Invasieve exoten: vermijden is beter dan verwijderen!

Exoten zijn soorten die van nature niet in onze streken voorkomen. Het zijn uitheemse planten, dieren of micro-organismen (bv. schimmels) die hier niet op eigen kracht zijn geraakt, maar door toedoen van de mens.

Het aantal exoten neemt jaarlijks toe, wereldwijd. In Europa zijn bijna 11.000 uitheemse soorten in de natuur vastgesteld. Ook in Vlaanderen neemt het aantal exoten toe.

De meeste uitheemse soorten veroorzaken geen problemen omdat ze niet kunnen overleven in onze vrije natuur. Sommige exoten kunnen zich wel vestigen, maar groeien niet uit tot een plaag en richten daardoor geen schade aan. Maar als een exoot zich vestigt én zich explosief voortplant, kan die wel enorme schade veroorzaken. In dat geval spreekt men van een 'invasieve exoot'.

De EU schat de schade door invasieve exoten op zo'n 12 miljard euro per jaar. Dat bedrag wordt gespendeerd voor het onder controle houden van de populaties en het herstellen van de schade die ze aanrichten aan infrastructuur zoals dijken.

Sinds 2015 is de Europese verordening invasieve exoten van kracht. Deze stelt

dat soorten opgenomen op de Europese lijst van invasieve exoten niet meer mogen gehouden, verkocht en getransporteerd worden en verplicht terreineigenaars en -beheerders om deze soorten actief te bestrijden.

De Vlaamse regering heeft eind juni 2016 een aantal wijzigingen van het Soortenbesluit definitief goedgekeurd. Dat besluit regelt hoe Vlaanderen omgaat met soortenbescherming en soortenbeheer. Het Soortenbesluit voert een nieuw hoofdstuk in waarin de Europese wetgeving over invasieve exoten concreter wordt toegepast op de Vlaamse beleidscontext. Het zet een kader voor het broodnodige invasieve

exotenbeleid voor alle actoren onder coördinatie van de Vlaamse overheid, het focust op preventie en op probleemsoorten Het gewijzigde besluit moet nu nog gepubliceerd worden in het Belgisch Staatsblad. Zodra meer informatie beschikbaar is, leest u er hier meer over.

Tuinliefhebbers kunnen ook actief helpen om de introductie en verspreiding van invasieve planten te voorkomen. Volgende preventieve maatregelen kunnen gemakkelijk toegepast worden:

1. Leer de invasieve tuin- en waterplanten kennen: http://www.ecopedia.be/exoten/uitheemse_invasieve_planten

2. Vermijd het gebruik van bepaalde invasieve planten3. Geef de voorkeur aan niet-invasieve alternatieven4. Gooi nooit groenafval van invasieve planten in de vrije natuur, waterlopen of op

braaklanden5. Deel uw kennis over invasieve planten met anderen

Invasieve exoten in Lierde

De Milieudienst en de Milieuraad van Lierde werken aan een richtlijn om de invasieve exoten in Lierde aan te pakken. In een eerste stap focussen we ons op de Japanse duizendknoop en de Reuzenbalsemien.We proberen in kaart te brengen waar de soort voorkomt. Van zodra de kaart beschikbaar is wordt dit hier geplaatst.

We roepen u graag op om mee zorg te dragen voor de natuur en ons te signaleren waar Japanse duizendknoop en Reuzenbalsemien in Lierde voorkomen. Neem contact op met de Milieudienst als u bijkomende vestigingsplaatsen kent (055/43.10.25 – milieudienst@lierde.be)

Verwijder Japanse duizendknoop uit uw tuin

De Japanse duizendknoop is een plant uit de duizendknoopfamilie (Polygonaceae). Bij deze plantenfamilie horen ook rabarber en zuring. Rond 1830 werd de duizendknoop als sierplant ingevoerd in Europa. De plant is sterk woekerend en, zodra hij ergens gevestigd is, vrijwel onuitroeibaar. Probeer hem zoveel mogelijk in te perken of te verwijderen. De plant kan door scheuren via de fundering huizen binnen groeien en door asfalt heen breken.

Wat u kan doen als deze plant in uw tuin groeit:

1. De planten breiden zich uit via hun wortelstokken. Ze zijn enkel in te perken door heel regelmatig te maaien (minder dan 4 keer per jaar is zinloos !).

2. Als enkele planten verschijnen op een nieuwe plaats, steek ze dan direct uit met een spitvork. Zorg dat u de hele wortelstok mee hebt.

3. Zorg ervoor op plaatsen waar er al veel staan, dat ze zich niet kunnen uitbreiden. Doe dat door de randen minstens vijf maal per jaar te maaien.

4. Kleine stukjes wortel of stengel kunnen een nieuwe kolonie vormen. Ga daarom heel zorgvuldig om met de gemaaide delen en/of de uitgegraven wortelstokken. We raden aan om ze op een verhard oppervlak eerst volledig te laten uitdrogen en ze dan pas af te voeren als groenafval. Gooi zeker geen vers materiaal op de composthoop!

5. Let ook goed op dat, als u grondwerken uitvoert, u ze niet verspreidt.6. Chemische bestrijding (stengelinjectie) is enkel mogelijk met een aangepast

injectietoestel, bladbesproeiing is niet effectief !7. Meer informatie over de bestrijding vindt u hier.

Verwijder Reuzenbalsemien uit uw tuin.

De Reuzenbalsemien is een éénjarige plant die van juni tot september bloeit met een roze tot witte bloemen. Rond 1850 werd de soort vanuit India ingevoerd als sierplant. Vanaf 1915 is de plant in Europa als invasieve soort gaan verwilderen, men treft hem nu door geheel West-Europa. De plant wordt een halve tot twee meter hoog en is vooral te vinden langs beken, waterkanten en ruigten. Ze verspreidt zich zeer snel door wegspringende zaden die door toedoen van een windstoot of aanraking plotseling uit elkaar springen, zodat de zaden met kracht weggeslingerd worden. De planten zijn éénjarig zijn en het zaad overleeft maximaal 18 maanden. De bestrijding van reuzenbalsemien is relatief eenvoudig. Door jaarlijks te voorkomen dat de soort tot zaad komt, kunnen deze vrijwel geheel worden uitgeroeid.

Wat u kan doen als deze plant in uw tuin groeit:

1. De plant bestrijden tijdens de bloei maar vóór de zaadvorming (eind juni / begin juli) 2. Het wortelgestel van de reuzenbalsemien is beperkt en oppervlakkig, waardoor deze

plant relatief eenvoudig met de hand is uit te trekken. Doordat de stengel zeer breekbaar is dient deze voldoende dicht tegen de basis vastgenomen te worden om vervolgens te kunnen worden uitgetrokken. Het moment van het in knop komen van de bloemen is de beste periode. Eens zich rijpe vruchten hebben gevormd is het zinloos om verder te wieden.

3. Als alternatief kan er worden gemaaid, maar dit is minder betrouwbaar dan uittrekken. Het maaien dient dicht genoeg tegen de grond te gebeuren zodat de stengels niet opnieuw kunnen uitlopen. Een ander nadeel van maaien is dat het materiaal gemakkelijk fragmenteert. Kleine fragmenten die blijven liggen kunnen herschieten.

4. Een nacontrole op gemiste planten en hergroei dient te gebeuren in het jaar van de bestrijding, dit ten minste om de twee à drie weken tot in oktober. Niet opgemerkte planten kunnen sneller dan verwacht tot bloem komen. 

5. De uitgetrokken of gemaaide planten op een hoop in open lucht verzamelen en laten uitdrogen. Het uitgedroogde plantmateriaal kan u als groenafval afvoeren. Vers plantenmateriaal niet composteren!