regionalne cjeline i odrŽiva logistiČka sistemska...

REGIONALNE CJELINE I ODRŽIVA LOGISTIČKA SISTEMSKA RJEŠENJA

REGIONAL UNITS AND SUSTAINABLE LOGISTICS

SYSTEM SOLUTIONS

Željko Ivanović 1 Sanja Bauk2

Mimo Drašković3

JEL Classification: L14; L80; L91; L92

Original Scientific Papaers Primljeno / Received: May, 2014

Prihvaćeno / Accepted: June 15, 2014

Apstrakt Razvoj održivih regionalnih logističkih rešenja, baziran na sistemskom pristupu, ima za cilj stvaranje strategijske osnove za projektovanje održivog rješenja logistike za regionalne cjeline. Prisustvo broj-nih problema kao što su decentralizacija logističkih aktivnosti, disperzija skladišnih kapaciteta, neko-ordinisanost i nepovezanost robnih tokova i sistema i dr., zahtijeva razvoj novog sistemskog rešenja, koje može omogućiti sveobuhvatnu i istovremenu optimizaciju regionalnih logističkih aktivnosti i stvaranje pretpostavki za bolje projektovanje, organizovanje, realizaciju i kontrolisanje logističkih procesa i sistema u nekom regionu na održivim osnovama. Takva rješenja predstavljaju strategijski multidimenzionalni model logistike za neki geografski prostor, u cilju postizanja većih ekonomskih, prostornih, tehničko-tehnoloških i ekoloških efekata. Multidimenzionalnost treba da omogući razvoj forme za optimalno i savremeno povezivanje više regionalnih funkcija kao što su: tranzit, skladištenje i city logistika, u jedan integrisani model, koji će pored ostalog u sebi inkorporirati i nove strategije logistike. Pored toga, novo rešenje treba da sadrži plan povezivanja privrednih, tranzitnih i snabdje-vačkih funkcija neke aglomeracije. Ono treba da bude orjentisano na kvalitet logističke usluge, očuva-nje životne sredine, smanjenje obima teretnog transporta u regionu, odnosno, na stvaranje sistema koji će omogućiti integraciju, koordinaciju i kontrolu robnih tokova i sistema u cilju održivog razvoja nekog područja. Ključne riječi: regionalna cjelina, logistika, multidimenzionalni model logistike, održivi razvoj Abstract The development of sustainable regional logistics solutions, based on a system approach, aims to crea-te a strategic basis for the design of sustainable logistics solutions for regional units. The presence of a

1 Centar za logistiku i transport «Z-Logistics», e-mail: [email protected]. 2 Univerzitet Crne Gore, Fakultet za pomorstvo, e-mail: [email protected]. 3 Univerzitet Crne Gore, Fakultet za pomorstvo, E-mail: [email protected].

Economics & Economy, Vol. 1, No. 3 (June, 2014), 47-63

Željko Ivanović, Sanja Bauk i Mimo Drašković 48

number of issues such as decentralization of logistics activities, the dispersion of storage capacity, lack of coordination and separation of cargo flows and systems, etc., requires the development of new system solutions that can provide a comprehensive and simultaneous optimization of regional logis-tics activities, and create conditions for better planning, organizing, implementing and controlling the logistics processes and systems in a region on a sustainable basis. These solutions are strategic logistic multidimensional model for a geographical area in order to achieve greater economic, physical, technical-technological, and environmental effects. Multidimensionality should enable the develop-ment of forms of modern optimal and connected multiple regional functions such as transit, warehousing and logistics city, into a single model which will, among others incorporate new logis-tics strategy. Additionally, the new solution should include a plan how to connect business, transit and supplying functions of a certain agglomeration. It should be oriented to the quality of logistics services, environmental protection, reduction of freight transport volume in the region, i.e. to create a system that will allow integration, coordination and control of goods flows and systems for the susta-inable development of an area. Key words: regional units, logistics, multi-dimensional model of logistics, sustainable development

1. UVOD

Izražen regionalni metabolizam, potpomognut prisustvom različitih procesa, u kome se proces transporta pojavljuje kao neizostavni pratilac, utiče na povećanje već izraženih logističkih problema, kao što su: ograničenost prostora, decentraliza-cija logističkih aktivnosti, disperzija skladišnih i prekrcajnih kapaciteta, nekoordi-nisanost i nepovezanost robnih tokova i sistema, povećanje obima robnih tokova, ekspanzija broja zahtjeva za logističkom uslugom, ograničenja u realizaciji robnih tokova, koji prouzrokuju troškove materijala, nagomilavanje robnih rezervi, vre-menske gubitke i rasipanje energije, vezivanje kapitala i sl. (slika 1). Ako se uzmu u obzir i sve jasniji zahtjevi za kvalitetnom logističkom uslugom, sa druge strane, onda se može reći da su to faktori koji utiču na traženje rešenja za prevazilaženje ovakvog stanja.

Postojeća regionalna logistička rešenja, zbog prisustva velikog broja komplek-snih problema vezanih za logističke procese, treba preispitati. Pored toga, treba razviti novi metodološki pristup koji će biti usklađen sa: (i) jasno određenim regio-nalnim potrebama, (ii) savremenim naučnim dostignućima, (iii) savremenim teh-nološkim rješenjima i (iv) dosadašnjim pozitivnim praktičnim iskustvima i rezulta-tima. Ovaj novi pristup, usmjeren je ka razvoju metodologije koja će omogućiti rea-lizaciju procesa sveobuhvatne optimizacije i koordinacije regionalnih logističkih aktivnosti, kako bi se na taj način omogućilo prevazilaženje logističkih problema. Pored toga, treba udovoljiti svim zahtjevima regionalnih subjekata uz postizanje većih ekonomskih, prostornih, tehničko-tehnoloških i ekoloških efekata.

Sistemski pristup, od ključne je važnosti kod razvoja održivih logističkih sistem-skih rešenja. Ovaj pristup podrazumijeva da se svako rešenje problema može podići na odgovarajuću apstraktni nivo, radi lakšeg analiziranja i eksperimentisanja. Dakle, sistemski pristup predstavlja efikasan pristup projektovanju modela za održiva sis-temska logistička rešenja i kao takav obezbjeđuje kvalitetnu osnovu za realizaciju procesa sveobuhvatne optimizacije regionalnih logističkih procesa i sistema.

Regionalne cjeline i održiva logistička sistemska rješenja 49

Slika 1: Interpolacija sistemskog pristupa u razvoju modela regionalne logistike

NO VA SITUACIJA NO VI MO DEL LO GISTIK E ZAHTIJ EVA

- veći broj s tanovnika, - veći broj g ostiju, - veći broj gener ator a, - novi logis tički zahtje vi , - nove logis tičke s trategije, - eko z ahtje vi , - is torijska zaostavština...

Utiču na preispiti vanje pos tojećeg model a l ogis tike

- minimum ukupnog s is tema, - pr ostorna ušte da, - selekcija logis tičkih us luga, * i deal na snabdje venost, * i deal na frek vencija, * opti mal ana kooper acija, * raz voj savre menih me toda * fors iranje cr oss dock inga, - pl aniranje tr ansportnih procesa, - pomjer anje ru ta - vre m. planiranje, - balans teretnih kapaciteta, - diz ajn novog ser visa, * sa integrisanim LC, * sa dr ugačijom r aspodjelom, - de finisanje donje i gornje granice frek vencije, - minimiziranje ukupnuh tr oškova, - veći k valitet logis tičke usluge, - očuvanje prirode i is torijskog nas leđa.. .

REGIONALNA CJELINA

- operaci ona is traži vanja, - meta he uris tika, - computung, - CAD, GIS .. .

Prethodno iskustvo i dobi jeni analitički podaci

Novu sugestiju, jer mora biti raz vije n novi model logis tike

S

I S

T

E

M

S

K

A

A

N

A

L

I Z

A

S

I S

T

E

M

S

K

A

S

I

N

T E

Z

A

METODOLOGI JA

STVARA

UTIČE

Cilj je

Primjena napre dnih tehnika

Izvor: kreacija autora

2. OSNOVNE PRETPOSTAVKE ZA RAZVOJ MODELA

U procesu razvoja i redizajniranja logističko-transportnog sistema nekog geo-grafskog prostora, model logistike predstavlja formu zasnovanu na sistemskom pristupu i setu logističkih principa (slika 2) za optimalno povezivanje (a) primarnih logističkih elemenata (struktura sistema, organizacija, logistički lanci, logistički tokovi i telematske tehnologije) i (b) sekundarnih logističkih elemenata (javne, pri-vatne i javno–privatne logističke mjere).

Slika 2: Logistički koncept zasnovan na povezivanju logističkih elemenata

Prof

il lo

gist

ike

aglo

mer

acije

L

ogistički principi i načela

M O D E L L O G I S T I K E

Struktura Telematske tehnol. Log. lanci i tokovi Organizacija

Javne mjere Javno - Privtne mjere Privatne mjere

PRIMARNI LOGISTIČKI ELEMENTI

SEKUNDARNI LOGISTIČKI ELEMENTI

Izvor: Ivanović & Ivanović, ICIL, 2010.


Razvoj novih logističkih sistemskih rešenja treba da doprinese ukupnom pozi-tivnom odrazu neke aglomeracije kroz: (i) smanjenje ukupnih troškova logistike, (ii) povećanje fleksibilnosti i pouzdanosti logističkih sistema, (iii) poboljšanje pros-tornog planiranja, (iv) povećanje kvaliteta logističke usluge, (v) smanjenje ekološ-kog zagađenja i dr. Dosadašnji pristup baziran uglavnom na razvoju parcijalnih rešenja, postao je prošlost. Prišlo se razvoju modela koji će omogućiti proces sveo-buhvatne optimizacije i konsolidacije regionalnih logističkih aktivnosti. Zato sis-temski pristup može da bude kvalitetan metodološki oslonac u pronalaženju odgo-vora na centralna pitanja (slika 3):

Zašto je potrebno razviti nova, savremena, sistemska rešenja logističkog koncepta?

Kako razviti ova nova rješenja? Ko treba da učestvuje u njihovom razvoju? Novi modeli logistike treba da budu usmjereni na procese sveobuhvatne

optimizacije i koordinacije regionalni logističko–transportnih procesa i stvaranje situacije koja će rezultirati sinergetskim efektom (razvoj win-win situacija između svih regionalnih logističkih subjekata).

Logistički trendovi (Egger & Ruesch, 2002; Köhler, 2000; Zečević & Radivoje-vić, 1999) koji utiču na nova rešenja su: - Prostorna koncentracija proizvodnje i korisnika, i promjene profila kompanija i korisnika; - Uvođenje integruma u logistički lanac i razvoj transhipment sistema; - Koncentracija i specijalizacija logističkih aktivnosti i sistema; - Proces vertikalne i horizontalne integracije u funkciji koordinacije; - Razvoj IT rešenja u svim podsistemima logistike; - Eekspanzija EDI i e-poslovanja (B2B, B2C); - Širu distribucija finalnih proizvoda uz povećanje kooperacije svih učesnika u logističkom lancu; - Primjenu principa skraćenja vremena u cjelokupnom logističkom lancu; - Tehničko-tehnološke promjene u mjestima prekida robnog toka; - Razvoj reverzne, lean logistike; - Raazvoj logističkih strategija (outsourcing, Just In Time, 3PL i 4PL); - Razvoj savremenih ekoloških urbano-logističkih transportnih rešenja i dr.

U stručnoj literaturi (Taniguchi et al., 2001) se navode četiri ključna elementa koja

utiču na razvoj novih regionalnih logističkih sistemskih rešenja (slika 4): snabdjevači, teretni operateri, korisnici i administracija. Svaki od ovih elemenata ima različitu struk-turu zahtjeva koji su specificirani i prikazani u tabeli 1.


Slika 3: Principi razvoja modela regionalne logistike

1. Zašto ?

RA ZV O J I IM P L E M EN T AC IJ A S AV R E M EN O G M O D EL A L O G IS T IK E

Traž en je ade k vatn og odgovo ra na pi tanja:

Im a z a cil j

2. Kako ?

3. Ko ?

ZBO G:

1 . Izraženo g p ro cesa glo balizacije; 2 . Integracije lan aca sn abdijevan ja; 3 . Narast an ja o bim a lo gist ičk ih akt ivn o st i u region aln im cjelin am a; 4 . T eh n ičko - t eh no lo šk ih un ap ređen ja u sv im lo gist ičk im po dsistem im a; 5 . Brzo g razvo ja računarsko - in fo rm at ičk ih t eh n ik a, tehno lo gija i o prem e; 6 . U savršavan ja met o da i t eh n ik a rada, i tehn .uprav ljan ja u sv im sist em ima; 7 . Jasn o izražen ih zaht jev a ko risn ik a za k valit etn om lo gist ičkom uslugo m ; 8 . E v ident ne potrebe za o čuv an jem životn e sredin e i k ult urn o g n asleđa.

1 . An im iran jem ek sperat a uz o rgan izaciju n aučno -stručn ih sk upov a i tr ibin a; 2 . N a o sn ov u m ult idiscip lin arn e an alize po sto jećeg profila lo gist ik e; 3 . Ko rišćen jem izlazn ih rezult at a evro p sk ih istraživ ačk ih pro jekata i k orišćen jem jasn o izražen ih ev rop sk ih t ren dov a u razvo ju nov ih rešen ja lo gist ičk o g ko n cept a; 4 . P rim jen om savrem en ih lo gist ičk ih p rin cip a i n ačela, i do sada izn ijet im n aučn im ----- t eh n ik am a i po st up cima zasno van ih prv en stv eno n a sist em skom prist up u; 5 . P rim jen om no v ih m eto da m en adžment a u t ran spo rt u; 6 . Ko rišćen jem nov ih in form aciono - kom un ik acion ih t eh no lo gija i o prem e; 7 . Razv o jem fo rm e za p lan iran je akt ivno st i baziran e n a procesnom m o delu; 8 . Ko rišćen jem n iv ih prist up a p ri defin isan ju po lit ika (to p-do wn i bo ttom -u p) ; 9 . P rim jen om savrem en ih lo gist ičk ih strat egija, Log istics Con tro llinga kao ko ncept a ko ji om o gućav a int egrisan u lo gist ičk u po dršk u; 1 0 . P rim jen om no v ih m jera za usk lađiv an je jaza im eđu javn o g i privat no g sekt ora; 1 1 . P rim jen om int egrisan e lo gist ičk e po dršk e - IL S (In teg ra ted Lo g istic Su pp o rt) .

1 . Nacio n aln e v lade i udružen ja; 2 . Regio n aln e i lo kalne in st it ucije i ---organ izacije; 3 . Intern acio nalne t ran sp ort ne i ------ lo gist ičke k omp an ije; 4 . E k sp ert i iz o blast i lo gist ik e, ------- tran spo rt a, ek ono m ije, in fo rm at ik e; 5 . K orisn ičk e grup e (špediteri, ------- tran spo rt eri, o sigurav ajuća --------- društ va, m alo i v elepro dav ci, ------f inan sijske in st it ucije i dr .) ; 6 . 3PL , 4P L i IT prov ajderi.

S TVARAN J E O S NO VE ZA:

1 . Bo lju k oop eraciju, k oo rdin aciju, k on so lidaciju i opt im izaciju rada sv ih v idov a t ran sp ort a; 2 . Razv o j savrem eno lo gist ičk ih cent ara - L C u cilju ko ncentracije lo gist ičk ih procesa; 3 . E lim inaciju usk ih grla i p reprek a u realizaciji lo gist ičk ih to kov a u region aln im sredin am a; 4 . Sm an jen je zagađen ja život ne sredin e, k ao i očuv an je p riro dn o g i k ult urno g n asleđa; 5 . P ružan je kv alit etn e lo gist ičk e usluge po m jeri k orisn ik a; 6 . P oveziv an je sv ih učesn ika u lo gist ičk om lan cu st an dardizo van im in fo rm at ičk im rešen jim a; 7 . Razv o j i p rim jen u savrem en e tehn ike i t eh no lo gije i nov ih o blik a saradn je u lo gist ici; 8 . E lim inaciju vo zno g p arka i držan ja zalih a u o bjekt im a m alop ro daje; 9 . P raćen je lo gist ičk ih to kov a i L S u regio n aln im cjelin am a; 1 0 . P o st izan je v eć ih eko nom sk ih efek at a.

Zah

tijeva u prvom

redu stru

čnu

raspravu

u cilju

razrade razvojne

metodologije k

oja obuhvata

Izvor: Ivanović & Ivanović, Symorg, 2010.

Slika 4: Ključni elementi regionalne logistike

ADMINISTRACIJA(nacionalni, regionalni,

lokalni nivo)

OPERATERI(transporteri, špediteri,

skladišne kompanije, logisticki provajderi

SNABDJEVACISNABDJEVACI Transport Transport KORISNICI

Izvor: Taniguchi et al., 2001.


Tabela 1: Struktura zahtjeva ključnih faktora u razvoju regionalne logistike

Faktori Opis zahtjeva

Opšti zahtjevi (administracija)

smanjenje broja teretnih vozila u urbanim sredinama regionalnih cjelina smanjenje zagađenja vazduha i smanjenje nivoa buke više pješačkih staza i parking mjesta više prodajnih objekata u gradovima neke aglomeracije, bolje snabdijevanje gradova potrebnom robom i odvođenje sekundarnih sirovina iz gradskih jezgara (bolja logistička koordinacija) i sl.

Zahtjevi snabdjevača

doprema robe najkraćim putem dopreme robe minimalnim brojem vozila transport što veće količine robe jednim vozilom, zbog veće iskorišćenosti istog što kraće vrijeme iskrcaja vozila i sl.

Zahtjevi operatera

minimiziranje troškova i veća ekonomska korist dobra kooperacija i koordinacija sa ostalim učesnicima u procesu fizičke distribucije težnja za transportnim procesom u okviru određenog vremenskog perioda povećanje stepena iskorišćenja kapaciteta smanjenje vremena čekanja pri istovaru robe i sl.

Zahtjevi korisnika

što niže cijene logističke usluge što kraće vrijeme odziva snabdijevača na prispjeli zahtjev rad na razvoju transportne mreže brza obrada prispjelih žalbi zadovoljavajuća frekvencija transportnih sredstava smanjenje broja gubitaka i oštećenja na robi optimalno raspoređivanje materijalnih otpadaka uticaj operatera LC na brzu realizaciju zahtjeva i sl.

Izvor: Sistematizacija autora (prema: Egger & Ruesch, 2002; Taniguchi et. al, 2001)

Iako su karakteristike prethodnih zahtjeva različite, u njima se mogu prepoz-

nati tri osnovna zadatka za razvoj novih sistemskih rešenja (Taniguchi et. al, 2001): - Mobility - zahtjev koji je usmjeren na mobilnost isporuke robe po JIT strategiji i uspostavljanje balansa između transportnih kapaciteta, drumske saobraćajne mre-že i broja pokretanja vozila; - Sustainability - zahtjev koji je usmjeren na veće praćenje potreba okruženja i rad na razvoju i primjeni održivih urbanih ekoloških rešenja; - Liveability - zahtjev koji je usmjeren na razvoj modela za povećanje kvaliteta života u urbanim sredinama nekog regiona, povećanje bezbjednosti i atraktivnosti urbanih sredina.

Shodno prethodnom, za razvoj održivih regionalnih sistemskih logističkih rešenja potrebno sveobuhvatno i kvalitetno strategijsko predviđanje i planiranje, koje treba da omogući (Ivanović & Ivanović, Symorg, 2010; Taniguchi et al., 2001; Zečević et al., 2001; Zečević & Radivojević, 1999):


- Povezivanje svih regionalnih subjekata, kao što su: proizvodna, trgovačka, uslužna, transportna i špediterska preduzeća, robni terminali, luke, i drugo, u jedinstveni sistem; - Jedinstveno planiranje i projektovanje logističkog sistema i potrebne infrastru-kture; - Koncentraciju logističkih procesa u okviru LC bez dupliranja kapaciteta; - Eliminisanje uskih grla, prepreka i ograničenja u procesu fizičke distribucije; - Izradu make-or-buy analiza kao podrške strategijskim odlukama; - Primjenu kompatibilnih informatičkih tehnologija (IT) u svim karikama logisti-čkog lanca; - Primjenu savremenih ekoloških transportnih tehnologija i rešenja u fizičkoj distribuciji; - Prevazilaženje finansijskih barijera; - Smanjenje troškova i stvaranje većih ekonomskih efekata i pružanje kvalitetne logističke usluge; - Eliminisanje nagomilavanja robe u gradskim jezgrima; - Smanjenje zagađenja i očuvanje životne sredine, - Rasterećenje gradskih ulica od teretnih vozila, - Monitoring realizacije robnih tokova i logističkih sistema i dr.

3. PROCES RAZVOJA MODELA LOGISTIKE

Zbog višestrukog uticaja na privredu i društvo, uopšte posmatrano, razvoj savremenih modela logistike, mora se zasnivati na primjeni savremenog sistem-skog pristupa i njegove situacione komponente, uz korišćenje osnovnih relacija: priprema, analiza, sinteza i kontrola (slika 5).

Slika 5: Veze između pojedinih faza razvoja modela regionalne logistike

B A ZA P O DA T A K A I ZN A N J A

O ptim iza cija l ogis ti čkih pro cesa u region aln im

c je lin am a

I FA ZA P ri prem a

II FA ZA A naliza

III FA ZA S in teza

IV FA ZA Ko ntrol a

- Is k u s tv a , - P o t reb e , - O ček i v anj a , - S v i j est j avn ih i -- reg i on aln ih vl as ti

- Zah t j ev i , - O g ran i čenj a , - N o v e mj ere , - N o v i p ri st u pi , - Teh n o l og ij e , - K n o w -h o w

- S t ru k tu ra mo d el a, - p o d si s t emi , l o k aci j a , - L o gi s tički l an ci , - L o gi s tički t ok o vi , - O rg an i zac ij a , - Tel e mat s k e t eh .

- S t ru k tu rni p o k azat el ji , - P o k azat el ji p ro d u kt iv no s ti , - P o k azat el ji ek o n o mi čn o st i , - P o k azat el ji -k v a lit e t a .

M at emat ičk a s t a t i st ik a

N O V O R E Š E N J E M O D E L A L O G I S T I K E

L O G I S T I Č K O - T R A N S P O R T N I S I S T E M R E G I O N A

O p eraci on a i s t raži v an j a

- E k o no ms k i , - P ro st o rni , - Teh n -t eh n ol oš ki , - E k o lo š ki i

E F

E K

T I

- Tran zi t , - Sk l ad iš t enj e , - C i t y l ogi s ti k a

PO

VE

ZIV.

Izvor: Ivanović, 2006.


Opšte prihvatljiva načela za razvoj savremenih logističkih sistemskih rešenja, zasno-vana su na (Ivanović & Ivanović, Syorg, 2010; Zečević, 1995): - Isporuci prave robe, u pravom stanju, u pravoj količini, u pravom pakovanju, na pravo mjesto, u pravo vrijeme i uz minimalne troškove; - Sveobuhvatnoj optimizaciji svih karika materijalnih, informacionih i energet-skih tokova; - Primjeni kompatibilnih tehnologija u svim karikama logističkog lanca; - Uvođenju logističke jedinice, kao integruma u logističkom lancu; - Primjeni IT rešenja, koji povezuju sve logističke entitete i podržavaju integrisan proces planiranja, upravljanja i kontrole logističkih sistema; - Koncentraciji logističkih aktivnosti, kooperaciji i specijalizaciji logističkih sis-tema, kao i specijalizaciji nosilaca realizacije logističkih tokova; - Make - or - buy analizi, kao podršci strategijskom odlučivanju; - Sistemu strateškog i operativnog odlučivanja, zasnovanog na logističkom i kontrolingu; - Vremenskoj sinhronizaciji rada učesnika u logističkom lancu; - Edukaciji logističkih stručnjaka - menadžera na svim nivoima odlučivanja i dr. - Postupak razvoja novih rešenja modela logistike treba da se bazira na primjeni (Ivanović, 2007; Zečević, 1995): - Rezultata multikriterijumskih situacionih analiza; - Rezultata simulaciono-optimizacionih modela u kojima su vrijeme i trošak glavne variable; - Planiranja aktivnosti zasnovanih na procesnom modelu, gdje je definisan jasan i mjerljiv cilj; - Korišćenju top-down i bottom-up pristupa donošenja; - Logistics Controllinga kao koncepta koji omogućuje integrisanu podršku odluči-vanju; - Integrisane logističke podrške (ILS), u cilju postizanja optimalne, sveobuhvat-ne i planski usmjerene koordinacije, kooperacije i konsolidacije (3K) logističkih aktivnosti i procesa; - Postupaka i modela za višekriterijumsko vrednovanje varijantnih tehnoloških rešenja i sl.

4. SISTEMSKA ANALIZA U RAZVOJU MODELA

Sistemska analiza predstavlja prvu fazu i polaznu platformu u razvoju mode-la. Ona čini osnovu razvoja forme za praćenje svih robnih, materijalnih i saobraćaj-nih tokova, sa vremenskog, prostornog, kvantitativnog i kvalitativnog aspekta. Sistemskom analizom prikupljaju se podaci za razvoj novih varijantnih rešenja, i svara se kvalitetna osnova za njihovo vrednovanje nekom od raspoloživih tehnika (npr. računar. simulacija). U okviru ovog metodološkog koraka, potrebno je koris-teći se multidisciplinarnošću uraditi sveobuhvatan profil logistike regiona (slika 6).

Sva do sada razvijena rešenja regionalne i city logistike (tabela 2) mogu se raz-vrstati u pet tipova (Zečević 1995):


- Tip 1: Status-quo primjenjuje se u gradovima kod kojih već postoji razvijena infrastruktura LC, kao osnova za dalja usavršavanja i koordinaciju robnih tokova; - Tip 2: Restriktivni koncept o kooperacijama baziran je na smanjenju teretnog transporta koji ekološki zagađuje sredinu. Ovo rešenje omogućuje regulaciju prilaza vozila do zona snabdijevanja i odvoženja. - Tip 3: Rešenje orijentisano na ekologiju i uređenje prostora gdje se dostava robe i dobara u centralne zone grada vrši ekološkim vozilima, čime se smanjuje zagađenje vazduha, eliminišu buka i drugi negativni uticaji na životnu sredinu; - Tip 4: Koncept kapije koji je zasnovan na zaustavljanju robnih tokova daljinskog transporta na ulaznim kapijama grada, gdje se vrši njihovo vremensko i prostorno povezivanje. Ključnu funkciju u ovom rešenju imaju RTC-i, kao tehnološke karike između makro i mikro distribucije. - Tip 5: Logističko udruženje zasnovan je na udruživanju gradskih službi koje pružaju usluge snabdijevanja, transporta i odvođenja u jedan ili više saveza, koji zadovoljavaju niz funkcija.

Slika 6: Definisanje profila regionalne logistike

R asp olož ivost kap ac ite ta

R ob e

R asp olož ivost in frastru ktu re

Tran sp ortn a sred stva

P rom et U sag laša van je

Tran sp ort

U p otreb a zem lj iš ta

In fo rm acije

R eg ion

C G prim orje

L O G I S T I Č K I T O K O V I U R E G I O N U

1 . Ru d e, 2 . N emetaln i g rađ . materi j al , 3 . Ži to i p roizvo di o d ži t a, 4 . O b rađ eno d rv o , 5 . O g revn o d rvo , 6 . N afta i n aftn i d eriv at i , 7 . N emetal i , 8 . M etalu rgi ja 9 . Teh n ičk a ro b a i auto d j .,

1 0 . P reh ramb en a ro b a, 1 1 . Vo će i p o v rće, 1 2 . Sto čn a h ran a, 1 3 . H emij s ki p roizv od i , 1 4 . O b u ća i teks ti l ,

1 5 . O s tala rob a.

U TVRĐ I VA N J E O SN O VN I H K VA N TI TA TI VN O -KVA LI TA TI VN I H

K A R A K TER I STI K A R O B N I H TO K O VA

K A R A K TER I STI K E R O B N I H TO K O VA PO

N OSI O C I MA TR A N SPO R TN E U SLU G E

FO KUS IRAN J E N A O S NO VN E ELEM EN T E

- V O DN I TRA N SPO RT

- D RU M SK I TRA N SPO RT

- ŽELJEZN IČKI TRA N SP O RT

- V A ZD U ŠN I TRA N SP O RT

- K A P IJE REG ION A - LO KA CIJA LC - H U B-a

- BRO J ČV O RO V A

- V ID TRA N SP O RTA

- BRO J K A RIKA

- IN TENZITET, P RA V A C, - --- - --- -- -- -- - --SM JER I U STA LJEN O ST TO KA

- BRO J N A PO JN I9H CEN TA RA

- BRO J I D U ŽINA K O RIDO RA

KA R A K TER I STI K E PO J E DI N I H ELE MEN A TA

R OB N OG TO KA U R EG I ON U

FO R MI R A N J E SI MU LA C I ON O G MO DELA ZA O PI S LOG I STIČKO

TR A N SPO R TN O G SI STEMA R EG I O NA

B A ZA PO DA TA K A

C I LJ 1

LO G I STIČK I TOK O VI U R EG I ON U

Hub Feeder Čvor

K ar ika Tok

K oridor

OSN O VN E G R U PE G EN ER A TOR A

- G1 REG ION A LNA IND U STRIJA

- G2 G RAĐEV IN A RSTV O

- G 3 TRG O VIN A

- G 4 HO TELIJERSTV O I --- -- -- -- ----- - -- U G O STITELJSTV O

- G 5 O STALI G EN ERATO RI

STR U K TU R A K A N A LA DI STR I B U C IJ E U

R EG I ONU

C I LJ 2

R A ZVO J FO R ME ZA PR AĆEN J E LO G I STIĆK I H

PR O C ESA I PA R A META R A

LO G I STIČK O G SI STEMA

S I S T E M S K A S I N T E Z A

- TRA N ZIT

- SK LAD IŠTEN JE

- CITY LO G ISTIK A

Izvor: Ivanović & Ivanović, Symorg 2010.


Tabela 2: Pregled do sada razvijenih rešenja logističkog koncepta

Br. Rješenje Osnovna svojstva

1. Regulativni kon-cept gradskih uprava

Mogu se grupisati po osnovu: težine (nosivosti), dozvoljene emisije CO2, tipa i veličine transportnog sredstva, vremena pristupa određenoj zoni, rute dostavnih vozila, prekrcajne zone i kombinaciju prethodnih regulati-va.

2. Koncept ekološ-kih vozila za distribuciju

Podrazumijeva primjenu drumskih vozila na elekto pogon (primijenjen u Ninbergu), primjenu cargo tramvaja (rešenje u Cirihu), primjenu hibrid-nih vozila ili primjenu vozila na komprimirani prirodni gas CNG (rešenje u Italiji).

3. Restriktivni kon-cept

Bazira se na primjeni politike regulisanja saobraćaja, za sva preduzeća i nosioce robnog transporta i podrazimijeva regulisanje prilaza vozila do zona snabdijevanja i odvođenja.

4.

Koncept kontrole stepena isko-rišćenja teretnog prostora

Zasniva se na izdavanju sertifikata samo za vozila koja zadovoljavaju dva uslova: (i) stepen iskorišćenja teretnog prostora iznad 60% i (ii) uslov da su vozila u upotrebi manje od osam godina. Postoji mogućnost dobijanja specijalnog sertifikata za ulazak u sporedne ulice ukoliko vozilo zadovo-ljava sledeće uslove: (i) ima stepen iskorišćenja teretnog prostora iznad 80%, (ii) dužina vozila je manja od 9 m i (iii) vozilo posjeduje motor naj-manje Euro III.

5. Koncept logistič-kog udruženja

Podrazumijeva udruživanje pojedinih gradskih službi, koje pružaju uslu-ge snabdijevanja, transporta i odvođenja robe, u neki savez koji zadovo-ljava niz funkcija neophodnih za nesmetano odvijanje života u gradu.

6. Koncept koncen-tracije informaci-onih tokova

Podrazumijeva izgradnju jedinstvenog integrisanog informacionog logistič-kog sistema na koji su povezani svi korisnici i davaoci logističkih usluga. Ovi sistemi imaju tri osnovne funkcije: - obezbjeđenje komunikacije između teretnih vozila i kontrolnog centra; - obezbjeđenje informacija u realnom vremenu o saobraćajnim uslovima; - prikupljanje i obrada detaljnih podatka o operacijama sakupljanja /dostave i sl. IT sistemi omogućuju kompanijama da analiziraju podatke i promjene rute.

7. Koncept koope-rativnih logistič-kih sistema

Zasniva se na udruživanju špediterskih i transportnih preduzeća, u cilju davanja jedinstvene logističke usluge. Primjena kooperacije u distribuciji robe dovodi do smanjena broja vozila koja vrše dostavu, smanjenja ukup-nog vremena prevoza u gradskim područijima i smanjenja broja kamiona iz kojih se istovremeno vrši iskrcaj ispred jednog objekta.

8. RTC i CLC

Pripadaju tipu rešenja koncepcija kapije u kojima se realizuje proces cjelovi-te optimizacije logističkih aktivnosti. Realizacija se obavlja preko RTC (robno transportni centar) i CLC (city logistički centar) koji se formiraju na obodu gradova ili u samom gradskom područiju. Ovi centri povezuju ulazno izlazne tokove, koordiniraju protok robe pri snabdijevanju i odvo-đenju iz gradskog područija. CLC se po pravilu formiraju u svim grado-vima većim od 300.000 stanovnika. Kod velikih gradova, sa 1 do 2 miliona stanovnika, u funkciji opsluživanja gradskog područija pored obodnih centara definišu se i dopunski određene strukture.


9. Teretna sela (Freight Village)

Predstavlja koncept sličan prethodnom, koji je promovisan u mnogim evropskim zemljama. Teretna sela omogućuju realizaciju svih procesa koji se odnose na transport, logistiku i distribuciju robe i to kada se radi o nacionalnom, međunarodnom i tranzitnom transportu. Karakteristika teretnih sela jeste pružanje opsluge za više vidova transporta gdje je želje-znica primarno zastupljena sa razvijenim sistemima intermodalnog tran-sporta.

10.

Industrijski i logistički park

Predstavlja rešenje koje treba da omogući povećanje konkurentnosti regi-ona i da privuče novu industriju na povoljnoj geografskoj lokaciji od inter-regionalnog i regionalnog interesa. Za njihovo osnivanje kao veoma pogo-dne pokazale su se napuštene industrijske zone.

11.

Podzemni siste-mi transporta robe

Predstavljaju inovativno rešenje i održivo rešenje za prostorne probleme, probleme zagušenja i zaštite okoline. Ovakvi sistemi su slični klasičnim metro sistemima za prevoz putnika.

Izvor: Zečević, et al. 2002.

5. SISTEMSKA SINTEZA U RAZVOJU MODELA

Prisutna ekspanzija logističkih aktivnosti i trendova, kao i jasno izražena težnja da se eleminiše sve što je nepotrebno u procesu realizacije robnih i materijalnih toko-va u urbanim sredinama, uslovili su potrebu sprovođenja postupka preispitivanja validnosti postojećih rešenja i stvaranje osnove za razvoj novih logističkih sistemskih rešenja. Novo sistemsko rešenje treba da iskoristi sve prednosti do sada razvijenih tipova rešanja. Razvoj jednog ovakvog modela zahtijeva paralelan rad u tri pravca:

Pravac 1: razvoj rešenja vezanog za koncentraciju, koordinaciju, kooperaciju i optimizaciju realizacije robnih i materijalnih tokova,

Pravac 2: razvoj rešenja za objedinjavanje informacionih tokova i Pravac 3: razvoj rešenja za zaštitu životne sredine, prirodnog i kulturnog nas-

ljeđa. 5.1. Podmodel koncentracije, koordinacije, kooperacije i racionalizacije robnih tokova Savremene tendencije optimizacije i racionalizacije logističkih procesa u regio-

nalnim sredinama u osnovi se poklapaju i vezuju za proces razvoja LC (RTC-a, distributivnih centara, robne stanice, i dr.) čiji je osnovni cilj koncentracija logistič-kih aktivnosti na jednom mjestu. Savremeno organizovani LC predstavljaju cen-tralne elemente i osnovnu građu, ili hardware, savremenih logističkih sistemskih rešenja. Centri su po pravilu locirani izvan gradskih sredina na povoljnim saobra-ćajno-tehničkim lokacijama. Svojstvena im je direktna povezanost sa glavnim tran-sportnim koridorima i pravcima (slika 7), u kojima je primarno razvijen i zastup-ljen sistem intermodalnog transporta, posebno preko željezničkog i vodnog vida transporta.

U zavisnosti od samih prostornih, demografskih, privrednih i drugih karakte-ristika aglomeracije, regioni obično imaju jedan ili dva ovakva centra. Pored tradi-cionalne orjentacije na davanje osnovnih logističkih usluga u segmentu prekrca-


ja/pretovara i skladištenja robe koja prelazi sa jednog na drugi vid transporta, pažnja prilikom razvoja svih LC usmjerena je na sljedeće: - koncentraciju robnog rada, logističkih aktivnosti i visokog nivoa tehnologija na jednom mjestu, - optimizaciju logističkih i transportnih lanaca, - otvorenost za različita preduzeća, - multimodalnost i multifunkcionalnost, kao i razvoj različitih oblika kooperaci-je, koordinacije i integracije svih subjekata u logističkom lancu, - rad u mreži na svim nivoima, podržan primjenom savremenih IT rešenja, - generisanje regionalnih inicijativa za privredni razvoj, - uvođenje ujednačenog stepena mehanizacije, tehnologije i informatike u karikama logističkog lanca i - stvaranje osnove za razvoj regionalnih održivih transportnih rešenja i sl.

Slika 7: Regionalni položaj savremenih logističkih sistema

A

B

A

B

- Koridor A

- Koridor B

- Glavni regionalni logist ički centar (LC)

- Regionalni distribut ivni centri (RDC)

Legenda

- Korisnik

RDC1

MDC1

RDC2

RDC3 - Glavni koridori

- Tok dopreme robe

- Regionalna dist ribucija

LC

MDC2

- Međunarodni distribut ivni centri (MDC)

- Industrija (In)

In1

In2

Izvor: Ivanović & Ivanović, Symorg 2010. Lokacijski problem je pristup pomoću kojeg se određuje optimalna lokacija logi-

stičkih centara. Sam postupak identifikacije optimalne lokacije logističkih centara moguće je dati kao model (1-5):

Nj

jjNi Hj Hk Nl

ijklijklz,x

zfxcz,xFmin (1)

pri uslovima: Wl,i,dx il

Hj Hkijkl

(2)

Wl,i,Hk,zQx kilNj

ijkl

(3)


Wl,i,Hj,zQx jilNk

ijkl

(4)

Nj,1z0z jj (5)

pri čemu WRd predstavlja vektor zahtjeva definisan preko seta 2NW izvo-

rišno odredišnih parova. Tok promjenjivih je dat u obliku 22 HxNRx , i

H1,0z koji opisuje vektor diskretnih promjenjivih koji određuje kada je logis-

tički centar otvoren ili zatvoren. Konstanta ilQ definiše Wl,i,dQ ilil , u kojim slučajevima jednačine (3) i (4) obezbjeđuju kada je logistički centar otvoren za protok robe. Cijena usluge l,k,j,i je data preko ijklc , dok jf je pridružena

cijena prometa robe u čvoru kojeg čini logistički centar (Računica & Wynter 2000). Politika javnih mjera u regionalnoj logistici uglavnom je bazirana na regulaciji

i olakšicama tipa subvencija za intermodalni transport, za nova eko vozila i sl. Međutim, nove javne mjere u prvom redu treba da sadrže infrastrukturne, pros-torne i finasijske planove. Na nivou EU izdvaja se osam grupa mjera (tabela 3), uključujući i njihove kombinacije.

Tabela 3: Osnovne grupe EU mjera u regionalnoj logistici

Br. Mjere Implementacija

1. Infrastrukturne mjere

Izgradnja parkova za kamione, pružanje olakšica za razvoj transhipmenta i pospješivanje drugih mjera vezanih za pita-nja infrastrukture.

2. Mjere za nove tehnologije vozila

Razvoj novih tiših i čistijih vozila poput rešenja u Italiji, koja treba da smanje štetni uticaj drumskog saobraćaja na okru-ženje.

3. Menađžment mje-re

Vezuju se za planiranje ruta kamiona i izricanje zabrana u cilju smanjenja upada teških kamiona u urbani prostor prije nego se poboljšalju njihovi operativni uslovi.

4. Informacione tehnologije

Primjena FMS (Fleet Management Sistems) od strane tran-sportnih operatera, koji omogućuju: brži odgovor zahtjevi-ma za JIT isporukom, smanjenje praznih hodova vozila i zakrčenost saobraćaja na pojedinim dionicama.

5. Fiskalne mjere Primjenjuju se posebno na vlasnike vozila na način, što se uvode veći porezi za veća vozila i forsiranju određene olak-šice za vlasnike ekoloških vozila.

6. Cijene

Cjenovnim mjerama se pokušava doprinijeti smanjenju: (i) urbanih priručnih skladišnih sistema, (ii) formiranju sopstve-nog voznog parka i dr., a sve u korist pružanja ovih usluga u okviru centralizovanih logističkih sistema uobličenih u okviri LC, odnosno CLC.


7. Mjere koje se odnose na upot-rebu zemljišta

Odnose se na veće forsiranje vodnog i željezničkog vida transporta, kao i intermodalnog sistema transporta u svim kombinacijama realizacije robnih tokova.

8. Mjere vezane za marketing logisti-ku

Treba da omogući prikupljanje tereta za isporuku korisni-cima po principu prava roba u pravo vrije, na pravom mjestu sa minimalnim ukupnim troškovima.

Izvor: kreacija autora Svim do sada razvijenim i implementiranim mjerama u okviru gradske

i regionalne logistike pokušava se ispuniti niz postavljenih ciljeva i to: (i) efikasnost, (ii) ekonomičnost, (iii) bezbjednost saobraćaja, (iv) zaštita okru-ženja i kulturnog nasljeđa, (v) optimizacija i unapređenje infrastrukturnih kapaciteta, (vi) povećanje kvaliteta logističke usluge, i (vii) razvoj cjelokup-ne urbane/regionalne strukture na održivim osnovama.

5.2. Podmodel objedinjavanja informacionih tokova

Evidentna informatička ekspanzija, utiče na promjene u načinu poslo-vanja, razmišljanja, upravljanja i na stvaranje novih tehnoloških pretposta-vki za intenziviranje privrednog razvoja. U razvoju sistemskih logističkih rešenja treba se pridržavati i principa razvoja logističkih informacionih sis-tema (LIS - Ivanović, 2010): - integrisanost LIS-a treba da doprinese jedinstvenom tretiranju svih raspolo-živih informacionih resursa u regionu iz oblasti planiranja, praćenja, usmjerava-nja i kontrolisanja logističkih procesa i sistema, - otvorenost LIS-a treba da stvori takve pretpostavke za slobodnu integraciju različitih struktura subjekata; - tranzitivnost LIS-a treba da obezbijedi, da razvijeni sistemi u okviru nje-ga mogu prenositi podatke ka drugim sistemima u okruženju i obratno.

Osnovne pretpostavke kod razvoja LIS-a su: (i) automatizovani ulazi

podataka u sistem, (ii) postojanje jedinstvene baze podataka, (iii) centrali-zovani pristup i jedinstvena obrada podataka, (iv) decentralizovani izlazi.

Svi subjekti u regionalnoj logistici treba da budu integrisani po strategi-ji Hub and Portal (slika 9) u okviru LIS-a. LIS treba svim subjektima u logis-tici regiona da omogući primjenu i korišćenje inteligentnog transportnog sistema (ITS), što predstavlja dobru osnovu za razvoj LES (Logistics Execution Software) u regionu. Cilj je, omogućiti svim subjektima u logisti-ci da imaju brži protok informacija, smanjenje troškova poslovanja i efekti-vne upravljačko-kontrolne procese, što bi sve trebalo da bude korak bliže


ka cjelovitoj optimizaciji logističkih procesa u regionu i savršenoj logističkoj usluzi.

Planiranje logističkih tokova u regionu baziraće se na DRP (Distribution Requirements Planning) softverskoj platformi, zasnovanoj na pull pristupu, koja stvara osnovu za razvoj e-logistike. DRP platfoma, obezbjeđuje JIT dopremu i dis-tribuciju proizvoda kroz četiri faze (Ivanović 2010): - identifikacija potreba najnižeg nivoa korisnika u distributivnoj mreži i sabiranje njihovih zahtjevač, - kreiranje narudžbenice do sljedećeg višeg nivoa u mreži, - generisanje tražnje na višem nivou zbog narudžbina sa nižeg nivoa i - ponovno generisanje narudžbenica do najvišeg nivoa i popuna zaliha.

Slika 9: Hub and Portal informatička integracija

Savremene potre be i zahtje vi

Point-to-Point In tegracija

Hub & Portal In tegracija

Hub

Prevoznici Pre voznici

Snabdje vači Snabdje vači

Trgovinska preduze će

Trgovinska preduze ća

Drž avni organi

Proiz vođači Proiz vođači

Logistički provajde ri

Drž avni organi

Nau čna dostignuća Postojeća

ograničenja Postojeći oblik komunikacija

Novi in tegrisani oblik komunikacija

Proces transformacije

Pre voznici Logistički provajde ri

ZONA 2

ZONA 1

ZONA 3 ZONA 4

ZONA 5

ZONA 6

Plan lo kacija Izbor asortimana

Potreba za rasporedom

Plan dopreme

Vremenski plan

Plan distribucije

Izvor: Ivanović, Symopis 2006. Kod DRP platforme, pokretač svih logističkih procesa jeste EDI dispozicija.

Kada EDI dispozicija od strane korisnika stigne u LIS, vrši se njena obrada. Završe-tkom obrade porudžbine i otpremom tražene količine robe iz LC, na skladištu dolazi do smanjenja zaliha. Padom zaliha do reperne vrijednosti, iz LIS-a se šalje druga EDI poruka za popunu zaliha snabdjevačima. Prispijećem poruke, snabdje-vač vraća potvrdnu informaciju o njenom prispijeću i mogućnosti realizacije, tako-đe putem EDI sistema.

5.3. Podmodel zaštite životne sredine

Ova koncepcija treba da bude fokusirana na kombinaciju pozitivnih iskustava iz svih pet do sada razvijenih tipova logističkih rešenja, te da uključi sljedeće: - Primjenu tehničkih standarda kod distributivnih vozila (EURO norme, starost vozila, veličina, i sl.),


- Primjenu ekoloških vozila za distribuciju u najužim urbanim centrima, - Primjenu politike regulisanja saobraćaja za sve nosioce robnog transporta po zonama i sl.

6. ZAKLJUČAK

Razvoj modela logistike kao savremenog pristupa sveobuhvatnoj (cjelovitoj) optimizaciji logističkih procesa i povezivanje svih logističkih funkcija i sistema na nekom geografskom prostoru, u cilju postizanja većih ekonomskih, prostornih, tehničko-tehnoloških i ekoloških efekata, treba da bude zasnovan na sistemskom pristupu. Zbog evidentnih problema u procesu realizacije robnih tokova u regio-nalnim sredinama, ciljevi efikasnosti, ekonomičnosti i zaštite okruženja se izdvaja-ju kao primarni. Težnja je usmjerena i prema minimiziranju transportnih troškova, uz vođenje računa o ukupnom kvalitetu logističko-transportnih usluga i procesa.

Da bi se razvilo jedno održivo logističko sistemsko rešenje potrebno je ispuniti osnovne uslove: a) osnovati LC kao hardware budućeg koncepta, b) primijeniti sav-remene logističke strategije, c) primijeniti savremene logističke mjere i d) razviti savremenog logističkog stručnjaka koji će biti sposoban i obučen da realizuje u praksi nova sistemska rešenja. Pored toga, razvoj jednog ovakvog modela u sebi treba da inkorporira iskustva i pozitivne primjere dosadašnjih razvijenih uzornih modela, rezultate istraživačkih projekata, kao i dostignuto i verifikovano naučno i stručno znanje iz oblasti planiranja i projektovanja regionalni logističkih sistemskih rešenja.

LITERATURA

Bentzen, K., Hoffmann, T., NeLoC (2004), Service Concept Report for Logistics Centres, Association of Danish Transport Centres, Aalborg, Denmark.

Crainic, T.G., Ricciardi N., Storchi G. (2001), Advanced Freight Transportation Systems for Congested Urban Areas, Université de Montréal and Universitá degli studi di Roma, Italia.

European Council of Applied Sciences and Engineering (2000), Freight logistics and Transport System in Europe, EU.

Egger, D., Ruesch M. (2002), BESTUFS D 2.3. - Road princing and urban freight transport Urban freight platforms, Best Practice Handbook.

Ivanović, Ž. (2007), Model totalne logističke integracije, SYM-OP-IS 2007, Zlatibor, Srbija. Ivanović, Ž., Ivanović, Lj. (2010), Logistics concept as a modern form of the total logistics inte-

gration of regional areas, ICIL 2010, Rio de Janeiro, Brasil. Ivanović, Ž. (2010), Koncepcija informatičke integracije u city logistici, u Zborniku radova

naučno stručne konferecije «LOGISTIKA 2010», Doboj, B&H. Ivanović, Ž., Ivanović, Lj. (2010), Primjena sistemskog pristupa u razvoju modela za održiva

logistička sistemska rešenja, u: Zbornik radova, Symorg 2010, Zlatibor, Serbia. Köhler, U. (2000), New Ideas For The City Logistics Project In Kassel, University Of Kassel, Kassel. Project LEAN (2000), City Logistics Concepts, Puplic Report. Racunica, I, Wynter, L. (2000), Optimal location of intermodal freight hubs. Rapport de rec-

herché n 4088, Unit´e de recherche INRIA Rocquencourt.


Taniguchi, E., Thompson, R. G., Yamada, T. and Van Duin, R. (2001), City Logistics - Network Modelling and Intelligent Transport Systems, London, UK.

Zečević, S., Radivojević, L., Kilibarda, M., Tadić, S. (2002), City logističke koncepcije, Nau-čni skup - Planiranje i implementacija, Beograd, Srbija.

Zečević, S., Radivojević, L. (1999), City logistika - nova rešenja u robnom transportu u urba-nim sredinama, Tehnika - Saobraćaj, 5.

Zečević, S. (1995), Model optimizacije logističkih lanaca u uslovima funkcionisanja robno transport-nih centara, Doktorska disertacija, Saobraćajni fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija.

regionalne cjeline i odrŽiva logistiČka sistemska...

Documents