pefni t15 march may 2010

37
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) περίοδος Β’ • Τεύχος 15 • Μάρτιος - Mάιος 2010 3o Φαρμακευτικό Συνέδριο Π.Ε.Φ.Ν.Ι. «Φαρμακευτική Πολιτική στο νοσοκομείο. Παρόν και μέλλον» 17 - 19 Ιουνίου 2010 Πάτρα

Upload: pefni

Post on 22-Feb-2015

296 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

Δελτίο Νοσοκομειακής Φαρμακευτικής, τεύχος Μαρτίου 2010

TRANSCRIPT

Page 1: Pefni t15 March May 2010

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.)περίοδος Β’ • Τεύχος 15 • Μάρτιος - Mάιος 2010

3o Φαρμακευτικό Συνέδριο Π.Ε.Φ.Ν.Ι.«Φαρμακευτική Πολιτική στο νοσοκομείο. Παρόν και μέλλον»

17 - 19 Ιουνίου 2010Πάτρα

Page 2: Pefni t15 March May 2010

περιεχόμενα

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.)

περίοδος Β’ • Τεύχος 15 • Mάρτιος - Μάιος 2010

Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΥΛΗΣ Ι Τσικαλάκη ΕιρήνηΜακριδάκη Δέσποινα

Ι ΓΡΑΦΕΙΑ Π.Ε.Φ.Ν.Ι. ΙΜιχαλακοπούλου 99 - 115 27 ΑθήναΤηλ./fax: 210 7753 104e-mail: pefni@ ath.forthnet.grhttp://www.pefni.gr

Ι ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ι Αυγερινός ΝίκοςΒαϊόπουλος ΑπόστολοςΓεννηματά ΔήμητραΓούλας ΒασίληςΔέδε ΖωήΔιαμαντοπούλου ΓλυκερίαΙωακειμίδου ΆννυΛάκκας ΝίκοςΜακριδάκη ΔέσποιναΠερλαντίδης ΕυριπίδηςΤσιατά ΑικατερίνηΤσικαλάκη ΕιρήνηΤζίμης Λεωνίδας

Ι ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Π.Ε.Φ.Ν.Ι. Ι

Πρόεδρος: Τσικαλάκη Ειρήνη / Ν. “Α. Συγγρός”

Αντιπρόεδρος: Τσιατά Αικατερίνη / Π.Γ.Ν. “Πατρών - Ρίο”

Γεν. Γραμματέας: Μακριδάκη Δέσποινα / Γ.Ν. “Σισμανόγλειο”

Ταμίας: Βαϊόπουλος Απόστολος / Γ.Ν. “Βόλου”

Μέλος: Αυγερινός Νίκος / Γ.Ν. “Κέρκυρας”

Μέλος: Γεννηματά Δήμητρα / Γ.Ν. “Σωτηρία”

Μέλος: Περίκος Νίκος / Γ.Ν. “Χίου”

ΕditorialΝόμοι - Εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.Εγκύκλιος Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μαρίζας Ξενογιαννακοπούλουπρος όλες τις μονάδες υγείας του ΕΣΥΈλεγχος εφαρμογής εγκυκλίων Υ.Υ.Κ.ΑΛ.

Κατάλογος χορηγούμενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων βάσει των διατάξεων της παραγράφου 2του άρθρου 12 του Ν. 3816/2010 (Α’ 6)Ν. 3816/10, Άρθρο 12, Παρ. 2 (ΦΕΚ Α’ 6/10): Χορήγηση φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειώνΝ. 3846/2010: Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις

Μεταβατική Αγορανομική Διάταξη για τη μείωση της τιμής των φαρμάκων

Προσωρινό δελτίο τιμών φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης

Θέσεις - παρεμβάσειςΓια τις διαδικασίες διαχείρι σης φαρμάκων στα νοσοκομείαΓια τη θεσμοθέτηση της Επιτροπής ΦαρμάκωνΣυνάντηση του Δ.Σ. της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. με την πολιτική ηγεσία του Υ.Υ.Κ.ΑΛ.Ερώτηση του Βουλευτή Β’ Αθήνας, κ. Κωνσταντίνου Γείτονα προς την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύηςσχετικά με την έλλειψη φαρμακοποιών στα φαρμακεία των δημόσιων νοσοκομείωνΕρώτηση του πρώην Υφυπουργού Υ.Υ.Κ.ΑΛ. και Βουλευτή Φθιώτιδας, κ. Αθανασίου Γιαννόπουλου προς την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τη συνταγογραφία άνευ ενδείξεωνΑλληλογραφία ΙΚΑ και Ε.Ο.Φ.Αλληλογραφία συναδέλφωνΟ Τύπος έγραψε για μαςΕκδηλώσεις Π.Ε.Φ.Ν.Ι.Ημέρα της γυναίκας 2010Συνέδρια - σεμινάριαΟ ρόλος του νοσοκομειακού φαρμακοποιού στην κοινότηταΕνημέρωση για προσεχή συνέδρια

Ι ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Ι

Page 3: Pefni t15 March May 2010

editorial

Το τελευταίο δίμηνο τα φαρμακεία των νοσοκομείων έγιναν ξαφνικά ο ομφάλιος λώρος της φαρμακευτικής περίθαλψης

των συμπολιτών μας.

Τα υπουργεία ανακάλυψαν ότι ένα μεγάλο μέρος των συσσωρευμένων χρεών των νοσοκομείων και των ασφαλιστικών

ταμείων οφείλονται στα φάρμακα και αποφάσισαν να βρούν μια διέξοδο μέσα από τα φαρμακεία των νοσοκομείων.

Νόμοι, κοινές υπουργικές αποφάσεις και εγκύκλιοι μας βομβαρδίζουν κατά ριπάς και δεν ξέρουμε από πού να φυλαχτούμε.

Ασθενείς ταλαίπωροι από τις ξαφνικές αλλαγές μάς αντιμετωπίζουν με εχθρότητα, φαρμακευτικές υπηρεσίες ταμείων δεν

ξέρουν να μας καθοδηγήσουν και πολλοί συνάδελφοί μας αδυνατούν να εφαρμόσουν τα νέα μέτρα.

Στη κοινή συνάντησή μας με τους δύο Γενικούς Γραμματείς του υπουργείου Υγείας προβάλαμε το ακλόνητο μέχρι

σήμερα επιχείρημα ότι «οι 300 του Λεωνίδα» δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους και

το παιχνίδι θα χαθεί στην πορεία για την ορθολογικοποίηση, όταν μάλιστα αυτοί οι 300 είναι σήμερα μόνο 270 με

καθημερινές διαρροές.

Μας υποσχέθηκαν προκηρύξεις, επικουρικό προσωπικό, νέο Προεδρικό Διάταγμα για τη λειτουργία των νοσοκομειακών

φαρμακείων, επίσπευση της τελικής έκδοσης του Προεδρικού Διατάγματος για τις προσλήψεις και την υπηρεσιακή μας

εξέλιξη και ζήτησαν τη συνεργασία μας για κάθε θέμα της φαρμακευτικής περίθαλψης.

Αναφερόμενοι στην τελευταία παράγραφο της εγκυκλίου της 31-03-2010, για τη συνδρομή των διοικητών προς τα

φαρμακεία των νοσοκομείων, δηλώσαμε κατηγορηματικά ότι όχι μόνο δεν έχουμε καμία βοήθεια σε προσωπικό και τα

απαραίτητα μέσα (που είναι το πρώτο μας πρόβλημα) αλλά αντίθετα πολλοί διοικητές αντιμετώπισαν το όλο ζήτημα

με μια διάθεση αυστηρής εντολής. Ιδιαίτερο πρόβλημα παρουσιάστηκε με τη σχεδόν ταυτόχρονη εμφάνιση της

Κοινής Υπουργικής Απόφασης για τη διάθεση των 89 ειδικών φαρμάκων, όπου οι διοικητές μπέρδεψαν δύο εντελώς

διαφορετικά πράγματα και έδιναν αντιφατικές οδηγίες στα φαρμακεία.

Τους διαβεβαιώσαμε, όπως και κάθε καλόπιστο συνομιλητή, ότι θα υπηρετήσουμε με συνέπεια τις ανάγκες των ασθενών,

όπως άλλωστε κάνουμε μέχρι σήμερα, αλλά σε καμία περίπτωση χωρίς έμπρακτη υποστήριξη, τουλάχιστον άμεσα από

τους διοικητές των νοσοκομείων μας.

Τα χρονικά περιθώρια έχουν εξαντληθεί και μαζί τους και η πίστωση χρόνου.

Η πρόεδρος

Ειρήνη Τσικαλάκη

Page 4: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

Το τελευταίο δίμηνο το ΥΥΚΑ μας έχει κατακλίσει είτε μόνο του είτε μαζί με το Υπουργείο Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με εγκυκλίους και υπουργικές αποφάσεις που αφορούν τη φαρμακευτική πολιτική στα νοσοκομεία.Σ’ αυτή την οικονομική συγκυρία που βρίσκεται η χώρα μας όλα αυτά είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Όταν όμως βιώνουμε καθημερινά τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα νοσοκομειακά φαρμακεία, φτάνουμε στο εύλογο συμπέρασμα ότι το πρώτο μέλημα και των τριών υπουργείων θα πρέπει να είναι η παροχή άμεσης βοήθειας στα συγκεκριμένα τμήματα.

EΓΚΥΚΛΙΟΣ 39372/31-3-2010

Στο πλαίσιο της προσπάθειας υλοποίησης μιας αποτελεσμα-τικής διαδικασίας διαχείρισης των φαρμάκων εντός του νο-σοκομείου, η οποία στοχεύει στη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων, από 12/4/2010 να εφαρμοσθούν τα ακόλουθα:

1. Τα αποθέματα κάθε είδους φαρμάκου (πρωτότυπο ή αντίγραφο) στα φαρμακευτικά τμήματα δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν την ποσότητα, η οποία απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών του νοσοκομείου, για τριάντα (30) ημέρες για τα νοσοκομεία της Β΄ και Γ΄ Ζώνης και για εί-κοσι (20) ημέρες για τα νοσοκομεία της Α΄ Ζώνης. Επίσης, δεν επιτρέπεται η δημιουργία μεγαλύτερου αποθέματος και για τα χρονικά διαστήματα των εορτών των Χριστου-γέννων και του Πάσχα. Για την κάλυψη του Αυγούστου, και για όσες εταιρείες παραμένουν κλειστές, οι παραγγελίες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τις ανάγκες ενός μηνός και τα αποθέματα θα επανέρχονται στα προηγούμενα όρια, το αμέσως επόμενο τρίμηνο. Κάθε τρίμηνο, τα φαρμακευ-τικά τμήματα θα πρέπει να ενημερώνουν για το ύψος του λογιστικού αποθέματος τη διοίκηση του νοσοκομείου, και εκείνη τη διοίκηση της αρμόδιας Υ.Πε.Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο ύψος των υπαρχό-ντων αποθεμάτων ενόψει της αναμενόμενης ανακοστολό-γησης των φαρμάκων, η οποία θα επιφέρει μείωση στην τιμή των φαρμάκων. Τα αποθέματα φαρμάκων στα νοση-λευτικά τμήματα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 15 ημέρες σε ό,τι αφορά φάρμακα γενικού συνταγολογίου. Τα φάρμα-κα που προμηθεύονται τα νοσηλευτικά τμήματα με ατομι-κή συνταγή αφορούν κάλυψη ημερήσιας δόσης, συνεπώς δεν πρέπει να παραμένουν αδιάθετα ή θα επιστρέφονται μετά το πέρας της νοσηλείας. Σε αυτή την περίπτωση ή σε

αλλαγή ή διακοπή θεραπείας ή νοσηλείας του ασθενούς, πρέπει να επιστρέφονται στο φαρμακείο συνοδευμένα με την ατομική χρέωση για να γίνουν διορθώσεις και να χρεω-θεί ο ασθενής την ποσότητα που πραγματικά έλαβε.

2. Επιπρόσθετα, ο Διοικητής της Υ.Πε. θα ορίζει το νοσοκομείο φύλαξης του ορίου (stock) ασφαλείας ορισμένων υψηλού κόστους φαρμάκων ανά ομάδα νοσοκομείων (όπως μονο-κλωνικά και φάρμακα εισαγωγής μέσω ΙΦΕΤ), ώστε να μην υπάρχουν πολλαπλά αποθέματα και συνεπώς συσσώρευση χρεών στα νοσοκομεία. Τα επιπλέον φάρμακα θα αγοράζο-νται από το νοσοκομείο αναφοράς και θα διοχετεύονται στα νοσοκομεία της ομάδας του. Στη συνέχεια τα νοσοκο-μεία που προμηθεύτηκαν τα φάρμακα θα αγοράζουν με τη σειρά τους τα αντίστοιχα φάρμακα τα οποία και θα στέλ-νουν στο νοσοκομείο αναφοράς. Το νοσοκομείο αναφο-ράς θα είναι και νοσοκομείο φύλαξης και η παράδοση των φαρμάκων στα νοσοκομεία κατανάλωσης θα γίνεται με αποκλειστικό δελτίο εξαγωγής. Οι διαδικασίες προμήθειας, χρέωσης και εσωτερικής διακίνησης θα καθοριστούν με απόφαση του Διοικητή της Υγειονομικής Περιφέρειας, κα-τόπιν εισήγησης των διοικήσεων των νοσοκομείων, εντός του Απριλίου 2010.

3. Ο αριθμός φαρμάκων με την ίδια δραστική ουσία (πρωτό-τυπα και αντίγραφα) τα οποία υπάρχουν στο φαρμακευ-τικό τμήμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα τέσσερα (4). Μέχρι τη σχετική νομοθετική ρύθμιση που προωθείται για τη διεξαγωγή ανάλογων διαγωνισμών, η Επιτροπή Φαρ-μάκου του κάθε νοσοκομείου δύναται να εισηγείται τεκ-μηριωμένα εάν χρειάζεται να υπάρχουν περισσότερα και η διοίκηση αποφασίζει. Με εισήγηση της Επιτροπής Φαρ-μάκων και απόφαση της διοίκησης του νοσοκομείου ορί-

Εγκύκλιος Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου προς όλες τις μονάδες υγείας του ΕΣΥ

Page 5: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

ζονται εντός του Απριλίου 2010 τα κριτήρια με τα οποία διατηρούνται στη κυκλοφορία τα συγκεκριμένα μέχρι τέσσερα (4) φάρμακα εντός του νοσοκομείου. Ιδιοσκευά-σματα για τα οποία προσφέρεται έκπτωση πέραν της νο-σοκομειακής τιμής [σύμφωνα με την αριθμ. Α3/3525 (2) Τροποποίηση του κεφαλαίου 27 «ΦΑΡΜΑΚΑ» ΑΔ 14/89, αρ. 439, παρ. 2 (ΦΕΚ Β 1869/ 30-12-2005)], επιλέγονται για την κυκλοφορία τους στο νοσοκομείο. Επίσης, επιλέγο-νται ιδιοσκευάσματα για τα οποία λόγω μεγαλύτερης συ-σκευασίας, προκύπτει χαμηλότερη τιμή ανά δόση.

4. Για την εισαγωγή νέων φαρμάκων, απαιτείται αιτιολογη-μένη αίτηση διευθυντή τμήματος ιατρικής υπηρεσίας, ο οποίος συμπληρώνει συγκεκριμένη φόρμα (ενιαία ανά Υ.Πε. ή/και νοσοκομείο) και την υποβάλει στην Επιτροπή Φαρμάκων. Για το σκοπό αυτό οι Επιτροπές Φαρμάκων συνεδριάζουν δυο φορές κατ’ έτος (μια ανά εξάμηνο) για να εξετάσουν περιπτώσεις πρωτότυπων φαρμάκων που κυκλοφορούν για πρώτη φορά και μία φορά κατ’ έτος για να εξετάσουν περιπτώσεις αντιγράφων που αιτούνται να εισαχθούν στο νοσοκομείο. Τηρούν πλήρη και αναλυτικά πρακτικά, τα οποία μετά από κάθε απόφαση υπογράφο-νται και το αντίγραφο της απόφασης υποβάλλεται στη διοίκηση του νοσοκομείου προς έλεγχο και τελική εφαρ-μογή, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα. Δεν επιτρέπεται εισαγωγή νέου φαρμάκου, εάν το φάρμακο με την ίδια δραστική ουσία υπάρχει σε αριθμό μεγαλύτερο των τεσ-σάρων (4) ιδιοσκευασμάτων.Στην περίπτωση που αιτείται η εισαγωγή νέου φαρμάκου, που ήδη υπάρχει σε αριθμό ιδιοσκευασμάτων μεγαλύτερο των τεσσάρων, η Επιτροπή Φαρμάκων μπορεί να αποφασί-σει την εισαγωγή του νέου με την ταυτόχρονη απόσυρση ενός υπάρχοντος, κατόπιν εισήγησης του αρμοδίου Διευ-θυντή Ιατρικού τμήματος σύμφωνα με τα προαναφερθέ-ντα. Η αίτηση για εισαγωγή νέου φαρμάκου ή η απόφαση για την απόσυρση ενός ήδη υπάρχοντος φαρμάκου από το νοσοκομείο πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη. Ιδιο-σκευάσματα για τα οποία προσφέρεται έκπτωση πέραν της νοσοκομειακής τιμής, [σύμφωνα με την αριθμ. Α3/3525 (2) Τροποποίηση του κεφαλαίου 27 «ΦΑΡΜΑΚΑ» ΑΔ 14/89, αρ. 439, παρ. 2 (ΦΕΚ Β 1869/ 30-12-2005)], επιλέγονται για την κυκλοφορία του ιδιοσκευάσματος στο νοσοκομείο. Επίσης επιλέγονται ιδιοσκευάσματα για τα οποία λόγω μεγαλύτε-ρης συσκευασίας, προκύπτει χαμηλότερη τιμή ανά δόση.Οι Επιτροπές Φαρμάκων, μετά από συνεργασία με το Επι-στημονικό Συμβούλιο, μπορούν να εισηγηθούν την ομα-

δοποίηση δραστικών ουσιών που διακινούνται στο νο-σοκομείο σε μεγάλες ποσότητες ή αξίες, και να ορίσουν ομάδες φαρμάκων της ίδιας φαρμακολογικής κατηγορίας με περισσότερες δραστικές ουσίες. Διαπραγμάτευση τι-μών μπορεί να γίνεται και στα φάρμακα ομάδας δραστι-κών ουσιών, όχι μόνο στις ομάδες με την ίδια δραστική ουσία. Οι σχετικές διαδικασίες θα καθοριστούν από τις δι-οικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών, σε συνεργασία με την Ε.Π.Υ., εντός του Απριλίου 2010.

5. Η χορήγηση φαρμάκων από το Φαρμακευτικό Τμήμα κάθε νοσοκομείου γίνεται με ατομική συνταγή για φαρμακευ-τική αγωγή ενός εικοσιτετραώρου, σύμφωνα με το Π.Δ. 108/1993, αρ. 3, παρ. 2 και αρ. 9, παρ. 1 (ΦΕΚ Α 50/ 7-4-1993). Χορήγηση φαρμάκων πέραν του εικοσιτετραώρου επιτρέπεται μόνο για τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, κα-θώς και στις περιπτώσεις όπου διευκολύνεται η λειτουργία των τμημάτων, πάντα με την προϋπόθεση ότι η ποσότητα φαρμάκου είναι ανάλογη της ημερήσιας δόσης και ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την ποσό-τητα η οποία απαιτείται για φαρμακευτική αγωγή δύο ει-κοσιτετραώρων. Ατομική συνταγή χειρόγραφη ή ηλεκτρο-νική, η οποία δεν φέρει το όνομα του ιατρού (σφραγίδα και υπογραφή για τις χειρόγραφες), τη διάγνωση και την ημε-ρήσια δοσολογία του φαρμάκου δεν θα εκτελείται από το νοσοκομειακό φαρμακείο. Φάρμακα τα οποία χορηγούνται με γενικό συνταγολόγιο εξυπηρετούν μόνο τις ελάχιστες γενικές ανάγκες του τμήματος και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν την υποχρέωση που έχει το Φαρμακευτικό Τμήμα να χορηγεί φάρμακα με ατομικό συνταγολόγιο. Σε κάθε νοσηλευόμενο που λαμβάνει εξιτήριο, του χορηγείται επίσημο αντίγραφο του συνόλου της φαρμακευτικής αγω-γής της πρόσφατης νοσηλείας του. Η συνολική καταγραφή των ατομικών συνταγών γίνεται ανά ημέρα και μήνα στις καρτέλες ασθενούς, οι οποίες πρέπει να καταχωρούνται και ηλεκτρονικά εντός του τρέχοντος έτους.

6. Σε εξωτερικούς ασθενείς (ασθενείς με βιβλιάρια οικονο-μικής αδυναμίας και ασφαλισμένων ταμείων κοινωνικής ασφάλισης) η χορηγούμενη ποσότητα φαρμάκων ανά συ-νταγή δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τριάντα ημέρες θερα-πείας. Εξαιρούνται τα χρόνια νοσήματα, όπου εφαρμόζε-ται η επαναλαμβανόμενη συνταγή, όπως προβλέπεται στο π.δ. 67/ 2000 (Ν. 3457/2006, αρ. 8, παρ. 2, ΦΕΚ Α/93/8-5-2006). Συνταγές στις οποίες δεν θα αναγράφεται η δι-άγνωση και η ημερήσια δοσολογία, καθώς και συνταγές που έχουν εκδοθεί από γιατρό και περιέχουν φάρμακα

Page 6: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

εκτός συγκεκριμένης ειδικότητας, δεν θα εκτελούνται από το νοσοκομειακό φαρμακείο. Απαγορεύεται, με ευθύνη του θεράποντος γιατρού, η συνταγογράφηση φαρμάκων εκτός εγκεκριμένων ενδείξεων και δοσολογίας, όπως αυτά καθορίζονται στην Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος που συνοδεύει το φάρμακο (Ν. 3457/2006, αρ. 8, παρ. 4, ΦΕΚ Α/93/8-5-2006).

7. Η χορήγηση φαρμάκων σε εξωτερικούς ασθενείς (ασθενείς με βιβλιάρια οικονομικής αδυναμίας και ασφαλισμένων ταμείων κοινωνικής ασφάλισης), στην περίπτωση που το φάρμακο έχει συνταγογραφηθεί σε νοσοκομείο, γίνεται από το ίδιο το νοσοκομείο και στην περίπτωση που δεν υπάρχει το φάρμακο στο νοσοκομειακό φαρμακείο, τότε ο ασθενής απευθύνε-ται στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Με ευθύνη της δι-οίκησης κάθε νοσοκομείου και σε συνεργασία με το Φαρμακευτικό Τμήμα, ορίζονται οι ημέρες και οι ώρες όπου θα προσέρχονται οι εξωτερικοί ασθενείς στο φαρμακείο του νοσοκομείου, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτησή τους, αλλά και την εύρυθμη λειτουργία του νοσοκομειακού φαρμακείου. Η απόφαση αυτή της Διοίκησης ανακοινώνεται σε εμφανές σημείο των εξω-τερικών ιατρείων και έξω από το φαρμακείο. Η εκτέ-λεση συνταγών των βιβλιαρίων οικονομικά αδυνάτων είναι υποχρεωτική στα νοσοκομεία στα οποία συντα-γογραφούνται και όχι από άλλα νοσοκομεία. Οι γιατροί οφείλουν να ενημερώνονται για τα φάρμακα που δι-αθέτει το νοσοκομειακό φαρμακείο και να συνταγο-γραφούν μόνο αυτά, ώστε να αποφεύγεται η ταλαιπω-ρία των ασθενών. Όλοι οι με κάθε τρόπο εργαζόμενοι γιατροί του ΕΣΥ από 12/4/2010 και εφεξής αναγρά-φουν στα συνταγολόγια όλων των με κάθε τρόπο ασφαλισμένων κοινωνικής ασφάλισης, τον ΑΜΚΑ γι-ατρού στη θέση του κωδικού γιατρού και τον ΑΜΚΑ του ασφαλισμένου στην ανάλογη θέση. Τα ανωτέρω ισχύουν και για τη συνταγογράφηση των γιατρών των Κέντρων Υγείας και περιφερειακών ή αγροτικών ια-τρείων. Επισημαίνεται ότι με την Κ.Υ.Α. των Υπουργών Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Εργασίας & Κοινω-νικής Ασφάλισης και Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας που θα εκδοθεί βάσει του Ν. 3816/2010 (ΦΕΚ Α΄ 6) θα εγκριθεί κατάλογος με τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα για θεραπεία σοβαρών ασθενειών.

8. Με ευθύνη της διοίκησης του νοσοκομείου ορίζονται οι χώροι και η ημέρα όπου θα γίνεται η ενημέρωση του επιστημονικού προσωπικού του νοσοκομείου από τους

ιατρικούς επισκέπτες (σύμφωνα με τη σχετική τελευταία εγκύκλιο του Γεν. Γραμματέα ΥΥΚΑ). Δεν επιτρέπεται η παροχή εσωτερικών στοιχείων του νοσοκομείου (διαχει-ριστικά, οικονομικά, ιατρικού φακέλου, προσωπικά δε-δομένα, στοιχεία συνταγογράφησης ιατρών και κλινικών κλπ) προς τους ιατρικούς επισκέπτες.

9. Στα νοσοκομεία που γίνονται χημειοθεραπείες, το νοσοκομειακό φαρμακείο εξοπλίζεται με ειδικό λογι-σμικό πρόγραμμα με το οποίο ελέγχει όλες τις χημει-οθεραπείες σύμφωνα με τα εγκεκριμένα πρωτόκολλα. Το προαναφερθέν λογισμικό θα δημιουργηθεί υπό το συντονισμό των διοικήσεων της κάθε Υ.Πε. με τη συ-νεργασία γιατρών (Ογκολόγος και Παθολόγος), φαρ-μακοποιών και στελεχών κλάδου ΠΕ – Πληροφορι-κής, εντός του τρέχοντος εξαμήνου. Το νοσοκομειακό φαρμακείο ελέγχει τη χορήγηση κυτταροστατικών και ενημερώνει κάθε εβδομάδα την Επιτροπή Φαρμάκων. Η Επιτροπή Φαρμάκων ενημερώνει κάθε μήνα τη Διοί-κηση. Η διοίκηση του νοσοκομείου ενημερώνει αντί-στοιχα τη διοίκηση της αρμόδιας Υ.Πε. η οποία ενημε-ρώνει ανά τρίμηνο τον Ε.Ο.Φ.

10. Η Επιτροπή Λοιμώξεων ορίζει υπεύθυνο γιατρό, κατά προτίμηση λοιμωξιολόγο, και αν δεν υπάρχει η ειδικότη-τα αυτή παθολόγο, για την έγκριση της χορήγησης αντι-βιοτικών φαρμάκων σε συνεργασία με το νοσοκομειακό φαρμακοποιό.

11. Οι διοικήσεις των νοσοκομείων οφείλουν να κάνουν μηνιαίους δειγματοληπτικούς ελέγχους για το εάν εφαρμόζονται τα αναφερόμενα στην παρούσα εγκύ-κλιο και να ενημερώνουν εγγράφως για τα αποτε-λέσματα τις αντίστοιχες Υ.Πε. και αυτές με τη σειρά τους το ΥΥΚΑ (Γεν. Γραμματέα ΥΥΚΑ, Δ/νση Ανάπτυ-ξης Μονάδων Υγείας και Δ/νση Φαρμάκων και στον Ε.Ο.Φ.). Οι διευθυντές των κλινικών, μέσω του Δ/ντή Ιατρικής Υπηρεσίας, θα υποβάλλουν στο διοικητή του νοσοκομείου τριμηνιαία αναφορά των δαπανών κα-τανάλωσης φαρμάκων και λοιπών ειδών φαρμακείου της κάθε κλινικής και θα αιτιολογούν τυχόν αύξηση σε σύγκριση με τα περιστατικά νοσηλείας.

Τέλος οι διοικήσεις των νοσοκομείων θα πρέπει να συνδρά-μουν με κάθε τρόπο τα Φαρμακευτικά Τμήματα, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία και η αποτελεσματικότητά τους στην κατεύθυνση που περιγράφεται από την παρούσα εγκύκλιο.

Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΜΑΡΙΑ - ΕΛΙΖΑ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Page 7: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝ/ΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ / ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜ. ΚΟΙΝ/ΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑ/ΣΗΣ ΑΣΘ. & ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

Aθήνα, 30-4-2010Αρ. Πρωτ. Φ80000/οικ.11385/1394

ΘΕΜΑ: «ΈΓΚΡΙΣΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΙΟΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡ. 2 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 12 ΤΟΥ Ν.3816/2010 (Α’ 6)

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕΟι εξωτερικοί ασθενείς ασφαλισμένοι του ΟΠΑΔ και των ασφαλιστικών οργανισμών αρμοδιότητας Γ.Γ.Κ.Α., ή οι δικαιού-μενοι περίθαλψης δυνάμει ειδικών διατάξεων, για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών τους, μπορούν να προμηθεύονται χωρίς συμμετοχή από τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων και τα ιδιωτικά φαρμακεία τα κατωτέρω φαρμακευτικά ιδιοσκευ-άσματα ως εξής:

Κατάλογος χορηγούμενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων βάσει των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 12 του Ν. 3816/2010 (Α’6)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Αθήνα, 12/4/2010Αριθμ. Πρωτ.: οικ. 42995

ΠΡΟΣ: Γενικό Διευθυντή ΣΕΥΥΠκ. Μ. Σαμπατακάκη

Πειραιώς 205118 54 Ταύρος

ΘΕΜΑ: Έλεγχος εφαρμογής εγκυκλίων Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Σας διαβιβάζουμε:α) την με αριθμ. πρωτ. 29967/12-3-2010 εγκύκλιο του Γενι-

κού Γραμματέα ΥΥΚΑ με θέμα: «Ιατρικοί επισκέπτες στα νοσοκομεία και τις Υγειονομικές Μονάδες του ΥΥΚΑ»,

β) το με αριθμ. πρωτ. 26571/3-3-2010 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα ΥΥΚΑ με θέμα: «Τιμές προσθετικών κτλ. υλι-κών και λειτουργία φαρμακείων» και την από 31-3-2010 σχετική εγκύκλιο της κας Υπουργού ΥΥΚΑ με θέμα: «Δι-

αδικασίες Διαχείρισης φαρμάκων εντός του Νοσοκομεί-ου» και παρακαλώ για την πρότασή σας για τη διενέργεια σχετικών ελέγχων στα νοσοκομεία κτλ. (τουλάχιστον ένας έλεγχος ανά νοσοκομείο εντός 2010), από τον επόμενο μήνα έως το τέλος του 2010, ως εξής:α) Μάιος - Ιούλιος: Νοσοκομεία Α’ Ζώνης (έλεγχοι στο

πρώτο εικοσαήμερο κάθε μήνα - μηνιαία έκθεση ελέγ-χων στο τελευταίο δεκαήμερο κάθε μήνα),

β) Σεπτέμβριος - Οκτώβριος: Νοσοκομεία Β’ Ζώνης (ως ανωτέρω),

γ) Νοέμβριος - Δεκέμβριος: Νοσοκομεία Γ’ Ζώνης (ως ανωτέρω).

Αναμένω δικές σας ενέργειες.

Με εκτίμηση

Ο Γενικός ΓραμματέαςΝικόλαος Πολύζος

Κοινοποίηση:1. Διοικητές 1ης, 2ης, 3ης, 4ης, 5ης, 6ης, 7ης Υπε2. Πρόεδρο ΕΠΥ, κ. Α. Καστανιώτη Ζαχάρωφ 1, 115 21 Αθήνα

Έλεγχος εφαρμογής εγκυκλίων Υ.Υ.Κ.ΑΛ.

Page 8: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

1. ALIMTA PEMETREXED DISODIUM 2. ANZEMET DOLASETRON MESILATE 3. ARANESP DARBEPOETIN ALFA 4. AVASTIN BEVACIZUMAB 5. AVONEX INTERFERON BETA 1A 6. BEROMUN TASONERMIN 7. BETAFERON INTERFERON BETA 1B RECOMBINANT 8. CAELYX DOXORUBICIN 9. CAMPTO IRINOTECAN 10. CERTICAN EVEROLIMUS 11. COPAXONE GLATIRAMER ACETATE 12. CYMEVENE GANCICLOVIR SODIUM 13. ENBREL ETANERCEPT 14. EPREX EPOETINUM ALFA 15. ETHYOL AMIFOSTINE TRIHYDRATE 16. FLEBOGAMMA IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 17. GAMMAGARD SD IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 18. GRANOCYTE LENOGRASTIM 19. GRANULOKINE FILGRASTIM 20. HEPSERA ADEFOVIR DIPIVOXIL 21. HERCEPTIN TRASTUZUMAB 22. HUMIRA ADALIMUMAB 23. HYCAMTIN TOPOTECAN HYDROCHLORIDE 24. INTRAGLOBIN F IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 25. INTRATECT IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 26. INTRONA INTERFERON ALFA 2B 27. KEPIVANCE PALIFERMIN 28. KINERET ANANKIRA 29. KIOVIG IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 30. LEUSTATIN CLADRIBINE 31. LUCENTIS RANIBIZUMAB 32. MABCAMPATH ALEMTUZUMAB 33. MABTHERA RITUXIMAB 34. MACUGEN PEGAPTANIB SODIUM 35. MIRCERA METHOXY POLYETHYLENE GLYCOL – EPOETIN BETA 36. MYFORTIC MYCOPHENOLIC ACID 37. MYOCET DOXORUBICIN 38. NAVELBINE VINORELBINE DITARTATE 39. NEORECORMON EPOETIN BETA 40. NEULASTA PEGFILGRASTIM 41. NEXAVAR SOPAFENIB 42. OCTAGAM IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 43. ORENCIA ABATACEPT 44. OVAPAC PACLITAXEL 45. PACLITAXEL / GENERICS PACLITAXEL 46. PACLITAXEL / HOSPIRA PACLITAXEL 47. PACLITOL PACLITAXEL 48. PACLIXEL PACLITAXEL 49. PATAXEL PACLITAXEL 50. PAXENE PACLITAXEL 51. PAXENE PACLITAXEL PACLITAXEL

Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

Page 9: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

52. PEGASYS PEGINTERFERONE ALFA 2 A 53. PEGINTRON PEGINTERFERON ALFA – 2B 54. PENTAGLOBIN IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 55. PROGRAF TACROLIMUS 56. RAPAMUNE SIROLIMUS 57. REBIF INTERFERON BETA 1A 58. REMICADE INFLIXIMAB 59. REMODULIN TREPROSTINIL SODIUM 60. RETACRIT EPOETIN ZETA 61. REVATIO SILDENAFIL 62. REVLIMID LENALIDOMIDE 63. RILUTEK RILUZOLE 64. ROFERON – A INTERFERON ALFA 2A RECOMBINANT 65. SANDOGLOBULIN IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 66. SANDOSTATIN LAR OCTREOTIDE ACETATE 67. SIMULECT BASILIXIMAB 68. SPRYCEL DASATINIB 69. SUBCUVIA IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 70. SUTENT SUNITINIB 71. TARCEVA ERLOTINIB 72. TASIGNA NILOTINIB 73. TAXOL PACLITAXEL 74. TAXOPROL PACLITAXEL 75. TAXOTERE DOCETAXEL 76. TEMODAL TEMOZOLOMID 77. THELIN SITAXENTAN SODIUM 78. TORISEL TEMSIROLIMUS 79. TRACLEER BOSENTAN 80. TRISENOX ARSENIC TRIOXIDE 81. TYSABRI NATALIZUMAB 82. TYVERB LAPATINIBE 83. VECTIBIX PANITUMUMAB 84. VELCADE BORTEZOMIB 85. VENTAVIS ILOPROST 86. VIVAGLOBIN IMMUNOGLOBULIN HUMAN NORMAL 87. VOLIBRIS AMBRISENTAN 88. YONDELIS TRABECTEDIN 89. ZAVESCA MIGLUSTAT

Όλα τα παραπάνω ιδιοσκευάσματα χορηγούνται χωρίς συμ-μετοχή και μόνο για τις εγκεκριμένες από τον Ε.Ο.Φ. ενδεί-ξεις, σε κάθε μορφή και περιεκτικότητα της δραστικής τους ουσίας, καθώς και σε οποιαδήποτε συσκευασία κυκλοφο-ρούν από τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων. Το νοσοκομείο υποβάλλει στον αρμόδιο ασφαλιστικό ορ-γανισμό και τον ΟΠΑΔ τις εκτελεσθείσες συνταγές των ιδι-οσκευασμάτων, με συγκεντρωτική κατάσταση ανά ασφα-λιστικό ταμείο και με το σύνολο της δαπάνης. Η συνταγή συνοδεύεται από γνωμάτευση του θεράποντος ιατρού που έκανε την διάγνωση σε κρατικό νοσοκομείο ή

ιδιωτική κλινική και όπου απαιτείται συμπληρωμένο το ει-δικό έντυπο διάθεσής του, από την άδεια κυκλοφορίας του φαρμάκου. Η χρέωση των πιο πάνω φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων στον ΟΠΑΔ και στους ασφαλιστικούς οργανισμούς για την κάλυψη της δαπάνης αγοράς τους από τα νοσοκομεία γί-νεται στην επίσημη χονδρική τιμή προσαυξημένη κατά 3% πλέον των νομίμων επιβαρύνσεων. Ο ασφαλιστικός φορέας υποχρεούται στην άμεση καταβολή της δαπάνης και στην συνέχεια, εάν προκύψουν διαφορές από τον έλεγχο των συ-νταγών, εκκαθαρίζονται στον επόμενο λογαριασμό.

Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

Page 10: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

Σε περίπτωση μη δυνατότητας χορήγησης των φαρμακευτι-κών ιδιοσκευασμάτων του ως άνω καταλόγου από το φαρ-μακείο του νοσοκομείου, τίθεται επί της συνταγής η ένδειξη «στερείται» με την υπογραφή και τη σφραγίδα του φαρμα-κοποιού του νοσοκομείου που απευθύνεται ο ασθενής κα-θώς και την σφραγίδα του κρατικού νοσοκομείου και στη συνέχεια η συνταγή εκτελείται σε ιδιωτικό φαρμακείο συ-νοδευόμενη υποχρεωτικά από τα ως άνω δικαιολογητικά, χωρίς συμμετοχή του δικαιούχου ασφαλισμένου. Τα ιδιωτικά φαρμακεία που εκτελούν συνταγές με την έν-δειξη «στερείται», χρεώνουν στον ΟΠΑΔ και στους ασφα-λιστικούς οργανισμούς τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα του καταλόγου με την τιμή προμήθειας τους (νοσοκο-μειακή τιμή) προσαυξημένη κατά το θεσμοθετημένο ποσοστό κέρδους τους πλέον του ΦΠΑ. Τα ιδιωτικά φαρ-μακεία υποβάλλουν στους αρμόδιους ασφαλιστικούς ορ-γανισμούς και τον ΟΠΑΔ τις εκτελεσθείσες συνταγές με επικολλημένες τις αντίστοιχες ταινίες γνησιότητας των ιδιοσκευασμάτων, με συγκεντρωτική κατάσταση των ασθενών – ασφαλισμένων ανά ασφαλιστικό ταμείο και με το σύνολο της δαπάνης. Οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ προμηθεύονται τα φάρ-μακα που αναφέρονται στον κατάλογο από το φαρμακείο του Ιδρύματος. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η διάθεση των φαρμάκων αυτών από το φαρμακείο του

Ιδρύματος, τα προμηθεύονται από τα κρατικά νοσοκο-μεία της περιοχής του ασφαλισμένου, με τη διαδικασία που αναφέρθηκε.

Θεωρημένα ακριβή αντίγραφα των εν λόγω συνταγών φυ-λάσσουν τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων για τη διαχείριση τους για διάστημα δύο (2) ετών.Τα κρατικά νοσοκομεία οφείλουν να προγραμματίζουν και να διαθέτουν επαρκή αποθέματα για την εξυπηρέτηση των ασθενών τους και ιδιαίτερα των ειδικοτήτων των γιατρών του νοσοκομείου τους.Η παρούσα ισχύει από την επόμενη της δημοσίευσης της στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Αθήνα 30 Απριλίου 2010.

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΣΛΟΥΚΙΑ - ΤΑΡΤΣΙΤΣΑ ΚΑΤΣΕΛΗ

ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝ/ΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ

ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΜΑΡΙΑ-ΕΛΙΖΑ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛ/ΓΓΥΗΣΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝΤαχ. Διευθυνση: Αριστοτέλους 17Τ.Κ. 10187

ΑΘΗΝΑ 30/4/2010 Αρ. Πρωτ. ΔΥΓ3(α)/οικ.51747

ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

ΘΕΜΑ: Χορήγηση φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών, σύμφωνα με το άρθρο 12,παρ.2 του ν. 3816/10 (ΦΕΚ Α΄ 6/10).

Τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, για την θεραπεία σο-βαρών ασθενειών, σύμφωνα με το άρθρο 12, παρ. 2 του ν. 3816/10 που περιλαμβάνονται στην Κ.Υ.Α Φ80000/οικ. 11385/ 1394/30-4-2010, χορηγούνται χωρίς συμμετοχή στους δικαιούχους ασφαλισμένους και σε όσους δυνάμει ειδικών διατάξεων δικαιούνται περίθαλψης (οικονομικά αδύνατους), από τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων.Για την επίτευξη της διασφάλισης της ομαλής και συνεχής χορήγησης, των εν λόγω φαρμάκων στους δικαιούχους, τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων οφείλουν να προγραμματίζουν και να διαθέτουν τα απαραίτητα απο-θέματα, έτσι ώστε, όλες οι ενέργειες να αποσκοπούν πρώ-τιστα στην εξυπηρέτηση των πολιτών.

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣΑ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Ν. 3816/10, Άρθρο 12, Παρ. 2 (ΦΕΚ Α’ 6/10) Χορήγηση φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών

Page 11: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

[...]

Άρθρο 26

Η προβλεπόμενη από τις διατάξεις της παρ.2 του άρ-θρου 19 του π.δ. 235/2000 (ΦΕΚ 199 Α΄) προθεσμία προ-σαρμογής των ιδιωτικών κλινικών, όπως αυτή έχει πα-ραταθεί με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 15 του ν. 2920/2001 (ΦΕΚ 131 Α΄), της παρ. 2 του άρθρου 14 του ν. 2955/2001 (ΦΕΚ 256 Α΄), της παρ. 7 του άρθρου 19 του ν. 3106/2003 (ΦΕΚ 30 Α΄), της παρ. 1 του άρθρου 33 του ν. 3204/2003 (ΦΕΚ 296 Α΄), του άρθρου 39 του ν. 3252/2004 (ΦΕΚ 132 Α΄), του άρθρου 32 του ν. 3305/2005 (ΦΕΚ 17 Α΄), του άρθρου 28 του ν. 3402/2005 (ΦΕΚ 258 Α΄), της παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 3527/2007 (ΦΕΚ 25 Α΄), της παρ. β΄ του άρθρου 5 του ν. 3627/2007 (ΦΕΚ 292 Α΄) παρατείνεται μέχρι την 31.12.2010.

Άρθρο 27

1. Οι προβλεπόμενες από το άρθρο 15 του ν. 3730/2008 (ΦΕΚ 262 Α΄) προθεσμίες προσαρμογής των φαρμα-κείων και της χρέωσης φαρμάκων των ιδιωτικών κλι-νικών, προς τις ισχύουσες διατάξεις, παρατείνονται για χρονικό διάστημα τριών (3) μηνών από τη δημο-σίευση του παρόντος. Σε περίπτωση που παρέλθει η παραπάνω ημερομηνία και δεν έχει συντελεσθεί η συμμόρφωση των ιδιωτικών κλινικών, τότε δεν επι-

τρέπεται στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης να συ-νάπτουν συμβάσεις νοσηλείας των ασφαλισμένων τους με τις κλινικές αυτές.

2. Η παράγραφος 5 του άρθρου 13 του ν.δ. 96/1973 (ΦΕΚ 172 Α΄), όπως έχει αντικατασταθεί από το άρ-θρο 10 του ν. 3457/2006 (ΦΕΚ 93 Α΄) και τροποποι-ηθεί από τα άρθρα 13 και 15 εδάφιο τρίτο του ν. 3730/2008 τροποποιείται ως εξής: «Τα φαρμακευτι-κά προϊόντα που διατίθενται στους νοσηλευόμενους στα δημόσια νοσοκομεία, στα ιδρύματα που επο-πτεύονται από τα Υπουργεία Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφά-λισης και στις ιδιωτικές κλινικές εντός των οποίων λειτουργεί φαρμακείο, χρεώνονται στην επίσημη χονδρική τιμή προσαυξημένη κατά τρία τοις εκατό (3%), πλέον των νομίμων επιβαρύνσεων. Η χρέωση γίνεται ανά ασθενή και φαρμακευτικό σκεύασμα, με βάση την ημερήσια δόση που αναγράφεται στο συ-νταγολόγιο. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται οι λεπτομέ-ρειες εφαρμογής. Η προμήθεια των εν λόγω φαρμα-κευτικών προϊόντων από τις ιδιωτικές κλινικές γίνε-ται στη νοσοκομειακή τιμή.»

3. Για τη λειτουργία των φαρμακείων εντός των ιδιωτικών κλινικών είναι υποχρεωτική η πρόσληψη φαρμακοποι-ού και ο ορισμός αυτού ως υπευθύνου.

ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 66

11 Μαίου 2010

N. 3846/2010Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις

Στις 11 Μαΐου του 2010 δημοσιεύθηκε ο νόμος 3846/10. Αναδημοσιεύουμε άρθρα που μας αφορούν.

Page 12: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

4. Η παρ. 1 του άρθρου 17 του π.δ. 235/2000 (ΦΕΚ 199 Α΄), όπως έχει αντικατασταθεί και ισχύει με το άρθρο 8 του π.δ. 198/2007 (ΦΕΚ 225 Α΄), τροποποιείται ως εξής: «Οι ιδιωτικές κλινικές του παρόντος, ανεξαρτήτως ει-δικότητας, νομικού πλαισίου ίδρυσης και λειτουργίας και ανεξαρτήτως αν περιλαμβάνεται στην άδειά τους η υποχρέωση λειτουργίας φαρμακείου, εφόσον έχουν δυναμικότητα άνω των εξήντα (60) κλινών, πρέπει να διαθέτουν υποχρεωτικά φαρμακείο, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του π.δ. 517/1991(ΦΕΚ 64 Α΄) με ελάχι-στο εμβαδόν δεκαοκτώ τετραγωνικών μέτρων (18 τ.μ.). Κλινικές δυναμικότητας μέχρι εξήντα (60) κλίνες, που δεν διαθέτουν φαρμακείο πρέπει να διαθέτουν χώρο αποθήκευσης φαρμάκων τουλάχιστον έξι τετραγωνικά μέτρα (6 τ.μ.).»

5. Από τη δημοσίευση του παρόντος καταργείται το άρθρο 11 του ν. 3457/2006 και το άρθρο 13 του ν. 3730/2008 (ΦΕΚ 262 Α΄).

6. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύ−ης ορίζονται ειδικές ρυθμίσεις για τις προϋποθέσεις,τους όρους και τις προδιαγραφές αδειοδότησης καιλειτουργίας των ιδιωτικών κλινικών, που διέπονται απότις διατάξεις των προεδρικών διαταγμάτων 247/1991,517/ 1991 και 235/2000.7. Ο εφοδιασμός των φαρμακείων των ιδιωτικών κλινι−κών με φαρμακευτικά προϊόντα, καθώς και η διακίνησήτους αφορά αποκλειστικά την κάλυψη των νοσηλευόμε−νων ασθενών σε αυτές. Απαγορεύεται κάθε μεταπώλησηφαρμακευτικών προϊόντων από τις ιδιωτικές κλινικές σετρίτους. Παράβαση των ανωτέρω αποτελεί λόγο ανά−κλησης της άδειας των ιδιωτικών κλινικών για διάστημααπό έξι (6) έως δώδεκα (12) μήνες. Η ανάκληση τηςάδειας λειτουργίας γίνεται με απόφαση του ΥπουργούΥγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

[...]

Άρθρο 32Θέματα ελέγχου ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

2. Συνταγές φαρμάκων ασφαλισμένων ασφαλιστικών οργανισμών, η αξία των οποίων ξεπερνά τα 150 €, δεν εκτελούνται από τον φαρμακοποιό, εφόσον δεν είναι θεωρημένες από το αρμόδιο όργανο του φορέα. Συ-νταγές που δεν έχουν θεώρηση, σύμφωνα με τα ανω-

τέρω, στερούν το δικαίωμα είσπραξης της αξίας τους από τον ασφαλιστικό οργανισμό. Θεώρηση απαιτείται και για υψηλού κόστους εξετάσεις (αξονικές και μαγνη-τικές τομογραφίες, οστικής πυκνότητας κ.λπ.), οι οποί-ες καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

3. Ταινίες γνησιότητας αποκολλημένες από τις μονάδες ιδιοσκευασμάτων και μη επικολλημένες στις συνταγές ή μονάδες ιδιοσκευασμάτων, χωρίς ταινίες γνησιότη-τας, που βρίσκονται κατά τη διάρκεια του ελέγχου σε χώρους του φαρμακείου ή σε άλλους χώρους, κατά-σχονται από τα ελεγκτικά όργανα της ΥΠ.Ε.Δ.Υ.Φ.Κ.Α. και παραδίδονται στον ΕΟΦ. Η κατάσχεση ενεργείται με τη σύνταξη πρωτοκόλλου καταγραφής όλων των χαρακτηριστικών στοιχείων των κατασχεθέντων, το οποίο υπογράφεται από τους διενεργήσαντες τον έλεγ-χο και τον ελεγχόμενο, ο οποίος μπορεί να διατυπώσει και τις παρατηρήσεις του. Με απόφαση των υπουργών Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Υγείας και Κοι-νωνικής Αλληλεγγύης, μετά από γνώμη του Δ.Σ του Ε.Ο.Φ., ενεργείται η καταστροφή των ιδιοσκευασμάτων και των ταινιών γνησιότητας ή η διάθεση των ιδιοσκευ-ασμάτων σε νοσηλευτικά ή άλλα ιδρύματα.

4. Οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, αρμοδιότητας Γ.Γ.Κ.Α., δύ-νανται με αποφάσεις του διοικητικού τους συμβουλίου να καθορίζουν ανώτατες τιμές για υλικά επεμβάσεων, οστικά και ενδοαυλικά μοσχεύματα, θεραπευτικά μέσα και προθέσεις, αναλώσιμα υλικά, υγειονομικά υλικά, καθώς και σκευάσματα ειδικής διατροφής. Επίσης, με ίδιες αποφάσεις μπορούν να αναπροσαρμόζονται οι ήδη καθορισθείσες ανώτατες τιμές από τους κανονι-σμούς παροχών των Κλάδων και Τομέων Υγείας των φορέων.

5. Οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 18 του ν. 3260/ 2004 (ΦΕΚ 151 Α΄) έχουν ανάλογη εφαρμο-γή για τον Γενικό Επιθεωρητή, για τους ελεγκτές της ΥΠ.Ε.Δ.Υ.Φ.Κ.Α. και για τους συμμετέχοντες στα μικτά κλιμάκια υπαλλήλους των ασφαλιστικών οργανισμών.

6. Συνταγές φαρμάκων στις οποίες δεν έχουν συμπληρω-θεί όλα τα πεδία του συνταγολογίου συμπεριλαμβανο-μένου και του Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλι-σης (ΑΜΚΑ) του αρμόδιου ιατρού που συνυπογράφει δεν εκτελούνται από τον φαρμακοποιό.

[...]

Page 13: Pefni t15 March May 2010

νόμοι - εγκύκλιοι - Κ.Υ.Α.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣΛεωφ. Μεσογείων 119, 10192 Αθήνα / τηλ.: 210 6974716-8e-mail: [email protected] / website: www.ypoian.gr

Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2010

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: Μεταβατική Αγορανομική Διάταξη για τη μείωση της τιμής των φαρμάκων

Το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτι-λίας προχωρά με την έκδοση μεταβατικής Αγορανομικής Διάταξης σε μείωση της τιμής του συνόλου των φαρμακευ-τικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Η ενέργεια αυτή στοχεύει στην εξουδετέρωση οποιασδήποτε καθυστέρησης στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και στη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.Η απόφαση αυτή θα ισχύσει μέχρι την επόμενη ανατι-μολόγηση του συνόλου των φαρμακευτικών προϊόντων, στον χρόνο που μεσολαβεί να γίνουν οι αναγκαίες προ-

σαρμογές και να αξιολογηθούν τόσο οι επισημάνσεις των εμπλεκομένων φορέων όσο και οι διαφορετικές μεθοδο-λογικές προσεγγίσεις.Η μείωση της τιμής των φαρμακευτικών προϊόντων ακολου-θεί την κλίμακα που περιγράφεται στον παρακάτω πίνακα:

Οι τιμές χονδρικής πώλησης των ουσιωδώς ομοίων φαρμα-κευτικών προϊόντων ορίζονται βάσει των ισχυόντων άρθρων.Το δελτίο Τιμών Φαρμάκων, που θα προκύψει έπειτα από συνεδρίαση της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων, θα συμπερι-λάβει και την αύξηση του συντελεστή του ΦΠΑ.

Μεταβατική Αγορανομική Διάταξη για τη μείωση της τιμής των φαρμάκων

ΧΟΝΔΡΙΚΗ ΤΙΜΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ ΦΑΡΜΑ- ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Από 100,01 € και άνω -27%Από 50,01 € και άνω -25%Από 20,01 € και άνω -23%Από 5,01 € και άνω -18%Από 0-5 € -3%

Προσωρινό δελτίο τιμών φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥΔ/ΝΣΗ ΤΙΜΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΩΝΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝΔΕΛΤΙΟ ΤΙΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ 01/2010 ΚΟΙΝ.: - ως Π.Δ.Πληροφ: Ν. ΔημητρακόπουλοςΤαχ. Δ/νση: Πλ.Κάνιγγος, Τηλ.: 210 3840153, Fax: 210 3805009

ΘΕΜΑ: «Προσωρινό Δελτίο Τιμών Φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης»

Αθήνα, 30/04/2010 Αρ. Πρωτ: A3-1237

Έχοντας υπόψη:Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 98Α)Το Ν.Δ. 96/73 “Περί εμπορίας φαρμακευτικών προϊόντων κλπ“, όπως τροποποιήθηκε με τους Νόμους 784/78, 1316/83, 1965/91, 1969/91, 2992/02, 3408/05, Ν. 3790/09 και Ν. 3840/2010.Το άρθρο 45 παρ. 12 του Ν. 2992/2002 “Μέτρα για την ενί-σχυση της κεφαλαιαγοράς και την ανάπτυξη της επιχειρη-ματικότητας και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 54/Α/20-3-2002).

Page 14: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

Το Ν. 3408/05 άρθρο 13 (ΦΕΚ 272/Α/04-11-2005). Το Ν. 3790/09 άρθρο 18 (ΦΕΚ 143/Α/07-08-2009). Το Ν.Δ. 136/46 “Περί Αγορανομικού Κώδικα“, όπως τροπο-ποιήθηκε και ισχύει.Το Π.Δ. 185/09 (ΦΕΚ 213/Α/09) “Ανασύσταση του Υπουρ-γείου Οικονομικών, συγχώνευση του Υπουργείου Οικο-νομίας και Οικονομικών με τα Υπουργεία Ανάπτυξης και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και μετονομασία του σε Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγω-νιστικότητας και Ναυτιλίας, μετατροπή του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης σε Γενική Γραμματεία Μακεδονί-ας-Θράκης και υπαγωγή στο Υπουργείο Εσωτερικών της Γενικής Γραμματείας Μακεδονίας-Θράκης και της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής”.Το Π.Δ. 187/09 (ΦΕΚ 214/Α/09) “Διορισμός Υπουργών και Υφυπουργών”. Την Α.Δ. 07/2009 (ΦΕΚ 1388/Β/09) “Τροποποίηση και νέα Κωδικοποίηση, Αγορανομικών Διατάξεων εκδοθεισών μέ-χρι και την 14.5.09”, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.Το από 30/04/2010 Πρακτικό της Επιτροπής Τιμών Φαρ-μάκων.Την με Α.Π. 28769 /2010 Γνωμοδότηση του Ε.Ο.Φ.Τη σύμφωνη γνώμη της Υπουργού Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ

Αρθρο 1

Καθορίζουμε τις ανώτατες τιμές πώλησης των παρακά-τω φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης, που θα ισχύσουν σε όλη την Επικράτεια σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Α.Δ. 3/2010, ως εξής:

Άρθρο 2Στις χονδρικές και νοσοκομειακές τιμές δεν περιλαμβάνεται Φόρος Προστιθέμενης Αξίας.

Στις λιανικές τιμές έχει συμπεριληφθεί και ο αναλογούν ΦΠΑ 10%.Στις περιοχές που ισχύουν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ τα φάρμακα θα πωλούνται σε λιανικές τιμές μειωμένες κατά 2,73%.

Άρθρο 3

Στην εξωτερική συσκευασία (ταινία γνησιότητας) των φαρμάκων οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις θα αναγρά-φουν τη νέα τιμή ή τουλάχιστον την ένδειξη “νέα τιμή” ευ-κρινώς σε χρώμα κόκκινο.Σε ότι αφορά τα αποθέματα των φαρμάκων με παλιές τιμές, που υπάρχουν στις φαρμακαποθήκες, συνεταιρι-σμούς και φαρμακεία, παρέχεται η δυνατότητα να πωλού-νται με τις παλιές τιμές από μεν τις φαρμακαποθήκες και τους συνεταιρισμούς μέχρι 17.05.2010 από δε τα φαρμα-κεία μέχρι 23.5.2010.Για όλες τις πωλήσεις φαρμάκων αποδίδεται Φ.Π.Α 10% και για τις περιοχές που ισχύουν μειωμένοι συντελε-στές 7%.

Άρθρο 4

Το Δελτίο αυτό να ανακοινωθεί στον ημερήσιο τύπο, η δε ισχύς του αρχίζει από 03/05/2010.Υπέρβαση των ανωτάτων τιμών που καθορίζονται, δι-ώκεται και τιμωρείται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.Δ 136/46 περί Αγορανομικού Κώδικα και της ισχύουσας Αγορανομικής Νομοθεσίας.

H ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

ΛΟΥΚΑ Τ. ΚΑΤΣΕΛΗ

Page 15: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

Για τις διαδικασίες διαχείρισης φαρμάκων στα νοσοκομείαΗ Π.Ε.Φ.Ν.Ι. απάντησε στην εγκύκλιο του Υ.Υ.Κ.ΑΛ. με Αρ. Πρωτ. Οικ. 39372/31-3-2010, με την παρακάτω επιστολή:

Αθήνα 27/4/2010Αρ. πρωτ.: 229

Προς Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Μ. Ξενογιαννακοπούλου

ΘΕΜΑ: Εφαρμογή Εγκυκλίου σχετικά με Διαδικασίες Διαχείρισης Φαρμάκων εντός του Νοσοκομείου

Σχετικά: 1. Εγκύκλιος Υ.Υ.Κ.ΑΛ. με αρ.πρ. οικ 39372/31-3-10

Κυρία Υπουργέ,

Πρόσφατα κοινοποιήθηκε στα νοσοκομεία η ανωτέρω εγκύ-κλιος σχετικά με τις διαδικασίες διαχείρισης φαρμάκων στα νοσοκομεία.Το πνεύμα της εγκυκλίου κινείται προς την σωστή κα-τεύθυνση και περιέχει κάποιους ενιαίους κανόνες, που αφορούν στην ορθολογιστική χρήση των φαρμάκων στα νοσοκομεία. Εντούτοις, παρουσιάζει σοβαρές ασάφειες και παραλήψεις όσον αφορά τα θέματα διαχείρισης φαρ-μάκων στα νοσοκομεία. Αισθανόμενοι την ευθύνη που απορρέει από την επιστη-μονική και υπηρεσιακή μας συνείδηση και παρόλο που η εγκύκλιος συντάχθηκε χωρίς την δική μας συμμετοχή, γνώση και εμπειρία, θέλουμε να τονίσουμε ότι για την υλοποίηση της εγκυκλίου, θεωρούμε απαραίτητη προϋ-πόθεση τα ακόλουθα:

Α. Άμεση στελέχωση του νοσοκομειακού φαρμακείου. Αναφερόμαστε στην έκδοση του Π.Δ. που αφορά στην εξέ-λιξη του κλάδου μας (προσόντα, εξέλιξη, διοικητικές μετα-βολές κλπ.), το οποίο εδώ και χρόνια, για μη κατανοητούς λόγους, «περιφέρεται» από γραφείο σε γραφείο και τώρα βρίσκεται στο υπουργείο Εσωτερικών. Τα υπάρχοντα φαρμακευτικά τμήματα πρέπει να είναι πλή-ρως στελεχωμένα, ώστε να είναι εφικτή και αποτελεσματική «η διαδικασία διαχείρισης και διακίνησης των φαρμάκων εντός του νοσοκομείου», γιατί αφορούν ένα τομέα του νο-σοκομείου που είναι αδύνατον να καλύψει τις ανάγκες του με εσωτερικές μετακινήσεις, αφού στελεχώνεται από από-λυτα εξειδικευμένο προσωπικό.Οι φαρμακοποιοί μπορούν να καλυφθούν μόνο με φαρ-μακοποιούς και οι βοηθοί φαρμακείου μόνο με βοηθούς φαρμακείου. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν έχει γίνει

καμιά προκήρυξη για πρόσληψη φαρμακοποιού, λόγω της εκκρεμότητας της έκδοσης του Π.Δ. Το ίδιο συμβαίνει και με τους βοηθούς φαρμακείου. Στην πρόσφατη προκήρυξη του Υπουργείου υπήρχαν μόνο τρεις προκηρύξεις για βοηθούς, παρόλο που επισημάναμε στις υπηρεσίες του Υπουργείου σας την αναγκαιότητα για περισ-σότερες. Η αναφορά στην τελευταία παράγραφο της εγκυ-κλίου για «συνδρομή με κάθε τρόπο προς τα Φαρμακευτικά -Τμήματα…» αποτελεί κενό γράμμα αν δεν προσληφθούν άμεσα φαρμακοποιοί και βοηθοί φαρμακείου.

Β. Θεσμοθέτηση της Επιτροπής Φαρμάκων στο κάθε νοσοκομείοΕίναι σημαντικό να θεσμοθετηθούν με δεσμευτικό τρόπο και να διαμορφωθεί συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο για την συγκρότηση, λειτουργία, τον εσωτερικό κανονισμό της κλπ. Η μέχρι σήμερα λειτουργία της (όπου αυτή υφίσταται) ρυθ-μίζεται άτυπα.Η σύνταξη, έγκριση και εφαρμογή του νοσοκομειακού συντα-γολογίου αποτελεί υποχρέωση της Επιτροπής Φαρμάκων. Η Επιτροπή εκτός των άλλων, θα εισηγείται τον αριθμό φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων με την ίδια δραστική ουσία, αναλόγως των στοιχείων κατανάλωσης του νοσο-κομείου και χωρίς να είναι απαραίτητο να φτάνουν πάντα τον αριθμό τέσσερα (4). Για τις διαδικασίες των προσφο-ρών, εκπτώσεων, διαγωνισμών ανά δραστική ουσία κλπ που θα ακολουθούνται από τα νοσοκομεία θα πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες κεντρικές οδηγίες και κριτήρια από το ΥΥΚΑΛ & τις ΥΠΕ.

Γ. Δημιουργία Νοσοκομειακού Συνταγολόγιου (Ν.Σ.) Αν πράγματι θέλουμε να εξασφαλίσουμε κανόνες ποιότη-τας, τιμής και διαφάνειας τα γενικά κριτήρια για την ένταξη φαρμάκων στο «Νοσοκομειακό Συνταγολόγιο» πρέπει να είναι ενιαία, όχι μόνο ανά ΥΠΕ αλλά για όλα τα νοσοκομεία της χώρας, και να υιοθετηθούν ενιαία αξιόπιστα και έγκυρα κριτήρια βασισμένα στους τρεις βασικούς άξονες: αποτελε-σματικότητα, ασφάλεια και κόστος θεραπείας.Αφού προσδιοριστούν κάποια κριτήρια ενιαία για όλη την Ελλάδα, μπορούν να εξειδικευτούν ανά ΥΠΕ ή νοσοκο-μείο. Η επιλογή των φαρμάκων που περιλαμβάνονται στο Ν.Σ. βασίζεται στις ιδιαιτερότητες του νοσοκομείου ενώ παράλληλα υπάρχει η ευχέρεια επιλογής μέσω της Επι-

Page 16: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

τροπής Φαρμάκων του απαραίτητου αριθμού δραστικών ουσιών από κάθε θεραπευτική κατηγορία, των αναγκαίων φαρμακευτικών μορφών & περιεκτικοτήτων κλπ.

Δ. Λειτουργία Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομείων (ΟΠΣυΝ)

Τα ΟΠΣυΝ είναι σε εξέλιξη και είναι αναγκαιότητα να στηρι-χθούν και να ολοκληρωθούν. Σε δεύτερο στάδιο το Υπουρ-γείο είναι ανάγκη να ενοποιήσει τα διαφορετικά ΟΠΣυΝ με ενιαία πρωτόκολλα διασύνδεσης. Συγκεκριμένα είναι αναγκαίο σε όλα τα φαρμακευτικά τμή-ματα των νοσοκομείων του ΕΣΥ: α) Να τηρείται ατομικό συνταγολόγιο στο νοσοκομείο και να

επιλέγονται τα φάρμακα που χορηγούνται σε ημερήσια δόση με αποφάσεις των Επιτροπών Φαρμάκων

β) το μηχανογραφικό σύστημα του νοσοκομείου να παρακο-λουθεί την ατομική συνταγή ανά ασθενή, ανά κλινική κλπ

γ) το ατομικό συνταγολόγιο να ενημερώνει αυτόματα το Γραφείο Κίνησης Ασθενών με χρέωση ατομικής μερίδας του ασθενούς που ανοίγει με το εισιτήριο και κλείνει με το εξιτήριο

δ) να υπάρχει online σύστημα με τις κλινικές, το φαρμακείο και το Γραφείο Κίνησης.

ε) Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εφαρμογής της νοσο-κομειακής συσκευασίας των ιδιοσκευασμάτων από τη φαρμακευτική βιομηχανία (με επισήμανση παρτίδας & ημερομηνίας λήξης στη μικρότερη μονάδα χορήγησης, π.χ. ταμπλέτα). Χωρίς τις παραπάνω προϋποθέσεις, είναι τουλάχιστον προβληματικό να εφαρμοστεί η εγκύκλιος.

Σε κάθε περίπτωση η ανάπτυξη των διπλογραφικών μη-χανογραφικών συστημάτων δίνει τη δυνατότητα παροχής πληροφοριών στατιστικού ενδιαφέροντος με κεντρική δι-αδικασία και χωρίς την εμπλοκή των κλινικών. Θεωρού-με ότι είναι σκόπιμο οι αρμόδιες υπηρεσίες (οικονομικό τμήμα, τμήμα πληροφορικής –στατιστικής επεξεργασίας) να παρουσιάζουν συγκριτικά στοιχεία κατανάλωσης ανά τρίμηνο για εκείνα τα φάρμακα που είναι ιδιαίτερα ακριβά (π.χ. ογκολογικά, μονοκλωνικά, φάρμακα HIV κλπ) και για εκείνα που έχουν μεγάλη κατανάλωση (πχ αντιβιοτικά), στοιχεία τα οποία μπορούν να αξιολογούνται από τους φαρμακοποιούς και να αιτιολογούνται από τους διευθυ-ντές των κλινικών όταν αυτό απαιτείται. Τέλος θα πρέπει να αξιοποιηθεί το Σύστημα Επιχειρηματικής Ευφυίας των ΟΠΣυΝ σε κάθε ΥΠΕ, ένα εργαλείο χρήσιμο τόσο για τους διοικητές όσο και για τα φαρμακεία των νοσοκομείων.

Ε. Συνταγογράφηση φαρμάκων, βάσει ενδείξεων

Στην εγκύκλιο τονίζεται με έμφαση ότι η συνταγογρά-

φηση των εξωτερικών ασθενών πρέπει να αφορά τις συ-γκεκριμένες ενδείξεις των φαρμάκων. Απουσιάζει εδώ η υποχρέωση των γιατρών να τηρούν τη συνταγογράφηση εντός εγκεκριμένων ενδείξεων και ιατρικής ειδικότητας και για τους εσωτερικούς ασθενείς. Συνεπώς απαιτείται η σύνδεση του κωδικού της ασθένειας (ICD-10) με την συ-νταγογράφηση από τις αντίστοιχες ιατρικές ειδικότητες (κατά σειρά προτεραιότητας, όταν υπάρχει ανεπάρκεια ειδικοτήτων).

Στ. Επιτακτική ανάγκη τροποποίησης του Π.Δ. 108/93, ενός «απαρχαιωμένου» εργαλείου που πλέον δεν καλύπτει τα διεθνή standards για τις σύγχρονες ανάγκες και απαιτή-σεις της νοσοκομειακής φαρμακευτικής (Good Pharmacy Practice). Η αποκλειστική και ολοκληρωμένη ενασχόληση του φαρ-μακοποιού με το επιστημονικό του έργο που είναι το ΦΑΡ-ΜΑΚΟ, χωρίς να αναλώνεται σε «αλλότρια καθήκοντα», είναι η μοναδική λύση για την επιτυχή εφαρμογή της εγκυ-κλίου. Η Π.Ε.Φ.Ν.Ι. έχει έτοιμες και ολοκληρωμένες προτάσεις τις οποίες πολύ σύντομα θα καταθέσει στο Υ.Υ.Κ.ΑΛ.Συνεπώς θεωρούμε αναγκαία και ικανή συνθήκη για την επίτευξη των στόχων της εγκυκλίου, την άμεση συνάντη-ση του ΔΣ της ΠΕΦΝΙ μ΄ εσάς και τους συνεργάτες σας, ώστε αναλυτικά να καλύψουμε τα κενά και τις ασάφειες που προκύπτουν από την συγκεκριμένη εγκύκλιο, με σκο-πό σε σύντομο σχετικά χρόνο να καταστεί εφικτή η φαρ-μακοοικονομική πολιτική του ΥΥΚΑ στο νοσοκομειακό περιβάλλον, με την ουσιαστική συμμετοχή του νοσοκο-μειακού φαρμακοποιού.

Με τιμή

Για το Δ.Σ. Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Ειρήνη Τσικαλάκη, MSc Δέσποινα Μακριδάκη, MSc

Κοινοποίηση:

- Γ. Γρ. Υ.Υ.Κ.Α, κ. Δ. Πολύζο- Γ. Γρ. Δημόσιας Υγείας, κ. Δημόπουλο- Όλες τις Υ.ΠΕ της χώρας.

Page 17: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

Για τη θεσμοθέτηση της Επιτροπής Φαρμάκων...Μέχρι τώρα η Επιτροπή Φαρμάκων οριζόταν με τον Ν. 2889/2-3-2001 άρθρο 1 παρ. 11, ως υποεπιτροπή του Επιστημονικού Συμβουλίου χωρίς καμία άλλη διευκρίνηση. Η ολοκληρωμένη πρόταση της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. για την θεσμοθέτηση της Επιτροπής Φαρμάκων περιγράφεται ως εξής:

Αθήνα 4/5/2010Αρ. πρωτ.: 232

Προς Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Μ. Ξενογιαννακοπούλου

ΘΕΜΑ: Επιτροπή Φαρμάκων (Ε.Φ.)

Κυρία Υπουργέ,

Με βάση την τελευταία εγκύκλιο του Υπουργείου σας σχετικά με τον έλεγχο της κατανάλωσης φαρμάκων στα νοσοκομεία και τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο που προσ-δίδετε στην Επιτροπή Φαρμάκων, σας ενημερώνουμε ότι: 1. Η Επιτροπή Φαρμάκων μέχρι σήμερα δεν είχε θεσμοθε-

τημένο ρόλο με αποτέλεσμα είτε να μην έχει συγκροτη-θεί είτε να μην λειτουργεί με κανόνες.

2. Ως εκ τούτου δεν έχει ούτε στοιχειώδη κανονισμό λει-τουργίας, απαραίτητο σήμερα για να εφαρμοστεί η εγκύκλιος.

Σας προτείνουμε την έκδοση Υπουργικής Απόφασης με έναν απλό κανονισμό λειτουργίας, ως εξής: 1. Σε κάθε νοσοκομείο Ε.Σ.Υ.Κ.Α. συνιστάται τριμελής ή

πενταμελής (ανάλογα με τις κλίνες του νοσοκομείου) Επιτροπή Φαρμάκων με απόφαση του Διοικητή μετά από πρόταση του Επιστημονικού Συμβουλίου, που αποτελείται από: α) Από τον διευθυντή του φαρμακευτικού τμήματος

ή άλλο νοσοκομειακό φαρμακοποιό στη θέση του Προέδρου της Ε.Φ, με τον αναπληρωτή του.

β) Τα υπόλοιπα 2-4 μέλη μπορεί να είναι ιατροί διαφο-ρετικής ειδικότητας ή φαρμακοποιοί με τους ανα-πληρωτές τους.

γ) Κατά περίπτωση μπορεί να συμμετέχει (μετά από πρόσκληση) και γιατρός ειδικότητας πέραν αυτών που μετέχουν στην σύνθεση της Ε.Φ., αν εξετάζονται φάρμακα της ειδικότητάς του.

2. Η Ε.Φ. συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο για να εξετάσει περιπτώσεις εισαγωγής νέων φαρμάκων και πάντως όχι πάνω από 4 φορές ετησίως σε συνδυασμό με την έκδο-ση δελτίου τιμών. Η θητεία της Ε.Φ. είναι διετής όπως και του Επιστημονι-κού Συμβουλίου.

Στις συνεδριάσεις της Ε.Φ. τηρούνται πρακτικά σε ει-δικό βιβλίο χειρόγραφα ή σε ηλεκτρονική μορφή. Η γραμματειακή υποστήριξη ανατίθεται στη γραμματεία του Επιστημονικού Συμβουλίου.

3. Η Ε.Φ. γνωμοδοτεί για κάθε θέμα που σχετίζεται με την παροχή φαρμακευτικής περίθαλψης στους νοσηλευό-μενους και τους εξωτερικούς ασθενείς του νοσοκομεί-ου. Στις αρμοδιότητες της Ε.Φ. περιλαμβάνονται:

α) Η εξέταση και η εισήγηση προς το διοικητή του νο-σοκομείου των αιτημάτων εισαγωγής ή διαγραφής φαρμάκων από το νοσοκομειακό συνταγολόγιο. Στην περίπτωση εισαγωγής το αίτημα υποβάλλεται από δι-ευθυντή κλινικής ή το φαρμακοποιό αφού συμπληρω-θεί η συγκεκριμένη φόρμα. Για την περίπτωση διαγρα-φής αρκεί η εισήγηση του φαρμακοποιού.

β) Η δημιουργία νοσοκομειακού συνταγολογίου φροντίζο-ντας για την τακτική ανανέωσή του με κριτήριο την κλινι-κή αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια και το κόστος.

γ) Η εισήγηση και κατάρτιση κανόνων ορθής συνταγο-γράφησης εντός του νοσοκομείου.

δ) Η εισήγηση της επωφελέστερης για τον ασθενή και οι-κονομικά συμφέρουσας φαρμακευτικής πολιτικής για το νοσοκομείο.

ε) Η οργάνωση επιστημονικών και επιμορφωτικών εκδη-λώσεων με συμμετοχή ειδικών επιστημόνων για θέμα-τα νοσοκομειακής φαρμακευτικής περίθαλψης και νο-σοκομειακής φαρμακευτικής πολιτικής.

Με τιμή

Για το Δ.Σ. Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Ειρήνη Τσικαλάκη, MSc Δέσποινα Μακριδάκη, MSc

Κοινοποίηση:- Γ. Γρ. Υ.Υ.Κ.Α, κ. Δ. Πολύζο- Γ. Γρ. Δημόσιας Υγείας, κ. Δημόπουλο- Δ/νση Φαρμάκων και Φαρμακείων- Όλες τις Υ.ΠΕ της χώρας.

Page 18: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

Συνάντηση του Δ.Σ. της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. με την πολιτική ηγεσία του Υ.Υ.Κ.ΑΛ.

Αθήνα 14-5-2010Αρ. πρωτ.: 235

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ

ΘΕΜΑ: Συνάντηση με την πολιτική ηγεσία του Υ.Υ.Κ.ΑΛ.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Μετά από συνεχείς προσπάθειες του συλλόγου μας για συνάντηση με την υπουργό Υγείας και με αφορμή τα προ-βλήματα που δημιουργήθηκαν τελευταία από την έκδοση της εγκυκλίου του ΥΥΚΑΛ (διαδικασίες διαχείρισης φαρ-μάκων στο νοσοκομείο) & την ΚΥΑ (Κατάλογος χορηγού-μενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων από νοσοκομει-ακά φαρμακεία - 89 φάρμακα) επιτεύχθηκε συνάντηση του Δ.Σ. της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. με τους Γενικούς Γραμματείς του ΥΥΚΑ κ.κ. Α. Δημόπουλο και Ν. Πολύζο, την Τρίτη 11 Μα-ΐου 2010.Στη συνάντηση αυτή συζητήθηκαν, κατά προτεραιότητα, θέματα που αφορούν την υλοποίηση της εγκυκλίου με αρ. πρ. οικ 39372/31-3-10 και της ΚΥΑ με αρ. πρωτ. Φ80000/οικ.11385/1394 στα 132 κρατικά νοσοκομεία της χώρας μας, δεδομένου ότι δεν έχουν τεθεί ακόμη οι απαραίτητες προϋποθέσεις και δεν έχουν αναπτυχθεί οι απαραίτητες υποδομές για την υποστήριξη του νοσοκομειακού φαρ-μακείου στην εφαρμογή των άρθρων των παραπάνω εγ-γράφων.Συγκεκριμένα, οι Γ.Γ. δεσμεύτηκαν ότι: Θα γίνουν τουλάχιστον 100 προσλήψεις μόνιμου προ-

σωπικού (φαρμακοποιοί και βοηθοί φαρμακείου) στα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων μέχρι το τέλος του 2010 και θα ολοκληρωθεί η έκδοση του Π.Δ. που αφορά την πρόσληψη και εξέλιξη των νοσοκομειακών φαρμακοποιών. Ταυτόχρονα θα καταστεί δυνατή η πρό-σληψη «επικουρικών φαρμακοποιών» ή φαρμακοποιών με σύμβαση ορισμένου χρόνου, όπου αυτό είναι απα-ραίτητο.

Θα κατατεθούν άμεσα οι απαραίτητες τροπολογίες ώστε να υπάρξει θεσμοθέτηση της Επιτροπής Φαρμάκων και

ανάπτυξη νοσοκομειακού συνταγολογίου, προσαρμο-σμένου στις πραγματικές ανάγκες κάθε νοσοκομείου. Έγινε δεκτή η πρόταση της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. για την συγκρότη-ση και λειτουργία Επιτροπής Φαρμάκων σε κάθε δημό-σιο νοσοκομείο.

Θα ολοκληρωθούν οι εργασίες παραλαβής των ΟΠΣυ στα περισσότερα νοσοκομεία μέχρι το τέλος του 2010.

Θα υποστηριχθούν άμεσα, με επαρκή στελέχωση, ικανο-ποιητικές υποδομές και επαρκείς πόρους τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων, ώστε να καταστεί εφικτή η εξυπηρέτηση των πολιτών με συνταγές ειδικών φαρμά-κων υψηλού κόστους και η εξοικονόμηση πόρων για τα ασφαλιστικά ταμεία.

Θα γίνουν τροποποιήσεις στο Π.Δ. 108, ώστε να απο-δεσμευτούν τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων από τη διαχείριση και διακίνηση υλικών που δεν εμπί-πτουν στην κατηγορία του φαρμακευτικού υλικού (π.χ. υγειονομικό υλικό και χημικά αντιδραστήρια) και να ενι-σχυθεί ο κλινικός ρόλος του νοσοκομειακού φαρμακο-ποιού στην φαρμακευτική υποστήριξη του ασθενή και Έλληνα πολίτη.

Συνάδελφοι, θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι παρα-κολουθούμε στενά τις εξελίξεις και με τις ενέργειές μας προσπαθούμε να παρεμβαίνουμε αποτελεσματικά σε οτι-δήποτε αφορά τον κλάδο μας.

Με τιμή

Για το Δ. Σ. Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Ειρήνη Τσικαλάκη, MSc Δέσποινα Μακριδάκη, MSc

Page 19: Pefni t15 March May 2010

θέσεις - παρεμβάσεις

Ερώτηση του Βουλευτή Β΄ Αθήνας, κ. Κωνσταντίνου Γείτοναπρος την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σχετικά με την έλλειψη φαρμακοποιών στα φαρμακεία των δημόσιων νοσοκομείων

Ο πρώην Υπουργός και Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Κωνσταντίνος Γείτονας κατέθεσε ερώτηση που συζητήθηκε στη Βουλή σχετικά με τα προβλήματα των νοσοκομειακών φαρμακοποιών. Το πλήρες κείμενο της ερώτησης έχει ως εξής:

Αθήνα, 25 Φεβρουαρίου 2010

«Πολύ σοβαρές ελλείψεις σε φαρμακοποιούς αντιμετωπίζουν πολλά δημόσια νοσοκομεία. Η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακο-ποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων σε έγγραφό της τονίζει ότι στα φαρμακεία των 132 νοσοκομείων της χώρας υπηρετούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι σε δέκα νοσοκομεία δεν υπηρετεί κανέ-νας φαρμακοποιός, ενώ σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας υπηρετούν μόνο δύο.Όπως αναφέρεται στο έγγραφο της Π.Ε.Φ.Ν.Ι., τα τελευταία τρία χρόνια δεν έγινε καμία προκήρυξη από το ΑΣΕΠ, διό-τι καθυστερεί η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος, κατ’ εξουσιοδότηση του Νόμου 2519/97, που είχα την τιμή να εισηγηθώ ως Υπουργός και αφορά τον κλάδο των νοσοκο-μειακών φαρμακοποιών του ΕΣΥ.Επισημαίνεται, ακόμα, ότι τα νοσοκομειακά φαρμακεία δι-αχειρίζονται κατά μέσο όρο το 30% των λειτουργικών των νοσοκομείων, ενώ η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη έχει εκτιναχθεί και αγγίζει τα 2 δις ευρώ, συμβάλλοντας με

τον τρόπο αυτό κατά το ένα τρίτο στο συσσωρευμένο χρέος των νοσοκομείων. Τα κενά, επίσης, στη μηχανοργάνωση φαρμακείων στα νο-σοκομεία, που έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια, επιδεινώνει το πρόβλημα.Επειδή η περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης είναι από τις προτεραιότητες της κυβέρνησης για τη δημοσιονομική εξυγίανση και πρέπει να ληφθούν άμεσες πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση,Επειδή η επαρκής στελέχωση των φαρμακείων διασφαλίζει τη σωστή φαρμακευτική περίθαλψη των ασθενών και συ-ντελεί στον περιορισμό της σπατάλης στα νοσοκομεία,

Ερωτάται η κα. Υπουργός: 1. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για την έκδοση του σχε-τικού Π.Δ. και αν έχουν προβλεφθεί οι ανάλογες πιστώ-σεις για την πρόσληψη φαρμακοποιών στα δημόσια νο-σοκομεία; 2. Ποια είναι τα επόμενα βήματα ολοκλήρωσης του συστή-ματος μηχανοργάνωσης στα νοσοκομεία της χώρας;»

Αθήνα, 30 Απριλίου 2010

Κατά τη συζήτηση της Επίκαιρης Ερώτησής του προς την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σχετικά με την έλλειψη φαρμακοποιών στα νοσοκομεία της χώρας, ο Βουλευτής Β΄ Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Γείτονας, ανέφερε τα εξής:

«Είναι δυο σημαντικά θέματα η μηχανοργάνωση των φαρ-μακείων των νοσοκομείων και η μηχανοργάνωση των νο-σοκομείων γενικότερα όπως και η καλύτερη οργάνωση των φαρμακείων ενόψει μάλιστα των αναγκών που έχετε ως κυ-βέρνηση, που έχουμε ως χώρα, κυρία Υπουργέ, για την περι-στολή γενικά της δαπάνης στο χώρο της υγείας και ιδιαίτερα

της φαρμακευτικής η οποία είχε έκρηξη επί των ημερών της Νέας Δημοκρατίας και σχεδόν πενταπλασιάστηκε.Στα πλαίσια αυτής της περιστολής καθίσταται επίκαιρο να στελεχώσουμε καλύτερα τα φαρμακεία των νοσοκομείων. Υπάρχουν μεγάλα νοσοκομεία τα οποία έχουν έναν ή δύο φαρμακοποιούς. Δέκα νοσοκομεία δεν έχουν καθόλου φαρ-μακοποιούς. Προφανώς αυτό έχει σχέση με την καθυστέρη-ση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος για τη σύσταση του κλάδου. Χαίρομαι που το προωθείτε, κυρία Υπουργέ. Πρέπει να δώσετε βάρος διότι έτσι θα επιτύχετε την περιστο-λή της σπατάλης. Και πράγματι το θέμα που συζητούμε, είναι επίκαιρο διότι σήμερα -όχι αύριο- η συζήτηση του νομοσχε-δίου του Υπουργείου Εργασίας στο οποίο συμπεριλαμβάνο-

Page 20: Pefni t15 March May 2010

νται ρυθμίσεις που εισαγάγατε εσείς και έχουν σχέση με την διακίνηση τη συσκευασία και την προμήθεια των φαρμάκων στα νοσοκομεία και με τον τρόπο χορήγησής τους αλλά και με την υποχρέωση στις ιδιωτικές κλινικές πάνω από εξήντα κλίνες να οργανώσουν φαρμακεία.Γενικότερα οι δαπάνες της υγείας και ειδικότερα η φαρμα-κευτική δαπάνη είναι νάρκη στα οικονομικά της υγείας κα-θώς και για τα ασφαλιστικά ταμεία. Στο πλαίσιο του τριετούς Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που είναι επιβεβλημένο από τις ανάγκες μας και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να έχουμε γενναία περιστολή δαπανών. Είχαμε μια ανάλογη τύχη. Όταν ήμουν Υπουργός Υγείας είχα περιορισμένα οικονομικά διότι έπρεπε να μπούμε στην

ΟΝΕ. Και εσείς τώρα έχετε μειωμένες πιστώσεις και πρέπει να περιστείλετε τις δαπάνες, προκειμένου να βγούμε από αυτό τούνελ της κρίσης. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρετε. Με ικανοποιεί η απάντησή σας, όπως και οι πρωτοβουλίες για την βελτίωση της λειτουργίας του συστήματος της υγείας και ειδικότερα για την αναγκαία περιστολή των δαπανών, χωρίς φυσικά υποβάθμιση των όρων υγειονομικής περίθαλ-ψης των Ελλήνων». Αξίζει να σημειωθεί ότι η κα. Υπουργός ανέφερε στην ομι-λία της ότι έχει ήδη υπογράψει το σχέδιο Προεδρικού Δια-τάγματος για τη ρύθμιση θεμάτων κλάδου νοσοκομειακών φαρμακοποιών Εθνικού Συστήματος Υγείας και απομένει η υπογραφή του συναρμόδιου Υπουργού Εσωτερικών.

Ο πρώην Υφυπουργός ΥΥΚΑΛ και Βουλευτής Φθιώτιδας κ. Αθανάσιος Γιαννόπουλος κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή για τη συνταγογραφία άνευ ενδείξεων.

Προς την Βουλή των ΕλλήνωνΕρώτηση και Αίτηση Κατάθεσης ΕγγράφωνΔια την κα. Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Θέμα: Συνταγογραφία άνευ ενδείξεων

Παρακαλείσθε να ενημερώσετε το Σώμα για τα μέτρα που έχετε λάβει ή πρόκειται να λάβετε σχετικώς με την τήρηση της νομοθεσίας που ορίζει ότι τα αναγραφόμενα φάρμακα συντα-γογραφούνται μόνο για τις εγκεκριμένες αρμοδίως ενδείξεις. Η αυτονόητη αυτή αρχή, τελευταία καταστρατηγείται σε μεγάλη έκταση με ανοχή νοσοκομείων και ασφαλιστικών οργανισμών, με αποτέλεσμα πέραν της τυχόν βλαπτικής δράσεως από φάρμακα που χορηγούνται χωρίς επιστημο-νικά ορθή ένδειξη, και την υπέρμετρη διόγκωση της φαρμα-κευτικής δαπάνης σήμερα. Ίσως δεν είναι τελείως τυχαίο το γεγονός ότι τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής είναι εξαιρετικά υψηλού κόστους. Τούτο εμβάλλει σε πολλές σκέψεις και εύλογα οδηγεί σε πολλές παρεξηγήσεις.

Υπάρχουν πληροφορίες κατά τις οποίες τα ίδια τα νοσοκο-μεία και τα ασφαλιστικά ταμεία για να μεταθέτουν το θέμα της άνευ ενδείξεων συνταγογραφίας, φέρονται να έχουν συ-γκροτήσει “ειδικές επιτροπές” με τις οποίες “εγκρίνεται” άνευ ενδείξεων συνταγογραφία που αναγράφεται από γιατρούς ταμείων και νοσοκομείων. Αυτό είναι καθαρώς θέμα αποφυγής της ευθύνης από φαρ-μακοποιούς νοσοκομείων που εκ καθήκοντος οφείλουν να απορρίπτουν τέτοιες συνταγές χωρίς εγκεκριμένη ένδειξη. Κατόπιν αυτού, ΕΡΩΤΑΣΘΕ και ΠΑΡΑΚΑΛΕΙΣΘΕ, να ενημερώ-σετε το Σώμα:1. Εάν η κατά ανωτέρω “αδειοδότηση” της άνευ ενδείξεων συνταγογραφίας είναι σύννομη πράξη. Εάν είναι σύννο-μη, παρακαλείσθε να καταθέσετε τις σχετικές διατάξεις και εγκυκλίους της διοικήσεως με βάση τις οποίες υλοποιείται. 2. Εάν όχι, τι προτίθεσθε να πράξετε για να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα αυτό;

Αθήνα, 2/11/2009

Ο Ερωτών Βουλευτής Αθανάσιος Γιαννόπουλος

Ερώτηση του πρώην Υφυπουργού ΥΥΚΑΛ και Βουλευτή Φθιώτιδας, κ. Αθανάσιου Γιαννόπουλου προς την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τη συνταγογραφία άνευ ενδείξεων

θέσεις - παρεμβάσεις

Page 21: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία ΙΚΑ και Ε.Ο.Φ.@

Ι.Κ.Α. Αθήνα, 16 Φεβρουαρίου 2010ΔΙΟΙΚΗΣΗ / ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ / ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ / ΑΡ. ΠΡ. : Γ55/737ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ / ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣΤαχ. Δ/νση: Αγ. Κων/νου 8, 102 41 Αθήνα ΠΡΟΣ: ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ

«ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ»ΘΕΜΑ: «Συνταγογράφηση φαρμάκων εκτός εγκεκριμένων ενδείξεων»

Σας ενημερώνουμε ότι στο εξής όταν συνταγογραφούνται φάρμακα εκτός εγκεκριμένων ενδείξεων και δοσολογίας, όπως αυτά καθορίζονται στην Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος που συνοδεύει το φάρμακο, θα αποζημιώ-νονται μόνο στις περιπτώσεις που θα προσκομίζεται έγκριση ατομικής παρηγορητικής θεραπείας από τον Ε.Ο.Φ., χωρίς να είναι απαραίτητη η έγκριση της Επιτροπής του Ιδρύματος.Η διαδικασία της έγκρισης παρηγορητικής θεραπείας διεκπεραιώνεται από τον θεράποντα ιατρό που προτείνει την εκτός ενδείξεων συνταγογράφηση μετά από κατάθεση δικαιολογητικών στο Τμήμα Φαρμακευτικών Μελετών και Έρευνας του Ε.Ο.Φ.Εξαίρεση στα ανωτέρω αποτελούν οι ερυθροποιητικοί παράγοντες που χορηγούνται στους πάσχοντες από Μυε-λοδυσπλαστικό Σύνδρομο (MDS). Επειδή οι περιπτώσεις αυτές είναι πολλές, προς αποφυγή καθυστερήσεων, για μεν τους νοσηλευόμενους θα αποζημιώνονται εφόσον υπάρχει θετικό μυελόγραμμα (ή οστεομυελική βιοψία) χωρίς έγκριση Επιτροπής του Ιδρύματος για δε τους εξωτερικούς ασθενείς θα γνωμοδοτεί αιματολόγος του Ιδρύματος, μετά από προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Ε. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ / ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ / ΑΡ. ΠΡΩΤ. 39970ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ / Πληροφορίες: Α. Μακαρούνη / Τηλ.210-6507270 ΧΟΛΑΡΓΟΣ 22-6-2009

ΘΕΜΑ: Σχετικά με έγκριση φαρμάκων εκτός ενδείξεων.

Σύμφωνα με τη φαρμακευτική νομοθεσία, άδεια κυκλοφορίας φαρμάκου χορηγείται μόνο σε συγκεκριμένο φαρμακευτι-κό ιδιοσκεύασμα, για συγκεκριμένη μορφή, περιεκτικότητα, ενδείξεις, δοσολογία, τρόπο χορήγησης κλπ. αφού βεβαίως από τις διάφορες μελέτες και ιδίως τις κλινικές, καθώς και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η σχέση προσδο-κώμενης ωφελείας και ενδεχόμενου κινδύνου είναι θετική υπέρ της πρώτης, για τη συγκεκριμένη πάντοτε ένδειξη (ή τις ενδείξεις) για την οποία εγκρίθηκε (αρ. ενδεικτικά ΚΥΑ ΔΥΓ3(α)/83657/2005, ΦΕΚ Β΄ 59/2006, εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς την αντίστοιχη κοινοτική για τα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης, ιδ. άρθρα 7, 9, 15, 34, 41, κ.α.).Περαιτέρω, το άρθρο 8 παρ. 4 του Ν. 3457/2006 (ΦΕΚ Α΄ 93) ρητά ορίζει ότι : «Απαγορεύεται με ευθύνη του θεράποντος ιατρού, η συνταγογράφηση φαρμάκων εκτός εγκεκριμένων ενδείξεων και δοσολογίας, όπως αυτά καθορίζονται στην Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προϊόντος που συνοδεύει το φάρμακο».Συνεπώς για τη συνταγογράφηση, ουσιώδης είναι η εκ μέρους του θεράποντος ιατρού γνώση της εγκεκριμένης «Περίλη-ψης Χαρακτηριστικών του Προϊόντος» του φαρμάκου.Στη διάθεσή σας για τυχόν περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες με γνώμονα πάντοτε τις επιταγές της νομοθεσίας και το συμφέρον των ασθενών.

Η Α’ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. / Ε.Ο.Φ.ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΤΑΡΓΙΑ

Παραθέτουμε μία επιστολή από το ΙΚΑ και δύο επιστολές από τον Ε.Ο.Φ. σχετικά με την συνταγογράφηση φαρμάκων εκτός ενδείξεων και μία τρίτη για τη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών φαρμάκων.

Page 22: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία Ε.Ο.Φ.@

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ / ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΜΕ ΑΠΟΔΕΙΞΗΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ / Μεσογείων 284 , 155 62 Χολαργός Αρ. Πρωτ.: 10301Διεύθυνση Φαρμ/κών Μελετών & Έρευνας / Τμήμα Κλινικών Δοκιμών Χολαργός, 11-2-2010Τηλ.: 210 6507335, fax: 210 6549585, e-mail: [email protected] Προς: Πίνακα Αποδεκτών

ΘΕΜΑ: «Υποχρεώσεις των υπευθύνων κατά τη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών φαρμάκων, σύμφωνα με τους κανόνες Ορθής Κλινικής Πρακτικής»

Είναι γνωστό ότι κατά τα τελευταία έτη δρομολογήθηκαν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της διεξαγωγής των κλινικών μελετών, με την έκδοση σειράς Κοινοτικών Οδηγιών -και αντίστοιχων ΚΥΑ ενσωμάτωσής τους- από το 2003 και εντεύθεν, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας διεξαγωγής των κλινικών μελετών και την εφαρμογή των Κανόνων Ορθής Κλινικής Πρακτικής. Οι επιθεωρητές του Ε.Ο.Φ., μετά από ειδική εκπαίδευσή τους, διενήργησαν σειρά επιθεωρήσε-ων από την οποία αποκτήθηκε εμπειρία τόσο από τους ίδιους όσο και από τους ενδιαφερομένους.Σε συνέχεια των παραπάνω, υπενθυμίζουμε με την παρούσα τα ακόλουθα:* Οι κλινικές δοκιμές φαρμάκων στην Ελλάδα διεξάγονται σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο που διαμορφώνεται από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τις Κατευθυντήριες Γραμμές σχετικά με τους κανόνες Ορθής Κλινικής Πρακτικής. Κλινική δοκιμή είναι κάθε έρευνα που διεξάγεται στον άνθρωπο και αποβλέπει:– στην ανακάλυψη ή την επαλήθευση των κλινικών, φαρμακολογικών και/ ή άλλων φαρμακοδυναμικών δράσεων ενός ή

περισσοτέρων υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων και/ ή– στον εντοπισμό τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών ενός ή περισσοτέρων υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων και/ ή – στη μελέτη της απορρόφησης, της κατανομής, του μεταβολισμού και της απέκκρισης ενός ή περισσοτέρων υπό έρευνα

φαρμακευτικών προϊόντων, Κάθε τέτοια δοκιμή έχει στόχο την τεκμηρίωση της ασφάλειας και/ ή της αποτελεσματικότητας των υπό δοκιμή φαρμάκων. Κλινική δοκιμή είναι επίσης αυτή που διενεργείται για εγκεκριμένο φάρμακο αλλά ερευνάται η ασφάλεια και αποτελε-σματικότητά του όταν χρησιμοποιείται ή παρασκευάζεται με τρόπο διαφορετικό από την εγκεκριμένη μορφή ή για μη εγκεκριμένη ένδειξη ή για «συλλογή περαιτέρω στοιχείων σχετικά με την εγκεκριμένη μορφή».Πρόκειται δηλαδή: Α) για δοκιμή στον άνθρωπο Β) υπό έρευνα φαρμάκου Γ) ερευνάται η ασφάλεια και αποτελεσματικό-τητα του υπό έρευνα φαρμάκου στον άνθρωπο.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Υπουργικές Αποφάσεις– Με την υπ’αριθμ. ΔΥΓ3/89292/31-12-03 Υπουργική Απόφαση έγινε εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας για τις κλινι-

κές δοκιμές με την υπ’αριθμ. 2001/20/ΕΚ Κοινοτική Οδηγία.Η παραπάνω Υπουργική Απόφαση ισχύει από 1/5/2004.Σύμφωνα με την παραπάνω Υπουργική Απόφαση πριν από την έναρξη οιασδήποτε κλινικής δοκιμής, ο χορηγός είναι υποχρεωμένος να υποβάλλει εγγράφως αίτηση και πλήρη φάκελο της υπό έγκριση δοκιμής στην αρμόδια υπηρεσία του ΕΟΦ (Τμήμα Κλινικών Δοκιμών) και την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας.Για την έναρξη της κλινικής δοκιμής απαιτείται η απόφαση του Ε.Ο.Φ. και η θετική γνώμη της ΕΕΔ.– Με την υπ’αριθμ. ΔΥΓ3α/79602/25-1-07 Υπουργική Απόφαση έγινε εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την

υπ’αριθμ. 2005/28/ΕΚ Κοινοτική Οδηγία. Αφορά τον καθορισμό των κανόνων Ορθής Κλινικής Πρακτικής κατά τη διεξα-γωγή κλινικών δοκιμών.

Η παραπάνω Υπουργική Απόφαση ισχύει από 25/1/2007.– Συμπληρωματικά ισχύουν οι Υπουργικές Αποφάσεις Α6/10983/84 (ΦΕΚ Β΄886), Υ6α/3462/2000 (ΦΕΚ Β΄966) και

Υ6/86052/2003(ΦΕΚ Β΄1363), οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν στο μέτρο που δεν αντίκεινται στις διατάξεις της ΔΥΓ3/89292/31-12-03 Υπουργικής Απόφασης.

* Σύμφωνα με την υπ’αριθμ. ΔΥΓ3/89292/31-12-03 Υπουργική Απόφαση , άρθρο 2 , δίδονται οι ορισμοί της “κλινικής μελέτης”(δοκιμής) καθώς και της “μη παρεμβατικής μελέτης”.

Page 23: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία Ε.Ο.Φ.@

ΕγκύκλιοιΠροκειμένου να εφαρμοσθεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και να διευκρινισθούν επί μέρους θέματα έχουν εκδοθεί οι ακόλουθες εγκύκλιοι:– Απόφαση - Εγκύκλιος Ε.Ο.Φ. 12296/22-3-2001. Οδηγία για την διεξαγωγή μελετών βιοδιαθεσιμότητας/βιοϊσοδυναμίας.– Εγκύκλιος - Ενημέρωση 47392/1-8-2005. Διαδικασία έγκρισης παρεμβατικών κλινικών δοκιμών.– Εγκύκλιος 9585/31-1-2006. Κλινικές και ερευνητικές δοκιμές αρμοδιότητος Ε.Ο.Φ. Φάρμακα για ανθρώπινη χρήση.– Απόφαση - Εγκύκλιος 55974/29-8-2007. Ρυθμίσεις θεμάτων βιοϊσοδυναμίας.– Εγκύκλιος 56054/3-9-2008. Ρυθμίσεις θεμάτων βιοϊσοδυναμίας.EU Legislation. Volume 10. Guidelines for Clinical Trials.Το τμήμα κλινικών Δοκιμών του Ε.Ο.Φ. ακολουθεί τις κατευθυντήριες γραμμές που αναφέρονται στο Volume 10 από το «The rules governing medicinal products in the European Union».(http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/pharmaceuticals/documents/eudralex/vol-10/index_en.htm)Επιπλέον πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το «REFLECTION PAPER ON ADVICE TO APPLICANTS/SPONSORS/CROs OF BIOEQUIVALENCE STUDIES» FROM GCP INSPECTORS WORKING GROUP.ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΟΡΘΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ε.Ο.Φ. Επιθεώρηση κλινικού μέρους Επάρκεια και καταλληλότητα χώρων/εξοπλισμού Καταλληλότητα χώρων (καθαροί, φωτεινοί, ευρύχωροι, κλιματιζόμενοι) Διαθεσιμότητα κλινών Έγγραφες Διαδικασίες Διασφάλισης ΠοιότηταςΠροσωπικό της Δοκιμής Αρχείο με την τεκμηρίωση της εκπαίδευσης του ερευνητή και όλων των συνεργατών του (π.χ. νοσηλευτών, καταγραφέ-

ων κλπ) τόσο στους Κανόνες της Ορθής Κλινικής Πρακτικής (ICH-GCPs) όσο και στο πρωτόκολλο και στα σχετικά με τη δοκιμή έγγραφα.

Έγγραφη ανάθεση καθηκόντων από τον ερευνητή στους συνεργαζόμενους της δοκιμής. Αριθμός κλινικών δοκιμών που πραγματοποιούνται στο ερευνητικό κέντρο.Κύρια Έγγραφα της Δοκιμής / Κύριος φάκελος της δοκιμής Εγχειρίδιο του ερευνητή και τυχόν ανανεώσεις του. Υπογεγραμμένο και χρονολογημένο πρωτόκολλο. Υπογεγραμμένες και χρονολογημένες τυχόν τροποποιήσεις του πρωτοκόλλου. Υπόδειγμα φύλλου παρακολούθησης συμμετεχόντων και τυχόν τροποποιήσεις του. Έντυπο πληροφόρησης και συγκατάθεσης συμμετεχόντων και τυχόν τροποποιήσεις του. Οποιεσδήποτε άλλες έγγραφες πληροφορίες δίδονται στους συμμετέχοντες. Ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Υπογεγραμμένα και χρονολογημένα συμφωνητικά μεταξύ των εμπλεκομένων μερών (ερευνητού / ιδρύματος και χορη-

γού, ερευνητού/ιδρύματος και CRO, χορηγού και CRO). Χρονολογημένη έγκριση ή θετική εισήγηση των αρμόδιων επιτροπών/ΔΣ του νοσοκομείου και θετική γνωμοδότηση

της Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας καθώς και έγκριση ή αποδοχή του Ε.Ο.Φ. Θα πρέπει να αναφέρονται τα έγγραφα της δοκιμής που ελήφθησαν υπόψη για την έγκριση, εισήγηση ή γνωμοδότηση και οι κωδικοί αριθμοί ταυτοποίησης/ημερομηνίες έκδοσής τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις των ICH/GCP.

Αντίστοιχα χρονολογημένη έγκριση ή θετική εισήγηση των αρμόδιων επιτροπών/ΔΣ του νοσοκομείου και θετική γνω-μοδότηση της Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας καθώς και έγκριση ή αποδοχή του Ε.Ο.Φ. σε περιπτώσεις ουσιωδών τρο-ποποιήσεων της δοκιμής. Θα πρέπει να αναφέρονται τα έγγραφα της δοκιμής που ελήφθησαν υπόψη για την έγκριση, εισήγηση ή γνωμοδότηση και οι κωδικοί αριθμοί ταυτοποίησης/ημερομηνίες έκδοσής τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις των ICH/GCP.

Page 24: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία Ε.Ο.Φ.@

Σύνθεση της συνεδρίασης των ανωτέρω επιτροπών. Βιογραφικά σημειώματα του ερευνητή και όλων των συνεργατών της δοκιμής. Εύρος φυσιολογικών τιμών για τις ιατρικές και εργαστηριακές εξετάσεις ή τεχνικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται

στο πρωτόκολλο και τυχόν ανανεώσεις τους. Επίκαιρα πιστοποιητικά ποιοτικού ελέγχου καθώς και περιοδικής συντήρησης όσον αφορά στις ιατρικές και εργαστηρι-

ακές εξετάσεις ή τεχνικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται στο πρωτόκολλο (π.χ. εξοπλισμός αναλυτικών εργαστηρί-ων, ηλεκτροκαρδιογράφος, πιεσόμετρα κλπ.).

Υπόδειγμα της επισήμανσης που επικολλάται στις συσκευασίες των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων. Οδηγίες για τη διαχείριση των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων και των άλλων σχετικών με τη δοκιμή υλικών (εάν

δεν περιλαμβάνονται στο πρωτόκολλο ή στο εγχειρίδιο του ερευνητή). Πιστοποιητικά ανάλυσης (για όλες τις παρτίδες) των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων. Έγγραφη τεκμηρίωση της διακίνησης των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων πριν από την έναρξη, κατά τη διάρ-

κεια και μετά το τέλος της δοκιμής (Συσκευασία, Επισήμανση, Παραλαβή, Καταγραφή συνθηκών φύλαξης, Χορήγηση στους συμμετέχοντες, Καταμέτρηση, Επιστροφή στον χορηγό, Αποθήκευση στο αρχείο).

Έγγραφα καταμέτρησης των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων στο ερευνητικό κέντρο ανά συμμετέχοντα και συνολικά.

Έγγραφα επιστροφής/καταστροφής των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων. Έγγραφα διακίνησης άλλων σχετικών με τη δοκιμή υλικών πριν από την έναρξη, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της

δοκιμής (π.χ. ξηρού πάγου). Έγγραφες διαδικασίες αποκωδικοποίησης των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων όταν πρόκειται για τυφλές δοκιμές Κύριος κατάλογος τυχαιοποίησης. Εκθέσεις από τις σχετικές επισκέψεις παρακολούθησης του επιτηρητή.

πριν από την έναρξη της δοκιμής κατά την ημέρα έναρξης της δοκιμής κατά τη διάρκεια της δοκιμής, καθώς και τελικής επίσκεψης μετά το πέρας της δοκιμής.

Έγγραφη τεκμηρίωση για όλες τις άλλες (εκτός των επισκέψεων παρακολούθησης) επικοινωνίες μεταξύ των εμπλεκο-μένων στη δοκιμή πλευρών (κοινές ή ηλεκτρονικές επιστολές, φαξ, πρακτικά συναντήσεων καθώς και σημειώσεις από τηλεφωνικές επικοινωνίες κλπ.).

Υπογεγραμμένα και χρονολογημένα έντυπα πληροφόρησης και συγκατάθεσης των συμμετεχόντων καθώς και τυχόν τροποποιήσεών τους.

Πρωτότυπα έγγραφα της δοκιμής. Συμπληρωμένα, υπογεγραμμένα και χρονολογημένα φύλλα παρακολούθησης των συμμετεχόντων. Τεκμηρίωση τυχόν διορθώσεων στις καταχωρήσεις των φύλλων παρακολούθησης των συμμετεχόντων. Κοινοποίηση του ερευνητή προς το χορηγό το συντομότερο δυνατό (εντός 24 ωρών) κάθε σοβαρού ανεπιθύμητου

συμβάντος και των σχετικών συμπληρωματικών αναφορών. Κοινοποίηση από τον ερευνητή προς τις αρμόδιες επιτροπές/Δ.Σ. του νοσοκομείου των ύποπτων σοβαρών απροσδό-

κητων ανεπιθύμητων ενεργειών που είναι θανατηφόρες ή απειλητικές για τη ζωή των εθελοντών (το αργότερο εντός 7 ημερών) καθώς και όλων των άλλων ύποπτων σοβαρών απροσδόκητων ανεπιθύμητων ενεργειών (το αργότερο εντός 15 ημερών) όπως και κάθε σχετικής συμπληρωματικής πληροφορίας ασφάλειας.

Κοινοποίηση από το χορηγό προς την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας και το Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών του Ε.Ο.Φ. των ύποπτων σοβαρών απροσδόκητων ανεπιθύμητων ενεργειών που είναι θανατηφόρες ή απειλητικές για τη ζωή των εθελοντών (το αργότερο εντός 7 ημερών) καθώς και όλων των άλλων ύποπτων σοβαρών απροσδόκητων ανεπιθύμητων ενεργειών (το αργότερο εντός 15 ημερών) όπως και κάθε σχετικής συμπληρωματικής πληροφορίας ασφάλειας.

Κοινοποίηση από το χορηγό προς τους Ερευνητές, τις αρμόδιες επιτροπές του νοσοκομείου, την Εθνική Επιτροπή Δεο-ντολογίας και τα αρμόδια τμήματα του Ε.Ο.Φ. (Κλινικών Δοκιμών/Ανεπιθύμητων Ενεργειών) κάθε πληροφορίας σχετικής με την ασφάλεια των υπό έρευνα φαρμακευτικών προϊόντων.

Κοινοποίηση από το χορηγό προς το Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών του Ε.Ο.Φ. και την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας

Page 25: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία Ε.Ο.Φ.@

ανά εξάμηνο και καθ’όλη τη διάρκεια της δοκιμής, καταλόγου όλων των Ύποπτων Απροσδόκητων Σοβαρών Ανεπιθύ-μητων Ενεργειών (SUSAR) που έχουν εμφανιστεί παγκοσμίως κατά το διάστημα αυτό σε σχέση με το ερευνητικό προϊόν συμπεριλαμβανομένης και μιας σύνοψης της ασφάλειας του προϊόντος, όπως αυτή προκύπτει από τα δεδομένα της σχετικής περιόδου.

Κοινοποίηση από το χορηγό προς το Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών του Ε.Ο.Φ. και την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας, 1 φορά κατ’έτος και καθ’όλη τη διάρκεια της δοκιμής, καταλόγου όλων των Σοβαρών Ανεπιθύμητων Ενεργειών (συ-μπεριλαμβανομένων και των SUSAR) που συνέβησαν κατά το διάστημα αυτό παγκοσμίως σε σχέση με το ερευνητικό προϊόν, συμπεριλαμβανομένης και μιας σύνοψης της ασφάλειας του προϊόντος, όπως αυτή προκύπτει από τα δεδομένα της σχετικής περιόδου.

Κοινοποίηση από το χορηγό προς το αρμόδιο τμήμα του Ε.Ο.Φ. όλων των ανανεωμένων πληροφοριών και περιοδικών εκθέσεων ασφάλειας.

Κοινοποίηση από τον ερευνητή προς τις αρμόδιες επιτροπές του νοσοκομείου και την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας περιληπτικών εκθέσεων για την πορεία της δοκιμής ετησίως.

Κατάλογος των προεπιλεγμένων, υποψηφίων για τη δοκιμή συμμετεχόντων (screening log). Πλήρης κατάλογος των συμμετεχόντων και των κωδικών αριθμών ένταξής τους στη δοκιμή (Completed Subject

Identification Code List). Κατάλογος συμμετεχόντων που εισήχθησαν στη δοκιμή (Subjectr Enrollment Log). Έγγραφο με τα δείγματα υπογραφών του ερευνητή και των συνεργαζόμενων στη δοκιμή. Αρχείο για τα φυλασσόμενα δείγματα βιολογικών υγρών και ιστών. Βεβαιώσεις εσωτερικών επιθεωρήσεων (audits). Σχέδιο τυχαιοποίησης και έγγραφη τεκμηρίωση κάθε αποκωδικοποίησης (για τυφλές δοκιμές). Κοινοποίηση από τον χορηγό προς το Τμήμα Κλινικών Δοκιμών του Ε.Ο.Φ. και την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας της

περάτωσης (εντός 90 ημερών) ή της πρόωρης διακοπής της κλινικής δοκιμής (εντός 15 ημερών). Κοινοποίηση από τον ερευνητή προς τις αρμόδιες Επιτροπές του νοσοκομείου, την Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας και

το Τμήμα Κλινικών Δοκιμών του ΕΟΦ των τελικών αποτελεσμάτων της κλινικής δοκιμής. Κοινοποίηση από τον χορηγό προς τον Τμήμα Κλινικών Δοκιμών του Ε.Ο.Φ. έκθεσης των τελικών αποτελεσμάτων της

κλινικής δοκιμής. Έκθεση των τελικών αποτελεσμάτων της κλινικής δοκιμής ή περίληψή της στα αρχεία του χορηγού ή και του ερευνητή

εάν χρειάζεται.Διεξαγωγή της Δοκιμής – Τεκμηρίωση και Αναφορά Δεδομένων Έγγραφη τεκμηρίωση επιλογής – εισαγωγής συμμετεχόντων. Τεκμηρίωση διεργασίας πληροφόρησης και συγκατάθεσης των συμμετεχόντων – υπογεγραμμένο και χρονολογημένο

έντυπο πληροφόρησης και συγκατάθεσης. Αποτελέσματα ιατρικών – εργαστηριακών εξετάσεων (π.χ. αναλύσεων αίματος, καρδιογραφημάτων κλπ.) και αντίστοιχη

γνωμάτευσή τους από τον αρμόδιο ιατρό. Πιστή εφαρμογή του πρωτοκόλλου και έγγραφη τεκμηρίωση συμμόρφωσης προς αυτό (όπως π.χ. καρτέλες όπου θα

σημειώνουν οι συμμετέχοντες τη διατροφική τους συμμόρφωση*). Συμπλήρωση φύλλων παρακολούθησης των συμμετεχόντων σύμφωνα με το πρωτόκολλο. Τεκμηρίωση της χορήγησης των ερευνητικών φαρμάκων. Έγγραφη τεκμηρίωση της τυχαιοποίησης των συμμετεχόντων. Έγγραφα καταγραφής χρόνων αιμοληψιών. Έγγραφη τεκμηρίωση εφαρμογής των διαδικασιών της συλλογής (π.χ. καταγραφής χρόνων αιμοληψιών) επεξεργασίας,

μεταφοράς και φύλαξης των βιολογικών δειγμάτων. Έγγραφη τεκμηρίωση της αναφοράς, συλλογής και καταγραφής των ανεπιθυμήτων ενεργειών.

ΣΥΝΗΘΗ ΠΕΔΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΒΙΟΪΣΟΔΥΝΑΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ε.Ο.Φ.Τα κατωτέρω πεδία ελέγχου είναι ενδεικτικά και μπορεί να εξειδικευτούν – διαφοροποιηθούν κατά την πραγματοποίηση

Page 26: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία Ε.Ο.Φ.@

επιθεώρησης του βιοαναλυτικού μέρους δοκιμής βιοϊσοδυναμίας από τον Ε.Ο.Φ., ανάλογα με το εύρος και το αντικείμενο της επιθεώρησης.Κατά κανόνα ελέγχονται τα εξής πεδία (τόσο σε γενικό επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας του εργαστηρίου όσο και στο επίπεδο της συγκεκριμένης ελεγχόμενης δοκιμής βιοϊσοδυναμίας): Γενική οργάνωση του φορέα υλοποίησης του βιοαναλυτικού μέρους της δοκιμής Δραστηριότητα εργαστηρίου (είδος δραστηριότητας, ποσοστιαία κατανομή μελετών βιοϊσοδυναμίας στη συνολική

δραστηριότητα). Προσωπικό (οργανόγραμμα, αριθμός-κατηγορίες εργαζομένων, προσόντα, εκπαίδευση, εμπειρία, φόρτος εργασίας). Εφαρμογή συστήματος διασφάλισης ποιότητας (ύπαρξη συστήματος διασφάλισης ποιότητας , ύπαρξη-προσβασιμότη-

τα-εγκυρότητα SOPs, λίστα SOPs που εφαρμόστηκαν στη δοκιμή). Εγκαταστάσεις και εργαστηριακός εξοπλισμός (καταλληλότητα, επάρκεια). Σύστημα αρχειοθέτησης εγγράφων-τεκμηρίωσης (φύση αρχείου, χωροθέτηση αρχείου, έλεγχος πρόσβασης, υπεύθυ-

νος τήρησης, τεκμηρίωση κινήσεων αρχείου, χρόνος διατήρησης).1. Διαχείριση-ιχνηλασιμότητα δειγμάτων Παραλαβή (ΓΕΝΙΚΑ: οργάνωση συστήματος παραλαβής, καταγραφή δειγμάτων, έλεγχοι κατά την παραλαβή δειγμάτων,

ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΚΙΜΗ: ημερομηνίες- χρόνοι παραλαβής δειγμάτων, τεκμηρίωση παραλαβής δειγμάτων, λίστα δειγ-μάτων ανά παραλαβή, συνθήκες-θερμοκρασία διακίνησης, κατάσταση δειγμάτων κατά την παραλαβή σε σχέση με τη σταθερότητά τους).

Αποθήκευση (ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΚΙΜΗ: συμμόρφωση προς το πρωτόκολλο της δοκιμής, εκτίμηση κινδύνου σύγχυσης δειγμάτων, ταυτοποίηση ψυγείων, αρχείο καταγραφής θερμοκρασίας ψυγείων, βαθμονόμηση-διακρίβωση θερμομέ-τρων, συναγερμοί, επισήμανση εναπομεινάντων δειγμάτων, τεκμηρίωση κύκλων ψύξης/απόψυξης τους οποίους υπέ-στησαν τα δείγματα).

Καταστροφή-επιστροφή δειγμάτων (ημερομηνίες).2. Ανάλυση δειγμάτων Βιοαναλυτική μέθοδος. Περιγραφή μεθόδου (συμμόρφωση SOP προς το πρωτόκολλο της δοκιμής). Εργαστηριακός εξοπλισμός (ταυτότητα, διαθεσιμότητα, οδηγίες χρήσης, έλεγχοι καλής λειτουργίας, συντήρηση, διακρί-

βωση). Αντιδραστήρια (επισήμανση, ιχνηλασιμότητα, τήρηση κατάλληλων συνθηκών φύλαξης). Ουσίες αναφοράς (διαθεσιμότητα, πιστοποιητικά ανάλυσης, ημερομηνίες λήξεως, συνθήκες φύλαξης, συνθήκες πρό-

σβασης). Δείγματα βαθμονόμησης, δείγματα ελέγχου (ημερομηνίες παρασκευής μητρικών διαλυμάτων και διαλυμάτων εργα-

σίας, αριθμός υποδειγμάτων ανά δ/μα, ακρίβεια υπολογισμών συγκεντρώσεων, συνθήκες και χρόνος φύλαξης, είδος matrix και αντιθρομβωτική ουσία, αριθμός δειγμάτων βαθμονόμησης για κάθε run, συνάρτηση απόκρισης –response function–, κριτήρια αποδοχής για καμπύλη βαθμονόμησης, κριτήρια εξαίρεσης δειγμάτων βαθμονόμησης).

Ανάπτυξη της μεθόδου. Επικύρωση της μεθόδου (πρωτόκολλο επικύρωσης, ημ/νίες επικύρωσης, τεκμηρίωση, συμφωνία αναφοράς επικύρω-

σης με πρωτογενή δεδομένα, τρόπος ολοκλήρωσης χρωματογραφημάτων, πληρότητα επικύρωσης: σταθερότητα, εξει-δίκευση/εκλεκτικότητα, ακρίβεια, επαναληψιμότητα, όριο ποσοτικοποίησης, συνάρτηση απόκρισης, επιμόλυνση κλπ.)

Ποσοτικοί προσδιορισμοί (φύση και πληρότητα τεκμηρίωσης, πληρότητα αναφοράς αναλυτικού μέρους, αριθμός, ημ/νία και σύνθεση run, ταυτοποίηση δειγμάτων, εκτίμηση κινδύνου σύγχυσης ή επιμόλυνσης των δειγμάτων, τρόπος ολο-κλήρωσης χρωματογραφημάτων, υπολογισμός συγκεντρώσεων, συμμόρφωση προς προκαθορισμένα κριτήρια εξαί-ρεσης δειγμάτων βαθμονόμησης, συμμόρφωση προς προκαθορισμένα κριτήρια αποδοχής run, audit trail, κριτήρια επιλογής αποτελεσμάτων στην αναφορά, διατήρηση συνθηκών τυφλής ανάλυσης –blinding–, συμφωνία αναφοράς αναλυτικού μέρους με τα πρωτογενή δεδομένα)

Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Ο.Φ.ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΤΑΡΓΙΑ

Page 27: Pefni t15 March May 2010

αλληλογραφία συναδέλφων@

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΛΑΪΚΟ

Αθήνα, 18/3/2010

ΠΡΟΣ: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.)

ΤΜΗΜΑ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Π. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΤΗΛ.: 210-7456421

ΘΕΜΑ: ΕΦΗΜΕΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΣΤΟ Γ.Ν.Α «ΛΑΪΚΟ»

Όπως ίσως γνωρίζετε στο ΓΝΑ «Λαϊκό» έχουμε μείνει τρείς (3) φαρμακοποιοί (από επτά οργανικές

θέσεις που προβλέπει το καταστατικό του νοσοκομείου). Ένα από τα πολλά σημαντικά προβλήματα που

αντιμετωπίζουμε είναι το θέμα των εφημεριών. Οι τρεις φαρμακοποιοί με τις 8 εφημερίες (που προβλέπει ο

νόμος) μηνιαίως έκαστος, δεν γίνεται να καλύψουν όλες τις ημέρες κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να μένουν 6

- 10 ημέρες κάθε μήνα ακάλυπτες.

Επειδή το νοσοκομείο μας είναι κέντρο μεταμόσχευσης οργάνων (νεφρών & ήπατος) θα θέλαμε να

ζητήσετε από το υπουργείο τη συμπληρωθεί η ενότητα δ του ΦΕΚ 118/8.2.10, που αφορά τις εφημερίες

των επιστημόνων μη γιατρών που υπηρετούν σε μεταμοσχευτικά κέντρα και δικαιούνται έως 10 εφημερίες

μηνιαίως έκαστος, έτσι ώστε να συμπεριληφθούν στις υπόλοιπες ειδικότητες (βιολόγοι, χημικοί, βιοχημικοί

κτλ.) και αυτή των φαρμακοποιών που υπηρετούν σε νοσοκομεία στα οποία λειτουργούν μεταμοσχευτικά

κέντρα.

Νομίζουμε ότι είναι άδικο να μην περιλαμβάνονται στη διάταξη αυτή και οι φαρμακοποιοί, τώρα μάλιστα

που σε πολλά νοσοκομεία έχουν μείνει δραματικά λίγοι.

Οι Φαρμακοποιοί

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΠΥΡΙΔΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

Page 28: Pefni t15 March May 2010

ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ

ΠΡΟΣ: Δ.Σ. της Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Αθήνα, 15/3/2010

Η υπογράφουσα Λιάρα Ευφροσύνη Δ/ντρια του Φαρμακείου του Γ.Ν. Χαλκιδικής και ο συνάδελφος

κ. Γ. Τουλούμης ζητούμε την βοήθεια και την κατανόηση σας στο θέμα των περικοπών των εφημεριών μας.

Έως πριν λίγο δεν αντιμετωπίζαμε κανένα πρόβλημα. Ξαφνικά τον Ιανουάριο του 2009 απροειδοποίητα και

ενώ είχαν εκτελεστεί οι εφημερίες του Δεκεμβρίου 2008 έκοψαν από τρεις εφημερίες στους 4 επιστήμονες της

Ιατρικής Υπηρεσίας και ποτέ δεν τις πληρωθήκαμε. Στέλνω το σχετικό έγγραφο.

Τον Νοέμβριο του 2009 μας κοινοποιήθηκε η υπ΄αριθ. 7975/12-10-2009 απόφαση με την οποία ζητούν να

μειωθούν σε 5 οι εφημερίες όλων μας.

Τέλος ενημερωθήκαμε δια της υπ΄αριθ. 1718/8-3-2010 απόφασης του Δ.Σ. ΓΝΧ ότι ο βιολόγος ο οποίος υπηρετεί

στην αιμοδοσία θα παίρνει 8 εφημερίες το μήνα και οι 2 Φαρμακοποιοί και Ψυχολόγος από 6 !!!!

Όπως καταλαβαίνετε μόνο οι αποδοχές των φαρμακοποιών μειώνονται σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο που

βουλιάζει τα Σαββατοκύριακα, γιορτές και θερινούς μήνες συν ογκολογικά φάρμακα από ειδικότητες άλλων

νοσοκομείων που έρχονται σε μας ως κάτοικοι Χαλκιδικής ενώ εμείς δεν έχουμε τέτοιες ειδικότητες και ειδικά

του ΑΧΕΠΑ.

Σας στέλνω αποφάσεις της διοίκησης συνεχιζόμενες για ετοιμότητα των βοηθών φαρμακείου!!!!

ΛΙΑΡΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ

Φαρμακοποιός,

Δ/ντρια Φαρμακείου Γεν. Νομ. Νοσ. Χαλκιδικής

αλληλογραφία συναδέλφων@

Page 29: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

| Από την εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» |

Ανεξέλεγκτη η χορήγηση φαρμάκων στα νοσοκομείαΑνεξέλεγκτα γίνεται η προμήθεια και χορήγηση φαρμάκων στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία. Σε δέκα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας, όπως το Πανεπι-στημιακό της Λάρισας, δεν υπάρχει ούτε ένας φαρμακοποιός. Στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» υπηρετούν έξι (χρειάζονται 15), στον «Ερυθρό» δύο από οκτώ και στο «Λαϊκό» μόλις τρεις. Σε 56 νοσοκομεία υπηρετεί μόλις ένας φαρμακοποιός και εί-ναι αδύνατη η κάλυψη της εφημερίας.

Νοσοκομειακή δαπάνη για φάρμακα

ΕΤΟΣ ΔΑΠΑΝΗ 2002 626 εκ. ευρώ 2003 768 εκ. ευρώ 2004 838 εκ. ευρώ 2007 1,5 δισ. ευρώ

Η ετήσια κατανάλωση φαρμάκων στο ΕΣΥ αγγίζει τα 2 δισεκα-τομμύρια ευρώ και εμφανίζει ρυθμό αύξησης έως και 20%. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την απουσία μηχανογραφικού συστήματος και την αδυναμία των διοικήσεων να διαπραγ-ματευτούν για τις τιμές με τις προμηθεύτριες εταιρείες, όπως ορίζει η σχετική αγορανομική διάταξη.ΠροειδοποίησηΗ διοίκηση της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοποιών Νοση-λευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) έχει προειδοποιήσει με σειρά εγγράφων την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Στο πιο πρόσφατο από αυτά τονίζεται ότι στα 132 νοσοκομεία της χώρας υπηρετούν μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθμός ο οποίος υπολείπεται κατά 45% των οργανικών θέσεων.Η πρόεδρος της Ένωσης κ. Ειρήνη Τσικαλάκη σημειώνει ότι τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται το 30% των λειτουρ-γικών δαπανών των νοσοκομείων. Η δαπάνη για φάρμακα -αναφέρει- συμβάλλει κατά το ένα τρίτο στο συσσωρευμένο χρέος των νοσηλευτικών ιδρυμάτων.Σύμφωνα με τους νοσοκομειακούς φαρμακοποιούς, η σπατά-λη διογκώνεται από την έλλειψη νοσοκομειακής συσκευασί-ας. Υπάρχουν φάρμακα που διατίθενται σε φιαλίδια ή συσκευ-ασία («μπλίστερ»), χωρίς να αναγράφεται σε κάθε κάψουλα το όνομα και η δοσολογία της.Η προμήθεια των φαρμάκων από τα νοσοκομεία γίνεται σε συγκεκριμένες τιμές, ανεξάρτητα από την ποσότητα, το είδος και τον χρόνο αποπληρωμής τους. Το Δημόσιο –ως ο μεγα-λύτερος «καταναλωτής»– δεν ασκεί το διαπραγματευτικό του δικαίωμα. Τα περισσότερα φάρμακα παρέχονται από πολλούς παραγωγούς και υπάρχει περιθώριο για σοβαρές μειώσεις στις παρεχόμενες τιμές.

Ακόμη και υπό τις συνθήκες αυτές, δεν μπορεί να γίνει έλεγ-χος. Σχεδόν το σύνολο των νοσοκομειακών φαρμακείων είναι μηχανοργανωμένα, αλλά με δέκα διαφορετικά συστήματα μηχανογράφησης! Η έλλειψη συμβατότητας μεταξύ των συ-στημάτων καθιστά αδύνατη τη διασταύρωση στοιχείων.

Δ. Καραγιώργος

| Από την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»|

Έλλειψη φαρμακοποιών: ανεξέλεγκτη σπατάληφαρμάκων στα δημόσια νοσοκομείαΡεπορτάζ: Μάρθα Καϊτανίδη Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Φάρμακα αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ κυκλοφορούν ανε-ξέλεγκτα στα δημόσια νοσοκομεία, εξαιτίας της έλλειψης φαρμακοποιών. Η δε σπατάλη στην κατανάλωση φαρμά-κων στο ΕΣΥ εκτινάσσεται στα ύψη, καθώς δεν υπάρχουν νοσοκομειακές συσκευασίες με αποτέλεσμα να πετιούνται στα σκουπίδια ολόκληρα κουτιά που έχουν ανοιχτεί για να χρησιμοποιηθεί μόνον ένα χάπι! Είναι ενδεικτικό πως σε δέκα νοσηλευτικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας δεν υπάρχει ούτε ένας φαρμακοποιός, ενώ στον “Ευαγγελι-σμό” υπηρετούν μόλις έξι αφού οι υπόλοιπες εννιά θέσεις παραμένουν κενές! Ειδικότερα και σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Φαρ-μακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.), στα 132 νοσοκομεία της χώρας υπηρετούν μόλις 286 φαρμακοποι-οί, αριθμός ο οποίος υπολείπεται κατά 45% των οργανικών θέσεων. Κι όλα αυτά ενώ τα νοσοκομειακά φαρμακεία χο-ρηγούν φάρμακα υψηλού κόστους –σκευάσματα που χρη-σιμοποιούνται στις χημειοθεραπείες αγγίζουν ακόμη και τα 3.000 ευρώ– αλλά και ουσίες που εμπίπτουν στην κατηγορία των ναρκωτικών και συνεπώς εγκυμονεί ο κίνδυνος να χο-ρηγηθεί λάθος φάρμακο σε ασθενή. Η πρόεδρος της Ένωσης κ. Ειρήνη Τσικαλάκη υπογραμμίζει ότι τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται το 30% των λειτουργικών δαπανών των νοσοκομείων. Η ετήσια κατανά-λωση φαρμάκων στο ΕΣΥ φτάνει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ και εμφανίζει ρυθμό αύξησης έως 20%.

| Από την εφημερίδα «HMEΡΗΣΙΑ» |

Παράνομα φαρμακεία στο ΕΣΥ «Παράνομα» λειτουργούν τουλάχιστον 10 νοσοκομειακά φαρμακεία, τα οποία εκτός από τους εσωτερικούς ασθενείς εξυπηρετούν και ασθενείς που διαθέτουν βιβλιάρια απορί-

Page 30: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

ας, αλλά και ασφαλισμένους όλων των ταμείων στους οποί-ους χορηγούνται νοσοκομειακά φάρμακα.Τα φάρμακα στα νοσοκομεία αυτά διακινούνται ανεξέλε-γκτα, ενώ δεν μπορούν να χορηγηθούν τα ναρκωτικά και να εκτελεστούν συνταγές. Τη στιγμή που τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται φάρμακα αξίας περίπου 2 δισ. ευρώ και συμβάλλουν κατά το 1/3 περίπου στο συσσωρευ-μένο χρέος των νοσοκομείων.Όπως εξήγησε η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρ-μακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) Ειρήνη Τσικαλάκη, οι κενές θέσεις φαρμακοποιών «απειλούν τόσο την ασφάλεια της φαρμακευτικής περίθαλψης των ασθενών όσο και τα οικονομικά των νοσοκομείων». ΦαρμακοποιοίΌπως είπε, στα φαρμακεία των 132 νοσοκομείων υπηρε-τούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθμός που υπολεί-πεται κατά 45% από τις ήδη ξεπερασμένες προβλέψεις των Οργανισμών των νοσοκομείων του 1986. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Π.Ε.Φ.Ν.Ι., σε 10 νοσοκομεία δεν υπηρετεί κανέ-νας φαρμακοποιός (Πανεπιστημιακό Λάρισας, Γ.Ν. Τρικάλων, Γ.Ν. Βέροιας, Γ.Ν. Δράμας, Γ.Ν. Ρόδου, Γ.Ν. Σπάρτης, Γ.Ν. Καρ-πενησίου, Γ.Ν. Αιγίου, Γ.Ν. Αμαλιάδας και Κ.Υ. - Νοσοκομείο Καλαβρύτων), σε 56 υπηρετεί μόνον ένας φαρμακοποιός και σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας υπηρετούν δύο φαρμα-κοποιοί, με αδυναμία κάλυψης της εφημερίας.Εν τω μεταξύ, σε αναστολή της επί πιστώσει χορήγησης φαρ-μάκων στα ασφαλιστικά ταμεία, που δεν έχουν εξοφλήσει τις υποχρεώσεις τους, προχωρούν οι φαρμακοποιοίΑυτό αποφάσισε η γενική συνέλευση του Πανελλήνιου Φαρ-μακευτικού Συλλόγου.

| Απο την εφημερίδα «ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» |

Ανεξέλεγκτα τα φαρμακεία των νοσοκομείων

Τεράστια σπατάλη σε ό,τι αφορά την κατανάλωση φαρ-μάκων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας καταγγέλλει η Πανελ-λήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.). Η απουσία μηχανογραφικού συστήματος για την προμήθεια φαρμάκων στα νοσοκομεία αλλά και η συ-νταγογράφηση με βάση την εμπορική ονομασία φαρμά-κων και όχι με βάση την δραστική ουσία υποδεικνύονται από τους εκπροσώπους της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. ως οι βασικοί λόγοι που προκαλούν την αλόγιστη φαρμακευτική δαπάνη του ΕΣΥ που αγγίζει τα 2 δις ευρώ τον χρόνο. Σύμφωνα με τους νοσοκομειακούς φαρμακοποιούς, η ανεξέλεγκτη σπατάλη φαρμάκων στα δημόσια νοσοκο-μεία δεν οφείλεται μόνο στις πολλαπλές προμήθειες που ευνοούνται από το μη μηχανογραφημένο σύστημα

παραγγελιών αλλά και στην απουσία νοσοκομειακών συσκευασιών ημερησίας δόσης. Αυτό σημαίνει ότι πα-νάκριβα φάρμακα όπως π.χ. τα ογκολογικά καταλήγουν στον κάλαθο των αχρήστων σχεδόν αχρησιμοποίητα από τη στιγμή που ανοίγεται μια πλήρη συσκευασία για έναν μόνο ασθενή, εφόσον δεν έχει θεσμοθετηθεί η νοσοκο-μειακή συσκευασία που θα επιτρέπει τον ακριβή προσ-διορισμό της δόσης ανάλογα με την νόσο και τον κύκλο αγωγής που πρέπει ο ασθενής να λάβει! Πληγή στο σύστημα λειτουργίας των νοσοκομειακών φαρ-μακείων θεωρείται παράλληλα και το έλλειμμα προσωπικού. Είναι ενδεικτικό πως σε δέκα νοσηλευτικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας δεν υπάρχει ούτε ένας φαρμακοποιός, ενώ στον «Ευαγγελι-σμό» υπηρετούν μόλις έξι αφού οι υπόλοιπες εννιά θέσεις παραμένουν κενές! Από τα στοιχεία της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. προκύπτει ότι στα 132 νοσοκομεία της χώρας υπηρετούν μόλις 286 φαρμακοποιοί, την στιγμή που οι οργανικές θέσεις που προ-βλέπει ο νόμος είναι περίπου οι διπλάσιες.

Page 31: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

| Από την εφημερίδα «ΚΕΡΔΟΣ» |

Εκ των έσω

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Τα φάρμακα στα νοσοκομεία

Κύριε Διευθυντά,

Υπάρχουν αρκετοί πολύπαθοι κλάδοι στο υγειονομικά σύστημα της χώρας. Ένας απ΄ αυτούς, είναι και ο κλάδος των νοσοκομειακών φαρμακοποιών, οι οποίοι εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας, απασχολούνται 300 περίπου νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί, ωστόσο λείπουν 160.Στην Ευρώπη, η αντιστοιχία είναι 1 νοσοκομειακός φαρ-μακοποιός για κάθε 50 κλίνες γενικών νοσοκομείων και 1 για κάθε 100 κλίνες ειδικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων.Στην προσπάθεια τους να περιοριστεί η φαρμακευτική κατανάλωση στα νοσοκομεία, απέστειλαν δέσμη προτά-σεων προς την Υπουργό Υγείας, τονίζοντας με έμφαση ότι η συνολική φαρμακευτική δαπάνη για το 2007 κυμάνθηκε στα 6 δις ευρώ, η δε φαρμακευτική δαπάνη στα νοσοκο-μεία ξεπέρασε το 1,5 δις ευρώ σε νοσοκομειακές τιμές, όταν το 2004 ήταν 836 εκατ. ευρώ. Η Πανελλήνια Ένω-ση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) προτείνει μεταξύ άλλων: νοσοκομειακή συσκευασία, με στόχο την ασφαλή χορήγηση φαρμάκου, ημερήσια δο-σολογία, ατομική χορήγηση και έλεγχο της δαπάνης, μει-οδοτικούς διαγωνισμούς για την προμήθεια φαρμάκων, συνταγογραφία με βάση την δραστική ουσία, δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων, εγκατάσταση ενιαίου μηχα-νογραφικού συστήματος και τη διασύνδεση νοσοκομεια-κών φαρμακείων με βάση δεδομένων Ε.Ο.Φ. - ΙΦΕΤ.

Νατάσσα Ν. Σπαγαδώρου

| Από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» |

Χωρίς φαρμακοποιούς πολλά νοσοκομεία

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Απειλή για την ασφάλεια της φαρμακευτικής περίθαλψης των νοσηλευόμενων ασθενών, αλλά και για τα οικονομικά του ΕΣΥ, αποτελούν οι τραγικές ελλείψεις φαρμακοποιών στα δημόσια νοσοκομεία. Οπως καταγγέλλει η Πανελ-λήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.), δέκα νοσοκομεία της χώρας δεν έχουν φαρ-μακοποιό –μεταξύ αυτών το Πανεπιστημιακό Λάρισας και τα νοσοκομεία Βέροιας και Ρόδου–, σε 56 άλλα νοσοκο-

μεία υπηρετεί μόνο ένας φαρμακοποιός, ενώ σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, όπως π.χ. το Κοργιαλένειο Μπε-νάκειο, υπηρετούν μόλις δύο φαρμακοποιοί με αδυναμία κάλυψης της εφημερίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν παγώσει οι προσλήψεις την τελευταία τριετία, καθώς εκ-κρεμεί η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τις νέες δι-αδικασίες προσλήψεων φαρμακοποιών νοσοκομείων.Συνολικά, στα φαρμακεία των 132 νοσοκομείων της χώ-ρας υπηρετούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθ-μός που υπολείπεται κατά 45% από τις προβλέψεις των Οργανισμών των νοσοκομείων. Και αυτό όταν τα εν λόγω φαρμακεία διαχειρίζονται το 30% των λειτουργικών δα-πανών των νοσοκομείων και η νοσοκομειακή φαρμακευ-τική δαπάνη αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ το χρόνο. Η Π.Ε.Φ.Ν.Ι. έχει ενημερώσει την ηγεσία του υπουργείου Υγείας για το πρόβλημα, ενώ παράλληλα έχει καταθέσει και τις προ-τάσεις της για μια νέα φαρμακευτική πολιτική. Μεταξύ αυτών είναι και η θέσπιση νοσοκομειακών συσκευασιών ημερήσιας δόσης για τα φάρμακα, όπως άλλωστε έχει προτείνει και ο Ε.Ο.Φ. Η απουσία νοσοκομειακών συσκευ-ασιών οδηγεί σε μεγάλη σπατάλη πόρων στο νοσοκομείο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μπορεί για μία μόνο κάψουλα να διατεθεί συχνά ολόκληρη καρτέλα φαρμάκου.

| Από την εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ» |

Χωρίς φαρμακοποιό 10 νοσοκομεία του ΕΣΥ!

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Στα όρια της παρανομίας λειτουργούν τουλάχιστον δέκα νο-σοκομειακά φαρμακεία σε όλη τη χώρα, τα οποία, εκτός από τους εσωτερικούς ασθενείς, εξυπηρετούν και τους ασθενείς οι οποίοι διαθέτουν βιβλιάρια απορίας αλλά και ασφαλισμέ-νους όλων των Ταμείων στους οποίους χορηγούνται νοσο-κομειακά φάρμακα!Τα φάρμακα διακινούνται ανεξέλεγκτα σε αυτά τα νοσο-κομεία, ενώ δεν μπορούν να χορηγηθούν τα αναλγητικά ναρκωτικά και να εκτελεστούν συνταγές, τη στιγμή που τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται φάρμακα αξίας πε-ρίπου 2 δισ. ευρώ και συμβάλλουν κατά το ένα τρίτο περί-που στο συσσωρευμένο χρέος των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους.Αυτά καταγγέλλει σε επιστολή της προς την υπουργό Υγεί-ας Μαρ. Ξενογιαννακοπούλου η πρόεδρος της Πανελλη-νίας Ένωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.), Ειρ. Τσικαλάκη και τονίζει ότι οι κενές θέσεις νο-σοκομειακών φαρμακοποιών “απειλούν τόσο την ασφάλεια

Page 32: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

της φαρμακευτικής περίθαλψης των ασθενών όσο και τα οι-κονομικά των νοσοκομείων”.Σύμφωνα με την ίδια, στα φαρμακεία των 132 νοσοκομεί-ων της χώρας υπηρετούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθμός που υπολείπεται κατά 45% από τις ήδη ξεπερασμέ-νες προβλέψεις των Οργανισμών των νοσοκομείων. Επιπλέ-ον, σε 10 νοσοκομεία της χώρας δεν υπηρετεί φαρμακοποι-ός! Πρόκειται για το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Λάρισας, τα νοσοκομεία Τρικάλων, Βέροιας, Δράμας, Ρόδου, Σπάρτης, Καρπενησίου, Αιγίου, Αμαλιάδας, καθώς και για το Κέντρο Υγείας - νοσοκομείο Καλαβρύτων. Επίσης, σε 56 νοσοκομεία υπηρετεί μόνον ένας φαρμακοποιός και σε μεγάλα νοσο-κομεία της Αθήνας υπηρετούν μόνο δύο φαρμακοποιοί, με αδυναμία κάλυψης της εφημερίας και με απρόβλεπτες συνέ-πειες στην καθημερινή λειτουργία των νοσοκομείων.

| Από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» |

56 νοσοκομεία με ένα... φαρμακοποιό!

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Σοβαρές ελλείψεις... φαρμακοποιών παρατηρούνται στα φαρμακεία δημόσιων νοσοκομείων της χώρας, ενώ σε δέκα από αυτά δεν υπάρχει ούτε ένας! Σήμερα, σε 56 νοσοκομεία υπηρετεί μόλις ένας φαρμακο-ποιός, με αποτέλεσμα να μένει ακάλυπτη η εφημερία, ενώ σε μεγάλα νοσοκομεία ο αριθμός δεν επαρκεί. Για παράδειγμα, στον «Ευαγγελισμό» υπηρετούν έξι, ενώ χρειάζονται 15, στον «Ερυθρό» δύο από οκτώ και στο «Λαϊκό» μόνο τρεις. Για το θέμα, η διοίκηση της Πανελ-λήνιας Ένωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμά-των (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) έχει προειδοποιήσει με σειρά εγγράφων την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, ενώ στο πιο πρόσφατο από αυτά τονίζεται ότι στα 132 νοσοκομεία της χώρας υπηρετούν μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθμός ο οποίος υπολείπεται κατά 45% των οργανικών θέσεων. Σύμφωνα με την πρόεδρο της Ένωσης Ειρήνη Τσικαλάκη, τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται το 30% των λειτουργικών δαπανών των νοσοκομείων, ενώ η δαπάνη για φάρμακα συμβάλλει κατά το ένα τρίτο στο συσσωρευ-μένο χρέος των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Σημειώνεται ότι σήμερα η ετήσια κατανάλωση φαρμάκων στο ΕΣΥ «αγγίζει» τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ και εμφανίζει ρυθμό αύξησης έως και 20%. Η κατάσταση αυτή επιδεινώ-νεται από την απουσία μηχανογραφικού συστήματος και την αδυναμία των διοικήσεων να διαπραγματευτούν για τις τιμές με τις προμηθεύτριες εταιρείες, όπως ορίζει η σχετική αγορανομική διάταξη.

| Από την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» |

Φαγοπότι με 89 φάρμακα Είναι πανάκριβα και πωλούνται με καπέλο στην αγορά

Δημοσιεύθηκε: Πέμπτη, 11 Μαρτίου 2010

Χορός εκατομμυρίων ευρώ έχει στηθεί με τα 89 πανά-κριβα νοσοκομειακά φάρμακα που πωλούνται ελεύθε-ρα στην αγορά, με απόφαση της κυβέρνησης της Ν.Δ. Η απόφαση επιτρέπει τη διάθεσή τους και από τα φαρ-μακεία και διογκώνει τη μαύρη τρύπα των ασφαλιστι-κών ταμείων τουλάχιστον κατά 120 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Είναι ενδεικτικό πως σε διάστημα δύο ετών τα Ταμεία ζημιώθηκαν με τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο ευρώ για ένα μόνο σκεύασμα, καθώς τα φαρμακεία βάζουν καπέ-λο 30% στην τιμή. Έτσι, ενώ για παράδειγμα, ένα αντι-καρκινικό φάρμακο έχει χονδρική τιμή 5.176 ευρώ, από τα φαρμακεία πωλείται προς 7.254 ευρώ, δηλαδή 2.078 ευρώ ακριβότερα. Το αποτέλεσμα; Ιδιωτικό φαρμακείο, που λειτουργεί απέ-ναντι από κεντρικό νοσοκομείο της Αθήνας, έκανε μέσα σε ένα μήνα 107.000 ευρώ τζίρο μόνο από την πώληση νοσο-κομειακών φαρμάκων. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που

Page 33: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

νοσοκομειακοί και φαρμακευτικοί φορείς χαρακτηρίζουν το νόμο της προηγούμενης κυβέρνησης «δωράκι» προς κάποι-ους από τους 10.000 φαρμακοποιούς που δραστηριοποιού-νται στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο πως σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώ-νεται κατακόρυφη αύξηση στην πώληση νοσοκομειακών φαρμάκων από ιδιωτικά φαρμακεία, γεγονός που οδηγεί στελέχη της αγοράς να κάνουν λόγο για «φαγοπότι» από το οποίο κερδισμένοι βγαίνουν γιατροί και φαρμακοποιοί και χαμένα τα ασφαλιστικά ταμεία. Είναι ενδεικτικό πως οι πωλήσεις ενός νοσοκομειακού φαρμάκου (ενέσιμο αιματολογικό φάρμακο) αυξήθη-καν μέσα σε ένα χρόνο κατά 530%. Τα ασφαλιστικά τα-μεία χρεώθηκαν για καθένα από τα σκευάσματα αυτά 1.500 ευρώ. Κι όμως, το όφελος για τα ταμεία θα ήταν 833.000 ευρώ, εάν τα ίδια φάρμακα χορηγούνταν από τα νοσοκομειακά φαρμακεία –η τιμή τους εκεί δεν ξεπερνά τα 1.120 ευρώ. Το θέμα ήδη βρίσκεται στο μικροσκόπιο του υπουργεί-ου Υγείας. Είναι ενδεικτικό πως νέα τροπολογία επιτρέπει μεν και στα ιδιωτικά φαρμακεία να διακινούν αυτά τα νο-σοκομειακά φάρμακα, αλλά υποχρεώνει τις φαρμακευτι-κές εταιρείες να τους τα προμηθεύουν στις ίδιες τιμές με εκείνες που προμηθεύουν τα νοσοκομεία, έτσι ώστε να μετριαστεί η «χασούρα» των ταμείων κατά 50%. Οι αντι-δράσεις ωστόσο από την πλευρά των εταιρειών έχουν βά-λει φρένο στην εφαρμογή της. Παράλληλα, δεν έχει διευκρινιστεί το περιθώριο κέρδους των ιδιωτών φαρμακοποιών, με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να πληρώνουν τα Ταμεία τα φάρμακα αυτά κατά 30% ακρι-βότερα απ΄ ό,τι θα πλήρωναν στα νοσοκομεία. Ζημία 1,5 εκάτ. ευρώ Τα Ταμεία ζημιώθηκαν με 1,5 εκατομμύριο ευρώ για ένα μόνο σκεύασμα, καθώς τα φαρμακεία βάζουν καπέλο 30% στην τιμή. Μπήκαν στο χορό ιδιώτες φαρμακοποιοί Το 1992 καθιερώθηκε για πρώτη φορά η χορήγηση κάποιων φαρμάκων σε εξωνοσοκομειακούς ασθενείς από τα φαρμα-κεία των νοσοκομείων. Το σκεπτικό ήταν να διευκολυνθούν βαριά πάσχοντες –κυρίως καρκινοπαθείς και νεφροπαθείς- που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε νοσοκομεία (για παρά-δειγμα κάτοικοι ακριτικών ή άγονων περιοχών), έτσι ώστε να τους δίνεται η δυνατότητα να συνεχίσουν τη θεραπεία τους κατ΄ οίκον κάτω από προϋποθέσεις. Όμως, η λίστα αριθμούσε μόλις 17 σκευάσματα. Από τότε έως το 2006, όταν άνοιξε ο δρόμος να μπουν στο χορό ιδι-ώτες φαρμακοποιοί με το νόμο περί «Μεταρρύθμισης του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης», ο κατάλογος δι-ευρύνθηκε και σήμερα έχουν φθάσει τα 89.

Σημειώνεται πως η προηγούμενη κυβέρνηση ανέβαλλε την εφαρμογή της διάταξης από εξάμηνο σε εξάμηνο, αλλά υπέ-γραψε μια ασαφή εγκύκλιο που επέτρεπε και στα φαρμακεία να εκτελούν συνταγές με λιανική τιμή. Οι επιπτώσεις ήταν άμεσες. Ο ΟΓΑ είδε τη φαρμακευτική κατανάλωση να επιβαρύνεται σημαντικά από τα 89 φάρ-μακα. Το ΙΚΑ εξέδωσε στις 21/1/2009 εγκύκλιο που επέ-τρεπε τη χορήγηση αυτών των 89 φαρμάκων μόνο από τα κρατικά νοσοκομεία, ενώ όσοι παρακολουθούνται από ιδιωτικές κλινικές παραπέμπονται στην κεντρική αποθή-κη του ΙΚΑ. Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, η ηγεσία του υπουργεί-ου Υγείας εξετάζει το ενδεχόμενο να περιορίσει τον αριθμό των νοσοκομειακών φαρμάκων που πωλούνται από τα ιδι-ωτικά φαρμακεία, ώστε να περιοριστούν τα ελλείμματα των ασφαλιστικών ταμείων.

| Από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» |

Στον αέρα δέκα νοσοκομεία, ελλείψει φαρμακοποιών

Δημοσιεύθηκε: 31 Μαρτίου 2010

Στον αέρα βρίσκεται η φαρμακευτική περίθαλψη 10 νοσο-κομείων της χώρας λόγω της έλλειψης φαρμακοποιών. Πρόκειται για τα Γενικά Νοσοκομεία Τρικάλων, Βέροιας, Δράμας, Ρόδου, Σπάρτης, Καρπενησίου, Αιγίου, Αμαλιά-δας, Καλαβρύτων και το Πανεπιστημιακό Λάρισας. Το γεγονός καταγγέλλει η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακο-ποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.), επισημαίνο-ντας ότι σε άλλα 56 νοσοκομεία της χώρας υπηρετεί ένας μόνο φαρμακοποιός, ενώ στα μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας υπηρετούν δύο μόνο φαρμακοποιοί. Η συγκεκρι-μένη στελέχωση –τονίζει η Ένωση– αδυνατεί να καλύψει τις εφημερίες, με αποτέλεσμα να απειλείται η καθημερινή λειτουργία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης, στα 132 νοσοκομεία της χώρας υπη-ρετούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί. Υπολείπεται να καλυφθεί το 45% από τις ήδη ξεπερασμένες προβλέψεις των οργανισμών των νοσοκομείων του 1986, όταν μάλι-στα στο ίδιο αυτό διάστημα οι φαρμακευτικές δαπάνες έχουν ξεπεράσει το 850%. «Τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρίζονται κατά μέσο όρο το 30% των λειτουργικών των νοσοκομείων, η νοσο-κομειακή φαρμακευτική δαπάνη καλπάζει προς τα 2 δισ. ευρώ, κατά δικούς μας υπολογισμούς, και συμβάλλει κατά περίπου το ένα τρίτο στο συσσωρευμένο χρέος των νο-σοκομείων», επισημαίνει η πρόεδρος της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. Ειρή-νη Τσικαλάκη, αναφέροντας παράλληλα ότι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης έχει ενη-

Page 34: Pefni t15 March May 2010

ο Τύπος έγραψε για μας

μερωθεί με σχετική επιστολή στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου. Και προσθέτει: «Οι βοηθοί φαρμακείου δεν έχουν τις αρμοδιότητες των φαρμακοποιών και δεν μπορούν να χορηγούν όλα τα φάρ-μακα, όπως π.χ. ναρκωτικά. Όπου δεν υπάρχουν φαρμακο-ποιοί πρέπει να τους αντικαθιστούν γιατροί. Αυτό δεν είναι εφικτό, διότι οι υπάρχοντες γιατροί δεν αρκούν». Το πρόβλημα, επισημαίνει η Π.Ε.Φ.Ν.Ι., έχει επιδεινωθεί τα 3 τελευταία χρόνια, αφού δεν γίνεται καμία προκήρυξη από το ΑΣΕΠ, διότι καθυστερεί η έκδοση ενός προεδρικού διατάγματος.

Μαίρη Πίνη

| Από το «ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ» |

Χωρίς φαρμακοποιούς 10 νοσοκομεία της χώρας - Απειλή για την ασφάλεια της φαρμευτικής περίθαλψης η έλλειψη φαρμακοποιών

Δημοσιεύθηκε: 30 Μαρτίου 2010

Χωρίς κανένα φαρμακοποιό λειτουργούν δέκα νοσοκο-μεία της χώρας, γεγονός που, σύμφωνα με την Πανελ-λήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.), απειλεί την ασφάλεια της φαρμακευτικής περίθαλψης των ασθενών. Πρόκειται για τα Γενικά Νο-σοκομεία Τρικάλων, Βέροιας, Δράμας, Ρόδου, Σπάρτης, Καρπενησίου Αιγίου, Αμαλιάδας, Καλαβρύτων το Πανεπι-στημιακό Νοσοκομείο Λάρισας. Εξάλλου σε άλλα 56 νο-σοκομεία της χώρας υπηρετεί ένας μόνο φαρμακοποιός, ενώ σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας υπηρετούν δύο μόνο φαρμακοποιοί με αδυναμία κάλυψης της εφημερίας και απρόβλεπτες συνέπειες στην καθημερινή λειτουργία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. «Στα φαρμακεία των 132 νοσοκομείων της χώρας υπηρε-τούν σήμερα μόλις 286 φαρμακοποιοί, αριθμός που υπο-λείπεται κατά 45% από τις ήδη ξεπερασμένες προβλέψεις των Οργανισμών των νοσοκομείων του 1986, όταν μάλιστα στο ίδιο αυτό διάστημα οι φαρμακευτικές δαπάνες έχουν ξεπεράσει το 850%. Τα νοσοκομειακά φαρμακεία διαχειρί-ζονται κατά μέσο το 30% των λειτουργικών των νοσοκο-μείων, η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη καλπάζει προς τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ, κατά δικούς μας υπο-λογισμούς, και συμβάλλει κατά το ένα τρίτο περίπου στο συσσωρευμένο χρέος των νοσοκομείων» επισημαίνει η πρόεδρος της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. Ειρήνη Τσικαλάκη, αναφέροντας παράλληλα ότι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας και Κοινω-νικής Αλληλεγγύης έχει ενημερωθεί με σχετική επιστολή στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου.

«Στην ίδια απαράδεκτη εικόνα έρχεται να προστεθεί και η συνεχής αποχώρηση χωρίς αναπλήρωση των βοηθών φαρμακείου, κλάδος απόλυτα απαραίτητος, που όπως φαίνεται δεν αποτελεί προτεραιότητα στον προγραμματι-σμό προσλήψεων του υπουργείου» προσθέτει η κ. Τσικα-λάκη. Παράλληλα επισημαίνει ότι οι βοηθοί φαρμακείου δεν έχουν τις αρμοδιότητες των φαρμακοποιών και δεν μπορούν να χορηγούν όλα τα φάρμακα όπως π.χ. ναρκω-τικά, ενώ στα νοσοκομεία όπου δεν υπάρχουν φαρμακο-ποιοί ορίζεται ότι πρέπει να τους αντικαθιστούν γιατροί αλλά και αυτό δεν είναι εφικτό τη στιγμή που οι υπάρχο-ντες γιατροί δεν αρκούν για να καλυφθούν οι ανάγκες. «Η λύση των αποσπάσεων είναι πλέον ανέφικτη αλλά και επικίνδυνη, αφού ο αριθμός των υπηρετούντων έχει ξε-περάσει προ πολλού κάθε όριο ασφαλείας» αναφέρει η κ. Τσικαλάκη και παράλληλα εξηγεί ότι «το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί ιδιαίτερα τα τελευταία τρία χρόνια όπου δεν γίνεται καμία προκήρυξη από το ΑΣΕΠ, διότι καθυστερεί η έκδοση ενός Προεδρικού Διατάγματος, κατ΄ εξουσιοδό-τηση του νόμου 2517/97, το οποίο περιγράφει τη διαδικα-σία προσλήψεων και εξέλιξης του κλάδου νοσοκομειακών φαρμακοποιών ΕΣΥ και το οποίο, μετά την αποπομπή από το Συμβούλιο της Επικρατείας, βρίσκεται στο υπουργείο Υγείας για τις τελικές διορθώσεις». Η διοίκηση της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. σε επιστολή της προς την υπουρ-γό Υγείας επισημαίνει ότι η προώθηση αυτού του Προε-δρικού Διατάγματος είναι η μόνη λύση για την πρόσληψη νοσοκομειακών φαρμακοποιών, πράγμα που αναγνω-ρίζουν και οι υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας, καθώς έχουν προβλεφθεί πιστώσεις για τις προσλήψεις 100 φαρ-μακοποιών σε πρώτη φάση.

Page 35: Pefni t15 March May 2010

εκδηλώσεις Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Ημέρα της γυναίκας 2010

Φέτος για να αλλάξουμε περιβάλλον και να διασκεδάσουμε με τις συναδέλφους της βόρειας Ελλάδας αποφασίσαμε να οργανώσουμε ένα γλέντι στην ωραία Θεσσαλονίκη. Ευχαριστούμε τις συναδέλφους Δέσποινα Νάτσικα και Άβα Ανταράκη για την πολύτιμη βοήθειά τους. Οι φωτογραφίες τα λένε όλα.

Page 36: Pefni t15 March May 2010

εκδηλώσεις Π.Ε.Φ.Ν.Ι.

Έρημος, βαρύςκαι μόνος

Page 37: Pefni t15 March May 2010

συνέδρια - σεμινάρια

Ο ρόλος του νοσοκομειακού φαρμακοποιού στην κοινότητααπό τη Δήμητρα Γεννηματά, Pharm.D., Ph.D.

Εκτός των άλλων δραστηριοτήτων, η Π.Ε.Φ.Ν.Ι. συμμετείχε στο 1ο Διεθνές Συνέδριο: «Υγεία για Όλους».

Η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (Π.Ε.Φ.Ν.Ι.) συμμετείχε στο 1ο Διεθνές Συνέδριο: «Υγεία για Όλους» που διοργάνωσε το Μεσογειακό Forum για την Υγεία και το Περιβάλλον, στο πλαίσιο της 5ης Διεθνούς Ιατρικής Έκθεσης Medic Expo 23-25 Απριλίου, στο Helexpo Palace Μαρούσι, διορ-γανώνοντας μία επιστημονική ημερίδα με τίτλο «Ο ρόλος του νοσοκομειακού φαρμακοποιού στην κοινότητα». Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 18.00-20.00 στο αμφιθέατρο του Ηelexpo Palace και το πρόγραμμα περιε-λάμβανε 4 διαδραστικές ομιλίες με θέματα: Φάρμακα: Φίλοι ή εχθροί; / Ομιλήτρια: Κέλλυ Περδικούρη, Pharm.D., M.Sc. / Αγία Ελένη Σπηλιοπούλειο Παθολογικό Νοσοκο-μείο Αθηνών Η νοσοκομειακή φαρμακευτική στη χώρα μας / Ομιλήτρια: Ζωή Δεδέ, Pharm.D., Δ/ντρια Νοσοκομειακή Φαρμακοποιός Ε.Σ.Υ. / Ανδρέας Συγγρός Νοσοκομείο Αφροδίσιων & Δερματικών Νόσων Πρόσβαση οικονομικά αδυνάτων – ανασφάλιστων πολιτών στο Σύστημα Υγείας / Ομιλητής: Αντώνης Κουφάκης, προϊστάμε-νος Τμήματος Οργάνωσης Νοσοκομείων / Διεύθυνση Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας, Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ασφαλής φαρμακοθεραπεία / Ομιλητής: Αντώνης Μαρκο-γιαννάκης, Pharm.D., Ph.D. / Λαϊκό Γενικό Περιφερειακό Νοσοκο-μείο Αθηνών.Η ημερίδα είχε στόχο την προβολή της ταυτότητας, του έργου και της διαχρονικής πορείας της ελληνικής νοσοκομειακής φαρμακευτικής στο ευρύ κοινό της έκθεσης και την ανταλλα-γή απόψεων στα καίρια ζητήματα της ορθολογιστικής χρή-σης των φαρμάκων, της ασφάλειας που πρέπει να συνοδεύει τη φαρμακοθεραπεία και του κοινωνικού ρόλου του Εθνικού Συστήματος Υγείας στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη οι-

κονομικά αδυνάτων και ανασφάλιστων πολιτών.Τα κύρια συμπεράσματα της ημερίδας περιλαμβάνουν: Την ανάγκη «τα φάρμακα να μας βοηθήσουν όχι μόνο να

προσθέσουμε χρόνια στη ζωή μας αλλά και ζωή στα χρόνια μας», με την αποδοχή του διττού χαρακτήρα τους ως «ωφέλι-μα στην πρόληψη, αποκατάσταση και διατήρηση της υγείας» αλλά και ως «εν δυνάμει δηλητήρια».

Την εξασφάλιση συνέχειας στην «παροχή υπηρεσιών στους έλληνες πολίτες από τον επαγγελματία υγείας, που είναι ταγ-μένος να διατηρεί και να βελτιώνει την αποτελεσματική, αντα-ποδοτική και ασφαλή φαρμακοθεραπεία, στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας μας, από τις αρχές του 17ου αιώνα».

Την υποστήριξη του κράτους στη «διατήρηση του κοινωνικού αγαθού της υγείας, για εκείνους τους πολίτες που πραγματικά το έχουν ανάγκη, αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να το εξασφαλίσουν με ιδίους πόρους, για όσο χρόνο αυτό είναι απαραίτητο. Ωστόσο πρέπει να δημιουργηθούν οι απα-ραίτητες υποδομές και προϋποθέσεις, ώστε να μην αποτελεί αυτό χρόνια κατάσταση και αβάσταχτο βάρος στις πλάτες της κοινωνίας».

Την αναγνώριση του ουσιαστικού ρόλου του φαρμακοποιού, από όποια θέση και αν υπηρετεί την υγεία και τον πολίτη στη «χορήγηση των φαρμάκων, αποφεύγοντας λάθη κυρίως στη δο-σολογία, οδό και διάρκεια χορήγησης, φαρμακοτεχνική μορφή και συντήρηση αυτών, καθώς και τον αποτελεσματικό έλεγχο της εμφάνισης παρενεργειών και ανεπιθύμητων ενεργειών».

Οι παρουσιάσεις των τεσσάρων ομιλητών θα αναρτηθούν στον ιστοχώρο της Π.Ε.Φ.Ν.Ι. (www.pefni.gr), ενώ περιλήψεις της θα συμπεριληφθούν στο επόμενο τεύχος του Δελτίου Νοσοκομει-ακής Φαρμακευτικής.

ENHMEΡΩΣΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

World Pharma 2010 (17-23 Ιουλίου 2010), Copenhagen, Denmark. Οργάνωση: International Union of Basic and Clinical Pharmacology, τηλ: +45 7023 7823, e-mail: [email protected], website: www.ics.dk

10th World Congress of Bioethics (28-31 Ιουλίου 2010), Singapore. Πληροφορίες: Stella Chee, tel: +65 63 795 261, e-mail: [email protected]

Options for the Control of Influenza VII (3-7 Σεπτεμβρίου 2010), Hong Kong, China. Πληροφορίες: Lynne Pryor, tel: +1 404 591 3284, e-mail: [email protected]

ISPOR 4TH Asia – Pasific Conference (5-7 Σεπτεμβρίου 2010), Hilton Phuket, Phuket, Thailand, e-mail: [email protected], website: www.ispor.orgXXIst International Symposium on Medicinal Chemistry (5-9 Σεπτεμβρίου 2010), Brussels, Belgium, website: www.ismc2010.org18 European Symposium on Quantitative Structure – Activity Relationships (19-24 Σεπτεμβρίου 2010) Πληροφορίες: Άννα Τσαντίλη Κακουλίδου, website: www.euroqsar2010.gr

1η Πανελλήνια Διημερίδα Κλινικής Ψυχοφαρμακολογίας με θέμα: «Εξελίξεις στην Ψυχοφαρμακολογική Αντιμετώπιση των Ψυχώσεων και άλλων Μειζόνων Ψυχικών Διαταραχών» (24-25 Σεπτεμβρίου 2010), Ξενοδοχείο Stratos Vassilikos, Αθήνα, τηλ: 210 7711673 & 210 7756336, e-mail: [email protected]