G. T>.APHORIsMI PRACTICI

De

EXCEPTIONEM E T U s,

QyosAnnuente Ampliss. Fac uIt. PHJLOsOPH. inclyti ad AURAM

ATHENAEI,sub AUsPICIO

VIRI U.

Dn ALGOTHI A.sCARIN,

Hist. & Philos. Pract. PROFEss. Ordin.publico examini ossert

TONNERUs,Tdvajietips

Die XVIII. Decemb. Anno MDCCXLVII.In auditorio majori, horis ante meridiem solitis

ABO/sc,Exc. JOH,iC£MPE,R.Ac.Typ.

e,

VIRO plm\ reverendo atqve prAclarissimo

I D» GUsTAVOT O N N E R O.

Eccksiae, qvx in Oritnattila Tavastorum DEOcolligitur,. PAs-JORI meritissimo, Parenti ut o*

primo, ita oblcqvio omni siliali aeternum prole*qvendo, iuspickndo^

CRatessor in simi miht illum demum il/uxiJJcJdiem, 'quo Juppeditatur ansa mihi expli*candx pietatis seruentifflma illius, qvd ad arasusque, TIBI, Parens indulgentisjhnc, uintlumme prorstts aliigatmnqve sentio. Quod vero nonnist salsa mola litare datum mihi sit, verbaquequibus exprimam mentis devotionem, initio sid-um numet desiciant, id certe 7 supra quam dic*

potesl , male me habet. Obversatur non seml i-terumqve animo meo liberalitas illa , qvam abungviculls Jpei mea provehenda impertiri voluisii *

Occurrunt‘ benesicia parente majora, qva TU

hodie neqve in me cumulare definxi qvtbm nonnisi exssefflatione TUA meaqve minora memetrependere pose, lubens agnoseo. sed qvi optimo-rum parentum indolem non aliam ejje scio,qvamqva Cummi NUMINIs est, ut meritorum nonaliam mercedem Jsefflent, qvam in reserenda gra-tia, eorum , qvorum interest, pietatem, ut eamdem • qvomodoeunqve asteqvi posstm , [altansnon ingrati crimine condemner, emxissime cu-rabo. Interim ne recuses, obsecrol devoti animipignus, immaturum [cetum huncce, qva ajsoles .

fronte benigna resicere, adjutoriiqve , ceepisti ,tenore eodem in posierum qvoqve memet Jubleva-re. Meum erit pro TUA incolumitate adDEUM semper vota sundere, ut qvam-*in moribus £ss owm integritatem (efflaris,eandem, atate ingravejeente TUA, corporeammo qvoqve diu experiaris, dum penatibusnon noslris solttm prcjsere omnia cedent, verumcoetus jaeer ille, admotus es, in portu jtjqvoqve navigare existimabit, cum Pdstoris /«,

p<r arva Uta Jermt dmintU, valetudini Pjs sa-tali pulcherrime projectum videt. Ego vero 3

dum vixero 5 futuras sum perpetuo

Ml CARIssIME PATER,TUUs

Ad cineres obseqvenlissttnus siliusGUsT. TONNERUs.♦

Apmmms l

AD doctrinam pactorum, non sufficit eo-rum ex lumine naturae religionem , 8cex societatis humanae indole, necesficatem

offendere : sed reqviritur ad eandem etiairL,,

ut qvale robur, conventionibus non ex liberoconsensu initis, insit, qvibusqvc versus nictumremediis, liberae gentes insistere honestum_*putaverint , dispiciamus.

JPHOR. II.

P Actorum omnium causia cum indigentia sitpariccrqve malitia humana, adeoqvc sine

non alio iniri soleant, qvam ut viribus nostrisutantur alii ad felicitatem suam persiciendam,aut nervis illorum nostram perfectionem promo-veamus: qvdm sine distincta objecti,, in qvodconsentiendum venit , cognitione ,

& nisd nonimpedito (a) voluntatis nostrae ad applicandum,

id) Ad Ubertatem rcqviri externorum impcdimento-

2convenienti modo , potentias illas, prcsici ni-

hil obtinenve possit , manihstum cst.A! JHOR. Ut,

sPcs atqve nntm , qvibus in vitae acta omninostro ,

mortales verlamur , efficiunt, ucactiones nostrae inqvierae, adeoqve voluntas ncstraprorsus libera non sit. sunt intra & extra nosmulta, qvae mentem assiciunt 9

& ad ma-jorem erigunt. In contrario affectu, urpotc_*

tnctH , qvia obveniunt inibi ml msi moli {lu& cum qvadam mali perpetiendi rcpraclentatio*ne conjuncta : in illo statu mentem a Iccpoluo dimoveri, & perinde aegritudinis stqve do-loris expertem else non pelle , qvis non videt?

APHOR, IV.

DBsideria & aversathnes hominum pro in-voluntariis non magis haberi possunt 5

qvam pro lynonymis velle & .nolle venditari^

rum absentiae» ; oa nen qve , qvi per principium siveinternum sive externum ad certum agendi n edum de-tere inatur, liberum non esse > qvis dubitaverit ? J Fr.Puddeum conser Theol. aeer I. I. 4- XI- not. itetrqve mEthicis Gundiingium , qvi theologis non insidi subiellii,inter libertatem agendi habere j & liberum Qlstingven-tibus, prosecto non temere astemitur.

3sunt tamen non sine grano salis accipiendae no-tiones voluntarii atqve Jjiontami , qvae pragma*maticis miscemur saepe, & idem omnino im-portare existimantur.

APHOR. V,

P Actum omne promisiumqvc consensum re«qvirit mutuum ,

& conlensus supponit ple-num ratienis & libertatis usum, ( Aph* Ii) Pa-cta vero , ad qvae metu alieno impellimur ,

qvandoqvidcm in iisdem decst electio & deter-minatio voluntatis, pro non nostris magis qvamnostris haberi debent ; nobisqvc , si ccteru ,

qvae actionem circumflant, recte sese habentneqvc imputari poliunt.

APHOR. FI,

QVamvis in statu naturali de se suisqve re-bus , prout Jubet, statucre qvisqvc po-

telt , provehendi bom sui sine; peccandi li-centiam tamen nemini concedimus. Hinc qvitemere alios laccsIunt, & rei indebitae promis-sioncm iisdem cxtorqvent, in qvantum solcrti-am non ni(i surum latrunculorumqvc aemulan-tur , in tantum innoxios ad avertendum a scnoxae injuriam , pactae rei traditioni, qvousq;

4si ci possit 5 scmct opponere polle existima-mus.

JPHOR. VII.

PRomissam omne injuria extortum, quam*vis jttratmn obligatione vacat omni. De*

si.it enim, qvod necestario rcqviritur , jus ac*

aptandi $ dcest in cogentis gratiam legis prae-sumtio j adest ejusdem de non laedendo mani-sesta rogatio. Ex actu vero contra legem (u#

scepto, cum adeo non commodi aut luen qvid>qvam occupare sas sit , ut ad restitutionem reinon alio mulo partx , qvisqvc sit devinctus,qvid de stipulatione ejusmodi, ore aut verboconcepta ,

cjusqve demum impletionc sit Ien*tiendum, non e longinqvo apparet.

jphor, vm.T&jnnus concinna itaqvc tst opinio GRO*jjdll, qvi promissienem metuproptetea esficacem esso putat, qvod consen*lus purus praesio sir ipiius promittentis, qvasisd obligationem firmiter conglutinandam satissit vosuntas promittentis, & a parte acceptantisncqve amplius qvidqvam reqvsirarur. Propiusilli nobis metam attingere videntur, qvi inja.

5*

rism identidem fieri posse volenti, & otnnetnad ess etum dominii transferendi, injultr, m—»

coactionem nullam obligationemjudicant. ( a )

A'HOR. IX.

sicut ad exceptionem metus non suffiritmali inserendi indefinita demandatio, led

pradentissimi periculi pavor (b ) reqviritur, cu-jus illatio aperta voluntate & parili facultate-*absolvitur: ita de generis ejusdem insio & le-gitimo metu existimamus, qvod intentatus il-le ad restitutionem aut rei gestae abolitionemperinde non valere debear*

AsHOK. X.IlOna sides & boni mores, qvamvis Ii*

(a ) Consentit in eandem nobiscum sententiamCICsRO , de praedone dicens; nullam eidem fraudem sie-ri, si pretium neqve juratum pro capite solverimus.Exprimit sensum eundem pulchre canon juris svecaninotissimus; olugu sdng dr osdng. si. e. ex injustitia nul-lum jus nascitur, vertente Pusendorssio.

( b ) Prassentissimi periculi, h. c. atrocem metum,tunr». obtinere censet Gun&lingius, si mortis, si verberum,si vinculorum, si servitutis, si stupri deniqvc tnstisimago oculos mentetrqve paciscentium perccllatj siveilla in se qvi$ metuat, sive in iuii.

6bcram electionem, liberum consensum postu#kntj neqve alio magis cjvam istopraetor romanus, qvx metu gcsta cslenr, num-qvam rata habuislc perhibeatur: non impedi-unt ista tamen, qvo minus prormssum, qvod-cunqve principi, domino & parenti qvis rece-perit, nil nisi posiibilia, qvamvis aspera &

ingrata exigentibus, in debitum omnino cade-re debeat, (a ) Hujusce vero regulae vincu-lum, gentium more hactenus pro indissolu-bili habitum, cum solvi a se rdaxariqvc pollepraetendant ednonislxj qvid recognitioni 'i& (olcrtia ista sibimct opportune vindicata,dictum velint, non dissicili conjectura qvisqvevidet. ( b )

(a ) Vanus igitur & Terentiano; qvod si (odum ru-4t\ non absimilis metus ille erat, quem in ignaviaecxcusationcro, praeserebat degener in cvangelio servus,qui talentum, quo lucrari & potuisset & debuisset do»mino suo, in terram alts desodit. Luc. XIX. n,

(b ) Justum & honestum, ut puta: leges naturaecogentes & non cogentes, praeeunte THOMAsIO, hodiemulti distingvunt, & intuitu illo, non quidem con-tra justitiam externam peccari volunt, pacto pervim JUsTAMextorto} ast non raro contra justitiam in-

7jvm*. xi.

QVamvis pacto per vim extorto obligan-di virtutem per (e nullam inesie omnes

consentiant, nihilominus ex cenlensu illius ,

qvi premitur, cjusqve promittendi arbitrio ,

aliis actum obsigatoriuni naki, modoaudivimust sed cum evadat per summam in*iustitiam suam prtmem inhabilis, qvi ab al*tero rei alicujus habenda? potestatem,m illo ar*

ticulo sibi acqvirat, cx hujus promiito notumagis aliqvod jus ipsi adnalci exisiimamus ,

qvam belluae, cui cum desint reqvisita accipi-endae promilTionis , cx facultate promittendinosts&,.uri consiat, nihil juris aeccdir.

APsJOst. xu\

Ol libere & sponte noxia volenti injuria sit 5

ternam seu amorem, quo invicem junguntur homines.Pontificis Rorrani Zelotypis religiosac, (i canonicojure (uo docere homines, & in illum modum actusconscientiae dirigere illi propositum esset, non invitiassurgererrus. sed cum fundationem, intrabheam, republicae (uae pro sine habeat, luum supre~sn.uum , ejusque coactionem, recognitione illi proserreintendat, eandem ceu directam ad fraudem facien-dam imperio ciuili, jure mtruoque prosenbirrut.

8si per fraudem circumventis jura dant restitui-tionem m integrumJ sindo jure neqvc earumrerum aliqva obligatio, in qvam ncc libere^ncqve sponrc, scd enormi repraesentare malo,inductus qvis consenserin

APHOR . XIII.

EXtra omnem terroris metum conssitutusqvisqvis paciscitur cum homine palam_,

notorie sallario, qvarenus omni a metu ex-ceptioni (dens ipse renunciavit, ab implendopacto, si cetera recte se habent, prorsus nonimmunis cst cenlendus.

AsHOR. xir.

GEncratim qvamvis definiri posic videatur,qvis sit metus justus, qvis injustusj 6c

per conscqvens qvsenam valida ; qvaeqve in-valida pacta sint censenda: nihilominus tamencum per testcs & alia probationum genera adcam evidentiam, qvae in morum genere valet,controverfix inter gentes liberas adduci neqve#ant, ne generalis & vaga decisio casibus spe*cialibus iisdcmqve multisariam modificatis ap-plicata, parum interdum prosiciat, & ad remcuratius expendendam Lesbia regula minoristepe valeat, metuendum.

9'JPHOR. XV,

PAcata usurparione titulorum, qvamvis prin-cipum multi animum non dcrdinqvendi a-

msila , sed tempore idoneo eadem iterum vin-dicandi intentionem suam declarent ♦ non du-bitandum tamen, alterius paciscentis accedentejullo titulo & bona side , qvin longa tempo-ris posicstio juris fiduciam pariat, & dominiiproprie sio dicti effectum sortiatur,

JPHOR. XVI

QVi, qvid publicum & privatum latroneminteriit, cx lege non alsi, qvam jure-;

gentium probatum eunt , nae illi in responsumpraedonis, naturali injustitir non inconveni-ens neqve incompetens Alexandro datum, nonoblcure , qvamvis distimulanter conlentiunr. (a)

(4) sunt qvi dissicultatem se nodum qvfflionis o«mnem tolli posse existimant distinctione adhibita intermanise-stam & clancuiariam vim. Priorem belligeran*tium esse volunt; posteriorem vero ad latrones specta-re. sed cum insidiaria crebro esse soleat publica belli*gerantium aggressio , cum non aperto macte sed ex in-sidus liostcm oppressiim veniunt, ad veritatem sinceremagis Ambrosium dixisse ex.(sinio

, eum Fortitudinem,qva: per bella a barbaris patriam tueatur, qvae ia sio

10

APHOR. XFJJ,

I>J illa communi omnium hominum societateviventibus, qvandoqvidem laxius sui de.

sindendi spatium, gentium & naturae jura per-mittant, qvam illis, qvi superiorum jurisdictionilubstant: non omnem principem, qvi ad vi-olentam lui suorumqve jurium dclensioncm gla*dium prior evaginat , ausu iniqvo bellum mo*liri qvisqve videt. ( h )

aphop. xnu.

QVemadmodum in loro civili non repugnat,ut videri possic litigantium utraqve pars

habere jus aeqvale unius rei repetendae 5qvin in statu naturali belligerantiscausia non injusta sit , sed belli motorem a-gere utraqve pars - censeri possit, nullo mododubitandum*

APHOR, XIX.vero bona side litigari utrinqvc se pu.

tros dssendat, vel a latrenibtu (ocios lervct, plenamjustia csle , sit Ossic. iib, I. i"j.

[£ Belli offensivi terminum a qvo, non ex armis sedex injuria illata repetendum cstc, historia sacra nosiolup.r docet* i. sam. XV- t. 3.

11

gnari posiit, inde pactionum inter liberas gentesperpetuitati, aliud qva justitiae & injustitiae ambiguavocabula, ( aphor* 12* } lubsternendum die sun-damentum, non pauci volunt, (a ) Nempe cumad arma procurrendo, compromittat non ob-{cure urraqve pars in violentiam juris controver-

si deeisionem , hinc metus exceptionem ceuinjustam protendere, parti, qvo inserior ex-ststerit, nesas existimant* sed cum fieri plus{ope {oleat, ( b) ut qvi inter homines valen-tiores sunt, maleficio non alio lacesiiti , qvamqvo m fabulis ab agno lupus affectus, turbare ali-os, & invitos illos non in pugnam, sed pugnandineccsiitate (altem pertrahant, compromisji (pedo-sum nomen ad lites serro terminandas, neqvemsi qvadantenus valere j certe ad robur con-ciliandum hujus generis pactionibus, justitix 8cinjptstttia notione magis ambiguum esle, nonc iongmqvo apparer*

( a ) Thomasii Jurisprudentia divina Lib, IL Cap.7 §• 70.

( b ) Latrocinia gentium Graecis, Gothis, Romanis( OJommargac ) & demum Tureis & Tartaris olim &

hodie freqventan' solita, satis aperte testantur, hodie

12

AIHOR. xr¥

Estin eo multus GUNDLINGILIs, ut le-ctoribus suis persvadear meer amiqvos csle

paucos , qvi pacta bellis publicis csprdla ler»vanda esse , in dubium vocarint : led qvutnveteribus non paucis sit cbservatum , in extre®mis castbus icta soedera, repararis viribus, & rep?»tito bello, illo tempore qvam hodie, crebro magissollita sictile , salli omnes existimamus , qvi soe-deribus injusta vi extortis, ex illo gentium eoa*

Iensu justitiam conciliare praetendunt, (a)APHOK. XXI

AD dcpascendam non omnem generis ho#mani rranqviilirarem perpetuis bellorum in-

cendiis t qvamvis multis videri potest pax ini#

neqve sublatam occassoncm scythis- conqverendi de4LEXA/JDRO eiusqve vita: & studsorum consecrancis,qvod licet bellatoribus advenis htsce antes ne nomineqvidera noti sint, ncqve terram eorum, unqvam at-tigerint, rame» vacuos vagina gladios eorum ignora-re sibi non ptrmissum velint. Bslla rcligioU avaeRomae seqvioris suri reges Aliae & Paiestinae intule-runt, qvoto* consangviniCitis gradu distent a priori-bus. illis, qvi citra damnum affectus judicare velit,non e longmqvo videbit,

(4) Graecorum illam consVetudincm suissc, cum

13

qviori tempore inita , aeqrlore alio non omni-

no frangi debere: nihilominus tamen cum lon-ge major sodalitatis afflictio, & deniqve bellumomnium in omnes metuendum csle videatur ,

si provehendo Iccicri oblatum stipendium jurc_?solucum censeretur: inde ad recuperanda caj,

qvae prineipibus gentium in magno metu ( a )

vis injusta extorsit, omnem non omnibus, na-turali & gentium jure, praedusam cslc viam_j 3non persunctorie multi opinantur.

APHOR. AXII.

EEX bdiicis aerumnis implicatus, cui da-bendi via non superdt alia , qvam ut im-

afflicti varietate fortunae sd soedera delcenderenr, uttamdtu servaverint, donec spes nova asfulgeret impe-trandi aliunde lubsidii ,

Nicia} apud THUCYDIDEM a*

perte testatur, cum ejusmodi scedtra non ip!a re sed{altem nomine talia esse urget, qvae cum non minoriturpitudine adversariorum, qvam sortis neccssitatc, suiiniissent. Certe minus cogitate rerum suarum satage-re illos dicit, qri qvielcentibus licet civibus suis, sir-mitudinis qvidqvam iisdem inesse, aut ioesse posscsibi persvascrmt. Herennium Pontium, cum ad surcas Caudi-nas a samnitibus Romani intercepti dEnt, abs soede-re cum hisce ineundo non plus validitatis civitatiTuae pollicitura susflo; testcs sunt Romanae sictoris seri-

14-I

perii partem perdat, aut in captivitate tabe*icat; si in conditionem priorem ipse consen-tiat, & pro sua parte rem conventam prae*stare velit , qvaeritur: utrum jus regni suurru*urgere & cives sado principis exceptionem me-tus obtendere possint ? Nobis , licet auspicioprincipis, qvidqvid conserri potest., non inviticenccslerimus, non perverse tamen opinari vi-dentur illi , qvi de principatu non absoluti im*peri statuunt, qvod si bellum in se rex ipsc

ptores. Ncqvc BMANUELl Comneno imperatori Con*sbntinopolitano alia mens erat, cum negaret (e eapacta curare, qvae necessitatc inita essient, qvan qvaemagni in vicinia mimstri erat, cum in senatu gen-tium apud Batavos pridem congregato, palam edixit,ea, qvae fortuna vaga & volubilis regi suo ademisset,pro derelictis & in plenum amissis, non nisi sinistrejudicantibus, haberi posse, tt)as sub clypco & injuriatemporum tscdrC seint Principal extorqviret, ba|j mdaeCer ntesit scsiulbtg ju s;alten, ais cs seincc interessc ba§Vcrsldtctc. Conser, dialogum inter reges CaRuL. XII,& FRiED, AUGUsTUM Feloniae im r.et$ bct tobtctl in-stitutum.

( a) Aph. ii. Magnum metum juris eonsulti esse dicunt,qvi cadit in conslantem virum in rebus privatis; & ju/iummetum, qvi cadit in conslantem renatum in caussapublica.

15

provocaverit, ( cujusmodi exemplum in vicinagme (a) paulo ante vidimus, ) dtsi ientisfortunae, aut li dicere mavis religionis violataecastigationem, non alius, kd ipscdeleat, obnitiqve non immerito poslc civita-tem, nc mutentur, alieno arbitrio, sceptri ju-ra, ( b ) subditi in communione diu vivereadsveti distrahamur & exteris principibus man-cipentur.

APHOR. XXIII.

PRout omnibus convenit ab omni omnino in-dignitate absbnere , qvae (ponsionis vincu-

lum levare potcrir -

y perinde atqve ex advectoob fidei sanctimoniam pacta conventa sunt sir*

(4) B llun qvod advictus svecorum regem,Feloniae FRiEDER. AUGUsTUs gcssir, ex rIlo genere suis-se, idqve saxorum & Polonorum tantum non omni-um suffragio, WOLTGAhGUs JAEGERUs Tubingersis Can-te liaritu in luo commentario Grotisno, p. 511. r ,onobscure docet. •

(b ) Hisec addi pessunt in majorem rei illustra#tionem, qvae de umbratili majesiate & libertate , nec nonutriusqv? in dies desislente vigore, inter eundem re-gem, jlatwtjve imperii , anno 1715. motae suerunt ton-troversiae, qvarum tn supplerrenss, illius, ut & sc-qventis anui mentionem facit HUENERUs,

16

vandat «os certe ncqve factum FRANCIsCI

I* Galliae regis ,duras soederum leges, caus-

iam renovandi belli arripientis, ablolure damna*rc lustinemus 5 neqvc JOHANNIs saliesii an.tectoris silius fidei lanctimomam laudare peni*tus , qvi, nulla juris an verd injuriae habitaeratione, ad metus exceptionem praetcxendam._ipacto cura Britannis inito , ab amicis ut per-Ivaderetur , pati nullo modo voluit*

JFHOR, XXIV.

Cum nullius non aevi, inpritnis moderni in-doles & conditio talis sit, ut attentio-

nem sc prospicientiam non lentam kd praesen-tecti & tempestivam reqvirat, paries cum pro-ximus ardetj prolecto non injuste rebus illiluis conlukrc lunt censendi, qvi ne alicubiad maturitatem pervenire possint lemina multa& magna bellorum, dc iisdem in herba op*

. primendis lerio cogitant, sc ne pacem soenc-rari qveant vicini, ultra aeqvilibnum non as*

snracrr concedunt ootentiam illorum* (A)

[ A ) siqviciem ambitio aliis iniultandi per amba-. . * .

•.t n<>

ges magis hodie qvarn olim selc exerere soleat, ita ut

«crto qvu scire ncqveat qvid in amicitia vicini spe;

1 7AVUOR. xxv.

PRjncipes Icgitirsie imperantes qvicunqve abimmorigera civitate adacti suerint ad pro

mittendum aut faciendam aliqvod, qvod con-tra pacta conventa directum fuerit, solutionidat* fidei (u* exceptionem metus non incom-mode praetendere poliunt, (a) Qvod si veidde privilegiis civium, publica side 1aneitis atqvereceptis, dssccptatio inciderit, cc precibus ar-

matis horum ad illud, qvod interest, novopacto confirmandum, eorum, puta principum,qvis adactus fuerit , qvominus illud omne,line exceptione , pr.*stct , nulla in subditisobseqvii gloria obstar.

randum an metuendum habeat; ne juflo plus meti-culosi censeantur hodie principes , qvi in eat.em na-

vi periclitantur, de definito ausiiio invicem Ubi prae-stando in tempore transigere solent, ne ad manus

rc improviso adducta, inermes & diseincti m aremara

protrudantur, inqve agone, qvod dicitur, fortunamexperiri velie videantur.

. rr( A x Pacta cum rebellibus, si averti ponunt, m-

eunda non esse, ne rebelles videantur (ureir.ore suo BARCLAJUs o prine monet, ubi Cieoeutum

ita ad regem sicilias loqventem inducit: scedera,

»»lege-s, pacta cum armato rebelli nec auda. Unum

18AsHOR. XXVI,

LIcct politicorum non pauci sine, qvi ex-torta vicinis Romanorum soedera mulru

pro non irritis haberi velint, proptcrca, qvodaperte contra g ntes a gentibus bella gestajsuerint; tamen cum injustissime eorum plurimaiusccpta suere bella, ni(i latrocinari, gentiummore, licitum censeri velimus, omnes, qviiniqvo soedere iis sicte obstrinxisTent, datansprimam occallonem e vinculis evadendi, salvapactorum religione seqvutos sictile, salcem sc-qvi potuilTe, nulli dubitamus.

APHOR. XXVII.

QVamvis pietati & honestati prorsus noturepugnet doctrina eorum, qvi pacta non

ad reducendam socialitatem, sed salter» unumgenus hostilitatis in aliud commutandum di.recta ( a ) sunt, cdTante hostis obligandi po.

„sit conrpositionis remedium, si supplicer, si (uperci-j,!ium ponar, si st & caustatn suam darrnet- si igno-jctees, ea Jegc ignosce, uc aliqvid ipsi in mulctare»„d cedar.s -* ) Intuitu hujuscc sive canonis sive distinctionis,

dispulso hostiii metu, cui opponi possit exceptio in-justx exactionis > non incendiarium lytrum, neqvc

19

tentia, neqvc obligare cxistimantj ne alterius ma»litiam ingenioiam plus satis credulus alter (afflarevelle videatur: Horum sive sanctimoniam, sive gc-ncrositatem animi tamen injustitiae damnare nulliposTumus, qvi qvamlibet translationem juris, inhisce qvoqve pactis, locum habere, & qvacper ludibrium (b) identidem hostium minaecxtorserint, ad sustinendum qvoddam cum vir#tute belli commercium, servari velint,

a?hos,, xxvuuREligioncm constare actibus internis & ex-

ternis, res cst notis ignotisqve cognita, In-t.rnos seu conscientiae, cum nemo nisi Deus di-

contributiones altas promissas, hosti ab aliis solvi de-bere piures existimant, qvam ab illis, qvorum nimiopius in arcto habitat conscientia.

(b)e. g. Cron oburgtnssm finitimam Daniae arcem,armo superioris seculi octavo supra qvinqvagesirrumAsTU ereptam hosti, in manus sverorum pervenisse,nottssieno notius est Pmlvasi sc in extremis angustiisconstitutos esse, praesecti arcis, super deditionem cumWRANGELIO noffrate paciscuntur. Ponamus a rege Da-mae trislss suisTe suppetias casdemqve , adsptcienti-bus obs-ssis, non dum exeqvutioni dato pacto, adarcem appropinqvare gradum. In iflo casu a pactorite inito, jure nc an injurii praesecti ressiire potue-

20

rigat; externos vero ad decentem ordinem-,

conformare solius principis sit, sPIERAM Fran■cisium & qvosvis alios Romanae eccksiae pro*

Idytos, cum coactioni male responderent in-

genia eorum, abdicationi iterum irerumqvcfactae exceptionem metm recte praetexui di-cimus* Pontifici vero cjusqve ligae, cum subspccic necesiitatis ille inlringerc aggredereturconventionem Paslaviensem & Augustansm dereligiola inter ordines imperii pace servanda 5

metus exceptionem jure meritissuno denegatamsuisTe existimamus;

AVHOR. XXIX.

IN comitiis Arosiensibus qvandoqvidem nonad imposstbilia h, c. ullius lalud, nedum pu-

blica rei inimica consinia, led ea laltem, qvaepublico 6c privato juri civitatis conformia cslentpacta, clericos lui aevi adegit GUsTAVUs; me-

rint? qvxritur; Qvatenus per deditionem non sublatasoret hostilitas, sed diversam saltem formam eademindueret, sidem pacti migrare ston potuisse solum,scd & debuisse, multis vfrosimilc videtur. Ipsis, siqvam opinionem in contrarium suggessisset conscientia,suam cum insamia samam vitamqvc prodidislsent, &

21tus & jurisdictionis Pontificia exceptionem va-liditati decreti, cui subscripsislent, frustrjudeinde opposucrunt. ( a )

APHOR . XXX,

IUsto dolori, versus moechum, in slagranti stuprodeprehensum, parentum atqvc maritorum,

qvamvis multum indulgeant mores & insttsutagentium: reum tamen redimendae vitae lytrumqvodcuuqve inter privatos promiserit, sub ex-ceptione metus, revocare posle, credibile est»sub lictorii tranu, non ex longo intervallo , perdidis-sent. L. Htlbngii historiam Danicam ad annum su»pra citatum conscr sis.

(a ) Messen, scond, illustr. Tom, XV. pag. ioj.