2010‐2011 

MMEE MM

OORR II

AA DD

EE AA

CCTT II V

V IIDD A

A DD EE

SS

BB ooll ss e

e iirr oo

ss OO

MMAA

1

  1

OOFFIICCIINNAA DDEE MMEEDDIIOO AAMMBBIIEENNTTEE ((OOMMAA--UUDDCC))

VViicceerrrreeiittoorrííaa ddee IInnffrraaeessttrruuttuurraass ee XXeessttiióónn AAmmbbiieennttaall

MMEEMMOORRIIAA DDEE AACCTTIIVVIIDDAADDEESS

BBOOLLSSEEIIRROOSS OOMMAA

22001100--22001111

1 Mobilidade na UDC

1.1 Programa préstamo de bicis na UDC

1.2 Exposición “Medios de transporte na UDC”

1.3 Curso de mecánica de bicis

2 Outono Ambiental

3 Día das zonas húmidas

4 Primavera Ambiental

5 OMA na rede

Membros do grupo

Alvariño Bouza, Cristina Carballido, Ana Yaiza Cordeiro Brión, Estefanía Fandiño, Ana Fernández Castrillón, Francisco

García Lema, Javier González, Rebeca Pérez Álvarez, Damián Rivas, Ana Vázquez, David

Coa colaboración de: Manuel Soto Castiñeira Director da Oficina de Medio Ambiente

2

  2

PPRROOGGRRAAMMAA DDEE PPRRÉÉSSTTAAMMOO

DDEE BBIICCIISS NNAA UUDDCC

E P

O sistema de préstamo de bicicletas é un programa levado a

cabo pola OMA (Oficina de Medio Ambiente) da Universidade da

Coruña, e conta coa colaboración de Mobi-Liza (Asociación por

unha mobilidade responsable).

O sistema de préstamo de bicicletas é un programa levado a

cabo pola OMA (Oficina de Medio Ambiente) da Universidade da

Coruña, e conta coa colaboración de Mobi-Liza (Asociación por

unha mobilidade responsable).

O obxectivo do programa de préstamo é fomentar o uso da

bicicleta como medio de transporte entre a comunidade

universitaria.

O obxectivo do programa de préstamo é fomentar o uso da

bicicleta como medio de transporte entre a comunidade

universitaria.

No curso 2010-2011 concedéronse 140 bicicletas por rigorosa

orde de inscrición, a metade aproximadamente de tamaño

grande (28”) e a outra metade de tamaño medio (26”), entre

todas as persoas que as solicitaron. As persoas participantes están

obrigadas a cubrir unha enquisa inicial e outra final que serven

para analizar o funcionamento do servizo, a súa efectividade e o grao de satisfacción

co servizo.

No curso 2010-2011 concedéronse 140 bicicletas por rigorosa

orde de inscrición, a metade aproximadamente de tamaño

grande (28”) e a outra metade de tamaño medio (26”), entre

todas as persoas que as solicitaron. As persoas participantes están

obrigadas a cubrir unha enquisa inicial e outra final que serven

para analizar o funcionamento do servizo, a súa efectividade e o grao de satisfacción

co servizo.

A entrega das bicicletas completouse cunha charla sobre o estudo de mobilidade

realizado na UDC, ofrecida por Manuel Soto (director da Oficina de Medio Ambiente),

xunto cunha explicación sobre a circulación segura pola cidade da Coruña, itinerarios

para o acceso ao campus en bicicleta e rolda de dúbidas levada a cabo por Marcial

Blanco (Mobi-Liza).

A entrega das bicicletas completouse cunha charla sobre o estudo de mobilidade

realizado na UDC, ofrecida por Manuel Soto (director da Oficina de Medio Ambiente),

xunto cunha explicación sobre a circulación segura pola cidade da Coruña, itinerarios

para o acceso ao campus en bicicleta e rolda de dúbidas levada a cabo por Marcial

Blanco (Mobi-Liza).

Paralelamente realizáronse outras actividades formativas e informativas, coa

finalidade de promover o uso efectivo das bicicletas concedidas.

Paralelamente realizáronse outras actividades formativas e informativas, coa

finalidade de promover o uso efectivo das bicicletas concedidas.

PRRÉÉSSTTAAMMOO

DDEE BBIICCIISS NNAA UUDDCC

MMOOBBIILLIIDDAADDEE NNAA UUDDCC

3

  3

EEXXPPOOSSIICCIIÓÓNNSS

““PPEEGGAADDAA EECCOOLLÓÓXXIICCAA”” EE

““MMEEDDIIOOSS DDEE TTRRAANNSSPPOORRTTEE

NNAA UUDDCC”” O persoal bolseiro da OMA instalou estas dúas

exposicións en diversos centros da UDC. A primeira

presenta os conceptos de pegada e débeda

ecolóxicas, e as cifras da pegada ecolóxica no mundo,

en Galiza e na UDC. A segunda é unha exposición que

invita á reflexión sobre os medios de transporte

empregados pola comunidade universitaria da UDC.

Nesta última exposición pódense observar diversos estudos realizados para

diferentes medios de transporte (coche, moto, bus, bicicleta e a pé), tales como:

- Medio en que se pasa máis tempo parado

- Velocidades medias totais

- Pegada ecolóxica e impacto económico.

Seguidamente, convídase ao fomento do uso da bicicleta na UDC, citándose

algunhas das vantaxes que posúe este medio como: tempo, economía, eficacia,

ecoloxía, territorio, seguridade etc. E inclúe consellos para circular en bicicleta e

algunha curiosidade sobre o uso deste medio de transporte.

Para o peche da exposición, pódese considerar unha reflexión sobre o novo plan

de mobilidade da UDC. Este modelo pretende a mellora da calidade dentro do

ámbito universitario e a calidade de vida da súa comunidade, ao tempo que mellora

a funcionalidade e a organización dos campus de Elviña e da Zapateira. Así mesmo,

perséguese a redución do número de viaxes en transporte privado en prol de medios

máis sustentábeis e un novo repartimento de usos e de funcións para liberar espazo

público hoxe reservado ao coche.

Ambas exposicións estiveron en maio de 2011 na fac. de Socioloxía e Ciencias da

Comunicación, e en xuño-xullo na fac. de Ciencias da Educación. Previamente, a

exposición da pegada estivera xa na facultade de Ciencias, en novembro-decembro,

e no Pavillón de Estudantes, en marzo-abril. Estas exposicións continuarán a realizarse

en diferentes facultades ou espazos da UDC no vindeiro curso, para un mellor

achegamento á comunidade universitaria.

4

  4

CCUURRSSOO DDEE MMEECCÁÁNNIICCAA DDEE BBIICCIISS A charla-obradoiro foi realizada por Luís, un dos integrantes de Masa Crítica da

Coruña.

Durante a sesión explicáronse os coñecementos básicos de mecánica que se

precisan manexar para realizar o mantemento mínimo das bicicletas na casa. Ao

mesmo tempo, fixéronse recomendacións da circulación por cidade baseadas na

experiencia persoal do relator.

O curso iniciouse cunha breve presentación tanto persoal como do propio curso.

En todo momento se nos manifestou o carácter interactivo e participativo por parte

dos asistentes. Así pois, comezaron as explicacións e entre elas vimos como axustar ou

cambiar os freos, o cambio tanto dianteiro como traseiro, manter ben engraxada e

limpa a cadea e como regular a altura da sela e do guiador acorde coa nosa

estatura para obtermos unha posición cómoda á hora de utilizarmos as nosas bicis.

Todo coa demostración in situ sobre un par de bicicletas, para podermos ver o

procedemento e incluso probar a facérmolo nós mesmos.

A asistencia foi de 25 persoas, algunhas das cales se amosaron moi participativas

con dúbidas e preguntas de todo tipo relacionadas cos temas expostos por Luís, ás

que este deu resposta en todo momento. O curso impartiuse nun ambiente distendido

e de proximidade entre relator e participantes, e cumpriu á perfección cos obxectivos

marcados.

5

 

OOUU TT

OONN

OO AA

MMBB II

EE NNTT AA

LL NN

AA UU

DD CC

:: VVOO

LL UUNN

TT AARR II

AADD O

O EE

NN PP

RR OOXX E

E CCTT OO

RR ÍÍOO

SS EE

PP EEGG

AADD A

A EE

CCOO

LL ÓÓXX I

I CCAA

5

 

PPRROOXXEECCTTOO RRÍÍOOSS UUDDCC

A oficina de Medio Ambiente da Vicerreitoría de Infraestruturas

e Xestión Ambiental da UDC organizou en outono de 2010 dúas

actividades de formación e participación como voluntariado

ambiental: Proxecto Ríos e Pegada ecolóxica na UDC.

Coa posta en marcha do Proxecto Ríos na UDC buscouse,

ademais de difundir o voluntariado ambiental, coñecer os ríos que

discorren polo campus, a súa contorna e aqueles organismos vivos

que forman parte do territorio.

Para isto, realizáronse toda unha serie de actividades

centradas fundamentalmente na poboación universitaria

mediante charlas e accións práctico-formativas que

posteriormente foron completadas con labores de limpeza e de

recollida de refugallos.

En novembro de 2010, o persoal bolseiro da OMA, da man do

coordinador Francisco Bañobre, de ADEGA, tivemos o noso

primeiro contacto co modelo Proxecto Ríos, que constou nesta

primeira fase de:

- Xornadas de formación sobre o Proxecto Ríos: venres 12 e

mércores 24 de novembro

- Limpeza do río Lagar no campus de Elviña: xoves 25 de

novembro.

Con anterioridade ás ditas actividades, os bolseiros

encargámonos de potenciar a inmersión da comunidade

universitaria nese proxecto a través do establecemento de toda

unha serie de mecanismos tales como blogs e webs dos centros e

propias.

Ademais, elaboramos un informe en que se establecían

claramente cales foran os patróns desenvolvidos para a posta en

marcha do proxecto. O informe estruturábase nas seguintes

partes:

Explicación do Proxecto Ríos como elemento dinamizador

aberto a calquera persoa ou colectivo que asumir o

compromiso de levalo adiante, a través da realización de inspeccións

periódicas e, se se desexar, da participación no Programa de Adopción de Ríos,

facéndose responsábeis, nalgunha medida, de velar polo estado daqueles

treitos de río seleccionados.

Metodoloxía de actuación: cada grupo deberá elixir o tramo de río que quere

inspeccionar, aproximadamente duns 500 metros, comunicalo ao PR e recoller

o material que o programa facilita: guía de inspección, fichas de campo e

outros materiais de análise (reactivos de análise química da auga).

Acción no río do Lagar (Elviña), limpeza do río.

6

  6

7

  7

PPEEGGAADDAA EECCOOLLÓÓXXIICCAA EE FFEEIIRRAA DDAA

SSUUSSTTEENNTTAABBIILLIIDDAADDEE En novembro de 2010, o persoal bolseiro da OMA participamos nas actividades

coordinadas pola Sociedade Galega de Educación Ambiental (SGEA) e Feitoría Verde,

en colaboración coa UDC, consistentes en:

Xornada formativa, o día 18 de novembro

Co fin de recibir unha formación previa ao evento, convocóusenos a unha reunión

na Facultade de Ciencias o día 18 de novembro con Miguel Pardellas Santiago

(SGEA) e Noa Estévez Pérez (Feitoría Verde). Nela tratáronse os seguintes temas:

- Introdución sobre a pegada e a débeda ecolóxicas

- Obradoiro de reflexión sobre a pegada ecolóxica e a crise ambiental, organiza

do en catro grupos de traballo: transporte, enerxía, educación/cultura e alimentación

- Debate final desde dous puntos de vista: situación actual e situación ideal

- Distribución das tarefas previas á Feira.

Exposición itinerante sobre a Pegada Ecolóxica na UDC

Ao longo dos 15 paneis de que consta a exposición, descóbrese o que é a

pegada ecolóxica, o cálculo rápido da nosa pegada individual, a concienciación da

débeda ecolóxica existente no planeta e o coñecemento dos principais impactos

ambientais das actividades.

I Feira da Sustentabilidade na UDC, o día 2 de decembro

8

  8

9

  9

O día 2 de

febreiro, “Día Mundial das Zonas Húmidas”, o

Proxecto Ríos e ADEGA, xunto co CEHUM e a

Fundación Biodiversidad, desenvolveron unha

actividade de voluntariado ambiental nas lagoas

de Xuño e Muro en Porto do Son, destinada a

mellorar o estado ecolóxico destas dúas zonas

húmidas protexidas no marco da iniciativa

“MÓLLATE POLOS HUMIDAIS”. Os bolseiros da

oficina sumáronse á iniciativa participando nos

labores como voluntarios.

A actividade comezou ás 9:30 h coa recepción dos participantes na estación de

autobuses de Compostela. De alí dirixímonos ao cámping de Xuño onde, logo de

tomar un café e presentarnos, o equipo educativo do Proxecto Ríos realizou unha

pequena explicación sobre os problemas que causan as especies exóticas invasoras

no medio natural, as vías de entrada e

as accións que se poden levar a cabo

para paliar os efectos das bioinvasións.

Tamén se deron explicacións de como

identificar as especies sobre as que

iamos traballar, amosando fotografías

e exemplares recollidos previamente

durante a preparación do campo, e

espuxéronse os dereitos e deberes do

voluntariado.

Os participantes contamos coa ferramenta axeitada para a realización das

actividades de eliminación, un seguro de responsabilidade civil e accidentes

colectivos, e tivemos cuberta a manutención e o desprazamento.

Posteriormente á charla deuse a coñecer o espazo onde iamos actuar, e

recoñecemos in situ as especies sobre as que traballar. Tamén houbo tempo para

identificar as aves acuáticas que nesta época visitan as lagoas. Na súa identificación

axudounos Xurxo Mouriño. Así mesmo, contamos con membros da mancomunidade

DDÍÍAA DDAASS ZZOONNAASS

HHÚÚMMIIDDAASS

de montes do lugar, que nos explicaron algunhas das actuacións que está levando

adiante.

A continuación os voluntarios foron

organizados en catro grupos

dedicados á eliminación de cana,

herba da pampa-tritonia, papiro-cana

e un grupo itinerante que se ocupou

da eliminación de manchas de

especies variadas como oxalis e cana.

Cada un dos grupos traballou nun

hábitat diferente: deste xeito, o papiro

eliminouse dunha zona de charcas temporais, os oxalis, herbas da pampa e as canas

elimináronse da duna gris e as calas ou cornos elimináronse do río de Rial, xa na

desembocadura da lagoa de Muro. A cada grupo proporcionóuselle a ferramenta

axeitada para cada especie, así como a ficha de datos onde recoller información

sobre a especie, tamaño da mancha, método de eliminación, ferramenta

empregada etc.

Os distintos grupos estiveron traballando nas diferentes zonas asignadas e preto das

18.30h transportamos todos os restos vexetais retirados e procedemos a pesar os sacos.

Ás 19.00h achegámonos ao bar, onde tomamos un refrixerio para recuperar forzas, e

despois de realizarmos a avaliación da actividade demos por concluída esta primeira

actuación nas lagoas de Xuño e Muro, cunha participación de 40 persoas.

Fuente: http://www.proxectorios.org/index.php?option=com_content&task=view&id=198&Itemid=29

10

  10

PRIMA

VERA

PRIMA

VERA A

MBIEN

TAL

AM

BIENTA

L

I- Antecedentes e obxecto da “Primavera Ambiental”

II- Actividades programadas

I Ciclo de Cine Verde da UDC

II Feira da Sustentabilidade da UDC

Auga e Ríos na UDC

Compostaxe na UDC

III- Conclusións

11

  11

12

  12

I. ANTECEDENTES E OBXECTO

Nos meses de abril e maio programáronse desde a Oficina de Medio Ambiente e a

través dos bolseiros, xunto coa colaboración de Feitoría e a asociación ADEGA, unha

serie de actividades dedicadas a promover as boas prácticas entre a comunidade

universitaria no ámbito do medio ambiente. Esta iniciativa recibiu o nome de

“Primavera Ambiental” e pretendeu ser un primeiro paso para a divulgación e a

concienciación da sociedade universitaria con medidas sustentables ante a actual

situación do medio ambiente.

Algúns dos temas abordados na Primavera Ambiental foron o cambio climático, a

enerxía nuclear, o voluntariado ambiental, a conservación dos ríos galegos, a

reciclaxe e a mobilidade sustentable entre outros.

Tamén houbo lugar para dar a coñecer produtos ecolóxicos a través de

cooperativas ou produtores galegos, difundir accións solidarias, así como desenvolver

iniciativas de intercambio de obxectos inservibles que buscan unha nova finalidade en

mans doutro propietario.

As actividades realizáronse en distintas facultades, así como en zonas propias da

Universidade da Coruña no caso da inspección do río Lagar ao seu paso por Elviña.

Nalgúns dos actos programados, como por exemplo o ciclo de cine ou a

conferencia sobre auga e ríos, contamos coa colaboración desinteresada de

profesores da UDC. Noutros, con colectivos como Masa Crítica, Proxecto Ríos etc. ou

organizacións como Enxeñeiros e Arquitectos Sen Fronteiras, entre outras.

A continuación exporase unha breve memoria de cada actividade da Primavera

Ambiental. Todo o material gráfico e o labor de difusión foi realizado polo colectivo

bolseiro de medio ambiente.

DDAA PPRRIIMMAAVVEERRAA AAMMBBIIEENNTTAALL

13

  13

II. ACTIVIDADES PROGRAMADAS DDAA PPRRIIMMAAVVEERRAA AAMMBBIIEENNTTAALL

14

  14

Dentro do programa organizado desde a Oficina de Medio Ambiente da UDC, os

bolseiros organizamos un ciclo de cine de temática medioambiental para, desta

forma, sensibilizar a comunidade universitaria sobre o importante que é coidarmos o

noso medio.

As proxeccións elixidas para esta actividade foron:

- O documental La hora once, que nos introduciu un tema moi de actualidade

como é o cambio climático e as súas consecuencias.

- Síndrome de China”, película sobre os perigos da enerxía nuclear.

- Batalla en Seattle, que narra a tensa situación que se viviu en torno ao encontro

da Organización Mundial do Comercio en Seattle no ano 1999.

Previamente a cada proxección leváronse a cabo unhas charlas introdutorias a

cargo de profesores da UDC, onde se espuxo máis amplamente o tema central e os

participantes tiveron a oportunidade de formular as súas preguntas.

O ciclo de cine realizouse en distintos centros da Universidade da Coruña. A idea

inicial foi a de organizalo nunha das salas de proxección do Fórum Metropolitano no

Parque Europa, pero dado que hai que reservar con bastante antelación, finalmente

non foi posible. Gustábanos máis este emprazamento pois podería acudir todo tipo de

persoas, non soamente membros da comunidade universitaria, e ademais o horario

para as proxeccións non estaría limitado pola hora de peche das facultades. Este foi o

maior problema que encontramos: fixarmos un horario que non interrompese as clases

e que cumprise cos requisitos dos horarios das salas utilizadas na UDC.

A duración aproximada de cada sesión era dunhas tres horas entre charla

introdutoria e proxección, polo que axustarmos os horarios foi o máis difícil para poder

levar a cabo esta actividade.

En resumo, e tal e como se viu reflectido na enquisa posterior que se realizou desde

a OMA, o ciclo de cine tivo moi boa acollida entre os participantes, que opinan que se

debería continuar en vindeiros anos con este proxecto.

II CCiicclloo ddee CCiinnee VVeerrddee

15

 

16

  16

PREPARATIVOS PARA A FEIRA

Para a posta en marcha desta actividade realizáronse reunións de planificación

durante os tres meses anteriores á data de celebración da feira. Os bolseiros da OMA

foron os encargados de organizar algunhas das actividades como o obradoiro de

coiro, o fotocall e os concertos, así como do material necesario (mesas, cadeiras,

pancarta feita á man con teas vellas, alugamento dunha carpa) e a coordinación da

feira. Por outra banda, Feitoría Verde dedicouse a contactar cos organismos

participantes e a súa estruturación dentro do recinto.

O día previo á feira, os bolseiros recadaron o mobiliario necesario no almacén da

Facultade de Socioloxía. Tamén se limitou o acceso dos vehículos ao recinto onde ao

día seguinte se ía colocar a carpa para o evento.

O propio día da feira montáronse os postos, así como a pancarta e as diferentes zonas

onde se ían realizar ao longo da xornada todas as actividades e obradoiros.

FEIRANTES PARTICIPANTES

- Posto da OMA, onde se ofrecía información das actividades e diversos panfletos

sobre o medio ambiente e outros temas de sensibilización relacionados con el.

- Feitoría verde, coorganizadora xunto cos bolseiros da OMA. Cooperativa que

promove prácticas de educación ambiental.

- Posto de axuda ao Xapón: Con motivo do terremoto e o posterior tsunami no

Xapón, os alumnos de xaponés da Escola Oficial de Idiomas da Coruña

promoveron a recadación de fondos para o país nipón a través da venda de todo

tipo de obxectos xaponeses, así como o ensino da realización de determinadas

figuras a través da papiroflexia (grúas).

- Posto de comida ecolóxica: Produtos ecolóxicos e comida elaborada á man por

“Valle de Barcia”.

- Posto de Zocamiñoca: Cooperativa de consumo responsable da Coruña.

- Posto de tés e infusións dunha cooperativa lucense. Promovíase o uso de produtos

ecolóxicos e naturais con fins relaxantes, para problemas circulatorios etc.

- Arquitectos e Enxeñeiros Sen Fronteiras, que divulgaron os seus proxectos de

cooperación ao desenvolvemento noutros países. Exposición de diversos

IIII FFeeiirraa ddaa SSuusstteennttaabbiilliiddaaddee

17

  17

elementos de construción levados a cabo en función da zona, as necesidades e

os residuos xerados.

- Comercio Xusto de Galicia: Comercializan produtos de colectivos desfavorecidos

do Sur co obxectivo de mellorar o acceso ao mercado destes e cambiar as

inxustas regras do comercio internacional.

- Mesa de troco: Intercambio entre os participantes de obxectos para lles buscar un

novo uso en mans doutra persoa.

- Masa Crítica: Movemento ciclista que fomenta e reivindica o uso da bicicleta nas

cidades. Realizaron reparacións e mantemento das bicis dos ciclousuarios que se

achegaron durante toda a xornada.

OBRADOIROS

- Obradoiro de coiro: Achegar a artesanía do coiro á comunidade universitaria

mediante a realización dun breve curso onde se puideron elaborar carteiras,

pulseiras etc.

- Obradoiro de xabón: Demostración en vivo da elaboración de xabón a partir de

aceite usado.

ACTIVIDADES

- Fotocall: Zona dedicada á realización de fotos de todos os participantes cos logos

das asociacións, os colectivos, as cooperativas e, en xeral, todos os organismos

involucrados na feira.

- Murais: “Miradoiro da sustentabilidade” e “Miradoiro da insustentabilidade”. Espazo

dedicado á libre expresión onde se podía participar achegando ideas tanto para

acadar un futuro máis sustentable como para denunciar os maos hábitos

medioambientais na sociedade actual.

- Xogos tradicionais: Asociación compostelá dedicada á conservación e a

recuperación de xogos ancestrais como a billarda, a chave ou os bolos, entre

outros.

- Contacontos: Interpretación dunha historia ambientada na natureza sobre o

vagalume.

- Música en acústico e en directo a cargo de Jorge Mirancos e César de Centi.

18

  18

19

  19

INTRODUCIÓN Nunha sociedade como a actual en que a sensibilidade cara ao medio adquiriu unha

notable influencia, a auga ten merecido unha especial atención como vehículo de

actuación e difusión dun modelo sustentable. Tanto é así, que desde a Oficina de

Medio Ambiente da UDC ténselle concedido unha especial atención na vertebración

das actividades do persoal bolseiro a través das diferentes accións enmarcadas

dentro dos planos trazados para o Proxecto Ríos e o Proxecto Sostauga.

A través destes programas, o que se intentou foi achegar a importancia da

preservación e o uso da auga tanto a nivel infraestrutural como de preservación e

posta en valor da riqueza natural do contorno da comunidade universitaria no

Campus de Elviña–A Zapateira.

Polo tanto, púxose de manifesto o interese por un desenvolvemento sustentable dentro

do ámbito universitario que permita unha valoración dos recursos hídricos e da mellora

na calidade do ecosistema fluvial do río Lagar, tendo en conta que a relación

simbiótica entre uso e calidade converte o río nun indicador de sustentabilidade do

territorio.

OBXECTIVOS DAS ACTUACIÓNS

O obxectivo das xa citadas iniciativas (Proxecto Sostauga e Proxecto Ríos) foi actuar

sobre o contorno universitario, presentando dúas vertentes ben diferenciadas. A

primeira, o Proxecto Sostauga, pretende establecer un carácter técnico que axude a

un maior aproveitamento dos recursos e, subsidiariamente, a concienciar a través de

programas de difusión e indicadores de boas prácticas nas propias facultades. Pola

súa banda, o Proxecto Ríos vehiculou o labor máis humano, co obxectivo de vincular

os estudantes ao labor de voluntariado e posta en valor dos espazos naturais e de

entretemento.

Desde este punto de vista, o que se intentou foi:

AAuuggaa ee RRííooss nnaa UUDDCC CCuussttooddiiaa FFlluuvviiaall ee LLaabboorreess ddee CCoonncciieenncciiaacciióónn

ddoo CCoonnssuummoo EEffiicciieennttee ddaa AAuuggaa

20

  20

Recuperar e valorizar o entorno fluvial próximo aos campus de Elviña e da

Zapateira, tanto desde o punto de vista das infraestruturas (Proxecto Sostauga)

como do humano (Proxecto Ríos).

Promover o voluntariado e a preocupación pola protección ambiental no

ámbito universitario.

Promover un uso adecuado dos recursos nos diferentes centros.

Contribuír por parte do persoal bolseiro e voluntario á limpeza do río Lagar.

Educar e formar para a adopción de novos hábitos sobre o emprego da auga,

a súa importancia ambiental e a participación cidadá na preservación dos ríos

como forma de avanzar cara a unha sociedade máis respectuosa co medio.

Malia que nun comezo imos facer unha distinción entre os dous proxectos xa

mencionados, debemos destacar que ambos os dous van estar estreitamente ligados,

tal e como se vai facer constar na páxina web da UDC, en que tanto o proxecto

Sostauga como o Proxecto Ríos se vehiculan arredor de toda unha serie de conceptos

chave marcados pola Directiva Marco da Auga.

Para tales efectos establécense por parte da Universidade da Coruña toda unha serie

de medidas xa mencionadas como obxectivos a potenciar mediante o labor difusor

do persoal bolseiro:

1. Fomento do uso eficiente da auga.

2. Mellora dos sistemas de saneamento.

3. Limitación e optimización dos usos da auga.

4. Eliminación de obras obsoletas.

5. Conservación de fauna e flora.

6. Labores de limpeza e difusión do voluntariado.

Par isto, deberase informar a poboación universitaria das actuacións levadas a cabo e

tentar implicar o maior número de persoas posible. De aí que percibamos o noso labor

como bolseiros como un investimento en capital humano por parte da Universidade

co fin de de chegar ao maior número de persoas posible.

21

  21

O luns 2 maio celebrouse unha segunda charla do Proxecto Ríos que tiña como

principal obxectivo a difusión a un maior número de persoas na Facultade de Ciencias

do campus da Zapateira, e que culminou coa saída ao río do Lagar do mércores 4 de

maio. Esta consistiu nunha demostración práctica da inspección de ríos, en que de

novo se tomaron medidas dos indicadores biolóxicos, físico-químicos e morfolóxicos.

Con esta saída achegámonos ao que sería a posible e planeada custodia fluvial do río

Lagar, un último paso que non se chegou a materializar, polo que queda como

proposta para o colectivo bolseiro do vindeiro curso.

Presentación do Proxecto ríos na Fac. de Ciencias (02/05/2010)

OO PPRROOXXEECCTTOO RRÍÍOOSS

22

  22

O día 27 de abril tivo lugar na Facultade de Ciencias do campus da Zapateira a

xuntanza correspondente ao proxectos SOSTAUGA, que como xa temos establecido

con anterioridade vai facer referencia á parte máis técnica da xestión da auga.

Como parte deste labor técnico e da implicación de sectores como son a enxeñería e

arquitectura, podemos dicir que se trata dun proxecto con maior proxección temporal

que o anterior, o que o reviste dunha compoñente máis aplicada e que o centra en

toda unha serie de obxectivos particulares, como os seguintes:

Pásase a falar máis do ciclo da auga e das infraestruturas necesarias para

facer del un modelo sustentable.

Baséase máis nunha normativa legal que o proxecto anterior.

Estúdase como acadar unha redución das augas residuais en orixe e mellorar o

control da contaminación e das augas residuais que se envía ao sistema de

saneamento.

Foméntase a reutilización das augas residuais.

Unha vez realizadas todas estas melloras na rede de canalización da UDC, vai ser

preciso seguir o proceso mediante as xa mencionadas análises biolóxicas, físico-

químicas e morfolóxicas o que vai permitir enlazar ambos os dous proxectos como ao

longo deste informe o vimos facendo.

Deste xeito, o Proxecto Sostauga para o uso sustentable da auga e a súa relación co

territorio nos campus de Elviña e A Zapateira da Universidade da Coruña é un

proxecto estratéxico para pór en valor a auga e os ecosistemas asociados ao seu

ámbito. Trátase por tanto de preservar e potenciar un elemento chave do patrimonio

sociocultural e ambiental deste territorio mediante o seu estudo técnico e o

desenvolvemento posterior dunha serie de accións propostas.

Mais, ao nacer este proxecto desde a Universidade, as actuacións derivadas deben

ser exemplares, de modo que favorezan a educación ambiental e a sensibilización de

toda a comunidade académica e do seu ámbito de influencia, xa que, como

dixemos anteriormente, existe unha relación simbiótica entre a calidade das augas e a

sustentabilidade do territorio, o que confirma este eido como núcleo prioritario de

actuación e protección.

OO PPRROOXXEECCTTOO SSOOSSTTAAUUGGAA

Velaquí os obxectivos xerais do proxecto:

- Conseguir un axeitado estado ecolóxico dos fluxos e as masas de auga existentes nos

campus de acordo coas directrices da Directiva marco da auga da UE.

- Avanzar cara a unha xestión sustentable da auga en que se alcance o maior grao

de autosuficiencia posible.

- No plano cultural, favorecer a potenciación das oportunidades únicas que ofrece a

existencia de cursos fluviais, zonas húmidas e mananciais, intentar renaturalizar no

posible estes elementos e mellorar os índices de biodiversidade.

CONCLUSIÓNS

A potenciación destes dous proxectos por parte da Universidade da Coruña ten

xerado unha corrente de sensibilización de carácter prolongado no tempo e cuxas

medidas, fomentadas pola asociación ecoloxista ADEGA e a Universidade da Coruña,

poden chegar a ter unha forte repercusión social e medioambiental.

Como resultado, esta planificación e xestión dos recursos hídricos supón, para alén

dunha posta en valor do patrimonio, unha acción de futuro canto á conservación e a

sustentabilidade da diversidade no entorno do campus de Elviña.

23

 

23

24

  24

Anteriormente ao ciclo da Primavera Ambiental, realizáronse dous eventos na UDC

relacionados coa compostaxe:

Unha primeira conferencia, o día 13 de xaneiro de 2011, no salón de actos

da Facultade de Ciencias, a cargo de María Rodríguez Lafuente (ADEGA).

K

Unha visita aos composteiros situados en Filoloxía, o día 31 de marzo de

2011. Neste evento, Marcos Vázquez Trillo, do Grupo de Investigación de

Enxeñaría Química e Ambiental, xunto con Diego Rioboo, bolseiro desta

oficina, explicaron o proceso de compostaxe, comentando en que consiste

e cal sería a forma máis apropiada de levalo a cabo, ademais de facer

unha pequena demostración práctica de como tratar os residuos orgánicos.

O seguinte e derradeiro evento relacionado coa compostaxe na UDC

incorporouse ao programa de actividades do ciclo da Primavera Ambiental.

CCOOMMPPOOSSTTAAXXEE NNAA UUDDCC

25

  25

Esta actividade, realizada o 12 de maio de 2011, consistiu nunha visita práctica aos

composteiros da Zapateira e unha posterior conferencia, “Compostaxe e

sustentabilidade: calidade e usos do compost”, a cargo de Montserrat Soliva Torrentó,

doutora en Ciencias Químicas, profesora xubilida da Universidade Politécnica de

Catalunya.

A visita

A primeira parte do evento comezou ás 12:00 h, na Praza da Fraga (Ciencias –

Arquitectura), coa visita aos composteiros da UDC nos centros da Zapateira.

Estiveron presentes Manuel Soto, profesor de Enxeñaría Química na Facultade de

Ciencias da UDC, Marcos Vázquez Trillo, do Grupo de Investigación de Enxeñaría

Química e Ambiental e Ramón Plana, consultor ambiental, experto en procesos de

compostaxe.

Nesta parte práctica explicouse o proceso de transformación de restos de materia

orgánica en fertilizantes estables (compostaxe), así como o procedemento máis

adecuado para obter un compost de calidade, tendo en conta determinados

parámetros, como a temperatura.

Ademais, salientáronse os beneficios que implica o emprego do compost:

Beneficios económicos, como consecuencia dun menor custo na

xestión da fracción orgánica do lixo.

Beneficios ambientais, pois conséguese unha mellora da estrutura do

solo, o que implica unha menor perda de produtividade deste a longo prazo.

Beneficios sociais, como consecuencia dos anteriores.

A conferencia

Ás 13:00 h, no salón de actos da Facultade de Ciencias, Montserrat Soliva Torrentó,

doutora en Ciencias Químicas, impartiu a conferencia “Compostaxe e

sustentabilidade: calidade e usos do compost”.

Especializada en compostaxe e na caracterización, a diagnose e a aplicación de

residuos orgánicos ao solo, esta doutora participou en numerosos proxectos de

investigación e asesorou a empresas sobre o tratamento de residuos orgánicos.

A conferencia tivo unha duración dunha hora e media, que coa visita práctica

supuxo unha duración total de 2,5 horas que se tiveron en conta para a consecución

do crédito de libre elección ofertado no ciclo da Primavera Ambiental, que concluíu

con esta actividade.

26

  26

III. CONCLUSIÓNS

Ao peche da programación da Primavera Ambiental concedeuse un crédito de

libre configuración a todos os asistentes a 12 horas de actividades. Ao mesmo tempo,

levouse a cabo unha iniciativa de avaliación dos distintos aspectos dos eventos

realizados desde a Oficina de Medio Ambiente a través dos bolseiros OMA mediante

unha enquisa enviada aos participantes.

Con respecto á dita sondaxe pódese extraer que a gran maioría dos asistentes

volverían repetir coa súa implicación. Unha das actividades estrela foi o ciclo de cine,

que tivo moi boa acollida malia a pouca afluencia debida ao horario das proxeccións.

A II Feira da Sustentabilidade e a conferencia sobre compostaxe en Galicia tamén son

outros dos actos destacados.

Moitos dos participantes expresaron o seu interese nos temas tratados nos distintos

eventos organizados, así como a importancia do recoñecemento a nivel académico

desa implicación.

Un dos motivos polos cales a comunidade universitaria non colaborou máis

activamente nestas actividades foi a incompatibilidade co horario lectivo. Tamén

incidiron en non realizar actos en épocas de exames.

A maioría dos participantes coñeceu a programación a través de carteis na

Universidade, moi poucos mediante as redes sociais (páxina do Facebook da OMA,

biciblog ou blog do medio ambiente da UDC). Cómpre dar máis difusión nun futuro a

estas últimas alternativas, xa que son as máis utilizadas polos universitarios na

actualidade.

No tocante ao traballo realizado polos bolseiros da OMA, cren que constitúe un

labor necesario de divulgación e concienciación co medio ambiente que é

importante levar a cabo dentro da propia Universidade.

Ante unha posible actividade para os vindeiros anos baseada na realización de

saídas dedicadas á conservación da natureza, a limpeza e o coidado dos ríos e

bosques nos fins de semana, a gran maioría estaría disposta a participar. Ao mesmo

tempo, tamén expresan o seu interese pola mobilidade en bici na cidade e sobre todo

cara á Universidade, se de xeito previo ou paralelo ao préstamo de bicis se levase a

cabo unha marcha ciclista da ruta a seguir e se proporcionasen indicacións para a

circulación de forma segura.

DDAA PPRRIIMMAAVVEERRAA AAMMBBIIEENNTTAALL

27

  27

AA OOMMAA NNAA RREEDDEE 

l interno como

exte

cial Facebook e o servizo de publicación de blogs

Blogger.

iferentes apartados, que conteñen actividades pasadas, proxectos,

exp

a que contén os informes das

act idades e os eventos da OMA, elaborados por nós.

dos bolseiros, mediante tres

dife rfil, a páxina e o grupo privado.

Desde o comezo da nosa actividade na Oficina de Medio

Ambiente (OMA), os bolseiros empregamos a rede como

medio de comunicación principal, tanto a nive

rno, para informar e promover as nosas actividades.

Os espazos web empregados son a páxina oficial da OMA,

a rede so

Páxina oficial (www.udc.es/sociedade/medio_ambiente/)

O espazo oficial da OMA na web da UDC é onde se

publican as comunicacións oficiais. No apartado da páxina principal, Actualidade,

atópanse as novas e actividades máis recentes. No menú da esquerda pódense

observar os d

osicións, informes ou ligazóns, entre outros datos.

Este espazo non é xestionado polos bolseiros, aínd

iv

Facebook

A rede social é o principal medio de comunicación

rentes seccións: o pe

Perfil Bolseiros OMA

Activo só durante un tempo, en xuño decidimos trasladar a nosa actividade

unicamente á páxina para preservarmos a privacidade dos usuarios relacionados co

per

erfil pasou a ser privado e todas as comunicacións son

rea ina.

fil.

A partir dese momento, o p

lizadas a través da páx

Páxina Bolseiros OMA

A páxina é a nosa ferramenta primordial na rede, xa que constitúe a vía principal

de comunicación externa e de promoción, empregada para publicar novas, artigos

de interese, actividades, exposicións, xornadas e calquera outro evento relacionado

co labor da OMA, ademais de ser o espazo onde se cargan as fotografías dos eventos.

Como se expón no manual de bolseiros, é un espazo que esperamos que se

conserve en vindeiras xeracións de bolseiros desta oficina.

Grupo privado Bolseiros OMA 2010/11

Este grupo é a nosa vía principal de comunicación interna, xa que a través del

contactamos entre os bolseiros para programar eventos, coordinar as nosas

actividades ou comentar calquera circunstancia relativa ao grupo.

Blogger

Contamos con dous espazos neste servizo de publicación de blogs: o blog da

OMA e o biciblog.

- Blog da Oficina de Medio Ambiente (http://medioambienteudc.blogspot.com/)

Blog que inclúe novas, artigos de interese, actividades programadas, vídeos e

outros contidos relacionados co medio ambiente.

Neste espazo web pódese encontrar tamén o Calendario Verde, que amosa as

actividades programadas non só pola oficina, senón tamén por outras institucións

relacionadas co medio ambiente e a sustentabilidade, como por exemplo Masa

Crítica.

Contén ligazóns a outros blogs de interese ou relacionados co labor da OMA,

coma o da Asociación Fiare Galiza ou a Cooperativa Zocamiñoca.

- Biciblog (http://biciblogudc.blogspot.com/)

O biciblog é un proxecto que achega un amplo catálogo de rutas aos usuarios do

servizo de préstamo de bicicletas da UDC e a toda a xente que se desprazar en bici

pola cidade da Coruña, así coma información sobre ordenanzas, prohibicións e

avances na mobilidade sustentable en bicicleta.

As rutas que aparecen no blog están almacenadas no servizo Wikiloc, que amosa

o percorrido no mapa, con outras indicacións.

O blog contén tamén información sobre todos os eventos que realiza Masa Crítica

na cidade, ademais doutras actividades relacionadas coa mobilidade en bicicleta,

artigos, vídeos, cursos, coma o de mecánica de bicicletas que se impartiu na UDC, e

ligazóns a outros biciblogs.

Igual que sucede coa páxina de Facebook, esperamos que os bolseiros de

vindeiras xeracións continúen coa actualización de ambos blogs.

28

  28