sample copy. not for distribution.iii jkuksekg latu eksjs educreation publishing (since 2011) ...

23
Sample Copy. Not for Distribution.

Upload: others

Post on 05-Sep-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 2: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

i

jkuksekG

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 3: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

ii

Publishing-in-support-of,

EDUCREATION PUBLISHING

RZ 94, Sector - 6, Dwarka, New Delhi - 110075

Shubham Vihar, Mangla, Bilaspur, Chhattisgarh - 495001

Website: www.educreation.in __________________________________________________

© Copyright, 2017, Sanjay More

All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form by any means, electronic, mechanical, magnetic, optical, chemical, manual, photocopying, recording or otherwise, without the prior written consent of its writer.

ISBN: 978-1-5457-1220-7

Price: ` 190.00

The opinions/ contents expressed in this book are solely of the author and do not represent the opinions/ standings/ thoughts of Educreation.

Printed in India

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 4: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

iii

jkuksekG

latu eksjs

EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)

www.educreation.in

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 5: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

iv

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 6: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

v

iqLrdkfo"k;h

jkuksekG gs ek>s ifgys iqLrd- fryk y?kw dknacjh Eg.kk]

nh?kZdFkk Eg.kk] ;krY;k uk;dkps ÞckGk Þps pfj= Eg.kk]

,dk [ksMîkryh dgk.kh Eg.kk] xkokckgsjP;k fulxkZps

o.kZu Eg.kk] yfyr ys[ku Eg.kk- dqLrhrY;k la?k"kkZph

ckGkph ;'kksxkFkk Eg.kk] fu"iki] fujkxl ckyi.kkph]

'kkys; thoukrhy vkBo.kÈph lSj Eg.kk ---

jkuksekG gk gjoysY;k ckyi.kkpk çokl vkgs-

rqMoysY;k okVk] ikyFks ?kkrysys ekG] jkua] f'kokja] cksjh

ckHkGhP;k tkG~;k] xqatk] xtX;kph >kMa] [ksdMîk

ek'kkauh Hkjysyh rGh rykoa] lls ?kksjiMh] f'kdkjh iksja]

fulxkZus myxMysya iqLrd vkgs-------ÞjkuksekGÞ-

Qslcqdoj xktysyh ÞckGkÞ lsjht gh ÞjkuksekG Þ;k

ukokus çfl) gksrs;----

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 7: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

vi

euksxr

jkuksekG gs ek>s ifgys iqLrd- fryk y?kw dknacjh Eg.kk]

nh?kZdFkk Eg.kk] ;krY;k uk;dkps ÞckGkÞ ps pfj= Eg.kk]

,dk [ksMîkryh dgk.kh Eg.kk] xkokckgsjP;k fulxkZps

o.kZu Eg.kk] yfyr ys[ku Eg.kk- dqLrhrY;k la?k"kkZph

ckGkph ;'kksxkFkk Eg.kk] fu"iki] fujkxl ckyi.kkph]

'kkys; thoukrhy vkBo.kÈph lSj Eg.kk---

QslcqdeqGs fyg.;kph laèkh feGkyh- mRlkg ok<o.kkjs

fe= feGr xsys] HkjHk:u nkn ns.kkjs] ek÷;k ys[kukoj

çse dj.kkjs okpd feGr xsys- ;k lok±P;keqGs ÞjkuksekGÞ

pk çokl u èkMiMrk] u BspdkGrk ;'kLohi.ks ikj

iMr xsyk-

Qslcqdus ÞckGkÞ yk MksD;koj ?ksrys] rso<hp lkFk cqd

gaxkekP;k ÞuqôMÞ us fnyh- cqd gaxkekus ifgY;kank

ÞjkuksekGÞ Ã cqd Lo:ikr çfl) d:u ek÷;koj

foÜokl Vkdyk- R;kphp gh iqLrd vkoÙ̀kh-

jkuksekG lkBh ykHkysY;k lok±psp eukiklwu vkHkkj !

latu eksjs

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 8: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

vii

uqôM] cqd gaxkek] ph vkOgkus fyy;k isy.kkj+~;k] ys[kd

?kMo.kkjh dk;Z'kkGk vlysys] fl)gLr ukVddkj o

ys[kd Jh foØe Hkkxor lj o ek÷;k QslcqdojP;k

leLr okpdkal gh ifgyh okfgyh lkfgR;—rh viZ.k-------

-

latu eksjs

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 9: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

viii

,d [ksMa- [ksMîkryh 'kkGk- 'kkGsryh iksjh iksja-

fujkxl 'kkys; thou-

xkokckgsjpk fulxZ- vks<s] vks?kGh] jkua] 'ksra] f'kokja-

Çppk cksja] vkoGs is:] xqatk] xtxs-

[ksMs] ekls] lls] ?kksjiMh-

HkVD;kaph jkuksekG HkVdarh Eg.kts

ÞjkuksekGß

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 10: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

9

¼,d½

vkt jfookj ---lqêhpk fnol- eulksä [ksGk;pk fnol-

i.k R;kyk gk fnol dlk ?kkyok;pk\ vlk usgeh ç'u

iMr vls- xYyhryh iksja R;kyk felGwu ?ksr uOgrh-

R;kyk ofMy uOgrs- R;kP;k vkÃfo"k;h pkaxya cksyya

tkr uOgra- Hkkodhryh iksja

Þ;s dMw P;k ---Þ

v'kh R;kyk gkd ekjk;ps- ex HkkodhP;k iksjkr R;kyk

felGkosls okVk;ps ukgh- iksja lqêhr èkeky djk;ph-

jkuk f'kokjkr eulksä HkVdk;ph- jkuesok xksGk djr

ÇgMk;ph] >kMkoj p<k;ph- is:] tkaHkGa] vkoGs]

flrkQGa] cksja] xktja- f'kokjkr xsY;koj esO;kyk rksVk

uOgrk- R;kyk i.k [kwi HkVdkoala okVk;pa- iksgkoala

okVk;pa] lwjikjaC;k [ksGkO;kr vla okVk;pa- R;kyk

tkLr dkgh dGr uOgra- ,dnk R;kus lkscR;kyk

fopkjys lq)k-

ÞrweP;k ?kjh ckgsjP;k tkrhpk ek.kwl ;srks Eg.kwu rw

dMwpk vkgslÞ vla dkghrjh u dG.;klkj[ka lkaxhrya

gksra R;kus R;kosGh- ex R;kus u jkgwu vkÃyk fopkjys

lqènk-

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 11: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

10

ÞckGk vkiyh 'ksrh vkgs] rh Hkkodhyk ?k'kkr ?kkyk;ph

vkgs- gs dkdk rw÷;k ofMykaps fe= vkgsr- ;kaP;k ek?kkjh

R;kapkp vkèkkj] 'ksrhpa rs c?krkr- Hkkodhyk rs c?kor

ukgh- rw R;kaP;kr felGw udksl-ß

vkÃus lkaxhrysya cjap R;kP;k MksD;ko:u xsya- i.k

rsaOgkiklwu R;kps fe= deh gksr xsys- rks ,dVk jkgw

ykxyk- 'kkGsrgh ,dVkp Lor%P;k dks"kkr jkgw ykxyk-

i.k gYyh R;kpa ,dk'kh Nku ter gksra- R;kyk ,d

ufou fe= feGkyk gksrk- xksj+~;k xkseVîk iksjkaP;kr ,d

dkGk dqGdqGhr iksjxk mBwu fnlk;pk- fpoV] pyk[k-

eSnkuh [ksGkr rks dq.kkyk vSdk;pk ukgh- i.k vH;klkr

R;kyk Mksda uOgra] ex gk R;kyk enr djk;pk- R;keqGs

nks?kkaph nksLrh yodjp twGyh-

vkt R;kP;kdMsp tk;ps [ksGk;yk- xkokP;k oj]

'ksoVP;k Vksdkyk èkuxjokMîktoG ukÃd oLrhr rks

fe= jkgr gksrk- ldkGpk uk'rk d:u] vkÃyk

fopk:u rks fu?kkyk- xYyh xYyhr iksjkaps Mko jaxys

gksrs- [ksG c?krkuk rks usgeh rYyhu gksowu tk;pk] i.k

vkt R;kph ikoys jsaxkGyh ukghr- dqHkkjokMk] lqrkjesV

yksgkjvkGh lkork ekGh eafnj] vlk çokl djr R;kph

ikoya xkokP;k ojP;k Vksdkyk vkyh-ex ,d osxGap

tx lq: >kya- nxM ekrhph ?kja] NIija] 'ksjMk esa<jkaps

nxMkaps okMxs] tkGh- 'ks.kkeqrkps okl jLR;koj

iljysY;k ysa<îk] dkjokuh dq=h- èkwGhr ekrhr [ksG.kkjh

eqya- R;kus mekdkar pa ?kj fopkjya- oLrhP;k ojP;k

Vksdkyk fHkdkth ukÃdkpk okMk gksrk- okMk Eg.kts ,d

twukV Hkya nkaMxa nxMh ?kj- leksj eksdGa iVkax.k-

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 12: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

11

cktwyk esa<jkaps dGi- ok?kjhP;k tkG~;k- ?kjkleksjP;k

cktY;koj fHkdk ukÃd] ldkGP;k mUgkyk fuokar

iMyk gksrk-

Þmekdkar vkgs ---\Þ R;kus Egkrkj+~;kdMs pkSd'kh dsyh-

Þdks.k mekdkar --\Þ Egkrkj+~;kus ckopGwu R;kP;kdMs

ikgr fopkjys-

Þmekdkar Hkhokth ukÃd--Þ R;kus mÙkj fnys-

ÞmE;k Og; \--- vkja eax mE;k Eg.k dh ! R;ks ek>k

ukrw ---R;k frdMa rkyehdMa vly c?k--ß

R;kph ikoya nk[koysY;k fn'ksyk oGyh- ,dk iVkax.kkr

yky ekrh Vkdwu vk[kkMk dsyk gksrk- R;kr ukÃdkph

xksVhcan iksja] ldkGP;k dksoG~;k mUgkr ykax]

fdLrkdkoj ,desdka'kh >Vr gksrh- yaxksVh ykoysyh

ckjdh iksja tksj cSBdk ekjr gksrh- naM Bksdr gksrh-

mekdkar i.k R;kaP;krp gksrk- eqjyh oLrkn iSyokukauk

Mko f'kdor gksrk- ;kyk c?khrY;koj dkG~;k fpoV

nsgkpk] yaxksVh ykoysyk NksVk mekdkar yktyk- R;kus

diMs p<oys- ex nks?ks R;kP;k ?kjh vkys-

Þrw ?kjkr cl --eh vka?kksG d:u yxsp ;srks --ß

vls Eg.kr rks vka?kksGhyk iGkyk- iVkax.kkr BsoysY;k

nxMh 'khGsoj R;kus cknyhrys ik.kh vaxkoj ?ksrys-

Egkrkj+~;kP;k tqU;k èkksrjkus vax iqlys- iSj.k] pìh

p<oyh- ?kjkr vkyk- vkj'kkr c?kwu Hkkax ikMyk-

Þpy tsow ;k --Þ Eg.kr R;kus R;kyk vkÃiq<s Ugsys-

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 13: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

12

mE;kph vkà Hkkdjh Fkkir gksrh- ,d Hkkdjh gkrkr] ,d

rO;koj] ,d pwyhojP;k fu[kkj+~;kyk ykoyh gksrh-

mE;kus nks?kkaph rkVa dk<yh-

Þmekdkar --eh uk'rk d:u vkyks; --rw tso eh clrks-

Þrks vk<sos<s ?ksow ykxyk-

Þ;s iksjk ---rw mE;kpk eSrj uk \ ex cke.kkokuh d:

uxla] mE;kcja FkksMa tso --l';kpa eV.k vkoMra uk

rwyk\Þ mE;kph vkà Eg.kkyh-

Þukgh ---vkeP;k ?kjh dsya ukgh vtwu dèkh rlya Þ

R;kus vkoa<k fxGr dls cls mÙkj fnys-

ÞR;kpa cksy.ka iq.kZ gksr ukgh rksoj mE;kP;k vkÃus ,d

Hkkdjh vu nksu iG~;k l'kkpa lqôa eV.k rkVkr ok<ya]

R;kP;k iq<îkr Bsoya- mE;kykgh ok<ya- vkacwl pohpa]

rsy ehBkpa] rkacMîk fr[kVkrya] ?kê lqôa eV.k vki.k

dèkh laioya rs R;kyk dGyagh ukgh-

Þvtwu ok<w dk ja \Þ mE;kP;k vkÃus R;kyk fopkjys-

Þudks udks--- [kwi tsoyks-Þ vls Eg.kr xMcMhus R;kus

rkVkr gkr èkwryk-

mE;k tsorp gksrk- nksu Hkkdjh vu pkj ikp iG~;k

eV.k laiowu ex mE;kus gkr èkwryk-

Þnwèk ?ksrksl dk ja \Þ mE;kP;k Xyklkr pwyhoj rkioysya

[kjiwl nwèk vksrr R;k ekÅyhus ;kyk fopkjys-

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 14: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

13

Þudks udks ---vkrk dkgh tk.kkj ukgh-Þ ?kkcjrp nwèkkP;k

forHkj maphP;k XyklkdMs c?kr R;kus mÙkj fnys-

Xykl HkjY;koj rhus ,d xqGkpk [kMk] ikVîkoj

ojoaVîkus pspyk- R;kpk pwjk Xyklkr vksryk- Xykl

mE;kdMs fnyk-

Þvkrk fgFkap [ksGk- nqikjh tsok;yk ;k- ;s iksjk --nwikjh

tsok;yk ?kjkdMa tkow uxal- mE;kcja tso fgFkap--

pkaxya cjckV djrs ekankyysY;k dksacMhpa- rw>h ckÇtnh

vk; y{k nsrh dk Ugk; rw÷;kdMa \ dlya gkMkMwu

xsya; ysd: ! vkeP;k mE;kdMa c?k-Þ

rhpa cksy.ka laisi;±r nksUgh iksja ?kjkckgsj mèkGyh gksrh-

R;kyk vkt ,d osxGap tx [kwya >kya gksra ! ,d uoa

?kj feGkya gksra !

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 15: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

14

¼nksu½

gkrkoj ik.kh iMya] r'kh nksUgh iksja mèkGyh- mE;kyk

vtwu rh?ka ;sowu feGkyh- dWu‚yph ifydMph dM

èk:u rs pkyr jkfgys- ekrhP;k Hkjkokpk rhoz mrkj]

dkVsjh ckHkGhP;k tkG~;k- R;kP;k ifydMs mlkph 'ksra-

tkaHkGkph >kMa] vlk çokl djr] ,d vkMoa frMoa

iljysya macjkpa >kM ykxY;koj rs dWu‚ypk mrkj

mr:u [kkyh vkys- macjkP;k cqaè;kyk gkr ykowu ik;k

iMys- ex [kkjksVhlkj[ks ljljr oj p<ys- gk ,dVkp

[kkyh jkfgyk-

ÞckGk --;s dh oj --eLr macja fidyh gk;hr-ß 'ksydh

macj gsjr mE;k Eg.kyk-

Þmekdkar --eyk >kMkoj p<rk ;sr ukgh js--Þ ckGk

yktyk-

Þvjs ---R;kr dk; fo'ks"k\ --eh f'kdorks rwyk --Þ

mE;k ljljr [kkyh vkyk- ex R;kus >kMkoj p<k;ps

çkR;f{kd d:u nk[koys- ckGk [kksMkyk èk:u oj

p<.;kpk ç;Ru d: ykxyk-gGw gGw tew ykxY;koj

ex] ojP;k cspD;kr rksy lkojr Qkanhyk xPp èk:u

clwu jkfgyk- iksja Qka|k Qka|kus ljljr gksrh- ojP;k

Qkanhyk gkrkus èk:u [kkyP;k Qkanho:u pkyr ikj

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 16: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

15

'ksaMîki;±r tkr gksrh- ex ekdMklkj[kh [kkyP;k

eksGkP;k xorkr mMh ?ksr gksrh- Qkanhyk yksacdGr

>ksds ?ksr gksrh- iSj.khP;k oVîkr ykyHkMd fidysyh

macjs ?ksowu mE;k R;kP;k toG vkyk- nks?ks ex [kkyh

mrjys- [kkyP;k Vksp.kkj+~;k xorkr clys- ex fidysya

macj m?kMwu vkrY;k eqaX;k Qqdwu] fpyVa mMowu ykowu]

macj [kk;yk mE;kus R;kyk f'kdoys- vathjklkj[kh

jlj'khr xksM macjQGs ckGkyk [kqip vkoMyh- ex rs

xorkoj yksGys- iksjkauh R;kaP;k vaxkoj èkikèki mMîk

ekjY;k- ex xorkojpk [ksG lq: >kyk- iksja

,desdkP;k vaxko:u gosr mMîk ekjk;pk [ksG d:

ykxys- ckGkyk gs ufoup gksrs- R;kusi.k tesy r'kk

xorkoj okdMîk rhdMîk mMîk ekjY;k- rksoj ,dkus

ml eksMwu vk.kys- ex xorkr clwu lxGs ml [kkow

ykxys- mE;kus ckGkyk ml lksywu fnyk- ykacph ykac

v[kaM pks; dk<k;yk f'kdoys- rksoj nqlZ;kus

Çycks.khP;k ckxsrwu jlj'khr fioGh Çycs vk.kyh- Çycs

QksMwu rh lksyysY;k mlkyk pksGyh] ex lxGs R;k

jlkG mlkP;k xjkpk vkLokn ?ksr] pks;Vîk p?kGwu

Vkdw ykxys- çR;sdkP;k iq<îkr pks;Vîkapk ?kesY;k;so<k

<hx lkpyk-

eulksä ml [kkowu >kY;koj gh okujlsuk iq<s ljdyh-

ijr Hkjko p<wu dWu‚yoj vkyh- vkrk dWu‚ypk Hkjko

dkoGhP;k tkGhus xPp >kyk gksrk- dWu‚yP;k dMsyk

,d ykac'ksiVhpk dkGk dqGdqGhr ikudksacMk Hk{;

Vhir gksrk- ;kaph pkgwy ykxY;koj rks osxkus iGr oj

vkyk vu dkoGhP;k tkGhr ?kwlyk- ukÃdkphp iksja rh-

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 17: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

16

ckGkyk dWu‚yojp Bsowu rh tkGhdMs iGkyh-

dkoGhP;k yofpd Qka|k ,desdkr xqarwu ,d tkGhnkj

eaMi >kyk gksrk- pkjgh t.k pkjh cktwus fHkMys- tkGh

vkoGr vkoGr iq<s ?kwlr jkfgys- ikudksacMk eq:u vax

pks:u clyk gksrk- iksja toG vkyh rlk rks ,dk

MqcwGD;krwu ifydMs fulVw ykxyk rksoj ,dk iksjkus

lwj ek:u R;kyk xPp èkjyk- dksacMk QMQMyk- rhu

pkj ihla mpdVyh xsyh- nksUgh gkrkr f'kdkj èk:u rs

iksjxa tkGhrwu ckgsj vkya- mE;kus ex toG iMysY;k

,dk Çpèkhus R;kps nksUgh ik; ?kê vkoGys- ex rs fuGa

lkoGa ik[k: ?ksowu iksja oj vkyh- ckGkyk gs i.k

ufoup gksra-i.k i{kh c?kwu ckGk gj[kyk- ckGkus Hkhr

Hkhr R;k i{kkyk gkr ykoyk- R;kpk rsydV rtsynkj

jax vu pdpdhr dkGh fuGh fils ckGkyk [kqip

vkoMyh- R;k i{kkyk gGwokji.ks nksUgh gkrkP;k eqBhr

tir ckGk R;kaP;kcjkscj pkyw ykxyk-

Þmekdkar ---;kyk vki.k ikGw ;k dk \Þ ckGkus mE;kyk

fopkjys-

Þ;s ;sMîk ---rsyk ikGk; lkBh Ugk; [kk;klkBh èkjyk;k-

ikGwu R;ks jgk.kkj Ugk; --dokp tkÃy mMwu … R;k

is{kk R;kyk Hkktwu [kkow --R;k rhFka pxkGch fnlra; --

i[kkMa lksywu OgjiGwu [kkow]eLr ykxay-ß

iku dksacMîkpk f'kdkjh iksjxk Eg.kyk] rlk ckGk

jMosyk >kyk- xIi pkyw ykxyk-

Þmekdkar --udk uk ek: R;kyk- fdrh lqanj i{kh vkgs-

[kk.;klkBh d'kkyk R;kpk tho ?;k;pk-Þ

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 18: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

17

ckGkpk R;k ik[kjkoj tho clyk gksrk-

,Ogkuk lxGk çdkj R;k f'kdkjh iksjkP;k è;kukr vkyk

gksrk- f'kdkj gkrph tk.;kpk laHko fuekZ.k >kyk gksrk-

rks ckGkP;k toG ;sow ykxyk- ckGkusgh rs vksG[kys-

Þmekdkar --lkax uk R;kyk ----ß

Eg.ksi;±r rs iksjxa ckGkyk HkhMya- nks?kkaph >VkiV lq:

>kyh- ckGkyk rs iksjxa psyeMw ykxya- i.k R;kgh

LFkhrhr ckGkus R;k i{kkP;k ik;kph pÈèkhph nksjh

lksMoyh] i{kh gkrkrwu fulVyk-èkMiMr] QMQMr

dWu‚yP;k ik.;kdMs xsyk] ex gosr >sikoyk- dWu‚yP;k

ik.;ko:u mMr ifydMP;k rhjko:u ex utjsP;k

VII;kP;k ckgsj nwj mMr xsyk-

mE;kus lksMosi;±r fpMwu tkowu R;k iksjkus ckGkyk

ykFkk cqô~;kus rwMoys gksrs- lksMoys rjh iksjxa fpMwu

'khO;k nsrap gksra- mE;kus ex R;k iksjkyk tjc

nk[koyh- 'kkar dsya- ckGkpa vax [kjpVya gksra- mE;kus

ex R;kps diMs >Vdys- gkrkyk èk:u dWu‚yP;k

ik.;kr mrjoys- ckGkus ex gkr ik; èkwrys- lxGa

vax pwjpwjr gksra- iksja ex ek?kkjh fQjyh- rs iksjxa

vtwu ?kq''kkrp gksra- nwikj >kyhp gksrh- mE;kph vkÃ

iksjkaphp okV c?kr gksrh- iksja ?kjyk vkyh--

Þmekdkar ---eh tkrks js --ß

Eg.kr mE;kyk cksy.;kph loMgh u nsrk] ckGk

>ikVîkus ?kjkdMs lVdyk - R;kP;k MksG~;kleksj]

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 19: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

18

mE;kP;k rkVkr ia[k myxMysyk ikudksacMk fnlr

gksrk-

vu ysd: cjckV u [kkrkp fu?kwu xsya Eg.kwu mE;kph

vkà gGgGr gksrh------

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 20: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

latu eksjs

19

¼rhu½

mE;kyk pwdowu ckGk ?kjkdMs rj oGyk] i.k ?kjkdMs

tk;yk R;kps ikÅy mpysuk- dqBs tkos \

R;k iksjkua pkxyap psyeMya gksra- xqM?;kyk eqdk ekj

ykxysyk fnlr gksrk- lwt vkyh gksrh- mE;kpa ?kj]

mE;kph vkÃ] mE;kpk vkTtk] mE;kps nksLr] lxGs

R;kyk vkoMys- rks iksjxk lksMyk rj ckdhps lxGs

pkaxys gksrs- R;k iksjkph rjh dk; pwd \ vki.k R;kph

f'kdkj ?kkyoyh- dq.khgh fpMsyap uk \ i.k rks i{kh]

ikGk;yk vkoMyk vlrk- fdrh ns[k.kk vkf.k xqcxqchr

gksrk- rks dk; [kkrks \ mE;kyk fopkjk;yk goa-

R;kph ikoya pkyr gksrh- fopkjkP;k raæhr rks pkyr

gksrk- vtwu v?kkZ fnol gksrk- rks xkokckgsjP;k

xkonsohP;k okVsyk dèkh ykxyk] R;kykgh letys ukgh-

R;kph rh usgehph tkxk- fuokar ,dkar- eafnjkr dq.kh uk

dq.kh ;sr vlrap] rjh 'kkarrk vlrs- ?kaVspk vkokt

vkf.k nsohyk ?kkrysya lkdMa] dkukoj ;sra- ex n'kZu

?ksowu Hkä xkHkkj+~;kr dkghdkG folkorks] uarj ekxkZyk

ykxrks- [kMhlk[kj] [kkscja gkrkoj iMra- xkHkkjk ç'kLr

vkgs- Qj'kh FkaMxkj vlrs- rhpk FkaMxkji.kk 'kjhjHkj

eqjr tkrks- eafnj vkrk vèkwfud >kya;- iqoÊph

dykdqlj tkowu vkrk flesaV d‚aØhV ph dykdqlj

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 21: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

jkuksekG

20

vkyh vkgs- pkanhP;k pdpdhr MksG~;kaph] nsohph eqrÊ

vtwu iqoÊphp vkgs- fdrh fi<îk fgps n'kZu ?ksowu

dkGkP;k iM|kvkM xsY;k vlrhy \

xkHkkj+~;kr nksu rhu Egkrkjh ek.kls ikB Vsdwu igqMysyh

vlrkrp- ex R;kaP;k tqU;k xIik fu?krkr- ckGkyk ;k

xIikrwu cjhp ekfgrh feGrs-

eafnjkP;k ikBhekxs ,d NksVh ckjo vkgs- R;kr ik.kh

vkgs- ik.;kr ryokj ?ksrysY;k xkonsohph nxMh eqrÊ

vkgs- o:u rh LoPN fnlrs- eq~rÊ Hkksorhus NksVs eksBs

ekls fQjr vlrkr- [ksdMsgh fnlrkr- ckjosP;k

ik.;krY;k HkÈrhP;k QVhr fojksG~;kph ¼ikulkikph½

Mksdh fnlrkr- csMdkaph fiYys ikgwu R;kaP;k thHkk

yoyorkr- ;k typjkauk ek.klkph Hkhrh ukgh- dq.kh

R;kauk gkr ykor ukgh] nxM ekjhr ukgh- Hkäkauh

VkdysY;k fuonkoj gs tho ikslrkr- ek.klkaP;k

xjkMîkr gjoysY;k R;k eafnjkrY;k nsoh is{kk ckGkyk

gh ik.;kryh nsoh vkoMrs- bFkY;k ik.;kr thoari.kk

vlrks- ik.kh gyya dh nsoh gkypky djrs; vls okVrs-

ckGkpk bFkagh Hkjiwj osG tkrks-

FkksMala vks<îkP;k cktwus iq<a xsya dh ik.;kpa ,d rGa

fnlra- vktwcktwyk xorkG dqj.k] R;kr pj.kkjh xkÃ

xqja- rG~;kP;k dMsus QksQkoysY;k ÇdtG ouLirhP;k

nkV ÇHkrh] R;kauk QqVysyh ykacypd ikud.kls--

ÇdtGkrys ekls] yiysyh dklos - rG~;kr Eg'kh Mqacr

vlrkr- f'kdkjh iksja cqMîk nsowu ekls dk<rkr- ik.;kr

xk;c gksrkr] ne laiyk dh iqUgk oj ;srkr- ne ?ksowu

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 22: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

Get Complete Book At Educreation Store

www.educreation.in

Sample Copy. Not for Distribution.

Page 23: Sample Copy. Not for Distribution.iii jkuksekG latu eksjs EDUCREATION PUBLISHING (Since 2011)  Sample Copy. Not for Distribution

Sample Copy. Not for Distribution.