Regjistrimi i PMB &M hi i i P ti idMenaxhimi i Pesticideve

Prof.Asoc.Dr. Magdalena CARA

ECHA –European Chemicals AAgency

• CLP ose (CLP Regulation) është Regullorja ( g ) g je re (Classification, Labelling and Packaging) e substancave Kimike dhe g g)përzierjeve të tyre.

• REACH – (Registration Evaluation REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of CHemicals)CHemicals)

Përkufizimi – pesticideve FIFRA

“… çdo substancë ose përzierje substancash epërcaktuar për të parandaluar shkatëruarpërcaktuar për të parandaluar, shkatëruar,

repeluarose zvogëluar çdo insekt rodent nematodëose zvogëluar çdo insekt, rodent, nematodë,këpurdhë, bar të keq ose çdo formë tjetër të

jetës e deklaruar të jetë dëmtues dhe çdojetës e deklaruar të jetë dëmtues……… dhe çdosubstancë ose përzierje e substancave tëcaktuara për tu përdorur si një regullator bimor,p p j g ,defoliant ose desikant.”

Akti Federal i Insekticideve, Fungicideve,, g ,dhe Rodenticideve (FIFRA – 1947)

FUTJA NË TREG E PMB NË BEBE

• Direktiva e Këshillit 91/414/EEC –Direktiva e Këshillit 91/414/EECuniformon rregullat për kushtet dheprocedurat që duhet të zbatohen ngaprocedurat që duhet të zbatohen ngaShtetet Anëtare për regjistrimin e PMB.Lista e lëndeve aktive të regjistruara• Lista e lëndeve aktive të regjistruara(Aneksi I)

• LËNDË AKTIVE TË VJETRA (rrethË850) 25 korrik 1993 L.A. TË

REJA.

FUTJA NË TREG E PMB NË BEBE

• PMB me l a të vjetra mund tëPMB me l.a. të vjetra mund tëregjistrohen akoma nga vendet anëtareedhe nëse proçesi i vlerësimit nga BEedhe nëse proçesi i vlerësimit nga BEnuk ka përfunduar.PMB me lendë aktive të reja mund te• PMB me lendë aktive të reja mund teregjistrohen kur është siguruardokumentacioni i plotë në nivel të BE dhedokumentacioni i plotë në nivel të BE dheështë harmonizuar me vlerësimin e BEpas përfshirjes në Aneksin Ipas përfshirjes në Aneksin I

Ç’janë Anekset I,II,III ?A k i I ë htë li t iti lë dë kti• Aneksi I është lista pozitive e lëndëve aktive(ka substanca ekzistuese dhe të reja, për tëaplikuar për Aneksin I nevojitet Aneksi II)aplikuar për Aneksin I, nevojitet Aneksi II)

• Substancat ekzistuese janë duke u rishikuarhap pas hapi në BE dhe nëse l a nuk përfshihethap pas hapi në BE dhe nëse l.a. nuk përfshihetnë Aneksin I, pas një farë periudhe ndalohet nëBE.

• Me substanca ekzistuese kuptohen të gjithësubstancat që ishin në treg para 26 Korrikq g p1993.

• Aneksi II është dosja e plotë e lëndës aktive• Aneksi III është dosja e plotë e produktit

(formulimit)

Njohuri Ligjore (EU)Njohuri Ligjore (EU)Deri kohet e fundit, kuadri ligjor i komunitetit per pesticidet eshte fokusuar mbi autorizimin dhe produktet qe ndodhen ne treg p.sh.:p p

dh bi të jithë thi j tik të jë d kti

Direktivat e Produkteve te Mbrojtjes se Bimeve 91/414/EC

dhe mbi të gjithë rrethin jetik të një produkti:

Ligji (EC) nr. 396/2005 mbi Nivelin Maksimal të Mbetjeve

Di k i 98/24/EC bi b j j Direktiva 98/24/EC mbi mbrojtjen e shëndetit dhe sigurisë së punëtorëve nga

rreziku i agjentëve kimike në punërreziku i agjentëve kimike në punë

Impakti i ligjit Direktiva 91/414/EC rezulton me heqjen e disa lendeve aktive nga tregu:

• Nga rreth 1,000 lende aktive, qe ishin ne treg ne g , , q gvitin 1993 te pakten ne nje sezon, vetem 26% u aprovuan nga proçesi. Shumica e substancave u terhoqen nga tregu por rreth 70 substanca deshtuan terhoqen nga tregu por rreth 70 substanca deshtuan per te marre aprovimin gjate vleresimit nga EU.

• Megjithate, nivele te padeshirueshme te pesticideve gj p pgjenden ende ne toke, ajer, uje. (shpesh sulmohen organizmat jo te demshem, mbetje pesticidesh gjenden ne mjedise ujore dhe ne ujra te pijshem);gjenden ne mjedise ujore dhe ne ujra te pijshem);

• Ekziston nje boshllek persa i perket promovimit te teknikave te mbrojtjes se integruar te bimeve.

E ARDHMJA• Rishikimi i Direktivës së Këshillit 91/414/EEC është në

progres!

E ARDHMJA

progres!• Direktiva bazohet në parime të forta shkencore dhe

siguron një rrjet të plotë për mbrojtjen e vazhdueshme tëg j j p p j jnjerëzve dhe sigurinë e mjedisit

• Rregullorja e re 396/2005 për Nivelin Maksimal tëMbetjeve (MRL)Mbetjeve (MRL)

• Kjo rregullore vendos, në përputhje me parimet epërgjithshme të parashtruara në Rregulloren 178/2002,p gj p g ,kushte të harmonizuara të Komunitetit në lidhje meNivelin Maksimal të Mbetjeve të pesticideve në ose mbiushqimet me origjinë nga bimët ose kafshët (5-10-ushqimet me origjinë nga bimët ose kafshët. (5-10-2006 hyn plotësisht në forcë)

REGJISTRIMI I PMB NË Vë d ëVëndet anëtare

• Çdo Produkt për Mbrojtjen e Çdo Produkt për Mbrojtjen e Bimëve (PMB) për shitje dhe pë d im në Sht t t Anët d h t përdorim në Shtetet Anëtare duhet te regjistrohet nga ShA.( l d d )(Legjislacioni i çdo vendi)

• Nuk lejohet kalimi i lirë i PMB në BEndërmjet Shteteve Anëtare!ndërmjet Shteteve Anëtare!

Marrëveshjet ndërkombëtare në fushën e ti idpesticideve

• Kodi Ndërkombëtar për Përdorimin dhe Shpërndarjen e Pesticideve• Konventa e Baselit• Konventa e Baselit• Konventa e Roterdamit• Konventa për një Bujqësi të Sigurt dhe tëKonventa për një Bujqësi të Sigurt dhe të Shëndetshme

• Konventa e Stokholmit• Kodi Ndërkombëtar për Transportin Detar të Mallrave të RrezikshmeSAIC•SAIC

Aktet legale të BE-së për mbetjet e pesticideve.Disa Direktiva më të rëndësishme dhe që kanë lidhje me pesticidet deri tanikanë qenë:Direktiva e parë 76/895 dhe 90/642 artikulli 3.4 për frutat e perimet për MRL-të.Direktiva më e rëndësishme e BE është 91/414/EEC Qëllimi ikësaj Direktive është: niveli i lartë i mbrojtjes së njerëzve,j j j j ,kafshëve dhe ambjentit.Direktiva e Komisionit 94/37/EC 22 Korrik (Identifikimi, vetitë fizike dhe kimike)Direktiva e Komisionit 96/46/EC 16 Korrik (Metodat Analitike)Direktiva e Komisionit 94/79/EC 21 Dhjetor (Studimet toksikologjike dhe metobolitike)Direktiva e Komisionit 94/79/EC 21 Dhjetor (Studimet toksikologjike dhe metobolitike)Direktiva e Komisionit 96/68/EC 21 Tetor (Mbetjet në/ose produktet e trajtuara, ushqimin e njerëzvedhe të kafshëve)Direktiva e Komisionit 95/36/EC 14 Korrik (Fati dhe sjellja në ambjent)Direktiva e Komisionit 96/12/EC 8 Mars (Studime ekotoksikologjike)Direktiva e Komisionit 96/12/EC 8 Mars (Studime ekotoksikologjike)Direktiva e Komisionit 93/71/EC 27 Korrik (Të dhëna për efikasitetin)Së fundi është Rregullorja e re e Këshillit të Parlamentit Europian 396/2005 e 23 Shkurtit 2005

Legjislacioni Shqiptar për Shërbimin e Mbrojtjessë Bimëve.

Paketa ligjore që menaxhon përdorimin epesticideve në vendin tonë mund të citohet mëpesticideve në vendin tonë mund të citohet mëposhtë:- Ligji Nr.7662, datë 19.01.1993 “Për Shërbimin eLigji Nr.7662, datë 19.01.1993 Për Shërbimin eMbrojtjes së Bimëve”.- VKM Nr.406, datë 17.08.1993 “Mbi Riorganizimin eShërbimit të Mbrojtjes së Bimëve”.- VKM Nr.584, datë 06.12.1993 mbi aprovimin e “Rregullorespër Pesticidet që Përdoren në Bujqësi”.për Pesticidet që Përdoren në Bujqësi .- Ligji Nr.8529, date 23.09.1999 mbi “Disa ndryshime dheshtesa në Ligjin Nr.7662, datë 19.01.1993 “Mbi Shërbimin eMbrojtjes së Bimëve”Mbrojtjes së Bimëve .

-VKM Nr 9, datë 12.01.2001 “Për disa shtesa e ndryshime në VKM Nr. 406,datë 17.08.1993 “Për Riorganizimin e Shërbimit të Mbrojtjes së Bimëve”.VKM Nr 72 datë 15 02 2001 “Për Miratimin e Rregullores së-VKM Nr. 72, datë 15.02.2001 Për Miratimin e Rregullores së

Produkteve për Mbrojtjen e Bimëve”.- VKM Nr. 376, datë 23.07.2002 “Për një ndryshim në VKM Nr 406, datë17 08 1993 “Pë Ri i i i Shë bi it të Mb jtj ë Bi ë ” d h17.08.1993 “Për Riorganizimin e Shërbimit të Mbrojtjes së Bimëve”, ndryshuarme VKM Nr. 9, datë 12.01.2001.- Rregullore Nr. 1, datë 29.10.2002 “Për funksionimin e Komisionit Shtetëror tëRregjistrimit të Produkteve të Mbrojtjes së Bimëve”Rregjistrimit të Produkteve të Mbrojtjes së Bimëve .-Ligji Nr. 9362, datë 24.03.2005 “Për Shërbimin e Mbrojtjes së Bimëve”.Nr. 9908, datë 24.4.2008 Për disa ndryshime dhe shtesa në Ligjin Nr. 9362, Datë 24 3 2005 “Për Shërbimin e Mbrojtjes së Bimëve”Datë 24.3.2005 Për Shërbimin e Mbrojtjes së BimëveVKM Nr. 1188, datë 20.8.2008 Për “Miratimin e rregullave për importimin, tregtimin, transportin, ruajtjen, përdorimin dhe asgjësimin e produkteve për mbrojtjen e bimëve”j jVendim, Nr. 1555, date 12.11.2008 “Përpërcaktimin e rregullave te regjistrimit dhe kritereve te vlerësimit te produkteve për mbrojtjen e bimëve”.

Paketa Ligjore e re e EU mbi gjPesticidet:

Strategjitë tematike të BE• Për një përdorim të qëndrueshëm të

pesticideve është bërë një paketë e rep j pme masa ligjore, të cilat konsistojnë:

• Një Regullore e re për Autorizimin e PMBNjë Regullore e re për Autorizimin e PMBpër të zëvendesuar Direktivën91/414/EEC (është publikuar me 2491/414/EEC (është publikuar me 24Nëntor 2009 si Regullore e (EC) Nr1107/2009)1107/2009)

Strategjitë tematike të BE• Një Direktivë për një përdorim të

qëndrueshëm të pesticideve (publikuar nëq p (p24 Nëntor 2009 si Direktiva2009/128/EC).)

• Një Direktivë për të amenduar Direktivene Makinerive 2006/42/EC (është publikuare Makinerive 2006/42/EC (është publikuarne 25 Nëntor 2009 si Direktiva2009/127/EC)2009/127/EC)

• Një Regullore për statistikat e pesticideve(publikuar me 10 Dhjetor 2009 si(publikuar me 10 Dhjetor 2009 siRregullorja 1185/2009/EC)

Direktivat e reja 2009/128/EC

Struktura për veprimet e Struktura për veprimet e Komunitetit per te arritur nje

perdorim te mire te pesticideve

• E vlefshme qe prej 25/11/2009, kerkohet implementimi ne te gjithe anetaret e EC ;implementimi ne te gjithe anetaret e EC ;

• Eshte nje direktive ne lidhje me Ligjin, keshtu qe vendet anetare mund ta implementojne si ata qe vendet anetare mund ta implementojne si ata ta shohin te aresyeshme,

Direktivat e reja 2009/128/EC

• Krijimi i nje Plani Veprimi Nderkombetar;

Perfshin kerkesat e meposhteme:

Krijimi i nje Plani Veprimi Nderkombetar;• Lejon çertifikimin e operatoreve, keshilluesve dhe

shperndaresve;• Testimin e detyrueshem te pajisjeve qe perdoren;Testimin e detyrueshem te pajisjeve qe perdoren;• Ndalon sperkatjet nga ajri;• Te merren masa speciale per te ruajtur ujrat, zonat publike dhe

te rezervuara;te rezervuara;• Minimizimin e rrezikut per shendetin e njeriut dhe mjedisit

nepermjet ruajtjes dhe eleminimit ne menyren e duhur tepesticideve dhe mbetjeve;pesticideve dhe mbetjeve;

• Permiresimin e ligjit e regjimit te te dhenave (perfshiMenaxhimin e Integruar te Demtuesve (IPM) shih Artikullin14); (p sh Sigurimin e informacionit dhe mjeteve mbi marrjen e14); (p.sh. Sigurimin e informacionit dhe mjeteve mbi marrjen evendimit, ngritjen e sherbimit keshillimor)

Direktivat e reja 2009/128/EC ë ë ë

• Futja e ligjeve rregulloreve dhe dispozitave administrative

Dikton se vendet anëtare duhet të respektojnë piketat e mëposhtme kryesore :

• Futja e ligjeve, rregulloreve dhe dispozitave administrativenga 14 Dhjetorit 2011 ;

• Parashtrimi i Planit Aktiv Nderkombetar (NAPs) nga 14Dhjetorit 2012 ;Dhjetorit 2012 ;

• Raport mbi implementimin e ligjit te pesticideve –nepergjithesi te dhenat e menaxhimit te demtuesve dhe neveçanti te menaxhimit te integruar te demtuesve nga 30veçanti te menaxhimit te integruar te demtuesve, nga 30Qershori 2013 ;

• Te demostroje qe eshte vendosur sistemi i çertifikimit nga14 Dhjetor 2013;14 Dhjetor 2013;

• Te siguroje qe te gjitha principet e IPM - se janeimplementuar nga te gjithe perdoruesit profesioniste nga 1Janari 2014Janari 2014.

Ju rekomandoj:

NJIHUNI ME WEBSITE E PARË NË GJUHËN SHQIPE PËR PESTICIDETGJUHËN SHQIPE PËR PESTICIDET

www pesticide-al comwww.pesticide al.com

Përdorimi i sigurt i PMBg

Blerja e Produktitj

PËR NJË PËRDORIM TË SIGURT KËSHILLOHET....

Përdor vetëm produkte në paketim origjinal Përdor vetëm produkte në paketim origjinal dhe me elemente sigurie të padëmtuara Produkte me etiketë në gjuhën shqipe Produkte me etiketë në gjuhën shqipe Përdor vetëm produkte të pa skaduar.

Para përdorimit të Produkteve përMbrojtjen e BimëveMbrojtjen e Bimëve

Zgjidhet produkti i duhur për të bërë trajtimin pasi

bëhet diagnostikimi

Gjithmonë lexo etiketën

g

j

Lexo këshillat për sigurinë

Përdor paisjet mbrojtëse

Kontrollo kohën e rifutjes nëparcelën e trajtuar (REI) Lexo Karencën ose PHI

RECETA

26

Receta plotësohet në tri fletë, një origjinale dhe dy kopje, dhe përmban: gj y pj , p

a) emrin, mbiemrin dhe adresën e lëshuesit të saj; lëshuesit të saj;

b) sëmundjen, prekjet parazitare ose barërat e këqija etj që mendohen të barërat e këqija etj., që mendohen të luftohen;

) d t ë d i it të PMB ë;c) dozat e përdorimit të PMB-së;d) kohën e pritshmërisë (karenca);e) kulturën ose produktin bimor, tek i cili

do të përdoret; 27

pf) kohën, sasinë dhe mënyrën e

përdorimit.

Në çdo rast, nuk mund të ç , mpërshkruhen me tepër se tri PMB

në një recetë në një recetë. Receta origjinale dorëzohet në gjinspektoratin e mbrojtjes së bimëve, të DRBUMK-së, ndërsa, nga dy kopjet të DRBUMK së, ndërsa, nga dy kopjet e tjera, njërën e mban njësia e tregtimit me pakicë të cilën ia tregtimit me pakicë, të cilën ia bashkëlidh librit të saj, ndërsa tj t ën pë d u si i PMB

28

tjetrën përdoruesi i PMB-ve.

RISKU = EKSPOZIM x TOKSICITET

Mënyra më e mirë për të mënjanuar Helmimin nga një pesticidështë të mbroni vetenështë të mbroni vetenduke lexuar etiketën dhe duke veshur pajisjet mbrojtese

personale.

Lexo etiketën

Etiketa e produktit

Etiketa është dokument zyrtar që përmban të gjithë informacionin në lidhje me produktin dhe përdorimin e tij korrekt. Asnjëherë mos e konsiderojnë

këtë informacion të njëjtë për të gjitha produktet.

Etiketa e produktit me këshillat përEtiketa e produktit me këshillat për sigurinë

Etiketa e Produktit- Shembull

Sistemi Europian i Klasifikimit të RrezikutRrezikut

• Simbolet që japin informacion per rrezikun qe paraqet produkti:

Tpro u t

T+

Shumë helmues

Sistemi i BE për klasifikimin e rrezikut është i bazuar vetëm mbi vetitë e produktit kimik, pa marrë parasysh ekspozimin gjatë përdorimit të tij, e cila do të varet nga metoda e aplikimit

T

Helmues

helmues dhe masat mbrojtëse të marra.

Kështu, rreziku nuk mund të vlerësohet duke u referuar vetëm në sistemin e klasifikimit të rrezikutHelmues rrezikut.

Xn

I dëmshëm

Siguria e PërdoruesitMbroni lëkurën tuaj sa më tepër të jetë e mundur

Siguria e Përdoruesit

Kapelemë tepër të jetë e mundur.Këmisha memëngë të gjata Maskë

Syze Kapele

Pantallona të gjataÇizmeKapele

Këmishë memëngë të gjata

DKapeleSyze Maska

Doreza

Pantallona të gjata

Çizme gome

Para aplikimitK d dh d kt jë ë dh ( ë h b ll 1 Litë ë h ë) kiKur derdh produkt nga një enë e madhe (për shembull 1 Litër ose më shumë), ki kujdes që në grykën e enës të ketë hapësirë për futjen e ajrit. Kjo lejon rrjedhje të rregullt të lëngut dhe parandalon spërkitjen.

Kushtoji vëmendje ndryshimeve të i i f ë d j i i i ë

Gjatë aplikimitmotit si forca e erës, drejtimi i erës, ditët me diell apo me shi

Pesticidet duhet të perdoren nëPesticidet duhet të perdoren në kushtet e motit e qetë e pa shi dhe me erë me fuqi me pak se 3 grade; mos spërkat në drejtim të kundërt të erës

K h t jti it d h t të j tëKoha e trajtimit duhet të jetë para 10:00 dhe pas 15:00

Asnjëherë mos spërkat në mesditëAsnjëherë mos spërkat në mesditë, gjatë ditëve me temperaturë të lartë në verë

Koha e punës me pesticide duhet të jetë më pak se 6 orë në ditë

Gjatë aplikimit

Gjatë punës me pesticide mos piniGjatë punës me pesticide mos pini duhan dhe lëngje, mos konsumoni ushqimeushqime

Pas aplikimitNë sipërfaqen e trajtuar duhet të vendoset tabelë që të tregojë se nuk duhet:

ë f ë ë

p

Të futesh për të punuar

Të kullosësh kafshët

Të marrësh ushqim përTë marrësh ushqim për

blegtorinë në këtë fushë për

një periudhë kohe.

Koha e rifutjes në parcelën e trajtuar(REI në orë ose ditë)

Koha midis një trajtimi rikthimit të mundshëm në parcelë për ndonjë aktivitet tjetërNëse nuk ka udhëzim tjetër ligjor ose nga prodhuesi:

M ih ë ë ë t jt d i Mos rihyrë në zonën e trajtuar deri tretësira spërkatëse është tharë Në qoftë se rihymi në zonën e trajtuar brenda ditës, duhet të përdorni pajisjet mbrojtëse të rekomanduara për përdorimin e produktit

Karenca (PHI) Periudha nga trajtimi i fundit-vjelje (Karenca)

Kur përdor PMB, kushtoji vëmendje periudhës së karencës

Periudha e karencës është intervali nga trajtimi i fundit deri në vjelje.

Duhet të respektohet periudha e karencës për Duhet të respektohet periudha e karencës për t’u siguruar që mbetjet e pesticideve të jenë më të ulëta se Niveli Maksimal i Mbetjeve (MRL)

Amballazhet, Enët bosh të PesticidevePesticideve

Mos i lini enët bosh jashtë vëmendjes, mos ja u jepni ato fëmijëve qe të luajnë mos ja u jepni ato fëmijëve qe të luajnë ose të rriturve qe t’i ripërdorinKth ji i t b h të h ël ë Kthejini enet bosh të shpëlara në

magazinë, deri sa të mund të jë h ë ë thj dhë i t asgjësohen në përputhje me udhëzimet

e etiketës ose të ligjeve ne fuqi

Menaxhimi i mbetjeve

Ambalazhet bosheAmbalazhet boshe

Shplarja 3 herë e enëve bosh

Shplarja bëhet me ujë dhe ujërat mblidhenmblidhenHidhen në depozitën e mjetit spërkatës

XX

X

RIKTHIMI I AMBALAZHEVE TË PMB-veRIKTHIMI I AMBALAZHEVE TË PMB ve

Njësitë e tregtimit me pakicë të Njësitë e tregtimit me pakicë të PMB-ve duhet të paguajnë për çdo mb l h të PMB së një l ë 10 % ambalazh të PMB-së, një vlerë 10 %

të çmimit të PMB-së. Kur ky amballazh rikthehet ju jepet 10%10%.

Asgjesimi apo Eleminimi

Nëpërmjet:

gj p

Nëpërmjet: Djegies (kartonat, letrat) G j ë k t ll Groposjes së kontrolluar Grumbullimit nga Kompanitë e

specializuara

Groposja• Toka pak ose të papërshkueshme dhe që nuk përmbyten,• Larg ujërave të rrjedhshme dhe baseneve ujore,

d të b i itqendrave të banimit.• Diametri sipërm deri në 3 m - thellësi 1-1.5 m,• Vishet me një shtresë argjile 5-10 cm• Vishet me një shtresë argjile 5-10 cm• Gëlqere 2-3 cm• Mbeturinat në shtresa 10-15 cm, përzien me gëlqere.m, p m g q• Gropa mbushet me mbeturina deri 50 cm, nën nivelin e

sipërm të saj,• Pjesa e mbetur mbulohet me përzierje argjile dhe

gëlqere,• Mbillet me shkurre për të shmangur gërryerjetMbillet me shkurre për të shmangur gërryerjet.

Magazinimi i Produkteve të SkaduaraSkaduara

PMB-të e skaduara nuk mund të përdorenDepozitohen në pika të caktuara

posaçërisht derisa të asgjësohen.Shkatërrimi i produkteve te skaduara

duhet të behet sipas legjislacionin në fuqi

Importuesit e PMB-veImportuesit e PMB ve

• Janë të detyruar t’i largojnë ato nga Janë të detyruar t i largojnë ato nga territori i Republikës së Shqipërisë, ose të bëjnë djegien (inçinerimin) e tyre në bëjnë djegien (inçinerimin) e tyre, në përputhje me legjislacionin në fuqi.

• Asgjesimi bëhet nga subjekte të • Asgjesimi bëhet nga subjekte të specializuara për këtë qëllim, Autorizuar nga Ministria e Mjedisit Pyjeve dhe nga Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave.