qualitative research และ · (quantitative research)...
TRANSCRIPT
การวจยเชงคณภาพ
(Qualitative Research)
และ
การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
(Participatory Action Research: PAR)
ผชวยศาสตราจารย ดร.ปนวด ศรสพรรณ
คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน
การวจยเชงคณภาพ
เนอหา
•หลกการพ นฐานของการวจยเชงคณภาพ
•รปแบบการวจยเชงคณภาพ
•การเลอกผใหขอมลหลก
• เทคนครวบรวมขอมลเชงคณภาพ
•การตรวจสอบและวเคราะหขอมลเชงคณภาพ
แนะน ำ แนะน าเอกสารแนะน าเอกสาร
หลกการพนฐานของการวจยเชงคณภาพ
การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) คออะไร
• แนวทางการวจย (research approach)
• มาจากพนฐานทางญาณวทยาทแตกตางกน (constructionism, naturalism, interpretivism, phenomenology, hermeneutics)
• วธการวจย (research methods)
การวจยเชงคณภาพ เปนการวจยทท าในสถานการณทเปนธรรมชาต ใชวธการศกษาและเครองมอในเกบขอมลทหลากหลาย เครองมอทส าคญทสดคอนกวจยเอง ...
• ขอเดนของการวจยเชงคณภาพอยทการพรรณนารายละเอยดของสงทศกษา
• มงท าความเขาใจพฤตกรรมและปฏสมพนธทางสงคมภายในบรบทตางๆ
• ท าความเขาใจในมมมองของผกระท า
• ยอมรบอตวสยของผ ทถกศกษา
• วเคราะหเรองราวและชวตทางสงคมทมบคคลเปนผกระท าและเปนผ ทปรบเปลยนไปตามเงอนไขของเวลาและสถานการณ
ลกษณะของการวจยเชงคณภาพ
รปแบบการวจยเชงคณภาพ
วธกำรเชงคณภำพหลำกรปแบบ
จดรวม = มงการตความ (Interpretation)เพอท าความเขาใจสถานการณในชวตของผคนและชมชน
วธการเชงคณภาพหลากรปแบบ
ชาตพนธวรรณนา การศกษาเฉพาะกรณ (case studies)
ปรากฏการณวทยา วธการเชงประวตศาสตร
การวจยเชงชวประวตบคคล การวจยเชงปฏบตการ AR
PAR RRA
วธการเหลานมความแตกตางกน
ชาตพนธวรรณนา •Malinowski
• มงการตความ (interpretive / hermeneutic)
• วธการในอดต เสนอ “ความจรง” ของผทถกศกษา
• วธการในปจจบนไดแนวคดสาย constuctivism และ postmodern = เรองราวทพรรณนาเปนความจรง “ทถกสรางขน”
• เดมศกษาคน/กลมคน ปจจบน สนใจศกษาประเดนปญหา
ชาตพนธวรรณนา
ศลมาน วงศสภาพ (2531) บญเลศ วเศษปรชา (2546)
การศกษาเฉพาะกรณ (case studies)
• เชอวาแตละคนไมเหมอนกน มบางอยางทเปนจดรวม แตบางอยางอยภายใตบรบทสถานการณทแตกตางกน
การศกษาเฉพาะกรณ (Case Studies)
การศกษาเฉพาะกรณ (case studies)
• Husserl :คนเราตความปรากฏการณทไดประสบ สงนนมความหมายตอตนเอง/คนอนอยางไร
เนนโครงสรางการรบรและประสบการณของมนษย
• Heidegger: หาความหมายโดยมองผานจากสงทปรากฏไปยงความหมายของสงทอยเบองหลง (ตองตความมากกวาสงทเหน)
ปรากฏการณวทยา
การเลอกผใหขอมลหลก
ประชากร VS กลมตวอยาง VS ผใหขอมลส าคญ
• ประชากรกลมเปาหมาย
• ผใหขอมลส าคญ (Key Informant)
• การเลอกผใหขอมลส าคญ
ประชากร VS กลมตวอยาง VS ผใหขอมลส าคญ
• ความเชอและปฏบตการตอสงศกดสทธในมหาวทยาลยอบลราชธาน
EX: เลอกผใหขอมลส าคญจากงานวจย
อยากรอะไรบาง?
ความรเหลานนจะไปถามจากใคร
ชาวบาน
อาจารย
นกศกษา
คนอน...?
เทคนคการรวบรวมขอมลเชงคณภาพ
การสมภาษณการสงเกตการสนทนากลมการเกบรวบรวมขอมลจากเอกสาร
• ขอมลทตองการเปนขอมลเพอใชประโยชนในดานใด
• ขอมลแบบใดทจะท าใหงานวจยนาเชอถอ
การศกษาขอมลจากเอกสาร (Documentary research)
กำรสงเกต
• การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-participation
Observation)
• การสงเกตแบบมสวนรวม (Non-participation Observation)
การสงเกต (Observation)
เครองมอ: การบนทกภาคสนาม (field note)
บนทกฉากและบคคล (setting) การกระท า (acts)
แบบแผนกจกรรม (pattern of activities) ความสมพนธ (relationship)
ความหมาย (meaning)
• การสมภาษณเชงลก [In-dept Interivew]• สมภาษณแบบมโครงสราง
• สมภาษณกงโครงสราง
• สมภาษณแบบไมมโครงสราง
การสมภาษณ (Interview)
• ควรมความรในเรองทสมภาษณ หาขอมลไปกอน
• ไมใชค าถามน า
• ไมใชอ านาจเหนอผใหสมภาษณ
• ท าตวเปนผไมร
เทคนคการสมภาษณ (Interview)
• ใครเปนคนน าสนทนา
•ลกษณะของผน าสนทนาทดควรเปนอยางไร
การสนทนากลม (Focus Group Discussion)
บน
• เปนเทคนคทนกมานษยวทยาใช
• แนะน า: http://www.sac.or.th/databases/anthroarchive/backend/resource/file/พฒนาการและคณคาของบนทกภาคสนาม.pdf
การบนทกภาคสนาม
• Exploratory: เปนการน าเสนอสงทพบเหนจากการส ารวจตรวจคน เปนการน าเสนอภาพเบองตนจากการส ารวจ อาจจะไมครบถวนละเอยดลออทกแงมมแตชวยใหเหนภาพหรอเขาใจเรองราวทมคนศกษาวจยไมมากนก
การน าเสนอขอมล
• Descriptive : เปนการน าเสนอแบบพรรณนาหรอสาธยายสงทไปศกษาวจยมาโดยใหรายละเอยดทลกและกวาง
• Explanatory: น าเสนอค าอธบายใหเหนถงความเชอมโยงของสงตางๆในปรากฏการณทไปศกษา แสดงใหภาพความสมพนธของขอมล
การตรวจสอบและการวเคราะหขอมล
การตรวจสอบขอมล
•ยนยนความนาเชอถอ
•ตรวจสอบจากแหลงขอมลทหลากหลาย
•ตรวจสอบโดยผ ร/ ผ เชยวชาญ ในประเดนนนๆ
การตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (triangulation)
ผวจย ทฤษฎ
ขอมลประเดน
ผ ร
การวเคราะหขอมล
• บางครงเรามกใหความส าคญกบขอมลทผใหขอมลใหวา จรง VS ไมจรง
• ใชเทคโนโลยในการใหรหส (coding) และถอดรหสขอมล
• มองผาน “แวน” ทแตกตางกน
• ตความ
• สงหนงทนาสนใจคอ สงทเขาบอกเลา / ถายทอดใหเราฟง มความหมายอยางไร
• เหตใดเขาจงเลอกทจะบอกเลาขอมล/เรองราวใหเราฟง
• เหตใดเขาจงไมเลอกทจะเลาหรอ ปกปดเรองราวบางอยาง
• เชอมบรบทความสมพนธระหวางผ เลากบสภาวะแวดลอม
• พงระวงการตความแบบคนใน vS คนนอก การมองแบบแยกขว
การวเคราะหขอมล (ตอ)
• สามารถท าการวจยไปพรอมกนไดในสนาม
• เรมจากพนจพเคราะหขอมลเชงประจกษอยางละเอยด จนมองเหนมโนทศนหรอแนวคดทมความหมายจากขอมล และเหนความเชอมโยงของมโนทศนเหลานน = ใชทฤษฎในการวเคราะห
• น าขอมลมาสรปเปนค าอธบาย แนวคด หรอทฤษฎเบองตนได
การวเคราะหขอมล (ตอ)
1. ทบทวนเพอก าหนดประเดน
2. จดขอมลตามประเดน
3. กรองหาประเดนส าคญและหาความเชอมโยงของประเดน
4. มองหาค าอธบายทนาจะเปน
5. เปรยบเทยบขอมล: ลมลาง/ สนบสนน (ควรมการวพากษแนวคด)
การวเคราะหขอมล (ตอ)
6. จดกลมใหม
7. หากฎเกณฑหรอปจจยทเปนสวนประกอบของการอธบายรวมเพอสรางขอสรปเลกๆ
8. กรองหาตวแปรส าคญ
9. สรางผงความเชอมโยง (บางกรณอาจไมจ าเปน)
10. หาบทสรปรวม: หาargument ทสรางสรรค และสรางผลกระทบ
การวเคราะหขอมล (ตอ)
• กอน (ขอจรยธรรม) ในระหวางการเกบขอมล (การพดจา)
• การขอความยนยอมจากผใหขอมล
• การเปดเผยขอมล ตพมพ/ FB
• การถายรป/ บนทกเสยง
• การรกษาความลบของแหลงขอมล
• การปองกนผลกระทบทอาจจะเกดกบแหลงขอมลอนเนองมาจากการทเขาใหความรวมมอในการวจย
จรยธรรมในการวจยเชงคณภาพ
ใครมกจะใชวจยเชงคณภาพ?
• นกสงคมศาสตร
• นกวจยการตลาด
• นกการศกษา
• ผปฏบตงานสายสาธารณสข
• ไทบาน
• ฯลฯ
ขอไดเปรยบ ขอจ ากดศกษากลมตวอยางขนาดเลก ไมเหมาะส าหรบการศกษากลมตวอยางขนาด
ใหญ
มความยดหยนในการออกแบบ การใชเครองมอ และการด าเนนการ
หากนกวจยไมมประสบการณเพยงพอ อาจมปญหาในเรองของความนาเชอถอ และความถกตองแมนตรงของการศกษา
สามารถใชขอมลไดหลากหลายทงขอมลเชงคณภาพและปรมาณในการวจยเรองเดยวกน
มขอจ ากดในการน าผลไปใชในวงกวาง (generalization)
ใชขอมลหลากหลายวธ มกระบวนการด าเนนการทเปนอตวสย (เกยวกบความรสกนกคด ความเชอ ความเหน)
ใหความส าคญกบความเปนมนษย ไมเหมาะส าหรบทดสอบสมมตฐาน หรอทดสอบทฤษฎ
• ทงสองวธไมไดแยกออกจากกนอยางเดดขาด
• ในวธการทเรยกวาเชงคณภาพมคณสมบตเชงปรมาณ ในวธการเชงปรมาณกมคณสมบตเชงคณภาพอยดวย
• การทจะจดวาวธการใดเปนเชงคณภาพหรอปรมาณมากกวา ไมไดอยทวาขอมลทใชในวธการนนเปน “จ านวน” หรอ “ไมเปนจ านวน” และถกเกบมาอยางไรแตอยทวา นกวจยใชขอมลทไดมานนอยางไรดวย เชน ขอมลตวเลข ใชโดยนบจ านวนเปนสถตเพอมง “การอนมาน” กมคณสมบตเปนปรมาณ ถาใชโดยมง “ตความ” กมคณสมบตเปนเชงคณภาพ
• ชาย โพธสตา (2554: 9)
การวจยเชงคณภาพ VS วจยเชงปรมาณ
หวขอ การวจยเชงปรมาณ(Quantitative Research)
การวจยเชงคณภาพ(Qualitative Research)
กระบวนทศน ปฏฐานนยม (Positivism) คตนยมแนวการตความ (Interpretive)
การออกแบบงานวจย เนนโครงสราง , ระบบปด ,เนนตามขนตอนวจย
ไมมรปแบบแนนอน , ระบบเปด , สรางจากการวจย
การก าหนดตวแทน ระบบสถต (ประชากรและกลมตวอยาง)
กรณศกษา (กลมตวอยาง)
การวเคราะหขอมล เพออธบายตวแปร ใชเทคนคทางสถต
เพอใหเขาใจสงทศกษาใชเทคนคทางสถต
การน าเสนอผลการวจย
ตารางขอมล สถต สรปแบบทวไป (generalization)
การพรรณนา บรรยายสรปแบบจ าเพาะเจาะจง
(Specificity)
เปรยบเทยบวจยเชงปรมาณ VS วจยเชงคณภาพ
การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
(Participatory Action Research: PAR)
เนอหา
การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
•PAR คออะไร• มหลกการอยางไร
• ท าอยางไร
• มเทคนคอะไร
• ท าแลวดอยางไร
การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
Participatory Action Research: PAR
• เปนการวจยทผสมผสานการวจยแบบมสวนรวม (Participatory Research) กบการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) รวมทงเทคนควธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เขาดวยกน เพอไดมาซงองคความรใหมในการแกไขปญหาทเกดขนในชมชน
• คณะวจย ชมชนและแกนน าชาวบานมสวนรวมในการ วจยทกขนตอน ตงแต รวมคด รวมตดสนใจ รวมท า รวมตรวจสอบและรวมรบประโยชนควบคไปกบกระบวนการเรยนรของชมชน
• ยดประชาชนเปนศนยกลาง (People-Centered Development) และ แกปญหาโดยใชกระบวนการเรยนร (Problem-Learning Process)
หลกกำรของ PAR
• 1. ใหความส าคญและเคารพตอภมความรของชาวบาน โดยยอมรบวาความรพนบาน ตลอดจนระบบ การสรางความร และก าเนดความรในวธอนทแตกตางไปจากของนกวชาการ
• 2. ปรบปรงความสามารถและศกยภาพของชาวบานดวยการสงเสรม ยกระดบและพฒนาความเชอมน ในตวเองของเขา ใหสามารถวเคราะหและสงเคราะหสถานการณปญหาของเขาเอง
• 3. ใหความรทเหมาะสมกบชาวบานและคนยากจน โดยใหสามารถไดรบความรทเกดขนในระบบ สงคมของเขา และสามารถทจะท าความเขาใจ แปลความหมาย ตลอดจนน าไปใชไดอยางเหมาะสม
หลกการของ PAR
• 4. สนใจมมมองของชาวบาน โดยการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมจะชวยเปดเผยใหเหนค าถามท ตรงกบปญหาของชาวบาน
• 5. ปลดปลอยความคด การวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมจะชวยใหชาวบานและคนยากจนสามารถใชความคดเหนของตนอยางเสร
หลกการของ PAR [ตอ]
ขนตอน PAR
•เชดชความรทองถน
•เสรมพลงชมชน ชาวบานรเทาทนการพฒนา
•สรางกระบวนการเรยนรตามแบบประชาธปไตย
•ถาเปน PAR ในหองเรยน?
PAR พาไปไหน
วจยทองถน / วจยไทบาน
วจยทองถน / วจยไทบาน
Ex: การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการจดการทองเทยวโดยชมชนเพอการพฒนาชมชนอยางยงยน กรณศกษาชมชนสลกคอก จงหวดตราด
สรางความรความเขาใจเบองตนกบชาวบาน1
บนได 6 ขน วจยไทบาน
2 เตรยมความพรอมกอนลงมอเกบขอมล
3 เกบขอมล
4 สรปความคบหนาและตรวจสอบความถกตองของขอมล
5 สรปผลการวจยและบนทกความร
6 เผยแพรขอมล
• http://bsris.swu.ac.th/filenews/114.pdf
กงทดลองR & D
ใชเทคนค PAR
ตวอยาง งานสายการศกษา (ตอ)
• การใชกระบวนการวจยแบบมสวนรวม เพอพฒนาหลกสตรทองถน กลมสาระการเรยนรศลปะ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนอนบาลสงขละบร
• การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของครและนกเรยนในการลดพฤตกรรมทไมพงประสงคในชนเรยนมธยมศกษาตอนตน
• การพฒนาพฤตกรรมเดกของนกเรยนกลมเสยง โดยดนตรพนเมองและกจกรรม แนะแนวกลม โรงเรยนบวใหญพทยาคม จงหวดขอนแกน
ตวอยาง งานดานสาธารณสข
• EX:
• การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนารปแบบการเสรมสรางความตระหนกในพษภยบหร ส าหรบเยาวชนไทย
• การใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการปองกน และแกไขปญหาการดมสราในชมชนหมบานหนองเตาค าใหม ต าบลปาไผ อ าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม
• การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอออกแบบศนยแพทยชมชน: กรณศกษาศนยแพทยชมชนพรใน ชมชนมสลม เกาะยาวใหญ จงหวดพงงา
การรณรงค ใหความร สรางการตระหนกร การควบคมโรค ฯลฯ
เรยนแลวร
•วนน เรา “รจก” “วจยเชงคณภาพ” และ PAR
•หากฝกอบรมขยนหาความรบอยกจะ “รจ า”
•ลงมอปฏบต “รจรง”
•สอนคนอนไดตอ “รแจง”
ฝกปฏบตการออกแบบการวจยเชงคณภาพ
โกมาตร จงเสถยรทรพย (2553)
แนวทางฝกปฏบต
• ก าหนดโจทย
• ดวาเรองทศกษาตนเองตองการรอะไร
• จะใชวธการเชงคณภาพมาใชในการศกษาอยางไร แบบไหนบาง
• ใครคอกลมเปาหมาย/ ผใหขอมลส าคญ (Key Informant)
• จะใชเครองมออะไรบางมาใชในการเกบรวบรวมขอมล
• จะตรวจสอบและวเคราะหขอมลอยางไร