-tatem requirentem resti-tuat.

XXXV. DEQUATRUPEDIB E7£a

SI HOMINEilfOCCISERIT

Si quis homo ex quoli-bet quatropedemb domi-sticum occisus fuerit ettestibus fuerit adproba-tum, medietatem conpo-sicionis dominus ipsiusquatro-

pedem auctorem criminispro medietatem conpo-sicionis restituat reque-rentie.

DE QVADRVPEDIBUSSI HOMINEMOCCIDERIT»".

XXXVI.

Si quis ex qualibetquadrupedibus domesti-cus hominem occideritet hoc per testibus potu-erit adprobare, medie-tatem conpositionis do-minus quadrupedi0 ipsiusgogatur exsoluere. proalia medietate ipsum ueroquadrum pedem aucto-rem criminis per medie-tatem conpositionis resti-tuat requirente.

XXXVIo. DEQUADRUPEDIBUS

SI HOMINEMHOCCIDERINT

Si quis homo ex qua-libet quadrupedia do-mestica fuerit hoccisuset hoc per testibus po-tuerit adprobare, medie.-tatemb" conpositionem inquadrupedis cogatur ex-soluere. ipsum uero qua-drupedem auctorem cri-minis dpro medi§tatemd

conpositionem restituatrequirente.

A h-h) oder strogau A 2. i) aus farauerit verbessert A 3. k) Abkürzungsstrich im ersten \ A 4.Titel 36: a) B aus S verbessert A 2. a") aus OCCIDERIS verbessert A 3. b) zwischen &und t

Basur A 2. b") nicht medietatem A 4. c) aus quaduipedi verbessert A 3. d-d) nicht per medietatemA4. e) i undeutlich A 2.

C Titel 36: a) C. XXXVI. DE QVADRVPEDIBFS SI HOMJJVEM OCCEDERESTT. InL. Sal. c. 38 C 6a.b) danach cum getilgt C 5. c) aus antea verbessert G 5. d) o aus anderem Buchstaben verbessert G 6.e) aus 'per verbessert G 6.

H Titel 36: a) oder conponat. b) allenfalls auch als ex inde zu lesen.+1parentes illius possint comprobare. +2quod. +3eo uidelicet modo si dominus quadrupedis non

intellexerit secundum legem se defendere.

TEXT 35,9—36 133

XXXVI. De q u a d r u p e d i b u s , a s i hominem occ ider in t a [£>; 61]

Si quis homo ex quolibet quadrupede domestico fuerit occisus et hoc per testibus fuerit adpro-batum, dum et illius dominus, cui pecus fuerit, antea legem non adimpleuit,medietatem conpositionis dominus ipsius qua-drupedis cogatur exsoluere; ipsum uero qua-drupedem, auctorem criminis, pro (alia) me-dietate conpositionis restituat requirenti.

Titel 36: a-a) qui hominem laedunt Herold.

[medietatem de ipsa leudi componat et pro aliamedietate ipsum quadrupedem homini donet. Siuero pecoris dominus uitium in eo non intelle-xerit, secundum legem exinde se potest defendereet de ipso pecore nihil soluat.}

0 5 06 H 10 K

XXXVI.DE QUADROPEDIBC7S

SI QUIS HOMINEMOCCIDERIT

Si quis homo ex quali-bet quadrupede domesti-cus fuerit occisus et hocb

testibws potuerit adpro-bare dum et illius domi-nus cui pecus fuerit antec

legem non adimpleuit,medietate conposicionisdominus ipsius quadru-pedis cogatur exsoluere.Ipsum uero quadrupedemauctore criminis pro me-dietate conpositionis re-stituat requirenti.

XXXV.a

DE QTJATRUPEDIBTJSSI QUIS HOMINEM

OCCIDERIT

Si quis homo de qua-libet quatrupede dome-stico fuerit occisus et hoccum testibws potuerit ad-probare dum et illius do-minus cui pecus fuissetantea legem non adimple-uit, medietatem conposi-tionis dominus ipsius qua-trupedis cogatwr* exsol-uere. Ipsum uero quatru-pedem auctorem criminisproe medietatem conposi-tionis restituat requiren-di.

De Quadrupedibus quihominem laedunt.

Tit. XXXIX.

§ I. Si aliquis homo, exquolibet quadrupede quidomesticus fuerit, occi-datur, et hoc +1cum testi-bus potuerit adprobari,+2dum illius dominus+cuius pecus erat, antelegem non adimpleuit,medietatem de ipsa leudicomponata. et pro alia me-dietate ipsum quadrupe-dem homini donet. +3Siuero pecoris dominus, ui-tium in eo non intellexe*rit, secundum legem ex-indeb se potest defendere,et de ipso pecore nihil so-luat.

xxxvm.DE QUADRUPEDIBUS

SI HOMINEMOCCIDERINT»

Si quis homo a quo- 36libet pecudeb domesticofuerit occisus et hocc pa-rentes ülius0 potuerinte

testibus conprobare quoddominus pecudis* antealegem non adimpleret8,medietatemh conpositio-nis1 dominus ipsius qua-drupedisk cogatur exsol-uere; ipsum uero quadru-pedem1 mqui estm auctorcriminis pro medietate11

conpositionis restituat re-quirenti, eo° uidelicetPmodo siP dominus qua-drupedisi non intellexeritsecundum legem rse de-fendere1.

Titel 36: a) occiderit K 17. b) quadrupede aus quadrupedem verbessert K 17. c) so K17,18, K20, 33, 46, 56, 65; haec K 24 u.a. d) hiermit bricht K 72 ab. e) potuerunt K 18. f) quadrupedisK 17. g) adimplet K 33; adinpleuerat K 19. h) mediaetatem K 17. i) aus conpositiones ver-bessert K 18. h) quadrupedes K 18. l) quadrupedum K 18; quadrupedem aus quadrupedum ver-bessert K 56. m-m) que(m) K 46; que e(st) aus que(m) verbessert K 18. n) mediaetatem K17, 46.o) uero K 46. p-p) si modo K 46. q) quadrupedes K 46; quadrupedis aus quadrupedes verbessertK 18. r-r) se nachgetragen K 56; se defendere fehlt K 46.


[D: 62] XXXVII. De uestigio minando

§ 1. 1 Si quis bouem aut (uaccam), caballum uel quemlibet animal in furtum perdiderit et eum,dum per uestigium sequitur, consecutus fuerit usque in tres noctes, (ai) ille qui eum ducit autemisse aut cambiasse (se) dixerit uel proclamauerit, ille qui per uestigium sequitur res suas pertertia manu debet achramire.1

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 16,1: Quicumque [Quisgwe B 9,10 w.o.] vestigium de [per vestigium B 1-4]quolibet animali secutus fuerit et ad domum alterius vestigio ducente pervenerit . . .

AI

XXXVII.DE UESTIGIO

MINANDO

37.1 Si quis bouem autcaballo uel qualibet ani-mal per furtum perdi-derit et eum dum peruestigio sequitur conse-quutus inuenerit ut intres noctes ille qui eumducit emisse aut cambi-asse dixerit uel prae-clamauerit. Ille qui peruestigio sequitur res suasper tercia mane agramiredebet.

37.2 Si uero iam tribus noc-tibus exactibus qui ressuas requiret eas perue-nerunt, ille apud queminueniuntur sie eas emisseaut cambiasse dixerit ipseliceat agramire.

37.3 si ille uero quod peruestigio sequitur quodsi agnoscere dicit illi aliiproclamantem nee offerreper tertia manum uolu-erit nee solem seeundumlegem colocauerit et tu-lisse conuincitur, iMcadin. qui f. xxx sol. eulp.iudic.

A2

XXXVI.DE UESTIGIUM

MINANDO

1. Si quis bouem autcauallum uel quelibetanimal ad furtum perde-dirit et eum dum peruestigium sequentur fu-erit consecutus usqwe inm noctes ille qui eumducit aut emisse aut cam-biasse dixerit uel pro-clamauerit3, ille qui peruestigium sequitur pertercia manum debit ad-cramire.

si uero iam tribus noc-tibus exaetis qui res suasqueret si eas inuenerit,ille aut emisse aut cam-biasse dixerit ipse liceataderamire.

2. si ille uero qui peruestigium sequitur se ag-nuscire dicit illum aliumreclamante nee offerre pertercia manum uolueritnee sole seeundum legemcollegauerit et eiuiolenterquod se agnuscire dicittollisse conuincitur, larccdinariws qui fac. sol. xxxcul. iudicetur.

A 3

DE VESTIGIOMENANDO.

XXXVII.

1. Si quis bouem autcaballum uel quemlibetanimal in furtum perdi-derit et eum dum peruestigium sequitur fueritconsecutus usqwe intertres noctes si ille qui eumducit aut emisse aut cam-piasse si dixerit uel pro-clamauerit, ille qui peruestigium sequitur ressuas per tertia manudebit achramnire.

Si uero iam tribus noc-tibus qui res suas quaeritet eas inuenerit, ille aputquem inueniuntur si easemisse aut campiasse di-xerit ipsum liceat ahram-nire.

2. Si uero ille qui peruestigium sequitur qwodse agnoscere dicit illo alioreclamante nee auferreper tertia manu uolueritnee solem seeundum le-gem colecauerit et ei uio-lenterb aut agnoscere di-cit tullisse conuincitwr,sold. xxx soluat.

A4

xxxvno.DE UESTIGIO

MENANDO

1. Si quis bouem autuaccam caballum uel qua-libet animale perdideritet eum dum per uestigiumsequerit consecutus fu-erat usqwe in tres noctesille qui eum duxerit autemisit aut camiasset sidixerit uel proclamauerit,ille qui per uestigium ressuas per tertia manudebet adramire.

2. Si uero iam tribwsnoctibws exhactis qui ressuas inquirit eas inuenire,ille apud quem inueni-untwr eas emisisse autcambiasse dixerit liceatadramire.

3. Si ille uero qui peruestigium sequitur ad secognoscere dicit illos ali-um reclamatwr in eoofferre per tertia manuuoluerit nee solum se-cwndwm legem cognoue-rit et ei uiolenter qwodse cognoscere dicit tulissecontrauincit, IATCO de-narios qui fac. sol. xxxeulp. iudicetwr.

A Titel 37: a) aus clamauerit verbessert A 2. b) nicht uidenter A 3.

C Titel 37:bessert C 5.0 6.

a) C. XXXVH. DE VESTIGIO MINANDO. In le. Sal. c. 39 C 6a. b-b) aus se duxerit ver-c) aus ille verbessert G 5. d-d) mit Einfügungsvermerk am unteren Seitenrande nachgetragen

H Titel 37: +1adrhamire noluerit. +2frastathinto.

K Titel 37: a-a) uestigiis minandis K 17. b-b) homo caballum uel bouem K 65. c) aus quolibetverbessert K 33. d) aus furatim verbessert K 56. e) uestigio K 46. f-f) consequutus fuerit K 65.g) nachgetragen K 17, 56. h) si K 18. i) comparasse K 17, 46, 56. k) et non K 17. l) ca-

TEXT 37,1—37,3 135

§ 2. Si uero iam tribus noctibus exactis qui res suas quaerit eas inuenerit, ille apud queminueniuntur, si eas emisse aut cambiasse dixerit, ipse liceat achramire.

§3. 2 Si ille uero qui per uestigium sequitur, quod se agnoscere dicit, illo alio reclamante neeofferre per tertia manu uoluerit nee solem secundum legem eulcauerit et ei uiolenter, quod seagnoscere dicit, tulisse conuinoitur, mallobergo mithio frastatiiho sunt, MCC denarios qui faciuntsolidos xxx eulpabilis iudicetur.2

[cognoscit2-2) Vgl. Lex Burgundionum 83,1: Quicumque res aut maneipium aut quodlibet suum agnoscit]9,10 w.o.], a possidente aut fideiussorem idoneum acdpiat aut, si fideiussorem petitum non acceperit,

agnoscit, praesumendi habeat potestatem.res, quas

05

XXXVII.DE TJESTIGIO

MTNANDO

1. Si quis bouewi autcaballum uel quemlibetanimal in furtum perdi-derit et eum dum peruestigio sequitur consecu-tua fuerit usque intresnoctes ille qui eum duxitaut emisse aut cambiassebse dixeritb uel proclama-uerit, ille qui per uestigiosequitur res suas debetper tertia manu adhara-mire.

2. Si uero iam tribu«noctes exactis qui res suasqueret eas inueneret. Illeaput quem inueniuntwr sieas emisse aut cambiassedixerit, illic liceat adhara-mire.

3. Si uero ille qui peruestigio sequitwr quod seagnoscere dicit illumalium reclamantem neeofferre per tertia manouoluerit nee solum secun-dum lege eulcauerit et eiuiolenter qwod se cogno-scere dicit tollisse con-

i r , sol. xxx cul. iud.

0 6XXXVI.»

DE UESTIGIOMINAKDO

1. Si quis bouem autcaballum uel qualibet ani-mal in furtum perdideritet eum per uestigio sequi-tur consecutus fuerit us-que in tres noctes ille quieum ducit aut emisse autcamiasse se dixerit uelproclamauerit, ille quiper uestigium sequiturres suas debet per tertiamanu adehramire.

2. Si uero iam tribusnoctes exactis qui res suasquserit eas inuenerit illeapud quem inuenitwr sieas empsisse aut camiassedixerit, ipse licet adehra-mire.

3. Si uero ille dqui peruestigium sequitur qwodsi agnoscere dicit illumaliumd reclamantem neeauferre per tertia manuuoluerit nee solum secun-dum legem eulcauerit etei uiolenter tulisse conuin-citur, malb. mithostrasta-tido sunt den. IMCO quifac. sol. xxx eulp. iudic.

H 10

De Vestigio minando.Tit. XL.

§ I. Si quis bouem autcaballum siue quodlibetanimal in furto perdide-rit, et eiusdem uestigiasequitur, et id consecutusfuerit, usque in tertia noc-te, et ille qui id duxerit,aut emisse se, aut cam-biasse dixerit aut procla-mauerit : ille qui per uesti-gia sequitur, res suas pertertiam manum adrha-mire debet.

Si uero iam tribus noc-tibus exactis, qui res suasquaerit et inuenerit, apudquem inueniuntur si easemisse aut cambiasse di-xerit, ipsi liceat adrhami-re.

Qui uero per uesti-gium sequitur, quod seagnoscere dicit, illo alioreclamawte, +1non offerreper tertiam manum uo-luerit, nee solum secun-dum legem calcauerit, etei uiolenter quod se agno-scere dicit tulisse conuin-citur malb. mittinio +2fra-statitio MCC den. qui fa-ciunt solid, xxx eulpabi-lis iudicetur.

K

XXXEX.DE *ÜESTIGIO

MINASTDO

Si quis bbouem aut ca- 37,1ballumb uel quodlibet0

animal sibi furatumd per-diderit et eum per uesti-gium6 sequendo Vueritconsecutus* infra tres«noctes et ille qui eum du-cit se11 conparasse1 autk

cambiasse1 dixeritm uelproclamauerit11, ille quiper0 uestigiumP sequiturres suas debet per *iter-tiam manumi adhramire*.

Si uero iam tribus noc- 37,2tibus exactis8 qui* ressuas quaesieritu et inue-nerit, ille apud quem in-ueniunturv si eas emissew

aut cambiasse* se? dixe-rit1 liceat adhramire*'.

Quod si ille qui per 37,3uestigium sequitur quodse agnoscerev dicit0' illoalio reclamante d'per ter-tiam manumd' adhrami-ree' noluerit nee solem se-cundum legem eulcaue-rit1' s'sed e* uiolenter11'8'quod se agnoscere dicittulisse conuincitur, MCOdenariis qui faciunt soli-dos xxx eulpabilis iudi-cetur.

miasse K18, 46; concambiasse K 33, 65. m) aus duxerit verbessert K 17;ae dixerit K 33,65. n) con- Kclamauerit K 56. o) fehlt K 18. p) uestigitium K 18. q-q) terciam manum K 33; terciam manu•K 46; tertia manum K 18; tertia manu K 17. r) adramire K 17,19; adehrammire K 65; achramire K 30;adframire K 20. s) exaetibus K 17. t) quibus qui K 20. u) quaesierat K 56. v) inueniturK 19, 46, 65. w) se misisse K19. x) camiasse K 18; concambiasse K 33, 65; cambiasset K 19; autcambiasse fehlt K 46. y) fehlt K 17,18,19, 20; si K 33. z) reduxerit K 19. d) adramire K 17,19; adframire K 20; ei adehrammire K 65. b') cognoscere K 19; adnoscere aus adnuscere verbessert K 18.c[) didicit K 17. d'-d') per terciam manum K 33; per tertia manum K18; propter damnum K 46.•d') per

adramire K 17, 19; adehrammire K 65; adframire K20.orit K 46. h') uolenter K 17.

f'J calcauerit K 19. g'-g') se dici uolu-


[D: 63] XXXVIII. De furtis caballorum uel equarum

§ 1. Si quis caballum, qui carrucam trahit, furauerit, cui fuerit adprobatum, mallobergochanzachoa hoc est, MDCCCb denarios qui faciunt solidos XLVb culpabilis iudicetur (exceptocapitale et dilatura).

§ 2. Si quis admissariumc homini Franco furauerit, cui fuerit adprobatum, mallobergo uuad-redo hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur excepto capitale etdilatura.

Titel 38: a) chanco Herold. b) MDC . .. XL Herold. c) uuaranionem A 4, G.

AI

XXXVHI.DE FUBTIS

CABALLORUM UELEQUORUM

38.1 1. Si quis caballumcairucaricium inuolaueritcui fuerit adprobatum,excp. capl. et dil. mal. an-zacho hoc es* iMDccc din.qui f. sol. XLV culp. iudic.

38.2 2. Si quis admissariofurauerit cui fuerit adpro-batum, mal. uualderidohoc est laroccc din. quif. eol. XLV culp. iudic.

A 2

XXXVII.DE TtURTIS

CAUALLORUM UELEQUARUM

1. Si quis cauallumqui carruca trahit fura-uerit cui fuerit adprobo-tum, malb. hanziacoc

sunt din. LWDCCC fac. sol.XLTT cui. iud.

2. Si quis armessariofurauerit cui fuerit ad-probatam, malb. uadere-do swnt din. IJITDCCC fac.sol. XLTT cui. iud.

A3

DE FVRTVGABALL0R*7Ma ET

EQVITARVM0.xxxvm.

A4

xxxvin.DE FURTIS

CABALLORUM UELEQUIS

1. Si quis caballum quicarucam trahit furauerit,

1. Si quis caballumqui carrucam trhit fura-uerit, iAf DCCC denarios qui

sold. XLV culp. iud. fac. sol. XLV culp.

2. Si uero admissarium 2. Si quis uuaranionecum grem suum hoc eat furauerit, iAfDCCC denars.cum xnd equas furauerit, qui fac. sol. XLV culp.sold. Lxn culp. iud. ex-cep. cäp. et delatura.

38,5 3. Si quis admissariocum gregem suam hoc est

3. Si quis armessariumcum gregem suum hoc

3. Si uero admas-

xn equas inuolauerit, est equas cui fuerit adpro-praeter capl. et dil. mal. hatum, malb. sunnistauualderido hoc est UMD Bunt din. HA/D fac.din. qui f. sol. Lxm culp. Lxn culp. iudic.iudic.

sol.

c) co anscheinendA Titel 38: a) nicht CABALLORÜJkf A 3. b) nicht EQUITARUM A 3.radiert, nicht hanziam A 2. d) aus cn verbessert A 3.

C Titel 38: a) C. XXXVHI. DE FVRTIS CABALLORVM. In L. Sal. c. 40 G 6a. b) aus trait verbessertC 5. c) nicht uuaroenione G 5. d) über der Zeile nachgetragen G 6. e) aus amassario verbessert C 5.

H Titel 38: +1rnvtDO den. qui faciunt solid, xc.K Titel 38: a) carruga K 46; carrucam K 65; carruam K 18. b) traxeritiC 18; in K 33 folgtauf trahit

getilgtes uel. c) furauit K 18. d-d) fehlt K 17,19. e) § 2 steht in K 18, 46 hinter § 13. f) wa-ranionem K 17, 46; warinionem K 65; warrinionem K 33; waronem K 19. g) homine K 18; hominemK 19. h) Francho K 20, 21, 56. i) § 3 fehlt K 30. k) xc K 19. l) nur K 17. m) § 4fehlt K 19. n) waranionem K 17, 46, 65; warangionem K 18, 71. o) imMDO K 46; MDO K 17.p) ammissarium K 56, 65; amisarium K 17. q) gregem K 18, 46. r) nur K 17, 18. s) equasK 46, 65. t) denarius K18. u-u) LXHS K 18,33, 46,56; XTJTT K17; xu i K19; Lxn K 65.

1) Glosse qui omni tempore cum equabus est Pithou.

TEXT 38,1—38,5 137

§ 3. Si quis caballum spadum furauerit,' malhbergo ckanzisto, (MGCCC denarios qui faciunt)solidos XXXV culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 4. Si uero uuaranionem regis furauerit, malhbergo scelhoa, esolidos XGe culpabilis iudiceturexcepto capitale et dilatura.

§ 5. Si qtiis (uero) admissarium cum gregem suum, hoc est (cum> VII aut xn equas, fura-uerit (cui fuerit adprobatum), praeter capitale et dilaturam, mallobergo sonista1 hoc est, MMDdenarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.

d) vgl. C 6, Herold.huicthe sonistha Herold.

e-e) (MMCCCC denarios qui faciunt) solidos LX Herold. f) uualderido AI;

G 5 06

XXXVIII. DE WÖRTIS XXXVTI>. DE FURTISCABALLORUM CABALLORUM

H 10

De furtis cabellorum.Tit. XLI.

K

XL. DE CABALLISFURATIS

1. Si quis caballum quicarruga trahitb fuiauerit,sol. XLV cl. id. exe. cap. etdl.

2. Si quis uuaranionehomine franco fuiauerit,sol. XLV cl. iud. exe. cap.et dl.

3. Si quis caballo spatofuiauerit, sol. xxxv cul.iud.

4. Si quis uuaranione«5

rege fuiauerit, sol. xc cul.iud. exe. cap. et dl.

5. Si uero amassiro6

cum gregem suam hoc estcum septem aut XII equasfuiauerit, sol. LXH cul.iud.

1. Si quis caballum quicarruga trahit fvrauerit,malb. chanzocho auntden. IMDCCC qui fac. sol.

eulp. iud.

2. si quis uuaranionemhomine franco fviauerit,malb. uuadrido aunt den.iii/DCCC qui fac. sol. XLVeulp. iud. excep. cap. et d.

3. Si quis caballo spa-do fuiauerit, malb. chan-zisto sol. xxxv eulp. iud.excep. cap. et del.

4. Si uero uuaranio-nem regis fuiauerit, malb.selcho sol.d xc eulp. iud.excep. cap. et del.

5. Si uero amissariocum gregem suum hoc estcum vn aut xn sequas fu-rauerit, malb. sonista Buntden. IATD qui fac. sol.Lxrrs eulp. iud. excep.capitale et del.

nannionemhomini

Frawco fu-rauerit malb.

uuadridoMDCCO den.qui faciuntsolid, XLVculpabilisiudicetur,

excepto ca-pitale et de-latura.

§ I. Si quis caballumqui carrucam trahit fura-uerit malb. chanco MDCden. qui faciunt sol. XLculpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

VH. Si III . *Siquis Eranco <lui8 Vuara-homini ad-missariumfurauerit

malb.uuad-redo MDCCCden. qui fa-ciunt solid.XLV culpa-bilis iudice-tur, excep-to capitaleet delatura.

II . Si quis caballumspathum furauerit malb.chengisto MCCCO den. quifaciunt sol. xxxv culpa-bilis iudicetur, exceptocapitale et delatura.

DU. Si quis uuaranio-nem Regis furauerit malb.setheo +1MMCCCC den. quifaciunt solid, LX culpabi-lis iudicetur, excepto ca-pitale et delatura.

V. Si quis admissa-rium•cum grege, hoc est cumvn aut xn equabusfurauerit malb. huicthe so-nistha MMD o den. qui faci-unt solid. Lxn cum dimidio,culpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et delatura.

1. Si quis caballum qui 38,1can*ugama trahitb fura-uerit0, MDCCC denariis quifaciunt solidos XLV culpa-bilis iudicetur dexceptocapitale et delaturad.

2.e Si quis warannio- 38,2nem1 hominis Franco11 fu-rauerit, MDCCO denariisqui faciunt solidos XLVculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et dela-tura.

3.1 Si quis caballum 38,3spadatum furauerit, MOCCCdenariis qui faciunt soli-dos xxxvk culpabilis iudi-cetur (similiter)1 exceptocapitale et delatura.

4.m Si quis warannio- 38,4nemn regis furauerit,MMMDC0 denariis qui fa-ciunt solidos xc culpabi-Ii8 iudicetur excepto ca-pitale et delatura.

5. Si quis amissa- 38,5riumxP cum gregei hocest cum vn aut (cum)r

xn equabus8 furauerit,MMD denariis* qui faciuntsolidos uLxn semisu cul-pabilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

texSalical


§ 6. Si uero grex <ille> minor fuerit usque ad septem capita cum admissario <cui fuerit adproba-tum), gexcepto capitale et dilaturaMMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpabilis iudiceturg.

§ 7. Si quis equam pregnantem furauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo marthi11 hocest, MDCCC1 denarios qui faciunt solidos XLV1 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

§ 8. Si quis poletrum [§ 8. Si quis puledrum furauerit, mallobergouuadredo, (MDGCG denarios qui faciunt} solidosXLV culpabilis iudicetur excepto capitale et dela-tura.

g-g) et (praetius) et causa superius conprehensa conuenit obseruare A 3, 4, C.stalachia G. i) MCC . . . xxx A 1.

h) anciaca A 2;

AI A2 A3

38,6 4. si uero grex minor 4. Si uero grex ille 3. Si uero grex minor

A4

seriumfuerit usque ad septem minor fuerit usq«e ad vn fuerit usqi/e ad septem furati fuerant, precius su-capita cum admissarium, capita cum armessario capita et cum admissario perius conprehensam con-

sol. fuerint cui fuerit adpro- furate fuerint, causa su- uenit obseruare.hatum, excep. cap. et dil. perius intimata conuenit

excp. capl. et dil.culp. iudic.

IIATD din. qui faciunt sol. obseruare.Lxn cul. iud.

38,7 5. Si quis equam preg-nantem inuolauerit et eifuerit adprobatum, mal.marthi hoc est IMCC din.qui f. sol. xxx culp. iudic.

38,8 6. Si quis poledrumanniculum furauerit cui,fuerit adprobatum, mal.marsolem hoc est DO din.qui f. sol. xv culp. iudic.

5. Si quis equa preg-nante furauerit et ei fu-erit adprobaZwm, malb.anciaca swnt din. IATDCCCfac. sol. XLTT culp. iud.excep. cap. et dilatur.

6. Si quis poletro an- 4. Si quis polletro an- 4. Si quis pulletrumnocolo furauerit et ei niculum furauerit, sold. anniculum furauerit, DOfuerit adprobaZwm, malb. xv culp. iud. excepta ca- denars. qui fac. sol. xvsunnista sunt din. DC fac. pitah'a et delatura. culp.sol. xu cul. iud. excep.cap. et dilat.

38,9 7. si uero sequente 7. Si uero sequentis 5. Sequenti polletro 5. Si uero sequentipoletrum furauerit, cxx poletrus furauerit et ei furauerit, sold. m culp. pulletro furauerit, cxxdin. qui f. sol. in culp. fuerit adprobatum, malb. iudi. denrs. qui faciunt sol.iudic. nare sunt m culp.

C e") aus prignantem verbessert G 5.

H +2iumentum prsegnans.

TEXT 38,6—38,9 " 139

anniculum siue bimum furauerit et ei fueritadprobatum, mallobergo mar(f)ole(n)k hocest, DC denarios qui faciunt solidos xv cul-pabilis iudicetur excepto capitale et dila-tura.

§ 9. Si uero sequentem poletrum furauerit (et ei fuerit adprobatum), mallobergonare sunt, cxx denarios qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur (excepto capitale etdilatura}.

Si quis puledrum anniculum siue bimulumfurauerit, mallobergo napodero, (DO denariosqui faciunt} solidos XV culpabilis iudicetur ex-cepto capitale et delatura.1

h) sunnista A 2; nabothna pondero G.

C 5

6. Si uero gregis mino-ra fuit usqwe ad sex capi-ta, et pr§cius et causa utsuperius est conuenit ob-seruare.

G 6 H 10

10. Si quis iumentumprignantee" furauerit, sol.XLV cul. id.

7. Si quis poletrum an-nicolum uel bimum fura-uerit, sol. xv cul. iud. exe.cap. et dl.

8. Si uero sequente po-letro furauerit, sol. m cul.iud. exe. cap. et dl.

6. Si uero greges minor VI. Si autem de gregefuerit usqwe ad sex capita, minus fuerint vsque adet pretius et causa ut su- sex capita et pretium etperius est conuenit obser- caussam superius con-

uare. uenit obseruare.

10. Si quis iumentumprignantem furauerit,malb. stalachaia Bunt den.IATDCCC qui fac. sol. XLVeulp. iud. excep. cap. etdel.

7. Si quis poletrum an-nicolum uel bimum fura-uerit, malb. nabothnapondero Bunt den. DO quifac. sol. xv eulp. iud.excep. cap. et del.

8. si uero poletro se-quente furauerit, malb.nare sunt den. cxx quifac. sol. in eulp. iud.

XHI. *Si quis +2equamprägnantem furaueritmalb. estalathia MDCCOden. qui faciunt solidosXLV culpabilis iudicetur,excepto capitale et dela-tura.

VIII. Siquis pule-

IX. Siquis pule-

drum fura- drum anni-uerit malb. eulum siueuuadredo bimulum

MDCCC de- furaueritnar. qui fa- malb.napo-ciunt sol. dero DO de-XLV culpa- nar. qui fa-bilis iudice- ciuntsol.xvtur, excep- culpabilisto capitale iudicetur,et delatura. excepto ca-

pitale et de-latura.

X. Si uero sequentempuletrum furauerit, malb.nare cxx denar. qui fa-ciunt sol. in culpabilis iu-dicetur, excepto capitaleet delatura.

K

6. Si autem de grege 38,6minus fuerit usque ad sexcapita, vet pretium etv

causamw superius intima-tam conuenit obseruare.(Si uero minus de sexfuerint, M denariis quifaciunt solidos xxv cul-pabilis iudicetur ex-cepto capitale et dela-tura.)x

11. Si quis yequampreg- 38,7nantemy furaueritz,MD cecdenariis qui faciunt soli-dos XLV*' culpabilis iudi-cetur (excepto capitale etdelatura)b'.

7. Si quis puledrumc' 38,8anniculum ueld' bimume'furauerit, DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur ''exceptocapitale et delatura*'.

8.B' Si uero sequentem 38,9puledrum11' furauerit,cxx1' denariis qui faciuntsolidos mk ' culpabilis iu-dicetur ^excepto capitaleet delatura1'.

v-v) et precium et K18, 33; et pre et getilgt K 17. w) causa K17. x) nur in K 79 nachgewiesen. KV-y) aequam prignantem K 46. z) furaxxitKU. a')xvK56. b')nurK17. c') poledrum K 46,65; polledrum K 18; pulledrum K 17; pulletrum K 19. d') aut K 17. e') binum K 18, 33.f ~Y) fehlt K 33. g') § 8 steht in K 18 hinter § 9. h') poledrum K18, 46, 65; polledrum K17.*') DC K 46. k') xv K 46. V-V) fehlt K 17.18»

140 PACXUS LEGIS SALICAE

§ 10. (Si quis iumentum alienum trabatterit, mallöbergo stalachia, sunt denarii MCG qui faciuntsolidos xxx culpabilis iudicetur) (excepto capitale et dilaturd).

§ 11. Si quis caballum aut iumentum furauerit, mallöbergo azisto, MGCCC denarios qui faciuntsolidos XXXV culpabilis iudicetur excepto capitale (et dilaturd).

§ 12. Si quis admissarium alienum extra consilium domini sui spadauerit, mallöbergo andechäbina,sunt denarii DG qui faciunt solidosXV culpabilis iudicetur, et pro quisque iumento triante I conponat.

AI A2 A3 A4

38,10 6. Si quis iumentum6

alienum trabatterit, sold.xxx culp. iud.

38,14 8. Si quis caballo ali- 7. Si quis caballum 6. Si quis caballumeno excurtauerit, mal. alienum1 excorticauerit, alienum scortauerit, cxxleodardi hoc esi cxx din. dinariws cxx fac. sold. in culp. iudi. denrs. qui fac. BOI. inqui f. sol. m culp. iudic. sol. inß culp. iud. culp.

A e) nicht jumentum A 3. f) aus arienum verbessert A 3. g) aus in verbessert A 2.

C f) aus consilio verbessert C 5. g) C 6 bricht mitten im Wort ab, ohne freien Raum zu lassen.

K m'-m') iumentam alienam K 19. ri) tribaterit K 18, 19, 29, 38; tribattierit K 20; tribuatterit K 33;trebatterit K 17; trebaterit K 65; trebatauerit K 31. o') euaserit K 20, 33, 46. p') nur K 19, 20.q'-q') mortua inde K 17, 46, 65; in morte K18. r') fuerit K 17, 46. s'-s') fehlt mit den Anfangs-worten Si quis equam . . . MDCCC von § 11 (38,7) in K 65. t') nur K 25. u') furauit K 18.v') M octuagintis K 19. w') ammissarium K 56; amisarium K 18. x') fehlt K 17, 24 u.a.y') expadauerit K 30, 65. z') pro K 17, 18; fehlt K 20. a) unum quoque K 17. b) qui K 19;quod K 65. c) illi K 17. d) fehlt K 19. e) so K 20, 21, 38, 56; trisen K 19, 24, 25, 30; trientiK 33; triante K18; triantem2£ß5; triantaK46; triantoK17. f) ausunu verbessertK18; fehltK33, 56u.a.g) tercia K 33; tres K 17. h) pras K 18. i-i) fehlt K 46. h) xn K19. l) tercia K 33.m) unus K 18. n) fehlt K 56. o) K 33, 56, 65, 71; fehlt K 17, 18, 24, 46 u.a. p) inimititiamK 17,18, 46. q) aus caballus verbessert K 18; caballus K 46. r) so K 21, 33, 46, 56; dsgl. (austribaterit verbessert) K 18; tribatteerit K 20; trebatterit K 17, 24 u.a.; trebaterit K 65. s) debitaueritK 18. t) consesu K 17. u) K 17, 18, 33, 46, 65 (vielleicht ursprünglich); fehlt K 19, 24, 56 u.a.v) excortauerit aus excurtauerit verbessert K17; excorticauerit K 19. w) §16 fehlt K 19. x) ex-corticauerit K 17,18, 46. y) fehlt K 33. z) fehlt K 56.

2) Glosse id est abortat K 79. 3) Glosse quid sit triens K 79.

TEXT 38,10—38,14 141

§ 13. Si quis per superbiam aut per inimicitiam caballos aut iumenta aliena tr(a)batterituel debilitauerit, mallobergo stalachia, sunt denarii MCC qui faciunt solidos XXX culpabilisiudicetur.

§ 14. Si quis caballum alienum [sine consensu domini sui] excurtauerit, mallobergo leo- [D: 64]dardi hoc est, cxx denarios qui faciunt solidos m culpabilis mdicetur [excepto capitale etdelatura].

0 5 06 H 109. Si quis iumenta alie- 9. Si quis iumentam XI. Si quis iumenta

na tribatterit, sol. xxx alienam trebatterit, malb. aliena tribatteritcul. iud. exe. cap. et del. stalachaia sunt den. IMCO *et euaserint malb. stala-

qui fac. sol. xxx eulp. t m a M C 0 d e n - qu i faciunt• j solid, xxx culpabilis iudi-

cetur, excepto capitale etdelatura.

XU. *Siautemmortuainde fuerint MCO denar.qui faciunt solid, xxxculpabilis iudicetur.

11. Si quis caballum 11. Si quis caballum Xl l l l . *Si quis iumen-uel iumentum fwauerit, aut iumentum fweauerit, t u m aut caballum fura-sol. xxxv cul. iud. esc. malb. azisto i»ooco den. ~ * STS^Äcap. et dl. i f l lqui fac. sol. xxxv eulp. capitale et delatura.

iud. excep. cap.

12. Si quis amasariumalienum sine consilivm*domine sue. espatauerit,sol. xv cul. iud. et perquisqwe iumento trianteuno conponat.

12. Si quis amisariumalienum extra consiliumdomini sui spadauerit,malb. andeabina Bunt den.DG qui fac. sol. xv eulp.iud. et pro quisqwe iumen-to triante i conponat.

13. Si quis per super-biam. aut per inimicitiamcaballos uel iumenta alie-na tribatterit uel debilita-uerit, sol. xxx cul. iud.

14. Si quis caballumalienum escurtauerit,nialb. leodardi sol. ni cul.iud.

13. Si quis superbiamaut per inimicitiam ca-ballos aut iumenta alienatrebatterit uel debilita-uerit, malb. stalachia Buntden. IMcc qui fac. sol. xxxeulp. iudic.

14. Si quis caballumalienum escur*.

XV. *Si quis admissa-rium alienum sine con-sensu domini sui spada-uerit, malb. andechobinaDG den. qui faciunt sol. xvculpabilis iudicetur, etunumquodque iumentum,quod ille inire consue-uerat, trientem, quod esttertia pars solidi, id est,xm denar. et tertia parsunius denarii.

XVI. *Si quis per su-perbiam aut per inimici-tiam, caballos aut iumen-ta aliena tribauerit, ueldebilitauerit, malb. stalasthia MCO denar. qui fa-ciunt solid, xxx culpa-bilis iudicetur.

XVH. Si quia cabal-lum alienum sine consen-su domini sui exeorti-cauerit, malb. leudardicxx den. qui faciunt so-lid, m culpabilis iudice-tur, excepto capitale etdelatura.

K

9. Si quis m'iumenta 38,10alienam' tribatterit211' eteuaserint0', DC denariisqui faciunt solidos xv cul-pabilis iudicetur (exceptocapitale et delatura)»'.

10. Si autem i'mor- E: 62,7tuae inde*' fuerint1', MCCs'denariis qui faciunt so-lidos xxx culpabilis iudi-cetur8' (excepto capitaleet delatura) *'.

12. Si quis iumentum 38,11aut caballum furaueritu',MCCCOV' denariis qui fa-ciunt solidos xxxv culpa-bilis iudicetur exceptocapitale et delatura.

13. Si quis amissa- 38,12riumw' alienum sine con-sensu domini sui*' spada-uerity', DC denariis quifaciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur. Et perz'unumquodque3 iumen-tum quseb illec continered

consueuerat trien3e uno1

conponat quod est tertiaBparsh solidi, *id est1 x m 1

denarii et tertia1 parsuniusm denarii.

14. Si quis per11 super- 38,13biam aut (per)0 inimici-tiamP caballosi aut iu-menta aliena tribatterit1

uel debilitauerit8, MCC de-nariis qui faciunt solidosxxx culpabilis iudicetur.

15. Si quis caballum 38,14alienum sine consensu*domini (sui)u excurta-uerit', cxx denariis quifaciunt solidos ni culpa-bilis iudicetur.

16.™ Si quis caballum E: 63,3alienum excoriaueritx,cxx denariis* qui faciuntsolidos mz culpabilis iudi-cetur.


65] XXXIX. De plagiatoribus

§ 1. xSi quis mancipia aliena sollicitare uoluerit et adprobatus fuerit, mallobergo obsculta hocest, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.x

66] § 2. Si quis seruus alienus fuerit plagiatus et ipse trans mare ductus fuerit et ibidem a domino

Titel 39: a) leod(ardi) theolasina G; theulasina Herold.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 4,1: Quicumque mancipium alienum sollicitaverit .. . occidatur.

AI A2 A3 A4

XXXVIIII. XXXVin. DE PLAGIATORIBVS. XXXVHIIo.DE PLAGIATORIBUS DE PLAGIATORIBUS XXXVIIII. DE PLAGIATORIBUS

39,1 1. Si quis mancipiaaliena solicitare uolueritet ei fuerit adprobatum,mal. obscult hoc est DOdin. qui f. sol. xv culp.iudic.

39,2

1. Si quis mancipiaaliena sublicitare uolueritet adprobatus fuerit,malb. obsculte swnt din.DC fac. sol. xu cul. id.

2. Si seruus alienusfuerit plagiatus et ipsetrans mare ductus fueritet ibidim ad domino suoinuentus fuerit et ad quoipse in patria plagiatusest in mallo publici nomi-nauerit et ibidim testisdebit collegire.

1. Si quis mancipiaaliena sollicitare uoluerit,sold. xv culp. iud.

2. Si seruus alienusfuerit plagiatus et ipsetrans mare ductus fuerita

et ibidem a domino suofuerit inuentus et ad qwodipse in patria sua plagia-tus est in mallo publiconominauerit, tres ibidemtestes debeat collegere.

1. Si quis mancipiaaliena sublicitare uolue-rit, DG denrs. qui fac. sol.xv culp.

2. Si seruus alienusfuerit flagitatus et ipsetrans mare ductus etibidem ipse domino suofuerit peruentus et a quoipse in patria plagiatusest in mallo publico no-minauerit, tres ibidemtestes debent collegi.

3. Iterum cum seruussi de trans mare fueritreuocatus in alterum mal-lum debit nominari, ibi-dim simul m testis debitcollegi edoneus. ad ter-cium uero mallum similisfieri debit ut noue testesiurent qwod seruumc ip-sum equaliter super pla-giatorem audierm^ dicen-tem. et sie postea qui eumplagiauit, mal.e unistariopropter cap. et dil. din.IMCCCC fac. sol. xxxu cul.iud.

Iterum cum seruus ip-se si trans mare fueritreuocatus in altero mallosimiliter fieri debet utnouem testes iurentb utBeraum ipsum per tresmallos equaliter superplagiatorem dicentemaudierint sie postea quieum plagiauit debet, mal.mallo sold. xxxv excep.cap. et delatura.

Iterum eum seruus ipsecitra fuerit remedatus inaltero mallo debet iterumnominare, hibi similitertres testes debent collegi.ad tertio uero mallo simi-liter facere debent utnouem testes iurent q«odseruum ipsum equalitersuper plagituram dicen-tem audientes sie posteaqui eum plagiauit hocest IMDCCCC denarios quifac. sol. xxxv culp.

A Titel 39: a) danach i getilgt A 3. b) aus iuret verbessert A 3.d) oder oxidxevit A 2. e) nicht malb. A 2.

C Titel 39: a) C. XXXIX. DE PLAGIATORIB VS. In leg. Sal. c. 41 G 6a.verbessert G 6. c) aus fuerit verbessert G 5. d) aus trestestis verbessert G 5.

c) danach db getilgt A 2.

b) nicht ductus, aus duetise) aus testis verbessert G 5.

H Titel 39: +1Si quis seruum alienum plagiarit i. per circumuentionem de seruitio domini sui abstulerit.K Titel 39: a) sollicitauerit K 17,18, 46. b-b) mancipia aliena K18; aliena mancipia K 65. c) pla-

gauerit K 18, 33; placauerit K 17, 46. d) conuentionem K 18. e) fehlt K 17. f) aliqua K 65.g) regionem K 18, 46. h-h) hibidem K 19. i) domnino K 17; domino suo K 65. k) plagatusK 33. l-l) dominus testes K 65. m) fehlt K 19. n-n) conseruus K 33. o-o) trans

TEXT 39,1—39,2 143

suo fuerit inuentus et, a quo ipse in patria (sua) plagiatus est, in mallo publico nominauerit, tresibidem testes debet colligere. Iterum cum seruus ipse detrans mare fuerit reuocatus, in alterumuero mallum debet (iterum) nominare, ibidem simul tres testes debent collegi ((i)done(o)s); adtertium uero mallum similiter fieri debet, ut nouem testes iurent, quod seruum ipsum equaliter(per tres mallos)b super plagiatorem audierint dicentem, (et) sie postea qui eum plagiauit, mallo-bergo (mallo) uuiridarium hoc est, pr(ae)ter capitale et dilaturam MCCCO denarios qui faciunt

b) per totos mallos Herold; semper G.

G 5 G6

xxxvnii. xxxvnn.aDE PLACIATORIBTJS DE PLAGIATORIBTJS

1. Si quis maneipiaaliena solicitauerit et ad-probatus fuerit, sol. xvcul. iud.

2. Si quis servus alie-nus plagiatus fuerit etipse trans mare fuerit duc-tus et ibidem a dominosuo peruentus fuerit et aquo ipse in patria plagia-tus estc in mallo publiconominauerit, tres ibidemtestes colligere debent.

1. Si quis maneipiaaliena sollicitauerit et ad-probatus fuerit, malb.leod. thelazina DC den.qui fac. sol. xv eulp. iu-dic.

2. Si quis seruus alie-nus plagatus fuerit et ipsetrans mare fuerit ductvsto

et ibidem a domino suofuerit peruentus et a quoipse in patria plagiatusest in mallo publico no-minauerit, tres ibidemtestes collegere debet.

Iterwm cum servus ipse Iterum cum seruus ipsechitra mari fuerat reuoca- citeri mare fuerit reuoca-tus, in alterwm uero mallodebet iterwm nominare.

H 10

De Plagiatoribus.Tit. XLII.

§1. Si quis maneipiaaliena sollicitauerit*et conuictus fuerit,malb. theu la sina DC den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur.

II . +1Si seruus alienusfuerit furatus, et ipsetrans mare fuerit duetus,malb. uiridio*siue in quamlibet regio-nem ipsum duxerit,et ibidem a domino suoinuentus fuerit, et ipsuma quo in patria aliena pla-giatus est, in mallo pu^blico nominauerit, et tresibidem testes colligere do-minus debet,

et iterumcum seruus ipse citramare fuerit reuocatus, inaltero mallo iterum debet

tus, in alterum uero mal-lum debet iterum nomina-

ibi similiter trestestesd re. ibi similiter tres testes nominare qui eum plagia-debent collige. ad tertio debent collegere. Ad ter- uerit, et ibidem similiter

tio uero mallo similemfieri debet, ut nouemtestes iurent, quod ser-

equaliter semper super uum ipsum sequalitersem-plagiatorem dicentem au- per super plagiatorem di-

cere audierunt. sie posteaqui eum plagiauit hoc est plagiatorem dicentemmalb. mallo uuiridarium audissent. Sie postea qui

eum plagiauerit, MCCCOden. qui faciunt sol. xxxveulpabilis iudicetur, ex-cepto capitale et dela-tura.

uero mallo similiter fieridebet ut noui testes6 iu-rent, quod seruum ipsum

dieran*. sie postea quieum plagauit hoc est sol.xxxv cl. id. exe. cap. etdl.

tres testes colligere debet,ad tertium uero mallumsimiliter facere debet, utnouem testes iurent, quodseruum ipsum, aequaliterper totos mallos super

Bunt den. iAfCCCC qui fac.sol. xxxv eulp. iud. ex-cep. cap. et del.

K

XLI. DE HIS QUIALIENA MANCIPIASOLLICITAUERINTa

1. Si quis bmancipium 39,1alienumb sollicitauerit etconuictus fuerit, DC dena-riis qui faciunt solidos xveulpabilis iudicetur.

2. Si quis seruum alie- 39,2num plagiauerit0 id estper circumuentionemd deseruitio domini sui abs-traxerit et trans maresiue ine qualibet1 regione6

ipsum duxerit et hibidemah domino1 inuentus fu-erit et ipsum a quo in pa-tria plagiatusk est in mal-lo publico nominauerit, ettres ibidem bestes domi-nüs1 habere debet.

Et ite-rum1^ ncum seruus11 ipse°citra inare0 uel de qua-libet regione fueritp reuo-catus in altero mallo «de-bet nominarei qui eumplagiauerit1; et ibidemssimiliter tres8 testes de-bent4 adesseu. Ad ter-tiumv uero mallum simi-liter fieri debetw ut no-uem3* testest iurent quodseruum ipsumz aequalitersemper super21' plagiato-remb' dicentem audissent.Sie0' postea qui eum pla-giauitd' MCCCOe' denariisqui faciunt solidos xxxveulpabilis iudicetur rex-cepto capitale et delatu-

mare K 65; qui tramare K19. p) fehlt K 46. q-q) debet reuocare K 19; fuerit nominatus K18. Kr) plagauerit K 33, 46; placauerit K19; placauit aus placuit verbessert K 17. 8-s) similiter m K 33, 56;!n similiter K 65. t) debeant K 17. u) aus essere verbessert K 19. v) tercium K 33. w) de-bent K 46. x) nouum K 18. y) test*s K 33. z) ipse K 19. a') fehlt K 19. V) ausPlagitorem verbessert K 56; lagiatorem K19. c') Sit K17; Sie eum K18. d") plagiauerit K 33.e j MDCCCO K 19. f'-f) fehlt K 46.


solidos xxxv culpabilis iudicetur. Qui confessio serui usque ad tres plagiatores admittitur, sed eatarnen ratione, ut nomina hominum et uillanun semper equaliter debeat nominare.

[D; 67] § 3. Si quis <uero> hominem ingenuum plagiauerit et uendiderit, et postea in patria (ad pro-pria) reuersus fuerit, mallobergo chalde ficho, solidos C culpabilis iudicetur.

§ 4. Si quis hominem ingenuum uendiderit, et postea in patria reuersus (ad propria) nonfuerit (et probatio certa non fuerit, sicut pro occiso iuratores donet; si iuratores non potu-erit inuenire), mallobergo [frio] falconoc sunt, vmM denarios qui faciunt solidos cc culpabilisiudicetur.

c) fran chamo G; fal cham Herold.

AI

39,3 2. si quis hominemingenuo plagiauerit etprobatio certa non fuit,sicut pro occiso iuratoredonet. si iuratores nonpotuerit inuenire,

A2

4. Qui confessio seruiusqwe m plagiatoris amit-titur, sed eam tarnen ra-cionem ut nomina homi-num et uilarum semperdebiat nominare.

5. Si quis uero homi-nem plagiauerit et uen-deueret et probacio certanon fuerit, sicwi pro hoc-ciso iuratores dare debit.si iuratores non potueritinuenire,

A3

qui confessio seruiusque ad tres plagiatoresadmittitur. Sed ea tarnenratione ut nomina homi-num et uillarum semperet debeat nominare. •

3. Si quis hominem in-genuum plagiauerit etuendiderit,

A4

Quod confessus seruususque ad tres plagiatoresadmittat. si eam tarnenrationem ut nominauitnomina hominum et uil-larum semper debeat no-minare.

3. Si quis hominemingenuum plagiauerit autuendiderit,

39,4vmaf din. qui f. sol. cc

culp. iudic.

malb. falconum swntdin. vuiÄr fac. sol. cc cul.iud.

sold.* cc culp. iud. viniir denrs. qui fac. sold.cc culp.

39,5 3. Si romano plagia-uerit, sol. Lxm culp.iudic.

6. Si romanus ingenu-um plagiauerit, UMD din.qui fac. sol. Lxn cul. iud.

XL. SI SERUUS INFURTUM FUERIT

INCULPATa

xxxvnn. si SERUUSIN FURTUM FUERIT

INCULPATUS

XL. SI SERWS INFVRTV FVERIT

INCVLPATIS

XL°. SI SERUUSIN FURTUM FUERIT

INCULPATUS

40,1 1. Si talis fuerit causa 1. Si talis fuerit causa 1. Si talis fuerit causa 1. Si talis fuerit causaunde ingenuus DO din. unde ingenuus DO din. unde ingenuus sold. xv unde ingenuus sold. xvhoc est sol. xv cumponere qui fac. sol. xu conponere conponere debuerat, ser- componeret, seruus su-debuerat, seruus super debuerit, seruus super uus super scamnum ten- per scamnum tensus cxxscamno tensus cxx iectos scamnum tinsus cxx hie- sus cxxxv ictos aeeipiat. ictus haeeipiat.flagellorum. tus aeeipiat.

A /) 1 aus Anzatz zum d verbessert A 3.Titel 40: a) nicht INCULPA[TUS] A 1.

C f-f) so CG; einmal bei Hesseis ausgelassen. g) aus chaldefico verbessert G 6. h) aus fanchamo verbessert G 6.Titel 40: a) in C 5 mit Titel 41 (XL) vertauscht. b) C. XL. SI FVRTI SERWS FVERIT INCVL-

PATVS. In L. Sal. 42 G 6 a. c) über der Zeile nachgetragen G 5.K g') et K 18, 46. h') et K 17. %') uilarum K 46. k') aus totus verbessert K18; totus K 46.

V) mallus K 18, 46. rn!) debeant K17. n') plagauerit K18, 33. o') aut K19. p') uin-dederitüCiP;uindideritawsundederitrer6ea«ertiC46. q')coK46. r') uindideritX46. s'-s') fehltK21.

TEXT 39,2—40,1 145

{§ 5. Si Romanumd plagiauerit, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semis culpabilis iudi-cetur.)

XL. 1Si seruus in furtum fuerit inculpatus1 [D; 65]

§ 1. xSi quis seruus in furtum fuerit inculpatus, si talis fuerit causa, unde ingenuus DC denariosqui faciunt solidos xv conponere debuerat, seruus super scamnum tensus cxx ictos (flagellorum)accipiat.1

d) Romanus ingenuum A 2.1-1) Vgl. Lex Burgundionum 4,4: Si servus . . . furtum de supradictis pecoribus admiserit, servus tradatur

ad poenam, ut CCC fustium ictus accipiat.

C 5

3. Qui confessio seruiusque ad tres plagiatorisadmittetur, sed ea tarne»ratione ut nomina homi-num et uillarum semperequaliter debeat nomi-nare.

4. Si quis hominem in-genuum plagiauerit etuindiderit et postea inpatria ad propria reuer-su8 fuerit, sol. c cul. iud.

5. Si quis hominem in-genuum uindiderit et ipost-ea in patria reuersus adpropria non fuerit, sol. ccl. id.

0 63. Qui confessio serui

fusque usq«ef ad tres pla-giatoribwa admittitur, sedea tarnen ratione et no-mina hominum et uilla-rum semper sequaliter de-beat nominare.

4. hi quis hominem in-genuum plagiauerit etuindiderit et postea inpatria reuersus fuerit,malb. chaldefichos sol. cculp. iud.

5. Si quis hominem in-genuum uenderit et po-stea in patria propria re-uersus fuerit, malb. fran-chamo11 Bunt den. vmafqui fac. sol. cc culp. iud.

H 10

IH. * Quae confessioserui usqwe ad tres plagia-tores admittatur, ea ta-rnen ratione ut nominahominum et uillarumsequaliter per totos tresmallos debeant nominare.

Ul i . Si quis hominemingenuum plagiauerit, etuendiderit,*et postea in patriam re-uersus fuerit,malb. frio faltouo seuaudel fecto virtM denar.qui faciunt solid, cc culpa-bilis iudicetur.

V. Si quis hominem in-genuum uendiderit, etpostea in patriam reuer-sus non fuerit, malb. fal.cham VIIIM den. culpabi-lis iudicetur qui faciuntsolid, cc.

K

ra*'; ea«' tarnen rationeVLW nomina hominum etuülarum1' sequaliter pertotosk' tres mallos1' de-beat111' nominare.

3. Si quis hominem in- 39,3genuum plagiauerit11' uel0'uendideritP' et postea inpatria reuersus fuerit,rvM denariis qui faciuntsolidos c*' culpabilis iudi-cetur.

4. Si quis hominem in- 39,4genuum uendiderit1' et8'postea in patriam*' u'adpropria11' reuersus nonv'fuerit8', VIIIMW' denariisqui faciunt solidos ccx 'culpabilis iudicetur.

SI quisc SERUUS XL^. SI SERUUS INFURTUilf FUERIT FURTUM FUERITINCULPATUS INCULPATUS

1. Si quis seruus in fur-tum fuerit inculpatus sitalis causa est unde in-genuus sol. xv conponeredebuerit, seruus super es-camno tensus cxx ictusaccipiat.

1. Si quis seruus in fur-tum inculpatus si taliscausa est unde ingenuussol. xv conponere debet,seruus super scawmumtentus cxx ictus accipiat.

De Seruo qui de furtofuerit inculpatus.

Tit. XLUI.

§ I. Si cuius seruus infurtum fuerit inculpatus,si talis caussa est, undeingenuus DC den. qui fa-ciunt sol. xv componeredebeat, seruus superscamno trusus cxx ictusaccipiat,

XLH. DE SERUO QUIDE* FURTTJb FUERIT

INTERPELLATUS0

1. Si cuiusd seruus de 40,1furtue fuerit1 interpella-tus si talis causa est undeingenuus DO denariis quifaciunt solidos xv Kcon-ponere debeat«, (si)11 ser-uus super scamnum ten-sus1 cxx ictus accipiat.

patria K17, 46. u'-u') ad propriam K18, 33; propriam K 65; fehlt K 20, 56.) n u n K 19. x') cccc K 46.Titel 40: a) fehlt K 19; nachgetragen K 33. b) furto K 24, 65. c) inculpatus K 19.

v') fehlt K17. K

d) ali-cuius K 46. ' ej furto K 65." f) vor de K 18; aus furauerit verbessert K17. g-g) conponere debet(aus debeat verbessert) K 17; soluere debeat K 46; cul. iud. K 19; culp. iud. conponere debet K 33. h) K 24u-a.; fehlt K17-21, 33,46, 56, 65. i) stensumK19.19 Xex Salica I


§ 2. Si uero, antequam torquatur, fuerit confessus et ei cum domino serui conuenerit, cxxdenarios qui faciunt solidos in pro dorsum suum areddat, et capitale dominus serui in locumrestituata.

§ 3. Si tarnen maior culpa fuerit, unde ingenuus MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxvsoluere possit, similiter seruus cxx colpos accipiat.

§4. 2Et si [in ipso supplitio] confessus non fuerit, ille qui eum torquit, si adhuc uoluerit ipsumTitel 40: a-a) redimat, dominus uero suus capitale restituat requirenti Herold.2-2) Vgl. Lex Burgundionum 7,1:... &i confessus fuerit se adtnisisse quod öbicitur . . . servus de confesso

AI

40,2 2. si uero antequamtorquatur fuerit confessuset ei cum domino seruoconuenerit, cxx din. quif. sol. in dominus reddat.

40,3 3. Si tarnen maior cul-pa fuerit unde ingenuusxxxv sol. reddere debet

40,4 4. et si confessus nonfuerit, ille qui eum tor-quet si adhuc uolueritipso seruo torquere etiamnolente domino pignus do-mino serui donare debet.

Si seruus postea adsuppliciis maioribus sub-ditur et si confessus fue-rit, nihil ille super dominocredatur.

ipse illo seruo in pote-statem habiturus est quieum torsit. Dominus seruiunde iam pignus accepitpraecium pro suo seruoaccipiat.

Si uero inter priora sup -plicia id est infra cxx cula-pus fuerit confessus, autcastretur aut sex sol.reddat. Dominus uero ser-ui capl. requirenti resti-tuat.

A2 A3

2. Si uero antequam 2. Si uero antequamtorquatur torcatur fuerit confessus

et ei cum domino seruiconuenerit, sold. culp.iudi. Pro dorsum suumconponat et capitalem do-minus in locum restituat.

3. Si tarnen maior cul-pa fuerit unde ingenuussold. xxxv soluere possit,similiter seruus cxxi cola-pos accipiat.

et si confessus nonfuerit, ille qui eum torcuitsi adhuc uoluerit ipsumseruum torquere etiamnolente domino pignusdomini serui dare debeat.

et sie seruus postea adsupplicia maioribus simi-liter datur et si confessusfuerit, nihil illi super do-minus credatur.

4. Si uero ipsum ser-uum habetur usque eumtorsit, dominus serui undepignus praetio pro seruoaccipiat.

5. Si uero inter priora0

supplicia id est intra cxxicolapos fuerit confessus,aut castratur aut sexsold. soluat. dominusuero serui capitalem re-stituat requirentibus.d) nicht cc colapus A 2.

si fuerit confessus,nihil suum domino credat.

ipse uero in potesta-tem seruum illum abitu-rus qui eum torsit. domi-nus uero serui unde iampignus aeeipit precio prosuo seruo accipiat.

si uero intra priorasupplicia id est acolapusd

fuerit confessus, aut ca-stretur aut cxx din. quifac. sol. in reddat. domi-nus uero serui caput inloco restituat requerendi.

c) danach p getilgt A 3.e) nachgetragen G 6.

A4

2. Si uero antequamtorquatur confessus fue-rit et cum domino seruiconuenerit, cxx denrs.qui faciunt sold. m culp.pro dorsum serui et capi-tali dominus reddat.

3. Si tarnen maior cul-pa fuerit hunde ingenuusiiMCOcc denrs. id est sol. xxxvsoluere posset, similiterseruus ccxx colobos cccc.

4. Et si confessus nonfuerit, ille qui eum torquidsi adhuc noluerit ipsumseruum torquere etiamnolentem dominus pignusdomino serui dare debet.

5. Et sie seruus posteaad suplicia maioris daturet confessus fuerit, nichilille super domino cre-datur.

ipse uero illum seruumhabiturum qui bcunctorsitb. dominus serui undeiam pignus haeeepit pre-tio pro suo seruo hacci-piat.

6. Si uero intra priorasupplicia cxxi colobosfuerit confessus, aut ca-stretwr0 aut CXL denrs.qui faciunt sold. vi reddat.Dominus uero serui capi-tal. restituat requirenti.

e) nicht castretur A 4.f) aus supplicis verbessert G 6. g) nicht pretio G 5.

A b-b) nicht eum torsit A 4.C d) aus redimat verbessert G 5.

h) über der Zeile nachgetragen G 5.H Titel 40: a) vgl. § vm.K k) andere (nachi Hesseis) seruus. l) torqueturif 17,18. m-m) confessus fuerit K 65. n-n) dominus

eius K18; domino ei K 46. o) dorsu K 20. p-p) vor reddat K18. q) loco K 65. r-r) conponeredebet K 33; cul. iud. K19. s) fehlt K 18. t) subplicio K 18; subplitio K17. u) cc K19. v) ausvn verbessert K18. w) capitalem K 19. x) loco K 18, 65. y-y) requirenti restituat K 56. z) fehltK 19. a') torquatiC 18. b'-b') etiam nolente K 65; aut nolente K 79. c'-c') fehlt K 33. d') ausaut verbessert K17. e') maiore K 18. f) subplicia K 18; subplitia K 17; supplitia K 46. g'-g ) fehltK 17,18. h') retenere K 19. i') nur K 19. k') tradatur K 46; dsgl. mit nachgetragenem si K18.V) fuit K 19. m') fehlt K 46. n') fehlt K 56. o') nachgetragen K 46. p ) accipiat K 18.q') precium K 33. r'-r') seruo suoiC 17. s') accipiat K 65. t') fehlt K19. u') fuerat ÜL 27.

TEXT 40,2—40,4 147

seruum torquere etiam noiente domino, pignus domino send donare debet. Et sie seruus posteaad supplicia maiora subdatur, et si confessus fuerit, nihil illi super domino credatur. Ipse ueroillum seruum in potestatem habiturus est, qui eum torsit. Dominus (uero) send, unde iam pignusaccepit, praetium pro suo seruo aeeipiat. Si uero inter priora supplicia, id est infra cxx colpos,fuerit confessus, aut castretur aut CCXL denarios qui faciunt sex solidos reddat; dominus uerosend capitale <in loco> restituat requirenti.2

crimine oeeidatur... Sin autem servus sive colonus in tormentis confessus non fuerit, is qui eum inscripsit, do-mino suo reddat; et dominus ipse aut vicarium servum, quem pro poena servi innocentis accepit, aut pretium teneat.

0 5

2. Si uero antequamtorquatur fuerit confessuset ei eum domino suo con-uenerit, cxx denarios quifaciunt sol. m pro dorsumsuum reddatd et dominusserui capitale in locumrestituat.

3. Si tarnen talis culpafuerit unde ingenuus sol.xxxv soluere possit. Si-militer seruus cxx colpusaeeipiat,

et si confessus non fuerit.illi qui eum torquetur siadhuc uoluerit ipsum ser-uum torqweri etiam no-lentem domino, pignusdomini serui donare de-bet.et sie seruus postea adsupplieiis maioribws sub-datur. et si confessus fu-erit, nihil ei super dominocredatur. Ipse uero quieum torsit illum seruumin potestate habetur. do-minus serui unde iampignus aeeipiat pretiospro seruo suo aeeipiat.

4. Si uero11 seruo superpriora supplicia id est cxxcolpos fuerat confessus,aut castretur aut CCXL

denarios qui faciunt sol.vi reddat. dominus ueroserui capitalem restituatrequirenti.

G 6

2. Si uero antequamtorqueatur fuerit con-fessus et ei eum dominosuo conuenerit, cxx den.qui fac. sol. m pro dor-sum suum reddat et cap.dominus serui in locumrestituat.

3. Si tarnen talis culpafuerit unde ingenuusIMcccc den. qui sol. xxxvsolueri possit, similiterseruus cxx colpos aeei-piat.

4. et si confessus nonfuerit, ille qui eum torqui-tur si adhuc uoluerit ip-sum seruum torqueri et-iam noiente domino, pig-nus domini serui donaredebet.

5. Et sie seruus posteaad supplieiis1 maioribwssubdatur. et si confessusfuerit, nihil ei super do-mino credatur. Ipse ueroqui eum torsit illum, ser-uum in potestatem. domi-nus serui unde iam pignusaeeipiat pretium pro ipsoseruo aeeipiat.

6. Si uero super prioresupplicia id est cxx col-pos fuerit confessus, autcastretur aut CCXL den.

qui fac. sol. vi reddat. do-minus uero serui capitalein loco restituat requi-renti.

H 10

si Tiero antequom tor-queatur fuerit confessuset ei eum domino suoconuenit, cxx den. quifaciunt sol. m dorsumsuum redimat, dominusuero suus capitale resti-tuat. Requirentiautem si maior culpa fu-erit, unde ingenuus MCCCCden. qui faciunt sol. xxxvsoluere debet, similiterseruus cxxi colaphos ae-eipiat.Et si in ipso supplitioconfessus fuerit illi quieum torquet, et ipse ser-uum adhuc magis uulttorquere etiam noientedomino, pignus dominoserui dare debet,et sie seruus ad supplitiamaiora datur, et si con-fessus fuerit, nihil ei su-per dominum credatur,ipse uero illum seruumhabiturus, qui eum tor-sit, et dominus serui quiiam pignus accepit, pre-cium pro seruo reeipiat.

H. Si uero infra priorasupplicia, id est, cxxi co-laphis fuerit confessus,aut castretur aut CCXL

denarios qui faciunt so-lid, vi reddat. Dominusautem serui capitalem inloco restituat.

IH. Requirenti uero sitalis culpa est, unde ho-mo ingenuus siue FrancusvniM den. qui faciunt sol.cc eulpabilis iudicetur,seruus solidis xv id est,DC den. componata.

K

2. Si uerok antequam 40,2torqueatur1 mfuerit con-fessus111 et ndomino eiusn

ita placuerit, cxx dena-rios qui faciunt solidosm pro dorso0 suo reddatet capitale Pdominus ser-uiP in locumi restituat.

3. Si autem talis culpa 40,3fuerit de qua ingenuusMCCCC denariis qui faciuntsolidos xxxv rconponeredebeat1, similiter seruus8

cxx ictus aeeipiat tensus.4. Et si in ipso suppli- 40,4

cio* fuerit confessus, autcastretur aut CCXLU de-

narios qui faciunt solidosviv soluat; dominus ueroserui capitalew in locum*yrestituat requirenti*.

5. Et si seruus confes- 40,4sus nonz fuerit et ille quieum torqueta' adhuc ip-sum seruum torquere uo-luerit b'etiam nolentib'domino serui, pignus do-nare debet c'et ipsum ser-uum add' maiora6'c' sup-plicia1' e'retinere11' (de-bet)1'. Et si postea ipse 40,4seruus ad maiora suppli-ciaß' traditusk' confessusnon fuerit1', qui eum tor-quebat ipsumm' habeat.Dominus uero11' serui dequo iam0' pignus aeeepe-ratP' pretium«!' pro r'ipso

suo seruo1' suseipiat8'.6. Si uero supra*' do- 40,4

minum seruus confessusfueritu', numquam creda-tur.


§ 5. [Certe si talis culpa est, unde homo ingenuus siue Francus (VlllM denarios qui faciuntysolidos CG culpabilis iudicetur, seruus solidis XV (id est DG denariisy componat.] 2Si uero \iriymaiore crimine1» seruus inculpaturc, id est unde ingenuus MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV

possit culpabilis iudicari, et inter supplicia (seruus ipse) confessus fuerit, capitale sententia feria-tur.2

§ 6. Si uero seruus in quolibet crimine inculpatur, dominus uero send ipsius, si prae-sens est, ab eo qui repetit admonere debet, ut seruum suum (iustis) debeat suppliciis

b-b) in maioribus criminibus Herold. c) conpraehenditur A 1; inueniatur Herold.

AI

40,5 5. Si uero maiore cri-mine seruus conpraehen-ditur id est unde inge-nuus XLV sol. possit culp.iud. Et inter suppliciaseruus ipse confessus fu-erit, capitäli sententia fe-riatur.

A2

3. si maius crimineseruus inculpatus id estunde ingenuus iiifDcccdin. hoc est sol. XLTT con-

ponere possit et inter su-plicia confessus fuerit, ca-pitali sentencia feriatur.

A 3

6. Si uero in maiorecrimine seruus inculpeturunde ingenuus XLTJ* sold.culp. iud. et inter suppli-cia confessus fuerit, capi-tale sententia feriatur.

A4

7. Si uero in maioracrimina seruus inculpaturhunde ingenuus XIATDCCCdenrs. qui fac. solid.iiXii culpa possit iudicare.Inter supplitia confessusfuerit, capitale sententiaferiatur.

40,6- 6. Si uero in quolibetcrimine seruus conprae-henditur, dominus ipsiussi praesens est ab eo quirepe-

tit uirgas paratas ha-bere debet quae ad magni-tudinem minoris digiti mi-nime sint et quoaequaleset scamno pristo ubi seruoipso tendere debeat.

4. Si uero seruus incolibet crimine culpatur,dominus serui ipsius sipresens est ab eo qui re-queret admanere debit utseruum suum dibiat sup-pliciis dare, ubi quis repe-tit et uirgas paratas ha-bere debit que ad magni-tudinis minoris digiti etsenum et scamnum pre-Btum* ubi seruum tenderedibiat.

7. Si uero seruus inqualibet crimine inculpe-tur, dominus serui ipsiussi presens est ab eo quirecepit admonere debetut seruus iustis debeatsuppliciis dare ubiqwe re-petit et uirgas paratashabere debet quse ad ma-gnitudinis minoris digitisunt et scamnum para-tum ubi ipsum tenderedebeat.

8. Si uero seruus inquolibet crimina inculpa,dominus serui ipsius sipresentiem aliud eo quiresistit admonire debetut seruum iustis debeatsuppliciis dare hubiq«erepedit et uirgas paratashabere debet qu§ admagnitudine minoris di-giti sunt et scamnumparatum hubi seruum ten-dere debeat.

40,7 7. Si dominus seruisupplicia distulerit et ser-uus praesens fuerit, con-tinuo domino illo quirepetit solem collegeredebet. Et ad eadem sep-tem noctes placitum fa-cere debet ut seruumsuum ad supplicium tra-dat.

5. Si dominws seruumdistullerit et11 seruus pre-sens fuerit, continuo illequi reppetit dom?no solecolecare debit. et sie inirn noctes placitum faciredibit ut seruum suumsuppliciis ut tradat.

8. Si dominus seruisupplicia dare distuleritet si seruus pr§sens fu-erit, continuo ipse quirepetit dominus serui so-lem culcauerit. et in septenoctes placitum facere de-bet ut seruum ad suppli-cia tradatur.

9. Si dominus seruisuppliciis distulerit et ser-uus presens fuerit, con-tinuo ipse qui repeditdominus domino seruisolem collegare debet utseruwm ad supplicia tra-det.

A f) nicht XLV A 3. g) schwerlich presset A 2. h) danach pr getilgt A 2.

C i) aus quolibet verbessert C 5.

H +1distulerit. +2facere debet.

K v') fehlt K 18. w') criminae K 17. x') qua K 46. y') nur K 33. z'-z') cul. iud.K 19,46. a) eulpabili K18. b) nur K 17 (nachgetragen). c) subplicia K17,18; publica K 46.

TEXT 40,5—40,7 149

dare, ubi qui repetit et uirgas paratas habere debet, quae ad magnitudinem minorisdigiti (miniine) sunt <et quoaequales), et scamnum praestumd, ubi senium ipsum tenderedebeat. ,

§ 7. Si dominus serui supplicia (dare) distulerit et <si> seraus praesens fuerit, continuo ipse quirepetit domino <serui> solem cöllocare debet. Et (sie) in septem noctes placitum facere debet, utseruum suum ad supplicia tradat.

d) nicht praestet (wie versehentlich in der Oktavansgabe gedruckt).

C 5

5. Si uero in maiorecrimine seruus inculpaturunde ingenuus sol. XLVpossit iudicare culpa etper supplicia confessus,capitale sententia ferea-tur.

6. Si uero seruus inquodlibet1 crimen incul-patur, dominus uero seruiipsius si presens est ab eoqui repetit admonere de-bet ut seruum suum iustisdebeat subplieiis dare, etqui repetit uirgas paratashabere debet qui ad ma-gnitudinis minores digitisunt et escamnum para-tum habere debet.

si dominus serui suppli-eiis distulerit et seruuspresens fuerit, continuoipse qui repetit dominusserui solem collegit et inseptem noctes placitumfacere debet ut seruumad supplieiis tradat.

06

7. Si uero in maiorecrimen seruus inculpaturunde ingenuus iAfDCCCden. qui fac. sol. XLVpossit iudicare culpa etper supplicia confessus,capitalem sententiam fe-riatur.

8. Si uero seruus inquolibet crimen culpatur,dominus dominus ueroserui ipsius si presens estab eo qui repetit admo-nere debet ut seruumsuum istis supplieiis dare,et qui repetit uirgas para-tas habere debet qui admagnitudinis minoris di-giti sunt et scamnum pa-ratum habere debet.

9. Si dominus seruisupplieiis distulerit et ser-uus presens fuerit, con-tinuo ipse qui repetit do-minus serui solem colecitet in octo noctes placitumfacere debet ut seruumad supplieiis tradat.

H 10

Si uero in maioribus cri-minibus seruus inueniaturunde ingenuus MDCCC de-nar. qui faciunt sol. xxvpossit iudicari, et intersupplicia confessus fu-erit, capitali sententiaferiatur.

HU. Si autem seruusde quolibet crimine in-culpatus, dominus seruisi prsesens est ab eo quirepetit admoneatur, utseruum ad iusta suppliciareddat. Et qui repetituirgas habeat paratas,qu§ in similitudinew mi-nimi digiti grossitudinemhabeant, et scamnum pa-ratum habere debet, etibi seruum ipsum exten-dere debet.

Si dominus serui suppli-cium +1detulerit, et ser-uus praesens fuerit, con-tinuo ipse qui repetit, do-mino serui solem collocet,et ad septem noctes pla-citum +2concedat, ut ser-uum ad supplicium tra-dat.

K

7. Si uero inv' maiori 40,5criminew' seruus inculpa-tus fuerit de quox' inge-nuus (idem)y' MDCCC de-nariis qui faciunt soh'dosXLV z'possit culpabilisa

iudicari2' et (si)b intersupplicia0 confessus fu-erit, capitalid sententiae

feriatur.8. Si autem seruus de 40,6

quolibet crimine inculpa-tus fuerit et dominus ser-ui ipsius praesens adfu-eritf, ab eo qui repetitammoneaturB ut seruumsuum ad iusta suppliciah

dare1 non differat; et quirepetit uirgas parataskdebet haberek quae1 insimilitudinem minimim

digiti grossitudinem11 ha-beant0 et scamnumP pa-ratumi rhabere debet1

ubi seruum ipsum tenderepossit.

9. Quod sis dominus 40,7serui* supplicia11 distuleritet seruus praesens fuerit,continuo ipse qui repetitdominov serui solemw

collocetx et* adz septemnoctesa' placitutnb' con-cedat utc' seruum ad sup-pliciad' tradat.

&) capitalem am capitali verbessert K 18; cul. K 17. e) sententiam K 18. f) affuent K 65. K9) admoneatur K 65. h) subplicia K 18; subplitia K 17, 46. i) fehlt K 18. k-k) habere debet•K 33, 56; habere debet habere K 71. l) qui K 18; fehlt K 46. m) minime K 56. n) grositudinemK 46; grossitudinis K19. o) abeat K 19. p) scamnam K 56. q) passatmn K19. r-r) debethabere K 19. s) fehlt K 65. t) fehlt K 65. u) (sub)plicia K 18; supplitia K 17, 46.V domno K 46; dominus K 18, 65. w) solam K17. x) colocit K 19. y) fehltf- 17, 46; nachgetragen K 18. z) fehlt K 18. a') aus nocte verbessert K 17; noctis K 46.\) aus placidum verbessert K 17; illa placidum K 18. c) et K19; uel K 17. d') suppUtia& 17, 46.


§ 8. Quod si ade septem noctes [impletis] seruum <ips(um)> tradere distulerit, solem ei quirepetit iteratum collicet [cum testibus]. Et sie iterum (usquey ad alias septem noctes placitumfaciat, id est (ut) in quatuordecim noctes de prima admonitione conpleantur.

§ 9. Quod si impletis xrv noctes1 seruum (suurn) noluerit supplieiis dare, omnem causam uelconpositionem dominus <serui) in se excipiat, hoc est ut, si talis causa erat, unde ingenuus DOdenarios qui faciunt solidos xv conponere poter(a)t ß, ipse eos dominus reddat. Si uero maior culpae) adhuc A 3, 4, G. f) noctes et si A 3. g) debeat A4; vgl. folgenden Satz.

A 1

40,8 8. Quod si ad septemnoctes seruo ipso traderedistulerit, solem ei qui re-petit collecit. et sie ite-rum ad alias septem noc-tes placitum faciat id estad xim noctes de primaadmonitione conpleantur.

40,9 9. Quod si impletisxnn noctis seruum suumnoluerit supplieiis dare,omnem causam uel con-positionem dominus seruiin se excipiat.

A2

6. quod si ad un noctistradire distullerit, sole eiqui repetit iteratum cole-cit. et sie ad alteras unnoctes placitum faciat idest in quatuordece noc-

40,9

40,9

A3

9. Quod si adhuc sep-tem noctes seruum tra-dere distulerit, solem eiquod repetit iterato cul-cet. et sie ad alia septemnoctes placitum faciat idest ut in quattuordeeimnoctes de prima admoni-tiones conpleatur.

10. Quod si inpletisxim noctes et si seruumnoluerit supplieiis dare,omnem causam uel con-positionem dominus in seexcipiat hoc est ut si taliscausa est unde ingenuussold.

xxxv poterat reddere,similiter dominus soluat.

11. Si uero adhuc maiorculpa fuerit similiter undeingenuus XLV sold. con-ponere possit et dominusseruum non presentaue-ritfS ad ipso numero red-dat et capitalem.

q«od si adhuc maior 12. Quod si etiam ad-culpa fuerit qwod seruum huc maior culpa fueritrequeratur, dominuB ser- quod ad seruo requiratur,

quäle seruus sed ui non ut seruus soluat dominus non ut seruusquasi ingenuus hoc ad- sed ut ingenuus totam soluat sed ut ingenuusmisit totam legem super legem super se soluiturum totam legem super sese soluiturum suseipiat. excipiat. soluiturus excipiat.

tes seruum nolueritsupplieiis dare, omnemcausam uel conposicio-nem excipiat hoc ost ut setalis causa erat unde in-genuus DC din. qui fac.sol. xxr conponere ipsiusdominua reddat. si ueromaior culpa fuerit undeingenuus IMCCCC din. qui

fac. sol. xxxu poterat red-dere, similiter dominusreddat.

7. Si uero adhuc maiorculpa fuerit qui similiteringenuus IATDCCC qui f.sol. XXT7 conponere possitet dominus seruum nonpresentauerit, ad ipsumnumerum teneatur ut ip-sum reddat et

A 4

10. quod si adhuc sep-tem noctes seruum tra-dere distulerit, solem eiquem repetit iteratumcollecit. eo sie iterum adalias septem noctes placi-tum faciat id est quattu-ordeeim noctes de primaadmonitione conpleantur.

qwod si impletis1 ximnoctes seruum nolueritsupplieiis dare, omnemcausam uel conpositionedominus in se excipiathoc est ut si talis causaunde ingenuus sol. xvconponere debeat, ipseeo dominus reddat.

11. Si uero maior culpafuerit unde ingenuusiAfCco denrs. idest sol.xxxv poterat reddere,similiter soluat.

12. Si uero adhucmaior culpa fuerit quisimiliter ab ingenuoIATDCCC denrs. idest sol.XLV cum postea dominusseruum non presentaue-rit, ad ipsum numerumreddat et capitale.

13. quod si etiam ad-huc maior culpa fueritqu§ seruo requiratwr, do-minus serui non ut seruussoluat sed ut ingenuustota lege super se solui-turus haeeipiat.

l") e auf Rasur G 6.

A i) aus impetis verbessert A 4. k) aus presensauerit verbessert A 3.

C k) aus vi verbessert G 5. h") nicht compleantur G 5. l) aus xm verbessert G 6.m) aus cuepa verbessert C 5. m") danach Buchstabe getilgt G 6.

K e') noctis K 46. f) subplitia K 17. g') solum aus solem verbessert K 17. h') iteratio K 17.i'J his K17, 18, 46, 65. k') si K 17. V) et K 46. m') noctis (zweimal) K 46. n') fehltK 17, 18, 46. o') amonitione K 17, 20. p') compleantur K 56. q') noctis K 46. r') supplitia

TEXT 40,8—40,9 151

fuerit, unde ingenuus MCCCC denarios qui faciunt solidos xxxv poterat reddere, similiter dominussoluat. Si uero adhuc maior culpa fuerit, qui similiter ingenuus MDCCC denarios qui faciunt solidosXLV conponere possit, et dominus seruum non praesentauerit, ad ipsum numerum (teneatur, utipsum) reddat et capitale in loco restituat. Quod si <etiam> adhuc maior culpa fuerit, quod <ad>seruum requiratur, dominus serui non ut seruus sed ut ingenuus <hoc admisit)totam legem super sesoluiturum excipiat.

0 5

Quod si adhuc vn noctesseruum tradere distulerit,solem ei qui repetit iteratocollegit. et sie iterwm adalius vnk noctes placitumfaciat id est xnn noctesde prima admonitionemc onpleantm**'.

7. Quod si impletisxmi noctes seruum nolu-erit supplieiis dare, om-nem causam et conposi-tionem dominws in se ex-cipiat hoc est ut si taliscausa est unde ingenuusxv sol. potuerit conpo-nere ipse eos dominus red-dat.

G 6

Quod si adhuc semptemnoctes seruum traderedistulerit, solem ei qui re-petit et eracto collicet. etsie iterum nsque ad aliasseptem noctes placitumfaciat id est xnn noctesde prima admonitioneconpleatur.

10. Quod si impletisxim1 noctes seruum nolu-erit supplieiis dare, om-nem causam et conposi-tionem1" dominus in seexcipiat hoc est unde in-genuus xv sol. poteritconponere ipse eos domi-nus reddat.

H 10

Qui si adhuc septem noc-tibus impletis, seruumtradere distulerit solemei, is qui petit, iteratocollocet cum testibus, etsie iterum ad alias sep-tem noctes placitum fa-ciat, id est, in xnn noctesa prima admonitionecompleatur.Quod si impletis ximnoctibus, seruum nolu-erit ad supplicium tra-dere, omnem causam uelcompositionem dominusin se reeipiat, hoc est, sitalis caussa fuerit, undeingenuus DO den. qui fa-ciunt solid, xv potueritcomponere, ipse dominuspro seruo reddat.

K

10. Si infra septem 40,8noctese' seruum ad sup-plicia1' distulerit tradere,solems' ei iterato11' is*' quirepetit collocet et sick'iterum ad1' alias septemnoctesm' placitum tribuat,id est utn' quattuordeeimnoctesm' a prima ammo-nitione0' conpleanturP'.

11. Quod si impletis 40,9quattuordeeim noctibus^'seruum noluerit ad sup-plicia1' dare8', omnemcausam et*' conpositio-nemu' dominusv' w'in sew'x'excipiaty', hoc est ut sitalis*' causa2' fuerita deb

qua ingenuus DC denariisqui faciunt solidos xvc

conponere debeat dtan-tos«5 ipse1 dominus seruireddat.

8. Si uero maior cul-pam fuerit unde ingenuussol. XLV conponere potu-erit et dominus seruumnon presentat, ad ipsumnumerum reddat et capi-talem in loco restituat.

9. Quod etiam maiorculpa fuerit qui seruumrequiretur, et dominusserui non ut seruus sedingenuus tota lege solui-turus excipiat.

11. Si uero maior culpafuerit unde ingenuusIATDCCO qui fac. sol. XLVconponere potuerit et do-minus seruum no prsesen-tet, ad ipsum numerumreddat et capitale in locorestituat.

12. Quod si etiam ma-ior culpa fuerit qui ser-uum requiritur, et domi-nus serui nonut seruusm"sed ut ingenuus tota legesoluiturus excipiat.

V. Quod si adhuc ma-ior culpa fuerit, de quaseruus requiritur, et do-niinus serui-non ut seruussoluat, sed ut ingenuustotam legem super se so-luturus excipiat.

12. Si uero maior culpa 40,9fuerit de qua ingenuusMDCCO denarios qui fa-ciunt solidos XLVS conpo-nere debeat11 d et1 dominusseruumk non1 presenta-ueritm, ipsum numerum11

solidorum reddat et capi-tale in locum restituat.

13. Quod si adhuc ma- 40,9ior culpa °fuerit quaePseruo requiritur«1°, domi-nus1 serui non ut8 seruussed ut ingenuus totam le-gem super se soluiturus*aeeipiat.

•K 17, 46; suplicium K 19. s') dariX 19. t') fehlt K 18. u') compositionem K 56. v') aus domus Kverbessert K 56. w'-w'J ipse K 65. x'-x') fehlt K 46. y ) reeipiat K 18. z') culpa K 18.a) für. K 46. b) ut K 19 c) xv cul. iud. K17. d-d) tantos . . . debeat fehlt K 18. e) tantumK 19, 46. f) fehlt K 19. g) xv K 17. h) debet K 19; debeant K 17. i) ut K 19. k) seruoK 19. l) fehlt K 19. m) so K 17,18, 20, 21, 33, 46, 65; praestauerit K 24 u.a.; prenuntiauent K 56;cumpresent K 19. n) numerorumK 46; numerum et K 17. o-o) serui fuerit K 19. p) que ausquoverbessertK 17;queaK65. q) requiraturiCI7;requireturiri5;querituriC46. r) dommoK17.s) ad K 19. t) soluturus K 65; uoluiturus K 20.


§ 10. Quod si seruus absens fuerit, cui aliquid inputatur, <tunc> dominus serui a repetenti(cum> tribus testibus praesentibus secretius admonere debet, ut seruum suum infra vn noctesdebeat praesentare. hQuod si non fecerith, tunc repetens solem iilli cum testibus collicet. Et siadhuc1 ad alias septem noctes ipsum seruum non praesentauerit, ktertia uice adhuc septem noctesille1 spatium dare debetk, id est ut totus numerus <usque) ad xxi noctes ueniat. Quod si post tres

h-h) si infra septem noctes non eum praesentauerit A 1. i-i) ei cum testibus collegare debet et sie adalias septem noctis placitum faciat; quod si nee A 1. k-k) tunc repetens cum testibus solem illi collicet C,Herold. l) illi A 2; illa A 1.

AI

40.10 10. Quod si seruus ab-sens fuerit cui aliquidinputatur. Tunc reppe-tens domino serui secre-cius tribus testibus prae-sentibus admonere debetut seruum suum infra vnnoctis praesentare debeat.si infra septem noctes noneum praesentauerit. Tuncrepetens solem ei cum te-stibus collegare debet. Etsie ad alias septem noctisplacitum faciat. Quod sinee ad alias septem noctisipsum seruum non prae-sentauerit, tertiam1 uicemadhuc septem noctis illaspacium dare debet. Idest ut totus numerus xxinoctis ueniant. Quod sipost placitum ipsum ser-uum ligatum ad suppli-ciis praesentare et repe-tens per singulos placitossolem colligauerit. Tuncdominus serui omnem rep-petitionem sicut superiusdiximus non quäle seruo sedquasi ingenuus hoc admi-sit. Talern conpositionemrequirentem restituat.

40.11 11. Si uero ancilla talecrimine inuenitur undeseruus castrare debuerat,ancilla aut CCXL din. quif. sol. vi si conuenerit proipsa dominus reddat autcxLiiii iectus aeeipiat fla-gellorum.

A2

8. Quod si seruus ab-sens fuerit cui aliquid in-potatur, dominua ad re-petanti. Cum tribus testi-bus secrecius admoneredebit ut seruum suum in-fra tm noctes debiat pre-sentare. quod si ficerit,tunc repetens solem illicum testibus colecit. etsie ad alias TJII noefes ser-uum ipsum non presen-tauerit, tercia uicem ad-huc un noctis illi placi-tum dare debit id est uttotus numerus usque adxxi nocte perueniat. quodsi potest tercium placitumipsum seruum nolueritligatum supplieiis dare,

tunc dominua seruiomnem causam super seexcipiat.

9. Si uero ancillam intale crimine inueniturunde seruus castrare de-bueret, aut ccxx din. quifac. sol. TJI si conuineritpro ipsa dominua reddataut cec hictus aeeipiatflagellorum.

A 3

13. Quod si seruus ab-sens fuerit cui aliquid in-putatur, dominus serui arepetenti cum tribus te-stibus praesentibus secre-tius admonere debet utseruum suum infra sep-tem noctes debeat prae-sentari. quod si non fe-cerit, tunc repetens solemilli cum testibus euleet. siad alias septem noctesipsum seruum non prae-sentauerit, tertia uice ad-huc septem noctes illespatio dare debet id estut totus numerus ad xxvnoctes ueniat. quod sipost tres placitos ipsumseruum noluerit ligatumpraesentare et supplieiisdare et ei per singulosplacitos solem culcauerit.

Tunc dominus serui om-nem reeeptionem sicutsuperius diximus nonqualem seruus sed qualemingenuus si hoc admisis-set talem conpositionemrepetenti restituat.

14. Si uero ancilla intale crimine inculpaturunde seruus castrare de-betur, sold. sex eulp. iud.sie conuenit ut dominushoc pro ipsa reddat autccxLii ictos aeeipiat fla-gellorum.

A4

14. quod si seruus ab-sens fuerit cui aliquidinputauerit, dominus ser-ui ad repetentibus testi-bus presentibus secretiusadmonire debet ut siseruum suum infra sep-tem noctes debeat presen-tare. 15. quod si nonfecerit, tunc repetens so-lem ille cum testibwscollecit. et si alias septemnoctes ipsum seruum nonpresentauerit, tertia uiceadhuc ille spatium daredebet id est ut totus nu-merus ad uiginti hunanocte ueniat. quod sipost in placitos ipsumseruum noluerit legatumsupplieiis et eis singulosplacitos solem culcauerit,

tunc dominus serui om-nem repetitionem sicutsuperius diximus nonqualem seruus sed qua-lem ingenuus si hoc ad-misit talem conpositi-onem repetenti restituat.

16. Si uero ancilla intale crimina inculpatusunde seruus castrare de-buerare debuerat, CCXLdenrs. idest sol. v con-uenit pro ipsa dominusroddat aut ccxiiii ictoshaeeipeatf flagellorum.

A l) nicht terciam AI.C n-n) mit Einfügungsvermerk am unteren Seitenrand nachgetragen und beim Binden stark verstümmelt C 6.

o) nicht vn G 6. p-p) mit (versehentlich vor statt hinter id est stehendem) Einfügungsvermerk am unterenSeitenrand nachgetragen G 6. q-q) nicht idem aufzulösen C 6. r) aus placitos verbessert, s nicht unter-pungiert G 5. s-s) über der Zeile nachgetragen C 6. t) aus placitum verbessert C 5.

K u) dominus K 17, 18. v) his K 17, 18, 46. w) reppetit K 56. x) secrecius K 18; sicretiusK 56; fehlt K 65. y) admonere K 65. z) presentare K 19; dsgl. aus presentiare verbessertK 17. a'J solum aus solem verbessert K 17. b'-b'J fehlt K 20, 58. c'-c ) fehlt K 20, 21, 56.

TEXT 40,10—40,11 153

placitos ipsum seruum noluerit ligatum <praesentare et) suppliciis dare et <repetens) ei per singu-los placitos solem culcauerit, tunc dominus send omnem repetitionem, sicut superius diximus, nonqualem seruus sed qualem ingenuus, si hoc admisit, talem conpositionem repetenti restituat.

§11. Si uero ancilla in tale crimine inueni-tur, unde seruus castrare debuerat, aut CCXL

denarios qui faciunt solidos vi (culpabilis iudi-cet ur), si conuenerit (ut)pro ipsa dominus (hoc)reddat, aut CCXL ictos accipiat flagellorum.

0 510. Quod si seruus ab-

sens fuerit, dominus seruirepetenti secretius admo-nere debet ut seruumsuum infra vn noctes de-beat presentare. qwod sinon fecerit, tunc repetenssolem illi cum testibus col-locit.

et si adhuc ad alias vnnoctes ipsum seruum nonpresentauerit, tunc repe-tens cum testibws solemilli collicet id est totus nu-merus ad xxi nocte ue-niat. quod si post in pla-citar seruum noluerit sup-pliciis legatum dare etper singulum placitos*solem ei culcauerit, tuncdominus serui omnem re-petitionem now qualemseruus sed qualem in-genuus si hoc admississettalem conpositionem adrepetenti restituat.

11. Si uero ancilla in-tale crimine inculpaturunde servus castrare de-buerat, sol. vi si conuenitdominus reddat aut CCXLictus accipiat flagellorum.

0613. Quod si seruus

absens fuerit, dominusserui repetenti secreciusadmonere debet nut ser-uum suum infra septem0

noctes debeatn prsesen-tare. Quod si no fecerit,tunc repetem solem illicum testibws collicet.

14. Et si adhuc aliasseptem noctes non prae-sentauerit, tunc repetenscum testibus solem ei cal-cet Put totus numerus adxxv noctes ueniat q«odsiP. ild est* post tres placi-tos seruum noluerit Bsup-pliciis dare8 et per singu-los placitos sol ei culca-uerit, tunc dominus seruiomnem repetitionem nonut seruus sed qualem in-genuus si hoc admisisettalem conpositionem adrepetendam restituat.

15. Si uero ancilla intale crimen inculpatur,unde seruus castrare de-buerit, sunt den. CCXL quifac. sol. vi conuenit utdominus reddat aut CXLictos accipiat flagellorum.

[§ 11. Si uero ancilla in tale crimen incul-petur, unde seruus castrari debeat aut CCXLictus accipere flagellorum, ipsa totidem ictusaccipiat aut (CCXL denarios qui faciunt} solidosVl componat.1

H 10

VT. Quod si uero ser-uus absens fuerit, domi-nus serui a repetentibustertio admoneri debet, utseruum suum intra sep-tem noctes debeat pre-sentare, quod si non fece-rit tunc repetens cumtestibus solem illi collocet,et sie ad alias vn noctesplacitum illi concedat. Situnc seruum non prsesen-tauerit, tunc repetenscum testibus solem illicollocet tertia uice adhucad septem noctes, ita uttotus numerus ad xxinoctem perueniat, quodsi per tria haec placita,seruum noluerit ligatumsuppliciis dare, aut prse-sentare, et tarnen per sin-gula placita ei solem col-locauerit, tunc dominusserui omnem repetitio-nem non qualem seruus,sed qualem ingenuus, sihoc admisisset tandemcompositionem repetentirestituat.

VH. Si uero ancilla intale crimen inculpetur,unde seruus castrari de-beat, aut CCXL ictus acci-pere flagellorum, ipsa to-tidem ictus accipiat, autCCXL denar. qui faciuntsol. vi componat.

K

14. Si autem seruus 40,10absens fuerit, dominumu

serui isv qui repetitw se-cretius* ammonerey de-bet ut seruum suum infraseptem noctes praesen-temz faciat. Quod si nonfecerit, tunc repetens so-lema' illi b'cum testibusb'collocet. c 'd 'Et sid' infraalias septem noctes e'ip-sum seruum non prae-sentauerit1', (et)B' iterumrepetens cum testibus so-lem ei collocetc' et h'tertiavice11' adhuc septem noc-tes6' placitum1' illi conce-dat*', x'id est ut totus1'numerus ad xx etm'unam11' noctem0' perue-niatP'. Quod si i'posttria«' placita1' seruumnoluerit»' ligatum ad sup-plicia1' dare et per singu-la placita solem ei colloca-uerit, tunc dominus seruiomnemu' repetitionemv'sicut superius diximusnon ut seruus sedw' quasiingenuus hoc commisis-setx' talem conpositio-nemv' repetenti restituat.

15. Si uero ancilla in 40,11tale1' crimine inculpatur*de quo seruus castrari1»debuerat, CCXL denariosqui faciunt solidos vi csiconuenit dominus reddat0

aut ccxLd ictus accipiatflagellorum6.

d'-d') quod K 18. e'-e') fehlt K 18. f) representauerunt K19. g') nur K17.uice K 33 t i K 17 ') l i d bsert K 17; placidum K 18uice K 33; tres uices J£ 17. i'J aus placidum verbessert K 17; placidum K 18. k') cedat K 46.l'-l') idem totus K19. m') fehlt K17. n') una K 65. o') nocte K 65; noctis K19. p') ue-niat K 46. q'.q') postria K 18; post tres K 17; propria K 46. r') aus placitas verbessert K 18; placitasK17- s') noluerunt K 18. t') subplicia K 17, 18. u') hominem K 17. v') reppetitionemK 56. w') sed ut K19. x') conmisisset K 18; commississet K 17. y') compositionem K 17, 33.2 ) tali aus tale t?er6e5ser< K 17; tali K 65. a) inculpetur K 17; culpatur K 65; est culpabilis IC 18.°) castrare K-18. c-c) fehlt K 20, 21, 56. d)cxLK19. e) flagellis K 65.

20 LexSalical , ,


(§ 12. Si seruus cum ingenu(o) furtum fecerit, seruus in duplum, si quod consor(t)iauit, re(dd)atexcepto capitale et dilatura; ingenuus uero quadruplum excipiat damnum.)

[D: 69] XLI. 1 Be homicidiis ingenuorum 1

§ 1. 2 Si quis <uero> ingenuum lYancum aut barbarum, qui lege Salica uiuit, occiderit, cui fueritadprobatum, mallobergo leodi sunt, YTTTM denarios qui faciunt solidos co culpabilis iudicetur.2

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 2: De homicidiis.2-2) Vgl. Lex Burgundionum 2,1: Si quis hominem ingenuum ex populo nostro cuiuslibet nationis aut ser-

vum regis, natione duntaxat barbarum, occidere .. • praesumpserit . . . sanguinis effusione conponat.

40,12

AI A2 A3

10. Si seruus cum in- 15m. Si quis cum ser-genuum furtum fecerit, uum alienum negotia-seruus in duplum si qwod uerit, sold. xv culp. iud.consorciauit retat excep.cap. et dil. Ingenuus ueroquadruplum excipiatdamnum.

A4

17a. Si quis cum seruoalieno negotiauerit, DOdenarios qui fac. sol. xvculp.

XLI. DE HOMICIDIISA CONTUBERNIO

FACTUS

41.1 1. Si quis ingenuo fran-co aut barbarum qui le-gem salega uiuit occideritcui fuerit adprobatum,vnuf din. qui f. sol. ccculp. iudic.

41.2 2. Si uero eum in po-teum aut sub aqua mi-serit

41,3

41,4 aut de rammis autde quibuslibet rebus ce-laturus texerit, xxnnafdin. qui f. sol. DC culp.iudic.

XL.DE HÜMICIDIISINGENUORUflf

1. Si quis uero ingenu-us franco aut barbarumqui legem salicam uiuitoccideret cui fuero* ad-probatum, malb. leodisunt din. XJTJJM fac. sol.cc cui. iud.

2. Si uero eum in pute-um aut in aqua miseritet eum aut de camisa aut

DE HOMICIDIISINGENVORtfM».

XLI.

1. Si quis ingenuumfrancum aut barbarumocciderit qui legem sali-cam uiuit, sold. cc culp.iudi.

2. Si uero eos in puteoaut sub aqua miserit,sold. DC culp. iud. exqualibet celatura sicutsupra diximus culp. iudi.

3. Si non fallaniuit,mal. mo antheuthib Buntdin. vra qui faciunt sold.co culp. iud.

4. Si uero eos de hallisde collis aut de quibus aut de rama super aperu-rebus celaturus steterit erit, mal. marchat suntcuic fuerit adproba£wm,malb. matteleodia 8untdin. xxmiA/ fac. DC sol.culp. iud.

XLI°.DE HOMICIDIISINGENUORUM

1. Si quis ingenuumfrancum aut barbarumhocciderit qui lege salicauiuit, vniftf denrs. quifaciunt sol. CG culp.

2. Siue eos in puteumaut in aqua miserit,xxmiji/ denrs. qui fac.sol. DC culp.

3. Si uero eos de callisaut de rama super co-operuerit, xxim.flf denrs.

din. xxini, sold. DC culp. qui f. sol. DC culp.iud.

A m) A3 bringt in 27,33 eine Parallelfassung. n) A4 bringt in 27,33 eine Parallelfassung.Titel 41: a) aus INGENORJ7M verbessert A 3.

oberen Rand cui fuerit adprobatum malb. getilgt A 2.b-b) oder moantheuti A3. ' c) davor am

d) oder matte leodi A 2.

C Titel 41: a) in C 5 mit Titel 40 (XLI) vertauscht. b) C. XLI. DE HOMICIDIIS ESTGENVORVM. InL. Sal. 43 C6a. c) nicht HOMICIDIIS G6. d) danach hominem getilgt G5. e) aus barro ver-bessert G 6. f) über der Zeile nachgetragen G 6.

TEXT 40,12—41,4 155

§ 2. Siuero eumainputeumaut sub aqualmisemt,malhbergomatMeodisuntXxxiYMdena,jiosqmfa,-ciunt) solidos DC culpabilis iudicetur. (Ex qualibet celatura sicut supra diximus culpabilis iudicetur.)

(§ 3. Si non fallaniuit, mallobergo moantheuthi, sunt denarii vm(M) qui faciunt solidos ccculpabilis iudicetur.)

§ 4. Si uero eumb aut de ramis aut de callis supercooperuerit caut de quibuslibet rebus cela-turus texerit0 <cui fuerit adprobatum), mallobergo matteleodid sunt, XXTVM denarios qui faciuntsolidos DG culpabilis iudicetur.

Titel 41: a) eoaA 3. b) eosA 3. c-c) Vgl. A 3-Zusatz zu 41 § 2. d) marchat 4. 3 (vgl. C).

05

12. Si quis cum servoalieno aliquid negocia-uerit, sol. xv cul. iud.

XL».DE HOMICIDIIS

INIENTJORUitf

1. Si quisP ingenuofranco aut barbarwm oc-ciderit, qui legem salicauiuet, sol. cc cul. iud.

2. Si uero eum in puteoaut sub aqua miserit, sol.DC cul. iud.

06

16. Si quis cum seruoalieno aliquid negocia-uerit, malb. theolasinasunt den. DC qui fac. sol.xv culp. iud.

XLL*DE HOMIdDIIS0

INGENUORUM

J. Si quis ingenuusfranco aut barbaroe occi-derit qui lege solia uiuit,malb. lede. sunt den.vrriAf qui fac. sol. cc culp.iud.

2. Si uero eum in pu-teum aut sub aqua mise-rit, malb. mathleote suntden. xximM qui fac. sol.DC culp. iud.

E 10

Si quis cum ser-uo alieno sine consilio do-mini sui negotiauerit, DCden. qui faciunt sol. xvculpabilis iudicetur. Certesi talis culpa est, unde in-genuus homo FrancusVIHM denar. componeredebet, seruus sol. xv cul-pabilis iudiceturb.

De homicidiis Ingenu-orum.

Tit.

K

40,12

§ I. Si quis ingenuusFranco, aut Barbarum,aut hominem qui Salicalege uiuit, occiderit, malb.leudi vniM den. qui fa-ciunt sol. cc culpabilis iu-dicetur.

H. Si uero eum in pu-teum aut sub aquam mi-serit, malb. vuath leudixxmiM denar. qui faciunt+1solid. DC culpabilis iudi-cetur0.

XLin.DE HOMICIDnSINGENUORUM

1. Si quis ingenuus 41,1Francum auta hominembarbarum1 occiderit, ^quiclege Salicac uiuitdt),VTTTM denariis qui faciuntsolidos co culpabilis iudi-cetur.

2. Si uero eume in pu- 41,2teum aut sub aqua mise-rit1, XXIVMB denariis quifaciunt solidos DC culpa-bilis iudicetur.

3. Si uero eum de ra- 3. Si uero eum de ra-mis aut de allis uel de qui- mos aut de aliis cooperu-bwslibet rebws texerit, erit uel de qualibet re-malb. mortes, sol. DC cul. bus texerit, malb. mortis1

iud- leodi sunt den. xxrmAfqui fac. sol. DC culp. iud.

vgl. § m.Titel 41: a) bei Herold folgt eine Zweitfassung von 41,12 (vgl. ebendort).+1solid. MDCCC.

3.h Si autem de ramis 41,4uel1 de hallis2* aut dequalibet rem1 cooperue-ritm naut incenderitn,xxtVM denariis0 qui fa-ciunt solidos DCP culpabi-lis iudicetur.

H

Titel 41: a) fehlt K 20. b-b) fehlt K 46. c-c) lege Saliga K 71; legem Saliga K 33. d) uiuet KK 17. e) fehlt K 46. f) misserit K 56; mitterit K17. g) xxmi K 17. h) § 3 fehlt K 79.i) aut K 65. k) aliis K 17, 19. l) re K 65; fehlt K 24. m) coperuerit K 46; quooperuent K 17.n-n) fehlt K 46. o) dn. nachgetragen K 17. p) DCL K17.

1) Glosse id est quos Franci ex alia patria in suam adduxerint et ipsos captos Salicha lege uiuere uoluntK 79. 2) Glosse siccis ramis Pithou.20*


§ 5. Si (quis) uero eum qui in truste dominica est <aut mulierem ingenuam) e occiderit (cuifuerit adprobatum), mallobergo leodi hoc est, XXTVM denarios qui faciunt solidos DC culpabilisiudicetur.

§ 6. Si uero eum in aquam aut in puteum miserit, (LXXTTM denarios qui faciunt solidos MDCCC

culpabilis iudicetur.§ 7. Si uero eum) aut de ramis aut de callis supercooperuerit aut de quibuslibet rebus cela-

tur(u)s texerit, mallobergo matteleodi1 hoc est, LXXTIM denarios qui faciunt solidos MDCCC culpa-bilis iudicetur.

e) nur A 1, 2, um §§ 15 ff. einzusparen. f) matheo demortia leod(i) G; vgl. Herold Note.

AI

41.5 3. Si uero eum qui intruste dominica fuit autmulierem ingenuam occi-derit, mal. leodem hocest xxii HAT dine qui f. sol.DC culp. iudic.

41.6 4. si uero eam inaquam aut in poteum mi-serit

aut de quibuslibetcelaturis texerit, mal.matheleode hoc est Lxxnardin. qui f. sol. IATDCCOculp. iudic.

41.7 ' si uero eam alesumeum percoperuerit, Dcafsol. iudic.

41.8 5. Si quis uero romanohomine conuiua rege occi-derit cui fuerit adpro-batum, xiilf din. qui f.sol. ccc culp. iud.

41.9 6. si uero romano pos-sessorem et conuiua regisnon fuerit, qui eum oc-ciderit iniif din. qui f.sol. c culp. iudic.

A 2 A 3 A4

3. Si uero eum in tröstedomicam est aut mulie-rem occiderit cui fueritadprobatum, malb. leodiBunt din. xxrniiif fac. sol.DC cui. iud.

4. Si uero eos in aquaaut in puteum miserit

5. Si quis autem eum 4. Si uero eos qui inqui in truste dominica est truste dominica est hocci-occiderit, mal. leude sunt derit, xxnnM denrs. quidin. xxim qui faciunt f. sol. DO culp.sold. DC culp. iudi.

6. Si uero eum in aquaaut in puteo miserit, sold.DCCC culp. iudi.

7. Si uero de hallis autde rama cooperuerit, so-lid. iAfDCCC culp. iudi.

5. Si uero eos aut inaqua aut in puteum mi-serit, LXXiAf qui f. sol.iiifccc culp.

Si uero eum de callisaut de rama cooperuerit,xxiiAf denrs. qui f. sol.

culp.

aut de rammis aut de cla-lis super coperuerit aut deqmbuscumqwe rebus ce-latores steterit, malb.matte leodi

suntdin. xxniiAr fac. sol. DCcui. iud.

5. Si uero romanus 8. Si uero romanus 6. Si uero aliquis homohomo conuiua regis occi- conuiua regis hoccisussus fuerit, sold. ccc culp. fuerit, XHM denrs. quiiudi. f. sol. ccc culp.

9. Si autem romanus 7.* Si uero romanushomo possessor homo possessor occisus homo possessor hoccisus

occisus fuerit, qui eum fuerit, qui eum occisisse fuerit, niiiif denrs. qui f.occississe probatur malb. probatus fuerit sold. sol. c culp.uuala leodi swnt din. culp. iud.miAf fac. sol. c cui. iud.

41,10 7. Si uero romanum 6. Si romanus triuta- 10. Si quis romanotributarium occiderit, sol. rius occisus fuerit cui fu- tributario occiderit, cxx

culp. iud. erit adprobatum, malb. sold. culp. iudi.uuala leodi swnt din. niAffac. sol. Lxx cui. iud.

A e) aus qui verbessert A 1.

C g) nicht eum G 5. h) lies aut G 6. i) nicht coperuerit G 5. h) aus ho verbessert G 6.

H *2aut de qualibet re. *3malb. math leud muster. **aut (mit Sternchen, nicht mit Kreuzchen; von Hesseiszu 41,10 gestellt) eum incenderit. +5sol. LXX.

TEXT 41,5—41,10 157

§ 8. Si ßuero Romanus homo, conuiua regis, occisus fuerit ß (cui fuerit adprobatum), \mallo-bergo leudi] sunt xm denarios qui faciunt solidos ccc culpabilis iudicetur.

§ 9. Si uero Romanus homo possessor <et conuiua regis non fuerit) occisus fuerit, quieum occidisse probatur, mallobergo uualaleodi sunt, IVM denarios qui faciunt solidos c culpabilisiudicetur.

§ 10. Si quis (uero) Romanum tributarium occiderit <cui fuerit adprobatum), mal-lobergo uualaleodi sunt, MM(D) denarios qui faciunt solidos Lxn (semis) culpabilis iudi-cetur.

g-g) quis uero Romano homine, conuiua rege, occiderit A 1.

0 5

4. Si quis uero eum oc-ciderit qui intruste do-minicae, sol. DO cul. iud.

5. Si uero eum« in pu-teum aut sub aqua mise-rit aut de allis aut de ra-mis coperverit1, sol.IAfDCCC cul. iud.

06

4. Si quis uero eum oc-ciderit qui in truste do-minica est, malb. leodisunt den. xxnnAf qui fac.sol. DC culp. iudicetwr.j,

5. Si uero in puteumauh sub aqua miserit autde hallis aut de ramis co-operuerit, malb. matheodemortis leod. sunt den.iiXViAf qui fac. sol. TMDCCCculp. iud.

H 10

HU. Si uero eum quiin truste dominica est,occiderit, malb. leudiXXTTTTM denar. qui fa-ciunt sol. DC culpabilisiudicetur.

V. Si uero eum de hal-lis aut de rama *2superoperuerit *3-4similiterT.yymvT den. qui faciuntsolid, MDCCC culpabilisiudicetur.

K

4.1 Si quis eum occide- 41,5rit qui in truste dominicaest, XXIVM denariis quifaciunt solidos DCr culpa-bilis iudicetur.

5. Si uero in puteum 41,6.7aut sub aquamB miseritaut de hallis * uelu de ra-mis eum cooperueritv autincenderit, LXXÜMW de-nariis qui faciunt solidosMDCCC* culpabilis iudice-tur.

6. Si uero romanushomo conuiua regis occi-sus fuerit, sol. ccc cul.iud.

7. Si romanus homopossessor occisus fuit, quieum occidisse probatussol. c cul. iud.

6. Si uero romanu« ho-mok conuiua regis occisusfuerit, sunt den. XHAT quifac. sol. ccc culp. iud.

7. si romanus homopossessor occisus fuerit,qui eum occidisse proba-tur sunt den. UOM quifac. sol. C culp. iud.

VI. Si Komanus homoconuiua Regis occisus fu-erit, malb. leudi XIIM den.qui faciunt solid, ccccomponatur.

XV. *Si quis Romanushomo possessor, id est,qui res in pago ubi rema-net proprias possidet, oc-cisus fuerit, is qui eumoccidisse conuincitur,TTTTM den. qui faciunt so-lid, v culpabilis iudicetur.

8. Si8. Si quis romanus tri- 8. Si quis romanum VTL Si quis Romanumbudarium occiderit, sol. tributarium occiderit, tributarium occiderit,S LV cul. iud. IATDCCC den. qui fac. sol. MDCCC den. qui faciunt

XLV culp. iud. +5solid. XLV culpabilis iu-dicetur.

6. Si quis Romanum 41,8hominem conuiuamy re-gis occiderit2, xmi dena-riis qui faciunt solidosccc culpabilis iudicetur.

7. Si <uero)a' Roma- 41,9nus homo possessor to'idest qui resb' in pago ubicommanet0' proprias pos-sidet occisus fuerit, isd'qui eum occidissee' con-uincitur1' IVM denariis quifaciunt8' solidos c culpa-bilis iudicetur.

8. Si h/quis Roma- 41,10numh' tributarium31' oc-ciderit, MDCCC denariisqui faciunt solidos XLVculpabilis iudicetur.

9) § 4 fehlt K 46. r) DOL K17. s) aqua K17,18, 46. t) aus allis verbessert K19; aliis K17. Ku) aut IC 65. v) coperuerit K 46. w) unm.K18. x) DCCO K 19. y) cumuiam K 65; inconuiuia K17; in conuiuium K18. z) (occi)serit K18. a!) nur K17; quis K19, 33. V-V) idempossedit K18; que regis K19. c') conmanet K18. d') his K17, 18, 33, 46. e') occidisset K 33.f ) conuictus K18. g') fac. q. K17. h'-h') uero manum K19. i') vor Romanum K18; hinterocciderit K17; tributuarium K 24.3) Glosse et stopharius nominatur qui censum regi solvit Pithou.


[D: 74] § 11. Si quis <uero> hominem [ingenuum] inuenerit in quadruuio sine manibus et sinepedibus,quem inimici sui <ibid(e)m> demiserunt, et eum perocciderit, cui fuerit adprobatum, mallobergofriofalto uuasbucho hoc est, IVM denarios qui faciunt solidos c culpabilis iudicetur.

[D: 75] [§ lla. Si quis hominem ingenuum de barco abbatiderit sine uoluntate, (MDCCC denarios qui fa-ciuni) solidos XLV culpabilis iudicetur.]

[§ llb. Si quis caput de homine, quod inimici sui in palum miserunt, sine uoluntate alteriusdeposuerit, mallobergo rabanal, (pc denarios qui faciunt) solidos XV culpabilis iudicetur.]

AI

41,11 8. Si quis uero ho-minem in quadruuio in-uenerit sine manus et sinepedes quem inimici suidemisserunt et eum perocciderunt cui fuerit ad-probatum, mal. frio fertohoc QSt TTTTM din. qui f. c

culp. iudic.

A2

7. Si quis homineminuinerit in quadruuiosine manum sines pedesquem inimici sui ibidimmiserunt et eum pro-occiderit cui fuerit ad-probatum, malb. frio faltosunt din. unM fac. sol.centum.

A3

11. Si quis homineminuenerit in quadruuiosine pedes et manus queminimici sui demittunt eteum perocciderit, sold. oculp. iudi.

A4

8. Si quis homo inuen-tus in quadruuium sinemanus et sine pedes quiinimici sui dimiserint eteum hocciderit, unsidenrs. qui fac. sol. c culp.

41,12 9. Si quis hominem in-genuum in poteum iac-tauerit et uiuus indeexierit, mal. aliofedo hocest rm\f din. qui f. sol. Cculp. iudic.

'. Si quis ho- 12. Si quis hominem 9. Si quis hominemminem in puteo iactaue- ingenuum in puteo iacta- ingenuum in puteum iac-rit et uiuus exiet sua uerit ut uiuos inde exeat, tauerit et uiuus exindecausa, mal. sol. Lxn cui. i. sold. c culp. iudi. exierit, HUM denrs. qui f.

sol. c culp.

A f) A 2 bricht infolge Blattausfalls hier ab, um erst in 44,2 wieder einzusetzen; die ausgefallenen Titel sind ausanderweiter Vorlage (= B 2) hinter 47,3 nachgetragen und als B-Interpolation zu erachten.

C k") über der Zeile nachgetragen G 6. l) um anscheinend nachgetragen G 6. V) tunt anscheinend nach-.getragen C 6. m) nicht perocciderit G 5. n) = caput (vgl. Traube, Neues Archiv, Bd. 27, S. 271)-o) auf Rasur C 5.

H b) vgl. Gapitulare 175 (Herold: iiXix § m). c) bei Herold hinter 41,2. d) bei Herold folgt Gapitulare 178.*6unas bugo. *7aut in quolibet prsecipitiuw ubi periculuw mortis esse potuerit, impinxerit.

K h'-h') inuenerit in quadruuo K 65; in quadrupio inuenerit K 18. V-V) aus wiederholtem sine manibusverbessert K17; et pedibus K 65. m') aut K 46. n') detruncantur et K 17. o') aus dimiseritverbessert K 17; demiserunt K 18. p ) priuauerint K 65. q') nur K 65 (vgl. A). r') aus pella-gum verbessert K17; pellagum K18, 46. s') uel K 65. t') fehlt K 24. u') quo lubet K 17.v') auspraecipium verbessert K 56;precipiciumK 18, 33; pretipitiumK 17, 46. w'-w') ubi periculo K46;fehlt K 17. x') huius K 19. y ) inpincxerit K 18, 46. z') quodlibet K 46. a) inpinxeritK 33, 46; inpincxerit K18. b) fehlt K 17,18. c) in K17 getilgt. d) totam K18, 46. e-e) so

TEXT 41,11—41,12 159

§ 12. Si quis hominem ingenuum in puteumiactauerit et uiuus (ex)inde exierit, mallobergocallissolio hoc est, IVM denarios qui faciuntsolidos c culpabilis iudicetur.

[§ 12. Si quis hominem in puteo aut in {D: 98]uipida iactauerit et is exinde uiuus hexiet suacausa h, mallobergo chalips ubdupio, i solidosLxn (semis)1 culpabilis iudicetur.]

h-h) euaserit ut ad casam suam possit accedere Herold.Herold.

i-i) (IVM denarios qui faciunt) solidos c

G 5

9. Si quis homineminuenerit in quadruuiumsine manus et sine pedisquod inimici sui demit-tunt et eum peroccideritm,sol. c cul. id.

G6

9. Si quis hominem in-ueneritk" in quadruuium1

sine manibws et sine pedi-hus quod inimici sui di-mittunt1" et eum perhoci-derit, malb. freth faltouuas bugo Bunt den. nnA/qui fac. sol. c culp. iud.

10. Si quis hominem 12. HPn. Si quis homi-inienuum0 in puteum iac- nem ingenuum in puteumtauit ut uox exinde exiat, iactauerit, ut uox exindesol. c cul. iud. exeat, malb. callis solio

Bunt den. nnaf qui fac.sol. o culp. iud.

H 10

. Si quis hominemingenuum inuenerit inquadriuio, aut in uia,sine manibus aut pedi-bus, inimici sui ui de-truncatus, et eum uitapriuat aut occiderit,malb. frio fald *6miMden. qui faciunt solid, oculpabüis iudicetur.

IX. Si quis hominemingenuum de barco abba-tiderit sine uoluntateMDCCO denar. qui faciuntsol. xiiV culpabilis iudice-tur1».

X. Si quis caput dehomine, quod inimici suiin palum miserunt, sineuoluntate alterius depo-suerit, malb. Raba nal DGden. qui faciunt sol. xvculpabüis iudicetwr.

XI. Si ine . Siquis homi- quis homi-nem in pu- nem in pu-teum *7iac- teumautintauerit, et uipida iac-is exeundo tauerit, etuiuus eua- uiuus ex-dit TTmvr inde euase-den. qui fa- rit, ut adciunt solid, casam suamc culpabilis possit acce-iudicetur.d dere, malb.

chalip subdupio TTTTM-den. qui fa-ciunt solid,c culpabüishidicetur.

K

9. Si quis hominem 41,11k'inuenerit in quadrubio*'sine manibus lfetm' sinepedibus1' queni inimicisui detruncatum11' dimi-serint0' et eum uita priua-ueritP' (et eum perocci-derit)^', IVM denariis quifaciunt solidos c culpabi-lis iudicetur.

10. Si quis hominem 41,12ingenuum in puteum autin pelagum1' aut8' in*'quolibetu' praecipitiumv'w'ubi periculumw' mor-tis*' esse possit inpinxe-rity' et üle qui proiectusest quolibet2' modo ab eo-dem periculo uiuus eua-serit, üle qui eum inpin-xita IVM denariis qui fa-ciunt solidos o culpabüisiudicetur.

11. Si autem quib prae- 178cipitatus estc mortuus fu-erit, totad eleode suae con-ponatur*.

12. Atqueg ita unaqua-que persona quis" maioriminoriue*1 conpositioneconponi1 debueraf1.

— ,21, 56; leude sua K 24; leuda sua K 33, 65; laude sua K19; leodem suam K18; leudem suam K 46. Kf) conponat K17, 46. g) Adque K17, 46. g") quae K 24. h) minorique K 46; mnorii uero^ 17; uel minori K18; minori K19. i) fehlt K18. h) debeat K17.


§ 13. Si quis hominem ingenuum in pellago [§ 13. Simili modo qui kalium in pellago k

inpinxerit, mallobergo phimarina, sunt denarii inpinxerit et exinde euaserit, mallobergo pio-1VM qui faciunt solidos G culpabilis iudicetur. marina, 1 solidos LXH (semis)1 culpabilis iudi-

cetur.]§ 14. Si quis hominem ingenuum ex quolibet crimine superdixerit et inde homo mortuus fuerit,

mallobergo agoepha, IVM denarios qui faciunt solidos C culpabilis iudicetur.[D: 33] m(*§ 15. Si quis puellam ingenuam, ante- [§ 15. Si quis puellam ingenuam

quam infantes habere possit, occiderit, xnallo- occiderit, mallo-bergo hismala sunt, denarios VTTTM qui faciunt bergo nuchala (VIIIM denarios qui faciunt)solidos cc culpabilis iudicetur.)11 solidos cc culpabilis iudicetur.]

k~k) in pelagus hominem Herold,n) in A 4 doppelt, in G hinter 24 § 7.

l-l) (IVM denarios qui faciunt) solidos c Herold. m) Vgl. 41 § 5.

AI

41,13

B2

(XLVHI) 3. Simili mo-do qui alium in pellago inpinxerit, mal. sol. Lxncul. i.

A 3 A 4

41,15

41,16

41,17

41,18

41,19

41,20

(XLVIII) 4. Siqms pu-ellam ingenuam occiderit,mal. sol. cch cul. i.

13. Si quis ingenuampuellam occiderit, mal.chismala sunt din. vmqui faciunt solid, cc culp.iudi.

14l. Si quis mulieremingenuam postquam ce-perit nutrire occiderit,sold. DC culp. iudi.

151. Post media ueroetate et postquam infan-tes non potest habere,qui eam occiderit solid,cc culp. iud.

16a. Si quis puerumcrinitum occiderit, sold.DC culp. iud.n"

27i. Si quis infantemin uentre retro matre oc-ciderit aut antequam no-men habeat, sold. c culp.iud.

18*. Si quis feminamgrauem occiderit, sold.DC culp. iud.

108. Si quis puellamingenuam hocciderit,vrnAf denrs. qui f. sol. ccculp.

11*. Si quis mulieringenua postquam in-fantes habere cejperit hoc-ciderit, xximM denrs. quif. sol. DC culp.

12m. Post medietateqwod infantes non potesthabere, vunaf denrs. quif. sol. cc culp.

23°. Si quis puerum cri-nitum hocciderit, xxnnitfdenrs. qui f. sol. DC culp.p

A g) A4 bringt hinter 41,18 (= Hesseis Sp. 130: 41,14) eine buchstabengetreu übereinstimmende Zweitfassung von41,15; einzige Abweichung: puellam statt puellam. h) anscheinend aus ccc verbessert B 2 (vgl. HesseisSp. 128: 48,4). i) A 3 bringt in 24,8 eine Parallelfassung. k) A 4 bringt in 24,8 eine Parallelfassung,l) A3 bringt in 24,9 eine Parallel fassung. m) A 4 bringt in 24,9 eine Parallel fassung. n) A3 bringtin 24,4 eine Parallel fassung. n") aus iad. verbessert A3. o) A 4 bringt in 24,4 eine Parallel fassung'p) vgl. Anm. g. q) A3 bringt in 24,6 eine Parallel fassung. r) A3 bringt in 24,5 eine Parallelfassung'

TEXT 41,13—41,21 161

(§ 16. Si quis mulierem ingenuam, postquam ceperit nutrire, occiderit, XXIVM denarios qui [D: 32]faciunt solidos DC culpabilis iudicetur.)0

(§ 17. Post media uero etate et postquam infantes non potest habere, qui eam occiderit VTTTM [D: 33]denarios qui faciunt solidos co culpabilis iudicetur.) P

{§ 18. Si quis puerum crinitum occiderit, XXIVM denarios qui faciunt solidos DC culpabilis [D: 31]iudicetur.)1!

(§19. Si quis feminam grauem occiderit, solidos DO culpabilis iudicetur.)1

(§ 20. Si quis infantem in (u)tero matris occiderit aut antequam nomenhabeat, solidos c culpa-bilis iudicetur.)8

(§ 21. Si quis hominem ingenuum deintus casa sua occiderit, mallobergo amestalio leode, solidosDC culpabilis iudicetur.,) *

o) Vgl. 24 §8. p) Vgl. 24 §9. q) Vgl. 24 § 4. r) Vgl. 24 § 5. s) Vgl. 24 § 6. t) aus 0 6a.

G 5 06 H 10

11. Si quis hominem 10. Si quis hominem XIU. Simili modo quiingenuum in pilago in- ingenuum in pellago inin pelagus hominem im-pincxerit, sol. o cul. iud. pinxerit, malb. phimarina pinxerit, et exinde eua-

sunt den. rniAr qui fac. serit, malb. piomarinasol. c culp. iud. Irma den. qui faciunt so-

lid, c culpabilis iudicetur.

12. Si quis hominemingenuum ex quolibet cri-mine superdixerit et indehomo mortuos fuerit, sol.c cul. iud.

11. Si quis hominem in-genuum ex quolibet cri-men superdixerit, et indehomo mortuus fuerit,malb. ago epha rrnA/ den.qui fac. sol. c culp. iud.P

XVI. *Si quis homi-nem ingenuum quemlibetsocium suum, de quolibetcrimine accusauerit, etper eius cowmotionemsiue mendacium, ille quiaccusatus est, occisus fu-erit, si ei adprobatum fu-erit, medietate leodis eiuscomponat. Ille uero quieum occiderit, secundumlegem pleniter eum com-ponat.

XHH. Si quis puellamingenuam occiderit, malb.nuchala vnr&i den. qui fa-ciunt sol. cc culpabilis iu-dicetur«.

K

13. Si1 dem praecipitio11 41,13periculo0 Pmortis euase-ritP, medietatei leodisr

suae 8conponatur qua con-poni8 debuerat si mortuusfuisset. Nam et* si mor-tuus fueritu, unusquisquesecundum modumT leo-disw suae conponaturx.

14. Si quis hominem 41,14ingenuum vcuilibet sock»?suo de quolibet crimineaccusauerit2 et per eiuscommonitionema' siuemendatiumb' ille qui ac-cusatus0' est occisus fu-erit d'si ei adprobatume'fueritd', medietate1' leo-dis8' h'eius conponat11'.Hie uero qui eum occi-sit1' secundum legemk'pleniter eumk' conpo-nat1'.

41,15

p) Zusatz Si quis hominem ingenuum de intus casa [aus causa verbessert] sua occiderit, malb. amestalio [danach Czwei oder drei unkenntlich gemachte Buchstaben, vielleicht ne] Leode, sol. DO cul. iud. C 6 a.e) vgl. die Zweitfassung hinter 24,7. H

l) Sed K18. m) fehlt K17; autem de K 28. n) precipitatio K17; praecipio K 28, 38; precio K 29; Kfehlt K18. o) periculum K 29, 65; periculos K 38. p-p) uiuos euaserit K 38; mortis K 28; fehlt K 29.Q) mediaetate K17; medietatem K18, 46. r) so K 20,21, 56; leudis K 24,33,46; leode K17. s-s) com-ponatur qu§ componi K17. t) fehlt K17. u) non fuerit K 20. v) modo K 17. w) aus leonisverbessert K17; leudis K 40, 65. x) componatur K17. y-y) cuiuslibet sotio K17, 46; de quolibet socioffip- z) aus acouBaxierant verbessert K 17; accusasiuentK 33, 56. a') so K 17, 31, 46, 56; commoni-tione K18; cummunitione K 29; commotionem K 24, 33; comocionem K 19. b ) mendacium K 24 u.a.c ) accussatus K 56 d'-d') fehlt K 46. e') approbatum K 65. f) medietatem K18, 56, 65; mediae-tatem K17. g') leudis K 33, 46,65; laudis K19. h'-h') eius componat K 33; ei componat K17; su§conponat K 46; eius conponatur K 19. %') occidit K 65. k'-h') eum pleniter K 65; pleniter K 18.1) eonptr. K17.21 lexSalical , .


[D: 70] XLII. De homicidiis a contuberniofactis

§ 1. Si quis collecto contubernio hominemingenuum in domo sua adsallierit et ibi(dem)eum occiderit, mallobergo chambistalia hocest, XXIVM denarios qui faciunt (solidos DCculpabilis iudicetur. Et) si in truste dominicafuerit iuratus ille qui occisus est, LXXTTM

denarios qui faciunt solidos MDCCC culpa-bilis iudicetur <qui eum occidisse probatur).

[XLII. De humicidio in oontuberniofacto]

[§§ 1, 2. Si quis collecto contubernio ho-minem ingenuum in domo sua adsallierit etibi eum occiderit, mallobergo bistolio,

siandruscio dominicus fuerit ille qui occisus est,solidos MDCCC culpabilis iudicetur;

AI

XLII.DE HOMICIDIO

IN CONTUBERNIOFACTO

42,1 1. Si quis colecto con-tubernio hominem in-genuo in domo sua ad-salierit et ibi eum occi-derit sine truste dominicafuit ille qui occisus est,mal. ambistaile hoc estLxxnaf din. dqui f. qui f.d

sol. OfDCCC culp. iudic.

B2

XLHII»DE HUMICIDIO

IN CONTUBERNIOFACTO

1. Si quis collecto con-tubernio hominem inge-nuum in domo sua adsal-lierit et ibi eum occiderit,malb. bistolio si andrusciodominicus fuerit ille quioccisus est sol. IMDCCC cul.iud.

A3

DE HOMICIDUS ACONTVBERNIO*

FACTIS.XLII.

1. Si quis collecto con-tubernio hominem inge-nuum in domum suamasalliuerit et ibidem eumocciderit, mal. ccham be-sta liaec sold. DCCC culp.iudi. et si in trustse do-minicam ille qui occisusfuerit, sold. iiifDCCC culp.iudi. qui eum occisisse siprobatur.

A4

XLIlo.DE HOMICIDÜS

A CONTUBERNIOFACTO

1. Si quis collectumcontubernium in domosua adsallierit et ibidemipsum hocciderit, txxrni/denrs. qui f. sol. IMDCCOculp.

42,2 2. Si uero in trustedominica non fuit ille quioccisus est xximaf din.qui f. sol. DC culp. iudic.

42,3 3. Si uero corpus occisihominis tres uel ampliushabuerit piagas, tres qui-bus inculpatur qui in eocontubernio fuisse pro-batur legem superius con-praehensa cogantur ex-soluere. Alii uero tres deet contubernio mafbc din.

si uero antruscio domini-cus non fuerit interfectus,sol. DC cul. iud.

2. Si uero corpus hoc-cisi hominis m uel am-plius abuerit piagas, trisquibus inculpatur qui ineo contubernio fuerint siprobatus aparuerit lexsuperior conprehensa con-uenit obseruare. ahi uerom de hoc contubernio

2. Si uero in truste do-minica ille qui occisus estnon fuerit, sold. DC culp.iud.

3. Si uero corpus oc-cisi hominis usqwe ad tresuel amplius habuerit pia-gas, tres quibus inculpa-tur qui in eum contuber-nium fuisse probatwr legisuberius conprehensa co-gatur exsoluere. Alii uerotres de eo contubernio

2. Si uero in trustedominica ille qui hoc-cisus est non fuerit,xxiiiiAf denrs. qui f. sol.DC qui eum hoccideritculp.

3. Si uero corpus hoc-cisi hominis usq«e ad tresuel amplius habuerit pia-gas, tres quibws incul-patur quod in eo contu-bernio fuisset probantwrlege superius conpre-hensa singillatim cogatttrexsoluere. alios uero tres

A Titel 42: a) unmittelbar an 47,3 anschließend B 2.chambestalise A 3. d-d) so A 1.

b) nicht CONTUBERNIO A 3. c-c) oder

C Titel 42: a) C. XLH. DE HOMICipiIS A CONTVBERNIO FACTIS. In L. Sal. c. 44 G 6a. b) ausconcubio verbessert G 6. c) aus dominia verbessert G 5. d-d) aus queum verbessert G 6. e) über derZeile nachgetragen G 5. f) nicht ille G 5. g) aus occisus verbessert G 5. h) aus conprechensam ver-bessert C 5.

TEXT 42,1—42,3 163

§2. Si uero in truste dominica non fueritille qui occisus est, XXIVM denarios qui faciuntsolidos DC culpabilis iudicetur.

§ 3. Si uero corpus occisi hominis <usquead) tres uel amplius habuerit piagas, tres qui-bus inculpatur, qui in eo contubernio fuisseprobantur, legem superius conpraehensam<singillatim> cogantur exsoluere. Alii uerotres de eo contubernio, mallobergo druchte-

si uero antruscio dominicus non fuerit inter-fectus, solidos DC culpabilis iudicetur.]

[§ 3. Si uero corpus hoceisi hominis m uelamplius abuerit piagas, tris quibus inculpatur,qui in eo contubernio fuerint, si probatus apa-ruerit, lex superior conprehensa conuenit ob-seruare; alii uero m de hoc contubernio

C 5XLn.

DE HOMICIDHSA COZVTUBERNIIS

FACTIS

1. Si quis collecto con-tubernio hominem inge-nuum in domo sua ad-sallierit et ibidem eum oc-ciderit, sol. DC cul. iud.

2. Si intruste domini-cac est ille iuratus qui oc-cisus est, qui eum occi-disse sol. Lftroccc cul. iud.

3. Si uero intruste do-minica norae es* illir quioccisus est, sol. DC cul.iud.

4. Si uero corpus occi-si8 hominis usqwe ad tresuel amplius habuerat pia-gas, tres quibus inculpa-tur qui in eo contuberniofuisse probantur legemsuperius conprechinsamh

singillatim cogantur ex-soluere. Aliis uero tresdeo contubernio, malb.

0 6

DE HOMIdDUSA CONTUBERNIIS

FACTIS

1. Si quis colecto con-cubiniob hominem inge-nuum ad domuw suamadsallierit et ibidem eumocciserit, malb. chamewhabia Bunt den. xxnnAfqui fac. sol. DC culp. iud.

2. Si in truste dominicaest iuratus illae qui occis-sus est, dqui eumd occisseprobatur sunt den. T.xxnAfqui fac. IMDCCC culp.iud.

3. Si uero in truste do-minica non est ille quioccisus est, Bunt den.xxnru/ qui fac. sol. DCculp. iud.

4. Si uero corpus occisihomines usqwe ad tres uelamplius habuerit piagas,tres quibws inculpatur quiin eo contubernio fuisseconprobatur legem supe-rius conprehensam sin-gultim cogatur exsoluere.aHis uero tres de eo con-tubernio, malb. dructhe-

H 10

De Homicidiis acontubernio factis.

Tit. XLV.

§1. Si quis collectocontubernio, hominem in-genuum, in domo sua ad-sallierit, et ibidem eumocciderit, malb. chamestalia xxnnM den. qui fa-ciunt sol. DC culpabüis iu-dicetur.

II . Si +1uero in trustedominica, ille qui occisusest fuerat, *2LXXHM: den.qui faciunt sol. MDCCCculpabilis iudicetur.

HL Quod si corpus oc-cisi hominis, tres piagasuel amplius habuerit, tresqui inculpantur, et quodin eo contubernio fuerintprobantur, legem supe-rius comprehensam sin-gillatim cogantur exsol-uere. Alii uero tres deeodem contubernio

K

XLTV.DE HOMICIDIIS A

CONTÜBERNIOFACTIS

1. Si quis bcollecto 42,1.2contuberniob hominemingenuum in cdomo suac

adsallieritd et ibidemeume occideritf, XXTVMdenariis qui faciunt soli-dos DC culpabilis iudice-tur.

2. Si uero in truste do- 42,1minica ille qui occisusfuerate, LXXHM11 denariisqui faciunt solidos MDCCC1


42,2

3. Quod si corpus oc- 42,3cisi hominis tres piagasuel amplius habuerit, tresqui inculpanturk et quodin eo contubernio1 fuis-sent conuincunturm le-gem superius conprae-hensam11 singillatim0 co-gantur exsoluereP. Aliiuero tres de eodem<i con-

Titel 42: +iin truste dominica illi iuratus qui occisus est. *2qui eum occidisse probatur. H

Titel 42: a) contobernio K 46; contuberniis K 18. b-b) collecto conto contobernio K 46. c-c) Kaomum suam K 46. d) adsalierit K 20. e) fehlt K17. f) occiserit K 18; occisus est K 20, 21;occisus fuerit Ä 65. g) fuerit Ä 17,18,19, 33, h) LxxmMJK 65; LXHMX 46. i) DCCC K 17,19,b5- k) culpantur K 17. l) contobernio K 46. m) conuincitur K 33, 46. n) conprehensaaus conprehensam verbessert K18. o) sigülatim K17, 33; singulatim K18. p) aus exoluere ver-bessert K 17. q) eodem K 17.21«


limici, mMDC denarios hoc est nonagenos so-lidos singuli eoruin soluant. Et tres adhuc intertio loco de eo contubernio MDCCC denariosqui faciunt solidos XLV culpabiles iudicentur,singuli eorum cogantur exsoluere, mallobergoseolasthasia.

§ 4. De Romanis uero occisis uel letis (etpueris) haec lex (superius conpraehensa ex>medietate soluatur.

§ 5. Si quis uillam. alienam expoliauerit etres <ibi) inuaserit (si tarnen probatio certa non

nonaginta solidos singuli eorum conponant;et adhuc in tercio loco de ipso contuberniosolidos XLV soluant.]

[§ 4. De Romanus uero occisus uel litus,qui in tale contubernio interfecti fuerent, heclex ex medietate soluantur.]

AI B2 A3 A4

hoc est nonaginus sol. nonaginta sol. singuli hoc est nonagenos sold. de eo contubernio IIATDCsoluant. Et tres adhuc in eorum conponant. et ad- singulari eorum soluant. denrs. hoc est nonagintatertio loco de eo contu- huc in tercio loco de ipso et tres adhuc in tertio sol. singuli eorum sol-bernio UfDCCC din. qui f. contubernio sol. XLTT sol- loco de eo contubernio uerent. et trese adhuc in

uant. sold. LX soluantur.sol. XLV culp. iudic. tertio loco de eo contu-bernio IM octingentosdenrs. qui f. sol. XLVsoluat.

42.4 4. De romanis uero uelletis et pueris haec lexsuperius conpraehensa exmedietate soluantur.

42.5 5. Si quis uillam alie-nam expugnauerit et resibi inuaserit si tarnen pro-batio certa non fuerit,cum xxv iuratores8 me-dius electus exsoluat. Siiuratores11 non potueritinuenire, nafD din. qui f.sol. Lxm culp. iudc.

3. De romanus uero 4. De romanis uero oc- 4. De romanos hoc-occisus uel litus qui in cisis uel letis haec lex cisos uelitus* hac lextale contubernio inter- medietatem soluatur. medi§tatem soluat.fecti fuerent hec lex exmedietate soluantur.

5. Si quis uillam alie- 5. Si quis uillam ali-nam expoliauerit et res enam expoliauerit et minuaserit, inuaserit,

mal. malachIfaltio1suntdin.nifDcqui UMJ> denrs.faciunt sold. LXII culp. iud. qui f. sol. Lxnk culp.

XLIU.DE HOMICIDIO

IN CONTUBERNIOFACTO

XLV.DE HOMINEJ*

INOCCISO

43,1 1. Si quis in conuiuio 1. Si quis in conuiuioubi quinque fuerint ex ubi quinqwe aut ampliusipsis fuerit interfectus, fuerint et unus ex ipsisilli qui remanent aut fuerit interfectus, malb.unum conuictum dare seolandi stadio hoc est illidebent aut totae morte qui remanet aut Tino

XLIII.DE HOMICIDIIS IN

CONTVBERNIOFACTIS

1. Si quis contubernioubi quinqwe fuerint etunus ex ipsis fuerit inter-fectus, mal. seulandoueua hoc est ut illi quiremanent

XLIII0.DE HOMICIDIIS

IN CONTUBERNIOFACTO

1. Si quis in conuiuiohubicumqwe fuerint etex ipsis interfectus fuerit,hoc est ut illi qui rema-nent hunum conuictuwde so dare debent aut

A e) aus tre verbessert A 4. f) so A 4; ue[l] litus Hesseis. g) nicht juratores A 1. h) nicht juratores A1.i-i) oder faltio A 3. h) davor anscheinend ELITD getilgt A 4.

Titel 43: a) nicht H0M3N.EM B 2.

C i) aus dructhemici verbessert G 6. k) aus eo verbessert G 6. l) aus occisus verbesssert C 6. m-m) auspreuaserit verbessert, p nicht unterpungiert G 5.

Titel 43: a) C. XLIII. DE HOMICIDIIS IN CONVTVIO FACTIS. In L. Sal. c. 45 O 6a. b) nicht ubi,aus ibi verbessert C 6.

TEXT 42,3—43,1 165

fuerit, cum xxv iuratores medius electus ex-soluat; si iuratores non potuerit inuenire),jnallobergo alachfalthio sunt, MMD denarios quifaciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.

XLin. De homicidio in contuberniofacto

§ 1. Si quis in conuiuio, ubi quattvor autquinque fuerint, {et unus) ex ipsis fuerit inter-fectus, mallobergo seolandestadio hoc est, <ut)illi qui remanent aut unum conuictum (de se)

[XLIII. De homine in contubernio [D: 71]occiso]

[§§1,2. Si quis in conuiuio, ubi quinqueaut amplius fuerint, et unus ex ipsis fueritinterfectus, mallobergo seolandistadio, hocest illi qui remanet aut uno conuincto de se

G 5

druete limici sol. xc cul.iud. et tres adhuc intertioloco de eo contuberniosol. xxv cul. iud. singulicogantur exsoluere.

5. De romanus uero oc-cisis uel litis h§c lex me-dietate soluatur.

6. Si quis uillas alienasmtres euaseritm, sol. TJKIK;cul. iud.

G 6

limici1 iAfDCCCXii den. quif. sol. L culp. et tres adhucin tertio loco de eo con-tubernio IA/DCCC qui fac.sol. XLV culp. iud. singu-lis eorumk cagantur ex-soluere malb. seolastha-sia.

5. De romanis uero uellitis occisis1 hec lex medie-tate soluantur.

6. Si qui8 tres uillasalienas euaserit, malb.alatfaltheo sunt den.UA/Dqui fac. sol.

H 10

*3rrraiDC denar. qui fa-ciunt solid, xc unusquis-que eorum culpabüis iudi-cetur, et tres adhuc intertio loco, de eodem con-tubernio *4MDCCC den.qui faciunt sol. XLV sin-guli eorum cogantur ex-soluere.Si uero Romanus uel li-dus in tali contuberniooccisus fuerit, huius com-positionis medietas sol-uatur.

HU. Si quis contuber-nio facto, uillas alienascum tribus effregerit,malb.alat faltheoniMCXXdenar. qui faciunt solid.Lxxvm culpabüis iudice-tur.

K

tubernior MMMDC9 dena-

riis qui faciunt solidos xc*unusquisqueu villorum cul-pabüis iudicetur. Et tresadhuc intertiowlocodeeo-dem contubernio* MDCCCdenarios qui faciunt soli-dos xi«vy singuli eorum2 v

cogantur*' exsoluere^'.4. Si uero Romanus0' 42,4

uel lidus in tali contuber-nio«1' occisus fuerit6',huius1' conpositionis8'medietash' soluatur.

42,5

XLIII.DE HOMICIDIO

A CONTUBERNIOFACTO

XLIII.*DE HOMICIDHS

IN CONUIUIO FACTO

De Homicidiis inconuiuio factis.

Tit. XLVI.

XLV.DE HOMICIDÜSINa CONUIUIO*

FACTIS

1' Si quis in conuiuio . 1. Si quis in conuiuio § I. Si in conuiuio, ubi 1. Sic in conuiuio ubid 43,1ubi quattuor aut quinque vbib quattuor aut quin- quatuor aut quinque fu- quattuor eaut quinque6

fuerint et unus ex ipsis qwefuerint,malb.seolande erint homines, unus ex fuerint1 homines unus exinterfectus fuerit et illi stadio hoc est et illi qui ipsis interfectus fuerit, ipsis interfectus fuerit,qui remanent unum de se remanent unum de se con- *Jüle qui remanet aut illig qui remanent aut11

conuictum reddant aut- uictum reddant aut toti unum conuictum reddant, unum conuictum1 red-

*3m^'.lb- Bruche (nicht druthe, Holder) lennici. **malb. seo lastasia. • HTitel 43: '"malb. seo laude esthadio.

rJ contobernio K 46. s) ranroc K 65. t) XL K19. u) unum quoque K19. v-v) fehlt K19. K«V tercio K18, 33. x) contobernio K 46. y) XLV cul. iud. et K 17. z) eo K 17. a') cogaturf 18. b') aus exoluere verbessert K17; exoluere K19. c') aus manus verbessert K17, 56. d ) con-tobernio K 46. e') fuerat K 19. f ) usus aus usius verbessert K 17. g ) compositioms K 17;conposicionis K18. h') mediaetas K17. , o. . _ ttt ,. ., . _ _

Tttel 43: a) a K 18. b) conuitio K 17; contubernio K 25. c) Si quis K 46. d) rtn K 17.e'e) fehlt K 18. f) fuerunt K 18, 38. g) ille K 46. h) fehlt K 19. i) conumctum K19.


dare debent aut toti mortem illius con-iactent. Quae lex usque ad septem, qui fu-erint in conuiuio illo, conuenit obseruari.

§ 2. Si uero in conuiuio illo plus quam sep-tem fuerint, non omnes teneantur obnoxii, sedquibus fuerit adprobatum, ille secundumlegem conponat.

§ 3. Si quis uero foris casa siue iter agenssiue in agro positus a contubernio fuerit oc-

dare debent aut toti mortem illius conponant;quia lex usque ad vn, qui fuerint in conuiuio,obseruatur;

siue in conuiuio illo plus quam vn fuerint,non omnes teneantur obnoxii, sed quibusfuerent et adprobati, illi secundum legem con-ponant.]

[§ 3. Si quis uero foris casa uer inter agenssiue in agro a contubernio fuerent occisi et in

A 1 B2

illa coniactent. Quae lex conuincto de se dare de-

A 3

aut toti morti morti illius

A4

toti mortuos coniectent.usque qui fuerint sie per- bent aut toti mortem coniectent. quse lex usqwe quia lex usqwe ad septemmanet. illius conponant. quia lex ad septimo qui fuerint in qui fuerint in conui-

usqwe ad tm qui fuerint conuiuio illo conuenit ob-in conuiuio obseruatwr. seruari.

43.2 2. si uero in conuiuioillo plus quam septemfuerint, non omnes tene-antur obnoxii sed quibusfuerit adprobatum illesecundum legem con-ponat.

43.3 3. Si uero foris casasibi iter agens sibi in agropositus a contubernio fu-erit interfectus tres am-plius habuerit piagas, tunctres de eo contubernioqui adprobati fuerint sin-gillatim mortem illiusconiaetant. Et tres suplures fuerint, üfcc din.qui f. sol. xxx soluant. Ettres adhuc de eo con-tubernio DC din. qui f.sol. xv eulp. iudic.

siue in conuiuio illoplus quam TIII fuerint, nonomnes teneantur obnoxiised quibus fuerent et ad-probati illi secMwdwm le-gem conponant.

2. Si quis uero foriscasa uer inter agens siuein agro a contuberniofuerent occisi et in uelamplius ahuerit placas,malb. druetiflido0 hoc estut m de eo contubernioqui probati fuerint singulimortem illius conponant.et in adhunc si fuerint deipso contubernio tregin-tini sol. soluant. et m ad-huc si fuerint de ipsocontubernio quinginus sol-uant.1

2. Si uero in conuiuio

obnoxii sed quibus fueritadprobatum secundumlegem conponat.

3. Si quis uero contracasa ibi iter agens sibi inagro positus a contuber-nio fuerit occisus et tresuel amplius habueritb

piagas, mal. ddroc flediod

hoc est singulatim mor-tem illius coniectente. ettres si plures fuerint de eocontubernio xxx sold.unusquisque illorum. ettres adhuc de ipso contu-bernio sold. xv conpo-nant.

uioillo 2. plus quam vn fue-runt, non omnes teneantobnoxius sed quibws fue-rit adprobatus illi seewn-dwm legem conponant.

3. Si quis uero foriscasa siue inter genuasiue in agro positum acontubernio fuerit hocci-sus et tres uel ampliushabuerit piagas, hoc estut tres de eo contu-bernio qui adprobatusfuerit singuli mortem il-lius coniectent. et tresplures de eo contubernioqui adprobati non fue-rint ia/cc denrs. id est sol.xxx soluant. et tres adhucde eo contubernio DCdenrs. hoc est sol. xvsoluant.

A b) aus habuit verbessert A 3. c) oder drueti flido B 2. d-d) oder droefledio A $•e) nicht conjeetent A 3. f) in B 2 folgt als Titel XLUI. DE HOMTNTE IN" OSTE OCCISOTitel 63,1; dann als Titel XLUII. DE CONPOSICIONE humieidii Titel 62,1 und 62,2 (siehe eben-dort).

C c) nicht auttori G 5. c") aus inculpatus verbessert G 6.e) aus singillatim verbessert G 5. f) aus D verbessert G 6.tragen G 5.

d) über der Zeile nachgetragen G 6-g-g) am unteren Seitenrand nachge-

TEXT 43,1—43,3 167

cisus et tres uel amplius habuerit piagas,mallobergo druchteclidio hoc est, tunc tres deeo contubernio, qui adprobati fuerint, singil-latim jnortem illius coniactent. Et tres, siplures fuerint de eo contubernio (qui adpro-bati non fuerint), MCC denarios qui faciuntsolidos xxx soluant (unusquisque illorum).Et tres adhuc de eo contubernio DC dena-rios qui faciunt solidos xv culpabiles iudi-centur.

uel amplius abuerit placas, mallobergo dructi-flido, hoc est ut m de eo contubernio, qui pro-bati fuerint, singuli mortem illius conponant;et m adhunc, si fuerint de ipso contubernio,tregintini solidos soluant;

et m adhuc, si fuerint de ipso contubernio,quinginus soluant.]

05totic morti illius coniec-tant. qwe lex ad vn quifuerint in conui-

uio illoplus quara vn fuerint, nonomnes teneantur obnoxii,sed quibws fuerat inputa-tum ille secundwm legemconponant.

2. Si quis uero forascasa siue iter agens siue inagro positus a contuber-nio fuerat occisus et tresuel amplius habuerat pia-gas, et m de eo contuber-nio qui probati fuerintsingulatime mortem illiusconiectant. et m de ipsocontubernio sol. xxx cl.id. quisqwe illorwm. et inadhuc de eo contuberniogsol. xv cul. id.«

0 6morti illius coniectant.quse lex usqwe ad vn quifuerant in conui-

uio illoplus quam vn fuerint,non omne reteneantur ob-noxii, sed quibws fueritinculpatum0" ille secun-duw legem conponat.

2. Si quis uero foriscasa siue inter agens siueinter agro positus a con-tuberni fuerit occisus ettres uel amplius habueritpiagas, malb. dructe cli-dio hoc est etd tres de eocontubernio qui probatifuerint singulatim mor-tem illius coniectent. ettres de ipso contubernioiAfCC den. qui fac. sol.xxx culp. iud. Quisquisillorum et tres adhuc deeo contubernio DCr den.qui fac. sol. xv culp. iud.

H 10

aut omnes mortis illiuscompositionem +2conlec-tent, quse lex xxaque adseptem qui fuerint in con-uiuio illo, conuenit ob-seruare.

II. Si uero in illo con-uiuio plusqwam septemfuerint, non omnes tene-antur obnoxii, sed quibusfuerit imputatum, üli se-cundum legem compo-nant.

HI. Si quis foris casa,siue iter agens, seu inagro positus, a contuber-nio fuerit occisus, et tresuel amplius habuerit,malb. adruchte lidioa. hocest, et tres de eodem con-tubernio conuicti fuerint,singillatim mortis illiuscompositionem compo-nant, et tres alii de ipsocontubernio MCC den. quifaciunt solid, xxx unus-quisqwe illorum ctilpabi-lis iudicetur. Et tres aliiadhuc de ipso contuber-nio PC den. qui faciuntsol. xv culpabilis iudice-tur.

K

dentk aut omnes1 mortisillius conpositionem con-iectent111. Quae lex usquead septem qui fuerint inconuiuio illon conuenitobseruare.

2. Si uero in illo con- 43,2uiuio plus quam septemfuerint0, non omnes te-neantur obnoxii sedP qui-bus fuerit inputatum ülisecundum legem conpo-nanti.

3. Si quis forisr casa 43,3siue iter agens seu in agropositus a contubernio8

fuerit occisus et tres uelamplius habuerit piagas,tres de eodem contuber-nio1 qui conuictiu fuerintsingillatimv mortis illiusconpositionem conpo-nant; et tres alii de ipsocontuberniow MCC dena-riis qui faciunt solidosxxx unusquisque illo-rum culpabilis iudicetur;et tres adhuc aliix deipso contubernioy DOdenariis qui faciuntsolidos xv zsinguli eo-rumz a'culpabiles iudi-centur*1'.

a-a) oder druchtelidio.+zconiectent.

H

reddant K 18, 33, 65. l) omnis K 46. m) coniactent K 46; collectant K 17. n) üli K17. o) fuerunt K 17. p) aus se verbessert K 17. q) conponantur K 17, 46; conpo-

r K 18. r) foras K 17. s) contobernio K 46. t) contobernio K 46. u) conuinctiK i6- v) sigülatim K 17. w) contobernio K 46. x) fehlt K 17. y) contobernio K 46.z-z) fehlt K 17; unusquisque ülorum K 46; unusquisque K 65. a'-a') culpabüis iudicetur K 56, 71;conponat K 65.


[D: 79} XLIV. De re ipus

§ 1. 1Sicut adsolet homo moriens et ui-duam dimiserit1, qui eam uoluerit accipere,antequam eam accipiat ante thunginum autcentenarium, hoc est ut thunginus aut cente-narius mallum indicant, et in ipso mallo scu-

[XLIV. De reibus]

[§§ 1, 2. a Si quis adsolit homo moriensuiduam demiserit1, qui eam noluerit accipere,antequam accipiat solidos in ante tungine uelcentenario, hoc est ut tunginus uel centenariusindicat, et mallum ipsum scutum abere de-

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 24,1: Si qua mulier duntaxat Burgundia post mariti moriem ad secundas auttertias nuptias, ut adsolet fieri, fortasse transierit ...

AI B2 A3 A4

XLIIII. DE KEIPUS XLTJIII. DE KEIBUS DE KEIBVSa. X.LXHL XLIIII<>. DE 'REBUS

44.1 1. Sicut adsolit homomoriens et uiduam dimi-serit qui eam uolueritaccipere, antequam sibicopulet ante thunginumaut centenario hoc estut thunginus aut cente-narius mallo indicant. etin ipso mallo scutum ha-bere debet. Et tres ho-mines tres causas de-mandare debent.

44.2 Et tunc ille qui ui-duam accipere debet tressol. aeque pensantes etdenario habere debet. Ettres erunt qui sol. illiuspensare uel probare de-bent et hoc factum sieis conuenit accipiat.

1. Si quis adsolit homomoriens uiduam demise-rit qui eam noluerit acci-pere, antequam accipiatsol. m ante tungine uelcentenario hoc est ut tun-ginus uel centenarius in-dicat et mallum ipsuwiscutum abere debit et treshominis in causas de-mandare debent.

tunc ipsi qui uiduam ip-sam accipere debit et insol. equos pensantes quiproferat. et ni

A2eruntd qui

sol. pensa-re uel pro-bare dibi-ant et hocfacto si eisconuineritaccipiat.

B 2erunte qui

ipsos soli.pensare de-bent aut pro-bare, et hocfactum si eisconuenissitipsi qui ui-duam que-ret accipiat.1

1. Sicut adsolet homomoriens et uiduam de-miserit qui eam uolueritaccipere, antequam eamaccipiant ante thunginumaut centenarium0

mallum indicant etin ipso mallo scutum ha-bere debet et tres homi-nes tres causas mandare.

et tunc ipse qui duamacciperit debet tres sold.equos pensantes et dina-rium habere. et tres eruntqui solid, pensare uel pro-bare debeant. hoc facto sieis conuenerit sie eamaccipiat.

1. SICUT ADSOLET.Homo moriens et uiduadimiserit qui eam uolue-rit haeeipere, antequamhaeeipiat ante thunzinumaut centenario

mallum indicantet in ipso mallo scutumhabere debet. tres ho-mines tres causas deman-dare debent.

tunc ipse qui eam hac-cipere debet m sol. atquepensantes et denrs. ha-bere debet. et in ad-herint qui sol. pensareuel probare debeant. ethoc factum si eis conue-nerit haeeipiat.

44,3 2. Si uero istud nonA2

7. si uero stud non fi- 2. Si uero istud non 2. Si uero istud nonfecerit et sie eam acci- cerat et sie ea aeeiperat, fecerint et sie eam aeeipe- fecerit, IIA/D denrs. quiperit, mal. reipus nihil mal. reipus sunt din. D rit, sold. XLII eulp. iudi. f. sol. iiXii ctii reipe de-sinus hoc est HMD din. fac. sol. LXII cul. iud. cui Cui re ibi debentur ex- buntwr exsoluere.qui f. sol. iiXm reipi reipe debentur debet exsoluere.debentur exsoluere debet. soluere.

A Titel 44: a) aus REBVS verbessert A3. b) oder aeeipitwr B 2.A 3. d) mit diesem Wort setzt A 2 wieder ein. e) nicht erunt B 2.41,13; 41,15, womit die B-Interpolation endet.

C Titel 44: a) C. XLIIII. DE REIPHVS. In L. Sal. c. 46 G 6a. a") aus adsolit verbessert C 5.aeeiperet verbessert G 5.

Titel 44: +1debent tunc ipse qui uiduam accipere debet tres solidos seque pensantes et denarium (nichtdenarium^ habere debet, et tres erunt, qui solidos pensare uel probare debent, et hoc factum si ei conuenit,sie accipiat cui debeatur. +2istud.

c) aus centeanarium verbessertf) in B 2 folgen hier 41,12;

b) aus

H

TEXT 44,1—44,3 169

turn habere debet, et tres homines tres causasdemandare debent.

§ 2. Et tunc ipse, qui uiduam accipere debet,tres solidos aequepensantes et denarium haberedebet. Et tres erunt, qui solidos (illius) pensare{uel habere) uel probare debent, et hoc factum, sieis conuenit, {sie eam) aeeipiat cui debentur.

bit, et tres hominis m causas demandare de-bent ;

tunc ipsi, qui uiduam ipsam accipere debit,et in solidos equos pensantes qui proferat;et m erunt, qui ipsos solidos pensare debentaut probare, et hoc factum si eis conuenissit,ipsi qui uiduam queret aeeipiat.]

§ 3. Si uero istud non fecerit et sie eam aeeiperit, mallobergo reipus nichalesinus hoc est,MSID denarios qui faciunt solidos Lxn semis, cui reipi debentur, exsoluere debet.

C 5 06

XLini. DE KEIPHUS XLIina. DE REIPHUS1. Si quis ut adsoleta"

homo moriens uiduam de-miserit, qui eam uolueritaccipere antequam eamaeeipiat ante tunzino auteentenario, hoc est ut tun-zinus aut centenariusmallum indicant et inipso mallo scutum haberedebet et tres homines trescausas demandare de-bent.

tunc ipse qui uiduamaccipere debet IH sol. eique pensantes et denariumhabere debet. et treserunt qui sol. pensare uelprobare debent. et hocfactum sie eis conuenitsie aeeipiat cui debentur.

1. Si quis adsolet homomoriens uiduam dimise-rit, qui eam uoluerit acci-pere antequam eam acci-perit ante tunzinum autcentenarium, hoc est uttunzinus aut centenariusmallum ineidant ipso mal-lo scutum habere debet ettres homines tres causasdemandare debet.

2. Tunc ipse qui ui-duam accipere in sol.eique pensantes et den.habere debet. tres eruntqui sol. pensare uel ha-bere uel probare debent.et hoc factum si eis con-uenit sie aeeipiat cui de-bentur.

H 10

De re Ipus. Tit. XLVII.

§ I. Si ut fieri adsolet,homo moriens, uiduamdimiserit, et eam quis inconiugium uoluerit acci-pere, anteqttam eam aeei-piat, Iunginus aut Cente-narius mallum mdicent,et in ipso mallo, scutumhabere debet, et tres ho-mines, uel caussas +man-dare.

Et tunc ille qui uiduamaccipere uult, cum tribustestibus qui adprobaredebent, tres solid. §quepensantes, et denariumhabere debet. Et hoc fac-to, si eis conuenit, +1ui-duam aeeipiat.

K

XLVI. DE REIPPUS1*

1. Si quis homo mo- 44,1riens uiduam dimiserit eteam quisb in coniugium0

uoluerit accipere, ante-quamd eeam aeeipiat6

tunginus21 autg centena-rius11 mallum1 indicentk;et in1 ipso mallo scutumhabere debetm et tres ho-mines ncausas tresn de-mandare (debent)0.

Et tunc illep qui uiduam 44,2accipere luult cum tribus•*testibus qui adprobarer

debent tres solidos aeque8

pensantes4 etu denariumhabere debet; et hoc fac-tov siw eis conuenit ui-duamx aeeipiat.

2. Si uero istud non 3. Si uero istud non II. Si uero +2ista non 2. Si uero ista non fece- 44,3fecerit et sie eam acci- fecerit et sie eam aeeipe- fecerit, et sie eum acce- rit et sie* eam aeeiperit2,peritb, sol. LXHq cui. iud. rit, malb. reiphus heeali- perit, malb. Rei phus illia' cui reippus debeturb'

sinus Bunt den. UMD qui haec cha la sinus MMD MMDC' denariis d'qui fa-fac. sol. iiXn eulp. iud. den. qui faciunt sol. i x n ciunt solidos*' e'Lxn se-

cum dimidio, eulpabilis mise' eulpabilis iudicetur.iudicetur.

Titel 44: a) re ippus K18, 46; reipphus K 33; reippis aus reippus verbessert K17; reippis K 65. b) qui K17. c) coniugio K 17, 46. d) entequam K 65. e-e) eam ancipiat K 29; aeeipiat eam K 18.

J) aus tunegignus verbessert K 17; tungimus K 56. g) uel K 65. h) tenarius K 19. i) malum•*£ 17. k\ \-nAtin*¥. IT RK 7 1 iohlt TZ dt

g g u s verbessert Kk) inducet K 65. l) fehlt K 65.

uel K 65. h) tenar )m) debent K 17. n-n) causatores K 46.

) b K 65 d b i K 46 )°) nur K 28. p) illamE:J7. q-q) u(e)l tres K17. r) approbare K 65; adprobari K 46. s) §quef 46; eque K 17; adque K 19. t) pisantes K 19. u) fehlt K 18. v) factu K 17, 33, 56;

q£18- w) fehlt K 18.65; ante aeeiperat K 46.acht ' '

xj dum uiam K 19. y) si K 17; fehlt K 18, 46. z) aeeeperit.r a') iUe K 17, 46. b') debent K 19. c') ND K 17. d'-d') in

nachgetragen. e'-e') LXII<; K 18, 33, 46, 56; Lxra K17.1) Glosse pretium emptionis viduae matrimonii causa Lindenbruch; de sponsalitiis viduarum Pithou.

) Glosse iudex qui post comitem est, degan. sollensib. Pithou.22 lexSalical


§ 4. Si uero, quod superius diximus, omnia secundum legem impleuerit, tres solidos (et de-nario), cui reipi debentur, accipiat.

§ 5. Hoc discernendum est, cui reipi debentur.§ 6. Si <uero) nepus sororis filius fuerit senior, ille <eos) accipiat.§ 7. Si (uero) nepus non fuerit, neptis filius senior <si fuerit ille) (reipus ill(o)s) accipiat.§ 8. Si uero neptis filius non fuerit, aconsobrinus filius mater(ter)ae ipse accipiat. Si

uero nee consobrini <non) fuerint, consobrinea filius, qui ex materno genere uenit, eosaccipiat.

Titel 44: a-a) in sämtlichen Handschriften, jedoch in verschiedener Richtung kontaminiert; vgl. besonders A 4.

AI

44,4 3. si uero quod superi-us diximus omnia secun-dum legem impleuerit,tres sol. et denario electo

A 2

8. Si uero quod superi-

A3 A4

3. Si uero quod superi- 3. Si uero superiusus diximus omnia eeeun- us diximus omnis seeun- quod diximus omnia se-dwm legem impleuerit, dum legem impleuerit, eundum legem imple-m sol. cui reipe debentur in solid, ille cui re deben- uerunt, in sol ille cuiaccipiat. tur aeeipiant.

44,5reipi debeantur.

hoc discernendo stud hoc discernendum estcui reipe debentur. cui rei debetur.

44.6 4. Si nepus sororis fi-lius fuerit senussimus,ipse eos accipiat.

44.7 5. si neptus non fuerit,neptis filius senior reipusillus accipiat.

44.8 6. si uero neptas filiusnon fuerit, consobrine fi-lius qui ex maternae ge-nere uenit illih eos acci-piat.

44.9 7. si uero nee conso-brine filius fuerit, tuncauunculus frater matrisreipus ille accipiat.

44,10 8. Si uero nee adhucauunculus fuerit, tuncfrater illius qui eam muli-erem ante habuit si inhereditatem non est uen-turus ipse eos reipus acci-piat.

sine possessoris filiusfuerit, accipiat.

si uero nepus non fu-erit, neptis filius semor^si fuerit ille eos accipiat.

Si nepus non fueritneptis filius, si consubrinofilius qui ex materne ge-nere fuerit ipse eos acci-piat.

si nee consubrini filiusfuerit, tunc frater matrisreipus accipiat.

si nee auncolus fuerit,tunc frater quia ea mulie-rem ante abuit si in here-ditatem non uenturus estipse reipus accipiat.

4. Si uero nepus soro-ris filius fuerit senior, illeaccipiat.

5. Si uero nepus nonfuerit, neptis filius seniorin se accipiat.

6. Si uero neptis filiusnon fuerit, consobrini fi-lius qui ex matre genereuenerit ipsi aeeipiant.

7. Si uero nee conso-brini filius non fuerit,tunc auunculus fratermatris re ipsa accipiat.

8. Si uero nee auuncu-lus non fuerit, tunc fraterillius qui eam mulieremhabuit si in hereditatemuenturus non est ipse rei-bus accipiat.

reipe debuntwr.

4. Si nepos sororis fili-us senior nepos fuerit,ille haeeipiat.

5. Si nepos non fuerit,neptis filius senior ipsehaeeipiat.

6. Si uero neptis filiusnon fuerit, consobrinusfiliustui ex materno ge-nere uenit ipse haeeipiat.

7. Si uero nee conso-brini non fuerint, tuncauunculus fvatres1 materipse haeeipiat.

8. Si uero ne auun-culus non fuerit, tuncfratres illius qui eammuliere ante habuit si inhereditate uenturus estres ipsas ipse haeeipiat.

A g) lies senior A 2. h) nicht ille A 1. i) nicht fratres A 4.

G c) vor erstem n Rasur G 6. c") vor u ein h getilgt G 6. d) aus consobrinus verbessert, s nicht getilgt G 5.d") erno auf Rasur G 6. e) aus habuerit verbessert G 5. e") h aus Ansatz zum u verbessert G 5. f) atauf Rasur, unter der Zeile illuw (nicht illius) nachgetragen G 6.

H a) Druckfehler für sororis. b) nicht quod.

K f) omniaque K 17. g') inpleuerit K 17, 33, 46. h') Uli K18. i') reipphus K 33. k') aeeeperitK 65; aeeeperunt K 56. V) e\xmK19. m'-m') oc discernandum JC17. n') reipphus K 33. o') ne-

TEXT 44,4T—44,10 171

§ 9. Si uero nee consobrine filius <non> fuerit, tunc auunculus, frater matris, reipus illeaeeipiat.

§ 10. Si uero necb auunculus <non) fuerit, tunc frater illius, qui eam mulierem ante habuit,2si in hereditatem non est uenturus2, ipse (eos) reipus aeeipiat.

b) nee adhuc A 1.

2-2) Vgl. Lex Romana Visigothorum (Codicis Theodosiani III 7,1 §2): Sed ne forte hi, qui gradu proximoad viduarum successiones vocantur, etiam honestas nuptias impediant. . . eorum volumus auetoritatem iudicium-que succedere, ad quos . . . hereditatis commodum pervenire non possit. (Interpretatio:) Nee Ulis tantum propin-quis praestet assensum, qui suspicione hereditatis utuntur . . . sed illorum magis . . . electio sequenda est, qui nihilpossunt de ipsius hereditate conquirere.

G 5

3. Si uero qwe superiusdiximus omnia Becundumlegerre impleuerat, tres sol.cui reiphi debentur.

4. Si nepus fuerit soro-ris filius senior, illa rei-phus aeeipiat.

5. Si uero nepus nonfuerit, neptis filius seniorille aeeipiat.

6. Si uero neptis filiusnon fuerit, consobrinid fi-lius qui ex matemo generiuenit ipse aeeipiat.

7. Si uero nee conso-brini filius fuerit, tuncauuncolus frater matrisreiphus aeeipiat.

8. Si uero nee auunco-lus fuerit, tunc frater il-lius qui ipsa mulieri anteahabuerat6 si in heredita-tem non est inuenturusipse reiphuse" aeeipiat.

G6

4. Si uero que superiusdiximus omnia seeundumlegem impleuerit, tres sol.cui reiphus debentur ac-cipere.

5. Hoc est discernen-dumc cui reiphus deben-tur.Si nepusc" fuerit sororis fi-lius senior, ille reiphus ae-eipiat.

[6.]

H 10

IH. Si autem quas su-perius diximus omnia se-eundum legem impleue-rit, et tres solidos et de-narium ille cui reiphe de-betur aeeeperit, tunc eamlegittime aeeipiat.Hoc discernendum uide-tur, cui Reipus debeatwr.

Si nepos fueritfilius, senior ille aeeipiat,

7. Si uero neptis filius quodb si neptis filius nonnon fuerit, consubrine fuerit, consobrinus filiusfilius qui ex maternod" ge- qui ex materno generenere uenit ipse aeeipiat. uenit, ipse aeeipiat.

8. Si uero nee consu- Si autem nee consobrinusbrinae non fuerit, tunc filius fuerit, tunc auuneu-auunculus frater matris lus frater matris Reipumreiphus aeeipiat. aeeipiat.

9. si uero nee auuncu-lus fuerit, tunc fraterillius qui ipsa mulieri antehabuerat1 si in hereditatenon est uenturus ipse rei-phus aeeipiat.

Si uero auunculus non fu-erit, tunc frater illius, quiipsam mulierem anteahabuerat, si in hseredita-tem defuneti fratris, idest, mariti mulieris illius,uenturus non est, ipseReippum aeeipiat.

K

3. Si autem quae supe- 44,4rius diximus omnia1' se-eundum legem impleue-rits' et tres solidos et de-narium ille11' cui reippus1'debetur acciperitk', tunceam1' legitime aeeipiat.

4. m'Hoc discernen- 44,5dumm' uidetur cui reip-pus11' debeatur.

5. Si nepus0' fuerit 44,6P'sororis filiusP' senior,ille*' reippum1' aeeipiat.

6.8' Si uero nepus non 44,7fuerit, neptis1' filius se-nior üleu' aeeipiat.

7. Quod si neptisv' fi- 44,8lius non fuerit, consubri-naew' filius qui ex mater-nox' genere uenitv' ipseaeeipiat.

5. Si autem necz' con- 44,9subrinaea filius fuerit,tunc auunculusb fratercmatris reippumd aeei-piat.

9. Si uero auunculus6 44,10non fuerit, tunc fraterc

illius qui ipsam mulieremante1 habuerat^ hsi inhereditatemh defuneti1

fratrisk id est mariti mu-lieris illius Uenturus nonest1 ipsem reippum11 aeei-piat.

l>oaK33,65. p'-p') sorores filios K18. q')iüiK18. r') reipphu(m) K 33, 34; reippus K17,18, K29; fehlt K21,56. s') § 6 fehlt K21, 56. t') neptus K 46 (nachgetragen). u') illi K18; ipse K20;ille reipum K 19. v') nepotis K 17; neptus K 46; nepus K 18, 33. w') consobrine K 20, 46, 65.x') materna K18; matre K 46. y') uenerit aus uenit verbessert K 46; uenerit K18; conuenit K 17.z')neK17. a) consobrine K 20, 46, 65. b) ad huc u(e)l K17. c-c) fehlt K 46. d) reipumK 17; reipphum K 33. e) auonculus K 18; ad huc u(e)l K 17. f) antea K 19, 65. g) habueritK 18. h-h) sine reditatem K 19. i) defunti K 17. k) fratres K 18; matris K 56. l-l) non estuenturus K 46; uenturus est minime K 65. m) fehlt K 17. n) reipum K 17; reipphumK33.22*


§ 11. 3(Et> si nee ipse frater fuerit, tunc qui proximior fuerit extra superius nominatos, quisingillatim. secundum parentilla dicti sunt, usque ad sextum genuculum, 2si in hereditatem illiusmariti defuneti non accedat2, ipse reipus ill(o)s accipiat.3

3-3) Vgl. Lex Burgundionum 24,2: . .. quidquid ad eam de donatione nuptiali pervenerat, post mortemmulieris medietatem parentes eins, medietatem defuneti mariti parentes, hoc est donatoris aeeipiant. 42,2: ...pretium, quod de nuptiis eius inferendum est, accipiat cuius partibus defuneti parento's [parentes B 9y 10 w.o.]debetur hereditas.

AI

44.11 9. Et si nee ipse fraterfuerit, qui proximior fu-erit extra superiores nomi-natos singillatim dicti se-cundum parentilla usquead sextum genuculum sihereditatem illius maritidefuneti non accipiat illereipus ülus accipiat.

44.12 10. Iam post sextogenuculum si non fuerint,in fisco reipus ipse uelcausa quae exinde ortafuerit colligatur.

A2

si nee ipse frater fuerit,qui proximior fuerit extrasuperius nominatur quisingulatim secwndwm pa-rentilla dicti sunt usqwead m genueolo si in here-ditatem illius mariti de-funeti accederit ipse rei-pus accipiat.

Nam si potest sextogenueolo si non fuerint,in fisco reipe ipse uel cau-sa que inde orta fueritcolli.

A3

9. Si nee ipse non fu-erit, qui proximior fuerit1*extra superius nominatosqui singulatim secundumparentilla dieta erunt us-qwe ad sexto genueulo si1in hereditatem1 illius ma-riti defuneti non accedatipse reibus illius accipiat.

iam post sexto genu-eulo si non fuerit, ficoreeipi uel causa quae indeorta fuerit collegatur.

A4

9. Si nee ipse fraternon fuerit, qui proximiorfuerit extra superius no-minatos qui singillatimsecwndwm parentelamsunt

hereditatem illius ma-riti defuneti non fuerintipsas res illius haeeipiat.

10. iam depost sextumgenuculum si non fuerit,in fisco res ipsas uelcausa orta fuerit colle-gatos modis obseruatur.

XLV.DE MIGRANTIBUS

XLI.DE MIGRANTIBE7S

DE MIGRANTIBVS.XLV»".

XLV<>.DE MIGRANTIBUS

45.1 1. Si quis super al-terum in uilla migrareuoluerit si unus uel ali-quid de ipsis qui in uillaconsistunt eum susci-pere uoluerit si uel unusexteterit qui eontradicat,migranti ibidem lieen-tiamb non habebit.

45.2 2. si uero contra inter-dicto unius uel duorumin uilla ipsa adsederepraesumpserit, tunc ei

1. Si quis homo superalterum in uilla migrareuoluerit et unum uel ali-quis de51 ipsis tunc eumsuseipere uoluerit si uelunus exteterit qui con-tradicat, migranti ibidimlicienciam non abuit.

si uero contra dictumunius uel duorum in uillaipsa adsentire uoluerit,tunc ille testare debent.

1. Si quis super alte-rum in uilla migrare uo-luerit et unus uel aliquide ipsis qui in uilla con-sistunt eum suseipere no-luerit si uel unus extiteritqui contradicat, migran-tem ibidem licentiam nonhabeat.

1. Si quis alienamuillam migrare uolueritut hunusquisqwe aliquide ipsis qui in uilla consi-stunt eum suseipere uolue-rint si uel hunus exipsis extiterit qui contra-dicat, migrandi ibidemlicentiam non habeat.

2. Si uero contra dicto 2. Si uero contra die-unus uel duorum uillam turn hunius uel duorwmipsam adsedere presum- in uilla ipsa adsedereserit. Tunc testare debet presumpserit, tunc te-

A k) aus nierit verbessert A 3. l-l) in here aus non fuerit verbessert A 3.Titel 45: a) danach de getilgt A 2. a") aus XLVI verbessert A 3. b) aus libentiam verbessert A 1.

C g) nicht singillati G 5. h) über der Zeile nachgetragen G 5.Titel 45: a) C. XLV. DE MIGRANTIBVS. In L. Sal. c. 47 G 6a.

b-b) anscheinend aus detos verbessert G 5. b") aus unws verbessert G 5.

K o) nee tunc K 46. p-p) ipsi fuerit K 17; ipse fuerat K 18, 46. q) fehlt K 20, 21, 56. r) superiosK 17. s) nominatus K 18, 46; nominatis K 33. t) sigillatim K 17; insingulatim K 18. u) pa-rentelam K 20, 33, 65. v) geniculum K 18, 33; ienuculum K 46. w) reippus K 17, 18, 46; reipphus

a") aus uillas verbessert G 6.

TEXT 44,11—45,2 173

§ 12. Iam post sextum genuculum si non fuerint, in fisco reipus ipse uel causa, quae <ex)indeorta fuerit, colligatur.

XLV. De migrantibus [D: SO]

§ 1. Si quis <homo) super alterum in uilla migrare uoluerit et unus uel aliqui de ipsis, qui inuiUa consistunt, (tunc) eum suscipere uoluerit, si uel unus (ex ipsis) extiterit, qui contradicat,migrandi ibidem licentiam non habeat.

§ 2. Si uero contra <inter)dictum unius uel duorum in uilla ipsa adsedere praesumpserit, tunc

G 5

si nee ipse fuerit, tuncproximior fuerit extra su-perius nominatus qui sin-gillatim8 seeundum pa-rentella dicti sunt usq«ead sexto genueulo si inhereditate mariti illiusdefuneti non11 sunt uen-turi ipsi reiphus acci-piant.

9. Iam -post sexto uerogenueulo si non fuerint,reiphus ipsi uel causa qu§inde orta fuerat collega-tur.

G6

10. Si nee ipsi fuerit,tunc qui proximior fueritextra superius nominatusqui singulatim seeundumparentilla sunt usqwe adsexto genueulo si in here-ditate mariti illius de-funeti non Bunt uenturiipse reiphus aeeipiat.

11. Iam post sexto uerogenueulo si non fuerint,reiphus ipse uel causa queinde orta fuerit colligatwra fisco.

H 10

Quod si nee ipse fuerit,tunc qui proximus fueritsuperius nominatis, suisingillatim seeundum pa-rentelam dicti sunt, us-qwe ad sextum geniculum,si in hsereditatem illiusmariti defuneti non acce-dat, ipse Reippos acci-piat.

HU. Si autem nullus,nisi post sextum genicu-lum proximus fuerit, infiscum reippi uel caussaquse inde aeta fuerit colli-gatur.

K

10. Quod si nec° Pipse 44,11fueritp, tunc qui proximi-or fuerit post^ superiusr

nominatos8 qui singilla-tim* seeundum parentil-lamu dicti sunt usque adsextum genuculumv si inhereditatem illius maritidefuneti non accedat ipsereipposw aeeipiat.

11. Si autem nullus 44,12nisi post sextum genueu-lumx proximusv fuerit, infiscum ipsiz reippia' uelb'causa3 quae0' inde ortad'fuerite' colligatur.

XLV.DE MIGRANTIBUS

XLV.a

DE MIGRANTIBUSDe Migrantibus.

Tit. XLVHI.

1. Si quis super alte-rwm in uilla migrare uolu-erit et aliqui bde eosb quiin uilla consistunt eumsuscipere uoluerint si uelunus ex ipsis steterit quicontradicat migrandi ibi-dem licentiam non ha-beat.

1. Si quis super alte-rum in uülaa" migraueritet aliqui de eos qui in uillaconsistunt eum suscipereuoluerint si uel unus exipsis steterit qui contra-dicat, migrandi ibidemlicentiam non habeat.

§ I. Si quis super alte-rum in uilla migrare uolu-erit, et aliqui ex eisdem,qui in uilla consistunt,eum suscipere uoluerint,et uel unus uel aliquis exipsis extiterit, qui contradicat, migrandi licentiamibidem non habeat.

2. Si uero contra inter- 2. Si uero contra in- Si uero contra intradic-dictum unius0" uel duo- terdictum unius uel duo- turn unius uel duorum invum in uilla ipsa adsedere rum in uilla ipsa adsedere uilla ipsa adsedere prse-presumpserit, tunc testa- presumserit, tunc testare sumpserit, tunc testare

XLVH. DE EO QUIUILLAM ALTERIUSOCCUPAUERIT aUEL

SI DUODECBVIbMENSIBUS EAM°

TENUERIT»

1. Si quis super alte- 45,1rum4 in uülae migrareuoluerit et aliqui1 &exisdemg qui in uilla con-sistunt eum suscipere uo-luerint11 et uel1 unus exipsis extiterit qui con-tradicat, migrandi licen-tiam1 ibidemm non ha-beat.

2. Si uero contra inter- 45,2dictum11 unius uel duorumin ipsa uilla consederepraesumpserit, tunc °in-

K 33; reippu(m) K 65. x) geniculum K 65; ienuculum K 46. y) proximos K18; proximior K 46; Kprimus K 17. z) ipse K 17,18, 19, 46. a!) reipphi K 33; reippum K 18. V) uel cui K 46.c') fehlt K17. d ) aus ornata verbessert K18. e') est K 65.3) Glosse poena propter solemnia non servata Pithou.

Titel 45: a-a) fehlt K 65. b) fehlt K 56. c) eum K 46. d) alterium aus alterius verbessertK 17. e) uillam K 19, 33. f) aliquit K 19. g-g) so K 20, 21, 33, 56; de his K 18, 24, 46; de isK 17; ei K 19. h) aus uoluerunt verbessert K 18; uoluerit K17; noluerint K 28; noluerit K 46. i) fehltK 46. lc) contemserit K 19. l) licenciam K 17; l£Btitiam K 25. m) fehlt K 25. n) intra-dictum aus intraindictum verbessert K17; dictum K 56. o-o) interdictus testare K 19.


<ei) testare (ille) debet. Et si noluerit inde exire, ille qui ei testat cum testibus sie ei debet testare,\dicat): „(Homo) hie tibi testo, ut in hac nocte proxima in hoc, quod lex Salica habet, sedeas, ettesto tibi, ut in decem noctes de uilla ista exeas." (Et de>posteaa adhuc (de)post decem noctesiterum debet ad ipsum uenire et ei testare, ut iterum in (alias) decem noctes ^inde exeatb. Et siadhuc post decem noctes noluerit exire, iterum tertio decem noctes ad placitum (suum) addat, ut

Titel 45: a-a) ut (iterum) in decem noctes exinde exe&t. Et si A 3,4,G. b-b) exmdedebe&t exire A 3, C 5.

AI

testare debet. Et si nolu-erit inde exire, ille quitestat cum testibus sieei debet testare. Hie tibitesto in hac nocte pro-xima in hoc quod lexest saliga habet sedeas ettesto tibi ut in x noctesde uilla ipsa egredere de-beas. Postea adhuc postdecem noctes iterum ue-niat ad ipsum et ei testetut iterum in decem noc-tes exeat. si adhuc nolu-erit exire, item tertio de-cem noctis ad placitumsuum addatur ut sie xxxnoctes impleatur. si neetunc uoluerit exire, tuncmaniat eum ad mallumet testes super singulaplacita qui fuerunt ibipraestos habeat. Si ipsecui testatum est nolueritinde exire et eum aliquasunnis non tenuerit etista omnia quae superiusdiximus seeundum legemest testatus. Et tunc ipsequi testauit super furtunasua ponat et roget grafi-onem ut accedat ad locumut eum inde expellat. Etquia legem noluit audire,quod ibi laborauit demit-tat et insuper mal. vui dri-sittolo hoc est IMCC din.qui f. sol. xxx eulp. iudic.

A2

et si noluerit inde exire,ille qui ei testat cum te-stibus sie ei testare debitdicat. homo in hoc tibitestor ut in hac nocteproxima in hoc qwod lexsalica habit sedeas ettesto tibi in x noctis deuilla sta exseas. et de po-stia adhuc depost x noc-tes iterum debit ad eumuenire et testare in aliasxx noctes ute inde exeat siadhuc exire noluerit.

Iterum tercium x noc-tes adat ut sie xxx noefesimpleantur. si nee tuncexyre uoluerit, tunc ma-niat eum ad mallum ettestes suos per singulaplacita qui fuerunt1 ibi-dim pristus abere debit.et sie ipse cui testatumest noluerit uenire et sun-nis non tenuerit et staqwe superius diximus om-nia seeundum legem ettestatum, tunc ipse qui

A3

et si noluerit inde exire,ülec qui ei testat cumtestibus. Sie ei testaredebet

utin deeim noctes dexeat.et si adhuc post x noctesiteram debet ad ipsumuenire ei testare ut ite-rwm x noctesd inde debeatexire. Sex inde nolueritexire, iterum tertio addeeim noctes placitumaddat et sie triginta noc-tes impleantur. et si neetunc uoluerit exire, tuncmaneat eum ad mallumet testes suos in singulosplacitos habeat. si ipsecui testatum est noluerituenire et eum aliqua sun-nis detenuerit et testesquos superius diximusseeundum legem testatusest. Tunc ipse qui testauit

A4

stare debet. et si nolueritinde exire, ille qui eitestet cum testibws eidebet testare

utiterum in decem noctesexeat. Si adhuc post de-cem noctes iterum debetad eum uenire et eitestare ut iterum in de-cem noctes exeat. Si ad-huc noluerit exire, iterumtertio decem noctes adplacitum addat et si xxxnoctes impleantur si neetunc exire noluerit, tunceum manneat ad mallumet testes suos in singulaplacita qui fuerant pri-stum sibi habeat. isti ipsecui testum est noluerituenire et eum aliquas so-nies non tenuerit et istaqwe superius diximus se-cun&uva. legem testatur.Tunc ipse qui testauit su-ut super furtunam suam

testauit super furtuna sua ponat et roget grafionem per furtunam suam ponatponat et rogit grafionum ut accedat ad locum ut et roget graffione ut hac-

eum inde expellat. quilegem noluit audire quodibidem laborauit demit-tat et insuper sold. xxxeulp. iudi.

loci illius accedat ad lo-cum ut eum inde expellat.quia legem noluit audire,et qwod ibidim laborauitdemittat et insuper malb.uuedresitelo sunt din.iflfco fac. sol. xxx eulp.iud.

cedat ad loco et eum indeexpellat. et qui legemnoluit audire qwod ibidemlaborauit amittat et in-super iüfco denrs. quifaciunt sol. xxx eulp.

A c) aus inde verbessert A 3. d-d) von ursprünglicher Hand am Bande nachgetragen A 3. e) aus u ver-bessert A 2. f) oder fnerint A 2.

C c) über der Zeile nachgetragen G 6. c") aus noluerint verbessert G 6. d) ire auf Basur G 6. d"-d") da-hinter mehrere Wörter (l...os) getilgt, eingesetzt für getilgtes noluerit exire iterwm debet ad ipsum uenireet ei testare similiter ut iterwm ad alias decem noctes exinde debeat exire G 5 (vgl. H 10). e) nichtplacitum G 5. f) aus mane verbessert G 6. g-g) aus legetestatur verbessert G 5. h) nichttestatum, aus testatam verbessert G 6. h") davor Basur G 6.

H Titel 45: +1paratos.K p) ille K 80. q) noctis K 80; noctibus K18. r-r) fehlt K 65. s-s) cutibus K17. t) ille K 80.

u-u) fehlt K19. v) noctis K 80. w) recedat K17, 46; inde exeat K 28. x-x) tercio placito K 80;tercio placitum K33; m placidoi£i7. y) fehlt K 18,20. z) noctis K 80. a') denuntiset i£ 6*5;denuntiat K17,18; denunciatiC So. b') noctis K 80. c') fuerant K 19. d')xxtK80. e')ne

TEXT 45,2 175

sie xxx noctes impleantur. (Et) si nee tunc uoluerit exire, tunc maniat eum ad mallum et testessuos per singula placita, qui fuerunt, ibi(dem> praestos (sibi) habeat. (Et) si ipse, cui testatumest, noluerit uenire et eum aliqua sunnis non (de)tenuerit et sie ista (ornnia), quae superiusdiximus, seeundum legem est testatus, (et) tunc ipse, qui eum testauit, super furtunam suamponat et roget grafionem (loci illius), ut accedat ad locum ipsum, ut eum eadnde expellat. Etquia legem noluit audire, quod ibidem laborauit demittat et insuper, mallobergo uuidrisittolohoc est, MCC denarios qui faciunt solidos xxx eulpabilis iudicetur.

C 5

re illi debet. et si nolueritinde exire, ille qui eum te-stat eum testibw« debettestare ut iterum inter de-cem noctes d"inde exeatd".

et si adhuc ~post deeemnoctes noluerit exire, tunctertio in decem noctes adplacitume adtendat et siexxx noctes impleantur.si nee tunc uoluerit exire,tunc eum manniat admallum et testes suos quiin singula placita fuerantibidem secum prestos ha-beat. et ipse cui testatumest noluerit uenire et sieum aliqua sunnis non de-tenuerit, et sie ista omniaque superius diximus se-eundttm «legis testata est%.tunc ipse qui ei testauitsuper furtunam suam po-nat et rogat garafionemut accedat ad locum ip-sum et eum exinde iactet.et quia legem noluit audi-re, quod ibidem laborauitamittat et insuper sol. xxxcui. iud.

C6 RIO

illec debet. Et si noluerit0" illi debent, et si nolueritinde exire4, ille qui eum exinde exire, ille quitestat eum testibws debettestare ut iterum in de-eim noctes exinde exeat.

Et si adhuc post deeimnoctes noluerit exire, tunctertio in deeim noctes adplacito adtendat et siexxx noctes impleatwr. etsi nee tunc uoluerit exire,tunc eum maneat1 admallum et testes suos quisingula placita faerantibidem saecum prsestoshabeat. Et si ipse cuitestatum est noluerit ue-nire si eum aliqua sunnisnon detenuerit, et sie istaomnia que superius dixi-mus secwndwm legemtestatvm11. tunc ipse quieum testauit super fortu-nam suam ponat et rogetgraphionem ut aeccedatad locum ipsum et eumexinde iactet. Et quia le-gem11" noluit audire, quodibidem laborauit amittatet insuper malb. uuidri-stholo Bunt den. IMCC quifac. sol. xxx eulp. iud.

testat, eum testibus sie eidebet testare, ut unterdecem noctes exindeexeat,

et si adhuc postdecem noctes nolueritexire, iterum debet ad ip-sum uenire et testare si-militer, ut iterum adalias decem noctes exindedebeat exire, et si adhucnoluerit, iterum decemnoctes ad placitum addat,et sie xxx noctes impleat.Si nee tunc uoluerit exire,tunc manniat eum admallum, et testes suos insingulos mallos qui ibi-dem fuernt, secum habe-re debeat +1praestos, et siipse cui testatum est nolu-erit uenire, et aliqua Su-mis non detinuerit eum,ipse seeundum legem quadiximus testatus est, tuncipse qui testauit, superfortunam suam ponat, etroget Grauionem, ut ac-cedat ad locum et ipsuminde expellat, et si ibi ali-quid elaborauit quia le-gem noluit audire, amit-tat, et insuper malb.uuidre sa thalo MCC den.qui faciunt solid, xxxeulpabilis iudicetur.

K

terdictor testari0 illiP debeteum testibus ut infra decemnoctes« inde exeat; ret sinoluerit, iterum ad ipsumscum testibus8 ueniat ettestetur illi1 ut infra «aliasdecem noctesv secedatw.

Quod si nolue-rit, iterum xtertio placito*uty infrau decem noctes2

exeaV denuntieta'. Siuero triginta noctes15' im-pletsß fuerint0' etd' nece'tunc uoluerit1' exire, sta-timß' illum manniat11' admallum1' et testes suosk'qui ad ipsa placita1' fu-erantm' secum11' prse-stos10' habeatP'. Si au-temi' ipse cui testatumest uenire noluerit et eumaliqua sunnis1' non de-tenuerit8' et seeundum le-gem supra dietam4' testa-tusu' fueratv', tunc ipsequi ei testatus est (om-nem substantiam suampromittit; si illi supra-dieta probare non potu-erit)w' super fortunax'suav' ponat2' et grafio-nem2* rogetb ut accedatad locum cet ipsum0 in-de* expellat6; et si ibi1

aliquids elaborauit11, Jquialegem1 noluit audire*amittat1 et insuper MCOdenariisquifaciuntsolidosxxx eulpabilis iudicetur.

K17. f) uoluerint K17. g') statum K 80. h') maniat K 46; dsgl. aus manat verbessert K18; Kmanniad K 17. i') malum K 17. h') suas K 18, 80. V) placida K 17. m') fuerint K 17,18.ri) seeundum K 80. o') prestus K 80; prestas K 17; presens K 18. p') abiat K 80. q'J eumK 17. r') sumnus K 80. s') detinuerit K 65. t') dictum K 33. u') testatum K 18.v') fuerit K17,18; fehlt K 80. w') nur in K 79 nachgewiesen. x') furtuna K 24, 80; fortunam K 18,79. y') suam K 18, 79. z') ponet K 24; ponetur K 79; malum ponat K17. a) so K17, 46, 79u.a.; garafionem K 18, 29; graphionem K 30, 33; grauionem K 19, 20, 21, 24, 38, 56, 71, 80; comitem K 65.b) rogat K 80. c-c) et ipse K 46, 79; ipsum K 17. d) unde K 17. e) expellet aus expellit ver-bessert K 18; expellat eum K 79. f) hinter aliquid K18; ibidem K 46. g) aliquit K19. h) labo-rauit K18; delabrauit K19. i-i) qualem K 17. h) ualereX 17. l) ammittat K18.

1) Glosse praesentes Pithou. 2) Glosse id est comitem K 79.


[D: 81}

§ 3. Si uero alium in uillam alienam migrare rogauerit, antequam conuentum fuerit, mallobergoanduutheocho, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.

§ 4. Si uero quis migrauerit et (ei) infra xn menses nullus testatus fuerit, ubi admigrauit securussicut et alii uicini (manent ille) maneat.

XLVI. De acfatmirea

§ 1. Hoc11 conuenit obseruare, ut thunginus aut centenarius mallum indicant et scutumTitel 46: a) adframire Herold. b) Si quis hoc G.

AI A2 A3

45,4 3. si uero quis migra-uerit et infra xn mensesnullus testatus fuerit, se-curus sicut et alii uicinimaneat.

2. Si quis uero migra- 3. Si uero qui migrauit 3. Si uero qui migra-uerit et ei infra xn mensis et infra x menses mallatus uerat et ei infra xn mensesnullius illius testatus fu- nullus testatus fuerit, ubi nullus testatus fuerit, hu-erit, ubi admigrauit sicu- admigrauits securus sit bi admigrauit securusrus sicut alii uicini ma- sicut et reliqui uicini11 hubi alii uicini maneat.nent ille maniat. maneat.

XLVI.DE HAC FAMIREM

46,1 Hoc conuenit obser-uare ut thunginus aut cen-tenarius mallo indicantet scutum in illo mallohabere debent. Et treshomines tres causas de-mandare debent. Postearequirent hominem qui einon perteneat et sie fistu-cam in laisum iactet. Etipse in cui laisum defurtuna sua quantumuoluerit aut totam furtu-nam suam cui uolueritdare.

XLII.DE ADFATHAMIRE

OC CONUENIT OB-SERUAKE. Ut tunginusaut centenarius mallumindicant et scutum inipsum mallum habere de-bent et m hominis incausas in mallum ipsumdemandent. et postiareqm'rant hominum qui einon perteniat et f istucamin lesu iectit. et ipsi incuius leso fistucam iec-tauit de furtunam suamquantum dare uolueritaut totam furtunam cuiusuoluerit dare.

DE ACFATMIRE.XLVI.

Hoc couenit obser-uare ut tunginius autcentenarius mallum in-dicent et scutum in ipsomallo habere debeat etpostea tres homines trescausas demandare debe-ant. et postea requiranthomine qui ei non perti-neat et festucam in lesiosuo iactet. ipse in cuiuslesio festucam iaetauit defortunam suam quamturn uoluit dare ut totamfortunam cui uolueritdare.

XLVI°.DE ADRAMIRE

Hoc conuenit obser-uare ut thunzinus autcentenarius indicant etscutum in ipso mallohabere debet et m ho-mines m causas deman-dare debent in ipso mallo.et postea requirat homi-nem quem non pertineat etsie fistuca in lesum iactet.et ipse in cuius lesum iae-tauit fistuca de furtunamsuam quantum uolueritdare aut totam furtunamcui uoluerit dare.

A g) aus abmigrauit verbessert A 3. h) aus uieim verbessert A 3. t

C i) aus fuerat verbessert G 5. k) aus maneat verbessert G 5.Titel 46: a) C. XLVI. DE ADCHRAMIRE. In L. Sal. c. 48 G 6a. a") aus homo verbessert C 6.

b) aus ih verbessert G 6. b"-b") auf Basur G 5. c) a aus u verbessert G 6.

H *2malb. anduu theocho. +3noctes. -^maneat.Titel 46: a) Druckfehler für demandare.

K m) h&lienam K 80. n) dmr.K80. o) migrauit K 18. p) fehlt K 46. q)inK19. r) mensibusK 17. s) fehlt K 46. t) illi K 80.

TEXT 45,3—46,1 177

in ipso jnallo habere debent et ^postea) tres homines tres causas (in mallo ipso) de-mandare debent. Et postea requirant hominem, qui ei non pertineat, et sie festucamin lesum <su(um)> iactet. Et ipse, in cuius lesum festucam iaetauit, dicat uerbum, defurtuna sua quantum ei uoluerit dare, aut si totam aut mediam furtunam (suam), cuiuoluerit dare.

G 5 06 H 10

3. Si uero alium in. uil- 3. Si uero alium in III. *Si quis uero aliamlam alienam migrare ro- tiilla aliena migrare roga- m uillam alienam migraregauerit antequod con- uerit antequam conuen- S^^SX^toOTOuentum fuerit1, sol. XL turn fuerit, malb. andun- den. „vä faciunt sol. XLV

theoco iAfDCCC den. qui eulpabilis iudicetur.fac. sol. xiiV eulp. iud.

cui. iud.

4. Si uero qui migra- 4. Si uero qui migra- II . Si quis uero admi-uerit et ei nullus infra xn uerit et ei nullus inter xn grauit, et ei aliquis inframenses testauerit, securus menses testauerit, secu- xn +3Menses nullus testa-ibidem moneat* sicut et rus ibidem maneat sicut tus fuerit, ubi admigra-reliqui uicini. et alii uicini. uit, securus sicut alii ui-

cini +4consistat.

K

3. Si uero quis alium in 45,3uillam alienamm migrarerogauerit antequam con-uentum fuerit, MDCCC de-nariis11 qui faciunt soli-dos xiiV eulpabilis iudi-cetur.

4. Si autem quis mi- 45,4grauerit0 in uillam alie-nam et eiP aliquid infra«duodeeim mensesr seeun-dum legem8 contestatumnon fuerit, securus ibi-dem consistat sicut etalii* uicini.

XLVI.DE ADHRAMIRE

Si quis hoc conuenit ob-seruare ut tunzinus autcentenarius mallum in-dicant et in ipso malloscutum habere debet ettres homines tres causasdemandare debent. et inipso mallo postea requi-retur homini qui ei nonpertinet et ut fistucam inleso iectit. et ipse in cuileso fistucam iaetauit di-cat uerbum de furtunasua quantum ei uolueritdare b"aut si totab" autmedia furtuna cuius uolu-erit dare.

XLVI.a

DE ACHRAMIRE

1. Siqttishoca" conuenitobseruaret tunzinus autcenterius mallum indicantet in ipso mallo scutumhabere debent et tres ho-mines tres causas deman-dare debent. Et in ipsomallo postea requiraturhominem qui ei non per-tinet et ut festucam vrif*leso iectet. et ipse in cuikesum festucam iaetauitdicat uerbum de fortunasua quantum ei uolueritdare autc si tota aut mediafortuna cui uoluerit dare.

De Adframire.Tit. XLIX.

§ I. Hoc conuenit ob-seruare ut Iunginus autCentenarius mallum indi-cent, et scutum in ipsomallo habere debet, etpostea tres homines, trescaussas demaradadare*debent. postea in ipsomallo requirant hominem,qui ei non pertinet, et siefistucam in laisam, iactet,et ipse in cuius laisam fi-stucam iaetauerit dicatuerbum de fortuna sua,quantum ei uoluerit dare,aut si totam, aut si me-diam fortunam suam cuiuoluerit dare.

DE AtfFATOMIAE1»

Hoc conuenit1» obser- 46,1uare ut tunginusc uel cen-tenarius mallum indicentd

et scutum in ipso mallohabeat«3 et tres1 homines*hcausas tresh demandaredebent in ipso mallo; etrequiratur1 postea homoqui eik non pertinet1 etsie fistucam111 in laisum2n

iactet; et ipsi0 in cuiuslaisum fistucamP iaeta-ueriti dicat uerbum defortuna1 sua quantum eiuoluerit8 dare.

Titel 46: a) affa thomiae K19; fatomi§ K 80; affatomire K 18; affattoone K 79. b) cumuenit KK 80. c) tunginu(m) K 80. d) indigent et K 18; indicent ut K 19. e) habeant aus habeat ver-bessert K 17; abiat K 80. f) testes K 19. g) homini K 17. h-h) causatores K 46. i) requi-ritur K 18. h) ad eum K 65. l) pertinet causa K 18. m) festucam K 65, 80; fistueum K 46.n) laiusum K 46; lusum K 19; laicum K 17. o) ipse K 17,20, 65; ipsum K 18; in ipso K 19. p) festu-cam K 17, 20, 65; fistueum K 46. q) ieetauerit K 18. r) aus furna verbessert K 17; furtuna K 46, 80.s) uoluit K18, 80.

1) Glosse id est sponsalia K 33; de donationibus quae fiunt festuca in sinum ei cui donabatur proiectaPithou. 2) Glosse in sinum Pithou. .

23 LexSalical


§ 2. Postea ipse, in cuius lesum festucam iactauit <ipse>, in casa ipsius manere debet et hos-pites tres <uel amplius) suscipere debet, et de facultate sua, quantum ei datur, in potestatesua habere debet. Et postea ipse, cui istum creditum est, ista oinnia cum testibus collectisagere debet.

§ 3. (Et} sie postea aut ante regem aut in mallo legitimo illi, cui furtunam suam deputauit,reddere debet et accipiat festucam <et) in mallo ipso ante duodeeim menses ipsi, quos heredesdeputauit, in lesum iactet, nee minus nee maius <et) nisi quantum ei creditum est.

AI

46.2 ipse in cuius laisumfistucam iactauit in casaipsius manere debet. Ethospites tres uel ampliuscollegere debet et de fa-cultatem quantum ei cre-ditum est in potestatemsuam habere debet. Etpostea ipsi cui isto credi-tum est ista oinnia cum te-stibus collectis agere debet.

46.3 Postea aut ante regeaut in mallo illius cuifurtuna sua depotauitreddere accipiat fistucamin mallo ipso ante duo-dicern1* menses quos he-redes appellauit in laisumiactet nee minor neemaior et nisi quantum eicreditum est.

46.4 Et si contra hoc ali-quis aliquid dicere uolue-rit. Debent tres testesiurati dicere quod ibifuissent in mallo quemthunginus aut centenariusindixerit. Et quomodo ui-dissent hominem illumqui furtuna sua dare uo-luerit in laisum ille iamquem elegit fistucam iac-tare. Nbminare debentdenominatim illo qui for-tuna sua in laiso iaetatet illo quem heredemappellit. similiter nomi-net

A2

ipso in cuius leso fistu-cam iactauit in casa suamanire debit et hospitesin suscipere debit et defacultate sua de quantumei datur in potestate suaabire debit. et postia ipsecui scutum creditum eststa omnia cum testibuscolectis agere debet.

postia aut ante regemaut in mallum legitimumilli cui furtunam suamdepotauit redere debit etaccipiat fistucam in mal-lum ipsum ante xn minsisille quos eredes depotauitin leso iaetit nee minusnee maius nisi quantumei creditum est.

et sie contra hoc aliquialiquid dicere uoluerit,debent m testis iurati di-cere qwod ibi fuissent inmallum quem tunginusaut centenarius mallumindixerwwtf, quomodo di-xissent hominem illumqui furtuna sua adireuoluit nominare debit,denominat illum cui fe-stucam in laeso iaetat etsie leso iactitur et illumquem eredem apellat si-milem nominent.

A3

et ipse in casa ipsiusmanere debet et hospitestres suscipere debet etfacultatem suam haberedebet. et postea ipse cuiistum creditum est istaomniaa cum testibws col-lectis agere debet.

Postea aut ante regemaut in mallo legitimo cuifortuna sua deputauitreddere debet et accipiatin mallo festucam et inmallo ipso ante duodeeimmenses ipsi coheredes de-putauit in lesium iactauitnee minus nee maius nisiquantum ei creditum est.

et si contra hoc aliquiddicere uoluerit, debenttres testes iusti dicerequod ibidem fuissent inmallum quem tungimus0

aut centenarius dixeruntet quomodo uidissent il-lum qui fortunam suamdare uoluit et in lesiumiam quem elegit festucamiaetare; et nominare de-bent, et qui fortunamd

suam in lesium iaetat etsi in lesio iactos et illumquse heredem appellassenominent similiter.

A4

ipse cuius lesum fistu-cum ieetauerit ipse incasam ipsius manere de-bet et ospites ni susci-pere debet et facultatemsuam habere debet. etpostea cui istum credi-tum est ista omnia cumtestibus collegere debe-ant.

postea aut ante regeaut in mallo legitimoilli cui furtunam suamdeportauerit reddere de-bet haeeipiat et in malloet ipso ante xn ipse quoscredidisse deputauit inlesum iectet nee minusnee maius nisi quantumei creditum est.

et si contra hoc ali-quid dicere uoluerit, de-bent in testes ueracesdicere qwod ibi fuissent inmalum quem thunzinusaut centenarius indixe-runt et quomodo uidis-sent hominem qui furtu-nam suam dare uolueritet in lesum iamqwe ele-git fistucam iaetare. etdenominare debet quifurtunam suam in lesumiaetatwr et illum quemheredem apellat semelnominet.

b) nicht duodeeim A 1. c) nicht tunginius A 3. d) ausA Titel 46: a) aus omma verbessert A 3.furtunam verbessert A 3.

C c") auf Rasur G 6. d) aus so verbessert C 5. d") für getilgtes iaeta G 6.

H b) Druckfehler für manere. c) Druckfehler für debet.+1dominauit alias dare uoluit (durch alias, bei Hesseis kursiv gedruckt, stellt Herold zwei Varianten neben-

einander). +2nominare debent, qui fistucam in laisum electi iactauit.K t) festucam K 18, 65, 80. u) iaetauerit K 17; ieetauerit K18. v) causa Kit. w) mama-

TxereK46. x) ospites KIT. y) fehltK46. z) colectisK46. a') autemX46. b') cu(m)K19. c'-c') fortuna sua K19. d'J fehlt K17,18,20,21, 65. e') festucam K 65. f) ipse K 19Mo

TEXT 46,2—46,4 179

§ 4. Et si contra hoc aliquis aliquid dicere uoluerit, c debent tres testes iurati dicerec, quodibi<dem> fuissent in mallo* quem thunginus aut centenarius indixerunt, et quomodo uidissenthominem illum, qui furtunam suam ddare uolueritd <et) in lesum <ille) iam quem elegit festucamiactare. e<Et) nominare debent denominatim illum, qui furtunam suam in lesum iactat; et sice

illum, in cuius lesum iactatur, et illum, quem heredem appellat, jmblice similiter nominent.

c-c) tres testes habere (d)ebet qui iurati dicant Herold.debent qui fistucam in laisum iactit nee non et Herold.

d-d) donauit Herold. e-e) et (n)ominare

C5postea ipse in cuius

leso fistucam iaetauit incasa ipsius manere debetet hospites tres suseiperedebet et de facultate suade quantum ei datwr inpotestate habere debet.et postea ipsi creditum estista omnia cum testibuscollectis agere debet.

sie postea aut anterege aut in mallo legitimoUli cui furtuna sua depu-tauit reddere ei debet etaeeipiat fistueum in mal-lum et ipsum ante XIImenses ipsi quod heredisdeputauit ut in lesod iac-tet nee minus nee maiusnisi quantum ei creditumest.et si contra hoc aliquiduoluerit, debent trestes-tes iurati dicere quod ibi-dem fuissent et in malloquem tunzinus aut cente-narius indixerint. et quo-modo uidissent hominemillum qui fortuna suadare uoluit in leso iamquem elegit fistuca iac-tare. et denominare de-bent ülo qui furtuna suain leso iaetauit. et sie illain cuius leso iactatur etillum quem heredem apel-lat publici similiter nomi-nat.

0 62. Postea ipsi in cuius

laesum festucam iaetauitin casa ipsius manere de-bet et hospites tres susei-pere debet et de facultatesua quantum ei datur inpotestate habere debet.et postea ipsum cui credi-tum est ista omni cumtestibws collectos agerec//

debet.3. Sie postea aut ante

rege aut in mallo legitimoille cui fortuna sua depor-tauit reddere ei debet etaeeepit festucam in malloet ipsum ante duodeeimmensa ipsi quod heredesdeputauit iectet. Nee mi-nus nee maius nisi quan-tum ei adereditum est.

4. Et si contra hoc ali-quid uoluerit, debent trestestes iurati dicere quodibidem fuissent et in mal-lo quem tunzinus aut cen-tenarius indixerunt. Etquomodo uidissent homi-nem illum qui f ortuno suodare uoluit in leso iamquem elegit festicam iac-tare. Et denominare de-bent illi qui fortuno suoind" leso iaetauit. Et sieilla in cuius lesu iactaturillum quem heredem ap-pellat publicae similiternominat.

H 10

Postea ipse in cuius lai-sam fistucam iaetauit, incasa ipsius manenereb de-bet et hospites tres susei-pere, et de facultate suaquantum ei datur, in po-testate sua habere debet.Et postea ipse cui credi-tum est, omnia cum testi-bus collectis, ista ageredebet, et

sie postea, ante Re-gem, aut in mallo legitti-mo, illi cui fortunamsuam deputauerit, red-dere debet, et aeeipiatfistucam in mallo ipso.Et ipsum quem haeredemdeputauit ante xn men-ses, in laisio suo iactetnee minus nee maius nisiquantum ei creditum est,et si contra hoc aliquiddicere uoluerit, tres testeshabere bebet0, qui iuratidicant, quod ibi fuerint inmallo, quod Tunginus autCentenarius indixerunt.Et quomodo uidissenthominem illum, quod for-tunam suam +1donauitin laiso, illius quam iamelegerat fistucam iactare,et +2dominare debent quifistucam in laisum iactit,nee non et illum in cuiuslaisum fistucam iaetauit,et illum quem haeredemappellauit. Similiter no-minent

K

Postea ipse in cuius 46,2laisum fistucam* iactauitu

in casav ipsius manerew

et hospitesx tres suseipereet de facultate sua quan-tum ei datur in potestatesua habere debet; etpostea ipsey cui creditumest ista omnia cum testi-bus collectis2 agere debet.

Postea auta' ante re- 46,3gern aut in mallo legitimoilli cuib' °'fortunam suam0'deputauit eid' reddere de-bet; et aeeipiat postea fistu-cam6' in mallo ipso1' anteduodeeim mensesß' ipsequosh' heredes1' deputauitin laisumk' suum iactent1'et nee minus nee maius nisiquantum ei creditum est.

Et si contra hocm' ali- 46,4quid dicere uoluerit11',debent0' tres testes iura-tiP' dicere quod ibi«' fuis-sent in mallo ubi tungi-nus1' uel centenarius in-dixerunt8' et quod uidis-sent1' hominem illum quifortunam (suam)u' deditin laisum illius quem iamelegeratv' fistucamw' iac-tarex ' ; et nominare illumdebenty/ qui fortunamsuam in laisum electiz'iactauita kneenon et illumin °cuius laisum0 fistu-cam'1 iaetauit6 b et here-dem1 appellauit similiternominent8.

K18. g') mensis i£ 27. h') qui K19; quod ab K 18. i') heredis K 17. ¥ ) leisumif 17-21, K56, 71; laeisum K 46. V) iactet K 46, 65; iectet K 17. m') hec K 20. ri) noluerit K18, 46.

-- q') hibi K 17.u') nur K 33.

bset aus debsent verbessert K 17. z') selecti K 17. a) ieetauit K 18. b-b) fehlt K 46; in K 56 amBande nachgetragen. c-c) cuius lusum K 33; cuius lege sunt K 19. d) aus fisticam verbessert K 17;festucam K 65. e) ieetauit K18. f) haeredem K17. g) manent K17; appellauit nominatim K19.23*


§ 5. Et alteri tres testes iurati dicere debent, quod in casa illius, qui furtunam suam donauit,ille, in cuius lesum festuca iactata est, ibidem mansisset et hospites tres uel amplius ibidem col-legisset et pauisset et hospites Uli tres uel amplius <ei> de susceptione gratias egissent et in beodopultes manducassent et Uli testes <tres> collegissent.

AI

46,5 et altere tres testesiurati dicere debent quodin casa illius qui furtunasua donauit ille in,cuiuslaisu fistuca iactata estibidem mansisset et ho-spites tres uel ampliusibidem collegisset et inbeodum pultis mandu-cassent et testes colle-gissent. Et illi hospitesei de susceptione graciasegissent.

A2

et alteri m testis iuratidicere clebente, qwod incausam illius qui furtunasua donauit in cuius lesofistucam iactata est ibi-dim mansit et ospites inaut amplius collegissete"et pauissit et ospites illi maut amplius de suscep-cionem gracias egisset etin beudo pultis mandu-cassent et testes collegis-set.

A 3

et alii tres testes iustidicere debent quod incasa illius qui fortunamdominauit ille in cuiuslesium festuca iactata estibidem mansisse et ho-spites tres illi uel ampliusde susceptione gratiasegissent et in beoto pultesmanducassent et testescollegissent.

A4

et alii in testes iustedicere debent quod incasa illius qui furtunamsua?M donauit ille in cuiusleso fistuca iactata estibidem mansissent ethospites m uel ampliusibidem collegisset et pa-uisset et hospites illi inuel amplius de suscep-tione gp&tias1 egissent ettestes collegissent.

46,6 Ista omnia illi alii te-stes iurati dicere debentet hoc q«od in mallo anteregem uel legitimo mallopublico ille quem accepitin laisum furtuna ipsaaut ante regem aut inmallo publico legitimohoc est in mallobergo anteteoda aut thunginum, fur-tunam illam quos heredesappellauit publice corampopulo fistucam in laisoiactasset hoc est nouemtestes ista omnia debentadfirmare.

et sta omnia illi aliitres testis iurati diceredebent et de hoc quanto^in mallum aut ante regemuel in legitimo publiciqui accipit in leso furtu-nam ipsi ante regem autin mallum legitimus pu-blicum hoc est in mallo-bergo11 anteuda aut tugi-nus, furtunam suam qwoderedis apellauit publicicoram homnibw« fistucamin leso iactassit hoc estVIIII testimonia uel testissta omnia debunt adfir-mare.

A e) stau debent A 2. e") i übergeschrieben A 2.h) nicht mallubergo (dahinter s oder r getilgt) A 2.

ista omnia illi alii trestestes iurate dicere debe-ant et hoc quod in malloaut ante regem uel legemaut legitimo mallo publi-ce et ille qui accepit inlesum fortunam ipse anteregem aut in mallum pu-blicum hoc est ante deudaaut tunginum, fortunailla quos heredes appella-uit publice, quod ex om-nibus festucam iactatussit, nouem testimonia istaomnia adfirmare debe-ant.

Ista omnia illi alii intestes iurare dicere de-bent et de hoc quod inmallo ante rege uel legi-timo mallo publico ille quihaccepit in lesum furtu-nam suam aut ante regeaut in mallo publico legi-timo hoc est in mallo-largo ante theuda autante thunzino', furtunailla quos heredes apel-lauit publice coram om-nibtts fistucam in lesumiactasset, hoc est nouetestimonia uel testes istaomnia debent adfirmare.

f) nicht gratias A 4. g) aus qanto verbessert A 3.i) aus thuzino verbessert A 4.

C e) aus ali verbessert G 6. f) nicht testes G 6. g) mit dicere springt G 6 versehentlich auf das gleiche Wortim Anfangssatz von 46,4 zurück, infolgedessen erscheinen die zwischenstehenden Sätze noch einmal. h) aus legitverbessert G 6. i) nicht festucam G 6. k) nicht ille G 6. l) nicht cuius G 6. m) nicht collegissent G 5.

H +3appellare placuit.

K h) causa K19. i-i) cui K 17,19. k) leisunt K 19. l) festucam K 19, 65. m) iectauitK 18. n) mansissent K 17. o) collegisset K 24; collegissent K 17, 65. p) fehlt K 17, 18.q) gratiam K 19. r) beodo K 17, 46, 65; ibode K 18. s) pultis K 46; pulte K 19. t) aus

TEXT 46,5—46,6 181

§ 6. <Et) ista omnia illi alii tres testes iurati dicere debent et <de) hoc, quod in mallo anteregem uel (in) legitimo mallo publico (et) ille, qui accepit in lesum furtunam ipsa(m) aut anteregem aut in mallo publico legitimo, hoc est in mallobergo anttheoda aut thungino, furtunamillam, quos heredes appellauit, publice corain omnibus festucam in lesum illius iactasset, hoc estut nouem (testimonia uel) testes ista omnia debent adfinnare.

0 5

et alii tres testes iurati

dicant quod in casa illiusqui furtuna iactata est.Ibidem mansissent et ho-spites tres uel amplius col-ligissent™ et pauisset ethospites illi tres uel am-plius de susceptione gra-tias egissent et ille testescollegisset.

Ista omnia illi alii tresiurati dicant et hoc quodin mallo ante rege uel inpublico mallo hoc est legi-timo quod ante theodaaut tunzinus furtuna illaquod heredes appellat pu-blici coram omnibwa fistu-cam in leso illius iactasset,hoc est ut noue testesistam omnia debent ad-firmare.

06

5. Et aliie tres tesr

iurati dicere^ quod ibi-dem fuissent et in malloquem tunzinus aut cente-narius indixerunt. Etquomodo uidissent homi-nem illum qui fortuna suadare uoluit in lseso iamquem elegit11 festucam1

iactare. Et denominaredebent illi qui fortunasua in Iseso iactauit. Etsie illik in cus1 laesu iaeta-tur et illum quem here-dem appellat publicae si-militer nominat. Et aliitres testestes iurati dicantquod in causa illius quifortuna sua donauit illi incuius laesi festuca iactataest ibidem mansisset. Ethospites ibidem tres uelamplius collegisset et pa-uisset et hospites ili tresuel amplius de susceptio-ne gratias segissent et illitestes tres colligissent

6*. ista omnia. Uli aliitres dicant et hoc quod inmallo ante rege uel in pu-blico mallo hoc est legi-timo qwod ante theodaaut tunzino fortuna illaquos heredes apellant pu-blice coram omnibMS fe-stucam in leso illis iactas-set, hoc es* ut nouemtestes ista omnia debentadfirmare.

H 10

alii tesfces iurati,

K

Et alteri tres testes iu- 46,5rati

et dicant, quodin casa illius, qui fortu-nam suam donauit, illi incuius laisam fistucam iac-tauit, ibidem mansisset,et hospites tres uel am-plius colegisset et pa-uisset, et ei ibidem gra-tias egissent, et in beudosuo pultes manducassent,et testes collegissent.

Ista omnia alii tres testesiurati dicere debent, quo-niam in mallo legittimouel ante Regem, illi quiaccepit in laisam fistu-cam fortunam suam do-nauit, et ille aeeeperit inmallo, hoc est, ante Thea-da uel Tunginum fortu-nam illam, qua +3hsere-dem eum appellauit, pu-blice coram omnibus ho-minibus fistucam in lai-sam ipse iactasset, ethsec omnia nouem testesdebent affirmare.

debent dicere quod incasah illius hominis quifortunam suam donauitille lin cuius1 laisumk fistu-cam1 iactauitm ibidemmansisset11 et hospitestres uel amplius colligis-set° et pauisset et eip ibi-dem gratias^ egissent etin beudo1 suo pultes8

manducassent4 et testescolligissentu istav omnia.Aliiw tres* testes iurati 46,6ydicere debent^ quodz inmallo legitimo uel anteregem ille»' qui accipitv

in laisum suum fortu-nam0' <suam)d' in mallopublico, hoc est c'antetheadae' uel tunginum1',fortunamB' illam quem11'heredem1' appellauit pu-blice coramk' omnibus1'fistucamm' n'in laisumipsius11' iactasset. Et haecomnia nouem testes de-bent0' adfirmare.

manducasset verbessert K17; manducasset K 18,19. u) collegissent K17; collegissefc K19. v) hista KK17. w) AliaK17,19. x) tres tres K19. y-y) dicebant K19. z) quem K 33,65. et') üli K18.b') accepit K 17, 18, 19, 46, 65. c') furtunam K 46; fortuna K 17. d') nur K 19. e'-e') anteteda K 17; antetea ut K 19. f) aus tuneginum verbessert K 17; tunginus K 19. g') furtunam K 46;dsgl. aus furtunit verbessert K 17. h') quam K 19, 65. i') haeredem K 24. k') curam K 17;quoram K18. l ) hominibus K19, 46. m') festucam K 65. n'-n') fehlt K 17. o') fehltK65.

182

[£>; 82]

PACTÜS LEGIS SALICAE

XLVH. De filtortus, qui lege Salica uiuunt

§ 1. 1 Si quis seruum aut ancillam, caballum uel bouem uel iumentum aut quemlibet rem cumaltero agnouerit, mittat eum in tertiam manum. Et ille, apud quem agnoscitur, debet achramire.x

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 83,1: Quicumque res aut mancipium aut quodlibet [quolibeb B 9,10 u.a.]suum agnoscit [cognoscit B 9,10 u.a.], a possidente aut fideiussorem idoneum accipiat, aut, si fideiussorempetitum non acceperit, res, quas agnoscit, praesumendi habeat potejtatem.

AI

XLVILDE FILTORTIS

A2 A3

XLIIL DE FILTORTVS QVIDE FELTORTTJS QUI LEGEM SALICAM*

LEGE SALIC4 VIVERIT.UIUENT XLVII.

A4

XLVII°.DE FILTORTIS

QUI LEGESALICA UIUUNT

47,1 Si quis seruum autcaballum uel bouem autqualibet rem super al-terum agnouerit, mittateum in tertia manu. Etille super quem cogno-scitur debea agramire. etsie eligere aut carbonari-&m ambo manent et quiagnoscit et apud quemcognoscitur, in noctis XLplacitum faciant. et interipso placito qui inter-fuerit qui caballo ip-so aut uenderit autcambiauerit aut fortassein solitudinem dederit.Omnes intro placito istocommuniantur hoc est utunusquisque de cum ne-gotiatoribus alter alterumadmoneat.

Si quis seruum aut an-cilla cauallum uel quem-libet rem cum alterumagnouerit, mittat eum intercia manod. et ille quodquem agnuscitur debetagramire. et si intra legereaut carbonaria ambo ma-nent qui agnuscit et cumquem agnuscitur, in noc-tis XL placitum faciant. etipsum placitum quantifuerint qui cauallum ip-sum aut uindederwnt* autcambiauerunt aut fortas-se in solitudinem dedi-runt, omnia intra placi-tum stum commonean-tur, hoc est unusquisqwecum neguciatoribus alteralterum admoniat.

Si quis seruum autancillam cauallum autbouem uel quolibet*> pecuscum alterum cognouerit,mitat eumc per tertiammanu, et ille aput quemagnoscitur debet ad ho-minem ire. et si citramasee aut carbonaria am-bo manent et qui agno-scet aput quem agnosci-tur, in noctesxL placitumfaciant. et in ipso placitoquanti fuerint qui rem ip-sam uendiderunt autcampiauerint aut fortasseiussolutione dederunt,omnes intra placitumistum et communianturhoc est unusquisqwe cumnegotiatoribus suis

Si quis seruum aut an-cillam caballo bouem uelqualibet rem cum alteroagnouerit, mittat eum intertia manu, et ille aputquem cognoscitur debetadramire. et sie citra li-gare aut carbonarius iamcommanent qui agnoscit,in noctes XLII placitumfaciat. et in ipso placitoquanti fuerint qui caballoipso aut uendiderint autcambiauerint aut frau-dasset in solutione de-derunt, omnia inter placi-tum istum communianthoc est hunusquisqwe quicum. negotiatoribws al-terum admoneat.

A Titel 47: a) aus SALIAAJf verbessert A 3. b) aus qwodlibet verbessert A 3.getilgt A 3. d) nicht manu A 2. e) nicht mare A 3. f) oder uindedennt A 2.

C Titel 47: a) C. XLVII. DE FELTORTIS. In L. Sal. c. 49 G 6a.c) nicht cambiauerunt G 5.

c) danach uel

b) aus chitra tera verbessert G 5.

H Titel 47: a) Druckfehler für Si.*1intertiatum.

K Titel 47: a-a) De intertiatis rebus K 57; De intertiaturebus K 19. b-b) De . .. homo] QuomodoK 65. c) filltortis K 17. d) fehlt K 18. e) furtas K 18. f) interciare K 18, 33, 46, 65.g) debet K 17, 18, 65, 71; debeant K 33. h) fehlt K 19; in K 65. i) legem K 18. h) aus Salice

TEXT 47,1 183

Et si citra Ligerea aut Carbonaria ambo manent, et qui agnosoit et apud quem agnoscitur, in noc-tes XL placitum faciant. Et in ipso placito, quanti fuerint, qui caballum ipsum aut (rem ipsam)aut uendiderunt aut cambiauerunt aut fortasse in solutionem dederunt, omnes intra placitumistum commoneantur, hoc est <ut> unusquisque <de) cumnegotiatoribus <suis) alter alterumadmoneat.

Titel 47: a) mase A 3; mare Herold.

G 5

XLVH.DE FEL TORTIS QUI

SALICALEGETJIÜNT

Si quis servum aut an-cillam caballum bouem ueliumentum aut quemlibetrem cum alterum agno-uerit, mittat eum inter-tia manu; et ille apudquem agnoscitur debetadhramire. et si ultrab li-geri aut carbonaria ambomanent. et qui agnoscitet cum quo agnoscitur, innoctes XL placitum fa-ciant. et in ipso placitoquanti fuerint qui cabal-lum ipsum aut rem ipsamuindidertm* aut cambia-uervntc aut fortasse in so-lutione dederunt, omnesinter placitum istum com-moneantur hoc est utunusquisqwe cum nego-tiatoribws altervtrumcommoneant.

G6

XLVH.a

DE FELTORTIS QUILEGE SALICA

UIUANT

1. Si quis seruum autancillam caballum bouemuel iumentum aut quem-libet rem cum alterum,mittat eum in tercia ma-nu. Et ille apud quemagnoscitur debet achra-mire. Et sie inter alligareaut carbonarius ambomanent. Et qui agnoscitet apud quem agnosciturin noctes XL placitum fa-ciant. Et in ipso placitoquanti fuerint qui cabal-lum ipsum aut rem ipsamuendideruni aut camia-uerun* aut fortasse in soli-citudine dederunt, omnesplacitum istum commo-neantur hoc est ut unus-quisqwe cum negotiatori-hus alterutrum commo-neat.

H 10

De Filtortis qui Salicalege uiuunt.

Tit. L.

§ I. SSia quis seruumaut ancillam, caballumaut bouem, aut iumen-tum, aut quamlibet remsub alterius potestateagnouerit, mittat eam intertiam manum, et illeapud quem agnosciturdebet adrhamire, et siintra Ligerim, aut Car-bonariam, aut citra mareambo manent, et quicognoscitur, et apudquem cognoscitur, in noc-tes XL placitum faciant,et in ipso placito, quanti-cunqwe fuerint, qui rem•Mpsam uendiderunt, autcambiauerunt, aut for-tasse in solutionem dede-runt, omnes intra placi-tum istum commonean-tur : hoc est, unusquisquecum negotiatoribus suis,alter alterum admoneat.

K

XLIX.FILTORTIS°

HOC EST QUAL1TERHOMOdl> FURATAS6

RES INTERTIARE'DEBEATe.a

Si quis quih lege1 Sali- 47,1cak uiuit seruum aut an-cillam1 caballum uelm

bouem Beu iumentum11

°seu quamlibet0 remsuam sub alterius pote-stateP agnoueritq, mittatr

eam8 in. ttertiam manum*;et ille apud quem agno-scitur11 debet adhramirev.wEt siw intra Ligerex autCarbonariay ambo ma-nent et zqui agnoscit etz

apuda' quem agnosciturb',c'in noctes0' quadragintaplacitumd' faciante'. Etin ipso placito quanti-cumque fuerint qui remintertiatam*' uendide-runtß' aut cambiauerunt11'aut fortasse in solutio-nem1' dederunt omnes in-tra placitum istum com-moneantur11' ut1' unus-quisque cum negotiatori-bus111' suis alter alterumn'admoneat.

verbessert K17; Saliga K 20, 24, 25, 33, 38, 71; Salicam K 18. l) ancillam aut K 18. m) aut K 33,46,56. n) aus iubementum verbessert K 17. o-o) seu quemlibet K 46; uel quemlibet K 18. v)V°'testatem K 19, 33. q) cognouerit K 19; inuenerit K 17. r) mitti ad K 17. s) eum K 17, 18;eiK19. t-t) terciam manum K 33; tertium manum K 56; tercia manu K 17. u) adnoscitur K 17;cognoscitur K 19. v) adramire K 17; adehramire K 65; adhrammire K 20. w-w) quisque si K 17.x) aus Legere verbessert K 18; Legere K 19 (nach Hesseis auch K 17). y) Carbonarius K 19. z-z) quiagnoscitur et K 46; qui agnoscitur K 18; agnoscitur K 17. a') aput K 46. b') agnoscit K 19.c'-c') noctes K 17; innocentes K 19. d ) placita K 19. e') faciat K 17. f) interciatam K 18,33.g') uindiderunt K 46; uel uindiderunt K 18; uel uendiderint K 17. h') camiauerunt K 18; cambiauerintK 17. i') aus solationem verbessert K 17; solitionem K 46. k') aus commoniantur verbessert K 17;commoueantur K 28, 56. V) et K 33; fehlt K 46. m') negociatoribus K 24, 33. n') alteriusK18, 46.


§ 2. Et si quis commonitus fuerit et eum sunnis non (de)tenuerit et ad placitum uenire distu-lerit, tunc ille, bqui cum eob negotiauit, mittat tres testes, quomodo ei cnuntiasset, ut ad placitum<suum) ueniret, et alteros tres, quod publice ab eo et idoniter negotiasset0. Istud si fecerit, exuitse de latrocmio. (Et) ille, qui non uenerit, dsuper quem <m>d testes iurauerunt, ille erit latro (etfür} illius, qui (res suas) agnoscit, et pretium ereddat illi, qui cum eo negotiauit, et illee secundum

b-b) cum quo Herold. c-c) maniauerit quod ad placitum ueniat, et alios tres similiter habeat quodpublice cum eo negotiarit Herold. d-d) si super eum Herold. e-e) ei reddatur et omnia Herold.

AI

47,2 Et si quis commonitusfuerit et eum sunnis nontenuerit et ad placitumuenire distulerit, tunc illequi cum eum negotiauitmittat tres testes quo-modo ei nunciasset ut adplacitum ueniret. Et al-teros tres quod publicaeab eo negociasset. istudsi fecerit, exuit se de la-tronicio. Et ille qui nonuenerit super quem testesiurauerunt, ille erit latroillius qui agnoscit et prae-eium reddat ille qui cumillo negociauit et ille se-cundum legem conponat.Ille qui res suas agnoscit

A2

et si quis comonitus fu-erit et sunnis non tenueritet ad placitum uenire dis-tullerit, tunc ille qui cumeum neguciauerit mittatni testis quomodo ei non-ciassit*" ut in placitumuenerit, alteriws in qwodpublici ab eum et doniterneguciassit. sto si ficerit,exsuit se ad latronicium.ille qui non uinerit superquem testes iurauerwnf,ille erit latro illius quiagnuscit precium reddatillis. secundum legem con-ponat illi qui res suas ag-nuscit.

A3

communitus fuerit eteum sunnis non detenu-erit et ad placitum ueniredistulerit. Ille qui cumeo negotiauit mittat te-stes m quomodo ei nun-tiassets et ut ad placitumsuum ueniret, et alterosm quod publice negotias-set et idoniter. istud sifecerit, exuit se de latro-cinio. ille qui non ueneritsuper quem m testes iura-uerint, ille erit latro illiusqui agnoscit et praetiumreddat. Ille qui cum eonegotiauit et ille ei secun-dum legem conponat quires suas agnoscit.

A4

et si quis admonitusfuerit et sunnis non dete-nuerit et ad placitumuenire distulerit, ille quicum eo negotiauit mittatni testes quomodo eimandasset ut ad placi-tum uenire, alterius mquod publiceh ab eo ethuniter negotiasset. istudsi fecerit, exit de latro-cinio. Ille qui non ueneritsuper quem testes iuraue-runt, ille erit latro illiusqui agnoscit et precioreddat illi qui cum eonegotiauit et secwndwmlegem componat illi quires suas agnoscit.

ista omnia in illo mallodebent fieri ubi ille estgamallus super quem resilla primitus fuit agnitaaut intertiata.

47,3 Quod si trans legeremaut carbonaria mannentcum quibus res illa agno-scitur, Lxxxnoctis lex istacustodiatur.

sta omnia in illummallum debent fieri ubi illeest gamallum super quemres illa primitus fueritagnouta aut in terciamanum missa.

qwod intra legere autcarbonaria ambo manentcum quibus agnuscitur,in noctis LXXX lex sta co-stodiatur.1

ista om-nia facere debet in malloubi est hamallus superquem res illas agnoscit autin tertia manu missa fu-erit.

qwod si trans legem autCarbonariam ambo ma-nent cum quibus agno-scitur, in octuaginta noc-tes lex ista custodiant.

istudomnia in illo mallo debetuenire hubi ille est ca-ballus super quem resille primitus fuerit agnitaaut in tertia manu fueritposita.

qwod se trans legereaut carbonarias manentcum quibws res agnitafuerit, in LXXX noctes lexista omnimodis custo-diatur.

A f") davor Rasur no — A 2. g) nicht nunciasset A 3. h) aus bublice verbessert A 4. i) in A 2folgt hier die große B-Interpolation: x u m = 42; XLV = 43; XLVI = 63,1; XLvn = 62; XLvni,l = 44,1 und 2;XLvm,2 = 41,12; XLvm,3 = 41,13; XLVHI,4 = 41,15.

C d) aus negociauerat verbessert G 5. e) aus exiuit (so Hesseis) verbessert G 5. f) nicht qui G 6.g) davor c getilgt G 6. h) aus debet verbessert G 6. i) über u ein Buchstabe getilgt G 6. k) auscarbonarius verbessert G 6.

H +2apud quem suas res agnoscit.

K o') fehlt K 18. p') aus commoniti verbessert K 17; communitus K 18. q') nur K 17. r') sum-nis K 33. s') fehlt K 46. t') detinuerit K 65. u') negociauit K 24. v') enunciasset K 24;

TEXT 47,2—47,3 185

legem conponat filli, qui res suas agnoscit1. Ista omnia «in illo mallo debent fieri, ubi illeest gamalluss, super quem res illa primitus fuerit agnita aut hin tertia(m) manum (fuerit)naissa11.

§ 3. Quod si trans Ligere1 aut Carbonaria <ambo) manent, cum quibus res {illa) agnoscitur, inLXXX noctes lex ista <omnimodis> custodiatur.

f-f) cum quo negotiauit Herold,h-h) intertiata A 1, D-K, Herold.

g-g) facere debet in mallo ubi ipse rhamallus esse uidetur Herold,i) legem A3.

05

et si quis commonitus fue-rit et eum sunnis non de-tricauerit et ad placiturauenire distulerit. Ille quicum eo negociaueritd, mit-tat trestestes quomodo einegociasset ut ad placi-tum ueniret et alios tresquod publice ab eo ido-neos negociasset. istudsi sie fecerit, exuite.Sed de latrocinio ille quinouerit super quem testesiurauerint ille erit latorillius qui agnoscit et pre-cium reddat ille qui cumeo negociauit et ille se-eundwm legem conponat.Ille qui res suas agnoscit.

06

2. Et si quis commoni-tus fuerit et eum sunnisnon detenuerit et ad pla-citum uenire distulerit,ille qui cum eo negotia-uerit mittat tres testesquomodo ei nuntiasset etad placito uenisset. Etalios tres quod publice adeum idoniter negociasset.

3. Istud si fecerit, exi-bit sed de latrocinio. illequi nouerit super quemtestes iur&uerunt ille eritlatro illius qui agnoscituret pretium reddat illequi eum negociauerit. etille seeundum legem con-ponat illi qut1 res suasagnoscits.

H 10

Si quis uero commonitusfuerit, et Sumis eum nondetinuerit, et ad placitumuenire distulerit, tunc illecum quo negotiauit mit-tat tres testes, quomodoei maniauerit, quod adplacitum ueniat. Et aliostres similiterhabeat, quodpublice cum eo negotia-rit, istud si fecerit, exuitse de Latrocinio, ille au-tem qui amonitus nonuenerit, si super eumtestes iurauerint, erit la-tro et für illius qui ressuas agnoscit, et pretiumei reddatur, et omnia se-eundum legem componat,+2cum quo negotiauit.

ista omnia in mallo de-bent fieri ubi ille est am-mallus super quam res hamallus super quem res

4. ista omnia in mallo Ista omnia facere debetdebenth fieri ubi illi est in mallo, ubi ipse rhamal-

lus esse uidetur, superilla primitus agnouita aut illas primitus agnouita1 quem res primitus agnita

fuerit aut in tercia manu fuerit, aut intertiata.misit.

in tertia manu missa.

K

Si quis0' uero commo- 47,2nitusP' fuerit (et non ue-nerit) •*' et aliqua sunnis1'eum8' non detenuerit*' etad placitum uenire distu-lerit, tunc ille qui cum eonegotiauitu' habeat trestestes quod enuntiassetv'ut ad placitum uenire de-buisset w'et aliosw' x'tressimiliterx' habeat quodpublice cum eo negotias-setv'.

z'Hoc siz' fecerit, exuita

se de latrociniob (suo)c.Ille autem dqui ammoni-tusd non uenerit superquem <tres)e testes iura-uerint erit latro illius quires suas agnoscit1; et eiseeundum legem ipsasconponat8 et insuper pre-tium11 illi1 reddat qui cumeo negotiauitk. Ista omniaubi suus hamallus11 estsuper quemm res primitusagnita fueritn aut0 inter-tiataP fieri« debeantr.

quod si trans ligeri aut 5. Quod si trans legere Quod si trans Ligerim aut Quod si trans Lige- 47,3carbonaria maniat cum aut carbonariask manent Carbonariam ambo ma- rems aut Carbonariam*quibws agnoscitur, in oc- cum quibws agnoscitur, in nent, ille apud quem res manetu ille apud quemtuaginta noctes lex ista octoginta noctes lex ista agnoscitur, in noctibus resv agnoscitur*, in noc-custodiatur. custodiatur. LXXX lex ista custodia- tibus octoginta lex ista

tur. custodiatur*.

K

exiuit K 18, 28, 46. b) latronitio K 46. c) nur K 19. d-d) qui admonitus K 65; quia mannitusK 19. e) nur K 17. f) agnoscet K 17. g) componat K 17. h) precium K 18, 33. i) il-lius K 19. k) negociauit K 18, 24; negotiat(us) e(st) K 65. l) amallus K 17, 79; acmallus K 19.m) fehlt K19. n) fuerint K 18. o) an K 17; fehlt K 46. p) interciata K 33. q) aus fueritverbessert K 18. r) aus debent verbessert K 46; debeat K 19. s) Legerem K 24; Ligere K 17. t) ausCarbonaria verbessert K 17. u) ambo manent K 46. v) fehlt K 17, 18, 19, 46. tu) cognosciturK 18. x) continatur K 18.

1) Glosse id est debitor K 79; qui suseipit causam ad mallandum in vicem alterius Pithou.24 LexSalical

186 PACTUS LEGIS SALIGAE

[D; 83] XLVm. De falso tes t imonio

§ 1. Si quis falsum testimonium praebuerit <uel iurauerit), mallobergo calistanio sunt, DOdenarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

[£>: 84] § 2. Si uero cuicumque (aliquid) fuerit in-culpatum, quod periurasset, et ei fuerit ad-probatum, III de ipsos iuratores {solidos xvculpabiles iudicentur) quisque illorum.

§ 3. Uli uero, qui super HI fuerint, quinossolidos condemnentur.

Titel 48: a) periuratus sit Herold.

AI

XLVIII. DE FALSOTESTIMONIO

48,1 1. Si quis falso testi-monio perhibuerit, DCdin. qui f. sol. xv culp.iudic.

48,2.3 2. Si cuicumque fue-rit inculpatum quod per-iurasset, iuratores quinossol. condemnentur.

A2

XLUnil. DE FALSUMTESTIMONIUM

1. Si quis falsum testi-monium preberit uel iura-uerit, mal. calistanio swwtdin. DC fac. sol. xucul. iud.

2. Si cuiuscumque ali-quid fuerit inculpatumquodb periurassit et pro-batus fuerit, iuratorisquinus sol. condemnen-tur.

[§ 2. Si cuicunque aliquid imputatum fuerit,quod aliquid periurassit&, et non potuerit ad-probari,

A 3

DE FALSO TESTIMO-NIO. XLVIIIIa.

1. Si quis falsum testi-monium praebuerit, sold.xv culp. iudi.

2. cuiuscumqwe fueritreputatum quod periuras-set et ei fuerit adproba-tum, iuratores solid, xvculp. iud.

A4

XLVHI°. DE FALSOTESTIMONIO

1. Si quis falsum testi-monium prebuerit, DOdenrs. qui f. sol. xv culp.

2. Si cuiuscumqwe ali-quid fuerit inculpatumet periurasse fuerit ad-probatus, xv sol. com-ponat.

48,4 3. Hie uero cui adpro- ipsi uero cuius adpro- et ipse qui iurat sold.batum fuerit excpl. capl. batum fuerit excep. cap*- quinque culp. iud.et dil. atque causa extra tale et causam extra hochoc DO din. qui f. sol. sol. xtr cul. iud.xv cupl. iudic.

3. Ipse uero cuius ad-probatum fuerit exceptiscaptl. et dilt. sol. xv culp.

xLvnn.DE TESTIBUS

L.DE TESTIBUS

DE FALSO TESTES.

xvm>. DE TESTIBUS

49,1 1. Si quis testis necesse 1. Si quis testes neces- 1. Si quis testibus ne- 1. Si quis testes ne-abuerit ut donit et for- se abuerit et fortasse te- cesse habuerit ut donent cesse habuerit ut donettasse testes nolunt ad pla- stis ad placitum nolunt et fortasse testes nolue- et fortasse testes nolunt

A Titel 48:Titel 49:Titel 48:Titel 49:

H Titel 49:

C

a) Titel 48 und 49 sind in A 3 vertauscht. b) Abkürzungsstrich im d A 2.a) lies XLvm (Titel 48 und 49 sind vertauscht) A 3.

a) C. XLVin. DE FALSO TESTIMONIO. In L. Sal. c. 50 G 6a.a) C. XLIX. DE TESTIBVS. In L. Sal. c. 51 G 6a.

a) nicht non.

K Titel 48: a) fehlt K18. b) quia K19. c) imputauerit K17. d-d) se periurasset K18, 28,33, 49, 65, 71; periuraret K 46; semper iurare et K19. e) potuit K18. f) affirmare K 65; adprobareK 18, 20. g-g) semper iurasset K 19. h) affirmare K 65; adramire K 28, 49. i) periuratoribusi£2?7cuiiuratoribus.K iS;adiutoribusconiuratoribuslC 20. Je) periuriiK J9;periuriait 17. l) ipsis

TEXT 48,1—49,1 187

§ 4. Ipse uero, cui adprobatum fuerit, ex-cepto capitale et dilatura atque causa extrahoc DC denarios qui faciunt solidos xv culpa-bilis iudicetur.

(DG denarios qui faciuni) solidos XV culpa-bilis iudicetur.]

XLIX. De testibus a

§ 1. Si quis testes necesse habuerit ut do-net, et fortasse testes nolunt ad placitum

Titel 49: a) falso testes A 3.

[XLIX. De testibus (adhibendis).] [D: 85]

[§ 1. Si quis testis necesse habet ut donet, etfortassis testis non uult ad placitum uenire, ille,

G 5 C6

DE FALSUilf XLVIILa DE FALSUMTESTIMONIUM TESTEVtONIUM

1. Si quis falsum testi-monium prebuerit, sol.xvcul. iud.

2. Si uero cuiuscumqtiealiquid fuerit inputatumet periurasse adprobatur,tres de ipsos iuratores xvsol. cul. iud. quisqwe illo-xum.

1. Si quis falsum testi-monium prsebuerit, DCden. qui fac. sol. xv culp.iud.

2. Si uero cuiuscumqwealiquid fuerit inputatumet periurasse adprobatur,III de ipsis iuratores xvsol. culp. iud. quisquisillorum.

illi uero qui super tres fue- 3. Illorum uero quirint quinos sol. soluant. super ni fuerint quinos

sol. soluant.

ipse uero cuius inputatum 4. Ipse uero cuius inpu-fuit excepto causa uel ca- tatum fuerit excepto cau-pitale aut delatura xv sol. sa uel cul. et del. xv sol.cul. iud. culp. iud.

XLvnrr.DE TESTIBUS

1. Si quis testes neces-sarium habuerit daret etfortasse testes nolunt ad

xLvmi.a

DE TESTIBUS1. Si quis testibws ne-

cessarium habuerit dareet fortasse testes nolunt

H 10

De falso Testimonio.Tit. LI.

§ I. Si quis falsumtestimonium pr§bueritDCden. qui faciunt solid, xveulpabilis iudicetur.

II. Si III . *Sialicui fu-erit impu-

tatum,quod se

fuerit, quod periurasset,aliquid per- e* boc quiiuratus sit,etnonpotu-

cuicunqwealiquid im-

putatum

erit adpro-bariücden.qui faciuntsolid. xveulpabilis

iudicetur.

imputaue-rit, adfir-mare pote-rit, tres deipsis coniu-ratoribusperiuri,

unusquis-que ad illo-rum DC de-nar. qui fa-ciunt sol.xveulpabilis

iudicetur.Alii uero qui super tres fu-erint, singuli quinis soli-dis id est, cc den. eulpa-bilis iudicentur,

ipse uero cui imputatumfuerit, excepta caussa, uelcapitale et delatura ccden. qui faciunt sol. xveulpabilis iudicetur.

De Testibus adhibendis.Tit. LII.

§ I. Si quis testis ne-cesse habet, +ut donet, etfortassis testis nona uult

K

L. DE FALSOTESTIMONIO

1. Si quis falsum testi- 48,1monium prsebuerit, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv eulpabilis iudicetur.

2. Quod sia aliquisb ali- 48,2cui inputaueritc quod dseperiuraretd et non potu-erite adfirmare1, DC dena-riis qui faciunt solidos xveulpabilis iudicetur.

3. Si alicui fuerit inpu- 48,2tatum quod ßse periuras-setß et hoc qui inputaue-rit adfirmare11 potuerit,tres de ipsis coniuratori-bus1 periurik unusquisqueillorum DC denariis quifaciunt solidos xv eulpa-bilis iudicetur.

4. Alii uero qui super 48,3ipsos1 tres fuerint mqui-nisn solidis0 culpabiles iu-dicentur111.

5. IpseP uero« cui 48,4inputatum fuerit exceptocausa uel capitale et dela-tura1 DC8 denariis qui fa-ciunt solidos xv eulpabi-lis iudicetur.

LI. DE TESTIBUSADHIBENDlSa

1. Si quis testes1 ne- 49,1cessariosb habuerit0 etfortasse ipsid ad placitum

K 46, 65; ipsius K18; fehlt K 80. m-m) fehlt K 18. n) quinos K 65. o) solidos K 33; sol. K 65. K<p) Ipsi K 46, 80. q) fehlt K 18. r) dil. K 80. s) quingentis K 17.

Titel 49: a) aus adhibendus verbessert K 17. b) necessarius K 18,19, 46, 80. c) aus habuerintverbessert K17; abu(erit) K 80. d) ipse K18, 19, 46.

1) Glosse tres testes credo K 79.24'


uenire, ille, qui eos necessarios habet adsatisfacere, manire illos cum testibus debetad placitum, ut ea, quae nouerint, iurati di-cant.

§2. 1Si uenire noluerint et eos sunnis non detricauerit, mallobergo uuidridarohi hoc est, DOdenarios qui faciunt solidos xv <unus)quisque illorum culpabilis iudicetur.1

qui eos necessarium habet, manire illos debetcum testibus, ut de eo, quod uiderunt, testimo-nium praebeant.]

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 8,4: Si ad locum statuto die uenire dissimulaverint et non ab aliqua fuerintinfirmitate aut publica occupatione detenti, senos solidos multae nomine inferant.

AI

citum uenire, ille qui eosnecessarius habet satis-facere et manere eos cumtestibus debet ad pla-citum ut ea quae noue-runt iurati dicant.

49.2 2. Si uenire noluerintet os sunnis non tricaue-runt, mal. uuidri darchihoc est DC din. qui f. sol.XV quisque illorum culp.iudic.

49.3 3. si uero praesentesfuerint uocati in testi-monium et noluerint eaquae nouerint iurati di-cere et ferbanniti fuerint,DCM din. qui f. sol. xvculp. iudic.

A2 A 3

uenire, ille qui eos placuit rint ad placitum uenire,necessarium abit satis fa- ille qui eos necessarioscire manire illos debit ut habet satisfacere uenireea que nouerttn/b iurati illos debet ut ea que nolu-dicant. erint iura dicant.

si uenire noluerint et 2. Si uenire noluerinteos sunnis non tenuerit, et eos sunnis non detenu-DC din. fac. sol. xu cul. erintc, solidos xv culp.iud. iudi. unusquisque illorum.

2. Quisquis illorum siuero presentis fuerintiurati in testimonium uo-cati et noluerint iuratidicere ea que nouerunt etferbanniti fuerent, DC din.qui fac. sol. xtr cul. iud.unusquisqwe illorum.

3. Si uero presentesfuerint in testimonio uo-eati et noluerint ea quenouerintd iurati dicere etforbanniti uenerint, sold.xv culp. iudi.

A4

ad placitum uenire, illequi eos necessarium ha-bet satisfacere mannireillos debet cum testibwsad placitum ut ea quinouerit iurati dicant.

2. si uenire noluerintet eos sunnis non trica-uerint, hunius illorwmDO denrs. qui f. sol. xvculp.

3. Si uero presentisnoluerint iurati dicereea que nouerint et for-bannati fuerint, hunus-quisqwe illorwm DO denrs.qui f. sol. xv cup.

LX.DE FIDES FACTASa

LI.DE FIDIS FACTAS

DE FIDE FACTIS.L. DE FIDES FACTAS

50,1 1. Si quis ingenuus autletus alteri fidem fecerit,tunc ille cui fides facta estin XL noctes aut quomodoillius cum testibus uelcum illo qui praecium ad-preciare debent accedere

1. Si quis ingenuus uelletus alteri fidem fecerit,tuncb ille cuius fidis factaest in XL noctes aut quo-modo placitum fecerit utquando federn fecit addomum illius qui fidem

1. Si quis ingenuus autlitus fidem fecerit, tuncille cui fides facta est inXL noctis aut quomodopacitum fecerit quandofidem facit ad domumillius qui fidem fecit cum

1. Si quis ingenuus autlitus alterum fidem fece-rit, tunc ille cui fides factaest in XL noctes aut quo-modo placitum fueritquando fidem fecit addomum illius qui fidem

d) aus nouerit verbessert A 3.

b-b) aus FIDE FACTA verbessert G 5.

A b) oder nonevint A 2. c) aus detenuerit verbessert A 3.Titel 50: a) S «6er der Zeile AI. b) c über der Zeile A 2.

C b) aus nouerent verbessert G 5.Titel 50: a) C. L. DE FIDE FACTA. In L. Sal. c. 52 G 6a.

c) aus alteri verbessert G 6. d) über der Zeile nachgetragen G 5.

K e-e) uenire noluerit K 19; noluerint uenire K 18. f) necessarius K 18,19, 80. g) abet K 80.h) manire K 18, 46. i) aus illus verbessert K 18; illus K 80; illius K 46. h) eam K 80.l) que aus qui verbessert K 17; qui K 19, 80. m) sciant K 19; stiunt K 17; eciunt K 80. n) ia-uitantes K 19, o) noluerit K 17, 19. p) ut K 19. q) detenuerint aus detenuerit verbessert

TEXT 49,1—50,1 189

§ 3. Si uero praesentes fuerint (iurati) in testimonium uocatiet noluerint ea, quae nouerint, iurati dicere [et ea, quae uiderunt, testimonium praebere

noluerint]et ferbanniti fuerint, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur (unusquisque illorum).

L. De »fides fac tas a \D: 86]

§ 1. Si quis ingenuus aut letus alteri fidem fecerit [et noluerit soluere], tunc ille, cui fides factaest, in [XIV siue~\ XL noctes aut quomodo placitum fecerit, b quando fidem fecitb, ad domum illius,

Titel 50: a-a) fide facta C, Herold; vgl. A 3, K. b-b) is qui fidem dedit Herold.

G 5

placitum uenire. Hie quieos habet necessarios adsatisfacere mannire illoadebet cum testibws adplacitum ut ea que no-uerint1' iurati dicant.si uenire ndluerint et sun-nis non detricauerit, xvsol. quisqwe illorum con-ponat.

2. Si uero presentesfuerit et intestimonio uo-cati et noluerunt iurati di-cere ea que. no\xexint etforbanniti fuerint, sol. xvcui. iud.

G 6

ad placitum uenire, illequi eos habet necessariosad satisfacere manire illisdebet cum testibus ad pla-citum ut ea que nouerintiurati dicant

2. si uenire noluerint.Et sunnis non detenuerit,DG den. qui fac. sol. xvquisquis illorum conpo-nat.

3. Si uero presentes fu-erint in testimonio uocatiet noluerint iurati dicereea que nouerint et forban-niti fuerint, DO den. quifac. sol. xv culp. iud.

H 10

ad placitum uenire, illequi eos necessarium ha-bet, manire illos debetcum testibus, ut de eoquod uiderunt testimo-nium prsebeant,

et si ue-nire noluerint, et eos Su-mis non detinuerit, unus-quisqwe illorum DO den.qui faciunt solid, xv cul-pabilis iudicetur.

II. Si uero presentes intestimonium. fuerint uo-cati, et ea qu§ uiderunt,testimonium praebere no-luerint, et perbanniti fu-erint, DO den. qui faciuntsol. xv culpabilis iudice-tur.

Keuenire noluerinte, ille quieos necessarios1 habet8

mannire11 illos1 debet cumtestibus ad placitum uteak quae1 sciunt™ iuran-tesn dicant.

2. Si uero noluerint0 49,2uenire etp eos sunnis nondetenuerit«*, unusquisqueillorum1 DC denarios quifaciunt8 solidos xv con-ponat*.

3. Si uero upraesentes 49,3fuerint adu testimoniumv

uocati et noluerintw iu-rando dicere eax yquaesciunt^ et ferbanniti2 fu-erint, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv unusquis-que*' ipsorumb' c'culpa-bilis iudicetur0'.

L.DE »»FIDEs FACTAs*

1. Si quis ingenuus autlitus alteri fidem fecerit,tunc ille cuius fides factaest in XL noctes aut quo-modo placitum feceritquando fidemd fecit addomum illius ambulare

DE FIDE FACTA

1. Si quis ingenuus autlitus alterius0 fide fecerit,tunc ille cuius fides factaest in XL noctes aut quo-modo fecerit quando fi-dem fecit ad domum il-lius ambulare debet cum

De fide facta.Tit. LIII.

§ I. Si quis ingenuusaut lidus, alteri fidem fe-cerit, et noluerit soluere,tunc ille cui fides factaest, in noctes xnn siue XLaut quomodo placitumfecerit, is qui fidem dedit,

. aDE EO QUIFIDEM FACTAM

ALTERI REDDERENOLUERIT1.»

1. Si quis ingenuus aut S0,llidus alteri fidem fecerit2,tunc ille cuito fides0 factaest quadraginta noctesaut quomodo placitumfecitd quando efidem ei°fecit* ad donmm« illius

K 33; detinuerit K 65. r) eorum K 65. s) facit K 33. t) conponant K 56; culp. iud. KK17,18, 20, 65, 80. u-u) presentis fuerint ad K 80; presens fuerit a K 19. v) testimonio K 19, 46.w) noluerunt K 46; noluerit K 19. x) eam K 17. y-y) que sunt K 19. z) forbanniti K 33, 65;dsgl. aus ferbannitum verbessert K 17; furbanniti K 19; ferbanati K 18. a') unus quique K 17;unus que K18. b') illorum K 24; fehlt K 17, 19. c'-c') vor unusquisque K 19, 65; culp. iudi-centur K 33.

Titel 50: a-a) fehlt K19. b) cuius K 18,19. c) aus fide verbessert K17; fidem iC 19. d) fa-cit K19. e-e) ei fidem K18, 46, 80. f) facit K19. g) domo K 80.

1) Glosse qui wadium alteri dat et postea persolvere spreverit Pithou. 2) Glosse id est fideiussor ex-titerit K 79.


qui fidem fecitc, cum testibus uel cum illis, qui pretium adpretiare debent, uenire debet. Et si einoluerit fidem factam soluere, mallobergo thalasciascod hoc est, DC denarios qui faciunt solidosxv eulpabilis iudicetur super debitum <uero>, quod fidem fecerit.

§ 2. Et si adhuc noluerit conponere (quod deb(e)t), debet eum ad mallum manire et sie nestiganthigius mallare debet: „Rogo te, thungine, ut nestigan thigius gasachio meo illo, qui mihi fidem

c) aeeepit Herold. d) hucchrammito A 2.

AI

debet. Et si ei nolueritfidem faeta soluere, mal.thalasciasco hoc est sol.XY super debitum quodfidem fecerit eulp. iudic.

50,2 2. Si adhuc nolueritconponere, debet eum admallum manire et sie nex-ti canthichius mallare de-bet. Rogo te thungine utnexti canthichus gasaciomeo illo qui mihi fidemfecit et debitum debet.et nominare debet quäledebitum debeat unde eifidem fecerat. Tunc thun-ginus dicere debet. nextheganthichio ego illo in hocquod lex salega ait. Tuncipse cui fides faeta esttestare debet ut nulli al-teri nee soluat nee pignusdonet solutionis nisi anteille impleat quod ei fidemfecerat. Et festinanter addomum illius illa die ante-quam sol collocet cumtestibus ambulare debetet rogare sibi debitumsoluere. si hoc nolueritfacere, solem ei collocet.Tunc si solem collocaue-rit, cxx din. qui f. sol. in

A2

fecit cum testibus uel cumillis quipreciumadpreciaredebint uenire debit. et siei noluerit fidem faetasoluere, mal. chucchramc

mito sunt din. DG fac. sol.xu cul. iudi. super debi-tum qwod fidem fecerat.

2. si adhuc nolueritconponere qwod debit, admallum eum manire debitet sie dnexti cantigyusd

mallare debit. rogo tetungyne ut enexti canti-gyuse gasacium meum il-lum qui mihi fidem fecitet debitum debit. et nu-merare quäle debit dibiatunde fidem fecerat. tunctunginus diciro debit.*nexti cantigiumf ego il-lum in hoc qwod lex sali-ca abit. tunc ipse cui fidisfaeta est debit testare utnulli alteri nee soluat neepignus donit solucionisnisi ante conponat quodei fidem fecit. et cumtestibus ambulare et ro-gare debit ut debitumsuum soluere dibiat. etsi adhuc noluerit solue-rem, solem ei colecit. ettunc si ei solem collegaue-rit, sol. in super superio-

A3

testibus uenire debet uelqui pretio adpretiare de-bent. et ei si noluerit fidefaeta soluere, sold. xveulp. iudicetur supra de-bitum qwod fidem fecerit.

2. Si adhuc nolueritconponere, debet eum admallum manire et sienestiganti huius mallare.Rogo te tungire ut nesti-ganti his sagatio meo illequi mihi fidem fecit etdebitum debit. nominarequalem debitum uel un-dem fidem fecit. Tunctunginus dicere debet.nestigante ego illum inhoc teneo qwod lex salicahabet, et tunc ipse cuifides faeta est debit te-stare ut nulli alteri neesoluat nee pignus donetsolutionis nisi ante qwodei impleat qwod fidemfecit. et festinanter indomum illius qui ei fidemfecit cum testibus ambu-lare debit et rogare sibisoluere, solem ei euleet.et si sol eulcauerit, tressolid, super debitum su-

A4

fecit cum testibws uel cumUlis qui precio adpreciarodebet. et si noluerint fi-dem factam dissoluere,DC denarios qui faciuntsol. xv eulp. Supra de-bito uero quem fecerat

2. si adhuc nolueritconponere debet et admallum mannire et sicticantidios mallare. Rogote thunzinus ut insti-gante cuius cassatiummeum illo qui fidemmichi fecit et debitumdedit. tunc nominare de-bet qualem debitum uelhunde fidem fecit. etthunzinus dicero debet.instigante ego illum inhoc qwod lex salica habet,et tunc ipse cuius fidesfaeta est debet testareut nulli alteri nee soluatnee pignus donet subi-tionis antequam illum ad-impleat qwod ei fidemfecit. et ipse dicat cumtestibws ambulare debetet rogare sibi debitumsoluere. et si hoc nolueritsoluere, solem ei col\ecit%.tunc si ei solem eul-cauerit, in sol. super de-bitum superiore reddat.

A c-c) oder huc chram A 2. d-d) oder nexticantigyus A 2. e-e) dsgl. (über dem y anscheinend ein i) A 2.g) oder colleceJ A 4.

f-f) aus superio reddat (so Hesseis) verbessert C 6.

ff) oder nexticantigium A 2. g) oder collece* ~A 4.

G e-e) lies cassahone meo G 6.

H Titel 50: +1culcet.

K h) aus debent verbessert Kl 7. i) cum de i£ 17. h) precium K18, 33, 80; precio K19. l) adpreciareK18,33. m) fehlt K17. n) noluerint K 33. o) fide K 17. p) fehlt K19. q) aus soluire ver-bessert K18. r) aus debit verbessert K18. s) admallire K 65; amallare K 80. t-t) aus Rogate verbessertK 56; Rogote K 46; Rogate K 33; Rogent ante K 19. u) gasachionem K 18, 46; gasaccionem K 33; gas-saeeionum K17; gasationem K 65; gasadionem K 80; gasochonem aus gasoconem verbessert K19. v) fehlt

TEXT 50,1—50,2 191

fecit et debitum legitimum debet". Et noxninare debet, qualem debitum debeat, unde <ei) fidemfecerat. Tunc thunginus dicere debet:„Nestigan thigio ego illum in hoc <teneo>, [„Ego nestigantio gasachio illo tuo in hoc mallo,]

quod lex Salica habet". <Et) tunc ipse, cui fides facta est, debet testare, ut nulli alten nee soluatnee pignus donet solutionis, nisi ante(quam) illi <ad)impleat, quod ei fidem feoit. Et festinanterad domum illius (qui ei fidem fecit) (illa die, antequam sol collocet) cum testibus ambulare debetet rogare, {ut) sibi debitum (suum) soluere (d(e)b(e)at. Et) si (adhuc) hoc noluerit soluere, solemei collicet. (Et) tunc si ei solem eulcauerit, (cxx denarios qui faciunt) solidos m super superiorem

C 5

debet cum testitma uelcum Ulis qui precium ad-preciare debent. si nolue-rit fidem facta soluere,sol. xv cul. iud. super de-bitum unde fidem fecerit.

et adhuc noluerit debitumconponere, ad mallummannire et sie cum nesti-gante mallare. rogo tun-zino ut nestio gassationemeo illo qui mihi fidemfecit et debitum legiti-mum debitur. debit no-minare qualem debitumuel unde fidem fecit. tunctunzino dicere debet. ne-stigantio ego illo in hocmallo quod lex salica ha-bet, et tunc ille cuius fidesfacta est debet testare utnulli alteri nee soluat neepignus donet solationisnisi antequam illum im-pleat qwod ei fidem fecit.ipsa die cum testibws addomum illius ambularedebet et rogare sibi debi-tum soluere. et si nee tuncuoluerit soluere, solem eicolecit. tunc si ei solemeulcauerit HI sol. superdebitum superiore addat.

G 6

testibMs uel cum illius qu*pretium adpretiare de-bent. et si noluerint fidesfacta soluere, DC den. quifac. sol. xv eulp. iud. su-per debitum unde fidemfecerit.

2. et si adhuc nolueritdebitum conponere, admallum manire et si cumnestigante mallare. rogotunzino et nestigantioecassahonem eoe illo quimihi fidem fecit et debi-tum legitimum. debet no-minare qualem debitumuel unde fidem fecit. Tunctunzinus dicere debet.nestigatio ego ille in hocmallo quod soleta habet.Tunc ille cuius fides factaest debet testare ut nullialteri nee soluat nee pi-gnus donet solutionis nisiantequam illum impleatquod ei fidem fecit. ipsadie cum testibws ad do-mum illius ambulare de-bet et rogare sibi debitumsoluere. Et si nee tunc uo-luerit soluere, solem eicollicet. Tunc ei si ei so-lem eulcauerit m sol. su-per debitum ^periore

H 10

ad domum illius, qui fi-dem aeeepit cum testibusuenire debet, uel cumillis qui precium adpre-tiare debent. Si is fidemfaetam noluerit soluere,DC den. qui faciunt solid.xv eulpabilis iudicetur.

H. Si uero adhuc supradictum debitum soluerenoluerit, debet eum ma-nire et nestigawtio sie ad-mallare. Rogo te Tunzi-no, ut ne istigante gassa-chio meum illum, qui mihifidem fecit, legittimumenim mihi debet debitum— et nominare debet,quäle debitum debeat, etunde fidem fecit — seeun-dum legem Salicam mihiadstringas. Tunc Tunzi-nus, dicere debet. Egonestigantio gasachio illotuo in hoc mallo, quodLex Salica habet, et tuncipse cui fides facta est de-bet testificare, ut nullialteri nee soluat, nee pi-gnus donet solutionis, an-tequam impleat, quod fi-dem fecit, et sie festinan-tes ipsa die ad domumillius qui ei fidem fecit,cum testibus ambularedebet, et rogare ut debi-tum suum illi soluat, et sihoc noluerit, solem ei+1col-locet, et si ei solem col-locauerit, tres solidos su-

K

cum testibus ambularedebet11 uel cum1 illis quipretiumk adpretiare1 de-bent. Et sim noluerit11 fi-dem0 faetam soluere, DCdenariis qui faciunt soli-dos xv eulpabilis iudice-tur.

2. Si uero adhuc supra- 50,2dictum debitumP soluere*1

noluerit, debetr eum sieadmallare8: tRogo te* iu-dex ut hominem illum de-nominatum gasacchio-nem3u meum qui mihi fi-dem fecit dev debitow ta-lix denominato seeundumlegem Salicamy mihi in-dez eum adstringas. Tunciudex dicere debet: Egogasacchiuma' tuum il-lum0' in hoc mallo quodlex Salica0' habet. Tuncille d'cui fidesd' facta estdebet testificarie' fideius-sori1' ut nulli alteri neesoluat nee pignus8' do-net11' solutionis1' ante-quam ei k'impleat unde11'fidem1' fecit. Et sie festi-nanter ad domum illiusqui ei fidem fecit (tunc)m'cum testibus accedat etroget eum soluere debi-tum suum. Quod si nolu-erit, solem11' ei collocet.Si ei solem eulcauerit0',tres solidos superP' debi-

K17,18, 33,65, 80. w) debitu K 80. x) tale K11,18, 80. y) Saligam K 20, 24,33, 71. z) fehlt KK19; K 65 stellt eum inde a') gasachium K 18; gasaccium K 17; gasacium K 19, 80; sagatium K 65.V) ülo K 56; fehlt K 18. c') Saliga K 20, 24, 33, 34, 38, 71. d'-d') qui fidem K 19. e') testificareK 80. f ) fidemiussori K 46. g') pingtis K 56. h') donec aus donet verbessert K 18; donet donecK 17. i ) solutiones K 17; soluitionis K 18. h'-h') impletum de K 17. V) fide aus fidem ver-bessert K17. m') nur K 65. n') aus solum verbessert K18. o') collocauerit K 65. p') supra K18.3) Glosse causator gasacchio K 24.

192 PACTTTS LEGIS SALICAE

debitum adhuc addat. Istud usque ad trea uices per tres nundinas facere debet, et si per m (uices)ista omnia facta (et) noluerit adhuc conponere, usque ad (CCCLX denarios hoc est) solidos nouem(debitus) ascendat, id est ut per singulas admonitiones uel (ad) solem culcatum terni solidi (superdebitum) adcrescant.

§ 3. Si quis fidem factam ad placitum legitimume (adhuc) noluerit jj?er]soluere, tunc ille, cuifides facta est, ambulet ad grafionem loci illius, in cuius pago manet, et adprehendat festucam et

50,3

e) legitimo facto A 4, G, Herold.

AI

super debitum adcre-scant. Istud usque ad tresuices per tres notinasfieri debet et in tercioista omnia facta uolueritconponere,usque ad CCOLXdin. hoc est sol. noue ad-crescat. Id est ut per sin-gulas admonitiones uelsolem collocatum ternisol. super debitum ad-crescant.

3. si quis ad placitumlegitimi fidem factam no-luerit soluere, tunc illecui fides facta est ambuletad grafionem loci illius incuius pago manet et ad-praehendat fistucam etdicat uerbum. Tu grafiohomo ille mihi fidem fecitquem legitime habeoiactiuo aut admallatumin hoc quod lex saligacontinet. Ego super meet furtuna mea ponoqwod securus mitte infurtuna sua manum. Etdicat de qua causa autquantum ei fidem fecerat.Tunc grafio collegatsecumseptem rachineburgiusidoneos et sie cum eosad casa illius qui fecitambulet et dicat. Qui

A 2

remh debitum adhuc sol-uat. stut usque ad inuicis per m nonbinas1 fa-cire debit et super in staomnia facta et nolueritadhuc conponere, usqwead solem cobitum et adnoue sol. adsendatk. etsuper singulas admoni-cionis uel ad solem cole-cato terni solid, aderi-scant.

3. si quis fidem factamad placitum noluerit sol-uere, ambulit ad grafio -num loci illius in cuiuspago manit et prehindatfistucam et dicat uerbum.tu grafio homo ille quimihi fidem ficit quem le-gitime abeo abio illumiactibws admallatum inhoc qwod lex salica abitet contenit. ego superme et super furtunammeam pono qwod tu se-curus mitte in furtunasua manom. et dicat decausam de quantum eifidem ficit. tunc grafiocollegat tni racineburgiiset sicm cum ipsis ad do-mum illius qui fidem ficitambolit et rogit illus sibipresens estum fidem ficit.

A3

perius adhuc addat. etusqwe ad in uices per tresnouenas facere debet. etsi per in uices ista ommafacta noluerit adhuc con-ponere, usqwe ad solid,nouem debitus ascendatid est ut per in dies solemcalcatum ternos solid,crescant.

3. Si quidem factamad placitum legitimumnoluerit soluere, tunc illecui fides facta est ambuletad

festucamet dicat1 uerbum. Tu gra-fio homo ille qui mihifidem fecit quem legitimeabeo admallatum in hocquod lex salica contenit.ego super me et fortunamea pono qwod securusmitto manum super for-tunam suam. et dicat cau-sam quantum ei fidemfecerit. Tunc grafio col-lectis secum septem ra-chiniburgus idoniis et siein casam illius qui fidemfecit ambulent et rogentillum. si praesens est quifidem fecit sie dicat. Uo-

A4

Adhuc addit istud usqwead in uices per m non-denas facere debet quisuper m ista omnia etnoluerit adhuc compo-nere, usqwe sol. vini nouedebitus ascendat id estut per singulas ammoni-tiones uel solem colle-gato in sol. aderescat.

3. Si quis fidem fac-tam ad placitum legitimofacto noluerit soluere,tunc ille cuius fides factaest ambulet ad graffioneloci illius in cuius pagomanet et adprehendatfistueo et dicat uerbisgraffio. Homo ille michifidem fecit qui legitimihabeo ülo et admallatum.in hoc qwod lex salicahabet et continet. egosupra me et furtuna meapono qwod securus mittomanu in furtuna mea.qu§ dicat de causa quan-tum ei fidem fecit. Tuncgraffio colligit vn ratio-neburgiis et sie cum eumad domum illius qui fi-dem fecit ambulet. Sipresens est qui fidem

k) aus assendat verbessert A 2.

h) nicht manet et G 6.

A h) aus riorem verbessert A 2. i) nicht nwmbinas aufzulösen A 2.l) aus dicam verbessert A 3. m) aus si verbessert A 2.

C j") danach Rasur G 5. g) nicht ternis, vielleicht aus terns verbessert G 5.i) aus mitem (so Hesseis) verbessert G 6. k) aus raeimburgiis verbessert G 5.

H +2nundinas. +3culcatum. ^adtiachitum (oder ad t iachitum^.

K q') si K 18. r') manitas K 18, 46; manites K 17. s') sie aus sit verbessert K 17. t') debetaK 56. u') componere K 17. v') debitus K 19. w') ascendit K 24; accendat K 19. x') fehltK 18. y') aus singula verbessert K 17. z') amnonitiones K 17; admonitiones K 46. a) col-catoüCJP. b) fehlt K 65. c-c) placido legittimo>K 17. d) so K 17, 33 u.a.; grauionem K 19, 20,21, 24, 56, 71; dsgl. aus gaauionem verbessert K 18; comitem K 65. e) commanet K 46. f) aeeipiat-que K 46; aeeipiat que (aus qui verbessert) K 18; aeeipiet K17. g) festucam K 65. h) istum K 18,24,33,46,71. i-i) Rogo te comes K 65. k) grauio K 18, 71. l) quamiC 65; qui K 19. m)le-

TEXT 50,2—50,3 193

dicat uerbum: „Tu, grafio, homo ille (qui) mihi fidem fecit, quem legitime habeo iactiu(um) autadmallatum in hoc, quod lex Salica (habet et) eontinet; ego super me et (super) furtunam meampono, quod (tu) securus mitte in furtunam suam manum." Et dicat, de (qua) causa (e)t quantumei fidem fecerat. Tunc grafio fcolligat secumf septem rachineburgius idoneos et sie cum eos ad

illius, qui fidem fecit, ambulet (et roget illum), si praesens est, qui fidem fecit, (et) (sie)

f-f) rogat G, Herold. g) domum A 2, 4, G, Herold.

G 5

usqwe tres uices adhucper tres*" nundinas faceredebet. et super ista omniafaeta et noluerit adhucconponere, usque vnnsol. debitus ascendat, ides* ut per singulas admo-nitiones uel solem culca-tum ternis sol. aderescat.

G 6

addatf. usque ad tres ui-ces adhuc per tres nundi-nas facere debet. et superipsa omnia faeta et no-luerit adhuc conponere,usqwe ad nouem sol. debi-tus ascendat. Id est utper singulas admonitionesuel solem eulcatum ternisol. aderescant.

2. Si quis fidem faetaad placitum legitimo factoadhuc noluerit soluere,tunc Uli cui fides faeta estambulat ad grafionem lociillius in cuius pago manet,adprehendat fistueo et di-cat uerbo. tu grafio homoille qui mihi fidem fecitquem legitime habeo ad-mallatum in hoc quod lexsalica habet et eontinet.Et ego super me et superfortuna mea pono quodsecurus mittit in fortunasua manum et dicat. decausa de quantum ei fi-dem fecerat. tunc grafiorogat septem raeimbur-giesk et sie cum eos ad do-mum illius qui fidem fecitambulet et si presens estqui fidem fecit et sie dicat.

3. Si quis fides faeta adplacitum legitimum factonoluerit soluere, tunc illecuius fides faeta est am-bulet ad graphionem lociillius in cuius pago ma-net11, adpraehendit festu-ca et dicat uerbum. Tuncgräphio homo ille quimihi fidem fecit quem legi-time habeo admallatumin hoc quod lex salica ha-bet et eontinet. Et superme et super fortuna meapono quod securus mite1

fortuna sua manum. Etdicat de causa de quan-tum ei fidem fecerat. Tun-graphio rogat vn rahin-burgis et sie cum eos a do-mum illius qui fidem fecitambulet ipse presens estqui fidem fecit et dicat

H 10

per debitum addat, et sieusqwe ad tres uices, pertres +2manitas facere de-bet, et super tres uices,ista omnia faeta si no-luerit componere, usqwead nouem solidos debi-tum ascendat, id est, utper singulas admonitio-nes uel solem +3colloca-tum terni solidi aecres-cant.

HI. Si uero nee fidemfaetam ad placitum legit-time factum uoluerit per-soluere, tunc ille cui fidesfaeta est, ambulet adGrauionem loci illius, incuius pago manet, acci-pietqwe fistucam et dicat•uerbum. Tu Grauio rogote, homo ille qui mihi fi-dem fecit, quem legittimehabeo +*admallatum se-eundum legem Salicam,et in hoc quod lex Salicahabet et eontinet, Et egosuper me, et super fortu-nam meam pono, quodsecurus mitto super for-tunam suam manum. Etdicat de quanta caussaquantum ei fidem fecerit.Tunc Grauio roget sep-tem Kathmiburgios, quisecum ambulent, ad do-mum illius qui fidem fe-cit, dicat si prsesens est,

K

tum addat; et sic<i' usquead tres uices per tres man-nitasr' facere debet. Istaigitur omnia faeta si8' ad-huc noluerit debita*' con-ponere11', usque ad nouemsolidos debitumv' ascen-datw', id est utx ' per sin-gulasv' ammonitiones2'uel solem culcatuma ternisolidi aderescant.

Siuero 50,3necto fidem faetam in cpla-cito legitimo0 soluere no-luerit, tunc ille cui fidesfaeta est ambulet ad gra-fionemd loci illius in cuiuspago manete aeeipietque*fistucams et dicat uer-bum istudh: iTu grafiok

rogo te1 quia ille homodenominatus qui mihi fi-dem fecit quem1 legiti-me™ habeon adiachtiuum?uel admallatum seeun-dum legem SalicamP, etq

ego super me et superfortunamr meam8 ponoquod securus* mitto infortunam illius manum11;et dicat (ei)v de quantacausaw ei fidem fecerat*.Tunc gra£k>y congregetsecum septem rachinbur-gios4z idoneosa' et cumipsisb' ad casamc' illiusd'fideiussorise' ueniat1' et

gitimo K 19, 46. n) abeo K 17,19, 56. o) so K 21, 33, 56, 71; adiahetiuum K 38; adiaethiuum K 24; Kadiactiuum K 18; adiactibum K 19; adiectiuum K 31; abiectiuum K 17; fehlt mit uel K 46. p) SaligamK 33, 71. q) fehlt K 18. r) fornam K 56. s) suam K 18. t) aus securos verbessert K 17;hinter mitto K 65. u) mane K 18. v) nur K19. w) casa K 56. x) fecit K 46. y) grauioK18; comes K 65. z) so K 20, 21, 32, 33, 34, 65; rachimburgios K 29, 30, 31, 38, 56; rachimburgiis K 46;

'. aus cachimburgiis verbessert K17; raginburgios K 24, 71; ragimburgiis aus ragimburgius verbessert K18;ai burgus K19. a ) idoneis aus idoneus verbessert K18. b') ipsos K 17. c') casa K 17; causam•3. d'J ipsius K 65. e') aus fideiussores verbessert K 18. f) ueniet K 18.

4) Glosse iudices Pithou.

25 Lex Salica I

ragniK33.


dicat: „Qui ad praesens es, uoluntatem tuam solue homine isto, quod ei fidem fecisti, et elege tuduos [ex Ms], quos uolueris, idoneos cum rachineburgius istos, de quo soluere debes <ut) adpretiaredebeant, et hoc, quod debes, secundmn iustum pretium [solue et] satisfacia." Quod si audirenoluerit, si praesens aut absens fuerit, tunc rachineburgii adpretiatum pretium [et quod debitosecundum iustum precium satisfaciat et] quantum ualuerit debitus, quod debet, hoc de furtunaülius tollant. Et de ipsa lege, quem debet, duas partes ille, cuius causa est, ad se reuocet, et

AI

ad praesens es uolun-tatem tuam solue homineisto quod ei fidem fecisti.Et elege tu duos quosuolueris cum rachinebur-gius istos de quo solueredebeas adpreciare debe-ant haec quae debet se-cundum iustum praeciumsatisfaciatis. Quod si au-dire noluerit praesens autabsens, tunc rachinebur-gii praecium quantumualuerit debitus quod de-bet hoc de furtuna sua Ulitollant. Et de ipsa se-cundum legem quae debetduas partes cuius causaest tertia parte grafiofrito ad se recolligat. Sitarnen fritus iam ante deipsa causa non fuit so-lutus.

A2

uoluntate tua solui ho-mine ste qwod fidem fici-sti. et elegit ut duus quosuolueris edoneis cum re-cyneburgiis stus de qwodsoluere debit adpreciaredibiant et hoc soli. stumprecium satisfacia. qwodsi audire noluerit presensaut absens, tunc racine-burgiis adpreciando pre-cium quantum ualueritdebitum qwod debit hocest de furtuna illius tol-lant. et de ipsa legemquem debit duas partisille cuius causa est ad sereuocit tercia parte grafiofredum ad se colegat, sitarnen ei fredus iam deipsa causa non fueritsolutus.

A 3

luntatem11 tuam solue ho-mine isto quod ei fidemfecisti et elegi de duosquod uolueris idoneoscum rachiniburgiis istosde quo soluere debis ut etpretiare debeant et hocquod debis0 secundumistum pretium satisfaciatqwod audire noluerit prae-sens aut absens. Tuncrachiniburgii adpraetia-tum quantum uoluerit de-bitus quem debitp hoc defurtuna illius tollant. etde ipsam legem quamdebit^ duas partes ille cuicausa est ad se reüocet.Tertia parte grafio ad sein fletum recollegat, sitarnen fredus ei de ipsacausa iam non fuerit so-litus.

A4

fecit sie dicat. qui adpresens est uoluntate fe-cisti et eligite duos quosuolueris idoneos ratione-burgiis his usqwe solueredebes expreciare debe-ant et hoc debes seewn-dwm pretium satisfac-tionem. qwod si audirenoluerit presens aut ab-sens, tunc rationeburgiisadpreciato pretio quan-tum ualuerit precius qwoddedit hoc de furtunaillius tollat. et de ipsamlegem quam debet duaspartes graffio frido ad serecollegat. Si tarnen sifredo istam de ipsamcausam non fuerit solu-tum.

50,4 4. si grafio rogitus fu-erit et sunnis eum nontenuerit aut certa ratiodominica et si distuleritut non ambulet neque inrem mittat qui cum legemet iustitiam exire debeat,de uita eulp. esse debetaut quantum ualet se red-emat.

4. ibi grafio rogitus fu-erit sunnis eum non de-tenuerit aut certa raciodominica et distullerit seut non ambulit neque ali-quem in rem mittat quicum iusticiam exegere di-biat, de uita culpaba'Ksesse debiat aut redematquantum ualit.

4. et si grafio rogitusfuerit et sunnis eum nondetenueritr aut "certacausa8 uel ratio dominicaet distulerit se ut nonambulet nequem aliquemtransmittat, de uita con-ponat ut quantum ualetse redemat.

4. si graffio rogatusfuerit et sunnis eum nondetenuerit aut certa ratiodominica et distuleritqwod non ambulet neqwemittat qui ei iustitia exlege reddat, de uita cul-pabilis esse debet ut siquantum ualuerit rede-mat.

A n) nicht Voluntatem A 3.debet verbessert A 3.bessert A 3.

C k") danach Rasur G 6.n) aus Uli verbessert G 5.hinter 51,3.

o) danach q getilgt A 3. p) aus debitus verbessert A 3. q) ausr) aus retenuerit verbessert A 3. s-s) aus de ipsa causa ver-

l) aus raeimburgies verbessert G 5.o) aus graphi verbessert G 6.

m) aus rachinburgie verbessert G 5.p) nicht fretus G 6. q) in G 6

K g') solui if 17, 24.m!) precium K 33.

h') homine K 18, 46.n'J preciatum K 19, 33.

i'J istu K 19. k') nur K 17. V) debis K 18.o') uoluerit K 18, 46. p') so K 20, 21, 33, 56;

TEXT 60,3—50,4 195

tertiam partem grafio fredo ad se recolligat, si tarnen (ei) fredus iam (ante) de ipsa causa nonfuerit solutus.

§ 4. (Et) si quis grafio rogitus fuerit et non uenerit et sunnis eum non detenuerit aut certa (causauel) ratio dominica, et si distulerit, ut ibidem non ambulet neque (aliquem) in rem mittat, quicum lege ei iustitiam exigere debeat, aut de uita culpabilis esse debet aut, quantum ualet, seredemat.

0 5

quia presens uoluntatetua solue hominem istiuscui fidem fecisti et elegiteduos quos uolueris ido-nius cum racimbtirgiis1

istos de quo soluere debesadpreciare et hoc quoddebes seeundum iustumprecium satisfacias. quodsi audire noluerit si pre-sens aut absens fuerit,tunc rachinburgiim ad-preciato precio quantumualuerit precius quod de-bet hoc de furtuna suatollant. et de ipsa legewquem debet duas partesillen cuius causa est ad sereuocet et grafio tertiaparte ad freto collegat sitarnen de ipsa causa, an-tea fretus non fuerit solu-tus.

3. Si quis grafio roga-tus fuerit et non ueneritet sunnis eum non dete-nuerit aut certe ratio do-minica et si distulerit utibidem non ambulet ne-que mittat qui cum iusti-cia exigere debeat, aut seredemat aut de uita con-ponat.

G 6

sie. Quia presensk" es uo-luntate tua solue homi-nem istius cui fidem feci-sti et elegete duos quosuolueris idoneos cum ra-chemburgiis istos de quossoluere debes adpretiare ethoc quod debes seeundumiustum pretium satis-facias. Quod si audire no-luerit si presens aut ab-sens fuerit, tunc rache-burgii adpretiato pretioquantum ualuerit pretiusquod debet de fortunasua tollant. et de ipsamlegem quem debet duaspartes ille cui causa est adse reuocet et graphio0 ter-tia parte ad fredo colligatsi tarnen de ipsa causaantea fretasp non fueritsolutas.

(LI.) 4*. Si quis gra-phio rogatus fuerit et nonuenerit et sunnis eum nondetenuerit aut certe do-minicae et si distulerintut ibidem non ambuletneque mittat qui cum iu-stitia exigere debeat, autse redemat aut de uitaconponat.

H 10

uoluntate tua solue ho-mini isto, de eo quod eifidem fecisti, et elige duosex his, quos uolueris, qui-bus cum quod soluere de-bes, adpreciato et hocquod debes seeundum iu-stum precium solue etsatisfac. Quod si audirenoluerit praesens, aut siabsens fuerit, statim Ra-thimburgii adpreciatoprecio, et quod debito se-eundum iustum preciumsatisfaciat, et quantumualuerit debitum quoddebet, hoc de fortuna suatollat et ipsa lege, duaspartes ille cuius caussaest, ad se reuocet et ter-tiam partem in FridoGrauio ad se recolligat, sitarnen Fridus, uim deipsa caussa non fuit solu-tus.

HU. Si Grauio inuita-tus fuerit, et non uenerit,si Sumis eum non detinu-erit, aut certa ratio do-minica eum non distule-rit ut ibi non ambulet, ne-que mittat, ut cum iusti-tia exigatur debitum, autse redimat, aut de uitacomponat.

K

roget eum si prsesens est:per uoluntatem tuamsolueß' hominih' isto1' dequo ei fidem fecisti et(in)k' hoc quod debes1'seeundum pretiumm' legi-time pretiatum11' satis-facere stude. Quod situnc adimplere noluerit0'praesens aut si absens fu-erit, statim rachinburgiP'pretiumi' adpretiatum1's'quantum debitum8'quod debet ualuerit1' defortuna11' ülius tollant.Et si fredus v'antea deipsa causav' non fueratw'datus, duas partes ille*'cuius causa est ad se re-uocet et grafioy' tertiam2'partem» (ad se)1» obti-neatc.

3. Si autem grafiod 50,4ibie inuitatus* nons uene-rit11 et sunnis eum1 aliquanon detenuerit* aut certe1

ratio dominica etm sidistulerit11 ut ibi0 nonambulet neque mittatutP cum iustitia0- exi-gatur debitum, raut se'redimat8 aut de uita con-ponat1.

rachinburgii K 65; rachiniburgii K 17; rachimburgii K 18, 46; raginburgi K 24, 71. q') precium K 33; Kfehlt K 18. r) adpreciatum K 18, 33; adpretiati K 19. s'-s') quintum deuitum K 19. t') fal-luerit K 17. u ) furtuna K 36. v'-v') de ipsa casa antea K 19. w') fuerit K 18, 19, 46.x') üli K 46. y') comes K 65. z') terciam K 33. a) parte K 19. b) nur K 19.c) obteneat K 18, 19. d) grauio K 18; comes K 65; fehlt K 56. e) aus ubi verbessert K 18; ubiK 17. f) inuitatur K 17. g) anscheinend getilgt K 46. h) uenisset K 19. i) enimK 17. k) detinuerit K 65; tenuisset K 19. l) certa aus certo verbessert K 18. m) fehlt K 18.n) distullerit K 19. o) aus ubi verbessert K 17; hibi K 19. p) aus et verbessert K 17. q) in-iustitia K 19. r-r) a se aus ai* se verbessert K 17. s) redemat K 46; redimit K 18. t) com-ponat K 17.

25*


[D: 87] LI. Si quis grafionem (iniuste) ad res alienastollendas inuitauerit

[LI. De andoctimetho]

§ 1. Si quis grafionem ad res alienas tollendas inuitauerit (et rogauerit ambulare) et legitimeeum iactiuum aut admallatum non habuerit, ille, qui eum rogat, ut iniuste aliquid tollat, ^ante-quam legitime admallatus fuerit aut fides ei facta fuerita, mallobergo anthomito sunt, VTTTMdenarios qui faciunt solidos cc culpabilis iudicetur.

Titel 51: a-a) antequam eum per legem habeat admallatum aut consecutum, quod ei in mallo fidemfecisset Herold; fehlt G.

AI

L.SI QUIS

GRAFIONEM IN-

A2

LII.DE ANDO METO

A 3

DE GRAFIONEM ADRES ALIENAS INUI-

TATO TOLLENT.LI.

A4

LI°. SI QUISGRAFFIONEM

AD RESALIENAS INUITA-

UERIT

51,1 1.iuste ad res alienas tol-lendas inuitat et roga-uerit ambulare et legitimeeum iactiuum aut ad-mallatum non habueritaut fides ei facta fuerit,vmaf din. qui f. sol. ccculp. iudic.

1. Si quis grafionem adres alienas tollenduminuitauerit et rogaueritambolare et legitimi il-lum ieetiuum aut malla-tura non abuerit, illi quieum rogit ut iniuste tol-lat antequam legitimi ad-mallatus fuerit malb.antho mito swnt din.HUM fac. sol. cc cul. iud.

1. Si quis grafionemah'quid rogauit iniuste adres alienas tollere ille quieum rogat ut iniuste tol-lat antequam mallatusfuerit aut fides ei factafuerit, co solid, culp. iud.

1. Et legitimo eo iec-tatum aut admallatumnon habuerit ille qui eumrogat ut iniuste tollatantequam legitime ad-mallatus fuerit aut fidesei facta fuerit, vmafdenrs. qui fac. sol. coculp. iud.

51,2

51,3 2. Si uero grafio inui-tatus supra lege aut debi-tum iustum aliquid am-plius tollere praesump-serit, aut se redimat autde uita conponet.

2. ille qui grafionemrogat iniuste aliquid con-fiscauereta, sol. cc cul.iud.

3. Si uero grafio inuita-tus supra legem aliquidtollere presumpserit, autse redemat aut de uitaconponat.

2. Ille uero qui rogatgrafionem aliquid infis-careb cc sold. culp. iudi.

3. Si uero grafio inui-tatus super legem autdebitum aliquid ampliustulerit, aut se redemat0

aut de uita conponat.

2. Ille uero qui rogatgraffione iniuste aliquidconfescare, cc sol. culp.iud.

3. Si uero graffio supralegem aut debitum autaliquid presumpserit, autse redemat aut de uitacomponat.

52,1

LI.DE REM PRISTITA

Si aliquis alteri aliquidprestiterit de rebus suiset ei noluerit reddere, sieeum debet admallare.

H

LIII.DE REM PRISTATAM

DE REM PRESTITAM.LII.

LIRDE REM PRESTITAM»

Si quis alteri aliquid Si quis de rebus suis Si quis alteri de rebwspristeterit et ei noluerit aliquid prestiterit et ei suas aliquid prestiteritreddere, sie eum debit ad noluerit reddere, sie eum et ei noluit reddere, siemallum secum testibus debet mallare. eum testi- eum debet admallare.

b) aus infiscarem verbessert A 3. c) em auf Rasur A 3.A Titel 51: a) aus confiscaret verbessert A 2.Titel 52: a) nicht PRESTITAM A 4.

C Titel 51: a) C. LI. DE ANDOCTIMETHO. In Sal. c. 53 G 6a.tollat getilgt (vgl. 51,2) G 6. c) hier ist in G 6 50,4 eingeordnet.

Titel 52: a) C. LII. DE RE PRAESTATA. In L. Sal. c. 54 G 6a.b") tit auf Rasur G 6.

Titel 51: +1antequam gasachium suum. +2fiscare debeat.

a") h auf Rasur G 6. b) danach

b) aus prgsteterit verbessert G 5.

TEXT 51,1—52,1 197

§ 2. Die uero, qui grafionem rogat iniuste aliquid confiscare, VIHM denarios qui faciunt solidosCC culpabilis iudicetur.

§ 3. Si uero grafio inuitatus [ad alterius catissam] supra legem aut debitum (iustum) aliquidamplius tollere praesumpserit, aut seb redemat aut de uita conponat.

. De re prestita [D: 88]

§ 1. Si quis alteri de rebus suis aliquid prestiterit et [alius] ei noluerit reddere, sie eum debet

b) uuereguldum suum Herold..

0 5LI.

DE ANTOCTIMETHO

1. Si quis grafionem adres alienas tollendas inui-tauerit et eum legitimumiactiuum aut admallatumnon habuerit, ille qui eumrogat ut iniuste aliquiddebeat infiscare, sol. cccul. iud.

2. Ille uero qui grafio-nem rogat ut iniuste tol-lat sol. cc cul. iud.

3. Si uero grafio supralege aut debitum aliquidpresumpserit, aut se red-emat aut de uita con-ponat.

06LI.«

DE ANDOCTEMITO

1. Si quis graphionema"ad res alienas tollendasinuitauerit et eum legiti-mum iectiuum aut ad-mallatum non habuerit,ille qui eum rogat ut in-iuste aliquidb infiscare de-beat den. vrnuif qm'fac.sol. cc eulp. iud.

2. Ille uero qui gra-phionem rogat ut iniustetollat vmAf den. qui fac.sol. cc eulp. iud.

3. Si uero graphio su-pra lege aut debitum ali-quid presumserit, aut seredemat aut de uita con-ponat.0

H 10

De Andocmito.Tit. Lim.

§ I. Si quis Grauionemad res alienas tollenduminuitauerit +1et eum le-gittime iachtiuum autadmallatum non habu-erit, qui eum rogat, utiniuste aliquid +2tollat,antequam eum per legemhabeat admallatum, autconsecutum quod ei inmallo fidem fecisset,vxnM den. qui faciunt sol.cc culpabilis iudicetur.

H. Si uero Grauio in-uitatus ad alterius caus-sam, +supra legem autdebitum aliquid +pre.-sumpserit, aut uueregul-dum suum redimat, autde uita componat.

K

. *DE EO QUIGRAFIONEMb AD

RES ALIENASTOLLENDAS°

ESTÜITAUERITe.a

1. Si quis grafionem1 51,1ad res alienas iniuste tol-lendas inuitauerit ante-quam gasacchiumB suumh

seeundum legem habeatadmallatum, vmM1 dena-riis qui faciunt solidos CCculpabilis iudicetur.

51,2

2. Si uero grafio* inui- 51,3tatus contra legem supradebitum iustum aliquidAmplius tulerit1, aut sem

redimatn aut de uita con-ponat0.

LII.DE REM PRESTATA DE REM PRESTATA

De Rem prestata.Tit. LV.

LIV.DE RE* PROSTATA»

Si qui8 alteri de rebws 1. Si quis alteri de re- §1. Si quis alteri de Si quis alteri de rebus 52,1suis aliquid prestiteritb et hus suis aliquid presti- rebus suis aliquid prsesti- suis aliquid praestiterit0

noluerit reddere, sie eum teritb" et noluerit reddere, terit, et alius ei reddere et ei reddered noluerit,debet admallare. eum te- sie eum debet admallare. noluerit, sie debet eum sie eume debet mallare*.

Titel 51: a-a) De eo qui fidem faetam alteri non reddederit K19. b) comitem K 65. c) fehlt KK 20, 33, 46, 56. d) fehlt K 65. e) inuitauerat K 17; adduxerit K 46. f) graffionem K19; gra-uionem K 18; comitem K 65. g) gasacchum K 25; gasachium K 18, 46; gasacium K 19; gasatium K 17,65; iaiacium K 28. h) tuum K 20. i) Dirnn K 17. k) grauio K 18; comes K 65. 14) plustullerit K 19. m) fehlt K 65. n) redemat K 46. o) componat K 17; conponatur K 19.

Titel 52: a) rem K 17, 18, 46. b) prestata K 18, 46, 56; prestita K 65; prestatam K 17, 19.c) prestiterit K 56; prestauerit K 19, 46. d) ausredderit verbessert K 17'. e) aus enim verbessert K17.f) admaUare K19, 46.


admallare. Cum testibus ad domum illius, cui res suas prestitit, accedat et sie contestetur ei: „ Quiares meas noluisti reddere, quas tibi prestiteram, in hoc eas teneas nocte proxima, quod lex Salicacontinet." Et sie ei solem collicet.

§ 2. <Et> si nee tunc uoluerit reddere, adhuc super septem noctesaei spatium dare debet; et ad septem noctesad eum similiter contestetur <sicut ante fece-rat>, ut nocte proxima in hoc, quod lex Salicahabet, res suas teneata.

[similiter facere debet et si nee tunc uoluerit red-dere, ad alias septem noctes similiter facere de-bet.]

Titel 52: a-a) similiter facere debet A 2, 3; vgl. B (Herold).

AI

Cum testibus ad domumillius cuius res suas prae-stetit accedat et sie con-testetur. Quia res measnoluisti reddere quem tibipraestiteram, in hoc easteneas nocte proximaquod saliga lex continet.sie ei solem collocit.

A2

ad domum illius cuib ressuas prestetit accedat etsie Uli testitus. quia resmeas noluisti redderequas tibi prestetiram inhoc eas tene nocte pro-xima qwod lex salica con-tenet. et sie ei solem cole-cit.

A 3

hus ad domum illius cuires suas prestiterit acce-dat et contestetwr. quiares meas noluisti redderequas tibi prestiteram, inhoc eas teneas nocte pro-xima qwod lex salica con-tenit. et sie ei solem cul-cet.

A4

cum testibws ad domoillius cui res suas prestititaccedat et sie conteste-twr. qui res meas no-luisti reddere quas tibiprestiteram, in hoc easteneas nocte ista qwodlex salica habet, sie eisolem collecit.

52.2 Si nee tunc reddereuoluerit, adhuc super sep-tem noctes ei spaciumdare debet. Et ad septemnoctes ad eum similitercum testior ut nocte pro-xima in hoc quod lexsaliga habet res suas te-neat.

52.3 Si nee tunc uolueritreddere, ad alias septemnoctes ad eum similitercum testibus ueniat ettunc ei roget ut debitumsuum reddat.

si nee tunc rendere et si nee tunc uoluerituoluerit, adhuc tm noctes reddere, ad super septemsimi- noctes similiter facere de-

bet.

liter uenit et tunceum rogit utsuum reddat.

si nee tunc uolueritreddere, ad alias septemnostes ad eum cum testi-

debitum bws uenire debet et rogeteum ut debitum suumreddat.

si nee tune noluerit red-dere, adhuc septem noc-tes ei spatium donet. et adseptem noctes similiterei contestetwr sicut antefecerat, in nocte proximain hoc qwod lex salicahabet res suas teneredebeat.

52.4 si nee tunc uolueritconponere, solem ei collo-cit. Quod si per III tresuices solem ei collocaue-rit, semper per singulasuices cxx din. hoc est ter-ni sol. ad debitum adere-scant.

52.5 Et si nee tunc uolueritnee reddere nee fidem fa-cere reddendi, super de-

et si nee tunc uoluerit Si nee tunc noluerit si nee tunc noluerit red-conponere, solem ei cole- reddere, solem ei eultet.cit. qwod per in uicis et quod per tres uices solsolem ei colicauit, semper ei eulcauerit, semper sin-per singulas uicis sol. in culas uices temos solidoshoc est per singulas adad debitum aderescant.monicionis aderiscant,

si noluerit. et tunc ro- Si uero nee tunc uolu-gare nee fidem facire erit reddere nee fidem dere nee fidem facereredde de, ei que prestetit facere reddendi, super de- reddendi, super debitum

A b) aus cu verbessert A 2.

C c) aus prgsteterit verbessert C 5. d) aus pr^steti verbessert G 5. e) aus colexit verbessert G 5.

K g) aus Com verbessert K 17. h-h) adomum aus admum verbessert K 18. i) cuius K 18. Je) ausre verbessert K 17; nachgetragen K 46. l) prestabit K 18; prestitit K 65; prestita e(st) auf Basur K17.

TEXT 52,1—52,5 199

§ 3. [Et] si nee tune uoluerit reddere, ad alias septem noötes [id faciat. Post quas] ad eum simi-liter eum testibus ueniat et tune eum roget, ut [sibi] debitum suum reddat.

§ 4. b(Et> si nee tuno uoluerit conponere, [§ 4. Et si nee tune reddiderit,]solem ei coll(i)cet. Quod si per tres uices solem ei culcauerit, semper per singulas uices (cxx de-narii) hoc est terni solidi <per singulas admoni(t)ion(e)s> ad debitum adcrescant.b

§ 5. <Et) si nee tune uoluerit <nec> reddere [ß 5. Et si nee tune reddere uoluerit aut fidemnee fidem facere reddendi, super debitum ei, facere, super illos IX solidos, qui per tres amoni-

b-b) fehü G.

G 5

stibws ad domura illius cuires suas prestititc accedatet sie contestetur ei. quiarea meas noluisti redderequastibi pr§stitid, in hoceas tene nocte proximaquod lex salica contenet.et sie solem ei collocite.

Si nee tune uolueritreddere, adhuc super sep-te noctes siimh'ter con-testetur sicut antea fecit.Ut nocte proxima in hocquod lex salica habet ressuas tenere debeat.

G 6

cum testibws ad domumillius cui res suas prestititaccedat et sie contesteturei. quia res meas noluistireddere quas tibi prestiti,in hoc eas tene nocteproxima quod lex salicacontinet. et sie solem eicollicet.

2. Si nee tune uolueritreddere, adhuc super sep-tem noctes similiter con-testetMr sicut antea fecitut nocte proxima quodlex salica continet ressuas tenere debet.

H 10

mallare. Cum testibus addomum illius, cui remsuam pr§stitit, accedat,et sie contestetur ei. Quiares meas noluisti redderequas tibi pr§stiti, in hoc,eas tene nocte proxima,quod lex Salica continet:et sie ei solem collocet,

et si nee tune uolueritreddere, adhuc super vnnoctes similiter facere de-bet:

KCumß testibus had do-mum11 illius cui1 resk prse-stauit1 accedat et sie con-testetur111 ei: Quian resmeas noluisti redderequas tibi praestiti11", in hoc°eas tene0 nocte proximaquod lex SalicaP conti-net; et sie ei<* solem col-locet.

Si necr tune uoluerit 52,2reddere, adhuc8 superseptem noctes similitercontestetur sicut antea*fecit ut nocteu proximaseeundum quod lex Sali-cav continet" res suas te-nere debeat.

si nee tune uoluerit red-dere, alias septe noctes adeum similiter cum testi-bus ueniat et roget ut de-bitum suum reddat.

3. si nee tune uoluerit et si nee tune uolueritreddere, alias vn noctes reddere, ad alias septemad eum similiter cum. noctes similiter facere de-testibws ueniat et roget bet. et si nee tune uo-ut debitum suum reddat. luerit reddere, ad alias

septem noctes id faciat.Post quas ad hunc cumtestibus uenire debet, etroget ut sibi debitumsuum reddat,et si nee tune reddiderit,solem ei collocet, et si pertres uices solem colloca-uerit,

Quod si nee tune uo- 52,3luerit* reddere, iterumpost alias septem noctesad eum similiter cumtestibus ueniat et rogetut debitum suum reddat.

52,4

si tune noluerit reddere 4. Si tune noluerit red- et si nee tune reddere uo- Ergo si tune noluerit 52,5nee fidem facere reddendi, dere nee fidem facere red- luerit, aut fidem facere reddere nee yfidem face-super debitum ei qui predi, super debitum ei qui super illos vun solidos, re? reddendiz, supra debi-

m) contestentur K 19; testetur K 46. n) Qui K 33. n") prestetit K 19; (pres)tabam K18. Ko-o) ease(m) K 46. p) Saliga K 18, 20, 24, 33, 34, 38, 71. q) eis K 17. r) aus ne verbessert K 17.s) aus athuc verbessert K 17. t) ante K 56. u) aus noctes verbessert K17'. v) Saliga K18, 33,71.w) contenet K18. x) so K 20, 21, 28, 33, 34, 38, 56; noluerit K17, 18, 24, 33, 46, 65. y-y) facerefidem K 17. z) redendi K 18, 46.


qui prestitit, et super illos nouem solidos, quiper tres admonitiones adcreuernnt, mallobergonectantheo antesalina sunt, DC denarios qui fa-ciunt solidos xv adhuc amplius (super debi-tum) culpabilis iudicetur.

tiones adcreuerunt, swper debitum superius ad-huc amplius, mallobergo tauthe, {DG denariosqui faciunty solidos XV culpabilis iudicetur.']

[D: 89] LIII. De manu ad inium redemenda§ 1. Si quis ad inium admallatus fuerit, {et} forsitan conuenit, ut ille, qui admallatus est,

manum suam redemat et iuratores donet, si talis causa est, unde legitime DC denarios qui faciunt

AI A2

bitum ei qui praestetit super illus umi sol. solemet super illos nouem sol. collecatum qui per singu-qui per tres admonitiones lasc admonicionis creue-adcreuerunt DO din. qui runt sol. XXTTTT cul. iud.f. sol. xv culp. iudic. ad-huc amplius super debi-tum.

Lir. DE MANUIDONEUM

REDEMENDAM

53,1 1. Si quis ad hineumadmallatus fuerit, forsit-an conuenit ut ille quiadmallatus est manumsuam redemat et iura-tores debeat dare. si taliscausa est unde legitimiDC din. qui f. sol. xv siadprobatus fuerit red-dere debuerat, cxx din.hoc est sol. m manumsuam redemat.

LIHI. DEMÄNUM AD ENIUM

REDIMENDA

1. Si quis ad inium ad-mallatus fuerit, fursitamut manum suam redimatet iuratores donit si taliscausam est unde legitimesol. xxr conponat si ad-probatus fuerit, sol. m.ultime manum redemat.

A 3

bitum ei qui praestiteritet sie pro illos nouem soli-dos qui per tres admoni-tiones adereuerint sold.xv culp. iud.

DE MANTJa AD ENEOREDEMENDA.

LIH.

1. Si quis ad eneumadmallatus fuerit, forsi-tan conuenit ut ille quiadmalatus est ut manumsuam redemat et iura-tores donet si talis causaest unde legitime sold.xv debeat. Si uero ad-probatus fuerit, sold. mmanum suam redemat.

A4

ei qui pr§stitit ut superillos vnn sol. quia persingulas admonitionesqu§ritwr DO denrs. quifac. sol. xv adhuc ampliusculp. iudicetwr.

Lm°.DE ENEUM MANUS

REDIMENDUM

1. Si quis ad eniumadmallatus fuerit, forsi-tan conuenit ut Uli quimallatus est manum suamredemat et iuratoris do-net. Si talis causa est un-de legitime DC denrs. quif. sol. xv debeat. Si pro-batus fuisset, cxx denrs.qui fac. sol. in ultimammanum suam redemat.

53.2 2. si plus ad manumredemendum dederit, fri-tus grafine soluatur quan-tum de causa illa si con-uictus fuisset.

53.3 3. si uero fuerit causaque xxxv sol. si adpro-batus fuisset culp. iudi-care et si conuenerit utmanum suam redimat,CCXL din. qui f. sol. ma-num suam redemat.

2. si plus ad manumredimenda dederit, fretusgrafionemb soluatur quan-tum de causam illa con-uinetus fuerit redituruserit.

3. si uero causam fueritque xxx sol. si adprobatusfuissit, poterat cul. iudi-care et sie conuenerit utmanum redemat, sol. viredemat.

2. Si plus ad manumredemendam dederit, fre-dum grafione soluatquantum de causa illaconuictus fuerit redditu-rus erit.

3. Si uero causa fueritque xxx sold. si adproba-tus fuisset poterat culp.iudic. et sie conuenit utmanum suam redemat,sold. v.

2. Si plus ad manumredimendam dederit, fri-dus graffione soluatwrquantum de causa illaconuinetus fuisset reddi-turus erat.

3. Si uero causa fueratqui xxxv sol. si adpro-batus fuisset poterat culp.iudicare et si conueneritut manu sua redemat,sol. vi donet.

A c) danach a getilgt A 2.Titel 53: a) nicht MANV A 3. b) danach Rasur, in die sol. geschrieben ist A 2.

b) aus conuinetus ver-C f) über der Zeile nachgetragen G 6.

Titel 53: a) C. LIII. DE MANV AB IGNIO REDIM. In L. Sal. c. 55 G 6a.bessert G 5. c-c) mit Einfügungsvermerk am unteren Seitenrand nachgetragen C 5.

H Titel 53: +1manum de Inium. +2Aeneum. +3xxxv. +4ix.+3xxxv.K a') prestitum K 56; prestatum K 18, 19, 46; prestitutum K 17.

K18. d') adereuerit K 17.b') que K 18. c') admunitiones

TEXT 52,5—53,3 201

solidos xv (reddere) debeat, si adprobatus fuerit, cxx denariis hoc est solidis m (ultime) manumsuam redemat.

§ 2. Si uero plus ad manum suam redemendam dederit, fredus [exinde] grafione soluatur, quan-tum de causa illa, si conuictus fuisset, redditurus erit.

§ 3. Si uero talis causa fuerit, quae xxxv \ß 3. Si uero maior caussa est, unde (MGCsolidos, si adprobatus fuisset, poterat culpa- denarios qui faciunt} solidos XXX poterat com-bilis iudioare, ponere,]et si conuenerit, ut manum suam redemat (et iuratores donet}, CCXL denariis qui faciunt solidos vi(manum suam) redemat.

C 5 G 6 H 10 K

stetit aut super illos vnn prestitit aut super illo qui per tres amonitiones turn quod ei prsestituma'sol. qui per singulas ad- vnn sol.f qui per singulas adcreuerunt, super debi- est et super illos nouemmonitiones adcreuerunt. admonitiones adcreue- turn superius adhuc am- solidos quib' per tres ad-

runt, malb. necthanteo plius malb. Tauthe DC monitiones0' adcreue-antesalina sunt den. DC den. qui faciunt solid, xv runtd' DC denariis qui fa-qui fac. sol. xv culp. iud. culpabilis iudicetur.

Lin.DE MANU DE INEO

REDEMENDA1. Si quis ad ineum ad-

mallatus fuerit forsitanconuenit ut ille qui ad-mallatus est manum suamredimat et iuratores do-net si talis causa est undelegitime si probatus fuis-set sol. xv conponere de-bet, et sol. in manumsuam redimat.

2. Si uero plus ad ma-num suam redemenda de-derit, fretus grafionemsoluatur quantum si con-uictus1» fuisset debueratesse redditurus.

3. Si uero talis causafuerit unde si probatusfuisset potuerit xxxv sol.soluere et conuenit ut ma-num suam redimat cet iu-ratores donet, vnn sol.manum suam redimat0.

LITT.»DE MANU DE HDttO

REDEMENDA

1. Si quis ad hiniumadmallatus fuerit et forsi-tan conuenerit ut ille quiadmallatus est manumsuam redimat et iuratoresdonet si talis causa estunde legitime si probatusfuisset quod DC den. quifac. sol. xv conponeredeberet, tunc cxx den.qui fac. sol. m manumsuam redimat.

2. Si uero plus ad ma-num suam redemenda de-derit, fretus graphionemsoluatur quantum si uic-tus fuisset debuerat esserediturus.

3. si uero talis causafuerit unde si probatusfuisset poterit xxxv sol.soluere et conuenit utmanum suam redimat,

De +1manu ab iEneoredimenda.

Tit. LVI.

§ I. Si quis ad +2Iniummallatus fuerit, et forsit-an conuenerit, ut manumsuum redimat,•et iuratores donet, et sitalis caussa est, de qua silegittime conuictus fu-isset

xv sol. componere debe-ret, tunc cxx den. qui fa-ciunt sol. in manumsuam redimat

quod si amplius, ad ma-num suam redimendamdederit, fredus exinde so-luatwr Grauioni quantumde ipsa caussa si conuic-tus fuisset.Si uero maior caussa est,unde MCO den. qui faciuntsol. +3xxx poterat com-ponere et conuenit, utmanum suam redimatccxxxx qui faciunt so-lid, "^vi manum suam red-imat.

ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

LV. DE MANU»

REDIMENDA«

1. Si quis ad seneum2d 53,1mallatus fuerit et forsi-tan6 conuenerit ut ille1

qui admallatuss est ma-num suam redimat11 etiuratores donet si taliscausa est de qua legitimesi conuictus1 fuisset DCdenarios qui faciunt soli-dos xv kconponere de-beat111, tunc (autem)mcxxdenariis qui faciunt solidosni manum suamredimatn.

2. Si uero plus ad ma- 53,2num suam redimendam0

dederit, fredus grafioniPsoluat^ tamquamr si deipsa causa conuictus fuis-set.

3. Si uero talis causa 53,3fuerit de qua sis conuictusfuisset, MCCCC denarios quifaciunt solidos xxxv debu-isset soluere et conuenit ut*manum suam redimat uetiuratores donet, ix solidismanum suam redimatv.u

Titel 53: a) man K 56. b-b) ab aeneo (eneo) K 33, 46, 56, 65; ad enio K 18; aenea K17. c) red- Kemenda K 46. d) eneum K 17, 46, 65; ineum K 18. e) si frostan K 18. f) illi K 17, 46.g) mallatus K 19. h) redemat K 46; reddat K 20. i) aus coniunctus verbessert K 17. h-h) con-ponere debeat wder culp. iud. K 65. l) aus debet verbessert K 56; debet K 19. m) nur K 33. n)redemat K 46. o) aus redemendam verbessert K 17; redimenda K 18, 46. p) grafione K 18; dsgl. ausfrafione verbessert K 17; graffionis K 19; comiti K 65. q) soluatur K 20, 21, 46, 65. r) tanquamK33. s) getilgt K 17; nachgetragen K 18. t) fehlt K 56. u-u) fehlt K 17. v) redemat K 46.

1) Glosse de caldario Pithou. 2) Glosse id est iudicium, id est ut manum mittat in iudicium K 79;id est ad iudicium Pithou.26 LexSalical


§ 4. Quod si amplius dederit, fredus grafione soluatur, quantum de causa illa, si conuictusfuisset, redditurus erit.

[§ 5. Si uero maior culpa fuerit, unde, si pro-batus fuisset, (MMD denarios qui faciunty solidosLXII eum dimidio culpabilis iudicetur, et con-uenit, ut manum redimat, {DG denarios qui fa-ciunty solidos XV soluat.]

§ 6. Quod si amplius dederit, fredus [exinde] grafione soluatur, tamquam si de causa illa fuisset(adyprobatus. Ista redemptio de manu redemenda usque ad leodem sie permanet.

§ 5. Si uero maior culpa fuerit, de quaLXllsemis solidos posset iudicare, et conuenit, utmanum (suamy redimat, solidis XV manumsuam redimat.

AI

53,4 4. Quod si ampliusdederit, fretus grafionesoluatur. Quantum decausa illa si conuictusfuisset erit redditurus.

A2

de causa illa si conuic-tus fuissit rediturus erit.

A 3

quod si ampliusb" dede-

A4

4. Qttod si amplius de-rit, fredus grafione solua- derit, fridus graffione sol-tur quantum de causa uatwr quantum de causaipsa si conuictus fuisset si conuinetus fuerit reddi-redditurus erat. turus erat.

53,6 Ista redemptio de ma- sta redimpeio de ma- ista redemptio de ma- sed ad redemptionenu redemendam usque num usque leudem sie nu redemenda usqwe leude manu redimenda us-ad leudem sie permanet. permanit. dem sie manet. que ad lieude sie per-

ueniat.

53.7 5. si uero leod estc al-teri impotauerit et eumad hinneum admallatumhabuerit et cumueneritioratores donet et manumsuam redemat, IMCC din.qui f. sol. xxx manumsuam redemat.

53.8 6. Quod si ampliusdederit, fretus de leodemgrafionem soluat.

si uero leudem alteralteri inpotauerit et eumad inium ad te mallätumabuerit et conuenit utiuratores donit et manumsuam redemat, sol. xxxmanum suam redemerepotest.

quod plus aliquid de-derit, fretus leudi ipsiussoluatur.

4. Si uero leudem alteralteri inputauerit et eumad eneumd admallatumhabuerit et conuenit utiuratores donet et manumsuam redemat, sold. xxxdonet.

si amplius dederit ali-quid, fredus de leude ipsigrafione soluatwr.

5. Si uero lieude al-tera alteri reportaueritet eum. ad enium mallatushabuerit et conuenit utiuratores donet manu suaredemat, iAfCC denrs. quifaciunt sol. xxx manumsuam redemat.

6. Quod si plus aliquiddederit, fredum de ipsalieude ipsius graffione re-quiratwr.

Lni .DE GRAFIONE

OCCISUM

TITULUS LU.DE GRAFION^M*

OCCISUM

DE GRAFIONEOCUSO*.Lim.

LIIIIo.DE GRAFFIONE

HOCCISO

64,1 1. Si quis grafionem 1. Si quis grafionem0 1. Si quis grafionem 1. Si quis graffionemoeeiderit, xxmnf din. qui oeeiderit, mal. leodo sa- oeeiderit, sold. DC eulp. hoeeiderit, xxiniAf denrs.f. sol. DC eulp. iudic. mitem sunt din. xxnrrAf iud. qui fac. sol. DC eulp.

fac. sol. DC cul. iud.

A b") plius auf Rasur A 3. c) nicht em A 1. d) ans eneum verbessert A 3.Titel 54: a) oder GRAFIONI7M A 2. b) nicht OCVSO A 3. c) oder grafionwm A 2.

C d) aus dederet verbessert C 5. e) danach suam unterpungiert C 5. f) aus led. verbessert G 6.g-g) so C 6; einmal bei Hesseis ausgelassen.

Titel 54: a) G.UHL. DE GRAFIONE OCCISO. In L. Sal. c. 56 G 6a.H *5Grauioni. ^inium. +7fredum Grauioni persoluat tanquam si de ipsa caussa conuictus extitisset.K w) fehlt K 18. x) grafione K 17; graffioni K 19; grafionem K 18; comiti K 65. y) soluat K 17, 18,

24; conponatur K 19. z) nachgetragen K 18. a'-a') uaiq K 18, 33, 46, 56; LXIII K 17; Lxn K 65;iiXxn K 19. b') vor uaic, K 18, 46. c') debuerit K 17; dsgl. vor si conuictus K 46; deberit vor si con-uictus K 18. d') redemit K 46. e'-e') fehlt K 19; manum . . . redimat getilgt K 17; fehlt K 18.f) redemat K 46; redimat eam K 65. g ) aus grafionem verbessert K 17; grauioni über comiti K 65.

h') redemtio K 18; conuentio K 33. l'-V) ad leodem K 18;m') leodem K 18; letidem K 17; inleudem K 19. n') im-

h') fehlt K 18. i') extitisset K 18.ad letidem aus alletidem verbessert K 17.putauerit K 17. o') §neum K 33; eneum K 18; eineum K 17; heneum K 46. p'-p') abet mallatumK 19; habuit admalatum K 18. q') aus redemiat verbessert K 18. r') donec K 17. s') redemat.

TEXT 53,4—54,1 203

§ 7. Si uero leodem alter alteri inputauerit et eum ad inium admallatum habuerit et conuenit, utiuratores donet et manum suam redemat, MCC denariis qui faciunt solidos xxx amanum suamredemata.

§ 8. Quod si amplius aliquid dederit, fredus de leode ipsius grafione soluatur.

LTV. De grafione occiso [D: 90]§ 1. Si quis grafionem occiderit, mallobergo leod(e) sa(cce)mitem sunt, XXIVM denarios qui

faciunt solidos DC culpabilis iudicetur.

Titel 53: a-a) donet A 3, Herold.

05

quod si amplius dederitd,fretus grafionem soluaturquantum si fuisset con-uictus potuerat conpo-nere cul. iud.

4. Si uero maior culpafuerit qui ixn«; sol. possetiudicare et conuenet utmanume redimat, sol. xvmanum suam redimat.

quod si amplius dederit,fretus grafionem soluaturtamquam si de causa illafuisset probatus. Ista red-emptio usque ad leudemsie permaneat.

5. Si uero leude alteriinputauerit et eum adineum habet admallatumet conuenet ut manumsuam redimat et iuratorisdonet, xxx sol. manumsuam redimat.

quod si amplius dederit,fretus grafionem soluatur.

um.DE GRAFIONEM

OCCISTJM

C 6 H 10

4. quod amplius dederit Quod si amplius dederat,graphioni soluatur quan- fredum soluat, quantumturn fuisset conuictus posi de caussa comüctustuerat conponere cul. iud. fuisset.

5. Si maior culpa fueritde qua LXII<; sol. possetiudicare et conuenit utmanum suam redimat,xv sol. manum suam red-emat.

6. Quod si amplius de-derit, fretus graphionisoluatur tamquam si decausa illa fuisset adpro-batus. ista redemtio us-qde ad leodem sie perma-neat.

7. Si uero leod.f alteriinputauerit et eum adeneum habeat. mallatumet conuenit ßut utß ma-num suam redemat et iu-ratores donet, xxx sol.manum redemat.

Si uero maior culpa fu-erit, unde si probatusfuisset MMD den. qui fa-ciunt sol. Lxn eum dimi-dio culpabilis iudicetwr,et conuenit ut manumredimat DC den. qui fa-ciunt sol. xv soluat,quod si amplius dederit,fredus exinde *5soluatur,tantum quantum si decaussa illa probatus fuis-set. Ista redemptio usquead leudem permanet.

Si uero leudi alteri im-putauerit et eum ad+6aeneum habet amalla-tum, et conuenit ut ma-num suam redimat, solid.xxx donet.

8. si amplius dederit, quod si amplius dederitfretus graphionem solua- +7fredus de ipso leuditur. soluatur.

De Grauione occiso.Tit. LVII.DE GRAPHIONE

OCCISO

K

4. Quod siw amplius 53,4dederit, fredus grafionix

soluatury tamquam si dez

ipsa causa conuictus fuis-set.

5. Quod si maior culpa 53,5fuerit de qua a'iiXii se-misa' solidos1*' soluere siconuictus fuisset debe-retc' et conuenit ut ma-num suam redimatd',e'cum solidis xv manumsuam redimat1'.6'

6. Et si amplius dede- 53,6rit, fredus grafiorü8' sol-uatur tamquam sih' deipsa causa conuictus fuis-set1'. Ista redemptio*' us-que r ad leudem1' sie per-maneat.

7. Si autem leudemm' 53,7alter alteri inputauerit11'et eum ad seneum0' P'ha-bet mallatumP' et con-uenit ut manum suamredimat«!' et iuratores do-net1', eum solidis xxxmanum suam redimat8'.

8. Et si1' amplius dede- 53,8rit, fredumu' grafioniv'persoluatw' tamquam six'de ipsa causav' conuictusextitisset2'.

LVI. DE EO QUIGRAFIONEM*OCCIDERIT

1. Si quis grafionem 1. Si quis graphionem § I. Si quis Grauionem 1. Si quis grafionem11» 54,1occiderit, sol. DC cul. iud. occiserit, xxniiiir den. qui occiderit xxrmM den. qui occiderit, XXIVM denariis

f. sol. DC eulp. iud. faciunt solid, DC culpa- qui faciunt solidos DCbilis iudicetur. culpabilis iudicetur.

K 46. t') fehlt K 17. u') fredem K 18; freda K 19. v') grafionem K 18, 46; grauioni über Kcomiti K 65. w') soluatur K 18. x') fehlt K18. y') fehlt K 20. z') extetisset K 46.

Titel 54: a) comitem K 65. b) comitem K 65.1) Glosse id est comitem K 33.

26*

204 PAGTÜS LEGIS SALIGAE

§ 2. Siquis sacebaronem aut (ob)grafionem occiderit, qui puer regius :ftierit,<cui fuerit adproba-tum), mallobergo le(o)de saccem(i)ther sunt, xnM denarios qui faciunt solidos ccc culpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis sacebaronem, qui ingenuus est <et se [uel aliurri] sacebaronem posuit), occiderit,XXIVM denarios qui faciunt solidos DC culpabilis iudicetur.

§ 4. Sacebarones uero in singulis mallobergis plus quam tres non debent esse;et si de causa aliquid, de quod eis soluitur, fac- [et si de caussa Uli aliquid sanum dixerint,turn dixerint, hoc ad grafionem non requira- 'penitus grauio nullam habeat licentiam re-tura, unde illi securitatem fecerint. mouendi.]

Titel 54: a) remouatur A 4, C; remoueat A 2.

AI

54.2 2. Si quisd sacebaroneaut obgrafionem occideritqui puer regius fuit, xnifdin. qui f. sol. ccc culp.iudic.

54.3 3. Si quis sacebaronequi ingenuus est occiderit,xxniiilf din. qui f. sol. DOculp. iudic.

A 2

2. Si quis saceboronequi puer regiis fuit occi-derit cui fuerit adproba-tum, mal. leude saccemuther sunt din. XHMfac. sol. cco cul. iud.

3. Si quis sacerboronequi ingenuus est et sace-boronee occiderit, xxniiArdin. qui fac. sol. ccc cul.iudic.

A 3 A4

2. Si quis saciborone 2. Si quis saceborro-qui puer regius fuerit oc- nem et graffionem hocci-ciderit, sold. ccc culp. derit qui puer regius fu-iud. erit, ccc sol. culp.

3. Si quis saciborone 3. Si quis saceborro-qui ingenuus est et se sa- nem ingenuum hoccide-ceborone posuit occiderit, xxnrrAf denrs. quirit, sold. DC culp. iudi. fac. sol. DC culp.

54,4 4. saeibaronis uero insingulis mallibergiis plusquam tres non debentesse. Et de causas aliquidde quod eis soluuntur fac-tum dixerint, hoc adgrafionem non requiraturunde ille securitatem fe-cerit.

4. Saceboronis uero insingulis malloberges plusquam ni debent esse, etde causa de quid de quodfortasse dixerint, hoc gra-fionem1 remoueat undeilli securitatem fecerunt.

4. Si quis in singulismalbergis plus quam tresnon debent esse, et si decausa aliquid id est quodeis soluitur factum dixe-rit, hoc ad grafionem nonrequiratur unde ille se-curitatem fecerit.

4. Si quis saceborro-nem in singulis malbergisplus quam tres non de-bent. et si de causa ali-quid de qwod ei soluetwrfactum dixerit, hoc adgraffione non remouatwrhunde Ulis securitatemfecerint.

LV.DE CORPORIBUS

EXPOLIATIS

LVI.DE CORPORIBUS

EXPOLIATIS

LV.DE CORPORIBVSa

EXPOLIATIS

LV°.DE CORPORIBi

EXPOLIATIS

55,1 1. Si quis corpus occisihominis antequam interra mittatur expoliaue-rit in furtum, mal. uua-derido hoc es* VIMD din.qui f. sol. iiXm culp.iudic.

1. Si quis corpos hoc- 1. Si quis corpus hoc-1. Si quis corpus ho-cisi hominis ante quam minis antequam in terra cisi hominis antequam inin terra mittatur in für- mittatur expoliauerit, terra mittatur in furto

sold. iixn culp. iud.turn expoliauerit cui fu-erit adprobatum, mal.muther sunt din. UM fa-ciunt sol. xii cul. iud.

expoliauerit, XLATD denrs.qui fac. sol. XLn11 culp.

A d) nicht qui A 1. e) aus sacileborone verbessert A 2. f) oder grafionwm A 2.Titel 55: a) nicht CORPORIBUS A 3. b) nicht i xn A 4.

C b) aus Sachibaronem verbessert G 5. c) Über der Zeile nachgetragen G 6. d) aus dixer. verbessert C 5.Titel 55: a) C. LV. DE CORPORIBVS EXPOLIATIS etc. In Le. Sal. c. 57 et 58 (danach 55,5; 55,2 und

55,3 in dieser Folge) G 6a.

H Titel 54: +1Sale baronem. +2aliqua ante illos secundum legem fuerit definita, ante Grauionem eamremouere non licet, si illi securitatem prgstiterint.

Titel 55: a) bei Herold folgt 55,4.1in furtum, alias per furtum (durch alias stellt Herold wiederum zwei Varianten nebeneinander).

TEXT 54,2—55,1 205

LV. De corporibus expoliatis [D: 19]

§ 1. Si quis corpus occisi hominis, antequam in terra mittatur, in furtum expoliauerit (cuifuerit adprobatum), mallobergo chreomosido* hoc est, MMD denarios qui faciunt solidos Lxn semisculpabilis iudicetur.

Titel 55: a) uuaderido AI; muther A 2 (vgl. 55 § 4).

G 5

2. Si quis sachibaro-nem occiderit qui puerregis fuerat, sol. ccc cul.iud.

3. Si quis sachibaro-nem occiderit qui inge-nuus est et si sachibaro -nem posuit, sol. DC cul.iud.

4. Sachibarones1* in sin-gulis mallos bergies plusquam tres non debentesse, et de causa unde eisaliquid soluitur et sanumdixerintd, hoc ad grafio-nem non remouatur undeilli securitatem fecerint.

G 6

2. Si quis sacibaro-nem occiderit qui puerregis furat, xnAf den. quifac. sol. ccc culp. iud.

3. Si quis sacibaronemocciderit qui ingenuus estet si sacibaronem posuit,xximAf den. qui fac. sol.DC culp. iud.

4. sachibarones in sin-gulis mallobergis plusquam tres nonc debentesse, et de causa unde eisaliquid soluitwr et sanumdixerint, hoc ad graphio-nem non remouatwr undeilli securitatem fecerint.

H 10

II. Si quis +1Sagbaro-nem, aut Grauionem, quipuer regius fuerat VTTMden. qui faciunt sol. cccculpabilis iudicetur.

ITE. Si quis Sacebaro-nem qui ingenuus est, etse uel alium Sacebaro-nem posuerit, occiderit,XXTIITM den. qui faciuntsolid, DC culpabilis iudi-cetur.

HU. Sachibaronesuero, in singulis malleber-giis plusquam tres essenon debent, et si +2decaussa illi aliquid sanumdixerint, penitus Grauionullam habeat licentiamremouendi.

K

2.c Si quis sagibaro- 54,2nem2d qui puer regis fu-erat occiderite, xmi de-nariis qui faciunt solidoscccf culpabilis iudicetur.

3.6 Si quis sagibaro- 54,3nem3h qui ingenuus est*et se1 sagibaronemk po-suit occiderit, XXTVM de-nariis qui faciunt solidosDC1 culpabilis iudicetur.

4. Sagibaronesm in 54,4singulis mallobergiis11, °idest0 plebsP quae« adunum mallum conueniresoletr, plus quam tresesse non debent. Et si8

causa aliqua ante illos*secundum legem fueritu

definita, ante grafionemv

remouerew eamx non licet.

LV.DE CORPORIBÜÄ

EXPOLIATIONIBUSDE CORFOBIBUS

EXPOLIATIS

De Corporibusexspoliatis.Tit. LVI1I.

1. Si quis corpus homi- 1. Si quis corp«« ho- § I. Si quis corpus oc-nis mortui antequam in- minis mortui antequam cisi hominis, antequam interra mittatur in furtumexpoliauerit, sol.cul. iud.

in terra mitatur in fur-tum expoliauerit, malb.freomosido sunt den.nMD qui fac. sol.culp. iud.

terram mittatur *1ex-spoliauerit, malb. cheomosido MMD den. qui fa-ciunt solid. iiXU et dimi-dium culpabilis iudice-tur.11

LVH.DE CORPORIBUS

EXPOLIATIS

1. Si quis corpus homi- 55,1nis mortui antequam interraa mittatur per fur-tumb expoliauerit0, MMDd

denariis qui faciunt soli-dos er.xn semise culpabi-Us iudicetur.

c) § % fehlt K 17. d) sagiboronem K 65; sacibaroni K 46; sacibaronem K 18; ragi baronem K 19. Ke) ocdderit K 33. f) cc K19. g) § 3 fehlt K 28. h) sacibaronem K18, 46, 65; ragi baronem K19.i-i) esse K19; et K 46. h) sagi barone K19; sacibaronem K 46, 65. l) CG K19. m) SacibaronisK 46; Saisbarones K 65; Si quis sagibarones K 33. n) mallos bergiis K 46; mallus bergiis K19. o-o) deK 19. p) plest K 17. q) que aus qui verbessert K 18; qui K 19, 46. r) solent K 19; debet K 17.s) sie K 17. t) ülius K 19. u) fieri K18. v) grauionem K 18; comitem K 65. w) romouereK17; renouare K 18. x) eum K 18.2) Glosse dieuntur quasi senatores Pithou. 3) Glosse id est decanum K 33.

Titel 55: a) terram K 33. b) furtu K18. c) exspoliauerit K 65. d) MMDC K 18, 19.e-e) LXU<; K 18, 33, 46, 56; Lxm K 17; Lxn K 65; XLV K 19.


§ 2. Si quis tumbam super mortuum hominem expoliauerit (uel dissipauerit), mallobergo torne-chäle, solidos XV culpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis charistatone super hominem mortuum capulauerit, mallobergo manduale, aut si laue,quod est ponticulus, super hominem mortuum capulauerit^, mallobergo chreoburgio, de unoquoque deistis (DO denarios qui faciunt} solidos XV culpabilis iudicetur.

[D: 18] § 4. [Et antiqua lege:] Si quis corpus iam sepultum effodierit et expoliauerit et ei fuerit ad-

b) so G 6 a; expoliauerit G 5,6; deiecerit Herold.

AI A2 A3 A4

55,4 2. Si corpus iam se-pultum effuderit et ex-poliauerit et ei fuerit ad-probatum, uuargus situsque in die illa quamille cum parentibus ipsiusdefuncti conueniat et ipsipro eum rogare debentut ille inter homines liceataccedere. Et qui ei ante-quam parentibus con-ponat aut panem dederitaut hospitalitatem dede-rit seu parentes seu uxorproxima, DC din. qui f.sol. xv culp. iudic.

55,4 3. Ipse uero qui hoc ad-mississe probatur vnnafdin. qui f. sol. cc culp.iudic.

2. Si quis hominemiam sepultum expoliaue-rit et ei fuerit adproba-tum, malb. muther chocestc uirgo sit usqwe indiem illa quam illi cumparentibus ipsius defunc-ti ut ipsi conueniant etipsi pro erogare dibiantut uincto hominem liciataccedirem. et qui ei ante-quam conponat cum pa-rentibws ante pene aut-tor qui tale dedirit, sol.xv cul.

tarnen autorem exce-liris qui admississet aut-expodisset, dtur ne caled

sol. co conponat.

2. Si quis corpus iamsepultum expoliauerit,uuargus sit usque ad dieilla quam ipse parentibusipsius defuncti conueniatet ipsi pro eum rogaredebeant ut ei inter homi-nes accedere liceat. etquia antequam conponatad propriis parentibuspane aut hospitium de-derit, solid, xv culp. iudi.

2. Si quis corpus iamsepulto effodierit et ex-poliauerit, usqwe ad dieilla quam ille cum paren-tibws ipsius defuncti con-ueniant ut et ipsi proeo rogare debeant ut eiinter omnes liceat hac-cedere. et quis antequamcomponat aut panem authospitalem dederit, DGdenrs. qui fac. sol. xvculp.

Tarnen auctor sceleris tarnen auctor scelerisqui misisse probatus est qui admisisse probantursold.cc culp. iud. aut fodisse debet vinjvf

denrs. qui fac. sol. ccculp.

A c-c) auf Basur A 2. d-d) oder tumecale A 2.C b) Si quis tumba super mortuum hominem expoliauerit, malb. tornechale sol. xv G 6 a. c) Si quis charista-

tone super homine mortuo capulauerit, malb. mandualo aut Laue quod est ponticulus super hominem mortuumcapulauerit, malb. chreobordio, de vnoquoqwe Sol. xv C6a. d) aus cheristi dona verbessert G 5. e) nichtlauaue, aus leuauerit, nicht lauauerit, verbessert G 5. f) aus anaquaqwe verbessert G 5. g) aus usquemverbessert G 6. h) nicht quem G 5. i) nicht hospitalitatem G 6. k) nicht qui G 6. l) nicht iud. G 6.

H b-b) oder cheristaduna. c) Druckfehler für hominem. d) 55,4 bildet bei Herold den Schluß von 55,1.e) nicht uuargus sit. f) Druckfehler für culpabilis.+2tomolam. +3stafflus. +4bardio.

K f) stumulum K 17. g) exspoliauerit K 65. h) aristotonem K 56; aristationem K 19. i) staplusK 17, 65; stappulus K 46; stappl(um) K 33. k) capolauerit K 46; exspoliauerit K 65. l) sea K 18.m) strunctura K 17. n-n) qui e(st) salaue que ponticulum K 19. o) sclaue K 65. p) que K 46.q) mos e(st) K17. r) anticorum K17. s) destruxerit K 33, 46. t) spoliauerit K19. u) unam-quamque K 56; una quemque K 17; unaquaque K 33, 46. v) ex K 65. w) histis K 17; stis K 18.x) effoderit K18,19; dsgl. auf Basur K17. y-y) hoc spulsus K19. z) fehlt K18, 65. a') cumparentibus hinter defuncti wiederholt K17; parentes K 65. b'J conuenerint K 46. c') ipse K18, 46.d') suntK 17,18. e') lic&atK 18. f')inK18,20. g') patemamJCi7. h')nurK20. i') que-cumqueiCi^. k') hospitalem K 17,18, 46. V) vor antea K 17. m') aut etiam K17. n') feceritüber fuerit K 65. o') § 6 steht in K 28 hinter § 7. p ) aus Auttor verbessert K 17. q') aus celerisverbessert K 17. r') fecerit K 18, 46. s ) nur K 28, 31. t') adeptum K 17, 46; adestumK 28; admetum K 31. u') faciendum K 28, 31, 71. v') exceptu cap. et du. nur K 19.

1) Glosse tumbam Pithou. 2) Glosse cancellum qui desuper tumulum stat Piihou. 3) Glossedeiectus K 24; deiectus et expulsus Pithou.

TEXT 55,2—55,4 207

probatum, mallobergo mutherc hoc est, uuargus sit usque in diem illa(m), quam ille cum parenti-bus ipsius defancti conueniat, (ut) et ipsi pro eo rogare debeant, ut ei inter homines liceat acce-dere. Et qui ei, antequam d(cum> parentibus conponatd, aut panem (dederit) aut hospitalemdederit, (seu parentes) seu uxor suae proxima, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudi-cetur. Tarnen auctor sceleris, qui (hoc) admisisse probatur (aut effodisse), mallobergo tornechalesunt, vniM denarios qui faciunt solidos cc culpabilis iudicetur.

c) tornechale G, Herold. d-d) conponat ad propriis parentibus A 3. e) sua siue Herold.

G5

2. Si quia tumulum su-per hominem mortuumexpoliauerit uel dissipa-uerit, sol. xv cul. iud.

3. Si quis cheristado-nad super hominem mor-tuum capulauerit, aut sileuauee qwod est pontico-lum sequentis mortuumexpoliauerit, de unaqua-que1 de istis sol. xv cul.id.

C6

2.* Si quia tumulumsuper hominem mortuumexpoliauerit, malb. thor-nechales sol. xv culp. iud.

3.c Si quis cheristoni-cam super hominem mor-tuum capulauerit, malb.madoalle aut selaue queest ponticulus sequentemmortuum expoliauerit,malb. cheoburgio de una-quaqwe de istis sol. xvculp. iud.

5. Si quis corpus iamsepultum effodierit et ex-poliauerit, uuargus sit us-que in die illa quemh cumparentibus illius defuncticonueniret ut et ipsi proeo rogent ut ei inter ho-mines liceat accedere. etquicumqwe antea aut pa-nem aut hospitalitatemdederit siue uxor sua pro-pria, sol. xv cul. iud.

5. Si quis corpus iamsepultum effoderit et ex-poliauerit, malb. torne-chale uuargo sit usque^de illa quae cum parenti-hus illius defuncti con-uenerit ut ad ipso pro eorogent ut ei inter hominesliceat accedere. Et quse-cumqtte antea aut panemaut hospitalitalitatem1 de-derit siue uxor sua pro-pria, DC den. qwfi fac. sol.xv culp. iud.

H 10

III . Si quis +2tombam,super mortuum hominemexspoliauerit, malb. Tur-nichalis DC den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur.

U l i . Si quis bche ristaduna* super hominemm0

mortuum capulauerit,malb. mandoado, aut si-laue, quod est +3porticu-lus, super hominem mor-tuum deiecerit de una-quaqwe malb. chreo•^burgio DG den. qui fa-ciunt solid, xv culpabilisiüdicetur.

dEt antiqua lege, si cor-pus iam sepultum ex-fodierit et exspoliauerit,uuargussit6. usque indiem, qua cum parenti-bus ipsius defuncti con-uenerit, et ipsi pro eo ro-gent, ut inter homines li-ceat ei accedere. et qui-cunqwe antea ei aut pa-nem, aut hospitale, siueuxor sua, siue proxima, eidederit DC den. qui fa-ciunt sol. xv cnlpabilis1

iudicetur.

Si si tarnen Tandem auctortarnen auctor exceleris se auctor sceleris se admisse ex scelere, qui hoc admi-admesisse aut exfodisse aut effodisse probatur, sisse probatur malb. thur-probatus, sol. cc cul. iud. malb. thornechale Bunt nichale VHIM den. qui fa-

den. vmAf qui f. sol. cc ciunt sol. cc culpabiliscul. id.1 iudicetur.

K

2. Si quis tumulum11 55,2super hominem mortuumexpoliauerit8 uel dissipa-uerit, DC denariis qui fa-ciunt solidos xv culpabi-lis iudicetur.

3. Si quis aristatonemh 55,3hoc est stapplus1 supermortuum missus capula-uerit11 aut mandualem2

quod est ea1 structuram

nsiue selaue0 quiP est pon-ticulus11 sicut mosi anti-quorumr faciendum fuitqui hoc distruxerit8 autmortuum exinde expolia-uerit*, de unamquemqueu

dev istisw DC denariis quifaciunt soh'dos xv culpa-bilis iudicetur.

5. Si quis corpus iam 55,4sepultum effodieritx autexpoliauerit, wargus3 sityhoc est expulsusY deeodem pago usquedumcumz parentibusa' de-functi conueneritb' ut etipsic' parentesrogatisintd'pro eo ut liceate' ei infrar

patriamß' <suam)h' esse.Et quicumque1' anteapanem aut hospitalita-temk' ei1' dederit etiamm'si uxor eius hoc feceritn',DC denariis qui faciuntsolidos xv culpabilis iudi-cetur.

6.°' AuctorP' uero sce- 55,4lerisi' huius si ipse hocfecitr' et conprobatusfuerit uel (ad)8' aliumademptum1' faciendiu'locauerit, vnni denariisqui faciunt solidos coculpabilis iudicetur <ex-cept(o) capitale et d(e)la-tura)v '.


[D: 19} § 5. Si quis hominem mortuum super alterum in nauco aut in petra (malo ordine uel in jurturn)miserit et ei fuerit adprobatum, mallobergo chaminis1 hoc est, SMDCCC denarios qui faciunt solidosXLV& culpabilis iudicetur.

f) iddulgus G, Herold. g-g) solidos xxxv G, Herold.

AI

55,5 4. Si quis hominemmortuum super alterumin nauco aut in poteomiserit et ei fuerit adpro-batum, mal. chaminis hocest IMDCCC din. qui f. sol.XLV culp. iudic.

A2 A3

3. Si quia hominemmortuum super alterumin nachao aut in petramiserit, sold. XLV culp.iudicetwr.

A4

C m) Si quis hominem mortuum super alterum in nauco aut in petra malo ordine vel in furtum miserit, malb.iddulcos sol. xxxv C 6 a. n) aus nauco verbessert G 5. o) nicht basilica G 5.

H g) 55,6 steht bei Herold ohne die (von Hesseis zugesetzte) §-Ziffer V hinter 55,3.+5naucho.

h) zu 55,7 vgl. unten 65b.

K w') aus aufo verbessert K17; aufoX 56. x')aatK17. y') modum auf Rasur K17; dormxmK 65. z')fac-tarn K 65. a) exspoliauerit K 65. b-b) wiederholt K18. c-c) fehlt K 33,46. d-d) De incendio ecclesiaeuel expoliationem et de K19; De incendio uel expoliatione ecclesiae siue K 33,56. e-e) incendium K18.f) hubi K 17. g) fuerint K 65. h) incendiderit K 56. i-i) aut aliquam expoliauerit K 46.k-k) ipsam ecclesiam K65; ecclesia K 56. l-l) fehlt K 20, 33, 56. m) aus aliqua verbessert K 17;aliquem K 18. n-n) uel de K 65; aut K 46. o) illam K 65; ipsa K19, 46. p) eclesia K 17;ecclesiam K 65. q) §§ 2 und 3 fehlen K 18. r) diaconum K 46. s) interfecerit K 17, 33, 46, 65,71. t) xvra K 33. u) cccc K 33. v) interfecerit K 33, 46. w) den. nachgetragen K17.x) § 4 nur in K 28 nachgewiesen.4) Glosse Haec capitula domnus Ludovicus imp(erator) anno imperii sui quinto cum universo coetu populi inAquisgrani palatio promulgavit atque legi Salicae addere praecepit. Ipsaque postea cum in Theodonis vüla ge-neralem conventum habuisset, ulterius capitula appellanda esse prohibuit, sed ut lex tantum diceretur voluitPithou (von Baluze, Capitularia regum Francorum, Bd. 1, Paris 1677, S. 598, zu den Capitula legibus addendavon 818-19 gestellt, zu denen K 27 ein textlich nahverwandtes Vorwort bietet; vgl. Boretius, Capitularia regumFrancorum, Bd. 1, Hannover 1883, S. 280).

TEXT 55,5—55,7 209

§ 6. Si quis basilicam expoliauerit desuper hominem mortuum, mallobergo chreotarsino, (MCC [D: 77]denarios qui faciurd) solidos XXX culpabilis iudicetur (excepto capitäle et d(i)latura).

§ 7. Si quis basilicam, ubi reliquiae sunt inserta(e), aut ipsa basilica est sanctificata, incenderit, [D: 76]mallobergo chenechruda, solidos CC culpabilis iudicetur.

4.

C 5

Si quis hominem

C6 H 10

H. Si quis hominem4.m Si quis hominemmortuum super alterum mortuum super alterum mortuum, super alterumin nauchon aut in petra in naupho aut in petra in petra, aut in +5naufomiserit, sol. xxxv cui. iud. miserit, malb. edulcus miserit, malb. idulgus sol.

sol. xxxv culp. iud. xxxv culpabüis iudice-tur.

6. Si quis basilicas ex- 6. Si quis basilicas ex- gSi quis basilicam superpoliauerit desuper homi- poliauerft desuper homi- hominem mortuum ex-

nem mortuum, malb. poliauerit, malb. ehre ot-chereotasino sol. xxx tar sino MCC den. qui fa-culp. iud. ciunt sol. xxx culpabilis

iudicetur. excepto capi-täle et delatura11.

nem mortuum, sol. xxxcul. iud. exe. cap. et del.

K

4. Si quis hominem 55,5mortuum super alium innaufow' uelx' in petra mi-serit, MCCCC denariis quifaciunt solidos xxxv cul-pabilis iudicetur.

7. Si quis domum in 55,6modumy' basilicae fac-tumz' super hominemmortuum expoliauerita,MCC denariis bqui faciunt0

solidos xxx culpabilis iu-dicetur cexcepto capitäleet delatura0.

7. Si quis balica0 ubi 7. Si quis basilica ubireliquie sunt insertas aut requieseunt insertas autipsa basilica est sanefifica- ipsa basilica est sanctifi-

cata incendiderit, malb.chenechruda sol. CG cul.

ta incenderit, sol. cc cul.iud.

iud.

LVHI*.EXPOLIATIONE

ECCLESLE UELeINCENDIO SrüEd

HOMICIDnSCLERICORUM«

1. Si quis ecclesiam 55,7sanetincatam uel ubi1 re-liquise sanetorum recon-ditae sunt^ incenderit11

*uel infra kipsa ecclesiak

^liquam™ expoliationem1

de altare naut den in-fra üla° ecclesiaP1 ali-quid tulerit, VIIIM dena-riis qui faciunt solidosco culpabüis iudiceturexcepto capitäle et dela-tura.

2.1 Si quis diaconemr E:77,2interficerit8, XHM* dena-riis qui faciunt soli-dos cccu culpabüis iudi-cetur.

3.1 Si quis presbyte- E:77,lmm interficeritv, XXTVMdenariisw qui faciunt soli-dos DC culpabüis iudice-tur.

{4. Si quis episcopuminterfecerit, DCCCO solidisculpabüis iudicetur. )x

27 LexSalical


[D: 91] LVI. De eo qui ad mallum uenire contemnita [LVL De dispectionibus]

§ 1. x Si quis ad mallum uenire contempserit aut, quod ei a rachineburgiis iudicatum fuerit,adimplere distulerit, si nee de conpositione nee de inio nee de ulla lege fidem facere uoluerit, tuncad regis praesentiam ipsum manire debet.x

Titel 56: a) danach 56 § 6a A 2 (aus B).

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 17,4: . . . quicumque Burgundio . . . nee üdeiussorem. dare nee ad iudiciumvenire voluerit, atque hoc factum duobus aut tribus ingenuis [fehlt B 11] testibus potuerit adprobari, inferatmultae nomine solidos VI, et [fehlt B 9,10] ad iudicium venire nihilominus conpellatur.

AI

LVI. DE EUMQUI AD MALLTJM

UENIKE CONTEMNIT

56.1 Si quis ad mallum ue-nire contempserit autquod ei a rachineburgiisfuerit iudicatum adim-plere distulerit si nee deconpositione nee hineonee de ulla legem fidemfacere uoluerit. Tunc adregis praesentia ipso ma-nire debet.

56.2 Et ibi duodicem testeserunt qui per singulas ui-ces tres iurati dicant quodibi fuerunt ubi rachine-burgius iudicauit ut autad hineo ambularet autfidem de conpositione fa-ceret. Et ille dispexerit.

56.3 Iterum alii tres iuraredebent ut ibi fuisses diequando rachineburgiiiudi-cauerunt ut aut per hineoaut per conpositione sededucerit hoc est de illadie in XL noctis in mallo-bergo iterum ei solemcollocauerit et nullatenuslegem uoluerit adimplere.

A2

LUIII.a

LO ante uenire presump-seret aut quo racineburgieiudicatum fueret implecontempseret sie nee deeneum noc de conposio-nem nee de ulla rem fideficiret uult, tunc ad regipresencia eum maniredebit;

et ibi XII testis per sin-gulas uicis in iurati di-cant qwod ibidim fueruntet ibi raciniburgi iuraue-runte aut ad eum ambola-bant aut fidem de conpo-sicionem ficiret.

et alii in iurare debentquod ibidem fuissent postillo die quando racinebur-gi iurauerunt aut ad eni-um aut per conposicionemse educirent hoc de illadie in LX noctes in malloiterum et sol coligaueritet nullatenus legem im-plere.

A3

DE HIS QVP ADCMALLVM VENIREcCONTEMNÜNT. LVI.

Si quis ad mallumuenire contemseritd autquod ei a racineburgiisiudicatum fuit adimpleredistulerit. Si nee tunc deconpositione es* nee deeneo nee de ulla legefidem face uoluerit. Tuncad regis praesentiam ip-sum manire debet.

et ei ibidem duodeeimtestes erunt qui per singu-las uices ter iurati dicantqwod ibidem fuer ubi ra-chiniburgiis iudicaueruntut ad eneum ambularedebet aut fidem de con-positione facere et illedispexerit.

Iterum alii alii tresiurare debeant* qwod ibi-dem fuissent post illa diequando rachineburgii8

iudicauerunt aut pro ene-um aut pro conposieio-nem se educerit hoc estde illa die in XL noctesin mallobergo. Iterum eisol culcauerit et nullate-nus legem noluit implere.

A4

Si quis ad mallumuenire contempserit autquod ei a rationeburiesiudicatum fuerit adim-plere distulerit. Si nee deconpositione nee de enionee de ulla lege fidemfacere uoluerit, tunc adregis presentia eum man-nire debet.

et ibi duodeeim testesper singulas uices iniurati dicant qwod ibidemfuissent hubi ratione-buries iudicauerwntf autad enium ambulaueritaut fidem de conpositionefecerit et ille dispexerit.

Iterum alii ni iurarentqwod ibidem fuissent illadie quando rationeburiesiudicauerunt aut de legeaut per conpositione sediceret hoc est de illa diein XL noctes in malloiterum uiolenter alligaue-rit et nullatenus legemuoluit implere.

A Titel 56: a) in A 2 geht die unten zu 56,6 a abgedruckte B-Interpolation voraus. a"-a") Si quis mitroter Tinte, aber Kleinbuchstaben A 2. b) nicht QUI A 3. c-c) nicht MALLUM UENIRE A 3. d) nichtcontempserit (wie Holder druckt) A 3. e) oder iurauerint A 2. f) aus debent verbessert A 3. g) ausrachineburgiis verbessert A 3.

C Titel 56: a) C. LVI. DE DESPECTV. In leg. Sal. c. 59 C 6a. b) lies LVI G 5. b") aus qus ver-bessert G 5. c) aus fuerant verbessert G 5. d) aus eum verbessert G 5. e) aus conpositionem ver-bessert G 6.

K Titel 56: a) contemserit K 18, 65; dsgl. aus contemserunt verbessert K 17. b) fehlt K 33. c) adK 17. d) so K 21, 56; rachinburgiis K 20, 30, 31, 33, 34, 38, 39, 65; rachimburgiis K 46; raehymburgias

TEXT 56,1—56,3 211

§ 2. *Et ibi(dem) duodecim testes erunt, qui per singulas uices tres iurati dicant, quod ibidemfuerunt, ubi rachineburgii iudicauerunt, ut aut ad inium ambularet aut fidem de conpositionefaceret, et ille dispexerit.x

§ 3. Iterum alii tres iurare debent, quod ibidem fuissent <post> illa die, quando eirachineburgü iudicauerunt, ut aut per inium aut per conpositionem se educeret, hoc estde illa die in XL noctes in mallobergo iterum ei solem culcauerit et nullatenus legem uoluerit<ad)implere.

G5

DE DISPECTIONIBUS.

1. Si quisb" admallumuenire dispexerit aut quodei ad rachenburgies fu-eratc iudicatum adimple-re noluerit si nee decon-positione nee ad ineumd

nee de ullam legem fidemfacere noluerit, tunc adregis presentia ipsummannire debet.et ibidem cum xn testi-

• hus ire debet qui per sin-gula placita iurati dicantquod ibidem fuissent ubirachenburgie. iudicaue-runt aut ad inium ambu-laret aut de conpositionefidem facere et ille dis-pexit.iterum alii tres iurare de-bent quod ibidem fuissentpost illa die quod ei ra-chenburgie iudicaueruntaut per inium aut per con-positiones se duceret, hocest de illa die in XL noctesin mallobergo iterum so-lem culcauerit et nullati-nus legem uoluerit im-plere.

C6

LVI.» DEDISPECTIONIBJ7Ä

1. Si quia ad mallumuenire dispexerit autquod ei ad rachineburgiisfuerit iudicatum adim-plere noluerit si nee deconpositione nee ad hi-nium nee de ullam legemfidem facere noluerint,tunc ad regis presentiamipsum manire debet.

2. et ibidem cum xntestibus ire debet qui persingula placita iurati di-cant quod ibidem fuissentubi racheburgii iudica-uerunt ut ad hinium am-bularet aut de conposi-tione fidem faceret et illedispexit.

3. Iterum alii tres iu-rare debent quod ibidemfuissent post illa die quodei rachineburgii iudica-uerunt aut per hinium autper conpositionesc se du-ceret, hoc est de illa die inXL noctes in mallobergoiterum solem culcaueritnullatenus legem nolu-erit implere.

H 10

De Despectionibus.Tit. LIX.

§ I. Si quis ad mallumuenire dispexerit, autquod ei a Rathinburgiisfuerat indicatum adim-plere noluerit, si nee decompositione nee adeneam, nee de ulla legefidem facere uoluerit,tunc ad Regis prsesen-tiam ipse manniri debet,et ibidem cum duodecimtestibus ire debet, qui persingula placita iurati di-cant, quod ibidem fuis-sent ubi Rathiburgii eiindicauerunt, ut ad§neum ambularet, autper compositionem fidemfaceret, et ille dispexerit.Iterum alii tres iurare de-bent, quod ibidem fuis-sent, post illam diem, quoei Rathenburgii indica-uerunt, aut per eneumaut per compositiones seeduceret. hoc est de illadie, in quadraginta noc-tes in Mallobergo iterumsolem collocauerit, et nul-latenus legem uolueritimplere.

KLIX. DE EO QUI

AD MALLUM UENIRECONTEMPSERIT*

Si quis ad mallum 56,1uenire contempserit etquod eüP ac rachinburgisd

iudicatum fuerite impleredistulerit si nee de con-positione1 nee deg ullalege11 fidem facere nolue-rit1, tunc ad regis prae-sentiam ipsum mannirek

debet.Et ibidem duodecim1 56,2

testes esse debent quim

per singula placita11 iu-rando °dicant quod0 ibi-demP fuissent ubi rachin-burgii ei iudicassent etille decretum iudiciumr

contempsisset8.

iterum11 alii tres iura- 56,3re debent quod ibidemv

fuissent1 postw illum diemin qua ei rachinburgi* iu-dicauerunt yut auty peraeneumz aut per conposi-tionem*' se educeret13',hoc est de illa die in c'qua-draginta noctesc' in malloiterum solem culcauerit4'et nullatenus legem im-plere uoluerite'.

K 17; raginburgis K 24, 71; raginburgiis K 19, 25; ragimburgitis K 18. e) aus fuerunt verbessert KK17. f) convositionemK 18;-positione K 24. g) fehlt K 24, 33. h) legem K 18. i) uolueritK 24. k) manire K 18, 46. l) xv K 17; fehlt K 19. m) fehlt K 19. n) placida K 17.o-o) dica inquod K 19. p) hibidem K 17. q) so K 20, 21, 33, 56; rachinburgii K 65; rachimburgiiK 46; raehymburgii K17; raginburgi K 24, 71; raginpurgii K 19; ragimburgii K 18. r) iuditium K 46.s) contemsisset-K 18; contempsissent K 17. t-t) fehlt K 17. u) Item K 20. v) dem fuissent...quantum de in 58,4 (vgl. ebendort Anm. r') fehlt K 46 infolge Blattausfalls. w) per K 19. x) so K 33,56;rachinburgiiiC6*5;raehymburgiiiCi7,-raginburgiiC24, /l/ragmpurgiiüCIS/ragimburgiiüCiS. y-y) itaut K 25. z) eneum K 33, 65; eneum K 18; enneum K17; ennium K 19. a') confessionem K17.b') ediceret K 18; exdiceret K 79; educasset K 19. c'-c') LX npetis K 19. a") collocauerit K 65.e ) aus noluerit verbessert K 65; noluerit K 17; uoluisset K 19.27*


§ 4. Tunc eum debet manire ante regem, hoc est in noctes xrv, et tria testimonia iurare debent,quod {ibi fuerunt, ubi) eum manisset {et solem collocauit). {Et) si nee tunc uenerit, ista {omnia)nouem testimonia iurati, sicut superius diximus, dicant.

§ 5. Similiter illa die, si non uenerit, colücet ei solem et illa tria testimonia, qui ibidem fuerunt,ubi eulcauerit solem. Tunc si ista omnia impleuerit, qui eum admallat, et ille, qui admallatur, adnullum placitum uenire et per legem se educere uoluerit, tunc rex, ad quern manitus est, eum extrasermonem suum ponat.

A 1

56,4 Tunc eum debet ma-nire ante regem hoc estin noctes xini et triatestimonia iurare debentquod ibi fuerunt ubi eummanibit et solem collo-cauit. si nee tunc tienit,ista noue testimonia iu-rati sicut superius dixi-mus dicant

A2 A3

tunc eum debit manereante regem in noctesXIIII et in testimonia iu-

Tunc eum debet ma-nire ante regem hoc estxnn et tria testimoniaiurare debent qwod eummanissent. Si neo tuncuenerit, ista omnia no-uem testimonia iuraredebeant sicut superius

rati sicut superi- diximus dicant.

A4

Tunc eum debet man-nire ante regem hoc estin noctes xnn et trestestimonia iurare debentqwod eum mannisset; etsi nee tunc uenerit, vmtesti-

us diximus.

56,5 similiter. Uli die si nonuenerit collocet ei solemet illa tria testimonia ubicollocauit solem. tunc siille qui admallat ista om-nia et qui admallatus estad nullum placitum ue-nire uoluerit. Tunc adquemanitus est extra ser-monem suum ponat eum.

similiter illa die testi-monia qui ibi fuerunt ubicollegato sol. si sta omniaimpleuerif qui eum ad-mallat et ille qui ad-mallatum ad nullo placitouenire uoluerit, tunc exatqwe monitus est eumextra sermonis ponat.

Similiter et illa triatestimonia qui ibi fu-erunt ubi sola legauit.tunc ista omnia feceritqui eum ad mallum etille qui admallatur adnullum placitum uenirenoluerit. Tunc rex adquem manitus est extrasermonem dominicamconponat.

monia qui ibi fuerunthubi euleat solem tuncei ista omnia inuenerit,sie eum admallat et illeadmallatus ad nullumplacitum uenire noluerit,tunc rex ad eum quimannitus est eum extrasermone suo ponat.

56,6 tunc ipse eulpabilis etomnes res suas erunt. Etquicumque eum aut paue-rit aut hospitalem dederitetiam si uxor sua pro-xima, mal. lampicii hocest BC din. qui f. sol. xveulp. iudic. Donec omniaque inpotatur conponat.

tunc ipse eulpabilis etomwes res suas erunt. qui-cumqwe aut pauiret authoc qui tale dediret siquis uxorem sua pro-piam, sol. xv cul. iud.

ipsi cui eulpabilis eritet omnes res. et qui eumeum aut plagiauerit 'authospitem collegerit acci-piat uxor sua propria,sold. xv eulp. iud. donecomnia quam ei legibusinputantur conponat.

tunc ipse cvlpabilis etomnes res suas erunt. etqui eum aut pauerit authospitalem collegerit sibiuxore sua propria, DCdenrs. qui fac. sol. xveulp. donec omnia quiei legibws inputatwr mo-dis omnibus componat.

C f) nicht fuerunt G 5. g) aus res verbessert G 5. h) aus admatus verbessert C 6. i) aus collegerent(so Hesseis) verbessert G 5. k) nachgetragen G 6.

H Titel 56: +1extra sermonem suum eum esse diiudicet. +2uxor propria.

K f) manire aus manere verbessert K 18; mannire si K 19. g') presentia K 17. h') xn K 19.i') noctis K 19; fehlt K 17. k') trea K 18, 56; tres K 17. V) dicat K 19. m') manisset K 18,20. ri) ne K 17. o') vm K 17. p') testibus K 20, 21, 33, 56. q') iurando K 33, 38; quod

TEXT 56,4—56,6 213

§ 6. Tunc ipse culpabilis et omnes res suas erunt in fisco aut [eius] cui fiscus dare uoluerit. Etquicumque eum aut pauerit aut hospitalem dederit, etiamsi uxor sua propriab, mallobergo lam-picii hoc est, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur,donec omnia, quae <ei legibus) inputatur (mo- [donec omnia secundum legem ea quae Ulidis omnibus) secundum legem conponat. iniuncta sint componat.]

b) proxima C; aut proxima Herold.

05

tunc eum debet mannireante regem hoc est in ximnoctes et trestestimoniaiurare quod eum mannis-set. et si nee tunc uenerit,ista omnia noue testi-monia iurati dicant sicutsuperius diximus.

Bxmiliter illa di§ si nonuenerit collicet ei solem etilla trea testimonia quiibidem fuervnt* ubi culca-uerit solem. tunc ista om-nia impleuerit qui eumadmallat et ille qui ad-malla ad nullum placitumueneret et per legem seeducere uoluerit. Tuncrexs ad quem mannitusest extra sermonem ponat.

2. Tunc ipse culpabiliset res suas ervnt in fiscoaut cui fiscus dare uo-luerit. Et quicumqMe eumaut panem dederit authospitalem Collegeret1 si-ue uxor sua proxima, sol.xv cui. iud. donec omniaquod ei legibtts inputatursecundum legem conpo-nat.

06

4. Tunc debet manireante regem hoc est inxini noctes et tres testi-monia iurare quod eummanisset. Et si nee tunuenerit, ista omnia no-uem testimonia iurati di-cant sicut superius dixi-TCMS.

5. similiter illa die sinon uenerit collicet eisolem et illa tria testimo-nia qui ibidem fuerint ubiculcauerit solem. tuncista omnia impleuerit quieum admallat et ille quiadmallat ad nullum placi-tum uenerit et per legemse educere uoluerit, tuncrex ad quam admanitus11

est extra sermonem po-nat.

6. Tunc ipse culpabiKset res suas erunt in fiscoaut cui fiscus dare uolu-erit. et quicumque eumaut panem dederit authospitalitatem collegeritsiue uxor sua proxima, DCden. qui fac. sol. xv cui.id. donec omnia quod eilegibws inputantur* ße-eundum legem conponat.

H 10

Tunc eum debent manni-re ante regem in xmi noc-tes, et tria testimonia iu-rando dicant, quod eummannisset, et si nee tuncuenerit, ista omnia no-uem testimonia iurati di-cant, sicut superius dixi-mus.

Similiter illa die si nonuenerit, collocent ei so-lem iterum, et illa triatestimonia quae ibidemfuerint ubi collocaueritsolem. Tunc cüm istaomnia impleuerit, quieum admallat, et ille quiadmallatur ad nullumplacitura ueniret, et prolege se educere noluorit,tunc Rex ad quem man-nitus est +1extra sermo-nem ponet,et ita ille culpabilis, et ressuae erunt in fisco, auteius cui fiscus dare uolu-erit, et quieunque ei autpanem dederit aut inhospitalitatem collegerit,siue sit +2uxor sua, autproxima DC den. qui fa-ciunt sol. xv culpabilisiudicetur, donec omniasecundum legem, ea quseilli iniuncta sint compo-nat.

K

Tunc eum debet man- 56,4nire*' ante regis praesen-tiam8' in quattuordecimh'noctes1' et triak' testimo-nia iurando dicant1' quodeum mannissetm'. Quodsi necn' tunc uenerit etista omnia nouem0' testi-moniaP' coniurando^'quae superius diximusuera esse dixerint,

simili- 56,5ter ei iterumr' solem cul-cet8' et illos tres testesibidem habeat. Ubi cul-cauerit1' solem et istaomnia compleueritu' quieum admallatv' et ille quiadmallatur ad nullumplacitum uenire nee perlegemw' x'se edicere*' no-luerit, tunc rex ad quemmannitusy' est extra ser-monem suum (eum)2'esse* diiudicetb;

cet itac 56,6ille culpabilisd ete omnesres suae* erunt in fisco autcui fiscus dare uoluerit.Et quicumque ei panemdederit aut* in hospitium11

colligerit1 etiam si uxoreius propria sit, DC de-nariis qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudi-cetur, donec omnia quaeei legibus inputantur*secundum legem conpo-nat.

iurando K 18. r') fehlt K 19. s') collocet K 19, 65; eulcato K 33. t') calcauerit K 33; collo- Kcauerit K 65. u') conpleuerit K 56; impleuerit K 18. v') admalliat K 65; admallator K 17.tu ) lege K 19. x'-x') so K 18, 20, 21, 24, 31, 33, 38, 65, 71; se exdicere K 79; se dicere bzw. sedicereK 17, 19, 56; se educere in keiner eingesehenen Hs. y') aus manitus verbessert K 17; manitus K 18.z') K 20, 21, 33, 56 (vielleicht ursprünglich). a) esset K 33. b) aus deiudicet verbessert K17; deiudicetK 18, 33, 71. c-c) ita et K 18. d) per cui. K 17; cui. iud. K 79. e) getilgt K 18. f) suaK 19. g) an K 17. h) aus ospitium verbessert K 17; hospicium K 33. i) collegerit K 17, 65.k) inputatur K18.


\ß 6 a. Si quis in mallum alterum per legem conuinxeritc etd fidem facere dispexerit aut preciumsoluere, tunc racineburgiie eum debent *ante audire1 secundum legem, qualis causa est&, et ille,qui eum mallauit, ad casam suam ei nunciare debet precium haut debitumh, et si1 tunc ei soluerek

noluerit, tunc per legem debet attendere et postea grafionem ad casam suam inuitare, ut, quodlex est Jde ipsa causa, de res suas1 secundum legem mdeb(e)at reuestirem.]

c) uicerit Herold; coniunxerit A 2. d) et is Herold; ad A 2. e) racineburgiis A 2. f-f) attendere Herold,g) esse uidetur Herold. h-h) antedictum A 2. i) fehlt A 2. k) satisfacere Herold. l-l) isde caussa et rebus suis Herold. m-m) referat Herold.

AI A3 A4

56,6a

LVIT.DE DISPECCIONIBUS

Si quis in mallumterum per lege coniunxe-rit ad fidem facire di-spexerit aut precium sol-uere, tunc racineburgiisde eum ante audire secun-dum legem qualis causaest et illi qui eum mallauitad causa sua ei nonciare*debit precium antedic-tum, et tunc ei soluerenoluerit, tunc per legemdebit atendere et postiagrafionem ad casa suainuitare aut qwod lex estde ipsa causa de res suassecundwm legem debiatreuestire.

LVH.DE RACHINEBURGHS DE

A2

mini.RACINIBURGIIS

DE RACINEBVRGnS.LVH. DE RATIONEBURIES

57,1 1. Si quis rachineburgiiin mallobergo sedentesdum causam inter duosdiscutiunt et legem di-cere noluerint, debet eidicere ab illo qui causaprosequitur. hie ego uostancono ut legem dicatissecundum legem salegam.

1. Si quis raciniburgiusin mallo sedentes causasine duus discote legenoluerit dicere uinit, di-dt& ad illo quicum causaproseqm'tur. hie uos tan-gono ut lege tis10 secandolege salica. quod nond illelegem dicere noluerit, uir

1. Si racineburgiis ber-go in mallo sedentes eumcausas inter duos discu-tient legem dicere nolu-erint, debet eis dicere abillo qui causa prosequitur.Hie ego uos taneno utlegem dicatis secwwdwm0

legem salicam.

1. Si rationeburies inmallum resedentis dumcausas inter duos discu-tent legem noluerc'ntf di-cere, debes eis dicere abillo qui causa prosequitwr.hie ego uos tangane utlegem dicatis secwndMmlege salica. qwod ille nolu-

A h) B-Interpolation in A 2 (dort vor 56,1 eingeordnet). i) nicht nwneiare aufzulösen B 2.Titel 57: a) oder dicet A 2. b) nicht tre aufzulösen A 2. c) nicht secundum A 3.

nee aufzulösen A 2.d) nicht

b) aus requiret, nicht aus requirent,C Titel 57: a) C. LVH. DE RACIMBVRGIS. In L. Sal. c. 60 G 6a.verbessert G 5.

K Titel 57: a) rachimburgiis K 18; raehymburgiis K17; raginburgiis K79. b-b) so K19, 20, 21, 33,52, 56, 57, 65 u.a.; fehlt K17,18, 24 u.a. c) rachimburgiis K 18; raehymburgii K 17; ragimburgii K 19.

TEXT 56,6 a—57,1 215

LVH. De rachineburgiis [D: 92]

§ 1. Si (quis) rachineburgii in mallobergosedentes, dum causam inter duos discutiunt,debet eis dicere qui causam requirit: „Dicitenobis legem Salicam." Si uero legem dicerenoluerint, debet eis dicere ab illo, qui causamprosequitur: „Hie ego uos tangono, ut legemmihi dicatis secundum legem Salicam." Quod

C 5 C6

[§ 1. Si qui raihinburgii legem (n)oluerintdicere in mall(o)bergo residentes, cum caussainter duos discusserint, debet eis qui caussamrequirit dicere: ,,Didte nobis legem Salicam."Si Uli tunc noluerint dicere, tunc iterum quicaussam requirit dicit: „Uos tangono, ut mihiet isto legem dicatis." Bis aut tertio hoc debet

B 10 K

TL. Si quis alterum inmallo per legem uicerit,et is fidem facere dispe-xerit, aut precium sol-uere, tunc Rathinburgiieum debent attendere,secundum legem qualiscaussa esse uidetur, etille qui eum mallauit adcasam suam ei nunciaredebet, precium aut debi-tum, et si tunc ei satis-facere noluerit, tunc perlegem debet attendere, etpostea, Grafio ad casamsuam inuitari, ut quodlex est, is de caussa et re-bus suis secundum legemreferat.

56,6a

DE RACHENBTJRGIIS DE RACHINBURGIIS

1. Si quis raeimburgiiin mallobergo • sedentesdum inter se causas dis-cutiunt debent eis dicerequi causam requiruntlb.dicite nobis legem salica.Si uero legem nolueriwtfdicere, ille qui causamprosequitur. hie ergo uostangano usqwe qwod mihilegem dicatis secwndwmlegem salica. qwod si di-

1. Si quis rachinbur-gise in mallobergo seden-tes dum inter se causasdiscutiunt debent eis di-cere qui causam requirit.dicite nobis legem sali-cam. si uero legem nolu-erint dicere, ille qui cau-sam proseqwitur. hie ergouos tangono usque quodlegem mihi dicatis seetm-dwm legem salicam. Quod

H 10

De Rathin burgiis.Tit. LX.

§ I. Si qui Rathinbur-gii legem uoluerint dicerein mallebergo residentes,cum caussa inter duosdiscusserint, debet eis quicaussam requirit dicere.Dicite nobis legem Sali-cam. Si illi tunc noluerintdicere, tunc iterum quicaussam requirit, dicit.Vos tangano, ut mihi etisto legem dicatis. bis aut

LX.DE RACHINBTFRGIIS»*QTJI SECUNDUM LE-GEM NON IUDICANT*

1. Si quidem rachin- 57,1burgiic in mallo reseden-tesd cum causa discussafuerit inter duos causa-tores ammonitie rab eof

qui causam* requiret11 *utlegem Salicamk dicant etsi legem (Salicam)1 dicerenoluerint, tunc ab eo quicausam requiretm * sintiterum ammonitin usque°tertia uice0. Quod si» di-

d) residentes K 17, 65. e) amoniti K 18; admoniti K 65. f-f) aus habeo verbessert K 17; habeo KK18. g) causas K 17. h) requirit K 33; requireret K 19. i-i) fehlt K 28. k) Saligam K 18,33, 71. l) nur K 17. m) requirit K 33. n) admoniti K 65. o-o) tercia uice K 33; in ter-ciam uicem K 65; ad tres uices K 17. p) nachgetragen K 18.


si ill(i) (legem) dicere noluerint, septem de faeere. Si uero illi noluerint dicere, tunc quiillis rachineburgiis, mallobergo schodo hoc est, caussam repetit debet dicere: „Ego uobis tan-(ante) eulcatum solem, cxx denarios qui gano, usque quo mihi legem dicatis Salicam."faeiunt solidos m singuli eulpabiles iudicentur. Tunc septem de illis rathenburgiis, collocato sole,

IX solidos eulpabilis unusquisque iudicetur.]§ 2. Quod si nee legem dicere noluerint [nee soluere] nee (de) ternos solidos fidem facere

uoluerint, tunc, solem illis [iterum] culcatuma, DC denarios qui faeiunt solidos xv unusquisqueillorum eulpabilis iudicetur.

§ 3. Si uero illi rachineburgii sunt et non [§ 3. Si uero rathinburgii non seeun-seeundum legem iudicauerint, is, contra quem dum legem iudicauerunt Salicam, Ms, contra

Titel 57: a) collocet et sie postea Herold.

AI

Quod si ille dicere nolue-rint, septem de illos ra-chineburgios mal. schodohoc est cxx din. qui f. sol.m ante solem collocatumeulp. iudic.

A2

de illis raciniburgiis col-lecato sol ternus sol. sol-uat.

A3 A4

erint, vn de illis ratione-buries collegato sole nisol. soluant.

57,2 2. Quod si nee legem quod si nee legem di- 2. Quod si illi dicere 2. quod si nee legemdicere noluerint nee de cere uolueret nee ternus noluerint et nee ternos dieere noluerint nee mternos sol. fidem facerent sol. soluat fidem ficit sold. fidem facere. Tunc sol. fidem facere, tuncsolem illis collocatum, DC tunc sol illius eulpato sol illis euleet et sold, xv solem illius collegatus hocdin. qui f. sol. xv eulp. est, quinus din. c eulp. eulp. iudi. est denrs. sol. eulp.iudic.

57,3 3. Si uero illi rachine-burgii sunt et non seeun-dum legem iudicauerinthis contra quem sentiamdederint causa sua agatet potuerit adprobarequod non seeundum le-gem iudicassent, DC din.qui f. sol. xv quisqueillorum eulp. iud.

2. Si uero ipsi racini-burgii sunt et now seeun-dum legem iudicare eamcontra qwee sentencio de-direte", sol. xv cul. iud.

3. Si uero illi rachini-burgii sunt et non seetm-d«m legem iudicauerunthis contra quem senten-tiam adderunt causamagant* et eis potuerit ad-probare qwod now seewn-dunx legem iudicauerunt,aliis xv sold. eulp. iudi.

3. Si uero ille ratione-buri§ sunt et non se-eundum legem iudicaue-runt ei quem contra sen-tentia addiderunt causasua agat et si eis po-tuerit adprobare ut nonsectmdwm legem iudi-cauerint«, DO denrs. quifac. sol. xv eulp.

A e) nicht quem aufzulösen A 2. e") davor BasurA 2. f) aus gant verbessert A 3. g) oder iudicauerwrtf A 4.

C b") jeweils hinter n Rasur G 6. c-c) durch Unterpangieren getilgt G 5. d-d) nicht getilgt, aber zu tunc solverbessert G 5. e) nicht illi G 5. f) aus eulcatum verbessert G 5. g) aus iudicauer. verbessert G 5.

K q) Tequirit K 33; dsgl. aus requiret verbessert K 17. r) aus Ego verbessert K 17'. s) tangonoiT17.t) fehlt K 20, 28. u-u) legem dicendi K19. v) distullerint K19; distulerunt K18. w) aus solem ver-bessert K17. x) eulcate K18; eulcatum K 33; collocato K 65. y-y) tuncadhuciCi7. z) rachimbur-gii K18; raehymburgii K17; raginburgii K19. a'-a') wiederholt K17. b') dispexserint K18; despexe-rint K 24. c') aus dice verbessert K 17. d') uoluerint K 20, 33, 65; dsgl. aus uolunt verbessert K17.e') fehlt K 33. f) compositionem K 17. g') iudicentur K 56. h') comprobati (Hesseis comprobata^K 17. i') aus iudicassent verbessert K17; iudicassent K18, 33. h') his K18; ipsis K 65. V) rachim-burgiiX15;rachymburgiiiC27;racimburgiiiCJ5. m') cwnK19. n') iudicassentK18. o') unumquenque K17. p') fehlt K17, 18. q'-q') vn rachimburgiis K18; vn raehymburgiis K17; uiragin-burgiis K19.

1) Glosse id est uostimio (vastemio ?) K 79.

TEXT 57,1—57,4 217

sententiam dederint, causam sua(m) agat et(si eis) potuerit adprobare, quod non secun-dum legem iudicassent, (aliis) DC denarios quifacrant solidos xv (quisque illorum)b culpa-bilis iudicetur.

§ 4. Si uero rachin(e)burgii legem dixerintet ille, contra quem legem dicunt, eos contra-dixerit, quod legem non iudicant, simili modocontra unumquemque solidos XV culpabilisiudicetur.

quos sententiam dederunt, solidos XV sol-uant.]

[§ 4. Si uero rathenburgii Uli legem dixerintet ille, contra quem dixerunt, eis contradicat, ethoc sustinere noluerit, eos enim contra legem iudi-casse sibi putat, unicuique de septem rathinburgiis(DG denarios qui faciunty solidos XV soluat.]

b) illi septem singülatim C.

G 5

cere noluerint, vn deillis rachimburgiis eulca-tum solem sol. ra singulicul. iud.

quod si nee legem dicereuoluerint cnec ternos sol.fidem facere uoluerint0,dtunc solemd illise colloca-tumf sol. xv singuli unus-quisqwe illorum cul. iud.

2. Si uero rachimbur-gii qui simt et non seewn-dwm legem iudicauerintB,contra quem sententia de-derint causa sua agat. etsi potuerit adprobarequod sectmdwm legem noniudicauerintf, sol. xv illivn 8ingillatim cul. iud.

3. Si uero rachimburgi§legem dixe et illi contraquem legem dicunt eoscontradixerit quod legemnon iudicant, simili modocontra unumquemqwe sol.xv cul. id.

06

si dicere noluerint, sep-tem de illis rachinburgiae1*"eulcatum sole cxx den.qui fac. sol. in singulieulp. iud.

2. Quod si nee legemdicere uoluerint nee ter-nos sol. fidem facere uo-luerint, tunc solem illiseulcatum DG den. qui fac.sol. xv singuli eulp. iud.unusquisqwe illorum eulp.id.

3. Si uero rachinbur-giaeb" qui sunt et non se-cwndwm legem iudica-nerint, contra quem sen-tentia dederint causa suaageat. et si potuerit ad-probare quod seeundwmlegem non iudicaueriwf DOden. qui fac. sol. xv eulp.illi septem singülatimcum illo iudicentur.

4. si uero rachinbur-giaeb" legem dixerint etille contra quse in legemdicunt eos contradixerintqwod legem non iudicant,simili modo contra unum-quemque sol. xv eulp. iud.

H 10

tertio hoc debet facere Siuero illi noluerint dicere,tunc qui caussam repetitdebet dicere, Ego uobistangano usqwe quo mihilegem dicatis Salicam.tunc septem de illis Ra-thenburgiis, collocato so-le, ix solid, culpabilisunusquisqtye iudicetur.

Quod nee sie legem di-cere uoluerint, nee sol-uere, nee fidem facere,tunc solem illis iterumcollocet, et sie postea xvsolid is unusquisqwe cul-pabilis iudicetur.

Si uero Rathinburgii nonseeundum legem iudica-uerunt Salicam his contraquos sententiam dede-runt, solidos xv soluant.

H. Si uero Rathen-burgii illi legem dixerint,et ille contra quem dixe-runt, eis contradicat, ethoc sustinere noluerit eosenim contra legem iudi-casse sibi putat, et idcomprobare non poterit,unicuiqwe de septem Ra-thinburgiis DC denar. quifaciunt solid, xv soluat.

K

cere noluerint, tunc dicatille qui causam requiret**:Ego' vos tangano18, usque-dum uos inter me et contra *causatorem meum legemiudicatis. Etsitunc udicen-di se legemu distulerintv

solew culcatox, septem deillis unusquisque cxx de-nariis qui faciunt solidosm culpabiles iudicentur.

2.Etsiyadhuctuncyra- 57,2chinburgiiz ^dispexerint1»'nee legema' dicerec' uo-luntd' neque de tribus so-lidis6' conpositionem1' fa-cere, tunc unusquisque illo-rum septem eulcato sole D Cdenariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudiceturs'.

3. Similiter si conpro- 57,3batih' fuerint legem noniudicasse1', septem exeisk' unusquisque DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabiles iudicentur.

4. Si autem rachinbur- 57,4gii1' legem iudicant etcuim' iudicatumfuerithocsustinere noluerit et dicitcontra legem iudicasse11'sibi et hoc conprobare nonpotuerit, contra unum-quemque0' deP' «'septemrachinburgiis«' DC de-nariis qui faciunt solidosxv culpabilis iudicetur.

28 LexSallcal


[D; 100] LVm. De chrenecruda

§ 1. Si quis hominem occiderit et, tota facultate data, non habuerit, unde <conponat, ut> totamlegem impleat, xn iuratores donet, quod nee super terram nee subtus terram plusa de facultatenon habeat, b quam iam donauitb.

§ 2. Et postea sie debet in casa sua intrare et de quatuor angulos terrae [puluerem] in pugnocolligere ^debet), et sie postea in duropello, hoc est in limitare, stare debet, intus in casa respi-ciens, et sie de sinistra manu de illa terra trans scapulas suas iactare super illum, quem proximio-rem parentem habet.

Titel 58: a) amplius G. b-b) nisi quantum dunauit G.

AI

Lvm.DE CHRENE CRUDA

58,1 Si quis hominem occi-derit et totam facultatemdata non habuerit undetota lege conpleat, xniuratores donare debetnee super terram neesubtus terram plus facul-tatem non habeat quamiam donauit.

A2

LX.DE CRENECRTJDA

>£ Si quis hominem oc-ciserit et tanta faculta-tem data non abit undetota lege impleat, XII iura-tores nee super terra neesubtus terra plus de fa-cultate non äbit que do-nauit.

A 3

DE CHERA CRUDA.LVin.

1. Si quis hominemocciderit et totam facul-tatem datam non habu-erit unde conponat uttotam legem impleat, xniuratores donet quod neesuper terram plus de fa-cultate* non habeat quamiam donauit.

A4

LVin°.DE THEUNETRUDA

Si quis hominem hocci-derit et totam facultatemnon habuerit hunde totalege impleat, xn iuratoresdonet q«od nee superterra neque subtus terraqui de facultate nonhabeat quam donauit.

58,2 Et postea debet in casasua introire et de quat-tuor angulos terrae inpugno collegere et siepostea in duropullo hocest in limitare stare debetintus in casa respicienset sie de sinistra manumde illa terra trans sca-pulas suas iactare superillum quem proximioremparentem habet.

Quod si iam pater etfratres solserunt, tuncsuper suos debet illaterra iactare id est supertres de generatione ma-tris et super tres de ge-neratione patris qui pro-ximiores sunt.

58,3

et postia debit in casaintrare. De quatuor an-gulus terra in pogno co-legire et sie postia indorso super illo limitarestare debit et intus incasa respiciens et sie desenextra mano super illoqui proximiorem paren-tum h&hit.

quod si iam pater autfratris solserunt, tunc su-per suos filius debit illaterra iactare super in degeneracionem patris et dematris qui proximiorissunt.

et postea debet in casasua intrare et ex quattuorangulos terram in pugnotollere debet et sie post-ea in duropalo quoddicituT limitare debet in-tus casa aspicere et sie desinistra manu de illa terratrans suas scapulas^ iac-tare super illum quemproximiorem partem ha-bet.

quod si proximor illo etmater et frater solserint,tunc superiorem sororemet matrem aut suos filiosdebet illa terra iactareid est super tres de gene-ratione patris qui pro-ximores sunt.

et postea debet in casaintrare et de iin°r angulosterre. in pugno colligereet sie postea in duropellehoc est in limitare staredebet et casa hac plans-side sinistro manu deilla terra transe escapulasiactare super illo quemproximiore habet parente.

q-uod si tarn pro illoet mater et frater persol-uerunt, tunc super soro-rem matris aut supersuos filios debet illaterra iactare qwod si illenon fuerit de illa terraiaetata id est super tresde generationem patrisqui proximiores sunt.

A Titel 58: a) aus falultate verbessert A 3. b) aus scabulas verbessert A 3.

C Titel 58: a) C. LVDX DE CHRENECHRVDA. In Le. Sal. c. 61 C 6a. b) danach cuicumqwe getilgtG 5. c) nicht solserunt G 5. d) nicht solserttf G 6. e) danach Einfügungsvermerk ohne zugehörigenText C 5. f-f) nicht idem aufzulösen G 6.

H Titel 58: +1nisi quod donatum habeat.

K Titel 58: a) crene chruda K 56; crene cruda K 65; carene cruda aus crene cruda verbessert K 17; renecruda K 19; chreneguida K 79. b) fehlt K 17. c) aus hoeeiderit verbessert K 17. d) totam austota verbessert K 17. e-e) flacultatem suam K 17. f) xin K 19. g-g) am Rand nachgetragenK 17. h) aus donatum habet verbessert K 17. i) quod K 65. k-k) fehlt K 17. l-l) subter

TEXT 58,1—58,3 219

§ 3. Quod si iam cpro illo et mater et fra-terc solserant, tunc d super sororem matrisautd super suos filiose debet de illa terra iac-tare. (Quod si ille non fuerit, de(bet) illa terraiacta(re)}, id est super tres de generatione ma-tris (et super tres de generatione patris}, quiproximiores sunt.

c-c) pater et fratres A 1, 2. d-d) fehlt A 1, 2.

[§ 3. Quod si iam pater aut mater seu fraterpro ipso soluerunt, tunc super sororem matrisaut super eius filios debet illam terram iactare;quod si isti non fuerunt, super tres de generationepatris et matris, qui proximiores sunt.]

e) fehU A 1.

C 5

LVHI.DE CHRENE CRUDA

1. Si quis hominem oc-ciderit et intota facultatenon habuerit unde totalege conponere debeat,xii iuratores donet quodnee supra terra nee subtusterra amplius de facultatenon habeat nisi quantumdonauit.

et postea sie debet in casa• sua intrare et de quatuorangulos d&erra illa inpugno colligere et posteadebet stare in duropellohoc est limitare intus cap-tare et de senixtra manede illa terra intra suasscapulas iactare superquem proximiore paren-temb habet.

quod si iam mater et fra-ter solservnt0, tunc supersororem matris aut super6

suos filios debet de illaterra iactare. Id est desu-per tres de generationematris qui proximioresswnt.

06

LVin.a

DE CHRENECRTJDA

1. Si quis hominera oc-eiderit et in tota facultatenon habuerit unde totalege conponat, xn iura-tores donet quod nee su-per terram nee subtus am-plius de facultate non ha-beat nisi quantum dona-uit.

2. Et postea sie debetin casa sua intrare et dequattuor angulus de terrailla in pugno collegere etpostea debet stare in du-ropello hoc est intus cap-tare et de sinistra manude illa terra suas scapulasiactare super quem proxi-miorem parentem habet.

3. Quod si iam materet frater solserunfl1, tuncsuper sororem matris autsuper suos filios debet deilla terra iactare fid est1

super tres de generationematris qui proximioressunt.

H 10

De Chren ceude.Tit. LXI.

§ I. Si quis hominemoeeiderit et in tota facul-tate non habuerit, undetotam legem impleat.Duodecim iuratores da-bit, quod nee subtus ter-ram, neq«e supra terram,plus de facultate habeat+1quam donauit.

Et postea debet in casamsuam intrare, et de qua-tuor angulis terrse pul-uerem in pugno colligereet postea in duropellostare et intus casam cup-tare debet, et sie de sini-stra manu trans suasscapulas iactare superproximiorem parentem.

Quod si iam pater, autmater, seu frater pro ipsosoluerunt, super sororemtunc matris, aut supereius filios debet illam ter-ram iactare. quod si istinon fuerunt, super tres degeneratione patris et ma-tris, qui proximiores sunt.

K

LXI. DECHRENECHRUDA1*

Si quis hominemb oc- 58,1eiderit0 et in totad efacul-tate suae non habueritunde legem totam imple-re ualeat, duodecim1 iura-tores edonet11 ut1 nee su-per kterram nee 1sahk

terra1 amplius de facul-tate non habeat nisi quoddonatum habets.

Postea mintrare debetm 58,2inm" casam11 suamn" etde quattuor0 angulis dePterra illa<* in pugno suocolligatr et stare (debet)8

in durpilo2* hoc est in li-minareu et vintus cap-tare3v et cum sinistraw

manu de illa terra ultrax

suas scapulas iaetare^super quem proximioremparentem2 habet.

Quod si iama' pater 58,3aut mater uelb' frater*'solueruntd', tunc supersororeme' matris aut su-per suos filios debet *'il-lam terramf/ iactare, idest super tres de genera-tione matris qui proxi-miores sunt.

terram K 56; subt(us) K 65. m-m) intrare habeat K17; debet intrare K65. m") fehlt K19,24, 56. Kn) aus causam verbessert K 71; casa K 17. n") sua K 17. o) quatuor K 17. p) fehlt K 18.q) fehlt K 17. r) aus colliget verbessert K 17; colligant K 18. s) debet nur K 17. t) so K 20, 21,33, 34, 56; dorpilo K 38; durbilo K 17,18; durbülo K 24, 79; dorbilo K 19; liminare K 65. u) luminareK 24; limitare K 18,19; dsgl. aus lumitare verbessert K 17; limitari K 79. v-v) intercaptare K 79; intusiactare (aus captare verbessert) K 17. w) senixtra K 17. x) Ultras K 56. y) Iactare K 17.z) parente K17; parentum K 18. a') nachgetragen K 33. b') aut K 18. c') fratres K 19.d') soluerint K 65. e') aus sororis verbessert K 18; sorem K 17. f'-f) illa terra K 17,18.

1) Glosse id est terra mala K 33, 34; id est terra collecta de iv angulis domus legaliter in aliquem proieetaK 79. 2) Glosse durbilum quid sit K 79. 3) Glosse id est respicere K 79.28*


§ 4. Et sie postea in camisa discinetus <et) discalci(at>us, palo in manu <sua>, sepe sallire debet,ut pro medietate, quantum de conpositione diger est aut quantum lex addicat, et illi tres soluant[de materna generatione']; hoc et illi alii, qui de paterna generatione ueniunt, similiter facere de-bent.

§ 5. Si quis uero de Ulis quicumque pauperior fuerit, ut non habeat, unde integrum debitumsoluat, quicumque de illis plus [alio] habet, [exsoluat et] iterum super illum chrenecruda ille, quipauperior est, iactet, ut ille totam legem (per)soluat.

AI

58,4 Et sie postea in ca-misia discinetus discal-cius palo in manu sepesallire debet ut pro medie-tate quantum de conpo-sitione diger est aut quan-tum lex addicat illi tressoluant hoc est illi alii quide paterno generationeueniunt facere debent.

A 2

et sie postia in cami-sam discinetus discalciuspalo in manu sua sepe de-bit sallire medietatemquanto de conposicionemdid esff1 aut quanto lex estilli m soluant hoc est illialii de patris geniracionisfacire debit

A3

et sie postea in camisadiscinetus et discalciatuspalo in manu sua sepesallire debet pro medie-tatem quantum de con-posicione diger est autquantum lex addicat illitres soluant hoc est illialii qui de paterna gene-ratione ueniunt faceredebent.

A4

et sie postea in camisadiscinetus discalciatus pa-lo in manu sibi psalliredebet ut pro medi§tatec

quantum de conpositi-onem id est ut quantumlex addicat ille ni sol.soluant et ille alii qui depaterno.

58.5 si uero de illis quicum-que proximior fuerit utnon habeat unde inte-grum debitum saluat.Quicumque de ülis plushabet iterum super illumechrene crudae ille quipauperior est iactet ut illetota lege soluat.

58.6 Quam si uero nee ipsehabuerit unde tota per-soluat, tune illum qui ho-mieidium fecit qui eumsub fidem habuit in mallopraesentare debent et siepostea eum per quattuormallos ad suam fidemtollant. Et si eum in con-positione nullus ad fidemtullerunt hoc est ut red-imant de quo domino per-soluit, tunc de sua uitaconponat.

A c) nicht medietate A 4.crenecurando A 2.

2. Si uero de illis

super il- plus habent iterum superlo fcre ne curando* ille illum chera cruda ille quiqui pauperior estfiaetauit, pauperior est iactet utille totam legem persoluat. ille totam persoluat.

que si uero necessoabit unde totam legemsoluat, tunc illi qui hu-mieidio ficit qui eum subpede abuit in mallo pre-sentare debit et sie eumper ni mallus ad sua fidetollat. et si eo in conpo-sicionem nulla a fide tol-lerent hoc est ut eum red-imat de que non solsit,de sua uita conponat.

Tunc illum qui homi-eidium fecit ille qui eumsub fide habet in mallumpresentare debet et siepostea eum per quattuormallos ad suam fidemtollant. et si eum in con-positionem nullus ad fi-dem tollere hoc est uteum redemat de hoc q«odnon persolsit, de uita con-ponat.

d-d) nicht idem aufzulösen A 2. e-e) oder chrenecruda A 1. f-f) oder

h) nicht Quod C 6.C g) aus discinetus verbessert G 6. g") anscheinend aus tres verbessert G 6.i) nicht qui G 6. k) aus sie verbessert G 5.

K g') camisia K 65. hf) diseunetur K17. i') aus desculciatus verbessert K18; disculciatus K 33, 56, 71.k') palo K 17, 65. V) septem K 56. m ) salire K 17, 65. n') et K 19. o') medisetatemK 17. v'-p) fehlt K 39. q') quantus K 19. r') hiermit setzt K 46 wieder ein (vgl. 56,3 Anm.v);compositione K 56; conpositionis K 19. s'-s') deger est K 19, 65; detter est K 32; digerit K 28; digerreK 17; debet digerere K 79. t') iudicat K 65. u'-u') id est bzw. id e(st) K 17, 20, 21, 24, 25, 28, 38, 46,56,71;idembzw.ide(m)K18,33,65. v'-v') alii alii K 20. w') uenerunt K 33. x') aliquid K 17.y ) quecumque K 18. z') habuerit K 46; abet K 17; debet K 19. a) chrene cruda K 65; crene-chruda K 18; crenecruda K 17, 19; chrenethruda K 79. b-b) an pauperiorem K 17. c) iectet K 18.

TEXT 58,4—58,6a 221

§ 6. Quod si uero nee ipse habuerit, unde [§ 6. Quod si hie etiam non habet, ut legemtotam legem <per)soluat, soluat et totam legem componat,']tunc illum, qui homieidium fecit, <ille> qui eum sub (sud) fide habet, in mallo praesentare debet,et sie postea eum per quatuor mallos ad suam fidem tollant. Et si eum in conpositione nullus adfidem tulerit, hoc est ut eum redemat de <hoc>, quod non persolsit, <tunc> de sua uita conponat.

[§ 6a. At praesentibus temporibus, si de suis propriis rebus non habuerit, unde tran(s)söluereautse de lege defensare possit, omnis caussa superius comprehensa ad caput suum pertinet obseruare.']

C 5

et sie postea in camisiadiscinetus et discalciatuspalo manum sepe salliredebet ut pro medietateaut quantum lex addicatet illi tres soluant hoc estet illi qui de paterna gene-ratione ueniunt similiterfaciant.

2. Si quis uero quicum-que de illos pauperior fu-erat et non habet undeintegrum debitum soluat,quicumque de Ulis plushabuerit Herum super il-lum chrene chruda ille quipauperior est iactit et illetota lege conponat.

quod si uero nee ipse ha-buerit, tunc illum qui ho-mieidium fecit qui eumsub fidem habent sie post-ea eum per quatuor mal-lus ad suam fidem tollant.et sik eum in conpositio-nem nullus uoluerit red-emere, de uita conponat.

C6

4. et sie postea in ca-misa discintus8 discalcia-tus palo in manu ssepesaUire debet ut pro me-disetatem aut quantumlex addicat et illi rese" sol-uant hoc est et illi qui depaterna generatione ue-niunt similiter faciunt.

5. Si quis uero qui-cumque de Ulis pauperiorfuerit et non habet undeintegrum debitum reddat,quicumqwe de illis plushabet iterum super illumchenecruda illse qui pau-perior est iactet et ille to-ta lege conponat.

6. Quodh si uero neeipse habuerit, tunc illumqui1 homieidium fecit quieum sub sua fide habentsie postea per quattuormallos ad suam fidem tol-lant. et si eum in con-positionem nullus uolu-erit redemere, de uitaconponat.

H 10

et postea in camisia dis-cinetus, discaleatus, paloin manu supra sepem sa-lire, ut pro medietatequantum pro composi-tione deberet, aut quan-tum lex addicat, illi tressoluant de materna gene-ratione. hoc et illi alii, quide paterna generationeueniunt, facere debent.

H. Si uero aliquis exillis pauperior fuerit, etnon habet unde integrumsoluat debitum, quieun-que de illis plus alio habetexsoluat, et iterum superillum chrene chruda illequi est pauperior iactet,ut ille totam legem sol-uat.quod si hie etiam non ha-bet, ut legem soluat et to-tam legem componat,tunc illum qui homiei-dium fecit tollit, qui eumin fide sua habet, et perquatuor mallos praesen-tem faciat, et si eum percompositionem aut fidemnullus suorum tulerit, hocest, eum redimat, aut proeo persoluit, tunc de uitacomponat.

HI . At praesentibustemporibus, si de suispropriis rebus non habu-erit, unde transoluere, autse de lege defensare, pos-sit omnis caussa superiuscomprehensa, ad caputsuum pertinet obseruare.

KEt postea in camisas' 58,4

discinetush' et discalcia-tus1' eum paluk' in manusupra sepem1' sallirem'debet utn ' pro medietate0'P'quantumQ' de conposi-tione1' 8'diger ests'D' autquantum lex dicat1' illitres soluant, u'id estu'v'üli aliiv' qui de paternageneratione ueniunt*'facere debent.

Si uero aliquis*' ex illis 58,5pauperior fuerit et nonhabet unde ad integrumdebitum soluat, quicum-quey' de illis amplius ha-bet2' iterum super illumchrenechruda4a bille quipauperior estb iactetc etille totam legem conpo-natd.

Quod si nee ipsee ha- 58,6buerit utf totams legempersoluat, tunc illum11 quihomieidium1 fecit ille quieum in fide suak habet perquattuor1 mallos™ prae-sentem faciat. Et sin eum°per conpositionem0 nul-lus suorumP uoluerit red-imerei, de uita conponat.

58,6a

d) componat K 17. e) ipsi K 17. f) aut ut K 17. g) totum K 17. h) illi K 20. i) ho- Kmicitidium K 17. k) aus suo verbessert K 18. l) xn K 65. m) mallus K 46. n) sie K 33.o-o) hinter nullus suorum K 24. p) eorum K 46. q) redemere K 46.4) Glosse id est de terra üla K 79.


[D: 93] LIX. De alodis

§ 1. x Si quis mortuus fuerit et filios non dimiserit,si pater, si mater sua superfuerit, ipsa in here- [si pater aut mater superstites fuerint, in ipsamditatem succedat.x haereditatem succedant.*]

§ 2. 2 Si pater aut mater non fuerit et fratrem aut sororem dimiserit, ipsi in hereditatem succe-dant.2

1-1) Vgl. Lex Burgundionum 14,1:. . . si quis filium non reliquerit, in loco filii filia in patris et matris suae[matrisme B 9,10 u.a.] hereditate succedat.

2-2) Vgl. Lex Burgundionum 14,2: Si forte defunctus [fehlt B 9-11 u.a.] nee filium nee filiam reliquerit, adsorores vel propinquos parentes hereditas redeat.

AI

Lvnn. DE ALODIS59.1 1. Si quis mortuus fu-

erit et filios non demiseritsi mater sua superfuerit,ipsa in hereditatem succe-dat.

59.2 2. si mater non fueritet fratrem aut sororemdimiserit, ipsi in heredi-tatem succedant.

A 2

LX1. DE ALODIS

1. Si quis mortuus fu-eret et filio non demi-seret si matre sua super-fuiret, inde hereditatemaeeipiat.

2. Si mater non fuiretet frater remansiret, ipsihereditatem accedant.

A3

DE ALODIS. LVini.

1. Si quis mortuus fu-erit et filios non dimiseritsi mater sua superfuerit,ipsa in hereditate succe-dat.

2. Si mater non fueritet fratrem et sororemdimiserit, ipsi in heredi-tatem succedant.

A4

LVHn°. DE ALODIS

1. Si quis mortuusfuerit et filios non dimi-serit si mater sua super-fuerit, ipsa in hereditatesuccedat.

2. Si mater non fueritet fratrem aut sororemdimiserit, ipse in heredi-tatem succedat.

59,3 3. Tunc si ipsi non fu-erint, soror matris in here-ditatem succedat.

3. Si ista non fuerint,tunc sororis matm inhereditatem aeeidant.

3. Si isti non fuerint.Tunc soror matris in here-ditatem succedat.

3. Si isti non fuerint,tunc soror matris in here-ditate succedat.

59,4

B 2*

4. Si uero sorores ma-tris non fuerent, sororespatris accedant in here-ditate.

59,5 4. Et inde de Ulis ge-nerationibus quicumqueproximior fuerit, ille inhereditatem succedat.

A2

et inde illis generacio- 4. Etb si de Ulis gene- 4. et si de illis genera-nibtts quecumque proxi- rationibus quicumque tionibtts quicumque fue-mor fuiret, illi heredita- fuerit proximior, ille in rit proximior, ipse intem sueeidat. hereditatem succedat. hereditate succedat.

59,6 5. D&erra uero nullain muliere hereditas nonpertinebit, sed ad uirilemßecum qui fratres fuerinttota terra perteneunt.

5. De terra uero illa 5. D&era uero nullaqwe muliere hereditatemd, in mulieri portioc autsed ad uero exugu frater hereditas est, sed ad ui-fueret tota terra perma- rili sexum qui fratres fue-niat. rint tota terra perteneat.

5. De terra uero nullain muliere portio here-ditas est, sed in uirili sexuqui fratres fuerint totamterram pertineant.

A Titel 59: a) B-Interpolation in A 2. b) aus s verbessert A 3. c) aus portione verbessert A 3.d) nicht hereditas est A 2.

G Titel 59: a) C. LIX. DE ALODIS etc. In Le. Sal. c. 62 G 6a. b-b) über der Zeile nachgetragen G 5.c) aus est demiserit verbessert G 5. d) nicht hereditate G 6. e) Zusatz Vbi vero Alodis ad nepotes postLongum tempus euenit, vt ipsum diuidant non per stirpem sed per capita G 6 a.

H Titel 59: +1De terra uero Salica nulla portio haereditatis mulieri ueniat. sed ad uirilem sexum tota terrsehaereditas peruenit.

K Titel 59: a) aus alaode verbessert K 17. b-b) fehlt K 17. c) superfuerit K19, 46. d) ipseK 19. e-e) hereditatem K 20. f) succedat K 18,19; obteneant K 20. g) § 2 fehlt K 20. h) autK 18, 28, 38, 46. i) in K 17 getilgt. k) fuerint K 19. l) aut K 65. m) sororis K 18.n) reliquerint K 33, 65; dsgl. aus reliquerit verbessert K17. n") hereditate K18; in hereditatem K 33,

TEXT 59,1—59,6 223

§ 3. Si isti non fuerint, tunc soror matris in hereditatem succedat.§ 4. [Si uero sorores matris non fuerint, sie sorores patris in hereditate(m) succedanta.]§ 5. Et inde <si) patris (sorory non fuerit, sie de illis generationibus, quicumque proximior

fuerit, ille in hereditatem succedat1', qui ex paterno genere ueniunt0.§ 6. De terra uero Salica nulla in muliere

(portio aut) hereditas est, sed ad uirilemsexum, qui fratres fuerint, tota terra perti-neat.

[§ 6. De terra uero Salica in mulierem nullaportio haereditatis transit, sed hoc uirilis sexusacquirit, hoc est filii in ipsa haereditate succe-dunf]

Titel 59: a) accedant B 2; succedat C, Herold. b) succedantC. c) uiuuntOJ.

G 5 G6 H 10

. DE ALLODIS LVBII.a DE ALODES De Alodis. Tit. LXII.

1. Si quis homo mor-tuos fuerat et filios nondemiserit si pater si materfuerit, ipsi in hereditatesuccedat.

2. Si 1>mater aut pater*non fuerint et frater autsoror remanserintc, ipsi inhereditatem succedant.

si isti non fuerint, tunc so-ror matris in hereditatemsuccedat.

1. Si quis homo mor-tuus fuerit et filios non di-miserit si pater si matersuperfuerit, ipso heredi-tate succedat.

2. Si pater aut maternon fuerint et fratres autsorores habuerit, ipsi inheretate succedant.

3. si isti non fuerint,tunc soror matris in here-reditated succedat.

§ I. Si quis mortuusfuerit, et filios non dimi-serit, sipaterautmatersu-perstites fuerint, in ipsamhsereditatem succedant.

II . Si pater et maternon superfuerint, et fra-trem aut sororem dimi-serit, in haereditatem ipsisuccedant.

ITC. Si isti non fuerint,tunc soror matris in haere-ditate succedat.

K

LXII. DE ALODE*

1. Si quis homo mor- 59,1tuus fuerit et filios non di-miserit si pater aut materbsuperfuermtc, ipsid einhereditatee succedant1.

2ß Si pater et11 materb 59,2non1 superfuerintk et fra-tres uel1 sororesm relique-ritn, ipsi hereditatem11"obteneant0.

3. Quod si necP isti« 59,3fuerint, sororesr patris8 in*hereditatem11 eiusv succe-dant.

3. Si uero soror matris 4. Si soror matris non IIH. Si uero soror ma-non fuerit, sie patris soror fuerit, sie patris soror in tris non fuerit, sie sororin hereditate suae dat. hereditate succedat. patris in haereditate suc-

cedat.

4. wSi uerow sororesx 59,4patris non extiterinty,sorores matris35 eiusa' he-reditatem b'sibi uindi-centv.

et si patris soror non fu-erit, sie de illis generatio-nibus qui proximioressunt illi in hereditatemsuccedant qui ex paternogenere ueniunt.

4. D&erra uero salica inmuliere nulla pertinet por-tio, sed qui fratres fu-erint et ad uirile sexu totaterra perteneant.

5. Et si patris non fu-erit, sie de illis generatio-nibtts qui proximioressunt illi in hereditate suc-cedant qui ex paterno ge-nere uiuunt.

6. De terra uero salicain muliere nulla pertinetportio, sed qui fretfres fu-erint et ad uirile sexu totaterra pertineate.

V. Et postea sie deillis generationibus, qui-cunqwe proximior fuerit,ipsi in haereditate succe-dant qui ex paterno gene-re ueniunt.

V I . +*DE TERRA. VEROSALICA, IN MVLIEREMNVIiLA PORTIO HAEREDI-TATIS TRANSIT, SED HOCVIRILIS SEXVS ACQVIRIT,HOC EST, FILTI IN IPSAHAEREDITATE SVCCE-

5. Si autem c'nulli ho- 59,5nun fuerint0', quicumqueproximiores fuerint depaterna generatione ipsiind' hereditatenr2' succe-dant.

6? De terra uero Sali- 59,6ca«' nulla portio11' heredi-tatis mulieri ueniat1', sedadk' uirilem sexum1' to-tam ' n'terra3 hereditas11'perueniat.

46,56. o) ohüneant K17, 33, 46, 65. p) netK18. q) ipseK17. r) aus sororis verbessert K17; Ksororis K 18. s) patri zu matri und wieder zu patri verbessert K 17; matris K 39. t) fehlt K 17.u) hereditate K 46; dsgl. aus hereditatem verbessert K 17. v) fehlt K 17,19,20, 46. w-w) SiueX 56.x) aus sororis verbessert K 17. y) stiterint aus stituerint verbessert K 17. z) patris K 39. a'jeiuain K 18, 46. b'-b') sibi uendicent K 65; subueniunt K 18. c'-c'') nulli horum (aus orem verbessert)fuerint K 17; nulluorum fuerit K 19. d ) fehlt K 18. e') hereditate K 46. f ) § 6 ist in K 46 amRand nachgetragen. g') Saliga K 18, 20, 24, 33, 71. h') porcio K 33, 46. i') aus ueniant ver-bessert K 17. k') fehlt K 18. V) aus sexun verbessert K 17. mf) tot&m K 19. n'-n') terrahereditas K 18; terra hereditatis K17, 79; terram ereditas K 19.


<3 Ubi uero älodis ad nepotes post longum tempuseuenit, ut ipsum diuidant non per stirpem sedper capita.z}

ubi inter nepotesd post longum tempus dealode terrae contentio suscitatur, non per stir-pe(m)e, sed per capita diuidantur.*}

d) nepotes aut pronepotes Herold. e) stirpes Herold.

3-3) Vgl. Lex Romana Visigothorum (Gaii Institutionum 8 § 2): . . . Item si quis moriens filium nonrelinquat, sed ex duobus masculis filiis dimittat nepotes . . . in stirpem, non in capita hereditas dividatwr.$ 5: Regulariter constitutum est, ut inter agnatos . . . non in stirpem, sed in capita ab intestato dividatwr here-ditas.

4-4) Vgl. Iustiniani Institutiones III 1 § 6: . . . Et quia placuit, nepotes neptesque, item pro-nepotes et proneptes in parentis sui locum succedere, conveniens esse visum est, non in capita, sedin stirpes hereditatem dividi. III 2 §4: . . . ceteri gradus remanent penitus semoti, videlicet hereditatenon ad stirpes, sed in capita dividenda. / / / 2 § 6: . . . Quod quidem aliquando longo tempore decla-ratur . . .

AI A2 A3 A4

LX.DE EUM QUI

SE DE PARENTILLATOLLERE UULT

G0,l In mallo ante thun-ginum ambulare debetet ibi tres fustis alninussuper caput suiim fran-gere debet. Et ülos perquattuor partes in malloiactare debet et ibi diceredebet quod iuramento etde hereditatem et totamrationem illorum tollat.

60,2 et sie postea aliquis desuis parentibus aut occi-datur aut moriatur, nullaad eum nee hereditas neeconpositio perteneat

60,3

sed hereditatem ip-sius fiscus adquirat.

LXILDE EO QUI

SE DE PARENTILLATOLLERI UULT

In mallo leuth et hettunzino ambulare debitet ibidim nn fustus alni-nus frangere super caput8uo debit. et illos mipartis mallo iactare0 etibi sidero quod eromentoet hereditatem tota ra-cionem eo tollat.

sie postia aliquis desuis parentibus aut mo-riatur aut oeeideret, nullaad eo nee hereditas neeconposicio permanit.

si uero solo moriaturaut oeeidatur, conposicioaut hereditas ad eis per-maniat.

DE EO QUADE SE PARENTIBVSa

TOLLERE UULT.LX.

In mallum ante tungi-num ambulare debet etquattuor fustes salicinossuper caput suum frangeredebet. et illos in quat-tuor partes in ipso mallomallo iactare debet etibi dicere qwod se deiuramento et de heredi-tate et de tota ratione illo-rum tollat.

Et sie postea si aliquisde suis parentibus aut mo-riatwr aut oeeidatwr, nullaad illo nee conpositio neehereditas perteneat.

LX°.DE EO QUI

SUA PARENTELATOLLERE UOLUerit*

1. In mallum antethunzinum ambulare de-bet nn° r fustos salicinossuper caput suum fran-gere debet. et illos innn° r partes in mallo iac-tare debet et ibi dicerequod si iuramento ethereditatem de tota regi-one illorwm tollat.

et sie postea si aliqui desuis parentibws aut moria-twr authoeeidatwr, nullamab illum nee conpositionee hereditas pertineat.

2. Si uero illi aut mori-atur aut hoeeidatwr. Con-positio ad fisco perueniat.

A Titel 60: a) nicht PARENTIBUS A 3. b) nicht UOLUERIT A4. c) c auf Rasur A 2.C Titel 60: a) C. LX. DE EO QVI DE PARENTIB VS TOLLERE WLT. In L. Sa. c. 63 G 6 a. b) an-

scheinend aus TOLLE verbessert G 6. c) nicht angulos, aus angelos verbessert G 5. d) davor anscheinenddebet quod se getilgt G 6. e) über der Zeile nachgetragen G 5.

H Titel 60: +1malb. ante tunchinum aut centenarium ambulet. +2ülorum secatione. *3hsereditasautem eius ad fiscum pertineat, aut cui fiscus dare uoluerit.

K Titel 60: a-a) eos qui K19. b) inK 25. c) parentela K 33, 65; dsgl. aus parentilla verbessertK17. d)nurK65. e)uvdtK65. f) parentela K 20, 33, 65; dsgl. aus parentilla verbessert Kl 7.g) tollirer K 18. h) aus sed verbessert (vor tollere^ K 17; fehlt K 19. i) tuneginum aus tuneginusverbessert K 17. k) uel K 65. l) aus centenarius verbessert K17. m) aus alnimus verbessert K17;alninus K 18, 38. n-n) scabulas quatuor K 38. o) capud K 18. p) illos K 18. q) tres K 17.r) K 49 u.a. s) ieetare K 18. t) fehlt K 17, 18. u-u) et ut de K 46; et de K 21, 33, 56; ut deK 65; ut aut K 17. v) fehlt K 65. w) eorum K 46. x-x) seratione K 46; secratione aus sacra-tione verbessert K 17. y) fehlt K 18; nachgetragen K 46. z) fehlt K 17; hereditatem uel aliquit K 19.a') fehlt K 19; que de K 18. b') moriatur K 17, 18. c') oeeidatur K 18; dsgl. aus hoeeidatur ver-

TEXT 59,6—60,3 225

LX. De eo qui se de parentilla tollere uult [D: 94]

§ 1. [Si quis de parentilla tollere se uoluerit,'} in mallo (autem) ante thunginum aut centenariumambulare debet et ibi(dem) quatuor fustes alninos super caput suum frangere debet, et illos inquatuor partes per quatuor angulos in <ipso> mallo iactare debet et ibi dicere (debet), quod <se de)iuramento et de hereditate et <de) tota ratione illorum tollat.

§ 2. Et sie postea <si) aliquis de suis parentibus aut moriatur aut oceidatur, nulla ad eum neehereditas nee conpositio pertineat.

[§ 3. simili modo si ille moriatur, ad suosparentes non pertineat caussa nee haereditaseius, sed amodo eum duodeeim iuratonbus seexinde educat.]

§3. aSi uero ille aut moriatur aut oceida-tur, conpositio aut hereditas suis parentibusnon pertinet causa, sed ad fisco perueniat autcui fiscus dare uoluerit.*

Titel 60: a-a) sed hereditatem ipsius fiscus adquirat A 1.

05 06 H 10

DVNT. SED VBI INTEB, NE-POTES A.VT PKONEPOTES,POST I.ONGVM TEMPVS,DE ALODE TEBBAE COK-TENTIO SVSCITATVB, NONPEB STIEPES, SED PERCAPITA DrVXDANTVB.

K

LX.DE EO QUI

SE DE PARENTILLATOLLERE UULT

1. In mallo ante tunzi-num aut centenarium am-bulare debet et ibi quat-tuor fustes alininus supercapud suum in mallo antetunzino aut centenariumfrangere debet. et illum ininior pecias per miorangvlos0 iactare debet etibi dicere debet quod sede iuramento et de here-ditate uel d&otam ratio-nem illorum tollat.et sie postea si aliqui desuis parentibw« aut mo-riatur aut oeeidatur, nul-lum ad illum nee heredi-tas nee conpositio perti-neat.

2. Si uero Uli aut mo-riatur aut oeeidatur, con-positio aut hereditas suisparentibus non pertinetcausa sed ad fisco perte-neate aut cui fiscus dareuoluerit.

LX.»DE EUM QÜI

SE DE PARENTILLATOLLERE* UULT

1. In mallo autem antetunzinem aut centena-rium ambulare debet etibi nn fustes alninos su-per caput suum frangeredebet. Et illos in quattuorpecias per quattuor angu-lus iactare debet et ibi di-cere debetd quod se deiuramento uel hereditatouel de tota ratione eorumsibi tollat.

2. Et si postea si ali-quis de suis parentibtwaut moriatur aut oeeida-tur, nullum ad illum neehereditas nee conposiopertineat.

3. Si uero ille aut occi-datwr aut moriatur, con-positio aut hereditas suisparentibus non pertinetcausa sed ad fisco perti-neat aut cui fiscus dareuoluerit.

De eo quise de Parentilla

tollere uult.Tit. LXHI.

§ I. Si quis de paren-tilla tollere se uoluerit, in+1mallum aut in Tunchi-nium admallare debet, etibidem quatuor fustesaluinos super caput suumfrangere debet in quatuorpartes, et illas in malloiacere debet et ibi dicere.Quod se et de iuramentoet de hsereditate, et detota +2ratione illorum tol-lat,et sie postea, si aliquis desuis parewtibus, aut mo-riatur, aut oeeidetur, nul-la ad illum compositiohsereditatis perueniat.

simili modo: si ille moria-tur, ad suos parentes nonpertineat caussa neehsereditas eius, sed amodoeum duodeeim iuratori-bus se exinde educat*3.

LXHr. DE aEO QUI SEDE*» PARENTILLAc

<SUA>a TOLLEREUOLUERITe

1. Si quis de parentüla1 60,1tollere* se11 uoluerit, inmallo ante tunginum1 autk

centenarium1 ambulet etibi quattuor fustes alni-nos111 super ncaput° suumfrangatetillasPquattuor«*11

partes (per angulos coramomnibus)r in mallo iaeta- .re8 debet et4 ibi dicere uutet deu iuramento etv dehereditate et de tota illo-rumw xse rationex tollat.

2. Et siv postea aliquis2 60,2de»' parentibus suis autmoritur1'' aut oeeiditur0',nihild' ad eum de eius he-reditate uel de conposi-tione pertineat.

3. Si autem ille oeeidi- 60,3tur6' aut moritur1', con-positio aut*' hereditaseius h'non ad heredes1'eiush' sed adk' fiscum per-tineat1' aut cui fiscus dareuoluerit.

bessert K17.g') etK17.29 LexSalical

d') nichü K 65.h'-h') fehlt K19.

e') ates hoeeiditur verbessert K17. f) aus moriatur verbessert K18.%') haeredes K 24. k') nachgetragen K17. V) pertineant K17,46.


[D: 95] LXI. De oharoena

§ 1. Si quis alteri de manu (sua) desuperillumaaliquidinripuita,rembin caputreddatb etinsu-per, mallobergo alcham hoc est, MCC denariosqui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

[§ 1. Si quis alteri de manu aliquid per uimtulerit et raubauerit aut exspoliauerit, (MCCdenarios qui faciunt} solidos XXX culpabilisiudicetur et rem pro capitale restituat.]

(§ 2. Si quis uero hominem mortuum expoliauerit uiolenter, MM(D) denarios qui faciunt solidosLxn (semis) culpabilis iudicetur. Similiter (si) super hominem uiu(um) aliqua expolia tulerituiolenter, mallobergo mosido hoc est, solidos Lxn (semis) culpabilis iudicetur.)

Titel 61: a-a) aliquid rapuerit A 1; per uirtutem aliquid tulerit (uel rapuerit) A 3, 4, G. b-b) incapitalem restituat A3, G.

AI

LXI.DE CHAEO ENA

61.1 1. Si quis alteri de ma-num suam desuper al-terum aliquid rapuerit,rem in caput reddat etinsuper mal. alcham hocest IMCC din. qui f. sol.

xxx culp. iudc.61.2 2.13 Si quis uero homi-

nem mortuum expoliaue-rit uiolenter, UM din. quif. sol. liXrn culp. iudic. csi-militer et super hominemuiuo aliqua expolia tulerituiolenter, mal. mosido hocest sol. Lxrn culp. iudic.

61.3 3. si uero quicumquehomo quemlibet rem de-super hominem mortuumin terra manum mittereuoluerit, sed si hsec ma-num uiolenter tulerit,IMCC din. qui f. sol. xxx

culp. iudic.

LXII.DE CONPOSITIONE

HOMICIDII

62,1 1. Si cuiuseumque pa-ter occisus fuerit, medie-tate conpositionis filii col-

A2

Lxrn.DE CABVENNA

A3

DE CHAROENNA»

A 4

LXI°.DE CAROEN"

1. Si quis alteri super 1. Si quis alteri de 1. Si quis alteri deillo idem mano super illo manu per uirtutem ali- manu per uirtutem ali-alique inripuit, rem in quid tulerit desuper il- quid tulerit desuper illamcapite reddat sol. xxx lam rem in capitalem rem in caput reddat etcul. i. restituat et insuper solid, ille iiifcc denarios qui

xxx culp. iudi. faciunt sol. xxx culp.

2A Si quis hominem 3°. Si quis hominemdimente expoliauiret, sol. dormientem expoliauerit,CM cul. c sold. culp. iud.

3. Si quis uero que-cumque desuper hominemintercitum miseret in uio-lente quo si agnusciretdicitur tollat, mallo car-oen sol. xxx conponat.

2. si quia uero homo 2. Si uero quicumqweqwrslibet rem super ho- desuper hominem in ter-nainem in tertia manu tia manu miserit et eimiserit et ei per uirtutem per uirtutem tulerit, iarcctulerit, malbur. char- denars. qui fac. sol. xxxoenna solid, xxx culp. iud. culp.

LXIIo.DE CONPOSICIO

HOMICIDIUM

A2 B2*

Lxtrn. XLirn. DE CONPOSITIONEDE CON- DE CON- HOMICDDIIPATERNI«1

POSICIO- POSICIO- QUALITERNJ5JM*HU- NE humi- PARENTES INTER

MICIDII cidiic. SE DIUIDAT. LXII.

Si quis Si cuius Si quis cuiuscumqwe Si cuiuscumqwe patercuiuscum- pa<er occi- pater occisus fuerit, con- hoccisus fuerit, conpo-

qwe pater sus fuerit, positionem homicidii me- sitionena homicidii me-occisus fu- medietateeret, me- conposicio-

A Titel 61: a) danach xu getilgt A3. b) zu AI vgl. 14,9. c) zu AI vgl. 14,11. d) A 2 bieteteine Parallelfassung in 14,11 (vgl. ebd.). e) A3 bietet eine Parallelfassung in 14,11 (vgl. ebd.).

Titel 62: a) B-Interpolation in A 2 (wegen der Stellung vgl. Anm. i zu 47,3). b) oder CONPOSI-r -xr ™ *n cj nichf HUMICIDII B 2. d) Hesseis: PATRUM A 3 (nicht mit Sicherheit zu entziffern).

a) C. LXI. DE CHAROENE. In L. Sal. c. 64 G 6a. b-b) oder carouueno G 5. c) nichtd) danach uel rapuerit getil0 C 5. e-e) aus agnoscitwr verbessert G 6.

a) C. LXH. DE HOMICIDII COMPOSITIONE. In Leg. Sal. c. 65 G 6a.

CI0NEA2.

G Titel 61:super C 5.

Titel 62:

TEXT 61,1—62,1 227

$ 3. Si <quis> uero quicumque homo quemlibet rem desuper hominem cin tertia manu miseritet ei (quod se agnoscere dicit) per uirtutem0 tulerit, mallobergo charoena sunt, MCC denarios quifaciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

LXII. De conpositione homicidii(paterni, qualiter parentes inter se

diuida(n)t)

§ 1. Si (quis) cuiuscumque pater occisusfuerit, medietatem conpositionis filii collegant

[LXII. De conposicione humicidii] \D: 73]

[§ 1. Si cuius pater occisus fuerit, medietateconposicionis filii ad se colegant et illa alia

c-c) mortuum in terra manum mittere uoluerit, sed si haec manum uiolenter A 1.

C5

LXI.DE »CAROU UENO»

1. Si quis alteri de ma-num desuper0 illum ali-quid per uirtutem. tule-rit*1, rem in capitalerarestituat et insuper sol.xxx conponat.

2. Si quis hominemdormientem in furtum ex-poliauerit, sol. c cul. iud.

G 6

DE CAKRO ENNO

1. Si quis alteri de ma-num desuper illiuw ali-quid per uirtutem tullerituel rapuerit, rem in capi-tale restituat et insuperlafcc qui fae. sol. xxxculp. iud.

2. Si quis hominemdormientem in furtumexpoliauerit, malb. freo-mosido sunt den. mufqui fac. sol. c cul. iud.

H 10

De Harouueno.

Tit. Lxnn.§ I. Si quis alteri de

manu aliquid per uim tu-lerit, et raubauerit, autexspoliauerit MCO den.qui faciunt sol. xxx cul-pabilis iudicetur, et rempro capitale restituat.

K

LXTV.DE CHAKOENAa

1. Si quis alteri Me 61,1manub aliquid per uimtulerit aut rapuerit, rempro0 capitale restituat etinsuper MCO denarios quifaciunt solidos xxx con-ponat.

61,2

3. Si uero quicumquedesuper hominem in ter-tia manu miserit et eiquod se agnoscere dicitper uirtutem tollisse con-uincitur, sol. xxx cul. iud.

3. si uero quicumquedesuper hominem in ter-tia manu miserit et eiquod si eagnoscere dici-tur* per uirtutem tullisseconuincitur, malb. cruenesunt den. IMCC qui fac.sol. xxx cul. iudic.

H. Si uero +1quicun-q«e desuper hominem ali-quid in tertia manu mise-rit, et ei per uirtutem ali-quid tulerit malb. cha-rouueno MCO den. qui fa-ciunt solid, yyv culpa-bilis iudicetur.

2. Si quis hominid eali- 61,3quid quode ei' in tertia«manuh missum fuerat1

per uim tulisse* conuinci-tur, MCC1 denariis qui fa-ciunt solidos xxx culpa-bilis iudicetur.

LXH.DE CONPOSITIONIS

HOMICIDIE

DECONPOSITIONIBUS

HOMICIDLE

De compositioneHomicidii.Tit. LXV.

LXV.DE CONPOSrnONEa

HOMICIDIP»

Si quis cuiuscumquepater fuerit occisus, me-die-

Si quis cuiuscumqMepater fuerit occisus, me-die-

§ I.a Si cuiuscunquepater occisus fuerit, me-dietatem filii in composi-

1. Si alicuius0 pater 62,1occisusd fuerit, medieta-teme 'conpositionis filii

Titel 61: +1Si quis homini aliquid quod ei in tertiam manum missum fuerat, per uim tulisse conuin- Hcitur.

Titel 62: a) fehlt Hesseis.

Titel 61: a) caroena K 65; caro enea K 19; charenoua K 79; chra renai K 17. b-b) fehlt K 19. Kc) pro ea pro K 65. d) hominem K 33. e) aliquid aus aliquod verbessert, quod fehlt K 18. f) eumK 17, 18; fehlt K 46. g) tercia K 33. h) manum K 18, 46. i) fuerit K 46, 56. k) tollissetK19; tulerit se K 18. l) MDC K17.

Titel 62: a) compositione K 65. b) h. K 46. c) alicui K 18. d) aus hoccisus verbessertK17. e) medijBtatem K17; medietate K 46. f-f) fehlt K 17.

29»


et aliam medietatem parentes, qui proxi-miores sunt tarn de patre quam <et> dematre, <ad se recolligant uel) inter se di-uidant.

§ 2. Quod si de una parte, seu paternaseu materna, nullus parens fuerit, illa por-tio in fisco colligatur aut cui fiscus dare uo-luerit.

medietate parentis, qui proximiores sunt tarnde patre quam et de matre inter se deuidant.]

[§ 2. Quod se de una parte seu maternanullis parentis fuerit, illa porcio fiscus adque-rat.] •

AIlegant et alia medietateparentes quae proximi-ores sunt tarn de patrequam de matre inter sediuidant.

62,2 2. Quod si de nullapaterna seu materna nul-lus parens non fuerit, illoportio in fisco colligatur.

LXin. DE HOMINEINGENTJO QUI IN

HOSTE OCCrDITUB

A2

dietate con-posicione fi-lio et aliaparentis quiproximiorissunt tarn de

matrequam depatre et di-uidant.

qwod siuna paternasi eum ma-ter nullusparentis fui-ret, illa por-cio in fiscocoligatwr.

LXV. DEHOMINE

IN OSTOOCCISO

B2nis filii adse colegantet illa aliamedietate

parentis quiproximiorissunt tarn depatre quawet de matreinter se de-uidant.qwod se dee

una parteseu mater-na nullisparentis fu-erit, illaporciofiscusadquerat.

XLXJI. DEHOMINE

IN OSTEOCCISO

A3 A4

dietatem filii collegant, di^tatem filii collegant,alia medietate parentes alia medietate parentesqui propinqui sunt tarn propinqui qui sunt ad sede paterna quam et de recollegant uel inter sematerna diuidant. diuidant.

qwod si de una partenullus parens fuerit, illaportio in fisco collegatwr.

DE HOMINEIN HOSTE OCCISO.

Lxm».

Lxm».DE HOMINE

IN OSTE HOCCISO

63,1 1. Si quis hominem Si cgiis Si quis 1. Si quis hominem 1. Si quis hominemingenuum in oste occi- hominem hominem ingenuum in hoste occi- ingenuum in oste hocci-serit et in truste domi- ingenuo in quia lege serit cui fuerit adpro- derit cui fuerit adpro-nica non fuit ille qui oste occise- salica uiuit batum, solid, DO culp.c batum, xxnn.Mb denrs.occisus est, mal. leude ret, din. co dum est in iud. qui f. sol. DO culp.

oste hocci-deret,malb.leodardisol.DC cui. iud.

hoc est xxiniAf din. qui conpono«.f. sol. BO culp. iudc.

A e) über der Zeile B 2.Titel 63: a) aus LVVIII verbessert A 3. b) nicht xxrvAf A 4. c) nicht culp. A 3.

C b) aus parentis verbessert G 5. c) aus Ulis verbessert C 5.Titel 63: a) C. T.XTTT DE HOMINE IN HOSTE OCCISO. In le. Sal. c. 66 G 6a. b) oder IN (nicht

sicher zu entziffern) C 6.K g) aus alium verbessert K18; alia K 46. h) fehlt K 19. i) fehlt K 46. k) de paterna K 65; de

paterno (aus pater verbessert) K 18. l) de materna K18, 65. m) porcio K 33. n) wiederholtK 33. o-o) fehlt K 18. p) ueniat K 46; pertineat K 19. q) concesserit K 65; conceditur K17;dare uoluerit K 20; concederit medietatem parentes K 18.

Titel 63: a) omhxeK17. b) oste K 46; honeste K65. c) oste K46. d) occiderit K46, 65.e) tripli K 46; tripliciter K17. f) conpositionem ÜC17. g) aus conponeat verbessert K17; conponetK18,33. h)truxteK17. i)ieg&UK65. k) nachgetragen K17. l-l) fehlt K 46; auf Rasur K17.

1) Glosse scilicet conpositor K 79.

TEXT 62,1—63,1 229

LXTTT. De homine <ingenuo> in hoste occiso

§ 1. Si quis hominem ingenuuma in hostein conpanio de conpaniones suos occiderit (etin truste dominica non fuit ille, qui occisusest) (cui fuerit adprobatum), mallobergo leudehoc est, bxxiVM denarios qui faciunt solidosDO culpabilis iudicetur.

a) fehlt G.

[LXTTT, De homine in oste occiso] [D: 72]

[§ 1. Si quis hominem ingenuum qui legeSalica uiuit, <dum est) in hoste, occiderit,mallobergo leodardi trespellia, (XXIVM dena-rios qui faciuni) solidos DO culpabilis iudicetur.]

Titel 63:conponat G

b-b) secundum quod in patria, si ipso occidisset, conponere debuisset, in triplum

G 5 G 6 H10 K

tione colligunt, et aliam colligant et aliams me-

rentes* quitatem pa-

proximiorestatem pa- medietatem parentes, qui

rentes qui proximiora proximiores fuerunt, tarneunt tarn de patre quam sunt tarn de patre quam de paterna quam de ma-de matre deuidant.

qwod de una parte seu pa-terna seu matema nullusparens fuerit, portio il-lius° in fisco collegaturaut cui fiscus uolueritdare.

LXffl.DE HOMINEJf

IN HOSTE OCCISUM

Si quis inhoste in conpanio de con-paniones suos hominemocciderit, secundum quodin patria si ipso occisissetconponere debuisset intriplum conponat.

et de matre diuidant. ternadunt.

generatione diui-

quod si una parte seu Quod si de paterna uelpaterna seu matema nul- materna parte nullus pro-lus parens fuerit, portio ximus fuerit, portio illaillius in fisco collegatur ad fiscum perueniat, uelaut cui fiscus dare uolu- cui fiscus concederit.erit.

LXHLa

DE HOMINEMHOSTE OCCISUM

Si quis inhoste in conpanio de con-pagenses suos hominemocciderit, secundum quodin patria si ipso occidissetconponere debuisset intriplo conponat.

De hominein hoste occiso.

Tit. LXVI.

G 10

II. Siquis homi-nem inge-nuum quilege Salicauiuit in ho-ste, in com-panio, decompanier

suorum oc-ciderit, se-

cundumquod in pa-tria si ipseoccisus es-set compo-nere debu-isset, in tri-plo compo-nat.

B 10

HI. Siquis homi-nem inge-nuum, quiSalica legeuiuit, in ho-ste occide-rit, malb.[leudardi

tres pelliaxxnmi

den. qui fa-ciunt sol.DOculpabilis

iudicetur.

K

§ I. Siquis homi-nem occide-rit in hoste,tripla com-positione

componatursicut in pa-tria compo-neredebuit.

dietatem1 parentes11 quiproximiores fuerint tarnde paterna quam de ma-tema generatione diui-dant1.

2. Quod si de una parte 62,2uel paternak uel materna1

nullus proximus fuerit,portiom illa adn fiscum°perueniatP uel cui fiscus0

concederit^.

LXVI.DE HOMINEa

IN HOSTE* OCCISO

1. Si quis hominem in 63,1hoste0 occiseritd, triplici8

conpositione1 conponat1«sicut in patria conponeredebuit, excepto si ex trus-te11 regale1 non* fuerit ^ehomo1.


§ 2. Si (quis) uero in truste dominica fuerit ille, qui occisus est c(c\n fuerit adprobatum),mallobergo mother hoc estc, <(LXXJI)M denarios qui faciunt) solidos MDCCC culpabilis iudiceturb.

[D: 96] LXIV. De herburg ium

§ 1. Si quis alterum herburgium clamauerit, hoc est strioportium, aut ülum, qui inium portaredicitur, ubi strias coccinant, et non potuerit adprobare, mallobergo humnisfith hoc est, MMDdenarios qui faciunt solidos LXH semis culpabilis iudicetur.

c-c) occisus fuerit, mallobergo leudardi trespellia Herold.

AI

63,2 2. Si uero in trustaedominica fuerit ille quioccisus est cui fuerit ad-probatum, mal. motherhoc est IMDCCC sol. culp.iudic.

A2 A3 A4

2. Si quis uero in 2. Si quis in trustetruste dominica es* ille dominica qui hoccisusqui occisus fuerit, solid, fuerit, IA/DCCCC denrs.DCCC culp. iud. qui fac. sol. IIXX culp.

LXIHI.DE HERBURGIUM

LXVI.DE EREBURGÜS

DE ERBORGIUilf.LXim.

Lxim«.DE» HERBURGIUM

64,1 1. Si quis alterum her-burgium clamauerit hocest strioporcium aut illudqui hineo portare diciturubi strias coccinant, mal.humnisfith hoc est UMdin. qui f. sol. Lxni culp.iudic.

1. Si quis alterum bar-baro ciamaueret hoc eatstrioporcio aut illo quiineo portare dicitur ab-strias cucinant, malb.sol. i xn cul. i.

1. Si quis alterum her-borgium clamauerit hocest strioportio aut illumqui eneum portat ubistrias coquinantwr et nonpotuerit adprobare, solid,

culp. iudi.

1. Si quis alteri her-burgium clamauerit hocest strioportio aut illumquia eneum portat hubistrias concinunt et nonpotuerit adprobare, UfCCdenrs. qui f. sol. xxx culp.

64,2 2. Si quis mulierem 2. Si uero mulierem 2. Si quis mulierem 2. Si quis mulieremingenuam stria clamaue- ciamaueret, hoctoaginta striam clamauerit et non striam clamauerit et nonrit et probare non po- et semis sol. conponat. potuerit adprobare, xxxv potuerit adprobare, IMCC

solid, culp. iudi. denrs. qui fac. sol. xxxculp.

tuerit, iOfD din. qui f.in triplum sol. LXXXVIIIIculp. iudic.

A Titel 64: a) davor Rasur A 4.

C Titel 64: a) C. LXTTTT. DE CHEREBVRGIO. In le. Sal. c. 67 C 6a. b) anscheinend aus alter ver-bessert C 5. c) a aus t verbessert G 6. d) auf Rasur C 5. e-e) nicht aut meretricem clamauerit G 5.f-fj auf Rasur, ursprünglich dixim G 6.

H Titel 63: a) Druckfehler für im.

K m) regali K 65. n) eundam K 18; fehlt K 17.q) Deco K 33.

o) qua K 46. p) LXIBI K 33; MMiiXXV K18.

TEXT 63,2—64,3 231

§ 2. Si quis (uero) mulierem (ingenuam) striam clamauerit &aut meretricem* et non potueritadprobare, mallobergo jaras, b(MMD> denarios qui faciunt <in triplum) solidos (C)LXXXVH et semisculpabüis iudicetur1».

§ 3. Si stria hominem commederit et ei fuerit adprobatum, mallobergo granderba, sunt denariiVIHM qui faciunt solidos CC culpabilis iudicetur.

Titel 64: a-a) aus 30 § 3 (in G gestrichen) herübergenommen.conponat G.

b-b) sicut superius diximus, in triplo

G 5 G 6 H 10

IH.a Si uero in tristedominica, ille qui occisusest, occisus fuerit, mal.leudardi tres pelliaLXXIIM denar. qui faciuntsol. MBCCC culpabilis iu-dicetur.

K

2. Nam si ex truste re- 63,2galem fuerit, eandem11

conpositionem quam0 in-fra patriam facere debuitculpabilis iudicetur, hocsunt denarii LXXUMP quifaciunt solidos MDCCCI.

Lxnrr.DE CHERE BURGIO

1. Si quis alter«mb

chereburgium clamauerithoc est estrio portio autqui enio portare diciturubi estrias concinant etnon potuerit adprobare,sol. LXHI; cul. iud.

2. Si quis mulierem in-genuamd estriam eclama-uerit aut meretriceme,sicut superius diximus intriplo conponat.

3. Si estriam hominemcommederit et ei fueritadprobatum, sol. cc cul.iud.

Lxmi.»DE CHEREBURGIUM

1. Si quis alterumchereburgium clamauerithoc est strioportio aut quieneum portare dicitur ubistrias conueniantc et nonpotuerit adprobare, suntden. UMD qui fac. sol.

culp. iud.

2. Si qui8 mulierem in-genuam striam aut mere-tricem, fmalb. farasf aicutsuperius diximws in triploconponat.

3. si stria hominemcommederit et ei fueritadprobatum, malb. gran-derba sunt den. VIHM quif. sol. cc culp. iud.

De Herburgium.Tit. LXVn.

§ I. Si quis alterumCheruioburgum, hoc eststrioportium clamauerit,aut illum qui inium dici-tur portasse ubi Striascocinant*et eum conuincere nonpoterit, MMD den. qui fa-ciunt solid. iiXn et dimi-dium, culpabilis iudicetur.

II . Si quis mulieremingenuam Striam clama-uerit, aut meretricem, etconuincere non potuerit,VIIMD denarios, qui fa-ciunt solidos cLxxrvmculpabilis iudicetur.

i n . Si Stria hominemcomederit et conuicta fu-erit vmM denar. qui fa-ciunt sol. cciudicetur.

LXVn. DE EO aQUIALTERUM*

HEREBURGIUMtoCLAMAUERIT

1. Si quis alterum here- 64,1burgiumc clamauerit, hocest strioportiumd eaut quiaeneume portare diciturubi strise1 concinnunt^, etconuincere non potuerit,MMD denariis qui faciuntsolidos hLxn semish culpa-bilis iudicetur.

2. Si quis mulierem1 64,2ingenuamk striam clama-uerit aut meretricem etconuincere non potuerit1,vnMDm denariis qui fa-ciunt solidos nciixxxvxtsemis11 culpabilis iudice-tur0.

3. Si 8triaP hominem 64,3comederiti et conuictafuerit, vmMr denariis quifaciunt solidos cc8 culpa-bilis* iudicetur.

Titel 64: a-a) fehlt K19. b) herburgium KIT; chereburgiumK65;ereburgiumÜL 19, 57. c) her- Kburgium K 17; chereburgium K 65; ereburgium K 57 (K19?). d) trioporcium K 19. e-e) autqui eneum K 46, 65; aut qui aenium K 18; atqinilum aus atqinium verbessert K 17. f) stri? K 65.g) aus concinnuit verbessert K 56; concinunt K 19; conueniunt aus concuniunt verbessert K 17. h-h) Lxn?K 33, 46, 56; ixvq K 18; LXH K 19, 65; txvnn K 17. i) muliere K 18. k) aus ingenuum verbessertK 18. l) potuit K 18. m) VHMDC K 18; VIIIMD K 46; vnm K 19; vmi K 65. n~n) ciiXxxvi*;K 20, 21, 33, 56; ctxxxvra K 17,18, 38; CLXXXVTI K 65; CKKXXIK; K 28, 31; cc K 19, 46. o) fehlt K 18.p) striam K 17,18. q) commederit K 46. r) XUJMD K 46. s) ccc K 56; ccxn K 19. t) cul-pauilis K 19.


[D: 64] LXV. De caballo mortuo aextra consilium domini suia decorticato

§ 1. Si quis caballum alienum extra consilium domini sui decorticaueritet interrogatus confessus fu- [mallobergo hudardi, {DO (denarios) qui faciunt) solidos XVerit, caballum ips(um) in ca- culpabilis iudicetur excepto capitale et delatura, et si confessuspiteb reddat0. fuerit, capitale tantum restituat.']

Titel 65: a-a) fehlt A2,3, Herold. b) simblum A3,4; capitale (7. c) restituat G.

AI

LXV. DE CABALLOMORTUO EXTRA

CONSILIUM DOMINISUI DECOTATO

A2

LXVII. DE CABALLOMORTUO EXCORTE-

gatoa.

A 3

DE CABALLOEXCORTICATO. LXV.

A 4LXVo. DE CABALLUäfEXTRA CONSILIUM

DOMINISUI DECOTATUJlf

65,1 1. Si quis caballum ali- Si quis caballo extra Si quis caballum extra 1. Si quis caballumcuius extra consilium do-mini sui decotauerit inter-rogatus confessus fuerit,caballum in capite reddat.

consilio domini sui ex-cortigaueret,

consilium domini sui de-eorticauerit si interro-gatus confessus fuerit,caballum in simblum red-dat.

mortuum extra consiliumdomini sui decotauerit etinterrogatus confessusfuerit, caballum in sim-blum reddat.

65,2 2. Si uero negare uolue-rit et ei fuerit adpro-batum, excp. capl. et dil.mal. secthis hoc est IMCCCOdin. qui f. sol. xxx culp.iudic.

sol. xxx conponat ex-cep. cap. et dil.

Si uero negauerit et eifuerit adprobatum, xxxvsold. culp. iud. exceptocapital. et dilatwra.

2. Si uero contra uolun-tatem domini sui deco-tauerit et ei fuerit adpro-batum, excep. cap. et dil.iiifco denrs. qui fac. sol.xxx culp.

A Titel 65: a) nicht EXCORTEGATO A 2.

G Titel 65: a) C. LXV. DE CABALLO SINE CONSILIO DOMJNT SVI EXCORTICATO. In L. S.c. 68 G 6a. b) nicht DOMINI G 6. c) in G 6a folgt C. LXVI. DE HOMINE DE BARGO. In L. Sal. c. 69(vgl. Titelverzeichnis).

H Titel 65: a) fehlt Eessels. b) bei Herold folgt Capitulare I 75 §§ 1—4.

TEXT 65,1—65,2 233

§ 2. Si uero negauerit et ei fuerit adprobatum, mallobergo secthisd hoc est, Mcccoe denariosqui faciunt solidos xxxve culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura.

d) turnechroso C. e) xxxv A 3; MCCCC . . . xxx AI; xxx A 2; MCC . . . xxx A4; DC xv C,Herold.

05

LXV. DE CABALLOMORTUÜM SINE

CONSILIUM DOMINISUI DECORTICATUM

SI QUIS OABAIiLUM

AT.TRisrmvT SINE CONSHilO

DOMINI SUI DECOBTEGA-

G6

LXV.a DE CABALLOMORTUO SINE

CONSILIUM DOMNPSUI DECORTICATO

Si quis caballuw alie-num sine consilium domi-ni sui excorticauerit et in-

UEBiT ET iNTEürogatus terrogatus fuerit confes-fuerit confessus, sus, caballo ipso in capi-IPSO IN CAPiTE RESTITUAT. tale restituat.

si TJEBO NEGATJERiT ET si uero negauerit et eiEI FDEBIT ADPBOBATUM, fuerit adprobatum, malb.souDiTS xv cuxPABiLis turnechroso DC den. quilüDiCEnm exe. cap. et fac. sol. xv eulp. iud.°del.

H 10

De Caballo exeorticato.Tit.

§ I.a Si quis caballumextra consilium dominisui decorticauerit, malb.leudardi DG qui faciuntsolid, xv culpabilis iudi-cetur, excepto capitale etdelatura. et si confessusfuerit, capitale tantumrestituat.

Si uero negat et con-uictus fuerit, solidos xv

K

LXVIII.DE CABALLOa

EXCORTIGATO*

1. Si quis caballum 65,1alienum sine consensu0

possessorisd decortiga-uerite et interrogatus ffu-erit confessus1, caballumipsumß in capite11 resti-tuat.

2. Si uero negauerit1 et 65,2conuictus fuerit, DC dena-riis qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur ex-cepto capitale et dela-tura.

Titel 65: a) caballis K 19. b) exeorticato K 17, 46, 56; exeorticatos K 19; exeorticado K 18; Kecorticato K 20; exeoriato K 65. c) consensum K 19. d) possessores K 18, 46; possoris aus possoresverbessert K 17; domini sui K 19. e) decorticauerit K 18; descorticauerit IC 19, 46; excorticauerit K 17;exeoriauerit K 65. f-f) fuerit et confessus ÜC 65; confessus fuerit K17. g) ipseK65. h) capitaleK 17, 46. i) negauit K 18.

30 lexSalical


[D: 97] [LXVa. De eo qui filiam alienam acquisierit et se retraxerii]

[Si quis filiam alienam ad coniugium quaesierit, praesentibus suis et puellae parentibus, et postease retraxerit et eam accipere noluerit, mallobergo frifrasigena, (MMD denarios qui faciunt} solidos LXIIet dimidium culpabilis iudicetur.]

[D: 76] [LXVb. De basilica incensa]

[Si quis uoluntario ordine aut fartasse per negligentiam basilicam incenderit, mallobergo alutrudetheotidio, (VIIIM denarios qui faciunf) solidos CC\

H 10

41,Ha

175,4

41,11b

175,1

De eo qui Filiam alienam acquisierit et se retraxerit.Tit. LXX.

65a § I.a Si quis filiam alienam ad coniugium qusesierit,praesentibus suis et puellse parentibus, et postea seretraxerit, et eam accipere noluerit, malb. ^frifrasigenab MMD denarios, qui faciunt solidos LXH etdimidium culpabilis iudicetur.

De Basilica incensa. Tit. LXXI.

65 b § I.a Si quis uoluntario ordine, aut fortasse pernegligentiam, Basilicam incenderit, malb. alu trudetheo tidio. VTUM den. qui faciunt sol. co.b

K

LXIX.DE EO QUI HOMESTEM DE BARGO*

UEL DE*> FURCA DIMISERIT0

1. Si quis hominem de bargod uel de furca sineuoluntate iudicis dimiserit, MDCCC denariis qui faci-unt solidos XXV culpabilis iudicetur.

2. Si quis homineme sine consensu* iudicis de ramoubi incrocaturs deponere praesumpserit11, MCC dena-riis qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

3. Si quis caput1 hominis quod inimicus suus inpalo miserit sine permissu iudicis aut illius qui eumibik posuit1 tollere™ praesumpserit11, °DC denariis quifaciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

4. Si quisP «uiuum hominem« de furca dimiserit0,IVM denariis qui faciunt solidos c culpabilis iudicetur.

LXX.DE EO QUI aFILIAM ALIENAM*

bADQUISIERlTc ET SW RETRAXERIT*

Si quis filiam alienam ad coniugium qusesieritpraesentibus«3 suis fet puellse1 parentibus» et postease11 retraxerit et eam accipere noluerit, MMD1 denariisqui faciunt solidosk J:LXII semis1 culpabilis iudiceturm.

H Titel 65 a: a) fehlt Hesseis.Titel 65 b: a) fehlt Hesseis.

b-b) oder frifrasigena.b) vgl. 55,7.

K Titel I 75: a) barco aus barca verbessert K 17. b) fehlt K 65. c) deponit K 18, 19, 57.d) barco K 17; barga K 18. e) homine K 18. f) consu K 17, 57. g) aus incroatur verbessert K 56;incroatur K65; incrogatur K 33, 46; incrogatus K 18; incrogatus est K 17. h) presumserit K 18.i) capud K18. h) hibidem K 19. l) statuit aus stituit verbessert K17. m) hinter praesumpseritK 65; fehlt K 19. n) presumserit K 18. o-o) fehlt K 46. p) fehlt K 18. q-q) hominem uiuumK 17, 18.

Titel 65a, fehlt K 31. a-a) alienam filiam K 18, 19. b-b) desponsauerit fdisponsauerit K 19,46) et non uult (uul K 18) eam accipere K 18, 19, 46, 57. c) quesierit K 17, 65. d) a se K 65.e) parentibus K 17, 25, 33 (hier anscheinend auf Rasur), 46 (presentibus Randnote). f-f) puelle K 17,18. g) parentibus suis K 17. h) fehlt K 56. i) MDK17. k) fehlt K 17. l-l) vxn<;K18,33, 46 (et dimidium Randnote), 56; x m i K 17; Lxn K 19, 65. m) hier schaltet K 45 als Titel IJXXT dascap. 11 des Capitulare missorum von 803 ein; vgl. Eckhardt, Bd. 1, S. 220.

TEXT 65 a—65 e 235

[LXVc. De terra co (n) demnata] [D: 99][Si quiß alteri auift)am terram suam co (n)demnauerit et ei noluerit reddere, si eum admalluerit

et conuinxerit, (pc denarios qui faciunt} solidos XV culpabilis iudicetur.]

[LXVd. De cultello sexxa(n)dro][Si quis alteri cultellum jurauerit et ei fuerit adprobatum, ipsum in loco restituat et insuper {DG

denarios qui faciunt) solidos XV culpabilis iudicetur.']

[LXVe. De muliere grauida occisa][ß 1. Si quis mulierem grauidam occiderit, (XXIVM denarios qui faciunt) solidos DG culpabilis

iudicetur. Et si probatum fuerit, quod partus ille puer fuerit, simili conditione pro ipso puero DGsolidos culpabilis iudicetur.1

[§ 2. Si quis puellam intra duodecim annos usque ad duodecimum impletum occiderit, solidos CCculpabilis iudicetur,.]

[§ 3. Si uero maiori aetate usque ad sexagesimum annum, quo usque partum höhere potuerit,occiderit> {XXI VM denarios qui faciunty solidos DG culpabilis iudicetur."\

[§ 4. Si postea fuerit occisa, quando iam partum amplius Tiabere non potuerit, solidos CC culpabilisiudicetur.]

H10 K

De terra Commendata. Tit. LXXII. <LXXI. DE TERRA CONDEMNATA.)

§Ia. Siqtiisalteriauicamterramsuamcommendaue- (Si quis aterra condemnata fuerita et ei fuerit ad- 65crit, et ei noluerit reddere, si eum admalluerit et conuin- probatumb, CMMD denariis qui faciunt0 solidos dLxnxerit, DC den. qui faciunt sol. xv culpabilis iudicetur. semis'1 culpabilis iudicetur. )e

(LXXn. DE «INUICTU STRICTO)(1. Siquispittoalteriusbexcusseritcwit(h)ustric(h)toc, 32,9

cxx denariis qui faciunt solidos in culpabilis iudicetur.)

(2. Si uero contra duolontatem dominid et negareuo-luerit et ei fuerit adprobatum, capitale ein locunr3 resti-tuat et insuper MCCCC denariis qui faciunt solidos xxxvculpabilis iudicetur 'excepto capitale et delaturaf.)

(EXPLICIT LIBER LEGIS SALICAE.)«

BIO

De cultello Sexxaudro. Tit. LXXIII.

§I.a Si quis alveri cultellum furauerit, et ei fuerit adprobatum, ipsum in loco restituat, et insuper DO 65 dden. qui faciunt sol. xv culpabilis iudicetur1».

De muliere Grauida occisa. Tit. LXXV.

§1. Si quis mulierem grauidam occiderit, XXTTTTM den. qui faciunt solid, DC culpabilis iudicetur. Et si 65 eprobatum fuerit, quod partus ille puer fuerit, simili conditione pro ipso puero DC solid, culpabilis iudicetur.

II. Si quis puellam intra duodecim annos, usqwe ad duodecimum impletum occiderit, sol. cc culpabilis mdicetur.III. Si uero maiori aetate usqwe ad sexagesimum annum, quo usque partum habere potuerit, occiderit,

xximM den. qui faciunt solid, DC culpabilis iudicetur.HU. Si postea fuerit occisa, quando iam partum amplius habere non potuerit, sol. cc culpabilis iudicetura.

Titel 65 c: a) fehlt Hesseis. HTitel 65c, nur in K 39, 61, 62, 65, 66, 67, 81 nachgewiesen, in K 39, 81 von anderer Hand hinter dem Explicit K

nachgetragen. a-a) terram condempnauerit K 65. b) approbatum K 65. c-c) nur K 65.d-d) JJXHK65. e) hierschaltetK65d^cap.l9desCapitularemis8oruTnvon803ein;vgl.Echhardt,Bd.l,S.220f.

Titel 32,9,MernurinK 39,57,61,62,81nachgeunesen,inK39,81 von anderer Handnachgetragen. a-a) inuic-tustrictoJT39;inuitustrittoiC57. b) alterumPithou. c-c) vuistrittoPtVÄau/inuitustrictoK39;malb.in-uitustrittoi?<57. d-d) uoluntatedomniifj/. e-e)nurK57. f-f)nurK57. g) EXPLICIT... SALICAEK18; EXPLICIT PACTÜS LEGIS SALICE K 46; EXPLICIT LEGIS SALICADEO GRATIAS AMENiC 33.

Titel 65d: a) fehlt Hesseis. b) bei Herold folgt Gapitulare 170 §§ lu.2. BTitel 65e: a) bei Herold folgen Gapitulare I 73 §§ 1—8, Gapitulare 177 §§ 1 u. 2, Gapitulare I 69.

30*


[LXVf. De delatura]

[§ 1. Si quis hominem occiderit et quod lex habuit pro eo dederit, solidos XXX pro delatura componat.][§ 2. De puero aut liberto, solidos XV.][§ 3. De furtibus uero aliis, VII solidos.][§ 4. Causae uero dominicae in triplo componuntur.]

[D: 100a] [LXVg. Incipiunt chunnas]

[1. Hoc est unum ihoalasti, solidos III culpabilis iudicetur.2. Sexan chunna, solidos XV culpabilis iudicetur.

a3. Septun chunna, solidos XVII (semis) culpabilis iudicetur.*4. Thuuualt chunna, solidos XXX culpabilis iudicetur.

b5. Thue sept(u)n chunna, solidos xxxv culpabilis iudicetur.b

6. Thu (n)eune chunna, solidos XLV culpabilis iudicetur.7. Tho tho(s)undi fitme chunna, solidos LXII semis culpabilis iudicetur.8. Fitter t(h)usunde, solidos O culpabilis iudicetur.9. Actoe t(h)usunde, solidos CG culpabilis iudicetur.

10. Thrio ihusunde iherte chunna, solidos DO culpabilis iudicetur.11. Fitter t(hu)sunde thue afcjtoe chunna, solidos DGCC culpabilis iudicetur.]

Titel 65g: a-a) fehü B 8. b-b) fehlt B 8.

BIO

De Delatura. Tit. LXXIX.

65 f § I. Si quis hominem occiderit, et quod lex habuit pro eo dederit, solid, xxx pro delatura componat.H. De puero aut liberto, solid, xv.IH. De furtibus uero aliis, vn sol.OTT. Causse uero Dominica, in triplo componuntur.

BIO B8*

Incipiunt Chunnas. Tit. LXXX. C. Incipiunt chunnas.

65 g § I. Hoc est unum Thoa lasthi, solid, in culpabilis 1. Hoc est unum thoalasti, sol. m cul. iudicetur.iudicetur.

II. Sexanchunna solid, xv culpabilis iudicetur. 2. Sexan chunna, sol. xv cul. iud.HI. Septun chunna sol. xvn culpabilis iudicetur.HU. Theu vualt chunna sol. xxx culpabilis iudice- 3. Thub uualt chunna, sol. xxx cul. iud.

tur,V. Thue septen chunna solid, xxxv culpabilis

iudicetur.VI. Theu vuenet chunna sol. XLV culpabilis iudi- 4. Theu uene chunna, sol. XLV cul. iud.

cetur.VH. Tho to condi vueth chunna. sol. iiXn et dimi- 5. Thothocundi fitme chunna, sol. Lxng.

dio, culpabilis iudicetur.V m . Fit ternu sunde, sol. c culpabilis iudicetur. 6. Fit tertius chunde, sol. o cul. iud.IX. Acto & usunde, sol. co culpabilis iudicetur. 7. Actoetus chunde, sol. co cul. iud.X. Theio tho sunde ter theo chunna, sol. DC culpa- 8. Triothus chunde therteo0 chunna, sol. DO cul.

bilis iudicetur. iud.XI. Fit terno sunde thue aptheo chunna, sol.DCCO 9. Fit tertosa chunde tue apta chunna, sol. DCO

culpabilis iudicetur*. cul. iud.CHUNNAS.«

B Titel 65g: a) B-InterpölationinD8 (alsSchlußtiteldesD-Textes). b) ausTaverbessertB8. c) austherte(so Hesseis) verbessert B8. d)au8teTtuBverbessertB8. e)wohlso(nichtTZXPUCIT) aufzulösen B 8. f)inD8folgtdieDecretioGhildeberti. g) beiHeroldfolgtunterderÜberschriffEpilogaBdieRecapitulatiolegisSalicae.

CAPITULA LEGI SALICAE ADDITA

238 CAPITULA LEGI SALICAE ADDITA

(CAPITULARE I)

LXVI. De rebus in alode patr(i)s

Si quis super alterum de rebus in alode patris inuentas intertiauerit, debet ille, super quemintertiauit, tres testimonia mittere, quod in alode patris hoc inuenisset, et altera trea (testimonia),quaKter pater suus res ipsas inuenisset. Si hoc fecerit, potest rem intertiata(m) uindicare. Si istumnon fecerit, mittat tres iuratores, quod in alode patris hoc inuenisset. Si hoc fecerit, se de damnocausae liberat. Si nee istud fecerit, ille, qui eas intertiauit, suo fei troctum; {et) sie postea, quodlex inter docet, apud quem eas inuenit, solidos xxxv culpabilis iudicetur.

LXVII. Be chane cre(no)do

Si quis pater aut parentilla, quando filiam suam ad marit(um) donat, quantum eiinnocteülaquamlibet rem donauit, totam extra partem incontra fratres suos uindicet. Similiter quando filiussuus ad capillaturias facit, quiequid ei donatu(m) fuerit, extra parte(m) hoc ten(e)at, et reliquasres equale ordine inter se diuidant.

A 1

I 66 aSi quis super alterum de rebus in alode patrisinuentas et intertiauerit, debet ille super quem inter-tiauit tres testimonia mittere quod in alode patrishoc inuenisset. Et altera trea testimonia, qualiterpater suus res ipsas inuenisset. Si hoc facere potueritrem intertiata uindicare. siu istum non fecerit, mittattres iurare quod in alodis patris hoc inuenisset. sik

hoc fecerit, se de damno causa eliberat, si nee istudfecerit, ille qui eas intertiauit suo feltroctum, siepostea quod lex inter docet apud quem eas inuenit,sol. xxxv eulp. iude.

A 2bLXVIII. EXPLJCJT LEX I.

INCJPZT I I : DE ÜBBUS IN ALODE PATBES

Si quis super«5 alterum de rebus qui in alode inuen-tas interciauiret, dehifi ille interciatur6 in testimoniamittere quod1 in alode patris hunc inuenisset. aliatrea, qualiter patris ipsas inuenissit. hocs si ficeret,potest rem interciata uindicare. si istas non ficiret1,mittat m iuratoris quod in alode patris hoc inuenissit,se de hoc causa liberans, si hoc non ficerit, ille qui easinterciauire« filtorto, et si postia, quod lexdoeuit1 aput q«em eas inuinit, cul. iud.

»DE CHANE CREUDO

167 Si quis pater aut parentella quando filia sua admater domo quantum ei in nocte illa quamlibet remdonauit, totam extra partem incontra fratres suosuindicet. Capillaturias facit, quiequid ei donauit fu-erit, extrad parte hoc temptat, et reliquas res equaleordine inter se diuidant.

LXVHH. DE CAKE CREUTO

Si quis pater aut parentis quando filiam suam admarito do-

nat, totab extra par-te fratris suis uindicit. similiter* quando filius suusad capilatorias ficiret, quo q«od donato fuiret, extraparte hoc teniat, et aliquas res diuidat.

A Titel I 66: a) Titel I 66-78 stehen in A 1 auf Bl. 227v-229* hinter der Lex Bibvaria. b) Titel166-78 stehen in A 2, soweit vorhanden, auf Bl. 31v-34r hinter dem Schlußtitel 65 der Lex Salica. c) davoral getilgt A 2. d) oder (bebet A 2. e) nicht interciatus A 2. f) im d ein nicht auflösbarer Kürzungs-strich A 2. g) nicht Hoc A 2. h) nicht Si A 1. i) nicht ficeret A 2. k) nicht Si A 1.l-l) oder interdoeuit A 2.

Titel 1 67: a-a) vgl. Titelverzeichnis A 17: cm. De ane crenodum. b) nicht toto (Holder) A 2.c) nicht Similiter A 2. d) aus extratra verbessert A 1.

TEXT 166—169 239

LXVIII. De homine ingenuo occiso (quomodo parent(e)s suiconpreh(e)nd(un)t uitam suam)

Si quis hominem ingenuum occiderit et ei <qui occiderit) fuerit adprobatum, parentibus debeatsecundum legem conponere. Media(m) conpositione(m) filius habere debet. Alia medietas exinde(matr)i debet, ut ad quarta(m) de leude illa adueniat. Alia quarta pars parentibus propinquisdebet, id est tres de generatione patris et tres de generatione matris. Si mater uiua non fuerit,media(m) parte(m) de leude illa parentes inter se diuidant, hoc est tres de patre proximiores et tresde matre, ita tarnen qui proximiores fueri(n)t parentes de praedictis conditionibus prendant etter(tiam) parte(m) Ulis duabus diuidendam dimittat; et(i)am (d)e Ulis duabus ille, qui proximiorfuerit, illa tertia parte duas partes prendant et tertia(m) parte(m) par(en)ti suo d(i)mittat.

LXIX. (De iuratores) in quantascausas thoalapus debeant iurare

<Unam) de dote et (alia(m)) de res, qui inhoste perdita sunt, et <tertiam> de homine, quiin seruitio reuocatur. Si amplius iurarent quam

[LXIX. In quantas caussas thalaptasdebeant iurare]

[Si amplius iurauerit quam tres caussas, remillam in capite perdat et quantum lex de caussailla habuerit culpabilis iudicetur, et de Ulis qui

DE HOMINEM INGENUO OCCISO

Si quis hominem ingenuum occiderit et ille quiocciderit probatum fuerit, ad parentibus debeat se-cundum legem conponere, media conpositione filiushabere debet. Alia medietate exinde ei debet ut adquarta de leude illa adueniat. Alia quarta pars paren-tibus propinquis debent. Idb est tres de generationepatris et tres de generatione matris. Si mater uiuanon fuerit, media parte de leudae üli parentes interse diuidant. Hoc est tres de patre proximiores et tresde matre. Ita tarnen qui proximiores fuerit parentesde praedictis conditionibus prendant. Et tres partesUlis duabus diuidendam dimittat. Et nam et Ulis dua-bus ille qui proximior fuerit illa tertia parte duaspartes prendant, et tertia parte patre suo demittat.

A2

LXX. DE HOMINE INGENUO OCCISOQvomodo parentis sui conprehindit uitam suam.

Si quis hominem ingenuo occiseret et ei fueret 168adprobatum, parentis dibiat secundum legem con-ponat. media conposicio filiis, alia medietas exindeeis debif ut quarta ut de illa leude* adueniat. autquarta pars parentibus propinquis debit. in de gene-racionem patris et m de generacionem matris. etmater uiua non fuerit, media parte de leode illa pa-rentis inter se deuidant, hoc est m de patrem proxi-

miores fuire<c paren-tis de predictis condicionis prehendant.

tercia parte duas partis prehendant,patri suo demittant.

tercia

AIIN QUANTAS CAUSAS

ELECTI DEBEANTIURARE

A 17

all. DE IURATORESDE QUANTAS

CAUSAS THOALAPUScDEBET IURARE

A2

LXXI. QVANTAS*CAUSAS IURARE

LICIT

B 10aIn quantas caussasThalaptas debeant

iurare, Tit. LXXVHI.

De dode et tres qui in In quantas causas ta- De dote et de res qui § JP. Si amplius iuraue- I 69hoste praedata sunt et lentas iuratores sunt xn in oste perditas swnt, de rit, quam tres caussas,de homine qui in seruitio in reliquo in dextera et hominem qui in seruicio rem illam in capite per-reuocantur. Si amplius arma talenta. causas sunt reuocatur. si amplius iu- dat, et quantum lex deiurarent quam tres causas talentasd tres: unam de rarent quam m6 causas, caussa illa habuerit, cul-

Titel 168: a) über der Zeile nachgetragen A 2. b) zwischen I und d Rasur A1. c) oder fxxixent A2. ATitel I 69: a) A 17 bringt diesen Titel im Text Bl. 67r und v wie im Titelverzeichnis zwischen Titel 1 und

2 der Lex Salica; Titelziffer von jüngerer Hand. b) oder QUANTAS A 2. c) aus THOLALAPUSverbessert A 17. d) aus talestas verbessert A 17. e) nicht tres A 2.

Titel I 69: a) die Stellung dieses und der folgenden Titel bei Herold ist aus der Titelziffer zu ersehen. Bb) Bezifferung fehlt Hesseis.


tres causas, rem illa(m) in capite reddat etquantum lex de causa illa habet culpabilis; deillis qui iurauerunt tres, qui seniores fuerunt,solidos xv culpabiles iudicentur et reliquiiuratores quinos solidos soluant.

LXX. De creobeba

§ 1. Si quis hominem ingenuum si(ue) insilua aut in quolibet loco occi(d)erit et eum adcelandum conburserit <et ei fuerit adproba-tum>, DC solidos conponat.

iurauerunt tres, qui seniores fuerunt, XV solidosculpabil(e)s iudicentur et reliqui iuratores quinissolidis componant. Possunt autem iurare dedote, de re in hoste perdita et de homine, qui inseruitium reuocatur.]

[LXX. De chreo(b)iba]

[§ 1. Si quis hominem ingenuum seu insilua seu in quolibet loco occiderit et ad celan-dum igne combusserit, (XXIVM denarios qui fa-ciunt} solidos DG culpabilis iudicetur.}

AI

rem illa in capite reddat.Et quantum lex de causailla habet, culp., de illisqui iurauerunt tres quiseniores fuerant sol. xvculp. iudic. et reliqui iura-tores quinon sol. soluant.

All

ducem et alias de res quiin hoste perdidit, tertiamde homine qui reuocantur.et causa est, sed non mi-sticis suam mala barginamnon te respondo. Prop-terea non est sacramen-tum« in Francos. quan-do illi legemh conposue-runt, non erant Christ iani.Propterea in eorum dex-tera et arma eorum sacra-meta adfinnant. Sed posfad1 chrisiianitatem* fue-rwnt reuersi. Propterea ineorwm arbitrio ad sacra-mento reuocauerwnt.Nam1 non per arma eo-rum. et in eorum arbitrioin eorum sacramento re-sederint™ ut sie iurant su-per nispatio: uide ille tuauditor uöbis arbitriorumper istumn arbitrium deillas res unde tu me mal-lasti ego de illas te mal-lare non redebeo, nisi istoidoneo sacramento orbensiuro per isto arbitrio.

A2

rem illa in capite reddant.et quanto lex de causailla abit cul. illi quif iu-rauiren* ni qui senis resfuiren* D din. cul. et reli-qw* iuratoris quinus sol.soluant.

AI

DE CREU BEBA

A2

LXXII. DE *CREO BEBAT»

B 10

pabilis iudicetur, et deillis qui iurauerunt tres,qui seniores fuerunt, xvsol. culpabilis iudicentur,et reliqui iuratores quinissolidis componant. Pos-sunt autem iurare, de do-te, de re in hoste perdita,et de homine qui in serui-tium reuocatur.

De Chreodiba. Tit. LXXTTTT.

170,1 1. Si quis hominem ingenuum si- Si quis hominem ingenuum in §1. Si quis hominem ingenuumbi in silua aut in quodlibet locum silua aut qualibet loco occiseret et seu iua sylua, seu in quolibet locoocciserit et eum ad celandum con- eum ad celando conbusiret, DO sol. occiderit, et ad celandum igne com-burserit et ei fuerit adprobatum, conponat. busserit, XXIIIIM den. qui faciuntDC sol. sol. DO culpabilis iudicetur.

A f) nicht qua (Holder) A 2. g) aus sacramentis verbessert A 17. h) nicht legem A 17. i) aus averbessert A 17. k) über an ist ein d übergeschrieben A 17. l) Hesseis setzt hier einen § 2inA 17 ab.m) aus resederunt verbessert A 17. n) nicht istum A 17.

Titel I 70: a-a) oder CREOBEBAT A 2.B Titel I 70: a) Druckfehler für in B10.

TEXT 169—1 71,2 241

§ 2. Si antruscionem uel feminam taleordine interfecit aut talare uoluerit uel igneconcremauerit (et ei fuerit adprobatum),MDCCC solidos conponat.

[§ 2. Si quis antrussionem uel feminam tali-ter interfecerit aut celauerit aut igne cremauerit,(LX(X)IIM denarios qui faciunty solidos MDCCGculpabilis iudicetur.]

LXXI.

§ 1. Si Salicus Salicum (uiolenter) castra-uerit et ei fuerit adprobatum, cc solidos culpa-bilis iudicetur, excepto medicatura solidos ix<conponat).

§ 2. Si quis antrustionem castrauerit et eifuerit adprobatum, DC solidos culpabilis iudi-cetur, excepto medicatura solidos ix (conpo-nat>.

[LXXI.]

\ß 1. Si quis Salecus Salecum castrauerit,(VIIIM denarios) culpabilis iudicetur {qui fa-ciunty solidos CC, excepta medicatura quae com-ponatur solidis IX.]

[§ 2. Si quis antrussionem castrauerit,(XXIVM denarios qui faciunty solidos DC culpa-bilis iudicetur, excepta medicatura quae IXsolidis componatur.]

AI A2 B 10

2. Si antruscione uel feminam Si antruscionem uel femene tale II. Si quis antrussionem uel 170,2talem ordine interfecit aut talare ordim« interüciat aut tale rem uo- foeminam taliter interfecerit, autuoluerit uel igne concremauerit et luerit uel igne concremauiret, celauerit, aut igne cremauerit,ei fuerit adprobatum, DCCC sol. culp iAfDCCCC din. conponatf. LXITMD den. qui faciunt sol. MDCCC


AI

1. Si salicus salicumcastrauerit et ei fuerit ad-probatum, cc sol. culpa-bilis iudicetur, exceptomedicaturas vnn.

A 17

XCV.»

1. Si andustrioc andu-strionemd castrauerit etei fuerit6 adprobatum,sold. DC cul. iud.

2. Si salicus salicumcastrauerit et ei fuerit ad-probatum, cc sol. cul.iud., excepto1 medicamen-turas sold. vnn conponat.

A2

LXX.IH.b

B 10

Si salicus salicum uio-lenter castrauerit et ei fu-erit adprobatum, sol. cccul. iud., exceptos medi-catura sol. vnn.h

171,2

XIX.a Si quis Salecus 171,1Salecum castraueritvmM den. culpabilis iudi-cetur, qui faciunt solid,cc excepta medicaturaquae componatur sol. rx.

AI A17 BIO

2. si quis antrustione castra- 3. Si ^ndustrio andustrionem1 XX.b Si quis antrussionem ca- 171,2uerit et ei fuerit adprobatum, DC castrauerit et ei fuerit adprobatum, strauerit, xxmiM den. qui faciuntsol. culpabilis iudicetur, excepto DVI ingenvusk sol. cul. iud., excep- sol. DC culpabilis iudicetur. exceptamedicaturas vnn. tol medicamentvrasm sold. vnn medicatura quse vnn sol. compona-

conponatn. tur.

Titel I 71: a) Titel I 71-74 stehen in A 17 hinter V 133 auf Bl. 85v-86r; xcy von jüngerer Hand aus Axovn verbessert (Hesseis gibt hier und im folgenden um i höhere Ziffern). b) Titel 71 steht in A 2 erst aufBl. 36v-37r hinter dem Pactus pro tenore pacis, dem Titel 77 und der Zweitfassung des Titels 74. c) ausamdustrio verbessert, nicht andrustio A 17. d) nicht andrustionem A 17. e) aus furauerit verbessertA 17. f) oder excepto A 17. g) oder excepto A 2. h) hierauf folgen in A 2 Explicit und Epilog,i-i) nicht andrustio andrustionem A 17. k) aus ingenius verbessert, nicht ingenuus A 17. l) oderexcepto AI 7. m) aus medicamentaras verbessert, nicht medicamenturas A 17. n) über der Zeile nach-getragen A 17.

Titel I 71: a) und b) I 71,1 u. 2 stehen bei Herold in Titel xxxn hinter 29,17. B

31 LexSalical


LXXII. [LXXII.]

Si quis ingenuam feminam a contubernio [Si quis ingenuam feminam aut puellam con-facto aut paellam in itinere aut quolibet loco tubernio facto seu in itinere aut quolibet loco ad-inferre praesumpserit, quam unus tarn plu- salierit et uim Uli inferre praesumpserit, tarnrimi, qui ipsum scelus admisisse fuerint pro- unus quam plurimi, qui in ipsa uiolentia fu-bati, cc solidos culpabilis iudicetur. Et de illo erint admixti, CG solidos unusquisque ipsorumcontubernio, si adhuc remanserint, qui ipsum culpabilis iudicetur. Et si adhuc de illo contu-scelus non admiser(un)t et ibi fuisse noscuntur, bernio remanserint, qui scelus istud non ad-si plures a(ut) minore numero fuerit tres, et misisse noscuntur et tarnen ibidem fuerint, siipsi quadragenus quinos solidos culpabilis iu- plures aut minori numero quam tres fuerint,dicetur. eorum quilibet pro ipsis XLV solidos culpabilis

iudicetur.]

LXXIII. De antruscione <ghalmalta> [LXXIII. De antrussione]

§ 1. Si antruscione (m) antruscio de qua- [§ 1. Si antrussio antrussionem de quacun-cumque causa admallare uoluerit, ubicumque que caussa admallare (u)oluerit, ubicunque eumeum inuenire potuerit, super vn noctes eum inuenire potuerit, super septem noctes cum(ante iudice(m)) cum testibus rogare debet, ut testibus eum rogare debet, ut ante iudicem adante iudicem ad mall(o)b(e)rgo de causa, quae mallobergo de causa, quae inputatur, ex hoc re-

Al A17 BIO

XCVIa.

172 Si quis ingenuam feminam acon- Si quis ingenua femina a contu- XHI.a Si quis ingenuam foemi-tubernio facto aut puellam in iti- bernio aut puella in itinere a quo- nam aut puellam, contubernio fac-nere aut quodlibet locum prae- übet loco inferre presumseritb, to, seu in itinere, aut quolibet locosumpserit, quam unus tarn plurimi quam unus tarn plurimi quam ip- adsalierit, et uim illi inferre prae-qui ipsum scelus admississe fuerit sum tarn scelus admisisse fuerint sumpserit, tarn unus quam plurimi,probatus, cc sol. cul. iudicetur. De probati, cc sold. cul. iud. et de illo qui in ipsa uiolentia fuerint admix-illo contubernio, si adhuc reman- contubernio, si adhuc remanserint ti, cc solid, unusquisque ipsorumserit qui ipsum scelus non admiserit qui ipso scelus non admiserit et ibi culpabilis iudicetur Et si adhuc deet ei fuisse noscuntur, si plures ad- fuisse nascuntur, si plurimis a mi- illo contubernio remanserint, quimiserit numerum fuerit tres et ipsi nore numero fuerit tertio et ipse scelus istud non admisisse noscun-quadragenus sol. soluant. quadragenus quinos sold. cl. iud. tur, et tarnen ibidem fuerint, si plu-

res aut minori numero quam tresfuerint, eorum quilibet pro ipsis

sol. culpabilis iudicetur.

DE ANTRUSCIONE XCVHa. DE ANDVSTRIONE»» De Antrussione. Tit. LXXVI.GHALMALTAc

173,1 Si antruscione antruscio de qua- 1. Si quis andustrione4 de qua- § I. Si antrussio antrussionemcumque causa admallare uoluerit, cumqwe causa amallare uoluerit, de quacunque caussa admallare no-eubi quicumquee inuenire potuerit, ubicumqwe eum inuenire potuerit, luerit, ubicunqwe eum inuenire po-super noctes vn eum cum testibus super vn noctes eum ante iudice tuerit, super septem noctes cumrogare debet, ut ante iudicem ad- cum testibw« rogare debet. Ut ante testibus eum rogare debet, ut antemallare debet ego de causa qu§ in- iudice ad malebargo de causa que1 iudicem ad Mallobergo de causa

A Titel I 72: a) von jüngerer Hand aus xcvm verbessert A 17. b) nicht presumpserit A 17.Titel 173: a) aus xcvnn verbessert A 17. b) nicht ANDUSTRIONE-4 17. c) aus GHAMAL-

TA verbessert A 17. d) nicht andrustione A 17. e-e) oder ubiquicumque A 1. f) oder quae A 17'.

B Titel I 72: a) I 72 steht bei Herold in Titel xrv hinter 13,11.

TEXT 172—173,3 243

(ei} inputatur, ex hoc responso dare debeat spondendo debeat conuenire. Si eis ibidem nonuel conuenire. Et eis si ibidem non conuenerit conuenerit aut iste uenire distulerit, qui ipsumaut certe si uenire distulerit, qui ipsum ad- admallauerit, innubia eum sdlsatire debet. Siemallauit, ibi eum solsatire debet; et illepostea postea iterata uice ad noctes XIV eum rogareiterata uice ad noctes xrv eum rogare debet, debet, ut ad illum mallebergo debeat uenire adut ad illo mallobergo respondere aut conue- dandum responsum.]nire, ubi antrusciones mitthiu redebent.

§ 2. Et qui mallatur, si ibidem uenerit, tunc [§ 2. Et qui admallatur, si eo uenerit, tuncqui eum admallauit, si causa minor fuerit, qui eum admallauit, si causa minor fuerit autunde minus quam xxxv solidos conpositione minus quam XXXV solidis componatur, debethabeat, debet sibi sextus uideredum iurare. ibi sextus uuedredo iurare; et ille postea, quiEt ille postea, qui rogatus fuerat, si se ex hoc rogatus fuerat, si se ex hoc idoneum esse cogno-idoneo esse cognoscet, eum xn ad sacramen- scat, se debet postea eum duodeeim per sacra-tum absoluere se debet. menta absoluere.]

§ 3. Si uero maior fuerit causa, unde xxxv [§ 3. Si uero maior caussa fuerit quam XXXVsolidos culpabilis iudicetur, si inuenire possit, solidis culpabilis in(u)eniatur, seuadhucmaiorisi maior numerus est, unde minus XLV soli- numero superest, ut unde minus quam XLVdos iudicare potuerit, ipse (qui) eum rogauit, solidi non iudicentur, ipse qui eum rogauit, eumsi(bi) nonus uideredum iurare debet. Et ille nono uuedredo debet iurare; et ille qui rogatus

Titel 73: a) lies ibi Herold.

A 1 A 17 B 10

putatur ex hoc responso dare de- eig inpvtatur11 et hoc responso dare quae inputatur ex hoc respondendobeat uel conuenire, et eis si ibidem debet uel conuenire, et eis ibidem debeat conuenire. Si eis ibidem nonnon conueniret aut certe se uenire non conuenerit aut certe si uenire conuenerit, aut iste uenire distu-distulerit qui ipsum admallauit ibi distulerit qui ipsum admallauit ibi lerit, qui ipsum admallauerit, ineum sole latere debet, et inde po- eum solisacire debet, et ille postea nubi eum solsatire debet. Sie posteasteat iteratam tres uices ad noctes iterata1 uice ad noctis xim eum ro- iterata uice ad noctes xnn eumxim eum rogare debet, ut in illo gare debet, ut ad illo mallobargo rogare debet, ut ad illum Malle-malebergo respondere aut conue- respondere aut conuenire. Vbi an- bergo debeat uenire, ad dandumnire ubi antruscione simithio red- drustiones mittik iure debent. responsum,dant.

Et qui mallantur si ibidem uene- 2. Et qui mallatur Jsi ibi1 uene- et qui admallatur, si eo uenerit, 173,2rint. Tuncm qui eum admallauit, si rit, tunc qui eum admallauit, si tunc qui eum admallauit, si causacausa minor fuerit unde minus causam minor fuerit unde minus minor fuerit, aut minus quam xxxvquam xxxv sol. conpositione ha- quam xxxv sold. conpositione ha- solid, componatur, debet ibi sextusbere, debet sibi sextus iurare. beat, debet sibi sextus uideredum vuedredo iurare,

iurare.et üli postea qui rogati fuerunt 3. Et ille postea qui rogatus fu- et ille postea qui rogatus fuerat,

ex hoc idoneo esse cognoscet eum erat sie se ex hoc idoneo11 esse co- si se ex hoc idoneum esse cognoscat,eum xu ad sacramentum absoluere gnoscit eum xn sacramentvm0 ab- se debet postea eum duodeeim perse debet. soluere se debeat. sacramenta absoluere.

Qui uero maior fuerit causa 4. Si uero maior fuerit causa Si uero maior caussa fuerit quam 173,3unde xxxv sol. eulp. iudic. si in- xxxv sold. cul. iud. xxxv solidis, culpabilis inneniatur0,uenire possit, si maior numerus est 5. Si maior numerus est unde seu adhuc maiori numero super-unde minus XLV sol. iudicare pot- minus XLV sold. iudicare potuerit, est, ut unde minus quam XLV SO-erant, ipse eum roget siue nonus ipse eum rogauit siue nonus uidere- lidi non iudicentur, ipse qui eumiurare debet, et ille qui eum rogatus dum iurare debet. rogauit, eum nono vuedredo debet

iurare,

g) über der Zeile nachgetragen A 17. h) aus inpotatur verbessert, nicht inputatur A 17. i) aus iterate Averbessert A 17. h) aus mitth verbessert A 17. l-l) aus sibi verbessert A 17. m) nicht tunc A 1.n) aus ideoneo verbessert A 17. o) aus sacramento verbessert, nicht sacramentum A 17.

Titel I 73: a) Druckfehler für inueniatur Herold. B31»


qui rogatus est, si se idoneum <esse> cognoscet, est, si se idoneum agnosdt, secum octauo decimosibi octauus dechnus datis sacramentis ab- datis sacramentis absoluere debet.]soluere (se) debet.

§ 4. Si certe talis fuerit causa, unde XLV [§ 4. Si certe talis fuerit caussa, unde XLVsolidos aut certe amplius usque ad leudem con- solidis aut amplius usque ad leudem componereponere debet, ipse qui eum roga(uit debet duo- debet, ipse qui eum rogauit debet duodecimusdecimus uideredo iurare, et ipse qui ro)gatusb uuedredo iurare et ipse qui rogatus est, si seest, si se idoneum esse cognoscet, si(bi) vicissi- innocentem esse cognoscit, uicesimus quintusmus quintus dat(i)s sacramentis absoluipotest. datis sacramentis absoluere se debet.]

§ 5. Si uero de leude eum rogatum habuit, [§ 5. Si uero de leude eum rogatum habuerit,deb(e)t qui eum rogauit eum xn ui(de)r(e)do debet qui eum rogauit eum XII uuedredo iurareiurare et ipsas in xrv noctes eneo calefacere et ipsas XIV noctes aeneum calefacere, et si ad<debet>, et (si) ad ips(um) placit(um) uenire ipsum placitum uenire despexerit aut manumdispexerit aut manum suam ad eneum mittere suam in aeneum mittere noluerit.]noluerit.

§ 6. Quicumque antruscio ille de causa [§ 6. Quicunque antrusco ille de causa su-superius conpraehensa per sacramenta ab- perius comprehensa per sacramenta se absolueresoluere non potuerit aut manum suam in non potuerit aut manum suam pro leude ineneum pro leude mittere dispexerit aut in pla- aeneum mittere despexerit aut in placitumcito uenire distulerit, tunc ille, qui eum roga- uenire distulerit, tunc ille, qui eum rogatumturn habet, solem illi collic(e)t ad ipso die in habuit, solem ei collocare debet ad ipsam uero

b) Zeilensprunglücke nach Herold ergänzt.

AI All BIO

est, si se idoneo esse cognoscet, sibi 6. Et ille qui rogatus est, Psi seP et ille qui rogatws est, si se ido-oetauus aut decimus dictus sacra- idoneum cognoscit, siue octo aut neum agnoscit, secum octauo deci-mentus absoluere debet. decimus datis sacramentis absol- mo datis sacramentis absoluere de-

uere se debet. bet.173,4 Si certe talis fuerit causa unde si certe talis fuerit causa unde XLV Si certe talis fuerit caussa unde

LX sol. aut certe amplius usque ad sold. aut certe amplius usqwe ad XLV sol. aut ampliws usqwe ad leu-leudem conponere debet, ipse eum leodum conponere debeat. Ipsei dem componere debet, ipse qui eumro- qui eum eum ro- rogauit, debet duodecimus vuedre-

gatus est gatus est do iurare, et ipse qui rogatus est,si se idoneum esse cognoscet, se sie se idoneum esse cognoscit, siue si se innocentem esse cognoscit,uicissimus quintus datus sacramen- xxv date sacramentis absolui pot- uicesimus quintus, datis sacramen-tus absolui potest. est. tis absoluere se debet.

173,5 Si uero leudem eum rogatum ha- Si uero de leodem eum rogatum Si uero de leude eum rogatumbet, qui eum rogatur eum xn uiros habuit, debuit eum qui rogauit eum habuerit, debet qui eum rogauitidoneos iurare et ipsas in xim noc- xn uirido iurare et in ipsas xnn eum xn vuedredo iurare, et ipsastes ignem calefacere dispexerit aut noctes aeneo calefacere debet et xnn noctes eneum calefacere, etmanum suam ardent eum mittere ad ipso placito uenire dispexit aut si ad ipsum placitum uenire de-noluerit. manum suam ad eneum mittere spexerit, aut manum suam in sene-

noluerit. um mittere noluerit,173,6 Quicumque antruscio ille de 7. Quicumqu§ andustrio ille de quicunqwe Antrusco ille, de

causa superius conpraehensa per causa superiuB per sacramenta ab- causa superius comprehensa^, persacramenta absoluere non potue- soluere potuerit aut manum suam sacramenta se absoluere non po-runt manum suam ad igneum pro in eneum pro laude mittere di- tuerit, aut manum suam pro leude,leude mittere dispexerit. Tunc ille spexerit aut in placito uenire distu- in seneum mittere despexerit, autqui eum rogat habet solem ille col- lerit. Tunc ille qui eum rogatum in placitum uenire distulerit, tunclectum ad ipso die in mallobergo habet soli illi colligant* ab ipso die ille qui eum rogatum habuit, solem

A p-p) aus se sie verbessert A 17. q) nicht ipse A 17. r) aus colliget verbessert A 17.

B b) oder conprehensa Herold.

TEXT 173,3—173,6 245

mallobergo illo in XL noctes, nee ibi se non diem in mallöbergo ipso in XL noctibus. Si needuxerit, tunc ille, qui eum rogatum habet, ibi se conduxerit, tunc ille, qui eum rogatumsolem (ill(i)) collicet. <Et) postea illum in prae- Jidbuit, solem collocet, postea illum ad praesentiamsentia regis ad noctes xiv rogare debet et ibi regis ad noctes XIV rogare debet et ibidem duo-xn ponat, (qui) per singulas uiees iurati di- deeim testes ponere, qui per singulas uices trescant, quod ibi fuerint, ubi ad mithio ad noctes iurati dicant, quod ibi fuissent, ubi Uli amonitioxiv solem collocasset, et ille nee sacramentum ad XIV noctes solem collocasset, et ille de sacra-nec manum suam pro leude posuit. Et alii tres mento se non absoluat nee manum suam proerunt, qui dicant, quod in* XL noctes ei solem leude in aeneum posuisset. Similiter et alii trescollocasset et ill(e) nullatenus de an(t)rustione testes dicant, quod in XL noctibus sole ei collo-ghamalta se legibus duxisset. Trea testimonia cato et ille nullatenus de antrussione gauialtodare debet, qui dicant, qualiter eum (ad) prae- estre legibus dixisset. At tertia uice tria testi-sentia regis uenire rogasset. Et si nee tunc monia similiter dabit, qui dicant, qualiter eumuenerit, ista nouem testimonia iurati, sicut ad praesentiam regis uenire rogasset; et si neesuperius diximus, dicant. Similiter illa die, si tunc uenerit, ipsa nouem testimonia, sicutnon uenerit, collocat ei solem et illa trea testi- superius diximus, iurati dicant. Similiter illamonia, qui ibi(dem> fuerunt, ubi culca(ui)t die, si non uenerit, collocet ei solem et illa tria(ei) solem. Tunc ista omnia impleuerit, qui testimonia, quae ibi fuerant, quando sol collo-

eum admallat, et ille, quic admallatur, ad cabatur. Si ista omnia impleuerit, qui eum ad-

c) qui eum AI, 17.

AI A17 B10

illo in XL noctes nee sibi se non di- in mallobargo illo XL noctes nee ibi8 ei collocare debet, ad ipsam ueroxerit. Tunc ipse qui eum rogatum se non duxerit. Tunc ille qui roga- diem, in mallöbergo ipso, in XLhabet solem ille collectum. Postea turn habet soli collocet*, et postea noctib.0 Si nee ibi se conduxerit,illum in praesentia rege ad noctes illi presentia regis ad noctes xnn tunc ille qui eum rogatum habuit,XIIII rogare debet et ibi xn ponat ponat per singulas uices iurati di- solem collocet, postea illum adper singulas uices iurati dicant, cant, qwod sibi fuerint ubi ad mit- prsesentiam Regis ad noctes xnnquod ibi fuerint ubi mitthio ad noc- teo ad noctes xnn sol eulcasset. et rogare debet, et ibidem duodeeimtes xnn solem collocasset. Ille nee ille qui nee sacramentumu nee ma- testes ponere, qui per singulas uicessacramentum nee manum suam num suam pro leode posuit, et alii tres iurati dicant, quod ibi fuissent,pro leude posuit, et alii tres erunt tres erunt qui dicant quodv XL noc- ubi illi amonitio ad xim noctes so-qui dicant quod in xnn noctes ei tes ei eulcasset et illi ntulatenus'w lern collocasset, et ille de sacramen-solem collocasset et illi nullatenus de andustrione gamalta se legibus to se non absoluat, nee manumde andrustione chamalta se legibus duxisset, se tertia testimonia dare suam pro leude in aeneum posuisset.duxisset, tres testimonia dare de- debet qui dicant qualiter eum pre- Similiter et alii tres testes dicant,bet qui dicant qualiter eum presen- sentia regis uenire rogasset. quod in XL noctib.d sole ei collo-tia regis uenire rogasset. cato, et ille nullatenus de Anstrus-

sione gauialto estre legibus dixisset.At tertia uice tria testimonia simi-liter dabit, qui dicant qualiter eumad praesentiam regis uenire rogasset,

Si nee tunc ueniret*", istasnoue 8. Et si nee tunc ueniret, ista et si nee tunc uenerit, ipsa no-testimonia iurati sicut superius nouem testimonia iurati sunt supe- uem testimonia sicut superius dixi-diximus dicant similiter, illa die si rius diximus dicant. similiter illa mus iurati, dicant. Similiter illanon uenerit collocatum ei solem, et die si non uenerit euleat ei sol, et die, si non uenerit, collocet ei so-illa trea testimonia qui ibi fuerunt tria* testimonia qui ibidem fu- lern, et illa tria testimonia, quae ibiubi colcatum ei sol, et illa trea tunc enmt ubi eulcatum solem. fuerant quando sol collocabatur.ista omnia impleuerit qui eum ad- 9. Tunc ista omnia impleuerit Si ista omnia impleuerit qui eummallauit et ille qui eum admallatur qui ad eum admallat. Et* ille qui admallat, et ille qui admallatur, ad

s) aus ibis verbessert A17. t) aus collicet verbessert A17. u)aussaxnentvaa.verbessertA17. v) aus quo verbessert AA17. w) aus nulatenus verbessert A17. w")retauf Rasur AI. x) aus trea verbessert A17. y) nicktet A17.

c) ergänze noctibws Herold. d) ergänze noctibu« Herold. B

246 CAPITÜLA LEGI SALICAE ADDITA

nullum placitum uenire uoluerit et per legem se mallat, et ille, qui admallatur, ad nullum placi-non duxerit, tunc rex, ad (quem) manitus est, turn uenire uoluerit, tunc rex, ad quem manni-eum extra sermonem suum ponat. Tunc ipse turn est, eum extra sermonem suum ponat; etculpabilis et omnes res suas erunt; et qui eum quicunque eum aut pauerit aut hospitium Ulipauerit aut hospitalem coUegerit, etiam uxor sua dederit, si fuerit uxor propria, solidos X V culpa-propria, solidos xv culpabilis iudicetur, donec bilis iudicetur, donec omnia, quae Uli imputan-omnia, quae ei legibus inputentur, conponat. tur, legibus componat."]

§ 7. Si antruscio antruscionem pro qualibet [§ 7. Si antrus(s)io antrussionem pro qua-causa maniret aut (ibidem) fideiussore(m) quae- Übet caussa manierit aut fideiussorem quaesieritsierit et eum secundum legem non rogauerit, et eum secundum legem non rogauerit, solidosxv solidos culpabilis iudicetur, excepto quod XV culpabilis iudicetur, excepto quod praeter-legem propter causam illius anno integro nul- mittit caussa illius anno integro nullatenuslatenus terminetur. terminetur.]

§ 8. Si antrustio contra antruscione(m) testi- [§ 8. Si antrussio contra antrussionem testimo-monium iurauerit, xv solidos culpabilis iudicetur. nium iurauerit, solidos XV culpabilis iudicetur.]

LXXIV. [LXXIV.]

Si (uero) quicumque domum uiolenter [Quicunque alienam domum uiolenter distur-distruerit, quae domus si pro firmamento bauerit et domus si pro firmamento iberus ha-

A 1 A 17 B 10ad nullum placitum uenire uolueret eum admallat et ille qui eum adnullum placitum uenire uoluerit,et per legem se non dixerit. Tunc mallatur ad nullum placitum no- tunc Rex ad quem mannitum est,admanitis est extra sermonem luerit et per legem sez non duxerit. eum extra sermonem suum ponat,suum poene, tunc ipse culp. iudic. Tunc*' rex admannitus est eumet omnes res eorum erunt suas, et extra sermonem suum ponaf, tuncqui eum pauerit aut hospitales col- ipse cul. et omnes res suas erunt, et et quicunqwe eum aut pa-legat, etiam uxor sua propria, sol. qui pauerit aut hospitalem colle- uerit, aut hospitium illi dederit,xv culp. iudicetur. Donec omnia gerit, etiam uxor sua propria, sol. si fuerit uxor propria, sol. xv cul-quemc' ei legibus inpotatur conpo- xv cul.b' iud., donec omnia que ei pabilis iudicetur, donec omnia quaenat. legibw* inputentur conponat. illi imputantur legibus componat.

I 73,7 sid' antruscio antruscione pro 10. Si andrustio andrustioneme' II . Si antrusio antrussionem proqualibet causa maniret aut ibidem pro qualibet causa manniret aut qualibet caussa manierit, aut fide-fideiusserit qui fierit et eum secun- fideiussores1' quesierit et eum se- iussorem qusesierit, et eum secun-dum le- cundum legem non rogauerit, xv dum legem non rogauerit sol. xv

gern propter causam sold. cul. iud., excepto quod legem culpabilis iudicetur, excepto quodillius anno interito nullatenus te- preg' causa illius anno integro nul- praetermittit caussa illius anno in-nentur. latenus terminetur. tegro nullatenus terminetur.

173,8 sih' antrustio antruscione iura- XCVHI1'. Si andrustiok' contra III . Si antrussio contra antrus-uerit, xv sol. culpabilis iudicetur. andrustione testimonium iuraret, sionem testimonium iurauerit, sol.

xv sold. c. xv culpabi. iudicetwr.

AI A17 A2 A2* BIOXCVIIIIa. LXXIII. t>LXLII.

174 Si quiscumque Si uero qm'cum- 1. CülCÜN- SI QUIS aliena III.a Quicunqwedomum uiolenter que uiolenter disti- QUE DOMUM domum uiolenter alienam domum uio-distruerit, domum tuerit qu§ domum UIOLARE pre- distruerit0. Que do- lenter +1disturbaue-si pro firmamen- si pro firmamen- sumpserit. Que domus superius abu- rit, et domus si pro

A z) oMssed verbessert A 17. a') nicht tunc A 17'. b') nicht cvlp.A 17. c') allenfalls auch quae A 1.ä") nicht Si (Hesseis setzt einen § 2 ab) AI. e') aus andustionem verbessert A 17. f) aus fidemiussoresverbessert A 17. g') oder prae A 17. h') nicht Si A 1. i'J von jüngerer Hand zugesetzt A 17;fehlt Hesseis (der hier einen § 11 absetzt). k') nicht andruscio A 17.

Titel I 74: a) von jüngerer Hand zugesetzt A 17. b) diese Zweitfassung des Titels 1 74 steht in A 2auf Bl. 36V hinter dem Pactus pro tenore pacis und dem Titel I 77, vor dem Titel I 71 und dem Epilog. c) sowohl (mit Hesseis) zu lesen A 2*; distraerit Holder.

B Titel I 74: a) I 74 steht bei Herold in Titel xra hinter 12,2.+1destruxerit.

TEXT 173,6—175,2 247

ebrius habuisse probatur, qui hoc facere prae-sumpserit et ei fuerit adprobatum, XLV solidosculpabilis iudicetur.

buisse probatur, qui hoc fecerit, (MDCCG dena-riis (qui faciunt} solidos XLV)* culpabilisiudicetur. Et si de ipsa domo proinde cum carroaliquid trahere praesumpserit, excepto superiorenumero (MCG denarios qui faciunf) solidos XXXculpabilis iudicetur excepto capitale et delatura.]

LXXV.

§ 1. Si quis hominem uiuum de furca tol-lere praesumpserit, qui eum tollit et ei fueritadprobatum, aut uita pro ipso admittat autsolidos cc soluat.

§ 2. Si quis uero de furca iam mortu(um)sine consilio iudicis aut uoluntate ipsius, cuiuscausa est, tulerit, pro culpa, qua suspensus est,

{LXXV. De eo qui hominem uiuumde furca tulerit]

[§ 1. Si quis hominem uiuum de furca tollerepraesumpserit et fuga lapsus fuerit, ille, quieum tulerit, aut uitam pro ipso amittat, aut(VIUM denarios qui faciunt} solidos CG culpa'bilis iudicetur.]

[§ 2. Si uero quis hominem mortuum defurca sine uoluntate aut consilio iudicis autipsius, cuius caussa est, tulerit, pro culpa, qua

Titel 74: a) anscheinend durch Druckfehler bei Herold ausgefallen.

AI

tum ebrius habuis-se probatum, quihoc facere prae-sumpserit et ei fu-erit adprobatum,XLV sol. culp. iudic.

A17

tum hebrius ha-buisse0 probatur,qui hoc facere pre-sumpserit et ei fu-erit adprobatumXLV sold. cul. iud.

A2

mo pro firmamentoebrius abuissit pro-uocatur6, qui hocfacire presumseritsol. XLII cul. iud.

A2*

erit, qui hoc faci-re presumserit etpro hoc cui fueritadprohatum sol.XLV cul. iud.

B 10

firmamento Iberushabuisse probatur,qui hoc feceritMDCCC denariis cul-pabilis iudicetur.Et si de ipsa domoproinde cum carroaliquid trahere pr§-sumpserit, exceptosuperiore numeroMCC denar. qui fa-ciunt sol. xxx cul-pabilis iudicetur,excepto capitale etdelatura.

AI

&1. Si quis hominem uiuum defurca tollere praesumpserit, quieum tulisset fuerit probatum autuita pro ipso admittat aut cc sol.soluat.

2. Si quis uero de furca iam mor-tuo sine consilio iudicis aut uolun-tate ipsius cuius causa est tulerit,pro culpa qua suspensus est, quic-

A2

2. Si quis hominem de furca tol-lere presumseret, qui eum tollit etei fuerit adprobatum uita sua proipso admittat aut sol. cc conponcrf.

3. Si quis uero de furca iammortuo sine consilio iudicis aut uo-lumtate ipsius cuius causa est tolle-rit, pro culpa qua suspinsus est qui-

B 10

De eo qui Hominem uiuumde furca tulerit. Tit. LXIX.

§ I. Si quis hominem uiuum de I 75,1furca tollere prsesumpserit et fugalapsus fuerit, ille qui eum tulerit,aut uitam pro ipso amittat, autvmM den. qui faciunt solidos ccculpabilis iudicetur.

II. Si uero quis hominem mor- 175,2tuum de furca sine uoluntate autconsilio iudicis, aut ipsius cuiuscaussa est tulerit, pro culpa qua

d) aus habuis verbessert A 17. e) nicht prouocatus A 2.Titel I 75: a) Hesseis zählt entgegen dem Schriftbild von AI die beiden §§ von I 75zul 74.


quicquid exinde lex Salica docuerit, ille, quieum tollere praesumpserit, culpabilis iudicetursecundum legem Salicam.

LXXVI. (De agsoniis)

Hoc conuenit obseruari: Ut cuicumque do-mus arserit et res, quas liberauit, ubi reponat,non habuerit; similiter si eum infirmitas de-tenuerit aut certe de proximis aliquem mortu-um in domo sua habuerit uel in dominica am-bas(c)ia fuerit detricatus, per ista sunnis se ho-mo, si probatione(m) dederit, potuit excusare.

suspensus est, quicquid exinde lex docuerit, ille,qui eum tulerit, culpabilis iudicetur. Secundumlegem Salicam]

[LXXVI.]

[hoc conuenit obseruare,ut quicunquedomumalie-nam arserit et is res, quas liberauerit, non habuerit,ubi reponat. Si in mallum uocatus fuerit, et is,qui uocatus est, non uenit, si eumautinßrmitasautambascia dominica detinuerit uel forte aliquem deproximis mortuum intra domum suam habuerit,per istas sumis se poterit homo excusare. Alias deuita componat aut GCsolidos culpabilis iudicetur.]

AI A2 B 10quid exinde lex salicab docuerit, quid exinde lex salica caleam ille suspensus est, quicquid exinde lexille qui eum tollere prsesumpserit eiunt qui estc adtollere presumserit docuerit, ille qui eum tulerit culpa-culpabilis iudicetur culp.

176 secundum legem salicam secundum lege salicadhoc conuenit obseruarid. ehoc conuenit, obseruate.

bilis iudicetur.aIH. *Si quis hominem de bargo

uel de fiirca dimiserit sine uoluntateiudicis MDCCC den. qui faciunt sol.XXV culpabilis iudicetur.

toXllX. *Si quis sine consensu iudi-cis, de ramoubiincrocatur, deponereprsesumpserit0 MCC denar. qui faci-unt solid, xxx culpabilis iudicetur.

dV. Secundum legem Salicam,hoc conuenit obseruare,

AI

Ut cuicumque domusarserit et res quas libera-uerit ubi reponat non ha-bet,

similiter si eum infir-mitas detenuerit aut certede proximis aliquid mor-tuo in domo sua habetuel in dominica ambassiafuerit detricatus, per istasunnis se homo, si proua-sione dederit, excusare se.

A 1*

ccuiquum quaec

domus arserit et res quasliberauerit ubi reponatnon habet,

similiter si eum infirmitasdetenuerit aut certe deproximis aliquid mortuoin domo sua habet uel indominica ambassia fueritdetricatus, per ista sunnisse homo, si prouasione de-derit, excusare se.

A17

O. DE AGSONIIS

Vt cuicunqwed domusarserit et res suas libera-uerit ubi reponate nonhabuerit1,

similiter si eum infirmitasdetenuerit aut certes deproximis aliqusem mor-tuum in domo sue habue-rit uel in dominica am-basia fuerit clericatw«h,per ista sunnis, sed homoprobatione dederit, potuitexercere.

B 10

ut quicunque domum alie-nam arserit, et is res quasliberauerit, non habueritubi reponat.

VI. Si in mallum uoca-tus fuerit, et is qui uoca-tus est non uenit, si eumaut infirmitas aut am-bascia Dominica detinu-erit, uel forte aliquem deproximis mortuum intradomum suam habuerit,per istas Sumis se poterithomo excusare, alias deuita componat, aut ccsol. culpabilis iudicetur.

A b) nicht Salica A 1. c) nicht eum A 2. d-d) diese Einleitungsworte zu I 76 sind in AI zu I 75,2gezogen. e-e) diese Einleitungsworte zu I 76 sind in A 2 (wie in A 1) zu I 75,2 gezogen.

Titel I 76: a) aus ci verbessert A 17; Titel I 76-78 stehen inA17 auf Bl. 86r und v. b) Titel 176 bis 78stehen in A 1 ein zweites Mal (anscheinend derselben Vorlage entnommen) auf Bl. 196V hinter Titel III 105,2, vordem Langen Prolog. c-c) nicht cuicumque quae AI*. d) aus quicunqwe verbessert A17. e) ausreponantverbessert A17. f) aus habuerint verbessert A17. g) aus cte verbessert A17. h) nicht deric&tus A17.

B Titel 175: a) vgl. Herolds Titel xixm § ix (41,11a) und K 69,1. b) vgl. K 69,2. c) nicht prae-sumpserit Herold. d) I 76 einschließlich der zu I 75,2 gehörigen Worte Secundum legem Salicam steht beiHerold in Titel xix hinter 16,1.

TEXT I 75,2—1 78 249

LXXVII.

§ 1. Si quis super ingenuum., dum in domosua resedit, alius ingenuus qualibet de supratecto uoluntate sua ne(c) casu lapide(m) mi-serit <aut iactauerit) et ei fuerit adprobatum,pro illius contumelia aut aliorum ingenuorum,si cum ips(o) alii fuerint, pro unaqu(a)que per-sona xv solidos culpabilis iudicetur.

§ 2. Si uero letus fuerit, qui hoc facerepraesumpserit, vn semis solidos culpabilisiudicetur.

LXXVIII.Si quis ingenuus ali(um) hominem (in-

genuum) in puteum iactauerit aut in fouea(m)

[LXXVII. De eo qui in aliena domoresedit]

[§ 1. Si quis super ingenuum in domo suaresedit aut alius ingenuus uoluntate sua lapidemsuper tectum iactauerit, in illius contumeliamuel aliorum, quicunque in domo sua resederunt,pro unaquaque persona quinde(ce)nos solidosculpabilis iudicetur.]

[§ 2. Si certum fuerit, qui iactauerit et illudfecerit, Vll solidos culpabilis iudicetur.]

[LXXVIII.]

[Si quis hominem in puteum iactauerit et isexeundo uiuus euadit, (IVM denarios qui fa-

Al

Si quis ingenuusdum in domum su-am resedit alius in-genuus quamlibetde supra tecto uo-luntate sua homineechasula pedee mi-serit et ei fuerit ad-probatum, pro il-lius contumelia autaliorum ingenu-orum, sicut11 ipsoalii fuerunt, perunaqueque personaxv sol. culp. iudi-cetur.

si1 uero letus fu-erit qui hoc feceritpraesumpserit, xvsol. culp. iudic.

AI

Si quis ingenuus aliohomine in poteum iacta-uerit aut in uopida et ibi

AI*

Si quis inge-nuvsd dum in do-mum suam reseditalius ingenuusquamlibet de supratecto uoluntate suahominem fcasulapede1 miserit et eifuerit adprobatum,pro illius contume-lia aut aliorum in-genuorum, sicut ip-so alii fuerint, perunaquemque1 per-sona xv sol. culpa-bilis iudicetur.

Si uero letus fu-erit qui hoc facerepraesumpserit, sol.xv culp. iud.

All

CIIa.

1. Si quis supe-rius ingenuum dumin domo sua rese-derit alius ingenuusqualibet de supratecto uoluntate ho-mo casu lapide mi-serit et ei fuerit ad-probatum, pro il-lius contumelia autaliorwm ingenu-orum, sicut ipsi aliifuerit, pro unam-quemque personamxv sold. cul. iud.

A2

LXLI*

SI QUISC superaliena domum lapi-de miserit aut iac-tauerit. Cuis fueritadprobatum, proillius contumiliaaut alienorum in-genuorum, si cumipsum alii fuerint,unaqm'qui perk

quindicinus sol.cul. iud.

B 10

De eo qui in alienadomo resedit.Tit. LXXVII.

§1. Si quis su- 177,1per ingenuum indomo sua resedit,aut alius ingenuus,uoluntate sua, la-pidem super tec-tum iactauerit, inillius contumeliam,uel aliorum quicun-qwea in domo suaresederunt, prounaquaqwe personaquinos denarios so-lid, culpabilis iudi-cetur.

AI*

Si quis ingenuus aliohominem in poteum iac-tauerit aut in uopida et

2. Si uero letusfuerit qui hoc fa-cere presumpserit,septimae semis sol.cul. iud.

Si uero letus fu-erit qui hoc facirepresumpserit, sol.vn cul. iud.

Anein»

II. Si certum fu- 177,2erit, qui iactauerit,et illud fecerit, vnsol. culpabilis iudi-cetur.

BIO

Si quis ingenuus homi-nem ingenuum in puteumiactauerit aut in fouea

178

Titel I 77: a) nicht ci A17. b) Titel I 77 steht in A 2 auf Bl. 36V unmittelbar hinter dem Pactus pro Atenore pacis, vor der Zweitfassung des Titels 174. c) nicht QUIS A 2. d) aus ingenus verbessert, nichtingenuus A1*. e-e) lies chasu lapede A1. f-f) lies casu. l&pede AI*. g) nicht cui A 2. h) überuein nicht auflösbarer Kürzungsstrich AI. i) nicht unaqueque AI*. k) nicht per A 2. l) nicht Si A1.

Titel I 78: a) nicht cn A 17.

Titel I 77: a) oder quicumqwe Herold. B

32 LexSalical


et ibi eum ad interficiendum miserit, si ibidem ciunt} solidos G culpabilis iudicetur. Si uero ininuentus fuerit ita, ut euadere non possit, qui puteo mortuus fuerit, mallobergo musthest,ipsum scelus admiserit et ei fuerit adprobatum, (XXIVM denarios qui faciunt) solidos DC culpa-cc solidos culpabilis iudicetur. bilis iudicetur.}

<EXPLICIT LIBER I, INCIPIT H.)

(CAPITÜLARE II)

PACTUS PRO TENORE PACIS DOMNORUM CHILDEBERTI ET CHLOTARIIREGUM (FRANCORUM) <EMISSUM>

(Decretio Childeberti regis)

Et quia multorum (licet) insania conualuerit, malis (etiam) pro inmanitate scelerum (neeesse est, ut)digna reddantur. Id ergo decretum est (apud nos maioresque natus Francorum palacii procerum)a, utapud quemeumque post interdictum latrocinium conprobatur, uitae ineurrat periculum.

LXXIX. (Si (quis) hominem ingenu(um) (pro) furto apellauerit)

Si quis aingenuam personama pro furto ligaueritb et cnegator extiterit, xnc iuratores medius electusddare debetd, quod furtum, quod obiecit, uerum sit; et sie latro eredemendi see faeultatem habeat. (Et)si facultas deest, tribus mallis parentibus offeratur et, si non redemitur, uita careat.

LXXX. (De furtu celato)

Si quis furtum auult celarea et occulte sine iudiee conpositionem (fecerit, et qui) acceperit latronisimilis est (illi).

Vorwort: a) möglicherweise ursprünglich.Titel 79: a-a) hominem ingenuum A 17; ingenuus A 1. b) appellauerit A 2,17; appellatus A 1.

c-c) negauerit AI, 2; negotiauerit A 17. d-d) fehlt AI, 2,17. e-e) redimendus (redemptus,reuerendus) est si A I, 2,17.

Titel 80: a-a) suum inuenerit A 1,17.

AI AI* A17 BIO

eum ad interficiendum ibi eum ad interficiendum aut ibidem adb inferficien- XÜa. Si uero in puteomiserit, si ibidem inuen- miserit, silbidemc inuen- dum miserit, si ibidem in- mortuus fuerit, *1malb.tus fuerit ita ut euadere tus fuerit ita ut euadere uentus fuerit ita ut eadem musthest xximM den. quinon possit, qui ipsum sce- non possit, qui ipsum dre possitd, qui ipsum sce- faciunt sol. DC culpabilislus admississe et fuerit scelus admississe et fu- lus admiserit et ei fuerit iudicetur.probatus cc sol. eulpabi- erit adprobatum sol. cc adprobatum sold. cc cul-lis iudic.e culpabilis iudicetur. pabilis iudicetur.

EXPLICIT.' EXPLICIT LIBER I.

A b) aus aut verbessert A 17. c) lies si ibidem AI*. d-d) nicht repossit A 17. e) in A 1 folgtder Pactus pro tenore pacis. f) in A 1* folgt der Lange Prolog. g) nicht Incipit A17. h) in A 17folgt der Pactus pro tenore pacis. '

B Titel I 78: a) I 78 steht bei Herold in Titel xum hinter 41,12.'"tota leode sua componatur (nicht conponaturj atqwe ita unaquseqwe persona, quae maioriuel minori com-

positione componi debuerat, si de pr«cipitio (oder preeipitio^ periculo mortis euaderit, medietate leodis susecomponatur, qua componi (nicht conponi^ debuerat, si mortuus fuisset.

TEXT I 78—11 87 251

LXXXI. (De mann ad (i)neum incensa)a

Si homob ingemms in furtum inculpatur0 et ad ineum prouocatus manum (suam) incenderit, quan-tum inculpatus fuerit, furtum conponat.

LXXXII. Ut seruus ad sortem exeat§ 1. Si seruus in furtum fuerit inculpatus, requiratur domino, ut ad xx noctes ipsum in mallum prae-

sentet et, si dubietas est, ad sortem ponatur. Quod si (in) placitum sunnis detricauerit, ad alias xxnoctes ita (placitum) fiat, et prosecutor causae de suos consimiles tres et de electos alios tres dabit, quisacramenta firment pro placita, quod lex Salica habet, fuisse conpletum. Et si dominus seruum nonpraesentauerit, legem, unde inculpatur, conponat et de seruo cessionem faciat.

§ 2. Si seruus minus tremisse inuolauerit et mala sorte priserit, dominus send m solidos soluat etseruus ille ccc ictus accipiat flagelloium.

LXXXIII. (De mancipia aliena iniuste detenta)§ 1. Si quis mancipia aliena iniuste tenuerit et infra dies XL non (eas) reddiderit, ut latro mancipio-

rum teneatur obnoxius.§ 2. Si letusa de (hoc) quod inculpatur ad sortem ambulaueritb et mala sorte priserit, medietatem

ingenui legem conponat et sex iuratores medius electus dare debet.

(DEINDE INCIPIT LIBER II I )

Decretio Chlotarii regis

LXXXIV.Decretum est, ut (qui) (ad) uigilias constitutas nocturnas fures non caperent, eo quod per diuersa

intercedente conludio scelera sua praetermissa custodias exercerent, centenas fieri. In cuius centena(fuerit et) aliquid perierit, capitale, qui (eum) perdiderat, recipiat; et latro insequatur uel, si in alteriuscentena appareat, deduxerit et adhuc admonitus, si neglexerit, quinos solidos condemnetur. Capitaletarnen, qui perdiderat, a centena illa accipiat absque dubio, hoc est de secunda uel tertia. Si uestigiusconprobatur latronis, tarnen praesentia aut longe multandus; et si persequens latronem suum con-prehenderit, integram sibi conpositionem recipiat. Quod si per truste inuenitur, medietatem conpositio-nis trustis adquirat et capitalem exigat ad latronem.

LXXXV.Si quis in domo alterius, ubi clauis est, furtum inuenerit, dominus domus de uita conponat.

LXXXVI.Si quis cum furtu (ubicunque) capitur, antedictae subiaceat lege; si de suspectione inculpatur, ad

sortem ueniat; et si malam sortem priserit, latro; tarnen ad utrasque partes sint ternas personas electas,ut non conludius fieri possit.

LXXXVII. (De seruis diuersis iudicio probandis)De seruis ecclesiae aut fisci uel cuiuslibet, si a quocumque (pro aliqua causa) inculpatur ad sortem

ueniat, aut ad plebium promoueatur aut ipse pretius domino reformetur. Nam probati periculo subiace-bunt.

Titel 81: a) Cuius manum ad henium inciderit A 2. b) quis A 1, 2,17. c) inculpatus A 1;inculpatus fueret A 2; inuenit A 17.

Titel 83: a) ledus A 3; litus G; lex A 1, 2, 17. b) adiacirit A 2; et iecerit A 17; ia-ceret AI.32*


LXXXVI1I. (De seruis accusatis in multis)Si cuiuslibet de potentibus sercras, qui per diuersa possident, de crimine habere suspectus, domino

secretius cum testibus condicatur, ut intra xx noctes ipsum ante iudicem debeat praesentare. Quod siinstitutum tempus intercedente conludio non fuerit praesentatus, ipse dominus status sui iuxta modum(su(ae)) culpae inter fredo et faido conpensabitur. Si seruus ante admonitum dominum defuerit, capita-lem dominus restituat et de seruo (dominus) faciat cessionem (futurum), ut, cum inuentus fuerit, detur(ad) uindictam.

LXXXIX.Si quis occulte de rem sibi furatam a quolibet latrone conpositionem acceperit, utraque latronis culpa

subiaceant. (Fures tarnen iudicibus presente(n)tur; nullus latron(e)s (a)ut quemlibet culpabüemo(c)cultare praesumat. Cui si f(e)cerit, similis illi subiaceat culpae.)

LXL. (De latrones ad e(c)clesiam fugientibus)§ 1. x Nullus latronem uel quemlibet culpabüem, sicut cum episcopis conuenit, de atrio ecclesiae

extrahere praesumat (canonibus feriatur). Quod si sunt ecclesiae, quibus atriae clausae non sint, utras-que partibus parietum terrae spatium aripennis pro atrio obseruabitur; (et) nullus confugiens forisantedicta loca pro operarum cupiditate educat; quod si fecerit et capti fuerint, ad dignum sibi suppli-cium condemnentur.x

§ 2. 2 Quod si cuiuslibet seruus deserens domino suo ad ecclesiam confugerit, ubi primum dominuseius aduenerit, continuo excusatus reddatur2; afuturum, ut si de pretium bconuenerit, non negetur.Quod si repetenti domino dat(i) non fuerint sed fugerint, ill(e), qui eum reddere noluerit, eius pretiumb

reddat; postmodum si inuenitur et placuerit, receptum pretium domino reformetura. De fiscalibus utomnium domin(or)um censuimus.

LXLI. (Ut in truste electi centenari(i) ponantur) a

Pro tenore pacis iubemus, ut in truste electi centenarii ponantur, per quorum fidem atque sollicitudi-nem pax praedicta obseruetur.

LXLII.a

Et quia propiciante Deo inter nos germanitatis Caritas indisruptum uinculum custoditur, (ut) cente-narii (ergo uel qui in tr(u)ste esse dicuntur) inter communes prouintias licentiam habeant latrones per-sequere uel uestigia adsignata (tarnen) minare; et in truste, qua defecerit, sicut dictum est, causa re-maneat, ita ut continuo capitalem ei, qui perdiderit, reformare festinet, (ita) tarnen ut latronem per-quirat. Quem si in truste perinuenerit, medietatem (conposi(t)ionem) sibi uindicet, (capitale) uel dila-tura, si fuerit, de facultate latronis ei, qui damnum pertulit, sarciatur. Nam qui persequi latronemcoeperit, integram sibi conpositionem simul et solutionem uel quicquid dispendii fuerit, reuocabit;fredus tarnen iudici, in cuius prouintia est latro, reseruetur.

LXLIII.Si quis ad uestigium minandum uel (ad) latronem persequendum admonitus (penitus) uenire noluerit

(si moniti fuerunt et si eos sunnis non detenuerit), v solidos iudice condemnetur.Et quia in Dei nomine pro pacis tenore constituimus, (et) in perpetuum uolumus custodire hoc sta-

tuentes, ut, si quis ex iudicibus hunc decretum uiolare praesumpserit, uitae periculum se subiacerecognoscat (et (i)sta omnia antedicta nostra sicut priora stare iubemus)*.

Titel 90: a-a) futurum . . . reformetur fehlt A 1,17. b-b) conuenerit . . . pretium fehlt G.Titel 91: a) Ut fiscales in trustem eant A 3.Titel 92: a) ursprüngliche Titelzahl (hinter propiciante^ in A17 erhalten.Nachwort: a) möglicherweise ursprünglich.

1-1) Vgl. Goncilium Aurelianense vom 10. Juli 511, c. 1: De homicidis, adulteris et furibus, si ad ecclesiamconfugerint, id constituimus öbserv&ndum . .. ut ab ecclesiae atriis vel domum ecclesiae vel domum episcopieos abstrahi omnino non liceat.

2-2) Vgl. ebd. c. 3: Servus qui ad ecclesia pro qualibet culpa confugerit, si a domino pro admissa culpasacramenta susciperit, statim ad servitium domini redire cogratur.

TEXT II88—II93, Epilog, Königsliste 253

<EXPLICIT LEGIS SALICAE LIBER HI.)

<Qui uero cunlacio infra hae Kbros nn continere uiditur.)<Primus rex Francorum statuit a primo titul(o) usque LX(V) disposuit iudicare; post mod(icum)

autem tempus cum obtimatis suis a LX(V)I titul(o) usque ad Lxxvm add(i)dit. Sie uero Childe-bertus rex post multum autem tempus pertraetauit, quid addere deb(e)r(e)t; ita a Lxxvm usquead Lxxxm perinuenit, quod ibid(e)m digne inposuisse n(o)sountur, et sie fratri suo Clotario haeoscripta transmisit. Post haec uero Clotarius, cum hos titul(o)s a germano suo seniore gratenterexcepit, sie post(e)a cum r(e)gnum suum pertraetauit, ut quid addere deb(e)r(e)t ibid(e)m, quidamplius d(e)b(e)at construhere, ab Lxxxnn tit(u)l(o) usque ad LX(L)IH statuit permanere; et siepostea fratre suo rescripta direxit. Et ita inter eis conu(e)nit, ut (i)sta omnia sicut anteriore con-strueta starent.)

(1. Teudericus rex r(e)gnauit ann(o)s xvn.2. Chlodoueus rex r(e)gnauit ann(o)s m.3. Childebertus rex r(e)gnauit ann(o)s xvn.4. Dacobertus rex r(e)gnauit ann(o)s V.

A2

»EXPLICIT LEX SALECA QUI UEROCUMLACIO INFRA H^E LIBROS n i l

CONTINERE UIDITUR

Primus rex francorum statuit a primo titulum us-que IJXTT disposuit iudicare. epost modoc autem tem-pus cum obtimatis suis a T.-XTTT titulum usqwe adLxxvm addedit. sice uero Childebertus rex postmultum autem tempws pertraetauit quid addere de-birit, ita a LXXVIII usqwe ad iixxxm perinuenit quodibidim digne inposuisse nuseuntur et sie fratri suoClotario hec scripta transmisit. post hec uero Clota-rius, cum hosf titulus a germano suo seniore gratenterexcepit, sie postia cum rignum suum pertraetauit utquid addere debirit ibidim quid amplius dibiat con-struhere ab iixxxvnn titolus usqwe ad iixm statuitpermanere. et sie postea fratre suo rescripta direxit.et ita inter eis conuinit ut sta omnia sicut anterioreconstrueta starent.

A17

*>EXPLICIT LEGIS SALICE ÜBER HIQUEMUERO

PRIMUS REX FRANCORUM Statuit, ut postea Epilogut una cum Francis pertraetauit ut ad •XT.TTTT titulusaliquid amplius addiderint, sicut ad primum ita us-que ad 8eptuagesimo vnn*1 perduxerunt. Deinde uerohildebertus post multum tempus traetauit ut qui-cumqwe aduenire potuerit quod ibi cum suis adderedeberet ad septuagesimo vnn usqwe ad octuagesimonn peruenit quod ibi dignus inposuisset. Cognoscituriterum cum hoc ortatulus8 hlotharius a germane suoseniore gradantur. EXPLICIT SIC. Et ipse similitercum regno suo perinuenit ut nonagesimo vni addi-derit et ita perfecto perduxerit; et exinde qwod ipseinuenit fratri suo rescripta11 direxit, si inter eis con-uenit ut ista omnia que constituerunt perdurantstare1.

A2aTeudericus rex rignauit annus^ xvn. Chlodoueos

Rex rignauU annus in. Childebertus rex rignam'tf an-nu8 xvn. dacobertus11 rex rignauit sumus v. hilperi-

A 12bTeodoricusc rex regnauit annus6 xvn. Chlodoueus1 Königs-

regnauit annus m. Hildebertus rex ragnauit* an- listenus xvn. Dagobertus rex regnauit annu1 v. Hilperi-

Epilog: a) in A 2 folgt der Epilog dem Pactus pro tenore pacis (II 79-93) und den diesem nachgestellten ATiteln LXU (I 77), LXLH (I 74) und T.VT.TTT (I 71) auf Bl. 37T; die Überschrift anscheinend von anderer Hand(Rubrikalor?). b) inA17 folgt der Epilog dem Pactus pro tenore pacis (II 79-93) und der Decretio Childe-berti (VI1-3) auf Bl. 88V. c-c) oder postmodo A 2. d) aus vn verbessert A 17. e) nicht Sie A 2.f) nicht hoc A 2. g) von jüngerer Hand zu ortaturus verbessert A 17. h) aus resoripta verbessert A 17.i) in A 17 folgt der oben abgedruckte Prolog-Auszug, dann die Überschrift zu Titel III 94.

Königsliste: a) in A 2 schließt die Königsliste (vgl. D) auf Bl. 37r und v unmittelbar an den Epilog an.b) überliefert als Anhang zum Breviarium Alarici in 12a = Bern, Stadtbibl. 263 (9. Jh.; hiernach gedruckt);12b — Vatikan Ottobon. 2225 (9.Jh.); 12c — Paris Lat. 4409 (9.Jh.; Salica-Text E12); 12d = VatikanRegin. Christin. 1048 (10. Jh.); vgl. Krusch, Scrvptores rerum Merovingicarum VII (1920) S. 471 f. mit Tafel 3und S. 479 f. c) Teodericus 12d. d) so gemäß dem am Schlüsse ausgeschriebenen Wort aufzulösen A 2.e) annos 12b-d (hier anno 12d); 12c stellt die Ziffer stets voran. f) Clodoueus 12c, d; Clodoueus rex 12b.g) regnauit 12b-d. h) nicht Dacobertus A 2. i) annos 12b-d.

254 CAPITULA LEGI SAIJCAE ADDITA

5. Hilpericus rex r(e)gnauit ann(o)s v.6. Item Teudericus rex r(e)gnauit ann(o)s xvn.7. Anno septimo inter alius rex non r(e)gnauit.8. Childericus rex r(e)gnauit ann(o)s vnn.Sunt in summa ann(o)s Lxxvm.)

(CAPITULARE III)

LXLIV. De mitio fristatito

Si quis truste(m), dum uestigio minant, detenere aut battere praesumpserit, MMD denarios quifaciunt solidos LXH (semis) culpabilis iudicetur.

(LXLV. Si quis hominem de furcas abaterit extra consilium domini sui iudicis)

<Si quis hominem extra consilium iudicis de furcas abaterit aut de ramum, ubi incrocatur,reponere praesumpserit, MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.)

A2 A12

cusk rex rignauit annus v. Itemm teudericus0 rex gus1 rex regnauit annus v. Itemn teodoricusP rex reg-rignawif annus xvn. anno septimo inter alius rex nauit annus xvn. annum septimum interim alius rexnon rignauit. Childericus rex rignauit annus vnn. non regnauit. Hilpericus rex regnauit annus vnn«.sunt in summa annus Lxxvm. Sunt in summa anni iixxvmi. Pipinus rex regnauit

annusr xvm9.*

A2

«INCJPiT TOTAS MALB.

In nomine dei patris omnipotentis. Sit placuit uolumtasv laidobrannow et adono ut pactum salicum de quodtituluw non abit gratenter suplicibus aput gracia fredono una cum uxore sua et obtimatis eorum in ipsumpactuw titulum unum cum deox adiuturio pertractare debirent ut si quis homo aut in casa aut foris casa plenabotilia abere potuerint tarn de eorum quam de aliorum in cuppa non mittant ne gutta. se ullov hoc facire pre-sumserit, mal. leodardi, sol. xv con. et ipsa cuppa frangant la tota ad illo botiliario frangant lo cabo at üloscanciono tollant lis potionis. sie conuinit obseruare aput satubo bibant et intus suppas faciant cum seniorbibit duas uicis sui uassalli, la tercia bonuwi est, ego qui scribsi meaz nomen non hie scripsi cul.a' iud.

AI AllaLXVI. DE MITIO FRISTITO Mo micio fristatito.

IH 94 Si quis truste dum uestigio minant detenere autbattere praesumpserit, UMT> din. qui f. sol. Lxm eulp.iudic.

cSi quis hominem de furcas abaterit extra consi-lium domini sui iudicis.c

HI 95 Si quis hominem extra consilium iudicis de furcasabaterit aut de ramum ubi incrocatur aut reponerepraesumpserit, xa/cc din. qui f. sol. xxx eulp. iud.

A k) nicht Hilpericus A 2. l) Hilpericus i2o, c;ilpericusI2d. m) nicht Item A 2. n) fehlt 12b. o) nichtTeudericus A 2. p) Teodericus 12b-d. q)\uil2d. r) annos 12b-d. s) zuxvnn verbessert 12c.t) Zusatz Explicit feliciter 12d. u) der nachfolgende Schreiberzusatz steht in A 2 unmittelbar hinter derKönigsliste auf Bl. 37*. v) oder uoluntas A 2. w) nicht landobranno A 2. x) nicht diuino A 2.y) nicht \x\lus A 2. z) könnte allenfalls auch mei gelesen werden A 2. a') nicht eulp. A 2.

Titel III 94: a) III 94-105 stehen in A 1 auf Bl. 194*-196V unmittelbar hinter dem Schlußtitel 65 derLex Salica. b) mit dieser Titelüberschrift, welche dem an den Epilog angehängten Prolog-Auszug unmittelbarfolgt, bricht A 17 infolge Blattverlustes ab (wegen der verlorenen Titel vgl. das Titelverzeichnis); die nachstehendeZweitüberlieferung (vgl. das Titelverzeichnis) ist zwecks Unterscheidung als A 17* bezeichnet. c-c) Titel-ziffer fehlt; daher vom Schreiber von A 1 nicht als Titelüberschrift erkannt.

TEXT Königsliste, III 94—III 98,2 255

(JJXLVI. De e(o) qui hominem uiu(um) de furca furauerit)

(Si quis hominem uiu(um) de furca tollere aut demittere praesumpserit, mallobergo morchamohoc est, IVM denarios qui faciunt solidos c culpabilis iudicetur.)

(LXLVII. De e(o) qui infantem alienum tundere praesumpserit)

{§ 1. Si quis puerum crinitum extra consilium parentum tundere praesumpserit, mallobergouidridarchi hoc est, MDCCC denarios qui faciunt solidos XLV culpabilis iudicetur.)

{§ 2: Si uero puella(m) tunderit, hoc est extra consili(um) parentum, IVM denarios qui faciuntsolidos o culpabilis iudicetur.)

(LXLVIII. De muliere, qui se cum seruo suo copulauerit)

§ 1. Si quis mulier, qui cum seruo suo in coniugio copulauerit, omnes res suas fiscus adquiratet illa aspellis faciat.

§ 2. Si quis (de parentibus) eam occiderit, nullus mortem illius nee parentes nee fiscus (nulla-tenus) requiratur. Seruus ille pessima (c)ruciatu ponatur, hoc est (ut) in rota mittatur. Et ueromuliere ipsius de parentibus aut que(m)libet panem aut hospitalem dederit, solidos xv culpabilisiudicetur.

AI

LXVH. DE EUM QUI HOMINEM UIUODE FURCA FURAUERIT

.. Si quis hominem uiuo de furca tollere aut demit-tere praesumpserit, mal. mor chamo hoc est TTTIM din.qui f. sol. c culp. iudic.

A 17

1H96

LXVIU. DE EUM QUI INFANTEM ALIENUMTUNDERE PRAESUMPSERIT

i.a Si quis puerum crinitum extra consilium pa-rentum tundere praesumpserit, mal. uidri darchi hocest iii/DCCO din. qui f. sol. XLV culp. iudic.

2.*> Si uero puella tunderit, hoc est extra consilioc

parentum, UTIM din. qui f. sol. c culp. iudic.

11197,1

HI97,2

AI

LXVUn. DE MULIERE QUI SE CUM SERUOSUO

1. Si quis mulier qui cum seruo suo in coniugiocopulauerit, omnes res suas fiscus adquirat et illaaspellis faciat.

2. Si quis de parentibus eum occiderit, nullusmortem illius nee parentes nee fiscus nullatenus re-quiratur.

Seruus ille pessima truciatu ponatur, hoc est inrota mittatur. Et uero muliere ipsius de parentibusaut quaelibet panem aut hospitalem dederit, sol. xveulp. iudic.

A17*a L X V n m DE MULIERE QUI SE CUM SERUO

SUO COPULAUERIT

1. Si dqua mulier4 qui cum seruo suo in coniugio Ut 98,1copulauerit, omnes res suas fiscus atquirat et illaaspellias fa

si quis eam occiderit, nullus morte illius nee paren- HI 98,2tes nee filius requiratur.

2. Seruus uero pessima poena ponatur, hoc est utin rota mittatur6. et mulier uero ipsius de parentibu«aut quelibet1 panem aut hospitalem dederit, sold. xvcul. iud.

Titel III97: a) vgl. 24,2. b) vgl. 24,3. c) nicht concilio AI. ATitel III98: a) III 98-105 stehen in A 17* auf Bl. 82r-83v unmittelbar hinter dem Schlußtitel der Lex

Salica (K 17). b) von jüngerer Hand aus I.XXT verbessert A 17*. c) nicht COPTJIJAT aufzulösen A 1.d-d) aus quis mulierem verbessert A 17*. e) aus mittitur verbessert A 17*. f) oder qwoelibet A 17*.


LXLIX. De conciliatoribus

§ 1. * Si quis filium aut filiam alienam extra consilium parentum in coniugio copulandumconciliauerit et ei fuerit adprobatum, et parentes exinde aliquid damnati fuerint aut certe rap-tores uel conuiuas concih'atores fuerint, morte damnentur et res ipsorum fiscus adquirat.1

§ 2. 1Raptores uero, quod in anteriore lege scriptum est, amplius non damnentur.1

C. De muliere uidua, qui se ad alium maritum dare uoluerit

§ 1. Si quis mulier uidua post mortem mariti sui ad alterum marit(um) <se> dare uoluerit,prius, qui eam accipere uoluerit, rei(p)us secundum legem donet. (Et) postea mulier, si de ante-riore marito filios habet, parentes infantum suorum consiliare debeta. Et si in dotis xxv solidosaccepit, m solidos achasium parentibus, qui proximiores sunt marito defuncto, donet, hoc est sipater aut mater desunt, frater defuncti aut certe nepus, fratris senioris filius, ipsis achasius debe-tur. Et si isti non fuerint, tunc in mallo iudici, hoc est comite aut grafione, roget de ea; in uerbumregis mittat et achasium, quem parentibus mortui mariti dare debuerant, parti fisci adquirat.

Titel 100: a) debent A 17; fehlt A 1.1-1) Vgl. Lex Romana Visigothorum (Codicis Theodosiani IX, 19,1) Interpretatio: Si quis vero ex amicis

aut familia aut fortasse nutrices puellae consilium raptus dederint aut opportunitatem praebuerint rapiendi,liquefactum plumbum in ore et in faucibus suscipiant. . . Raptori convicto appellare non liceat, sed statim interipsa discussionis initia a iudice puniatur . . . Qui vero raptori solatia praebuerint .. . ignibus concrementur. —Lex Visigothorum Reccesvindiana (Antiqua) III 3, 4: Si vivo patre fratres raptori consenserint aut in raptosororis conscii conprobantur, excepto mortem damnumy quod de raptoribus est constitutum; excipiant .. . Adiu-tores vero raptoris, qui cum ipso fuerint, disciplinam accipiant, sicut est in lege alia constitutum. Raptor auteminexcusabiliter superiori lege .. . damnetur.

AI A 17*

LXX. DE CONCILIATORIBUS LXXa. DE CONSILIATORIBUS

IH 99,1 1. Si quis filium aut filiam alienam extra consilio Si quis filivm^ aut filiam alienam extra consiliumparentum in coniugio copulandum consiliauerit et ei parentium in coniugio copulandum conciliauerit etfuerit adprobatum et parentes exinde aliquid dam- ei fuerit adprobatum et probatis exinde aliquid damp-nati fuerint aut certe raptores uel conuiuas concilia- natic fuerintd aut certe rapta res uel conuiuas con-tores fuerint, morte damnentur et res ipsorum fiscus ciliatores fuerint, morte damnentur6 et res ipsorwmadquirat. fiscus atquiratur.

HI 99,2 2. Raptores uero quod in anteriorem legem scrip- . raptores uero qwod in anteriore* scriptum esttum est amplius non damnentur. amplius damnentur8.

LXXZ DE MULIERE UIDUA QUI SE AD ALIUM LXXIa. DE *MULIERE UIDUAf QUI SE ADMARITUM DONARE UOLUERIT ALIO MARITO DARE UOLUERIT

LTI 100,1 Si quis mulier uidua post mortem mariti sui ad 1. Si quis mulierem -post mortem mariti sui adalterum marito dare uoluerit, prius qui eam accipere altero marito se dare uoluerit, primus qui eam acci-uoluerit reibus secundum legem donet. Etc postea pere uoluerit rebus secundum legem donet. posteamulier fided anteriore marito filios habet, parentes mulier si de ant§rioree marito infantem habet, paren-infante8 suorum consiliare. Et si in dotis xxv sol. tes infantum suorum consiliare debent. et si in dotisaccepit, m sol. achasium parentibus qui proximiores xxv sold. accipit, m sold. adesium parentibws quisunt marito defuncto donet, hoc est si pater aut mater proximiores sunt marito defuncto donet. si pater autdesunt, frater defuncti aut certe nepus fratm senioris mater defuncti aut certe nepus, fr&trea* senioresfilius ipsis achasius debetur. Et si isti non fuerint, tunc filius, ipsis adesium debet. et si isti non fuerint, tuncin mallo iudici, hoc est comite aut grafione, roget de eam in mallo iudici, hoc est comiti aut grafioni, roget dein uerbum regis mittat. Et achasium quem parentibus ea in uerbo regis mittat et hacesium quam parentibwsmortui maritis dare debuerant parti fisci adquirat. mortui mariti dare debuerant parti fisci adquiratur.

A Titel III 99: a) aus LXXH verbessert A 17*. b) aus filiam verbessert, nicht filium A 17*. c) ausdamnati verbessert A 17*. d) aus fuerit verbessert A 17*. e) aus d&mnetur verbessert A 17*. f)ausanteriorem verbessert A 17*. g) aus damnetur verbessert A 17*.

Titel III100: a) aus iiXxni verbessert A 17*. b-b) aus MULIEREM UIDUAM verbessert A 17*.c) nicht et A 1. d) lies si de A 1. e) aus ante moriore verbessert, nicht anteriore A 17*. f) oderfrairfs A 17*. g) aus chariti verbessert AI.

T E X T m 99,1—in 101,1 257

§ 2. Si uero LXH (semis) solidos in dotis accepit, solidi vi in ach(a)sium dentur, hoc est u(t) perdecinus solidos singuli in achasium debentur; sie tarnen ut dotem, quem anterior maritus dedit,filiis suis post obitum matris sine ullum consorcium sibi uindicent ac defendant. De qua dote maternee uendere nee donare praesumat. Certe si mulier de anteriore marito filios non habuerit et cumdote sua ad alias nuptias ambulare uoluerit, sicut superius diximus, achasium donet. Et sie posteascamno cooperiat et lecto cum leetaria ornet; et ante rx testes parentibus defuneti marit(i) inuitatet dicat: „Omnes rnibi testes scitis, quia et achasium dedi, ut pacem habeam parentum, et lectumstratum et leetaria condigna et scamno cooperto et cathedras, quae de casa patris mei exhibui, hiedemitto." Et hoc (facto) liceat cum duas partes dotis sui alio se dare marito.

§ 3. Si uero istud non fecerit, duas partes dotis perdat et insuper fisco solidos Lxn (semis)culpabilis iudicetur.

(§ 4. De puellas militu(n)ias uel litas haec lex medietate seruetur.)

GI. De uir is , qui al ias dueunt uxores

§ 1. Si quis uxorem amiserit et aliam habere uoluerit, dotem, quem primariae uxor(i) dedit,seeunda ei donare non licet. Si tarnen adhuc filii paruuli sunt, usque ad perfeetam aetatem res

AI

Si uero i-xni sol. in dotis aeeipiat, sol. vi in achiumdentur, hoc est v per decinus sol. singuli in achasiumdebentur. sicn tarnen ut dotem quem anterior maritusdedit filiis suis post obitum matris sine ullum consor-cium sibi uendicent ac defendant. De qua dotem ma-ter nee uendere nee donare praesummat. Certe simulier de anteriore marito filios non habuerit et cumdote sua ad alias nuptias ambulare uoluerit, superiusdiximus achasium donet. Et sie postea scamnocooperiat et lecto cum leetaria ornet, et ante YITTTtestes parentibus defuneti inuitat et dicat: Omnismihi testes scitis quia et achasium dedi ut pacemhabeam parentum et lectum stratum et leetaria con-digna et scamno coperto et cathedras quae de casapatris mei exhibui hie demittow. Et hoc liceat cumduas partes dotis sui alio se dare marito.

Si uero istud non fecerit, duas partes dotis perdatet insuper fisco sol. ixin culp. iudic.

yDe puellas militurias uel litas haec lex medietateseruetur.

LXXI*.DE UIRIS QUI ALIAS DUCUNT TJXORES

1. Si quis uxorem amiserit et aliam habere uolu-erit, dotem quem primarie uxorem dedit seeundaei donare non licet. sice tarnen adhuc filii paruoli sunt,usque ad perfeetam aetatem rex uxores anteriores

A17*

2. Si uero sol.b T.XTTT in dote1 accepit11, sold. m HI 100,2adesium dentur, hoc est quinqwe per decenos1 sold.singuli adhesium debetm. sie tarnen ut dotem quemanteriorem maritus dedit filiis suis post obitum ma-tris sine ullam consorciam sibi uindicent hac defen-dat. de qua dote° mater nee uindatP nee donarepresumatQ. certe si mulier de anteriore1 marito filiosnon habuerit et cum dote sua ad alias nuptias ambu-lare uoluerit, sicut superius diximus adhesium donet.et sie postea scamno cooperiat et lecto cum leetaria8

ornet, et ante* nouem testes parentibws defuneti ma-rito inuitare debet et dicat: omnesu mihi testes sitisqu§ adhesium dedi ut pacem habeat inv parentum etlectum stratum et leetaria condigna et scamno co-operto et cathedras qu§ de casa patris mei exhibuihie dimitto. et hoc liceat cum duas partes dotis inalio sedere marito.

3. Si uero istud non fecerit, duas partes dotis* Üü 100,3perdat et insuper fisco sold. LXIH cul. iud.

HI 100,4

LXXIP.DE UIRIS QUI ALIAS DUCUNT UXORES

1. Si quis uxorem admixerit et alium habere HI 101,1uoluerit, dotem0 quem primaria duxor eid dedit se-eunda ei dotare non licet; sir tarnen adhuc* filii par-uuli sunt, usque ad perfeetam setatem res uxores

h) über der Zeile nachgetragen A 17*.l) aus decinos verbessert A 17*.

i) aus dotis verbessert A 17*. k) aus aeeipit verbessert A 17*. Am) aus debit verbessert A 17*. n) nicht Sie AI. o) aus dotem

verbessert A 17*. p) aus uindent (schwerlich uinderit^ verbessert A 17*. q) aus presumet verbessertA 17*. r) aus anteriorem verbessert A 17*. s) aus letaria verbessert A 17*. t) aus anto «er-bessert A 17*. u) oder omnia A 17*. v) aus ri verbessert A 17*. w) nicht dimitto A 1.x) aus dotes verbessert A 17*. y) vgl. 104,9 AI.

Titel III101: a) lies iixxn A 1. b) aus T/xxmi verbessert A 17*. c) aus datem verbessertA 17*. d-d) aus uxorem verbessert A 17*. e) nicht Sie A 1. f) nicht sit (Holder) A 17*.g) aus hadhuc verbessert A 17*.

33 XexSalical

258 CAPITTJLA LEGI SALICAE ADDITA

uxor(i)s anterior(i)s uel dot(em) caute liceat iudicare; sie uero de has nee uendere nee donare prae-sumat.

§ 2. Si uero de anteriore uxore filios non habuerit, parentes, qui proximiores sunt mulieris de-funeti, duas partes dotis recolligant et dua lectaria demittant (et) dua scamna cooperta (et) duascathedras. Quod si istud non fecerint, tertia sola de dote recolligant; (et) tarnen si per adfatimusantea non co(n)u(en)erint.

CII. De homine in te r duas uil las occiso

§ 1. Sicut adsolet homo iuxta uilla aut inter duas uillas proximas sibi uicinas fuerit (et ibifuerit homo) interfectus, ut homicida illa non appareat, sie debet iudex, hoc est comis aut grafio,ad locum accedere et ibi cornu sonare debet. Et si u(e)nerit, qui corpus cogn(o)scit occisi, sieparentibus in noti(t)ia ponatur. Si uero non uenerit, qui corpus cognoscat, tunc uicini illi, inquorum campo uel exitu corpus inuentum est, debent facere bargum v pedes in altum et (in)praesentia iudicis (ibi) leuare corpus. Et debet iudex nuntiare et dicere: „Homo iste in uestro agrouel in uestibulo est occisus; contestor, ut usque (in) vn noctes non reponatur, et de homieidium

AI A 17*

uel dotis caute liceat iudicare, sie uero de has nee anteriores uel dotis causa liceat iudicare, sie uero utuendere nee donare praesummat. eash nee uinderet1 nee donare presumpmat.

111101,2 2. Si uero de anteriorem uxorem filios non habue- 2. Si uero de kanteriore uxore* filios non habuerit,rit, parentes qui proximiores sunt mulieris defuneti parentes qui proximiores sunt mulieres defuneti duasduas partes dotis recoligant et duos lectaria demit- partes dotis recollegat et dua lectaria dimittant ettant, dua scamna coperta, duo cathedras. Quod si duos scamnos coopertos et duas cathedras; quod siistud non fecerint, tertia sola de dote recoligant. istud non fecerit, tertia sola dotae recollegant, etTarnen1 si per adfatimus antea non cromauerint. tarnen si per adfaeimus antea non.

AI A 17* A2

LXXin. DE HOMINEM INTER LXXIH1». DE HOMINE«* INTER »L2QCV. DE HOMTNEM INTERDUAS UILLAS OCCISUM DUAS UILLAS OCCISOe DUAS UILLAS* OCCISUM

III 102,1 Sicut adsolet homo iuxta uilla 1. fSi qvis adsallitwr* homo iux- Sicut adsolet homo iuxta stradaaut inter duas uillas proximas sibi ta uilla aut inter duas uillas proxi- aut inter duas uillas proximas siueuicinas fuerit interfectus, ut homi- mas sibi uicinas fuerit et ibi fuerits uicinas fuerit interfectus, ut humi-eida illa non appareat, sie debet iu- homo interfectus, et homicidah illa eida non apareat, sie debit iudex,dex, hoc est comis aut grafio, ad non apparuerit, sie debet iudex, ut hoc est comis aut grafio, ad locumloco accedere et ibi cornu sonare hoc est comis aut grafio, ad locwm1 accedere et ibi cornus sonare. et sidebet. Et si accedere et ibi cornos sonare debet. uinerit qui corpus cognuscit occisi,

et si sie parentibus in noticia ponatur.non uenerit qui corpus cognos- non uenerit qui corpus Si uero non uinerit qui corpus, tunc

cat, tunc uicini illi in quorum cam- agnoscat, tunc uicini illi in cuius uicini illi in corum campo uel exi-po uel exitum corpus inuentum est campum uel exitum corpus inuen- turn corpus inuentum est debent fa-debet facere bargo v pedes in altum tus est debet facere barco qwinos cere bargum uk pedis in altum etet praesentia iudicis leuare corpus. pedes in altum et in presentia iudi- presentia iudicis ibi leuare corpus,Et debet iudex nuntiare et dicere: eis leuare corpus, et debet iudex et debit iudex nonciare1 et dicere:homo iste in uestro agro uel in nunciare et dicere: homo iste in homo istem in uestro agro uel inuestibulum est occisus. Contestor uestro agro uel in uestibulum occi- uestipolo est occisus. Contestor11 utut usque septem noctes non repo- sus est. contestor uos qu§ vn noctis usque invn noctes non reponatur etnatur et de homieidium istud uos non reponatis et de homieidium de humieidium stum uos ad mal-

A h) aus heas verbessert A 17*. i) aus uinderit verbessert A 17*. k-k) aus anteriorem uxoremverbessert A 17*. l) nicht tarnen A 1.

Titel III102: a) III 102-104 stehen in A 2 in der Reihenfolge 103, 102,104 auf Bl. 32*-34r hinter I 75,unmittelbar vor dem Pactus pro tenore pacis. b) von jüngerer Hand aus LXXV verbessert A 17*. c) ausHOMINEM verbessert A 17*. d) oder VILLAS A 2. e) aus OCCISUM verbessert A 17*. f-f) ausSicut adsallit verbessert, qvis (nicht quis) A 17*. g) aus erat verbessert A 17*. h) aus homieidia ver-bessert A 17*. i) nicht locum A 17*. k) oder v A 2. l) oder nunciare A 2. m) aus ste ver-bessert A 2. n) nicht contestor A 2.

TEXT III 101,1—m 103 259

istum uos ad mallum (maneo), ut in mallo proximo ueniatis, et uobis de lege dicatur, quod ob-seruare debeatis."

§ 2. Tunc uicioi illi, quibus nuntiatur a iudice, ante XL noctes, qui meliores sunt, cum sexaginosquinos (iurator(e)s) se exuent, quod nee oeeidissent nee sciant qui oeeidissent; minoflidis uero(uicini) quinos denos iuratores donent (singuli), qui ut superius diximus, id est qui iurant. Siistud (sie) ante XL noctes non fecerint, (nouerint) se personam mortui (requirenti legibus) satis-facere.

§ 3. Si uero iurant, quod superius diximus, et se per sacramentum idoniauerint, nulla conpositioeis requiratur.

CIIX. De pignoribus

Si quis debitorem suum per ignorantiam sine iudice pignorauerit, antequam eum nestigan the(t)higio <hoc est aecusante), et debitum perdat et insuper <similiter>, si male pignorauerit, cumlege eonponat, hoc est capitalem reddat et {insuper) solidos xv culpabilis iudicetur.

AI A17* A2

admallo. Uti in mallo proximo isttim0 ad mallum uos manneoP ut lum ut in mallo proximo ueniatis etueniatis et uobis de lege dicatur in mallo proximo ueniatis et uos de uobis de lege dicatur quis obseruarequod obseruare debeatis. lege dicatwr1 q«od obseruare debe- debiatis.

tis.Tunc uicini illi quibus nuntiatur 2. Tunc uicini illi quibws nun- tunc8 uicini illi. Quibus1 noncia- I I I 102,2

a iudice ante XL noctes qui meliores ciatwr ad iudicem ante XL noctis turu ante XL noctis qui melioressunt cum sexaginos quinos se que. meliores sunt cum sexannos swnt cum sexaginus quinus iurato-exuentv qwod nee oeeidissent nee quinos excusent qwod nee occisis- ris se exuant, quod nee occississentw

sciant qui oeeidissent. Minoflidis sent nee sciant qui occisissent. nee sciant qui occisisset; mino flidisuero quinos dinos iuratores donent. uero quinos denos iuratores donent, uero uicini quinus denus iuratorisQui ut superius diximus, id est qui qwod ut superius diximus, id est qui donent singuli, qui id superius dixi-iurant. siy istud ante XL noctes non querant, si istud ante. iz noctis non mus, id est quix iurant. si stud siefecerint, sed persona mortui satis- fecerint, sed persona mortui satis- ante XL noctes non ficerent, noue-facere. facere. rint se personam mortui requirenti

legibus a'satis facire*'.Si uero iurant quod superius 3. Si uero iurant qwod superius si uero iurent quod superius IH 102,3

diximus et semper sacramentum diximus et rem sacramentum aedo- diximus et se per sacramento ede-idoniauerint, nulla conpositio eis mauerintb', nulla conpositione re- niauerint, nulla eis conposicio re-requiratwr. quiratur. qm'ratur.

LXXIin . DE PIGNORXBtTS LXXIIHa. LXXHtl. DE PIGNOBACIONJ?DE PIGNATORIBUS1»

Si quis debitorem suum per igno- Si quis debitorem suum per Si quis debitorem suum pigno- HI 103rantiam sine iudice pignorauerit ignorantiam sine iudice0 pignora- rancia sine iudice pignorare pre-antequam eum nesti canthe chigio, uerit antequam eum enesti cante.6 sumserit ante quam eum dnestihoc est aecusante, et debitum per- chigio, hoc est acusante*, et debi- ganted higio, et debitum perdat etdat et insuper si male pignorauerit turn insuper similiter si male depignora-cum lege eonponat, hoc est capl. componat, hoc est capud reddat et uerit cum lege eonponat, hoc estreddat et sol. xv eulp. iudic. sold. xv eonponat. capitalem reddat et insuper xv sol.

cul. iud.

o) aus nnn. verbessert A 17*. p) aus mannoo verbessert A 17*. q) nicht ut A 1. r) aus Adocatur verbessert A 17*. s) nicht Tunc A 2. t) nicht quibus A 2. u) oder nwneiatur A 2.v) nicht exuant AI. w) aus occissent verbessert A 2. x) schwerlich quod aufzulösen A 2.y) nicht Si A 1. z) davor & getilgt A 17*. a'-a') oder satisfacire A 2. b') aus sedumauerintverbessert A 17*.

Titel III103: a) von jüngerer Hand aus LXXVI verbessert A 17*. b) aus PIGNANORIBUS uer-be8sert A 17*. c) aus iudici verbessert A 17*. d-d) oder nestigante A 2. e-e) aus nesci cant§ ver-bessert, nicht nesucante. A 17*. f) aus ageusante verbessert A 17*.

33*


CIV. De xnuliere caesa uel excapi l la ta

§ 1. Si quis mulierem excapillauerit, ut ei obbonis ad terram cadat, solidos xv culpabilis iudi-cetur.

§ 2. Si uero uittam suam soluerit, ut capilü in scapulam suam tangant, xxx solidos culpabilisiudicetur.

§ 3. Si (quis) seruus mulierem ingenuam percusserit aut excapillauerit, aut manum {suam)perdat aut solidos v reddat.

§ 4. Si quis mulierem ingenuam pregnantem in uentre aut in renis percusserit pugno aut calceet ei pecus non excutiat et illa propter hoc grauata fuerit quasi usque ad mortem, cc solidos culpa-bilis iudicetur.

§ 5. Si quis uero pecus mortuum excusserit (ei) et ipsa euaserit, DC solidos culpabilis iudicetur.§ 6. Si uero ipsa mulier propterea mortua fuerit, DCCCC solidos culpabilis iudicetur.§ 7. Si uero mulier, qui mortua est, pro aliqua causa in uerbum regis missa est, MCC solidos

culpabilis iudicetur.§ 8. Si uero infans puella est, qui excutetur, MMCCCC solidos conponat.

AI A17* A2

LXXV. DE MULIERE CESA LXXVa. DE EMULIERE CAESA LXXVI. DE MULIEREMUEL EXCAPILATA« UEL CAPILLATA* CESAM UEL EXCAPILLATAM

III 104,1 1. Si quis excapillauerit ut ei 1. Si quis mulierem excapilla- 1. Si quis mulierem excapilla-abonnis ad terra cadat, sol. xv culp. uerit ut eam obclinisd ad terram cauerit ut ei obbonis ad terra cadat,iudic. dat, sol. xv cul. iud. sol. xv cul. iud.

HI 104,2 2. sie uero uitam suam soluerit 2. Si uero uittam suam soluerit 2. Si uero uitta sua solserit utut capilli in scapulam suam tan- ut rcapilli scapulam1 suam tan- capilli ad scapula sua tangant, xxxgant, xxx sol. culp. iudic. gant&, xxx sold. culp. iud. sol. cul. iud.

IH 104,3 3. Si seruus mulierem ingenuam 3. Si quis seruus mulierem in- 3. Si seruus mulierem ingenuampercusserit aut excapülauerits", aut genuam percusserit aut excapillaue- percusserit aut excapillauerit, autmanum perdat aut sol. v reddat. rit, aut manum perdat aut sold. manum suam redemat aut sol. v

reddat. reddat.HI 104,4 4. sih quis mulierem ingenuam 4. Si quis mulierem ingenuam si1 quis mulierem ingenuam pre-

prignantem in uentre aut in renis pregnantem in uentrem aut in re- gnantem in uentre aut in renis per-percusserit pugno aut calcem et ei nis percusserit pvgno* aut calicem cusserit pugnum aut calcem et eipecus non excuciat et illa propter et ei pecus non excutiat et illa prop- pecus non- excuciat et illa propterhoc grauata fuerit quasi usque ad ter hoc grauata fuerit quasi usqwe hoc grauata fuerit quasi usqwe admortem, cc sol.k" culp. iudic. ad mortem, cc sold. cul. iud. mortem, cc sol. cul. iud.

HI 104,5 5. Si quis uero pecus mortuum 5. Si quis uero pecus mortis 4. Si quis uero pecus mortuumexcusserit et ipsa euaserit, DC sol. mortuum excusserit ei et ipsa excusserit et ipsa euaserit, DC sol.culp. iudic. euaserit ei, DC sold. cul. iud. cul.1 iud.

111104.6 6. si1" uero ipsa mulier propterea 6*. Si uero ipsa mulier propter 5. Si uero ipsa mulier propteriamortua fuerit, DCCCC sol. culp. hoc mortuam fuerit, DCCCC sold. mortua fuerit, DCCCC sol. cul. iud.iudic. conponat.

111104.7 7. sin uero mulieri qui mortua 7. Si uero mulier qui mortua est 6. Si uero mulier qui mortua estest pro aliqua causa in uerbum re- pro0 aliqua causa in uerbo regisP pro aliqua causa in uerbo regisgis missa est, IATCC sol. culp. iudc. missa est, IMCCI sold. cul. missa est, uvrco sol. cul. iud.

HI 104,8 8. Si uero infans puella est qui 8. Sir uero infans puella est ex- 7. Si uero infans puella est quiexcutetur, mfcccc sol. conponat8. cussitur, duo mille cccc sold. con- excutitur, IATCCCC sol. cul. iud.

ponat.

A Titel III104: a) aus Lxxvn verbessert A 17*. b-b) aus MULIEREM CAESAM UEL CAPILLA-TAM verbessert A 17*. c) aus EXCAPOLATA verbessert A 1. d) aus obpinis verbessert A 17*.e) nicht Si A 1. f-f) aus capillis in capulam verbessert A 17*. g) aus tangient verbessert A 17*.g") ib anscheinend auf Rasur A 1. h) nicht Si A 1. i) nicht Si A 2; Hesseis setzt hier einen § 4 ab undzählt weiterhin um 1 höher. k) aus pigno verbessert A 17*. Je") s aus c verbessert AI. l) u an-scheinend aus o verbessert A2. V) nicht Si AI. m) davor ea getilgt A17*. n) nicht Si AI. o) nichtpro A 17*. p) aus reges verbessert A 17*. q) aus IMCCCC verbessert A 17*. r) davor Si uero infanspuella est excus getilgt A 17*. s) nicht conponat A 1.

TEXT ni 104,1—IV 106 261

§ 9. Haec lex de militunias uel letas siue Romanas in medietate conuenit obseruare.§ 10. Si quis ancillae pecus mortuum exeusserit, si pulicella fuerit, Lxn (semis) solidos con-

ponat, similiter et denarium unum.§11. Si uero ancilla ipsa cellarium aut genitium domini sui tenuerit, c solidos et denarium pro

ipsa conponat.

CV. De eo qui ( in ) causa al iena dicere praesumpser i t

§ 1. <Si quis) cui neo demandata nee laesuerpita fuerit et non potuerit uindicare, solidos xveulpabilis iudicetur.

§ 2. De postea ei, cui causa est, liceat legibus causam suam mallare.

(GAPITULARE IV)

EDICT(U)S DOMNI (C)HILPERICI REGIS PRO TENORE PACIS

CVI.Pertractantes in Dei nomine cum uiris magnificentissimis obtimatibus uel antrustionibus et omni

populo nostro conuenit, quia fluuium Caronna hereditas non transiebat, ubi et ubi in regione nostrahereditas detur, sicut et reliqua loca ut et Turrouaninsis hereditatem dare debent et aeeipere.

AI A 17* A2

9. Haec lex de militunias uel haecu est lex de multitudinis uel hec* lex de miletunias uel letas HI 104,9letas romanas in medietate con- litesv wsiue romanusw in medisetate siue romanas in medietatem con-uenit obseruare. conuenit obseruare. uenit obseruare.

10. six quis ancillae pecus mor- sicuty quis ancille pecusz mor- 8. Si quis ancille pecus mor- HE 104,10tuum excusserit, spulicella fuerit, tuum excusserit, si puella fuerit, tuum excusserit, si pulicella fuirit,Lxm sol. conponat, similiter et dn. T/XTTI sold. conponat, similiter adi- Lxn sol. cui. iud., similiter*' et M etunum. narium unum. dinarium.

11. s iv uero ancilla ipsa celara- 9. Si uero ancilla ipsa cellaria 9. Si uero ancilla ipsa cellarium 111104,11ria aut genicium domini sui tenue- aut genitium domini sui tenuerit, domtni sui uel geniceum tenuerit, crit, c sol. et din. pro ipsa conpona- c sold. et dinarium pro ipsa compo- sol. et M et dinarium pro ipsa con-tur. nat. ponat.c'

LXXVI. DE EUM QUI CASA LXXVI». DE EO QUI INALIENA DICERE CAUSA ALIENA DICERE

PRAESUMPSERIT PRESUMSERIT

Cui nee demandata nee laeuespi- 1. Si quia cuiqwe demandata 111105,1ta fuerit et non potuit uindicare, nee leuerpita fuerit et potuerit uin-sol. xv eulp. iude. dicare, sold. xv eulp. iud.

De postea ei cui causa est liceat 2. De postea ei cuius causa* est IH 105,2legibus causam suam mallare.c liceat legibus causam suam mal-

lare.0

t) nicht Hec A 2; Hesseis setzt hier einen § 9 ab und zählt weiterhin um 2 höher. u) nicht Hsec A 17*; AHesseis setzt hier einen § 9 ab. v) aus Utas verbessert A 17*. w-w) oder siuero manus A 17* (soderen Pariser Abschrift). x) nicht Si A 1. y) nicht Sicut A 17*; Hesseis setzt hier einen § 10 abund zählt weiterhin um 2 höher. z) aus petus verbessert A 17*. a') nicht similiter A 2. b') nichtSiAl. c')inA2folgtderPactusprotenorepacis(II79-93).

Titel III105: a) aus Lxxvm verbessert A 17*. b) aus cause verbessert A 17*. c) in A 1 folgtdie als A 1* bezeichnete Zweitfassung der Titel I 76-78. d) in A 17* folgt das Edictum Ghilperici (IV 106bis 116), an das sich die nachstehenden Titel V 117-133 auf Bl. 84V-85V unmittelbar anschließen.


GVII.Similiter conuenit, ut re(ip)us concederemus omnibus leodibus nostris, ut per modicam rem scanda-

lum non generetur in regione nostra.

CVIII.Simili modo placuit atque conuenit, ut (qu)icumque uicinos habens aut filios aut filias post obitum

suum superstitutus fuerit, quamdiu filii aduixerint, terra(m) habeant, sicut et lex Salica habet. Et sisubito filii defuncti fuerint, filia simili modo accipiat terras ipsas, sicut et filii, si uiui fuissent, habuissent.Et si moritur, frater alter superstitutus fuerit, frater terras accipiat, non uicini. Et subito frater moriensfratre(m) non derelinquerit superstitem, tunc soror ad terra(m) ipsa(m) accedat possidenda(m).

CIX.

De tilli uero conuenit et singula(riter) de terras istas, qui si adueniunt, ut leodis, qui patri nostrofuerunt, consuetudinem, quam habuerunt de hac re, intra se debeant.

CX.

Idemque conuenit, ut quicumque uxorem acceperit et infantes inter se non habuerint, uir uxoremsuam superstitem mortuus fuerit, tunc illa mulier dimidiam dotem accipiat et dimidiam par(en)t(e)sdefuncti marit(i) ad se recolligant; et si m(u)lier sub tali (con)dictione mortua fuerit, media(m) maritussimili modo ad se reuocet et medietatem parentesa ipsius mulieris ad se recolligant.

CXI.Qua(l)e condictione placuit atque conuenit, ut si seruus hominem ingenuum occiderit, tunc dominus

serui cum vi iuramento, quod pura sit conscientia sua nee su(o) consili(o) factum sit nee uoluntate eius,et seruum ipsum det ad uindietam. Et si seruum dare non potuerit, in ipso iuramento fide data donet,(quod) nee ibi sit, ubi eum sensit, nee seit nee eum adtingere possit, dulgat seruum, hoc est de(t) licen-tia(m) parentibus coram parentes, qui occisus est, (u)t de ipso, quod uoluerint, faciant, et ille sit exo-lutus.

CXII.Similiter conuenit, ut quicumque admall(at)u(s) fuerit et in ueritate testimonia non habuerit, unde se

educat, et necesse est, ut a(d) inium fidem faciant, et iion habuerit simili modo, qui pro e(o) fidem faciat,ut ipse de sin(i)stra manu fistucam teneat et dextera manu auferat.

CXIII.Quäle conuenit modo, ut si seruum sors nun(t)iata fuerit de furtum, tunc dominus serui inter x noctes

mittat seruum ad sortem. Si ibi illum in illas x noctes non miserit in praesente, tunc in XL et duas nocteseum mittat, et (t)u(nc) ibi seruus ad sortem uenire debet, et illi, (c)ui furtum pertulit, ius sit cum viuidere. Et si ad XL et duas noct(e)s non uenerit nee sunnia adnuntiauerit, tunc seruus eulpabilis iudice-tur, et causa super domino magis non ascendat, nisi quantum de seruo lex est, aut ips(e) seruus c(e)da-t(ur) aut dominus pro seruo conponat, hoc est solidos xn et capitale et dilatura. Et si in XL et duasnoctes legibus sunnia nuntiauerit, in octuaginta et quatuor noct(e)s postea placitum intendatur. Et siibi se non eduxerit, sicut supra scriptu(m) est, eulpabilis iudicetur; nam (si) ad XL et n noctes sunnia(non) nuntiauerit, (i)ectus XL solidos conponat. Et si inter ipsas XL et n noctes nee fidem facere nee con-ponere uoluerit, tunc rogat ille, qui consecutus est, ut de lege inter xiv (noctes) soluat, quod anteadictum est. Et si adhuc inter ipsas xrv noctes noluerit soluere, roget inter vn noc(tes. Et si inter ipsasvn noc)tes nee fidem facere nee eonponere uoluerit, tunc in proximo mallo ante raehymburgiis sedenteset dicentes, quod ipsi illum ante audieri(n)t, sie inuitetur graphio, cum fistueo mittat super se, ad ressuas ambulet et prendat, quantum raehymburgii ante a(u)dieri(n)t. Et graphio cum vn raehymburgiisantru(s)tionis bonis credentibus, aut qui sciant ac(t)ionis, a(d) casa(m) illius ambulent et pretium faciantet quod graphio tollere debet. Et si graphio ante raehymburgiis sedentes non fuerit inuitatus, non ibi

Titel 110: a) parentibus A 17*.

TEXT IV107—V 117,2 263

praesumat ambulare. Et si inuitatus fuerit et ibidem noluerit ambulare, de uita sit culpabilis. Et si graphiosuper pretium aut extra legem aliquid tollere praesumpserit, nouerit se uitae suae perire dispendium. Et sidixerit ill(e), cui res tolluntur, quod male eum destruat et contra legem et iustitia(m), tunc m(a)niatgraphio eum inter noetes quadraginta et duo, et ille e(t) su(um) contraetorem, qui eum inuitauit, similitermaneat. Et si non negauerit ille, qui inuitauit, adducat vn raehymburgiis ferrebannitus, qui anteaaudissent causam illam, nobis praesentibus erit. Et si vn uenire non potuerint et eos certa s(un)niadetrigauerit et toti uenire non possint, tunc ueniant m de ipsis, qui pr(o f )ide sua dicant et pro pares suossu(n)nia nuntiant. Et si raehymburgiis nee vn nee m dare potuerit nee dat, graphio et ille, qui aeeepit,resillius, quem contra legem et iustitiam extruderit, (reddat), et ille, qui male inuitauit, soluat, cui resfuerunt. Et quicumque ingenuus de actione et ui reiecte mallauerit de qualibet causa, simili modo,ubi habet lege direeta sie facere debet. Et si homo malus fuerat, qui male facit, et si res non habet,unde sua mala faeta eonponat, legibus eonseeutus super illum, nihilominus graphio ad legem, quae anteaauditus est, e leg(e) inuit(e)tur et auferat per m mallus ante raehymburgiis, ut e(um), si uoluerint,parentes aut de suis rebus redimant aut se s(c)iant, si noluerint, in quarto mallo nobis praesentibusueniant; nos ordinamus, cui malum fecit, tradatur in manu etfaciant exinde, quod uoluerint. Nam agenset qui mallat ipsum ad nos addueant et a(n)tru(s)tionis seeundum legem eonseeutus habuerit, interoctuaginta et rv noetes ipsa inuitatio et lex faciat, sicut superius scriptum est.

CXIV.Illas et marias, qui nuntiabantur ecclesias, nuntientur consistentes ubi admallat.

CXV.

Si quis causam mallare debet, et sie ante uicin(o)s causam suam notam fa(c)iat et sie ante raehym-burgiis uideredum donet, et si ipsi hoc dubitant, ut malletur causa. Nam antea mallare non praesumat;et si ante mallare praesumpserit, causam perdat. Nam si certe fuerit malus homo, qui male in pagofaciat et non habeat ubi consistat, nee res unde eonponat, et per siluas uadit et in praesentia nee agensnee parentes ipsum adducere possunt, tunc agens ille et cui male fecit nobiscum a(c)cusent, et ipsummittemus foras nostro sermone, ut, quicumque eum inuenerit, quomodo sie ante pauido interfi(c)iat.

GXVI.De (la)tro(c)inia uero si(c) conuenit obseruare, ut, sicut antea consuetudo fuit subtemporibuspatr(u)i

uel genitoris nostri, sie sequatur, et mali homin(e)s reprimantur.

(GAPITÜLARE V)

GXVII.§ 1. Si quis puerum regis aut libertum oeeiderit, solidos c culpabilis iudicetur.§ 2.1 Aut Romanum ingenuum uel tributarium aut militem, solidos c culpabilis iudicetur.

1) Vgl. oben 41 §§ 8-10.

A 17*

LXXVIIla.

1. Si quis puerum regis aut liberium oeeiderit, sold. c cui. iud. V 117,12. Aut romanuwi ingenuum uel tributarium aut militem, sold. o cui. iud. V 117,2

Titel V 117-133: a) von jüngerer Hand aus LXXX verbessert A 17*.


CXVIII.Si2 quis stadalem uaidaris ceruum aut bouum cerui atribute saliuerit, MDCCC denarios qui

faciunt (solidos) XLV culpabilis iudicetur.

CXIX.§ 1.3 Si quis pedicam (inu)olauerit aut retem aut nassam de naue tulerit, MCC denarios qui

faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.§ 2. Si quis de naue furauerit piscem aut de rete, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis

iudicetur.§ 3.4 Si quis pedicam cum feramen aut sagi(t)tatum detoxitum inuenerit et eum calcare

uoluerit, quem canes minauerunt, a(t)que uenationem in bargo inuolauerit aut de mansionemfurauerit, MCC denarios qui faciunt solidos xxx culpabilis iudicetur.

§ 4.5 Si quis porcellum lactantem de ra(n)ne furauerit, cccc denarios qui faciunt solidos xculpabilis iudicetur.

cxx.516 quis alterum ad calidam prouocauerit praeter euisionem dominicam, DC denarios qui faciunt

solidos xv culpabilis iudicetur.

CXXI.517 quis cuius seruus aliquid inputatum fuerit, ut occiderit ancillam alienam, DC denarios qui

faciunt solidos xv culpabilis iudicetur et pretium, quod mancipius ualuerit. Certe si a(m)ba(h)to-nia(e) uel porcari(i) siue artificis fuerit inputatum, simili modo nobis conuenit obseruare. Siueautem de operariis et minoribus mancipiis aliquid fuerit inputatum, DC denarios qui faciunt soli-dos xv culpabilis iudicetur.

2) Vgl. oben 33 §§ 2 u. 3. 3) Vgl. oben 27 §§ 4, 27 u. 28. 4) Vgl. oben 33 §§ 1 u. 4.5) Vgl. oben 2 § 1. 6) Vgl. oben 53. 7) Vgl. oben 10 § 6 und 35 § 9.

A17*LXXVTEIP'.

V 118 Si quis stadalem uaidaris ceruum aut bouum ceruiatributec saliuerit, IATDCCC dr.d qui f. LXV cul. iud.

LXXX«.

V 119,1 7. Si quis pedicam embolauerit1 aut retem aut nassam de naue^ tulerit, hml. then lasinia sunth dr. iAfCOqui f. sol. xxx cul. iud.

V 119,2 2. Si quis de nave1 fxtrauerit piscem aut de retem, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.V 119,3 3. Si quis pedicam cum feramen aut sagitatum detoxitum inuenerit et eum calcare uoluerit quem canes mi-

nauerwnt, ad quem uenationem in bargo inuolauerit aut de mansionem furauerit, IMcc dr. qui f. sold. xxx cul. iud.V 119,4 4. Si qui« porcellum lactantem de rane furauerit, cccc dr. qui f. sold. xn cul. iud.

LXXXI*.V 120 Si quis alterum ad calidam prouocauerit preter euisionem dominicam, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.

LXXXIF.

V 121 Si quis cuius seruus aliquid inputatum fuerit aut occiderit ancillam alienam, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.et pretium quod mancipius ualuerit. certem si abantonia uel porcarios siue artificis fuerit inputatum, similimodo nobfsn conuenit obseruare. siue autem de operariis et minoribws mancipiis aliquid fuerit inputatum,DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.

, A b) von jüngerer Hand zugesetzt A 17*. c) oder ceruia tribute A17*. d) so (nicht din.) hier und weiter-hin A 17*. e) von jüngerer Hand zugesetzt A 17*. f) aus immolauerit verbessert A 17*. g) ausneciu, nicht aus neuu, verbessert A 17*. h-h) gehört zu V 124 A 17*. i) aus uena verbessert A 17*.k) von jüngerer Hand zugesetzt A 17*. l) dsgl. m) nicht Certe A 17*. n) davor no getilgt A17*.

TEXT V 118—V126 265

GXXII.

Si quis porcina de uia sua hostauerit uel matriamen8 de eilua inuolauerit aut lignarium, quemalter capulauerit, uel in carro carcauerit, pro utraque causa DC denarios qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

GXXIII.

Si9 quis nauem per uim tulerit, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

GXXIV.

5110 quis ingenuus (cum seruo) alieno nes(c)iente domino negotiauerit aut cum liberto in uillanes(c)iente domino negotiauerit, mallobergo the(o)lasinia, sunt denarii DC qui faciunt solidos xvculpabilis iudicetur.

GXXV.

5111 quis sine causa eos ligauerit et ei fuerit adprobatum, cc denarios qui faciunt solidos vculpabilis iudicetur.

GXXVI.

5112 quis in messe aliena sine consilio glenauerit, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilisiudicetur.

8) Vgl. oben 27 §§ 23-25. 9) Vgl. oben 21 § 2. 10) Vgl. oben 10 § 5 und 27 § 33.11) Vgl. oben 32. 12) Vgl. oben 27 § 6.

A 17*

LXXXin°.

Si quis porcina de uia sua hostauerit uel matriamen de silua inuolaueritP aut lignarium quem alter capula- V 122uerit uel in carro carcauerit, pro utraque causa DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.

LXXXim«.

Si quis nauem per uim tulerit, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud. V 123

Si quis ingenuus alieno nestiente domino negotiauerit aut cum liberto in uilla nestiente domino negotia- V 124uerit8, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud.

LXXXVIt.

Si quis sine causa eos ligauerit et ei fuerit adprobatum, cc dr. qui f. sold. vn cul. iud. V 125

LXXXvTK

Si quis in messem alienam sine consilio glenauerit, DC dr. qui f. sold. xv cul. iud. V 126

o) von jüngerer Hand zugesetzt A 17*. p) aus inuoluerit verbessert A 17*. q) von jüngerer Hand Azugesetzt A 17*. r) dsgl. s) hierher gehört die Glosse in V 119,1. t) von jüngerer Hand zu-gesetzt A 17*. u) dsgl.34 LezSalical


CXXVII.

§ 1. Si quis mansionem expoliauerit uel in mansione aliquid comederit, DC denarios qui faciuntsolidos xv culpabiHs iudicetur.

§ 2.13 Et (s)i in ipsam mansionem aut sortem aliquid erpi(ce au)t aratro fuerit factum, cuiadprobatum fuerit, (mallobergo) acrebrasta s(un)t, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilisiudicetur.

CXXVIII.

Si quis res alienas furtiuauerit et suas fuisse (dixeri)t et non potuerit adprobare, cui furtiua-uerit, solidos xv culpabilis iudicetur.

CXXIX.

Si14 quis ortum aut nabinam effregerit, DC denarios qui faciunt solidos xv culpabilis iudicetur.

CXXX.

§ l.15 Si quis libertus libertam alienam rapuerit, DCCC denarios qui faciunt solidos xx culpa-bilis iudicetur.

§ 2. Praeter graphione solidos x soluat, et mulier ad potestatem domini sui reuertatur.§ <3.16 Si ingenuam rapuerit, de uita sua conponat.

CXXXI.

§ 1.17 Si quis alterum inculpauerit periurasse et ei potuerit adprobare, xv solidos conponat, quiperiurat.

§ 2.18 Si tarnen non potuerit adprobare, qui crimen dixerit, solidos xv soluat et postea, si aususfuerit, pugnet.

13) Vgl. oben 27 §§ 31 u. 32. 14) Vgl. oben 27 §§ 7 u. 12. 15) Vgl. oben 13 §§ 9 u. 10.16) Vgl. oben 13 § 7. 17) Vgl. oben 48 §§ 2-4. 18) Vgl. oben 48 § 2.

A17*

LXXXVXCKV 127,1 1. Si quis mansionem expoliauerit uel in mansionem aliquid comederit, DC dr. qui f. sold. xv cui. iud.V 127,2 2. Et qui in ipsam mansionem aut sortem aliquid petrio taratro fuerit factum, cui adprobatum fuerit, wacre

brastasitw, DC dr. qui f. sold. xv cui. iud.

Lxxxvraix.V 128 Si quis res alienas furtiuauerit et suas fuisset et non potuerit adprobare, cui furtiuauerit sold. xv cui. iud.

XCv.

V 129 Si quis ortum aut nabinam effregerit, DC dr. qui f. sold. xv cui. iud.

XCIZ.V 130,1 1. Si quia libertus libertam alienam rapuerit, DCCC dr. qui f. sold. xx cui. iud.V 130,2 2. Preter graphione sold. x soluata', et mulier adb' potestatem domini sui reuertatur.V 130,3 3. Si ingenuam rapuerit, de uita sua conponat.

V 131,1 Si qwis alterum inculpauerit periurasse et ei potuerit adprobare, xv sold. conponat. Quid' periurat,V 131,2 sie' tarnen non potuerit adprobare qui crimen dixerit, sold. xv soluat et postea si ausus fuerit pugnet.

Av)d8gl. w-w) oder acrebrastasit A17*. x) von jüngerer Hand zugesetzt A17*. y) dsgl. z) dsgl.a') aus saluat verbessert A 17*. b') aus a verbessert A 17*. c') von jüngerer Hand aus TIXXXT ver-bessert A 17*. d') nicht qui A 17*. e') nicht Si A 17*; Hesseis setzt hier einen § 2 ab.

TEXT V 127—VI 1,2 267

GXXX1I,

Si19 qui falsi testes fueri(n)t adprobati, quinos denos solidos multa sustineat; si20 uero eisinculpauerit, quod falsum testimonium dedissent, manum suam (in) ineum mittat, et sicut sanatulerit, sicut superius diximus, simili multa sustineant. Si certe manum suam conburet, xv soli-dorum damnum sustineat.

CXXXIII.

Si21 quis uxorem alienam tulerit uiuo marito, mallobergo, sunt denarii VTTTTVT qui faciunt solidoscc culpabilis iudicetur.

19) Vgl. oben 48 § 1. 20) Vgl. oben 53. 21) Vgl. oben 15 § 1.

(GAPITULARE VI)

INCIPIT DECRETUS CHILDEBERTO REGE (FRANCORUM)

Uiris inlustribus.Cum in Dei nomen omnes Kalendas Martias de quascumque conditionis una cum nostris obtimatis

pertractauimus, ad unumquemque noticia uolumus peruenire:

I.

Ita, Deo propicio, Antonaco Kalendas Martias anno xx regni nostri [D: Decr.§ 1. conuenit, Jut nepotes ex filio uel filia mortuo patre uel matre ad auiaticas res cum auunculus uel Gfltld- Ji

amitas sie uenirent, tamquam si mater aut pater uiui fuissent. De illos tarnen nepotes istud placuitobseruari, qui de filio uel filia naseuntur1, numquid de fratre (naseuntur) uel (de) sorore fuerint proereati.

§ 2. Postea uero in sequenti conuenit una cum leudis nostris: Decreuimus, 2ut nullus incestuosumsibi sociari coniugio, hoc est nee fratri suo uxorem (n)ec uxore suo sororem (n)ec uxorem patruo autparenti consanguineos2. Uxorem patris si quis aeeiperit, mortis periculum ineurrat. (Et) de praeteritisconiunetionis, qui incesti esse uidentur, per praedicatione episcoporum iussimus emendari. Qui ueroepiscopo suo noluerit audire, exeommunicatus fuerit, perenne conditione apud Deum susteneat et depalatio nostro sit omnino extraneus, et omnes res suas parentibus legitime admittat, qui noluerit sacer-dotis sui medicamenta sustinere.

1-1) Vgl. Lex Burgundionum, 75 § 1: Idcirco si filius, patre superstite, habens filium in fata discesseritBOToremque reliquerit. . . altera substantiae ipsius medietas inter nepotem et filiam aequaliter dividatur. 75 §4:... altera medietas ad suas amitas ... ex lege perveniat. 78 § 1: ut si pater cum fdiis .. . dimiserit, et posteamori filium vivo patre contigerit... quanti nepotes ex uno filio fuermt, qui patrera non habent, portionem patrissui vindicent, qualem pater eorum habiturus erat.

2-2) Vgl. Pactus legis Salicae, IS § 11.

A 17*

xcrn?'.Si qvis' falsih' testes fuerit adprobati, quinos denos1' sold. multak' sustineat. si uero eis inculpauerit qwod V 132

falsum testimoniuw dedissent, manum1' suam ineumm' mittat, et sicut sana tulerit, sicut superius diximussimili multa sustineant. si certe manum suam conburet, xv sold. damnum sustineat.

Si quis uxorem alienam tulerit uiuo marito, mal. sunt dinr. vraa/ qui f. sol. co cul. iud.°' V 133

f) von jüngerer Hand aus xov verbessert A17*. g') aus qi verbessert, nickt qui A17*. h') aus falses Averbessert A17*. %') aus dinos verbessert A17*. k') aus multos verbessert A17*. V) aus menumverbessert A 17*. vri') lies in eum A 17*. n') von jüngerer Hand aus xcvr verbessert A 17*. o') esfolgen, als xcv-ern beziffert, die Titel I 71-78 (oben unter A17 abgedruckt), der Pactus pro tenore pacis (II 79bis 93), die Decretio Childeberti (VI1-3) und der Epilog (oben unter A 17 abgedruckt).

34'


II.[D: Beer. (SimiKter) Treiectum

] £2. conuenit, 3ut seruum (aut) campum aut qualibet res ad untun ducem et unum iudicem pertinen-tes per x annos (unus)quisque ordine inconeusso possedeat, nullus habeat licentiam interciandi, (n)is(i)tantum orfanorum usque ad xx annorum licentia tribuemus3. Quod si quis praesumpserit interciare,xv solidos eulpabilis iudicetur (ille) et rem quem intertiauit admittat. 4De reliquis uero conditionibusomnes omnino tricenaria lex excludatur4, 5praeter (id) quod Interregna hueusque detenuit5.

§ 2. Pari conditione conuenit Kalendas Martias omnibus adunatis, 6ut ad(m)o(d)um quicumquepraesumpserit facere raptum, unde impiissimus uitius adereuerat, uitae periculum feriatur, et nullus deobtimatibus nostris praesumat pro ipso praecari, sed unusquisque ad(m)o(d)um inimicum Dei persequa-tur. Qui uero (uel) edictum nostrum transcendere praesumpserit, in cuiuslibet iudicis pago primitusadmissum fuerit, ille iudex collectum solacium ipsum raptorem oeeidat et iaceat (eum) forbatuos. Et siad ecclesiam confugium fecerit, reddendos ad episcopo absque ullam praecationem separentur (et) inexilio deputentur. Certe si ipsa mulier raptum consenserit, ambo pariter (in) exilio transmittantur (et),si foris ecclesia capti fuerint, ambo pariter oeeidantur, et facultatem eorum parentibus (eorum) legiti-mis, et quod fisco nostro debetur adquiratur6.

§ 3. 7De homieidas uero ita iussimus obseruari, ut quicumque auso temerario alium sine causaoeeiderit, uitae periculum feriatur. Nam non de pretio redemptionis (se) redemat aut conponat. For-sitam conuenit, ut ad solutionem quisque discendat, nullus de parentibus aut amicis (ei) quiequamadiutit; nisi qui praesumpserit ei aliquid adiutare, suo uuirigeldo omnino conponat7, quia iustum est,ut qui nouit oeeidere, discat morire.

§ 4. De farfalio ita conuenit, ut quicumque in mallo praesumpserit farfalium minare, proeul dubiosuum uuirigeldo conponat, nihilominus farfalium reprematur; forsitam, ut solet, iudex consenserit etfortasse adquiescat istum farfalium custodire, uitae periculum per omnia susteneat.

§ 5. 8De furibus et malefactoribus ita decreuimus obseruari, ut (si) v aut vn bone fidei hominesabsque inimicitia interposita criminosum cum sacramentum interpositione esse dixerint, quomodo sinelege inuolauit, sine lege moriatur8. Si quis iudex conprehenso latrone conuictus fuerit laxasse, uitamsuam admittat, et diseiplinam in populo modis omnibus obseruetur.

III.[D: Decr. Similiter Kalendas Martias Colon(i)a

* •* § 1. conuenit (et) ita banniuimus, ut unusquisque iudex, criminosum latrone si audiret, ad casa suaambulet et ipsum ligare faciat, ita ut, si Francus fuerit, ad nostra praesentia dirigatur, et si de leuiorespersonas fuerit, in loco pendatur.

§ 2. Si quis centenarium aut cuilibet iudice noluerit ad malefactorem persequendo adiuuare, LXsolidos omnis modis condempnetur.

§ 3. Et quicumque seruum criminosum habuerit et, cum iudex ipsum rogauerit, praesentare noluerit,suo uuirigeldo omnino conponat.

§ 4.9 Similiter conuenit, ut si furtus fuerit, capitalem de praesenti centena restituat, et causa cente-nariu(s) cum centena requirat, eorum usibus proficiscat.

3-3) Vgl. Lex Romana Visigothorum (Pauli Sententiarum 5, 2, 3) : Longi autem temporis praescriptio interpraesentes continuo decennii spatio, inter absentes vicennii comprehenditur (ähnlich 5, 2, 4 Interpret.; 5, 5, 8).

4-4) Vgl. Lex Burgundionum, 79 §5: omnes omnino causas de quibuscumque rebus, quae intra XXX annosnon fuerint definitae, nullo eas postmodum licebit ordine commoveri. — Lex Romana Burgundionum, 31 § 1:ut tricennalem constitutionem in hereditariis causis . .. custodiant iudicantes.

5-5) Vgl. Pactum Guntchramni et Ghildeberti II. vom 29. November 587:... si aliquid cuicumque per inter-regna sine culpa tuUum est, audientia habita, restauretur.

6-6) Vgl. Lex Romana Burgundionum, 9 § 1: Raptorum probata crimina taliter punienda, ut, si quispuellam... rapuerit aut volentem abduxerit, una cum facinoris i/psius intercurrentibus vel admissoribuspuniantur. 9 §2: . . . Quod si facere praesumpserint, interfecto raptore conpositores ipsius criminis in exiliodeputentur. 9 § 4: Quod s i . . . de coniunetione uiri illa consenserit... sed facultas i/psa proximis parentibusadquirenda.

7-7) Vgl. Lex Burgundionum, 2 § 1: Si quis hominem ingenuum.. . oeeidere damnabili ausu aut temerifafepraesumpserit, non aliter admissum crimen quam sanguinis sui effusione conponat.

8-8) Vgl. ebd. Extravag. 19 § 1: Ideoque praeeeptionem ad vos dedimus, ut, si quos caballorum fures . . .criminosos quam suspectos invenire potueritis, statim capere et ad vos adducere non morentur ... Extravag.19 §2: Si vero criminosus inventus fuerit, movte poenam vel tormenta suseipiat, quae meretur ... 43 § 1:. ..quinque aut septem testes ... 99 § 1: . . . aut septem aut quinque testibus.

9) Vgl. oben Capitulare II 84.

TEXT VI 2,1—Septem causas 2,1 269

§ 5.10 Pari conditione conuenit, ut si centena posita in uestigio in alia centena aut quos fideliumnostrornm ipsum uestigium miserit et eum in alia centena minime expellere potuerit, aut conuinc-tum reddat latronem aut capitalem de praesenti restituat et xn personas ex hoc sacramentis exuatinnocentem.

§ 6. Si seruus ecclesiae aut fiscalis furtum admiserit, simili poena susteneat sicut et reliquorum sendFrancorum.

§ 7. De die dominico similiter placuit obseruari, ut si quis(cumque) ingenuus, excepto quod adcoquendum uel ad manducandum pertinet, alia opera (seruile) in die dominico facere praesumpserit,si Salicus fuerit, xv solidos culpabilis iudicetur. Romanus vn semis solidos conponat. Seruus uero autm solidos reddat aut de dorsum suum conponat.

As(c)lepiode recognouit.Data sub die Kalendas Martias anno xx(n) regno no(stro), Colonia, feliciter.

10) Vgl. oben Gapitulare II 92.

HOC SUNT SEPTEM CAUSAS

I.

§ 1. Si quis ad mallum legibus dominicis manitus fuerit et non uenerit, si eum sunnis nondetenuerit, soledos xv culpabilis iudicetur.

§ 2. Ele uero qui alium mannet et ipse non uenerit, si eum sunnis non detenuerit, soledos xvculpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis porcellum tartussum furauerit usque ad aniculatum, soledos xv.§ 4. Si quis acceptorem de pertica furauerit, soledos xv culpabilis iudicetur.§ 5. Si quis homo qui facit uia latina, soledos xv culpabilis iudicetur.§ 6. Si quis mediano dido excusserit, soledos xv culpabilis iudicetur.§ 7. Si quis minimo dido excusserit, soledos xv.

II. Sunt soledi xxxv

§ 1. Si quis in messe sua pecora aliena inuenerit, qui pastore non habe(n)t, et eas incluserit, utnulli paenitus innotescat, et aliqua ex ipsis pecoribus perierit, soledos xxxv culpabilis iudicetur.

C6

»HOC SUNT SEPTEM CAUSAS. Septemcausas

Si quis ad mallum legibws dominicis manitus fuerit et non uenerit si eum sunnis non detenuerit, soled. xv 1,1culpabilis iud.b

Ille uero qui alium mannet et ipse non uenerit si eum sunnis non detenuerit, sold. xv culp. iudicetur. 1,2Si quis porcellum tartussum furauerit usq«ec ad aniculatum, soled. xv. 1,3Si quis acceptorem de pertica furauerit, soled. xv culpab. iudicetwr. 1,4Si quis homo qui facit uia latinac", sol. xv culp. iudicetwr. 1,5Si quis mediano dido excusserit, sol. xv culp. culp.d iud. 1,6Si quis minimo dido excusserit, soled. xv. 1,7

DEe SOL. XXXV.

Si quis in messe sua pecora aliena inuenerit qui pastore non habet1 et eas incluserit ut nulli paenitus inno- 2,1tescat et aliqua ex ipsis pecoribus perierit, sol. xxxv culp. iud.

Septem causas: a) überliefert nur in G 6, u. zw. zwischen Kurzem Prolog und Titelverzeichnis. b) nicht Ciudicetur C 6. c) aus us verbessert G 6. c") anscheinend aus latia verbessert G 6. d) einmal zutilgen G6. e) Pardessus las SUNT C6. j) nicht habent G6.


§ 2. Si quis nauem deintro clauem furauerit, soledos xxxv culpabilis iudicetur.§ 3. Si secundo dido, unde sagitatur, excusserit, soledos xxxv.

§ 5. Si quis bouem furauerit, soledos xxxv.§ 6. Si quis JFrancus Franco auiicula capulauerit, soledos xxxv.§ 7. Si quis ceruum domesticum, qui signum habet, furauerit aut celauerit, soledos xxxv.

III. De soledis XLV

§ 1. Si quis puerum crinitum totunderit sine consilio parentorum, soledos XLV culpabilisiudicetur.

§ 2. Si quis acceptorem deintro claue furauerit, soledos XLV culpabilis iudicetur.§ 3. Si quis (a)scum deintro claue furauerit, soledos XLV culpabilis iudicetur.§ 4. Si quis pratum alienum secauerit, exinde fenum cum carro ad domum suam duxerit et

discargauerit, soledos XLV.§ 5. Si quis dido polcare excusserit, soledos XLV.§ 6. Si quis nasum capulauerit, soledos XLV.§ 7. Si quis homo mancipia aliena pedes fugitiuos recolligerit, soledos XLV.

IV. De soledis L X I I semis

§ 1. Si quis de sagitta toxicata hominem sagittauerit et euaserit, soledos Lxn semis culpabilisiudicetur.

§ 2. Si quis homo alio adsallierit et sua arma et occidere uoluerit et retentus fuerit, soledos LXHsemis culpabilis iudicetur.

§ 3. Si quis corpus occissum hominem, antequam in terra mittatur, in furtum expoliauerit,soledos Lxn semis. .

06

2.2 Si quis nauem deintro clauem furauerit, sol. xxxv culp. iudicetur.2.3 Si secundo dido unde sagitatur excusserits, sol. xxx(v)h.2.4 *2.5 Si quis bouem furauerit, sol. xxx(v)k.2.6 Si quis francus franco auricula capulauerit, sol. xxxv.2.7 Si quis ceruum domesticum1 qui signum habet furauerit aut celauerit, sol. xxxv.

DE SOL. XLV.3.1 Si quis puerum crinitum totunderit sine consilio parentorum, sol. XLV culp. iudicetw.3.2 Si quis acceptorem deintro claue furauerit, sol. XLV culp. iudicetwr.3.3 Si quis eescum deintro claue furauerit, sol. XLV culpabilis iudicetur.3.4 Si quis pratum alienum secauerit, exinde fenum cum carro ad domum suam duxerit et discargauerit, sol. XLV.3.5 Si quis dido polcare excusserit, sol. XLV.3.6 mSi quis nasum capulauerit, sol. XLV.m

3.7 Si quis homo maneipia aliena pedes fugitiuos recolligerit, sol. XLV.

DE SOL. LXUs.4.1 Si quis de sagitta toxicata hominem sagittauerit et euaserit, sol. Lxng culp. iudicetur.4.2 Si quis homo alio adsallierit et nsua arma et occidere uolueritn et retentus fuerit, S0I.LXH5 culp. iudicetur.4.3 Si quis corpus occissum hominem antequam in terra mittatur in furtum expoliauerit, sol.

C g) über der Zeile ist unde sagitatur zugefügt G 6. h) durch Wegschneiden des innern Blattrandes ver-stümmelt C 6. i) von diesem §, der vielleicht auf dem innern Blattrand stand, zeugt nur noch ein Ein-fügungsvermerk in G 6. k) durch Wegschneiden des innern Blattrandes verstümmelt G 6. l) nichtdomesticum C 6. m-m) nachgetragen C 6. n-n) auf Rasur G 6.

TEXT Septem causas 2,2—6,1 271

§ 4. Si quis uillam alienam inuaserit, Lxn semis.§ 5. Si quis mamim alterius capulauerit et ipsa manca pependerit, Lxn semis.§ 6. Si quis in furtum elocatum accepto praetio hoxninem occidere uoluerit et ei fuerit ad-

probatum, soledos LXH semis.

F. De soledis c

§ 1. Si quis hominem mortuum exfoderit et expoliauerit, soledos c.§ 2. Si quis hominem dormientem in furtum expoliauerit, soledos c.§ 3. Si uero infantem infra matris sui utero occiserit, soledos c.§ 4. Si quis homo ingenuus alienum lidum extra consilium domini sui ante rege pro denarium

ingenuum dimiserit, soledos c.§ 5. Si quis alteri manum excusserit aut lingua capulauerit aut castrauerit aut uerenda trans-

capulauerit, soledos c culpabilis iudicetur.§ 6. Si quis hominem ingenuum sine manus et pedes, quae inimici sui in uia relinquerunt,

quique eum occiserit, soledos c.§ 7. Simili modo qui alium in pelago inpinxerit et uiuus exinde euaserit, soledos c culpabilis

iudicetur.

VI. De soledis cc

§ 1. Si quis hominem, qui migrare d(i)sponit et de regi habuerit praeceptum, et aliquis contraordinatione regis stare praesumet, soledos cc.

G6Si quis uillam alienam inuaserit, LXHgn". , 4,4Si quis manum alterius capulauerit et ipsa manca pependerit, isxng. 4,5Si quis in furtum elocatum accepto praetio hominem occidere uoluerit et ei fuerit adprobatum, sol. T/xrrg. 4,6

DE SOL. C.

Si quia hominem mortuum exfoderit et expoliauerit, sol. c. 5,1Si quis hominem dormientem in furtum expoliauerit, sol. c. 5,2Si uero infantem infra matris sui utero occiserit, sol. c. 5,3Si quis homo ingenuus alienum lidum extra consilium domini sui ante rege pro denarium ingenuum dimise- 5,4

rit, sol. c.Si quis alteri manum excusserit aut lingua capulauerit aut castrauerit aut uerenda transcapulauerit, sol. o 5,5

culp. iudicetwr.Si quis hominem ingenuum sine manus et pedes quse inimici sui in uia relinquerunt quique eum occiserit, 5,6

sol. c.Simili modo qui alium in pelago inpinxerit et uiuus exinde euaserit, sol. c culp. iud. 5,7

0 6 K*

DE SOL. CC. »INCIPIUNT SENTENTIAS DE SEPTEMSEPTINAS HOC SUNT PARICULAS CAUSAS.b

Si quis hominem qui migrare dosponit et de regi 3. Si quis ^illa alienac adsallierit et ibidem hostia 6,1habuerit praeceptum et aliquis contra ordinatione fregerit et canes occiderit et dhomines plagaueritd uelregis stare praesumet0, sol. cc. aliquid exindee in carro duxerit, sol. cc culp. iud.

n") nachgetragen C 6. o) et anscheinend auf Rasur G 6. CSeptem septinas: a) in K 33, 34, 35 (und 36) zwischen dem Capitulare Haristallense von 779 und der K

Recapitulatio legis Salicae überliefert; Anordnung (deren ursprüngliche Folge aus den kursiven Ziffern erkenn-bar) hier zwecks bequemerer Vergleichung mit C 6 geändert. b-b) CAP. vn K 35. c-c) uillam alienamK 35. d-d) omnes plagauerunt K 34. e) fehlt K 35.


§ 2. Si quis alio herbas dederit bibere, ut moriatur, soledos cc culpabilis iudicetur.§ 3. Si quis hominem Erancum inuolauerit et uenderit, soledos cc culpabilis iudicetur.§ 4. Si quis puella ingenua occiserit, soledos cc.§ 5. Si quis basilica incenderit, soledos cc.§ 6. Si quis grafione ad res alienas tollendas inuitauerit et legiptime eum iactiuum aut malla-

tum non habuerit, ille qui eum rogat, ut iniustae tollat, antequam. (admallatus) fuerit et fidesfacta fuerit, soledos cc.

§ 7. Si quis puella sponsata dructe ducente ad marito alicuius in uia eam adsallierit et eumipsa uiolenter mechatus fuerit, soledos cc.

VII. De soledis DG

§ 1. Si quis puerum crinitum occiserit, soledos DC.§ 2. Si quis femina transbattit, ut moriatur, soledos DC.§ 3. Si quis femina ingenua, postquam infantes coepit habere, et occisa fuerit, sole-

dos DC.§ 4. Si quis grafione occiserit, soledos DC.§ 5. Si quis sacebarone occiserit, soledos DC.§ 6. Si quis Franco inter quattuor solia occiserit, soledos DC.§ 7. Si quis Francus Francum occiserit, soledos DC.

06 K

6.2 Si qiiis alio herbas dederit bibere ut moriatur, sol. 4. Si quis alicui herbas dederit bibere unde moria-cc culpabilis iudicetwr. tur, sol. cc eulp. iud.

6.3 Si quis hominem franeuw inuolauerit et uenderit, 7. Si quis francus franeum uendiderit, sol. cc eulp.sol. co eulp. iudicetur. iud.

6.4 Si quis puella ingenua occiserit, sol. cc. 2. Si quis francus franeum oeeiderit, sol. cc eulp.iud.

6.5 Si quis basilica incenderit, sold. cc. 1. Si quis basüicam incenderit, sold. cc eulpab.iudicetur.

6.6 Si quis grafione ad res alienas tollendas inuita- 6. Si quis hominem mortuum exfodierit et ex-uerit et legiptime eum iactiuum aut mallatum non ha- poliauerit, sol. co cul. iud.buerit, ille qui eum rogat ut iniustse0" tollat antequamfuerit et fides facta fuerit, soled. cc.

6.7 Si quis puella sponsata dructe ducente ad marito 5. Si quis uxorem alienam tulerit uiuo marito, sol.alicuius in uia eam adsallierit et eum ipsa uiolenter cc eulp. iud.mechatus fuerit, sol. cc.

C6

DE SOL. DC.

7.1 Si quis puerum crinitum occiserit, sol. 3>c.7.2 Si quis femina transbattit ut moriatur, sol. DCP.7.3 Si quis femina ingenua postquam infantes coepit habere et occisa fuerit, sol. r>o.7.4 Si quis grafione occiserit, sol. DC.7.5 Si quis sacebarone occiserit, sol. DC.7.6 Si quis franco inter quattuor solia occiserit, sol. DC.7.7 Si quis francus franeum occiserit, sol. DC.

C o") aus iustse verbessert G 6. p) anscheinend aus cc verbessert G 6.

TEXT Septem causas 6,2—8,7 273

{VIII. De soledis MDCCC.)

(§ 1. Si quis hominem ingenuum in hoste occiserit et in mortridam mittitur, soledos MDCCC

culpabilis iudicetur.)(§ 2. Si quis grafionem occiserit et in mordrem miserit, soledos MDCCC.)

(ß 3. Si quis femina ingenua, que infantis potuit habere, et occisa fuerit et mordrida fuerit,soledos MDCCC.)

(§ 4. Si quis puerum crinitum occiserit et in mordrem miserit, soledos MDCCC.)

(§ 5. Si quis episcopum occiserit et in mordrem miserit, soledos MDCCC.)

(§ 6. Si quis legadario regi in ui(a) adsallierit et occiserit et in mordrem miserit, soledos MDCCC

culpabilis iudicetur.)(§ 7. Si quis andrustione, qui inter duos reges pagauerit, qui eum adsallierit et occiserit et in

mordrem miserit, soledos MDCCC culpabilis iudicetur.)

0 6DE SOL. IMDCCC.

Si quis hominem ingenuum in hoste occiserit et in mortridami mittitwr, sol. IMDCCO rculp. iud.r. 8,1Si quis grafionem occiserit et in mordrem miserit, sol. r»/DCCC. 8,2Si quis femina ingenua que infantis pottuijt8 habere et occisa fuerit et mordrida fuerit, sol. ift/DCCC. 8,3(Si)* quis puerum crinitum occiserit et in mordremu miserit, sol. IÜ/DCCC. 8,4(S)iv quis episcopum occiserit et in mordremw miserit, sol. UV/DCCC. 8,5Si quis legadario regi in uix adsallierit et occiserit et in mordrem miserity, sol. IJI/DCCC culp. iud. 8,6Si quis andrustione qui inter duos reges pagauerit qui eum adsallierit et occiserit et in mordrem miserit, 8,7

sol. IATDCCC culp. iud.

q) aus mortridum verbessert G 6. r-r) anscheinend nachgetragen G 6. s) Fehler im Pergament oder CRasur G 6. t) durch Wegschneiden des innern Blattrandes verstümmelt G 6. u) nicht mordrem. G 6.v) durch Wegschneiden des innern Blattrandes verstümmelt G 6. w) aus mordem verbessert, nichtmordrem G 6. x) nicht uia G 6. y) anscheinend aus mittitur verbessert G 6.

35 Lex Salica I

pactus legis salicae · z-z) bodochem et salechem et uuidochem k 35. a) in k17 folgen die worte do...

Documents