revista do módulo 1 “nelson...

36
VIS A VIS Revista do Módulo 1 “Nelson Mandela” Centro Penitenciario de Teixeiro Nº 4 Ano 2013

Upload: buidang

Post on 01-Oct-2018

212 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

VIS A VIS Revista do Módulo 1 “Nelson Mandela”

Centro Penitenciario de Teixeiro

Nº 4

Ano 2013

Nº 1

SUMARIO

EDITA: CONSORCIO GALEGO DE SERVIZOS DE IGUALDADE E BENESTAR

COORDINA: EQUIPO DE INCLUSIÓN SOCIAL DO C.P. TEIXEIRO

Editorial 3

Saídas terapéuticas do módulo 4

Entrevista á Nadia, psicóloga do Módulo 1 7

Cursos de informática de “La Caixa” 8

Magosto no Módulo 1 9

Taller de Orientación Laboral 10

Escola de pais 11

Falamos con…Antonino García Creo 12

Club de lectura 14

Ventá ao cine: videoforum 17

Deporte en Teixeiro 18

Entrevista a D. Segundo 19

Cociña con Nacho 21

Que é AFEM MOREA? 23

Biografías: Concepción Arenal 25

Crítica literaria: A Fortaleza dixital 27

Rincón do poeta 28

Historias de paso 29

A Favor/en contra: Touros si/ Touros non 31

Consultorio da psicóloga 32

Pasatempos 33

Horóscopo 34

Caixa do correo do lector 35

REDACCIÓN:

Jorge Carballo Coego

José Manuel Carollo Mosquera

J. Lobillo P.

J.I.G.A.

Alfredo Nobre Gaspar

Miguel Ángel Pérez Paz

Antonio Pereiro Dopico

Marcelino R. G.

Jesús Manuel Vicente Fernández

COLABORADORES:

Mayte, Inés e José (Equipo de Inclusión

Social do Módulo 1) e Nadia (psicóloga

do Módulo 1)

AGRADECEMENTOS:

Dirección do Centro Penitenciario de

Teixeiro, Obra Social “La Caixa”,

Funcionarios e Equipo Técnico do

Módulo 1, Voluntarios do Centro

Sociocomunitario de Vilalba, Susan

Santos, Dolores Romero, Enrique

Arnanz.

IMPRIME:

D.L. C 578-2012

3

EDITORIAL

espois de 5 anos de camiño

volvemos mirar cara atrás, e

cremos que se cumpriu o soño

inicial de producir a nosa propia revista

e que chegamos onde queriamos chegar:

a ti, que

estás a ler

isto.

O taller da

revista Vis a

Vis forma

parte do

catálogo de

actividades

do programa

que se

desenvolve

no Módulo 1

"Nelson

Mandela" do

Centro

Penitenciario de Teixeiro. Xurdiu co

obxectivo principal de proporcionar as

bases para elaborar unha revista

realizada enteiramente por internos do

Módulo 1, na que se recollen seccións e

contidos de interese e responde tamén á

necesidade de comunicación existente

entre eles, especialmente no que se

refire a amosar a súa visión da prisión

cara o exterior e a recibir información.

Neste eido, pretendemos establecer

unha conexión entre a realidade da

sociedade actual e a prisión, desvirtuada

e condenada, ás veces, ao escurantismo.

Valoramos a edición da revista Vis a Vis

como un medio de expresión libre que

fomenta unha conciencia crítica da

información sobre a actualidade,

incentiva a creatividade e a iniciativa

dos seus participantes, desenvolve a

capacidade de traballar

en equipo

consensuando opinións

e respectando as

opinións dos

compañeiros,

asumindo

responsabilidades

individuais na

consecución dunha

tarefa común, e, por

riba de todo: potencia

os valores de

cooperación, colaboración, respecto,

tolerancia e autonomía.

Foron moitos os temas tratados, as

horas investidas... onde

fundamentalmente predominaron os bos

momentos e a aprendizaxe recíproca.

Sen dúbida, un espazo no que se

traballaban tantos aspectos que todos

saímos gañando. Víamos como crecían

as nosas inquedanzas, desacougos,

desafíos, esperanzas... e chegamos a

pensar que poderíamos cambiar a visión

que cara ao exterior se tiña da vida en

prisión, amosando o punto de vista dos

protagonistas desta realidade.

Agora, depende de ti pensar se o

conseguimos...Por iso, invitámosche a

mergullarte nas páxinas seguintes. Pero

gustaríanos que fose un camiño de ida e

volta: que chegue cara a ti pero que

volvamos a encontrarnos...

Por último, dar as grazas a todas aquelas

persoas que directa ou indirectamente

valoraron e apoiaron este proxecto tanto

coma nós. GRAZAS a todos.

Inés E. Traballadora social e socióloga.

D

4

SAÍDAS TERAPÉUTICAS DO MÓDULO

“LA CAIXA-MANDELA” ON TOUR 2012 Por Alfredo Nobre Gaspar

l 21 de marzo de 2012, ocho

privilegiados del módulo 1 Nelson

Mandela, hicimos una visita terapéutica

al la ciudad románica de Lugo. El itinerario

consistió en un viaje en autobús de

aproximadamente 45 minutos seguido de un

largo paseo

turístico por el

parque Rosalía

de Castro, emplazamiento

donde se

centralizan las

celebraciones del

San Froilán,

patrono de la

ciudad; además,

con la fortuna de

que “Lorenzo”

() nos brindó

con su compañía y pudimos

disfrutar de una

fantástica tarde al

aire libre y no

sólo en ese

momento sino en toda la tarde. A continuación

nos fuimos de visita a la exposición patrocinada

por “La Caixa”: Romanorum vita (una historia

de Roma). Una exposición interactiva con un

recorrido iniciado por una presentación

audiovisual que nos transportó en el tiempo

hasta la Roma clásica, seguido por un paseo por las calles de esa ciudad en esa época donde se

podían identificar hasta los olores (por cierto,

muy realistas). La visita a la exposición terminó

con otra sesión audiovisual donde se podía

apreciar la vida cotidiana en la ciudad seguido

de una visita a una domus (casa) romana.

Terminado el recorrido de la exposición dimos

un paseo por la famosa muralla romana de

Lugo, catalogada por la Unesco ciudad

patrimonio cultural de la humanidad y

acompañados por una guía turística que nos fue explicando sus principales características y sus

utilidades a lo largo de los tiempos. Así, nos

explicó como los cementos de la propia muralla

estaban constituidos por cantos rodados para

evitar que las filtraciones de agua se llevasen el

relleno interno de esta; su construcción externa

consistente en la superposición de placas de

pizarra o las alteraciones de sus características

originales. El “tour” cultural terminó como no

podía dejar de ser con la visita a la catedral de la

ciudad acompañada de una explicación sobre

sus principales obras de arte sacras y la

pertinente aclaración de su reforma interna. La

visita terminó con una abundante y sabrosa merienda en uno de los locales típicos de Lugo,

lo cual no deja de ser parte de la visita cultural

ya que como todos sabemos así reza la famosa

frase “…y para comer, Lugo.”.

En nombre de todos los participantes de la

visita, tanto internos como profesionales del

equipo de inclusión social y del Centro

penitenciario damos las gracia a la Obra Social

Fundación “La Caixa”, entidad patrocinadora de

la visita y especialmente a sus colaboradoras:

Susan, Loreto y Azucena que nos acompañaron en esta tarde tan especial.

E

5

TEIXEIRO “X- TRAIL DAY” Por Alfredo Nobre Gaspar

l 1 de junio de 2012, un contingente

de 12 personas, constituido por 8 internos de varios módulos de

respeto y cuatro profesionales del

centro, hicimos un excursión en bicicletas

de montaña por los montes de las cercanías.

Al contrario de lo que yo podría esperar, el

paseo se convirtió rápidamente en una aventura extrema, digna de documental de

deportes extremos. En la primera cuesta de

tierra del recorrido, ya pude adivinar lo que se me venía encima, una sucesión de

subidas y bajadas al más tradicional estilo

“montaña rusa” que nos ponía

constantemente a prueba la resistencia física y la habilidad para mantenernos

encima de las bicis. El primer tramo de la

aventura terminó en el Balneario de Pardiñas, coincidiendo con el único

momento en que llovió en todo el día.

Mientras recuperábamos las fuerzas

tuvimos oportunidad de visitar el balneario y probar sus aguas termales (que, por

cierto, saben a rayos) acompañados por

Fina, señora responsable del buen funcionamiento del balneario. Aprovecho

para, desde aquí, darle las gracias, por su

disponibilidad y amabilidad. El siguiente tramo, el menos exigente, consistió en una

larga subida por asfalto, seguida de las ya

míticas bajadas y subidas en pistas de

tierra, culminando justo al lado de un

embalse, donde paramos para comer, descansar y refrescarnos. También

aprovechamos para cambiar impresiones y

contar batallitas individuales de los tramos

anteriores; todo esto, inmersos en un paisaje idílico. Después de un descanso de

poco más de una hora, volvimos a montar

y seguimos la aventura, que, en algunos momentos, era más bien una odisea. Las

bajadas se volvían cada vez más

emocionantes, al punto de que en ocasiones las bicis perdían el contacto con

el suelo por la distancia de varios metros y

las velocidades eran poco menos que

apropiadas para el tipo de terreno, pero en esto consisten los deportes extremos ¿no?

También encontramos varios tramos

anegados por el agua y el barro, hecho que dio al paseo un puntito más de diversión y

dificultad. Al final, todo salió como

debería, pocos problemas mecánicos,

apenas una caja de cambio rota, un reventón, un pinchazo, ninguna caída

digna de mención y muy pocas cicatrices

de guerra para la posteridad.

Quisiera darle las gracias a: Don Segundo,

monitor de deportes del centro, Don

Antonio, funcionario de interior, Don Miguel, jefe de servicios y Don Alejandro,

trabajador social, por haber hecho posible

esta espléndida aventura.

E

6

SAÍDA A VILALBA Por Alfredo Nobre Gaspar

l 27 de junio de 2012, 7 internos

del módulo 1 tuvimos el privilegio

de visitar el Centro ocupacional de discapacitados intelectuales de Vilalba.

Estuvimos acompañados por los

voluntarios de la Obra Social “La Caixa” que enseñan alfabetización

informática en la ciberaula de La Caixa

del Módulo 1; por el director del Centro sociocomunitario de Vilalba, José

Antonio Pita; por el Equipo de Inclusión

y por un funcionario del Centro

Penitenciario de Teixeiro. La visita consistió en un intercambio de

experiencias. En el centro ocupacional,

nos enseñaron las actividades que ahí se desarrollan, como el taller de

marquetería donde se manufacturan

diversos tipos de envases de madera

para negocios locales y otros tipos de objetos con diversos fines, como la

decoración. En el taller de serigrafía,

también se producen productos para fines comerciales como bolsas de papel

biodegradable con el logotipo de la

empresa que los encarga, además de camisetas y otros tipos de productos.

Parte de la financiación de este proyecto

proviene de estos trabajos, aunque,

como es obvio, no es suficiente para sufragar todos los gastos inherentes a

este tipo de intervención social.

Por nuestra parte, les llevamos una muestra de

nuestro humilde trabajo de cestería, hecha,

única y exclusivamente, con hojas de papel de periódico usado, además de explicarles la

importancia del reciclaje y el cuidado del medio

ambiente. Esta experiencia me produjo un enorme placer; sobre todo al poder compartir

mis limitados conocimientos de este tipo de

manualidad con estas personas tan entrañables. Una experiencia enriquecedora donde las haya.

Una vez terminada la mañana, dejamos el

centro ocupacional, y realizamos una pequeña

visita turística en autobús hasta llegar al área recreativa de “La Madalena” en Vilalba, donde

comimos todos juntos. El menú dispensa

cualquier tipo de comentario ya que no pretendo dejar los dientes largos a nadie,

digamos, sólo, que el plato estrella fue el

churrasco.

Por la tarde, y para digerir la comilona nos

fuimos a dar un paseo a lo largo del río

Madalena el cual cuenta con un paisaje idílico,

tan idílico que, en un molino de agua de antaño se celebran bodas y puedo garantizar que no

tiene nada que envidiar a complejos hosteleros

construidos para ese fin. A la vuelta algunos de nosotros fuimos a visitar las instalaciones

deportivas del concello, que me dejaron

estupefacto. No es de extrañar que el

Deportivo de A Coruña, haga ahí su pretemporada.

Desde aquí quisiera dar las gracias a todos los

que han hecho posible un día tan enriquecedor como irrepetible.

Muchas Gracias.

E

7

ENTREVISTA A NADIA, PSICÓLOGA DO MÓDULO 1 Por Alfredo Nobre Gaspar

¿Que le llevó a elegir trabajar en Instituciones Penitenciarias?

Nadia: Quería ejercer de psicóloga y desde los primeros años en la facultad me atraía la rama

jurídico-forense. Recibí formación en esa rama

y me fue gustando cada vez más y así fue como

me decidí.

¿Después de terminar la facultad, es difícil preparar las oposiciones para Instituciones

Penitenciarias?

Nadia: Es complicado, porque es una oposición

muy exigente que requiere mucha dedicación.

¿Concuerdan sus expectativas como psicóloga de prisiones con la realidad encontrada en el centro?

Nadia: Inicialmente cuando entré en

Instituciones Penitenciarias no imaginaba la

cárcel como la encontré. Creo que existen

muchas posibilidades de intervención; te

enfrentas a una gran cantidad de problemas y

esto te da muchas posibilidades de aprender y

ampliar tu experiencia como profesional.

¿Está de acuerdo en que el fin de la pena sea su cumplimento?

Nadia: No, creo que una de las finalidades de la

pena privativa de libertad es la retribución del

delito pero el objetivo prioritario como recoge la

Ley orgánica general penitenciaria, debe ser la

reeducación y la reinserción social por lo cual el

penado tiene que aprovechar las oportunidades

de los tratamientos que se le ofrecen.

¿Como considera usted la petición casi unánime de los directores de los centros penitenciarios de que debería haber un psiquiatra permanente en

cada centro?

Nadia: En mi opinión, son los servicios

sanitarios los que tienen que evaluar las

necesidades que existen en el medio para poder

decidir si realmente es necesario contar con un

psiquiatra de manera permanente. Hay que tener

en cuenta que en todos los centros

penitenciarios hay asistencia periódica de un

psiquiatra.

¿No considera usted que se debería realizar una valoración de los internos para saber su estado de

salud mental?

Nadia: Creo que esa valoración se hace de una manera superficial en un primer momento, pero

sí permite detectar casos en el momento del

ingreso en el, que el interno es entrevistado por

educador, trabajador social y médico. Si se

detecta algún caso se deriva a enfermería donde

se procede a una evaluación en mayor

profundidad.

¿Usted se puede desconectar fácilmente cuando sale de prisión y entra en su vida privada?

Nadia: Si, hay días que puede resultar más

complicado, pero como norma general me lo

exijo a mi misma y normalmente lo consigo.

¿Como encaja las decepciones profesionales?

Nadia: Actualmente he asimilado que existe un

porcentaje de fracasos terapéuticos y siempre

estoy preparada para asumirlos. No fue así al

principio pero la experiencia te da ese

aprendizaje y hay que saber manejar esa

frustración para seguir motivada.

¿Cómo ve usted el futuro de Instituciones penitenciarias, como centro de cumplimiento o

como centro de reinserción social?

Nadia: Yo creo que actualmente ya es un centro de reinserción. Ha habido grandes cambios en el

mundo penitenciario. Destaca la aparición de los

módulos de respeto que nos permiten conseguir

una organización ambiental del medio que

constituye el caldo de cultivo idóneo para poder

intervenir a nivel terapéutico y poner en marcha

distintos programas de tratamiento, aumentando

las posibilidades de que haya un

aprovechamiento óptimo de los mismos.

8

CURSOS DE INFORMÁTICA DE “LA CAIXA” Por J. Lobillo P.

stes cursos foron impartidos por Silvia,

unha gran profesional da informática, que

impartiu clases para todo tipo de usuarios,

tanto para usuarios principiantes, como

medios e avanzados. A continuación,

comentaranse as distintas fases como os distintos

programas que se utilizaron en cada unha delas.

- Iniciacion á informática (24 h): 5 edicións.

- Edición de datos (20 h): 2 edicións.

- Folla de cálculo (20 h): 2 edicións.

- Ferramentas de presentación (20 h): 2

edicións.

Obxectivo xeral:

Achegar e facilitar a inmersión tecnolóxica a

aquelas persoas que non teñan os coñecementos

básicos nesta materia.

Descrición: Estes cursos iniciáronse o 18 de

marzo de 2013 e finalizaron o 7 de outubro de

2013.

Os cursos estaban dirixidos a internos maiores de

45 anos divididos en 6 grupos de 10 persoas, dos

que 5 eran do módulo 11 e 5 do módulo 1.

Participaron no ano 2013 un total de 54 internos.

Fase 1: Iniciación á informática.

Dirixido a todos aqueles usuarios que non tiñan

coñecementos básicos nin de ordenador nin de

Sistema Operativo

Windows.

Windows é o sistema

operativo máis

empregado, tanto

para ordenadores persoais e de empresas: Os

usuarios empezan a coñecer o ordenador e as

distintas ferramentas que incorpora o sistema

operativo Windows.

Fase 2: Edición. Microsoft Word

Word é un programa informático de altas

prestacións de textos que ofrece unha ampla gama

de posibilidades para escribir, inserir imaxes,

crear táboas… Un grande abano de opcións.

Fase 3: Folla de cálculo. Excel

Excel é un programa que ofrece máis de 300

funcións predefinidas (funcións matemáticas,

estatísticas, trigonométricas, financeiras) que

utilizaremos para realizar cálculos nos nosos

libros de traballo.

Fase 4: Ferramentas de presentación.

Powerpoint

PowerPoint é un programa informático que nos

permite crear presentacións de gran calidade.

Podemos facer presentacións con texto, son e

imaxes. Estas presentacións están formadas por

diapositivas.

Programas usados:

- Microsoft Word Versión 10.0 Compilación 2627

- Sistema Operativo Microsoft Windows XP

Professional Versión 5.1.2600 Service Pack 2

Compilación

2600.

E

9

MAGOSTO NO MÓDULO 1 __ Por Marcelino R.G.

o cárcere non só son penas e malas noticias

senón que temos e debemos descargar dun

xeito san as nosas preocupacións. Saben

vostedes a día de hoxe o luxo que é poder permitirse

unha festa como a que organizamos o pasado día 18 de

novembro con motivo do

"Magosto-Rock".

Un fantástico grupo de Rock como

son "OS CLARETES", da Coruña,

amenizaron a nosa festa

marabillosamente, ademais de

facernos partícipes do seu

repertorio, recordando cancións de

Siniestro Total, Joaquín Sabina,..

Dende aquí, queremos agradecer ao

Módulo 6 que nos prestase a súa

grella para asar as castañas que

foron doadas polo voluntariado corporativo da Caixa.

Non quero que se me esquecen os internos do Módulo

1 que axudaron na repartición das castañas e bebida,

así como na limpeza de todo. Grazas tamén á directiva

deste centro que permitiu que todo fora posible, en

especial a Dna. Adela (subdirectora de seguridade),

D. Carlos (director do Centro) e D. Carlos (subdirector

de tratamento).

A verdade é que despois dun ano enteiro traballando

mereciamos este Magosto. Tivemos todo o que nunha

festa se debe ter, ata un bonito pregón feito por un

servidor que agora paso a redactar:

“Gustaríame en primeiro lugar dirixirme a vostedes, a

todos os voluntarios que estades aquí presentes e por

suposto aos que non están tamén. Queremos que

saibades e gardedes no voso recordo o que vos imos

dicir: O corazón dun preso é un lugar onde moi pouca

xente pode chegar, o corazón dun preso pasa de grande

a pequeno e de pequeno a grande en décimas de

segundo, é o filtro de todo o que como presos,

sentimos. A todo isto, poden sumarlle a historia persoal

de cada un, para que se fagan unha

idea do peso que soportamos. Hoxe

ese peso vaise ver liberado por esta

festa que todos vostedes, os

voluntarios, nos regalaron

desinteresadamente. Cando

cheguen hoxe ás súas casas e

estean coas súas familias todos nós

queremos que saibades que todos

os sorrisos, bailes e alegría que

aquí se van vivir hoxe é porque un

día decidiron cambiar o seu tempo

libre en axudar os demais.

E nós, os internos, hoxe sentímonos os protagonistas,

despois de traballar todo o ano para ser mellores

persoas, de loitar todos os días para levantarnos con

ilusión. Este momento danos ánimos e fainos recordar

que ao outro lado do muro están nosas vidas

esperándonos. Paremos os reloxos e con gusto esta vez,

para gozar desta festa."

Con estas palabras abrimos a nosa festa e co mesmo

cariño aos que fixeron posible o Magosto 2013

pechamos este artigo, dedicado especialmente ao

voluntariado corporativo de La Caixa e aos voluntarios

do Centro Sociocomunitario de Vilalba.

E deixamos aberto o corazón do Módulo 1 "NELSON

MANDELA" a toda a xente que nos presta a súa

axuda. Moitas grazas.

Voluntarios da Obra Social “La Caixa”

“Los Claretes”

N

10

TALLER DE ORIENTACIÓN LABORAL __ Por Marcelino R.G.

Ola queridos lectores de Vis a Vis. Aquí estamos de novo con caras novas para facerlles chegar a

vostedes, fieis seguidores da nosa revista do

Módulo 1 "Nelson Mandela" do cárcere de Teixeiro, novas sobre a busca de emprego.

Do 15 de febreiro ao 15 de marzo tivo lugar no

Módulo 1 un taller de habilidades para a busca de emprego impartido por Inés (traballadora social e

socióloga), membro do Equipo de inclusión social

do Módulo 1.

Os contidos deste taller foron divididos en 5

sesións: 1. Traballo: concepto, funcións e mercado laboral

actual.

2. Organización do proxecto persoal. O obxectivo

profesional. Métodos de busca de emprego. 3. O Proceso de Selección de persoal. O

Currículum vitae. Carta de presentación - Auto

candidatura. 4. A entrevista de traballo.

5. Portais de emprego. Enderezos de interese.

Bibliografía recomendada. Guía de recursos.

Gustaríame darvos

a miña impresión

persoal sobre este curso. Moitas das

sesións que

tivemos, a verdade é que resultaron

moi interesantes.

Buscar traballo non

é só saír de casa con esa intención,

senón que hai que

ter en conta moitos aspectos que darán

un mínimo de

garantía ao noso empeño.

Este curso serviu para fortalecer a miña

seguridade á hora de presentarme a unha entrevista e para saber sacarlle partido a tódolos

recursos dos que dispoño para atopar traballo. A

verdade é que estou moi contento e, creo que falo por boca de todos os meus compañeiros, foi de

grande utilidade. Aprendín un montón de cousas,

pero a que máis me interesou e que se pode utilizar en moitos ámbitos da vida é a

"reformulación positiva". Trátase de argumentar

transformando o negativo en positivo, ou converter un punto débil nunha vantaxe, ou ver o

problema dende outro punto de vista favorable.

Tamén aprendemos a recoñecer as nosas características persoais, é dicir, a saber identificar

as nosas características positivas e as que

podemos mellorar.

Tamén fixemos "Role playing". E preguntaranse

vostedes..., – isto que é? Pois é un teatriño onde

interactúan dous ou máis persoas. Inés facía de entrevistadora e nós de entrevistados. Quíxonos

poñer en apuros para que nunha futura entrevista

soubésemos responder de xeito adecuado ás preguntas que nos puidesen facer. Foi moi

divertido e didáctico.

Unha última reflexión: ás veces pecamos de saber

ou dar por bo moitas cousas créndonos entendidos de todo.

Está preto a nosa posta en liberdade e este curso é necesario polo seguinte motivo: cando entrei

en prisión pensei que ía estar esquecido nunha

cela ou paseando por un patio sen camiño ningún, pero tiven a

gran sorte de

incorporarme

ao Módulo1 "Nelson

Mandela" onde

nos poñen un montón de

recursos para a

nosa

formación, tanto

profesional

como persoal. Pero para que

isto sexa

efectivo, os internos temos que poñer da nosa parte. As nosas

ganas de ser incluídos con éxito na sociedade van

ser determinantes para a nosa liberdade.

Por sorte, o cárcere xa non é como era antes.

Deixou de ser un pozo para ser un punto de

inflexión nas nosas vidas onde, ben aproveitado, lograremos o noso soño...UNHA VIDA

MELLOR.

11

ESCOLA DE PAIS Por Marcelino R.G.

Chámome Marcelino e son interno no cárcere de Teixeiro. Desgraciadamente a vida tróuxome ata aquí, separándome dos meus dous fillos de 10 e 8

anos. É difícil saber xestionar esta situación sen ningún tipo de axuda, pero no Módulo 1 "Nelson Mandela" deu comezo o día 21 de febreiro a "Escola de pais 2013". Este marabilloso curso vai dirixido a pais que teñan fillos con idades comprendidas entre os 6 e os 12 anos de idade. Que é a escola de pais?...É un espazo lúdico e

participativo onde reflexionar sobre o papel da familia e todo o que os pais podemos facer para estimular e axudar os nosos fillos a crecer e desenvolverse de xeito saudable. Este curso impárteo Maite (pedagoga), membro do Equipo de inclusión social do Módulo 1. Este curso impártese na biblioteca deste Módulo porque é

necesario un lugar tranquilo onde poidamos gozar dun ambiente relaxado para o bo desenvolvemento do grupo.

Os obxectivos deste curso son crear un espazo de reflexión conxunta onde todos os que participamos poidamos compartir, debater e argumentar as nosas opinións. Todos aprendemos de todos, cada un achega a súa propia experiencia. Aquí descubrimos o que como pais estamos a facer correctamente e tamén aquilo onde debemos mellorar. Este curso tan enriquecedor serviume de moita axuda porque me

disipou algunhas dúbidas que tiña sobre se estaba a educar correctamente os meus fillos.

Gustaríame compartir con todos vostedes un dos exercicios da Escola de pais. É unha reflexión sobre como me sinto eu como pai:

Escola de pais. Marzo de 2013

"O día que me decatei que tiña que ingresar no cárcere, só unha pregunta véuseme á cabeza... Como explico isto aos meus fillos?...e a día de hoxe, despois de case un ano preso aínda sigo coa mesma dúbida... ¿debo facelo?. A verdade é que os meus fillos ocupan a maioría do tempo dos meus pensamentos; a outra parte ocúpaa o meu traballo diario para volver a velos o antes posible sen facerlles pasar o mal trago de ver o seu pai no cárcere. Fun un bo pai...?, Son bo pai...? Serei un bo pai?.. fágome estas tres preguntas case a diario e a verdade, poucas veces aclaro as miñas respostas, só as cartas dos meus fillos e as súas voces por teléfono recórdanme que non o debín facer tan mal. Tiven a

gran sorte de ter un pai que se ocupou deles economicamente...pois eu... qué desastre!...pero non me dá vergoña facelo público pois uso o mesmo método para dicir que loito día a día para que isto non volva acontecer. Cando falo con eles por teléfono sinto como unha renovación dentro de min. O peor momento é cando preguntan: –“Cando vas volver papá?” Lévano facendo dende a primeira semana que caín preso.Vas saíndo ao paso como podes e só rezas para que non sexan eles mesmos os que saquen as súas propias conclusións. Cando recibo as súas cartas é unha sensación moito máis forte que cando chamo por teléfono porque me confirman que me teñen moi presentes nas súas vidas..polas cousas que me contan, polos debuxos que me mandan e por todos os desexos bos que teñen para min. Ogallá! chegue o día que estean tan orgullosos de min como eu o estou deles. A

falta dos seus bicos, das súas risas, da súa compaña, ás veces non me resulta doado, pero pronto lle dou a volta á tortilla e penso no que está mellorando a miña vida no cárcere e aínda que no meu carácter teño cousas que mellorar, a miña disposición é total para facelo. Tamén me pregunto moito que podo facer por eles estando nesta situación Só se me ocorre escribilos cunha madurez que nunca tiven. Agora decátome de onde fallei e fágollo chegar nas miñas cartas...Gústame moito escribirlles estas cousas porque me decato de que vou por bo camiño. Aínda quédame moito que dar como pai. Tamén aprendín que o feito de estar no cárcere non me define como tal, pero vou utilizar a miña experiencia en prisión para ensinar aos meus fillos o que non se debe de facer para chegar ata aquí.

Hai que positivizar o negativo, porque se me equivoco e rectifico cunha boa solución serei grande. Isto tráeme a memoria unha cita que di: "O home que cae e se levanta é máis grande que aquel que non caeu. "

12

FALAMOS CON… ANTONINO GARCÍA CREO

Presidente da Asociación de Voluntarios “La Caixa” en Galicia Por Marcelino R. G.

¿Qué es el voluntariado corporativo de La

Caixa”?

El voluntariado corporativo de “la Caixa” nació

en 2006 para canalizar las inquietudes solidarias

de numerosos empleados que querían participar

de manera activa en la actividad de nuestra obra

social. Para ello se crearon asociaciones de

voluntarios por todo el territorio nacional en las

que pueden participar empleados, jubilados o

prejubilados de “la Caixa”, así como amigos y

familiares.

¿Qué le lleva a usted a ser voluntario?

Desde muy joven he estado relacionado con el

mundo del asociacionismo y siempre me han

interesado los temas relacionados con la

solidaridad y la ayuda a los demás. Cuando

surgió la posibilidad de montar la Asociación de

Voluntarios de “la Caixa” en Galicia me pareció

una muy buena forma de poder colaborar desde

mi empresa con temas que siempre me han

preocupado.

¿Cómo surgió la idea de venir al Centro

Penitenciario de Teixeiro?

Queríamos hacer actividades con colectivos en

riesgo de exclusión social; la posibilidad de

colaborar con Teixeiro nos resultó una

oportunidad perfecta.

¿Cuál fue su primera impresión cuando entró

por primera vez en la cárcel?

Todos tenemos una idea de las cárceles sacada

de las películas. La verdad es que quedé

sorprendido en muchos aspectos. La primera

vez que fuimos, en una actividad Navideña, creo

que en 2009, la acogida por parte de los reclusos

fue muy calurosa. Nos encontramos muy a

gusto y de hecho, casi todos los compañeros que

participaron, han repetido.

La gente de fuera tiene una visión

distorsionada de lo que es la cárcel. Ahora que

ya la conocen por dentro…nos gustaría saber

si ha cambiado su manera de pensar.

Totalmente. Nos sorprendió desde el primer

momento la forma en la que nos recibieron. Nos

entregaron regalos y en todo momento fueron

muy comunicativos con nosotros. Para nada

se cumplieron las ideas preconcebidas que

traíamos de fuera. Nos sentimos muy

cómodos, charlando y participando en las

actividades que tenían organizadas con total

naturalidad. Tengo la sensación de que todo

el mundo debería pasar por una experiencia

similar a la nuestra, para poder derribar

ciertos “mitos” sobre la vida en las cárceles

y descubrir que aunque se hayan cometido

errores en el pasado, muchos tienen

intención y voluntad de cambiar, de

integrarse en una sociedad que muchas

13

veces le da la espalda al que se ha equivocado,

sin hacer más preguntas.

Imagine que estoy pensando en hacerme

voluntario… ¿Qué cosas me diría para

animarme a seguir con esa idea?

La mejor publicidad para el voluntariado es

participar en una actividad. Podría contar mil

anécdotas sobre mis experiencias, pero sólo se

aprende realmente en carne propia. La mayoría

de las veces, como fue el caso de Teixeiro, he

sido yo el que se ha sentido enriquecido con la

experiencia. La sensación de hacer cosas de

forma desinteresada, altruista, es algo que no se

puede expresar compartir con palabras. Saber

que has ayudado a alguien a pasar una tarde

distinta, que has ayudado a gente que no

conoces de nada y que nunca conocerás sus

nombres, a comer esa semana, o descubrir que

uno mismo puede poner su propio grano de

arena al mantenimiento del medio ambiente, es

algo que necesitaría muchas horas para explicar.

Pruébalo, repetirás, sería un buen slogan.

Queremos transmitirle que nos sentimos muy

agradecidos por dedicarnos parte de su tiempo.

Y ustedes? ¿Ven recompensado de alguna

manera su esfuerzo?

Siempre hemos hecho actividades relacionadas

con nuestras inquietudes personales tanto en

temas sociales como ambientales, lo que ya de

por si resulta

agradecido. Pero

siempre hemos

llegado a la

conclusión de que

aquello que hemos

hecho era mucho

más fácil de lo que

en principio

pensábamos y que

la recompensa fue

mucho mayor de la

esperada.

En un mundo donde

todos vamos a

contrarreloj resulta

sorprendentemente

gratificante pararse

un momento y hacer algo más allá de nuestro

egoísmo y de nuestro beneficio y que pueda ser

tan enriquecedor.

Xornada no Módulo 1 con internos e voluntarios da Obra Social “La Caixa”

14

CLUBE DE LECTURA Por Jorge Carballo Coego

ada miércoles por la tarde hay una pequeña

reunión en torno a una mesa “octogonal”, –así me

lo recalcó D. Alberto, ya que yo iba a ponerla

redonda– en un pequeño local, al lado de la biblioteca del C.P. de Teixeiro. Y es que todo

tiene su por qué y éste es su pequeño secreto.

Lo definiríamos, -como decimos cuando llega un compañero nuevo-, de la siguiente manera:

Somos el CLUB DE LECTURA, un lugar donde

todos tenemos en nuestras manos un motivo para estar: un libro en común, sobre el cual, después

de leerlo, opinamos y debatimos nuestros puntos

de vista: qué nos ha parecido…, si se nos ha

hecho ameno…, etc. A veces incluso la conversación nos lleva a otros temas sociales,

judiciales, filosóficos, deportivos…, donde se

exponen, en fin, muchos puntos de vista de los compañeros. También es un lugar donde podemos

desconectar de la condena que estamos

cumpliendo y pasar dos horas amenas charlando,

dejando a un lado las distancias de los diferentes módulos en los que estamos, abriendo nuestro

corazón y contando cosas personales que en otro

lugar y en otras circunstancias no nos atreveríamos a decir. Todo esto, siempre y cuando

lo que allí se hable, allí se queda, respetando la

opinión de cada uno y con libertad de expresión.

Muchos temas, todos ellos moderados por D.

Alberto, que como educador del centro y

fundador del Club de Lectura, también nos aporta

su granito de experiencia tanto en la lectura como en los asuntos del día a día. Pero mejor que él

mismo se presente.

P.- ¿Cual es su trayectoria profesional en

instituciones penitenciarias y cuales fueron sus

motivaciones para trabajar en este ámbito?

R.- Empecé hace muchos años en la vieja cárcel de Carabanchel como funcionario. Después me

fui a Cataluña y posteriormente me vine a Coruña

donde llevo 30 años, 14 de ellos de jefe de

servicio. Ahora llevo diez como educador y la verdad es que no me hice funcionario por

vocación; es más, voy a entrar dentro del

“tópico”, lo hice por tener un trabajo fijo. Sin embargo ahora estoy en el área de tratamiento y

me encuentro bien ya que trabajo más de cerca la

personalidad e incluso el futuro de los internos y

es algo diferente.

¿Qué le animó a poner en marcha el Club de

Lectura?

El único fin era que la gente leyese más y los que

ya tenían el hábito de leer que lo continuasen; es

decir, fomentar dicho hábito. Las personas que

vienen al club se mantienen hasta que su ciclo se termina, es decir, o bien recuperan la libertad, o

bien son trasladados a otras prisiones. Gracias al

club incluso hemos tenido unas salidas terapéuticas interesantes. Hubo momentos en que

había más de 15 personas y tuvimos que

plantearnos hacer como dos turnos, uno por la

mañana y otro por la tarde. En fin, han pasado muchas y buenas cosas y ahora estamos

estudiando hacer ciclos de 6 meses para que entre

más gente pero esto todavía está por decidir.

¿Cuál es el principal motivo para animar a una

persona a leer?

Uno de los lemas que tenemos en el club es que una persona que tiene un libro nunca está sola.

Además los libros ayudan a racionalizar las cosas

y a controlar los impulsos. A una persona presa,

el leer le ayuda a hacer las paces con el pasado. Un libro le ayuda a uno a conocerse a sí mismo y

a ser más difícil de manipular ya que se desarrolla

el criterio propio.

La gente que lee es más “peligrosa” ya que se

defiende y ataca mejor, siempre, claro está, en un

sentido no violento. El que lee es mejor persona. A modo de anécdota le diré que un escritor

conocido como es Fiodor Dostoievski estuvo 3

años recluido en un penal en Siberia y consiguió

tener consigo un ejemplar pequeño de la Biblia y como relata en el libro que escribió después

titulado Memorias de la casa muerta, eso le

ayudó durante ese tiempo.

C

15

¿Qué es para usted la baja cultura? ¿Y la alta

cultura?

Hay manifestaciones culturales reservadas a una

minoría. La baja cultura está asociada a la cultura

popular. Existe un estereotipo que asocia a que

los presos tienen un nivel cultural bajo y es todo lo contrario. Hay gente muy culta entre los

reclusos. No hay gente sin cultura, todos tenemos

una cierta cultura ya sea simplemente por los hábitos que te enseña tu familia y la tierra en

donde creces.

Yo personalmente pienso que deberíamos

democratizar la cultura. Existe una contracultura e incluso una subcultura. Aquí en prisión se tiende

a esto, cuando algunos presos ven a alguien con

un libro o estudiando una carrera puede que intenten ridiculizarlo y eso es para esconder su

ignorancia.

Puedes tener dos carreras o leer cien libros y ser un inculto. Repito, la cultura la adquieres desde

niño con lo que ves, lo que te enseña tu familia o

las costumbres de tu tierra.

La banalización (falta de interés) ¿Ha

intoxicado la cultura?

R.- Los incultos tienden, como decíamos, a

ridiculizar a la persona culta mediante falacias, es su autodefensa. Por eso hay cierta tendencia a

banalizar lo que no se entiende.

¿Qué parte de culpa tiene la televisión o Internet

(Facebook, Twiter, etc…)?

Según mi opinión ha habido revoluciones que han

cambiado la historia de la humanidad, una la

francesa, otra la rusa, otra la industrial y ahora vivimos la revolución que ha causado Internet,

pero no tiene por qué tener culpa; al contrario, la

tecnología bien utilizada puede ponerse al servicio de la cultura. Yo personalmente soy

enemigo de la televisión. Veo las noticias, algún

documental y poco más. Creo que hay programas

televisivos dañinos, que incluso te hacen más agresivo; es decir, no son inocuos y no hablemos

de los mensajes subliminales, etc. Siempre tienes

que sacar una enseñanza de lo que ves y lo que pasa a tu alrededor.

Nosotros en el Club de Lectura procuramos que

cada miércoles se aprenda algo nuevo. Lo importante, como decimos, no es la meta, sino el

camino y el día a día. Ahora puedes tener un libro

electrónico pero nosotros preferimos el

tradicional, el olor que desprenden las paginas, el palparlo con nuestras manos.

¿Europa es nuestra gran esperanza o nuestra

gran amenaza?

Pues yo pienso que ni una cosa ni la otra, es una

realidad. Desde mi punto de vista, la entrada en

la Unión Europea nos ha venido bien y no sólo a

nivel económico que es lo que se suele mirar, sino también a nivel cultural, ya que nos sirve

para compartir culturas diferentes, entrar en

contacto con otras realidades culturales, el mestizaje, etc.…

Díganos un libro necesario en esta época de

crisis que vivimos.

Creo que deberíamos volver a los principios, a los clásicos, para entender esta crisis porque

seguro que en su cultura tenían más coraje, más

unión y sabiduría para enfrentarse a esta situación. Yo recomendaría a Séneca.

Por último, ¿Qué espera que cambie de todo lo

que hemos hablado anteriormente?

La cultura no es un hecho innato. Es mejor dejar

que las cosas fluyan, con sus consecuencias; no

cambiar las cosas de la noche a la mañana. En

este sentido, es necesario también equivocarse, para aprender de los errores. Lo que hablábamos

antes, es el día a día. Un ejemplo lo tenemos en

el tratamiento de un interno, donde la recaída forma parte del mismo, y mucha gente está

equivocada y por un error ya es como si no

tuviese solución. No, es necesario equivocarse para aprender.

Con esto damos por terminada la primera parte

de la entrevista. Hay muchas anécdotas que no hemos querido reflejar aquí, pero Don Alberto

transmite una sensación de bienestar y de

tranquilidad, que los que tuvimos el placer de escucharlo vimos como el reloj pasó tan deprisa,

que nos quedamos con la sensación de querer

conversar más; pero el espacio y el tiempo eran

limitados y un servidor siempre tendrá, mientras tenga que estar en este centro penitenciario, la

oportunidad de ir cada miércoles por la tarde al

Club de Lectura.

16

Y no queríamos que se fuera sin hacerle un tipo test, buenos consejos, que nosotros llamamos….

Mis Favoritos…

Entre risas dimos por terminada la entrevista. D. Alberto bromeaba cuando decía que no le había pasado

nada extraño, que seguía entero e intacto. Bueno, al fin y al cabo, era de lo que se trataba. Por supuesto, le

dijimos que dejamos la puerta abierta de par en par y esperamos volver a tenerlo entre nosotros pronto. Mientras tanto, aquí queda esta entrevista.

Quiero acordarme de todos los compañeros que formamos el Club de Lectura y dar las gracias, por su

ayuda y apoyo durante toda la entrevista, a Inés, a Juan Suárez y a Juan Lobillo. Para mí, sinceramente,

ha sido una grata experiencia.

UN POETA Poetisa en todo caso, Rosalía de Castro.

UNA NOVELA CLÁSICA Los Miserables, de Víctor Hugo.

UNA NOVELA

CONTEMPORÁNEA

Sinceramente y siempre bajo mi punto de vista lo último que se escribe

no es muy bueno, por no decir que es malo, pero si tengo que decir uno

sería: La Bandolina de Umberto Eco.

UN/A ESCRITOR/A

GALLEGO/A Celso Emilio Ferreiro.

PREMIO NÓBEL DE

LITERATURA

Sin duda, José Saramago. Más que nada por el cariño que ha demostrado con

nuestro Club de Lectura ya que le hemos escrito y hasta cinco cartas hemos

recibido de él, aparte de una donación de libros. Es impresionante, en cinco

frases resume lo que son las personas (aquí dejamos que cada uno las busque).

HISTORIA O FICCIÓN Historia.

UN FILÓSOFO Entre risas comenta D. Alberto, –¡Cómo me conocéis, cómo sabéis que me gusta

la filosofía!–, pues sin duda: Schopenhauer.

¿QUÉ LIBRO TIENE EN SU

MESITA DE NOCHE?

Pues precisamente un filósofo, Schopenhauer, aunque me gusta también Søren

Kierkegaard.

ÚLTIMA RECOMENDACIÓN

QUE LE HICIERON Y LE

HA DEFRAUDADO

Sinceramente como de las recomendaciones no me hago muchas ilusiones ni me

espero grandes cosas, tampoco me llevo grandes desilusiones. Pero diría que

toda la novela contemporánea que me recomiendan no me ilusiona.

17

VENTA AO CINE. Videoforum. ___

Por Jorge Carballo Coego

o Módulo 1 dispoñemos, á parte doutras actividades

interesantes como O Club de Debate, Informática,

Educación viaria, etc.…, unha que ao meu parecer é

das máis interesantes dado que son un admirador da

sétima arte.

Trátase da actividade de CINEFORUM, a asistencia

da cal, adoita ser voluntaria e vénse realizando unha

vez á semana, o que a moitos nos parece pouco.

Persoalmente, eu son un admirador, do cine

español, pero non confundamos... Moita xente

escoita cine feito en España e asimílao con españolada, cousa que

definiríamos como película

de finais dos 60. Nesta

época, na cal o guión era o

de menos, importaba ter

entretido ao espectador. Este

acababa de saír dunha época

de censura na que aínda

daba ramalazos o réxime

ditatorial do noso paisano

Paco e que o NODO era o

seu maior expoñente e como tan ben reflectía SABINA

nunha das súas cancións,

sempre había "unha de

romanos".

Pois chegados aquí e volvendo á españolada que

repito, eran películas sen guión nas que se

aproveitaba para amosar as nosas costas e paisaxes,

ademais dos corpos esculturais das nosas

españolitas, que dun xeito púdico empezaban a

soltarse a melena mentres lle caía a baba a Pajares e

Esteso. Repito, son un admirador do cine español, de

directores como Alejandro Amenábar (Abre os

ollos, Tese, Os outros, etc....), Imanol Uribe, Álex

de la Iglesia e doutros tantos directores que nos

fixeron chegar a Hollywood ou mesmo gañar algún

que outro Óscar da Academia. É o caso de Pedro

Almodóvar cun cine, no cal si hai un guión, un

principio e un final; uns personaxes que discorren a

través das nosas urbes mostrando que teñen mais

sentimentos que ir á praia a ver guiris cos peitos ao

aire, mostrando o lado mais escuro e realista da nosa España, de aí para o meu o valor desta

actividade porque gozamos con películas feitas en

España, vaia de exemplo "Días Contados" película

baseada no libro do mesmo nome e na que Carmelo

Gómez encarna a vida dun etarra e o seu lado máis

humano, que fai que se namore dunha prostituta

farta de selo.

Persoalmente esa película encantoume, (aínda que acaba mal,

pero non serei eu quen diga o final). Gustoume porque se ve

que por enriba dos ideais políticos e crueis está o amor,

sentimento esquecido moitas veces tras os muros dunha prisión e que despois disto existe unha vida na que nós imos

escribir o futuro, cuns novos valores fóra da droga e a

delincuencia. Somos os protagonistas da nosa película e

moitas veces pasámonos de mans ese papel sen darlle a

importancia que ten. Pero ademais de cine español

trouxéronnos tamén películas estranxeiras interesantes: a

película Frozen River (Río xeado) impactounos polo seu

contido emocional que vou intentar describir: unha muller

con apuros económicos, abandonada polo seu marido

ludópata, tivo que desfacerse da caravana onde vivían. Ela

ten que sacar os seus fillos adiante e o seu soldo de empregada non abonda para pagar as letras. Un día descobre

que cruzando o "Río xeado" e traendo "costas molladas" ao

seu país pode gañar ata 2.000 dólares por viaxe, (alí isto é

algo ilegal polo que remata en prisión) e a película déixanos

unha pregunta no aire... O fin xustifica os medios?

Outra das películas que nos causou un grande impacto foi a

dos irmáns Coen Non é país para vellos Un dáse conta que

non é de estrañar o Óscar de Javier Bardem ao mellor actor

secundario. Bardem borda o seu papel de psicópata

intelixente e sen escrúpulos traendo en xaque á policía

estatal.

Tamén recordo: O neno do pixama de raias". A película sitúase na antiga Alemaña nazi e no fillo dun xeneral dun dos

seus campos de exterminio o cal fai amizade cun neno xudeu

que sempre está dentro dun valado e rodeado de persoas que

levan un pixama de raias. Podería seguir contando películas e

anécdotas pero faríame falta toda a revista.

Quero facer unha especial mención aos compañeiros

incondicionais que non fallan á nosa cita semanal dos venres.

Esta é unha actividade voluntaria e pedimos dende aquí que o

noso espazo de CINEFORUM non nolo quiten nunca, Esa

mañá na prisión é distinta das demais xa que un grupo de

persoas senten ou se ven reflectidas na nosa película e tanto os comentarios comúns como as opinións posteriores fan que

se nos esqueza esta rutina que é o cárcere, e moitos irémonos

en liberdade pero outros virán e poderán ter tamén a súa

mañá, "a súa película"...

...E son os bos recordos, os que ao final quedan na mente.

N

18

DEPORTE EN TEIXEIRO Por José Manuel Carollo Mosquera

O que peor se leva nun centro de

reclusión é, sen dúbida as horas mortas

coas que che atopas ao longo dos días,

das semanas, dos meses e dos anos...

Créanme que son moitas. As actividades

deportivas, sendo diversas e variadas,

fannos as horas máis soportables; neste

e en calquera outro centro.

Nos módulos do Centro Penitenciario

de Teixeiro contamos, a nivel deportivo,

cunhas instalacións bastante acordes co

lugar de referencia. Cada módulo conta

cunha pista de fútbol-sala e un ximnasio

básico para mantemento, a excepción do

módulo deportivo (M.R-5) que ao ser de

respecto-deportes conta cun maior

número de maquinaria e, á súa vez, o

espazo destinado ao ximnasio é maior.

No centro contamos cun espazo

compartido por todos os módulos

chamado sociocultural, que é onde se

sitúa o polideportivo, ao cal temos

asignadas varias horas durante a semana

e podemos, ademais de practicar fútbol-

sala a cuberto, acceder a un ximnasio

moi completo. Nas mesmas

instalacións, encóntrase un local

habilitado para a práctica de boxeo. Este

deporte ten un bo número de adeptos a

pesar dos golpes que se leva un antes de

chegar a ser un boxeador con certo

prestixio. Para a escola de boxeo,

contamos coa colaboración dun profesor

que imparte clases os luns, martes,

xoves e venres en horario de mañá.

Nas mesmas instalacións, a Fundación

Real Madrid puxo en marcha unha

escola de baloncesto, que empeza o seu

curso a principios de outubro e o

finaliza polo mes de xuño. Estas

escolas, á parte das nocións básicas da

actividade en concreto, proporciónannos

un espazo no que poder adquirir certos

VALORES (compañeirismo, traballo en

equipo, solidariedade...) A mesma

fundación ten outro proxecto en marcha

cunha escola de fútbol. As clases son

impartidas por un adestrador de fútbol

que no seu día xogou en primeira

división.

Unha das actividades máis reclamadas

polos internos adoita ser o fútbol-sala e

frontenis, modalidades que se poden

desenvolver a cuberto no polideportivo

do centro e que tamén acaparan un gran

número de simpatizantes.

Sen deixar de esquecer o lugar onde nos

encontramos, quixeramos facervos

saber a grande ilusión que nos faría

poñer en práctica certos deportes

competindo dende este "noso mundo"

coa sociedade en xeral, rompendo desta

forma coas "utopías" e "prexuízos" que

se fan dende o exterior, sen

coñecemento de causa. Ademais,

serviría de escaparate para deixar ver a

realidade das prisións. Aquí

desenvólvese toda unha vida!, privada

de liberdade, SI!, pero iso non impide

levar a cabo proxectos e ideas que fagan

máis doada, se cabe, a reinserción e

reeducación de SERES HUMANOS.

19

UN CAFÉ CON D. SEGUNDO Monitor deportivo do Centro Penitenciario de Teixeiro

Tenemos con nosotros a Don Segundo,

monitor deportivo y licenciado en

geografía e historia.

Empezamos: buenos días ¿Cómo inició

su carrera como monitor deportivo?

Pues fue por coincidencia, pura

coincidencia. Me encontraba preparando oposiciones para profesor de instituto y un

amigo me informó de que había

oposiciones para monitores deportivos de prisiones. El día anterior a la convocatoria,

eché a cara o cruz con una moneda

presentarme o no. Sí quiero subrayar que a día de hoy no

cambiaría por nada del mundo mí trabajo.

¿Cuáles fueron las motivaciones que le

llevaron a trabajar para Instituciones

penitenciarias?

El primer contacto fue como bibliotecario. En la primera ocasión tres meses y en la

segunda seis, en el centro penitenciario de

Monterroso. Lo de monitor deportivo me gustaba y fue

más bien una readaptación.

¿La educación física, cuestión de gusto? Si claro, me gusta y es puro placer.

¿Cuántos años lleva trabajando para

dicha institución?

Empecé en el mes de julio de 1992, veinte

años. Estuve ocho años en Monterroso

como monitor deportivo y el resto en Teixeiro.

Por lo que la condena más larga es la mía,

ja ja ja…

¿Qué similitudes y diferencias hay entre

los proyectos de Teixeiro, y otros que

haya realizado en otros centros?

No se puede comparar. Se ha mejorado

mucho, tanto para internos como para

trabajadores, yo hablaría de que estamos llegando a un periodo de ¨PAX

ROMANA¨.

Esto viene dado por la mejora del trato y la calidad de vida. En la actualidad, con los

módulos terapéuticos hay una ausencia total

de conflictos. Se da, por tanto, una

evolución positiva,

En los años 2000/2001 hubo un periodo de masificación, pero ya con menos conflictos

que anteriormente.

¿Qué diferencias encuentra usted, entre

la situación actual del estamento

penitenciario y una década atrás?

Hay mucha diferencia. La coyuntura social de entonces era muy distinta. Hablamos del

año 92. La población reclusa estaba

formada por gente muy joven, gente más conflictiva acostumbrada a motines y

revueltas en otras prisiones. La dinámica

era distinta. Cualquier pequeño incidente

desencadenaba una pelea. Yo trabajaba solo, sin apoyo de nadie. Hoy la situación

ha cambiado y la dirección apoya mucho

más mi labor.

¿De qué forma podemos aportar los

internos nuestro granito de arena para

que la situación siga evolucionando

positivamente?

La principal y única vía es el apoyo y

aceptación de las propuestas por parte de los internos. Funciona así gracias a la

colaboración voluntaria. Siempre defendí

que es mejor convencer que mandar. Lo más importante es la implicación de los

internos.

¿Qué parte de su labor o trabajo, le hace

sentir más satisfecho, y cual es la que

menos?

La que menos es, sin duda, la rutina: tener que levantarme a las 7 de la mañana todos

los días, ja ja ja. La que más por supuesto,

poder ayudar colectiva o individualmente a la gente, poder escucharlos, y

comprenderlos. La mayor satisfacción es

ver como se autogestionan los internos. Yo,

por mi parte, colaboro con salidas terapéuticas, deportivas etc. Me gusta que

la gente muestre armonía, respeto, y

tolerancia. La prisión está mejorando día a día en lo que se refiere a la relación entre

funcionarios e internos.

20

¿Cómo esta afectando la crisis a la vida

en el centro? La crisis tiene mucho impacto en el ámbito

deportivo. Afecta mucho dado que no

disponemos de material deportivo, pues no

hay ni para pelotas de ping pong. Lo económico afectó mucho al área físico-

deportiva del centro.

En estas circunstancias, nos encaminamos de cara a facilitar las aportaciones

personales que se puedan compartir entre

todos/as (material deportivo, material

audiovisual, libros etc.).

¿Qué opina de la labor de la Fundación

Real Madrid? ¿Qué partes destacaría del

trabajo que desarrolla en el centro?

¡¡Lo bueno debe saberse, lo malo viene

solo!! Por tanto es una labor muy interesante, y que conste que ningún otro

equipo de primera división, según ellos me

han dicho, lo está haciendo. Mandan

camisetas, vienen jugadores a dar charlas, se realizan debates entre internos y los

profesionales de la fundación, etc.

Es una labor digna de elogio, pagan un monitor y ponen su propio material, lo cual

significa un coste cero para el centro, que

sólo tiene que poner el espacio físico para realizar la actividad.

¿De qué manera intervino usted para

que la fundación Real Madrid llegase a

Teixeiro?

No intervine para nada. La Fundación Real

Madrid lleva años trabajando estos proyectos con centros marginales, y centros

penitenciarios. Empezó en Madrid, en los

cinco centros penitenciarios con que cuenta

la comunidad, y dado el éxito de la iniciativa lo fueron extendiendo a la

periferia, llegando de esta forma a Teixeiro.

Deben de ser recibidos con mucha gratitud

y un apoyo unánime.

¿Qué proyectos tiene en mente para un

futuro a medio plazo?

Uno de los objetivos es hacer cosas que se puedan realizar fuera del centro, y que los

de fuera puedan venir dentro a realizar

distintas actividades (ciclismo, excursiones, competiciones de fútbol, etc.). En el año

2003 realicé la primera salida con gente del

centro, y fue a la limpieza de playas tras la

catástrofe del ¨Prestige ¨; luego hemos salido a limpiar ríos, a trabajar en el

monasterio de Sobrado… Lo que trato con

esto es de romper con el tabú del mundo carcelario, y ciertos tópicos que no son

reales a día de hoy.

¿Qué influencia cree que puede tener la

crisis actual en el desarrollo y evolución

de sus proyectos profesionales?

Mucha, pero la crisis no afecta a las ideas. Hay alternativas que se pueden hacer tanto

dentro como fuera del centro, mantener la

receptividad a las proposiciones de los internos. Yo creo que la voluntad es lo

fundamental para todo, y sin ella no

llegamos a ninguna parte. Yo, por mi parte, estoy receptivo a todas las ideas.

Ya para rematar, quisiéramos darle las

gracias por la colaboración prestada, en

la creación y desarrollo del primer

campeonato liguero de fútbol sala entre

módulos de respeto, esperando que haya

un segundo, tercero, cuarto…

Yo os agradezco la invitación y la

colaboración, y que sepais que me agrada encontrar gente con ganas de colaborar.

21

COCIÑA CON NACHO: APERITIVOS GALAICOS Por J.I.G.A

TOSTA DE QUEIXO DE ARZÚA CON GRELOS

INGREDIENTES ELABORACIÓN

Pan de Carral

Grelos en conserva

200 g de queixo de Arzúa

chisco de pemento doce ou picante

Pon a derreter os tacos de queixo nun cazo e

cando estean úntaos sobre a rebanda de pan

e engádelle os grelos, que xa estarán cocidos.

botas un chisco de sal e de pemento e unha

pinga de aceite de oliva ao servir para

hidratar o grelo.

TIMBAL DE POLBO Á FEIRA GRATINADO CON QUEIXO DE ARZÚA

PROPIETAS DE SARDIÑAS CON CREMA DE PEMENTOS DE PADRÓN

POLBO Á PRANCHA CON SETAS

INGREDIENTES ELABORACIÓN

1 polbo

250 g de queixo de Arzúa

sal

aceite de oliva suave

pemento picante

Cocemos o polbo e aproveitamos a parte

alta dos lombos do rabo. Cortámolos en

cilindros facéndolles base para que non

caian, e regamos con aceite. Colocamos o

queixo por enriba, en finas capas, e

gratinamos ata derreter o queixo. Engadimos

pemento ao gusto e un chisco de aceite.

INGREDIENTES ELABORACIÓN

4 sardiñas

1/2 kg de pementos de Padrón

Sal Maldon

250g de nata

Limpamos as sardiñas, enrolamos os lombiños

e colocámolos nun espeto; poñémolo na

brasa a lume lento. Por outra banda,

quitámoslles os rabos aos pementos, vertemos

a nata cun chisco de sal e batémolos coa

batedora ata acadar a crema.

INGREDIENTES ELABORACIÓN

Os rabos do polbo do timbal

250g de setas

200g de gambas

aceite

sal

pemento

Recuperamos os rabos do polbo da tapa

anterior, abrímolos en dous e marcámolos na

prancha. Por outra banda, salteamos as setas

xunto coas gambas ata douralas ben

douradas. Un chisco de sal Maldon e unha

allada de pemento moi suaviña por enriba.

22

CREMA DE COGOMBRO DE ESPAÑA CON CROCANTE DE CHACINA

SORBETE DE ALBARIÑO

INGREDIENTES ELABORACIÓN

6 cogombros de España

nata

sal

150g de chacina

Cocemos os cogombros pelados e en tacos ben grandes

para logo pasalos pola batedora.

Esta crema é fría. Polo tanto, cando estea cocido o

cogombro, vertémoslle a nata ata ter a consistencia

desexada.

A chacina ben finiña, metémola no forno ata estar ben

crocante. Eu recoméndovos servila en vasos de chupito e

engadirlle unha pinga de aceite unha vez servido para que colla sabor. Ademais, decorará a tapa.

INGREDIENTES ELABORACIÓN

1/2 botella de Albariño

250 de xeado de nata ou limón

100 de nata se é necesario

Esta sobremesa é moi sinxela: pasas pola batedora

o xeado do teu gusto e o viño ata conseguir a

textura axeitada. Se ti ves que non consegues

acadar o seu punto, axúdate da nata para ligalo

ben. Se tes cativos utiliza leite en lugar do viño.

Hoxe o menú vai de “petisqueo” sinxelo, fácil e

tamén barato, comeremos de todo un pouco e

quedaremos ben cos convidados.

MARIDAXE DE RECEITAS

Desta volta ímonos decantar por un só viño. E para seguir co menú galaico,

que mellor ca un branco de Galicia! Eu recoméndovos algo enxebre como

un “Condes de Albarei Roble”. Este Albariño diferénciase dos demais na súa

feitura en barricas de carballo francés e americano, dándolle un toque a

madeira fresco e facéndolle dar outros aromas á comida. Non vas atopar

grandes aromas, pero si suaves, a coiro e framboesas ou a toxos como me

pasou a min persoalmente a última vez que o probei. Son sabores silvestres

que fusionan ben cos produtos do noso mar. E para a carne, o carballo

daralle forza abondo a pesar de ser branco.

23

QUE É AFEM MOREA?

unha Asociación de familiares e enfermos

mentais da provincia de Ourense, creada

no ano 1994, grazas ao esforzo dun

pequeno grupo de familiares de persoas con enfermidade mental crónica, unidos pola

necesidade de facer fronte a unha das

problemáticas sociosanitarias máis

desesperantes do ser humano. A asociación

conta cunha sede principal en Ourense e varias

delegacións, como a do Barco, Verín, Lalín e A

Peroxa.

Que é AFEM Morea O Barco?

Dende a nosa asociación, diferéncianse dúas

estruturas básicas de organización e

funcionamento, ofrecendo un conxunto

estruturado de programas de rehabilitación (a

través do Centro de Rehabilitación Psicosocial e

Laboral), e un amplo número de actividades de

ocio e tempo libre (Club social).

As actividades do Centro de Rehabilitación Psicosocial e Laboral desenvólvense en distintos

módulos, que son os seguintes:

Terapia ocupacional: no proceso de

rehabilitación psicosocial, a realización dun

taller ocupacional é imprescindible xa que,

mediante a realización de distintas habilidades,

se abordarán os pasos previos ao traballo

normalizado ou protexido.

Actividade prelaboral: este programa achega a

persoa ao mundo laboral e prepáraselle para afrontar as normas e funcionamento básico de

calquera traballo.

Dende Morea O Barco ofrécense dous talleres

de actividade prelaboral: Enmarcación e venda

de produtos de Comercio Xusto.

Psicoeducación: cuxo obxectivo é educar o

usuario en canto á enfermidade. Perséguese que

sexa el mesmo o que a controle, coñeza e

aprenda a convivir con ela. Este é un dos

módulos máis importantes, xa que será

fundamental para o manexo do estrés e a

prevención de recaídas.

Habilidades sociais: búscase a integración na

sociedade, ensinar o usuario a enfrontarse con

éxito ante as esixencias sociais e participar activamente no seu núcleo social. Trátase de

proporcionarlles as ferramentas necesarias para

desenvolverse entre os demais.

Actividades da vida diaria: destinado a

minguar as dificultades que o enfermo e a súa

familia se encontran todos os días en varios

aspectos: convivencia familiar, toma de

decisións, organización da vida doméstica... O

obxectivo é que uns e outros aprendan a afrontar

o día a día, tanto nas actividades colectivas como nas individuais. Tamén é un módulo moi

importante para os usuarios que viven sós ou en

dispositivos de media estanza.

Ocio e tempo libre: baséase na realización de

actividades lúdicas e culturais que completan a

formación e integración do usuario no seu

ámbito, así como a aprendizaxe da utilización

do tempo libre, un dos problemas que se

presentan con maior frecuencia.

Escola de familias: trátase de proporcionar ás familias os coñecementos necesarios para

afrontar a enfermidade: causas, síntomas,

medicación, recursos socio-sanitarios,

comunicación, como afrontar situacións de

crise...

É

24

Rehabilitación cognitiva: preténdese axudar á

persoa a mellorar os déficits cognitivos a nivel

de linguaxe, gramática, expresión, etc., e

potenciar a súa capacidade de atención e

concentración.

Cal é o perfil de usuarios que se

atende en Morea O Barco? Os perfís de usuarios son, polo xeral, persoas

con enfermidade mental grave e crónica,

fundamentalmente psicose e especialmente

esquizofrenia. Trátase de persoas maiores de 18

anos e que están atendidas psiquiatricamente de

forma regular e teñen unha situación

psicopatolóxica estable.

Que é a esquizofrenia?

A esquizofrenia é unha psicose severa e

debilitante que provoca no enfermo a perda de

contacto coa realidade, o que orixina problemas

á hora de distinguir entre o real e o fantástico e

dificulta o pensamento lóxico, o dominio das

emocións e a capacidade para relacionarse cos

demais.

As persoas con esquizofrenia separan os seus sentimentos dos seus pensamentos,

encontrándose coa dificultade de non os poder

integrar. Facultades como a memoria inmediata,

a vontade, a iniciativa e o poder de

concentración quedan seriamente danadas, o

que provoca a ruptura do rol social do afectado

e das súas relacións persoais.

A esquizofrenia presenta moitos e variados

síntomas. Non obstante, ningún é específico

dela xa que poden encontrarse tamén noutras enfermidades mentais. Por este motivo, en

ocasións resulta difícil diagnosticar a

enfermidade.

As perspectivas das persoas con esquizofrenia

melloraron notablemente grazas ao

desenvolvemento de novos medicamentos,

denominados antipsicóticos de segunda

xeración. O tratamento mellora o prognóstico a

longo prazo, polo que moitas persoas se

recuperan da esquizofrenia se reciben un tratamento eficaz e axeitado ao comezo do

trastorno.

Os antipsicóticos de segunda xeración actúan

con rapidez sobre un maior número de síntomas

que os antipsicóticos tradicionais e reducen

notablemente os chamados efectos

extrapiramidais con niveis mellorados de

eficacia e seguridade.

Case o 80% dos pacientes con esquizofrenia

sofre recaídas nos primeiros 5 anos de

tratamento, motivadas en gran parte polo

abandono da medicación. Estas persoas non teñen conciencia da súa enfermidade, polo que o

incumprimento terapéutico é un problema

engadido. Os novos antipsicóticos atípicos son

mellor tolerados polo paciente, o que diminúe o

risco de abandono, prevén recaídas e axuda a

reducir custos sanitarios.

O estigma e a discriminación debidos

á esquizofrenia

O público xeral e, mesmo, os profesionais

sanitarios teñen unha imaxe estereotipada das

persoas con esquizofrenia, baseada en conceptos erróneos como "ninguén se recupera da

esquizofrenia" ou "as persoas con esquizofrenia

contaxian a outras a súa loucura".

O termo "estigma" ou "estigmatización"

asociado á esquizofrenia implica que, a miúdo,

se asocian ás persoas que sofren a enfermidade

características ou comportamentos que espertan

prexuízos contra elas, actitudes negativas aínda

que non se coñeza a persoa ou non se

comprobase se estas características ou comportamentos son reais.

A consecuencia última do estigma da

esquizofrenia é a discriminación social, non só

dos que padecen a enfermidade senón tamén do

seu ámbito máis próximo (familiares e amigos),

así como dos profesionais sanitarios que axudan

a estes enfermos.

O sentimento de vergoña que provoca o estigma

dificulta ademais o diagnóstico precoz e o

tratamento continuado.

*Os internos do Módulo 1 do Centro

Penitenciario de Teixeiro queremos

colaborar con Morea e doamos

espellos e cestos elaborados por nós

para contribuir a que se siga facilitando

o labor que está a facer esta

asociación polas persoas con

enfermidade mental e as súas familias.

25

BIOGRAFÍA: CONCEPCIÓN ARENAL

Intentar condensar toda a obra e personalidade de Concepción Arenal nun

breve escrito como este, é como querer

condensar a amargura na que actualmente vive unha gran parte da sociedade española:

na amargura dun limón.

Concepción Arenal foi unha importante escritora española e realista vinculada ao

pioneiro movemento feminista de finais do

século XIX. Esta ilustre galega naceu en Ferrol o 31 de xaneiro de 1820, no seo dunha

familia de ideoloxía liberal.

Ao longo da súa infancia sufriu penalidades

económicas debido a que o seu pai, Ángel

Arenal, militar de profesión, foi encarcerado

entre 1823 e 1829, por defender as súas ideas liberais e opoñerse ao absolutismo

implantado polo Rei Fernando VII. Tras a

morte do seu pai, abandonou Ferrol e xunto coa súa nai e a súa irmá foise a vivir a

Armaño, pequena vila cántabra onde residía

a súa avoa paterna.

En 1834 desprazouse a vivir a Madrid co fin

de poder estudar. Nesta cidade, comezou a

dar mostras da súa forte personalidade, chegando a vestirse de home para poder

asistir ás clases na Facultade de

Xurisprudencia.En 1848 casou co xornalista Fernando García, de ideas liberais.

En 1855 comeza a colaborar co xornal "A

Iberia". Queda víuva en 1857. Deixa Madrid e trasládase cos seus fillos primeiro a Oviedo

e meses máis tarde á vila Cántabra de Potes.

En 1860 escribe a súa primeira grande obra A

beneficencia, a filantropía e a caridade ,

obra que presenta a un concurso convocado

pola Academia de Ciencias Morais e Políticas, se ben está asinada polo seu fillo

Fernando de 11 anos. Naquela época era

impensable outorgar un premio á obra dunha muller, e tras un debate interno na devandita

Academia acórdase concederlle o premio,

sendo a primeira muller premiada pola

Academia. Esta obra xira en torno a dous principios básicos: a pobreza non é un crime

e ao pobre non se lle debe poñer fóra da lei.

Así comeza a súa vasta obra literaria,

centrándose na vida que están obrigados a

levar os internos nas prisións e na absoluta marxinación social na que se encontran as

mulleres e a clase obreira.

A súa extensa obra trata diversos temas, entre outros, lexislación, sociedade, dereitos

civís e a igualdade de dereitos para as

mulleres. En 1861 escribe O visitador do pobre, manual formativo do como se deben

abordar as visitas aos pobres e aos enfermos.

En 1863 foi nomeada visitadora de prisións, o que lle permitiu coñecer profundamente a

realidade na que vivían os presos,

escandalizándose pola pouca transparencia

social de todo canto acontecía intramuros.

A propósito, sería importante esta figura nas

prisións de hoxe en día? A miña resposta é que máis que importante é unha necesidade.

Esta experiencia lévalle a escribir obras

como O reo, o pobo e o verdugo (1867) onde aborda o problema da pena de morte,

propoñendo que non se utilice o garrote nas

execucións,quee se substitúan por outros métodos e e que estas non sexan públicas.

En 1870 fundou o xornal "A Voz da Caridade" onde denuncia as inxustizas e

inmoralidades que xurdían nos campos da

beneficencia e nas prisións, nun intento de

abrir á sociedade as portas e as ventás dos problemas existentes en tan enclaustrados

26

intramuros.

En 1873 foi nomeada membro da comisión

encargada da reforma do Código penal e do

Réxime penitenciario.

Entre as súas obras de carácter penal e penitenciario destacan Estudos

Penitenciarios (1877), no que trata o tema do

traslado dos presos e pide que en vez de ser conducidos encadeados e andando, se faga en

vehículos especiais. As colonias penais en

Australia e a pena de deportación (1875) O

visitador do preso (1891), manual de formación para as persoas que asisten os

presos, onde se fala de adaptación e

resignación (quizais non moi acorde cos tempos actuais ).

Ao meu entender, a súa obra mais destacada dentro do Dereito é Ensaio histórico sobre

dereito de xentes (1879). Trata sobre o

dereito de guerra e considérase como a obra

xurídica máis importante sobre o dereito internacional.

A súa loita no ámbito penitenciario centrouse na dignificación da vida do preso, na

humanización no cumprimento das penas, e

na rehabilitación e reinserción social de todos cantos pasan pola prisión.

Morreu en Vigo en febreiro de 1893 aos 73 anos. No seu epitafio consta o lema que a

acompañou toda a súa vida "Á virtude, á

unha vida, á ciencia". Sen embargo, a súa

frase máis célebre foi probablemente: "Odia o delito e compadece o delincuente", que

resume a súa visión dos delincuentes como o

produto dunha sociedade reprimida e represora.

A obra iniciada por Concepción Arenal, fai

xa máis dun século, segue inacabada e viciada por malas praxes e interpretacións ao

máis alto nivel xudicial e administrativo que

fan da pena unha inxustiza social e non unha medida rehabilitadora, por moito que se

queira vender esta falsa imaxe polos que

teñen a obriga de cumprir cos mandatos constitucionais. O espazo temporal dunha

persoa que permanece en prisión non pode

ser un espazo "durminte" senón que debe ser

activo, vivencial, experimental e interiorizado co fin de que cumpra os

obxectivos que demanda a sociedade no seu

conxunto e que xa fora concibido por Concepción Arenal.

FRASES CÉLEBRES DE CONCEPCIÓN ARENAL

"As veces damos o nome de favor á xustiza, e cremos de moi boa fe que

fomos bos e xenerosos cando non fomos máis que xustos".

“Cántos séculos necesita a razón para chegar á xustiza que o corazón

comprende instantaneamente”.

"O home illado séntese débil, e o é."

"O home que se levanta é aínda máis grande que o que non caeu".

"A mellor homenaxe que pode tributarse ás persoas boas é imitalas".

"A democracia, como a aristocracia, como todas as institucións sociais,

chama calumnias ás verdades que lle din os seus inimigos e xustiza ás

lisonxas dos seus parciais".

"A lei é a conciencia da humanidade".

27

CRÍTICA LITERARIA Por Antonio Pereiro Dopico

Título: A fortaleza dixital ****

Autor: Dan Brown

Xénero: novelas/ficción e literatura

Dan Brown

(22 de

xuño de 1964) é un

autor de

supervendas coñecido

a nivel

mundial

Dan Brown empezou

con A

fortaleza dixital unha carreira de éxitos con obras

como Anxos e demos ou A conspiración,

aínda que o seu máximo éxito quizais sexa O código da Vinci, a súa cuarta novela e

probablemente a máis polémica de todas.

Levada ao cine e dirixida en 2006 polo

estadounidense Ron Howard, foi protagonizada por Tom Hanks e Audrei

Tatou.

A novela que nos ocupa talvez sexa unha das menos coñecidas de Dan Brown pero

non por iso, na miña opinión, menos

interesante.

Pode existir un código indescifrable nun

mundo no que a información o é todo?, unha simple verba convértese na arma máis

poderosa.

Susan Fletcher, a criptógrafa estrela da ultra

secreta Axencia de Seguridade Nacional (NSA) non pode dar creto aos seus oídos

cando o seu xefe, o subdirector da axencia,

lle informa que interceptaron un código que nin sequera a maior supercomputadora

coñecida pode descifrar.

A única pista para romper o letal código

parece estar oculta no cadáver dun home

que faleceu en España, onde foi enviado

David, o prometido de Susan.

Mentres este intenta atopar a clave e

sobrevivir á persecución dun metódico e implacable asasino a soldo nas rúas de

Sevilla, Susan enfrontarase ao seu propio

drama nas instalacións de máxima

seguridade da NSA, durante unha longa noite na que a mentira e o asasinato axexan

tras cada porta.

A fortaleza dixital é un libro que fai que nos

formulemos moitas cuestións entre elas:

Teñen os estados controladas realmente todas as comunicacións dende o 11-S?

É posible que un ataque cibernético poida

deixar paralizado o mundo?

Pode un traballador dunha axencia de seguridade representar un perigo para o

mundo?

Quen controla aos que nos controlan a nós?

Existen superordenadores capaces de

controlar todo o que se move pola internet,

ou esta posibilidade é só unha ficción?

¿Pode un estado (neste caso os Estados Unidos de América) pasar por riba da

privacidade das nosas comunicacións coa

escusa da seguridade?

Na miña opinión, é un libro que nos fará

pensar un pouco, ademais de facernos pasar

un bo momento, sen que nos sobre nin unha soa páxina, e apaixonarnos tamén polo

mundo da criptografía. É moi recomendable

xa que ademais é unha lectura moi áxil e

con moita acción e pasamos dun a outro capítulo sen conseguir levantar a vista del.

Especialmente intensos son os dous últimos

capítulos, que será case imposible non lelos dun tirón cun desenlace sorprendente que

nos deixa con fame de seguir lendo.

Atrévome a poñerlle unha clasificación de catro estrelas xa que na miña opinión é un

libro apaixonante e que non se pode deixar

de ler.

28

29

28

RINCÓN DO POETA Por Jesús M. Vicente Fernández

AMANECER

¡Yo no he muerto!

¡Yo estoy vivo!

Los recuerdos me lo dicen:

Esos sueños tan reales,

(realidades que se pierden)

Esa gente que te quiere;

(y de repente te olvida).

Lo recuerdo…

¡ YO ESTOY VIVO!

Y es que puedo recordar.

Esa gente a la que quise

Y que no puedo olvidar.

Y la historia se repite;

Y conozco a nueva gente.

Esa gente que me quiere,

Me consuela y me divierte.

Pero hay una que destaca

Y es a esa a la que yo quiero,

Y la quiero para mi

Que no me la toque nadie.

Y ahora soy yo quien olvida

A la gente que tenía.

(dedicada a Isabelita, mi hija).

INVASIÓN DE LA REALIDAD

Dejadme. Yo no quiero

Las nieblas pertinaces.

Tras el humo dibuja

Vagamente ser un valle.

Allá tras la cortina

Incierta, hay verdes sauces,

Un prado con sus flores

Diminutas y suaves.

En la noche terrible

Yo soñaba una imagen.

Hela aquí. Son colores:

Blancos, verdes, granates.

Dejadme con las cosas

También. Son realidades

Súbitas que se crean

Duras a cada instante.

Emergen con firmeza

Cruel. Se satisfacen

Con su presencia misma.

Dicen: ¡ toma, regálate!

Régalate. Contempla

La piedra, el cielo, el aire.

Respira entre las luces.

Desciende hasta los cauces.

Toca la piedra. Mira.

Huele la rosa. Sáciate.

Gusta, mira, comprueba,

Duele, solloza: Sabe.

¡Salvadme, suaves vientos,

salvadme, frescos valles,

raíces de la vida.

Luz que a diario renaces,

Manantiales del mundo,

Fuentes, brisas errantes…!

¡Elevadme, embebedme!

¡Vedme, resucitadme!

Sí, he resucitado, mujer.

Te veo a ti, suave, tan frágil,

Hermosa, venerable,

Mi DIOSA

Todavía yo te quiero

¡oh, princesa mía!

29

HiSToRiAs De PaSo

PRISIONEROS DA SEGURIDADE Por Miguel Ángel Pérez Paz

Non se nos dá ben convivir coa incerteza; por

iso tratamos de levar unha vida planificada e, en

principio, carente de risco e segura. É hora de

adestrar os músculos da confianza e a coraxe.

Cando vivimos influenciados polo modelo de

pensamento actual, a maioría de seres humanos adoitamos compartir unha mesma aspiración: ter

o control absoluto sobre a nosa existencia. En

xeral, queremos que as cousas sexan como

desexamos e esperamos, e ao pretender que a

realidade se adapte constantemente ás nosas

necesidades e expectativas, adoitamos

inquietarnos e frustrarnos cada vez que xorden

imprevistos, contratempos e adversidades.

De aí que nos guste crear e preservar a nosa

propia rutina, intentando, na medida do posible,

non nos saír do guión preestablecido.

Estudamos unha carreira universitaria que nos garante ¨saídas profesionais¨. Traballamos para

unha empresa que nos faga un ¨contrato

indefinido¨. Casamos cunha persoa a través do

¨matrimonio¨, solicitamos unha ¨hipoteca¨ ao

banco para comprarmos e termos un piso en

¨propiedade¨, e máis tarde, un ¨plan de

pensións¨, en definitiva, adoitamos seguir ao pé

da letra (para non nos ter que preocupar cando

chegue o día da nosa xubilación), todo o que

nos di o sistema que fagamos para levar unha

vida normal, é dicir, completamente planificada e, en principio, carente de risco e segura.

Así, con cada decisión que tomamos anhelamos

ter a certeza de que se trata da elección correcta,

prevíndonos de cometer fallos e erros. Non

obstante, este tipo de comportamento pon de

manifesto que, en xeral, nos sentimos

profundamente indefensos e inseguros, e isto,

pola súa vez, revela que non sabemos convivir

coa incerteza, que é inherente á nosa existencia.

Paradoxalmente, se ben tratar de ter o control

nos xera tensión, soltalo prodúcenos aínda máis

ansiedade. De aí que moitos esteamos atrapados nesta disxuntiva, que chega a ser desagradable.

O ceo é azul, o mar é salgado, e a vida é incerta.

Canto mais inseguros nos sentimos por dentro,

máis tempo, diñeiro e enerxía investimos en

asegurar as nosas circunstancias externas,

incluíndo, en primeiro lugar, a nosa propia

supervivencia física. Non en van, a maioría de

nós sente un profundo temor á morte.

Incomódanos tanto saber que tarde ou cedo

imos morrer que se converte nun tema tabú para

a sociedade. Aínda que cada día falezan miles

de persoas en todo o mundo, simplemente

negamos a posibilidade de que nos toque a vez,

tanto a nós como a algún dos nosos seres máis

próximos e queridos.

É interesante sinalar que en ocasións experimentamos medo sen sermos ameazados

por ningún perigo real e inminente. Esta

actitude denomínase ¨preocupación¨; iso si, para

xustificar e manter o noso temor adoitamos

inventar os devanditos conflitos por medio do

noso constante pesimismo. Deste xeito, a

inseguridade converteuse nun dos alicerces

psicolóxicos sobre os que construímos a

sociedade contemporánea. De aí que a

seguridade nacional sexa un dos conceptos máis

utilizados polos dirixentes políticos.

Estamos a ser testemuñas de como no nome da seguridade se están a recortar e reducir os nosos

dereitos e liberdades. E por máis rimbombantes

que sexan as explicacións oficiais, a ecuación é

ben simple: canta máis seguridade, máis

escravitude.

O quid da cuestión é, dado que a seguridade

extrema é unha ilusión psicolóxica, que nos

estamos a aferrar a un estilo de vida que nos

escraviza a cambio dunha falsa sensación de

estabilidade e protección. Non en van, levar

unha vida segura é un oxímoro, é dicir, unha contradición de seu. Principalmente, porque é

imposible saber o que nos vai acontecer mañá, e

moito menos ter garantías absolutas de que o

noso plan existencial se vai desenvolver tal e

como o deseñamos.

Medo á liberdade: só vencen o medo aqueles

que se atreven a escoitar o seu corazón. Por

máis que nos resistamos a velo, comprendelo e

aceptalo, a busca de seguridade externa é, en

esencia, unha batalla perdida de antemán.

É coma se pretendésemos vivir eternamente,

creando unha infinita reserva de osíxeno, deixando de respirar. Por medio desta conduta

tan irracional o único que conseguiriamos sería

asfixiarnos. O mesmo acontece cando nos

esforzamos en encerrar o misterio da vida (cuxo

devir é absolutamente imprevisible e inseguro)

dentro dunha caixa de certezas.

O certo é que a palabra seguridade ten como

raíz etimolóxica o vocábulo latino securitas, que

significa “sen temor nin preocupación”, é dicir,

30

que a verdadeira seguridade non está

relacionada coas nosas circunstancias

externas, as cales están rexidas polas leis

naturais que nos son imposibles de gobernar

e controlar.

Trátase, máis ben, dun estado emocional

interno que nos permite vivir sen medo,

liberándonos da obsesión por pensar en

potenciais ameazas e perigos futuros.

No fondo, todas as decisións persoais,

familiares e profesionais que tomamos para

gozar de maior seguridade revelan unha

verdade moi incómoda: moitos de nós non

somos nin queremos ser responsables nin

donos da nosa vida. Esencialmente, porque

temos moito medo á liberdade, pois esta

implica abrazar a incerteza e a inseguridade,

inherentes á existencia.

Para transcender a inseguridade e o medo, é

importante que redefinamos conscientemente

cales son os nosos valores. É dicir, o compás

interior que nos permite tomar decisións

aliñadas coa nosa verdadeira esencia.

O certo é que cando vivimos sen saber o que

somos, que é o que valoramos, e cara a onde

nos diriximos, adoitamos funcionar co piloto

automático posto, seguindo os ditados do

noso instinto de supervivencia emocional.

Esta é a razón pola que moitos de nós temos a

sensación de vagar pola vida, o que conecta,

novamente, cos nosos temores, carencias e

inseguridades.

En cambio, na medida en que nos coñecemos

a nós mesmos, e decidimos libre e

voluntariamente qué nos importa na vida,

tarde ou cedo encontramos o sentido que lle

queremos dar á nosa existencia. Ademais,

canto máis sólidos son os nosos valores, máis

doado nos é tomar decisións que nos

permitan dirixirnos na dirección que

escollemos. Grazas a esta seguridade interna,

convertémonos no noso propio faro.

Neste punto do camiño cabe preguntarse qué

decisións e accións tomamos ultimamente que

demostren que confiamos en nós mesmos e na

vida; se nos atrevemos a seguir a nosa

intuición, qué é o peor que pode pasarnos? E

en caso de que sucedese iso que tanto

tememos, que poderiamos aprender? Con

cada decisión que tomamos imos adestrando

os músculos da confianza e a valentía.

Así é como o medo vai desaparecendo do

noso organismo. E ao confiar en nós mesmos,

finalmente comprendemos que a vida non

adoita darnos o que queremos, pero sempre o

que necesitamos para aprender.

Para verificar esta afirmación abonda con

botar unha ollada á nosa historia persoal.

Se de verdade adestramos o músculo da

responsabilidade, corroboramos que as

experiencias que formaron parte do noso

pasado foron as que necesitamos para crecer

e evolucionar. É dicir, para converternos no

ser humano que somos no momento presente.

A confianza xorde de forma natural cando

descobres o propósito da túa vida. A

confianza tamén nos permite, finalmente,

abrazar a inseguridade inherente á

existencia, cultivando así unha relación de

amizade coa vida. Máis que nada, porque a

única certeza que temos é que a incerteza só

desaparece coa nosa morte.

E que ata que ese día chegue estamos

condenados a tomar decisións. Dado que non

podemos prever o que nos vai suceder mañá,

o reto consiste en xirar 180 graos o noso foco

de atención, aprendendo a confiar na nosa

capacidade de dar resposta ás diferentes

situacións que vaian xurdindo polo camiño.

Como consecuencia directa desta confianza

vital, empezamos a ter fe na vida. E esta non

ten nada que ver con ningunha crenza

relixiosa. Trátase máis ben de intuír que, no

futuro, nos vai seguir sucedendo exactamente

o mesmo que necesitamos para seguir

evolucionando e madurando como seres

humanos.

Deste xeito, comezamos a ver e interpretar as

nosas circunstancias dunha forma máis

optimista, construtiva e eficiente; mesmo a

saír da nosa zona de comodidade

arriscándonos a tomar decisións e accións

que nos permitan seguir o noso propio

sendeiro.

Así, grazas á confianza podemos ser libres, e

a liberdade bríndanos a oportunidade de

sermos auténticos, sendo fieis á nosa

intuición. Ademais, se non confiamos en nós

mesmos, quen o vai facer? Se non temos fe na

vida, quen sae perdendo?

31

A FAVOR: TOUROS SI Non hai discusión. O touro e a tauromaquia son algo enraizado no noso país e no noso sangue. O touro é arte, paixón, risco, ou instinto de conservar a vida de ambos os dous protagonistas.

Son grandes os nomes asociados a esta cultura. Eles deixaron os seus estilos, as súas escolas e, nalgúns casos, o sangue na area. Se vostede lle pregunta a un toureiro de garra e arte, contestaralle que desexaría morrer no albero, diante das hastas dun touro. É unha relixión e unha devoción pola arte. Ordóñez, Rivera, Manolete, Belmonte, José Tomás, Joselito, Curro Romero, Cesar Rincón, Castella, Camino, Morante, grandes nomes e sagas que perduran no

meu pensamento. Só un xene de ADN herdado da arte da tauromaquia por parte destes apelidos garante que pagará a pena o pago da entrada. Grandes artistas como Goya, Picasso ou Hemingway recibiron a inspiración da tauromaquia para a súa obra. Recoñezamos que o touro é parte da nosa cultura como país e é un escaparate para promover o noso país fóra das nosas fronteiras.

Pero se prohibimos a lida, temos que prohibir os correbous e os bous al carrer. Se expoñen que iso é cultura, en que termo queda a tauromaquia? Referente á gandaría, o home ou muller que paga unha entrada aos touros non só a paga porque tourea este ou aquel, senón tamén polas gandarías e por comprobar como evolucionan os encastes, a bravura do gando. Tamén hai nomes mitolóxicos como

Victorino Martín, Miura, Nuñez del Cubillo, Torrealta, Jandilla, Domeq, que están asociados á calidade, encadre e casta. Pero isto é un espectáculo e como supón o pago dunha entrada, é aí onde decides se ir ou non. Partindo desta premisa, eu non son ninguén para recriminarche nada, nin prohibirche nada. Nunha democracia existe a liberdade de elixir e de

respectar a túa decisión aínda que non a compartas.

EN CONTRA: TOUROS NON Podería expor unha morea de cousas que se me pasan pola cabeza acerca deste tema, pero deixando á parte a miña modesta opinión voume limitar a rebater un por un os falsos argumentos dos protaurinos. Eles din que a corrida de touros é un deporte. Poderiamos estar de acordo, pero o toureo non é un

deporte de competencia igualitaria entre dous rivais, xa que ao touro, por exemplo, se lle liman os cornos para que a lida resulte menos perigosa, e debemos ter en conta que unha corrida de touros é un espectáculo de engano e falsidade onde o matador se enfronta a un animal diminuído fisicamente mediante o cansazo e a dor. Din que os touros son unha tradición e como tal

hai que mantela. A ablación feminina ou a escravitude tamén son tradición en moitos países pero non por iso deixan de horrorizarnos, Por que non nos horroriza unha tradición cruel e sádica onde se torturan animais? Tendo en conta que si podemos matar un animal por tradición, por que non matar tamén o noso inimigo ou rival político, ou todo aquel co que teñamos diferenzas?

Din que o touro morre dignamente. Dende cando é digna unha morte lenta e dolorosa, torturante e asfixiante? Iso non ten nada de dignidade. Din que os touros son cultura. Segundo a UNESCO e dende 1980 a tauromaquia non é máis que matar e torturar animais en público segundo unhas regras, isto traumatiza a nenos e adultos sensibles, e agrava o estado dos neurópatas atraídos por estes espectáculos,

desnaturaliza a relación entre home e animal, e constitúe un desafío á moral, á educación, á ciencia, e á cultura. Por tanto, a crueldade que humilla a humanos ou a animais e destrúe por dor, xamais se poderá considerar cultura. Din que o touro non sofre. Gravísimo erro de novo. Como calquera animal cefalizado e con sistema

nervioso central o touro sente. Aquí teriamos que lembrarnos dos cabalos dos picadores, que tamén senten e tamén caen feridos ás veces. A máis grave de todas ao meu entender: din que o

que queira ver os touros que os vexa e o que non que non vaia. Poderiamos dicir o mesmo do terrorismo, por exemplo: o que queira matar xente polas costas que a mate e a quen non lle guste que

mire para outro lado. As tempadas taurinas, as escolas taurinas e as gandarías fináncianse con diñeiros públicos a través de doazóns, exencións de pago, ou subsidios. Unha porcentaxe importante de españois (o 68 por cento) decláranse en contra de que os seus impostos se destinen a subvencionar esta barbaridade. Para rematar, pregunto: por que temos que dar argumentos na contra das corridas de touros?

Acaso a crueldade non é crueldade sempre, independentemente de que a vítima sexa humana ou animal? Non habería que argumentar se os seres vivos, humanos ou animais, fosen respectados no seu ser individual… porén, isto non sucede hoxe en día. E por iso creo máis importante rebater os falsos argumentos que dar a miña opinión persoal, que

pouco ou nada podería ofrecer ao lector.

32

CONSULTORIO Á PSICÓLOGA DO MÓDULO 1

Por que custa tanto recoñecer que temos un problema de

adicción, sendo a parte máis importante para empezar a

refacer as nosas vidas?

O cambio de calquera comportamento é un proceso que atravesa por

distintas fases como así ilustra o modelo proposto polos psicólogos

Prochaska e Diclemente (1982). Existe un primeiro momento no que a

conduta problema, neste caso o abuso de drogas e/ou alcohol, non se

identifica como problemática, porque o suxeito unicamente considera

as consecuencias positivas que lle reporta o devandito comportamento

(reláxame", "non son tan tímido",...). Neste primeiro momento, é moi

difícil que o individuo solicite axuda ou tratamento e, de acceder a algún tipo de intervención terapéutica, é probable que resulte infrutuosa

porque non existe unha percepción do problema. Se es ou tes sido

consumidor de drogas/alcohol seguro que es capaz de identificar esta etapa pola que se atravesa antes de

iniciar o cambio denominado precontemplación.

Non obstante, chega un momento no que algunhas das consecuencias negativas que desencadea esa conduta

(problemas económicos, disputas familiares...) empezan a ser evidentes, e a pesar de que aínda

contemplamos e valoramos o positivo, comezamos a formularnos a posibilidade de iniciar un cambio. Neste

momento son moi características autoafimacións do tipo " debería deixar de "fumar", " tería que deixalo...,

pero aínda non estamos dispostos a realizar o esforzo que require o cambio.

Se seguimos avanzando dende este estadio denominado contemplación, encontrámonos coa preparación e a

acción, momento no que a persoa empeza a dar algúns pasos en busca dunha solución para o que xa percibe como un problema (por exemplo, informarme a través do médico de cabeceira dos distintos tratamentos de

deshabituación do tabaquismo que existen no meu barrio). E entón iníciase a acción, o cambio, que no caso

das adiccións require desfacerse de todos aqueles comportamentos e estilos de pensamento (crenzas) que

contribúen ao mantemento da conduta de abuso. Non se trata só de non consumir" senón de abandonar

hábitos e comportamentos que favorecen a existencia do problema, substituíndoos por algo diferente.

Como vemos o cambio é un proceso complexo que

atravesa por etapas distintas nas que o suxeito

modifica a súa actitude mostrándose progresivamente

máis receptivo, tomando maior conciencia das

consecuencias negativas da conduta (legais, laborais, de saúde...) que pasan a ocupar un primeiro plano.

Trátase dun proceso de aprendizaxe que require

adestramento, posto que esixe poñer en práctica

novas formas de actuar e de pensar.

Desfacernos de hábitos adquiridos e mantidos no

tempo é labor complicado, especialmente porque a

conduta de consumo non acontece soa senón que se

rodea dun conxunto de comportamentos que acaba conformando un estilo de vida facendo máis difícil o

cambio.

Agora intenta descubrir en que momento do cambio te encontras e segue avanzando. Unha boa idea para empezar é identificar os motivos para seguir coa mesma conduta e os motivos para abandonala, valora os

pros e os contras do cambio e da ausencia de cambio. Porque a pesar de que o cambio é difícil, o certo é que

é posible.

33

PASATEMPOS Por Antonio Pereiro Dopico ADIVINANZAS

CRIPTOGRAMA Clave: descifrar o código Morse nos dará a clave para achar a palabra oculta

no criptograma e a partir da mesma o texto oculto. (Algo que buscamos

sempre) adicado a quen nos da sempre moito sen pedir nada a cambio.

Código Morse

A · - F · · - · K - · - P · - - · U · · -

B - · · · G - - · L · - · · Q - - · - V · · · -

C - · - · H · · · · M - - R · - · W · - -

D - · · I · · N - · S · · · X - · · -

E · J · - - - O - - - T -

Criptograma

La primera es musical, la segunda es consonante

que en el alfabeto está, la primera y la tercera

forman un tiempo verbal, y si todo solicitas

de quien te lo pueda dar, podrás hacer algo bien

hecho o un mal curar.

· - - - - - · - - · · - · - · · - · - - ·

· - · - · · · - - · · · · - · · - · · - · · · - · ·

· · - · - · · · - · · · - - · · · ·

· - · - - · · - · - · - · · · - · - · ·

· · - · · · · · · · - · · · · - ·

· - - - · - · · · · · - - · · - ·

- - - - · - · · · - · - · · - · - · - - · · · ·

- · - · · - - · · - - - · - - · ·

- - · · - · · - - · - · · · · - · · · · - - · - - -

· - · · - · · - · · · · · - · · · - · .

E S S M E U E M E A Q P

D I I E T T T A F D ? :

A A , S O A O R ¡¡ I E E

D G E O , , . P A C M D

I I L L E O I E R I S A

C M B L D S T D B L A D

I A A E A I S A M E T I

L A M S Z R E D E F N C

E Ñ A N I R R I L A U I

F I E O M O E C ? E G L

E M R C A S N I E E E E

O O P U A U I L D U R F

34

HORÓSCOPO Por Jose Manuel C.M. e Marcelino R. G.

Aries: Aínda que o momento é

complicado para os negocios, a

influencia dos astros favoréceche:

inviste no prestamista da segunda

planta.

Mellor día da semana: mañá.

Tauro: Saturno aliouse con Marte e este mes en vez do "Rei" do patio serás a "Raíña", xa podes ir desmentindo o rumor: o módulo enteiro vaise decatar da túa afección polo punto de cruz. Sorte compañeiro! Mellor día da semana: os días que

non teñan "s".

Xéminis: Esta semana, mal asunto, moita pólvora para tan pouca mecha. Vai anulando os "vis a vis" íntimos do mes, pois os rumores dun amor talegueiro chegaron a oídos da túa

moza...e tranquilidade, porque Venus está ao teu favor.

Mellor día da semana: sábado sabadete.

Cáncer: A retención de líquidos pódeche afectar os pés, e por "otite", corta esas poutas!! Sorte no traballo, vante chamar para carros, ¡xa te podes ir preparando!

Mellor día da semana: cando vaias ao Módulo 10 co carro.

Leo: Os celos pódenche xogar unha mala pasada, debes abrir a túa mente e ser máis liberal: o que ves non está a acontecer, o que acontece non o ves.

Mellor día da semana: xa pasou!

Virgo: Xa sabes que a virxindade un día se ten que perder, pero tranquilo, non será por onde ti pensas, estrearás o compartimento

dos positivos e unha gran sorpresa familiar farache saltar as lágrimas. Como te envexo. Mellor día da semana: ¡o día despois!!

Libra: Venus, influído pola evolución lunar, posiciónase

favorable para que sintas o cariño

de todos, déixate querer polo compañeiro da 5!

Mellor día da semana: o día é o

de menos, o que importa é a

intención.

Escorpio: A explosión dunha supernova cargará o teu aguillón

de mal leite. Aconsélloche que

non te achegues aos de convivencia, pois a túa estadía

no módulo se pode complicar.

Un pouco de peloteo pode

salvarte.

Mellor día da semana: o día que

se faga de noite

Acuario: Non te precipites en comprar ou vender nada, se non

tes peculio un "amigo"

axudarache a encontrar algo

¡coidado cando busques na

ducha!!

Mellor día da semana: o de

Nadal.

Pisces: Non te precipites en comprar ou vender nada, se non

tes peculio un "amigo"

axudarache a encontrar algo

¡coidado cando busques na

ducha!!

Mellor día da semana: o de

Nadal.

Saxitario: Gústache mandar e organizar, pero evita ser déspota e

egoísta. Coa xente do teu mesmo sexo xurdirán reprimendas, ¡ ¡

cambia de sexo!!!

Mellor día da semana: hoxe é un

bo día, faltan dez minutos para

media noite.

Capricornio: Notas que fregan e varren por ti? Non

ves que es o dono do mando a distancia e ademais non

pagaches nin un só café? Non

te preocupes, o teu

compañeiro de cela estase a

namorar de ti. Un consello:

non poñas portas ao amor e

35

35

non desperdicies esta oportunidade.

Mellor día da semana: ¡o luns despois da sesta!!

CAIXA DO CORREO DO LECTOR

“A MI MADRE”

En tu seno me llevaste Un otoño con un invierno.

Me quisite y protegiste Con tu propia vida, madre mía.

Me mecías y querías, ¡Cuanto amor desamparado!

Al que yo he amado Por el que yo daría la vida

Totalmente consentida. Siempre recuerdo tus besos Tus caricias, tan sencillas,

Te pertenecen, mi madre querida… Nunca estaré solo

Porque angustia sienta a mi lado madre mía…

Siempre tendré tus caricias. Y si un día tú me faltas, Lloraré todos los días,

De mi vida… Por perderte…madre mía

Pero mi corazón, eterno en vida Estará siempre a tu lado

Amada mía… El resto de mis días…

-Juan José Clemente Carrillo-

“PRISIONERO POR MIS ERRORES” En la cárcel yo me encuentro condenado por mis delitos de los cuales me arrepiento. Dicen muchos que esto es fácil decirlo, que recitar estas palabras no cuesta nada pero son palabras de un hombre arrepentido, las cuales llevo escritas en el diario de mi alma lastimada. Sé que hice daño a mucha gente para poder apagar la sed de mi adicción de sustancias que transforman a las personas llevándome a cometer error tras error. Pero llega un momento en la vida en el que hay que pararse a pensar para valorar todo lo perdido, pero aún más lo que puedo ganar. Ahora quiero olvidar mi pasado y forjar un nuevo futuro en el presente, sin sustancias que controlen mi vida, para feliz y en paz volver a sentirme nuevamente. Volé junto a las estrellas/ encendí la luz del sol/ soy dueño del Universo/ desde que escuché tu voz/ verás la vida distinta como ahora la veo yo. -Ruben Domínguez Mosquera-

“De nuestros miedos nacen nuestros corajes,

Y en nuestras dudas viven nuestras certezas.

Los sueños anuncian otra realidad posible y los delirios otra

razón. En los extravíos nos esperan los hallazgos porque es

preciso perderse para volver a encontrase.”

Eduardo Galeano