typografische instrumentesanctus est lorem ipsum dolor sit amet. lorem ipsum dolor sit amet,...
TRANSCRIPT
![Page 1: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/1.jpg)
T Y P O G R A F I S C H E I N S T R U M E N T E
![Page 2: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/2.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 2
Verschiedene Definitionsansätze:
„Typography exists to honor content.“
„Die Kunst des Druckens“
„Wissenschaft und Lehre vom reproduzierbaren Schriftbild“
„ D i e ko n k r e t e G e s t a l t u n g e i n e s D r u c ke r z e u g n i s s e s “
„Die Inszenierung einer Mitteilung in der Fläche“
„the design, theory and art of creating characters for printing”
![Page 3: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/3.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 4
Ermöglichung der Rezeption Expressivität
Lesbarkeit (Readability) Leserlichkeit (Legibility)
Semiotik / Symbolik Textstruktur
Ästhetik
Unterstützung der Textaussage
![Page 4: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/4.jpg)
Buchkunst
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 5
Lesbarkeit
Ästhetik
Akzidenztypografie
Lesetypografie
Kunsttypografie
Notiz
Kalligrafie
Roman
Broschüre
Rohinhalt
Kunstbuch
Schriftkunst
Handschrift
Register
Werbung
![Page 5: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/5.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 6
= Gebrauchstypografie
Orientiert sich am jeweiligen Verwendungszweck der Drucksache
Für knappe bis prägnante Informationsvermittlung (z.B. Broschüren, Flyer, Visitenkarten, Geschäftsdrucksachen, Formulare etc.)
Verschiedenste Herausforderungen, etwa: – Aufmerksamkeit erregen – Informationen platzsparend vermitteln – Unbedingte Lesbarkeit
![Page 6: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/6.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 7
Rückt den Lesekomfort in den Mittelpunkt
Besonders für lange Mengentexte unabdingbar (z.B. Belletristik, wissenschaftliche Texte)
Unter Rücksichtnahme auf: – Physiologie des Lesens (z.B. Sehschärfe, Distanz,
Ermüdung der Augen)
– Psychologie des Lesens (z.B. Lesegewohnheiten, semiotische Transferleistungen, Differenzierbarkeit)
![Page 7: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/7.jpg)
Individuelle typografische Gestaltung nach jeweiliger Prädisposition von Leser und Werk:
Lineares Lesen (z.B. Belletristik, Prosa)
Differenzierendes Lesen (Wissenschaft)
Selektierendes Lesen (Sachbuch, Zeitungen)
Konsultierendes Lesen (Lexika, Glossare)
Inszenierendes Lesen (Gestalteter Text)
Aktivierendes Lesen (Werbung)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 8
![Page 8: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/8.jpg)
Geübte Leser erfassen keine Buchstaben, sondern ganze Wortbilder.
Sakkade = ruckartige Augenbewegung von einem Informationspunkt zum nächsten
Fixation = Ruhepunkt der Augen; Ort der Sinnaktualisierung
Verstehen des Inhalts, falls nicht:
Regression = Rückschwung der Augen um fehlende Informationen nachzuholen
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 9
![Page 9: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/9.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 10
T he q u i c k b r own f ox j u m ps ove r t he l a z y d og .
T he q u i c k b r ow n f ox j u m ps ove r t he l a z y d og .
T he q u i c k b r ow n f ox j u m ps ove r t he l a z y d og .
Leseanfänger
Geübter Leser
Viel- & Schnellleser
![Page 10: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/10.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 11
![Page 11: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/11.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 12
…hängt von verschiedenen Determinanten ab:
Fokussierung bzw. Ablenkung (durch andere Textelemente, Illustrationen, peripheres Sehen)
Identifizierbarkeit von Sinneinheiten
Differenzierbarkeit von Buchstaben, Worten, Zeilen, Absätzen
Einheitlichkeit des Lesevorgangs (durch konstante Gestaltung) oder Fragmentierung
![Page 12: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/12.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 13
a) Die Differenzierung von Textzeichen
![Page 13: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/13.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 14
b) Die Ergänzung von Wortbildern
Gmäeß eneir Sutide eneir elngihcesn Uvinisterät ist es nchit witihcg, in wlehrce Rneflogheie die Bstachuebn in eneim Wort setehn. Das ezniige, was wcthiig ist, ist dass der estre und der leztte Bstabchue an der ritihcegn Pstoiion sheetn. Der Rset knan ttoaelr Bsinöldn sein. Tedztorm knan man den Txet lseen.
![Page 14: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/14.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 15
Die typografische Gestaltung muss stets dem menschlichen Leseverhalten Rechnung tragen!
Typografie kann / sollte:
die Wortbildprägung unterstützen
einen gleichmäßigen Leserhythmus ermöglichen
verschiedenartige Inhalte gegeneinander abgrenzen & vorstrukturieren
das Auge führen & Ermüdungserscheinungen reduzieren
![Page 15: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/15.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 16
Mikrotypografie Makrotypografie Zeichen- & Wortebene
Schriftart & Schriftschnitte Raum zwischen Zeichen Kombination von Zeichen Sonderzeichen
z.B.: Schriftgestaltung Zeichenabstände Ziffern, Kapitälchen,
Ligaturen, Interpunktionszeichen
Textebene
Zeile Absatz (Spalte) Seite
z.B.: Zeilenabstand, Zeilenlänge Umbrüche & Einzüge Spaltenbreite Satzspiegel & Weißraum
![Page 16: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/16.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 17
Format Satzspiegel
Raster
Absatz Zeile
Auszeichnung
V o m G r o ß e n z u m K l e i n e n z u m R e s t d a z w i s c h e n !
Zeichen Schriftart
![Page 17: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/17.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 18
N n u a r g
A N B S n I
Halbserife Serife Schräger Anstrich
Horizontaler Anstrich
Schräger Endstrich
Runder Endstrich
Abstrich (hier: Tropfen)
Steg
Haarstrich
Grundstrich Bogen Kurve
Schulter Kehlung
Punze
![Page 18: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/18.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 19
Typografie 1 2
3
4
5
1) k-Linie 2) H-Linie 3) Mittellinie (x-Linie) 4) Grundlinie 5) p-Linie
Unterlänge
Mittel- länge
Oberlänge Versalhöhe
Versalien = Großbuchstaben (Majuskeln) Gemeine = Kleinbuchstaben (Minuskeln)
![Page 19: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/19.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 20
Französisches System Faktor Englisches System
Pariser Fuß 324,864 mm 864 Englischer Fuß 304,8000 mm
Französisches Zoll
27,072 mm 72 Englisches Zoll (inch)
25,4000 mm
Cicero 4,512 mm 12 Pica 4,2333 mm
Didot-Punkt 0,376 mm 1 DTP-Punkt (point)
0,3527 mm
Das heißt: Schriftgrad 12 entspricht einer Höhe des Schriftkegels von 12 Punkten.
12 DTP-Punkte = 1 Pica = 4,23 mm Höhe
![Page 20: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/20.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 21
A Fleisch Vorbreite Nachbreite
Geviert
Dickte
Kegelhöhe
![Page 21: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/21.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 22
Laufweite / Zurichtung = Festlegung der Weißräume vor und nach jedem individuellen Zeichen (Vor- und Nachbreite + ggf. Zeichenabstand)
Kerning = manueller Ausgleich der Zurichtung bei bestimmten Zeichenpaaren durch…
– Unterschneiden (Verringerung der Laufweite)
– Spationieren (Vergrößerung der Laufweite)
– Sperren (Herstellung einer dicktengleichen Laufweite)
Te Te fä fä UNTERSCHNEIDEN SPATIONIEREN
![Page 22: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/22.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 23
= Verbund von min. zwei Buchstaben in einer Glyphe
Vermeiden optische Lücken
Typografisch gestaltet, keine bloße Laufweitenreduzierung
Anwendung bei Buchstaben-folgen im gleichen Morphem (Kau-fläche vs. Kauf-leute)
Besondere Relevanz in Bleisatz und Buchkunst
![Page 23: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/23.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 24
Versalziffern = Zahlzeichen in Größe der Großbuchstaben ohne Über- & Unterlängen
Tabellenziffern = Versalziffern mit gleicher Dickte – Dienen tabellarischer Übersicht
Mediävalziffern = individuelle Zahlzeichen mit Über- & Unterlängen – Fügen sich in den Textfluss ein – Bessere Unterscheidbarkeit
0123456789
![Page 24: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/24.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 25
Basis Bitmap Icons Display Script
Schriftarten
Serif Sans-Serif
Fest-breiten
Beispiel Beispiel Beispiel ispl
Beispiel Beispiel Beispiel
Gebrochene
Beispiel
![Page 25: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/25.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 26
= Schriftarten mit feinen, quer zur Grundrichtung verlaufenden Abschlussstrichen an den Einzelzeichen
Vorteile: – Serifen führen die Augen des Lesers – Gute Lesbarkeit im Fließtext – „Warme“ Textwirkung
Nachteile: – Keine scharfe Abgrenzung der Zeichen – Nicht geeignet für besonders große oder kleine
Schriftgrößen – Feinheiten können im Druck / digital verloren gehen
![Page 26: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/26.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 27
Garamond
Times New Roman
Book Antiqua Georgia Palatino Linotype
![Page 27: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/27.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 28
= Schriftarten ohne Abschlussstriche an den Zeichen
Vorteile: – Differenzierbare, trennscharfe Zeichen – Klares, modernes Schriftbild – Geeignet für Übergrößen, Untergrößen und
Digitalanzeige
Nachteile: – Größere Ermüdung der Augen bei Mengentext – Zeichen gleichen sich mitunter (z.B. großes I, kleines L) – Kühle, nüchterne Wirkung
![Page 28: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/28.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 29
Calibri Arial Century Gothic
Frutiger LT 45 Light Impact
Segoe Semibold
Tw Cen MT
![Page 29: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/29.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 30
= Schriftarten, bei denen jedes Zeichen die gleiche Dickte besitzt (nichtproportionale Schriften, fixed width)
Vorteile: – Übersichtliche, deutliche Zeichentrennung – Digital einlesbar (z.B. Überweisungsschein) – Text kann durch Leerzeichen gesetzt werden
Nachteile: – In der Regel unästhetisch – Unruhiger Lesefluss, nicht mengengeeignet – Wirkt anachronistisch
![Page 30: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/30.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 31
Arabic Fixed
Courier New
Lucida Console
![Page 31: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/31.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 32
= Sammelbegriff für unzählige, kaum klassifizierbare Schriftarten, die vornehmlich zu Zier- und Hervorhebungszwecken eingesetzt werden
Vorteile: – Stark ausgeprägte Charakteristik – Ästhetisierende Wirkung – Ergänzen den Mengentext
Nachteile: – Für längeren Text ungeeignet – Erst für Displaygrößen (etwa 48 Pt) ausgelegt – Wirken mitunter ablenkend & exaltiert – Häufig unvollständige Zeichensätze
![Page 32: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/32.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 33
Bauhaus 93
Broadway
Castellar
![Page 33: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/33.jpg)
Schriftgattung
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 34
Schriftfamilie
Schriftarten
Schriftschnitte
z.B. Renaissance-Antiqua
z.B. Lucida, Futura, Garamond
Lucida Bright, Lucida Calligraphy,
Lucida Console, Lucida Fax,
Lucida Handwriting, Lucida Sans
Lucida Sans:
kursiv, fett, Typewriter, KAPITÄLCHEN
![Page 34: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/34.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 35
Ein Schriftfont (=kompletter Zeichensatz) besteht aus:
Großbuchstaben (Versalien) Kleinbuchstaben (Gemeine) Ligaturen Satzzeichen Akzente bzw. Akzentbuchstaben Ziffern (Versal- vs. Mediävalziffern) Sonderzeichen
– Schriftdekor – Leerzeichen & Abstände – Einheiten & Operatoren
Zeichen anderer Sprachfamilien
![Page 35: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/35.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 36
Entspricht die Schrift ihrem Verwendungszweck?
Passt die optische Anmutung zum Inhalt?
Besitzt der Font alle benötigten Zeichen (Sprachen, Akzente, Satz- und Sonderzeichen)?
Sind alle nötigen Schriftschnitte (z.B. kursiv, mager, halbfett, fett, Kapitälchen) vorhanden?
Ist die Schriftart für die Reproduktionsweise (Drucktechnik + Material) geeignet?
Ist die Schrift lizenzpflichtig oder frei verfügbar? Müssen besondere Rechte gewahrt werden?
![Page 36: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/36.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 37
Textgestaltung, Auszeichnungen & Hierarchien können durch Schriftartwechsel repräsentiert werden.
Innerhalb einer Schriftfamilie (passt nahezu immer)
Ähnlicher Schriftartcharakter
– Anmutung & Assoziationen (z.B. sachlich, futuristisch etc.)
– Visuelle Struktur (Strichstärken, Achsen, Laufweiten etc.)
Kontrapunktischer Schriftartcharakter
– Optischer Gegensatz (eng - weit, fett - mager, neutral - auffällig, hoher Grauwert - geringer Grauwert, groß - klein etc.)
– Rollenzuweisung nach Funktion (z.B. Display für Titel, Serif für Mengentext, Sans-Serif für Tabellen)
![Page 37: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/37.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 38
Überschrift Elephant
Fließtext Adobe Song Std L
Grundlagen der Buchgestaltung
![Page 38: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/38.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 39
Überschrift Junction
Fließtext Khmer UI
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam
nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna
aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo
duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata
sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit
amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor
invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam
voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum.
Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum
dolor sit amet.
![Page 39: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/39.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 40
Überschrift Franklin Gothic Demi Cond
Fließtext Franklin Gothic Medium
Grundlagen der Buchgestaltung
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam
nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam
erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores
et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est
Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur
sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore
et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et
accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren,
no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
H2 Franklin Gothic Book
M Ö G L I C H S T P R Ä G N A N T E R Z W I S C H E N T I T E L
![Page 40: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/40.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 42
Überschrift Forte
Fließtext Linux Libertine Display
Grundlagen der Buchgestaltung
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
H2 Calibri
Ein möglichst prägnanter Zwischentitel steht hier
![Page 41: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/41.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 43
Überschrift Times New Roman
Fließtext Times New Roman
Grundlagen der Buchgestaltung
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy
eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam
voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet
clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit
amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam
nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat,
sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea
rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum
dolor sit amet.
H2 Times New Roman
E I N M Ö G L I C H S T P R Ä G N A N T E R Z W I S C H E N T I T E L
![Page 42: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/42.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 44
Der Wortabstand regelt die Verteilung von Worten auf einer Zeile. Er wird festgelegt durch:
a) die Schriftart und ihre Leerzeichen oder
b) den Schriftsetzer oder
c) die Dokumentvorgaben beim Blocksatz (flexible Wortabstände zwischen den Zeilen)
![Page 43: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/43.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 45
„Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.“
„Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.“
„Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.“
Zu enger Wortabstand Zu weiter Wortabstand Unregelmäßiger Abstand durch Blocksatz
![Page 44: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/44.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 46
Die Breite der Zeile beeinflusst die Lesbarkeit erheblich. 35-60 Zeichen / 7-12 Worte pro Zeile sind angemessen.
Zu lange Zeilen erschweren den Zeilenwechsel
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua.
![Page 45: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/45.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 47
Zu kurze Zeilen erfordern zu viele Zeilensprünge…
…und sind ästhetisch fragwürdig, da Wortabstände nicht ausgeglichen werden können („Weiße Löcher“)
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet
clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed
diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy.
![Page 46: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/46.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 48
Zeilenabstand = Abstand aufeinanderfolgender Zeilen von Grundlinie zu Grundlinie
Durchschuss = manuell hinzugefügter Zeilenabstand, gemessen von den Unterlängen zu den Oberlängen der folgenden Zeile (idealerweise 20% der Schrifthöhe)
Durchschuss
Zeilenabstand
![Page 47: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/47.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 49
Textsatz ohne Durchschuss nennt man kompress.
Hierbei gilt der Mindestabstand, der durch das Fleisch des Schriftkegels bestimmt wird.
Der Zeilenabstand bedingt maßgeblich:
a) die Leserlichkeit beim Zeilenwechsel
b) den Grauwert des gesetzten Textes = Farbdurchschnittswert einer Textfläche; subjektives
Verhältnis von Schriftfläche und Weißraum
Sollte über einen Text hinweg einheitlich sein
![Page 48: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/48.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 50
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur
sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod
tempor invidunt ut labore et dolore magna
aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero
eos et accusam et justo duo dolores et ea
rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea
takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit
amet. Lorem ipsum dolor sit amet,
consetetur sadipscing elitr, sed diam.
Zu geringer Zeilenabstand (= zu dunkler Grauwert)
Zu großer Zeilenabstand (= zu heller Grauwert)
![Page 49: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/49.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 51
Absatz = Einheit inhaltlich zusammenhängender Textzeilen, die typografisch voneinander abgesetzt werden
Möglichkeiten der Absatztrennung:
Einfacher Zeilenumbruch Abstand vor oder nach Absätzen (keine Leerzeilen!) Kompletter Einzug Einzug erste Zeile (am gebräuchlichsten) Hängender Einzug Markierung durch Absatzzeichen Erhöhung des Wortabstands (sehr experimentell)
![Page 50: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/50.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 52
Der normale Einzug findet an der linken oder rechten Satzkante statt. Diese Art von Einzug wird eher selten verwendet.
Der normale Einzug findet an der linken oder rechten Satzkante statt. Diese Art von Einzug wird eher selten verwendet.
Der normale Einzug findet an der linken oder rechten Satzkante statt.
Beim Einzug der ersten Zeile wird die erste Zeile eines jeden Absatzes eingezogen, um die Absätze zu gliedern.
Als gängige Standard-größe dient ein Geviert, es kann aber auch die Größe des vorliegenden Zeilen-abstands genutzt werden.
Beim Einzug der ersten Zeile wird die erste Zeile eines jeden Absatzes eingezogen, …
Beim hängenden Einzug wird die erste Zeile gefüllt, der Rest des Absatzes wird an der linken Kante des Textes eingezogen. Beim hängenden Einzug wird
die erste Zeile gefüllt, der Rest des Absatzes wird an der linken Kante des Textes eingezogen.
Beim hängenden Einzug wird die erste Zeile gefüllt, der Rest des …
Kompletter Einzug Einzug erste Zeile Hängender Einzug
![Page 51: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/51.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 53
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua.
At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor. ♦ Invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. ♦ At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. ♦ Stet clita kasd gubergren. No sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet.
Abstand nach Absatz Markierung durch Absatzzeichen
![Page 52: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/52.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 54
Zwei traditionelle Begriffe für typische Umbruchfehler:
„Hurenkind“ = die letzten Zeilen eines Absatzes stehen am Anfang einer neuen Seite/Spalte
„Schusterjunge“ = einzig die ersten Zeilen eines neuen Absatzes stehen am Ende der aktuellen Seite/Spalte
Beide müssen durch geschickten Textsatz vermieden werden! Gleiches gilt bei Überschriften!
Es gilt immer: min. drei zusammenhängende Zeilen.
![Page 53: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/53.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 55
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
At vero eos et accusam et justo duo
dolores et ea rebum. Lorem ipsum dolor sit amet,
consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor.
„Schusterjunge“ „Hurenkind“
![Page 54: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/54.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 56
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr,
sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat,
sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo
dolores et ea rebum.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod
tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo
dolores et ea rebum.
Linksbündiger Satz Mittelachsensatz Rechtsbündiger Satz
Wo das Schriftbild keinen Bund aufweist, entsteht ein sogenannter: Flattersatz = unregelmäßig auslaufende Zeilenenden
![Page 55: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/55.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 57
Lorem ipsum dolor sit amet,
consetetur sadipscing
elitr, sed diam nonumy
eirmod tempor invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum.
Formsatz Blocksatz Freier Satz
Lorem ipsum dolor
sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam
nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam
erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo
dolores et ea rebum.
Unkonventionelle Satzformen können visuelle Reize setzen, ABER nur in seriöser Ausführung!
![Page 56: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/56.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 58
Für Mengentext kommen nur zwei Ausrichtungs-weisen infrage:
Linksbündiger Satz (dynamisch, unruhig, flexibel)
Blocksatz (ausbalanciert, ruhig, anspruchsvoll)
Blocksatz ist aus ästhetischer Sicht vorzuziehen, aber:
in digitalen Medien kaum zu kontrollieren (Skalierung bei verschiedenen Auflösungen)
für geringe Zeilenlängen / Spaltenbreiten ungeeignet („Weiße Löcher“)
![Page 57: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/57.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 59
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod
tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. At vero eos et accusam et justo duo.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna
aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. At vero eos et accusam et justo duo
Linksbündiger Satz Blocksatz
![Page 58: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/58.jpg)
vs
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 60
Strukturelle Differenzen innerhalb eines Absatzes können durch Auszeichnungen gekennzeichnet werden.
Integrierte
Auszeichnung
(„leise Auszeichnung“)
Aktive
Auszeichnung
(„laute Auszeichnung“)
![Page 59: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/59.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 61
Fügen sich harmonisch und dezent in den Textfluss
Verändern den Grauwert des Absatzes nicht
Sind der Hauptschriftart verwandt (Strichstärke!)
Anwendung: Belletristik, wissenschaftliche Texte, seriöse Texte
Kursiver Schriftschnitt KAPITÄLCHEN
»Indikatorzeichen« (hier: Guillemets)
![Page 60: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/60.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 62
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua.
At vero eos et accusam et justo duo DOLORES et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea TAKIMATA sanctus est LOREM IPSUM dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur SADIPSCING elitr, sed diam nonumy eirmod tempor INVIDUNT ut LABORE et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd GUBERGREN, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat: »Vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi.« Lorem ipsum dolor sit amet: „Consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.“
Kursiver Schriftschnitt
Kapitälchen
Indikator-zeichen
![Page 61: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/61.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 63
Stechen deutlich aus dem Satzbild heraus
Weichen vom Grauwert des Absatzes ab
Werden bereits vor der jeweiligen Zeile bemerkt
Anwendung: Nachschlagewerke, Lehrbücher, Screentexte, komplexe Texte
Fetter Schriftschnitt
Unterstreichung (zu vermeiden!)
S p e r r u n g / L a u f w e i t e
VERSALIENSATZ
Farbiger Text
Hinterlegter Text Variierende Schriftgröße
Variierende Schriftart
![Page 62: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/62.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 64
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod TEMPOR INVIDUNT UT LABORE et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est
Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet,
consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua.
At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum d o l o r s i t a m e t , consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod t e m p o r i n v i d u n t u t l a b o r e et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat: »Vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi.« Lorem ipsum dolor sit amet: „Consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.“
Versaliensatz
Fetter Schnitt
Unterstreichung
Variierende Schriftgrößen
Sperrungen
Variierende Schriftarten
Farbiger Text
![Page 63: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/63.jpg)
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, il
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, il
Kopfsteg Kopfsteg
Fußsteg Fußsteg
Auß
enste
g A
uß
ensteg
Bund
ste
g
Symmetrieachse
![Page 64: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/64.jpg)
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, il
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, il
Symmetrieachse
Satzspiegel links Satzspiegel rechts
![Page 65: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/65.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 67
= Typografische Nutzfläche einer Seite
Beinhaltet folgende Elemente:
Basistext, Bilder & Grafiken, Fußnoten, Lebenden Kolumnentitel
Beinhaltet nicht:
Toten Kolumnentitel (Seitenzahl), Marginalien
Definiert die Größe der Stege einer Doppelseite
Ziel: harmonisches Verhältnis zwischen bedruckter Fläche und Weißraum
![Page 66: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/66.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 68
Harmonische Seitenverhältnisse via:
![Page 67: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/67.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 69
nach Seiten-verhältnissen des Satzspiegels
nach dem Verhältnis der Stege zueinander
nach dem Verhältnis des Satzspiegels zum Weißraum der Seite
Gebräuchlich: Goldener Schnitt, Fibonacci-Folge Der Villard‘sche Teilungskanon
(Goldener Schnitt)
![Page 68: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/68.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 70
Einteilung der Seite in gleich viele Zeilen und Spalten
Fußsteg = 2 * Kopfsteg
Außensteg = 2 * Bundsteg
In beliebig viele Rechtecke teilbar
Entspricht wiederum dem goldenen Schnitt
Neunerteilung
![Page 69: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/69.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 71
Optische Mitte = von der geometrischen Mitte nach oben abweichender Punkt, der aber als mittig wahrgenommen wird
![Page 70: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/70.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 72
Verhältnis von Bund- und Außensteg Beide Bundstege einer Doppelseite werden als Einheit wahrgenommen Bundsteg sollte um die Hälfte kleiner sein als der Außensteg
Seitenschwerpunkt Wird durch die vertikale Verteilung des Satzspiegels festgelegt
– Fußsteg < Kopfsteg: schweres, tiefes Satzbild
– Fußsteg > Kopfsteg: leichtes, hohes Satzbild (entspricht unseren Lesegewohnheiten stärker!)
![Page 71: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/71.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 73
Sind gleichrangige Elemente typografisch gleichartig?
Werden alle Abstände durchgängig eingehalten?
Sind typografische Fehler ausgeschlossen? (Schusterjungen & Hurenkinder, falsche Sonder- & Indikatorzeichen)
Passen die Schriftschnitte zueinander?
Sind sämtliche Para-Texte auf den Basistext abgestimmt?
Ist das Gesamtwerk registerhaltig?
Registerhaltigkeit = Deckungsgleichheit aller Schriftzeilen auf Vorder- und Rückseiten bzw. im kompletten Text, Vorhandensein einer einheitlichen Schriftgrundlinie
![Page 72: TYPOGRAFISCHE INSTRUMENTEsanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore](https://reader036.vdocument.in/reader036/viewer/2022081522/5f3e8ab7c79b6b7fc53f2bb2/html5/thumbnails/72.jpg)
19.06.2013 Von der Idee zum Medium – Grundlagen der Buchgestaltung
Nico Kunze, M.A. 74
1. Du erhältst unter dem Eintrag zur heutigen Sitzung auf buchseminar.wordpress.com einen unformatierten Rohtext.
2. Bearbeite den Rohtext typografisch in einer Textverarbeitung deiner Wahl, sodass sein Inhalt möglichst effizient, leserlich und ästhetisch vermittelt wird.
3. Wende die erlernten typografischen Instrumente möglichst zweckdienlich an. Darunter fallen besonders: Format, Satzspiegel, Auswahl & Kombination von Schriftarten und Größen, verwendete Auszeichnungen und der visuelle Gesamteindruck.
4. Zufrieden? Dann unbedingt als PDF-Dokument speichern!
Ausrichtung: Hochformat, Orientierung: Einzel- oder Doppelseite Einzureichen bis: 25.06.2013, 20 Uhr