D E

SCHOLIS PROPHETARUMPROBABILIA

QU-_-

CONS. AMPLISS. FACULT. PHILOS. IMP. UNIV. ALEXANDR.p. p.

Mag. ROBERTUS VALENTINUS FROSTERUS,THEOL. LICENTIATUS ATQUE DOCENS,

ET

FREDRICUS WILHELMUS HIMBERG.STIPEND. ARCHENH. ABOENSIS.

ln Atrio S. V- Consistorii Eccles. Majori die XIV Junii MDCCCXXVIII'h. p. m. s.

p. 111.

ABOM.TYPIS FRENCKELLIANIS.

25

enixe atleo commendarent, suam cle his rebuscuram non ulterius extendisse, cetera sc. admi-nicula, quibus ad optatam metam et tutiuset citius perveniriposset, negligendo. Quse cumita sint et cum niliil fere ad futurarn generishumani aut salutern autruinarn plus conferatquam juventutis vel sana vei perversa educatio,cumque ex II Sam. XII : 25. pateat a Davide fi-lium ejus Salomonem Prophetse Nathani tradi-tum fuisse educandum (in eorum vero, vt qui-dem videtur, numerum, qui scholis propheticisadscripti erant^ non recipiendum), non est dii-hium. quin ceteri etiam in geiite Hebrffia pa-rentes haud pauci, Prophetarum quendam adeos instituendos vocaverint et erudiendos, quosin scholas mittcrc justa qusecunque caussa pro-hiberet. Exemplum enim sie cledit Rex Deocarissimus, effectumque hujus saluberrimum te-statum fecit Rex sapientia inclytissimus. Hoc-cene vero regium exemplum effectu caruisse pu-tandumest? Equidemnon arbitror, et eo quidemminus probabilehoc duco, quo magis constat gen-temlsraeliticamprorjensam valdeinlitteras litte-rarumque eultores indicasse voluntatem. Hisenimsinon favissent, nee disciplinarum, quibusimbui oportuit scholarum alumnos, gravitas, neeutilitatis magnitudo magnum adeo hominumnumerum ad suscipiendum discendi laborern im-pulisset. Ad Prophetarum enim collegia ma-gnum adeo studiosorum numerum disciplinsecaussa concurrisse constat. ut I Sam. X: 10. et

3

26

XIX: 19. non unius alteriusve hominis, sed ca-tervae potius coetusque Prophetarum carrninasacra canentium fiat mentio; vt Hierichuntinaschola submiiiistrare valuerit quinquaginta virosleetos de filiis Prophetarum acl inquirendumEliam terris exemtum (II Reg. II: 17.); vtGilgalitica schola centum virorum numero con-spicua fuisse tradatur(IIReg. IV : 38,4-3), et II Reg.VI: 1. narretur tantarn ibi fuisse discipulorummultitudinem, vt loci angustia illos omnes 11011caperet, utque demum Obadias sub imperio Re-gis Achabi, cujus sc. Regina Isabel Jovae Pro-phetas persequebatur, centum Prophetas, quin-quagenos in quaque spelunca abscondidisse me-moretur (I Reg. XVIII: 4.). --- Non est vero du-bium quin interdum ex seminariis Propheta-rum, nemine quamvis provocante, ii emitteren-tur scholarum alumni, qui ad populum doceiidum maxime habiti essent idonei, quique, eaomnia contemnentes impedimenta vitaeque peri-cula, quae ipsis a pessimis quibuscumque nonraro intenderentur, fortiter et impavide, quaedidicissent meliora, promulgarent. Robur huicrei addere videtur inceptum illud, cujus IIChron. LVII: 7 sqq. mentio fit, Regis Josapha-ti laudatissimum, Sacerdotes sc. et Levitas,qui populum iegem Dci docerent, emittendi.Quoniam vt novum quid et inauditum hoc nondescribitur inceptum, non esse videtur impro-babile scholarum propheticarum morem hac inre imitatum esse immortalis nominis Regem.

27

Nam nee voluntatis, ob negotiorum multitudi-nem, inclinatio, nee commune ordinis emolu-mentum, Sacerdotes ad hoc efliciendum impel-lere potuit a8). Atquehaud scio, an hujus gene-ris scholarum s.epe laudatarum emissarii fuerintProphetarum plurimi, de cultu Jov_e meritissi-mi, qui diversis temporibus et locis reipublicaesalutern suis monitis atque consiliis non raroconfirmarunt. —> Attamen amplissima ipsis abs-que dubio data fuit docendi occasio in publicisiflis festis, ad quae celebranda confertim conve-nire oportuit gentem Israeliticam. Übi enimmelius efficaciusve suas cum populo communica-re potuerunt ideas divinse veritatis praecones,sanioremque de Deo rebusque divinis divulgarecognitionem? Sie etiam Frophetarum tandem

a8) Qwo enim rudior esset populus, eo crassiores desacrificio-rum usu et prajstantia sibi fingeret notiones, necesse est, eteo majora .ad sacerdotalem ordinem inde redundare oporte-foat commoda. Adeo igitur fuerunt Prophetarum querela* deSacerdotum agendi vivendique ratione et communes et just.T,vt quo minus ad Sacerdotum Levitarumque officium hoc per-tineret vt religionis essent dodtores et reformatores, eo ma-gis mirum sit tot suo tempore ex hoc ordine reperisse Jo-saphatum viros ad docendi munus obeundum aptos et adordinis sui hac ratione minuenda vectigalia pronos. Pro-phetarum vero cum esset, omni animi impetu in docendiincumbere munus, nonne assumere licet, hos a Rege emis-sos viros ex Prophetarum exiisse scholis, sanioremque, qaaimbuti essent, cognitionem illis debuisse acceptam ? Quodvero Sacerdotes et Levita. fuerunt horum plurimi, nihil con-tra rem. Omnibus enim, vt est antea didtum, aditus ad ha_patuit scholas.

28

Longe maximo, Salvatori sanctissimo, visumfuitad istiusmodi festa et in Synagogis, locis illisnotissimis, in quibus conventus publicos cele-brabant Judsei, coelestis veritatis ditissimos ape-rire fontes (Luc. II: 46)-

§.3.Instituentibus Jam nobis de externa Scho-

iarum propheticarum agere forma, illud suaquasi sponte semet nobis offert observandum, sivel nulla adessent in Sacro veteris TestameutiCodice effata, quibus id ulterius posset probari,sinegubernatoribus, quicura etprudentia discipu-lorum moderarentür studia et exercitationes,haec constare non potuisse collegia. Confirmatvero hancrem eorum temporum, quibus iilafloruerunt, historia argumentis sat validis, do-cetque simul gubernandi hocce munere eos fuis-se fun6tos, qui cum eruditione turn pietate suotempore prse ceteris inclaruissent. Sie igitur Sa-muel gravissimum hocce administravit munus,iis scholarum alumnis praesidens, qui Ram<£ lit-teris studuerunt (I Sam. XIX _ 20); sie itidemElisa eadem gubernatoris officia et munera inGilgalitica exsecutus fuit schola (II Reg. IV: 58.VI: 1.). Qu6niam autern Eliam vocari videmusdominum Elisse (II Reg. 11: 3, 5.), quem is un-xerat Prophetarn futurumque sibi successorem(1 Reg. XIX: 16 sqq.), sine dubio etiam is eo-*lem iimctus fuerat munere, quo postea constat

insi-

29

insignitum fuisse Elisam. Cum vero hie Eliaslion tantum scholse Gilgaliticae gesserit curam,sed vt videtur Hierichuntinae etiam atque Be-theJicae sd), nou est improbabile laudatos jamsacpius viros, Samuelem, Eliam et Elisam (deceteris enim scholarum Fraesuiibus altum estsilentium), omnium et siugularum, quae eorumtempore florebant, scholarum generalern ges-sisse cunun, specialem vero uniuscujusque alhscniibusdam nomine quamvis jamignotis deman-datam fuisse gubernationem.

Ex eo vero quod Elias Elisam unxerat Pro-phetarn sibi sussessurum (I Reg. XIX: 16 sqq.),eonjici porro posse videtur successoris designan-di jusfuisse in antecessoris potestate situm. Sedquemadmodum olim Josua primo fuit Mosis mi-nister (Num. XI: 28.). dein vero in summa re-guninisdignitatesuccessor (Num.XXVII: i6sqq.),ita etiam designato scholarum Praesuli, quo me-lius ad omne officii munus instrueretur, hocpu-tandum est incubuisse, vt magistrum perpefuocomitaretur, atque turn demum, cum hie ne-gotiis insenuisset seque ab iisdem removisset,vacuum sie locum occuparet. Sie igitur ElisamEliae constat egisse ministerium (1 Reg. XIX:21.), Elisae vero comitem atque ministrum(Naar) fuisse Gehasum (11 Reg. IV: 12.). Val-

39) Concludi id potest saltern probabiliter ex eo, quod mox4 exiturus e vita , ultimum temporis his scholis impendit visi-

tandis (II Reg. II: 1 sqq.). __\

30

de enim est probabile Gehasmn huncce, nisiho-noris augmento per factum illud illicitum etturpe, quod 11 Reg. V: 20 sqq. cle eo narratur,indignum sese reddidisset, muneri Elisae orcli-ne successurum fuisse, quemadmodum Elisa invices successerat Eliae 3o) Quaeigitur cum Itasint,non esse videtur a veritate alienum, ministrishisce atque comitibus Praesulum perpetuis, se-cretiora mandata fuisse negotia, quorum ceterialumni nondum habiti essent capaces, sublimi-oraque illa et esoterica, si ita dicere liceat, acana inde antiquitate Frophetici ordinis curapropagata religionis capita commissa, sancteSci-licet servanda sapienterque, si quando res fer-ret, ab hisce propioris admissionis discipulis,dum scholis tandem ipsi praeessent, promulgan-da. Quin immo colloquium illud ultimum in-ter Eliam et Elisam habitum, de quo II Reg.II: 9—11. mentio est instituta, in his rebus tra-dendis versaturn fuisse, credere haud erit nefas.

Utrum vero certum quendamet defmitum an-norumnumerumeoscomplevisse oportuerit, quiin

sp) Non sumus nescii quosdam statuisse aliquam inter Prophe»tarum discipulos fuisse distinctionem, rudiores scilicet didtosfuisse Nearim (pueros)., pravedtiores vero Bne Nebiim (filiosProphetarum). Quod eorum si verum esset assertum, omnisnostra rueret hypothesis. Sed vero in diversa hac denomi-natione nullum revera latet discrimen. Qui enim ab Elisamittitur vt Jehu regem Israelis ungeret (II Reg. IX), versuprimo appellatur Unus ex filiis Prophetarum, yersu vero>

Puer Propheice*

31

propheticorum istorum discipulorum coetumpossent recipi, an cuicunque aetati hoc conces-sum fuerit, erui nullo Scripturae S. testimoniopotest. Neque enim inde, quod quoties Pro-phetarum memorantur discipuli, ita de iis dis-seritur, vt ad maturiorem hos jam pervenissesetatem haud sit dubium, concludere licet mi-nores natu ab alumnorum istorum societate fuis-se exclusos. Silentur sane iuniores istiusmoditirones; verum minores vt natu ita studiis quo-que et fama, immo in Ipsis adhuc haerentes ru-dhnentis, vix un]uam cligiiam praebere potue-runt commemorandorum sui materiam.

Pariter quoque dubium manet, quamdlu Instudiis ii detiiierentur, qui scholis essent adscri-pti. Interea tarnen cum studiorum cultuni libe-rum esse deceat, credimus nee totum vitaetem-pus in schola terendum fuisse ulli, nee certumquendam manendi terminum praefixum, seclhunc vel ex libera cujusvis pependisse volunta-te, vel ex diligentiae modo profectuumque in-crementis.

iffides quasdam, alumnorum, quibus Samuelpraeerat, exerciths fuisse assignatas Ratrtae, con-junctimque ejus in illis habitasse discipulos, exI Sam. XIX: 18, 19. videre licet; pariter ex IIReg. IV. 38. VI: 1, 2. palam fit, eos quoquescholarum alumnos, qui Elisae uterentür insti-tutione, certa habuisse tuguria, in quibus unahabitarunt litterasque colere sveverunt. Quoni-

32

am vero in antiquorum temporum more et in-genio positum non fuit, litterarum studia pu-blico quodam civitatis sumtu juvare, crederefas est, 11011 publica sed privata docentium di-scentiumque cura aedes has studiis colendis fuisseere6tas. Haec res confirmari videtur eo, quodzedibus illis amplificandis, in quibus augustiapressi Elisae habitassent discipuli, ipsi hi sapi-eutiae eultores operarn navarent (II Reg. VI: __sqq.).

Ad alendos vero et sustmendos tarn Anti-stites scholarum quam alumnos, ea contulissevidentur niunera, quae ipsis , dum consulerentur,adirentur, aut advocarentur, offerre moris erat(I Sam. IX: 7, 8. I He|. XIV:" 3. II Reg. V:i5sqq. cett.). Vulgatissimus enim erat Hebrae-orum, ut Orientalium fere omnium, mos, co-ram honoratis vel altiori loco constitutis num-quam comparere, nisi ad eos aditum sibi aiiteamunivissent, oblatisque muneribus benevolenti-am eorum captassent 3i). Injuriosi igitur inProphetas Prophetarumque discipulos ii sunthabendi, gui, quod munera haec ipsis offerren-tur, quae diclieissent meliora non nisi inerce-dula adducfos communicare svevisse, arguunt.

Ouaeritur autern utruni Prophetarum disci-puli, quum litterariis se dedissent occupationfbus,

Zi) Hunc morem adhuc in omni Asja servari, Celeb. Rosek-muller L. c, ad I Mos. XXXIII g, 9, 10. (Erst. B. p. 165).et I Sam. IX : j. (Dr. B. p. 8a sqq.) allatis exemplis copiosedocet.

33

a re civili et negotiis vel opificiis abhorrerent,ari vero simul ob vicfum et cultum operarn il-lis impenderent. Sed quod erant apud veteresomnes omnino rarissimi deprehensi, qui adarti-um scientiarumque studium adeo se contulissenttotos, vt, ipsis tractandis delecfati, nihil prae-terea agendum susciperent, vere nobis hoc vi-demur esse dicluri eandem propheticorum alu-mnorum fuisse rationern.

Dicfum jam est in antecedentibus, ad di-vulgandam culturam direclum magnam parternfuisse propheticorum collegiorum scopum. Quodquamvis ita fuisse concedendum est, quaeriturtarnen num quovistempore cuicunque licuerithaecadire collegia eorumque consulere membra. JEquaestione mariti Sunamitidis uxori ob inopi-natam filii exspirationem iter adProphetam Eli-sam paranti, proposita, "cur hodie Prophetarnvellet convenire cum neque novilunium nequesabbathum esset" (II Reg. IV: 23), concluden-dum videtur, ex praescripto saltern non nisi sta-tis et forsitan ipsis his a marito nominatis tem-poribus id fuisse concessum. Sacrificale illudepulum, quod peragebatur cum Saul Samuelemconsulench caussa adiret (I Sam. IX: ia, i3.), ro-bur huic rei quadamtenus addere videtur.Utrumque enim festurn, tarn novilunium quamsabbathum, eundem in morem celebrare solitumfuit. Improbabile igitur non est, ceteros diesomnes discipulorum, qui ad litterarias has Pro-

-5

34

phetarum officinas continue affluerent, studhsexercithsque moderandis fuisse destinatos, hosvero in eorum usum constitutos, qui, quam-quam non ordinarii essent scholarum Istarum di-scipuli, cliscendi tarnen studio incitati, Prophe-tarum collegiis aliquando saltern et subinde in-teresse cuperent 3a). Hac enim via fit explieatufacillimum, qui factum sit vt David, dum ado-lescens pastoritiam in paterno agro adhuc age-retvitam, taminsigni animi cultura excelleret,praestansque adeo esset citharoedus, vt ejus parin omni populo deprehenderetur nemo, dignus-que igitur haberetur, qui communi aulicorumconsensu, ad tristitiam insanientis Sauli discu-tiendam vocaretur (I Sam. XVI: 16 sqq.) 33).

Dedit I Sam. XIX: 18. nonnullis quaerendioccasionem, an Frophetarum scholae vel aediculaeasylorum sibi concessa habuerint privilegia,cum sc. Ratio, vt dicunt, probabilis, cur Samu-el Davidern non potius in suis sedibus, quas

32) Confer. Campeg. V-tbinga I. c. Lib. I. Pars 2. Cap. 6. p.333. Rosenmüller 1. c. Dr. B. p. 222.

33) Eine solche ausgezeichnete Bildung des Geistes (qualis in Da-vide fuit conspicua) muss zwar auf natiirliche Anlagen sichgründen, aber sie wiirde ohne Unterricht schwerlich er-reicht werden. Nnn war danials leein andres Institut, wor-innen man in Musik, Gesang, heiliger Dichtkunst und Re-ligion unterwiesen wurde al« die Prophetenschulen, welcheSamuel dirigirte. Es ist deswegen sehr wahrscheinlich, dasDavid in einer derselben gebildet vrorden i&t —. Bauer 1. c.Zw. Th. p. x36 sq.

35

RamEe habebat, quam in Prophetarum tuguriisexceperit, alioqui non appareat. Nulla quidemnobis adsunt testimonia quibus ostendi pos-sit hujus generis jus lege quadam ipsis im-pertitum fuisse. Interea tarnen in rematur-a positum fuit, habitationes hasce, in qui-bus quippe sapientiae studiosi, sub moderato-ribus fama et pietate celeberrimis Prophetis,quibus propius cum Deo commercium concesse-rat antiquitas, confertim convenerunt suaque co-luerunt studia, reverentiffi quasi nebula circum-fusas ideoque asylorum instar habitas fuisse, inquorum adyta intrare nemo, nisi initiatus autintrandi venia munitus, auderet.

Notum est Hieronymumfilios Prophetarumcum sui 2evi contendisse Monachis, nonnullos-que. ejus fere prementes vestigia, horum origi-nem in Proplietarum scholis invenisse sibi fuis-se visos 34). Neque negari potest, ingenium gen-tis Mosaica., asperitatem puta et rigorem, inomni ejus agencli ratione conspicuam , acl asce-sin quamdam tristem, afflictiones corporis et s.p. fuisse jironam, gentemque hanc quadamte-nus abhorruisse a vita a6tuosa et strenua, aclCoenobitarum vero iners desidiosumque vitsege.nus iuclinasse» Quod quamvis ita sit, hanc ta-rnen gentis propriam indolem nulla fuisse au-

34) Confer. Garpzov Appar. Rist. Crkicus Aatiqtj. S, Codi-eis et geatis Hebr. De Prophetxs p., l»3.

36

ctoritate in Prophetarum scholis, docent ipso-rum Frophetarum monita contra hancrem in-finita, docet in primis elegantissimum illud Pro-phetae Esaiae effatum : Num tale jejunium mihiprobabitur, si quis se ipse affligat, aut incedatcapite uti juncus incurvo, aut centone amictusin cinere sedeat? Num haec dies supplicationumdici merebitur? dies quae mihi placeat? Nonnesie potius jejuiiium, quod acceptum mihi erit,histituendum est, vt vincula solvatis, quae alioshijuste constringunt: vt laxetis lora jugi, vt li-beros dimittatis oppressos et rumpatis juga ali-orum c. s. p. (Jes. JL.VIII: 5 sqq.). Ratio veroquae Hieronymum acl istarn instituendam com-parationem impulit, in dura illa ac inopi vitapraecipue est quaerenda, quam Frophetarum di-scipulos egisse eo ex capite persuasum sibi ha-buit, quod mulier cuiusdam cliscipulorum Eli-sara implorasset eique demonstrasset, mortuomarito suo, creditorem velle ambos defuncti fi-lios in servitutem abducere (II Reg. IV : l.).Quoniam vero ex iis, quae de antiquorum tem-porum in promovendis litterarum studiis dixi-mus ingenio, sponte sequitur, scholarum tarnPraesules quam alumnos privato vixisse sumtu,et uniuscujusque igitur vivendi rationern expri-vatis potissimam partern pependisse opibus,non fugiet quemquam, lubricam omnino etiamex hac parte esse istarn comparandi rationern.Et praeterea quot ahae caussae ad miseram hancsuperstitum conditionem conferre, et sane