De Bascule

Centrum voor Autisme & Psychosen

19 april 2016

Centrum voor Autisme en Psychose

AgendaBritt Hoogenboom, Psychiater/Kinder- en jeugdpsychiater

Inleiding

Elske Hoddenbach, Cognitief GedragstherapeutTheory of Mind Training

Martijn Huigen, GZ-psycholoogSurfen op emoties

Paulien van der Meer, Gezins- en relatietherapeut'Mindful Parenting & Mindful Kids’

Sandra van der Meijden, GZ-psycholoogTACT (training agressiecontrole)

Inleiding

Poliklinisch Dagklinisch

18-24 jaarAltra College Bleichrodt

12-18 jaar

Polikliniek ASS & Psychosen

Atlantis

8-12 jaarKajak

4-8 jaar

0-4 jaarInfant team

Centrum Autisme & Psychosen

Opnamecentrum

Uitgangspunten behandeling ASS

Richtlijn diagnostiek en behandeling ASS bij kinderenen

jeugdigen (NVvP 2009)

Een gestructureerd opvoedingsklimaat waarin stimulering van sociale en communicatieve vaardigheden

Verminderen van rigiditeit

Behandeling van comorbide problematiek

Ondersteunen van ouders en systeem

Behandeling ASS bij de Bascule

Focus:

Leidende principes

Ketenpartners:

Chronische stoornis

Academisch specialistisch Competentiegericht: cure

Levensloopbenadering: gericht op ontwikkelingstaken

Kernproblematiekco-morbiditeit

Care (ondersteuning, begeleiding)

Individuele behandeling ASS bij de BasculeKind/jongere Individueel Kind/jongere Groep

• Psychoeducatie (Ik ben speciaal)• Cognitieve Gedragstherapie• Farmacotherapie• PRT (Krenten… 17 mei) • EMDR• Individuele begeleiding (o.a. zelfbeeld, plannen, faalangsttraining, slaaptraining, sekseducatie)• Vaktherapie (muziek, beeldend, PMT)• SPV begeleiding (outreachend)• Dag- en deeltijdbehandeling

• TOM training• Sociale vaardigheidstraining (p.m. PEERS) • TACT (agressieregulatie)• Met Plezier Naar School• Zomervrienden• Dialectische gedragstherapie-Surfen op Emoties• Praatgroep

Systeembehandeling ASS bij de Bascule

Ouders/gezin Individueel Ouders/gezin Groep

• Psychoeducatie• NVR/GV• IAG en PIT(outreachend)• Ouderbegeleiding• Relatie- en gezinsbehandeling• Casemanagement/zorgcoördinatie

• Psychoeducatiegroep 3x• NVR/GV oudercursus 10x• Mindfulness 8x • Brussencursus• TOM groep 2x• BoB oudercursus 3x

Medicatie overzicht kenniscentrum KJP

Uitgangspunten behandeling eerste psychose

Korte duur onbehandelde psychose

Nauwe samenwerking met systeem

Sociale integratie en arbeidsparticipatie

Behandeling psychose bij de Bascule

Outreachende behandeling door SPV en

psychiater, gericht op herstel en rehabilitatie

Medicatie

Psycho-educatie

Opstellen signaleringsplan, incl. optie 020

CGT: module ‘ Gedachten Uitpluizen’

Systeembehandeling

Theory of Mind Training

Theory of Mind Inlevingsvermogen

Alledaagse “theorie” over de gedachten, wensen, intenties, voorkeuren en emoties (mentale toestanden) van anderen (en onszelf)

Kernprobleem voor kinderen met autisme

Theory of Mind training

‘Leren over denken en leren over

begrijpen van emoties’

(Steerneman 2004)

Uitgangspunt: ToM noodzakelijk voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden

Kinderen tussen de 8-12 jaar

8 bijeenkomsten

2 ouderbijeenkomsten

ToM - geoperationaliseerd in bouwstenen

- Perceptie/imitatie

- Emotieherkenning

- Doen alsof

- Onderkennen verschil fysisch-mentaal

- First order belief

- False belief

- Second order belief

- Begrip van ironie en humor

1e ToMmanifestaties

Voorlopers van ToM

Hoogste niveau van ToM

Beelden uit de TOM training

• Omschrijven voorwerp

• Sprookje

• Emoties

Onderzoek RCT

N=160

Kennis , begrip van emoties maar: generalisatie beperkt

Cliënt- en behandelaarfactoren

Blended versie: Jouw Omgeving, toepassingsoefeningen thuis, betrokkenheid ouders vergroten

Een onverwachte combinatie?Dialectische GedragsTherapie voor jongeren met een

autismespectrumstoornis

Chaja

Filmpje:

Een 16-jarig meisje vertelt over haar kennismaking met

de psychiatrie op 10-jarige leeftijd.

Dialectische gedragstherapie Behandelprogramma voor mensen die problemen hebben met heftige

emoties en zijn vastgelopen in hun manier om daarmee om te gaan.

Ontwikkeld door Marsha Linehan. Staat bekend als effectieve therapie voor mensen met Borderline persoonlijkheidsstoornis.

Voor uitgebreidere uitleg/inhoud

Krenten uit de pap d.d. 20 september 2015: persoonlijkheidsstoornissen, Janet Noorloos

Maar ik kan het toch niet laten

Ontwikkelingen In 2013 komt het boek ‘Surfen op emoties’ op de markt.

Wordt gebruikt bij vaardighedentraining op afdeling EMO

Bij EMO regelmatig meisjes met laat ontdekt autisme in DGT

Bij ASS regelmatig aanmeldingen van meisjes met emotieregulatie problemen die zijn vastgelopen in de manier om daarmee om te gaan (snijden suïcidaal gedrag/woede/eetproblemen etc.) waarvoor geen behandelprogramma

Eind 2014 omvorming van Atlantis dagbehandeling voor jongeren met autisme naar ook een deeltijdvariant.

Ervaringen bij Emotionele stoornissen van meisjes met autisme:

afhankelijkheid, moeilijk om kunnen gaan met de heftigheid van andere cliënten, veel minder zicht op ontwikkeling van probleemgedrag en veel vermijding.

Surfen op Emoties bij Atlantis Gestart met kleine groep 4 meiden tussen 15 en 17, met woedebuien,

impulsief en suïcidaal gedrag.

2 maal per week 2 ½ uur:dinsdag en donderdagmiddag met als eerste doelen:

Opdoen van kennis en vaardigheden over emoties middels vaardighedentraining.

Oefenen met adequatere oplossingsstrategieën in een mild behandelklimaat waar faciliteiten zijn om ook “lol” te maken en het goed te hebben. En/of individuele contacten.

1 uur vaardighedentraining en 1 uur andere activiteit.

Klinische ervaring Het boek is een goed middel om jongeren kennis te laten maken met

emoties en emotieregulatie vaardigheden.

Het klimaat waarin de meisjes werken geeft ruimte zichzelf te zijn en ook met elkaar te praten over hoe het is om anders te zijn, wat eerder werd vermeden

Toch nog een beetje DGT

ResultatenNog geen onderzoek

In evaluatie met meisjes, ouders en verwijzers:

Meer kennis van zichzelf

Minder emotionele uitbarstingen

Meer ruimte om keuzes te maken in plaats van dat de meisjes het gevoel hebben dat het ze overkomt.

Meer acceptatie van de gestelde oorspronkelijke diagnose autisme

ChajaProblematiek:

Pestverleden waardoor laag zelfbeeld

ASS

Anorexia Nervosa (in remissie)

Emotie regulatie problemen

Gender identiteitsproblemen

Filmpje:

Chaja vertelt over haar ervaringen met DGT

Heel nieuw?Literatuuronderzoek:Geen RCT’s

Beschrijvend artikel;Modified Dialectical Behavior Therapy to Improve Emotion Regulation in

Autism Spectrum Disorders (pp.41-72)

Karakter 2015:M. TeluijOnderzoek literatuur en interview behandelaren:Regelmatig zien de behandelaren jongeren met een combinatie van

borderlineproblematiek/emotieregulatieproblemen én een diagnose in het autisme spectrum (ASS). Voor het DGT team van Karakter ging dat in de afgelopen vier jaar om één op de vier patiënten. In de behandelpraktijk blijktdat juist deze groep jongeren -meer nog dan sec borderline patiënten- enormopknappen

Overwegingen DGT is een evidence based behandeling.

Op gebied van autisme en emotieregulatieproblemen veel behandelverlegenheid.

Geluiden ook in eigen klinische praktijk over succesvolle behandelingen

Heel leuk om te doen

Toekomst Kleine groepjes

Individueel mbv digitaal programma

Serious game in ontwikkeling

…….

'Mindful Parenting & Mindful Kids’8 weekse training voor ouders en kinderen/jongeren met Autisme en/of ADHD

Oorsprong en onderzoek Mindful Parenting en mindfulness voor kinderen met ADHD en

Autisme zijn nieuwe toepassingen van mindfulness-based cognitivetherapy en mindfulness-based stress reduction, die door ‘UVA MINDS YOU’ verder ontwikkeld en getest zijn.

De UVA heeft hier onderzoek naar gedaan, informatie hierover is te vinden op www.uvamindsyou.nl

De eerste resultaten van het, nog beperkte, onderzoek naar Mindfulnesstrainingen bij Autisme zijn positief.

De Bascule overweegt deel te nemen aan vervolgonderzoek door de UVA

Annelies Spek e.a. hebben onderzoek gedaan naar het effect van Mindfulnesstraining bij volwassenen met Autisme, ook daaruit kwamen positieve resultaten naar voren

Mindfulness is een van de eerste therapievormen voor volwassenen met autisme waarvan de effectiviteit uit wetenschappelijk onderzoek is aangetoond.

Meer info: www.mindfulnessbijautisme.nl

Zenkoan voor ouders: oefening

Training voor kinderen en oudersDe training voor de kinderen en ouders wordt gelijktijdig gegeven:

• 6x Mindfulnessbijeenkomsten voor ouders

Voor wie

Doel

Wat leren ouders tijdens de training?

• 6x Mindfulnessbijeenkomsten voor kinderen

Doel

Wat leren kinderen tijdens de training?

• 2x Mindfulnessbijeenkomsten voor kinderen en ouders samen

Doel

• Oefeningen voor thuis

Filmpje MindfulnesstrainingBeelden uit de mindfulnesstraining voor kinderen

gevolgd door beelden uit de gezamenlijke afsluitende

bijeenkomst

TACT (training agressiecontrole)

Achtergrond Vanaf 1987: ART (A. Goldstein e.a.)

Vanaf 2005 bewerkt voor toepassing in NL door PI Research en de Bascule

Tot 2012: WSART

Vanaf 2012: TACT/TACT-i

Van origine bedoeld voor delinquente (jong)volwassenen

Evidentie ‘What works’ principe

Onderzoek in de VS: recidivevermindering voor misdrijven zonder geweld (Barnoski, 2004)

Onderzoek in Nederland: afname agressief gedrag (Hornsfeld, 2009)

Keuze leerstraf RvK (Plaisier, 2007)

Oordeel erkenningscommissie effectieve jeugdinterventies: goed onderbouwd (2010)

Filmpje Stephen

Wat maakt jou boos?

Principes Leertheoretische en gedragstherapeutische principes:

Leertheorie

Zelfmanagementmodel

Cognitieve therapie

Sociale informatieverwerking

Morele ontwikkeling

3 X 10 sessies, groep/individueel

InhoudDoel:

Een jongere beter toerusten om toekomstige

risicovolle situaties op een prosociale manier op te

lossen.

Trainen van sociale vaardigheden

Aanleren van cognitieve zelfcontrole

Wijzigen van cognitieve vervormingen

Verhogen van het niveau van moreel redeneren

Externe trigger

Interne trigger

Lichaamssignalen

Ontspanningstechnieken

Geheugensteuntjes

Vooruitdenken

Sociale vaardigheid

Zelfevaluatie

Filmpje Stephen

Bespreken conflictdagboek

Aanpassingen Individueel of met kleine groepen werken

Veel visuele ondersteuning

Lager tempo

Oefenen met co-trainer

Nauwe samenwerking met het systeem

Teruggrijpen naar persoonlijke leerdoelen

Aanpassingen Veel aandacht voor lichamelijke signalen

Conflictdagboeken uitgebreider voor- en nabespreken

Sociale vaardigheden aanpassen

Korter moreel redeneren en met andere thematiek

Persoonlijke denkfouten toevoegen

Fimpje Stephen

Aanpassing: ontspanningstechnieken

Dus… TACt en ASS gaan goed samen, mits je bereid bent de nodige

aanpassingen aan te brengen!

‘Tailor-made evidence based’

Tot slot…

http://youtu.be/vK7lhS2vGZ8

Centrum voor Autisme en PsychoseDank voor uw aandacht

Centrum voor Autisme en Psychose