II

Digitized by the Internet Archivein 2014

https://archive.org/details/rpfranciscisuareOOsuar_0

R. P. FRANCISCI SUARESII

OPUSCULA SEX INEDITA.

'rypU Alpbonsl Grensp.

R. P. FlUNCISCl

SUARESGRANATENSIS E SOC. JESU TIIEOLOGI

OPUSCULA SEX INEDITA

NUNC PUIMUM EX CODICIBUS ROMANIS, LUGDUNENSIBUS AC rilOPRUS ERLIT ET PR^;FATIONIBUS INSTRUXIT

ILLCSTRISS. AC IIEVERENDISS. DOMINLS

JOAHIIES BAPTISTA jnJktjOU

EPISf.OPUS BRUGENSIS.

OIUNIUM OPEItUM TOMliS XXIV.

PR^FATIOIN R. P. FRINCISCI SUARESII

SOCIETATIS JESU PRESBYTERI ET DOCTORIS EXIMII

OPUSCULA VI

NUNC PRIMUM EDITA.

I Quum forte forluna, anle quinquennium eximii doctoris FrancisciSuaresii, Soc. Jesu presbyteri, opus manuscriptum, non exiguum, nec

parvi pretii, hactenus ineditum, De confessione sacramentali per episto-

lam vel per nuncium i^istituenda, nancisci contigisset, jam de edendoin lucem publicam egregio illo libro cogitaveram, quum ex rumorepublico didici et Parisiis et Bruxellis novam editionem omnium ope-rum doctissimi viri prelo parari; atque mox unus ex editoribus enixe

postulavit ut opuscula inedita, qui3e prae manibus habebam, cseterisoperibus yeluti debitum supplementum adjicerem. Ilis votis sine moraannui ; at simul consului, ut csetera opuscula inedita Suaresii, quse

reperiri possent, colligerentur, quo omnia uno contenta voluminesimul prodirent. Res pro votis cessit; nam prpeter opuscula jam notaex biographis aut bibbographis Suaresii, alia doctis adhuc incognitareperta sunt; quee omnia typis commissa jam primum in lucem pubU-cam proferuntur.

II Porro ut eruditus lector intelligat qua ratione hsec opuscula

collectioni caiterorum scriptorum doctissimi Suaresii adjungendaveniant, paucis deciarabo quid editor Parisiensis, quid Bruxellensis,hactenus perticere potuerint. Uterque sane maxima laude dignus est,quod tantas expensas in commodum sacrorum studiorum in se susci-pere voluerit. Unus autem proe altero promptius inceptum opus pro-secutus est. Decimum volumen edilionis Parisiensis jam absolutumfuit, etsi primum ad fmem anni 1855 tantum lucem aspexerit. Yoluminaquatuor prima ita inscribuntur : R. P. Francisci Suarez e SocietateJesu opera omnia; editio nova a D. M. Andre, canonico Rupellensi,juxtaeditionem Venetianam XXIII tomos in folio continentem accurate reco-(jnita, reverendissimo et illustrissimo Domino Sergent, episcopo Corisopi-tensi, ah eo dicata. Utrum doctissimus theoiogus, cui cura editioniscommissa erat, quidquam prseter nomen in titulo quatuor vohiminibusprimis inseruerit non iiquet. Nulla scilicet in iis occurrit prsefatio, exqua consilium et sollicitudinem editoris agnoscere liceat. Proefationesantiquarura editionum sine nota temporis recuduntur,etsi neque operi,

VI PRiEFATIO.

ncque editioni, neque circumstanliis temporuin jam conveniant. Initioipsius tomi septimi habetur prsfatio, in qua vetus editor scriJ)it secun-

dum volumen De gratia nondum editum fuisse, sed Romanae sedisauctoritatem in dies opperiri ut edatur. Nec animadvertit novus editor

hoc volumen jamdiu omnium manibus versari; quo suo silentio lectoresparum eruditos perturbare facile posset. In titulis voluminum frustrainquireres quam partem operum singula volumina contineant; id enimrainime notatur, etsi omnino notandum fuisset, praesertim quum volu-minanovsecditionis minime respondeantvohmiinibus editionisVenetae,aut alterius cujusvis. Etenim editio Veneta voluminibus viginti tribusconcluditur; Parisiensis autem ex voluminibus viginti septem constabit.

A volumine quinto D. Carolus Breton, vicarius ecclesice cathedralisAmbianensiSjCuram editionis suscepit, et videturnon minimam curamin corrigendo tcxtu Suaresii posuisse. In admonitionibus galhcescriptis, quas tomo VIII et tomo X praemisit, acerbe conqueriturveteres editiones innumeris in locis esse corruptas, adeo ut contra-dictionibus manifestis scateant et lacunis, in quibus tollendis vel sup-

plendis longus et ingratus labor impendendus sit. Initio tomi VIIIfatetur se Hneas integras, quae deerant aut deesse videbantur, ex meris

conjecturis supplevisse; ne autem temeritatis hac in re aliquandoarguatur spondet se in volumine XXVII rationem daturum omniumemendationum et additionum, quas necessarias esse existimavit. Mehustamen fecisset si ope veterum editionum textum corruptum emen-dasset.Typographus notas marginales veterum editionumtextuiinseruit

ut chartae et expensis parceret; quod profecto ccdit in detrimentumlectoris. Verum quidquid tandem de his defectibus judicetur, quumopera humana summam perfectionem nunquam attingant, editor et ty-pographus meo judicio laudandi sunt, quod ingentem illamvoluminummolem edere non formident, sed strenue inceptum opus perficereconentur ut, quam citissime lieri possit, optatum scopum attingant.Sane optimum cst eorum consilium notandi in vigesimo septimo volu-mine emendationes factas aut faciendas, sicque pro viribus restituant,quidquid humana incuria paruni cavit, aut sedula attentio invitapassa est.

III Editor Bruxellensistardius manum operi admovit;postquamenimaliquandiu a primo consilio resiliisse visus fuisset, anno tandem 1857,inito pacto cum bibhopola Parisiensi, veluti specimen totius futuraRcditionisoperum P.FrancisciSuaresii publici juris fecit unico voluminetractatum decimum et ultimum operis Suaresiani De virtute et statureligionis; qni tractatus inscribebatur De religione Societatis Jesu et qui,olim inquarto vohimineoperisZ)^' ^^'/if/ioweimpressus^inhbrosundecim[)artitus est. Tractatus ille cura R. P.PauH Gueau de Reverseaux S. J.,jam ab anno 1842 vita functi, ad pristinas editiones summa dihgentia

PUiiFATIO. Vll

tuerat collatus; quin imo piissimus feque ac doctissimus vir, cui res

Societatis Jesu summopere cordi erant, Vitam religiosam P. Francisci

Suaresii, ac praeterea Iiitroductionem tractatui de relhjione Societatis

Jesu etElenchum qucestionum jiiris ecclesiastici , quge ad Societatem Jesu

spectant, et indicem accuratissimum editionum omnium et singulo-rum scriptorum P. Francisci Suaresii studiosissimo calamo exaraverat.

Scripta haec R. P. De Reverseaux publica luce videbantur dignissima,

ideoque speciminis gratia cum tractatu de religione Societatis Jesu edita

sunt; volumen elegantibus typis impressum; quod pro suo merito aviris doctis et piis tanto favore et applausu fuit exceptum, ut bibliopola

Bruxellensis consilium edendi omnia opera R. P. Fr. Suaresii instaura-verit et sequis conditionibus volumina venum proposuerit.

IV In votis autem editoris Bruxellensis erat ante csetera opera

Suaresii typis committere opuscula eximii doctoris hactenus inedita,

incipiendo ab iis opusculis de confessione sac7wnentali per epistolam

vel per nunciiim institiienda, quae ego jam prelo paraveram. His votisobsistere nolui, et manuscriptum typographis tradidi. Intellexeramenim ex editione horum opusculorum reipublicae sacrae et literarisenon parum utilitatis accessurum. Pro acumine et facundia ingenii suieximius auctor argumentum de coiifessione per epistolam aut per nun-cium cum adnexis qusestionibus scholasticis ita expendit, ut illud vereexhauserit, ac nihil pio et erudito lectori desiderandum reliquerit. Sedquia alia opuscula Suaresii partim cura nostra, partim diligentia

editoris Bruxellensis ex codicibus manuscriptis, in quibus latebant,

eruta sunt et collecta, ut justi vokiminis molem efficerent et ingentemoperum P. Fr. Suaresii seriem complerent, opera^ pretium esse duxi-mus hic paucis indicare unde nobis obvenerint, quidque singula con-tineant. Deinde opera inedita eximii doctoris qua^ nancisci et ederenondum contigit breviter recensebimus.Y rSicolaus Antonius, in Bibliotheca Hispania' nova, t. 1, p. 48^2,

Matriti 1783, laudat opus ineditum Suaresii, quod ita inscribitur :Commentarii in decretum Clementis VIII circa confessionem et absolu-

tionem in ahsentia datas, ad caput mcltiplex, de pcenitentia, dist. I,

sumptum ex Leonis epistola lxxxix, cum concordia eorumdem canonuminter se. Errat prorsus a vero eruditissimus P. De Backer, dum asserit[Bihlioth. des.ecriv. de la Comp. de Jesus, t. II, p. 599) opus, hic a Nicolao

Antonio descriptum, jam pridem impressum fuisse Lugduni, hoctitulo : Tractatus theologicus de vera intelligentia auxilii efficacis,

ejusque concordia cum libero arbitrio, ad stabiliendas definitiones fideiInnocentii X contra Jansenium, et dissertatio de coafessione epistolariEjus, opus posthumum fol. Lugduni 16oo. Dissertalio nempe de confes-sione epistolari, hic primum edita, et in editione Veneta omniumoperum P. Suaresii t. IX, p. 227 recusa, non ab ipso P. Suaresio, ut

VIII FRitFATIO.

U. P. De Backer autumavit, nec a P. Solerio, ut falso putavit P. De

Reverseaux (Praef. p. xxxix), sed a P. Theophilo Piaynaud, S. J. theologo

doctissimo, in patrocinium doctrinje P. Suaresii scripta est; atque

ideo inter opera P. Raynaudi (tom. XX, p. 188) anno 1CG9 fuit repetita.

Quum autem commentarius ineditus P. Suaresii in hoc volumineprimum prodeat, eidem dissertationem P. Raynaudi ut necessariamappendicem subjunximus. De argumento horum commentariorumdeque vicibus controversiae, cujus ergo scripti sunt, infra dicemus,scilicet in peculiari prsefatione commentario pra^mittenda.

VI Inter codices bibliothecse Lugdunensis servatur codex ita inscri-

ptus : Francisci Siiarez gi^avis epistola ail Clementem VIII, el epistola

snbjuncta, seu responsiones ad propositiones de auxiliis gratia^, notatasa Dominico Bannez, 79 pag. in 4. Codex ille innotuit ex erudito opereDelandine, cui titulus : Manuscrits de la bihliotheque de Lyon, tom. I,

p. 481, num. 599. Qui postquam cura bibliopoliB Parisiensis fuissetdibgenter descriptus, ad nos transmissum est exemplar, quod in hocvolumine ineditorum operum P. Suaresii secundo loco et cum propriaprjefatione edemus.

VII In archivo domus professffi Societatis Jesu Romfe habeturcollectio documentorum, a R. P. Budrioli, Soc. Jesu theologo, factalabente s^ecuIo xviii, ad defensionem piae tunc sententiae, quae tenebatBeatam Mariam Virginem sine labe fuisse conceptam, atque a peccatooriginab prseservatam. Inter haec documenta eminet qucestio seu dis-sertatio inedita P. Fr. Suaresii, inscripta De immaculata B.M. V. conce-ptione; cujus exemplar accepimus, et hic tertio loco edi curavimus. Haecdissertatio bibliographis omnibus erat ignota; attamen P. Suaresioprorsus adscribendam esse suo loco probabimus.

VIII Nullum biographorum P. Suaresii fugit notitia operis, quodeximius doctor scripsit De immunitate ecclesiastica, occasione contro-versiarum, tunc vertentium inter sedem apostoHcam et rempublicamVenetam; quodque summus pontifex Paukis V per breve apostobcum,infra recitandum, significavit fuisse sibi pergratum, ut notavit P.Sotwelin sua Bibliotheca scriptorum Soc. Jesu pag. 256, ed. 1G72. Exemplar ms.hujus vohiminis, dempto tamen libro primo, servabatur in bibliothecainstructissima famiboe BarberiuLe, in qua hactenus reperitur. Illudnuper describi curavit librarius Bruxellensis, nobisque transmisit, utquarto loco in hoc volumine ederetur.IX Inter scripta in archivo Romano Soc. Jesu repertse sunt etiam

epistolae tres, a P. Suaresio scriptse, dum nuncius apostolicus civitatemUlyssiponensem interdicto subjecisset anno 1617. Lingua Hispanica,([ua scripta sunt, cum prjEvio commentario, eas hic recudi fecimus(juinto loco, propter affinitatem (juam habent cum controversia deinterdicto Veneto. Eisdem addidimus breve S. D. PauH V, quo summus

PRJ-^FATIO. IX

pontilex P. Suaresio gratias agit ob zelum suum in sedem apostolicam,occasione hujus controversise manifestatum.X Ultimolocoedimus judiciumP.Franc.Suaresii de institutoVirnum

anglicanarum, qua? nomen jesuitissarum sibi vindicarunt; sed quarumvivendi rationem et institutum Urbanus VIII damnavit et proscripsit,ut infra in commentario historico explicabitur. Judicium Suaresii nonversatur circa sanctitatem aut opportunitatem hujus instituti, sed circafacultatem episcoporum approbandi nova instituta religiosa. Sententia,quam amplectitur eximius doctor, etsi ab antiquis et a nonnullis erecentioribus canonistis propugnata fuerit, non videtur disciplinse

hodiernfB consentire. CiBterum quid de ea re judicandum sit, infradicetur. Exemplar, quo usi sumus, descriptum est ex codice autographoP. Suaresii, qui Romte servatur in archivo Societatis Jesu.

XI Praeter hsec sex opuscula inedita P. Franc. Suaresii, quJE nunc

primum publicam lucem aspiciunt, constat alia nonnulla delitescere,quse. obtinere nulla ratione potuimus. In primis Nicolaus Antonius loc.

cit. commemorat Consilia et varias qucestiones, de quibus P. JosephusMassei in vita P. Suaresii, p. 251, ita scribit : Exstant etiam in Lusi-

tania multa Consilia moralia, non scripta ab auctore ut typis manda-rentur, sed ab ipso missa ad eos qui eum interrogaverant, et postmortem ejuscollecta. Addit biographus editionem horum consilioruma doctis viris et desiderari et exspectari. Secundo Nic. Antonius etP. Sotwel, quem alii exscribunt, asserunt in bibliothecis Hispaniaiservari P. Suaresii Commentarios in logicam aliosque Aristotelis libros.Tertio video nuncium apostolicum Ulyssiponensem ad S. D.PauIum Vcum epistolis P. Suaresii, quas edimus, misisse ejusdem doctoris aliascrijda de interdicto Ulyssiponensi (apud P. Massei, p. 206). Quarto,

quum Suaresius oegre ferret se Romam detineri a S. D. Paulo V utnegotiis sedis apostolicae vacaret, suse sanctitati obtulit Memoriale, quo

licentiam postulabat redeundi in patriam (ibid. p. 115). Quinto citanturnonnullae epistolae P. Fr. Suaresii, qua3 utrum collectie fuerint, et

alicubi nunc exstent, ignoro. Haec et non alia scripta eximii doctoris

mihi innotuerunt.

XII Actum agerem profecto si vitam R. P. Fr. Suaresii hic descri-

bendam susciperem. Ilanc enim spartam jam pridem exornarunt viriex Suaresii familia perilissimi, inter quos primo loco nominandus est,teste R. P. De Backer, in sua BiUiotheca scriptormm Societatis Jesu,

gallice edita, R. P. Antonius Decamps, qui duobus voluminibus in-4"

vitam F. Suaresii descripsit, ac Perpiniani edidit annis 1671 et 1672.

Prodiit alia vita Suaresii, italice scripta a R. P. Josephi Massei, typis

Romanis anno 1687^ quam R. P. Benediclus Rogaccius latine reddi-tam anno 1694 Tyrnavise in Transsylvania publici juris fecit. In Biblio-

graphia critica sacra et profana (tom. II, p. 507), quam R. P. Michael a

X PKiiFATlO.

sancto Josepho anno 1740 Matriti edidit, legitiir qaod II. P. BernardusSartolo, S. J. doctor Salmanticensis, vitam Francisci Suaresii graviter

et copiose conscripsit et Salmanticae evulgavit anno 1G95. Qua;quidem ultima vita diligentissimi R. P. De Backer diligentiam fugit.Mitto notitiam vitse Suaresii, qute praemissa est volumini primo operisde divina gratia, quod anno 1020, auctore jam vita functo, Lugduniprodiit, simul cum catalogo operum et debitis tanto viro laudibus :necde vita ejus 7'eligiosa, quam R. P.De Reverseaux collegit, ut supranotavi, ulterius sermonem habebo : sufiliciet adnotasse numerariomnino sex, qui Suaresii memoriam et Hbros doctissimos posteritaticommendarunt. Pro nostro instituto satis erit ex praedictis commen-tariis ea quoe sequuntur breviter delibasse.

Xni Franciscus Suarez Granat;e in Hispania Btetica 5 die Januariianni 1548 lucem adspexit. Annum setatis decimum septimum agebatquando inter sodales Societatis Jesu cooptatus est. PhilosophiamSegovi8e,theologiam per annos aliquotPintsedocuit.Romam accitus,perannos octo sacram theologiam in collegio Romano summo audientiumplausu tradidit. Inde vi morbi pulsus, Hispaniam repetiit, et Complutiannos octo, Salmanticae annum unum docuit. Tandem in Lusitaniammissus, in academia Conimbricensi primarius professor renunciatusest,et, meritorum seque ac dierum plenus, die 25 Septembris anni 1617septuagenarius Ulyssipone ad beatam vitam transiit.

XIV Nos minime latet viros levioris ingenii laudibus P. FrancisciSuaresii hinc inde detraxisse eo quod, ut ipsi obtendebant, tricis scho-

lasticis nimium fuerit implicatus. At qui scripta ejus animo liberoscrutatus fuerit, is facile fatebitur Suaresium amplitudine doctrinai,firmitate ingenii, perspicuitate sermonis, maturitate Judicii, prudentia

opinionum et cseteris dotibus eximii scriptoris, egregii philosophi etsummi theologi coaetaneos suos fere omnes longo spatio superasse;ita ut defectus, qui fortasse occurrunt in libris ejus, si cum summisejus meritis conferantur, pro nihilo habendi sint. Quod si quis nihi-lominus ex eo offendatur quod })his nimiuni in discutiendis opinio-nibus aut futilibus aut obsoletis hieserit, noverit illa doctrinai capila

tunc temporis non indigna visa esse quae summa ingenia exercerent;

ac proinde Suaresiuni in iisdem elucidandis moribus sujb aetatis, usuischolfe tunc florentissimfe, ac etiam officiis summi doctoris tunc esseobsecutum. Quidquid delicatuli theologi hodie de Suaresii scribendiratione sentiant, id tamen in comperto est, virum exiraium ita de rebustheologicis scripsisse ut theologorum coaetaneorum suorum facileprinceps habitus fuerit, et modo oracidum sui temporis; modo alterAiujustinus; modo sui smculi prodigium; modo ca3li theologici atlas(Thooph. Raynaud t. XX, op. p. ()9) et Pauli V summi pontificis tesli-momo dnrtor eximiiis fficrit appcllatns. Saiic ipsc Bossuetus, cui inul-

PUiliFATIO. XI

lum dcferre solent ii, qui theologos scliolasticos nullo in pretio habent,

numquam sine laude doctrinam F. Suaresii profert, et alicubi dechi-ravit in doctrina F. Suaresii universam scholam theologicam audiri.

Quid, quEeso, tot ac tantis laudibus addi potest? quid per calumniam

iisdem detrahi?

XV Deficientibus hominum verbis, ipsa sua scripta Suaresium lau-darent. Vix enim enarrari potest quantopere egregius ille doctor

ecclesise catholic profuerit. De qusestionibus scholasticis, frustra

agitatis, quidam supra modum conqueruntur; at numquid forte Sua-resius pro dogmatibus fidei, pro libertate et juribus ecclesite catholica^

non pugnavit? Pugnavit certissime et quidem felicissimis armis. De-

fensio fidei catholicw, quam Suaresius contra regem Anghte et Angli-

canos schismaticos erudito prorsus calamo scripsit, locum primarium

inter scripta apologetica et polemica illius setatis obtinuit. In eo opere

Suaresius non tantum Romani pontificis primatum et universalemjurisdictionem inconcussis argumentis stabilivit, sed etiam haereti-corum systema, plane erroneum, de potestate regia jure divinoimmediate constituta validissime confutavit. Quid dixerim de scientiajuris tam civilis, quam ecclesiastici et naturabs, quo pollebat? In inter-

pretandis jurisprudentise sacrse ac profanse principiis adeo feliciter

desudavit ut egregium opus ejus de legibus ab ipsis hsereticis Londini

anno 1679 fuerit recusum, utpote quo nec ipsi acatholici tunc tem-

poris facile carere possent. Hugo Grotius, e coetu protestantium vir,confessus est se lectione librorum F. Suaresii profecisse phirimum; etegregium hunc theologum in explicandis elementis juris naturabs

veteres doctores omnes longe superasse. Quanta fuerit Suaresii peritiain evolvendis principiis theologise asceticae ex luculento opere ejus devirtute et statu religionis abunde liquet. Ex hoc enim fonte uberrimoviri pii et monasticse vitte cultores prje cjeteris sanam doctrinamhauserunt, qua passim instructi coenobitici instituti robur servant etquotidie novas ascensiones in cordibus suis disponunt.Quod Suaresiusde indole gratiae divinffi scripsit, non parum fidei vindices juvit inrefellenda hseresi janseniana. Quod vero de sacramentis ecclesiae, decensuris, de vitiis et virtutibus, id splendidae facis instar est oratoribus

sacris ac sacerdotibus omnibus, sacro ministerio addictis. Quid plura?Nonne ex hactenus allatis et probatis plane constat Franc. Suaresiumnon tantum suis coa^taneis eximia doctrina praeluxisse, sed etiamnostrffi

[etatis theologis per libros suos facile prselucere posse?

XVI Porro scripta Francisci Suaresii sicut doctrina, ita et numeroet mole plurimum valent. Operum ejus catalogum texuerunt doctissimibibliographi Societatis Jesu PiR. PP. Augustinus et Aloysius DeBacker (Bibliotheque des ecrivains de la Compag?iie de Jesus, t. II,

p. 593, Liege 18o4), et R. P. De Reverseaux, etsi dubium sit utrum

XII PRiEFATIO.

omnes editiones, quae fere innumerae sunt, illi doctissimi viri recensere

potuerint. Volumina enim hfec, Matriti, Lugduni, Moguntia), Coloniae,

Antverpia?, Parisiis et alibi successive edita et recusa, veluti dispersa

et disjecta unius corporis membra jacuere, donec cura bibliopolaeVeneti collecta et conjunctim edita sunt, hoc inscripta titulo :R. P. Francisci Suarez e Soc. Jesu opera omnia hactenus edita, 25 vol.

in fol. Venetiis 1740-1751. Elapso vix sseculo, a procurata illa editione

Veneta, jam duo typographi, quin expensis a recudenda tanta volu-minum mole deterreantur, ut supra notavimus, annunciarunt singulieditionem completam omnium operum Fr.Suaresii, atque etiam consi-lium suum ex parte ad effectum deduxerunt. Nonne inde manifestum

est scripta Suaresii apud doctos viros magno in pretio haberi, atquehodiedum sacris studiis promovendis utilissime inservire posse?XVII Ut nunc ad opera inedita, a quibus paulisper divertimus,

redeamus, eruditum lectorem monemus, ea ex unico codice vel apo-

grapho edi, adeo ut non facile emendari potuerint, ubi deficere visasunt. Attamen, si nonnulla loca tractatus de immunitate ecclesiasticaexcipias, quse vix per conjecturas sanari possunt, ubique sensus videturplenus et perfectus. Plura de his opusculis hic non dicam, quia singulis

particularem praefationem cum notis aut commentariis prajmisi; quae,ni fallor, lectorem benevolum in perlegendis doctis his lucubratio-nibus non nihil juvabunt. Porro faxit Deus optimus maximus, qui estpater luminum et omnium donorum auctor, ut hsec scripta cedant inhonorem suum et in defensionem sanctae matris ecclesiae.

Brugis, G Septembris 1858.

f ,1. B. Episc Brug.

PRi^lFATIO

IN OPUSCULA P. FRANCISCI SUARESII

DE CONFESSIONE SACUAMENTALl PER EPISTOLAM VEL PER NUNCUM FACTA.

i Inilio hujus voluminis edere consti-iuimus P. Francisci Suaresii scripla : De

confessione sacramentali per epistolam vel

per nuncimn facta, qu3e in elegantissimo et

L-mendatissimo codice manuscripto reperi-

mus, eo titulo insignita, quem Nicolaus

Antonius etiam in codicibus Hispaniae ad

litteram legisseconstat. Quo autemquisquelectionem horum opusculorum facilius ag-

grediatur, his breviter declarabimus qua

occasione P. Suaresius haec opuscula scri-

pserit, quaenam fuerit sententia ejusetquasvices controversia ab ipso agitatasubierit; ac

landem quam certa sit horumopusculorum

genuina origo et inconcussa auctoritas.

II Quocirca in primis notandum est

omiiium fere theologorum communem

olim fuisse sententiam sacramentum poe-

nitentiae inter absentes conferri non posse.

Docent ncmpe vetcres tlicologi sacram

absolutionem non valere, si a sacerdote ab-

.'cnte in poenitentem abseutem, qui per

litteras vel per nuncium confessus est, pro-nuncietur. Quominus autem Suaresius, utipse declarat, sententiam, qua asseritur

hujusmodi absolutionem valere, declararetomnino falsam, obstitit opinio nonnullo-1 um Thomistarum velerum, qui docuerunt

in casu necessitatis absolutionem conces-

sam absenti esse validam et legitimam.

Quam ob causam, sentenliam, quae tenetabsolutionem datam absenti valere, non nisi

iniprobabilcm declaravit. -Porro omniumfere theologorum pariteruna erat sententia

integritatem materialem confessionis sacra-

mentalis non semper requiriin poenitente,

qui morbo, infirmitate vel instanle morte

impeditur quominus omnia sua peccata

singillatim enumeret; sed in circumstanliis

hujusmodi sufficere confessionem genera-lem, vel etiam, si poenitens voce careat

,

signa quaedam pcjenitentiae; et si sensi-

bus sit destitutus, teslimoniuni aliorum,

quo sacerdos certior liat poenitentem postu-

lasse vel optasse absolutionem peccatorum.

Hinc pronum erat admittere ut legilimani

confessionem sacramentalem per litteras;

qua peracta, sacerdos poenitentem praesen-

tem legitime et valide absolvere poterat.

Et revera plerique theologi, quibus F. Sua-

resius consentiebal, docebant confessionem

epistolarem valerc, si poeniteus a sacerdote

praesente absolveretur.

III Hanc sententiam ample.\us fuerat

doctissimus thcologus, dum anno 1 388Compluti, et anno 1598 in Conimbncensi

academia Summam thcologicarn sanctiThomae interpretaretur; el in lomo IV Com-

menlariorum in terliam partem ejusdeni

Summae communera sententiam de inva-

lida absolutione coUata absenti, et decon-

fessione legitima facta sacerdoli absenti,

admiserat; jamque Commentarios typis exparte inipressos in publicum emittere cogi-

tabat, quandosexta Septembris anni 1602,

ut ipse in opusculo ii de confessione epi-

stolari notavit, accepit dccretum a Cle-

mente VHI, Romano pontifice, 19 Julii

(^el, ut aliis placet, Junii) 1602 probatum,

in quo communis sentcntia, ut Suaresio6

XiV

^idebatur, coiifiimata, minimevero repro-

bala cst. Decrclura crat liiijus lciioris : "Wc

niature ac diligenterconsidcrala, lianc pro-

positioncm : scilicct liccre pcr lilleras seu

inlernunciinn confcssario absenti peccala

sacramentalilcr confilcri et ab codem ab-

senlc absolulioncm oblinere, ad minus

uli falsam , lemerariam et scaiidalosain

dannunit ac probibuit; prtEcepilfiue iic

deinceps ista i)roposiliopubIicis pi i\atisquc

h'clioiiibus, conciouibus ct congressibus

doccatur; ne\e uniquam tamquam aiiquo

casu probabilis defendatur, imprimalur

aul ad praxim quo\is niodo dcducalur.

Decrctuin lioc suinnia veneralione sus-

cepit Suaresius, et Commenlariis suis in-

seruil, addita sequcnli cxplicatione : " lii

hoc dccreto directe solum videtur poutifex

l)iohibere dicere aut docere licilum esse

a!)sentem absolvere in aliquo casu,\el id

facere : an vero, si fiat, factum leneat, noii

declaiare. Crcdo tamen mentem ejus fuisse

lioc etiamdeclarareetconlrarium ineodem

gradu damnare; tum quia in hoc sacramenlo

liaec duo pcr se non separantur; tum eliam

(fuia hic eiat cardo controversiae. Nam si ex

se non licct, idco est quia sacramenlum

non polest ita perfici.Quapropter neutrum

licet jam opinari; neque illa opiuioiie inpraxi uli,etiamsi fingaturquicumque casus

exlremse necessiiatis, maxime propter

hanc prohibitionem pontificis; nam ita

illam rcstriugit illis verbis : Neque uinqiiam

fdinquaiiiaHquo casu probabilis defendatur.

Quod fuit valde conveuiens, ne uniuscujus-que arbilrio relinqueietur fingere casum

necessitatis ad utendum alia opinione tam-

quam probabili. Est igilur dicta sententia

certa, iu gradu a pontifice defiiiita. Ila

Suaiesius, disput. xix, sect. 5 Commenta-

1 iorum suorum in 5 parlem saucti Thomaj;ubi sententiam, qua probalur absolulio in

absentem lata, asserit falsam muxime pro-plcr Itanc prohibifioiiem ponfi/icis, quasi

cx ipsa iialura rei doclriua coiitraria non

posset eiricaciler dcmonstrari. At in opu-

.scuiis de coiifessionc cpislolari ultcrius

PK^FATIO IN OPUSCULA

progressus est, ac pro viribus dcmorislravit

absolulioncm in absentcm invalidam esse

r inslilutionis Christi et ex nalura sacra-

meiili. In disputatione 21, sectione 4, de

confessione ab absente facta agens, allatis

anliquis canoiiibiis, doctrina concilii Tri-

dentiiii et sententia veterum thcologorum,

his verbis,quibus decretum Clementis VIII

jam laudatum interprelatur, suam disputa-tioiiem absolvit : a Propter hajc decreta ct

proplcrusum ecclesiaj, censui semper hanc

opiiiioiicm esse veram etpiam, ctconfor-

mcm Christi institutioni, qui ex parte poe-

nitentis solum poslulavit, ut suam con-

scicntiam aperiat sacerdoti, quaiitum et

qualiler potcst, ut patct eliam de inlegri-

tale, de qua infra dicetur. Et hoc eliam

declarat prsedictus usus ecclesia?, qui de

absolutione niltil tale declaravit, et ideo noii

est de illa similis ralio. Praesertim quia

forma habet praescripta Acrba, non auteni

confessio. Denique est hoc consentaneum

obligationi poenitenlis a quo non exigitur,

nisi ut salisfaciat quantum potest; ergo

neque ut coufilcatur nisi quantum potest.

Et similiter saccrdos iu hac parte solum

teuctur de disposilione poenilentis certus

lieri quantum polest. Timeri aulem potesi,

ne pradicta declaratio pontificia huic opi-

nioni in aliquo derofjare videatur, quia

daninat hanc proposilionera : Licere per

litteras seu internuncium confcssario ab-

senti peccata sacramenfaliter confUeri et ah

codem absolutionein obtinere. Ubi ulrum-

que membrum vidclur damiiare. Existiinotamen non fuisse menlein sanclissimi dc huc

opinione tractare, sed solum de illa, qux

dicit sacruinentum poenifentise posse perfici

ac consuinmari inter abscntes; atque ita

illain particulam et non esse divisi\esed

complexive suniendam; praecipueque illud

darauiisse proplcr eos qui diccbant absoki-

tioiicni dari posse in absentia. Moveor tum

ex circum.staiitiis liltlene; nam si aliud

Aoluisset, polius id explicasset per parlicu-

lam vel. Itcm hoc clare indicat illud siu-

gularc siguum dcmoustrali\ uni Itanc pro-

positionem. Nam ex eo constat solani

liypollielicam proposilionem per modumluiius damnari. Tum prajlerca, quia ilia

ei-al controversia, de qua traclabatur; tum

denique quia sola illa opinio estaliena ab

usu ecclcsiaj; ha^c autem est illi et decretis

conformis. Nihilominus declarationem hanc

ejusdem pontificis censurx suhjicio, sicutcxtera omnia^ qux tam in iioc, qitam in

cxteris operibus meis continentur.

IV Hanc decreti Clementis VIII inter-

pretalionem segre tulerunt nonnulli theo-

logi ex ordine Fratrum Prsedicatorum, qui

eliam Suaresium, ut ipse narrat in opu-

sculo secundo, malse doctrinae, audacias et

imprudentiae insimularunt : alque irreve-

rentiae erga Romanum pontificem accusa-

runt eo quod, ipso inconsulto, decretum

ejus interpretatus fuerat. Voluit igitur

doclissimus asque ac candidissimus \ir

sententiam, quam in tomo IV in iii partem

S. Thoma3 obUer exposuerat, fusius expli-

care, ostendendo decretum Clemenlis VIII,

cum epistola lxxxix S. Leonis magni et

cum antiquis canonibus conciliorum, juri

canonico insertorum, prorsus conciliari

non posse, nisi admittatur iuterpretalio

quampridem proposuerat. Opusculumcum

Romam devenisset Clementi VIII oblatu-

rus, divisit in tres parles, in quarum prima

accuratissime expendit singula verba de-

creli summi pontificis, ([uod optimis argu-mentis confirmat, abjectis et confutatis

interpretationibus minus reclis aut evi-

denter falsis. Dicenduni est, scribit Suare-

sius, cap. 2, num. G, decisioiiem hujus

decreti (qua prohibetur absolutio absenli

concessa) ila inlelligendam et observandam

in praxi esse, ut omnino in iiullo casu,

etiam extremai necessitatis, exceptionem

admittat. llanc intelle.vi seinper fmsse

mentem pontificis summi, de qua in ipsius

priesentia, et ex omnihus, quxde hocpuncfo

cum (jravissimis cardinalibus iii urbe con-

tuli, certior effeclus sum. J)eiiidc ostendit

decretum Clcmentis VIII esse declarativum

juris diriiii et ronditionum sacramenfi:

IJE CONFESSIOIM": ABSFNTIS. XV

fundamentum hujus decisiouis desnmea-dum essc e.v essentiali rilu sacramenti pcenitentix, qni rilus pendet ah instilufione

divina, et diversus est in singulis sacra-

mentis. Decrelum, ait, fundatiir in forma

absolutionis, quaj datur per usum clavium

et potentiffi et .sciciiliBe, qui requirit per

se praisenliam rei. Occurrit objeclioni

eorum, qui ex iialura judicii arguere vel-

lent, dicentes sacrarnentuin pa-nitentiae

informani judicii administrari; et de esseii-

tia judicii non esse ut in praesentem pro-

nuncielur ut valeat; ac proinde videri illud

sacramentum subsisteie, si ab absentc sa-

cerdole conferatur.sicutvaletsacramentum

matrimonii, inter absenlcs contractum,

quia pnrticipat de natura conlractus, qui

valide iiiter absentes concluditur. Ncgat

scilicet parilatem. I)e natura ciijuscumquejudicii non est ut viva voce pioferatur;

scriplo enim vel nutu significari potest.

Al, vi divinae institutionis, absolutio valide

conferri non potest nisi organo vivae vocis.

Sacramentum pocnitentiae non est igitur

ex omni parte assimilandum judicio. In-

super eo ipso quod forma sacramenti verbis

exprimenda est, supponere a idetur homi-

nem praeseiilem ad quem verba dirigantur;

quod in forma ecclesiae latinae innuit par-

ticula te, quo saccrdos poenilentem allo-

quitur. Accedit quod forma pronuncietur

per modum impcrii; ac proinde supponatcui imperium significelur. Ilaec et aiia

argumenta aiTcrt Suaresius in prima parle

sui opusculi, quibus decrcli (]lenientis VIII

veritatem osteiidat vel confirmet. Deinde

subtiliter inquirit quo gradu propositio, a

poiitifice saiicita, certa sit : et capite 6 di-

stinguit tres hypolhe.;es : iiempe in decrelo

Clementis VIII damnari potuit senlenlia

eorum qui asserebaiit et coiifessioiiem fieri

ct absolulionem dari posse ac proiiide

lotum sacramcntum poeiiitentiae salteni

valide confici inter absentes; vel sententia

corum, qui docebant absolutioiiem dari

posse a sacerdote absente; vel sciiteiilia

eorurn, qui putabant ,^o!uni (oiifessionciu

XVI PKitFATlO m OPUSCULA

ab abseiile factam sufiicerc ad validitalem Lco aulcm de confessione in absentia con-

sacramenli. Et ex liis tribus sentenliis jungenda cum absobjtione in praesenlia; etSuarcsius docet primam et secundam esse ideo sine ulia contradiclione Clemens

proscriptas, non vcro terliam. Demonstrat, damnat priorem confessionem in absentia

per vcrba decreli singulas partes proposi- in omni casu; Leo vcro in aliquo casu ad-

tionis damnalae non seorsim damnari, sed mittit posteriorcm... Decrclum Clementis

tantum proposilionem integram, seu partes habet solidum fundamentum in verbis

copulatas, et illam praeterea partem, qua fonna', juxla institutionem per ecclesiae

legitima asserilur absolutio a sacerdote traditionem cxplicatam necessariis, et con-

absenle dala. Hanc interpretalionem in sequenter in debita et prudenti admini-

secunda et terlia parte opusculi demon- stratione bujus sacramentalis judicii per

strare conatur. talem formam perficiendi. Alterum vero,

V. Secunda pars opusculi impendilur nleilhaonh^ ininstitulionemalerixh\i]us

cxegesi capitis Mulfiplex, et his vcrbis a sacramenti, qui ex vi ejus nullum habet

Suaresio inscribitur : De vero sensu determinatum ritum essentialem, sed

S. Leonis papae circa poenitentiam dandam solum requirit, ut a praesente offeratur

aegroto extreme indigenti,qui illaminprae- modo sibi possibili, dummodo sufficienssentia sacerdotis postulare non potuit. In sit ad morale judicium, et ad verba absolu-epistola sua lxx sanctissimus pontifex ila tionis cum proprictate proferenda. Ergo

i\ecei'n\i : Quod si vi xgritudinis ita fuerint maxime probanda est haec concordia. aggravati, iit quod paulo ante poscebanf, Ibidem notat Suaresius hanc suam inter-

sub prx^entia sacerdof.is significare non pretationem in Hispania, in Gallia et in

valeant, tesfimonia eis fidelium circum- Italia communiter fuisse receptam. Etstanfium prodesse debebunt, ut simul et Roma? se vix invenissealiquem qui, re satis

poenitentix et reconciliationis beneficium inspecta et consideratis verbis et pondera-

consequantur. Similia praecipiunt concilia tionibus utriusque decreli a se adductis,

Carlhoginense iv, Arausicanum, Toleta- eam impugnavit. Tandem sententiamnum XII et alia; quibus propositis, Fr.Sua- suam corroborat in mcmoriam revocandol esius, pro more suo, fuse expendit sensum occasionem, qua decretum Clemenlis VIII

pontificis et conciliorum; detortas inter- latum est. Occasio, ait, faciendi hoc de-

prelationes vel ab aliis allatas vel a se cretum non fuit nisi abusus celebrandi hoc

confictas remo\el; objectionibus et dubiis sacramentum intcr absentes quoad totumomnibus abunde satisfacit; et demonstrat ritum ejus; qui abusus introduci incipie-

menlem S. Leonis et conciliorum et sen- bat, ut ferunt, et ex illo sequi poterantsum juris canonici in eo coUimare ut con- scandalaet gravia incommoda : contra huncfossio, facta in absentia sacerdolis atque in ergo abusum factum est decretum; et illeejus praesentia non renovala, scd asserta est per se damnatus ac prohibitus. De con-

tanlura teslimonio aliorum, poenilenli fessione autcm facta in absentia propter

prodesse possit et debeat. nccessitatcm in ordine ad praesentiam con-

VI In terlia parte opusculi tolus est iu fcssarii, etc, nec cogilatum quidcm est, utconciliando decrelo Clemenlis VIII cum

^ gravissimis viris, qui eidam faclo inter-sententia S. Leonis et doctrina juris cano- fucrunt intcllexi; quia neque de tali usu

nici; et eo devenit ut demonstret hacc fuit unqiiamsuspiciovcl scandalum. Neque

optime coha^rere, si dicamus utriusque ex illo timei i poterat occasio alicujus ma-dccreli divcrsum esse scopum. Clemeiis joris mali. Unde potiuscredimus non fuisseiicmpe loquitur de confe.ssione in absentia aliam etiam privatam mentem ct inlentio-(oiijniigonda ciim absolulionc in abscnlia : cm pnnlificis. Volnit cnim dainiuirc id

quod iiovum ct inusilaturn erat in ecclesia,

non id quod per anliquos canones appro-

batum erat et usu rcceptum, et in ipsoraet

Sacerdotali (Rituali) Romano contentum

erat (Parte ni cap.G). Suaresiusopusculum

absolvit, illud dedicando eidem pontiiici

sub cujus proteclione idem evulgare inten-

dit. Unde colligere est opusculum anle

annum 1603 fuisse scriptum; si quidem

Clemens VIII initio mensis Martii islius

anui ad superos migravit.

VII In codice nostro manuscripto ad cal-

cemprimi opusculi occurrit nota sequens :

Adnectuntur hsec duo alia sequenlia

manuscripta ejusdem P. Suarii,

super

eadem contraversia, cum adnolalionibus

incerti autoris Societatis Jesu. Opuscu-

lum n, quod immediate subsequitur, hoctitulo ornatur : Ohjectio aliquorum circa

materiam de confessione adversus P. Fran-

ciscurn Suarez de S. J. et responsio ejus-

detn ad SS: D. N. Clemenfem VIII. Ahiuitio P. Suarez statum qusestionis exponit

iisdem ferme verbis ac in opusculo primo.

Argumeuta eadem recenset, novosdoctores

senlentiae suae favenles laudat, sententiam

suam declarat esse certam et ecclesiasticam

docfrinam, et nonnullas narrat circumstan-

tias hujus controversise scitu dignas. Auctorille anonymus Societatis Jesu additamenfa

^aria opusculo inseruit in patrocinium

Suaresii : respondet nempe theologis ex

ordineFratrumPrsedicatorum,qui diu post

mortem Suaresii doctrinam ejus impugna-

rant. Suspicor eum vel medio sseculo xvii,

id est eodem tempore quo P. Theophilus

Raynaud, \el paulo post scripsisse. Nam,

ex testimonio Patris Moya, narrat Clemen-

tem VIII olim jussisse ut interpretalio a

P. Suaresio data ex operibus ejus eradere-

tur, quje tamen postea denuo omniumplausu, ut ait, restituta est (in Additis ad

num. 19). Suarez hic eliam miratur impu-

gnari sententiam, qua; in Sacerdotali Ro-

mano, et in Rituali Romano, anno 1603

primum edito, expressis verbis continetur.Videtur prorsus hoc secundnin opusculum

DE CONFESSIONE ABSENTIS. XVII

absolvisse eodem feretempore ac primum;

imo fortasse hoc secundum scripsit ante

illud, quod primo loco in codice exaratum

est : nam quod secundo loco legitur brevius

est et jejunius. Quidquid sit, utrumquc

ante annum 1603 crediderim fuisse exa-

ratum,

VIII Opusculum quod tertio loco occurrit

constat quinque capilibus nullo, nisi argu-

menti circa quod versantur, vinculo cohoe-

rentibus, sed utili commentario anonymi

auctoris Societatis Jesu ornatis, in quibus

argumenta nova occurrunt nulla, sed cir-

cumstantifE variae controversice narrantur,

quibus status quaestionis plurimum eluci-

datur. Ac in primis uotanda est declaratio

Suaresii, asserentissuam interpretationem,

nedum fuerit improbata a Clemente VIIIet Paulo V, contra ab his pontificibus

summis vivo vocis oraculo fuisse appro-

batam. Veiba Suaresii infra describam.

Quia autem Suaresius hic piovocat ad

senteutiam Pauli V, qui mense Majo anni1603 sedem apostolicam conscendit, li-

quet tertium opusculum non nisi ad finem

hujus anni vel postea, et quidem ultimoloco, post duo alia opuscula fuisse concin-

natum.

IX Editis his opusculis aemulos non se-

davit Suaresius : nam eodem anno 1603

prodiit nova declaratio SanctiOflicii, quam

P. Choquet ord. Praed. in sua disserta-

tione De Confessione per Utleras seu infer-

nuncium (cap. 3, pag. 36. Duaci 1625)

his verbis refert : Die 14 Julii 1603,

proposita causa P. Francisci Suarez jesuitae,

et consideratis his, quae scripsit tomo IV in

III partem S. Thomae, sect. 4, disp. xxi,

inlcrpretando decretum felicis recorda-

tionis Clementis VIII, factum die 20 Junii

1602, quo damnavit hanc propositionem,

videlicet : Licere per lilteras seu internun-

cium confessurio ahsenti peccata sacra-

menfalifer confiteri, et ah eodem absenfe

absolulionem obfinere; ac etiam mature

discussis his, quse idem Pater Suarez ad-

(hixit in defensionem suae interpretationis;

XVllI PRyEFATIO I

auditis volis III. Dominorum, Sanclissimus

decrevit dicfam interpretationcm adsupra-

dictum decrelum non subsistere et ideo

amo^endam csse ab ojus libris, juxta de-

crela alias facla a f. r. Clemenle VIII, dc

quibus iu aclis sancli OHicii. Prajlcrea

paulo post eadem congregatio censuit ut

sequitur : Sanclissimus decrcvit ex

lomo IV Patris Suarez jcsuila;, in \\\ part.

S. ThomJB, disp. xxi, de confessioue, seclio-

nem quartam, cui tilulus est : Utrian de

necessilale confessionis sit ut popnitens sa-

cerdoti prxsenti immediate ct per seipsmn

revclet peccata sua? totam esseamovendam,

nec aliam ejus loco subrogandam. De his

decretis ita triumpharuiilthcologi nonnulli

ordinis Praedicatorum, ac si pra3ter verita-

lem et doctrinam sanam aliquid sibi com-

modum in hac conlroversia proseciuerentur;unde contigit ut Suaresius advocalos et

patronos plurimos haberet, qui doctrinam

ejus, non obstantibus his decrelis, strenue

defcnderent; et quidem cum hujusniodi

successu ut e^entus pro eorum opinione

stet. Nam plerique recentes theologi, ni

fallor, adha;rent opinioni his decretis dam-

natae, et a theologis ordinis Prjedicato-

rum illa aetatecum aestu impugnataj; quam

Suaresius ut veram, tutam et in praxi se-

quendam proposuit. Eam aperte tuentur

card. De Lugo, P. Theophilus Raynaud,

P. jKgidius deConinck,P.Viva inCommcn-tario in theses confixas, tom. I, p. S81 , Pa-

tavii 1727,S. Alphonsus de Liguori, lib. v,

n. 489 et seq., et alii. Quin cliam P. Suarczin lerlio opusculo se auctorilalc Clcmen-

tis VII! et Pauli V expresse luclur. (Junmcnim suam senlcnliani exposuisset, iliico

^ubjungit : " Atque ita inleliexi ex ipso-niet fcre Clemente VIII, idcmquc audivi ex

ore SS. Domini nostri Pauli V ct plurium

Illuslrissimorum cardinalium; quod ideo

( Onnncmoro, nc ali(|uis exislimet per de-crclum Clemcnlis dcrogalum probubililali et piclali hujus((Mninunis sciilcnlia!. Kx ((iiibus palel

IViuliim V, po>l cdila (lccicla S, Coiigi(>i;a-

OPUSCULA

tionis Inquisitionis, dc (|uil)us glorialiir

Choquetius, scntentiam Suaresii appro-

basse. Auclor Anonymus S. .1. qui tcrlium

opusculum Suaresii cornmcntario ornavit,

asserit Petrum Lombardum, archiepisco-

pum Armacanum, qui, ni fallor, S.Inqui-sitioni illo tcmpore pracfuit, in epistola

G Junii anni 1624 declarasse quod Cle-

mens VIII olim ipsi asseruit mentera suam

non fuisse prohibeie iie detur absolutio

infirmo praesenli, cujus voluntas per testesmanifcstata cst. Idcm testaturP. Viva, loco

citato, et P. De Lugo, disp. xvii, sect. 4,

qui scribit, juxta kvmacaimm^puniendum

esse parochum, qui in simili eventu poeni-

tentem cunctaretur absolvere. Senlentia

igitur, a P. Fr. Suaresio in tribus suis opu-

culis propugnata, certa, tuta et menti sedis

aposlolicae consentanea est.

X Accidit tamen ut vindex quidam

Societalis Jesu doctrinam ejus puram un-

dique et illimem praedicaret, assereretque

nullam propositionem a docloribus Socie-

talis propugnatam iiiter rcprobatas a sede

apostolica reperiri, una et allera cxcepta;

nempe prior de absolutione impcnsa prse-

senti, qui confessus in absentia per episto-

lam aut mmciumfuisset; posterior deyrattie

efficacia, ad voluntatem consentientem re-

ferenda. Adversus inopportunam laudem

reclamavit P. Theophilus Rayiiaudus, ut

ipse testatur in Sijnta(jmat.e de libris pro-

priis, cap. 68 (t. 30, op. p. 68); et demon-

strare aggressus est sententiam Societalis

Jesu de confessionc epistolari non esse

damnalam, sed \cram et legilimam. Ad-moduin inconsultc scripsit, ait, qui eamSuaris doctiinani inler reprobas co!loi:a\it,

solam iliam excipicns e tam mullis usquc-

quaquc sanis atque probatis, quas illc ca-li

Iheologici Atlas iminensai \oIuminumstruici immisit. Justa igilur fuit E.iccptio

contra Exceptionem, excipiendo adversus

male remolam a serie sanarum sentcntia-

rum eam, quam Suarcz propugna\ it, dclicila ct \alida icgii ab.solutioiie pcr saccr-

dolciii pijcsciilcm, nii duiii abcsscl facla

1)1-: COINFKSSIOiSK ABSENTIS. XIX

fucrat per lilteras aut iiiteriiuiicium coii-

fessio. " Disserlationem suam ea de causa

his verbis inscripsit : Dissertatio pro

F. Suare, de gratia xcjro oppresso collatu

per absolutionem a sacerdote prxsente im-

pensam, prxvia peccatorum expositione

epistolari, Exceptio contra Exceplionem.

Statimabinitio,quamente calamum,inhoc

argumento tractando, exercuerit declarat.

Quanto jure, ait, haec (a Suareslo) scripta

sint placet excutere, ne per hujusmodijudicium juvenile, tanti viri existimatioapud impei'itos deteratur, et nomen in

schoiis omnibus Yenerandum vel ex hoc

uno capite obsolescat. Debeo hoc singulari

Societalis Jesu ornamento; debeo merilis

tanti Mvci erga ecclesiam, pontificio praeco-

nio non uno eximie celebratis; debeo

lluentis doctrinfe, quibus scholas theolo-

gicas et philosopliicas copiose irrigavit;

debeo, ut de me ipso nominatim agam,

fructui, qutm ex pervolutioni scriptorum

tanti viri per annos omnino multos a me

perceptum difTiteri non possum ; debeo

moribus candidissimis ac demissioni cum

sapientia certanti. Oper. t. XX, p. 189.

Porro hanc dissertationem primum ediditanno 165S Lugduni in F. Suaresii tomo

tertio De gratia, qui tunc etiam primum inpublicam lucem eraissus est, cessante sci-

licet prohibitione sedis apostolicae, quaj

post suppressas congregationes De auxiliis

vetuerat ne quis argumentum hoc editis

libris tractaret. Pater Rayiiaud, quantum

ex dissertatione ejus conjicere licet, opu-

scula tria Suaresii de confessione epistolari

non vidit; sed sententiam Eximii doctoris

propugnavit, qualem legebat in IV tomo

Commentariorum ejus in ni partem sanctiThomae. Quidquid sit, ea opuscula nonedidit, sed dissertationem suam solitariam

typis commisit, que inter opera ejus re-

cusa anno 1669, tomo XX, pag. 188 et

seq., et tomo IX operum Suaresii, editio-

nis Venetae, pag. 227, anno 1741, inserta

cst, Ti ibiisopusculis a iiobis lumc primumedilis deinceps indivulse adhasrebit, ac

proinde iu hoc volumen operum inedito-

rum Suaresii, ad calcem opusculi de con-

fessione epostolari imprimenda erit.

XI Ex brevi descriptionc totius contro-

versiseet analysi opusculorurn Suaresii jamliquet, ni fallor, quaiiti momenti sit haecdoclissimi viri lucubratio; et quam feliciter

hodie accedat caeteris ejus operibus. Quaestio

universa de confessione epistolari hic ea

luciditate et copia argumentorum tracta-

tur, ut prorsus exhausta videatur. De au-

thenticitate opusculorum , nemo sanus

dubitabit. Manifestum est enim ea F. Sua-

resium habere auctorem. Ex nota codici

praemissa constat eum anno 17S2 fuisse

descriptum ex codice collegii Societatis

Jesu Braydeiisis, qui ipse ex codice auto-

grapho, in cubiculo P. Suaresii servato,fide-

liter fuerat descriptus. Praeterea P. Sotwel

bibliographus Societatis Jesu, Nicolaus

Antonius, qui doctissimum de scriptoribus

Ilispaniae commentarium edidit, testesprorsus idonei, opuscula haec tamquam

opus genuinum Fr. Suaresii memoriae po-sterorum tradiderunt. Accedunt notae in-

trinsecae : identitas nempe doctrinae, immoet argumentorum et verborum, quaeobser-

vatur in IV torao commentariorum Suaresii

in iii partem Summae sancti Thomae et inhis tribus opusculis. Quiii immo F.Suarezinprimo et tertio opusculo huiic IVtomum

laudat veluti opus suum; et in terlio opu-

sculo laudat primum ut a se compositum.IXuIIa ergo prorsus potest subesse dubitatio

de authenticitate horum opusculorum.

Quae tanto auctore digna sunt, ac tanto

argumento. His igitur jam fruere, pielector,et qualemcuraque laborem nostrum,

in his opusculis edendis impensum, aequi

lionique consule.

Biugis 12Februarii 1858.

f J. B. Erisc. Brug.

II

R. P. FRANCISCI SUAREZ

COMMENTARIUS IIN DECRETUM S"" D. N. CLEMENTIS VIII

CIRCA CONFESSIONEM ET ABSOLUTIONEM IN ABSENTIA DATAS, ET IN CAPITULUM MULTIPLEK

DE POENITENTIA, DIST. 1, SUMPTUM EX S. LEONIS EPISTOLA 89, CUM CONCORDIAEORUMDEM CANONUM INTER SE.

;plicalio brc-i Ciementisucis olim5cepta;

PROOE

^^uo tempore commentarios, et disputa-

tiones de Poenilentia in 4" meo tomo

supcr terliam I). Thomae partem in luccmConimbricae emiltebam, eodem temporepontificium decretum sanctissimi D. N. Cle-mentis VIII promulgatum est, in quo sen-tentiailla,qua3sacramentum pocnitentiae iucasu aliquo inter absentes confici posse asse-

rebat,reprobatur ac prohibetur.Et quoniampunctum illudin meisdisputationibus fusetractabam, prsetermittere non potui quinet ipsius decreti mentionem facercm, etillud disputationibus meis insererem, lo-tamque doctrinam meam juxta illius prae-scriptum accommodarem : quod pro captumeo summa fidel itate prjestaie tunc studui

.

Non polui tamen ob temporis angustias etob rationes alias, quae tunc mihi occurre-runt, totum id, quod et ad doctrinae com-plementum, et ad illius gravissimi decretiexactam intelligentiam neccssarium vide-

asio fusioris batur, exponcre. Nunc vero oblata mihijlicalionis divinitus occasione flectendi senua ad san-itea oblala.

..

^

ctissimos pedes ejusdem sanclissimi D. N.Clementis VIII, eique omncs lucubrationesmeas humiliter olTerendi, inter alia com-moda magnam etiam opporlunilatem na-

MIUM.

ctus sum perfcclam hujus decreti intelligentiam obtinendi, intelligendique juxtasanctissimi meutcm, et om;iia dubia, quaetum liic Romae, tum etiam in Hispania, etGallia, et in aliis provinciis circa illud exci-

tata fuerant, [ponendiJ.Quam ob rem opera?prelium exislimavi ea omnia in ejusdemsanctissimi praesentia, etde illius consensuac benigna licentia ad communem utilita-tem explicare. Quod iu hoc brevi Com-mentario perfeci, et sanctissimo D. N. hu-militer emeudandum obtuli, ut sub illiusgravissirao patrociuio per manus omniumsecurus posset percurrere.

Tres autem praecipuas parles tractatushic Divisio operiscontiuebit. In prima ea complectar omnia,quae ad ipsius decreti intclligentiam per sespectant : et in fnie illius ditTicultatcm

peculiarem pioponam, quae ex decisionegenerali hujus decreti, [coUata] cum aliaspeciali S. Leonis, suborilur. Qua occasionedecretum illud Leonis fase in secunda parlehujus Iractatus exponemus. IIoc enim ne-cessarium est,ut in tertia parte veram utri-usque decreti concordiam ac intelligeu-tiam

, e t proposi tac d i (Ticu 1 la t i s resolutionemconcludamus.

DECRETUM S'" D. N. CLEMENTIS YIIIROM^ EDITUM DIE 20 JLNII ANNI 1602, AC PROMILGATUM DIE 13 JLLII EJUSDEM ANNI.

rma decreliitificii.

IN GENERALl CONGREGATIONE SANCT.E ROMAN.E ET UNIVERSALIS IXQUISITIOKIS, IIABITAIN PALATIO APOSTOLICO IN MONTE QUIRINAU CORAM SANCTISSIMO D. N. CLEMENTEDIVINA PROVIDENTIA PAPA VIII

PROPOSITA QU/ESTIONE:Utrum liceat per Utteras seu internun-

cium confessario absenti pec.cata sacramen-taliter confiteri, et ab eodem absente ahso-lutionem obtinere: *,

Sanctissimus D. N. auditis votis patrumtheologorum, et rc cum illustrissimis et re-

verendissimis dominis cardinalibus conlra

haereticam pravitatem generalibus inquisi-toribus malure ac diligenter considerata;hancpropositionem, scilicet, Wcere per lit-teras seu infernunciim confessario ahsentipeccala sacramentaliter confiteri. et aheodem ahsente absolutionem obtinere, adminus uti folsam, tcmerariam, et scanda-losam damnavit,ac prohibuil; praicepitquene deiuceps ista propositio publicis priva-

CAPUT I.

An sil tanlumillicilum, vcl

etiam nulhimconfileii el ab-solvi in absen-tia.

Cap. ad Apnslo-licani, dc Regu-laribus.

Quod sil tan-tum illicitumprobalur 1;

tisvc leclioiiil)us, concionibus cl congrcssi-

bus docealur; ncvc unKjuam tamquamaliquo casu piobabilis dcfendalur, impri-

malur, aut ad praxim quo\ is modo dcduca-lur. Quod si quisillamdocucrit,defcnderil,imprinii fecerit, aut de ca etiam disputa-tivc traclaverit, (iiisi forsan impugnando),vcl ad praxim diiecte, seu indireclc dc-duxerit, praeter excommunicationcm latajscntentiaj, quam ipso faclo incurrat, et aqua non possit (|)ra3lcrquara in articulomorlis) ab alio,quacumquc ctiamdignitalefulgcnte, eliam sanctissimaj Romanae cc-clcsiae majori pocnilcntiario, nisi a protem-poic existente Romano pontifice absohi;aliis eliam pcenis arbitrio infligendis sub-jaceat.

CAPUT I.Quo sensu dicaturiUicitum factum

in hoc decreto j)rohihitum.

1 Quoniam primus terminus propositio-nis hic damnatae est ille : illicitum esf, ideoab illius expositione incohandumvidetur :nam ex illius vocis intelligentia multa aliapendent. Cum autem damiietur proposilioaflirmans csse licilum confiteri sacerdoli

absenti, et ab eodem absente absolutionemoblincre, clarum est definiri hoc esse illi-cilum, cl ut tale prohiberi.Sed quia mullafieri prohibentur, qux tanien facta tenent,ideo statim oritur dubitatio, quale sit quodhic piohibetur, an ex Iiis, quae valida sunt,

licet illicite fiant, vel non solum sit prohi-bitum, sed etiam omnino nulKim tale sa-cramcntum.

2 Ratio dubitandi esse potest, quia ma-leria liujus dccreli esl slricli juris; nam estaliquomodo odiosa : tum quia continctgra-vissimam limitationcm et prohibitionemcirca usum cujusdam sacramcnti maximeneccssarii ad salutem; tum etiam quiadamnat quamdam propositionem, de quafiicrat antea inter catholicos non parva du-bitatio; tum denique propter gravissimamcensuram, quam adjuiigit. Igitur verbabujus decrcti rcstringeiida sunt polius,(|uam extendenda. At lex dcclarans factumaliquod csse illicitum, non eo ipso dcclaratesse irritum; immo contraria rcgula persc loquendo generalis est, ct communilcra llicologis reccpfa : nimirum si lex tan-lum prohibeat, et non addat verbum ali-qnod irrilans, redolerc aclum illicitum,

non tamen nullum; iiisi aliuiide conslct dc

mentelegislaloris. Ergoilacslhocdccrelumintelligcndum, quia non continet aliquod

verbumirrilans.et aliundcmateriapostulat

rcstrictioncm potius, quam exteiisionem.5 Accedit quo,d si tale sacramentum es- probalur 2

sct nullum post bocdecrctum, ctiam omncscoiifessiones, antea faclae inter poMiitcntem

et confessorem absentes, essent irritaj et

nullae : nam quoad lioc est cadem ratioomiiium tcmporum. Consequcns videturdurissimum : nam potest parere magnamconfusionem et scrupulos infinitos, si

omncs illa; coiifessioncs itcraiidae sunt.

4 Nihilominus dicendum est sacramen- Vera asseriiotum poenitentiae faclum eo modo, quo inhoc dccreto declaratur essc illicituin, etiam

esse nullum. Ita decrctum hoc in dicto 4

"

tomo de poenitentia summa brevitate expo-

sui. Et quamvis mea illa exposilio noniiul-lis viris doctis in Ilispania, et pracscrlim

in Salmaiiticensi academia, rigorosa visafuerit; niliilominus in ea persistendumcensui, quam etiam pluribus probari vide-bam. Postea vero intellexi eamdem dubi-tationem Parisiis subortam fuisse, et gra-V issimam facultatem Sorbonicam summumpontificem de hac re consuluisse, ct Romaemature tractatam ac discussara esse, tan-

demque resolutum fuisse, tale sacraraen-tum nullum esse, et ita csse in illo decretointerpretaiidum verbum non licere.

5 Duplex ratio hujus assertionis rcddi Ejus prior pro-potest, altcra fundala in materia hujus dc-creti, altera fundata in verbis ejus. Priorratio est, quia talis administratio hujussacramenti non cst illicita, quia prohibita

per hoc dccretum; sed potius est denuoprohibita, quia per se illicita et mala :crgo quod sil illicita in hoc fundatur, (|uodtalis modus administrationis hujus sacra-menti est contra institutiouem et cssen-tiam ejus : crgo per declarationem talisilliciti, virlute |declaratur vel supponiturillud etiam essc irritum, immo ideo essc illi-citum, quia nullum. Antecedcns supponi-tur nunc; nam infra cap. o probabitur hoc

decretiim non esse tanlum piohibitivum,sed praccipue ac principaliter esse'declara-

tivum. Prima vcro illatio cst per se evi-dens; quia ante hoc dccrelum nuUum aliudinvenitur ecclesiasticum jus prohibens hocfactum : ergo si ante hoc decretum eratillicitum, cratex vi juris divini. At nullumcral jus diviiium positivum distinctum ab

CAPUT I. 3

i|)sainblilulioiio,pioliibciisscparalini(Lil iic(licain) talcni usunihujus sacramciili : crgocst prohibitio orta inlrinsece ex ipsa insti-

(ulioiic; quia iiiniiruin in ipsa institulione

continctur, ut talc sacramcnlum in prae-scntia, ct non in absentia conficiatur^alio-

(piiii iiitciligi non polest unde hoc sit illi-cilum ex juris divini. Atque ila facilcderaonstratur secundaillatio;quia condilio

sacramcnti neccssaria ex vi inslitutionis cst

cssentialis, ac proinde omissio ejus esl con-tra valorem sacramenti,

Objcclio : C Dicet aliquis interdum conditionemaliquam esse jure divino praeccptam in ad-ministratione sacramenti, et nihilominus

non esse ita esscntialem vel necessariam,

ut ex omissione illius reddalur sacramen-

lum nullum. Quod in hoc codem sacra-meiito videre licet : ut enim recte fiat, ne-cessarium estjure di\ ino, ut non detur abso-lutio nisi homini attrito; et tamen si aliterfiat, non est sacramenlum nullum, licetpcccaminose fiat, juxta probabilem opi-nionem multorum theologorum, asseren-tium esse in eo casu absolutionem validam,sed informem. Et praeterea confiteri integreest de necessitate hujus sacramenti ex viinstitutionisejus;ettamenilliusconditionisomissio non semper est contra validitatem

sacramenti, etiamsi interdum cum peccatoomittatur ex supina negligentia juxta mul-lorum opinionem. Ergo etiam in praesentimateria, quamvis jure divino sit prohibitumcelebrare hoc sacramentale judicium interabsentes, uon inde necessario sequitur

sacramcntum sic celebratum csse invali-dum.

aliquorum re- 7 Ad hanc difficultatem responderi pos-bpon^io

.

^gj^ gjjjg qyjjgjjj sacramentis facile se-parari illicitum ab invalido : nam acciderepotest, ut culpa committatur in omissionealicujus conditioiiis, quffi non sit de sub-staiitia sacramenli, ut est in missa cele-

brare in gratia, vel jejunum, et similiterin aliis; at vero in sacramcnto poenitentia)

numquam scparari illicituin ab invalido:quia eo ipso quod aliquis non confiteturdigne, non coiifitetur formaliter integre,

nec cum dolore necessario ad valorem sa-

cramenti; et ideo in hoc decreto rationcmateriaj verbum non licere JEquivalere velincludere non valere. >

rejicilur prinio, 8 Sed hJEC ratio satisfacere non potest.Primo quia esto haic doclrinaadmittatur insacramcnto poenitcnlia?, tamen et incerta

cst ac sub opinione, idcoque non \idctur

sudiciens ad fuudandam in illa certam de-creti interpretationem. Secundo, quia illa rejiciiur secun-cadem doclriiia est \ cra ex partc pocniten-tis, non vcro ex pai tc minislri; ut constat

clare ex ratione, in qua fundatur, scilicet,

quando quis in ipsa coufcssionc morlaliterpcccat (dc hujusmodi cnim illicito loqui-nmr), vel non confitetur integre,quia illudpcccatum omittit,vel,si illud etiam dicit,

non habet verum dolorem cum propositonon pcccandi de ca^tcro, qui dolor est de

niateria esscntiali hujus sacramenti : quo-modo cnim vere dolet de peccatis, authabet propositum non peccandi de caelero,

qui actu peccat? Haec vero ratio non proce-

dit ex parte ministri, nam licel ille peccet

absolvendo, potest nihilominus lotam for-

mam essentialem applicare, ut per se no-

tum est in malo ministro tolerato, indigneministrante absolutioncm sacramentalcm.

Et talis absolutio potest etiam ex parte poe-nitcntis supponere totam essentialem ma-

teriam, ut per se patet. Erit ergo tunc

validum sacramentum, licet illicite mini-stretur. Ergo etiam in praesenti casu et

decreto, quamvis minister illicite faciatabsolvendo absentem poterit esse validaab-solutio, dummodo ex parte poenitentis ap-plicata sit materia sufiiciens. Undc accedit rcjiciiur lortio,alia ratio : quia, etiamsi, quod illiciteomit-titur vel committitur ex parte poenitentis

in receptionc hujus sacramenti, redundetin cjus nullitatcm, quando poenitens nonexcusatur ab actuali culpa gravi ; nihilo-

minus si bona fides interveniat, seu igno-rantia invincibiiis, quae a culpa excuset,

sacramentum erit validum : quia tunc de-fcctus ille,qui estquasi materialis tantum,

non impedit quominus confessio sit forma-iiter integraet cum sufficiente dolore. Ergo

si iu praesenti casu et decreto nullitas tan-

tum proveniret ex illo capite, jam confes-sio facta in absentia ex probabili ignoran-

tia vel opiuione quod id liceat, et non sitpiohibitum, erit valida : atque ita per se et

formaliter non cst verum confessionem in

absentia factam esse nuUam.

9 Dico nihilominus, ex materia hujus progrcditurdecreti, et ex eo quod cclebrare hoc sacra- P^''

'

,

proposita;mcntum inter absentes est per se malumdivino jure et ex vi institutionis, optimecolligisacramentum, sic celebratum, per se

eliam ac seoiper esse nullum. Hoc dcclaro

cx principio communiter rccepto in mate-

4 CAPUT I.

l ia de legibus, actum illiciliini,ex eo capite

(luod est factus contra piaescriptam for-

mam, invalidum esse, ex glossa commu-niter ibi reccpla iu cap. NuUidie rcbus cc-cles. nOH alicn. vcrb. /mYwm. Sumilurquee.v cap. ult. dc rcstit. spoliat.; cx cap. tim

dilecfa de rescriplis, ubi fonnum mandatiexcedcnles etc. ct cap. Venerabilem dc oflic.

dclcg. ibi. Qux contra mandati nostri te-norem. Ilatio est, quia forma dat essc rei;

et idco, si forma non applicatur, rcs non fit

:

est enim sermo de essentiali forma : at veroin pra?senti hoc faclum idco declaratur illi-

citum, quia in eo non potest servari debita

forma in hoc sacramcnlo instituta : ergoconsequenter declaratur esse nul lum .Minorprobabilur late cap. 4. Nunc breviler illamostendo supponeudo pi ius hoc esse illici-tum, tani ex parte ministri, quam ex parlepcenilentis. Cum cnim decrelum tradat etdoccat non esse licilum confiteri abscnti et

ab eodem abscnte absolutioncm oblinere,plane docet nec sacerdoti esse licitum ab-

solvere absenlem, nec poenitenti confiteri

absenti confcssario, ut ab illo absolvatur.

Intcrrogo ergo in primis ex parlc sacerdo-

lis, cur illi non liceat ex vi instilutionis ac

divini juris absolvere poenitentem absen-tem, si alias habeat sulficientem notitiam

peccatorum ejus, per ipsius confessionem,de qua illi probabili fide constat, quae injudiciis humanis sufliciens esse solet.Profecto necessarium est contrariam obli-

gationem (scilieet non absohendi nisi poe-nitentem praisentcm) fundari in ipsametinstilutione speciali talis sacramenti, atque

adeo in aliqua conditione essentiali formajejus; alioqui non poteiit habere solidumfundamentum.

10 Confirraatur hoc ac declaratur : quiasi altcndamus generalem rationcm judiciict humanaj senlentiae, potcst et licite etvalide ferri in absentem, ut constat de ab-solutione a censura, et aliis : sed hoc sacra-mcntum est judicium quoddam, sacratiusquidcm quam caelera, lamen humanum,id cst per hoinines, et huniano modo pcr-ficiendum : ergo quantum est ex illa ge-nerali ralione judicii humani, posset etiam.sacerdos in hoc judicio licite ferre senten-tiam suam circa persoiiam absentem, nisicx inslilulione ipsa specialiorobligatio col-

ligatur non absolvendi nisi praesentcm. Athoc non cst cxprcssc et dislinctc Iraditumaut pricccplnm iii ipsa iiistilutionc hujus

sacramcuti, ut constat Joan. 20; ubisolumdictum est : Accipite Spirilwn Sanctum,quorum remisei itis peccata remitluntur cis,et quorum retinueritis retenta sunt, nullafactamentionepraesentiaevelabsentiae.Ergo

oporlet ut haec objigatio fundetur in actioneipsius ministri, quae non est alia quam ab-solutio ipsa; ita ut quatenus sacramenlalis

necessario requirat praesentiara personae

abs'ol\eiidai, alias nulla potest ratio talis

obligationis reddi : ex hoc autem principio

ac fuudamento plane sequitur omissionemillius condilionis esse contra valorcm sacra-menli, ut dictum est.

1 1 Dicet aliquis, ex aliis rationibus et Evasio

obligationibus ex natura rei neccssariis ad

prudentem et justam judicii et sententiaeadministralionem, suflicicnter colligi ex vi

institulionis hujus sacramentalis judicii te-neri sacerdotem nonabsolverepoenitentemnisi pracsentem illum habeat; ac subindeillicilum esse absolvere absentem;et nihi-lominus ex transgressione hujus obligatio-nis noii recleinfcrri sententiam latam esse

nullam. Assumptum patet; quia inquolibetjudicio tcneturjudex ex natura rei ad exa-minandam suflicienler causam, et reum,ac testes, prius quam sententiam proferat:ergo eadem obligatio oritur hic ex insti-lutione hujus judicii. Talis autemobligationon polest suflicienter impleri a sacerdote,

nisi habeat praesentcm poenitentem, namilleetestaccusator, et reus, et testis, quemexamiuare debet judex; et iii absentia fa-cere satis non potest : praesertim cum hoc

judicium sit de re valde spirituali et in-terna, cumque ad absolulionem digneprae-slandam debeat in poeiiitente supponi in-terna disposilio et coutritio, cujus virtusseu elfeclus duret usque ad momentum,iii quo absolutio profertur; quod profcctode persona abscnte constare iion potest :immo nec de vita ejus, cum tamen absoh iiion possit nisi quamdiu in hac vita morlalivivit. Ergo liaec ratio sulficit ad praedictam

obligationem, et ut contrarium sit illicitumex vi juris divini, supposita institutionetalis judicii : iiam illud praeceptum est suomodo de jure naturali, tali judicio suppo-silo. Ilaec aulem obligalio sic explicata nonsalis cst, ut Iraiisgrcssio illius reddat actum

nullum, etiamsi reddat illicitum, ut inaliis judiciis manifcstum est. Non enimoniiiis imprudcntia \c\ injustitia, quaniconiniiltil jiid(>\ iii fcrciida scntciilia rcd-

CAPUT I. 5

(lil illum nullam : cigo idcm crit iii prse-s(;nli quoad pcccatuni, quod commillitui'absolvendo absenlcm : erit enim conti-aprudentiam acI icligionem, non tameni cddet aclum nullum.

quousquc dicia 12 l^espondco in primis rcctc probarievasio valeat. , ,. , , / ,hoc discursu })er se loquendo (ct ex natura

rci, supposita inslilulionc) csse neccssa-

rium, ct ipsi ralioni naturali conscnta-

neum, uL hoc sacramentale judicium interpcenitentcm et confessorcm in praesentia

celebrelur. Quamquam enim ex generaliralione judicii haec conditio praesentise ne-cessaria non sit, ctiam ad honestatem et

justitiam actionis, ut objectio supra factaprobat; at ex gravitate causse, quae in tali

judicio tractanda est, potest talis conditiocsse necessaria in hoc judicio, quatenuslale est. Nam eliam in externis ct forensi-bus causis contingit aliquando, ut neccs-

saria slt ocularis intuitio judicis, et exa-men in pra^sentiaipsius factum, ut judicarijuste et prudenter possint. Eo vel maxime(juod sacramentum hoc non tantum judi-cium est, sed etiam medicina, tum cu-rativa prsecedcntium morborum, tumprasservati^a futurorum. Ad applicandamautem utiliter hanc mcdicinam necessaria\ alde est praesentia mcdici, ut possit cir-

cumslantias omnes expendere et conside-rare, sine quarum cognitione facile potestin applicatione hujus medicinse allucinari;praesertim cum aegritudo spiritualis sit et

interna, quam vix iX)ssit penetrare ministcrprsesens, suisque interrogationibus aegro-

tum examinans, nedum per solam abs-Iractivam notitiam in absentia compa-

latam.

i 5 Addo vero solas illas rationes per se,ac nude sumptas, non ostendere esse tamarctam et rigorosam hanc obligationem,ut in nullo casu liceat tale judicium intcrabsentes transigere, aut talem medicinamaegroto absenti applicare. Quin naturalisratio dictat quidem, ut judex causam gra-vissimam in praesentia sua examinet, sipotest : at si non possit, non videtur nudaratio naturalisdictare, ut potius causam in-

discussam et injudicatam relinquat, quarade illa in absentia judicium proferat. Ratioeliam naturalis, quae obligat mcdicum, utprius quam medicinam applicet, praeserlimin morbis occultissimis etpericulosissimis,in praescntia infirmi notitiam morbi, etcomplexionis, ac dispositionis ejus compa-

rarc procurcl; hacc (inquarn) ratio nonobligat mcdicum, ut in nullo casu, ctiamurgentis el accclerati pcriculi ralionem

curandi non mulet, nec applicet mcdici-

nam abscnti,si alio modo nou polcst. Undequando obligatio major non est, neque exprincipiisintcrnis atque essentialibus orta,

licet transgressio ejus per se ac regularilersit illicita; tamen in aliquo casu omissio

illius condilionis potcst esse licita : et con-

sequenter actus erit validus sine tali con-

ditione factus.

14 Si ergo decretum hoc, declarans ta- Posterior pro-lem actum inter absentes trausactum esse bat'o assertionis

illicitum, solum fundaretur in hujusmodi "^'

rationibus cum proportione applicatis, non

posset hoc factum simpliciter damnare, utsemper illicitum. sed ad summum regula-

riler et ordinarie, ut bcne probat objectiofacta, et exemplum de intcgritalc male-riali confessionis,quaeestper se necessaria,

non tamen scmper. At per hoc decrctumplus declaratur, ut constat ex verbis de-

creli : Neque uinqtiam tamquam in aliquocusu probabilis defendalur ; quae ita esse

intelligenda cap. seq. ostendam. Ergo ne-

cesse est ut non fundetur in sola illa ratione

naturali,adhoc sacramentum applicata post

institutionem ejus, sed ut fundetur in spe-ciali instilutione: ita ut ex particulari ritu,

aChristo praescriplo in hoc judicio, oriaturtalis ac tanta necessitas illius conditionis

praesentiae, ut sit simpliciter et in omnicasu necessaria ad honestatem actus, et ut

licite fiat. Hoc autem posilo, concluditur

et urgetur ratio superius facta. Quia con-diliosacramcnti tam necessariaad dcbilummodum ministrandi illud, ut in nullo casuet propter nullam necessitalem possitlicitepraetermitti, plane essentialis est seu in-

trinsecc fundata in ritu essentiali, qui ser-

V ari non possit, praetermissa illa conditione.

Ergo ita erit in praesenti ex dicta hypo-

thesi : ergo omissio illius condilionis non

solum reddet actum illicitum, sed etiamnullum. Consequentiae per se sunt eviden-tes. Antecedens autem etiam est clarum.Nam supponimus illam conditionem noncsse generalem, qualis est ilia de sanctitale

ministrantis vel recipientis sacramentum;

quae est valde extrinseca, et pcrtinens so-

lum ad circumstantiam accidentariam per-sonae, et ideo de substantia et valore actus

non est. Item supponimus illam necessita-lcm non essc orlam ex aliquo prxceplo

6 CAPUT I.

ratio specialis

acccdit

:

non Rolum exparle niinistri,

sed ctiani oxparle pounitcntisvcrum cst,(|uodli( illicile, fieri

uulliter in quo-dum sensu.

peculiaii adjuiiclo iuslilulioni, quia (utdixi) uullum cst lale praiccptum diviiium,uec scriplum, ucc liadilum. Uude rectecoucludimus fuudandamcsseiu spcciali ritulalis sacramenli, ac pioinde omissionemejus reddere aclum non solum illicitum,sed etiam nullum. Quomodoautem in riluhujus sacramcnli fundanda sit ha3c ncces-sitas mox \idcbimus.

1 S Tandcm possuinus addeie rationemspecialem, piopterquam in hoc sacramentoconditio specialis tam necessaria ad licitum

usum cjus, ut in nullo casu possit licileomitti, nccessaria etiam est ad valorcm

sacramenti : tanta enim est necessitas prae-soiitia3 ad licite absolvendum, et conse-quenter cadem est ad valide absolvcndum;uc proinde quoties actus est illicitus pro-

pter absentiam, est eliam imllus. Ratio

autem spccialis cst, quia sacramcntum hoccst medium pcr se ncccssariuin ad salutcmfideliuin, qui in statu peccati mortalis in-

>eniuntur : et ideo in extrcma necessitatc

nulla alia conditio requiritur ad licitam

admiuistrationem ejus, nisi quae ad valo-l em sacramenti et eflectum cjus necessariaest : reliquae eiiim omnes, si adhibcri non

possint, Iicit(; prselerinittuntur. Et hac ra-

tione in extrema necessitate omitti polest

integritas malerialis, si adhiberi non pos-

sit. Item polest omitti conditio proprii sa-

cerdolis, si non adsit, vel ministri tolcrati,

si alius haberi non possit : et sic de aliis.Tuncenim habet locum illud axioma : Ne-ccssilas caret lege. Ergo e con\ erso, quandoconditio est adeo ncccssaria, ut-neque inextrema necessitate licite prajtermittatur,signum cst esse fundatam in intrinseco etessenliali ritu sacramcnti, qui absque illaservaii non potest, ac proindc essc nccessa-rium non soluin ad hoiiestatem, scd cliamad valorem sacrainenti; quaserat propositioassumpta. Atque ita constat, quoinodo inpraisenti dccreto sub illicito comprchenda-tur nullum.

IG Explicuimus autem hoc fundamen-tum cx partc miiiistri,quiacrcdimus (quodinfra oslciidemus) Iianc necessitalcm prae-sentiaj maxime fundari in rilu formae, quaeforma est actus ministri.Vcrumtamcn cum|)roi)ortione polcst ratio applicari ad poeiii-teiilcm, quatenus illi etiam illicitum estac proliihitum confilcri saccrdoti absenti.llacc ciiim coiifcssio in tantuni illi prolii-bita ("sl cinn ilio rigorc, ul in nullo casu

liccat, in quanlum ordinatur ad conficicii-dum totum sacramcntum intcr abscntes :lalis eiiim confcssio sicut scmper illicitacst, ita nurnquam potcst esse suiricicns advalidum sacramcnlum constituendum, iiisircformctur, seu iteretur in pracsentia. Et

hoc facilc probari potcst applicando cum-dem discuisum factum. Aii \cro coiifcssiofacta sacerdoli absenti, non ut in absentia

coiificiat sacranientum, sed ut veniens adpraeseiitiam vel illum absolvat, an (inquam)talis confessio sit cum illo rigore prohibita

ct mala, ut in nullo casu liccat, infra vide-bimus. Et inde consequcntcr coiistabil, autalis confcssio sit eliam nulla. Nunc enimsolum agere intendimus de coiifessione inabsentia, prout fit tamquain pars totiussacramcnti, inter absenles conficiendi : etsic eadcm est ratio de illa quoad csse illi-citam, et nullam quae est de absolutioiie.Taiidcm hacc cxpositio valde confirmaripotest ex materia subjecta et ex contro-versia, quae in illa tractabatur, et pcr hocdecretum dirempta est. Numquam enimdoclores in eo distinxeruntinter validumetlicitmn, vel intcr illicitum et nullum : sedqui aflirmabant csse illicitum, in eo funda-bantur, quod est nullum et contra sub-stantiam sacramenti : e converso vero, quidicebanl licere, fundabantur, quia putabantesse validum, et iii necessitale id, quod estvalidum, licite etiamfieri in hacmateria.Ergo sine dubio dicendum est poritificemin suo decreto in codem scnsu fuissc lo-quutum.

1 7 Ad rationem crgo dubitandi, in prin- Ad rationem du-cipio positam, conccdimus decretum hoc ^

..... ,

adduclain.csse stricti juris, ac proinde verba ejus noiicsse extendenda, sed restringenda potius.Haec tamen restrictio juxta principia jurissempcr intelligcnda cst, coiisiderata mate-ria legis, ct servata proprietatc omniumverborum ejus. Nam si extensio unius vocisnccessaria est, ne aliud vcrbum legis erro-rem aut absurdum seiisum contineat, luiicextensio admittenda est in lege, quantum-vis odiosa : quia illa revcia non est extcn-sio, sedc^idciis nccessitas. Ita vcio con-tingit in hoc decreto quoad verbum noiilicet, maxiine propter aliam ampliationcmin nullo casu. Nain haec ostendit illud esseillicitum, quia est contra substantiam sacra-menti.

1 8 Ad confirmationcm respondemus, ad- Ad altcraminittcndo illalioiicm ibi factam; \ideliccl prol^alion""

CAPLT II. 7

oDuiia sacramcnta poenilenlia; iiilcr absen-

lcs haclcnus cclcbrala fuisse nulla, et nul-

lius cfTcclus vel momenti : ac proindconnics confcssioncs sic factas esse ileranclas,

quia cum absolutio fuerit nulla, pcccata

illa sempcr manent obnoxia, ut clavibusccclcsiaj subjiciantur. HcTc enim omnia nc-cessario conscquuntur ex dicto principio,

ut cap. 3 evidentius patebit. Neque hocrcpulandum est inconveniens, quia multapcr ignorantiam fiunt, quae, \eritate patc-facta, itcranda sunt. Quamdiu autem pro-babilis ignorantia duravcrit, illa excusabit,

ut sine iteratione confcssionis peccata illa

dimiltantur per contritionem cum desi-derio confessionis, quod includit, acI peraliam confessioncm rcctefactam, perquamconsequutione quadam seu per accidenspeccata oblita rcmiltuntur.

CAPUT II.

An confessio et absolutio in ahsen-tia, per hoc decretum damnatcc,ita sinj^ illicitcB ut in nullo casu,etiam extremce necessitatis, li-ceant.

An in casu ali- 1 Duo praecipua fundamenta in supe-(juo sit proban- j.ioj.Q supposuimus, ex quibus maximeda confessio el

.

iibsolutio in pcndet hujus decreti totiusque materiaeabsenlia. hujus intclligcntia ac resolutio, quae pro-

ptcrea diligenter tractanda et examinandasunt. Unum est id, quod per hoc decretumdeclaratur illicitum, in nullo casu esse li-

citum. Aliudest decietum hocnon tantumesse prohibens aliquid de novo, sed prajci-pue esse declarativum divini juris, nec so-lum ad usum moralem, scd praecipue adveritatem doctrinaj tradendam pertinerc.De priori dicemus in hoc capite, de poste-riori iu sequenti.

Ratio pro parie 2 Ralio igitur dubitandi in quaestionealBrmanio. pioposita ex ipsis verbis decreti sumi po-

test. Nam si quid est, quod possit nos co-gere ad eum rigorem amplectendum, solumest illud decreti verbum : Neque in aliquocasu etc; at illud non cogit, ergo nequeid est credendum nec assercndum. Consc-quentia haic nititur in illis generalibusprincipiis, quod favores ampliandi sunt,rigores restringendi : hseci enim declaratioad rigorem pertinet, ut supra dictum est,et per se satis constat. Major item propo-sitio argumenti facile persuadetur, quia

jnnlta alia sunt, quai 1n hoc sacramcntonon licent per se, et in neccssilate liccnl;

ut confitcri cxcommunicato denunciato,dimidiam tantum confcssionem facerc, elsimilia. Immosaepchaectaliasunt, utsi abs-

que necessitate voluntarieomittantur,actus

non solum sit illicitus, sed clinm nullus;

ob necessitatem vero omissa. nihil obslentveritati sacramenti, nec honestati. Curergo

non possit idem dici de necessitatc prae-sentise, si verba hujus decreti non obstanl?nam, illis reclusis, nullum est aliud posi-tivum jus talem inducens prohibitionem :ncc apparet certum principium, ex quo

sufiicienti illatione infcrri possit.

3 Probatur ergo minor, quia sub gene- Ralionis minor

rali concessione aut prohibitione non com- Pr^posiiio sua-' detur.

prehenditur casus specialis; ut est frequens

in jure; sed verba illa : Neque in aliqtiocasu gcneralia sunt, ut ex tenore eorum

constat : casus autem extremae necessitatis

valde singularis est, et pluribus privilegiis

gaudet, maxinie pro his remediis, a quibusajterna vita vel mors moraliter pendet;inter quae primarium tenet locum hoc sa-cramentum respectu fidelium, indigentium

alicujus peccati mortalis remissione. Namlicet ad illam obtinendam sufiicere possitinterna contritio cum solo voto confessio-

nis; tamen est res difficillima magnoqucpericulo exposita; et ideo ipsummet sacra-mentum, reipsa applicatum, censetur mo-raliter necessarium ad salutem hujusmodihominibus. Et ob hanc causam dicuntur injure rei animarum illi confessores, qui hocsacramentum extreme indigentibus negant,

quando illud conferre possunt. Item obeamdem rationem ecclesia non consuevitcasus aliquos pro illo necessitalis articulo

rescrvarc, nec jurisdictionem alicui sacer-doti pro tali necessitate denegare, ut ha-

bcmus ex concilio Trid. sess. 14, cap. 7.Ergo pari ratione, quod hic generatim dici-tur : Neque in aliquo casu, pati potestexce-

ptionem aliquam, pra3sertim pro extremanccessitate.

4 Confirmatur, quia hic casus est valde Confirmatur.

moralis et practicus. Quod in parvo oppidojaccat poenitens morti vicinus, et codemtcmpore infirmetur etiam parochus, ncc

possit e leclo surgere; unde nisi inter eosabsentes transigatur hocsacramentale judi-cium, ille poenitens sine hoc remedio de-cedet : est ergo illa extrema necessitas.

Similem dicuntur pati necessitatem non

CAPUT II.

rarofidoles, qui, in carccrcm propterfidcTn

detrusi , non possunt ad saccrdotes acccdere,

nec illos ad se vocare. El in his temporumangustiis solent ad mortem damnari, vcl inmorbum lelhalcm incidere. Ferunt ergoesse consuetudinem inler pios viros, immoex soia pietate profectam, ut hujusmodi fi-deles mitlant adsacerdoles ahsenlesconfes-

sionem aliquam, vel integram, vel pro illoarticulo sufTicientcm

,

per epistolam, vcl

nuncium, ut a saccrdolibus ahsentihus ah-solvantur. Cur ergo dicemus damnatamesse per hoc decretum hujusmodi consue-tudinem, cum intcliigi possit ab ejus gene-rali reguia exccpta?quandoquidem et saiulianimarum videturfavorahilis, et in redubiaad tutiorem partem inclinandum est. Noncrgo videtur pontifex spcciaiiter proiii-

buisse quasi nova lege positiva iilam cou-

suetudinem : nec eliani per se videbaturmala,quia polerat piodcssc, si fortasse\eracrat sententia, in qua nitel)atur : et ohessenon poterat, etiamsi ilia sententia esset

falsa; quia, conccpta conditione ahsoh endi,si possum, nulla fit injnria sacramcnto, etnullum periculum alterius nocumenti ti-meri potest.

Augelur (liffi- S Tandem augetur difficultas, quia con-cultas, quod fessio in absentia est licita in aliquo casuconfessio in ab-sentiaaliquando extremae ncccssitatis, ergo etiam ahsolutio;liceat, ergo et quia decretum eodcm tenore loquitur dcabsolutio. 4 r i

utraque, ergo tota decisio patitur exceptio-

nem pro aliquo casu necessitatis. Primumanteccdensposilum est propler ordinariumcasum dc segroto, qui dum repente pra^vc-nitur extremo mortis periculo,- confessa-

rium, quem pra?sentcm non hahet, vocai ijubct, ahsolulionis desiderium, cum signispoenilentise, vcl etiam cum manifestationealiqua suorum peccatorum ostendens, etprius quam saccrdos advcniat, loquelam,scnsum et usum rationis amittit. Nam hu-jusmodi aeger in praesenlia sacerdotis con-fessus non est, et nihilominus adveniens

sacerdos, et a circumstantibus de illius

dispositione, ac petilione, seu confessione

testimonium hahcns, illum licite et validcahsol^it; ergo jam in co casu confessio inabsentia licita est et valida.

Pars negans 6 Nihiiominus diccndum cst decisioncmomnino vera.

,i(.(.rcli ila inlclligcndam et ohscr-vandam in praxi esse, ut omnino in nuliocasu etiam cxtrem.Tc necessitatis exccplio-ncm admiltat. Ilanc intcllcxi scmper fuisscmentom pontificis summi; de qua in ipsius

praesentia, ct ex omnibus, quae dc hoc pun-cto cum gravissimis cardinalibus in urhe

contuli, certior effectus sum. Moveor in Primum ejusprimis ex tenore illorum vcrborum : Prx- "lotivum.

cepifqiie ne umquam isla propositio, tam-quam in aliquo casu probabilis, defendatur,imprimalur, aut quovis modo ad praximapplicetur. Ilaec cnim vcrba gencralia dicinon possunt, scd valdc specifica, quantummateria patitur, quantumquc gravilas lc-gislatoris et ordinarius modus loquendipatitur. Si enim voluisset pontifex omncmomnino exceplionem excludere, quibusaliis verbis id facere potuisset? Numquidcogendus esset diccre : Pi^e in aliquo casu,

etiampericttli mortis, necessifatis extrema ?

At hoc nimis violentum est, et praeteromnem usum ac consuetudinem humana-rum Icgum. Itaque cum summus pontifex

praecipiat, ne quis doceat, vel imprimi fa-

ciat hoc esse in aliquo casu probahile; quis

audchit diccrevel imprimere,in talineces-sitate, quantumvis magna, id fieri posse?Profccto sine magna tcmeritate et audaciaid non fieret. lu quo etiam expendo nonsine causa dictum esse, ne contrarium do-ceatur tamquam probabile in aliquo casu :sed ad tollendam omnem speciem justifi-

cationis vel excusationis in tali facto.Undeetiam addita est illa parlicula distrihutiva,

aut quovis modo : ut omnis praecludereturoccasio inveniendi modum, quo usus con-trarius posset in aliquo eventu permitti,

sive [absolute] ahsolvendo, sive suh con-

ditione : hoc enim indicatum est per iliaverha, quovis modo.

7 Acccdit praeterca, quod ex materia Secundum mo-ipsa,etexoccasione,quafactumesthoc de- 'i)

crelum, constat in hoc sensu addita fuisso

verha illa. Quodadeo verumcenseo,ut, licetilla non essentaddita, crederem ex visoliusdcclarationis absolutae ita esse intelligen-

dum decretum. Prohatur ac declaraturassumptum : quiaante hoc decretum num-quain fuit inter catholicos controversum,

an ordinarie ct ahsque necessitate possetpoenilentiae sacramcntum inter ahsentcs

confici; scd inter sapientes pro certo semper

hahitum est hoc per se et regulariter nonesse licitum. Solum crgo de casu necessi-tatis, atque adeo de esscntiali ritu sacra-mcnti fuit controversia : quihusdam dicen-tibus non esse contra essentialem ritumhujus .sac-ramcnti ahsolverc pociiitentemab.sentcm, i(Icoi[nc saltcm iii cxtrcnia nc-

CAPUT 11. 0

(ertium moli-vum;

excludilurprimo,

excluditursecundo,

excludilurlertio;

quartum moli-vum.

ccssilalc ficri possc, ct conscquciilcr clinm

licerc. Aliis vcro diccntil)us id cssc coiilra

csscntialem ritum, ac proindc non possc

licere eliam in extrema nccessitate. Ponti-

f