pregnent women & child health care

Peace Foundation Pakistan

Peace Foundation: House No.151, Pak Colony Near S.L.D Cotton Factory, Umerkot road Mirpurkhas. Phone No. 0233-876239 Cell No. 0333-2950775

e-mail: [email protected] website: www.peacefoundation-pk.org

اىد شام غرة

۽

شدس ٻار ج

صدث




ٻ اکرپس فائڊظ ڪ ؽر شرڪارو شياج اداره آ. ا ادارو ج او ڪي ۾ غرج ج جص ۽ ڄو هارو

. ج جئ غرج ک شاش، شياج ۽ ىػاطرج خل ج آگا پرهڪارو ۽ خدىحم شر اجال ڎڻ آخل ج الء ىحػهق ىػهىاة گھرةم شام گڏه گڏ جص ۽ ڄو هارم خل ىحػهق ةا ختر رک هڃ.ر غرة ۽ ىرد ک جص ۽ ڄو

زاك ک ج طرهغاة ڪرڻ کام اڳ ۾ ۽ پء زدگ جام ىرد ۽ غرة پج طادو طدن خاص ڪرودو آ. ظال ىحػهق ىػهىاة ا ک ىرداڻ ۽ غرجاڻ ڄو هارو ىڙس ۽ ىڙس ک زاك ج خل ج ڄاڻ طرهرو آ.

خفاظث ڪرو شگھ.شٺ ۽ ٻار ج صدث ج ئڻ گھرج ج جئ ا پج زدگ

ىردم شام انڳ انڳڳٺ ۾ غرج ۽ 022ا شهصه ۾ پس فائڊظ ج ٽو ىرپرخاص ۽ ام ج ڀرپاش ج ىالكاة ڪدو ام ىالكاة ۾ ٺ ڳان ج ڳانا ۽ شيجھا هده.

. ڍو غير ۾ طادو.1

. غرج جا جص ۽ ڄو هارا خق.0

. غرة ج خيم ۽ شدس صدث ج خفاظث.3

. ةا ختر غرج ج ڪ گرهپ ۽ ڪ يائدن غرة ج چڊ.4

ج 23159453399يتر ٽهفم الئىةائم دد ۽ ڄاڻ ڎڻ الء ڪ ىفث ىپس فائڊظ اىد شام غرج کطرهغاة ڪئ آ. جح ڪ ججرةڪار غرة کام خيم ۽ ام ج پچدگ ج ةارو ۾ ىفث ىظرا هٺ شگھج

ٿا.

زر ةهچ ۽ فرزا كير




ىظي ج فرشث

خيم غرجاڻ جندو ظال فيم رپرهڊڪٽ شصٽو()

)ىاارو )خض

خيم جم ظا

.ىاء ڪئ ٻار ج ڄيڻ ج ادازه نڳائ شگھ ٿ

.خيم جا ڪجھ ىصئال جڪ خطراڪ ٿ شگ ٿا

خيم ۾ خطرو جم ظام.

ڪڙ ط ج خاك رکڻ طرهرو آ. ىاء ک ٻار ڄڻڻ کام پر پرو ٽم ىدر ڪئر ۾

.ىػهىاة

کاڌ خراڪ.

صرجداك. ڪئ ٿ ٿئ ا ج ٻچدا ۾ ٻار هڎه

.ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ۽ خرڪث

ٻار ج پدائض. .ٻار ج پدائض الء احظال ٻار جا شر. ک ٻار ڄيڻ کام اڳ جار رکڻ گھرج. خاىال غرة طم جڪ




پدائض اخحاط جدةرهم. هجھ اچڻ جم غالىحم. ٻار جا شر

جا ىرخال. ٻار جا شر

ج پرم ىرخه. ٻار ج شر

ج ٻ ىرخه. ٻار ج شر

ج ٽم ىرخه. ٻار ج شر

.ڄيڻ ىم ٻار ج خفاظث

.اڏو ک ڪٽڻ ج طرل

.اڏو ک يظ ٻار ج جصو ج هجھ ڪٽج

.ڄاهك ٻار ک صاف ڪرڻ ج طرل

.ڄاهك ٻار ک ڄيڻ کام پء ڪدل ىاء ج ڇاج ج رکڻ

.آك ج ٻار اچڻ

ج ىػائ. آك

.جڏ آك ٻار اچڻ ۾ در نڳائ

.رة ج هڌڪ طاع ٿڻ

خيم فيم رپرهڊڪٽ شصٽو )غرجاڻ جندو ظال(

غق رخو ج ا خص آ جڪ فرج ج ان ۾ اڳام هڎا خصا آ،فرج )هجائا( ۽ رخو. 0فيم رپرهڊڪٽ شصٽو جا پهت آ( الء ڪ درهازو هاگر ده آ. ىاارو ج رة ر ى فرج ذرػ ڪحم ده آ. رخو )ٻچدا جح ٻار

جصو ىام ڪرده آ.




ىاارو )خض(شان ج غير ۾ ادو آ. جڏ ڇڪرو ک ىاارو اچڻ نڳ ج اا خيم رک شگھ 10کام 11اڪثر ڇڪر ک ىاارو

ڎ جائ رده آ. پر ىخحهق 6کام 3ڎ ج هكف ده آ ۽ جلرت 07اچڻ ۾ ٿ. ڪ ىاارو کام ٻ ىاارو شان ج ڇڪر ج ىاارو جا ڎ اڳ ا در ڪدا آ ۽ شر ة ٿده 02۽ 19غرج ۾ ىخحهف غرص ة ٿده آ.

آ، پر ام ج ىطهب ا ر گز آ ج ڪا خراة آ.

ىحمخيم جم غال خيم جم غالىحم ڪاف غال آ.

اڪٽر غرج ۾ ىاارو ج اچڻ خيم ج پر ظا آ.

ى ۾ هڌڪ ٿدو آ(. 3ا 0صتح ا طال انٽ اچڻ ) خانث

پظاب هڌڪ اده آ.

پٽ هڌڻ نڳده آ.

ڇاج هڌڻ طرهع ٿ هدو آ ۽ ٿ نڳائڻ شام شر ٿده آ.

ج ۽ پٽ ج خيم ج ڪرو ظام ٿ هدا آ.ى،ڇا

ى ۾ پٽ ادر ٻار ج چرڻ ىدصس ٿده آ. 6ا 5جلرت

ٿ. شگھ ڪرو ادازه ج هكث ج ٿئڻ پدا ج ٻار ڪئ ىاء

ىثاك طر اگر . ڎ جيع ڪرو. 8ىا ڪڍو ۽ 3گذرم ى ج ىاارو ج طرهع هارو جارؼ کام طرهع ڪرو. ام ىام فترهرو ج ڎ 18ڎ جيع ڪج ج 8پء ام ۾ فترهرو ٿدو. 12ىا ڪڍو ج 3ىئ آ ج 12ىاارو ج جارؼ

فترهرو ج هجھا ڎ ٿدا. 18اڙو طرح ٿده.




خيم ۾ ڪجھ ىصئال جڪ خطراڪ ٿ شگھ ٿا ڪ خطره رده آ، پر ىصئال خيم الء خطراڪ ٿ شگھ ٿا.جلرت ر خيم ۾ ىاء ۽ ٻار ٻ ک ڪ جڻ. غير ج غرة ج جيال گھٽ ا جيال هڌڪ .اگر غرة ک پر هارو خيم ۾ ڪ ىصئه ٿم ج جئ ج اشحلاط خيم ا ىئم ٻار ج ڄيڻ هؽرن .ٻ ڪا جصيا ةيارو ىثاك جر زاةطس، اڊز هؽرن هڃ ىػائ ڪرائج.نڊو ڊاڪٽراڻ هٽ خيم ۽ پدائض ک ىدفظ رکڻ الء طرهرو آ ج خيم دهرام ةاكاغدن

خيم ۾ خطرو جم غالىحم رة ج هڻ

اگر خيم دهرام رة ه ج اا خطرو ج غالىث آ. ام شام اشلاط خيم ٿڻ جا اىڪام آ. ةحر آ ج غرة آرال ڪرو ۽ ى رة ه ج ام ج ىطهب ج آك پدائض ج ه ک ةد ڪرو ڇڏ آ. ام 6ىػائ ڪرائ.اگر خيم ج کام ڊاڪٽراڻ

الء جهد ىػائ ڪرائڻ طرهرو آ. هڌڪ رة هڻ ج صرة ۾ غرة ىرو ة شگھ ٿ. غرة ج هجائا ۾ ڪا ط هجھ ىػائ ڪرڻ ج ڪطض ڪج پر جهد اشپحاك هٺ هڃج.

طدد ايا

ىرو ةيارو ۾ غرة ڪيزهر، ٿڪم ۽ په ٿ هدو آ. اگر غالج ڪج ج غرة پدائض هكث رة طاع ٿڻ شتبشگھ ٿ. صرف شٺ کائڻ شام ايا ٺڪ ٿدهپر ةحر آ ڪ ڊاڪٽر شام ىػائ ڪرائ آئرم جو گرم هٺج. اگر

اشپحاك ۾ ڪرائج.ام ک رة ج طرهرة ج ج پدائض

شج

پر ٿ ۽ ى ج شج شام گڏ ىٿ ۾ شر، چڪر ۽ ڌڌن ڎشجڻ ىصيىث خم ج غالىث آ.

۽ پظاب ۾ پرهٽ اچڻ ة او غالىحم آ. ڪ دائ ا ڊاڪٽر هٽ هڃج جڪا ام ط ک اء ةهد پرظر اچاڪ هزم هڌڻ، شيجھ شگھ.




ٻار ڄيڻ کام پر ىاء ک ڪڙ ط ج خاك رکڻ طرهرو آ

ىػهىاةىاء کام ام ىصئه ۽ طرهرج ج پڇ هڃ. جئ ج ڪحرو دفع اىد شام ٿ آ ا ام ج گذرم خيم ا پدائض ىم ڪ

ىصئه ج ٿ . ۽ ام ک اا ىػهىاة ڎج ج ڪئ پج ۽ ٻار ج صدث ج خاك رک شگھ ٿ. جئ ج

پج ٻار الء شٺ کاڌه کائ ج ۾ پرهٽ، هٽاى، آئرم ۽ ڪهظو ج. پج ۽ ام ک شيجھائج ج اك رک.ج خج اصن صدث .دهائ ج جيال گھٽ ا ةهڪم اشحػياك ڪرو .طراب، شگرٽ ۽ ظ هار ط کام پرز ڪرو .ىاشب هرزش ۽ آرال ڪرو الء خفاظح ٽڪا نڳرائ. ٻار ک ٽٽس کام ةچائڻ

کاڌه

اگر ىاء ک رة ۽ ؽذا ج ڪي آ ج ام ک شٺا کاڌا کائڻ کپ ۽ ٿ شگھ ج آئرم جم گرم، فنڪ اصڊ ۽ هٽاى ش ڎج.

هڌڻ گھرج. ڪه 12کام 9ى ۾ هزم 9ا ؟ غال جر ر دفع ىػائ هكث اج هزم ڪج ج ا ىاشب هڌو ر آخطرو ج غالىث آ. اگر هزم ڎکارڻ هارو ة اگر هزم هڌو ج اا شٺ ظا آ. اچاڪ آخرو ى ۾ هزم ج هڌڻ

هزم هڌو ٿ ا .ک ڎش ة ادازه ڪرو شگھج ٿ ج ج ج غرة ىظ

صرجداك ۽ ظيا ج ٻار ۾ ٻچدا ا ک ىدصس ڪج، ا ىاء ک شيجھائج ج ڪئ ٻچدا ک ىدصس ڪرو شگھ ٿ.ر دفع ىػائ هكث ٻچد

ر ى ٻچدا ک ىدصس ڪج ۽ ام ج ىاپ ک نکج ج اا دم کام ڪحرو ٺ ا ىٿ هڌو ر آ. اگر ٻچدا هڌڪ پاڻ آ. ام خانث ۾ ٻار ک پٽ ۾ ىدصس ج خجو جهدو هڌو ر آ ج ام ج ىطهب ج جاڏا ٻار آ ا ىػيك کام

ٻچدا ۾ هڌڪ پاڻ جڻ ڪرو ٻار ج طڪم ةگڙڻ ا پدائض ىم رة طاع ٿڻ ج اىڪام ٿ ڪرڻ ىظڪم ده آ. شگھ ٿ.




۾ ڊاڪٽر ٻچدا ۾ ٻار ج صرجداك ىدصس ڪرڻ ج ڪطض ڪج اگر ٻار پٽ ۾ شڌو شحم ر ج دردزن ٿڻ کام اڳ هٽ هڃج ٿ شگھ ٿ ج آپرظ ج طرهرة ٿئ.

ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ۽ خرڪث

ڪ ک پٽ شام نڳائ ٻڌڻ ىظڪم آ پر چڪ ڪرڻ الء ىػائ ڪج.پج ى کاپء ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ۽ خرڪث آشام ده آ. ٻڌڻ فٽ اشڪپ شام

ٺ هڌڪ ٻڌڻ ۾ اچ ج ام ج ىطهب آ ج ٻار ج ىٿ ٺ آ ۽ پدائض هكث پر ىٿ اگر ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ اف کام ٻار اده.

اگر ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ اف کام ىٿ هڌڪ ٻڌڻ ۾ اچ ج ام ج ىطهب ج ٻار ج ىٿ ىٿ آ ۽ ٻار اهڌه پدا ٿده.




دك ج ڌڏڪڻ کام ٻ گا جز دو آ. گھڙو ج ىدد شام ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ڪ هڎو اصام ج اهام کام گھٽ ج ج ڪ ىصئه آ.)ا ٿ شگھ ٿ ج 102دو آ پر اگر اا 162ٻڌج. غال جر ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ

. ٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ٻڌڻ ىظڪم دو ء ج دك ج ڌڏڪڻ ٻڌو ج ام الء ام ج تض ڎشجٻار ج دك ج ڌڏڪڻ ةجاء ىا آ ام الء ججرة ج طرهرة دو آ.(

پدائض ج ٻار ٻار ج پدائض الء احظال

ٻار جا شرجڏ ٻار ج پدائض ج هكث هجھ ج ج ىاء ک اڪثر ڎشج. اگر ام جا پر ة ٻار ج ج پڇج ج پر پدائض هكث

ٿ . ام ک جهلد ڪج ج ىا کائڻ کاپء ڎ ۾ گھٽ ۾ گھٽ ڪ ڪالڪ الء طرهر آرال ڪرو. ام ک ڪ ىصئه ج هڎا شاھ کڻڻ گھرج ج جئ ٻار ىػهىاة ڎج ج ڪئ آشا شام ۽ گھٽ شر شام پدائض ڪرو شگھ ٿ. ام ک آصح ۽

هكث شڪم ڪرو ۽ ام ج هچ ۾ آرال ڪرڻ شام ک شر ار ج شرٻ۾ ة شاھ کڻ شگھ. ام ک ٻڌائج ج ج شر ۾ ڪي ىدصس ٿدو ۽ يٿ هڌدو. ائ ڪرڻ شام ٻار ج پدائض آشام ٿدو.

اگر ام ڳانھ ج طڪ ج ج پدائض ىم ڪ ىصئه ٿ شگھده جڪ شڀانڻ ڎک ٿده ج ةحر ٿده ج پدائض هٿ شٽر طرهع ٿئ ج ىاء اشپحاك ج هجھ ج. ٻار ج شر ج. ام ڳانھ ج خاك رکج ج جڏرائا اشپحاك ۾ ڪ

طم جڪ پدائض کام اڳ جار رکڻ گھرج ى کام طم جار رکڻ گھرج 7خاىه ىائرم ک

هڌ کام هڌ صاف ڪپڙم جا ٽڪرا.

اشحػياك ڪج.ةهڪم ئ ةهڊ ا رزر جڪ صرف اڏه ڪٽڻ ىم

.اگر ئم ةهڊ ا رزر ج ج صاف كچ اشحػياك ڪرو شگھج ٿ جڪا اڏه ڪٽڻ کام پر اٻارج




اڏو ک ٻڌڻ الء ٻ فحا ۽ ڪٽڻ الء جراثو شام پاڪ شٽ پٽ ا ڪ صاف ڪپڙو جم ڪٽم پٽم اشحػياك ڪج.

۾ هجھ اشحرو ڪج.فح ۽ پٽ ک ڪاؽذ ج نفاف

ڪ جراٽو ىارڻ هاره ا غال صاةڻ ج.

پدائضٻار ج پدائض ڪ كدرج غيم آ. اگر ىاء جدرشث ۽ شڀ ڪجھ ٺڪ آ ج ٻار ڪ ج ىدد کاصاء پدا ٿ شگھ ٿ

دائ ا هٿ هرڪر ک ڪجھ ڪرڻ ج طرهرة پدو آ.

ھ ٿ، ۽ ىاء ۽ ٻار ج جام ک خطره ٿ شگھ ٿ، اگر ٻار ج پدائض ۾ ڪ ة ىصئه ٻار ج پدائض هكث ىظڪالة ٿ شگ ظر اچ ج ڪ ججرة ڪار ڊاڪٽرج گڏ جڻ طرهرو آ.

اخحاط ججزهم اگر دائ ا هٿ هرڪر ک ةخار، کگھ،گه خراب ا جصو ج ڪ زخو ج ج ةحر آ ج ڪ ٻ ىاڻم ٻار ج

۾ ىدد ڪرو. پدائض اگر ٺ ڎم خطرم ىام ڪا غالىث ظر اچ ج ةحر آ ج ٻار ج پدائض الء ڪا ججرة ڪار ڊاڪٽر گڏ ج ا پدائض

اشپحاك ۾ ٿئ. فح پر ٻار جا شر ةاكاغدن طرهع ٿ هڃ 3ج پدائض کام اگر ٻار. کام پر رة هڻ نڳ. ٻار ج شراگر ا اچاڪ ةيارو ۾ ىتحال ٿ هڃ.اگر غرة ڪ پراڻ .اگر غرة ۾ رة ج کٽ ج ا رة ج ڪا ةيارو ج جئ ج ڪ ڌڪ نڳڻ شتب رة رڪ شگھ شاك ج غير ۾ ٿ ج. 35شاك کام هڌڪ ج ا پرم ٻار 42شاك کام گھٽ ا 15اگر غرة ج غير ٻار ج. 6ا 5اگر ام جا پر ج كد جيال ڍه ج ا ام ج ڪه ج ڏو شڏ ج.اگر غرة




.اگر ام ج پرئ ٻار ڄيڻ ىم ڪ ىصئه ا رة طاع ٿ ج .اگر ام ک ذاةطس ا دك ج ةيارو ج .اگر ام ج ڪ جاڏه ڀاء ا ڀڻ ج .اگر ٻار ج ىٿ ٺ ج طرهع ٿ ج)ام خانث ۾ غرة ک اگر ةخار ٻار ج شراگر پاڻ ڪرو ه ج ۽ ڪج ڪالڪ جائ ة

ج ج خطره هڌڪ آ(. ى کام هڌڪ غرص ٿ هڃ. 9اگر

ام ڳانھ ج ل ڪرڻ الء ج ٻار ج ىٿ ٺ آ پٽ ک چڪ ڪج.

ج ةهڪم ىٿ ٻچدا ج ىٿم ىاء ک شاھ ٻار کڻڻ الء چج، پء آڱٺ ۽ ٻ آڱر شام ادر زهر ڎج ڪه ج ڏو خص ىدصس ڪج.

ج هجھ جڻ جم غالىحم ٻار ج شرر ٻار ٻچدا ادر ٺ خرڪث ڪرڻ طرهع طرهع ٿ هده آ. غال ط دا ٿڻ کام ڪجھ ڎ اڳ ۾ ٻار ج شرٻار ج پ

آ پر ىثا ج هزم ٿڻ شتب ةار ةار پظاب اده آ. پرئ ڪرو ڇڏده آ ام شام ىاء ک شاھ کڻڻ ۾ آشا ٿ هدو فحا پر طرهع ٿ شگھ ٿ. 4ٻار هكث اڙو خانث

طرهع ٿڻ کام ڪجھ غرص اڳ ۾ ا ٻ ٽ ڎ پر ڳاڏ نس يا ا جه يا ىاده ڪرده آ ج شام گڏ ٻار ج شر ڳانھ آ.رة ة اچ شگھ ٿ پر اا ڪا خطرو ج




. ٻچدا ج شصڻ ج ىرخه ج جڻ ٻار ج پدا ٿڻ کام ڪجھ ڎ اڳ ة ٿ شگھ ٿ ٻار ج شرٻچدا ج شصڻ ۽ ڪجھ ىٽ کام ڪجھ ڪالڪ ج ده آ. هكف هكف شام ا

ض ج هكث هجھ آ.طدد، ةاكاغدن ۽ جهد اچڻ طرهع ٿئ ج ام ج ىطهب ج ٻار ج پدائ ٻار ج شرجڏ

ڪجھ غرج ک ٻچدا شصڻ ڪرو شر ڪجھ فحا اڳ ۾ طرهع ٿ هدا آ. ام ۾ ڪاة خطرو ج ڳانھ آ. جيال گھٽ جا ڪڏا شر ة ٿدا آ. ا جڏ ٿده آ جڏ شر جيال گھڻ ٿئ ۽ ٻچدا ج شصڻ ٻارڎشڻ ۾ آ آ ج غرج ک

اچ. اگر شر جم غالىحم ڪڏم دم آ ج ا ٻار ج پدائض کام ڪجھ ڪالڪ ا ڎ اڳ ۽ خرڪث ۾ هكف خحو ٿ هدم آ. ڪڏ ڪڏ گھيڻ، گرل پاڻ شام هجڻ، ۽ آرال ڪرڻ شام شر خحو ٿ هده آ. پر شر خحو

ٿئ ج ىطهب آ ج ٻار ج پدا ٿڻ ج هكث هجھ آ.

ج غالىث ڪڏو ة ج ج ٻچدا ٻار ج پدائض الء جار ٿڻ طرهع ٿ هدو آ. شر ٻار ج

آ. ام خانث ۾ ٻچدا ڍرو ٿدو آ. ٻچدا ج شصڻ ج ڪرو ٿده ٻار ج شر

ٻچدا شصڻ دهرام ٺس ٿ هدو آ.

ٻچدا ج ى هڌڪ که هده آ.ٻچدا ج شصڻ جڪرو ٻار ٺ اچ هده آ ۽

طرهع ٿڻ کاپء ؽالف ج)ج ۾ ٻار ٻچدا ادر ده آ( فاٽ هڃ ٿ. اگر ؽالف ج ا پاڻ ج ٿه ٻار جا شر طرهع ٿڻ ج ظا آ. شرٻچدا شصڻ ج ڪرو فاٽ هڃ ج اا

گھرج.پاڻ ڪرڻ کاپء غرة ک صاف شٿره رڻ

۾ ڪا ة ط هجھڻ گھرج. اگر پاڻ ڪرڻ ج )فرج(ٻار ک ةيارو کام ةچائڻ الء يتصحرو، پاڻ ۾ ه هجڻ ا هجائ ج طدة گھٽ ٿئ ج ڊاڪٽر شام ىظرن ڪج. شرةاهجد




جا ىرخالٻار ج شر

.ىرخال ا خصا دا آ 3جا ٻار ج شر شصڻ ج طدة ۽ خرڪث جڪرو ٻچدا ج ى که ٿ ۽ ٻار ٺ اچ ٿ. پر خص ۾ ٻچدا ج ٻئ خص ۾ ٻار ج ٻار هارو ان ۾ اچڻ ۽ پدا ٿڻ طاىم آ. ٽئ خص ۾ ٻار پدا ٿڻ کام آك ج ٻار اچڻ جائ ج ىرخه طاىم آ.

پرم ىرخه ج ٻار ج شرڪالڪ رده آ 12کام 7ڪالڪ ۽ ٻ ٻار ج ج 02کام 12ج پرم ىرخه ج شر ر غرة ج پرم ٻار ج ج ٻاراگ

ام ۾ فرق ٿ شگھ ٿ. خص ۾ ىاء ک جهدو ڪرڻ گھرج. خص ۾ ٻار ج پدائض ج شهصه آصح ده آ. غرج ک ائ ٿده آ.ىاء پرظام ٿ هدو آ ام الء ام ک خش رکڻ گھرج ۽ ٻڌائج ج شڀ

جصحائ ٻار ٻار ج ان ۾ اچ ىاء ک هڌڪ زهر نڳائڻ گھرج، ۽ جڏ ىاء شيجھ ج زهر نڳائڻ گھرج جڏ زهر ڇ ج ىثا ۽ آڊه ڀرم ده ج پدائض ۾ ڎکائ نڳائ. غرة ک شدس ىثا پظاب ۽ آڊا پاخا کام خان رکڻ گھرج.

ٿدو.




گھٽ ا خحو ٿده آ. ۽ رج. جصو ۾ پاڻ ج کٽ شتب شرج دهرام ىاء ک پاڻ ۽ طرةث هڌڪ اشحػياك ڪرڻ گھ شرمشام پاڻ ج کٽ كفج. اگر غرة ک انٽ ٿئ ج هكف هج شهصه هڌڪ ر ج ڪجھ هڪ فهڪ کائڻ گھر اگر شر

پرو ڪرڻ الء طرةث ا جڙو ٻٽ ج چاھ ا فرهٽ ج رس شرڪم ڀرو پئڻ گھرج.

طرهع ٿئ ج ام ک هڌڪ در چهھ ڀر شيڻ شٺ آ پر پاشا هرائدو ر. اگر غرة ک ٻار ج شر

ٻار ج شرج پرم ىرخه .....ج پرئ خص ۾ ڊاڪٽر ا دائ ک ٻار ج شر

o .ىاء ج پٽ،ٽگ،شٿرم ۽ ٻ غظم ک چڱ طرح صاةڻ ۽ گرل پاڻ شام ڌهئڻ گھرج o .ىاء ج ةصحره صاف ۽ رهط جاء ج ج جئ ةحر ڎشڻ ۾ اچ o .ةصحرو ج صاف چادر ۽ اختار هڇائج، آن ۽ خراب ٿئ ج جتدم ڪج o هكث پٽ ج ىانض ا زهر نڳائڻ ج ةهڪم چڻ گھرج.دائ ا ڊاڪٽر ک ام

م ج ج ام ک ٻچدا ج شصڻ ىم آصح ۽ ىصهصم شاھ کڻڻ گھرج ۽ پء ڀه غال اگر ىاء ام هكث شر جڪرو ڊ ر.جر شاھ کڻ. ام شام ج شر گھٽ ٿده. ىاء ک ٻڌائج ج هڌڪ شر ج خانث ۾ ٻار ک ٺ ڌڪدو

ج ٻ ىرخهٻار ج شر ىرخه ۾ ٻار ج پدائض ٿدو آ ۽ پرئ ىرخه کام آشام ده آ. اڪثر خص پاڻ ڪرڻ شام طرهع ٿده

ڪالڪ کام هڌڪ هده آ. ام ۾ غرة پج پره زهر نڳائدو آ ۽ ٻچدا ج شصڻ ج خرڪث هكث 0آ ۽ دو آ.شصث، ۽ ٿڪم نڳ

پر ام ۾ ڪا ة خطرو ج ڳانھ آ.

نڳائدو آ، زهر ىم ر نڳائڻ گھرج. ائ جئ ڪاڪسزهر نڳائڻ الء ىاء ک هڎا شاھ کڻڻ گھرج ۽ پٽ شام گڏ زه .جاگر پاڻ ڪرو اچ پء ة در نڳ ج گڎم ڀر ه

ڎشڻ ۾ اچ ج دائ ا ڊاڪٽر ک ٻار پدا ٿئڻ هارم طم جار ڪرڻ جڏ ٻار ج ڄيڻ ج شراخ که هڃ ۽ ٻار ج ىٿکپ. ام هكث ىاء ک هڌڪ زهر نڳائڻ کپ جئ ٻار ج ىٿ آصح آصح ڪرو شگھ ۽ ٻار پدا ٿڻ هاره شراخ ڦاٽ

شگ.




رج ائ ڪرڻ شام ٻار ج پدا ٿڻ کاپء ىاء ک غال پدائض ۾ دائ ک ڪڏ ة شده ٿ ا آڱرم ىاء ج ادر هجڻ گ خطراڪ ةيارو ٿڻ ج اىڪام ٿ شگھ ٿ.

جڏ ٻار ج ىٿ ٻار اچڻ نڳ ج دائ ک صرف جھهڻ کپ، ڇڪڻ کپ.

و آ.اگر ىيڪ ج ج دشحاا پائڻ کپ، ا ىاء ٻار ۽ دائ شڀ ج صدث الء طرهرو آ اڄڪهھ ج ا هڌڪ طرهر

ر ٻار ج ىٿ طرح پر ٻار ڪرده آ.غال ط

اڻ هڌڪ زهر نڳائج.

اڻ هڌڪ زهر نڳائج ۽ هڪا شاھ کڻج، ائ ڪرڻ شام ٻار ج پدائض ج شراخ ڦاٽڻ کام ةچده.

ج ا فرم صاف ڪج.گد ج، اگر ٻار ج هاة ا ڪ ۾ غال طر ىٿ ڪرڻ ىم ٻار ج ى ٺ ده آ

اڻ هڌڪ زهر نڳائج ۽ هڪا شاھ کڻج، ائ ڪرڻ شام ٻار ج پدائض ج شراخ ڦاٽڻ کام ةچده.




اگر ىٿ ڪرڻ کاپء ٻار جا ڪها فاش هڃ ج .ج ىٿ ٿ شام ٺ ڇڪ جئ ڪه ٻار اچ شگھ دائ اخحاط شام ٻار

ڪرو شگھ. ٻار کڻ ىٿ ڪرو ج ٻ ة ڪه پء ىٿ ک

شڄ زهر ىاء ک نڳائڻ کپ.دائ ک ڪڌ ىڏڻ ا ڇڪڻ گرج ائ ڪرڻ شام ٻار ک لصام ٿ شگھ ٿ.

ج ٽم ىرخهٻار ج شر

ىٽ ا ڪ 5ج پدا ٿڻ کام خص ٻار ج پدائض کام طرهع ٿ آك ج ٻار اچڻ جائ رده آ. غال جر آك ٻارڪالڪ جائ ٻار اچ هده آ. ام هكث ۾ ٻار ج خفاظث ڪرڻ گرج. اگر رة طاع ٿ ر ج ا آك ڪ ڪالڪ ۾

ٻار اچ ج ڊاڪٽر ج ىدد هٺج.

پدائض هكث ٻار ج خفاظثطرهع ڪرو. ام شام ٻار ج هاة ۾ جڪ ة گد ٻار ج ڪڌ پدا ٿڻ کام فرم ةػد ٺ ڪج، جصحائ شاھ کڻڻ

هؽرن ده ا ٻار اچ هده.

جصحائ ٻار ج اڏ ةدو ٿئ ام ک ىاء ج شطح کام ٺ رکج جئ ام ک هڌ کام هڌ رة ىه شگھ.

ٻار ک خظڪ ڪج اگر ٻار شاھ ٺڪ شام کڻ ج ام ج چهھ ک ٽاك شام ىانض ڪج.

ة ٻار ٺڪ شام شاھ کڻ ج آڱر ج صاف ڪپڙه هڙ ٻار ج ڪ ۽ هاة ىام ىاده صاف ڪج.اگر پء

پدائض ج ڪ ىٽ جائ ٻار شاھ کڻ ج ام ج هاة ج هاة رک شاھ ڎج.




.ٿئكث کام اڳ پدا ه نڱ. خاص ڪرو ا ٻارم ک جڪٻار ک ڪ صاف ڪپڙو شام هڙج جئ ام ک ٿڌ

اڏه ڪٽڻ ج طرل پدائض هكث اڏه رو رگ ج ده آ ۽ رش ٿه دو آ.

ٿرو در کاپء رش ش ٿ هدو آ ۽ رگ شفد ٿ هده آ. اڻ ام ک صاف ۽ شڪم ڪپڙو شام ٻ جڳ ج ج هچ ىام ڪٽج.ٻڌك جڳ ڪپڙا هڪا گرل ٿم ج. پء ٻڌج اد رکج ج ا

اڏو ک صاف ۽ ئ ةهڊ شام ڪٽج ۽ ٿ ڌهجم ج. رٻڙ ا پالشٽڪ جا دشحاا اشحػياك ڪج.

شٽ ىٽر ج هجھ ڪٽج. 0اڏو ک يظ ٻار ج جصو کام

ا ججزم ج غيم ڪرڻ شام ٽٽس کام ةچ شگھج ٿ.




طرلجازو ڄاهك ٻار ک صاف ڪرڻ ج ڪ گرل رل ۽ هڪ پصم ڪپڙو شام آرال آرال شام ٻار جام رة ۽ ٻ ىاده صاف ڪج. جڏ ٻار ج اڏ ج رش شڪ

ڪرو هڃ ام ک هجارج. ام کاپء رهزا ام ک گرل پاڻ ۾ ٿرو صاةڻ شام هجارج.

.ڄاهك ٻار ک پدائض کام فرم پء ىاء ج ڇاج ج رکج

ک ڄيڻ کاپء ىاء ج ڇاج ج رکڻ گھرج. ٻار ج ڇاج چشڻ شام آك جهد ٻار اده آ. ۽ رة ة طاع ٿڻ کام ةچ ٻار هده آ.

آك ج ٻار اچڻ

ىٽ ا ڪ ڪالڪ پء آك جصو ىام ٻار اچ هده آ. پر ڪڏ ڪڏ ا ڪجھ ڪالڪ ة نڳ 5غال طر پدائض کام .هدا آ

آك ک کڻڻ الء دشحاا اشحػياك ڪج ا ٿ ج نفافا چاڏج. آك ج ىػائ ڪرڻ کاپء ٿ ک چڱ طرح صاةڻ شام ڌهئج.

آك ج ىػائآك ج ٻار اچڻ کاپء اج ىػائ ڪرو ڎشج ج ا پره آ ا . اگر ا ٽٽم ج ا ام ج ڪ خص گڏ ج ج

ڊاڪٽر ج ىدد هٺج. ڇ ج آك ج ةل خص رڻ شام رة ج طاع ٿڻ ا ٻ ڪا ٻيارو ڪرو شگھ ٿ.

جڏ آك ٻار اچڻ ۾ در نڳائ

اگر ىاء ج رة طاع ٿ ر آ ج ڪج ة ڪج. اڏو ک ڇڪڻ گھرج ام شام رة هڌڪ طاع ٿده. ڪڏ ڪڏ ج زهر نڳائڻ شام ٻار اچ هده آ.در ڪرو ج غرة اگر آك ٻار اچڻ ۾

اگر ىاء ج رة طاع ٿ ر ڪج ج پٽ هٽام ٻچدا ک ىدصس ڪج. اگر رل ىدصس ٿئ ج اخحاط شام ٻچدا ج ىانض ڪج جصحائ اا شخث ٿ هڃ. ائ ڪرڻ شام ٻچدا شصدو ۽ آك ٻا اچ هده.




آك جهد ٻار اچ ۽ رة ىصهصم طاع ٿ ر ج ج ٻچدا ج ىٿ هارو خص ج اخحاط شام زهر ڎج. اگر

هڌڪ طاع ٿڻ رة جڪ ڪپ ا ڪ نٽر ج چٿائ جحره ده آ. ام جڪ رة طاع ٿده آ آك ج ٻار ڪرڻ شام ڪجھ ىٽ جائ

ٿره ٿره رة ڪرده رده آ پر اا ڪا خطرو ج ڳانھ آ. کام پء ڪجھ ڎ جائ

ڪڏ ڪڏ غرة ج رة ادر ئ ادر طاع ٿده رده آ ۽ ٻار احره اده آ. ام الء غرة ج پٽ ٿرو ٿرو تض اڪثر چڪ ڪج ۽ گردط در شام ڎشڻ گھرج. اگر پٽ هڎه ظر اچ ج اج ىطهب ج رة ڀرج ر آ. غرة ج

خراة ج غالىث ڎشج.

غرة ج رة طاع ٿڻ کام ةچائڻ الء ةحر آ ج ٻار ک ىاء ج ڇاج چشڻ ڎج. اگر ٻار چش ج ٻ ڪ چش ا ىانض ھٽحائ ادو ائ ڪرڻ شام ڪ ارىم پدا ٿده آ جڪ رة هڻ ک رهڪده آ ج شام رة طاع ٿڻ ۾ گ ڪرو.

آ.

طاع ٿ ر ج ج ٺم طم ڪج. ۽ هڌڪ اگر غرة ج رة ىصهصم

صاف په ىاده جڪ رة ڄيڻ ج اگر رة جهد ةد ٿئ ج ڊاڪٽر ج ىدد هٺج ٿ شگھ ٿ ج غرة ج رڳ ۾ شرل )ڪ کام انڳ ٿ هده آ( نڳائڻ ج طرهرة ج. وجص

چاھ، پاڻ ۽ پاڻ ج ڪي پرو ڪرڻ هارا طرةث. طرةث هڌ کام هڌ پارج. ىثاك جر فرهٽ ج رس،ىاء ک پاڻ ۽

اگر ىاء ج تض جز ۽ ڪيزهر ج ۽ ةش ٿڻ ج غالىث ڎشڻ ۾ اچ ج ام جم ٽگم ىٿ ۽ ىٿ ٺ ڪج اا غالىث گردط خراة ج ٿ شگھ ٿ.




ٿ ج رة ک ۽ ا خطره ج ج رة ج هڌڪ طاع ٿڻ ڪرو ىة اچ شگھ اگر رة جيال گھڻ طاع ٿ ر ج ث ٿڻ جائ پٽ ج ىانض ڪج.رهڪڻ الء ٻچدا شخ

ىٽ کاپء ڎشج اگر ٻچدا رل نڳ ج هرو ىانض ڪج. 5ر

ٿرو ٿرو در کاپء ڎشج ۽ ٻچداث ٿدو رة طاع ٿڻ ةد ٿده، پء ىانض ڪج پر ىاء کجئ ئ ٻچدا شخ .رل ىدصس ٿئ ج هرو ىانض ڪج

اگر ىانض ڪرڻ شام ة رة ةد ٿئ ج ٺ ڎم طرل ڪج.

پٽ ج دم ج ٺ ٻ ٿ کر ٺ ىٿ رک پرو هزم شام ٺ دٻائج رة رڪ هڃ ج ڪجھ هكث دٻائج.

ٻچدا ج ىٿئ خص ک ٻ ٿ شام ادر دٻائج پء ٺ زهر نڳائج جئ ٻچدا اگر رة هڻ پء ة رڪ ج ڪه ج ڏو طرف دٻائ شگھج. جحره زهر شام ٿ شگھ ام ک دٻائج اگر ٿ شام احره زهر نڳ شگھ ج جصو

رکج جصحائ ڊاڪٽر ج ىدد پچ.ج پره زهر ڎج. رة رڪڻ ج ڪجھ در پء ة دٻائج ا اصحائ دٻائ




ڪحاةچ ۾ ڎم ڄو ىحػهق ىاد صرف غرة ۽ ىرد ج ىػهىاة الء آ ا ۾ اخحاط جدةرهم طاع ڪم آ. جڏ هجھ اشپحاك ج ا شڀ جدةرهم آخرو آ ا ا ک ةاد ةائ گھر ۾ زچگ ڪرائ هڃ. پر غرة ک ڊاڪٽر ا ڪ

پچا هڃ.

ىجاب

پس فائڊظ ىرپرخاص

pregnent women & child health care

Healthcare