Solvency Financial Condition Report 2016

Daar plukt ú de vruchten van!

1

 

SolvencyFinancialConditionReport2016CoöperatieUnivéU.A.(Geconsolideerd–UnivéGroep)

2

InhoudsopgaveSamenvatting.......................................................................................................................................................................3 1‐Activiteitenenprestaties.........................................................................................................................................5 1.1Activiteiten...............................................................................................................................................................5 1.2Prestatiesophetgebiedvanverzekeringen...............................................................................................6 1.3Prestatiesophetgebiedvanbeleggingen................................................................................................10 1.4Prestatiesopoveriggebied............................................................................................................................10 1.5Overigeinformatie.............................................................................................................................................14 

2‐Bestuurssysteem.......................................................................................................................................................18 2.1Algemeneinformatieoverhetbestuurssysteem...................................................................................18 2.2Informatieoverdeskundigheids‐enbetrouwbaarheidsvereisten................................................25 2.3Risicomanagementsysteemenbeoordelingeigenrisicoensolvabiliteit....................................32 2.4Interne‐controlesysteem.................................................................................................................................35 2.5Compliance‐functie............................................................................................................................................41 2.6InternalAudit.......................................................................................................................................................45 2.7Actuariëlefunctie................................................................................................................................................46 2.8Outsourcing...........................................................................................................................................................46 

3‐Risicoprofiel................................................................................................................................................................48 3.1Verzekeringstechnischrisico.........................................................................................................................48 3.2Marktrisico............................................................................................................................................................50 3.3Kredietrisico.........................................................................................................................................................56 3.4Liquiditeitsrisico.................................................................................................................................................58 3.5Operationeelrisico.............................................................................................................................................58 3.6Overigmaterieelrisico.....................................................................................................................................60 3.7Overigeinformatie.............................................................................................................................................63 

4‐Waarderingvoorsolvabiliteitsdoeleinden....................................................................................................64 4.1Activa.......................................................................................................................................................................64 4.2Technischevoorzieningen..............................................................................................................................71 4.3OverigeSchulden................................................................................................................................................78 4.4Alternatievewaarderingsmethode.............................................................................................................78 4.5Overigeinformatie.............................................................................................................................................79 

5‐Kapitaalbeheer...........................................................................................................................................................81 5.1Eigenvermogen...................................................................................................................................................81 5.2Gebruikvandeondermoduleaandelenrisicoopbasisvanlooptijdbijdeberekeningvanhetsolvabiliteitskapitaalvereiste........................................................................................................................83 5.3Verschillentussendestandaardformuleeniedergebruiktinternmodel..................................84 5.4Niet‐nalevingvanhetminimumkapitaalvereisteenniet‐nalevingvanhetsolvabiliteitskapitaalvereiste................................................................................................................................84 5.5Overigeinformatie.............................................................................................................................................84 

3

Inhoofdstuk1totenmet5isdeinformatieopgenomenvanN.V.UnivéHer,N.V.UnivéSchadeenCoöperatieUnivéU.A.(Geconsolideerd–UnivéGroep).

SamenvattingUnivéGroepDeresultatenvanUnivéGroepzijnin2016lageruitgevallendanin2015.GrootsteoorzaakisdelagereverzekeringstechnischeresultatenvanN.V.UnivéSchade.UnivéGroepkoninhetverslagjaarprofiterenvanpositievebeleggingsrendementen,echterinminderematedanin2015. 

DesolvabiliteitsratiovanUnivéGroepisin2016afgenomennaar324%.Ditismetnameveroorzaaktdooreentoenamevandesolvabiliteitskapitaalvereistealsgevolgvaneenhogermarktrisico,metnamedooreenhogeraandelenrisico,eneenhogerverzekeringstechnischrisicobijN.V.UnivéSchade.

In2016isbeslotendeRaadvanBestuuruittebreidenvan2naar3personen.Inhetrisicomanagementzijngeengrotewijzigingenopgetredentenopzichtevan2015,evenalsinhetbeleggingsbeleid.Ophetgebiedvandatamanagementzijnbelangrijkestappengezet,verdereaanscherpingenprofessionaliseringzaldekomendejarenplaatsvinden.Over2016isdedatakwaliteitvanUnivédoormiddelvangegevensgerichtecontrolesaantoonbaargemaakt.

N.V.UnivéSchadeDeresultatenvanN.V.UnivéSchadezijnin2016lageruitgevallendanin2015doorlagereverzekeringstechnischeresultaten.Metnamedemutatiesindereserveringenvoorletselschadeinzakemotorrijtuigenenalgemeneaansprakelijkheidzijnhogerdanverwacht,inlijnmetdeontwikkelingenopditgebiedindegehelesector.Deresultatenopbromfietsverzekeringenzijnverliesgevend,metnamedooreenhogeraandeelindeportefeuillevanverzekeringenwaarsprakewasvaneenonvoldoendepremieniveautenopzichtevandeonderliggenderisico’s.Dezeontwikkelingisaanleidinggeweesttothettreffenvanaanvullendemaatregelengedurendehetverslagjaar,ondermeerindevormvanpremieverhogingen.Delagereresultatenopverzekeringenzijndeelsgecompenseerddoorgoedebeleggingsresultaten,inlijnmetdeontwikkelingenindefinanciëlesectorin2016.

DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéSchadeisperultimo2016151%.In2016isdesolvabiliteitsratioafgenomendooreendividenduitkeringvan€43,4miljoenaanCoöperatieUnivéU.A.endepersaldonegatieveontwikkelingenin2016,waarvandehogereschadelastdebelangrijksteis.

Indegovernanceenhetrisicomanagementzijngeengrotewijzigingenopgetredentenopzichtevan2015,evenalsinhetbeleggingsbeleid.Hetkapitaalbeleidisin2016aangescherpt.IndewijzevanberekeningvandetechnischevoorzieningenvoormotorrijtuigenverzekeringenenAOVzijnin2016enkelewijzigingenaangebracht.Ophetgebiedvandatamanagementzijnbelangrijkestappengezet,verdereaanscherpingenprofessionaliseringzaldekomendejarenplaatsvinden.Over2016isdedatakwaliteitvanUnivédoormiddelvangegevensgerichtecontrolesaantoonbaargemaakt.

4

N.V.UnivéHerDeresultatenvanN.V.UnivéHerzijnin2016hogeruitgevallendanin2015.Grootsteoorzaakisdehogereverdiendepremieover2016tenopzichtevan2015.Conformhetnieuwekapitaalbeleidiseendividenduitkeringvoorgesteld.

Erisooksprakevangoedebeleggingsresultaten,inlijnmetdeontwikkelingenindefinanciëlesectorin2016.

DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéHerisperultimo2016329%.In2016isdesolvabiliteitsratiopersaldoafgenomendooreendividenduitkeringvan€15,0miljoenaanCoöperatieUnivéU.Aendepositieveontwikkelingenin2016,waarvandemeevallendeschadelastdebelangrijksteis.

Indegovernanceenhetrisicomanagementzijngeengrotewijzigingenopgetredentenopzichtevan2015,evenalsinhetbeleggingsbeleid.Ophetgebiedvandatamanagementzijnbelangrijkestappengezet,verdereaanscherpingenprofessionaliseringzaldekomendejarenplaatsvinden.Over2016isdedatakwaliteitvanUnivédoormiddelvangegevensgerichtecontrolesaantoonbaargemaakt.

5

1‐ActiviteitenenprestatiesInhoofdstuk1isbusiness‐enperformance‐informatieopgenomenvanN.V.UnivéHer,N.V.UnivéSchadeenCoöperatieUnivéU.A.(Geconsolideerd–UnivéGroep).

1.1ActiviteitenUnivéiseencoöperatie.Datbetekentdatwenietgedrevenwordendoorwinstofhetbelangvanaandeelhouders,maardoorhetledenbelang.HetbelangrijkstedoelvanUnivéishetbiedenvanzekerheidvooralhaarleden.VanuitdemerkwaardenSamen,DichtbijenDoen!biedtUnivépassendeadviezen,dienstenenverzekeringen,enstaatUnivémiddenindemaatschappijdoorlandelijkeenlokaleinitiatieventesteunen.VanhetUnivéGymGalatothetNKknikkerenenvaninformatieavondenoverEHBOtotsponsoringvandebuurtbusvooroudereninZuid‐Holland.Deorganisatie:lokaalgeworteldUnivéGroep(verderookUnivé)heefttweevestigingen:inAssenenZwolle.DaarnaastzijnertwaalflokaleRegionaleUnivé’s,metruim130winkelsinheelNederland.Univéisvanoudshergeworteldinderegio.DeallereersteUnivé‐verzekeraarbegonalin1794methetverzekerenvanbrandschade.DoordieregionaleaanwezigheidzijnUnivé‐medewerkersletterlijkdichtbijhunklanten.Enkunnenzeslimgebruikmakenvanlokaleexpertise.DeUnivéOrganisatie,bestaandeuitdeUnivéGroependeRegionaleUnivé’s,teltintotaalzo’n2.650medewerkers.Daarvanwerken950mensenbijdeUnivéGroepen1.700bijdeRegionaleUnivé’s.Voorkomen,beperken,verzekerenDeUnivéOrganisatieiservoorderisico’sinhetdagelijksleven,voorzakelijkenparticuliererelaties.Denieuwestrategie‘TerugnaardeKrachtvanUnivé’voorzieterindatUnivéhaarklantenproductenendienstenbiedtdierisico’svoorkomen,schadebeperkenof,alshetnietanderskan:verzekeren.Bijvoorbeeldhetinzettenvanslimmetechnologieomrisico’stesignalerenoftevoorkomenensnelleenpraktischehulpbijschadeoftegenslag.Univéwerkthiervooraanvernieuwingvanhetassortiment.WeontwikkelenbundelsvanproductenendienstenzoalsVeiligWonen,VeiligOnlineenVeiligopReis.Ino.a.debrand‐enmotorrijtuigenbrancheheeftUniveeensterkemarktpositie.Ruim1,5miljoenmensenzijnmetmeerdan4miljoenverzekeringenbijUniveverzekerd.Univebiedthaarklanteneentotaalpakketaanbrandverzekeringen,autoverzekeringenenandereschadeverzekeringen.UnivevultditviadeRegionaleUnive’smiddelsbemiddelingaanmetondermeerzorgverzekeringen(onderdelabelsUniveZorgenZEKUR),levensverzekeringenenhypotheekproducten,voordeparticuliereendezakelijkemarkt.EensterkmerkUnivéonderscheidtzichaljarendooreenhogeklanttevredenheideneenzeergoedenaamsbekendheidinvergelijkingmetandereverzekeraars.Univéstaatoppositie2alshetgaatomspontanenaamsbekendheidenhaaltzelfspositie1alstop‐of‐mindnaamsbekendheidwordtgetoetst.UnivéisaljarendemeestvertrouwdeensympathiekeverzekeraarvanNederland.In

6

2016werdeenpositieveNPS‐scorevan12gehaald.HetgemiddeldecijfervoorklanttevredenheidentevredenheidoverhetcontactmetUnivékomtditjaaruitopeen7,8.Voor60%vandeledenvanUnivégeldtdatzijallangerdantienjaarklantzijn.In2016krijgtUnivévijfsterrenvanMoneyViewvoordeprijsstellingvanhaarArbeidsongeschiktheidsverzekeringRisicoVerminderaarOngeval&Ziekte(AOV)voorzelfstandigenendeAllRiskBudgetautoverzekering.EnUnivéheeftdeGoudenOorErkenningniveau1,eenaccreditatievoorhetluisterend,oplossendenlerendvermogenvaneenorganisatie.Univéscoortzohoogopklanttevredenheiddankzijhaarbetrokkenmedewerkersenpassendedienstenenproducten.DatmaaktUnivéaljarenlangeensterkmerk.

1.2PrestatiesophetgebiedvanverzekeringenHierinwordtbusiness‐enperformance‐informatieopgenomenvanN.V.UnivéHer,N.V.UnivéSchadeenUnivéGroep.1.2.1OntwikkelingenperentiteitN.V.UnivéSchadeN.V.UnivéSchadehoudtzichvoornamelijkbezigmethetuitoefenenvanhetschadeverzekeringsbedrijf.N.V.UnivéSchadebiedtinditverbandeenbreedassortimentschadeverzekeringsproductenaanaandeparticuliereendezakelijkemarkt.DistributievindtplaatsbinnendeUnivéFormule,viadeRegionaleUnivé’s.Hierbijwordteenomnichannel‐strategiegehanteerd,waarbijdeklantbepaaltviawelkkanaalhijmetUnivéincontacttreedt:online,viaonzewinkels,telefonischmaarookintoenemendemateviadeapp,WhatsAppensocialmedia.VoorN.V.UnivéSchadekan2016wordengekwalificeerdalseenuitdagendjaar.Debelangrijksteuitdagingenlageninhetverbeterenvandeprocessenendedienstverleningaanonzeklanten,hetmigrerenvandezakelijkeportefeuillenaaronsnieuweIT‐systeem,enhetformulerenvaneenaanpakvoorhetverbeterenvanhetproductrendementineenaantalsegmenten.Incommerciëlezinwassprakevaneenpositieveontwikkelingwaarbijzowelhetaantalpolissenalsdepremieomzetin2016doorhetjaarheeneengestagegroeivertoonde.DezegroeideedzichzowelvoorbijdeautoproductenvanN.V.UnivéSchadealsdeoverigeproducten,waaronderdefietsverzekeringen,gezinsongevallenverzekeringen,aansprakelijkheidsverzekeringenvoorparticulierenendedoorlopendereisverzekering.BelangrijkaandachtspuntdaarbijisdatN.V.UnivéSchadestreeftnaarlangjarigerendabelegroei.Vooreenaantalproductenisditstrevenaanleidinggeweesttothettreffenvanmaatregelenomhetrendementdaarvanteverbeteren.Doorvoeringdaarvanheeftdeelsin2016plaatsgevondenenzalvoorhetoverigezijnbeslagkrijgenin2017.Daarnaaststond2016voorN.V.UnivéSchadevooreenbelangrijkdeelinhettekenvandeverdereimplementatievandereedsin2015ingezetteveranderprogramma’s,onderanderegerichtopdeverbeteringvandeoperationeleperformancevanhetschadebedrijf,evenalsdeafrondingvandemigratievanverzekeringsproductennaarQIS.Inmiddelsbegintde

7

implementatievandeprogramma’shaarvruchtenaftewerpen,envoldoethetschadebedrijfvooreenbelangrijkdeelaandegeformuleerdeprocesindicatoren.InsamenwerkingmetN.V.UnivéHeriseenbescheidenstartgemaaktmethetaccepterenvanbrandrisico’sinco‐assurantiemetdeRegionaleUnivé’s.Hiermeewordtbeoogdindetoekomstonzeklanten‘meerUnivé’tebiedeneneenverbredingindeportefeuilletebewerkstelligen.BrandverzekeringenviaRegionaleUnivé‘sIn2016ontwikkeldedemarktvoorbrandverzekeringen–traditioneeleenbelangrijksegmentvoorUnivé–evenalsdeportefeuillevandeRegionaleUnivé’szichpositief.Hetaantalzwarestorm‐enbrandschadesbleefgedurendehetverslagjaarbeperkt.N.V.UnivéHerN.V.UnivéHerhoudtzichvoornamelijkbezigmethetuitoefenenvanhet(her)verzekeringsbedrijf.N.V.UnivéHerrichtzichdaarbijexclusiefopderisicodragersbinnendeUnivéOrganisatieenisvertegenwoordigervandezeentiteitenopdeinternationaleherverzekeringsmarkt.TenbehoevevandeRegionaleUnivé’streedtN.V.UnivéHeropalsherverzekeraar.Daarnaastwordtdeuitgebreidekennisophetterreinvanbrandacceptatieen‐schadebehandelingaandeRegionaleUnivé’sbeschikbaargesteld.MetdezeactiviteitenheeftN.V.UnivéHeralsdoelomdeRegionaleUnivé’soptimaalinstaattestellenhunbedrijfsvoeringenbrandtekeningtecontinueren.TenbehoevevanN.V.UnivéSchadetreedtN.V.UnivéHeropalsbemiddelaarbijhetverkrijgenvanherverzekeringsdekking.Methaarkennisophetterreinvanaansprakelijkheids‐,varia‐,motorrijtuigen‐eninkomensverzekeringenstreeftN.V.UnivéHernaaroptimaleondersteuningvanN.V.UnivéSchade.Medevanwegehetfeitdat2016zichkenmerktealseenjaarmetweinigzwarestormschades,eneenrelatiefgeringaantalbrandschadeskonN.V.UnivéHereenforspositieftechnischresultaatrealiseren.In2016hadN.V.UnivéHervoorheteersttemakenmeteenbrandportefeuilledievolledignaardenieuweproducteninQISisgemigreerd.N.V.UnivéHeriseringeslaagdomdezetransitiewaarnodiggoedtevertaleninaangepasterisicoclassificatiesenheeftnaardeherverzekeringsmarkteengoedenconsistentbeeldlatenzien.

8

1.2.2Financiëleprestaties

KerncijfersUnivéGroep

Kerncijfers

Kernci jfers  Univé  Groep (bedragen x € 1.000)

2016 2015

Premieomzet 449.284      444.067     

Netto verdiende  premie  e.r. 426.782      415.554     

Schade  e.r. 274.905      253.700     

Beheerskosten 88.329        91.904       

Resultaat voor belasting 11.989        33.830       

Beleggingen 937.507      1.013.087  

Eigen vermogen 620.677      613.408     

Technische  voorzieningen e.r. 480.175      470.503     

Solvabi l i tei t SII 324% ‐‐

FTE ultimo jaar* 838             834            

Schaderatio 64,4% 61,1%

Beheerskostenratio 16,7% 17,3%

Combined ratio 100,9% 97,4%

* exclusief medewerkers Sociaal Plan, resterende 

migratiecapaciteit QIS en de externe inzet voor 

projecten.

Premieomzet Univé  Groep (bedragen x € 1.000)

2016 2015

Ongeval len en ziekte 29.514        29.920       

Motorri jtuigen WA 174.569      181.085     

Motorri jtuigen overig 115.660      124.163     

Brand en andere  schade 29.619        26.047       

Algemene  aansprakel i jkheid 33.133        28.587       

Rechtsbi js tand 39.654        32.561       

Overige  branches 27.135        21.704       

Totaal 449.284      444.067     

9

GeconsolideerdekerncijfersInonderstaandetabelstaandegeconsolideerdekerncijfers(inmiljoeneneuro’s)voorUnivéGroep,endeenkelvoudigecijfersvanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.DekostenvandeentiteitenUnivéServicesenUnivéRechtshulpwordengeheeldoorberekendaandeandereentiteitenvanUnivé.VoorUnivéServicesisdit€139miljoenenvoorUnivéRechtshulp€27miljoen.

Geconsolideerd N.V.UnivéSchade N.V.UnivéHer

2016 2015 2016 2015 2016 2015

Nettopremie 427 416* 413 404* 14 12

Geledenschade (275) (254) (289) (265) (5) (5)

Kosten (148) (144) (126) (126) (3) (2)

Overigetechnischelasten (8) (7) (8) (7) 0 0

Technischresultaat (4) 11 (10) 6 6 5

Beleggingsresultaat 23 32 14 12 1 2

Overigebatenenlasten (7) (9) 0 8 1 0

Winstvoorbelasting 12 34 4 26 8 7

Belasting (5) (10) (1) (5) (2) (2)

Nettowinst 7 24 3 21 6 5

*Nettopremieisinclusiefverstrektekortingen.Devergelijkendecijfers2015zijnhieropaangepast(€12miljoen).DenettowinstvanUnivéGroepoverhetverslagjaarbedraagt€7miljoenenkomtdaarmeelageruitdanhetniveauin2015van€24miljoen.HettechnischresultaatvanN.V.UnivéSchade–exclusieftoegerekendeopbrengstbeleggingen–bedraagtinhetverslagjaar€‐10miljoentegenover€6miljoenin2015.Ditishetgevolgvanenerzijdseenstijgingvandenettopremievan€9miljoen,metnameindebrancheMotorrijtuigen.Anderzijdsiserdenegatieveontwikkelingvandeschadelasttenopzichtevan2015.Dezeontwikkelingwordtvolledigveroorzaaktdooreenslechtresultaatopoudejaren(metnameindebrancheMotorrijtuigen),terwijlvorigjaareenpositiefresultaatwerdbehaald.Hetslechtereresultaatopoudejarenishetgevolgvanstijgingenindedossierreserves,eentrenddiemarktbreedwaargenomenwordt.N.V.UnivéHerrealiseerdeoverhetverslagjaareenpositieftechnischresultaat.Destijgingdaarvantenopzichtevan2015washetgevolgvaneenhogereverdiendepremie.Dekosten(waarondermedebegrependeprojectkosten,bijzonderekosteneninnovatiekosten)liggenopeenvergelijkbaarniveaualsoverhetverslagjaar2015.Verderekostenreductiegedurendehetverslagjaarwerdvertraagd,deelsalsgevolgvaneengedurendehetverslagjaarvertraagdemigratievandezakelijkeschadeproductennaarQISin2016.Medealsgevolgdaarvankondeninganggezetteverbeteringsmaatregelenophetgebiedvanefficiencyenperformancebinnenhetschadebedrijfgedurendehetverslagjaarnognietvolledigwordendoorgevoerd.

10

Univéblijftvoornemensteinvestereninhaarbackofficesysteem,huisvestingeninnovatieomdaarmeehaarkostenniveauverderteverlagenwaarbijookdebezettingvandebedrijfsonderdelennaarverwachtingdekomendejarenverderzaldalen.VoordevoormeldeinvesteringenvoorzietUnivédatzijdezeuiteigenmiddelenzalvoldoenengeenberoepzaldoenopexternevermogensverschaffers.Binnenhetschadebedrijfstaatverdereverbeteringvandeoperationeleperformancecentraal,enzalveelaandachtwordenbesteedaanhetstrevennaarlangjarigerendabelegroei.Kostenbeheersing,voornamelijkterealiserenbinnenUnivéServicesB.V.,zalookindekomendejarenvoordeUnivéGroepeenbelangrijkthemazijnomdeconcurrentiehethoofdtebieden.Nueind2016demigratienaarQISvrijwelgeheelvoltooidis,kunnendedaaraangerelateerdekostenvoordelenenefficiencymaatregelendekomendejarenhieraaneenbelangrijkebijdrageleveren.N.V.UnivéHerzalzichin2017vooralgaanfocussenopdekwaliteitenhetmanagementvandedatadiedebasisvormtvoorhaarkernactiviteitenwaarovergerapporteerdwordt.DoorgebruiktemakenvanverbeterdeprocessenwilN.V.UnivéHerdekostenbeheersbaarhoudenendeoperationeleperformanceverbeteren.

1.3PrestatiesophetgebiedvanbeleggingenUnivéGroepkoninhetverslagjaarprofiterenvanpositievebeleggingsrendementen,echterinminderematedanin2015.HetbeleggingsresultaatvanUnivéGroepbedroeginhetverslagjaar€23miljoen.Deontwikkelingenopdefinanciëlemarktenhebbengeleidtoteenpositiefaandelenresultaateneenpositievewaardemutatievandeobligatieportefeuillealsgevolgvanderenteontwikkelinggedurendehetverslagjaar.Daarnaastwerdendebeleggingsopbrengstenover2016beïnvloeddooreenafwaarderingoponroerendgoedinbezitvandeCoöperatievan€5,4miljoen.

1.4Prestatiesopoveriggebied1.4.1NieuwestrategieZoalsaangegeveninhetJaarverslag2015onderkendeUnivévoordekomendejareneenaantalbelangrijkethema’swaarondermaatschappelijkeentechnologischeontwikkelingen,verhevigdeconcurrentieendrukoppremie‐inkomsten.Dezeontwikkelingenwarenin2015voorUnivéredenomdekomendejarenveelaandachttebestedenaaninnovatievanhaarproductenendienstenpakket,hetblijvenverlenenvanexcellenteserviceaanhaarklantenenverdereinvesteringindeskundigheidenemployabilityvanhaarmedewerkers.DaarnaastbenoemdeUnivéalsbelangrijkespeerpuntendegewensteinvesteringininnovatieencommerciëleslagkrachtenkostenbeheersingvooraldoorverdererationaliseringvanhaarsystemenenprocessen.In2016wassprakevanuitdagendeomstandighedenbinnendemarktenwaaropUnivéopereert.Deschadeverzekeringsmarktkenmerktzichallangeretijddoortoenamevantransparantie,veranderendedistributiemodellen,snelleontwikkelingenophetgebiedvantechnologischeinnovatieendrukvanuitwet‐enregelgeving.InverbandhiermeeinvesteerdeUnivéverderindedeskundigheidenbredeinzetbaarheidvanhaarmedewerkersenininnovatieveproductenendienstengerichtopeenblijvendeexcellenteserviceaanhaarklanten.

11

DesnelveranderendeomgevingstelthogeeisenaanhetvermogenvanUnivéomzichvoortdurendaantepassenaandeveranderendeomstandigheden.OnveranderdgeldtdaarbijvoorUnivédatzijalscoöperatieveverenigingnietwordtgedrevendoorwinstenaandeelhoudersbelang,maardoorhetledenbelang.Vanuitdemerkwaardensamen,dichtbijendoen!wilUnivédaarbijfinanciëlezekerheidbiedenaanhaarklanten.MedevanwegedehierbovengenoemdeontwikkelingenbesteeddeUnivéin2016veelaandachtaandestrategischerichtingvoordekomendejaren,omookindetoekomstrelevantteblijvenvoorhaarklanten.In2017staatdeimplementatievandenieuwestrategie‘TerugnaardeKrachtvanUnivé’centraal.Datbetekentdatonderanderedeverdereontwikkelingvanhetomnichannelklantbediening‐conceptvanUnivé,evenalsdeintroductievaninnovatieveproductenendienstenalsonderdeelvandestrategischekoersbelangrijkespeerpuntenzijn.Bijhetoptimaliserenvanonzedienstverleningenproductenaanbodspeelttechnologieeensleutelrol.Univéblijftdekomendejareninzettenophetexperimenterenmetallenieuwemediaentechnologischemogelijkhedendiedezetijdonsbiedt.Belangrijkonderdeelvan‘TerugnaardeKrachtvanUnivé’isdatUnivéhaarklanteneerstwilhelpenbijhetvoorkomenenbeperkenvanhunrisico’senpasdaarnametverzekeren.DaarnaastdoetdeomgevingwaarinUnivéopereerteenhogerberoepophetverandervermogenendeslagkrachtvandeorganisatie.Dezeontwikkelingenstellenandereeisenaanonzemedewerkers.Univézaldaaromblijveninvesterenindeontwikkelingvanhaarmedewerkers,zowelophetgebiedvandeskundigheidalsdatvancompetenties.Leesmeeroverdenieuwestrategieinparagraaf1.5Overigeinformatie.1.4.2NieuwschadesysteemIn2016ronddeUnivé,nadeeerdereovergangvanparticuliereschadeverzekeringsproducten,demigratievanzakelijkebrand‐enschadeproductennaarhetnieuweschadesysteemQuinityInsuranceSolution(QIS)af.IndecemberkoninditverbandhettotdantoeingebruikzijndeSiemens‐systeemuitgezetworden.DeRaadvanBestuurisverheugdtekunnenmeldendatdemigratievanSiemensnaarQISdaarmeein2016succesvolisafgerond.Ookzijntweeoudemanagementinformatiesystemen,UMISenUMDB,vervangendooreenstate‐of‐the‐artDataDeliveryPlatform.Hiermeewordthetinzichtindeoperationele,commerciëleenfinanciëleperformancesterkverbeterd.OphetgebiedvandigitaliseringzijnstappengezetmetdeuitbreidingvandeUnivéAppenmetdetransitienaareennieuwContentManagementSysteem(CMS)voorUnive.nlwaarmeededigitaleklantbelevingpersoonlijkergemaaktwordt.MetderealisatievandezeprojectenbeschiktUnivéinmiddelsovereengemoderniseerdIT‐landschap.1.4.3MedewerkersDebezettingvandebedrijfsonderdelenpereind2016beliep838fte.DitisdebezettingexclusiefftevoorhetSociaalPlanUnivéGroep,deresterendemigratiecapaciteitQISendeexternefte‐inzetvoorprojecten.Debezettinglietdaarbijeenlichtestijgingzientenopzichtevaneind2015.AllemedewerkersvanUnivéGroepzijnindienstvanUnivéServicesB.V.enwordenvanuitdezeentiteitdoorbelastaandeoverigeentiteitenbinnenUnivéGroep.Ineensnelveranderendeomgevingwordtookvanonzemedewerkersgevraagdmeeteveranderen.Hetisdaarbijiedersverantwoordelijkheidomdoorlopendaandachttebestedenaandeverdereontwikkelingvankennis,vaardighedenenprofessioneelgedrag,omeen

12

hoogwaardigeklantgerichtheidenklantbedieningtekunnenwaarborgen.Ommedewerkershierbijteondersteunenisper1januari2016deR&O‐cyclusverbeterd.Medewerkersmakenmethunleidinggevendezowelresultaatafsprakenalsontwikkelafspraken(R&O).DeR&O‐gesprekkengaannadrukkelijkookoverhetpotentieelendeinzetbaarheidvandemedewerker.In2015isgestartmeteenManagementDevelopmentprogramma.DitprogrammabereidtmedewerkersmetpotentieelvoordoorgroeivooropdiversepositiesbinnendeUnivéOrganisatie.Inhetverslagjaarheefthetprogrammaeenvervolggekregenmeteentweedegroep.VerderinvesteertUnivéinhetvakmanschapvanhaarmedewerkersmetinterneenexterneopleidingen,zowelopindividueelniveaualsinteamverband.Dezeopleidingenliggennietalleenophetgebiedvanvakinhoudelijkethema’s,maarookophetgebiedvanpersoonlijkeontwikkeling.Traditionelewerkvormenpassensteedsminderbijeensnelveranderendeomgeving.Inhetverslagjaarisverdereervaringopgedaanmetnieuwewerkvormenzoalsagileenscrum,ondermeerbinnenMarketingenbinnenIT,metalsdoelhetverbeterenvandesnelheidenflexibiliteitvanwerken.Ookin2016isonderzoekgedaannaardemedewerkerstevredenheidbinnenUnivé.Maarliefst90%vanonzevastemedewerkersheefthetonderzoekingevuldendegemiddeldeTRUSTINDEXscorekwamuitop71%(2015:65%).Vandemedewerkersvindt75%Univé,allesoverziend,eenechte‘Greatworkplace’(2015:64%).Datiseenmooieverbeteringvandescoresvan2015enbevestigtdetrenddatersprakeisvaneengroeiendetevredenheidonderdemedewerkersvanUnivé.Uiteraardgeefthetonderzoekookweerverbeterpuntenvoor2017.Hetziekteverzuimbedroegovergeheel20164,7%envertoondedaarmeeeenstijgendelijneind2015:3,7%).Hethogereverzuimwordtvooralveroorzaaktdooreentoenamevanhetlangerdurendverzuim.Indrieopdevijflangdurigeverzuimgevallenisgeensprakevaneendirecterelatiemethetwerk.ErzijndiversemaatregelengenomenmetalsdoelhetpercentageziekteverzuimterugtebrengennaareenvoorUnivéacceptabelniveau.Zoishetziekteverzuimpermanentonderwerpvangesprekbinnendeorganisatie,voerenleidinggevendenopregelmatigebasisgesprekkenmetmedewerkersdiefrequentverzuimenenzetUnivéactiefbedrijfsmaatschappelijkwerkin.DaarnaastorganiseertUnivéjaarlijksgezondheidsdagenomhetbewustzijnvanmedewerkersophetgebiedvangezondlevenenwerkentevergroten.1.4.4KlanttevredenheidDeklanttevredenheidisin2016hoog,netalsindejarenervoor.HetgemiddeldecijfervoorklanttevredenheidentevredenheidoverhetcontactmetUnivéisin2016een7,8.Univéheeftloyaleklanten:60%ismeerdantienjaarklant.In2016werdeenNetPromoterScore(NPS)van12gehaald.OokdeproductenvanUnivékunnenrekenenopeenhogeklantwaardering.DeConsumentenbondenMoneyViewgevenhogewaarderingenvoordefietsverzekeringen,dereisverzekeringen,deAllRiskBudgetautoverzekeringendeArbeidsongeschiktheidsverzekeringRisicoVerminderaarOngeval&Ziekte(AOV)voorzelfstandigen.

13

1.4.5SamenwerkingbinnendeUnivéFormuleSamenwerkingbinnendeUnivéFormuleiseenthemadatookin2016devolleaandachtvandeRaadvanBestuurhad.Inditverbandisin2016veelaandachtbesteedaandeverbeteringvandeoverlegstructuurmetvertegenwoordigersvanuitzowelUnivéGroepalsdeRegionaleUnivé’s.Verdeeldoverdethema’sstrategie,commercie,financiën,beheerstebedrijfsvoeringenoperations/ICTvindtbinnendezestructuurgezamenlijkmetdeRegionaleUnivé’speriodiekoverlegplaatsoverformule‐gerelateerdeonderwerpen.Hiermeeishetdraagvlakvoordebesluitvormingdaaromtrentverderverstevigd.MededankzijdeverbeterdesamenwerkingbinnendeUnivéOrganisatiezijnerin2016overeengrootaantalbelangrijkeonderwerpenformulebredeafsprakenovereengekomen.DaarbijachtdeRaadvanBestuurheteveneensvangrootbelangdatalleentiteitendebinnendeUnivéFormulegemaakteafsprakencorrectnakomen.Indatverbandisin2016eenbeleidvastgestelddaterinvoorzietominterndenakomingvanbinnendeUnivéFormulegemaakteafsprakenefficiëntertekunnenhandhaven.Hetin2015binnenUnivéingerichteteamFormuleManagement,datondermeeralsdoelstellingheefthetmanagementendeverdereontwikkelingvandeUnivéFormuleendeversterkingvandesamenwerkingenuniformiteitbinnendeUnivéOrganisatie,leverdegedurende2016diverseformulebredeproductenop.Hetbetrefthierondermeerdashboardsmetformule‐gerelateerdekritischeprocesindicatoren(KPI’s),financiëlebenchmarks,kwartaalrapportagesoverdevoortgangvanFormuleManagementenhetfunctionerenvandeoverlegstructuur.VoortsrapporteerdeFormuleManagementoverdestandvanzakenomtrentbeheerstebedrijfsvoeringbinnendeUnivéFormule.FormuleManagementheeftin2016tevenseenbelangrijkerolgespeeldindeontwikkelingvandenieuwestrategievoordeUnivéFormule,onderanderedoorhetprogrammamanagementhiervooruittevoeren.Daarnaastisin2016binnenFormulemanagementeenaanvanggemaaktmetdeinrichtingvaneenformulebreedexpertisecentrumophetgebiedvanrisicomanagementenbeheerstebedrijfsvoering.Binnenditexpertisecentrumwordtinorganisatieverbandgewerktaanhetopbasisvanbestpracticesontwikkelenvanbeleidenkadersopgebiedvanintegereenbeheerstebedrijfsvoering,hetonderhoudendaarvanenhetmonitorenvandenalevingvandezestandaardenbinnendeUnivéOrganisatie.UnivéGroependeRegionaleUnivé’swerkenintoenemendemateintensiefsamenmethetexpertisecentrumomtekomentoteenverdereontwikkelingvandeUnivéFormuleeneendistributiemodeldatnaadloosaansluitbijdewensenvanonzeklanten.Deuitdagingvoordekomendejarenblijftdaarbijomtekomentoteengoedebalanstussenenerzijdsdekrachtvanhetlokaleondernemerschapenanderzijdsdeinrichtingvaneen(kosten)efficiëntebedrijfsvoeringbinnendeUnivéOrganisatie.

14

1.5Overigeinformatie1.5.1Strategieeninnovatie:‘TerugnaardeKrachtvanUnivé’Univévernieuwt.Inhetjaarverslagover2015staandehoofdpuntenvandelangetermijnstrategievanUnivégeformuleerd:eenintegraleeneigentijdseUnivéFormule,hetprofilerenvanUnivéalszekerheidsmerkenhetruimtegevenaaninnovatie.Vanuitdezebasisisin2016hardgewerktaaneenstrategiewaarinUnivéeennieuwepositieinneemtindemarkt.GezamenlijkontwikkeldmetbestuurdersenspecialistenvandeCoöperatieendeRegionaleUnivé’s.Destrategie‘TerugnaardeKrachtvanUnivé’isgebaseerdopwaarUnivévandaankomt,vertaaldnaardetijdendemogelijkhedenvannu.Univékomtvoortuiteenvandeeersteonderlingeverzekeraars.In1794nameenveehouderuitBedumhetinitiatieftoteen‘SociëteitvanOnderlingeBijstandingevallenvanBrand’.Hierinwerdendestallenvantwintigboerenverzekerdvoorbrand,vanuiteengezamenlijkekas.Zebeperktendaarnaasthunrisico’s,doorelkaarsgebouwentecontroleren.Enzetrokkensamenopomdeschadetebeperkenalserdantochietsmisging.IndestrategiekeertUnivéhiernaarterug.WantdekrachtvanUnivéis:samenrisico’svoorkomen,degevolgenbeperkenénalsdatnodigisverzekeren.Univébeweegtzichdekomendetijdvandeverzekeringsmarktnaarde‘zekerheidsmarkt’.InnavolgingophetprogrammaKoers2020isinnauwesamenwerkingtussenUnivéGroependeRegionaleUnivé’sinhetvoorjaarvan2016gestartmetdeverdereuitwerkingvandiversestrategischethema’s.IndatverbandheefteengedetailleerdeuitwerkingplaatsgevondenvandebewegingnaareenzekerheidsmerkzoalsUnivédatwenstterealiseren.Hierbijstaannaasthettraditioneleverzekerenvooralookhetvoorkomenenbeperkenvanschadecentraal.DaarnaastbesteedtdeingezettestrategischerichtingveelaandachtaandeconsequentiesvandeingezetteheroriëntatieophettoekomstigeassortimentvanUnivé,dedoelgroepen,segmentenenmarktambitieswaaropUnivézichwilrichten,endeinrichtingvaneenomnichannelklantbedieningdiedeklantvanUnivéinstaatsteltomonafhankelijkvantijdenplaatszijnzakenteregelenopdemanierzoalshijdatwil.GedurendehetverslagjaarheeftUnivémedevanwegedesnelleontwikkelingenophetgebiedvantechnologischeinnovatiehaaractiviteitenophetgebiedvaninnovatiesubstantieeluitgebreid.Deactiviteitenrichtenzichopdeontwikkelingvannieuwepropositiesentechnologischeontwikkeling,enopnadereinvullingvanhetconceptvanMobileFirst‐klantcontact.Gedurende2016iseenaantalinitiatievenvoornieuweproductenopgestart.Hetconcept'VeiligWonen',waarmeeUnivéhaarklantenwilhelpenomzichveiligertevoeleninhuneigenwoningénhuneigenstraat,wordtinmiddelsineenpilotactiefaangeboden.Metditproductenmetdeoverigeinnovatiesophetgebiedvanproductenendienstendieopditmomentinontwikkelingzijn,sluitUnivéaanophaarnieuwestrategischevisiewaarinvoorkomenenbeperkenbelangrijkenieuwespeerpuntenzijn.DeactiviteitenophetgebiedvanMobileFirst,waarbijdeUnivéAppeencentraleplekinneemt,hebbeneengoedestartgemaaktmetinmiddelsmeerdan30.000gebruikerseneenstijgendewaarderingvoordeapp.Univéstreefternaarin2017haaractiviteitenophetgebiedvaninnovatieforsuittebreiden.

15

ZesspeerpuntenvandenieuweUnivéFormule1.Voorkomen,beperkenenverzekerenDenieuwegeneratieklantenwilnietalleeneenverzekeringsproduct,maarwiliemanddiezehelptmeerzekerheidtekrijgen.Zodatzegeenrisico’slopendiezenietkunnendragen.DitpastbijUnivé:alleenverzekerenisnooithetdoelgeweest.Risico’svoorkomen,schadebeperken,enalsdatnietkangewoongoedverzekeren:dátiswatUnivédoet.Hiervoorwordthetassortimentverbreedmetslimmedienstendiealledaagserisico’szokleinmogelijkmaken.Maarookmetpraktischeoplossingenvooralsertochietsmisgaat.

2.Samen,DichtbijenDoen!AlleswatUnivédoet,doetzevanuithaaraangepastemerkwaarden:Samen,DichtbijenDoen!Univéiseencoöperatie;elkaarhelpenensamenrisico’sdelenzitindegenen.Univéstaatvanoudshermiddenindemaatschappijenismetruim130winkelsaltijdindebuurt.Univémaaktdeeluitvanbestaandeclubsenverenigingen,maarookvannieuwecommunities.MedewerkersvanUnivézijndaadkrachtig,komenmetpraktischeoplossingen,kijkenvooruitenondernemendirectactiealshetnodigis.

3.Doelgroep:focusopgezinnen,kleinzakelijkeklantenencommunitiesUnivéiservooriedereenensluitniemandbuiten.Inmarketing,productontwikkelingeninnovatieligtweldefocusopeenaantaldoelgroependiepassenbijdeachtergrondenambitievanUnivé.Bijvoorbeeldgezinnen,familiebedrijven,agrariërs,hetmkb,communitiesenvraagbundelaars.

4.AssortimentopbasisvanlevensmomentenIedereklantheeftmomenteninhetlevendaterineensveelverandert.Dielevensmomentenbrengennieuwe,vaakbijdeklantonbekenderisico’smetzichmee.OpdiemomentenwilUnivéerzijn.DaaromontwikkeltUnivéhaarassortimentopbasisvandielevensmomenten.Bijvoorbeeldproductenendienstenvoorouderen,rondhetlevensmoment‘LangerThuisWonen’:persoonlijkezorg,eenboodschappenserviceen24/7contactmetprofessionelezorgverleners.Ofvoorjongebedrijven:productenendienstenrondhetmomentdatdeeerstemedewerkerwordtaangenomen.In2017testUnivémeerderenieuweproductenenbundelsronddelevensmomentenenbrengtdezenaeenpositievebeoordelingopdemarkt.

5.ZekerheidsmerkUnivéverandertsteedsmeerineenechtzekerheidsmerk.Metdefocusophetvoorkomenvanrisico’senbeperkenvanschade.Metmeeradviesproductenenslimmeoplossingen.HierdoorzullendeklantenvanUnivéminderkanshebbenopschade,zowelmaterieelalsimmaterieel.Derisico’sdieoverblijvenblijftUnivégewoongoedverzekeren.Enalserdanschadeis,isUnivédichtbij,voorsnelleenpraktischehulp.ZobiedtUnivéhaarklantengemoedsrustenzekerheid.

6.PersoonlijkeomnichannelklantbedieningDemedewerkersvanUnivékennenhunklantenenhunpersoonlijkeenzakelijkesituatie.DoordezekennisgoedtegebruikenkanUnivépassendadviesgevenenklantenaltijdopeenpersoonlijkemanierbenaderen.Univéstreeftnaareenklantbenaderingdieoverallekanalenheenconsistentis.UnivékiestvoorMobileFirst:wegaanvaneenverzekeraarmetwinkelsen

16

eenwebsitenaareenonlinedienstverlenermetwinkels.OokwerktUnivétoenaareenomnichannelklantbediening:eenvernieuwendekanalenmixdiedeklantinstaatsteltomzakenteregelenopdetijdenplaatsdiehemuitkomt.Enwaarinjeprobleemlooskuntwisselentussenkanalen:socialmedia,web,winkelentelefoon.

Contexttotstandkomingnieuwestrategie:ontwikkelingeninmarktenmaatschappijParticipatiemaatschappijDeoverheidstimuleertburgers,endusookdeklantenvanUnivé,omzelfredzamertezijn.Minderfinanciëlesteun,mindersubsidie.Studiefinancieringverandertineenlening,erisminderbaanzekerheidenouderenmoetenlangerthuiswonen.Ditbetekentdatdeoverheidveel(financiële)risico’steruglegtbijburgersenbedrijven.Nietaldierisico’szijnvolledigteverzekeren.Ditmaaktmensenonzeker.

DedigitalesamenlevingDesamenlevingdigitaliseert.Zokaniedereenonlineenwanneerhijmaarwilzijnzakenregelen.Bijvoorbeeldviaonlineprijsvergelijkers.Ditzorgtvoorveelvrijheid,maarookvoorminderpersoonlijkcontactenminderpersoonlijkadvies.Univéwilzorgendatalhaarledenhetadvieskrijgendatzijnodighebben.Datpastbijhunpersoonlijkeénzakelijkesituatie.

HetnieuwesamenOudeverenigingsvormen,zoalssportclubsenpolitiekepartijen,hebbensteedsminderleden.Maardatbetekentnietdatmensenzichnietverenigen.Zowellokaalalsdigitaalontstaannieuwecommunitiesopbasisvaninteressesoflevenswijzen,zoalseenoldtimerclubofeenplatformvoordoe‐het‐zelvers.Ofophetgebiedvaneenbepaaldonderwerp,denkaanmantelzorg.Indezemoderneverenigingsvormendenkenmensenmetelkaarmee,gevenzeelkaartipsenhelpenzeelkaarbijproblemen.

DelenisinDedeeleconomiewordtsteedsvolwassener.DenkaanAirbnb(deeljehuis),SnappCar(deeljeauto)ofPeerby(deeljegereedschap).Metnamejongerenhechtenminderaanbezitenmeeraanbelevenissen.Deoudemaniervanverzekerenpasthiernietbij.Waaromeenvolledigeautoverzekeringafsluitenalsjeeenautodeeltmetvrienden?Dezeklantenhebbenmeeraanoplossingendieheninstaatstellenallesuithetleventehalen,zonderdaarbijveelrisicotelopen.

Destrategiein2017

Deontwikkelingvandestrategie:samenIn2016ontwikkeldeUnivéhaarnieuwestrategie.Demanierwaaropweditdedenisuniek,engeeftookmeteenaanhoeUnivéindetoekomstwilwerken.Wevondenhetessentieeldatiedereen,opalleniveaus,vanafhetbeginafaanbijdestrategiebetrokkenwerd.Daaromisdestrategieontwikkeldinvijfsprints,waaraanvertegenwoordigersvanuitdeheleUnivéFormulehebbenmeegedaan.Daarnahebbenweviastellingenenpolls,onderandereviaintranet,medewerkersgevraagdhuninputteleverenopdethema’svandeverschillendesprints.Erzijn

17

dialoogsessiesgehouden,waarinmedewerkersmetdeRaadvanBestuuringesprekgingenoverdenieuwestrategie.Eeninternecommunicatiecampagne,meteenboek,filmsendiversepresentatiesensessies,ondersteundedittraject.Hetresultaat:denieuwestrategie‘TerugnaardekrachtvanUnivé’. 

Plannenmakenenstructuuraanbrengen Destrategiestond,maarnumoestdeuitvoeringvoorbereidworden.Voor20concreteprojectenwerdenin2016plannenvanaanpakgemaakt,metdebedoelingdiedekomendejarenterealiseren.Ditallesookweerinnauweafstemmingmetalleinternestakeholders.Omditprocesteondersteunenontwikkeldenweeennieuwebesluitvormingsstructuur,dieborgtdatstakeholdersineeneerderstadiumbijdebesluitvormingwordenbetrokken.Metalsdoel:meerdraagvlakvanuitdeheleorganisatievoordenieuwekoers.EnUnivébegonin2016methetinrichtenvandeafdelingFormuleManagement,omdeconsistentievandeUnivéFormuleoverallekanalenenproductenheengoedtekunnenbewaken.

In2017:doen!In2017gaanwehetechtdoen:destrategieuitvoeren.Nietallestegelijk.Erstartenzeker18projectenin2017,dieervoorzorgendatwedestrategieverankereninonzeproductenenonzewerkwijze.Eénvandieprojectenisde‘medewerkervandetoekomst’.IndatprojectwerkenweuitwateenUnivé‐medewerkernodigheeftaancompetenties,trainingencoachingomoptimaaltekunnenbijdragenaandestrategieendetoekomstvanUnivé.Ookzijntweepilotsrond‘levensmomenten’gestart,namelijk‘LangerZelfstandigThuis’en‘VeiligWonen’.Daarnaastisin2017eenFormulemanagerbenoemddieeenbelangrijkerolspeeltbijhetrealiserenvandestrategie.

18

2‐BestuurssysteemInhoofdstuk2isinformatieopgenomenvanN.V.UnivéHer,N.V.UnivéSchadeenCoöperatieUnivéU.A.(Geconsolideerd–UnivéGroep).

2.1Algemeneinformatieoverhetbestuurssysteem

2.1.1UnivéGroepUnivéGroepbestaatuitCoöperatieUnivéU.A.enhaardochtervennootschappenzoalsN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.CoöperatieUnivéU.A.heeftgeenwinstoogmerkenwerktnauwsamenmet(metingangvan1januari2016)twaalfRegionaleUnivé’s,opbasisvandeSamenwerkingsovereenkomstUnivé(desamenwerkingsovereenkomst),deUnivéFormule,bemiddelingsovereenkomstenenherverzekeringsovereenkomsten.UnivéGroependeRegionaleUnivé’svormensamenUnivéOrganisatie.CoöperatieUnivéU.A.ishonderdprocentaandeelhoudervanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.N.V.UnivéSchadebiedtschadeverzekeringenaan.N.V.UnivéHerfungeertalsherverzekeraarvoorN.V.UnivéSchadeendeRegionaleUnivé’sentreedtopalsbemiddelaarbijhetverkrijgenvanherverzekeringsdekkingvoorN.V.UnivéSchade.DaarnaastheeftCoöperatieUnivéU.A.eenexclusievesamenwerkingmetdeRegionaleUnivé’sophetgebiedvanbrandverzekeringenenmetCoöperatieVGZU.A.voorhetleverenvanzorgverzekeringen.DetoezichthoudendeautoriteitenvoordeUnivéGroepzijnDeNederlandscheBank(DNB)endeAutoriteitFinanciëleMarkten(AFM).Deexterneaccountantin2016isPricewaterhouseCoopers(PwC).HetgeografischewerkgebiedvanUnivéisNederland.JuridischestructuurUnivéGroepDejuridischestructuurvanUnivéGroepisweergegeveninonderstaandefiguur:

19

2.1.2StatutaireorganenCoöperatieUnivéU.A.CoöperatieUnivéU.A.kentdevolgendestatutaireorganen:deLedenraad,deRaadvanBestuur,deRaadvanCommissarissen,deUnivéFormuleAdviesraadenhetUnivéFormuleCollege.LedenraadDeLedenraadishethoogstebesluitvormendeorgaanbinnenCoöperatieUnivéU.A.Belangrijkeonderwerpenalsfusies,statutenwijzigingen,vaststellingvandejaarrekeningendebenoemingvanledenvandeRaadvanBestuurendeRaadvanCommissarissenwordenaandeLedenraadterbesluitvormingvoorgelegd.IngevolgedestatutenkomtdeLedenraadinhetbijzonderdebevoegdheidtoetot:

a. BenoemingvanBestuurders(artikel13.3vandeStatuten);b. Vaststellingvanhetbeleidmetbetrekkingtotbezoldigingenverdere

arbeidsvoorwaardenvanBestuurders(artikel13.9vandeStatuten);c. SchorsingenontslagvanBestuurders(artikel14.3vandeStatuten);d. Goedkeuringvanbestuursbesluitenalsbedoeldinartikel18.1vandeStatuten;e. VaststellingvandejaarrekeningvandeCoöperatie(artikel19.6vandeStatuten);f. HetverlenenvandéchargeaanBestuurdersencommissarissen(artikel19.7vande

Statuten);g. BenoemingvandeaccountantvandeCoöperatie(artikel20.2vandeStatuten);h. Bestemmingvanhetjaarresultaat(artikel21.1vandeStatuten);i. Besluitentotstatutenwijziging,fusieofsplitsing(artikel35.3vandeStatuten);j. BesluittotontbindingvandeCoöperatie(artikel36.1vandeStatuten);k. Bestemmingvanhetliquidatiesaldo(artikel36.9vandeStatuten).

DeLedenraadbestaatuitafgevaardigdendieinhunhoedanigheidvanverzekerdebijN.V.UnivéSchadelidzijnvanCoöperatieUnivéU.A.(ledenA)enuitafgevaardigdenvandeRegionaleUnivé’s(deledenBvanCoöperatieUnivéU.A.).Laatstgenoemdeafgevaardigdenzijn(brand)verzekerdenvandeRegionaleUnivé’s.DaarmeebestaatdeLedenraadvanCoöperatieUnivéU.A.uitsluitenduitleden‐verzekerden.DeLedenraadbestondper1januari2017uittwaalfledenAentwaalfledenB.RaadvanBestuurDeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.iscollectiefverantwoordelijkvoorhetbesturenvandeCoöperatie,hetgeenondermeerinhoudtdatdeRaadvanBestuurverantwoordelijkisvoordebesluitvormingomtrent:

a. HetrealiserenvandedoelstellingenvandeCoöperatie;b. Hetvaststellenvandestrategieenhetdaarbijbehorenderisicoprofielvoorhetrealiseren

vandedoelstellingen;c. HetvaststellenvandealgemenelijnenvanhettevoerenbeleidbinnenUnivéGroep

hetgeenondermeergeschiedtdoorhetuitoefenenvaneeninstructiebevoegdheiddoordeRaadvanBestuurvandeCoöperatieinzijnhoedanigheidvandealgemenevergaderingvanaandeelhoudersvanondermeerN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHermiddelshetvaststellenvaneenconcernreglement;

d. DealgemenegangvanzakenenderesultaatontwikkelingvandeCoöperatie;e. Derelevantemaatschappelijkeaspectenvanhetondernemen;f. Hetbeheersenvanderisico’sverbondenaandeondernemingsactiviteiten;g. Internerisicobeheersing‐encontrolesystemen.

20

DeuitvoeringvanbesluitenvandeRaadvanBestuurisbelegdbijdeRaadvanBestuurenhetmanagementteamvandeCoöperatie.Pereind2016warentweeledenvandeRaadvanBestuurinfunctie:deheerJ.L.Heidemanenmevrouwdrs.M.A.A.M.Hendriks‐MuijsAAG.Per1januari2017ismevrouwdrs.W.E.M.PepertotdeRaadvanBestuurtoegetreden.RaadvanCommissarissenDeRaadvanCommissarissenvanCoöperatieUnivéU.A.heefttottaaktoezichttehoudenophetbeleidvandeRaadvanBestuurenopdealgemenegangvanzakenindeCoöperatieendemethaarverbondenonderneming,alsmedeopdeuitvoeringvandebesluitenvandeRaadvanBestuur.DaarnaaststaatdeRaadvanCommissarissendeRaadvanBestuurmetraadterzijde.OnverminderdhetindestatutenvandeCoöperatiedienaangaandebepaalde,zijnaandegoedkeuringvandeRaadvanCommissarissenvandeCoöperatieonderworpendebesluitenvandeRaadvanBestuurtot:

a. UitgiftevanschuldbrieventenlastevandeCoöperatie;b. Uitgiftevanschuldbrieventenlastevaneencommanditairevennootschapof

vennootschaponderfirmawaarvandeCoöperatievolledigaansprakelijkevennootis;c. Hetaanvragenvantoelatingvandeondera.enb.bedoeldeschuldbrieventotdehandel

opeengereglementeerdemarktofeenmultilateralehandelsfaciliteit,alsbedoeldinartikel1:1vandeWetophetfinancieeltoezichtofeenmeteengereglementeerdemarktofmultilateralehandelsfaciliteitvergelijkbaarsysteemuiteenstaatdiegeenlidstaatisdanwelhetaanvragenvaneenintrekkingvanzodanigetoelating;

d. HetaangaanofverbrekenvaneenduurzamesamenwerkingvandeCoöperatieofeenafhankelijkemaatschappijmeteenandererechtspersoonofvennootschapdanwelalsvolledigaansprakelijkvennootineencommanditairevennootschapofvennootschaponderfirma,indiendezesamenwerkingofverbrekingvaningrijpendebetekenisisvoordeCoöperatie;

e. HetnemenvaneendeelnemingterwaardevantenminsteééntiendevanhetbedragvanheteigenvermogenvolgensdebalansmettoelichtingvandeCoöperatie,doordezeofeenafhankelijkemaatschappijinhetkapitaalvaneenvennootschap,alsmedehetingrijpendvergrotenofverminderenvanzulkeendeelneming;

f. Investeringenwelkeeenbedragvereisen,vantenminsteééntiendevanheteigenvermogenvolgensdebalansmettoelichtingvandeCoöperatie;

g. EenvoorsteltotwijzigingvandestatutenvandeCoöperatie;h. EenvoorsteltotontbindingvandeCoöperatie;i. AangiftevanfaillissementenaanvragevansurséancevanbetalingvandeCoöperatie;j. Beëindigingvandearbeidsovereenkomstvaneenaanmerkelijkaantalwerknemersvan

deCoöperatieofeenafhankelijkemaatschappijtegelijkertijdofbinneneenkorttijdsbestek;

k. IngrijpendewijzigingindearbeidsomstandighedenvaneenaanmerkelijkaantalwerknemersvandeCoöperatieofvaneenafhankelijkemaatschappij;

l. Hetverrichtenvaneenrechtshandelingjegenseenofmeerderden(samenhangenderechtshandelingenwelkebinneneenaaneengeslotenperiodevaneenjaarwordenverrichtwordensamengeteld),tenzijdezeeendoordeRaadvanCommissarissen(periodiek)tebepalenenschriftelijkaandeRaadvanBestuuroptegevenwaardeniettebovengaat;

21

m. AanvaardingvandetoetredingtotdeSamenwerkingsovereenkomstdooreenRegionaleUnivé;

n. DeopzeggingvanhetlidmaatschapvaneenlidBalsbedoeldinartikel9.5vandeStatuten;

o. Hetdoenvaneenvoorstelalsbedoeldinartikel10.2,13.1respectievelijk21.1vandeStatuten;

p. HetbenoemenvandeledenvanhetUnivéFormuleCollegealsbedoeldinartikel36vandeStatuten;

q. Deaanwendingvan(eendeelvan)hetGeoormerktVermogenopdewijzealsbedoeldinartikel38.4vandeStatuten,tenzijdezeeendoordeRaadvanCommissarissentebepalenenschriftelijkaandeRaadvanBestuuroptegevenwaardeniettebovengaat;

r. HetgeheelofgedeeltelijktenlastevanhetGeoormerktVermogenbrengenvanfinanciëleondersteuningvaneenHer‐Lidopdewijzealsbedoeldinartikel38.5vandeStatuten;

s. Hetvaststellenvandejaarlijksebegroting;t. Hetopmakenvanhetjaarplan;u. OverdrachtvandeondernemingofvrijweldegeheleondernemingvandeCoöperatie

aaneenderde;v. HetvaststellenvanhetmeerjarenbeleidsplanvandeCoöperatie;w. Hetvaststellenenwijzigenvanreglementenvoorzoverdezereglementenstatutairzijn

voorgeschreven;x. HetuitoefenenvanstemrechtopdoordeCoöperatiegehoudenaandeleninhetkapitaal

vanvennootschappen,voorzoverdeCoöperatieopgrondvandeweten/ofdestatutairebepalingenvandezevennootschappen,inhaarhoedanigheidvanaandeelhouder,tothetnemenvanbesluitengehoudenzalzijn;

y. OverigebesluitenvandeRaadvanBestuuropgrondvandebevoegdheidvandeRaadvanCommissarissenombesluitenvandeRaadvanBestuuraanzijngoedkeuringteonderwerpen.DiebesluitendienenduidelijktewordenomschrevenenschriftelijkaandeRaadvanBestuurtewordenmeegedeeld.

VoordeondersteuningbijdeuitoefeningvanzijntaakheeftdeRaadvanCommissarisseneentweetalcommissiesbinnendeRaadgeïnstalleerd,tewetendeAudit‐enRisicocommissieendeSelectie‐Benoemings‐,enRemuneratiecommissie.UnivéFormuleAdviesraadDeUnivéFormuleAdviesraadheefttottaakdeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.gevraagdenongevraagdteadviseren.DeRaadvanBestuuris(inbeginsel)bevoegdeenadviesvandeUnivéFormuleAdviesraad–schriftelijkengemotiveerd–naastzichneerteleggenmetversterktemeerderheidvanstemmenindegevallendiedaartoeindesamenwerkingsovereenkomstenUnivéFormulezijngenoemd.DeUnivéFormuleAdviesraadbestaatuitéénbestuurderofdirecteurperRegionaleUnivé.OpgrondvandeSamenwerkingsovereenkomstUnivéendeUnivéFormulezijniniedergevaldevolgendevoorgenomenbesluitenvandeRaadvanBestuurvandeCoöperatieonderhevigaanadviseringdoordeUnivéFormuleAdviesraad:

a. Hetvaststellenvanaanpassingenen/ofwijzigingeninovereenkomsten,richtlijnenen/ofbijlagenindezinvanartikel14.9vandeSamenwerkingsovereenkomstUnivé;

22

b. HetsluitenvaneenSamenwerkingsovereenkomstmetanderendanRegionaleUnivé’sindezinvanartikel1.10vandeUnivéFormule;

c. Heteffectuerenvaneenvoornementoteenactiviteitmetbetrekkingtot(niet‐)financiëleproductenendienstenindezinvanartikel2.6vandeUnivéFormule;

d. Hetverlenenvaneennieuwelicentieindezinvanartikel4.2vandeUnivéFormule;e. HetaanpassenvandeRichtlijnUnivéMerkenFormuleindezinvanartikel4.5vande

UnivéFormule;f. HeteffectuerenvaneenvoornementoteenafwijkingvandeRichtlijnUnivéMerken

Formuleindezinvanartikel4.8vandeUnivéFormule;g. Hetstellenvanaanvullendevereisteninhetkadervaneenherstelplanindezinvan

artikel5.2vandeUnivéFormule;h. HetopstellenvaneenProtocolUnivéMerkenFormuleindezinvanartikel5.13vande

UnivéFormule;i. Hetvaststellenvaneencommercieeljaarplanindezinvanartikel6.2vandeUnivé

Formule;j. Hetvaststellenvanhetinformatiebeleidsplanendeprojectenkalenderindezinvan

artikel7.2vandeUnivéFormule;k. HetvaststellenvandeUnivéVerrekenmoduleindezinvanartikel7.5vandeUnivé

Formule;l. HetvaststellenvandedienstencatalogusenbijbehorendeSLA’sindezinvanartikel7.7

vandeUnivéFormule.UnivéFormuleCollegeHetUnivéFormuleCollegeheefttottaakhetbewakenenhandhavenvandeuitvoeringvandesamenwerkingsovereenkomstendeUnivéFormule.AlséénofmeervanderechtspersonendiedeeluitmakenvanUnivéGroepvanopvattingmocht(en)zijndatsprakeisvaneengeschiloverdenalevingdooreenRegionaleUnivévandestatuten,desamenwerkingsovereenkomstofdebijlagen,zalditgeschilineersteaanlegterbeslechtingwordenvoorgelegdaanhetUnivéFormuleCollege.EenRegionaleUnivékanzichinvoorkomendegevallentothetUnivéFormuleCollegeofhetNederlandsArbitrageInstituutwenden.

2.1.3StatutaireorganenN.V.UnivéSchadeN.V.UnivéSchadekentdevolgendestatutaireorganen:deAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders(AvA),dedirectieeneenRaadvanCommissarissen(RvC).

AlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersDeAvAishethoogstebesluitvormendeorgaanbinnenN.V.UnivéSchade.DeAvAwordtstatutairgevormddoorCoöperatieUnivéU.A.FeitelijkwordtdezerolingevulddoordeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.

DirectieDedirectievanN.V.UnivéSchadeisverantwoordelijkvoordevaststellingenuitvoeringvanhetalgemenebeleidvanN.V.UnivéSchade.DedirectievanN.V.UnivéSchadevormttevensdestatutairedirectievanN.V.UnivéHer.

23

RaadvanCommissarissenDeRaadvanCommissarissenvanN.V.UnivéSchadehoudttoezichtophetbeleidvandedirectieenopdealgemenegangvanzakenbinnenN.V.UnivéSchade.JaarlijkslegtdeRaadinhetjaarverslagvanUnivéGroepverantwoordingafoverhetuitgevoerdetoezicht.DeRaadvanCommissarissengeeftgoedkeuringaanbelangrijkebesluitenvandedirectie.DeRaadvanCommissarissenheeftééncommissieingesteld,tewetendeAudit‐enRisicocommissie.

2.1.4StatutaireorganenN.V.UnivéHerN.V.UnivéHerkentdevolgendestatutaireorganen:deAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders,dedirectieeneenRaadvanCommissarissen.DeroleninvullingvandezeorganenzijngelijkaandiebijN.V.UnivéSchade(personeleunie).AlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersDeAvAishethoogstebesluitvormendeorgaanbinnenN.V.UnivéHer.DeAvAvanN.V.UnivéHerwordtstatutairgevormddoorCoöperatieUnivéU.A.FeitelijkwordtdezerolingevulddoordeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.

DirectieDedirectievanN.V.UnivéHerisverantwoordelijkvoordevaststellingenuitvoeringvanhetalgemenebeleidvanN.V.UnivéHer.

RaadvanCommissarissenDeRaadvanCommissarissenvanN.V.UnivéHerhoudttoezichtophetbeleidvandedirectieenopdealgemenegangvanzakenbinnenN.V.UnivéHer.JaarlijkslegtdeRaadinhetjaarverslagvanUnivéGroepverantwoordingafoverhetuitgevoerdetoezicht.DeRaadvanCommissarissengeeftgoedkeuringaanbelangrijkebesluitenvandedirectie.DeRaadheeftééncommissieingesteld,tewetendeAudit‐enRisicocommissie.

2.1.5StatutaireorganenoverigeentiteitenDestatutairebesturenvandeoverigeentiteitenbinnenUnivéGroepwordenfeitelijkingevulddoor(deRaadvanBestuurvan)CoöperatieUnivéU.A.

2.1.6Informatieoverhetdelegerenvanverantwoordelijkheden,rapportagelijnenendetoewijzingvanfunctiesbinnendeondernemingDestatutairedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHermoetzichopgrondvanartikel14.1vandestatutenvanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHergedragennaardeaanwijzingenvoordealgemenelijnenvanhettevolgenbeleid,tegevendoordeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders(AvA).DezealgemenelijnenvanhettevolgenbeleidzijnvastgelegdineendoordeAvAvastgesteldconcernreglement.DestatutairedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerrapporteertperiodiekaandeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.DebevoegdhedenvandeorganenbinnenUnivéGroep:

deRaadvanBestuurCoöperatieUnivéU.A.; deRaadvanCommissarissenCoöperatieUnivéU.A.;

24

deAudit‐enRisicocommissieendeSelectie‐,Benoemings‐enRemuneratiecommissievandeRaadvanCommissarissenvanCoöperatieUnivéU.A.;

dedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer; deRaadvanCommissarissenvanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer; deAudit‐enRisicocommissiesvandeRaadvanCommissarissenvanN.V.UnivéSchade

enN.V.UnivéHer;liggenvastinstatutenenreglementen(o.a.ReglementRaadvanBestuurCoöperatieUnivéU.A.,ReglementRaadvanCommissarissenCoöperatieUnivéU.A.,ReglementDirectieN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer,ReglementRaadvanCommissarissenN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerenReglementAudit‐enRisicocommissieCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer,ReglementSelectie‐,Benoemings‐enRemuneratiecommissieCoöperatieUnivéU.A.enhetConcernreglementUnivéGroep).DegedetailleerdebevoegdhedenvandeledenvandeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.endedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerliggenvastinhetzogenoemdebevoegdhedenregister.InhetbevoegdhedenregisterliggendaarnaastdebevoegdhedenvastvanhetmanagementdatrechtstreeksaandeRaadvanBestuurdanweldedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerrapporteert.Dezemanagers/afdelingsmanagershebbenookeenrechtstreekserapportagelijnmetdeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.danweldedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.Voormedewerkersliggendetaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdhedenvastinfunctieprofielen.Zijrapporterenaanhundirectleidinggevende,teammanagerofafdelingsmanager.Onafhankelijkheidenobjectiviteitzijnbelangrijkvoordeeffectiviteitvandezogenoemdesleutelfuncties(paragraaf2.2.1).Detaken,bevoegdhedenenverantwoordelijkhedenvandesleutelfunctiesliggenvastinzogenoemdecharters(auditcharter,riskcharter,compliance‐charterenactuarieelcharter).Ookhierliggendeindividueletakenenbevoegdhedenopmedewerkerniveauvastinfunctieprofielenenhetbevoegdhedenregister.DemanagersvandesleutelfunctieshebbeneenrapportagelijnnaardevoorzittersvandedrieAudit‐enRisicocommissies(CoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer).Dezemanagershebbendaarnaastperiodiek(minimaaltweekeerperjaar)overlegmetdevoorzittersvandeAudit‐enRisicocommissiesendevoorzittervandeRaadvanBestuur.DemanagerszijnookaanwezigbijdeAudit‐enRisicocommissie‐vergaderingenvanCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.TotslothebbendezemanagerseenonbeperktetoegangtotdevoorzittervandeRaadvanBestuurendevoorzittersvandeRadenvanCommissarissenvanCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.IngevalvaneenernstigenblijvendverschilvanmeningmetdeRaadvanBestuurofdestatutairedirectiezijnderelevantevoorzittersvandeAudit‐enRisicocommissieshetaanspreekpuntvoordemanagers.

25

2.2Informatieoverdeskundigheids‐enbetrouwbaarheidsvereisten

2.2.1BeleidendeprocessenvoordeskundigeenbetrouwbaremedewerkersUnivéwileenbetrouwbarepartijindemarktzijnendeintegerebedrijfsvoeringinhetbelangvanallemedewerkerswaarborgen.MeteenintegerebedrijfsvoeringgeeftUnivéinvullingaanhaarintegriteitbeleid,haarintegriteitswaarden,haarmerkwaardenenbeheersingvanintegriteitsrisico’s.Descreeningsregelingvormtdaartoeéénvandebeheersmaatregelen.DedoelstellingvanderegelingishetvaststellenofeenmedewerkervoldoendebetrouwbaarisomwerkzaamhedenvoorofbijUnivéuittevoeren,danwelomhetrisicoopbelangenverstrengelingvasttestellen.AlleUnivé‐medewerkerswordenvoorindiensttredinggescreend(dezogenoemdepré‐employment‐screening).Naastdepré‐employment‐screeningkentUnivéookdezogenoemdein‐employment‐screening.Ditbetekentdatzittendemedewerkerséénkeerindevijfjaaropnieuwwordengescreend.Ookbijwisselingvanfunctievindtscreeningplaats.Daarnaastzijnereenaantalgroependieuitgebreiderwordengetoetstopbetrouwbaarheidendaarnaastopgeschiktheid.Afhankelijkvandedoelgroep:

ledenRaadvanBestuur,ledenRaadvanCommissarissen,directieledenenoverigebeleidsbepalersvanfinanciëleondernemingen(groep1);

leidinggevendenwerkzaambijeenverzekeraardiedirectonderhetniveauvangroep1functionerenenverantwoordelijkzijnvoornatuurlijkepersonenwierwerkzaamhedenhetrisicoprofielvandeondernemingwezenlijkbeïnvloeden(groep2);

uitvoerendenvansleutelfuncties(groep3);isdetoetsingopbetrouwbaarheidengeschiktheidlichterofzwaarderingestoken.

Voorgroep1isdetoetsinguitgebreid(geschiktheidenbetrouwbaarheid).Dezetoetsingwordt,naastinternetoetsing,conformwettelijkeplicht,vollediguitgevoerddoordeexternetoezichthouder(AFM/DeNederlandscheBank(DNB)).

Voorgroep2wordtdebetrouwbaarheidstoetsinternendoordetoezichthouder(DNB)uitgevoerd.Degeschiktheidstoetsingwordtinternuitgevoerdenkan(alsdaartoeaanleidingbestaat)doordetoezichthouderopgevraagdworden.BinnenderelevantewettelijkekadersbepaaltUnivézelfwelkefunctionarissentotgroep2behoren.

Voorgroep3bepaaltUnivébinnenderelevantewettelijkekaderswelkefunctionarissentotdezedoelgroepbehoren.Detoetsingopbetrouwbaarheidengeschiktheidwordtbijgroep3vollediginternuitgevoerd.

HetbeleidvanUnivévoordebetrouwbaarheids‐engeschiktheidstoetsingisvastgelegdinhetdocument‘Beleidgeschiktheid&betrouwbaarheidUnivéOrganisatie’eninhetdraaiboek‘GeschiktheidstoetsUnivéBeleidsbepalers’,dieintegraalonderdeeluitmaaktvanditbeleidsdocument.Indehiervoorgenoemdedocumentenistevenshetprocesronddetoetsingvandedriedoelgroepennaderuitgewerkt.

26

Ophoofdlijnenziethettoetsingsprocesvangenoemdedoelgroepeneralsvolgtuit:Bijhetontstaanvaneenvacaturewordtallereerstbepaaldofdevacaturealdannietmoetwordenvervuld.Bijvervullingvandevacaturewordthetfunctieprofielvastgelegd.Inditfunctieprofielzijno.a.opgenomen:hetprofielvanhetorgaanofhetbetreffendebedrijfsonderdeel/deafdeling;doelvandefunctie;hetprofielvandefunctie;deresultaatgebieden;gevraagdekennisenervaring;degewenstecompetenties.Verderwordtvermelddatscreeningenassessmentonderdeeluitmakenvandewervingsprocedure.Assessmentiseenverplichtonderdeelvoordekandidatenvallendingroep1.Voorkandidatenindegroepen2en3isditfacultatief.Opbasisvanhetprofielwordtdewervinggestart(eventueelwordteenwervingsbureauingeschakeld),vindengesprekkenmetkandidatenplaats,wordtdekeuzevooreenkandidaatbepaaldenvindtassessmentenscreening/internebetrouwbaarheidstoetsingplaats.Afhankelijkvandegroepwaartoedekandidaatbehoortvindendevolgendevervolgstappenplaats:

Groep1:Hetinvullenvanderelevanteformulieren(aanmeldingsformulierenbetrouwbaarheidsformulier)voorDNB/AFMenhetopstellenvanhetgeschiktheidsoordeel,inclusiefdematricesoverdeskundigheidencompetentiesvanhetorgaanwaarindekandidaatwordtbenoemd.Uitditoordeelmoetblijkenofdepersoonbeschiktovervoldoendekennis,ervaringencompetentiesvooreengoedeuitoefeningvandefunctie.Hettoevoegenvanalleoverigebijlagen,waarondercvenkopieidentiteitsbewijs,enverzendingvanhetdossieraanDNB/AFM.ZodradebeschikkingvanDNB/AFMisontvangen,kanwordenovergegaantotdefinitievebenoemingvandekandidaatdoordeLedenraad.Allecorrespondentieoverdetoetsingwordenvastgelegdineenpersoonlijkdossier.

Groep2/groep3:Opstellenvaneengeschiktheidsoordeel.Uitditoordeelmoetblijkenofdepersoonbeschiktovervoldoendekennis,ervaringencompetentiesvooreengoedeuitoefeningvandefunctie.Degesteldeeisenzijnbeschreveninhetfunctieprofiel.OokzaluithetoordeelblijkendatdepersoonpastbijdesituatiewaarinUnivézichbevindtendecontextwaarbinnendefunctiewordtuitgeoefend.Debetrokkenpersonenwordenoverdeuitkomstvanhetgeschiktheidsoordeelendebetrouwbaarheidstoetsgeïnformeerd.Alsopbasisvandeinterneofexternegeschiktheids‐enbetrouwbaarheidstoetstwijfelsontstaanoverdegeschiktheidofbetrouwbaarheidvaniemanduitdedoelgroep,ofwanneerhetoordeelopéénofbeideonderdelenronduitnegatiefis,neemtUnivépassendemaatregelen.NB:Voorkandidatenvallendondergroep2moethetoordeelvanhetinternebetrouwbaarheidsonderzoek,voorzienvanhetdaartoebestemdeformulier,wordenopgestuurdnaarDNB.DedefinitievebenoemingvindtpasplaatsnaontvangstvandebeschikkingvanDNB.

27

SamenvattingHoofdonderdeel

Groep1

Groep2 Groep3

Geschiktheidstoets

Uitvoeren&oordeelintern+ToetsingDNB/AFM

Uitvoeren&oordeelintern

Uitvoeren&oordeelintern

Betrouwbaarheidsonderzoek

Internuitvoeren+Toetsing&oordeelDNB

Internuitvoeren+Toetsing&oordeelDNB

Internuitvoeren

BetrouwbaarheidDebetrouwbaarheidengeschiktheidvandesleutelfunctionarisseniscruciaalvooreenintegereenbeheerstebedrijfsvoering.Nietalleendemanagersvandesleutelfunctiesmaarookdesleutelfunctieszelfwordensindsdeinvoeringvanwet‐enregelgevinggetoetstopbetrouwbaarheidendeskundigheid.DezetoetsingversterkthetgovernancesysteemvandeentiteitendiedeUnivéGroepvormen.Eengoedgovernancesysteemdraagtopzijnbeurtbijaaneenbeterebeschermingvanklanten.GeschiktheidDepermanentegeschiktheidvanpersonenbehorendtotgroep1wordtgemonitordopbasisvandejaarlijksezelfevaluatievanRaadvanBestuur,RadenvanCommissarissenendirecties,endaarnaastopbasisvanR&O‐gesprekken(RvB/directies)offunctioneringsgesprekken(RvC).Genoemdepersonenmoetentenminstegeschiktzijnopdeonderwerpen:

Bestuur,organisatieencommunicatie; Producten,dienstenenmarkten; Beheersteenintegerebedrijfsvoering; Evenwichtigeenconsistentebesluitvorming.

Overdegeschiktheidvandemedewerkersuitgroep2en3,isindeverschillendechartersvandesleutelfuncties(Audit,Risk,ComplianceenActuarieel)vastgelegddatdemanagersenmedewerkersovervoldoendekennis,vaardighedenenervaringmoetenbeschikkenophunvakgebiedomhuntakentekunnenuitvoerenenverantwoordelijkheidtekunnendragen.Daarnaastzijnindeindividuelefunctieprofieleneisenopgenomentenaanzienvankennis,ervaringencompetenties.Zowordtvanhettweedeechelonendemanagersvandesleutelfunctiesverwachtdatzijbeschikkenovereenwo‐werk‐endenkniveauenoverspecifiekekennis,beideaansluitendbijhunvakgebied.Daarnaastmoetenzijbeschikkenoverminimaal5tot10jaarwerkervaring.Medewerkersdieeensleutelfunctievervullen,moetenminimaalbeschikkenovereenhbo‐werk‐endenkniveauenoverspecifiekekennisophunvakgebied.Zijbeschikkendaarnaastoverminimaal3tot5jaarwerkervaring.Verderwordtverwachtdatdemedewerkersuitgroep2en3opdehoogtezijnvanallerelevantewet‐enregelgeving,beschikkenoverkennisvan

28

processen,productenendienstenvandeorganisatieenkennisvanfinanciëlemarkteneninstellingen.Vandezemedewerkerswordeno.a.devolgendecompetentiesverwacht:analytischvermogen,zorgvuldigheid,overtuigingskracht,flexibiliteit,verantwoordelijkheid,oordeelsvorming,integriteit,organisatiesensitiviteiteninstaatzijnomopverschillendeniveaustecommuniceren(externeeninternetoezichthouders,beleidsbepalers,management,medewerkers).AaneenaantalfunctiesbinnenInternalAuditisgekoppelddatdefunctiehoudersvandezefunctiesmoetenwordeningeschrevenbijRA(NBA),RE(NOREA)ofRO(IIA),waaraanookdenodigekwaliteitseisenwordengesteld.JaarlijkswordtinhetkadervandeR&Ovanbetrokkenpersonenaandachtbesteedaanontwikkelingenbinnendefunctieendecontextwaarbinnendefunctiewordtuitgeoefendendehieruitvoortvloeiendeeisenophetgebiedvangeschiktheid.Bijdesamenstellingvandeafdelingenisbewustgekozenvooreenevenwichtigemixvandeskundigheid.Daarnaastonderhoudendemanagersendemedewerkershunprofessionelekwaliteitdoorpermanenteeducatie.VoorzovervantoepassingwordendewerkzaamhedenuitgevoerdopbasisvanUnivé‐regelingenenrelevantewet‐enregelgevingenovereenkomstigdevereistekwaliteitsnormenzoalsdiezijnuitgewerktinprofessionelestandaarden.Univésteltvooraldezepersoneneengeschiktheidsoordeelop.Uithetoordeelmoetblijkenofdepersoonbeschiktovervoldoendekennis,ervaringencompetentiesvooreengoedeuitoefeningvandefunctie.Degesteldeeisen,waaronderkennis,ervaringencompetenties,zijnbeschrevenindeindividuelefunctieprofielen,enzewordenafgesprokentijdensdejaarlijkseR&O.OokzaluithetoordeelblijkenofdepersoonpastbijdesituatiewaarinUnivézichbevindtendecontextwaarbinnendefunctiewordtuitgeoefend.Hetgeschiktheidsoordeelwordtopgenomeninhetpersoneelsdossier.Opbasisvangeformuleerdbeleidvindtjaarlijkseenevaluatieplaatsvandetoetsingvoordepersonenuitdegroepen2en3,onderandereopgrondvandeResultaat‐enOntwikkelingscyclusbinnenUnivé.OnderdeelvandezecyclusvormtdejaarlijksebeoordelingophetgebiedvangemaakteresultaatafsprakenendedrieUnivé‐bredeenvierfunctiegebondencompetenties.Jaarlijkswordthetgeschiktheidsoordeelopbasisvandebeoordelinggeactualiseerd.Bijherzieningvandeeindconclusieovergeschiktheidzullenmetdebetreffendepersoonpassendemaatregelenwordenafgesproken.Eenbeheersteenintegerebedrijfsvoeringwaarinverantwoordmetrisico’swordtomgegaan,draagtbijaanhetzekerheidsmerkUnivé.Realisatievandedoelstellingenbinnendegewensterisicobereidheidenbinnendekadersvanwet‐enregelgevingwaarborgtdecontinuïteitenbetrouwbaarheidvanUnivéGroep.Ditzijndemotievenomhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemoptimaalinterichten.

29

OrganisatiestructuurDeorganisatiestructuurvanUnivéGroepper31december2016isweergegeveninonderstaandefiguur:

2.2.2BeloningsbeleidUnivéGroephanteerteenzorgvuldig,beheerstenopduurzaamheidgebaseerdbeloningsbeleiddatpastbijhaarstrategie,risicobereidheid,bedrijfsdoelstellingenenwaardenenwaarbijrekeningwordtgehoudenmetdelangetermijnbelangenvandeverzekeraar,derelevante(inter)nationalecontextenhetmaatschappelijkedraagvlak.Hetbeleidisinovereenstemmingmetdewet‐enregelgevingvoorbeheerstbeloningsbeleid,namelijkdeRegelingbeheerstbeloningsbeleid(Rbb)Wft2014enderelevantebepalingenuitdeWetfinancieeltoezicht.UnivéhanteertalsuitgangspuntbijdehoogtevanbeloningendatdezetenopzichtevandevoorUnivérelevantemarktenopeenmarktconformniveauwordenvastgesteld.Voordefuncties‘lidRaadvanBestuur’en‘seniormanagement’wordeninditverbandperiodiekbenchmarkonderzoekenuitgevoerd.Voormedewerkersincontrolefunctiesvoorziethetbeloningsbeleiderindatzijwordenbeloondopbasisvandeverwezenlijkingvandedoelstellingwaarhunfunctieopisgericht,onafhankelijkvanderesultatenvandebedrijfsactiviteitenwaarzijtoezichtophouden.

30

VastebeloningMetbetrekkingtothetvastesalarisgeldtdathetverbandtussenbeloningenprestatiebeperktis.Vooriederefunctiewordtopbasisvaneenfunctieprofieleneenalgemeengeaccepteerdsysteemvanfunctiewaarderingdetoepasselijkesalarisschaalvastgestelddievoldoetaandedaaraangesteldebepalingenindetoepasselijkecao.VariabelebeloningUnivéGroepkenteengematigdbeleidvoorvariabelebeloning.BinnenUnivéGroepwordtbijdetoekenningvanvariabelebeloninggeenonderscheidgemaakttussenstatutairebestuurdersenoverigemedewerkers:allemedewerkerskomeninaanmerkingvooreenvariabelebeloningdie,afhankelijkvandefunctieschaal,maximaalvijfoftienprocentvanhetjaarsalarisbedraagt.VoordeIdentifiedStaffgeldteenmaximumvanéénmaandsalariseneenabsoluutmaximumvan€10.000.OpbasisvanditbeleidkomtUnivéGroepvolgensdewet‐enregelgevinginaanmerkingvooreenverlichtregime.Ditbetekentdatergeeneisengeldenvoordelangetermijnbetalingenvoorwaardelijketoekenningvanvariabelebeloning.Devariabelebeloningwordtopgrondhiervannietvooreenmaterieeldeelvoorwaardelijktoegekendenooknietopzijnvroegstdriejaarlateruitgekeerd.Inderegelingiseenhardheidsclausuleopgenomeninverbandmetdewinstgevendheiden/ofcontinuïteitvanUnivéGroep.Daarnaastwordtbijdejaarlijksevaststellingvandeprestatiecriteriainhetkadervanderegelingvoorvariabelebeloningzoveelmogelijkrekeninggehoudenmetdelangetermijncomponent.Voordevariabelebeloninggeldteenvolledigekoppelingtussenprestatieenbeloning,waarbijdehoogtevanhetindividueleuitkeringspercentagebepaaldwordtopbasisvandematevanrealisatievanjaarlijksvasttestellenfinanciëleenniet‐financiëledoelstellingen.Deuitkeringdieinhetkadervanvariabelebeloningwordtvastgesteldisvolledigafhankelijkvanhetwelofnietbehalenvandegeformuleerdedoelstellingen.PensioenregelingAllemedewerkersvanUnivéGroepinclusiefseniormanagementendeledenvandeRaadvanBestuurvallenonderdepensioenregelingvanUnivé.Dezeisgebaseerdopdebasispensioenregelinguitdecaovoorhetverzekeringsbedrijf.Decaovolgtdeontwikkelingenindebranche.Daarmeeisinvoldoendematedeafstemmingvanhetpensioenbeleidopdebedrijfsstrategie,doelstellingen,waardenenlangetermijnbelangenvanUnivéGroepgewaarborgd.Daarnaastwordtvoormedewerkersmeteenpensioengevendsalarisvanmeerdan€101.519(2016)opjaarbasis,demogelijkheidgebodenomdeeltenemenaaneennetto‐pensioenregeling.Verderkunnengeenanderepensioentoezeggingenwordengedaan.DitbetekentdatbinnenUnivéGroepnietdedoorartikel23Rbbtoegestaneruimtevoordiscretionairpensioenwordtbenut.OverigeregelingenHetbeloningsbeleidvanUnivéGroepbevatgeenretentie‐enwelkomstpakketten.UnivéGroepkentdemogelijkheidomeenontslagvergoedingtoetekennen.

31

VoorledenvandeRaadvanBestuurenseniormanagementzijnvertrekvergoedingen–indienvantoepassing–beperkttotmaximaaléénvastjaarsalaris(inclusiefvakantietoeslageneindejaarsuitkering).VertrekvergoedingenvoormedewerkersdiegeenlidzijnvandeRaadvanBestuurofhetseniormanagementkunnenwordenvastgesteldconformeenbeëindigingsovereenkomstmetwederzijdsgoedvindenofweleenvertrekregelingopgenomenineenmetwerknemersorganisatiesenmedezeggenschapovereengekomensociaalplan.UnivéGroepkeertslechtseenvertrekvergoedinguitalsdezesamenhangtmetindeloopdertijdgerealiseerdeprestaties.Univékeertgeenvertrekvergoedinguitalsersprakeisvan:

voortijdigebeëindigingvandearbeidsrelatieopinitiatiefvaneenwerknemer,tenzijdithetgevolgisvanernstigverwijtbaarhandelenofnalatenvandewerkgever;

ernstigverwijtbaarhandelenofnalatenvandewerknemerindevervullingvanzijn/haarfunctie;of

falenvandeondernemingalsdewerknemerhetdagelijksbeleidvanUnivébepaalt.IdentifiedStaffMetinachtnemingvandetoepasselijkewet‐enregelgevingenderichtlijnenencriteriavanDNBwordenbinnenUnivédevolgendecategorieënmedewerkersgerekendtotdeIdentifiedStaff.

CategorieI:SeniorManagementUnivéGroep; CategorieII:Medewerkerswerkzaaminbusinesslines,dochterondernemingenof

activiteitenmeteenmateriëleinvloedophetrisicoprofiel; CategorieIII:Medewerkersmeteenbeloningmetsterkeinvloedophetrisicoprofiel.

Overgeheel2016bestonddeIdentifiedStaffbinnenUnivéGroepuittotaal145medewerkers.

Geaggregeerdekwantitatieveinformatieoverdebeloning,uitgesplitstpercategorie(induizendeneuro’s)

Remuneratie ‐ Beloning  Aantal    Beloning    Beloning   Pensioen    Overig*  

 Totaal    Totaal  

      Vast  Variabel      

2016  2015 

 RvB/directie  

 7 

  874  

  33  

  116  

  129  

  1.153  

  1.288  

 RvC 

 4 

  171  

       

13    

184    

195  

 Overige Identified staff 

 138 

10.014 

  436  

  1.527  

  1.728  

  13.705  

  13.552  

  Totaal 

    

11.059    

469    

1.643    

1.870    

15.042    

15.035  

*Onder'Overig'wordtverstaan:socialelasten,kostenleaseauto'sendeonkostenvergoedingenvoordeRaadvanBestuur/directieenRaadvanCommissarissen.Genoemdeaantallenenbedragenbetreffenhetgeheleverslagjaar2016.Ultimo2016bestondenzoweldeRvB/directiealsdeRvCuitvierpersonen.

32

2.3RisicomanagementsysteemenbeoordelingeigenrisicoensolvabiliteitInonderstaandeparagrafenwordthetrisicomanagementsysteemnadertoegelicht.Dezeparagraafisopgebouwduitvisie,strategieendoelstellingenvanrisicomanagement,derisicobereidheidendegovernancestructuurtenaanzienvanrisicomanagement.Dekadersvanhetrisicomanagementsysteemwordennadertoegelichtaandehandvandebeleidskaders,deprocessenenprocedures,derapportageproceduresinclusiefdeOwnRiskandSolvencyAssessment(ORSA),degehanteerdeaggregatieniveausenrisicocategorieëninhetrisicomanagementsysteem.2.3.1VisierisicomanagementUnivéGroepiszichbewustvanhaarrisico’senrealiseertzichookdathetnemenvanrisico'sinherentisaanondernemen.Derisico’shangensamenmetdegekozenstrategie,doelstellingenenhetgeformuleerdebeleid.Hetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemisgerichtophetidentificerenenbeheersenvanderisico’sendaarmeehetvergrotenvandehaalbaarheidvanstrategie.Eenbeheersteenintegerebedrijfsvoeringwaarbinnenopeenverantwoordewijzemetrisico’swordtomgegaan,draagtbijaanhetvertrouwenvanhaarledeninUnivéenaanhetpositieveimagovanUnivéalsfinanciëledienstverlener.Hetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteembevathetgeheelaankaders,instrumentenenprocessendienodigzijnomcontinuderisico’swaaraanUnivéGroepblootgesteldwordt,teidentificeren,teanalyseren,tebeheersen,temonitorenenterapporteren.Eengoedenaantoonbaarwerkendrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteembinnenUnivéGroepisnoodzakelijkomdebeheersmaatregelenindebedrijfsvoeringteborgenenincontroltezijn.2.3.2Risicomanagement:doelstellingenenprincipesInhetstrategischbeleidskaderrisicomanagementzijndevolgendestrategischeuitgangspuntenvoorrisicomanagementgehanteerd:

Hetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemvanUnivéGroep:o ziettoeophetbeheerstenbinnendekadersvanderisicobereidheidrealiseren

vandedoelstellingen;o borgteenadequatebeheersingvanderisico’s;o omvatalleinherenterisico’ssamenhangendmetde

(her)verzekeringsactiviteiten,deoverigediensten,debeleggingenendeaardvandeorganisatievanUnivéGroep;

o ziettoeophetincontrolzijn,waarbijhetgeheelaanmanagementinstrumenten,beheersmaatregelenenprocessenzoisingerichtdatzijbijdragenaanadequateenaantoonbarerisicobeheersing;

o borgtdebeheersingvanrisico’salsgevolgvanveranderingstrajecten. UnivéGroeprealiseerteenadequaateneffectiefwerkendrisicomanagement‐eninterne‐

controlesysteemmetdekwalificatie‘voldoende’.Dekwalificatie‘voldoende’isgebaseerdopdebeoordelingsmethodiekvandevolwassenheidsniveausinderisk‐en‐control‐self‐assessmentkadersvanDNB.

UnivéGroeprealiseerteeninterneInControlStatement(hierna:ICS)alsresultantevanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteem.HetICSiseenverklaringdathetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemadequaateneffectiefheeftgefunctioneerd.

33

2.3.3GovernancerisicomanagementsysteemBinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemzijnverschillendeverantwoordelijkhedennodigomdezeeffectieftelatenfunctioneren.DebasishiervoorisvastgelegdindereglementenvandeRaadvanBestuurvandeCoöperatieenvandeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHer.Hierbijwordendevolgendeuitgangspunteninachtgenomen:

Hetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemvormteenintegraalonderdeelvandebedrijfsvoering.ConformhetconcernreglementvandeCoöperatieisdeRaadvanBestuurvandeCoöperatieverantwoordelijkvoordebeheersingvanderisico’sverbondenaandeondernemingsactiviteiten.

DeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHerzientoe,middelsRiskManagement&Compliance,ConcernactuariaatenInternalAudit,opeenadequateinrichtingenwerkingvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteeminclusiefeenrapportagestructuurwaarmeeaandeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHerwordtgerapporteerdoverde(potentiële)risico’s.

ConformdereglementenvandeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHerhoudenzijtoezichtopdedoordeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHeruitgevoerdeactiviteitentenaanzienvanrisicomanagementeninternecontrole.BijdeuitoefeningvandezetoezichtrolwordendecommissarissengeadviseerddoordeAudit‐enRisicocommissies.

UnivéheeftAudit‐enRisicocommissiesingerichtvoordeCoöperatie,SchadeenHer.DezecommissieshebbenalstaakomdeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHerteondersteunenbijhuntoezichtsverantwoordelijkheid.Detaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdhedenvandeAudit‐enRisicocommissieszijnvastgelegdinreglementen.

DeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerzijnverantwoordelijkvoorhetvaststellen,waarnodigbijstellenengoedkeurenvanderisicobereidheidendebeleidskadersvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemvandeUnivéGroep.

DeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerzijnverantwoordelijkvoorhetuitvoerenvandeactiviteitentenaanzienvanrisicomanagementeninternecontrolebinnende(verzekerings)entiteitenvanUnivéGroep.

DeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerbevorderendegewensterisicocultuurenhetgedragwaarbijvoldoendeaandachtisvooreenevenwichtigerisico‐afwegingbijderealisatievandedoelstellingen.

Allebeleidsdocumenteninhetkadervandewerkingvanrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordenvoorgelegdaandeAudit‐enRisicocommissiestenbehoevevanhaarvoorbereidendeenadviserendeverantwoordelijkhedenrichtingdeRadenvanCommissarissenvandeCoöperatie,SchadeenHer.

Binnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemiseenscheidingtussendeuitvoerende,kaderstellendeendeonafhankelijktoetsendefunctiesnodigomdetaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdhedengoedbinnendeorganisatiestructuurtekunnenpositioneren.UnivéGroepmaakthiervoorgebruikvanhet‘threelinesofdefense’‐model.Ditmodelwijstdeverantwoordelijkhedenvoorhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteembinnendeorganisatietoeenbrengtdezemetelkaarinlijn.

34

IndechartersvanRiskManagement,Compliance,ConcernactuariaatenInternalAuditzijndeuitgangspuntenvoordeverantwoordelijkheidsstructuurvoordeinvullingvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemnaderuitgewerkt.

ConcernactuariaatisalsafdelinggepositioneerdonderUnivéServicesB.V.ConcernactuariaatvaltechteronderdirecteverantwoordelijkheidvandeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.HetlidvandeRaadvanBestuurmetConcernactuariaatindeportefeuilleiseindverantwoordelijkvoorConcernactuariaat.

InternalAuditisalsafdelinggepositioneerdonderUnivéServicesB.V.InternalAuditvaltechteronderdirecteverantwoordelijkheidvandeRaadvanBestuurvandeCoöperatieUnivéU.A.HetlidvandeRaadvanBestuurmetInternalAuditinportefeuilleiseindverantwoordelijkvoorInternalAudit.DeRaadvanBestuurfunctioneertalsopdrachtgevervoorInternalAudit.VanuitdeAudit‐enRisicocommissieskunnen(inuitzonderingsgevallen)ookauditopdrachtenwordengegeven.

Het‘threelinesofdefense’‐modelHetrisicomanagement‐encontrolesysteembinnenUnivéGroepisingerichtvolgenshetmodelvande‘threelinesofdefense’.Hetmodelvande‘threelinesofdefense’isweergegeveninonderstaandefiguur:

Deeerstelijnwordtgevormddoorhetlijnmanagement,datindeeersteplaatsverantwoordelijkisvoorhetbeheersenvanrisico’s.DeafdelingenConcernactuariaatenRiskManagement&Compliancevormendetweedelijn.Dezeafdelingenondersteunenenhoudentoezichtopdeeerstelijn,ondermeerdoorkaderstellingvoordebeheersingvanrisico’s,advisering,monitoringenrapportageoverdebeheersingvanrisico’s.DeafdelingInternalAuditvormtdederdelijn.Dezeafdelingheefteencontrolerendefunctieengeeftviarapportagesinzichtindeeffectiviteitvandebeheersingvanbelangrijkerisico’s.DefunctiesActuariaat,RiskManagement,ComplianceenInternalAuditwordensamenaangeduidalsdesleutelfuncties.Desleutelfunctieswerkenopbasisvancharterswaarindeafbakeningvandeactiviteitenmetdeanderelijnenduidelijkisomschreven.

35

2.4Interne‐controlesysteem2.4.1Interne‐controlesysteemengovernancesysteemOmhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemopstructurelewijzeintevoeren,iseenvisueleweergavevanhetsysteemopgesteld.Dezevisueleweergavegeeftaanuitwelkeonderdelenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemissamengesteld.

Indevolgendeparagrafenwordendeverschillendeonderdelenvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemuitgewerkt.RisicocultuurengedragNaastderisicomanagementmodellenen‐instrumentenisdecultuurenhetgedragindeorganisatietenaanzienvanhaarrisico’seenbelangrijkaspectbijdebeheersingvanderisico’s.Hetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteembeoogtdecultuurengedragsaspectenpositieftebeïnvloeden.Hiervoorwordtderisicobereidheidopgesteld,waarindeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerdehoeveelheidendesoortrisico’sdatzijaccepterenverwoorden.Aanvullendwordtrisico‐gebaseerdebesluitvormingtoegepastenwordtdedialoogendiscussieoverderisico’senderisicobeheersingindeverschillendegremiaaangemoedigd.Risicomanagement‐governanceOmhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemadequaatuittevoerenwordtereenduidelijkerisicomanagement‐governanceingericht,waarbinnendeverantwoordelijkhedenzijnvastgelegdinreglementenencharters.

36

RisicomanagementkadersHetkadervoorhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemisvastgelegdineensetvanbeleidsdocumenten,metiniedergevalspecifiekebeleidskadersvoordeORSA,debeheersingvanoperationelerisico’senvoordebeheersingvanfinanciëlerisico’s(hetmarktrisico,tegenpartijrisicoenhetverzekeringstechnischrisico).Hetopstellenvandebeleidskadersvoordefinanciëlerisico’sisbelegdbijConcernactuariaat.Indezebeleidskaderswordtonderanderevoorgeschrevenwelkespecifiekefinanciëlerisicomanagement‐instrumenteningezetmoetenwordenomdefinanciëlerisico’sinkaarttebrengenentebeheersen.Concernactuariaatziettoeopdejuisteinzetvandezeinstrumenten.Daarwaarnodigzijnderisicomanagementkadersnaderuitgewerktinrisicomanagementprocessenen‐procedures.Risicocategorieënen‐aggregatieniveausBinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordtonderscheidgemaaktnaarverschillendeniveausvanbesturingindeorganisatie:strategisch,tactischenoperationeel.TevenswordtonderscheidgemaaktnaardeverschillendejuridischeentiteitenbinnenUnivéGroep.Omteborgendatallerisico’sdiesamenhangenmetdeondernemingsactiviteitenbinnendereikwijdtevanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemvallen,wordtgewerktmetstandaardrisicocategorieën.DezecategorieënzijngebaseerdopdeRichtlijnSolvencyII.Devolgenderisicocategorieënendefinitieswordengehanteerd:

Marktrisico:hetrisicoopverliezenofopeenongunstigeveranderingindefinanciëlesituatiealsdirectofindirectgevolgvanschommelingeninhetniveauenindevolatiliteitvandemarktprijzenvanactiva,verplichtingenenfinanciëleinstrumenten.

Tegenpartijrisico(kredietrisico):hetrisicoopeenongunstigeveranderingindefinanciëlesituatiealsgevolgvanhetnietnakomenvaneenverplichtingdoor,danweleenverslechteringvan,dekredietwaardigheidvaneen(ofmeerdere)tegenpartij(en).

Verzekeringstechnischrisico:hetrisicodatnegatievefinanciëlegevolgenoptredendoordatinadequateaannameszijntoegepastmetbetrekkingtotdepremiestellingendevoorzieningenen/ofdatdeschadebetalingen,dekostenen/ofde(ontwikkelingvande)voorzieningeninongunstigezinafwijkenvandeaannamesdiezijngebruiktbijdepremiestellingendereservering.

Operationeelrisico:hetrisicovaneen(financieel)verliesdatzichvoordoetalsgevolgvaninadequateoffalendeinterneprocessen,personeelensystemenofexternegebeurtenissen.

Binnendezerisicocategorieëniseenstandaardsetaanrisico’sgedefinieerd.Dezerisico’szijninherentaandebedrijfsvoeringvanUnivéenzezijnmedebepaaldopbasisvanwet‐enregelgevingentoezichtskaders.Vandezesetaanrisico’swordtgebruikgemaaktomdevolledigheidtewaarborgen.Aggregatieniveauvanrisico’sDerisico’szijngerelateerdaandedoelstellingen.Binnendebedrijfsvoeringwordenopverschillendeniveausdoelstellingenbepaald.Dedoelstellingenwordenvastgelegdindestrategie,debusinessplannenvandebedrijfsonderdelenendeprocessen.

37

Binnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordendezeaggregatieniveausgehanteerdomteborgendatderisico’saansluitenbijdedoelstellingen:

Strategischniveau:derisico’sgerelateerdaandestrategischedoelstellingen.Debeheersmaatregelenopditniveauzijngerichtophetadequaatrichtinggevenaandeorganisatie.UnivéGroepheeftééngezamenlijkestrategie.Destrategischerisico’swordenopUnivéGroep‐niveaugeïdentificeerd,geanalyseerd,beheerst,gemonitordengerapporteerd.DeRaadvanBestuurvandeCoöperatieisrisico‐eigenaarvandestrategischrisico’senisertevensverantwoordelijkvoordatdebeheersingvanderisico’sgoedwordtbelegdindeorganisatie.

Tactischniveau:derisico’sgerelateerdaandedoelstellingenvandebusinessplannenvanbedrijfsonderdelen,aangevuldmetdeinherenterisico’stenaanzienvanbeheersteenintegerebedrijfsvoering.Debeheersmaatregelenopditniveauzijngerichtopeenadequateinrichtingvandeorganisatie.Allerisico’soptactischniveauwordengeaggregeerdnaardeentiteitenCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchade,N.V.UnivéHer.Debeheersingopditniveaudraagtmedebijaanrisicobeheersingopstrategischniveau.

Operationeelniveau:derisico’stenaanzienvandeoperationeledoelstellingenvoordebedrijfsprocessenvandebedrijfsonderdelen.Debeheersmaatregelenopditniveauzijngerichtopeenadequateuitvoeringvandeprocessenenprojecten.Opbasisvandeverantwoordelijkheidvoordeuitvoeringvandebedrijfsactiviteitenen‐processenwordendehieraangerelateerderisico’sookgeaggregeerdnaarhetniveauvandejuridischeentiteiten.Debeheersingopoperationeelniveaudraagtmedebijaanrisicobeheersingoptactischenstrategischniveau.

RisicomanagementcyclusBinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordtconformeenvastecyclusinvullinggegevenaandestappen:Risicoanalyse,Risicobeheersing,MonitoringenRapportageenEvaluatie.Dezeactiviteitenwordeningezetomderisico’sopdeverschillendeniveausopstructurelewijzetebeheersen.Derisicomanagementcyclusresulteertinmanagementinformatieoverderisicobeheersingindevormvaneerstelijnsrisicorapportages,risicoregisters,tweede‐enderdelijnsrapportages,ORSA‐rapportageeneeninterneICS.Deuitgangspuntenvoorzoweldeactiviteitenalsderapportagewordenindevolgendeparagrafenuitgewerkt.RisicoanalysesBinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordenopdriebesturingsniveausrisicoanalysesuitgevoerd.Derisico’swordenopconsistentewijzeconformeenstandaardscoringsmethodiekbeoordeeldopkansvanoptredenenimpactopdedoelstelling.Voorelkrisicowordteenrisico‐eigenaarbenoemd.Derisico’swordenvastgelegdinhetrisicoregister.RisicoanalysedoelstellingenvoorstrategieDoormiddelvanhetuitvoerenvaneenrisicoanalyseopdestrategiewordenderisico’sdiehetrealiserenvandestrategiebedreigengeïdentificeerdengeanalyseerd.Derisicoanalyseopdestrategiebesteedtaandachtaandethema’sMacrosector,Bedrijfsmodel,Gedrag,Cultuuren

38

GovernanceenITeninfrastructuur1enaanhetomgevingsrisico2.MetdeanalysewordendeoorzakenengevolgenvanhetrisicoinkaartgebrachtenwordtbepaaldhoehooghetrisicoisvoorUnivé.Bijhetherijkenvandestrategieentenminsteéénkeerindedriejaarwordteenstrategischerisicoanalyseuitgevoerd.RisicoanalysedoelstellingenvoorjaarplanInhetplanprocesvanUnivéwordtdestrategievertaaldnaarconcretedoelstellingenenactiviteitenvandeentiteitenendebedrijfsonderdelen.JaarlijkswordtinhetkadervanhetplanproceseenrisicoanalyseuitgevoerdopdedoelstellingenvandeentiteitenendebedrijfsonderdelenbinnendeUnivéGroep.Derisico’sgerelateerdaandedoelstellingenvandebusinessplannenvandebedrijfsonderdelenwordenaangevuldmetdeinherenterisico’stenaanzienvanbeheersteenintegerebedrijfsvoering.HetUnivé‐risicomodeldienthierbijalsreferentiekadervoorhetidentificerenvanderisico’s.RisicoanalysedoelstellingenprocessenDestrategischeentactischedoelstellingenwordenvertaaldnaardeoperationeledoelstellingenopprocesniveau.Metrisicoanalysesopprocesniveauwordenderisico’sinkaartgebrachttenaanzienvandezedoelstellingen.Hierbijwordtrekeninggehoudenmetdevantoepassingzijndewet‐enregelgeving,in‐enexternegedragscodes,normenkadersenrichtlijnen.Omfocusaantebrengenopdebelangrijksteprocessenwordtbinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemeenselectiegemaaktvankernprocessenuitdetotalesetvanprocessen.2.4.2RisicobeheersingRisicobereidheidMethetopstellenvanderisicobereidheidgeeftdeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerkadersaandehoeveelheidensoortenrisico’sdiezijaccepteren.Derisicobereidheidwordtuitgedruktinkwalitatieveenkwantitatieverisicobereidheidstatements.Daarwaarnodigwordendestatementsspecifiekgemaaktvoordeentiteiten.Destatementswordenvoorzienvanrisicolimieten.DerisicobereidheidwordtjaarlijksgeëvalueerdenbijgestelddoordeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHer.Derisicobereidheidiskaderstellendvoordebedrijfsvoering.Derisicobereidheidwordtgebruiktomdeontwikkelingvanderisico’stebewaken.RisicobeheersingPerrisicowordtvastgelegdwelkebeheersdoelstellingenrelevantzijnomhetrisicotebeheersen.Eenbeheersdoelstellingbeschrijftdewijzewaarophetrisicowordtbeheerstintermenvaneenrisicoreactierekeninghoudendmetderisicobereidheid.Perbeheersdoelstellingwordendebeheersmaatregelenbepaalddiedekansopofimpactvanhetrisicoverminderen.Derisico‐eigenaarishierverantwoordelijkvoor.Voorelkhoogrisicoisminimaaléénmaatregelnodigdieessentieelisvoordebeheersingvanhetrisico(kritischebeheersmaatregel).

1FOCUS!RiskdriversDNBtoezichtmodel2Omgevingsrisico:Hetrisicoalsgevolgvanvanbuitenkomendeveranderingenophetgebiedvanconcurrentieverhoudingen,belanghebbenden,reputatieenondernemingsklimaat. 

39

Hetstrevenisomhetrisiconaareenaanvaardbaarniveautebrengen.Hiervoorwordtookdenettoscorevanhetrisicovastgesteld.Opbasisvandebeheersdoelstellingwordtbepaaldofenwelkeaanvullendebeheersmaatregelennoodzakelijkzijnomhetrisicoverderteverminderen.Naastverminderenkanookbeslotenwordenomhetrisicoteaanvaarden,tedelenoftevermijden.Deuitvoeringvanbeheersmaatregelenwordtveelalgeborgdindeprocessen.Terbeheersingvanderisico’sopdestrategieendebusinessplannenvanbedrijfsonderdelenwordendaaromrelatiesgelegdmetdeprocessenwaarbinnenderisicobeheersingplaatsvindt.Opprocesniveauwordtoverderisicoanalyseendebeheersmaatregelenmedevanuitketengedachtegeredeneerd.Hierbijwordtnaareffectiviteitenefficiencyvandebeheersmaatregelenindeketengekeken.Erwordtgestreefdnaareenevenwichtigeverdelingengoedeafstemmingvandebeheersmaatregelenbinnendeketen.Allerisico’sen(aanvullende)beheersmaatregelenwordenvastgelegdinrisicoregisters.

MonitorenenrapporterenMethetmonitorenvanderisico’swordtgeborgddatdemaatregelendaadwerkelijkbijdragenaandebeheersingvanhetrisico.Conformeenvastemethodiekwordtopdedrieaggregatieniveausvanrisicodebeheersinggeborgd.Metrapportagesoverdemonitoringvanderisico’swordtdoorderisico‐eigenarenverantwoordingafgelegdoverderisicobeheersing.Vanuitdetweedelijnwordthieroptoegezienenwordtonafhankelijkerapportageopgesteldoverderisicobeheersing.Hierbijwordendedrieniveausvanrisicobeheersinginogenschouwgenomen:

1. Opstrategischniveauwordtdeadequateuitvoeringeneffectievewerkingvandekritischebeheersmaatregelenperkwartaalbeoordeelddoorderisico‐eigenarenenbesprokenmetRiskManagement&Compliance.

2. Dekritischebeheersmaatregelenvoorderisico’svandebusinessplannenvande

bedrijfsonderdelenwordenelkkwartaalgeëvalueerddoorderisico‐eigenaarofproceseigenaarenbesprokenmetRiskManagement&Compliance.

3. Hetaantoonbaarincontrolzijnopdekritischebeheersmaatregelenvoorderisico’s

binnendekernprocessenwordtbereiktdooropstructurelewijzedeuitvoeringendeeffectiviteitvandekritischebeheersmaatregelentetesten.DetestactiviteitenwordtonderverantwoordelijkheidvandeproceseigenarenuitgevoerdenderesultatenwordenbesprokenmetRiskManagement&Compliance.

Deresultatenvandeuitgevoerdeevaluatiesengeconstateerdeverbeterpuntenwordendoordeverantwoordelijkenindelijnelkkwartaalgerapporteerdaanhetverantwoordelijkmanagementvanhetbedrijfsonderdeel,danwelaandedirectiesvanSchadeenHer.Opbasisvandezerapportagekunnendeverbeterpunteninderisicobeheersingvroegtijdigwordendoorgevoerddoorhetverantwoordelijkmanagement.Deresultatenvanderisicoanalyses,derisicobeheersingendeperiodiekemonitoringvanderisico’swordendoorRiskManagementgebruiktalsinputvoordebeoordelingofderisico’sbinnendekadersvanderisicobereidheidblijven.Indetweede‐enderdelijnsrapportagevande

40

sleutelfunctiesrapporteertRiskManagement&ComplianceelkkwartaalaandeRaadvanBestuurenRaadvanCommissarissenoverdebelangrijksteontwikkelingeninhetrisicoprofielenoverdevoortgangvanderealisatievandeaanvullendebeheersmaatregelen.Evaluatie–OwnRiskandSolvencyAssessmentIndeORSAnemendeRaadvanBestuurvandeCoöperatieendedirectiesvanSchadeenHerdeverantwoordelijkheidomrisico,kapitaalenrendementgezamenlijktebeschouwenindecontextvandestrategie.RekeninghoudendmetderisicobereidheidmoetdeORSAeenredelijkematevanzekerheidbiedendatdestrategiekanwordengerealiseerd.IndeORSAwordtgebruikgemaaktvanscenario‐analysesomderobuustheidvandestrategietebeoordelenbijhetzichvoordoenvanéénofmeerdererisico’soverdestrategischetijdshorizon.DeORSAwordtminimaaléénkeerperjaaruitgevoerd.DeresultatenvandeORSAwordenbesprokenengoedgekeurddoordedirectieenRvB.DeresultatenvandeORSAwordeneveneensbesprokenindeAudit‐enRisicocommissieteradviseringaandeRaadvanCommissarissen.DeresultatenvandeORSAzijnmedeinputvoordestrategie,voordeevaluatievanderisicobereidheidenvoorhetplanproces.IneenafzonderlijkbeleidsdocumentORSAzijnonderanderedeuitgangspunten,takenenverantwoordelijkhedenenrapportageuitgewerkt.Evaluatie–InControlStatementJaarlijkswordtvanaf2017metbehulpvaneeninterneICSverantwoordingafgelegdoverhetgehelerisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemdoordedirectiesSchadeenHerendeRaadvanBestuurvandeCoöperatie.MeteenICSwordtverantwoordingafgelegdoverdematevanbeheersingvanderisico’stenaanzienvandestrategie,debusinessplannenvandebedrijfsonderdelenendeoperationeledoelstellingenenoverhetadequaattoepassenvandeverschillendeonderdelenvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteem.In2017zaloverhetjaar2016heteersteInControlStatementwordenopgesteld.Instrumenten,communicatieentrainingOmhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemeffectieftelatenfunctionerenzijninstrumenten,communicatieentrainingnodigopditgebied.Deinstrumentendienodigzijnbinnenhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordenvanuitdespecialistischeafdelingenzoalsRiskManagement&ComplianceenConcernactuariaatingezeten/ofbeschikbaargesteld.Belangrijkeinstrumentenzijnonderandere:

Workshopseninteractievestemsessiesmetstemkastjesvoorhetuitvoerenvanrisicoanalyses;

Toolingvooruitvoerenvanspecifiekerisicoanalyses; Risicoregistersvooranalyseenmonitoringvanderisico’s; ICS‐proceskaartvooranalyse,monitoringenrapportagevanprocesrisico’s; Presentatiesvoorhetbevorderenvandegewensterisicocultuuren‐gedrag.

Voorhetbeschikbaarstellenvandekaders,richtlijneneninstrumenteninhetkadervanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordtzoveelmogelijkgebruikgemaaktvandebeschikbarecommunicatiemiddelen,zoalshetintranet.Consistenteenduidelijkecommunicatieoverdeonderdelenvanhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemdraagtbijaaneeneffectievewerkinghiervan.

41

Metbehulpvantrainingenopleidingmoetwordengeborgddatvoldoendekennisaanwezigisvoordeuitvoeringvanderisicomanagement‐eninterne‐controle‐activiteiten.Hetkennisniveaumoetblijvendvoldoenaandeeisenzoalsgesteldindefunctieprofielenenindegeschiktheidstoetsvoordesleutelfunctionarissen.

2.5Compliance‐functieDebeheersmaatregelenbevattendeproceduresdiemoetenborgendatderisico’sinvoldoendematewordenbeheerstendathetgesteldebeleidwordtuitgevoerd.Deborgingvandebeheersmaatregelenvindtplaatsopalleniveausindebedrijfsvoering.Allebeheersmaatregelendiemethetrisicomanagementprocesinkaartzijngebracht,zijnbelegdbijverantwoordelijkenindebedrijfsvoering.Deverantwoordelijkenmoetenborgen,bewakenenrapporterendatdemaatregelenadequaatwordenuitgevoerd.Inhetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemwordtdeimplementatieendeeffectievewerkingvande(kritische)beheersmaatregelenperiodiekgemonitord.Ditwordtuitgevoerddoordeverantwoordelijkerisico‐eigenarenvanuithuneerstelijnsverantwoordelijkheid.Opstrategischniveauwordtdeadequateuitvoeringeneffectievewerkingvandekritischebeheersmaatregelenbeoordeelddoorderisico‐eigenarenenbesprokenmetRiskManagement.Dekritischebeheersmaatregelenvoorderisico’svandebusinessplannenvandebedrijfsonderdelenendeprocessenwordenelkkwartaalgeëvalueerddoorderisico‐eigenaarofproceseigenaar.VanuitdetweedelijnsverantwoordelijkheidwordtdoorCompliancetoegezienopdeuitvoeringenresultatenvandemonitoringactiviteiten.Dezemonitoringactiviteitenophetrisicomanagement‐eninterne‐controlesysteemzijnonderandereinputvoordetweede‐enderdelijnskwartaalrapportage.Hetformaliserenvanhetinterne‐controlesysteemenhetinrichtenvanmonitorings‐enrapportagemechanismevanuitdeeerstelijnsverantwoordelijkheidwordtindekomendetweejaaringevoerd.

Belangrijksteproceduresvanhetinterne‐controlesysteemInhetonderdeelinformatieoverderisicocategorieënistevensaangevenwatdebelangrijkstebeheersmaatregelenvanhetinterne‐controlesysteemzijnomderisico’stebeperken.

Omschrijvingvandecompliance‐functieDoordebeheersingvancompliance‐gerelateerderisico’s,hetstimulerenvanenhettoezienopdenalevingvanwet‐enregelgevingeninternegedragsregelsendaarnaastdoorhetcreërenvanmeerbewustwording,beoogtUnivéhaarintegriteitendievanhetBestuur,deRaadvanCommissarissenhetmanagementendemedewerkerstewaarborgenenbijtedragenaaneengoedereputatieenhethebbenénbehoudenvaneenintegereorganisatie.DedoelstellingvanComplianceluidt:binnenUnivélevertComplianceinzicht,adviesentoezichtzodatwij–demedewerkersvanUnivé–onzein‐enexterneklanten,binnendewet,integerenpassendbijdeUnivé‐waarden,bedienen.Complianceisdeonafhankelijke,objectievefunctiediegerichtisophetmonitorenvanenbevorderenvandenalevingvanwet‐enregelgeving,internegedragscodes,waardenen

42

proceduresdieverbandhoudenmetdeintegriteitvandeorganisatiemetalsdoelhetvoorkomenvanaantastingvandeintegriteit,envanfinanciële,juridischeenreputatieschade.Decompliance‐functievanUnivéGroepdraagt,doorheteffectiefmonitorenvancompliance‐risico’s,bijaanhetoptimaliserenvandeintegerebedrijfsvoeringvanUnivéGroep.ReikwijdteDecompliance‐functieheeftalsreikwijdtealleonderdelendievallenbinnenUnivéGroep.Compliancehoudtzichbezigmettoezichtopintegriteit‐gerelateerdewet‐enregelgevingeninterne(gedrags)regelsbinnenUnivédiebestaanuit:

a. Financiëlewetgevingmetnameonderdelendiezienopintegriteit:Wetophetfinancieeltoezicht(Wft),bijbehorendeAlgemeneMaatregelenvanBestuur(AMvB’s),lagereregelgevingentoezichthouderregelingen.Meerspecifiekgaathetvooralom(onderdelenuit)dehoofdstukken3,4en5vandeWftmetbetrekkingtotintegriteitsaspecten;

b. Privacywetgeving:Wetbeschermingpersoonsgegevens(Wbp)engerelateerdewet‐enregelgeving;

c. Mededinging:Mededingingswet(Mw)enComplianceRegelingMededingingUnivé;d. Telecommunicatiewet(Tw):onderdelenmetbetrekkingtotcommerciëleberichten;e. Wettervoorkomingvanwitwassenenfinancierenvanterrorisme(Wwft)ende

Sanctieregelgeving(Sanctiewet1977enrelevanteuitvoeringsbesluiten);f. WetOneerlijkeHandelspraktijken(WetOHP);g. ZelfreguleringvanhetVerbondvanVerzekeraarsvoorzoverhetbetreftintegriteit

omvattenderegelingen;h. Univé‐governance‐documentenwaarintakenvoorCompliancestaanbeschreven;i. InterneUnivé‐integriteitsregelingen.

Onafhankelijkheidenobjectiviteitcompliance‐functieOnafhankelijkheidenobjectiviteitzijnessentieelvoordeeffectiviteitvandecompliance‐functie.Complianceisonafhankelijkvandeeersteenderdelijnenstaatlosvandedagelijkselijnactiviteiten.DeConcernComplianceOfficerendeComplianceOfficershebbengeentaken,bevoegdhedenofverantwoordelijkhedenbinnendeeerstelijn.ComplianceiseenonderdeelvandeafdelingRiskManagement&Compliance.Decompliance‐functiebestaatuiteenConcernComplianceOfficer(CCO)enéénofmeerComplianceOfficers(CO’ers).OnafhankelijkheidenobjectiviteitvanCompliancewordengeborgddoordevolgendemaatregelen:

a. Compliancevoorkomtbijdeuitoefeningvanhaartakenenadviezenelkevormvanbelangentegenstelling.

b. DeuitvoerendebestuurdermetComplianceinportefeuillebeoordeeltjaarlijksderolenhetfunctionerenvandecompliance‐functie.Deafzonderlijkedirectiesvanderisicodragersleverenhiervoorinformatieaandeuitvoerendbestuurders.

c. Decompliance‐functievaltonderdirecteverantwoordelijkheidvandeuitvoerendebestuurdermetComplianceinportefeuille.

d. DeCCOwordtbenoemdenontslagendoordeuitvoerendebestuurdermetComplianceindeportefeuille.

43

e. IngevalvaneenernstigenblijvendverschilvanmeningtussendeCCOeneenuitvoerendbestuurderofdirecteurisdevoorzittervandebetreffendeAudit‐enRisicocommissiehetaanspreekpuntvoordeCCO.

f. DeCCOheefteenrechtstreekserapportagelijnnaareneenonbelemmerdetoegangtoteenuitvoerendbestuurdervanCoöperatieUnivéU.A.eneendirecteurvanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerendaarnaastooknaardevoorzittersvandedrieAudit‐enRisicocommissies(CoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer).

g. DeCCOisaanwezigbijdevergaderingenvandeAudit‐enRisicocommissies.TakenCompliancevoertinhetbijzonderdevolgendeactiviteitenuit:

a. Univéhelpenmethetbeheersenvancompliance‐risico’s;b. HetbevorderenvanhetvoldoendoorUnivéaandebinnendereikwijdtevan

Compliancevallenderelevantewet‐enregelgevingeneigenintegriteitsregelingen(‘regels’);

c. HetopstellenvanvoorUnivépassendeintegriteitsregelingen;d. Hetcreërenvanmeerbewustwordingoverregelsomeenhoogintegriteitsniveaute

realiseren;e. Uitvoeringgevenaandetakenvoortvloeienduithetcompliance‐proces.

Hetcompliance‐procesishetprocesomtekomentotbeheersingvancompliance‐risico’s.Hetprocesomvatkortgezegddevolgendestappen:scanvanrelevantewijzigingenvanwet‐enregelgeving,monitoringnalevingdooreerstelijn,rapportageenvoorlichting(vergrotenawareness).Decompliance‐kwartaalrapportagewordtgeïntegreerdmetderapportagesvanuitRiskManagement,Concernactuariaatomeensamenhangendbeeldvanderisico’stegeven.BevoegdhedenOmdeinditdocumentgenoemdetakenenverantwoordelijkhedenadequaattekunnenuitvoerenheeftCompliancedevolgendebevoegdheden:

a. Compliancekanvermeendeinbreukenoprelevanteregelsmonitoren,hieroverrapporterenenadviseren.HiervoorkanondersteuninggevraagdwordenvananderefunctiesenafdelingenbinnenUnivéGroepofeventueelvanexterne(n).

b. DeCCOheeftde(gedelegeerde)bevoegdheidomnamenshetbestuurernstigeincidentenaandetoezichthoudertemelden.

c. ComplianceheefttoegangtotallebinnenUnivérelevantebeschikbareinformatie,documentatieenpersonendiezijmethetoogopdeuitvoeringvanhaarverantwoordelijkhedennodigacht.

d. DeCCOheeftdirecttoegangtotdeuitvoerendebestuurderenhetlidvandedirectiemetdecompliance‐verantwoordelijkheidinportefeuille.DeCCOvoertperiodiekoverlegmetdeuitvoerendebestuurderenhetlidvandedirectiediecompliancealsaandachtspuntinportefeuillehebben,dochminimaaleenkeerperkwartaal.DaarnaastvindttweekeerperjaaroverlegplaatsmetdevoorzittervandeAudit‐enRisicocommissies.

44

VerantwoordelijkhedenComplianceisverantwoordelijkvoor:

a. Hetidentificerenenanalyserenvancompliance‐risico’sen(bestaande)beheersmaatregelen;

b. Hetinoverlegmethetdesbetreffendebedrijfsonderdeeladviserenoverhetopstelleneninvoerenvannieuwebeheersmaatregelen;

c. Hetmonitorenvanenrapporterenoverderisico’saangaandedevoortgangvandeinvoeringvandezebeheersmaatregelen;

d. Het(gevraagdenongevraagd)adviserenoverdeinvoeringennalevingvandeinscopezijnderelevantewet‐enregelgeving;

e. Bevorderenvannalevingvanrelevanteregelsdooradvies,beleid,bewustwordingenmonitoring.

Aandehandvanontwikkelingenophetgebiedvanregels,rapportagesvanhetvoorgaandejaar,monitoringendeinformatiedieisverkregenvandeafdelingenRiskManagementenInternalAudit,wordtbepaaldwaardebelangrijksterisico’sliggendiebinnendescopevanCompliancevallenenwatenwelkedaaraangerelateerdeactiesCompliancegaatinzetten.Compliancezorgtvooreenadequateinformatievoorzieningoverintegriteitvoortrainingaanmedewerkersoverdetoepassingvanrelevanteregels,proceduresenwerkinstructies.DeskundigheidenprofessioneelhandelenDeCCOenCO’ersbeschikkenovervoldoendekennisenervaringvoordegoedeuitvoeringvandetakenbehorendetotdecompliance‐functie.Zijonderhoudenhunprofessionelekwaliteitdoorvormenvanpermanenteeducatievereistvanuitde(vaktechnische)kwalificatie.DemanagerRiskManagement&CompliancebeoordeeltjaarlijkshetfunctionerenvandeCO’ers.SamenwerkingVoorComplianceishetsleutelfunctieoverleghetoverlegwaaringezamenlijkmetoverigesleutelfuncties(RiskManagement,ConcernactuariaatenInternalAudit)wordtgesprokenoveronderwerpendierelevantzijnvooreengoedeuitoefeningvandesleutelfuncties.Compliancewerkt,terbeheersingvanderisico’swaaropzijtoeziet,opdiversegebiedennauwsamenmetandere(ondersteunende)functiesenafdelingenvanUnivézoalsBestuursondersteuning,Veiligheidszaken,Informatiebeveiliging,Vertrouwenspersonen,HRMenJuridischeZaken.ExternecontactenTenaanzienvancompliance‐aangelegenhedenwordtUnivébij(formele)contactmomentenmettoezichthouders(zoalsDNB,AFM,AutoriteitConsumentenMarkt)(mede)vertegenwoordigddoordeCCO.Ditdoetgeenafbreukaandepositievanstatutaireindverantwoordelijkentenopzichtevantoezichthoudersenandereautoriteiten.

45

2.6InternalAudit2.6.1Opzeteninrichtingvandeinternal‐auditfunctieVoordeuitvoeringvandeinternal‐auditfunctieiseenauditcharteropgesteldmethierinonderanderededoelenvaninternalaudit,inrichtingvandefunctie,werkwijzeensamenwerkingmetdeorganisatie.Ditauditcharterwordtelkjaarherzien,voordelaatstekeereind2015,indeRaadvanBestuur(RvB)enAudit‐enRisicocommissies(ARC’s)enisafgestemdmetdeanderesleutelfunctiesRisk,ComplianceenActuarieel.In2016hebbendeinternalauditorsgeenandererollenverrichtbuitendeinternal‐auditfunctie.Meerdereevaluatiesvandeinternal‐auditfunctiehebbenplaatsgevonden.Deinternal‐auditfunctieisin2016externgetoetstdoorhetIIA(InstituteofInternalAuditors)ophetvoldoenaanvaktechnischevereisten.Ditiseenbeoordelingdieeensper5jaarplaatsvindt.Hetoordeeldathieruitkwam,isdatInternalAuditaandevaktechnischeeisenvoldoet.Erzijnaanbevelingengedaandieopgepaktzijn/worden.Daarnaastwordtinheteerstekwartaal2017dejaarlijkseinterneevaluatieoverdefunctiein2016uitgevoerdopbasisvaneenkortevragenlijst.Uitvoering(meerjaren)auditplanIn2016zijndeauditsuithet(meerjaren)auditplan2016–2018uitgevoerd.InditplanisrisicogebaseerdgekekenwelkeauditstoegevoegdewaardezoudenhebbenvoorUnivéGroep.Risico’sgesignaleerdvanuitdeorganisatie,InternalAuditentoezichthouderszijnhierbijmeegenomen.BinnendeUnivéFormulerichtInternalAuditzichinhetverslagjaarnietalleenophaarwerkzaamhedenbinnenUnivéGroep,maargafzijookuitvoeringaandeaanhaaruitbestedeinterne‐auditfunctievandeRegionaleUnivé’s.InhoudelijklagdefocusbinnendeCoöperatieopdeIT‐processen(inclusiefuitbestedingen),datamanagement,securitymanagement,batenmanagement,InternalControl‐rapportages,nalevingzorgplichtrondompensioenverzekeringenenfollow‐upProductApprovalandReviewProces(PARP).Daarnaastisin2016aandachtgeweestvoorhetverplichteonderwerpuithetCIS‐protocol.BijdeRU’slagdefocusopthema’srondomdeinvoeringvanSolvencyII(sleutelfunctiesRiskenActuarieel,pillarIIIendatakwaliteit,evaluatievandegovernance),financiëlestuurinformatie,beheerstbeloningsbeleid,beheersingvanrisico’sin/metQISenuitbesteding.DaarnaastzijnbijdeeersteRU’sonderzoekennaarsamenwerkingenverandervermogenuitgevoerd.Inderapportenwordenbevindingenopeendriepuntschaalgescoord,waarindehogerisico’sdoorInternalAuditgemonitordworden.Hogerisico’shoudenindatdirectactienoodzakelijkis.Overigeactiepuntenwordendoordeeerstelijngemonitordwaarbijdetweedelijnrapporteertoveropvolgingactiesvanuitrisicomanagementperspectief.PerkwartaalwordtvanuitbeidefunctieshierovergerapporteerdaandeRvBendeARC’s.SamenmetdesleutelfunctiesenRvBiseenevaluatievandestatusvandeinternecontrolemaatregelenenhetsystemofgovernanceuitgevoerdenbesprokenindeARCvanUnivéCoöperatieU.A.Hetauditplan2016–2018heeftnietalleenbetrekkingop2016maargeeftookalvooreendeelinzichtinwatin2017en2018alsauditonderwerpisaangemerkt.BijdekeuzevandeonderwerpenopdelangeretermijnkijktInternalAuditookweernaarderisico’s,nieuwewet‐enregelgevingenprojectendiebinnenUnivéwordenuitgevoerd.Opbasisdaarvanwordtjaarlijkseenkeuzegemaakten/ofherijktvoordekomendejaren.Voorhetjaar2017wordeneenaantalFormulebredethema’sbenoemddiegerichtzijnopdeinbeddingvan

46

risicomanagement,hetbrand‐procesindenieuweQIS‐applicatieenzorgplicht.Daarnaastzijnthema’sinhetkadervaninnovatieenrealisatievandenieuwestrategievanUnivébenoemddienognadergeconcretiseerdzullenwordenindeeerstehelftvan2017endieookimpactzullenhebbenopauditsin2018.Ookzijnoverigespecifiekeauditsonderwerpenbenoemdvanuitbijvoorbeeldcontractueleafspraken.

2.7ActuariëlefunctieDeActuariëlefunctiewaarborgtonafhankelijkeoordeelsvormingoverdetechnischevoorzieningenvandeverzekeraar.DaarnaastwordtvandeActuariëlefunctiegevraagdeenadviesuittebrengenoverhetaangaanvanverzekeringstechnischeverplichtingen.Hierondervallenacceptatieenpremiestelling(underwriting).OokmoetdeActuariëlefunctieeenadviesuitbrengenoverdeadequaatheidvanherverzekeringsregelingen.DeActuariëlefunctieendeRisicomanagementfunctiewerkenwaarnodigsamenvanwegederaakvlakkendiedezefunctiesmetelkaarhebben.HetfinancieelrisicomanagementisbelegdbijConcernactuariaat.DeActuariëlefunctiebeschrijftopwelkewijzeeenrelevantebijdrageisgeleverdaanhetrisicomanagementsysteem.DeActuariëlefunctiebrengttenminstejaarlijkseenrapportuitgerichtaanhetbestuurlijk,beleidsbepalendoftoezichthoudendorgaan.DeverantwoordelijkheidvandeActuariëlefunctieisbelegdbijdeafdelingConcernactuariaat.DeafdelingsmanagervanConcernactuariaatiseindverantwoordelijkenhierdoortevensActuarieelfunctiehouder.DeActuariëlefunctiewordtdaarnaastuitgevoerddoordemedewerkersopdeafdelingConcernactuariaat.

2.8Outsourcing

UitbestedingsrisicoHetrisicodatdecontinuïteit,integriteiten/ofkwaliteitvandeaanderden(aldannietbinneneengroep,aldannietaandesponsor)uitbestedewerkzaamhedendanweldoordezederdenterbeschikkinggesteldeapparatuurenpersoneelwordtgeschaad.UnivéGroephanteertvoorhetuitbestedingsrisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Hetuitbestedingsbeleidenprocedures; Inkoopbeleidenprocedures; Risicoanalyseopdeuitbesteding; Contractmanagementenservicelevelmanagementomgedurendedelooptijdvande

uitbestedingdekwaliteitvandedienstverleningtebewaken; Borgenvanadequaattoezichtopdeexternedienstverlener.

VoorhetuitbestedenvandienstenhanteertUnivéOrganisatiehetprincipedathetuitbestedenvanwerkzaamhedendoordeUnivéOrganisatienietmagleidentotinbreukopdemissie,visie,strategie,deUnivé‐identiteitendereputatievanhetUnivé‐merk.

47

Elkevormvanuitbestedingwordtkritischbeoordeeldoponderanderedezecomponenten.Debelangrijksteuitbestedingenzijn(niet‐limitatief):deuitbestedingenvanhetbeheerenonderhoudvandeIT‐systemenaandiverseIT‐leverancierswaaronderATOS,Keylane,Sentia,KPNenOGD;hetvermogensbeheeraanKempenCapitalManagementenKasBank;eendeelvanhetschadebehandelingsproces(onderdeelexperticeproces)aanCED.

48

3‐RisicoprofielIndithoofdstukzijndebelangrijksterisico’svanUnivéGroepweergegeven.HierbijisdestandaardSolvencyIIindelingvanrisico’sgehanteerd.DestandaardSolvencyIIrisico’szijn:

Verzekeringstechnischrisico Marktrisico Tegenpartij(krediet)risico Liquiditeitsrisico Operationeelrisico

Daarnaastzijndestrategischerisico’svanUnivéGroepbeschreven.3.1VerzekeringstechnischrisicoHetverzekeringstechnischerisicoishetrisicodatnegatievefinanciëlegevolgenoptredendoordatinadequateaannameszijntoegepastmetbetrekkingtotdepremiestellingendevoorzieningenen/ofdatdeschadebetalingen,dekostenen/ofde(ontwikkelingvande)voorzieningeninongunstigezinafwijkenvandeaannamesdiezijngebruiktbijdepremiestellingendereservering.HetverzekeringstechnischerisicobeslaateengrootdeelvandeSolvencyII‐kapitaaleisenenUnivéstreeftnaareengezondtechnischresultaateneenrendabelegroeivoordeverzekeringsentiteiten.Univéonderkentderisico’sopschadeproductenalsgevolgvancatastrofesenkooptjaarlijksherverzekeringeninomdeverzekeringstechnischerisico’sbovenheteigenbehoudtebeperken.Hetverzekeringstechnischerisicobijbrandencatastrofewordtbeperktdoorjaarlijkseeneigenbehoudtebepalenenderisico’sboveneigenbehoudmetretrodekkingenaftedekken,conformhetherverzekeringsbeleid.UnivéGroeponderscheidtbinnenhetverzekeringstechnischerisicodevolgendeelementen:premie‐,reserve‐,verval‐encatastroferisico.PremierisicoPremierisicoishetrisicodatdeverzekeringspremievoorhetkomendejaarnietvoldoendeisomdeschadesenkostenvandatjaartekunnendekken.Premierisicowordtveroorzaaktdoorfluctuatiesindefrequentieendeomvangvandeschadeclaimsdievoortvloeienuitverzekerdegebeurtenissen.Premierisicoisgerelateerdaannieuwecontracten,verlengingvanbestaandecontractenenaanhetrisicovannogteontstaneclaimsdatwordtgelopenopbestaandecontracten.Premierisicoomvatdaarnaasthetrisicodatvoortvloeituitdeonzekerheidvandeomvangvankostenbetalingen.Premierisicokanookontstaandoordatgegevensbestandennietaltijdbeschikbaar,volledigenbetrouwbaarzijn.UnivéGroephanteertvoorhetpremierisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Productontwikkelings‐enpremie‐aanpassingsprocesalsonderdeelvanhetProductApprovalandReviewProces(PARP);

Sluitenvanadequateherverzekeringscontracten; Monitoringvanverzekeringsportefeuille; Monitoringvantrendsenveranderingenindewaargenomenenteverwachten

schadegegevensalsgevolgvanondermeerwijzigingvanwetgevingenjurisprudentie; Monitoringvanproductrendement.

49

ReserverisicoReserverisicoishetrisicodatgevormdereservesvoorschadegevalleninhetverledenindetoekomstontoereikendzijnomdezeschades(verder)aftewikkelen.Reserverisicowordtveroorzaaktdoorfluctuatiesintijdstippenenindeomvangvanbetalingendievoortvloeienuitdeafwikkelingvanbestaandeclaims.Reserverisicokanookontstaandoordatgegevensbestandennietaltijdbeschikbaar,volledigenbetrouwbaarzijn.UnivéGroephanteertvoorhetreserverisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Vaststellingvangeëigendeactuariëleenstatistischemethoden; Beleidskadersenprocesvoorvaststellingvanvoorzieningentenaanzienvanprudentie; Tijdigebeschikbaarheidvanbetrouwbare(schade)gegevensinclusiefverwerkingvan

dezegegevensindefinanciëleadministratie; Uitloopschaderegelmatigevalueren,rekeninghoudendmettrendszoals

marktontwikkelingeneninflatie; Aanpassingvanherverzekeringscontracten.

VervalrisicoVervalrisico(lapse)ishetrisicodatdeaannamesomtrenthetgedragvanpolishoudersonjuistblijkentezijn.Vervalrisicowordtondermeerveroorzaaktdoordemogelijkheidomtijdensdelooptijdvanhetcontractoptezeggenendoordemogelijkheiddateenverzekerdezijncontractkanverlengenopbasisvaneerdergemaakteafspraken.UnivéGroephanteertvoorhetvervalrisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Vóórintroductievaneennieuwproductofaangepastepremiestellinguitvoerenvanmarktanalysesteronderbouwingvandoelgroepenenconcurrentiepositie;

Monitoringvanklanttevredenheid; Monitoringvanconcurrentiepositie.

CatastroferisicoCatastroferisicoishetrisicodatdoorextremeen/ofuitzonderlijkegebeurtenissenschadesoptredenwaardoordefinanciëlepositienegatiefwordtbeïnvloed.Bijschadewordtonderscheidgemaakttussennatuurrampen(ondermeerstormenhagel)enrampendiewordenveroorzaaktdoormenselijkhandelen(ondermeerbrand,explosie,terrorisme,groteverkeersongelukken,groteaansprakelijkheidsclaims).Bijarbeidsongeschiktheidsverzekeringenwordentweecatastrofescenario’sdoorgerekend(eenaanslagoframpineengrootvoetbalstadionenpandemie).UnivéGroephanteertvoorhetcatastroferisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Sluitenvanadequateherverzekeringscontracten; Univéheefteenherverzekeringafgeslotenbijhetgarantiefondsvoorherverzekeringvan

hetterrorismerisico(NHT).UnivébetaalthiervooreenpremiebedragaanhetNHTenhoudteenbedragaanomheteigenrisicotedekken;

Monitoringcatastroferisico:beleidsmaatregelen,monitoringopeffectiviteit.

50

Risico’svanarbeidsongeschiktheidsverzekeringenBijarbeidsongeschiktheidsverzekeringen(AOV)wordenpremie‐enreserverisiconietalszodaniggenoemd.Daarvoorindeplaatswordenhierdevolgenderisico’sonderscheiden(naasthetreedsgenoemdekosten‐envervalrisico):

Sterfterisico:hetrisicovanverliezenofongunstigeveranderingenindewaardevanverzekeringsverplichtingendievoortvloeienuiteentoenamevandesterftekansen;

Langlevenrisico:hetrisicovanverliezenofongunstigeveranderingenindewaardevanverzekeringsverplichtingendievoortvloeienuiteenafnamevandesterftekansen;

Invaliderings‐enrevalideringsrisico:hetrisicovanverliezenofongunstigeveranderingenindewaardevanverzekeringsverplichtingendievoortvloeienuitveranderingvandeziekte‐,invaliderings‐enrevalideringskansen;

Herzieningsrisico:hetrisicovanverliezenofongunstigeveranderingenindewaardevanverzekeringsverplichtingendiesamenhangenmeteenveranderinginwet‐enregelgevingofmeteenveranderingindegezondheidstoestandvandeverzekerde.

UnivéGroephanteertvoorarbeidsongeschiktheidsverzekeringendevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Acceptatiebeleid; Claimbehandelingsbeleid; Sluitenvanadequateherverzekeringscontracten.

HerverzekeringUithetvoorgaandeblijktdatherverzekeringeenbelangrijkebeheersingsmaatregelisinhetkadervanhetverzekeringstechnischerisico.BijhetinkopenvanherverzekeringselecteertN.V.UnivéSchadehaarherverzekeraarsopbasisvaneenaantalbetrouwbaarheidscriteriawaaronderdesolvabiliteit,kredietratingenomvang.Opbasisvan(inbeginsel)jaarlijkseanalyseswordeneventueelnoodzakelijkewijzigingendoorgevoerdindedekkingvanherverzekeringscontracten.DeherverzekerdebrancheszijnMotorrijtuigen(zowelvoorwettelijkeaansprakelijkheidalsvoorcasco),AlgemeneenBedrijfsaansprakelijkheid,PleziervaartuigenenAOV.DeherverzekeringsportefeuillevanN.V.UnivéHerwordtgevormddoordeinkomendeherverzekeringvanschadeverzekeringsproducten.SpecifiekbetrefthethierdedoordeRegionaleUnivé’sgeaccepteerdebrand‐enstormverzekeringen.Hetherverzekeringsrisicowordtbeperktdoorzowelkwantitatievealskwalitatievebeoordelingbijdeacceptatievanrisico’senhetvoerenvaneenactiefschademanagement.DaarnaastwordthetherverzekeringsrisicovoorrekeningvanN.V.UnivéHerverderbeperktdoorhetinkopenvanadequateretrocessiedekkingen.HierbijplaatstN.V.UnivéHerhaarretrocessieinbeginselalleenbijherverzekeraarsdiebeschikkenovereenminimaleratingenzorgtzijvoorvoldoendespreidingconformhetherverzekeringsbeleid.

3.2MarktrisicoMarktrisicoishetrisicoopverliezenofopeenongunstigeveranderingindefinanciëlesituatiealsdirectofindirectgevolgvanschommelingeninhetniveauenindevolatiliteitvandemarktprijzenvanactiva,verplichtingenenfinanciëleinstrumenten.

51

Voordeanalysevanhetmarktrisicowordtgebruikgemaaktvandevolgendemethodenentechnieken:

AssetLiabilityManagement(ALM)‐studie.IneenALM‐studiewordthetmarktrisicogeanalyseerdgegevendeverwachteontwikkelingeninhetmeerjarenplan,eventueelrekeninghoudendmetafwijkingentenopzichtevanhetmeerjarenplan.Hierbijvindtvoordevasttestellenbeleggingsmixeneenintegraleafwegingplaatstussenrendementenrisico,binnendevastgestelderisicobereidheid,rekeninghoudendmethetkapitaalbeleidendevereistenvanuitSolvencyII.OpbasisvandeALM‐studievindtperentiteitbesluitvormingplaatsvoorhetstrategischebeleggingsbeleidwaarineenstrategischemixperbeleggingscategoriewordtvastgesteld.

Stresstestingwaarbijdeimpactvanextremegebeurtenissenopdewaardevandebeleggingsportefeuille(ensolvabiliteitspositie)kanwordengekwantificeerd.

Simulatieterbepalingvandekansverdelingvandebeleggingsportefeuille:hierbijwordtrekeninggehoudenmetdeafzonderlijkeriskdrivers(zoalsrente,aandelenkoers,creditspread)enonderlingecorrelaties.Bijdemodelleringvanhetrenterisicowordttevensrekeninggehoudenmetdewaardeveranderingvandeverzekeringsverplichtingen.OpbasisvandekansverdelingkunnenonderanderedegroothedenValue‐at‐Risken/ofTail‐Value‐at‐Riskwordenbepaaldrekeninghoudendmeteenvastgesteldebetrouwbaarheidsinterval.

Beleggingsbeleid

NaastoperationelebeheersingsmaatregelenishetbeleggingsbeleidvanUnivéGroepeenbelangrijkebeheersingsmaatregeltenaanzienvanhetmarktrisico.HetbeleggingsbeleidvanUnivéGroepwordtjaarlijksgeëvalueerdenminimaaleenmaalperdriejaargeactualiseerd.UnivéGroepaccepteertdatineenbepaaldematemarktrisicowordtgelopenomoplangetermijnhetbehalenvanextrarendementmogelijktemaken.DeAssetandLiabilityCommittee(ALCO)adviseertdeRaadvanBestuurvanCoöperatieUnivéU.A.endedirectievanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerovereenacceptabelrisiconiveauaandehandvanuitkomstenvanALM‐studies.HetbeleggingsbeleidenderesultatendaarvanwordenperiodiekmetdeRadenvanCommissarissenbesproken.InhetverslagjaarisaangevangenmethetuitvoerenvannieuweALM‐studiesvanN.V.UnivéSchade,N.V.UnivéHerenUnivéGroep.Dezestudieswordeninheteerstekwartaalvan2017afgerond.Periodiekwordenerscenarioanalysesuitgevoerdophetbelegdvermogen.Aandehandvanhistorischegegevensengebeurtenissenwordendeeffectenopdebeleggingsportefeuillegeanalyseerd.Ookwordenperiodiekextremerescenario’sdoorgerekend.Dezestresstestenrichtenzichmetnameopdeeffectenvanrenteschokkenenkoersdalingenopdewaardevandebeleggingsportefeuille.DeALCObeoordeeltofdezeimpactpastbinnenderisicobereidheidenofaanpassingenindebeleggingsmixwenselijkzijn.VooreengrootdeelvandebeleggingsportefeuillemaaktUnivéGroepgebruikvaneenexternevermogensbeheerder,KempenCapitalManagement(KCM).KCMisin2015naeenuitvoerigselectietrajectbenoemdalsfiduciairvermogensbeheerdervoordeUnivéGroep.In2016heeftdeovergangvanhetvermogenvanuitdeoudevermogensbeheerder(InsuranceAssetManagement

52

B.V(IAM))naarKCMplaatsgevonden.HierbijzijnalleaandeUnivéGroeptoekomendevermogensbestanddelenéénopéénovergegaan.DebeleggingsmixenvoordeverschillendeUnivé‐entiteitenbestaanophoofdlijnenuitvastrentendewaarden(metnamestaatsobligaties),liquiditeiten,zakelijkewaarden(metnameeurozone‐aandelen)envooreenkleindeelonroerendgoed.UnivéGroepbelegtmomenteelnietinderivaten.Hierondervolgteengrafischeweergavevandebeleggingsmixenper31december2016vandeverschillendUnivé‐entiteiten.HetbelegdvermogenvanCoöperatieUnivéU.A.bedraagtper31december2016€390miljoenenisalsvolgtsamengesteld:

53

DebeleggingsmixvanhetdoorN.V.UnivéSchadeper31december2016belegdvermogenvan€658miljoenzieteralsvolgtuit:

DebeleggingsmixvanhetdoorN.V.UnivéHerper31december2016belegdvermogenvan€86miljoenzieteralsvolgtuit:

UnivéGroeponderscheidtbinnenhetmarktrisicodevolgendeelementen:renterisico,aandelenrisico,vastgoedrisico,spreadrisico,valutarisico,concentratierisicoenliquiditeitsrisico.

RenterisicoHetmarktrisicokomtondermeertotuitdrukkinginhetrenterisico:degevoeligheidvandewaardevanactiva,verplichtingenenfinanciëleinstrumentenvoorveranderingeninderentetermijnstructuurofdevolatiliteitvanderente.Mismatch‐risicohangtnauwsamenmethetrenterisico.Mismatch‐risicoishetrisicodatdewaardeontwikkelingvandeverplichtingenals

54

gevolgvanveranderingeninderenteafwijktvandewaardeontwikkelingvandebezittingen.Ditwordtveroorzaaktdoorhetverschilinrentegevoeligheidvanactivaenpassiva,datwilzeggendatdekasstromenvandebeleggingenverschillenvandeuitbetalingsstructuurvandeverplichtingen.UnivéGroepgebruiktdedurationomperjuridischeentiteitrentegevoeligheidvandevastrentendebeleggingentebewaken.Dedurationwordtberekendalsdegewogengemiddeldelooptijd(uitgedruktinjaren)vanallekasstromenvandevastrentendebeleggingen,waarbijhetgewichtvanelkekasstroomwordtbepaalddoorhetrelatievebelangvandiekasstroom.Renterisicowordtafgedektdoormiddelvanhet‘matchen’vandeverplichtingenportefeuilleaandevastrentende‐waardenbeleggingen,rekeninghoudendmetdeomvangvandevastrentendewaarden,deomvangvandeverplichtingen,dedurationvandeverplichtingenenderentetermijnstructuur.Permaandwordtdedurationvandevastrentendewaardengemonitord.Inhetbeleggingsplanwordtvoordewerkelijkedurationeenmaximaleafwijkingtenopzichtevandeinhetbeleggingsplanvastgelegdestrategischedurationbepaald.Alsdezemaximaleafwijkingwordtoverschredenvindtherbalanceringvandebeleggingenplaatsnaardestrategischeduration,tenzijomtactischeredenwordtbeslotenditniettedoen.HetgrootstedeelvandeverplichtingenvanN.V.UnivéSchadeheefteenkortetotmiddellangelooptijdenvanN.V.UnivéHereenkortelooptijd.Voordevastrentendebeleggingenwordteenafweginggemaakttussenoptimalematchingenerzijdseneengemiddeld(oplangetermijn)hogerrendementvanvastrentendebeleggingenmeteenlangerelooptijdanderzijds.Dedurationenmarktwaarde(inmiljoeneneuro’s)vandevastrentendebeleggingenper31december2016zijnweergegeveninonderstaandetabel: Duration

injarenMarktwaarde

(miljoeneneuro’s)CoöperatieUnivéU.A. 2,5 €189,1

N.V.UnivéSchade 3,5 €538,1

N.V.UnivéHer 2,0 €71,5

NaastanalysesvandedurationvoertUnivéGroepscenarioanalysesuitomdegevoeligheidvanhetbelegdevermogentemetenvoorveranderingeninderentevoet.Onderstaandetabelbevatderentegevoeligheidvandevastrentendebeleggingenper31december2016(inmiljoeneneuro’s,gebaseerdopeenparallelleverschuivingvandecurve): Effectvandaling

marktrentemet1procentpunt(miljoeneneuro’s)

Effectvanstijgingmarktrente

met1procentpunt(miljoeneneuro’s)

CoöperatieUnivéU.A. €4,6 €‐4,6

N.V.UnivéSchade €18,8 €‐18,8

N.V.UnivéHer €1,5 €‐1,5

55

AandelenrisicoCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHeraccepterenvooreendeelvanhunbeleggingsportefeuilleaandelenrisico,conformhetdoordeRaadvanBestuurvastgesteldebeleggingsbeleid.Hetrisicoopaandelenismomenteelbeperkttotbeleggingenbinnendeeurozone.Hetnieuwebeleggingsbeleidstaatechterooktoedaterbelegdwordtinaandelenbuitendeeurozone.ConformSolvencyII‐specificatieswordteenstressscenariometeenaandelenschokvan39%gehanteerdomdegevoeligheidvanhetresultaatbijeenveranderingvandewaardevandeaandelenportefeuilleaanteduiden.Inonderstaandetabelisditweergegeven(inmiljoeneneuro’sopbasisvandemarktwaardeper31december2016): Effectvandalingwaarde

aandelenportefeuillemet39%(miljoeneneuro’s)

CoöperatieUnivéU.A. €‐66,7

N.V.UnivéSchade €‐41,5

N.V.UnivéHer €‐4,7

VastgoedrisicoUnivéGroepbelegtmomenteeluitsluitendindirectvastgoedvooreigengebruik.InditkaderstaatalhetdirectevastgoedopdebalansvanCoöperatieUnivéU.A.Bijeersteopnameopdebalanswordendebeleggingeninterreinenengebouwenverantwoordtegendeaankoopprijsvermeerderdmetaandeaankooptoeterekenenkosten,zoalsoverdrachtsbelasting.Nadeeersteverwerkingwordendebeleggingeninterreinenengebouwengewaardeerdtegenreëlewaardeopbasisvaninternewaardebepalingenenminimaaleensindedriejaaropbasisvantaxatiesdoorexternetaxateurs.Dezewaarderingbetrefteenschattingwaarbijeenwezenlijkrisicobestaatdatzichineenvolgendjaarmateriëleaanpassingenkunnenvoordoenindezewaardering.Eventueelhieruitvoortvloeiendewaardecorrectieswordenverantwoordindeherwaarderingsreservealsdewaardemeerbedraagtdandeoorspronkelijkeaanschafprijsvermeerderdmeteventueleinvesteringenbedraagt.Devolgendetabelgeeftdeimpactweerophetresultaatbijeendalingvandewaardevandevastgoedportefeuillemetvijfentwintigprocent(inmiljoeneneuro’s): Effectvandalingwaarde

vastgoedportefeuillemet25%inmiljoeneuro

CoöperatieUnivéU.A. €‐6,1

SpreadrisicoHetspreadrisicobetreftdegevoeligheidvandewaardevanactiva,verplichtingenenfinanciëleinstrumentenvooreenveranderingindeomvangofvolatiliteitvanrisico‐opslagenbovende

56

risicovrijerentevoet.MomenteelishetspreadrisicovandebeleggingsportefeuillesbeperktdoordatwordtbelegdinvastrentendewaardenmeteenratingvanminimaalA‐,waarbijhetmerendeelopditmomenteenAAAratingheeft.DegeactualiseerderisicobereidheidmaaktbeleggingeninvastrentendewaardenmeteenminimaleratingvanBBBmogelijk.Devastgestelderestrictieswordendagelijksgemonitord.

ValutarisicoHetvalutarisicobetreftdegevoeligheidvandewaardevanactiva,verplichtingenenfinanciëleinstrumentenvoorveranderingeninhetniveauofindevolatiliteitvanwisselkoersen.OpditmomentzijndebeleggingsportefeuillesvanCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHergeheelgenoteerdineuro’s.Daaromisergeensprakevandirecteblootstellingaandevolatiliteitvanwisselkoersen(valutarisico).Voordeaandelenportefeuillesbestaaterechterweldemogelijkheidbuitendeeurozonetebeleggen.Alsditgebeurt,wordthethieruitvoortvloeiendevalutarisicovolledigafgedektdoormiddelvanvalutatermijncontracten.

ConcentratierisicoHetconcentratierisicobetrefthetextrarisicodatwordtgelopenhetzijdooreengebrekaandiversificatieindeactivaportefeuille,hetzijdooreensterkeblootstellingaanhetrisicovanwanbetalingvaneenenkeleemittentvaneffectenofeengroepvanverbondenemittenten.InhetbeleggingsbeleidvanUnivéGroepzijnrestrictiesinhetkadervandebeheersingvanhetconcentratierisicoopgenomen.Dezerestrictieswordenopdagelijksebasisgemonitord.

3.3KredietrisicoTegenpartijrisico(kredietrisico)ishetrisicoopeenongunstigeveranderingindefinanciëlesituatiealsgevolgvanhetnietnakomenvaneenverplichtingdooreenverslechteringvandekredietwaardigheidvaneen(ofmeerdere)tegenpartij(en).UnivéGroeponderscheidtinhetkadervandebeheersingvanhettegenpartijrisicodevolgendeelementen:exposureatdefault,lossgivendefault,probabilityofdefaultenconcentratieencorrelatie.

Exposureatdefault(EAD):hetrisicodatontstaatdoordattegenpartijenbijdreigendedefaults(bijvoorbeeldeenfaillissement)deterbeschikkinggesteldefaciliteitenkunnenbenutten(voltrekken);

Lossgivendefault(LGD):hetrisicodat(maximum)verlieswordtgeledenalsgevolgvanhetnietofnietvolledignakomenvanverplichtingenvanpartijenwaaraankredietfaciliteitenzijnverstrekt,rekeninghoudendmetverkregenzekerheden.DeLGDiseenafgeleidevandeEADenwordtbepaalddoordeEADtecorrigerenvoordeverkregenzekerheden(recoveryrate,RR);

Probabilityofdefault(PD):hetrisicodatpartijenwaaraankredietfaciliteitenterbeschikkingzijngesteld(ofwaarbijinschuldpapierbelegdis)hunverplichtingennietofnietvolledignakomen;

Concentratieencorrelatie:hetrisicodatalsgevolgvanontoereikendediversificatiebinnendeportefeuilleeenbepaaldeontwikkelingofgebeurteniseenaanzienlijktothoogeffectheeftopdewaardevandekredietportefeuille.

Informulevormkunnendeelementenmetelkaarinverbandwordengebracht:verwachtverliespertegenpartij=LGD*PD=(EAD*(1–RR))*PD.

57

Naasthetindividuelerisicopertegenpartijvindtoverdeportefeuillevantegenpartijendiversificatieplaatsdieafhankelijkisvandeonderlingesamenhang.BelangrijketegenpartijenvoorUnivéGroepenmetnameN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerzijn:vorderingenopverzekerden,herverzekeraars,financiëleinstellingenenpartijenindebeleggingsportefeuille.Risicobeperkendemaatregelenrichtenzichenerzijdsopdekwaliteitvandetegenpartijenanderzijdsopdeomvangvandeuitgeleendegeldenaandetegenpartijinrelatietotverkregenzekerheden.DeminimalecreditratingvanherverzekeraarsvanN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer,afgegevendoorStandard&Poor’sofA.M.Best,isA‐.Tegenpartijrisicoindebeleggingsportefeuillewordtafgedektdoordatdetegenpartijmoetbeschikkenovereenstabieleratingvantenminste:

Ratingagency Langetermijn Kortetermijn

Moody’s A‐ P‐1

Standard&Poor’s A‐ A‐1

Fitch A‐ F‐1

UnivéGroepheeftpereind2016devolgendeexposurebijtegenpartijen.Deexposureaanbankenbestaatuitliquidemiddelen. Herverzekeraars

(miljoeneneuro’s)Banken(miljoeneneuro’s)

CoöperatieUnivéU.A. 0 87,4

N.V.UnivéSchade 70,2 74,6

N.V.UnivéHer 1,1 12,5

Vangenoemdeliquidemiddeleninbovenstaandetabelzijnonderstaandebedragengeconcentreerdbijééntegenpartij. Herverzekeraars

(miljoeneneuro’s)Banken(miljoeneneuro’s)

CoöperatieUnivéU.A. 0 73,5

N.V.UnivéSchade 18,9 57,9

N.V.UnivéHer 0,2 12,4

UnivéGroepneemtinprincipegeenbelanginéénenkeledebiteurdathogerisdan3%indedesbetreffendeobligatieportefeuille.Overhedenvaneurolandenenniet‐eurolanden,supranationaleorganisaties(zoalsdeEuropeseUnie)endoordezepartijengegarandeerdeobligaties,alsookbeleggingsfondsen,vallenhierbuiten.Metbetrekkingtotdeobligatieportefeuilleisereind2016eenbeperkttegenpartijrisicoinZuid‐Europeselanden(alle

58

landengrenzendaandeMiddellandseZee,exclusiefFrankrijk).InonderstaandetabelisperentiteithetbelegdvermogeninZuid‐Europeseoverheidsobligatiesenhetaandeelhiervantenopzichtevanalleoverheidsobligatiesopgenomen: BelegdvermogeninZuid‐Europeselanden

enaandeelhiervanintotaleoverheidsobligaties(miljoeneneuro’s)

CoöperatieUnivéU.A. €0,0(0,0%)

N.V.UnivéSchade €1,3(0,3%)

N.V.UnivéHer €0,1(0,3%)

3.4LiquiditeitsrisicoHetliquiditeitsrisicobetrefthetrisicoopliquiditeitstekortenalsgevolgvanhet(quatimingenomvang)nietopelkaarzijnafgestemdvaningaandeenuitgaandekasstromen.UnivéGroephanteertalsbeleiddatopdebankrekeningenminimaaleennulsaldostaat.Definanciëlepositiesenkasstromenwordendagelijksbeheerd.Eind2016beschikteUnivéGroepover€174,4miljoenaanliquiditeiten.Onverwachtefinanciëletegenvallersindebedrijfsvoeringkunnenhiermeeruimvoldoendewordenopgevangen.Derisico’stenaanzienvandemarktliquiditeitvandebeleggingenvanUnivéGroepzijnbeheerstdoorgrotendeelstebeleggeninontwikkeldemarktenmeteengoedeverhandelbaarheid.

3.5OperationeelrisicoHetoperationeelrisicowordtalsvolgtgedefinieerd:Eenoperationeelrisicoishetrisicovaneen(financieel)verliesdatzichvoordoetalsgevolgvaninadequateoffalendeinterneprocessen,personeelensystemenofexternegebeurtenissen.Hetoperationeelrisicoisonderverdeeldinverschillendesubcategorieënvanoperationelerisico’s.Deoperationelerisico’sbinnendezesubcategorieënwordenconformderisicomanagementprocessenopstructurelewijzegeanalyseerd,beheerst,gemonitordengerapporteerd.Devolgendecategorieënzijnonderkend:UitbestedingsrisicoHetrisicodatdecontinuïteit,integriteiten/ofkwaliteitvandeaanderden(aldannietbinneneengroep,aldannietaandesponsor)uitbestedewerkzaamhedendanweldoordezederdenterbeschikkinggesteldeapparatuurenpersoneelwordtgeschaad.UnivéGroephanteertvoorhetuitbestedingsrisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Hetuitbestedingsbeleidenprocedures; Inkoopbeleidenprocedures; Risicoanalyseopdeuitbesteding; Contractmanagementenservicelevelmanagementomgedurendedelooptijdvande

uitbestedingdekwaliteitvandedienstverleningtebewaken; Borgenvanadequaattoezichtopdeexternedienstverlener.

59

IT‐risicoHetrisicodatbedrijfsprocesseneninformatievoorzieningonvoldoendeinteger,nietcontinuofonvoldoendebeveiligdwordenondersteunddoorIT.UnivéGroephanteertvoorhetIT‐risicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Informatiebeleidsplan; Informatiebeveiligingsbeleid; HetIT‐kwaliteitsraamwerkgebaseerdopCoBitomtoetezienopdeadequatetoepassing

vandeIT‐controlsindekritischeIT‐processenennalevingvanhetbeleid; JaarlijkseThirdPartyMededelingaandeRegionaleUnivé’sovernalevingvanIT‐controls

inrelatietotdejaarrekening; ServicelevelmanagementprocessenopuitbesteedIT‐beheer.

IntegriteitsrisicoHetrisicodatdeintegriteitwordtbeïnvloedalsgevolgvannietintegere,onethischegedragingenvandeorganisatie,medewerkersdanwelvandeleidinginhetkadervanwet‐enregelgevingenmaatschappelijkeeninternopgesteldenormen.UnivéGroephanteertvoorhetintegriteitsrisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Integriteitsrisicoanalyse; Hetintegriteitsbeleid; Kernwaarden:veilig,eerlijkenfatsoenlijk; Eedofbelofte; Interneregelingenenprocedures; Hetfraudebeleiden‐procedures; Screeningsbeleidvoormedewerkersenrelaties; Proceduresinhetkadervansanctiewet,witwassenenfinancierenvanterrorisme.

JuridischrisicoHetrisicosamenhangendmetveranderingeninennalevingvanwet‐enregelgevingmetalsgevolgmogelijkesanctiemaatregeleneneventuelebedreigingvanderechtsposities.Tevensvaltonderhetjuridischrisicohetnietnakomenvanofnietafdwingbaarheidvancontractuelebepalingen.UnivéGroephanteertvoorhetjuridischrisicodevolgendebeheersingsmaatregelen(niet‐limitatief):

Privacyregelingenenprotocollen; Wet‐enregelgevingsprocesvoorbewakenenvertalenvannieuwewet‐enregelgeving; Procesenproceduresinzakecontractmanagement; Beleidenproceduresvoortoezichtopnalevingvanwet‐enregelgeving; Hetverzekerenvandebestuursaansprakelijkheid.

60

3.6OverigmaterieelrisicoIndezeparagraafwordendestrategischerisico’senderisicobereidheidvanUnivéGroepnadertoegelicht,metwaarnodigbijzonderhedenvoorrespectievelijkCoöperatieUnivéU.A.,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.DeentiteitenUnivéServicesB.V.,UnivéBedrijfsontwikkelingB.V.enStichtingUnivéRechtshulpverlenenondersteunendedienstenaandeCoöperatieUnivéU.A.endeverzekeringsentiteitenN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHer.Derisico’sdiespelenbijhetleverenvandezeondersteunendedienstenzijnverwerktindehierondergenoemdestrategischerisico’s.Eventuelespecifiekeaandachtspuntenvoordezeentiteitenzijntoegelichtindejaarrekeningen.Strategischerisico’sDoormiddelvaneenstrategischerisicoanalysezijnin2015derisico’sinkaartgebrachtdiegepaardgaanmetdestrategischedoelstellingenvanUnivéGroep.Destrategischerisico’szijngeprioriteerdomfocustegevenaandebeheersingsactiviteiten.Derisicobeheersingsactiviteitenzijnexplicietbelegdbijdebetreffendebedrijfsonderdelen.In2016isbinnendeUnivéFormuledestrategievandeUnivéOrganisatieherijkt.Hetresultaatvandezeherijkingvormtdebasisvooreennieuwestrategischerisicoanalysediein2017binnendeUnivéFormulezalwordenuitgevoerd.Hetriskassessmentwordtperiodiekherhaald.Metnamedevolgendestrategischerisico’swordenalshoogbeschouwd:ConcurrentierisicoDeconcurrentiepositievanN.V.UnivéSchadestondinhetverslagjaaronderdrukvandehevigeconcurrentieopdemarktvoorautoverzekeringen.Ookbestaathetgevaarvannieuwetoetreders.Dezehogeconcurrentiedrukverdientblijvendeaandacht,zekerinhetlichtvanderelatiefgroteomvangvandeautoportefeuillebijN.V.UnivéSchade.InhetafgelopenverslagjaarisingezetophetvergrotenvandecommerciëleslagkrachtvandeUnivéFormuleenookinhetkomendjaarisditeenbelangrijkthema.DaarnaastzetN.V.UnivéSchadeinophetverbeterenvandekwaliteitvandebeschikbaremanagementinformatieoverdeconcurrentiepositievanhaarproducten.KrimpendeschademarktTechnologischeontwikkelingeninmetnamedeautomarkt(zelfrijdendeauto's,telemetrie)incombinatiemetdehuidigeconcurrentiedrukzullennaarverwachtingoplangetermijnzorgenvooreensignificanteafnamevandepremie‐inkomstenvoorautoverzekeringen.DitzalvoorUnivéeengroteimpacthebben.MedeterbeheersingvanditstrategischerisicoisinhetverslagjaardestrategievandeUnivéFormuleherijkt.IndezeherijktestrategiegeeftdeUnivéFormuleeennieuwerichtingaanhaarbusiness‐enverdienmodelenkijktdaarbijverderdanalleendeschadeverzekeringsmarkt.DekomendeperiodezaldefocusvandeUnivéFormulemetnamekomenteliggenbijhetconcretiserenenrealiserenvandezenieuwestrategischerichting.InnovatierisicoDeeffectiviteitvandenieuwestrategischerichtingvandeUnivéFormulezalzichineenveranderendeomgevingmoetenbewijzenenisdaarbijafhankelijkvandeontwikkelingeninhetondernemingsklimaatenbijdeconcurrentenvanUnivé.Hetrealiserenvanvoldoendeinnovatiekrachtisvanbelangomtijdigtekunnenreagerenopveranderingenenkanseninde

61

schadeverzekeringsmarktendefinanciëledienstverlening.InhetverslagjaarisbinnendeUnivéFormuleeeninnovatieteamopgezetomdeinnovatiekrachttevergroten.OokinhetkomendejaarstaatinnovatiehoogopdeagendaomdenieuwestrategischerichtingvandeUnivéFormulevormtekunnengevendoorhetontwikkelenenimplementerenvannieuweproducten,dienstenentechnologieën.KostenrisicoHetkostenniveaubinnenUnivéisrelatiefhoog.Ditheefteennegatieveweerslagophetrendementendewinstgevendheid.Kostenverlagingblijfteenbelangrijkonderdeelvanhetplanvoordekomendejaren.OmhetkostenniveauteverlagenzetUnivéinhetverslagjaarenindekomendejareninophetrealiserenvansynergievoordelenbinnendeUnivéFormuleenhetverlagenvanhaarIT‐kostendoordeinvoervaneennieuwschadekernsysteem(endaarmeehetuitfaserenvanbestaandesystemen).DeeffectenvandezemaatregelenzullenookbijN.V.UnivéSchadezichtbaarzijn.Risico’srondverandervermogenDestrategischeenorganisatorischeveranderingenbinnenUnivéGroepvragenmeerdanvoorheenresultaatgerichtheid,deskundigheidenveranderingsbereidheidvanmedewerkers,enstrategischleiderschap,overtuigingskrachtenvoorbeeldgedragvanhet(lijn)management.Hetmeenemenenfaciliterenvanzoweldemedewerkersalshet(lijn)managementbijdezeveranderingenzalmedebepalendzijnvoorhetsucceservan.Omdezerisico’stebeheersenisinhetverslagjaaronderandereaandachtbesteedaandeverdereontwikkelingvandegewenstestijlvanleiderschapbinnenallemanagementlagenbinnenUnivéGroep.AanvullendisinhetverslagjaareenManagementDevelopmentprogrammadoorlopen,gerichtopdeontwikkelingvancompetentiesvantalentenindeorganisatie.Reputatie‐enintegriteitsrisicoIntegriteitsrisico’svormeneenbedreigingvoorderealisatievandestrategievanUnivéGroepentastenhetvertrouwenvanklantenaan.Bijzondereaandachtisbesteedaanhetuitvoerenvanstrategischeintegriteitsrisicoanalyse,hetactualiserenvanintegriteitbeleidenawareness‐activiteitenvoorhetbevorderenvanintegergedrag.Zowelnieuwealsbestaandemedewerkershebbendeeedofbelofteafgelegdoverintegergedrag.RisicobereidheidUnivéGroepTerwaarborgingvandecontinuïteitendebetrouwbaarheidvanUnivéGroepisderisicobereidheiduitgewerkt.DerisicobereidheidgeeftdehoeveelheidenhetsoortrisicoaandatUnivéGroepbereidisteaccepterenbijderealisatievanhaardoelstellingen.Hiermeezijnkadersvastgesteldvoorderisico’stenaanzienvandebedrijfsvoeringvanUnivéGroep.Derisicobereidheidisinhetverslagjaargeactualiseerd,zodatdezeinlijnblijftmetdebelangrijksterisico’svoorUnivé.Derisicobereidheidisverwoordinrisicobereidheidstatements,dienaderzijnuitgewerktinrisico‐indicatorenenrisicolimieten.Elkkwartaalwordtdestatusvanderisico’stenopzichtevanderisicobereidheidbeoordeelddoorderisicomanagementfunctieengerapporteerdinderisicorapportage.UnivéGroepheeftrisicobereidheidstatementsopgesteldtenaanzienvanhaarkapitaalenderisicocategorieëndiewordenonderkend.

62

KapitaalUnivéGroepheefteenzeerbeperkterisicobereidheidtenaanzienvannietkunnenvoldoenaanhaarverplichtingen.UnivéGroep,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHermoetentoereikendgekapitaliseerdzijnomtevoldoenaandewettelijkeSolvencyII‐eisinclusiefeeninterneopslag.DeinternedoelsolvabiliteitsnormenvoorUnivéGroepenN.V.UnivéSchadewordenuitgedruktinratingsdiezijngebaseerdisopSolvencyII‐grondslagen.VoorUnivéGroepisdenormAArating.VoorN.V.UnivéSchadeisdenormeenA‐rating.DerisicobereidheidtenaanzienvanhetkapitaalvanN.V.UnivéHerisgebaseerdophetbelangrijksterisicovanN.V.UnivéHer,betreffendehetcatastroferisicoalsonderdeelvanhetverzekeringstechnischerisico.N.V.UnivéHermoetvoldoendegekapitaliseerdzijnomhetcatastroferisicooptekunnenvangen.

MarktrisicoUnivéGroepheeftalsdoelstellingomhetbelegdvermogenopeenverantwoordeensolidewijzetebeleggen,waarbijhetinstandhoudenvanhetvermogenvooropstaat.UnivéGroepaccepteertdatinbeperktematemarktrisicowordtgelopenomoplangetermijnhetbehalenvandebeleggingsrendementenmogelijktemaken.Geziendeverplichtingenvandeverzekeringsentiteitenmoetvoordezeentiteitenhetmarktrisicobeperktzijn.Erzijnondermeermaximalegrenzengesteldaandeafwijkingvandestrategischebeleggingsmixendestrategischeduration.DestrategischebeleggingsmixwordtbepaaldopbasisvanderesultatenvaneenALM‐studie.

Tegenpartijrisico(kredietrisico)Univébeperkthetrisicoopverliezenalsgevolgvanhetniet(tijdigofvolledig)nakomenvanfinanciëleverplichtingendoortegenpartijendoorhethanterenvanminimalecreditratingsvoortoegestanetegenpartijen.

VerzekeringstechnischrisicoHetverzekeringstechnischrisicobeslaateengrootdeelvanhettotalerisicoonderSolvencyII.UnivéGroepstreeftnaareengezondtechnischresultaateneenrendabelegroeivoordeverzekeringsentiteitenenaccepteertinzeerbeperktematederisico’sdieditbedreigen.Hetverzekeringstechnischrisicowordtbeperktdoorgrenzentezettenoponderanderehetkostenniveauvandeorganisatie,hetmaximaalgeaccepteerdeverliesperproductendeconcurrentiepositievanproducten.

OperationeelrisicoOperationelerisico’stredenveelalopbijdedagelijkseuitvoeringvandeprocessen.Metrisicoanalysesopprocesniveauwordenderisico’sinkaartgebrachtenvervolgensbeheerst.OmhaaroperationeelrisicotebeperkensteltUnivégrenzenaanonderanderehetmaximalefinanciëleverliesalsgevolgvanfalendeprocessen,demaximaleafwijkingvanprojectentenaanzienvantijd,budgetennettocontantewaarde,afwijkingenindenalevingvandeformuleafsprakenendemaximaleuitvalvankritischeIT‐systemen.DaarnaastheeftUnivéGroepeenzeerbeperkterisicobereidheidopafwijkingenopgedragsgerelateerdewet‐enregelgevingmeteenhogeimpactvoorUnivéGroep,haarklantenenanderebelanghebbenden.

63

3.7OverigeinformatieDestrategischerisico’svormeninputvoordeOwnRiskandSolvencyAssessment(ORSA).IndeORSAwordtdemogelijkeimpactvandestrategischerisico’sopdekapitaalspositievanUnivéGroepenhaaronderliggendeverzekeraarsbeoordeeld.UitdeORSAvan2016blijktdatbijderealisatievanPlan2016–2018UnivéGroependeentiteitenN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerafzonderlijkruimschootsvoldoenaandeSolvencyII‐kapitaaleisen.IndeORSAvan2016isvastgestelddatdesolvabiliteitspositievanmetnameN.V.UnivéSchadegevoeligisvooreenrisicoscenariowaarinhetkostenniveaubinnenUnivéGroepsterkstijgt.DaarnaastisvastgestelddatdesolvabiliteitspositievanN.V.UnivéHermetnamegevoeligisvoorextreemzwareregionalestormen.BijdeherijkingvanhetkapitaalbeleidvanN.V.UnivéHerinhetverslagjaarisdanookexplicietrekeninggehoudenmethetverlagenvandezegevoeligheidvandekapitaalspositievoorregionalestormen.TevensisvastgestelddatUnivéGroepvoldoendevermogenheeftombinnendehuidigestrategiedeeffectenvandeindeORSA2016benoemderisicoscenario’sbinnendeSolvencyII‐kapitaaleisenoptevangenbinnendedoorhaargesteldeinternedoelsolvabiliteit.

64

4‐Waarderingvoorsolvabiliteitsdoeleinden

4.1Activa

CoöperatieUnivéU.A.(Groep)Allebeleggingenzijngewaardeerdtegenmarktwaarde.Alserbeschikbaremarktnoteringenwaren,zijndebeleggingenopgrondvandezemarktnoteringenverantwoord.Inanderegevallenisdemarktwaardebepaaldmetbehulpvanmodellen(alternatievewaarderingsmethodes).BijvergelijkingmetdejaarrekeningblijktereenverschuivingtezijnvanlopenderentevanderubriekLopenderenteenhuur–onderdeoverlopendeactiva–naarBeleggingen.AlternatievewaarderingsmethodeszijngebruiktbijVastgoedvooreigengebruik(24.511),Investeringsfondsen(15.302),Deelnemingen(2.725)enHypothekenenleningen(99.392).Dezewordentoegelichtinhoofdstuk4.4.Kortlopendeactiva(korterdaneenjaar)wordenconformdejaarrekeningbalans(beleggingenuitgezonderd)nominaalgewaardeerdindeSolvencyII‐balans.Ditbetreft:

vorderingenuitherverzekering(niethetonderdeelvandeTechnischevoorzieningen); vorderingenopintermediairs; overigevorderingen; liquidemiddelen; lopendehuur.

Tabel1toontdevolledigebalansenookdeverschillentussendejaarrekeningbalansendeSolvencyII‐balans.Onderdebalansvolgteentoelichtingopdeverschillen,behalvedeverschillendiebetrekkinghebbenopdetechnischevoorzieningenenheteigenvermogen.Zievoordezeverschillenhoofdstuk4.2(technischevoorzieningen,richtsnoer30)enhoofdstuk5.1(eigenvermogen,richtsnoer28).OmdestatutairejaarrekeningtekunnenpresenterenindeformatsvanEIOPAvoorSolvencyIIwareneenaantalveronderstellingenenaanpassingennodig.Namelijk:

1. IndestatutairejaarrekeningishetVastgoedeigengebruikopgenomenonderdeBeleggingen.IndeEIOPA‐specificatiesbestaatwelderubriekVastgoedeigengebruik,alleennietonderdeBeleggingen,maaronderdeMateriëlevasteactiva.HetVastgoedeigengebruikisonderdezerubriekopgenomen.

2. HetaandeelvanherverzekeraarsindeTechnischevoorzieningenindestatutairejaarrekeningwordtinminderinggebrachtopdetechnischevoorzieningen.IndeSolvencyII‐balansisdezeopdeactivazijdeverantwoord.

Opdebalanszijnalleendeverzekeringsvorderingenen‐schuldenopintermediairs,polishoudersenherverzekeraarsopgenomendiepastduezijn.

65

Jaarrekening Herrubricering Herwaardering SolvencyII VerschilSIIenJaarrekening

ACTIVA

Immateriëlevasteactiva 2.507 2.507‐ ‐ 2.507‐ 1)

Overlopendeacquisitiekosten 9.399 9.399‐ ‐ 9.399‐ 2)

Beleggingen

Terreinenengebouwen(eigengebruik)

24.511 24.511 0‐

Investeringsfondsen ‐ 15.302 15.302 15.302 3)

Deelnemingen 2.725 2.725 0‐

Aandelen 287.138 287.138 0

Obligaties 522.711 5.310 ‐ 528.022 5.310 4)

Leningen&hypotheken 85.120 ‐ 14.272 99.392 14.272 5)

Deposito's ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Overigebeleggingen 15.302 15.302‐ ‐ 15.302‐ 6)

937.508 5.310 14.272 957.090 19.582

Vorderingen

Vorderinguitherverzekering(onderdeelTV)

‐non‐life&healthsimilartonon‐life

27.001 3.151‐ 23.850 3.151‐ 7)

‐healthsimilartolife 42.071 2.671 44.742 2.671 8)

Vorderinguitherverzekering 6.090 ‐ 6.090 ‐

Vorderingenopintermediairs 9.748 ‐ ‐ 9.748 ‐

Overigevorderingen 22.327 22.327 ‐

107.237 ‐ 480‐ 106.757 480‐

Liquidemiddelen 209.064 209.064 ‐

Lopenderenteenhuur 5.310 5.310‐ ‐ 5.310‐ 9)

1.271.025 0 1.886 1.272.911 1.886

66

Tabel1:Balansperultimo2016vanCoöperatieUnivéU.A.onderSIIenjaarrekeninggrondslagen

Jaarrekening Herrubricering Herwaardering SolvencyII VerschilSIIenJaarrekening

PASSIVA

Eigenvermogen

Herwaarderingsreserve 5.566 5.566 ‐

Statutairereserve 59.967 59.967 ‐

Overigereserves 547.720 547.720 ‐

Onverdeeldresultaat 7.424 7.424 ‐ Restantmeeractivadanpassiva

‐ 55.691 55.691 55.691 10)

620.677 ‐ 55.691 676.368 55.691

Technischevoorzieningen

Technischevoorzieningen

‐non‐life 411.799 20.597‐ 391.202 20.597‐ 11)

‐healthsimilartonon‐life 31.415 3.932‐ 27.483 3.932‐ 12)

‐healthsimilartolife 102.181 47.840‐ 54.341 47.840‐ 13)

545.396 ‐ 72.369‐ 473.027 72.369‐

Voorzieningen

Anderedantechnischevoorzieningen

11.989 11.989 ‐

Voorpensioenen ‐ ‐

Voorbelastingen 30.004 18.564 48.567 18.564 14) 41.993 ‐ 18.564 60.557 18.564

Schulden

Langlopendeleningen ‐ 0‐ 0‐ Schuldenuitdirecteverzekering

‐ ‐ ‐

Schuldenuitherverzekering 3.918 3.918 ‐

Overigeschulden 46.384 ‐ 46.384 ‐

50.302 ‐ ‐ 50.302 0‐

Overlopendepassiva 12.658 12.658 0

1.271.025 ‐ 1.886 1.272.911 1.886

67

1) Immateriëlevasteactiva(‐2.507)ImmateriëlevasteactivazoalsopgenomenindestatutairejaarrekeningwordtnieterkendonderSolvencyII‐grondslagenenisdaaromnihil.IndejaarrekeninggaathetomConcessies,vergunningenenintellectueleeigendom,enomGoodwill.DeactivaonderConcessies,vergunningenenintellectueleeigendombetreftsoftware.DegoodwillisbetaaldbijverwervingvandedeelnemingDispatchNederlandB.V.Degoodwillwordtin20jaarafgeschreven;ditisdegeschatteeconomischelevensduur.2) Overlopendeacquisitiekosten(‐9.399)AcquisitiekostenzoalsopgenomenindestatutairejaarrekeningwordennieterkendonderSolvencyII‐grondslagen.Dezekostenzijnalmeegenomenindewinstberekeningoverdecontractueleperiodeindepremievoorziening.3) Investeringsfondsen(15.302)DitbetreftparticipatiesinFagoedErfpachtB.V.IndestatutairejaarrekeningstaatdezepostgerubriceerdonderOverigebeleggingen.4) Beleggingen–Obligaties(5.310)Hetverschilbetreftdelopenderenteopobligaties.Dezeisindestatutairejaarrekeninggerubriceerdonderdeoverlopendeactiva.OnderSolvencyII‐grondslagenwordenzeverantwoordonderdebeleggingen.5) Beleggingen–Leningenenhypotheken(14.272)HetverschilwordtmetnameveroorzaaktdoorhypothekendieindestatutairejaarrekeningtegenamortisatiewaardegewaardeerdzijnenonderSolvencyII‐grondslagentegenmarktwaarde.6) Beleggingen–OverigeBeleggingen(‐15.302)Zietoelichting3).DitbetreftparticipatiesinFagoedErfpachtB.V.OnderSIIvaltdezepostonderInvesteringsfondsen.7) Vorderinguitherverzekering(onderdeelTV)–Non‐life&healthsimilartonon‐life(‐3.151)Ziedetoelichtinginhoofdstuk4.2.8) Vorderinguitherverzekering(onderdeelTV)–Healthsimilartolife(2.671)Ziedetoelichtinginhoofdstuk4.2.9) Lopenderenteenhuur(‐5.310)Zieookdetoelichtingbij4).DelopenderenteisindeSolvencyII‐balansopgenomeninderubriekObligaties.10) Eigenvermogen(55.691)Ziedetoelichtinginhoofdstuk5.1,overrichtsnoer28.11) Technischevoorzieningennon‐life(‐20.597)Ziedetoelichtinginhoofdstuk4.2.

68

12) Technischevoorzieningenhealthsimilartonon‐life(‐3.932)Ziedetoelichtinginhoofdstuk4.2.13) Technischevoorzieningenhealthsimilartolife(‐47.840)Ziedetoelichtinginhoofdstuk4.2.14) Voorzieningenvoorbelasting(18.564)DoordehogerewaardevandeactivaonderSolvencyII‐grondslagentenopzichtevandejaarrekeninggrondslagenwordtoverhetverschileenbelastinglatentievan25%opgenomen.

69

ToelichtingopdeconsolidatieUnivéGroepbestaatuiteenaantalvennootschappendieonderhetwettelijktoezichtvanSolvencyIIvallenmaardeGroepomvatookeenaantalonderdelendieniethetverzekeringsbedrijfuitoefenen.IndegeconsolideerdebalansvanUnivéGroepzijndezeonderdelenmeegeconsolideerd.Detabelhierondergeeftinzichtindesamenstellingvanhetbeschikbaarvermogenendeopbouwvanuitdeentiteiten.

ConsolidatiestaatCoöperatieUnivéU.A.per31‐12‐2016induizendeneuro's,metafgeronde(sub)totalen

N.V.UnivéSchade

N.V.UnivéHer

CoöperatieUnivéU.A.(enkelvoudig)

Overigeentiteiteninclusiefeliminaties*

CoöperatieUnivéU.A.(geconsolideerd)

ACTIVA

Immateriëlevasteactiva‐

‐

‐

‐

‐

Overlopendeacquisitiekosten‐

‐

‐

‐

‐

Beleggingen

Terreinenengebouwen(eigengebruik)

‐

‐

24.511

‐

24.511

Investeringsfondsen

12.617

2.168

518‐

15.302

Deelnemingen

375

‐

2.350‐

2.725

Aandelen

106.371

11.942

168.826‐

287.138

Obligaties

441.54762.744

23.731

‐

528.022

Leningen&hypotheken

38.815

‐

99.392

38.815‐

99.392

599.72576.853

319.327

38.815‐

957.090

Vorderingen

Vorderinguitherverzekering(onderdeelTV)

‐non‐life&healthsimilartonon‐life

22.721

1.129

‐

‐

23.850

‐healthsimilartolife

44.742

‐

‐‐

44.742

Vorderinguitherverzekering6.090

‐

‐

‐

6.090

Vorderingenopintermediairs2.842

1.508

‐

5.399

9.748

Overigevorderingen

1.8783.203

2.025

15.221

22.327

78.2725.840

2.025

20.619

106.757

Liquidemiddelen

74.577

12.536

87.231

34.720

209.064

752.574

95.229

408.583

16.524

1.272.911

70

ConsolidatiestaatCoöperatieUnivéU.A.per31‐12‐2016induizendeneuro's,metafgeronde(sub)totalen

N.V.UnivéSchade

N.V.UnivéHer

CoöperatieUnivéU.A.(enkelvoudig)

Overigeentiteiteninclusiefeliminaties*

CoöperatieUnivéU.A.(geconsolideerd)

PASSIVA

Technischevoorzieningen

Technischevoorzieningen‐non‐life

384.382

6.820

‐

‐

391.202

‐healthsimilartonon‐life27.483

‐

‐

‐

27.483

‐healthsimilartolife

54.341

‐

‐‐

54.341

466.2076.820

‐

‐

473.027

Voorzieningen

Anderedantechnischevoorzieningen

3.852

‐

‐

8.138

11.989

Voorbelastingen

36.215

1.516

11.407

571‐

48.567

40.067

1.516

11.407

7.567

60.557

Schulden

Langlopendeleningen

‐

‐

38.815

38.815‐

0‐

Schuldenuitherverzekering

2.387

1.531

‐‐

3.918

Overigeschulden

10.170

‐

382

35.831

46.383

12.557

1.531

39.197

2.984‐

50.301

Overlopendepassiva

1.556186

43

10.873

12.657

520.386

10.052

50.648

15.456

596.542

Restantmeeractivadanpassiva

232.187

85.177

357.936

1.068 676.368

*DeoverigeentiteitenbestaanuitUnivéServicesB.V.,StichtingUnivéRechtshulpenUnivéBedrijfsontwikkelingB.V. 

Tabel2:ConsolidatiestaatCoöperatieUnivéU.A.ultimo2016onderSII‐grondslagen

71

4.2Technischevoorzieningen

4.2.1TechnischevoorzieningenSchadeverzekeringen(N.V.UnivéSchade)DetechnischevoorzieningvoorN.V.UnivéSchadebestaatuitdiverseonderdelen,dieindithoofdstukzullenwordentoegelicht.HethoofdstukbegintmeteensamenvattinggegevenvandeSolvencyIItechnischevoorzieningenpereind2016.Daarbijvindtuookeenonderbouwingvandebelangrijkstewaarderingsverschillenmetdetechnischevoorzieningenopdejaarrekeningbalans.

4.2.1.1SamenvattingInonderstaandetabelwordendetechnischevoorzieningenpereind2016getoond,uitgesplitstnaarrisicomodule.DetabelgeeftdebalanswaarderingéndeSolvencyII‐waardering.Tabel3:TechnischevoorzieningenjaarrekeningbalansenSolvencyII‐waarderingpereind2016

Bedragenx€1.000Jaarrekening

balanswaarderingHerwaardering

SolvencyII‐waardering

SchadeenZorgNSLT

Schadevoorziening 379.704 ‐42.971 336.733Risicomarge 0 33.740 33.740Premievoorziening 56.363 ‐14.970 41.393

TotaalP&C‐producten 436.067 ‐24.201 411.866

ZorgSLT(AOV)Schadevoorziening 94.670 ‐2.577 92.093Risicomarge 0 4.949 4.949Premievoorziening 7.511 ‐50.212 ‐42.701

TotaalAOVproduct 102.181 ‐47.840 54.341 TotaalvoorzieningenN.V.UnivéSchade 538.248 ‐72.041 466.207Hetbelangrijksteverschiltussendejaarrekening‐waarderingendeSolvencyII‐waarderingvandeschadevoorzieningisdeprudentiemargediewordtmeegenomenindebalanswaardering,terwijldetechnischevoorzieningonderSolvencyIIwordtberekendvolgenseen‘bestestimate’‐benadering.VerderwordtindeSolvencyII‐waarderingdisconteringvankasstromentoegepast.Ditwordtnietgedaanindebalanswaardering.VoordeP&C‐productengeldtdatonderSolvencyIIverwachteresultatenvoortoekomstigepremieenverwachteresultatenvoordeonverdiendepremievoorzieningwordeningerekendbijdewaarderingvandepremievoorziening.OmdatdeproductenvanN.V.UnivéSchadeoverwegendwinstgevendzijn,leidtdittoteenlagerepremievoorzieningvolgensSolvencyII‐grondslagen.VoorAOVisheteffectvanhetinrekenenvantoekomstigewinstensubstantieelaangeziendeAOV‐portefeuillebestaatuitrelatieflanglopendecontracten.DesomvanverwachtetoekomstigewinstenishiermeegroterdanvoordeP&C‐portefeuille,diealleenbestaatuitcontractendiebinneneenjaaraflopen.OokgeldtvoorAOVdatvoorhetbepalenvandepremievoorzieningopdebalansnulstellingwordttoegepast.Ditisbijde‘bestestimate’‐inschattingniethetgeval.

72

N.V.UnivéSchadesteltdetechnischevoorzieningenvoorverzekeringsverplichtingenonderSolvencyIIvastalsdesomvandebestestimateenderisicomarge.Debestestimateisgedefinieerdalshetkansgewogengemiddeldevandetoekomstigekasstromen,gewaardeerdtegendevoorgeschrevenrisicovrijerentecurvevanSolvencyII.Bijhetvaststellenvandebestestimatewordentoepasselijkeenrelevanteactuariëleenstatistischemethodengebruikt.Ookvindthetschattingsprocesonbevooroordeeldplaats,opbasisvanallemomenteelbeschikbareinformatie,inclusiefverwachtetoekomstigeontwikkelingen.HiermeeisdewaardevandetechnischevoorzieningeninovereenstemmingmethetbedragdatUnivézoumoetenbetalenalszijhaarverzekeringsverplichtingenmetonmiddellijkeingangopeenandereverzekeraarzouoverdragen.Ditbetekenteveneensdateentechnischevoorzieningwordtgevormdvoorallebestaandeverzekeringsverplichtingenaanklantenofanderebegunstigden.Hiervallenookdekostenonderdiewordengemaaktbijhetnakomenvanverplichtingen.DetechnischevoorzieningenvanN.V.UnivéSchadebestaanuitdevolgendecomponenten:

a. Schadevoorziening;b. Premievoorziening;c. Voorzieningschadebehandelingskosten;d. Risicomarge.

Ditbetekentdatdebestestimateenrisicomargeseparaatwordengeschatendatookeenvoorzieningwordtvastgesteldvoordekostendienodigzijnvoordeafwikkelingvandeverplichtingengedurendedelooptijdervan.VooralleverzekeringsverplichtingenvanN.V.UnivéSchadegeldtdatinde‘bestestimate’‐berekeningendeSolvencyII‐rentetermijnstructuurvanEIOPAwordttoegepastopdeverwachtekasstromen.Opderentetermijnstructuurwordtgeenvolatilityadjustmenttoegepast.

4.2.1.2SchadevoorzieningDetechnischeschadevoorzieningvoordeproductenZorgalsschade(ZorgNSLT)wordenopdezelfdewijzevastgesteldalsdetechnischevoorzieningenvoordeschadeproducten.Zewordendaaromsamengetoondindevolgendeparagraaf.

SchadeenZorgNSLTVoorhetbepalenvande‘bestestimate’‐schadevoorzieningvandeschadeproductenwordtonderscheidgemaaktnaarhetlopendschadejaarendeoudereschadejaren.Voorhetschattenvandeeindlastvoordeoudereschadejarenwordtgebruiktgemaaktvanstandaardactuariëlemethodieken.Voorhetlopendjaarwordtvoorletseleen‘aantallenxgemiddelden’methodetoegepast.Bijhettoepassenvanmethodiekenwordengroteen/ofcatastrofeschadesnietapartgemodelleerd.Devolgendeparagrafengeveneentoelichtingbijdegenoemdemethodiekenengrondslagen.

73

SchadevoorzieningbrutooudejarenDevolume‐weightedofwelsimpleDevelopmentFactormethode(DFMenookbekendalschainladdermethode)endeBornhuetter‐Fergusonmethodewordengebruiktomdeeindlastinteschatten.VoorRechtsbijstandwordtvoorhetbepalenvandeeindlast(externekosten)eenseparatedriehoeksanalyse(DFM)uitgevoerdvoorverhaalschades.DetoekomstigekasstromenzijngelijkaaneenuitloopvandeverwachteeindlastuitdewegingvanDFM‐enBF‐methodeminusdereedsbetaaldeschades.Deuitloopvandekasstromenwordtgegenereerdopbasisvanhethistorischebetalingspatroon.Indekasstroomprojectiewordtgeenrekeninggehoudenmetinflatiedieafwijktvandehistorie.Erisgeenexplicieteinflatiemodellering.DekasstromenwordencontantgemaaktmetdeactueleSolvencyII‐rentecurveomtotde‘bestestimate’‐schadevoorzieningtekomen.

SchadevoorzieningbrutolopendjaarIndithoofdstukwordtdemethodiekbeschrevenvoorhetbepalenvandebruto‘bestestimate’‐schadevoorzieningvoorhetlopendeschadejaar.BeschrevenmethodiekengeldenvooralleschadebranchesbehalvevoorRechtsbijstand.VoorRechtsbijstandwordtdeschadevoorzieningvoorhetlopendschadejaarvastgesteldconformdeoude‐schadejaarmethodiek.Voordevaststellingvandeeindlastlopendschadejaarwordtgebruikgemaaktvanverschillendemethodiekenvoorletselschadesenniet‐letselschades(bestaandeuitWA‐materieelenCasco).Dezeverschillendeschadesoortenwordenindevolgendesectiesapartbehandeld.

LetselDeletselschadesvallenbijMotorrijtuigen,AlgemeneAansprakelijkheidenSchadeverzekeringinzittenden.Perkwartaalwordtperproducteeninschattinggemaaktvanhetaantalschadesultimojaart/mkwartaalendezewordtvermenigvuldigdmeteenverwachtgemiddeldschadebedrag(GSB):Eindlast=Aantalschades*GSB

Niet‐letselNiet‐letselschadeswordenverderonderverdeeldinWAmaterieel,ruit,overigbeperktcascoenoverigvolledigcasco.Bijkleinereproductenvindtinenkelegevallenvaststellingopeenhogerniveauplaatsvoorcasco.

KasstromenDetoekomstigekasstromenvoorhetlopendejaarzijngelijkaaneenuitloopvandeverwachteeindlastvoorletselenniet‐letselminusdereedsbetaaldeschades.Bijhetbepalenvandekasstromenvoordeoudejarenwordtookeenkasstroompatroonvoorhetlopendejaargegenereerd.Ditpatroonwordtgebruiktvoordeuitloopvandekasstromenvoorhetlopende

74

jaar.Indekasstroomprojectiewordtgeenrekeninggehoudenmetinflatiedieafwijktvandehistorie.Erisgeenexplicieteinflatiemodellering. 

DekasstromenwordencontantgemaaktmetdeactueleSolvencyII‐rentecurveomtotde‘bestestimate’‐schadevoorzieningtekomen.

ZorgSLTN.V.UnivéSchadehanteertvoordeschadevoorzieningvoorAOVenkeleenVPU(voorzieningperiodiekeuitkering)voordelopendeschadegevallen.ErisgeensprakevaneenIBNRvooreventuelenameldingen.Voordeberekeningvande‘bestestimate’‐VPUvoordeAOV‐portefeuillewordtgebruikgemaaktvaneenvariantophetKAZO‐model.Erwordteencombinatiegehanteerdvaneigendata,actueleeconomischeparametersenhetkansenstelselopgestelddoorhetVerbondvanVerzekeraarsin2009.

VoorzieningschadebehandelingskostenDevoorzieningschadebehandelingskostenisonderdeelvandetotaleschadevoorzieningvanN.V.UnivéSchade.Onderstaandetabeltoontdevoorzieningschadebehandelingskostenper20163.Tabel4:Voorzieningschadebehandelingskostenvandetotaleschadevoorziening

Bedragenx€1.000 Schadevoorzieningwaarvan

schadebehandelings‐kosten:

%vanSchade‐voorziening

Schade(excl.Zorg) 312.075 6.678 2,1%ZorgNSLT 24.658 1.165 4,7%ZorgSLT 92.093 6.361 6,9%N.V.UnivéSchade‐Totaal 428.826 14.204 3,3% 

4.2.1.3PremievoorzieningDepremievoorzieningenvoordeproductenZorgalsschade(ZorgNSLT)wordenopdezelfdewijzevastgesteldalsdepremievoorzieningenvoordeschadeproducten.Zewordendaaromsamengetoondindevolgendeparagraaf.

SchadeenZorgNSLTDeberekeningvande‘bestestimate’‐premievoorzieningvoordeschadeproductenvanN.V.UnivéSchade(branche1t/m10)vindtplaatsconformdesimplificatieindeTechnischebijlageIIIvandeRichtsnoerenvoordewaarderingvantechnischevoorzieningen(EIOPA‐BoS‐14/166NL).Inrichtsnoer72isvermelddatvoordeberekeningvandepremievoorziening,conformartikel36lid2vandeGedelegeerdeVerordeningen,gebruikgemaaktmagwordenvandevolgendesimplificatie:

3WaarbijdeRechtsbijstandvoorzieningnietonderdevoorzieningschadebehandelingskostenvalt.

75

Besteschattingvoorziening=CR*VOP+(CR–1)*PVFP+AER*PVFP4

Waarbij:CR: verwachtecombinedratiovooraankomendjaarVOP: voorzieningonverdiendepremie(jaarrekeningbalans)PVFP: contantewaardevantoekomstigepremiesAER: verwachteacquisitiekostenratiovooraankomendjaar 

ZorgSLTVoordeberekeningvande‘bestestimate’‐premievoorzieningvoorhetAOV‐productvanN.V.UnivéSchade(LoB11)wordtnaastdevoorzieningvooronverdiendepremie(VOP)eenvoorzieninggevormdvoorlopenderisico’s(WVV)waarbijtoekomstigewinstenmeegenomenworden.Indezeberekeningwordendelopenderisico’stothetmomentvandecontractgrensinogenschouwgenomen.DeWVVwordtvastgesteldopbasisvaneengangbareberekeningsmethodiekdieisafgeleidvanhetKAZO‐formularium.Dezewordtvoorzoweldeactievenalsdeinactieven(zieken)uitgerekend.4.2.1.3OnzekerheidindetechnischevoorzieningenOmdeonzekerheidindevaststellingvandetechnischevoorzieningentekunnenbepalen,heeftN.V.UnivéSchadeeenaantalaanvullendeanalysesuitgevoerd.Namelijk:

Toetsenvandebestestimateaanderealisaties; Verschillenanalyse(AoC); Gevoeligheidsanalyse.

4.2.1.4RisicomargeDerisicomargewordtonderSolvencyIIbepaaldvolgensde‘costofcapital’‐methode.Derisicomargedientalscompensatievoorhetterbeschikkingstellenvanhetaanwezigeigenvermogen.Ditbetekentdatderisicomargedekostenmoetdekkenvanhetkapitaaldatgedurendedelooptijdvandeverzekeringenmoetwordenaangehoudenomaandesolvabiliteitseistevoldoen.DerisicomargewordtvoorallebranchesvanN.V.UnivéSchadeoptotaalniveauberekend(inclusiefAOV(ZorgSLT)).Deberekeningisgebaseerdopvereenvoudigingsmethode1.4.2.1.5HerverzekeringsvorderingenEendeelvandebrutoschadevoorzieningkanopherverzekeraarswordenverhaald.Ditdeelwordtalsvorderinguitherverzekering(aandeelintechnischevoorzieningen)verantwoordopdebalans.Inonderstaandetabelzijndeherverzekeringsvorderingenper2016opgenomenwaarbijeensplitsingisgemaaktnaarSchadeenZorgalsSchade(ZorgNSLT)versusZorgalsLeven(ZorgSLT).

4Waarbijhettweededeelvandeberekeningsformule‘(CR‐1)*PVFP+AER*PVFP’gelijkisaandeverwachtewinstuittoekomstigepremie(dezogenoemdeEPIFP).

76

Tabel5:Herverzekeringsvorderingen2016jaarrekeningversusSolvencyII‐waardering

Bedragenx€1.000Jaarrekening

balanswaarderingHerwaardering

SolvencyII‐waardering

SchadeenZorgNSLT 25.875 ‐3.154 22.721ZorgSLT 42.071 2.671 44.742N.V.UnivéSchade‐Totaal 67.946 ‐483 67.463HetaandeelherverzekerenindevoorzieningenvanN.V.UnivéSchadewordtonderSolvencyIIandersbepaalddanindejaarrekening.Indejaarrekeningwordthetaandeelherverzekerenperschadegevalvastgesteldalshetpositieveverschiltussendegeledenschadeenhetgeldendeeigenbehoud.OnderSolvencyIIzijnalleschadegevallendiebekendzijnbijdeherverzekeraars(enduseengeledenschadebovenheteigenbehoudhebben)bekeken.Eriseeninschattinggemaaktvandecashflowsopbasisvanchainladdermethodes.Dezecashflowswordengedisconteerdenerwordteenafslagvoorverwachteverliezentoegepast.Voorarbeidsongeschiktheidgeldtdathetherverzekerdepercentageperlopendeschadebekendis.Dezepercentageswordentoegepastopde‘bestestimate’‐voorzieningperschadegevalomtekomentotdeherverzekerdevoorziening.4.2.2TechnischevoorzieningenHerverzekeringen(N.V.UnivéHer)4.2.2.1TechnischevoorzieningInonderstaandetabelwordtperrisicomoduledetechnischevoorzieninggetoond,waarbijonderscheidisgemaakttussenbalanswaarderingenSolvencyII‐waardering.Tabel6:TechnischevoorzieningenjaarrekeningbalansenSolvencyII‐waardering

Bedragenx€1.000Jaarrekening

balanswaarderingHerwaardering

SolvencyII‐waardering

Niet‐proportioneleherverzekeringvanschadeaanzaken

Schadevoorziening 7.148 64 7.212Risicomarge 0 1.975 1.975

Premievoorziening 0 ‐2.367 ‐2.367

TotaalvoorzieningenN.V.UnivéHer 7.148 ‐328 6.820EenbelangrijkverschiltussendejaarrekeningwaarderingendeSolvencyII‐waarderingvandeschadevoorzieningisdeprudentiemargediewordtmeegenomenindebalanswaardering,terwijldetechnischevoorzieningonderSolvencyIIwordtberekendvolgenseen‘bestestimate’‐benadering.VerderwordtindeSolvencyII‐waarderingdisconteringvankasstromentoegepast.Ditwordtnietgedaanindebalanswaardering.

77

BijdewaarderingvandepremievoorzieningonderSolvencyIIwordenverwachteresultatenvoortoekomstigepremieenverwachteresultatenvoordeonverdiendepremievoorzieningmeegenomen.N.V.UnivéHersteltdetechnischevoorzieningenvoorverzekeringsverplichtingenonderSolvencyIIvastalsdesomvandebestestimateenderisicomarge.Bijhetvaststellenvandebestestimatewordentoepasselijkeenrelevanteactuariëleenstatistischemethodengehanteerd.DetechnischevoorzieningenvanN.V.UnivéHerbestaanuitdevolgendecomponenten:

a. Schadevoorziening;b. Premievoorziening;c. Risicomarge.

Ditbetekentdatdebestestimateenrisicomargeseparaatwordengeschat.VooralleverzekeringsverplichtingenvanN.V.UnivéHergeldtdatinde‘bestestimate’‐berekeningendeSolvencyII‐rentetermijnstructuurvanEIOPAwordttoegepastopdeverwachtekasstromen.InonderstaandetabelisdeontwikkelingvandeSolvencyIItechnischevoorzieningenin2016getoond.Tabel7:OntwikkelingSolvencyIItechnischevoorzieningP&C‐productenin2016

Bedragenx€1.000 2015 2016Ontwikkeling

(€)Ontwikkeling(%)

N.V.UnivéHer 8.992 6.820 ‐2.172 ‐24%4.2.2.2SchadevoorzieningVoorhetschattenvandeeindlastvoordealleschadejarenwordtgebruiktgemaaktvanstandaardactuariëlemethodiekendiehieronderwordentoegelicht.Devoorzieningwordtuiteindelijkvastgesteldopbasisvaneenafwikkeldriehoekvanhistorischeschades.Metdezedriehoekwordenafwikkelfactorenvanbetalingenvastgestelddoormiddelvande(standaard)chainladdermethode.Metbehulpvaneenchainladdermethodewordenontwikkelingsfactoren(DevelopmentFactors)bepaaldwaarmeekasstromenwordeningeschat,enookdecashflowsvandevorderingenopdeherverzekeraars.

KasstromenDekasstromenwordencontantgemaaktmetdeactueleSolvencyII‐rentecurveomtotde‘bestestimate’‐schadevoorzieningtekomen.

78

4.2.2.3HerverzekeringsvorderingenEendeelvandebrutoschadevoorzieningkanopherverzekeraarswordenverhaald.Ditdeelwordtalsvorderinguitherverzekering(aandeelintechnischevoorzieningen)verantwoordopdebalans.Inonderstaandetabelzijndeherverzekeringsvorderingenper2016opgenomen.Tabel8:Herverzekeringsvorderingen2016jaarrekeningversusSolvencyII‐waardering

Bedragenx€1.000Jaarrekening

balanswaarderingHerwaardering

SolvencyII‐waardering

N.V.UnivéHer 1.126 4 1.130

4.3OverigeSchuldenInformatieoverdewaarderingvanandereverplichtingen(richtsnoer31)

a. vooriederemateriëlecategorieandereverplichtingenafzonderlijk:dewaardevandeandereverplichtingeneneenomschrijvingvandegrondslagen,methodenenbelangrijksteaannamesdievoordesolvabiliteitsdoeleindengehanteerdewaarderingzijngebruikt,en;

b. vooriederemateriëlecategorieandereverplichtingenafzonderlijk:eenkwantitatieveenkwalitatievetoelichtingbijdemateriëleverschillentussendewaarderingsgrondslagen,methodenenbelangrijksteaannamesdiedeondernemingvoordevoordesolvabiliteitsdoeleindengehanteerdewaarderingheeftgebruiktendegrondslagen,methodenenbelangrijksteaannamesdievoordeindejaarrekeninggehanteerdewaarderingzijngebruikt.

AndersdandeanderelatentebelastingvoorzieningenalsgevolgvandeanderewaarderingvanactivaenpassivaonderSolvencyII,zijnergeenverschillenmetdejaarrekeningbalansen.Kortlopendepassivawordenconformdejaarrekeningbalansgewaardeerdtegennominalewaarde.Ditbetreft:

Schuldenuitdirecteverzekering; Schuldenuitherverzekering; Overigeschulden; Overlopendepassiva.

4.4AlternatievewaarderingsmethodeIndienvantoepassing,wanneereenverzekeraarinlijnmethetevenredigheidsbeginseleenactief‐enpassiefpostopneemtenwaardeertopbasisvandewaarderingsmethodediezijvoordeopstellingvandeenkelvoudigeofgeconsolideerdejaarrekeningtoepast,eenkwalitatieveenkwantitatievetoetsingaanhetcriteriumdat:

a. dewaarderingvandeactivaenpassivaopbasisvaninternationalestandaardenvoorjaarrekeningenvoordeondernemingkostenmetzichzoumeebrengendieonevenrediggrootzijninvergelijkingmetdetotaleadministratieveuitgaven.

79

Terreinenengebouwen(eigengebruik)(24.511)DitbetreftdepandenwaarinCoöperatieUnivéU.A.enhaardochtersgedurende2016zijngehuisvest.Minimaaleensindedriejaarwordendepandenexterngetaxeerd.Indetussenliggendeperiodeswordendepandeninterngewaardeerd.HiertoewordtdeBAR/NAR‐methodegebruikt.Toekomstigehuuropbrengstenwordenindezeberekeningbetrokken,rekeninghoudendemetbijzonderesituatiesalsleegstand,achterstalligonderhoudeneventueleverkoop.Investeringsfondsen(15.302)DitbetreftdeparticipatieinhetbeleggingsfondsFagoedErfpacht.Dewaardehiervanwordtbepaaldopbasisvande nettovermogenswaardezoalsgerapporteerddoordefondsbeheerder.Dezenettovermogenswaardewordtbepaalddoorvanallecontractendenettocontantewaardevangekapitaliseerdecanoninkomstentotheteersteterugkoopmomentendecontantewaardevandeterugkoopsombijheteerstvolgendeterugkoopmomentbijelkaaroptetellen.Deelnemingen(2.725)DitbetreftdedeelnemingeninDispatchNederlandB.V.enCEDHoldingB.V.waarvanhetaandeelinheteigenvermogenvolgensdejaarrekeninggrondslagenvanDispatchNederlandB.V.enCEDHoldingB.V.isberekend.LeningenenHypotheken(99.392)Ditbetrefthypothekenaanwerknemersenex‐werknemers.Bijdewaarderingwordenvaniedereafzonderlijkehypotheekdekasstromenbepaaldengedisconteerd.Dedisconteringsrenteisafhankelijkvanhettijdstipwaaropbetalingplaatsvindt.Hierbijwordtgebruikgemaaktvanhypotheekrentetarievenindeconsumentenmarktenerisgeenwinstmargeindedisconteringsrenteverwerkt.Erwordtrekeninggehoudenmethettypehypotheek,deresterendelooptijdendeverwachteeerdereaflossing.Erisgeensprakevanproductspecifiekeopties.Erwordtveronderstelddatergeenkredietrisicois.Deredenenhiervanzijndaterindeafgelopen10jaarnietisafgeschrevenopdehypotheekschuld,ernauwelijksbetalingsachterstandenzijn,eneengrootdeelvandeleningnemersheefteendienstverbandbijUnivéServicesB.V.Alsdeomstandighedendaaraanleidingvoorgevenwordendezeuitgangspuntenopnieuwbeoordeeld.

4.5Overigeinformatie4.5.1OverigemateriëleinformatieDekwalitatieverapportagebevatdaarnaasteenapartgedeeltemeteventueleanderemateriëleinformatiemetbetrekkingtotdevoordesolvabiliteitsdoeleindengehanteerdewaarderingvanactivaenpassivavandeverzekerings‐enherverzekeringsonderneming:Informatieoverdevoorsolvabiliteitsdoeleindengehanteerdewaarderingvanactivaenpassivaeenomschrijvingbevattenvan:

a. relevanteaannamesovertoekomstigebeheersactiviteitenenb. relevanteaannamesoverhetgedragvanverzekeringsnemers.

80

Alsverzekerings‐enherverzekeringsondernemingentechniekenvoorwaarderingenopbasisvaneenmodellenbenaderinggebruiken,dekwalitatieverapportage,zoalsbedoeldinrichtsnoer12,devolgendeinformatiebevat:

a. identificatievandeactivaenpassivawaaropdiewaarderingsmethodevantoepassingis;b. rechtvaardigingvanhetgebruikvandiewaarderingsmethodevoordeonderpunta)

genoemdeactivaenpassiva;c. documentatievandeaannamesdieaandiewaarderingsmethodetengrondslagliggen;d. beoordelingvandewaarderingsonzekerheidvandeonderpunta)genoemdeactivaen

passiva.

Andersdandegenoemdeverschillenzijnergeenanderewaarderingsmethodesgebruiktdanindejaarrekeningbalans.4.5.2InformatieoverGedelegeerdeVerordeningenErisgeensprakevaneenmatchingsopslag(MA)inlijnmetartikel77bvandeSolvencyII‐richtlijn.Erisookgeensprakevaneenvolatiliteitsaanpassing(VA,artikel77bvandeSolvencyII‐richtlijn),overgangsmaatregelvoorderisicovrijerentetermijnstructuur(artikel308cvanSII),ofovergangsaftrekvoordetechnischevoorzieningen(artikel308dvanSII).Daaromishiergeennaderetoelichtingopgenomen.Erwordtgeencorrectievoorverliescompensatievermogenindetechnischevoorzieningentoegepast(artikel206DA).4.5.3AdditioneleinformatievoorgroepenNietvantoepassing.

81

5‐Kapitaalbeheer

5.1Eigenvermogen5.1.1InformatieoverheteigenvermogenDeindelinginTiers(artikel93):

Tier1:Kernvermogenmetinhogemateeenpermanentkarakterénmetachterstelling.Tier1‐vermogenkanaangewendwordenomnegatieveresultatenoptevangen(verliesabsorberendvermogen),isvrijbeschikbaarenstaatvolledigopdebalans;

Tier2:Kernvermogenmet‘eenhogematevan’achterstelling; Tier3:Overigkernkapitaalenaanvullendkapitaal.

HetinaanmerkingkomendeigenvermogenisbepaaldmetinachtnemingvandeTieringlimieteninartikel98en99vandeSolvencyII‐richtlijnenartikel82vandeGedelegeerdeVerordening.HetinaanmerkingkomendeigenvermogenopgroepsniveauisberekendmetinachtnemingvanclassificatievanheteigenvermogenopgroepsniveaunaarTiersvolgensdezelfdeprincipesnaarTiersalsopsolo‐niveau.HetvermogenvanCoöperatieUnivéU.A.bestaatvoor€65.529.000uitgeoormerktvermogen.Indestatutenartikel36.3staatvermelddatingevalvanontbindingeeneventueelbatigsaldonavereffeningzalwordenuitgekeerdaandeRegionaleUnivé’s.DaarnaastkanhetBestuuropvoorstelvandeUnivéFormuleAdviesraadenmitsdeugdelijkgemotiveerdbesluitentotaanwendingvan(eendeelvan)hetgeoormerktvermogenvoorinvesteringentenbehoevevandeRegionaleUnivé’sdanweltotoverboekingvan(eendeelvan)hetgeoormerktvermogenopdegezamenlijkeledenrekeningrespectievelijkdeindividueleledenrekeningenvandeHer‐leden(artikel36.4).Totslotkanopgrondvanartikel5.8vandeUnivéFormuleingevalvanfinanciëleondersteuningvaneenRegionaleUnivéhetBestuurbesluiten,mitsdeugdelijkgemotiveerdennaadviesvandeUnivéFormuleAdviesraad,dezefinanciëleondersteuninggeheelofgedeeltelijktenlastetebrengenvanhetgeoormerktevermogen(artikel36.5).Momenteelisergeensplitsinginhetvermogengemaaktdatwelendatnietaangewendkanwordenvoorinvesteringen.AlhetgeoormerktvermogenisnualsTier1‐kapitaalingedeeld.HetvermogendatdeSCRafdektbestaatvollediguitTier1‐vermogen.Hiermeewordtruimschootsvoldaanaande33%‐eisvoorTier1‐vermogenonderSolvencyII.5.1.2 SolvabiliteitspositieVanaf2016wordtdesolvabiliteitspositieopbasisvanhetSolvencyII‐raamwerkgerapporteerd.OnderstaandetabeltoontdesolvabiliteitspositievanUnivéGroep,N.V.UnivéSchadeen

82

N.V.UnivéHerconformSolvencyII‐grondslagenpereind2016voorvoorgesteldedividenduitkering.BijdeberekeningenisdeSolvencyII‐standaardformule5gehanteerd.

SolvabiliteitspositieSolvencyIIper31‐12‐2016

UnivéGroep N.V.UnivéSchade

N.V.UnivéHer

Eigenvermogen(EV) €676.368 €232.187 €85.177Solvabiliteitskapitaalvereiste(SCR) €208.887 €153.770 €25.852Solvabiliteitsratio(EV/SCR) 324% 151% 329%Internedoelsolvabiliteitsnorm 196% 140% 240%Interneminimalesolvabiliteitsnorm 150% 135% 200%Desolvabiliteitsratiogeefthetaanwezigeigenvermogengedeelddoorhetvereistevermogenweer.Desolvabiliteitsratio’svoorUnivéGroep,N.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerliggenbovendeinternedoelsolvabiliteitsnormen.Ontwikkelingsolvabiliteitsratioin2016

DesolvabiliteitratiovanUnivéGroepisperultimo2016324%.Deafnamevandesolvabiliteitsratioin2016ismetnameveroorzaaktdooreentoenamevandesolvabiliteitskapitaalvereistealsgevolgvaneenhogermarktrisico,metnamedooreenhogeraandelenrisicoeneenhogerverzekeringstechnischrisicobijN.V.UnivéSchade.DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéSchadeisperultimo2016151%.In2016isdesolvabiliteitsratioafgenomendooreendividenduitkeringvan€43,4miljoenaanCoöperatieUnivéU.A.endepersaldonegatieveontwikkelingenin2016,waarvandehogereschadelastdebelangrijksteis.DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéHerisperultimo2016329%.In2016isdesolvabiliteitsratiopersaldoafgenomendooreendividenduitkeringvan€15,0miljoenaanCoöperatieUnivéU.A.endepositieveontwikkelingenin2016,waarvandemeevallendeschadelastdebelangrijksteis.5.1.3KapitaalbeleidN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHermoetenalszelfstandigeonderneminginstaatzijnomeenfinancieelgezondebedrijfsvoeringtevoeren.Beidebedrijfsonderdelenmoetendaartoetoereikendgekapitaliseerdzijn.CoöperatieUnivéU.A.draagtzorgvoordecontinuïteitvanUnivé

5VoordeSCR‐berekeningenzijndetechnischespecificatiesvandeGedelegeerdeverordeningengehanteerd.Erwordtgeengebruikgemaaktvanovergangsmaatregelen.Voordeberekeningvanderisicomargewordtvereenvoudiging2toegepast.IndeSCR‐berekeningwordthetverliesabsorberendvermogenvantoekomstigebelastingen(LossAbsorbingCapacityofDeferredTaxes(LACDT))inminderinggebrachtalsadjustment.VoorN.V.UnivéSchadeenN.V.UnivéHerisdeLACDTgelijkaandeuitgesteldebelastingverplichtingopdeSII‐balans.DeLACDTvoorUnivéGroepwordtopgebouwduitdeLACDTvandesolo‐entiteitenconformrichtsnoer22vanRichtsnoerenvoorhetverliescompensatievermogenvantechnischevoorzieningenenuitgesteldebelastingen.Deadjustmentishierbijminimaal.

83

Groepenmoetvoldoendekapitaalaanhoudenomhetkapitaalvanhaardochtermaatschappijen,alsdatnoodzakelijkis,teversterkendooreenbijstorting.Deinternedoelsolvabiliteitsnormenwordenhiertoetoereikendgeacht.DeinternedoelsolvabiliteitsnormvanUnivéGroepisvastgesteldopeenSCR‐ratiovan196%.DezenormcorrespondeertmeteenAAratingafgeleidvanhetSolvencyII‐standaardmodel.DeinternedoelsolvabiliteitsnormvanN.V.UnivéSchadeisvastgesteldopeenSCR‐ratiovan140%.DezenormcorrespondeertmeteenA‐ratingafgeleidvanhetSolvencyII‐standaardmodel.DesolvabiliteitsnormenvanN.V.UnivéHerzijnvastgestelduitgaandevanderisicobereidheid.Deinternedoelsolvabiliteitsnormiszodanigvastgestelddatdezetoereikendisomdezwaarstecatastrofevandevolgendecatastrofesoptekunnenvangen:

deschadevaneeneersteentweedelandelijkestorm; deschadevanééngroteregionalestorm;

endaarnaastfluctuatiesindeschadelasttekunnenopvangenmeteenkansvan80%.UitdesamenhangtussendedoelsolvabiliteitsnormenvolgtdatbinnenCoöperatieUnivéU.A.eenveiligheidsmargevoordeverzekeringsentiteitenwordtaangehouden.Perultimo2016bedraagtditminimaledoelvermogenbinnenCoöperatieUnivéU.A.(enkelvoudig)€99,9miljoen.HetaanwezigevermogenconformdeenkelvoudigebalansvanCoöperatieUnivéU.A.bedraagt€358,0miljoen.Hiervanis€60,0miljoengeoormerktvermogenvoorRegionaleUnivé’s.Deinternedoelsolvabiliteitsnormenzijnvastgelegdinhetkapitaalbeleid.Hetkapitaalbeleidisin2016herijkt.DerisicobereidheidvoorhetbelangrijksterisicovanN.V.UnivéHer,hetcatastroferisico,isaangepast.DitheeftgeleidtothogereinternesolvabiliteitsnormenvoorN.V.UnivéHer.DaarnaastisereeninterneminimalesolvabiliteitsnormvoorUnivéGroepvastgesteld,isdeinterneminimalesolvabiliteitsnormvoorN.V.UnivéSchadeaangepasteniserperverzekeringsentiteitééninternemaximalesolvabiliteitsnormvastgesteld.DeinternemaximalesolvabiliteitsnormengeldenalsgrensvooruitbetalingvandividendaanCoöperatieUnivéU.A.DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéSchadeisgelijkaan151%.DesolvabiliteitsratiobevindtzichbovendeinternedoelsolvabiliteitsnormvoorN.V.UnivéSchadevan140%.Erisgeensprakevaneendividenduitkeringopbasisvantoepassingvanhetkapitaalbeleid.DesolvabiliteitsratiovanN.V.UnivéHerisgelijkaan329%.DesolvabiliteitsratiobevindtzichbovendeinternedoelsolvabiliteitsnormvoorN.V.UnivéHervan240%.Devoorgesteldedividenduitkeringopbasisvantoepassingvanhetkapitaalbeleidbedraagthierdoor€18,0miljoen.

5.2GebruikvandeondermoduleaandelenrisicoopbasisvanlooptijdbijdeberekeningvanhetsolvabiliteitskapitaalvereisteDeondermoduleaandelenrisicowordtnietgebruiktbijdeberekeningvanhetsolvabiliteitskapitaalvereiste.

84

5.3VerschillentussendestandaardformuleeniedergebruiktinternmodelErzijngeenverschillentussendestandaardformuleendegebruikteinternemodellenomdatergeeninternemodellengebruiktworden.

5.4Niet‐nalevingvanhetminimumkapitaalvereisteenniet‐nalevingvanhetsolvabiliteitskapitaalvereisteUnivépastinhaarkapitaalbeleiddeberekeningsregelstenaanzienvanhetminimumkapitaalvereisteenhetsolvabiliteitskapitaalvereistetoeconformdewettelijkeeisendieSolvencyIIstelt.Erisderhalvegeensprakevannietnalevingvandekapitaaleisen.

5.5OverigeinformatieNaastdeinparagraaf5geïdentificeerdeaandachtspuntenisertenaanzienvanhetkapitaalbeleidgeenoverigeinformatiewelkeaandegebruikersvanhetrapportdienttewordenmedegedeeld.