%

f ' '«?■■ ■■■%■ *\.v ;_jgsr

■ ■'-••■ ' - ' • -V - -.;" ■. - •■''■•• -\ s' -s^ ^

■ ;;¡>,V;;^' • *'** , ■•*’ . . -■.t''" - S : " .

■:/

'A

. . „ *VT-:'C.

, ' . V V . ’ - ' . . v ‘ , -

i:^Á^it\- -■ ' •

. 1 •♦ ■•••■• "•■ 'i•J .A

ifTf<,-r.'- - - •<

'•■ V ’ ^ . i

m :-ït'iÇ

-í:

>v , -- k*' - 4 d ^ V - : i ' : Í

i?% ' 1 ' ' ' " '

-:^ v -,."■ - . 4 -.

''■s

c

••V

■r,

C 2>)

T H E S E S

VNIVERSAE P H IL O S .Q V A S

PRO CATHEDRA PROPVGNAT

l O S E P H P E R AEx Equestri Montesiae Ordint

IN ACADEMIA VALENTINA

Sepumbi'is am, m d c c l x x v i . Uor. 9. et 3,

V A L I ^ N T I A E

Excudebat BenediAus M o n fo rtiu s, anno 1 7 7 6 *

/’ TT • . • • • . : ! ’

/ 'u .:■ . _ ) L X . , I X , f

Î C k

T . ‘ ,

V . S \ > L 4 . V i ^ l ;

' V . ■. . J . c?.' .

V • .\í*¡

S

■>'. -

V ’

; ' ’ "T ■ * ”'w -

P E R I L L V S T R I

VALENTINAE VRBIS S E N A T V I:

D . D . l O A N N I D E C E R V E R A , P R A E T O R I D I G N I S S I M O , lu ilic ia e M a lo r i ) et C e n t u r io n i V a le n ttn a e V r b i s , e iu fq u e Gu<- b e m a c io n i s , c e t. c e t . c e t.

A íagnificls Valentinae Vrhií Re¿1tr ib u s'D . E m m a n v £ L i F é r n a n d i z d£ M a r m a n i l l o R a m í r e z d e i a

P i s c i n a , in S. O f f ic io V a le n t . In q u if ir . P r im a r io A p p a r i t o r i :D . losE PH O M i r a l l e s , e t C £ B a iA K ,A c a d e m . R e g ia e H iñ o r ic o « '

M a c r i t . S o c io H o n o r a r io .D . lOSEPHO NAR-VAEZ , EX P O R T O C A R R E R O .D . F r a n c i s c o P a s c h a l i C a s t i l l o I s c o , e x Q v j n c o z e s , P h iL

M a g . I . U . D . A c a d e n iia e M a tr ite n f is R e g ia e N o b i l i i .m A r t iu r a A c a d é m ic o H o n o r a r io ,R e g ia e it e m V a le n t . A r t iu m A c a d e m ia s P r in a o C o n f i l . M a r c h io n i d e J u r a -R e a l.

D . F r a n c i s c o C e b r i a n , e t B o r d e s , R e g i i M í l i t a r i s O r d in is M a r ia e d e M o n t , a c S .G e o r g i i de A lfa m a ftem m a te d e c o r a to :

D . l osEPHO C a l d e s d e l R e a l , e t B a s d e C a r m o n a , I . C . D * R e g ia e A c a d . V a le n t , N o b iiiu r o A r t iu m A c a d é m ic o H o n o r a r io ..

D . A n t o n i o P a s q v a l , e t G a r c i a d e A l m v n i a , I . V . D .D . V i n c e n t i o P a s c h a l i G v e r a v d e A r e l l a n o , P v c h a d e s ,

S iSTERNES DE O b l i t e s , P h i l . M a g . I . C . B a c c a la u r .D . F r a n c i s c o B e n e d i c t o E s c v d e r , e t S e g a r r a , I . C . D . et

V a le n t i n i F id e i v io la t a e T r ib u n a l is M in ift r o F a m ilia r i:D . P e t r o M e r i t a , e t L l a z e r , I . V . D . iam I n ft it . Im p e r . P r o L

& C e n f . M ic h e f c o s C a th e d r a e c a n d id a to .D . lo sE P H o V i n c e n t i o R a m o n d e C a s c a j a r e s , D v r a n ^ H i r -

L A , e t H e n r i q v e z DE N a v a r r a , B a r o n i in T a m a r it .D . G a s p a r i P a s t o r , e t R o m b a v .D . B e r n a r d o I o s e p h o d e B e r t 0 D3 N0 , i t N a r v a e z , N e y p e r ,

T r i p s , B e r r ì o , G v z M à N e t O v i e d o , M a r c h io n i d e e l M o r à l , R e g i i , Si M i l i t a r is O r d in is S . Ì a c o b i E q u it i P rofeÌT o , & D i m t - c h a n im L u fica n ia e C e n t u r io n i.

D . I g n a t i o L l o p i s F e r r ì s , e t S a l t , P h il . M a g . I . C . D . R e g ia e M a tr it e n . lu r . P u b . A c a d . in R c g . C o n f . A d u o c . C o H e g . eiu/J,, A lu m a * & iu R e g . V a le n t . A u d it o r io P a u p e ru m P a tr o n o .

D .

D . O m v p h r .10 V i n ò e n t i o D a n v i l a , e t S o l s o t í a , I . V . D .D . M a V r o A n t o n i o O l l e r . , e t B o n o , o h m R e g a l. G r a t i a e D e -

t in s a r . Noual« lu d . A p o ß . & R e g . • •D . loA C H IM O E sT E V E DE A R B O R E D A , M a S DEMASr'ARjR.OT'ÄÄ

' I. V . D . ’ • . . , , r

D . S a l v a t o r i M v s o l e s , e t X i m e n o , I . V . D *D . E m m a n v e l i G i n e r , e t G i n e r , I . C - D .D . V i n c e n t i o G u i l l e m B v z a r a n , e t E l v i r a .D . l oACHi MO E s c o L a , ET C l i m e n t , à C o n li l i is R e g . A d a .

Sindico Gener. Vrhis Procuratori dìgnìfsìmox ~D . M A t h i a e P e r e l l o , P h il . B a c c . I . C . D . à R e g .C o n i l l .A d v o c a t *

a c i a A u d it o r io S u p re m o V a le n tin o o lim F a u p e r u m C a u ü d ic o .

Confultifsìm ìj <ìufdem Vrhis Advocatís :D . IOACHIM O SOLSONA , ET SoLE R , C o l l e g ü R e g i í M a c r itc n fò

C a u fa r u m P a tro n o ru m S o c io , D e c im a r u m , P r im itia m tn , ec T e r t ia r u m V r b is , a c R e g n i V a le n c in i í ín g u ía r i lu d ic i R egió^ '

P a la t i i R e g a l i s , ac e tia m C o n fu la t i M a r is , e t T e r r a e c iu fd em V r b is A flfefibri a l le t t o , e t R e o ru m v io la ta e R e l ig io n ìs ap u d V a - le n tin u m S . In q u ifit . T r ib u n a l A d u o c a t o .

D . l o s E PH o I g n a t i o A l p h o n s o , e t M o r e o , P h il . M a g . erufdem F a c u lta t is , ec I . C a th e d ra ru m , et -P raep o fitu ra C iu il is c a n ­d i d a t o , I . V . D . M o n t. M i l . A d u o c , o r d in a r io .

D . l os EPH o M a r i a e A l e m a n y , lu r . C a e f . et P o i u i f . D ö Ä - p í o v a r iis v tr iu ft ju e Iu ris C a t h . P r a e p o fi t u r a ,f t C a r io n ic a t ii c a n d id a ­t o , I m p e r ia l .in ft it u t . p o fte a P ro fe iT . & I . V . C . n u n c v e r o à R e g .C . in i ì l . A . i u o c a c o , V a le n t . C o l l e g . A l u m n .

D . V i n c e n t i o F e r r e r , e t P e r a l t a , Iu r is C a e fa r . a tq u e P o n t i f , D ^ c t . p ro v a r iis C a c h s d r is , a tq u e P r a e p o f. ca n d ld a t. iam o lrm In^ftit. C a t h . P r o fe f f . e i G e n f. lU m i. D o m . A r c h ie p . A c u . C o d f .

F iie lifs tm o Secretario.D . T h o m a e T i n a g e r o , f. t V r l a n o v a , D o m in o in L o c o de

A y a c o r , P h i l . M a g . I . C . D .

V I R I S § Ü lD E M A V IT A m n i L l T A T E , S P L E N D O R E V IT A E , dignitatis gradu , v ir tu tt , atque dolirtna Illu /ìrifiim is , ac Acadé- m iae Vaientlnat Patron is d ig n ifiim it ,h a s Pbilofopbicai Tbefes^

S V O R V M N O M I N V M

Ohfequent. cultor loßph Pera*

H aec ftudia adolefcentiam aiu n t, fenetflutem obíe¿lant, fecundas res ornant, aduerfis perfu- gium acfolatium praebent, delectant d om i, non impedíunt foris , pernoclant nobifcum , pe- regnnantur, nifticantur. Ckero pro Arcíúa.

D E VERO PHILOSOPHIä Echaractere,

I . îîilo fo p h ia e il co gn ltìo veri et b o - 2 n i , ex rc<äa rattone d eduata , et i * 0 ^ veram hom inis fellcitatem coin-* * J . * parata.

I I . P h iiosop hia S e c a r la quam uis per plura faeciila E uropam pene v n i-

uerfam in u a fe r it , et R clpublicaelitterariae arcem occupatierit ; in tanta dem um rerum p h i- lo fop hicarum lu ce d iu ilare non p o tu it , fed p rop rio pon­déré co rru it.

I I I . E d e n i c a ei fcìen tian im b o n e fuccefsit^ quam , quia abfque v llo a u â o rita tîs praeiud icio veritatem inquirit^ o m ­n i alia R elig io n i con torm iorem exiftim o.

I V . Sed non eam ecleóticam vo co j quae ciFrenem co - gitandi libertatem c o n c é d â t, om nem que a u à o r ita te m fiue h u - . m anam , fine diuinam v c lu t in toierabile iugum excutiat.

V . E cleéticam ig itu r vo co in qua Sapientia rationc tantum quaeritur : ratio antem non aliis nifi propriis cu - iuslibet d ìfcip lin ae principiis rc g itu r , hoc e f t , vei fenfuum obferuationibus et expcrim entis , vel intim a confcientia vel

A ex-

exafta ratiocinatione 5 v e l e tU m aliorum a u fto r ìta te , iecun- dum quod propria fclentiarum c o n d it io , et natura exige- re vìdeantiir,

V I . H anc effe veram phllofophandì rationem d o cen t A - rifto teles et P l a t o , et Clem ens A lexan d rìn u s : et omnes quuni v e le re i 3 turn recentiores ita philoÄ-phati fu n t ; quod i pofteriores an im ad u eitiflcn t , n on ii feruum euafilTcnt pecus.

V I I . Itaq u e A rlU otcIicos non vo co ^ qui A rifto te lem j C a rte iìa n o sj qui Cartelìum .; et N euutonianos tandem j qui INeuutonum clauiìs o culls et adm lratìone p o tiu s , quam ration e fun t fequutl ; fed eos veros fapientifsim ofque A - r ifto te lic o s , C artw ilan o s, Se N euutonianos h a b e o , et gra- uifslm os P h ilo lo p h o s veneror^ qui A r if to te lis , C a r te ii ì, et K e u u to n i v tilig ia prem endo quodcum que feru ile iugum va lid a m ente exculTcre, et n ihil c a r iu s , quam veritatem habuere.

PHILOSOPH. THEORETICA.

D E R E LOGICA.

T fi om nes hom ines cogitandi facú ltate praediti l in t , om nes tam en fere hom ines in errorem de-

J abu n tur; id vero non f i t , quod naturales hom inum inte- Jiigendi facú lta les corruptae iìn t ac depravatae , fed qirod jifd em hom ines pcrverie abutantur.

I I . H in c ars de inuenieuda proponendaqae v er ita te quam m axim e neceiTaria <.ft, qua in te lleftu s h u m an u s, non fo - lum facultat«3 fed et prom titudine ratiocinandi , e t m e- thodo veras falia fqu e ratiocinationes difcernendi inftruaiur. H anc A rte m m erito L ogìca m dixeris.

I l i . N e fc io qua dem entia capti P irro n ici eo vfqu e fu - rere potuiiTcnt , v t n ih il a nobis certo fc ir i p o lle ad ü r- m arint.

I V .

I V . N o s ve ro v t P lrron irm u m fun ditus pefum dem u* L eib n itio a d fe n tim u s, qui tiip lice m euidentiam in te lU 'clu s ic ilic e t 3 fen/us y et a u H orita tis veri effe c r ite r iu m , con- ftitu it.

V . P acata c o n fc ie n tia , et ab om nì a fftitu lib e r a , et fen fu s optim orun i com m unis j in te g m im i funt iu d ice s , qui n os de acquiiìta e u id tn tia certlores reddunt.

V i . H i tam en non iu m u s, v t credam us facili negotio re i eu iden tiam a nobis haberi p o ffe ; im o potius fatem u r, vn a excepta M a th e il pura , in reliquis , quibus cogn itio no- ftra c o n fta t , d iC cip U n is, auC raro aut num quam obtineri; fed folam faepifsim c probabilitatcm adipisci. É a contenti e lle debem us vb i m eliora non fu p p c tu n t, ne videam ur natu­rae iubirafci.

V ì i . Sed probabilitas cogitate perpendenda c f t , ne p e- co ru m in fta r , non qua eundum t f t , e a m u s, fed qua itur.

V i l i . S i in quacum que cognitionis noftrae d ifcip lin a de vn a eadem que re am bigua fu e iit fe n te n tia , ea tantum Ut tibi p ro b a b ilis y quae cum principiis fuis m .igis connexa vi- d e a tu r , et m alori m om entorum pondere firnietur ; a ltera ve­ro im p ro b a h ilif. E n vera probabilitatis idea antiquorum P h i- lo fo p h o ru m et SS. E cclefiae P P .

I X . P ro xim u m iam e f t , v t qua v ia procedendum ilt a d veritatem inueftigandam dicam us. Inueftigatur ig itu r ve­rità« v e l m td ita tiù n e , ve l le 'Jllone , vel d ifp u ta tion e,

X . Q u i m editationem ad h ib itu ri fun t prim uni om nium d en t opeiram , v t attentionem iuftam a d fe ra n t, d e in d e , v t m entem a praeiudicatis praecipitaniia , v e l audloritate o p i- nionibus m agno A udio liberent.

X I . H in c m ag u dubitationis v tilita s com m endatur il fuis circum fcribitur lim itibus.

X l i . Si ita ageretur cum hum ano genere v t rerum om n ium cauÌTas et naturam ip ll inucftigare poflem us j m ag­na librorum m ole aequo anim o carerem us.

X I I I . S^d cum n ec occafio Ut om nia cx p e r iu o d i, et v ltae breuitas vetet^ nos fpcs inchoare lo n g a s , lib ri fun t legen di.

A a X I V .

X I V . L lbrorum e lc ftìo plus ad hum anam erudltioneiti c o n fc r t , quam ¡pía k ¿ lÍo . A bftin en d u m effe om nìno pu­t o , ab hls j qui ve i ad vitia irritanda c o m p a ia ti, v e la d augcndam icicn tiam noftram m inus fu n t idonei.

X V . V t k c t io cum fr u d u ìn ftitu a tu r, n otitla prlm um v ita c j d c ftr in a e , f t t ìa e a tf lo r is 5 atque elus in llìtu t ì, y c l ex praefaiion c ve l ex hiftoria litterarìa cft habenda : dein­de m agnopere fun t n ectffa iia j accurata libri p a rtitio j d c itr i- «avum principalium ab illuftrantibus d ifcrim e n , fublxdio- rum j quae ad expUcanda d ifiic ilio ra loca faciu n t j vfuSj ’ e t quod praecipuum tft m cd ita tio de q u a lita te , et veri- tate do A rin aru m accuratior.

X V f . E a , q u ae'ab a u ito re vel b re u lu s , ve l obfcurius, v e l negligentius di¿ta fu e r in t , ad receptas artis herm cneu- ticae regulas exigenda fun t. H as ne erudito le d o r i m o le f- tus iìm 3 rogatus paucis dabo.

X V I I . D ifp u ta tio ex th e fe o s , et antithefcos accurata, et per iuftas ratiocinationes fa tìa com paratione co n fu rgit: ex qua dcfìnitione ftatlm p a te t , finem difputationutn ellè non oportere vanum glo rio lae cuiufdam ancupìum , fed ve - ritatis inuciligationeni.

X V i l I . B e n iq u e eum quoque fru A u m nos ex L o g i­ca capere o p o r tc t j v t veritateiB inuentam cum a liis e o o r * dine 3 eaque m eth odo com m unicem us j v t h i d e c a fe con­victos effe fatean tur.

X I X . Id f i t v e l docendo v iv a v o c e , fcr ìb en d o. V - trum que pulclirum ¡ et v iro iàpicnte dignum tft.

X X . D ocentibus d u o potifsim um incum bunt. 1 . V t a u - ditoribus non folum d ctìr in a s fuas , fed et earum nexum ín ter fe perfpicue ob oculos ponant. a . V t e o fd c m de illa- ru m veritate ita c o n u in c a n t, ne de his cum raiione d u ­

bitare pofsint.X X f . P erfp icuam d cd r in a e explicationem obtinebitdo^

cens i li accuratas rerum deiyiitiones d e d e r ìt , et quo pa- ¿to per i l la s , res ab a liis dìiccrnendae l in t , o ftcn d eritj H vocabula accurate e xp licau erit, et quae«um que tr a d it , exemi- p lìs aptifsim is , iu c u n d is , et perfpicui* iliuftrarit j deniquc

an

an auditores om nia fatîs fæ rcep e rîn t, data o c c a ilo n e , ini** titu to exam ine expiorarit.

X X I I . D e fcribendis übris non vn a eadem que adhibe- ri p o tfft regu la , fed diuerfae fu n t p ro diuerfis ctiam fcri- bentium iiiftitutis.

X X I I I . H o c vnum obferuation e d îgn u m h ic infinuaiTc ia t e r i t j S fir itu m quippe G eom etrlcum optim am eiTe d if- poûtionem ad opera l^ n i g tftu s edcnda. O m nibus igitur in fudan dum arblcror , v t G ttom etrlam in fu ccu m et faa* gu in em verU n t.

m RE METAPUISICA.

I . T j A . d ir d p lín a , quae fra d it c a u f la s , e t rationesm axim e generales rernm acternaruni ¡ fa A a ru m ,

et p o fs ib iliu m , earum que rerum o rd in em ac le g c s , M e ta - p h ilîca appellatur.

I I . H o c vocabulum cafu inuentum fu it C aii lu li i C a e - faris tem pore a T irann ionc e t A n d ro n ico A r ifto tt lls opera e G raecia in R om am delata recen fen tib u s, et in ordinem redigentibus 5 v t e a , quae p oil res phificas a d ie ce ru n t, in - d icaren t. V f u tam en fa< ftu m eftj v t de fcientia philîcis d if- cip lin is fublim iori , et in m un do in te llig ib ili in u cftig ín d o occup ata illu d interpretarem ur ; idque non im m erito.

I I I . Q u am u is m etaphifica lon ge ante A rifto te lis aeta- tem obtinuerit in Scholis g ra e c is , ip fe tam en prim iis vi» á c tu r 3 q u i in- iuftam artem eam com pofuerit.

I V . A r a b e s , et Sch olaftic i adeo p erfeélos , num erií» q u e om nibus abíblu tos A r illo te lis M etap h ifico ru m libros c e n fu e re , v t cum per totam vitam in haec ftudia in cu - b u e rin t, v ix v ltra m o liri fu n t a u l ì , fed in eo in terp ietan - Ao contabuerunt»

V . Sed tantum a b eft, v t A r i ftoteícm illu ftra u erin t, quin potiiis fubleftibus com m entis , et inanibus opinionibus ita d cp ra u a ru n tj v t ex coru m operibus non p hU ofop hiaej fc d

bat-

batto logìac principem com m entari intelUgas. P au cis ig itu r ex- cep tis , qui proculdu bio do<9 :¡rs jm i, et accutiisim i fu ere , v ix corum vnus aut alter dignus t f t , qui legatur.

V I . S¿d D . T iiom as A q u in a s A ngcU cu s Do<Sor non fo- lu m S ch ola fticoru m , fed om nium liu e veterum iìu e recen- tiorum m etaphìU corum facile princeps adeo in his ftudiis ex- co len dis e x c e liu it , v t e l om nibus palmam a rrip u e rit, et m e- taphificam d ederit a d cuius norm am , ve lu ti ad lid ìu m la - pidem reliquas rcferre d e b e a s , n i ve llis in perniciem h u - m anae vitae focìetatis atque religionis , rerum grau ifsi- m arum , turpìter errare.

V I I . D u o fu n t fco p u li F an atifm u s , fcilÌcet et M a te - ria lifm u s adeo vitatu difficiles ¡ v t v ix rcpcrias M etap h ilìcu m q u i in altcrutru m non illiferit. E x em p lo lint M alebran chius, et H obbefius. Sed D . T h om a duce tracilationem hanc in o f- fe n fo pede percurrere confidim us.

V I I I . Itaque debellare conabim ur prim um Pantheiftas ac F a t i adfertores , id q u t Ontofo^hia et Cofm ofophia ; po­itea D eiilas i e t h o c Theofophia ; et tan dem MateriaUAas^ J^ chefop hia,

C N T O S O F H I J .

I . X T T faclliu s ilta Ìudicandi p ra ecep ta , quae in lo -V gicis generalim d id ifc im u s , a d vnaquaeque a r­

gum enta aptare pofsim us^ neceiTe t f t , O n to lo giae operam atten to anim o navare.

I I . Q u a e argum ent! ratione O n to fo p h ia vocatur , m e­r ito prlm am philofophiam d ic e s , fi ad vfu m refpexeris. H a ec fo la m etaphificae nom en proprio iure lib i vin d icare v id e - tu r : loquendum tam en cum m ultis.

I l i , N o n defunt q u i cum B u d d ae o fentiant effe O n - tofophiam L e x ic o n quoddam generale p h ilo fo p h icu m , ex q u o in fingulis d ifclp lin is faciliu s et fine v lla am biguitate philofopham ur ; quibus affentiendum exiftim o fi non m erum IttxieQH in tcU igiin t, feu librum qui vocu ura fignificatlonem

u n tu m adducat J fed qui e x p o n a t, qui generales propoíí- tiones fta tu a t , qui rationem re d d a t, et qui regulas a liq u o t praefcribat ad bene vtendum d iâ is nom inibus.

I V . O m nis itaque res quae ncftrae inueftigationl j ac d if- putationi fu b iic itu r j ve l t i l , ve l non e ft ; ve l habet hanc, ve l a liam tffcn tiam ; vel tft fubftantia , vel m odus elusj ve l eft f in it a , v e l in fin ita ; vel p o fs ib ilis , ve l im pofsibilis; vel ilm p lex , vel com poiita ; v e l p e r fe d a , v e l im p erfed a; v e l b o n a , v e l m ala ; vei ordine p o lita , vel non 5 ve l pul- c h r a , v e l d efo rm is ; ve l necelTaria , ve l contingens ; v e l n atu ra lis , ve l non naturalis 5 ve l m ultum d u r â t , ve l pa- rum 5 v e l eft caulTa, ve l e ffedus ; ve l ad aliquem finem o rd in a tu r , ve l ftcu s.

V . H orum om nium vocabulorum aocu ratifsim as, p ro v t vires fu p p e ta n t, definitiones rogatus aperiatn , q u o a lte­ro ontofophiae m uñere m e quidem fu n iiu m effe e xiftim o .

V I . Im pofsibile eft idem lim u l e ffe , et non effe. N i ­h il fit fine ratione fu fficien ti cur potius f ia t , quam non fiat. E n d u o generaliora hum anae cogn itionis principia ; pri- m um co n tfa d ic lio n is vo can t , alterum ratlonis fu f j ic u n t is \ i llu d veritatis neceffariae tft ve lu ti fu lcru m ; hoc contingentis.

V I I . C o n tra d id io n is p rin cipio eo adiguntur con tu m a­ces , e t refradlarii , v t fiue negauerint , fiue adm ifferint contrariis adfertionibus im p licen tu r. H ie potifsim um eft huius principii v f u s , non veri in dagado ac inuentio. V e - ru m itaqu e in diuiduarum rerum analifi inueniendum ; p rin ­c ip io i f t o , com m unicandum et perfuadendum .

V I I I . D u o prae oculis fane fun t h a b en d a , ne p rin ci­p io ra tion is f i i f jic ie n t is abutam ur ; et quod plures nos la - teant rationes rerum fu ffic ie n te s , et qu o d libera D e i ho- m in um que voluntas n ulla externa ratione fu fficien ti adftrin- gatur. Q u i haec diligenter anim adverterè non curant . ip­il viderint.

I X . D a to vn o pofsibili infinita ei fim ilia fim t in trin ie- cus pofsibilia ; et quae fun t finitae entitatis fun t infinities infin ta ; n o n item infinitae e n tita tis , h u iufm odi enim non n ifi vnum eft pofsib ile.

X .

X . In trin íécu s îm pofsibÎlÎa íu n t et'iam infinities ínfinitaj, et num erus p o lsib iliu m eü faltem d u p lo m aior n um ero im - p ofsib ilium .

X I . P a rí extenílon e latent pofsvbilía ea ¡ quae ratíoni n oftrae fu n t cap tu im pofslbilía j et m alori etlam iin pofslb i- lia viribus noftri?. NeceíTe ig itu r eft infinitas eíTe veritates, quae íí nobis participarentur cum ea ra tlo n e , quam natu­ra habem us j v id eri deberent abfurda p arad o xi.

X I Í . O m n e ens vel eft contiiígens 3 vel neceíTarium ; c t infinita feries co n tin gen d u m ílne eiite neceííkrio , a quo pen- deant 3 e ú im pofsibilis.

X I I I . In perfp icuis ig itu r eft «x iilerc ens a liq u o d aeter- •num j id qu e eíTe neceíTarium exiftentiae ¡ et ©íTcntiae, et propterea im m u ta b ile , íím p licifsim u m , infinitae entitatis, e t í\ifficientem o m n ium contingentium rationem in fe con - tinens.

X I V . E xiftu n t et contingentla 3 quae nequeunt effe at- tfibu ta 5 aut p artes , aut m odi fubftantiae aeternae es incor- p o re a e , ideoque praeter hanc alias etiam oportet exlA cre fubftantias co rp o reas. A b iÍn t ergo teterrim i hom inum Sp i­n oza et T o lan d u s.

X V . R elatio e tü real is f i t , feu qu o d perinde « ft, ex m - tarnis rei proprietatibus proficifcatur ; tam en ipfa per fe n i­h il realis perfe<ftÌonis enti a d d it , nifi quum ita res fun t co n n e x a cj v t vnius integra perfeiftio ’ e x relatione cu m alia repetatur.

X V I . R erum effentiae iiite llig ib ilcs , feu archetipa« funt im m utabiles j e t aeternac ; ta â a e vero contingente*. H in c fa c ile c o n fic itu r , in ente aeterno exiftere elTcntias in te lligi- biles num ero infinities infinitas; in in te lle â u quidem tam quam in potentia in te lligib iliter creati-ice ; In effentia tam quam in infinita p e rfe z io n e em inenter in potentia denique , v t in caulTa pofsibilitatis exu'infecae.

X V I I . O m ne ens eft vnum fiue C m p le xj iSue com po- fitum : íé d in rerum natura jiu llu m e il vnum vniucrfaU . M agn a PJiilofophorum veterum pars pro hoc vno vniuerfa- l i p u gn a ru n t, recentibufque P an th eiilis facillim am anfam

prae-

|Jratbueî1int. H in c m erito anim aduerit C u d v v o rth u s , co r- p u fcu larem phiiicam adcom odatiorem t iT e , quam Peripa- te t ic a m , ad D e i cauiTam aduerfus profanum genus tuendam .

X V I I I . Q u o d lib e t ens cft fua cntitate vel ordine per- fe d u m j et ens infinite perfcdtum e il infinite etiam et ab- fo lu te b o n u m , a c in fe ip fo beatifsim um .

X I X . O m n c ens naturaliter feu m etapliiiîce yeru m eft. M etap liifîcam hanc veritatem ii tantum negare audebunt, qui fuprem i num inis prouidentlam de m edio toUere non tiineant.

C O S M Û S O P / Î J ^ ,

ï . / ^ O fm o fo p h ia eft fcieiitia M u n d i tam quam entis com-* pofiti 3 et m utationibus obnoxii : tota ig itu r c ir ­

ca p r in c ip ia , o r ig in e m , ordinem , et leges hu ius rerum vniuerfitatis occupatur.

I Í . P r im o illu d folers p h ilofop horuin m editatio lu c u - len ter often dit 5 eam effe rerum m undanarum ad fe inuicem co m p aratio n em 3 v t v e l alterae efficiant a lte ra s , ve l alterae iin t propter alteras.

I I I . E ft ig itu r m undus feries reru m om nium ilm u lta - tancarum j fuccefsiuarum ^ m u ta b iliu m , ac in ter fe co iin e - ' xarum . P o fsib iles fu n t infin iti m undi.

I V . R es ííbi fuccedentes caujfarum e ffic u n tlu m nexu de- u in c iu n tu r; ííb i co ex iften tes, fia a liu m . E o denique v in cu ­lo fin gula copulantur j v t m in utulus flo fcu lus ííne re li- q u is , h ifq u e v a ftiís im is , m undi corporibus num quam exti*« tilTet.

V . N ih il ergo fît in natura per faltum ; et nom ina F o r- tu n a e t C a ft is , qu i a liu d praeter noftram cauíTarum igno- rationem fignificare p u ta n t , turpiter hallucin an tur.

V I . E tü om nia fagaci en tis aeterni prouidentia regan- tu r et o rd in e n tu r , caue tam en e x iftim e s , in elu ftab ili fa­to j et abfolutae necefsitati elTe fu b ie d a .

V I I . M u ltip le x F aiu m eft a P h ilo fo p h is excogitatum . H o c cfto de fingulis iud lciu m : F atu m M ukam edanum pug-

B n at

nat cum rerum nexu : D em o critlcu m iuftin erl n equ it : Sto*- cum D e i et hom lnum llbertatem eu ertlt. A flro lo g ic u m ftu l- tum eft ; Sp inozifticu m tandem ita abronum exiftim o , v t operam p rofún dete m ih i v id e a n tu r , qui o tiu m terunt in eo co n fu tan do.

V I I I . A l ia fubftantia ab alla crear! poteft. H aec eft m a- xlm i m om enti v e r k a s , quam rad ick u s e u e lk re conatur im - pius Spinoza 5 fed eo v titu f foph ìfm ate^ quo capì pudet lo gicae tirones.

I X . N e q u it una fubftantia ab a lla per eíTentialem em a- n ationcm p r o d u c i, v t veteres e th n ic ! , e t recentiores P er- f a c j Slam enfes 5 et Slnenfcs exiftlm arunt. H ln c Pan th elf- m us praeceps fu o pondere ru lt.

X . C on tingen tes om nes fubftantlae afpcdtabilem m un - dum com ponentes ex n lh ilo f u i et fu b ie c ii a fubftantia ae» terna 3 et quldem fo la v o lú n ta te , creatae fun t. I d ita fieri o p o r te r e , Inilta nobis ra tio perfuadet ; q ui tandem fieri q u e a t , interim ignoram us.

X I . Subftantlae contingentes non poiTunt alias creare, v n d e generatlones naturae fiunt per elTentlalem em an atlo- nem rerum e fuls o u is e t fe m ln lb u s , id e f t , p er e u o lu - tionem prim orum elem entorum ; augunienta ve ro per varias tranfm utatlones e t addltlon es partium corp oru m .

X I I . P rim ae corp oru m fubftantiae fieri n e q u cu n t, n iú p er creationem J n cc deftrul n ifi per adnih ilationem . V tru m - que naturae vires fuperat.

X I I I . In hu iu fm o d i fubftantiarum n a tu r a , p rop rietati- b u s , le g ib u s , v ir lb u s , et m ira copulation e d e te g e n d ls, m i- ru m n on eft quantum fe P h llo fo p h i con torferln t ; eo enlm ip fa rationis luce ra p lm u r, vn de egredi non p o is im u s , n i­f i quacum que tenebras offen den do.

X I V . N o s vero im plicatam hanc prim orum corp oris p rln - clp lo ru m quaeftionem m iflam faclm us ; et nolentes naturam curatius quam liceat p en etrare , v e lu ti prim a corporis ele­m enta ponim us partículas quafdam fo U d a s , firm a s, d u ras, im p e n e tra b le s , et m obiles ; iis m agnltudinlbus e t figuri* ÜTque infuper proprietatibus e t viribus j eoque n um ero et

quan«

q u a n tita te , quibus pofsint ad fin e s , ad q u o s form atile fu e - r a n t , op£ime deduci.

X V . N e q u it e ffe aeternus m u n d u s , nec m ateria ex q u a c o a lu it , v t pluribus antiquorum perfuafum fuerat.

X V I . Im o potius variis obnoxius t f t m utation ib u s, quae m o tu perficiHDtur.

X V Í I . H ie m otus certis ilatifqu e legibus continetur , qu i­bus evidenter co n fic itu r, m undum hunc corporeum vcram effe m a cliin a m , cuius om nes confequentes m u ta tio n es, e t p o - lition es a prim a pendcant ; prim a autem non a m acliinae f t r u d u r a , fed ab extranea c a u ffa , acterno ic ilice t O p ifice , determ inetU r.

X V I I I . V ire s quae corp oru m elem entis in fu n t , et con ­tin u o aguntur c o n f i id u , debilitantur ; e t n ifi a D e o co n - feruarentur et recrearen tu r, om nia tandem in vnam id igef- tam qu e m o lem coirent.

X I X . P raecip u ae M u n d i v ires fu n t attratìrio , v ires cen­tr a le s , a n titip ia , in e r tia , et vires particulares genitales. D e haru m ca lcu lo ac le g ib u s , dum d e philicis agem us.

X X . N a tu ra m vn iuerfam vocan t P h ilo fo p h i principium m utation um in m u n d o eidem in te rn u m ; feu re< ftiu s, co llec- tionem om n ium v ir iu m , quae in om nibus entibus m uii- d u m conftituentibus llm u l fum tis in fu nt. H in c effeftus cu-« ¡us ratio continetur in v i ad naturam vn iuerfam pertinen­te , n a tu ra lis d ic itu r : cuius autem in eadem v i non con« t in e t u r , fu p ern a tu ra lis nuncupatur.

X X I . N atu rales eiFe<ftus ü m p lic e s , c o n fia n te s , u n ifo r­m es e t co n fu eti fu n t ; fupernaturales vero im p lic a t i , ar­d u i et in fo liti. H ifce ca ra d trib u s fa c ile d ep reh en d es, q u id naturae , et q u id libero eiu s a u d o ris arbitrio tribuendum fit.

X X I I . In ter efíeA u s fupernaturales M ira cu la reuocari debent ; eft enim m iracu lu m fecundum d o d rin a m D . T lio - m ae perrarum opus totius naturae creatae ordinem fu p e - rans v e l euertens , ab aeterno ente fuprem a in telligentia et om n ipoten ti d o m in io in cum finem p r e á u d u m , qui tan ­tu m O p ificeni deceat,

B 2 X X I U .

X X I I I . In fo le n t là , et hom lnum ad m iratio 9 quam uis vera m lracula fe re fem per com m ìten tur , n ih ìl om nino per­tin en t ad internam eorum naturam con ftltuendam . N ih il ta­m en prohibet j quom ìn us Ipfa naturae o p e r a , li in fo llta ardua et m ira d ep reh en d an tu r, ab au d o rib u s p otifsim um eccleliaftlcis non rlgo ro fa M ;;t.iphìlIcorum loquution e , fed vu lga ri et lata v te n tib u s , m iracula nuncupentur.

X X I V . E rran t ig itu r Spinoza et L o c k iu s , quorum pri­m u s m iraculum dciìnit per naturalem efF tdum , cuiu s c a u f- ia m ignoram us ; a lter vero per eundem effcA um fp e tìato - rls capiu m fu p e ra n ttm , et propterea ìp iius opin ion e natu­

rae cu rfu ì aduerfum .X X V . N o n linat D e u s nos vm quam tam crafsis e rro -

ribus fo e d a r i, perfuaC enim fu m u s , nem inem poffe vero- ru m m iraculorum pofsibilitatem n eg a re , quin d e atheifm o

fa c ile accufari non queat.X X V I . D u o in m iraculis adm ittendis re iicien difue fco -

p u li fo lerti d iligentia fun t vitand i : prim us q u id tm flu ita libertinorum in credulitas 5 alter ve ro fuperftitiofa credulitas m u lto ru m hom inum , qui ardenti z e lo ignorantia potius quam fcientia in n ix o , eo fa d lc a d d u cu n tu r, v t exiftim ent, n ih il q u o d m irum fa p ia t , poffe Inofienfa R eligione v e l­

u ti naturae opus haberi.X X V I I . N o n defunt firm ae et tutifsim ae re g u la e , qui­

bus vera m iracu la a fallls , et adparentibus fecernantur, q u id q u id blateret profanorum hom inum genus.

X X V I Ì I . T rip licem m iraculorum gradum cum A n g e l. P raeceptore co n ftitu im u s, fecundum exceffum operis fupra facu ltatem naturae : fi enim ip fa operis fubftantia naturam fu p c r a t , in fummo gradu ; l i vero opus penes id in quo fit naturam e x ce d it, in m edio ; l i tandem penes ordinem et m odum ta n tu m , in injim o m iraculum reponim us.

X X I X . Illu d denique ex om nibus haéfenus tra d ìtis v i­tro f lu i t , hunc m undum bonum effe atque p erfcftum . N o n tam en eft om nium pofsibilium o p tim u s, fed potuit D e u s a lium edere perfe«5tlorem . H au c veritatcBi i i tantum cum

Leib«

¡Leibnitio et W o lf io n egab u n t, qui illo ru m ratio/iis fu f f ic ie n t is principio abútantur.

X X X . C irca m undani fpatii naturam vetus et acris eft P h ilo fo p h o ru m concertatio. Q u id a m tenuifsim am quam dam m ateriam nec cen trip e ta m , nt;c ceatrifugam velu ti reruin o m n ium fedem et íp atium ponim t. H i m ihi v id eiitur no­ua c t inania proferre , nugas agere ; et illu d om nium m a ­xim e m ir o r j incidiíTe in e a m fenteiitiam A n to n iu m G en u e n - f e m , qui intra hum anarum idcarum fines p h ilofop h ari m a­gna religion e ííb i conílituerat.

X X X I . A l i i fpatium elTe dixerunt fubftantiam fu i g e - n eris , vnlcam 3 in u ifíb ile m , in ta á ile m , infinitae am plitu d i- n is j n ullis Um itibus tcrm inatam 3 honiogeneam 3 in d iu iíi- b ilcm 3 et im m obílem 3 Ted nullis certís fu lciim ti.r argu- m e n tis , im o potius ingentia abfurda , q u idqu id facíante a d m itiere cogenturj

X X X I I . M o r u s j C la rk iu s j alüque m agni nom inis P h i- lo fo p h i ip fum D ju m fpatium efle exiftlm arunt , quin d e - prehenderint quam am plam anfam Sp in ozifm ò praeberent,

X X X I I I . N o s quidem cum L eib n itio et 'W ’oIlÍo a d - fe r im u s j fpatium non eíTe ens reale a rebus iplîs extends d iftin d tu m , nil! fo la anim i n otion e.

X X X I V . S p atii ideam form am us per ordinem ilm ulta- n e o ru m , et ibi fpatium effe adferlm us 3 vbi fim ultanea c o - cx iftu n t 3 ve l faltem coexiftere poffunt.

X X X V . Id em efto ludiciu m de tem p o re ; n otio eft im a­ginaria 3 cu i n ih il in natura refpondet 3 nifi fuccefsiuorum entium o r d o , v e l pofsibilis 3 ve l a â u a lis .

T H E O S O P H J J .

I . r i^ H e o fo p h la naturalis Patrem & O pificem m un di X contem platur 3 a q u o fum us id totum quod

fum us 3 a q u o perpetuo co n feru am u r, cuius beneficiis cu - m ulan iu r3 culuCque tantum poflefsione beati effe poffum us. Q u id hoc argum ento p u lch riu s , iucundlus , atquc a ttca - tion e noftra dignius?

N u l-

l i . N u lla eft totiu s P h ilo fo p h ia e pars , quae m aion cura et d iligentla tra d a ri o p orieat hac noftra praefertim tem p eftate , qua turbulent! hom ines im m ani quadam n ou i- tatum p ru d gin e furentes 5 D iu in itatcm adgredi non dubi­tane 3 religionem que e i debitam inani con atu excutere ten-

tan t.I I L E x iftit itaque D e u s ; idque p hilo logicis , p h iii-

c i s , et metrtphificis argum entis con tra A th e o s d em on ftia-

tu r .I V . Z a ra b e lla , B e rig a rd u s , et quìcum que negarunt hanc

veritatem lum ine n aturali oftendl p o ffe , ita efFecere , v t n ec acuti p h ilo fo p h i, nec boni C h riftian i videren tur.

V . N o n ita tam en com parati fu m u s , v t naturali in te l- ligen d i facú ltate co vfqu e ex fenfibilibiis rebus pertingere pofsim us , v t D e i E jfentia tn cognofcam us. S e ¿ quia fe tifi- h iU a fu n t eius effeclus a cauffa dep endentes , ex i is in hoc p e r d a c i pojfumus > v t cognofcam us d e D e a an e f l , e t v t cognofeam us d e ipfo , ea quae necejfe eft e i co n u en ire , fe - cundiim qaod eft p r im a omnium caujja exced en s omnia fn n caudata. A u re a hacc verba p ro fert A n g elicu s Praeceptor T h om as A q u in a s .

V I . N e q u it elTe D e u s nifi vnus : et h o c theorem a m e­d ia D e o ru m apud GraeCos Rom anos a lio fque m u ltitu d i- ne 3 p o te ft , qu o d m ir e r is , n aturali q u o d a n i, et com m uni gentium con fen fu firm ari.

V I I . D e u s eft fuum ip fu m effe. Spiritus propterea eft, S im p lic ifsim u s, In fin itu s , Im m e n fu s , Aetei-nus , Im m uta- b i l ìs . L íb e r , O m n ifc ìu s , O m n ip o ten s , o m n ium C reator, C o n fe ru a to r, R e d o r , P r o v i f o r , et om nium p erfed io n u m m u ñ ere praeditus.

V I I L A n g . D o d o r qui quoddam diu in um Ingenii acu­m en his in rebus habere v id e t u r , v in d icat pro m erito D e i im m utabilitatem ab id iotarum philofop horum querelis.

I X . H abet D e u s infinitam fcientiam , qua om nia infal- lib ilìtcr c o g n o fc it , iiu e p raeterìta , fiue p ra efcn tia , fiue f u ­tura quam uis libera et contingentia.

X . Antonius Genuenfis adfeùt , fententiam aientem,fu -

fu tu ra libera a D e o cogn ofcì in fuis aeternis decretis m i­nus com poni poffe cum futurarum rerum con tin gentia , m entium libértate 8c peccatis. E rra t G enuenils et turpi­te r erra ta et D iv i A u g u ft in i , et T lio m ae , et optim orum T h eo lo g o ru m fententiam calum n latur.

X I . N ih il D e u s efficit a d extra j v t Schola loquitur^ nifi v o lú n ta te , et quidem piene l ib e r a , fun ul et im m u ­tabili.

X I I . P oten tifslm us eft 5 non tamen om n ia c r e a u it , fed a lia praeterea eaque p erfcd io ra in infinitum edere potcll:, q u in eius potentia exhauriatur. C a u e tam en exiftim es D eu m poffe ea e ff ic e r e , quae fuis attributis ad u e rfan tu r, n ec in­de in D e o d efe tìu s eft , im o potius im m utabilis p er- fe it io .

X I I I . N a tio n u m om nium , Cue ve teru m , ilue hodler-» narum v o x vn a eft , D e u m effe P rouiden tifsim um . l i tan ­tu m d e P ro u id e n tia d iuin a non tam d u b ita n te quam qu e- ru n tu r , qui exieges viu ere cupiunt.

X I V . N o n fo lu m D e u s vniuerfa quae f u n t , proulden'" t i a fu a tu e tu r , atque a d m in ìfira t ; vertim etia m quae m ou entur, e t a g u n t a liq u id in tim a v ir tu te a d motum^ atque aclionem ita im p e l l i t ¡ v t quam uis fectm darum ca u f-

fa ru m efjtc ien tla m non im p e d ia t , praeueniat tam en ; cum eiu s o ccu ltifs im a v is a d fin g u la p tr t in e a t . I ta C a th ech i- fm us C o n cin i T rid e n tin i.

X V . A n g e l. P raecept. fic lo q u itu r : Jn a g e n tih is fu h - o rd in a tls al-lio p r im i a g e n tis eft.„ p r io r in mouendo quia acliones omnium fecundorum ag entlum fu n d a n tu r fu p e r ac^ tion em p r im i a g e n tis . E t v t a lia om lttam j d ic it etiam a lib i ; D e u m effe caujfam acHonis ca u ja e fe c u n d a e , non fo lu m in quantum d a t , e t conferuat v irtutem eiu s ; f e d etia m quatenus mouet^ e t a d p lic a t v irtutem a d agen­dum . H is attente conlideratis n u llu s dubito , quin fe le tìi T tìd en tin i P P . hanc D . T hom ae fententiam in fu u m Ca* techifm um refcrìpferint.

X V I . R e d e D e o tribuuntur voluntates effìcientes o r­d in is i p u lc h r ij boni 5 et noluntates ( v t W o lfia n o voca»

bu*

bulo v t a r ) qulbuspraua aut v e ta t , aut punit. Sed o d iu m , ira J inuidcntia , zelo tip ia , tim or , lîm ilcfq u e ad tcftu s non d ccen t D eum nil! translate capiantur.

X V i l . In D e o nequit voluntas ab eius in te lle d u d if- Tcntire J fed im m utabili e t p;¿rpetuo fo ed erc d e u in c iu atu r; eft ig itur D eus e ffe u tia lite r iuftus.

X V I I I . B o n u s eft item atque beneficus , e t qui D e u m a u â o r e m m alorum pofl'uere , tu rpiorem , quam athei de D e o m ih i v id en tu r habuiíTc fententiam . V n d e ergo to t quae nos obiident m a la i û m etaphifica l i n t , ab ipfa na­tura creata l im ita ta e in tclligen liae j et entitatis ; li m ora- lia a finita et d e fe d ib ili creaturarum libértate origincm du­cere J et cum D e i faptentia et boiiitate non pugnare a d - firm ate adfero.

X I X . D tb e tu r o p tim o m axim oque D e o optim a m axi- m aque cuius capaces fu m u s , re lig io , quae confentanea effe debet tam naturae diuinae j quam hum anae. Studere ig itu r debet hom o ¡ v t D e i naturam ac iura in hom ines, et in totu m v n iu e rfu m , quantum vires fu p p e ta n t, co g n o f- cat ; et fe ip fu m , fuam que a D ¿ o depcndlentiam a d cu - ratifslm e p e r fp ic ia t, ne vel im p ie ta te , v e l faU a religion e

deludatu r.X X . Itaque debet effe hom ini vtilis e t m inim e noxia:

n on ig itu r hum ana facrificia im perare atqu e hom ines fibx m u tu o in ïerficiendis a ffu e face re , fed hum anam v ita m , quan­tum lic e a t , incolum em fe ru a re ; non hum anum in te lled u m fo ed is fabulis et abfurditatibus in fîc e re , fed vera D e i h o - m in um que cogn itione perficere ; non appetitum hum anum fa llís bonis a d p lica re , fed a d fum m um bonum regere ; non hom in em praefentis vitae bonis in le rd ice rc j fed ita e a e la r - g i r i , v t ad fum m a contendentibus non officiât ; non h o ­m inem tandem naturae ad feítibus om uino fp o lia re , fed eos m o d e r a r i, ne fa llì fin t ac n o x ii.

X X I . L ucretius o l i m , et in diebus noftris V o lta e ru s, H o u flb iu s , aliique eiu fdem fu rfu ris eo dem entiae peruene- ru nt 3 v t ííb i facile perfuadeant beatiores futuros effe h o - Ipines fine R elig io n e ¿ quani nunc fu n t fub R eligione.

E g o

. . ^ 7X X I I . E g o q uidem lie exiftlm o , veram felicitatem n o n

tliu n d e com p arar! poíTe, niíi a R e lig io n e , fine qua im p ii et n ullum in aduerlis reperiunt fortun ae fuae p ra eftiiu m j et in profperis m iierrim ae m ortis expe<ftitione anguntur.. X X I I l . I l lu d practerea vin culu m inter R eligionem et focietatem diuina prouidentia eft conftitutum , v t fine R e lig io n e om nia focietatls iu r a , hum anitatis , iu ftitia e , fi- d e lita t is , a n iic itia e , cet. fu n d itu s euellantur. Ig itu r R e l i ­g io vera i v t aiebat P ia to ( lib. I V . d e leg . ) eß ß r mamen." tu m R e ip iih lica e ,

X X í V . H in c A th eifm u s eft hom inis aduerfus Tupremum m un d! im perantem perduellio ; et atheorum R eípu blica eft C iu itas perduelliu m n u llo ve ro focietatis v in c u lo , í*ed bru- to ru m lege v iu e n tiu m , in qua nihil iu ftu m , n ihil h o n eftu m , n iü q u o d fa m e s , qu o d lib id o , quod ira , q u o d vis im - perauerit.

X X V . In d ifferen tifm u s, et T o leran tiim u s iu n t fifthe- m ata effceni liberiate co n ce p ta , im pudentia e d i t a , et re c- tae rationi ex diam etro aduerfa. V n u s veru íque D e u s nequit n ifi vna vcraque R elig io n e co li.

X X V f . L on gifsliiic a iiubls abflt V o ltae ru s , qui m a- giftrali efFutit fu p e r c il l io , poiTe io qualibet R epública ae- tatcm auream T o leran tiim o Tufcitari ; et qui C a th o lico s D o l o r e s ve lu t ftipitcs im pudentiisìrae tra d u c it , P laton em a u d ia t , et fufTuius pudore corruat ; aiebat enim P h ilo fo - phorum optim us : i ìe m in i lice re d eh et , v t p riu a to s qtiofi p e li t D e o s haheat , n u t v t verum JDeum p ro anim i f u i a rbitrio c o l a t , a u t R e lig io n e m ip fe ß b i con ftitu a t. ( lib .

X . d e leg .)X X V I I . H ipocrifiim us et grauifsim a eft iti D e u m in-

iu r ia , ac ve lu t fuprem i ilUus im perii derilìo , et fo c ie ta ti

pen ucioiirsim us.X X V I I I . P o lit ic h ifm u s , quem M a cch ia u e llu s , et H o b -

befius prom ouere conati i u n t , tantum a b eft, v t polìtica iura fo u e a t , quìn potius perturbet atque euertat. E t quam - u is iam diu huius iifthem atis patroni velu ti prim orum L c g if- latorum cpm m entum R clig ion em tra d u x crin t, hu cufque ta -

C men

m en cuinam prim um R e llg io n ls fabu la In m entem ven erlt, non defignarunt 5 fed nec d e llg n a b u n t , v e l il cerebrum ru- p e r in t , d o cen t enim v e tu ftio res , quos h abem u s, l ib r i , fu if* fc R eligionem m u n d o coaeuam .

X X I X . R elig io n itu ra lis vera eft et fa n d a , fed natu­rae hom inum cu ra n d a e , atque ad finem fuum regendae fa ­ti« non e f t , nifi reuelatio accedat. H in c D e ifm u s n ih il eft a l iu d , quam hom inum perditifsim orum com m entum .

X X X . E th n icifm u s et M uam edan ifm us foedifsim ae fu n t fuperftitlones.

X X X I . S o lu s denique C h rlftian ifm us eft vera R e lig io , l> eo d ign a ¿ hum anae naturae d ignltati co n fen tan ea, et ad hom inum felicita tem , etiam dum hie viu im us efficiendam com parata.

F S I C H E S O F H I A ,

I . r i lR a Ä a t io n e m d e anim abus hum anis P ilch efop h lan i J L v o c a m u s , quae P h ilo fo p h is om n ium p u lch e r-

rlm a iem per v ifa eft , q u o d anim i noftri originem , natu­ram , operationes ñ neia nobis ipüs a p ciia t ; id q u e non tam m oleftlfsim a librorum copia » quam penitifslm a noftri m edltatione.

I I . E a (.ft huius traÄ atio n is cu m R eligio n e co n n exio , v t hodierna luxuriantia ingenia , quae hanc b e llo indiéto euertere con an tur , ex pllchefophia arm a parare c u r e n t, q u i­bus cbuiam ire pro noftra v irili o p o r te t , v t quam n u llo euentu fe milTerandi hom ines co n to rq u ea n t, p ro p rio e xp e ­rim en to difcant.

I I I . E rro rem , quem L o c k iu s in opere d e in te lleÄ u h u m an o diflem inare coepit , V o ltaeru s tandem p erfriÄ a fro n ­te publici iuris fe c it adfcrens , dem onftratum h u cufque non eiTe, m ateriam cogitationis eiTe Incapacem , et anim ae im ­m ateriali tatem inter res problem atica« efle referendam .

I V . H aec tem ere effutit V o ltaeru s , et interim fides d o c e t , ratio con uincìt , et com m unis om nium nationum coiif«nfus confirm at , ciTe anim am hom lnis fubftantiam om ­

ni-

aln o íp ir í t i le m , íeu q u o d perinde e ft, im m tten alca i.

‘ V . C o g ita tio ita Ipiritalis fubftsntiae propria eft , v7 im pofsib ile om n ìno lit ¡ poíTe nonnum quam m ateriam co ­gitare . Id q u e lucu lcn tilsim a d em o n ftration e , líue a natura m ateriae petita , líu e ab antiquorum P liìlo fo p h o ru m confen-* íu oftendam .

V I . H eluetius in libro j quem in fcrip lít d e l^ e fp ñ t , ( acquius de m ateria dixIlTet ) om nem hum ani fpiritus fa - cu ltatcm a quadam p h is ic a fe n fib ilíta te repetit „ quae <a- dem in bellu is U t , quam uis aliquanto in fecun dior o b ex-* tem am organorum dirpoíltionem . H in c adíirm ate d o c e t , nos ab aequo non d i f í l r r i , nisi q u o d pro vn gula dígitos h a - beam us. E n infani hom inis deliram enta , quae nec p ro fer- ri sine liorrore et ftom acho poíTunt. E ru befcant ig itu r h o ­ru m p hüofophorum c u lto re s , et v id e a n t, nc fuae condi-^ tionís am plitudinis obliti , sicut equus e t m u lu s , quibus non eft in te lle d u s , euadant.

V i l . M e n s hum ana d u m viu it , perenni perceptíoiie gaudet. Pi-om ouit thesim hanc om n ium prim us C artesiu sj ciqu e recentiores om nes un o excep to L o c k io adhaeCerunt. S iq u u n tu r P e rip a tetic i L o c k iu m , íed si curatius res per- p en d a tu r, non tam d iísid et haec íen tcn tla a pvincipiis A - r ifto te lis , et D . T hom ae , quam prim a fro n te vid etur.

V I I I . M e n s hum ana nec fuapte n a tu r a , nec circum - p ositoru m corp oru m a ítio n e perire pottft ; ig itu r immor- t a l i s , feu in co rru p tih ilis natura fu á cft , idque m etaphi- s ica euidentia dem onftrdtur.

I X . E x n ih ilo a D e o efficitur , e t in n ìh ilum eius nu- tu iterum abire poteft ; fed non a b lb it , im o in aeternum d u ra b it , qu ia sic fa p ie n tifsim o , sim ul ac bencfícentífsim o D e o p lacu it.

X . A E e crn a anim ae du ratio veritas cft om nium ingra- tlfsim a et m axim e aduerfa libertln is; fed non fo lu m D e i v e r b o , v t perpcram PufFendorffius adferuit ; fed etiam na­tu rali ration e piene et firm e perfuaderi poteft.

X I . In explicando m u tu o anim i et corporis com m ercio in diuerfa abierunt P h ilo fo p h i. M a le b ra n ch iu s , et Siluanu*

C a Ke*

Reg'isius caujfarum occafionâliüm hîpotheslm p o fu efe j <ju$€ incerta eft , intlm ae con fcicntiae répugnât , grauîfsim is ar­gum entis oppugnatur , et cum T h eo lo g ia non fatîs c o n -

fen tit.X I I . L elbnitius et W o lft iu s ad Âam o/îiiîm in ter vtram -

que fubftantiam p ra efia bilitam co n fu g e ru n t, incertifsim am fcilicet h lpotheiiin , grauifsim is.obieiitlonibus o b n o x ia m , quae Id eûliftis anfani p ra cb et, fçientiam que noftram cunétam poe« t ic jm 3 atque rom anenfem fabulam reddit.

X I I I . Sclîolafticorum In fiu xu s p h ific i iiftbem a prae om ­nibus excogiratis eft e llg e n d u m , quia intim ae confcientiae apprim e rel'pondet j a qua recedere nefas eft , m il nos prae- iudicatis, opinionibus d e lu d i , dem o n ftretu r; qu o d h u cu f­que nec M a le b ra n ch ia n i, nec Lelbn itiani fecere,

X I V . V ien n en fes P P . quos iibentifsim e f e q u o r , defi- tiiuere , anim am form am corporis e f l e , non tantum ei a d fiften tem , v t tunc tem poris quidam autum abant ; fed fu b fta n t ia le m , h o c e f t , v itam energiam que corp ori t r i-

buentcm .X V . H anc d c â r in a m to t graeco-arabicis form ulis S ch o -

lafticl foedarunt , v t eain C aitciiu s , ulHijue cum m agno veritatis d ifp en d io co n te m p fe rin t, et h o d iern i M a te ria lif- tae Ubi facile p erfu ad e a n t, om nes veteres Scholae P h ilo - fo p h o s , nec V ien n en ûbus P P . exceptis , in fuoru m num e- ru m t ile recenfcndos.

X V I . V fu s -etlam eft h is form ulis D , T h om as in li- bris praefertim contra G en tes gen io faeculi co a ítu s 3 fed tarn caute atqu3 c ircu n fp ed le , v t ip iis , q u o d valde m irum eft, obfcurifsim is vocabulis veram perfpicuam quc dederit anim ae n otion cm ; om tiem errandi occallonem vitarit ; et quaecum - que inde arm a M aterìa liftae pro tuenda cauiTa dcfum u n t, iam e tam difsito in te ru a llo , d iu in o quodam acum lne fre - g e r i t , atque co n fo d erit.

X V I I . D u in anim a h u ic corp ori eft v n it a , ita a fen- fibus p en d et, v t nullas habere ideas p o fs it , quae ab iljis origincm non duxerint. Q u i ex aliis fontìbus ideas h au ri- f c v o lu eru n t , m ultum à veritate aberrarunt : M alebranchiuJ

enim^

e n im , quum noua dare v o lu it , in fanatìfm um in c ld it , et Sp in o zifm o m orem prae opinione gefsit.

X V I I I . Id e o m alebranchianum de fu h/ìa n tia li m entis cum D e o vn ìon e iìfthem a adun co nafo faniores P h ilo fo p h i e x c e p e r u n t e t m e r it o , nam puerilibus in edifìcatmn, eft ra tìò n ib u s, incertuin , recùni p iign an s,. abfurdum .

X IX , Innatarum idearum' p a tro n i, quam uis per plura faecula l>anc in rem in cu b u e rin t, n ullam -h ucu fqu e in me? d iu m adferre p o tu e ru n t, cuius a fcnslbus originem im pof- sibUcm effe dem onftravint.

i >.4e m o .n o s 0 :p h j a .

I . T N c r e d u li libertini;, v t fiim ifsim um p rò R elig lo * A ne noftra argum entum ex m iraeulìs defum ptum

in fr ln g a n t, m irum e f t , quam m agna opera adm irandaque G en iis 5 h o c e f t , A n g e lis bonis siue m alis adfcribant. H in c eam faltem D eam on ofoph iae partera , q yae d e Q en iorum poteftate diiTerit.j in tatìam -fton rc lin q u e rc , o p .ra e pretium effe cath oiico P h ilo fO p h o , exiftiino.

H . Q u ale m , quam tam ue agcn dì vim, fubftantiis his fe - paratis in le g c s , quibus , haec vniuersì m oles r e g itu r , D e u s d e d e r it , v e l im pertir! p o fs it , ratlonis noftrae lum ìnibus d e­finir! certo non p ottft.

I I I . I llu d m ilii interim euidens certum^ne^videtur 5 G e - n lorum vim m iros ac extraordinarios edere poffe e ffe tìu i hum anam facu ltatem fuperantes. ' . «

I V . V fu s tamen p o it f ta t is , quaecum que d is iu m ea s it, fp iritu u m praefertim m alorum in h u n c natupjie curiUm ab vn a D e i voluntattí;j aut j>^rmifsione pecnlj/ivì pendet. .

V . V era M Àracula patrandi capaces, non fun t p a e m a - n e s , et ea p r o d ig ia , ijuap, diiiin a ;pcrouf$jone con c«ditur eos facere , u u m q iu m p o ffu n f e % eiuf^nodi v t ab, lis , quae D eus p a tra tj difcerni nequeant. '

V I . Sum m o :hìc anim orum m otu lagitatur^'quaeftjo’ de V ira exiftcutia ftlago ru m j illo ru m fcilifiet hom iiium a qui»

quQ*

. . . .- V I I . A cth erem ilium 700000 paitibus ñlagU elafticum ,

quam aerein n clh ’n n i, atque eiiam am plius 700000 -partì- bus ra ru m , quem N<;vvtonus 'in quacft. a a . O ptices hipo- th eticc tantum a d m itt it , vcUe in m edium a d d u c e re , tam - quam vniucrfale p r in c ^ iu m , ex q u o quam plurim a pfaaeno- amna-.expUwCRturj v t tacit -Pduilianusj e f t y si q u id ùpÌo,r a N evvton ian irm o , c t v c iita te dcflcd o re. i.q 'ts- y l l l . M ulTcherabroekium fequ or vei^um N eW ton lan tim ,

c t .cuiufcum que id genus actheris infensifsim uin hoftcm .I X . Celeritas eft a d fc A ’o corporis m o t i , quae m ctitu r

pel- ti ad lon em cuius num erator sit fpatium percurfum , d e ­nom inator. tem pus confum tum .

X . SI duo corpora inacqualibus tem poribus T et t in- aequalia fpatia S c t s percurrant j erit' celeritas C <jid

leritatem c s - ^ r - l . e t T C s s t c S . Ig itu r si T = t , T t

e rit C : c i = : S : s ; s i S i : = s , erit C : c t : T ; et si C = c 5 erit T : t = 2 8 : s,

X I . V is inertiae eft ea 5 qua quieta corpora m o tu i, m o ­ta véro quieti resiftunt. P e r ip forum corporum maíTain m etitur,

X I I . C orporum m otorum vires siue m ortuae , siue v l- uae antiquorum c a lc u lo , non L eibn itianorum fu n t fuppu - tandae.

X I I I . V ire s ig itu r duorum inaequalium corporum Inae- qu a li celeritate a¿torum erun t inter fe in ratione co m p o ­sita m affae et celeritatis ; et si m aflae illorum , et ce leri- tates fuerin t prop ortionales, erunt v ir e s , vti quadrata ve l ce ler ita tu m , vel m aflarum .

X I V . T res generales m otus re g u la s , quas trad it N e v v - tonus in itio fu o iu m P r in c ip io iu m , totius P h isicae basis fu n t et fundam entum .

X V . Si d u o corpora ita in fe m utuo in cid a n t, v t poil: co n flid u m m oueantur ; m ouebuntur fum m a v ir iu m , si m o- tu s cop^'-'^'-averint; difFerentia, si oppositi fuerint.

X V I . Q u o d ad con im un icationem celeritatis a t t in e t , inCOlb

CíMtfliftíbus conípii'antibus s i Cotpüs A m af& e M , c t ce» leritatis C xncidat ín corpus B maíTae m q u iety m ', ita vft

. M Cam bo p oß percursi^nem m oue*ntur ; erit — ------ : C s M :

-M + m % adeoque si M m , e n t -■ , ; C c : i ; 4 ,

X V I I . S i corpus A maíTae M , celeritatfs C pertingat corp us B m af. m , ce ler. c m o tu m , ita v t sim ul poft iiv*

cu rfu m m o u e a n tu r: m ouebuntur celcrítate s v r — ^M ’ h tn

X V I I I . Si vero haec d ú o corpora In íe m u tu o e con;* trariís plagis o c c u r ra n t, .c e te r is , om nibus Im m u tatis , erit

, . . y, n-o M C ^ n ¡ cce len ta s com m unis poft conflictiim = --------------

3 1 *+" ítt

X I X . In confl'.Äibus corporur» e la fticoru m , quorum ve­ras legtís debem us Celeb. I ) D . W a l l i s , W r e n , et H ii- g e n io , duplex obferuatur m otus 5 direclus^ quo corpora Éi- guram m utant , et reflexus , quo am iílam figuram acquirunt.

X X . In m o tu ’ d ireÄ o eaedem leges o b fen ia n tu r, ac in corporlbus duris.

X X r . S id m otu reflexo corpus percutiens eam celerica- tem ad retrogradiendum a c q u ir it , quam percuffo com m u- n ic a u it ; iftud vevo eam ad progrcdiendum a cq u irit , quam illu d ei com m unicauit. Q u o c ¡nde coroU aria feq u a n tu r, ü. ro g c s , audies.

X X I I . In fim p llc i, c t tequ abili duorum corporum m o­tu per lineam re(ftani erit V T m s c s v t M S . Eft haec aequatio form ula g e n era lis , cx qua ope A lgeb rae proble- m ata m ulta ad rationes v ir iu m , ce lerita tu m , m affaru m , et tem porum in hoc genere m otus determ inandas refoluam .

X X I I I . S i corpus duabus conftantibus viribus fim ul im - pellatur fecundum direcciones angulum com ponentes, m o - uebitur m otu com pofito per lineam r e ö a m , quae erit dia-

D go-

gonalis- p a ra lle lc^ a m i d ired io n u m lineis con ftltu ti. H aec diagonalis p ercu rretu r codem te m p o r e , ac la te ra , fi co r­pus vu'ibus ieparatis a g e re tiir , et co lon gior e r i t , quo an- gu lus acatio r fu erlt ; eo vero b r e u io r , q u o angulus o b tu - fio r ; e a ie m tam en poteft eíTc quam uis viribus infinite d i- uerfis deicribatur.

X X I V . M o tu m corp oru m per lineam curuam , quem vere P h ificae anlm am dixeris , con cipiu n t P h ific i in ftar m o - t u s ’per diagonales Infinite e x ig u a s, quae obtufiisim u m a n - gu lu m i8 o ferm e grad uum efform ant. Corpus per lineam circu larem m ouerl n e q u it, quin I . agatur variab ili v ì cen­tr ip e t a , et conftanti p ro ie tìio n is , ita tam en conibinaiis , v t n um quam fe fc m utuo dcftruan t ; 11 . earum direótiones an- gu lum re tìu m effbrm ent : I I I . v is centripeta a tqu alìs fit cen - trifu gae : et tandem I l I I . v e lo c ita i p roied ion is fit ad len - fum aequalis e l , quam corpus acquireret in fine defcen fus, Ü per quartam diam etri partem m otu vn lfo rm iter accelera­to v i centripeta defcen deret.

X X V . V e lo c ita s circu latio n ìs corp oris circu lum d e fcri- bentis eft aequalis rad ici qwadratae f a d i ex diam etro c ir ­cu ii in v im centripetam . £ i eft a d icn fu m ialtem aequalis .velocitas p ro icd io n is.

X X V I . S i d u o corpora aequ alia circu io s concéntricos d e fc r ib a n t, erunt ce lerita tes reciproco v t radices quadrata« radiorum .

X X V I I . V is ce n trip e ta , et etiam c e n tr ifu g a , eft aequa­lis quadrato celeritatis diuifia per d iam etrum circu ii d ef- c r ip t i , habita maiTae ratione.

X X V I I I . Corpus defcribere poteft lineam curuam non clrcuiarem fi pluribus m otibus , a ltero paracentrico , reli­quis circiilarlbus fim ul agatur : erun tque velocitates circu la­res in ratione inuerfa radiorum v e d o ru m .

X X I X . Corpus deicribens ellipfim m inorem habet v«- locitatem p ro icd io n ls , quam haberet ad defcribendum cir- culum cuius radius fit diftantla aphelii a fo co 5 m alorem vero 3 quam ad circulum p ercu rren d u m , cu iu s radius fit eadem periheliì a fo c o diftantia*

X X X .

X X X . Q u u m corpus ellip fim defcrlbens reperîtur iu x u fuam m ediam d ifla n tia m , ea donatur p ro ied ion is velocita­te , qua indiget ad defcribeiidnin c ir c u lu m , cu iu s radius í¡t d iá an tia corporis a fo co .

X X X I . V is cen trifu g a corporis e llip fim defcribentls eft in inuerfa trip licata ratione diftantiarum a fo co .

X X X I I . I n p ercurfu cllip fcos d ir e d io p ro ied ion is cum d ire d io n e vis centripetae m o d o efform at angulum rc d u m , m o d o a e u tu m , m o d o obtufum .

X X X I I I . D u o pondera inaequalia aequilibrantur in vec- t e , quum eoru m diftantiae a fu lcro fu n t in ratione inuer« fa maíTarum. E n totiu s M achin ariae prim igen ium princi- p ium .

X X X I V . N ih il ergo m iru m q u o d Archim edics confiden* ter protulerit : D a vbi conjlftam ¡ e t caelum terramqtie mo uebo ; nec qu o d H ercu les et infans ita ad v e d e m applica- r i p o fs in t , v t ingons onus interm edium gérant.

X X X V . In defcen fu corporum grau ium hanc nobis fo r- m ulam exhibet Statica C : c ? = T : t c r K S : K s . H aec o m n ia proprio m arte inuenit C e l. G a ll i le u s , e t exptrim en- tis va ld e con fon a ad o cu lu m dem oiiitrauic D cfagu iieriu s in celeberrim a L on d in en fi S . P a u lli B a íÍlica co ram N e v v to n o , D a l le io , D e r h a m o , a liifque p rim i ©rdinis fapientibusi Q u o ve ro m o d o fe g e fte r it , roga 11 audire optas.

X X X V I . D e n fita s , feu grauitas corporis fpeciâca çft quantitas proprie m a te r ia e , q u a e ,fu b d ato corporis volú - m ine continetur. O p e harum form ularu m M d v c : m De t P d v S i p D V r a t io n « om nes inter m aflas , feu jp o n - dera duorum c o rp o ru m , cu iu fcu m qu e denfttatis et vo lu m i- n is , reperiuntur.

X X X V I I . H idroftatica agit d e aequilibrio flu id o ru m ve l eum f o l id is , v e l cum aliis flu id is hom ogeneis , ü u e heterogeneis.

X X X V I I I . P rim a H idroftaticae p a r s .has nobis tradit regulas, l . Si corp us fo lid u m in fluidum eiu fdem fptcifi- cae grauitatis in iic ia tu r , non fu p ern a ta b it, fed. ibi perma- n e b it , vbi prim um fu e rit co llocatum . I I . Si in fluidum fp e-

D 3 ci-

d fice le ú iu s , ínergetur. I I I . Sf in flu idum fpecificc grauius, fiipernatabit. I I I I . G ra u ítas fpeciíica flu id i ad g ia u iu te m ib - lìd i 3 tota ib lid ì a ltitu d o ad partem a ltltu d in is fum m erfam .V . So lid u u i ve l om nino , ve l ex parte fum m erfum m u lc- tabitur pondere acquali e i , qu o d exp ulfa flu id i portio habet.

X X X IX . H in c p effacile explicatur auìum v o la tu s , p if- cìum hom inutnque n a ta tu s, facilis ingentlum ponderum in aquis a ttrcd a tio 5 et fexccnta alia phaenom ena vtilia fim ul et iucunda. D eterm inabo e tia m , harum rcgularum o p e , d en - fitatem duorum corporum fo lid o ru m ; exceiTum denillatis cuiuslibet grauioris ib lid i fupcr quodlibct flu idum inueniam , n ietallorum puritatem cum A rch im e d e detegam ; duorum flu id o ru m relatiuani denlitatem , ope hidroilaticae ftaterae,

reperiam .X L . In tubls co'm m unicantibus cu ìu icu m q u c diam etri

flu id a horaogenea a eq u ìlib ra n tu r, quum ad eandem a ltitu - d inem p cru en iu n t; heterogenea v e r o , quum altitudines iu n t re c ip ro ce v t denfitates. F u n d u m prem unt non in ratione q u a n t i t a t i s fed in ratione -compolica altltudin is et bails; latus- vero ) fi vas lit cubicum , v i d u p lo m in ori , quam fun d u m . H u iu fm o d i fu n t fecunda et tertla H idroftaticae

partes.X L I . A d p a rcn s o b ieA oru m m agn itudo m etitur per an­

gulum ' o p ticu m , et In diuerlls diftantiis m agnitudines fun t- in ìnuerfa earum ratione. H o c p oüto principio p lurim a re- tib luam optica problem ata.-• '^ L I L In fpeculo plano adparet im ago o b ietìi in pun c- toM Ìbi concurrerent Cathetus in c id e n tia c , et radius refle­x u s j f i p roducerentur.

X L l l l . ' D iftan tia im agin is trans fpeculum planum ea- dem ;(.il j ac d lilantia obietti ante idem fpeculum ; diftan- tia ve ro im aginis ab o c a lo con fpicienti aequalis fum m ae lo n ^ tu d in u m »adii incidentis et rcflexi.

X X I V . Q u u m oculus c t ob ietìum aequaliter ab fpecu ­lo plano d iikan t, integra im ago co n fp ici nequit ¡ n ifi fpe- cuU uu habeat d im idiam faltem o b ie d i altitudlnem .

X L V .

X L V . In clin ato fpecu lo p la n o , dupla fît radii reflexi in clin atio . Ig itu r û fpeculu m planum 4 5 . gradus ad h o ri- 2ontem incU nauerisj horin*ontalÌa ob ieita p erp en d icu lan a, haec vero horiaontalia adparcbunt. H in c etiam d iffîc ilis a t­q ue m o leila telefcopioru m nevvtonian orum a ttreâ a tio .

X L V I . D u o fpecula plana ita d ifp on am y v t vnius ob- i e â i im aginem v e l fem el p in g a n t, ve l faepifsim e référan t.

X L W I . S p ecu la conuexa im a^ n em revidunt m in orem , e t fpedianti p ropricw em , quam plana.

X L V i l l . F o cu s fpeculi concaui paulo e ft proprior con - cauitati 5 quam centro. Sed ad noftros vfu s dati fpeculi fo ­cus .p erfacile determ inatur ope radioru m fo lariu m ^ et ^or- porls inflam m abllis.

X L I X . Im ago o b ieA i co llo cati in ter centrum et focum fp ecu li concaui extra ip fum in aere péndula et Inuerfa-fu­pra centrum c o n fp ic itu r , et vicifslm .

L . In fp ecu lis ergo concauls im agines m odo m aioresj m o d o o b ied is m inores adparent,

L I . Specu lum concauum vftorium e f t , fed a liu d praef- tan tiu s inuenit D . de B u ffo n q u o nullum aliu d m ach i- »am entum catoptricum l i t , qu o d et m aiorem in vrcn do vim , e t in m aiorem diftantiam obtineat.

L I I . Lentes conuexo-conuexae vftoriae f u n t , clariom reddu nt o b ie d a , et m a io ra , et faepifsim e etiam Inueifa. M a g n a ergo eft analogia inter h u iu û n o d i lentes > et fpe­cu la concaua.

L I U . L en tes vtrin qu e concauae praeterquam vftoriae non f u n t j o b ic â a m in u u n t et o b fcu ra n t, adeoque conue- x is fpeculis va ld e analogae fm it.

L I V . Presbitae conuexis vitris ¡ concauis ve ro M io p es

v t i debent.L V . Ig n is elem entaris eft fluidum conftans ex particu-

11s fu b t il i í í im is , inteftino rapidifsim oque m otu inter fc agitatis. Q uaen am vero huius ftupendi m otus fit cauffa p ro- d u ft iix et conferuatrix i P roblem a fane hu cufquc irre fo - lu tum .

L V I . Celeb. N o lk tu s optimani dedit E ledricitatis theo- rlam

rìa in 3 3 . propoCtìonlbus com prehenfam , qua 'v ero ilm illl- in um lit 5 m ateiiam , quae to t miv4 phaenom ena p io d u cit, ab igne non effe a lk n a m .

L V I I . L u x cft cadem corporis lu cid i fubftantia in fub- tillfsìm is effluuis ab ip fo corpora lu c id o , tam quam a cen­tro per radios ìugiter e m an an s, et per ingentia fpatia ra-

p idifsim o m otu vbique diffufa.L V I Í I . Celerrim a eft lucis p ro p a g a d o , non ve ro in f-

tan tan ea , v t com m entus eft Cartelius. Q u o tid ian a obferua» tio S .itellitu ni lo u ìs d en io n ftrat, 1 4 m inutis per 6 6 m i- llio iics leucarum lucem prorepere.

L I X . A d oculum dem onftrat N e v v to n u s , d iuerfos c o ­lores diuei'fos effe lucls radios ; ita v t co lo r ruber re ip ­fa n ih il Ut aliu d , quam rubra lux , flauus co lo r , flaua lu x , et He d e cet. E ìu s theoria n ihil accuratius et naturae ap- tius excogitar! poterat. Illam am p led o r fequ orque. Q u i ad fìAds Cartellanorum hipothefes c o n fu g iu n t, ludere m ih i v i ­

dentur in re fe r ia .L X . G rauitatis attraA io in ratione d ire d a m affarum ,

et reciproca d u p lica la diftantiarum a centro praecipiia na­turae lex eft a N evv to n o p rim u m , non ingenio nouandi cu p id o inuenta , fe d n od u rn a diurnaque naturae obferua-

tion e d e te d a .L X L Sententia G affen d i d e grauitatis cauffa m era con-

ie d u ra e f t , n ih ilo nitons : C a r tc f ii , l ìd io , quae nec vor. t id b its com pofitis d e M o llieres , nec fp h a e r ic is de F o n - t e n e lle , nec Cartefiani a lii aliis c o m m e a tis , v t confifterer, facere potuerunt. A t t r a d io n ew to n ia n a nec attrahenti nec a ttra d o corpori incft , n ihil enim e f t , n ili v o x a ttra h en - d i fa ctu m fignificans. V ero ü m illim u m Igitur e f t , grauitatem n u llam cauffam fecundam et m echanicam habere , fed vn i- uerfalem effe legem a Suprem o Creatore latam .

L X n . A lte ra cft a ttra d io n ew to n ia n a , quae cohaefio^ n ls vocatu r. Q u am a n e m in e , qui quaeft. 3 1 . lib . 3. O p t. I’ie v v to n i num quam iatis laudandam le g e r it , negari poffe,

v ix crcdam .L X U I . H ifto ria naturalis anaplum eft hulus a ttraftio -

nis

nis theatrum : cohaerentU e n im , f lu u iita s , et elafticitas co r- porum J fpeculorum adhaelioiies flu idorum coagulation es, fa liu m criftalizationes y efFeruefcentiae , p raecip ltatio n es, et fexcenta a lia , quae cxh .ib etC h .em ia , in elu ilab ilia fun t llliu s argum enta.

L X I V . T h eorla tuborum c a p illa rlu m , quam Sigorgnius a i . propoútiouibus a b fo lu it , hanc attratìionem ad oculum oftendit. Satis m irati num quam polT um us, quam confona a ttr a z io n i reperiantur plurim a naturae p h aen om en a, l ì a t­ten to anim o introfp lciantur.

L X V . Q uaen am vero fun t huius attraZ Ion is leges? N e v v - ton u m audi ; E g o la n e , in q u it , ex cohaerentia co rp o ­rum illu d m alim in fe r r e , vtique partículas ipforum artra- here fe inuicem vi aliqua , quae in ip fo contadtu perquam l it m agna ; paruis in tericZ is in te ru a llis , chim icos illo s e f- fe d u s fupra m em oratos obtineat ; ad fpatia autem a parti- cu lis a liqu an to rem otiora ( quod quidem fenfu percipi p o f- f i t ) non om n ino pertineat. „ ( q u a t i l . 3 1 . lib. 3. O p t .)

L X V I . M e rito N evvto n u s has duas a ttra Z lo n es, ve lu ­t i duas vn iuerfales m otus le g e s . Hue d u o a Z u o fa m unda- n ae m achinae principia inducir.

P H I S I C A C A E L E S T I S ,

I . / ^ E le b e r r im u s K e p le ru s duas A ilro ru m leges in -u e n it , quae iliu m fuper f id e r à , tim q u a m p ri-

m um optim u m que eorum L cgislato rem , im m ortali fama, extu lerun t.

I I . H ae leges eo p la u fu j eoqu e con fen fu receptae fu n t In A ftro n o m ico O r b e , v t n ullus hucufque fit m agni no­m inis A ftro n o m u s , qui fine i l l i s , v i x , a u t ne v ix q u i­dem , confiftere polTe A firo n o m ia m non credat. H is opti- m orum veftigiis inhacrentes caeterls om nibus praem ittendas

efle duxim us.I I I . P rim a itaque K ep leri lex eft h u iufm odi : A re a e

A ftro n o m ic a e , quas planetae p e rcu rru n t, fun t v t tem po- ra in ter peicurrenduni confum ta.

I V .

Í V . E x hac lege haec co rollaria cu iden tilsim e fluiinf. Q u o areae eodem tem pore percurrae ellip feos fo co proprio^ ra fun i ¡ eo m aiores Tunt arearum bafes.

V . Planetae celerius m oucrì debent prope perihelium , quam prope aphelium .

V i . In A re a cuiufcum que Planetae quoad fenfus fa l­tem tantum bafis augetur , quantum radius v e d o r m i-

nuirur.V I I . In duobus aftronom icls aereis aequallbus prim a

q uidem ad aphelium j altera vero a d pcrihelium , erunt bafes quoad fenfiw faltem m reciproca radiorum ve d o ru m ratione.

V I I I . A lte r a K ep leri lex haec eft ; Q u ad ra ta tem po- ru m periodicorum P ian etarum ¡ qu i circa com m une cen­trum c ircu lad te r re u o lu u n tu r , fu n t v t cubi diftantiarum ab

eodem centro.I X . N evvto-C opernicanum m undi llfthem a aftron om icis

obferuationibus ita c o n g r u it , v t a n e m in c j , qu ibon .se P h i- lo fop hiae guftu d e le d a ii co e p e rit , vel in dublum vertatu r. H in c to t ct tam de P h ilo fo p h ia benem eritae A ca d e m ia e per E u ro p a m , feu quod perlnde eft , per vn iucrfum or- bem litterariura diflem inatae illu d illu ftra n t, et am plec-

tu n tu r.X . N u m q u id quae C a th o lico ru m fun t oppoiltionem eius

cum Sacris Scripturis non v id en t? N uU am vtíq u c v id en t, q uia interpretatis Sacris Scripturis fecundum Cánones , e t exem pla SS. P P . et praefertim A n g e lic i D o d o r is T iio m ae A q u in a tis euanefcit om nino.

X I . Scellae fun t co rp o ra caeleftia , iixa ¡ lu c id a , In­n ú m e ra , et a teliure ferm e iniìnita diftantla rem ota.

X I I . Com etae Planetae f u n t , qui luccm etiam a Sole m u tu a n tu r, et circa illu m ellip fim valde cxcentrlcam d ef-

cribunt.X I I I . A ftro n o m I ergo i l l i , qu i ecom etaru m coloribus

-uneftis ca lam itollfqu e vaticiniis populum d cterreb an t, m e­rito hodie ridentur.

X I V . Sed m irum quam w axim e e f t , quod hac noftratem -

tem peftatè Im pius quidam hom o , et P h illcus m aleianus, a u d o r fcilictít fifth em a tis naturae m agiftralì fùpercilio prae- d ixcrit j, com etam , quem f a l f o , et im pie ve lu ti D ilu u ii vn iuerfa lis cauiTam fu p p o n lt , iterum periodo ab fo luta effe adpariturum ¡ q u i globum noftrum refoluta cauda aquis 0{h p e r ia t , iim n d e t, atque co llifio n e tandem terreftrem m achi- nam c o o c u tia t , atque diiToluat. H o c im p lo , atque iinlftro philofop han di m odo tim idum 3 ftoìidu m que populum paui- d o horrorc o b ftu p e fac it, e t qu o d fum m a om nium eft, m un­d i finem neceiTariis M ech an icae legibus co m m itten s, D e u m , e iu fqu e P ro u id en tiam de m e iio to llit , et A th eifm u m * q u a n profitetur , ve lu ti noua lue« con fp icuu m in d u ce- ve con atur.

F H I S I C A T E R R E S T R I S ,

I . T N t e r reliquos P lan etas T e l lu s , culus in co la e fu - X m u s , attcntioncm iioftram quaiì fu o iure iìbi vin ­

d ica re v id etu r. Si ab intìm is terreilris globi partibus exo r- d ir i velinius ob o cu lo s prim um verfatu r T errae-m otuu m phaenom enon.

I I . IlU us cauÌTam a m ateria e le d rica repetendam effe d u x im u s , ex qua perfacili n egotio ratio r e d d itu r , c a r i o ­ca m a rit im a , et m on tofa terrae-m otibus m agis fio t o b n o ­xia 3 et qui fieri p o fs i t , v t terrae m otibus nouae in fu lae n afcantur.

I I ! . R cp eriun tur in vifcerìbus telluris quam plurim a m e- t a l la , co rp o ra fcilicet d u r a , d u t ì i l ia , v i ìgnis v fq u e ad fu iio n em ce d en tia , et ex heterogeneis partibus conftantia. P r a e c ip u a , et prim aria fu n t A u r u m , A rg e n tu m , Stan- n u m , P lu m bum , Cuprum , F erru m .

I V . G u ille lm u s H o m b e rg , Parifieníls A cad e m ia c C h i- m ic u s , poft accuratas Ch lm iae operationes aurum conftare p utat ex m ercurio , fu b tilifsim is a re n is , et quibufdam fíxis falibus. L o n ge tam en a b eft, v t la p id em philofophaU m ¡ v t qu id am im poftores fe c e r e , ‘ fe repedlTe credat.

E V .

V . D e auro potabili ignari C h im ici quam pÌurìm a n ar- raucre , quae in ter tabulas fiZ as m erito relegantur.

V I . A rgen tu m com p on itur ex m ercurio fulphure^ et ia le . P d riicu laru m falinarum copia n iaior eft in a u r o , quam in argento ; pororum ve ro m aior in a r g e n to , quam in auro.

V i i . E lem entares Sianni p a rte s , v t C h im ici om nes à o - cent 5 iu n t iu lp liu r j t e r r a , et la i. E iu s p o r ia m p lio r e s fu n t,

quam argenti.V i l i . P lu m bum ex m ercurio , f a l e , lu lp h u re , e t ter­

ra com p oni v id etu r. In h o c m ix to te rra ,e ft princeps e le - m entum .

I X . D e elem entis Cupri d ifp utan t D . L e m e r i, et C o m ­m entator eius D . B a ro n : prim us illu d coalefci putat ex fu l- phure , et v itr io lo ; a lter vero ex m etallica terra ei p rop ria , et principio phlogiftico ccteris m etallis com m uni.

X . V ero fim illim u m tft , E crru m com p oni ex v itr io lo , f u l f u r e , c t terra ; et m ultoru m aliorum m ixtorum co n ip o -

lition em ip fu m in gredi.X I . L ap id es m a g n e tic i, q u cs terra lln u fu o co n tin et,

o m n i tempoi-e prim a ingenia con torfere. PaulU anus poftquam aliorum P h ilo fo p h o ru m hipothefes r e i ic i t , fuam etiam m o - defte p ro fert. N u lla ten u s illu m fequerem ur , quam uis h ip o ­thefes p hilicum d e ce re n t, quia p rin cip iu m p e t e r e , v t Sch o- la ftici io q u u n tu r , nobis vid etur.

X I I . M cth o d u m efficiendi m agnetes artificiales natura- libus m u lto pracftantiores dabo.

X I I I . V n a tantum linea cum ^ qua R lch eri pendulum

decurtatum fu it in In fu la C a ie n n e , eo Recentes P h ilo fo p h o s fagacifsim os naturae obfcruatorcs d u x it , v t telluris figuram , quam veteres p erfe tìe fphaericam cred id e re , in fph aeroida- lem verfus p o lo s eom planatam m eritò m utauerint.

X I V . A lath cm a tici tam en in v fu s fiios abfque v llo m ul­tum fcniibili «iTorc tellurem velu ti perfeétani fphaeram fu p - ponunt. H o c p a Z o eius p erip h criam j et d iam etrum deter- m in avlt C e l. P ica rd .

X V .

X V . ■ M a gn am terrefttls Tuperficici partem occup an t aquae. Hue flum inum l i n t , fiue m arium . A q u a elem entdiis eft flu i­d u m d ia p h a n u m , atque lim pidum j o d o r e , fa p o r e , c t co- Id fe caret ; exlguo calore vo 'a tilis e u a d it , in igne non a r- d e t , fed illu m plerum que extln gult.

X V I . A q u a naturalls r a r o , aut fo riltan num quam , po- te il haberi pura , fed ihquinatnr fu b tilifsim is om nium fe­re corporum particuUs. H in c pro varils adm iittis effc<5tu s pro- d u c it aqua d iu crfos. O m n iu m p u rifs im a , feu rx 'd iu s , m i­nus inquinata p lu u ia tilis eft.

X V I I . P rim a aquae dem en ta particulae fu n t globofa*,

et fu b tilifsim ae.X V I I I . A q u a faepe in glaci^m , corpus fc llic e t du ru m ,

c la ft ic u m , eaque fpecifice leu ius con uertitu r. In ratione h u ­ius phaenom eni reddenda n on M a ir a n i , fed M uiTchem - b ro ek ii fententiam le q ’ im ur.

X I X . F o n tiu m non vn a eadem que eft o rig o : quidam enim e m ari n afcun tur , quidam ex p lu u is , e t n iu ib u s , a lii denique ab his om nibus fim ul o rig in em ducunt.

X X . M a r ia d u o m agni m om enti phaenom ena fo lerti P h iiico ru m inueftigationi o ffe ru n t, Salfedinem , et A c ftu s .

X X L Salfed o o ritu r a particulis fa l is , fu lphuris , ec bitum inis , q u ib u s abundant m arinae aquae. C e l. G a u tie - rus profefsione M e d icu s m ethodum aquas marinas a fa lfe - d in e purgandi inuenit anno 1 7 1 7 .

X X I I . A eftu u m m arinorum phaenom enon , qu o d prae* clarifsim a prim i ordinis iiigenia vehem enter to rfit , N e w - tonus tandem ex com binatis L u n a e , S o lifq u e a ttra tìio n i- bus tam egregie exp U cau it, v t illu d naturalcm quam dam , et neceflariam nevvtonianae attratìio n is con fequution em ia -

re m eritoque d ixeris.X X I I I . T ellu ris athm ofphaera A e re m prim um nobis ex-

h ib e t , qui fluidus , g ra u is , et elafticus eft , ex quibus q u i­dem proprietatibus bene m ulta quotidiana phaenomena eui-

denter expUcantur.X X I V . Praecipuum eft Son i p ro p ag atio , cuius ©ptlmam

theoriam d ed it M a ir a n u s , quam v itro am fJeAim ur.E a X X V .

X X V . A q u a calore S )1U , et fubterranei Ignis în v a ­pores ab it-5 et per athm ofphaeram euehitur. H in c nebulae, nubes 5 n iu e s , pluuiae , grandines.

X X V I . Ignis e led ricu s in cauiTa e l l , cu r nubes toni- trua e d a n t , fu lgu ra m fu lgores e ff ic ia n t , totam que

athtnofpKaeram perturbent.X X V I I . V en tu s eft violenta aeris a g lta t io , cuius non

vfiam caulTam e x h ib cb o , et d efen dam ,

PHILOSOPHIA PRACTICA,seu Ethica

I . NV lla fun t ftudia aut m agis neceßarla , aut m agis vtUlct i aut m agis iucun da , aut quae a viris d o d io rib u s m aiori cum laude tra d a ­

ta í in t , quam E chìcae. E il enim haec quafi ceterarum d if- ciplinarum fru ítu s y et fine hac om nes pondus fu n t iners. M e r ito Socrates E th icam antonom aftice P h llo fo p h ia m vo - ca ult.

I I . H ac praefertim aetatc foUdis E th ica e p rin clpü s m u- n ir i.t io s o p o r te t , ne in tranfucrfum tanto graíTantium er- rorum turbine ab rip iam u r, pafsim enim vo la n t exitialla l i - bertinorum dogm ata fub fpeciofo iuris naturaÜs t i t u lo , e t ab exteris tam quam m erx peregrina reportantur a d irrcp ara- biicm fa m ilia e , p a tria e , t t ecclefiae ruinam .

I I I . E th ica e o rigo caelellis ac d iuin a t i l , atqae hum a­no generi coaeva : fcm p er bonefta tis cultrix et m agiilra fu it, fed varias a m undi exo rd io vfq u e ad haec tem pora v ic if - ¿tu d in es fubilt.

I V . V eteres ethnici qui in trad an d a E th ica excellue- re 3 notlores f u n t , quam qui referri dcbeant. C ath o lici d o c- trinam m orum exim ie fcrip tis lü is illuftrarunt. S e d fparfa

it -

atque ín íig e fta d oA rInae hiiius capita A n g . D o d . D . ' l ' i i o - m as ordinatifsitna m eth o d o com plexus eft faeculo X I I I . q u i praefertim in P rim a S e cu n ia e om nia E tiiices argum enta non tantum reu elatis , fed etiam naturalibus rationibus elucubra- u it. H uius S )Iis m icantifsim i radiis hodiernas aquilonares vm bras cim m erils atriores fa c ile fugabim us.

V . A c a th o lic i B D . neoterici libi vin d ican t gloriam l u - rifprudentiae naturalis rc ftitu ta e , et ve lu t ex fqualorc ¿ ex i­lio 3 et cineribus reuocatae. E g o quideni libeiiter eis c o n - c e d a m , om nium prim os E thicam in iiiítam , com polltam * que artem a reliquis fcientiis fequeftiatam fub titu lo lu r is naturae 3 et gentium adornaíTc ; fed vehem enter d o leo , quod d ifcip lin am i l la m , quae antea in to t T iie o lo g o ru m , e t l u - r ifo n fu lto r u m llbris f lo ru e ra tj p lu r im is , h ifque perniciolif» ü m is je r ro r ib u s deform arint.

V I . P iim u s H u go G r o t lu s , religione Arm inianus3 n a - tion e B atauu s fub finem faec. X V I . librum trÍpartitum e d i- àÀt de Jure b e lli e t p n c is ¡ in quo m ulta a c u t e , folide^ m o d tfte pertratìat : errores tam en im m ifc e t, ob quos d ig ­nus eft q ui prohiberetur.

V I I . T h om as H o b b e liu s , philofophus A n g lu s librum fcrip lit de d u e , ac poftea alterum d e L eu ia th a n , in v tr o - q ue prodit Ingenium et calam um ad om ne m onftrorum g e ­nus aptifslm um , obw uditque hipothefes crudas , hórridas, ath eo dignas.

V I I I . Sam uel Puffend orffiu s Saxo de lu re naturae e t g e n t iu m . Item in com p en dio de O fjìc io hom inis e t c iu is fcrip fit c o p io fe , erudite 3 m eth odlcc 3 et in m ultis fup ra G ro tiu m ; fed in i l io fu o pefslm o S o d a lita t ls p rin cip io a b fo rp tu s , o fficia erga D eu m v ix a tt in g it , e t in E cc le ú a m , I* a tre s, et Scholafticos im pudentifslm e inuehitur.

I X . Q u id dem um d e T h o m a lio 3 B u d d aeo 3 W o l i io , H eineccio 3 a liifq u e iuris naturalis com m entatorlbus com m e- m orem ? non raro m el h a b en t, fed et plerum que acu leu m .

X . H orum om nium adgrefsionibus obuiam iie^ quan­tum p o fs im , adnitar ; ve l m onftrofa dogm ata re fellen d o , v e l fana atque re d a pro aris et fo cis defendendo.

E T H l -

ETHICAE GENERALE PARS PRIOR,

A C T I O N E S H U M A N A E .

I . '^ O lu n ta riu m phrafi fch o lafttcacu m A rlfto te le , V/ et D . T h o m a d id t u r : Q u o d e ft a p r in c i-

^ p io in triu feco cognofcente fin g u la , in qui~

in s e ft acius. A d u s ig itu r voluntarlus , Hue e lic ltu s , f i­n e im peratus y eft qui ex deliberata v o lú n ta te procedit.

I I . M e rito etiam volu n tarll habentur atìu s i l l i , v e l qui ex cauiTa, gu am quifque llbentet' p o A iit , praeuidentur fu t u r i; ve l quos h o m o , quum im pedire poiT«;t ac d eb erct, negligentia tam en vel m alitia non facit.

I I I . V is v e l ignorantia anteceden s om ne vo lu n tariu m fu n ditus euertunt : metus , et concupifcentia non in fn n g u n t

q u id e m , fed a liquantum m inuunt.I V . V t iidem a d u s liberi a rh ìtr ii lih e rta te d icantur et

á ln t , accedere praeterea debet vtraqu e indiffcrentia obiecli^ ua ic ilicet et fu hiecliua , C o n ti'a d li^ o n is , quam d ic u n t , eft etiam neceíTaria \ co u tra ricta tls non i t e m , fed pocius de- honeftam entum eft libertatis.

V . M o ra litas a itu u m hum anorum eft relatio , quam ad m oru m regulam habent : ú ei penes o b ie itu m , f i i ie m ,o m - n efque circunftantias a d u s conientiant , honefti ; fi vero v e l a ltero horvHu capite diíTentiant, ínhoaefti adpellan tur. V n a ig itu r ad honeftuni v ia ,♦ o iu lta autem ex om ni latere auia

e t deuia.

H U M A N A R U M A C T I O N Ü M F I N I S .

V I . ’U U r i o f a fune E p lcu reoru m fo m n ia , qifod ín hoc J r m un do om nia fo rtu ito co a lu crin t, atque om nia

fine certo f in e , co n filio , ct intentione n a íca n tu r , agant, perfeuerent. Ita cecin it L ucretius nos quidem C atholic! glorifican dum D eu m efi!e u ltim u m rer^im creatarum finem

adñiin ate adierim us.C rea-

V I I . C reaturae tantum rationales polTunt et tcnentiir propter vltim u m fìnem agcie , et n ullus propterea a<ftus hum anus poteft effe in in d iu id u o indlfferens^ i i t haec t ft perpetua I ) . T h o m ae et A u g u ftìn i iententia , cu i etiani ex Proteftan tìbus fu b fcrib u n t W^olfius et B udd aeus.

V i l i . B e a titu d e eft ftatus volu ptatis vndequaque per- f e i t a e , ac om nibus num eris abfolutae. B e a titu d o , aiebat p ulchre D . A u gu ftin u s ¿ eft tam m agnum bontim , v t i l lu d v t l ln t e t io n i e t tnali : imo m a li fu n t m a l i , v t beati f m t b e a titu d in e fa lte m a dp arente.

I X . F ru ftra q u aeiìtu r in ter creata beatìtudinis o b iec- tum 5 h lc cnim n ih il ex om ni parte beatum ¡ fed om nia h u ius m undi bona caduca f u n t , fr a g ilia , et puerilibus c r e - pundiis lim illim a : a filu unt fu b ito , fu b ito dllabuntur : can p iun t dum ca p iu n tu r, et anim um D e i capacem deprim unt. A d m aiora n afcim ur : aeternitati viu im us.

X . S ola e rgo D e i poffefsio nos felices et vn dequaque beatos reddere va le t ; et ab eo fe iu n tìio > dira eft anim i ìn quies j fum m um hom inis m alum .

X I . D u m h ac m ortali v ita fu n g im u r om nim odam p er- fe tìa m q u e beatitu d iiiem , etiam naturalem obtinere non pof­fum us ; bene ve ro alìquam ¡ veram quidam > quam uis im - p erfe tìam .

X I I . H aec m ortalium hom inum beatitudo in lincerà anim i cum D e o co n iu n d io n e co n iiftit , quae eo te n d it , v t in te lle d u s re¿te d e D e o fen tiat , eum que habeat ccu re- ru m om n ium prlncipium ac fin em , P atrem optim um , l u - d icem aequifsim um 3 G ubernatorem prouidentifsim um ; e t Vt volu ntas to ta a D e o pendeat eidem In om nibus fe fy b - ì lc ie n d o , a m an d o , et cu m fiducia rtu eren do.

I N T I M A C O N S C J M N T I A ,

X I I I . I ^ V Ì cum T o la n d o et aliis con fclen tlam prò v i terriculam ento plebi a C lericis o b ied o ven *

d it a n t , rid iculum com m ittunt e rro re m , e t in ter am entes d ign i fu n t q u i reputentur.

E ft

X I V . E ft ìw qu c con fcìen tia norm a próxim a a&üs h ii- m a n i, eft ve lu t D e i vicarius , leglfque aeternae interpres; adeoque non a le ip fa , fed a D e o habet vim obligandì.

X V . C on tra intim ae confcientiae p erfu afio n em , q u a m ­uis fallìfsim am j operari non licet ; led eam m aturo a d h i- b ilo exam ine feq u i quouis in cafu tenem ur.

N V I . In dubio circa adlionis honeftatem , ü operari oporteat j tu tio r pars eft fe q u e n d a , in opinione v e ro ea quae m agis ad veritatem accedere vid eatu r. E t haec r c d a e ration i adeo fun t c o n fo rm ia , v t P robabilifm um ceu fa ll if -

llm u m coram entum habeam.

GENER JL IS ETHICAE PARS POSTERIOR.

J U S A T U R A L E .

I . I P E x D e i a e te r n a , fiue D ccretu m volu n tatis d l-I uinae legem aeternam co n ftltu e n s, eft prim a

J om nis m oralitatis n o r m a , ac o m n ium alia-

ru m legum fundam entum .I I . F a lfo cxiftim at G ro tiu s naturam rationalem prim am

ac fuprem am h o n tfti et inhonefti effe regulam . Q u a e q u i­dem fententia pracftantifsim o D iu ln ltatis ornam ento D eu m fp o lia t , et peccato p h ilofop h ico , hum anorum eiro ru m m áxi­m o 3 latifsim am viam pandit.

I I I . N o n defunt m ifelll hom u li j qui T itan orum inf­la r , licu ti D e u m , Ita naturae iura pro fabu lls v u lg i , p ro p o litico ru m com m cntis , et prò praeludiciis infantiae h a- b c a n t , adfcrantque naturam noftram nullis nifi vtilitatis et iucunditatis legibus effe circum fcriptam .

I V . E g o quidem con tra h u iu fm o d i hom inum faecem non fo lum ius naturale anim is a D e o inditum exlftere p ro­p ugn o ? fed illu d Scnecae in cu lco : Sei'ia A th e o r u m , Secla

m entieutiuìi} eft.y . Ius naturae eft ordinatio diuina pei d i Zame n ra t i o-

nìs hom inî m a n ìfe ib ta j qua d lrlg itu r a d finem vîtim un» per m edia neceíTaria.

V I . Praeceptum iuris naturalis quod ú t ceterorum om ­nium bafís et fu n d am en tu m , eft praeceptum trip ü cis am o- r is erga D e u m , fe ip fu m , et proxim um .

V I I . H allu cin atu r ig itu r P u ffen d o rffiu s, dum in fo l» fo cia li ord in ation e hom inis erga proxim um iuris naturalis fum m am con ftitu it ; quali vero natura hom inem m inus ad D e u m , e t fe ip fu m , quam a d proxim um ordinaret.

V i l i . CraíTa et perniciofa eft fa ifa eorum perfuafio, q u i aiunt ius n a tu ra e , v e l nullam obligandi vim liabere, v e l eam t a n tu m , quae ab im perio hum ano proueniat : at-* que adeo Reges ac Principes iure ifto non ten eri.

I X . H in c tetra illa axiom ata : Im p erli t itu lo in iu ria ift iu s m ig râ t. In fum m a fo rtu n a id aequius , quod validius» S i ius v io la n d u n t, r tg n a n d i cauffa violandum , etc. H a ec paísim ii 5 qui iuris n aturalis vindices fe to to ore p ra ed i- çan t. Sed fu ru n t ; ego quidem tam execran d í com m ent» t o ­to anim o detcftor.

X . ' E rrat ítem T h o m a ílu s , q ui iu ri naturáíi n on:indTe yim coa'Süuam d o c e t , fed tantum direStiuam .

X I . O m nes et fo li hom ines vtraque iuris naturalis v i

♦equaliter obligantur.X I I . P rim a et generaliora praecepta nequeifnt ab h o -

m ine rationis com pote ignorari. Sed non idem efto^ ju d i­ciu m de fecundariis et particularibus.

X I I I . lu s naturae a ie o eft im m u ta b ile , v t nec D e u s vm quam in eo difp en farit.

X I V . N e c E p iik ia proprie talis lo cu m habet in lege na­turali ; fecus l i im proprie accipiatur.

X V . S icu t M o tap h iiìci prim am qua{n,{jam veritatem om ­n ium aliarum principium conftituunt ; tta etiam quaerunt E th ic i quodfiam lìt pnnvum p .in c ip iu m , quo tam quam lid io la p id e , cu r h o c vel illu d iure naturali praecipiatur aut v e r

t e t u r , inteiligam us.X V I . V a rie a variis eft excogitatum . A rifto te les c t C i ­

cero am m unem moratarum gentium confenfum p o fu cre ; V I*P pia-

pìanus , infllnclum n a tu ra tem i p e r fe ñ lo n e m fu liH obbefius 5 conferuationem e t v t il i ta te m proprinm i L e ife - rus t jn d e m , fo lam rationem , Stfd ex his n ihil probatu dign um .

X V I I . P u ffe n d o rffiu s , quem D D . Proteftantìum torrens ieqiiitur 3 ' fo lam fo c ia lita te m lo tiu s luris naturalis princì- p ìum ac fontem con ftituit : fed f u r i t , pefsìm eque errat.

X V I I I . C om inunis Item ac vera D D . C a th o lico ru m fen- t e m ia , quam apertis vln ìs a m p le d o r 5 eft j v ltim u m cog- n ofcen dl iuris naturalis principium effe intra noftram q u i- dem naturam retìam conftitutionem ¡ c t ordinationem n a ­turae hum anae ad fuum finem ; extra naturam vero ¡ ip funl D e u m , fcu diuinas p erfe tììo n es Sapientiam ¡ B o n itatem , P ro u id e n tia m , cet.

l U S D J V I N U M .

X I X . T E x M o f a i c i " 'e f t illu d com plexum varìarum I Â ordin ation um , quas D eu s per A lo ife n p o­

p u lo 'ifraelitico 'pràcfcrlp iitiX X . D u ra quidem erat ¡ m ala tam en non c r a t , im o

bona ac v e r a , et illu m populum obllgans v fq u e ad tem po­ra Chrifti D . N . per quem tandem fu it abrogata.

X X I . L ex noua , fiue E uangelica co m p led itu r illa prae- fcepta 3 quae C h n ftu s , M^f^ias per anrios quater m ille a m un do exo p tatu sj prom ulgauit idem a u tìo r 3 et exem plum .

X X I I . Praecepta legis euangelicae alia fu n t praecepta T id e i ; alia moraLia ; pauca quaedam cerem onialia ; et pe­n e nulla i u d i c ia l i a , feu forenfia .

X X I I I . D eclam at im pudentifsim us M e la n h d o n , f a c i - liù 's ejft homiHi"^fjinsuolare Cancafutn ¿ quam D e i prae^ cep ta ohferuafe : íífu tit tem ere H o b b efiu s, D o .lr in a m Chrif~ t i ahf'jùe M andato p r in c ip is fe habere p er modum. confUii^ Ct a lia , quae ipfe calam us horrfet. E n hom ines hum anae inentis dedccus ¡ et oprobrium .

X X I V . V tru m q iie h o c extrem um vitan Jum eft ceu f u - tio fu m • dcliram entum : U x euangelica n ih il p r a e c ip it •. le x

gua/t"

evan gelica nunium p r a s c i f l t , VtriH nque D e o > vtru m q ù e iaiiae ratlo n l répugnât.

I U S H V M A 2Ì V M .

X X V . T E x hum ana eft rationabile dccretum Tupe- I j rictris hum ani fubitdlam ùbi com m unita-

tem* obligare v o le n tis , tendens in bonum com m une 3 ac legitim e prom ulgatum . In canonicam^ d lu id itu r , et ciui^ lem ; iterum in mo'ralem , -poeiìalem , 'e t m ixtam . O m n i­bus parendum eft^ n i de R epública a â u m effe velim us.

X X V I . P o ttfta tcm condendi le g e s , f t u e ca n ó n icas, iìu c c iu lle s , non ab a lio , quam a D e o acccperunt hom ines.

X X V I I . Leges om nes obligant a d a liqu id h i . con fclen - i ia iecund um m entem L egislatoris. T o llitu r tam en ob liga- tio per abrogationcm , derogationem , difpenfationem , c t ep ìik iam .

J U S C O N S U E T U D I N A R I U M ,

X X V I I I . T V s con fuetudin arium fcrip tum n on e f t , fed X diuturnis popuU m oribus cum aliquo Le«

gìslatoris con fen fu In tro d u àu m .X X I X . C o n fu e tu d o . v t legitim a û t ¡ débet effe i . po-

p u li ; a . rattonabllis : 3. cum intentione in d u c c n d i, v c la b - rogan di obligationem : 4 . cum .a liquo fuperioris confenfu .

X X X . L egitim a con fu etudo e t nouam legcm inducere p o te ft , et priorem a b ro ga re , û hum ana tantum f i t , non ve ro naturalis v e l d iu in a,

l U S G E N T I U M ,

X X X I . T V s gentium eft conuentio libera gentium diu-* X turnis m orlbu s, ceu paéto t a c i t o , Introduc­

t a , tendens ad m utuum com m ercium , et com m oditatem

vitae focialis.X X X I L M u ltis titu lis a n aturali iure diftingul contra

P u ffend orffiu m , et T hom alium aio.F a l u -

X X X I I I . Iu ris gentium lu m m arla capita , quae h o d ic- d u m o b feru an tu r, fun t fere fequ en tia : ius L e g a to n im , C o m m e rc ii, B e lli j P a c is , e t RepreiTaiiarum , in co lu m i- tas naufragorum , et d iu ilìo rerum , ius V ia e P u b llc a c j Se«

p u ltu ra e , et M o n etae.

ETHICAE SPECIALÍS PARS PRIOR,M O N A S T I C A .

I . T \ R i m a m onaftica officia fu n t hom inls erga D eu m X cui natura ipfa docente j fum m am R eligionetn

m ente j et corpore exhibere debem us. Sed d e h is verba

iam fecìm us in T h eofo p h ia .I I . E x praecepto iuris naturalis afifjrm atluo hom o ho-

m in i dcbet am orem non tantum in a d fe d u , fed etiam

a liqu an d o in opere externo.I I I . T rip lex eft officium poiitiuum am oris erga p roxi­

m um : I . v t bona e i v e lim u s , ac faueam us : a . v t opem in necelsitate c o n llitu to , quantum ordinate p o fs im u sj e x - hibeam us ? 9. v t eodem m o d o m ala ab eo arceam us.

I V . E x praecepto n aturali n egatiuo prohibetur om n is laelio p r o x lm i, fiue in p e r fo n a , fiu c in quibufcum que i l -

liu s boiiis.V . Q u u m ex m endacio a liqu od tem porale em olum en-

tu m , liu e detrlm entum hom inibus faepifsim e fequ atur, pertinet hue fam ofa illa co n tro u erfia , an a liqu o in cafu m entiri liceat ¡ ve l oporteat. A d firm a ru n t cum P lato n e a li- q u i v e teres , et etiam CathoU ci ante D . A u gu ftin u m . A d - firm ant etiam hodie plures cum G ro tio . E g o quidem m en - dacium effe ìntrlnfecus m a lu m , adeoque n u llo c a f u , v e l praetextu effe adm ittendum cum M a g n o A u g u ftin o v e r i- tatis vìn d ice propugno.

V I . In princìpio m u n d i, quum A u A o r naturae res ter- •reftres hom ini vtendas fru cndafque tra d ìd it , om nia erant in m ed io exp o Ìita , nullius fu b ìe d a d o m ìn io , fed lo ia n tg a - t iu a eommunÌ9 vigebat. H aec prlm aeua rerum co n d itio d iu

du«

durare non p o tu k , eique tandem communio p o fu iu a f u c - ce fs it.

V I I . D e n iq u e quum frequen tìa hom inum excrefceret, c re u lt etlam liu o r , c u p ld ita s , a u a r it ia , iu fg ia ; hinc ne- ceffe fu it com m une dom inium ad p iiuatu m redigere a t ­q ue p rop rleta tem inducere : idque ip fo iu re naturae e x i­gente.

V J I f . O ffic ia erga p ro x im u m , quae ex rerum dom in io o r iu n tu r , f u n t : i . D o m in u m non im pedire in libera rei fuae difpofitione : a . a poiTefsione rw n deturbare : 3. rem ablatam dom ino reilituere.

I X . N atu ra lis etiam obligatio e f t , ftare contraétu leg i­tim e in ito . Sed dolus ve l error fu b ftan tia lis , vis aut m e- tus in iufte incuiTus reddunt co n trad u m ip fo iure n ullum p ro laefae partis arb itrio .

X . Ius naturale haec hom ini o fficia erga fe ipfum prae- fcrib it ; re fp etìu a n im a e , in te lle Z u s et voluntatis culturam ; re fp e Z u c o rp o ris , v i t a e , m em b ro ru m , fa n ita tis , et fufterr- tatio n is curam ; et exteriorum bonorum r c fp e d u , fam ae, fortun arum que conferuationem . H ic potifsim um illu d prae OCuUs habendum ,* m odus in reVus cet.

X I . F o rtis anim i atìu s non e f t , fe ipfum p rò infam ia v e l feru itutc vitand a o c c id e re , v t o lim Stoicis perfuafum erat ; im o potius tim id i fra Z iq u e v t S . A u gu ftln u s adfe* ru it.

X I I . N e fa s ig itu r eft , om n ique iure prohibitum m o r­tem ílbim et quouis in cafu inferre. L ic e t tamen ex fine h o - nefto m ortis fubire p er icu lu m , q u id q u id contra b laterent M a ch ia u eilu s et H obbelius propriae vtilitatis abie<fti am a- tores.

X I I I . Seruato m oderam bie in culp ante tu te la e licet v i- t tm cum occiíione inuaforis defendere. Sed va ld e pericu lo- fu m exiftim o , e t a rd u u m , polTe tune tem poris ita praepo- tentis irae m otum d e p rim e re , v t n ec m inim us v in d iZ a e appetitus irrepat. H in c om nes fere P P . hanc defenfionem re ie c e rc j q u a l v ix line peccato execution! m andari p o fs it ,

X I V . P ro p ter fortunas et honores con feru an dos n o acík

eft l i c i t a , quocum que m oderam ine feru a to , occifiua de- fcn lio ; im o n aturali im e prohibita.

X V . D u tíllu m , qu o d in f e r o c i , atque barbara L o n go - bardorum gente , fabricante d ia b o lo , cunas h a b u it , om ni iu r e , et naturali etiam eft prohibitum , E rrat G ro tiu s qui naturae lege licitum elTe iu d ic a t , et m agls H obbeiius errat qui illu d ceu fo rtitu d ln is in dicium laudat.

X V I . T en etu r hom o pafsiones iu as a d v ir tu tis norm ani re g e re , ne ad v itioru m extrem a decllnent ; et in d e non pau- ca nec contem nenda exurgunt hom inis erga fe ip fu m o f ­ficia.

X V I I . E t prim um pafsiones non poffunt penltus eucUl: b ine apathia ftoica eft a d fc ita ia ch im a era , hom lnefque ìh - truncos conuertit.

X V I I I . E con trario et poffunt et debent ad reÄ ae ra - tlon is norm am fren ati ; h in c dom inium pafsionum tft tam la b o r , quam felicitas fapientis ; et epicurea licentia effre- nis e f t , et porcorum p o tiu s , quam hom inum propria.

X I X . R em edia generalìa pro obtlnendo pafsionum im ­perio ex pluribus habeto fequentia ex ipils etiam gentllium Ph ilo fo p h o ru m fchoHs defu m ta : I . O tia e t Luxum J u g txI I . Senfus. externos fo le r te r cohíbe \ I I I . O biecium m atu­re exam ina : I V . I n i t i i s adfe'Siuum obfta.

X X . H is addere poteris exem pla, c o n fo rtia , m ónita v i- rorum proborum ac fip ie n tu m , et finceram d iu in l auxilii im plorationem , ad quam ip ii gentiles ex fo lo rationis lu - m ine faepe confugerunt.

X X I . O m nem palslonum turm am a d d u a s , ceu fecu n - difsim os aliarura fo n te s , amorem fc ilice t et odium cumD . A u g u ftin o refero. E t d e eorum n a tu r a , caufsis , effec- t ib u s , et rem edlis rogatus verba faciam .

X X I I . V irtu s eft habitus boni e U d iu u s . T rip licem fta- tum h a b e t , Im perfe'clum , perfectum , et heroicum . A d pcr- fc Ä u m et heroicum G en tiles non peruenerunt.

X X I I I . V itiu m eft habitus m ali e led iu u s. T rip licem etiam ftatum habet ¿ im b ecU lita tis * m a litia e ¿ et ¿mmu- n ita t is .

V if -

X X I V . V ir tu te s , v t docet D . T h o m a s , fecundum ap- titudhiem fu n t nobis a natura ; non autem ftcu n d u m p er- ftâ !o n e m . H inc vfitata phraii d icitur : In fiin t nohis a na^ tura fem ina ¡ fiu e pritnordia virtutum .

X X V . In doles e d u c a tio , faeculi g e n iu s , cxem p'a , et conforti« ad in ftilla n d a sj ílue v i i t u t e s j fiue v itia p lnri- uium faciu nt. D e quatuor cardìnalibus virtutibus in ipecie, et de his q u a e a d e a s re d u cu n tu r , breuiter rogatus diiT eu m .

ETHICAE SPECIALIS PARS ALTERA,

0 E C O N O M I C A .

I . ^ ^ O n m g i u m eft focietas om nium prima , quam 1 a u d o r naturae in paradifo tum ad generis h u -

m ani propagationem , tum ad m utuum leu a- m en e t fo latiu m in ftituit.

I I . In vitam folitariam grauiter in ueh itu r PufFendorf­fius , e t con tra in llituta C le r ic o ru m , et M o n ach oru m dé­to n ât r C oelibatum vocat V o ltae ru s focietatis fcandalum . So- qu u n tu r hos pauci eorum adm iratores. A t conftans eft ca­th o lico ru m tum theologorum , tum p h ilofop horum fenten- t ì a , focietatem coniugalem fingulis non effe praeceptam , vltam qu e fo litariam non p ro h ib e r!, fed libere e lig i ¡ et fä n d e teneri poffe.

IJLI. C on iugiu m eft ex natura fu a co n trad u s in d iffo lu - b ilis vn ius m aris cum vna fem ina. H in c P o lig a m ia , P o ­lian d ria et D iu o rtiu m ip fo naturae iure prohibentur.

I V . C om m u nia coniugum o fficia fu n t i . intem erata fi» d e s j ft. fo lid u s a m o r , et 3. m utuu m obfequium : particu- laria vero m ariti i . d ir e d io vxoris non violenta vel d e f- p o tic a , fed fuauis et fam iliaris ; a . fuftentatio et d efen llo eiu fdem 5 vxoris tandem 1 . obedientia obfequiofa , 12. rei dom efticae adm iniftratlo fidelis.

V . lu s parentum In U beros, qu o d p a tr ia p o te fta s v o ­c a t u r , «ft , quo p erfona i res e t aJliones libeuorum fub»

Uciun-<

iic m n tu r , red .te parentum ordin ation i in finem debitae ed u -

cacionis.V I . O ffic ia parentum erga liberes fp tZ a n t i . culturant

corporis : a . culturam anim i : 3. prouidentiam p ro fu tu ro

vitae ilatu .V I I . O ffic ia liberorum erga parentes h is duobus defi-

n iuntur : 1 . obferuantia exaótifsim a: a . obfequio fid elif-

fim o.V I I I . Si parentes m orte n a tu ra li, aut c iu ili décédan t,

tu n c liberi* im puberibus dantur tutores : puberibus dantur euratores , qu i parentum lo co illis iin t. Q u o d 11 vero p a­rentes n on quidem d e cc ffc riiit , per fe tam en litieros fuos r ite inftituere in m o rib u s , lit te r is , aut artibus non valean t, tu n c ipii e ligunt et fubftituunt lib i M a g iftro s.

I X . T utores et euratores debent o fficiu m fib i im poû- tu m paterno a d f c â u , et ftudio c u ra re : ipfi ve ro pup illi et m inores v ic ifsîm fuos tu to r e s , et euratores tam quam parentes a m a r e , h o n o ra re , obfequi.

X . M a g iilr i officium e f t , do ccre , d ir ig e r e , corrigere: D lfc ip u lo ru m vic ifs im eft anim um d o cilem , et o bfequ io - fu m exhibcre.

X I . A d docendum non tantum requiritur fc ie n tia , fed et induftria fcien tiam com m unicandi : q u ì i p ro d e ft c la u is au­rea , f i aperire non p o te ft ì in quit D . A n g e lic u s ; ad di- rigendos niores non tan tum facu nd ia verborum , fed et cxem plum vitae integerrim ae ; ad corrigenda eirata non tan ­tum feruor , fed et inlìgnis prudentia : ne te m e re , ne im ­portune j ne cx iracundia poena inferatur.

X I I . Solu s fa p ien s am lcits e ft : vere ct pulchre Sto ici protulere ; prò ineunda itaque am icitia m agna et fo lers el: adhjbenda prudentia : P r o c o le n d a , hae funto capitales le­ges : 1 . N e c rogem us res tu rp e s , nec rogati faciam us. «. H o - nefta taclam us, etiam non rogati. 3. Sufpicionibus lìniftris non fa c ile aurem praebcam us. P r o dilToluenda niliH v a le a t , n i- í¡ conclam atum aliqu od alterius vitium .

X i l l . Soi n itusiJ:;>a£ÏiJ, quae Fám ulos co n ft itu it , nu­llo m odo rcpugnat iu r i naturali > i*no nec fcru itus coàct*^

quae

quae M a n cip ía f a c I t , II legitim a l i t , dom ino v tlü s , et ¿ r u is non in iuriofa.

X I V . D eb et fam u lo heriis m crcedis fo lu tlo n e m , et m o­ru m direAicm cm ; fam ulus autem iiero prom tam o b cd ie n - tiam , et fídelitatem adcuratam .

X V . A m p lu m eft ius dom in i in m a n cip ia : pote 11 d o - m inus quafcum que o p e r a s , m o d o non fupra vires illo ru m , in iungere : poenis etiam grauioribus adficere : ip fo s , im o et liberos eorum vendere j vitae tam en e t necis poteftatem n on habet.

F O I I T I C A ,

X V I . / ^ l u i t a t e m vo co : Corpus p o lltíc itm in fu o g e *n erep erjeciu m , e t communis f e l i c i t a t i s caitf-

f a in commune regim en coadunatum . T rip lex datur C iu t- tatis fo r m a , ad quam om nis im p eiii fum m i m odus re fcr- tu r ; M o n a r c h ia , A rifto c ra tla , e t D cm ocratia .

X V I I . B la fp h e m a , in fa r ta , ac turbulenta eft H obbefil fententia d ic e n tis , poteftatem om nem ex fo la v i , e t p o - tentiorum im perio o riri polTe, q u o debiliores potentioribus c e d e r e , eorum que im perlo fe fubm ittere tan diu deberen t, donee ip fi ie liberaré , belhim io ftau raic , et propriae lib c r- tati con fu lere polTent.

X V I I I . Sum m um im perium in d ete rm in ate , ac genera- lite r fp eftatu m eft a D e o ; determ inatio illiu s ad vnam ex tribus recenlltis C iu itatis fo rm is e ft ex libero populorum co n fen fu .

X iX . F a lfo praedicant h odiern i P o l i t ic i , focietatcm c l- u ilcm effe o m n ib u s , et lln g u lis iu re naturali praeceptam , e t perperam v ila m folitarlam teterrinUs coloribu* depingen-

tes dam nant.. X X . M a g ’ftratus i l l l d ic u n tu r , qui cum im p eria reipu-

blicae praefunt ; fi h o c Im perium fit fu p rem u in , et a n u l- io a lio d ep en d ea t, d ic itu r M a iefia s : rcliqu i M agiftratu s iu n t fu b o rd in a ti, quorum ope fuprem us M agiftratus v titu r a d remp. g e re n d a m , quales fu n t C o n fiU a rii, L e g a ti ¡ P rae-

f i d t s ÈrQuinciarum » B s llid u c e i^ etc. quorum p o te ft«G ua«

5 0 . . . ♦tanta eft , q u an t* Ipfis a i*npremo im perante trib u itiir .

X X I . V a ftlft im a fuprem i M agiftratu s o ffic ia h o c velu ti fu m m a rio con tin en tur ; curare bonum tam p u b licu m , quam priuatum C iu iu m ¡ e t adhibere m edia ad illu d co n d u ccn -

tla .X X I I . O ffic ia fu b d itl generatim ad tria haec capita per­

tin en t : I . A m o r in rcm p. a . O bferu an tia erga M a g iftra - tu m . 3. C o n co rd ia cu m conciuibus.

X X I I I . B e llu m tam defenfuuim , quam offenfiuum iu re n aturali licere j om nis iana ratio et T n eo lo g la d o cet co n ­tra veteres M a n ic h a e p s , e t recentes A n a b a p tifta s , qui rc- llgiosifsim ae pietatis fpecle n lh ll m agis quam arm a detrec- t a n t j ceu chriftianae m anfuetudinis euersiua.

X X I V . B e llu m ex iufto titu lo fu fcep tum n ec veteris , n ec n ou i teftam enti iu re positiuo p ioh ibetur.

X X V . O ffic ia m illtis fu n t ; i . P rin c ip i fu o fideliter, ctiam quocum que vitae d ifcrim ln e p o fth a b ito , in feru ire, o . Ciulbus v im aut in lu riam non inf<;rre. 3. M ilit ia m ante p a d a m ¡ ve l obtentam m lfsion em non deferere .

E X P L I C I T .

Imprimatur.P . loanms Ant, Mayans Vt, Velafco

Can, et Fniu.FaLRdBor, Cenf,Reg,

• ^ íV ‘T . . ' %'

V.- ' '■'■

i ' . : \ ■ i ) W ; lO.'Ur --' í i í

^ .'fí^ lg U W ÍK :, ' . ■

f H Î. J . ^ T r f ' í i s t u " . ^

t i a * ; ■’ :: i î : , i f S i î f 5j £ f e ; ' : , ! ^ Î s â i a M ' ? . '* '•Vv*?'.-. .•.■Ha' J ‘\.««.'*t-< .--v.wKJH

i y « » ' - ; -V

j*.#*. . ' ' • fc* *'.‘ • •* • • _ »i > •

■ ' ‘ i» V‘ X * Já5íPíi£ .-i^»í»'TÍ{

. * *■ * • V *■ _ . «

l a'*'’ -.’ ' ■• : ' ■ ' ' i i U i j à i ^ à à i ë ^ ^

\

..ï

i ;. r". ,* •-

-n

■ ,

, ¿ « i i p f e i l

-ÍV .

ij*’ ’*." • ■ . ' - i . ' ' ' ■’ '

r . , i . lïînb’

V

• ¡ e ^ .

•r •

-i2 6 ^

- ,c - .'•1 - 1

»? •

'.»'S1 t*A

. \

------lì

" - ' ■ : î' 1< '■■■ ■•;

■,:î;’Î \ * 3

- i f - -,

'• .'h-

.V

:. U'ti . v;'

■:f 4 . ' :,.» , . . - 4 C

. ‘f .

'• * (

'*• ■

-

• t

• J

;U '

- %r- *» '

\

/

i o l o o ^ C u i ^ c i v