Σχολικές πρακτικές γραμματισμού και αξιοποίηση

των ΤΠΕ

Επιμέλεια παρουσίασης: Αθανασία Παπαχρήστου

1) Τυπικός σχολικός γραμματισμός

σχολικές πρακτικές που διακρίνονται για την «ισχυρή τους ταξινόμηση» (συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, βιβλία, οδηγίες, βιβλία ύλης)

στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα μαθήματα του σχολικού προγράμματος

βιβλιοκεντρική εστίαση

Προτεινόμενες «λύσεις»;

α) προσκόλληση στη διδασκαλία της ύλης

Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία κάποιου μέρους της ύλης, προκειμένου αυτή να γίνει καλύτερα κατανοητή, και με βασικό άξονα το διδακτικό εγχειρίδιο.

π.χ. Λογομάθεια για τη διδασκαλία κάποιας συγκεκριμένης ύλης στη γραμματική

Προβλήματα δύσκολη η ύπαρξη λογισμικού που θα καλύπτει επακριβώςτη διδακτέα ύλη

υπερβολική απώλεια χρόνου στη διαδικασία με ελάχιστο επί της ουσίας όφελος

δύσκολος ο χρονισμός ανάμεσα στην ύλη που πρέπει να διδαχθεί, την εύρεση αντίστοιχου λογισμικού και τη διάθεση του εργαστηρίου τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή

δεν επιχειρείται μια ανατροπή ή βελτίωση της ισχύουσας κατάστασης

β)εργασία στην τάξη με βάση στρατηγικές

• Ένα μέρος του εκπαιδευτικού χρόνου μπορεί να διατεθεί όντως και προς την κατεύθυνση της κάλυψης της διδακτέας ύλης, αυτό όμως είναι απαραίτητο να γίνει κατά τρόπο δημιουργικό και όχι γραμμικό.

• Ας πάρουμε για παράδειγμα τα βιβλία που αφορούν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Οι διαθεματικές εργασίες στο τέλος του κάθε κεφαλαίου προσφέρονται θαυμάσια ως αφετηρία που θα ενσωματώσουν όλη την ύλη του κεφαλαίου, ενώ επιτρέπουν και την ευρεία χρήση των ΤΠΕ.

Συστηματική χρήση ΤΠΕ, όχι ως συμπλήρωμα της διδασκαλίας, αλλά όπου αυτό εξυπηρετεί συγκεκριμένο διδακτικό στόχο, ως μέρος ευρύτερης στρατηγικής:

χρήση του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου για την επεξεργασία κειμένου μαθητή ή μαθητών με τη συνεργασία όλης της τάξης

προετοιμασία των μαθητών του για γόνιμη αξιοποίηση του διαδικτύου κατά την αναζήτηση πληροφοριών (π.χ. κριτήρια αξιολόγησης της πληροφορίας)

χρήση διαδραστικού πίνακα στο πλαίσιο στρατηγικής για διδασκαλία που απευθύνεται σε όλη την τάξη (ενσωματώνοντας διαφορετικούς τύπους μάθησης, π.χ. οπτικό, ακουστικό κτλ.)

αξιοποίηση λογισμικού για ενδυνάμωση μαθητών στο πλαίσιο στρατηγικά διαφοροποιημένης διδασκαλίας κτλ.

Ανάθεση εργασιών στην αρχή της χρονιάς (κυρίως) ή και ενδιαμέσως, οι οποίες θα απαιτούν αξιοποίηση των ΤΠΕ για την ολοκλήρωσή τους.

Οι εργασίες αυτές θα παρουσιάζονται στην τάξη σε τακτά χρονικά διαστήματα, αφού ολοκληρώνονται με τη στενή καθοδήγηση των διδασκόντων. Οι εργασίες αυτές είναι πολύ σημαντικές, γιατί εμπλέκουν τα παιδιά σε σύγχρονες μορφές έρευνας, σύνθεσης κειμένων και παρουσίασης ενώπιον ακροατηρίου (ενώπιον της τάξης), καλλιεργώντας παράλληλα τη δημιουργικότητα.

γ)αξιοποίηση όλου του εύρους της φιλολογικής ζώνης.

  Οι ΤΠΕ αποτελούν θαυμάσια ευκαιρία, προκειμένου να γεφυρωθεί η απόσταση μεταξύ των φιλολογικών (και όχι μόνο) διδακτικών αντικειμένων και να επιτευχθούν πολλοί από τους στόχους των ισχυόντων Π.Σ.

Παράδειγμα Ομηρικά έπη και διδασκαλία της γλώσσας.

Ένας από τους βασικούς στόχους του γλωσσικού μαθήματος στην Α' Γυμνασίου είναι η διδασκαλία της περιγραφής ως κειμενικού είδους. Η ανάθεση εργασιών που θα περιγράφουν π.χ. πρόσωπα ή θεούς στην Οδύσσεια (Αθηνά, Πηνελόπη, Οδυσσέας, Τηλέμαχος κτλ.) μπορεί να αποτελέσει πολύ καλή αφορμή για συνδυαστική διδασκαλία των δύο διδακτικών αντικειμένων.

2) Ημιτυπικές μορφές σχολικού γραμματισμού και ΤΠΕ

Mικρές ρωγμές στον παρεχόμενο τυπικό γραμματισμό προς τη κατεύθυνση της χαλαρότερης ταξινόμησης:

«ευέλικτη ζώνη», η διαθεματικότητα, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, η αγωγή υγείας, αγωγή καταναλωτή, πολιτιστικά προγράμματα κτλ.

ΠαράδειγμαΣε ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής αγωγής οι μαθητές

πολλέςφορές καλούνται να δημιουργήσουν κάποιο υλικό στο τέλος του προγράμματος. Το υλικό αυτό προέρχεταιαπό την έρευνα που έχουν εκπονήσει πάνω σε ένα περιβαλλοντικό θέμα, έρευνα που γίνεται είτε σε πηγές στο διαδίκτυο και αλλού, είτε από συνεντεύξεις, είτε από τις επισκέψεις τους. Η γλωσσική διδασκαλία μπορεί να ενσωματωθεί με

μεγάλη ευκολία στη διαδικασία δημιουργίας αυτού του υλικού π.χ. CD-ROM, παρουσίαση φωτογραφιών, κείμενο προς εκτύπωση), σε συνδυασμό πάντα με τη λειτουργική ενσωμάτωση των ΤΠΕ

3) Άτυπες μορφές σχολικού γραμματισμού

Ο άτυπος σχολικός γραμματισμός έχει σχέση με την ευρύτερη σχολική, κυρίως εξωδιδακτική, ζωή

Δεν είναι αυστηρά θεσμοθετημένος ως προς το περιεχόμενό του και είναι δυνατό να ποικίλλει από σχολείο σε σχολείο θεαματικά.

Προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης των άτυπων μορφών σχολικού γραμματισμού κινούνται ήδη πολλά (ιδιωτικά κυρίως) σχολεία με τις επιπλέον δραστηριότητες που θεσμοθετούν και προσφέρουν ως επιλογές στα παιδιά (π.χ. ομάδες έκδοσης εφημερίδας, ομάδες θεάτρου κτλ.).

Παραδείγματα Σχολικές γιορτές και ΤΠΕ.

Οργάνωση εκδρομών

Σε κάθε περίπτωση αυτό που προτείνεται είναι μια συνολικότερη προσέγγιση των διδακτικών πρακτικών στις οποίες εμπλέκονται οι φιλόλογοι και μια δημιουργική ανάγνωσή τους, στο πλαίσιο των θεωρητικών παραμέτρων του νέου γραμματισμού.

Βιβλιογραφία

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02, B' έκδοση Αναθεωρημένη & ΕμπλουτισμένηΠάτρα, Νοέμβριος 2010