poglavlje 2 tehni ka i druŠtveno …ukljuujui 1.250 m puta od autoputa do deponije. postojea...

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008

MIR 2 – Municipal Improvement and Revival Programme�

Feasibility Study Solid Waste Management P�inja District, South Serbia Draft Report 9S8851.01/HOD/R0002/Ch2/Nijm

1

POGLAVLJE 2 TEHNI�KA I DRUŠTVENO-EKONOMSKA ANALIZA POSTOJE�EG STANJA

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



2

2. TEHNI�KA I DRUŠTVENO-EKONOMSKA ANALIZA POSTOJE�EG STANJA

2.1 Uvod

Ovaj odeljak Studije izvodljivosti prikazuje lokaciju projekta i daje analizu tehni�kih aspekata postoje�eg sistema za upravljanje �vrstim otpadom u P�injskom okrugu u Srbiji. Razmatrana su slede�a pitanja: • Opis postoje�e prakse u vezi �vrstog otpada u opštinama, uklju�uju�i koli�ine otpada, itd.; • Analiza deponije Meteris i postoje�ih “zvani�nih” smetlišta u upotrebi; • Analiza predložene linije za reciklažu na Meterisu. Drugi deo ovog pogljavlja daje analizu društveno-ekonomske strukture u ovom okrugu.

2.2 Lokacija projekta

2.2.1 Makrolokacija

P�injski okrug se nalazi na jugu Srbije (videti mapu na narednoj strani). Ima sedam opština, Vranje, Vladi�in Han, Surdulica, Bosilegrad, Preševo, Bujanovac i Trgovište, što �ini ukupno 7 urbanih naselja i 356 sela. Ukupna površina je 3.520 km2. Broj stanovnika je približno 227.690 (gustina naseljenosti 64,7/km2) od �ega 108.325 u urbanim i 119.365 u ruralnim naseljima (po popisu iz 2002. godine) a naziv je dobio po reci P�inji. Sedište Okruga je grad Vranje. Grad Vranje je administrativni, ekonomski i kulturni centar P�injskog okruga.

Otpad u P�injskom okrugu se odlaže na privremenim i stalnim smetlištima, koja nemaju dozvolu za rad i znatno su ispod standarda EU u šest ili sedam opština okruga. Sva ta smetlišta treba smesta zatvoriti, sanirati, i rekultivisati. Vranje je jedina opština koja ima u funkciji deponiju Meteris koja približno zadovoljava EU standarde.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



3

Slika 2.1: Okružna mapa Srbije

Opština Vranje pokriva površinu od 859,9 km2, okružena opštinama Vladi�in Han na severu, Surdulica na severoistoku, Bosilegrad na istoku, Trgovište i Bujanovac na jugu. Na zapadu je Kosovo. Sastoji se od 103 sela i dva urbana naselja – Vranje i Vranjska Banja. Ima mnogo reka: Južna Morava, Banjska, Korbeva�ka, Vrtogoška, Veternica, Ko�urica, kao i Gradska i Sobinska reka, koja prolazi kroz grad Vranje. Grad Vranje nalazi se u dolini izmedju planina Besna Kobila i Patarica. Ostale planine u opštini su Zladovska, Kukavica, Grot, Oblik i Klika. Grad Vranje je star devet vekova, i to je administrativni centar opštine. Nalazi se duž autoputa Beograd-Atina, 345km od Beograda, na nadmorskoj visini od 48 mnm. Ukupan broj stanovnika je 87.288

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



4

(statistika iz 2002.) od �ega 60.934 u urbanim naseljima (grad Vranje 55.052 i Vranjska Banja 5.882) a 26.354 u ruralnim. Po podacima (iz 2008.) JKP “KOMRAD”, ukupan broj stanovnika je 92.000, od �ega 67.000 u gradskim i prigradskim, a 25.000 u seoskim naseljima.

Opština Vladi�in Han se nalazi izmedju opština Leskovac na severozapadu, Surdulica na istoku i Vranje na jugu. Pokriva površinu od 366 km2. Prose�na nadmorska visina je 395 mnm. Reke u ovoj opštini su Južna Morava, Vrla, Kalimanka, Jova�ka, Jastreba�ka i Lepeni�ka reka. Najviša planina je Kukavica. Opština Vladi�in Han obuhvata jedno urbano (Vladi�in Han) i 50 ruralnih naselja. Po popisu iz 2002. godine, u opštini ima 23.703 stanovnika, od �ega 15.365 u ruralnim a 8.338 u urbanim naseljima. Grad Vladi�in Han se nalazi duž autoputa E75 Beograd-Atina, 320 km od Beograda, na izlazu iz Grdeli�ke klisure.

Opština Surdulica je okružena opštinom Vladi�in Han na zapadu, opštinom Crna Trava na severu, Bugarskom na istoku i opštinama Vranje i Bosilegrad na jugu. Zauzima površinu od 623 km2. Prose�na nadmorska visina je 475 mnm. Ima mnogo reka: Vrla, Romanovska, Masuri�ka, Jelašni�ka i Jerma, kao i planina: Vardenik, �emernik. Ova opština je poznata po Vlasinskom jezeru. Obuhvata grad Surdulicu i 40 sela. 2002. godine, u gradu Surdulici je bilo 10.914 stanovnika, a na celoj opštini 22.190, od �ega 11.276 u ruralnim naseljima. Grad Surdulica nalazi se na reci Vrli, koja deli grad na dva dela. Nalazi se 10km od autoputa Beograd-Atina, odnosno 330 km od Beograda.

Urbano naselje Bosilegrad nalazi se na jugoistoku Srbije, vrlo blizu Bugarske. Grani�ni prelaz je udaljen 13km. Udaljenost od autoputa Beograd-Atina je 76 km, a od Beograda 396 km. Opština pokriva površinu od 571 km2. 90 % površine je preko 700 mnm (planine: Besna Kobila, Crnook, Milevska Planina i Bela Voda). Okružena je opštinom Surdulica na severu, opštinom Vranje na zapadu, opštinom Trgovište na jugozapadu, BJR Makedonijom na jugu i Bugarskom na istoku i jugu. Ukupan broj stanovnika u opštini je 9.931 (seosko stanovništvo od 7.229 naseljeno u 36 sela plus 2.702 gradskog stanovništva u urbanom naselju Bosilegrad).

Opština Bujanovac zauzima površinu od 461 km2, sa mnogo reka (Moravica, Južna Morava, P�inja, Trnova�ka, Krševa�ka, Brezni�ka i Žuželja�ka reka) i planina (Kitka, Kozjak, Sveti Ilija i Rujan). Ima poznatu Bujanova�ku Banju, manastir Sveti Prohor P�injski i arheološko nalazište Kale Krševica. Opština Bujanovac se grani�i sa BJR Makedonijom. Ima dva grani�na prelaza na udaljenosti od 23 odnosno 30 km od grada Bujanovca. Opština je okružena opštinom Vranje na severu, opštinom Trgovište na istoku, opštinom Preševo i BJR Makedonijom na jugu i Kosovom na zapadu. Sastoji se od grada Bujanovca, na autoputu Beograd-Atina, 361 km od Beograda na nadmorskoj visini od 400 mnm, kao i 58 sela. Ukupan broj stanovnika je 43.302 (statistika iz 2002.) od �ega 12.011 u urbanim (grad Bujanovac) a 31.291 u ruralnim naseljima.

Opština Preševo se nalazi jugozapadno od opštine Bujanovac. Okružena je Kosovom na zapadu i BRJ Makedonijom na jugu. Ima reku Moravicu. Pokriva površinu od 260 km2. Opština Preševo obuhvata 34 sela i grad Preševo. Po popisu iz 2002. godine, ima ukupno 34.904 stanovnika u opštini, od �ega 21.478 u ruralnim naseljima. Grad Preševo je udaljen 3 km od autoputa Beograd-Atina odnosno 384 km od Beograda. Ima 13.426 stanovnika (popis iz 2002.). Po sadašnjim podacima (2008.) dobijenim od JKP “Moravica”: ukupan broj stanovnika je 49.000, od �ega 15.000 u urbanim a 34.000 u ruralnim naseljima. Present

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



5

Selo Trgovište se nalazi na jugoistoku od urbanog naselja Bujanovac, 37 km od autoputa Beograd-Atina odnosno 390km od Beograda. Ima 1.864 stanovnika od ukupno 6.372 na opštini (svo ruralno stanovništvo naseljava 35 sela). Opština zauzima površinu od 370 km2. Nalazi se na nadmorskoj visini izmedju 805 i 1.825 mnm. Okruženo je opštinama Bosilegrad na severoistoku i istoku, Vranje na severu i Bujanovac na zapadu, kao i BJR Makedonijom na jugu. Ima mnogo planina: Bele Vode, Zladova�ka planina, Anište, Lesni�ka planina, Koplja�a i Petrova Gora, kao i reka: Tripušnica, Kozjedolska, Lesni�ka reka i P�inja. Mapa lokacije projekta je data na Slici 2.2.

2.2: Mapa lokacije projekta

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



6

2.2.2 Mikrolokacija

Lokacija postoje�e sanitarne deponije, nazvane “Meteris”, izabrana je izmedju granica opštine Vranje i podru�ja gde se nalaze naselja Suvi Dol i Ranutovac, na nadmorskoj visini od 480 mnm. Nalazi se 5.825 m (putem) severoisto�no od centra Vranja, 1.300 m od autoputa Beograd-Atina (E-75, koridor 10) i 8.335 m zapadno od centra Vranjske Banje. Sve saobra�ajnice su asfaltirane, uklju�uju�i 1.250 m puta od autoputa do deponije. Postoje�a lokacija pokriva površinu od 6,23 hektara, a samo telo deponije 3,1 hektar. Postoje uslovi za proširenje. Nema izvorišta vodosnabdevanja niti kulturnih spomenika ili zašti�enih prirodnih dobara u krugu od 1,5 km oko deponije. U krugu od 2km od deponije, nema stacionarnih medicinskih ustanova, prirodnih le�ilišta, prehrambene industrije, železnica, kulturnog nasledja i spomenika, itd. Nema zgrada u blizini lokacije i nema stanovnika u blizini. Udaljenost do prvih ku�a u naseljima Suvi Dol i Ranutovac je 1250 m, a samo nekoliko ku�a se nalazi na udaljenosti od 380 m (seoce Dorinska Mahala). Izmedju lokacije deponije i ovih ku�a postoji zeleni pojas, a teren lokacije deponije je pod nagibom i orijentisan ka Batlijskom potoku. Teren na kome se nalaze ku�e je takodje pod nagibom, ali orijentisan na suprotnu stranu. Tako je ovo malo ku�a zašti�eno fizi�ki od bilo kakvog uticaja deponije. Nisu �esti snažni vetrovi koji duvaju iz pravca deponije ka ku�ama. Takodje, ku�e su vizuelno sakrivene, i ne mogu da se vide sa deponije. Lokacija deponije se nalazi na levoj strani Batlijskog potoka. Potok je �esto bez vode, i samo u veoma kišnim periodima ima nešto vode (P�injski okrug pripada podru�ju sa niskom koli�inom padavina). Potok se uliva u reku Južna Morava nekih 1,6 km od lokacije deponije. Dalekovod je udaljen 150m. Nema obližnjih pripovršinskih podzemnih voda.

2.2.3 Pristupa�nost

Dužina puta mereno od centra grada Vranja do postoje�e sanitarne deponije Meteris iznosi 5,8 km, od �ega je skoro 1,3 km brdovit pristupni put. Ovaj put se priklju�uje na autoput E-75, koji povezuje Beograd-Niš-Skopje-Atinu. Udaljenost od Meterisa do ostalih glavnih naselja je: • Vladi�in Han - 24 km, • Surdulica - 34 km, • Bujanovac - 21 km, • Preševo - 44 km, • Trgovište - 50 km, • Bosilegrad - 100 km.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



7

Slika 2.3: Udaljenost sanitarne deponije Meteris of gradova Vranje i Vranjska Banja

Slika 2.4: Vazdušni snimak lokacije

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



8

2.3 Meteris i prikaz lokacije

2.3.1 Retrospektiva

Prva savremena sanitarna deponija u Srbiji u skladu sa evropskim standardima (mada nije postavljena suštinski važna komponenta kao što je kolska vaga) izgradjena je u opštini Vranje na lokaciji Meteris, KO Suvi Dol i KO Ranutovac. Lokacijom upravlja JKP „KOMRAD“ iz Vranja. Od 1962. do 2002., opština Vranje je odlagala svoj �vrst otpad uklju�uju�i neopasni otpad na nesanitarnom smetlištu (“Donje Vranje”), 3 km jugoisto�no od grada Vranja. Odlaganje je vršeno bez dozvole. Sada je to smetlište zatvoreno i rekultivisano osnovnim slojem zemlje ve� �etiri godine. Prve inicijative za lokaciju nove gradske sanitarne deponije pokrenute su 1986. kada je osnovana komisija za izbor lokacije nove deponije. Nova sanitarna deponija je bila potrebna zbog zdravstvenih problema na postoje�oj nesanitarnoj deponiji (smetlište “Donje Vranje”). Sva potrebna tehni�ka dokumentacija, uklju�uju�i Studiju o oceni i izboru lokacija, Generalni urbanisti�ki plan, Detaljni urbanisti�ki plan i Glavne projekte, napravljena je u skladu sa EU Direktivama i srpskim propisima, važe�im u tom trenutku. Studiju o oceni i izboru lokacija uradio je “Jugoprojekt” (Beograd), 1988., pre zvani�nog usvajanja nacionalnog Zakona o zaštiti životne sredine (15.11.1991., Službeni glasnik RS 66/91). Zato ovaj zakon nije uzet u obzir pri izboru lokacije za deponiju Meteris. Lokacija Meteris je izabrana 1988. kao najpogodnija. Geomehani�ka istraživanja, GUP i DUP su napravljeni 1989-1990., a Skupština opštine Vranje je zvani�no odobrila lokaciju Meteris 21.11.1990. Glavne projekte je uradila projektantska ku�a Institut “Kirilo Savi�” iz Beograda 1992., pre zvani�nog usvajanja Pravilnika o kriterijumima za utvrdjivanje lokacije i uredjenje deponija otpadnih materija (16. 08.1992., Službeni glasnik RS 54/92) i Pravilnika o analizi uticaja na životnu sredinu (10.09.1992., Službeni glasnik RS 61/92). Iz tog razloga preliminarna EIA nije uradjena 1992. godine. Saglasnost na Glavni projekat je dalo Ministarstvo za urbanizam, stambena pitanja i izgradnju, 17.4.1992. Gradjevinske dozvole su dobijene 1993. a izgradnja je trajala od 1993. do 2002. Eksploatacija nove sanitarne deponije je po�ela u septembru 2002. Detaljnu EIA je uradio Institut “Kirilo Savi�” u avgustu 2002. za potrebe dobijanja radne dozvole. Institut “Kirilo Savi�” je uradio i dopunu Detaljne EIA u maju 2004., koju je odobrilo Ministarstvo za zaštitu životne sredine. Investicioni troškovi za izgradnju nove sanitarne deponije iznosili su oko 2 miliona eura (2002.) plus troškovi izrade tehni�ke dokumentacije, eksproprijacije zemljišta, itd., ukupno oko 3 miliona eura. Ovaj iznos je uložila opština Vranje sa izuzetkom laboratorije. Ona je finansirana iz programa MIR 1, u iznosu od 20.000 eura u periodu 2003-2004. Ova gradska sanitarna deponija se u projektima tretira kao faza I i faza II. Ukupna površina za fazu I je 2,75 ha od �ega je 2,16 ha za deponovanje (pretpostavljaju�i kapacitet od 4-5 godina), 0,38 ha za servisnu platformu, 0,14 ha za unutrašnje saobra�ajnice i ogradu. Za fazu II je predvidjeno proširenje do 6 ha, uklju�uju�i površinu tela deponije od ukupno 3,4 ha i ostalih 2,6 za infrastrukturne objekte. Obe faze su bile izgradjene bez svih predvidjenih infrastrukturnih objekata. Nije izgradjena linija za separaciju (u Glavnim projektima je samo rezervisan prostor,

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



9

oprema nije projektovana), kolska vaga, proširenje pranja i održavanja kamiona i dodatna oprema za filtraciju za postrojenje za pre�iš�avanje otpadnih voda. Telo deponije od 3,1 ha je potpuno izgradjeno 2002. U projektima je izra�unati životni vek deponije bio 20 do 24 godine za telo deponije od 3,1 ha sa linijom za separaciju. Obzirom da linija za separaciju nije postavljena, telo deponije je sada napunjeno do približno 50%. U narednih 5 godina, bi�e potpuno popunjeno. Postavljanje linije za separaciju �e umanjiti zapreminu �vrstog otpada i samim tim produžiti životni vek deponije, kao što �e i sa�uvati prirodne resurse, uštedeti energiju i zaštiti životnu sredinu. Idejni projekat “Postrojenja za selekciju i separaciju sekundarnih sirovina iz �vrstog otpada na sanitarnoj deponiji Meteris u Vranju” uradjen je od strane Konzorcijuma EKOINDUSTRIJA “Drago Projekt” iz Beograda, u septembru 2005. Još nisu donete odluke skupštine o regionalnom upravljanju otpadom. Postoje samo pisma o nameri o izgradnji regionalne deponije, koja su izdale najve�e opštine Vladi�in Han i Preševo, 17. i 14. aprila 2006. (03. No 352-67), kao i usmene potvrde gradona�elnika opštine Surdulica. JKP “KOMRAD” iz opštine Vranje koordinira svim aktivnostima dok se ne donese odluka o budu�oj organizaciji regionalne deponije.

2.3.2 Izbor lokacije deponije

1988. je “Jugoprojekt” iz Beograda izvršio, na zahtev opštine Vranje, studiju izbora lokacije za novu komunalnu deponiju Vranja. Predložene su slede�e lokacije: 1. “Meteris”, naselje Ranutovac, P = 2.75 ha, udaljenost od centra Vranja 5,8 km; 2. “Katalonac-Rudnik”, P = 4.8 ha, udaljenost od centra Vranja 9,6 km; 3. “Soderce” P = 2.35 ha, udaljenost od centra Vranja 3,25 km; 4. “Trebešinje” P = 2.4 ha, udaljenost od centra Vranja 11,3 km; 5. “Alitov grob I” P = 10.0 ha, udaljenost od centra Vranja 10,0 km; 6. “Alitov grob II’ P = 10.0 ha, udaljenost od centra Vranja 10,0 km ; 7. “Krivi Dol” P = 3.0 ha, udaljenost od centra Vranja 14,0 km. Svih sedam lokacija je ocenjeno na osnovu 14 kriterijuma: geografskog položaja, raspoložive površine, tj. kapaciteta, morfoloških karakteristika, hidroloških karakteristika, geoloških i pedoloških karakteristika, udaljenosti od ku�a, udaljenosti od dalekovoda, drumskih veza sa gradovima Vranje i Vranjska Banja, pristupnih puteva sa glavnog puta do lokacije, priklju�aka na strujnu mrežu, priklju�aka na vodovodni sistem, udaljenosti od gradskog kanalizacionog sistema, pravca vetra, seizmoloških karakteristika. Tri od sedam lokacija, Katalonac, Soderce i Meteris, izabrane su u ovoj Studiji kao najpovoljnije. Skupština opštine Vranje je odbacila lokaciju Soderce jer je suviše blizu centru Vranja, kao i lokaciju Katalonac jer se nalazi na 600 mnm a pristupni putevi su �esto zatvoreni zimi. Tako je lokacija Meteris zvani�no odobrena od strane Skupštine opštine Vranje, 21.11.1990.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



10

2.4 Prikaz izabrane lokacije

2.4.1 Tehni�ka analiza

Deponiju Meteris, koja se nalazi u opštini Vranje, severoisto�no od grada Vranja, opština Vranje je smatrala najpogodnijom lokacijom za gradsku sanitarnu deponiju. Konsultant je pregledao svu raspoloživu dokumentaciju da bi utvrdio da li je ova lokacija najbolje rešenje u ekonomskom i ekološkom smislu. Javne konsultacije su važan deo procesa izbora lokacije. Konsultant je pregledao proces izbora lokacije u skladu sa lokalnim zahtevima i ekološkim propisima EBRD za kategoriju “A” – “snimani” projekti (videti Poglavlje 4). Konsultant je razmotrio da li je lokacija prihvatljiva sa ekološkog/tehni�kog stanovišta na osnovu zahteva iz srpskih zakona i EU Direktiva (takodje videti Poglavlje 4). Analizirana je naredna tehni�ka dokumentacija: • Generalni urbanisti�ki plan Vranja, Zavod za urbanizam i stambena pitanja Srbije, 1987; • Studija, ocena i izbor lokacije sanitarne deponije �vrstog otpada Vranja i Vranjske Banje,

“Jugoprojekt”, Beograd, 1988; • Izveštaj o geomehani�kim ispitivanjima za lokaciju deponije Meteris, “Jugoprojekt”,

Beograd, 1989; • Detaljni urbanisti�ki plan deponije Meteris, KO Suvi Dol, za Vranje i Vranjsku Banju, koji je

uradila projektantska ku�a “Stadion”, Beograd, 1989., a usvojila Skupština opštine Vranje 25. aprila 1991., br. 35-43/91-04;

• Izveštaj o uslovima za lokaciju deponije Meteris, uradjen od strane “Stadion”, Beograd, u vezi sa uslovima koje je postavio Zavod za urbanizam i stambena pitanja Srbije, 1991., zvani�no odobren od strane Ministarstva za urbanizam, stambena pitanja i izgradnju 03. 06. 1991., 360-350-01-57;

• Izveštaj o geotehni�kim istraživanjima na terenu za potrebe izrade Glavnih projekata deponije Meteris, KO Suvi Dol, Vranje, Institut “Kirilo Savi�”, a.d., Beograd,1991;

• Glavni projekti i Studija proširenja lokacije deponije Meteris, KO Suvi Dol, Vranje. Institut “Kirilo Savi�”, a.d., Beograd, 1992; Tehni�ku kontrolu tehni�ke dokumentacije izvršio je Fakultet tehnologije i metalurgije, Univerziteta u Beogradu, 03.04.1992., kao i SOUR PIK Pozarevac, RO Poljoprojekt, Beograd, 01.04.1992. Saglasnost na Glavne projekte izdalo je Ministarstvo za urbanizam, stambena pitanja i izgradnju 17. 04. 1992, 350-146/92-I-05;

• Dopuna Glavnog tehnološkog projekta, Institut “Kirilo Savi�”, Beograd, u avgustu 2002.; • Detaljna EIA sa dopunom Detaljne EIA, Institut “Kirilo Savi�”, Beograd, u avgustu

2002/maju 2004., odobrena od strane Ministarstva za zaštitu životne sredine, 15.07.2004, br. 353-02-00477/2004-02;

• Izveštaj o geodetskim i kadastarskim merenjima sa kadastarsko-topografskim planom smetlišta “Donje Vranje”, “Geoplan”, Vranje i Geodetski zavod Srbije, 14.06. 2004;

• Idejni projekat postrojenja za selekciju i separaciju sekundarnih sirovina iz �vrstog otpada na sanitarnoj deponiji Meteris u Vranju, koji je uradio Konzorcijum EKOINDUSTRIJA, “Drago Projekt”, Beograd, septembar 2005.;

• Geotehi�ka istraživanja i ispitivanja lokacije zatvorenog smetlišta „Donje Vranje“, Vranje, za potrebe sanacije, rehabilitacije i rekultivacije; “Geoprojekt”, Niš, septembar 2005;

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



11

• Glavni projekat sanacije i rekultivacije smetlišta “Donje Vranje”, Vranje, Institut “Kirilo Savi�”, Beograd, novembar 2005., odobren od strane Ministarstva za zaštitu životne sredine, 15. 12.2005., br. 401-00-281/2005-01;

• Izveštaj o hidrološkim prora�unima velikih voda na potoku Gradska reka u Vranju, Javno vodoprivredno preduze�e “Erozija”, Niš, septembar 2006;

• Izveštaj o ispitivanju detekcije deponijskog gasa na postoje�em smetlištu »Donje Vranje« u Vranju, Rudarski institut, Beograd, 2006;

• Idejni projekat evakuacije �vrstog otpada iz sela opštine Surdulica, “Drago Projekt”, Beograd, septembar 2006;

• Glavni projekat sanacije, rekultivacije i dalje eksploatacije do zatvaranja, postoje�e deponije/smetlišta “Bubavica” za grad Surdulicu, “Drago Projekt”, Beograd,, septembar 2006; odobren od Ministarstva za zaštitu životne sredine, 02. 11.2006., br. 401-00-1013/2005-01;

• Glavni projekat faznog saniranja, zatvaranja i rehabilitacije gradske deponije/smetlišta u Bujanovcu, Institut “Kirilo Savi�, Beograd, mart 2005; odobrilo Ministarstvo za zaštitu životne sredine, 14. 12.2005., br. 401-00-365/2004-01;

• Upitnici koje je izdao konsultant a popunilo JKP “KOMRAD”, Vranje, JKP “Vodovod”, Vladi�in Han, JKP “Vodovod”, Surdulica, JKP “Usluga”, Bosilegrad, JKP “Komunalac”, Bujanovac, JKP “Moravica”, Preševo, JKP “Komunalac”, Trgovište, januar 2008;

• Sva dokumentacija o uslovima za projektovanje regionalne deponije, izdata od strane relevantnih republi�kih, okružnih i/ili opštinskih organa.

Postoje�a lokacija deponije pokriva površinu od 6,23 hektara, a samo telo brane 3,1 hektar. Postoje mogu�nosti za proširenje. Vlasnik je opština Vranje. JKP “Komrad”, Vranje, snosi odgovornost za lokaciju. Geotehni�ka analiza lokacije Lokacija postoje�e gradske sanitarne deponije Meteris nalazi se severoisto�no od grada Vranja i zapadno od grada Vranjska Banja. Nalazi se na padini brda Krasnica na severnoj strani deponije. Reka Južna Morava je na južnoj strani deponije. Projektantska ku�a Institut “Kirilo Savi�”, Beograd, obavila je geotehni�ka ispitivanja 1992. za potrebe izrade glavnog projekta. Izbušili su 6 istražnih bušotina dubine 6,0 – 20,0 m ispod kote terena. Na osnovu laboratorijske analize uzoraka, zaklju�ili su da se površinsko zemljište na lokaciji sastoji od niskoplasti�ne neorganske gline sa humusom i sadržajima razli�itog granulometrijskog sastava (prašinasti, peskasti), do 3-4 m dubine. Ispod gline nalazi se šljunak i pesak. Postavljeno je 6 pijezometara. Nisu nadjene podzemne vode. Koeficijent propustljivosti ove gline je oko 10-3 do 10-7 cm/s. To nije dovoljno da se spre�i zagadjenje eventualnih podzemnih voda. Da bi se spre�ilo zagadjenje podzemnih voda, postavljena je HDPE membrana debljine 2mm na dnu tela deponije.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



12

2.5 Procedure za dobijanje dozvola

Sledi opis sprovedenih procedura za dobijanje dozvola. Daje se pregled dozvola koje su izdate za predloženu lokaciju.

2.5.1 Pregled dozvola

Dobijene su naredne dozvole: • Odluka Skupštine opštine Vranje o izradi DUP, od 23. 12. 1989, br. 35-40/89-04; • Lokaciju Meteris je izabrala i zvani�no odobrila Skupština opštine Vranje, 21. 11. 1990, br.

04-3713; • Saglasnost na posed zemljišta, izdata od strane Opštine Vranje, Komisija za stambena

pitanja, urbanizam i zemljišna pitanja, 11.09.1981., 03.08.1981., i 04.08.1991, 465-34/81-02; • Odobrenje za proširenje zemljišta, izdato od strane Opštine Vranje, 15.10.1992., 35-33/92-I-

05; • Saglasnost na Detaljni urbanisti�ki plan za deponiju Meteris, KO Suvi Dol, za Vranje i

Vranjsku Banju, DUP, izdala Skupština opštine Vranje, was 25. 04, 1991, br. 35-43/91-04; • Saglasnost na uslove za uredjenje lokacije deponije Meteris, KO Suvi Dol, za Vranje i

Vranjsku Banju, DUP, izdalo Ministarstvo za urbanizam, stambena pitnja i izgradnju, 03. 06. 1991, 360-350-01-57;

• Urbanisti�ka dozvola za Glavne projekte, izdalo Ministarstvo za urbanizam, stambena pitanja i izgradnju, 17. 04. 1992, 350-146/92-I-05;

• Vodoprivredna dozvola za Glavne projekte, izdalo Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede 15.12.1992., 306-08-407/92-07;

• Odluka Skupštine opštine Vranje, Izvršne komisije, o izgradnji deponije Meteris, 07.06.1993, 06-44/93-03;

• Gradjevinska dozvola, izdata od Opštine Vranje, Sektor za urbanizam, stambena pitanja, gradjevinsko zemljište i puteve, i monitoring gradjevina-instalacija, 30.07.1993., br. 351-216/93-I-05.

• Saglasnost na Analizu uticaja na životnu sredinu i saglasnost na dopune Detaljne Analize uticaja na životnu sredinu za gradsku sanitarnu deponiju, koje je izradio Institut “Kirilo Savi�”, Beograd, u avgustu 2002/maju 2004., izdata od Ministarstva za zaštitu životne sredine, 15.07.2004, br. 353-02-00477/2004-02.

Tabela 2.1 daje pregled statusa neophodnih administrativnih postupaka koji su preduzeti (odluke, uslovi, i dozvole) kod relevantnih organa.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



13

Tabela 2.1: Pregledna lista projektnih uslova, saglasnosti, dozvola i njihovog statusa Opis Raspoloži

vo Pregleda

no Odobreno Dato na uvid

Royal Haskoning (1)

GLAVNE DOZVOLE / SAGLASNOSTI Gradjevinska dozvola, 30.07.1993., 351-216/93-I-05. � � � - Saglasnost na EIA “2002/2004”, 353-02-00477/2004-02 � � � � Saglasnost na Detaljni urbanisti�ki plan, 25. 04, 1991, br. 35-43/91-04 � � � � Saglasnost na uslove za uredjenje gradilišta, 03. 06. 1991, 360-350-01-57 Saglasnost na izbor lokacije, 21. 11. 1990, br. 04-3713 � � � � Usvajanje Glavnih projekata, 17. 04. 1992, 350-146/92-I-05 � � � � Uslovi/saglasnost na vodoprivredni projekat, 15.12.1992, 306-08-407/92-07

� � � �

Eksproprijacija zemljišta � � �. � OSTALE SAGLASNOSTI / USLOVI Saglasnost Zavoda za zaštitu spomenika i kulturnog nasledja, 2006. - - -. - Uslovi i mišljenje Ministarstva za zaštitu životne sredine, 12.03.1993, 353-02-00126/92-02

� � - �

Protivpožarni uslovi/saglasnost SUP Vranje, 16.04.1992., 217-62 � � n.a � Saglasnost JKP “Vodovod”, Vranje, 16.04.1992, br. 754 � � � � Uslovi Seizmološkog zavoda, 2006. - - - - Geotehni�ka snimanja, Jugoprojekt, 1989. � � �. � Analiza maksimalnih padavina Republi�kog hidrometeorološkog zavoda, 13.11.1991, 92-II-83

� � �. -�

Zahtevi i saglasnost Narodne odbrane, Vranje, 03.08.1992., 82-40/92, i Niš, 14.07.1992., 292-32

� � � �

Mišljenje Republi�kog hidrometeorološkog zavoda, 29.06.1992, 92-I-1-141/92-23

� � �. �

Mišljenje o elektroprivrednim zahtevima EDB Vranje, 16.04.1992, 1989 � � n.a. � Uslovi i mišljenje Zavoda za zaštitu zdravlja, Vranje, 17.04.1992., 05-750 � � � � Vodoprivredna saglasnost, JKP Vodovod, Vranje, 16.04.1992, br. 754 � � � � Zahtevi i mišljenja u vezi telekomunikacija, JKP PTT, Vranje, 22.04.1992, 07-1741/2-92

� � n.a. �

Izveštaj o bezbednosti na radu, - - - - Zahtevi za priklju�enje na drumsku saobra�ajnu mrežu, Saobra�ajna inspekcija Opštine Vranje

� � � �

Železnice Srbije, uslovi, - - - - Sanitarni uslovi/odluka, 18.06.1992, 530-02-00208/92-04 � � � � Topografska snimanja, - - - -

� = OK/uradjeno, - = nije još utvrdjeno, n.a. = nije primenljivo/relevantno (1): Za dokumentaciju koja nije data na uvid Royal Haskoningu, status se zasniva na informacijama

dobijenim od opštine Vranje. Zaklju�ci Konsultant zaklju�uje da su ispunjeni skoro svi zahtevi u vezi relevantnih dozvola.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



14

2.5.2 Eksproprijacija zemljišta

Zemljište potrebno za kompleks deponije u fazi I je definisano Detaljnim urbanisti�kim planom iz 1989. Sastoji se od kadastarskih parcela pod brojevima 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, KO Suvi Dol. Ukupna površina u fazi I je bila 2,75 ha, od �ega 2,16 ha za deponovanje otpada, 0,38 ha za manipulativno-servisni plato, 0,07 za interne saobra�ajnice i 0,07 za ogradu. Vlasnik je opština Vranje. Saglasnost na posed zemljišta, izdala je Opština Vranje, Komisija za stambena pitanja, urbanizam i zemljišna pitanja, 11.09.1981., 03.08.1981., i 04.08.1991, 465-34/81-02. Studiju proširenja lokacije deponije Meteris, KO Suvi Dol, Vranje, sa 2,75 na 6 ha, za potrebe faze II, izradio je Institut “Kirilo Savi�”, a.d., Beograd, 1992. Sastoji se od kadastarskih parcela pod brojevima 142 (delimi�no), 143, 145, 146 (delimi�no), 162 (delimi�no), 163 (delimi�no), 164, KO Suvi Dol, kao i 1033 (delimi�no), 1037, 1039 (delimi�no), 1040 (delimi�no), 1042, 1043, 1044, 1046, 1046/1, 1046/2, 1047, 1048, 1049, 1090, 1091, 1092, 1093, 1094, 1095 (delimi�no), 1096 (delimi�no), 1097 (delimi�no), KO Ranutovac. Saglasnost na proširenje lokacije izdala je Opština Vranje, 15.10.1992., 35-33/92-I-05;

2.6 Prikupljanje otpada, pokrivenost komunalnim uslugama i separacija otpada na mestu nastanka

2.6.1 Prikupljanje otpada

Opštinske uprave i javna komunalna preduze�a (JKP) su odgovorni za upravljanje uslugama odlaganja �vrstog otpada. Trenutno svaka opština organizuje sopstvene usluge prikupljanja otpada nezavisno – kroz javna komunalna preduze�a – uz malu ili nikakvu saradnju izmedju opština. Prikupljanje otpada i njegov transport u smislu raspoložive opreme se u velikoj meri razlikuje izmedju Vranja, Vladi�inog Hana, Surdulice, Bosilegrada, Bujanovca, Preševa i Trgovišta. Medjutim, ve�ina vozila je stara i treba ih zameniti. Takodje postoji nedostatak kontejnera u svih sedam opština. One su identifikovale potrebe za dodatnim kontejnerima i komunalnim vozilima. Vladi�in Han je do kraja 2007. postavio 89 kontejnera od po 1,1 m3 u gradu, od �ega je 37 plasti�nih, a 52 od metala. Ve�inom su stari: oko 17 godina. Prošle godine su kupili 100 novih pocinkovanih kontejnera od po 1,1 m3, delimi�no iz donacije a delimi�no iz sopstvenog budžeta. Sada koriste 60 novih pocinkovanih kontejnera, 10 starih plasti�nih i 17 starih metalnih (ukupno 87 kontejnera u posedu JKP u upotrebi). Ostalih 62 kontejnera (od 89) su van upotrebe. Ostalih 40 novih kontejnera (od 100) �uvaju u rezervi i za eventualno uve�anje prikupljanja otpada zbog širenja usluga na seoska naselja. Takodje prikupljaju otpad iz 13 dodatnih kontejnera u posedu industrijskog/privrednog sektora (ukupno 100 kontejnera je u upotrebi, 65 za doma�instva, 35 za industriju/privredu), kao i iz kanti i boksova iz pojedina�nih doma�instava, ili samo vre�e sa sme�em. Budu�i da komunalno preduze�e ima samo jedan kamion koji se �esto kvari (drugi je trajno pokvaren), i ne može da obidje i prikupi sme�e sa svih predvidjenih lokacija svakog dana, �esti su zastoji, te bi kupovina drugog kamiona za odvoz otpada znatno doprinela promovisanju

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



15

komunalnih usluga u gradu. Zbog ovih problema, kupili su jedno popravljeno komunalno vozilo od 20 m3 delimi�no iz sopstvenog budžeta a delimi�no iz donacije GTZ. Vozilo je predvidjeno uglavnom za urbanu zonu zbog svoje veli�ine, i po�e�e sa radom u martu 2008. (još je na popravci). Takodje imaju i jedan traktor za prikupljanje otpada.

Drugi i još ozbiljniji problem je odsustvo mogu�nosti da se pokriju prigradska naselja i sela u blizini grada koja se nalaze na niskom delu opštine. Sva ova sela se nalaze u niskom delu opštine sa desne i leve strane od autoputa koji povezuje Vladi�in Han i Surdulicu i vodi ka grani�nom prelazu "Strežimirovci" ka Bugarskoj. Ostala sela se nalaze sa desne i leve strane regionalnog puta Vladi�in Han-Vranje koji vodi ka deponiji Meteris gde se odlaže komunalni otpad iz opštine Vladi�in Han. To je povoljna situacija, jer usluge koje pruža JKP “Vodovod” u oblasti prikupljanja otpada mogu lako da se prošire a broj korisnika bi porastao sa realizacijom ovog projekta.

JKP “Vodovod” izražava potrebu za 1.500 kanti od 120 l i 2 komunalna vozila od po 6 m3 za prikupljanje otpada u selima sa brdovitim i uskim putevima.

Zbog svih ovih problema, GTZ je uklju�io opštinu Vladi�in Han u svoje Projekte upravljanja komunalnim otpadom 2007. sa ukupnim troškovima od 67.000 �. Realizacija projekta je po�ela u aprilu 2007. Predvidjene aktivnosti obuhvataju kupovinu i zamenu 100 pocinkovanih kontejnera od po 1,1 m3 kroz postupak javne nabavke i kupovinu polovnog kamiona za sme�e od 20 m3. Deo novonabavljenih kontejnera nalazi se u gradu Vladi�in Han, a drugi deo �e se postaviti u svim pomenutim selima u zavisnosti od potreba i mogu�nosti, kao i nove predložene kante, ali nakon što se kupe dva nova komunalna vozila. Tako je GTZ donirao kamion, i novi predloženi kamioni �e kretati iz sela Žitora�e i Prekodolac preko Vladi�inog Hana do Repinaca, Suve Morave, Lepenice, Stubala, Priboja i kona�no Mazara�a, koji je samo 5 km udaljen od deponije Meteris. Tako bi se osetio efekat proširenja usluga, dok bi kamioni kupljeni kroz realizaciju GTZ projekta i novopredloženi kamioni bili iskoriš�eni do maksimuma. Tako bi realizacija ovog projekta doprinela uve�anju prikupljanja otpada sa sadašnjih 35% (oko 8.340, samo gradsko stanovništvo) na 80% (19.000 stanovnika u celoj opštini).

JKP “Vodovod” nema nikakvu opremu na deponiji. Postoje�a deponija/smetlište je zatvoreno 2005. Do sada odlažu prikupljeni otpad na Meterisu, Vranje. Cena odlaganja otpada je 6.000 dinara po vozilu (nezavisno od zapremine).

Što se ti�e opreme za primarnu selekciju, imaju 22 kontejnera od po 1 m3 za PET, u vlasništvu privatnog preduze�a za reciklažu “EkoPlast” u selu Žitora�a (opština Vladi�in Han). JKP “Vodovod” izražava potrebu za 10 kontejnera za papir.

Vranje: ima oko 11 kamiona za prikupljanje sme�a, od kojih 10 aktivnih, 1-2 rezervnih. Samo tri od njih su novijeg datuma. Svi ostali su 18 do 27 godina stari. Ima i 4 kamiona-dizalice, od kojih je jedan u upotrebi 7 godina, a ostali izmedju 23 i 36. Samo 90% gradskog i prigradskog stanovništva (oko 60.000 od ukupno 67.000 gradskog i prigradskog stanovništva) je pokriveno uslugama prikupljanja otpada, što �ini 65% ukupnog stanovništva na opštini. Oko 80% pokrivenog stanovništva stvarno pla�a usluge za odlaganje otpada JKP “KOMRAD”. JKP je postavio 320 kontejnera od po 1,1 m3, i 7 kontejnera od po 7 m3. Takodje prikupljaju otpad iz kanti doma�e izrade ili boksova iz doma�instava ili samo vre�e sa sme�em.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



16

JKP “KOMRAD” izražava potrebu za dodatnih 30 velikih kontejnera od po 7 m3 za gradsko i prigradsko podru�je grada Vranja, 1.200 kontejnera od po 1,1 m3 za pokrivanje 100% gradskog i prigradskog podru�ja (za postavljanje tamo gde nema kontejnera, za zamenu uništenih kontejnera i uve�anje broja kontejnera tamo gde ih ima), kao i 10.000 kanti od po 120 l za potrebe grada Vranja. Takodje izražavaju potrebu za dodatnih pet kamiona za prikupljanje sme�a, dva kamiona-dizalice kao i tri traktora. Sa ovom dodatnom opremom nameravaju da unaprede postoje�i sistem prikupljanja otpada i da uve�aju stopu prikupljanja otpada na 100% gradske i prigradske populacije (67.000), tj. ukupno 73%. Nemaju planove za pokrivanje seoskog stanovništva (25.000).

Nema sredstava iz budžeta za rešavanje ovih nedostataka. JKP poseduje opremu na gradskoj deponiji Meteris: jedan novi kompaktor i jedan novi kašikar/skip, kao i jednu hidrauli�ku presu za sabijanje i baliranje plastike i papira. U gradu Vranju postavili su nešto kontejnera za prikupljanje PET boca: 2 kom. od po 2 m3, u posedu JKP, i 10 kom. od po 1 m3 u posedu “EkoPlasta”. Nisu izrazili potrebu za dodatnom opremom za primarnu selekciju. Surdulica: u upotrebi su 3 komunalna vozila od po 9 m3. JKP je postavilo 87 kontejnera od po 1,1 m3, u posedu industrijskog/privrednog sektora, i 26 kontejnera od po 1,1 m3, u posedu javnih organizacija, kao i 4.000 kanti od po 120 l u posedu doma�instava (neke od njih su doma�e izrade). Sa ovom opremom, JKP “Vodovod” pokriva 100% gradskog stanovništva (10.914), plus oko 2.500 seoskog u selima Alakince, Masurica, Božica, Vlasina i Klisura, što �ini 61% ukupnog stanovništva. Koriste jedan buldožer na bazi ugovora, za razgrtanje otpada na postoje�oj gradskoj deponiji. Takodje, za potrebe izmeštanja otpada na gradsku deponiju, pozajmljuju jedan otvoreni kamion od 4 m3 i jedan kašikar/skip iz drugih odseka JKP. Izražavaju potrebu za novih 5.000 kanti od po 120 l za zamenu svih starih i dela kanti doma�e izrade, i uve�anje pokrivenosti uslugama sa 61% na 70%, uklju�uju�i dodatnih oko 2.500 seoskih stanovnika 2008. godine. Planiraju da upute GTZ zahtev za pomenute kante. “EkoPlast” je postavio 33 kontejnera od po 1 m3 za prikupljanje PET boca u gradu Surdulici, kao i 25-30 kontejnera u drugim selima opštine Surdulica. JKP “Vodovod” nije izrazio potrebu za dodatnom opremom za primarnu selekciju. Bujanovac: JKP “Komunalac” ima �etiri komunalna vozila i jedan kamion-dizalicu. Tri od �etiri komunalna vozila su donacije novijeg datuma (oko 250.000 eura) kao i kamion-dizalica. �etvrto komunalno vozilo je suviše staro i nije u upotrebi. Postavili su 146 kontejnera od po 1,1 m3, od �ega 106 kom za doma�instva, 28 kom. za industriju/privredu, 12 kom. za javne organizacije, kao i 21 kontejner od 5 m3, od �ega 16 kom. za industriju/privredu a 5 kom. za javne organizacije. Sa ovom opremom pokrivaju urbanu zonu 100%, tj. 28% opštine. Imaju jedan buldožer na postoje�oj deponiji/smetlištu za sabijanje i razgrtanje otpada. Izražavaju potrebu za dva nova komunalna vozila od po 6 m3 sa vibracionom plo�om, 100 novih kontejnera od po 1,1 m3, od �ega 50 kom. za zamenu 50 od ukupno 146 postoje�ih starih kontejnera, a 50 kom. za postavljanje u selima. Takodje im je potrebno 10 novih kontejnera od po 5 m3. Sa ovom opremom �e uve�ati prikupljanje otpada u selima sa sadašnjih 0% na 64% (oko

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



17

20.000 seoskih stanovnika od ukupno 31.300). JKP “Komunalac” prikuplja papir i želi da prikuplja plastiku, PET, i drugo. Izražavaju potrebu za 30 kontejnera od po 1 m3 za primarnu selekciju. Preševo: JKP “Moravica” ima dva komunalna vozila sa vibracionom plo�om i dva traktora za prikupljanje �vrstog otpada. Postavili su 55 kontejnera od po 1,1 m3, od �ega 1 kom za industriju, 7 kom. za javne organizacije, 47 kom. za doma�instva (delimi�no u gradu Preševu a delimi�no u okolnim selima). Za ukupno 2.500 doma�instava u gradu Preševu postavili su 1500 kanti od po 80 l, 800 kom. metalnih buradi, 180 kom. ostalih boksova. Izražavaju potrebu za 1.000 novih kanti od po 80 l za doma�instva i 50 kontejnera od po 1,1 m3 za industriju/javne organizacije, samo radi unapredjenja postoje�eg sistema prikupljanja otpada u gradu Preševu koji je pokriven 100% (15.000 stanovnika). Seosko podru�je sa ukupno 34.000 stanovnika je trenutno pokriveno oko 12% (4.000 stanovnika). Izražavaju potrebu za dodatnih 1.000 kanti od po 80 l i 80 kontejnera od po 1,1 m3 da bi uve�ali prikupljanje sme�a u seoskom podru�ju sa 12% na 50% (oko 17.000). Za potrebe ovog uve�anja, takodje su im potrebna dva dodatna komunalna vozila od po 8 m3. Nemaju opremu za primarnu selekciju i nemaju nikakve planove s tim u vezi. Jednom u svaka tri meseca iznajmljuju jedan buldožer za potrebe razgrtanja i sabijanja otpada na postoje�oj deponiji/smetlištu. Bosilegrad: Postoji jedan (delimi�no polomljen) traktor za prikupljanje otpada. Kada on ne radi, što se �esto dešava, pozajmljuju otvoreni kamion iz drugog odseka JKP “Usluga”. Prikupljaju otpad iz 35 boksova doma�e izrade (ili vre�a) postavljenih za industriju/privredu, i 15 boksova doma�e izrade (vre�a) u javnim organizacijama. Takodje prikupljaju otpad iz 800 kom. kanti i boksova doma�e izrade, u posedu doma�instava. Sa ovom opremom pokrivaju ukupno gradsko stanovništvo (100 % od 2.702) i 400 od ukupnog broja seoskog stanovništva (6 % od 7.229). O�ekuju da dobiju jedno komunalno vozilo od 5-10 m3 kao donaciju 2008. Sa ovim novim komunalnim vozilom, kao i novih 1.400 kanti od po 120 l i novih 120 kontejnera od po 1,1 m3, uve�a�e prikupljanje otpada na seoskom podru�ju sa 6 % na 28 % (2.000 od 7.229), tj. ukupno 47%. Za razgrtanje otpada i nasipanje zemljom imaju jedan skip na deponiji/smetlištu. Takodje, za potrebe razgrtanja i sabijanja otpada pozajmljuju jedan buldožer iz drugih odseka JKP s vremena na vreme. Nemaju planove za primarnu selekciju.

Opština Trgovište je takodje dobila podršku od istih GTZ Projekata upravljanja komunalnim otpadom 2006. U to vreme se organizovano prikupljanje komunalnog otpada vršilo samo u naselju Trgovište (1.864 stanovnika, tj.. 29% od ukupnog stanovništva u opštini), a ne i u drugim naseljima, uprkos postoje�im potrebama. Same usluge javnog komunalnog preduze�a su bile na vrlo niskom nivou, uprkos postojanju kamiona za sme�e koji nisu dovoljno koriš�eni. Zbog nedostatka kontejnera, otpad se odlagao na ilegalnim smetlištima, što je uticalo na rad javnog

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



18

komunalnog preduze�a. O�ekivalo se da �e nabavka novih 30 kontejnera od po 1,1 m3 u oktobru 2006. rezultirati smanjenjem ilegalnog odlaganja sme�a/smetlišta i olakšati rad javnog komunalnog preduze�a. Ugovoreni projektni troškovi su bili 6.871 �. GTZ donacija je iznosila 5.153 � a doprinos opštine Trgovište je bio 1.717 �.

Kontejneri su postavljeni u Trgovištu i drugim centrima: Radovnica, Donji Stajevac, Šajince i Novo Selo. Direktni korisnici su stanovnici navedenih naselja, tj. približno 3.000 osoba, što �ini oko 47% opštinskog stanovništva. Takodje je u upotrebi 14 kontejnera od po 1,1 m3, koji treba da se zamene.

JKP “Komunalac” ima jedno komunalno vozilo od 5 m3. Izražavaju potrebu za dodatnih 40 kontejnera od po 1,1 m3, 60 kanti od po 120 l, i još jednim komunalnim vozilom od 5 m3. Tako �e uve�ati pokrivenost uslugama prikupljanja sme�a sa sadašnjih 47 % (3.000 stanovnika) na 79% (5.000 stanovnika u svih pet naselja). Nemaju opremu na postoje�oj deponiji ili za potrebe primarne selekcije. Takodje izražavaju potrebu za 10 kontejnera od po 1 m3 za prikupljanje PET boca.

Obrazovanje i informisanje su od suštinskog zna�aja za unapredjenje i o�uvanje životne sredine. Inicijative su pokrenute prvenstveno u školama, gde je predvidjeno postavljanje kontejnera. Tako �e se kod dece razviti svest da ne može da se baca sme�e bilo gde, nego samo u kontejnere predvidjenje za te namene.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008


Feasibility Study Solid Waste Management P�inja District, South Serbia

Draft Report 9S8851.01/HOD/R0002/Ch2/Nijm

19

Tabela 2.2: Broj komunalne i transportne opreme u P�injskom okrugu (2008.) Kontejneri Komunalna vozila Opština

7 m3 1.1 m3 Kante, 120 l

Buldožer/ kompaktor

Komunalna vozila Kamion dizalica od 7m3

Traktor od 2m3 Ostalo

Vranje 12 kom 320 (gradski), vlasnik JKP, Za PET: 2 kom. od po 2 m3, vlasništvo JKP, i 10 kom. od po 1 m3 vlasništvo EKO –PLASTA iz opštine Vladi�in Han

???, neke su doma�e izrade,

u posedu doma�instava

1 novi kompaktor Bomag na

deponiji + 3 buldožera u

upotrebi ali ne na deponiji

7 postoje�ih vozila u upotrebi (4 od po

15m3 i 3 od po 9m3), + 3 stara od

po 15 m3 u upotrebi ali za popravku, + 1 staro od 13m3 van upotrebe ali

može da se popravi

1 novi u upotrebi, + 2 stara u

upotrebi ali za popravku, + 1 van upotrebe ali može

da se popravi

1 stari u upotrebi i za popravku

1 novi kašikar/skip Cat

428 D na deponiji

Vladi�in Han JKP: Novi, donacija 100 pocinkovanih, od �ega 60 u upotrebi a 40 u skladištu, plus 17 starih metalnih i 10 starih plasti�nih u upotrebi, ukupno 87 u upotrebi. Plus 13 u posedu industrije/privrede. U upotrebi ukupno 100 (65 za doma�instva, 35 za industriju/privredu.) Takodje je EkoPlast postavio 22 kontejnera od po 1 m3 za PET.

???, neke su doma�e izrade, u posedu doma�instava

1 postoje�e u upotrebi + 1 postoje�e u

neispravnom stanju + 1 od 20 m3 koje po�inje da radi,

polovno, iz donacije

- 1 u upotrebi

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008




20

Surdulica 87 kom za doma�instva

u posedu JKP, 15 kom za industriju/privredu i 26 kom za javne organizacije u vlasništvu kompanija. Takodje je EkoPlast postavio 33 kontejnera od po 1 m3 za PET

4.000 kom, u posedu doma�instava, neke su doma�e izrade

1 buldožer po ugovoru na odredjeno vreme za rad na deponiji

3 od 9 m3, u upotrebi, + 1 otvren

kamion od 4 m3 delimi�no u upotrebi za

odnošenje otpada na deponiju

1 kašikar/skip delimi�no u upotrebi na

deponiji

Bosilegrad 800 kom u posedu doma�instava, doma�e proizvodnje i nekih 35 kom. za industriju/privredu, i 15 kom. doma�e izrade za javne organizacije

1 buldožer TG 140 delimi�no u upotrebi za sabijanje otpada na deponiji

1 otvoreni kamion, FAP 1414 na zajam u slu�aju da traktor

ne radi

1 u upotrebi 1 skip delimi�no u upotrebi na

deponiji

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008




21

Bujanovac 16 kom. od

po 5 m3 za industriju/privredu, 5 kom. od po 5,5 m3 za javne organizacije

Ukupno 146 kom. od �ega 106 za doma�instva, 28 kom. za industriju/privredu, 12 kom. za javne organizacije

1 buldožer u upotrebi na deponiji

3 u upotrebi 1 u upotrebi

Preševo Ukupno 55 kom. od �ega 1 kom. za industriju, 7 kom. za javne organizacije, 47 kom. za doma�instva.

1500 kom. od po 80 l za doma�instva, + 800 kom. metalnih buradi, 180 kom. drugih boksova

1 buldožer po ugovoru na odredjeno vreme, za rad na deponiji bulldozer

2 od 8 m3 u upotrebi

2 u upotrebi

Trgovište 14 kom. + NOVIH 30 kom. pocinkovanih kontejnera, delimi�no iz donacije GTZ 2006.

1 postoje�e u upotrebi

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



22

Tabela 2.3: Tip komunalnih vozila za sakupljanje/transport/pretovar u P�injskom okrugu (2008.) Komunalna vozila U�estalost prikupljanja

otpada Opština

Tip vozila/kamiona Kapacitet

Godina nabavke

Nova vrednost u dinarima

Vranje Kamion kompaktor: U upotrebi • M 1317, vibr. plo�a • FAP 1414, vibr. plo�a • Volvo f 180, vibr. plo�a • FAP 1314, rotaciono • FAP 1921, rotaciono • FAP 1921, rotaciono • FAP 1921, rotaciono U upotrebi, zahteva popravku • FAP 1620, vibr. plo�a • FAP 1620, vibr. plo�a • FAP 1314, rotaciono Van upotrebe, može da se popravi • FAP 1314, rotaciono Kamion dizalica U upotrebi • Volvo f 180 U upotrebi, zahteva popravku • M 1213 • FAP 1414, dupli Van upotrebe, može da se popravi • FAP 1314 Traktor U upotrebi, zahteva popravku • IMT 539 Buldožer U upotrebi • Buldožer TG 110 • Buldožer TG 100 • Buldožer TG 90 Kompaktor

9 m3

9 m3

9 m3

13 m3

15 m3 15 m3

15 m3

15 m3

15 m3

15 m3

15 m3

7 m3

7 m3 7 m3

7 m3

2 m3

27,5 t

1990 1990 2001 1981 1997 2005 2007

1987 1986 1982

1982

2001

1985 1972

1973

1985

2002

2002

- - - -

1,5 puta / kontejnera /nedeljno Radni dani: 6 dana / nedeljno, 312 dana / godišnje

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



23

o Bomag, 27,5 t ICD kašikar/skip o So 170, Cat 428 D

Vladi�in Han

Kamion kompaktor: U upotrebi • FAP 1318 Van upotrebe, trajno • FAP 1414 Nova donacija, po�inje sa radom • FAP 1721 Traktor : U upotrebi

• Ferbuson

12 m3

12 m3

20 m3

2 m3

2001

2007

496.709

3,200.0000

3 puta /kontejner /nedeljno Radni dani: 6 dana / nedeljno, 300 dana/godišnje

Surdulica Kamion kompaktor: U upotrebi • TAM 130, vibr.plo�a • FAP 1213, vibr.plo�a • DAF 6232

9 m3 9 m3 9 m3

1990 2004 1991

1,270.640 343.792

1 put / kontejner/nedeljno. Radni dani: 6 dana / nedeljno, 312 dana/godišnje

Bosilegrad Traktor U upotrebi • IMT 542 Skip U upotrebi • BN 80

2 m3

1978

1987

0

0

1 put / kontejner/nedeljno. Radni dani: 5 dana / nedeljno, 260 dana/godišnje.

Bujanovac Kamion kompaktor: U upotrebi • Volvo f 16, • FAP 1921 • Iveko ML 5900 Van upotrebe: • FAP-Grajfer 144 Kamion dizalica U upotrebi • FAP 1314 Buldožer U upotrebi • Buldožer TG 110

9 m3 11 m3 6 m3

5 m3

2001 2001 2006 1987

1984

1 put / kontejner/nedeljno za doma�instva, 2 puta / kontejner /nedeljno za industriju, 6 puta/ kontejner /nedeljno u glavnim ulicama. Radni dani: 5 dana/nedeljno, 240 dana/godišnje.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



24

Preševo Kamion kompaktor:

U upotrebi • MIN-Nis, vibr.plo�a • Volvo Atrix, vibr.plo�a Traktor U upotrebi • IMT • IMT

8 m3 8 m3

3 m3 3 m3

2002 2003

7,000,000 7,000,000

6 puta / kontejner / nedeljno u glavnoj ulici, sva druga mesta 1 put/kontejner/ nedeljno. Radni dani: 5 dana/nedeljno, 260 dana/ godišnje

Trgovište Kamion kompaktor: U upotrebi • MIN-Nis, vibr.plo�a

3 m3

2001

2-4 puta / kontejner/ nedeljno. Radni dani: 5 dana/nedeljno, 250 dana/ godišnje

Prikupljanje otpada u okolnim seoskim naseljima ne postoji. U P�injskom okrugu, u svim opštinama osim Vranja, prikupljeni otpad se transportuje komunalnim kamionima ili traktorima do lokalnog smetlišta gde se odlaže bez daljeg tretmana. Nema nikakvog merenja težine ni u jednoj od sedam opština. Registracija se obavlja samo na deponijama Meteris i Bubavica (Surdulica).

2.6.2 Pokrivenost uslugama prikupljanja otpada

Ukupan broj stanovnika u opštini Vranje je 87.288 (statistika iz 2002.), od �ega 60.934 u gradovima (grad Vranje i grad Vranjska Banja) a 26.354 u selima. Sadašnji podaci iz JKP “KOMRAD” su slede�i: ukupan broj stanovnika je 92.000, od �ega 67.000 gradskih i prigradskih, a 25.000 seoskih. Samo 90% gradskog i prigradskog stanovništva (oko 60.000 od ukupno 67.000) je pokriveno uslugama prikupljanja otpada, što �ini 65% stanovništva na opštini. Okolna sela nisu pokrivena. Oko 80% pokrivenog stanovništva pla�a usluge odnošenja sme�a JKP “KOMRAD”. U opštini Vladi�in Han ima ukupno 23.703 stanovnika (popis iz 2002.). JKP “Vodovod” opslužuje oko 100% gradskog stanovništva (8.338 stanovnika) u gradu Vladi�in Han. Prigradska i seoska naselja (15.365 stanovnika) nisu pokrivena. Pokrivenost uslugama za celu opštinu je 35%, ali treba da se podigne na 70% zbog donacije jednog komunalnog kamiona i 100 kontejnera od strane GTZ 2007. godine. Ovo zna�i da �e pokrivenost uslugama prikupljanja otpada biti 100% za gradsko a 54% za seosko stanovništvo slede�e godine. U opštini Trgovište, gde preovladjuju seoska naselja, pokrivenost uslugama prikupljanja otpada je mnogo bolja. Ukupan broj stanovnika u opštini Trgovište je 6.372 (po statistici iz 2002.), od �ega 1.864 u naselju Trgovište. Do prošle godine, JKP je opsluživalo samo stanovnike u naselju Trgovište (29% ukupnog stanovništva na opštini). Zahvaljuju�i donaciji 30 kontejnera od GTZ-a prošle godine, pokrivenost uslugama je uve�ana na 47% (oko 3.000 stanovnika u celoj opštini), uklju�uju�i naselje Trgovište i slede�a sela: Radovni�i, Donji Stajevac, Šajinac i Novo Selo. Ostala sela nisu pokrivena.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



25

Ukupan broj stanovnika u opštini Surdulica je 22190, od �ega 10.914 u gradskim a 11.276 u seoskim naseljima (popis iz 2002.). JKP “Vodovod” pokriva 100 % urbanog stanovništva (10.914), plus oko 2.500 seoskih stanovnika u selima Alakince, Masurica, Božica, Vlasina i Klisura, što �ini 61% ukupnog stanovništva. Oština Bujanovac je pretežno seoska. Ima ukupan broj stanovnika od 43.302 (popis iz 2002), od �ega 12.011 gradskih a 31.291 seoskih. JKP “Komunalac” pokriva samo gradsko podru�je, 100 %, tj. 28% ukupno.

Postoje�i sistem prikupljanja u opštini Preševo je uglavnom vezan za grad Preševo, koji je trenutno pokriven 100% (15.000 stanovnika). Seoska naselja sa ukupno 34.000 stanovnika su pokrivena 12% (4.000 stanovnika). Po popisu iz 2002. godine, bilo je ukupno 34.904 stanovnika u opštini, od �ega 21.478 stanovnika u selima a 13.426 u gradovima (popis iz 2002.). Prema sadašnjim podacima dobijenim od JKP “Moravica”: ukupan broj stanovnika je 49.000, od �ega 15.000 u gradovima a 34.000 u selima. JKP “Usluga” u opštini Bosilegrad pokriva celokupno gradsko stanovništvo (100% od 2.702) i 400 seoskih stanovnika (6% od 7.229). Ukupan broj stanovnika u opštini je 9.931 (popis iz 2002.). Pregled pokrivenosti uslugama prikupljanja otpada u P�injskom okrugu je dat u tabeli 2.4. Tabela 2.4: Stanovništvo (podaci iz opština za 2008.) i pokrivenost uslugama prikupljanja otpada

Opština Broj stanovnika Pokrivenost uslugama prikupljanja otpada Ukupno Gradsko Seosko Ukupno Gradsko Seosko

Vranje 92.000 67.000 25.000 60.000 (65%) 60.000 (90 %) 0 (0%) Vladi�in Han 23.703 8.338 15.365 8.338 (35%) 8.338 (100%) 0 (0%) Surdulica 22.190 10.914 11.276 13.414 (61%) 10.914 (100%) 2.500 (22%) Bosilegrad 9.931 2.702 7.229 3.102 (31%) 2.702 (100%) 400 (6%) Bujanovac 43.302 12.011 31.291 12.011 (28%) 12.011 (100%) 0 (0%) Preševo 49.000 15.000 34.000 19.000 (39%) 15.000 (100%) 4.000 (12%) Trgovište 6.372 1.864 4.508 3.000 (47 %) 1.864 (100%) 1.136 (25%)

Ukupno 246.498 117.829 128.669 118.865 ( 48%) 110.829 (94%) 8.036 (6.3%)

2.6.3 Inicijative za separaciju i reciklažu otpada

U toku su dve incijative u P�injskom okrugu u pogledu separacije i reciklaže materijala, pored aktivnosti romske etni�ke zajednice (neformalni sektor). Vranje Opština Vranje nema strategiju/planove za primarnu selekciju otpada. Osim sakupljanja metala (uglavnom gvozdenih) i papira/kartona prvenstveno od strane pripradnika romske etni�ke zajednice, JKP KOMRAD je uklju�en u primarnu selekciju ali ne na mestu nastanka nego samo na lokaciji

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



26

Meteris. JKP KOMRAD zapošljava lica za izdvajanje PET, plasti�ne folije, metala, papira i kartona iz deponijskog otpada. Tabela 2.5: Inicijativa za prikupljanje otpada u Vranju (prodate koli�ine)

2006 2007 Tip otpada Koli�ina u

tonama Koli�ina u

tonama 1. Papir i karton 83,1 73,8 2. PET 5,8 5,2 3. Sintetika (najlon, folija) 6,1 5,3 4. Metal (bez gvoždja) 10,0 12,5

Na kraju 2007., na lokaciji deponiji se nalazilo neprodato balirano i skladišteno 3,7 tona PET i 5,4 tona plasti�ne folije. Na lokaciji Meteris postoji baraka sa hidrauli�nom presom za sabijanje ovih rekuperiranih materijala (videti slike 2.5 & 2.6). Slike 2.5 & 2.6: Presa na deponiji Meteris, Vranje

Presovane folije skladištene na deponiji Mali objekat za preradu PET/folija na Meterisu sa

hidrauli�kom presom JKP “KOMRAD” ima ugovore sa: • Sani Plast, d.o.o., Gornji Milanovac, Brzanplast, Velika Plana, NIVES-Niš i

kompanijom“A+”iz Šapca za reciklažu PET i druge plastike; • FOPA, a.d. Vladi�in Han, za reciklažu papira/kartona; • Reciklažnim centrom, d.o.o., Niš, za metale.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



27

Prihod dobijen iz ovih aktivnosti na reciklaži je iznosio 500.000 dinara 2007. godine. Ugovorene cene su: • PET, plastika, folije (presovane): 7,9 Din/kg + PDV); • Papir/karton (presovani): 4,3 Din/kg + PDV). U Vranju ima oko 100 pripadnika romske etni�ke zajednice koji se bave prikupljanjem uglavnom papira, kartona i metala sa gvoždjem. Oni prodaju te materijale direktno korisnicima FOPA, Vladi�in Han, i jednoj privatnoj kompaniji iz Bujanovca. EKOPLAST Privatna kompanija “EkoPlast“ iz opštine Vladi�in Han (na putu Vladi�in Han – Surdulica u selu Žitora�e) zapo�elo je prošle godine separatno prikupljanje PET, papira/kartona i folija u gradu Vladi�in Han i nekim naseljima duž puta Vladi�in Han – Surdulica, u gradu Surdulici i gradu Vranju. EkoPlast je postavio oko 22 kontejnera od po 1 m3 za PET u Vladi�inom Hanu, 33 kontejnera od po 1,1 m3 u Vranju. Oni su postavljeni u aprilu 2007. godine. U selima Alakince i Belo Polje u opštini Surdulica, Eko Plast je postavio oko 25-30 boksova za prikupljanje PET. EkoPlast ima ugovore sa kompanijama “Rosa”, selo Vlasina (opština Surdulica), “Heba”, opština Bujanovac, i “Knauf“ iz sela Belo Polje (opština Surdulica) da prikuplja njihovu otpadnu plastiku, foliju i PET. Na njihovom dvorištu za reciklažu radi hidrauli�ka presa od 15 t vredna 4.000 �. Druga presa je naru�ena iz Kine (treba da se isporu�i u februrau 2008.). PET se izdvaja po boji. U budu�nosti se predvidja �iš�enje da bi se dobila viša prodajna cena. Slike 2.7 & 2.8: Objekti EkoPlasta

Malo postojenje za preradu Eko Plast sa hidrauli�kom presom.

Prikupljeni PET i folije na prostoru EkoPlasta.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



28

Oni papir i karton prodaju fabrici hartije „FOPA“ u Vladi�inom Hanu. PET se sada prodaje kompaniji A+ iz Šapca. Folija se prodaje kompaniji “Nives” u Nišu. Navedene prodajne cene: • PET (presovan i sortiran po boji): 14 Din/kg (uklju�uju�i porez); • PE folije: 18-21 Din/kg (uklju�uju�i porez) EkoPlast planira za izvozi PET jer može da postigne cenu do 400 eura po toni na evropskom tržištu. Sada se prikuplja nekih 6 do 8 tona PET i nekih 10 tona PE (kese i folije) mese�no. EkoPlast �e postaviti dodatnih 400 PET boksova u Vranju, Vladi�inom Hanu i Surdulici po�etkom 2008. godine. Ostale opštine U Vladi�inom Hanu ima oko 20-30 pripadnika romske etni�ke zajednice koji se bave prikupljanjem samo papira/kartona. Oni prodaju papir FOPA-i. JKP “Vodovod” nije u to uklju�en, ali izražavaju potrebu za 10 kontejnera za papir. JKP “Komunalac” iz Bujanovca je uklju�en u prikupljanje papira/kartona. Oni ga prodaju FOPA-i, Vladi�in Han. Prodajna cena je 12 dinara/kg. Prikupili su prodali 34 t papira/kartona 2007. Niko ne prikuplja PET i folije u opštini Bujanovac. Škole su uklju�ene u prikupljanje PET i aluminijumskih konzervi. One ih prodaju u Vranju. U Bujanovcu ima jedan privatna kompanija uklju�ena u prikupljanje metala i još jedan koja se bavi prikupljanjem papira. JKP “Komunalac” želi da prikuplja plastiku, PET i drugo. Izražavaju potrebu za 30 kontejnera od po 1 m3 za primarnu selekciju. Nekolicina pripadnika romske etni�ke zajednice prikuplja metal u Trgovištu i prodaje ga privatnoj kompaniji u Bujanovcu. JKP “Komunalac izražava potrebu za 10 kontejnera od po 1 m3 za PET. U drugim opštinama Romi prikupljaju metal. Nisu raspoloživi podaci. Pripadnici Roma i privatne kompanije uklju�ene u prikupljanje metala sa ili bez gvoždja i aluminijuma, prodaju prikupljene metale livnici “Ma�katica” u blizini grada Surdulice. U drugim opštinama pripadnici Roma prikupljaju metale. Nisu raspoloživi podaci. Medjunarodna finansijska korporacija Medjunarodna finansijska korporacija (IFC), kroz svoje Savetodavne usluge u južnoj Evropi, podržava ekonomski zdrav i ekološki i društveno odgovoran posao na reciklaži u južnoj Evropi, usmeravaju�i svoju pažnju, izmedju ostalog, na južnu Srbiju. U njihovom projektnom podru�ju su izmedju ostalog gradovi Vladi�in Han, Surdulica i Vranje. Sprovode integrisani program usmeren ka unapredjenju konkurentnosti industrijskih subjekata, podizanju ekoloških standarda, i poboljšanju socijalne dobrobiti pojedina�nih skuplja�a starog gvoždja. Pažnju usmerava na neformalni sektor �vrstog otpada. Inicijativa pod nazivom “Projekat za poslovno povezivanja u oblasti reciklaže” je vredan $3,3 miliona, finansiran od strane IFC-a i Savezne republike Austrije, Ministarstva finansija. Projektom upravlja IFC i upu�en je potrebama iz oblasti finansija, obuke,

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



29

konzaltinga, i tržišta svakog segmenta lanca vrednosti starog gvoždja, papira, plastike i stakla. Cilj je promovisanje razvoja Malih i Srednjih preduze�a (SME) i, u tom procesu, poboljšanje života hiljada porodica koje zaradjuju svoj primarni prihod od skupljanja starog gvoždja. (Još neobjavljen) nacrt izveštaja o analizi11) (okt. 2007.) daje preporuke za program koji �e posti�i slede�e ciljeve: • Omogu�iti održivi napredak u životima (romskih) skuplja�a, malih prodavnica starih stvari, i

drugih klju�nih aktera; • Podržati romske skuplja�e i vlasnike prodavnica starih stvari u njihovom profesionalnom

identitetu sa raznim vidovima i tipovima obuke, izgradnje kapaciteta, podu�avanja, tehni�ke podrške, pristupom finansijskim instrumentima, i prate�im aktivnostima. Strategije ispitivanja za podržavanje i podsticanje skuplja�a da pristupe novim mogu�nostima na održiv na�in;

• Omogu�iti promene u okruženju, uklju�uju�i kreiranje opštinske politike i njenu primenu; • Omogu�iti pristup finansijama za nezvani�ni romski sektor. Ova studija se bavi zvani�nim sektorom �vrstog otpada ali je svesna i uzima u obzir postojanje nezvani�nog sektora u P�injskom okrugu (izmedju ostalog).

2.7 Koli�ina i sastav otpada

Podaci o koli�ini otpada iz 2007. Od svih sedam opština smo tražili njihove podatke za 2007. o prikupljanju otpada (popunjeni Upitnici, januar 2008.).

1) “Potrebe romskih skuplja�a i drugih interesnih strana u PEP regionu južne Evrope za obukom,

tehni�kom pomo�i, i finansijskim uslugama za programski odgovor”, kona�ni nacrt izveštaja i akcioni plan WASTE, Gouda, Holandija i DURN, Beograd, Srbija, oktobar 2007.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



30

Prikupljene koli�ine otpada, po izveštaju opština, za 2007. godinu, prikazane su u tabeli 2.8. Tabela 2.8: Podaci o otpadu iz 2007. (prikupljeni otpad), koje su dale opštine

Vranje Vladi�in Han Surdulica Bosile-grad

Bujanovac Preševo Trgovište

Komponenta (m3) (m3) (m3) (m3) (m3) (m3) (m3) (m3) Papir 17.902 417 2.619 662 2.145 Staklo 699 114 143 663 17 Plastika 17.482 222 1.110 1.988 715 Guma /auto gume

27 63 195 265

Javne površine

438 1.406

Tekstil 699 255 1.285 265 Metal 87 56 143 Organski/zeleni

31.468 540 716 7.947 4.233

Drvo 153 237 Gradjevinski 234 148 1.325 143 Pepeo Ostalo 1.654 477 844 133 4.054 Ukupno 1) 69.931 3.000 8.759 8.424 1.400 13.248 11.440 4.500 Doma�instva 30.769 1.950 6.299 1.100 4.325 10.296 Privreda i industrija

31.469 300 1.700 150 8.160

Javne površine (škole, itd.)

7.693 750 425 150 763 1.144

1): ukupno doma�instva, privreda/ industrija i javne površine 2007. Napomena 1: prazna polja zna�e da to nije precizirano Napomena 2; podaci o sastavu otpada u Vladi�inom Hanu baziraju se na merenju (u tonama) kontejnera

koji se nalaze u doma�instvima, privrednim organizacijama, javnim organizacijama, industriji, itd. Ovde napominjemo da kategoija “Plastika” nije podeljena na PET i drugu plastiku. Iz analize sastava koja je uradjena u drugim gradovima Srbije, o�ekivani udeo PET je oko 1,5%-težine. Dobijeni iznosi nisu potpuni i NISU u skladu sa o�ekivanjima. Budu�i da se prikupljeni otpad ne meri (osim u Vladi�inom Hanu), poznati su (manje ili više) samo kubni metri (kapacitet komunalnog vozila). Date vrednosti se zasnivaju na broju punih komunalnih vozila/traktora koji stižu na deponiju/smetlište (brojanje vozila) puta transportovana zapremina koja se pretpostavlja kao konstantna za odredjeni kamion. To daje zapremine koje ne odražavaju stvarnu koli�inu otpada jer:

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



31

• Nisu sva vozila 100% puna; • Budu�i da se koriste razli�iti tipovi kamiona, kao što su otvoreni kamioni i kompaktori,

specifi�na težina otpada se razlikuje (u tonama/m3). Ta razlika može biti faktor 2. Zapremina otpada stoga ne daje vredne informacije jer stepen popunjenosti i specifi�na težina nisu poznati. Zato je izražavanje koli�ine otpada u kg ili tonama uobi�ajena praksa. Stoga je potrebno merenje otpada. U nekoliko (srpskih) tehnoloških projektnih dokumenata i EIA, daju se naredne gustine frakcija otpada. Tabela 2.9: Pretpostavljene prose�ne gustine frakcija otpada

Frakcija Prose�na gustina tona/m3 Papir i karton Staklo Plastika (uklj. PET) Guma Javne površine Tekstil Metali Organski / zeleni otpad Gradjevinski otpad Drvo Sintetika Ostalo

0,068 0,345 0,089 0,140 0,135 0,086 0,679 0,327 0,684 0,280 0,042 0,245

Na osnovu ovih vrednosti je izra�unat izmeren otpad (tabela 2.10).

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



32

Tabela 2.10: podaci o (prikupljenom) otpadu 2007., dobijeni od opština, prera�unati u tone Vranje Vladi�in

Han Surdulica Bosilegrad Bujanovac Preševo Trgovište

Komponenta tona tona tona tona tona tona tona Papir 1.217 178,1 45 146 Staklo 241 49,4 229 6 Plastika 1.556 98,8 177 64 Guma/auto gume

4 27,3 37

Javne površine 189,8 Tekstil 60 110,5 23 Metal 37,7 97 Organski/zeleni 10.290 234,0 2.599 1.384 Drvo 66,3 Gradjevinski 101,4 906 98 Pepeo Ostalo 405 206,7 33 993 Ukupno 1) 13.773 1.300 2.106 420 4.049 2.788 720 Prose�na spec. težina u kg/m3

197 432 1) 285 3)

285 3) 306 245 285 3)

Otpad po osobi dnevno (kg)

0,63 0,41 0,49 0,37 0,92 0,50 1,17

1): Ukupno doma�instva, privreda/industrija i javne površine 2007. 2): Utvrdjeno merenjem nekih kontejnera 3): Iz projektne studije deponije Meteris uradjene od strane Instituta Kirilo Savi�, (str. 34, maj 2004.) Ukupna koli�ina za sve opštine iznosi 25.156 tona 2007. godine. Dobijeni iznosi su uporedjeni sa prethodnim projektima i drugim Studijama izvodljivosti za regionalne sanitarne deponije u Srbiji koje je radio Konsultant i sa nacionalnim podacima o otpadu. Tipi�ne koli�ine stvorenog otpada u Srbiji po osobi dnevno su: Tabela 2.11: Tipi�na proizvodnja otpada u Srbiji po osobi dnevno

Koli�ina stvaranja otpada po osobi dnevno 1991 1995 2001

Republika Srbija 0,60 0,62 0,72 Beograd 0,76 0,82 0,85

Sa izuzetkom Bujanovca i Trgovišta, koli�ine otpada po osobi su daleko niže od o�ekivanih. Pogotovu je koli�ina otpada u Vladi�inom Hanu, Surdulici, Bosilegradu i Preševu znatno niža od o�ekivane. Za Vladi�in Han može biti (nije dokazano) da se ne odlaže sav prikupljeni otpad na Meterisu jer se pla�a taksa od 6.000 dinara po punom kamionu (drugim re�ima: nestaje). Konsultant je primetio da su podru�ja oko Vladi�inog Hana zagadjenija otpacima nego druge p�injske opštine.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



33

Primena proizvodnje 0,75kg otpada po osobi dnevno sa pokrivenoš�u uslugama iz tabele 2.4, daje slede�e koli�ine prikupljenog otpada. Tabela 2.12: Podaci o (prikupljenom) otpadu 2007. godine, koje su dostavile opštine, prera�unato u tone

Vranje Vladi�in Han

Surdulica Bosilegrad Bujanovac Preševo Trgovište

Broj osoba pokrivenih uslugama (tabela 2.x)

60.000 8.338 13.414 3.102 12.011 19.000 3.000

Otpad po osobi dnevno (kg/osoba./dan)

0,75 0,75 0,75 0,75 0.75 0,75 0,75

Godišnji otpad (tona)

16.425 2.283 3.672 849 3.288 5.201 821

Ukupna koli�ina za sve opštine je 32.539 tona 2007. godine

Provera: Deponija Meteris prima otpad iz opštine Vranje (a od po�etka 2007. i iz Vladi�inog Hana). Od

septembra 2002., kada je Meteris po�eo sa radom, do 2008., nekih 88.000 tona otpada je odloženo (na osnovu podataka dobijenih od JKP “'KOMRAD”). Specifi�na gustina u deponiji �e biti izmedju 700 i 900 (dobro sabijeno) kg/m3. Potpuno sabijanje je mogu�e zbog postoje�eg Bomag kompaktora od 27 tona. Pretpostavljaju�i gustinu od 750 kg/m3 dobija se zauzeta zapremina od 117.000 m3. Uzimaju�i u obzir dnevno prekrivanje, kao i �injenicu da je ukupan kapacitet (Faza I, II + III) nekih 350.000 m3, odloženi i sabijen otpad zauzima približno 38% ukupnog kapaciteta deponije Meteris ili polovinu površine deponije. Situacija na deponiji Meteris je, po mišljenju Konsultanta, u skladu sa prora�unima. Takodje je u skladu sa projektovanim životnim vekom deponije od 14,5 godina.

Podaci iz tabele 2.12 su upotrebljeni u ovoj studiji izvodljivosti kao polazište za sve dalje prora�une (poglavlje 3). Sastav otpada po težini je utvrdjen kao što sledi (slika 2.9)

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



34

Slika 2.9: Sastav otpada po težini

2.8 Deponija Meteris

Postoje�a lokacija sanitarne deponiije, nazvana “Meteris”, nalazi se u mestu Suvi Dol, nekih 1.300 m od autoputa Beograd-Atina (E-75, koridor 10) i nekih 5,8 km od centra grada Vranja. Lako je pristupa�na. Eksploatacije deponije je po�ela u septembru 2002. Projektovana površina tela deponije je 30.670 m2; zapremina tela deponije je 348.120 m3. Projektovana je za punjenje u 3 faze: • faza I: nekih 131.120 m3 pokriva polovinu površine deponije; • faza II: nekih 121.200 m3 pokriva preostalu površinu deponije; • faza III: nekih 95.800 m3 preko površine faza I i II.

Papir 18%

staklo 3%

Plastika 19% Organski

37%

Ostalo 9%

Tekstil 2%

Metal 3%

Javne površine 5%

Guma 1%

Pepeo 0% Gradjevinski

3%

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



35

Slika 2.10: Dispozicija deponije Meteris Otpad iz doma�instava i delom industrije (uglavnom drvno-preradjiva�ke i tekstilne) deponuje se na Meterisu. Deponuje se ograni�en hemijski otpad. Ne deponuje se medicinski otpad i otpad iz klanica. 2007., prikupljeno je 73.000 m3 otpada (Vranje + Vladi�in Han). Budu�i da on nije meren (nema kolske vage) tonaža je nepoznata. Uzimaju�i prosek od nekih 235 kg/m3 (prikupljeno) ovo zna�i nekih 17.200 tona. Konstrukcija na dnu se sastoji od HDPE membrane debljine 2mm sa postavljenim sistemom za drenažu procednih voda. Nije stavljen zaštitni geotekstil (videti sliku 2.11).

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



36

Slika 2.11: Konstrukcija obloge na dnu primenjene na deponiji Meteris Prikupljene otpadne vode (procedne vode) pre�iš�avaju se u dve lagune (taložnoj i aeracionoj) sa reciklažom pre�iš�ene vode na telu deponije. Medjutim, ve�ina vode se ispušta u Batlijski potok i uliva se u Južnu Moravu. Napomena: Originalno je Kirilo Savi� projektovao membransko postrojenje za pre�iš�avanje procednih voda.

Slika 2.12: Cevovod za prikupljanje procednih voda Slika 2.13: Pre�iš�avanje procednih voda Postavljeni su bunari za ventilaciju deponijskog gasa. Otpad se odlaže na moderan na�in sa sabijanjem otpada kompaktorom i formiranjem kaseta, dnevnim prekrivanjem otpada inertnim materijalom, prikupljanjem površinskih voda okolnim kanalima, mehanizacijom: kompaktor i skip (za pripremu zemljišta), ograda, kapija, parking prostor, baraka za pranje komunalnih vozila, upravna zgrada sa �uvarima, kancelarije, toaleti i moderna laboratorija za analizu vode i vazduha, transformator kao i jedna hidrauli�ka presa.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



37

Kolska vaga i postrojenje za filtraciju vode iz laguna su projektovani ali nisu postavljeni, zbog nedostatka finansijskih sredstava. Dužina nove vodovodne cevi je oko 1.300 m. Uo�eno je da je površina deponije nekih 40-45%, zauzimaju�i skoro 1,5 hektara. Druga faza (faza II) po�inje da se priprema za punjenje. Pod pretpostavkom da �e se faza III postavljati u visinu, preko faza I i II, ovo je u skladu sa projektom što zna�i da je telo deponije dovoljno za još nekih 9 godina (do kraja 2016.), ako bi se odlagao otpad samo iz opštine Vranje.

Slika 2.14: Pogled sa deponije ka istoku, ka najpogodnijem prostoru

Slika 2.15: Pogled na sanitarnu deponiju Meteris

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



38

2.9 Analiza smetlišta koja su iskoriš�ena ili u upotrebi od strane opština

Približne lokacije postoje�ih smetlišta koja koriste opštine date su na narednoj slici.

Slika 2.16: Lokacije postoje�ih deponija i smetlišta koja opštine koriste U daljem tekstu se daju karakteristike deponija i smetlišta.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



39

Vranje – (zatvoreno) staro smetlište Staro smetlište u Vranju nalazi se 3 km od centra grada Vranja i koristilo se za odlaganje industrijskog i komunalnog otpada. Smetlište je zatvoreno, osnovnim prekrivanjem zemljom, kada je otvorena deponija Meteris krajem 2002. godine. Smetlište je jedan od glavnih izvora zagadjenja vazduha, podzemnih voda i degradacije zemljišta. Procedne vode ulivaju se u obližnji potok koji se uliva u reku..... Institut Kirilo Savic je napravio plan zatvaranja 2006. On u osnovi predlaže razgrtanje sa prekrivanjem zemljom. Nije predloženo prikupljanje i pre�iš�avanje procednih voda. Tabela 2.13: Karakteristike zatvorenog starog smetlišta u Vranju

Deponija je nekih 3 km van centra Vranja, u industrijskoj zoni, pored autoputa

Strana smetlišta, pored industrijske zone

Otvoreno: 1962, zatvoreno 2002. kada je otvorena deponija “Meteris” Veli�ina: 2 kasete od po 350 m x 20 m x 5 m (d x š x v) Opšte napomene o lokaciji: Nema ograde, nema obezbedjenja, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa, jednom popunjene kasete su prekrivene zemljom.

Tip otpada: komunalni otpad, nešto medicinskog otpada. Nema otpada iz klanica / mrtvih životinja.

Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Smetlište je blizu potoka. Može se o�ekivati da procedne vode teku ka reci. • Požari Nema ih, prekriveno je tankim slojem zemlje • Miris Nema ga, zbog osnovnog prekriva�a Plan zatvaranja: Postoji. Uradio ga je Kirilo Savi� 2006. U osnovi se predlaže razgrtanje sa prekrivanjem zemljom. Nije predvidjeno prikupljanje i odvodjenje procednih voda. JKP Komrad je bilo korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



40

Vladi�in Han U opštini Vladi�in Han, sva sela imaju sopstvena smetlišta, a mnoga od njih se nalaze blizu reka ili su nasumi�no rasporedjena. Smetlište “Orelak” je bilo “zvani�no” smetlište Vladi�inog Hana i nalazi se u koritu reke ... izmedju puta i reke. Nekih 4.000 m3 otpada godišnje je tu odlagano. Zbog opasnosti za životnu sredinu, Inspektorat je zatvorio lokaciju po�etkom 2007. Otpad iz Vladi�inog Hana se odlaže na Meterisu od aprila 2007. Tabela 2.14: Karakteristike smetlišta “Orelak”

Deponija je nekih 3 km van centra Vladi�inog Hana, pored puta i reke....

Strana smetlišta, izmedju puta i reke Pogled na smetlište

Otvoreno: 1988, zatvoreno 2007, od aprila 2007. se otpad deponuje na Meterisu. Veli�ina: približno 2 ha. Opšte napomene o lokaciji: nalazi se pored puta, izmedju puta i reke (u koritu reke). Nema ograde, nema obezbedjenja, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa. Zbog položaja u koritu reke, može se o�ekivati poplavljivanje smetlišta. Tip otpada: komunalni otpad, nešto medicinskog. Nema otpada iz klanica / mrtvih životinja.

Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Zbog blizine reke, otica�e u reku • Požari Nema ih, prekriveno je tankim slojem zemlje • Miris Nema ga, zbog osnovnog prekriva�a Plan zatvaranja: nema ga JKP Vladi�in Han je bilo korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



41

Surdulica Smetlište Surdulica se nalazi visoko u planinama. To je velika površina koja ima dovoljno prostora za naredne godine. Surdulica je ispitala troškove saniranja i zatvaranja lokacije. Potrebne investicije su procenjene na 1,3 miliona eura. Podnet je zahtev za dobijanje sredstava ministarstvima, EU, EAR, itd. Još nema odgovora. Tabela 2.15: Karakteristike smetlišta Surdulica

Deponija je nekih 3 km van centra Surdulice, u planinama.

Ulaz u smetlište Pogled na smetlište

Otvoreno: 1981 Veli�ina: Opšte napomene o lokaciji: postoji ograda, obezbedjenje tokom dana, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa, postoji buldožer za dnevno prekrivanje.

Tip otpada: komunalni otpad, nešto medicinskog. Nema otpada iz klanica / mrtvih životinja.

Oprema na lokaciji: buldožer (iznajmljen). Naru�en je novi. • Procedne vode ? • Požari U prošlosti. Nije bilo požara u skorije vreme. • Miris Da, najbliže ku�e za stanovanje: 500 m Plan zatvaranja: ne postoji JKP Surdulica je korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



42

Bosilegrad Smetlište Bosiligrad se nalazi nekih 3 km od centra grada. Po�elo je sa radom kao divlja deponija pre nekih 20 godina ali je sada zvani�no gradsko smetlište. Nedavno je postavljena ograda. Bosiligrad je podeno zahtev za sredstva (u ekološkom odseku) za izradu studije zatvaranja smetlišta. Tabela 2.16: Karakteristike smetlišta Bosilegrad

Deponija je nekih 3 km van centra Bosilegrada,

Ulaz u smetlište

Pogled na smetlište

Otvoreno: 2000, Veli�ina: približno 1 ha Opšte napomene o lokaciji: ima ogradu, nema obezbedjenje, nema drenažu, nema bunare za evakuaciju gasa, jednom popunjene kasete su prekrivene zemljom.

Tip otpada: komunalni otpad, nešto medicinskog. Nema otpada iz klanica / mrtvih životinja.

Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Smetlište je blizu potoka u dolini. Postoje planovi za skretanje potoka da bi se

minimiziralo zagadjenje. • Požari Da, tvrdi se da su ih podmetali lokalni stanovnici • Miris ograni�en Plan zatvaranja: ne postoji JKP Bosilegrad je bilo korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



43

Preševo Grad ima jedno nesanitarno smetlište nekih 3 km van centra grada duž puta u brdima. Jednom u tri meseca se iznajmljuje buldožer za poravnanje otpada i prekrivanje tankim slojem zemlje. Nalazi se nekih 2 km od bunara pitke vode. Na smetlištu pripadnici romske etni�ke zajednice aktivno izdvajaju metale. JKP Preševo prikuplja nekih 440 m3 otpada dnevno. Godišnje se odloži nekih 11.500 m3 otpada. 85% otpada poti�e iz doma�instava. Ostatak je iz privrede i sa javnih površina. Takodje ima otpada iz klanica i medicinskog otpada. Preševo je dva puta raspisalo tender za sanaciju smetlišta. Nekih 3 miliona dinara je potrebno za projekat. Zbog nedostatka finansijskih sredstava, ovo se još nije ostvarilo. Tabela 2.17: Karakteristike smetlišta Preševo

Deponija je nekih 3 km van centra Preševa

Strana smetlišta, pored puta Pogled na smetlište sa puta

Otvoreno: 1993 Veli�ina: približno 20.000- 30.000 m2 Opšte napomene o lokaciji: nema ograde, nema obezbedjenja, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa, prekriveno osnovnim slojem zemlje. Tip otpada: komunalni otpad (85%), privredni otpad (15%) i nešto medicinskog i klani�kog otpada.

Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Može se o�ekivati da procedne vode teku ka reci • Požari Ograni�eni, zbog prekrivanja osnovnim tankim slojem zemlje, svakih 3 meseca • Miris Nema ga, zbog osnovnog prekrivanja Plan zatvaranja: ne postoji. 2 puta je raspisan tender (� preskupo) JKP Preševo je korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



44

Bujanovac Smetlište Bujanovac se nalazi direktno pored Trnova�ke reke u starom koritu reke Morave. Prekriva nekih 2,5 ha od �ega je 1,5 ha u aktivnoj upotrebi. Smetlište mora da se zatvori najkasnije 2010. Pre 3 godine je Institut Kirilo Savi� napravio projekat zatvaranja nekih 1,2 ha smetlišta. Mali deo, pored ulaza, podvrgnut je nekoj sanaciji (finansirano iz opštinskog budžeta). Medjutim, ove aktivnosti su obustavljene. Osim “zvani�nog” smetlišta, ima mnogo ilegalnih smetlišta u opštini Bujanovac koja koristi lokalno stanovništvo. Tabela 2.18: Karakteristike smetlišta Bujanovac

Deponija je nekih 5 km van centra Bujanovca

Strana smetlišta, pored reke

Otvoreno: Veli�ilna: u upotrebi nekih 1,5 ha, iskoriš�eno 1 ha, visina nekih 7 m Opšte napomene o lokaciji: delimi�no ogradjena (duž reke), postoji stražarska ku�ica, dnevno obezbedjenje, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa, jednom popunjene kasete su prekrivene zemljom.

Tip otpada: iz doma�instava, nešto industrijskog neopasnog otpada. Nema medicinskog / klani�kog otpada, niti mrtvih životinja.

Oprema na lokacji: nema je • Procedne vode Može se o�ekivati oticanje procednih voda u reku, postoje 3 piezometra (postavljeni u

januaru 2008.) Uskoro po�inju analize vode. • Požari Da, povremeno • Miris Nema ga, zbog osnovnog prekriva�a Plan zatvaranja: Kirilo Savi� je napravio plan sanacije. Nije izvršen (osim podru�ja sa neprijatnim mirisom pored ulaza) JKP Bujanovac je korisnik lokacije. Vlasnik je opština.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



45

Trgovište Otvoreno smetlište Trgovište nalazi se u maloj dolini duž glavnog puta od Vranja nekih 3 km van sela. Nema nikakvih objekata. Periodi�no se otpad spira (jakim kišama) u reku P�inju nekih 600m dalje. JKP Trgovište raspolaže malim kamionom od 5 m3 od 2001., za prikupljanje otpada. 4 do 5 osoba je uklju�eno u prikupljanje, transport i odlaganje otpada. U selu postoje 44 kontejnera od po 1,1 m3 (od �ega je 30 nedavno dobijeno iz donacije GTZ) koji pokrivaju sva naselja duž glavnog vranjskog puta. Nekih 50% stanovnika (približno 3.000 ljudi) je pokriveno uslugama JKP Trgovište na prikupljanju otpada. Prikupljanje otpada se vrši svaki drugi dan (20- 30 m3). Uprkos tome, napomenuto je da oko polovine stvorenog otpada završava u reci. Tabela 2.19: Karakteristike smetlišta Trgovište

Deponija je nekih 3 km van centra Trgovišta,

Strana deponije, u dolini, nekih 200 m od puta i 600 m

od reke Bliži pogled

Otvoreno: 1985 Veli�ina: pribl. 150 m x 35 m x 2 m (d x š x v), dovoljno slobodnog mesta za nastavak deponovanja još mnogo godina Opšte napomene o lokaciji: Nema ograde, nema obezbedjenja, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa nema (dnevnog ili nedeljnog) prekrivanja zemljom.

Tip otpada: iz doma�instava, nešto medicinskog. Nema otpada iz klanica / mrtvih životinja. Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Smetlište je u dolini nekih 200 m od puta i 600 m od reke. Tokom jakih padavina, vodeni

potok sa brda odnosi otpad u reku. Voda je vidljivo jako zagadjena neorganskim otpadom.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



46

Može se o�ekivati oticanje procednih voda u reku. • Požari Ima povremenih požara • Miris Nema ga, daleko od naselja Plan zatvaranja: ne postoji JKP Trgovište je korisnik lokacije. Vlasnik je opština

Fabrika papira FOPA Fabrika papira FOPA se nalazi u industrijskog zoni Vladi�inog Hana, blizu reke Morave. Proizvodi pak-papir i karton koriste�i reciklirani papir i karton kao sirovine. Nekih 30.000 tona recikliranog papira i kartona je iskoriš�eno kao sirovine prošle godine. Da bi dobila ovaj materijal za reciklažu, FOPA podržava inicijative za reciklažu širom zemlje i pla�a relativno dobro (razlikuje se osam kategorija kvaliteta). Poslednjih godina su znatno porasle koli�ine odba�enog recikliranog / izdvojenog papira/kartona. Sada je odbacuje i baca na sopstvenu deponiju FOPA do 30% (9.000 tona 2007.). Deponija FOPA se nalazi pored fabrike papira u blizine reke Morave. To je velika površina od 4,5 ha. Na smetlištu je bilo nekoliko malih jezera. Nema nikakvih objekata. Lokacija sada nije ogradjena iako je to obavezno. Da bi se dobila dozvola za nastavak odlaganja otpada, NIS Institut priprema Analizu uticaja na životnu sredinu (EIA) za ovu lokaciju. O�ekuje se da �e biti gotova do marta 2008. U zavisnosti od odluke nadležnih organa, FOPA �e ili nastaviti odlaganje na sopstveno smetlište ili �e morati da odlaže otpad na Meterisu. Tabela 2.20: Karakteristike smetlišta FOPA

FOPA se nalazi izmedju Vranja i Vladi�inog Hana. Deponija je odmah iza fabrike papira, pored reke Morove.

Put posred smetlišta

Bliži pogled

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



47

Otvorena: Veli�ina: 4,5 ha Opšte napomene o lokaciji: Nema ograde, nema obezbedjenja, nema drenaže, nema bunara za evakuaciju gasa, nema prekrivanja zemljom.

Tip otpada: otpaci od recikliranog papira/kartona

Oprema na lokaciji: nema je • Procedne vode Smetlište je blizu reke Morove. O�ekuje se oticanje procednih voda ka reci • Požari Nisu prijavljeni • Miris Nema ga Plan zatvaranja: ne postoji. EIA je u izradi od strane NIS instituta FOPA je vlasnik lokacije

Zaklju�ci Glavni nalazi se mogu rezimirati kao što sledi: • Samo deponija Meteris približno zadovoljava EU standarde; • Sve ostale lokacije (bolja smetlišta) su zapravo nekontrolisana smetlišta bez osnovnih

objekata za zaštitu životne sredine; • Nema kolske vage / ni registrovanja tipa i koli�ine otpada; • Postoje ekološki problemi u vidu požara, procednih voda i neprijatnih mirisa; • Na deponijama nema opreme za kontrolno merenje zagadjenja vazduha i vode; • Otpad se odlaže nasumi�no, bez mnogo organizacije, samo u ....... se primenjuje dnevno

prekrivanje inertnim materijalom; • Zbog nedostatka kompaktora, nema sabijanja; • Mada je zakonom zabranjeno odlaganje medicinskog otpada, nešto medicinskog otpada se

odlaže na smetlištima ...... To nije praksa u ...... Otpad iz klanica se ne odlaže u smetlištima (mada nije jasno gde sada odlazi);

• Na smetlištima gde se obavlja neka vrsta selekcije (uglavnom metala i kartona), nivo separacije nije viši od 2% i vrše je fizi�ka lica;

• Lokacije nemaju (radne) dozvole; • Generalno: nepoštovanje zakonodavstva u oblasti ekologije; • Opštine nemanju nikakvu alternativu nego da nastave da bacaju sme�e na svojim lokacijama

(nema raspoloživih alternativnih lokacija); • Pored “zvani�nih”, postoji mnogo ilegalnih nezvani�nih smetlišta. Kako je prime�eno, mnogo

otpada završava u rekama; • Neke opštine �ekaju otvaranje nove sanitarne deponije u blizini, neke vide mogu�nost da

nastave sa bacanjem sme�a; • JKP nemaju planove za reciklažu / separatno prikupljanje otpada. EkoPlast, privatna

kompanija, nedavno je po�ela da sakuplja PET, plasti�ne folije i papir/karton. EkoPlast ima planove da uve�a sistem separatnog prikupljanja postavljanjem dodatnih boksova/kontejnera u, izmedju ostalog, Vladi�inom Hanu, Vranju, Surdulici;

• Vranje nema planove za separatno prikupljanje otpada. �ekaju otvaranje reciklažne linije predvidjene na regionalnoj deponiji na/u blizini Meterisa.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



48

Nacionalna strategija Srbije za upravljanje otpadom (2003.) razlikuje naredne lokacije za odlaganje otpada (tabela 2.13). Tabela 2.13: Klasifikacija lokacija za odlaganje otpada u skladu sa Nacionalnom strategijom Srbije za

upravljanje otpadom Klasifikacija Karakteristike K1 Velike sanitarne deponije sa kompletnom opremom (drenažnim sistemom i zaptivnim

slojem na dnu, sistemima za pra�enje i kontrolu filtrata i gasa na deponiji) K2 Zvani�ne deponije koje se mogu koristiti duže vreme, pod uslovom da se izvrši

reklamacija i reorganizacija u skladu sa EU standardima (lokacije u Beogradu, Subotici, Zrenjaninu, Trsteniku, Kruševcu, Somboru, Novom Sadu). Neke od gornjih deponija imaju karakteristike nekih deponija po EU (npr. imaju drenažni sistem, pristupa�ne su, imaju kapije i objekte za prijem, itd.).

K3 Zvani�ne deponije – koje se mogu koristiti još najviše 5 godina, pod uslovom da se sprovede renoviranje, sa minimalnih merama prevencije.

K4 Javne deponije – deponije koje ne ispunjavaju minimalne mere zaštite, potpuno pune, koje treba smesta rehabilitovati, zatvoriti i rekultivisati;

U skladu sa srpskim sistemom klasifikacije deponija, sve “zvani�ne” deponije (smetlišta) P�injskog okruga moraju da se klasifikuju kao K4: “Javne deponije koje ne ispunjavaju minimalne mere zaštite”. Nedostatak finansijskih sredstava je jedan od problema u vezi sa upravljanjem postoje�im deponijama. Generalno, na smetlištima je potpuno odsutno upravljanje lokacijom, dok se na deponijama sprovodi neki vid upravljanja lokacijom. Dalje, smetlišta su u ve�ini slu�ajeva nastala spontano dok je pri uspostavljanju deponija pra�en planski proces a u nekoliko slu�ajeva je deponija formirana u skladu sa nekim vidom projekta. Izrazi smetlište i deponija se, medjutim, ne koriste sasvim dosledno. Stoga se sve lokacije smatraju deponijama, nisu sve planirane, ali imaju specifi�an nivo upravljanja lokacijom.

2.10 Analiza predložene reciklažne linije na Meterisu

Predlog EKOINDUSTRIJE za reciklažnu liniju EKOINDUSTRIJA iz Beograda je napravila “Postrojenje za sekundarnu separaciju sirovina iz komunalnog otpada na sanitarnoj deponiji Meteris u gradu Vranju” �iji rezime smo dobili od JKP “KOMRAD” (iz septembra 2005.). Sav prikupljeni otpad iz opština P�injskog okruga koji stiže na Meteris treba da prodje kroz ovaj reciklažni centar pre odlaganja na deponiji. Osnovna postavka ove reciklažne linije data je na narednoj slici.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



49

Slika 2.17: Postavka predložene reciklažne linije (za sortiranje) na deponiji Meteris (projekat

“EKOINDUSTRIJA”, 2005.) Projekat je potpuno isti kao onaj koji je EKOINDUSTRIJA predložila za postojenje “Duboko” kod Užica. Mi smo dali komentare na ovo postrojenje i ono je s tim u skladu korigovano. Pregledom gore pomenutog predloženog projekta, doneli smo slede�e zaklju�ke (glavne nalaze): • Reciklažna (sortirna) linija u osnovi sadrži (videti sliku):

° Merenje svog ulaznog otpada; ° Istovarnu platforme, punjenje prve vibracione rešetke; ° Prvu vibracionu rešetku sa frakcijama < 50 mm koje idu direktno na deponiju ° Prvu liniju za ru�no sortiranje za frakcije > 50 mm. Ovde se odvaja i otpad koji ne može

da se reciklira i šalje se na deponiju. Dobri materijli idu na drugu liniju za ru�no sortiranje za uklanjanje metala, izmedju ostalog;

° Ostatak ide u uredjaj za otvaranje kesa koji puni drugu vibracionu rešetku; ° Drugu vibracionu rešetku sa frakcijama < 50 mm, koja vodi do tre�e linije za ru�no

sortiranje;

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



50

° Tre�u liniju za ru�no sortiranje za sitne frakcije gde se izdvajaju PET boce, plasti�ne folije, staklo i papir;

° �etvrtu liniju za ru�no sortiranje za krupne frakcije gde se izdvajaju PET boce, plasti�na folija i papir;

° Tri kompaktora za papir, plastiku i PET boce; ° Kapacitet: nije poznat ali mora biti oko 40.000 tona/godišnje ili 20 tona/sat na osnovu

2000 radnih sati/godišnje; • Projektna postavka je vrlo složena zbog mnogobrojnih linija i mašina. Velika je zavisnost od

funkcionisanja gotovo svih linija/mašina, pa je stoga pouzdanost pod znakom pitanja; • Navode se nerealno visoke stope rekuperacije za otpad koji može da se reciklira; • EKOINDUSTRIJA procenjuje (na osnovu vrednosti na kraju 2005. godine) ukupna ulaganja

(oprema, zgrada, infrastruktura, itd.) na 190 miliona dinara (2,3 M�). Ovo se �ini preniskom cenom za tako kompleksan reciklažni centar.

Reciklažni centar koji predlaže EKOINDUSTRIJA je složen, što ima posledice u pogledu pouzdanosti. Predlažemo savremen pristup sa dokazanom tehnologijom koji rezultira postavkom pogodnom za predvidjenu namenu i visokom radnom pouzdanoš�u (videti poglavlje 3.xx).

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



51

2.11 Društveno-ekonomska struktura P�injskog okruga

2.11.1 Društveno-ekonomska struktura

Tabela 2.21: Geografija Pokazatelj Srbija Central

na Srbija

Projektno

podru�je

Bosile-grad

Bujano-vac

Vladi�in Han

Vranje Preševo Surdu-lica

Trgo-viste

Ukupna površina u kvadratnim km

88.361

55.968

3.520

571

461

366

860

264

628

370

kao % od ukupnog 100,0% 63,3% 4,0% 0,6% 0,5% 0,4% 1,0% 0,3% 0,7% 0,4% Poljoprivredne površine kao % od ukupnog 66% 59% 56% 64% 58% 48% 52% 60% 54% 58%

Izvor: Opštine Srbije 2005., Republi�ki statisti�ki zavod Srbije, mart 2006. Tabela 2.21 prikazuje glavne geografske pokazatelje projektnog podru�ja. Projektno podru�je se sastoji od (7) opština: Bosilegrad, Bujanovac, Vladi�in Han, Vranje, Preševo, Surdulica i Trgovište. Ovih sedam opština �ine P�injski okrug u južnom delu Srbije. Sedam projektnih opština zauzimaju približno 4,0% ukupne površine Srbije. Udeo poljoprivrednog zemljišta je relativno visok, od 54% do 64%, mada je niži od nacionalnog proseka koji iznosi 66%.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



52

Tabela 2.22: Demografija Pokazatelj Srbija Centraln

a Srbija Projektno podru�je

Bosile-grad

Bujanovac Vladi�in Han

Vranje Preševo Surdulica Trgovište

Broj stanovnika po popisu iz 1991.

7,576.837

5,606.642

237.399

11.603

47.122

25.020

85.591

36.459

24.489

7.115

Urbano 4,126.728 3,025.802 78.634 2.439 16.647 7.772 51.215 - 561 -

Ostalo 3,450.109 2,580.840 158.765 9.164 30.475 17.248 34.376 36.459 23.928 7.115 Broj stanovnika po popisu iz 2002.

7,498.001

5,466.009

227.690

9.931

43.302

23.703

87.288

34.904

22.190

6.372

Urbano 4,225.896 3,073.601 78.648 2.702 12.011 8.338 55.052 - 545 - Ostalo 3,272.105 2,392.408 149.042 7.229 31.291 15.365 32.236 34.904 21.645 6.372

Godišnji priraštaj 1991-2002 -0,10% -0,23% -0,38% -1,40% -0,77% -0,49% 0,18% -0,40% -0,89% -1,00%

Urbano 0,22% 0,14% 0,00% 0,94% -2,92% 0,64% 0,66% -0,26% Ostalo -0,48% -0,69% -0,57% -2,13% 0,24% -1,05% -0,58% -0,40% -0,91% -1,00%

Procena broja stanovnika 30-6-2000

7,516.346

5,484.920

226.436

10.170

42.794

23.877

87.322

33.296

22.511

6.466

Procena broja stanovnika 30-6-2005

7,440.769

5,427.851

229.707

9.218

44.865

23.079

87.215

37.887

21.487

5.956

Godišnji priraštaj 2000-2005 -0,20% -0,21% 0,29% -1,95% 0,95% -0,68% -0,02% 2,62% -0,93% -1,63% Gustina naseljenosti (2005, u osobama/kvad. km) 84 97 65 16 97 63 101 144 34 16 Broj radno sposobnih stanovnika (15-64 ) - 2005

4,991.743

3,620.446 148.490 5.683 27.806 15.337 59.417 22.198 14.267 3.782

% od radno spos. stanov. 67,1% 66,7% 64,6% 61,7% 62,0% 66,5% 68,1% 58,6% 66,4% 63,5% Izvor: Opštine Srbije 2005., popis stanovništva 2002., Republi�ki statisti�ki zavod Srbije

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



53

Ukupan broj stanovnika na projektnom podru�ju u skladu sa zvani�nom procenom iz 2005. je 229.707, što �ini 3,0% ukupnog broja stanovnika u Srbiji. Opština Vranje je najve�a na projektnom podru�ju i u skladu sa procenama iz 2005. ima 87.215 stanovnika, ili 1,2% ukupnog broja stanovnika Srbije, a 39% stanovnika na projektnom podru�ju. Najmanja od analiziranih opština je Trgovište, sa udelom od svega 2,6% u ukupnom broju stanovnika projektnog podru�ja. Za centralnu Srbiju, zabeleženi prirodni priraštaj stanovnika izmedju 1991. i 2002. je bio negativan – 0,23%. Nacionalni prosek za isti period je bio negativan sa -0,10%. Za projektno podru�je, ovaj negativni trend u priraštaju stanovnika je �ak i drasti�niji, sa -0,38%. Ovaj negativni trend je još izraženiji u opštinama Trgovište, Surdulica i Bujanovac, sa -1,0%, -0,89% odnosno -0,77%. U opštinama Bosilegrad, Vladi�in Han i Vranje, seosko stanovništvo se seli iz sela u gradove, sa negativnim priraštajem u seoskim i pozitivnim priraštajem u gradskim podru�jima. Medjutim, priraštaj u gradskim podru�jima opština Bujanovac i Surdulica je takodje negativan sa – 2,92% odnosno -0,26%, što zna�i da stanovništvo migrira ka ve�im gradovima u potrazi sa boljim poslovima i uslovima života. Stanovništvo u opštinama Preševo i Trgovište nije zabeležilo migracije, i ostaje u potpunosti seosko. Ukupni negativni trend na projektnom podru�ju prati opšti trend u Srbiji. Priraštaj stanovništva na nacionalnom nivou u periodu 2000-2005. u poredjenju sa periodom 1991-2002. pokazuje pad sa -0,10% na -0,20%. Ovaj trend je identi�an nivou u centralnoj Srbiji. Nasuprot ovom trendu, projektno podru�je pokazuje pozitivan priraštaj stanovništva od 0,29% u periodu 2000 – 2005., uglavnom zbog visokih stopa priraštaja u opštinama Preševo i Bujanovac. Nagli pad se procenjuje u opštinama Bosilegrad, Surdulica i Trgovište, od -1,95%, -0,93%, odnosno -1,63%. Gustina naseljenosti u projektnom podru�ju je 65 osoba po kvadratnom kilometru, što je ispod nacionalnog proseka od 84 osoba po kvadratnom km. Medjutim, postoje velike razlike izmedju opština projektnog podru�ja. Najve�a gustina naseljenosti je zabeležena u opštinama Preševo, Vranje i Bujanovac od 144, 101, odnosno 97 ljudi po m2. Ovo znatno premašuje nacionalni prosek. Medjutim, najmanja gustina naseljenosti je zabeležena u Bosilegradu i Trgovištu, u oba slu�aja 16 ljudi po m2.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



54

Tabela 2.23: Zaposlenost Pokazatelj Srbija Centraln


Bosilegrad Bujanovac Vladi�in Han


Ukupan broj zaposlenih (prosek iz 2005.)

2,068.964

1,524.198

49.666

1.799

7.395

5.312

24.450

3.620

5.933

1.157

Kao % od ukupnog broja stanovnika 27,8% 28,1% 21,6% 19,5% 16,5% 23,0% 28,0% 9,6% 27,6% 19,4% Kao % radne snage 69,8% 71,0% 59,4% 60,8% 58,0% 56,2% 65,4% 40,5% 59,4% 54,1% Kao % radno sposobnog stanovništva 41,4% 42,1% 33,4% 31,7% 26,6% 34,6% 41,1% 16,3% 41,6% 30,6%

Ukupan broj nezaposlenih (prosek iz 2005.)

895.697

622.305

33.926

1.161

5.351

4.147

12.914

5.326

4.047

980

Kao % ukupnog broja stanovnika 12,0% 11,5% 14,8% 12,6% 11,9% 18,0% 14,8% 14,1% 18,8% 16,5% Kao % radne snage 30,2% 29,0% 40,6% 39,2% 42,0% 43,8% 34,6% 59,5% 40,6% 45,9% Kao % radno sposobnog stanovništva 17,9% 17,2% 22,8% 20,4% 19,2% 27,0% 21,7% 24,0% 28,4% 25,9%

(Ne) zaposleni kao % ukupnog broja stanovnika 39,8% 39,5% 36,4% 32,1% 28,4% 41,0% 42,8% 23,6% 46,4% 35,9% # odraslih osoba koje primaju socijalnu pomo�

220.262

150.909

11.631

677

1.983

647

6.330

1.194

522

278

Kao % ukupnog broja stanovnika 3,0% 2,8% 5,1% 7,3% 4,4% 2,8% 7,3% 3,2% 2,4% 4,7%

Izvor: Opštine Srbije 2005., Republi�ki statisti�ki zavod Srbije, mart 2006.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



55

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

Serbia Vojvodina CentralSerbia

Project area Bosilegrad Bujanovac Vladicin Han Vranje Presevo Surdulica Trgoviste

Une

mpl

oyed

as

% o

f la

bour

for

ce

Slika 2.18: nezaposleni kao % radne snage Podaci iz 2005. pokazuju da je broj nezaposlenih na 1.000 stanovnika na projektnom podru�ju 216, što je ispod nacionalnog proseka od 278 (videti gornju tabelu). U proseku se zaposlenost na projektnom podru�ju kre�e izmedju 96 i 280 na 1.000 stanovnika. U pogledu stope zaposlenosti, vode�e opštine u P�injskom okrugu, Vranje i Surdulica, jednake su nacionalnom nivou zaposlenosti od 27,8%. Stopa zaposlenosti u drugim opštinama je ispod nacionalnog proseka, tako da je prose�na stopa 21,6%, znatno ispod nacionalnog proseka. Generalna privredna struktura u regionu odražava privredu Srbije. Do maja 2007., 34 društvena preduze�a su privatizovana a 55 preduze�a je �ekalo na red za privatizaciju u projektnom podru�ju (podaci Agencije za privatizaciju). Neke od najve�ih kompanija u Regionu su: • British American Tobacco je postao novi vlasnik visoko rangirane duvanske industrije DIV,

Vranje. • Alfa Plam, proizvodi elektri�ne aparate za doma�instvo i industriju; • Fabrika flaširane izvorske vode Heba, i proizvodja� bezalkoholnih napitaka; • Yumco, tekstilna industrija – nekada je zapošljavala preko 10.000 ljudi a sada jedva 2.000; Najve�a kompanija koja još uvek uspešno posluje u regionu je SIMPO Vranje. Ta kompanija zapošljava više od 7000 ljudi u 80 malih i srednjih preduze�a i velikih fabrika, a njihove glavne aktivnosti su proizvodnja nameštaja, hrane i pi�a, trgovina, hemijska industrija, ugostiteljstvo, turizam i transport.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



56

Po definiciji, radno sposobno stanovništvo je broj ljudi starosnog doba izmedju 15 i 64 godine, bilo da su zaposleni ili ne. Ukupan broj radno sposobnog stanovništva u ukupnom stanovništvu u regionu tokom 2005. godine bio je 64,6%, znatno ispod nacionalnog proseka od skoro 67,1%. Samo 33% radno sposobnog stanovništva je zaposleno u projektnom podru�ju, u odnosu na nacionalni prosek od 41,4%. Drugim re�ima, i veli�ina radno sposobnog stanovništva i udeo zaposlenih ljudi u radno sposobnom stanovništvu su znatno niži od nacionalnog nivoa. Druga strana medalje je da su razmere nezaposlenih gore od nacionalnog proseka: 22,8% radno sposobnog stanovništva je zvani�no nezaposleno u odnosu na nacionalni prosek od 17,9%. Region se suo�ava sa velikim problemima nezaposlenosti, uglavnom zbog opadaju�e ili nikakve/niske operativne industrijske baze. Kompanije koje su privatizovane još uvek ne mogu da angažuju svo radno stanovništvo, što ima uticaja na lokalnu društveno-ekonomsku situaciju. Drugi na�in da se utvrdi društveno-ekonomska situacija je analiza podataka o licima koja primaju socijalnu pomo�. Ovde možemo da zaklju�imo da opštine na projektnom podru�ju imaju 5,1% više primalaca socijalne pomo�i preko nacionalnog proseka od 3%. Najgora je situacija u opštinama Bosilegrad i Vranje, gde 7,3 % ukupnog stanovništva prima socijalnu pomo�. Nasuprot tome, opštine Surdulica i Vladi�in Han su ispod nacionalnog proseka sa 2,4% odnosno 2,8%.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



57

Tabela 2.24: Zaposlenost po sektorima (Izvor: Opštine Srbije 2005, Republi�ki statisti�ki zavod Srbije, mart 2006) Pokazatelj Srbija Centraln




Poljoprivreda, ribolov i šumarstvo

65.058 25.822 916 49 50 180 423 15 183 16

kao % od ukupnog 3,1% 1,7% 1,8% 2,7% 0,7% 3,4% 1,7% 0,4% 3,1% 1,4% Proizvodna / preradjiva�ka industrija

490.502 361.224 17.265 389 2.814 2.184 9.173 742 1.466 497

kao % od ukupnog 23,7% 23,7% 34,8% 21,6% 38,1% 41,1% 37,5% 20,5% 24,7% 43,0% Energija i druge instalacije

45.554 36.533 995 55 65 198 381 37 253 6

kao % od ukupnog 2,2% 2,4% 2,0% 3,1% 0,9% 3,7% 1,6% 1,0% 4,3% 0,5% Gradjevinarstvo 88.063 67.108 1.802 43 185 182 1.158 25 206 3

kao % od ukupnog 4,3% 4,4% 3,6% 2,4% 2,5% 3,4% 4,7% 0,7% 3,5% 0,3%

Trgovina 204.730 157.063 4.260 92 615 426 2.376 387 278 86

kao % od ukupnog 9,9% 10,3% 8,6% 5,1% 8,3% 8,0% 9,7% 10,7% 4,7% 7,4% Turizam 26.964 23.347 861 5 123 61 576 8 77 11

kao % od ukupnog 1,3% 1,5% 1,7% 0,3% 1,7% 1,1% 2,4% 0,2% 1,3% 1,0% Logistika 115.961 89.760 2.112 85 124 209 1.354 223 106 11

kao % od ukupnog 5,6% 5,9% 4,3% 4,7% 1,7% 3,9% 5,5% 6,2% 1,8% 1,0% Komercijalne usluge 92.206 72.636 583 7 28 19 443 30 51 5

kao % od ukupnog 4,5% 4,8% 1,2% 0,4% 0,4% 0,4% 1,8% 0,8% 0,9% 0,4% Javna administracija i društveni sektor

417.433 312.230 10.319 425 1.465 785 4.902 1.288 1.126 328

kao % od ukupnog 20,2% 20,5% 20,8% 23,6% 19,8% 14,8% 20,0% 35,6% 19,0% 28,3% Preduzetnici i isklju�ivi vlasnici

522.493 378.475 10.553 649 1.926 1.068 3.664 865 2.187 194

kao % od ukupnog 25,3% 24,8% 21,2% 36,1% 26,0% 20,1% 15,0% 23,9% 36,9% 16,8% Ukupno 2,068.964 1,524.198 49.666 1.799 7.395 5.312 24.450 3.620 5.933 1.157

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



58

Kada se analizira broj zaposlenih po privrednim sektorima na projektnom podru�ju (gornja tabela), najupadljivija karakteristika je relativno velika zaposlenost u proizvodnom sektoru (34,7% naspram nacionalnog proseka od 23,7%) i relativno mali udeo preduzetnika i isklju�ivih vlasnika (21,2% naspram nacionalnog proseka od 25,3%). Opština Surdulica u sektoru energije i instalacija je znatno iznad nacionalnog proseka i onog u centralnoj Srbiji i na projektnom podru�ju sa 4,3%. Takodje su znatno iznad proseka i opštine Bosilegrad i Vladi�in Han sa 3,1% odnosno 3,7%. �etiri hidroelektrane na vešta�kom jezeru Vlasina (rade u sklopu nacionalnog hidroenergetskog sistema Djerdap) su razlog za visoku stopu zaposlenosti u ovom sektoru. Prosek na nivou države, centralne Srbije i projektnog podru�ja za ovaj sektor je 2,2%, 2,4% odnosno 2,0%. U sektoru poljoprivrede i šumarstva, opštine Vladi�in Han, Surdulica i Bosilegrad su iznad (3,4% u Vladi�inom Hanu) ili blizu nacionalnog proseka (3,1%). Znatno ispod nacionalnog proseka u ovom sektoru su Bujanovac i Preševo, sa 0,7% odnosno 0,4%. Takodje je upadljivo da je sektor turizma u projektnom podru�ju iznad nacionalnog proseka i onog u centralnoj Srbiji sa 1,7%, zbog �injenice da je ovaj region bogat banjama sa mineralnim vodama. Vode�a opština u sektoru turizma je Vranje, sa udelom iznad nacionalnog proseka od 2,4% (1,3% nacionalni prosek). Zaposlenost u sektoru trgovine je iznad nacionalnog proseka u Preševu sa 10,7% (nac. prosek 9,9%), a blizu nacionalnog proseka su sa 9,7% Vranje, 8,3% Bujanovac i 8,0% Vladi�in Han. U svim projektnim opštinama, zaposlenost u sektoru gradjevinarstva je upadljivo ispod nacionalnog proseka i onog u centralnoj Srbiji, i kre�e se izmedju 0,4% i 1,8%. Nacionalni prosek je 4,3%, a u centralnoj Srbiji 4,4%. Tržište rada prili�no zavisi od proizvodnog sektora. Medjutim treba shvatiti da veliki deo industrije radi na niskom nivou ali još uvek zvani�no zapošljava veliki broj ljudi. Nacionalni dohodak 2005. u projektnom podru�ju je bio 1,5% srpskog ukupnog nacionalnog dohotka. Opština Vranje je imala najve�i doprinos nacionalnom dohotku sa 1,0%, dok je ostalih šest opština imalo vrlo mali doprinos, izmedju 0.0% i 0,2%. Dakle, opština Vranje doprinosi oko 2/3 ukupnog dohotka po glavi stanovnika u projektnom podru�ju, zatim slede opštine Bujanovac, Bujanovac, Surdulica i Vladi�in Han sa 10,9%, 7,2% odnosno 6,4%. Najniži doprinos nacionalnom dohotku imaju opštine Preševo, Bosilegrad i Trgovište, od 1,4% do 4,7%.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



59

Tabela 2.25: Nacionalni dohodak 2005. Pokazatelj Srbija Centralna

Srbija Projektno podru�je



Nacionalni dohodak (u '000 RSD, nominalno)

918,732.972

627,669.494

14,065.459

243.142

1,539.463

907.141

9,512.266

656.651

1,010.416

196.380

% od ukupnog 100,0% 68,3% 1,5% 0,0% 0,2% 0,1% 1,0% 0,1% 0,1% 0,0% % od ukupnog projektno podru�ja 100,0% 1,7% 10,9% 6,4% 67,6% 4,7% 7,2% 1,4% Nacionalni dohodak po glavi stanovnika

123.473

115.639

61.232

26.377

34.313

39.306

109.067

17.332

47.025

32.972

Izvor: Opštine Srbije 2005, Statisti�ki zavod Republike Srbije, mart 2006.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



60

-

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

Serbia Vojvodina CentralSerbia


Nat

iona

l inc

ome

per c

apita

(din

ar/2

005)

Slika 2.19: Nacionalni dohotak po glavi stanovnika (2005.) po opštinama

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



61

Tabela 2.26: Nacionalni dohodak po sektorima (Izvor: Opštine Srbije 2005., Republi�ki statisti�ki zavod Srbije, mart 2006.) Pokazatelj Srbija Centralna

Srbija Projektno podru�je

Bosilegrad Bujanovac Vladi�in Han Vranje Preševo Surdulica Trgovište

Poljoprivreda, ribolov i šumarstvo

156,437.867 90,864.200

2,407.919

111.735

489.774

220.907

1,015.266

327.516

168.616

74.105

kao % od ukupnog 17,0% 14,5% 17,1% 46,0% 31,8% 24,4% 10,7% 49,9% 16,7% 37,7% Proizvodna / preradjiva�ka industrija

294,890.188 186,741.532

6,649.358

(10.249)

654.349

323.349

5,216.898

61.229

360.025

43.757

kao % od ukupnog 32,1% 29,8% 47,3% -4,2% 42,5% 35,6% 54,8% 9,3% 35,6% 22,3% Energija i druge instalacije

17,710.789 9,232.455

424.177

25.014

67.264

51.006

208.329

35.394

37.170

kao % od ukupnog 1,9% 1,5% 3,0% 10,3% 4,4% 5,6% 2,2% 5,4% 3,7% 0,0%

Gradjevinarstvo

67,323.353 54,277.231

1,088.511

22.960

52.970

66.616

712.219

60.676

166.804

6.266 kao % od ukupnog 7,3% 8,6% 7,7% 9,4% 3,4% 7,3% 7,5% 9,2% 16,5% 3,2%

Trgovina

226,919.194 162,631.439

2,106.427

48.508

175.383

165.393

1,362.188

122.353

193.816

38.786 kao % od ukupnog 24,7% 25,9% 15,0% 20,0% 11,4% 18,2% 14,3% 18,6% 19,2% 19,8%

Turizam

16,602.919 13,517.479

266.523

5.265

27.855

10.715

175.652

6.287

39.027

1.722 kao % od ukupnog 1,8% 2,2% 1,9% 2,2% 1,8% 1,2% 1,8% 1,0% 3,9% 0,9%

Logistika

95,716.030 75,344.323

890.340

37.399

49.840

58.926

631.386

40.216

40.829

31.744 kao % od ukupnog 10,4% 12,0% 6,3% 15,4% 3,2% 6,5% 6,6% 6,1% 4,0% 16,2% Komercijalne usluge

38,916.575 31,833.440

191.677

616

6.576

10.229

169.786

2.442

2.028 -

kao % od ukupnog 4,2% 5,1% 1,4% 0,3% 0,4% 1,1% 1,8% 0,4% 0,2% 0,0%

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



62

Javna administracija i društveni sektor

4,216.057 3,227.395

40.527

1.894

15.452

20.542

538

2.101 -

kao % od ukupnog 0,5% 0,5% 0,3% 0,8% 1,0% 0,0% 0,2% 0,1% 0,2% 0,0%

Ukupno 918,732.972 627,669.494 14,065.459 243.142 1,539.463 907.141 9,512.266 656.651 1,010.416 196.380

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



63

Podaci o nacionalnom dohotku po sektorima ne potvrdjuju obrazac zaposlenosti: proizvodni sektor još uvek doprinosi najve�im udelom nacionalnom dohotku projektnog podru�ja sa 47,3%, premašuju�i nacionalni udeo od 32,1% (i udeo u centralnoj Srbiji od 29,8%). Zna�ajan udeo u ovom sektoru je zabeležen u opštini Vranje sa 54,8%, a negativan trend je zabeležen u opštini Bosilegrad sa -4,2%. Drugi najve�i sektor je poljoprivreda i šumarstvo, sa udelom od 17,1%, a nacionalni prosek i prosek u centralnoj Srbiji su 17,0% odnosno 14,5%. Nacionalni prosek Srbije premašuje energetski sektor sa 3,0% naspram nacionalnog prose�nog udela od 1,9%. Sektor javne administracije i komercijalnih usluga ne postoje uopšte u opštini Trgovište. Tako se može zaklju�iti da privredom projektnog podru�ja dominira proizvodni sektor, ali ga blisko prate poljoprivredni i preduzetni�ki.

2.11.2 Generalni i detaljni urbanisti�ki planovi

Urbanisti�ki plan Revidovani i dopunjeni Generalni urbanisti�ki plan grada Vranja je usvojen Odlukom Skupštine opštine 27. juna 2002., br. 35/11/2002/08 (Službeni glasnik P�injskog okruga br. 21/02). Generalni urbanisti�ki plan je inicijalno usvojen 1989. Na osnovu �lanova 15, 16 i 25 Zakona o planiranju i izgradnji (Službeni glasnik Republike Srbije br.44/1989) i �lana 378 Statuta opštine Vranje, Detaljni urbanisti�ki plan za deponiju Meteris u gradu Vranju je objavljen 4. aprila 1991. Srednjoro�ni plan za Vranje 2006 – 2010. Na regionalnom nivou, opština Vranje je razradila srednjoro�nu regionalnu razvojnu strategiju za period 2006. do 2010. U ovoj strategiji, ukupne investicije za taj period su ocenjene na � 29 miliona. Po ovom strateškom planu, investicije su grupisane u šest prioritetnih delova: regionalni urbanisti�ki razvoj, infrastruktura, i ekonomski rast, integracija manjinskih zajednica, reforme lokalne zajednice, i zaštita životne sredine. Memorandum o budžetu za 2008. i ekonomski status opština Uredbama Memoranduma o budžetu za 2008., koji se zasniva na Zakonu o budžetskom sistemu, projekcije za 2008. i 2009. godinu predvidjaju da lokalne zajednice imaju pravo na udeo od 1,7% u ukupnim nekategori�kim transferima BDP. Na osnovu Memoranduma, raspodela transfera u 2008. je u skladu sa Zakonom o finansiranju lokalnih uprava (na snazi od juna 2007.). Transferi za 2008. su niži nego za 2007., na osnovu odredbi novog Zakona o finansiranju lokalnih uprava, kojim lokalne uprave preuzimaju deo centralne poreske administracije da bi se naplata ovog prihoda u potpunosti kontrolisala. Porez na prenos apsolutnih prava je umanjena sa 5% na 2,5%. Smanjenje ovog poreza ne zna�i da �e lokalne uprave biti slabije motivisane da napla�uju prihod. Uspostavljanje lokalne poreske administracije se smatra velikom promenom samo po sebi i o�ekuje se da �e generalno uve�ati fiskalne kapacitete lokalne uprave u Srbiji. Ukupni nekategori�ki transferi 2008. u apsolutnim brojevima iznose RSD 36,1 milijardi. Republika Srbija je podeljena na 141 opštinu i 4 grada. Opštinama sleduje RSD 22,2 milijarde a

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



64

udeo 4 grada iznosi RSD 13,9 milijarde. Lokalne zajednice takodje imaju pravo na udeo od RSD 2,0 milijardi kategori�kih transfera za finansiranje ulaganja u zdravstvo i rad poreskih organa. Na osnovu gornjih odredbi, udeo nekategori�kog transfera za opštine P�injskog okruga za godinu 2008. je ukupno RSD 1,1 milijarda (približno � 13,4 miliona), ili 22% uve�anja u poredjenju sa ukupnim transferima dodeljenim okružnom regionu 2006. (RSD 884 miliona ili � 11 miliona). Tabela 2.27: Transferi budžeta (000’ RSD)

Opština 1

2006 2

2007 3

2008 4

Indeks 5 (3/2)

Indeks 6 (4/3)

Vranje 108.034 285.311 339.089 264,1 118,8 Bosilegrad 36.065 58.623 68.232 162,6 116,4 Vladi�in Han 33.658 106.530 119.972 316,5 112,6 Surdulica 38.575 77.046 95.342 199,7 123,7 Preševo 66.329 149.140 190.362 224,8 127,6

Bujanovac 62.609 172.052 215.250 274,8 125,1

Trgovište 18.130 35.326 45.659 194,8 129,3 Ukupno 363.400 884.028 1,073.906 243,3 121,5

Izvor: Zavod za statistku Srbije Maksimalne naplative tarife za otpad

Iznenadjuju�e malo toga je objavljeno o maksimalnim naplativim tarifama za �vrst otpad, za razliku od tarifa za vodu i otpadne vode. Za potrebe ovog izveštaja, koristimo maksimalni nivo naplativosti od 1,5% prose�nog prihoda ili rashoda po doma�instvu, broj koji se koristi u utvrdjivanju maksimalne naplativosti ve�eg broja projekata upravljanja otpadom koje finansira EU-ISPA u Rumuniji. Ovaj maksimalni naplativi nivo je nizak u poredjenju sa drugim komunalnim uslugama, poput struje, (okružnog) grejanja i vode i otpadnih voda. Nedavno uradjena studija2 utvrdjuje maksimalnu naplativost svih komunalnih usluga kombinovano na 25% prose�nog prihoda/rashoda po doma�instvu sa narednim presekom po uslugama: • Struja: 10 posto ku�nih troškova; • Grejanje: 10 posto ku�nih troškova; • Voda i otpadne vode: 5 posto ku�nih troškova Tabela 2.28 rezimira nivoe naplativosti koje koriste razni instituti i vlade. Skre�emo pažnju da troškovi na otpad nisu obuhva�eni prora�unima.

2 Da li siromašni potroša�i mogu da plate energiju i vodu?, Samuel Frankhauser, Tatjana Tepic (2005.)

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



65

Tabela 2.28: Referentna maksimalna naplativost komunalnih usluga (u %)

Izvor Struja Grejanje Voda Svi ra�uni za

komunalne usluge Svetska banka (2002) 10-15 3-5 WHO (2004) 10 IPA Energy (2003) 10 20 UN/ECE 15 Vlada Velike Britanije 10 3 Vlada SAD 6 2,5 Azijska banka za razvoj 5 Ukrajinska vlada 20

Izvor: Da li siromašni potroša�i mogu da plate energiju i vodu? Samuel Frankhauser, Tatjana Tepic (2005) Da bi se utvrdio maksimalni naplativi nivo tarifa za �vrst otpad na projektnom podru�ju, potrebna je procena prose�nog prihoda po doma�instvu. Od 2003., Statisti�ki zavod Republike Srbije objavljuje podatke o prihodima i rashodima doma�instava, na osnovu pra�enja više od 4.000 doma�instava. Poslednji potpuni godišnji podaci odnose se na 2006. godinu, što �e predstavljati osnov za procenu prihoda doma�instava na projektnom podru�ju za potrebe ove studije. Pra�enje doma�instava pokazuje da je prose�an prihod po doma�instvu u Srbiji tokom 2006. iznosio RSD 35.263 (� 446) sa rashodima nešto nižim od RSD 33.910 (� 429). Ovi podaci su dalje razbijeni na centralnu Srbiju bez Beograda, Beograd i Vojvodinu, sa narednim rezultatima: Tabela 2.29: Prihodi i rashodi po doma�instvima u Srbiji (2006.)

Centralna Srbija Opis

Republika Srbija Ukupno Bez Beograda Beograd

Vojvodina

Prihod 35.263 35.771 32.422 43.102 33.939 Rashod 33.910 34.191 32.432 38.039 33.175

Izvor: Dopis br. 72, Statisti�ki zavod Republike Srbije 30/3/2007 Najve�a komponenta prihoda se sastoji od plata i nadnica (45%), zatim sledi transfer gotovine od vladinih organizacija (državne penzije, socijalna pomo�) u iznosu od 24%. Takodje, 94% prihoda se dobija u gotovini. Preostalih 6% se dobija u naturi i uglavnom se sastoji od prirodnih potrošnih dobara, uglavnom poljoprivredne proizvodnje za sopstvene potrebe. Medju rashodima dominiraju hrana i bezalkoholna pi�a sa 39%, a naredna najve�a stavka su troškovi stanovanja i komunalne usluge (16%). Ovo poslednje se može porediti sa maksimalnim nivoom naplativosti komunalnih usluga od 25%, mada obuhvata i troškove stanovanja poput kirije i kamate. Nažalost, nije raspoloživ dalji presek ovih podataka za opštine, niti raspoloživi podaci pokazuju obrazac raspodele prihoda. Medjutim, na raspolaganju je presek izmedju gradskog i seoskog stanovništva, koji pokazuje da je prihod seoskog stanovništva 91% a gradskog 106% od ukupnog prose�nog prihoda. Rashodi se još manje razlikuju: gradsko stanovništvo troši 102% prose�nih troškova, a seosko 97%. Ovo bi ukazalo da raspodela prihoda nije mnogo razli�ita, pod pretpostavkom da seosko stanovništvo ima relativno više ljudi sa nižim prihodima nego gradsko.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



66

Da bi se ocenio prihod po doma�instvu u P�injskom okrugu, raspoloživi podaci o doma�instvima za 2006. su korigovani prema razlikama u nivou plata, koje su poznate za pojedina�ne opštine. Donja tabela rezimira bruto i neto plate koje su stvarno ispla�ene tokom 2005. do 2007. godine: Tabela 2.30: Nominalne plate

Indicator Serbia Central Serbia


Jan - Dec 2005Gross salaries 25,514 25,179 19,317 12,911 22,476 10,590 20,680 16,684 22,336 13,127 Nett salaries 17,442 17,214 12,924 8,804 14,898 7,256 13,758 11,182 15,195 8,927


Growth rateGross salaries 24% 25% 22% 58% 15% 47% 19% 34% 15% 42%Nett salaries 24% 25% 24% 60% 18% 46% 22% 36% 15% 40%


Growth rateGross salaries 22% 23% 22% 35% 15% 7% 25% 23% 23% 43%Nett salaries 28% 28% 29% 40% 21% 13% 31% 29% 31% 53%

Izvor: Dopis br. 11, Statisti�ki zavod Republike Srbije, 23. januar 2007., i Dopis br. 8, Statisti�ki zavod Republike Srbije, 22. januar 2008. Indicator = pokazatelj Central Serbia = centralna Srbija Project area = projektno podru�je Gross salaries = bruto plate Net salaries = neto plate Growth rate = stopa porasta Iz ove tabele se može zaklju�iti da je prose�na neto plata 2007. u svim opštinama P�injskog okruga bila znatno niža od nacionalnog proseka za u proseku 26%. Postoje velike razlike izmedju opština, sa najnižim neto platama u Vladi�inom Hanu. Stopa porasta nominalnih plata 2007. u projektnom podru�ju je u skladu sa nacionalnim prosekom od 29%. Opština Trgovište je zabeležila najve�i porast; medjutim, to je porast u odnosu na najniži apslutni nivo. Za korigovanje prihoda po doma�instvu se primenjuje naredni pristup:

• Osnova su podaci o prihodu doma�instava u Srbiji iz 2006. jer potpuni podaci za 2007. godinu nisu još raspoloživi u vreme pisanja ovog izveštaja (mart 2008.);

• Za sve opštine �e se koristiti podaci o prihodima doma�instava. Uvidja se da �e podaci o rashodima verovatno biti najbolja provera ukupnog raspoloživog prihoda, jer ljudi generalno potcenjuju svoj stvarni izvor prihoda. Medjutim, budu�i da je razlika izmedju prihoda i rashoda vrlo mala, ova studija �e se bazirati na podacima o prihodu (gotovinskom i u naturi);

• Komponenta plata iz podataka o prihodima doma�instava, uklju�uju�i penzije, preobra�unava se množenjem sa odnosom izmedju neto plata u sedam opština P�injskog okruga i Srbije;

• Pretpostavlja se da su komponente koje nisu plata iste kao prosek u Srbiji.

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



67

Za 2007. godinu i nadalje, podaci o prihodima doma�instava se procenjuju uve�anjem podataka za pretpostavljenu stopu inflacije i stvarno uve�anje plata (videti i poglavlje 5 – finansijska i ekonomska analiza). Naredna tabela sumira rezultate korigovanja: Tabela 2.31: Procenjeni prihod po doma�instvu u P�injskom okrugu

Municipality 2006 2007 2006 2007 IncreaseRSD RSD � � (%)

Serbia 35,263 38,966 446 487 11% Central Serbia without Belgrade 32,422 35,826 410 448 11%Project Area 31,070 34,332 393 429 11%

Bosilegrad 29,681 32,797 376 410 11%Bujanovac 32,238 35,623 408 445 11%Vladicin Han 27,102 29,948 343 374 11%Vranje 31,622 34,942 400 437 11%Presevo 30,483 33,684 386 421 11%Surdulica 32,169 35,547 407 444 11%Trgoviste 28,525 31,521 361 394 11%

Municipality = opština Increase = uve�anje Central Serbia without Belgrade = centralna Srbija bez Beograda Project area = projektno podru�je Dakle, prose�an mese�ni prihod po doma�instvu u projektnom podru�ju se procenjuje u iznosu od RSD 31.070/� 393 tokom 2006. godine, odnosno RSD 34.332/� 429 tokom 2007. Naredni korak je ra�unanje maksimalne naplative tarife. Koriste�i prag od 1,5%, maksimalna tarifa za �vrst otpad za ovaj projekat se može proceniti na RSD 515 mese�no za 2007. godinu. Detaljni podaci po opštinama variraju izmedju RSD 449 i RSD 534 kako je precizirano u donjoj tabeli. Tabela 2.32: Maksimalna naplativa tarifa za �vrst otpad (2006.)

MunicipalityMonthly (RSD) RSD %

Bosilegrad 32,797 492 1.5%Bujanovac 35,623 534 1.5%Vladicin Han 29,948 449 1.5%Vranje 34,942 524 1.5%Presevo 33,684 505 1.5%Surdulica 35,547 533 1.5%Trgoviste 31,521 473 1.5%Total 34,332 515 1.5%

HH income Max. affordable SW tariff

Municipality = opština HH income = prihod po doma�instvu Monthly = mese�no Max. affordable SW tariff = maksimalno naplativa tarifa za �vrst otpad Total = ukupno

________________________________________________________________________________________________________________06-08-2008



68

2.12 Rezime i zaklju�ci

Samo Vranje od 2002. radi sa dobro vodjenom sanitarnom deponijom na lokaciji Meteris, nekih 6 km od centra grada. Ostale opštine odlažu svoj otpad na ilegalnim smetlištima koja nisu u skladu sa bilo kakvim ekološkim standardima. Ova smetlišta predstavljaju opasnost za životnu sredinu. Deponija Meteris ima oblogu na dnu sa zaštitnim geomembranama. Otpad se sabija. Prekrivanje zemljom se vrši u redovnim intervalima. Procedne vode se prikupljaju i tretiraju taloženjem i aeracijom. Talog se deponuje a tretirane procedne vode ponovo ubrizgavaju u deponiju. Nedostaje kolska vaga, pa ne postoje precizni podaci o otpadu. . Gradska podru�ja u opštinama su gotovo potpuno pokrivena uslugama prikupljanja otpada. Seoska podru�ja skoro da nisu pokrivena. Ve�ina komunalnih vozila je stara i treba da se zameni. Separacija otpada na mestu nastanka se ne primenjuje u okrugu niti postoje postrojenja za to. Samo privatna kompanija EkoPlast je nedavno po�ela separatno prikupljanje PET i plasti�ne folije u Vladi�inom Hanu i namerava da se proširi na Vranje.

EKOINDUSTRIJA je napravila ponudu za reciklažno postrojenje u Vranju. Projektovano rešenje je vrlo složeno zbog mnogobrojnih linija i mašina a stope rekuperacije su nerealno visoke. Opšta društveno-ekonomska struktura u P�injskom okrugu odražava privredu Srbije. Stopa zaposlenosti u okrugu je medjutim ispod proseka Srbije; prose�na neto plata 2007. godine u svim opštinama P�injskog okruga je znatno niža od nacionalnog proseka za prose�no 26%. Opština Vranje doprinosi ukupnom prihodu po glavi stanovnika u projektnom podru�ju sa 2/3. Vranje je daleko najja�a opština u okrugu.

poglavlje 2 tehni ka i druŠtveno …ukljuujui 1.250 m puta od autoputa do deponije. postojea...

Documents