Αθήνα 2008

Athens 2008

ΧΟ ΡΗ Γ ΟΣ

Kυριάκος ΡΟΚΟΣ

Kyriakos ROKOSΑνοξείδωτα ταξίδια • Stainless Travels

«Αφιέρωμα στις ρίζες μου»

The enigma of form

Try as the sculptor might to force out

The enigma that dwells within

The bowels of unspeaking stone,

The ultimate word inevitably remains with

The chisel of water and wind

through time

Yiannis H. Papaioannou

Το αίνιγμα της μορφής

Όσο και αν ο γλύπτης ξορκίζει

Το αίνιγμα που κατοικεί

Στα σπλάχνα της αμίλητης πέτρας,

Τον ύστατο λόγο μοιραία κατέχει

Η σμίλη του νερού και του ανέμου

στους αιώνες

Γιάννης Χ. Παπαϊωάννου

Ερωτικές εξάρσεις και ποιητικές αναφορέςστα σχέδια του Κυριάκου Ρόκου

Δεν δημιουργώ για να φτιάξω όμορφεςζωγραφιές ή ωραία γλυπτά. Η τέχνη δενείναι παρά ένα μέσο για να βλέπεις.

ΑΛΜΠΕΡΤΟ ΤΖΙΑΚΟΜΕΤΙ

6

Είναι διαπιστωμένη εδώ και πολλά χρόνια η αδυναμία που τρέφω στην τέχνη της χαρακτικής, στην αισθητική στιβαρότηταπου αποπνέει η περήφανη, αδιάλλακτη μοναχικότητά της. Πώς να μιλήσω για την αισθητική συγκίνηση που με δονεί αντικρίζονταςεικαστικά έργα, είτε τυπωμένα πάνω σε χαρτί, χαραγμένα με τις ποικίλες παραδοσιακές τεχνικές της χάραξης, είτε όμως και σχεδιασμένααπευθείας από τον καλλιτέχνη στο χαρτί, με μολύβι, κραγιόνι ή μελάνη, αυτόνομα έργα, χωρίς πρόσθετες διαμεσολαβήσεις, μοναχι-κά και περήφανα μες στη λιτότητα των μέσων τους, απ’ όπου παρόμοιας αισθητικής στιβαρότητας αποτέλεσμα με εκείνο ενός χα-ρακτικού έργου πολλές φορές κατορθώνεται και κοινωνείται.

Αναφέρομαι σε σχέδια, με μολύβι, κραγιόνι ή μελάνη, όπου η χρωματική έκφραση είναι απόλυτη, γνώρισμα κι αυτό της χα-ρακτικής, συντελούμενη μέσα από την αρχέγονη συμπαντική υπόσταση του ακραίου, μέσα από την αρμονική συνύπαρξη του φω-τός και του σκότους, της μέρας και της νύχτας: εντέλει, του μαύρου και του άσπρου, των βασικών πόλων που οριοθετούν τον βίοκαι τον ψυχισμό του ανθρώπου. Και είναι αυτό το ζεύγμα μαύρου-άσπρου που σφραγίζει χρωματικά τόσο τη χαρακτική όσο και τοσχέδιο.

Κάπως έτσι αισθάνθηκα μόλις είδα τα 31 σχέδια με μολύβι που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κυριάκος Ρόκος, δημοσιευμένα το2005 σε ένα λεύκωμα. Οι σχεδιαστικές αυτές συνθέσεις ήταν πράγματι σαν να «πυροδότησαν» τον νου και την ψυχή μου. Ναι, έχειαπόλυτο δίκιο ο Τζιακομέτι, η τέχνη είναι ένα μέσο για να βλέπεις. Κι ίσως οι λέξεις δεν μπορούν να αποτυπώσουν επακριβώς τηνπολλότητα των «πραγμά των», των δρόμων που μας δείχνει η τέχνη, ούτε και να τα με τρή σουν, δηλαδή να τα απαριθμήσουν.

7

Τί να πουν οι λέξεις και πώς γι’ αυτά τα γυμνά γυναικεία κορμιά τού Ρόκου! Τοποθετημένα σε φανταστικές διαστάσεις, εί-ναι σαν να διακτινίζονται σχηματίζοντας πολυεπίπεδα σχήματα σε ανισόπεδες διατάξεις, σαν να διεκδικούν και να καταλαμβάνουνέναν άκρως ζωτικό γι’ αυτά χώρο, θαρρείς και υπερασπίζονται το ανθρώπινο σώμα. Πράγματι, έχω την αίσθηση ότι ο καλλιτέχνης,μ’ αυτόν τον τρόπο, επιλέγει να υποδηλώσει τα δικαιώματα του σώματος, καθώς ο σημερινός άνθρωπος, αποπροσανατολισμένοςαπό τη μέθη του ατομισμού του και των υλικών αγαθών, αναζητά την ευτυχία έξω από αυτόν τον ίδιο: έξω από το σώμα και την ψυ-χή του, αγνοώντας ή βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις ουσιαστικές του ανάγκες.

Οι αιχμηρές κοφτερές απολήξεις στις φιγούρες των γυμνών σωμάτων, που δείχνουν να μην ακουμπούν ή να μην πατούν που-θενά συνηγορούν στην αντίληψη αυτή. Το σώμα αναζητά τον δικό του ζωτικό χώρο, θέλει να τον διεκδικήσει.

Με υποβώσκουσα τη γλυπτική εμπειρία, η γραμμική τονικότητα των σουρρεαλιστικών αυτών σχεδίων του Ρόκου οδηγεί σε μιαεικαστική γλώσσα ρευστή. Τα πάντα εδώ σημαίνουν και σημαίνονται. Μια γραμμή μπορεί να συνιστά κι ένα ολόκληρο σωματικό σύμ-παν. Και παρόλο που οι ρέουσες φόρμες είναι αναγνωρίσιμες, συγχρόνως όμως είναι και αναπάντεχες, απρόσμενες. Γι’ αυτό και τασχέδια αυτά παραπέμπουν, εννοιολογικά, άλλοτε σε ερωτικές εξάρσεις κι άλλοτε οι αναφορές είναι ποιητικές — επιδεικτικά και πο-λύ συνειδητά ο καλλιτέχνης προτάσσει στίχους αγαπημένων του ποιητών, όπως του Σαχτούρη ή του Μάνου Ελευθερίου.

Μόνο ο έρωτας και η ποίηση, φαίνεται να μας επισημαίνει ο Ρόκος σ’ αυτή την ενότητα σχεδίων του, μπορούν να βοηθήσουνκαι να παρηγορήσουν τον άνθρωπο του 21ου αιώνα στην επώδυνη πορεία του πάνω στη γη, κρατώντας συγχρόνως ζωντανή μέσατου την μνήμη ενός παραδείσου που μπορεί και να μην έχει χαθεί.

ΝΙΚΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ

Ιστορικός Τέχνης - ΣυγγραφέαςΜέλος της Εταιρείας Ελλήνων Τεχνοκριτών (A.I.C.A.)Διευθυντής του Μουσείου Χαρακτικής

Ψυχικό, Iανουάριος 2008

8

For years now it has been known that I have a predilection for the art of engraving, for the aesthetic vigor its proud, uncompro-mising solitude sends forth. How am I to speak of the aesthetic thrill that shakes me whenever I set my eyes on works of art, either prin-ted on paper, carved in various traditional techniques of engraving, or sketched directly by the artist on paper in pencil, crayon or ink,sovereign works of art lacking additional mediations, lonely and imposing in the litotes of their mediums, wherefrom an aesthetic vigorsimilar to that of an engraving is finally communicated.

I am referring to drawings in pencil, crayon or ink, of ultimate chromatic expression accomplished through the primordial uni-versal essence of the extreme, through the harmonious coexistence of light and dark, day and night: essentially, of black and white, ofthe fundamental poles that set the boundaries of man’s life and psyche. And it is precisely this zeugma of black-white that attaches a ch-romatic hallmark to both engraving and drawing.

This was more or less how I felt when I looked at the 31 drawings in pencil the sculptor Kyriakos Rokos made and published in2005 in a collection. It felt as if those drawing compositions “fired” my mind and soul. Indeed, Giacometti had a point: art is a mediumto behold. And perhaps words cannot precisely articulate the plurality of “things”, or of the paths indicated by art, nor can they countthem, that is to say, enumerate them.

What are words supposed to state about the naked female figures Rokos produced and how should they do so! Set in imaginarydimensions, it seems as if they are radiantly beamed away and form multi-level shapes in irregular arrays, as if they claim and occupy so-me extremely vital space, it’s almost as if they shield human body. Indeed, I am under the impression the artist chooses this way to con-note the rights of the body, for today’s man, disoriented as he is due to his intoxication with individualism and material goods, is in aquest for happiness outside his own self: outside his body and soul, ignoring or subjugating his genuine needs.

The pointed, sharp edges of the figures of the naked bodies that look as if they are not touching anything or standing anywheresupport this idea. The body seeks its own vital space, the body wants to claim it.

With sculptural experience underlying, the linear tonality of Rokos’ surrealistic drawings results in a fluid artistic language. Eve-rything here signifies and is signified. A line can even constitute an entire somatic universe. And although flowing forms are recogniza-ble, they are also unexpected, unanticipated. It is for this reason that such drawings sometimes refer, semantically, to erotic exultationswhereas at other times references are poetic – the artist ostentatiously as well as consciously quotes verses from his favorite poets: Sa-chtouris, Manos Eleftheriou and Yiannis Papaioannou.

Only love and poetry, Rokos suggests in this selection of his drawings, can help and console the 21st century Man during his pain-ful course on earth, and they can also keep the memory of a paradise which may not have been completely lost after all alive inside him.

NIKOS GRIGORAKIS

Art Historian – AuthorMember of A.I.C.A. HellasDirector of Museum of Engraving

Erotic exultations and poetic referencesin the drawings of Kyriakos Rokos

I do not create to produce beautiful paintings orfine sculptures. Art is but a medium to behold.

ALBERTO GIACOMETTI

Psychico, January 2008

9

Το τραπέζι του μοναχικού • The loner’s table

10

«Οι ζευγάδες φεύγουν,η σπορά μένει»ΚΑΡΔΙΤΣΑ 2005

«The plowmen are leav-ing, the seeding remains»KARDITSA 2005

Ro(c)kies

Sculpture is an art in crisis. This is mainly due to the fact that public space is gradually becoming extinct· and so is freedom, asit is by definition interrelated with it. Sculpture has always been a political art. Its degradation stems from the fact that its postmodernconvention reduces it to a decorative function of space, rather than its interpretation.

Kyriakos Rokos (1945) is a sculptor who defends the political potential of his art and combines aesthetic research with ideolo-gical content. In a personal composition, it is through his morphoplastic language that he becomes involved in the direct carving ofmaterial, in the somatic relationship he develops with it, in the direct emergence of forms which underlie matter. Sparked both by pro-lific imagination and solid technical training, Rokos matches conflicting issues, a whole world of suffering forms, guided as he is by sur-realistic independence as well as plastic entelechy developed by volumes while they seek their precarious yet extremely suggestiveequilibrium.

By carving directly the marble or rock and creating alla prima compositions, Rokos produces an exceptionally hard combina-tion: the surrealistic, automatic writing with the emergence both of an individual and primordial mythology.

The drama of substance in the hands of this politicized descendant of Halepas becomes a drama of existence. Even the title ofeach one of his works of art, be it a traditional sculpture or an avant-garde theater-like backdrop, becomes a verbal complement of thecomposition. E.g., the “Alluring portrait of power…” (1991). Besides, Rokos, a student of Yiannis Pappas, of the revolutionary César,or the multi-level Kostas Koulentianos, oversteps the mark by pairing sculpture with…ro(c)kies.

Manos Stefanides

16.01.08

Ροκιές!

Η γλυπτική είναι μια τέχνη σε κρίση. Κι αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι εκλείπει σταδιακά ο δημόσιος χώρος· αλλά και η ελευθερίαη οποία εξ ορισμού είναι συνυφασμένη με το χώρο αυτό. Η γλυπτική υπήρξε ανέκαθεν τέχνη πολιτική. Η έκπτωσή της οφείλεταιστο γεγονός ότι η μετανεωτερική συνθήκη την υποβιβάζει σε διακοσμητική λειτουργία του χώρου και όχι σε ερμηνεία του.

Ο Κυριάκος Ρόκος (1945) είναι ένας γλύπτης που υπερασπίζεται την πολιτική δυνατότητα της τέχνης του και που συνδυάζει τηναισθητική έρευνα με το ιδεολογικό περιεχόμενο. Σε μια σύνθεση προσωπική με τη μορφο πλαστική του γλώσσα σχετίζεται με τηναπευθείας λάξευση του υλικού, με τη σωματική σχέση προς αυτό, με την άμεση ανάδυση των μορφών που κοιμούνται μέσα στην ύλη.Με κύριο έναυσμα την πλούσια φαντασία αλλά και τη στέρεη τεχνική κατάρτιση, ο Ρόκος συνταιριάζει αλληλοσυγκρουόμενα θέματα,έναν ολόκληρο κόσμο μορφών που πάσχουν με οδηγό του την υπερρεαλιστική ελευθερία αλλά και την πλαστική εντελέχεια πουαναπτύσσουν οι όγκοι καθώς επιζητούν την επισφαλή τους πλην άκρως υποβλητική ισορροπία.

Ο Ρόκος λαξεύοντας άμεσα το μάρμαρο ή την πέτρα και δημιουργώντας συνθέσεις alla prima συνδυάζει κάτι εξαιρετικά δύσκολο:την υπερρεαλιστική, αυτόματη γραφή και την ανάδυση μιας προσωπικής όσο και αρχέγονης μυθολογίας.

Το δράμα της ύλης στα χέρια αυτού του πολιτι κοποιημένου επίγονου του Χαλεπά γίνεται δράμα της ύπαρξης. Αλλά και ο τίτλοςτου κάθε έργου, είτε είναι παραδοσιακό γλυπτό, είτε avant-garde θεατρικό περιβάλλον, καθίσταται ρηματικό συμπλήρωμα της σύνθεσης.Π.χ. το «Δελεαστικό πορτρέτο της εξουσίας…» του 1991. Ούτως ή άλλως ο Ρόκος, μαθητής του Γιάννη Παπά αλλά και του ανατρεπτικούCésar ή του πολυεπίπεδου Κώστα Κουλεντιανού, υπερβαίνει τα όποια εσκαμμένα συνδυάζοντας γλυπτική και … ροκιές.

Μάνος Στεφανίδης

16.01.08

11

Από τη σειρά «Κεντήματα-Kουτιά» • From the series “Embroideries-Boxes”, 1974

Αποστολή της Τέχνης υπήρξε ανέκαθεν η μίμηση ή η αναπα-

ράσταση της Αλήθειας, με στόχο την μεταφορά του Ανθρώπου

στα υπαρξιακά πεδία αναφοράς του. Θα λέγαμε καλύτερα της κά-

θε φορά Αλήθειας, στην πλανώμενη και περιπλανώμενη – όπως

θα έλεγε ο Αξελός – Σκέψη που συνιστά τη συμμετοχή του Αν-

θρώπου στο μεγάλο Κοσμικό Παιχνίδι, δηλ. στην Ιστορία. Αυ-

τή η συμπόρευση Σκέψης και Τέχνης, καλύτερα αυτή η συμπλη-

ρωματική πορεία Σκέψης και Τέχνης, εξέφραζε τους συλλογικούς

στόχους των κοινωνιών, όταν υπήρχαν τέτοιοι, δηλαδή από εμ-

φανίσεως του Ανθρώπου στη γη μέχρι τουλάχιστον τον 16ο–17ο

αιώνα, σε μεγάλο βαθμό μέχρι και τον 19ο αιώνα. Η Τέχνη αν-

τιπροσώπευε και αναδείκνυε το «κοινό και το κύριο των λαών»

– για να δανειστώ έκφραση του Σολωμού – υπήρξε ένα από τα κύ-

ρια μέσα πρόσβασης του Ανθρώπου στην κάθε φορά θεωρούμε-

νη ως Κοσμική και Ιστορική Πραγματικότητα ή Αλήθεια, του έδι-

νε υπαρξιακή ταυτότητα και σιγουριά. Από τον 20ο αιώνα όμως

κι εξής, τα πράγματα άλλαξαν: οι δυτικές τουλάχιστον κοινω-

νίες, φαίνεται να εισήλθαν σε μία άνευ προηγουμένου σύγχυση

ιδεών, καθόσον η παλαιά «κοινή και κύρια» Σκέψη αυτονομήθηκε

αυτάρεσκα σε «επιστήμη» αυτόνομη και αυτάρκη, αποκοπτόμε-

νη από τους πόθους, τους πόνους και τα όνειρα των λαών. Συ-

νακολούθως, αυτονομήθηκε και η Τέχνη – παρά κάποιες ίσως όχι

και τόσο ανιδιοτελείς προσπάθειες οργανωμένων ομάδων του α’

μισού του 20ου αιώνα – περιπίπτοντας τελικώς και αυτή σε σύγ-

χυση σκοπού και λόγου υπάρξεως.

Μέσα σε αυτήν την σύγχυση μερικοί – αναποφεύκτως μεμο-

νωμένοι έως και «περιθωριακοί» – καλλιτέχνες, πάσχισαν να μεί-

νουν πιστοί στην αρχέγονη αποστολή της Τέχνης, είτε ακολου-

θώντας πιστά και ανιδιοτελώς την αποκομμένη από τους λαούς

«επίσημη» Σκέψη, είτε αφουγκραζόμενοι μιαν άλλη εικόνα υπάρ-

ξεως, κοντύτερα στους λαούς, δηλαδή κοντύτερα σε υπαρξια-

κές αναφορές τους, που διεσώθησαν σε ένα λανθάνον υπερτοπικό

και υπερχρονικό συλλογικό ασυνείδητο, που σιωπηρώς και ανε-

παισθήτως δημιουργεί τη δική του συνέχεια. Η νεοελληνική Τέ-

χνη, είχε και έχει το προνόμιο τέτοιων πολιτισμικών προτάσεων,

ίσως «…γιατί εκεί με οδηγούσε δίχως να το αντιληφθώ, η κατα-

γωγή μου και η Τέχνη που εξασκώ…» – για να θυμηθούμε στίχους

Σαββόπουλου. Μια τέτοια οικουμενικής αξίας παρέμβαση είναι

η Τέχνη του Κυριάκου Ρόκου, τόσο η Ζωγραφική του όσο και η

Γλυπτική.

Θα προσπαθήσω να αναφερθώ στα κύρια ζητήματα που θέ-

τει ο Ρόκος:

Πρώτα απ' όλα εγκαθιδρύει μία ερωτική σχέση με την ύλη -

και αυτό είναι κατεξοχήν ελληνική εισήγηση, που έλκει την κα-

ταγωγή της από την «καθ’ ημάς Ανατολή», όπως άλλωστε και

οι ρήσεις–προτάσεις του «η Τέχνη δεν είναι γνώση, είναι στάση

ζωής» και «…ποτέ δεν ξέρεις αν εσύ σκαλίζεις την πέτρα ή εκεί-

νη σκαλίζει την ψυχή σου, όπως και να’ χει το αποτέλεσμα εί-

ναι το ίδιο» (σε μια εξαιρετικής διδακτικής αξίας συνέντευξή του

στο τεύχος Νο 04 του περιοδικού ΠΕΡΙΣΤΥΛΟΝ). Στη συνέχεια,

εισάγει ανθρώπινες μορφές σε παλλόμενα συμπλέγματα με ιστο-

ρικές μνήμες, που επικαλούνται ένα άλλο πεδίο αναφοράς τους

– «υπερ–πραγματικό» αν θέλετε, αν το «πραγματικό», στη Δυτική

του εκδοχή, περιορίζεται μόνο στο ορατό. Ακόμα με εξαιρετι-

κή ευχέρεια και χωρίς αυτό να αποβαίνει εις βάρος της αναζή-

τησης της μπερξονικής «ζωτικής ορμής» (élan vital), χρησιμο-

ποιεί τις κατά Gestalt «καλές μορφές», δηλαδή τέλεια σχήματα

και όγκους, που αναπέμπουν σε πρότυπες υπαρξιακές μορφές

ή ιδέες: τις χρησιμοποιεί όχι αφηρημένα και απρόσωπα (όπως

κάνουν πολλοί που καταφεύγουν σε αυτές για επίκληση κοσμι-

κών προτύπων), αλλά ενταγμένες στην αναζήτηση της επέκτασης

της εμβέλειας της ανθρώπινης παρουσίας.

Ο Ρόκος, ως ο κατεξοχήν ίσως συνεχιστής της πρότασης του

Χαλεπά, ανάγει την Τέχνη σε πράξη Θείας Μανίας, κατά την πλα-

τωνική έννοια του όρου - και αυτό είναι υπενθύμιση και μάθη-

μα. Ο Χαλεπάς εισήγαγε αυτή τη Θεία Μανία στη θεώρηση της

ανθρώπινης μορφής. ο Ρόκος πήγε ακόμα μακρύτερα: έτσι βλέ-

πει την ανθρώπινη παρουσία στη Φύση, στο Χώρο και στον Χρό-

νο, με όλες τις νοητικές φορτίσεις τους, καθόσον τα έργα του στο-

χεύουν στη με συμβολικές ιστορικές αναφορές αφύπνιση του

βαθύτερου είναι μας. Αυτές δε οι αναφορές του δεν αφορούν

μόνο εμάς, είναι αναφορές σε μορφές και σύμβολα με οικουμε-

νική αξία: είναι διείσδυση στην Ιστορία, είναι διείσδυση στη

Φύση, είναι διείσδυση με στόχο την αναζήτηση υπαρξιακών πε-

δίων αναφοράς του Ανθρώπου.

Ο Κυριάκος Ρόκος έχει ήδη ενταχθεί στη σειρά εκείνη των

μεγάλων Ελλήνων δημιουργών με οικουμενική και ιστορική συ-

νεισφορά. Αφήνω τελευταία και την εξής παρατήρηση: με ένα

εκπληκτικό τρόπο το έργο του και ο τρόπος που το παρουσιά-

ζει, μας θυμίζει τα κατά Panofsky τρία επίπεδα ανάγνωσης των

έργων Τέχνης. Στην περίπτωση του Ρόκου και τα τρία αυτά επί-

πεδα είναι συν–κινητικά της «μυθολογίας του βλέμματος» (όπως

θα έλεγε ο Σ. Ράμφος) – και αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας δι-

δακτικό παράδειγμα Τέχνης.

Δρ Νικήτας Χιωτίνης

ΑρχιτέκτοναςΔιευθυντής Σχολής Γραφικών &Καλλιτεχνικών Σπουδών Τ.Ε.Ι. Αθήνας

13

Για τον Κυριάκο Ρόκο

14

Art’s task has always been the mimesis or representation of Tru-

th, in order to guide Man to his existential reference realms. Ac-

tually, we’d rather say, to the Truth of the time, to the wandering

and floating – to cite Axelos – Thought which is Man’s partaking

of the great Cosmic Game, i.e. History. This concurrence of Th-

ought and Art, or rather this complementary development of Th-

ought and Art expressed the collective objectives of societies, wh-

en there were such objectives, that is to say, since the beginnings

of Man on earth, up until at least the 16th – 17th century, and to

a great extent even until the 19th century. Art stood for and ma-

nifested the “shared and proprio” of peoples –to quote Dionysios

Solomos’ expression– and was one of the central means of Man’s

access to what was at that time regarded as Cosmic and Histori-

cal Reality or Truth, while it also offered him existential identity and

assertion. Since the 20th century, however, things have changed:

Western societies seem to have been entangled in an unpreceden-

ted confusion of ideas, as the “shared and proprio” Thought beca-

me a self-complacently sovereign “science”, independent and self-

sufficient, detached from peoples’ desires, pain or dreams. Con-

sequently, Art, too, became independent -despite some not so un-

selfish efforts of organized groups in the first half of the 20th cen-

tury – incidentally, it, too, found itself in a confusion as to what

was its raison d'être.

In such confusion, some –inevitably single, even “fringe”– ar-

tists strived to remain loyal to the primordial task of Art, either

by following faithfully and unselfishly the “official” Thought whi-

ch had been detached from peoples, or by hearkening for a different

prospect of existence, closer to peoples, i.e. closer to their exi-

stential references, which had survived in a dormant hypertopic and

hyperchronic collective unconscious that silently and impercepti-

bly is shaping its own continuity. Modern Greek Art has had the pri-

vilege of such cultural suggestions, perhaps “… because I was gui-

ded there, without my knowing it, by my origins and the Art I ha-

ve practiced..."- to quote Savvopoulos' lyrics. Such an interven-

tion of ecumenical value is Kyriakos Rokos’ Art, both in terms of

his Painting and his Sculpture.

I shall attempt to refer to the central themes Rokos poses:

Initially, he establishes an erotic relationship with the material

– this constitutes primarily a Greek introduction originating from

Asia Minor, as do his mottos-statements “Art is not knowledge,

it is rather an attitude towards life” and “…you never know whe-

ther you carve the rock or the rock carves your soul, no matter

what the case is, the result remains the same” (quoted from an in-

terview of extraordinary didactic value he delivered for issue No

4 PERISTYLON review). Then, he introduces human forms in vi-

brating complexes with historical memories that bring into play

a different reference field – hyper-realistic, if you wish, if “real” in

its Western version is limited merely to what is visible. Additionally,

with exceptional ease and without it becoming unfavourable for the

search of a Bergsonian “vital impetus” (élan vital), he uses “good

forms” as prescribed by Gestalt, that is, perfect shapes and volu-

mes that refer to prototype existential forms or ideas: he uses th-

em not in an abstract or impersonal manner (as is the practice of th-

ose who resort to them in order to allude to cosmic prototypes), but

rather incorporates them in his effort to extend the range of hu-

man presence.

Rokos, as he is perhaps the primary successor to Halepas’ sta-

tement, transforms Art into an act of Divine Madness, in the pla-

tonic meaning of the term – and this constitutes a reminder as well

as a lesson. Halepas introduced this Divine Madness in the deli-

beration on human form; Rokos has taken it farther: it is how he

sees human presence in Nature, in Space and Time, with their en-

tire semantic scope, for his works are intended to awaken our in-

ner self through symbolical historical references. Such references

are not intended for our consideration only; they are references

to forms and symbols of ecumenical value: they permeate Histo-

ry and Nature, and they are meant to seek existential realms of

Man’s reference.

Kyriakos Rokos has already been included in the class of tho-

se great Greek artists of universal and historic contribution. I ha-

ve saved this remark for the end: it is in an extraordinary way th-

at his work and its presentation remind us of the three Panofskian

levels of analyzing works of Art. In Rokos’ case, all of these three

levels are co-moving with the “mythology of the look” (in S. Ram-

fos’ own words) – and this is a remarkably significant didactic exam-

ple of Art.

Dr. Nikitas Hiotinis

Architect Director of the School of Graphic & Fine Arts, Technological Educational Institute of Athens

Αbout Kyriakos Rokos

Γιάννενα 1996, Λεπτομέρεια • Ioannina 1996, Detail

«Σπονδή στη θεά Λίμνη και στο θεό Μιτσικέλι», Γιάννενα 1996“Libation to goddess Lake and god Mitsikeli”, Ioannina 1996

17

...Εξαρτάται από το αεράκι

Κυριάκος Ρόκος, Γλυπτική σε κοινή θέα. 1980-2000, Αθήνα 2002, σ. 4.

Κυριάκος Ρόκος, Γλυπτική σε κοινή θέα, ό.π., σ. 4.

Κυριάκος Ρόκος, Ταξίδια με στυλό διαρκείας, Αθήνα 2004.

«Ν’ αγαπάω και να σέβομαι ό,τι γεννιέται από ανάγκη. Το

αν θα μεταμορφωθεί σ΄ έργο τέχνης αυτό εξαρτάται από το αε-

ράκι…» . Πόσο παράδοξο είναι, μιλώντας κανείς για έργα γλυ-

πτικής, καμωμένα στο λαμπρό λευκό μάρμαρο, τον γρανίτη, το

ξύλο και τον μπρούντζο, να αναφέρεται στο ανάλαφρο αεράκι

σα να΄ ναι αυτό που μεσολαβεί καθοριστικά μεταξύ δημιουρ-

γού και υλικού, σα να αποτελεί το μυστικό συστατικό του πραγ-

ματικού έργου τέχνης.

Στα γλυπτά του Κυριάκου Ρόκου, όμως, ίσως ισχύει αυτό έως

ένα βαθμό. Το γεγονός ότι ο καλλιτέχνης δουλεύει τα έργα του

χωρίς προσχέδια και υπολογισμούς, παρά αφήνεται να οδηγη-

θεί από την έμπνευση και την ποιότητα του υλικού που κείται

μπροστά του, φέρνει στο νου την αλαφράδα και τη δροσιά του

ανοιξιάτικου αέρα. Αυτό που ωστόσο εκπλήσσει το θεατή είναι

πως, παρά την αυθόρμητη δημιουργία της εκάστοτε σύνθεσης, το

περιεχόμενό της μοιάζει σύνθετο, περίπλοκο, αλλά και ταυτό-

χρονα γνωστό και οικείο.

Οικείο διότι αναγνωρίσιμα είναι σε όλους τα τμήματα του αν-

θρώπινου σώματος, παλάμες, δάχτυλα, πρόσωπα, ολόκληρα ή

αποσπασματικά, μύτες, μάτια, χείλη που ξεπροβάλλουν από τις

πυκνές συνθέσεις. Όλες αυτές οι μορφές προσφέρουν την ερμη-

νευτική άκρη του νήματος. Μόνο, ωστόσο, την άκρη του, όχι την

λύση του γόρδιου δεσμού των ανθρώπινων μελών που περιπλέ-

κονται σε κάθε έργο. Αυτόν καλείται να τον λύσει ο ίδιος ο θε-

ατής με τον τρόπο τον δικό του, να ταυτίσει τις μορφές όπως εκεί-

νος νομίζει, χωρίς περιορισμό. Εξάλλου, ο τίτλος Κόσμος, που

πολύ συχνά χρησιμοποιείται από τον Ρόκο, διευρύνει το ερμη-

νευτικό πεδίο και αυξάνει τις επιλογές και τις δυνατότητες προ-

σέγγισης του γλυπτού από το κοινό.

Η περιπλοκότητα των συνθέσεων μαρτυρεί και την περι-

πλοκότητα, αντίστοιχα, της προέλευσής τους. Ο ίδιος ο καλλι-

τέχνης την αποκαλύπτει: «Για μένα το έργο τέχνης είναι αποτέ-

λεσμα συμμετοχής του χρόνου, του χώρου, του τόπου και της ιδε-

ολογίας του δημιουργού του και της ανάγκης έκφρασής του» . Τα

γλυπτά του, συνεπώς, συνιστούν δημιουργήματα σύνθετα, με

πολλαπλά σημαινόμενα, τα οποία ωστόσο δεν φανερώνονται με

μιας, ξεκάθαρα κι απλά. Παίρνουν την εικόνα συμβολικών μορ-

φών που δονούν το υλικό, δεν το διαμορφώνουν απλώς σε μια

ισορροπημένη σύνθεση.

Από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της γλυπτικής του Κυ-

ριάκου Ρόκου είναι αυτή, ακριβώς, η εμψύχωση του υλικού από

μορφές, εικόνες, πρόσωπα και ιδέες. Ο συμπαγής, αρμονικός και

λείος όγκος του μαρμάρου, του μπρούντζου ή ακόμα και του

ξύλου, σχίζεται στα δύο, αποκαλύπτοντας πληθώρα μορφών που

παλεύουν να βγουν στην επιφάνεια. Σαν ένα πλήθος διαμαρτυ-

ρόμενων, αγωνιζόμενων ανθρώπων που προσπαθούν να διασα-

λεύσουν την επίπλαστη ισορροπία του κόσμου και της ζωής, να

αποδείξουν τον βρασμό και την αναταραχή που κρύβεται στα βά-

θη της.

Είναι ενδεικτικό, μάλιστα, πως η ίδια εμψύχωση και κινητι-

κότητα εντοπίζεται και στις προτομές του Ρόκου, έργα, στα

οποία, εκ των πραγμάτων, η ελευθερία του δημιουργού περιο-

ρίζεται στα στεγανά μιας υπαρκτής προσωπικότητας και της

ιστορίας της και στα πλαίσια των προσδοκιών άλλων ανθρώπων.

Στα γλυπτά αυτά αναζητά τα βαθύτερα γνωρίσματα των εικο-

νιζόμενων, όχι μόνο τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, με

αποτέλεσμα να μοιάζουν πως κινούνται και πως προσπαθούν να

ελευθερωθούν από την ακαδημαϊκή ακαμψία του τύπου τους.

Σύνθετη η δουλειά του γλύπτη. Και μοιάζει ακόμη περισσό-

τερο επίπονη αν αναλογιστεί κανείς τη μάχη που δίνει με τα υλι-

κά του, με την σκληρότητά τους, προκειμένου να αποτυπώσει πά-

νω τους σκέψεις, εικόνες, διαθέσεις. Πάλη πραγματική μοιάζει

να είναι για όποιον αντικρίζει τα έργα τελειωμένα. Για τον ίδιο

τον Κυριάκο Ρόκο, όμως, είναι απλώς ο τρόπος έκφρασής του:

«Ο καθένας μιλάει με τον τρόπο του. Σημασία έχει, να έχεις κά-

τι να πεις. Ύστερα, άσ’ το αεράκι να κάνει τη δουλειά του».

Ελένη Μάργαρη

Ιστορικός της Τέχνης

18

«To love and respect whatever is born of necessity. Whether

it transforms into a work of art, this depends on the breeze…» . How

unexpected it is, talking about sculptures, made out of glowing mar-

ble, granite, wood and bronze, to refer to the light breeze, as if th-

is is what comes definitively between the artist and his material,

as if this is the secret ingredient of a real work of art.

But, as far as the sculptures of Kyriakos Rokos are concerned,

this could be the case. The fact that the artist works on his sculptures

without drafts or plans, instead lets himself be led by his inspira-

tion and the quality of his material that lies in front of him, brings

in mind the lightness and freshness of the springtime breeze. Wh-

at really surprises the viewer though is that despite the spontanei-

ty of the creation of each composition its content seems compli-

cated, difficult to figure out, but at the same time well known and fa-

miliar.

It is familiar because everybody can recognize the parts of the

human body, palms, fingers, faces, whole or fragmented, noses,

eyes, lips that come out of the dense compositions. All these ima-

ges offer only the one end of the thread, and not the solution of

the Gordian knot of the human parts that are bound in every work

of art. The knot must be cut by the viewer himself his own way,

he must interpret the images as he thinks right, without restrains.

The title Kosmos (World), in fact, that Rokos bestows on his works

makes even larger their hermeneutical plane and multiplies the ch-

oices and the possibilities of approaching the sculptures.

The complexity of the compositions testifies also the comple-

xity of their provenance. The artist himself reveals: «I feel that a

work of art is the product of the contribution of time, space, pla-

ce and ideology of the creator as well as of his need for expres-

sion» . His sculptures are complicated creations, with a multitude

of meanings that are not revealed at once, loud and clear. They ta-

ke the form of symbolical figures that vibrate the heavy material

and not just transform it into a balanced composition.

One of the most important characteristics of Rokos’ sculptu-

re is exactly this enlivenment of the material by images, figures,

faces and ideas. The solid, harmonic and smooth mass of marble,

of bronze or even of wood, is torn in two revealing a throng of fi-

gures that are striving to come to the surface. Like a crowd of pro-

testing, fighting people who are trying to disturb the false equili-

brium of the world and of slife itself, to prove the effervescence

and the tumult that lies beneath.

It is also indicative that the same vivification and movability

is found on Rokos’ busts, works of art that, de facto, constrain the

artistic freedom in the boundaries of an already existed persona-

lity and its history and in the limits of the expectancies of other

people. He seeks on these sculptures the deeper distinctive marks

of the models, not only the characteristics of their face, so they lo-

ok like they are moving, like they are trying to free themselves from

the academic stiffness of their type.

The work of a sculptor is complicated. And it seems even mo-

re painful if we think about the battle that he gives with his mate-

rials, with their hardness, in order to imprint on them ideas, ima-

ges, moods. It is indeed a real fight for the one that contemplates

a finished work of art. But for Kyriakos Rokos himself, this is sim-

ply his way of expression: «Everybody speaks his own way. What’s

important is have something to say. Then, let the breeze do its

work».

Eleni Margari

Art Historian

Kyriakos Rokos, Sculpture in public view. 1980-2001, Athens 2002, p. 5.

Kyriakos Rokos, Sculpture in public view, op.cit., p. 5.

Kyriakos Rokos, Journeys with a ball point pen, Athens 2004

...It depends on the breeze

22

Πλούτων • Pluton

Με το χαμόγελο στο μάτιWith a smile in the eye

25Πολυχώρος “ΑΠΟΛΛΩΝ” Πειραιάς

26 «Η ανατολή του κόσμου • The world’s sunrise

Ξενοδοχείο στη ΝΑΞΟΗotel in NAXOS

Για τη ΦανούλαFor Fanoula

ΔΙΟΝΥΣΟΣ 2004 • DIONYSSOS 2004

34

Προφητικό • Prophetic

Έξοδος • Εxit

35

Κεφάλι αλόγου • Ηorse’s head

36

Η πεταλούδα του ΙΝΣΕΝΜΠΟΡΝ - ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 1999 • INSENBORN’S butterfly - LUXEMBOUR 1999

40

42 «Ορφέας και Ευρυδίκη», ΚΑΤΕΡΙΝΗ 2006

43“Orpheus and Eurydice”, KATERINI 2006

44 «Ορφέας και Ευρυδίκη», ΚΑΤΕΡΙΝΗ 2006

45“Orpheus and Eurydice”, detail - KATERINI 2006

«Φιδιππίδης» Πλ. Αγίας Παρασκευής, 2004“Fidippidis” Agia Paraskevi, 2004

H Πόρτα του ΑρμένηArmenis’s door

48 Το τραπεζάκι του ονείρου • The dream’s table

Η μοναχική πορεία του κόσμου • The world’s lonely course

50

51

Αφιέρωμα στη Σαπφώ Ερεσός-Λέσβος 2006 • Offering to Sapfo, Eressos, Lesvos 2006

53

Το Guerer της μαγικής νύχτας

Magical night’s Guerer

56

Η κρεατομηχανή του κόσμου • The world’s mincing machine

60 Αρέθουσα, ΑΜΑΛΙΑΔΑ 2006

61Αrethousa, AMALIADA 2006

62

63Καπνίζοντας το τελευταίο μου δάκτυλο • Smoking my last finger

Το χαμόγελο της χαρμολύπης

The smile of joy-sadness

ORSA - Σουηδία, 2003ORSA - Sweeden, 2003

Το χαμόγελο του Λευκοθέας, γρανίτης ΠΑΤΜΟΥ

Leykothea’s smile, granite PATMOS

Στο φεγγαράκι του Ταΰγετου,ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2000Under Taygetos’ moon,KALAMATA 2000

«Αφιέρωμα στον άγνωστο εργάτη» ή «Το μεγαλείο της αδιαφορίας», Γιάννενα 2008“Dedicated to the unknown labourer” or “The grandeur of indifference”, IOANNINA 2008

74

78

79

80

81

82

83Από τη σειρά «Τελευταίες Στιγμές» • From the series “Last Moments”, 1972-2002

84

87

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Ρόκος κατάγεται από το Μέτσοβο και γεννήθηκε στα Γιάννε-

να τον Μάιο του 1945.

Παίρνει τα πρώτα μαθήματα σχεδίου στο εργαστήριο των Σα-

ραφιανού- Βλαχόπουλου.

1965 - 1969Μπαίνει πρώτος στην ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ

ΤΕΧΝΩΝ, όπου σπουδάζει με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. γλυπτική

με δάσκαλο τον Γιάννη Παππά και γυψοτεχνία-χαλκοχυτική με

τον Νίκο Κερλή.

1972 Με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών (κληροδότη-

μα Ουρανίας Κωνσταντινίδη) πηγαίνει στο Παρίσι για μετα-

πτυχιακές σπουδές στην ECOLE DES BEAUX ARTS, όπου

δουλεύει κοντά στον Κουλεντιανό και τον Cesar και λιθογρα-

φία με τον Dayez, μέχρι το 1976.

1981-1983 Διδάσκει ελεύθερο σχέδιο στη σχολή ΒΑΚΑΛΟ.

1983-2008 Είναι καθηγητής και π. προϊστάμενος της σχολής

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ & ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ του

ΤΕΙ Αθήνας όπου οργάνωσε και το πρώτο εργαστήριο ΠΛΑ-

ΣΤΙΚΗΣ.

Είναι ιδρυτικό μέλος του Ομίλου «ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ»

της εταιρείας Μουσικής Αρχαίου Ελληνικού Δράματος «ΚΟΜ-

ΜΟΣ», μέλος του Ε.Ε.Τ.Ε. και του Συλλόγου ΓΛΥΠΤΩΝ.

ΒΡΑΒΕΙΑ – ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

1971 Β΄ Βραβείο στο διαγωνισμό του Πολυτεχνείου για το

μνημείο Φιλελλήνων στο Πέτα Άρτας.

1981 Α΄ Βραβείο γλυπτού της στέγης Γραμμάτων και Τε-

χνών.

1984 Α΄ Βραβείο γλυπτικής του ΕΕΤΕ Εθνικός Κήπος Αθή-

νας.

1985 Β΄ Βραβείο μνημείου Εθνικής Αντίστασης Νέα Ιωνία

Βόλου.

1987 Α΄ Βραβείο γλυπτού. Διαγωνισμός Δήμου Αθήνας (το

έργο δεν τοποθετήθηκε).

1988 Βραβείο μνημείου Ε.Μ.Π

1993 Βραβείο για την προσφορά του στην Τέχνη από την ΠΑ-

ΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

2001 Τιμητική διάκριση για το έργο «ΠΟΛΥΤΕΚΝΗ ΜΑΝΑ»

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ ΛΕΜΕ-

ΣΟΥ - ΚΥΠΡΟΣ

2004 Α’ Βραβείο προτομής «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ», Δήμος

Αθήνας

2007 Βραβείο Vangjush Mio, KORCA – Αλβανία

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΑΤΡΑ

Συνεργάζεται με:

Το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, όπου φτιάχνει τις μά-

σκες για τα έργα:

1969 «Λυσιστράτη» και «Οιδίποδα» για το Aldwych Theatre

του Λονδίνου

1976 «Επτά επί Θήβαις», Παρίσι

1981 «Σφήκες», Επίδαυρος

1983 Επίδαυρος Εθνικό Θέατρο, μάσκες για τις «Τρωάδες»,

σε σκηνοθεσία Σταύρου Τουφεξή.

1984 Με το Περιφερειακό θέατρο Ιωαννίνων, όπου κάνει τα

σκηνικά και τα κοστούμια στο έργο «Πρόβα» του Γιώρ-

γου Αρμένη.

1990 Επίδαυρος, τις μάσκες για την «Αντιγόνη» σε σκηνοθε-

σία Μ. Βολανάκη.

ΜΕΤΑΛΛΙΑ – ΠΛΑΚΕΤΕΣ

Σχεδίασε το σήμα και φιλοτέχνησε το μετάλλιο του πρώτου

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ» του Δήμου

της Αθήνας.

«Τα εφτά θαύματα του κόσμου»,

«Η ζωή του Χριστού»,

«75 χρόνια Γιάννενα»,

«25ο Ράλλυ Ακρόπολης»,

«Πλακέτα της πόλης», ΛΙΜΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ,

«50 χρόνια ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ»,

«ΒΕΡΟΛΙΝΟ – ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ»,

"HSBC BANK", Αθήνα,

«ΕΛΥΤΗΣ», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,

"TECHNO INTERPLAN", Αθήνα,

"APIVITA" Αθήνα,

Τιμητική πλακέτα Φεστιβάλ Χορωδιών – ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Τιμητική πλακέτα Τ.Ε.Ι. Αθήνας,

Τιμητική πλακέτα της Σχολής ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗ-

ΤΩΝ & ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ.

Βραβείο «ΗΣΙΟΔΟΣ» Άνοιξης για προσωπικότητες των Γραμ-

μάτων και των Τεχνών.

Τιμητική πλακέτα Ι.Δ. ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ, Βιάννος ΚΡΗΤΗ

88

1984-85 Έκανε σχεδιαστική κριτική στην εργατική επιθεώρηση

"ΕΡΓΑΣΙΑ" του Τ. Τσιμπούκη.

1987-1990 Δημοσιεύονται κείμενά του στη στήλη «Ο ΑΛΛΟΣ

ΛΟΓΟΣ» του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ».

2005 Πανελλήνιο επιστημονικό συνέδριο με θέμα: «Τα έργα τέ-

χνης και ο τόπος τους» Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Τομέας Φι-

λοσοφίας ΕΛΛΗΝΙΚΟ – ΓΙΑΝΝΕΝΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

1972 «ΣΧΕΔΙΑ»

1978 «ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ 1967-1975»

1994 «ΤΑΞΙΔΙΑ ΜΕ ΣΤΥΛΟ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ», Εκδ. "APIVITA"

1996 «ΕΝΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΛΥΠΤΗΣ», Εκδ. «Καστανιώ-

τη»

2002 «ΡΟΚΟΣ – ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΘΕΑ»

2005 «31 Σχέδια και 1 γλυπτό ζητούν Ποιητή»

2008 «Η πεταλούδα του INSENBORN», Eκδ. «Καστανιώτη»

2008 «Ανοξείδωτα ταξίδια»

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

1972 Αθήνα, Γκαλερί «NEΕΣ ΜΟΡΦΕΣ»

1972 Θεσσαλονίκη, Γκαλερί «ΖΜ»

1976 Αθήνα, Αίθουσα «ΠΟΛΥΠΛΑΝΟ» (κεντήματα & κου-

τιά)

1978 Αθήνα, Γκαλερί «ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ»

1978 Θεσσαλονίκη, Αίθουσα Τέχνης «ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ»

1979 Αθήνα, «ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ», Κολλέγιο Αθηνών

1984 Γλυφάδα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΙΞΩΝΗ»

1985 Μονεμβασιά, Γκαλερί «ΚΑΜΑΡΑ»

1985 Αθήνα, «ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ ΑΘΗΝΩΝ»

1986 Βερολίνο, Γκαλερί "MUTER FURAGE"

1987 Ηράκλειο, Αίθουσα Τέχνης «ΑΡΙΑΔΝΗ»

1988 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΓΚΑΘΙ»

1990 Saint Brieux, Γαλλία

1991 Αθήνα, «ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ ΑΘΗΝΩΝ»

1992 Λευκωσία, Αίθουσα Τέχνης «ΑΡΓΩ»

1993 Γιάννενα, Χώρος εκδηλώσεων Δημαρχείου

1993 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΓΚΑΘΙ»

1995 Θεσσαλονίκη, Τριπλή έκθεση, ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ,

ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΈΧΝΗΣ «ΤΕΡΡΑΚΟΤΑ», GOETHE IN-

STITUT

1995 Αθήνα, «ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ ΑΘΗΝΩΝ»

1996 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΓΚΑΘΙ»

1997 Λαμία, Αίθουσα Τέχνης Θεάτρου

1998 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΥΑΚΙΝΘΟΣ»

1998 Γιάννενα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΜΥΜΩΝΗ»

1998 Γλυφάδα Αίθουσα Τέχνης «ΕΚΦΡΑΣΗ»

2002 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΕΚΦΡΑΣΗ Γιάννα Γραμματο-

πούλου»

2005 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης «ΕΚΦΡΑΣΗ Γιάννα Γραμματο-

πούλου»

2005 Γιάννενα, Αίθουσα Τέχνης «ΑΜΥΜΩΝΗ»

2007 Κατερίνη, Αίθουσα Τέχνης «ΧΡΥΣΑ»

2007 Γλυφάδα, Αίθουσα Τέχνης «ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ»

Από το 1965 συμμετέχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελ-

λάδα.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ – ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ

1973 «Πενήντα γλύπτες» της καινούργιας σχολής του Παρισι-

ού ΔΑΝΙΑ, ΝΟΡΒΗΓΙΑ, Δ. ΓΕΡΜΑΝΙΑ

1974-75-76 SALON DE LA JEUNE SCULPTURE, Paris

1974 SIXIEME BIENNALE DE LA SCULPTURE CONTEM-

PORAINE, Μουσείο RODIN, PARIS

1975 Musee GALLIERA "Pour Chupre", PARIS

1975 4 GRECS (Μπονάτσος, Ρόκος, Σαρελάκου, Σκουλούδη),

F.I.A.P., PARIS

1976 Εργοστάσιο "AGOSTINI", PARIS

1977-79-81-83-85 BIENNALE ΣΚΙΡΩΝΕΙΟΥ

1977 F.I.A.C. ’77, GRAND PALAIS PARIS

1978 ART ΄78, BASEL με αίθουσα τέχνης «ΠΟΛΥΠΛΑΝΟ»

1980 ART EXPO ΄80 Ν. ΥΟΡΚΗ με αίθουσα τέχνης «ΠΟΛΥ-

ΠΛΑΝΟ»

1980 Πρόσκληση στη BIENNALE ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗΣ

1983 Συμπόσιο Vâtö, ΣΟΥΗΔΙΑ

1984 10 σύγχρονοι Έλληνες και Ρουμάνοι καλλιτέχνες (ΕΠΙ-

ΠΕΔΑ – ΑΘΗΝΑ)

1985 «Μνήμες – Αναπλάσεις – Αναζητήσεις», ΑΘΗΝΑ

1987 1η Διεθνής Έκθεση Γλυπτικής ΑΓΊΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

1988 INTERNATIONAL SYMPOSIUM DZINTARI LETO-

NIA

1990 INTERNATIONAL EXPOSITION MEDAL, Ελσίνσκι,

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

1990 8th INTERNATIONAL Small Sculpture Triennial, ΒΟΥ-

ΔΑΠΕΣΤΗ

1991 LA SCULPTURE GRECQUΕ CONTEMPORAINE Mai-

son de l’ Architecture, PARIS

1992 Gallery "K" λονδινο

89

1993 ART ‘93 THE LONDON CONTEMPORARY ART FAIR

1993 ART ATHINA 1 ’93 με αίθουσα τέχνης «ΑΡΓΩ»

1996 Α΄ Συμπόσιο Γλυπτικής ΓΙΑΝΝΕΝΑ

1997 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ:

Συμπόσιο Γλυπτικής από 12 εκπροσώπους πολιτιστι-

κών πρωτευουσών.

1998 Art Athene 6 ΄98 με αίθουσα τέχνης «ΑΜΥΜΩΝΗ»

Ιωαννίνων

1999 ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ, ΛΟΥΞΕΜ-

ΒΟΥΡΓΟ

2000 Α΄ Συμπόσιο Γλυπτικής ΚΑΛΑΜΑΤΑ

2000 Griekse beeldhouwkunst, GALERIE COUZIS, ΟΛΛΑΝ-

ΔΙΑ

2001 Α΄ Συμπόσιο Γλυπτικής ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗ-

ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

2001 Γ΄ Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής

ΛΕΜΕΣΟΣ - ΚΥΠΡΟΣ

2003 Stensymposium – ΟRSA, ΣΟΥΗΔΙΑ

2004 Συμπόσιο Γλυπτικής ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

2004 Συμπόσιο Γλυπτικής ΔΙΟΝΥΣΟΣ

2005 Συμπόσιο Γλυπτικής ΚΑΡΔΙΤΣΑ

2006 Συμπόσιο Γλυπτικής ΠΕΙΡΑΙΑΣ

2006 Συμπόσιο Γλυπτικής ΚΑΤΕΡΙΝΗ

2006 Συμπόσιο Γλυπτικής ΑΜΑΛΙΑΔΑ

2006 Συμπόσιο Γλυπτικής ΕΡΕΣΟΣ - ΛΕΣΒΟΣ

Έργα του υπάρχουν στην ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ, στην Πι-

νακοθήκη ΜΕΤΣΟΒΟΥ, ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ, στα Μουσεία Τέχνης

«ΒΟΡΡΕ», Πινακοθήκη «ΒΙΑΝΝΟΥ» Κρήτη, Πινακοθήκη

«ΠΙΕΡΙΔΗ», στην Εθνική Τράπεζα, στο Υπουργείο Πολιτι-

σμού, σε χώρους: Αθήνα, Μέτσοβο, Γιάννενα, Λίμνη Ευβοίας,

Ηράκλειο, Αγ. Παρασκευή, Καλαμάτα, Χίο-Βολισσός, Νάξος-

Αμπράμι, Πάτμος, Καρδίτσα, Κατερίνη, Αμαλιάδα, Διόνυσος,

Πειραιάς, Ερεσός Λέσβου, Saint-Brieux (ΓΑΛΛΙΑ), Vâtö, Orsa

(ΣΟΥΗΔΙΑ), Ρήγα (ΛΕΤΟΝΙΑ), Heidelberg (ΓΕΡΜΑΝΙΑ),

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ, Λεμεσός, Γεροσκήπου (ΚΥΠΡΟΣ), HSBC

Bank (ΑΘΗΝΑ), Τ.Ε.Ι. ΑΘΗΝΑΣ, Δημαρχείο Αγίας Βαρβάρας

Αθήνα και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτε-

ρικό.

90

BIOGRAPHICAL NOTE

Rokos comes from Metsovo and was born in Ioannina in May of

1945.

He takes his first drawing lessons at the studio of Sarafianos-Vla-

chopoulos.

1965 He is the first student to be admitted to the Athens

School of Fine Arts, where, subsidized with an I.K.Y. scholarship,

he studies sculpture with Giannis Pappas and plastering – copper

casting with Nikos Kerlis.

1972 Granted a scholarship of Athens Academy (bequest of

Our. Konstandinides) he finishes his post-graduate studies at the

ECOLE DES BEAUX ARTS, where he works with Koulentianos

and Cesar, and engages in lithography with Dayez until 1976.

1981 - 1983 He teaches drawing in VACALO College.

1983 - 1999 He is a Professor and Head of the School for

the Preservation of Antiquities and Works of Art of the Athens

TEI, where he also organizes the first studio of PLASTERING.

He is a founding member of the Society "Art and Philosophy" of

the Association for the Music of Ancient Greek Drama "KOM-

MOS" and a member of E.E.T.E.

AWARDS – HONOURS

1971 B΄ Prize in the competition of Polytechnic School for the

monument of Philhellenes in Peta, Arta.

1981 A΄ Prize of Sculpture of the Foundation of Letters and

Arts.

1984 A΄ Prize of Sculpture of EETE National Botanical Gar-

den of Athens.

1985 B΄ Prize for the monument of National Resistance, Nea

Ionia, Volos.

1987 A΄ Prize of sculpture, Competition of the Municipality of

Athens (the sculpture was not positioned).

1988 A’ Prize of Sculpture N.M.P

1993 Award for his contribution to Art from the PANEPIROT-

IC CONFEDERATION OF GREECE

2001 Honourable distinction for the work "Mother with many

children", Pancypriot Organisation of Large Families,

Lemessos, Cyprus.

2004 A΄ Prize “G. PAPANIKOPAOU” Municipality of Athens

2007 Prize “Vangjush MIO” Korca - ALBANIA

COLLABORATION WITH THEATERS

He collaborated with the Art Theater of Karolos Koun, for which

he made the masks for the following plays:

1969 "Lysistratis" and "Oedipus" for the Aldwych Theatre of

London.

1976 "Seven in Thebes", Paris.

1981 "Sfikes", Epidavros.

1983 Epidavros, with the National Theatre, The masks for

"Troades" under direction of S. Toufexis.

1984 With the Regional Theatre of Ioannina, for which he de-

signs stage scenery and costumes for the play "Rehearsal"

of G. Armenis.

1990 Epidavros, the masks for "Antigone" under direction of

M. Volanakis.

MEDALS – PLAQUES

He designed and manufactured the medal for the Free Open Uni-

versity of the Municipality of Athens.

"The Seven Wonders of the World",

"Christ’ s life",

"Ioannina, 75 years"

"25th Rally Acropolis"

"The Plaque of the City", Lake of Evia,

"50 years of Greek Radio",

"BERLIN – AGIA PARASKEVI",

"MIDLAND BANK", Athens,

"ELITIS", University of Ioannina,

"TECHNO INTERPLAN", Athens,

"APIVITA", Athens,

Honourable plaque of T.E.I. of Athens

Honourable plaque of the School for the Preservation of Antiq-

uities and Works of Art.

Honorable plaque FEST-Agia Paraskevi

Honorable plaque “I-D KONDILAKIS” Viannos - KRITI

Spring "HESIOD" award for personalities of Letters and Arts

1984 - 1985 He produced drawing critique in the labour review

"ERGASIA" of T. Tsimboukis.

1987 - 1990 He had his articles published in the column "THE

OTHER REASON" in "RIZOSPASTIS".

91

PUBLICATIONS

1972 "DRAWINGS"

1978 "PRINTS 1967-1975"

1994 "TRAVELS WITH A BALLPOINT PEN", "APIVITA"

Publ.

1995 "A DANGEROUS SCULPTOR", “Kastaniotis” Publ.

2002 "ROKOS – SCULPTURE IN PUBLIC VIEW"

2005 “31 Drawings and 1 sculpture are looking for a Poet”

2007 THE BUTTERFLY of INSENBORN, “Kastaniotis” Publ.

2008 “Stainless travels”

INDIVIDUAL EXHIBITIONS

1972 Athens, Gallery "NEES MORFES"

1972 Thessaloniki, Gallery "ZM"

1976 Athens, Gallery "POLYPLANO" (embroidery and boxes)

1978 Athens, Gallery "NEES MORFES"

1978 Thessaloniki, Art Gallery "PANSELINOS"

1979 Athens, "RETROSPECTIVE", Athens College

1984 Glyfada, Art Gallery "AIXONI"

1985 Monemvassia, Gallery "KAMARA"

1985 Athens, "ATHENS ART GALLERY"

1986 Berlin, Gallery "MUTER FURAGE"

1987 Heraklio, Art Gallery "ARIADNI"

1988 Athens, Art Gallery "AGATHI"

1990 Saint Brieux, France

1991 Athens, "ATHENS ART GALLERY"

1992 Nicosia, Art Gallery "ARGO"

1993 Ioannina, Town Hall auditorium

1993 Athens, Art Gallery "AGATHI"

1995 Thessaloniki, Triple exhibition, French Institute, "TER-

RACOTTA" Hall, GOETHE INSTITUTE

1995 Athens, ATHENS ART GALLERY

1996 Athens, "AGATHI"

1997 Lamia, Theatre Art Gallery

1998 Athens, Art Gallery "YAKINTHOS"

1998 Ioannina, Art Gallery "AMYMONI"

1998 Glyfada, Art Gallery "EKFRASSI"

2002 Athens, Art Gallery "EKFRASSI, Gianna Gram-

matopoulou"

2005 Αthens, Art Gallery «EKFRASI”

2005 Ioannina, Art Gallery “AMYMONI”

2007 Katerinh, Art Gallery “CHRYSA”

2007 Glyfada, Art Gallery “PERIPLANISI”

Since 1965 he has participated in a number of group exhibitions

in Greece.

INTERNATIONAL EXHIBITIONS – SCULPTURE SYMPO-

SIUMS

1973 "Fifty sculptors" of the novel school of Paris DENMARK,

NORWAY, W. GERMANY.

1974-75-76 SALON DE LA JEUNE SCULPTURE, Paris

1974 SIXIEME BIENNALE DE LA SCULPTURE CONTEM-

PORAINE, RODIN Museum, PARIS

1975 Musee GALLIERA "Pour Chupre", PARIS

1975 4 GRECS (Bonatsos, Rokos, Sarelakou, Skouloudi),

F.I.A.P., PARIS

1976 AGOSTINI Factory, PARIS

1977-79-81-83-85 KIRONIOS BIENNALE

1977 F.I.A.C. ‘77, GRAND PALAIS PARIS

1978 ART ‘78, BASEL with gallery “POLYPLANO”

1980 ART EXPO ‘80, NEW YORK with gallery “POLY-

PLANO”

1980 Invitation to BUDAPEST BIENNALE

1983 Symposium in Vâtö, Sweden

1984 10 Contemporary Greek and Romanian Artists (EPIPE-

DA – ATHENS)

1985 "Memories – Regeneration – Quests" ATHENS

1987 1st INTERNATIONAL SCULPTURE EXHIBITION, A-

GIA PARASKEVI

1988 INTERNATIONAL SYMPOSIUM DZINTARI, LETO-

NIA

1990 INTERNATIONAL EXPOSITION MEDAL, Helsinki

Finland

1990 8th INTERNATIONAL Small Sculpture Triennial, BU-

DAPEST

1991 LA SCULPTURE GREQUE CONTEMPORAINE Mai-

son de l’ Architecture, PARIS

1992 Gallery "K" LONDON

1993 ART ‘93 THE LONDON CONTEMPORARY ART FAIR

1993 ART ATHENA 1’93 with gallery “ARGO”

1996 A’ Symposium of Sculpture, IOANNINA

1997 THESSALONIKI CULTURAL CAPITAL CITY: Sympo-

sium of Sculpture with 12 representatives of cultural capi-

tal cities.

1998 ART ATHENE 6 ’98 with gallery “AMYMONI” Ioannina

1999 INTERNATIONAL SYMPOSIUM OF SCULPTURE,

LUXEMBOURG

2000 A’ Symposium of Sculpture, KALAMATA

2000 Griekse beeldhouwkunst, GALERIE COUZIS, HOL-

LAND

2001 A’ Symposium of Sculpture, ATHENS AGRICULTURAL

UNIVERSITY

2001 3rd INTERNATIONAL SYMPOSIUM OF SCULPTURE,

LEMESSOS, CYPRUS

2003 Stensympsium ORSA – SWEEDEN

2004 Symposium AGIA PARASKEVI – ATHENS

2004 Symposium DIONYSOS – ATHENS

2005 Symposium KARDITSA – GREECE

2006 Symposium PEIRAIAS – GREECE

2006 Symposium KATERINI – GREECE

2006 Symposium AMALIADA – GREECE

2006 Symposium ERESSOS – LESVOS - GREECE

His works are exhibited in the National Art Gallery, the Art

Gallery in Metsovo, Vianos in Crete, Grigoraki, in "Vorres Mu-

seum", "Pieridis Museum", in the National Bank, in the Ministry

of Culture, in places in: Αthens, Metsovo, Ioannina, Lake of E-

via, Heraklion, Agia Paraskevi, Kalamata, Chios-Volissos, Nax-

os-Abrami, Patmos, Dionyssos, karditsa, Katerini, Amaliada, Pi-

raeus, Eressos-Lesvos, Saint-Brieux (France), Vâtö-Οrsa (Swe-

den), Riga (Letonia), Heidelberg (Germany), Luxembourg,

Lemessos, Geroskipou (Cyprus), HSBC Bank (Athens), Athens

T.E.I., Town Hall of Aghia Varvara in Athens and in private col-

lections in Greece and abroad.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Κυριάκος ΡΟΚΟΣ

Εξώφυλλο, σελ.: 15, 21, 32, 33, 45, 46, 52, 60, 61, 67, 70, 71

Κώστας ΚΕΣΕΝΤΕΣ

Αυτί εξωφύλλου

Ρουμπίνα ΣΑΡΕΛΑΚΟΥ

σελ.: 4, 20

Θάνος ΚΑΒΑΔΙΑΣ

σελ.: 6, 7, 12, 19, 23, 26, 27, 30, 31, 38, 39, 40, 41, 47, 48, 49, 54, 55, 56, 57, 58, 59,63, 64, 65, 68, 69, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83

Αργυρώ ΚΟΥΚΟΥΛΑ

σελ.: 9, 22, 34, 35, 62

ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ

σελ.: 10

Ελένη ΤΖΙΑΜΟΥΡΑΝΗ

σελ.: 16

RONY FILEVSKA

σελ.: 24, 25, 50, 51

Θανάσης ΤZΑΜΑΛΗΣ

σελ.: 28

Anders L. BJÖRKLUND

σελ.: 36

Γιώργος ΠΑΛΑΜΑΡΗΣ

σελ.: 42, 43, 44

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Ελευθερία ΤΣΙΤΣΑ

σελ.: 5, 8, 11, 14, αυτί οπισθοφύλλου και τίτλων

Ελένη ΜΑΡΓΑΡΗ

σελ.: 18

Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ

ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΡΟΚΟΥ

ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ Κ. ΚΑΤΣΑΡΗ

ΣΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΩΣΙΜΑΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΤΟ 2008 ΜΕ ΤΗ ΧΟΡΗΓΙΑ

ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΣΕ 2000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ΑΒΕΕ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΡΟΚΟΣ