steri liza sy on

7/26/2019 Steri Liza Sy On

1/6

2.MKROORGANZMALARIN KONTROLNN NEM VE STERLZASYON

Bir lkenin insanlarnn salk durumunu, byk lde o lkenin mikrobial topluluklarnn

etkili bir ekilde kontrol edebilmeleri ile tayin edilir. Bu kontroln gerekli ilemleri ok

spesifik olabilecei gibi ok genelde olabilir.

Gnlk ilemler rnein, suyun saflatrlmas, stn pastrizasyonu, besinlerin korunmas

v.b. ilemler mikrobial topluluklarn kontroln gerektirir. Halk sal asndan dnrsek

nemli olan sadece rn korumak deil, toplumun salnn da korunmasdr. Ayn

zamanda ekonomik olarak da, baz mikroorganizmalar zararl olduklarndan kontrol altna

alnmalar gerekir.

Mikrobiyal Kontroln nemi

Bir mikroorganizmann tehisi ancak saf kltr halinde retilmesi ile mmkndr. Bu da,

besiyeri ve dier malzemeler ile aseptik koullarda almak, dier mikroorganizmalarn

karmasn nlemekle olur. Steril bir ortam veya malzeme hibir canl varlk ihtiva etmez.Bu

amala sterilizasyon ilemi: mikrobiyoloji laboratuar tekniinin temel talarndan birisidir.

Uygun bir sterilizasyon yapmadan mikrobiyolojik almalar yaplamaz.

Mikroorganizma kontroln gerektiren temel sebepler yle zetlenebilir.

1. Enfeksiyon hastalklarnn bulamasn nlemek.

2. stenmeyen mikroorganizmalarn oalmasn ve evreye yaylmasn nlemek.

3. Mikroorganizmalarn saf kltrlerini elde etmek.

4. Mikroorganizmalarca materyallerin rme ve bozulmalarm engellemek.

Sterilizasyon

Canl organizmalarn tmnn kendine has bir yaama ekli vardr, doadaki en kk

canllar grubunu oluturan mikroorganizmalar, hayatlarn srdrebilmeleri iin baz canllarn

yok olmalarna sebep olurlar. Bundan dolay sterilizasyon mikroorganizmalarn vejetatif ve

spor ekillerinin ldrlmesi olaydr. Dier bir ifadeyle, mikrobial yaamn tm formlarnn

yok edilmesidir.

Dezenfeksiyon ise bir ortamdaki patojen mikroorganizmalar ldrmek iin yaplan ileme

denir. Dezenfeksiyon esnasnda dier zararsz mikroorganizmalarda lebilir.

Fakat bu ilemin gayesi, hastalk yapc mikroorganizmalarn zararsz hale getirilmesidir.Dezenfeksiyon iin kullanlan maddelere "dezenfektan madde" ad verilir.


2/6

Mikroorganizmalar ldrebilen veya remelerini durdurabilen maddelere "antiseptik" denir.

Bakteriosid, mikrobiyosid, bakteriosidal, mikrobiyosidal, antibakterial, antimikrobial

terimlerinin hepsi aa yukar ayn anlam tayp, mikrop ldrcanlamna gelmektedir.

Bakteriostatik, mikrobistatik terimleri ise mikroorganizmalarn remelerini durdurucu etkianlamnda kullanlmaktadr. Bundan baka fungusid, virsid, sporosid terimleri de sras ile

funguslar, virslar ve sporlar zerine ldrc etkiye sahip anlamna gelmektedirler.

Mikroorganizmalarn eitli etkenlere kar direnlerine "rezistans", hassasiyetlerine de

"dispozisyondenir.

Sterilizasyoneitleri

Mikroorganizmalarn kontrol altna alnmasnn eitli ekilleri vardr. Bu yntemler; sterilize

edilecek malzemenin farkllklarndan, kullanlan fiziksel etkenlerden ve kimyasal

maddelerden kaynaklanmaktadr. Ayrca kontrol altna alnacak mikroorganizma trlerinin

says, cinsi ve bulunduu ortamlar bu eitlilii arttrmaktadr.

Sterilize edilen eyann mikroplar ile tekrar kirlenmemesi iin, d ortamla ilgisinin kesilmesi

gerekir. Steril eya ak kalrsa, havadan gelen tozlarn zerindeki bakterilerle tekrar

kontamine olur.

Tp, balon gibi cam eyalarn az sterilize, ileminden nce pamuklanr. Bu ilemdekullanlan pamuk uzun elyaftan ve tozlu olmamaldr.Bunun iin ya alnm pamuk

kullanlr.

Pipetlerin az ksm pamuklanr ve birer birer ya da birka bir arada katlara sarlarak

sterilize edilebilir. Genellikle pipetler, cam ya da madenden yaplm silindir eklindeki

kutulara konur ve kutularn az pamuk veya madeni bir kapakla kapatlarak sterilize edilir.

Sterilizasyon ilemi, genel olarak fiziksel ve kimyasal olmak zere iki yolla yaplr.

Fiziksel Yntemler

Fiziksel yntemlerle yaplan sterilizasyon ilemini genelde grup altnda toplamak

mmkndr. Bunlar:

1.Is ile

2. yonize eden nlarla,

3. Mekanik olarak yaplan sterilizasyon.


3/6

1. Is ile Sterilizasyon

Yaplmas kolay ve ucuz olduundan ve iyi sonu verdiinden sterilizasyonda en ok s

kullanlr. Yalnz sterilize edilecek malzemenin sya dayankl olmas lazmdr. Bu husus

daima gznnde bulundurulmaldr.

Sterilizasyon ileminde s, kuru ve nemli olmak zere iki ekilde kullanlr.

A- Kuru Is le Sterilizasyon

a. Kzl dereceye kadar stma ve yakma:Daha ok aleve tutulduunda bozulmayan ine,

ze ve benzeri madeni aletlerin, steril edilmesinde kullanlr. ze ve ineler saplarndan

kalem gibi aleve 45 C ayla, ya alevin dip ksmnn ortasna tutularak, ya da alevin zerinde

biraz uzak konumda tutarak nce zerindeki organik maddelerin yavaa yanarak

karbonlamas salanr. Daha sonra alevin snn en youn olduu u ksmnn ortasna

daldrlarak, kzl dereceye gelinceye kadar stlr. Bu tr aletler souduktan sonra kullanlr.

ze ve ine aniden alevin ierisine daldrlacak olursa, zerlerindeki organik maddeler

yksek snn etkisiyle genileyerek patlarlar ve evreye srarlar. Bu srayan materyal

iersindeki mikroorganizmalar canl kalabilirler. Bu da evrenin mikroorganizmalarla

kontaminasyonuna neden olur.

b.Alevden Geirme:Balon, eden v.b. ile metal gerelerin d yzeyleri alevden geirilereksteril edilebilir. Ayrca steril tplerin azlar, her a ve kapat srasnda alevden geirilerek

sterilizesininbozulmas nlenir.

Sterilizasyon amac ile pipet ularnn alevden geirilmesi ularnn krlmasna neden

olacandan, doru bir yntem deildir.

c. Kuru Scak Hava Frn (Pasteur Frn): Kuru scak hava ile sterilizasyonda zel

yaplm frnlar kullanlr.Cam, balon, petri kutusu, pipet ve cam ieler gibi cam eyann

sterilizasyonu iin en uygun yntemdir. Bu yolla sterilizasyon 180 C'de 1 saat veya 160C'

de 2-2.5 saat frn altrmak suretiyle yaplr.

B- Nemli Is le Sterilizasyon

Bu yntemle kuru s ile steril edilemeyen, malzemeler steril edilmektedir.


4/6

1. Scak Su le Sterilizasyon

a. Kaynatma :100 C'de 5-10 dakika kaynatmakla bakterilerin vejetatif ekilleri ve baz

bakterilerin spor ekilleri lrler. Tam gvenli bir yntem olmamakla birlikte, ok nemli

olmayan ilemlerde yeterli sterilizasyon salayabilmektedir. Genellikle cam eya, pens,makas v.b. gerelerin kaynatlarak sterilize edilmesinde uygulanr.

b. Tindalizasyon: Yksek scaklk derecelerinde bozulan maddeler iin kullanlan bir

metoddur. Bu metodla, birka gn arka arkaya 56-100C scaklkla stmakla sterilizasyon

ilemi yaplr. Istma sresi gnde bir saat olmak zere en az gndr. Baz sporlu bakteriler

iin sekiz gndr. ok az kirli zeltiler iin iyi sonu verir. Benmari denilen aletlerde yaplr.

2.Buharl Is le Sterilizasyon

iyi bir sterilizasyon iin, su buhar scak havadan daha elverilidir. nk buharn ldrc

etkisi daha fazladr ve eyay daha abuk str.Ayrca su buharn pamuk , yn , kuma, kat

ve dier kirli maddelere nfusu daha kolaydr.

a. Basnl

b.Basnsz

c. Akm halindeki buharla sterilizasyon

a. Basnl buharla sterilizasyon: Bu yntem, zellikle besiyerleri ve zeltiler iin ok

uygundur. Ortam yeteri kadar buharl olduundan, snma esnasnda sterilize edilecek

svlardan buharlama ile su kayb da olmaz. Buharla sterilizasyon iin en ok kullanlan alet

otoklavdr. Otoklavla sterilizasyon ilemi iin 120 0C'de 1 atmosfer basn altnda, 15-45

dakika yeterlidir.

b. Basnsz buhar ile sterilizasyon: 100 C sda buharla doymu bir ortamda, basn

olmakszn 30' dakika tutularak yaplan sterilizasyondur. Bu ama iin Koch kazan veya

basnsz alan otoklav kullanlr.

c. Akm halindeki buharla sterilizasyon: Bu ileme Ultra High Temperature ( UHT )

sterilizasyonu ad verilir.zellikle st sterilizasyonunda kullanlr.St, buhar ile 135-150C

ye kadar stlm levhalara 1-4 saniye sreyle pskrtlr. Daha sonra vakum bulunan

soutma tanklarna pskrtlerek hzla 22 C ye kadar soutulur.


5/6

Pastrizasyon:

St, krema, meyve sular gibi maddelerdeki btn mikroorganizmalar tahrip etmeyip sadece

patojen mikroorganizmalar ldren, en ok gda endstrisinde kullanlan bir yntemdir.

Deiik ekillerde uygulanr. Dk sda uzun sre (60-65 C de 30 dakika) veya ykseksda ksa sre (72C' de 30-40" sn.) tutulduktan sonra en ksa zamanda snn 10C' ye

drlmesiyle gerekletirilir. Ancak, bu slara dayankl birok mikroorganizmalar

(termofller) ve sporlar vardr. Bundan dolay zel ilemler uygulanmam pastrize stlerin

buzdolabnda tutulmas ve 48 saat iinde tketilmesi gerekir. Aksi halde patojen olmayan

mikroorganizmalar stte oalarak bozulmasna neden olurlar. Ayrca baz

mikroorganizmalarn buzdolab koullarnda da reyebildii unutulmamaldr.

II. yonize Eden IlarlaSterilizasyon

Suyun ve mikrobiyolojide kullanlan baz maddelerin sterilizasyonu iin, iyonize eden

nlarn etkisinden faydalanlr. Genellikle iyonize eden nlarla sterilizasyon ilemi

mikroplarn haricinde ortama da etkilidir. Dolaysyla kullanl da snrldr, iyonize eden

nlar iki gruba ayrlr:

a. Elektromanyetik nlar

b. Partikler nlar

c.Ultrasonik vibrasyonlar (titreimler)

a. Elektromanyetik nlar

1. Ultraviole nlar

2.X nlar

3.Gamma nlan

b. Partikler nlar

1. Beta (katod ) nlar

III. Mekanik Olarak Yaplan Sterilizasyon

Yksek sya dayanksz eitli svlar steril etmek amacyla kullanlr. Bu yntem sv bir

ortamda bulunan mikroorganizmalarn eitli flitrelerden geirilerek tutulmas ve szntye

gemesinin engellenmesi esasna dayanr. Szme ileminde kullanlan aletlere flitre veya

szge denir. Bu filtreler, filtrenin cinsine gre snflandrlabilir. Bunlar;


6/6

1. Diatom topra filtreler

2. Porselen filtreler

3. Astbest szgeli filtreler

4. Cam tozu filtreler

5. Kollodyum zarh filtreler

KMYASAL YNTEMLER

eitli kimyasal maddeler kullanlarak gerekletirilir. Daha ok patojen mikroorganizmalarn

kontrol altna alnmas iin yaplan bir ilemdir.

Sterilizasyonda kullanlan balca kimyasal maddeler;

Asitler,

Alkaliler,

Halojenler,

Ar metaller,

Kuarter amonyum bileikleri,

Fenolik bileikler,

Aldehitler,

Ketonlar,

Alkoller,

Aminler

Peroksitlerdir.

steri liza sy on

Documents