v.i.lª-nin - marxists internet archive · 2015. 1. 6. · nh©n ba-cu, cã h¬n 50 ngh×n ng−êi...

V « s ¶ n t Ê t c ¶ c ¸ c n − í c , ® o µ n k Õ t l ¹ i !

V.I.Lª-nin

T o µ n t Ë p

9

V.I.Lª-nin

T o µ n t Ë p

9

T h ¸ n g B ¶ y 1 9 0 4 - t h ¸ n g B a 1 9 0 5

N h µ x u Ê t b ¶ n C h Ý n h t r Þ q u è c g i a H µ N é i - 2 0 0 5

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1979

10102 – 096 Л ________________ 899 – 79 0101020000

014 (01) – 79

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lª-nin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla-®i-mia I-lÝch Lª-nin (22-4-1870 – 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V.I.Lª-nin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V.I.Lª-nin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña bé V.I.Lª-nin - Toµn tËp,

VI

tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70 - 80 thÕ kû XX.

* * *

TËp 9 cña Bé s¸ch V.I.Lª-nin - Toµn tËp gåm nh÷ng t¸c phÈm ®−îc Lª-nin viÕt trong thêi gian tõ th¸ng B¶y 1904 ®Õn th¸ng Ba 1905. Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ®· ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña ph¸i b«n-sª-vÝch, ®øng ®Çu lµ V.I. Lª-nin, víi ph¸i men-sª-vÝch nh»m cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n, ®ång thêi nãi lªn vai trß tiªn phong cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi tiÕn tr×nh cña cuéc çch m¹ng ë Nga.

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin (Liªn X«), viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V.I.Lª-nin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V.I.Lª-nin; Chó thÝch b»ng ch÷ sè A-rËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 3 n¨m 2005

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia

VII

lêi tùa

TËp 9 trong V. I. Lª-nin toµn tËp gåm nh÷ng t¸c phÈm viÕt vµo th¸ng B¶y 1904 – th¸ng Ba 1905. §ã lµ thêi kú chÝn muåi vµ më ®Çu cuéc Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n Nga lÇn thø nhÊt mµ trong cuéc çch m¹ng Êy, giai cÊp c«ng nh©n Nga – mét giai cÊp do toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi ®· trë thµnh ®éi tiªn phong cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ – lµ lùc l−îng quyÕt ®Þnh trong cuéc çch m¹ng, lµ ng−êi n¾m b¸ quyÒn l·nh ®¹o cuéc çch m¹ng Êy.

§ång thêi ®©y còng lµ thêi kú cã cuéc ®Êu tranh gay g¾t trong néi bé ®¶ng, gi÷a ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª-vÝch, – cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh»m tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng – mét cuéc khñng ho¶ng do ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch g©y ra – vµ nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ®· dùng l¹i bøc tranh vÒ cuéc ®Êu tranh anh dòng cña ph¸i b«n-sª-vÝch, ®øng ®Çu lµ V. I. Lª-nin, nh»m cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n, nh»m thùc hiÖn chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc çch m¹ng cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, vµ còng nãi lªn vai trß cña ®¶ng vµ ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi tiÕn tr×nh cña cuéc çch m¹ng ë Nga.

* * *

Lêi tùa

VIII

Håi ®Çu thÕ kû XX, chñ nghÜa t− b¶n ®· b−íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn cao nhÊt vµ cuèi cïng cña nã lµ chñ nghÜa ®Õ quèc. ë Nga, chñ nghÜa t− b¶n ®éc quyÒn ®· quÖn chÆt víi nh÷ng tµn d− hÕt søc m¹nh mÏ cña chÕ ®é n«ng n«, trong sè nh÷ng tµn d− Êy th× nh÷ng tµn d− chñ yÕu lµ chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng vµ chÕ ®é ®Þa chñ chiÕm h÷u ruéng ®Êt. Sù lÖ thuéc cña n−íc Nga vµo t− b¶n n−íc ngoµi ngµy cµng t¨ng, mµ t− b¶n n−íc ngoµi th× l¹i chiÕm ®−îc nh÷ng vÞ trÝ then chèt trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nhÊt. Giai cÊp v« s¶n Nga bÞ chñ nghÜa t− b¶n bãc lét v« cïng tµn b¹o. BÞ bän ®Þa chñ vµ bän cu-l¾c thèng trÞ, giai cÊp n«ng d©n th−êng xuyªn r¬i vµo c¶nh tóng bÊn, ®ãi khæ vµ bÞ ph¸ s¶n. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ x¶y ra vµo nh÷ng n¨m 1900 - 1903 vµ cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt næ ra håi th¸ng Giªng 1904 l¹i cµng lµm cho t×nh c¶nh cña quÇn chóng lao ®éng bÞ c¬ cùc h¬n n÷a. §Õn thêi kú Êy ®Êt n−íc ®· trë thµnh ®iÓm nót tËp trung tÊt c¶ çc m©u thuÉn cña chñ nghÜa ®Õ quèc, vµ trong n−íc ®· cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ chøng tá mét çch râ rµng r»ng cuéc bïng næ çch m¹ng ®· tíi gÇn. Vµo ®Çu thÕ kû XX trong n−íc ®· diÔn ra mét lµn sãng b·i c«ng vµ biÓu t×nh hÕt søc to lín. N¨m 1900 cuéc biÓu t×nh ngµy 1 th¸ng N¨m ë Kh¸c-cèp ®· thu hót ®Õn 10 ngh×n c«ng nh©n tham gia. N¨m 1901 cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n nhµ m¸y ¤-bu-khèp ®· biÕn thµnh mét cuéc khëi nghÜa vò trang. Th¸ng Ba 1902 ®· x¶y ra nh÷ng cuéc b·i c«ng lín vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh lín cña c«ng nh©n Ba-tum, ®Õn th¸ng M−êi mét th× x¶y ra cuéc b·i c«ng næi tiÕng ë R«-xtèp. Mïa hÌ 1903 cuéc tæng b·i c«ng ë miÒn Nam n−íc Nga ®· lan ®Õn Çp-ca-d¬, U-cra-i-na vµ Cr−m. Tõ th¸ng M−êi mét 1904 nh÷ng cuéc biÓu t×nh chèng chiÕn tranh ®· næ ra. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh nh− thÕ ®· ®−îc tæ chøc ë Ba-tum, Xa-ra-tèp, Ki-Ðp, Ri-ga vµ ë çc thµnh phè kh¸c. Th¸ng Ch¹p 1904 ®· næ ra mét cuéc b·i c«ng rÊt lín cña c«ng

Lêi tùa

IX

nh©n Ba-cu, cã h¬n 50 ngh×n ng−êi tham gia vµ cuéc b·i c«ng nµy ®· kÕt thóc b»ng th¾ng lîi cña c«ng nh©n. Nh÷ng cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh nµy cho thÊy sù tr−ëng thµnh vÒ ý thøc chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n, ý thøc tæ chøc vµ sù ®oµn kÕt cña giai cÊp Êy. NhËn ®Þnh vÒ çc cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n, Lª-nin ®· viÕt: "LÇn ®Çu tiªn giai cÊp v« s¶n tù ®èi lËp m×nh, víi t− çch lµ mét giai cÊp, víi tÊt c¶ çc giai cÊp kh¸c vµ víi chÝnh phñ Nga hoµng" (tËp nµy, tr. 311).

Do ¶nh h−ëng nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n, ë mét sè tØnh ®· næ ra nh÷ng cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña n«ng d©n. HÇu nh− ë tÊt c¶ çc n¬i trong n−íc Nga çc viªn tØnh tr−ëng ®Òu b¸o tin vÒ Côc c¶nh s¸t r»ng n«ng d©n ®ang "c−íp ph¸ hÕt th¶y" çc dinh thù cña ®Þa chñ, còng nh− ®èt ph¸ rõng vµ çc trang tr¹i. Nh÷ng cuéc næi dËy cña n«ng d©n ®· diÔn ra ë çc tØnh Cuèc-xc¬, ¤-ri-«n, TsÐc-ni-gèp, Xa-ra-tèp vµ ë nh÷ng tØnh kh¸c, cßn ë Çp-ca-d¬, ë Ba-lan vµ ë çc n¬i thuéc vïng Pri-ban-tÝch th× nh÷ng cuéc næi dËy Êy ®· mang tÝnh chÊt ®Æc biÖt quÇn chóng. Çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®· ®øng lªn ®Êu tranh chèng chÝnh phñ Nga hoµng, chèng ¸ch ¸p bøc phong kiÕn, ¸ch thèng trÞ giai cÊp vµ thèng trÞ d©n téc. Nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, sù lín m¹nh cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë çc vïng ngo¹i vi n−íc Nga chøng tá r»ng cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng s©u s¾c trong n−íc ®ang chÝn muåi. V. I. Lª-nin viÕt: "Cã c¶m gi¸c lµ chóng ta ®ang ë vµo ®ªm tr−íc cña mét cuéc chiÕn ®Êu trªn çc chiÕn lòy..." (tr. 311).

Cao trµo ®ang lín m¹nh cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n ®ßi hái ®¶ng v« s¶n ph¶i thùc hiÖn mét sù l·nh ®¹o chÝnh trÞ ®óng ®¾n vµ kiªn quyÕt ®èi víi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng. Muèn cho çch m¹ng thu ®−îc th¾ng lîi th× nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ sù

Lêi tùa

X

cñng cè ®¶ng, sù ®oµn kÕt vµ sù nhÊt trÝ trong hµng ngò ®¶ng, lµ s¸ch l−îc çch m¹ng triÖt ®Ó cña ®¶ng.

Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¶ng ®· tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng s©u s¾c mµ nguyªn nh©n cña nã – nh− Lª-nin ®· chØ râ – lµ viÖc "ph¸i thiÓu sè t¹i §¹i héi II ngoan cè kh«ng chÞu phôc tïng ph¸i ®a sè cña ®¹i héi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 10, tr. 239). Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· phÊn ®Êu lµm cho çc tæ chøc ®¶ng ho¹t ®éng trªn c¬ së c−¬ng lÜnh m¸c-xÝt çch m¹ng ®· ®−îc §¹i héi II phª chuÈn, vµ triÖt ®Ó thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. Cßn ph¸i men-sª-vÝch th× ph¸ ho¹i çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi II, kÐo ®¶ng trë l¹i chç t¸i diÔn t×nh tr¹ng t¶n m¹n vÒ mÆt tæ chøc, t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kiÓu nhãm tæ vµ thñ c«ng, ph¸ ho¹i kû luËt ®¶ng. Sau khi th©u tãm vµo tay m×nh çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng (C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng) nhê sù gióp ®ì cña nh÷ng phÇn tö ®iÒu hßa lµ uû viªn trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng: N«-xcèp, Cra-xin vµ Gan-pª-rin, bän men-sª-vÝch ®· t−íc cña Lª-nin quyÒn lµm ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi, cÊm in nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin, còng nh− cÊm truyÒn b¸ çc tµi liÖu do Lª-nin viÕt nÕu ch−a ®−îc sù ®ång ý cña héi ®ång Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Chóng ®· vu ço Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, bµi xÝch nh÷ng nghÞ quyÕt §¹i héi II cña ®¶ng, chóng giÊu kÝn nh÷ng nghÞ quyÕt ph¶n kh¸ng cña çc tæ chøc ®¶ng ®Þa ph−¬ng chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng cña bän men-sª-vÝch, chóng ®· gi¶i t¸n nh÷ng tæ chøc ®¶ng nµo t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ ñng hé ph¸i b«n-sª-vÝch. TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm ®ã cho thÊy r»ng trong çc vÊn ®Ò tæ chøc ph¸i men-sª-vÝch ®· quay vÒ phÝa chñ nghÜa c¬ héi, ®· ph¸ ho¹i ho¹t ®éng cña ®¶ng vµ sù thèng nhÊt trong hµng ngò ®¶ng.

Do nh÷ng hµnh ®éng chèng ®¶ng cña bän men-sª-vÝch

Lêi tùa

XI

nªn ®¶ng bÞ ph©n liÖt thµnh hai ph¸i. Lª-nin viÕt: "Nh− vËy, thùc tÕ lµ cã hai §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Mét ®¶ng víi c¬ quan ng«n luËn lµ b¸o "Tia löa", b¸o nµy "chÝnh thøc" ®−îc gäi lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Nga trong sè hai m−¬i ban chÊp hµnh... Cßn mét ®¶ng kh¸c th× cã c¬ quan ng«n luËn lµ b¸o "TiÕn lªn", cã "Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë trong n−íc", cã m−êi bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc..." (tËp nµy, tr. 291 - 292).

Trong cuéc ®Êu tranh cña m×nh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, bän men-sª-vÝch ®· dùa vµo sù ñng hé cña çc thñ lÜnh Quèc tÕ II, nh÷ng ng−êi ®· c©u kÕt víi nhau ®Ó chèng l¹i Lª-nin vµ chèng l¹i nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, v× r»ng cuéc ®Êu tranh cña Lª-nin chèng chñ nghÜa c¬ héi cña bän men-sª-vÝch còng ®ång thêi lµ cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña çc ®¶ng thuéc Quèc tÕ II. ThËm chÝ bµ R«-da Lóc-x¨m-bua, ng−êi thuéc çnh t¶ trong Quèc tÕ II, còng kh«ng hiÓu næi ý nghÜa cña cuéc ®Êu tranh do V. I. Lª-nin tiÕn hµnh ®èi víi mét ®¶ng v« s¶n, ®Ó b¶o vÖ nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cøng r¾n vµ b¶o vÖ kû luËt ®¶ng, cho nªn bµ ®· viÕt mét bµi chèng Lª-nin, ®¨ng trªn t¹p chÝ "Die Neue Zeit" cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Bµi nµy ®· ®−îc bän men-sª-vÝch dÞch ra tiÕng Nga d−íi nhan ®Ò "Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga" vµ ®· ®−îc ®¨ng trªn tê "Tia löa", sè 69. Lª-nin ®· tr¶ lêi bµi nµy trong t¸c phÈm "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi. N. Lª-nin tr¶ lêi R«-da Lóc-x¨m-bua". T¸c phÈm nµy ®· ®−îc göi cho Cau-xky, nh−ng Cau-xky ®· tõ chèi viÖc ®¨ng bµi nµy trªn tê "Die Neue Zeit".

Trong thêi kú khã kh¨n Êy cña ®¶ng, V. I. Lª-nin tuy ë n−íc ngoµi, nh−ng vÉn tiÕp tôc l·nh ®¹o çc ban chÊp hµnh b«n-sª-vÝch ®Þa ph−¬ng ë trong n−íc. Hµng th¸ng cã

Lêi tùa

XII

®Õn 300 bøc th− do ®Ých th©n Lª-nin göi cho çc tæ chøc ®¶ng vµ cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch bµn ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc kh¸c nhau vÒ cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c ®¶ng, vÒ çch tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng ®· kÐo dµi cña ®¶ng. Trong nh÷ng bøc th− phóc ®¸p, Lª-nin nhËn ®−îc nh÷ng tµi liÖu vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng vµ cã thªm ®−îc nguån søc m¹nh ®Ó tiÕp tôc ®Êu tranh. Nh÷ng th− tõ trao ®æi cña Lª-nin víi çn bé ®¶ng ë trong n−íc ®Òu qu¸n triÖt tinh thÇn ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng bän c¬ héi chñ nghÜa, nh»m b¶o vÖ ®¶ng, b¶o vÖ sù nhÊt trÝ cña ®¶ng trªn c¬ së nguyªn t¾c.

ChiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm vµ nh÷ng v¨n kiÖn do Lª-nin viÕt nh»m chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng chia rÏ, ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch. Trong nh÷ng t¸c phÈm nh− "Chóng ta muèn ®¹t ®−îc çi g×?", "Göi toµn ®¶ng", "Th− göi Glª-bèp (V. A. N«-xcèp)", "Th− göi çc ®ång chÝ (VÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng)", "B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng", "§· ®Õn lóc kÕt thóc", "Tãm t¾t vµi nÐt vÒ sù ph©n liÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", "Dù th¶o çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi", "B−íc ®Çu", "Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän B«-na-p¸c-t¬", "B−íc thø hai" vµ trong çc t¸c phÈm kh¸c, ta thÊy râ cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña Lª-nin chèng bän men-sª-vÝch, nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, coi ®ã lµ lèi tho¸t duy nhÊt khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng. Trong çc t¸c phÈm nµy Lª-nin ®· v¹ch râ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, v¹ch trÇn nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch vµ bän ®iÒu hßa chñ nghÜa, vµ Ng−êi kªu gäi ®¶ng ®Êu tranh cho tÝnh ®¶ng th¾ng chñ nghÜa nhãm tæ.

Trong bµi "§· ®Õn lóc kÕt thóc", khi nãi ®Õn lÞch sö cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, Lª-nin ®· nªu ra bèn giai ®o¹n

Lêi tùa

XIII

ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng ®ã. Çc t¸c phÈm in trong tËp nµy ph¶n ¸nh giai ®o¹n ba vµ giai ®o¹n bèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng. NhËn ®Þnh vÒ thêi kú nµy trong lÞch sö ®¶ng ta, Lª-nin viÕt: "... sù khñng ho¶ng cña ®¶ng ë Nga ®· ph¸t triÓn ®Õn møc ®é hÇu nh− toµn bé c«ng t¸c cña ®¶ng ®· bÞ ngõng l¹i. T×nh h×nh trong çc ban chÊp hµnh bÞ rèi ren ®Õn møc tét cïng. HÇu nh− kh«ng cã mét vÊn ®Ò nµo vÒ s¸ch l−îc hay vÒ tæ chøc mµ l¹i kh«ng g©y ra nh÷ng sù bÊt ®ång hÕt søc gay g¾t gi÷a çc ph¸i ë ®Þa ph−¬ng... C¶ Héi ®ång ®¶ng, c¶ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng lÉn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Òu kh«ng cã uy tÝn cÇn thiÕt ®èi víi ®a sè çn bé ®¶ng; ®©u ®©u còng n¶y sinh ra nh÷ng tæ chøc song song, lµm c¶n trë c«ng t¸c cña nhau vµ lµm mÊt uy tÝn cña ®¶ng ®èi víi giai cÊp v« s¶n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.10, tr. 86). §©y lµ giai ®o¹n ba cña cuéc khñng ho¶ng, giai ®o¹n nghiªm träng nhÊt trong ®êi sèng cña ®¶ng.

Giai ®o¹n bèn cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng diÔn ra håi mïa thu 1904, khi mµ çn bé ®¶ng ë n−íc Nga ®· ®oµn kÕt l¹i ®Ó chèng tr¶ bän ph¸ ho¹i tæ chøc, khi mµ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i ®a sè vµ çc ban chÊp hµnh ph¸i ®a sè b¾t ®Çu triÖu tËp çc héi nghÞ cña m×nh.

Nöa ®Çu th¸ng T¸m 1904 theo s¸ng kiÕn vµ d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ë Thôy-sÜ ®· cã héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Héi nghÞ nµy ®· th¶o luËn vÊn ®Ò nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng víi nh÷ng biÖn ph¸p tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng ®ã. Héi nghÞ nµy ®· th«ng qua lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng", do Lª-nin viÕt, trong ®ã kªu gäi çc tæ chøc ®¶ng ®Êu tranh nh»m triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng, coi ®ã lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng.

Lêi kªu gäi cña Lª-nin chøa ®ùng mét niÒm tin hÕt søc s©u s¾c vµo søc m¹nh cña ®¶ng vµ cña giai cÊp c«ng

Lêi tùa

XIV

nh©n. Trong lêi kªu gäi ®ã, Lª-nin viÕt nh− sau: "§¶ng chóng ta ®ang ra ®êi! – chóng ta tuyªn bè nh− thÕ, v× chóng ta thÊy r»ng nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ®ang ngµy cµng gi¸c ngé chÝnh trÞ h¬n, v× chóng ta thÊy çc ban chÊp hµnh ®ang tÝch cùc tham gia vµo sinh ho¹t cña toµn ®¶ng. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, nh÷ng lùc l−îng trÎ cña chóng ta ®ang t¨ng lªn gÊp béi, hä cã kh¶ n¨ng thay thÕ vµ håi sinh cho nh÷ng nhãm t¸c gia cò ®· mÊt lßng tin cña ®¶ng; ë n−íc ta ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi çch m¹ng quý träng ph−¬ng ch©m kiªn ®Þnh cña sinh ho¹t ®¶ng h¬n bÊt cø nhãm l·nh tô nµo tr−íc ®©y. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, vµ kh«ng mét m¸nh khãe vµ kh«ng mét sù tr× ho·n nµo l¹i ng¨n c¶n ®−îc lêi ph¸n xÐt kiªn quyÕt vµ cuèi cïng cña nã. Chóng ta rót tõ trong nh÷ng lùc l−îng ®ã cña ®¶ng ta lßng tin vµo sù tÊt th¾ng" (tËp nµy, tr. 26). Lêi kªu gäi nµy ®· trë thµnh c−¬ng lÜnh chiÕn ®Êu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong cuéc ®Êu tranh cho sù nhÊt trÝ trong ®¶ng.

§−îc vò trang b»ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng lª-nin-nÝt, çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®· triÓn khai cuéc ®Êu tranh tÝch cùc nh»m triÖu tËp ®¹i héi. Vµo kho¶ng thêi gian th¸ng ChÝn – th¸ng Ch¹p 1904 ®· cã ba cuéc héi nghÞ tØnh cña çc ban chÊp hµnh thuéc ph¸i ®a sè. Nh÷ng héi nghÞ nµy t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng: Héi nghÞ miÒn Nam, Çp-ca-d¬ vµ miÒn B¾c. Çc héi nghÞ nµy ®· t¸n thµnh lêi kªu gäi cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch vµ ®· bÇu ra Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, ®©y thùc chÊt lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, c¬ quan nµy ®¶m nhiÖm c«ng viÖc tæ chøc §¹i héi III cña ®¶ng. Trong dù th¶o th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, Lª-nin ®· tuyªn bè: "KhÈu hiÖu cña chóng t«i lµ ®Êu tranh cho tÝnh ®¶ng, chèng l¹i t×nh tr¹ng tæ nhãm, ®Êu tranh cho ph−¬ng ch©m çch m¹ng kiªn ®Þnh, chèng l¹i ®−êng lèi quanh co, t×nh tr¹ng m¬ hå vµ xu h−íng quay vÒ víi nhãm "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®Êu

Lêi tùa

XV

tranh cho tæ chøc vµ kû luËt cña giai cÊp v« s¶n, chèng l¹i nh÷ng phÇn tö ph¸ ho¹i tæ chøc" (tr. 86).

§Ó giµnh th¾ng lîi cho cuéc ®Êu tranh nh»m triÖu tËp ®¹i héi vµ ®Ó phôc vô viÖc chuÈn bÞ cho ®¹i héi trªn lÜnh vùc t− t−ëng, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cÇn cã mét c¬ quan Ên lo¸t cña m×nh. D−íi sù l·nh ®¹o cña V.I. Lª-nin, tê "TiÕn lªn" ®· ®−îc thµnh lËp. Sè ®Çu tiªn cña tê b¸o nµy ra ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (lÞch míi). Ban biªn tËp cña tê b¸o nµy gåm cã V.I. Lª-nin, V. V. V«-rèp-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki vµ M. X. ¤n-min-xki. Trong çc bµi viÕt vµ çc tiÓu luËn ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn" (cã h¬n 60 bµi nh− vËy) Lª-nin ®· v¹ch ra ®−êng lèi s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch: vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang, vÒ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi vµ vÒ chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, vÒ th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi phong trµo n«ng d©n, ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, vµ ®èi víi cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt. §−êng lèi s¸ch l−îc cña b¸o "TiÕn lªn" ®· trë thµnh ®−êng lèi s¸ch l−îc cña §¹i héi III cña ®¶ng. C¬ së çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi nµy lµ çc quan ®iÓm ®· ®−îc Lª-nin tr×nh bµy vµ luËn chøng trªn çc trang b¸o nµy. Trong mét nghÞ quyÕt riªng, §¹i héi III cña ®¶ng ®· nªu lªn vai trß xuÊt s¾c cña b¸o "TiÕn lªn" trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa men-sª-vÝch, nh»m kh«i phôc tÝnh ®¶ng trong çch ®Æt vµ gi¶i thÝch nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc do phong trµo çch m¹ng ®Ò ra, vµ ®¹i héi ®· tuyªn d−¬ng ban biªn tËp tê b¸o nµy.

Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, çc uû viªn trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè b¾t ®Çu th−êng xuyªn ®i xuèng çc ban chÊp hµnh vµ çc nhãm ë ®Þa ph−¬ng, vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng bän men-sª-vÝch vµ bän ®iÒu hßa, nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. TuyÖt ®¹i bé phËn çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®Òu t¸n thµnh Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Th¸ng Ba

Lêi tùa

XVI

1905, trong sè 28 ban chÊp hµnh th× cã 21 ban chÊp hµnh ®· t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng. Çc khu c«ng nghiÖp lín vµ çc trung t©m chñ chèt: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ri-ga, Ba-cu, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, ¤-®Ðt-xa, vïng má §«-ne-xt¬, Khu c«ng nghiÖp trung t©m, U-ran ®· ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Çc çn bé chñ chèt trong hµng ngò çc nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp ®· hoµn toµn ñng hé Lª-nin. §¶ng ®· ®oµn kÕt xung quanh Lª-nin, vÞ l·nh tô cña m×nh.

§Õn nöa cuèi n¨m 1904, do ho¶ng sî tr−íc t×nh thÕ çch m¹ng trong n−íc, chÝnh phñ Nga hoµng ®· t×m çch dïng nh÷ng nh−îng bé nhá ®Ó l«i kÐo vÒ phÝa m×nh giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. Nh÷ng nh−îng bé nµy lµm cho ho¹t ®éng cña çc nh©n vËt héi ®ång ®Þa ph−¬ng s«i næi. Trong çc tiÖc tïng vµ ®¹i héi, bän nµy ®· ®äc nh÷ng bµi diÔn v¨n vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i xÝch gÇn çc ®¹i biÓu cña giai cÊp t− s¶n víi chÝnh quyÒn, vÒ sù cÇn thiÕt cña çc quyÒn tù do chÝnh trÞ vµ cña hiÕn ph¸p, vµ hä tr«ng chê nh÷ng ®iÒu ®ã "ë ngai vµng ban xuèng". Do chÞu ¶nh h−ëng cña phong trµo nµy bän men-sª-vÝch ®· ®−a ra kÕ ho¹ch ñng hé "chiÕn dÞch vËn ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng" do bän theo chñ nghÜa tù do ph¸t ®éng. Trong bøc th− riªng göi çc tæ chøc ®¶ng, hä ®Ò nghÞ kh«ng ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch cña m×nh cho chÝnh phñ mµ thóc giai cÊp t− s¶n thay mÆt nh©n d©n ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch d©n chñ. Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· triÓn khai cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng l¹i s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa vµ theo ®u«i cña bän men-sª-vÝch. Trong cuèn "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"", Lª-nin ®· v¹ch trÇn s¸ch l−îc tháa hiÖp cña ph¸i men-sª-vÝch vµ v¹ch râ r»ng trong cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh phñ Nga hoµng mµ ®Æt hy väng vµo giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa th× cã nghÜa lµ ch¹y theo ®u«i phong trµo cña giai cÊp t− s¶n. Lª-nin v¹ch râ r»ng giai cÊp v« s¶n ph¶i l·nh ®¹o phong trµo vµ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa vò

Lêi tùa

XVII

trang. "NhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n lµ më réng vµ cñng cè tæ chøc cña m×nh, t¨ng c−êng gÊp béi c«ng t¸c cæ ®éng trong quÇn chóng, ®ång thêi lîi dông mét sù dao ®éng cña chÝnh phñ, tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng khëi nghÜa, gi¶i thÝch sù cÇn thiÕt ph¶i khëi nghÜa..." (tr. 120). Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kªu gäi c«ng nh©n kh«ng ph¶i ®Õn dù nh÷ng buæi tiÖc tïng cña ph¸i tù do chñ nghÜa, mµ lµ xuèng ®−êng, tham gia çc cuéc biÓu t×nh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, l·nh ®¹o tÊt c¶ çc lùc l−îng çch m¹ng ®ang ®Êu tranh.

Çc bµi "ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n", "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ", "T− b¶n ch©u ¢u vµ chÕ ®é chuyªn chÕ", in trong tËp nµy, ®· ph©n tÝch s©u s¾c sù ph¸ s¶n vÒ qu©n sù vµ cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ cña chÕ ®é chuyªn chÕ, nhÊn m¹nh tÝnh tÊt yÕu cña cuéc çch m¹ng ®ang ®Õn gÇn ë Nga. Khi më cuéc chiÕn tranh, chÝnh phñ chuyªn chÕ hy väng sÏ giµnh th¾ng lîi dÔ dµng ®èi víi NhËt, v× cho r»ng th¾ng lîi nµy sÏ më ra nh÷ng thÞ tr−êng tiªu thô míi vµ n©ng cao uy tÝn cña chÝnh phñ chuyªn chÕ Nga hoµng, gióp nã ®Ì bÑp phong trµo çch m¹ng ë trong n−íc. Song nh÷ng tÝnh to¸n cña chÝnh phñ Nga hoµng ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc. Sù thÊt b¹i cña qu©n ®éi Nga hoµng lµm gay g¾t thªm tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn trong ®êi sèng x· héi ë Nga vµ ®· ®Èy nhanh çch m¹ng lªn. §èi víi cuéc chiÕn tranh Êy, trong tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng chØ cã ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· gi÷ mét ®−êng lèi çch m¹ng ®óng ®¾n, ph¶n ¸nh nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n vµ cña tÊt c¶ nh©n d©n lao ®éng. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· v¹ch trÇn tÝnh chÊt ph¶n d©n, ®Õ quèc chñ nghÜa cña cuéc chiÕn tranh vµ ®Ò ra khÈu hiÖu chñ tr−¬ng lµm cho chÝnh phñ Nga hoµng thÊt b¹i. Trong khi bän men-sª-vÝch ®−a ra khÈu hiÖu "hßa b×nh bÊt kú thÕ nµo", kh«ng g¾n khÈu hiÖu nµy víi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, th× nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kªu gäi ®Êu tranh chèng chiÕn tranh vµ chèng chÝnh phñ Nga hoµng, vµ hä ®· chøng minh r»ng sù thÊt

Lêi tùa

XVIII

b¹i cña chÝnh phñ Nga hoµng trong chiÕn tranh sÏ lµm cho çc lùc l−îng çch m¹ng trong n−íc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, sÏ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ më ®−êng ®i tíi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Sù nghiÖp tù do cña n−íc Nga vµ cña cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n Nga (vµ cña toµn thÕ giíi) ®Ó giµnh chñ nghÜa x· héi, l¹i tïy thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng thÊt b¹i qu©n sù cña chÕ ®é chuyªn chÕ... Kh«ng ph¶i nh©n d©n Nga, mµ lµ chÝnh phñ chuyªn chÕ Nga hoµng ®· më cuéc chiÕn tranh thùc d©n Êy, mét cuéc chiÕn tranh ®· biÕn thµnh cuéc chiÕn tranh gi÷a thÕ giíi t− s¶n cò vµ thÕ giíi t− s¶n míi. Kh«ng ph¶i nh©n d©n Nga, mµ lµ chÝnh phñ chuyªn chÕ ®· ®i ®Õn thÊt b¹i nhôc nh· Êy. Nh©n d©n Nga ®· ®−îc lîi trong viÖc chÝnh phñ chuyªn chÕ bÞ thÊt b¹i. ViÖc h¶i c¶ng L÷-thuËn ®Çu hµng lµ sù më ®Çu cña viÖc chÝnh phñ Nga hoµng ®Çu hµng" – ®ã lµ nh÷ng lêi Lª-nin viÕt trong bµi "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ" (tr. 194, 194 - 195).

Lª-nin coi thÊt b¹i quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ chuyªn chÕ trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt nh− mét dÊu hiÖu nãi lªn sù sôp ®æ cña toµn bé hÖ thèng chÝnh trÞ cña chÝnh phñ Nga hoµng. ChiÕn tranh ®· ph¬i bµy tÊt c¶ sù thèi n¸t cña chÕ ®é chuyªn chÕ, cho thÊy râ tÝnh chÊt kh«ng thÓ t−¬ng dung cña nã víi nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn x· héi tiÕn bé, víi nh÷ng lîi Ých cña nh©n d©n.

Sù tiªn ®o¸n khoa häc cña Lª-nin vÒ mét cuéc çch m¹ng ®ang ®Õn gÇn, ®· trë thµnh sù thËt. Ngµy 9 th¸ng Giªng 1905 ë Pª-tÐc-bua ®· diÔn ra çc sù kiÖn ®Ém m¸u. ViÖc b¾n giÕt nh÷ng c«ng nh©n kh«ng vò trang tuÇn hµnh ®Õn Cung ®iÖn mïa §«ng ®Ó ®−a b¶n thØnh cÇu lªn nhµ vua, ®· lµm s«i sôc quÇn chóng lao ®éng toµn n−íc Nga. Nh÷ng sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng ®· ®−îc Lª-nin ®¸nh gi¸ nh− sù më ®Çu cña çch m¹ng, nh− mét b−íc ngoÆt trong lÞch sö n−íc Nga, nh− b−íc chuyÓn sang néi chiÕn c«ng khai, trùc tiÕp khëi nghÜa chèng chÝnh phñ Nga hoµng. ChÝnh

Lêi tùa

XIX

phñ Nga hoµng hy väng dïng biÖn ph¸p khñng bè ®Ém m¸u ®Ó däa dÉm quÇn chóng c«ng n«ng vµ chÆn ®øng ®µ ph¸t triÓn cña phong trµo çch m¹ng trong n−íc. Nh−ng thùc ra chÝnh phñ Nga hoµng chØ giÕt chÕt ë nh©n d©n niÒm tin t−ëng ng©y th¬ vµo nhµ vua vµ thøc tØnh thËm chÝ nh÷ng tÇng líp c«ng nh©n l¹c hËu nhÊt ®Êu tranh çch m¹ng. Lª-nin viÕt: "Trong cã mét ngµy mµ c«ng t¸c gi¸o dôc çch m¹ng cho giai cÊp v« s¶n ®· tiÕn mét b−íc dµi mµ trong nh÷ng n¨m th¸ng cña cuéc sèng u ¸m, tÎ ng¾t vµ t¨m tèi kh«ng thÓ nµo cã ®−îc" (tr. 251).

Giai cÊp c«ng nh©n ®· lÊy nh÷ng cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ ®Ó tr¶ lêi nh÷ng hµnh ®éng khñng bè cña chÝnh phñ Nga hoµng. Trong khi ë Pª-tÐc-bua vÉn xÈy ra nh÷ng vô xung ®ét vò trang gi÷a c«ng nh©n vµ qu©n ®éi, th× ë M¸t-xc¬-va, giai cÊp v« s¶n ®· më cuéc tæng b·i c«ng. Ngµy 13 th¸ng Giªng 1905 c«ng nh©n Ri-ga ®· tiÕn hµnh b·i c«ng vµ xuèng ®−êng biÓu t×nh chÝnh trÞ. Ngµy 14 th¸ng Giªng ®· næ ra cuéc tæng b·i c«ng ë V¸c-sa-va, ®Õn ngµy 18 th¸ng Giªng ®· næ ra cuéc tæng b·i c«ng ë Ti-phlÝt, më ra thêi kú nh÷ng cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ çc thµnh phè ë Da-çp-ca-d¬. Trong th¸ng Giªng – th¸ng Ba 1905 ®· cã ®Õn 810 ngh×n c«ng nh©n, chØ tÝnh riªng cña ngµnh c«ng nghiÖp, tham gia b·i c«ng, nghÜa lµ hai lÇn nhiÒu h¬n c¶ suèt chôc n¨m tr−íc ®ã. Trong bµi "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga", Lª-nin viÕt: "Giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíi hiÖn nay ®ang nãng lßng sèt ruét nh×n vµo giai cÊp v« s¶n toµn n−íc Nga. ViÖc lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng ë Nga mµ giai cÊp c«ng nh©n cña chóng ta ®· më ®Çu mét çch anh dòng, sÏ lµ b−íc ngoÆt trong lÞch sö cña tÊt c¶ çc n−íc, nã sÏ lµm dÔ dµng cho sù nghiÖp cña toµn thÓ c«ng nh©n cña tÊt c¶ çc d©n téc, ë tÊt c¶ çc quèc gia, ë kh¾p gãc bÓ ch©n trêi trªn qu¶ ®Êt (tr. 254).

Cuéc çch m¹ng võa b¾t ®Çu ®· lay ®éng tÊt c¶ çc giai cÊp trong x· héi. ChÝnh ®¶ng nµo còng v¹ch ra mét s¸ch

Lêi tùa

XX

l−îc cña m×nh trong çch m¹ng nh»m ®¸p øng lîi Ých cña giai cÊp m×nh. §¶ng d©n chñ - x· héi còng ph¶i v¹ch ra s¸ch l−îc cña m×nh.

Mét phÇn kh¸ nhiÒu t¸c phÈm cña Lª-nin in trong tËp nµy, ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò luËn chøng vµ ph¸t triÓn chiÕn l−îc çch m¹ng vµ s¸ch l−îc çch m¹ng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, vÊn ®Ò v¹ch trÇn vµ phª ph¸n s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña bän men-sª-vÝch. Thuéc vµo sè ®ã cã çc t¸c phÈm nh− "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"", "VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña nh÷ng ng−êi v« s¶n ®−îc tæ chøc tèt vµ vÒ nh÷ng bµn luËn tåi cña mét sè nhµ trÝ thøc", çc bµi "Hai s¸ch l−îc", "Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng?", "VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa", "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi", "Giai cÊp v« s¶n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n", "Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" vµ nh÷ng bµi kh¸c.

Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· gi÷ v÷ng ®−êng lèi ph¸t triÓn cuéc çch m¹ng nh©n d©n vµ chñ tr−¬ng giµnh th¾ng lîi cho cuéc çch m¹ng ®ã th«ng qua khëi nghÜa vò trang. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng çch m¹ng chØ cã thÓ chiÕn th¾ng víi ®iÒu kiÖn lµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o ph¶i thuéc vÒ tay giai cÊp v« s¶n do ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng l·nh ®¹o, trong ®iÒu kiÖn giai cÊp c«ng nh©n liªn minh chÆt chÏ víi n«ng d©n. Bän men-sª-vÝch ®· phñ nhËn b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n vµ phñ nhËn liªn minh c«ng n«ng. Chóng coi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ giai cÊp n¾m b¸ quyÒn l·nh ®¹o, phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc khëi nghÜa vò trang vµ thùc chÊt lµ ®· thay thÕ çch m¹ng b»ng c¶i çch, ®ãng vai trß tay sai cho giai cÊp t− s¶n trong phong trµo c«ng nh©n. §−êng lèi cña bän men-sª-vÝch dÉn ®Õn chç thñ tiªu çch m¹ng. Nh− vËy lµ trªn thùc tÕ cã hai ®−êng lèi s¸ch l−îc trong cuéc çch m¹ng ®· næ ra ë Nga. Ngµy 1 (14) th¸ng Hai 1905, trong bµi "Hai s¸ch l−îc", Lª-nin ®·

Lêi tùa

XXI

viÕt nh− sau: "S¸ch l−îc theo ®u«i vµ s¸ch l−îc d©n chñ - x· héi çch m¹ng cµng béc lé bÊy nhiªu tÝnh chÊt hoµn toµn ®èi nghÞch nhau..." (tr. 326).

Trong sè nh÷ng t¸c phÈm cña V.I. Lª-nin in trong tËp nµy, bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi" chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng; bµi nµy lÇn ®Çu tiªn tr×nh bµy khÈu hiÖu chiÕn l−îc c¬ b¶n cña ®¶ng b«n-sª-vÝch trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n nh÷ng n¨m 1905 - 1907, ®ã lµ khÈu hiÖu "chuyªn chÝnh d©n chñ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" (tr. 368). Trong bµi nµy, Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n t− t−ëng cøng nh¾c cña nh÷ng tæ chøc nµo cña ®¶ng cßn cè b¸m vµo nh÷ng h×nh thøc ho¹t ®éng cò rÝch, vµ Ng−êi kªu gäi çc tæ chøc ®¶ng h·y ®Ò b¹t nh÷ng çn bé míi, trÎ, mµ ë hä sù n¨ng næ vµ nhiÖt t×nh cã thÓ bï cho sù thiÕu kinh nghiÖm. Lª-nin viÕt: "Thêi ®¹i çch m¹ng ®èi víi §¶ng d©n chñ - x· héi còng gièng thêi chiÕn ®èi víi qu©n ®éi. Ph¶i më réng hµng ngò çn bé cña ®éi qu©n chóng ta, ph¶i chuyÓn ®éi qu©n Êy tõ chç lµ nh÷ng ®éi qu©n hßa b×nh thµnh nh÷ng ®éi qu©n chiÕn ®Êu, ph¶i huy ®éng lùc l−îng dù tr÷ vµ hËu bÞ, cÇn kªu gäi nh÷ng ng−êi võa nhËn ®−îc giÊy phÐp nghØ ng¬i h·y ®øng d−íi l¸ qu©n kú, h·y tæ chøc nh÷ng binh ®oµn phô trî míi, çc ®¬n vÞ vµ çc bé phËn phôc vô. Kh«ng ®−îc quªn r»ng trong chiÕn tranh kh«ng tr¸nh khái vµ cÇn ph¶i bæ sung ®éi ngò cña m×nh b»ng nh÷ng t©n binh Ýt ®−îc huÊn luyÖn, rÊt nhiÒu khi ph¶i thay thÕ sÜ quan b»ng nh÷ng binh sÜ b×nh th−êng, xóc tiÕn vµ ®¬n gi¶n hãa viÖc ®Ò b¹t binh sÜ thµnh sÜ quan" (tr. 377).

Trong bµi nµy Lª-nin nªu lªn kÕ ho¹ch c¶i tæ ®¶ng trong t×nh h×nh phong trµo çch m¹ng trong n−íc ®ang d©ng cao; phong trµo nµy ®Ò ra tr−íc ®¶ng sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p s¸ch l−îc míi cho cuéc ®Êu tranh, ph¶i thÓ hiÖn nhiÒu h¬n n÷a sù linh ho¹t, t×m ra nh÷ng h×nh thøc tæ chøc míi. Lª-nin ®ßi hái ë çc

Lêi tùa

XXII

tæ chøc ®¶ng ph¶i cñng cè, duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng bÝ mËt, ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p, ®ång thêi sö dông mäi tæ chøc hîp ph¸p vµ mäi h×nh thøc ho¹t ®éng hîp ph¸p.

Trong ®Ò c−¬ng chØnh lý bµi "VÊn ®Ò nãng hæi", Lª-nin v¹ch râ r»ng "vai trß cña ®¶ng víi t− çch ®éi tiªn phong cña giai cÊp, ng−êi gi¸o dôc vµ nhµ tæ chøc, cã mét ý nghÜa rÊt quan träng".

Lª-nin nhÊn m¹nh vai trß xuÊt s¾c cña ®¶ng m¸c-xÝt vµ ®· ng¨n ngõa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®õng cã nh÷ng sù liªn minh v« nguyªn t¾c, nh÷ng sù liªn minh cã tÝnh chÊt "®iÒu hßa" víi bän men-sª-vÝch. Lª-nin rÊt lo l¾ng theo dâi sù biÓu hiÖn nh÷ng dao ®éng cã tÝnh chÊt ®iÒu hßa chñ nghÜa ë mét sè ban chÊp hµnh thuéc ph¸i ®a sè trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ §¹i héi III. Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp vµ X. I. Gu-xÐp, Lª-nin viÕt: "Chóng t«i cã "nghe thÊy" mét sè ng−êi ngoµi nãi ®Õn mét sù liªn minh g× ®ã cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xanh Pª-tÐc-bua thuéc ph¸i ®a sè víi nhãm men-sª-vÝch, nh−ng ch−a nghe thÊy mét ng−êi nµo cña chóng ta nãi vÒ sù viÖc nµy. Chóng t«i kh«ng d¸m tin r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch l¹i cã thÓ lµm mét viÖc tù s¸t vµ ngu ngèc nh− vËy... Ch¾c lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch Êy l¹i mét lÇn n÷a muèn bÞ ng−êi kh¸c lõa m×nh. Søc m¹nh duy nhÊt cña chóng ta lµ ë sù th¼ng th¾n c«ng khai, sù ®oµn kÕt vµ nghÞ lùc tiÕn c«ng. H×nh nh− ng−êi ta ®· mÒm yÕu ®i v× "çch m¹ng" th× ph¶i!! Trong lóc tÝnh tæ chøc lµ ®iÒu mét tr¨m lÇn cÇn thiÕt h¬n th× hä l¹i b¸n m×nh cho bän ph¸ ho¹i tæ chøc" (tr. 302 - 303).

Lª-nin coi §¹i héi III cña ®¶ng ®ang ®−îc triÖu tËp lóc ®ã lµ ®¹i héi cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, mét ®¹i héi th¼ng tay ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa ®iÒu hßa. Lª-nin ®· ®Ò ra cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nhiÖm vô lµ ph¶i ®oµn kÕt "... b»ng mét tæ chøc thËt sù v÷ng nh− s¾t thÐp, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµo muèn chiÕn ®Êu, vµ víi mét ®¶ng nhá bÐ nh−ng v÷ng m¹nh nh− vËy, chóng ta sÏ

Lêi tùa

XXIII

®¹p ®æ con qu¸i vËt xèp mÒm cña nh÷ng phÇn tö « hîp thuéc ph¸i "Tia löa" míi..." (tr. 304). Trong çc ®Ò c−¬ng vµ çc dù th¶o nghÞ quyÕt cña §¹i héi III cña ®¶ng, V.I. Lª-nin ®· v¹ch ra ®−êng lèi c¬ b¶n vµ ch−¬ng tr×nh lµm viÖc cña ®¹i héi, ®Ò ra lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ®¶ng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña ®¶ng trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ®· b¾t ®Çu næ ra ë Nga. Nãi ®Õn nhiÖm vô cña ®¹i héi, V.I. Lª-nin viÕt r»ng "®¹i héi ph¶i ®¬n gi¶n, ng¾n gän, vµ Ýt ng−êi tham dù. §©y lµ mét ®¹i héi ®Ó tæ chøc chiÕn ®Êu" (tr. 305).

Trong thêi kú çch m¹ng, Lª-nin ®· ®Æc biÖt chó ý ®Õn lÞch sö C«ng x· Pa-ri. Ngµy 5 (18) th¸ng Ba 1905 Lª-nin ®· ®äc ë Gi¬-ne-v¬ mét b¶n b¸o ço vÒ C«ng x· Pa-ri cho çc nh©n vËt l−u vong chÝnh trÞ ng−êi Nga nghe; tiÕc thay, b¶n b¸o ço nµy kh«ng t×m thÊy, mµ chØ gi÷ l¹i ®−îc ®Ò c−¬ng nãi chuyÖn vÒ C«ng x·. Tæng kÕt kinh nghiÖm cña C«ng x· Pa-ri, Lª-nin ®Æc biÖt nhÊn m¹nh nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña C«ng x·. NhÊn m¹nh tÝnh chÊt quèc tÕ cña C«ng x· vµ ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi cña C«ng x·, Lª-nin viÕt: "Trong phong trµo hiÖn nay, tÊt c¶ chóng ta ®Òu dùa vµo kinh nghiÖm cña C«ng x·" (tr. 414).

* * *

TËp nµy lÇn ®Çu tiªn in "Dù th¶o nghÞ quyÕt cña nhãm Gi¬-ne-v¬ thuéc ph¸i ®a sè", trong ®ã Lª-nin ®· v¹ch trÇn chÝnh s¸ch kiÓu B«-na-p¸c-t¬ cña bän men-sª-vÝch vµ kªu gäi toµn thÓ ®¶ng viªn tÝch cùc vËn ®éng triÖu tËp §¹i héi III.

Trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" cã in 12 tµi liÖu cña Lª-nin, lÇn ®Çu tiªn ®−îc in trong Toµn tËp. Nh÷ng tµi liÖu nµy lµ çc ®Ò c−¬ng, luËn c−¬ng vµ çc tiÓu luËn. Nh÷ng tµi liÖu nµy dÉn ®éc gi¶ vµo kho tµng s¸ng t¹o cña Lª-nin,

Lêi tùa

XXIV

chØ râ cho ®éc gi¶ thÊy Lª-nin ®· cÈn thËn nh− thÕ nµo khi viÕt çc t¸c phÈm cña m×nh, cho thÊy çch thøc vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc cña Ng−êi. Trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" ®Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ 4 tµi liÖu chuÈn bÞ ®Ó viÕt t¸c phÈm "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi".

TÊt c¶ çc t¸c phÈm vµ tµi liÖu trong tËp nµy ®Òu ®−îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian, trõ tµi liÖu "Bæ sung bµi "KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua"" ®−îc gép lu«n vµo chÝnh bµi b¸o "KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua".

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

chóng ta muèn ®¹t ®−îc çi g×? 1

(Göi toµn §¶ng)

ViÕt vµo cuèi th¸ng B¶y 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1923 trong N. Lª-nin (V. U-li-a-nèp) Toµn tËp, t. V

Theo ®óng b¶n th¶o

2

3

Míi ®©y cã mét cuéc häp riªng cña 19 ®¶ng viªn §¶ng

c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (trong ®ã cã nh÷ng ®¹i biÓu dù §¹i héi II, nh÷ng uû viªn cña çc ban chÊp hµnh vµ cña çc tæ chøc ®¶ng vµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng ngoµi ®¶ng). Cuéc héi nghÞ ®ã cña nh÷ng ng−êi cïng chÝ h−íng ®øng trªn quan ®iÓm ph¸i ®a sè cña §¹i héi II cña ®¶ng, ®· th¶o luËn vÊn ®Ò khñng ho¶ng trong ®¶ng ta vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc cuéc khñng ho¶ng ®ã. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh göi ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga lêi kªu gäi sau ®©y:

Çc ®ång chÝ! Cuéc khñng ho¶ng trÇm träng cña ®¶ng ®ang kÐo dµi v« tËn. T×nh tr¹ng rèi lo¹n ngµy cµng ph¸t triÓn, g©y thªm nhiÒu cuéc xung ®ét míi, k×m h·m c«ng t¸c tÝch cùc vÒ mäi mÆt vµ víi møc ®é hÕt søc nghiªm träng, ngµy cµng t¸ch mèi liªn hÖ gi÷a ®¶ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, c¬ quan nµy ®· hoµn toµn biÕn thµnh c¬ quan cña mét nhãm ng−êi, chñ yÕu lµ cña nhãm ng−êi sèng ë n−íc ngoµi. Bíi mãc nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn, moi l¹i nh÷ng vÊn ®Ò cò rÝch ®· ®−îc gi¶i quyÕt tõ l©u vµ ®· thuéc vÒ qu¸ khø, ve v·n bän c¬ héi chñ nghÜa ngoan cè, hÕt søc lÉn lén trong lý lÏ, tr¾ng trîn coi th−êng ®¹i héi ®¶ng, coi th−êng nh÷ng cuéc th¶o luËn vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, chÕ giÔu tæ chøc vµ kû luËt cña ®¶ng, chÕ giÔu ®a sè nh÷ng ng−êi çch

V.I. Lª-nin 4

m¹ng ®· s¸ng lËp ®¶ng vµ ®ang l·nh ®¹o c«ng t¸c ë çc ®Þa ph−¬ng, dùa vµo nh÷ng tµi liÖu kh«ng cã c¨n cø vµ nh÷ng tin nÆc danh kh«ng ®−îc kiÓm tra l¹i ®Ó chª c−êi mét çch ®éc ®Þa vµ moi mãc tr−íc nh÷ng thiÕu sãt trong c«ng t¸c cña çc ban chÊp hµnh cña ph¸i çch m¹ng ë trong ®¶ng - ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta thÊy trong tê "Tia löa" míi2, mét tê b¸o ®· trë thµnh çi æ g©y rèi lo¹n; ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ban biªn tËp - çi ban biªn tËp ®· bÞ ®¹i héi b¸c bá - ®em l¹i cho chóng ta; hä ®· lîi dông nh÷ng nh−îng bé ç nh©n ®Ó g©y nh÷ng sù c·i cä xung quanh vÊn ®Ò bæ tuyÓn míi, ®Ó ph¸ ho¹i ®¶ng.

Trong khi ®ã th× giai ®o¹n lÞch sö hiÖn t¹i cña n−íc Nga ®ßi hái toµn ®¶ng ta ph¶i nç lùc hÕt søc. Tinh thÇn çch m¹ng sôc s«i trong giai cÊp c«ng nh©n, sù bÊt m·n trong çc tÇng líp nh©n d©n kh¸c ngµy cµng t¨ng lªn, chiÕn tranh vµ khñng ho¶ng, n¹n ®ãi vµ thÊt nghiÖp ngµy cµng khoÐt s©u thªm nÒn t¶ng cña chÕ ®é chuyªn chÕ; cuéc chiÕn tranh nhôc nh· ch¼ng bao l©u n÷a sÏ kÕt thóc mét çch nhôc nh· vµ sù kÕt thóc nµy nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho khÝ thÕ çch m¹ng t¨ng lªn gÊp béi, ®Æt giai cÊp c«ng nh©n trùc diÖn víi nh÷ng kÎ thï cña m×nh; nã sÏ ®ßi hái §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tiÕn c«ng kiªn quyÕt nhÊt. Ph¶i cã mét tæ chøc ®¶ng ®oµn kÕt thèng nhÊt, mét ph−¬ng ch©m çch m¹ng m¸c-xÝt kiªn ®Þnh, ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng trong mét khu«n khæ ®óng ®¾n vµ thÝch ®¸ng, lµm sao cho cuéc ®Êu tranh nµy kh«ng lµm rèi lo¹n tæ chøc vµ kh«ng c¶n trë c«ng t¸c tÝch cùc; - nh÷ng yªu cÇu cÊp b¸ch ®ã cña toµn bé phong trµo c«ng nh©n Nga cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn ngay vµ thùc hiÖn cho b»ng ®−îc, v× nÕu kh«ng th× çi tªn tèt ®Ñp vµ toµn bé ¶nh h−ëng ®· cã ®−îc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã nguy c¬ bÞ mÊt h¼n ®i.

Muèn ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã, theo ý chóng t«i, b−íc ®Çu tiªn lµ ph¶i lµm thÕ nµo cho quan hÖ gi÷a çc nhãm

Chóng ta muèn ®¹t ®−îc çi g×? 5

kh¸c nhau, çc khuynh h−íng kh¸c nhau vµ çc mµu s¾c kh¸c nhau trong ®¶ng ta ®−îc hoµn toµn râ rµng, cëi më vµ th¼ng th¾n. TÊt nhiªn cã nh÷ng lóc v× lîi Ých cña sù nghiÖp mµ chóng ta ph¶i bá qua kh«ng nãi ®Õn nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn côc bé, nh−ng nÕu cho r»ng thêi kú mµ ®¶ng ta hiÖn ®ang tr¶i qua lµ mét thêi kú nh− vËy, th× ®ã lµ mét sai lÇm hÕt søc ®¸ng buån vµ kh«ng thÓ tha thø ®−îc. Nh÷ng nh−îng bé ç nh©n ®èi víi ph¸i thiÓu sè kh«ng thÓ ng¨n chÆn næi sù rèi lo¹n trong ®¶ng; nh÷ng vÊn ®Ò tranh luËn ®· ®−îc ®Æt th¼ng ra h¼n hoi; ng−êi ta ®ang c«ng khai th¸ch thøc toµn ®¶ng, vµ chØ cã nh÷ng ng−êi nhu nh−îc vµ ngu dèt míi cã thÓ m¬ t−ëng quay l¹i çi qu¸ khø kh«ng thÓ trë l¹i ®−îc, m¬ t−ëng r»ng cã thÓ giÊu giÕm mét çi g× ®ã, cã thÓ nãi l¬ löng nöa chõng mét çi g× ®ã, cã thÓ che ®Ëy mét çi g× ®ã, cã thÓ lÈn tr¸nh mét çi g× ®ã. Kh«ng, chÝnh s¸ch phñi tay, chÝnh s¸ch tù kiÒm chÕ mét çch thô ®éng, chÝnh s¸ch laissez faire, laissez passer1) ®· tá ra hoµn toµn v« dông ®èi víi cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chóng ta. TiÕp tôc quanh co, thñ ®o¹n m¸nh líi, im lÆng, nh÷ng th¸i ®é ®ã kh«ng nh÷ng lµ v« Ých vµ ®¸ng khinh bØ mµ cßn hoµn toµn lµ téi lçi. Chóng t«i më ®Çu viÖc tr×nh bµy th¼ng th¾n toµn bé c−¬ng lÜnh ®Êu tranh cña chóng t«i trong néi bé ®¶ng, chóng t«i kªu gäi ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga thuéc tÊt c¶ çc mµu s¾c kh¸c nhau, – nh÷ng ng−êi ®ang ë trong ®¶ng còng nh− nh÷ng ng−êi cã ý muèn vµo ®¶ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh – còng sÏ tr×nh bµy nh− thÕ. ChØ cã th¸i ®é hoµn toµn minh b¹ch vµ th¼ng th¾n míi cã thÓ cung cÊp tµi liÖu cho tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé vµ tÊt c¶ çc ®¶ng viªn ®Ó gi¶i quyÕt mét çch hîp lý vµ kiªn quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ang tranh c·i cña ®¶ng.

Chóng t«i ®øng trªn quan ®iÓm cña ph¸i ®a sè trong _________________________________________________________________________________

1) – kh«ng can thiÖp

V.I. Lª-nin 6

§¹i héi II cña ®¶ng. Chóng t«i cho r»ng, nguyªn nh©n c¨n b¶n cña tÊt c¶ nh÷ng sai lÇm vÒ sau nµy vµ nh÷ng hiÖn t−îng rèi lo¹n lµ do lËp tr−êng kh«ng ®óng cña ph¸i thiÓu sè ë ®¹i héi, do hä cè t×nh b¶o vÖ lËp tr−êng Êy bÊt chÊp c¶ ý chÝ cña ®¶ng. Sai lÇm Êy biÓu hiÖn ë hai mÆt: thø nhÊt, lµ nhãm biªn tËp cò cña tê "Tia löa" ®· kh«ng ®−îc ai ñng hé, ngoµi çnh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¹i héi cña chóng ta vµ trong ®¶ng ta. Thø hai, sù liªn hîp víi nh÷ng ng−êi hiÓn nhiªn c¬ héi chñ nghÜa (mµ ®ång chÝ A-ki-mèp tr−íc kia vµ hiÖn nay vÉn cÇm ®Çu) ®· hoµn toµn h×nh thµnh råi vµ chØ trong vÊn ®Ò nh− vÊn ®Ò bÇu cö vµo çc c¬ quan trung −¬ng míi t¹o thµnh sù ph©n liÖt trong ®¶ng. VÒ mÆt l«-gÝch, sai lÇm thø nhÊt tÊt nhiªn ®· g©y ra tÊt c¶ sù m¬ hå vÒ nguyªn t¾c vµ tÊt c¶ nh÷ng sù dao ®éng c¬ héi chñ nghÜa mµ chóng ta thÊy trong nh÷ng nghÞ luËn cña tê "Tia löa" míi, chõng nµo nh÷ng nghÞ luËn nµy cã thÓ ®−îc thõa nhËn lµ cã tÝnh nguyªn t¾c. Sai lÇm thø hai ®· dÉn ®Õn viÖc b¶o vÖ nhãm biªn tËp cò, bÊt chÊp c¶ ý chÝ cña ®¶ng, viÖc b¶o vÖ vµ biÖn hé cho t×nh tr¹ng tæ nhãm chèng l¹i tÝnh ®¶ng, viÖc ¸p dông, trong çc cuéc tranh luËn cña chóng ta, nh÷ng ph−¬ng ph¸p chØ hoµn toµn thÝch hîp víi cuéc c·i v· tÇm th−êng vµ la lèi om sßm trong tiÓu tæ, chø kh«ng thÝch hîp víi cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ®¶ng viªn biÕt t«n träng ®¶ng m×nh vµ chÝnh b¶n th©n m×nh. VÒ mÆt l«-gÝch, sai lÇm thø nhÊt tÊt nhiªn ®· dÉn ®Õn t×nh h×nh lµ: tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã xu h−íng ng¶ theo chñ nghÜa c¬ héi, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã xu h−íng muèn kÐo lïi ®¶ng vÒ ®»ng sau vµ tr¶ thï vÒ viÖc ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· xóc ph¹m ®Õn nh÷ng kÎ ®èi lËp víi m×nh, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi biÓu hiÖn xu h−íng trÝ thøc trong phong trµo cña chóng ta, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã xu h−íng v« chÝnh phñ kiÓu trÝ thøc muèn phñ nhËn tæ chøc vµ kû luËt ®Òu tËp häp l¹i xung quanh ph¸i thiÓu sè. Sai lÇm thø hai ®· t¹o nªn sù thèng trÞ cña nhãm ë ngoµi n−íc ®èi víi ®a sè nh÷ng ng−êi lµm


c«ng t¸c ë Nga, lµm t¨ng thªm sù c·i cä om sßm ®Æc tr−ng cña çc ®ång chÝ ë n−íc ngoµi, – ph¸i thiÓu sè lÊy viÖc c·i cä om sßm nµy thay thÕ cho ph−¬ng ph¸p thuyÕt phôc.

HiÖn nay, mäi sù nghi ngê ®Òu ®· tiªu tan. §èi víi nh÷ng ai lµ ®¶ng viªn kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi, ®èi víi nh÷ng ai trªn thùc tÕ muèn b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých thiÕt th©n cña phong trµo c«ng nh©n cña chóng ta, th× kh«ng thÓ cã mét sù do dù nµo c¶. Ph¸i thiÓu sè ®· tuyªn bè ®Êu tranh, ®· tuyªn bè vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh vÒ mäi mÆt, vµ chóng ta nhËn lêi th¸ch thøc, chóng ta tuyªn bè ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng, ®Êu tranh ®Õn cïng. §Ó b¶o vÖ tÝnh ®¶ng, chóng ta ®Êu tranh chèng t×nh tr¹ng tæ nhãm nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ chèng l¹i nhãm biªn tËp cò. V× lîi Ých cña phong trµo c«ng nh©n Nga, chóng ta ®Êu tranh chèng nh÷ng sù c·i cä xÝch mÝch ë ngoµi n−íc. §Ó b¶o vÖ nh÷ng khuynh h−íng çch m¹ng v« s¶n trong phong trµo cña chóng ta, chóng ta ®Êu tranh chèng nh÷ng khuynh h−íng trÝ thøc - c¬ héi chñ nghÜa. V× ph−¬ng ch©m kiªn ®Þnh cña ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng, chóng ta ®Êu tranh chèng nh÷ng sù ng¶ nghiªng, nh÷ng sù quanh co vµ chèng nh÷ng m−u toan muèn quay trë l¹i çi qu¸ khø ®· qu¸ lçi thêi. Chóng ta ®Êu tranh ®Ó x©y dùng mét tæ chøc ®¶ng ®oµn kÕt cña ®éi tiÒn phong c«ng nh©n chèng l¹i t×nh tr¹ng láng lÎo, th¸i ®é ph¸ ho¹i, chñ nghÜa v« chÝnh phñ theo kiÓu trÝ thøc. Chóng ta ®Êu tranh ®ßi ph¶i t«n träng çc ®¹i héi ®¶ng, ®Êu tranh chèng th¸i ®é tr¸o trë −¬n hÌn, chèng nh÷ng lêi nãi kh«ng ®i ®«i víi viÖc lµm, chèng th¸i ®é chÕ giÔu nh÷ng giao −íc vµ nghÞ quyÕt ®· cïng nhau nhÊt trÝ th«ng qua. Chóng ta ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ tÝnh c«ng khai trong ®¶ng, chèng s¸ch l−îc cña tê "Tia löa" míi vµ Héi ®ång míi cña ®¶ng3 muèn bÞt miÖng ph¸i ®a sè vµ muèn Øm ®i nh÷ng biªn b¶n cña m×nh.

Nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh vµ nh÷ng môc tiªu ®Êu tranh tr−íc m¾t ®Òu xuÊt ph¸t tõ chÝnh b¶n th©n c−¬ng lÜnh ®Êu

V.I. Lª-nin 8

tranh cña chóng ta. BiÖn ph¸p thø nhÊt lµ tuyªn truyÒn b»ng s¸ch b¸o vµ diÔn thuyÕt mét çch toµn diÖn vµ réng r·i nhÊt. §¸ng lÏ ra kh«ng cÇn ®Ò cËp ®iÓm nµy nÕu nh− cuéc ®Êu tranh c·i cä om sßm cña ph¸i thiÓu sè kh«ng lµm n¶y sinh trong ®¶ng ta mét th¸i ®é "®iÒu hßa" lõng tiÕng (®· bÞ Ban chÊp hµnh £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ nhiÒu tæ chøc kh¸c chÕ nh¹o mét çch chÝnh ®¸ng); ®©y lµ th¸i ®é giÊu ®Çu d−íi çnh vµ tuyªn truyÒn vËn ®éng ®×nh chØ cuéc ®Êu tranh cña ph¸i ®a sè víi ph¸i thiÓu sè. ChØ cã lÊy sù hÌn nh¸t, mÖt mái hay ngu muéi cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc sù tån t¹i cña nh÷ng quan ®iÓm Êu trÜ nh− thÕ, nh÷ng quan ®iÓm kh«ng xøng ®¸ng víi mét ®¶ng viªn ®· tr−ëng thµnh ®«i chót. Cã thÓ vµ cÇn ph¶i nãi ®Õn viÖc ®−a cuéc ®Êu tranh néi bé ®¶ng vµo trong khu«n khæ cña ®¶ng, cã thÓ vµ cÇn ph¶i ®¹t cho ®−îc ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i b»ng nh÷ng sù khuyªn nhñ, nh−ng nÕu ng−êi ta ®· d¸m c«ng khai ®Ò nghÞ th«i b¶o vÖ nh÷ng ®iÒu ®· ®−îc b¶o vÖ trong ®¹i héi tr−íc toµn ®¶ng, ®Ò nghÞ th«i ®õng b¶o vÖ nh÷ng ®iÒu ®−îc coi lµ thiÕt yÕu v× lîi Ých thiÕt th©n cña ®¶ng, th× ®Ò nghÞ Êy sÏ chØ ®¸ng ®Ó cho mäi ng−êi khinh bØ.

Chóng t«i cho r»ng biÖn ph¸p ®Êu tranh thø hai, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, lµ triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng. Chóng t«i hoµn toµn ñng hé çc ban chÊp hµnh ®· yªu cÇu triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng4. Chóng t«i thÊy cã nghÜa vô ph¶i ®Æc biÖt nãi ®Õn nh÷ng lý lÏ gi¶ dèi mµ ban biªn tËp tê "Tia löa" míi vµ nh÷ng ng−êi ®ång lâa c«ng khai vµ bÝ mËt cña hä ®−a ra ®Ó chèng l¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi; hä cÈn thËn che giÊu kh«ng cho thiªn h¹ biÕt luËn chøng Êy cña m×nh (çi luËn chøng khã mµ phï hîp víi nghÜa vô cña ng−êi ®¶ng viªn) (nh− §ång minh ë n−íc ngoµi5 vµ ban biªn tËp tê "Tia löa" ®ang che giÊu, sù tuyªn truyÒn cña hä chØ míi bÞ çc ban chÊp hµnh bãc trÇn vµ v¹ch mÆt cã mét phÇn). LuËn chøng thø nhÊt lµ: ®¹i héi sÏ dÉn ®Õn sù ph©n liÖt. ChØ riªng viÖc ph¸i thiÓu sè ®−a ra nh÷ng luËn


chøng nh− thÕ, còng chøng tá sù gi¶ dèi trong lËp tr−êng cña hä. V× nãi nh− vËy, tøc lµ ph¸i thiÓu sè thõa nhËn r»ng ®¶ng chèng l¹i hä, r»ng nhãm ë n−íc ngoµi buéc ®¶ng ph¶i theo m×nh, r»ng nhãm ®ã së dÜ ®øng v÷ng ®−îc chØ lµ v× ë xa n−íc Nga vµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng t¸c ë ngoµi n−íc cña nh÷ng ng−êi çch m¹ng ch©n chÝnh cã khã kh¨n. Ng−êi nµo trung thùc ®èi víi ®¶ng, ng−êi nµo thµnh thËt muèn cïng c«ng t¸c chung, th× ng−êi ®ã kh«ng sî, mµ l¹i mong muèn ®¹i héi ®Ó trõ bá sù rèi lo¹n, ®Ó lµm cho ®¶ng vµ nh÷ng c¬ quan phô tr¸ch cña ®¶ng ¨n khíp nhÊt trÝ víi nhau, ®Ó trõ bá t×nh tr¹ng nhËp nh»ng kh«ng xøng ®¸ng hiÖn nay. KÎ nµo mang sù ph©n liÖt ra lµm ngo¸o ép däa ng−êi th× râ rµng h¾n cã t©m ®Þa xÊu xa. NÕu thiÓu sè kh«ng phôc tïng ®a sè th× kh«ng thÓ cã mét ®¶ng xøng ®¸ng, dï chØ phÇn nµo ®ã, víi çi tªn lµ ®¶ng c«ng nh©n, vµ nÕu cÇn ph¶i nh−îng bé lÉn nhau (chø kh«ng ph¶i chØ mét bªn nh−îng bé), nÕu ®«i khi cÇn ph¶i cã nh÷ng tháa thuËn vµ giao −íc gi÷a çc bé phËn cña ®¶ng, th× chØ ë trong ®¹i héi míi cã thÓ vµ ®−îc phÐp thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®ã. Kh«ng cã mét ng−êi çch m¹ng biÕt tù träng nµo muèn ë l¹i trong mét ®¶ng chØ cè kÕt ®−îc mét çch miÔn c−ìng nhê cã sù cè t×nh tr× ho·n ®¹i héi ®¶ng.

LuËn chøng thø hai lµ: kh«ng cã ®¹i héi vÉn cã thÓ hßa gi¶i ®−îc. Kh«ng biÕt çi ý kiÕn nh− thÕ dùa trªn c¬ së nµo. Nh÷ng kÎ t¸n ®ång ý kiÕn ®ã hµnh ®éng vµ ho¹t ®éng kh«ng ph¶i b»ng mét çch nµo kh¸c h¬n lµ ®øng sau hËu tr−êng. Ph¶i ch¨ng ®· ®Õn lóc ph¶i vøt bá çi ©m m−u ®»ng sau hËu tr−êng Êy, çi ©m m−u chØ lµm cho t×nh tr¹ng nghi ngê lÉn nhau t¨ng lªn gÊp béi, chØ ®µo s©u thªm thï h»n vµ chØ lµm cho t×nh h×nh thªm ®en tèi? Kh«ng mét ai d¸m kiªn quyÕt c«ng khai ®−a ra mét kÕ ho¹ch hßa gi¶i, ®iÒu ®ã ph¶i ch¨ng lµ do trong hoµn c¶nh hiÖn nay mét kÕ ho¹ch nh− thÕ – kÕ ho¹ch nµy may l¾m th× còng chØ g©y ra ®−îc mét trËn c−êi lµ cïng – còng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc? KÎ nµo

V.I. Lª-nin 10

cho r»ng hßa b×nh tøc lµ chØ ®Þnh bæ sung nh÷ng ng−êi ®−îc ph¸i thiÓu sè −a thÝch vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× kÎ ®ã kh«ng ph¶i muèn hßa b×nh mµ muèn ph¸i ®a sè tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh gay g¾t, kÎ ®ã kh«ng hiÓu r»ng cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chÝnh lµ ®· ph¸t triÓn lªn tõ nh÷ng c·i lén nhau thuÇn tuý xung quanh vÊn ®Ò chØ ®Þnh bæ sung. KÎ nµo cho r»ng hßa b×nh tøc lµ ®×nh chØ nh÷ng cuéc tranh luËn vµ ®Êu tranh, th× kÎ ®ã quay trë l¹i t©m lý cña nhãm cò: trong ®¶ng lu«n lu«n sÏ cã nh÷ng cuéc tranh luËn vµ ®Êu tranh, chØ nªn ®−a nh÷ng cuéc tranh luËn vµ ®Êu tranh Êy vµo trong khu«n khæ cña ®¶ng vµ chØ cã ®¹i héi míi lµm ®−îc ®iÒu ®ã. Nãi tãm l¹i, dï cã xoay xë nh− thÕ nµo ®i n÷a çi khÈu hiÖu hßa b×nh kh«ng cÇn ®¹i héi ®ã, dï cã tr×nh bµy b»ng çch nµo ®i n÷a çi t− t−ëng muèn hßa gi¶i nh÷ng ng−êi ®ang ®Êu tranh mµ l¹i kh«ng tháa m·n mét phÝa nµo, – th× còng sÏ thÊy r»ng çi t− t−ëng thiªn tµi kia còng chØ nãi lªn sù hoang mang, bèi rèi, sù thiÕu suy nghÜ, kh«ng biÕt m×nh muèn g× vµ phÊn ®Êu ®¹t ®Õn çi g×. NÕu ngay ®Õn c¶ çi kÕ ho¹ch cña mét ng−êi cã uy tÝn (tr−íc kia cã uy tÝn) nh− Plª-kha-nèp – kÕ ho¹ch dËp t¾t ®¸m ch¸y ngay tõ lóc ®Çu b»ng nh÷ng nh−îng bé ç nh©n tèi ®a – còng ®· bÞ hoµn toµn thÊt b¹i, – th× liÖu r»ng hiÖn nay cã thÓ nghiªm chØnh bµn ®Õn nh÷ng kÕ ho¹ch t−¬ng tù nh− thÕ n÷a kh«ng?

LuËn chøng thø ba lµ: ®¹i héi cã thÓ h÷u danh v« thùc, Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua ®· b¸c l¹i çi luËn chøng nµy, gäi nã lµ mét sù vu khèng6. ChÝnh lêi tuyªn bè nµy cña mét ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng lµ mét çi t¸t rÊt xøng ®¸ng vµo mÆt nh÷ng kÎ nµo cø ®øng trong bãng tèi ®Ó tung ra nh÷ng lêi buéc téi, kh«ng cã mét chót b»ng cí nµo, mÆc dÇu trong tay cña ph¸i thiÓu sè cã c¶ Héi ®ång tèi cao vµ c¬ quan b¸o chÝ cña ®¶ng, nghÜa lµ ph¸i thiÓu sè kh«ng nh÷ng n¾m trong tay mét c«ng cô ®Ó c«ng khai v¹ch trÇn nh÷ng sù l¹m dông mµ hä nghi ngê, mµ cßn n¾m c¶ çi


c«ng cô dïng ®Ó söa ®æi vµ ®Ó g©y ¶nh h−ëng vÒ mÆt hµnh chÝnh n÷a. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu hiÓu r»ng, nÕu cã b»ng cí th× ph¸i thiÓu sè ®· la Çm lªn tõ l©u råi vµ nghÞ quyÕt gÇn ®©y cña Héi ®ång chøng minh r»ng, tr−íc ®©y kh«ng cã nh÷ng b»ng cí nh− thÕ vµ b¶o ®¶m r»ng trong t−¬ng lai còng sÏ kh«ng thÓ cã7. ViÖc tê "Tia löa" dïng çi luËn chøng nµy l¹i mét lÇn n÷a chØ cho ng−êi ta thÊy râ lµ hä ®· dïng lèi chöi bíi th« tôc thay thÕ cho bót chiÕn nh− thÕ nµo vµ buéc chóng ta ph¶i hái tÊt c¶ çc ®¶ng viªn r»ng: thùc tÕ chóng ta cã ®¶ng hay kh«ng? ph¶i ch¨ng chóng ta muèn tháa m·n sù trang trÝ vµ ph« bµy h×nh thøc nh− nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, hay lµ chóng ta buéc ph¶i bãc trÇn mäi sù gi¶ dèi?

LuËn chøng thø t− lµ: nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn vÉn ch−a ®−îc s¸ng tá. Tê "Tia löa" míi ®· tr¶ lêi mét çch râ nhÊt ®èi víi çi luËn chøng nµy, ®äc b¸o ®ã, ®¶ng sÏ thÊy r»ng hiÖn nay ng−êi ta ®ang bíi ra nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn chø kh«ng ph¶i lµ lµm s¸ng tá nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn, r»ng t×nh tr¹ng hçn lo¹n ®ang ph¸t triÓn kh«ng h¹n ®é. ChØ cã ®¹i héi, trong ®ã tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu tr×nh bµy ®Çy ®ñ vµ cëi më nh÷ng nguyÖn väng cña m×nh, míi cã thÓ lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc rèi beng vµ t×nh h×nh rèi beng hiÖn nay.

LuËn chøng thø n¨m lµ: ®¹i héi sÏ tiªu hao søc ng−êi vµ tiÒn cña cÇn thiÕt cho c«ng t¸c tÝch cùc. Çi luËn chøng Êy lµ mét sù giÔu cît ®¸ng buån: kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc r»ng cã çi g× l¹i hao søc ng−êi vµ tiÒn cña nhiÒu h¬n lµ chÝnh çi t×nh tr¹ng hçn lo¹n hiÖn nay.

Kh«ng, tÊt c¶ nh÷ng luËn chøng chèng l¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi ®Òu hoÆc lµ chøng tá sù gi¶ dèi, hoÆc lµ chøng tá kh«ng hiÓu biÕt c«ng viÖc vµ hÌn nh¸t kh«ng tin vµo lùc l−îng cña ®¶ng.

§¶ng chóng ta mét lÇn n÷a l¹i l©m bÖnh nÆng, nh−ng nã cã ®ñ søc ®Ó ®øng dËy mét lÇn n÷a vµ trë nªn xøng ®¸ng

V.I. Lª-nin 12

víi giai cÊp v« s¶n Nga. B»ng tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p trung thùc, chóng ta sÏ tiÕn hµnh ba viÖc c¶i tæ sau ®©y, mµ chóng ta xem nh− lµ nh÷ng biÖn ph¸p ch÷a bÖnh:

Thø nhÊt: chuyÓn giao ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµo tay nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®a sè cña §¹i héi II cña ®¶ng.

Thø hai: tæ chøc ®Þa ph−¬ng ë n−íc ngoµi (§ång minh) ph¶i thùc sù chÞu sù l·nh ®¹o cña tæ chøc trung −¬ng toµn Nga (Ban chÊp hµnh trung −¬ng).

Thø ba: b¶o ®¶m viÖc dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p mµ ®iÒu lÖ ®¶ng cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng.

Sau khi ®· tr×nh bµy nh÷ng ®iÓm trªn, th× nh÷ng ®iÒu cßn ph¶i nãi vÒ ba ®iÓm c¨n b¶n ®ã trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta kh«ng nhiÒu n÷a. Cßn nh− hiÖn nay ban biªn tËp cò cña tê "Tia löa" ®· tá ra thùc lµ v« dông th× chóng t«i cho ®ã lµ mét viÖc râ rµng kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. HiÖn nay, kh«ng ph¶i xu h−íng "Tia löa" ®· lçi thêi nh− ®ång chÝ M¸c-tèp ph¸t minh sau khi bÞ thÊt b¹i trong tuyÓn cö, mµ lµ ban biªn tËp cò cña tê "Tia löa" ®· lçi thêi. Sau khi mét nhãm ®· ®−a ra nh÷ng sù th¸ch thøc ®èi víi toµn ®¶ng, mµ nÕu hiÖn nay kh«ng nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra, th× nh− thÕ chØ cã nghÜa lµ gi¶ dèi. Ch¼ng cã g× ph¶i nãi nhiÒu vÒ t×nh h×nh kh«ng b×nh th−êng cña tæ chøc ngoµi n−íc lµ tæ chøc ®· biÕn thµnh mét trung t©m thø hai (nÕu kh«ng ph¶i lµ thø ba) vµ hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng. Cuèi cïng, toµn bé kinh nghiÖm cña cuéc ®Êu tranh sau ®¹i héi ®· buéc ta ph¶i suy nghÜ vÒ çi ®Þa vÞ ph¸p lý cña ph¸i thiÓu sè trong ®¶ng ta (bÊt kú lµ phe thiÓu sè nµo). Theo ý chóng t«i th× kinh nghiÖm nµy d¹y chóng ta r»ng trong ®iÒu lÖ ®¶ng cÇn ph¶i b¶o ®¶m quyÒn h¹n cña bÊt cø ph¸i thiÓu sè nµo, ®Ó g¹t bá nh÷ng nguån bÊt b×nh, c«ng phÉn vµ ®Êu tranh vÉn x¶y ra th−êng xuyªn vµ khã tr¸nh khái; lµm cho chóng tõ chç lµ


nh÷ng con l¹ch nhá tÇm th−êng ®Çy dÉy çc vô xung ®ét vµ c·i cä trë thµnh dßng kªnh míi - thµnh cuéc ®Êu tranh xøng ®¸ng, cã tæ chøc, ®Êu tranh cho quan ®iÓm cña m×nh. Chóng t«i cho r»ng mét trong nh÷ng ®iÒu ®¶m b¶o tuyÖt ®èi ®ã, lµ viÖc ®Ó cho ph¸i thiÓu sè cã mét (hoÆc nhiÒu h¬n) nhãm viÕt s¸ch, nhãm Êy cã quyÒn ®¹i diÖn t¹i çc ®¹i héi vµ ®−îc hoµn toµn "tù do ph¸t biÓu". Nãi chung ®èi víi viÖc xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o cña ®¶ng nãi vÒ viÖc phª ph¸n sù ho¹t ®éng cña çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng, cÇn cã nh÷ng ®¶m b¶o hÕt søc réng r·i. CÇn ®Ó cho çc ban chÊp hµnh cã quyÒn nhËn (th«ng qua c¬ quan chuyÓn vËn chung cña ®¶ng) ®óng nh÷ng s¸ch b¸o ®¶ng mµ hä cÇn. Cho tíi khi häp §¹i héi IV, cÇn ®×nh chØ viÖc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc quyÒn can thiÖp - ngoµi çch gãp ý - vµo thµnh phÇn cña çc ban chÊp hµnh. ë ®©y, chóng t«i kh«ng v¹ch ra tØ mØ nh÷ng ®Ò nghÞ cña chóng t«i, v× chóng t«i kh«ng viÕt dù th¶o ®iÒu lÖ mµ chØ viÕt c−¬ng lÜnh ®Êu tranh chung th«i. Chóng t«i cho r»ng ®iÒu hÕt søc quan träng lµ lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng biÖn ph¸p nh»m xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o cña nh÷ng ng−êi bÊt b×nh - nh÷ng biÖn ph¸p mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®Ò ra cho ph¸i thiÓu sè trong §¹i héi II - ®−îc chÝnh thøc ghi vµo ®iÒu lÖ, lµm thÕ nµo ®Ó sù bÊt b×nh ®−îc biÓu lé mét çch chÝnh ®¸ng, lµm thÕ nµo ®Ó tiªu tan hoµn toµn çi ¶o ¶nh ngu xuÈn vÒ t×nh tr¹ng giíi nghiªm (çi ¶o ¶nh do nh÷ng nh©n vËt trong vô chØ ®Þnh bæ tuyÓn, nÆn ra), lµm thÕ nµo ®Ó cuéc ®Êu tranh kh«ng tr¸nh khái trong néi bé ®¶ng kh«ng k×m h·m c«ng t¸c tÝch cùc.

Chóng ta ph¶i d¹y ph¸i thiÓu sè trong ®¶ng ta ®Ó hä biÕt ®Êu tranh cho thµnh phÇn çc c¬ quan trung −¬ng chØ ë trong çc cuéc ®¹i héi th«i, vµ ®Ó sau çc ®¹i héi hä ®õng c·i cä lén xén lµm c¶n trë c«ng t¸c cña chóng ta; chóng ta ph¶i thùc hiÖn b»ng ®−îc ®iÒu ®ã, nÕu kh«ng, ®¶ng ta sÏ cã nguy c¬ bÞ diÖt vong. Cuèi cïng, trong b¶n c−¬ng lÜnh chung, chóng ta chØ sÏ nh¾c qua mét çch v¾n t¾t

V.I. Lª-nin 14

®Õn nh÷ng söa ®æi bé phËn trong ®iÒu lÖ, mµ chóng ta mong muèn; nh−: biÕn Héi ®ång tõ mét c¬ quan träng tµi thµnh mét c¬ quan do ®¹i héi bÇu, söa ®æi tiÕt 1 cña ®iÒu lÖ theo tinh thÇn cña ph¸i ®a sè trong §¹i héi II, liÖt vµo trong sè çc tæ chøc ®¶ng tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n vµ tÊt c¶ nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi Nga nµo ®· tån t¹i ®¬n ®éc trong thêi kú ho¹t ®éng tæ nhãm mµ muèn gia nhËp ®¶ng, v.v. vµ v.v..

§−a ra b¶n c−¬ng lÜnh nµy cña cuéc ®Êu tranh cña

chóng ta trong néi bé ®¶ng, chóng t«i xin ®Ò nghÞ tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng vµ nh÷ng ®¹i biÓu cña mäi s¾c th¸i trong ®¶ng h·y bµy tá ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh cña hä ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh dÇn dÇn mét çch nghiªm chØnh, thËn träng vµ hîp lý c«ng t¸c chuÈn bÞ ®¹i héi.

Chóng ta kh«ng cã ®¶ng - nh÷ng kÎ tham gia cuéc chÝnh

biÕn cña ban biªn tËp nghÞ luËn thÇm nh− thÕ, hä lîi dông t×nh tr¹ng ë xa n−íc Nga, t×nh tr¹ng çn bé ë ®Êy th−êng hay thay ®æi, vµ t×nh tr¹ng kh«ng thÓ thay thÕ hä ®−îc. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi! - chóng ta nãi nh− thÕ, v× chóng ta thÊy çc ban chÊp hµnh ®ang thøc tØnh ®Ó tham gia ho¹t ®éng mét çch tÝch cùc, ý thøc gi¸c ngé chÝnh trÞ cña nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ®ang lªn. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, chóng ta cã thªm nhiÒu lùc l−îng trÎ cã ®ñ kh¶ n¨ng håi sinh vµ thay thÕ nh÷ng nhãm t¸c gia ®ang giµ cçi, chóng ta còng cã ngµy cµng nhiÒu nh÷ng nhµ çch m¹ng, hä biÕt coi träng ph−¬ng ch©m cña tê "Tia löa" cò ®· båi d−ìng hä, h¬n bÊt cø nhãm biªn tËp nµo. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, vµ kh«ng mét m¸nh khãe nµo, kh«ng mét sù


tr× ho·n nµo, kh«ng mét lêi chöi rña h»n häc tøc tèi nµo cña tê "Tia löa" míi ng¨n c¶n næi sù ph¸n xÐt cuèi cïng vµ kiªn quyÕt cña nã.

Chóng ta rót tõ trong nh÷ng lùc l−îng míi ®ã cña ®¶ng ta lßng tin t−ëng vµo th¾ng lîi.

16

Göi toµn ®¶ng

Míi ®©y cã mét cuéc häp riªng cña 22 ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®ã lµ nh÷ng ng−êi cïng chÝ h−íng ®øng trªn quan ®iÓm cña ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng, héi nghÞ nµy ®· th¶o luËn vÊn ®Ò khñng ho¶ng trong ®¶ng ta vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng ®ã vµ ®· quyÕt ®Þnh göi ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga lêi kªu gäi sau ®©y:

Çc ®ång chÝ! Cuéc khñng ho¶ng trÇm träng trong sinh ho¹t ®¶ng vÉn ®ang kÐo dµi vµ kh«ng biÕt ®Õn bao giê míi chÊm døt. T×nh tr¹ng hçn lo¹n ®ang ph¸t triÓn, kh«ng ngõng g©y thªm ngµy cµng nhiÒu nh÷ng cuéc xung ®ét míi, c«ng t¸c tÝch cùc cña ®¶ng vÒ mäi mÆt ®Òu bÞ c¶n trë ®Õn tét ®é. §¶ng th× cßn trÎ vµ ch−a kÞp ®−îc cñng cè, nh−ng lùc l−îng cña ®¶ng th× bÞ tiªu hao mét çch v« Ých trªn mét ph¹m vi rÊt lín.

Trong lóc ®ã th× giai ®o¹n lÞch sö hiÖn nay l¹i ®Æt ra cho ®¶ng nh÷ng yªu cÇu v« cïng to lín ch−a tõng cã tr−íc ®©y. NhiÖt t×nh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ngµy cµng lªn cao, trong nh÷ng tÇng líp x· héi kh¸c sù bÊt m·n còng ®ang t¨ng lªn, chiÕn tranh vµ khñng ho¶ng, n¹n ®ãi vµ thÊt nghiÖp víi tÝnh tÊt yÕu tù ph¸t ®ang ph¸ hñy gèc rÔ cña chÕ ®é chuyªn chÕ. KÕt côc nhôc nh· cña cuéc chiÕn tranh nhôc nh· kh«ng cßn bao xa n÷a; vµ kÕt côc nµy nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho nhiÖt t×nh çch m¹ng t¨ng lªn gÊp béi, nhÊt ®Þnh

Göi toµn ®¶ng 17

sÏ ®Èy giai cÊp c«ng nh©n tíi mét cuéc ®−¬ng ®Çu trùc diÖn víi kÎ thï cña m×nh vµ sÏ ®ßi hái ë §¶ng d©n chñ - x· héi mét c«ng t¸c v« cïng to lín, mét sù khÈn tr−¬ng phi th−êng, nh»m tæ chøc mét cuéc ®Êu tranh quyÕt ®Þnh cuèi cïng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ.

§¶ng ta ®ang ë trong mét t×nh tr¹ng nh− hiÖn nay, th× liÖu cã thÓ tháa m·n ®−îc nh÷ng yªu cÇu ®ã kh«ng? BÊt cø mét ng−êi nµo cã l−¬ng t©m còng ®Òu ph¶i tr¶ lêi kh«ng chót do dù r»ng: kh«ng!

Sù thèng nhÊt cña ®¶ng ®· bÞ ph¸ ho¹i s©u s¾c, cuéc ®Êu tranh néi bé ®¶ng ®· v−ît ra ngoµi khu«n khæ cña tÝnh ®¶ng. Kû luËt tæ chøc ®· bÞ lay chuyÓn ®Õn tËn gèc, kh¶ n¨ng hµnh ®éng thèng nhÊt chÆt chÏ cña ®¶ng ®· trë thµnh mét −íc m¬ mµ th«i.

Tuy nhiªn, chóng ta vÉn coi çi bÖnh tr¹ng nµy cña ®¶ng lµ mét bÖnh tr¹ng trong sù ph¸t triÓn. Chóng ta cho r»ng c¬ së cña cuéc khñng ho¶ng lµ viÖc sinh ho¹t cña §¶ng d©n chñ - x· héi chuyÓn tõ h×nh thøc ho¹t ®éng tæ nhãm sang nh÷ng h×nh thøc ®¶ng; thùc chÊt cña cuéc ®Êu tranh néi bé cña ®¶ng lµ sù xung ®ét gi÷a t×nh tr¹ng tæ nhãm vµ tÝnh ®¶ng. Do ®ã, chØ sau khi chÊm døt bÖnh tr¹ng nµy, ®¶ng ta míi cã thÓ thùc sù trë thµnh mét ®¶ng.

Nh÷ng phÇn tö thuéc ®ñ çc lo¹i ®· liªn hîp l¹i ë trong ®¶ng d−íi danh nghÜa "ph¸i thiÓu sè", hä g¾n bã víi nhau bëi çi xu h−íng h÷u ý hay v« t×nh muèn duy tr× nh÷ng quan hÖ tæ nhãm, nh÷ng h×nh thøc tæ chøc tr−íc khi cã ®¶ng.

Mét sè nh÷ng nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña nh÷ng nhãm tr−íc kia cã nhiÒu ¶nh h−ëng nhÊt, ch−a quen tù kiÒm chÕ m×nh vÒ mÆt tæ chøc theo yªu cÇu cña kû luËt trong ®¶ng; hä quen lÉn lén gi÷a quyÒn lîi cña nhãm m×nh víi quyÒn lîi cña toµn ®¶ng, mµ trong thêi kú tæ nhãm, nh÷ng quyÒn lîi nµy th−êng hay cã thÓ phï hîp víi quyÒn lîi cña ®¶ng. C¶ mét lo¹t nh÷ng nhµ ho¹t ®éng nh− thÕ ®· ®øng ®Çu cuéc

V.I. Lª-nin 18

®Êu tranh nh»m duy tr× t×nh tr¹ng tæ nhãm, chèng l¹i tÝnh ®¶ng (mét bé phËn cña ban biªn tËp cò tê "Tia löa", mét bé phËn cña Ban tæ chøc cò, nh÷ng thµnh viªn cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam"8 tr−íc ®©y, v.v.).

§ång minh cña hä lµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö mµ trong lý luËn hay trªn thùc tiÔn ®· xa rêi nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa d©n chñ - x· héi chÆt chÏ, v× chØ cã t×nh tr¹ng tæ nhãm míi duy tr× ®−îc ç tÝnh vÒ t− t−ëng vµ uy tÝn cña nh÷ng phÇn tö ®ã, cßn tÝnh ®¶ng th× cã nguy c¬ lµm chóng tan r· hoÆc t−íc bá mäi ¶nh h−ëng cña hä (ph¸i kinh tÕ, ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n"9, v.v.). Cuèi cïng, tÊt c¶ nh÷ng lùc l−îng chñ yÕu cña phe ®èi lËp nãi chung ®Òu lµ nh÷ng ng−êi cña ®¶ng ta, mµ phÇn lín l¹i lµ nh÷ng phÇn tö trÝ thøc. So víi giai cÊp v« s¶n th× giíi trÝ thøc bao giê còng cã nhiÒu tÝnh chÊt ç nh©n chñ nghÜa h¬n, Êy lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña ®êi sèng vµ c«ng t¸c cña hä kh«ng cho phÐp hä thèng nhÊt lùc l−îng mét çch trùc tiÕp réng r·i, kh«ng cho hä ®−îc gi¸o dôc trùc tiÕp trong lao ®éng tËp thÓ cã tæ chøc. V× thÕ viÖc thÝch øng víi kû luËt trong sinh ho¹t ®¶ng ®èi víi nh÷ng phÇn tö trÝ thøc lµ khã kh¨n h¬n, vµ nh÷ng kÎ nµo trong bän hä kh«ng ®ñ søc lµm trßn nhiÖm vô ®ã th× tù nhiªn lµ phÊt cê næi dËy chèng l¹i nh÷ng sù h¹n chÕ cÇn thiÕt vÒ tæ chøc vµ ®−a tÝnh chÊt v« chÝnh phñ tù ph¸t cña hä lªn lµm thµnh nguyªn t¾c ®Êu tranh, gäi mét çch sai lÖch tÝnh chÊt v« chÝnh phñ Êy lµ nguyÖn väng muèn "tù trÞ", lµ yªu cÇu "khoan dung" v.v..

Bé phËn cña ®¶ng ë n−íc ngoµi gåm çc nhãm tån t¹i t−¬ng ®èi l©u dµi, trong ®ã tËp hîp çc nhµ lý luËn thuéc nhiÒu ph¸i biÖt kh¸c nhau, trong ®ã giíi trÝ thøc chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè, – çi bé phËn ®ã cña ®¶ng tÊt ph¶i ng¶ nhiÒu h¬n hÕt theo quan ®iÓm cña "ph¸i thiÓu sè". V× thÕ ë ®©y ch¼ng bao l©u ph¸i thiÓu sè ®· trë thµnh ®a sè thËt sù. Cßn ë Nga th× tr¸i l¹i, ë ®©y nh÷ng ng−êi v« s¶n ®· ®−îc tæ chøc l¹i cã tiÕng nãi m¹nh mÏ h¬n, ë ®©y giíi trÝ


thøc cña ®¶ng nhê liªn hÖ sinh ®éng vµ chÆt chÏ h¬n víi giai cÊp v« s¶n nªn ®−îc gi¸o dôc theo tinh thÇn v« s¶n nhiÒu h¬n, ë ®©y tÝnh chÊt nÆng nÒ cña cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp cµng lµm cho ng−êi ta c¶m thÊy cÇn ph¶i thèng nhÊt hµnh ®éng mét çch cã tæ chøc; n−íc Nga ®· kiªn quyÕt chèng l¹i t×nh tr¹ng tæ nhãm, chèng l¹i nh÷ng xu h−íng v« chÝnh phñ ph¸ ho¹i tæ chøc. Qua hµng lo¹t nh÷ng b¶n tuyªn bè cña çc ban chÊp hµnh vµ cña çc tæ chøc kh¸c cña ®¶ng, n−íc Nga ®· døt kho¸t tá râ th¸i ®é ®ã cña m×nh ®èi víi nh÷ng xu h−íng kÓ trªn.

Cuéc ®Êu tranh ®· lan réng vµ ®· trë nªn gay g¾t. Nã ®· ®i ®Õn b−íc nghiªm träng biÕt bao!

C¬ quan ®¶ng mµ "phe thiÓu sè" ®· n¾m ®−îc trong tay, bÊt chÊp c¶ ý chÝ cña ®¹i héi vµ nhê ë sù nh−îng bé ç nh©n cña çc biªn tËp viªn do ®¹i héi bÇu ra, – ®· trë thµnh c¬ quan ®Êu tranh chèng ®¶ng!

HiÖn nay hä lµ kÎ l·nh ®¹o phe ®èi lËp chñ tr−¬ng tæ nhãm trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i tÝnh ®¶ng, h¬n lµ ng−êi l·nh ®¹o ®¶ng vÒ mÆt t− t−ëng trong cuéc ®Êu tranh cña ®¶ng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp t− s¶n. Mét mÆt, trong lóc c¶m thÊy r»ng ®øng trªn quan ®iÓm lîi Ých cña ®¶ng mµ nãi th× lËp tr−êng c¬ b¶n cña hä kh«ng thÓ dung nhËn ®−îc, hä cè t×m tßi nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn cã thùc vµ t−ëng t−îng, ®Ó che giÊu lËp tr−êng ®ã vÒ mÆt t− t−ëng; vµ trong nh÷ng cuéc t×m tßi ®ã, nay th× ví lÊy khÈu hiÖu nµy, mai l¹i ví lÊy khÈu hiÖu kh¸c, cµng ngµy hä l¹i cµng lÊy ®−îc nhiÒu tµi liÖu ë çnh h÷u cña ®¶ng, tøc lµ ë nh÷ng kÎ ngµy tr−íc ®· chèng l¹i tê "Tia löa", cµng ngµy hä cµng gÇn gòi bän nµy h¬n vÒ mÆt t− t−ëng, trong lóc hä kh«i phôc l¹i nh÷ng lý luËn cña hä ®· bÞ ®¶ng b¸c bá, b¾t sinh ho¹t t− t−ëng cña ®¶ng ph¶i quay vÒ çi thêi kú tr−íc ®©y, h×nh nh− çi thêi kú mµ nguyªn t¾c ch−a ®−îc x¸c ®Þnh, t− t−ëng cßn dao ®éng vµ ng¶ nghiªng. MÆt kh¸c, muèn ph¸ ho¹i ¶nh h−ëng tinh thÇn cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng, tê

V.I. Lª-nin 20

"Tia löa" míi cµng ra søc t×m tßi vµ v¹ch ra nh÷ng sai lÇm cña çn bé ph¸i ®a sè; ®èi víi bÊt cø mét thiÕu sãt cã thùc nµo hä còng thæi phång lªn ®Õn møc ®é kú qu¸i vµ cè søc ®æ tr¸ch nhiÖm vÒ thiÕu sãt Êy lªn ®Çu tÊt c¶ ph¸i ®a sè cña ®¶ng; hä b¸m lÊy bÊt cø chuyÖn bÞa ®Æt nµo vÒ tæ nhãm, bÊt cø mét sù vu khèng nµo cã thÓ lµm h¹i ®èi ph−¬ng, hä ch¼ng nh÷ng kh«ng ®Ó ý kiÓm tra l¹i nh÷ng tin tøc ®ã, mµ vÉn cßn hay lê ®i kh«ng xem nã cã phï hîp víi sù thËt hay kh«ng. B−íc theo con ®−êng ®ã, nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña tê "Tia löa" míi ®· ®i tíi chç g¸n cho çc thµnh viªn cña ph¸i ®a sè kh«ng ph¶i chØ nh÷ng téi lçi hoµn toµn kh«ng cã mµ thËm chÝ c¶ nh÷ng téi lçi kh«ng thÓ nµo cã ®−îc, vµ kh«ng nh÷ng chØ vÒ mÆt chÝnh trÞ (thÝ dô: buéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo téi c−ìng bøc mét sè ng−êi ph¶i tõ bá chøc vô vµ c−ìng bøc gi¶i t¸n mét sè tæ chøc) mµ c¶ vÒ mÆt ®¹o ®øc chung (buéc nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cã danh tiÕng cña ®¶ng vµo téi gian lËn vµ ®ång lâa vÒ mÆt tinh thÇn víi sù gian lËn). Tõ x−a ®Õn nay, ®¶ng ch−a bao giê ph¶i ®¾m m×nh trong çi biÓn bïn nh¬ bÈn gièng nh− çi biÓn bïn nh¬ bÈn do ph¸i thiÓu sè ë n−íc ngoµi t¹o ra trong cuéc bót chiÕn hiÖn nay.

V× ®©u mµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· cã thÓ x¶y ra? Mçi bªn ®Òu cã ph−¬ng thøc hµnh ®éng phï hîp víi

tÝnh chÊt c¬ b¶n cña khuynh h−íng cña m×nh. V× muèn b¶o vÖ cho b»ng ®−îc sù thèng nhÊt vµ mèi liªn hÖ vÒ mÆt tæ chøc cña ®¶ng, nªn ph¸i ®a sè trong ®¶ng ®· ®Êu tranh b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p trung thùc cña ®¶ng vµ ®· nhiÒu lÇn muèn hßa gi¶i mµ ®i tíi chç nh−îng bé. §i theo xu h−íng v« chÝnh phñ, ph¸i thiÓu sè ®· kh«ng quan t©m ®Õn hßa b×nh vµ thèng nhÊt trong ®¶ng. Mçi sù nh−îng bé ®Òu bÞ nã biÕn thµnh mét c«ng cô cña cuéc ®Êu tranh vÒ sau. Cho tíi nay chØ cã mét trong tÊt c¶ nh÷ng yªu s¸ch cña ph¸i thiÓu sè lµ kh«ng ®−îc tháa m·n, ®ã lµ g©y sù chia rÏ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng b»ng çch chØ ®Þnh bæ sung


nh÷ng thµnh viªn cña ph¸i thiÓu sè vµ c−ìng Ðp Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i tiÕp nhËn; do ®ã nh÷ng cuéc tÊn c«ng cña ph¸i thiÓu sè ®· trë nªn khèc liÖt h¬n bao giê hÕt. HiÖn nay, sau khi ®· n¾m ®−îc C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng, ph¸i thiÓu sè ®· kh«ng ngÇn ng¹i lîi dông chÝnh ngay çi kû luËt mµ thùc ra hä ®Êu tranh chèng l¹i, ®Ó phôc vô lîi Ých tæ nhãm cña m×nh.

T×nh h×nh hiÖn nay ®· trë nªn kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc n÷a, kh«ng thÓ tån t¹i ®−îc n÷a. KÐo dµi t×nh h×nh nµy tøc lµ cã téi.

Chóng t«i cho r»ng sù hoµn toµn minh b¹ch vµ cëi më trong nh÷ng quan hÖ ë trong ®¶ng lµ biÖn ph¸p ®Çu tiªn ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã. Kh«ng thÓ nµo t×m ®−îc lèi ®i ®óng trong bïn lÇy vµ s−¬ng mï. Mçi mét xu h−íng, mçi mét nhãm cña ®¶ng ®Òu ph¶i nãi ra mét çch c«ng khai vµ râ rµng lµ hä ®ang nghÜ g× vÒ t×nh tr¹ng hiÖn nay cña ®¶ng vµ hä muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã b»ng çch nµo. Chóng t«i còng xin ®Ò nghÞ nh− thÕ víi toµn thÓ çc ®ång chÝ, víi nh÷ng ®¹i biÓu cña mäi s¾c th¸i trong ®¶ng. Chóng t«i thÊy viÖc triÖu tËp ngay lËp tøc §¹i héi III cña ®¶ng lµ mét lèi tho¸t thùc tÕ ra khái cuéc khñng ho¶ng. ChØ cã ®¹i héi míi lµm s¸ng tá ®−îc t×nh h×nh, míi gi¶i quyÕt ®−îc xung ®ét, míi ®−a ®−îc cuéc ®Êu tranh vµo khu«n khæ. – Kh«ng cã ®¹i héi th× chØ cã thÓ lµ ®¶ng ngµy cµng tan r· nhanh chãng.

Chóng t«i cho r»ng tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn ®−a ra ph¶n ®èi viÖc triÖu tËp ®¹i héi, lµ hoµn toµn kh«ng cã c¬ së.

Ng−êi ta b¶o chóng t«i r»ng: ®¹i héi sÏ dÉn tíi chç chia rÏ. Nh−ng v× sao chø? NÕu nh− ph¸i thiÓu sè cø kh¨ng kh¨ng gi÷ lÊy nh÷ng nguyÖn väng v« chÝnh phñ cña m×nh, nÕu nh− hä s½n sµng thµ ®i tíi chç chia rÏ cßn h¬n lµ phôc tïng ®¶ng, th× trªn thùc tÕ hä ®· ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng råi, nÕu cø tr× ho·n mét sù chia rÏ vÒ h×nh thøc kh«ng sao tr¸nh khái, th× thËt lµ v« lý. C¶ hai bªn ®Òu m¾c vµo mét

V.I. Lª-nin 22

çi xÝch, sÏ ngµy cµng tiªu hao lùc l−îng cña m×nh mét çch v« lý vµo cuéc ®Êu tranh nhá nhen vµ c·i v·, ®ång thêi c¶ hai bªn ®Òu sÏ kiÖt søc vµ trë nªn nghÌo nµn vÒ tinh thÇn. Nh−ng chóng ta sÏ ng¨n chÆn mäi kh¶ n¨ng x¶y ra chia rÏ. Chóng t«i nghÜ r»ng, ®øng tr−íc lùc l−îng ch©n chÝnh cña mét ®¶ng cã tæ chøc, nh÷ng phÇn tö cã khuynh h−íng v« chÝnh phñ tÊt ph¶i vµ nhÊt ®Þnh sÏ biÕt khuÊt phôc, v× x−a nay do b¶n chÊt cña hä, hä kh«ng thÓ t¹o thµnh nh÷ng lùc l−îng ®éc lËp. Ng−êi ta b¶o r»ng kh«ng cã ®¹i héi còng cã thÓ hßa gi¶i. Nh−ng hßa gi¶i nh− thÕ nµo? §Çu hµng hoµn toµn tr−íc t×nh tr¹ng tæ nhãm, chØ ®Þnh bæ sung ph¸i thiÓu sè vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ do ®ã lµm tan r· hoµn toµn çc c¬ quan trung −¬ng. Lóc ®ã th× ®¶ng chØ cßn lµ çi tªn mµ th«i, ph¸i ®a sè trong ®¶ng sÏ buéc ph¶i më mét cuéc ®Êu tranh míi. Cßn ph¸i thiÓu sè th× sao? Cho ®Õn nay ®èi víi hä mçi sù nh−îng bé giµnh ®−îc ®Òu chØ lµ mét chç dùa ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i tæ chøc; thËm chÝ theo quan ®iÓm cña hä th× cuéc ®Êu tranh còng ®· v−ît xa ra ngoµi khu«n khæ mét cuéc c·i v· xung quanh vÊn ®Ò bæ tuyÓn råi; thö hái lµm sao mµ hä cã thÓ ®×nh chØ cuéc ®Êu tranh ®−îc? H¬n n÷a hä sÏ kh«ng ®×nh chØ cuéc ®Êu tranh nÕu hä ch−a nhËn ®−îc tÊt c¶ nh÷ng sù nh−îng bé. Ng−êi ta b¶o chóng t«i r»ng: ®¹i héi kh«ng thÓ nµo ®¹t ®−îc môc ®Ých, v× cho ®Õn nay nh÷ng ®iÓm bÊt ®ång ý kiÕn vÉn ch−a ®−îc s¸ng tá. Nh−ng ph¶i ch¨ng hiÖn nay t×nh h×nh ®ang ®i tíi chç ph¶i lµm s¸ng tá nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn Êy, ph¶i ch¨ng t×nh tr¹ng rèi lo¹n kh«ng ngµy cµng t¨ng thªm? HiÖn nay kh«ng ph¶i ng−êi ta lµm s¸ng tá nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn, mµ ng−êi ta ®ang cè bíi mãc vµ t¹o ra nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn, vµ chØ cã ®¹i héi míi cã thÓ chÊm døt ®−îc t×nh tr¹ng ®ã. ChØ cã ®¹i héi míi ®ñ søc lµm cho nh÷ng quan hÖ qua l¹i cña nh÷ng khuynh h−íng vµ lùc l−îng trong ®¶ng ®−îc hoµn toµn s¸ng tá, sau khi ®· ®Æt çc ph¸i ®ang ®Êu tranh ®èi diÖn víi nhau, sau


khi ®· buéc hä ph¶i nãi lªn râ rµng vµ c«ng khai nh÷ng nguyÖn väng cña m×nh. Ph¸i thiÓu sè tuyªn bè r»ng ®¹i héi cã thÓ lµ h÷u danh v« thùc do viÖc gi¶i t¸n çc tæ chøc. Chóng t«i tr¶ lêi r»ng: ®ã lµ lêi vu khèng, lêi nãi l¸o, nã ch¼ng c¨n cø vµo mét sù viÖc nµo hÕt. NÕu cã mét sù viÖc nµo ®ã th× ph¸i thiÓu sè ®ang ®iÒu khiÓn c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng ®· lµm cho nã Çm Ü lªn råi, vµ do ®ang n¾m Héi ®ång ®¶ng trong tay, hä ®· cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng söa ®æi çc sù viÖc ®ã råi. Cuèi cïng, b¶n nghÞ quyÕt míi ®©y cña Héi ®ång kh«ng chØ ra nh÷ng sù viÖc nh− thÕ trong qu¸ khø mµ cßn ®¶m b¶o mét çch døt kho¸t r»ng nh÷ng sù viÖc ®ã sÏ kh«ng thÓ nµo x¶y ra trong t−¬ng lai. HiÖn nay ai lµ kÎ tin vµo sù vu khèng tr¾ng trîn ®ã? Ng−êi ta lo sî r»ng ®¹i héi sÏ tiªu hao mÊt qu¸ nhiÒu søc ng−êi vµ tiÒn cña cÇn cho c«ng t¸c tÝch cùc. ThËt lµ mØa mai cay ®¾ng! Ch¼ng lÏ ®¹i héi l¹i lµm mÊt nhiÒu søc ng−êi vµ tiÒn cña h¬n t×nh tr¹ng rèi lo¹n hay sao? CÇn ph¶i cã ®¹i héi! Ngay c¶ trong t×nh h×nh sinh ho¹t ®¶ng b×nh th−êng, ®¹i héi còng ®· lµ cÇn thiÕt v× tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña giai ®o¹n lÞch sö, v× çc biÕn cè trªn thÕ giíi cã thÓ sÏ ®Ò ra cho ®¶ng nh÷ng nhiÖm vô míi. Trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng néi bé ®¶ng hiÖn nay, l¹i cµng rÊt cÇn ph¶i cã ®¹i héi, ®Ó t×m ra mét lèi tho¸t ch©n chÝnh vµ hîp lý, ®Ó b¶o toµn lùc l−îng cña ®¶ng, ®Ó gi÷ g×n danh dù vµ phÈm chÊt cña ®¶ng.

§¹i héi III ph¶i lµm g× ®Ó chÊm døt t×nh tr¹ng rèi lo¹n, ®Ó kh«i phôc t×nh h×nh sinh ho¹t b×nh th−êng cña ®¶ng? VÒ mÆt nµy chóng ta cho r»ng nh÷ng sù c¶i tæ sau ®©y lµ träng yÕu nhÊt, chóng t«i sÏ b¶o vÖ vµ tiÕn hµnh nh÷ng sù c¶i tæ ®ã b»ng tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p trung thùc.

I. ChuyÓn giao ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng sang tay nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®a sè cña ®¶ng. Cã ®Çy ®ñ lý do ®Ó nãi r»ng viÖc chuyÓn giao ®ã lµ cÇn thiÕt, v× ban biªn tËp hiÖn nay râ rµng lµ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng lµm cho C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng phôc vô ®−îc

V.I. Lª-nin 24

lîi Ých cña toµn ®¶ng. C¬ quan cña tæ nhãm kh«ng thÓ vµ kh«ng ph¶i lµ mét c¬ quan cña ®¶ng.

II. §iÒu hßa mét çch chÝnh x¸c nh÷ng quan hÖ cña tæ chøc ®Þa ph−¬ng ë n−íc ngoµi (§ång minh) ®èi víi c¬ quan trung −¬ng cña toµn Nga, tøc lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §ång minh ®· trë thµnh trung −¬ng thø hai cña ®¶ng vµ ®ang ®iÒu khiÓn mét çch kh«ng cã gi¸m s¸t çc nhãm ý hîp t©m ®ång, ®ång thêi l¹i hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, – t×nh h×nh nµy râ rµng lµ kh«ng b×nh th−êng, cÇn ph¶i ®−îc chÊm døt.

III. Th«ng qua ®iÒu lÖ ®¶ng mµ ®¶m b¶o nh÷ng ph−¬ng ph¸p cña ®¶ng dïng ®Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng. TÊt c¶ nh÷ng kinh nghiÖm cña cuéc ®Êu tranh sau ®¹i héi cho ta thÊy râ r»ng viÖc c¶i çch nh− thÕ lµ cÇn thiÕt. Trong ®iÒu lÖ ®¶ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o quyÒn h¹n cña bÊt cø mét thiÓu sè nµo, ®Ó b»ng çch ®ã mµ g¹t bá nguån gèc th−êng xuyªn vµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc cña nh÷ng bÊt ®ång ý kiÕn, cña sù bÊt m·n vµ bùc däc, lµm cho nã chuyÓn tõ con ®−êng c·i cä nhá nhen cã tÝnh chÊt tæ nhãm tr−íc kia sang con ®−êng ®Êu tranh ch−a quen thuéc, con ®−êng ®Êu tranh h¼n hoi vµ xøng ®¸ng cho quan ®iÓm cña m×nh. Chóng t«i cho r»ng sau ®©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc chuyÓn h−íng ®ã. §Ó cho ph¸i thiÓu sè cã ®−îc mét (hay nhiÒu h¬n) nhãm viÕt s¸ch cã quyÒn ®¹i diÖn trong çc ®¹i héi; cã nh÷ng sù ®¶m b¶o chÝnh thøc réng r·i nhÊt ®èi víi viÖc xuÊt b¶n s¸ch b¸o ®¶ng chuyªn phª ph¸n nh÷ng ho¹t ®éng cña çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng. ChÝnh thøc thõa nhËn cho çc ban chÊp hµnh cã quyÒn nhËn (th«ng qua tæ chøc vËn chuyÓn chung cña toµn ®¶ng) nh÷ng s¸ch b¸o ®¶ng mµ hä cÇn. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c ph¹m vi quyÒn h¹n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc can thiÖp ®Õn thµnh phÇn uû viªn cña çc ban chÊp hµnh. Chóng t«i cho r»ng ®iÒu hÕt søc quan träng lµ lµm thÕ nµo cho nh÷ng biÖn ph¸p xuÊt b¶n s¸ch b¸o cña nh÷ng ng−êi bÊt m·n, mµ Ban chÊp


hµnh trung −¬ng ®· ®Ò nghÞ víi ph¸i thiÓu sè trong §¹i héi II, ®−îc chÝnh thøc ghi vµo ®iÒu lÖ, lµm thÕ nµo ®Ó xua tan çi ¶o ¶nh "t×nh tr¹ng giíi nghiªm" do ph¸i thiÓu sè t¹o ra, lµm thÕ nµo ®Ó cho cuéc ®Êu tranh kh«ng tr¸nh khái trong néi bé ®¶ng ®−îc tiÕn hµnh d−íi nh÷ng h×nh thøc chÝnh ®¸ng vµ kh«ng trë ng¹i c«ng t¸c tÝch cùc.

ë ®©y chóng t«i kh«ng th¶o ra nh÷ng ®Ò nghÞ tØ mØ, v× chóng t«i kh«ng ®Ò ra ë ®©y mét dù th¶o ®iÒu lÖ, mµ chØ ®−a ra mét c−¬ng lÜnh ®Êu tranh chung cho sù thèng nhÊt cña ®¶ng. Bëi thÕ, chóng t«i sÏ chØ v¾n t¾t v¹ch ra h−íng söa ®æi bé phËn trong ®iÒu lÖ mµ chóng t«i cho lµ nªn lµm, hoµn toµn kh«ng rµng buéc m×nh trong viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu h¬n n÷a ®iÒu lÖ, dùa trªn c¬ së nh÷ng bµi häc míi cña kinh nghiÖm. ThÝ dô, cÇn ph¶i c¶i tæ Héi ®ång ®¶ng, mét c¬ quan mµ trong thùc tiÔn ®· tá ra lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng, – d−íi çi nh×n h×nh thøc hiÖn nay cña nã, – hoµn thµnh nhiÖm vô giao cho nã lµ: thèng nhÊt sù ho¹t ®éng cña çc c¬ quan trung −¬ng vµ quyÒn gi¸m s¸t tèi cao ®èi víi ho¹t ®éng ®ã. Nã ph¶i trë thµnh mét ban hoµn toµn do ®¹i héi bÇu ra, chø kh«ng ph¶i lµ mét c¬ quan träng tµi cña uû viªn thø n¨m do ®¹i héi bÇu ra ®Ó ph¸n xÐt çc c¬ quan trung −¬ng lµ nh÷ng c¬ quan tù b¶o vÖ m×nh th«ng qua nh÷ng ®¹i biÓu cña m×nh. §Ó phï hîp víi nh÷ng ý kiÕn phª b×nh trong ®¶ng còng cÇn ph¶i xÐt l¹i § 1 cña ®iÒu lÖ víi môc ®Ých lµ quyÕt ®Þnh nh÷ng ranh giíi cña ®¶ng mét çch chÝnh x¸c h¬n vµ v.v..

§−a ra c−¬ng lÜnh ®Êu tranh cho sù thèng nhÊt cña ®¶ng, chóng t«i ®Ò nghÞ çc ®¹i biÓu cña mäi s¾c th¸i kh¸c vµ tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng h·y ph¸t biÓu ý kiÕn mét çch râ rµng vÒ c−¬ng lÜnh cña hä, ®Ó t¹o kh¶ n¨ng chuÈn bÞ ®¹i héi mét çch nghiªm chØnh vµ triÖt ®Ó, mét çch cã ý thøc vµ cã kÕ ho¹ch. §èi víi ®¶ng, mét vÊn ®Ò sèng cßn, mét vÊn ®Ò danh dù vµ phÈm chÊt hiÖn ®ang ®−îc gi¶i quyÕt: cã ph¶i ®¶ng ®ang tån t¹i nh− mét lùc l−îng tinh thÇn vµ thùc tÕ,

V.I. Lª-nin 26

mét lùc l−îng cã kh¶ n¨ng tù tæ chøc m×nh mét çch hîp lý ®Ó cã thÓ ®ãng vai trß ng−êi l·nh ®¹o ch©n chÝnh cña phong trµo çch m¹ng cña c«ng nh©n trong n−íc chóng ta, hay kh«ng? B»ng tÊt c¶ mäi çch ho¹t ®éng cña m×nh, ph¸i thiÓu sè ë n−íc ngoµi nãi: kh«ng! Vµ hä tiÕp tôc ho¹t ®éng víi ý nghÜa ®ã mét çch tin t−ëng vµ kiªn quyÕt, dùa vµo t×nh h×nh lµ hä ë xa n−íc Nga, çn bé ë ®Êy lu«n lu«n bÞ thay thÕ, çc l·nh tô cña hä vµ lùc l−îng çc nhµ viÕt s¸ch b¸o cña hä th× kh«ng thÓ bÞ thay thÕ. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi! – chóng ta tuyªn bè nh− thÕ, v× chóng ta thÊy r»ng nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ®ang ngµy cµng gi¸c ngé chÝnh trÞ h¬n, v× chóng ta thÊy çc ban chÊp hµnh ®ang tÝch cùc tham gia vµo sinh ho¹t cña toµn ®¶ng. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, nh÷ng lùc l−îng trÎ cña chóng ta ®ang t¨ng lªn gÊp béi, hä cã kh¶ n¨ng thay thÕ vµ håi sinh cho nh÷ng nhãm t¸c gia cò ®· mÊt lßng tin cña ®¶ng; ë n−íc ta ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi çch m¹ng quý träng ph−¬ng ch©m kiªn ®Þnh cña sinh ho¹t ®¶ng h¬n bÊt cø nhãm l·nh tô nµo tr−íc ®©y. §¶ng chóng ta ®ang ra ®êi, vµ kh«ng mét m¸nh khãe vµ kh«ng mét sù tr× ho·n nµo l¹i ng¨n c¶n ®−îc lêi ph¸n xÐt kiªn quyÕt vµ cuèi cïng cña nã.

Chóng ta rót tõ trong nh÷ng lùc l−îng ®ã cña ®¶ng ta lßng tin vµo sù tÊt th¾ng.

Çc ®ång chÝ! h·y cho in vµ ®em phæ biÕn tuyªn ng«n nµy.

ViÕt vµo nöa ®Çu th¸ng T¸m

(theo lÞch míi) 1904

In thµnh tê riªng vµo th¸ng T¸m 1904

Theo ®óng b¶n in trong cuèn s¸ch nhá "Göi toµn ®¶ng", Gi¬-ne-v¬, 1904

27

Göi n¨m ñy viªn ban chÊp hµnh trung −¬ng

Göi vÒ nga

Ngµy 18 th¸ng T¸m 1904

Göi çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga: Glª-bèp, C«-ni-a-ghin,

T¬-ra-vin-xki, L«-s¸t vµ ¤-xi-pèp10. H«m nay, qua ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë

BÐc-lanh t«i ®−îc biÕt vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt cuéc häp cña bèn (?) uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga11. T«i kh«ng thÓ thõa nhËn r»ng çc b¶n nghÞ quyÕt ®ã ®· ®−îc th«ng qua mét çch hîp lÖ, v× nh÷ng lý do sau ®©y:

1) PhÇn ®Çu b¶n nghÞ quyÕt ®ã tuyªn bè r»ng tÊt c¶ mäi uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Òu cã mÆt t¹i héi nghÞ, trõ mét ng−êi (tøc lµ t«i), nãi nh− thÕ lµ kh«ng ®óng sù thËt. Sau khi Va-xi-li-Ðp vµ D¬-vª-rÐp bÞ b¾t, sau khi Mi-t¬-r«-pha-nèp tõ chøc, trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng cßn cã mét uû viªn n÷a, ®ã lµ ®ång chÝ ¤-xi-pèp. Nh÷ng tin ®ån r»ng ®ång chÝ Êy tõ chøc lµ kh«ng ®óng: b¶n th©n ®ång chÝ ¤-xi-pèp vÉn coi m×nh lµ mét ñy viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §Êy còng chÝnh lµ ý kiÕn cña Va-xi-li-Ðp (Va-xi-li-Ðp ®· viÕt vÒ viÖc nµy cho t«i), cña D¬-vª-rÐp, vµ cña t«i. V« luËn thÕ nµo, mét khi bèn uû viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· kh«ng ph©n tÝch ®−îc vÊn ®Ò tõ chøc t−ëng t−îng ra cña ¤-xi-pèp th× hä kh«ng cã quyÒn coi lµ ®ång chÝ ®ã ®· ra khái Ban chÊp hµnh trung

V.I. Lª-nin 28

−¬ng. CÇn ph¶i nãi thªm r»ng c¶ t«i lÉn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ bÊt cø mét ph¸i viªn nµo cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi còng ®Òu kh«ng hÒ ®−îc b¸o tin chÝnh thøc vÒ sù tõ chøc cña ®ång chÝ ¤-xi-pèp. Trong lóc ®ã th× ¤-xi-pèp ®· kh«ng ®−îc mêi ®Õn dù héi nghÞ.

2) §èi víi t«i còng vËy, kh«ng nh÷ng ng−êi ta ®· kh«ng mêi t«i ®Õn dù héi nghÞ mµ cßn kh«ng cho t«i biÕt tin vÒ cuéc héi nghÞ ®ã, kh«ng cho biÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®em ra th¶o luËn. §−¬ng nhiªn lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã quyÒn quyÕt ®Þnh theo ®a sè, nh−ng kh«ng thÓ th«ng qua ®−îc nh÷ng nghÞ quyÕt hîp lÖ nÕu kh«ng ®Ó cho tÊt c¶ çc uû viªn ®Òu cã kh¶ n¨ng tham gia héi nghÞ vµ khi cÇn thiÕt ph¸t biÓu ý kiÕn riªng cña m×nh. T«i ®· bÞ t−íc mÊt kh¶ n¨ng ®ã mét çch hoµn toµn phi ph¸p.

3) Bèn ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· kh«ng tá râ th¸i ®é cña m×nh ®èi víi b¶n giao −íc ngµy 26 th¸ng N¨m 1904 gi÷a t«i vµ Glª-bèp1), dï r»ng, ®−îc sù ®ång ý cña Glª-bèp vµ D¬-vª-rÐp, b¶n giao −íc ®ã cïng víi bøc th−2) cña t«i ®Ýnh kÌm theo ®· ®−îc chuyÓn tíi tÊt c¶ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng víi lêi yªu cÇu lµ tr¶ lêi th¼ng cho t«i. §a sè trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã toµn quyÒn phñ quyÕt thiÓu sè, nh−ng quyÕt kh«ng thÓ lÈn tr¸nh nh÷ng lêi chÊt vÊn chÝnh thøc cña thiÓu sè vµ nh÷ng c©u hái trùc tiÕp mµ thiÓu sè ®· ®Æt ra ®Ó th¶o luËn.

4) C¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh bµy ë trªn, t«i ®Ò nghÞ bèn uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng tr¶ lêi ngay cho t«i biÕt: a) hä ®· c¨n cø vµo çi g× mµ kh«ng mêi ®ång chÝ ¤-xi-pèp, mét uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®Õn dù héi nghÞ? b) c¶ ®èi víi t«i còng vËy? c) hä cã thõa nhËn r»ng ®a sè trong mét tËp thÓ nhÊt thiÕt chØ ®−îc th«ng qua _________________________________________________________________________________

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.8, tr. 508 - 510.

2) Nh− trªn, tr. 503 - 507.

Göi n¨m uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng 29

nh÷ng nghÞ quyÕt chung khi nµo thiÓu sè ®−îc mêi tíi dù héi nghÞ vµ cã thÓ ph¸t biÓu trong cuéc th¶o luËn çc vÊn ®Ò vµ ®−a ra ý kiÕn riªng cña m×nh, hay kh«ng? d) hä cã thõa nhËn r»ng hä cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tr¶ lêi vÒ thùc chÊt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong b¶n giao −íc ngµy 26 th¸ng N¨m 1904, hay kh«ng?

5) V× bèn uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· th«ng tri cho C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng nghÞ quyÕt mµ hä ®· th«ng qua mét çch bÊt hîp ph¸p (lµm nh− thÓ ®ã lµ nghÞ quyÕt cña toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng), t«i buéc ph¶i göi cho nh÷ng çn bé ®¶ng cã quan hÖ kh¸ mËt thiÕt víi viÖc nµy, mét bøc th− nãi vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p hµnh ®éng cña bèn uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

Uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng N.Lª-nin

In lÇn ®Çu n¨m 1930 trong

V¨n tËp Lª-nin, t. XV


30

Th− göi çc ®¹i diÖn cña ban chÊp hµnh trung −¬ng

vµ çc uû viªn çc Ban ChÊp hµnh cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga

®· ph¸t biÓu ñng hé ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng

Çc ®ång chÝ! Cuéc xung ®ét trong néi bé Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ph¸t triÓn tíi møc ®é mµ t«i tù thÊy lµ vÒ mÆt tinh thÇn cã tr¸ch nhiÖm ph¶i nãi râ ®iÒu ®ã cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng biÕt. Së dÜ t«i ph¶i lµm nh− thÕ cßn lµ do çch hµnh ®éng phi ph¸p cña bèn uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ còng v× t«i lo r»ng sÏ lµm mét viÖc thø hai nµo ®ã thiÕu thËn träng vµ cã h¹i cho ®¶ng (nh− viÖc t«i ra khái ban biªn tËp) nÕu kh«ng cã sù trao ®æi bµn b¹c víi nh÷ng ng−êi cïng chÝ h−íng hiÖn ®ang tiÕn hµnh c«ng t¸c ë çc ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi nµy hiÓu rÊt râ t×nh h×nh t− t−ëng thùc tÕ cña ®¶ng vµ ®· tuyªn chiÕn, trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi, víi t×nh tr¹ng tæ nhãm giµ cçi ë n−íc ngoµi ®Ó b¶o vÖ tÝnh ®¶ng trÎ trung.

Cuéc xung ®ét trong néi bé Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ ë chç nµo, chóng ta sÏ thÊy râ ®iÒu ®ã trong 4 v¨n kiÖn kÌm theo sau ®©y: 1) b¶n giao −íc ngµy 26 th¸ng N¨m 1904 gi÷a ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ Glª-bèp, D¬-vª-rÐp vµ Lª-nin1); 2) bøc th− cña t«i göi còng trong _________________________________________________________________________________


Th− göi çc ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng 31

ngµy h«m ®ã cho çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng1); 3) b¶n quyÕt nghÞ mµ ng−êi ta xem nh− lµ ®· do toµn thÓ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng qua, trõ mét ng−êi; 4) b¶n kh¸ng nghÞ cña t«i ®èi víi tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çi mµ ng−êi ta cho lµ quyÕt nghÞ Êy2).

T«i rÊt mong lµ tÊt c¶ nh÷ng ®ång chÝ cã cïng mét quan ®iÓm nh− chóng t«i trong cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng hiÖn nay, sÏ ®äc kü nh÷ng v¨n kiÖn bæ Ých ®ã vµ sÏ nãi th¼ng, nãi hÕt ý kiÕn suy xÐt cña m×nh vÒ çc v¨n kiÖn ®ã. VÒ phÝa t«i, t«i sÏ tr¸nh ph¸t biÓu c«ng khai vÒ vÊn ®Ò nµy trªn b¸o chÝ, Ýt nhÊt còng tr¸nh trong mét thêi gian khi t«i ch−a biÕt ý kiÕn cña mét sè çc ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng ë Nga, hoÆc khi t×nh thÕ cßn ch−a b¾t buéc ph¶i lµm viÖc ®ã.

T«i chØ xin nªu víi ®¶ng mét sè vÊn ®Ò, nÕu nh− çc thµnh viªn cña çc tæ chøc cña chóng ta cho r»ng chóng ta thùc sù cã mét ®¶ng: 1) mét Ban chÊp hµnh trung −¬ng do ®a sè bÇu ra mµ l¹i tuyªn bè r»ng chÝnh s¸ch cña ®a sè lµ chÝnh s¸ch "nhãm", – mét Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− thÕ cã ®−îc phÐp tån t¹i trong mét ®¶ng xøng ®¸ng víi danh nghÜa lµ ®¶ng c«ng nh©n, hay kh«ng? 2) nh÷ng kÎ nh− sau ®©y cã quyÒn, vÒ mÆt tinh thÇn, ®−îc chóng ta tÝn nhiÖm hay kh«ng; nh÷ng kÎ mµ trong b¶n tuyªn ng«n12 håi th¸ng Ba th× nãi mét ®−êng, nh−ng sang th¸ng B¶y th× l¹i nãi mét nÎo, hoµn toµn kh¸c h¼n? – 3) nh÷ng kÎ lîi dông viÖc hai uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i ®a sè bÞ b¾t ®Ó chµ ®¹p lªn nh÷ng lîi Ých cña ph¸i ®a sè? – 4) nh÷ng kÎ v× ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch nhãm mµ l¹i th¶o luËn vÒ héi nghÞ víi nhãm thiÓu sè, kh«ng thÌm ®Õm xØa ®Õn ph¸i ®a sè? – 5) nh÷ng kÎ sî ®¹i héi ®¸nh gi¸ nh÷ng hµnh ®éng cña _________________________________________________________________________________


2) Xem tËp nµy, tr. 27 - 29.

V.I. Lª-nin 32

m×nh vµ v× thÕ mµ d¸m ®em sù chia rÏ ra däa ®¶ng, d¸m "cÊm" çc ®¶ng viªn kh«ng ®−îc cã çi quyÒn tèi thiÓu lµ cæ ®éng cho ®¹i héi? – 6) nh÷ng kÎ tá ra Êu trÜ kh«ng hiÓu biÕt g× vÒ cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng cña chóng ta ®Õn nçi trÞnh träng chøng minh "tÝnh chÊt hîp ph¸p" cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ ra lÖnh b¾t ng−êi ta thõa nhËn çi "cao siªu" cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng Êy? – 7) nh÷ng kÎ hiÓn nhiªn lµm tr¸i víi ý muèn cña ®¶ng ®ang t×m çch ®Èy khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh÷ng ng−êi triÖt ®Ó ñng hé ph¸i ®a sè cña ®¶ng?

Cuèi cïng, t«i yªu cÇu h·y tr¶ lêi cho t«i nh÷ng c©u hái ®ã, vµ quan t©m lµm cho tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng viªn tÝch cùc hiÓu t×nh h×nh hiÖn nay vµ ®äc bøc th− nµy. HiÖn nay t«i thÊy cã lÏ ch−a cÇn thiÕt ph¶i c«ng bè bøc th− nµy.

Uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Lª-nin

ViÕt ngµy 5 (18) th¸ng T¸m 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1930 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XV


__________________

33

Dù th¶o nghÞ quyÕt cña nhãm gi¬-ne-v¬ thuéc ph¸i

®a sè

Héi nghÞ hoµn toµn ñng hé Tuyªn bè Ri-ga13, coi ®ã lµ mét sù thÓ hiÖn cã tÝnh nguyªn t¾c vµ hoµn toµn ®óng ®¾n nh÷ng quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng t¹i §¹i héi II, vµ héi nghÞ thÊy cÇn ph¶i cã mét lËp tr−êng râ rµng ®èi víi hµnh ®éng míi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

Héi nghÞ tin t−ëng s©u s¾c r»ng b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng14 (xem sè 72, b¸o "Tia löa") lµ mét th¾ng lîi míi cña t− t−ëng nhãm tæ ®èi víi tÝnh ®¶ng, mét hµnh ®éng ph¶n béi míi ®èi víi nh÷ng lîi Ých cña toµn ®¶ng, mét m−u toan míi ®Þnh ®åi trôy hãa ®¶ng b»ng çch ®−a thãi gi¶ dèi vµo çc quan hÖ trong ®¶ng. Héi nghÞ lªn ¸n çi hiÖn t−îng « nhôc ch−a tõng thÊy vµ ch−a tõng cã trong mét ®¶ng c«ng nh©n nµo biÕt tù träng, tøc lµ viÖc mét c¬ quan chÞu sù gi¸m s¸t cña ®¶ng l¹i lªn tiÕng ph¶n ®èi viÖc triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng; viÖc tuyªn bè r»ng bÊt cø mét sù cæ ®éng nµo cho ®¹i héi còng ®Òu lµ cã h¹i. §−îc ph¸i ®a sè trong ®¶ng t¹i ®¹i héi uû nhiÖm, thÕ mµ l¹i tuyªn bè chÝnh s¸ch cña ph¸i ®a sè Êy lµ chÝnh s¸ch phe nhãm; mét mÆt th× nãi vÒ hßa b×nh gi÷a hai bªn ®Êu tranh víi nhau, mÆt kh¸c l¹i ®i bÝ mËt c©u kÕt riªng víi nh÷ng ®¹i diÖn l−u vong tù phong cña mét bªn, mét mÆt ca tông mét çch gi¶ dèi "sù cao c¶" cña lËp tr−êng cña nh÷ng ®èi thñ ngµy h«m qua cña m×nh, mÆt kh¸c l¹i thùc hiÖn thñ ®o¹n ®iÒu hßa b»ng

V.I. Lª-nin 34

çch thanh trõ çc uû viªn vµ çc ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng v× nh÷ng ng−êi nµy d¸m tù cho phÐp m×nh cã mét hµnh ®éng téi lçi lµ cæ ®éng cho ®¹i héi; – tÊt c¶ nh÷ng hµnh vi Êy chøng minh mét çch râ rµng r»ng trong ®−êng lèi míi cña m×nh, Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi, cïng víi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, ®· quyÕt ®Þnh kh«ng cÇn ®Õm xØa ®Õn ®¶ng, coi ®¶ng nh− con sè kh«ng. Héi nghÞ cùc lùc lªn ¸n chÝnh s¸ch Êy cña chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬, kªu gäi toµn thÓ ®¶ng viªn h·y kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i hµnh ®éng tiÕm quyÒn vµ thñ ®o¹n gi¶ dèi, ®ßi ph¶i c«ng bè ®Çy ®ñ nh÷ng biªn b¶n cña Héi ®ång ®¶ng vµ tÊt c¶ nh÷ng tµi liÖu c«ng khai vÒ ho¹t ®éng cña çc c¬ quan trung −¬ng.

Héi nghÞ kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng viªn nµo t¸n thµnh çc quan ®iÓm nguyªn t¾c cña ph¸i ®a sè, h·y ñng hé ho¹t ®éng xuÊt b¶n do ®ång chÝ B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch15 chñ x−íng, vµ h·y tÝch cùc cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp §¹i héi III. ViÕt sau ngµy 25 th¸ng T¸m (7 th¸ng ChÝn) 1904

In lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n th¶o

__________________

35

Th− göi Glª-bèp (V. a. N«-xcèp)

Ngµy 11 th¸ng ChÝn 1904

§ång chÝ kÝnh mÕn!

§ång chÝ cã nh¾c l¹i mét lÇn n÷a r»ng "Ban chÊp hµnh trung −¬ng" muèn t«i tham gia vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. L¹i ®Õn l−ît t«i ph¶i nh¾c l¹i r»ng, ®iÒu ®ã Ýt ra lµ kh«ng chÝnh x¸c. Khi ®ång chÝ chÝnh thøc tuyªn bè r»ng b¶n tuyªn bè næi tiÕng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®−îc toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng nhÊt trÝ th«ng qua, trõ cã mét ng−êi, th× t«i ®· lËp tøc (ngay tõ ngµy 18 th¸ng T¸m 1904) tr¶ lêi r»ng ®iÒu ®ã kh«ng ®óng sù thËt. Trong sè 9 uû viªn míi ®©y cßn ë trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng th× cã 3 ng−êi ký tªn vµo b¶n tuyªn bè Êy, ®ång thêi còng 3 ng−êi nµy ®· tuyªn bè mét çch hoµn toµn phi ph¸p r»ng ®ång chÝ ¤-xi-pèp kh«ng ph¶i lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng; ®ång chÝ nµy ®· viÕt th− tuyªn bè víi t«i r»ng vÉn tù coi m×nh lµ mét uû viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− tr−íc kia. Tuyªn bè b·i chøc mét ®ång chÝ mµ kh«ng gi¶i thÝch cho ®ång chÝ Êy, nh− thÕ lµ bÊt hîp lÖ. C¶ hai lý do mµ ®ång chÝ vµ hai ng−êi ®ång sù cña ®ång chÝ ®· dïng ®Ó bµo ch÷a cho viÖc lµm bÊt hîp lÖ nµy, ®Òu râ rµng lµ kh«ng ®øng v÷ng ®−îc. §ång chÝ ®· viÖn lý do lµ trong cuéc héi nghÞ th−êng kú tr−íc ®©y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®ång chÝ ¤-xi-pèp ®· chÝnh thøc

V.I. Lª-nin 36

tuyªn bè xin tõ chøc. Nãi nh− thÕ kh«ng ®óng sù thËt, v× vµo cuèi th¸ng N¨m (tøc lµ ®· vµi th¸ng sau cuéc héi nghÞ häp vµo th¸ng Hai hay th¸ng Ba) chóng ta vÉn cã 9 uû viªn trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng; giao −íc ngµy 26 th¸ng N¨m 1904 do ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ký tªn vµ bøc th− kÌm theo b¶n giao −íc ®ã, ®· x¸c nhËn viÖc nµy1). §ång chÝ viÖn lý do lµ sau cuéc héi nghÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng kÓ trªn, ®ång chÝ ¤-xi-pèp ®· tham gia vµo mét ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng; mét uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng lÏ ra kh«ng cã quyÒn lµm nh− thÕ. VÒ viÖc nµy ®ång chÝ ¤-xi-pèp tr−íc ®©y ®· viÕt th− tr¶ lêi cho t«i r»ng ®ång chÝ Êy ®Õn tham gia c«ng t¸c ®Þa ph−¬ng t¹i mét n¬i ®· ®−îc chØ ®Þnh theo lêi ®Ò nghÞ cña chÝnh nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng hiÖn nay ®· tuyªn bè b·i chøc ®ång chÝ, vµ ®ång chÝ Êy còng nãi r»ng ®ång chÝ Êy c«ng t¸c kh«ng ph¶i víi t− çch mét uû viªn chÝnh thøc cña ban chÊp hµnh. Ngoµi ra, nÕu ngay nh− cã hiÖn t−îng kh«ng ®óng vµ vi ph¹m ®iÒu lÖ lµ: mét uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng tham gia vµo mét ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng, th×, ®Ó söa ch÷a sai lÇm nµy, còng kh«ng v× thÕ mµ nhÊt thiÕt ®ßi ng−êi ®ã ph¶i ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chø kh«ng ph¶i lµ ra khái ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng. Cuèi cïng, trong bøc th− göi cho t«i, ®ång chÝ còng ®· ph¶i thõa nhËn r»ng cuéc häp cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng còng ®· ®−îc b¸o r»ng viÖc tõ chøc cña ®ång chÝ ¤-xi-pèp lµ mét vÊn ®Ò hiÖn ®ang tranh luËn. Ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ang tranh luËn nµy trong lóc v¾ng mÆt ¤-xi-pèp vµ thËm chÝ kh«ng l¾ng nghe ý kiÕn cña ¤-xi-pèp, th× ®ã lµ mét hµnh vi phi ph¸p râ rµng vµ ®¸ng c«ng phÉn. TÊt nhiªn, ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã thÓ hy väng r»ng Héi ®ång ®¶ng hiÖn

_________________________________________________________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8,

tr. 503 - 510.

Th− göi Glª-bèp (V. A. N«-xcèp) 37

nay ë trong tay cña ban biªn tËp, sÏ ®øng vÒ phÝa hä. DÜ nhiªn, ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã thÓ dùa vµo b¶n giao −íc mµ hä ®· chÝnh thøc tháa thuËn, hoÆc lÆng lÏ thõa nhËn, víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i thiÓu sè trong Héi ®ång. Nh−ng ®iÒu ®ã còng kh«ng xãa bá ®−îc tÝnh chÊt phi ph¸p, mµ ng−îc l¹i, nã lµm t¨ng thªm tÝnh chÊt phi ph¸p b»ng nh÷ng hµnh ®éng kh«ng chÝnh ®¸ng vÒ mÆt chÝnh trÞ. ViÖc ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng qua sù tõ chøc cña ®ång chÝ T¬-ra-vin-xki th× còng phi ph¸p nh− vËy; tr−íc khi häp héi nghÞ, tÊt c¶ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Òu kh«ng ®−îc biÕt viÖc nµy. Ngay ®Õn tËn b©y giê ®ång chÝ còng vÉn kh«ng cung cÊp ®−îc cho t«i nh÷ng tµi liÖu chÝnh x¸c cho biÕt r»ng viÖc tõ chøc ®ã ®· ®−îc tuyªn bè víi ai vµ vµo lóc nµo. §ång chÝ ®· tho¸i th¸c b»ng mét c©u tr¶ lêi gièng nh− mét lêi giÔu cît: "h·y hái ban l·nh ®¹o ë trong n−íc", lµ çi "ban l·nh ®¹o" mµ ®ång chÝ võa tõ trong ®ã ®Õn (còng vÉn çi ban chÊp hµnh ®ã cña ba ng−êi!) vµ lµ çi ban l·nh ®¹o mµ t«i kh«ng cã çch nµo ®Ó tiÕp xóc, ngoµi çch th«ng qua ®ång chÝ!!

Nh− vËy, t«i kh«ng thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ héi nghÞ võa qua cña nã (trong héi nghÞ nµy b¶n "tuyªn bè" ®· ®−îc th«ng qua). V× vËy, lÏ ra t«i hoµn toµn cã quyÒn kh«ng tr¶ lêi viÖc ®ång chÝ ®Ò nghÞ t«i tham gia ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Nh−ng t«i coi ®©y kh«ng ph¶i lµ lêi ®Ò nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ lµ cña ba ®¶ng viªn, vµ t«i cho r»ng t«i cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tr¶ lêi ®Ò nghÞ ®ã víi nh÷ng lý do ®Çy ®ñ, nhÊt lµ v× ®ång chÝ ®· viÖn dÉn r»ng ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã viÕt th− ngá ý víi ®ång chÝ lµ muèn cã t«i ë trong sè çc uû viªn cña ban biªn tËp.

§ång chÝ cho r»ng viÖc t«i tham gia vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng "sÏ cã thÓ b¶o ®¶m trong ®¶ng mét sù hßa b×nh gÇn nh− hoµn toµn, hßa b×nh mµ t«i

V.I. Lª-nin 38

rÊt mong muèn". Ch÷ "gÇn nh−" cña ®ång chÝ thËt lµ ®Æc s¾c! §óng! T«i muèn cã hßa b×nh trong ®¶ng, t«i ®· ®Ò nghÞ hßa b×nh, trong "Th− göi ban biªn tËp b¸o "Tia löa"" ("V× sao t«i rót khái ban biªn tËp?")1) ®¨ng trªn b¸o håi th¸ng Ch¹p 1903. T«i ®· mét lÇn n÷a chÝnh thøc ®Ò nghÞ hßa b×nh t¹i Héi ®ång ®¶ng håi th¸ng Giªng 19042). Ng−êi ta ®· kh«ng chÊp nhËn hßa b×nh dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ lóc bÊy giê nh©n danh ph¸i ®a sè t«i ®· nªu lªn. CÇn v¹ch ra r»ng, tr¸i h¼n víi çi mèt hiÖn nay nãi nh÷ng c©u gi¶ dèi vÒ "hßa b×nh", ®ång thêi hiÓu hßa b×nh lµ hoµn toµn nh−îng bé ph¸i thiÓu sè, lµ hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn ph¸i ®a sè vµ hoµn toµn l·ng quªn ®¹i héi, t«i ®· chØ ra mét çch hoµn toµn râ rµng trong Héi ®ång r»ng t«i hiÓu hßa b×nh trong ®¶ng lµ nh− thÕ nµo. Cïng víi mét ng−êi ®ång sù cña t«i lóc ®ã ®¹i diÖn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong Héi ®ång, t«i ®· tuyªn bè th¼ng r»ng t«i hiÓu hßa b×nh lµ lµm cho cuéc ®Êu tranh t− t−ëng ®−îc tÈy s¹ch khái nh÷ng tÝnh to¸n ®Þa vÞ, nh÷ng cuéc c·i v·, nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh bÊt chÝnh. Lóc bÊy giê t«i ®· ®Ò nghÞ cø ®Ó cho C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ë trong tay cña ph¸i thiÓu sè, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong tay cña ph¸i ®a sè, ®ång thêi h·y kªu gäi tÊt c¶ mäi ng−êi ®×nh chØ mäi hµnh ®éng tÈy chay, mäi sù tranh giµnh ®Þa vÞ, mäi cuéc c·i lén vÒ vÊn ®Ò bæ tuyÓn vµ h·y th¶o luËn víi tinh thÇn ®ång chÝ vÒ nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a chóng ta vµ vÒ nh÷ng nguyªn nh©n cña sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta trong ®¹i héi, h·y lµm cho ®¶ng quen ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò tranh luËn trong néi bé cña m×nh mét çch trung thùc vµ chÝnh ®¸ng. Lêi kªu gäi cña t«i ®· bÞ Plª-kha-nèp vµ M¸c-tèp nh¹o b¸ng. T«i kh«ng lÊy lµm l¹ r»ng hä ®· th«ng qua _________________________________________________________________________________

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 110 - 118.

2) Nh− trªn, tr. 130 - 133.


mét quyÕt ®Þnh nhôc nh· lµ kh«ng c«ng bè nh÷ng biªn b¶n cña Héi ®ång (bÊt chÊp nh÷ng yªu cÇu khÈn kho¶n cña thiÓu sè trong Héi ®ång, tøc cña hai ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng), vµ t«i còng kh«ng lÊy lµm ng¹c nhiªn r»ng hiÖn nay ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®ång ý (mét çch lÐn lót) b¶n nghÞ quyÕt ®ã. KÎ nµo lîi dông nh÷ng sù viÖc ngÉu nhiªn kh«ng thÓ tr¸nh khái trong ®êi sèng thùc tiÔn cña çc nhµ çch m¹ng Nga vµ ®Èy nh÷ng ng−êi kh«ng cïng ý kiÕn* ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ó t¹o ra mét sù hßa b×nh gi¶ t¹o, th× kÎ ®ã kh«ng thÓ kh«ng t×m çch b−ng bÝt kh«ng cho ®¶ng viªn thÊy ý ®Þnh muèn kÞp thêi kiÕn lËp mét sù hßa b×nh ch©n chÝnh. May thay, t«i cã c¨n cø ®Ó nghÜ r»ng çi m¸nh khãe hÌn kÐm nµy nh»m lõa dèi ®¶ng, sÏ kh«ng thµnh c«ng vµ cuèi cïng nh÷ng biªn b¶n cña Héi ®ång sÏ ®−îc c«ng bè.

Sau khi ban biªn tËp – (®· chiÕm ®−îc Héi ®ång) – ®· dïng th¸i ®é chÕ giÔu b¸c bá ®Ò nghÞ vÒ hßa b×nh cña t«i, t«i còng ®· tuyªn bè ngay lóc bÊy giê r»ng triÖu tËp ®¹i héi lµ lèi tho¸t duy nhÊt chÝnh ®¸ng. Çi s¸ch l−îc cña ph¸i thiÓu sè (trong sè ®ã cã c¶ Plª-kha-nèp) lµ: n¾m lÊy ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Héi ®ång; khi ®øng trong çc c¬ quan trung −¬ng ®ã th× trªn lêi nãi ®¹i biÓu cho lîi Ých cña toµn ®¶ng nãi chung, nh−ng ®ång thêi trªn thùc tÕ th× l¹i t×m çch, kh«ng th«ng qua ®¹i héi, c¶i tæ Ban chÊp hµnh trung −¬ng v× lîi Ých cña ph¸i thiÓu sè; t«i kh«ng thÓ cho r»ng s¸ch l−îc ®ã lµ mét cuéc ®Êu tranh ch©n chÝnh ®−îc. T«i ch−a hÒ bao giê cïng víi nh÷ng kÎ chñ tr−¬ng s¸ch l−îc ®ã ®¹t ®Õn bÊt cø mét ®iÒu tháa thuËn nµo vµ còng kh«ng hÒ cho r»ng cã thÓ ®¹t ®−îc mét sù tháa thuËn. Ngoµi ra, tõ th¸ng Giªng bé mÆt cña tê "Tia

* §iÒu nµy tr−íc hÕt cã liªn quan ®Õn ®ång chÝ ¤-xi-pèp. Sau n÷a cè nhiªn cã liªn quan ®Õn t«i, v× ®Ò nghÞ tham gia vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng th× còng ch¼ng kh¸c g× ®Ò nghÞ ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

V.I. Lª-nin 40

löa" míi ®· béc lé ra hoµn toµn, ®ã lµ mét c¬ quan trung −¬ng chuyªn nghÒ bÞa ®Æt vµ c·i v·, cã nh÷ng lËp luËn m¬ hå lÉn lén, vµ t×m v¸ch ve v·n bän c¬ héi chñ nghÜa; lµ mét c¬ quan trung −¬ng chuyªn b¸o tin vÒ nh÷ng mèi h»n thï ç nh©n vµ bíi mãc nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn. HiÖn nay, tÊt c¶ mäi ng−êi vµ ngay c¶ b¶n th©n çi ban biªn tËp lóc ®Çu th× tù nhËn tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ "tÝnh kÕ thõa" nh−ng hiÖn nay l¹i phØ b¸ng tê "Tia löa" cò mét çch cã hÖ thèng, – tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu thÊy r»ng tê "Tia löa" míi lµ c¬ quan cña mét nhãm, c¬ quan cña mét "ph−¬ng ch©m" míi. Xin hái r»ng, hiÖn nay ng−êi ta cã thÓ nãi ®Õn hßa b×nh theo mét ý nghÜa thÕ nµo ®©y? NÕu hiÓu hßa b×nh lµ tÈy s¹ch nh÷ng cuéc c·i v· vÒ vÊn ®Ò bæ tuyÓn ra khái cuéc ®Êu tranh t− t−ëng, th× ngay b©y giê t«i hoµn toµn s½n sµng t¸n thµnh hßa b×nh vµ s½n sµng nªu l¹i lêi ®Ò nghÞ mµ t«i ®· nªu ra trong Héi ®ång. Cßn nÕu hiÓu hßa b×nh lµ ®×nh chØ ®Êu tranh t− t−ëng, lµ tháa hiÖp víi çi ph−¬ng ch©m, hay nãi ®óng h¬n, víi çi bé mÆt cña tê "Tia löa" míi kh«ng cã mét ph−¬ng ch©m nµo c¶, th× chØ cã nh÷ng kÎ v« nguyªn t¾c, hoÆc gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, hoÆc coi çc c¬ quan ®¶ng nh− mét tê giÊy in, (Drucker-schwärze – mùc in, nh− mét kÎ trong bän "®iÒu hßa" ®· gäi b»ng çi tªn nh− vËy çc tµi liÖu s¸ch b¸o cña tê "Tia löa" míi), míi cã thÓ ®Ò nghÞ mét thø "hßa b×nh" nh− vËy. NÕu nh÷ng uû viªn trong ban biªn tËp cña tê "Tia löa" míi tr−íc ®©y ®· quy tô hÇu hÕt toµn bé lËp tr−êng "nguyªn t¾c" cña m×nh thµnh nh÷ng sù ®¶ kÝch ç nh©n vµo t«i, thµnh sù c«ng kÝch vµo çi mµ hä gäi lµ "chñ nghÜa Lª-nin", vµ thµnh viÖc bíi mãc nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn víi t«i, mµ b©y giê l¹i tá ý muèn cã t«i trong ban biªn tËp, th× chÝnh nh− thÕ hä tù thõa nhËn r»ng hä ®· cã th¸i ®é kh«ng nghiªm chØnh ®èi víi nh÷ng lêi hä viÕt ra, r»ng hä ®· tiÕn hµnh toµn bé viÖc bót chiÕn chØ "®Ó bæ tuyÓn" vµ hä s½n sµng vøt bá tÊt c¶ nh÷ng "nguyªn t¾c" míi sau khi viÖc bæ tuyÓn ®· thµnh


c«ng. Cßn vÒ phÇn t«i, t«i xin b¸c bá chÝnh çi gi¶ thiÕt mµ t«i coi lµ kh«ng xøng ®¸ng, nãi r»ng ph¸i ®a sè cã thÓ tõ bá cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng, cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ lËp tr−êng cña m×nh, cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ mét ph−¬ng ch©m kiªn ®Þnh, cuéc ®Êu tranh chèng l¹i t×nh tr¹ng tæ nhãm. T«i thÊy m×nh cã quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vµ cã nghÜa vô lµ ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã cïng víi nh÷ng ng−êi cã lËp tr−êng nguyªn t¾c ®øng trong ph¸i ®a sè, mµ sè l−îng hä ®ang ngµy cµng t¨ng lªn ë Nga. Theo t«i, cuéc ®Êu tranh ®ã ph¶i ®−îc tiÕn hµnh c«ng khai, v× r»ng ®Õn 9/10 c©u chuyÖn vÒ cuéc xung ®ét ®· ®−îc ph¬i bµy c«ng khai råi vµ bÊt cø mét sù b−ng bÝt nµo sau nµy hßng che giÊu con m¾t cña thÕ gian c©u chuyÖn vÒ cuéc xung ®ét Êy còng ®Òu sÏ lµ mét hµnh vi nhá nhen kÐo dµi khñng ho¶ng mét çch ngu xuÈn.

§ång chÝ viÕt r»ng "kh«ng nghi ngê g× c¶, cã nhiÒu ban chÊp hµnh còng ®ang muèn" t«i tham gia ban biªn tËp hiÖn nay cña tê "Tia löa". §¸ng tiÕc lµ t«i nhËn thÊy r»ng, c¶ lÇn nµy n÷a, ®ång chÝ còng l¹i nãi mét ®iÒu râ rµng kh«ng ®óng sù thËt. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Êu tranh hiÖn nay, ch−a cã mét ban chÊp hµnh nµo biÓu thÞ nguyÖn väng nh− thÕ c¶. NguyÖn väng ®ã chØ lµ cña nhãm çc uû viªn trong ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ ba uû viªn trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng; hä cho r»ng chÝnh s¸ch hÕt søc s¸ng suèt lµ cïng víi ph¸i thiÓu sè chöi bíi ph¸i ®a sè råi l¹i cïng víi ph¸i ®a sè chöi l¹i ph¸i thiÓu sè. T«i thiÕt nghÜ r»ng ®iÒu t«i cÇn t«n träng kh«ng ph¶i lµ ý chÝ cña nh÷ng chÝnh kh¸ch nµy hay nh÷ng chÝnh kh¸ch kh¸c, mµ lµ ý chÝ cña toµn ®¶ng – ®¶ng ®· tù x¸c ®Þnh cho m×nh biÖn ph¸p ®Ó chÝnh thøc thÓ hiÖn çi ý chÝ ®ã: ®¹i héi. T«i thiÕt nghÜ r»ng ®èi víi mét nhµ l·nh ®¹o ®· ®i theo mét ®−êng lèi nhÊt ®Þnh trong ®¹i héi vµ ®· l·nh ®¹o mét bé phËn cña ®¶ng ®i theo ®−êng lèi ®ã, nÕu l¹i bá ch¹y sang hµng ngò ®èi ph−¬ng cña m×nh, th× nhµ l·nh ®¹o ®ã

V.I. Lª-nin 42

sÏ mÊt hÕt mäi quyÒn ®−îc ng−êi ta t«n kÝnh, vµ c¶ nh÷ng lêi nãi cña nhµ l·nh ®¹o Êy còng ®Òu sÏ kh«ng ®−îc sù tÝn nhiÖm cña mäi ng−êi.

Lêi ®ång chÝ viÖn dÉn "nhiÒu ban chÊp hµnh" lµ v« cïng bæ Ých vµ quan träng, dï r»ng sù viÖn dÉn Êy... kh«ng phï hîp víi sù thËt. Lêi viÖn dÉn ®ã cho ng−êi ta thÊy r»ng ®ång chÝ cßn cã mét chót l−¬ng t©m ®¶ng viªn, cßn cã mét nhËn thøc nµo ®ã, tøc nhËn thøc cho r»ng nh÷ng c¬ quan phô tr¸ch do ®¶ng chØ ®Þnh ph¶i t«n träng ý chÝ cña ®¶ng ®ã trong khi b¾t tay söa ®æi thµnh phÇn vµ ph−¬ng ch©m cña çc c¬ quan trung −¬ng. NÕu nh− nhËn thøc nµy cña ®ång chÝ kh«ng bÞ lËp tr−êng hçn lo¹n cña ®ång chÝ lµm cho lu mê ®i, th× ®ång chÝ sÏ dÔ dµng thÊy r»ng ngoµi ®¹i héi ra, kh«ng cã çch nµo kh¸c ®Ó biÕt ®−îc thùc sù çi nguyÖn väng thùc sù cña thËt sù nhiÒu ban chÊp hµnh. Nh−ng nÕu nh− lêi ®ång chÝ viÖn dÉn "nhiÒu ban chÊp hµnh" chøng tá lµ ®ång chÝ cßn cã mét chót l−¬ng t©m ®¶ng viªn, th× ®ång thêi nã còng nãi lªn hÕt søc râ rµng mét l−¬ng t©m bÊt an: do c¶m thÊy sù m©u thuÉn qu¸ râ rÖt gi÷a çi chÝnh s¸ch phiªu l−u cña m×nh víi ý chÝ cña ®¶ng, nªn ®ång chÝ sî ®¹i héi h¬n c¶ sî löa.

Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ chung cña t«i vÒ tÝnh chÊt gi¶ dèi trong sù hßa gi¶i cña ®ång chÝ ®ang ®−îc mét lo¹t nh÷ng sù kiÖn phô x¸c nhËn hoµn toµn. Ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng hiÖn nay ®ang t¸n tông "sù cao c¶" cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, vËy mµ håi th¸ng Ba th× còng chÝnh ba uû viªn nµy cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· tuyªn bè lÊy lµm tiÕc r»ng mét sè nhµ v¨n ®¶ng viªn nµo ®ã (®a sè trong ban biªn tËp hiÖn nay cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng) ®· sa vµo chñ nghÜa c¬ héi. Trong khi nãi ®Õn "hßa b×nh", ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng nµy l¹i ®ång thêi gi¶i t¸n Côc miÒn Nam (mét ban l·nh ®¹o gåm nh÷ng ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng)16, v× nh÷ng ng−êi lµm viÖc ë ®©y ñng hé ph¸i ®a sè vµ ®· d¸m hçn x−îc


cæ ®éng cho ®¹i héi. Trong khi nãi vÒ sù hßa gi¶i gi÷a hai bªn ®ang ®Êu tranh, ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng l¹i më héi nghÞ víi nh÷ng ®¹i biÓu cña mét bªn, mµ kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn bªn kia c¶. Nh÷ng sù tháa thuËn ç nh©n, riªng rÏ, cã liªn quan ®Õn nh÷ng lîi Ých thiÕt th©n cña toµn ®¶ng vµ ®−îc ng−êi ta giÊu giÕm ®¶ng hÕt søc kü cµng, mÆc dï kh«ng cÇn thiÕt ph¶i gi÷ bÝ mËt chót nµo, – nh÷ng ®iÒu tháa thuËn nh− thÕ chØ ®em vµo trong ®¶ng mét sù ®åi trôy! Nh÷ng m¸nh líi giÊu giÕm ®¶ng nh− vËy ®· ®−a vµo trong toµn bé sinh ho¹t cña ®¶ng biÕt bao nhiªu sù kh«ng tin cËy, nh÷ng sù ngê vùc lÉn nhau! Ngµy h«m nay chÝnh mét ®ång chÝ ë Nga viÕt cho t«i biÕt nh÷ng tin ®ån vÒ nh÷ng sù tháa thuËn ®ã: trong hµng ngò cña ®¶ng cã ng−êi nãi r»ng cã ba bé phËn ®· h×nh thµnh trong ph¸i thiÓu sè; mét bé phËn th× tr−íc hÕt yªu cÇu ph¶i bæ tuyÓn §an vµ T¬-rèt-xki vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ch¼ng muèn biÕt g× h¬n n÷a c¶; mét bé phËn th× t¸n thµnh triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu; bé phËn thø ba th× chØ yªu cÇu cã mét b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ nh÷ng ng−êi trong nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" lµ thuéc vµo bé phËn nµy (hä nhËn thÊy mét çch hoµn toµn ®óng ®¾n r»ng viÖc lËp ra mét c¬ quan phæ th«ng ch¼ng ph¶i lµ çi g× kh¸c ngoµi viÖc kh«i phôc l¹i, d−íi h×nh thøc ngôy trang, tê "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· bÞ ®¹i héi ®ãng cöa). T«i kh«ng biÕt trong nh÷ng lêi ®ån ®¹i kia ë trong ®¶ng, cã çi g× ®¸ng tin hay kh«ng. Nh−ng viÖc ph¸i thiÓu sè gåm cã nh÷ng nhãm thuéc ®ñ çc lo¹i, viÖc ®ång chÝ Bru-ke, ch¼ng h¹n, hoµn toµn – ch¾c lµ nh− thÕ – kh«ng tham dù vµo çc b¶n "tèi hËu th−" cña ph¸i thiÓu sè vµ vµo tÊt c¶ nh÷ng cuéc c·i lén xung quanh vÊn ®Ò bæ tuyÓn, viÖc nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" lµ mét biÖt ph¸i hÕt søc ®Æc biÖt, – tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®Òu lµ tÊt c¶ nh÷ng sù thËt rµnh rµnh mµ bÊt cø mét ai ®· t×m hiÓu vÒ ®¹i héi ®¶ng cña chóng ta, còng ®Òu biÕt ®Õn. LÏ nµo ®ång chÝ l¹i kh«ng thÊy ®−îc r»ng çi hµnh ®éng bu«n b¸n

V.I. Lª-nin 44

mµ çc nhãm tiÕn hµnh ë sau l−ng ®¶ng, lµ hÌn h¹ biÕt nh−êng nµo! Cã thÓ nµo ng¹c nhiªn r»ng th¸i ®é gi¶ dèi cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµm cho hä hoµn toµn mÊt tÝn nhiÖm tr−íc ph¸i ®a sè hiÖn ®øng ngoµi tÊt c¶ nh÷ng sù gian lËn nµy kh«ng? Cã thÓ nµo ng¹c nhiªn tr−íc sù thËt lµ nÒn "hßa b×nh" ®−îc më ®Çu b»ng viÖc thanh trõ nh÷ng ng−êi cæ ®éng cho ®¹i héi, th× ®· ®−îc ng−êi ta coi lµ b−íc më ®Çu cho sù xuyªn t¹c ý kiÕn tËp thÓ cña ®¶ng mét çch cã hÖ thèng? Cã thÓ nµo ng¹c nhiªn tr−íc sù thËt lµ ph¸i ®a sè gi¶ ®Þnh cã sù tháa thuËn gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng (vµ do ®ã, c¶ Héi ®ång ®¶ng n÷a) trong viÖc dïng ¸p lùc ®−a ph¸i thiÓu sè vµo çc ban chÊp hµnh, trong viÖc kh«ng c«ng bè çc nghÞ quyÕt cña ph¸i ®a sè (çc b¶n nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ë Pª-tÐc-bua vµ ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p bÞ gi÷ l¹i ®· hµng mÊy th¸ng nay) v.v. vµ v.v. kh«ng?

T«i hy väng r»ng, b©y giê th× ®ång chÝ hiÓu v× sao trong t×nh tr¹ng hiÖn nay cña ®¶ng, kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc t«i tham gia vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®−îc.

§ång chÝ tuyªn bè r»ng t«i "kh«ng bá phiÕu" trong vÊn ®Ò bæ tuyÓn ba ng−êi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®iÒu ®ã kh«ng ®óng sù thËt. T«i kiªn quyÕt ph¶n ®èi viÖc thõa nhËn r»ng cuéc "bÇu cö ®· ®−îc thùc hiÖn". §ã lµ mét hµnh vi phi ph¸p n÷a. TÊt c¶ ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i xÐt ®Õn lêi kh¸ng nghÞ cña t«i vµ chØ sau ®ã míi ®Æt ra vÊn ®Ò bæ tuyÓn ®−îc. Theo ®iÒu lÖ, viÖc bæ tuyÓn ph¶i ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua; mµ t«i th× ch−a ®ång ý. Do ®ã, kh«ng ®−a mäi viÖc ra tr−íc Héi ®ång th× kh«ng thÓ nãi r»ng viÖc bæ tuyÓn ®· lµm xong. QuyÕt nghÞ cña Héi ®ång ph¶i th«ng b¸o cho t«i biÕt cïng víi nh÷ng biªn b¶n cña Héi ®ång (nÕu nh− ®ång chÝ ®−a vÊn ®Ò bæ tuyÓn


vµo nghÞ quyÕt cña Héi ®ång mét çch phi ph¸p tr−íc khi toµn thÓ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kiÓm tra l¹i thµnh phÇn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng).

§ång chÝ lÊy lµm tiÕc r»ng chóng ta kh«ng thÓ ®Õn th¨m

nhau, t«i th× kh«ng thÓ c¶m th«ng vÒ ®iÒu ®ã víi ®ång chÝ ®−îc. Sau nh÷ng thñ ®o¹n cña ®ång chÝ ®èi víi ®ång chÝ ¤-xi-pèp vµ th¸i ®é cña ®ång chÝ ®èi víi nh÷ng lêi ®· høa (giao −íc ngµy 26 th¸ng N¨m 1904), ngoµi nh÷ng viÖc liªn l¹c thuÇn tuý chÝnh thøc vµ chØ trªn th− tõ, t«i kh«ng muèn cã mét quan hÖ nµo víi ®ång chÝ c¶.

Uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng N. Lª-nin

In n¨m 1904, víi mét vµi ®o¹n rót ng¾n, trong cuèn s¸ch: N. Sa-khèp. "§Êu tranh cho ®¹i héi". Gi¬-ne-v¬


__________________

46

Lêi tùa viÕt cho cuèn s¸ch cña N. Sa-khèp "§Êu tranh cho §¹i héi"

Lêi tùa

Trong cuèn s¸ch nhá giíi thiÖu víi b¹n ®äc ë ®©y, chóng t«i cè g¾ng cung cÊp thËt ®Çy ®ñ nh÷ng tµi liÖu ®· s−u tÇm nãi vÒ th¸i ®é cña çc cÊp tæ chøc cña ®¶ng ta ®ang tiÕn hµnh c«ng t¸c t¹i çc n¬i, ®èi víi cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay cña ®¶ng. Nh÷ng tµi liÖu nµy mét phÇn ®−îc in l¹i tõ nh÷ng bµi ®· ®¨ng trªn b¸o "Tia löa", cßn mét phÇn th× trùc tiÕp in theo b¶n th¶o, vËy b¹n ®äc kh«ng nªn quªn r»ng, do b¶n th©n nh÷ng ®iÒu kiÖn lÊy tµi liÖu, nªn trong çc b¶n th¶o nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái cßn ®«i chç sai sãt.

Néi dung cña çc tµi liÖu nµy ®Òu xoay quanh mét ®iÓm trung t©m lµ: cuéc ®Êu tranh cña tÝnh ®¶ng chèng l¹i t×nh tr¹ng tæ nhãm, cuéc ®Êu tranh cho ®¹i héi. Tho¹t ®Çu ®ã lµ cuéc ®Êu tranh cho §¹i héi II cña ®¶ng, ®Êu tranh ®Ó thõa nhËn vµ tu©n theo mét çch trung thùc nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi; vÒ sau, ®ã lµ cuéc ®Êu tranh cho §¹i héi III, tøc biÖn ph¸p duy nhÊt xøng ®¸ng víi ®¶ng ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng kh«ng thÓ chÞu ®−îc hiÖn nay. Chóng t«i còng cè g¾ng dùa trªn çc tµi liÖu chÝnh x¸c ®· cã ®−îc ®Ó giíi thiÖu hÕt søc ®Çy ®ñ cuéc ®Êu tranh cña çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng hiÖn nay tiÕn hµnh chèng viÖc triÖu tËp §¹i héi III.

C«ng viÖc cña chóng t«i chØ lµ s¾p xÕp l¹i çc tµi liÖu theo thø tù thêi gian (víi kh¶ n¨ng cho phÐp) vµ thªm vµo nh÷ng chó gi¶i thËt hÕt søc ng¾n gän ®Ó nãi râ mèi liªn

Lêi tùa viÕt cho cuèn s¸ch cña N. Sa-khèp 47

quan gi÷a çc tµi liÖu víi nhau. Chóng t«i sÏ ®Ó phÇn b×nh luËn vµo mét t¸c phÈm sau nµy. ChÝnh b¶n th©n nh÷ng tµi liÖu thùc tÕ vÒ cuéc ®Êu tranh cho ®¹i héi, tù nã còng nãi râ ®−îc vÊn ®Ò, vµ viÖc nghiªn cøu çc tµi liÖu ®ã còng sÏ gióp cho tÊt c¶ mäi ng−êi cã thÓ ®éc lËp xÐt ®o¸n vÒ cuéc ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng chóng ta.

ViÕt tr−íc ngµy 7 (20)

th¸ng ChÝn 1904

In n¨m 1904 trong cuèn s¸ch: N. Sa-khèp. "§Êu tranh cho ®¹i héi". Gi¬-ne-v¬


__________________

48

Ein schritt vorwÄrts, zwei schritte rÜckwÄrts

Eine abwehr von n. lenin

Der Artikel der Genossin Rosa Luxemburg in den 42 - 43 Nummern der "Neue Zeit" übt eine Kritik über mein russi-sches Buch über die Krise in unserer Partei. Ich kann mich nicht von dem Dank, den wir unsern deutschen Genossen für ihre Aufmerksamkeit zu unserer Parteiliteratur, für ihre Versuche die deutsche Sozialdemokratie mit dieser Literatur bekannt zu machen, schulden enthalten, aber dabei bin ich genötigt, darauf aufmerksam zu machen, daβ Rosa Luxem-burg's Artikel die Leser der "Neue Zeit" nicht mit meinem Buch, sondern mit etwas anderem bekannt macht. Man möge darüber an folgenden Beispielen urteilen. Gen. Luxemburg sagt z. B., daβ die Auffassung, die hier (d. h. in meinem Buche) in eindringlicher und erschöpfender Weise ihren Aus-druck gefunden hat, ist die eines "rücksichtslosen Zentralis-mus". Gen. Luxemburg meint also, daβ ich ein Orga-nisationssystem gegen ein anderes verteidige. Das ist aber tatsächlich nicht wahr. Von der ersten Seite bis zur letzten verteidige ich die elementaren Grundsätze eines jeden Systems, einer jeden denkbaren Parteiorganisation. Mein Buch beschät-tigt sich nicht mit dem Unterschiede eines Organisationssys-tems von einem andern, sondern mit der Frage, wie ein

49

Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi

N. Lª-nin tr¶ lêi R«-da lóc-x¨m-bua17

Bµi b¸o nµy cña ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua ®¨ng trong tê "Die Neue Zeit"18, sè 42 vµ 43, lµ mét sù ph©n tÝch cã phª ph¸n quyÓn s¸ch cña t«i viÕt b»ng tiÕng Nga nãi vÒ cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng chóng t«i1). T«i kh«ng thÓ kh«ng tá lêi c¶m ¬n çc ®ång chÝ §øc ®· quan t©m ®Õn s¸ch b¸o ®¶ng cña chóng t«i vµ cã ý muèn giíi thiÖu çc s¸ch b¸o ®ã víi §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, nh−ng t«i cÇn ph¶i nãi râ r»ng bµi b¸o cña R«-da Lóc-x¨m-bua ®¨ng trong tê "Neue Zeit" giíi thiÖu víi ®éc gi¶ kh«ng ph¶i quyÓn s¸ch cña t«i mµ lµ mét çi g× kh¸c. Nh÷ng vÝ dô sau ®©y nãi râ ®iÒu ®ã. §ång chÝ Lóc-x¨m-bua nãi r»ng quyÓn s¸ch cña t«i biÓu hiÖn mét çch chÝnh x¸c vµ râ rµng xu h−íng cña mét "chÕ ®é tËp trung bÊt chÊp tÊt c¶". Do ®ã, ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua cho r»ng t«i bªnh vùc mét hÖ thèng tæ chøc nµy chèng l¹i mét hÖ thèng tæ chøc nµo ®ã kh¸c. Nh−ng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh− thÕ. Trong toµn bé quyÓn s¸ch, suèt tõ trang ®Çu ®Õn trang cuèi, t«i ®Òu b¶o vÖ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña bÊt cø mét hÖ thèng tæ chøc nµo trong bÊt cø mét tæ chøc ®¶ng nµo cã thÓ cã ®−îc. Trong quyÓn s¸ch cña t«i, t«i nghiªn cøu kh«ng ph¶i vÊn ®Ò sù kh¸c nhau gi÷a mét hÖ thèng tæ chøc nµy hay mét hÖ thèng tæ chøc kia, mµ lµ

_________________________________________________________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8,

tr. 215 - 481.

V.I. Lª-nin 50

jegliches System in einer dem Parteibegriff nicht widersprech-enden Weise eingehalten, kritisiert und korrigiert werden muß. Rosa Luxemburg sagt weiter, daß "nach seiner (Lenin's) Auffassung das Zentralkomitee die Befugnis hat, alle Teil-komitees der Partei zu organisieren". Das ist tatsächlich nicht wahr. Meine Auffassung in dieser Frage kann dokumenta-risch durch den von mir eingebrachten Entwurf eines Partei-organisationsstatuts bewiesen werden. In diesem Entwurf ist von dem Rechte, die Teilkomitees zu organisieren, keine Rede. Die von dem Parteitag zwecks der Ausarbeitung des Partei-statuts gewählte Kommission fügte dies Recht ein und der Parteitag nahm den Kommissionsentwurf an. In die Kom-mission aber außer mir und noch einem Anhänger der Majori-tät waren drei Anhänger der Minorität des Parteitags gewählt, d. h. daß in der Kommission, die dem Zentralkomitee das Recht, die Teilkomitees zu organisieren, gegeben hat, hatten gerade meine Gegner die Oberhand. Gen. Rosa Luxemburg hat zwei verschiedene Tatsachen verwechselt. Erstens hat sie meinen Organisationsentwurf mit dem umgestalteten Kommissionsentwurf einerseits und mit dem vom Parteitag angenommenen Organisationsstatut and erseits verwechselt; zweitens verwechselte sie die Verteidigung eines bestimmten Antrags über einen bestimmten Paragraphen des Statuts (in dieser Verteidigung war ich keineswegs rücksichtslos, da im Plenum ich nicht gegen das Amendement, das die Kommis-sion eingebracht hat, gestritten habe) mit der Verteidigung jener (nicht wahr echt "ultrazentralistischen"?) Thesis, daß ein Statut, das von einem Parteitag angenommen wurde, auch befolgt werden muß, bis es vom nächsten Parteitag umgeän-dert wird. Diese Thesis (eine echt blanquistische, wie der Leser leicht ersehen kann) wurde wirklich von mir in meinem

Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi 51

vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó gi÷ v÷ng, phª ph¸n vµ chØnh ®èn mét hÖ thèng nµo ®Êy mµ kh«ng m©u thuÉn víi nh÷ng nguyªn t¾c cña ®¶ng. R«-da Lóc-x¨m-bua nãi tiÕp r»ng "theo ý kiÕn cña ®ång chÝ Êy (cña Lª-nin) th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc toµn quyÒn tæ chøc tÊt c¶ nh÷ng ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng cña ®¶ng". Thùc tÕ th× kh«ng ph¶i nh− thÕ. Dù th¶o ®iÒu lÖ cña tæ chøc ®¶ng do t«i ®Ò ra, cã thÓ lµ mét tµi liÖu chøng minh râ ý kiÕn cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy. Trong dù th¶o ®ã kh«ng cã mét ch÷ nµo nãi ®Õn quyÒn tæ chøc nh÷ng ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng c¶. TiÓu ban dù th¶o ®iÒu lÖ ®¶ng do ®¹i héi ®¶ng bÇu ra, ®· ghi vµo ®iÒu lÖ çi quyÒn h¹n nµy, vµ ®¹i héi ®¶ng ®· th«ng qua dù th¶o cña tiÓu ban ®ã. Trong tiÓu ban Êy, ngoµi t«i vµ mét ng−êi n÷a thuéc ph¸i ®a sè, cßn cã ba ®¹i biÓu cña ph¸i thiÓu sè t¹i ®¹i héi ®¶ng ®−îc cö vµo, do ®ã, trong tiÓu ban Êy, tøc çi tiÓu ban ®· uû quyÒn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc tæ chøc çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng, chÝnh ba ng−êi ®èi lËp víi t«i ®· chiÕm ®−îc phÇn th¾ng. §ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua ®· lÉn lén hai sù viÖc kh¸c nhau. Thø nhÊt, ®ång chÝ Êy ®· lÉn lén b¶n dù ¸n tæ chøc cña t«i, mét mÆt, víi b¶n dù ¸n söa ®æi cña tiÓu ban, vµ mÆt kh¸c, víi b¶n ®iÒu lÖ tæ chøc ®· ®−îc ®¹i héi ®¶ng th«ng qua; thø hai, ®ång chÝ Êy ®· lÉn lén viÖc b¶o vÖ mét yªu cÇu nhÊt ®Þnh nµo ®ã cña mét ®iÒu kho¶n nhÊt ®Þnh nµo ®ã trong ®iÒu lÖ (nãi r»ng trong viÖc b¶o vÖ nµy t«i kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn mét viÖc nµo c¶, th× hoµn toµn kh«ng ®óng, v× trong héi nghÞ toµn thÓ t«i kh«ng ph¶n ®èi nh÷ng ®iÒu söa ®æi mµ tiÓu ban ®Ò ra) víi viÖc b¶o vÖ luËn ®iÓm (ph¶i ch¨ng ®©y thùc sù lµ luËn ®iÓm vÒ "chÕ ®é tËp trung cùc ®oan"?) cho r»ng ®iÒu lÖ mµ ®¹i héi ®¶ng ®· th«ng qua cÇn ph¶i ®−îc ®em ra thi hµnh trong khi ch−a cã sù söa ®æi cña ®¹i héi kÕ tiÕp. Thùc ra, trong cuèn s¸ch cña t«i, t«i ®· "kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn mét viÖc nµo c¶" ®Ó b¶o vÖ luËn ®iÓm nµy (mét luËn ®iÓm mµ ®éc gi¶ cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy lµ "cã tÝnh

V.I. Lª-nin 52

Buch recht "rücksichtslos" verteidigt. Gen. Luxemburg sagt, daß nach meiner Auffassung "erscheint das Zentralkomitee als der einzige aktive Kern der Partei". Es ist tatsächlich un-wahr. Ich habe diese Auffassung nirgends vertreten. Im Ge-genteil, meine Opponenten (die Minorität des II. Parteitags) haben mich in ihren Schriften beschuldigt, daß ich nicht genügend die Unabhängigkeit, die Selbstständigkeit des Zen-tralkomitees in Schutz nehme, daß ich ihn viel zu sehr den im Ausland lebenden Redaktion und Parteirat unterjoche. Auf diese Beschuldigung antwortete ich in meinem Buch, daß, als die Parteimajorität die Oberhand im Parteirat hatte, sie niemals den Versuch machte, in die Selbstständigkeit des Zentralkomitees einzugreifen; das geschah aber sogleich, wie der Parteirat zum Kampfmittel der Minorität wurde. Gen. Rosa Luxemburg sagt, daß es in der Sozialdemokratie Ruβlands keine Frage über die Notwendigkeit einer einheitlichen Partei existiert und daß der ganze Streit sich nur um das Maβ einer Zentralisation dreht. Das ist tatsächlich nicht wahr. Hätte Gen. Luxemburg sich die Mühe gegeben, die Resolu-tionen der vielen Lokalkomitees der Partei, die die Majorität bilden, kennen zu lernen, so hätte sie leicht einsehen können (das tritt übrigens auch klar aus meinem Buch hervor), daß der Streit bei uns hauptsächlich darüber geführt wird, ob das Zentralkomitee und das Zentralorgan die Richtung der Majorität des Parteitags vertreten sollen, oder nicht. Über diese ultrazentralistische und rein blanquistische Forderung spricht die werte Genossin kein Wort, sie zieht es vor, gegen die mechanische Unterwerfung eines Teils dem Ganzen, gegen den Kadavergehorsam, gegen die blinde Unterordnung und


chÊt thuÇn tuý Bl¨ng-ki chñ nghÜa"). §ång chÝ Lóc-x¨m-bua nãi r»ng, theo ý kiÕn t«i th× "Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ h¹t nh©n tÝch cùc duy nhÊt cña ®¶ng". Thùc tÕ th× kh«ng ph¶i nh− thÕ. T«i kh«ng bao giê b¶o vÖ ý kiÕn nµy. Ng−îc l¹i, nh÷ng ng−êi ®èi lËp víi t«i (ph¸i thiÓu sè trong §¹i héi II cña ®¶ng), trong çc v¨n kiÖn cña hä, ®· buéc téi t«i lµ b¶o vÖ kh«ng ®Çy ®ñ tÝnh ®éc lËp, tÝnh tù chñ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ lµm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng qu¸ phô thuéc vµo ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi. §èi víi lêi buéc téi nµy t«i ®· tr¶ lêi trong cuèn s¸ch cña t«i r»ng khi ph¸i ®a sè cña ®¶ng chiÕm −u thÕ trong Héi ®ång ®¶ng th× nã kh«ng bao giê cã ý ®Þnh h¹n chÕ tÝnh ®éc lËp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; nh−ng viÖc nµy ®· x¶y ra ngay lËp tøc sau khi Héi ®ång ®¶ng võa trë thµnh c«ng cô ®Êu tranh trong tay ph¸i thiÓu sè. §ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua nãi r»ng trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga kh«ng cã mét chót nghi ngê nµo vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét ®¶ng thèng nhÊt, r»ng toµn bé cuéc tranh luËn ®Òu xoay quanh vÊn ®Ò tËp trung nhiÒu hay tËp trung Ýt. Thùc tÕ th× kh«ng ®óng nh− thÕ. NÕu nh− ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua chÞu khã t×m hiÓu nh÷ng nghÞ quyÕt cña rÊt nhiÒu ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng cña ®¶ng – nh÷ng ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng Êy lËp thµnh ph¸i ®a sè – th× ®ång chÝ Êy sÏ dÔ dµng hiÓu ®−îc r»ng (qua cuèn s¸ch cña t«i cã thÓ ®Æc biÖt thÊy râ ®iÒu nµy) cuéc tranh luËn cña chóng t«i chñ yÕu lµ ë vÊn ®Ò Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã cÇn ph¶i ®¹i biÓu cho xu h−íng cña ph¸i ®a sè trong ®¹i héi ®¶ng, hay lµ kh«ng. VÒ çi yªu cÇu "tËp trung chñ nghÜa cùc ®oan" vµ "thuÇn tuý Bl¨ng-ki chñ nghÜa"19 ®ã th× l¹i kh«ng thÊy ®ång chÝ kÝnh mÕn Êy nãi ®Õn nöa lêi, ®ång chÝ Êy chØ thÝch kªu Çm Ü chèng l¹i viÖc bé phËn phôc tïng toµn thÓ mét çch m¸y mãc, chèng l¹i th¸i ®é ngoan ngo·n cã tÝnh chÊt n« lÖ, chèng l¹i sù phôc tïng mï qu¸ng vµ nhiÒu

V.I. Lª-nin 54

dergleichen Schreckensgespenste zu deklamieren. Ich bin sehr der Gen. Luxemburg für die Auseinandersetzung des tief-geistreichen Gedankens, daß der Kadavergehorsam sehr für die Partei schädlich ist, dankbar, aber ich möchte doch wissen, hält es die Genossin für normal, kann sie es zulassen, hat sie je in irgend welcher Partei es gesehen, daß in den Zentralbehörden die sich Parteibehörden nennen wollen, die Minorität des Parteitags dominieren könnte? Die Gen. Rosa Luxemburg unterschiebt mir garadezu den Gedanken, daß alle Vorbedingungen zur Durchführung einer großen und äußerst zentralisierten Arbeiterpartei in Rußland bereits vor-handen sind. Wieder eine tatsächliche Unwahrheit. Nirgends in meinem Buche habe ich diesen gedanken ausgesprochen, geschweige vertreten. Etwas anders lautete und lautet die von mir vertretene These: ich bestand nämlich darauf, daß alle Vorbedingungen bereits vorhanden sind, um die Besch-lüsse des Parteitags anzuerkennen, und daß es schon die Zeit vorbei sei, ein Parteikollegium durch ein Privatzirkel zu ersetzen. Ich brachte die Beweise ein, daß gewisse Akademi-ker in unserer Partei ihre Unkonsequenz und Unstandhaf-tigkeit offenbarten und daß sie gar kein Recht hatten, ihre Disziplinlosigkeit in den Schuh der russischen Proletarier zu schieben. Die Arbeiter Rußlands haben schon oft bei den verschiedenen Gelegenheiten sich für das Befolgen der Par-teitagsbeschlüsse ausgesprochen. Es ist geradezu lächerlich, wenn die Gen. Luxemburg eine dahingehende Äußerung für eine "optimistische" erklärt (sollte es nicht eher für "pessimis-tisch" gelten), ohne dabei ein einzelnes Sterbewörtchen darüber zu verlieren, welche tatsächliche Grundlage meiner Äußerung sei. Gen. Luxemburg sagt, ich verherrliche die erzieherische Wirkung einer Fabrik. Das ist nicht wahr. Nicht ich, sondern mein Gegner behauptete, daß ich mir die Partei als eine Fabrik vorstell. Ich lachte meinen Gegner tüchtig aus und wies aus den Worten des Gegners nach, daß er zwei


®iÒu khñng khiÕp kh¸c. T«i rÊt c¶m ¬n viÖc ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua gi¶i thÝch râ mét t− t−ëng th©m thóy cho r»ng th¸i ®é ngoan ngo·n cã tÝnh chÊt n« lÖ lµ mét ®iÒu tai h¹i cho ®¶ng, nh−ng t«i muèn biÕt r»ng nÕu ph¸i thiÓu sè ë ®¹i héi chiÕm −u thÕ trong çc c¬ quan trung −¬ng mang danh lµ c¬ quan ®¶ng, th× ®ång chÝ cã coi ®ã lµ mét chuyÖn b×nh th−êng hay kh«ng, ®ång chÝ cã thÓ thõa nhËn ®−îc chuyÖn ®ã hay kh«ng vµ ®ång chÝ cã tõng thÊy trong mét ®¶ng nµo mµ l¹i cã chuyÖn nh− thÕ hay kh«ng? §ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua cßn g¸n cho t«i çi t− t−ëng cho r»ng ë Nga hiÖn ®· cã tÊt c¶ nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó tæ chøc mét ®¶ng c«ng nh©n lín vµ tËp trung cùc ®é. L¹i mét viÖc kh«ng ®óng sù thËt n÷a. Suèt trong quyÓn s¸ch cña t«i, t«i ch¼ng nh÷ng kh«ng b¶o vÖ t− t−ëng nµy, mµ thËm chÝ còng kh«ng nªu nã ra n÷a. LuËn ®iÓm do t«i ®−a ra ®· vµ ®ang nãi lªn mét çi g× kh¸c kia. Cô thÓ lµ, t«i ®· nhÊn m¹nh r»ng ®· cã tÊt c¶ nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó cho nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®¶ng ®−îc thõa nhËn, vµ thêi gian mµ mét nhãm riªng lÎ cã thÓ thay thÕ c¶ mét ban l·nh ®¹o cña ®¶ng, ®· qua tõ l©u råi. T«i ®· dÉn chøng r»ng mét sè häc gi¶ trong ®¶ng chóng t«i tá ra kh«ng triÖt ®Ó vµ kh«ng kiªn ®Þnh, r»ng hä kh«ng cã quyÒn g× trót çi hµnh ®éng v« kû luËt cña m×nh lªn ®Çu giai cÊp v« s¶n Nga. Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Nga ®· nhiÒu lÇn, trong nhiÒu hoµn c¶nh kh¸c nhau, ®· bµy tá ý kiÕn t«n träng nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®¶ng. ThËt lµ tøc c−êi, khi ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua tuyªn bè r»ng ý kiÕn nh− thÕ lµ "l¹c quan" (ph¶i ch¨ng nªn gäi nã lµ "bi quan" cã ®óng h¬n ch¨ng), vµ trong lóc ®ã l¹i kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn c¬ së thùc tÕ vÒ luËn ®iÓm cña t«i. §ång chÝ Lóc-x¨m-bua nãi r»ng t«i t©ng bèc ý nghÜa gi¸o dôc cña c«ng x−ëng. §iÒu Êy kh«ng ®óng. Kh«ng ph¶i t«i, mµ lµ ®èi thñ cña t«i ®· kh¼ng ®Þnh r»ng t«i coi ®¶ng nh− mét c«ng x−ëng. T«i ®· nh¹o b¸ng «ng ta rÊt m¹nh mÏ, dïng chÝnh nh÷ng lêi nãi cña «ng ta ®Ó chøng minh r»ng «ng ta

V.I. Lª-nin 56

verschiedene Seiten der Fabrikdisziplin verwechsele, wie das auch leider mit der Genossin R. Luxemburg der Fall ist*.

Gen. Luxemburg sagt, daß ich meinen Standpunkt viel-

leicht scharfsinniger gekennzeichnet habe, als es irgend einer meiner Opponenten tun könnte, als ich meinen "revolutio-nären Sozialdemokraten", als einen mit der Organisation der klassenbewussten Arbeiter verbundenen Jakobiner definierte. Wieder eine tatsächliche Unwahrheit. Nicht ich, sondern P. Axelrod sprach zuerst vom Jakobinismus. Axelrod war der erste, der unsere Parteinuancen mit denen aus der Zeit der großen Revolution verglichen hat. Ich bemerkte bloß, daß dieser Vergleich nur in dem Sinne zulässig sei, daß die Tei-lung der modernen Sozialdemokratie auf die revolutionäre und opportunistische im gewissen Sinne der Teilung auf die Montagnard'en und Girondisten entspricht. Einen solchen Vergleich tat recht oft die vom Parteitag anerkannte alte "Iskra". Gerade diese Teilung anerkennend, kämpfte die alte "Iskra" mit dem opportunistischen Zweig unserer Partei, mit der Richtung der "Rabotschee Djelo". Rosa Luxemburg ver-wechselt hier das Verhältnis zwischen zwei revolutionären Richtungen des XVIII. und XX. Jahrhunderts mit der Identifizierung dieser Richtungen selbst. Wenn ich z. B. sage, daß das Verhältnis zwischen der "Jungfrau" und dem "Kleinen Scheidegg" dem Verhältnisse zwischen 4 – und – 2 stöckigen Häusern entspricht, so heißt es doch nicht, daß ich ein 4 stöckigens Haus mit der "Jungfrau" identifiziere. Gen. Luxemburg hat völlig die tatsächliche Analyse der verschie-denen Richtungen unserer Partei außer Acht gelassen. Und

* Vergleiche die russische Broschüre: "Unsere Mißverständnisse" den

Artikel "Rosa Luxemburg contra Karl Marx".


®· lÉn lén hai mÆt kh¸c nhau cña kû luËt c«ng x−ëng, vµ ®¸ng tiÕc lµ c¶ ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua còng ®· lÉn lén nh− thÕ*.

§ång chÝ Lóc-x¨m-bua nãi r»ng víi viÖc t«i ®Þnh nghÜa ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng nh− mét ng−êi Gia-c«-banh g¾n bã víi tæ chøc cña çc c«ng nh©n gi¸c ngé giai cÊp, t«i cã lÏ ®· nªu bËt lªn ®−îc quan ®iÓm cña t«i mét çch tµi t×nh h¬n bÊt kú mét ®èi thñ nµo cña t«i. §ã còng l¹i lµ mét ®iÒu kh«ng ®óng víi sù thËt n÷a. Kh«ng ph¶i t«i, mµ chÝnh P. ¸c-xen-rèt lµ ng−êi ®Çu tiªn nãi ®Õn ph¸i Gia-c«-banh. ¸c-xen-rèt lµ ng−êi ®Çu tiªn so s¸nh nh÷ng nhãm trong ®¶ng chóng t«i víi nh÷ng nhãm ë thêi kú ®¹i çch m¹ng Ph¸p. T«i chØ xin nªu lªn r»ng chØ cã thÓ so s¸nh ®−îc nh− vËy theo nghÜa lµ sù ph©n hãa phong trµo d©n chñ - x· héi hiÖn nay thµnh ph¸i çch m¹ng vµ ph¸i c¬ héi chñ nghÜa, trªn mét møc ®é nµo ®ã phï hîp víi sù ph©n chia thµnh ph¸i Nói vµ ph¸i Gi-r«ng-®anh20. B¸o "Tia löa" cò21, ®−îc ®¹i héi ®¶ng thõa nhËn, tr−íc kia vÉn th−êng hay so s¸nh nh− thÕ. ChÝnh khi thõa nhËn sù ph©n chia ®ã, tê "Tia löa" cò ®· ®Êu tranh chèng ph¸i c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng chóng t«i, chèng khuynh h−íng cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n". ë ®©y R«-da Lóc-x¨m-bua lÉn lén sù ®èi s¸nh gi÷a hai khuynh h−íng çch m¹ng cña thÕ kû XVIII vµ thÕ kû XX víi sù quy ®ång chÝnh b¶n th©n çc khuynh h−íng Êy. Ch¼ng h¹n, nÕu t«i nãi r»ng nói TiÓu Sai-®Ðc so víi nói I-un-g¬-phrau còng gièng nh− ng«i nhµ hai tÇng so víi ng«i nhµ bèn tÇng, th× nh− thÕ ch−a cã nghÜa lµ t«i coi ng«i nhµ bèn tÇng vµ nói I-un-g¬-phrau nh− nhau. §ång chÝ Lóc-x¨m-bua ®· hoµn toµn bá qua viÖc ph©n tÝch mét çch hoµn toµn thùc tÕ nh÷ng khuynh h−íng kh¸c nhau trong ®¶ng chóng t«i. Mµ t«i ®· dµnh ®óng giµ nöa cuèn

* Xem cuèn s¸ch nhá tiÕng Nga: "Nh÷ng sù hiÓu lÇm gi÷a chóng ta",

bµi "R«-da Lóc-x¨m-bua chèng l¹i Çc M¸c".

V.I. Lª-nin 58

gerade dieser Analyse, die sich auf die Protokolle unseres Parteitags fußt, widme ich die größere Hälfte meines Buches, und in der Einleitung mache ich darauf besonders auf-merksam. Rosa Luxemburg will über die jetzige Lage un-serer Partei sprechen und ignoriert dabei vollständig unsern Parteitag, der eigentlich den echten Grundstein unserer Partei gelegt hat. Es muss als ein gewagtes Unternehmen angesehen werden! Ein um so mehr gewagtes Unternehmen, angesehen werden! Ein um so mehr gewagtes Unternehmen, da ich hundertmal in meinem Buch darauf hinweise, daß meine Gegner unsern Parteitag ignorieren und eben darum alle ihre Behauptungen jeder tatsächlichen Grundlagen be-rauben.

Gerade diesen Grundfehler begeht auch die Gen. Luxemburg. Sie wiederholt nackte Worte, ohne sich zu bemühen, ihren konkreten Sinn zu begreifen. Sie rückt Schreckensgespenste vor, ohne die reale Lage des Streites kennen zu lernen. Sie schiebt mir Gemeinpltäze, allgemeine Prinzipien, allgemeine Erwägungen, absolute Wahrheiten zu und sucht die relativen Wahrheiten, die sich auf scharfbestimmite Tatsachen beziehen und mit denen allein ich operiere, totzuschweigen. Und sie klagt noch über Schablone. Sie beruft sich dabei auf Marx's Dialektik. Und gerade der Artikel der geehrten Genossin enthält ausschließlich erdichtete Schablone, gerade ihr Artikel widerspricht dem Abc der Dialektik. Dies Abc besagt, daß es keine abstrakte Wahrheit gibt, die Wahrheit ist immer konkret. Gen. Rosa Luxemburg ignoriert majestätisch die konkreten Tatsachen unseres Parteikampfs und deklamiert


s¸ch cña m×nh cho viÖc ph©n tÝch ®ã, c¨n cø vµo nh÷ng biªn b¶n cña ®¹i héi ®¶ng chóng t«i, vµ trong lêi tùa t«i còng ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc ph©n tÝch nµy. R«-da Lóc-x¨m-bua muèn nãi ®Õn t×nh h×nh hiÖn nay cña ®¶ng chóng t«i, nh−ng l¹i hoµn toµn kh«ng nãi g× ®Õn ®¹i héi ®¶ng chóng t«i, mét ®¹i héi mµ, nãi ®óng ra, ®· ®Æt nÒn mãng thùc sù cho ®¶ng chóng t«i. CÇn ph¶i thõa nhËn r»ng ®ã lµ mét chuyÖn phiªu l−u! Nã l¹i cµng phiªu l−u h¬n n÷a v×, nh− t«i ®· nãi râ hµng tr¨m lÇn trong cuèn s¸ch cña t«i, nh÷ng ®èi thñ cña t«i kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn ®¹i héi ®¶ng cña chóng t«i, vµ chÝnh v× vËy tÊt c¶ nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh cña hä ®Òu mÊt hÕt c¬ së thùc tÕ.

§ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua còng m¾c ph¶i chÝnh c¸i sai lÇm c¨n b¶n ®ã. §ång chÝ Êy chØ lÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng c©u nãi trèng rçng, kh«ng chÞu khã gi¶i thÝch hµm nghÜa cô thÓ cña nh÷ng c©u nãi Êy. §ång chÝ Êy chØ ®−a ra l¾m chuyÖn khñng khiÕp ®Ó lµm cho ng−êi ta ho¶ng sî, mµ ch−a chÞu nghiªn cøu c¬ së thùc sù cña cuéc tranh luËn. §ång chÝ Êy ®· g¸n cho t«i lµ ®· nãi nh÷ng ®iÓm chung chung, nh÷ng nguyªn t¾c vµ luËn ®iÓm mµ ai còng ®· biÕt råi, nh÷ng ch©n lý tuyÖt ®èi, vµ ®ång chÝ Êy cè lµm ng¬ kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng ch©n lý t−¬ng ®èi, nh÷ng ch©n lý dùa trªn nh÷ng sù kiÖn hÕt søc râ rµng cô thÓ, mµ t«i th× còng chØ dùa vµo nh÷ng sù kiÖn ®ã mµ th«i. §ång chÝ Êy cßn tr¸ch cø chóng t«i lµ khu«n s¸o vµ ®ång thêi ®ång chÝ Êy l¹i cÇu cøu ®Õn phÐp biÖn chøng cña M¸c. Nh−ng chÝnh lµ bµi cña ng−êi ®ång chÝ kÝnh mÕn l¹i ®Çy dÉy nh÷ng khu«n s¸o hoµn toµn bÞa ®Æt, vµ chÝnh lµ bµi Êy tr¸i ng−îc h¼n víi nguyªn lý c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng. Nguyªn lý c¬ b¶n Êy kh¼ng ®Þnh lµ kh«ng cã bÊt cø mét ch©n lý trõu t−îng nµo, ch©n lý bao giê còng cô thÓ. §ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua cø nghiÔm nhiªn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn nh÷ng sù thËt cô thÓ cña cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chóng t«i, ®ång chÝ Êy chØ réng lßng rïm beng nh÷ng vÊn ®Ò mµ

V.I. Lª-nin 60

großmütig über Fragen, die unmöglich ernst diskutiert werden können. Ich führe noch ein letztes Beispiel aus dem zweiten Artikel der Gen. Luxemburg an. Sie zitiert meine Worte darüber, daß die oder jene Fassung eines Organisationsstatuts als ein mehr oder weniger scharfes Kampfmittel gegen den Opportunismus dienen kann. Über welche Fassungen sprach ich in meinem Buch und sprachen wir alle auf dem Partei-tag, darüber sagt Rosa Luxemburg kein Wort. Welche Polemik auf dem Parteitag geführt wurde, gegen wen rückte ich meine Grundsätze vor, das geht die Genossin gar nichts an. Dagegen geruht sie, mir eine ganze Vorlesung über den Opportunis-mus... in den parlamentärischen Ländern vorzuhalten!! Aber die besondere, spezifische Artung des Opportunismus, die Nuancen, die er bei uns in Rußland angenommen hat und mit denen ich mich in meinem Buch beschäftige, darüber finden wir kein Wort in dem Artikel der Genossin. Die Schlußfolgerung aller dieser hochgeistreichen Auseinanderset-zungen ist die: "Das Pateistatut soll nicht etwa (?? verstehe, wer kann) eine Waffe zur Abwehr des Opportunismus sein, sondern bloß ein äußeres Machtmittel zur Ausübung des massgebenden Einflußes der tatsächlich vorhandenen revo-lutionärproletarischen Majorität der Partei". Sehr richtig. Aber wie gestaltete sich die tatsächlich vorhandene Majorität unserer Partei, darüber schweigt Rosa Luxemburg, und ge-rade darüber spreche ich in meinem Buch. Sie schweigt auch darüber, welchen Einfluß ich und Plechanoff mit diesem


ng−êi ta kh«ng thÓ nµo th¶o luËn mét çch nghiªm chØnh ®−îc. T«i xin ®−a ra mét thÝ dô cuèi cïng trong bµi b¸o thø hai cña ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua. §ång chÝ Êy dÉn ra lêi cña t«i nãi r»ng mét sù söa ®æi nµo ®ã trong ®iÒu lÖ tæ chøc, ®Òu cã thÓ lµ mét vò khÝ Ýt nhiÒu s¾c bÐn ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi1). Nh÷ng luËn ®iÓm mµ t«i ®· nãi tíi trong cuèn s¸ch cña t«i vµ toµn thÓ chóng t«i ®· nãi ®Õn trong ®¹i héi ®¶ng, lµ nh÷ng luËn ®iÓm g×, vÒ ®iÒu nµy ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua kh«ng nãi tíi mét lêi nµo c¶. Trong ®¹i héi ®¶ng, t«i ®· luËn chiÕn vÒ vÊn ®Ò g×, t«i ®· ®−a ra nh÷ng luËn ®iÓm cña m×nh ®Ó chèng l¹i ai, viÖc ®ã ®ång chÝ còng hoµn toµn kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn. LÏ ra, ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ®iÒu ®ã, th× ®ång chÝ Êy l¹i cã nh· ý ®äc cho t«i nghe c¶ mét bµi gi¶ng vÒ chñ nghÜa c¬ héi... trong nh÷ng n−íc theo chÕ ®é ®¹i nghÞ!! Nh−ng vÒ tÊt c¶ nh÷ng lo¹i chñ nghÜa c¬ héi ®Æc biÖt, ®Æc thï, vÒ nh÷ng mµu s¾c cña nã t¹i n−íc Nga chóng t«i, nh÷ng mµu s¾c mµ t«i ®· nãi tíi trong cuèn s¸ch cña t«i, th× trong bµi b¸o cña ®ång chÝ Êy chóng t«i kh«ng thÊy nãi g× ®Õn c¶. Tõ tÊt c¶ nh÷ng luËn ®iÓm tinh vi tét bùc ®ã, cã thÓ rót ra kÕt luËn nh− sau: "§iÒu lÖ ®¶ng tù b¶n th©n nã (?? ®è ai mµ hiÓu næi) kh«ng nªn lµ mét thø vò khÝ nµo ®Êy ®Ó chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi, mµ chØ nªn lµ mét thñ ®o¹n bªn ngoµi m¹nh mÏ ®Ó qu¸n triÖt t¸c dông l·nh ®¹o cña ph¸i ®a sè çch m¹ng v« s¶n ®ang thùc tÕ tån t¹i trong ®¶ng". Hoµn toµn ®óng. Nh−ng ph¸i ®a sè ®ang thùc tÕ tån t¹i Êy cña ®¶ng chóng t«i ®· h×nh thµnh nh− thÕ nµo, vÒ vÊn ®Ò nµy, R«-da Lóc-x¨m-bua lµm thinh kh«ng nãi tíi, mµ t«i th× l¹i nãi ®Õn chÝnh ®iÒu ®ã trong cuèn s¸ch cña t«i. §ång chÝ Êy còng lµm thinh kh«ng nãi tíi viÖc t«i vµ Plª-kha-nèp ®· b¶o vÖ t¸c dông nµo nhê çi thñ ®o¹n bªn ngoµi m¹nh _________________________________________________________________________________

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.8, tr. 306.

V.I. Lª-nin 62

äussern Machtmittel verteidigt haben. Ich kann nur hin-zufügen, daß ich niemals und nirgends über einen solchen Unsinn, wie das Parteistatut eine Waffe "an sich", sprach.

Die richtigste Antwort, auf eine solche Art und Weise meine Ansichten zu erläutern, wäre, die konkreten Tatsa-chen unseres Parteikampfs wiederzugeben. Da wird einem jeden klar, wie hübsch solche abstrakten Gemeinplätze und Schablone der Gen. Luxemburg mit den konkreten Tatsachen kontrastieren.

Unsere Partei wurde im Frühling 1898 in Rußland auf dem Kongrerß der Vertreter einiger russichen Organisationen gegründet. Die Partei wurde die Sozialdemokratische Arbei-terpartei Rußlands genannt, als Zentralorgan der Partei wurde die "Rabotschaja Gaseta" (Arbeiterzeitung) ernannt; der Verein der russischen Sozialdemokraten im Auslande wurde zum ausländischen Vertreter der Partei. Sehr bald nach dem Par-teitag wurde das Zentralkomitee der Partei von der Polizei verhaftet. Die "Rabotschaja Gaseta" mußte nach der zweiten Nummer zu erscheinen aufhören. Die ganze Partei wurde zum formlosen Konglomerat der Lokalorganisationen (die Komitees genannt wurden). Das einzige Bindemittel, das diese Lokalkomitees vereinigte, war das ideale, rein geistige Bündnis. Es mußte notwendig wieder die Periode des Auseinander-gehens, hin und her Schwankens und Spaltungen eintreten. Die Gebildeten, die ein viel größeres Prozent unserer Arbei-terpartei im Vergleich zu den westeuropäischen Parteien ausmachen, begeisterten sich für den Marxismus, wie für eine neue Mode. Diese Begeisterung hat sehr bald dem sklavischen Niederbeugen vor der bürgerlichen Kritik Marx's einerseits und der rein professionalen Arbeiterbewegung (Streikismus-Oekonomismus) anderseits Platz gemacht. Das Auseinander-gehen der intellektuell-opportunistischen und proletarisch-revolutionären Richtungen brachte zur Spaltung des auslän- dischen "Vereins". Die Zeitung "Rabotschaja Mysl" (Arbeiter-


mÏ Êy. T«i chØ cã thÓ nãi thªm r»ng kh«ng bao giê vµ kh«ng cã ë chç nµo t«i l¹i nãi mét ®iÒu v« lý nh− thÕ, tøc lµ nãi r»ng ®iÒu lÖ ®¶ng "tù b¶n th©n nã" lµ mét vò khÝ.

§èi víi çch gi¶i thÝch nh÷ng quan ®iÓm cña t«i nh− thÕ, th× çch tr¶ lêi ®óng ®¾n nhÊt lµ tr×nh bµy râ nh÷ng sù kiÖn cô thÓ cña cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chóng t«i. Lóc ®ã th× mäi ng−êi sÏ thÊy râ ®−îc r»ng nh÷ng sù kiÖn cô thÓ hÕt søc m©u thuÉn biÕt chõng nµo víi nh÷ng ®iÓm chung chung vµ nh÷ng khu«n s¸o trõu t−îng cña ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua.

§¶ng chóng t«i thµnh lËp vµo mïa xu©n n¨m 1898 t¹i n−íc Nga, t¹i ®¹i héi çc ®¹i biÓu cña mét sè tæ chøc22 ë Nga. §¶ng ®· lÊy tªn lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. "B¸o c«ng nh©n"23 lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng; "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi"24 trë thµnh ®¹i biÓu cña ®¶ng ë n−íc ngoµi. Ýt l©u sau ®¹i héi, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng bÞ b¾t. Sau khi ra sè b¸o thø hai th× tê "B¸o c«ng nh©n" bÞ ®ãng cöa. Toµn ®¶ng ®· biÕn thµnh mét çi nhãm « hîp nh÷ng tæ chøc ®¶ng ®Þa ph−¬ng (gäi lµ çc ban chÊp hµnh). Mèi liªn hÖ duy nhÊt liªn kÕt nh÷ng ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®ã lµ mèi liªn hÖ vÒ t− t−ëng, mèi liªn hÖ thuÇn tuý vÒ tinh thÇn. Thêi kú bÊt ®ång ý kiÕn, nghiªng ng¶, chia rÏ nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i ®Õn. Nh÷ng ng−êi trÝ thøc ®· say mª chñ nghÜa M¸c nh− say mª mét çi mèt míi, mµ so víi çc ®¶ng ë T©y ¢u th× trong ®¶ng chóng t«i nh÷ng ng−êi trÝ thøc nµy chiÕm tØ lÖ lín h¬n rÊt nhiÒu. Sù say mª nµy ®· rÊt nhanh chãng nh−êng chç, mét mÆt, cho sù kh©m phôc mét çch n« lÖ tr−íc sù phª ph¸n cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi M¸c, mÆt kh¸c, cho phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt nghiÖp ®oµn thuÇn tuý (chñ nghÜa b·i c«ng – "chñ nghÜa kinh tÕ"). Sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a khuynh h−íng trÝ thøc - c¬ héi chñ nghÜa vµ khuynh h−íng v« s¶n - çch m¹ng ®· dÉn tíi sù chia rÏ cña "Héi liªn hiÖp" ë n−íc ngoµi. Tê

V.I. Lª-nin 64

gedanke) und die ausländische Zeitschrift "Rabotschee Djelo" (Arbeitersache) (die letzte etwas schwächer) vertraten den Standpunkt des Oekonomismus, erniedrigten den politischen Kampf, verneinten die Elemente einer bürgerlichen Demo-kratie in Rußland. Die "legalen" Kritiker von Marx, die Herren Struve, Tugan-Baranowsky, Bulgakoff, Berdjajeff u. a. m. gingen ganz nach rechts über. Nirgends in Europa finden wir, daß das Bernsteinjanertum so rasch zu seinem logischen Ende, zur Bildung einer liberalen Fraktion gelangte, wie es bei uns in Rußland der Fall war. Bei uns fing Hr. Struve im Namen des Bernsteinjanertum mit der "Kritik" an und endete mit der Bildung einer liberalen Zeitschrift "Oswo-boschdenie", liberalen im europäischen Sinne dieses Wortes. Die aus dem ausländischen Verein ausgetretenen Plechanoff und seine Freunde wurden von den Gründern der "Iskra" und "Saria" unterstützt. Diese zwei Zeitschriften führten (darüber hat sogar Gen. Rosa Luxemburg etwas gehört) eine "dreijährige glänzende Kampagne" gegen den opportu-nistischen Flügel der Partei, eine Kampagne der sozialdemo-kratischen "Montagne" gegen die sozialdemokratische "Gi-ronde" (das ist der Ausdruck der alten "Iskra"), einen Feld-zug gegen "Rabotschee Djelo" (Gen. Kritschewsky, Aki-moff, Martinoff u. A.), gegen den jüdischen "Bund", gegen die russischen Organisationen, die sich für diese Richtung begeisterten (da kommen zuerst die Petersburger sogen. Arbeiterorganisation und das Komitee von Woronesch in Bezug).

Es wurde immer mehr und mehr klar, dass das rein ideale Bündnis zwischen den Komitees schon ungenügend sei. Immer dringlicher äußerte sich das Bedürfnis, eine tat-sächlich geschlossene Partei zu bilden, das heißt, das zu vollführen, was im Jahre 1898 nur angedeutet wurde. Endlich zum Schluß des Jahres 1902 bildete sich ein Organisations-


b¸o "T− t−ëng c«ng nh©n" vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n"25 ë n−íc ngoµi (t¹p chÝ nµy yÕu h¬n ®«i chót) lµ ®¹i biÓu cho "chñ nghÜa kinh tÕ"; hai tê b¸o Êy h¹ thÊp ý nghÜa cña cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ, phñ phËn nh÷ng phÇn tö d©n chñ t− s¶n ë n−íc Nga. Nh÷ng nhµ phª ph¸n "hîp ph¸p" ®èi víi M¸c, nh− çc ngµi Xt¬-ru-vª, Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki, Bun-ga-cèp, BÐc-®i-a-Ðp cïng çc vÞ kh¸c, ®· ng¶ h¼n vÒ phÝa h÷u. Chóng t«i kh«ng thÊy mét n¬i nµo ë ch©u ¢u chñ nghÜa BÐc-stanh26 l¹i ®¹t tíi çi ®iÓm cuèi cïng l«-gÝch, tíi sù h×nh thµnh ph¸i tù do, mét çch nhanh chãng nh− lµ ë n−íc Nga chóng t«i. ë n−íc chóng t«i, «ng Xt¬-ru-vª ®· b¾t ®Çu b»ng viÖc "phª ph¸n" v× lîi Ých cña chñ nghÜa BÐc-stanh vµ kÕt thóc b»ng viÖc tæ chøc ra t¹p chÝ "Gi¶i phãng"27 cña ph¸i tù do, tù do theo nghÜa ch©u ¢u cña ch÷ ®ã. Plª-kha-nèp vµ nh÷ng ng−êi b¹n cña «ng, sau khi ra khái "Héi liªn hiÖp" ë n−íc ngoµi, ®· ®−îc sù ñng hé cña nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra tê "Tia löa" vµ tê "B×nh minh"2 8 . Hai tê t¹p chÝ nµy (mµ chÝnh ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua còng ®· nghe nãi ®Õn Ýt nhiÒu) ®· tiÕn hµnh "chiÕn dÞch huy hoµng ba n¨m" chèng l¹i çnh c¬ héi trong ®¶ng, chiÕn dÞch cña ph¸i "Nói" d©n chñ - x· héi chèng l¹i ph¸i "Gi-r«ng-®anh" d©n chñ - x· héi (®ã lµ çch nãi cña b¸o "Tia löa" cò), chiÕn dÞch chèng l¹i tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" (chèng l¹i çc ®ång chÝ Cri-tsÐp-xki, A-ki-mèp, M¸c-t−-nèp v.v.), chèng l¹i ph¸i Bun29 Do-th¸i, chèng l¹i nh÷ng tæ chøc ë Nga ®· ®−îc xu h−íng nµy cæ vò (tr−íc hÕt lµ chèng l¹i çi gäi lµ "Tæ chøc c«ng nh©n"30 ë Pª-tÐc-bua vµ Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬31).

Cµng ngµy cµng thÊy râ r»ng gi÷a çc ban chÊp hµnh nÕu chØ cã mçi mét sù liªn hÖ thuÇn tuý vÒ t− t−ëng th«i, th× kh«ng ®ñ. Cµng ngµy cµng c¶m thÊy râ yªu cÇu ph¶i thµnh lËp mét ®¶ng thùc sù ®oµn kÕt, nghÜa lµ ph¶i hoµn thµnh c«ng viÖc míi chØ ®−îc ph¸c ra n¨m 1898. Cuèi cïng, vµo cuèi n¨m 1902, Ban tæ chøc ®· ®−îc thµnh lËp víi nhiÖm

V.I. Lª-nin 66

komitee, das sich die Aufgabe machte, den II. Parteitag zusammenzurufen. In dieses Organisationskomitee, das haupt-sächlich von der russichen Organisation der "Iskra" gegründet wurde, trat auch ein Vertreter des jüdischen "Bundes" ein. Im Herbst 1903 kam endlich der zweite Parteitag zustande; er endete einerseits mit der formellen Einigung der Partei, anderseits mit der Spaltung auf die "Majorität" und die "Mi-norität". Diese letzte Teilung existierte nicht vor dem Partei-tag. Nur die detaillierte Analyse des Kampfes auf dem Parteitag kann diese Teilung erklären. Leider weichen die Anhänger der Minorität (inklusive Gen. Luxemburg) dieser Analyse ängstlich aus.

In meinem Buch, das so eigentümlich von der Gen. Luxem-burg den deutschen Lesern wiedergegeben ist, widme ich mehr als 100 Seiten einer durchgehenden Forschung der Parteitagsprotokolle (die in einem ca 400 S. starken Buch abgedruckt sind). Diese Analyse zwang mich, die Delegierten oder besser gesagt die Stimmen (wir hatten Delegierte mit einer oder zwei Stimmen) in vier Grundgruppen zu teilen: 1) Die Iskristen (Anhänger der Richtung der alten "Iskra") der Majorität – 24 Stimmen, 2) die Iskristen der Minorität – 9 Stimmen, 3) das Zentrum (spottweise auch Sumpf genannt) – 10 Stimmen und endlich 4) Antiiskristen – 8 Stimmen, im Ganzen 51 Stimmen. Ich analysiere die Beteiligung dieser Gruppen bei allen Abstimmungen, die auf dem Parteitag vorgenommen wurden, und beweise, daß bei allen Fragen (des Programms, der Taktik und der Organisation) der Parteitag eine Arena des Kampfes der Iskristen gegen die Antiiskristen bei den verschiedenen Schwankungen des Sumpfes bildete. Einem jeden, der nur ein wenig mit der Geschichte unserer Partei vertraut ist, muß es klar sein, daß es auch anders nicht sein konnte. Aber alle Anhänger der Minorität (inklusive


vô triÖu tËp §¹i héi II cña ®¶ng32. Ban tæ chøc nµy chñ yÕu lµ do tæ chøc ë Nga cña b¸o "Tia löa" lËp nªn, nh−ng còng cã c¶ ®¹i biÓu cña ph¸i Bun Do-th¸i tham gia. Cuèi cïng th× §¹i héi II ®· häp vµo mïa thu n¨m 1903; ®¹i héi ®· kÕt thóc mét mÆt b»ng viÖc thèng nhÊt ®¶ng vÒ ph−¬ng diÖn h×nh thøc, mÆt kh¸c b»ng viÖc ph©n chia ®¶ng thµnh "ph¸i ®a sè" vµ "ph¸i thiÓu sè". Tr−íc khi häp ®¹i héi ®¶ng, kh«ng cã sù ph©n chia nµy. ChØ cã ph©n tÝch tØ mØ cuéc ®Êu tranh diÔn ra trong ®¹i héi ®¶ng th× míi cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc sù ph©n chia ®ã. §¸ng tiÕc lµ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i thiÓu sè (kÓ c¶ ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua) ®· sî h·i lÈn tr¸nh sù ph©n tÝch ®ã.

Trong quyÓn s¸ch cña t«i, mµ ®ång chÝ Lóc-x¨m-bua ®· giíi thiÖu víi çc ®éc gi¶ §øc theo kiÓu riªng cña m×nh, t«i ®· dµnh trªn 100 trang ®Ó nghiªn cøu tØ mØ nh÷ng biªn b¶n cña ®¹i héi (gåm mét tËp dµy kho¶ng 400 trang). Sù ph©n tÝch ®ã b¾t buéc t«i ph¶i chia çc ®¹i biÓu, hay nãi ®óng h¬n lµ chia çc phiÕu (trong ®¹i héi chóng t«i cã nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc bá mét hay hai phiÕu) thµnh bèn nhãm chÝnh: 1) nhãm "Tia löa" thuéc ph¸i ®a sè (nh÷ng ng−êi ñng hé ph−¬ng ch©m cña b¸o "Tia löa" cò) – 24 phiÕu, 2) nhãm "Tia löa" thuéc ph¸i thiÓu sè – 9 phiÕu, 3) nhãm gi÷a (còng gäi mét çch ch©m biÕm lµ nhãm "®Çm lÇy") – 10 phiÕu, vµ cuèi cïng, 4) nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" – 8 phiÕu, céng tÊt c¶ lµ 51 phiÕu. T«i ®· ph©n tÝch sù tham gia cña nh÷ng nhãm nµy trong tÊt c¶ çc cuéc bá phiÕu t¹i ®¹i héi ®¶ng vµ chøng minh r»ng trong tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò (vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh, vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ vÊn ®Ò tæ chøc), ®¹i héi ®¶ng lµ vò ®µi ®Êu tranh cña nhãm "Tia löa" chèng l¹i nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" trong t×nh h×nh cã nhiÒu thø dao ®éng cña nhãm "®Çm lÇy". BÊt cø mét ng−êi nµo, dï lµ ng−êi am hiÓu Ýt vÒ lÞch sö ®¶ng chóng t«i, còng ®Òu thÊy râ lµ t×nh h×nh kh«ng thÓ nµo x¶y ra kh¸c thÕ ®−îc. Nh−ng tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i thiÓu sè (kÓ c¶ R. Lóc-

V.I. Lª-nin 68

R.Luxemburg) schließen bescheiden ihre Augen vor diesem Kampf zu. Warum? Denn gerade dieser Kampf veraugen-scheinlicht die Grundfalschheit der jetzigen politischen Lage der Minorität. Während des ganzen Kampfs auf dem Parteitag in Dutzenden Fragen, in Dutzenden Abstimmungen kämpf-ten die Iskristen gegen die Antiiskristen und den Sumpf, der nur so entschiedener sich auf die Seite der Antiiskristen stellte, je konkreter die debatierte Frage war, je positiver sie die Grundfassung der sozialdemokratischen Arbeit bestimmte, je realer sie die ständigen Pläne der alten "Iskra" ins Leben zu rufen suchte. Die Antiiskristen (besonders Gen. Akimoff und der immer mit ihm stimmende Delegierte der Petersburger Arbeiterorganisation Gen. Brucker, fast immer Gen. Martinoff und 5 Delegierte des jüdischen "Bundes") verneinten die Anerkennung der Richtung der alten "Iskra". Sie verteidigten die alten Privatorganisationen, stimmten gegen ihre Unter-werfung der Partei, gegen ihren Zusammenschluß mit der Partei (der Inzident mit dem Organisationskomitee, die Auflösung der Gruppe des "Südarbeiters", der wichtigsten Gruppe des Sumpfes u. s. w.). Sie kämpften gegen den zentralistisch formulierten Organisationsstatut (14. Sitzung des Parteitags) und beschuldigten damals alle Iskristen, daß sie ein "organisiertes Mißvertrauen", ein "Ausnahmegesetz" und der-gleichen Schreckgespenster einführen wollen. Damals lachten darüber alle Iskristen ohne Ausnahme, jetzt nimmt merkwür-diger Weise die Gen. Rosa Luxemburg diese Gespenster für etwas Ernstes an. In der großen Mehrzahl der Fragen siegten die Iskristen; sie überwiegten auf dem Parteitag, wie


x¨m-bua) th× l¹i nh¾m tÞt m¾t l¹i tr−íc cuéc ®Êu tranh nµy. V× sao thÕ? ChÝnh lµ cuéc ®Êu tranh ®ã ®· ph¬i bµy ®−îc râ rµng toµn bé tÝnh chÊt gi¶ dèi cña t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay cña ph¸i thiÓu sè. Suèt trong thêi gian ®Êu tranh ®ã t¹i ®¹i héi ®¶ng, nhãm "Tia löa" ®· ®Êu tranh chèng l¹i nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" vµ chèng l¹i nhãm "®Çm lÇy" trªn hµng chôc vÊn ®Ò, trong hµng chôc cuéc bá phiÕu, mµ vÊn ®Ò th¶o luËn cµng cô thÓ bao nhiªu, nã cµng kh¼ng ®Þnh râ rµng ý nghÜa c¬ b¶n cña c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi bao nhiªu vµ cµng thùc tÕ cã chiÒu h−íng muèn thùc hiÖn nh÷ng kÕ ho¹ch bÊt di bÊt dÞch cña b¸o "Tia löa" cò bao nhiªu, th× nhãm "®Çm lÇy" ®ã l¹i cµng kiªn quyÕt ®øng vÒ phÝa nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" bÊy nhiªu. Nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" (nhÊt lµ ®ång chÝ A-ki-mèp vµ ng−êi ®¹i biÓu cña "Tæ chøc c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua lu«n lu«n ®ång t×nh víi A-ki-mèp lµ ®ång chÝ Bru-ke, vµ nh÷ng ng−êi hÇu nh− còng lu«n lu«n ®ång t×nh víi A-ki-mèp lµ ®ång chÝ M¸c-t−-nèp vµ n¨m ®¹i biÓu cña ph¸i Bun Do-th¸i) ®· ph¶n ®èi viÖc thõa nhËn ph−¬ng ch©m cña b¸o "Tia löa cò. Hä ®· b¶o vÖ nh÷ng tæ chøc riªng lÎ cò, hä ®· bá phiÕu chèng l¹i viÖc b¾t nh÷ng tæ chøc nµy phôc tïng ®¶ng, hîp nhÊt víi ®¶ng (nh− sù kiÖn x¶y ra víi Ban tæ chøc33, viÖc gi¶i t¸n nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", nhãm quan träng nhÊt trong nhãm "®Çm lÇy", v.v.). Hä ®Êu tranh chèng l¹i ®iÒu lÖ tæ chøc ®· ®−îc x©y dùng theo tinh thÇn chÕ ®é tËp trung (phiªn häp thø 14 cña ®¹i héi) vµ lóc ®ã hä ®· buéc téi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi thuéc nhãm "Tia löa" lµ muèn g©y ra "sù kh«ng tÝn nhiÖm cã tæ chøc", muèn ®Æt ra "mét luËt lÖ ®Æc biÖt", vµ nhiÒu chuyÖn kinh khñng kh¸c. Lóc bÊy giê tÊt c¶ nh÷ng ng−êi thuéc nhãm "Tia löa", kh«ng trõ mét ai, ®Òu chÕ giÔu chuyÖn ®ã; ®iÒu ®¸ng chó ý lµ giê ®©y ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua l¹i coi nh÷ng chuyÖn bÞa ®Æt kia nh− lµ mét c¸i g× ®øng ®¾n vËy. Nhãm "Tia löa" ®· th¾ng lîi trong tuyÖt ®¹i ®a sè c¸c vÊn ®Ò; hä ®· chiÕm −u

V.I. Lª-nin 70

es auch leicht aus den erwähnten Zahlenangaben zu er-sehen ist. Aber währed der zweiten Hälfte der Sitzungen, als es weniger prinzipielle Fragen zu lösen war, siegten die Antiiskristen, da mit ihnen einige Iskristen stimmten. So geschah es z. B. in der Frage über die Gleichberechtigkeit aller Sprachen in unserem Programm, bei welcher Frage es den Antiiskristen beinahe gelang, die Programmkommission zu stürzen und uns in der Frage der Programmfassung zu besiegen. So geschah es auch in der Frage über den ersten Paragraphen des Statuts, als die Antiiskristen und der Sumpf die Fassung Martoffs durchgeführt haben. Nach dieser Fas-sung gelten als Parteimitglieder nicht nur die Mitglieder einer Parteiorganisation (eine solche Fassung verteidigten ich und Plechanoff), sondern auch alle Personen, die unter der Kontrolle einer Parteiorganisation arbeiten*.

So geschah es auch in der Frage über die Wahl in das Zentralkomitee und die Redaktion des Zentralorgans. Die zusammengeschlossene Majorität bildeten 24 Iskristen; sie führten die schon lange vorher geplante Erneuerung der Redaktion durch; von den sechs früheren Redakteuren wurden drei gewählt; die Minorität bildeten 9 Iskristen, 10 Mitglieder

* Gen. Kautsky sprach sich für die Fassung Martoffs aus er stellte sich

dabei auf den Standpunkt der Zweckmäßigkeit. Erstens wurde auf unserem Parteitage dieser Punkt nicht vom Standpunkt der Zweckmässigkeit, sondern vom Standpunkt der Prinzipien beurteilt. So wurde diese Frage von Axelrod gestellt. Zweitens irrt sich Gen. Kautsky, wenn er meint, daß bei den russischen Polizeiverhältnissen so ein wesentlicher Unterschied zwischen der Angehörigkeit zu einer Parteiorganisation und bloßer Arbeit unter der Kontrolle einer solchen Organisation existiert. Drittens ist es besonders irreführend die jetzige Lage in Rußland mit der Lage Deutsch-lands unter dem Ausnahmegesetz zu vergleichen.


thÕ trong ®¹i héi, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn râ trong çc con sè kÓ trªn. Nh−ng trong çc phiªn häp thuéc nöa sau cña ®¹i héi, khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò Ýt tÝnh chÊt nguyªn t¾c h¬n, th× nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" ®· th¾ng lîi, – mét sè ng−êi thuéc nhãm "Tia löa" ®· biÓu quyÕt cïng víi hä. Ch¼ng h¹n hä ®· th¾ng lîi trong vÊn ®Ò quyÒn b×nh ®¼ng cña tÊt c¶ çc ng«n ng÷ trong c−¬ng lÜnh cña chóng t«i; vÒ vÊn ®Ò nµy nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" hÇu nh− ®· ®¸nh b¹i tiÓu ban dù th¶o c−¬ng lÜnh vµ th«ng qua ®−îc ph−¬ng ¸n cña m×nh. Hä còng ®· th¾ng lîi c¶ trong vÊn ®Ò tiÕt 1 cña ®iÒu lÖ, khi hä cïng víi nhãm "®Çm lÇy" th«ng qua ph−¬ng ¸n cña M¸c-tèp. Theo ph−¬ng ¸n ®ã th× ch¼ng nh÷ng chØ cã çc thµnh viªn ®øng trong mét tæ chøc ®¶ng ®−îc coi lµ ®¶ng viªn (t«i vµ Plª-kha-nèp ®Òu ®· bªnh vùc ph−¬ng ¸n nµy), mµ tÊt c¶ nh÷ng ç nh©n ho¹t ®éng d−íi sù gi¸m s¸t cña mét tæ chøc ®¶ng ®Òu ®−îc coi lµ ®¶ng viªn*.

Nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" còng ®· th¾ng c¶ trong vÊn ®Ò bÇu cö Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. 24 ng−êi thuéc nhãm "Tia löa" ®· h×nh thµnh mét ph¸i ®a sè ®oµn kÕt; hä ®· thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch ®· dù ®Þnh tõ l©u lµ ®æi míi ban biªn tËp: trong sè s¸u biªn tËp viªn cò cã ba ng−êi tróng cö; trong ph¸i thiÓu sè cã 9 ng−êi nhãm "Tia löa", 10 ng−êi

* §ång chÝ Cau-xky ®· t¸n thµnh ph−¬ng ¸n cña M¸c-tèp, ë ®©y ®ång

chÝ Êy ®· ®øng trªn quan ®iÓm gi¶i quyÕt hîp lý. Thø nhÊt lµ, ®iÒu nµy ®· ®−îc th¶o luËn trong ®¹i héi ®¶ng chóng t«i, kh«ng ph¶i trªn quan ®iÓm gi¶i quyÕt hîp lý, mµ lµ theo quan ®iÓm nguyªn t¾c. ¸c-xen-rèt còng ®· ®Æt vÊn ®Ò theo quan ®iÓm nh− thÕ. Thø hai lµ ®ång chÝ Cau-xky nghÜ sai, nÕu cho r»ng d−íi chÕ ®é c¶nh s¸t ë Nga cã mét sù kh¸c biÖt lín nh− vËy gi÷a viÖc gia nhËp mét tæ chøc ®¶ng vµ viÖc ho¹t ®éng ®¬n thuÇn d−íi sù gi¸m s¸t cña mét tæ chøc nh− thÕ. Thø ba lµ, thùc hÕt søc sai lÇm nÕu ®em so s¸nh t×nh h×nh hiÖn nay ë Nga víi t×nh h×nh ë §øc d−íi t¸c ®éng cña ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa34.

V.I. Lª-nin 72

des Zentrums und 1 Antiiskrist (die übrigen 7 Antiiskristen, die Vertreter des jüdischen "Bundes" und der "Rabotschee Djelo" verließen schon früher den Parteitag). Diese Minorität war so mit der Wahl unzufrieden, daß sie beschloß, sich von den übrigen Wahlen fernzuhalten. Gen. Kautsky hatte voll-kommen recht, als er in der Tatsache der Erneuerung der Redaktion den Hauptgrund des darauffolgenden Kampfes sah. Aber seine Ansicht, daß ich (sic!) drei Genossen aus der Redaktion "ausgeschlossen" habe, ist nur durch seine vollständige Unkenntnis unsers Parteitags zu erklären. Erstens ist doch eine Nicht-Wahl noch lange kein Ausschluß, und ich hatte auf dem Parteitage gewiß kein Recht, jemanden auszuschliessen, zweitens scheint Gen. Kautsky nicht einmal zu ahnen, daß die Tatsache einer Koalition der Antiiskristen, des Zentrums und eines kleinen Teils der Anhänger der "Iskra" auch eine politische Bedeutung hatte und nicht ohne Einfluß auf das Wahlergebnis bleiben konnte. Wer nicht die Augen vor dem, was auf unserem Parteitag geschah, schließen will, der muß einsehen, daß unsere neue Teilung auf die Minorität und Majorität nur als eine Variierung der alten Teilung auf die proletarisch-revolutionäre und intellektuell-opportunistische Flügel unserer Partei erscheine. Das its eine Tatsache, die sich weder weginterpretieren, noch weglachen läßt.

Leider wurde nach dem Parteitag die prinzipielle Bedeu-tung dieser Scheidung durch ein Kooptationsgezänk getrübt. Die Minorität wollte nämlich nicht unter der Kontrolle der Zentralbehörden arbeiten, falls drei alte Redakteure nicht wieder kooptiert werden. Zwei Monate dauerte dieser Kampf. Als Kampfmittel dienten Boykot und Desorganisierung der Partei. 12 Komitees (aus den 14, die sich darüber geäußert


thuéc nhãm gi÷a vµ 1 ng−êi thuéc nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" (cßn l¹i lµ 7 ng−êi thuéc nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa", ®¹i biÓu cña ph¸i Bun Do-th¸i vµ ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", hä ®· bá ®¹i héi ra vÒ tõ tr−íc). Ph¸i thiÓu sè Êy vÉn cßn rÊt bÊt m·n víi nh÷ng cuéc bÇu cö ®ã ®Õn møc lµ hä ®· quyÕt ®Þnh kh«ng tham gia nh÷ng cuéc bÇu cö cßn l¹i. §ång chÝ Cau-xky hoµn toµn ®óng, khi cho r»ng sù kiÖn ®æi míi ban biªn tËp lµ nguyªn nh©n chÝnh cña cuéc ®Êu tranh vÒ sau. Nh−ng së dÜ ®ång chÝ ®ã cã quan ®iÓm cho r»ng t«i (sic!) ®· "khai trõ" ba ®ång chÝ ra khái ban biªn tËp, lµ v× ®ång chÝ ®ã hoµn toµn kh«ng hiÓu biÕt g× vÒ ®¹i héi cña chóng t«i c¶. Mét lµ, viÖc kh«ng bÇu cö hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ khai trõ vµ dÜ nhiªn lµ trong ®¹i héi, t«i kh«ng cã quyÒn khai trõ bÊt cø mét ai; hai lµ, h×nh nh− ®ång chÝ Cau-xky còng kh«ng biÕt ®−îc r»ng sù liªn kÕt gi÷a nhãm ®èi lËp víi b¸o "Tia löa", nhãm gi÷a vµ mét bé phËn nhá nh÷ng ng−êi g¾n bã víi b¸o "Tia löa" còng cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ vµ kh«ng thÓ kh«ng cã ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ cña nh÷ng cuéc bÇu cö. Nh÷ng ai kh«ng muèn nh¾m m¾t tr−íc nh÷ng viÖc ®· x¶y ra trong ®¹i héi cña chóng t«i, ®Òu ph¶i hiÓu r»ng sù ph©n liÖt míi cña chóng t«i thµnh ph¸i thiÓu sè vµ ph¸i ®a sè còng chØ lµ mét biÕn d¹ng cña sù ph©n liÖt tr−íc kia thµnh çnh çch m¹ng - v« s¶n vµ çnh trÝ thøc - c¬ héi chñ nghÜa ë trong ®¶ng chóng t«i. §ã lµ mét sù thùc mµ kh«ng thÓ lÈn tr¸nh b»ng bÊt cø mét sù gi¶i thÝch nµo, bÊt cø mét sù nh¹o b¸ng nµo.

TiÕc thay, sau ®¹i héi, nh÷ng sù c·i v· vÒ vÊn ®Ò bæ tuyÓn ®· lµm lo·ng mÊt ý nghÜa nguyªn t¾c cña sù chia rÏ nµy. Cô thÓ lµ ph¸i thiÓu sè kh«ng muèn c«ng t¸c d−íi sù gi¸m s¸t cña çc c¬ quan trung −¬ng, nÕu ba biªn tËp viªn cò kh«ng ®−îc bæ tuyÓn l¹i. Cuéc ®Êu tranh nµy kÐo dµi suèt hai th¸ng. Thñ ®o¹n ®Êu tranh lµ tÈy chay vµ ph¸ ho¹i tæ chøc ®¶ng. 12 ban chÊp hµnh (trong sè 14 ban chÊp hµnh ®· ph¸t biÓu ý kiÕn trong vÊn ®Ò nµy) ®·

V.I. Lª-nin 74

haben) verurteilten scharf diese Kampfmittel. Die Minorität weigerte sich sogar, unsern (von mir und Plechanoff ausge- henden) Vorschlag anzunehmen und ihren Standpunkt auf den Seiten der "Iskra" zu besprechen. Auf dem Kongreß der ausländischen Liga kam es so weit, daß die Mitglieder der Zentralorgane mit persönlichen Beleidigungen, Hetzerei und Geschimpf (Selbstherrscher, Bürokraten, Gendarmen, Lügner etc. etc.) überhäuft wurden. Sie wurden beschuldigt, daß sie die individuelle Initiative unterdrücken, Kadavergehorsam, blinde Unterordnung etc. einführen wollen. Die Versuche Plechanoffs, solch eine Kampfweise der Minorität als eine anarchistische zu kennzeichnen, konnten nicht ihr Ziel erreichen. Nach diesem Kongreß trat Plechanoff mit seinem epochema-chenden, gegen mich geschriebenen Artikel "Was man nicht tun darf" (in Nr. 52 der "Iskra"). In diesem Artikel sagte er, daß der Kampf mit dem Revisionismus nicht notwendig einen Kampf gegen die Revisionisten bedeute; es war für jeden klar, daß er dabei an unsere Minorität dachte. Er sagte weiter, daß der individualistische Anarchismus, der so tief in dem russischen Revolutionär steckt, bisweilen nicht bekämpft werden soll; einige Zugeständnisse seien bisweilen ein besseres Mittel zu seiner Unterwerfung und zur Vermei-dung einer Spaltung. Ich trat aus der Redaktion aus, da ich diese Ansicht nicht teilen konnte, und die Redakteure aus der Minorität wurden kooptiert. Darauf folgte der Kampf um die Kooptation in das Zentralkomitee. Mein Vorschlag, Frieden zu schliessen mit der Bedingung, daß die Minorität das Zentralorgan, die Majorität das Zentralkomitee behält, wurde abgewiesen. Der Kampf wurde weiter geführt, man kämpfte "prinzipiell" gegen den Bürokratismus, Ultrazentralismus,


nghiªm kh¾c lªn ¸n nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh ®ã. Ph¸i thiÓu sè thËm chÝ ®· kh«ng chÊp nhËn lêi ®Ò nghÞ cña chóng t«i (do t«i vµ Plª-kha-nèp ®−a ra) vµ kh«ng chÞu ph¸t biÓu quan ®iÓm cña m×nh trªn b¸o "Tia löa". Trong ®¹i héi cña §ång minh ë n−íc ngoµi, sù t×nh ®· ®i ®Õn chç lµ nh÷ng thµnh viªn trong çc c¬ quan trung −¬ng ®· bÞ ng−êi ta sØ v¶ ç nh©n vµ chöi rña nh− t¸t n−íc vµo mÆt (nµo lµ bän chuyªn chÕ, nµo lµ lò quan liªu, nµo lµ bän sen ®Çm, nµo lµ qu©n lõa bÞp v.v.). Ng−êi ta ®· buéc téi hä lµ ®µn ¸p s¸ng kiÕn ç nh©n, lµ muèn ¸p dông mét chÕ ®é tu©n thñ tuyÖt ®èi vµ phôc tïng mï qu¸ng, v.v.. Plª-kha-nèp m−u toan coi ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh ®ã cña ph¸i thiÓu sè lµ v« chÝnh phñ, nh−ng ®· kh«ng thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých. Sau ®¹i héi nµy, Plª-kha-nèp ®· ph¸t biÓu ý kiÕn trong bµi b¸o cña «ng "§iÒu kh«ng nªn lµm" (®¨ng trªn b¸o "Tia löa", sè 52), mét bµi b¸o rÊt næi tiÕng vµ nh»m chèng l¹i t«i. Trong bµi b¸o ®ã, «ng nãi r»ng ®Êu tranh chèng chñ nghÜa xÐt l¹i kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã nghÜa lµ ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa xÐt l¹i; ai còng thÊy râ r»ng ë ®Êy «ng muèn ¸m chØ mét thiÓu sè chóng t«i. TiÕp ®ã «ng l¹i nãi r»ng ®«i khi kh«ng cÇn ph¶i ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ç nh©n v« chÝnh phñ, lµ çi chñ nghÜa ®· ¨n s©u trong ng−êi çch m¹ng Nga; ®«i khi mét vµi sù nh−îng bé l¹i lµ mét biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó khuÊt phôc chñ nghÜa ç nh©n ®ã vµ tr¸nh ®−îc sù chia rÏ. T«i ®· rót khái ban biªn tËp, v× t«i kh«ng thÓ nµo t¸n thµnh ®−îc quan ®iÓm nh− thÕ; vµ nh÷ng biªn tËp viªn thuéc ph¸i thiÓu sè th× ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo. TiÕp sau ®ã lµ cuéc ®Êu tranh cho viÖc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §Ò nghÞ cña t«i vÒ viÖc ký kÕt hßa b×nh víi ®iÒu kiÖn lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vÉn thuéc ph¸i thiÓu sè vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng th× thuéc ph¸i ®a sè – ®Ò nghÞ ®ã ®· bÞ b¸c bá. Cuéc ®Êu tranh vÉn tiÕp diÔn, ng−êi ta ®Êu tranh "trªn nguyªn t¾c" chèng chñ nghÜa quan liªu, chèng chñ nghÜa tËp trung cùc

V.I. Lª-nin 76

Formalismus, Jakobinismus, Schweizerjanismus (ich nämlich wurde russischer Schweizer genannt) und andere Schreck-gespenster. Ich lachte alle diese Beschuldigungen in meinem Buch aus und bemerkte, daß es entweder bloß ein einfaches Kooptationsgezänk sei, oder (wenn es bedingt als "Prinzipien" anerkannt werden darf) nichts anders als opportunistische, girondistische Phrasen sei. Die heutige Minorität wiederholt nur das, was Gen. Akimoff und andere anerkannte Oppor-tunisten auf unserem Parteitag gegen den Zentralismus aller Anhänger der alten "Iskra" sagten.

Die russischen Komitees waren gegen diese Verwandlung

des Zentralorgans in ein Organ eines Privatzirkels, Organ des Kooptationsgezänks und des Parteiklatschs empört. Mehrere Resolutionen der strengsten Verurteilung wurden angenommen. Nur die schon erwähnte s. g. "Arbeiterorganisation von Petersburg" und das Komitee von Woronjesch (beide Anhänger der Richtung des Gen. Akimoff) sprachen ihre prinzipielle Zufriedenheit mit der Richtung der neuen "Iskra" aus. Die Stimmen, welche die Einberufung des dritten Parteitags forderten, wurden immer zahlreicher.

Der Leser, der sich die Mühe nehmen wird, die Urquel-

len unseres Parteikampfs kennen zu lernen, wird leicht be-greifen, daß die Äußerungen der Gen. Rosa Luxemburg über den Ultrazentralismus, über die Notwendigkeit einer stufenweisen Zentralisation u. a. m. konkret und praktisch ein Spott über unsern Parteitag sind, abstrakt und theoretisch (wenn es hier von einer Theorie die Rede sein kann) nichts, als eine Verflachung des Marxismus, als Mißbrauch der wirklich Marx'schen Dialektik etc. sind.


®oan, chèng chñ nghÜa h×nh thøc, chèng chñ nghÜa Gia-c«-banh, chèng chñ nghÜa Svai-tx¬ (chÝnh t«i ®· bÞ ng−êi ta gäi lµ Svai-tx¬ Nga) vµ nhiÒu thø khñng khiÕp kh¸c n÷a. Trong quyÓn s¸ch cña t«i, t«i ®· chÕ giÔu tÊt c¶ nh÷ng lêi buéc téi ®ã, ®· v¹ch râ r»ng nh÷ng lêi buéc téi ®ã – hoÆc lµ mét sù c·i v· xung quanh vÊn ®Ò bæ tuyÓn, hoÆc (nÕu nh− cã ph¶i gi¶ ®Þnh thõa nhËn ®ã lµ "nh÷ng nguyªn t¾c") ch¼ng ph¶i çi g× kh¸c ngoµi nh÷ng c©u nãi c¬ héi chñ nghÜa, nh÷ng c©u nãi theo kiÓu Gi-r«ng-®anh. Ph¸i thiÓu sè hiÖn nay chØ lÆp l¹i nh÷ng ®iÓm mµ ®ång chÝ A-ki-mèp vµ nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa chÝnh cèng kh¸c ®· nãi ra trong ®¹i héi chóng t«i ®Ó chèng l¹i chÕ ®é tËp trung, mµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé phe "Tia löa" cò ®Òu bªnh vùc.

Çc ban chÊp hµnh ë Nga rÊt c«ng phÉn tr−íc viÖc biÕn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng thµnh mét tê b¸o cña mét nhãm ç biÖt, mét tê b¸o cña nh÷ng cuéc c·i lén vÒ vÊn ®Ò bæ tuyÓn vµ nh÷ng chuyÖn ®¬m ®Æt nãi xÊu nhau trong ®¶ng. RÊt nhiÒu nghÞ quyÕt khiÓn tr¸ch mét çch g¾t gao nhÊt, ®· ®−îc th«ng qua. ChØ cã çi gäi lµ "Tæ chøc c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua, mµ chóng t«i ®· nh¾c ®Õn ë trªn, vµ ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ (nh÷ng ng−êi theo ph−¬ng ch©m cña ®ång chÝ A-ki-mèp) ®· tá ra hµi lßng, vÒ mÆt nguyªn t¾c, ®èi víi ph−¬ng ch©m cña tê "Tia löa" míi. Nh÷ng phiÕu yªu cÇu triÖu tËp §¹i héi III cµng ngµy cµng nhiÒu.

§éc gi¶ nµo chÞu khã nghiªn cøu nh÷ng c¨n nguyªn cña cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chóng t«i, còng ®Òu sÏ dÔ dµng hiÓu ®−îc r»ng nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua vÒ "chñ nghÜa tËp trung cùc ®oan", vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tËp trung dÇn dÇn v.v., xÐt vÒ mÆt cô thÓ vµ thùc tiÔn lµ nh¹o b¸ng ®¹i héi cña chóng t«i, cßn xÐt vÒ mÆt trõu t−îng vµ lý luËn (nÕu nh− ë ®©y cã thÓ nãi ®Õn lý luËn) th× nh− vËy lµ trùc tiÕp tÇm th−êng hãa chñ nghÜa M¸c, lµ xuyªn t¹c phÐp biÖn chøng ch©n chÝnh cña M¸c v.v..

V.I. Lª-nin 78

Die letzte Phase unseres Parteikampfs wird dadurch ge-kennzeichnet, daß die Mitglieder der Majorität teilweise aus dem Zentralkomitee ausgeschlossen sind, teilweise kaltgemacht, zum Nul degradiert. (Das geschah dank den Veränderungen des Bestandes des Zentralkomitees etc.). Der Parteirat (der nach der Kooptation der alten Redakteure auch in die Hände der Minorität kam) und das jetzige Zentralkomitee verurteilen jede Agitation für die Einberufung des III. Parteitags und treten auf den Weg der persönlichen Abmachungen und Verhandlungen mit einigen Mitgliedern der Minorität. Die Organisationen, die wie z. B. das Kollegium der Agenten (Vertrauensleute) des Zentralkomitees sich ein solches Ver-brechen erlauben, für die Einberufung des Parteitags zu agi-tieren, wurden ausgelöst. Der Kampf des Parteirats und des neuen Zentralkomitees gegen die Einberufung des dritten Parteitags wurde auf der ganzen Linie proklamiert. Die Majo-rität antwortete auf diese Proklamierung mit der Losung: "Nieder mit dem Bonapartismus!" (so lautet der Titel einer Broschüre des Gen. Galerka, der im Namen der Majorität spricht). Es mehren sich die Resolutionen, welche die Partei-behörden, die gegen die Einberufung des Parteitags zu kämpfen sich erlauben, als parteiwidrig und bonapartistisch erklären. Wie heuchlerisch das Gerede der Minorität gegen den Ultra-zentralismus, für die Autonomie war, kann leicht daraus ersehen werden, daß ein neuer Verlag der Majorität, den ich mit einem Genossen angefangen habe (wo die erwähnte Broschüre des Gen. Galerka und einige andere veröffentlicht sind), als auβer der Partei stehender erklärt wurde. Der neue Verlag gibt der Majorität, da die Seiten der "Iskra" für sie so gut wie geschlossen sind, die einzige Möglichkeit, ihre Ansichten zu propagieren. Und doch oder, besser gesagt,


Giai ®o¹n cuèi cïng cña cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng chóng t«i ®· ®−îc ®¸nh dÊu bëi viÖc sau ®©y: mét phÇn çc uû viªn thuéc ph¸i ®a sè bÞ g¹t ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng, mét phÇn th× trë nªn mÊt hÕt t¸c dông vµ biÕn thµnh con sè kh«ng. (ViÖc nµy x¶y ra lµ do nh÷ng sù thay ®æi thµnh phÇn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng35 v.v.). Héi ®ång ®¶ng (sau khi bæ tuyÓn nh÷ng biªn tËp viªn cò th× Héi ®ång nµy còng r¬i vµo tay ph¸i thiÓu sè) vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng hiÖn nay ®· lªn ¸n bÊt cø mét sù cæ ®éng nµo cho viÖc triÖu tËp §¹i héi III vµ ®· chuyÓn sang con ®−êng ký kÕt hiÖp ®Þnh ç nh©n vµ th−¬ng l−îng víi mét sè ®¶ng viªn thuéc ph¸i thiÓu sè. Nh÷ng tæ chøc ®−îc phÐp ph¹m çi téi nh− cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp ®¹i héi, thuéc lo¹i ch¼ng h¹n nh− nh÷ng nhãm çc ®Æc ph¸i viªn (toµn quyÒn) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× ®· bÞ gi¶i t¸n36. Cuéc ®Êu tranh cña Héi ®ång ®¶ng vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III ®· triÓn khai toµn diÖn. Ph¸i ®a sè ®· ®¸p l¹i viÖc ®ã b»ng khÈu hiÖu "§¶ ®¶o chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬!" (khÈu hiÖu nµy ®· ®−îc dïng ®Ó ®Æt tªn cho cuèn s¸ch nhá cña ®ång chÝ Ga-lÐc-ca, xuÊt b¶n víi danh nghÜa ph¸i ®a sè). Cµng ngµy cµng cã nhiÒu nghÞ quyÕt trong ®ã gäi nh÷ng c¬ quan ®¶ng ®Êu tranh chèng l¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi, lµ chèng ®¶ng, lµ theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. TÊt c¶ nh÷ng luËn ®iÖu cña ph¸i thiÓu sè nh»m chèng chñ nghÜa tËp trung cùc ®oan vµ ñng hé chÕ ®é tù trÞ, ®Òu lµ gi¶ dèi nh− thÕ nµo, ®iÒu ®ã cã thÓ thÊy râ qua sù kiÖn sau ®©y: nhµ xuÊt b¶n míi cña ph¸i ®a sè do t«i vµ mét ®ång chÝ n÷a lËp nªn (n¬i ®· in cuèn s¸ch nhá kÓ trªn cña ®ång chÝ Ga-lÐc-ca vµ mét sè cuèn s¸ch kh¸c) ®· bÞ tuyªn bè lµ mét nhµ xuÊt b¶n ®øng ngoµi ®¶ng. Nhµ xuÊt b¶n míi lµ ph−¬ng tiÖn duy nhÊt ®Ó ph¸i ®a sè cã thÓ tuyªn truyÒn nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh, v× tê "Tia löa" hÇu nh− hoµn toµn kh«ng dµnh chç cho nh÷ng bµi cña hä. MÆc dÇu vËy, hay nãi ®óng h¬n, chÝnh v× vËy mµ Héi

V.I. Lª-nin 80

eben darum faßte der Parteirat den ebenerwähnten Beschluß aus dem rein formellen Grunde, daß unser Verlag von keiner Parteiorganisation autorisiert worden ist.

Es braucht nicht erwähnt zu werden, wie stark die posi-tive Arbeit vernachlässigt, wie stark die Prestige der Sozial-demokratie gefallen sind, wie stark die ganze partei durch dieses Niederwerfen aller Beschlüsse, aller Wahlen des II. Parteitags, durch diesen Kampf, den die Parteibehörden, die der Partei Pechenschaft schuldig sind, gegen die Einberufung des III. Parteitags führen, demoralisiert ist. ViÕt th¸ng ChÝn, sau ngµy 2

(15), n¨m 1904


In theo b¶n th¶o do mét ng−êi kh«ng râ tªn chÐp l¹i vµ ®−îc V. I. Lª-nin kiÓm tra

__________________


®ång ®¶ng ®· ®−a ra c¸i quyÕt nghÞ kÓ trªn, víi mét lý do thuÇn tuý h×nh thøc chñ nghÜa nãi r»ng nhµ xuÊt b¶n cña chóng t«i kh«ng ®−îc mét tæ chøc nµo cña ®¶ng uû quyÒn c¶.

Kh«ng cÇn ph¶i nãi còng thÊy râ lµ do tÊt c¶ nh÷ng nghÞ quyÕt, tÊt c¶ nh÷ng cuéc bÇu cö t¹i §¹i héi II ®· trë thµnh con sè kh«ng vµ còng do nh÷ng c¬ quan phô tr¸ch tr−íc ®¶ng ®· ®Êu tranh chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III, cho nªn c«ng t¸c tÝch cùc ®· bÞ sao nh·ng biÕt bao, uy tÝn cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®· bÞ gi¶m sót nhiÒu biÕt bao, tinh thÇn cña toµn ®¶ng ®· bÞ b¹i ho¹i biÕt chõng nµo.


DÞch theo tiÕng §øc

__________________

82

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp th−êng vô çc ban chÊp hµnh

cña ph¸i ®a sè 37

Dù th¶o

Cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng ®ang kÐo dµi v« cïng tËn vµ viÖc gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng ®ã ngµy cµng trë nªn khã kh¨n. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®a sè ®· nhiÒu lÇn tr×nh bµy trªn b¸o chÝ çc quan ®iÓm cña m×nh vÒ nguyªn nh©n g©y ra cuéc khñng ho¶ng vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng ®ã. B¶n tuyªn bè cña 22 ng−êi1) ®· ®−îc sù ñng hé cña hµng lo¹t ban chÊp hµnh ®¶ng bé (¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-lai-Ðp, Ri-ga, Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va vµ Liªn minh Çp-ca-d¬), cña b¶n tuyªn bè cña 19 ng−êi38 vµ cña çc ®¹i biÓu cña ph¸i ®a sè ë n−íc ngoµi; b¶n tuyªn bè ®ã ®· tr×nh bµy mét çch chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ c−¬ng lÜnh cña ph¸i ®a sè. BÊt cø ai ®· tõng hiÓu biÕt Ýt nhiÒu vÒ tiÕn tr×nh cña cuéc khñng ho¶ng vµ Ýt nhiÒu t«n träng danh dù vµ phÈm gi¸ cña ®¶ng, còng ®Òu nhËn râ ®−îc tõ l©u r»ng ngoµi ®¹i héi ®¶ng ra kh«ng thÓ cã con ®−êng tho¸t nµo kh¸c c¶. Nh−ng hiÖn nay b¶n tuyªn ng«n míi cña mét bé phËn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, çc nghÞ quyÕt míi cña Héi ®ång ®¶ng ®· lµm cho nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn trong ®¶ng cµng thªm s©u s¾c. Nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ch¹y sang ph¸i thiÓu sè ®· kh«ng dõng l¹i tr−íc nh÷ng sù vi ph¹m th« b¹o nhÊt ®èi víi _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 16 - 26.

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô 83

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V.I. Lª-nin "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh

cña ph¸i ®a sè". – 1904

¶nh thu nhá

V.I. Lª-nin 84 Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô 85

nh÷ng quyÒn h¹n cña nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cßn ®øng vÒ ph¸i ®a sè. Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi ®· tuyªn bè hßa gi¶i, nh−ng trong khi ®ã ch¼ng nh÷ng kh«ng t«n träng ph¸i ®a sè, mµ tr¸i l¹i cßn hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn ph¸i nµy vµ chØ tháa thuËn víi mét m×nh ph¸i thiÓu sè, h¬n n÷a l¹i tháa thuËn b»ng con ®−êng c©u kÕt bÝ mËt riªng. Ai thµnh t©m muèn hßa gi¶i th× ng−êi ®ã tr−íc hÕt ph¶i triÖu tËp tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®ang ®Êu tranh, ®ang tranh luËn vµ ®ang bÊt b×nh, mµ sù triÖu tËp nh− thÕ th× chÝnh l¹i lµ ®¹i héi ®¶ng. Nãi ®Õn hßa b×nh mµ l¹i cßn sî ®¹i héi, muèn hßa gi¶i nh−ng ®ång thêi l¹i däa ng−êi ta r»ng c¶ trong §¹i héi III ph¸i thiÓu sè cã thÓ bÞ thÊt b¹i vµ do ®ã sinh ra sù chia rÏ, – nh− thÕ cã nghÜa lµ gi¶ dèi, cã nghÜa lµ Ðp buéc nh÷ng çn bé ®¶ng ë trong n−íc ph¶i lµm theo ý cña mét nhãm ng−êi ë n−íc ngoµi, cã nghÜa lµ t«n viÖc hoµn toµn ph¶n béi ph¸i ®a sè lªn lµm mét khÈu hiÖu hßa b×nh cã vÎ cã lý. V× hßa b×nh, Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi gi¶i t¸n nh÷ng tæ chøc nµo d¸m yªu cÇu häp ®¹i héi. V× hßa b×nh, Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi tuyªn bè nh÷ng xuÊt b¶n phÈm cña ph¸i ®a sè lµ kh«ng ph¶i cña ®¶ng vµ tõ chèi kh«ng chÞu ph©n ph¸t nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ®ã cho çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé. V× hßa b×nh, Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi ®−a c¶ chuyÖn c·i lén vµo çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång ®¶ng. Héi ®ång nµy ®· d¸m tuyªn bè trªn b¸o chÝ vÒ nh÷ng sù "lõa bÞp" cña mét sè ®ång chÝ, mµ nh÷ng ho¹t ®éng cña nh÷ng ®ång chÝ nµy th× ch−a ®−îc thÈm tra vµ thËm chÝ ng−êi ta còng ch−a buéc téi ®−îc çc ®ång chÝ ®ã. HiÖn nay Héi ®ång ®¶ng ®ang trùc tiÕp gi¶ m¹o t¹o ra d− luËn x· héi cña ®¶ng vµ nghÞ quyÕt cña ®¶ng, nã giao viÖc kiÓm tra çc b¶n quyÕt nghÞ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cho mét Ban chÊp hµnh trung −¬ng râ rµng lµ ®èi lËp víi t− t−ëng triÖu tËp ®¹i héi, nã hå nghi çc nghÞ quyÕt ®ã, tr× ho·n viÖc c«ng bè çc quyÕt nghÞ ®ã, tÝnh sai sè phiÕu, ®o¹t cña ®¹i héi çi quyÒn tuyªn bè çc uû nhiÖm th− lµ v«

V.I. Lª-nin 86

hiÖu, dïng biÖn ph¸p xói giôc çc "tæ chøc ngo¹i vi" – chèng l¹i çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®Ó mµ ph¸ ho¹i c«ng t¸c tÝch cùc. Trong khi ®ã th× c«ng t¸c tÝch cùc cña toµn ®¶ng còng bÞ ngõng l¹i v× Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng dèc hÕt mäi lùc l−îng vµo cuéc ®Êu tranh chèng l¹i ®¹i héi.

Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc tæ chøc thuéc ph¸i ®a sè kh«ng cã çch nµo h¬n lµ ®oµn kÕt l¹i ®Ó ®Êu tranh cho ®¹i héi, ®Êu tranh chèng nh÷ng çi gäi lµ c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng mµ trªn thùc tÕ ®· c«ng nhiªn nh¹o b¸ng ®¶ng. B−íc ®Çu tiªn trong viÖc thùc hiÖn sù ®oµn kÕt ®ã cña chóng t«i lµ thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, theo s¸ng kiÕn vµ ®−îc sù ®ång ý cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-lai-Ðp, Ri-ga, Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va.

KhÈu hiÖu cña chóng t«i lµ ®Êu tranh cho tÝnh ®¶ng chèng l¹i t×nh tr¹ng tæ nhãm, ®Êu tranh cho ph−¬ng ch©m çch m¹ng kiªn ®Þnh, chèng l¹i ®−êng lèi quanh co, t×nh tr¹ng m¬ hå vµ xu h−íng quay vÒ víi nhãm "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®Êu tranh cho tæ chøc vµ kû luËt cña giai cÊp v« s¶n, chèng l¹i nh÷ng phÇn tö ph¸ ho¹i tæ chøc.

NhiÖm vô tr−íc m¾t cña chóng t«i lµ ®oµn kÕt ph¸i ®a sè ë trong vµ ngoµi n−íc vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc, ñng hé vÒ mäi ph−¬ng diÖn vµ ph¸t triÓn nhµ xuÊt b¶n cña ph¸i ®a sè (do çc ®ång chÝ B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ Lª-nin s¸ng lËp ë ngoµi n−íc), ®Êu tranh chèng chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬ trong çc c¬ quan trung −¬ng cña chóng ta, kiÓm tra nh÷ng biÖn ph¸p triÖu tËp §¹i héi III xem cã ®óng hay kh«ng, gióp ®ì c«ng t¸c tÝch cùc cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé, tøc c«ng t¸c ®· bÞ nh÷ng ®¹i diÖn cña ban biªn tËp vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi ph¸ ho¹i.

T h− ê n g v ô c ¸ c b a n c h Ê p h µ n h

c ñ a p h ¸ i ® a s è

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô 87

Cã thÓ liªn hÖ víi Th−êng vô th«ng qua çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña ph¸i ®a sè ë trong n−íc vµ nhµ xuÊt b¶n cña B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ Lª-nin ë ngoµi n−íc.

ViÕt tr−íc ngµy 20 th¸ng M−êi

(2 th¸ng M−êi mét) 1904

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1940 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 2


__________________

88

Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn

§µnh r»ng viÖc gióp ®ì chóng ta lóc cÇn lµ ®¸ng quý, Nh−ng ®©u ph¶i ai còng gióp ®−îc ta nh− vËy, L¹y Chóa, ®õng b¾t chóng con dÝnh d¸ng víi Xt¬-ru-vª Xt¬-ru-vª ©n cÇn cßn nguy hiÓm h¬n c¶ kÎ thï!

Trong mét sè võa ra míi ®©y (sè 57), tê "Gi¶i phãng" cña ngµi Xt¬-ru-vª cã ®¨ng nh÷ng dßng bæ Ých nh− sau:

"Qu¸ tr×nh ph©n hãa trong néi bé çi gäi lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi. Phe tËp trung cùc ®oan ("phe Lª-nin", "phe cøng ®Çu cøng cæ", "ph¸i ®a sè") b¾t ®Çu mÊt chç ®øng, cßn ®Þa vÞ cña nh÷ng ng−êi ®èi lËp víi hä th× cµng ngµy cµng ®−îc cñng cè, Ýt nhÊt còng lµ ë nh÷ng nhãm "kiÒu d©n" ë ngoµi n−íc. "Ph¸i thiÓu sè" (phe M¸c-tèp) ®ang giµnh ®−îc −u thÕ ë hÇu hÕt kh¾p mäi n¬i vµ ngµy cµng n¾m ®−îc nhiÒu c¬ quan ®¶ng, trong khi ®ã th× cã nhiÒu nhãm vµ nhiÒu ç nh©n ®ang t¸ch khái "ph¸i ®a sè"; nh÷ng nhãm vµ nh÷ng ç nh©n ®ã mÆc dÇu kh«ng h¼n ®· hoµn toµn thõa nhËn "c−¬ng lÜnh" cña ph¸i thiÓu sè, nh−ng còng kh«ng muèn ®Êu tranh víi ph¸i nµy mµ t×m çch lËp l¹i hßa b×nh trong mét ®¶ng ®· bÞ hçn lo¹n tõ bÊy l©u nay. Trªn s©n khÊu xuÊt hiÖn nh÷ng ng−êi "dung hßa", hä muèn chÊm døt cuéc Èu ®¶ bÊt lÞch sù mµ trong ®ã ng−êi ta ch¼ng nh÷ng kh«ng hiÓu ®−îc ng−êi kh¸c, mµ còng kh«ng hiÓu ®−îc c¶ chÝnh m×nh n÷a. Sù xuÊt hiÖn nh÷ng ng−êi "dung hßa" nµy lµm cho ph¸i tËp trung kh«ng ®iÒu hßa b¾t buéc ph¶i lËp ra mét "nhµ xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®Ó xuÊt b¶n nh÷ng s¸ch b¸o bªnh vùc lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng". (Nh÷ng b¶n tuyªn bè cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin.) Chóng ta thÊy ®· cã ba t¸c phÈm cña nhµ xuÊt b¶n míi nµy lµ: 1) Göi toµn ®¶ng. Gi¬-ne-v¬, 1904. 16 trang. Gi¸ 20 x¨ng-tim, 15 phen-ni. 2) Ga-

Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn 89

lÐc-ca. §¶ ®¶o chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬! Gi¬-ne-v¬, 1904. 23 trang. Gi¸ 25 x¨ng-tim, 20 phen-ni. 3) Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i. Nh÷ng sù hiÓu lÇm gi÷a chóng ta. Gi¬-ne-v¬, 1904. Gi¸ 50 x¨ng-tim, 40 phen-ni. Néi dung chñ yÕu cña ba cuèn s¸ch nhá ®ã lµ ph©n tÝch mét çch cã phª ph¸n mét sè ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh qu¶ thùc kh«ng ph¶i hoµn h¶o, do "ph¸i thiÓu sè" dïng ®Ó chèng "ph¸i ®a sè"; lµ b¶o vÖ luËn ®iÓm cho r»ng triÖu tËp §¹i héi III ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng sù xÝch mÝch trong ®¶ng, lµ mét viÖc kh«ng nh÷ng cã thÓ lµm ®−îc mµ cßn cÇn thiÕt n÷a.

§øng trªn quan ®iÓm trung thùc víi ®¶ng, nh÷ng ng−êi thuéc "ph¸i ®a sè" tuy vÒ h×nh thøc ®øng trªn mét lËp tr−êng v÷ng ch¾c h¬n, nh−ng vÒ thùc chÊt th× hä ®ang ph¶i nh−îng bé çc ®èi thñ cña m×nh. VÒ thùc chÊt, nh÷ng ®èi thñ nµy hiÖn ®ang b¶o vÖ mét çi g× cã søc sèng m¹nh mÏ h¬n vµ cã n¨ng lùc ho¹t ®éng h¬n nh÷ng ng−êi thuéc "ph¸i ®a sè". ChØ tiÕc r»ng sù b¶o vÖ ®ã ®−îc thùc hiÖn mét çch kh«ng hoµn toµn, hay nãi ®óng h¬n lµ hoµn toµn kh«ng ®óng mùc, vµ th−êng ®i tíi chç râ rµng lµ bÊt lÞch sù trong çch lùa chän ph−¬ng tiÖn. Cã thÓ lÊy v« sè nh÷ng bµi b¸o ®¨ng trªn tê "Tia löa" trong thêi gian gÇn ®©y vµ cuèn s¸ch nhá míi xuÊt b¶n cña N. T¬-rèt-xki: Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta. (Nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ tæ chøc). Gi¬-ne-v¬, 1904. 107 trang. Gi¸ 75 x¨ng-tim, – lµm thÝ dô vÒ lèi b¶o vÖ kh«ng ®óng mùc ®ã. MÆc dÇu cã nhiÒu chç thËt rçng tuÕch, song cuèn s¸ch vÉn b¶o vÖ ®−îc mét çch hoµn toµn chÝnh ®¸ng mét sè t− t−ëng mµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn nh÷ng s¸ch b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®Òu ®· tõng biÕt ®Õn qua nh÷ng t¸c phÈm cña çc ngµi A-ki-mèp, M¸c-t−-nèp, Cri-tsÐp-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c thuéc çi gäi lµ "ph¸i kinh tÕ". ChØ tiÕc r»ng cã nhiÒu chç t¸c gi¶ ®· lµm cho quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi ®ã trë thµnh mét trß c−êi".

ë ®©y ta thÊy ng−êi ta ®· sung s−íng biÕt chõng nµo tr−íc çi tai häa cña ®¶ng ta! Nh−ng ng−êi thuéc ph¸i tù do, theo b¶n chÊt chÝnh trÞ cña nã, kh«ng thÓ kh«ng lÊy lµm sung s−íng khi nh×n thÊy §¶ng d©n chñ - x· héi suy yÕu vµ ph©n hãa.

ë ®©y ta thÊy ng−êi ta ®· ®ång t×nh mét çch th¾m thiÕt vµ s©u s¾c biÕt chõng nµo víi çi thùc chÊt cña nh÷ng quan ®iÓm kiÓu A-ki-mèp cña ph¸i thiÓu sè! Nh−ng, trªn thùc tÕ, ph¶i ch¨ng niÒm hy väng ®éc nhÊt vµo søc sèng – vµo søc sèng t− t−ëng cña ph¸i tù do ë Nga – kh«ng ph¶i lµ

V.I. Lª-nin 90

ë søc sèng cña chñ nghÜa c¬ héi trong §¶ng d©n chñ - x· héi ®ã sao?

Thùc rñi ro cho tê "Tia löa" míi vµ nh÷ng ng−êi ñng hé nã.

H·y nhí l¹i bµi b¸o næi tiÕng cña Plª-kha-nèp "§iÒu kh«ng nªn lµm", mét bµi b¸o xuÊt s¾c, rÊt næi tiÕng. ChÝnh s¸ch gi¶o quyÖt vµ nh−îng bé ç nh©n ®· ®−îc v¹ch ra mét çch tinh vi biÕt d−êng nµo vµ nhµ ngo¹i giao cña chóng ta ®· l©m vµo mét t×nh thÕ r¾c rèi vµ khã xö biÕt bao. Con ng−êi c¬ héi chñ nghÜa triÖt ®Ó Êy, ngµi Xt¬-ru-vª, ®· n¾m çi "b−íc ngoÆt lín lao" trong tê "Tia löa" míi mét çch chÝnh x¸c biÕt bao. HiÖn nay chÝnh nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña tê "Tia löa" míi còng thõa nhËn r»ng gi÷a tê "Tia löa" cò vµ tê "Tia löa" míi cã mét çi "vùc s©u çch biÖt".

H·y nhí l¹i lêi kh¼ng ®Þnh ®Çy tù phô cña Plª-kha-nèp trong tê "Tia löa", sè 65: "ch¼ng cã ai ph¶i sî h·i A-ki-mèp c¶, hiÖn nay ®Õn c¶ bÇy chim sÎ trong v−ên rau còng ch¼ng thÊy sî «ng ta n÷a". Nãi ra nh÷ng lêi nµy, Plª-kha-nèp kh«ng ®Æc biÖt tá ra cã th¸i ®é mÒm dÎo vµ nh©n nh−îng ®èi víi nhãm "Sù nghiÖp c«ng nh©n", nh−ng ®ång thêi ®ång chÝ Êy l¹i tuyªn bè r»ng d−êng nh− trong ®¹i héi ®¶ng ta "chØ cã mçi mét m×nh A-ki-mèp nµo ®ã lªn tiÕng chèng l¹i chñ nghÜa M¸c chÝnh thèng". Ngay sau nh÷ng lêi tuyªn bè ®Çy tù phô ®ã, tê truyÒn ®¬n cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ ®· ®−îc in toµn v¨n, (ai còng biÕt r»ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé nµy rÊt ¨n ý víi çc ®ång chÝ A-ki-mèp vµ Bru-ke); nh− thÕ thµnh ra lµ ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi ®· che giÊu c«ng chóng (sè 61) tÊt c¶ phÇn nguyªn t¾c cña tê truyÒn ®¬n nµy, tÊt c¶ phÇn biÓu thÞ ®ång t×nh víi b¸o "Tia löa" míi. Ai gièng con chim sÎ? Vµ hiÖn nay c¬ quan nµo cña ®¶ng ®¸ng vÝ nh− v−ên rau?

H·y nhí l¹i t¸c gi¶ bµi "§· ®Õn lóc!" ®¨ng trong phô tr−¬ng b¸o "Tia löa", sè 73 - 74. Lµ mét ng−êi ®¹i biÓu ch©n thµnh vµ trung thùc cña nh÷ng quan ®iÓm mµ toµn thÓ

Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn 91

çc ®¹i biÓu thuéc nhãm "®Çm lÇy" ®· kiªn tr× trong suèt ®¹i héi ®¶ng ta, ®ång chÝ Êy ®· tuyªn bè th¼ng ra lµ kh«ng ®ång ý víi Plª-kha-nèp, ®· nãi th¼ng ý kiÕn cña m×nh lµ "trong ®¹i héi A-ki-mèp ®· ®ãng vai trß mét bãng ma cña chñ nghÜa c¬ héi h¬n lµ ®ãng vai trß ng−êi ®¹i biÓu thùc sù cña chñ nghÜa c¬ héi". Vµ çi ban biªn tËp th¶m h¹i kia ®· l¹i mét lÇn n÷a tù m×nh g©y v¹ cho m×nh. Ban biªn tËp ®· chua d−íi lêi kh¼ng ®Þnh cña t¸c gi¶ bµi "§· ®Õn lóc!" mét ®o¹n chó gi¶i nh− sau:

"Kh«ng thÓ t¸n thµnh ý kiÕn nµy ®−îc. Trong nh÷ng quan ®iÓm c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ A-ki-mèp cã in râ dÊu vÕt cña chñ nghÜa c¬ héi; ngay mét nhµ phª b×nh cña tê "Gi¶i phãng" còng thõa nhËn ®iÒu ®ã trong mét sè gÇn ®©y, nhµ phª b×nh ®ã ®· v¹ch râ r»ng ®ång chÝ A-ki-mèp cã khuynh h−íng "hiÖn thùc", – xin ®äc lµ khuynh h−íng xÐt l¹i".

DÔ nghe nhØ, cã ®óng thÕ kh«ng? Nh÷ng quan ®iÓm c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ A-ki-mèp (nh÷ng quan ®iÓm mµ trong çc buæi th¶o luËn vÒ c−¬ng lÜnh hÇu nh− lu«n lu«n çc ®ång chÝ M¸c-t−-nèp, Bru-ke, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun, vµ rÊt nhiÒu lÇn c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cña nhãm "®Çm lÇy", ®· cïng A-ki-mèp biÓu quyÕt t¸n thµnh) lµ nh÷ng quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa. Cßn nh÷ng quan ®iÓm s¸ch l−îc vµ nh÷ng quan ®iÓm tæ chøc cña ®ång chÝ ®ã th× l¹i kh«ng ph¶i lµ c¬ héi chñ nghÜa, – cã ph¶i nh− vËy kh«ng, th−a çc ngµi? Çc ngµi ®· lµm thinh kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn nh÷ng quan ®iÓm tæ chøc vµ s¸ch l−îc ®ã, nh− thÕ ph¶i ch¨ng lµ v× b¸o "Tia löa" míi ®· trÞnh träng nªu ra nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn míi vÒ tæ chøc, ®· nãi ra chÝnh nh÷ng ®iÒu vµ còng chØ lµ nh÷ng ®iÒu mµ M¸c-t−-nèp vµ A-ki-mèp ®· tõng nãi ra tr−íc kia khi ph¶n ®èi b¸o "Tia löa" cò? Nh− thÕ ph¶i ch¨ng còng lµ v× nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn míi vÒ s¸ch l−îc, – mµ trong thêi gian gÇn ®©y nhÊt tê "Tia löa" sè míi ®©y nhÊt ®· nªu ra, – tùu trung hoµn toµn lµ lÆp l¹i nh÷ng ®iÒu mµ M¸c-t−-nèp vµ A-ki-mèp ®· tõng nãi

V.I. Lª-nin 92

ra tõ l©u, khi ph¶n ®èi b¸o "Tia löa" cò? B©y giê mµ ®em t¸i b¶n tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" sè 10 th× thËt lµ hay biÕt mÊy!

B¶n th©n ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi th× ®−a ai ra lµm thÈm ph¸n vµ nh©n chøng ®Ó chèng l¹i ®ång chÝ A-ki-mèp? – ng−êi ®ã lµ ngµi Xt¬-ru-vª. §©y lµ mét vÞ thÈm ph¸n cõ kh«i, thùc sù lµ mét chuyªn gia, mét con ng−êi tinh t−êng, mét nhµ qu¸n qu©n, mét tay l·o luyÖn trong c¸c vÊn ®Ò chñ nghÜa c¬ héi. ViÖc ban biªn tËp ®Ých th©n mêi ng−êi lµm chøng nµy ra ®Ó lµm chøng vÒ nh÷ng quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki l¹i cµng cã ý nghÜa. Xin ®õng quªn mét ®iÒu lµ chÝnh cuèn s¸ch nhá cña T¬-rèt-xki l¹i do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" phô tr¸ch xuÊt b¶n (sè 72, tr. 10, cét 3). Nh÷ng quan ®iÓm "míi" cña T¬-rèt-xki, tøc lµ nh÷ng quan ®iÓm cña ban biªn tËp, ®· ®−îc Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, Da-xu-lÝch, Xta-r«-ve vµ M¸c-tèp hoan nghªnh.

Lêi nãi rçng tuÕch vµ tinh thÇn A-ki-mèp (tiÕc r»ng c¸i tinh thÇn A-ki-mèp nµy l¹i ë trong mét tr¹ng th¸i ®¸ng buån c−êi) – ®ã lµ lêi ph¸n quyÕt cña vÞ thÈm ph¸n cã thiÖn c¶m víi tê "Tia löa" míi vµ ®−îc chÝnh tê "Tia löa" míi Êy ®−a ra.

LÇn nµy th× anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn gióp ®ì Êy ®· v« t×nh nãi ra sù thËt mét tr¨m phÇn tr¨m. ViÕt vµo th¸ng M−êi 1904

In thµnh tê riªng vµo th¸ng M−êi mét 1904 t¹i Gi¬-ne-v¬

Theo ®óng b¶n ®¨ng trong tê in riªng

__________________

93

Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng

vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa" 39

ViÕt gi÷a ngµy 30 th¸ng M−êi vµ 8 th¸ng M−êi mét (12 vµ 21 th¸ng M−êi mét) 1904

In thµnh s¸ch riªng vµo th¸ng M−êi mét 1904 t¹i Gi¬-ne-v¬

Theo ®óng b¶n in trong s¸ch

V.I. Lª-nin 94 Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn 95

B×a ngoµi cuèn s¸ch cña V.I. Lª-nin

"Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"". – 1904

Thu nhá

94

95

ChØ dµnh riªng cho ®¶ng viªn

Bøc th− göi çc tæ chøc ®¶ng do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ký tªn, võa míi ®−îc c«ng bè ("dµnh riªng cho ®¶ng viªn"). Ch−a hÒ bao giê n−íc Nga l¹i tiÕn gÇn tíi hiÕn ph¸p nh− b©y giê, – ban biªn tËp tuyªn bè nh− thÕ vµ tr×nh bµy mét çch tØ mØ toµn bé kÕ ho¹ch "vËn ®éng chÝnh trÞ", toµn bé kÕ ho¹ch t¸c ®éng tíi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa ë n−íc ta ®ang cÇu xin hiÕn ph¸p.

Tr−íc khi ®i vµo ph©n tÝch çi kÕ ho¹ch rÊt − bæ Ých nµy cña tê "Tia löa" míi, chóng ta h·y håi t−ëng l¹i xem tõ khi phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng xuÊt hiÖn th× vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa ë n−íc ta ®· ®−îc ®Æt ra nh− thÕ nµo trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. Mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng gÇn nh− ngay tõ khi phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng võa xuÊt hiÖn th× ®· x¶y ra cuéc ®Êu tranh vÒ vÊn ®Ò nµy gi÷a nh÷ng ng−êi thuéc "ph¸i kinh tÕ" vµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi thuéc "ph¸i kinh tÕ" ®· ®i ®Õn chç hoµn toµn phñ nhËn ph¸i d©n chñ t− s¶n ë n−íc Nga, kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n lµ t¸c ®éng tíi çc tÇng líp x· héi ®èi lËp, ®ång thêi khi thu hÑp ph¹m vi ®Êu tranh chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n, hä ®· v« t×nh hoÆc h÷u ý ®em trao cho nh÷ng phÇn tö

V.I. Lª-nin 96

tù do chñ nghÜa trong x· héi çi vai trß l·nh ®¹o chÝnh trÞ vµ dµnh cho c«ng nh©n çi viÖc "®Êu tranh kinh tÕ víi chñ vµ víi chÝnh phñ". Trong tê "Tia löa" cò, nh÷ng ng−êi ®øng vÒ phÝa §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· ®Êu tranh chèng l¹i khuynh h−íng ®ã. Cuéc ®Êu tranh nµy chia lµm hai thêi kú lín: thêi kú tr−íc khi xuÊt hiÖn tê "Gi¶i phãng", c¬ quan cña ph¸i tù do chñ nghÜa, vµ thêi kú sau khi t¹p chÝ ®ã xuÊt hiÖn. Trong thêi kú thø nhÊt, chóng ta chñ yÕu nh»m ®¶ kÝch tÝnh chÊt hÑp hßi cña nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i kinh tÕ, "gîi" cho hä chó ý tíi mét sù thùc mµ hä kh«ng nhËn ra lµ sù tån t¹i cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ë Nga, nhÊn m¹nh vµo ho¹t ®éng chÝnh trÞ toµn diÖn cña giai cÊp v« s¶n, nhiÖm vô t¸c ®éng tíi mäi tÇng líp x· héi, nhiÖm vô trë thµnh ®éi tiÒn phong trong cuéc chiÕn ®Êu giµnh tù do. Lóc nµy ®©y, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi cµng xuyªn t¹c thêi kú nµy mét çch th« b¹o bao nhiªu (xem cuèn "Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta" cña T¬-rèt-xki do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" xuÊt b¶n), cµng ®Çu c¬ m¹nh bao nhiªu çi t×nh tr¹ng thanh niªn hiÖn nay kh«ng am hiÓu lÞch sö phong trµo võa qua cña chóng ta, th× viÖc håi t−ëng l¹i thêi kú ®ã cïng nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nã l¹i cµng lµ cÇn thiÕt vµ ®óng lóc bÊy nhiªu.

Sau khi tê "Gi¶i phãng" ra ®êi th× còng b¾t ®Çu thêi kú ®Êu tranh thø hai cña tê "Tia löa" cò. Khi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa ®· lËp ra mét c¬ quan ®éc lËp vµ ®· ®−a ra mét c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ ®Æc biÖt th× tù nhiªn lµ nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n t¸c ®éng tíi "x· héi" còng thay ®æi: ph¸i d©n chñ c«ng nh©n kh«ng cßn cã thÓ ®ãng khung trong viÖc "lµm chÊn ®éng" ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa vµ khuÊy ®éng tinh thÇn chèng chÝnh phñ cña hä n÷a; mµ ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu viÖc phª ph¸n cã tÝnh chÊt çch m¹ng ®èi víi th¸i ®é lõng chõng, mét th¸i ®é biÓu lé râ rµng trong lËp tr−êng chÝnh trÞ cña ph¸i tù do. H×nh thøc mµ chóng ta ®· ¸p dông ®Ó t¸c ®éng ®Õn çc tÇng líp

Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng 97

tù do chñ nghÜa lµ th−êng xuyªn v¹ch râ sù kh¸ng nghÞ chÝnh trÞ cña çc ngµi tù do chñ nghÜa lµ kh«ng triÖt ®Ó vµ ch−a ®ñ (chØ cÇn dÉn chøng tê "B×nh minh" trong ®ã ®· phª ph¸n lêi tùa cña ngµi Xt¬-ru-vª viÕt cho tËp håi ký cña VÝt-te1) vµ chØ cÇn dÉn chøng rÊt nhiÒu bµi kh¸c ®¨ng trªn b¸o "Tia löa", còng lµ ®ñ råi).

Cho ®Õn khi häp §¹i héi II cña ®¶ng th× th¸i ®é míi nµy cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi ph¸i tù do chñ nghÜa (ph¸i nµy ®· c«ng khai xuÊt ®Çu lé diÖn), ®· hÕt søc râ rµng vµ ®−îc kh¼ng ®Þnh ®Õn nçi kh«ng mét ai cßn nªu ra vÊn ®Ò ph¸i d©n chñ t− s¶n cã tån t¹i ë Nga hay kh«ng vµ phong trµo ®èi lËp cã cÇn ph¶i ®−îc giai cÊp v« s¶n ñng hé hay kh«ng (vµ ñng hé nh− thÕ nµo). VÊn ®Ò chØ lµ diÔn ®¹t nh÷ng quan ®iÓm cña ®¶ng ®èi víi vÊn ®Ò ®ã vµ ë ®©y t«i chØ cÇn nªu ra mét ®iÓm nµy còng ®ñ: b¶n nghÞ quyÕt cña Plª-kha-nèp ®· thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm cña tê "Tia löa" cò mét çch râ rµng h¬n rÊt nhiÒu so víi b¶n nghÞ quyÕt rèi tinh rèi mï cña Xta-r«-ve40; b¶n nghÞ quyÕt trªn th× nhÊn m¹nh vµo tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng vµ tÝnh chÊt chèng giai cÊp v« s¶n cña tê "Gi¶i phãng" cña ph¸i tù do chñ nghÜa, cßn b¶n nghÞ quyÕt d−íi th× mét mÆt ch¹y theo (vµ ch¹y theo mét çch hoµn toµn kh«ng ®óng lóc) viÖc "tháa thuËn" víi ph¸i tù do chñ nghÜa, mÆt kh¸c l¹i ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn h·o huyÒn cho sù tháa thuËn ®ã, nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ râ rµng lµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa kh«ng thùc hiÖn ®−îc.

I Chóng ta h·y bµn sang kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa" míi.

Ban biªn tËp thõa nhËn r»ng chóng ta cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tËn dông toµn bé nh÷ng tµi liÖu nãi vÒ tÝnh kh«ng kiªn ®Þnh _________________________________________________________________________________

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 5, tr. 25 - 89.

V.I. Lª-nin 98

vµ lõng chõng cña ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa, vÒ tÝnh ®èi ®Þch vÒ lîi Ých gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ giai cÊp v« s¶n, vµ ph¶i lîi dông "dùa theo nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh nguyªn t¾c trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta". "Nh−ng – ban biªn tËp nãi tiÕp – nh−ng trong giíi h¹n cña cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, còng tøc lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, th¸i ®é cña chóng ta ®èi víi ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ do çi nhiÖm vô nµy quy ®Þnh: t¨ng thªm dòng khÝ cho hä vµ vËn ®éng hä t¸n thµnh nh÷ng yªu cÇu mµ giai cÊp v« s¶n do §¶ng d©n chñ - x· héi l·nh ®¹o sÏ ®−a ra (?®· ®−a ra?)". Chóng t«i ®· nhÊn m¹nh vµo nh÷ng ch÷ ®Æc biÖt kú quÆc trong ®o¹n v¨n kú quÆc nµy. ThËt vËy, lµm sao mµ l¹i kh«ng gäi ®ã lµ mét sù m©u thuÉn kú quÆc, khi mét mÆt th× phª b×nh tÝnh chÊt lõng chõng vµ ph©n tÝch tÝnh ®èi ®Þch vÒ lîi Ých, nh−ng mÆt kh¸c l¹i ®Ò ra nhiÖm vô lµm t¨ng thªm dòng khÝ vµ vËn ®éng sù t¸n thµnh? Chóng ta lµm thÕ nµo cã thÓ t¨ng thªm dòng khÝ cho ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa nÕu kh«ng th¼ng tay ph©n tÝch vµ kÞch liÖt phª ph¸n tÝnh chÊt lõng chõng cña hä trong nh÷ng vÊn ®Ò chÕ ®é d©n chñ? Chõng nµo ph¸i d©n chñ t− s¶n (= tù do chñ nghÜa) cßn muèn tá ra lµ mét ph¸i d©n chñ vµ b¾t buéc ph¶i tá ra lµ mét ph¸i d©n chñ, th× chõng ®ã tÊt nhiªn lµ hä cßn muèn dùa vµo nh÷ng tÇng líp quÇn chóng nh©n d©n cµng réng r·i cµng tèt. Xu h−íng nµy nhÊt ®Þnh sÏ ®Î ra m©u thuÉn sau ®©y: nh÷ng tÇng líp quÇn chóng nh©n d©n nµy cµng réng r·i th× hä l¹i cµng cã nhiÒu ®¹i biÓu cña çc tÇng líp v« s¶n vµ nöa v« s¶n ®ßi d©n chñ hãa hoµn toµn chÕ ®é x· héi vµ chÝnh trÞ, mét sù d©n chñ hãa hoµn toµn cã nguy c¬ ph¸ vì nh÷ng chç dùa hÕt søc quan träng cña bÊt cø mét nÒn thèng trÞ t− s¶n nµo nãi chung (chÕ ®é qu©n chñ, qu©n ®éi th−êng trùc, bé m¸y quan liªu). XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña m×nh, ph¸i d©n chñ t− s¶n kh«ng thÓ tháa m·n ®−îc nh÷ng yªu cÇu nµy, do ®ã, xÐt vÒ b¶n chÊt, nã nhÊt ®Þnh ph¶i cã tÝnh chÊt kh«ng


kiªn ®Þnh vµ tÝnh chÊt lõng chõng. B»ng çch phª ph¸n tÝnh chÊt lõng chõng ®ã, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi th−êng xuyªn thóc ®Èy ph¸i tù do chñ nghÜa lµm cho ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi v« s¶n vµ nöa v« s¶n, thËm chÝ c¶ mét bé phËn nh÷ng ng−êi tiÓu t− s¶n, t¸ch khái ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa, ®i theo ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. VËy th× lµm sao l¹i cã thÓ nãi ®−îc r»ng: chóng ta cÇn ph¶i phª ph¸n tÝnh chÊt lõng chõng cña ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa, nh−ng (nh−ng!) th¸i ®é cña chóng ta ®èi víi ph¸i ®ã l¹i lµ do çi nhiÖm vô lµm t¨ng thªm dòng khÝ cho hä, quy ®Þnh? §©y thùc ®óng lµ mét mí bßng bong, nã chøng tá hoÆc lµ nh÷ng ng−êi t¹o ra nã muèn thôt lïi, tøc lµ muèn quay vÒ çi thêi kú khi mµ ph¸i tù do chñ nghÜa nãi chung ch−a xuÊt ®Çu lé diÖn, khi nãi chung cßn cÇn ph¶i thøc tØnh hä, khuÊy ®éng hä, lµm cho hä lªn tiÕng; – hoÆc lµ nh÷ng ng−êi t¹o ra çi mí bßng bong nµy quÉn trÝ, nghÜ r»ng h×nh nh− cã thÓ "t¨ng thªm dòng khÝ" cho ph¸i tù do chñ nghÜa b»ng çch lµm gi¶m bít dòng khÝ cña nh÷ng ng−êi v« s¶n.

MÆc dÇu t− t−ëng nµy lµ rÊt qu¸i gë, nh−ng trong phÇn d−íi bøc th− cña ban biªn tËp, ta thÊy cã mét ®o¹n cßn thÓ hiÖn çi t− t−ëng nµy mét çch râ rÖt h¬n n÷a: "Nh−ng, –ban biªn tËp l¹i rµo tr−íc ®ãn sau, – nh−ng chóng ta sÏ ph¹m sai lÇm nghiªm träng nÕu chóng ta ®Æt cho m×nh môc ®Ých lµ dïng nh÷ng biÖn ph¸p uy hiÕp quyÕt liÖt ®Ó ngay lËp tøc b¾t çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng hoÆc çc c¬ quan kh¸c cña ph¸i t− s¶n ®èi lËp v× khiÕp ®¶m mµ ph¶i chÝnh thøc høa ®Ò ®¹t nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta lªn chÝnh phñ. S¸ch l−îc ®ã sÏ lµm « danh §¶ng d©n chñ - x· héi, v× nã biÕn toµn bé cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ cña chóng ta thµnh çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng" (do ban biªn tËp viÕt ng¶).

TÐ ra lµ nh− vËy ®Êy! Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ch−a kÞp gi¸ng lÊy mét ®ßn thùc sù nµo vµo chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng khi chÕ ®é ®ã ®Æc biÖt râ rµng lµ ®ang lung lay vµ khi

V.I. Lª-nin 100

mét ®ßn gi¸ng thùc sù nh− thÕ ®Æc biÖt lµ cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ cã lîi vµ cã thÓ trë thµnh mét ®ßn ®¸nh quyÕt ®Þnh, th× ®· cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi x× xµo bµn t¸n vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng. §ã kh«ng ph¶i chØ lµ mét mí bßng bong kh«ng th«i, ®ã cßn lµ mét sù hÌn h¹ thùc sù. Vµ chÝnh ban biªn tËp ®· ®i tíi chç nãi ra çi ®iÒu hÌn m¹t ®ã, ®· t¹o ra cho m×nh mét con ngo¸o ép hÕt søc khñng khiÕp, ®Æc biÖt ®Ó nãi vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng. Thö nghÜ xem: trong mét bøc th− göi çc tæ chøc ®¶ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ng−êi ta nghiªm chØnh nãi vÒ çi s¸ch l−îc uy hiÕp ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ buéc ph¸i nµy v× khiÕp ®¶m mµ ph¶i chÝnh thøc høa hÑn! Ngay trong ®¸m quan chøc ë n−íc Nga, ngay trong ph¸i U-gri-um - Buèc-tsª-Ðp n−íc ta41 còng khã lßng t×m thÊy ®−îc mét «ng quan Êu trÜ nµo mµ l¹i tin vµo çi con ngo¸o ép nh− thÕ. Trong sè nh÷ng ng−êi çch m¹ng chóng ta cã nh÷ng phÇn tö khñng bè hung h¨ng, nh÷ng phÇn tö ¸m s¸t t¸o b¹o, song ngay ®Õn c¶ nh÷ng kÎ ngu xuÈn nhÊt trong sè nh÷ng kÎ ngu xuÈn b¶o vÖ chñ nghÜa ¸m s¸t, cho ®Õn tËn b©y giê xem ra còng ®Òu kh«ng chñ tr−¬ng uy hiÕp... ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ lµm cho... ph¸i ®èi lËp ph¶i khiÕp ®¶m. LÏ nµo ban biªn tËp l¹i kh«ng thÊy ®−îc r»ng t¹o ra nh÷ng con ngo¸o ép ®¸ng tøc c−êi Êy, nãi ra nh÷ng lêi tÇm th−êng Êy, th× tÊt sÏ g©y ra hiÓu lÇm vµ th¾c m¾c, tÊt sÏ lµm vÈn ®ôc ý thøc vµ rèi lo¹n tinh thÇn nh÷ng ng−êi v« s¶n ®ang ®Êu tranh? ThÕ lµ chÝnh nh÷ng lêi nãi vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng, vÒ çi s¸ch l−îc uy hiÕp ®ang b«i nhä thanh danh, chÝnh nh÷ng lêi nãi Êy kh«ng bay lªn kh«ng trung mµ l¹i r¬i xuèng m¶nh ®Êt cña chÕ ®é c¶nh s¸t ®Æc thï ë Nga, mét m¶nh ®Êt thÝch hîp nhÊt cho sù sinh tr−ëng cña loµi cá d¹i. B©y giê ®©y qu¶ thËt lµ trªn mäi ng· t− ®−êng chóng ta ®Òu nghe thÊy ng−êi ta nãi vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng, nh−ng nh÷ng ng−êi nãi tíi chuyÖn ®ã l¹i lµ nh÷ng ng−êi cña b¸o "Thêi míi"42.


Qu¶ thËt lµ cã ng−êi vÉn l¶i nh¶i bªn tai chóng ta vÒ çi s¸ch l−îc uy hiÕp ®ang b«i nhä thanh danh, nh−ng kÎ ®ã kh«ng ph¶i lµ ai kh¸c ngoµi bän thñ lÜnh nh¸t gan cña ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ.

Ta h·y lÊy c«ng t−íc gi¸o s− E. N. T¬-ru-be-tx¬-c«i lµm vÝ dô. Xem ra th× ®©y còng lµ mét con ng−êi rÊt "cã häc vÊn" vµ so víi mét nhµ ho¹t ®éng hîp ph¸p ë Nga th× «ng ta còng lµ mét ng−êi tù do chñ nghÜa rÊt "dòng c¶m". Nh−ng trong tê "Ph¸p quyÒn"43 (sè 39) cña ph¸i tù do chñ nghÜa, «ng l¹i lËp luËn mét çch tÇm th−êng biÕt chõng nµo vÒ çi "nguy c¬ néi bé", tøc nguy c¬ cña çc ®¶ng cùc ®oan! §©y lµ mét ®iÓn h×nh sèng vÒ mét ng−êi thùc sù ë gÇn çi t×nh tr¹ng khiÕp ®¶m, ®©y lµ mét thÝ dô râ rµng vÒ çi thùc sù cã t¸c ®éng uy hiÕp ®èi víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do chÝnh cèng. §−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i lµ hä sî çi kÕ ho¹ch mµ çc biªn tËp viªn b¸o "Tia löa" n»m m¬ thÊy, çi kÕ ho¹ch nh»m buéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ph¶i cã nh÷ng lêi høa hÑn chÝnh thøc cã lîi cho ph¸i çch m¹ng (nÕu ®em kÓ cho ngµi T¬-ru-be-tx¬-c«i nghe vÒ çi kÕ ho¹ch nµy th× «ng ta còng chØ ®Õn «m bông mµ c−êi), – çi mµ hä sî lµ nh÷ng môc ®Ých çch m¹ng x· héi chñ nghÜa cña nh÷ng ®¶ng "cùc ®oan", lµ nh÷ng tê truyÒn ®¬n trªn çc ®−êng phè, tøc nh÷ng con Ðn ®Çu mïa b¸o hiÖu sù ho¹t ®éng çch m¹ng ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n, mét giai cÊp kh«ng chÞu dõng b−íc, kh«ng chÞu h¹ vò khÝ chõng nµo ch−a lËt ®æ ®−îc ¸ch thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n. Nçi khiÕp sî nµy sinh ra kh«ng ph¶i lµ do nh÷ng con ngo¸o ép ®¸ng tøc c−êi, mµ lµ do b¶n chÊt cña phong trµo c«ng nh©n; nã lµ mét nçi khiÕp sî kh«ng bao giê xua tan ®−îc trong t©m t− cña giai cÊp t− s¶n (tÊt nhiªn lµ kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng ç nh©n vµ nh÷ng nhãm ç biÖt). ChÝnh v× vËy mµ luËn ®iÖu cña b¸o "Tia löa" míi vÒ çi s¸ch l−îc « danh: uy hiÕp ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ çc ®¹i biÓu ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ – râ rµng lµ mét luËn

V.I. Lª-nin 102

®iÖu hÕt søc gi¶ dèi. Sî nh÷ng tê truyÒn ®¬n trªn ®−êng phè, sî tÊt c¶ nh÷ng çi g× v−ît qua ph¹m vi çi hiÕn ph¸p cã h¹n chÕ t− çch bÇu cö, çc ngµi thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa bao giê còng sÏ sî khÈu hiÖu "céng hßa d©n chñ" vµ lêi kªu gäi khëi nghÜa vò trang toµn d©n. Nh−ng giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé sÏ c«ng phÉn b¸c bá çi ý nghÜ cho r»ng chóng ta cã thÓ tõ bá khÈu hiÖu ®ã vµ lêi kªu gäi ®ã, r»ng nãi chung trong ho¹t ®éng cña m×nh, chóng ta cã thÓ tr¸nh kh«ng lµm cho giai cÊp t− s¶n sî h·i vµ khiÕp ®¶m.

Ta h·y lÊy b¸o "Thêi míi" lµm thÝ dô. Nã ®· cao giäng h¸t nh÷ng khóc ca du d−¬ng biÕt mÊy vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng. Trong bµi "TiÓu luËn" sè 10285 (ngµy 18 th¸ng M−êi) cã viÕt r»ng: "Thanh niªn vµ ph¸i ph¶n ®éng ...MÊy ch÷ nµy kh«ng dÝnh lÝu g× víi nhau c¶, kh«ng nh÷ng thÕ, nh÷ng hµnh ®éng thiÕu suy nghÜ, nh÷ng sù cuång nhiÖt nhÊt thêi vµ çi nguyÖn väng lµ v« luËn thÕ nµo còng ph¶i lËp tøc tham dù vµo nh÷ng c«ng viÖc quan hÖ ®Õn vËn mÖnh quèc gia, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã cã thÓ ®Èy thanh niªn vµo chç bÕ t¾c nguyÖn väng. Míi ®©y ë nhµ giam V−-boãc-g¬ cã mét cuéc biÓu t×nh, sau ®ã ë ngay gi÷a thñ ®« l¹i cã dù ®Þnh tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh vÒ mét sè viÖc g× ®ã, ë M¸t-xc¬-va cã 200 sinh viªn tuÇn hµnh, mang theo cê vµ biÓu ng÷ chèng chiÕn tranh... Tõ ®ã ng−êi ta ®· hiÓu râ ph¸i ph¶n ®éng... nh÷ng lµn sãng c«ng phÉn cña sinh viªn, çc cuéc biÓu t×nh cña thanh niªn, ®ã toµn lµ nh÷ng vè ch¬i xá, ®ã lµ con chñ bµi, mét con chñ bµi lín, t×nh cê r¬i vµo tay bän ph¶n ®éng. §èi víi bän nµy, qu¶ thùc ®ã lµ mét mãn quµ quý mµ chóng cã thÓ lîi dông. Kh«ng nªn ®em mãn quµ nµy ra tÆng, còng bÊt tÊt ph¶i bÎ g·y nh÷ng çi chÊn song t−ëng t−îng (!!!): b©y giê nh÷ng çnh cöa còng ®· më (ph¶i ch¨ng lµ nh÷ng çnh cöa cña c¶ nhµ giam V−-boãc-g¬ lÉn nh÷ng nhµ giam kh¸c?) vµ më réng ra råi!".

Nh÷ng luËn ®iÖu nµy kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch. ChØ cÇn dÉn nh÷ng luËn ®iÖu ®ã ra còng ®ñ ®Ó thÊy ®−îc r»ng giê


®©y khi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n ®ang ®Êu tranh ch−a thÊy cã mét çnh cöa nµo cña nhµ giam toµn quèc hÐ më, khi chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng ch−a nh−îng bé mét tÝ nµo, dï chØ lµ sù nh−îng bé mµ giai cÊp v« s¶n c¶m thÊy ®−îc chót Ýt, khi cÇn ph¶i tËp trung mäi sù chó ý vµ toµn lùc vµo viÖc chuÈn bÞ cho mét trËn quyÕt chiÕn thùc sù víi kÎ thï cña nh©n d©n Nga, mµ l¹i ®i bµn t¸n vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng th× thùc lµ l¹c lâng biÕt bao nhiªu. DÜ nhiªn lµ míi chØ nghÜ ®Õn mét trËn ®¸nh nh− thÕ kh«ng th«i, çc ngµi thuéc çnh T¬-ru-be-tx¬-c«i vµ hµng ngµn nh÷ng ngµi thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa kÐm "häc vÊn" h¬n còng ®· thÊy hån siªu ph¸ch l¹c råi. Nh−ng nÕu chóng ta chØ bËn t©m vÒ sù khiÕp sî cña bän hä th× chóng ta thùc lµ ngèc nghÕch. Chóng ta cÇn ph¶i suy nghÜ ®Õn t×nh h×nh lùc l−îng cña m×nh, ®Õn sù thøc tØnh vµ lßng c«ng phÉn ®ang ph¸t triÓn trong nh©n d©n, ®Õn çi giê phót cuéc tiÕn c«ng m·nh liÖt cña giai cÊp v« s¶n trùc tiÕp ®¸nh vµo chÕ ®é chuyªn chÕ kÕt hîp víi mét trong nh÷ng phong trµo tù ph¸t vµ ph¸t triÓn tù ph¸t.

II

Trªn kia, khi nãi tíi con ngo¸o ép mµ ban biªn tËp cña

chóng ta ®· n»m m¬ thÊy, chóng ta cßn ch−a nh¾c tíi mét ®Æc ®iÓm n÷a tiªu biÓu cho nh÷ng luËn ®iÖu cña hä. Ban biªn tËp ®· c«ng kÝch kÞch liÖt çi s¸ch l−îc lµm tæn h¹i thanh danh, çi s¸ch l−îc cã chiÒu h−íng lµm cho ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ph¶i "chÝnh thøc høa ®Ò ®¹t nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta lªn chÝnh phñ". Ngoµi nh÷ng chç tù m©u thuÉn ®· nãi ë phÇn trªn, th× b¶n th©n çi ý nghÜ muèn r»ng ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa ®Ò ®¹t nh÷ng yªu cÇu cña "chóng ta", nh÷ng yªu cÇu cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, lªn chÝnh phñ, còng lµ mét ý nghÜ rÊt kú qu¸i. Mét mÆt, chÝnh v× b¶n th©n ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa lµ ph¸i d©n chñ

V.I. Lª-nin 104

t− s¶n cho nªn kh«ng bao giê nã cã thÓ tiÕp thu, cã thÓ ñng hé nh÷ng yªu cÇu cña "chóng ta" mét çch ch©n thµnh, triÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt ®−îc. Ngay nh− nÕu ph¸i tù do chñ nghÜa cã "tù nguyÖn" vµ chÝnh thøc høa ®Ò ®¹t nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta ®i n÷a, th× dÜ nhiªn lµ nã còng sÏ kh«ng gi÷ ®−îc lêi høa ®ã, nã sÏ lõa dèi giai cÊp v« s¶n. MÆt kh¸c, nÕu nh− lùc l−îng cña chóng ta m¹nh ®Õn møc cã thÓ thùc sù t¸c ®éng ®Õn ph¸i d©n chñ t− s¶n nãi chung vµ ®Õn çc ngµi cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng nãi riªng, th× víi lùc l−îng ®ã, chóng ta hoµn toµn cã thÓ tù m×nh ®Ò ®¹t nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta lªn chÝnh phñ ®−îc.

Çi ý nghÜ kú qu¸i kÓ trªn cña ban biªn tËp kh«ng ph¶i lµ do lì måm lì miÖng, mµ lµ hËu qu¶ tÊt nhiªn cña çi lËp tr−êng m¬ hå cña hä nãi chung trong vÊn ®Ò nµy. Xin h·y nghe ®©y: "Trung t©m ®iÓm vµ sîi d©y chñ ®¹o... ph¶i lµ nhiÖm vô thùc tiÔn... t¸c ®éng mét çch m¹nh mÏ vµ cã tæ chøc ®Õn ph¸i ®èi lËp t− s¶n"; trong "dù th¶o b¶n tuyªn bè cña c«ng nh©n göi c¬ quan nµy cña ph¸i tù do chñ nghÜa ®èi lËp víi chÝnh phñ" cÇn ph¶i "gi¶i thÝch v× sao c«ng nh©n kh«ng h−íng vÒ chÝnh phñ mµ l¹i h−íng vÒ héi nghÞ çc ®¹i biÓu cña chÝnh çi ph¸i ®èi lËp ®ã". Çch ®Æt nhiÖm vô nh− vËy lµ sai lÇm vÒ c¨n b¶n. Chóng ta, ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n, ®−¬ng nhiªn lµ ph¶i "®i vµo mäi giai cÊp trong x· héi", trong khi tr−íc toµn thÓ nh©n d©n chóng ta b¶o vÖ c−¬ng lÜnh cña chóng ta vµ nh÷ng yªu cÇu tr−íc m¾t cña chóng ta mét çch c«ng khai vµ kiªn quyÕt, th× tr−íc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng chóng ta còng ph¶i cè g¾ng tuyªn bè nh÷ng yªu cÇu ®ã ra; nh−ng ®èi víi chóng ta, trung t©m ®iÓm vµ sîi d©y chñ ®¹o kh«ng ph¶i lµ t¸c ®éng tíi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng mµ l¹i lµ t¸c ®éng tíi chÝnh phñ. Ban biªn tËp b¸o "Tia löa", ®· ®Æt vÊn ®Ò trung t©m ®iÓm mét çch lén ng−îc chæng ch©n lªn trêi. Ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ së dÜ chØ lµ t− s¶n vµ chØ lµ ph¸i ®èi lËp, lµ v× b¶n th©n nã kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh, kh«ng cã


c−¬ng lÜnh cña m×nh ®Ó ®øng ra b¶o vÖ v« ®iÒu kiÖn, lµ v× nã ®øng gi÷a hai bªn ®ang ®Êu tranh víi nhau (mét bªn lµ chÝnh phñ, mét bªn lµ giai cÊp v« s¶n çch m¹ng céng víi mét sè Ýt nh÷ng ng−êi trÝ thøc ®øng vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n), lµ v× nã tÝnh to¸n lµm sao ®Ó cuéc ®Êu tranh ®em l¹i kÕt qu¶ cã lîi cho nã. Do ®ã, cuéc ®Êu tranh cµng quyÕt liÖt, ngµy næ ra trËn quyÕt chiÕn cµng tíi gÇn, th× chóng ta cµng ph¶i tËp trung chó ý vµ h−íng sù t¸c ®éng vµo kÎ thï thùc sù cña chóng ta, chø kh«ng ph¶i vµo ng−êi ®ång minh râ rµng lµ cã ®iÒu kiÖn, kh«ng ch¾c ch¾n, kh«ng ®¸ng tin cËy vµ lõng chõng. ThËt lµ v« lý nÕu kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn ng−êi ®ång minh nµy, thËt lµ phi lý nÕu ®Æt môc ®Ých cho m×nh lµ uy hiÕp vµ däa n¹t hä, – tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã vèn ®· râ rµng ®Õn møc nÕu gi¶i thÝch vÒ ®iÒu ®ã th× sÏ lµ mét viÖc kú quÆc. Nh−ng t«i xin nh¾c l¹i r»ng çi trung t©m ®iÓm vµ sîi d©y chñ ®¹o trong c«ng t¸c cæ ®éng cña chóng ta nhÊt ®Þnh kh«ng ph¶i lµ viÖc t¸c ®éng vµo ng−êi ®ång minh nµy mµ ph¶i lµ viÖc chuÈn bÞ mét cuéc quyÕt chiÕn víi kÎ thï. Trong khi vuèt ve héi ®ång ®Þa ph−¬ng, nh−îng bé nã mét tÝ chót (vµ chØ trong lêi nãi th«i), th× trªn thùc tÕ chÝnh phñ ch−a hÒ nh−îng bé nh©n d©n mét chót nµo, chÝnh phñ vÉn hoµn toµn cã thÓ quay vÒ ®−êng lèi ph¶n ®éng (nãi ®óng h¬n lµ tiÕp tôc ®−êng lèi ph¶n ®éng), nh− tr−íc ®©y ®· tõng x¶y ra hµng chôc, hµng tr¨m lÇn ë n−íc Nga sau nh÷ng trµo l−u tù do chñ nghÜa tho¸ng qua cña mét tªn vua chuyªn chÕ nµy hay mét tªn vua chuyªn chÕ kh¸c. ChÝnh trong lóc nµy ®©y, lóc chÝnh phñ vuèt ve héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¸nh l¹c h−íng nh©n d©n vµ ru ngñ hä b»ng nh÷ng lêi nãi rçng tuÕch, – cÇn ph¶i ®Æc biÖt ®Ò phßng m−u kÕ cña bän ço giµ, ph¶i ®Æc biÖt kiªn t©m nh¾c nhë mäi ng−êi r»ng kÎ thï vÉn ch−a bÞ ®¸nh gôc, ph¶i ®Æc biÖt kiªn quyÕt kªu gäi tiÕp tôc ®Êu tranh chèng kÎ thï, t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh ®ã lªn gÊp béi, chø ®õng chuyÓn träng t©m tõ chç "kªu gäi" chÝnh phñ sang chç kªu gäi héi

V.I. Lª-nin 106

®ång ®Þa ph−¬ng. ChÝnh trong lóc nµy, kh«ng ph¶i ai kh¸c mµ chÝnh çi bän vèn lµ ®Çu c¬ vµ ph¶n béi tù do ®ang træ hÕt tµi søc h−íng träng t©m chó ý cña nh©n d©n vµ x· héi vµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng, lµm cho ng−êi ta tin t−ëng vµo héi ®ång nµy, mét héi ®ång mµ thùc ra kh«ng ®¸ng ®−îc ph¸i d©n chñ ch©n chÝnh tin t−ëng mét chót nµo c¶. H·y lÊy b¸o "Thêi míi" lµm thÝ dô: khi ®äc bµi b¸o võa kÓ trªn, çc b¹n sÏ thÊy mét luËn ®iÖu nh− sau: "Ai còng ®Òu râ r»ng nÕu cã thÓ th¶o luËn mét çch m¹nh d¹n vµ th¼ng th¾n vÒ nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ thiÕu sãt cña chóng ta, nÕu mäi nhµ ho¹t ®éng ®Òu cã thÓ ho¹t ®éng tù do, th× nh÷ng thiÕu sãt kia sÏ ph¶i nhanh chãng chÊm døt vµ n−íc Nga sÏ cã thÓ hiªn ngang b−íc trªn con ®−êng tiÕn bé vµ hoµn thiÖn, mét con ®−êng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi nã. Ngay c¶ nh÷ng tæ chøc, tøc c«ng cô cña sù tiÕn bé ®ã, còng ch¼ng cÇn mÊt c«ng t×m kiÕm n÷a: c«ng cô ®ã hiÖn ®· cã råi, d−íi h×nh thøc héi ®ång ®Þa ph−¬ng, chØ cÇn (!!) ®Ó cho nã ®−îc tù do ph¸t triÓn; c«ng cô nµy ®¶m b¶o mét sù hoµn thiÖn thùc sù ®Æc s¾c chø kh«ng ph¶i lµ b¾t ch−íc bªn ngoµi". Nh÷ng lêi nãi nh− vËy kh«ng ph¶i chØ "che ®Ëy çi −íc väng lËp mét nÒn qu©n chñ h¹n chÕ vµ mét hiÕn ph¸p cã h¹n chÕ vÒ t− çch bÇu cö" (nh− ban biªn tËp ®· nãi trong mét ®o¹n kh¸c cña bøc th− cña hä), mµ cßn trùc tiÕp chuÈn bÞ c¬ së ®Ó ®i ®Õn chç ®em bã gän mäi viÖc trong nh÷ng nô c−êi víi héi ®ång ®Þa ph−¬ng, cßn chÕ ®é qu©n chñ th× thËm chÝ ch¼ng bÞ h¹n chÕ mét tÝ nµo c¶!

§Ò ra trung t©m ®iÓm lµ t¸c ®éng vµo ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng chø kh«ng ph¶i lµ t¸c ®éng vµo chÝnh phñ, viÖc ®ã sÏ tù nhiªn dÉn tíi ý nghÜ th¶m h¹i, çi ý nghÜ ®· lµm c¬ së cho b¶n nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve, çi ý nghÜ muèn r»ng ngay b©y giê ph¶i lËp tøc kiÕm c¬ së ®Ó ký kÕt "nh÷ng hiÖp nghÞ" nµo ®ã víi ph¸i tù do chñ nghÜa. Trong th−, ban biªn tËp nãi r»ng: "§èi víi çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng hiÖn nay, nhiÖm vô cña chóng ta tùu trung (!!) lµ ®Ò ra cho hä


nh÷ng yªu cÇu chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng; bän hä b¾t buéc ph¶i ñng hé nh÷ng yªu cÇu nµy ®Ó cã ®−îc Ýt ra lµ mét çi quyÒn nµo ®ã ®−îc ph¸t biÓu trªn danh nghÜa cña nh©n d©n vµ hy väng ®−îc quÇn chóng c«ng nh©n ñng hé m¹nh mÏ". Kh«ng cÇn ph¶i nãi, quy ®Þnh nhiÖm vô cña ®¶ng c«ng nh©n nh− thÕ th× thùc ch¼ng cßn chª vµo ®©u ®−îc n÷a! Khi mµ tr−íc m¾t chóng ta ®ang lé ra mét çch hoµn toµn râ rµng mét sù liªn minh rÊt cã thÓ ®−îc thùc hiÖn gi÷a ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng «n hßa vµ chÝnh phñ nh»m ®Êu tranh chèng giai cÊp v« s¶n çch m¹ng (chÝnh ban biªn tËp còng thõa nhËn kh¶ n¨ng cña mét sù liªn minh nh− thÕ), th× chóng ta l¹i "quy" nhiÖm vô cña m×nh kh«ng ph¶i lµ t¨ng c−êng gÊp béi nghÞ lùc ®Êu tranh chèng chÝnh phñ mµ lµ th¶o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn o¸i o¨m cña nh÷ng hiÖp ®Þnh ký kÕt víi ph¸i tù do vÒ viÖc hai bªn ñng hé lÉn nhau. NÕu t«i ®−a ra nh÷ng yªu cÇu cho mét ng−êi kh¸c vµ ng−êi nµy b¾t buéc ph¶i ñng hé nh÷ng yªu cÇu ®ã th× míi cã quyÒn ®−îc t«i ñng hé, – th× nh− thÕ chÝnh lµ t«i ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh. Chóng t«i xin hái mäi ng−êi r»ng: nh÷ng "®iÒu kiÖn" cña nh÷ng hiÖp ®Þnh ký kÕt víi ph¸i tù do chñ nghÜa, nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ Xta-r«-ve ®· s¸ng t¸c ra trong b¶n nghÞ quyÕt* cña m×nh (cã c¶ ¸c-xen-rèt vµ M¸c-tèp còng ký tªn) vµ s¸ch b¸o cña chóng ta còng ®· ®o¸n tr−íc lµ kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®−îc, – nh÷ng ®iÒu

* Chóng t«i xin nh¾c b¹n ®äc lµ trong b¶n nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve ®·

®−îc ®¹i héi th«ng qua (tr¸i víi ý kiÕn cña t«i vµ Plª-kha-nèp) cã ®−a ra 3 ®iÒu kiÖn cña hiÖp ®Þnh t¹m thêi ký víi ph¸i tù do chñ nghÜa: 1) ph¸i tù do chñ nghÜa "tuyªn bè mét çch râ rµng rµnh m¹ch r»ng trong cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh quyÒn chuyªn chÕ hä kiªn quyÕt ®øng vÒ phÝa §¶ng d©n chñ - x· héi"; 2) "trong çc b¶n c−¬ng lÜnh cña hä, hä kh«ng ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu tr¸i víi lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ nãi chung hoÆc nh÷ng yªu cÇu lµm lu mê ý thøc giai cÊp c«ng nh©n"; 3) "hä coi viÖc ®ßi quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh ®¼ng, bá phiÕu kÝn vµ trùc tiÕp lµ khÈu hiÖu ®Êu tranh cña m×nh".

V.I. Lª-nin 108

kiÖn ®ã bay biÕn ®i ®©u c¶ råi? Trong bøc th− cña m×nh, ban biªn tËp kh«ng nãi mét lêi nµo ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy. Ban biªn tËp ®· ®−a b¶n nghÞ quyÕt ra th«ng qua t¹i ®¹i héi ®Ó råi sau ®ã th× vøt nã vµo sät r¸c. Ngay khi míi ®Þnh thùc tÕ b¾t tay vµo c«ng viÖc th× ®· lËp tøc thÊy râ r»ng viÖc ®−a ra nh÷ng "®iÒu kiÖn" cña Xta-r«-ve chØ g©y ra mét trËn c−êi rßn tan cña çc ngµi thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa.

Chóng ta h·y tiÕp tôc ph©n tÝch. §Æt ra cho ®¶ng c«ng nh©n nhiÖm vô ®Ò ®¹t víi ph¸i d©n chñ tù do chñ nghÜa (hoÆc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng) nh÷ng yªu cÇu chÝnh trÞ "mµ ph¸i d©n chñ tù do (hoÆc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng) b¾t buéc ph¶i ñng hé ®Ó cã ®−îc Ýt ra lµ mét çi quyÒn nµo ®ã ®−îc ph¸t biÓu thay mÆt cho d©n", – viÖc ®ã, nãi chung cã thÓ thõa nhËn lµ ®óng vÒ mÆt nguyªn t¾c hay kh«ng? Kh«ng, çch ®Æt nhiÖm vô ®ã ra nh− thÕ lµ sai vÒ nguyªn t¾c, nã chØ lµm lu mê sù gi¸c ngé giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, chØ dÉn tíi chç ngôy biÖn hÕt søc v« Ých. LÊy danh nghÜa cña nh©n d©n mµ ph¸t biÓu, nh− thÕ cã nghÜa lµ ph¸t biÓu víi t− çch lµ mét ng−êi d©n chñ. BÊt cø mét ng−êi d©n chñ nµo (kÓ c¶ ng−êi d©n chñ t− s¶n) còng ®Òu cã quyÒn lÊy danh nghÜa cña nh©n d©n mµ ph¸t biÓu, nh−ng hä chØ cã ®−îc çi quyÒn ®ã trong chõng mùc mµ hä theo ®uæi chñ nghÜa d©n chñ mét çch triÖt ®Ó, kiªn quyÕt vµ ®Õn cïng. Do ®ã, bÊt cø mét ng−êi d©n chñ t− s¶n nµo còng ®Òu "cã Ýt ra lµ mét çi quyÒn nµo ®ã ®−îc lÊy danh nghÜa cña nh©n d©n mµ ph¸t biÓu" (v× bÊt cø mét ng−êi d©n chñ t− s¶n nµo, khi cßn lµ mét ng−êi d©n chñ, th× còng ®Òu b¶o vÖ mét yªu cÇu d©n chñ nµy hay mét yªu cÇu d©n chñ kh¸c), nh−ng ®ång thêi, kh«ng cã mét ng−êi d©n chñ t− s¶n nµo cã quyÒn ®¹i diÖn cho nh©n d©n vÒ mäi mÆt (v× hiÖn nay kh«ng cã mét ng−êi d©n chñ t− s¶n nµo cã thÓ c−¬ng quyÕt theo ®uæi ®Õn cïng chñ nghÜa d©n chñ). Khi tê "Gi¶i phãng" cßn ®Êu tranh chèng chÕ ®é


chuyªn chÕ th× ngµi Xt¬-ru-vª cã quyÒn ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n. Khi tê "Gi¶i phãng" ®· ng¶ nghiªng vµ dao ®éng, ®ãng khung trong b¶n hiÕn ph¸p cã h¹n chÕ vÒ t− çch bÇu cö, coi th¸i ®é cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®èi lËp víi chÝnh phñ còng lµ ®Êu tranh råi, xa l×a c−¬ng lÜnh d©n chñ triÖt ®Ó vµ s¸ng tá, th× ngµi Xt¬-ru-vª kh«ng cßn cã mét chót quyÒn nµo mµ ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n n÷a c¶. Khi nh÷ng ng−êi quèc gia - tù do chñ nghÜa §øc cßn ®Êu tranh ®ßi tù do ®i l¹i th× hä cã quyÒn ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n. Khi nh÷ng ng−êi quèc gia - tù do chñ nghÜa §øc ®· ñng hé chÝnh s¸ch ph¶n ®éng cña Bi-xm¸c th× hä kh«ng cßn cã mét chót quyÒn nµo mµ ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n n÷a c¶.

Nh− vËy th× ®Æt ra cho ®¶ng c«ng nh©n çi nhiÖm vô ®Ò ®¹t yªu cÇu víi çc ngµi t− s¶n tù do chñ nghÜa, víi ®iÒu kiÖn lµ nÕu hä ñng hé nh÷ng yªu cÇu ®ã th× hä sÏ cã ®−îc Ýt ra lµ mét çi quyÒn nµo ®ã ®−îc ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n, – th× nh− thÕ cã nghÜa lµ bÞa ®Æt ra mét nhiÖm vô v« nghÜa vµ phi lý. Chóng ta kh«ng cÇn g× ph¶i ®Æt ra bÊt cø mét yªu cÇu d©n chñ ®Æc biÖt nµo ngoµi nh÷ng yªu cÇu ®· ®−îc tr×nh bµy trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta. §Ó thùc hiÖn c−¬ng lÜnh ®ã, chóng ta ph¶i ñng hé bÊt cø mét ng−êi d©n chñ nµo (kÓ c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n), khi hä cßn theo ®uæi chñ nghÜa d©n chñ; chóng ta ph¶i th¼ng tay v¹ch mÆt bÊt cø mét ng−êi d©n chñ nµo (kÓ c¶ ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng), khi hä xa rêi chñ nghÜa d©n chñ (ngay c¶ nh− trong nh÷ng vÊn ®Ò n«ng d©n ®−îc tù do ra khái c«ng x· vµ tù do b¸n ruéng ®Êt). M−u toan quy ®Þnh tr−íc ch¼ng h¹n møc ®é ®ª tiÖn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc, m−u toan x¸c ®Þnh tr−íc lµ ng−êi d©n chñ ®−îc phÐp xa rêi chñ nghÜa d©n chñ tíi ®©u ®Ó vÉn cã ®−îc Ýt ra lµ mét çi quyÒn nµo ®ã ®−îc ph¸t biÓu víi t− çch lµ mét ng−êi d©n chñ, m−u toan ®ã lµ mét bµi to¸n rÊt ®çi th«ng minh ®Õn nçi ng−êi ta kh«ng

V.I. Lª-nin 110

thÓ kh«ng nghi ngê r»ng ph¶i ch¨ng ban biªn tËp cña chóng ta ®· ®−îc ®ång chÝ M¸c-t−-nèp hoÆc ®ång chÝ §an gióp ®ì nghÜ ra.

III Sau khi ®· tr×nh bµy râ nh÷ng luËn cø chÝnh trÞ chñ ®¹o

trong bøc th− cña m×nh, ban biªn tËp ®· tr×nh bµy tiÕp mét çch tØ mØ c¶ çi kÕ ho¹ch vÜ ®¹i cña m×nh n÷a.

Nh÷ng héi nghÞ héi ®ång ®Þa ph−¬ng hµng tØnh ®ang cÇu xin hiÕn ph¸p. Trong çc thµnh phè N, X, Y çc chÊp ñy viªn cïng çc c«ng nh©n tiªn tiÕn lËp ra kÕ ho¹ch vËn ®éng chÝnh trÞ "dùa theo ý kiÕn cña ¸c-xen-rèt". Trung t©m ®iÓm cña viÖc tuyªn truyÒn chung quy lµ t¸c ®éng vµo ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ. Mét tiÓu ban tæ chøc ®−îc bÇu ra. TiÓu ban tæ chøc bÇu ra ban chÊp hµnh. Ban chÊp hµnh cö ra mét ng−êi ph¸t ng«n chuyªn tr¸ch. Cè g¾ng "lµm cho quÇn chóng trùc tiÕp tiÕp xóc víi çc héi nghÞ héi ®ång ®Þa ph−¬ng, tËp trung cuéc biÓu t×nh ngay gÇn nhµ häp çc ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Mét bé phËn nh÷ng ng−êi biÓu t×nh sÏ vµo héi tr−êng ®Ó ®Õn lóc nµo thÝch hîp th×, th«ng qua ng−êi ph¸t ng«n ®−îc ®Æc biÖt ñy th¸c toµn quyÒn, yªu cÇu héi nghÞ (? yªu cÇu ng−êi thñ lÜnh quý téc chñ tr× héi nghÞ?) cho phÐp ®äc b¶n tuyªn bè cña c«ng nh©n. Trong tr−êng hîp bÞ cù tuyÖt th× ng−êi ph¸t ng«n lín tiÕng tuyªn bè ph¶n kh¸ng th¸i ®é cña héi nghÞ muèn nãi víi danh nghÜa cña nh©n d©n mµ l¹i kh«ng muèn nghe tiÕng nãi cña nh÷ng ®¹i biÓu ch©n chÝnh cña b¶n th©n nh©n d©n ®ã".

§ã lµ çi kÕ ho¹ch míi cña b¸o "Tia löa" míi. Ngay sau ®©y chóng ta sÏ thÊy r»ng b¶n th©n ban biªn tËp còng ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña kÕ ho¹ch ®ã mét çch khiªm tèn biÕt chõng nµo, song tr−íc tiªn chóng ta h·y trÝch dÉn nh÷ng lêi gi¶i thÝch cã tÝnh nguyªn t¾c cao ®é cña ban biªn tËp vÒ çc chøc n¨ng cña ban chÊp hµnh:


"... Ban chÊp hµnh sÏ ph¶i ¸p dông tr−íc nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó lµm cho viÖc xuÊt hiÖn hµng ngµn c«ng nh©n tr−íc nhµ häp çc ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ viÖc hµng chôc hoÆc hµng tr¨m ng−êi vµo h¼n trong héi tr−êng kh«ng lµm cho nh÷ng uû viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng kinh hoµng khiÕp sî (!!), v× khi khiÕp sî nh− thÕ hä cã thÓ cÇu cøu (!) sù b¶o vÖ nhôc nh· cña c¶nh s¸t vµ lÝnh C«-d¾c, vµ nh− vËy th× sÏ biÕn cuéc biÓu t×nh hßa b×nh thµnh mét cuéc Êu ®¶ kh«ng ra thÓ thèng g× vµ mét cuéc huyÕt chiÕn d· man sÏ lµm sai lÖch hÕt ý nghÜa cña cuéc biÓu t×nh..." (Râ rµng lµ chÝnh ban biªn tËp ®· c¶ tin vµo con ngo¸o ép mµ hä ®· n»m m¬ thÊy. Cø theo nghÜa ®¬n thuÇn vÒ ng÷ ph¸p cña c©u trªn, th× ban biªn tËp thËm chÝ ®· ®i tíi chç cho r»ng h×nh nh− ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng lµ kÎ biÕn cuéc biÓu t×nh thµnh cuéc Èu ®¶ vµ xuyªn t¹c ý nghÜa cña nã. Chóng ta ®¸nh gi¸ rÊt thÊp ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa, tuy vËy chóng ta vÉn c¶m thÊy r»ng viÖc ban biªn tËp ho¶ng hèt lo sî ph¸i tù do chñ nghÜa sÏ gäi c¶nh s¸t vµ lÝnh C«-d¾c tíi héi nghÞ héi ®ång ®Þa ph−¬ng, chØ hoµn toµn lµ v« lý. BÊt cø ai dï chØ míi dù héi nghÞ cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng mét lÇn th«i còng ®Òu biÕt rÊt râ trong tr−êng hîp x¶y ra çi gäi lµ sù ph¸ ho¹i trËt tù th× ng−êi ®øng ra gäi c¶nh s¸t sÏ hoÆc lµ viªn thñ lÜnh quý téc ®ang chñ tr× héi nghÞ hoÆc lµ viªn quan c¶nh s¸t ngåi trong mét çi buång bªn c¹nh tham dù héi nghÞ mét çch kh«ng chÝnh thøc. HoÆc còng cã thÓ lµ çc uû viªn ban chÊp hµnh gi¶i thÝch vÒ tr−êng hîp nµy cho viªn thanh tra c¶nh s¸t r»ng trong "kÕ ho¹ch" cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi hoµn toµn kh«ng cã viÖc biÕn cuéc biÓu t×nh hßa b×nh thµnh cuéc Èu ®¶ d· man ch¨ng?).

"... §Ó tr¸nh sù söng sèt ®ã, ban chÊp hµnh ph¶i b¸o tr−íc cho çc vÞ ®¹i biÓu ph¸i tù do chñ nghÜa... (®Ó hä "chÝnh thøc høa" kh«ng gäi lÝnh C«-d¾c ®Õn?) vÒ cuéc biÓu t×nh ®ang ®−îc chuÈn bÞ vµ môc ®Ých ch©n thùc cña cuéc biÓu

V.I. Lª-nin 112

t×nh ®ã... (nghÜa lµ b¸o tr−íc r»ng môc ®Ých ch©n thùc cña chóng t«i tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ®Ó cho ng−êi ta ®¶ chóng t«i mét çch d· man råi do ®ã mµ lµm sai lÖch ý nghÜa b¶n kÕ ho¹ch cña ¸c-xen-rèt)... Ngoµi ra, ban chÊp hµnh sÏ cßn ph¶i m−u tÝnh ký kÕt mét b¶n hiÖp ®Þnh nµo ®ã (xin nghe ®Êy!) víi çc ®¹i biÓu çnh t¶ cña ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ vµ ph¶i tranh thñ cho ®−îc nÕu kh«ng ph¶i lµ sù ñng hé tÝch cùc cña çc ®¹i biÓu nµy th× Ýt nhÊt còng lµ sù ®ång t×nh cña hä ®èi víi ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña chóng ta. Khi th−¬ng l−îng víi çc ®¹i biÓu nµy, ®−¬ng nhiªn lµ ban chÊp hµnh ph¶i lÊy danh nghÜa ®¶ng vµ ®−îc sù uû th¸c cña çc tiÓu tæ vµ çc héi nghÞ c«ng nh©n, t¹i ®©y kh«ng nh÷ng chØ th¶o luËn vÒ kÕ ho¹ch chung vÒ viÖc vËn ®éng chÝnh trÞ mµ cßn b¸o ço vÒ t×nh h×nh tiÕn triÓn cña cuéc vËn ®éng ®ã, – ®−¬ng nhiªn lµ ph¶i nghiªm kh¾c tu©n thñ nh÷ng yªu cÇu b¶o mËt".

§óng, chÝnh m¾t chóng t«i nh×n thÊy r»ng çi t− t−ëng vÜ ®¹i cña Xta-r«-ve vÒ viÖc tháa thuËn víi ph¸i tù do chñ nghÜa, dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· ®−îc quy ®Þnh mét çch chÝnh x¸c, ®ang ph¸t triÓn vµ cñng cè kh«ng ph¶i tõng ngµy, mµ lµ tõng giê. §µnh r»ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· ®−îc quy ®Þnh ra ®ã ®Òu "t¹m thêi" bÞ xÕp xã (chóng t«i thùc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi h×nh thøc chñ nghÜa!), nh−ng cã mét sù tháa thuËn ®· ®−îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ vµ thùc hiÖn ngay lËp tøc, ®ã lµ: tháa thuËn vÒ viÖc kh«ng g©y ra sù khiÕp sî.

Dï cã lËt ®i lËt l¹i bøc th− cña ban biªn tËp ®Õn bao nhiªu lÇn ®i n÷a, b¹n còng sÏ ch¼ng t×m thÊy trong çi b¶n "tháa thuËn" trø danh ký víi ph¸i tù do chñ nghÜa cã mét néi dung nµo kh¸c ngoµi çi néi dung mµ chóng t«i ®· v¹ch ra: hoÆc ®ã lµ b¶n tháa thuËn vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸i tù do chñ nghÜa cã quyÒn ph¸t biÓu víi danh nghÜa cña nh©n d©n (nÕu nh− vËy th× chÝnh çi t− t−ëng vÒ mét b¶n tháa thuËn nh− thÕ ®· xóc ph¹m mét çch cùc kú nghiªm träng


®Õn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· ®−a ra çi t− t−ëng ®ã), hoÆc ®ã lµ mét b¶n tháa thuËn vÒ viÖc kh«ng g©y ra sù khiÕp sî, mét tháa thuËn vÒ sù ®ång t×nh víi biÓu t×nh hßa b×nh (nÕu nh− vËy nã thuÇn tuý lµ mét sù nh¶m nhÝ vµ khã mµ nãi ®Õn mét çch nghiªm chØnh ®−îc). Çi t− t−ëng phi lý cho r»ng viÖc t¸c ®éng vµo ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ, chø kh«ng ph¶i t¸c ®éng vµo chÝnh phñ, cã mét ý nghÜa mÊu chèt, – çi t− t−ëng ®ã kh«ng thÓ dÉn tíi mét çi g× kh¸c ngoµi nh÷ng chuyÖn phi lý. NÕu chóng ta cã thÓ tæ chøc ®−îc mét cuéc biÓu t×nh rÇm ré cña ®«ng ®¶o quÇn chóng c«ng nh©n ë trong héi tr−êng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, th× dÜ nhiªn lµ chóng ta còng tæ chøc ®Êy (dï r»ng khi cã ®ñ lùc l−îng ®Ó tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh cña quÇn chóng th× tèt h¬n hÕt vÉn lµ "tËp trung" çc lùc l−îng ®ã tr−íc nh÷ng "tßa nhµ" héi häp cña c¶nh s¸t, sen ®Çm hoÆc cña çc c¬ quan kiÓm duyÖt, chø kh«ng ph¶i lµ tr−íc "tßa nhµ" héi häp cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng). Nh−ng lóc ®ã mµ l¹i bËn t©m suy nghÜ ®Õn sù khiÕp ®¶m cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, l¹i tiÕn hµnh th−¬ng l−îng vÒ viÖc nµy, th× thùc lµ mét chuyÖn cùc kú ngu xuÈn vµ hÕt søc kh«i hµi. B¶n th©n néi dung bµi diÔn v¨n cña ng−êi d©n chñ - x· héi triÖt ®Ó sÏ lu«n lu«n g©y ra vµ kh«ng thÓ kh«ng g©y ra nçi khiÕp sî cho mét bé phËn kh¸ lín, mµ ch¾c ch¾n lµ ®¹i bé phËn, trong ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ë n−íc Nga. §i nãi tr−íc víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng r»ng kh«ng nªn khiÕp sî nh− thÕ, cã nghÜa lµ tù ®Æt m×nh vµo mét ®Þa vÞ hÕt søc gi¶ t¹o vµ kh«ng xøng ®¸ng. Mét trËn huyÕt chiÕn d· man, hoÆc ý nghÜ cho r»ng cã thÓ x¶y ra mét trËn huyÕt chiÕn nh− thÕ, còng ®Òu nhÊt ®Þnh sÏ g©y nªn mét lo¹i khiÕp sî kh¸c. Th−¬ng l−îng vÒ sù khiÕp sî nµy víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, lµ ®iÒu hÕt søc ngu xuÈn, v× ngay c¶ mét ng−êi tù do chñ nghÜa «n hßa nhÊt còng sÏ kh«ng bao giê l¹i g©y ra huyÕt chiÕn vµ t¸n thµnh huyÕt chiÕn, song viÖc nµy hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo

V.I. Lª-nin 114

ý muèn cña y. ViÖc cÇn lµm ë ®©y kh«ng ph¶i lµ "th−¬ng l−îng", mµ lµ thùc sù chuÈn bÞ lùc l−îng, kh«ng ph¶i lµ t¸c ®éng ®Õn ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mµ chÝnh lµ t¸c ®éng ®Õn chÝnh phñ vµ nh÷ng tay ch©n cña chÝnh phñ. NÕu kh«ng cã lùc l−îng, th× tèt h¬n hÕt lµ ®õng cã ba hoa vÒ nh÷ng kÕ ho¹ch vÜ ®¹i, cßn nÕu cã lùc l−îng, th× ph¶i ®−¬ng ®Çu th¼ng víi lùc l−îng cña lÝnh C«-d¾c vµ c¶nh s¸t, ph¶i cè g¾ng tËp hîp ®¸m quÇn chóng ®ã t¹i ®Þa ®iÓm thÝch hîp ®Ó cã thÓ ®¸nh lui hay Ýt nhÊt lµ chÆn ®−îc cuéc tÊn c«ng cña lÝnh C«-d¾c vµ c¶nh s¸t. NÕu chóng ta cã thÓ, kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi mµ lµ trªn thùc tÕ, "t¸c ®éng mét çch m¹nh mÏ vµ cã tæ chøc ®Õn ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ", th× dÜ nhiªn ®ã kh«ng ph¶i lµ nhê ë nh÷ng cuéc "th−¬ng l−îng" ngu xuÈn vÒ viÖc kh«ng g©y ra sù khiÕp sî, mµ chØ lµ nhê ë søc m¹nh, søc m¹nh cña cuéc kh¸ng cù cña quÇn chóng chèng l¹i lÝnh C«-d¾c vµ c¶nh s¸t cña Nga hoµng, søc m¹nh cña cuéc tÊn c«ng cña quÇn chóng, mét cuéc tÊn c«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn thµnh cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n.

Ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi l¹i nh×n sù viÖc mét çch kh¸c h¼n. Nã hÕt søc tháa m·n víi çi kÕ ho¹ch ký kÕt hiÖp ®Þnh vµ th−¬ng l−îng cña m×nh, ®Õn nçi ng¾m nghÝa m·i kh«ng biÕt ch¸n çi kÕ ho¹ch ®ã vµ kh«ng ®Ó ®©u cho hÕt lêi ca ngîi çi kÕ ho¹ch ®ã.

... Nh÷ng ng−êi biÓu t×nh tÝch cùc ph¶i "nhËn thøc râ sù kh¸c biÖt c¨n b¶n gi÷a lo¹i biÓu t×nh th«ng th−êng ph¶n ®èi c¶nh s¸t hoÆc chÝnh phñ nãi chung víi lo¹i biÓu t×nh cã môc ®Ých trùc tiÕp lµ ®Êu tranh chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ, d−íi ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ®èi víi s¸ch l−îc chÝnh trÞ (nh− thÕ ®Êy!) cña nh÷ng phÇn tö thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa trong lóc nµy (ban biªn tËp viÕt ng¶)... §Ó tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh lo¹i th«ng th−êng, cã thÓ gäi lµ lo¹i d©n chñ chung (!!), lo¹i kh«ng cã môc ®Ých trùc tiÕp lµ ®em ®èi lËp mét çch cô thÓ hai


lùc l−îng chÝnh trÞ ®éc lËp, tøc giai cÊp v« s¶n çch m¹ng vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa thuéc ph¸i ®èi lËp víi chÝnh phñ, th× chØ cÇn cã sù bÊt m·n chÝnh trÞ m¹nh mÏ trong quÇn chóng nh©n d©n còng ®ñ". "... §¶ng ta b¾t buéc ph¶i lîi dông t©m tr¹ng ®ã cña quÇn chóng, dï chØ ®Ó ®éng viªn, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, b»ng h×nh thøc thÊp (xin nghe ®Êy! xin nghe ®Êy!) sè quÇn chóng nµy chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ". "... Chóng ta b−íc nh÷ng b−íc ®Çu tiªn (!) trªn con ®−êng ho¹t ®éng chÝnh trÞ míi (!), trªn con ®−êng tæ chøc quÇn chóng c«ng nh©n (NB) tham dù mét çch cã kÕ ho¹ch vµo ®êi sèng x· héi, môc ®Ých trùc tiÕp cña sù tham dù nµy lµ ®em sè quÇn chóng c«ng nh©n ®ã ®èi lËp víi ph¸i t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ, coi ®ã lµ mét lùc l−îng ®éc lËp, ®èi lËp víi ph¸i ®èi lËp t− s¶n xÐt theo lîi Ých giai cÊp cña m×nh, ®ång thêi ®−a ra cho ph¸i ®èi lËp t− s¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn (®iÒu kiÖn g×?) ®Ó cïng nhau tÝch cùc ®Êu tranh chèng kÎ thï chung".

Ch¼ng ph¶i ai còng ®Òu thÊm nhuÇn ®−îc hÕt sù uyªn th©m cña nh÷ng lý luËn tuyÖt vêi ®ã. Cuéc biÓu t×nh ë R«-xtèp44, – trong ®ã nh÷ng môc ®Ých x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng yªu cÇu cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· ®−îc ®em gi¶i thÝch tr−íc hµng ngµn c«ng nh©n, – ®ã lµ mét "h×nh thøc ®éng viªn thÊp", lµ mét h×nh thøc d©n chñ chung, th«ng th−êng, kh«ng ®èi lËp mét çch cô thÓ giai cÊp v« s¶n çch m¹ng víi ph¸i ®èi lËp t− s¶n. Cßn khi nµo ng−êi ph¸t ng«n ®−îc ®Æc biÖt uû th¸c toµn quyÒn, – ng−êi ph¸t ng«n nµy do ban chÊp hµnh chØ ®Þnh, ban chÊp hµnh nµy do ban tæ chøc bÇu ra, – ban nµy lµ do çc uû viªn ban chÊp hµnh vµ çc c«ng nh©n tÝch cùc thµnh lËp, – khi ng−êi ph¸t ng«n ®ã, sau nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng s¬ bé víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, lín tiÕng tuyªn bè t¹i héi nghÞ héi ®ång ®Þa ph−¬ng ph¶n kh¸ng viÖc héi nghÞ nµy kh«ng muèn nghe lêi m×nh, th× ®ã míi lµ sù ®èi lËp "trùc tiÕp" vµ "cô thÓ" cña hai lùc l−îng ®éc lËp, ®ã míi lµ sù t¸c ®éng "trùc tiÕp" tíi s¸ch

V.I. Lª-nin 116

l−îc cña ph¸i tù do chñ nghÜa, ®ã míi lµ "b−íc ®Çu tiªn trªn con ®−êng míi". L¹y Chóa, th−a çc ngµi! ngay c¶ ®Õn M¸c-t−-nèp trong nh÷ng thêi kú tÖ nhÊt cña tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" còng vÞ tÊt nãi ra nh÷ng ®iÒu hÌn m¹t nh− vËy!

ViÖc quÇn chóng c«ng nh©n héi häp trªn çc ®−êng phè ë nh÷ng thµnh phè miÒn Nam, viÖc hµng chôc diÔn gi¶ c«ng nh©n lªn diÔn thuyÕt, nh÷ng cuéc xung ®ét trùc tiÕp víi thùc lùc cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, – ®ã ®Òu lµ "h×nh thøc ®éng viªn thÊp". Tháa thuËn víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vÒ viÖc diÔn gi¶ cña chóng ta lªn diÔn thuyÕt mét çch hßa b×nh vµ kh«ng ®−îc lµm cho çc ngµi thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa khiÕp sî, ®ã lµ "con ®−êng míi". §ã lµ nh÷ng nhiÖm vô s¸ch l−îc míi, nh÷ng quan ®iÓm s¸ch l−îc míi cña b¸o "Tia löa" míi, ®· ®−îc c«ng bè mét çch trÞnh träng tr−íc thiªn h¹ qua mét Ba-la-lai-kin45 cña ban biªn tËp. Nh−ng vÒ mét ®iÒu th× Ba-la-lai-kin nµy ®· v« t×nh nãi ®óng sù thùc: gi÷a b¸o "Tia löa" cò vµ b¸o "Tia löa" míi thùc sù cã mét vùc s©u ng¨n çch. §èi víi nh÷ng kÎ cã thÓ t¸n tông b¶n hiÖp ®Þnh ®−îc s¾p ®Æt mét çch gi¶ t¹o gi÷a çc giai cÊp, coi ®ã lµ mét "con ®−êng míi", th× b¸o "Tia löa" cò kh«ng nãi mét lêi nµo kh¸c ngoµi nh÷ng lêi khinh bØ vµ giÔu cît. Tõ l©u chóng ta ®· ®−îc biÕt çi con ®−êng míi nµy qua kinh nghiÖm cña nh÷ng "nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ" x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p vµ §øc, nh÷ng ng−êi nµy còng coi s¸ch l−îc çch m¹ng cò lµ "h×nh thøc thÊp" vµ hÕt lêi ca ngîi viÖc "tham dù mét çch trùc tiÕp vµ cã kÕ ho¹ch vµo ®êi sèng x· héi" b»ng çch tháa thuËn vÒ viÖc çc diÔn gi¶ c«ng nh©n lªn diÔn thuyÕt mét çch hßa b×nh vµ khiªm tèn, sau nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng víi çnh t¶ cña giai cÊp t− s¶n ®èi lËp víi chÝnh phñ.

Tr−íc sù khiÕp sî cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa, b¶n th©n ban biªn tËp còng thÊy khiÕp sî nh− thÕ, cho nªn nã ra søc khuyªn r¨n nh÷ng ng−êi tham gia vµo b¶n kÕ ho¹ch "míi" do nã ®Æt ra lµ nªn "®Æc biÖt


thËn träng". Trong th− viÕt: "§em b¶n tuyªn bè cña c«ng nh©n göi qua b−u ®iÖn ®Õn tËn nhµ cho çc ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ tung thËt nhiÒu vµo trong héi tr−êng cña héi ®ång nµy, – chóng t«i nghÜ r»ng ®ã lµ ®iÒu v¹n bÊt ®¾c dÜ ®Ó ®−îc thËn träng ®èi víi bªn ngoµi khi ta hµnh ®éng nh− thÕ. §øng trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa çch m¹ng t− s¶n (sic!) th× sÏ v× thÕ mµ sinh ra hoang mang; ®èi víi chñ nghÜa çch m¹ng t− s¶n th× hiÖu qu¶ bÒ ngoµi lµ tÊt c¶, cßn qu¸ tr×nh n©ng cao mét çch cã kÕ ho¹ch sù gi¸c ngé giai cÊp vµ tinh thÇn chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n lµ kh«ng ®¸ng kÓ".

Hoang mang v× viÖc göi vµ tung truyÒn ®¬n, ®ã kh«ng ph¶i b¶n tÝnh cña chóng ta, nh−ng tr−íc nh÷ng lêi khoa tr−¬ng rçng tuÕch th× chóng ta l¹i sÏ lu«n lu«n bÞ hoang mang. Nãi ®Õn viÖc göi vµ tung truyÒn ®¬n mµ l¹i gi¶i thÝch mét çch trÞnh träng r»ng ®ã lµ qu¸ tr×nh n©ng cao mét çch cã kÕ ho¹ch sù gi¸c ngé giai cÊp vµ tinh thÇn chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n, – ph¶i lµ mét tay anh hïng vÒ nghÒ gieo r¾c nh÷ng luËn ®iÖu ®ª tiÖn ®Çy tù phô th× míi lµm ®iÒu Êy. Hß hÐt kh¾p thiªn h¹ vÒ nh÷ng nhiÖm vô s¸ch l−îc míi vµ quy kÕt mäi viÖc vµo chç göi vµ tung truyÒn ®¬n, – ®ã qu¶ lµ viÖc cã mét kh«ng hai, lµ mét ®Æc ®iÓm hÕt søc tiªu biÓu cña nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu cho mµu s¾c trÝ thøc trong ®¶ng ta, nh÷ng ng−êi nµy hiÖn ®ang ®iªn cuång ch¹y theo nh÷ng luËn ®iÖu míi vÒ s¸ch l−îc, sau khi nh÷ng luËn ®iÖu míi vÒ tæ chøc cña hä ®· bÞ ph¸ s¶n. Víi mét th¸i ®é khiªm tèn vèn cã cña m×nh, hä cßn gi¶i thÝch vÒ sù v« dông cña hiÖu qu¶ bÒ ngoµi. Trong tr−êng hîp tèt nhÊt, trong tr−êng hîp mµ çi gäi lµ kÕ ho¹ch míi cña çc ngµi hoµn toµn thµnh c«ng, th× còng chØ cã ®−îc çi hiÖu qu¶ bÒ ngoµi khi c«ng nh©n ph¸t biÓu tr−íc çc vÞ thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, cßn b¶o r»ng viÖc ph¸t biÓu ®ã cã t¸c ®éng thùc sù vµ "m¹nh mÏ" ®Õn "s¸ch l−îc cña nh÷ng phÇn tö tù do chñ nghÜa" th× ®ã chØ cã thÓ nãi ®Ó mµ

V.I. Lª-nin 118

c−êi th«i, – th−a çc ngµi, ch¼ng lÏ çc ngµi l¹i kh«ng thÊy ®−îc ®iÒu ®ã hay sao? Ph¶i ch¨ng lµ sù t×nh sÏ tr¸i l¹i, ph¶i ch¨ng çi cã t¸c ®éng thùc sù m¹nh mÏ ®Õn s¸ch l−îc cña nh÷ng phÇn tö tù do chñ nghÜa chÝnh lµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña quÇn chóng c«ng nh©n mµ çc ngµi gäi lµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh "h×nh thøc thÊp, d©n chñ chung, th«ng th−êng"? Vµ nÕu nh− giai cÊp v« s¶n Nga nhÊt ®Þnh cßn ph¶i t¸c ®éng tíi s¸ch l−îc cña ph¸i tù do chñ nghÜa th× xin çc ngµi h·y tin r»ng nã sÏ t¸c ®éng b»ng cuéc tÊn c«ng cña quÇn chóng vµo chÝnh phñ, chø kh«ng ph¶i b»ng çch ký hiÖp ®Þnh víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng.

IV Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng46 më ra

tõ khi ®−îc nhµ ®−¬ng côc c¶nh s¸t réng lßng cho phÐp, nh÷ng diÔn tõ bïi tai cña Xvi-a-t«-p«n MiÕc-xki vµ cña çc b¸o chÝ b¸n chÝnh thøc cña chÝnh phñ, sù lªn giäng trong b¸o chÝ cña ph¸i tù do chñ nghÜa, ho¹t ®éng n¸o nhiÖt cña çi gäi lµ x· héi häc thøc, – tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ®Æt ra cho ®¶ng c«ng nh©n nh÷ng nhiÖm vô cùc kú träng ®¹i. Nh−ng trong bøc th− cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa", nh÷ng nhiÖm vô nµy ®−îc tr×nh bµy mét çch hoµn toµn sai lÖch. ChÝnh trong lóc nµy ®©y, trung t©m ®iÓm ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ph¶i lµ tæ chøc viÖc t¸c ®éng hÕt søc m¹nh mÏ vµo chÝnh phñ, chø kh«ng ph¶i lµ vµo ph¸i tù do chñ nghÜa ®èi lËp víi chÝnh phñ. ChÝnh b©y giê ®©y, nh÷ng hiÖp ®Þnh gi÷a c«ng nh©n vµ ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vÒ viÖc biÓu t×nh mét çch hßa b×nh lµ kh«ng thÝch ®¸ng nhÊt, – nh÷ng hiÖp ®Þnh ®ã kh«ng thÓ kh«ng biÕn thµnh nh÷ng tÊn trß hµi h−íc thuÇn tuý, ch¹y theo viÖc m−u bµy ra hiÖu qu¶, – chÝnh b©y giê ®©y, viÖc cÇn thiÕt nhÊt lµ ph¶i ®oµn kÕt nh÷ng phÇn tö çch m¹ng, tiªn tiÕn cña giai cÊp v« s¶n, ®Ó chuÈn bÞ mét cuéc quyÕt chiÕn giµnh tù do.


ChÝnh b©y giê ®©y, khi phong trµo lËp hiÕn cña chóng ta b¾t ®Çu béc lé râ nh÷ng lçi lÇm cè h÷u cña bÊt cø ph¸i tù do chñ nghÜa t− s¶n nµo, ®Æc biÖt lµ ë n−íc Nga: nãi su«ng qu¸ nhiÒu, l¹m dông nh÷ng lêi nãi kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, tin t−ëng mét çch thuÇn tuý phi-li-xtanh vµo chÝnh phñ vµ vµo bÊt cø mét tay anh hïng h¶o h¸n nµo cña çi chÝnh s¸ch ço giµ, – chÝnh b©y giê ®©y mµ l¹i ®i nãi vÒ viÖc kh«ng muèn lµm cho çc ngµi thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng khiÕp sî, vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng v.v. vµ v.v., th× thùc lµ hÕt søc v« lý. ChÝnh giê ®©y, ®iÒu quan träng h¬n hÕt lµ ph¶i cñng cè trong giai cÊp v« s¶n çch m¹ng lßng tin v÷ng ch¾c r»ng "phong trµo gi¶i phãng trong x· héi" hiÖn nay nhÊt ®Þnh vµ døt kho¸t sÏ trë thµnh mét çi bong bãng xµ phßng nh− tr−íc ®©y, nÕu kh«ng cã lùc l−îng quÇn chóng c«ng nh©n cã kh¶ n¨ng khëi nghÜa vµ s½n sµng khëi nghÜa tham gia.

Sù kÝch ®éng chÝnh trÞ trong çc tÇng líp nh©n d©n ®ang lan réng, lín lªn vµ trë nªn gay g¾t h¬n, nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ khëi nghÜa, lµ ®iÒu ®¶m b¶o cho th¾ng lîi cña cuéc khëi nghÜa ®ã vµ lµ ®iÒu ®¶m b¶o lµm cho s¸ng kiÕn cña giai cÊp v« s¶n ®−îc ñng hé. Do ®ã, nÕu b©y giê mµ cã ng−êi nµo l¹i cßn nghÜ ®Õn viÖc kªu gµo tÊn c«ng ngay lËp tøc vµ kªu gäi lËp tøc tæ chøc nh÷ng ®éi xung kÝch47 v.v., th× thËt rÊt lµ ngu xuÈn. Toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña t×nh h×nh ®¶m b¶o r»ng trong t−¬ng lai gÇn ®©y chÝnh phñ Nga hoµng sÏ cßn rèi ren h¬n n÷a, lßng c¨m ghÐt chÝnh phñ ®ã sÏ cßn trë nªn d÷ déi h¬n n÷a. Ngay trong çi trß lËp hiÕn cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, do chÝnh phñ khëi x−íng ra, chÝnh phñ còng kh«ng tr¸nh khái sa vµo t×nh tr¹ng rèi ren. C¶ trong tr−êng hîp chÝnh phñ cã nh−îng bé tÝ chót, còng nh− trong tr−êng hîp chÝnh phñ hoµn toµn kh«ng nh−îng bé mét chót nµo, th× sù bÊt m·n vµ lßng phÉn né nhÊt ®Þnh vÉn sÏ ngµy cßn lan réng h¬n n÷a. Ngay c¶ trong cuéc phiªu l−u nhôc nh· vµ ®Çy

V.I. Lª-nin 120

téi lçi ë M·n-ch©u, chÝnh phñ còng kh«ng khái sa vµo t×nh tr¹ng rèi ren; trong tr−êng hîp thÊt b¹i qu©n sù cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh còng nh− trong tr−êng hîp kÐo dµi cuéc chiÕn tranh tuyÖt väng ®èi víi n−íc Nga, cuéc phiªu l−u ®ã ®Òu dÉn tíi khñng ho¶ng chÝnh trÞ.

NhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n lµ më réng vµ cñng cè tæ chøc cña m×nh, t¨ng c−êng gÊp béi c«ng t¸c cæ ®éng trong quÇn chóng, ®ång thêi lîi dông mäi sù dao ®éng cña chÝnh phñ, tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng khëi nghÜa, gi¶i thÝch sù cÇn thiÕt ph¶i khëi nghÜa b»ng çch ®−a ra lµm vÝ dô tÊt c¶ nh÷ng "biÖn ph¸p" lõng chõng, nh÷ng biÖn ph¸p mµ biÕt tr−íc lµ sÏ thÊt b¹i vµ hiÖn ®−îc lµm Çm Ü rÊt nhiÒu. Kh«ng cÇn ph¶i nãi, c«ng nh©n vÉn nªn ñng hé nh÷ng lêi thØnh nguyÖn cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, tiÕn hµnh viÖc héi häp, tung truyÒn ®¬n, tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh ë n¬i nµo cã ®ñ lùc l−îng ®Ó tuyªn bè tÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu cña §¶ng d©n chñ - x· héi, bÊt chÊp sù "khiÕp sî" cña çc ngµi T¬-ru-be-tx¬-c«i, bÊt chÊp nh÷ng lêi la ã cña bän phi-li-xtanh vÒ çi ®ßn xeo cña ph¸i ph¶n ®éng. Vµ nÕu ph¶i ®¸nh b¹o nãi tr−íc, vµ l¹i lµ nãi trªn ®Êt n−íc ngoµi, vÒ h×nh thøc cao cã thÓ ¸p dông vµ nªn ¸p dông cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh cã tÝnh chÊt quÇn chóng (v× nÕu kh«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng th× ®· hoµn toµn mÊt hÕt ý nghÜa), nÕu ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò tËp trung lùc l−îng cña nh÷ng ng−êi ®i biÓu t×nh vµo ngay çi tßa nhµ nµo ®ã, th× chóng ta sÏ chØ ra r»ng nªn tËp trung vµo ngay çi tßa nhµ trong ®ã c¶nh s¸t ®ang tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc truy n· phong trµo c«ng nh©n, vµo nh÷ng trô së c¶nh s¸t, sen ®Çm, nh÷ng c¬ quan kiÓm duyÖt, vµo nh÷ng n¬i giam gi÷ "téi ph¹m" chÝnh trÞ. Sù ñng hé tÝch cùc cña c«ng nh©n ®èi víi nh÷ng lêi thØnh nguyÖn cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng nhÊt ®Þnh kh«ng ph¶i ë chç tháa thuËn vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn cho phÐp ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng cã quyÒn thay mÆt nh©n d©n ®Ó ph¸t biÓu, mµ ph¶i lµ ë chç ®¸nh mét ®ßn vµo nh÷ng kÎ thï cña nh©n d©n.


Cã thÓ tin ch¾c r»ng, t− t−ëng vÒ viÖc tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh nh− vËy sÏ ®−îc giai cÊp v« s¶n ®ång t×nh. B©y giê c«ng nh©n nghe thÊy ë tø phÝa nh÷ng c©u nãi huªnh hoang vµ nh÷ng lêi høa hÑn Çm Ü, nh×n thÊy tù do ®èi víi "x· héi" ®−îc më réng thùc sù – dï chØ më réng chót Ýt th«i, nh−ng tuy vËy còng lµ thùc sù ®−îc më réng – (nh− viÖc níi láng sù kiÒm chÕ ®èi víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, viÖc phôc håi nh÷ng ng−êi thÊt sñng trong ph¸i nµy, viÖc gi¶m nhÑ bít sù ¸p chÕ ®èi víi b¸o chÝ cña ph¸i tù do chñ nghÜa), nh−ng c«ng nh©n tuyÖt nhiªn kh«ng thÊy mét çi g× më réng tù do trong cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ cña hä. D−íi ¸p lùc cña cuéc tÊn c«ng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, chÝnh phñ ®· cho phÐp ph¸i tù do chñ nghÜa ®−îc nãi ®Õn tù do! B©y giê nh÷ng ng−êi v« s¶n cµng nh×n thÊy râ rµng h¬n n÷a çi ®Þa vÞ nhôc nh· vµ kh«ng quyÒn h¹n cña nh÷ng ng−êi n« lÖ cña t− b¶n. C«ng nh©n kh«ng cã nh÷ng tæ chøc ë kh¾p mäi n¬i ®Ó th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ mét çch t−¬ng ®èi tù do (®øng vÒ mÆt n−íc Nga mµ nãi), c«ng nh©n kh«ng cã phßng ®Ó héi häp, kh«ng cã b¸o chÝ cña m×nh, nh÷ng ®ång chÝ cña hä ®ang bÞ tï ®µy kh«ng ®−îc tr¶ vÒ. B©y giê c«ng nh©n thÊy çc ngµi tù do chñ nghÜa ®ang b¾t ®Çu chia nhau tÊm da gÊu, – con gÊu mµ hä vÉn ch−a ®¸nh chÕt ®−îc, nh−ng hä, vµ còng chØ cã hä, tøc nh÷ng ng−êi v« s¶n, ®· ®¸nh tö th−¬ng. C«ng nh©n thÊy r»ng ngay khi võa míi b¾t tay vµo chia tÊm da gÊu t−¬ng lai ®ã, çc ngµi t− s¶n tù do chñ nghÜa ®ã còng ®· b¾t ®Çu nhe nanh móa vuèt gÇm gõ chèng l¹i çc "®¶ng cùc ®oan", chèng l¹i nh÷ng "kÎ thï bªn trong" – nh÷ng kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung cña nÒn thèng trÞ vµ sù an ninh cña giai cÊp t− s¶n. Vµ c«ng nh©n cµng ®øng dËy dòng c¶m h¬n, thËt ®«ng ®¶o h¬n ®Ó ®Ëp chÕt con gÊu Êy, ®Ó dïng lùc l−îng mµ giµnh l¹i cho m×nh nh÷ng çi g× mµ ng−êi ta høa hÑn bè thÝ cho çc ngµi t− s¶n tù do chñ nghÜa – tù do héi häp, tù do b¸o chÝ cña c«ng nh©n, tù do hoµn

V.I. Lª-nin 122

toµn vÒ chÝnh trÞ ®Ó ®Êu tranh réng r·i vµ c«ng khai cho th¾ng lîi hoµn toµn cña chñ nghÜa x· héi.

Khi xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá nµy, së dÜ chóng t«i cã ghi

thªm mÊy ch÷ "ChØ dµnh riªng cho ®¶ng viªn", lµ v× trong "bøc th−" cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" còng cã mÊy ch÷ ®ã. Thùc ra, ®èi víi mét b¶n kÕ ho¹ch cÇn phæ biÕn cho mÊy chôc thµnh phè, ®−îc th¶o luËn trong hµng tr¨m nhãm c«ng nh©n vµ ®−îc gi¶i thÝch trªn çc tê truyÒn ®¬n cæ ®éng vµ nh÷ng lêi kªu gäi, ®èi víi b¶n kÕ ho¹ch nh− vËy mµ cßn "gi÷ bÝ mËt" th× thùc lµ buån c−êi. §ã lµ mét trong nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ çi bÝ mËt kiÓu bµn giÊy mµ ®ång chÝ Ga-lÐc-ca ®· nhËn thÊy trong c«ng t¸c thùc tiÔn cña ban biªn tËp vµ cña Héi ®ång ("Trªn con ®−êng míi"). ChØ cã mét lý do cã thÓ biÖn hé cho viÖc che giÊu bøc th− cña ban biªn tËp ®èi víi qu¶ng ®¹i quÇn chóng nãi chung vµ víi ph¸i tù do chñ nghÜa nãi riªng, ®ã lµ: bøc th− Êy xóc ph¹m nghiªm träng ®Õn thanh danh ®¶ng ta...

Ph¹m vi ng−êi ®äc cuèn s¸ch nhá nµy kh«ng bÞ h¹n

chÕ n÷a, v× çi gäi lµ ban biªn tËp b¸o ®¶ng cña chóng ta ®· tr¶ lêi cuèn s¸ch nµy, tùa hå nh− tr¶ lêi cho çc ®¶ng viªn, song trong thùc tÕ th× hä chØ ®äc b¶n tr¶ lêi trong çc héi nghÞ cña ph¸i thiÓu sè, chø kh«ng göi cho çc ®¶ng viªn mµ ai còng biÕt lµ thuéc ph¸i ®a sè.

NÕu b¸o "Tia löa" quyÕt ®Þnh kh«ng coi chóng t«i lµ ®¶ng viªn (nh−ng ®ång thêi l¹i kh«ng d¸m nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra), th× chóng t«i chØ cßn çch lµ chÞu ®ùng çi sè phËn hÈm hiu cña m×nh vµ tõ çi quyÕt ®Þnh ®ã chóng t«i sÏ rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt.

22 th¸ng Ch¹p 1904.


B¶n th¶o cña V.I. Lª-nin

"§Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh trong néi bé ®¶ng". – 1904

¶nh thu nhá

125

§Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh trong néi bé ®¶ng

§ Ò c − ¬ n g t h u y Õ t t r × n h c ñ a t « i 4 8

2 dÐcembre 1904 1. Ngay trong §¹i héi II, ph¸i thiÓu sè nh÷ng ng−êi thuéc

b¸o "Tia löa" ®· tá ra kh«ng kiªn ®Þnh vÒ nguyªn t¾c (hay ®· ph¹m sai lÇm), trong lóc tiÕn hµnh tuyÓn cö, hä ®· liªn minh víi nh÷ng kÎ thï vÒ t− t−ëng cña hä.

2. Sau ®¹i héi, thËm chÝ c¶ trong §ång minh, ph¸i thiÓu sè ®· b¶o vÖ tÝnh kÕ thõa cña b¸o "Tia löa" cò, nh−ng trªn thùc tÕ, hä ngµy cµng t¸ch xa khái tÝnh kÕ thõa Êy.

3. Plª-kha-nèp trong thêi kú biÕn chuyÓn cña m×nh (sè 52) ®· thÊy râ: ph¸i thiÓu sè lµ c¸nh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh nh− nh÷ng ng−êi c¸ nh©n theo chñ nghÜa v« chÝnh phñ.

(Va-xi-li-Ðp vµ Lª-nin biÓu thÞ contra1) ®èi víi t×nh tr¹ng tæ nhãm)2).

4. ñng hé, biÖn b¹ch, dùng lªn thµnh nguyªn t¾c sù l¹c hËu vÒ tæ chøc cña chóng ta vµ sù ph¸ ho¹i ®¹i héi vÒ tæ chøc, – ®ã lµ c¬ héi chñ nghÜa råi. B©y giê kh«ng cã ng−êi nµo, nãi chung, d¸m ñng hé nh÷ng ®Ò c−¬ng vÒ c−¬ng lÜnh versus ®iÒu lÖ etc.

_________________________________________________________________________________ 1) – ph¶n ®èi 2) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.8,

tr. 130 - 133.

V.I. Lª-nin 126

5. Tr¸ch ph¸i ®a sè lµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn ®Êu tranh kinh tÕ, theo chñ nghÜa Gia-c«-banh, coi th−êng tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n, – ®ã kh«ng ph¶i çi g× kh¸c h¬n lµ sù lÆp l¹i mét çch hoµn toµn v« c¨n cø sù c«ng kÝch cña t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®èi víi b¸o "Tia löa".

6. Sî §¹i héi III vµ ®Êu tranh chèng viÖc triÖu tËp ®¹i héi nµy, – nh÷ng ®iÒu ®ã béc lé nèt çi lËp tr−êng gian dèi c¶ cña ph¸i thiÓu sè lÉn cña ph¸i ®iÒu hßa.

7. Trong kÕ ho¹ch vËn ®éng ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ban biªn tËp b¸o "Tia löa", sau khi ®Ò xuÊt vÊn ®Ò khiÕp sî, ®ång thêi ca ngîi sù tháa thuËn víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vÒ viÖc biÓu t×nh mét çch hßa b×nh, coi ®ã lµ mét h×nh thøc míi, ®· ®i vµo mét ®−êng lèi s¸ch l−îc ®Æc biÖt gi¶ dèi vµ cã h¹i, râ rµng lµ c¬ héi chñ nghÜa. KÕ ho¹ch vËn ®éng nµy cã quan hÖ víi nghÞ quyÕt sai lÇm cña Xta-r«-ve.

In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XVI


__________________

127

Th− göi çc ®ång chÝ

(VÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng)

Çc ®ång chÝ th©n mÕn! H«m nay t¹i cuéc häp cña mét nhãm nhá nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch49 ë n−íc ngoµi, ®· gi¶i quyÕt døt kho¸t ®−îc vÊn ®Ò mµ trªn nguyªn t¾c ®· gi¶i quyÕt tõ l©u råi; ®ã lµ vÊn ®Ò s¸ng lËp tê b¸o ®Þnh kú cña ®¶ng, nh»m b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nh÷ng nguyªn t¾c cña ph¸i ®a sè trong cuéc ®Êu tranh chèng hiÖn t−îng hçn lo¹n vÒ tæ chøc vµ s¸ch l−îc, do ph¸i thiÓu sè ®−a vµo trong ®¶ng, vµ nh»m phôc vô c«ng t¸c tÝch cùc cña nh÷ng tæ chøc trong n−íc; hiÖn nay hÇu nh− ë kh¾p n¬i trong toµn n−íc Nga, nh÷ng ®¹i biÓu cña ph¸i thiÓu sè ®ang tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh rÊt kÞch liÖt chèng l¹i çc tæ chøc ®ã, mét cuéc ®Êu tranh ph¸ ho¹i ghª gím tæ chøc ®¶ng trong mét thêi kú lÞch sö quan träng biÕt bao, mét cuéc ®Êu tranh hoµn toµn sö dông nh÷ng biÖn ph¸p vµ thñ ®o¹n chia rÏ rÊt tr¾ng trîn, nh−ng l¹i ®−îc che giÊu b»ng nh÷ng lêi than phiÒn gi¶ dèi vÒ sù chia rÏ, ®¨ng trong çi gäi lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. Chóng t«i ®· lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ lµm ®−îc ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh b»ng ph−¬ng ph¸p cña ®¶ng; tõ th¸ng Giªng chóng t«i ®Êu tranh ®Ó triÖu tËp ®¹i héi, coi ®ã lµ con ®−êng duy nhÊt chÝnh

V.I. Lª-nin 128

®¸ng cña ®¶ng ®Ó tho¸t khái mét t×nh h×nh kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc nµy. B©y giê th× thËt ®· qu¸ râ rµng lµ hÇu nh− toµn bé ho¹t ®éng cña çi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ch¹y sang ph¸i thiÓu sè ®Òu nh»m ®Êu tranh kÞch liÖt chèng viÖc triÖu tËp ®¹i héi, râ rµng lµ Héi ®ång dïng tÊt c¶ nh÷ng thñ ®o¹n hÕt søc xÊu xa, kh«ng thÓ dung n¹p ®−îc, ®Ó tr× ho·n ®¹i héi. Héi ®ång c«ng nhiªn ph¸ ho¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi: nÕu ai sau khi ®äc nh÷ng nghÞ quyÕt gÇn ®©y nhÊt cña Héi ®ång ®¨ng trong çc phô tr−¬ng cña tê "Tia löa" sè 73 - 74, mµ vÉn cßn ch−a tin ë ®iÒu ®ã, th× ng−êi ®ã sÏ thÊy râ ®iÒu ®ã trong cuèn s¸ch nhá (mµ chóng t«i míi xuÊt b¶n gÇn ®©y) cña Oãc-lèp-xki: "Héi ®ång chèng ®¶ng". B©y giê thËt qu¸ râ rµng lµ ph¸i ®a sè nÕu kh«ng liªn hiÖp l¹i, nÕu kh«ng chèng l¹i çi gäi lµ c¬ quan trung −¬ng cña ta, th× kh«ng thÓ nµo b¶o vÖ ®−îc lËp tr−êng cña m×nh, b¶o vÖ ®−îc tÝnh ®¶ng trong cuéc ®Êu tranh chèng t×nh tr¹ng tæ nhãm. VÊn ®Ò liªn hîp nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch Nga l¹i, ®· ®−îc ph¸i ®a sè ®Æt vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù tõ l©u råi. Xin nhí l¹i nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh (theo nghÜa lµ c−¬ng lÜnh ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng cña chóng ta) cña 22 ng−êi1) ®· ®−îc rÊt nhiÒu ng−êi biÓu ®ång t×nh; xin nhí l¹i b¶n tuyªn ng«n cña 19 ng−êi, do Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va ph¸t hµnh (th¸ng M−êi 1904); sau cïng, hÇu nh− tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh cña ®¶ng ®Òu biÕt r»ng, trong thêi kú gÇn ®©y nhÊt, ®· tiÕn hµnh vµ mét phÇn nµo ®ang cßn tiÕn hµnh hµng lo¹t nh÷ng cuéc héi nghÞ riªng gi÷a çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña ph¸i ®a sè50, ®· cã nh÷ng ý ®Þnh hÕt søc c−¬ng quyÕt vµ râ rµng nh»m ®oµn kÕt chÆt chÏ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña ph¸i ®a sè ®Ó chèng l¹i nh÷ng phÇn tö kiÓu B«-na-p¸c-t¬ ®ang léng hµnh trong Héi ®ång, trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 16 - 26.

Th− göi çc ®ång chÝ 129

Chóng t«i hy väng r»ng trong mét t−¬ng lai rÊt gÇn ®©y khi ®· kh¼ng ®Þnh ®−îc lµ çc ý ®Þnh Êy ®· ®¹t kÕt qu¶, th× sÏ tuyªn bè çc ý ®Þnh ®ã (nãi ®óng h¬n, çc b−íc ®ã) cho mäi ng−êi ®−îc biÕt. DÜ nhiªn, nÕu kh«ng cã mét c¬ quan xuÊt b¶n riªng th× ph¸i ®a sè hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng tù vÖ ®−îc. Qua çc s¸ch b¸o ®¶ng cña chóng ta, cã lÏ çc ®ång chÝ ®· biÕt r»ng: Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi ®· c«ng nhiªn lo¹i trõ nh÷ng tËp s¸ch nhá cña chóng t«i (vµ thËm chÝ nh÷ng b×a s¸ch ®· s¾p ch÷ xong) ra khái c¬ quan Ên lo¸t cña ®¶ng, nh− vËy hä ®· biÕn c¬ quan Ên lo¸t cña ®¶ng thµnh c¬ quan Ên lo¸t cña tiÓu tæ; hä cù tuyÖt nh÷ng ®Ò nghÞ th¼ng th¾n cña ph¸i ®a sè ë n−íc ngoµi vµ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc, ch¼ng h¹n nh− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga, vÒ viÖc ®−a vµo n−íc Nga nh÷ng s¸ch b¸o cña ph¸i ®a sè. B©y giê hoµn toµn ®· thÊy râ r»ng bÞa ®Æt ra d− luËn cña ®¶ng lµ mét s¸ch l−îc th−êng xuyªn liªn tôc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi. Më réng c¬ quan xuÊt b¶n cña m×nh, tæ chøc sù vËn chuyÓn cho m×nh, ®ã lµ mét ®iÒu cÊp thiÕt kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái ®èi víi chóng ta. Nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· ®o¹n tuyÖt quan hÖ ®ång chÝ víi ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng (xem lêi thó nhËn cña §an trong b¸o ço vÒ héi nghÞ ë Gi¬-ne-v¬ ngµy 2 th¸ng ChÝn 190451 – ®ã lµ mét tËp s¸ch nhá cã ý nghÜa), tr−íc kia vµ b©y giê còng ®Òu kh«ng thÓ kh«ng cã mét tê b¸o ®Þnh kú. §¶ng kh«ng cã c¬ quan b¸o chÝ, c¬ quan b¸o chÝ kh«ng cã ®¶ng! KhÈu hiÖu ®¸ng buån nµy, mµ ngay tõ håi th¸ng T¸m, ph¸i ®a sè ®· ®Ò ra, tÊt nhiªn ®· dÉn ®Õn lèi tho¸t duy nhÊt lµ: s¸ng lËp mét c¬ quan b¸o cña m×nh. Nh÷ng lùc l−îng viÕt v¨n trÎ ®· ra ngoµi n−íc ®Ó ñng hé sù nghiÖp thiÕt th©n cña ®¹i ®a sè nh÷ng ng−êi c«ng t¸c trong n−íc, yªu cÇu sö dông hä. Hµng lo¹t nh÷ng nhµ v¨n cña ®¶ng ë trong n−íc còng kiªn quyÕt yªu cÇu s¸ng lËp c¬ quan b¸o. S¸ng lËp c¬ quan nµy, cã lÏ víi çi tªn lµ b¸o "TiÕn lªn"52, chóng

V.I. Lª-nin 130

ta hµnh ®éng hoµn toµn phï hîp víi nguyÖn väng cña ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë trong n−íc, hoµn toµn phï hîp víi hµnh ®éng cña chóng ta trong cuéc ®Êu tranh trong ®¶ng. Sau khi ®· thÝ nghiÖm suèt c¶ mét n¨m tÊt c¶, hÕt tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p ®¬n gi¶n h¬n, ®ì tèn th× giê h¬n ®èi víi ®¶ng, phï hîp h¬n víi lîi Ých cña phong trµo c«ng nh©n, chóng ta cÇm lÊy vò khÝ ®ã. Chóng ta tuyÖt ®èi kh«ng tõ bá cuéc ®Êu tranh ®Ó triÖu tËp ®¹i héi, tr¸i l¹i, chóng ta muèn më réng, tæng kÕt vµ ñng hé cuéc ®Êu tranh nµy, chóng ta muèn gióp çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò míi ®Ò ra tr−íc m¾t hä, tøc lµ vÊn ®Ò triÖu tËp ®¹i héi kh«ng th«ng qua Héi ®ång vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, – tr¸i víi ý chÝ cña Héi ®ång vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. VÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i ®−îc th¶o luËn mét çch nghiªm tóc vµ toµn diÖn. Chóng ta c«ng khai t¸n ®ång nh÷ng quan ®iÓm vµ nhiÖm vô ®· ®−îc tr×nh bµy tr−íc toµn ®¶ng tõ l©u trong hµng lo¹t nh÷ng tËp s¸ch nhá. B©y giê còng nh− sau nµy, chóng ta quyÕt ®Êu tranh cho ph−¬ng ch©m çch m¹ng kiªn ®Þnh, chèng hçn lo¹n vµ dao ®éng trong çc vÊn ®Ò tæ chøc vµ s¸ch l−îc (xem bøc th− hÕt søc hå ®å cña b¸o "Tia löa" míi göi cho çc tæ chøc ®¶ng; bøc th− nµy chØ dµnh cho ®¶ng viªn xem, gi÷ bÝ mËt ®èi víi ngoµi). Cã lÏ néi trong tuÇn lÔ hay kho¶ng chõng Êy, c¬ quan b¸o míi sÏ tuyªn bè xuÊt b¶n. Sè b¸o thø nhÊt sÏ ra trong thêi gian tõ 1 ®Õn 10 th¸ng Giªng theo lÞch míi. TÊt c¶ nh÷ng nhµ viÕt s¸ch b¸o cã tiÕng t¨m tõ tr−íc ®Õn nay cña ph¸i ®a sè (Ri-a-®«-v«i, Ga-lÐc-ca, Lª-nin, Oãc-lèp-xki – ng−êi ®· céng t¸c ®Òu ®Æn víi b¸o "Tia löa" tõ sè 46 ®Õn sè 51 trong thêi kú Lª-nin vµ Plª-kha-nèp l·nh ®¹o tê b¸o Êy, vµ nh÷ng lùc l−îng viÕt v¨n trÎ rÊt ®¸ng quý kh¸c) ®Òu sÏ tham gia vµo ban biªn tËp. Ban l·nh ®¹o vµ tæ chøc trªn thùc tÕ çc lo¹i c«ng t¸c phøc t¹p nh− ph¸t hµnh, çc ®¹i lý v.v. vµ v.v. sÏ ®−îc thµnh lËp (mét phÇn ®· ®−îc thµnh lËp l¹i råi)53 trªn c¬ së hµng lo¹t çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé


trong n−íc (¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp, 4 ban chÊp hµnh ®¶ng bé Çp-ca-d¬ vµ mét sè ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë miÒn B¾c mµ ch¼ng bao l©u n÷a çc ®ång chÝ sÏ biÕt ®Çy ®ñ, tØ mØ) sÏ trùc tiÕp giao nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh cho çc ®ång chÝ nhÊt ®Þnh nµo ®Êy. B©y giê chóng t«i yªu cÇu tÊt c¶ çc ®ång chÝ h·y ñng hé chóng t«i b»ng hÕt th¶y mäi biÖn ph¸p. Chóng t«i sÏ tæ chøc c¬ quan b¸o lµm sao ®Ó nã trë thµnh c¬ quan b¸o cña phong trµo trong n−íc, chø tuyÖt ®èi kh«ng ph¶i lµ mét c¬ quan b¸o cña mét tiÓu tæ ë n−íc ngoµi. Muèn thÕ, tr−íc hÕt vµ h¬n hÕt cÇn ph¶i cã sù ñng hé m¹nh mÏ nhÊt vÒ mÆt "viÕt l¸ch", nãi cho ®óng h¬n, lµ sù tham gia viÕt cña çc ®ång chÝ ë trong n−íc. T«i nhÊn m¹nh vµ ®Æt trong dÊu ngoÆc kÐp ch÷ "viÕt l¸ch" ®Ó lµm ng−êi ta tøc kh¾c chó ý ®Õn çi ý nghÜa ®Æc thï cña nã vµ phßng ngõa mét sù hiÓu lÇm rÊt th«ng th−êng vµ hÕt søc cã h¹i cho sù nghiÖp. Sù hiÓu lÇm ®ã cho r»ng chÝnh lµ çc nhµ v¨n vµ chØ cã çc nhµ v¨n (theo ý nghÜa chuyªn m«n cña ch÷ Êy) míi cã kh¶ n¨ng tham gia mét çch cã kÕt qu¶ vµo c¬ quan b¸o; tr¸i l¹i, c¬ quan b¸o sÏ sinh ®éng, ®Çy sinh lùc, khi nµo cø 5 nhµ v¨n l·nh ®¹o vµ th−êng xuyªn viÕt s¸ch b¸o th× l¹i cã n¨m tr¨m vµ n¨m ngh×n nh©n viªn c«ng t¸c kh«ng ph¶i lµ nhµ v¨n. Mét trong nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña b¸o "Tia löa" cò mµ t«i lu«n lu«n cè g¾ng lµm cho tê b¸o Êy tr¸nh khái (khuyÕt ®iÓm Êy ph¸t triÓn lªn mét møc ®¸ng sî trong tê "Tia löa" míi), ®ã lµ c«ng t¸c trong n−íc ®èi víi b¸o Êy cßn yÕu. Lu«n lu«n chóng ta ®· ®¨ng hÇu nh− toµn bé, kh«ng bá sãt, tÊt c¶ nh÷ng g× ë trong n−íc göi ®Õn cho chóng ta. Mét c¬ quan b¸o thùc sù sinh ®éng chØ nªn ®¨ng mét phÇn m−êi çc bµi göi ®Õn, sö dông nh÷ng bµi cßn l¹i lµm tµi liÖu tin tøc vµ gãp ý kiÕn cho çc nhµ viÕt s¸ch b¸o. §iÒu cÇn thiÕt lµ lµm thÕ nµo ®Ó thËt hÕt søc nhiÒu ng−êi lµm c«ng t¸c ®¶ng cã quan hÖ th− tÝn víi chóng ta, quan hÖ th− tÝn kh«ng ph¶i theo ý nghÜa viÕt s¸ch b¸o

V.I. Lª-nin 132

cña ch÷ ®ã, mµ chÝnh lµ theo ý nghÜa th«ng th−êng cña nã.

T×nh tr¹ng sèng xa n−íc Nga, thë çi kh«ng khÝ ®Çm lÇy khã chÞu cña n−íc ngoµi ®· lµm cho ng−êi ta tøc thë ®Õn nçi ë ®©y chØ cßn mét lèi tho¸t duy nhÊt lµ: liªn hÖ mËt thiÕt víi trong n−íc. Nh÷ng ai – kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi mµ c¶ trªn viÖc lµm – muèn coi (vµ muèn biÕn) c¬ quan b¸o cña chóng ta thµnh c¬ quan b¸o cña tÊt c¶ "ph¸i ®a sè", c¬ quan b¸o cña ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ë trong n−íc, xin ®õng quªn ®iÒu ®ã. TÊt c¶ nh÷ng ai coi c¬ quan b¸o nµy lµ cña m×nh vµ nhËn thøc ®−îc nghÜa vô cña ng−êi ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi, xin h·y tõ bá vÜnh viÔn çi thãi quen suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi b¸o chÝ hîp ph¸p, nh− nãi r»ng: viÖc viÕt lµ cña hä cßn viÖc cña ta lµ ®äc. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®Òu ph¶i c«ng t¸c cho tê b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Chóng t«i yªu cÇu tÊt c¶ mäi ng−êi, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n, viÕt cho chóng t«i. H·y t¹o cho c«ng nh©n ®iÒu kiÖn réng r·i ®Ó viÕt bµi cho b¸o chóng ta, viÕt vÒ tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò, viÕt cµng nhiÒu cµng tèt vÒ ®êi sèng hµng ngµy, vÒ nh÷ng nhu cÇu vµ c«ng t¸c cña m×nh, – kh«ng cã tµi liÖu nµy th× c¬ quan b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi chØ sÏ ®¸ng gi¸ mét xu vµ nã sÏ kh«ng xøng víi çi tªn lµ c¬ quan b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Ngoµi ra chóng t«i yªu cÇu viÕt ®Ó trao ®æi tin tøc, hiÓn nhiªn kh«ng ph¶i lµ viÕt bµi göi ®Õn, nghÜa lµ kh«ng ph¶i ®Ó ®¨ng b¸o, mµ lµ ®Ó duy tr× mét quan hÖ ®ång chÝ víi ban biªn tËp, vµ cho ban biªn tËp biÕt tin tøc, kh«ng ph¶i chØ nh÷ng tin tøc vÒ çc sù thËt, çc sù kiÖn, mµ lµ tin tøc vÒ t©m tr¹ng con ng−êi, vÒ khÝa c¹nh "kh«ng høng thó" hµng ngµy, th−êng t×nh vµ cò rÝch cña phong trµo. V× kh«ng ë n−íc ngoµi, çc ®ång chÝ kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc lµ chóng t«i rÊt cÇn nh÷ng bøc th− nh− vËy (trong çc bøc th− Êy hoµn toµn kh«ng cã g× lµ bÝ mËt; viÕt mét tuÇn mét lÇn, mét


tuÇn hai lÇn mét bøc th− kh«ng dïng mËt m· nh− thÕ, thùc ra, mét ng−êi hÕt søc bËn còng hoµn toµn cã thÓ lµm ®−îc). H·y viÕt cho chóng t«i biÕt vÒ t×nh h×nh täa ®µm cña çc nhãm c«ng nh©n, vÒ tÝnh chÊt cña çc buæi täa ®µm Êy, vÒ ®Ò môc cña çc buæi häc, vÒ nhu cÇu cña c«ng nh©n, vÒ viÖc s¾p xÕp c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng, vÒ quan hÖ trong x· héi, trong qu©n ®éi vµ trong thanh niªn; tr−íc hÕt h·y viÕt cho chóng t«i vÒ sù bÊt m·n cña c«ng nh©n ®èi víi chóng t«i, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, vÒ nh÷ng hiÓu lÇm, nh÷ng nhu cÇu, nh÷ng kh¸ng nghÞ cña hä v.v.. HiÖn nay nh÷ng vÊn ®Ò s¾p xÕp thùc tÕ c«ng viÖc lµ ®Æc biÖt träng yÕu; ngoµi sù trao ®æi th− tõ sinh ®éng kh«ng cã tÝnh chÊt viÕt bµi, mµ chØ cã tÝnh chÊt ®ång chÝ, th× ban biªn tËp kh«ng cã mét biÖn ph¸p nµo kh¸c ®Ó biÕt ®−îc tin tøc vÒ çc vÊn ®Ò Êy; ®−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i bÊt cø ng−êi nµo còng viÕt ®−îc vµ ham viÕt, nh−ng... ®õng nãi lµ t«i kh«ng cã thÓ viÕt ®−îc mµ nªn nãi lµ t«i kh«ng muèn viÕt; nÕu muèn th×, trong bÊt kú mét nhãm nµo, trong mçi mét nhãm thËm chÝ lµ hÕt søc nhá, thËm chÝ lµ hÕt søc phô (th−êng th−êng çc nhãm phô ®¸ng ®−îc chó ý ®Æc biÖt, v× ®«i khi chÝnh nh÷ng nhãm phô nµy thùc hiÖn mét phÇn rÊt quan träng cña c«ng t¸c mÆc dÇu kh«ng ai thÊy râ), bao giê còng cã thÓ t×m ®−îc mét hai ®ång chÝ cã thÓ viÕt ®−îc. ë ®©y, rót kinh nghiÖm cña b¸o "Tia löa" cò, chóng t«i ®Æt c«ng t¸c th− ký trªn nh÷ng c¬ së réng r·i ngay tõ ®Çu, vµ chóng t«i yªu cÇu çc ®ång chÝ nªn biÕt r»ng, tÊt c¶ mäi ng−êi, kh«ng trõ ai, nÕu nhÉn n¹i vµ quyÕt t©m b¾t tay vµo viÖc th× sÏ dÔ dµng ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ: toµn bé hay chÝn phÇn m−êi nh÷ng bøc th− cña hä göi sÏ ®Õn n¬i ®−îc. T«i nãi ®iÒu nµy trªn c¬ së 3 n¨m kinh nghiÖm cña b¸o "Tia löa" cò, b¸o nµy cã kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi b¹n th− tÝn (th−êng lµ kh«ng quen víi mét ng−êi nµo trong ban biªn tËp) ®· tiÕn hµnh trao ®æi th− tõ mét çch hÕt søc th−êng xuyªn nh− thÕ. §· l©u råi, së c¶nh s¸t

V.I. Lª-nin 134

tuyÖt ®èi kh«ng cßn cã thÓ chép ®−îc nh÷ng bøc th− ë n−íc ngoµi göi vÒ (chØ t×nh cê b¾t ®−îc nh÷ng bøc th− ®ã trong tr−êng hîp ng−êi göi th− qu¸ − bÊt cÈn mµ th«i), ®¹i bé phËn tµi liÖu cña b¸o "Tia löa" cò ®· lu«n lu«n göi ®−îc ®Õn n¬i b»ng con ®−êng rÊt b×nh th−êng trong nh÷ng bøc th− th«ng th−êng göi theo ®Þa chØ cña chóng t«i. Chóng t«i ®Æc biÖt muèn ng¨n ngõa çch chØ tËp trung th− tõ vµo Ban chÊp hµnh vµ vµo th− ký. Kh«ng cã g× nguy h¹i cho b»ng thø ®éc quyÒn nh− thÕ. Trong hµnh ®éng, trong quyÕt nghÞ, sù thèng nhÊt cµng cÇn thiÕt bao nhiªu th× trong trao ®æi th− tÝn nã l¹i cµng kh«ng ®óng bÊy nhiªu. RÊt th«ng th−êng lµ: nh÷ng bøc th− cña nh÷ng ng−êi t−¬ng ®èi "ngoµi cuéc" (çch xa çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé) ®Æc biÖt ®¸ng chó ý; nh÷ng ng−êi nµy nhËn thøc mét çch nhËy bÐn h¬n vÒ nhiÒu ®iÒu mµ mét ng−êi c«ng t¸c l©u n¨m cã kinh nghiÖm rÊt hay coi th−êng vµ kh«ng chÞu chó ý ®Õn. H·y t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn h¬n ®Ó çc çn bé trÎ – nh÷ng thanh niªn, nh÷ng nh©n viªn c«ng t¸c, nh÷ng ng−êi "tËp trung chñ nghÜa", nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c tæ chøc, nh÷ng thµnh viªn b×nh th−êng cña çc buæi häp chíp nho¸ng vµ cña çc cuéc mÝt-tinh – viÕt cho chóng t«i.

ChØ nh− thÕ vµ chØ trong ®iÒu kiÖn cña mét sù trao ®æi réng r·i th− tõ nh− thÕ, chóng ta míi cã thÓ ®ång t©m hiÖp lùc biÕn tê b¸o cña chóng ta thµnh mét c¬ quan thùc sù cña phong trµo c«ng nh©n ë n−íc Nga. Chóng t«i ch©n thµnh yªu cÇu ®äc bøc th− nµy trong tÊt c¶ çc cuéc häp, trong mäi tiÓu tæ, mäi ph©n tæ v.v. vµ v.v., cµng réng r·i cµng tèt, vµ viÕt cho chóng t«i biÕt c«ng nh©n ®· ®ãn tiÕp lêi kªu gäi nµy nh− thÕ nµo. §èi víi ý kiÕn ph©n t¸ch b¸o cña c«ng nh©n ("cã tÝnh chÊt ®¹i chóng") vµ b¸o chung (cã tÝnh chÊt chØ ®¹o) cña çc phÇn tö trÝ thøc, chóng t«i rÊt hoµi nghi: chóng t«i muèn biÕn b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi thµnh c¬ quan cña toµn bé phong trµo, muèn b¸o cña c«ng nh©n vµ b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi hîp


nhÊt l¹i thµnh mét c¬ quan. ChØ cã thÓ ®¹t ®−îc viÖc ®ã nÕu cã sù ñng hé tÝch cùc nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n.

Xin göi tíi çc b¹n lêi chµo ®ång chÝ

N. Lª-nin ViÕt ngµy 29 th¸ng M−êi

mét (12 th¸ng Ch¹p) 1904

In thµnh tê riªng vµo th¸ng Ch¹p 1904 t¹i BÐc-lanh


__________________

136

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp ban tæ chøc

vµ vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi III th−êng kú

cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga54

Tõ §¹i héi II cho ®Õn nay ®· mét n¨m r−ìi råi, ®¶ng ta tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng, mét cuéc khñng ho¶ng ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ kh«ng tr¸nh ®−îc vµ ®· biÕt tr−íc tõ l©u: çc c¬ quan trung −¬ng hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng. ë ®©y chóng t«i sÏ kh«ng nh¾c l¹i çi lÞch sö nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng vµ kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng sù thùc ®· ®−îc tr×nh bµy kh¸ ®Çy ®ñ trong çc s¸ch b¸o cña ®¶ng nãi chung, vµ trong c¶ mét lo¹t nh÷ng nghÞ quyÕt vµ tuyªn bè cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc héi nghÞ ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc nãi riªng. ChØ cÇn chØ ra mét ®iÓm nµy còng ®ñ: héi nghÞ gÇn ®©y nhÊt trong sè çc héi nghÞ nh− thÕ, tøc lµ héi nghÞ miÒn B¾c, gåm çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, Ri-ga, Tve, M¸t-xc¬-va, miÒn B¾c vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, ®· cö ra Ban th−êng vô vµ giao cho Ban th−êng vô nµy lÊy t− çch cña Ban tæ chøc ®Ó triÖu tËp ngay §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

HiÖn t¹i Ban th−êng vô thÊy r»ng tÊt c¶ nh÷ng thêi h¹n mµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ên ®Þnh ®Ó tr¶ lêi cho çi gäi lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Òu ®· hÕt, cho nªn Ban th−êng vô ®· tháa thuËn víi çc ®¹i biÓu toµn quyÒn cña ba ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn Nam (¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp) vµ bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé Çp-ca-d¬. HiÖn t¹i Ban th−êng vô lÊy t− çch Ban tæ chøc ®Ó

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc 137

triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, kh«ng cÇn cã sù ®ång ý cña çc c¬ quan trung −¬ng, lµ nh÷ng c¬ quan cã nghÜa vô b¸o ço tr−íc ®¶ng nh−ng ®· lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm tr−íc ®¶ng.

N−íc Nga ®ang tr¶i qua mét cao trµo chÝnh trÞ ch−a tõng thÊy, vµ giai cÊp v« s¶n ph¶i ®¶m nhiÖm lÊy nhiÖm vô lÞch sö vÜ ®¹i nhÊt lµ ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi c«ng t¸c trong n−íc Nga ®Òu biÕt r»ng t×nh h×nh tung t¸n trong ®¶ng ta ®· lµm cho sù nghiÖp tæ chøc vµ ®oµn kÕt çc lùc l−îng v« s¶n tæn h¹i to lín nh− thÕ nµo, ¶nh h−ëng tai h¹i cña t×nh tr¹ng tæ nhãm ë n−íc ngoµi ®· lµm cho sù nghiÖp tuyªn truyÒn, cæ ®éng vµ thèng nhÊt c«ng nh©n trong n−íc ph¶i chÞu mét tæn thÊt kh«ng l−êng ®−îc nh− thÕ nµo. Vµ nÕu nh− kh«ng thÓ thèng nhÊt ®−îc çc tiÓu tæ ë n−íc ngoµi vµ nh÷ng thµnh viªn cña çc tiÓu tæ ®ã, th× Ýt nhÊt còng ph¶i thèng nhÊt ®−îc tÊt c¶ nh÷ng çn bé d©n chñ - x· héi ë trong n−íc Nga, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ph−¬ng ch©m kiªn ®Þnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng. Sù thèng nhÊt nh− thÕ lµ mét con ®−êng duy nhÊt ®óng ®Ó ®i ®Õn mét sù thèng nhÊt hoµn toµn vµ v÷ng ch¾c sau nµy cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë trong n−íc.

§¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga mu«n n¨m! Phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng quèc tÕ mu«n n¨m!

VÒ ®iÒu kiÖn triÖu tËp ®¹i héi, Ban tæ chøc cho lµ cÇn

thiÕt ph¶i c«ng bè cho mäi ng−êi biÕt nh÷ng ®iÓm nh− sau: 1) Ban tæ chøc thõa nhËn lµ tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh

®¶ng bé vµ çc tæ chøc trong n−íc ®· ®−îc §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga phª chuÈn (çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Kh¸c-cèp, Ki-Ðp, ¤-®Ðt-xa, Ni-c«-la-Ðp, vïng s«ng §«n, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Xa-ra-tèp, U-ran, miÒn B¾c, Tu-la, Tve, Ni-gi¬-ni Nèp-

V.I. Lª-nin 138

g«-rèt, Ba-cu, Ba-tum, Ti-phlÝt, Goãc-n«-da-vèt-xc¬, Xi-bi-ri vµ Cr−m), cã quyÒn tham gia v« ®iÒu kiÖn §¹i héi III th−êng kú vµ cã quyÒn biÓu quyÕt.

2) Ban tæ chøc thõa nhËn lµ nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng phª chuÈn sau §¹i héi II (Min-gre-li, A-xt¬-ra-khan, ¤-ri-«n - Bri-an-xc¬, Xa-ma-ra, Xm«-len-xc¬, Ri-ga, Cuèc-xc¬, V«-r«-ne-gi¬ vµ c¶ §ång minh ë n−íc ngoµi) cã quyÒn tham gia ®¹i héi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. TÊt c¶ nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé nµy ®Òu do çc c¬ quan trung −¬ng ®· mÊt tÝn nhiÖm ®èi víi ®¶ng, phª chuÈn. Chóng t«i cã tr¸ch nhiÖm ph¶i mêi hä ®Õn häp §¹i héi III, nh−ng chØ cã b¶n th©n ®¹i héi míi cã thÓ quyÕt ®Þnh døt kho¸t vÊn ®Ò tham gia cña hä (t− çch cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé, tham dù kh«ng ®−îc h−ëng quyÒn biÓu quyÕt hay cã quyÒn biÓu quyÕt, v.v.).

3) Ban tæ chøc thay mÆt ®a sè çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé trong n−íc, yªu cÇu tÊt c¶ çc tæ chøc ë ngoµi n−íc còng nh− trong n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®Æc biÖt lµ tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n tù nhËn m×nh thuéc vÒ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®Õn häp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Chóng t«i ®Æc biÖt mong muèn çc tæ chøc c«ng nh©n tham gia ®¹i héi, v× cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng vµ sù tuyªn truyÒn cã tÝnh mÞ d©n vÒ nguyªn t¾c bÇu cö vµ chñ nghÜa d©n chñ cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®· g©y ra hµng lo¹t sù chia rÏ. CÇn ph¶i lîi dông ®¹i héi ®Ó, víi sù tham gia cña ®¹i biÓu cña ®a sè çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc, t×m çch kh¾c phôc nh÷ng sù chia rÏ ®ã hay lµ gi¶m bít t¸c h¹i cña nã.

4) Cho nªn Ban tæ chøc yªu cÇu tÊt c¶ nh÷ng ai muèn tham gia ®¹i héi, nªn lËp tøc biÓu thÞ th¸i ®é vµ liªn hÖ víi Ban tæ chøc (th«ng qua mét trong 13 ban chÊp hµnh ®¶ng bé nãi trªn).

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc 139

5) §iÒu kiÖn mêi häp ®¹i héi, trong tr−êng hîp cã sù tranh chÊp, sÏ ®−îc x¸c ®Þnh theo quyÕt ®Þnh cña hai ban chÊp hµnh ®¶ng bé gÇn nhÊt vµ mét ng−êi thø ba, ®¹i biÓu cña Ban tæ chøc.

6) §èi víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé hay çc tæ chøc kh¸c kh«ng ®−îc §¹i héi II cña ®¶ng phª chuÈn th× nh÷ng ®iÒu kiÖn tham gia ®¹i héi (kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt hay cã quyÒn biÓu quyÕt) sÏ do chÝnh §¹i héi III x¸c ®Þnh.

7) Ban tæ chøc sÏ ®Þnh ngµy giê vµ ®Þa ®iÓm häp ®¹i héi.

ViÕt sau ngµy 11 (24) th¸ng

Ch¹p 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin, t.V


__________________

140

C«ng tr¸i míi cña n−íc nga

D−íi ®Çu ®Ò Êy, tê b¸o cña nh÷ng tay trïm kÕch xï cña

çc së giao dÞch §øc ("B¸o Phran-pho"55) ®−a ra çi tin bæ Ých sau ®©y:

"§· suèt mÊy tuÇn nay cã tin ®ån dai d¼ng vÒ viÖc n−íc Nga l¹i ph¸t hµnh lo¹i c«ng tr¸i lín. TÊt c¶ çc tin ®ån ®ã ®Òu ®· lËp tøc ®−îc c¶i chÝnh ngay. Nh−ng b©y giê ng−êi ta chÝnh thøc thõa nhËn r»ng çch ®©y mÊy ngµy (viÕt ngµy 29 th¸ng Ch¹p theo lÞch míi) t¹i Pª-tÐc-bua ®· tiÕn hµnh cuéc ®µm ph¸n vÒ c«ng tr¸i. Kh«ng nghi ngê g× c¶, nh÷ng th¨m dß ç nh©n dÉn tíi çc tin ®ån Êy ®· ®i tr−íc nh÷ng cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc. Ng−êi ta nãi r»ng trong cuéc ®µm ph¸n lÇn nµy cã çc tay t− b¶n tµi chÝnh §øc tham gia. Ng−êi ta dù ®Þnh ®em c«ng tr¸i vµo thÞ tr−êng §øc. Cho ®Õn nay, kÓ tõ khi b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh, n−íc Nga xoay tiÒn b»ng ba lèi kh¸c nhau: tr−íc hÕt lµ m−în kho¶ng 300 triÖu róp trong sè tiÒn mÆt nhµn rçi cña ng©n khè nhµ n−íc; nhê çch gi¶m bít çc kho¶n chi ®· ®−îc chuÈn y nªn mãn tiÒn nhµn rçi nµy cã t¨ng lªn. TiÕp ®Õn lµ mãn tiÒn 800 triÖu phr¨ng (chõng 300 triÖu róp) do çc nhµ t− b¶n ng©n hµng Ph¸p cho vay. Th¸ng T¸m, n−íc Nga ®· h−íng vÒ thÞ tr−êng néi ®Þa: ®· ph¸t hµnh giÊy b¹c ®Õn 150 triÖu róp. ChiÕn tranh hµng th¸ng nuèt nh÷ng sè tiÒn ngµy cµng lín vµ n−íc Nga l¹i nghÜ ®Õn viÖc vay nh÷ng mãn tiÒn to ë n−íc ngoµi. Thêi gian gÇn ®©y quü cña ng©n khè

C«ng tr¸i míi cña n−íc Nga 141

Nga tá ra cã xu thÕ gi¶m xuèng rÊt nhiÒu (nghiªm träng, bedenkliche). Th¸i ®é cña c«ng chóng §øc ®èi víi c«ng tr¸i Nga nh− thÕ nµo, – ®iÒu ®ã ch−a biÕt. Tõ tr−íc ®Õn nay vËn ®á trong chiÕn tranh lu«n lu«n ë vÒ phÝa NhËt-b¶n. NÕu nh− c«ng tr¸i Nga, tõ tr−íc ®Õn b©y giê ®−îc nhËn lµ lèi ®Çu t− ch¾c ch¾n, th× nay ®· mang Ýt nhiÒu mµu s¾c ®Çu c¬ (Beigeschmack), ®Æc biÖt lµ do ®¹o dô míi ®©y cña Nga hoµng, qua ®ã ®· hiÖn lªn râ rµng ®Æc ®iÓm cña trËt tù bªn trong n−íc Nga. Chóng ta thö xem c«ng tr¸i míi cã sÏ ®−îc ®−a ra cho c«ng chóng §øc víi nh÷ng ®iÒu kiÖn (suÊt lîi tøc cao vµ tû gi¸ ph¸t hµnh) cã thÓ lµm c©n b»ng chÊt l−îng ®· bÞ h¹ thÊp cña c«ng tr¸i Nga". – – –

§ã lµ lêi c¶nh ço míi cña giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ Nga! Uy tÝn cña chÕ ®é Êy gi¶m xuèng võa lµ do nh÷ng thÊt b¹i qu©n sù, võa lµ do lßng bÊt m·n ®ang t¨ng lªn ë trong n−íc. Çc nhµ t− b¶n ng©n hµng ch©u ¢u ®· b¾t ®Çu nhËn ®Þnh r»ng tr«ng cËy vµo chÕ ®é chuyªn chÕ lµ mét lèi ®Çu c¬ kh«ng ch¾c ch¾n, hä c«ng khai thõa nhËn r»ng "chÊt l−îng" c«ng tr¸i Nga, xÐt vÒ ph−¬ng diÖn cã ®¸ng tin cËy hay kh«ng, ®ang ngµy cµng h¹ thÊp.

Cuéc chiÕn tranh téi lçi Êy – cuéc chiÕn tranh nµy ch¾c ch¾n hµng ngµy nuèt mÊt Ýt nhÊt lµ ba triÖu róp, – sÏ cßn tèn cho nh©n d©n biÕt bao nhiªu tiÒn n÷a!

ViÕt sau ngµy 16 (29)

th¸ng Ch¹p 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XVI


__________________

143

B¶n tuyªn bè

vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc c¸c c¬ quan trung −¬ng

®o¹n tuyÖt víi §¶ng

ViÕt ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1904

(4 th¸ng Giªng 1905)

In thµnh s¸ch riªng vµo th¸ng Giªng 1905 t¹i Gi¬-ne-v¬

Theo ®óng b¶n in trong s¸ch

145

Trong b¸o "Tia löa", sè 77, ba uû viªn Ban chÊp hµnh

trung −¬ng, thay mÆt toµn bé Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè ®−a ®ång chÝ N ra tßa ¸n träng tµi "v× ®ång chÝ nµy ®· tuyªn bè dèi tr¸ nh»m môc ®Ých ph¸ ho¹i tæ chøc ®¶ng". Çi gäi lµ b¶n tuyªn bè dèi tr¸ nµy ®· ®−îc ®−a ra "qua tay mét uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng tham gia khëi th¶o b¶n tuyªn ng«n", nghÜa lµ qua tay ç nh©n t«i. V× t«i cã quan hÖ mËt thiÕt víi sù kiÖn nµy, ®ång thêi dùa trªn c¬ së t«i ®−îc ®ång chÝ N uû th¸c toµn quyÒn, t«i tù thÊy cã quyÒn vµ cã nghÜa vô ph¶i tham gia thÈm lý vô ¸n nµy, lªn tiÕng buéc téi çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Glª-bèp, Va-len-tin vµ Ni-ki-tÝch nh− sau.

T«i lªn ¸n çc uû viªn nµy vÒ téi: ®èi víi nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®ång sù cña hä vµ ®èi víi toµn ®¶ng, hä ®· cã nh÷ng hµnh ®éng phi ph¸p, kh«ng chÝnh ®¸ng, kh«ng thÓ dung n¹p ®−îc vÒ mÆt chÝnh thøc vµ vÒ mÆt ®¹o lý.

V× çc hµnh ®éng kh«ng chÝnh ®¸ng ®ã kÐo dµi qu¸ møc vµ lµm gay g¾t thªm cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, ®ång thêi cã ¶nh h−ëng mét çch rÊt trùc tiÕp ®Õn rÊt nhiÒu çn bé ®¶ng, cho nªn t«i cho lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i c«ng khai thÈm lý tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò g× kh«ng cã tÝnh chÊt bÝ mËt, vµ do ®ã t«i xin tr×nh bµy tØ mØ néi dung lêi buéc téi cña t«i.

V.I. Lª-nin 146

I. T«i lªn ¸n 3 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Glª-bèp, Va-len-tin, Ni-ki-tÝch lµ ®· lõa dèi ®¶ng mét çch cã hÖ thèng.

1) T«i lªn ¸n hä ®· lîi dông quyÒn lùc mµ §¹i héi II cña

®¶ng giao cho hä, ®Ó ¸p chÕ d− luËn trong ®¶ng cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp §¹i héi III. Hä kh«ng cã quyÒn g× ®Ó ¸p chÕ cuéc cæ ®éng nµy; tiÕn hµnh cæ ®éng lµ mét quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña mçi ®¶ng viªn. Nãi riªng, hä kh«ng cã quyÒn g× ®Ó gi¶i t¸n Côc miÒn Nam v× c¬ quan nµy tiÕn hµnh cæ ®éng cho ®¹i héi. C¶ vÒ mÆt chÝnh thøc lÉn vÒ mÆt tinh thÇn, hä ®Òu kh«ng cã quyÒn khiÓn tr¸ch t«i v× t«i, víi t− çch lµ uû viªn Héi ®ång ®¶ng, trong héi nghÞ cña Héi ®ång, ®· bá phiÕu t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi;

2) t«i lªn ¸n hä ®· giÊu kh«ng cho ®¶ng biÕt quyÕt nghÞ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi, lîi dông sù tÝn nhiÖm ®èi víi hä lµ nh÷ng uû viªn cña c¬ quan cao nhÊt cña ®¶ng, ®· lõa dèi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé, tr×nh bµy t×nh h×nh trong ®¶ng víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé mét çch râ rµng lµ sai lÖch. Hä c¶n trë viÖc lµm s¸ng tá sù thËt, kh«ng chÞu thùc hiÖn lêi ®Ò nghÞ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga yªu cÇu in vµ phæ biÕn nghÞ quyÕt cña 22 ng−êi, vµ còng kh«ng chÞu thùc hiÖn lêi yªu cÇu ®Ò nghÞ ®−a vµo n−íc Nga nh÷ng s¸ch b¸o cña ph¸i ®a sè, lÊy cí r»ng ®ã lµ s¸ch b¸o kh«ng ph¶i cña ®¶ng;

3) t«i lªn ¸n hä, v× trong khi tiÕn hµnh cæ ®éng ph¶n ®èi viÖc triÖu tËp ®¹i héi, hä ®· kh«ng tõ ngay c¶ viÖc ph¸ ho¹i c«ng t¸c ë ®Þa ph−¬ng, hä kªu gäi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng ph¶n ®èi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· t¸n thµnh viÖc triÖu tËp ®¹i héi, hä t×m mäi çch lµm mÊt uy tÝn cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Êy tr−íc mÆt çc çn bé ®Þa ph−¬ng vµ do ®ã ph¸ ho¹i sù tÝn nhiÖm lÉn nhau gi÷a ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ tæ chøc ®Þa ph−¬ng, mµ kh«ng tÝn nhiÖm lÉn nhau th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c«ng t¸c nµo;

B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn 147

4) t«i lªn ¸n hä ®· th«ng qua ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong Héi ®ång ®Ó tham gia th¶o nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn triÖu tËp §¹i héi III, nh÷ng quyÕt ®Þnh ®· lµm cho ®¹i héi kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc vµ nh− thÕ ®· lµm cho ®¶ng mÊt kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt mét çch b×nh th−êng cuéc xung ®ét trong néi bé ®¶ng;

5) t«i lªn ¸n hä vÒ chç trong khi tuyªn bè víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé r»ng hä t¸n ®ång trªn nguyªn t¾c lËp tr−êng cña ph¸i ®a sè, trong khi tuyªn bè r»ng hiÖp ®Þnh víi ph¸i thiÓu sè chØ cã thÓ ký kÕt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lµ ph¸i thiÓu sè tõ bá çi tæ chøc bÝ mËt ®¬n ®éc cña m×nh vµ tõ bá viÖc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× ®ång thêi hä l¹i c©u kÕt, mét çch bÝ mËt ®èi víi ®¶ng vµ râ rµng lµ chèng l¹i ý chÝ cña ®¶ng, víi ph¸i thiÓu sè trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: 1) b¶o tån quyÒn tù qu¶n çc xÝ nghiÖp kü thuËt cña ph¸i thiÓu sè; 2) bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ba ®¹i diÖn h¨ng h¸i nhÊt cña ph¸i thiÓu sè;

6) t«i lªn ¸n hä ®· lîi dông uy tÝn cña m×nh lµ uû viªn cña c¬ quan cao nhÊt cña ®¶ng ®Ó g©y hiÒm nghi ®èi víi nh÷ng ®èi thñ chÝnh trÞ cña m×nh. Hä ®· cã nh÷ng hµnh ®éng bÊt l−¬ng ®èi víi ®ång chÝ P.: th¸ng B¶y hä ra quyÕt ®Þnh ®iÒu tra vÒ çi gäi lµ hµnh vi lõa dèi cña ®ång chÝ nµy t¹i Ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c vµ råi tõ ®ã ®Õn nay (22 th¸ng Ch¹p) hä còng kh«ng ®Ò xuÊt ngay c¶ mét lêi kÕt téi nµo ®èi víi ®ång chÝ Êy, mÆc dÇu Glª-bèp ®· tõng gÆp P. nhiÒu lÇn, vµ mÆc dÇu r»ng, trªn b¸o "Tia löa" chÝnh Glª-bèp ®· tù cho phÐp m×nh, víi t− çch lµ uû viªn Héi ®ång ®¶ng, gäi hµnh vi cña ®ång chÝ ®· bÞ t−íc ®o¹t mÊt kh¶ n¨ng tù bµo ch÷a, lµ mét "sù lõa dèi". Hä ®· nãi ra mét ®iÒu râ rµng lµ kh«ng ®óng sù thùc: hä tuyªn bè r»ng Li-®in kh«ng ph¶i lµ ng−êi ®−îc uû th¸c (Vertrauensmann) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Nh»m môc ®Ých lµm cho ®ång

V.I. Lª-nin 148

chÝ B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi céng t¸c víi ®ång chÝ nµy trong c«ng t¸c vËn chuyÓn bÞ mÊt uy tÝn tr−íc mÆt çc ®¶ng viªn, hä ®· lõa dèi ®¶ng viªn: trong b¶n tuyªn bè ®¨ng trªn b¸o "Tia löa" (sè 77) hä chØ nªu lªn (vµ kh«ng ®óng sù thùc) kho¶n nî cña c«ng t¸c vËn chuyÓn; vµ hä lµm ®iÒu nµy sau khi ®· cÊp cho ®ång chÝ B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch – th«ng qua nh÷ng ng−êi cã thÈm quyÒn cña hä – mét chøng tõ chøng nhËn r»ng c«ng t¸c do ®ång chÝ ®¶m nhiÖm ®· ®−îc tiÕn hµnh tèt vµ t×nh h×nh thanh to¸n çc kho¶n ®Òu râ rµng hîp lÖ;

7) t«i lªn ¸n hä lîi dông sù v¾ng mÆt cña nh÷ng ng−êi nguyªn lµ ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi, ®ång chÝ Va-xi-li-Ðp vµ ®ång chÝ D¬-vª-rÐp, ®Ó lµm mÊt uy tÝn cña çc c¬ quan cña ®¶ng (th− viÖn vµ c¬ quan l−u tr÷ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Gi¬-ne-v¬). Hä ®¨ng trong b¸o "Tia löa" mét b¶n th«ng b¸o víi ch÷ ký cña mét "®¹i biÓu" Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ t«i kh«ng biÕt, trong ®ã hä hoµn toµn xuyªn t¹c lÞch sö vµ tÝnh chÊt ch©n thùc cña çc c¬ quan nµy.

II. Ngoµi ra, t«i lªn ¸n 3 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Glª-bèp, Va-len-tin vµ Ni-ki-tÝch lµ ®èi víi çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng céng sù víi hä, hä ®· cã nh÷ng hµnh ®éng kh«ng thÓ dung n¹p ®−îc vÒ mÆt ®¹o lý còng nh− vÒ mÆt chÝnh thøc.

1) Hä ®· ph¸ ho¹i hÕt th¶y mäi nguyªn t¾c tæ chøc vµ kû luËt cña ®¶ng, hä ®−a cho t«i (th«ng qua ®ång chÝ Glª-bèp) mét tèi hËu th− ®ßi t«i rót khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng hoÆc ph¶i ®×nh chØ cæ ®éng viÖc triÖu tËp ®¹i héi.

2) Hä ®· vi ph¹m ®iÒu −íc do uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Glª-bèp thay mÆt hä ký kÕt, v× hä thÊy r»ng thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng thay ®æi, nªn nÕu chÊp hµnh ®iÒu −íc nµy th× sÏ bÊt lîi cho hä.


3) Hä kh«ng cã quyÒn tuyªn bè lµ ®ång chÝ N rót khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng, t¹i cuéc häp cña hä håi th¸ng B¶y, mµ kh«ng chÞu nghe lêi thanh minh cña ®ång chÝ N vµ cña t«i; h¬n n÷a ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®ã ®Òu biÕt lµ chóng t«i (4 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng)56 ®ßi ®−a vÊn ®Ò tranh chÊp ra th¶o luËn t¹i cuéc häp chung cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Tuyªn bè ®ång chÝ N kh«ng ph¶i lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ thùc chÊt lµ kh«ng ®óng, v× víi viÖc ®ã ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· lîi dông mét çch cã ¸c ý lêi thanh minh cã ®iÒu kiÖn (kh«ng cã tÝnh chÊt ®Ó th«ng tri cho tÊt c¶ ®ång chÝ) cña ®ång chÝ N.

4) Ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng cã quyÒn g× ®Ó giÊu giÕm t«i sù thay ®æi quan ®iÓm vµ ý ®Þnh cña hä. Cuèi th¸ng N¨m, ®ång chÝ Glª-bèp kh¼ng ®Þnh r»ng quan ®iÓm cña hä ®· ®−îc biÓu thÞ trong b¶n tuyªn ng«n do hä khëi th¶o håi th¸ng Ba. Nh− vËy, b¶n tuyªn ng«n th¸ng B¶y, c¨n b¶n kh¸c b¶n tuyªn ng«n th¸ng Ba, ®· ®−îc th«ng qua bÝ mËt ®èi víi t«i, vµ lêi tuyªn bè cña Glª-bèp lµ mét ®iÒu lõa dèi.

5) Glª-bèp ®· vi ph¹m ®iÒu kiÖn tháa thuËn víi t«i lµ: trong b¶n b¸o ço t¹i §¹i héi Am-xtÐc-®am57, do §an (®¹i biÓu C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng) vµ anh ta, Glª-bèp (®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng), khëi th¶o, sÏ kh«ng nãi ®Õn vÊn ®Ò bÊt ®ång ý kiÕn trong ®¶ng. B¶n b¸o ço do mét m×nh §an viÕt, lµ mét b¶n luËn chiÕn ®Çy dÉy lêi lÏ che ®Ëy vµ nhiÔm ®Çy nh÷ng quan ®iÓm cña "ph¸i thiÓu sè". Glª-bèp kh«ng ph¶n ®èi b¶n b¸o ço cña §an, vµ nh− vËy lµ ®· gi¸n tiÕp tham gia lõa bÞp phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ.

6) Ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng cã quyÒn g× tõ chèi kh«ng cho t«i thanh minh vµ c«ng bè ý kiÕn riªng cña t«i ®èi víi mét vÊn ®Ò quan träng cña sinh ho¹t ®¶ng. B¶n tuyªn ng«n th¸ng B¶y ®· ®−îc göi ®Ó ®¨ng trong

V.I. Lª-nin 150

C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng tr−íc khi t«i ®−îc ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ b¶n tuyªn ng«n ®ã. Ngµy 24 th¸ng T¸m t«i göi ®Õn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng b¶n kh¸ng nghÞ ph¶n ®èi b¶n tuyªn ng«n ®ã. C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng tuyªn bè r»ng hä sÏ chØ ®¨ng b¶n kh¸ng nghÞ cña t«i trong tr−êng hîp cã sù −ng thuËn cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· th¶o ra b¶n tuyªn ng«n. Ba uû viªn nµy ®· kh«ng −ng thuËn ®iÒu ®ã, cho nªn b¶n kh¸ng nghÞ cña t«i ®· bÞ Øm ®i kh«ng cho ®¶ng biÕt.

7) Hä kh«ng cã quyÒn g× tõ chèi kh«ng cho t«i ®−îc th«ng b¸o vÒ nh÷ng biªn b¶n cña Héi ®ång, vµ khi ch−a chÝnh thøc g¹t bá t«i ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng th× hä kh«ng cã quyÒn g× kh«ng cho t«i biÕt tÊt c¶ mäi tin tøc vÒ t×nh h×nh c«ng viÖc trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vÒ viÖc chØ ®Þnh nh÷ng ®¹i biÓu míi ë trong n−íc vµ ë n−íc ngoµi, vÒ sù ®µm ph¸n víi "ph¸i thiÓu sè", vÒ t×nh h×nh quü v.v. vµ v.v..

8) Hä kh«ng cã quyÒn bæ tuyÓn ba ®ång chÝ míi (thuéc ph¸i ®iÒu hßa) vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ kh«ng th«ng qua Héi ®ång, nh− ®iÒu lÖ ®¶ng yªu cÇu trong tr−êng hîp thiÕu sù nhÊt trÝ, mµ viÖc bæ tuyÓn nµy th× kh«ng cã sù nhÊt trÝ v× t«i ph¶n ®èi viÖc bæ tuyÓn ®ã.

__________________


Phô lôc

Do lËp tr−êng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong cuéc xung ®ét trong néi bé ®¶ng cã mét ý nghÜa quan träng, nªn t«i cho lµ cÇn ph¶i c«ng bè cho mäi ng−êi biÕt nh÷ng v¨n kiÖn d−íi ®©y:

I. Nh÷ng bøc th− cña ®ång chÝ Glª-bèp göi cho çc uû viªn trong "ban l·nh ®¹o".

a) Th¸ng ChÝn.

"Nh÷ng quan hÖ víi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ §ång minh ë n−íc ngoµi vÉn ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng. Ph¶i nãi r»ng sau lêi tuyªn bè cña chóng ta, hä ®· ®©m ra mÆt dµy mµy d¹n vµ dôc väng cña hä t¨ng lªn. T×nh h×nh cña chóng ta ë ®©y rÊt khã kh¨n: ë ngoµi n−íc do §ång minh n¾m, nguån cña c¶i t− nh©n do C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng n¾m, thµnh ra chóng ta nî nh− chóa Chæm. BÞ hoµn c¶nh thóc b¸ch (nî ®Õn 9000), t«i buéc ph¶i suy tÝnh mét lèi tho¸t nµo ®ã. V× vËy t«i ®Ò nghÞ phÝa thiÓu sè v¹ch cho t«i mét ph−¬ng ¸n c¶i çch mµ hä mong muèn".

b) Ngµy 7 th¸ng ChÝn.

"Tèi h«m qua, t«i ®· tiÕn hµnh mét buæi häp mÆt ®Ó bµn c«ng viÖc víi ba ®¹i biÓu toµn quyÒn cña ph¸i thiÓu sè: P«-pèp, Bli-u-mªn-phen-®¬ vµ M¸c-tèp. C. còng cã mÆt ë ®ã".

Buæi häp mÆt nµy, theo lêi cña Glª-bèp, ®· biÕn thµnh mét "héi nghÞ s¬ bé ®Ó chuÈn bÞ hßa ®µm"; trong sè çc vÊn ®Ò ®· ®−îc th¶o luËn trong buæi häp ®ã, chóng t«i xin ®−a ra nh÷ng vÊn ®Ò d−íi ®©y:

V.I. Lª-nin 152

I. Quan hÖ tæ chøc ë n−íc ngoµi. "Ban chÊp hµnh trung −¬ng, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ

§ång minh ë n−íc ngoµi ®Òu quan t©m ®Õn phong trµo ë n−íc Nga. §Ó tr¸nh ®−îc nh÷ng ®iÒu xÝch mÝch víi nhau, ®Ó mäi ng−êi quan t©m h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c, hoµn toµn tin t−ëng nhau, mét ban gåm ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ §ång minh, sÏ phô tr¸ch c«ng viÖc l·nh ®¹o toµn diÖn. Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã hai phiÕu vµ cã quyÒn veto...".

II. C«ng t¸c vËn chuyÓn. "C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®Æt d−íi sù gi¸m s¸t cña Ban chÊp

hµnh trung −¬ng, vÒ mét mÆt nµo ®ã ®−îc quyÒn tù trÞ. Cô thÓ lµ chØ cã thÓ cã mét tæ chøc vËn chuyÓn ra n−íc ngoµi, ®ã lµ tæ chøc vËn chuyÓn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Con ®−êng vËn chuyÓn lµ do C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng n¾m. Ph©n ph¸t tµi liÖu trong n−íc Nga lµ do Ban chÊp hµnh trung −¬ng phô tr¸ch. §Ó C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng thªm quyÒn tù trÞ, th× ho¹t ®éng ë miÒn Nam còng giao cho C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng qu¶n lý. T«i xin gi¶i thÝch nh− sau: C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã nh÷ng ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Hä sî r»ng gÆp tr−êng hîp c¬ cÊu qu¶n lý cã sù thay ®æi th× sÏ mÊt ®−êng chuyÓn. Do ®ã C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng yªu cÇu dïng biÖn ph¸p tæ chøc b¶o ®¶m con ®−êng vËn chuyÓn Êy cho hä".

c) Ngµy 7 th¸ng ChÝn.

"§èi víi ®iÒu −íc ký kÕt h«m qua vÒ vÊn ®Ò tiÕn hµnh c«ng t¸c, th× ë ®©y §an vµ cã thÓ lµ mét sè ng−êi kh¸c n÷a, c¨m l¾m. §ã lµ mét bÇy h¸u ¨n. Hä muèn thµnh lËp ë ®©y mét ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi gåm ®¹i biÓu C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ §ång minh; ban chÊp hµnh nµy sÏ xö lý mäi c«ng viÖc ngoµi n−íc; tÊt nhiªn mçi ç nh©n chØ ®−îc mét phiÕu. Nh− thÕ kh¸ ®Êy chø nhØ?".

d) Th¸ng ChÝn.

"T«i l−u ý ®Õn yªu cÇu bæ sung mµ Héi ®ång ®· ®Ò xuÊt (ë ®©y nãi vÒ viÖc bæ sung ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo Héi ®ång). HiÖn t¹i cÇn lùa mét ng−êi nµo ®ã ®Ó thay Lª-nin, dÜ nhiªn Lª-nin sÏ nãi ®ã lµ ®iÒu bÊt hîp ph¸p. T«i ®Ò nghÞ cö §an hay §©y-ts¬ vµo Héi ®ång, ®ång thêi nãi râ rµng quyÒn h¹n cña hä chØ h¹n chÕ ë


chç tham gia héi nghÞ cña Héi ®ång mµ th«i. T«i cho r»ng kh«ng cßn cã ai ®Ó cö vµo n÷a".

II. Bøc th− cña mét ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng (hiÖn ®· ®−îc chÝnh thøc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng) göi ®ång chÝ Glª-bèp:

Ngµy 4 th¸ng ChÝn. "VÒ vÊn ®Ò tuyªn ng«n, xuÊt hiÖn mét t×nh h×nh rèi beng khã mµ gì

ra ®−îc. ChØ râ cã mét ®iÒu lµ: trõ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Kh¸c-cèp, Cr−m, Goãc-n«-da-vèt-xc¬ vµ vïng §«n ra, cßn th× toµn lµ nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé thuéc ph¸i ®a sè. H×nh nh− ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n lµ trung lËp, nh−ng kh«ng râ cã chÝnh x¸c, hay kh«ng. Çc ban chÊp hµnh cña "ph¸i ®a sè": Ri-ga, M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, vµ miÒn B¾c, v× b¶n tuyªn ng«n nªn ®· biÓu thÞ kh«ng tÝn nhiÖm Ban chÊp hµnh trung −¬ng, – ®iÒu nµy tr−íc ®©y t«i ®· nãi víi anh råi. ChØ cã mét sè rÊt Ýt ban chÊp hµnh ®¶ng bé biÓu thÞ sù hoµn toµn tÝn nhiÖm ®èi víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cßn l¹i th× biÓu thÞ sù tÝn nhiÖm ®èi víi Ban ChÊp hµnh trung −¬ng theo lèi ®iÒu ®×nh, ®Ó mµ, nÕu thÊt b¹i th× lËp tøc triÖu tËp ®¹i héi bÊt th−êng. Mét sè trong nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé nµy ®· lÊy nh÷ng viÖc sau ®©y ®Ò ra thµnh ®iÒu kiÖn ®iÒu ®×nh; ®ã lµ: viÖc ph¸i thiÓu sè kh«ng coi m×nh lµ "mét bªn" vµ tõ bá yªu cÇu bæ tuyÓn víi t− çch lµ "mét bªn" (?). T×nh h×nh lµ nh− thÕ ®Êy. NÕu nh− ®iÒu ®×nh thÊt b¹i th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng sÏ mÊt tÝn nhiÖm cña ®a sè çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé, vµ do ®ã sÏ ph¶i tù m×nh tiÕn hµnh cæ ®éng triÖu tËp ®¹i héi, ®Ó trao l¹i quyÒn h¹n. Theo t©m tr¹ng cña çc ban chÊp hµnh th× râ rµng lµ t¹i ®¹i héi sÏ th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt theo tinh thÇn cña 22 ng−êi, nghÜa lµ c¶i tæ ban biªn tËp vµ chuyÓn giao cho ph¸i ®a sè, thay ®æi thµnh viªn cña Héi ®ång ®¶ng, v.v.. Nh−ng ®Ó cho çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé b»ng lßng ®iÒu ®×nh, th× cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn mµ t«i ®· nãi víi anh, ®ã lµ: ph¸i thiÓu sè chÞu thõa nhËn b¶n tuyªn ng«n vµ tõ bá viÖc coi m×nh lµ "mét bªn". NÕu nh− hä lµm ®−îc nh− thÕ, th× t«i thiÕt nghÜ lµ Lª-nin sÏ mÊt chç ®øng ë n−íc Nga, vµ hßa b×nh cã thÓ kh«i phôc l¹i ®−îc. Anh cã nãi r»ng c«ng viÖc víi M¸c-tèp ®· thu xÕp ®−îc "mét chót Ýt", çi ®ã lµm t«i rÊt ng¹c nhiªn. Sù cè chÊp cña çc uû viªn trong ban biªn tËp b¾t ®Çu trùc tiÕp lµm cho t«i bùc tøc, cho nªn, mÆc dï t«i ®ång t×nh víi hä vÒ mÆt t− t−ëng vµ vÒ mét sè mÆt kh¸c, nh−ng t«i còng ®· b¾t ®Çu kh«ng cßn tÝn nhiÖm

V.I. Lª-nin 154

hä víi t− çch lµ nh÷ng nhµ "l·nh tô" chÝnh trÞ n÷a. VÊn ®Ò tæ chøc hä hiÓu rÊt râ, nh−ng sù cè chÊp sau nµy cña hä trong khi kh«ng cã sù ñng hé tõ trong n−íc Nga, (ë ®©y ph¸i thiÓu sè bÊt lùc) chøng tá r»ng hä tiÕn hµnh ®Êu tranh chØ lµ v× ®Þa vÞ".

B−íc ®Çu cña sù giao dÞch lµ nh− thÕ, vµ nã kÕt thóc nh− thÕ nµy:

Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi cho çc ban chÊp hµnh mét bøc th−, th«ng tri cho hä biÕt r»ng:

"Cuéc ®µm ph¸n sÏ kÕt thóc trong mét t−¬ng lai gÇn nhÊt (nhiÒu nhÊt lµ hai tuÇn lÔ); trong khi chê ®îi, chóng t«i cã thÓ th«ng b¸o nh− sau: 1) Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng bæ tuyÓn thªm mét ®¹i biÓu nµo cña ph¸i thiÓu sè vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng (vÒ vÊn ®Ò nµy cã mét ng−êi nµo ®ã ®· bÞa ®Æt ra);... 3) cuéc ®µm ph¸n víi ph¸i thiÓu sè ®ang tiÕn hµnh ®óng tinh thÇn mµ Va-len-tin ®· b¸o ço cho çc ®ång chÝ, nghÜa lµ nÕu cã nh−îng bé th× chØ cã nh−îng bé cña ph¸i thiÓu sè: hä ph¶i tõ bá cuéc luËn chiÕn bÌ ph¸i cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, ph¶i gi¶i t¸n tæ chøc bÝ mËt cña hä, ph¶i tõ bá viÖc bæ tuyÓn uû viªn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ph¶i chuyÓn giao tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan (kü thuËt, vËn chuyÓn, liªn l¹c) cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ChØ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ míi cã thÓ kh«i phôc ®−îc hßa b×nh trong ®¶ng. Cã c¬ së ®Ó hy väng r»ng t×nh h×nh sÏ x¶y ra nh− thÕ. Dï sao ®i n÷a, nÕu b©y giê ph¸i thiÓu sè tá ra muèn tiÕp tôc thùc hiÖn çi chÝnh s¸ch cò cña hä, th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng tøc kh¾c sÏ ®×nh chØ ®µm ph¸n vµ triÖu tËp ®¹i héi bÊt th−êng".

Nh− vËy Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµm yªn t©m ®−îc çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· tá ra kh«ng tÝn nhiÖm Ban chÊp hµnh trung −¬ng. D−íi ®©y lµ nh÷ng bøc th− cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng (trø danh) cña ph¸i thiÓu sè. Nh÷ng bøc th− nµy ®· nhËn ®−îc vµo gi÷a th¸ng Ch¹p 1904 theo lÞch cò.

"Rèt cuéc chóng t«i ®· gÆp bän v« tÝch sù. C©u tr¶ lêi cña chóng lµ: chóng ®ång ý c¬ quan kü thuËt cña chóng ta tù qu¶n; nh−ng lóc nãi ®Õn tiÓu ban cæ ®éng th× chóng ph¶n ®èi, chóng nghÜ r»ng ®ã lµ chøc n¨ng trùc tiÕp (c«ng t¸c l·nh ®¹o cæ ®éng) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chóng ®ång ý c¶i tæ Ban chÊp hµnh trung −¬ng h¬n lµ thùc hiÖn çi ph−¬ng ¸n nµy nh−ng hiÖn t¹i chóng kh«ng thÓ chÝnh


thøc bæ tuyÓn ®−îc, mµ chØ ®Ò xuÊt víi ba ®¹i biÓu cña thiÓu sè (P«-pèp, Ph«-min, Phi-s¬) mét sù bæ tuyÓn thùc tÕ (nghÜa lµ kh«ng chÝnh thøc). TÊt nhiªn lµ chóng t«i víi X. tøc kh¾c ®ång ý ngay vµ tõ ®ã ®Õn nay sù ®èi lËp cña ph¸i thiÓu sè chÝnh thøc tù thñ tiªu. §óng thËt nh− trót ®−îc mét g¸nh nÆng. Nay mai chóng ta cÇn ph¶i häp víi toµn bé Ban chÊp hµnh trung −¬ng råi sau ®ã chóng ta sÏ ®Þnh ngµy triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ gåm çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cã nh÷ng quan ®iÓm gÇn gòi nhÊt.

... LÏ dÜ nhiªn lµ chóng t«i hoµn toµn tin t−ëng r»ng chóng t«i khèng chÕ ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ h−íng Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo ý muèn cña chóng t«i. §iÒu ®ã l¹i cµng dÔ dµng h¬n, v× nhiÒu ng−êi trong bän hä ®· thõa nhËn sù phª ph¸n cã tÝnh nguyªn t¾c cña ph¸i thiÓu sè lµ ®óng ®¾n... Trong tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé hÕt søc ngoan cè (ë Ba-cu, ë ¤-®Ðt-xa, ë Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, ë Pª-tÐc-bua) c«ng nh©n ®ßi thùc hiÖn chÕ ®é tuyÓn cö. §ã lµ mét triÖu chøng râ rµng cña sù hÊp hèi cña bän ng−êi cøng ®Çu b−íng bØnh".

§ång thêi víi bøc th− nµy, l¹i nhËn ®−îc mét bøc th− thø hai n÷a:

"Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nh÷ng ®¹i biÓu cã thÈm quyÒn cña "ph¸i thiÓu sè" ®· ®¹t ®Õn mét hiÖp nghÞ. Çc ®¹i biÓu cã thÈm quyÒn ®· ®−a ra mét v¨n b¶n hiÖp nghÞ. Nh−ng v× tr−íc ®ã kh«ng hái ý kiÕn cña "ph¸i thiÓu sè" cho nªn lÏ tù nhiªn lµ chÝnh b¶n hiÖp nghÞ kh«ng ph¶i hoµn toµn lµ ®· ®¹t, lý do lµ v¨n b¶n hiÖp nghÞ nµy biÓu thÞ sù "tÝn nhiÖm" ®èi víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng chø kh«ng ph¶i biÓu thÞ sù "tÝn nhiÖm" ®èi víi chÝnh s¸ch thèng nhÊt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; ë ®ã cã nãi ®Õn hiÖn t−îng dung hîp trong ®¶ng, cã nãi ®Õn viÖc kÕt thóc t×nh tr¹ng tån t¹i t¸ch biÖt, nh−ng chØ cã ®iÓm sau lµ ®−îc nãi ®Çy ®ñ. Cuèi cïng, trong v¨n b¶n hiÖp nghÞ nµy thiÕu "credo"1 ) cña "ph¸i thiÓu sè". Do ®ã quyÕt ®Þnh lµ tÊt c¶ çc tæ chøc cña "ph¸i thiÓu sè" sÏ l¹i th«ng qua nghÞ quyÕt cã "credo" vµ nh÷ng ®iÒu söa ®æi nãi trªn, dÜ nhiªn lµ ®ång thêi thõa nhËn r»ng çc ®¹i biÓu cã thÈm quyÒn cña chóng t«i vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®¹t ®Õn mét hiÖp nghÞ råi".

* * *

_________________________________________________________________________________ 1) – tÝn ®iÒu, c−¬ng lÜnh, sù tr×nh bµy thÕ giíi quan

V.I. Lª-nin 156

RÊt cã thÓ lµ nh÷ng kÎ bÞ b¾t qu¶ tang, bÞ çc v¨n kiÖn trªn v¹ch mÆt, víi çi "nh¹y c¶m ®¹o ý" vèn cã cña m×nh sÏ hÕt søc cè g¾ng lµm cho ®¶ng kh«ng chó ý ®Õn néi dung çc v¨n kiÖn mµ chó ý vµo vÊn ®Ò ®¹o lý vÒ quyÒn c«ng bè çc v¨n kiÖn Êy. T«i tin r»ng ®¶ng sÏ kh«ng ®Ó cho viÖc ®¸nh l¹c h−íng ®ã lõa ®−îc m×nh. T«i tuyªn bè lµ sÏ chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt ®¹o lý ®èi víi sù v¹ch mÆt nµy vµ sÏ ®−a ra tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu gi¶i thÝch cÇn thiÕt tr−íc tßa ¸n träng tµi, tßa ¸n nµy sÏ xÐt toµn bé sù viÖc.

__________________

157

ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n

N−íc Nga ®ang tr¶i qua mét lµn sãng míi cña phong trµo lËp hiÕn. ThÕ hÖ hiÖn nay ch−a hÒ thÊy mét t×nh h×nh nhén nhÞp vÒ chÝnh trÞ gièng nh− lóc nµy. B¸o chÝ hîp ph¸p kÞch liÖt c«ng kÝch tÖ n¹n quan liªu, ®ßi ®Ó cho ®¹i biÓu nh©n d©n tham gia qu¶n lý nhµ n−íc, kiªn tr× tuyªn bè lµ cÇn ph¶i cã c¶i çch tù do. §ñ çc lo¹i héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi theo ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, çc thÇy thuèc, çc luËt s−, çc kü s−, çc chñ hé n«ng nghiÖp, çc ®¹i biÓu thµnh phè v.v. vµ v.v. ®Òu th«ng qua nghÞ quyÕt Ýt nhiÒu râ rµng t¸n thµnh chñ tr−¬ng lËp hiÕn. §©u ®©u còng nghe thÊy nh÷ng lêi tè ço chÝnh trÞ m¹nh b¹o phi th−êng, xÐt theo quan ®iÓm cña mét anh chµng tiÓu thÞ d©n Nga, nh÷ng bµi diÔn thuyÕt ®Çy nhiÖt t×nh vÒ tù do. D−íi ¸p lùc cña c«ng nh©n vµ thanh niªn cÊp tiÕn, çc cuéc héi häp cña ph¸i tù do biÕn thµnh nh÷ng cuéc héi nghÞ c«ng khai cña nh©n d©n vµ nh÷ng cuéc tuÇn hµnh thÞ uy ngoµi ®−êng phè. Trong çc tÇng líp v« s¶n réng r·i, trong nh÷ng d©n nghÌo thµnh thÞ vµ n«ng th«n, sù bÊt m·n ngÊm ngÇm ®ang t¨ng lªn râ rµng. Tuy giai cÊp v« s¶n t−¬ng ®èi Ýt tham gia vµo çc ho¹t ®éng long träng hµo nho¸ng nhÊt cña phong trµo thuéc ph¸i tù do, tuy hä tùa hå h¬i ®øng ngoµi çc cuéc héi häp trÞnh träng cña ®¸m c«ng chóng cã vai vÕ, nh−ng nh×n chung th× râ rµng lµ c«ng nh©n hÕt søc quan t©m ®Õn phong trµo. Nh×n chung th× râ rµng lµ c«ng nh©n nãng lßng muèn

V.I. Lª-nin 158

tham dù çc cuéc héi häp nh©n d©n réng r·i vµ çc cuéc tuÇn hµnh c«ng khai ë ®−êng phè. Giai cÊp v« s¶n h×nh nh− tù nÐn m×nh l¹i, tËp trung ch¨m chó vµo t×nh huèng chung quanh, tËp hîp lùc l−îng cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò xem lµ ®· ®Õn lóc chiÕn ®Êu quyÕt liÖt ®Ó giµnh tù do hay ch−a.

H×nh nh− lµn sãng kÝch ®éng cña ph¸i tù do ®· b¾t ®Çu h¹ xuèng chót Ýt. Nh÷ng lêi ®ån ®¹i vµ nh÷ng tin tøc cña b¸o chÝ ngo¹i quèc vÒ th¾ng lîi cña çc phÇn tö ph¶n ®éng trong çc giíi triÒu ®×nh cã ¶nh h−ëng nhÊt, ®Òu ®−îc x¸c nhËn. §¹o dô cña Ni-c«-lai II võa míi ®−îc ban bè lµ mét çi t¸t th¼ng vµo mÆt ph¸i tù do. Nga hoµng cã ý ®Þnh duy tr× vµ b¶o vÖ chÕ ®é chuyªn chÕ. Nga hoµng kh«ng muèn thay ®æi h×nh thøc cai trÞ vµ kh«ng nghÜ ®Õn viÖc ban bè hiÕn ph¸p. Nga hoµng høa – chØ høa th«i – ®ñ çc thø c¶i çch cã tÝnh chÊt hoµn toµn thø yÕu. §−¬ng nhiªn, kh«ng mét b¶o ®¶m nµo, ®Ó thùc hiÖn çc c¶i çch Êy, ®−îc ®Ò ra c¶. ChÕ ®é hµ kh¾c cña c¶nh s¸t ®èi víi b¸o chÝ tù do chñ nghÜa, t¨ng lªn kh«ng ph¶i hµng ngµy mµ hµng giê. Mäi cuéc biÓu t×nh c«ng khai l¹i b¾t ®Çu bÞ ®µn ¸p d÷ déi nh− tr−íc ®©y, nÕu kh«ng ph¶i lµ d÷ déi h¬n. Çc ®¹i biÓu tù do chñ nghÜa, nh÷ng ®¹i biÓu cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ cña §u-ma thµnh phè – râ rµng l¹i b¾t ®Çu bÞ trãi buéc, cßn çc viªn chøc cã xu h−íng tù do chñ nghÜa th× l¹i cµng bÞ trãi buéc chÆt h¬n. B¸o chÝ cña ph¸i tù do bu«ng giäng rÇu rÜ xin lçi çc phãng viªn, v× kh«ng d¸m ®¨ng çc bøc th− cña nh÷ng phãng viªn ®ã.

§iÒu ch¾c ch¾n lµ lµn sãng khÝch ®éng cña ph¸i tù do, mét lµn sãng ®· nhanh chãng d©ng lªn sau khi ®−îc phÐp cña Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, còng ®ang l¹i mau chãng l¾ng xuèng sau khi cã lÖnh cÊm míi. CÇn ph©n biÖt nh÷ng nguyªn nh©n s©u s¾c nhÊt ®Þnh vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái – cµng vÒ sau l¹i cµng nhÊt ®Þnh vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái – s¶n sinh ra ph¸i ®èi lËp vµ cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn

ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n 159

Trang ®Çu tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904) víi bµi x· luËn cña V.I. Lª-nin

"ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n"

¶nh thu nhá

V.I. Lª-nin 160


chÕ, – cÇn ph©n biÖt nh÷ng nguyªn nh©n ®ã víi nh÷ng lý do nhá nhÆt cña ho¹t ®éng s«i næi t¹m thêi cña ph¸i tù do. Nh÷ng nguyªn nh©n s©u s¾c ®ang s¶n sinh ra çc phong trµo nh©n d©n s©u s¾c, m¹nh mÏ vµ ngoan c−êng. Nh÷ng lý do nhá nhÆt cã khi lµ viÖc thay ®æi çc nh©n vËt trong néi çc, cã khi lµ mét m−u toan th«ng th−êng cña chÝnh phñ ®Þnh t¹m thêi chuyÓn sang chÝnh s¸ch "ço giµ" sau mét hµnh ®éng khñng bè nµo ®ã. Râ rµng lµ vô ¸m s¸t Plª-vª58 ®· lµm cho tæ chøc khñng bè ph¶i mÊt nhiÒu cè g¾ng to lín vµ ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ l©u dµi. Thñ ®o¹n khñng bè Êy cµng thµnh c«ng bao nhiªu th× nã l¹i cµng chøng thùc râ rÖt bÊy nhiªu kinh nghiÖm cña toµn bé lÞch sö phong trµo çch m¹ng ë Nga, kinh nghiÖm ®ã ng¨n ngõa chóng ta tr¸nh khái viÖc dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh nh− thñ ®o¹n khñng bè. Tr−íc kia vµ hiÖn nay thñ ®o¹n khñng bè cña Nga vÉn lµ mét ph−¬ng thøc ®Êu tranh ®Æc thï cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc. MÆc dï ng−êi ta cã nãi víi chóng ta nh÷ng g× ®i n÷a vÒ tÝnh chÊt quan träng cña thñ ®o¹n khñng bè, r»ng nã kh«ng thay thÕ phong trµo nh©n d©n mµ tiÕn hµnh cïng víi phong trµo nh©n d©n, nh−ng sù thùc còng ®· chøng minh mét çch kh«ng chèi c·i ®−îc r»ng nh÷ng vô ¸m s¸t ç nh©n mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ ë n−íc ta hoµn toµn xa l¹ víi hµnh ®éng b¹o lùc cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n. Phong trµo quÇn chóng trong x· héi t− b¶n chØ cã thÓ lµ phong trµo c«ng nh©n mang tÝnh giai cÊp. Phong trµo ®ang ph¸t triÓn ë Nga theo nh÷ng quy luËt ®éc lËp cña nã, nã ®i theo con ®−êng cña nã, ngµy cµng trë nªn s©u réng h¬n vµ tõ tr¹ng th¸i t¹m yªn chuyÓn sang mét cao trµo míi. ChØ cã lµn sãng tù do chñ nghÜa míi d©ng lªn hay l¾ng xuèng g¾n chÆt víi t©m tr¹ng cña çc bé tr−ëng; mµ sù thay thÕ çc bé tr−ëng nµy l¹i do nh÷ng tiÕng bom næ mµ ®−îc thóc ®Èy nhanh h¬n. Cho nªn ch¼ng lÊy g× lµm l¹ lµ trong ®¸m ®¹i biÓu cÊp tiÕn (hay cã khuynh h−íng cÊp tiÕn) cña ph¸i ®èi lËp t− s¶n ë n−íc

V.I. Lª-nin 162

ta th−êng cã nh÷ng ng−êi ®ång t×nh víi thñ ®o¹n khñng bè. Ch¼ng lÊy g× lµm l¹ lµ trong ®¸m trÝ thøc çch m¹ng, nh÷ng kÎ ®Æc biÖt say mª víi thñ ®o¹n khñng bè (l©u dµi hay nhÊt thêi) chÝnh lµ nh÷ng ng−êi kh«ng tin vµo søc sèng vµ lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n vµ cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n.

Sù kÝch ®éng cña ph¸i tù do kh«ng l©u dµi vµ kh«ng bÒn v× nguyªn nh©n nµy hay nguyªn nh©n kh¸c, dÜ nhiªn kh«ng thÓ lµm cho ta quªn çi m©u thuÉn kh«ng thÓ kh¾c phôc ®−îc gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ vµ çc nhu cÇu cña x· héi t− s¶n ®ang ph¸t triÓn. ChÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng thÓ kh«ng k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi. Lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp t− s¶n, lîi Ých cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc (kh«ng cã nh÷ng ng−êi nµy th× s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ cã ®−îc) cµng ngµy cµng xung ®ét víi chÕ ®é chuyªn chÕ. Lý do trong çc lêi tuyªn bè cña ph¸i tù do cã thÓ lµ hêi hît, tÝnh chÊt cña lËp tr−êng kh«ng kiªn quyÕt vµ hai mÆt cña çc phÇn tö thuéc ph¸i tù do cã thÓ lµ nhá män, nh−ng ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ th× chØ cã thÓ cã hßa b×nh thËt sù víi mét nhãm ®Çu sá cã ®Æc quyÒn trong giai cÊp ®Þa chñ vµ th−¬ng gia, chø tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i víi toµn bé giai cÊp Êy. §èi víi mét quèc gia muèn trë thµnh mét n−íc kiÓu ch©u ¢u, mét n−íc mµ t×nh thÕ b¾t buéc, do nguy c¬ bÞ thÊt b¹i vÒ chÝnh trÞ vµ vÒ kinh tÕ, ph¶i trë thµnh mét n−íc kiÓu ch©u ¢u, – th× viÖc dïng h×nh thøc hiÕn ph¸p ®Ó trùc tiÕp ®¹i biÓu cho quyÒn lîi cña giai cÊp cÇm quyÒn, lµ ®iÒu cÇn thiÕt. V× vËy, ®èi víi giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, ®iÒu cùc kú träng yÕu lµ ph¶i hiÓu râ tÝnh tÊt nhiªn cña viÖc ph¸i tù do chèng ®èi chÕ ®é chuyªn chÕ còng nh− hiÓu râ tÝnh chÊt t− s¶n thùc sù cña nh÷ng sù chèng ®èi Êy.

Giai cÊp c«ng nh©n ®Æt cho m×nh môc ®Ých vÜ ®¹i nhÊt cã ý nghÜa lÞch sö - toµn thÕ giíi: gi¶i phãng nh©n lo¹i khái mäi h×nh thøc ng−êi ¸p bøc vµ bãc lét ng−êi. §Ó thùc hiÖn


môc ®Ých Êy, suèt hµng chôc vµ hµng chôc n¨m, trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, hä nç lùc ngoan c−êng, liªn tôc më réng cuéc ®Êu tranh cña m×nh, tæ chøc thµnh chÝnh ®¶ng ®«ng hµng triÖu ng−êi vµ kh«ng n¶n chÝ v× mét thÊt b¹i ç biÖt hay t¹m thêi. §èi víi giai cÊp çch m¹ng ch©n chÝnh nh− thÕ, thËt kh«ng cã g× cã thÓ quan träng h¬n lµ ph¶i tho¸t khái mäi sù tù dèi m×nh, mäi ¶o ¶nh vµ ¶o t−ëng. ë n−íc Nga chóng ta, mét trong nh÷ng ¶o t−ëng phæ biÕn nhÊt vµ dai d¼ng nhÊt lµ ¶o t−ëng cho r»ng phong trµo cña ph¸i tù do ë n−íc ta kh«ng ph¶i lµ phong trµo t− s¶n, cuéc çch m¹ng s¾p tíi ë Nga kh«ng ph¶i lµ cuéc çch m¹ng t− s¶n. Nh÷ng ng−êi trÝ thøc Nga – tõ ph¸i "Gi¶i phãng" «n hßa nhÊt cho ®Õn nh÷ng phÇn tö x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cùc ®oan nhÊt59 – lu«n lu«n cho r»ng thõa nhËn cuéc çch m¹ng cña chóng ta lµ cuéc çch m¹ng t− s¶n, cã nghÜa lµ lµm nh¹t mµu, h¹ thÊp vµ tÇm th−êng hãa cuéc çch m¹ng Êy ®i. Ng−êi v« s¶n Nga gi¸c ngé thÊy r»ng sù thõa nhËn ®ã lµ mét sù nhËn ®Þnh duy nhÊt ®óng theo quan ®iÓm giai cÊp ®èi víi t×nh huèng thùc tÕ. §èi víi ng−êi v« s¶n, cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh tù do chÝnh trÞ vµ lËp chÕ ®é céng hßa d©n chñ trong x· héi t− s¶n chØ lµ mét trong nh÷ng giai ®o¹n cÇn thiÕt cña cuéc ®Êu tranh cho çch m¹ng x· héi ®Ó lËt ®æ trËt tù t− s¶n. Ph©n biÖt mét çch chÆt chÏ çc giai ®o¹n kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt, tØnh t¸o nghiªn cøu nh÷ng ®iÒu kiÖn cña qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña çc giai ®o¹n ®ã, – tuyÖt nhiªn kh«ng cã nghÜa lµ g¸c môc ®Ých cuèi cïng l¹i v« thêi h¹n, tuyÖt nhiªn kh«ng cã nghÜa lµ ngay tõ tr−íc ®· h·m chËm b−íc ®−êng ®i l¹i. Tr¸i l¹i, chÝnh v× ®Ó t¨ng tèc ®é b−íc ®−êng ®i, chÝnh v× ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých cuèi cïng mét çch thËt hÕt søc nhanh chãng vµ v÷ng ch¾c, nªn cÇn ph¶i hiÓu quan hÖ gi÷a çc giai cÊp trong x· héi hiÖn ®¹i. KÎ nµo lÈn tr¸nh çi gäi lµ quan ®iÓm giai cÊp phiÕn diÖn, kÎ nµo muèn lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa nh−ng ®ång thêi l¹i sî kh«ng d¸m gäi th¼ng cuéc çch m¹ng

V.I. Lª-nin 164

s¾p tíi ë n−íc Nga chóng ta, cuéc çch m¹ng ®ang b¾t ®Çu ë n−íc Nga chóng ta, lµ cuéc çch m¹ng t− s¶n, – kÎ ®ã sÏ chØ cã thÊt väng vµ dao ®éng ng¶ nghiªng gi÷a bªn nµy bªn kia mµ th«i.

Mét sù thËt tiªu biÓu lµ: chÝnh trong thêi kú s«i næi nhÊt cña phong trµo lËp hiÕn hiÖn ®¹i, b¸o chÝ hîp ph¸p d©n chñ nhÊt ®· lîi dông quyÒn tù do kh¸c th−êng ®Ó c«ng kÝch kh«ng nh÷ng çi "tÖ n¹n quan liªu" mµ c¶ "çi lý luËn kh«ng cã c¨n cø" tùa hå "vÒ mÆt khoa häc", lµ "®Æc biÖt, vµ do ®ã lµ sai lÇm, vÒ ®Êu tranh giai cÊp" ("§êi sèng chóng ta"60, sè 28). Quý vÞ thÊy ®Êy: nhiÖm vô lµm cho giíi trÝ thøc gÇn gòi víi quÇn chóng "tõ tr−íc ®Õn nay ®−îc ®Æt ra lµ ®Æc biÖt dùa vµo çc m©u thuÉn giai cÊp tån t¹i gi÷a quÇn chóng nh©n d©n vµ çc tÇng líp x· héi mµ tõ ®ã xuÊt th©n... ®¹i bé phËn nh÷ng nhµ trÝ thøc". Ch¼ng cÇn ph¶i nãi, çch miªu t¶ sù viÖc nh− vËy thËt lµ m©u thuÉn víi thùc tÕ. ChÝnh lµ tr¸i l¹i. Toµn thÓ çi ®¸m trÝ thøc hîp ph¸p, cã v¨n hãa vµ cã häc thøc ë Nga, tÊt c¶ çc nhµ x· héi chñ nghÜa cò ë Nga, toµn thÓ çc nhµ ho¹t ®éng kiÓu ph¸i "Gi¶i phãng", tr−íc kia vµ hiÖn nay ®Òu hoµn toµn coi nhÑ tÝnh chÊt s©u s¾c cña çc m©u thuÉn giai cÊp ë Nga nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n n−íc Nga. Ngay c¶ çnh cùc t¶ cña giíi trÝ thøc cÊp tiÕn Nga lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, còng m¾c sai lÇm, chñ yÕu lµ do coi nhÑ ®iÒu ®ã; cÇn nh¾c l¹i lËp luËn th«ng th−êng cña hä vÒ "n«ng d©n lao ®éng" hoÆc vÒ ®iÒu cho r»ng cuéc çch m¹ng tr−íc m¾t chóng ta "kh«ng ph¶i lµ cuéc çch m¹ng t− s¶n, mµ lµ cuéc çch m¹ng d©n chñ".

Kh«ng. Thêi kú çch m¹ng cµng ®Õn gÇn, phong trµo lËp hiÕn cµng trë nªn gay g¾t, th× chÝnh ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n l¹i cµng cÇn ph¶i b¶o vÖ tÝnh ®éc lËp giai cÊp cña m×nh mét çch chÆt chÏ h¬n n÷a, vµ kh«ng ®Ó cho çc yªu s¸ch giai cÊp cña m×nh bÞ ch×m ngËp trong nh÷ng c©u nãi d©n chñ chung chung. Çc ®¹i biÓu cña çi gäi lµ x· héi cµng kiªn


quyÕt ®−a ra, cµng th−êng hay ®−a ra çi gäi lµ nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh chÊt toµn d©n cña hä th× §¶ng d©n chñ - x· héi l¹i cµng ph¶i th¼ng tay v¹ch mÆt tÝnh chÊt giai cÊp cña çi "x· héi" Êy. B¹n h·y lÊy nghÞ quyÕt trø danh cña ®¹i héi "bÝ mËt" cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng häp tõ 6 ®Õn 8 th¸ng M−êi mét61, mµ xÐt. B¹n sÏ thÊy trong ®ã cã nh÷ng yªu s¸ch lËp hiÕn rôt rÌ, kh«ng râ rµng mét çch cã dông ý, bÞ ®Æt ra hµng sau. B¹n sÏ thÊy nh÷ng lêi viÖn ®Õn nh©n d©n vµ x· héi, nh−ng viÖn ®Õn x· héi nhiÒu h¬n lµ nh©n d©n. B¹n sÏ thÊy sù chØ dÉn ®Æc biÖt tØ mØ vµ tØ mØ h¬n c¶ vÒ nh÷ng c¶i çch trong lÜnh vùc çc c¬ quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ §u-ma thµnh phè, tøc lµ çc c¬ quan ®¹i biÓu cho lîi Ých cña ®Þa chñ vµ t− b¶n. B¹n sÏ thÊy nh¾c ®Õn c¶i çch sinh ho¹t cña n«ng d©n, nãi ®Õn viÖc gi¶i phãng hä khái chÕ ®é b¶o hé, viÖc b¶o vÖ h×nh thøc xÐt xö ®óng ®¾n. Hoµn toµn râ rµng lµ tr−íc m¾t çc b¹n lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña giai cÊp h÷u s¶n, hä chØ yªu cÇu chÕ ®é chuyªn chÕ nh−îng bé chø kh«ng hÒ nghÜ ®Õn mét sù thay ®æi nµo cña c¬ së chÕ ®é kinh tÕ. NÕu nh÷ng ng−êi nh− thÕ muèn "c¨n b¶n" (tùa hå c¨n b¶n) "c¶i biÕn t×nh tr¹ng kh«ng cã ®Çy ®ñ quyÒn lîi, thÊp hÌn hiÖn nay cña n«ng d©n", th× ®iÒu ®ã mét lÇn n÷a l¹i chØ râ tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng d©n chñ - x· héi, mét ®¶ng ®· kh«ng ngõng nhÊn m¹nh t×nh tr¹ng l¹c hËu cña ph−¬ng thøc vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña n«ng d©n so víi nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña chÕ ®é t− s¶n. §¶ng d©n chñ - x· héi lu«n lu«n yªu cÇu giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé ph¶i ph©n biÖt mét çch nghiªm tóc trong phong trµo cña toµn thÓ n«ng d©n nh÷ng lîi Ých vµ nhu cÇu vÒ quyÒn h¹n cña giai cÊp t− s¶n n«ng d©n, dï cho çc nhu cÇu Êy cã bÞ mµn khãi bao phñ hay che lÊp thÕ nµo ®i n÷a, dï cho hÖ t− t−ëng n«ng d©n (vµ lêi nãi su«ng "x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng") thÓ hiÖn nh÷ng nhu cÇu Êy vµo çi ¶o t−ëng "b×nh qu©n hãa" nh− thÕ nµo ®i n÷a. Çc anh h·y lÊy b¶n quyÕt nghÞ cña buæi tiÖc çc kü s− thµnh

V.I. Lª-nin 166

Pª-tÐc-bua ngµy 5 th¸ng Ch¹p, ra mµ xÐt. Çc anh sÏ thÊy r»ng 590 ng−êi dù tiÖc vµ 6000 kü s− ®· ký tªn vµo b¶n quyÕt nghÞ, – ®Òu chñ tr−¬ng lËp hiÕn, hä cho r»ng "kh«ng cã hiÕn ph¸p th× kh«ng thÓ b¶o vÖ c«ng nghiÖp Nga mét çch cã hiÖu qu¶ ®−îc", ®ång thêi hä nhÊt trÝ ph¶n ®èi viÖc giao ®¬n ®Æt hµng cña chÝnh phñ cho çc chñ xÝ nghiÖp n−íc ngoµi.

HiÖn nay lÏ nµo l¹i vÉn ch−a thÓ thÊy ®−îc r»ng chÝnh lîi Ých cña tÊt c¶ çc tÇng líp t− s¶n chiÕm h÷u ruéng ®Êt, c«ng th−¬ng nghiÖp vµ t− s¶n n«ng d©n, ®ang cÊu thµnh néi dung vµ c¬ së cña nh÷ng nguyÖn väng lËp hiÕn ®· biÓu lé ra ngoµi −? Ch¼ng lÏ viÖc nh÷ng ng−êi trÝ thøc d©n chñ ®¹i biÓu cho çc lîi Ých Êy, l¹i cã thÓ lµm cho ta rèi trÝ ®−îc −? Trong tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng t− s¶n ë ch©u ¢u, nh÷ng ng−êi trÝ thøc d©n chñ ®ã lu«n lu«n vµ ë mäi n¬i ®Òu ®· ®ãng vai trß nhµ chÝnh luËn, nhµ diÔn thuyÕt vµ nhµ l·nh tô chÝnh trÞ.

Giai cÊp v« s¶n Nga ®ang g¸nh mét nhiÖm vô träng ®¹i nhÊt. ChÕ ®é chuyªn chÕ ®ang lung lay. Cuéc chiÕn tranh nÆng nÒ vµ tuyÖt väng – cuéc chiÕn tranh mµ chÕ ®é Êy ®ang lao m×nh vµo – ®· ph¸ ho¹i mét çch s©u s¾c c¬ së cña chÝnh quyÒn vµ nÒn thèng trÞ cña chÕ ®é ®ã. HiÖn nay chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng thÓ ®øng v÷ng næi nÕu kh«ng cÇu cøu çc giai cÊp cÇm quyÒn, nÕu kh«ng cã sù ñng hé cña giíi trÝ thøc; mµ viÖc cÇu cøu vµ sù ñng hé nh− thÕ nhÊt ®Þnh sÏ ®−a ®Õn çc yªu cÇu lËp hiÕn. Giai cÊp t− s¶n cè t×m çch lîi dông t×nh thÕ khã kh¨n cña chÝnh phñ ®Ó m−u lîi cho m×nh. ChÝnh phñ ®ang tiÕn hµnh mét trß ch¬i tuyÖt väng, ®Æng tho¸t th©n b»ng nh÷ng nh−îng bé tñn mñn, b»ng nh÷ng c¶i çch phi chÝnh trÞ, b»ng nh÷ng lêi høa hÑn kh«ng bÞ rµng buéc vµo mét çi g× c¶, nh÷ng lêi høa hÑn ®Çy dÉy trong §¹o dô míi ®©y cña Nga hoµng. XÐt ®Õn cïng, çi trß ch¬i Êy cã kÕt qu¶ hay kh«ng, dï lµ cã kÕt qu¶ t¹m thêi hay bé phËn, – lµ tuú thuéc ë giai cÊp v« s¶n Nga,


ë tÝnh tæ chøc cña hä vµ ë lùc l−îng xung kÝch çch m¹ng cña hä. Giai cÊp v« s¶n ph¶i lîi dông t×nh thÕ chÝnh trÞ hÕt søc thuËn lîi cho m×nh. Giai cÊp v« s¶n ph¶i ñng hé phong trµo lËp hiÕn cña giai cÊp t− s¶n, ph¶i thøc tØnh vµ ®oµn kÕt xung quanh m×nh thËt ®«ng ®¶o çc tÇng líp quÇn chóng nh©n d©n bÞ ¸p bøc, ph¶i tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng lùc l−îng cña m×nh, ph¸t ®éng khëi nghÜa vµo lóc chÝnh phñ ®ang l©m vµo c¶nh hÕt søc tuyÖt väng, vµo lóc nh©n d©n ®ang ®−îc kÝch ®éng h¬n c¶.

Sù ñng hé cña giai cÊp v« s¶n ®èi víi ph¸i lËp hiÕn ph¶i biÓu hiÖn ra ngay tøc kh¾c ë chç nµo? NhiÒu h¬n c¶ lµ ë chç lîi dông t×nh tr¹ng kÝch ®éng chung ®Ó cæ ®éng vµ tæ chøc çc tÇng líp Ýt ®−îc tuyªn truyÒn gi¸c ngé nhÊt vµ l¹c hËu nhÊt trong giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n. §−¬ng nhiªn, giai cÊp v« s¶n cã tæ chøc, §¶ng d©n chñ - x· héi, ph¶i ph¸i nh÷ng ®éi ngò lùc l−îng cña m×nh ®i s©u vµo tÊt c¶ çc giai cÊp trong nh©n d©n, nh−ng çc giai cÊp Êy cµng ho¹t ®éng ®éc lËp, cuéc ®Êu tranh cµng gay g¾t, giê phót chiÕn ®Êu quyÕt ®Þnh cµng gÇn l¹i, th× träng t©m c«ng t¸c cña chóng ta l¹i cµng ph¶i chuyÓn sang viÖc chuÈn bÞ cho chÝnh nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ b¸n v« s¶n b−íc vµo mét cuéc chiÕn ®Êu trùc tiÕp ®Ó giµnh tù do. Trong nh÷ng giê phót nh− thÕ, chØ cã bän c¬ héi chñ nghÜa míi cã thÓ gäi çc cuéc diÔn thuyÕt cña nh÷ng diÔn gi¶ c«ng nh©n ç biÖt t¹i çc cuéc héi häp héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ çc cuéc héi häp c«ng céng kh¸c lµ cuéc ®Êu tranh ®Æc biÖt tÝch cùc, hay lµ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi, hay lµ lo¹i biÓu t×nh cã h×nh thøc cao nhÊt. Nh÷ng h×nh thøc thÞ uy nh− thÕ chØ cã thÓ cã ý nghÜa hoµn toµn phô thuéc mµ th«i. HiÖn nay ®iÒu v« cïng quan träng h¬n lµ ph¶i lµm cho giai cÊp v« s¶n chó ý ®Õn nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh thùc sù cao vµ tÝch cùc, nh− kiÓu cuéc biÓu t×nh næi tiÕng ë R«-xtèp vµ mét lo¹t nh÷ng cuéc biÓu t×nh cã tÝnh chÊt quÇn chóng ë miÒn Nam62. HiÖn nay ®iÒu v« cïng quan träng h¬n lµ ph¶i më réng hµng

V.I. Lª-nin 168

ngò çn bé cña chóng ta, tæ chøc lùc l−îng vµ chuÈn bÞ cho mét cuéc ®Êu tranh quÇn chóng trùc tiÕp vµ c«ng khai h¬n n÷a.

§−¬ng nhiªn, ®©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®×nh chØ c«ng t¸c th−êng lÖ hµng ngµy cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -x· héi. Ch¼ng bao giê hä tõ bá c«ng t¸c ®ã c¶, hä coi chÝnh c«ng t¸c ®ã lµ sù chuÈn bÞ thùc sù cho mét cuéc chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, v× hä hoµn toµn vµ ®Æc biÖt tr«ng cËy vµo tÝnh tÝch cùc, tinh thÇn tù gi¸c, tÝnh tæ chøc cña giai cÊp v« s¶n, vµo ¶nh h−ëng cña giai cÊp v« s¶n trong ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét. §©y lµ nãi ®Õn viÖc chØ ra ®−êng lèi ®óng ®¾n, viÖc chó ý ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn lªn, ®Õn tÝnh chÊt nguy h¹i cña nh÷ng sù dao ®éng vÒ s¸ch l−îc. C«ng t¸c tæ chøc còng thuéc vµo lo¹i c«ng t¸c hµng ngµy mµ trong bÊt kú lóc nµo vµ trong bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé còng kh«ng ®−îc quªn. Kh«ng cã çc tæ chøc c«ng nh©n réng r·i vµ nhiÒu mÆt, kh«ng lµm cho çc tæ chøc ®ã gÇn gòi víi §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng, th× kh«ng thÓ ®Êu tranh th¾ng lîi chèng chÕ ®é chuyªn chÕ ®−îc. Kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®−îc c«ng t¸c tæ chøc nÕu kh«ng kiªn quyÕt chèng l¹i çc xu h−íng ph¸ ho¹i tæ chøc mµ ë n−íc ta còng nh− ë kh¾p n¬i, çi bé phËn trÝ thøc nhu nh−îc cña ®¶ng, çi bé phËn trÝ thøc lu«n lu«n thay ®æi khÈu hiÖu cña m×nh nh− thay ¸o ®ang biÓu lé ra; kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®−îc c«ng t¸c tæ chøc nÕu kh«ng ®Êu tranh chèng çi "lý luËn" tæ chøc - qu¸ tr×nh, mét thø lý luËn v« lý, ph¶n ®éng, ®ang che ®Ëy mäi sù t¶n m¹n.

Sù ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ ë Nga hiÖn nay phô thuéc nhiÒu h¬n hÕt vµo tiÕn tr×nh cña cuéc chiÕn tranh víi NhËt. Cuéc chiÕn tranh ®ã ®· vµ ®ang ph¬i bµy nhiÒu h¬n hÕt sù thèi n¸t cña chÕ ®é chuyªn chÕ, ®ang lµm suy yÕu chÕ ®é ®ã vÒ ph−¬ng diÖn tµi chÝnh vµ qu©n sù nhiÒu h¬n hÕt, ®ang hµnh h¹ ®Õn cïng cùc quÇn chóng nh©n d©n ®· chÞu nhiÒu ®au khæ vµ thóc ®Èy hä næi dËy khëi nghÜa,


bëi v× cuéc chiÕn tranh téi lçi vµ nhôc nh· Êy ®ang ®ßi hái ë nh©n d©n nh÷ng sù hy sinh v« cïng tËn. N−íc Nga chuyªn chÕ ®· bÞ n−íc NhËt lËp hiÕn ®¸nh b¹i vµ bÊt kú sù tr× ho·n nµo còng ®Òu chØ tæ lµm cho thÊt b¹i nhiÒu thªm vµ nÆng nÒ thªm. Bé phËn h¹m ®éi Nga tinh nhuÖ nhÊt ®· bÞ tiªu diÖt, t×nh thÕ cña c¶ng L÷-thuËn thËt tuyÖt väng, h¹m ®éi ®i cøu viÖn kh«ng nh÷ng kh«ng cã m¶y may kh¶ n¨ng sÏ th¾ng lîi mµ thËm chÝ cßn kh«ng cã m¶y may kh¶ n¨ng sÏ ®i ®Õn n¬i ®· ®Þnh; bé ®éi chñ lùc do Cu-r«-p¸t-kin cÇm ®Çu ®· bÞ mÊt h¬n 200 000 ng−êi, trë thµnh bÊt lùc vµ ®øng tr−íc qu©n thï, nã ®ang c« ®¬n kh«ng ®−îc viÖn trî, mµ qu©n thï th× nhÊt ®Þnh sÏ ®Ì bÑp ®éi qu©n ®ã sau khi chiÕm ®−îc h¶i c¶ng L÷-thuËn. Sù thÊt b¹i vÒ qu©n sù kh«ng thÓ tr¸nh khái, ®ång thêi sù bÊt b×nh, bÊt m·n vµ phÉn né nhÊt ®Þnh sÏ t¨ng lªn gÊp béi.

Chóng ta ph¶i ®em hÕt nghÞ lùc ra ®Ó chuÈn bÞ cho giê phót Êy. §Õn lóc Êy, mét trong nh÷ng cuéc bïng næ rÊt th−êng hay diÔn ®i diÔn l¹i khi ë n¬i nµy khi ë n¬i kh¸c, – mét trong nh÷ng cuéc bïng næ ®ã sÏ ®−a ®Õn mét phong trµo nh©n d©n v« cïng to lín. §Õn lóc Êy giai cÊp v« s¶n sÏ ®øng lªn l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa ®Ó giµnh lÊy tù do cho toµn thÓ nh©n d©n, ®Ó b¶o ®¶m cho giai cÊp c«ng nh©n cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh cho chñ nghÜa x· héi, – mét cuéc ®Êu tranh c«ng khai, réng r·i, ®−îc tÊt c¶ nh÷ng kinh nghiÖm cña ch©u ¢u lµm cho thªm phong phó. "TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904)

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn"

__________________

170

VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc tèt

cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ vÒ nh÷ng lý lÏ tåi

cña mét sè nhµ trÝ thøc

Phong trµo lËp hiÕn hiÖn ®¹i trong çc giai cÊp h÷u s¶n cña x· héi chóng ta, kh¸c h¼n çc phong trµo kiÓu Êy tr−íc ®©y, vµo cuèi nh÷ng n¨m 50 vµ 70. VÒ b¶n chÊt, çc yªu s¸ch lËp hiÕn cña ph¸i tù do còng nh− thÕ. DiÔn v¨n cña çc diÔn gi¶ cÊp tiÕn lÆp l¹i nh÷ng luËn ®iÓm quen thuéc cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa. Çi míi to lín vµ rÊt quan träng lµ giai cÊp v« s¶n ®· tham gia phong trµo. Giai cÊp c«ng nh©n Nga – phong trµo cña giai cÊp c«ng nh©n Nga lµ çi trôc chñ yÕu cña toµn bé phong trµo çch m¹ng m−êi n¨m gÇn ®©y – tõ l©u ®· chuyÓn sang ®Êu tranh c«ng khai, ®· xuèng ®−êng ®Êu tranh, ®· më çc héi nghÞ quÇn chóng nh©n d©n bÊt chÊp c¶nh s¸t, ®· trùc tiÕp gi¸p chiÕn víi qu©n thï trªn ®−êng phè ë çc thµnh phè miÒn Nam.

Vµ hiÖn nay, do giai cÊp v« s¶n xuÊt hiÖn trªn vò ®µi mét çch næi bËt, kiªn quyÕt, kÞch liÖt vµ gan d¹ kh«ng g× so s¸nh ®−îc, nªn phong trµo t− s¶n - tù do chñ nghÜa ®· lËp tøc næi h¼n lªn. Tr−íc hÕt chóng ta h·y dÉn chøng cuéc biÓu t×nh ë Xanh Pª-tÐc-bua (tiÕc r»ng do bän "men-sª-vÝch" tiÕn hµnh ph¸ ho¹i nªn c«ng nh©n tham gia cuéc biÓu t×nh kh«ng ®−îc nhiÒu) vµ cuéc biÓu t×nh ë M¸t-xc¬-va. TiÕp ®ã, chóng ta ph¶i chó ý ®Õn viÖc c«ng nh©n xuÊt hiÖn trong buæi tiÖc cña ph¸i t− s¶n - tù do chñ nghÜa t¹i Xm«-len-xc¬, trong cuéc häp cña Héi gi¸o dôc t¹i Ni-gi¬-ni

VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc tèt 171

Nèp-g«-rèt, trong çc phiªn häp cña Héi çc nhµ b¸c häc, thÇy thuèc vµ çc héi kh¸c t¹i nhiÒu thµnh phè, trong cuéc héi nghÞ lín cña c«ng nh©n ë Xa-ra-tèp, trong cuéc biÓu t×nh ngµy 6 th¸ng M−êi mét t¹i Héi luËt ph¸p thµnh phè Kh¸c-cèp, ngµy 20 th¸ng M−êi mét t¹i §u-ma thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a, ngµy 18 th¸ng M−êi mét t¹i Héi b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n thµnh phè ¤-®Ðt-xa, sau ®ã Ýt l©u còng ë ¤-®Ðt-xa, t¹i tßa ¸n khu, h¬n n÷a hai cuéc biÓu t×nh ë ¤-®Ðt-xa vµ mét cuéc biÓu t×nh ë Kh¸c-cèp ®Òu kÐo theo nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n trªn çc ®−êng phè, cuéc tuÇn hµnh trong thµnh phè cã cê, h¸t çc bµi ca çch m¹ng v.v..

Nh©n thÓ nãi thªm, trong b¸o "Tia löa", sè 79, cã t−êng thuËt bèn cuéc biÓu t×nh gÇn ®©y nhÊt d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña giai cÊp v« s¶n", vµ t«i muèn l−u ý ®éc gi¶ ®Õn çc môc t−êng thuËt Êy. Tr−íc hÕt t«i ghi l¹i sù viÖc theo b¸o "Tia löa", sau ®ã lµ lêi bµn luËn cña b¸o Êy.

ë Kh¸c-cèp, ban chÊp hµnh tæ chøc cho c«ng nh©n tham gia cuéc häp cña Héi luËt ph¸p; cã trªn 200 ng−êi v« s¶n ®Õn häp: mét phÇn th× c«ng nh©n ng¹i ngïng kh«ng muèn dù cuéc héi nghÞ long träng, mét phÇn th× "ng−êi ta kh«ng cho mu-gÝch tham dù". Sau bµi diÔn v¨n çch m¹ng ®Çu tiªn, viªn chñ täa thuéc ph¸i tù do liÒn bá ch¹y. TiÕp theo ®Êy lµ diÔn v¨n cña mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, truyÒn ®¬n tung bay, hµnh khóc M¸c-x©y-e vang lªn, cïng víi ®¸m ®«ng, gÇn 500 c«ng nh©n ®æ xuèng ®−êng cã mang cê ®á vµ h¸t çc bµi h¸t c«ng nh©n. §Õn cuèi cïng th× mét bé phËn c«ng nh©n bÞ ®¸nh ®Ëp vµ bÞ b¾t.

Thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a. §«ng ®¶o c«ng chóng kÐo ®Õn phßng häp §u-ma (v× cã tin ®ån sÏ cã nh÷ng bµi diÔn thuyÕt cña ph¸i tù do). §iÖn tho¹i bÞ lµm háng. DiÔn gi¶ cña ban chÊp hµnh cïng víi 30 - 40 c«ng nh©n len vµo phßng, ®øng lªn ®äc mét bµi diÔn v¨n ng¾n gän, ®Çy tinh thÇn çch m¹ng d©n chñ - x· héi. Vç tay. TruyÒn ®¬n. §¹i biÓu §u-ma thµnh phè ®øng ®ê ng−êi ra. Chñ täa ph¶n

V.I. Lª-nin 172

®èi còng v« hiÖu. Sau khi kÕt thóc, nh÷ng ng−êi tham gia biÓu t×nh ®· rót lui b×nh yªn v« sù. Ban ®ªm cã nh÷ng cuéc lôc so¸t lín.

Thµnh phè ¤-®Ðt-xa. Cuéc biÓu t×nh thø nhÊt. T¹i buæi häp cã gÇn 2000 ng−êi, trong ®ã cã rÊt nhiÒu c«ng nh©n. Mét lo¹t diÔn v¨n çch m¹ng (d©n chñ - x· héi vµ x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng), nh÷ng tiÕng vç tay nh− sÊm, nh÷ng tiÕng h« çch m¹ng, nh÷ng truyÒn ®¬n. TuÇn hµnh trªn ®−êng phè víi nh÷ng bµi ca çch m¹ng. Gi¶i t¸n kh«ng cã Èu ®¶.

Thµnh phè ¤-®Ðt-xa. Cuéc biÓu t×nh thø hai. Cuéc häp ®«ng hµng ngh×n ng−êi. Cuéc héi häp çch m¹ng cña nh©n d©n vµ cuéc tuÇn hµnh trªn ®−êng phè còng vÜ ®¹i nh− tr−íc ®©y. Èu ®¶. RÊt nhiÒu ng−êi bÞ th−¬ng, mét sè bÞ th−¬ng nÆng. Mét n÷ c«ng nh©n chÕt. 60 ng−êi bÞ b¾t.

MÆt thËt cña t×nh h×nh lµ nh− vËy. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña nh÷ng ng−êi v« s¶n Nga lµ nh− thÕ.

Cßn ®©y lµ lêi bµn luËn cña mét sè nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trÝ thøc. Nh÷ng lêi bµn luËn Êy nãi vÒ cuéc biÓu t×nh ë £-ca-tª-ri-n«-®a, cuéc biÓu t×nh nµy ®· ®−îc c¶ mét bµi b¸o nãi ®Õn. Xin h·y nghe ®©y: "Trong cuéc biÓu t×nh Êy, lÇn ®Çu tiªn giai cÊp v« s¶n cã tæ chøc ë Nga gi¸p mÆt víi giai cÊp t− s¶n cã khuynh h−íng tù do chñ nghÜa ë n−íc ta!"... Cuéc biÓu t×nh ®ã "l¹i lµ mét b−íc ph¸t triÓn míi cña h×nh thøc ®Êu tranh chÝnh trÞ", nã "dï sao ®i n÷a, còng lµ mét thñ ®o¹n ®Êu tranh chÝnh trÞ thùc sù míi, ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ hoµn toµn hiÓn nhiªn vµ tèt ®Ñp", trong çc cuéc biÓu t×nh nh− thÕ, c«ng nh©n "c¶m thÊy lµ hä hµnh ®éng nh− nh÷ng ®¬n vÞ chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh", hä "c¶m thÊy cã n¨ng lùc lµm nh÷ng chiÕn sÜ chÝnh trÞ cña ®¶ng". "Trong çc tÇng líp x· héi hÕt søc réng r·i", phæ biÕn réng quan ®iÓm "®¶ng lµ mét çi g× ®· ®−îc hoµn toµn x¸c ®Þnh, cã h×nh thï vµ chñ yÕu lµ cã quyÒn yªu s¸ch". Ng−êi ta quen nh×n toµn ®¶ng "nh− mét


lùc l−îng chÝnh trÞ tÝch cùc, chiÕn ®Êu, ®· tuyªn bè râ rµng vµ cô thÓ çc yªu s¸ch cña m×nh". Ph¶i "dïng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi mét çch réng r·i h¬n, trong çc §u-ma, trong çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ trong ®ñ çc lo¹i ®¹i héi cña çc nhµ ho¹t ®éng x· héi. Phô häa víi t¸c gi¶ cña nh÷ng lêi nghÞ luËn ®ã, ban biªn tËp b¸o "Tia löa" còng nãi vÒ "t− t−ëng vÒ biÓu t×nh kiÓu míi", nãi r»ng "®Æc biÖt ë thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a çc ®ång chÝ chóng ta ®· chøng minh ®−îc cho "x· héi" thÊy lµ hä hµnh ®éng nh− mét chÝnh ®¶ng ®éc lËp ®ang c¶m thÊy cã kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng ®Õn tiÕn tr×nh çc sù kiÖn vµ ®ang toan tiÕn hµnh viÖc Êy".

ThÕ ®Êy. ThÕ ®Êy. "§Æc biÖt ë thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a"... B−íc míi, ph−¬ng ph¸p míi, thñ ®o¹n míi, lÇn ®Çu tiªn gi¸p mÆt, nh÷ng kÕt qu¶ hoµn toµn hiÓn nhiªn, tèt ®Ñp, nh÷ng ®¬n vÞ chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh, c¶m gi¸c vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ, quyÒn yªu s¸ch... Tõ nh÷ng lêi nghÞ luËn khoa tr−¬ng th©m thuý Êy t«i thÊy to¸t ra mét çi cò kü, ®· lçi thêi vµ hÇu nh− ®· bÞ ng−êi ta quªn ®i. Nh−ng tr−íc khi nhËn thÊy çi cò kü Êy, t«i bÊt gi¸c hái r»ng: Xin lçi çc ngµi, nh−ng t¹i sao l¹i "®Æc biÖt ë thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a", t¹i sao trªn thùc tÕ, ®ã l¹i lµ ph−¬ng ph¸p míi? t¹i sao kh«ng ph¶i lµ ng−êi Kh¸c-cèp còng ch¼ng ph¶i lµ ng−êi ¤-®Ðt-xa nãi kho¸c l¸c (xin lçi çc vÞ vÒ danh tõ dung tôc nµy) vÒ çi míi l¹ cña ph−¬ng ph¸p, vÒ nh÷ng kÕt qu¶ hiÓn nhiªn vµ tèt ®Ñp, vÒ cuéc gÆp gì gi¸p mÆt lÇn ®Çu tiªn, vÒ c¶m gi¸c vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ? T¹i sao nh÷ng kÕt qu¶ çc cuéc häp cña hµng chôc c«ng nh©n víi hµng tr¨m phÇn tö thuéc ph¸i tù do trong bèn bøc t−êng cña phßng häp cña §u-ma l¹i hiÓn nhiªn vµ tèt ®Ñp h¬n çc cuéc häp cña hµng ngh×n c«ng nh©n kh«ng ph¶i chØ lµ ë trong çc héi cña thÇy thuèc vµ luËt s− mµ c¶ ë ngoµi ®−êng phè? Ch¼ng lÏ çc cuéc häp ngoµi ®−êng phè (ë ¤-®Ðt-xa, còng nh− çc cuéc häp tr−íc kia ë R«-xtèp trªn s«ng §«n vµ ë nh÷ng thµnh phè kh¸c) trªn thùc tÕ l¹i lµm ph¸t triÓn çi c¶m gi¸c

V.I. Lª-nin 174

vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ vµ quyÒn yªu s¸ch, kh«ng b»ng çc cuéc häp t¹i çc §u-ma, hay sao?.. Qu¶ thËt, t«i ph¶i thõa nhËn r»ng khi chÐp ra tæ hîp tõ Êy (quyÒn yªu s¸ch) t«i còng c¶m thÊy h¬i lóng tóng – ®©y lµ mét tæ hîp tõ qu¸ ng« nghª, nh−ng trong mét bµi ca kh«ng thÓ g¹t bá ®i mét lêi nµo ®−îc.

Tuy thÕ, cã mét tr−êng hîp tæ hîp tõ ®ã cã mét sè ý nghÜa, mµ còng kh«ng ph¶i chØ cã tæ hîp ®ã míi nh− thÕ, mµ tÊt c¶ nh÷ng lêi nghÞ luËn cña b¸o "Tia löa" ®Òu nh− thÕ. §Êy chÝnh lµ tr−êng hîp nÕu chóng ta gi¶ ®Þnh ®· cã chÕ ®é ®¹i nghÞ, nÕu trong gi©y l¸t chóng ta t−ëng t−îng lµ §u-ma thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-®a ®· rêi vÒ s«ng Tem-da, ë bªn c¹nh tu viÖn VÐt-min-xt¬63. Lóc ®ã, víi sù gi¶ ®Þnh nho nhá Êy, ng−êi ta sÏ thÊy râ t¹i sao trong bèn bøc t−êng cña cuéc häp ®¹i biÓu l¹i cã thÓ cã nhiÒu "quyÒn yªu s¸ch" h¬n lµ ë ngoµi ®−êng phè, – v× sao cuéc ®Êu tranh víi thñ t−íng nghÜa lµ víi thÞ tr−ëng £-ca-tª-ri-n«-®a l¹i cã hiÖu qu¶ h¬n cuéc ®Êu tranh víi c¶nh s¸t thµnh phè, – v× sao c¶m gi¸c vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ vµ sù nhËn thøc m×nh nh− nh÷ng ®¬n vÞ chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh, l¹i ®−îc n©ng lªn chÝnh lµ ë trong phßng häp cña nghÞ viÖn hay trong phßng häp cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng. ThËt thÕ, ®· kh«ng cã nghÞ viÖn thùc sù, th× sao l¹i kh«ng bµy ra çi trß chÕ ®é ®¹i nghÞ? ë ®©y ta cã thÓ t−ëng t−îng ra c¶nh "gi¸p mÆt", "ph−¬ng ph¸p míi" vµ tÊt c¶ çc chuyÖn kh¸c. §µnh r»ng t−ëng t−îng nh− vËy nhÊt ®Þnh sÏ lµm t− t−ëng chóng ta tho¸t ly khái vÊn ®Ò ®Êu tranh quÇn chóng thùc sù ®Ó giµnh chÕ ®é ®¹i nghÞ, chø kh«ng ph¶i ch¬i trß chÕ ®é ®¹i nghÞ, nh−ng ®Êy chØ lµ nh÷ng viÖc nhá nhÆt. Tuy vËy, kÕt qu¶ l¹i hiÓn nhiªn, râ rµng biÕt bao...

KÕt qu¶ thËt râ rµng... C©u Êy nh¾c t«i nhí ngay ®Õn ®ång chÝ M¸c-t−-nèp vµ tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n". Kh«ng nãi trë l¹i ®Õn tê b¸o nµy th× kh«ng thÓ nµo ®¸nh gi¸ ®óng tê "Tia löa" míi. NghÞ luËn vÒ "ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh


míi" nh©n cuéc biÓu t×nh ë £-ca-tª-ri-n«-®a, hoµn toµn lÆp l¹i nghÞ luËn cña ban biªn tËp trong "th− göi çc tæ chøc ®¶ng" (nh©n tiÖn xin nãi thªm: giÊu kÝn nguyªn b¶n, gi÷ bÝ mËt kh«ng ®−a ra vµ chØ c«ng bè b¶n sao cho mäi ng−êi biÕt, nh− thÕ cã hîp lý kh«ng?). VÒ mét vÊn ®Ò kh¸c, çc lêi nghÞ luËn cña ban biªn tËp lÆp l¹i dßng t− t−ëng hµng ngµy cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n".

Sai lÇm vµ t¸c h¹i cña "lý luËn" cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" muèn g¸n cho b¶n th©n cuéc ®Êu tranh kinh tÕ mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ, "lý luËn" vÒ cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cña c«ng nh©n víi bän chñ vµ chÝnh phñ, vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Ò ra cho chÝnh phñ nh÷ng yªu s¸ch cô thÓ, nh÷ng yªu s¸ch høa hÑn ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ to lín râ rµng, – sai lÇm vµ t¸c h¹i cña çi lý luËn ®ã lµ ë chç nµo? Ph¶i ch¨ng chóng ta kh«ng nªn lµm cho cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cã mét tÝnh chÊt chÝnh trÞ? NhÊt ®Þnh lµ nªn. Nh−ng khi ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" tõ cuéc ®Êu tranh "kinh tÕ" (nghiÖp ®oµn) mµ rót ra nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chÝnh ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, th× ph¸i ®ã ®· thu hÑp vµ tÇm th−êng hãa quan ®iÓm d©n chñ - x· héi mét çch kh«ng thÓ tha thø ®−îc vµ ®· h¹ thÊp nh÷ng nhiÖm vô ®Êu tranh chÝnh trÞ toµn diÖn cña giai cÊp v« s¶n.

Sai lÇm vµ t¸c h¹i cña lý luËn cña ph¸i "Tia löa" míi vÒ ph−¬ng ph¸p míi, vÒ h×nh thøc cao nhÊt cña viÖc ®éng viªn lùc l−îng giai cÊp v« s¶n, vÒ biÖn ph¸p míi ®Ó ph¸t triÓn nhËn thøc vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n vµ "quyÒn yªu s¸ch" cña hä v.v. vµ v.v., – sai lÇm vµ t¸c h¹i cña çi lý luËn ®ã lµ ë chç nµo? Ph¶i ch¨ng chóng ta kh«ng nªn tæ chøc çc cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n trong çc cuéc häp cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ nh©n cã çc cuéc häp Êy? NhÊt ®Þnh lµ nªn. Nh−ng nh©n cã çc cuéc biÓu t×nh tèt ®Ñp cña giai cÊp v« s¶n, chóng ta kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn cña çc phÇn tö trÝ thøc. NÕu chóng ta t©ng bèc, d−íi çi danh hiÖu ph−¬ng ph¸p míi, chÝnh

V.I. Lª-nin 176

nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh b×nh th−êng cña chóng ta, nh÷ng cuéc biÓu t×nh Ýt gièng h¬n c¶ víi cuéc ®Êu tranh tÝch cùc, nh÷ng cuéc biÓu t×nh chØ ®Ó lµm trß c−êi míi cã thÓ ®−îc coi lµ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®Æc biÖt tèt ®Ñp vµ ®Æc biÖt n©ng cao nhËn thøc vÒ n¨ng lùc chÝnh trÞ v.v., – nÕu nh− thÕ th× chóng ta chØ sÏ lµm h− háng ý thøc gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n, chóng ta chØ sÏ lµm cho hä bÞ l¹c h−íng kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng nhiÖm vô ®ang nhanh chãng tíi gÇn, nh÷ng nhiÖm vô cña mét cuéc ®Êu tranh thùc sù, quan träng vµ c«ng khai.

Ng−êi quen biÕt cò cña chóng ta, tøc ®ång chÝ M¸c-t−-nèp, vµ ph¸i "Tia löa" míi ®Òu m¾c ph¶i cïng mét khuyÕt ®iÓm, ®ã lµ sù kh«ng tin t−ëng theo lèi trÝ thøc vµo lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n, vµo kh¶ n¨ng cña hä vÒ mÆt tæ chøc nãi chung vµ vÒ viÖc thµnh lËp tæ chøc ®¶ng nãi riªng, kh«ng tin t−ëng vµo kh¶ n¨ng cña hä cã thÓ ®Êu tranh chÝnh trÞ ®−îc. §èi víi ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", h×nh nh− giai cÊp v« s¶n ch−a cã kh¶ n¨ng hoÆc cßn l©u vÉn sÏ ch−a cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ v−ît ra khái khu«n khæ cuéc ®Êu tranh kinh tÕ víi bän chñ vµ víi chÝnh phñ. §èi víi ph¸i "Tia löa" míi, h×nh nh− giai cÊp v« s¶n ch−a cã kh¶ n¨ng hay cßn l©u vÉn sÏ ch−a cã kh¶ n¨ng hµnh ®éng çch m¹ng mét çch ®éc lËp, vµ v× vËy, ph¸i Êy gäi hµnh ®éng cña mÊy chôc c«ng nh©n tr−íc çc ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng, lµ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi. C¶ ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cò lÉn ph¸i "Tia löa" míi ®Òu lÆp l¹i mét çch trung thµnh nh÷ng lêi nãi vÒ tÝnh tù lËp vµ vÒ viÖc tù gi¸o dôc cña giai cÊp v« s¶n, chØ v× sau nh÷ng lêi thÒ thèt Êy Èn giÊu viÖc çc phÇn tö trÝ thøc kh«ng hiÓu lùc l−îng thùc sù vµ nhiÖm vô cÊp thiÕt cña giai cÊp v« s¶n. C¶ ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cò lÉn ph¸i "Tia löa" míi ®Òu nãi mét ®iÒu th©m thuý v« lý, hoµn toµn ch¼ng ¨n nhËp g× víi nhau, vÒ ý nghÜa ®Æc biÖt cña nh÷ng kÕt qu¶ to lín vµ hiÓn nhiªn, vÒ sù ®èi lËp cô thÓ gi÷a giai cÊp t− s¶n


víi giai cÊp v« s¶n, lµm nh− vËy hä khiÕn cho giai cÊp v« s¶n chó ý vµo çi trß chÕ ®é ®¹i nghÞ mµ sao l·ng nhiÖm vô ®ang ngµy cµng tiÕn tíi gÇn, lµ l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n, tiÕn c«ng trùc tiÕp vµo chÕ ®é chuyªn chÕ. C¶ ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cò lÉn ph¸i "Tia löa" míi, khi tiÕn hµnh xÐt l¹i (tu chØnh) nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cò vµ nh÷ng nguyªn t¾c s¸ch l−îc cò cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng, råi rÝt ®i t×m nh÷ng lêi lÏ míi vµ nh÷ng "ph−¬ng ph¸p míi", trªn thùc tÕ hä kÐo ®¶ng lïi trë l¹i, ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu l¹c hËu vµ thËm chÝ lµ nh÷ng khÈu hiÖu thËt sù ph¶n ®éng.

Chóng t«i xin ®ñ víi çi trß xÐt l¹i míi nµy, çi trß dÉn ®Õn nh÷ng thø v« dông cò kü! §· ®Õn lóc ph¶i tiÕn lªn vµ ph¶i ®×nh chØ viÖc che giÊu hµnh vi ph¸ ho¹i tæ chøc b»ng çi lý luËn tæ chøc - qu¸ tr×nh trø danh, ®· ®Õn lóc ph¶i nhÊn m¹nh vµ ®−a lªn hµng ®Çu trong çc cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n nh÷ng ®Æc ®iÓm hiÖn ®ang cµng ngµy cµng ®−a c«ng nh©n tiÕn gÇn tíi cuéc ®Êu tranh c«ng khai, thùc sù ®Ó giµnh tù do! "TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904)


__________________

178

§· ®Õn lóc kÕt thóc 64

ý kiÕn cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc môc kÝch ®Òu nhÊt trÝ cho r»ng cuéc biÓu t×nh ngµy 28 th¸ng M−êi mét bÞ thÊt b¹i lµ do gÇn nh− hoµn toµn kh«ng cã c«ng nh©n tham gia. Nh−ng t¹i sao c«ng nh©n l¹i kh«ng cã mÆt trong cuéc biÓu t×nh? H−ëng øng lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, thanh niªn häc sinh ®· xuèng ®−êng biÓu t×nh; t¹i sao ban chÊp hµnh l¹i kh«ng quan t©m l«i kÐo c«ng nh©n, do ®ã ®· lµm háng mét c«ng cuéc do m×nh khëi ®Çu? Bøc th− sau ®©y cña mét c«ng nh©n, uû viªn ban chÊp hµnh ®¶ng bé, sÏ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái Êy; chóng t«i xin ®¨ng nh÷ng ®o¹n quan träng nhÊt cña bøc th−:

"T©m tr¹ng (håi ®Çu th¸ng M−êi mét) lµ phÊn khëi vµ cã xu h−íng trµo ra ngoµi. BiÖn ph¸p thÓ hiÖn t©m tr¹ng Êy tÊt ph¶i lµ biÓu t×nh. Qu¶ nhiªn, vµo lóc Êy xuÊt hiÖn mét tê truyÒn ®¬n nµo ®ã lÊy danh nghÜa "tæ chøc sinh viªn d©n chñ - x· héi" kªu gäi biÓu t×nh vµo ngµy 14 th¸ng M−êi mét. BiÕt tin ®ã, ban chÊp hµnh ®· ®Ò nghÞ víi tæ chøc ®ã ho·n cuéc biÓu t×nh ®Õn cuèi th¸ng M−êi mét, ®Ó cã thÓ cïng víi giai cÊp v« s¶n Pª-tÐc-bua hµnh ®éng chung. Sinh viªn ®ång ý... C«ng nh©n gi¸c ngé ®Òu nãng lßng tham gia biÓu t×nh. NhiÒu c«ng nh©n ®· cã mÆt ë ®¹i lé NÐp-xki h«m 14 th¸ng M−êi mét, t−ëng r»ng sÏ cã cuéc biÓu t×nh cña sinh viªn. Khi cã ng−êi nãi cho hä biÕt r»ng hä kh«ng nªn ®i lóc ch−a cã lêi kªu gäi cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé, th× mÆc dï hä ®ång ý, nh−ng hä còng tr¶ lêi lµ "hä nghÜ r»ng sÏ cã mét chuyÖn g× x¶y ra ë ®ã". DÉu sao th× sù viÖc Êy còng nãi lªn t©m tr¹ng cña c«ng nh©n gi¸c ngé.


Ngµy 18 th¸ng M−êi mét, héi nghÞ ban chÊp hµnh ®¶ng bé quyÕt ®Þnh tæ chøc biÓu t×nh vµo ngµy 28. LiÒn ®Êy ®· bÇu ra ban phô tr¸ch tæ chøc biÓu t×nh vµ th¶o ra kÕ ho¹ch hµnh ®éng: ®· quyÕt ®Þnh ph¸t hµnh hai truyÒn ®¬n cæ ®éng cã tÝnh chÊt chuÈn bÞ vµ mét truyÒn ®¬n kªu gäi. C«ng t¸c ®· b¾t ®Çu s«i næi. §Ých th©n ng−êi viÕt nh÷ng dßng ch÷ nµy ®· ph¶i tæ chøc mét lo¹t çc cuéc héi häp c«ng nh©n, ®¹i biÓu çc tiÓu tæ, trong çc cuéc häp ®ã ®· nãi vÒ vai trß cña giai cÊp c«ng nh©n, vÒ môc ®Ých vµ ý nghÜa cña biÓu t×nh trong lóc nµy. Ng−êi ta th¶o luËn vÊn ®Ò biÓu t×nh vò trang vµ biÓu t×nh kh«ng vò trang, vµ trong tÊt c¶ çc cuéc héi häp ®Òu ®· th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt t¸n thµnh quyÕt ®Þnh cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé. C«ng nh©n yªu cÇu nhiÒu truyÒn ®¬n h¬n n÷a ®Ó ph©n ph¸t, hä nãi: "cø cho c¶ hµng xe còng ®−îc".

Nh− vËy, cuéc biÓu t×nh ®· ®−îc chuÈn bÞ vµo ngµy 28, nã cã triÓn väng lµ mét cuéc biÓu t×nh rÊt lín. Nh−ng ë ®©y, "ph¸i thiÓu sè" trong ®¶ng ta ë Pª-tÐc-bua, còng gièng nh− "ph¸i thiÓu sè" ë "toµn Nga" vµ ë ngoµi n−íc, ®Òu kh«ng thÓ kh«ng ®ãng vai trß hoµn toµn tiªu cùc – vai trß kÎ ph¸ ho¹i. §Ó cho mäi ng−êi hiÓu hÕt søc râ vai trß Êy, t«i xin phÐp nãi vµi lêi vÒ "ph¸i thiÓu sè" ®Þa ph−¬ng vµ ho¹t ®éng cña hä. Tr−íc còng nh− sau cuéc biÓu t×nh, ban chÊp hµnh ®¶ng bé bao gåm phÇn nhiÒu lµ nh÷ng ng−êi t¸n thµnh ph¸i ®a sè t¹i §¹i héi II cña ®¶ng. Nh÷ng sù thÊt b¹i vµ nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn lµm chia rÏ ®¶ng, ®· lµm yÕu ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi vÒ nhiÒu ph−¬ng diÖn. Trong cuéc ®Êu tranh chèng "ph¸i ®a sè", v× lîi Ých bÌ ph¸i cña m×nh, "ph¸i thiÓu sè" ®Þa ph−¬ng cè lµm mÊt uy tÝn cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng. §¹i biÓu çc khu, tøc nh÷ng ng−êi ñng hé "ph¸i thiÓu sè", kh«ng ®Ó cho çc ®ång chÝ thuéc "ph¸i ®a sè" vµo khu cña m×nh, kh«ng cho ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Æt mét mèi quan hÖ nµo. Trong khu ®ã x¶y ra t×nh tr¹ng ph¸ ho¹i tæ chøc mét çch khñng khiÕp, n¨ng lùc c«ng t¸c bÞ gi¶m sót. ThÝ dô, cã mét sù viÖc nh− thÕ nµy: 5 - 6 th¸ng l¹i ®©y ®¹i biÓu trong mét khu lµ mét tay "men-sª-vÝch". Nh©n v× bÞ t¸ch rêi mäi quan hÖ víi c«ng t¸c chung nªn vïng ®ã bÞ yÕu ®i mét çch ®¸ng sî. Tr−íc ®©y cã ®Õn 15 - 20 tiÓu tæ, b©y giê khã mµ cã ®−îc 4 - 5 tiÓu tæ. C«ng nh©n bÊt b×nh víi t×nh h×nh ®ã, ®¹i biÓu cña hä cè lîi dông mèi bÊt b×nh Êy ®Ó chèng l¹i "ph¸i ®a sè", trªn c¬ së ®ã hä xói c«ng nh©n chèng l¹i ban chÊp hµnh ®¶ng bé. "Ph¸i thiÓu sè" cè g¾ng lîi dông mäi nh−îc ®iÓm cña tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng ®Ó chèng l¹i "ph¸i ®a sè" – sù nç lùc cña hä cã thµnh c«ng hay kh«ng, ®ã lµ vÊn ®Ò kh¸c, nh−ng ®Êy lµ sù thËt.

Ba ngµy tr−íc cuéc biÓu t×nh, theo s¸ng kiÕn cña "ph¸i thiÓu sè", héi nghÞ ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®−îc triÖu tËp. Do mét sè nguyªn

V.I. Lª-nin 180

nh©n, ba uû viªn ban chÊp hµnh ®¶ng bé thuéc "ph¸i ®a sè" kh«ng thÓ nhËn ®−îc tin b¸o vÒ cuéc héi nghÞ, nªn ®· v¾ng mÆt. "Ph¸i thiÓu sè" ®Ò nghÞ thñ tiªu cuéc biÓu t×nh – nÕu kh«ng, hä däa sÏ hµnh ®éng ®èi lËp l¹i cuéc biÓu t×nh vµ sÏ kh«ng r¶i mét tê truyÒn ®¬n nµo c¶ – vµ v× v¾ng mÆt ba ®ång chÝ ®· chñ tr−¬ng biÓu t×nh nªn kiÕn nghÞ Êy ®−îc th«ng qua. QuyÕt ®Þnh kh«ng r¶i truyÒn ®¬n vµ thñ tiªu nh÷ng truyÒn ®¬n kªu gäi.

§«ng ®¶o quÇn chóng trong x· héi còng nh− trong c«ng nh©n ®Òu s½n sµng tham gia biÓu t×nh vµ chØ cßn chê cã lêi kªu gäi cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé. B¾t ®Çu cã tiÕng ®ån r»ng cuéc biÓu t×nh ®· bÞ b·i bá vµ ho·n l¹i mét thêi gian v« h¹n ®Þnh. NhiÒu ng−êi tá th¸i ®é bÊt b×nh ®èi víi viÖc b·i bá nh− thÕ; bé phËn kü thuËt ph¶n ®èi vµ tõ chèi kh«ng tiÕp tôc lµm viÖc cho ban chÊp hµnh ®¶ng bé n÷a.

Ngµy thø s¸u, ban chÊp hµnh ®¶ng bé häp vµ ba uû viªn v¾ng mÆt trong kú héi nghÞ tr−íc ®· ph¶n kh¸ng quyÕt ®Þnh míi sai lÇm vÒ vÊn ®Ò biÓu t×nh; v× thÊy r»ng ®«ng ®¶o c«ng chóng, ngay dï kh«ng cã truyÒn ®¬n còng vÉn cø sÏ tô tËp ë NÐp-xki, nªn ba ®ång chÝ trªn kiªn tr× chñ tr−¬ng dïng mäi biÖn ph¸p khiÕn c«ng nh©n còng tham gia biÓu t×nh. §¹i biÓu "ph¸i thiÓu sè" ph¶n ®èi, viÖn cí r»ng "kh«ng ph¶i tÊt c¶ c«ng nh©n ®Òu ®ñ tr×nh ®é ®Ó tù gi¸c tham gia cuéc biÓu t×nh vµ b¶o vÖ çc yªu s¸ch do ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Ò ra". VÊn ®Ò ®−a ra biÓu quyÕt, héi nghÞ quyÕt ®Þnh tham gia cuéc biÓu t×nh víi ®a sè phiÕu t¸n thµnh vµ mét phiÕu trèng. Nh−ng tÐ ra lµ mét sè lín truyÒn ®¬n kªu gäi in råi – trªn 12 000 tê – ®· bÞ ®èt. Ngoµi ra, kh«ng thÓ r¶i truyÒn ®¬n mét çch réng r·i trong çc nhµ m¸y ®−îc, v× s¸ng thø b¶y truyÒn ®¬n kh«ng thÓ ®Õn kÞp mét n¬i nµo c¶, mµ ngµy thø b¶y th× çc c«ng x−ëng l¹i nghØ viÖc vµo lóc 2 - 3 giê chiÒu. Nh− vËy, chØ cã thÓ r¶i truyÒn ®¬n trong mét bé phËn c«ng nh©n nhá, trong sè nh÷ng ng−êi quen thuéc, chø tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i trong quÇn chóng réng r·i. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy, cuéc biÓu t×nh biÕt tr−íc lµ nhÊt ®Þnh sÏ bÞ thÊt b¹i. Vµ kÕt qu¶, cuéc biÓu t×nh ®· bÞ thÊt b¹i thËt...

B©y giê "ph¸i thiÓu sè" cña chóng ta cã thÓ ¨n mõng ®−îc. Hä ®· th¾ng lîi! Mét sù thËt míi lµm cho ban chÊp hµnh ®¶ng bé (nªn ®äc lµ "ph¸i ®a sè") mÊt uy tÝn. Nh−ng chóng t«i hy väng ®éc gi¶ sÏ xÐt mét çch nghiªm chØnh h¬n çc nguyªn nh©n ®−a cuéc biÓu t×nh ®Õn kÕt côc nh− vËy vµ sÏ cïng chóng t«i nãi r»ng: "®óng, b©y giê trong ®¶ng ta ®· h×nh thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn khiÕn cho c«ng t¸c kh«ng thÓ ®¹t kÕt qu¶ tèt ®−îc. Ph¶i sím chÊm døt cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, ph¶i siÕt chÆt hµng ngò l¹i. Kh«ng thÕ, chóng ta sÏ cã nguy c¬ bÞ suy nh−îc hoµn toµn, vµ nÕu kh«ng lîi dông ®−îc thêi c¬ cã lîi hiÖn nay, chóng ta sÏ rít l¹i ®»ng sau çc biÕn cè vÜ ®¹i".


Hµnh vi ph¸ ho¹i tæ chøc cña "ph¸i thiÓu sè" Pª-tÐc-bua, v× nh÷ng lîi Ých tæ nhãm nhá nhen, ®· lµm thÊt b¹i cuéc biÓu t×nh cña giai cÊp v« s¶n, hµnh vi Êy lµm cho ®¶ng kh«ng cßn chÞu ®ùng ®−îc h¬n n÷a. §¶ng ta ®ang m¾c bÖnh trÇm träng, mét n¨m gÇn ®©y ®¶ng ®· bÞ mÊt ®i giµ nöa ¶nh h−ëng, – ®iÒu ®ã toµn thÕ giíi ®Òu biÕt. HiÖn nay chóng t«i h−íng vÒ nh÷ng ng−êi kh«ng thÓ cã th¸i ®é giÔu cît hay hín hë ®èi víi bÖnh tr¹ng trÇm träng ®ã, h−íng vÒ nh÷ng ng−êi kh«ng thÓ l¶ng tr¸nh nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña trong cuéc khñng ho¶ng cña ®¶ng víi th¸i ®é than v·n, thë dµi, rÒn rÜ, ©u sÇu, h−íng vÒ nh÷ng ng−êi tù nhËn nghÜa vô cña m×nh lµ ph¶i hoµn toµn t×m hiÓu cho ®−îc – dï ph¶i mÊt rÊt nhiÒu c«ng søc, nh−ng còng ph¶i t×m hiÓu cho ®−îc – nh÷ng nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng vµ trõ khö tËn gèc tai häa ®ã. §èi víi nh÷ng ng−êi ®ã, vµ chØ ®èi víi hä th«i, chóng t«i xin nh¾c l¹i lÞch sö cña cuéc khñng ho¶ng: kh«ng nghiªn cøu lÞch sö ®ã th× kh«ng thÓ hiÓu ®−îc sù chia rÏ hiÖn nay mµ bän "men-sª-vÝch" rót côc ®· ®¹t ®−îc.

Giai ®o¹n ®Çu cña cuéc khñng ho¶ng. Trong §¹i héi II cña ®¶ng ta, mÆc dï nh÷ng phÇn tö "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ nh÷ng phÇn tö nöa "Sù nghiÖp c«ng nh©n" chèng ®èi, çc nguyªn t¾c cña ph¸i "Tia löa" ®· th¾ng thÕ. Sau ®¹i héi, ph¸i thiÓu sè b¾t ®Çu ph¸ ®¶ng b»ng çch ®−a vµo ban biªn tËp nh÷ng ng−êi ®· bÞ ®¹i héi b¸c bá. ViÖc ph¸ ho¹i tæ chøc, viÖc tÈy chay, viÖc chuÈn bÞ chia rÏ, ®· ®−îc tiÕn hµnh suèt ba th¸ng, tõ cuèi th¸ng T¸m ®Õn cuèi th¸ng M−êi mét.

Giai ®o¹n thø hai. Plª-kha-nèp ®· nh−îng bé çc ngµi ®ang khao kh¸t viÖc chØ ®Þnh bæ sung, h¬n n÷a Plª-kha-nèp ®· tuyªn bè trªn b¸o, trong bµi "§iÒu kh«ng nªn lµm" (sè 52), cho mäi ng−êi biÕt r»ng ®Ó tr¸nh mét tai häa lín h¬n, ç nh©n «ng ®· nh−îng bé bän xÐt l¹i vµ bän ç nh©n v« chÝnh phñ chñ nghÜa. Çc ngµi nãi trªn lîi dông sù nh−îng bé Êy ®Ó tiÕp tôc ph¸ ®¶ng h¬n n÷a. Khi ®· vµo ban biªn

V.I. Lª-nin 182

tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ vµo Héi ®ång ®¶ng råi, hä häp thµnh mét tæ chøc bÝ mËt víi môc ®Ých ®−a ng−êi cña m×nh vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ph¸ ho¹i §¹i héi III. §Êy lµ sù thËt ch−a tõng nghe thÊy vµ khã cã thÓ tin ®−îc, nh−ng bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi vÒ viÖc c©u kÕt víi ®¸m ng−êi cao th−îng ®ã, ®· chøng minh ®iÒu Êy mét çch cã c¨n cø.

Giai ®o¹n thø ba. Ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ch¹y sang phÝa nh÷ng ng−êi ©m m−u chèng ®¶ng, hä chØ ®Þnh bæ sung ba ng−êi thuéc ph¸i thiÓu sè cã tham väng vµo ban chÊp hµnh trung −¬ng (trong v¨n kiÖn göi cho çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé th× l¹i cam ®oan tr¸i ng−îc h¼n) vµ nhê sù gióp ®ì cña Héi ®ång, hä ph¸ ho¹i triÖt ®Ó §¹i héi III cña ®¶ng, cuéc ®¹i héi mµ tuyÖt ®¹i ®a sè nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· ph¸t biÓu vÒ cuéc khñng ho¶ng, ®Òu chñ tr−¬ng tiÕn hµnh. Trong nh÷ng cuèn s¸ch nhá cña Oãc-lèp-xki ("Héi ®ång chèng ®¶ng") vµ cña Lª-nin ("B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng")1), nh÷ng sù thËt trªn ®Òu ®−îc chøng minh mét çch cã c¨n cø. §«ng ®¶o çn bé ®¶ng ë Nga kh«ng biÕt çc sù thËt Êy, nh−ng ai muèn lµ ®¶ng viªn kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi, ®Òu ph¶i biÕt çc sù thËt Êy.

Giai ®o¹n thø t−. Çc çn bé ®¶ng ë Nga ®ang ®oµn kÕt nhÊt trÝ ®Ó chèng l¹i çi tæ ë n−íc ngoµi ®· lµm « danh ®¶ng ta. Nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i ®a sè còng nh− çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé thuéc ph¸i ®a sè ®ang tæ chøc mét lo¹t héi nghÞ riªng, bÇu ra çc ®¹i biÓu toµn quyÒn cña m×nh. Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi, hoµn toµn ë trong tay çc uû viªn ®−îc chØ ®Þnh bæ sung, ®Æt ra cho m×nh nhiÖm vô ph¸ ho¹i tæ chøc vµ chia rÏ tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng thuéc ph¸i ®a sè. Xin çc ®ång chÝ ®õng t¹o ra cho m×nh mét ¶o t−ëng nµo cho r»ng Ban chÊp _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 143 - 156.


hµnh trung −¬ng kh«ng cã môc ®Ých nµo kh¸c. Tay ch©n cña bän ng−êi ë n−íc ngoµi ®ang chuÈn bÞ vµ thµnh lËp çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé míi ë kh¾p n¬i kh¾p chèn (¤-®Ðt-xa, Ba-cu, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, M¸t-xc¬-va, V«-r«-ne-gi¬, v.v.). TiÓu tæ ë n−íc ngoµi ®ang chuÈn bÞ mét cuéc ®¹i héi riªng do hä tù chän läc lÊy. Tæ chøc bÝ mËt, sau khi ®· thanh to¸n xong çc c¬ quan trung −¬ng, quay ra chèng çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng.

Hµnh vi ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch Pª-tÐc-bua kh«ng ph¶i lµ viÖc ngÉu nhiªn, ®ã lµ mét b−íc cã suy tÝnh tr−íc ®Ó chia rÏ ban chÊp hµnh ®¶ng bé, mét b−íc tiÕn hµnh nhê sù gióp ®ì cña nh÷ng phÇn tö "men-sª-vÝch" ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Chóng t«i xin nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: sè ®«ng nh÷ng çn bé ®¶ng ë Nga kh«ng biÕt çc sù thËt Êy. Chóng t«i b¸o tr−íc mét çch khÈn thiÕt nhÊt vµ c¶nh ço cho hä biÕt r»ng: ai muèn ®Êu tranh b¶o vÖ ®¶ng chèng viÖc ph¸ ho¹i tæ chøc, ai kh«ng muèn hoµn toµn bÞ lõa g¹t ®Òu ph¶i biÕt tÊt c¶ çc sù thËt Êy.

§Ó cã thÓ tiÕp tôc lµm viÖc trong cïng mét ®¶ng víi "ph¸i thiÓu sè", chóng t«i ®· thùc hiÖn tÊt c¶ nh÷ng nh−îng bé cã thÓ ®−îc vµ c¶ mét lo¹t nh÷ng nh−îng bé hÕt søc kh«ng ®¸ng ®−îc nh−îng bé. HiÖn nay, khi §¹i héi III cña ®¶ng ®· bÞ ph¸, vµ khi viÖc ph¸ ho¹i tæ chøc ®· chÜa vµo çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng, th× mäi hy väng vÒ ®iÒu ®ã ®· tiªu tan. Kh¸c víi bän "men-sª-vÝch" ho¹t ®éng bÝ mËt vµ giÊu giÕm ®¶ng, chóng ta ph¶i tuyªn bè c«ng khai vµ x¸c nhËn trªn thùc tÕ r»ng ®¶ng ®· c¾t ®øt hÕt th¶y mäi quan hÖ víi çc ngµi Êy. "TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904)


__________________

184

Héi nghÞ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé

Çch ®©y kh«ng l©u ®· tiÕn hµnh ba cuéc Héi nghÞ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng cña ®¶ng ta: 1) bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Çp-ca-d¬, 2) ba ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë miÒn Nam (¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp) vµ 3) s¸u ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë miÒn B¾c (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Tve, Ri-ga, miÒn B¾c vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt). Chóng t«i hy väng sÏ sím ®−a ra ®−îc nh÷ng tµi liÖu chi tiÕt vÒ çc cuéc héi nghÞ Êy65. Cßn b©y giê chóng t«i chØ b¸o tin r»ng tÊt c¶ ba cuéc héi nghÞ Êy ®Òu døt kho¸t chñ tr−¬ng triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng vµ ñng hé nhãm viÕt s¸ch b¸o thuéc "ph¸i ®a sè".

"TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904)


__________________

185

tuyªn bè cña nhãm nh÷ng ng−êi

chñ x−íng trong viÖc thµnh lËp th− viÖn

cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga

ë Gi¬-ne-v¬ 66 Nhãm nh÷ng ng−êi khëi x−íng viÖc thµnh lËp th− viÖn

cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Gi¬-ne-v¬, ®· nhÊt trÝ quyÕt ®Þnh chuyÓn giao th− viÖn nµy cho "Th−êng vô çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña ph¸i ®a sè" phô tr¸ch chung çc c«ng viÖc cña th− viÖn cho ®Õn khi §¹i héi III cña ®¶ng ra quyÕt ®Þnh vÒ th− viÖn nµy.

ViÕt vµo cuèi th¸ng Ch¹p 1904

– ®Çu th¸ng Giªng 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1934 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXVI


__________________

186

H¶i c¶ng l÷-thuËn thÊt thñ 6 7

"H¶i c¶ng L÷-thuËn ®· ®Çu hµng. §ã lµ mét trong nh÷ng sù kiÖn vÜ ®¹i nhÊt cña lÞch sö

hiÖn ®¹i. Nh÷ng ch÷ Êy, h«m qua ®−îc ®iÖn tÝn truyÒn ®i kh¾p n¬i trªn thÕ giíi v¨n minh, ®· g©y ra mét Ên t−îng nÆng nÒ, Ên t−îng vÒ mét tai häa to lín khñng khiÕp, mét sù bÊt h¹nh khã diÔn t¶ b»ng lêi ®−îc. Søc m¹nh tinh thÇn cña mét ®Õ quèc hïng m¹nh bÞ sôp ®æ, uy tÝn cña mét gièng nßi trÎ trung ch−a kÞp ph¸t triÓn ®Çy ®ñ h¼n hoi, bÞ phai mê. C¶ mét chÕ ®é chÝnh trÞ ®ang bÞ kÕt ¸n, mét chuçi dµi tham väng bÞ g·y tan, nh÷ng cè g¾ng lín lao bÞ ®æ vì. TÊt nhiªn, tõ l©u ng−êi ta ®· thÊy tr−íc r»ng h¶i c¶ng L÷-thuËn sÏ bÞ thÊt thñ, tõ l©u ng−êi ta ®· dïng lêi nãi ®Ó chèng chÕ vµ tù an ñi b»ng nh÷ng s¸o ng÷ ®−îc chuÈn bÞ s½n. Nh−ng sù thËt hiÓn nhiªn, th« lç ®· ®Ëp tan toµn bé sù dèi tr¸ gi¶ ®Þnh. HiÖn nay kh«ng thÓ lµm gi¶m nhÑ ý nghÜa cña sù ph¸ s¶n ®· x¶y ra. ThÕ giíi cò lÇn ®Çu tiªn bÞ khuÊt phôc v× mét trËn thÊt b¹i kh«ng cøu v·n næi, kÎ ®¸nh b¹i nã lµ mét thÕ giíi míi rÊt ®çi thÇn bÝ vµ cã vÎ non trÎ chØ míi h«m qua ®©y cßn ®ang ®i t×m v¨n minh".

§Êy lµ nh÷ng lêi cña mét tê b¸o t− s¶n lín ë ch©u ¢u viÕt d−íi Ên t−îng trùc tiÕp cña sù kiÖn trªn68. Vµ ph¶i nhËn r»ng b¸o ®ã ®· kh«ng chØ nãi lªn mét çch næi bËt çi t©m tr¹ng cña toµn bé giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u. Lêi

H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ 187

lÏ cña b¸o Êy cßn nãi lªn çi b¶n n¨ng giai cÊp thùc sù cña giai cÊp t− s¶n thÕ giíi cò ®ang lo ©u tr−íc nh÷ng thµnh c«ng cña thÕ giíi t− s¶n míi, ®ang lo sî tr−íc sù ph¸ s¶n cña lùc l−îng qu©n sù Nga mµ tõ l©u ®· ®−îc hä xem nh− lµ thµnh tr× ®¸ng tin cËy nhÊt cña lùc l−îng ph¶n ®éng ch©u ¢u. Ch¼ng lÊy g× lµm l¹ lµ ngay c¶ giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u kh«ng tham chiÕn dï sao còng c¶m thÊy m×nh bÞ lµm nhôc vµ bÞ ®Ì bÑp. Giai cÊp ®ã th−êng quen quy ®ång søc m¹nh tinh thÇn cña Nga víi søc m¹nh qu©n sù cña tªn sen ®Çm ch©u ¢u. §èi víi giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u, uy tÝn cña gièng nßi Nga trÎ trung g¾n liÒn víi uy tÝn cña chÝnh quyÒn Nga hoµng m¹nh mÏ kh«ng g× lay chuyÓn næi, ®ang kiªn quyÕt b¶o vÖ "trËt tù" hiÖn ®¹i. Ch¼ng lÊy g× lµm l¹ lµ toµn thÓ giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u ®Òu cho r»ng tai häa cña n−íc Nga ®ang thèng trÞ vµ chØ huy, thËt lµ "®¸ng sî": tai häa Êy cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn phi th−êng cña chñ nghÜa t− b¶n trªn toµn thÕ giíi, sù ph¸t triÓn ngµy cµng t¨ng tèc ®é cña lÞch sö; cßn giai cÊp t− s¶n, do kinh nghiÖm ®¾ng cay cña m×nh, biÕt rÊt râ, biÕt qu¸ râ r»ng sù t¨ng tèc ®é nh− thÕ lµ sù t¨ng tèc ®é cña çch m¹ng x· héi cña giai cÊp v« s¶n. Giai cÊp t− s¶n T©y ¢u ®· tù c¶m thÊy yªn t©m trong t×nh tr¹ng ®×nh trÖ l©u dµi, d−íi sù che chë cña "®Õ quèc hïng m¹nh", bçng nhiªn, lùc l−îng "thÇn bÝ, non trÎ" nµo ®ã l¹i d¸m ph¸ t×nh tr¹ng ®×nh trÖ ®ã vµ ®Ëp tan chç dùa ®ã.

§óng, giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u cã çi ®Ó mµ sî. Giai cÊp v« s¶n cã çi ®Ó mµ vui mõng. Tai häa cña kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña chóng ta kh«ng ph¶i chØ cã nghÜa lµ tù do cña n−íc Nga ®ang ®Õn gÇn. Nã cßn b¸o hiÖu mét cao trµo çch m¹ng míi cña giai cÊp v« s¶n ch©u ¢u.

Nh−ng t¹i sao vµ trong møc ®é nµo, viÖc h¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ lµ mét tai häa thËt sù cã ý nghÜa lÞch sö?

§iÒu ®Ëp vµo m¾t ng−êi ta tr−íc tiªn lµ ý nghÜa cña sù kiÖn Êy trong tiÕn tr×nh chiÕn tranh. §èi víi NhËt, th× môc

V.I. Lª-nin 188

®Ých chÝnh cña chiÕn tranh ®· ®¹t ®−îc råi. Ch©u ¸ tiÕn bé vµ tiÒn tiÕn ®· gi¸ng cho ch©u ¢u ph¶n ®éng vµ l¹c hËu mét ®ßn kh«ng thÓ cøu v·n næi. M−êi n¨m vÒ tr−íc, ch©u ¢u ph¶n ®éng Êy, cÇm ®Çu lµ n−íc Nga, ®· lo ©u tr−íc viÖc Trung-quèc bÞ n−íc NhËt trÎ tuæi ®¸nh b¹i, nªn ®· ®oµn kÕt l¹i ®Ó ®o¹t khái tay NhËt nh÷ng thµnh qu¶ tèt nhÊt cña chiÕn th¾ng. Ch©u ¢u ®· b¶o vÖ nh÷ng quan hÖ vµ ®Æc quyÒn ®· ®−îc x¸c ®Þnh cña thÕ giíi cò, quyÒn −u huÖ cña thÕ giíi ®ã, çi quyÒn cæ truyÒn thiªng liªng h»ng bao thÕ kû ®−îc bãc lét çc d©n téc ch©u ¸. H¶i c¶ng L÷-thuËn trë vÒ tay NhËt lµ mét ®ßn ®¸nh vµo toµn thÓ ch©u ¢u ph¶n ®éng. N−íc Nga chiÕm h¶i c¶ng L÷-thuËn s¸u n¨m, ®· tèn hµng tr¨m vµ hµng tr¨m triÖu róp ®Ó ®Æt ®−êng s¾t chiÕn l−îc, ®Ó lËp çc cöa biÓn, ®Ó x©y dùng nh÷ng thµnh phè míi, ®Ó cñng cè ph¸o ®µi mµ tÊt c¶ çi ®¸m b¸o chÝ ch©u ¢u bÞ Nga mua chuéc vµ cói r¹p m×nh tr−íc n−íc Nga, ®· ca tông lµ kiªn cè kh«ng thÓ h¹ ®−îc. Çc nhµ b×nh luËn qu©n sù nãi r»ng vÒ mÆt lùc l−îng, h¶i c¶ng L÷-thuËn b»ng s¸u lÇn thµnh Xª-va-xt«-p«n. Vµ ®©y, n−íc NhËt bÐ nhá, tõ tr−íc ®Õn nay bÞ mäi ng−êi khinh bØ, ®· chiÕm lÊy ph¸o ®µi kiªn cè Êy trong cã t¸m th¸ng, trong khi tr−íc ®©y Anh cïng víi Ph¸p chØ ®¸nh lÊy cã thµnh Xª-va-xt«-p«n còng ®· ph¶i tèn c¶ mét n¨m rßng. §©y lµ mét ®ßn qu©n sù kh«ng thÓ cøu v·n næi. VÊn ®Ò −u thÕ trªn mÆt biÓn – vÊn ®Ò chñ yÕu vµ c¨n b¶n cña chiÕn tranh hiÖn nay, ®· ®−îc gi¶i quyÕt. H¹m ®éi Th¸i b×nh d−¬ng cña Nga – nÕu nh− ban ®Çu kh«ng m¹nh h¬n th× còng m¹nh ngang h¹m ®éi NhËt – ®· bÞ tiªu diÖt hoµn toµn. ChÝnh c¨n cø t¸c chiÕn cña h¹m ®éi ®· bÞ c−íp mÊt, vµ h¶i ®oµn cña R«-gi¬-®ª-xt¬-ven-xki chØ cßn cã çch lµ nhôc nh· quay lïi trë l¹i, sau khi ®· tiªu phÝ v« Ých thªm hµng triÖu róp, sau khi çc thiÕt gi¸p h¹m hïng hæ Êy ®· thu ®−îc chiÕn th¾ng vÜ ®¹i ®èi víi çc thuyÒn ®¸nh ç cña Anh. Ng−êi ta tÝnh r»ng chØ néi thiÖt h¹i vËt chÊt cña Nga vÒ


h¹m ®éi kh«ng th«i, còng ®· lªn tíi ba tr¨m triÖu róp. Nh−ng ®iÒu quan träng h¬n n÷a lµ ®· tæn thÊt mÊt hµng chôc ngh×n nh©n viªn phôc vô h¹m ®éi −u tó vµ c¶ mét qu©n ®oµn bé binh. HiÖn nay nhiÒu tê b¸o ch©u ¢u cè gi¶m bít ý nghÜa cña nh÷ng thiÖt h¹i Êy, vÒ mÆt nµy hä nç lùc ®Õn buån c−êi, thËm chÝ nãi r»ng Ku-r«-p¸t-kin "®−îc nhÑ g¸nh", "®−îc gi¶i phãng", khái ph¶i bËn t©m vÒ h¶i c¶ng L÷-thuËn! Qu©n ®éi Nga còng bÞ mÊt h¼n c¶ mét ®¹o qu©n. Theo sè liÖu cuèi cïng cña Anh, sè tï binh lªn ®Õn 48 000 ng−êi vµ trong çc chiÕn dÞch Kim-ch©u vµ ngay ë ph¸o ®µi ®ã, cßn hy sinh mÊt hµng mÊy ngh×n ng−êi. NhËt ®· hoµn toµn chiÕm xong toµn bé Liªu-®«ng, ®o¹t ®−îc mét cø ®iÓm v« cïng quan träng ®Ó khèng chÕ TriÒu-tiªn, Trung-quèc vµ M·n-ch©u, hä rót ®−îc mét ®éi qu©n l·o luyÖn kho¶ng 80 - 100 ngh×n ng−êi ®Ó chiÕn ®Êu víi Ku-r«-p¸t-kin vµ ngoµi ra, nhê ®iÒu ®−îc träng ph¸o ®Õn s«ng Sa-hµ nªn hä ®· cã −u thÕ tuyÖt ®èi h¬n qu©n chñ lùc cña Nga.

Theo tin b¸o chÝ n−íc ngoµi, chÝnh phñ chuyªn chÕ quyÕt ®Þnh lµ v« luËn thÕ nµo còng tiÕp tôc chiÕn tranh vµ göi 200 000 qu©n tiÕp viÖn cho Ku-r«-p¸t-kin. RÊt cã thÓ lµ chiÕn tranh cßn kÐo dµi l©u n÷a, nh−ng sù tuyÖt väng cña cuéc chiÕn tranh ®ã ®· hiÓn nhiªn råi, vµ tÊt c¶ mäi sù kÐo dµi ®Òu sÏ chØ lµm gay g¾t thªm nh÷ng tai häa kh«ng sao kÓ xiÕt ®ang ®Ì nÆng lªn nh©n d©n Nga v× hä vÉn ph¶i Ì cæ ra chÞu ®ùng çi chÕ ®é chuyªn chÕ. Tõ tr−íc ®Õn nay, sau mçi trËn chiÕn ®Êu lín, NhËt ®Òu ®· t¨ng viÖn lùc l−îng qu©n sù cña m×nh nhanh h¬n vµ nhiÒu h¬n qu©n Nga. Mµ hiÖn nay, sau khi hoµn toµn chiÕm −u thÕ trªn mÆt biÓn vµ hoµn toµn tiªu diÖt mét trong çc ®¹o qu©n cña Nga, hä sÏ göi ®−îc viÖn binh t¨ng c−êng gÊp hai lÇn nhiÒu h¬n viÖn binh cña Nga. Cho ®Õn nay, NhËt vÉn liªn tiÕp ®¸nh b¹i t−íng t¸ Nga, mÆc dÇu rÊt nhiÒu ph¸o binh tinh nhuÖ cña NhËt ®ang sö dông trong cuéc tÊn c«ng ph¸o ®µi. B©y giê NhËt ®· hoµn toµn tËp trung ®−îc lùc l−îng cña m×nh,

V.I. Lª-nin 190

cßn Nga th× kh«ng ph¶i chØ sî cho Xa-kha-lin mµ cßn lo cho c¶ Vla-®i-v«-xtèc n÷a. NhËt ®· chiÕm ®−îc vïng bÐo bë nhÊt vµ ®«ng d©n nhÊt cña M·n-ch©u, lµ n¬i hä cã thÓ nu«i qu©n b»ng nh÷ng ph−¬ng tiÖn cña n−íc bÞ chinh phôc vµ nhê vµo Trung-quèc. Cßn qu©n cña Nga th× cµng ngµy cµng chØ cã thÓ dùa vµo qu©n trang qu©n dông chë tõ n−íc Nga ®Õn, vµ ®èi víi Ku-r«-p¸t-kin th× viÖc tiÕp tôc t¨ng viÖn qu©n ®éi ch¼ng bao l©u sÏ trë thµnh ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc v× kh«ng thÓ chë ®ñ sè qu©n trang qu©n dông ®Õn n÷a.

Nh−ng viÖc chÕ ®é chuyªn chÕ bÞ ph¸ s¶n vÒ qu©n sù cßn cã mét ý nghÜa träng ®¹i h¬n, ®Êy lµ dÊu hiÖu sôp ®æ cña toµn bé chÕ ®é chÝnh trÞ ë n−íc ta. Thêi ®¹i mµ bän ®¸nh thuª hay bän ®¹i biÓu çc ®¼ng cÊp b¸n tho¸t ly khái nh©n d©n, tiÕn hµnh chiÕn tranh, – thêi ®¹i Êy ®· vÜnh viÔn qua h¼n råi. ChiÕn tranh ngµy nay lµ do nh©n d©n tiÕn hµnh, – theo nh− Nª-mi-r«-vÝch - §an-tsen-c« x¸c nhËn, th× ngay c¶ Ku-r«-p¸t-kin b©y giê còng b¾t ®Çu hiÓu r»ng ch©n lý Êy kh«ng ph¶i chØ lµ ®iÒu viÓn v«ng. HiÖn nay chiÕn tranh lµ do nh©n d©n tiÕn hµnh, vµ v× vËy ®Æc tÝnh vÜ ®¹i cña chiÕn tranh ngµy nay thÓ hiÖn ®Æc biÖt râ rÖt: trªn thùc tÕ, chiÕn tranh v¹ch ra tr−íc m¾t cho hµng chôc triÖu ng−êi thÊy râ sù kh«ng nhÊt trÝ gi÷a nh©n d©n vµ chÝnh phñ, ®iÒu mµ tõ tr−íc ®Õn nay chØ cã mét sè Ýt ng−êi gi¸c ngé míi thÊy ®−îc. Sù phª ph¸n cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi Nga tiÕn bé, cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga, cña giai cÊp v« s¶n Nga ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ, hiÖn nay ®· ®−îc sù phª b×nh b»ng vò khÝ cña NhËt x¸c nhËn, x¸c nhËn ®Õn nçi ngay c¶ nh÷ng kÎ kh«ng biÕt thÕ nµo lµ chÕ ®é chuyªn chÕ, ngay c¶ nh÷ng kÎ biÕt ®iÒu ®ã vµ hÕt lßng muèn gi÷ g×n chÕ ®é Êy, còng c¶m thÊy kh«ng thÓ sèng ®−îc d−íi chÕ ®é Êy n÷a. ChØ cÇn trªn thùc tÕ, nh©n d©n buéc ph¶i ®æ m¸u ®Ó tr¶ nî cho chÕ ®é chuyªn chÕ, lµ t×nh tr¹ng xung kh¾c gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ víi lîi Ých cña toµn bé sù


ph¸t triÓn cña x· héi, víi lîi Ých cña toµn thÓ nh©n d©n (trõ mét nhãm quan l¹i, vµ bän quyÒn quý) biÓu hiÖn râ ra ngoµi. Do tiÕn hµnh chÝnh s¸ch thùc d©n phiªu l−u téi lçi vµ ngu xuÈn nªn chÕ ®é chuyªn chÕ ®· tù dÉn m×nh ®Õn con ®−êng bÕ t¾c, mµ chØ cã nh©n d©n míi cã thÓ tù m×nh tho¸t ra ®−îc, vµ chØ cã ®¸nh ®æ chÕ ®é Nga hoµng míi tho¸t ra ®−îc.

ViÖc h¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ lµ mét trong nh÷ng tæng kÕt lÞch sö vÜ ®¹i nhÊt vÒ çc téi ¸c cña chÕ ®é Nga hoµng. Ngay tõ lóc chiÕn tranh míi b¾t ®Çu, nh÷ng téi ¸c Êy ®· b¾t ®Çu béc lé ra, hiÖn nay nh÷ng téi ¸c Êy sÏ cßn béc lé ra mét çch réng r·i h¬n vµ cµng kh«ng cã g× ng¨n c¶n næi. Sau ta, dï cho x¶y ra n¹n hång thñy còng mÆc! – mçi tay A-lÕch-xª-Ðp bÐ hay lín ®Òu lý luËn nh− vËy, hä kh«ng nghÜ vµ còng kh«ng tin r»ng n¹n hång thñy sÏ thùc sù trµn ®Õn. Çc t−íng so¸i ®Òu tá ra lµ mét lò bÊt tµi, v« dông. Theo lêi mét nhµ b×nh luËn qu©n sù Anh cã uy tÝn (trªn tê "Times"69), toµn bé lÞch sö chiÕn dÞch n¨m 1904 lµ "mét sù khinh suÊt téi lçi çc nguyªn t¾c chiÕn l−îc s¬ ®¼ng trªn mÆt biÓn vµ trªn lôc ®Þa". Còng gièng nh− ë thêi kú chÕ ®é n«ng n«, giíi quan liªu d©n sù vµ qu©n sù ®Òu lµ mét bän ¨n b¸m vµ tham nhòng. Çc sÜ quan ®Òu kh«ng cã häc thøc, l¹c hËu, kh«ng ®−îc rÌn luyÖn, thiÕu liªn hÖ chÆt chÏ víi binh sÜ vµ kh«ng ®−îc binh sÜ tin cËy. T×nh tr¹ng tèi t¨m, dèt n¸t, mï ch÷, khiÕp nh−îc cña quÇn chóng n«ng d©n, ®· lé ra mét çch c«ng khai khñng khiÕp trong khi xung ®ét víi mét d©n téc tiÕn bé trong cuéc chiÕn tranh hiÖn ®¹i, mµ cuéc chiÕn tranh hiÖn ®¹i còng nh− kü thuËt hiÖn ®¹i th× ®ßi hái ph¶i cã nh©n lùc cã chÊt l−îng cao. Trong chiÕn tranh hiÖn ®¹i kh«ng cã lôc qu©n vµ thñy qu©n cã s¸ng kiÕn vµ gi¸c ngé th× kh«ng thÓ cã th¾ng lîi ®−îc. Trong thêi ®¹i sö dông vò khÝ b¾n nhanh cì nhá, träng ph¸o c¬ giíi, thuyÒn h¹m trang bÞ kü thuËt phøc t¹p, trong thêi ®¹i dïng ®éi h×nh t¶n khai trong çc cuéc chiÕn ®Êu ë trªn

V.I. Lª-nin 192

bé, – trong thêi ®¹i nh− thÕ th× ch¼ng cã sù dÎo dai nµo, ch¼ng cã thÕ lùc nµo, ch¼ng cã h×nh thøc chiÕn ®Êu å ¹t tËp trung ®«ng ng−êi nµo cã thÓ ®em l¹i −u thÕ ®−îc. Uy lùc qu©n sù cña n−íc Nga chuyªn chÕ chØ lµ hµo nho¸ng bÒ ngoµi. ChÕ ®é Nga hoµng ®· trë thµnh ch−íng ng¹i cho viÖc tæ chøc qu©n sù hiÖn ®¹i phï hîp víi yªu cÇu tèi t©n. ChÕ ®é Nga hoµng ®· trót hÕt t©m lùc vµo chÝnh çi sù nghiÖp qu©n sù ®ã, vµo çi sù nghiÖp mµ nã tù hµo h¬n c¶, vµ v× sù nghiÖp Êy, chÕ ®é Nga hoµng ®· hy sinh kh«n xiÕt, kh«ng e ng¹i mét sù ph¶n ®èi nµo cña nh©n d©n c¶. ChiÕc ¸o quan t« son thiÕp vµng – ®ã lµ chÕ ®é chuyªn chÕ trong lÜnh vùc phßng vÖ ®èi ngo¹i, lÜnh vùc th©n thuéc vµ gÇn nhÊt cña nã, cã thÓ nãi lµ lÜnh vùc chuyªn nghiÖp cña nã. Sù kiÖn x¶y ra ®· chøng thùc lèi nh×n cña mét sè ng−êi n−íc ngoµi lµ ®óng, hä c−êi khi thÊy hµng chôc hµng tr¨m triÖu róp ®−îc tung ra ®Ó mua vµ ®ãng nh÷ng chiÕn h¹m tuyÖt ®Ñp, hä nãi r»ng trong lóc kh«ng biÕt sö dông çc chiÕn h¹m hiÖn ®¹i, trong khi kh«ng cã ng−êi cã kh¶ n¨ng sö dông thµnh th¹o kü thuËt qu©n sù tèi t©n ®· ®−îc hoµn thiÖn, th× nh÷ng mãn tiªu phÝ Êy ®Òu v« Ých. C¶ h¹m ®éi vµ ph¸o ®µi, c¶ c«ng sù d· chiÕn vµ lôc qu©n ®Òu l¹c hËu vµ v« dông c¶.

Mèi liªn hÖ gi÷a tæ chøc qu©n sù cña mét n−íc víi toµn bé chÕ ®é kinh tÕ vµ v¨n hãa cña n−íc Êy ch−a bao giê l¹i hÕt søc chÆt chÏ nh− ngµy nay. V× vËy sù ph¸ s¶n vÒ qu©n sù kh«ng thÓ kh«ng lµ b−íc ®Çu cña cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ s©u s¾c. ChiÕn tranh gi÷a n−íc tiªn tiÕn víi n−íc l¹c hËu, lÇn nµy còng nh− bao lÇn kh¸c trong lÞch sö, ®· cã mét t¸c dông çch m¹ng vÜ ®¹i. Giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, vèn lµ kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung víi chiÕn tranh – hiÖn t−îng tÊt nhiªn vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái cña bÊt cø sù thèng trÞ giai cÊp nµo nãi chung, – kh«ng thÓ nh¾m m¾t bá qua nhiÖm vô çch m¹ng ®ã mµ giai cÊp t− s¶n NhËt ®· hoµn thµnh sau khi ®· ®¸nh ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ. Giai


cÊp v« s¶n thï ®Þch ®èi víi mäi giai cÊp t− s¶n, víi mäi biÓu hiÖn cña chÕ ®é t− s¶n, nh−ng lßng thï ®Þch Êy kh«ng thÓ lµm cho hä bá nghÜa vô ph¶i ph©n biÖt theo quan ®iÓm lÞch sö nh÷ng ®¹i biÓu tiÕn bé vµ ph¶n ®éng cña giai cÊp t− s¶n. V× vËy hoµn toµn dÔ hiÓu lµ t¹i sao nh÷ng ®¹i biÓu triÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt nhÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng quèc tÕ, nh− Giuy-l¬ Ghe-®¬ ë Ph¸p vµ Hen-®man ë Anh, ®· th¼ng th¾n biÓu lé sù ®ång t×nh ®èi víi NhËt lµ n−íc ®· ®¸nh tan chÕ ®é chuyªn chÕ Nga. DÜ nhiªn lµ ë n−íc Nga chóng ta, cã nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa cßn biÓu hiÖn sù hçn lo¹n t− t−ëng c¶ trong vÊn ®Ò nµy. B¸o "N−íc Nga çch m¹ng"70 ®· khiÓn tr¸ch Ghe-®¬ vµ Hen-®man, nãi r»ng ng−êi x· héi chñ nghÜa chØ cã thÓ ñng hé n−íc NhËt cña c«ng nh©n vµ nh©n d©n chø kh«ng thÓ ñng hé n−íc NhËt cña giai cÊp t− s¶n. Lêi khiÓn tr¸ch Êy thËt lµ phi lý, ch¼ng kh¸c g× tr¸ch cø ng−êi x· héi chñ nghÜa vÒ viÖc hä thõa nhËn tÝnh chÊt tiÕn bé cña giai cÊp t− s¶n chñ tr−¬ng mËu dÞch tù do so víi giai cÊp t− s¶n chñ tr−¬ng chÕ ®é thuÕ quan b¶o hé71. Ghe-®¬ vµ Hen-®man kh«ng b¶o vÖ giai cÊp t− s¶n vµ chñ nghÜa ®Õ quèc NhËt, nh−ng trong vÊn ®Ò xung ®ét gi÷a hai n−íc t− s¶n hä ®· nhËn xÐt ®óng vai trß lÞch sö tiÕn bé cña mét trong hai n−íc ®ã. T×nh tr¹ng hçn lo¹n t− t−ëng cña nh÷ng ng−êi "x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" ®−¬ng nhiªn lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña viÖc giíi trÝ thøc cÊp tiÕn ë n−íc ta kh«ng hiÓu quan ®iÓm giai cÊp vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. C¶ tê "Tia löa" míi còng kh«ng thÓ kh«ng biÓu hiÖn sù hçn lo¹n. Tho¹t ®Çu, b¸o ®ã còng ®· l¶i nh¶i vÒ thø hßa b×nh bÊt kú nµo. Sau ®ã, khi Gi«-re-x¬ chØ râ ra v× lîi Ých cña ai, – cña giai cÊp t− s¶n tiÕn bé hay cña giai cÊp t− s¶n ph¶n ®éng, – mµ tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng gi¶ danh x· héi chñ nghÜa ®Ó tuyªn truyÒn cho hßa b×nh nãi chung, th× b¸o "Tia löa" míi bÌn véi v· "®Ýnh chÝnh". HiÖn t¹i b¸o Êy l¹i kÕt thóc b»ng mét mí nghÞ luËn dung tôc nãi r»ng dùa vµo

V.I. Lª-nin 194

chiÕn th¾ng cña giai cÊp t− s¶n NhËt ®Ó "®Çu c¬" (!!?) th× thËt kh«ng thÝch hîp, r»ng "bÊt luËn" chÕ ®é chuyªn chÕ chiÕn th¾ng hay bÞ thÊt b¹i th× chiÕn tranh vÉn lµ mét tai n¹n.

Kh«ng ph¶i thÕ. Sù nghiÖp tù do cña n−íc Nga vµ cña cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n Nga (vµ cña toµn thÕ giíi) ®Ó giµnh chñ nghÜa x· héi, l¹i tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng thÊt b¹i qu©n sù cña chÕ ®é chuyªn chÕ. Sù nghiÖp ®ã cã ®−îc nhiÒu ®iÒu lîi do sù ph¸ s¶n vÒ qu©n sù ®em l¹i, sù ph¸ s¶n nµy lµm ho¶ng sî tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ë ch©u ¢u muèn b¶o vÖ chÕ ®é cò. Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ph¶i tuyªn truyÒn kh«ng mÖt mái chèng chiÕn tranh, ®ång thêi lu«n lu«n nªn nhí r»ng chõng nµo cßn sù thèng trÞ giai cÊp nãi chung th× chiÕn tranh lµ kh«ng thÓ trõ bá ®−îc. Nh÷ng c©u nãi v« vÞ vÒ hßa b×nh µ la Gi«-re-x¬ ch¼ng gióp Ých g× giai cÊp bÞ ¸p bøc, giai cÊp kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ cuéc chiÕn tranh t− s¶n gi÷a hai quèc gia t− s¶n, giai cÊp lµm ®ñ mäi çch ®Ó lËt ®æ mäi giai cÊp t− s¶n nãi chung, giai cÊp biÕt r»ng c¶ trong thêi kú chñ nghÜa t− b¶n "hßa b×nh" bãc lét, tai häa cña nh©n d©n còng lµ v« cïng tËn. Nh−ng, trong khi ®Êu tranh chèng chÕ ®é c¹nh tranh tù do, chóng ta kh«ng thÓ quªn tÝnh chÊt tiÕn bé cña nã so víi chÕ ®é nöa n«ng n«. Trong lóc ®Êu tranh chèng mäi thø chiÕn tranh, chèng mäi giai cÊp t− s¶n, th× trong c«ng t¸c cæ ®éng, chóng ta ph¶i ph©n biÖt chÆt chÏ giai cÊp t− s¶n tiÕn bé víi chÕ ®é chuyªn chÕ n«ng n«, chóng ta ph¶i lu«n lu«n nhËn râ t¸c dông çch m¹ng vÜ ®¹i cña chiÕn tranh lÞch sö mµ ng−êi c«ng nh©n Nga bÞ bøc Ðp ph¶i tham dù.

Kh«ng ph¶i nh©n d©n Nga, mµ lµ chÝnh phñ chuyªn chÕ Nga hoµng ®· më cuéc chiÕn tranh thùc d©n Êy: mét cuéc chiÕn tranh ®· biÕn thµnh cuéc chiÕn tranh gi÷a thÕ giíi t− s¶n cò vµ thÕ giíi t− s¶n míi. Kh«ng ph¶i nh©n d©n Nga, mµ lµ chÝnh phñ chuyªn chÕ ®· ®i ®Õn thÊt b¹i nhôc nh· Êy.


Nh©n d©n Nga ®· ®−îc lîi trong viÖc chÝnh phñ chuyªn chÕ bÞ thÊt b¹i. ViÖc h¶i c¶ng L÷-thuËn ®Çu hµng lµ sù më ®Çu cña viÖc chÝnh phñ Nga hoµng ®Çu hµng. ChiÕn tranh hoµn toµn ch−a kÕt thóc, nh−ng mäi b−íc kÐo dµi chiÕn tranh ®Òu lµm t¨ng thªm v« h¹n lßng bÊt m·n vµ phÉn né trong nh©n d©n Nga, lµm cho thêi kú chiÕn tranh míi vÜ ®¹i tiÕn gÇn l¹i, chiÕn tranh cña nh©n d©n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, chiÕn tranh cña giai cÊp v« s¶n giµnh tù do. Ch¼ng ph¶i v« cí mµ giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u b×nh tÜnh vµ tØnh t¸o nhÊt l¹i lo ng¹i nh− thÕ, hä hÕt lßng ®ång t×nh víi nh÷ng sù nh−îng bé tù do chñ nghÜa cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga, nh−ng l¹i sî çch m¹ng Nga h¬n sî löa, v× ®ã lµ phÇn më ®Çu cña çch m¹ng ch©u ¢u.

Mét trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn tØnh t¸o cña giai cÊp t− s¶n §øc viÕt r»ng: "Cã mét ý kiÕn ®· b¾t rÔ rÊt v÷ng ch¾c, cho r»ng çch m¹ng bïng næ ë Nga lµ chuyÖn hoµn toµn kh«ng thÓ cã ®−îc. Ng−êi ta dïng ®ñ mäi lý lÏ ®Ó biÖn hé cho ý kiÕn ®ã. Ng−êi ta vin vµo søc ú cña n«ng d©n Nga, vµo lßng tin cña n«ng d©n Nga ®èi víi Nga hoµng, vµo viÖc hä phô thuéc vµo bän thÇy tu. Ng−êi ta nãi r»ng nh÷ng phÇn tö cùc ®oan trong sè bÊt m·n, chØ lµ mét ®¸m rÊt Ýt ng−êi, ®¸m ng−êi nµy cã thÓ tæ chøc næi lo¹n (nh÷ng cuéc bïng næ quy m« nhá) hoÆc m−u s¸t cã tÝnh chÊt khñng bè, chø kh«ng hÒ cã thÓ ph¸t ®éng tæng khëi nghÜa ®−îc. Ng−êi ta nãi víi chóng ta r»ng qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh÷ng ng−êi bÊt m·n thiÕu tæ chøc, thiÕu vò khÝ vµ chñ yÕu lµ thiÕu tinh thÇn quyÕt t©m liÒu m×nh hy sinh. Cßn ng−êi trÝ thøc Nga th−êng th× chØ cã xu h−íng çch m¹ng ë løa tuæi d−íi 30, nh−ng råi sau ®Êy khÐo tù thu xÕp mét ®Þa vÞ ªm Êm trong c¬ quan nhµ n−íc, vµ ®¹i bé phËn nh÷ng ®Çu ãc nång nhiÖt còng biÕn thµnh nh÷ng thÇy ký tÇm th−êng". Nh−ng hiÖn nay, tê b¸o trªn viÕt tiÕp, cã hµng lo¹t dÊu hiÖu chøng tá lµ sÏ cã mét sù thay ®æi lín. HiÖn t¹i kh«ng ph¶i chØ cã çc nhµ çch m¹ng

V.I. Lª-nin 196

míi nãi vÒ çch m¹ng ë Nga, mµ c¶ nh÷ng ng−êi hoµn toµn kh«ng hÒ biÕt "say mª", nh÷ng tay trô cét v÷ng ch¾c cña chÕ ®é, nh− c«ng t−íc T¬-ru-be-tx¬-c«i, còng nãi ®Õn, – bøc th− cña «ng göi cho bé tr−ëng Bé néi vô hiÖn ®−îc ®¨ng trªn mäi b¸o chÝ n−íc ngoµi72. "Sî çch m¹ng ë Nga, ®iÒu Êy xem ra còng cã c¨n cø thùc tÕ. §µnh lµ ch¼ng ai nghÜ r»ng n«ng d©n Nga sÏ v¸c cµo ®i chiÕn ®Êu cho hiÕn ph¸p. Nh−ng ch¼ng lÏ çch m¹ng l¹i ph¸t sinh ë n«ng th«n hay sao? Tõ l©u råi, trong lÞch sö hiÖn ®¹i, thµnh phè lín lµ nh÷ng n¬i thÓ hiÖn phong trµo çch m¹ng. Mµ ë Nga th× chÝnh trong çc thµnh phè, sù bÊt m·n ®ang lan ra tõ Nam ®Õn B¾c, tõ §«ng sang T©y. Ch¼ng cã ai d¸m dù ®o¸n lµ kÕt qu¶ sÏ ra lµm sao, nh−ng sè ng−êi cho r»ng çch m¹ng ë Nga kh«ng thÓ x¶y ra ®−îc, th× ®ang ngµy cµng gi¶m ®i, – ®ã lµ mét sù thùc kh«ng nghi ngê g× c¶. NÕu çch m¹ng bïng næ thùc sù th× chÕ ®é chuyªn chÕ ®· bÞ chiÕn tranh ë ViÔn §«ng lµm cho yÕu ®i, khã lßng mµ ®èi phã næi, ®ã lµ ®iÒu khã mµ hoµi nghi ®−îc".

§óng. ChÕ ®é chuyªn chÕ ®· bÞ suy yÕu. Nh÷ng kÎ kÐm tin t−ëng nhÊt còng b¾t ®Çu tin vµo çch m¹ng. Nguyªn lßng tin t−ëng cña mäi ng−êi vµo çch m¹ng còng ®· lµ b−íc ®Çu cña çch m¹ng. B¶n th©n chÝnh phñ, do tiÕn hµnh chÝnh s¸ch phiªu l−u qu©n sù, ®· ch¨m lo lµm cho çch m¹ng tiÕp tôc tiÕn tíi. Cßn giai cÊp v« s¶n Nga th× sÏ quan t©m ñng hé vµ më réng cuéc tiÕn c«ng çch m¹ng thùc sù. "TiÕn lªn", sè 2, ngµy 14 (1) th¸ng Giªng 1905


__________________

197

Chim häa mi kh«ng sèng b»ng ngô ng«n

Chóng t«i xin l−u ý çc b¹n ®äc ®Õn mét cuèn s¸ch nhá cña Ra-b«-tsi mµ ph¸i "Tia löa" míi võa míi xuÊt b¶n: "C«ng nh©n vµ trÝ thøc trong çc tæ chøc cña chóng ta", do ¸c-xen-rèt ®Ò tùa. Cã lÏ chóng t«i sÏ cßn ph¶i nhiÒu lÇn trë l¹i t¸c phÈm hÕt søc bæ Ých nµy; nã chøng minh mét çch tuyÖt diÖu r»ng çi luËn ®iÖu tuyªn truyÒn mÞ d©n cña "ph¸i thiÓu sè" hay cña ph¸i "Tia löa" míi ®· vµ ®ang ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ nh− thÕ nµo, vµ ph¸i "Tia löa" míi hiÖn ®ang cè søc t×m çch tho¸t ra khái tÊt c¶ nh÷ng lêi nh¶m nhÝ cña hä tr−íc kia, nh− thÕ nµo. T¹m thêi chóng t«i chØ v¹ch ra thùc chÊt cña quyÓn s¸ch vµ cña lêi tùa.

"Ra-b«-tsi" ®· ch¼ng may tin vµo lêi tuyªn truyÒn cña ph¸i "Tia löa" míi. V× vËy "Ra-b«-tsi" tu«n ra nh÷ng lêi cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" theo tinh thÇn cña A-ki-mèp. "Çc nhµ l·nh ®¹o - trÝ thøc cña chóng ta... kh«ng tù ®Æt nhiÖm vô... ph¶i ph¸t triÓn ý thøc gi¸c ngé vµ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n...". NguyÖn väng muèn ®−îc chñ ®éng th× l¹i "th−êng xuyªn bÞ truy n·". "Tr−íc kia vµ hiÖn nay ch−a tõng cã mét kiÓu tæ chøc nµo l¹i cã chç cho tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n ph¸t triÓn...". "§Êu tranh kinh tÕ ®· bÞ vøt bá h¼n", thËm chÝ "c«ng nh©n kh«ng ®−îc phÐp" tham gia çc cuéc tËp häp cã tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng (thËm chÝ ®Õn nh− thÕ!). BiÓu t×nh "®· lçi thêi råi" –

V.I. Lª-nin 198

tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu khñng khiÕp Êy (tõ l©u t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cò ®· tõng la ã ph¶n ®èi b¸o "Tia löa" cò vÒ nh÷ng ®iÒu ®ã) ®−¬ng nhiªn ®Òu g©y ra bëi "ph¸i tËp quyÒn quan liªu", tøc ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng chóng ta, lµ ph¸i ®· ®Êu tranh chèng ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n". BÞ ph¸i thiÓu sè bùc m×nh xói giôc chèng l¹i ®¹i héi ®¶ng, "Ra-b«-tsi" bÊt h¹nh ®· ®¶ kÝch t¬i bêi ®¹i héi, nãi r»ng ®¹i héi tiÕn hµnh "kh«ng cã chóng t«i" (kh«ng cã c«ng nh©n), "kh«ng cã chóng t«i tham dù", trong ®¹i héi "hÇu nh− kh«ng cã lÊy mét c«ng nh©n", – nh−ng, dÜ nhiªn lµ l¶ng tr¸nh mét çch khiªm tèn kh«ng nãi ®Õn mét sù thùc lµ tÊt c¶ çc c«ng nh©n ch©n chÝnh, nguyªn ®¹i biÓu ®¹i héi, nh− Xtª-pa-nèp, Goãc-xki vµ Brau-n¬ ®Òu lµ nh÷ng ng−êi kiªn quyÕt ñng hé ph¸i ®a sè vµ chèng l¹i tÝnh nhu nh−îc −¬n hÌn cña trÝ thøc. Nh−ng ®ã kh«ng ph¶i lµ ®iÒu quan träng. §iÒu quan träng lµ viÖc tuyªn truyÒn cña ph¸i "Tia löa" míi ®· ®−a ®Õn mét sù ®åi trôy v« cïng tËn biÕt chõng nµo. Sau khi bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö, hä "chöi m¾ng" ®¹i héi, hä chöi m¾ng tr−íc mÆt nh÷ng ng−êi kh«ng tham gia ®¹i héi, xói giôc thãa m¹ mäi cuéc ®¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi, hä chöi m¾ng ®óng vµo lóc hä lät mét çch cao th−îng vµo çc c¬ quan trung −¬ng chØ ho¹t ®éng trªn danh nghÜa ®¹i héi. Ri-a-da-nèp c«ng khai tuyªn bè ®¹i héi lµ mét cuéc tô tËp vµ Ýt ra «ng ta kh«ng nhËn ë "cuéc tô tËp" mét chøc vÞ hay danh hiÖu nµo c¶, – ph¶i ch¨ng lµ lËp tr−êng cña Ri-a-da-nèp ngay th¼ng h¬n? (Xem cuèn "¶o t−ëng bÞ tan vì" cña «ng ta.)

MÆc dÇu ng−êi c«ng nh©n bÞ ng−êi ta xói giôc chèng ®èi "ph¸i ®a sè", nh−ng anh ta kh«ng tháa m·n víi nh÷ng c©u nãi su«ng vÒ tù trÞ, vÒ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n, v.v., – ®ã lµ ®iÒu hÕt søc ®Æc biÖt ®èi víi tr¹ng th¸i t©m lý cña ng−êi c«ng nh©n. Gièng nh− mäi phÇn tö ph¸i "Tia löa" míi hoÆc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", anh ta lÆp nh÷ng lêi nãi Êy, nh−ng víi b¶n n¨ng tØnh t¸o cña giai cÊp v«

Chim häa mi kh«ng sèng b»ng ngô ng«n 199

s¶n, anh ta cè lÊy viÖc lµm ®Ó x¸c nhËn lêi nãi, anh ta kh«ng tháa m·n víi viÖc ng−êi ta cho anh ta ¨n ngô ng«n. Anh ta nãi: "kh«ng thay ®æi thµnh phÇn" (do "Ra-b«-tsi" viÕt ng¶) l·nh ®¹o, th× lêi nãi mÜ miÒu vÉn lµ lêi nãi su«ng mµ th«i. Ph¶i yªu cÇu ®Ó cho c«ng nh©n tham gia tÊt c¶ çc c¬ quan träng yÕu cña ®¶ng, ph¶i lµm cho hä cã quyÒn b×nh ®¼ng víi trÝ thøc. Víi th¸i ®é hoµi nghi s©u s¾c cña ng−êi v« s¶n ch©n chÝnh vµ cña ng−êi d©n chñ ch©n chÝnh vÒ mäi sù ba hoa, anh "Ra-b«-tsi" nãi: l Ê y g × b ¶ o ® ¶ m r»ng trong çc ban chÊp hµnh sÏ kh«ng ph¶i chØ cã trÝ thøc tham gia? §iÒu ®ã nãi tróng vµo çi ý ®å cña çc phÇn tö ph¸i "Tia löa" míi cña chóng ta. VÊn ®Ò tuyÖt diÖu Êy chøng tá r»ng sù xói giôc cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vÉn kh«ng lµm nh¬ bÈn ®−îc t− t−ëng trong s¸ng cña ng−êi v« s¶n. Ng−êi v« s¶n tuyªn bè th¼ng ra r»ng ban chÊp hµnh trong ®ã hä c«ng t¸c, "vÒ nguyªn t¾c trªn giÊy tê lµ ban chÊp hµnh cña ph¸i thiÓu sè (xin nghe ®Êy!), nh−ng trong thùc tÕ th× ch¼ng kh¸c g× çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Chóng t«i, c«ng nh©n, ch−a ®−îc tham gia bÊt kú c¬ quan träng yÕu, tøc c¬ quan l·nh ®¹o nµo (chø ch−a nãi ®Õn ban chÊp hµnh)".

Trõ anh c«ng nh©n men-sª-vÝch Êy ra, ch−a cã ai ®· v¹ch trÇn ®−îc ch©n t−íng cña bän men-sª-vÝch mét çch râ ®Õn nh− thÕ. Anh ta hiÓu r»ng nÕu kh«ng cã b¶o ®¶m th× nh÷ng lêi nãi huyªn thiªn vÒ tù trÞ, vÒ tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n, vÉn sÏ chØ lµ nh÷ng lêi ba hoa tÇm th−êng mµ th«i. Mµ trong çc tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi th× cã thÓ cã nh÷ng b¶o ®¶m g×, – ®ång chÝ "Ra-b«-tsi", ®ång chÝ cã nghÜ ®Õn ®iÓm nµy kh«ng? Çc nhµ çch m¹ng cïng nhau tham gia ®¹i héi ®¶ng, sau ®Êy, bùc m×nh v× kh«ng ®−îc ®¹i héi bÇu, hä b¾t ®Çu la ã lªn r»ng §¹i héi ®¶ng lµ ©m m−u ph¶n ®éng nh»m cñng cè nh÷ng quan ®iÓm cña b¸o "Tia löa" (T¬-rèt-xki, trong quyÓn s¸ch nhá do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi xuÊt b¶n), r»ng nghÞ quyÕt cña

V.I. Lª-nin 200

®¹i héi kh«ng thiªng liªng, r»ng trong ®¹i héi kh«ng cã c«ng nh©n tõ quÇn chóng ra, – thö hái cã thÓ cã nh÷ng b¶o ®¶m g× ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho çc hiÖn t−îng trªn x¶y ra kh«ng? NghÞ quyÕt chung vÒ h×nh thøc vµ quy t¾c cña tæ chøc ®¶ng, nghÞ quyÕt mµ ng−êi ta gäi lµ ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng vµ chØ cã thÓ tån t¹i d−íi h×nh thøc ®iÒu lÖ nh− thÕ, – nghÞ quyÕt Êy bÞ nh÷ng ng−êi −¬n hÌn kh«ng cã chÝ khÝ xÐ bá mÊt phÇn mµ hä kh«ng võa lßng, viÖn cí r»ng nh÷ng thø nh− ®iÒu lÖ ®Òu cã tÝnh chÊt quan liªu chñ nghÜa vµ h×nh thøc chñ nghÜa, – thö hái cã thÓ cã nh÷ng b¶o ®¶m g× ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho t×nh tr¹ng ®ã x¶y ra kh«ng? Cã nh÷ng ng−êi ph¸ ho¹i çc quy t¾c tæ chøc ®· ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua, råi sau ®Êy l¹i b¾t ®Çu nghÞ luËn r»ng tæ chøc lµ mét qu¸ tr×nh, tæ chøc lµ mét khuynh h−íng, tæ chøc lµ mét h×nh thøc, ®i song song víi néi dung, r»ng do ®ã mµ ®ßi ph¶i tu©n theo çc quy t¾c tæ chøc th× thËt lµ v« lý vµ kh«ng t−ëng, – thö hái cã thÓ cã nh÷ng b¶o ®¶m g× ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho hiÖn t−îng ®ã x¶y ra kh«ng? "Ra-b«-tsi", t¸c gi¶ cña quyÓn s¸ch nhá kh«ng hÒ nghÜ ®Õn mét trong çc vÊn ®Ò trªn. Nh−ng anh ta ®· nãi rÊt gÇn s¸t çc vÊn ®Ò ®ã, ®· trùc tiÕp ®Ò ra mét çch rÊt thµnh thËt vµ m¹nh d¹n çc vÊn ®Ò Êy cho çc tay ba hoa vµ çc chÝnh kh¸ch, v× vËy chóng t«i ch©n thµnh giíi thiÖu quyÓn s¸ch Êy. QuyÓn s¸ch nhá Êy lµ mét ®iÓn h×nh −u viÖt vÒ viÖc çc hiÖp sÜ "¨n nãi hoa mü" ®· bÞ chÝnh ngay nh÷ng kÎ ñng hé hä v¹ch mÆt ra nh− thÕ nµo.

"Ra-b«-tsi" lÆp l¹i lêi nãi cña ng−êi kh¸c, vïng lªn ph¶n ®èi "ph−¬ng ¸n tæ chøc" cña Lª-nin, mµ kh«ng chØ ra, nh− th−êng lÖ, mét ®iÓm nµo râ rµng vµ cô thÓ tá ra kh«ng võa lßng ph−¬ng ¸n, ®ång thêi l¹i viÖn dÉn Pa-nin vµ Tsª-rª-va-nin (hä ch¼ng nãi lªn mét çi g× ngoµi nh÷ng lêi bùc tøc ra) vµ thËm chÝ còng kh«ng thö nh×n qua bøc th− næi tiÕng cña Lª-nin göi cho ng−êi ®ång chÝ ë Pª-tÐc-bua. Mµ nÕu "Ra-b«-tsi" kh«ng tin lêi nh÷ng kÎ xói giôc anh


ta vµ liÕc m¾t nh×n qua bøc th− Êy, cã lÏ anh ta sÏ v« cïng kinh ng¹c khi ®äc thÊy ®o¹n sau ®©y:

"Ph¶i ®Æc biÖt cè g¾ng lµm sao cho thËt nhiÒu c«ng nh©n trë thµnh nh÷ng nhµ çch m¹ng hoµn toµn gi¸c ngé vµ chuyªn nghiÖp vµ tham gia vµo ban chÊp hµnh. Ph¶i cè g¾ng ®−a vµo ban chÊp hµnh nh÷ng nhµ çch m¹ng - c«ng nh©n cã liªn hÖ réng r·i nhÊt vµ cã "thanh danh" tèt nhÊt trong quÇn chóng c«ng nh©n. Bëi vËy, trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, trong ban chÊp hµnh nªn cã tÊt c¶ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o chñ yÕu cña phong trµo c«ng nh©n, xuÊt th©n tõ c«ng nh©n" (Bøc th−, tr. 7 - 8)1).

§ång chÝ "Ra-b«-tsi", ®ång chÝ h·y ®äc ®i ®äc l¹i nh÷ng dßng Êy, ®ång chÝ sÏ thÊy nh÷ng phÇn tö ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ ph¸i "Tia löa" míi – nh÷ng phÇn tö nµy quë tr¸ch b¸o "Tia löa" cò vµ nh÷ng ng−êi ñng hé b¸o ®ã, tr¸ch cø "ph¸i ®a sè" cña §¹i héi II cña ®¶ng – ®· lõa dèi ®ång chÝ nh− thÕ nµo. Xin h·y ®äc kü nh÷ng dßng Êy, vµ thö nhËn lêi th¸ch nµy cña t«i: ®ång chÝ h·y t×m trong s¸ch b¸o cña §¶ng d©n chñ - x· héi chóng ta, cho t«i mét ®o¹n nµo kh¸c trong ®ã ®· ®Ò xuÊt mét çch còng râ rµng, trùc tiÕp vµ kiªn quyÕt nh− thÕ, vÊn ®Ò mµ ®ång chÝ ®Æt ra vÒ "c«ng nh©n vµ trÝ thøc trong çc tæ chøc cña chóng ta", ®ång thêi trong ®ã l¹i chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i ®−a thËt hÕt søc nhiÒu c«ng nh©n vµo ban chÊp hµnh, trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, ®−a vµo ban chÊp hµnh tÊt c¶ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña phong trµo c«ng nh©n, xuÊt th©n tõ c«ng nh©n. T«i d¸m nãi ch¾c r»ng ®ång chÝ kh«ng thÓ chØ ra ®−îc mét ®o¹n nµo nh− vËy c¶. T«i d¸m qu¶ quyÕt r»ng bÊt kú ai ®· bá c«ng nghiªn cøu nh÷ng cuéc tranh luËn trong ®¶ng ta c¨n cø vµo çc v¨n kiÖn, vµo "Sù nghiÖp c«ng nh©n", vµo "Tia löa" vµ c¨n cø vµo s¸ch chø kh«ng ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng chuyÖn

_________________________________________________________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.7,

tr. 9 - 10.

V.I. Lª-nin 202

nh¶m nhÝ cña bän ng−êi ®¬m ®Æt, còng ®Òu sÏ thÊy râ tÝnh chÊt dèi tr¸ vµ tÝnh chÊt mÞ d©n trong sù tuyªn truyÒn cña ph¸i "Tia löa" míi.

§ång chÝ còng cã thÓ ph¶n ®èi l¹i: Lª-nin cã thÓ viÕt nh− thÕ, nh−ng çc lêi khuyªn cña «ng ta kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®−îc thùc hiÖn. DÜ nhiªn cã thÓ lµ nh− thÕ. Ch¼ng mét nhµ v¨n nµo cña ®¶ng d¸m cam ®oan r»ng nh÷ng lêi khuyªn cña m×nh trªn thùc tÕ bao giê còng ®−îc tÊt c¶ nh÷ng kÎ tù x−ng lµ ng−êi ñng hé m×nh, thùc hiÖn. Nh−ng, thø nhÊt, ng−êi d©n chñ - x· héi tù x−ng lµ ng−êi ñng hé "bøc th−" nh−ng ®ång thêi l¹i kh«ng thùc hiÖn çc lêi khuyªn trong th−, – ch¼ng ph¶i lµ ®· bÞ chÝnh ngay bøc th− ®ã v¹ch mÆt ra hay sao? Ch¼ng lÏ bøc th− in ra chØ lµ ®Ó cho trÝ thøc kh«ng th«i, chø kh«ng ph¶i lµ ®Ó cho c¶ c«ng nh©n n÷a hay sao? Ngoµi çch ®¨ng lêi tuyªn bè lªn, ch¼ng lÏ nhµ v¨n cßn cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c n÷a ®Ó tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh, hay sao? Thø hai, mµ nÕu, c¨n cø vµo lêi chøng thùc cña "Ra-b«-tsi" ch¼ng h¹n, nh÷ng lêi khuyªn ®ã kh«ng ®−îc c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lÉn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch thùc hiÖn, th× cã ph¶i do ®Êy mµ kh«ng thÊy râ rµng r»ng ph¸i men-sª-vÝch kh«ng cã quyÒn g× ®Ó bÞa ®Æt ra sù "bÊt ®ång ý kiÕn" nh− thÕ víi ph¸i b«n-sª-vÝch hay kh«ng? cã ph¶i do ®Êy mµ kh«ng thÊy râ rµng r»ng viÖc hä xói giôc c«ng nh©n chèng ph¸i b«n-sª-vÝch v× ph¸i nµy coi nhÑ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n, lµ mét ®iÒu mÞ d©n, hay kh«ng?

VËy th× vÒ ®iÓm nµy, ®iÒu kh¸c nhau thùc sù gi÷a ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i b«n-sª-vÝch lµ ë chç nµo? Ch¼ng ph¶i lµ ë chç nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Ò ra mét çch sím h¬n rÊt nhiÒu, th¼ng th¾n h¬n rÊt nhiÒu, nh÷ng ý kiÕn râ rµng vµ cô thÓ cho r»ng nªn ®−a c«ng nh©n vµo ban chÊp hµnh, hay sao? Ch¼ng ph¶i lµ ë chç nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tr−íc kia vµ hiÖn nay vÉn khinh bØ nh÷ng "lêi nãi hoa mü" vÒ tù trÞ, vÒ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n, mét khi


nh÷ng lêi nãi Êy (gièng nh− cña bän men-sª-vÝch) vÉn chØ lµ nh÷ng lêi nãi trèng rçng, hay sao?

Çc b¹n h·y nh×n xem hiÖn nay ¸c-xen-rèt ®¸ng kÝnh, cã nhiÒu c«ng lao vµ lín tuæi nhÊt, ®ang cè gì m×nh ra nh− thÕ nµo trong lêi tùa cña «ng ta; «ng ta bÞ dån vµo thÕ bÝ bëi sù th¼ng th¾n v« s¶n vµ sù hçn x−îc cña ng−êi c«ng nh©n, ng−êi ®· ®äc ®−îc nhiÒu ®iÒu kh«n ngoan cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" trong çc bµi t¹p v¨n "xuÊt s¾c" cña ¸c-xen-rèt, trong çc bµi b¸o kh«ng thÓ nµo quªn ®−îc cña M¸c-tèp, trong quyÓn s¸ch nhá tuyÖt t¸c (®øng trªn quan ®iÓm lîi Ých cña "ph¸i ®a sè") cña T¬-rèt-xki.

"Ra-b«-tsi" ®ang thö c·i l¹i lêi qu¶ quyÕt cña Ri-a-®«-v«i cho r»ng tõ khi cã chñ nghÜa kinh tÕ, vÒ mÆt thµnh phÇn mµ nãi, tæ chøc ®¶ng cña chóng ta ®· trë nªn t−¬ng ®èi v« s¶n h¬n. Râ rµng lµ "Ra-b«-tsi" kh«ng ®óng råi. BÊt kú ai quan s¸t kü t×nh h×nh ®¶ng ta trong mét kho¶ng thêi gian kh¸ l©u, còng ®Òu biÕt râ ®iÒu Êy. Nh−ng buån c−êi h¬n c¶ lµ thÊy ¸c-xen-rèt cña chóng ta ®æi thay biÕt chõng nµo. Ai l¹i kh«ng nhí lêi qu¶ quyÕt hïng hån cña «ng ta nãi r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi lµ tæ chøc cña trÝ thøc, – lêi qu¶ quyÕt Êy ®· bÞ bän thï ®Þch cña §¶ng d©n chñ - x· héi, bÞ ph¸i "Gi¶i phãng" tù do chñ nghÜa lîi dông mét çch khÐo lÐo? Ai l¹i kh«ng nhí nh÷ng phÇn tö "Tia löa" míi bùc m×nh víi ®¶ng, ®· lÆp ®i lÆp l¹i, nhai ®i nhai l¹i nh− thÕ nµo lêi vu khèng ®ã ®èi víi ®¶ng. Vµ ®©y, chÝnh ¸c-xen-rèt ®ã, ho¶ng sî tr−íc çc kÕt luËn th¼ng th¾n vµ ngay thËt mµ "Ra-b«-tsi" ®· rót ra tõ lêi vu khèng ®ã, ®· cè gì m×nh ra nh− thÕ nµy:

¤ng ta viÕt trong lêi tùa: "Trong thêi kú §¶ng d©n chñ - x· héi ra ®êi vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn, th× ®¶ng çch m¹ng Nga ®· lµ mét ®¶ng trÝ thøc thuÇn tuý... HiÖn nay c«ng nh©n çch m¹ng gi¸c ngé cÊu thµnh nh÷ng ®éi chñ lùc (xin nghe ®Êy!) cña §¶ng d©n chñ - x· héi" (trang 15).

Anh chµng "Ra-b«-tsi" ®¸ng th−¬ng! Anh ta ®· bÞ trõng

V.I. Lª-nin 204

ph¹t biÕt chõng nµo v× ®· tin ë nh÷ng "lêi nãi hoa mü" cña ¸c-xen-rèt! Vµ ai tin vµo nh÷ng nhµ v¨n mµ trong vßng mét n¨m r−ìi lóc nãi thÕ nµy, lóc nãi thÕ kh¸c, tuú theo nhu cÇu cña viÖc "chØ ®Þnh bæ sung", th× ®Òu sÏ lu«n lu«n bÞ trõng ph¹t.

Çc b¹n h·y nh×n xem ¸c-xen-rèt cè gì m×nh nh− thÕ nµo ®Ó tho¸t khái vÊn ®Ò "nh÷ng b¶o ®¶m" mµ ng−êi ta ®· ®Æt th¼ng cho «ng ta. §iÒu ®ã thËt lµ tuyÖt, ®ã lµ ®iÒu ch©u ngäc trong s¸ch b¸o cña ph¸i "Tia löa" míi. "Ra-b«-tsi" nãi vÒ quan hÖ gi÷a c«ng nh©n víi trÝ thøc trong çc tæ chøc, "Ra-b«-tsi" ngh×n lÇn nãi ®óng khi tuyªn bè r»ng nÕu kh«ng cã b¶o ®¶m, nÕu kh«ng cã quyÒn b×nh ®¼ng, tøc lµ nÕu kh«ng cã nguyªn t¾c bÇu cö, th× nh÷ng lêi nãi hoa mü vÒ chÕ ®é tËp trung kh«ng quan liªu vÉn chØ lµ lêi nãi ba hoa mµ th«i. Vµ ¸c-xen-rèt tr¶ lêi ra lµm sao? "Say mª víi t− t−ëng c¶i biÕn ®Þa vÞ ph¸p quyÒn cña c«ng nh©n trong çc tæ chøc cña chóng ta, th× thËt lµ phiÕn diÖn", t¸c gi¶ ®· hoµi c«ng chuyÓn vÊn ®Ò tiªu trõ nh÷ng çi xÊu xa "sang lÜnh vùc nh÷ng quan hÖ h×nh thøc - tæ chøc", t¸c gi¶ hoµi c«ng quªn r»ng "nhiÖm vô côc bé b×nh ®¼ng hãa quyÒn lîi" chØ gi¶i quyÕt ®−îc "trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕn lªn cña thùc tiÔn cña chóng ta theo h−íng d©n chñ - x· héi". "VÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ quyÓn s¸ch nhá chuyªn nghiªn cøu, chØ cã thÓ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c tËp thÓ tù gi¸c cña ®¶ng ta".

Çi ®ã ch¼ng ph¶i ®óng lµ ®iÒu ch©u ngäc hay sao? ChÝnh ¸c-xen-rèt ®· nªu lªn vµ lµ ng−êi ®Çu tiªn ®Æt ra chÝnh çi vÊn ®Ò tæ chøc vµ chØ lµ vÊn ®Ò tæ chøc, trong ®¹i héi cña §ång minh vµ trong b¸o "Tia löa" míi (sè 55), thÕ nh−ng khi "Ra-b«-tsi" viÕt quyÓn s¸ch chuyªn nãi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, th× ng−êi ta l¹i trÞnh träng nãi víi ®ång chÝ Êy: h×nh thøc kh«ng quan träng, qu¸ tr×nh c«ng t¸c míi quan träng!

§èi víi b¸o "Tia löa" míi vµ ¸c-xen-rèt, nguyªn t¾c tæ chøc kh«ng quan träng, mµ qu¸ tr×nh nãi huyªn thiªn ®Ó


biÖn hé cho lËp tr−êng v« nguyªn t¾c, míi lµ quan träng. Ngoµi viÖc bªnh vùc cho tÝnh v« nguyªn t¾c, th× trong toµn bé çi lý luËn trø danh vÒ tæ chøc - qu¸ tr×nh (®Æc biÖt nªn xem bµi cña R«-da Lóc-x¨m-bua) – lµ çi thø lý luËn ®· tÇm th−êng hãa vµ ®åi trôy hãa chñ nghÜa M¸c – ch¼ng cßn cã néi dung nµo kh¸c n÷a c¶.

Chóng t«i xin nh¾c l¹i: kh«ng thÓ chØ giíi thiÖu quyÓn s¸ch nhá xuÊt s¾c cña "Ra-b«-tsi" ®Ó lµm cho ng−êi ta hiÓu toµn bé sù gi¶ dèi cña lËp tr−êng tæ chøc cña ph¸i "Tia löa" míi. §Æc biÖt chóng t«i khÈn thiÕt giíi thiÖu quyÓn s¸ch nhá Êy cho c«ng nh©n, lµ nh÷ng ng−êi bÞ bän men-sª-vÝch dïng viÖc tuyªn truyÒn nguyªn t¾c bÇu cö * ®Ó xói giôc chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. C«ng nh©n v¹ch mÆt rÊt tuyÖt bän ba hoa vµ nãi l¸o. Hä ®Æt vÊn ®Ò rÊt cõ: hoÆc lµ nguyªn t¾c bÇu cö, hoÆc chØ lµ lêi khuyªn ®−a c«ng nh©n vµo çc ban chÊp hµnh. NÕu lµ nguyªn t¾c bÇu cö th× h·y ®−a ra nh÷ng b¶o ®¶m chÝnh thøc, nh÷ng b¶o ®¶m ®· ®−îc ®iÒu lÖ quy ®Þnh, quyÒn b×nh ®¼ng ®· ®−îc ®iÒu lÖ quy ®Þnh. C«ng nh©n sÏ thÊy ph¸i "Tia löa" míi lÈn tr¸nh vÊn ®Ò nµy gièng hÖt nh− ma quû lÈn trèn tr−íc buæi cÇu kinh s¸ng sím. NÕu lêi khuyªn ®−a c«ng nh©n vµo lµ tháa ®¸ng, nÕu ý kiÕn cña tê "Tia löa" cò cho r»ng chÕ ®é d©n chñ tøc lµ viÖc ¸p dông réng r·i nguyªn t¾c bÇu cö trong çc tæ chøc bÝ mËt ë Nga kh«ng thÝch hîp víi chÕ ®é chuyªn

* Xem: N. Lª-nin. "B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬

quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng". (Xem tËp nµy, tr. 143 - 156). Bøc th− cña l·nh tô ph¸i men-sª-vÝch, dÉn ra trong quyÓn s¸ch nhá Êy, cã nãi: "C«ng nh©n ®ßi thùc hiÖn chÕ ®é tuyÓn cö, ®ã lµ mét triÖu chøng râ rµng cña sù hÊp hèi cña bän ng−êi cøng ®Çu b−íng bØnh". T«i thuéc vµo h¹ng ng−êi b−íng bØnh cøng ®Çu, nh−ng t«i rÊt b»ng lßng thø hÊp hèi Êy. C«ng nh©n yªu cÇu nguyªn t¾c bÇu cö, ®iÒu ®ã chøng minh râ rµng r»ng ph¸i "Tia löa" míi kh«ng thÓ cho c«ng nh©n ¨n ngô ng«n ®−îc vµ bÊt kú lèi nãi quanh co nµo cña ¸c-xen-rèt hiÖn nay còng kh«ng thÓ cøu v·n h¾n khái bÞ v¹ch mÆt n¹ hoµn toµn.

V.I. Lª-nin 206

chÕ - c¶nh s¸t, lµ ý kiÕn ®óng, th× çc b¹n sÏ ch¼ng t×m thÊy ë ®©u cã ®−îc nh− ë ph¸i ®a sè, nh÷ng ý kiÕn th¼ng th¾n, bæ Ých, khuyªn nªn ®−a c«ng nh©n vµo çc ban chÊp hµnh. "TiÕn lªn", sè 2, ngµy 14 (1) th¸ng Giªng 1905


__________________

207

Th− göi nhãm b«n-sª-vÝch ë xuy-rÝch

GenÌve, le 18. 1. 1905.

KÝnh göi çc ®ång chÝ! Kh«ng thÓ triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ cña ban biªn tËp ®Ó tr¶ lêi chÊt vÊn cña çc ®ång chÝ, v× vËy t«i xin phÐp lÊy danh nghÜa ç nh©n ®Ó tr¶ lêi çc ®ång chÝ. Nhãm b«n-sª-vÝch ë Xuy-rÝch hái xem "th¸i ®é cña chóng t«i ®èi víi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− thÕ nµo, xem chóng t«i cã coi nh÷ng c¬ quan Êy lµ tån t¹i hîp ph¸p nh−ng ho¹t ®éng kh«ng hîp ph¸p hay kh«ng; vµ chóng t«i cã ®èi lËp l¹i víi nh÷ng c¬ quan Êy kh«ng, hay lµ hoµn toµn kh«ng thõa nhËn nh÷ng c¬ quan Êy lµ nh÷ng c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng".

T«i c¶m thÊy c©u hái cña çc ®ång chÝ h¬i cã vÎ ngôy biÖn. Lêi th«ng b¸o cña b¸o "TiÕn lªn"73 vµ sè 1 ("§· ®Õn lóc kÕt thóc"1)) + bµi cña t«i "B¶n tuyªn bè vµ çc v¨n kiÖn"2), thiÕt t−ëng ®· tr¶ lêi c©u hái ®ã vÒ thùc chÊt råi. Çc c¬ quan trung −¬ng (C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng) ®· c¾t ®øt víi ®¶ng, ®· ph¸ ho¹i §¹i héi II vµ III, ®· lõa ®¶ng mét çch tr¾ng trîn nhÊt, ®· chiÕm ®o¹t nh÷ng chøc vô cho _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 178 - 183. 2) Xem tËp nµy, tr. 143 - 156.

V.I. Lª-nin 208

m×nh theo ph−¬ng ph¸p B«-na-p¸c-t¬. ë ®©y lµm sao mµ cã thÓ nãi ®Õn mét sù tån t¹i hîp ph¸p cña çc c¬ quan trung −¬ng ®−îc? Tªn bÞp bîm chiÕm gi÷ sè tiÒn mµ h¾n ®· n¾m ®−îc nhê cã tê kú phiÕu gi¶ m¹o th× cã hîp ph¸p kh«ng?

T«i thÊy mét ®iÒu l¹ lïng lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë Xuy-rÝch vÉn kh«ng hiÓu khi vÊn ®Ò ®· ®−îc gi¶i thÝch l¹i kü ®Õn nh− thÕ. Hoµn toµn ®· chøng minh ®−îc r»ng nh÷ng c¬ quan trung −¬ng kh«ng muèn phôc tïng ®¶ng. Chóng ta sÏ lµm thÕ nµo ®©y? TriÖu tËp §¹i héi III −? C¶ vÒ vÊn ®Ò nµy ng−êi ta còng nãi dèi. ChØ cßn mét çch ph¶i ®o¹n tuyÖt víi ph¸i men-sª-vÝch mét çch hÕt søc triÖt ®Ó, nhanh vµ døt kho¸t h¬n (c«ng khai, cho mäi ng−êi biÕt), triÖu tËp §¹i héi III riªng cña chóng ta, kh«ng cÇn sù ®ång ý cña çc c¬ quan trung −¬ng vµ kh«ng cã sù tham gia cña hä, lËp tøc (thËm chÝ kh«ng chê c¬ quan trung −¬ng Êy) b¾t ®Çu lµm viÖc víi nh÷ng c¬ quan trung −¬ng cña chóng ta, víi ban biªn tËp cña b¸o "TiÕn lªn" vµ víi Ban th−êng vô ë trong n−íc do héi nghÞ miÒn B¾c bÇu ra74.

Xin nh¾c l¹i: çc c¬ quan trung −¬ng ®· ®Æt m×nh r a n g o µ i ®¶ng. Kh«ng thÓ cã lËp tr−êng trung gian ®−îc: ai ñng hé çc c¬ quan trung −¬ng, ai ñng hé ®¶ng? §· ®Õn lóc ph¶i ph©n ®Þnh ranh giíi, vµ kh«ng nh− ph¸i men-sª-vÝch ®· t¸ch ®¶ng mét çch bÝ mËt, chóng ta ph¶i c«ng khai øng chiÕn víi hä: ®−îc, ph¶i ph©n liÖt, v× çc ng−êi ®· ph©n liÖt ®Õn cïng råi. §−îc, ph¶i ph©n liÖt v× chóng ta ®· t×m hÕt th¶y çc biÖn ph¸p tr× ho·n vµ gi¶i quyÕt trong ®¶ng (th«ng qua §¹i héi III). §−îc, ph¶i ph©n liÖt v× ®©u ®©u sù hiÒm khÝch bÈn thØu víi bän ph¸ ho¹i tæ chøc còng chØ g©y tai h¹i cho sù nghiÖp. Chóng t«i nhËn ®−îc th− tõ Pª-tÐc-bua b¸o cho biÕt lµ sau khi ph©n liÖt th× t×nh h×nh trë nªn tèt h¬n, cã thÓ c«ng t¸c mµ kh«ng cã hiÒm khÝch, víi nh÷ng ng−êi m×nh tin. Ph¶i ch¨ng nh− vËy vÉn ch−a râ? §¶ ®¶o bän B«-na-p¸c-t¬ vµ bän ph¸ ho¹i tæ chøc!

Th− göi nhãm b«n-sª-vÝch ë Xuy-rÝch 209

Çc ®ång chÝ cho biÕt xem çc ®ång chÝ cã hµi lßng víi bøc th− tr¶ lêi nµy kh«ng.

Nh÷ng nhãm b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi cÇn ph¶i ®oµn kÕt l¹i. Çc ®ång chÝ h·y viÕt th− ngay vÒ viÖc nµy cho nh÷ng ®ång chÝ ë BÐc-n¬ (Herrn Kazakow. Bäckereiweg, 1. Bern), hä ®· b¾t tay lµm viÖc nµy råi vµ sÏ tr¶ lêi çc ®ång chÝ tèt h¬n t«i. CÇn b¾t tay vµo viÖc mét çch tÝch cùc h¬n n÷a. H·y trao ®æi th− víi tÊt c¶ çc nhãm, h·y thóc vÒ vÊn ®Ò tiÒn vµ tµi liÖu, h·y thµnh lËp çc nhãm ë nh÷ng n¬i míi, v.v..

Chóng t«i còng c¶m thÊy m×nh tho¶i m¸i h¬n nhiÒu khi ®· hoµn toµn c¾t ®øt víi ph¸i thiÓu sè. Chóng t«i còng thµnh thËt mong çc ®ång chÝ nhanh chãng c¾t ®øt víi hä.

B¾t tay çc ®ång ch Ý . N. Lª-n in cña çc ®ång ch Ý

P. S. Nh©n danh ç nh©n xin göi thªm lêi chµo ®Æc biÖt tíi Mª-Ðc-x«n. T×nh h×nh cña ®ång chÝ Êy thÕ nµo? Cã kháe h¬n kh«ng?

T«i rÊt bùc Steiner, – çc ®ång chÝ nãi víi bµ ta r»ng bµ Êy rÊt bÊt lÞch sù: ®· høa lµ tr−íc ngµy lÔ Gi¸ng sinh sÏ viÕt th− cho biÕt vÒ Ni-c«-la-Ðp, thÕ mµ ®Õn nay ®· gÇn hÕt th¸ng Giªng råi!!

Nhãm BÐc-n¬ ®· chñ ®éng trong viÖc ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc, dÜ nhiªn lµ d−íi sù l·nh ®¹o cña Ban th−êng vô. Çc ®ång chÝ h·y hái nhãm BÐc-n¬ vÒ bøc th− cña hä göi cho chóng t«i vÒ vÊn ®Ò nµy vµ th− tr¶ lêi cña nhãm Gi¬-ne-v¬.



__________________

210

Th− göi e. ®. Xta-x«-va vµ çc ®ång chÝ trong nhµ tï

M¸t-xc¬-va7 5

19. 1. 1905.

Çc b¹n th©n mÕn! §· nhËn ®−îc th− cña çc b¹n hái vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc khi ra tßa (®−îc biÕt qua th− cña ¸p-x«-li-ót vµ qua mÈu th− ng¾n ®−îc mét ng−êi l¹ mÆt "truyÒn ®¹t l¹i nguyªn v¨n"). ¸p-x«-li-ót viÕt vÒ 2 quan ®iÓm. Trong th− ng¾n cã nãi ®Õn ba nhãm, cã lÏ ý muèn nãi vÒ ba s¾c th¸i d−íi ®©y; t«i thö nh¾c l¹i: 1) Kh«ng thõa nhËn phiªn tßa vµ th¼ng çnh tÈy chay nã. 2) Kh«ng thõa nhËn phiªn tßa vµ kh«ng dù thÈm vÊn. ChØ víi ®iÒu kiÖn sau ®©y míi cã thÓ mêi luËt s−: luËt s− chØ nãi ®Õn tÝnh chÊt kh«ng cã c¨n cø cña viÖc xÐt xö, xÐt trªn gãc ®é luËt ph¸p trõu t−îng. Trong lêi ph¸t biÓu cuèi cïng sÏ tr×nh bµy profession de foi1) vµ yªu cÇu ph¶i cã phiªn tßa héi thÈm. 3) VÒ lêi ph¸t biÓu cuèi cïng th× còng lµm nh− thÕ. Dïng phiªn tßa lµm ph−¬ng tiÖn tuyªn truyÒn, muèn vËy ph¶i tham gia viÖc thÈm vÊn víi sù gióp ®ì cña luËt s−. Nªu râ tÝnh chÊt phi ph¸p cña phiªn tßa, thËm chÝ mêi c¶ ng−êi lµm chøng (chøng minh alibi etc.).

VÊn ®Ò n÷a: cã ph¶i chØ nãi: xÐt theo chÝnh kiÕn th× m×nh lµ ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng, hay lµ thõa nhËn

_________________________________________________________________________________ 1) – tÝn ®iÒu, c−¬ng lÜnh, b¶n tr×nh bµy thÕ giíi quan

Th− göi E. §. Xta-x«-va 211

m×nh lµ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga? Çc ®ång chÝ viÕt r»ng cÇn cã cuèn s¸ch nhá vÒ vÊn ®Ò

nµy. Trong ®iÒu kiÖn ch−a cã kinh nghiÖm chØ dÉn, t«i cho r»ng kh«ng nªn xuÊt b¶n ngay b©y giê mét cuèn s¸ch nhá nh− thÕ. Cã thÓ, nÕu cã dÞp th× chóng ta sÏ ®Ò cËp tíi trªn b¸o chÝ b»ng çch nµo ®Êy; cã thÓ mét ®ång chÝ nµo ®Êy trong tï sÏ viÕt mét bµi cho b¸o (5000 - 8000 ch÷)? Cã lÏ ®ã lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó b¾t ®Çu viÖc th¶o luËn.

Ç nh©n t«i ch−a cã ý kiÕn hoµn toµn døt kho¸t. Tr−íc khi ph¸t biÓu ý kiÕn kh¼ng ®Þnh, t«i muèn trao ®æi tØ mØ víi çc ®ång chÝ trong tï hoÆc çc ®ång chÝ tr−íc ®· ra tßa. §Ó më ®Çu cuéc trao ®æi ®ã, t«i xin nªu lªn nh÷ng ý kiÕn cña t«i. Theo t«i, rÊt nhiÒu çi phô thuéc vµo chç phiªn tßa sÏ diÔn ra nh− thÕ nµo? NghÜa lµ, cã thÓ dïng nã ®Ó tuyªn truyÒn hay hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng Êy? NÕu cã kh¶ n¨ng lµm ®−îc viÖc ®ã, th× s¸ch l−îc sè 1 kh«ng thÝch hîp; nÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng Êy, th× s¸ch l−îc ®ã lµ ®óng chç, nh−ng còng chØ ®óng chç sau khi ®· ®−a ra mét lêi kh¸ng nghÞ vµ mét lêi tuyªn bè c«ng khai, râ rµng, c−¬ng quyÕt. NÕu cã thÓ lîi dông phiªn tßa ®Ó tuyªn truyÒn, thÕ th× s¸ch l−îc sè 3 rÊt tèt. Theo t«i, ®äc diÔn thuyÕt ®Ó tr×nh bµy profession de foi nãi chung lµ mét viÖc rÊt tèt, rÊt cã lîi, vµ trong ®a sè tr−êng hîp lo¹i diÔn thuyÕt nh− vËy cã kh¶ n¨ng cã t¸c dông tuyªn truyÒn cæ ®éng. §Æc biÖt trong lóc chÝnh phñ b¾t ®Çu lîi dông çc phiªn tßa th× çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi nªn diÔn thuyÕt tr×nh bµy c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Cã ng−êi nãi: thõa nhËn m×nh lµ ®¶ng viªn, ®Æc biÖt lµ thµnh viªn cña mét tæ chøc nµo ®ã th× kh«ng tiÖn, tèt nhÊt chØ tuyªn bè r»ng, vÒ chÝnh kiÕn mµ nãi t«i lµ ng−êi d©n chñ - x· héi. T«i cho r»ng, trong khi diÔn thuyÕt cÇn trùc tiÕp tr¸nh nãi ®Õn quan hÖ tæ chøc, tøc lµ nªn nãi nh− thÕ nµy: v× nh÷ng nguyªn nh©n dÔ hiÓu, t«i sÏ kh«ng nãi vÒ quan hÖ tæ chøc cña t«i, nh−ng t«i lµ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, t«i sÏ nãi vÒ ®¶ng

V.I. Lª-nin 212

c ñ a c h ó n g t « i . Çch nãi nh− vËy cã hai ®iÒu lîi: tuyªn bè tr−íc mét çch th¼ng th¾n vµ kh¼ng ®Þnh r»ng kh«ng thÓ nãi ®Õn quan hÖ tæ chøc (tøc lµ cã tham gia tæ chøc kh«ng? tæ chøc nµo? etc.) vµ ®ång thêi còng nãi vÒ ®¶ng cña chóng ta. §iÒu ®ã rÊt cÇn, ®Ó cho nh÷ng lêi diÔn thuyÕt cña çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi tr−íc tßa ¸n trë thµnh lêi diÔn thuyÕt vµ tuyªn bè cña ®¶ng, ®Ó cho viÖc tuyªn truyÒn cã lîi cho ®¶ng. Nãi mét çch kh¸c: t«i kh«ng nãi ®Õn quan hÖ vÒ mÆt h×nh thøc - tæ chøc cña t«i, t«i sÏ kh«ng chÝnh thøc nh©n danh mét tæ chøc nµo ®Ó ph¸t biÓu c¶, nh−ng lµ ng−êi d©n chñ - x· héi, t«i sÏ nãi víi çc «ng vÒ ®¶ng cña chóng t«i vµ mong r»ng çc «ng xem nh÷ng lêi nãi cña t«i lµ viÖc tr×nh bµy thö tÊt c¶ çc quan ®iÓm cña §¶ng d©n chñ - x· héi, nh÷ng quan ®iÓm ®ã ®· ®−îc tr×nh bµy trong tÊt c¶ çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña chóng t«i, trong mét sè cuèn s¸ch nhá, truyÒn ®¬n, b¸o cña chóng t«i.

VÊn ®Ò luËt s−. §èi víi luËt s− th× ph¶i khèng chÕ vµ qu¶n thóc chóng, v× lò trÝ thøc Êy hay lµm h¹i ng−êi. Ph¶i nãi tr−íc víi chóng r»ng: ®å chã ®Î, nÕu mµy gi¸m lµm tÝ g× kh«ng lÞch sù, hoÆc gi÷ lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa vÒ chÝnh trÞ (®¹i lo¹i nh− nãi chñ nghÜa x· héi lµ ch−a chÝn muåi, lµ kh«ng ®óng ®¾n; lµ mét sù say mª nhÊt thêi, nãi çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi phñ ®Þnh b¹o lùc, nãi r»ng häc thuyÕt vµ phong trµo cña hä cã tÝnh chÊt hßa b×nh v.v. hoÆc lµ dï chØ nãi mét ®iÒu g× t−¬ng tù nh− thÕ), th× tao, bÞ ço, sÏ c¾t ®øt ngay lêi nãi cña mµy tr−íc c«ng chóng, gäi mµy lµ kÎ ®ª tiÖn, vµ tuyªn bè kh«ng cÇn sù biÖn hé nh− vËy, v.v.. Ph¶i thùc hiÖn nh÷ng sù däa n¹t ®ã. Khi t×m luËt s−, chØ t×m h¹ng th«ng minh, kh«ng cÇn bän kh¸c. Tuyªn bè tr−íc víi hä: ph¶i ®Æc biÖt phª ph¸n vµ "b¾t nän" bän lµm chøng vµ c«ng tè uû viªn trong vÊn ®Ò thÈm tra b»ng chøng, trong viÖc bÞa ®Æt lêi vu ço, tuyÖt ®èi ph¶i bãc trÇn nh÷ng mÆt bÊt c«ng cña tßa ¸n ra thanh


thiªn b¹ch nhËt. ThËm chÝ, c¶ ®Õn anh luËt s− th«ng minh ph¸i tù do còng rÊt thÝch trùc tiÕp nãi ra, hoÆc nãi ngô ý vÒ tÝnh chÊt hßa b×nh cña phong trµo d©n chñ - x· héi, vÒ viÖc c¶ ®Õn nh÷ng lo¹i nh©n vËt nh− A-®. V¸c-n¬ etc. còng thõa nhËn vai trß v¨n hãa cña phong trµo ®ã. TÊt c¶ nh÷ng m−u toan nh− vËy cÇn trõ tuyÖt näc. H×nh nh− Bª-ben ®· nãi r»ng luËt s− lµ kÎ tèi ph¶n ®éng. ChØ nªn biÕt bæn phËn m×nh th«i. Mµy chØ ®−îc lµm luËt s− th«i, h·y ch©m biÕm bän lµm chøng cña nguyªn ço vµ c«ng tè uû viªn, nhiÒu nhÊt còng chØ ®−îc so s¸nh tßa ¸n nµy víi tßa ¸n héi thÈm ë çc n−íc tù do, nh−ng kh«ng ®−îc nãi ®Õn chÝnh kiÕn cña bÞ ço, kh«ng ®−îc hÐ r¨ng ®¸nh gi¸ chÝnh kiÕn vµ hµnh ®éng cña hä. Bëi v× mµy, mét kÎ thuéc ph¸i tù do ®¸ng th−¬ng, kh«ng hiÓu vÒ nh÷ng chÝnh kiÕn Êy, ®Õn nçi cã t¸n d−¬ng nh÷ng ®iÒu Êy mµy còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng ®iÒu dung tôc. §−¬ng nhiªn, kh«ng thÓ nãi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã víi luËt s− theo lèi X«-ba-kª-vÝch ®−îc, mµ ph¶i nãi mét çch nhÑ nhµng, nh©n nh−îng, mÒm dÎo vµ thËn träng. Nh−ng dÉu sao còng nªn ®Ò phßng bän luËt s−, ®õng tin vµo chóng, ®Æc biÖt khi chóng nãi chóng lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, lµ nh÷ng ®¶ng viªn (c¨n cø vµo §1 cña chóng ta!!).

T«i cho r»ng vÊn ®Ò cã tham dù thÈm vÊn hay kh«ng lµ do vÊn ®Ò luËt s− quyÕt ®Þnh. Mêi luËt s− còng cã nghÜa lµ dù thÈm vÊn. §Ó b¾t nän ng−êi lµm chøng vµ tiÕn hµnh tuyªn truyÒn ph¶n ®èi viÖc xÐt xö, sao l¹i kh«ng dù? DÜ nhiªn, ph¶i rÊt cÈn thËn ®Ó khái hïa theo sù biÖn hé kh«ng thÝch ®¸ng, dÜ nhiªn lµ nh− vËy! Tèt nhÊt tr−íc khi thÈm vÊn, ngay sau nh÷ng c©u hái ®Çu tiªn cña ch¸nh ¸n, tuyªn bè r»ng, t«i lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, t«i sÏ nãi víi çc «ng râ ®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×. Cô thÓ th× vÊn ®Ò dù thÈm vÊn hoµn toµn phô thuéc vµo t×nh h×nh: vÝ thö çc b¹n hoµn toµn bÞ lé, ng−êi lµm chøng khai thËt, toµn bé néi dung b¶n buéc téi ®Òu c¨n cø vµo v¨n kiÖn kh«ng thÓ

V.I. Lª-nin 214

nghi ngê ®−îc. Lóc ®ã, cã lÏ ch¼ng cÇn dù thÈm vÊn mµ nªn tËp trung tÊt c¶ tinh thÇn vµo bµi diÔn thuyÕt cã tÝnh nguyªn t¾c. NÕu chøng cí kh«ng ch¾c ch¾n, bän ®Æc vô ®ãng vai nh©n chøng sÏ bèi rèi vµ nãi l¸o, lóc ®ã, nÕu bá mÊt tµi liÖu tuyªn truyÒn nh»m bãc trÇn tÝnh chÊt m−u m« cña cuéc xÐt xö th× vÞ tÊt ®· cã lîi. Sù t×nh cßn tuú ë bÞ ço: nÕu hä rÊt mÖt mái, bÞ bÖnh, kiÖt søc, kh«ng cã nh÷ng ng−êi cøng r¾n quen "nãi tr−íc tßa" vµ ®Êu khÈu, lóc ®ã cã lÏ tèt h¬n lµ cù tuyÖt viÖc dù thÈm vÊn vµ c«ng khai tuyªn bè ®iÒu nµy, dån tÊt c¶ tinh thÇn vµo bµi diÔn thuyÕt cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c. Bµi diÔn thuyÕt nµy nªn chuÈn bÞ tõ tr−íc. Trong bÊt cø t×nh h×nh nµo, th× diÔn thuyÕt vÒ nguyªn t¾c, c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi, vÒ phong trµo c«ng nh©n, vÒ nh÷ng môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi, vÒ khëi nghÜa, còng lµ ®iÒu träng yÕu nhÊt.

Cuèi cïng, t«i xin nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: ®ã lµ nh÷ng ý kiÕn s¬ bé cña t«i, hoµn toµn kh«ng nªn xem ®ã lµ ý ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. CÇn ph¶i chê mét sè chØ dÉn cña kinh nghiÖm, mµ trong khi t¹o ra kinh nghiÖm Êy th× trong nhiÒu tr−êng hîp, çc ®ång chÝ ph¶i dùa vµo viÖc c©n nh¾c t×nh h×nh cô thÓ vµ dùa vµo b¶n n¨ng cña ng−êi çch m¹ng.

Göi lêi chµo, chµo th©n ¸i ®Õn Cuèc-tx¬, Ru-ben, Bau-man vµ toµn thÓ çc b¹n. §õng n¶n lßng! T×nh h×nh cña chóng ta hiÖn nay rÊt tèt. Chóng ta cuèi cïng ®· tuyÖt giao døt kho¸t víi bän ph¸ ho¹i råi. Chóng ta ®· døt kho¸t bá s¸ch l−îc rót lui. HiÖn nay chóng ta ®ang tiÕn c«ng. Çc ban chÊp hµnh trong n−íc Nga còng b¾t ®Çu c¾t ®øt víi bän ph¸ ho¹i tæ chøc. Tê b¸o cña m×nh ®· ®−îc s¸ng lËp. Còng ®· cã Trung −¬ng thùc tÕ cña m×nh (Th−êng vô). B¸o ®· ra hai sè, s¾p tíi (23. 1. 1905, theo lÞch míi) sÏ ra sè thø 376. Chóng t«i hy väng mçi tuÇn ra mét lÇn.


Chóc çc b¹n m¹nh kháe vµ tinh thÇn s¶ng kho¸i!! Chóng ta ch¾c cã lÏ sÏ cßn gÆp nhau, sÏ chiÕn ®Êu trong ®iÒu kiÖn tèt h¬n so víi t×nh tr¹ng gÇm ghÌ vµ tranh chÊp ë ®©y ®¹i lo¹i nh− nh÷ng cuéc ®¹i héi cña §ång minh! §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1924 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 7 (30 )


__________________

216

B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua

Cuéc b·i c«ng b¾t ®Çu næ ra ë nhµ m¸y Pu-ti-lèp ngµy 3 th¸ng Giªng, ®ang tiÕn triÓn thµnh mét trong nh÷ng biÓu hiÖn vÜ ®¹i nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n. Nh÷ng tin tøc cña chóng t«i t¹m thêi chØ lµ lÊy tõ nh÷ng tin tøc b¸o chÝ n−íc ngoµi vµ b¸o chÝ hîp ph¸p ë n−íc Nga. Nh÷ng tin tøc Êy còng ®ñ lµm cho chóng ta tin t−ëng r»ng cuéc b·i c«ng lÇn nµy ®· trë thµnh sù kiÖn chÝnh trÞ hÕt søc quan träng.

Cuéc b·i c«ng næ ra mét çch hoµn toµn tù ph¸t. Mét trong nh÷ng sù xung ®ét th−êng xuyªn x¶y ra gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n, lÇn nµy næ ra do viÖc ban gi¸m ®èc nhµ m¸y th¶i håi bèn c«ng nh©n. Anh em c«ng nh©n ®Çy tinh thÇn ®oµn kÕt, ®· ®øng lªn ®ßi thu nhËn l¹i çc c«ng nh©n Êy. Phong trµo v÷ng m¹nh lªn nhanh chãng. "Héi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y ë Nga"77, mét tæ chøc hîp ph¸p, tham gia vµo phong trµo nµy, vµ cuéc b·i c«ng ph¸t triÓn tíi giai ®o¹n tiÕp theo, cao h¬n.

Héi c«ng nh©n hîp ph¸p lµ ®èi t−îng mµ bän Du-ba-tèp ®Æc biÖt chó ý. Nh−ng phong trµo Du-ba-tèp ®· dÇn dÇn v−ît ra ngoµi ph¹m vi cña nã, phong trµo ®ã lóc ®Çu do bän c¶nh s¸t ph¸t ®éng nh»m phôc vô quyÒn lîi cña bän c¶nh s¸t, nh»m ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ, nh»m lµm ®åi trôy ý thøc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n, nh−ng phong trµo Êy l¹i ®ang quay l¹i chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, ®ang trë

B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua 217

thµnh mét tiÕng næ cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña v« s¶n. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tõ l©u ®· chØ râ r»ng chñ

nghÜa Du-ba-tèp ë n−íc ta nhÊt ®Þnh ®−a ®Õn kÕt qu¶ nh− thÕ. Hä nãi: viÖc hîp ph¸p hãa phong trµo c«ng nh©n nhÊt ®Þnh sÏ cã lîi cho chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Sù hîp ph¸p hãa Êy sÏ thu hót mét sè nh÷ng tÇng líp ®Æc biÖt l¹c hËu trong c«ng nh©n vµo phong trµo, nã sÏ gióp chóng ta lay chuyÓn ®−îc nh÷ng ng−êi mµ çn bé tuyªn truyÒn x· héi chñ nghÜa kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ nhanh chãng, mµ cã lÏ kh«ng bao giê cã thÓ lay chuyÓn ®−îc. Mét khi bÞ l«i cuèn vµo phong trµo, biÕt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò sè phËn cña m×nh, th× c«ng nh©n sÏ tiÕp tôc tiÕn lªn. Phong trµo c«ng nh©n hîp ph¸p sÏ ph¶i lµ c¬ së míi, réng r·i h¬n cña phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi*.

Râ rµng lµ sù viÖc ë Pª-tÐc-bua ®óng lµ ®· x¶y ra nh− vËy.

Cã hai t×nh huèng ®· lµm cho phong trµo ®Æc biÖt lan réng: mét lµ, thêi c¬ thuËn lîi cho viÖc ®Êu tranh kinh tÕ (chÝnh phñ cÇn cÊp tèc lµm xong sè hµng cña bé lôc qu©n vµ bé h¶i qu©n ®Æt); hai lµ, trong x· héi cã sù bµn luËn x«n xao vÒ hiÕn ph¸p. Tõ chç b·i c«ng ®Ó bªnh vùc cho mét sè ®ång chÝ bÞ th¶i håi, c«ng nh©n ®· ®i ®Õn nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ réng r·i. Hä ®ßi ngµy lµm viÖc 8 giê, quy ®Þnh møc l−¬ng tèi thiÓu (1 róp cho nam giíi, 70 c«-pÕch cho n÷ giíi), ®ßi xãa bá chÕ ®é b¾t buéc lµm thªm giê (khi lµm thªm giê ph¶i tr¶ tiÒn c«ng gÊp ®«i), ®ßi c¶i thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn vÖ sinh vµ gióp ®ì vÒ y tÕ v.v.. Cuéc b·i c«ng ®· biÕn thµnh cuéc tæng b·i c«ng.

B¸o chÝ n−íc ngoµi vµo ngµy thø b¶y 8 (21) th¸ng Giªng ®−a tin r»ng, ngay c¶ theo tin tøc chÝnh thøc cña n−íc Nga,

* Xem N. Lª-nin: "Lµm g×?", tr. 86 - 881). _________________________________________________________________________________


V.I. Lª-nin 218

174 nhµ m¸y, c«ng x−ëng, x−ëng thî bao gåm tíi 96 000 c«ng nh©n ®×nh c«ng.

Tr−íc m¾t chóng ta lµ mét trong nh÷ng cuéc xung ®ét vÜ ®¹i gi÷a giai cÊp v« s¶n ®ang h×nh thµnh víi kÎ thï cña nã, nh÷ng cuéc xung ®ét Êy sÏ ®Ó l¹i dÊu vÕt trong nhiÒu n¨m sau nµy.

Nh−ng vÊn ®Ò kh«ng chØ dõng l¹i ë nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ. Phong trµo ®· b¾t ®Çu cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çc ®Þa ph−¬ng ®· cè g¾ng tham gia (tuy h×nh nh− cßn rÊt yÕu ít) vµo phong trµo ®ã. Trong çc cuéc héi häp lín cña c«ng nh©n cã hµng mÊy ngh×n ng−êi, çc yªu s¸ch vÒ chÝnh trÞ ®· b¾t ®Çu ®−îc ®−a ra th¶o luËn, nh÷ng b¶n nghÞ quyÕt cã lîi cho tù do chÝnh trÞ ®· ®−îc th«ng qua. Theo tin tøc cho biÕt, th× b¶n thØnh cÇu do c«ng nh©n th¶o ra gåm ba phÇn78. PhÇn ®Çu tr×nh bµy nh÷ng yªu s¸ch vÒ d©n quyÒn. PhÇn hai tr×nh bµy nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh xãa bá sù nghÌo khæ cña nh©n d©n. PhÇn ba tr×nh bµy nh÷ng biÖn ph¸p chèng l¹i viÖc t− b¶n ¸p bøc lao ®éng. Nh÷ng yªu s¸ch trong phÇn ®Çu lµ: quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ th©n thÓ, tù do ng«n luËn, héi häp vµ tÝn ng−ìng; gi¸o dôc c−ìng b¸ch kh«ng mÊt tiÒn do nhµ n−íc chÞu phÝ tæn, ®¹i biÓu do nh©n d©n bÇu ra ph¶i ®−îc tham gia lËp ph¸p, mäi ng−êi b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt, thùc hiÖn chÕ ®é bé tr−ëng chÞu tr¸ch nhiÖm, xãa bá tiÒn chuéc, cho vay nhÑ l·i, chia dÇn ruéng ®Êt cña nhµ n−íc cho nh©n d©n, thi hµnh chÕ ®é thuÕ lîi tøc. (NÕu tin tøc Êy lµ x¸c thùc, th× nã chøng tá c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· cã mét ¶nh h−ëng hÕt søc ®¸ng chó ý trong ®Çu ãc cña quÇn chóng hoÆc cña nh÷ng l·nh tô kÐm gi¸c ngé cña hä). Phãng viªn cña tê b¸o Anh "The Standard"79 ®−a tin r»ng ngµy 5 (18) th¸ng Giªng ®· cã ba cuéc héi häp (mét cuéc cã 4000 ng−êi dù, mét cuéc kh¸c cã 2 000 ng−êi dù) vµ nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ sau ®©y ®· ®−îc th«ng qua: 1) triÖu tËp ngay

B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua 219

Quèc héi lËp hiÕn do phæ th«ng ®Çu phiÕu bÇu ra; 2) chÊm døt chiÕn tranh; 3) ©n x¸ hoµn toµn çc chÝnh trÞ ph¹m bÞ ®µy vµ bÞ giam; 4) tù do xuÊt b¶n vµ tÝn ng−ìng; 5) tù do héi häp vµ lËp héi. B¸o chÝ n−íc ngoµi ngµy 8 (21) th¸ng Giªng ®−a tin r»ng mét cuéc biÓu t×nh ®ang ®−îc chuÈn bÞ vµo ngµy chñ nhËt 9 (22) th¸ng Giªng tr−íc Cung ®iÖn mïa §«ng ®Ó ®−a b¶n thØnh cÇu cho "chÝnh Nga hoµng". C«ng nh©n tuyªn bè: tù do hay lµ chÕt. Çc ®¹i biÓu cña c«ng nh©n ®ang ®i tõ M¸t-xc¬-va vµ Li-ba-va tíi Pª-tÐc-bua.

Nh÷ng tin tøc cã h¹n vµ ch−a ®−îc kiÓm tra mµ hiÖn nay chóng t«i n¾m ®−îc lµ nh− vËy. Râ rµng lµ phong trµo cßn xa míi ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n vµ cÇn ph¶i chê xem sù biÕn sÏ ph¸t triÓn nh− thÕ nµo råi míi ®¸nh gi¸ ®−îc ®Çy ®ñ t×nh h×nh ®ang x¶y ra. §iÒu ®Ëp vµo m¾t ng−êi ta lµ phong trµo chuyÓn h−íng hÕt søc nhanh chãng tõ lÜnh vùc thuÇn tuý kinh tÕ sang lÜnh vùc chÝnh trÞ, lµ tinh thÇn ®oµn kÕt vµ nghÞ lùc to lín cña hµng v¹n, hµng chôc v¹n quÇn chóng v« s¶n, mÆc dï ch−a cã ¶nh h−ëng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi gi¸c ngé (hoÆc ¶nh h−ëng ®ã cßn lµ kh«ng ®¸ng kÓ). Nh÷ng quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa th« s¬ cña mét sè ng−êi l·nh ®¹o phong trµo, tÝnh chÊt dai d¼ng cña lßng tin ng©y th¬ vµo Nga hoµng cña mét sè phÇn tö trong giai cÊp c«ng nh©n, ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm gi¶m sót mµ tr¸i l¹i cßn lµm t¨ng thªm ý nghÜa cña b¶n n¨ng çch m¹ng ®ang n¶y në cña giai cÊp v« s¶n. Sù ph¶n kh¸ng vÒ chÝnh trÞ vµ nghÞ lùc çch m¹ng cña giai cÊp tiªn tiÕn bÞ ¸p bøc ®ang ph¸ vì tÊt c¶ nh÷ng c¶n trë bªn ngoµi – nh÷ng sù cÊm ®o¸n cña c¶nh s¸t còng nh− nh÷ng c¶n trë bªn trong – t− t−ëng cña mét sè ng−êi l·nh ®¹o cßn ch−a gi¸c ngé vµ l¹c hËu. C«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong vßng m−êi n¨m gÇn ®©y vµ nh÷ng bµi häc cña phong trµo c«ng nh©n trong thêi gian ®ã ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶, v× ®· lµm cho t− t−ëng x· héi chñ nghÜa vµ t− t−ëng ®Êu tranh chÝnh trÞ lan truyÒn hÕt søc réng r·i. Giai

V.I. Lª-nin 220

cÊp v« s¶n trªn thùc tÕ ®· chøng tá r»ng trªn vò ®µi cña phong trµo chÝnh trÞ ë n−íc Nga kh«ng ph¶i chØ cã hai lùc l−îng (chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giíi t− s¶n) nh− mét sè ng−êi nµo ®ã ®· t−ëng mét çch hÌn nh¸t. Giai cÊp v« s¶n ®ang chØ cho chóng ta thÊy nh÷ng h×nh thøc thËt sù cao trong viÖc ®éng viªn lùc l−îng giai cÊp çch m¹ng; cè nhiªn, viÖc ®éng viªn kh«ng ph¶i lµ mét cuéc thÞ uy thø yÕu trong mét §u-ma thµnh phè nµo ®ã, mµ ph¶i lµ nh÷ng phong trµo quÇn chóng nh− cuéc biÓu t×nh tuÇn hµnh ë R«-xtèp vµ çc cuéc b·i c«ng ë miÒn Nam n¨m 1903. H×nh thøc míi vµ cao h¬n ®ã trong viÖc ®éng viªn nh÷ng lùc l−îng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, ®ang ®−a chóng ta nhanh chãng tíi chç: giai cÊp v« s¶n sÏ ®øng lªn kiªn quyÕt h¬n, tù gi¸c h¬n chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ!

ViÕt ngµy 8 (21) th¸ng Giªng 1905

§¨ng ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905 trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 3

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o

__________________

221

Çch m¹ng ë nga8 0

Gi¬-ne-v¬, 10 (23) th¸ng Giªng.

Giai cÊp c«ng nh©n, d−êng nh− tõ l©u ®øng ë bªn ngoµi phong trµo ®èi lËp cña giai cÊp t− s¶n, nay ®· lªn tiÕng. Qu¶ng ®¹i quÇn chóng c«ng nh©n ®· hÕt søc nhanh chãng ®uæi kÞp çc ®ång chÝ tiªn tiÕn cña m×nh, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi gi¸c ngé. Trong nh÷ng ngµy nµy, phong trµo c«ng nh©n Pª-tÐc-bua thùc sù tiÕn víi nh÷ng b−íc tiÕn dµi b¶y dÆm. Nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ ®· thay thÕ çc yªu s¸ch kinh tÕ. B·i c«ng trë thµnh tæng b·i c«ng vµ dÉn ®Õn mét cuéc biÓu t×nh khæng lå ch−a tõng thÊy; uy tÝn cña tªn tuæi Nga hoµng bÞ sôp ®æ vÜnh viÔn. Cuéc khëi nghÜa b¾t ®Çu. Vò lùc ®ang chèng l¹i vò lùc. Cuéc chiÕn ®Êu ë ®−êng phè sôc s«i, ch−íng ng¹i vËt mäc lªn, tõng lo¹t ®¹i b¸c rÒn vang vµ träng ph¸o næ Çm Çm. M¸u tu«n nh− suèi, cuéc néi chiÕn v× nÒn tù do ®ang bïng ch¸y kÞch liÖt. M¸t-xc¬-va, miÒn Nam, Çp-ca-d¬ vµ Ba-lan ®ang s½n sµng theo b−íc giai cÊp v« s¶n Pª-tÐc-bua. KhÈu hiÖu cña c«ng nh©n lµ: tù do hay lµ chÕt!

H«m nay vµ ngµy mai sÏ quyÕt ®Þnh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò. T×nh h×nh thay ®æi tõng giê. §iÖn tÝn ®−a l¹i nh÷ng tin tøc lµm nøc lßng ng−êi, vµ hiÖn nay bÊt kú lêi nµo còng

V.I. Lª-nin 222

h×nh nh− kh«ng ®ñ ®Ó nãi lªn çc sù kiÖn ®ang diÔn ra. Mçi ng−êi ph¶i s½n sµng thùc hiÖn nghÜa vô cña ng−êi çch m¹ng vµ ng−êi ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi.

Çch m¹ng mu«n n¨m! Giai cÊp v« s¶n khëi nghÜa mu«n n¨m!

"TiÕn lªn", sè 3, ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905


__________________

223

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n

VÊn ®Ò th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi hay ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®èi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n lµ mét vÊn ®Ò cò, ®ång thêi còng m·i m·i lµ vÊn ®Ò míi. Nã lµ vÊn ®Ò cò v× ®−îc ®Ò xuÊt ra ngay tõ khi §¶ng d©n chñ - x· héi xuÊt hiÖn. C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò ®· ®−îc lµm s¸ng tá ngay trong nh÷ng t¸c phÈm thêi kú ®Çu cña s¸ch b¸o m¸c-xÝt, trong "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" vµ trong bé "T− b¶n". Nã lµ vÊn ®Ò m·i m·i míi v× mét b−íc ph¸t triÓn cña mçi n−íc t− b¶n chñ nghÜa ®Òu ®−a l¹i mét sù kÕt hîp ®Æc biÖt, ®éc ®¸o cña nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau cña ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ cña nh÷ng trµo l−u kh¸c nhau trong phong trµo x· héi chñ nghÜa.

HiÖn nay, ë n−íc Nga chóng ta, vÊn ®Ò cò ®ã ®· thµnh ®Æc biÖt míi. §Ó tù m×nh hiÓu râ ®−îc rµnh m¹ch h¬n t×nh thÕ hiÖn nay, tr−íc hÕt chóng t«i sÏ nãi ®Õn mét b»ng chøng lÞch sö kh«ng lín l¾m. Ph¸i d©n tuý çch m¹ng cò ë Nga ®· ®øng trªn quan ®iÓm kh«ng t−ëng, nöa v« chÝnh phñ chñ nghÜa. Hä cho r»ng ng−êi mu-gÝch, thµnh viªn cña c«ng x·, vèn s½n lµ mét ng−êi x· héi chñ nghÜa. §»ng sau çi chñ nghÜa tù do cña x· héi Nga cã häc thøc, ta ®· thÊy râ nh÷ng tham väng cña giai cÊp t− s¶n Nga. Cuéc ®Êu tranh giµnh quyÒn tù do chÝnh trÞ, ®· bÞ phñ nhËn; ng−êi ta coi ®ã lµ mét cuéc ®Êu tranh giµnh nh÷ng thiÕt chÕ cã lîi cho giai cÊp t− s¶n. Khi chuyÓn sang ®Êu tranh chÝnh trÞ, ph¸i "D©n ý" ®· tiÕn

V.I. Lª-nin 224

lªn ®−îc mét b−íc, nh−ng hä kh«ng g¾n liÒn næi cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ víi chñ nghÜa x· héi. Çch ®Æt vÊn ®Ò râ rµng cã tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa thËm chÝ ®· bÞ lµm lu mê ®i, khi ng−êi ta dïng nh÷ng häc thuyÕt theo tinh thÇn cña «ng V. V. nãi vÒ tÝnh chÊt phi giai cÊp, phi t− s¶n cña giíi trÝ thøc d©n chñ Nga, ®Ó kh«i phôc l¹i lßng tin ®ang bÞ gi¶m sót vµo tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa cña c«ng x· ë n−íc ta. Do ®ã, chñ nghÜa d©n tuý, tr−íc kia ®· hoµn toµn phñ nhËn chñ nghÜa tù do t− s¶n, b©y giê l¹i b¾t ®Çu dÇn dÇn hßa lµm mét víi chñ nghÜa tù do nµy thµnh khuynh h−íng tù do - d©n tuý chñ nghÜa. §ång thêi víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña hÖ t− t−ëng v« s¶n (d©n chñ - x· héi) vµ cña phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng th× thùc chÊt d©n chñ - t− s¶n cña phong trµo trÝ thøc Nga – tõ phong trµo v¨n hãa, «n hßa nhÊt cho ®Õn phong trµo khñng bè - çch m¹ng, cùc ®oan nhÊt – ngµy cµng trë nªn râ rµng h¬n. Nh−ng ®i ®«i víi sù tr−ëng thµnh cña phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng l¹i cã sù chia rÏ trong néi bé nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Çnh d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ çnh d©n chñ - x· héi c¬ héi chñ nghÜa béc lé ra râ rµng, çnh thø nhÊt biÓu hiÖn çc khuynh h−íng v« s¶n, cßn çnh thø hai biÓu hiÖn çc khuynh h−íng trÝ thøc trong phong trµo cña chóng ta. Trªn thùc tÕ, chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p81 ®· nhanh chãng trë thµnh "sù ph¶n ¸nh cña chñ nghÜa M¸c trong s¸ch b¸o t− s¶n"82, vµ th«ng qua chñ nghÜa c¬ héi BÐc-stanh nã ®· ®i th¼ng mét m¹ch ®Õn chñ nghÜa tù do. Mét mÆt, "ph¸i kinh tÕ" trong §¶ng d©n chñ - x· héi say mª víi quan niÖm nöa v« chÝnh phñ cña phong trµo c«ng nh©n thuÇn tuý, cho r»ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ñng hé ph¸i ®èi lËp t− s¶n nh− thÕ lµ ph¶n béi quan ®iÓm giai cÊp, tuyªn bè r»ng chÕ ®é d©n chñ t− s¶n ë Nga lµ mét ¶o ¶nh*. MÆt kh¸c, "ph¸i kinh tÕ" cã

* Xem quyÓn s¸ch nhá cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n": "Hai ®¹i

héi" (tr. 32), nh»m chèng b¸o "Tia löa".

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n 225

mµu s¾c kh¸c, trong lóc còng say mª víi phong trµo c«ng nh©n thuÇn tuý ®ã, ®· tr¸ch nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng lµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn cuéc ®Êu tranh x· héi chèng chÕ ®é chuyªn chÕ mµ ph¸i tù do chñ nghÜa, ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ph¸i v¨n hãa ë n−íc ta* ®ang tiÕn hµnh.

B¸o "Tia löa" cò ®· chØ ra nh÷ng nh©n tè d©n chñ t− s¶n ë Nga, ngay tõ lóc cßn nhiÒu ng−êi ch−a thÊy ®−îc nh÷ng nh©n tè ®ã. B¸o ®· yªu cÇu giai cÊp v« s¶n ñng hé ph¸i d©n chñ ®ã) xem b¸o "Tia löa", sè 2, vÒ viÖc ñng hé phong trµo sinh viªn1), sè 8 vÒ cuéc ®¹i héi bÝ mËt cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, sè 16 vÒ çc thñ lÜnh quý téc2) thuéc ph¸i tù do, sè 183) vÒ t×nh h×nh bÊt m·n trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng**, v.v.). B¸o "Tia löa" cò ®· th−êng xuyªn v¹ch ra tÝnh chÊt giai cÊp, tÝnh chÊt t− s¶n cña phong trµo tù do chñ nghÜa vµ cña phong trµo cÊp tiÕn, vµ ®· nãi víi ph¸i "Gi¶i phãng" cã th¸i ®é ngo¾t ngoÐo r»ng: "§· ®Õn lóc nªn hiÓu mét ch©n lý gi¶n ®¬n lµ muèn b¶o ®¶m tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chung l−ng ®Êu cËt thùc sù (chø kh«ng ph¶i trªn lêi nãi) chèng kÎ thï chung, th× kh«ng ph¶i dùa

* Xem "Phô tr−¬ng riªng cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n"" th¸ng

ChÝn 1899. ** Nh©n dÞp nµy, t«i xin tá lßng thµnh thËt biÕt ¬n Xta-r«-ve vµ

Plª-kha-nèp v× ®· lµm mét viÖc v« cïng cã Ých lµ ph¸t hiÖn t¸c gi¶ kh«ng ký tªn d−íi çc bµi trªn b¸o "Tia löa" cò. Chóng ta hy väng r»ng hä sÏ tiÕn hµnh viÖc nµy ®Õn cïng – tµi liÖu thu thËp ®−îc sÏ hÕt søc tiªu biÓu cho viÖc ®¸nh gi¸ b−íc ngoÆt cña tê "Tia löa" míi h−íng ®Õn t− t−ëng cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n".


tr. 493 - 500. 2) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.6,

tr. 330 - 338. 3) Nh− trªn, t.6, tr. 433 - 444.

V.I. Lª-nin 226

vµo thñ ®o¹n chÝnh trÞ, kh«ng ph¶i dïng çch mµ XtÕp-ni-¸c qu¸ cè ®· cã lÇn tõng gäi lµ tù c¾t xÐn, tù che giÊu m×nh, kh«ng ph¶i lµ b»ng mét sù dèi tr¸ cã tÝnh chÊt −íc lÖ lµ thõa nhËn lÉn nhau mét çch ngo¹i giao, mµ ph¶i b»ng çch thùc tÕ tham gia ®Êu tranh, thùc tÕ thèng nhÊt ®Êu tranh. Khi cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc chèng thÕ lùc ph¶n ®éng qu©n phiÖt - c¶nh s¸t vµ phong kiÕn - t¨ng l÷ ®· thùc tÕ trë thµnh cuéc ®Êu tranh chung cïng víi cuéc ®Êu tranh cña bÊt cø mét chÝnh ®¶ng thùc sù nµo dùa trªn mét giai cÊp nµo ®ã trong nh©n d©n (thÝ dô giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa), – lóc ®ã sù phèi hîp hµnh ®éng ®· ®−îc thiÕt lËp mµ kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng c©u nãi v¨n hoa vÒ sù c«ng nhËn lÉn nhau" (sè 26)1).

Lèi ®Æt vÊn ®Ò Êy cña b¸o "Tia löa" cò ®−a chóng ta ®Õn s¸t çc cuéc tranh luËn hiÖn nay vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®èi víi ph¸i tù do. Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, çc cuéc tranh luËn Êy b¾t ®Çu tõ §¹i héi II, lµ ®¹i héi ®· ®−a ra hai nghÞ quyÕt phï hîp víi quan ®iÓm cña ph¸i ®a sè (nghÞ quyÕt cña Plª-kha-nèp) vµ cña ph¸i thiÓu sè (nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve). NghÞ quyÕt thø nhÊt v¹ch ra mét çch chÝnh x¸c tÝnh chÊt giai cÊp cña ph¸i tù do, coi ®ã lµ phong trµo cña giai cÊp t− s¶n, vµ ®Ò lªn hµng ®Çu nhiÖm vô ph¶i gi¶i thÝch cho giai cÊp v« s¶n hiÓu râ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng vµ tÝnh chÊt chèng v« s¶n cña khuynh h−íng tù do chñ nghÜa chñ yÕu (cña ph¸i "Gi¶i phãng"). Khi thõa nhËn r»ng giai cÊp v« s¶n cÇn ph¶i ñng hé ph¸i d©n chñ t− s¶n, nghÞ quyÕt ®ã kh«ng r¬i vµo thñ ®o¹n thõa nhËn lÉn nhau cña çc chÝnh kh¸ch, mµ ®· theo tinh thÇn b¸o "Tia löa" cò, quy vÊn ®Ò vµo viÖc cïng nhau ®Êu tranh: "chõng nµo giai cÊp t− s¶n cßn lµ çch m¹ng hay chØ cã th¸i ®é ®èi lËp trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng


tr. 50.


chÕ ®é Nga hoµng", th× nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi "cÇn ph¶i ñng hé" hä.

Ng−îc l¹i, nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve kh«ng ph©n tÝch ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ vÒ mÆt giai cÊp. NghÞ quyÕt Êy ®Çy dÉy nh÷ng ý ®Þnh tèt ®Ñp, nghÞ quyÕt th¶o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tháa thuËn thËt hÕt søc cao c¶ vµ tèt ®Ñp, nh−ng tiÕc thay, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn hoang ®−êng su«ng s¸o: ph¸i tù do hay ph¸i d©n chñ ph¶i tuyªn bè mét ®iÒu g× ®ã, kh«ng ®−îc ®Ò ra nh÷ng yªu s¸ch nµo ®ã, ph¶i ®Ò ra mét çi g× ®ã lµm khÈu hiÖu cña m×nh. Lµm nh− thÓ lÞch sö cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ë kh¾p mäi n¬i ®©u ®©u còng ®Òu ch−a c¶nh b¸o c«ng nh©n lµ ®õng tin vµo çc lêi tuyªn bè, çc yªu cÇu vµ çc khÈu hiÖu! Lµm nh− thÓ lÞch sö ch−a chØ cho chóng ta thÊy hµng tr¨m thÝ dô: nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n ®· ®Ò ra kh«ng nh÷ng çc khÈu hiÖu tù do hoµn toµn mµ c¶ nh÷ng khÈu hiÖu b×nh ®¼ng n÷a, ®· ®Ò ra çc khÈu hiÖu cña chñ nghÜa x· héi, nh−ng kh«ng v× thÕ mµ hä th«i kh«ng cßn lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n, vµ nh− vËy hä cµng lµm "mê tèi" thªm ý thøc gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n! Çnh trÝ thøc trong §¶ng d©n chñ - x· héi muèn ®Êu tranh chèng viÖc lµm mê tèi ®ã b»ng çch ®−a ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n lµ kh«ng ®−îc lµm mê tèi! Çnh v« s¶n th× ®Êu tranh b»ng çch ph©n tÝch néi dung giai cÊp cña chñ nghÜa d©n chñ. Çnh trÝ thøc theo ®uæi çi ®iÒu kiÖn tháa thuËn su«ng. Çnh v« s¶n th× ®ßi thùc tÕ cïng nhau ®Êu tranh. Çnh trÝ thøc t¹o ra mét çi th−íc ®Ó ®o giai cÊp t− s¶n tèt, l−¬ng thiÖn, vµ xøng ®¸ng tháa thuËn víi nã. Çnh v« s¶n ch¼ng mong chê mét ®iÒu g× tèt ë giai cÊp t− s¶n, mµ ñng hé bÊt kú giai cÊp t− s¶n nµo dï lµ giai cÊp t− s¶n tÖ nhÊt chõng nµo giai cÊp ®ã trªn thùc tÕ cßn ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng. Çnh trÝ thøc ®· r¬i vµo quan ®iÓm mÆc c¶ con bu«n: nÕu çc anh ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chø kh«ng ph¶i vÒ phÝa nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch

V.I. Lª-nin 228

m¹ng th× chóng t«i b»ng lßng tháa thuËn víi çc anh, chèng kÎ thï chung, cßn kh«ng th× th«i. Çnh v« s¶n th× l¹i ®øng trªn quan ®iÓm hîp lý: chóng t«i cã ñng hé çc anh hay kh«ng, ®iÒu ®ã hoµn toµn lµ do chóng t«i cã thÓ nÖn mét çch khÐo lÐo h¬n vµo kÎ thï cña chóng t«i Ýt ra lµ mét ®ßn nµo ®Êy, hay kh«ng?

TÊt c¶ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña nghÞ quyÕt Xta-r«-ve béc lé sê sê ra ngay lÇn ®Çu tiªn khi nã cä x¸t víi thùc tÕ. ViÖc cä x¸t nh− vËy chÝnh lµ kÕ ho¹ch næi tiÕng cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi, kÕ ho¹ch "®éng viªn kiÓu cao nhÊt" nh©n nh÷ng lêi nghÞ luËn cã tÝnh nguyªn t¾c trong sè 77 (x· luËn: "Ph¸i d©n chñ trªn ng· ba ®−êng") vµ trong sè 78 (tiÓu luËn cña Xta-r«-ve). VÒ kÕ ho¹ch th× trong quyÓn s¸ch nhá cña Lª-nin ®· cã nãi ®Õn, ë ®©y cÇn ph¶i nãi ®Õn nh÷ng ®iÓm nghÞ luËn Êy.

T− t−ëng chñ yÕu (hay nãi ®óng h¬n, sù m¬ hå chñ yÕu) trong nh÷ng nghÞ luËn nãi trªn cña b¸o "Tia löa" míi, lµ viÖc ph©n biÖt ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng víi ph¸i d©n chñ t− s¶n. ViÖc ph©n biÖt ®ã nh− sîi chØ ®á xuyªn qua c¶ hai bµi b¸o, ngoµi ra, b¹n ®äc nµo chó ý sÏ thÊy r»ng thay vµo danh tõ ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ bªn c¹nh danh tõ ph¸i d©n chñ t− s¶n, ng−êi ta dïng nh÷ng danh tõ ®ång nghÜa víi nhau nh−: ph¸i d©n chñ, giíi trÝ thøc cÊp tiÕn (sic!), ph¸i d©n chñ ®ang n¶y në, ph¸i d©n chñ trÝ thøc. B¸o "Tia löa" míi, vèn tÝnh khiªm tèn, ®· n©ng sù ph©n biÖt Êy lªn thµnh mét ph¸t kiÕn vÜ ®¹i, mét quan niÖm ®éc ®¸o mµ Lª-nin ®¸ng th−¬ng "kh«ng hiÓu næi". Sù ph©n biÖt Êy trùc tiÕp liªn quan tíi ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi mµ chóng ta ®· tõng rÊt nhiÒu lÇn ®−îc nghe T¬-rèt-xki vµ ban biªn tËp b¸o "Tia löa" trùc tiÕp nãi ®Õn, ®ã chÝnh lµ: ph¸i tù do theo xu h−íng héi ®ång ®Þa ph−¬ng "ph¶i ch¨ng chØ ®¸ng ®Ó cho bä c¹p ch©m chÝch", cßn ph¸i d©n chñ trÝ thøc th× ®¸ng ®−îc tháa thuËn víi chóng ta. Ph¸i d©n chñ ph¶i hµnh ®éng ®éc lËp víi t− çch lµ mét lùc l−îng ®éc


lËp. "Ph¸i tù do ë Nga, nÕu bÞ lÊy mÊt bé phËn tÊt yÕu vÒ mÆt lÞch sö, bÞ lÊy mÊt d©y thÇn kinh ho¹t ®éng (xin nghe ®Êy!), bÞ lÊy mÊt çi nöa d©n chñ - t− s¶n, th× ph¶i ch¨ng chØ ®¸ng ®Ó cho bä c¹p ch©m chÝch mµ th«i". Trong quan niÖm cña Lª-nin vÒ "ph¸i tù do Nga, kh«ng cã nh÷ng thµnh phÇn x· héi mµ §¶ng d©n chñ - x· héi, víi t− çch lµ ®éi tiÒn phong cña ph¸i d©n chñ, cã thÓ bÊt kú lóc nµo (!) còng g©y ¶nh h−ëng ®Õn ®−îc".

Lý luËn míi lµ nh− vËy. Còng nh− tÊt c¶ çc lý luËn míi cña b¸o "Tia löa" hiÖn nay, lý luËn ®ã lµ mét mí bßng bong hoµn toµn. Thø nhÊt, çi tham väng cho m×nh lµ ng−êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra ph¸i d©n chñ trÝ thøc, lµ kh«ng cã c¨n cø vµ ®¸ng buån c−êi. Thø hai, ph©n biÖt ph¸i tù do theo xu h−íng héi ®ång ®Þa ph−¬ng víi ph¸i d©n chñ t− s¶n, lµ kh«ng ®óng. Thø ba, ý kiÕn cho r»ng giíi trÝ thøc cã thÓ trë thµnh mét lùc l−îng ®éc lËp, lµ v« c¨n cø. Thø t−, qu¶ quyÕt cho r»ng ph¸i tù do theo xu h−íng héi ®ång ®Þa ph−¬ng (kh«ng cã çi nöa "d©n chñ t− s¶n") chØ ®¸ng ®Ó cho ng−êi ta ®¶ kÝch, v.v. lµ bÊt c«ng. Chóng ta sÏ ph©n tÝch tÊt c¶ nh÷ng ®iÓm Êy.

Lª-nin d−êng nh− ®· kh«ng ®Õm xØa ®Õn sù ph¸t sinh cña ph¸i d©n chñ trÝ thøc vµ cña phÇn tö thø ba.

Chóng ta h·y më tê "B×nh minh", sè 2 - 3. Chóng ta lÊy chÝnh ngay bµi "§iÓm qua t×nh h×nh trong n−íc" mµ Xta-r«-ve ®· cã trÝch dÉn trong bµi tiÓu luËn cña «ng ta. Chóng ta ®äc ®Çu ®Ò môc thø ba: "PhÇn tö thø ba"1). Chóng ta gië môc nµy vµ ®äc thÊy ®o¹n nãi vÒ "sè l−îng vµ ¶nh h−ëng ngµy cµng t¨ng cña çc thÇy thuèc, çc nhµ kü thuËt, v.v. c«ng t¸c t¹i héi ®ång ®Þa ph−¬ng", ®äc ®o¹n nãi vÒ "sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ nµo k×m h·m ®−îc lµm n¶y sinh ra nhu cÇu vÒ trÝ thøc mµ sè l−îng ngµy mét t¨ng lªn", _________________________________________________________________________________


V.I. Lª-nin 230

®o¹n "kh«ng tr¸nh khái cã xung ®ét gi÷a çc phÇn tö trÝ thøc Êy víi bän quan liªu vµ nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu çc së", ®äc ®o¹n "thêi gian gÇn ®©y, nh÷ng vô xÝch mÝch ®ã ®· mang tÝnh chÊt mét vô dÞch thùc sù", "®o¹n chÕ ®é chuyªn chÕ hoµn toµn kh«ng thÓ t−¬ng dung ®−îc víi lîi Ých cña tÇng líp trÝ thøc nãi chung", chóng ta ®äc thÊy lêi kªu gäi trùc tiÕp çc phÇn tö Êy d−íi "ngän cê" cña §¶ng d©n chñ - x· héi...

Tèt l¾m ph¶i kh«ng? Ph¸i d©n chñ trÝ thøc míi ®−îc ph¸t hiÖn vµ tÝnh tÊt yÕu trong viÖc kªu gäi ph¸i ®ã ®øng d−íi ngän cê cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ®Òu do Lª-nin cã ¸c t©m ®· "ph¸t hiÖn" ra ba n¨m tr−íc ®©y råi!

§−¬ng nhiªn, lóc bÊy giê ch−a ph¸t hiÖn ra sù ®èi lËp gi÷a ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n. Nh−ng sù ®èi lËp Êy còng tµi t×nh gièng nh− nÕu ta nãi: tØnh M¸t-xc¬-va vµ l·nh thæ ®Õ quèc Nga. Çc nh©n sÜ héi ®ång ®Þa ph−¬ng cã quyÒn lùc vµ çc thñ lÜnh quý téc lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ, chõng nµo hä cßn chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chÕ ®é n«ng n«. Chñ nghÜa d©n chñ cña hä bÞ h¹n chÕ, hÑp hßi, kh«ng triÖt ®Ó, gièng nh− tÊt c¶ vµ bÊt kú chñ nghÜa d©n chñ nµo còng ®Òu bÞ h¹n chÕ, hÑp hßi vµ kh«ng triÖt ®Ó ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Bµi x· luËn ®¨ng trªn tê "Tia löa", sè 77, ®· ph©n tÝch ph¸i tù do ë n−íc ta, chia nã ra thµnh çc nhãm: 1) bän ®Þa chñ - chñ n«; 2) bän ®Þa chñ thuéc ph¸i tù do; 3) ph¸i trÝ thøc tù do chñ nghÜa chñ tr−¬ng mét nÒn hiÕn ph¸p cã nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ t− çch bÇu cö vµ øng cö; vµ 4) nhãm cùc t¶ – giíi trÝ thøc d©n chñ. Sù ph©n tÝch ®ã kh«ng ®Çy ®ñ vµ rèi tung v× ng−êi ta lÉn lén viÖc ph©n chia giíi trÝ thøc víi viÖc ph©n chia çc giai cÊp vµ çc tËp ®oµn kh¸c nhau mµ giíi trÝ thøc ®¹i biÓu cho lîi Ých cña hä. Ngoµi nh÷ng lîi Ých cña tÇng líp ®«ng ®¶o ®Þa chñ, ph¸i d©n chñ t− s¶n Nga cßn ph¶n ¸nh lîi Ých cña ®«ng ®¶o th−¬ng nh©n, c«ng nghiÖp gia, nhÊt lµ h¹ng trung vµ h¹ng nhá vµ ®ång thêi (®iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng) còng ph¶n ¸nh lîi


Ých cña ®«ng ®¶o nghiÖp chñ vµ tiÓu nghiÖp chñ trong n«ng d©n. Kh«ng ®Õm xØa ®Õn tÇng líp réng r·i nhÊt Êy cña ph¸i d©n chñ t− s¶n Nga, ®ã lµ khuyÕt ®iÓm thø nhÊt trong sù ph©n tÝch cña b¸o "Tia löa". KhuyÕt ®iÓm thø hai lµ ®· quªn r»ng giíi trÝ thøc d©n chñ Nga kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ tÊt yÕu ph¶i ®−îc ph©n chia ra lµm ba nh¸nh, c¨n cø vµo lËp tr−êng chÝnh trÞ cña hä: nh¸nh "Gi¶i phãng", nh¸nh x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ nh¸nh d©n chñ - x· héi. TÊt c¶ çc khuynh h−íng Êy cã mét lÞch sö l©u dµi, vµ mçi khuynh h−íng biÓu hiÖn (víi mét tr×nh ®é râ rµng cã thÓ cã ®−îc trong mét nhµ n−íc chuyªn chÕ) quan ®iÓm cña çc nhµ t− t−ëng «n hßa vµ çch m¹ng thuéc ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ quan ®iÓm cña giai cÊp v« s¶n. Kh«ng cã g× ®¸ng buån c−êi h¬n çi nguyÖn väng ng©y th¬ cña b¸o "Tia löa" míi, ®ã lµ: "ph¸i d©n chñ ph¶i hµnh ®éng víi t− çch lµ mét lùc l−îng ®éc lËp", h¬n n÷a ë ®©y l¹i ®em ph¸i d©n chñ víi giíi trÝ thøc cÊp tiÕn, coi lµm mét! B¸o "Tia löa" míi quªn r»ng giíi trÝ thøc cÊp tiÕn hay lµ ph¸i d©n chñ trÝ thøc, khi ®· trë thµnh "mét lùc l−îng ®éc lËp" th× ®Êy chÝnh lµ "§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" ë n−íc ta! Giíi trÝ thøc d©n chñ ë n−íc ta kh«ng thÓ cã h¹ng trÝ thøc "cùc t¶" nµo kh¸c. §−¬ng nhiªn, chØ víi ý nghÜa mØa mai hay chØ víi ý nghÜa ®¶ kÝch, míi cã thÓ nãi ®Õn lùc l−îng ®éc lËp cña mét giíi trÝ thøc nh− vËy. §øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ tõ ph¸i "Gi¶i phãng" chuyÓn sang t¶, nh− vËy cã nghÜa lµ chuyÓn sang ph¸i §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, chø ch¼ng chuyÓn ®i n¬i nµo kh¸c c¶.

Sau hÕt, ph¸t hiÖn míi, gÇn ®©y nhÊt cña b¸o "Tia löa" míi cµng kh«ng ®øng v÷ng ®−îc, nã nãi r»ng "ph¸i tù do kh«ng cã çi nöa d©n chñ - t− s¶n" th× ph¶i ch¨ng chØ ®¸ng ®Ó cho bä c¹p ch©m chÝch, r»ng "hîp lý h¬n c¶ lµ vøt bá çi t− t−ëng vÒ b¸ quyÒn l·nh ®¹o ®i", nÕu ngoµi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ra, kh«ng cßn ai ®Ó b¾t tay n÷a. BÊt kú

V.I. Lª-nin 232

ph¸i tù do nµo còng ®¸ng ®−îc §¶ng d©n chñ - x· héi ñng hé, chõng nµo trªn thùc tÕ, hä vÉn chiÕn ®Êu chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. ChÝnh sù ñng hé Êy cña ng−êi d©n chñ duy nhÊt triÖt ®Ó ®Õn cïng, tøc lµ cña giai cÊp v« s¶n, ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ kh«ng triÖt ®Ó (tøc lµ t− s¶n) – chÝnh sù ñng hé Êy thùc hiÖn t− t−ëng vÒ b¸ quyÒn l·nh ®¹o. ChØ cã quan niÖm tiÓu t− s¶n, con bu«n vÒ b¸ quyÒn l·nh ®¹o míi nh×n thùc chÊt cña b¸ quyÒn l·nh ®¹o lµ ë trong tháa thuËn, trong sù thõa nhËn lÉn nhau, trong çc ®iÒu kiÖn s¸o rçng. §øng trªn quan ®iÓm giai cÊp v« s¶n th× b¸ quyÒn l·nh ®¹o trong chiÕn tranh thuéc vÒ kÎ nµo ®Êu tranh kiªn tr× h¬n c¶, kÎ nµo lîi dông mäi c¬ héi ®Ó ®¸nh vµo qu©n thï, kÎ nµo mµ lêi nãi vµ viÖc lµm nhÊt trÝ víi nhau, kÎ nµo do ®ã mµ trë thµnh nhµ l·nh tô t− t−ëng cña ph¸i d©n chñ, phª ph¸n mäi th¸i ®é cã tÝnh chÊt nöa vêi*. B¸o "Tia löa" míi ®· nhÇm to khi nghÜ r»ng tÝnh chÊt nöa vêi lµ ®Æc tÝnh tinh thÇn chø kh«ng ph¶i lµ ®Æc tÝnh chÝnh trÞ - kinh tÕ cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, khi nghÜ r»ng cã thÓ vµ cÇn ph¶i t×m mét çi th−íc ®Ó ®o tÝnh chÊt nöa vêi, mét çi th−íc mµ ch−a ®¹t ®Õn møc ®é ®ã th× ph¸i tù do chØ ®¸ng ®Ó cho bä c¹p ch©m chÝch, cßn v−ît qu¸ giíi h¹n th−íc ®o Êy th× ph¸i tù do ®¸ng ®−îc tháa thuËn. ChÝnh ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ "x¸c ®Þnh tõ tr−íc møc ®é cña hµnh vi ®ª tiÖn cã thÓ dung thø ®−îc". ThËt vËy, xin h·y suy nghÜ vÒ nh÷ng lêi sau ®©y: ®em viÖc çc nhãm ®èi lËp thõa nhËn quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ kÝn, lµm ®iÒu kiÖn tháa thuËn víi hä, nh− thÕ

* Chó thÝch nµy dïng cho mét phÇn tö s¸ng suèt thuéc ph¸i "Tia

löa" míi. Cã lÏ ng−êi ta sÏ nãi víi chóng ta r»ng cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt cña giai cÊp v« s¶n sÏ dÉn ®Õn – mµ kh«ng ®Ò ra bÊt kú mét ®iÒu kiÖn g× – chç giai cÊp t− s¶n lîi dông thµnh qu¶ cña th¾ng lîi. Chóng ta sÏ tr¶ lêi b»ng c©u hái: ngoµi lùc l−îng ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n ra th× cßn cã thÓ cã çi g× b¶o ®¶m thùc hiÖn çc ®iÒu kiÖn cña giai cÊp v« s¶n?


cã nghÜa lµ "®em biÕu hä mét chÊt ph¶n øng kh«ng c−ìng næi trong yªu s¸ch cña m×nh, mét thø giÊy quú cña chñ nghÜa d©n chñ, vµ ®em toµn bé gi¸ trÞ ¶nh h−ëng cña giai cÊp v« s¶n ®Æt lªn çi c©n tÝnh to¸n chÝnh trÞ cña hä" (sè 78). ViÕt nh− thÕ thËt lµ hay! vµ thËt rÊt muèn nãi víi «ng Xta-r«-ve, t¸c gi¶ cña nh÷ng lêi mü miÒu Êy r»ng b¹n ¸c-ca-®i Ni-c«-la-ª-vÝch cña t«i ¬i, ®õng cã nãi v¨n vÎ n÷a! ¤ng Xt¬-ru-vª khi ghi quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu vµo c−¬ng lÜnh cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", chØ dïng bót v¹ch mét çi lµ ®· ®¸nh lui ®−îc çi chÊt ph¶n øng kh«ng c−ìng næi cña Xta-r«-ve. Vµ trªn thùc tÕ, chÝnh còng «ng Xt¬-ru-vª ®ã ®· nhiÒu lÇn chøng minh víi chóng ta r»ng tÊt c¶ çc thø c−¬ng lÜnh ®ã, ®èi víi ph¸i tù do, chØ ®¬n gi¶n lµ mét m¶nh giÊy, kh«ng ph¶i lµ giÊy quú, mµ lµ mét m¶nh giÊy th−êng, v× ®èi víi mét ng−êi d©n chñ t− s¶n th× kh«ng khã g× h«m nay viÕt thÕ nµy, ngµy mai l¹i viÕt thÕ kh¸c. ThËm chÝ nhiÒu phÇn tö trÝ thøc t− s¶n chuyÓn sang §¶ng d©n chñ - x· héi, còng cã ®Æc tÝnh Êy. Toµn bé lÞch sö ph¸i tù do ch©u ¢u vµ ph¸i tù do Nga ®· chØ ra hµng tr¨m thÝ dô vÒ lêi nãi vµ viÖc lµm kh«ng ®i ®«i víi nhau. ChÝnh v× vËy ý ®Þnh cña Xta-r«-ve muèn ph¸t minh ra thø giÊy ph¶n øng kh«ng c−ìng næi, thËt lµ mét ý ®Þnh ng©y th¬.

ý ®Þnh ng©y th¬ ®ã ®· dÉn Xta-r«-ve ®Õn çi t− t−ëng vÜ ®¹i nµy: ñng hé h¹ng t− s¶n kh«ng t¸n thµnh quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu, trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng chÕ ®é Nga hoµng, nh− vËy cã nghÜa lµ "t− t−ëng vÒ quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu chung quy l¹i ch¼ng cßn g×"! Cã lÏ Xta-r«-ve sÏ cßn viÕt cho chóng ta mét bµi tiÓu luËn mü miÒu*,

* Thªm mét thÝ dô nhá vÒ ¸ng v¨n xu«i cña ¸c-ca-®i Ni-c«-la-ª-vÝch

cña chóng ta: "BÊt kú ai trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· theo dâi sinh ho¹t x· héi ë n−íc Nga, ch¾c ch¾n lµ còng ®Òu kh«ng thÓ kh«ng nhËn thÊy mét xu h−íng d©n chñ m¹nh mÏ, tiÕn tíi t− t−ëng c«ng khai kh«ng cßn kÌm theo líp t− t−ëng nµo, kh«ng cßn mang tµn d−

V.I. Lª-nin 234

chøng minh r»ng khi ñng hé bän qu©n chñ trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, chóng ta sÏ ®em "t− t−ëng" céng hßa quy l¹i thµnh con sè kh«ng? Tai v¹ chÝnh lµ ë chç t− t−ëng cña Xta-r«-ve quay mét çch bÊt lùc trong khu«n khæ çc ®iÒu kiÖn, çc khÈu hiÖu, çc yªu s¸ch, çc lêi tuyªn bè vµ ®· bá quªn mÊt tiªu chuÈn hiÖn thùc duy nhÊt lµ: møc ®é thùc tÕ tham gia ®Êu tranh. Do ®Êy trªn thùc tiÔn nhÊt ®Þnh sÏ t« vÏ giíi trÝ thøc cÊp tiÕn, tuyªn bè lµ cã thÓ "tháa thuËn" víi hä. §Ó nh¹o b¸ng chñ nghÜa M¸c, ng−êi ta gäi giíi trÝ thøc lµ "d©y thÇn kinh ®éng lùc" cña ph¸i tù do (chø kh«ng ph¶i lµ anh n« béc bÎm mÐp −?). Nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn Ph¸p vµ ý ®−îc tÆng danh hiÖu lµ nh÷ng ng−êi xa l¹ ®èi víi çc yªu s¸ch ph¶n d©n chñ vµ yªu s¸ch chèng v« s¶n, mÆc dÇu ai còng biÕt r»ng çc phÇn tö cÊp tiÕn Êy ®· kh«ng biÕt bao nhiªu lÇn ph¶n béi l¹i c−¬ng lÜnh cña hä vµ lµm mê tèi ý thøc gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n, mÆc dï còng trong sè b¸o "Tia löa" ®ã (sè 78), ë trang tiÕp theo sau (tr. 7), b¹n cã thÓ ®äc thÊy r»ng ph¸i qu©n chñ vµ ph¸i céng hßa ë ý ®· "nhÊt trÝ" nh− thÕ nµo "trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa x· héi". NghÞ quyÕt cña çc phÇn tö trÝ thøc Xa-ra-tèp (héi vÖ sinh) vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã ®¹i biÓu cña toµn d©n tham gia vµo nµo cña qu¸ khø lÞch sö, tiÕn tíi t− t−ëng kh«ng t« son tr¸t phÊn vÒ tù do lËp hiÕn. Xu h−íng Êy lµ sù thùc hiÖn mét qu¸ tr×nh l©u dµi cña nh÷ng sù biÕn ®æi nhá trong giíi d©n chñ, cña nh÷ng sù biÕn hãa kiÓu ¤-vi-®i trong giíi d©n chñ mang mu«n mµu s¾c; nh÷ng sù biÕn hãa Êy ®· thu hót sù chó ý vµ sù quan t©m cña c¶ mét lo¹t thÕ hÖ kÕ tiÕp nhau trong suèt hai m−¬i n¨m". §¸ng tiÕc lµ ®iÒu nµy kh«ng ®óng, v× t− t−ëng tù do kh«ng béc lé ra mµ chÝnh l¹i ®−îc chñ nghÜa duy t©m cña çc nhµ triÕt häc míi nhÊt cña ph¸i d©n chñ t− s¶n (Bun-ga-cèp, BÐc-®i-a-Ðp, Nèp-g«-rèt-txÐp v.v.. Xem "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m" vµ "Con ®−êng míi"83) t« son tr¸t phÊn lªn. §ång thêi còng ®¸ng tiÕc r»ng, th«ng qua tÊt c¶ çc sù biÕn hãa kiÓu ¤-vi-®i mu«n mµu s¾c cña Xta-r«-ve, cña T¬-rèt-xki vµ M¸c-tèp, ®· béc lé çi xu h−íng thiªn vÒ lèi nãi su«ng.


viÖc lËp ph¸p, ®−îc tuyªn bè lµ "tiÕng nãi ch©n chÝnh (!!) cña ph¸i d©n chñ" (sè 77). KÌm theo víi kÕ ho¹ch thùc tÕ cña nh÷ng ng−êi v« s¶n tham gia cuéc vËn ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, lµ lêi khuyªn nªn "tiÕn hµnh mét sù tháa thuËn nµo ®ã víi çc ®¹i biÓu çnh t¶ cña giai cÊp t− s¶n ®èi lËp" (mét cuéc tháa thuËn næi tiÕng vÒ viÖc kh«ng g©y ra khiÕp sî). §¸p l¹i c©u Lª-nin hái lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tháa thuËn næi tiÕng kiÓu Xta-r«-ve ®· biÕn ®i ®©u mÊt, ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi tr¶ lêi:

"§¶ng viªn ph¶i lu«n lu«n ghi nhí çc ®iÒu kiÖn Êy, vµ khi biÕt r»ng ®¶ng chØ ®ång ý trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn g× míi chÝnh thøc tiÕn hµnh tháa thuËn chÝnh trÞ víi chÝnh ®¶ng d©n chñ, th× trong nh÷ng tr−êng hîp tháa thuËn côc bé ®· nãi ®Õn ë trong bøc th−, vÒ mÆt tinh thÇn ®¶ng viªn cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ph©n biÖt chÆt chÏ çc ®¹i biÓu ®¸ng tin cËy cña ph¸i ®èi lËp t− s¶n, tøc ph¸i d©n chñ ch©n chÝnh, víi ph¸i tù do ngåi m¸t ¨n b¸t vµng"*.

LÇn l−ît b−íc nµy ®Õn b−íc kh¸c. §ång thêi víi sù tháa thuËn cña toµn ®¶ng (theo nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve, ®Êy lµ sù tháa thuËn duy nhÊt cã thÓ dung thø ®−îc), ®· xuÊt hiÖn nh÷ng cuéc tháa thuËn riªng ë çc thµnh phè. §ång thêi víi çc cuéc tháa thuËn chÝnh thøc, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng cuéc tháa thuËn vÒ tinh thÇn. ViÖc thõa nhËn trªn ®Çu l−ìi çc "®iÒu kiÖn" vµ tr¸ch nhiÖm "tinh thÇn" cña hä lµ ®Ó ®−a l¹i çi danh hiÖu lµ "ng−êi d©n chñ ch©n chÝnh" vµ "®¸ng tin cËy", mÆc dï bÊt kú ®øa bÐ nµo còng

* Xem "Th− göi çc tæ chøc ®¶ng" – bøc th− thø hai cña ban biªn tËp,

còng in bÝ mËt ("chØ dµnh riªng cho ®¶ng viªn"), mÆc dï trong th− ch¼ng cã chót g× lµ bÝ mËt c¶. §em so s¸nh lêi gi¶i ®¸p nµy cña toµn ban biªn tËp víi quyÓn s¸ch nhá "bÝ mËt" cña Plª-kha-nèp: "VÒ s¸ch l−îc cña chóng ta ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña ph¸i t− s¶n tù do chèng chÕ ®é Nga hoµng" (Gi¬-ne-v¬. 1905. Th− göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ChØ dµnh riªng cho ®¶ng viªn), – ®ã thËt lµ mét viÖc hÕt søc bæ Ých. Chóng t«i hy väng sÏ trë l¹i hai t¸c phÈm nµy.

V.I. Lª-nin 236

hiÓu r»ng hµng chôc hµng tr¨m tay ba hoa trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng sÏ ®−a ra bÊt kú lêi tuyªn bè su«ng nµo, thËm chÝ sÏ dïng lêi lÏ thµnh thùc cña nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn cam ®oan r»ng hä lµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, th× còng chØ lµ ®Ó lµm yªn lßng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi mµ th«i.

Kh«ng, giai cÊp v« s¶n sÏ kh«ng ch¬i çi trß khÈu hiÖu, tuyªn bè vµ tháa thuËn ®ã. Giai cÊp v« s¶n kh«ng bao giê quªn r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n kh«ng thÓ lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ ®¸ng tin cËy. Giai cÊp v« s¶n sÏ ñng hé ph¸i d©n chñ t− s¶n kh«ng ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu giao −íc víi hä kh«ng g©y ra khiÕp sî, kh«ng ph¶i c¨n cø vµo lßng tin t−ëng ë tÝnh chÊt ®¸ng tin cËy cña hä; tr¸i l¹i, lóc nµo vµ chõng nµo ph¸i d©n chñ t− s¶n thùc tÕ ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ th× lóc Êy, chõng Êy giai cÊp v« s¶n ñng hé hä. Nh»m ®¹t nh÷ng môc ®Ých x· héi - çch m¹ng ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n, viÖc ñng hé ®ã lµ cÇn thiÕt.



__________________

237

Tõ chñ nghÜa d©n tuý ®Õn chñ nghÜa m¸c

Bµi thø nhÊt

Võa råi, mét tê b¸o hîp ph¸p ®· nãi lªn ý kiÕn cho r»ng hiÖn nay kh«ng ph¶i lóc v¹ch "m©u thuÉn" vÒ lîi Ých gi÷a çc giai cÊp ®ang chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. ý kiÕn ®ã kh«ng ph¶i lµ míi. Chóng ta thÊy ý kiÕn ®ã trªn t¹p chÝ "Gi¶i phãng" vµ trªn b¸o "N−íc Nga çch m¹ng", dÜ nhiªn víi nh÷ng ®iÓm rµo ®ãn thÕ nµy hay thÕ kh¸c. LÏ tù nhiªn quan ®iÓm ®ã thèng trÞ trong ®¸m ng−êi ®¹i biÓu cho ph¸i d©n chñ t− s¶n. VÒ phÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi th× ë hä kh«ng thÓ cã hai ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµy. Cuéc ®Êu tranh chung cña giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng nªn vµ kh«ng thÓ khiÕn cho giai cÊp v« s¶n quªn ®−îc sù ®èi lËp cã tÝnh chÊt ®èi ®Þch gi÷a lîi Ých cña hä vµ lîi Ých cña çc giai cÊp h÷u s¶n. Mµ muèn lµm s¸ng tá sù ®èi lËp ®ã th× ®ßi hái ph¶i lµm s¸ng râ nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt s©u s¾c gi÷a quan ®iÓm cña çc khuynh h−íng kh¸c nhau. §−¬ng nhiªn kh«ng nªn tõ ®Êy mµ rót ra kÕt luËn r»ng chóng ta cÇn ph¶i cù tuyÖt nh÷ng cuéc tháa thuËn t¹m thêi víi nh÷ng ng−êi ñng hé çc khuynh h−íng kh¸c, nh÷ng cuéc tháa thuËn mµ §¹i héi II cña ®¶ng ta cho phÐp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cã thÓ tiÕn hµnh, c¶ víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, còng nh− víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do.

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi coi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ ®¹i biÓu cña ph¸i cùc t¶ trong

V.I. Lª-nin 238

ph¸i d©n chñ t− s¶n ë n−íc ta. Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng rÊt c«ng phÉn vÒ chuyÖn Êy vµ cho r»ng ý kiÕn ®ã ch¼ng ph¶i çi g× kh¸c h¬n lµ xu h−íng kh«ng tèt muèn h¹ thÊp ®èi ph−¬ng, hoµi nghi ý ®Þnh trong tr¾ng vµ thiÖn ý cña ®èi ph−¬ng. Trªn thùc tÕ, ý kiÕn ®ã ch¼ng cã chót g× lµ gièng víi sù hoµi nghi c¶, ®Êy chØ lµ sù ph©n tÝch m¸c-xÝt nguån gèc giai cÊp vµ tÝnh chÊt giai cÊp cña çc quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng tr×nh bµy quan ®iÓm cña hä cµng râ rµng, cô thÓ bao nhiªu th× sù ph©n tÝch m¸c-xÝt çc quan ®iÓm cña hä cµng ®−îc chøng thùc bÊy nhiªu. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®¨ng trªn b¸o "N−íc Nga çch m¹ng", sè 46, cã mét ý nghÜa rÊt lín.

Dù th¶o ®ã lµ mét b−íc tiÕn lín kh«ng nh÷ng vÒ ph−¬ng diÖn tr×nh bµy râ rµng h¬n çc nguyªn t¾c. §ã cßn lµ mét b−íc tiÕn bé c¶ vÒ néi dung cña çc nguyªn t¾c – tõ chñ nghÜa d©n tuý tiÕn lªn chñ nghÜa M¸c, tõ chñ nghÜa d©n chñ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Sù phª b×nh cña chóng ta ®èi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· cã kÕt qu¶: sù phª b×nh ®· buéc hä ph¶i hÕt søc nhÊn m¹nh nh÷ng ý ®Þnh x· héi chñ nghÜa tèt ®Ñp cña hä vµ nh÷ng quan ®iÓm cña hä nhÊt trÝ víi chñ nghÜa M¸c. Nh÷ng ®Æc tr−ng cña çc quan ®iÓm cò, d©n tuý, d©n chñ m¬ hå, l¹i cµng biÓu hiÖn ra râ rÖt h¬n n÷a. §èi víi ng−êi nµo tr¸ch chóng ta lµ tù m©u thuÉn víi m×nh (mét mÆt, thõa nhËn nh÷ng ý ®Þnh x· héi chñ nghÜa tèt ®Ñp cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, mÆt kh¸c l¹i nhËn ®Þnh b¶n chÊt x· héi cña hä lµ d©n chñ - t− s¶n), th× chóng ta sÏ nh¾c hä r»ng ngay trong "Tuyªn ng«n cña ®¶ng céng s¶n", ®· ph©n tÝch çc kiÓu chñ nghÜa x· héi, kh«ng ph¶i chØ chñ nghÜa x· héi tiÓu t− s¶n, mµ c¶ chñ nghÜa x· héi t− s¶n n÷a. Nh÷ng ý ®Þnh tèt ®Ñp muèn lµm nhµ x· héi chñ nghÜa, kh«ng lo¹i trõ ®−îc b¶n chÊt d©n chñ - t− s¶n.

Tõ chñ nghÜa d©n tóy ®Õn chñ nghÜa M¸c 239

Khi t×m hiÓu b¶n dù th¶o, tr−íc m¾t chóng ta hiÖn ra ba ®Æc tr−ng c¨n b¶n cña thÕ giíi quan cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Thø nhÊt, nh÷ng ®iÓm söa ®æi chñ nghÜa M¸c vÒ mÆt lý luËn. Thø hai, tµn d− cña chñ nghÜa d©n tuý trong çc quan ®iÓm vÒ n«ng d©n lao ®éng vµ vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Thø ba, còng çi tµn d− ®ã cña nh÷ng ý kiÕn d©n tuý cho r»ng tÝnh chÊt cña cuéc çch m¹ng s¾p tíi ë Nga tùa hå nh− kh«ng ph¶i lµ t− s¶n.

T«i ®· nãi: söa ®æi chñ nghÜa M¸c. ChÝnh lµ nh− vËy. Toµn bé tiÕn tr×nh t− t−ëng c¬ b¶n, toµn bé çi s−ên cña c−¬ng lÜnh, ®Òu chøng minh r»ng chñ nghÜa M¸c ®· chiÕn th¾ng chñ nghÜa d©n tuý. Chñ nghÜa d©n tuý vÉn cø cßn sèng (nhê ®−îc chñ nghÜa xÐt l¹i mèt míi nhÊt tiÕp søc cho), nh−ng chØ d−íi h×nh thøc nh÷ng ®iÓm "söa ®æi" cã tÝnh chÊt bé phËn ®èi víi chñ nghÜa M¸c. B¹n h·y lÊy ®iÓm söa ®æi chñ yÕu vÒ mÆt lý luËn chung mµ xem: lý luËn vÒ quan hÖ thuËn lîi vµ kh«ng thuËn lîi gi÷a mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc cña chñ nghÜa t− b¶n. §iÓm söa ®æi ®ã, v× nã kh«ng ph¶i chØ lµ mét mí lén xén, nªn nã cßn lµ mét lèi ®−a vµo chñ nghÜa M¸c çi chñ nghÜa chñ quan cò cña Nga. Thõa nhËn ho¹t ®éng lÞch sö cã "tÝnh s¸ng t¹o" cña chñ nghÜa t− b¶n ®ang x· héi hãa lao ®éng vµ t¹o ra "lùc l−îng x· héi" cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o x· héi, tøc lµ lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n, – thõa nhËn nh− vËy lµ ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa d©n tuý vµ chuyÓn sang chñ nghÜa M¸c. C¬ së cña häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan cña kinh tÕ vµ cña viÖc ph©n chia giai cÊp. §iÓm söa ®æi: "trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong n«ng nghiÖp, vµ trong nhiÒu n−íc" mèi quan hÖ gi÷a çc mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña chñ nghÜa t− b¶n "ngµy cµng trë nªn (thËm chÝ nh− thÕ ®Êy!) Ýt thuËn lîi h¬n". §Êy lµ lÆp l¹i HÐc-tx¬ vµ §a-vÝt, Ni-c. – «n vµ V. V. víi toµn bé lý luËn vÒ "sè phËn" ®Æc biÖt "cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga". T×nh tr¹ng l¹c hËu cña n−íc Nga nãi chung, vµ cña nÒn n«ng nghiÖp Nga nãi riªng,

V.I. Lª-nin 240

®· kh«ng cßn lµ t×nh tr¹ng l¹c hËu cña chñ nghÜa t− b¶n n÷a, mµ lµ mét tÝnh chÊt ®éc ®¸o, biÖn hé cho çc lý luËn l¹c hËu. Ngoµi quan niÖm duy vËt lÞch sö, cßn lé ra quan ®iÓm cò kü vÒ giíi trÝ thøc lµ giíi tuång nh− cã kh¶ n¨ng chän nh÷ng con ®−êng Ýt nhiÒu thuËn lîi cho tæ quèc vµ cã kh¶ n¨ng trë thµnh ng−êi träng tµi siªu giai cÊp cña chñ nghÜa t− b¶n, chø kh«ng ph¶i ng−êi ®¹i biÓu cña giai cÊp ®−îc s¶n sinh ra chÝnh lµ nhê chñ nghÜa t− b¶n ®· ph¸ vì çc h×nh thøc sinh ho¹t cò. Ng−êi ta ®· bá quªn mét çch hoµn toµn theo kiÓu ph¸i d©n tuý, çi sù thËt lµ: së dÜ sù bãc lét t− b¶n chñ nghÜa ë Nga cã nh÷ng h×nh thøc ®Æc biÖt ghª tëm, lµ do cßn nh÷ng tµn tÝch cña mèi quan hÖ tiÒn t− b¶n chñ nghÜa.

Häc thuyÕt d©n tuý cßn biÓu hiÖn râ rÖt h¬n n÷a trong nh÷ng lêi nghÞ luËn vÒ n«ng d©n. Trong toµn bé b¶n dù th¶o ng−êi ta ®· dïng mét çch kh«ng ph©n biÖt çc ch÷ nh−: ng−êi lao ®éng, ng−êi bÞ bãc lét, giai cÊp c«ng nh©n, quÇn chóng lao ®éng, giai cÊp nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét, çc giai cÊp nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét. NÕu nh− çc t¸c gi¶ b¶n dù th¶o suy nghÜ mét tÝ vÒ ch÷ cuèi cïng (çc giai cÊp) mµ v« t×nh hä lì thèt ra, th× cã lÏ hä sÏ hiÓu r»ng d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng ng−êi v« s¶n lµ ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét, mµ c¶ nh÷ng ng−êi tiÓu t− s¶n còng thÕ. §iÒu tr−íc ®©y ®· nãi ®èi víi nh÷ng phÇn tö d©n tuý hîp ph¸p th× hiÖn nay còng cÇn ph¶i nãi ®èi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cña chóng ta: hä ®−îc vinh dù kh¸m ph¸ ra thø chñ nghÜa t− b¶n kh«ng cã giai cÊp tiÓu t− s¶n, ch−a tõng thÊy trªn thÕ giíi. Hä nãi ®Õn n«ng d©n lao ®éng, nh−ng l¹i nh¾m m¾t kh«ng nh×n ®Õn mét sù thËt ®· ®−îc chøng minh, ®· ®−îc nghiªn cøu, ®· ®−îc thèng kª, ®· ®−îc miªu t¶, ®· ®−îc nhai ®i nhai l¹i, lµ: trong giai cÊp n«ng d©n lao ®éng ®ã, hiÖn nay giai cÊp t− s¶n n«ng d©n ë ta ®· tuyÖt ®èi chiÕm −u thÕ, n«ng d©n kh¸ gi¶ nhÊt ®Þnh cã quyÒn ®−îc gäi lµ ng−êi lao ®éng, nh−ng


dï sao, hä kh«ng khái kh«ng thuª ng−êi lµm c«ng vµ hiÖn nay hä ®· n¾m trong tay giµ nöa lùc l−îng s¶n xuÊt cña n«ng d©n.

XÐt theo quan ®iÓm Êy, nhiÖm vô mµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng tù ®Æt cho m×nh trong c−¬ng lÜnh tèi thiÓu, thËt rÊt buån c−êi: "v× lîi Ých cña chñ nghÜa x· héi vµ cña cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng nguyªn t¾c së h÷u t− s¶n, cÇn lîi dông çc quan ®iÓm c«ng x· còng nh− çc quan ®iÓm lao ®éng nãi chung, çc truyÒn thèng vµ h×nh thøc sinh ho¹t cña n«ng d©n Nga, ®Æc biÖt lµ quan ®iÓm coi ruéng ®Êt lµ tµi s¶n chung cña toµn thÓ nh÷ng ng−êi lao ®éng". Míi nh×n qua, nhiÖm vô Êy h×nh nh− hoµn toµn v« h¹i, ®¬n thuÇn lÆp l¹i theo kiÓu häc viÖn nh÷ng ¶o t−ëng c«ng x· ®· bÞ lý luËn vµ cuéc sèng b¸c bá tõ l©u råi. Nh−ng trªn thùc tÕ, tr−íc m¾t chóng ta ®Ò ra mét vÊn ®Ò chÝnh trÞ cÊp b¸ch mµ cuéc çch m¹ng Nga høa hÑn sÏ gi¶i quyÕt trong mét t−¬ng lai gÇn ®©y: ai lîi dông ai? cã ph¶i giíi trÝ thøc çch m¹ng tù x−ng lµ x· héi chñ nghÜa, ®ang lîi dông çc quan ®iÓm lao ®éng cña n«ng d©n, v× lîi Ých cña cuéc ®Êu tranh chèng çc nguyªn t¾c së h÷u t− s¶n, hay kh«ng? hay lµ n«ng d©n së h÷u - t− s¶n, ®ång thêi còng lµ n«ng d©n lao ®éng, ®ang lîi dông lèi nãi x· héi chñ nghÜa su«ng cña giíi trÝ thøc d©n chñ - çch m¹ng, v× lîi Ých cña cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa x· héi ch¨ng?

Chóng t«i nghÜ r»ng viÔn c¶nh thø hai sÏ ®−îc thùc hiÖn (tr¸i víi nguyÖn väng vµ ý thøc cña nh÷ng kÎ ph¶n ®èi chóng t«i). Chóng t«i tin ch¾c r»ng viÔn c¶nh ®ã sÏ ®−îc thùc hiÖn, v× nã ®· ®−îc thùc hiÖn ®Õn chÝn phÇn m−êi råi. ChÝnh n«ng d©n "së h÷u - t− s¶n" (®ång thêi lµ lao ®éng), v× lîi Ých cña m×nh, ®· lîi dông lèi nãi x· héi chñ nghÜa su«ng cña giíi trÝ thøc d©n tuý, d©n chñ, lµ giíi ®· t−ëng r»ng dïng çc ¸c-ten, çc hîp t¸c x·, viÖc trång cá, çc cµy ch×a v«i, çc kho cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, çc ng©n hµng, ®Ó ñng hé "çc truyÒn thèng lao ®éng vµ çc h×nh

V.I. Lª-nin 242

thøc sinh ho¹t", nh−ng trªn thùc tÕ th× hä ®· ñng hé sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n trong néi bé c«ng x·. Nh− vËy lµ lÞch sö kinh tÕ Nga ®· chøng minh ®iÒu mµ ngµy mai lÞch sö chÝnh trÞ Nga sÏ chøng minh. Vµ tÊt c¶ nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ cù tuyÖt viÖc ñng hé çc nguyÖn väng tiÕn bé vµ çch m¹ng cña n«ng d©n lao ®éng t− s¶n, mµ lµ gi¶i thÝch cho v« s¶n n«ng th«n râ lµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi chèng l¹i h¹ng n«ng d©n ®ã nhÊt ®Þnh sÏ x¶y ra, gi¶i thÝch cho hä râ lµ nh÷ng môc ®Ých thùc sù x· héi chñ nghÜa kh¸c víi nh÷ng m¬ −íc d©n chñ - t− s¶n vÒ chÕ ®é sö dông b×nh qu©n. Cïng víi n«ng d©n t− s¶n chèng l¹i çc tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«, chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, chèng bän thÇy tu, bän ®Þa chñ, cïng víi giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ chèng giai cÊp t− s¶n nãi chung vµ chèng n«ng d©n t− s¶n nãi riªng – ®Êy lµ khÈu hiÖu duy nhÊt ®óng cña v« s¶n n«ng th«n, ®Êy lµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt duy nhÊt ®óng hiÖn nay cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. ChÝnh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt nh− vËy ®· ®−îc §¹i héi ®¶ng lÇn thø hai cña chóng ta th«ng qua. Cïng víi giai cÊp t− s¶n n«ng d©n tranh thñ chÕ ®é d©n chñ, cïng víi v« s¶n thµnh thÞ tranh thñ chñ nghÜa x· héi, – tÇng líp bÇn n«ng sÏ n¾m v÷ng khÈu hiÖu Êy ch¾c h¬n nh÷ng khÈu hiÖu huy hoµng nh−ng lµ hµo nho¸ng bÒ ngoµi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng d©n tuý chñ nghÜa.

B©y giê chóng ta ®i vµo ®iÓm thø ba trong sè çc ®iÓm chñ yÕu ®· v¹ch ra trªn kia cña b¶n dù th¶o. Çc t¸c gi¶ b¶n dù th¶o ®ã ®· ®o¹n tuyÖt víi quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi d©n tuý triÖt ®Ó lµ nh÷ng ng−êi ph¶n ®èi quyÒn tù do chÝnh trÞ, cho r»ng quyÒn tù do chÝnh trÞ chØ cã thÓ lµm cho chÝnh quyÒn chuyÓn sang tay giai cÊp t− s¶n mµ th«i. Nh−ng çc tµn tÝch cña chñ nghÜa d©n tuý biÓu hiÖn ra rÊt râ rÖt khi b¶n dù ¸n ph©n tÝch chÕ ®é chuyªn chÕ vµ th¸i ®é cña çc giai cÊp kh¸c nhau ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ. Chóng ta thÊy ë ®©y, còng nh− bÊt cø lóc nµo, nh÷ng m−u toan ®Çu


tiªn cña giíi trÝ thøc çch m¹ng tiÓu t− s¶n ®Þnh tr×nh bµy mét çch chÝnh x¸c sù hiÓu biÕt vÒ hiÖn thùc, nhÊt ®Þnh sÏ ®−a ®Õn chç bãc trÇn hoµn toµn tÝnh chÊt m©u thuÉn vµ t×nh tr¹ng lçi thêi trong quan ®iÓm cña hä. (Bëi vËy, chóng t«i xin v¹ch ra trong dÊu ngoÆc r»ng lu«n lu«n cÇn ph¶i ®em çc cuéc tranh luËn cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng quy vµo chÝnh vÊn ®Ò sù hiÓu biÕt vÒ hiÖn thùc, vµ chØ cã vÊn ®Ò ®ã míi bãc trÇn mét çch rµnh m¹ch nguyªn nh©n cña ®iÓm bÊt ®ång ý kiÕn s©u xa vÒ chÝnh trÞ cña chóng t«i.)

Trong b¶n dù th¶o chóng ta ®äc thÊy: "Giai cÊp nh÷ng nhµ ®¹i kinh doanh c«ng th−¬ng nghiÖp ph¶n ®éng h¬n hÕt, ngµy cµng hÕt søc cÇn ®−îc chÕ ®é chuyªn chÕ che chë chèng l¹i giai cÊp v« s¶n..." §iÒu ®ã kh«ng ®óng, v× ch¼ng n¬i nµo ë ch©u ¢u mµ çc nhµ t− s¶n tiÒn tiÕn l¹i bµng quan ®èi víi chÝnh thÓ chuyªn chÕ nh− ë n−íc ta. Lßng bÊt m·n ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ t¨ng lªn trong giai cÊp t− s¶n mÆc dï hä sî giai cÊp v« s¶n, – mét phÇn chØ v× c¶nh s¸t víi quyÒn v« h¹n cña nã, còng kh«ng tiªu diÖt næi phong trµo c«ng nh©n. Khi nãi vÒ "giai cÊp" nh÷ng nhµ ®¹i kinh doanh c«ng nghiÖp, b¶n dù th¶o ®· lÉn lén mét bé phËn vµ mét ph¸i cña giai cÊp t− s¶n víi toµn thÓ giai cÊp t− s¶n, víi tÝnh çch mét giai cÊp. §iÒu ®ã l¹i cµng kh«ng ®óng, chÝnh v× chÕ ®é chuyªn chÕ hÕt søc Ýt cã kh¶ n¨ng tháa m·n çc nhµ t− s¶n h¹ng trung vµ nhá.

"... TÇng líp quý téc ®Þa chñ vµ cu-l¾c ë n«ng th«n ngµy cµng hÕt søc cÇn ®Õn mét sù ñng hé nh− vËy ®Ó chèng l¹i quÇn chóng lao ®éng ë th«n quª..." Nh− thÕ ®Êy µ? ThÕ th× ph¸i tù do theo xu h−íng héi ®ång ®Þa ph−¬ng tõ ®©u mµ ra? ThÕ th× lßng say mª lÉn nhau gi÷a giíi trÝ thøc v¨n hãa chñ nghÜa (d©n chñ chñ nghÜa) víi chµng mu-gÝch dÌ xÎn t»n tiÖn, lµ do ®©u mµ cã? Hay lµ gi÷a anh cu-l¾c víi chµng mu-gÝch dÌ xÎn t»n tiÖn ch¼ng cã ®iÓm g× gièng nhau c¶?

V.I. Lª-nin 244

"... Sù tån t¹i cña chÕ ®é chuyªn chÕ trë thµnh m©u thuÉn mét çch kh«ng ®iÒu hßa vµ ngµy cµng gay g¾t víi toµn bé sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi - chÝnh trÞ vµ v¨n hãa cña ®Êt n−íc...".

§Êy, hä ®· ®−a çc tiÒn ®Ò cña hä ®Õn chç v« nghÜa lý! Ph¶i ch¨ng cã thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét sù "m©u thuÉn kh«ng thÓ ®iÒu hßa ®−îc" nh− thÕ víi toµn bé sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ çc mÆt kh¸c cña ®Êt n−íc, vµ m©u thuÉn ®ã l¹i kh«ng biÓu hiÖn trong t©m tr¹ng cña çc giai cÊp ®iÒu khiÓn vÒ mÆt kinh tÕ, hay sao?? Ph¶i lµ mét trong hai ®iÒu. HoÆc lµ chÕ ®é chuyªn chÕ thùc sù kh«ng thÓ ®iÒu hßa ®−îc víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. Lóc ®ã nã còng sÏ kh«ng thÓ ®iÒu hßa ®−îc víi lîi Ých cña toµn thÓ giai cÊp çc nhµ kinh doanh c«ng th−¬ng nghiÖp, ®Þa chñ, vµ h¹ng mu-gÝch dÌ xÎn t»n tiÖn. ChÝnh giai cÊp ®ã, tõ n¨m 1861, ®· n¾m trong tay sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña "n−íc ta", ®ã lµ ®iÒu mµ cã lÏ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng biÕt (mÆc dï hä häc ë V. V. ®iÒu tr¸i ng−îc l¹i). Kh«ng thÓ ®iÒu hßa ®−îc víi giai cÊp t− s¶n nãi chung, chÝnh phñ cã thÓ ®Çu c¬ mèi bÊt hßa gi÷a çc phe ph¸i vµ çc giai tÇng trong giai cÊp t− s¶n, cã thÓ hßa gi¶i víi ph¸i chñ tr−¬ng chÕ ®é thuÕ quan b¶o hé ®Ó chèng l¹i ph¸i chñ tr−¬ng chÕ ®é mËu dÞch tù do, cã thÓ dùa vµo giai tÇng nµy chèng l¹i giai tÇng kh¸c vµ kÐo dµi thÕ qu©n b×nh ®ã hµng n¨m vµ hµng chôc n¨m, – toµn bé lÞch sö ch©u ¢u cho thÊy râ ®iÒu ®ã. HoÆc lµ çc nhµ kinh doanh c«ng nghiÖp, çc ®Þa chñ, çc nhµ t− s¶n n«ng th«n ë n−íc ta "ngµy cµng hÕt søc cÇn" ®Õn chÕ ®é chuyªn chÕ. Lóc ®ã ph¶i thõa nhËn r»ng hä, nh÷ng kÎ thèng trÞ kinh tÕ trong n−íc, thËm chÝ xÐt toµn thÓ hä víi t− çch lµ mét giai cÊp mµ nãi, hä kh«ng hiÓu lîi Ých cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc, r»ng thËm chÝ nh÷ng ®¹i biÓu vµ nh÷ng l·nh tô tiªn tiÕn, cã häc vÊn vµ trÝ thøc cña çc giai cÊp Êy còng kh«ng hiÓu ®−îc çc lîi Ých ®ã!


Song, thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë n−íc ta ch¼ng hiÓu ®−îc vÊn ®Ò, nh− thÕ kh«ng ph¶i lµ tù nhiªn h¬n −? Xin xem tiÕp: sau ®Êy mét tÝ, chÝnh b¶n th©n hä ®· thõa nhËn r»ng "ph¸i ®èi lËp d©n chñ - tù do chñ nghÜa cã tån t¹i, ph¸i nµy chñ yÕu bao gåm nh÷ng phÇn tö trung gian vÒ mÆt giai cÊp cña çi x· héi cã häc vÊn". Ch¼ng lÏ x· héi cã häc thøc cña chóng ta l¹i kh«ng ph¶i lµ çi x· héi t− s¶n, hay sao? Ch¼ng lÏ çi x· héi ®ã l¹i kh«ng g¾n liÒn b»ng hµng ngh×n mèi d©y liªn hÖ víi çc th−¬ng gia, çc nhµ c«ng nghiÖp, ®Þa chñ, vµ nh÷ng ng−êi mu-gÝch dÌ xÎn t»n tiÖn, hay sao? Ch¼ng lÏ Th−îng ®Õ l¹i b¾t n−íc Nga ph¶i chÞu sè phËn tr¶i qua thø chñ nghÜa t− b¶n trong ®ã ph¸i ®èi lËp d©n chñ - tù do chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ ph¸i ®èi lËp d©n chñ - t− s¶n, hay sao? Ch¼ng lÏ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng biÕt ®−îc mét thÝ dô lÞch sö nh− vËy, hay sao? Ch¼ng lÏ hä cã thÓ h×nh dung ®−îc mét tr−êng hîp, trong ®ã ph¸i ®èi lËp cña giai cÊp t− s¶n ph¶n ®èi chÕ ®é chuyªn chÕ, l¹i biÓu hiÖn ra kh«ng ph¶i lµ th«ng qua çi "x· héi" tù do chñ nghÜa, cã häc thøc, hay sao?

Çi lén xén cña b¶n dù th¶o chÝnh lµ kÕt qu¶ kh«ng tr¸nh khái cña viÖc lÉn lén chñ nghÜa d©n tuý víi chñ nghÜa M¸c. ChØ cã chñ nghÜa M¸c míi ph©n tÝch ®−îc chÝnh x¸c, mét çch khoa häc – sù ph©n tÝch cµng ngµy cµng ®−îc thùc tÕ x¸c nhËn – mèi quan hÖ gi÷a cuéc ®Êu tranh giµnh chÕ ®é d©n chñ vµ cuéc ®Êu tranh giµnh chñ nghÜa x· héi. ë ta còng nh− ë trªn toµn thÕ giíi, cã ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. ë ta còng nh− ë trªn toµn thÕ giíi, §¶ng d©n chñ x· héi ph¶i th¼ng tay v¹ch trÇn nh÷ng ¶o t−ëng kh«ng tr¸nh khái cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, v¹ch trÇn viÖc ph¸i ®ã kh«ng hiÓu b¶n chÊt cña hä. ë ta còng nh− ë trªn toµn thÕ giíi, giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé ph¶i ñng hé ph¸i d©n chñ t− s¶n trong viÖc hä ph¶n ®èi vµ ®Êu tranh chèng nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«, chèng chÕ ®é

V.I. Lª-nin 246

chuyªn chÕ, nh−ng kh«ng phót nµo ®−îc quªn ®Æc tÝnh giai cÊp riªng cña m×nh vµ môc ®Ých giai cÊp cña m×nh lµ ®¸nh ®æ giai cÊp t− s¶n. "TiÕn lªn", sè 3, ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905


__________________

247

Bän ®¹o ®øc gi¶ ë n−íc ta

Trong tê "Tia löa", sè 83, mµ chóng t«i võa míi nhËn ®−îc, cã ®¨ng lêi tuyªn bè cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nãi vÒ viÖc "ph¸i men-sª-vÝch hoµn toµn chÊm døt viÖc ®øng t¸ch riªng ra vÒ mÆt tæ chøc". Hä cam ®oan víi chóng ta r»ng: "Ph¸i men-sª-vÝch ®· th«i kh«ng tù nhËn m×nh lµ mét phe n÷a vµ tõ nay, kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc tÈy chay Ban chÊp hµnh trung −¬ng, còng nh− kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc ®Ò ra víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh chÊt tèi hËu th−". Lêi tuyªn bè ®ã cã h¬i chËm mét tÝ! HiÖn nay, do quyÓn s¸ch nhá cña Lª-nin ("B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng")1) ®¶ng ®· biÕt ®−îc r»ng "nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh chÊt tèi hËu th−" ®ßi chØ ®Þnh bæ sung P«-pèp, Phi-se vµ Ph«-min ®· ®−îc thùc hiÖn råi, nh−ng lµ b»ng çch bÝ mËt vµ lõa dèi ®¶ng. Yªu cÇu cã tÝnh chÊt tèi hËu th− muèn ph¸ §¹i héi III còng b»ng con ®−êng lõa dèi ®ã, ®· ®−îc thùc hiÖn ®óng nh− vËy. ViÖc ph¸ ho¹i vÒ mÆt tæ chøc çc c«ng t¸c cña ®Þa ph−¬ng vÉn tiÕp tôc vµ çi gäi lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· phª chuÈn viÖc thµnh lËp ë Xanh Pª-tÐc-bua (theo tin cña b¸o "Tia löa") mét "tæ chøc ®Æc biÖt" hay lµ mét nhãm, "v× râ rµng lµ sè ®«ng (?) thµnh viªn cña hä kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 143 - 156.

V.I. Lª-nin 248

d−íi sù l·nh ®¹o cña ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®−îc". Nh− vËy, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ "ph¸i ®a sè" ®· nãi vµ

®· tõng dù ®o¸n, tõ "bøc th−" cña Lª-nin ("V× sao t«i rót khái ban biªn tËp", th¸ng Ch¹p 1903)1) cho ®Õn quyÓn s¸ch nhá cña Oãc-lèp-xki "Héi ®ång chèng ®¶ng", hiÖn nay ®· ®−îc çc sù kiÖn x¶y ra chøng thùc mét çch hoµn toµn vµ tuyÖt ®èi. §èi t−îng thùc tÕ cña cuéc ®Êu tranh mét n¨m r−ìi nay lµ viÖc chØ ®Þnh bæ sung bèn ng−êi vµo C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ ba ng−êi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. V× ®Ó chØ ®Þnh bæ sung nªn ng−êi ta ®· bµy ®Æt ra çi lý luËn tæ chøc - qu¸ tr×nh vµ mét ®èng bÊt ®ång ý kiÕn "cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c". V× viÖc chØ ®Þnh bæ sung ®ã nªn çc c¬ quan trung −¬ng cña chóng ta hiÖn nay ®· hoµn toµn c¾t ®øt víi ®¶ng vµ ®ang lÇn l−ît c¾t ®øt víi çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng. KhÈu hiÖu cña chóng ta: "ph¸i ®a sè ph¶i ®×nh chØ tÊt c¶ vµ hÕt th¶y mäi quan hÖ víi bän ph¸ ho¹i tæ chøc" ("TiÕn lªn", sè 1, "§· ®Õn lóc kÕt thóc")2) – hoµn toµn ®−îc chøng thùc lµ ®óng ®¾n.

Mét ®o¹n sau ®©y trong lêi tuyªn bè cña b¸o "Tia löa" còng thËt hÕt søc lµ lý thó: "NghÞ quyÕt cña çc ®¹i biÓu toµn quyÒn (cña ph¸i thiÓu sè) ®−îc ®−a ra cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i thiÓu sè th¶o luËn, nh÷ng ng−êi nµy hiÖn ®ang c«ng t¸c trong çc ban chÊp hµnh Ki-Ðp, Kh¸c-cèp, s«ng §«n, Cu-ban, Pª-tÐc-bua, ¤-®Ðt-xa, trong çc liªn minh vïng §«-ne-tx¬ vµ Cr−m vµ trong çc tæ chøc kh¸c cña ®¶ng". Nh− vËy, sau gÇn mét n¨m r−ìi vËn ®éng kÞch liÖt, víi sù gióp søc cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, cña Héi ®ång vµ (tõ th¸ng N¨m) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, tiÓu tæ ë n−íc ngoµi ®· tranh thñ vÒ phÝa m×nh ®−îc cã n¨m ban chÊp hµnh ë trong n−íc trong sè 20 ban chÊp hµnh ®· tham _________________________________________________________________________________


2) Xem tËp nµy, tr. 178 - 183.

Bän ®¹o ®øc gi¶ ë n−íc ta 249

gia §¹i héi II! *. Ngoµi çc ban chÊp hµnh nµy ra, nh÷ng nhãm xuÊt s¾c, xøng ®¸ng liÖt vµo hµng b¸o "Tia löa", chØ ®−îc thµnh lËp ë hai thµnh phè lµ Pª-tÐc-bua vµ ¤-®Ðt-xa. RÊt râ rµng lµ ban chÊp hµnh Cu-ban m·i ®Õn giê phót cuèi cïng míi ®−îc nÆn ra ®Ó cã thªm vµi l¸ phiÕu.

Do ®Êy, hiÖn nay vµo th¸ng Giªng, tê "Tia löa", c¬ quan cña ph¸i thiÓu sè, ®ang chøng thùc r»ng sù ®¸nh gi¸ cña mét ng−êi men-sª-vÝch kh¸c håi th¸ng ChÝn vÒ t×nh h×nh c«ng viÖc trong ®¶ng, lµ ®óng. Cô thÓ lµ ng−êi ph¸i viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®ång t×nh víi ph¸i thiÓu sè, vµ hiÖn nay ®· ®−îc chØ ®Þnh bæ sung vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, – ng−êi ph¸i viªn Êy håi th¸ng ChÝn ®· viÕt th− cho Glª-bèp, uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nãi r»ng "ë Nga ph¸i thiÓu sè thËt lµ bÊt lùc", r»ng chØ cã bèn ban chÊp hµnh ®i theo hä mµ th«i. Sù bÊt lùc ®ã cña tiÓu tæ ë n−íc ngoµi ®· khiÕn hä lµm cuéc chÝnh biÕn kiÓu B«-na-p¸c-t¬ ë trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ dïng çch lõa dèi ®Ó trèn tr¸nh §¹i héi III. "TiÕn lªn", sè 3, ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", cã ®èi chiÕu víi b¶n th¶o

* Trong sè çc ban chÊp hµnh tham gia ®¹i héi, chØ cã mét m×nh Ban

chÊp hµnh Ki-Ðp lµ chuyÓn tõ ph¸i ®a sè sang ph¸i thiÓu sè, tøc lµ trong ®¹i héi, c¶ hai ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh Ki-Ðp ®Òu lµ b«n-sª-vÝch, nh−ng hiÖn nay th× bän men-sª-vÝch chiÕm −u thÕ trong ban chÊp hµnh ®ã. Ng−îc l¹i, trong Ban chÊp hµnh Ni-c«-lai-Ðp vµ Xi-bi-ri, c¶ hai ®¹i biÓu trong ®¹i héi ®Òu lµ men-sª-vÝch, nh−ng sau ®¹i héi th× c¶ hai ban chÊp hµnh nµy ®Òu ®øng vÒ phÝa ph¸i ®a sè. Trong ®¹i héi, nh÷ng ban chÊp hµnh sau ®©y ®· chia ra lµm ph¸i ®a sè vµ ph¸i thiÓu sè (mçi bªn mét ®¹i biÓu): ¤-®Ðt-xa, vïng s«ng §«n, U-pha, M¸t-xc¬-va. Trong sè çc ban chÊp hµnh nµy, hiÖn nay chØ cã mét m×nh Ban chÊp hµnh vïng s«ng §«n lµ men-sª-vÝch.

250

B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë nga

Gi¬-ne-v¬, thø t− 25 (12) th¸ng Giªng.

Nh÷ng sù kiÖn lÞch sö rÊt vÜ ®¹i ®ang diÔn ra ë Nga. Giai cÊp v« s¶n ®· khëi nghÜa chèng chÕ ®é Nga hoµng. ChÝnh phñ ®· dÉn giai cÊp v« s¶n ®Õn cuéc khëi nghÜa. HiÖn nay vÞ tÊt cã thÓ nghi ngê g× n÷a, chÝnh phñ ®· cè ý ®Ó cho phong trµo b·i c«ng ph¸t triÓn mét çch t−¬ng ®èi thuËn lîi vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh réng r·i b¾t ®Çu mét çch t−¬ng ®èi thuËn lîi, mong muèn ®−a sù viÖc ®Õn chç cã thÓ sö dông lùc l−îng qu©n sù ®−îc. Vµ chÝnh phñ ®· ®−a sù viÖc ®Õn chç ®ã råi! Hµng ngh×n ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng, – ®Êy lµ kÕt qu¶ cña ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u h«m mång 9 th¸ng Giªng, ë Pª-tÐc-bua. Qu©n ®éi ®· chiÕn th¾ng nh÷ng c«ng nh©n, phô n÷ vµ trÎ con trong tay kh«ng cã tÊc s¾t. Qu©n ®éi ®· th¾ng ®−îc kÎ ®Þch b»ng çch b¾n vµo c«ng nh©n ®· n»m ra ë d−íi ®Êt. HiÖn nay bän t«i tí cña Nga hoµng vµ tay sai cña chóng ë ch©u ¢u, thuéc giai cÊp t− s¶n b¶o thñ, ®ang nãi víi mét th¸i ®é v« liªm sØ kh«ng thÓ t¶ ®−îc: "Chóng ta ®· cho chóng mét bµi häc tèt!".

Ph¶i, bµi häc thËt vÜ ®¹i! Giai cÊp v« s¶n Nga sÏ kh«ng quªn bµi häc ®ã! Nh÷ng tÇng líp ch−a ®−îc chuÈn bÞ nhÊt, l¹c hËu nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n, tin t−ëng mét çch ng©y th¬ vµo Nga hoµng vµ thµnh thËt mong muèn chuyÒn ®¹t mét çch hßa b×nh ®Õn "®Ých th©n Nga hoµng" lêi thØnh

B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga 251

cÇu cña d©n chóng bÞ ®µy ®äa, – tÊt c¶ nh÷ng ng−êi Êy ®Òu ®· häc ®−îc mét bµi häc ë qu©n ®éi do Nga hoµng hay «ng chó cña Nga hoµng lµ ®¹i c«ng t−íc Vla-®i-mia, l·nh ®¹o.

Giai cÊp c«ng nh©n ®· häc ®−îc bµi häc vÜ ®¹i cña cuéc néi chiÕn; trong cã mét ngµy mµ c«ng t¸c gi¸o dôc çch m¹ng cho giai cÊp v« s¶n ®· tiÕn mét b−íc dµi mµ trong nh÷ng n¨m th¸ng cña cuéc sèng u ¸m, tÎ ng¾t vµ t¨m tèi kh«ng thÓ nµo cã ®−îc. KhÈu hiÖu cña giai cÊp v« s¶n anh hïng Pª-tÐc-bua: "chÕt hay lµ tù do!" hiÖn nay nh− mét tiÕng vang ®ang lan truyÒn kh¾p n−íc Nga. Çc sù kiÖn ®ang ph¸t triÓn víi mét tèc ®é hÕt søc nhanh chãng. Cuéc tæng b·i c«ng ë Pª-tÐc-bua ®ang lín lªn. Toµn bé sinh ho¹t c«ng nghiÖp, sinh ho¹t x· héi vµ chÝnh trÞ bÞ tª liÖt. H«m thø hai, ngµy 10 th¸ng Giªng, nh÷ng cuéc xung ®ét gi÷a c«ng nh©n vµ qu©n ®éi trë nªn ¸c liÖt h¬n. Tr¸i víi nh÷ng tin tøc gi¶ dèi cña chÝnh phñ, m¸u ®ang tu«n ch¶y ë rÊt nhiÒu n¬i t¹i thñ ®«. C«ng nh©n ë C«n-pi-no ®ang næi lªn. Giai cÊp v« s¶n ®ang tù vò trang vµ ®ang vò trang cho nh©n d©n. Ng−êi ta nãi r»ng c«ng nh©n ®· chiÕm kho vò khÝ Xe-xt¬-r«-rÕt-xc¬. C«ng nh©n ®ang dù tr÷ çc sóng ng¾n, hä dïng dông cô cña m×nh ®Ó chÕ t¹o vò khÝ, hä t×m kiÕm bom ®Ó dïng vµo cuéc ®Êu tranh sèng m¸i giµnh tù do. Cuéc tæng b·i c«ng ®ang diÔn ra ë çc tØnh. ë M¸t-xc¬-va 10 000 ng−êi ®· bá viÖc. Ngµy mai (thø n¨m, 13 th¸ng Giªng) sÏ cö hµnh cuéc tæng b·i c«ng ë M¸t-xc¬-va. B¹o ®éng ®· bïng næ ë Ri-ga. C«ng nh©n ®· biÓu t×nh thÞ uy ë Lèt-d¬, cuéc khëi nghÜa V¸c-sa-va ®ang ®−îc chuÈn bÞ, çc cuéc biÓu t×nh cña giai cÊp v« s¶n ®ang diÔn ra ë Hen-xinh-pho. ë Ba-cu, ¤-®Ðt-xa, Ki-Ðp, Kh¸c-cèp, Cèp-n« vµ Vin-na, lßng bÊt m·n cña c«ng nh©n t¨ng lªn, b·i c«ng lan réng ra. ë Xª-va-xt«-p«n, çc kho vµ kho vò khÝ cña bé h¶i qu©n bèc ch¸y, qu©n ®éi tõ chèi kh«ng b¾n vµo nh÷ng lÝnh thñy khëi nghÜa. B·i c«ng ë Rª-ven vµ Xa-ra-tèp. ë Ra-®«m x¶y ra xung ®ét vò trang gi÷a qu©n ®éi víi c«ng nh©n vµ qu©n dù bÞ.

V.I. Lª-nin 252

Çch m¹ng ngµy cµng ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ®· b¾t ®Çu lång lén lªn. Tõ chÝnh s¸ch ®µn ¸p ®Ém m¸u, chÝnh phñ t×m çch chuyÓn sang nh÷ng nh−îng bé kinh tÕ vµ t×m çch dïng cña bè thÝ hoÆc lêi høa hÑn ngµy lµm chÝn giê, ®Ó lÈn tr¸nh. Nh−ng bµi häc cña ngµy ®Ém m¸u kh«ng thÓ qua ®i mét çch v« Ých ®−îc. Yªu cÇu cña c«ng nh©n khëi nghÜa ë Pª-tÐc-bua – triÖu tËp ngay quèc héi lËp hiÕn trªn c¬ së quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, trùc tiÕp, b×nh ®¼ng vµ bá phiÕu kÝn – nhÊt ®Þnh ph¶i trë thµnh yªu s¸ch cña tÊt c¶ çc c«ng nh©n b·i c«ng. LËt ®æ ngay chÝnh phñ, – ®ã lµ khÈu hiÖu mµ ngay c¶ nh÷ng c«ng nh©n Pª-tÐc-bua tr−íc kia tin vµo Nga hoµng, ®· dïng ®Ó ®¸p l¹i cuéc th¶m s¸t ngµy 9 th¸ng Giªng, ®¸p l¹i th«ng qua miÖng cña l·nh tô cña hä, tøc linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n, ng−êi ®· nãi sau ngµy ®Ém m¸u ®ã: "chóng ta kh«ng cã Nga hoµng n÷a. M¸u ch¶y thµnh s«ng ®· t¸ch Nga hoµng khái nh©n d©n. Cuéc ®Êu tranh giµnh tù do mu«n n¨m!".

Chóng ta nãi: giai cÊp v« s¶n çch m¹ng mu«n n¨m! Cuéc tæng b·i c«ng khÝch lÖ vµ ®éng viªn ngµy cµng ®«ng ®¶o quÇn chóng giai cÊp c«ng nh©n vµ d©n nghÌo thµnh thÞ. ViÖc vò trang nh©n d©n sÏ trë thµnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña thêi cuéc çch m¹ng.

ChØ cã nh©n d©n vò trang míi cã thÓ lµ trô cét thùc sù cña nÒn tù do cña nh©n d©n. Vµ giai cÊp v« s¶n cµng cã thÓ sím tù vò trang bao nhiªu, cµng ®øng v÷ng l©u dµi trªn trËn ®Þa cña ng−êi b·i c«ng - çch m¹ng bao nhiªu, th× qu©n ®éi cµng mau dao ®éng bÊy nhiªu, th× trong binh sÜ, kÕt côc cµng cã nhiÒu ng−êi hiÓu râ hä ®ang lµm g×, cµng cã nhiÒu ng−êi ®øng vÒ phÝa nh©n d©n chèng l¹i bän ¸c «n, chèng tªn b¹o chóa, chèng l¹i bän s¸t nh©n ®· giÕt c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ trong tay, ®· giÕt vî con hä. Dï cho cuéc khëi nghÜa hiÖn nay ë chÝnh ngay thµnh Pª-tÐc-bua cã kÕt thóc nh− thÕ nµo ®i n÷a, nhÊt ®Þnh nã còng kh«ng tr¸nh khái sÏ lµ b−íc ®Çu tiªn ®Ó tiÕn ®Õn mét cuéc khëi nghÜa

B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga 253

réng r·i h¬n, cã ý thøc h¬n vµ cã chuÈn bÞ chu ®¸o h¬n. Cã thÓ lµ chÝnh phñ sÏ ho·n l¹i ®−îc giê tr¶ mãn nî, nh−ng viÖc ho·n l¹i ®ã chØ sÏ lµm cho b−íc tiÕn c«ng çch m¹ng sau nµy sÏ cµng m·nh liÖt h¬n mµ th«i. §¶ng d©n chñ - x· héi chØ lîi dông viÖc ho·n l¹i ®ã ®Ó ®oµn kÕt hµng ngò çc chiÕn sÜ cã tæ chøc, ®Ó phæ biÕn tin tøc vÒ s¸ng kiÕn cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. Giai cÊp v« s¶n bá c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y, chuÈn bÞ vò khÝ cho m×nh, tham gia ®Êu tranh. Trong nh÷ng d©n nghÌo thµnh thÞ, trong hµng triÖu n«ng d©n, çc khÈu hiÖu ®Êu tranh giµnh tù do sÏ cµng ngµy cµng ®−îc truyÒn b¸ réng r·i h¬n n÷a. Çc uû ban çch m¹ng sÏ ®−îc thµnh lËp ë tõng xÝ nghiÖp, ë mçi khu phè, ë mçi th«n x· lín. Nh©n d©n khëi nghÜa sÏ lËt ®æ tÊt c¶ mäi c¬ quan chÝnh phñ cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, ®ång thêi tuyªn bè triÖu tËp ngay quèc héi lËp hiÕn.

LËp tøc vò trang c«ng nh©n vµ tÊt c¶ çc c«ng d©n nãi chung, chuÈn bÞ vµ tæ chøc çc lùc l−îng çch m¹ng ®Ó tiªu diÖt chÝnh quyÒn vµ çc c¬ quan nhµ n−íc, – ®Êy lµ c¬ së thùc tÕ, trªn ®ã tÊt c¶ mäi nhµ çch m¹ng cã thÓ vµ ph¶i thèng nhÊt l¹i ®Ó cïng më cuéc tæng tÊn c«ng. Giai cÊp v« s¶n ph¶i lu«n lu«n ®i theo con ®−êng ®éc lËp cña m×nh, nh−ng kh«ng ®−îc l¬i mèi liªn hÖ cña m×nh víi §¶ng d©n chñ - x· héi, ph¶i lu«n nhí ®Õn nh÷ng môc ®Ých cuèi cïng vÜ ®¹i cña m×nh lµ lµm cho toµn thÓ nh©n lo¹i tho¸t khái mäi thø bãc lét. Nh−ng tÝnh chÊt ®éc lËp ®ã cña §¶ng d©n chñ - x· héi cña giai cÊp v« s¶n kh«ng bao giê lµm cho chóng ta quªn ®−îc tÇm quan träng cña cuéc tæng tiÕn c«ng çch m¹ng trong giai ®o¹n çch m¹ng hiÖn nay. Chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, chóng ta cã thÓ vµ cÇn ph¶i hµnh ®éng ®éc lËp kh«ng phô thuéc vµo çc nhµ çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, gi÷ lÊy tÝnh chÊt ®éc lËp vÒ mÆt giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n; nh−ng trong thêi kú khëi nghÜa, khi trùc tiÕp ®¸nh vµo chÕ ®é Nga hoµng, khi chèng l¹i qu©n ®éi, khi tiÕn c«ng vµo nhµ ngôc Ba-xti-li-a cña qu©n thï ®¸ng

V.I. Lª-nin 254

nguyÒn rña cña toµn thÓ nh©n d©n Nga, chóng ta ph¶i s¸t çnh kÒ vai ®Ó hµnh ®éng.

Giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíi hiÖn nay ®ang nãng lßng sèt ruét nh×n vµo giai cÊp v« s¶n toµn n−íc Nga. ViÖc lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng ë Nga mµ giai cÊp c«ng nh©n cña chóng ta ®· më ®Çu mét çch anh dòng, sÏ lµ b−íc ngoÆt trong lÞch sö cña tÊt c¶ çc n−íc, nã sÏ lµm dÔ dµng cho sù nghiÖp cña toµn thÓ c«ng nh©n cña tÊt c¶ çc d©n téc, ë tÊt c¶ çc quèc gia, ë kh¾p gãc bÓ ch©n trêi trªn qu¶ ®Êt. Mçi ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mçi c«ng nh©n gi¸c ngé h·y nªn nhí r»ng nhiÖm vô ®Êu tranh cña toµn d©n mµ hiÖn nay hä ®ang g¸nh v¸c, thËt lµ vÜ ®¹i biÕt chõng nµo. §õng quªn r»ng hä ®ang ®¹i diÖn cho çc nhu cÇu vµ lîi Ých cña toµn thÓ n«ng d©n, cña toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng vµ bÞ bãc lét, cña toµn thÓ nh©n d©n, chèng l¹i kÎ thï cña toµn d©n. HiÖn nay, tr−íc m¾t tÊt c¶ mäi ng−êi lµ tÊm g−¬ng cña nh÷ng ng−êi v« s¶n - anh hïng thµnh Pª-tÐc-bua.

Çch m¹ng mu«n n¨m! Giai cÊp v« s¶n khëi nghÜa mu«n n¨m!



255

Nh÷ng ngµy çch m¹ng

§¨ng ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905 trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 4

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o, cã ®èi chiÕu víi b¶n th¶o

257

ViÖc g× ®· x¶y ra ë n−íc nga?

Næi lo¹n hay çch m¹ng? Khi ®−a tin cho toµn thÕ giíi biÕt vÒ çc sù kiÖn ë Pª-tÐc-bua vµ khi thö ®¸nh gi¸ çc sù kiÖn ®ã, çc nhµ b¸o vµ çc phãng viªn ch©u ¢u ®· tù ®Æt ra c©u hái Êy. Hµng chôc ngh×n v« s¶n mµ qu©n ®éi Nga hoµng ®· chiÕn th¾ng, lµ phiÕn lo¹n hay lµ nghÜa qu©n? Vµ b¸o chÝ n−íc ngoµi cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n hÕt ®Ó nh×n çc sù kiÖn "tõ bªn ngoµi", víi th¸i ®é v« t− cña ng−êi chÐp sö, còng c¶m thÊy khã tr¶ lêi ®−îc c©u hái Êy. Hä th−êng nhÇm lÉn lung tung trong çc thuËt ng÷. Vµ còng kh«ng cã g× lµ l¹ c¶. Kh«ng ph¶i v« cí mµ ng−êi ta nãi r»ng çch m¹ng lµ mét cuéc næi lo¹n thµnh c«ng, mµ næi lo¹n l¹i lµ mét cuéc çch m¹ng kh«ng thµnh c«ng. Ai cã mÆt trong b−íc ®Çu cña çc sù kiÖn vÜ ®¹i vµ to lín, ai cã kh¶ n¨ng biÕt ®−îc çi g× ®ã cña sù viÖc ®ang x¶y ra, mét çch chØ lµ rÊt kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng chÝnh x¸c, do mét ng−êi kÓ l¹i, – ®−¬ng nhiªn lµ ng−êi Êy, cho ®Õn mét lóc nµo ®ã, sÏ kh«ng d¸m ph¸t biÓu ý kiÕn mét çch døt kho¸t. Song çc b¸o chÝ t− s¶n nãi theo luËn ®iÖu cò vÒ b¹o ®éng, næi lo¹n, mÊt trËt tù, kh«ng thÓ kh«ng thÊy ý nghÜa toµn d©n, thËm chÝ ý nghÜa quèc tÕ cña çc hµnh ®éng ®ã. Nh−ng chÝnh ®iÒu ®ã lµm cho çc sù kiÖn Êy cã tÝnh chÊt çch m¹ng. Vµ sè ng−êi viÕt vÒ nh÷ng ngµy cuèi cïng cña cuéc b¹o ®éng bçng nhiªn l¹i chuyÓn sang nãi ®Õn nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cña çch m¹ng. B−íc ngoÆt trong lÞch sö cña n−íc Nga ®· ®Õn. KÎ b¶o thñ

V.I. Lª-nin 258

nhÊt ë ch©u ¢u, rÊt kho¸i tr¸ thÝch thó tr−íc quyÒn lùc hïng m¹nh v« biªn cña chÕ ®é chuyªn chÕ toµn n−íc Nga, còng kh«ng phñ nhËn ®iÒu ®ã. Kh«ng thÓ nãi chuyÖn hßa b×nh gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ víi nh©n d©n ®−îc. Kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng kÎ t¸o b¹o nµo ®ã, kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "h− v«" (ch©u ¢u vÉn cßn gäi çc nhµ çch m¹ng Nga nh− vËy) míi nãi ®Õn çch m¹ng, mµ tÊt c¶ mäi ng−êi cã chót kh¶ n¨ng nµo ®Êy quan t©m ®Õn chÝnh trÞ thÕ giíi, còng ®Òu nãi ®Õn çch m¹ng.

Trong vßng mÊy ngµy, phong trµo c«ng nh©n Nga ®· lªn ®Õn møc ®é cao nhÊt. Tr−íc m¾t chóng ta, phong trµo Êy ®ang ph¸t triÓn lªn thµnh khëi nghÜa toµn d©n. §èi víi chóng ta ë ®©y, t¹i Gi¬-ne-v¬, tõ chèn xa x«i ®¸ng nguyÒn rña nµy, viÖc theo kÞp çc sù kiÖn trë nªn v« cïng khã kh¨n h¬n, ®iÒu ®ã còng dÔ hiÓu th«i. Nh−ng, trong lóc cßn bÞ ®µy ®äa ë chèn xa x«i ®¸ng nguyÒn rña nµy, chóng ta ph¶i cè g¾ng theo kÞp çc sù kiÖn x¶y ra, tæng kÕt l¹i, rót ra kÕt luËn, tõ kinh nghiÖm cña lÞch sö ngµy nay, ph¶i tiÕp thu lÊy nh÷ng bµi häc cã thÓ øng dông cho ngµy mai ë mét chèn kh¸c, n¬i mµ ngµy nay "nh©n d©n" h·y cßn "im h¬i lÆng tiÕng" vµ mét ngµy mai gÇn ®©y ngän löa çch m¹ng sÏ bïng ch¸y lªn d−íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c. Chóng ta ph¶i lµm c«ng viÖc th−êng xuyªn cña çc nhµ chÝnh luËn – viÕt lÞch sö hiÖn ®¹i vµ cè g¾ng viÕt nh− thÕ nµo ®Ó trang sö do chóng ta viÕt ra cã thÓ gióp ®ì ®¾c lùc cho nh÷ng ng−êi trùc tiÕp tham gia phong trµo, cho nh÷ng anh hïng - v« s¶n ®ang trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng – viÕt thÕ nµo ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn më réng ®−îc phong trµo, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc lùa chän mét çch cã ý thøc çc thñ ®o¹n, ph−¬ng thøc vµ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh cã kh¶ n¨ng thu ®−îc kÕt qu¶ nhiÒu nhÊt, v÷ng ch¾c nhÊt mµ l¹i tèn Ýt søc nhÊt.

Trong lÞch sö cña çc cuéc çch m¹ng, nh÷ng m©u thuÉn chÝn muåi qua hµng chôc n¨m vµ hµng thÕ kû, ®Òu béc lé ra bªn ngoµi. Cuéc sèng trë nªn v« cïng phong phó. Trªn vò

Nh÷ng ngµy çch m¹ng 259

®µi chÝnh trÞ, quÇn chóng – tõ tr−íc tíi nay ®øng trong bãng tèi vµ v× vËy th−êng bÞ çc nhµ quan s¸t n«ng c¹n kh«ng ®Õm xØa ®Õn, thËm chÝ cßn coi khinh n÷a – ®· hiÖn ra lµ chiÕn sÜ tÝch cùc. QuÇn chóng ®ã häc tËp trong thùc tÕ, tr−íc m¾t mäi ng−êi hä lµm nh÷ng b−íc ®i thö, mß mÉm t×m ®−êng, v¹ch ra çc nhiÖm vô, tù kiÓm tra m×nh vµ kiÓm tra lý luËn cña tÊt c¶ çc nhµ t− t−ëng cña hä. QuÇn chóng ®ã ®· anh dòng nç lùc ®Ó n©ng m×nh lªn kÞp víi nh÷ng nhiÖm vô thÕ giíi rÊt to lín mµ lÞch sö ®· giao phã cho hä, vµ dï cho nh÷ng thÊt b¹i ç biÖt cã to lín ®Õn mÊy ®i n÷a, dï cho t×nh tr¹ng m¸u ®æ vµ hµng ngh×n m¹ng ng−êi hy sinh cã lµm cho chóng ta söng sèt kinh ng¹c ®Õn ®©u ®i n÷a, – th×, vÒ ý nghÜa cña nã mµ nãi, còng ch¼ng bao giê vµ còng kh«ng cã g× cã thÓ so s¸nh ®−îc víi viÖc trùc tiÕp gi¸o dôc quÇn chóng vµ çc giai cÊp trong chÝnh qu¸ tr×nh ®Êu tranh çch m¹ng. LÞch sö ®Êu tranh ®ã ph¶i ®−îc tÝnh tõng ngµy. Vµ kh«ng ph¶i v« cí mµ mét sè b¸o chÝ n−íc ngoµi ®· b¾t ®Çu viÕt "nhËt ký çch m¹ng Nga". Chóng ta còng sÏ viÕt thø nhËt ký ®ã.

__________________

V.I. Lª-nin 260

cè ®¹o Ga-p«n

Cè ®¹o Ga-p«n lµ mét tªn khiªu khÝch – ®iÒu gi¶ thuyÕt ®ã tùa hå nh− ®−îc chøng thùc bëi sù thËt: h¾n lµ ng−êi tham gia vµ lµ thñ lÜnh cña héi Du-ba-tèp. TiÕp ®Êy, çc b¸o chÝ n−íc ngoµi còng nh− çc th«ng tÝn viªn cña ta, ®Òu v¹ch ra mét sù thùc lµ: c¶nh s¸t ®· cè ý ®Ó cho phong trµo b·i c«ng ®−îc ph¸t triÓn mét çch tù do h¬n vµ réng r·i h¬n, chÝnh phñ nãi chung (vµ ®Æc biÖt lµ ®¹i c«ng t−íc Vla-®i-mia) muèn g©y ra mét cuéc th¶m s¸t ®Ém m¸u trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi nhÊt cho hä. Çc th«ng tÝn viªn Anh thËm chÝ v¹ch ra r»ng, trong t×nh h×nh nh− vËy, viÖc chÝnh bän Du-ba-tèp h¨ng h¸i tham gia phong trµo, thËt lµ ®Æc biÖt cã lîi cho chÝnh phñ. Giíi trÝ thøc çch m¹ng vµ nh÷ng ng−êi v« s¶n gi¸c ngé lµ nh÷ng ng−êi cã lÏ ®· tÝch tr÷ vò khÝ nhanh chãng h¬n c¶, hä kh«ng thÓ kh«ng xa l¸nh phong trµo Du-ba-tèp, kh«ng thÓ kh«ng ®øng ra ngoµi phong trµo ®ã. Nh− vËy chÝnh phñ ®−îc ®Æc biÖt r¶nh tay vµ ®· ch¬i çi trß ch¾c th¾ng, hä nãi: cø ®Ó cho ®¸m c«ng nh©n hiÒn lµnh nhÊt, Ýt cã tæ chøc nhÊt, tÇm th−êng nhÊt ®ã tuÇn hµnh thÞ uy; qu©n ®éi cña chóng ta ®èi phã víi hä còng ch¼ng tèn bao h¬i søc, giai cÊp v« s¶n sÏ ®−îc mét bµi häc tèt; lý do ®Ó b¾n hÕt tÊt c¶ mäi ng−êi trªn ®−êng phè sÏ thËt tuyÖt vêi; ®¶ng ph¶n ®éng (hay lµ cña ®¹i c«ng t−íc) trong cung ®×nh sÏ hoµn toµn chiÕn th¾ng ph¸i tù do; cuéc trÊn ¸p tiÕp theo ®Êy sÏ hÕt søc tµn khèc.


C¶ b¸o chÝ Anh lÉn b¸o chÝ b¶o thñ §øc ®Òu nãi th¼ng r»ng chÝnh phñ (hay Vla-®i-mia) cã mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng nh− vËy. RÊt cã thÓ ®Êy lµ sù thËt. Çc sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng ®Ém m¸u chøng thùc rÊt râ rµng ®iÒu ®ã. Nh−ng sù tån t¹i cña mét kÕ ho¹ch nh− vËy kh«ng m¶y may lo¹i trõ ®−îc kh¶ n¨ng lµ cè ®¹o Ga-p«n cã thÓ lµ mét c«ng cô v« ý thøc cña çi kÕ ho¹ch ®ã. Trong mét bé phËn giíi tu hµnh trÎ tuæi ë Nga cã phong trµo tù do, c¶i l−¬ng, – ®iÒu ®ã kh«ng cã g× ®¸ng ngê vùc c¶: trong çc cuéc häp cña héi t«n gi¸o triÕt häc vµ trong s¸ch b¸o cña gi¸o héi ®Òu cã nh÷ng ng−êi ph¸t ng«n cña phong trµo ®ã. Phong trµo ®ã thËm chÝ cßn cã tªn gäi lµ phong trµo "t©n chÝnh thèng gi¸o". Bëi vËy, kh«ng nªn g¹t bá hoµn toµn ý nghÜ cho r»ng cè ®¹o Ga-p«n cã thÓ lµ mét nhµ x· héi chñ nghÜa thiªn chóa gi¸o ch©n thµnh, r»ng chÝnh ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u ®· ®Èy y vµo con ®−êng hoµn toµn çch m¹ng. Chóng t«i thiªn vÒ gi¶ thuyÕt Êy, vµ cµng thiªn vÒ gi¶ thuyÕt Êy v× bøc th− cña Ga-p«n viÕt sau vô th¶m s¸t ngµy 9 th¸ng Giªng trong ®ã y nãi r»ng "chóng ta kh«ng cã Nga hoµng", kªu gäi ®Êu tranh cho tù do v.v., – tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ nh÷ng sù thËt nãi lªn tÝnh chÊt chÝnh trùc vµ lßng ch©n thµnh cña y, v× trong nhiÖm vô cña mét tªn khiªu khÝch quyÕt kh«ng bao gåm çi lèi cæ ®éng m¹nh mÏ kªu gäi tiÕp tôc khëi nghÜa nh− vËy ®−îc.

BÊt luËn t×nh h×nh nh− thÕ nµo ®i n÷a, s¸ch l−îc cña ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi ®èi víi mét nh©n vËt l·nh tô míi ®−¬ng nhiªn còng lµ: ®èi víi mét phÇn tö Du-ba-tèp th× cÇn ph¶i cã th¸i ®é thËn träng, chê ®îi, hoµi nghi. BÊt kú thÕ nµo còng cÇn ph¶i h¨ng h¸i tham gia vµo phong trµo b·i c«ng ®· ®−îc ph¸t ®éng (mÆc dï lµ do mét phÇn tö Du-ba-tèp ph¸t ®éng ®i n÷a), h¨ng h¸i tuyªn truyÒn çc quan ®iÓm vµ khÈu hiÖu d©n chñ - x· héi. Theo çc bøc th− ®· dÉn ra trªn kia, cã thÓ thÊy r»ng chÝnh çc ®ång chÝ chóng ta trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng

V.I. Lª-nin 262

c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga84 ®· theo mét s¸ch l−îc nh− vËy. Dï cho çc kÕ ho¹ch cña bÌ lò ph¶n ®éng trong cung ®×nh cã "ranh ma" ®Õn ®©u, th× hiÖn thùc ®Êu tranh giai cÊp vµ sù ph¶n kh¸ng chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi v« s¶n – ®éi tiÒn phong cña toµn d©n – cßn kh«n ngoan h¬n gÊp béi. Çc kÕ ho¹ch c¶nh s¸t vµ qu©n sù l¹i chÜa trë vµo chÝnh phñ, tõ çi trß Du-ba-tèp – lµ mét nguyªn do cán con – ®· mäc lªn mét phong trµo çch m¹ng toµn Nga, réng r·i, to lín – ®ã lµ mét sù thËt. N¨ng lùc çch m¹ng vµ b¶n n¨ng çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ®· bïng ra víi mét søc m¹nh kh«ng g× ng¨n c¶n næi, bÊt chÊp mäi ©m m−u, quû kÕ cña c¶nh s¸t.


KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua

Nãi ®Õn chuyÖn giao chiÕn, khi c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ ®i tuÇn hµnh mét çch hßa b×nh ®Ó ®−a b¶n thØnh cÇu, – ®iÒu nµy, míi nghe qua thËt lµ kú l¹. §Êy lµ mét vô th¶m s¸t lín. Nh−ng chÝnh phñ ®· tr«ng ®îi chÝnh lµ vµo cuéc giao chiÕn vµ râ rµng lµ ®· hµnh ®éng theo mét kÕ ho¹ch c©n nh¾c hÕt søc kü cµng. ChÝnh phñ ®· ®øng trªn quan ®iÓm qu©n sù mµ th¶o luËn vÊn ®Ò b¶o vÖ Pª-tÐc-bua vµ Cung ®iÖn mïa §«ng. ChÝnh phñ ®· thi hµnh tÊt c¶ çc biÖn ph¸p qu©n sù. ChÝnh phñ ®· b·i bá mäi chÝnh quyÒn d©n sù vµ ®em thñ ®« mét triÖu r−ëi d©n sè ®Æt d−íi quyÒn hoµn toµn chi phèi cña bän t−íng lÜnh kh¸t m¸u nh©n d©n, cÇm ®Çu lµ ®¹i c«ng t−íc Vla-®i-mia.

B»ng çch giÕt chãc nh÷ng ng−êi tay kh«ng tÊc s¾t, chÝnh phñ ®· cè t×nh ®Èy giai cÊp v« s¶n ®Õn chç khëi nghÜa, dùng lªn nh÷ng luü ch−íng ng¹i, ®Ó råi sau ®ã chÝnh phñ ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa Êy trong bÓ m¸u. Giai cÊp v« s¶n sÏ häc tËp çc bµi häc qu©n sù Êy cña chÝnh phñ. Vµ giai cÊp v« s¶n sÏ häc ®−îc nghÖ thuËt tiÕn hµnh néi chiÕn, mét khi hä ®· b¾t ®Çu cuéc çch m¹ng. Çch m¹ng lµ chiÕn tranh. Trong sè tÊt c¶ nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®· cã trong lÞch sö, ®Êy lµ cuéc chiÕn tranh duy nhÊt hîp lý, chÝnh ®¸ng, chÝnh nghÜa vµ thËt sù vÜ ®¹i. Cuéc chiÕn tranh ®ã ®−îc tiÕn hµnh kh«ng ph¶i v× lîi Ých tham lam cña mét nhóm nh÷ng kÎ thèng trÞ vµ bãc lét, nh− tÊt c¶ mäi cuéc

V.I. Lª-nin 264

chiÕn tranh kh¸c, mµ lµ v× lîi Ých cña quÇn chóng nh©n d©n chèng bän b¹o chóa vµ v× lîi Ých cña hµng triÖu vµ hµng chôc triÖu ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét, chèng l¹i chuyªn quyÒn vµ b¹o lùc.

TÊt c¶ çc nhµ quan s¸t ngoµi cuéc hiÖn nay ®Òu ®ång thanh thõa nhËn r»ng ë Nga, cuéc chiÕn tranh Êy ®· ®−îc tuyªn bè vµ ®· b¾t ®Çu. Giai cÊp v« s¶n mét lÇn n÷a l¹i ®øng lªn, cßn ®«ng ®¶o h¬n nhiÒu. Çc tµn tÝch cña lßng tin Êu trÜ vµo Nga hoµng hiÖn nay còng sÏ tiªu tan nhanh chãng nh− c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· nhanh chãng chuyÓn tõ ®−a b¶n thØnh cÇu sang lËp lòy ch−íng ng¹i. Kh¾p n¬i c«ng nh©n ®Òu sÏ ®−îc vò trang. C¶nh s¸t cã t¨ng c−êng gi¸m s¸t nghiªm ngÆt gÊp m−êi lÇn çc kho vò khÝ vµ çc hiÖu b¸n vò khÝ, th× còng ch¼ng cÇn. Ch¼ng cã thø nghiªm ngÆt g×, ch¼ng cã thø cÊm ®o¸n nµo ng¨n c¶n næi quÇn chóng thµnh phè, v× hä ®· nhËn thøc r»ng hÔ kh«ng cã vò khÝ, th× víi bÊt kú lý do g×, hä còng ®Òu lu«n lu«n cã thÓ bÞ chÝnh phñ b¾n chÕt. Tõng ng−êi mét sÏ hÕt søc cè g¾ng kiÕm cho m×nh mét khÈu sóng tr−êng hay Ýt ra còng lµ mét khÈu sóng lôc, t×m çch ®em giÊu vò khÝ kh«ng cho c¶nh s¸t biÕt, vµ s½n sµng ph¶n kÝch l¹i bän tay sai kh¸t m¸u cña chÕ ®é Nga hoµng. Tôc ng÷ cã c©u: v¹n sù khëi ®Çu nan. Tr−íc ®ã, ®èi víi c«ng nh©n thËt khã chuyÓn sang ®Êu tranh vò trang. HiÖn nay chÝnh phñ ®· buéc hä ph¶i chuyÓn sang ®Êu tranh vò trang. B−íc ®Çu tiªn, b−íc khã nhÊt ®· lµm råi.

Mét th«ng tÝn viªn Anh thuËt l¹i c©u chuyÖn m¹n ®µm ®iÓn h×nh cña c«ng nh©n ë trªn mét ®−êng phè M¸t-xc¬-va. Mét nhãm c«ng nh©n c«ng khai th¶o luËn nh÷ng bµi häc cña ngµy ®Ém m¸u. Mét ng−êi nãi: – "R×u ®−îc kh«ng? – Kh«ng, r×u ch¼ng lµm ®−îc g× ®Ó chèng l¹i g−¬m gi¸o c¶. Dïng r×u ch¼ng ®ông tíi nã ®−îc ®©u, dïng dao cµng Ýt cã kh¶ n¨ng ®ông ®−îc tíi nã. Kh«ng, cÇn ph¶i cã sóng lôc, tèi thiÓu lµ sóng lôc, mµ cã sóng tr−êng th× l¹i cµng tèt h¬n". HiÖn nay ë kh¾p n−íc Nga chç nµo còng cã nh÷ng c©u


chuyÖn trao ®æi nh− vËy vµ t−¬ng tù nh− thÕ. Sau "ngµy Vla-®i-mia", ë Pª-tÐc-bua nh÷ng c©u chuyÖn trao ®æi ®ã kh«ng cßn ®¬n thuÇn chØ lµ nh÷ng c©u chuyÖn trao ®æi mµ th«i.

KÕ kho¹ch qu©n sù cña tªn chó cña Nga hoµng, tªn Vla-®i-mia, kÎ chØ huy cuéc th¶m s¸t, tùu trung lµ lµm sao kh«ng ®Ó cho d©n chóng ngo¹i thµnh, c«ng nh©n ngo¹i thµnh, vµo trung t©m thµnh phè. Ng−êi ta hÕt søc cè g¾ng lµm cho binh lÝnh tin r»ng c«ng nh©n muèn ph¸ Cung ®iÖn mïa §«ng (b»ng t−îng th¸nh, th¸nh gi¸ víi çc b¶n thØnh cÇu!) vµ muèn giÕt Nga hoµng. NhiÖm vô chiÕn l−îc chung quy lµ b¶o vÖ çc cÇu vµ çc ®−êng chÝnh dÉn ®Õn qu¶ng tr−êng Hoµng cung. Vµ çc ®Þa ®iÓm "hµnh ®éng qu©n sù" chñ yÕu lµ: çc qu¶ng tr−êng ë c¹nh çc cÇu (cÇu T¬-r«-i-tx¬-ki, cÇu X¨m-px«-ni-Ðp-xki, cÇu Ni-c«-la-Ðp-xki, cÇu Hoµng cung), çc con ®−êng tõ çc khu c«ng nh©n dÉn vµo trung t©m (ë c¹nh cöa « N¸c-va, trªn ®−êng Sli-xen-bua, trªn ®¹i lé NÐp-xki), cuèi cïng lµ qu¶ng tr−êng Hoµng cung, n¬i mµ mÆc dï binh lÝnh tËp trung dµy ®Æc, mÆc dï cã sù kh¸ng cù, nh−ng hµng ngh×n vµ hµng ngh×n c«ng nh©n còng vÉn ®· lät vµo ®−îc. §−¬ng nhiªn, nhiÖm vô cña çc hµnh ®éng qu©n sù hÕt søc ®−îc gi¶m nhÑ, v× mäi ng−êi ®Òu biÕt hÕt søc râ rµng lµ c«ng nh©n sÏ ®i ®Õn ®©u, lµ chØ cã mét ®Þa ®iÓm tËp hîp vµ chØ cã mét môc tiªu. Çc t−íng lÜnh dòng c¶m ®· hµnh ®éng "th¾ng lîi" chèng l¹i mét kÎ ®Þch tay kh«ng vµ ®· b¸o tr−íc cho hÕt th¶y mäi ng−êi biÕt lµ hä ®i ®©u vµ ®i ®Ó lµm g×... §Êy lµ mét vô th¶m s¸t hÌn h¹ nhÊt, tµn nhÉn nhÊt, giÕt h¹i quÇn chóng nh©n d©n hßa b×nh vµ kh«ng cã vò khÝ ®Ó tù vÖ. B©y giê quÇn chóng sÏ nghiÒn ngÉm l©u dµi vµ håi t−ëng l¹i trong ký øc vµ qua çc c©u chuyÖn kÓ, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· x¶y ra. KÕt luËn duy nhÊt vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, rót ra tõ nh÷ng ®iÒu ngÉm nghÜ Êy, tõ viÖc lµm cho quÇn chóng thÊm s©u "bµi häc cña Vla-®i-mia" lµ: trong chiÕn tranh ph¶i hµnh ®éng theo lèi qu©n sù. QuÇn chóng c«ng nh©n vµ quÇn

V.I. Lª-nin 266

chóng n«ng d©n nghÌo ®i theo hä, ®Òu sÏ tù nhËn thøc m×nh lµ mét bªn t¸c chiÕn, vµ lóc ®ã... lóc ®ã th× çc trËn t¸c chiÕn sau nµy trong cuéc néi chiÕn cña chóng ta sÏ diÔn ra theo nh÷ng "kÕ ho¹ch" h¼n kh«ng ph¶i chØ lµ cña çc ®¹i c«ng t−íc vµ cña Nga hoµng. Lêi kªu gäi "CÇm lÊy vò khÝ!" vang lªn ngµy 9 th¸ng Giªng trong mét ®¸m ®«ng c«ng nh©n ë trªn ®¹i lé NÐp-xki, hiÖn nay kh«ng thÓ tr«i qua mµ kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt g×.


Bæ sung bµi "kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë

Pª-tÐc-bua"

KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua lµ do chóng t«i viÕt trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 4. HiÖn nay chóng t«i thÊy trªn b¸o chÝ Anh cã mét sè chi tiÕt kh¸ thó vÞ nãi vÒ çi kÕ ho¹ch ®ã. §¹i c«ng t−íc Vla-®i-mia ®· bæ nhiÖm t−íng qu©n c«ng t−íc Va-xin-tsi-cèp lµm t− lÖnh qu©n t¸c chiÕn. Toµn bé thñ ®« ®−îc chia ra lµm nhiÒu khu vùc do çc sÜ quan trÊn gi÷. Nga hoµng ch¬i çi trß chiÕn tranh mét çch hoµn toµn nghiªm chØnh, lµm nh− thÓ ®ang ®øng tr−íc mét cuéc x©m l−îc cña qu©n thï cã vò trang. Trong thêi gian t¸c chiÕn, bé t− lÖnh ngåi xung quanh çi bµn xanh ë trªn ®¶o Va-xi-li-Ðp-xki vµ cø nöa giê l¹i nghe chØ huy tr−ëng mçi khu vùc b¸o ço.

Xin b¸o ®Ó c«ng nh©n Pª-tÐc-bua biÕt!


th¸ng Giªng 1905



__________________

V.I. Lª-nin 268

"nga hoµng - cha hiÒn" vµ çc chiÕn luü

Nh×n tæng qu¸t sù kiÖn ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u, ®iÒu lµm ng−êi ta kinh ng¹c h¬n c¶ lµ sù kÕt hîp lßng tin ng©y th¬ theo kiÓu gia tr−ëng vµo Nga hoµng víi cuéc chiÕn ®Êu ¸c liÖt trªn ®−êng phè cã vò khÝ trong tay, chèng l¹i chÝnh quyÒn cña Nga hoµng. Víi mét søc m¹nh kinh ng−êi, ngµy ®Çu tiªn cña cuéc çch m¹ng Nga ®· ®Æt n−íc Nga cò ®èi diÖn víi n−íc Nga míi, nã nãi lªn sù hÊp hèi cña lßng tin ngh×n x−a cña n«ng d©n vµo Nga hoµng - cha hiÒn vµ chøng tá r»ng nh©n d©n çch m¹ng mµ giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ lµ ®¹i diÖn, ®· ra ®êi. Kh«ng ph¶i v« cí mµ b¸o chÝ t− s¶n ch©u ¢u nãi r»ng n−íc Nga ngµy 10 th¸ng Giªng ®· kh«ng cßn lµ n−íc Nga ngµy 8 th¸ng Giªng n÷a. Kh«ng ph¶i v« cí mµ tê b¸o d©n chñ - x· héi §øc85 ®· ®−îc chóng ta nãi ®Õn trªn kia, nh¾c ®Õn viÖc çch ®©y 70 n¨m phong trµo c«ng nh©n ë Anh ®· b¾t ®Çu, viÖc n¨m 1834 c«ng nh©n Anh biÓu t×nh thÞ uy trªn ®−êng phè ph¶n ®èi lÖnh cÊm c«ng nh©n lËp héi, viÖc n¨m 1838 ë gÇn Man-se-xt¬, trong çc cuéc héi häp lín, hä ®· th¶o ra "hiÕn ch−¬ng nh©n d©n" vµ môc s− Xtª-phen-x¬ ®· tuyªn bè r»ng "bÊt kú con ng−êi tù do nµo, thë kh«ng khÝ tù do cña Th−îng ®Õ, ®i trªn ®Êt tù do cña Th−îng ®Õ, ®Òu cã quyÒn cã tæ Êm riªng cña m×nh". Vµ còng chÝnh vÞ môc s− ®ã ®· kªu gäi nh÷ng c«ng nh©n ®ang héi häp h·y cÇm lÊy vò khÝ.

ë n−íc Nga chóng ta, cÇm ®Çu phong trµo còng lµ mét linh môc, trong vßng mét ngµy vÞ linh môc ®ã ®· chuyÓn tõ


viÖc kªu gäi hßa b×nh ®i thØnh cÇu chÝnh Nga hoµng, sang viÖc kªu gäi b¾t ®Çu çch m¹ng. Sau ngµy ®Ém m¸u, linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n ®· viÕt trong bøc th− ®äc trong cuéc häp cña ph¸i tù do: "Çc ®ång chÝ c«ng nh©n Nga! Chóng ta kh«ng cã Nga hoµng n÷a. Ngµy h«m nay m¸u ®· ch¶y thµnh s«ng gi÷a Nga hoµng vµ nh©n d©n Nga. §· ®Õn lóc c«ng nh©n Nga, kh«ng cÇn cã Nga hoµng, b¾t ®Çu tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh v× tù do cña nh©n d©n. H«m nay cha cÇu phóc cho çc con. Ngµy mai cha sÏ ë gi÷a çc con. H«m nay cha rÊt bËn v× sù nghiÖp cña chóng ta".

§ã kh«ng ph¶i lµ linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n nãi. §ã lµ hµng ngh×n vµ hµng v¹n, hµng triÖu vµ hµng chôc triÖu c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga nãi; hä lµ nh÷ng ng−êi tõ tr−íc ®Õn nay ®· cã thÓ tin t−ëng mét çch ng©y th¬ vµ mï qu¸ng vµo Nga hoµng - cha hiÒn, ®· cã thÓ t×m nguån gi¶m nhÑ t×nh c¶nh qu¸ − nÆng nÒ cña hä ë "chÝnh ngay" Nga hoµng - cha hiÒn, ®· cã thÓ chØ buéc téi bän quan l¹i lõa dèi Nga hoµng vÒ téi ®· cã nh÷ng hµnh ®éng qu¸ qu¾t, b¹o lùc, chuyªn quyÒn vµ c−íp bãc. Nh÷ng thÕ hÖ l©u ®êi cña mét cuéc sèng th«n d· bÞ ¸p bøc, man rî, ë trong çc vïng hÎo l¸nh, – nh÷ng thÕ hÖ Êy ®· cñng cè lßng tin ®ã. Cuéc sèng cña mét n−íc Nga míi, mét n−íc Nga thµnh thÞ, c«ng nghiÖp vµ cã v¨n hãa, mçi ngµy mét ¨n mßn vµ ph¸ ho¹i lßng tin ®ã. M−êi n¨m gÇn ®©y, phong trµo c«ng nh©n ®· lµm n¶y sinh ra hµng ngh×n ng−êi v« s¶n tiªn tiÕn ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, hä ®· hoµn toµn tù gi¸c ®o¹n tuyÖt víi lßng tin ®ã. Phong trµo ®ã ®· gi¸o dôc hµng v¹n c«ng nh©n, mµ b¶n n¨ng giai cÊp, ®−îc cñng cè trong cuéc ®Êu tranh b·i c«ng vµ trong viÖc cæ ®éng chÝnh trÞ, ®· ph¸ ho¹i tÊt c¶ çc c¬ së cña mét lßng tin nh− vËy. Nh−ng ®»ng sau hµng ngh×n vµ hµng v¹n c«ng nh©n Êy, l¹i cã hµng tr¨m ngh×n vµ hµng triÖu ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét, bÞ chµ ®¹p vµ bÞ xóc ph¹m, nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ nöa v« s¶n, mµ ë trong nh÷ng ng−êi nµy cßn cã thÓ cã lßng tin

V.I. Lª-nin 270

nh− thÕ. Hä ch−a thÓ ®øng lªn khëi nghÜa, hä chØ cã kh¶ n¨ng thØnh cÇu, van xin. Linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n ®· nãi lªn t×nh c¶m vµ t©m t− cña hä, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm chÝnh trÞ cña hä, vµ ®ã chÝnh lµ ý nghÜa lÞch sö cña vai trß, trong lóc khëi ®Çu cuéc çch m¹ng Nga, cña mét con ng−êi mµ h«m qua cßn ch−a ai biÕt ®Õn, h«m nay ®· trë thµnh anh hïng thêi ®¹i cña Pª-tÐc-bua vµ sau ®ã lµ cña toµn thÓ b¸o chÝ ch©u ¢u.

B©y giê cã thÓ hiÓu ®−îc v× sao tho¹t ®Çu nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua (bøc th− cña hä, chóng t«i ®· dÉn ra trªn kia) l¹i cã th¸i ®é kh«ng tÝn nhiÖm ®èi víi Ga-p«n vµ kh«ng thÓ kh«ng tá th¸i ®é kh«ng tÝn nhiÖm. Con ng−êi mang ¸o thÇy tu, tin vµo Th−îng ®Õ vµ hµnh ®éng d−íi sù b¶o hé tèi cao cña Du-ba-tèp vµ cña së mËt th¸m, kh«ng thÓ kh«ng lµm cho ng−êi ta nghi ngê. ¤ng ta xÐ chiÕc ¸o thÇy tu trªn m×nh vµ nguyÒn rña m×nh lµ ®· thuéc vµo mét giai tÇng v« liªm sØ, giai tÇng çc linh môc c−íp bãc vµ ®Çu ®éc nh©n d©n, ®iÒu ®ã thµnh thËt hay gi¶ dèi, ch¼ng ai cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®−îc, häa ch¨ng lµ trõ nh÷ng ng−êi biÕt râ ç nh©n Ga-p«n, tøc lµ trõ ra mét nhóm Ýt ng−êi kh«ng ®¸ng kÓ. ChØ cã çc sù kiÖn lÞch sö ®ang ph¸t triÓn, chØ cã çc sù thËt, sù thËt vµ sù thËt, míi gi¶i quyÕt ®−îc ®iÒu ®ã. Vµ nh÷ng sù thËt ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Êy cã lîi cho Ga-p«n.

Khi thÊy cuéc tæng b·i c«ng lín lªn nhanh chãng kh«ng g× ng¨n c¶n næi, bao gåm çc tÇng líp v« s¶n réng r·i kh¸c th−êng, khi thÊy ¶nh h−ëng kh«ng søc g× b¸c bá næi cña Ga-p«n ®èi víi ®¸m quÇn chóng "t¨m tèi" cã thÓ bÞ tªn khiªu khÝch mª hoÆc, th× çc ®ång chÝ Pª-tÐc-bua cña chóng ta ®· lo l¾ng tù hái: §¶ng d©n chñ - x· héi cã thÓ n¾m v÷ng phong trµo tù ph¸t ®ã kh«ng? Vµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi kh«ng nh÷ng ®· kh«ng ñng hé çc ¶o t−ëng ng©y th¬ vÒ kh¶ n¨ng thØnh cÇu mét çch hßa b×nh, hä cßn tranh luËn víi Ga-p«n, c«ng khai vµ kiªn quyÕt b¶o vÖ tÊt c¶ çc quan


®iÓm cña m×nh, toµn bé s¸ch l−îc cña m×nh. Vµ lÞch sö do quÇn chóng c«ng nh©n s¸ng t¹o ra kh«ng cã §¶ng d©n chñ - x· héi, ®· chøng thùc çc quan ®iÓm Êy, s¸ch l−îc Êy. L«-gÝch cña ®Þa vÞ giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n ®· tá ra m¹nh h¬n nh÷ng sai lÇm, nh÷ng ®iÒu ng©y th¬ vµ ¶o t−ëng Ga-p«n. §¹i c«ng t−íc Vla-®i-mia, hµnh ®éng nh©n danh Nga hoµng vµ víi toµn quyÒn cña Nga hoµng, b»ng chiÕn c«ng ®ao phñ cña m×nh h¾n ®· chØ râ cho quÇn chóng c«ng nh©n thÊy çi ®iÒu mµ chÝnh nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· tõng lu«n lu«n chØ ra vµ sÏ cßn chØ ra cho quÇn chóng c«ng nh©n thÊy, b»ng tµi liÖu vµ b»ng lêi nãi miÖng.

Chóng t«i ®· nãi: quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n cßn gi÷ chót lßng tin cßn sãt l¹i vµo Nga hoµng, kh«ng thÓ ®øng lªn khëi nghÜa. Sau ngµy mïng chÝn th¸ng Giªng, chóng t«i cã quyÒn nãi: b©y giê hä cã thÓ ®øng lªn vµ sÏ ®øng lªn khëi nghÜa. "Nga hoµng - cha hiÒn", b»ng cuéc trÊn ¸p ®Ém m¸u nh÷ng c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ trong tay, ®· tù ®Èy hä ®Õn çc chiÕn luü vµ ®· cho hä nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn vÒ chiÕn ®Êu b»ng chiÕn luü. Nh÷ng bµi häc cña "Nga hoµng - cha hiÒn" sÏ kh«ng ph¶i lµ v« Ých.

§¶ng d©n chñ - x· héi cßn ph¶i quan t©m ®Õn viÖc phæ biÕn réng r·i h¬n n÷a tin tøc vÒ nh÷ng ngµy ®Ém m¸u ë Pª-tÐc-bua, ®Õn viÖc ®oµn kÕt vµ tæ chøc chÆt chÏ h¬n n÷a çc lùc l−îng cña m×nh, ®Õn viÖc tuyªn truyÒn m¹nh mÏ h¬n n÷a khÈu hiÖu mµ ®¶ng ®· ®Ò ra tõ l©u: toµn d©n khëi nghÜa vò trang *.

* Thùc ra ph¸i "Tia löa" míi th©m thóy (th©m thóy theo kiÓu

M¸c-t−-nèp) ®· cè lµm rèi tung, lµm yÕu ®i vµ kÐo giËt lïi khÈu hiÖu nµy l¹i (xem bµi x· luËn b¸o "Tia löa", sè 62: "Chóng ta chuÈn bÞ cã ®óng nh− vËy kh«ng?"). Nh−ng bÌ lò M¸c-t−-nèp trong ph¸i "Tia löa" míi vÊp ph¶i søc chèng ®èi m·nh liÖt trong ®¶ng ta, nhÊt lµ tõ sau çi kÕ ho¹ch næi tiÕng lµ "tháa thuËn" víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vÒ viÖc kh«ng g©y ra sù khiÕp sî

86.

V.I. Lª-nin 272

Nh÷ng b−íc ®Çu tiªn

Mét trong nh÷ng vô xung ®ét th«ng th−êng gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n – mét cuéc b·i c«ng trong mét nhµ m¸y – ®· thµnh mét tia löa g©y ra ®¸m ch¸y. Song, ®¸ng chó ý lµ cuéc b·i c«ng ®ã cña 12 000 c«ng nh©n nhµ m¸y Pu-ti-lèp næ ra h«m thø hai, ngµy 3 th¸ng Giªng, chñ yÕu lµ mét cuéc b·i c«ng v× sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ cña giai cÊp v« s¶n. Nguyªn nh©n lµ do viÖc th¶i bèn c«ng nh©n. Ngµy 7 th¸ng Giªng, mét ®ång chÝ ë Pª-tÐc-bua viÕt cho chóng t«i: "Khi yªu cÇu cho hä trë l¹i lµm viÖc kh«ng ®−îc ®¸p øng, c¶ nhµ m¸y lËp tøc ngõng l¹i, rÊt ®ång t©m. Cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt hÕt søc kiªn ®Þnh; c«ng nh©n bè trÝ mét sè ng−êi ®Ó b¶o vÖ m¸y mãc vµ çc tµi s¶n kh¸c, phßng sè ng−êi kÐm gi¸c ngé h¬n cã thÓ g©y ra sù ph¸ ho¹i nµo ®Êy. TiÕp ®Êy, hä cö ®oµn ®¹i biÓu ®i çc nhµ m¸y kh¸c ®Ó b¸o tin vÒ çc yªu cÇu cña hä vµ ®Ò nghÞ cïng tham gia hµnh ®éng". Hµng ngh×n vµ hµng v¹n c«ng nh©n b¾t ®Çu tham gia phong trµo. Héi c«ng nh©n hîp ph¸p, thuéc ph¸i Du-ba-tèp – thµnh lËp víi sù gióp ®ì cña chÝnh phñ, nh»m môc ®Ých ®Çu ®éc giai cÊp v« s¶n th«ng qua sù tuyªn truyÒn qu©n chñ chñ nghÜa mét çch cã hÖ thèng – ®· gióp kh«ng Ýt vµo viÖc tæ chøc phong trµo trong giai ®o¹n thÊp nhÊt vµ vµo viÖc ph¸t triÓn phong trµo vÒ bÒ réng. §· x¶y ra ®iÒu mµ tõ l©u nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi – nh÷ng ng−êi ®· tõng nãi víi çc phÇn tö Du-ba-tèp r»ng b¶n n¨ng çch m¹ng


cña giai cÊp c«ng nh©n vµ tinh thÇn ®oµn kÕt cña hä sÏ chiÕn th¾ng mäi gian kÕ nhá nhen cña c¶nh s¸t – ®· v¹ch ra. Nh÷ng c«ng nh©n l¹c hËu nhÊt lµ do bän Du-ba-tèp l«i kÐo vµo phong trµo, vµ nh− vËy lµ chÝnh b¶n th©n chÝnh phñ Nga hoµng sÏ lo chuyÖn ®Èy hä tiÕn lªn n÷a, b¶n th©n sù bãc lét t− b¶n chñ nghÜa sÏ thóc ®Èy hä chuyÓn tõ ph¸i Du-ba-tèp hßa b×nh vµ hoµn toµn gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, sang ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng. Thùc tiÔn cuéc sèng cña giai cÊp v« s¶n vµ thùc tiÔn cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n sÏ ®¸nh b¹i mäi "lý luËn" vµ mäi c«ng d· trµng cña çc ngµi Du-ba-tèp*.

KÕt qu¶ x¶y ra ®óng nh− vËy. Trong bøc th− viÕt cho chóng t«i ngµy 5 th¸ng Giªng, mét ®ång chÝ c«ng nh©n, uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· tr×nh bµy c¶m t−ëng cña m×nh nh− sau:

"T«i viÕt th− nµy trong lóc cßn cã mét Ên t−îng nãng hæi vÒ cuéc häp míi ®©y cña c«ng nh©n nhµ m¸y Xª-mi-an-ni-cèp ë cöa « NÐp-xki. Nh−ng tr−íc hÕt, xin nãi ®«i lêi vÒ t©m tr¹ng phæ biÕn cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, thêi gian gÇn ®©y, ë ®©y ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn, hay nãi ®óng h¬n, ®· b¾t ®Çu ®−îc kh«i phôc l¹i nh÷ng tæ chøc "Du-ba-tèp" d−íi sù l·nh ®¹o cña cè ®¹o Ga-p«n. Trong mét thêi gian rÊt ng¾n, çc tæ chøc nµy ®· ph¸t triÓn vµ lín m¹nh lªn rÊt nhiÒu. HiÖn nay ®· cã 11 ph©n héi cña çi gäi lµ "Héi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y Nga". Qu¶ nhiªn ph¶i lµ nh− thÕ, kÕt qu¶ cña çc héi Êy tÊt ph¶i gièng nh− nh÷ng kÕt qu¶ ®· x¶y ra ë miÒn Nam.

HiÖn nay cã thÓ nãi ch¾c ch¾n r»ng phong trµo b·i c«ng réng r·i ®· b¾t ®Çu ë Pª-tÐc-bua. HÇu nh− cã thÓ hµng ngµy

* H·y xem "Lµm g×?" cña Lª-nin, tr. 86 - 881). _________________________________________________________________________________

1) Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.6, tr. 147.

V.I. Lª-nin 274

nghe nãi vÒ cuéc b·i c«ng míi, khi th× ë nhµ m¸y nµy, khi th× ë nhµ m¸y kh¸c. §· hai ngµy råi, nhµ m¸y Pu-ti-lèp ®ang b·i c«ng. Tr−íc ®©y hai tuÇn, nhµ m¸y sîi Sau ë khu V−-boãc-g¬ ®· b·i c«ng. Cuéc b·i c«ng kÐo dµi kho¶ng bèn ngµy. C«ng nh©n kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶ g×. Nay mai cuéc b·i c«ng Êy sÏ l¹i tiÕp diÔn. Kh¾p n¬i tinh thÇn ®ang lªn, nh−ng kh«ng thÓ nãi lµ cã lîi cho §¶ng d©n chñ - x· héi. §¹i bé phËn c«ng nh©n chñ tr−¬ng ®¬n thuÇn ®Êu tranh kinh tÕ vµ ph¶n ®èi ®Êu tranh chÝnh trÞ. Song, ph¶i chê ®ãn vµ hy väng r»ng t©m tr¹ng ®ã sÏ thay ®æi, vµ c«ng nh©n sÏ hiÓu r»ng hÔ kh«ng cã ®Êu tranh chÝnh trÞ th× kh«ng thÓ ®¹t ®−îc mét sù c¶i thiÖn kinh tÕ nµo c¶. H«m nay nhµ m¸y cña c«ng ty ®ãng tµu Nª-va (cña Xª-mi-an-ni-cèp) ®· b·i c«ng. Ph©n héi ®Þa ph−¬ng cña "Héi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y Nga" toan ®øng lªn lµm ng−êi l·nh ®¹o cuéc b·i c«ng ®· b¾t ®Çu næ ra, nh−ng ®−¬ng nhiªn lµ ph©n héi kh«ng ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã. Ng−êi l·nh ®¹o sÏ lµ §¶ng d©n chñ - x· héi, mÆc dÇu ë ®©y ®¶ng yÕu mét çch kinh khñng.

Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua xuÊt b¶n truyÒn ®¬n: hai b¶n göi cho nhµ m¸y sîi Sau vµ mét b¶n göi cho c«ng nh©n nhµ m¸y Pu-ti-lèp. H«m nay c«ng nh©n nhµ m¸y ®ãng tµu Nª-va ®· häp. Cã kho¶ng chõng 500 c«ng nh©n. Çc thµnh viªn cña ph©n héi ®Þa ph−¬ng cña "Héi" ph¸t biÓu ý kiÕn ®Çu tiªn. Hä tr¸nh kh«ng nãi ®Õn yªu s¸ch chÝnh trÞ vµ chñ yÕu lµ ®Ò ra çc yªu s¸ch kinh tÕ. Tõ trong ®¸m ®«ng vang lªn nh÷ng tiÕng kh«ng t¸n thµnh. Nh−ng lóc ®ã Xt¬-r«-Ðp, céng t¸c viªn cña "B¸o n−íc Nga"87, ng−êi cã uy tÝn lín trong c«ng nh©n Pª-tÐc-bua, ®· xuÊt hiÖn. Xt¬-r«-Ðp ®Ò xuÊt mét b¶n nghÞ quyÕt mµ nh− lêi anh ta nãi th× b¶n nghÞ quyÕt ®ã lµ do anh ta vµ çc ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi th¶o ra. MÆc dï b¶n nghÞ quyÕt ®ã cã nhÊn m¹nh tÝnh chÊt ®èi lËp vÒ lîi Ých giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n, nh−ng vÉn kh«ng ®ñ. Sau Xt¬-r«-Ðp, çc ®ång chÝ c«ng nh©n ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi lªn nãi, hä b¶o vÖ b¶n nghÞ


quyÕt ®ã vÒ nguyªn t¾c, nh−ng ®ång thêi nhÊn m¹nh tÝnh chÊt h¹n chÕ vµ çc thiÕu sãt cña nghÞ quyÕt. Lóc bÊy giê b¾t ®Çu nhèn nh¸o, mét sè kh«ng b»ng lßng víi nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi vµ b¾t ®Çu ph¸ héi nghÞ. Héi nghÞ víi ®a sè phiÕu, ®· ph¶n ®èi chñ täa lµ ng−êi ë trong sè nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i ®ã, vµ ®· bÇu ra chñ täa míi, mét ng−êi x· héi chñ nghÜa. Nh−ng çc thµnh viªn cña "Héi" (Du-ba-tèp) kh«ng chÞu im vµ tiÕp tôc quÊy rèi cuéc häp. MÆc dï tuyÖt ®¹i ®a sè héi nghÞ (90%) ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, nh−ng cuèi cïng th× héi nghÞ còng gi¶i t¸n kh«ng biÓu quyÕt g× vµ ho·n l¹i ngµy mai quyÕt ®Þnh. Dï sao ®i n÷a, th× còng cã thÓ nãi r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· lµm cho c«ng nh©n ng¶ vÒ phÝa hä. Ngµy mai, sÏ cã mét cuéc héi nghÞ lín. – Cã thÓ lµ sÏ cã hai ba ngh×n ng−êi ®Õn dù. – Néi vµi ngµy n÷a sÏ cã thÓ cã mét cuéc biÓu t×nh quy m« to lín ®¹i lo¹i t−¬ng tù cuéc biÓu t×nh th¸ng B¶y ë miÒn Nam, n¨m 1903. Nhµ m¸y cña c«ng ty Ph¸p - Nga b·i c«ng – ®é bèn n¨m ngh×n ng−êi. Ng−êi ta ®−a tin r»ng cuéc b·i c«ng ë nhµ m¸y sîi Sti-g¬-lÝt ®· b¾t ®Çu – ®é n¨m ngh×n ng−êi. SÏ cã thÓ cã cuéc b·i c«ng ë nhµ m¸y ¤-bu-khèp – n¨m s¸u ngh×n ng−êi".

§em ®èi chiÕu nh÷ng tin tøc Êy cña mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, uû viªn cña mét ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng (®−¬ng nhiªn, anh ta chØ cã thÓ biÕt ®Ých x¸c vÒ çc sù kiÖn trong mét bé phËn nhá cña Pª-tÐc-bua), víi nh÷ng tin tøc ë n−íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cña b¸o chÝ Anh, chóng ta ¾t ph¶i kÕt luËn r»ng nh÷ng tin tøc ë n−íc ngoµi thËt hÕt søc chÝnh x¸c.

Cuéc b·i c«ng lín lªn tõng ngµy, víi mét tèc ®é kinh ng−êi. C«ng nh©n tæ chøc v« sè cuéc häp vµ th¶o ra b¶n "hiÕn ch−¬ng" cña m×nh, th¶o ra çc yªu s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña m×nh. MÆc dï do bän Du-ba-tèp l·nh ®¹o, nh−ng nãi chung th× çc yªu s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®ã chung

V.I. Lª-nin 276

quy l¹i còng lµ nh÷ng yªu s¸ch cña c−¬ng lÜnh §¶ng d©n chñ - x· héi, kÓ c¶ khÈu hiÖu: triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn trªn c¬ së quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, trùc tiÕp, b×nh ®¼ng vµ bá phiÕu kÝn. Sù ph¸t triÓn tù ph¸t cña cuéc b·i c«ng víi quy m« ch−a tõng thÊy, ®· v−ît qu¸ xa viÖc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cã tæ chøc tham gia mét çch cã kÕ ho¹ch vµo phong trµo. Nh−ng chóng t«i xin nh−êng lêi cho hä.


§ªm tr−íc ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u

Trong c©u chuyÖn cña chóng t«i thuËt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña phong trµo, chóng t«i ®· nãi ®Õn viÖc lµ: do cè ®¹o Ga-p«n ®Ò x−íng, ng−êi ta Ên ®Þnh vµo chñ nhËt, ngµy 9 th¸ng Giªng sÏ cö hµnh cuéc tuÇn hµnh cña quÇn chóng c«ng nh©n ®Õn Cung ®iÖn mïa §«ng ®Ó ®−a cho Nga hoµng b¶n "thØnh cÇu" xin triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn. Thø b¶y, ngµy 8 th¸ng Giªng, ë Pª-tÐc-bua, cuéc b·i c«ng ®· trë thµnh tæng b·i c«ng. Ngay nh÷ng tin tøc chÝnh thøc còng ®· x¸c ®Þnh sè ng−êi b·i c«ng lªn ®Õn 10 - 15 v¹n ng−êi. N−íc Nga ch−a tõng thÊy mét cuéc ®Êu tranh giai cÊp nµo næ ra to lín nh− vËy. Toµn bé sinh ho¹t c«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp, x· héi cña trung t©m khæng lå ®«ng hµng triÖu r−ìi ng−êi, ®· bÞ tª liÖt. Giai cÊp v« s¶n ®· chøng tá trªn thùc tÕ r»ng do hä vµ chØ do hä mµ nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i míi ®øng v÷ng ®−îc, lao ®éng cña hä ®· t¹o ra cña c¶i vµ mäi thø xa hoa, hä lµ nÒn t¶ng cña toµn bé nÒn "v¨n hãa" cña chóng ta. Trong thµnh phè kh«ng cã b¸o chÝ, kh«ng cã ®iÖn, vµ kh«ng cã n−íc. Vµ cuéc tæng b·i c«ng Êy mang mét tÝnh chÊt chÝnh trÞ hÕt søc râ rµng; nã lµ b−íc khëi ®Çu trùc tiÕp cña çc sù kiÖn çch m¹ng.

Trong mét bøc th− viÕt cho chóng t«i, mét ng−êi môc kÝch ®· miªu t¶ ®ªm tr−íc ngµy lÞch sö nh− thÕ nµy:

"Tõ ngµy 7 th¸ng Giªng, cuéc b·i c«ng ë Pª-tÐc-bua ®· trë thµnh tæng b·i c«ng. Kh«ng nh÷ng chØ çc nhµ m¸y vµ

V.I. Lª-nin 278

xÝ nghiÖp lín ngõng l¹i mµ nhiÒu x−ëng thî còng ®Òu ®×nh l¹i. H«m nay, ngµy 8 th¸ng Giªng, kh«ng mét tê b¸o nµo xuÊt b¶n c¶, trõ tê "TruyÒn tin cña chÝnh phñ"88 vµ tê "Tin tøc cña tßa thÞ chÝnh Xanh Pª-tÐc-bua"89. Cho ®Õn b©y giê, viÖc l·nh ®¹o phong trµo vÉn cßn n»m trong tay bän Du-ba-tèp. Chóng t«i thÊy mét quang c¶nh ch−a tõng cã ë Pª-tÐc-bua, con tim cø th¾t l¹i v× lo sî kh«ng biÕt tæ chøc d©n chñ - x· héi, dï lµ kinh qua mét thêi gian nµo ®ã, liÖu cã ®ñ søc n¾m lÊy phong trµo vµo tay m×nh hay kh«ng. T×nh h×nh thùc cùc kú nghiªm träng. TÊt c¶ nh÷ng h«m Êy, ngµy nµo còng cã nh÷ng cuéc häp cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña c«ng nh©n, ë kh¾p tÊt c¶ çc khu phè, t¹i çc trô së cña "Héi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y Nga". Tr−íc çc trô së ®ã, ®−êng phè suèt ngµy ®«ng ®Æc hµng ngh×n c«ng nh©n. ThØnh tho¶ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®øng lªn diÔn thuyÕt vµ r¶i truyÒn ®¬n. Nãi chung th× hä ®−îc sù ®ång t×nh, tuy r»ng bän Du-ba-tèp cè t¹o ra sù ®èi lËp. Khi nãi ®éng ®Õn chÕ ®é chuyªn chÕ, bän chóng la ã lªn: "§iÒu ®ã kh«ng liªn can g× ®Õn chóng t«i, chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng lµm trë ng¹i chóng t«i!". ThÕ nh−ng trong çc bµi diÔn v¨n do bän Du-ba-tèp ®äc trong çc trô së cña "Héi", ®Òu cã nªu lªn tÊt c¶ nh÷ng yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, tõ yªu s¸ch ®ßi ngµy lµm viÖc 8 giê cho ®Õn yªu s¸ch ®ßi triÖu tËp çc ®¹i biÓu nh©n d©n trªn c¬ së quyÒn bÇu cö b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ bÝ mËt. ChØ cã bän Du-ba-tèp míi kh¼ng ®Þnh r»ng tháa m·n çc yªu s¸ch ®ã kh«ng cã nghÜa lµ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, mµ lµ lµm cho nh©n d©n gÇn gòi Nga hoµng, lµ tiªu diÖt chÕ ®é quan liªu ®· lµm cho Nga hoµng t¸ch rêi nh©n d©n.

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi còng ph¸t biÓu trong çc trô së cña "Héi", diÔn v¨n cña hä ®−îc sù ®ång t×nh, nh−ng çc kiÕn nghÞ thùc tiÔn th× l¹i do bän Du-ba-tèp ®Ò ra tr−íc tiªn. MÆc dÇu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶n ®èi, çc kiÕn nghÞ ®ã vÉn ®−îc th«ng qua. Çc kiÕn nghÞ Êy chung


quy l¹i nh− sau: chñ nhËt, ngµy 9 th¸ng Giªng, c«ng nh©n ph¶i ®i ®Õn Cung ®iÖn mïa §«ng vµ sÏ qua linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n mµ göi lªn Nga hoµng b¶n thØnh cÇu cã liÖt kª tÊt c¶ mäi yªu cÇu cña c«ng nh©n vµ kÕt thóc b»ng nh÷ng lêi: "Xin ban cho chóng t«i tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, nÕu kh«ng chóng t«i sÏ chÕt c¶". §ång thêi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çc cuéc häp cßn nãi thªm: "NÕu Nga hoµng kh«ng cho, lóc ®ã chóng ta sÏ tù do hµnh ®éng, – cã nghÜa lµ Nga hoµng lµ kÎ thï cña chóng ta, vµ lóc ®ã chóng ta sÏ gi−¬ng ngän cê ®á lªn chèng l¹i h¾n. NÕu m¸u chóng ta ch¶y, m¸u sÏ ®æ vµo ®Çu h¾n". ë kh¾p n¬i, chç nµo b¶n thØnh cÇu còng ®Òu ®−îc th«ng qua. C«ng nh©n tuyªn thÖ r»ng ngµy chñ nhËt tÊt c¶ hä sÏ cïng "víi vî vµ con" ®i ®Õn qu¶ng tr−êng. H«m nay, b¶n thØnh cÇu sÏ lÊy ch÷ ký ë tõng khu, vµ ®Õn 2 giê th× tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu ph¶i tËp häp t¹i "Cung nh©n d©n" ®Ó më cuéc mÝt-tinh cuèi cïng.

TÊt c¶ mäi viÖc Êy diÔn ra víi sù hoµn toµn dung tóng cña c¶nh s¸t, – chóng rót khái mäi n¬i, mÆc dï cã bän hiÕn binh c−ìi ngùa nÊp ë trong s©n mét vµi tßa nhµ.

H«m nay trªn ®−êng phè cã yÕt lêi bè ço cña thÞ tr−ëng, cÊm tô häp vµ ®e däa dïng lùc l−îng vò trang. C«ng nh©n ®· xÐ to¹c çc tê yÕt thÞ ®ã. Qu©n ®éi tõ vïng l©n cËn kÐo vÒ thµnh phè. Nh©n viªn tµu ®iÖn (nh÷ng ng−êi b¸n vÐ vµ l¸i xe) bÞ lÝnh C«-d¾c cÇm g−¬m tuèt trÇn buéc ph¶i ®i lµm viÖc".

V.I. Lª-nin 280

Sè ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng

VÒ sè ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng, çc tin tøc kh«ng thèng nhÊt. §−¬ng nhiªn, kh«ng nãi ®Õn chuyÖn tÝnh to¸n thËt chÝnh x¸c ®−îc, mµ ph¸n ®o¸n còng thËt rÊt khã. ChÝnh phñ ®−a tin lµ cã 96 ng−êi chÕt vµ 330 ng−êi bÞ th−¬ng, ®iÒu ®ã râ rµng lµ nãi l¸o vµ ch¼ng cã ai tin. Theo tin tøc cña b¸o chÝ ra míi ®©y, th× ngµy 13 th¸ng Giªng, çc nhµ b¸o ®· göi cho bé tr−ëng Bé néi vô b¶n danh s¸ch 4 600 ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng, b¶n danh s¸ch do çc phãng viªn lËp ra. TÊt nhiªn, con sè Êy kh«ng thÓ ®Çy ®ñ ®−îc, v× ngay c¶ ban ngµy (chø kh«ng nãi ®Õn ban ®ªm n÷a) th× còng kh«ng sao cã thÓ ®Õm ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng trong tÊt c¶ çc cuéc xung ®ét.

ChÕ ®é chuyªn chÕ chiÕn th¾ng nh©n d©n kh«ng cã vò khÝ; th¾ng lîi nµy ®· lµm tèn x−¬ng m¸u kh«ng kÐm nh÷ng trËn ®¸nh lín ë M·n-ch©u. Kh«ng ph¶i v« cí mµ çc th«ng tÝn viªn n−íc ngoµi ®−a tin lµ c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· thÐt vµo bän sÜ quan r»ng chóng ®¸nh nhau víi nh©n d©n Nga th× ®¹t ®−îc th¾ng lîi h¬n lµ ®¸nh nhau víi bän NhËt.


Nh÷ng trËn chiÕn ®Êu trªn çc lòy ch−íng ng¹i9 0

Nh− chóng ta ®· thÊy, tin tøc cña th«ng tÝn viªn th−êng hay nãi h¬n c¶ lµ vÒ nh÷ng luü ch−íng ng¹i trªn §¶o Va-xi-li-Ðp-xki vµ mét phÇn trªn ®¹i lé NÐp-xki. Th«ng b¸o cña chÝnh phñ ra thø hai, ngµy 10 (23) th¸ng Giªng, nãi r»ng: "D©n chóng dùng luü ch−íng ng¹i, cã ch¾n d©y thÐp, cã cê ®á ë trªn ®−êng Sli-xen-bua, tiÕp ®Êy, ë cöa « N¸c-va, ë trªn cÇu T¬-r«-i-tx¬-ki, ë v−ên A-lÕch-xan-®rèp-xki, ë çc v−ên hoa trªn ®¹i lé NÐp-xki. Tõ cöa sæ çc nhµ bªn c¹nh hä nÐm ®¸ vµ b¾n vµo qu©n ®éi. §¸m ®«ng t−íc lÊy vò khÝ cña c¶nh s¸t. X−ëng vò khÝ Sèp bÞ c−íp ph¸. ë tiÓu khu thø nhÊt vµ tiÓu khu thø hai trªn §¶o Va-xi-li-Ðp-xki, ®¸m ®«ng ®· c¾t d©y ®iÖn tÝn vµ h¹ çc cét ®iÖn tÝn xuèng. §ån c¶nh s¸t ®· bÞ ph¸ tan".

Mét phãng viªn Ph¸p, vµo lóc 2 giê 50 phót h«m chñ nhËt ®· ®iÖn ®i nh− sau: "Sóng vÉn tiÕp tôc b¾n. Qu©n ®éi cã vÎ hÕt søc rèi lo¹n. Khi qua s«ng Nª-va, t«i tr«ng thÊy mét sè ph¸o hiÖu vµ nghe thÊy nh÷ng lo¹t sóng næ vang. Trªn §¶o Va-xi-li-Ðp-xki, nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®èt löa chiÕu s¸ng çc luü ch−íng ng¹i. T«i kh«ng ®i xa h¬n ®−îc n÷a. TiÕng kÌn ch¼ng lµnh næi lªn cã nghÜa lµ cã lÖnh b¾n. TiÓu ®oµn lÝnh, l−ìi lª bång ngang, xung phong tÊn c«ng vµo çc luü ch−íng ng¹i dùng lªn b»ng nh÷ng xe tr−ît tuyÕt chÊt ®èng l¹i. Mét cuéc chÐm giÕt thËt sù diÔn ra.

V.I. Lª-nin 282

GÇn mét tr¨m c«ng nh©n n»m l¹i trªn b·i chiÕn tr−êng. §é n¨m m−¬i ng−êi bÞ th−¬ng ®· bÞ b¾t vµ ®−îc gi¶i ®i qua bªn c¹nh t«i. Viªn sÜ quan ®−a sóng lôc däa t«i vµ ra lÖnh buéc t«i ph¶i rêi ®i n¬i kh¸c".

Çc phãng viªn rÊt Ýt miªu t¶ tØ mØ çc trËn ®¸nh trªn luü ch−íng ng¹i. §iÒu ®ã còng dÔ hiÓu, v× çc phãng viªn ®Òu Ýt nhiÒu cè ®øng xa nh÷ng n¬i nguy hiÓm. Mµ trong sè nh÷ng ng−êi tham gia chiÕn ®Êu trªn luü ch−íng ng¹i, th× ®−¬ng nhiªn lµ cã hÕt søc vµ hÕt søc Ýt ng−êi cßn sèng sãt. ThËm chÝ cã tin nãi r»ng ®¹i b¸c b¾n vµo luü ch−íng ng¹i, nh−ng h×nh nh− tin ®ã ch−a ®−îc x¸c nhËn.


283

Hßa b×nh kiÓu nga hoµng

B¸o chÝ n−íc ngoµi ®−a tin r»ng trong nh÷ng cuéc héi nghÞ gÇn ®©y ë Tx¸c-xc«i-ª Xª-l« (sau cuéc chiÕn th¾ng ngµy 9 th¸ng Giªng), víi sù cã mÆt cña Nga hoµng hay kh«ng cã, ng−êi ta ®· th¶o luËn s«i næi vÒ vÊn ®Ò xem cã nªn ký hßa −íc víi NhËt kh«ng. Trªn nguyªn t¾c th× hiÖn nay tÊt c¶ nh÷ng kÎ th©n cËn nhµ vua kÝnh mÕn ®Òu ®· t¸n thµnh gi¶ng hßa. Con sè nh÷ng triÒu thÇn mµ m−êi ngµy tr−íc ®©y cßn c−¬ng quyÕt chñ tr−¬ng tiÕp tôc chiÕn tranh th× b©y giê ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu, vµ nhiÒu ng−êi trong sè Êy ®· trë thµnh nh÷ng ng−êi trung kiªn chñ tr−¬ng hßa b×nh.

VËy xin l−u ý nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ngèc nghÕch trong çi gäi lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng ta, nh÷ng ng−êi kh«ng hiÓu r»ng nh÷ng c©u vÒ "hßa b×nh bÊt cø b»ng gi¸ nµo" lµ nh÷ng c©u trèng rçng (v× kh«ng ai hái ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, vµ ý kiÕn cña hä kh«ng quyÕt ®Þnh ®iÒu g× c¶), vµ trªn thùc tÕ, trong t×nh h×nh hiÖn nay, chØ cã lîi cho nh÷ng kÎ khiÕp sî thuéc ph¸i ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi cña chóng ta ®· bá qua kh«ng thÊy viÖc toµn thÓ giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u thay ®æi th¸i ®é (b¾t ®Çu th× ®ång t×nh víi NhËt-b¶n vµ tõ l©u ®· chuyÓn sang ñng hé n−íc Nga, v× sî çch m¹ng – xin xem "Frankfurter Zeitung" vµ nh÷ng b¸o kh¸c). B©y giê th× hä bá qua kh«ng thÊy r»ng

V.I. Lª-nin 284

nh÷ng c©u tÇm th−êng trèng rçng vÒ hßa b×nh b»ng bÊt cø gi¸ nµo ®· b¾t ®Çu ®−îc ngay c¶ bän U-gri-um - Buèc-tsª-Ðp ë Pª-tÐc-bua lîi dông vµo môc ®Ých cña chóng. ViÕt ngµy 19 th¸ng Giªng

(1 th¸ng Hai) 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XVI


__________________

285

Tãm t¾t vµi nÐt vÒ sù ph©n liÖt

trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga9 1

Trong bøc th− ngµy 1 th¸ng Hai 1905 göi ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn" (§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga), mét l·nh tô cã tªn tuæi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Thôy-sÜ, HÐc-man Gr©y-lÝch (Herman Greulich), còng ®· tá ý tiÕc vÒ sù ph©n liÖt míi x¶y ra trong hµng ngò nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga vµ nªu lªn ý kiÕn: "Wer die größere Schuld an dieser Zersplitterung trägt, das werde ich nicht entscheiden und ich habe den internationalen Entscheid bei der deutschen Parteileitung angeregt" ("T«i sÏ kh«ng kh¼ng ®Þnh ai lµ ng−êi cã lçi h¬n trong sù ph©n liÖt nµy; t«i ®· ®Ò nghÞ víi ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy b»ng ph−¬ng ph¸p quèc tÕ").

Ban biªn tËp tê "TiÕn lªn", cïng víi ®ång chÝ Xtª-pa-nèp, ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña "Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè" Nga, ®· tr¶ lêi Gr©y-lÝch b»ng bøc th− d−íi ®©y.

V× ®ång chÝ Gr©y-lÝch cã ý muèn gi¶i quyÕt b»ng ph−¬ng ph¸p quèc tÕ, nªn chóng t«i xin th«ng b¸o cho tÊt c¶ c¸c b¹n n−íc ngoµi cña tê "TiÕn lªn" biÕt vÒ bøc th− chóng t«i göi Gr©y-lÝch vµ yªu cÇu hä dÞch bøc th− Êy ra tiÕng n−íc hä, vµ giíi thiÖu bøc th− ®ã víi thËt nhiÒu ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi n−íc ngoµi.

V.I. Lª-nin 286

Còng mong r»ng cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin: "Tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng", còng nh− 1) nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ miÒn B¾c vµ 2) nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ Çp-ca-d¬; 3) nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ miÒn Nam, – sÏ ®−îc dÞch ra çc thø tiÕng n−íc ngoµi.

§Ò nghÞ cho biÕt yªu cÇu nµy sÏ ®−îc thùc hiÖn hay kh«ng.

th− göi Gr©y-lÝch

Ngµy 3 th¸ng Hai 1905.

KÝnh th−a ®ång chÝ! Trong th− ®ång chÝ ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò xem ph¸i nµo trong ®¶ng chóng t«i (§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga) cã lçi trong sù ph©n liÖt. §ång chÝ nãi r»ng ®ång chÝ ®· hái ý kiÕn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc vµ Côc quèc tÕ92 vÒ vÊn ®Ò nµy. Do ®ã, chóng t«i thÊy cã nhiÖm vô ph¶i tr×nh bµy víi ®ång chÝ xem sù ph©n liÖt ®· x¶y ra nh− thÕ nµo. Chóng t«i chØ xin ®−a ra nh÷ng sù viÖc ®· ®−îc chøng minh chÝnh x¸c vµ cè hÕt søc tr¸nh ®¸nh gi¸ nh÷ng sù viÖc Êy.

Cho ®Õn cuèi n¨m 1903, ®¶ng chóng t«i lµ tæng thÓ nh÷ng tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng kh«ng liªn hÖ víi nhau gäi lµ çc ban chÊp hµnh. Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®−îc bÇu ra t¹i §¹i héi I cña ®¶ng (mïa xu©n n¨m 1898), ®Òu kh«ng tån t¹i. Çc c¬ quan nµy ®· bÞ c¶nh s¸t bãp chÕt vµ kh«ng ®−îc phôc håi. ë n−íc ngoµi ®· x¶y ra sù ph©n liÖt gi÷a "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" (c¬ quan ng«n luËn lµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n", do ®ã cã ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", vµ Plª-kha-nèp. B¸o "Tia löa" thµnh lËp n¨m 1900, ®øng vÒ phÝa Plª-kha-nèp. Trong ba n¨m, tõ 1900 ®Õn 1903, tê "Tia löa" ®· cã ¶nh h−ëng tuyÖt ®èi ®èi víi

Tãm t¾t vµi nÐt vÒ sù ph©n liÖt trong ®¶ng 287

nh÷ng ban chÊp hµnh ë Nga. Tê "Tia löa" b¶o vÖ nh÷ng t− t−ëng d©n chñ - x· héi çch m¹ng chèng l¹i "chñ nghÜa kinh tÕ" (alias1) – mét thø chñ nghÜa cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" = mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi ë Nga).

Sù thiÕu nhÊt trÝ trong ®¶ng ®· ®Ì nÆng lªn tÊt c¶ mäi ng−êi.

Cuèi cïng, vµo th¸ng T¸m 1903, ®· triÖu tËp ®−îc §¹i héi II cña ®¶ng ë n−íc ngoµi. Tham gia ®¹i héi cã ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ë Nga, cña ph¸i Bun (Bund = tæ chøc ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i), vµ ®¹i biÓu cña c¶ hai ph¸i ë n−íc ngoµi – ph¸i "Tia löa" vµ ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n".

TÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham gia ®¹i héi ®Òu c«ng nhËn ®¹i héi lµ hîp ph¸p. Cuéc ®Êu tranh trong ®¹i héi x¶y ra gi÷a ph¸i "Tia löa" vµ ph¸i chèng "Tia löa" (tøc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ ph¸i Bun). §øng gi÷a lµ çi gäi lµ nhãm "®Çm lÇy". Ph¸i "Tia löa" th¾ng. Hä ®· th«ng qua ®−îc c−¬ng lÜnh cña ®¶ng (dù th¶o cña ph¸i "Tia löa" ®−îc th«ng qua). B¸o "Tia löa" ®· ®−îc c«ng nhËn lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, vµ ®−êng lèi cña nã ®−îc c«ng nhËn lµ ®−êng lèi cña ®¶ng. NhiÒu nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc ®−îc th«ng qua theo tinh thÇn "Tia löa". §iÒu lÖ tæ chøc (dù th¶o cña Lª-nin) ®−îc chÊp thuËn lµ ®iÒu lÖ do "Tia löa" ®−a ra. ChØ cã mét sè chi tiÕt nµo ®ã cña ®iÒu lÖ bÞ ph¸i chèng "Tia löa", víi sù tham gia cña mét thiÓu sè ng−êi trong ph¸i "Tia löa", lµm xÊu ®i. Sù ph©n chia sè phiÕu trong ®¹i héi lµ nh− sau: tÊt c¶ cã 51 phiÕu. Trong sè ®ã 33 lµ cña "Tia löa" (24 ng−êi cña ph¸i "Tia löa" thuéc ph¸i ®a sè hiÖn nay, 9 ng−êi cña ph¸i "Tia löa" thuéc ph¸i thiÓu sè hiÖn nay), 10 phiÕu thuéc nhãm "®Çm lÇy" vµ 8 phiÕu thuéc ph¸i chèng "Tia löa" (cã 3 ng−êi trong ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ 5 ng−êi trong ph¸i Bun). Khi ®¹i héi _________________________________________________________________________________

1) – nãi kh¸c ®i

V.I. Lª-nin 288

s¾p kÕt thóc, tr−íc cuéc bÇu cö, th× b¶y ®¹i biÓu (2 ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ 5 ng−êi thuéc ph¸i Bun) bá ®¹i héi ra vÒ (ph¸i Bun ®· rót ra khái ®¶ng).

Lóc ®ã, thiÓu sè cña ph¸i "Tia löa", do nh÷ng sai lÇm cña hä, mµ ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi chèng "Tia löa" vµ nhãm "®Çm lÇy" ñng hé, trë thµnh thiÓu sè trong ®¹i héi (24 so víi 9 + 10 + 1 tøc lµ 24 so víi 20). Trong cuéc bÇu cö çc c¬ quan trung −¬ng, ®¹i héi ®· quyÕt ®Þnh lùa chän ba ng−êi vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ ba ng−êi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong sè s¸u ng−êi cña ban biªn tËp cò cña b¸o "Tia löa" (Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, Da-xu-lÝch, Xta-r«-ve, Lª-nin vµ M¸c-tèp) cã Plª-kha-nèp, Lª-nin vµ M¸c-tèp tróng cö. §¹i héi ®Þnh bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng hai ng−êi trong ph¸i ®a sè vµ mét ng−êi trong ph¸i thiÓu sè.

M¸c-tèp tõ chèi kh«ng chÞu tham gia ban biªn tËp v× kh«ng cã ba ®ång chÝ "bÞ lo¹i" (kh«ng tróng cö), vµ toµn thÓ ph¸i thiÓu sè kh«ng chÞu tham gia bÇu cö Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ch−a bao giê cã mét ng−êi nµo ®· phñ nhËn vµ cho tíi nay còng kh«ng cã mét ng−êi nµo phñ nhËn tÝnh chÊt hîp lÖ cña çc cuéc bÇu cö. Nh−ng sau ®¹i héi ph¸i thiÓu sè kh«ng chÞu lµm viÖc d−íi sù l·nh ®¹o cña çc c¬ quan trung −¬ng do ®¹i héi bÇu ra.

Cuéc tÈy chay nµy ®· tiÕp tôc trong ba th¸ng, tõ cuèi th¸ng T¸m cho tíi cuèi th¸ng M−êi mét 1903. B¸o "Tia löa" (s¸u sè: tõ sè 46 ®Õn sè 51) do Plª-kha-nèp vµ Lª-nin cïng biªn so¹n. Ph¸i thiÓu sè thµnh lËp mét tæ chøc bÝ mËt trong ®¶ng93 (mét sù viÖc mµ hiÖn nay ®· ®−îc chÝnh nh÷ng ng−êi theo ph¸i thiÓu sè x¸c nhËn trªn b¸o chÝ vµ hiÖn nay kh«ng mét ai phñ nhËn). §¹i ®a sè çc ban chÊp hµnh ë Nga (12 trong sè 14 ban chÊp hµnh ®· kÞp cã ý kiÕn) ®· ph¶n ®èi viÖc tÈy chay ph¸ ho¹i tæ chøc Êy.

Nh−ng Plª-kha-nèp, sau cuéc ®¹i héi rÇm ré cña "§ång minh" ë n−íc ngoµi (= tæ chøc ®¶ng ë n−íc ngoµi) häp ®óng


vµo nh÷ng ngµy cuèi th¸ng M−êi 1903 ®· quyÕt ®Þnh nh−îng bé ph¸i thiÓu sè, tuyªn bè tr−íc toµn ®¶ng, trong bµi b¸o "§iÒu kh«ng nªn lµm" ("Tia löa", sè 52, th¸ng M−êi mét n¨m 1903), r»ng ®Ó tr¸nh mét sù ph©n liÖt, cã lóc ng−êi ta ph¶i nh−îng bé ngay c¶ nh÷ng ng−êi v× sai lÇm mµ ®i theo chñ nghÜa xÐt l¹i vµ hµnh ®éng nh− nh÷ng kÎ v« chÝnh phñ - ç nh©n chñ nghÜa (nh÷ng danh tõ viÕt ng¶ lµ nguyªn v¨n nh÷ng danh tõ cña Plª-kha-nèp dïng trong bµi "§iÒu kh«ng nªn lµm"). Lª-nin ®· rót khái ban biªn tËp v× kh«ng muèn chèng l¹i nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. Lóc ®ã Plª-kha-nèp liÒn "chØ ®Þnh bæ sung" tÊt c¶ bèn biªn tËp viªn cò. Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc tuyªn bè r»ng hä sÏ xem tê "Tia löa" míi sÏ ®i theo ®−êng lèi nµo vµ cã ph¶i nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tham gia ban biªn tËp v× hßa b×nh kh«ng.

ThËt ra th× ®óng nh− nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®o¸n tr−íc, ®−êng lèi cña tê "Tia löa" cò kh«ng cßn n÷a, vµ ban biªn tËp míi, ban biªn tËp men-sª-vÝch, còng kh«ng ®em l¹i hßa b×nh trong ®¶ng. §−êng lèi cña b¸o "Tia löa" ®· quay trë vÒ thø chñ nghÜa cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cò, mµ §¹i héi II ®· g¹t bá, ®· quay trë vÒ ®Õn nçi b¶n th©n T¬-rèt-xki, mét ng−êi næi tiÕng trong ph¸i thiÓu sè, t¸c gi¶ cuèn s¸ch nhá cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh "Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta", do ban biªn tËp tê "Tia löa" míi xuÊt b¶n, còng ph¶i tuyªn bè th¼ng r»ng: "Cã mét çi vùc s©u gi÷a "Tia löa" cò vµ "Tia löa" míi" . Chóng t«i chØ xin nªu lªn lêi tuyªn bè nµy cña mét ng−êi chèng l¹i chóng t«i, ®Ó khái ph¶i gi¶i thÝch dµi dßng tÝnh chÊt kh«ng v÷ng vµng vÒ nguyªn t¾c cña tê "Tia löa".

MÆt kh¸c, "tæ chøc bÝ mËt cña ph¸i thiÓu sè" ®· kh«ng bÞ gi¶i t¸n mµ cßn tiÕp tôc tÈy chay Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sù ph©n liÖt bÝ mËt Êy cña ®¶ng thµnh tæ chøc c«ng khai vµ tæ chøc bÝ mËt c¶n trë c«ng t¸c ®Õn møc kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc n÷a. §¹i ®a sè nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé nµo ë trong n−íc ®· tá th¸i ®é ®èi víi cuéc khñng ho¶ng,

V.I. Lª-nin 290

®Òu kiªn quyÕt lªn ¸n ®−êng lèi cña tê "Tia löa" míi vµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña ph¸i thiÓu sè. Kh¾p n¬i ®Òu vang lªn nh÷ng lêi ®ßi triÖu tËp tøc kh¾c §¹i héi III ®Ó t×m mét lèi tho¸t cho t×nh h×nh kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc n÷a.

Theo ®iÒu lÖ ®¶ng chóng t«i, th× muèn triÖu tËp mét ®¹i héi bÊt th−êng ph¶i cã sù yªu cÇu cña nh÷ng tæ chøc gép l¹i ®−îc mét nöa tæng sè phiÕu ("tuú theo ®iÒu kiÖn cho phÐp" ®¹i héi th−êng kú ®−îc triÖu tËp hai n¨m mét lÇn). Nöa sè phiÕu ®· ®ñ råi . Nh−ng ®Õn ®©y th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· lîi dông c¬ héi mét sè uû viªn trung −¬ng thuéc ph¸i ®a sè ®· bÞ b¾t, ®Ó ph¶n béi ph¸i ®a sè. ViÖn cí "hßa gi¶i", nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng tho¸t ®−îc cuéc b¾t bí ®· c©u kÕt víi tæ chøc bÝ mËt cña ph¸i thiÓu sè vµ tuyªn bè r»ng tæ chøc nµy ®· gi¶i t¸n; ®ång thêi bÝ mËt kh«ng cho ®¶ng biÕt vµ tr¸i víi nh÷ng lêi tuyªn bè viÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ba ng−êi men-sª-vÝch ®· ®−îc chØ ®Þnh bæ sung vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ViÖc chØ ®Þnh bæ sung nµy ®· ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng M−êi mét hay th¸ng Ch¹p 1904. Nh− vËy lµ ph¸i thiÓu sè v× ®Ó bæ sung ba ng−êi vµo C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ ba ng−êi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ ®· ®Êu tranh tõ th¸ng T¸m 1903 tíi th¸ng M−êi mét 1904, lµm tan r· toµn ®¶ng.

Nh÷ng c¬ quan trung −¬ng gi¶ hiÖu ®−îc thµnh lËp b»ng çch Êy ®· ®¸p l¹i lêi yªu cÇu triÖu tËp ®¹i héi b»ng nh÷ng lêi chöi bíi hay b»ng mét sù im lÆng.

Lóc ®ã çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc kh«ng thÓ chÞu næi n÷a. Hä b¾t ®Çu triÖu tËp nh÷ng héi nghÞ riªng cña hä. Tíi nay ®· cã ba cuéc héi nghÞ nh− vËy: 1) héi nghÞ cña bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Çp-ca-d¬; 2) héi nghÞ cña ba ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn Nam (¤-®Ðt-xa, Ni-c«-lai-Ðp vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p) vµ 3) héi nghÞ cña s¸u ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Tve,


Ri-ga, "miÒn B¾c", tøc lµ I-a-r«-xl¸p, C«-xt¬-r«-ma vµ Vla-®i-mia, vµ sau cïng lµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt). TÊt c¶ çc héi nghÞ Êy tuyªn bè ñng hé ph¸i "®a sè", quyÕt ®Þnh ñng hé nhãm viÕt s¸ch cña ph¸i ®a sè (nhãm nµy gåm Lª-nin, Ri-a-®«-v«i, Oãc-lèp-xki, Ga-lÐc-ca, V«i-nèp, vµ nh÷ng ng−êi kh¸c), vµ bÇu ra T h−ê n g v ô c ñ a h ä . "Th−êng vô" nµy ®· ®−îc héi nghÞ thø ba, tøc lµ héi nghÞ miÒn B¾c, trao cho nhiÖm vô trë thµnh Ban tæ chøc vµ triÖu tËp mét ®¹i héi cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc, tøc lµ §¹i héi III cña ®¶ng, mµ kh«ng cÇn th«ng qua çc c¬ quan trung −¬ng ë n−íc ngoµi ®· t¸ch ra khái ®¶ng.

§ã lµ t×nh h×nh tr−íc ngµy 1 th¸ng Giªng 1905 (lÞch míi). Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®· b¾t ®Çu lµm viÖc (v× hoµn c¶nh n−íc chóng t«i bÞ c¶nh s¸t kiÓm so¸t, nªn dÜ nhiªn viÖc triÖu tËp ®¹i héi bÞ chËm trÔ mÊy th¸ng: §¹i héi II ®· ®−îc tuyªn bè vµo th¸ng Ch¹p 1902, nh−ng m·i tíi th¸ng T¸m 1903 míi häp ®−îc). Nhãm viÕt s¸ch b¸o cña ph¸i ®a sè ®· thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i ®a sè, tøc lµ b¸o "TiÕn lªn", b¸o Êy b¾t ®Çu ra h µ n g t u Ç n tõ ngµy 4 th¸ng Giªng (lÞch míi) 1905. Tíi nay (3 th¸ng Hai 1905) ®· ra ®−îc bèn sè. §−êng lèi cña tê "TiÕn lªn" lµ ®−êng lèi cña tê "Tia löa" cò. V× tê "Tia löa" cò, mµ tê "TiÕn lªn" kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng tê "Tia löa" míi.

Nh− vËy, thùc tÕ lµ cã hai §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Mét ®¶ng víi c¬ quan ng«n luËn lµ b¸o "Tia löa", b¸o nµy "chÝnh thøc" ®−îc gäi lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Nga trong sè hai m−¬i ban chÊp hµnh ®¶ng bé (ngoµi sè hai m−¬i ban chÊp hµnh ®¶ng bé cã ®¹i biÓu trong §¹i héi II, th× çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé kh¸c ë Nga ®−îc thµnh lËp sau ®¹i héi, vµ vÊn ®Ò tÝnh chÊt hîp ph¸p cña viÖc phª chuÈn çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Êy hiÖn nay cßn lµ vÊn ®Ò ®ang tranh c·i). Cßn mét ®¶ng kh¸c th× cã c¬ quan ng«n luËn lµ b¸o "TiÕn lªn", cã "Th−êng vô çc

V.I. Lª-nin 292

ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë trong n−íc", cã m−êi bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc (m−êi ba ban chÊp hµnh ®¶ng bé kÓ trªn céng víi ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬, vµ còng cã thÓ céng víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xa-ra-tèp, U-ran, Tu-la vµ Xi-bi-ri*).

Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ""Tia löa" míi" ®−îc sù ñng hé cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi chèng l¹i tê "Tia löa" cò, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ mét bé phËn lín trÝ thøc bªn c¹nh ®¶ng. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn", ®−îc sù ñng hé cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi theo b¸o "Tia löa" cò mét çch trung kiªn vÒ nguyªn t¾c, vµ cña bé phËn lín c«ng nh©n tiÒn tiÕn, gi¸c ngé vµ nh÷ng çn bé lµm c«ng t¸c thùc tiÔn cña ®¶ng ë Nga. Plª-kha-nèp tr−íc ®©y trong §¹i héi II cña ®¶ng (th¸ng T¸m 1903) vµ trong ®¹i héi cña §ång minh (th¸ng M−êi 1903) cßn lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng tõ th¸ng M−êi mét 1903 ®· ph¶n ®èi d÷ déi ph¸i "®a sè", th× ngµy 2 th¸ng ChÝn 1904 ®· c«ng khai tuyªn bè (lêi tuyªn bè ®ã ®· ®−îc in ra) r»ng lùc l−îng cña hai bªn gÇn ngang nhau.

Chóng t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, kh¼ng ®Þnh r»ng, chóng t«i ®−îc sù ñng hé cña ®a sè nh÷ng ng−êi ch©n chÝnh lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Nga. Chóng t«i cho r»ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra sù ph©n liÖt vµ trë ng¹i chñ yÕu ®èi víi viÖc thèng nhÊt lµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña ph¸i thiÓu sè lµ ph¸i ®· tõ chèi kh«ng tu©n theo nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi II vµ thÝch ph©n liÖt h¬n lµ triÖu tËp §¹i héi III.

HiÖn nay nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®ang tiÕn hµnh ph©n liÖt trong çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng ë kh¾p n−íc Nga. ThÝ dô, ë Pª-tÐc-bua, hä ®· ng¨n c¶n kh«ng cho ban chÊp hµnh ®¶ng bé tæ chøc cuéc biÓu t×nh ngµy 28 th¸ng M−êi mét

* Ýt ra th× sau §¹i héi II cña ®¶ng tÊt c¶ bèn ban chÊp hµnh ®¶ng

bé kÓ sau còng ®· tuyªn bè ®øng vÒ phÝa ph¸i "®a sè".


(xem b¸o "TiÕn lªn", sè 11)). B©y giê ë Pª-tÐc-bua hä ®· t¸ch ra thµnh mét nhãm riªng gäi lµ "nhãm bªn c¹nh Ban chÊp hµnh trung −¬ng" vµ ho¹t ®éng chèng l¹i ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng. Míi ®©y, hä còng ®· tæ chøc ë ¤-®Ðt-xa mét nhãm ®Þa ph−¬ng nh− thÕ ("bªn c¹nh Ban chÊp hµnh trung −¬ng") ®Ó chèng l¹i ban chÊp hµnh cña ®¶ng. Do lËp tr−êng gi¶ dèi cña m×nh, cho nªn çc c¬ quan trung −¬ng men-sª-vÝch cña ®¶ng tÊt ph¶i ph¸ ho¹i c«ng t¸c ®Þa ph−¬ng cña ®¶ng, v× nh÷ng c¬ quan trung −¬ng ®ã kh«ng muèn phôc tïng quyÕt ®Þnh cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· bÇu ra nh÷ng c¬ quan Êy.

VÒ thùc chÊt th× nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ nguyªn t¾c gi÷a tê "TiÕn lªn" vµ b¸o "Tia löa" míi còng lµ nh÷ng bÊt ®ång gi÷a tê "Tia löa" cò vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n". Chóng t«i cho r»ng nh÷ng bÊt ®ång Êy lµ quan träng, nh−ng trong ®iÒu kiÖn cã thÓ hoµn toµn b¶o vÖ quan ®iÓm cña m×nh, quan ®iÓm cña b¸o "Tia löa" cò, chóng t«i kh«ng cho r»ng tù b¶n th©n nh÷ng sù bÊt ®ång Êy lµ mét c¶n trë cho viÖc cïng nhau c«ng t¸c trong mét ®¶ng. In n¨m 1905 thµnh tê riªng do nhãm trî lùc cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë BÐc-n¬ xuÊt b¶n


__________________

_________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 178 - 183.

294

t¬-rª-pèp hoµnh hµnh

Nh÷ng cuéc trÊn ¸p d÷ déi ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÊt m·n ®· trë thµnh khÈu hiÖu cña chÝnh phñ, kÓ tõ ngµy 9 th¸ng Giªng. Thø ba, T¬-rª-pèp, mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng, næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung b¹o, th« lç, vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n, – ®−îc cö lµm tæng trÊn qu©n sù Pª-tÐc-bua víi toµn quyÒn ®éc tµi.

Nh÷ng cuéc b¾t bí diÔn ra tíi tÊp. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t tr−íc tiªn lµ nh÷ng ng−êi trong ®oµn ®¹i biÓu cña ph¸i tù do, chiÒu tèi thø b¶y ®oµn nµy ®· tíi gÆp VÝt-te vµ Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki yªu cÇu chÝnh phñ chÊp nhËn kiÕn nghÞ cña c«ng nh©n vµ ®õng ®Ó cho qu©n ®éi ®¸p l¹i b»ng çch b¾n vµo ®¸m biÓu t×nh hßa b×nh. HiÓn nhiªn lµ nh÷ng yªu s¸ch ®ã kh«ng ®−a tíi kÕt qu¶ nµo c¶: VÝt-te göi ®oµn ®¹i biÓu ®Õn Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, nh−ng «ng nµy tõ chèi kh«ng tiÕp. Thø tr−ëng Bé néi vô Røt-dÐp-xki tiÕp ph¸i ®oµn rÊt l¹nh nh¹t vµ tuyªn bè r»ng cÇn ph¶i thuyÕt phôc c«ng nh©n chø kh«ng ph¶i thuyÕt phôc chÝnh phñ, r»ng chÝnh phñ ®· biÕt râ mäi viÖc x¶y ra vµ chÝnh phñ ®· cã nh÷ng quyÕt ®Þnh mµ ng−êi ta kh«ng thÓ thay ®æi ®−îc v× bÊt kú mét lêi thØnh cÇu nµo. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ cuéc héi nghÞ cña ph¸i tù do ®· cö ®oµn ®¹i biÓu Êy, còng ®· ®−a ra vÊn

T¬-rª-pèp hoµnh hµnh 295

®Ò khuyªn can c«ng nh©n ®õng kÐo ®Õn Cung ®iÖn mïa §«ng, nh−ng ng−êi b¹n cña Ga-p«n cã mÆt trong cuéc héi nghÞ ®· tuyªn bè r»ng viÖc ®ã v« Ých, r»ng quyÕt ®Þnh cña c«ng nh©n ®· døt kho¸t. (Tin nµy do «ng §in-l¬n, phãng viªn tê b¸o Anh "The Daily Telegraph"94, truyÒn ®i vµ sau ®ã ®−îc çc phãng viªn kh¸c x¸c nhËn.)

Nh÷ng uû viªn cña ph¸i ®oµn ®· bÞ b¾t – GhÐt-xen, ¸c-xª-ni-Ðp, Ca-rª-Ðp, Pª-sª-kh«-nèp, Mi-a-c«-tin, Xª-mÐp-xki, Kª-®rin, SnÝt-ni-cèp, I-van-tsin - Pi-xa-rÐp vµ Goãc-ki (bÞ b¾t ë Ri-ga vµ ®−a vÒ Pª-tÐc-bua) – ®· bÞ kÕt téi mét çch hÕt søc v« lý r»ng hä cã ý ®Þnh tæ chøc "chÝnh phñ l©m thêi ë Nga" vµo h«m sau çch m¹ng. TÊt nhiªn lêi buéc téi Êy tù nã ph¶i sôp ®æ. NhiÒu ng−êi trong sè bÞ b¾t (¸c-xª-ni-Ðp, Kª-®rin vµ SnÝt-ni-cèp) ®· ®−îc th¶ ra. Çc giíi t− s¶n cã häc thøc ë n−íc ngoµi ®· b¾t ®Çu mét cuéc vËn ®éng m¹nh mÏ ®ßi th¶ Goãc-ki, vµ nhiÒu nhµ b¸c häc vµ nhµ v¨n xuÊt s¾c §øc ®· ký tªn vµo b¶n kiÕn nghÞ göi Nga hoµng yªu cÇu th¶ Goãc-ki. Çc nhµ b¸c häc vµ nhµ v¨n ë ¸o, Ph¸p vµ ý b©y giê còng h−ëng øng víi hä.

ChiÒu thø s¸u, bèn céng t¸c viªn cña b¸o "§êi sèng chóng ta" bÞ b¾t: Pr«-c«-p«-vÝch vµ vî, Khi-gi¬-ni-a-cèp vµ I-a-c«-vlÐp (B«-gu-ts¸c-xki). Trong sè céng t¸c viªn b¸o "Thêi ®¹i chóng ta"95 cã Ga-n©y-de bÞ b¾t vµo s¸ng thø b¶y. C¶nh s¸t rÊt r¸o riÕt t×m sè tiÒn göi tõ n−íc ngoµi vÒ gióp nh÷ng ng−êi b·i c«ng hay gióp nh÷ng ng−êi vî gãa vµ nh÷ng ®øa con må c«i cña nh÷ng ng−êi bÞ giÕt. Ng−êi ta tiÕn hµnh b¾t bí hµng lo¹t: lÖnh b¾t giam B«-gu-ts¸c-xki mang sè 53 vµ lÖnh b¾t giam Khi-gi¬-ni-a-cèp mang sè 109. H«m thø b¶y tßa so¹n hai tê b¸o nãi trªn ®· bÞ lôc so¸t vµ tÊt c¶ çc b¶n th¶o, kh«ng tõ mét thø nµo, ®· bÞ lÊy ®i, trong ®ã cã c¶ nh÷ng bµi t−êng thuËt chi tiÕt vÒ sù viÖc x¶y ra trong suèt tuÇn, nh÷ng bµi t−êng thuËt Êy do nh÷ng ng−êi lµm chøng m¾t thÊy tai nghe ®¸ng tin cËy, ®· th¶o ra vµ ký tªn, hä ®· ghi chÐp tÊt c¶ mäi ®iÒu

V.I. Lª-nin 296

hä ®· thÊy ®Ó çc thÕ hÖ sau nµy häc tËp. Toµn bé sè tµi liÖu Êy sÏ kh«ng bao giê ®−îc c«ng bè.

§Õn thø t− sè ng−êi bÞ b¾t nhiÒu ®Õn nçi ph¶i giam hai ba tï nh©n trong mét xµ-lim. §èi víi c«ng nh©n, th× tªn ®éc tµi míi hoµn toµn kh«ng cßn nÓ nang g× n÷a. Tõ h«m thø n¨m, ng−êi ta b¾t ®Çu b¾t tõng nhãm vµ trôc xuÊt hä vÒ quª qu¸n. Khi vÒ ®Õn quª qu¸n, tÊt nhiªn, hä sÏ truyÒn l¹i çc tin tøc vÒ nh÷ng sù viÖc ngµy 9 th¸ng Giªng vµ sÏ tuyªn truyÒn ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ.

T¬-rª-pèp b¸m lÊy chÝnh s¸ch M¸t-xc¬-va cò cña y lµ: dö quÇn chóng c«ng nh©n b»ng nh÷ng bè thÝ vÒ kinh tÕ.

Bän chñ xÝ nghiÖp héi häp víi bé tr−ëng Bé tµi chÝnh vµ nghiªn cøu çc thø nh©n nh−îng ®èi víi c«ng nh©n; hä bµn ®Õn chÕ ®é ngµy lµm 9 giê. H«m thø ba bé tr−ëng Bé tµi chÝnh ®· tiÕp mét ®oµn ®¹i biÓu c«ng nh©n, høa hÑn nh÷ng c¶i çch kinh tÕ vµ khuyªn can kh«ng nªn tiÕn hµnh tuyªn truyÒn chÝnh trÞ.

Bän c¶nh s¸t ra søc t×m çch gieo r¾c sù nghi ngê vµ sù thï ®Þch gi÷a d©n chóng nãi chung víi c«ng nh©n. Tõ thø t−, çc b¸o n−íc ngoµi ®· ®−îc b¸o cho biÕt mét çch hÕt søc râ rµng lµ c¶nh s¸t ®ang ra søc khñng bè tinh thÇn d©n chóng Pª-tÐc-bua b»ng nh÷ng chuyÖn bÞa ®Æt giËt g©n vÒ nh÷ng vô c−íp bãc vµ nh÷ng hµnh ®éng ®Ém m¸u tùa hå do nh÷ng ng−êi b·i c«ng g©y ra. ThËm chÝ thø tr−ëng Bé néi vô Røt-dÐp-xki h«m thø ba ®· kh¼ng ®Þnh víi mét ng−êi ®Õn yÕt kiÕn, r»ng nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®ang chuÈn bÞ tiÕn hµnh c−íp bãc, ®èt ph¸ vµ giÕt chãc. ë nh÷ng n¬i nµo cã ®iÒu kiÖn th× nh÷ng ng−êi b·i c«ng – Ýt ra th× nh÷ng l·nh tô gi¸c ngé cña hä – ®Òu tuyªn bè r»ng ®ã lµ chuyÖn vu khèng. ChÝnh bän c¶nh s¸t ®· ph¸i bän khiªu khÝch vµ bän gia béc ®i ®Ëp ph¸ cöa kÝnh, ®èt çc qu¸n b¸n b¸o vµ c−íp ph¸ çc qu¸n bu«n ®Ó khñng bè d©n chóng. Thùc tÕ th× c«ng nh©n ®· hµnh ®éng hÕt søc hßa b×nh ®Õn nçi khiÕn

T¬-rª-pèp hoµnh hµnh 297

phãng viªn b¸o chÝ n−íc ngoµi ®−îc chøng kiÕn nh÷ng sù khñng khiÕp ngµy 9 th¸ng Giªng, còng ph¶i ng¹c nhiªn.

B©y giê bän ®Æc vô cña c¶nh s¸t ®ang bËn rén lËp mét "tæ chøc c«ng nh©n" míi. Chóng chän lÊy nh÷ng c«ng nh©n thÝch hîp, ph¸t cho hä tiÒn, xói hä chèng l¹i sinh viªn, chèng l¹i çc ký gi¶, ca ngîi "chÝnh s¸ch nh©n d©n thËt sù cña Nga hoµng - cha hiÒn". Trong sè hai m−¬i hay ba m−¬i v¹n c«ng nh©n kh«ng cã häc thøc vµ bÞ cïng cùc v× ®ãi th× còng dÔ t×m ®−îc mét vµi ngµn ng−êi sÏ m¾c ph¶i çi b¶ ®ã. Hä sÏ ®−îc "tæ chøc", ng−êi ta sÏ buéc hä nguyÒn rña "nh÷ng tªn bÞp bîm thuéc ph¸i tù do" vµ lín tiÕng tuyªn bè r»ng hä bÞ lõa bÞp trong ngµy chñ nhËt võa qua. Råi sau ®ã, thø cÆn b· Êy cña giai cÊp c«ng nh©n sÏ cö mét ®oµn ®¹i biÓu ®Õn "cói ®Çu van xin Nga hoµng cho phÐp ®−îc phñ phôc d−íi ch©n Nga hoµng vµ hèi c¶i vÒ nh÷ng téi mµ hä ®· ph¹m ph¶i vµo h«m chñ nhËt võa qua". Ng−êi phãng viªn viÕt tiÕp: "Theo chç t«i ®−îc biÕt th× ®©y chÝnh lµ tÊt c¶ nh÷ng viÖc mµ c¶nh s¸t hiÖn nay ®ang s¾p xÕp. Sau khi chóng tæ chøc xong, th× §øc Hoµng ®Õ sÏ ban ©n mµ tiÕp ®oµn ®¹i biÓu ë Tr−êng ®ua ngùa, n¬i ®−îc ®Æc biÖt chuÈn bÞ vµo môc ®Ých nµy. §øc Hoµng ®Õ sÏ nãi mét çch c¶m ®éng vÒ sù ch¨m sãc ®Çy t×nh phô tö cña §øc Hoµng ®Õ ®èi víi c«ng nh©n vµ vÒ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng cña hä".

P. S. Nh÷ng dßng nµy ®· ®−îc s¾p ch÷ th× chóng t«i ®−îc biÕt, qua tin ®iÖn, r»ng nh÷ng lêi dù ®o¸n cña phãng viªn ng−êi Anh ®· ®−îc x¸c minh. T¹i Tx¸c-xc«i-ª Xª-l«, Nga hoµng ®· tiÕp mét ®oµn ®¹i biÓu gåm ba m−¬i bèn c«ng nh©n do c¶nh s¸t lùa chän. Nga hoµng ®· ®äc mét bµi diÔn v¨n ®Çy giäng gi¶ dèi kiÓu quan chøc vÒ sù ch¨m lo ®Çy t×nh phô tö cña chÝnh phñ vµ vÒ viÖc tha thø nh÷ng téi lçi cña c«ng nh©n. TÊt nhiªn, çi trß hÒ hÌn h¹ ®ã sÏ kh«ng

V.I. Lª-nin 298

lõa dèi ®−îc giai cÊp v« s¶n Nga. Giai cÊp v« s¶n Nga sÏ kh«ng bao giê quªn ®−îc ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u. Giai cÊp v« s¶n sÏ cßn nãi chuyÖn víi Nga hoµng b»ng nh÷ng lêi lÏ kh¸c!

"TiÕn lªn", sè 5, ngµy 7 th¸ng Hai (25 th¸ng Giªng) 1905


299

Pª-tÐc-bua sau ngµy 9 th¸ng giªng

Thø hai, ngµy 10 th¸ng Giªng, Pª-tÐc-bua tr«ng gièng nh− mét thµnh phè võa bÞ qu©n thï chinh phôc. NhiÒu to¸n C«-d¾c th−êng xuyªn c−ìi ngùa tuÇn tiÔu ®−êng phè. §©y ®ã ng−êi ta thÊy nh÷ng nhãm c«ng nh©n né khÝ bõng bõng. Tèi ®Õn, nhiÒu ®−êng phè chïm trong bãng tèi. Kh«ng cã ®iÖn vµ h¬i ®èt. Çc nhµ quý téc ®Òu cã nh÷ng to¸n gia béc canh g¸c. Nh÷ng qu¸n b¸n b¸o bÞ ®èt ch¸y räi mét thø ¸nh s¸ng kú l¹ vµo nh÷ng ®¸m ng−êi.

ë ®¹i lé NÐp-xki cã nh÷ng trËn xung ®ét gi÷a nh©n d©n vµ binh lÝnh. Ng−êi ta l¹i b¾n vµo ®¸m ®«ng. ë gÇn Cung ®iÖn A-ni-ts¬-cèp cã ba lo¹t sóng næ. C¶nh s¸t ®ãng cöa nh÷ng hiÖu b¸n sóng ®¹n vµ chuyÓn vò khÝ xuèng hÇm nhµ, râ rµng hä dïng tÊt c¶ çc biÖn ph¸p ®Ó ng¨n c¶n kh«ng cho c«ng nh©n vò trang. Çc c«ng chøc trong c¬ quan chÝnh phñ ®Òu ®Æc biÖt tá ra lo ng¹i: v× sî nh÷ng vô ®èt nhµ vµ ph¸ næ, hä hçn ®én chuån khái Pª-tÐc-bua.

Nh÷ng chiÕn luü trªn §¶o Va-xi-li-Ðp-xki mµ qu©n ®éi chiÕm ®−îc ngµy chñ nhËt l¹i ®−îc dùng lªn vµo thø hai vµ l¹i bÞ qu©n ®éi chiÕm l¹i.

Kh«ng cã mét tê b¸o nµo xuÊt b¶n. Çc tr−êng häc ®Òu ®ãng cöa. Trong nhiÒu cuéc héi häp riªng c«ng nh©n ®· th¶o luËn t×nh h×nh vµ biÖn ph¸p kh¸ng cù. Nh÷ng ®¸m ng−êi ®ång t×nh, ®Æc biÖt lµ sinh viªn, ®Òu bao v©y çc bÖnh viÖn.

Ng−êi ta ®−a tin r»ng s¸ng thø ba cã tíi hai, ba v¹n c«ng nh©n ë C«n-pi-n« ®· kÐo nhau tíi Tx¸c-xc«i-ª Xª-l« ®−a b¶n thØnh cÇu. §¬n vÞ b¶o vÖ Tx¸c-xc«i-ª Xª-l« ®· ph¸i mét trung ®oµn bé binh vµ khÈu ®éi ph¸o binh d· chiÕn ra

V.I. Lª-nin 300

chÆn hä l¹i. Mét cuéc xung ®ét ®· x¶y ra çch C«n-pi-n« n¨m vÐc-xta; qu©n ®éi næ sóng, ®· hoµn toµn ®Èy lui vµ gi¶i t¸n c«ng nh©n vµo lóc 4 giê chiÒu. NhiÒu ng−êi chÕt vµ bÞ th−¬ng. C«ng nh©n ®· hai lÇn tÊn c«ng ®−êng xe löa ë vïng Tx¸c-xc«i-ª Xª-l« nh−ng ®Òu bÞ ®¸nh lui. §−êng ray xe löa bÞ nËy lªn trªn mét qu·ng dµi b¶y vÐc-xta vµ kh«ng cã chuyÕn tµu nµo ch¹y buæi s¸ng.

ChÝnh phñ bÝ mËt ch«n nh÷ng n¹n nh©n cña ngµy chñ nhËt Vla-®i-mia ®Ém m¸u. Gia quyÕn vµ b¹n bÌ cña nh÷ng ng−êi chÕt bÞ ng−êi ta cè t×nh lõa dèi, ®Ó kh«ng thÓ x¶y ra biÓu t×nh trong khi ch«n cÊt. X¸c ng−êi chÕt ®−îc ®−a tíi nghÜa ®Þa Prª-«-bra-gien-xki hµng toa xe ®Çy. Tuy vËy ë mét sè n¬i, mÆc dï c¶nh s¸t ®· cã tÊt c¶ nh÷ng sù ®Ò phßng cÈn mËt, quÇn chóng vÉn cã tæ chøc biÓu t×nh ®Ó truy ®iÖu nh÷ng chiÕn sÜ hy sinh v× tù do.

Nh©n d©n hÕt søc c¨m ghÐt qu©n ®éi. Çc b¸o n−íc ngoµi, dùa vµo lêi kÓ cña nh÷ng ng−êi m¾t thÊy tai nghe, ®−a tin r»ng thø ba ngµy 11 th¸ng Giªng, ë ®¹i lé B«n-s«i ®oµn lÝnh C«-d¾c ®· chÆn mét ®oµn xe ngùa ch¹y trªn ®−êng ray chë ®Çy c«ng nh©n. Mét c«ng nh©n thÐt lín vµo to¸n lÝnh C«-d¾c: "Lò ®ao phñ!". LÝnh C«-d¾c dõng ®oµn xe l¹i, b¾t tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ngåi trªn xe xuèng vµ dïng th©n kiÕm ®¸nh hä. Mét trong sè nh÷ng ng−êi bÞ ®¸nh ®· bÞ th−¬ng. Nh÷ng ng−êi ë trong çc nhµ quanh ®ã ®· më cöa sæ vµ la lín vµo bän C«-d¾c: "Qu©n giÕt ng−êi! Lò ¨n c−íp!". Nh÷ng tin ®iÖn ngµy thø s¸u b¸o tin r»ng trong vô nµy mét phô n÷ ®i trªn xe còng bÞ bän C«-d¾c l«i ra ngoµi. Trong lóc sî h·i, chÞ ®¸nh r¬i con, ®øa bÐ bÞ ngùa cña lÝnh C«-d¾c xÐo chÕt ("The Times"). Binh lÝnh n−íc ta th¾ng c«ng nh©n theo kiÓu Êy qu¶ lµ th¾ng lîi theo kiÓu Pi-rèt. "TiÕn lªn", sè 5, ngµy 7 th¸ng Hai (25 th¸ng Giªng) 1905


__________________

301

Th− göi A. a. B«-g®a-nèp vµ X. I . Gu-xÐp

11. II. 1905.

Göi Ra-khmª-tèp, Kha-ri-t«n

H«m qua t«i ®· ®¸nh ®iÖn b¸o vÒ viÖc t«i ®ång ý víi nh÷ng ®iÓm thay ®æi cña çc ®ång chÝ, mÆc dï t«i hoµn toµn kh«ng ®ång ý víi nh÷ng ®iÒu mµ t«i ®· hiÓu ®−îc trong bøc th− cña çc ®ång chÝ. Nh−ng t«i qu¸ ch¸n nh÷ng c«ng viÖc giÊy tê nµy vµ nh÷ng c©u hái cña çc ®ång chÝ cã vÎ chÕ giÔu t«i, ®Õn nçi t«i ph¶i phÈy tay mµ nãi r»ng: miÔn lµ hä lµm ®−îc mét çi g× ®ã! miÔn lµ hä cho ra mét b¶n th«ng b¸o nµo tuú ý vÒ ®¹i héi, nh−ng miÔn lµ cã ra th«ng b¸o, chø kh«ng ph¶i chØ nãi vÒ ®¹i héi! Çc ®ång chÝ sÏ ng¹c nhiªn víi ch÷: chÕ giÔu. Nh−ng thùc ra çc ®ång chÝ h·y nghÜ xem: çch ®©y hai th¸ng t«i cã göi b¶n dù th¶o cña t«i cho tÊt c¶ çc uû viªn trong ban th−êng vô1). Nh−ng kh«ng mét uû viªn nµo chó ý ®Õn nã vµ thÊy cÇn ph¶i trao ®æi ý kiÕn!! Cßn b©y giê: b»ng ®iÖn tÝn... chµ, chóng ta nãi ®Õn tæ chøc, ®Õn chÕ ®é tËp trung, nh−ng trªn thùc tÕ th× t×nh tr¹ng ph©n t¸n, lÒ lèi lµm viÖc thñ c«ng nghiÖp ®ang tån t¹i gi÷a çc ®ång chÝ gÇn gòi nhÊt trong c¬ quan trung −¬ng, ®Õn nçi ng−êi ta muèn mÆc kÖ tÊt c¶. H·y xem, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun kh«ng nãi su«ng vÒ chÕ _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 136 - 139.

V.I. Lª-nin 302

®é tËp trung, mµ mçi ng−êi trong ph¸i ®ã tuÇn nµo còng viÕt lªn cho c¬ quan trung −¬ng vµ thùc tÕ ®· cã ®−îc mét sù liªn hÖ. Vµ, chØ cÇn cÇm lÊy tê "Tin tøc cuèi cïng"96 cña hä lµ sÏ thÊy ®−îc sù liªn hÖ Êy. Chóng ta ®· ra sè thø s¸u b¸o "TiÕn lªn", mµ uû viªn ban biªn tËp (Ra-khmª-tèp) th× kh«ng viÕt ®−îc mét dßng nµo vÒ b¸o "TiÕn lªn" vµ cho b¸o "TiÕn lªn". Ng−êi ta "nãi" vÒ çc quan hÖ viÕt l¸ch phong phó ë Xanh Pª-tÐc-bua còng nh− ë M¸t-xc¬-va, vµ vÒ nh÷ng lùc l−îng trÎ cña ph¸i ®a sè, trong khi ®ã chóng ta ë ®©y, hai th¸ng sau khi ®· cã lêi kªu gäi b¾t tay vµo c«ng t¸c (th«ng b¸o tr−íc vÒ tê "TiÕn lªn", vµ bøc th− vÒ tê b¸o nµy), kh«ng thÊy t¨m h¬i ®éng tÜnh g× c¶. Mµ nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc (Çp-ca-d¬, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, Êy lµ t«i kh«ng kÓ tíi P«-v«n-gie vµ miÒn Nam) coi ban th−êng vô chØ lµ mét "chuyÖn thÇn tho¹i", vµ hä hoµn toµn cã quyÒn nãi nh− vËy. Chóng t«i cã "nghe thÊy" mét sè ng−êi ngoµi nãi ®Õn mét sù liªn minh g× ®ã cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xanh Pª-tÐc-bua thuéc ph¸i ®a sè víi nhãm men-sª-vÝch, nh−ng ch−a nghe thÊy mét ng−êi nµo cña chóng ta nãi vÒ sù viÖc nµy. Chóng t«i kh«ng d¸m tin r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch l¹i cã thÓ lµm mét viÖc tù s¸t vµ ngu ngèc nh− vËy. Chóng t«i cã "nghe thÊy" ng−êi ngoµi nãi ®Õn mét cuéc héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ vÒ mét "sù liªn minh", nh−ng kh«ng nghe thÊy ng−êi cña chóng ta nãi mét lêi nµo, mÆc dï ng−êi ta nãi r»ng ®ã lµ mét fait accompli1). Ch¾c lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch Êy l¹i mét lÇn n÷a muèn bÞ ng−êi kh¸c lõa m×nh2).

Søc m¹nh duy nhÊt cña chóng ta lµ ë sù th¼ng th¾n c«ng khai, sù ®oµn kÕt vµ nghÞ lùc tiÕn c«ng. H×nh nh− ng−êi ta ®· mÒm yÕu ®i v× "çch m¹ng" th× ph¶i!! Trong lóc tÝnh

_________________________________________________________________________________ 1) – viÖc ®· råi

2) Trong b¶n th¶o, tiÕp ®ã cßn cã ®o¹n ®· bÞ g¹ch bá d−íi ®©y: ...vµ bÞ phØ nhæ".

Th− göi A. A. B«-g®a-nèp vµ X. I. Gu-xÐp 303

tæ chøc lµ ®iÒu mét tr¨m lÇn cÇn thiÕt h¬n, th× hä l¹i b¸n m×nh cho bän ph¸ ho¹i tæ chøc. Qua nh÷ng ®iÓm söa ®æi ®em vµo dù th¶o tuyªn ng«n vµ ®¹i héi (®· ®−îc tr×nh bµy trong th− mét çch m¬ hå ®Õn tét ®é), ta thÊy râ lµ ng−êi ta rÊt say mª víi sù "trung thùc": «ng bè ®· viÕt to¹c ch÷ ®ã ra vµ nãi thªm r»ng nÕu çc c¬ quan trung −¬ng kh«ng ®−îc nh¾c tíi, th× sÏ kh«ng mét ng−êi nµo tíi dù ®¹i héi! Nh−ng th−a çc ngµi, t«i ®¸nh cuéc r»ng nÕu çc ngµi hµnh ®éng n h − t h Õ , th× çc ngµi sÏ kh«ng bao giê triÖu tËp ®−îc ®¹i héi vµ kh«ng bao giê tho¸t khái sù chi phèi cña bän B«-na-p¸c-t¬ trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng. TriÖu tËp ®¹i héi chèng l¹i çc c¬ quan trung −¬ng ®· bÞ mÊt tÝn nhiÖm, lÊy danh nghÜa ban th−êng vô çch m¹ng (lµ çi kh«ng tån t¹i vµ h− ¶o, nÕu cói ®Çu quú gèi tr−íc b¶n ®iÒu lÖ trung thùc) mµ triÖu tËp ®¹i héi, vµ thõa nhËn r»ng c¶ chÝn tªn B«-na-p¸c-t¬, c¶ §ång minh (ha! ha!), c¶ nh÷ng ®¸m tay sai B«-na-p¸c-t¬ (nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé míi ®−îc nÆn ra) ®Òu tuyÖt ®èi cã quyÒn tham dù ®¹i héi, – th× nh− vËy cã nghÜa lµ tù trë thµnh lè bÞch vµ mÊt tù träng. Çc c¬ quan trung −¬ng cã thÓ vµ ph¶i ®−îc mêi, nh−ng thõa nhËn çc c¬ quan Êy cã quyÒn biÓu quyÕt th×, t«i xin nh¾c l¹i, ®ã lµ mét sù ®iªn rå. DÜ nhiªn çc c¬ quan trung −¬ng, dï sao còng sÏ kh«ng tíi ®¹i héi chóng ta; nh−ng viÖc g× ph¶i t¹o thªm mét dÞp n÷a ®Ó ng−êi ta nhæ vµo mÆt chóng ta? ViÖc g× ph¶i gi¶ dèi, ph¶i lÈn trèn? ThËt lµ mét ®iÒu nhôc nh·. Chóng ta ®· tuyªn bè ph©n liÖt, chóng ta triÖu tËp nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" ®Õn dù ®¹i héi, chóng ta muèn tæ chøc mét ®¶ng cña ph¸i "TiÕn lªn", vµ chóng ta c¾t ®øt, c¾t ®øt lËp tøc tÊt c¶ vµ mäi quan hÖ víi nh÷ng bän ph¸ ho¹i tæ chøc, thÕ mµ ng−êi ta l¹i nãi víi chóng ta vÒ sù trung thùc, lµm ra vÎ r»ng cã thÓ triÖu tËp ®−îc ®¹i héi chung cña ph¸i "Tia löa" vµ "TiÕn lªn". ThËt lµ mét trß hÒ! TÊt nhiªn, ngay ngµy thø nhÊt,

V.I. Lª-nin 304

ngay giê ®Çu cña ®¹i héi (nÕu cã ®¹i héi) sÏ ph¸ tan çi trß hÒ Êy, nh−ng cho tíi khi ®¹i héi häp th× trß lõa bÞp nh− vËy ®· lµm h¹i chóng ta hµng chôc vµ hµng tr¨m lÇn råi.

ThËt vËy, t«i th−êng nghÜ r»ng cã tíi 9/10 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ nh÷ng ng−êi h×nh thøc chñ nghÜa thùc sù1). HoÆc lµ chóng ta sÏ ®oµn kÕt b»ng mét tæ chøc thËt sù v÷ng nh− s¾t thÐp, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµo muèn chiÕn ®Êu vµ víi mét ®¶ng nhá bÐ nh−ng v÷ng m¹nh nh− vËy, chóng ta sÏ ®¹p ®æ con qu¸i vËt xèp mÒm cña nh÷ng phÇn tö « hîp thuéc ph¸i "Tia löa" míi; hoÆc lµ b»ng hµnh vi cña m×nh, chóng ta sÏ chøng tá chóng ta lµ nh÷ng ng−êi h×nh thøc chñ nghÜa ®¸ng khinh vµ do ®ã ®¸ng bÞ diÖt vong. T¹i sao ng−êi ta l¹i kh«ng hiÓu ®−îc r»ng tr−íc khi cã ban th−êng vô vµ tr−íc khi cã tê "TiÕn lªn", chóng ta ®· lµm tÊt c¶ ®Ó cøu lÊy sù trung thùc, cøu lÊy sù thèng nhÊt, cøu lÊy nh÷ng ph−¬ng ph¸p h×nh thøc, nghÜa lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p tèi cao ®Ó dµn xÕp cuéc xung ®ét !?!? Nh−ng b©y giê, sau khi ®· cã ban th−êng vô, sau khi ®· cã tê "TiÕn lªn", th× sù ph©n liÖt ®· trë thµnh mét sù thËt. Vµ khi sù ph©n liÖt ®· trë thµnh mét sù thËt, th× râ rµng lµ vÒ mÆt vËt chÊt chóng ta yÕu h¬n rÊt nhiÒu. Chóng ta cßn ph¶i biÕn søc m¹nh tinh thÇn cña chóng ta thµnh søc m¹nh vËt chÊt. Ph¸i men-sª-vÝch cã nhiÒu tiÒn h¬n, nhiÒu s¸ch b¸o h¬n, nhiÒu ph−¬ng tiÖn chuyªn chë h¬n, nhiÒu tay ch©n h¬n, nhiÒu "tªn tuæi" h¬n vµ nhiÒu céng t¸c viªn h¬n. Kh«ng thÊy çi ®ã th× thËt lµ Êu trÜ kh«ng sao tha thø ®−îc. Vµ nÕu chóng ta kh«ng muèn tá ra tr−íc thÕ giíi lµ mét ®iÓn h×nh hÕt søc ghª tëm vÒ mét bµ c« giµ, kh« ®Ðt, thiÕu m¸u, tù hµo vÒ sù trinh tiÕt tinh thÇn v« dông cña m×nh, – th× ph¶i hiÓu _________________________________________________________________________________

1) Trong b¶n th¶o ban ®Çu c©u nµy viÕt nh− sau: "ThËt ra, t«i th−êng nghÜ r»ng cã tíi 9/10 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ nh÷ng kÎ h×nh thøc chñ nghÜa thùc sù ®¸ng th−¬ng, nh÷ng kÎ hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu. T«i chØ muèn ®em hä trao qu¸ch cho M¸c-tèp".


r»ng chóng ta cÇn chiÕn ®Êu vµ cÇn cã mét tæ chøc qu©n sù. ChØ sau mét cuéc chiÕn ®Êu l©u dµi vµ chØ khi nµo cã mét tæ chøc thËt tèt th× søc m¹nh tinh thÇn cña chóng ta míi cã thÓ biÕn thµnh søc m¹nh vËt chÊt.

Chóng ta cÇn cã tiÒn. KÕ ho¹ch ®Þnh häp ®¹i héi ë L u © n - ® « n thËt lµ hÕt søc v« lý, v× nã sÏ tèn kÐm cho chóng ta gÊp hai lÇn1). Chóng ta kh«ng thÓ ngõng xuÊt b¶n tê "TiÕn lªn", mµ viÖc ®i xa l©u sÏ lµm cho viÖc xuÊt b¶n tê b¸o ®ã ph¶i ngõng l¹i. §¹i héi ph¶i ®¬n gi¶n, ng¾n gän vµ Ýt ng−êi tham dù. §©y lµ mét ®¹i héi ®Ó tæ chøc chiÕn ®Êu. Mäi viÖc ®Òu chøng tá r»ng çc ®ång chÝ cã nh÷ng ¶o t−ëng vÒ vÊn ®Ò nµy.

Chóng ta cÇn cã çc céng t¸c viªn cho tê "TiÕn lªn". Ng−êi chóng ta cã Ýt. NÕu chóng ta kh«ng cã thªm hai hay ba céng t¸c viªn th−êng trùc tõ n−íc Nga ®Õn, th× lóc ®ã ®õng nªn ba hoa vÒ mét cuéc ®Êu tranh chèng "Tia löa". Nh÷ng tËp s¸ch nhá vµ truyÒn ®¬n lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

Chóng ta cÇn nh÷ng lùc l−îng trÎ. T«i khuyªn xö b¾n t¹i chç nh÷ng kÎ nµo d¸m nãi r»ng kh«ng cã ng−êi. ë Nga ng−êi nhiÒu h»ng hµ sa sè; chØ cÇn thu hót thanh niªn mét çch réng r·i h¬n vµ m¹nh d¹n h¬n, m¹nh d¹n h¬n vµ réng r·i h¬n, mét lÇn n÷a réng r·i h¬n vµ mét lÇn n÷a m¹nh d¹n h¬n, mµ kh«ng sî hä. §©y lµ thêi chiÕn. Thanh niªn – thanh niªn sinh viªn, vµ h¬n n÷a lµ thanh niªn c«ng nh©n – sÏ quyÕt ®Þnh kÕt côc cña toµn bé cuéc ®Êu tranh. H·y vøt bá tÊt c¶ nh÷ng thãi quen cò cøng ®ê, coi träng cÊp bËc, v©n v©n. H·y thµnh lËp h µ n g t r ¨ m tæ "TiÕn lªn" trong thanh niªn vµ khuyÕn khÝch hä lµm viÖc thËt lùc. H·y më réng ban chÊp hµnh ra ba lÇn, b»ng çch tiÕp nhËn thanh niªn vµo, lËp lªn n¨m, m−êi tiÓu ban chÊp hµnh, h·y "bæ sung" bÊt cø ng−êi trung thùc vµ cã nghÞ lùc nµo. H·y cho phÐp

_________________________________________________________________________________ 1) Trong b¶n th¶o cßn cã mét c©u tiÕp theo bÞ xãa ®i: "Chóng ta sÏ kh«ng

tr¶ mét xu nµo cho chiÕn th¾ng cña chóng ta".

V.I. Lª-nin 306

mäi tiÓu ban chÊp hµnh ®−îc quyÒn viÕt vµ in truyÒn ®¬n mµ kh«ng cã sù quan liªu giÊy tê nµo (ch¼ng chÕt ai nÕu cã sai lÇm: trªn tê "TiÕn lªn" chóng ta sÏ "nhÑ nhµng" söa ch÷a l¹i). Víi mét tèc ®é hÕt søc nhanh, chóng ta ph¶i tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã tinh thÇn çch m¹ng, cã tinh thÇn chñ ®éng vµ ®éng viªn hä b¾t tay vµo viÖc. §õng ng¹i hä thiÕu huÊn luyÖn, ®øng run sî v× hä kh«ng cã kinh nghiÖm vµ kÐm ph¸t triÓn1). Thø nhÊt, nÕu çc ®ång chÝ kh«ng thÓ tæ chøc ®−îc hä vµ thóc ®Èy hä hµnh ®éng, th× hä sÏ theo ph¸i men-sª-vÝch vµ bän Ga-p«n, vµ còng chÝnh do hä kh«ng cã kinh nghiÖm mµ hä sÏ g©y tai h¹i n¨m lÇn nhiÒu h¬n. Thø hai, b©y giê çc sù biÕn sÏ d¹y hä theo tinh thÇn cña chóng ta. Çc sù biÕn ®· d¹y tÊt c¶ mäi ng−êi ®óng theo tinh thÇn cña b¸o "TiÕn lªn".

ChØ cèt tæ chøc, tæ chøc vµ tæ chøc cho ®−îc hµng tr¨m tæ, hoµn toµn g¹t sang mét bªn nh÷ng çi (t«n ty) ngu ngèc cã vÎ trÞnh träng, th−êng cã cña çc ban chÊp hµnh. §©y lµ thêi chiÕn. HoÆc lµ, lËp ra nh÷ng tæ chøc chiÕn ®Êu m í i , trÎ, t−¬i t¾n vµ ®Çy nghÞ lùc ë kh¾p n¬i ®Ó tiÕn hµnh çc lo¹i vµ çc h×nh thøc c«ng t¸c çch m¹ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong mäi tÇng líp, hoÆc lµ çc ®ång chÝ sÏ bÞ diÖt vong víi çi vinh dù cña nh÷ng "uû viªn chÊp hµnh" kÌm víi nh÷ng con dÊu.

VÒ viÖc nµy t«i sÏ viÕt trªn tê "TiÕn lªn"2) vµ t«i sÏ nãi trong ®¹i héi. T«i viÕt th− cho çc ®ång chÝ ®Ó l¹i mét lÇn n÷a thö gîi lªn mét cuéc trao ®æi ý kiÕn, ®Ó lµm cho hµng chôc tæ c«ng nh©n (vµ çc tæ kh¸c) t r Î , t−¬ i t ¾ n liªn hÖ trùc tiÕp víi ban biªn tËp, tuy r»ng... tuy r»ng, nãi riªng trong chóng ta mµ nghe th«i, t«i kh«ng «m Êp hy väng nµo vÒ sù thùc hiÖn nh÷ng −íc mong t¸o b¹o ®ã. Cã _________________________________________________________________________________

1) Trong b¶n th¶o cßn cã mét c©u tiÕp theo bÞ xãa ®i: "®õng than v·n do viÖc hä cßn non nít".

2) Xem tËp nµy, tr. 367 - 382.


thÓ lµ sau hai th¸ng n÷a çc ®ång chÝ sÏ yªu cÇu t«i ®¸nh ®iÖn tr¶ lêi xem t«i cã ®ång ý víi nh÷ng thay ®æi nµo ®ã trong "kÕ ho¹ch" hay kh«ng... T«i xin tr¶ lêi tr−íc r»ng t«i ®ång ý tÊt c¶...

T¹m biÖt, hÑn gÆp nhau ë ®¹i héi. Lª-nin

P. S. Çc ®ång chÝ ph¶i ®Ò ra nhiÖm vô lµ çch m¹ng

hãa viÖc chuyªn chë b¸o "TiÕn lªn" vµo n−íc Nga. H·y tuyªn truyÒn hÕt søc réng r·i ®Ó ng−êi ta ®Æt mua b¸o tõ Pª-tÐc-bua. Lµm sao cho sinh viªn vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n ®Æt mua hµng chôc vµ hµng tr¨m tê göi theo chÝnh ®Þa chØ cña hä. ThËt buån c−êi nÕu sî ®iÒu ®ã trong thêi buæi nµy. C¶nh s¸t kh«ng bao giê cã thÓ kh¸m b¾t ®−îc tÊt c¶ sè b¸o. 1/2 – 1/3 sÏ tíi tay, nh− vËy còng lµ rÊt nhiÒu råi. Çc ®ång chÝ h·y ®−a ý kiÕn nµy cho bÊt cø mét tæ thanh niªn nµo, hä sÏ t×m ®−îc hµng tr¨m çch ®Ó b¾t ®−îc liªn l¹c víi n−íc ngoµi. H·y ph©n phèi ®Þa chØ réng r·i h¬n, hÕt søc réng r·i, ®Ó ng−êi ta göi th− tõ tíi b¸o "TiÕn lªn". §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1925 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n" sè 4 (39)


__________________

308

nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn

Lµn sãng thø nhÊt cña c¬n b·o çch m¹ng ®ang l¾ng xuèng. Chóng ta ®ang sèng trong ®ªm tr−íc cña mét lµn sãng thø hai kh«ng tr¸nh khái vµ nhÊt ®Þnh ph¶i ®Õn. Phong trµo v« s¶n ®ang lan ra ngµy cµng réng lín vµ b©y giê ®· trµn tíi nh÷ng vïng ngo¹i vi xa x«i nhÊt. Nh÷ng tÇng líp kh¸c nhau nhÊt vµ l¹c hËu nhÊt cña x· héi còng s«i sôc vµ bÊt m·n. Ho¹t ®éng c«ng th−¬ng nghiÖp bÞ tª liÖt, tr−êng häc ph¶i ®ãng cöa vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®· noi g−¬ng çc c«ng nh©n mµ b·i c«ng. Trong kho¶ng thêi gian gi÷a nh÷ng phong trµo quÇn chóng th× nh÷ng hµnh ®éng khñng bè riªng lÎ – nh− th−êng lÖ – xÈy ra nhiÒu thªm: vô m−u s¸t c¶nh s¸t tr−ëng ë ¤-®Ðt-xa, vô ¸m s¸t ë Çp-ca-d¬, vô ¸m s¸t c«ng tè viªn cña viÖn kiÓm s¸t ë Hen-xinh-pho. ChÝnh phñ tõ chÝnh s¸ch ®µn ¸p ®Ém m¸u véi v· chuyÓn sang chÝnh s¸ch høa hÑn. ChÝnh phñ ra søc ®¸nh lõa dï lµ mét bé phËn c«ng nh©n nµo ®ã b»ng çi trß hÒ Nga hoµng tiÕp mét ®oµn ®¹i biÓu1). Nã cè ®¸nh l¹c h−íng d− luËt x· héi b»ng nh÷ng tin chiÕn sù vµ ra lÖnh cho Cu-r«-p¸t-kin më mét cuéc tÊn c«ng vµo Hun-h«. Ngµy 9 th¸ng Giªng x¶y ra vô tµn s¸t ë Pª-tÐc-bua, ®Õn ngµy 12 th× b¾t ®Çu cã cuéc tÊn c«ng ®ã, mét cuéc tÊn c«ng xÐt vÒ mÆt qu©n sù hÕt søc v« ý nghÜa vµ kÕt thóc b»ng mét cuéc thÊt b¹i nghiªm träng míi cña çc t−íng lÜnh Nga hoµng. Theo tin cña ngay c¶ phãng viªn tê "Thêi míi" th× qu©n

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 297.

Nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn 309

Nga bÞ ®¸nh lui, thiÖt h¹i tíi 13 000 ng−êi, tøc lµ gÊp hai lÇn so víi sè thiÖt h¹i cña NhËt. ë M·n-ch©u còng nh− ë Pª-tÐc-bua ®Òu chung mét t×nh tr¹ng thèi n¸t vµ hñ b¹i trong lÜnh vùc chØ huy qu©n sù. Trªn b¸o chÝ n−íc ngoµi, nh÷ng tin ®iÖn x¸c nhËn vµ c¶i chÝnh vô c·i lén gi÷a Cu-r«-p¸t-kin víi GrÝp-pen-bÐc, xen kÏ víi nh÷ng tin ®iÖn x¸c nhËn vµ c¶i chÝnh çi tin nãi r»ng ph¸i cña çc ®¹i c«ng t−íc ®· hiÓu sù nguy hiÓm cña chiÕn tranh ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ vµ muèn ®¹t tíi hßa b×nh cµng sím cµng tèt.

Kh«ng lÊy g× lµm ng¹c nhiªn lµ trong hoµn c¶nh nh− vËy ngay c¶ nh÷ng c¬ quan ng«n luËn t− s¶n tØnh t¸o nhÊt ë ch©u ¢u còng kh«ng ngõng nãi ®Õn mét cuéc çch m¹ng ë Nga. Çch m¹ng ph¸t triÓn vµ chÝn muåi víi mét tèc ®é ch−a tõng thÊy tr−íc ngµy 9 th¸ng Giªng. §ît sãng thø hai sÏ næi lªn ngµy mai, ngµy kia, hay qua vµi th¸ng sau, ®iÒu ®ã phô thuéc vµo rÊt nhiÒu t×nh huèng kh«ng thÓ l−êng tr−íc ®−îc. V× vËy l¹i cµng cÊp b¸ch ph¶i ®Ò ra nhiÖm vô tæng kÕt mét sè ®iÓm vÒ nh÷ng ngµy çch m¹ng vµ thö rót ra nh÷ng bµi häc cã thÓ ®−îc chóng ta sö dông sím h¬n nhiÒu, chø kh«ng nh− mét sè ng−êi th−êng t−ëng.

§Ó ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ nh÷ng ngµy næ ra çch m¹ng, chóng ta ph¶i nh×n tæng qu¸t lÞch sö gÇn ®©y nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n ë n−íc ta. Çch ®©y gÇn hai m−¬i n¨m, n¨m 1885, nh÷ng cuéc b·i c«ng lín ®Çu tiªn cña c«ng nh©n ®· x¶y ra t¹i vïng c«ng nghiÖp trung t©m, ë x−ëng M«-r«-dèp vµ ë çc n¬i kh¸c. Håi ®ã Çt-cèp cã viÕt vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, lµ vÊn ®Ò ®· xuÊt hiÖn ë Nga. ThÕ råi giai cÊp v« s¶n ®· ph¸t triÓn víi tèc ®é ®¸ng kinh ng¹c nh− thÕ nµo, tõ ®Êu tranh kinh tÕ chuyÓn sang biÓu t×nh chÝnh trÞ, tõ biÓu t×nh chuyÓn sang tÊn c«ng çch m¹ng! Chóng ta h·y nhí l¹i nh÷ng çi mèc chñ yÕu trªn con ®−êng ®· tr¶i qua. N¨m 1885 – nh÷ng cuéc b·i c«ng réng lín víi sù tham

V.I. Lª-nin 310

gia kh«ng ®¸ng kÓ cña mét sè ng−êi x· héi chñ nghÜa, hoµn toµn riªng lÎ, kh«ng ®−îc mét tæ chøc nµo ®oµn kÕt l¹i c¶. Sù n¸o ®éng trong x· héi do çc cuéc b·i c«ng g©y ra ®· buéc Çt-cèp, con chã trung thµnh cña chÕ ®é chuyªn chÕ, ph¶i nãi vô xÐt xö lµ "mét tr¨m linh mét ph¸t sóng chµo mõng vÊn ®Ò c«ng nh©n ®· xuÊt hiÖn ë Nga"97. ChÝnh phñ cã nh÷ng nh−îng bé vÒ kinh tÕ. N¨m 1891 – c«ng nh©n Pª-tÐc-bua tham gia cuéc biÓu t×nh trong buæi lÔ an t¸ng Sen-gu-nèp98; nh÷ng bµi diÔn v¨n chÝnh trÞ ®· ®−îc ®äc trong cuéc häp bÝ mËt kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m ë Pª-tÐc-bua. §©y lµ mét cuéc biÓu d−¬ng mang tÝnh chÊt d©n chñ - x· héi cña nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tiªn phong, trong khi ch−a cã mét phong trµo quÇn chóng. N¨m 1896: cuéc b·i c«ng cña hµng v¹n c«ng nh©n ë Pª-tÐc-bua. §· cã mét phong trµo quÇn chóng vµ ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh cæ ®éng ë ngoµi ®−êng phè, lÇn nµy cã sù tham gia cña c¶ mét tæ chøc d©n chñ - x· héi. So víi ®¶ng ta ngµy nay, dï çi tæ chøc hÇu nh− hoµn toµn cña sinh viªn Êy, cã cßn nhá bÐ nh− thÕ nµo ®i n÷a, th× sù can thiÖp vµ sù l·nh ®¹o cã ý thøc, cã kÕ ho¹ch, theo ®óng ®−êng lèi d©n chñ - x· héi cña tæ chøc Êy còng ®· lµm cho phong trµo cã mét quy m« vµ t¸c dông to lín h¬n cuéc b·i c«ng ë x−ëng M«-r«-dèp. Mét lÇn n÷a chÝnh phñ l¹i ph¶i nh−îng bé vÒ kinh tÕ. Phong trµo b·i c«ng ë kh¾p n−íc Nga ®· cã mét c¬ së v÷ng ch¾c. HÕt th¶y nh÷ng ng−êi trÝ thøc çch m¹ng trë thµnh nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. §¶ng d©n chñ - x· héi ®−îc thµnh lËp. N¨m 1901 – c«ng nh©n gióp ®ì sinh viªn. Mét phong trµo biÓu t×nh næi lªn. Giai cÊp v« s¶n ®æ ra ®−êng h« to khÈu hiÖu: §¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ! Giíi trÝ thøc cÊp tiÕn t¸ch h¼n ra thµnh ba ph¸i: ph¸i tù do, ph¸i çch m¹ng - t− s¶n vµ ph¸i d©n chñ - x· héi. Sù tham gia cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµo nh÷ng cuéc biÓu t×nh ngµy cµng trë nªn réng r·i, tÝch cùc, trùc tiÕp. N¨m 1902 – cuéc b·i c«ng khæng lå ë R«-xtèp ®· biÕn


thµnh mét cuéc biÓu t×nh xuÊt s¾c. Phong trµo chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n kh«ng g¾n vµo phong trµo trÝ thøc, sinh viªn n÷a, mµ tù m×nh ®· trùc tiÕp lín lªn tõ b·i c«ng. Sù tham gia cña ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng cã tæ chøc l¹i cµng tÝch cùc thªm. Giai cÊp v« s¶n ®· giµnh ®−îc cho b¶n th©n m×nh vµ cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng trong ban chÊp hµnh cña m×nh quyÒn tù do héi häp quÇn chóng ë ngoµi ®−êng phè. LÇn ®Çu tiªn giai cÊp v« s¶n tù ®èi lËp m×nh, víi t− çch lµ mét giai cÊp, víi tÊt c¶ çc giai cÊp kh¸c vµ víi chÝnh phñ Nga hoµng. N¨m 1903. Nh÷ng cuéc b·i c«ng l¹i kÕt hîp víi nh÷ng cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ, nh−ng bÊy giê trªn mét c¬ së réng lín h¬n n÷a. Nh÷ng cuéc b·i c«ng bao gåm c¶ hµng vïng, víi sù tham gia cña trªn m−êi v¹n c«ng nh©n; trong hµng lo¹t thµnh phè nh÷ng cuéc héi häp chÝnh trÞ cña quÇn chóng l¹i ®−îc diÔn ra trong qu¸ tr×nh b·i c«ng. Cã c¶m gi¸c lµ chóng ta ®ang ë vµo ®ªm tr−íc cña mét cuéc chiÕn ®Êu trªn çc chiÕn luü (®©y lµ ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng nãi vÒ phong trµo ë Ki-Ðp n¨m 190399). Nh−ng çi ®ªm tr−íc Êy l¹i tá ra kh¸ dµi, nh− muèn d¹y chóng ta r»ng ®«i khi nh÷ng giai cÊp hïng m¹nh ph¶i mÊt hµng th¸ng, hµng n¨m ®Ó tÝch luü lùc l−îng, vµ nh− muèn thö th¸ch nh÷ng ng−êi trÝ thøc thiÕu niÒm tin muèn ®øng vÒ phÝa §¶ng d©n chñ - x· héi. ThËt vËy, çnh trÝ thøc cña ®¶ng ta, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi hay lµ (còng nh− nhau) nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" míi ®· b¾t ®Çu t×m kiÕm nh÷ng cuéc biÓu t×nh "kiÓu cao cÊp", d−íi h×nh thøc c«ng nh©n sÏ tháa thuËn víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng lµ kh«ng g©y ra sù khiÕp sî. Víi tÝnh v« nguyªn t¾c vèn cã cña tÊt c¶ nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa, nh÷ng ng−êi theo ph¸i "Tia löa" míi, thËm chÝ ®· ®−a ra mét luËn ®iÓm v« lý, hÕt søc v« lý, r»ng trªn vò ®µi chÝnh trÞ cã hai (!!) lùc l−îng: giíi quan liªu vµ giai cÊp t− s¶n (xin xem bøc th− thø hai cña ban biªn tËp tê "Tia löa" nãi vÒ cuéc vËn ®éng cña héi

V.I. Lª-nin 312

®ång ®Þa ph−¬ng). Nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trong b¸o "Tia löa" míi, trong khi n¾m lÊy thêi c¬ ®· quªn mÊt lùc l−îng ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n! N¨m 1905 ®· ®Õn, sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng mét lÇn n÷a l¹i v¹ch trÇn tÊt c¶ nh÷ng trÝ thøc l¹c loµi. Phong trµo v« s¶n lËp tøc tiÕn lªn mét møc ®é cao h¬n. Cuéc tæng b·i c«ng ®· ®éng viªn cã lÏ Ýt nhÊt lµ mét triÖu c«ng nh©n trong kh¾p n−íc Nga. Nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· thÊm vµo c¶ nh÷ng tÇng líp c«ng nh©n vÉn cßn tin t−ëng vµo Nga hoµng. Giai cÊp v« s¶n ®· ph¸ vì khu«n khæ cña phong trµo Du-ba-tèp do c¶nh s¸t tæ chøc, vµ toµn bé quÇn chóng thµnh viªn cña tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p, lËp ra víi môc ®Ých ®Êu tranh chèng çch m¹ng, ®Òu ®· ®i cïng víi Ga-p«n theo con ®−êng çch m¹ng. Cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh b¾t ®Çu biÕn thµnh mét cuéc khëi nghÜa ngay tr−íc m¾t chóng ta. Sù tham gia cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng cã tæ chøc, trë nªn m¹nh mÏ h¬n nhiÒu so víi nh÷ng giai ®o¹n tr−íc cña phong trµo; tuy vËy sù tham gia Êy cßn rÊt yÕu vµ rÊt yÕu so víi nhu cÇu to lín cña quÇn chóng v« s¶n tÝch cùc vÒ sù l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - x· héi.

Nãi chung vµ xÐt vÒ toµn bé, phong trµo b·i c«ng vµ phong trµo biÓu t×nh, kÕt hîp víi nhau d−íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau vµ víi nh÷ng lý do kh¸c nhau, ®· ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ s©u lÉn bÒ réng, ngµy cµng trë nªn çch m¹ng h¬n, trªn thùc tÕ ngµy cµng tiÕn gÇn tíi cuéc khëi nghÜa vò trang cña toµn d©n mµ §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· nãi tíi tõ l©u. Chóng t«i rót ra kÕt luËn nµy tõ nh÷ng sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng, trong nh÷ng sè 41) vµ 5 b¸o "TiÕn lªn". B¶n th©n c«ng nh©n Pª-tÐc-bua lËp tøc ®· trùc tiÕp rót ra kÕt luËn Êy. Ngµy 10 th¸ng Giªng hä ®· x«ng vµo mét nhµ in hîp ph¸p, lªn khu«n b¶n truyÒn ®¬n d−íi ®©y – b¶n _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 252 - 254.


truyÒn ®¬n do çc ®ång chÝ ë Pª-tÐc-bua göi ®Õn cho chóng t«i – vµ ®· in ra thµnh h¬n 10 000 tê vµ r¶i kh¾p Pª-tÐc-bua. D−íi ®©y lµ v¨n b¶n tê truyÒn ®¬n xuÊt s¾c Êy1).

Lêi kªu gäi Êy kh«ng cÇn gi¶i thÝch. ë ®©y sù chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ®−îc biÓu hiÖn hoµn toµn. Lêi kªu gäi cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua kh«ng ®−îc thùc hiÖn mét çch nhanh chãng nh− hä muèn; lêi kªu gäi Êy sÏ ®−îc nh¾c l¹i nhiÒu lÇn; nh÷ng m−u toan thùc hiÖn lêi kªu gäi Êy sÏ cßn ph¶i chÞu thÊt b¹i nhiÒu lÇn. Nh−ng ý nghÜa hÕt søc to lín cña viÖc b¶n th©n c«ng nh©n ®Ò ra nhiÖm vô ®ã, lµ kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Kh«ng g× cã thÓ t−íc ®o¹t ®−îc ë giai cÊp v« s¶n thµnh qu¶ do phong trµo çch m¹ng ®em l¹i, phong trµo Êy ®· lµm cho ng−êi ta nhËn thøc ®−îc tÝnh chÊt bøc thiÕt cña nhiÖm vô Êy vÒ mÆt thùc tiÔn, vµ ®· lµm cho nhiÖm vô Êy ®−îc ®Ò lªn ch−¬ng tr×nh nghÞ sù gÇn nhÊt trong mäi phong trµo nh©n d©n.

Còng nªn nãi ®Õn lÞch sö cña t− t−ëng khëi nghÜa. VÒ vÊn ®Ò nµy tê "Tia löa" míi ®· nãi rÊt nhiÒu ®iÒu tÇm th−êng m¬ hå, b¾t ®Çu tõ bµi x· luËn khã quªn ®−îc trong sè 62, ®· nãi rÊt nhiÒu ®iÒu hå ®å c¬ héi chñ nghÜa, hoµn toµn xøng ®¸ng víi M¸c-t−-nèp, mét ng−êi quen biÕt cò cña chóng ta, cho nªn viÖc nh¾c l¹i mét çch chÝnh x¸c çch ®Æt vÊn ®Ò tr−íc ®©y, lµ ®Æc biÖt quan träng. Dï sao, còng kh«ng thÓ theo dâi ®−îc mäi ®iÒu tÇm th−êng vµ mäi ®iÒu hå ®å cña tê "Tia löa" míi. Hîp lý h¬n nhiÒu lµ nªn nãi tíi tê "Tia löa" cò nhiÒu h¬n n÷a vµ ph¸t triÓn mét çch cô thÓ h¬n n÷a nh÷ng khÈu hiÖu tÝch cùc cò cña nã.

Trong ®o¹n cuèi cña cuèn "Lµm g×?" cña Lª-nin, ë trang 1362), ®· ®−a ra khÈu hiÖu khëi nghÜa vò trang cña toµn

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 323.


V.I. Lª-nin 314

d©n. VÒ vÊn ®Ò nµy ngay tõ ®Çu n¨m 1902, nghÜa lµ çch ®©y ba n¨m, ®· ®−îc nãi tíi nh− sau: "Chóng ta h·y h×nh dung mét cuéc khëi nghÜa nh©n d©n. Ch¾c ch¾n b©y giê mäi ng−êi ®Òu ®ång ý lµ chóng ta ph¶i nghÜ tíi cuéc khëi nghÜa Êy vµ ph¶i chuÈn bÞ...1)

ViÕt tr−íc ngµy 1(14) th¸ng Hai 1905 In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin, t. V


__________________

_________________________________________________________________________________ 1) Tíi ®©y b¶n th¶o bÞ gi¸n ®o¹n.

315

Hai s¸ch l−îc

Ngay tõ khi b¾t ®Çu cã phong trµo quÇn chóng cña c«ng nh©n ë Nga, nghÜa lµ kho¶ng m−êi n¨m nay, gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· cã nh÷ng sù bÊt ®ång s©u s¾c vÒ çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc. Nh− chóng ta ®· biÕt, chÝnh nh÷ng sù bÊt ®ång nh− vËy vµo nöa thø hai cña kho¶ng thêi gian nh÷ng n¨m 90 ®· ®Î ra xu h−íng "chñ nghÜa kinh tÕ", nã dÉn tíi sù ph©n liÖt thµnh çnh c¬ héi chñ nghÜa ("Sù nghiÖp c«ng nh©n") vµ çnh çch m¹ng ("Tia löa" cò) cña ®¶ng. Song chñ nghÜa c¬ héi trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga cã kh¸c chñ nghÜa c¬ héi T©y ¢u ë mét sè ®Æc ®iÓm riªng. Nã ph¶n ¸nh mét çch hÕt søc næi bËt çi quan ®iÓm, hay cã lÏ lµ sù thiÕu h¼n mäi quan ®iÓm ®éc lËp, cña çnh trÝ thøc trong ®¶ng, çnh trÝ thøc nµy ®· say mª c¶ víi nh÷ng c©u rÊt hîp mèt cña chñ nghÜa BÐc-stanh, c¶ víi nh÷ng kÕt qu¶ trùc tiÕp vµ nh÷ng h×nh thøc cña phong trµo c«ng nh©n thuÇn tuý. Sù say mª nµy ®· ®−a hµng lo¹t nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p ®Õn chç hoµn toµn ph¶n béi vµ chuyÓn sang chñ nghÜa tù do, vµ lµm cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi t¹o ra çi thuyÕt næi tiÕng "s¸ch l−îc - qu¸ tr×nh", thuyÕt ®ã ®· lµm cho nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa cña chóng ta mang chÆt çi danh hiÖu kÎ theo ®u«i. Hä lª ch©n mét çch bÊt lùc theo sau sù biÕn, nh¶y tõ th¸i cùc nµy sang th¸i cùc kh¸c, vµ trong mäi tr−êng hîp ®· lµm gi¶m bít quy m« ho¹t ®éng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng vµ lßng tin vµo

V.I. Lª-nin 316

lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n, ®ång thêi tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®−îc ngôy trang nhiÒu h¬n c¶ vµ th−êng h¬n c¶ b»ng viÖc viÖn vµo tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n. ThËt lµ l¹ lïng, nh−ng ®ã lµ sù thËt. Kh«ng ai nghÞ luËn nhiÒu vÒ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n b»ng nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vµ kh«ng ai dïng sù tuyªn truyÒn cña m×nh ®Ó thu hÑp, c¾t xÐn vµ h¹ thÊp tÝnh chñ ®éng Êy nh− nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n". Nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé vµ tiªn tiÕn ®· nãi víi nh÷ng cè vÊn cã nhiÖt t©m nh−ng kh«ng th«ng minh cña hä: "H·y bít nãi ®Õn viÖc "n©ng cao tÝnh tÝch cùc cña quÇn chóng c«ng nh©n"". "VÒ tÝnh tÝch cùc, chóng t«i cã nhiÒu h¬n lµ çc ngµi t−ëng, vµ chóng t«i biÕt dïng ®Êu tranh c«ng khai, chiÕn ®Êu ngoµi ®−êng phè ®Ó ñng hé ngay c¶ nh÷ng yªu s¸ch kh«ng høa hÑn mét "kÕt qu¶ hiÓn nhiªn" nµo c¶! Vµ tr¸ch nhiÖm "n©ng cao" tÝnh tÝch cùc cho chóng t«i kh«ng ph¶i lµ cña çc ngµi, v× b¶n th©n çc ngµi l¹i thiÕu tÝnh tÝch cùc. Çc ngµi chí nªn qu¸ sïng b¸i tÝnh tù ph¸t, vµ h·y nghÜ thËt nhiÒu ®Õn viÖc n©ng cao tÝnh tÝch cùc cho b¶n th©n m×nh, çc ngµi ¹!". §ã lµ çch nhËn ®Þnh th¸i ®é cña nh÷ng c«ng nh©n çch m¹ng ®èi víi nh÷ng ng−êi trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa ("Lµm g×?", tr. 55)1).

Tê "Tia löa" míi ®· lïi hai b−íc vÒ phÝa "Sù nghiÖp c«ng nh©n", do ®ã ®· phôc håi th¸i ®é Êy. Trªn nh÷ng trang b¸o cña tê "Tia löa" l¹i tu«n ra nh÷ng lêi thuyÕt gi¸o cña chñ nghÜa theo ®u«i, sù thuyÕt gi¸o ®ã ®−îc che ®Ëy b»ng nh÷ng c©u thÒ thèt còng ghª tëm nh− thÕ: cã Th−îng ®Õ chøng gi¸m, t«i tin t−ëng vµ xin theo tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n. §Ó b¶o vÖ tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n mµ ¸c-xen-rèt vµ M¸c-t−-nèp, M¸c-tèp vµ Li-be (mét ng−êi trong ph¸i Bun) ®· bªnh vùc t¹i ®¹i héi quyÒn _________________________________________________________________________________


Hai s¸ch l−îc 317

cña çc gi¸o s− vµ häc sinh ®−îc x−ng lµ ®¶ng viªn mµ kh«ng cÇn tham gia bÊt cø tæ chøc nµo cña ®¶ng. §Ó b¶o vÖ tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n mµ ng−êi ta ®Ò ra thuyÕt "tæ chøc - qu¸ tr×nh", thuyÕt ®ã biÖn hé cho sù ph¸ ho¹i tæ chøc vµ ca ngîi chñ nghÜa v« chÝnh phñ cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc. §Ó b¶o vÖ tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n mµ ng−êi ta ®· ph¸t minh ra çi thuyÕt kh«ng kÐm phÇn næi tiÕng, tøc lµ çi thuyÕt vÒ "nh÷ng cuéc biÓu t×nh kiÓu cao cÊp" d−íi h×nh thøc mét sù tháa thuËn gi÷a ®oµn ®¹i biÓu c«ng nh©n ®· ®−îc g¹n läc qua mét hÖ thèng bÇu cö ba lÇn, víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vÒ mét cuéc biÓu t×nh hßa b×nh kh«ng g©y ra khiÕp sî. §Ó b¶o vÖ tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n mµ t− t−ëng vÒ khëi nghÜa vò trang ®· bÞ xuyªn t¹c vµ tÇm th−êng hãa, bÞ h¹ thÊp vµ lµm cho m¬ hå ®i.

Chóng t«i muèn l−u ý ®éc gi¶ vÒ vÊn ®Ò nµy v× tÇm quan träng rÊt lín vÒ mÆt thùc tiÔn cña nã. Sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n ®· giÔu cît mét çch ®éc ¸c nh÷ng nhµ hiÒn triÕt cña tê "Tia löa" míi. Bøc th− thø nhÊt cña tê "Tia löa" ®ã ch−a kÞp truyÒn ®i kh¾p n−íc Nga, – trong bøc th− Êy, ®Ó b¶o vÖ "qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch cña sù gi¸c ngé giai cÊp vµ cña tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n", ng−êi ta ®Ò nghÞ (vµ coi ®ã nh− mét h×nh thøc biÓu t×nh cao cÊp) "®em b¶n tuyªn bè cña c«ng nh©n göi qua b−u ®iÖn ®Õn tËn nhµ çc ®¹i biÓu héi ®ång thµnh phè vµ tung thËt nhiÒu vµo trong héi tr−êng cña héi ®ång nµy"; vµ bøc th− thø hai cña hä ch−a kÞp vÒ ®Õn n−íc Nga, – trong th− ®ã cã mét sù ph¸t hiÖn hoµn toµn cã tÝnh chÊt giËt g©n nãi r»ng trong "thêi kú lÞch sö" nµy, "s©n khÊu chÝnh trÞ ®Çy dÉy nh÷ng sù tranh chÊp gi÷a giai cÊp t− s¶n cã tæ chøc vµ giíi quan liªu" vµ "mäi (h·y nghe ®©y, h·y nghe ®©y!) phong trµo çch m¹ng cña çc tÇng líp d−íi chØ cã mét (!) ý nghÜa kh¸ch quan, ®ã lµ ñng hé çc khÈu hiÖu cña mét trong hai (!!) lùc l−îng, cña lùc l−îng nµo muèn ®¹p

V.I. Lª-nin 318

®æ chÕ ®é hiÖn thêi" (tÇng líp trÝ thøc d©n chñ ®−îc tuyªn bè lµ "mét lùc l−îng"); nh÷ng ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé ch−a kÞp ®äc nh÷ng bøc th− tuyÖt diÖu Êy vµ ch−a kÞp c−êi nh÷ng bøc th− Êy cho tháa chÝ, th× nh÷ng sù kiÖn cña cuéc ®Êu tranh thùc sù cña giai cÊp v« s¶n ®· lËp tøc quÐt s¹ch toµn bé mí r¸c r−ëi chÝnh trÞ Êy cña nh÷ng nhµ chÝnh luËn thuéc ph¸i "Tia löa" míi vµo ®èng r¸c. Giai cÊp v« s¶n ®· cho thÊy r»ng cã mét lùc l−îng thø ba (tÊt nhiªn thËt ra kh«ng ph¶i lµ lùc l−îng thø ba, mµ lµ thø hai theo thø tù vµ vÒ kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu th× l¹i lµ thø nhÊt), lùc l−îng Êy kh«ng nh÷ng chØ quan t©m ®Õn viÖc ®Ëp tan chÕ ®é chuyªn chÕ mµ th«i, mµ cßn s½n sµng b¾t tay vµo viÖc thËt sù ®Ëp tan chÕ ®é ®ã. Tõ ngµy 9 th¸ng Giªng, phong trµo c«ng nh©n ë n−íc ta ®ang ph¸t triÓn ngay tr−íc m¾t chóng ta thµnh mét cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n.

Chóng ta thö xÐt xem b−íc chuyÓn sang khëi nghÜa Êy ®· ®−îc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®¸nh gi¸ nh− thÕ nµo, – tõ tr−íc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· bµn ®Õn nã nh− mét vÊn ®Ò s¸ch l−îc, – vµ b¶n th©n c«ng nh©n ®· b¾t ®Çu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã nh− thÕ nµo trong thùc tÕ.

Çch ®©y ba n¨m ng−êi ta ®· nãi nh− sau vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa víi tÝnh çch lµ mét khÈu hiÖu x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô thùc tÕ tr−íc m¾t cña chóng ta: "Ta h·y h×nh dung mét cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n. B©y giê ®©y, cã lÏ tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu sÏ ®ång ý lµ chóng ta ph¶i nghÜ ®Õn vµ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa. Nh−ng chóng ta ph¶i chuÈn bÞ nh− thÕ nµo? §−¬ng nhiªn kh«ng thÓ lµ do Ban chÊp hµnh trung −¬ng cö ph¸i viªn ®Õn tÊt c¶ çc ®Þa ph−¬ng ®Ó chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa! Ngay nh− nÕu chóng ta ®· cã mét Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng dïng biÖn ph¸p Êy th× còng sÏ kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ g× trong hoµn c¶nh n−íc Nga hiÖn nay. Tr¸i l¹i, mét mµng l−íi ph¸i viªn h×nh thµnh mét çch tù nhiªn trong c«ng t¸c x©y dùng vµ ph¸t hµnh mét tê b¸o chung th× sÏ


kh«ng "khoanh tay ngåi chê" khÈu hiÖu khëi nghÜa, nã sÏ cã thÓ tiÕn hµnh mét c«ng t¸c th−êng xuyªn khiÕn cho nã cã ®−îc nhiÒu hy väng thµnh c«ng nhÊt, mét khi cuéc khëi nghÜa næ ra. ChÝnh mét c«ng t¸c nh− thÕ sÏ cñng cè nh÷ng mèi liªn hÖ víi quÇn chóng c«ng nh©n s©u réng nhÊt vµ víi tÊt c¶ çc tÇng líp nh©n d©n bÊt b×nh víi chÕ ®é chuyªn chÕ, ®iÒu ®ã rÊt quan träng ®èi víi cuéc khëi nghÜa. ChÝnh qua c«ng t¸c Êy mµ ng−êi ta sÏ häc tËp nhËn ®Þnh ®−îc ®óng t×nh h×nh chÝnh trÞ chung, vµ do ®ã, häc tËp chän ®óng thêi c¬ thÝch hîp cho cuéc khëi nghÜa. ChÝnh c«ng t¸c ®ã sÏ tËp cho tÊt c¶ çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng biÕt øng phã cïng mét lóc víi nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng sù viÖc, hoÆc nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ ®ang lµm s«i næi toµn n−íc Nga, vµ biÕt tr¶ lêi l¹i nh÷ng biÕn cè Êy mét çch c−¬ng quyÕt nhÊt, nhÊt trÝ nhÊt vµ hîp lý nhÊt, v× thùc ra, khëi nghÜa lµ viÖc toµn d©n "tr¶ lêi l¹i" chÝnh phñ mét çch c−¬ng quyÕt nhÊt, nhÊt trÝ nhÊt vµ hîp lý nhÊt. Cuèi cïng, chÝnh c«ng t¸c Êy sÏ tËp cho tÊt c¶ çc tæ chøc çch m¹ng ë kh¾p n−íc Nga duy tr× ®−îc nh÷ng mèi liªn hÖ ®Òu ®Æn nhÊt vµ ®ång thêi bÝ mËt nhÊt, nh÷ng mèi liªn hÖ t¹o ra sù thèng nhÊt thùc sù cña ®¶ng, nh÷ng mèi liªn hÖ mµ kh«ng cã nã th× kh«ng thÓ nµo th¶o luËn tËp thÓ ®−îc mét kÕ ho¹ch khëi nghÜa, còng nh− kh«ng thÓ nµo, ngay ®ªm tr−íc cuéc khëi nghÜa, tiÕn hµnh ®−îc nh÷ng biÖn ph¸p chuÈn bÞ cÇn thiÕt, tuyÖt ®èi ph¶i gi÷ bÝ mËt.

Nãi tãm l¹i, "kÕ ho¹ch x©y dùng mét tê b¸o chÝnh trÞ toµn Nga" kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ cña lèi lµm viÖc kiÓu bµn giÊy do nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh kh«ng luËn vµ bÖnh s¸ch vë thùc hiÖn (nh− nh÷ng ng−êi Ýt suy nghÜ vÒ viÖc ®ã cã thÓ t−ëng); tr¸i l¹i, ®ã lµ kÕ ho¹ch thùc tiÔn nhÊt khiÕn ng−êi ta cã thÓ, tõ mäi phÝa, chuÈn bÞ lËp tøc ®Ó khëi nghÜa, nh−ng ®ång thêi kh«ng mét phót nµo l·ng quªn c«ng t¸c bøc thiÕt hµng ngµy ("Lµm g×?")1). _________________________________________________________________________________


V.I. Lª-nin 320

Nh÷ng dßng ch÷ kÕt luËn mµ chóng t«i g¹ch d−íi tr¶ lêi râ rµng cho c©u hái: nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng h×nh dung nh− thÕ nµo viÖc chuÈn bÞ khëi nghÜa. Nh−ng dï c©u tr¶ lêi ®ã cã râ rµng nh− thÕ nµo ®i n÷a th× s¸ch l−îc theo ®u«i cò còng kh«ng thÓ kh«ng thÓ hiÖn ngay c¶ ë ®iÓm nµy. Ngay míi ®©y, M¸c-t−-nèp cã xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch nhá "Hai chÕ ®é chuyªn chÝnh", ®−îc tê "Tia löa" míi ®Æc biÖt giíi thiÖu (sè 84). Víi tÊt c¶ tÊm lßng "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cña m×nh t¸c gi¶ c¨m phÉn ë chç Lª-nin d¸m nãi ®Õn chuyÖn "chuÈn bÞ, Ên ®Þnh ngµy giê vµ tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa vò trang toµn d©n". Ngµi M¸c-t−-nèp d÷ tîn ®· ®Ëp kÎ thï víi lêi tuyªn bè: "Trªn c¬ së kinh nghiÖm lÞch sö vµ cña mét sù ph©n tÝch khoa häc vÒ sù ph¸t triÓn cña lùc l−îng x· héi, ph¸i d©n chñ - x· héi quèc tÕ lu«n lu«n thõa nhËn r»ng chØ cã nh÷ng cuéc ®¶o chÝnh trong cung ®×nh vµ nh÷ng cuéc ®¶o chÝnh qu©n sù míi cã thÓ ®−îc Ên ®Þnh tõ tr−íc vµ ®−îc tiÕn hµnh th¾ng lîi theo mét kÕ ho¹ch ®−îc chuÈn bÞ tõ tr−íc, chÝnh v× ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng cuéc çch m¹ng nh©n d©n, nghÜa lµ nh÷ng cuéc çch m¹ng trong quan hÖ x· héi, mµ chØ lµ nh÷ng sù x¸o lén trong bän thèng trÞ. §¶ng d©n chñ - x· héi lu«n lu«n vµ bÊt kú ë ®©u còng thõa nhËn r»ng mét cuéc çch m¹ng nh©n d©n kh«ng thÓ ®−îc Ên ®Þnh tõ tr−íc, r»ng nã kh«ng ®−îc chuÈn bÞ mét çch nh©n t¹o, mµ tù nã sÏ diÔn ra".

Cã thÓ, ®äc xong ®o¹n nghÞ luËn nµy, ®éc gi¶ sÏ nãi r»ng M¸c-t−-nèp râ rµng "kh«ng ph¶i lµ" mét ®Þch thñ quan träng vµ nÕu thËt sù chó ý ®Õn M¸c-t−-nèp th× thËt lµ buån c−êi. Chóng ta sÏ hoµn toµn ®ång ý víi ®éc gi¶ ®ã. ThËm chÝ chóng ta sÏ nãi víi vÞ ®éc gi¶ Êy r»ng trªn tr¸i ®Êt nµy kh«ng cã g× cay ®¾ng b»ng viÖc ®èi xö mét çch nghiªm tóc víi c¶ nh÷ng lý thuyÕt vµ tÊt c¶ nh÷ng nghÞ luËn cña nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi cña chóng ta. Khèn mét nçi lµ nh÷ng ®iÒu rçng tuÕch ®ã l¹i ®−îc ®−a vµo c¶ trong nh÷ng bµi x· luËn cña b¸o "Tia löa" (sè 62). TÖ


h¬n n÷a lµ trong ®¶ng cßn cã nh÷ng ng−êi, mµ kh«ng ph¶i lµ Ýt, nhåi vµo ®Çu m×nh nh÷ng ®iÒu rçng tuÕch Êy. Vµ do ®ã chóng ta ph¶i nãi ®Õn nh÷ng chuyÖn kh«ng ®¸ng kÓ, gièng nh− chóng ta ph¶i nãi ®Õn çi "thuyÕt" cña R«-da Lóc-x¨m-bua, lµ ng−êi ®· kh¸m ph¸ ra çi "tæ chøc - qu¸ tr×nh". Chóng ta buéc ph¶i gi¶i thÝch cho M¸c-t−-nèp r»ng kh«ng ®−îc lÇm lÉn khëi nghÜa víi çch m¹ng nh©n d©n. Chóng ta ph¶i gi¶i thÝch r»ng, trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tÕ vÒ ph−¬ng thøc lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ ë Nga th× nh÷ng lêi viÖn dÉn s©u s¾c vÒ mét cuéc ®¶o lén trong quan hÖ x· héi chØ xøng ®¸ng víi anh chµng Ki-pha M«-ki-ª-vÝch100. Cuéc ®¶o lén ®ã b¾t ®Çu ë Nga cïng víi sù sôp ®æ cña chÕ ®é n«ng n«, vµ chÝnh t×nh tr¹ng l¹c hËu cña th−îng tÇng kiÕn tróc chÝnh trÞ cña chóng ta so víi cuéc ®¶o lén ®· x¶y ra trong quan hÖ x· héi, ®· lµm cho sù sôp ®æ cña th−îng tÇng kiÕn tróc lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái ®−îc; h¬n n÷a hoµn toµn vµ hoµn toµn cã thÓ lµ sôp ®æ tøc kh¾c do kÕt qu¶ cña mét ®ßn duy nhÊt, bëi v× "cuéc çch m¹ng nh©n d©n" ë Nga ®· ®¸nh vµo chÕ ®é Nga hoµng hµng tr¨m ®ßn, vµ ®ßn thø mét tr¨m lÎ mét hay mét tr¨m m−êi liÖu sÏ kÕt liÔu ®−îc nã hay kh«ng, th× ®iÒu ®ã ch−a biÕt. ChØ cã nh÷ng ng−êi trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa ®ang tu«n chñ nghÜa phi-li-xtanh lªn ®Çu nh÷ng ng−êi v« s¶n, míi cã thÓ biÓu lé nh÷ng kiÕn thøc trung häc cña m×nh vÒ cuéc "®¶o lén trong quan hÖ x· héi" trong lóc ng−êi ta ®ang thùc tÕ th¶o luËn ph−¬ng ph¸p gi¸ng mét trong nh÷ng ®ßn cña tr¨m thø hai. ChØ cã nh÷ng bän theo chñ nghÜa c¬ héi trong tê "Tia löa" míi míi cã thÓ la hÐt lªn nh− kÎ ®éng kinh vÒ kÕ ho¹ch "Gia-c«-banh" rïng rîn, mµ theo kÕ ho¹ch ®ã th×, nh− chóng ta ®· thÊy, träng t©m lµ cæ ®éng toµn diÖn trong quÇn chóng b»ng mét tê b¸o chÝnh trÞ!

Mét cuéc çch m¹ng nh©n d©n, kh«ng thÓ Ên ®Þnh ®−îc, nãi nh− thÕ lµ ®óng. Kh«ng thÓ kh«ng khen ngîi M¸c-t−-nèp vµ ng−êi viÕt bµi x· luËn trong tê "Tia löa",

V.I. Lª-nin 322

sè 62, vÒ viÖc ®· nhËn thøc ®−îc ch©n lý ®ã (trong bµi b¸o ®ã, ng−êi b¹n chiÕn ®Êu hay häc trß trung thµnh cña M¸c-t−-nèp khi ®Êu tranh víi nh÷ng ng−êi "kh«ng t−ëng" ®· hái nh− sau: "mµ ®¶ng ta cã thÓ nãi sù chuÈn bÞ khëi nghÜa nµo, nãi chung?"). Nh−ng hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc viÖc Ên ®Þnh khëi nghÜa nÕu chóng ta ®· thËt sù chuÈn bÞ nã vµ nÕu cuéc khëi nghÜa nh©n d©n cã thÓ cã ®−îc do nh÷ng cuéc ®¶o lén ®· x¶y ra trong quan hÖ x· héi. Chóng t«i sÏ cè g¾ng gi¶i thÝch ®iÒu nµy cho nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi b»ng mét thÝ dô ®¬n gi¶n. Cã thÓ Ên ®Þnh ®−îc phong trµo c«ng nh©n kh«ng? Kh«ng, kh«ng thÓ ®−îc, bëi v× phong trµo ®ã h×nh thµnh do hµng ngµn hµnh ®éng riªng lÎ s¶n sinh ra bëi cuéc çch m¹ng trong quan hÖ x· héi. Cã thÓ Ên ®Þnh ®−îc mét cuéc b·i c«ng kh«ng? Cã thÓ ®−îc, mÆc dï – h·y h×nh dung mét chót, ®ång chÝ M¸c-t−-nèp – mÆc dï mçi cuéc b·i c«ng lµ kÕt qu¶ cña mét cuéc çch m¹ng trong quan hÖ x· héi. Th−êng khi nµo cã thÓ Ên ®Þnh ®−îc mét cuéc b·i c«ng? Khi nµo mét tæ chøc hay mét nhãm Ên ®Þnh cuéc b·i c«ng ®ã cã ¶nh h−ëng trong nh÷ng quÇn chóng c«ng nh©n nµo ®ã vµ biÕt ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n çi lóc mµ sù bÊt m·n vµ phÉn né trong quÇn chóng c«ng nh©n ®ang lªn. §ång chÝ M¸c-t−-nèp vµ ®ång chÝ "x· luËn viªn" cña b¸o "Tia löa" sè 62! b©y giê çc ®ång chÝ ®· hiÓu vÊn ®Ò lµ ë chç nµo ch−a? NÕu hiÓu råi, th× b©y giê h·y chÞu khã so s¸nh cuéc khëi nghÜa víi cuéc çch m¹ng nh©n d©n. "Mét cuéc çch m¹ng nh©n d©n th× kh«ng thÓ Ên ®Þnh tr−íc ®−îc". Mét cuéc khëi nghÜa th× cã thÓ Ên ®Þnh ®−îc, nÕu nh÷ng ng−êi Ên ®Þnh nã cã ¶nh h−ëng trong quÇn chóng vµ biÕt ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n thêi c¬.

May m¾n lµ tÝnh chñ ®éng cña nh÷ng c«ng nh©n tiÒn tiÕn l¹i bá r¬i xa çi triÕt lý theo ®u«i cña tê "Tia löa" míi. Trong khi tê b¸o nµy cè nÆn ra nh÷ng lý thuyÕt ®Ó chøng minh r»ng mét cuéc khëi nghÜa kh«ng thÓ ®−îc Ên ®Þnh bëi nh÷ng ng−êi chuÈn bÞ nã, b»ng çch tæ chøc ®éi tiÒn phong


cña giai cÊp çch m¹ng – th× nh÷ng sù viÖc chøng tá r»ng nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc chuÈn bÞ cã thÓ vµ cã khi buéc ph¶i Ên ®Þnh khëi nghÜa.

D−íi ®©y lµ mét tê truyÒn ®¬n mµ mét ®ång chÝ ë Pª-tÐc-bua ®· göi ®Õn cho chóng t«i. Tê truyÒn ®¬n ®ã ®· ®−îc chÝnh b¶n th©n nh÷ng c«ng nh©n – ®· chiÕm mét nhµ in hîp ph¸p ë Pª-tÐc-bua ngµy 10 th¸ng Giªng – lªn khu«n, ®em in vµ ph¸t ra víi sè l−îng h¬n 10 000 tê.

"V« s¶n tÊt c¶ çc n−íc, ®oµn kÕt l¹i! Hìi çc c«ng d©n! Ngµy h«m qua çc b¹n ®· chøng

kiÕn nh÷ng sù tµn b¹o cña chÝnh phñ chuyªn chÕ! Çc b¹n ®· thÊy m¸u ch¶y ngoµi ®−êng phè! Çc b¹n ®· thÊy hµng tr¨m chiÕn sÜ ®· hy sinh v× sù nghiÖp cña c«ng nh©n, çc b¹n ®· tr«ng thÊy sù chÕt chãc, ®· nghe thÊy nh÷ng tiÕng rªn xiÕt cña nh÷ng phô n÷ bÞ th−¬ng vµ cña nh÷ng em bÐ kh«ng ai che chë! M¸u vµ ãc cña c«ng nh©n ®· vung v·i trªn mÆt ®−êng mµ bµn tay cña hä ®· x©y dùng lªn. Ai ®· ph¸i qu©n ®éi, ®· chÜa sóng, ®¹n vµo ngùc c«ng nh©n? – §ã lµ Nga hoµng, lµ nh÷ng ®¹i c«ng t−íc, bé tr−ëng, t−íng lÜnh vµ nh÷ng qu©n khèn kiÕp trong triÒu ®×nh.

Chóng lµ qu©n giÕt ng−êi! – chóng ph¶i chÕt! CÇm lÊy vò khÝ, çc ®ång chÝ, h·y chiÕm lÊy çc c«ng binh x−ëng, kho ®¹n d−îc vµ cöa hµng b¸n vò khÝ. H·y ph¸ tung t−êng v¸ch nhµ tï, hìi çc ®ång chÝ, vµ gi¶i phãng nh÷ng chiÕn sÜ ®Êu tranh v× tù do. H·y ®Ëp tan tµnh nh÷ng së hiÕn binh vµ c¶nh s¸t vµ tÊt c¶ çc c¬ quan nhµ n−íc. Chóng ta h·y lËt ®æ chÝnh phñ Nga hoµng vµ thiÕt lËp chÝnh phñ cña chóng ta. Çch m¹ng mu«n n¨m! Quèc héi lËp hiÕn gåm ®¹i biÓu nh©n d©n mu«n n¨m! – §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga".

Lêi kªu gäi khëi nghÜa cña mét nhãm nhá nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tiÒn tiÕn cã s¸ng kiÕn Êy ®· kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶. Mét sè lêi kªu gäi khëi nghÜa kh«ng thµnh c«ng, hoÆc mét sè lÇn "Ên ®Þnh" khëi nghÜa kh«ng thµnh c«ng ®· kh«ng

V.I. Lª-nin 324

lµm cho chóng ta ng¹c nhiªn vµ ch¸n n¶n. Trong vÊn ®Ò nµy chóng ta ®Ó cho tê "Tia löa" míi ®µm luËn huyªn thiªn vÒ sù cÇn thiÕt cña "cuéc ®¶o lén trong quan hÖ x· héi" vµ huyªnh hoang lªn ¸n "chñ nghÜa kh«ng t−ëng" cña nh÷ng ng−êi c«ng nh©n ®· lín tiÕng tuyªn bè: "h·y thiÕt lËp chÝnh phñ cña chóng ta!". ChØ cã nh÷ng kÎ th«ng th¸i rëm tuyÖt väng hay lµ bän t©m thÇn rèi lo¹n míi cã thÓ coi khÈu hiÖu ®ã lµ träng t©m cña lêi kªu gäi nh− vËy. §èi víi chóng ta ®iÒu quan träng lµ ph¶i nh×n thÊy vµ nhÊn m¹nh con ®−êng thùc tiÔn gi¶i quyÕt nhiÖm vô ngay tr−íc m¾t chóng ta, con ®−êng m¹nh b¹o vµ tuyÖt diÖu.

Lêi kªu gäi cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· kh«ng ®−îc thùc hiÖn vµ kh«ng thÓ ®−îc thùc hiÖn nhanh chãng nh− hä mong muèn. Lêi kªu gäi ®ã sÏ ®−îc lÆp l¹i lÇn nµy qua lÇn kh¸c, vµ nh÷ng hµnh ®éng m−u khëi nghÜa cã thÓ sÏ cßn ®i ®Õn nhiÒu thÊt b¹i n÷a. Nh−ng ngay viÖc chÝnh b¶n th©n nh÷ng ng−êi c«ng nh©n ®· nªu lªn nhiÖm vô Êy, cã mét ý nghÜa rÊt lín. Thµnh qu¶ mµ phong trµo c«ng nh©n ®· ®¹t ®−îc – phong trµo nµy ®· dÉn ®Õn chç nhËn thøc ®−îc tÝnh chÊt bøc thiÕt thùc tÕ cña nhiÖm vô nµy vµ lµm cho viÖc ®Æt nhiÖm vô Êy lªn hµng ®Çu trong bÊt kú mét cuéc n¸o ®éng nµo cña nh©n d©n xÝch tíi gÇn – lµ mét thµnh qu¶ mµ kh«ng g× cã thÓ t−íc ®o¹t l¹i tõ trong tay giai cÊp v« s¶n.

Çch ®©y ba n¨m, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi c¨n cø vµo nh÷ng lý do chung còng ®· ®−a ra khÈu hiÖu chuÈn bÞ khëi nghÜa1). TÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n còng ®i tíi cïng mét khÈu hiÖu Êy d−íi ¶nh h−ëng cña nh÷ng bµi häc trùc tiÕp cña cuéc néi chiÕn. Cã nhiÒu lo¹i tÝnh chñ ®éng. Cã tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n cã s¸ng kiÕn çch m¹ng, vµ cã tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp v« s¶n ch−a gi¸c ngé vµ bÞ giËt d©y, cã tÝnh chñ ®éng tù gi¸c d©n chñ - x· héi, vµ _________________________________________________________________________________



cã tÝnh chñ ®éng kiÓu Du-ba-tèp. Vµ cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cho tíi nay vÉn cßn cã th¸i ®é kÝnh cÈn ng¾m nh×n lo¹i chñ ®éng thø hai. Hä t−ëng r»ng cã thÓ lÈn tr¸nh kh«ng tr¶ lêi trùc tiÕp nh÷ng vÊn ®Ò nãng hæi b»ng çch lÆp ®i lÆp l¹i hµng tr¨m hµng ngh×n lÇn danh tõ "giai cÊp". Chóng ta h·y lÊy tê "Tia löa", sè 84, mµ xÐt. "Nhµ x· luËn" cña tê b¸o hái chóng ta víi vÎ ®¾c th¾ng r»ng: "T¹i sao, t¹i sao kh«ng ph¶i lµ tæ chøc nhá hÑp cña nh÷ng ng−êi çch m¹ng chuyªn m«n, mµ l¹i lµ Héi c«ng nh©n ®· thóc ®Èy dßng th¸c ®ã (9 th¸ng Giªng) cuån cuén ch¶y? V× r»ng Héi Êy lµ mét tæ chøc thËt sù (h·y nghe ®©y!) réng r·i, dùa trªn tÝnh chñ ®éng cña quÇn chóng c«ng nh©n". NÕu t¸c gi¶ cña c©u nãi kinh ®iÓn nµy kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi kh©m phôc M¸c-t−-nèp, th× anh ta sÏ hiÓu r»ng çi Héi Êy ®· gióp ®−îc viÖc cho phong trµo cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng chÝnh lµ khi vµ trong chõng mùc nã ®· chuyÓn tõ tÝnh chñ ®éng kiÓu Du-ba-tèp sang tÝnh chñ ®éng d©n chñ - x· héi (sau ®ã nã lËp tøc kh«ng cßn tån t¹i víi tÝnh çch lµ Héi hîp ph¸p).

NÕu nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi, hay lµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" míi kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ theo ®u«i, th× hä ®· hiÓu r»ng chÝnh ngµy 9 th¸ng Giªng ®· x¸c minh lêi tiªn ®o¸n cña nh÷ng ng−êi nãi r»ng "viÖc hîp ph¸p hãa phong trµo c«ng nh©n, kÕt côc, kh«ng cã lîi cho bän Du-ba-tèp, mµ cã lîi cho ta" ("Lµm g×?"). ChÝnh ngµy 9 th¸ng Giªng mét lÇn n÷a vµ mét lÇn n÷a ®· nãi lªn tÊt c¶ tÇm quan träng cña nhiÖm vô ®· ®Ò ra trong cuèn s¸ch nhá Êy: "chuÈn bÞ nh÷ng tay thî gÆt biÕt c¶ lµm cá ngµy h«m nay" (tøc lµ lµm tª liÖt sù thèi n¸t ngµy nay cña bän Du-ba-tèp), "lÉn gÆt b«ng lóa ngµy h«m sau" 1) (tøc lµ l·nh ®¹o theo ph−¬ng thøc çch m¹ng phong trµo ®· tiÕn _________________________________________________________________________________


V.I. Lª-nin 326

®−îc mét b−íc nhê cã viÖc hîp ph¸p hãa). Cßn nh÷ng anh chµng ngèc nghÕch cña tê "Tia löa" míi l¹i viÖn vµo vô lóa ®−îc mïa lín ®Ó lµm gi¶m bít tÇm quan träng cña mét tæ chøc v÷ng m¹nh cña nh÷ng ng−êi thî gÆt cã tinh thÇn çch m¹ng! HÖt nh− ph¸i Bun, hä qu¸ − say s−a víi mçi mét tõ ng÷ "tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n"!

ThËt lµ téi lçi, – ng−êi viÕt x· luËn cña tê "Tia löa" míi tiÕp tôc, – "nÕu tÊn c«ng vµo hËu ph−¬ng cña çch m¹ng". B¶n th©n c©u nµy nghÜa lµ g×, chØ cã Th−îng ®Õ biÕt. Cßn c©u ®ã cã liªn quan g× víi diÖn m¹o chung c¬ héi chñ nghÜa cña tê "Tia löa", th× chóng ta cã lÏ sÏ nãi riªng trong mét dÞp kh¸c. HiÖn nay chØ cÇn nªu lªn r»ng c©u nãi nµy chØ cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ thËt sù, ®ã lµ: t¸c gi¶ c©u nãi ®ã qôy lôy tr−íc hËu ph−¬ng cña çch m¹ng vµ nh¨n mòi mét çch khinh miÖt vÒ ®éi tiªn phong "hÑp hßi" vµ "Gia-c«-banh" cña çch m¹ng.

Tê "Tia löa" míi cµng tá ra h¨ng h¸i theo tinh thÇn M¸c-t−-nèp bao nhiªu th× s¸ch l−îc theo ®u«i vµ s¸ch l−îc d©n chñ - x· héi çch m¹ng cµng béc lé râ bÊy nhiªu tÝnh chÊt hoµn toµn ®èi nghÞch nhau. Chóng ta ®· nªu râ trong sè 1 cña tê "TiÕn lªn"1) r»ng mét cuéc khëi nghÜa ph¶i g¾n liÒn víi mét trong nh÷ng phong trµo tù ph¸t. Nh− vËy lµ chóng ta kh«ng hÒ l·ng quªn tÇm quan träng cña viÖc "®¶m b¶o hËu ph−¬ng", nÕu dïng danh tõ qu©n sù. Trong tê "TiÕn lªn", sè 42), chóng t«i cã nãi tíi s¸ch l−îc ®óng ®¾n cña nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Pª-tÐc-bua, lµ nh÷ng ng−êi ngay tõ ®Çu ®· tËp trung mäi cè g¾ng cña m×nh vµo viÖc ñng hé vµ ph¸t triÓn nh÷ng nh©n tè çch m¹ng trong phong trµo tù ph¸t vµ ®ång thêi gi÷ ®−îc th¸i ®é dÌ dÆt vµ hoµi nghi ®èi víi çi hËu ph−¬ng Du-ba-tèp t¨m tèi cña phong trµo tù ph¸t ®ã. B©y giê chóng ta kÕt luËn b»ng _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 169. 2) Xem tËp nµy, tr. 261 - 262.


mét lêi khuyªn nhñ mµ chóng ta sÏ ph¶i nh¾c l¹i nhiÒu lÇn cho nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi: ®õng cã gi¶m nhÑ nhiÖm vô cña ®éi tiÒn phong trong çch m¹ng, ®õng quªn nghÜa vô cña chóng ta ph¶i ñng hé ®éi tiÒn phong Êy b»ng sù chñ ®éng cã tæ chøc cña chóng ta. H·y Ýt nãi nh÷ng c©u chung chung vÒ viÖc ph¸t triÓn tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n, – c«ng nh©n biÓu lé kh«ng biÕt bao nhiªu tinh thÇn chñ ®éng çch m¹ng mµ çc anh kh«ng nhËn thÊy! – h·y chó ý nhiÒu h¬n ®Ó ®õng lµm hñ b¹i nh÷ng c«ng nh©n ch−a gi¸c ngé b»ng chñ nghÜa theo ®u«i cña b¶n th©n çc anh.

"TiÕn lªn", sè 6, ngµy 14 (1) th¸ng Hai 1905

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", cã ®èi chiÕu víi b¶n th¶o

__________________

328

chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng?

§iÒu nµy x¶y ra çch ®©y ®· l©u, l©u l¾m råi, çch ®©y h¬n mét n¨m. Theo lêi chøng thùc cña P¸c-vu-x¬, mét ng−êi d©n chñ - x· héi §øc kh«ng ph¶i kh«ng cã tªn tuæi, th× nh÷ng "bÊt ®ång cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c" ®· x¶y ra trong ®¶ng Nga. NhiÖm vô chÝnh trÞ bËc nhÊt cña ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n lµ ®Êu tranh chèng nh÷ng sù cùc ®oan cña chÕ ®é tËp trung, chèng t− t−ëng "chØ huy" c«ng nh©n tõ çi thµnh phè Gi¬-ne-v¬ nµo ®ã, chèng sù khuÕch ®¹i çi t− t−ëng chñ tr−¬ng tæ chøc nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn, tæ chøc nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o. §ã lµ tÝn niÖm s©u s¾c, v÷ng ch¾c vµ kh«ng g× lay chuyÓn næi cña ng−êi men-sª-vÝch P¸c-vu-x¬, ®· ®−îc «ng ta tr×nh bµy trong tê tuÇn b¸o §øc cña «ng ta "Aus der Weltpolitik" ("Rót trong lÜnh vùc chÝnh trÞ thÕ giíi") sè ra ngµy 30 th¸ng M−êi mét 1903.

Håi ®ã ng−êi ta ®· v¹ch râ cho «ng P¸c-vu-x¬ hiÒn lµnh (xem bøc th− cña Lª-nin göi ban biªn tËp b¸o "Tia löa", th¸ng Ch¹p 19031)) r»ng «ng ta ®· trë thµnh n¹n nh©n cña nh÷ng chuyÖn ®¬m ®Æt, r»ng c¬ së cña nh÷ng bÊt ®ång cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c mµ «ng ta nhËn thÊy lµ nh÷ng chuyÖn c·i v·, vµ b−íc ngoÆt t− t−ëng b¾t ®Çu lé ra trong tê "Tia löa" míi lµ mét b−íc ngoÆt vÒ phÝa chñ nghÜa c¬ héi. P¸c-vu-x¬ im lÆng kh«ng nãi n÷a nh−ng nh÷ng "ý _________________________________________________________________________________


Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng? 329

nghÜ" cña «ng ta vÒ viÖc c−êng ®iÖu ý nghÜa viÖc tæ chøc nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o, ®· ®−îc ph¸i "Tia löa" míi nhai ®i nhai l¹i theo hµng tr¨m kiÓu.

M−êi bèn th¸ng ®· tr«i qua. C«ng viÖc ph¸ ho¹i tæ chøc cña ph¸i men-sª-vÝch ®èi víi c«ng t¸c ®¶ng vµ tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa trong nh÷ng lêi tuyªn truyÒn cña hä ®· hoµn toµn lé râ. Ngµy 9 th¸ng Giªng 1905 ®· biÓu lé tÊt c¶ çi kho dù tr÷ khæng lå cña nghÞ lùc çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ tÊt c¶ sù thiÕu sãt trong tæ chøc d©n chñ - x· héi. P¸c-vu-x¬ ®· gi¸c ngé ra. ¤ng ta ®· viÕt mét bµi trong b¸o "Tia löa", sè 85; vÒ thùc chÊt, bµi nµy ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt ®Çy ®ñ nhÊt, chuyÓn tõ nh÷ng t− t−ëng míi cña tê "Tia löa" míi cã xu h−íng c¬ héi chñ nghÜa sang t− t−ëng cña tê "Tia löa" cò, çch m¹ng. Khi viÕt vÒ Ga-p«n th× P¸c-vu-x¬ kªu lªn nh− sau: "cã anh hïng, nh−ng kh«ng cã l·nh tô chÝnh trÞ, kh«ng cã c−¬ng lÜnh hµnh ®éng, kh«ng cã tæ chøc"... "Nh÷ng hËu qu¶ bi th¶m cña t×nh tr¹ng kh«ng cã tæ chøc ®· biÓu hiÖn ra"... "QuÇn chóng bÞ chia rÏ, tÊt c¶ ®Òu bÞ tung t¸n, kh«ng cã trung t©m liªn hÖ, kh«ng cã c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cã tÝnh chÊt chØ ®¹o"... "Phong trµo ®· bÞ sôp ®æ v× kh«ng cã mét tæ chøc liªn hÖ vµ chØ ®¹o". Vµ P¸c-vu-x¬ ®· ®−a ra khÈu hiÖu mµ chóng t«i ®· nh¾c tíi trong sè 6 b¸o "TiÕn lªn", – "Tæ chøc cuéc çch m¹ng" 1). ChÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng bµi häc cña çch m¹ng, P¸c-vu-x¬ ®· tin ch¾c r»ng "trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ hiÖn nay, chóng ta kh«ng thÓ tæ chøc ®−îc con sè hµng tr¨m ngµn ng−êi Êy" (ë ®©y ý muèn nãi tíi quÇn chóng s½n sµng khëi nghÜa). "Nh−ng, chóng ta cã thÓ, – «ng ta nh¾c l¹i mét çch chÝnh ®¸ng ý kiÕn ®· ®−îc nªu lªn tõ l©u trong cuèn "Lµm g×?", chóng ta cã thÓ thµnh lËp mét tæ chøc sÏ dïng lµm yÕu tè g¾n bã vµ trong giê phót çch m¹ng sÏ tËp häp con sè hµng tr¨m ngµn Êy xung quanh m×nh". "Ph¶i tæ chøc _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 315 - 327.

V.I. Lª-nin 330

nh÷ng nhãm tæ c«ng nh©n víi mét nhiÖm vô ®Ò ra râ rµng: chuÈn bÞ quÇn chóng khëi nghÜa, tËp hîp quÇn chóng xung quanh m×nh lóc khëi nghÜa, ph¸t ®éng khëi nghÜa theo khÈu hiÖu ®· ®−îc ®−a ra".

Cã thÕ chø! chóng t«i nhÑ nhâm kªu lªn, khi l¹i thÊy cã nh÷ng t− t−ëng ®óng ®¾n cò Êy, nh÷ng t− t−ëng ®· bÞ ch«n vïi trong mí r¸c r−ëi cña tê "Tia löa" míi. Cuèi cïng b¶n n¨ng çch m¹ng cña ng−êi çn bé thuéc ®¶ng v« s¶n ®· th¾ng, dï chØ t¹m thêi, chñ nghÜa c¬ héi cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n". Cuèi cïng chóng t«i ®· nghe thÊy tiÕng nãi cña mét ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng luån cói tr−íc mÆt hËu qu©n cña çch m¹ng, mµ can ®¶m v¹ch râ nhiÖm vô ph¶i ñng hé ®éi tiÒn phong cña çch m¹ng.

§−¬ng nhiªn ph¸i "Tia löa" míi kh«ng thÓ ®ång ý víi P¸c-vu-x¬. PhÇn chó thÝch cña ban biªn tËp viÕt: "Ban biªn tËp "Tia löa" t¸n thµnh kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc ý kiÕn mµ ®ång chÝ P¸c-vu-x¬ ®· ph¸t biÓu".

DÜ nhiªn qu¸ ®i råi! §êi nµo hä l¹i "t¸n thµnh" nh÷ng ý kiÕn "®¸nh th¼ng vµo" tÊt c¶ nh÷ng lêi huyªn thiªn c¬ héi chñ nghÜa mµ hä ®· tu«n ra trong m−êi t¸m th¸ng nay!

"Tæ chøc cuéc çch m¹ng!" Nh−ng chóng ta ®· cã ®ång chÝ M¸c-t−-nèp s¸ng suèt, ®ång chÝ Êy biÕt r»ng çch m¹ng x¶y ra lµ do mét sù chuyÓn biÕn trong quan hÖ x· héi, r»ng mét cuéc çch m¹ng kh«ng ®Þnh tr−íc ®−îc ngµy giê. M¸c-t−-nèp sÏ v¹ch ra cho P¸c-vu-x¬ thÊy khuyÕt ®iÓm cña P¸c-vu-x¬ vµ sÏ chØ ra r»ng ngay dï P¸c-vu-x¬ cã muèn nãi ®Õn viÖc tæ chøc ®éi tiÒn phong çch m¹ng ®i n÷a, th× ®ã ch¼ng qua còng chØ lµ mét t− t−ëng "Gia-c«-banh" "chËt hÑp" vµ tai h¹i. Vµ tiÕp n÷a. V× ®ång chÝ M¸c-t−-nèp s¸ng suèt cña chóng ta cßn d¾t dÉn c¶ T¬-ri-a-pi-ts¬-kin - M¸c-tèp101, mµ M¸c-tèp th× cã kh¶ n¨ng ®i s©u h¬n «ng thµy cña m×nh, vµ cã lÏ cã thÓ thay thÕ khÈu hiÖu "tæ chøc cuéc çch m¹ng" b»ng khÈu hiÖu "ph¸t ®éng çch m¹ng" (xem sè 85, do t¸c gi¶ viÕt ng¶).


Ph¶i, th−a ®éc gi¶, chÝnh ®ã lµ khÈu hiÖu mµ ng−êi ta ®· ®−a ra cho chóng t«i trong bµi x· luËn cña tê "Tia löa". Râ rµng lµ b©y giê chØ "ph¸t ®éng" çi l−ìi ®Ó tù do ba hoa qu¸ tr×nh hay tiÕn hµnh qu¸ tr×nh ba hoa, lµ ®ñ ®Ó viÕt ®−îc nh÷ng bµi chØ ®¹o. Ng−êi c¬ héi chñ nghÜa lu«n lu«n cÇn nh÷ng khÈu hiÖu trong ®ã, nÕu xÐt cho thËt kü, sÏ thÊy r»ng ch¶ cßn g× c¶ ngoµi nh÷ng c©u rÊt kªu, kiÓu çch ch¬i ch÷ cña ph¸i ®åi trôy.

P¸c-vu-x¬ nh¾c ®i nh¾c l¹i: tæ chøc vµ tæ chøc n÷a, tùa nh− «ng ta bçng nhiªn ®· trë thµnh ng−êi b«n-sª-vÝch. Mét ng−êi bÊt h¹nh nh− «ng ta kh«ng hiÓu r»ng tæ chøc lµ mét qu¸ tr×nh ("Tia löa", sè 85, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng sè tr−íc cña tê "Tia löa" míi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tËp v¨n hoa lÖ cña R«-da hoa lÖ). Lµ mét kÎ ®¸ng th−¬ng, «ng ta kh«ng biÕt r»ng, theo toµn bé tinh thÇn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, th× s¸ch l−îc còng lµ mét qu¸ tr×nh chø kh«ng riªng g× tæ chøc. Nh− mét "kÎ ©m m−u", «ng ta ®· Êp ñ çi tæ chøc - kÕ ho¹ch. Nh− mét ng−êi "kh«ng t−ëng", «ng ta t−ëng r»ng cã thÓ tæ chøc ®−îc ngay tøc kh¾c, l¹y Th−îng ®Õ, trong mét cuéc §¹i héi II hay III nµo ®ã.

Mµ «ng P¸c-vu-x¬ Êy ®· ®i ®Õn tét ®Ønh cña "chñ nghÜa Gia-c«-banh". "Ph¸t ®éng khëi nghÜa theo khÈu hiÖu ®· ®−îc ®−a ra" – h·y t−ëng t−îng chuyÖn ®ã xem! Çi ®ã cßn tÖ h¹i h¬n lµ çi t− t−ëng "®Þnh ngµy giê" cho cuéc khëi nghÜa, mµ M¸c-t−-nèp næi tiÕng cña chóng ta ®· b¸c bá. §óng thÕ, P¸c-vu-x¬ ph¶i häc tËp ë M¸c-t−-nèp. P¸c-vu-x¬ ph¶i ®äc tê "Tia löa", sè 62; qua bµi x· luËn cña sè b¸o Êy «ng ta sÏ biÕt nh÷ng t− t−ëng "kh«ng t−ëng" vµ tai h¹i nµo vÒ viÖc chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa ®· lan trµn mét çch kh«ng ®óng lóc trong ®¶ng chóng ta vµo nh÷ng n¨m 1902 vµ 1904. P¸c-vu-x¬ ph¶i ®äc lêi nãi ®Çu cña ¸c-xen-rèt viÕt cho mét cuèn s¸ch nhá cña "Ra-b«-tsi" ®Ó biÕt vÒ "çi ung nhät s©u s¾c tai h¹i vµ trùc tiÕp cã tÝnh chÊt ph¸ ho¹i ®èi víi ®¶ng" (sic!) ®ang ®e däa §¶ng d©n chñ - x· héi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng

V.I. Lª-nin 332

ng−êi "®ang ®Æt tÊt c¶ hy väng cña hä vµo nh÷ng cuéc khëi nghÜa tù ph¸t cña nh÷ng phÇn tö l¹c hËu nhÊt, kÐm gi¸c ngé nhÊt vµ hoµn toµn man rî (!!) trong quÇn chóng nh©n d©n".

P¸c-vu-x¬ c«ng nhËn r»ng hiÖn nay kh«ng thÓ tæ chøc ®−îc hµng tr¨m ngµn ng−êi vµ «ng ta ®Ò lªn hµng ®Çu nhiÖm vô ph¶i "x©y dùng mét tæ chøc cã thÓ dïng lµm yÕu tè g¾n bã". Lµm sao mµ nh÷ng ng−êi ph¸i "Tia löa" míi cña chóng ta l¹i ch¶ lång lén lªn mét khi nh÷ng ®iÒu nh− vËy xuÊt hiÖn trªn nh÷ng cét b¸o cña hä? V× tæ chøc víi t− çch lµ yÕu tè g¾n bã còng lµ tæ chøc cña nh÷ng ng−êi çch m¹ng chuyªn nghiÖp mµ chØ cÇn nh¾c ®Õn tæ chøc Êy, lµ nh÷ng ng−êi ph¸i "Tia löa" míi cña chóng ta ®· ngÊt ®i råi.

ThËt chóng t«i hÕt søc çm ¬n tê "Tia löa" vÒ bµi x· luËn mµ nã ®· ®¨ng bªn c¹nh bµi b¸o cña P¸c-vu-x¬. ThËt míi næi bËt lµm sao nh÷ng c©u trèng rçng, r¾c rèi khã hiÓu, cã tÝnh chÊt theo ®u«i bªn c¹nh lµ nh÷ng khÈu hiÖu râ rµng, khóc chiÕt, th¼ng th¾n vµ m¹nh b¹o, mang tÝnh chÊt çch m¹ng cña tê "Tia löa" cò! H¸ ch¼ng ph¶i lµ khoa tr−¬ng rçng tuÕch khi nãi r»ng "chÝnh s¸ch tÝn nhiÖm ®ang rêi khái vò ®µi ®Ó kh«ng bao giê lõa g¹t n−íc Nga vµ ch©u ¢u ®−îc n÷a" hay sao? Trªn thùc tÕ, bÊt cø sè b¸o t− s¶n nµo ë ch©u ¢u còng ®Òu cho thÊy r»ng viÖc lõa g¹t Êy vÉn cßn ®ang ®−îc tiÕp tôc tiÕn hµnh vµ cã kÕt qu¶. "Chñ nghÜa tù do «n hßa Nga ®· bÞ gi¸ng mét ®ßn chÝ tö". ThËt lµ mét sù ng©y th¬ trÎ con vÒ chÝnh trÞ khi cho r»ng chñ nghÜa tù do ®· chÕt råi trong lóc nã cã nguyÖn väng "kh«n khÐo" lµ Èn nÊp. Trªn thùc tÕ chñ nghÜa tù do vÉn cßn sèng, ®ang sèng vµ ®ang ®−îc phôc sinh. ChÝnh b©y giê nã ®ang ë vµo ®ªm h«m tr−íc cña chÝnh quyÒn. Nã Èn nÊp chÝnh lµ ®Ó trong mét lóc thÝch ®¸ng sÏ gi¬ tay ra n¾m chÝnh quyÒn mét çch ch¾c ch¾n h¬n vµ an toµn h¬n. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ nã ra søc ve v·n giai cÊp c«ng nh©n. Ph¶i cËn thÞ ®Õn tét ®é míi coi sù ve v·n Êy (sù ve v·n Êy l¹i nguy hiÓm


gÊp béi trong thêi kú ®ã) lµ thËt vµ khoe khoang tuyªn bè r»ng: "giai cÊp v« s¶n – ng−êi gi¶i phãng ®Êt n−íc, giai cÊp v« s¶n – ®éi tiªn phong cña c¶ d©n téc, trong nh÷ng ngµy Êy ®· ®−îc d− luËn cña nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn trong giai cÊp t− s¶n tù do - d©n chñ thõa nhËn lµ ®· ®ãng vai trß anh hïng cña m×nh". Th−a çc ngµi trong ph¸i "Tia löa" míi, cuèi cïng xin çc ngµi h·y hiÓu r»ng nh÷ng ng−êi t− s¶n thuéc ph¸i tù do thõa nhËn giai cÊp v« s¶n lµ anh hïng chÝnh v× giai cÊp v« s¶n Êy, tuy ®· gi¸ng mét ®ßn vµo chÕ ®é Nga hoµng, nh−ng nã vÉn ch−a ®ñ søc m¹nh, ch−a ®ñ tinh thÇn d©n chñ - x· héi ®Ó giµnh cho b¶n th©n nã thø tù do mµ nã muèn. Xin çc ngµi h·y hiÓu r»ng viÖc mµ chóng t«i ph¶i lµm kh«ng ph¶i lµ huªnh hoang vÒ nh÷ng sù xu nÞnh hiÖn nay cña ph¸i tù do, mµ lµ ph¶i lµm cho giai cÊp v« s¶n c¶nh gi¸c vµ v¹ch cho giai cÊp v« s¶n thÊy çi dông ý cña nh÷ng sù xu nÞnh Êy. Çc ngµi kh«ng thÊy dông ý ®ã sao? vËy çc ngµi h·y xem nh÷ng lêi tuyªn bè cña çc chñ x−ëng, th−¬ng nh©n vµ cña bän ®Çu c¬ chøng kho¸n, vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét hiÕn ph¸p! Nh÷ng lêi tuyªn bè Êy nãi râ rµng biÕt bao vÒ çi chÕt cña chñ nghÜa tù do «n hßa, ch¶ ph¶i thÕ hay sao?Nh÷ng con vÑt cña ph¸i tù do th× ba hoa vÒ tinh thÇn anh dòng cña nh÷ng ng−êi v« s¶n, cßn bän chñ x−ëng th× ®ßi hái m¹nh mÏ vµ trÞnh träng mét hiÕn ph¸p bÞ c¾t xÐn – ®Êy sù viÖc lµ nh− thÕ ®ã, th−a çc nhµ "l·nh ®¹o" th©n mÕn nhÊt!*

* Khi viÕt xong nh÷ng dßng trªn ®©y th× chóng t«i nhËn ®−îc

nh÷ng tin tøc ®¸ng chó ý sau ®©y, do ph¸i tù do cung cÊp. Phãng viªn ®Æc biÖt ë Pª-tÐc-bua cña tê b¸o d©n chñ - t− s¶n §øc "Frankfurter Zeitung" (17 th¸ng Hai 1905) ®· truyÒn l¹i lêi b×nh luËn sau ®©y cña mét nhµ b¸o thuéc ph¸i tù do ë Pª-tÐc-bua nãi vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ: "Nh÷ng ng−êi nµo thuéc ph¸i tù do mµ ®Ó lì çi thêi c¬ nh− thêi c¬ nµy th× hä lµ nh÷ng anh ngèc. HiÖn nay, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do ®ang n¾m tÊt c¶ çc con chñ bµi, v× hä ®· thµnh c«ng trong viÖc

V.I. Lª-nin 334

Nh−ng ®iÒu ®éc ®¸o nhÊt lµ nh÷ng nghÞ luËn cña tê "Tia löa" vÒ vÊn ®Ò vò trang. "C«ng t¸c vò trang cho giai cÊp v« s¶n vµ chuÈn bÞ cã hÖ thèng ®Ó lËp ra mét tæ chøc cã thÓ b¶o ®¶m cho nh©n d©n tÊn c«ng chÝnh phñ ®−îc ë kh¾p n¬i vµ cïng mét lóc", ®−îc coi lµ mét nhiÖm vô "kü thuËt" (!?). Cßn chóng t«i, dÜ nhiªn, chóng t«i ®øng cao h¬n çi c«ng t¸c kü thuËt ®¸ng khinh Êy, chóng t«i nh×n s©u vµo sù vËt. "Dï nã cã quan träng nh− thÕ nµo ®i n÷a (nh÷ng nhiÖm vô "kü thuËt"), th× nã vÉn kh«ng ph¶i lµ träng t©m cña c«ng t¸c chuÈn bÞ quÇn chóng khëi nghÜa cña chóng ta"... "TÊt c¶ mäi sù nç lùc cña nh÷ng tæ chøc bÝ mËt sÏ kh«ng cã t¸c dông g× nÕu nã kh«ng vò trang ®−îc cho nh©n d©n b»ng mét thø vò khÝ kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc, ®ã lµ yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i tÊn c«ng nÒn chuyªn chÕ vµ ph¶i vò trang v× môc ®Ých Êy. §ã lµ h−íng mµ chóng ta ph¶i tËp trung sù nç lùc cña ta vµo, – vµo viÖc tuyªn truyÒn trong quÇn chóng t− t−ëng tù vò trang ®Ó khëi nghÜa" (nh÷ng chç nhÊn m¹nh trong hai ®o¹n cuèi lµ cña t¸c gi¶).

§óng, ®óng, ®ã lµ çch ®Æt vÊn ®Ò thùc sù s©u s¾c, kh«ng ph¶i nh− cña l·o P¸c-vu-x¬ ®Çu ãc hÑp hßi, gÇn nh− ®i ®Õn "chñ nghÜa Gia-c«-banh". Träng t©m kh«ng ph¶i ë c«ng t¸c vò trang vµ chuÈn bÞ x©y dùng tæ chøc mét çch cã hÖ thèng, mµ lµ ë chç vò trang nh©n d©n b»ng yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i vò trang, h¬n n÷a l¹i lµ tù vò trang. Ng−êi ta c¶m thÊy hÕt søc hæ thÑn cho §¶ng d©n chñ - x· héi khi thÊy nh÷ng lêi tÇm th−êng phi-li-xtanh Êy ®Þnh t×m çch kÐo lïi phong trµo chóng ta trë l¹i! Vò trang cho nh©n d©n b»ng yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i vò trang lµ mét nhiÖm vô th−êng xuyªn, chung, trong mäi lóc vµ ë kh¾p n¬i cña §¶ng d©n buéc nh÷ng ng−êi c«ng nh©n vµo çi xe bß cña hä, cßn chÝnh phñ th× kh«ng cã mét ng−êi nµo, v× bän quan liªu kh«ng ®Ó cho mét ai tiÕn lªn ®−îc". Ch¼ng ph¶i lµ b¸o "Tia löa" míi thËt thµ ng©y th¬ ®Õn tét ®é hay sao, nÕu nh− trong t×nh h×nh nh− vËy mµ b¸o Êy ®· viÕt vÒ çi chÕt cña chñ nghÜa tù do?


chñ - x· héi vµ nhiÖm vô ®ã cã thÓ ¸p dông nh− nhau ë NhËt-b¶n còng nh− ë Anh, ë §øc hay ë ý. BÊt cø ë ®©u cã nh÷ng giai cÊp bÞ ¸p bøc vµ ®ang ®Êu tranh chèng bãc lét, th× sù tuyªn truyÒn cña ng−êi x· héi chñ nghÜa ngay tõ lóc ®Çu vµ tr−íc hÕt, bao giê còng lµ vò trang cho nh÷ng giai cÊp Êy cã yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i vò trang vµ "yªu cÇu" Êy ®· cã tõ khi phong trµo c«ng nh©n b¾t ®Çu. §¶ng d©n chñ - x· héi chØ cÇn lµm cho yªu cÇu bøc thiÕt Êy trë nªn tù gi¸c, b¾t nh÷ng ng−êi cã yªu cÇu ®ã ph¶i tÝnh ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i cã tæ chøc vµ hµnh ®éng mét çch cã kÕ ho¹ch, tÝnh ®Õn toµn bé t×nh h×nh chÝnh trÞ. ¤ng tæng biªn tËp tê "Tia löa", mêi «ng h·y ghÐ vµo bÊt cø cuéc héi häp nµo cña c«ng nh©n §øc, vµ h·y nh×n xem nh÷ng bé mÆt bõng bõng c¨m thï ®Õn møc nµo, dï lµ ®èi víi c¶nh s¸t, h·y nghe nh÷ng lêi mØa mai chua ch¸t ®Çy bùc tøc tu«n ra nhiÒu nh− thÕ nµo vµ nh÷ng bµn tay n¾m chÆt l¹i nh− thÕ nµo! Søc m¹nh nµo ®· gh×m ®−îc yªu cÇu bøc thiÕt ®ã muèn tøc kh¾c trõng trÞ nh÷ng tªn t− s¶n vµ nh÷ng tªn t«i tí cña chóng ®ang nh¹o b¸ng nh©n d©n? §ã lµ søc m¹nh cña tæ chøc vµ kû luËt, søc m¹nh cña ý thøc gi¸c ngé hiÓu r»ng nh÷ng hµnh ®éng ¸m s¸t ç nh©n lµ ®iÒu ngu xuÈn, r»ng giê phót ®Êu tranh çch m¹ng thËt sù cña nh©n d©n vÉn ch−a ®Õn, r»ng ch−a cã mét t×nh h×nh chÝnh trÞ thuËn lîi cho viÖc ®ã. Cho nªn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy, ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng b¶o vµ sÏ kh«ng bao giê b¶o nh©n d©n: h·y vò trang ®i; nh−ng lu«n lu«n vµ nhÊt ®Þnh (nÕu kh«ng, hä sÏ kh«ng ph¶i lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa, mµ chØ lµ nh÷ng anh chµng nãi huyªn thiªn trèng rçng) ph¶i vò trang cho nh©n d©n cã yªu cÇu bøc thiÕt ®−îc vò trang vµ tÊn c«ng qu©n thï. §iÒu kiÖn ë n−íc Nga ngµy nay chÝnh l¹i kh¸c víi nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng t¸c hµng ngµy Êy. ChÝnh v× vËy mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng tõ tr−íc ®Õn nay ch−a hÒ nãi: cÇm lÊy vò khÝ! nh−ng ®· lu«n lu«n vò trang cho c«ng nh©n yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i vò

V.I. Lª-nin 336

trang, – hiÖn nay tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, ®i theo nh÷ng ng−êi c«ng nh©n çch m¹ng ®Çy s¸ng kiÕn, ®· ®−a ra khÈu hiÖu: cÇm lÊy vò khÝ! ChÝnh trong çi lóc mµ khÈu hiÖu ®ã cuèi cïng ®· ®−îc ®−a ra, th× tê "Tia löa" l¹i tu«n ra lêi lÏ nh− sau: träng t©m kh«ng ph¶i ë viÖc vò trang, mµ lµ ë yªu cÇu bøc thiÕt tù vò trang. Ph¶i ch¨ng ®ã kh«ng ph¶i lµ lèi thuyÕt gi¸o kh«ng sinh khÝ cña giíi trÝ thøc, ph¶i ch¨ng ®ã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi theo kiÓu anh chµng T¬-ri-a-pi-ts¬-kin tuyÖt väng ®ã sao? ph¶i ch¨ng ®ã kh«ng ph¶i lµ viÖc nh÷ng ng−êi nµy ®ang kÐo ®¶ng lïi l¹i ®»ng sau, lïi tõ nh÷ng nhiÖm vô bøc thiÕt cña ®éi tiÒn phong çch m¹ng ®Ó ®i ®Õn chç ng¾m "çi l−ng" cña giai cÊp v« s¶n ®ã sao? ViÖc tÇm th−êng hãa mét çch kh«ng thÓ t−ëng ®−îc nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta, kh«ng ph¶i phô thuéc vµo ®øc tÝnh ç nh©n cña anh T¬-ri-a-pi-ts¬-kin nµy hay anh T¬-ri-a-pi-ts¬-kin kh¸c, mµ phô thuéc vµo toµn bé lËp tr−êng cña hä, lËp tr−êng ®· ®−îc nªu lªn mét çch tuyÖt diÖu kh«ng g× so s¸nh ®−îc b»ng nh÷ng thµnh ng÷ tæ chøc - qu¸ tr×nh hay s¸ch l−îc - qu¸ tr×nh. B¶n th©n lËp tr−êng Êy tÊt nhiªn vµ nhÊt ®Þnh ®−a ng−êi ta tíi chç sî mäi khÈu hiÖu x¸c ®Þnh, xa l¸nh mäi "kÕ ho¹ch", lïi l¹i tr−íc mäi s¸ng kiÕn çch m¹ng t¸o b¹o, lý sù vµ nhai l¹i nh÷ng ®iÒu cò rÝch, kh«ng d¸m ch¹y lªn phÝa tr−íc – vµo lóc mµ chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, râ rµng ®· rít l¹i phÝa sau tÝnh tÝch cùc çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n. ThËt lµ ng−êi chÕt ®· n¾m lÊy ng−êi sèng, nh÷ng lý thuyÕt chÕt kh« cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· lµm c¶ tê "Tia löa" míi còng chÕt kh« hoµn toµn.

H·y xem nh÷ng nghÞ luËn cña tê "Tia löa" "vÒ vai trß l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ - x· héi víi t− çch lµ ®éi tiªn phong cña giai cÊp ®i gi¶i phãng d©n téc". Ng−êi ta d¹y chóng ta r»ng: "Chóng ta kh«ng thÓ giµnh ®−îc vai trß Êy vµ còng kh«ng thÓ gi÷ v÷ng ®−îc vai trß Êy, b»ng çch chóng ta n¾m ®−îc hoµn toµn viÖc tæ chøc vÒ


mÆt kü thuËt vµ viÖc tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa". Chóng ta h·y thö nghÜ xem: kh«ng thÓ ®¹t ®−îc vai trß ®éi tiÒn phong nÕu chóng ta n¾m ®−îc hoµn toµn viÖc tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa! ThÕ mµ nh÷ng ng−êi ®ã l¹i cßn d¸m nãi tíi ®éi tiÒn phong! Hä sî lÞch sö sÏ giao cho hä ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong cuéc çch m¹ng d©n chñ, vµ hä lo sî khi nghÜ e r»ng hä ph¶i "tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa". Mét ý nghÜ ¸m ¶nh hä – cã ®iÒu lµ hä ch−a d¸m nãi to¹c ra trªn b¸o "Tia löa" – cho r»ng tæ chøc d©n chñ - x· héi kh«ng ®−îc "tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa", kh«ng ®−îc t×m çch hoµn toµn n¾m lÊy viÖc thùc hiÖn b−íc qu¸ ®é çch m¹ng sang chÕ ®é céng hßa d©n chñ. Nh÷ng ng−êi Gi-r«ng-®anh kh«ng thÓ söa ch÷a ®−îc cña chñ nghÜa x· héi Êy c¶m thÊy ®ã lµ mét hµnh ®éng Gia-c«-banh qu¸i gë. Hä kh«ng hiÓu r»ng chóng ta cµng tÝch cùc t×m çch n¾m lÊy hoµn toµn viÖc tiÕn hµnh khëi nghÜa th× chóng ta cµng n¾m ®−îc phÇn lín c«ng viÖc Êy, vµ phÇn n¾m ®−îc Êy cµng lín th× ¶nh h−ëng cña ph¸i d©n chñ chèng v« s¶n hoÆc phi v« s¶n cµng Ýt. Hä nhÊt ®Þnh muèn theo ®u«i; thËm chÝ hä cßn bÞa ra cho m×nh mét thø triÕt lý riªng nãi r»ng nªn theo ®u«i, – M¸c-t−-nèp ®· b¾t ®Çu tr×nh bµy thø triÕt lý Êy vµ ch¾c r»ng mai ®©y trªn b¸o "Tia löa" «ng ta sÏ nãi ®Õn ®iÓm tét cïng.

Chóng ta h·y thö lÇn l−ît ph©n tÝch nh÷ng luËn ®iÓm cña triÕt lý ®ã:

"Giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé dùa vµo l«-gÝch cña qu¸ tr×nh tù ph¸t cña sù ph¸t triÓn lÞch sö, lîi dông cho môc ®Ých cña m×nh, tÊt c¶ mäi nh©n tè tæ chøc, mäi nh©n tè bÊt b×nh mµ t×nh h×nh cña ®ªm tr−íc çch m¹ng ®· t¹o ra..."

RÊt hay! Nh−ng sö dông tÊt c¶ çc nh©n tè còng cã nghÜa lµ hoµn toµn ®¶m nhËn viÖc l·nh ®¹o. Tê "Tia löa" ®· tù ®Ëp l¹i m×nh vµ c¶m thÊy nh− vËy, nªn véi vµng nãi thªm:

"...®ång thêi hoµn toµn kh«ng bèi rèi vÒ chç tÊt c¶ nh÷ng nh©n tè Êy sÏ t−íc mÊt cña nã mét phÇn c«ng viÖc l·nh

V.I. Lª-nin 338

®¹o kü thuËt ®èi víi b¶n th©n cuéc çch m¹ng vµ do ®ã dï muèn hay kh«ng nh÷ng nh©n tè Êy còng sÏ gióp cho viÖc mang nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta ®Õn nh÷ng tÇng líp l¹c hËu nhÊt trong quÇn chóng nh©n d©n".

§éc gi¶, b¹n cã hiÓu g× kh«ng? Sö dông tÊt c¶ nh©n tè, mµ kh«ng bèi rèi vÒ chç nh÷ng nh©n tè Êy sÏ t−íc mÊt mét phÇn c«ng viÖc l·nh ®¹o!!?? Nh−ng, çc ngµi h·y nÓ Th−îng ®Õ mét tÝ; nÕu chóng ta thËt sù sö dông tÊt c¶ mäi nh©n tè, nÕu nh÷ng yªu s¸ch cña chóng ta thùc sù ®−îc nh÷ng ng−êi mµ chóng ta sö dông tiÕp thô, th× nh− vËy hä kh«ng t−íc quyÒn l·nh ®¹o cña chóng ta, mµ l¹i chÊp nhËn sù l·nh ®¹o cña chóng ta. NÕu tÊt c¶ çc nh©n tè Êy thËt sù t−íc quyÒn l·nh ®¹o cña chóng ta (vµ ®−¬ng nhiªn kh«ng chØ sù l·nh ®¹o "kü thuËt", v× ®em t¸ch mÆt "kü thuËt" cña cuéc çch m¹ng ra khái mÆt chÝnh trÞ cña nã, lµ hoµn toµn v« lý), th× nh− vËy kh«ng ph¶i chóng ta sö dông hä mµ lµ hä sö dông chóng ta.

"Chóng ta sÏ chØ vui s−íng, nÕu tiÕp sau ng−êi gi¸o sÜ ®· phæ biÕn trong quÇn chóng yªu s¸ch cña chóng ta ®ßi t¸ch gi¸o héi ra khái nhµ n−íc, nÕu tiÕp sau héi c«ng nh©n b¶o hoµng ®· tæ chøc cuéc tuÇn hµnh cña nh©n d©n ®Õn Cung ®iÖn mïa §«ng, cuéc çch m¹ng Nga l¹i cã thªm mét vÞ t−íng mµ vÞ t−íng Êy sÏ lµ ng−êi ®Çu tiªn dÉn quÇn chóng nh©n d©n x«ng vµo trËn cuèi cïng chèng l¹i qu©n ®éi Nga hoµng, hoÆc cã thªm mét quan chøc, mµ quan chøc Êy sÏ lµ ng−êi ®Çu tiªn tuyªn bè chÝnh thøc lËt ®æ chÝnh quyÒn Nga hoµng".

Ph¶i, chóng t«i sÏ vui s−íng vÒ ®iÒu ®ã, nh−ng chóng t«i muèn r»ng c¶m gi¸c mõng rì vÒ nh÷ng sù tèt ®Ñp cã thÓ cã kh«ng lµm mê l«-gÝch cña chóng t«i. Çch m¹ng Nga sÏ cã thªm mét gi¸o sÜ hay mét vÞ t−íng, thÕ nghÜa lµ thÕ nµo? ThÕ nghÜa lµ ng−êi gi¸o sÜ hay viªn t−íng sÏ trë thµnh ng−êi ñng hé hay l·nh tô cña çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi "míi" Êy cã thÓ lµ nh÷ng ng−êi ñng hé çch m¹ng mét çch hoµn toµn hoÆc kh«ng hoµn toµn tù gi¸c. Trong


tr−êng hîp sau (lµ tr−êng hîp cã thÓ ch¾c ch¾n x¶y ra nhÊt ®èi víi nh÷ng ng−êi míi) chóng ta ph¶i buån rÇu, chø kh«ng ph¶i mõng rì vÒ sù thiÕu gi¸c ngé cña hä vµ ph¶i dèc toµn lùc ra ®Ó söa ch÷a vµ bæ khuyÕt sù thiÕu gi¸c ngé ®ã. Chõng nµo chóng ta ch−a lµm ®−îc viÖc nµy, chõng nµo quÇn chóng cßn ®i theo mét ng−êi l·nh tô thiÕu gi¸c ngé, th× chóng ta cßn ph¶i nãi r»ng kh«ng ph¶i ph¸i d©n chñ - x· héi lîi dông tÊt c¶ çc phÇn tö, mµ tÊt c¶ çc phÇn tö Êy lîi dông ph¸i d©n chñ - x· héi. Ng−êi t¸n thµnh çch m¹ng, h«m qua cßn lµ mét gi¸o sÜ hoÆc mét viªn t−íng, hoÆc mét quan chøc, cã thÓ lµ mét ng−êi d©n chñ t− s¶n ®Çy ®Þnh kiÕn, vµ chõng nµo c«ng nh©n theo ng−êi ®ã th× chõng ®ã ph¸i d©n chñ t− s¶n sÏ "sö dông" c«ng nh©n. Çi nµy ®· râ ®èi víi çc ngµi ch−a, th−a çc ngµi ph¸i "Tia löa" míi? NÕu râ råi, th× t¹i sao çc ngµi l¹i sî viÖc nh÷ng ng−êi tham gia çch m¹ng mét çch hoµn toµn gi¸c ngé (nghÜa lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi) ®¶m nhËn viÖc l·nh ®¹o? T¹i sao çc ngµi l¹i sî viÖc mét sÜ quan d©n chñ - x· héi (t«i cè ý chän mét thÝ dô gièng thÝ dô cña çc ngµi) vµ mét thµnh viªn cña tæ chøc d©n chñ - x· héi ®¶m nhËn (c¨n cø vµo s¸ng kiÕn vµ sù uû nhiÖm cña tæ chøc nµy), "n¾m ®−îc hoµn toµn" nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña vÞ t−íng gi¶ thiÕt cña çc ngµi?

Xin trë l¹i P¸c-vu-x¬. §ång chÝ Êy kÕt thóc bµi b¸o ®Æc s¾c cña m×nh b»ng mét lêi khuyªn tuyÖt diÖu nªn "vøt bá" nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc. Qua nh÷ng tin chóng t«i ®· ®¨ng trong cét "Sinh ho¹t ®¶ng"102, ta thÊy râ viÖc lo¹i trõ bän ph¸ ho¹i tæ chøc lµ mét khÈu hiÖu thiÕt tha nhÊt vµ kiªn quyÕt nhÊt cña ®a sè nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga. ChÝnh thÕ ®Êy, ®ång chÝ P¸c-vu-x¬ ¹: nªn "vøt bá" mét çch hÕt søc kh«ng th−¬ng xãt, vµ b¾t ®Çu viÖc vøt bá ®ã tõ nh÷ng vÞ anh hïng cña b¸o chÝ d©n chñ - x· héi ®· vµ ®ang thÇn th¸nh hãa hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc, b»ng nh÷ng "thuyÕt" tæ chøc - qu¸ tr×nh vµ tæ chøc - xu h−íng.

V.I. Lª-nin 340

Kh«ng nªn chØ nãi, mµ ph¶i lµm viÖc ®ã. Ph¶i lËp tøc triÖu tËp mét ®¹i héi cña tÊt c¶ çc çn bé ®¶ng muèn tæ chøc ®¶ng. Chóng ta kh«ng ®−îc h¹n chÕ trong viÖc thuyÕt phôc vµ khuyªn b¶o, mµ ph¶i ®−a ra mét tèi hËu th− trùc tiÕp vµ kiªn ®Þnh cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµo dao ®éng, ng¶ nghiªng, kh«ng tin t−ëng vµ nghi ngê: h·y lùa chän ®i! B¾t ®Çu tõ sè ®Çu cña b¸o cña chóng ta, chóng ta ®· ®−a ra bøc tèi hËu th− ®ã nh©n danh ban biªn tËp tê "TiÕn lªn", nh©n danh toµn thÓ quÇn chóng çn bé ®¶ng ë Nga lµ nh÷ng ng−êi ®· c«ng phÉn ch−a tõng thÊy ®èi víi nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc. H·y nhanh chãng vøt bá chóng ®i çc ®ång chÝ ¹, vµ ta h·y b¾t tay vµo c«ng t¸c tæ chøc nhÊt trÝ! Cã ®−îc mét tr¨m ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng chÊp nhËn tæ chøc - kÕ ho¹ch cßn tèt h¬n lµ cã mét ngµn ng−êi trÝ thøc kiÓu T¬-ri-a-pi-ts¬-kin ba hoa vÒ thuyÕt tæ chøc - qu¸ tr×nh!

ViÕt gi÷a ngµy 1 vµ 8 (14 vµ 21)

th¸ng Hai 1905

§¨ng ngµy 21 (8) th¸ng Hai 1905 trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 7


341

VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa

Tê "N−íc Nga çch m¹ng" (sè 58) viÕt: "Mong r»ng rót côc l¹i, giê ®©y tinh thÇn ®oµn kÕt chiÕn ®Êu sÏ th©m nhËp vµo hµng ngò nh÷ng phe ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®ang bÞ x©u xÐ bëi sù thï h»n huynh ®Ö t−¬ng tµn, vµ mong r»ng tinh thÇn Êy sÏ lµm sèng l¹i ý thøc ®oµn kÕt x· héi chñ nghÜa ®· bÞ ph¸ ho¹i mét çch téi lçi... Chóng ta h·y hÕt søc b¶o toµn lùc l−îng çch m¹ng vµ t¨ng c−êng t¸c ®éng cña nh÷ng lùc l−îng Êy b»ng çch tÊn c«ng cã phèi hîp!".

§· nhiÒu lÇn chóng ta ph¶i ph¶n ®èi t×nh tr¹ng nãi su«ng qu¸ nhiÒu cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, vµ c¶ ®Õn nay chóng ta còng l¹i ph¶n ®èi t×nh tr¹ng ®ã. T¹i sao ph¶i dïng nh÷ng ch÷ kinh khñng Êy, th−a çc ngµi, vÒ çi "thï h»n huynh ®Ö t−¬ng tµn" vµ v.v.? Nh÷ng ch÷ ®ã cã xøng ®¸ng víi nh÷ng ng−êi çch m¹ng kh«ng? ChÝnh b©y giê, khi mµ cuéc chiÕn ®Êu thËt sù ®ang tiÕp diÔn, khi mµ m¸u ®ang ®æ – tê "N−íc Nga çch m¹ng" còng nãi ®Õn viÖc m¸u ®æ víi nh÷ng lêi ®Ñp ®Ï qu¸ møc – th× nh÷ng lêi c−êng ®iÖu lè l¨ng Êy vÒ sù "thï h»n huynh ®Ö t−¬ng tµn" nghe l¹i cµng ®Æc biÖt gi¶ dèi. Çc anh nãi b¶o toµn lùc l−îng −? Nh−ng mµ lùc l−îng ®−îc b¶o toµn b»ng mét tæ chøc thèng nhÊt, hßa thuËn vµ nhÊt trÝ vÒ nguyªn t¾c, chø kh«ng ph¶i b»ng çch ghÐp nh÷ng phÇn tö « hîp

V.I. Lª-nin 342

l¹i víi nhau. Lùc l−îng kh«ng ®−îc b¶o toµn mµ bÞ phung phÝ trong nh÷ng m−u toan v« bæ nh»m g¸n ghÐp nh− vËy. §Ó thùc hiÖn mét sù "®oµn kÕt chiÕn ®Êu" trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i trªn lêi nãi, cÇn ph¶i biÕt râ rµng, døt kho¸t vµ ®ång thêi c¨n cø vµo kinh nghiÖm r»ng chóng ta cã thÓ nhÊt trÝ cô thÓ ë ®iÓm nµo vµ trong chõng mùc nµo. Kh«ng lµm nh− vËy th× nh÷ng lêi nãi vÒ sù ®oµn kÕt chiÕn ®Êu sÏ chØ lµ lêi nãi, lêi nãi vµ lêi nãi mµ th«i; nhËn thøc Êy cã ®−îc chÝnh lµ nhê sù tranh luËn, sù ®Êu tranh vµ sù thï h»n mµ çc ngµi ®· nãi ®Õn víi nh÷ng danh tõ "kinh khñng" nh− thÕ. Ph¶i ch¨ng sÏ tèt h¬n nÕu chóng ta lµm thinh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng sù bÊt ®ång ®· ph©n chia hai luång t− t−ëng lín, t− t−ëng x· héi vµ x· héi chñ nghÜa ë Nga? Ph¶i ch¨ng chØ cã sù "sïng b¸i nh÷ng bÊt hßa" ®· g©y ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a chñ nghÜa d©n tuý, tøc hÖ t− t−ëng m¬ hå vµ ®Çy nh÷ng méng t−ëng x· héi chñ nghÜa cña giai cÊp t− s¶n d©n chñ, víi chñ nghÜa M¸c, tøc hÖ t− t−ëng cña giai cÊp v« s¶n? Th«i xin ®ñ råi, th−a çc ngµi, çc ngµi chØ lµm cho çc ngµi thªm lè l¨ng nÕu thèt ra nh÷ng lêi nh− vËy, nÕu cø tiÕp tôc coi quan ®iÓm m¸c-xÝt – quan ®iÓm cho r»ng thùc chÊt cña chñ nghÜa d©n tuý vµ "chñ nghÜa x· héi - çch m¹ng" cña çc ngµi lµ d©n chñ - t− s¶n – lµ mét sù "xóc ph¹m". Chóng ta sÏ kh«ng sao tr¸nh khái tranh luËn, bÊt ®ång víi nhau, vµ ®èi ®Þch nhau ngay c¶ trong nh÷ng uû ban çch m¹ng t−¬ng lai ë Nga, nh−ng ph¶i häc tËp ë lÞch sö. Ph¶i nghÜ lµm thÕ nµo ®Ó trong lóc hµnh ®éng nh÷ng çi ®ã kh«ng thµnh ra nh÷ng cuéc tranh c·i bÊt ngê, khã hiÓu ®èi víi mäi ng−êi vµ rèi mï; ph¶i chuÈn bÞ ®Ó tranh luËn mét çch cã nguyªn t¾c, ®Ó biÕt nh÷ng ®iÓm xuÊt ph¸t cña mçi xu h−íng, ®Ó chØ ra tõ tr−íc sù ®oµn kÕt cã thÓ cã vµ sù thï ®Þch kh«ng thÓ tr¸nh khái. LÞch sö cña nh÷ng thêi ®¹i çch m¹ng ®· cung cÊp qu¸ nhiÒu, thËt qu¸ nhiÒu nh÷ng thÝ dô vÒ nh÷ng t¸c h¹i ghª gím do nh÷ng thÝ nghiÖm nãng véi, kh«ng chÝn

VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa 343

ch¾n trong viÖc tiÕn hµnh "®oµn kÕt chiÕn ®Êu", sù ®oµn kÕt nµy chØ ghÐp nh÷ng phÇn tö hÕt søc « hîp vµo trong çc uû ban cña nh©n d©n çch m¹ng, ®Ó va ch¹m nhau vµ ®Ó thÊt väng chua cay.

Chóng t«i muèn lîi dông bµi häc Êy cña lÞch sö. Chñ nghÜa M¸c mµ çc ngµi coi nh− mét gi¸o ®iÒu hÑp hßi, th× chóng t«i l¹i coi chÝnh lµ çi tinh tuý cña bµi häc vµ cña sù chØ ®¹o lÞch sö Êy. Chóng t«i thÊy ®¶ng m¸c-xÝt kh«ng tháa hiÖp, ®éc lËp, cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng lµ sù b¶o ®¶m duy nhÊt cho th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi vµ lµ con ®−êng Ýt bÞ dao ®éng nhÊt dÉn tíi th¾ng lîi. V× vËy, trong khi kh«ng lo¹i trõ nh÷ng nh©n tè çch m¹ng nhÊt, chóng t«i l¹i kh«ng bao giê tõ bá sù ®éc lËp hoµn toµn cña §¶ng d©n chñ - x· héi hoÆc tõ bá tÝnh chÊt hoµn toµn kh«ng thÓ ®iÒu hßa cña hÖ t− t−ëng chóng t«i.

Çc ngµi cho r»ng ®iÒu nµy lo¹i trõ sù ®oµn kÕt chiÕn ®Êu? Çc ngµi ®· lÇm. Çc ngµi cã thÓ thÊy qua nghÞ quyÕt cña §¹i héi II cña chóng t«i lµ chóng t«i kh«ng tõ bá liªn hiÖp ®Ó ®Êu tranh vµ liªn hiÖp trong cuéc ®Êu tranh. Trong tê "TiÕn lªn", sè 4, chóng t«i ®· nhÊn m¹nh r»ng çch m¹ng b¾t ®Çu ë Nga nhÊt ®Þnh lµm xÝch gÇn thªm çi lóc sÏ thùc hiÖn trong thùc tiÔn nh÷ng sù liªn hiÖp nh− vËy1). Mét cuéc ®Êu tranh chung cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ cña nh÷ng phÇn tö çch m¹ng cña phong trµo d©n chñ lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ cÇn thiÕt trong thêi ®¹i sôp ®æ cña chÕ ®é chuyªn chÕ. Chóng t«i nghÜ r»ng chóng t«i sÏ phôc vô tèt h¬n cho viÖc tiÕn hµnh nh÷ng sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu trong t−¬ng lai, nÕu chóng t«i kh«ng nãi nh÷ng lêi chª tr¸ch cay ®¾ng, mµ sÏ tØnh t¸o vµ b×nh tÜnh c©n nh¾c nh÷ng ®iÒu kiÖn cña kh¶ n¨ng tiÕn hµnh liªn hiÖp vµ nh÷ng giíi h¹n cã thÓ cã cña "thÈm quyÒn" – nÕu cã thÓ nãi nh− vËy – cña nh÷ng sù liªn hiÖp ®ã. Chóng t«i ®· b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 253 - 254.

V.I. Lª-nin 344

Êy trªn tê "TiÕn lªn", sè 3, b»ng çch b¾t tay nghiªn cøu sù tiÕn bé cña "§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" tõ chñ nghÜa d©n tuý ®Õn chñ nghÜa M¸c1).

"ChÝnh b¶n th©n quÇn chóng ®· cÇm lÊy vò khÝ", – tê "N−íc Nga çch m¹ng" ®· viÕt vÒ ngµy 9 th¸ng Giªng nh− vËy. – "Sím hay muén, kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, vÊn ®Ò vò trang cho quÇn chóng sÏ ®−îc gi¶i quyÕt". "Vµ ®Õn lóc ®ã th× sù hîp nhÊt gi÷a chÝnh s¸ch khñng bè vµ phong trµo quÇn chóng mµ chóng t«i ®ang nç lùc tiÕn tíi b»ng lêi nãi vµ hµnh ®éng, – phï hîp víi toµn bé tinh thÇn s¸ch l−îc cña ®¶ng chóng t«i, – sÏ ®−îc biÓu hiÖn vµ thùc hiÖn mét çch hÕt søc râ rµng". (Chóng t«i xin më dÊu ngoÆc vµ nªu lªn mét ®iÓm lµ chóng t«i s½n sµng ®¸nh dÊu hái sau ch÷ cuèi cïng, råi sÏ tiÕp tôc trÝch dÉn). "Çch ®©y kh«ng bao l©u, chóng ta thÊy hai nh©n tè Êy cña phong trµo ®· bÞ t¸ch rêi nhau, vµ do sù t¸ch rêi Êy mµ ®· mÊt søc m¹nh cÇn cã cña nã".

Sù thËt vÉn lµ sù thËt! §óng nh− vËy. ChÝnh s¸ch khñng bè cña trÝ thøc vµ phong trµo quÇn chóng cña c«ng nh©n ®· bÞ t¸ch rêi nhau, vµ do sù t¸ch rêi Êy mµ ®· mÊt søc m¹nh cÇn cã cña nã. §ã chÝnh lµ ®iÒu mµ ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng vÉn lu«n nãi tíi. ChÝnh v× lý do ®ã mµ hä ®· lu«n lu«n kh«ng nh÷ng ®Êu tranh chèng thñ ®o¹n khñng bè, mµ cßn chèng tÊt c¶ nh÷ng sù ng¶ nghiªng vÒ phÝa thñ ®o¹n khñng bè mµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn çnh trÝ thøc cña ®¶ng ta ®· nhiÒu lÇn biÓu lé*. ChÝnh v× lý do Êy mµ c¶ tê "Tia löa" cò còng chèng l¹i thñ ®o¹n khñng bè, khi tê

* Nh− Cri-tsÐp-xki trong tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n", sè 10. M¸c-tèp vµ

Da-xu-lÝch nãi vÒ ph¸t sóng cña LÕch-kÐc-t¬103. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi nãi chung trong mét tê truyÒn ®¬n vÒ viÖc ¸m s¸t Plª-vª104.

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 237 - 246.


b¸o Êy viÕt trong sè 48 nh− sau: "Cuéc ®Êu tranh b»ng khñng bè theo kiÓu cò lµ mét h×nh thøc m¹o hiÓm nhÊt cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, vµ nh÷ng kÎ ®i theo con ®−êng ®ã ®· ®−îc tiÕng t¨m lµ nh÷ng nhµ ho¹t ®éng c−¬ng quyÕt, hy sinh quªn m×nh... Cßn ngµy nay, khi mµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh chuyÓn thµnh sù kh¸ng cù c«ng khai chèng l¹i chÝnh quyÒn,.. chÝnh s¸ch khñng bè cò cña chóng ta kh«ng cßn lµ mét ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh duy nhÊt anh dòng n÷a... Chñ nghÜa anh hïng ngµy nay ®· biÓu hiÖn ë qu¶ng tr−êng; ngµy nay, nh÷ng ng−êi anh hïng ch©n chÝnh cña thêi ®¹i chóng ta lµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng nµo dÉn ®Çu quÇn chóng nh©n d©n ®ang vïng lªn chèng l¹i nh÷ng kÎ ¸p bøc hä... ChÝnh s¸ch khñng bè cña çch m¹ng Ph¸p vÜ ®¹i... ®· b¾t ®Çu tõ ngµy 14 th¸ng B¶y 1789 b»ng cuéc ®¸nh chiÕm ngôc Ba-xti. Søc m¹nh cña nã lµ søc m¹nh cña phong trµo çch m¹ng cña nh©n d©n... Së dÜ cã sù khñng bè Êy, kh«ng ph¶i v× mÊt tin t−ëng vµo søc m¹nh cña phong trµo quÇn chóng, mµ tr¸i l¹i v× lßng tin t−ëng kh«ng g× lay chuyÓn næi vµo søc m¹nh cña phong trµo quÇn chóng... LÞch sö cña sù khñng bè Êy lµ v« cïng bæ Ých ®èi víi ng−êi çch m¹ng Nga"*.

§óng, mét ngµn lÇn ®óng! LÞch sö cña cuéc khñng bè Êy lµ hÕt søc bæ Ých. Còng hÕt søc bæ Ých nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn trong tê "Tia löa" nãi vÒ thêi kú çch ®©y mét n¨m r−ìi. Nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn Êy chØ cho ta thÊy râ hÕt toµn bé nh÷ng t− t−ëng mµ ngay c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, do ¶nh h−ëng cña nh÷ng bµi häc çch m¹ng, còng muèn ®i tíi. Nh÷ng ®o¹n ®ã nh¾c nhë l¹i cho chóng ta ý nghÜa cña lßng tin t−ëng vµo phong trµo quÇn

* Bµi b¸o nµy do Plª-kha-nèp viÕt trªn tê "Tia löa" trong thêi kú

tê "Tia löa" (sè 46 - 51) do Plª-kha-nèp vµ Lª-nin biªn so¹n. Håi ®ã Plª-kha-nèp ch−a nghÜ ®Õn ®−êng lèi míi vÒ sù nh−îng bé næi tiÕng ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi.

V.I. Lª-nin 346

chóng; nh¾c nhë l¹i sù kiªn tr× çch m¹ng, sù kiªn tr× nµy cã ®−îc chØ lµ nhê tÝnh nguyªn t¾c vµ chØ cã lßng kiªn tr× nµy míi cã thÓ lµm chóng ta kh«ng r¬i vµo nh÷ng sù "thÊt väng" sinh ra do sù ®×nh trÖ bÒ ngoµi kÐo dµi cña phong trµo ®ã. B©y giê, sau ngµy 9 th¸ng Giªng, míi tho¹t nh×n th× kh«ng thÓ nãi ®Õn nh÷ng sù "thÊt väng" nµo trong phong trµo quÇn chóng. Nh−ng ®ã chØ lµ míi tho¹t nh×n. Ph¶i ph©n biÖt sù "mª hoÆc" nhÊt thêi tr−íc mét biÓu hiÖn râ rµng cña chñ nghÜa anh hïng cña quÇn chóng, víi nh÷ng niÒm tin v÷ng ch¾c, cã suy nghÜ, do nguyªn t¾c ®Êu tranh giai cÊp ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu mµ nh÷ng niÒm tin nµy liªn hÖ chÆt chÏ toµn bé ho¹t ®éng cña ®¶ng víi phong trµo quÇn chóng. Ph¶i nhí r»ng dï hiÖn nay phong trµo çch m¹ng sau ngµy 9 th¸ng Giªng cã ë møc ®é cao nh− thÕ nµo ®i n÷a th× phong trµo Êy dÉu sao còng cßn ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n n÷a, tr−íc khi nh÷ng ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ d©n chñ cña chóng ta ®−îc t¸i sinh trªn mét c¬ së míi trong n−íc Nga tù do. Vµ qua tÊt c¶ nh÷ng giai ®o¹n Êy, qua tÊt c¶ nh÷ng biÕn cè cña cuéc ®Êu tranh, chóng ta ph¶i gi÷ v÷ng sù liªn hÖ kh«ng thÓ lay chuyÓn gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi víi cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vµ chóng ta ph¶i th−êng xuyªn chó ý cñng cè vµ t¨ng c−êng sù liªn hÖ ®ã.

Do ®ã, chóng t«i thÊy r»ng tê "N−íc Nga çch m¹ng" râ rµng ®· khuÕch ®¹i khi kh¼ng ®Þnh r»ng: "Nh÷ng ng−êi tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh vò trang ®· bÞ ch×m ngËp vµo trong hµng ngò cña quÇn chóng bÞ khÝch ®éng..." Nãi ®óng h¬n th× ®©y lµ t−¬ng lai ®¸ng mong muèn chø kh«ng ph¶i çi hiÖn t¹i ®· ®−îc thùc hiÖn. Vô ¸m s¸t XÐc-g©y ë M¸t-xc¬-va ngµy 17 (4) th¸ng Hai – mµ chÝnh ngµy h«m nay tin ®iÖn ®· ®−a vÒ vô nµy – râ rµng lµ mét hµnh ®éng khñng bè kiÓu cò105. Nh÷ng ng−êi tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh vò trang vÉn ch−a bÞ ch×m ngËp vµo trong hµng ngò cña quÇn chóng bÞ khÝch ®éng. Nh÷ng ng−êi tiªn phong mang


bom ®· mai phôc ®îi XÐc-g©y ë M¸t-xc¬-va trong khi quÇn chóng (ë Pª-tÐc-bua) kh«ng cã nh÷ng ng−êi tiªn phong, kh«ng cã vò khÝ, kh«ng cã sÜ quan çch m¹ng vµ kh«ng cã mét bé tham m−u çch m¹ng, "víi né khÝ xung thiªn ®· lao m×nh vµo nh÷ng hµng l−ìi lª s¾c nhän tua tña", nh− còng tê "N−íc Nga çch m¹ng" Êy ®· diÔn t¶. T×nh tr¹ng t¸ch rêi ®· nãi ®Õn ë trªn, vÉn cßn tån t¹i, vµ lèi khñng bè riªng lÎ, kiÓu trÝ thøc l¹i cµng lµm ng−êi ta kinh ng¹c v× kh«ng tháa m·n ®−îc, nhÊt lµ khi mµ hiÖn nay mäi ng−êi cµng thÊy râ r»ng "quÇn chóng ®· tiÕn lªn ngang hµng víi nh÷ng ç nh©n anh hïng, chñ nghÜa anh hïng cã tÝnh chÊt quÇn chóng ®· ®−îc thøc tØnh trong quÇn chóng" ("N−íc Nga çch m¹ng" sè 58). Trong thùc tÕ nh÷ng ng−êi tiªn phong ph¶i ch×m ngËp vµo trong quÇn chóng, nghÜa lµ ph¶i sö dông nghÞ lùc hy sinh quªn m×nh cña hä trong sù liªn hÖ chÆt chÏ vµ thËt sù víi quÇn chóng khëi nghÜa, cïng ®i víi quÇn chóng, theo ®óng nghÜa, chø kh«ng ph¶i theo nghÜa bãng bÈy, nghÜa t−îng tr−ng cña tõ Êy. §iÒu ®ã lµ cÇn thiÕt vµ b©y giê khã mµ cã thÓ nghi ngê vÒ ®iÓm nµy. §iÒu ®ã cã thÓ lµm ®−îc vµ sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng vµ tÊt c¶ sù bÊt b×nh s©u s¾c ©m Ø vÉn ®ang tiÕp tôc trong quÇn chóng c«ng nh©n ®· chøng minh ®iÓm ®ã. §ã lµ mét nhiÖm vô míi, rÊt cao vµ khã h¬n so víi nh÷ng nhiÖm vô tr−íc ®©y, çi ®ã kh«ng thÓ vµ kh«ng ®−îc ng¨n c¶n chóng ta lËp tøc b¾t tay thùc tÕ vµo viÖc gi¶i quyÕt nhiÖm vô Êy.

Sù ®oµn kÕt chiÕn ®Êu gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi víi ®¶ng d©n chñ çch m¹ng, víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, cã thÓ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p lµm dÔ dµng viÖc gi¶i quyÕt nh− thÕ. Sù ®oµn kÕt nh− vËy l¹i cµng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, nhÊt lµ nÕu nh÷ng ng−êi tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh vò trang cµng sím bÞ "ch×m ngËp" vµo trong hµng ngò cña quÇn chóng khëi nghÜa, nÕu nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cµng kiªn quyÕt ®i theo con ®−êng mµ chÝnh hä ®· v¹ch ra trong nh÷ng c©u: "mong r»ng sù hîp

V.I. Lª-nin 348

nhÊt ®· b¾t ®Çu ®ã gi÷a chÝnh s¸ch khñng bè cã tÝnh chÊt çch m¹ng vµ phong trµo quÇn chóng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cñng cè, mong r»ng quÇn chóng cã thÓ sím vËn dông ®Çy ®ñ nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh b»ng khñng bè!". §Ó hÕt søc nhanh chãng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng m−u toan ®oµn kÕt chiÕn ®Êu nh− vËy, chóng t«i vui lßng c«ng bè bøc th− d−íi ®©y cña Ghª-oãc-ghi Ga-p«n mµ chóng t«i ®· nhËn ®−îc:

"Bøc th− ngá göi çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë Nga.

Nh÷ng ngµy th¸ng Giªng ®Ém m¸u t¹i Pª-tÐc-bua vµ t¹i nh÷ng n¬i kh¸c ë Nga ®· lµm cho giai cÊp c«ng nh©n bÞ ¸p bøc ®øng ®èi diÖn víi chÕ ®é chuyªn chÕ do Nga hoµng kh¸t m¸u cÇm ®Çu. Cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i ®· b¾t ®Çu. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi thËt sù quý träng tù do cña nh©n d©n, cÇn ph¶i chiÕn th¾ng hay lµ chÕt. V× nhËn thøc sù quan träng cña giê phót lÞch sö hiÖn nay, trong t×nh h×nh hiÖn nay, vµ tr−íc hÕt lµ mét ng−êi çch m¹ng vµ mét ng−êi hµnh ®éng, t«i kªu gäi tÊt c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë Nga h·y tøc kh¾c liªn hiÖp víi nhau vµ b¾t tay tiÕn hµnh vò trang khëi nghÜa chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng. TÊt c¶ lùc l−îng cña mçi ®¶ng ph¶i ®−îc huy ®éng. Mäi ng−êi ph¶i cã mét kÕ ho¹ch kü thuËt chiÕn ®Êu chung. Bom, chÊt næ, nh÷ng cuéc khñng bè ç nh©n vµ hµng lo¹t, tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ gióp ®ì cho cuéc khëi nghÜa nh©n d©n. Môc ®Ých tr−íc m¾t lµ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, thµnh lËp chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi. ChÝnh phñ nµy sÏ lËp tøc ©n x¸ tÊt c¶ çc chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do chÝnh trÞ vµ tù do t«n gi¸o, lËp tøc vò trang nh©n d©n vµ lËp tøc triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn trªn c¬ së phæ th«ng ®Çu phiÕu, b×nh ®¼ng, kÝn vµ trùc tiÕp. H·y b¾t tay vµo viÖc, çc ®ång chÝ! TiÕn lªn chiÕn ®Êu! Chóng ta h·y nh¾c l¹i khÈu hiÖu cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ngµy 9 th¸ng Giªng: tù do hay lµ chÕt! B©y giê mäi sù tr× trÖ hay nh÷ng sù lôc ®ôc sÏ lµ téi lçi ®èi víi nh©n d©n mµ çc b¹n ®ang b¶o vÖ quyÒn lîi. V× ®· hiÕn d©ng tÊt c¶ søc lùc cña m×nh ®Ó phôc vô nh©n d©n mµ b¶n th©n t«i ®· xuÊt th©n tõ ®ã ra (t«i lµ con mét n«ng d©n), vµ v× ®· døt kho¸t ®em sè phËn cña m×nh g¾n víi cuéc ®Êu tranh chèng bän ¸p bøc vµ bãc lét giai cÊp c«ng nh©n, cho nªn tù nhiªn lµ t«i sÏ hÕt søc hÕt lßng ®i theo nh÷ng ng−êi nµo thËt sù tiÕn hµnh c«ng cuéc thËt sù gi¶i phãng giai cÊp v« s¶n vµ toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng khái ¸ch t− b¶n vµ khái sù n« lÖ chÝnh trÞ.

Ghª-oãc-ghi Ga-p«n.


VÒ phÝa chóng t«i, chóng t«i thÊy cÇn cã th¸i ®é hÕt søc th¼ng th¾n vµ râ rµng vÒ bøc th− nµy. Chóng t«i nhËn thÊy r»ng sù "liªn hiÖp" mµ bøc th− ®−a ra lµ cã thÓ lµm ®−îc, lµ cã Ých vµ cÇn thiÕt. Chóng t«i hoan nghªnh viÖc G.Ga-p«n nãi chÝnh lµ vÒ sù "liªn hiÖp", v× chØ cã duy tr× ®−îc tÝnh ®éc lËp hoµn toµn cña mçi ®¶ng vÒ mÆt nguyªn t¾c vµ vÒ tæ chøc, th× nh÷ng m−u toan thùc hiÖn sù ®oµn kÕt chiÕn ®Êu cña nh÷ng ®¶ng Êy míi kh«ng ph¶i lµ tuyÖt väng ®−îc. Chóng ta ph¶i rÊt thËn träng khi tiÕn hµnh nh÷ng m−u toan Êy, ®Ó ®õng lµm háng viÖc do kÕt hîp mét çch v« dông nh÷ng phÇn tö « hîp l¹i. Chóng ta sÏ kh«ng sao tr¸nh khái getrennt marschieren (®i riªng rÏ), nh−ng nhiÒu lÇn vµ chÝnh lóc nµy chóng ta cã thÓ vereint schlagen (cïng nhau ®¸nh). Theo ý chóng t«i, nªn lµm thÕ nµo ®Ó sù liªn hiÖp Êy bao gåm c¶ nh÷ng ®¶ng çch m¹ng chø kh«ng ph¶i chØ nh÷ng ®¶ng x· héi chñ nghÜa, v× trong môc tiªu tr−íc m¾t cña cuéc ®Êu tranh kh«ng cã g× lµ x· héi chñ nghÜa c¶, vµ chóng ta kh«ng ®−îc lÉn lén vµ kh«ng bao giê cho phÐp ®−îc lÉn lén nh÷ng môc tiªu d©n chñ tr−íc m¾t víi nh÷ng môc tiªu cuèi cïng cña chóng ta trong cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. §iÒu nªn lµm, vµ xÐt theo quan ®iÓm chóng t«i th× cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®−îc sù liªn hiÖp, lµ thay cho viÖc kªu gäi mét çch chung chung "khñng bè ç nh©n vµ hµng lo¹t", sù hîp nhÊt mét çch trùc tiÕp vµ thùc sù trªn thùc tÕ gi÷a chÝnh s¸ch khñng bè vµ khëi nghÜa cña quÇn chóng ph¶i ®−îc ®Æt ra mét çch th¼ng th¾n vµ râ rµng thµnh nhiÖm vô cña hµnh ®éng liªn hiÖp. ThËt ra nh÷ng ch÷ nãi thªm cña Ga-p«n: "tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ gióp ®ì cho cuéc khëi nghÜa nh©n d©n", ®· nãi lªn râ rµng r»ng «ng ta muèn lµm cho c¶ hµnh vi khñng bè ç nh©n còng ph¶i phôc tïng chÝnh môc ®Ých Êy; nh−ng, lßng mong muèn Êy tuy còng nãi lªn çi ý kiÕn mµ chóng t«i ®· nhËn thÊy trong b¸o "N−íc Nga çch m¹ng", sè 58, ph¶i ®−îc diÔn t¶ mét çch râ rµng h¬n vµ thÓ hiÖn trong nh÷ng quyÕt ®Þnh thùc tÕ hoµn toµn kh«ng

V.I. Lª-nin 350

mËp mê. Sau cïng, chóng t«i muèn v¹ch ra (bÊt kÓ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña kh¶ n¨ng thùc hiÖn sù liªn hiÖp ®· nªu ra lµ nh− thÕ nµo ®i n÷a) r»ng, theo chóng t«i, ngay viÖc G.Ga-p«n ®øng ë ngoµi ®¶ng ph¸i còng lµ mét hiÖn t−îng kh«ng tèt. LÏ tù nhiªn lµ khi chuyÓn mét çch nhanh chãng nh− thÕ tõ viÖc tin t−ëng vµo Nga hoµng vµ göi b¶n thØnh cÇu cho Nga hoµng, sang nh÷ng môc tiªu çch m¹ng, th× Ga-p«n kh«ng thÓ cã ngay ®−îc mét thÕ giíi quan çch m¹ng râ rµng. §iÒu nµy kh«ng sao tr¸nh ®−îc, vµ çch m¹ng cµng ph¸t triÓn nhanh chãng vµ réng r·i bao nhiªu, th× hiÖn t−îng nh− vËy sÏ l¹i cµng hay x¶y ra bÊy nhiªu. Tuy nhiªn, tÝnh râ rµng vµ tÝnh x¸c ®Þnh hoµn toµn trong quan hÖ gi÷a çc ®¶ng, çc xu h−íng vµ s¾c th¸i lµ ®iÒu kiÖn tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh sù liªn hiÖp t¹m thêi Ýt nhiÒu cã kÕt qu¶ gi÷a çc tæ chøc Êy. TÝnh râ rµng vµ tÝnh x¸c ®Þnh lµ ®iÒu cÇn thiÕt trong mçi b−íc thùc tÕ vµ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho tÝnh x¸c ®Þnh vµ kh«ng dao ®éng trong c«ng viÖc thùc tÕ tr−íc m¾t. Cuéc çch m¹ng ®· b¾t ®Çu ë Nga sÏ dÉn lªn vò ®µi chÝnh trÞ nhiÒu ng−êi vµ cã thÓ lµ c¶ nhiÒu xu h−íng cã quan ®iÓm cho r»ng khÈu hiÖu "çch m¹ng" lµ mét ®Þnh nghÜa hoµn toµn ®Çy ®ñ ®èi víi "nh÷ng con ng−êi hµnh ®éng" vÒ môc tiªu vµ thñ ®o¹n hµnh ®éng cña hä. Kh«ng cã g× cã thÓ sai lÇm h¬n ý kiÕn ®ã. LËp tr−êng phi ®¶ng ph¸i cã vÎ cao h¬n hay tiÖn lîi h¬n, hoÆc "ngo¹i giao" h¬n, nh−ng trong thùc tÕ nã chØ lµ kh«ng râ rµng h¬n, m¬ hå h¬n vµ nhÊt ®Þnh ®Çy dÉy nh÷ng sù kh«ng triÖt ®Ó vµ ng¶ nghiªng trong ho¹t ®éng thùc tÕ. V× çch m¹ng mµ lý t−ëng cña chóng ta hoµn toµn kh«ng thÓ lµ çi lý t−ëng muèn tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i, çc xu h−íng vµ s¾c th¸i hîp l¹i thµnh mét mí hçn t¹p çch m¹ng. Tr¸i l¹i, sù ph¸t triÓn vµ sù më réng cña phong trµo çch m¹ng, sù th©m nhËp cña nã ngµy cµng s©u vµo çc giai cÊp vµ tÇng líp kh¸c nhau trong nh©n d©n, tÊt nhiªn sÏ cµng ngµy cµng ®Î ra (nh− vËy lµ tèt) nh÷ng xu h−íng vµ s¾c th¸i míi.


ChØ cã th¸i ®é râ rµng vµ x¸c ®Þnh hoµn toµn cña hä trong mèi quan hÖ gi÷a hä víi nhau vµ trong th¸i ®é cña hä ®èi víi lËp tr−êng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng míi cã thÓ b¶o ®¶m th¾ng lîi tèi ®a cho phong trµo çch m¹ng. ChØ cã sù râ rµng hoµn toµn trong mèi quan hÖ lÉn nhau míi cã thÓ b¶o ®¶m ®−îc thµnh c«ng cña mét sù liªn hiÖp nh»m ®¹t môc ®Ých chung tr−íc m¾t.

Theo ý kiÕn chóng t«i, môc ®Ých tr−íc m¾t Êy ®· ®−îc v¹ch ra, hoµn toµn ®óng ®¾n trong bøc th− cña G.Ga-p«n: 1) lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ; 2) thµnh lËp chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi; 3) ©n x¸ ngay tøc kh¾c tÊt c¶ çc chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do chÝnh trÞ vµ tù do t«n gi¸o, dÜ nhiªn lµ cho c¶ tù do b·i c«ng, v.v.; 4) lËp tøc vò trang nh©n d©n; vµ 5) triÖu tËp ngay tøc kh¾c quèc héi lËp hiÕn toµn Nga trªn c¬ së phæ th«ng ®Çu phiÕu, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ kÝn. ViÖc chÝnh phñ çch m¹ng lËp tøc thùc hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng hoµn toµn cña tÊt c¶ mäi c«ng d©n, vµ tù do chÝnh trÞ hoµn toµn trong viÖc bÇu cö, th× dÜ nhiªn lµ Ga-p«n còng cã ngô ý nãi ®Õn; nh−ng ®¸ng lÏ cã thÓ nªu ®iÒu ®ã lªn mét çch trùc tiÕp. Sau n÷a, còng nªn ®−a vµo c−¬ng lÜnh cña chÝnh phñ l©m thêi viÖc thµnh lËp ë kh¾p n¬i nh÷ng uû ban n«ng d©n çch m¹ng nh»m ñng hé cuéc çch m¹ng d©n chñ vµ thùc hiÖn cuéc çch m¹ng ®ã trong chi tiÕt. RÊt nhiÒu, rÊt nhiÒu çi trong thµnh c«ng cña çch m¹ng phô thuéc vµo tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cña giai cÊp n«ng d©n, vµ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ d©n chñ - çch m¹ng ch¾c ch¾n sÏ cã thÓ nhÊt trÝ vÒ khÈu hiÖu ®¹i lo¹i nh− chóng t«i ®· nªu ra.

Chóng t«i mong r»ng G.Ga-p«n lµ ng−êi ®· thÓ nghiÖm vµ c¶m thÊy mét çch s©u s¾c b−íc chuyÓn tõ quan ®iÓm cña nh©n d©n kh«ng gi¸c ngé vÒ chÝnh trÞ sang nh÷ng quan ®iÓm çch m¹ng, sÏ cã ®−îc mét thÕ giíi quan çch m¹ng râ rµng cÇn thiÕt ®èi víi mét ng−êi lµm chÝnh trÞ. Chóng t«i mong r»ng lêi «ng kªu gäi liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn

V.I. Lª-nin 352

hµnh khëi nghÜa sÏ thu ®−îc th¾ng lîi, vµ giai cÊp v« s¶n çch m¹ng, s¸t çnh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ çch m¹ng, sÏ cã thÓ ®¸nh vµo chÕ ®é chuyªn chÕ vµ lËt ®æ ®−îc nã mét çch nhanh chãng h¬n, ch¾c ch¾n h¬n, vµ víi nh÷ng hy sinh Ýt h¬n.

ViÕt ngµy 4 (17) th¸ng Hai 1905



353

VÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng 106

Lêi ban biªn tËp

Ban biªn tËp tê "TiÕn lªn" chØ cßn biÕt biÓu thÞ nhiÖt liÖt ®ång t×nh víi s¸ng kiÕn cña Th−êng vô ë trong n−íc. Cuèi cïng ®· tiÕn hµnh ®−îc mét b−íc kiªn quyÕt ®Ó tho¸t ra theo nguyªn t¾c cña ®¶ng khái t×nh thÕ do nh÷ng phÇn tö B«-na-p¸c-t¬ ë n−íc ngoµi g©y ra107! Trong cét b¸o "Sinh ho¹t ®¶ng" chóng t«i ®¨ng nh÷ng tin cho biÕt çc ban chÊp hµnh ®· nhanh chãng h−ëng øng lêi kªu gäi cña Th−êng vô nh− thÕ nµo108. Mong r»ng tÊt c¶ mäi nhãm vµ tæ chøc, còng nh− nh÷ng ç nh©n tù cho m×nh lµ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, hay Ýt ra lµ ®i theo ®¶ng Êy vÒ mÆt quan ®iÓm vµ cã c¶m t×nh víi ®¶ng, h·y theo g−¬ng çc ban chÊp hµnh Êy. §¹i héi III lµ ®¹i héi lÇn ®Çu tiªn ®−îc triÖu tËp trong ®iÒu kiÖn ®−îc biÕt tr−íc vÒ thµnh phÇn cña nã (trªn c¬ së cña ®iÒu lÖ ®¶ng), vÒ tiÕn tr×nh c«ng viÖc vµ vÒ quyÒn tham gia cña bÊt kú ng−êi nµo. Mong tÊt c¶ çc ®ång chÝ h·y lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy réng r·i h¬n n÷a! Mong ®õng quªn r»ng ®iÒu lÖ ®¶ng ta b¶o ®¶m cho mäi ng−êi cã thÓ göi th− cho ®¹i héi (§ 10 trong ®iÒu lÖ nãi: "Mäi ®¶ng viªn, còng nh− bÊt cø ng−êi nµo, cã bÊt cø viÖc g× cÇn quan hÖ víi ®¶ng, ®Òu cã quyÒn yªu cÇu ®Ó ý kiÕn cña m×nh ®−îc chuyÓn nguyªn v¨n ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, hoÆc ®¹i héi ®¶ng" ). Mäi ng−êi h·y lËp tøc lîi dông kh¶ n¨ng nµy. Ban biªn tËp tê "TiÕn lªn" ®¶m nhËn viÖc

V.I. Lª-nin 354

göi nh÷ng ý kiÕn Êy lªn Th−êng vô ë trong n−íc, hiÖn nay ban nµy ®· ®−îc thµnh lËp víi t− çch lµ Ban tæ chøc ®¹i héi. ViÖc tham gia ®¹i héi víi quyÒn biÓu quyÕt chØ dµnh cho çc ®¹i biÓu cña çc ban chÊp hµnh vµ cña çc tæ chøc kh¸c cña ®¶ng cã ®ñ thÈm quyÒn nh− ®· quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ. Nh−ng, viÖc tham gia ®¹i héi víi t− çch lµ ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt th× do b¶n th©n ®¹i héi quyÕt ®Þnh cho bÊt kú ng−êi nµo vµ do Ban tæ chøc quyÕt ®Þnh cho ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ®¶ng kh«ng ®ñ thÈm quyÒn (§ 3, ®iÒu ghi chó 2 trong ®iÒu lÖ ®¶ng cã nãi: "Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc phÐp mêi tíi dù ®¹i héi (kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt) nh÷ng ®¹i biÓu cña çc tæ chøc kh«ng cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− ®· quy ®Þnh trong ®iÓm ghi chó 1", nghÜa lµ nh÷ng tæ chøc mµ thÈm quyÒn kh«ng ®−îc x¸c nhËn tr−íc ®¹i héi mét n¨m. – §−¬ng nhiªn, Ban tæ chøc, trong khi triÖu tËp ®¹i héi theo sù uû nhiÖm cña ®a sè ban chÊp hµnh chèng l¹i ý muèn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng kiÓu B«-na-p¸c-t¬, sÏ nhËn lÊy mäi quyÒn h¹n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong viÖc triÖu tËp ®¹i héi).

VÒ phÝa m×nh, ban biªn tËp tê "TiÕn lªn" ®Ò nghÞ tr−íc ®¹i héi mét ch−¬ng tr×nh nghÞ sù ®¹i thÓ nh− sau: 1. PhÇn tæ chøc ®¹i héi (thñ tôc, b¸o ço cña Ban tæ chøc, kiÓm tra t− çch ®¹i biÓu). 2. B¸o ço cña çc ®¹i biÓu. 3. Khñng ho¶ng trong ®¶ng*. 4. VÊn ®Ò tæ chøc. 5. Th¸i ®é ®èi víi vÊn ®Ò khëi nghÜa. 6. Liªn hiÖp víi ph¸i d©n chñ çch m¹ng

* Bª-ben viÕt th− cho Lª-nin xin ®¶m nhËn lµm ng−êi träng tµi

gi÷a nh÷ng ng−êi ñng hé tê "Tia löa" vµ nh÷ng ng−êi ñng hé tê "TiÕn lªn"109. Lª-nin tr¶ lêi r»ng Ng−êi còng nh− bÊt cø ng−êi nµo kh¸c trong sè ng−êi ñng hé tê "TiÕn lªn" mµ Lª-nin biÕt, còng ®Òu kh«ng cã quyÒn lµm mét viÖc g× ®Ó toµn ®¶ng bÞ trãi buéc vµ do ®ã ®Ò nghÞ cña Bª-ben ph¶i ®em tr×nh bµy tr−íc ®¹i héi ®¶ng do Th−êng vô ë trong n−íc triÖu tËp. Chóng t«i nghÜ r»ng ®¹i héi cã thÓ ghi ®Ò nghÞ nµy trong môc "khñng ho¶ng trong ®¶ng".

VÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng 355

nh»m môc ®Ých khëi nghÜa. 7. Th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do. 8. C«ng t¸c trong n«ng d©n vµ vÊn ®Ò ñng hé phong trµo çch m¹ng cña n«ng d©n. 9. C«ng t¸c trong qu©n ®éi. 10. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng. 11. BÇu cö nh÷ng ng−êi cã träng tr¸ch.

Sù tham gia tÝch cùc cña tÊt c¶ çc ®¶ng viªn trong viÖc th¶o vµ chuÈn bÞ çc b¸o ço vµ nghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò quan träng nµy vµ kh¸c (còng nh− trong viÖc thu thËp tµi liÖu ®Ó lµm b¸o ço) lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt cho ®¹i héi thµnh c«ng. Chóng t«i kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé nguyªn t¾c ®¶ng h·y b¾t tay tøc kh¾c vµo c«ng t¸c nµy. BÊt kú ng−êi nµo cã tham dù b»ng çch nµy hay çch kh¸c vµo nh÷ng biÕn ®éng cña cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, ®Òu cã thÓ gióp ®¹i héi b»ng çch tr×nh bµy v¾n t¾t kinh nghiÖm cña m×nh vµ quan ®iÓm cña m×nh vÒ çc lèi tho¸t. BÊt kú ai ®· c«ng t¸c trong mét tæ chøc nµo ®ã cña ®¶ng hoÆc mét tæ chøc gÇn ®¶ng, ®Òu cã thÓ cung cÊp tµi liÖu hÕt søc bæ Ých dùa trªn kinh nghiÖm ç nh©n, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt kh¸c nhau cña vÊn ®Ò tæ chøc. (§©y lµ nh÷ng ®iÓm ®¹i thÓ trong çc b¶n tr×nh bµy ®ã: thêi gian vµ ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng; sè l−îng thµnh viªn cña tæ chøc, sè c«ng nh©n vµ trÝ thøc; quan hÖ gi÷a hä víi nhau; cã cÇn ®Õn ®iÒu lÖ thµnh v¨n kh«ng vµ ®iÒu lÖ nh− thÕ nµo; cã cÇn quy chÕ kh«ng, vµ quy chÕ nh− thÕ nµo, vÒ giíi h¹n cña quyÒn tù trÞ, vÒ sù ph©n c«ng, vÒ çc nhãm ®øng trong ®¶ng vµ gÇn ®¶ng, vÒ viÖc chØ ®Þnh bæ sung vµ khai trõ çc thµnh viªn; nguyªn t¾c bÇu cö; th¸i ®é cña çc ban chÊp hµnh ®èi víi çc nhãm tuyªn truyÒn, cæ ®éng vµ tæ chøc, ®èi víi çc tæ ë khu vµ ë c«ng x−ëng, ®èi víi çc tiÓu ban viÕt s¸ch b¸o, çc tiÓu ban kü thuËt v.v. vµ v.v..)

Ban biªn tËp tê "TiÕn lªn" ®· nhËn ®−îc mét sè tµi liÖu vÒ c«ng t¸c trong n«ng d©n vµ qu©n ®éi. Chóng t«i biÕt mét nhãm ®ang tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng viÖc ®óc rót kinh nghiÖm cña çc thµnh viªn trong lÜnh vùc c«ng t¸c tuyªn

V.I. Lª-nin 356

truyÒn, cæ ®éng vµ tæ chøc, vµ ®ang chuÈn bÞ mét b¶n b¸o ço ®−a ra tr−íc ®¹i héi. Ng−êi ta ®· høa víi chóng t«i sÏ cã b¸o ço cña mét ®ång chÝ ®· tham gia tæ chøc viÖc kh¸ng cù b»ng vò trang cña hµng tr¨m c«ng nh©n nÕu x¶y ra mét cuéc tµn s¸t ng−êi Do-th¸i ë mét trong nh÷ng thµnh phè lín, vµ còng sÏ cã b¶n b¸o ço cña mét ®ång chÝ ®· nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò qu©n sù, nãi vÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè. Mét viÖc v« cïng quan träng lµ mét sè hÕt søc lín çc ®ång chÝ ph¶i lËp tøc b¾t tay vµo c«ng viÖc nh− vËy.

S¸ch b¸o cña chóng ta ®· nªu râ tõng chi tiÕt vÒ cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng. ViÖc th¶o luËn vÊn ®Ò nµy kh«ng thÓ vµ kh«ng ®−îc chiÕm nhiÒu th× giê. Träng t©m c«ng viÖc cña ®¹i héi ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò míi vÒ tæ chøc vµ s¸ch l−îc, lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc cao trµo çch m¹ng míi, hïng vÜ cña chóng ta ®Ò ra. §èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò Êy th× kinh nghiÖm tËp thÓ cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· tham gia chót Ýt trong phong trµo, sÏ cã tÇm quan träng kh«ng kÓ xiÕt. ChØ cÇn mau mau thu thËp kinh nghiÖm Êy vµ ®−a ®−îc nã ra ®Ó th¶o luËn trong ®¹i héi.

Hìi çc ®ång chÝ, h·y b¾t tay vµo viÖc! TÊt c¶ ng−êi nµo thiÕt tha víi phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, h·y b¾t tay ngay vµo viÖc tÝch cùc gióp ®ì cho ®¹i héi. Nh− vËy ®¶ng sÏ mau chãng ra khái thêi kú khuÊt nhôc vµ suy yÕu t¹m thêi ®Ó b−íc vµo con ®−êng hÕt søc tÝch cùc tham gia cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i, con ®−êng ®−a tíi chiÕn th¾ng kÎ thï ®¸ng nguyÒn rña cña nh©n d©n Nga!

ViÕt tr−íc ngµy 13 (26) th¸ng Hai 1905



357

T×nh h×nh néi bé ph¸i "tia löa" míi

Trong bµi x· luËn cña tê "Tia löa", sè 87, Plª-kha-nèp gËt ®Çu vÒ phÝa M¸c-tèp víi mét th¸i ®é mÒm máng, nhón nh−êng, ¸p dông thµnh c«ng s¸ch l−îc kill with kindness (giÕt b»ng th¸i ®é mÒm máng). MÆc dï tá ra kÝnh phôc t¸c gi¶ bµi x· luËn trong sè b¸o 85, song Plª-kha-nèp vÒ thùc chÊt ®· hoµn toµn b¸c bá quan ®iÓm cña t¸c gi¶ bµi ®ã vµ vËn dông chÝnh nh÷ng quan ®iÓm mµ tê "TiÕn lªn" vÉn lu«n lu«n gi÷ v÷ng. Chóc thµnh c«ng! Nh−ng cßn ph¶i tÝnh ®Õn quan hÖ th©n thuéc víi M¸c-t−-nèp n÷a chø, hìi nhµ biÖn chøng hÕt søc ®¸ng kÝnh ¹. H·y bµn víi M¸c-t−-nèp vÒ çi triÓn väng khñng khiÕp vµ tai h¹i ®èi víi çc ng−êi, çi triÓn väng sÏ ®Õn nÕu çc ng−êi th¾ng lîi, sau khi "chuÈn bÞ sù th¾ng lîi" (khÈu hiÖu trong sè 87)! H·y nãi víi M¸c-t−-nèp vÒ sù nguy hiÓm nghiªm träng cña viÖc "giµnh chÝnh quyÒn", cña viÖc "tham gia chÝnh phñ l©m thêi", vµ cña "chuyªn chÝnh çch m¹ng". Plª-kha-nèp ®¸ng th−¬ng, «ng ta cßn ph¶i mÊt nhiÒu th× giê míi gì m×nh ra khái ®èng r¸c r−ëi ®−îc chÊt l¹i bëi nh÷ng cuèn s¸ch cña T¬-rèt-xki, M¸c-t−-nèp, Ra-b«-tsi vµ ¸c-xen-rèt, mµ toµn thÓ (?) ban biªn tËp t¸n thµnh! Trong phô tr−¬ng tê "Tia löa", sè 86, P«-pèp ®· c«ng nhËn m×nh lµ t¸c gi¶ bøc th− c«ng bè trong b¶n "Tuyªn bè" cña Lª-nin. §ã lµ ®iÒu cÇn ph¶i chøng minh! ViÖc çc ngµi trong ph¸i thiÓu sè lõa dèi ®¶ng mét çch cã hÖ thèng, ®· ®−îc chøng minh. Nh− chóng t«i

V.I. Lª-nin 358

®· ®o¸n tr−íc, çc ngµi Êy ®ang t×m çch gì m×nh ra b»ng çch lµm l¹c h−íng sù chó ý cña ®éc gi¶ sang vÊn ®Ò xÐt xem Lª-nin cã quyÒn tÞch thu bøc th− v¹ch mÆt bän B«-na-p¸c-t¬, hay kh«ng. M¸c-tèp vµ P«-pèp, nh÷ng ng−êi næi tiÕng vÒ nh¹y c¶m ®¹o ®øc, ®· la lèi nµo lµ ®¸nh c¾p, nµo lµ do th¸m vµ v.v.. Cø chöi bíi ®i çc ngµi ¹, cø chöi bíi cho tháa thÝch. V× thiÕu lý lÏ nªn çc ngµi chØ cßn mét çch lµ chöi rña th«i.

"TiÕn lªn", sè 8, ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905

Theo ®óng b¶n ®¨ng

trªn b¸o "TiÕn lªn"

359

Th− göi çc tæ chøc ë nga

28.11.1905.

Çc ®ång chÝ th©n mÕn! Chóng t«i võa nhËn ®−îc tin cho biÕt lµ Xanh Pª-tÐc-bua, Tu-la, M¸t-xc¬-va, miÒn B¾c, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, Çp-ca-d¬, ¤-®Ðt-xa ®· t¸n thµnh ®¹i héi, vµ dÜ nhiªn nh÷ng n¬i kh¸c còng sÏ lµm nh− vËy. Ng−êi ta nãi r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè t¸n thµnh ®¹i héi. DÜ nhiªn, b©y giê kh«ng cßn ai tin vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng n÷a. Mäi ng−êi ®Òu nãi r»ng cø ®Ó Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Õn dù ®¹i héi, v× ai còng ®−îc mêi, nh−ng ®¹i héi lµ do Th−êng vô vµ chØ do Th−êng vô triÖu tËp mµ th«i. VÞ tÊt ph¶i nãi v× sao kh«ng cßn mét chót tÝn nhiÖm nµo ®èi víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng (thËm chÝ c¶ ®Õn mét vµi lêi hoµn toµn lÎ tÎ cÊt lªn bªnh vùc cho nã còng rôt l¹i tøc kh¾c). Mäi ng−êi ®Òu hiÓu r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ lõa g¹t ng−êi ta vµ gië trß ngo¹i giao.

§iÒu v« cïng quan träng lµ ph¶i b¾t ®Çu ngay vµo viÖc chuÈn bÞ ®¹i héi, ph¶i hÕt søc tÝch cùc l«i kÐo vµo c«ng viÖc Êy tÊt c¶ çc tæ ë khu, çc tæ tuyªn truyÒn, çc tæ ë c«ng x−ëng, tãm l¹i, tÊt c¶ vµ ®Æc biÖt lµ çc tæ c«ng nh©n. Chóng t«i còng nãi ®Õn vÊn ®Ò nµy trong b¸o "TiÕn lªn"1), sè 8, (ra h«m nay). NÕu c«ng nh©n tham dù ®¹i héi th× ®iÒu _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 353 - 356.

V.I. Lª-nin 360

nµy sÏ hÕt søc cã lîi. (Theo ý kiÕn chóng t«i, viÖc tham gia víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt ph¶i ®−îc hÕt søc më réng. Nh− vËy, vÊn ®Ò chØ lµ ë tiÒn th«i. H·y vËn ®éng réng h¬n n÷a: chóng t«i tin ch¾c r»ng sÏ cã nh÷ng c«ng nh©n quyªn gãp tõ 150 ®Õn 200 róp cho mét ®¹i biÓu; ngay c¶ trong giíi trÝ thøc còng sÏ cã nh÷ng ng−êi quyªn gãp ®Æc biÖt vµo môc ®Ých Êy.) Nh÷ng vÊn ®Ò sÏ ®−îc th¶o luËn trong ®¹i héi lµ quan träng: vÊn ®Ò tæ chøc, quan hÖ ®èi víi nh÷ng tæ chøc ngo¹i vi, vÊn ®Ò khëi nghÜa, vÊn ®Ò vò trang cho c«ng nh©n (x©y dùng çc x−ëng nhá chÕ chÊt næ), vÊn ®Ò liªn hiÖp víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa, vÊn ®Ò ñng hé phong trµo çch m¹ng cña n«ng d©n, vµ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c. Nh÷ng b¶n b¸o ço vÒ c«ng t¸c trong qu©n ®éi vµ trong n«ng d©n, lµ v« cïng quan träng. Çc ®ång chÝ h·y sö dông hÕt søc réng r·i nh÷ng mèi liªn hÖ víi sÜ quan, sinh viªn v.v., v× môc ®Ých ®¹i héi. T¹i ®¹i héi ng−êi ta dù ®Þnh thay §1 cña M¸c-tèp b»ng §1 cña Lª-nin trong ®iÒu lÖ cã sù më réng quyÒn h¹n cña çc tæ chøc ®¶ng còng nh− cña çc tæ chøc gÇn ®¶ng. RÊt nhiÒu phÇn tö d©n chñ çch m¹ng sÏ n»m trong sè nµy. TÊt c¶ mäi ng−êi h·y tÝch cùc chuÈn bÞ cho ®¹i héi h¬n n÷a.

Göi lêi chµo nång nhiÖt. Lª-nin

Tõ Xanh Pª-tÐc-bua ng−êi ta ®· b¾t ®Çu göi cho chóng t«i nh÷ng biªn b¶n çc cuéc häp c«ng nh©n ë khu. ThËt lµ tÊm g−¬ng ®¸ng noi theo. Nãi chung, chóng t«i hÕt søc yªu cÇu b¶n th©n çc c«ng nh©n h·y viÕt vµ tiÕp tôc viÕt cho tê "TiÕn lªn".



361

PhiÕu ®iÒu tra1 1 0

ChuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng

§Ó phôc vô viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, mét sè ®ång chÝ çn bé c«ng t¸c thùc tÕ cã yªu cÇu chóng t«i ®¨ng lêi tuyªn bè sau ®©y. Trong cuéc th¶o luËn s¾p tíi t¹i ®¹i héi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, rÊt mong ®¹i héi chó ý vµ th¶o luËn ®Æc biÖt kü nh÷ng chØ dÉn vµ ý kiÕn cña thËt nhiÒu çc ®ång chÝ ®· c«ng t¸c ë Nga. V× vËy, mçi ng−êi ®· c«ng t¸c h·y biÓu thÞ th¸i ®é cña m×nh vµ tr¶ lêi vÒ nh÷ng c©u hái sau ®©y. Ban biªn tËp tê "TiÕn lªn" sÏ thu thËp nh÷ng c©u tr¶ lêi Êy l¹i vµ chuyÓn lªn ®¹i héi, sao cho mçi ®¹i biÓu ®Òu cã thÓ sö dông ®−îc kinh nghiÖm tËp thÓ cña ®«ng ®¶o çc ®ång chÝ. Sau ®©y lµ b¶n thèng kª pháng chõng vÒ nh÷ng c©u hái chñ yÕu nhÊt cÇn ph¶i lµm s¸ng tá ®Ó söa ®æi ®iÒu lÖ vµ th¶o çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi: 1) §Þa ®iÓm, thêi gian vµ thêi h¹n c«ng t¸c? 2) §· c«ng t¸c víi t− çch lµ ñy viªn trong mét ban chÊp hµnh hay ®· c«ng t¸c trong mét c¬ quan cña ban chÊp hµnh vµ c«ng t¸c trong ban chÊp hµnh nµo hay c¬ quan nµo cña ban chÊp hµnh? trong tæ ë c«ng x−ëng v.v.? 3) Sè uû viªn cña mçi ban chÊp hµnh trong sè ban chÊp hµnh mµ ng−êi viÕt b¶n nµy biÕt? hoÆc trong sè nh÷ng ph©n ban cña ban chÊp hµnh vµ çc nhãm tæ chøc, v.v.? Cã bao nhiªu c«ng nh©n vµ bao nhiªu trÝ thøc trong mçi tæ chøc Êy? 4) Ph−¬ng thøc chØ ®Þnh bæ sung lÊy tõ tæ chøc ngo¹i vi vµo ban chÊp hµnh? Cã thÓ chØ râ thêi gian c«ng t¸c trung b×nh ë tæ chøc ngo¹i vi

V.I. Lª-nin 362

kh«ng? Cã nh÷ng tr−êng hîp bÊt m·n v× viÖc chØ ®Þnh bæ sung kh«ng, v.v.? Trong tÊt c¶ nh÷ng c©u tr¶ lêi ph¶i ph©n râ thêi kú tr−íc vµ sau §¹i héi II. §Æc biÖt nªn cã tµi liÖu chi tiÕt vÒ thêi kú t r − í c §¹i héi II. 5)TÊt c¶ cã bao nhiªu tæ chøc, nhãm, tæ cña ®¶ng, v.v. trong ®Þa ph−¬ng mµ ®ång chÝ NN ®· c«ng t¸c? Thèng kª tõng nhãm, con sè ®¶ng viªn, chøc n¨ng cña nhãm Êy v.v. 6) Cã nh÷ng nhãm (tæ chøc, çc tæ, v.v.) nµo kh«ng ®−îc coi lµ cña ®¶ng nh−ng gÇn ®¶ng kh«ng? 7) Ngo¹i vi (vµ tÊt c¶ nh÷ng lo¹i tæ ngo¹i vi) vµ ban chÊp hµnh liªn hÖ víi nhau nh− thÕ nµo? Nh÷ng h×nh thøc liªn hÖ nh− thÕ cã lµm cho çn bé hµi lßng kh«ng? 8) §ång chÝ thÊy cã thÓ vµ cã nªn ¸p dông nguyªn t¾c bÇu cö kh«ng? NÕu kh«ng, th× t¹i sao? NÕu cã, th× cô thÓ lµm nh− thÕ nµo? Nªn nãi râ rµng xem nh÷ng tæ nµo cã quyÒn bÇu cö? 9) §ång chÝ thÊy viÖc t¸ch nh÷ng ban chÊp hµnh (tæ, nhãm, tæ chøc, v.v.), thµnh çc ban chÊp hµnh trÝ thøc vµ ban chÊp hµnh c«ng nh©n, cã lîi kh«ng? NÕu kh«ng, t¹i sao? NÕu thÊy nªn t¸ch ra, th× yªu cÇu nãi râ h×nh thøc t¸ch. 10) Ban chÊp hµnh cã nªn bÇu ra mét nhãm trung t©m ®Ó chØ ®¹o kh«ng? NÕu cã, th× cô thÓ bÇu nh− thÕ nµo? cã th−êng xuyªn kiÓm tra nhãm Êy kh«ng? ®ång chÝ cã hµi lßng víi viÖc thµnh lËp nhãm Êy kh«ng? 11) §ång chÝ cã thÊy nªn cã vµ cã thÓ cã nh÷ng ®iÒu lÖ viÕt thµnh v¨n cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng kh«ng? 12) §ång chÝ cã thÊy viÖc ghi vµo ®iÒu lÖ ®¶ng nh÷ng quy ®Þnh nµo ®ã vÒ çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng (ban chÊp hµnh vµ çc tæ chøc kh¸c) lµ cã lîi kh«ng? NÕu thÊy nªn th× yªu cÇu v¹ch ra nh÷ng quy ®Þnh Êy. 13) §ång chÝ cã cho r»ng nªn quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ ®¶ng nh÷ng quyÒn h¹n râ rµng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong viÖc chØ ®Þnh (vµ khai trõ) çc uû viªn trong çc ban chÊp hµnh vµ çc tæ chøc kh¸c kh«ng? Nh÷ng quyÒn h¹n râ rµng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i lµ nh÷ng quyÒn h¹n g×? 14) Cã nªn b¶o vÖ quyÒn tù chñ cña çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng b»ng nh÷ng quy ®Þnh ®Æc

PhiÕu ®iÒu tra 363

biÖt kh«ng, vµ nÕu nªn, th× cô thÓ b»ng nh÷ng quy ®Þnh nµo? 15) Ban chÊp hµnh, nhãm hay tæ v.v. mµ ®ång chÝ ®· tham gia th−êng häp bao nhiªu lÇn? NÕu cã thÓ, h·y kÓ chÝnh x¸c tÊt c¶ çc cuéc häp trong thêi gian ®ång chÝ c«ng t¸c. NÕu kh«ng thÓ ®−îc, h·y kÓ −íc l−îng. NÕu häp th−êng xuyªn cã g©y nh÷ng bÊt tiÖn g× kh«ng? Theo kinh nghiÖm cña ®ång chÝ th× trung b×nh hµng th¸ng cã thÓ vµ cÇn ph¶i häp bao nhiªu buæi vµ sè ng−êi tham dù lµ bao nhiªu?

ViÕt tr−íc ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin, t.V Theo ®óng b¶n th¶o

364

Nh÷ng ®o¹n ghi çc lêi ph¸t biÓu

t¹i c©u l¹c bé b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬ 1 1 1

Biªn b¶n ngµy 5 th¸ng ba 1905

I

L ª - n i n . §Ò nghÞ tÊt c¶ mäi kÕt qu¶ c«ng t¸c cña chi héi ph¶i ®−îc c«ng bè cho mäi ng−êi biÕt, – tr−íc hÕt Xtª-pa-nèp ph¶i tr×nh bµy mét b¶n b¸o ço viÕt, còng nh− çc biªn b¶n. B¶n tæng hîp nh÷ng biªn b¶n Êy th× chuyÓn cho ®¹i héi; nh÷ng biªn b¶n Êy cã thÓ cung cÊp nhiÒu ®iÒu thùc tÕ cho c«ng viÖc cña ®¹i héi. TiÕc thay, b¶n b¸o ço cña Xtª-pa-nèp l¹i mang tÝnh chÊt qu¸ trõu t−îng. §Ó cã thÓ tõ nh÷ng b¶n b¸o ço Êy rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c d−íi h×nh thøc çc b¶n nghÞ quyÕt, nh÷ng b¶n b¸o ço Êy ph¶i cô thÓ h¬n. §Ó lµm viÖc nµy t«i ®Ò nghÞ so¹n mét b¶n phiÕu ®iÒu tra cho çc ®ång chÝ ë n−íc ngoµi vµ ë trong n−íc, h¬n n÷a hä ph¶i tr¶ lêi chÝnh x¸c vÒ nh÷ng c©u hái ®−îc ®Ò ra (cã, kh«ng, møc ®é). Ghi tØ mØ c«ng t¸c cña hä, thÝ dô: ®· ho¹t ®éng ë thµnh phè nµo, ®· gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµo trong çc cuéc héi nghÞ vµ v.v.. Tuy r»ng nh÷ng kÕt luËn tæng qu¸t còng cã thÓ ®em l¹i mét çi g× ®ã, nh−ng – t«i nh¾c l¹i – tõ nh÷ng kÕt luËn Êy kh«ng thÓ rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c. V× vËy, t«i ®Ò nghÞ tæ h·y so¹n ra mét b¶n ghi çc c©u hái, råi ph©n ph¸t cho çc ®ång chÝ ë n−íc ngoµi vµ ë trong n−íc ®Ó çc ®ång chÝ Êy ph¶i tr¶ lêi ng¾n gän vÒ tÊt c¶ çc c©u hái.

Nh÷ng ®o¹n ghi çc lêi ph¸t biÓu 365

NÕu chóng ta cã ®−îc nh÷ng tµi liÖu nguyªn khai Êy (nÕu cã kho¶ng 100 - 200 ®ång chÝ tr¶ lêi), th× ®¹i héi cã thÓ sö dông nh÷ng tµi liÖu Êy ®Ó ®−a ra nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c.

T«i nh¾c l¹i nh÷ng ®Ò nghÞ cña t«i: thø nhÊt, cÇn ®−a ra mét b¶n tæng hîp tÊt c¶ çc biªn b¶n, còng nh− chÝnh nh÷ng biªn b¶n Êy tr×nh lªn ®¹i héi; thø hai, cÇn so¹n th¶o mét b¶n ghi çc c©u hái. Vµ cÇn ph¶i lµm viÖc nµy ngay b©y giê, kh«ng ®−îc chËm trÔ, thËm chÝ t«i ®Ò nghÞ vøt bá tÊt c¶ mäi c«ng viÖc cña chi héi vµ s¾p xÕp l¹i tÊt c¶ çc biªn b¶n vµ th¶o mét b¶n b¸o ço, theo nh÷ng biªn b¶n Êy, ®Ó tr×nh lªn ®¹i héi.

II

L ª - n i n . §Õn nay, sau khi ®· ra b¶n th«ng b¸o vÒ viÖc

triÖu tËp §¹i héi III, th× c«ng viÖc cña çc chi héi l¹i mang mét tÝnh chÊt kh¸c. Chi héi ®· ho¹t ®éng ®−îc hai th¸ng råi, thÕ mµ vÉn lµm ®−îc Ýt qu¸: kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc biªn b¶n ®Òu ®· ®−îc so¹n xong, vÉn ch−a viÕt çc b¶n b¸o ço; cÇn lµm gÊp viÖc nµy, cã nh− vËy nh÷ng c«ng viÖc Êy míi kh«ng bÞ uæng phÝ vµ míi mang mét ý nghÜa thùc tiÔn, nghÜa lµ cÇn tr×nh bµy tÊt c¶ nh÷ng viÖc Êy víi ®¹i héi. §Ó cã thÓ nhanh chãng cã ®−îc çc biªn b¶n ®Ó tr×nh lªn ®¹i héi, t«i ®Ò nghÞ toµn tæ h·y dån vµo gióp ®ì çc th− ký. T«i xin nh¾c l¹i, nÕu tæ kh«ng kÕt thóc c«ng viÖc nµy, th× tÊt c¶ çc viÖc lµm cña nã cã nguy c¬ n»m nguyªn ë tæ, vËy mµ nh÷ng c«ng viÖc Êy l¹i cã thÓ gãp phÇn th¶o ra nh÷ng kÕ ho¹ch tæ chøc. TiÕp n÷a t«i ®Ò nghÞ ph¶i lËp tøc b¾t tay vµo viÖc so¹n th¶o b¶n ghi çc c©u hái – ph¶i lµm gÊp tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc Êy, t×nh h×nh kh«ng chê ®îi, ®¹i héi cã thÓ häp trong mét ngµy rÊt gÇn ®©y. Tèt h¬n hÕt h·y uû nhiÖm cho mét tiÓu ban riªng so¹n th¶o b¶n ghi çc c©u hái.

V.I. Lª-nin 366

III L ª - n i n . T«i hoµn toµn kh«ng ph¶n ®èi ®Ò nghÞ cña

®ång chÝ ¤n-ga. Cßn vÒ kinh nghiÖm cña t«i th× víi tèc ®é nhanh chãng cña nh÷ng sù kiÖn hiÖn nay ®ang diÔn ra, còng nh− çc ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng ®· thay ®æi nhanh chãng nh− hiÖn nay, t«i nghÜ r»ng t«i kh«ng cã ®−îc mét kinh nghiÖm nh− vËy. T«i ®· so¹n mét b¶n ghi çc c©u hái, nh−ng b¶n ®ã cßn chung qu¸. T«i ®Ò nghÞ bÇu nh÷ng ®ång chÝ cã nhiÒu kinh nghiÖm vµo tiÓu ban so¹n b¶n ghi çc c©u hái, vµ ®Èy c«ng viÖc nµy lªn cµng nhanh cµng tèt.

In lÇn ®Çu n¨m 1934 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XXVI Theo ®óng biªn b¶n

367

NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi 1 1 2

Do sù ph¸t triÓn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, sù ph¸t triÓn cña phong trµo quÇn chóng c«ng nh©n ë Nga ®−îc ®¸nh dÊu b»ng ba b−íc qu¸ ®é tuyÖt diÖu. B−íc qu¸ ®é thø nhÊt: tõ nh÷ng tæ tuyªn truyÒn nhá bÐ ®Õn viÖc cæ ®éng kinh tÕ réng lín trong quÇn chóng; b−íc qu¸ ®é thø hai – ®Õn viÖc cæ ®éng chÝnh trÞ trªn quy m« réng lín vµ ®Õn nh÷ng cuéc biÓu t×nh c«ng khai ngoµi ®−êng phè; b−íc qu¸ ®é thø ba – ®Õn néi chiÕn thËt sù, ®Õn ®Êu tranh çch m¹ng trùc tiÕp, ®Õn khëi nghÜa vò trang cña nh©n d©n. Mçi b−íc qu¸ ®é ®ã ®Òu ®−îc chuÈn bÞ, mét mÆt, bëi c«ng t¸c t− t−ëng x· héi chñ nghÜa theo mét ph−¬ng h−íng chñ yÕu; mÆt kh¸c, bëi nh÷ng thay ®æi s©u s¾c trong ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vµ trong toµn bé tr¹ng th¸i t©m lý cña giai cÊp c«ng nh©n, bëi viÖc çc tÇng líp ngµy cµng réng lín h¬n trong giai cÊp c«ng nh©n ®· ®øng dËy ®Êu tranh mét çch cã ý thøc h¬n vµ tÝch cùc h¬n. Cã khi nh÷ng thay ®æi Êy diÔn ra mét çch lÆng lÏ, giai cÊp v« s¶n tÝch luü lùc l−îng ë hËu tr−êng, kh«ng thÊy ®−îc, nhiÒu khi khiÕn cho nh÷ng ng−êi trÝ thøc thÊt väng vÒ tÝnh chÊt v÷ng ch¾c vµ søc sèng cña phong trµo quÇn chóng. Råi tiÕp ®ã lµ mét b−íc ngoÆt, vµ toµn bé phong trµo çch m¹ng tùa hå ®ét nhiªn ®−îc n©ng lªn mét giai ®o¹n míi, cao h¬n. Giai cÊp v« s¶n vµ ®éi tiªn phong cña nã, §¶ng d©n chñ - x· héi, ®øng tr−íc nh÷ng nhiÖm vô míi vÒ mÆt thùc tiÔn, vµ nh÷ng lùc l−îng míi mÎ – mµ kh«ng mét ng−êi nµo l¹i ngê tíi ngay trong ®ªm

V.I. Lª-nin 368

tr−íc cña b−íc ngoÆt – tùa hå nh− mäc tõ d−íi ®Êt lªn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô Êy. Nh−ng tÊt c¶ mäi ®iÒu ®ã x¶y ra kh«ng ph¶i ngay tøc kh¾c, kh«ng ph¶i kh«ng cã dao ®éng, kh«ng ph¶i kh«ng cã ®Êu tranh gi÷a çc xu h−íng trong néi bé §¶ng d©n chñ - x· héi, kh«ng ph¶i kh«ng quay trë l¹i nh÷ng quan ®iÓm cò kü, t−ëng nh− ®· lçi thêi vµ bÞ ch«n vïi tõ l©u.

§¶ng d©n chñ - x· héi ë Nga ngay hiÖn nay còng ®ang tr¶i qua mét trong nh÷ng thêi kú dao ®éng nh− vËy. §· cã lóc viÖc chuyÓn sang cæ ®éng chÝnh trÞ më ®−êng qua nh÷ng häc thuyÕt c¬ héi chñ nghÜa, ®· cã lóc ng−êi ta sî r»ng chóng ta kh«ng ®ñ søc ®Ó lµm nh÷ng nhiÖm vô míi, ®· cã lóc ng−êi ta biÖn hé sù l¹c hËu cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi nh÷ng yªu cÇu cña giai cÊp v« s¶n b»ng viÖc lÆp ®i lÆp l¹i qu¸ nhiÒu danh tõ "giai cÊp", hay lµ b»ng viÖc gi¶i thÝch quan hÖ gi÷a ®¶ng vµ giai cÊp theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa theo ®u«i. TiÕn tr×nh cña phong trµo ®· quÐt s¹ch tÊt c¶ nh÷ng sù sî h·i thiÓn cËn vµ nh÷ng quan ®iÓm l¹c hËu Êy. HiÖn nay cao trµo míi còng l¹i kÌm theo – tuy d−íi mét h×nh thøc h¬i kh¸c – víi cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng tæ vµ xu h−íng lçi thêi. Ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· ®−îc sèng l¹i d−íi d¹ng ph¸i "Tia löa" míi. §Ó lµm cho s¸ch l−îc vµ tæ chøc cña chóng ta thÝch øng víi nh÷ng nhiÖm vô míi, chóng ta ph¶i kh¾c phôc sù chèng ®èi cña nh÷ng lý luËn c¬ héi chñ nghÜa vÒ "nh÷ng cuéc biÓu t×nh kiÓu cao cÊp" (kÕ ho¹ch cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng), hay lµ vÒ "tæ chøc - qu¸ tr×nh"; chóng ta ph¶i ®Êu tranh víi sù lo ng¹i mét çch ph¶n ®éng tr−íc viÖc "Ên ®Þnh" cuéc khëi nghÜa, hoÆc tr−íc nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Mét lÇn n÷a ng−êi ta l¹i lÊy viÖc lÆp l¹i qu¸ nhiÒu (vµ rÊt nhiÒu khi d¹i dét) danh tõ "giai cÊp" vµ h¹ thÊp nhiÖm vô cña ®¶ng ®èi víi giai cÊp ®Ó biÖn hé cho sù l¹c hËu cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi nh÷ng yªu cÇu cÊp b¸ch cña giai cÊp v« s¶n. KhÈu hiÖu "tÝnh

NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi 369

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V.I. Lª-nin "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi". – 1905

¶nh thu nhá

V.I. Lª-nin 370 NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi 371

chñ ®éng cña c«ng nh©n" l¹i bÞ ng−êi ta l¹m dông. Ng−êi ta sïng b¸i nh÷ng h×nh thøc thÊp nhÊt cña tÝnh chñ ®éng vµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng h×nh thøc cao nhÊt cña tÝnh chñ ®éng thËt sù d©n chñ - x· héi, cña tinh thÇn s¸ng kiÕn thËt sù çch m¹ng cña b¶n th©n giai cÊp v« s¶n.

Kh«ng cßn mét chót nghi ngê g× n÷a, c¶ lÇn nµy, tiÕn tr×nh cña phong trµo còng sÏ quÐt s¹ch tÊt c¶ nh÷ng tµn d− Êy cña nh÷ng quan ®iÓm lçi thêi vµ kh«ng cã søc sèng. Tuy nhiªn, viÖc quÐt s¹ch Êy hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ lµ ë chç b¸c bá nh÷ng sai lÇm cò, mµ phÇn lín h¬n nhiÒu lµ ë chç tiÕn hµnh c«ng t¸c çch m¹ng tÝch cùc nh»m thùc tÕ thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô míi, nh»m thu hót nh÷ng lùc l−îng míi vµo trong ®¶ng ta vµ sö dông nh÷ng lùc l−îng míi Êy; nh÷ng lùc l−îng Êy ngµy nay ®ang tiÕn vµo tr−êng ho¹t ®éng çch m¹ng mét çch hÕt søc ®«ng ®¶o. ChÝnh nh÷ng vÊn ®Ò Êy cña c«ng t¸c çch m¹ng tÝch cùc ph¶i lµ ®èi t−îng chñ yÕu trong c«ng t¸c cña §¹i héi III s¾p tíi; tÊt c¶ mäi ®¶ng viªn chóng ta ngµy nay, trong c«ng t¸c ®Þa ph−¬ng vµ c«ng t¸c chung, ph¶i tËp trung tÊt c¶ t©m trÝ chÝnh lµ vµo nh÷ng vÊn ®Ò Êy. Nh÷ng nhiÖm vô míi tr−íc m¾t chóng ta lµ g×, chóng t«i ®· nãi tíi nhiÒu lÇn trªn nh÷ng nÐt chung. Nh÷ng nhiÖm vô Êy lµ: më réng tuyªn truyÒn vµo nh÷ng tÇng líp míi trong d©n nghÌo ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n; x©y dùng mét tæ chøc réng r·i h¬n, c¬ ®éng h¬n vµ v÷ng vµng h¬n; chuÈn bÞ khëi nghÜa vµ vò trang nh©n d©n; vµ liªn hiÖp víi ph¸i d©n chñ çch m¹ng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu Êy. Nh÷ng lùc l−îng míi ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô Êy lµ g×, ®iÒu ®ã ®· ®−îc nãi lªn mét çch hïng hån qua nh÷ng tin tøc vÒ çc cuéc tæng b·i c«ng ë toµn n−íc Nga, vÒ çc cuéc ®×nh c«ng vµ vÒ khÝ thÕ çch m¹ng trong thanh niªn, trong trÝ thøc d©n chñ nãi chung vµ thËm chÝ trong nhiÒu giíi t− s¶n. Sù tån t¹i cña nh÷ng lùc l−îng t−¬i trÎ lín lao Êy vµ lßng tin v÷ng ch¾c r»ng thËm chÝ ngay c¶ sù s«i ®éng çch m¹ng hiÖn nay ch−a tõng thÊy ë Nga còng

V.I. Lª-nin 372

chØ míi lan trµn ®Õn mét phÇn nhá cña toµn bé khèi dù tr÷ khæng lå chÊt ch¸y trong giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, – tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®¶m b¶o mét çch hoµn toµn vµ tuyÖt ®èi r»ng nh÷ng nhiÖm vô míi cã thÓ vµ nhÊt ®Þnh sÏ ®−îc gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò thùc tiÔn ®Æt ra tr−íc m¾t chóng ta tr−íc hÕt lµ cô thÓ lµm çch nµo ®Ó sö dông, chØ ®¹o, thèng nhÊt vµ tæ chøc nh÷ng lùc l−îng míi Êy; cô thÓ lµm çch nµo ®Ó tËp trung c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi chñ yÕu vµo nh÷ng nhiÖm vô míi, cao h¬n do t×nh h×nh ®Ò ra, vµ ®ång thêi hoµn toµn kh«ng quªn nh÷ng nhiÖm vô cò, th«ng th−êng, ®ang vµ sÏ ®Ò ra tr−íc m¾t chóng ta, chõng nµo mµ thÕ giíi cña sù bãc lét t− b¶n chñ nghÜa cßn tån t¹i.

§Ó v¹ch ra mét sè ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tiÔn nµy, chóng ta b¾t ®Çu b»ng mét thÝ dô tuy cã tÝnh chÊt ç biÖt nh−ng theo ý chóng t«i, l¹i rÊt tiªu biÓu. Çch ®©y kh«ng l©u, ngay tr−íc ngµy çch m¹ng bïng næ, t¹p chÝ "Gi¶i phãng" cña ph¸i t− s¶n - tù do (sè 63) ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò c«ng t¸c tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Trong khi chó ý theo dâi cuéc ®Êu tranh gi÷a hai xu h−íng trong §¶ng d©n chñ - x· héi, t¹p chÝ "Gi¶i phãng" kh«ng bá lì mét c¬ héi nµo ®Ó lîi dông, lÇn nµy qua lÇn kh¸c viÖc tê "Tia löa" míi quay vÒ "chñ nghÜa kinh tÕ", vµ ®Ó nhÊn m¹nh (nh©n cuèn s¸ch nhá mÞ d©n cña "Ra-b«-tsi") mèi thiÖn c¶m s©u s¾c cã tÝnh nguyªn t¾c cña tê b¸o Êy ®èi víi "chñ nghÜa kinh tÕ". Tê b¸o cña ph¸i tù do ®· v¹ch ra mét çch ®óng ®¾n r»ng tõ cuèn s¸ch nhá Êy (xem tê "TiÕn lªn", sè 2, nãi vÒ cuèn s¸ch nµy1)) kh«ng tr¸nh khái ®i tíi kÕt luËn lµ phñ nhËn hoÆc h¹ thÊp vai trß cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng. VÒ nh÷ng ý kiÕn hoµn toµn sai lÇm cña "Ra-b«-tsi" cho r»ng sau khi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt chÝnh thèng giµnh ®−îc th¾ng lîi th× ®Êu tranh kinh tÕ bÞ coi nhÑ, t¹p chÝ "Gi¶i phãng" viÕt nh− sau: _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 197 - 209.


"¶o t−ëng cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga hiÖn ®¹i lµ ë chç ®¶ng Êy sî c«ng t¸c v¨n hãa, sî nh÷ng con ®−êng hîp ph¸p, sî "chñ nghÜa kinh tÕ", sî çi gäi lµ nh÷ng h×nh thøc phi chÝnh trÞ cña phong trµo c«ng nh©n, mµ kh«ng hiÓu r»ng chØ cã c«ng t¸c v¨n hãa, chØ cã nh÷ng h×nh thøc hîp ph¸p vµ phi chÝnh trÞ míi cã thÓ t¹o ra ®−îc mét c¬ së ®ñ v÷ng ch¾c vµ ®ñ réng r·i cho mét phong trµo c«ng nh©n xøng ®¸ng víi çi tªn phong trµo çch m¹ng. Vµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" ®· khuyªn nh÷ng ng−êi trong ph¸i m×nh h·y "giµnh lÊy sù chñ ®éng trong viÖc x©y dùng mét phong trµo nghiÖp ®oµn cña c«ng nh©n", kh«ng ph¶i chèng l¹i mµ cïng s¸t çnh víi §¶ng d©n chñ - x· héi; vµ ®ång thêi cã mét sù so s¸nh víi t×nh h×nh tr−íc ®©y cña phong trµo c«ng nh©n ë §øc trong thêi kú cã ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa.

§©y kh«ng ph¶i chç ®Ó nãi vÒ sù so s¸nh hÕt søc sai lÇm Êy. Tr−íc hÕt cÇn ph¶i nãi sù thËt vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®èi víi nh÷ng h×nh thøc hîp ph¸p cña phong trµo c«ng nh©n. N¨m 1902 chóng t«i ®· viÕt trong cuèn "Lµm g×?"1) nh− sau: "ViÖc hîp ph¸p hãa çc héi c«ng nh©n phi x· héi chñ nghÜa vµ phi chÝnh trÞ ®· b¾t ®Çu ®−îc tiÕn hµnh ë Nga". "Tõ nay chóng ta kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn trµo l−u Êy". TÝnh ®Õn nh− thÕ nµo? cuèn s¸ch Êy nªu lªn vÊn ®Ò ®ã, vµ ®· chØ ra sù cÇn thiÕt ph¶i v¹ch trÇn kh«ng nh÷ng çc häc thuyÕt Du-ba-tèp, mµ cßn ph¶i v¹ch trÇn tÊt c¶ nh÷ng bµi diÔn v¨n ®Çy giäng tù do, ªm ¸i vÒ vÊn ®Ò "hîp t¸c giai cÊp" (khi mêi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tiÕn hµnh hîp t¸c, t¹p chÝ "Gi¶i phãng" hoµn toµn thõa nhËn nhiÖm vô thø nhÊt, nh−ng lê ®i kh«ng nãi ®Õn nhiÖm vô thø hai). Cuèn s¸ch ®ã viÕt tiÕp: "Lµm nh− thÕ tuyÖt nhiªn kh«ng cã nghÜa lµ quªn r»ng viÖc hîp ph¸p hãa phong trµo _________________________________________________________________________________


V.I. Lª-nin 374

c«ng nh©n, kÕt côc, kh«ng cã lîi cho bän Du-ba-tèp, mµ cã lîi cho ta". Trong lóc v¹ch trÇn chñ nghÜa Du-ba-tèp vµ chñ nghÜa tù do trong nh÷ng cuéc héi häp hîp ph¸p, chóng t«i cã ph©n biÖt lóa m× víi c©y cá d¹i. "Cßn lóa m×, ®ã lµ ë chç çc tÇng líp c«ng nh©n ngµy cµng réng r·i h¬n vµ nh÷ng tÇng líp l¹c hËu nhÊt ®· chó ý ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ x· héi; ®ã lµ ë chç chóng ta, nh÷ng ng−êi çch m¹ng, khái ph¶i ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc n¨ng vÒ thùc chÊt lµ hîp ph¸p (phæ biÕn s¸ch b¸o hîp ph¸p, t−¬ng tÕ, v.v.) vµ lµ nh÷ng chøc n¨ng mµ nÕu ®−îc ph¸t triÓn th× nhÊt ®Þnh sÏ ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng tµi liÖu ngµy cµng dåi dµo h¬n cho c«ng t¸c cæ ®éng".

Qua ®ã ta thÊy râ rµng lµ vÒ vÊn ®Ò "sî h·i" tr−íc nh÷ng h×nh thøc hîp ph¸p cña phong trµo th×, chÝnh t¹p chÝ "Gi¶i phãng" ®· hoµn toµn biÕn thµnh n¹n nh©n cña "¶o t−ëng". Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng kh«ng nh÷ng kh«ng sî nh÷ng h×nh thøc Êy mµ cßn trùc tiÕp v¹ch ra sù tån t¹i cña nh÷ng c©y cá d¹i còng nh− nh÷ng c©y lóa m× trong nh÷ng h×nh thøc Êy. Do ®ã mµ nh÷ng nghÞ luËn cña t¹p chÝ "Gi¶i phãng" chØ che ®Ëy nçi sî h·i thËt sù (vµ cã c¬ së) cña ph¸i tù do tr−íc viÖc §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng v¹ch trÇn b¶n chÊt giai cÊp cña chñ nghÜa tù do.

Nh−ng, xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm nh÷ng nhiÖm vô hiÖn giê mµ nãi th× vÊn ®Ò lµm cho chóng ta ®Æc biÖt quan t©m lµ vÊn ®Ò gi¶i phãng nh÷ng ng−êi çch m¹ng khái mét sè chøc n¨ng cña hä. ChÝnh thêi kú b¾t ®Çu cña cuéc çch m¹ng mµ chóng ta hiÖn nay ®ang tr¶i qua ®· lµm cho vÊn ®Ò nµy cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt nãng hæi vµ ®Æc biÖt réng lín. Chóng t«i ®· viÕt trong cuèn "Lµm g×?"1): "Chóng ta cµng tiÕn hµnh kiªn quyÕt cuéc ®Êu tranh çch m¹ng th× chÝnh phñ cµng b¾t _________________________________________________________________________________



buéc ph¶i hîp ph¸p hãa mét phÇn c«ng t¸c nghiÖp ®oµn, ®iÒu ®ã sÏ cµng gi¶m bít phÇn viÖc cña chóng ta". Nh−ng ngoµi çch nµy ra, cuéc ®Êu tranh çch m¹ng kiªn quyÕt cßn lµm gi¶m nhÑ mét "phÇn viÖc cña chóng ta" b»ng nhiÒu çch kh¸c. T×nh h×nh hiÖn nay kh«ng nh÷ng chØ "hîp ph¸p hãa" nhiÒu çi tr−íc ®©y bÞ ng¨n cÊm. T×nh h×nh ®ã ®· më réng phong trµo ®Õn møc ®é lµ, ngoµi viÖc chÝnh phñ hîp ph¸p hãa ra th× nhiÒu viÖc tr−íc ®©y ®−îc coi lµ vµ thùc tÕ lµ c«ng viÖc mµ chØ ng−êi çch m¹ng míi lµm ®−îc, th× giê ®©y ®· b−íc vµo ph¹m vi thùc tiÔn, ®· trë thµnh viÖc b×nh th−êng vµ quÇn chóng cã kh¶ n¨ng lµm næi. Toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña phong trµo d©n chñ - x· héi cã ®Æc ®iÓm lµ bÊt chÊp mäi trë ng¹i, nã ®· giµnh ®−îc cho b¶n th©n nã sù tù do hµnh ®éng ngµy cµng lín h¬n, bÊt chÊp luËt ph¸p cña Nga hoµng vµ çc biÖn ph¸p cña c¶nh s¸t. Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng tùa hå nh− bao quanh m×nh mét bÇu kh«ng khÝ ®ång t×nh vµ ñng hé nhÊt ®Þnh nµo ®ã mµ chÝnh phñ kh«ng thÓ cã ®−îc, mét bÇu kh«ng khÝ ®ång t×nh vµ ñng hé trong giai cÊp c«ng nh©n còng nh− trong çc giai cÊp kh¸c (®−¬ng nhiªn çc giai cÊp nµy chØ t¸n thµnh mét phÇn nhá nh÷ng yªu s¸ch cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n). Trong b−íc ®Çu cña phong trµo, ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i tiÕn hµnh rÊt nhiÒu c«ng t¸c hÇu nh− lµ cã tÝnh chÊt v¨n hãa, ph¶i tËp trung søc lùc cña m×nh hÇu nh− chØ vµo viÖc cæ ®éng kinh tÕ. Ngµy nay nh÷ng chøc n¨ng Êy lÇn l−ît ngµy cµng ®−îc chuyÓn qua tay nh÷ng lùc l−îng míi, nh÷ng tÇng líp réng r·i h¬n ®ang ®−îc l«i cuèn vµo phong trµo. Nh÷ng tæ chøc çch m¹ng ngµy cµng tËp trung vµo tay m×nh chøc n¨ng l·nh ®¹o chÝnh trÞ thùc sù, chøc n¨ng chØ ra nh÷ng kÕt luËn d©n chñ - x· héi rót ra tõ nh÷ng biÓu hiÖn ph¶n kh¸ng cña c«ng nh©n vµ nh÷ng biÓu hiÖn bÊt m·n cña nh©n d©n. Lóc ®Çu chóng ta ph¶i d¹y A. B. C. cho c«ng nh©n, hiÓu theo nghÜa ®en vµ nghÜa bãng cña danh tõ Êy. B©y giê tr×nh ®é hiÓu biÕt chÝnh trÞ ®· ®−îc n©ng

V.I. Lª-nin 376

lªn rÊt nhiÒu ®Õn nçi chóng ta cã thÓ vµ cÇn ph¶i tËp trung tÊt c¶ søc lùc cña m×nh vµo nh÷ng môc tiªu d©n chñ - x· héi trùc tiÕp h¬n cña viÖc l·nh ®¹o mét çch cã tæ chøc dßng th¸c çch m¹ng. HiÖn nay nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do vµ b¸o chÝ hîp ph¸p ®ang lµm rÊt nhiÒu c«ng t¸c "chuÈn bÞ", mµ tõ tr−íc tíi nay nh÷ng c«ng t¸c nµy ®· chiÕm qu¸ nhiÒu søc lùc cña chóng ta. ViÖc tuyªn truyÒn c«ng khai nh÷ng t− t−ëng vµ yªu s¸ch d©n chñ b©y giê kh«ng bÞ chÝnh phñ ®· suy yÕu truy n· n÷a, nã ®· lan réng ®Õn møc lµ chóng ta ph¶i thÝch øng víi quy m« hoµn toµn míi cña phong trµo. TÊt nhiªn, trong c«ng t¸c chuÈn bÞ Êy võa cã c¶ loµi cá d¹i lÉn c©y lóa m×. DÜ nhiªn, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi giê ®©y sÏ ph¶i chó ý ngµy cµng nhiÒu h¬n n÷a ®Õn viÖc ®Êu tranh chèng ¶nh h−ëng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ®èi víi c«ng nh©n. Nh−ng chÝnh c«ng t¸c nµy míi sÏ chøa ®ùng thËt nhiÒu néi dung thËt sù d©n chñ - x· héi h¬n lµ sù ho¹t ®éng tr−íc ®©y cña chóng ta, mét sù ho¹t ®éng mµ chñ yÕu lµ nh»m thøc tØnh sè quÇn chóng ch−a gi¸c ngé vÒ chÝnh trÞ.

Phong trµo nh©n d©n cµng lan réng, th× b¶n chÊt thËt sù cña çc giai cÊp kh¸c nhau sÏ cµng béc lé h¬n, th× nhiÖm vô ®¶ng l·nh ®¹o giai cÊp vµ trë thµnh ng−êi tæ chøc cña giai cÊp, chø kh«ng ph¶i ch¹y theo ®u«i sù biÕn, sÏ cµng trë nªn cÊp b¸ch h¬n. Mäi tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cµng ph¸t triÓn ë kh¾p n¬i, th× sù trèng rçng vµ tÝnh chÊt v« néi dung cña nh÷ng lêi nãi cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" vÒ tÝnh chñ ®éng nãi chung vµ nh÷ng ng−êi to måm1) lu«n h¨ng h¸i lÆp l¹i, cµng trë nªn râ rµng h¬n, th× ý nghÜa cña tÝnh chñ ®éng d©n chñ - x· héi cµng thÓ hiÖn ra nhiÒu h¬n vµ nh÷ng yªu cÇu mµ t×nh h×nh ®Ò ra cho tinh thÇn s¸ng kiÕn çch m¹ng cña chóng ta cµng cao h¬n. Nh÷ng dßng th¸c _________________________________________________________________________________

1) Trong b¸o "TiÕn lªn", dßng ch÷ "nh÷ng ng−êi to måm" ®−îc thay b»ng dßng ch÷ "nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi".


ngµy cµng nhiÒu cña phong trµo x· héi cµng trë nªn réng lín, th× tæ chøc d©n chñ - x· héi v÷ng m¹nh cã kh¶ n¨ng kh¬i nh÷ng ngßi, l¹ch míi cho nh÷ng dßng th¸c Êy, cµng trë nªn quan träng. Sù tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng d©n chñ, ®−îc tiÕn hµnh ®éc lËp ®èi víi chóng ta, cµng lµm lîi cho chóng ta, th× sù l·nh ®¹o cã tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi nh»m b¶o vÖ tÝnh ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n cµng quan träng.

Thêi ®¹i çch m¹ng ®èi víi §¶ng d©n chñ - x· héi còng gièng thêi chiÕn ®èi víi qu©n ®éi. Ph¶i më réng hµng ngò çn bé cña ®éi qu©n chóng ta, ph¶i chuyÓn ®éi qu©n Êy tõ chç lµ nh÷ng ®éi qu©n hßa b×nh thµnh nh÷ng ®éi qu©n chiÕn ®Êu, ph¶i huy ®éng lùc l−îng dù tr÷ vµ hËu bÞ, cÇn kªu gäi nh÷ng ng−êi võa nhËn ®−îc giÊy nghØ ng¬i h·y ®øng d−íi l¸ qu©n kú, h·y tæ chøc nh÷ng binh ®oµn phô trî míi, çc ®¬n vÞ vµ bé phËn phôc vô. Kh«ng ®−îc quªn r»ng trong chiÕn tranh kh«ng tr¸nh khái vµ cÇn ph¶i bæ sung ®éi ngò cña m×nh b»ng nh÷ng t©n binh Ýt ®−îc huÊn luyÖn, rÊt nhiÒu khi ph¶i thay thÕ sÜ quan b»ng nh÷ng binh sÜ b×nh th−êng, xóc tiÕn vµ ®¬n gi¶n hãa viÖc ®Ò b¹t binh sÜ thµnh sÜ quan.

Nãi tr¾ng ra lµ: ph¶i hÕt søc më réng hµng ngò cña tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng vµ çc tæ chøc gÇn ®¶ng, ®Ó cã thÓ chót Ýt theo kÞp dßng th¸c nghÞ lùc çch m¹ng cña nh©n d©n ®· lín m¹nh tíi tr¨m lÇn. DÜ nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i g¸c l¹i viÖc kiªn tr× huÊn luyÖn vµ gi¸o dôc cã hÖ thèng nh÷ng ch©n lý cña chñ nghÜa M¸c. Kh«ng ph¶i thÕ ®©u, tuy nhiªn chóng ta ph¶i nhí r»ng hiÖn nay trong viÖc huÊn luyÖn vµ gi¸o dôc, b¶n th©n hµnh ®éng qu©n sù cã mét ý nghÜa to lín h¬n nhiÒu, nh÷ng hµnh ®éng qu©n sù Êy sÏ d¹y nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc huÊn luyÖn theo ®óng h−íng cña chóng ta vµ hoµn toµn theo h−íng cña chóng ta. Ph¶i nhí r»ng lßng trung thµnh "gi¸o ®iÒu" cña chóng ta ®èi víi chñ nghÜa M¸c hiÖn ®ang ®−îc t¨ng c−êng

V.I. Lª-nin 378

do chç tiÕn tr×nh cña nh÷ng sù kiÖn çch m¹ng ®ang cung cÊp nh÷ng bµi häc cô thÓ cho quÇn chóng ë kh¾p mäi n¬i vµ tÊt c¶ nh÷ng bµi häc Êy chÝnh ®ang chøng thùc tÝn ®iÒu cña chóng ta. Do ®ã chóng ta kh«ng ph¶i nãi ®Õn viÖc tõ bá tÝn ®iÒu, ®Õn viÖc gi¶m bít th¸i ®é kh«ng tin cËy vµ ngê vùc cña chóng ta ®èi víi nh÷ng ng−êi trÝ thøc m¬ hå vµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng rçng tuÕch. Hoµn toµn tr¸i l¹i. Chóng t«i nãi tíi nh÷ng ph−¬ng ph¸p míi trong viÖc d¹y tÝn ®iÒu mµ kh«ng mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo ®−îc phÐp quªn. Chóng t«i nãi, hiÖn nay ®iÒu hÕt søc quan träng lµ lîi dông nh÷ng bµi häc cô thÓ cña nh÷ng sù biÕn çch m¹ng vÜ ®¹i ®Ó d¹y kh«ng ph¶i cho çc nhãm tæ nh− tr−íc, mµ cho quÇn chóng vÒ nh÷ng bµi häc cò kü "gi¸o ®iÒu" cña chóng t«i, thÝ dô, bµi häc nãi r»ng trong thùc tÕ cÇn ph¶i kÕt hîp ph−¬ng ph¸p khñng bè víi khëi nghÜa cña quÇn chóng, r»ng ph¶i biÕt nh×n thÊy ®»ng sau chñ nghÜa tù do cña çi x· héi Nga cã häc thøc lµ nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp t− s¶n ë n−íc ta (xem cuéc bót chiÕn cña chóng t«i víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vÒ vÊn ®Ò nµy trong tê "TiÕn lªn", sè 31)).

Nh− vËy lµ vÊn ®Ò ®−îc nãi ®Õn kh«ng ph¶i lµ lµm gi¶m bít th¸i ®é nghiªm kh¾c d©n chñ - x· héi cña chóng ta, gi¶m bít th¸i ®é kh«ng ®iÒu hßa chÝnh thèng cña chóng ta, mµ lµ cñng cè nh÷ng ®iÒu nãi trªn b»ng nh÷ng thñ ®o¹n míi, b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc míi. Trong thêi chiÕn, ph¶i d¹y nh÷ng ng−êi lÝnh míi trùc tiÕp qua nh÷ng hµnh ®éng qu©n sù. H·y b¾t tay m¹nh d¹n h¬n n÷a vµo nh÷ng ph−¬ng ph¸p huÊn luyÖn míi, çc ®ång chÝ ¹! H·y m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc tæ chøc thªm nhiÒu vµ nhiÒu ®éi qu©n míi n÷a, ®−a hä vµo chiÕn ®Êu, tuyÓn mé thanh niªn c«ng nh©n nhiÒu h¬n n÷a, më réng nh÷ng khu«n khæ b×nh th−êng cña tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng, tõ çc ban chÊp hµnh ®Õn çc _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 237 - 246.


nhãm ë c«ng x−ëng liªn tæ ë ph©n x−ëng vµ çc tæ sinh viªn! H·y nhí r»ng mäi sù chËm trÔ cña chóng ta trong viÖc Êy sÏ cã lîi cho nh÷ng kÎ thï cña §¶ng d©n chñ - x· héi; bëi v× nh÷ng con suèi míi ®ang t×m kiÕm nh÷ng lèi tho¸t mét çch cÊp b¸ch vµ nÕu kh«ng t×m ®−îc luång d©n chñ - x· héi th× nã ®æ vµo luång phi d©n chñ - x· héi. H·y nhí r»ng mçi b−íc tiÕn thùc tÕ cña phong trµo çch m¹ng nhÊt ®Þnh vµ tÊt nhiªn sÏ d¹y cho nh÷ng ng−êi t©n binh trÎ tuæi chÝnh vÒ khoa häc d©n chñ - x· héi, v× khoa häc Êy dùa trªn sù ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vµ ®óng ®¾n çc lùc l−îng vµ xu h−íng cña çc giai cÊp kh¸c nhau, mµ çch m¹ng ch¼ng qua chØ lµ sù ph¸ vì nh÷ng th−îng tÇng kiÕn tróc cò, vµ lµ hµnh ®éng ®éc lËp cña çc giai cÊp kh¸c nhau muèn dùng lªn th−îng tÇng kiÕn tróc míi theo kiÓu cña m×nh. Nh−ng ®õng h¹ thÊp khoa häc çch m¹ng cña chóng ta xuèng chØ cßn lµ mét tÝn ®iÒu thuÇn tuý s¸ch vë, ®õng tÇm th−êng hãa khoa häc ®ã b»ng nh÷ng c©u ®¸ng khinh bØ nãi vÒ s¸ch l−îc - qu¸ tr×nh vµ tæ chøc - qu¸ tr×nh, b»ng nh÷ng lêi lÏ bµo ch÷a cho t×nh tr¹ng ph©n t¸n, th¸i ®é kh«ng kiªn quyÕt vµ thiÕu s¸ng kiÕn. H·y më réng ph¹m vi h¬n n÷a cho nh÷ng ho¹t ®éng ®a d¹ng nhÊt cña nh÷ng nhãm tæ hÕt søc kh¸c nhau, ®ång thêi nhí r»ng, ngoµi nh÷ng lêi khuyªn nhñ cña chóng ta vµ kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng lêi khuyªn nhñ Êy, nh÷ng yªu cÇu bøc thiÕt cña b¶n th©n tiÕn tr×nh çc sù kiÖn çch m¹ng sÏ ®¶m b¶o tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña con ®−êng mµ hä ®i. Tõ l©u, ng−êi ta ®· nãi lµ trong chÝnh trÞ nhiÒu khi ph¶i häc tËp ë kÎ thï. Vµ trong nh÷ng thêi kú çch m¹ng th× kÎ thï lu«n lu«n buéc chóng ta ph¶i rót ra nh÷ng kÕt luËn ®óng ®¾n, mét çch ®Æc biÖt bæ Ých vµ mau lÑ.

Nh− vËy, tãm l¹i: ph¶i tÝnh ®Õn phong trµo ®· lín m¹nh lªn tr¨m lÇn, tÝnh ®Õn nhÞp ®é míi cña c«ng t¸c, ®Õn kh«ng khÝ tù do h¬n vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng réng r·i h¬n. CÇn ph¶i cã mét quy m« hoµn toµn kh¸c cho toµn bé c«ng viÖc. CÇn

V.I. Lª-nin 380

ph¶i chuyÓn träng t©m cña nh÷ng ph−¬ng ph¸p huÊn luyÖn tõ nh÷ng bµi gi¶ng d¹y trong thêi b×nh sang hµnh ®éng qu©n sù. Ph¶i tuyÓn mé nh÷ng chiÕn sÜ trÎ tuæi mét çch m¹nh d¹n h¬n, réng r·i h¬n vµ nhanh chãng h¬n vµo hµng ngò tÊt c¶ mäi lo¹i tæ chøc cña chóng ta. Nh»m môc ®Ých Êy, ph¶i x©y dùng hµng tr¨m tæ chøc míi kh«ng mét phót chËm trÔ. Ph¶i, hµng tr¨m; nãi nh− vËy kh«ng ph¶i lµ qu¸ khuÕch ®¹i vµ chí cã ph¶n ®èi t«i r»ng b©y giê míi b¾t tay vµo c«ng viÖc tæ chøc réng lín nh− vËy lµ "muén råi". Kh«ng, tiÕn hµnh tæ chøc th× kh«ng bao giê lµ muén c¶. Chóng ta ph¶i sö dông quyÒn tù do mµ chóng ta ®· cã ®−îc mét çch hîp ph¸p vµ chóng ta giµnh ®−îc bÊt chÊp ph¸p luËt, ®Ó t¨ng sè l−îng vµ cñng cè tÊt c¶ mäi tæ chøc cña ®¶ng. Dï tiÕn tr×nh vµ kÕt côc cña cuéc çch m¹ng sÏ nh− thÕ nµo ®i n÷a, dï t×nh h×nh nµy hay t×nh h×nh kh¸c cã sím ®×nh cuéc çch m¹ng l¹i nh− thÕ nµo ®i n÷a, th× tÊt c¶ nh÷ng thµnh qu¶ thùc tÕ cña çch m¹ng còng sÏ chØ tuú theo tr×nh ®é tæ chøc cña giai cÊp v« s¶n mµ ®−îc v÷ng vµng vµ ch¾c ch¾n.

KhÈu hiÖu: h·y tæ chøc l¹i! mµ nh÷ng ng−êi trong ph¸i ®a sè muèn chÝnh thøc ®Ò ra trong §¹i héi II cña ®¶ng, giê ®©y ph¶i ®−îc thùc hiÖn lËp tøc. NÕu chóng ta kh«ng tá ra m¹nh d¹n, cã s¸ng kiÕn trong viÖc thµnh lËp nh÷ng tæ chøc míi, th× chóng ta sÏ ph¶i tõ bá nh÷ng tham väng rçng tuÕch muèn ®ãng vai trß tiÒn phong. NÕu chóng ta dõng l¹i mét çch bÊt lùc tr−íc nh÷ng giíi h¹n, h×nh thøc vµ khu«n khæ ®· ®¹t tíi cña çc ban chÊp hµnh, çc nhãm, çc héi nghÞ vµ çc tæ, th× nh− vËy chóng ta sÏ chøng minh sù vông vÒ cña chóng ta. Hµng ngµn tæ hiÖn ®ang mäc lªn ë kh¾p n¬i, kh«ng cÇn ®Õn chóng ta, kh«ng cã mét c−¬ng lÜnh vµ môc tiªu nhÊt ®Þnh nµo c¶, mµ chØ do ¶nh h−ëng cña t×nh h×nh. §iÒu cÇn thiÕt lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i ®Ò cho m×nh nhiÖm vô thiÕt lËp vµ cñng cè nh÷ng quan hÖ trùc tiÕp víi thËt nhiÒu nh÷ng tæ Êy, ph¶i gióp ®ì


nh÷ng tæ Êy, lÊy khèi tri thøc vµ kinh nghiÖm cña m×nh mµ gi¸o dôc hä, cæ vò hä b»ng s¸ng kiÕn çch m¹ng cña m×nh. TÊt c¶ çc tæ Êy, trõ nh÷ng tæ phi d©n chñ - x· héi mét çch cã ý thøc, h·y trùc tiÕp gia nhËp ®¶ng hoÆc c¶m t×nh víi ®¶ng. Trong tr−êng hîp sau, kh«ng thÓ ®ßi hái hä ph¶i thõa nhËn c−¬ng lÜnh cña chóng ta, hoÆc nhÊt thiÕt ph¶i cã quan hÖ vÒ tæ chøc víi chóng ta: chØ cÇn cã t×nh c¶m ph¶n kh¸ng, chØ cÇn cã sù ®ång t×nh ®èi víi sù nghiÖp cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng quèc tÕ lµ ®ñ ®Ó cho, trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng tÝch cùc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, d−íi ¸p lùc cña tiÕn tr×nh çc sù kiÖn, nh÷ng tæ c¶m t×nh Êy cã thÓ tho¹t ®Çu trë thµnh nh÷ng ng−êi trî thñ d©n chñ vµ sau ®ã trë thµnh nh÷ng ®¶ng viªn trung kiªn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi.

Ng−êi th× ®Çy dÉy, mµ chóng ta l¹i thiÕu ng−êi; c«ng thøc m©u thuÉn Êy tõ l©u ®· thÓ hiÖn nh÷ng m©u thuÉn gi÷a sinh ho¹t tæ chøc vµ nhu cÇu tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Ngµy nay m©u thuÉn Êy l¹i thÓ hiÖn mét çch ®Æc biÖt m¹nh mÏ: tõ kh¾p mäi phÝa chóng ta ®Òu th−êng nghe thÊy nh÷ng lêi thiÕt tha kªu gäi nh÷ng lùc l−îng míi, nh÷ng lêi than phiÒn vÒ t×nh tr¹ng kh«ng cã ng−êi trong çc tæ chøc, trong khi ®ã ë kh¾p mäi n¬i chóng ta thÊy cã kh«ng biÕt bao nhiªu lêi ®Ò nghÞ tù nguyÖn gióp ®ì, thÊy cã sù tr−ëng thµnh cña nh÷ng lùc l−îng trÎ, ®Æc biÖt trong giai cÊp c«ng nh©n. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy mµ ng−êi çn bé tæ chøc - thùc tiÔn cßn than phiÒn vÒ t×nh tr¹ng thiÕu ng−êi, th× nh− vËy çn bé Êy r¬i vµo còng çi ¶o gi¸c mµ bµ R«-l¨ng ®· m¾c ph¶i trong thêi kú çch m¹ng Ph¸p vÜ ®¹i ph¸t triÓn ®Õn cao ®é, khi bµ ta viÕt vµo n¨m 1793 r»ng: n−íc Ph¸p kh«ng cã ng−êi, r»ng ®Õn ®©u còng chØ cã nh÷ng kÎ hÌn män. Nh÷ng ng−êi nãi nh− vËy chØ thÊy c©y mµ kh«ng thÊy rõng; hä thó nhËn r»ng hä ®· bÞ sù kiÖn lµm qu¸ng m¾t, r»ng kh«ng ph¶i hä, nh÷ng ng−êi çch m¹ng, n¾m ®−îc sù kiÖn trong ý thøc vµ hµnh ®éng cña m×nh, mµ lµ sù kiÖn chi phèi

V.I. Lª-nin 382

hä vµ ¸p ®¶o hä. Nh÷ng ng−êi çn bé tæ chøc Êy tèt h¬n nªn rót lui ®Ó dän chç cho nh÷ng lùc l−îng trÎ, mµ nghÞ lùc cña nh÷ng lùc l−îng nµy th× thõa ®ñ ®Ó bï ®¾p cho çi thãi thñ cùu th«ng th−êng ®· ®−îc häc thuéc lßng.

Ng−êi th× cã, ch−a bao giê n−íc Nga çch m¹ng l¹i cã nhiÒu ng−êi nh− b©y giê. Ch−a bao giê mét giai cÊp çch m¹ng l¹i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi – nh÷ng ®ång minh t¹m thêi, nh÷ng b¹n bÌ gi¸c ngé vµ nh÷ng ng−êi trî thñ kh«ng tù gi¸c – nh− giai cÊp v« s¶n Nga ngµy nay. Ng−êi th× rÊt nhiÒu, chØ cÇn vøt bá nh÷ng t− t−ëng vµ nh÷ng gi¸o huÊn theo ®u«i, më réng ®−êng ph¸t triÓn cho s¸ng kiÕn vµ tÝnh chñ ®éng, cho çc "kÕ ho¹ch" vµ çc "biÖn ph¸p", lóc ®ã chóng ta sÏ tá ra lµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn xøng ®¸ng cña giai cÊp çch m¹ng vÜ ®¹i, lóc ®ã giai cÊp v« s¶n Nga sÏ hoµn thµnh toµn bé cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i mét çch còng anh dòng nh− nã ®· anh dòng b¾t ®Çu cuéc çch m¹ng Êy.

"TiÕn lªn", sè 9, ngµy 8 th¸ng Ba (23 th¸ng Hai) 1905


383

Ph¸i "gi¶i phãng" vµ ph¸i "Tia löa" míi,

ph¸i b¶o hoµng vµ ph¸i gi-r«ng-®anh

T¹p chÝ "Gi¶i phãng", sè 66, cã ®¨ng mét bµi b×nh luËn cuèn s¸ch nhá cña M¸c-t−-nèp "Hai chÕ ®é chuyªn chÝnh" (®−îc ban biªn tËp cña tê "Tia löa" t¸n thµnh vµ giíi thiÖu; xem b¸o "Tia löa", sè 84). Qu¶ nh− ng−êi ta ®· dù tÝnh tr−íc, ng−êi t− s¶n ph¸i tù do kh«ng giÊu giÕm c¶m t×nh cña hä ®èi víi çnh c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi. T¹p chÝ "Gi¶i phãng" coi cuèn s¸ch nhá cña M¸c-t−-nèp, "còng nh− t¸c phÈm cña «ng A-ki-mèp", lµ "mét trong nh÷ng t¸c phÈm ®¸ng chó ý nhÊt trong toµn bé çc t¸c phÈm d©n chñ - x· héi thêi gian gÇn ®©y". Ph¸i tù do liÖu cã thÓ cã th¸i ®é kh¸c h¬n ®−îc ch¨ng ®èi víi viÖc tuyªn truyÒn chñ nghÜa theo ®u«i nh»m lµm cho giai cÊp çch m¹ng khiÕp sî tr−íc triÓn väng h·i hïng cña viÖc tham gia chÝnh phñ l©m thêi, cña viÖc thùc hiÖn nÒn "chuyªn chÝnh çch m¹ng" trong cuéc çch m¹ng d©n chñ (M¸c-t−-nèp v× sî h·i "chñ nghÜa Gia-c«-banh" nªn lÉn lén cuéc çch m¹ng d©n chñ Êy víi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa!)? Ph¶i ch¨ng ngÉu nhiªn t¹p chÝ "Gi¶i phãng", trong bµi "Mét b−íc ngoÆt quan träng", ®· hoan nghªnh chñ tr−¬ng cña Plª-kha-nèp muèn nh−îng bé bän xÐt l¹i? LÊy g× ®Ó gi¶i thÝch lêi tuyªn bè cña t¹p chÝ "Gi¶i phãng" (sè 57) nãi r»ng "vÒ thùc chÊt nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch hiÖn ®ang b¶o vÖ mét çi g× cã søc sèng m¹nh mÏ h¬n vµ cã n¨ng lùc ho¹t ®éng h¬n nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch"? Ph¶i ch¨ng v× "niÒm hy väng ®éc nhÊt vµo søc sèng t− t−ëng

V.I. Lª-nin 384

cña ph¸i tù do ë Nga lµ ë søc sèng cña chñ nghÜa c¬ héi trong §¶ng d©n chñ - x· héi" (xem cuèn "Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn" cña chóng t«i ®· xuÊt b¶n)1)? ¤ng Xt¬-ru-vª ®óng hay sai khi «ng kh¼ng ®Þnh r»ng cuèn s¸ch nhá cña T¬-rèt-xki "Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta" do "Tia löa" (xem sè 72) biªn so¹n, "b¶o vÖ mét çch hoµn toµn chÝnh ®¸ng mét sè ý kiÕn mµ nh÷ng ng−êi chó ý ®Õn s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi ®· biÕt qua nh÷ng t¸c phÈm cña çc «ng A-ki-mèp, M¸c-t−-nèp, Cri-tsÐp-xki vµ cña nh÷ng ng−êi kh¸c cña çi gäi lµ ph¸i kinh tÕ" ("Gi¶i phãng", sè 57)? NÕu nh− M¸c-t−-nèp vµ ®ång bän suy nghÜ vÒ nh÷ng c©u hái Êy, th× cã lÏ hä sÏ hiÓu râ nh÷ng ý kiÕn hãc bóa (chµ, hãc bóa lµm sao!) cña tê "Tia löa" cò vÒ sù gièng nhau trong quan hÖ, mét bªn, gi÷a nh÷ng ng−êi Gia-c«-banh vµ Gi-r«ng-®anh, vµ, mét bªn, gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa. (ý kiÕn nµy, nÕu chóng t«i kh«ng lÇm, lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a ra trong bµi x· luËn cña tê "Tia löa", sè 2, do Plª-kha-nèp viÕt.) Cã ph¶i nh÷ng ng−êi Gi-r«ng-®anh lµ nh÷ng kÎ ph¶n béi sù nghiÖp cña cuéc çch m¹ng Ph¸p vÜ ®¹i kh«ng? Kh«ng ph¶i. Nh−ng hä kh«ng triÖt ®Ó, hä kh«ng kiªn quyÕt, hä lµ nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trong viÖc b¶o vÖ sù nghiÖp Êy. Cho nªn nh÷ng ng−êi Gia-c«-banh ®· chèng l¹i hä, nh÷ng ng−êi Gia-c«-banh ®· b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp tiªn tiÕn trong thÕ kû XVIII mét çch còng triÖt ®Ó nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng b¶o vÖ triÖt ®Ó lîi Ých cña giai cÊp tiªn tiÕn trong thÕ kû XX. Cho nªn bän ra mÆt ph¶n béi sù nghiÖp cña cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i, bän b¶o hoµng, bän cè ®¹o - lËp hiÕn, v.v. ®· ñng hé vµ bµo ch÷a cho nh÷ng ng−êi Gi-r«ng-®anh chèng l¹i nh÷ng lêi c«ng kÝch cña nh÷ng ng−êi Gia-c«-banh. B©y giê, «ng ®· b¾t ®Çu hiÓu ra ®iÒu g× ch−a, th−a «ng M¸c-t−-nèp thuéc ph¸i

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 88 - 92.

Ph¸i "Gi¶i phãng" vµ ph¸i "Tia löa" míi 385

Gi-r«ng-®anh v« cïng ®¸ng kÝnh? VÉn ch−a µ? VËy th× chóng t«i sÏ gi¶i thÝch thªm cho «ng. Nh÷ng ng−êi ph¸i "Tia löa" míi cã ph¶i lµ nh÷ng kÎ ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp v« s¶n kh«ng? Kh«ng. Nh−ng hä kh«ng triÖt ®Ó, hä kh«ng kiªn quyÕt, hä lµ nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa trong viÖc b¶o vÖ sù nghiÖp ®ã (vµ trong viÖc b¶o vÖ nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc vµ nh÷ng nguyªn t¾c s¸ch l−îc lµm s¸ng râ sù nghiÖp Êy). V× vËy nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng chèng l¹i lËp tr−êng cña hä (mét sè ng−êi th× chèng l¹i lËp tr−êng cña hä mét çch trùc tiÕp vµ c«ng khai, mét sè kh¸c th× kÝn ®¸o, trong çc phßng biªn tËp ®ãng kÝn cöa, b»ng nh÷ng m¸nh khãe vµ thñ ®o¹n). V× vËy vÒ mÆt t− t−ëng nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi ®−îc bän "Gi¶i phãng" – bän trùc tiÕp ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp v« s¶n – ñng hé vµ bµo ch÷a. B©y giê «ng ®· b¾t ®Çu hiÓu ra ®iÒu g× ch−a, «ng M¸c-t−-nèp thuéc ph¸i Gi-r«ng-®anh v« cïng ®¸ng kÝnh?

"TiÕn lªn", sè 9, ngµy 8 th¸ng Ba (23 th¸ng Hai) 1905

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn

b¸o "TiÕn lªn"

386

Nh÷ng lêi tho¸i th¸c v« cïng tËn

Tê "Tia löa" vµ çi gäi lµ Héi ®ång ®¶ng vÉn tiÕp tôc s¸ch l−îc tr× ho·n, tho¸i th¸c vµ lÈn tr¸nh vÊn ®Ò triÖu tËp ®¹i héi. Plª-kha-nèp ®Þnh gi÷ quan ®iÓm nghi thøc, kh¨ng kh¨ng nh¾c l¹i r»ng – mét sù kh¨ng kh¨ng xøng ®¸ng víi mét c«ng viÖc tèt ®Ñp h¬n – ®¹i héi lµ do Héi ®ång ®¶ng triÖu tËp vµ do ®ã mµ bÊt cø ®¹i héi nµo kh«ng do Héi ®ång ®¶ng triÖu tËp ®Òu lµ bÊt hîp ph¸p. LËp luËn nµy thËt lµ qu¸ phiÕn diÖn vµ cã tÝnh chÊt ng©y th¬ - vô lîi ®Õn nçi ng−êi ta hÕt søc muèn "cho con thá rõng mét mÈu tai gÊu" – rÊt muèn cho Plª-kha-nèp mét tÊm huy ch−¬ng vÒ viÖc «ng ta ®· nghiªm chØnh tu©n thñ ®iÒu lÖ ®¶ng vµ ph¸p luËt cña ®¶ng! Chóng t«i hÕt søc kÝnh cÈn hái m«n ®å hÕt søc ®¸ng kÝnh cña ph¸i chñ tr−¬ng xem xÐt vÊn ®Ò mét çch biÖn chøng, nghÜa lµ xem xÐt mét çch toµn diÖn: Héi ®ång ®¶ng v× ®¶ng hay ®¶ng v× Héi ®ång ®¶ng? Héi ®ång ®¶ng ph¶i b¸o ço tr−íc ®¶ng vµ chÞu sù kiÓm so¸t cña ®¶ng, hay ®¶ng ph¶i b¸o ço tr−íc Héi ®ång ®¶ng? Kû luËt ®èi víi ban l·nh ®¹o cÊp cao cã xãa bá kû luËt ®èi víi ban l·nh ®¹o cÊp thÊp kh«ng?? Nhµ triÖt ®Ó tu©n thñ ph¸p luËt cña chóng ta cã muèn nhí l¹i lËp luËn cña «ng ta vÒ mÆt nµy trong §¹i héi II cña ®¶ng hay kh«ng?

Theo ®iÒu lÖ cña chóng ta, Héi ®ång ®¶ng cã nhiÖm vô triÖu tËp ®¹i héi khi mét nöa sè phiÕu t¸n thµnh triÖu tËp. NÕu Héi ®ång ®¶ng trèn tr¸nh chÊp hµnh nhiÖm vô ®ã cña

Nh÷ng lêi tho¸i th¸c v« cïng tËn 387

m×nh th× ®¶ng ph¶i lµm thÕ nµo? VÒ vÊn ®Ò nµy ®iÒu lÖ §¶ng d©n chñ - x· héi §øc tr¶ lêi trùc tiÕp nh− sau: trong tr−êng hîp Êy, ®¹i héi kh«ng ph¶i do c¬ quan l·nh ®¹o tèi cao cña ®¶ng triÖu tËp mµ do mét ban gi¸m s¸t ®Æc biÖt, ®éc lËp ®èi víi c¬ quan tèi cao Êy, triÖu tËp. §iÒu lÖ cña chóng ta kh«ng hÒ cã mét sù tr¶ lêi nµo vÒ c©u hái Êy. Nh−ng chóng t«i xin hái nh÷ng ng−êi b¹n trong tê "Tia löa" míi r»ng ph¶i ch¨ng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc? ph¶i ch¨ng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu Héi ®ång ®¶ng lÈn tr¸nh kh«ng thùc hiÖn çc nghÜa vô ®¶ng cña m×nh th× ®¶ng ph¶i gi¶i t¸n vµ bÞ thay thÕ b»ng Héi ®ång ®¶ng? §¶ng v× Héi ®ång ®¶ng – cã ph¶i thÕ kh«ng?

Chóng t«i d¸m nghÜ r»ng kh«ng ph¶i nh− thÕ, r»ng b¶n th©n ®¶ng b¾t buéc ph¶i theo dâi viÖc çc çn bé cã träng tr¸ch thùc hiÖn ®iÒu lÖ ®¶ng, r»ng "theo dâi" kh«ng nh÷ng chØ cã nghÜa lµ khiÓn tr¸ch b»ng lêi nãi mµ cßn cã nghÜa lµ söa ch÷a b»ng hµnh ®éng. Ng−êi nµo kh«ng biÕt yªu cÇu vµ lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng ng−êi mµ m×nh uû nhiÖm lµm trßn nghÜa vô cña hä ®èi víi nh÷ng ng−êi ®· uû nhiÖm hä, th× ng−êi Êy kh«ng xøng ®¸ng víi danh nghÜa lµ mét c«ng d©n tù do vÒ chÝnh trÞ. Ng−êi nµo kh«ng biÕt yªu cÇu vµ lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng ng−êi mµ m×nh uû nhiÖm lµm trßn nghÜa vô ®¶ng ®èi víi nh÷ng ng−êi ®· uû nhiÖm hä th× ng−êi Êy kh«ng xøng ®¸ng víi danh nghÜa lµ ®¶ng viªn. Héi ®ång ®¶ng lµ ng−êi ®−îc çc ban chÊp hµnh uû nhiÖm. Çc ban chÊp hµnh cã nhiÖm vô ph¶i ®ßi ®−îc ng−êi uû nhiÖm Êy lµm trßn nghÜa vô ®èi víi nh÷ng ng−êi ®· uû nhiÖm m×nh. Çc ban chÊp hµnh kh«ng thÓ lµm viÖc nµy b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ bÇu ra Th−êng vô cña m×nh ®Ó triÖu tËp ®¹i héi. Vµ çc ban chÊp hµnh ®· lµm nh− vËy råi. Vµ çc ban chÊp hµnh b¾t buéc ph¶i lµm nh− vËy nÕu hä nhËn thøc ®−îc nh÷ng nghÜa vô ®¶ng s¬ ®¼ng nhÊt cña m×nh.

§ång chÝ Plª-kha-nèp ®¸ng kÝnh cã ®Þnh b¸c bá tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña lêi kh¼ng ®Þnh nµy kh«ng? §ång chÝ cø thö

V.I. Lª-nin 388

nªu ra cho chóng ta bÊt cø mét ®¶ng d©n chñ - x· héi nµo trªn thÕ giíi mµ trong ®ã ®¶ng viªn l¹i kh«ng chÞu hµnh ®éng nh− çc ban chÊp hµnh cña chóng ta ®· hµnh ®éng khi c¬ quan cña ®¶ng tõ chèi kh«ng chÞu triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng, kh«ng? Chóng t«i th¸ch ®ång chÝ Plª-kha-nèp: cø thö xem nµo!

B©y giê chóng ta chuyÓn sang vÊn ®Ò thø hai, vÊn ®Ò thùc tÕ: cã ph¶i Héi ®ång ®¶ng cña chóng ta thËt sù ®· trèn tr¸nh kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô ®¶ng cña m×nh, nghÜa lµ kh«ng triÖu tËp ®¹i héi hay kh«ng? §©y kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò nghi thøc, v× ngoµi nghÜa vô ghi trong ®iÒu lÖ, cßn cã nghÜa vô...1)

ViÕt sau ngµy 24 th¸ng Hai

(9 th¸ng Ba) 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1930 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XV


_____________________________________________________________________________________________________________________________________________

1) §Õn ®©y b¶n th¶o ®øt qu·ng.

389

®Ò c−¬ng tæng qu¸t vÒ çc c«ng t¸c

vµ vÒ çc nghÞ quyÕt §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -

x· héi nga

ViÕt th¸ng Hai 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lªnin, t. V


391

1 dù th¶o ch−¬ng tr×nh nghÞ sù

cña §¹i héi

Thñ tôc. ThÈm tra t− çch ®¹i biÓu. ChÝnh thøc quy ®Þnh thÈm quyÒn cña ®¹i héi (viÖc mêi

®Õn dù ®¹i héi víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt).

2.1. Cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng. 4.3.2. VÊn ®Ò tæ chøc. 3. Nh÷ng b¶n b¸o ço cña çc ®¹i biÓu. 3.4. Th¸i ®é ®èi víi khëi nghÜa. 5. Liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa. 6. Th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do. 7. C«ng t¸c n«ng d©n. 8. C«ng t¸c qu©n ®éi. 9. C¶i tiÕn c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng. 10. BÇu cö çc çn bé l·nh ®¹o vµ çc c¬ quan.

V.I. Lª-nin 392

2 danh môc çc b¶n nghÞ quyÕt

C ¸ c n g h Þ q u y Õ t : 1. NghÞ quyÕt vÒ ho¹t ®éng cã tÝnh ph¸ ho¹i tæ chøc

cña ph¸i thiÓu sè. 2. NghÞ quyÕt vÒ lËp tr−êng "®iÒu hßa"1) cña Plª-kha-nèp. 3. NghÞ quyÕt vÒ lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ph¸i "Tia

löa" míi. 4. NghÞ quyÕt vÒ mèi quan hÖ cña c«ng nh©n vµ cña trÝ

thøc trong çc tæ chøc. 5. NghÞ quyÕt c«ng khai vÒ khëi nghÜa. 6. " " mËt " " " . 7. NghÞ quyÕt c«ng khai vÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó

tiÕn hµnh khëi nghÜa. 8. " " mËt " " " " " . 9. NghÞ quyÕt vÒ viÖc b¸c bá nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve. 10. NghÞ quyÕt vÒ kÕ ho¹ch héi ®ång ®Þa ph−¬ng do b¸o

"Tia löa" míi ®−a ra. 11. NghÞ quyÕt vÒ "c«ng t¸c n«ng d©n". 12. NghÞ quyÕt vÒ viÖc ñng hé phong trµo n«ng d©n. 13. NghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c qu©n ®éi. 14. NghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng.

_________________________________________________________________________________ 1) Tõ "®iÒu hßa" ®−îc ghi ë bªn trªn tõ "lËp tr−êng".

§Ò c−¬ng tæng qu¸t vÒ çc c«ng t¸c 393

3 ®Ò c−¬ng chung çc nghÞ quyÕt

cña §¹i héi

C ¸ c n g h Þ q u y Õ t : 1. a) Môc tiªu thùc tÕ cña ph¸i thiÓu sè: thµnh phÇn çc c¬

quan trung −¬ng. b) Kh«ng thi hµnh çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. c) Ph©n liÖt tr−íc khi më ®¹i héi cña §ång minh: thµnh

lËp mét tæ chøc bÝ mËt. d) TÝnh chÊt bÊt chÝnh cña hµnh ®éng Êy vµ cña toµn bé

ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc xuÊt ph¸t tõ hµnh ®éng Êy. e) TÝnh chÊt v« liªm sØ cña viÖc biÖn hé cho sù ho¹t ®éng

ph¸ ho¹i tæ chøc b»ng nh÷ng thuyÕt vÒ tæ chøc - qu¸ tr×nh, tæ chøc - xu h−íng, b»ng nh÷ng lêi la lèi gi¶ dèi chèng chñ nghÜa quan liªu, chèng chñ nghÜa h×nh thøc etc.

f) T¸c h¹i v« cïng to lín do ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña hä g©y ra ®èi víi c«ng t¸c tÝch cùc ë Nga.

g) Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn toµn t¸ch khái nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc.

h) Uû nhiÖm cho çc c¬ quan trung −¬ng ra mét cuèn s¸ch nhá, tr×nh bµy mét çch tãm t¾t nh÷ng nguyªn nh©n vµ lÞch sö sù ph©n liÖt, vµ th«ng b¸o cho ph¸i d©n chñ - x· héi quèc tÕ biÕt.

2. a) CÇn ph¶i ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ çi gäi lµ trµo l−u ®iÒu hßa.

b) §¹i biÓu duy nhÊt trung thùc, kh«ng ®¹o ®øc gi¶ cña

V.I. Lª-nin 394

trµo l−u Êy lµ Plª-kha-nèp, khi «ng Êy viÕt trªn b¸o "Tia löa", sè 52.

c) §¹i héi thõa nhËn lËp tr−êng cña Plª-kha-nèp trong §¹i héi II cña ®¶ng vµ trong ®¹i héi cña §ång minh lµ ®óng ®¾n, vµ thõa nhËn nguyÖn väng cña «ng mong muèn hßa b×nh khi tiÕn hµnh chØ ®Þnh bæ sung lµ ch©n thµnh.

d) TiÕc thay, Plª-kha-nèp ®· kh«ng gi÷ v÷ng ®−îc lËp tr−êng cña m×nh, nh−îng bé ®èi víi bän theo chñ nghÜa xÐt l¹i vµ bän v« chÝnh phñ ç nh©n chñ nghÜa. TÊt c¶ nh÷ng m−u toan cña «ng ta nh»m biÖn hé vÒ nguyªn t¾c, râ rµng lµ sai lÇm vµ chØ cã thÓ lµm rèi lo¹n ®Çu ãc ng−êi ta vµ ®−a sù gian gi¶o vµo trong quan hÖ néi bé ®¶ng.

e) HiÖn nay nh÷ng kÎ gäi lµ ph¸i ®iÒu hßa thùc chÊt chØ lµ ph¸i men-sª-vÝch ®¹o ®øc gi¶. Kh«ng cã mét c−¬ng lÜnh ®iÒu hßa ®éc lËp nµo, ngoµi c−¬ng lÜnh cña Plª-kha-nèp, mµ c−¬ng lÜnh nµy hiÖn nay còng ®· bÞ «ng ta b¸c bá (nh−îng bé ç nh©n, nh−ng tranh c·i cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c víi bän theo chñ nghÜa xÐt l¹i vµ bän v« chÝnh phñ ç nh©n chñ nghÜa).

3. a) §¹i héi c«ng nhËn cã nh÷ng sù kh¸c nhau cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c gi÷a lËp tr−êng cña chóng ta vµ lËp tr−êng cña nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi.

b) Ngay t¹i §¹i héi II nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi ®· tá ra hoµn toµn thiÕu kiªn ®Þnh vÒ nguyªn t¾c, tho¹t ®Çu th× hä hoµn toµn chèng l¹i çnh c¬ héi chñ nghÜa vµ sau cïng (mÆc dï tr¸i víi ý muèn vµ ý thøc cña b¶n th©n hä) râ rµng l¹i quay vÒ çnh c¬ héi chñ nghÜa.

c) Sau §¹i héi II tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa l¹i cµng trë thµnh râ rÖt h¬n; ngay c¶ trong tæ chøc: biÖn hé cho nh÷ng sù ph¶n béi nhá cã hÖ thèng. Lµm yÕu mét thø vò khÝ ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vò khÝ tæ


chøc. Xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c ®Õn møc ®é lµ biÖn hé vµ ca ngîi sù ph¸ ho¹i tæ chøc vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ kiÓu trÝ thøc.

d) Trong nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ph−¬ng ch©m chÝnh s¸ch chung cña m×nh, th× tê "Tia löa" ®· ph¶i tù m×nh thõa nhËn "cã mét çi vùc s©u gi÷a tê "Tia löa" míi vµ tê "Tia löa" cò". ChuyÓn biÕn sang chñ nghÜa theo ®u«i.

e) Trong s¸ch l−îc, ®iÒu ®ã ®· biÓu hiÖn trong th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do. Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng.

f) Trong s¸ch l−îc, ®iÒu ®ã ®· biÓu hiÖn trong th¸i ®é ®èi víi vÊn ®Ò khëi nghÜa. M−u tÝnh kÐo lïi trë l¹i vµ lµm r¾c rèi.

g) Trong s¸ch l−îc, ®iÒu ®ã ®· biÓu hiÖn trong th¸i ®é ®èi víi vÊn ®Ò vò trang.

h) Trong s¸ch l−îc, ®iÒu ®ã ®· biÓu hiÖn trong th¸i ®é ®èi víi viÖc lµm hñ b¹i nh÷ng c«ng nh©n l¹c hËu, b»ng khÈu hiÖu "tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n" etc.

i) Nãi chung, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" míi = çnh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng.

Trong phe hä cã nh÷ng phÇn tö kh¸c nhau vÒ nguyªn t¾c.

tæ chøc - qu¸ tr×nh

®¶ng vµ giai cÊp

nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do vµ cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng

khëi nghÜa

vò trang

chuyªn chÝnh çch m¹ng

Sù thiÕu kiªn ®Þnh vÒ nguyªn t¾c (§¹i héi II).

ChuyÓn sang theo ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" c¬ héi chñ nghÜa (çi vùc s©u).

Hä ®−îc sù t¸n thµnh cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc gÇn ®¶ng vµ bän c¬ héi chñ nghÜa c«ng khai µ la Xt¬-ru-vª.

Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh cho ph−¬ng h−íng cña tê "Tia löa" cò.

V.I. Lª-nin 396

4. a) TÝnh chÊt kh«ng thµnh thËt cña nh÷ng tiÕng la lèi vÒ mét ®¶ng cña giíi trÝ thøc. BÞ ph¸i tù do lîi dông. B¶n th©n ph¸i "Tia löa" míi còng ®· tõ bá.

b) TÝnh chÊt mÞ d©n cña viÖc tuyªn truyÒn trong c«ng nh©n. "Nguyªn t¾c tuyÓn cö", sù cÇn thiÕt cña nã trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ tù do, nguyªn t¾c Êy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc trªn quy m« réng lín ë Nga.

c) Nh÷ng danh tõ rçng tuÕch vÒ "tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n" che ®Ëy chñ nghÜa theo ®u«i, – vÒ mÆt tæ chøc, ng−êi ta høa hÑn çi kh«ng thÓ lµm ®−îc, dïng nh÷ng thñ ®o¹n rÎ tiÒn ®Ó khÝch ®éng ng−êi ta chèng l¹i "bÖnh quan liªu", "chñ nghÜa h×nh thøc" etc. – kh«ng ®em l¹i g× c¶; kh«ng thÊy tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cña c«ng nh©n dÉm ch©n lªn c¹nh nh÷ng tÇng líp bªn d−íi vµ l¹c hËu.

d) Lµm cho c«ng nh©n c¶nh gi¸c. Nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé ph¶i biÕt vµ ghi nhí nh÷ng ph−¬ng ph¸p t−¬ng tù cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n"; hä ph¶i biÕt vµ ghi nhí lËp tr−êng cña "Tia löa" cò – sù quan träng cña viÖc quÇn chóng c«ng nh©n tiÕn cö nh÷ng ng−êi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi gi¸c ngé, c«ng nh©n çch m¹ng, nh÷ng Bª-ben cña chóng ta, vµ tÇm quan träng cña viÖc tæ chøc tõng khu, tõng nhµ m¸y etc.

e) ChØ cã sù gi¸c ngé hoµn toµn cña nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn, chØ cã hoµn toµn xãa bá ranh giíi gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, nh÷ng ng−êi trÝ thøc vµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n, míi lµ sù ®¶m b¶o cña §¶ng d©n chñ - x· héi cã tÝnh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n.

51) a) Sù cÇn thiÕt ph¶i chuÈn bÞ ngay cuéc khëi nghÜa. b) Sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét tæ chøc vµ çc tæ

chøc cã tÝnh chÊt chiÕn ®Êu. _________________________________________________________________________________

1) §iÓm 6 vµ 8 kh«ng ®−îc ghi vµo. VÒ çc ®iÓm ®ã, h·y xem tËp nµy, tr. 392.


+7. c) Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng thªm sè l−îng çc tæ chøc nãi chung: tæ chøc cuéc çch m¹ng.

d) Khñng bè ph¶i thùc sù hîp nhÊt víi phong trµo quÇn chóng.

e) Môc ®Ých cuéc khëi nghÜa: thµnh lËp chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi, vò trang nh©n d©n, triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn, lËp çc uû ban n«ng d©n çch m¹ng.

f) NhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong viÖc sö dông chÝnh quyÒn: thùc hiÖn ®Çy ®ñ toµn bé c−¬ng lÜnh d©n chñ, ph¶i cã mét tæ chøc ®éc lËp vµ tæ chøc cña giai cÊp c«ng nh©n, ra søc ph¸t triÓn tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n nghÌo, kiªn tr× b¶o vÖ c−¬ng lÜnh vµ quan ®iÓm giai cÊp vµ ph¶i cã mét th¸i ®é phª ph¸n ®èi víi nh÷ng ¶o t−ëng cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng.

g) Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã (trªn ®©y) còng quyÕt ®Þnh c¶ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ph¸i d©n chñ çch m¹ng ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa.

h) Ph¸i d©n chñ çch m¹ng cã nghÜa lµ nh÷ng trµo l−u d©n chñ triÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt, thõa nhËn toµn bé c−¬ng lÜnh d©n chñ cña §¶ng d©n chñ - x· héi, kh«ng dõng l¹i tr−íc bÊt cø mét biÖn ph¸p çch m¹ng nµo, nh−ng thiÕu sù gi¸c ngé giai cÊp mang tÝnh chÊt d©n chñ - x· héi râ rµng.

9. a) NghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve sai vÒ nguyªn t¾c: träng t©m vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë nh÷ng lêi tuyªn bè, mµ lµ ë cuéc ®Êu tranh, ë tÝnh céng ®ång cña cuéc ®Êu tranh.

b) Nh÷ng lêi tuyªn bè vµ nh÷ng khÈu hiÖu cña ph¸i tù do vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ thuéc ph¸i tù do kh«ng lµm cho ng−êi ta tin (Xt¬-ru-vª).

c) ViÖc gi¶i thÝch nghÞ quyÕt ®ã mét çch tuú tiÖn vµ sai lÇm vÒ mÆt ph¸i trÝ thøc d©n chñ. Liªn hiÖp víi søc m¹nh, nh−ng giíi trÝ thøc kh«ng ph¶i lµ søc m¹nh. Xta-r«-ve ®· lÇm lÉn.

hay lµ 7:

V.I. Lª-nin 398

d) Sù liªn hiÖp ®−îc ®Ò ra tr−íc m¾t, kh«ng ph¶i víi ®iÒu kiÖn lµ ®−a ra nh÷ng lêi tuyªn bè, mµ víi ®iÒu kiÖn lµ tham gia vµo cuéc khëi nghÜa, kh«ng ph¶i víi nh÷ng ng−êi d©n chñ thuéc ph¸i tù do, mµ víi ph¸i d©n chñ çch m¹ng.

10. a) Liªn hiÖp víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng lµ vi ph¹m thËm chÝ c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn trong nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve.

b) Nãi ®Õn viÖc ®õng lµm cho ph¸i tù do sî h·i, lµ kh«ng ®óng chç, kh«ng ®óng lóc. Kh«ng thÓ biÖn hé ®iÒu nµy b»ng çch nªu ra nguy c¬ chñ nghÜa v« chÝnh phñ.

c) Néi dung ph¶n ®éng cña nh÷ng khÈu hiÖu vÒ "nh÷ng cuéc biÓu t×nh kiÓu cao cÊp".

d) Chñ nghÜa Ên t−îng – chñ nghÜa c¬ héi cña b¸o "Tia löa" míi.

e) Sù l¹m dông nh÷ng danh tõ vÒ "tÝnh chñ ®éng giai cÊp" vµ vÒ sù ph¸t triÓn giai cÊp cã kÕ ho¹ch.

f) C«ng bè bøc th− thø nhÊt cña hä ®Ó lµm bµi häc cho çc ®¶ng viªn trÎ.

NB:

11. a) §iÓm ®Æc biÖt quan träng hiÖn nay:

b) nhÊn m¹nh nh÷ng mÆt d©n chñ,

cïng víi giai cÊp t− s¶n n«ng d©n chèng l¹i ®Þa chñ, cïng víi giai cÊp v« s¶n n«ng th«n chèng l¹i giai cÊp t− s¶n

c) kh«ng mét phót nµo ®−îc bá qua c−¬ng lÜnh x · h é i c h ñ n g h Ü a ( t o µ n b é c−¬ng lÜnh x· héi chñ nghÜa),

d) kiªn tr× ®øng trªn quan ®iÓm cña giai cÊp v« s¶n nãi chung vµ ®Æc biÖt cña g i a i c Ê p v « s ¶ n x · h é i c h ñ n g h Ü a .

e) ñng hé phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n còng nh− cña giai cÊp t− s¶n n«ng d©n chèng l¹i ®Þa chñ, cho tíi khi hoµn toµn t−íc ®o¹t


ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, ®ång thêi tuyÖt ®èi kh«ng dung tóng, b»ng hµnh ®éng hay b»ng çch kh«ng hµnh ®éng, nh÷ng ¶o t−ëng cña chñ nghÜa x· héi tiÓu t− s¶n, vµ ®Êu tranh hÕt søc m¹nh mÏ chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng lîi dông theo kiÓu b¶o hoµng vµ kiÓu Xª-da nh÷ng phÇn tö ph¶n ®éng trong giai cÊp t− s¶n n«ng d©n.

13. a) ý nghÜa quan träng cña c«ng t¸c trong qu©n ®éi: b) TruyÒn ®¬n. c) Tæ chøc qu©n sù, thµnh phÇn cña tæ chøc Êy? Tæ chøc

qu©n sù ®Æc biÖt cã thÓ gióp Ých je nachdem1). d) 2).

14. a) LÊy c − ¬ n g l Ü n h lµm c¬ së. b) Nh÷ng nhãm l−u ®éng. c) Nh÷ng bµi thuyÕt tr×nh vµ nh÷ng bµi diÔn v¨n cæ

®éng. * *

* Trong nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c chèng ph¸i "Tia

löa" míi, ®iÒu quan träng lµ ph¶i nªu nh÷ng ®iÓm sau ®©y: (a) Phñ nhËn hay lµ coi nhÑ t− t−ëng vÒ mét tæ chøc

v÷ng m¹nh cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé vµ cña ®éi tiÒn phong cña nã, tøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi – sÏ dÉn tíi chç biÕn phong trµo c«ng nh©n thµnh çi ®u«i cña ph¸i d©n chñ t− s¶n.

(b) H¹ thÊp mét çch mÞ d©n vai trß cña sù t¸c ®éng cã ý thøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi phong trµo tù ph¸t cña giai cÊp v« s¶n vµ tÇm th−êng hãa chñ nghÜa M¸c vÒ mÆt lý luËn trong viÖc gi¶i thÝch chñ nghÜa Êy, – mét sù _________________________________________________________________________________

1) – tïy theo hoµn c¶nh

2) §iÓm "d" kh«ng ®−îc viÕt. Xuyªn qua toµn bé §13, thÊy ®¸nh mét dÊu hái.

12.

V.I. Lª-nin 400

gi¶i thÝch kÐo lïi s¸ng kiÕn çch m¹ng vµ nh÷ng nhiÖm vô tiªn tiÕn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, – còng dÉn ®Õn chç ®ã.

T− t−ëng muèn t¸ch riªng vµ ®em ®èi lËp l·nh ®¹o chuyªn m«n vµ l·nh ®¹o chÝnh trÞ ®èi víi çch m¹ng còng dÉn ®Õn chç ®ã, vµ –

vµ – 1)

_________________________________________________________________________________ 1) §Õn ®©y b¶n th¶o ®øt ®o¹n.


4 dù th¶o çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi

1. nghÞ quyÕt vÒ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña ph¸i men-sª-vÝch hay ph¸i "Tia löa" míi

§¹i héi nhËn thÊy cÇn thiÕt ph¶i chÝnh x¸c nªu lªn nh÷ng sù viÖc ®· ®−îc chøng minh mét çch kh«ng thÓ chèi ®−îc vÒ hµnh ®éng cña ph¸i men-sª-vÝch hay ph¸i "Tia löa" míi sau ®¹i héi ®¶ng lÇn thø hai. ThËm chÝ kh«ng muèn t×m çch phñ nhËn tÝnh hîp ph¸p cña nh÷ng nghÞ quyÕt ®−îc ®¹i héi th«ng qua vµ nh÷ng cuéc bÇu cö trong ®¹i héi, hä ®· tr¾ng trîn xÐ bá nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. Ngay sau ®¹i héi, hä ®· tÈy chay nh÷ng c¬ quan trung −¬ng mµ ®¹i héi ®· lËp ra, vµ hä ®· bÝ mËt lËp ra trong ®¶ng mét tæ chøc riªng biÖt. Môc ®Ých cña tæ chøc nµy lµ c−ìng bøc ®−a vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng s¸u øng cö viªn ®· bÞ ®¹i héi g¹t ra. Trong cuéc ®Êu tranh ®Ó ®¹t môc ®Ých nµy, mét môc ®Ých ®èi lËp víi ý chÝ vµ lîi Ých cña ®¶ng, ë ®©u nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch còng ph¸ ho¹i c«ng t¸c tÝch cùc cña ®¶ng; ë ®©u hä còng bÝ mËt ho¹t ®éng chia rÏ vµ ph¸ ho¹i çc quan hÖ ®ång chÝ gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, hä biÕn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng thµnh mét c¬ quan chuyªn ®−a ra nh÷ng chuyÖn ®¬m ®Æt vµ g©y gæ, hä tù cho phÐp m×nh c«ng kÝch vµ chöi rña mét çch ti tiÖn çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· bÇu ra nh÷ng c¬ quan trung −¬ng vµ ®ßi çc c¬ quan nµy ph¶i b¸o ço; hä ®· h¹ thÊp Héi ®ång ®¶ng thµnh mét thø c«ng cô cña viÖc tr¶ thï kiÓu

V.I. Lª-nin 402

nhãm tæ vµ kh«ng tõ c¶ viÖc trùc tiÕp gi¶ m¹o tiÕng nãi cña ®¶ng ®ßi triÖu tËp ®¹i héi thø ba.

§¹i héi hÕt søc kiªn quyÕt lªn ¸n hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc ®ã vµ b¸o tr−íc cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi gi¸c ngé ph¶i c¶nh gi¸c ®èi víi thø lý luËn lõng danh vÒ tæ chøc - qu¸ tr×nh, lµ thø lý luËn ®· biÖn hé cho hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc vµ h¹ thÊp lý luËn chñ nghÜa M¸c çch m¹ng xuèng mét tr×nh ®é ch−a tõng thÊy.

§¹i héi thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i ®a sè trong ®¶ng khi ®−a nh÷ng nghÞ quyÕt chèng l¹i bän ph¸ ho¹i tæ chøc vµ khi yªu cÇu triÖu tËp §¹i héi III, ®· sö dông hÕt mäi ph−¬ng thøc ®Êu tranh thµnh khÈn theo tinh thÇn ®ång chÝ víi nh÷ng ng−êi còng lµ ®¶ng viªn. Giê ®©y khi çc c¬ quan trung −¬ng do ®¶ng thµnh lËp ®· hoµn toµn tõ bá tr¸ch nhiÖm tr−íc ®¶ng, th× ®¹i héi b¾t buéc ph¶i coi nh÷ng c¬ quan trung −¬ng Êy ®øng ë ngoµi ®¶ng. §¹i héi nhËn thÊy r»ng ®èi víi nh÷ng ng−êi b¶o vÖ tÝnh ®¶ng, kh«ng cã lèi tho¸t nµo kh¸c lµ ho¹t ®éng ®éc lËp vµ t¸ch rêi khái nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc. V× vËy ®¹i héi quyÕt ®Þnh r»ng nh÷ng ng−êi theo ph¸i thiÓu sè, hay ph¸i "Tia löa" míi, kh«ng thÓ ®−îc chÊp nhËn vµo bÊt cø tæ chøc nµo cña ®¶ng ta.

§¹i héi giao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ra mét cuèn s¸ch nhá nh»m gi¶i thÝch nghÞ quyÕt nµy ®Ó th«ng b¸o cho toµn bé phong trµo d©n chñ - x· héi Nga vµ phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ biÕt.

2. nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é cña Plª-kha-nèp trong cuéc khñng ho¶ng cña ®¶ng

§¹i héi thõa nhËn lËp tr−êng ®óng ®¾n cña Plª-kha-nèp

trong nh÷ng vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc vµ tæ chøc t¹i §¹i héi II cña ®¶ng vµ ®¹i héi cña §ång minh ë n−íc ngoµi.


§¹i héi thõa nhËn r»ng sau ®¹i héi cña §ång minh, v× hßa b×nh trong néi bé ®¶ng vµ ®Ó xãa bá sù ph©n liÖt do ph¸i men-sª-vÝch g©y ra, Plª-kha-nèp ®· ®Ò nghÞ mét chÝnh s¸ch nh©n nh−îng ®èi víi nh÷ng kÎ mµ Plª-kha-nèp ®· quy mét çch ®óng ®¾n tr−íc toµn ®¶ng ("Tia löa", sè 52, ngµy 7 th¸ng M−êi mét 1903) lµ bän xÐt l¹i vµ ç nh©n v« chÝnh phñ. §¹i héi rÊt tiÕc r»ng Plª-kha-nèp ®· kh«ng gi÷ v÷ng lËp tr−êng Êy, r»ng Plª-kha-nèp ®· chèng l¹i ý chÝ cña ®¶ng, b¾t ®Çu ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p tr¾ng trîn nhÊt ®Ó tháa m·n mäi yªu s¸ch cña ph¸i men-sª-vÝch; r»ng ®Ó biÖn hé cho ph¸i men-sª-vÝch, Plª-kha-nèp ®i ®Õn chç b¶o vÖ lËp tr−êng cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c cña ph¸i ®ã mµ tr−íc ®©y chÝnh Plª-kha-nèp ®· thõa nhËn lµ kh«ng ®óng, vµ ®i ®Õn chç bÞa ra nh÷ng sù bÊt ®ång ch−a tõng thÊy víi ph¸i ®a sè trong ®¶ng.

§¹i héi kiªn quyÕt lªn ¸n chÝnh s¸ch x¶o quyÖt nh− vËy ®èi víi çc ®ång chÝ trong ®¶ng, v× mét chÝnh s¸ch nh− thÕ, bÊt luËn nã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®éng c¬ nh©n ®¹o nµo ®èi víi mét sè ç nh©n, kh«ng thÓ kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®åi b¹i ®èi víi ®¶ng.

3. nghÞ quyÕt vÒ lËp tr−êng nguyªn t¾c

cña ph¸i "Tia löa" míi §¹i héi nhËn thÊy hoµn toµn cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh

chèng lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ph¸i men-sª-vÝch hay "Tia löa" míi, lµ nh÷ng ng−êi ®· xa rêi §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ chuyÓn sang phÝa chñ nghÜa c¬ héi. ViÖc nµy ®· thÓ hiÖn ngay trong §¹i héi II cña ®¶ng, trong mét sè luËn ®iÓm, còng nh− trong toµn bé thµnh phÇn cña ph¸i thiÓu sè gåm nh÷ng ®èi thñ cña tê "Tia löa" cò vµ nh÷ng phÇn tö Ýt v÷ng vµng nhÊt vÒ tÝnh nguyªn t¾c. Sau §¹i héi II, b−íc ngoÆt Êy cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ phÝa chñ nghÜa c¬ héi cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®· trë nªn qu¸ râ

V.I. Lª-nin 404

rµng ®Õn nçi chÝnh bän hä còng ph¶i c«ng nhËn lµ cã mét çi vùc s©u ng¨n çch gi÷a tê "Tia löa" cò vµ tê "Tia löa" míi. ThËt vËy, trong hµng lo¹t vÊn ®Ò, tê "Tia löa" míi ®· ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu vµ lý luËn hoµn toµn sai lÇm vµ lµm lu mê ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. Ch¼ng h¹n nh− çi lý luËn tæ chøc - qu¸ tr×nh, lý luËn nµy ®· biÕn chñ nghÜa M¸c thµnh mét thø biÖn hé hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ trÝ thøc. L¹i ch¼ng h¹n nh− sù quay vÒ víi nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®¶ng vµ giai cÊp, tøc nh÷ng quan ®iÓm ®· h¹ thÊp nhiÖm vô cña ®¶ng víi t− çch lµ ®éi tiÒn phong, ng−êi l·nh ®¹o vµ ng−êi tæ chøc cña giai cÊp. Nh÷ng quan ®iÓm do tê "Tia löa" míi ®−a ra còng sai lÇm vµ ph¶n ®éng nh− vËy, ®ã lµ nh÷ng quan ®iÓm ®Ò cËp ®Õn nh÷ng bÊt ®ång cña tê "Tia löa" míi víi tê "Tia löa" cò vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do vµ ®èi víi kÕ ho¹ch cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, – vÒ viÖc chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa vµ vÒ çi gäi lµ tÝnh chÊt kh«ng t−ëng cña ý nghÜ muèn Ên ®Þnh thêi gian vµ tiÕn hµnh cuéc khëi nghÜa, – vÒ nhiÖm vô vò trang quÇn chóng vµ l·nh ®¹o quÇn chóng vÒ mÆt kü thuËt vµ tæ chøc trong thêi kú çch m¹ng, – vÒ vÊn ®Ò cho r»ng chuyªn chÝnh d©n chñ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ tiÓu t− s¶n lµ ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc vµ còng kh«ng nªn lµm trong thêi kú lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, v.v.. TÊt c¶ nh÷ng quan ®iÓm Êy ®Èy lïi ®¶ng l¹i, kh«ng nh÷ng vÒ ph−¬ng diÖn lý luËn, mµ cßn trùc tiÕp vÒ mÆt thùc tiÔn n÷a, vµ ®Æc biÖt lµ tai h¹i vµ nguy hiÓm cho ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng trong thêi kú çch m¹ng mµ n−íc Nga ®ang tr¶i qua. V× vËy ®¹i héi chØ thÞ cho tÊt c¶ çc ®¶ng viªn trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng h·y v¹ch râ tÝnh chÊt sai lÇm cña nh÷ng quan ®iÓm Êy.


4. nghÞ quyÕt vÒ quan hÖ gi÷a c«ng nh©n vµ trÝ thøc

trong §¶ng d©n chñ - x· héi

§¹i héi kiªn quyÕt lªn ¸n chÝnh s¸ch cña ph¸i "Tia löa" míi muèn gieo r¾c sù ngê vùc vµ thï h»n gi÷a c«ng nh©n vµ trÝ thøc trong nh÷ng tæ chøc d©n chñ - x· héi. §¹i héi nh¾c l¹i cho nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé r»ng çch ®©y mÊy n¨m hä ®· chÞu ®ùng nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh gièng nh− vËy cña ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" trong ®¶ng, vµ ®· b¸c bá nh÷ng thñ ®o¹n ®ã. Nh÷ng c©u rçng tuÕch mµ ph¸i "Tia löa" míi ®· tu«n ra vÒ tÝnh chñ ®éng cña c«ng nh©n vµ vÒ nguyªn t¾c tuyÓn cö, kh«ng cã kÌm theo mét sù c¶i thiÖn thËt sù nµo trong c«ng t¸c cña çc tæ chøc chóng ta, vµ ®· høa hÑn mét çch mÞ d©n nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. Trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ tù do, ®¶ng ta cã thÓ vµ sÏ hoµn toµn ®−îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c tuyÓn cö. D−íi chÕ ®é chuyªn chÕ, viÖc nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc ®èi víi toµn thÓ mét khèi hµng ngµn c«ng nh©n ®øng trong ®¶ng.

Mét lÇn n÷a ®¹i héi nh¾c nhë nhiÖm vô cña nh÷ng ®¶ng viªn gi¸c ngé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi: ra søc cñng cè sù liªn hÖ cña ®¶ng víi quÇn chóng giai cÊp c«ng nh©n, b»ng çch kh«ng ngõng n©ng cao çc tÇng líp v« s¶n vµ nöa v« s¶n ®«ng ®¶o h¬n lªn ®Õn tr×nh ®é gi¸c ngé d©n chñ - x· héi ®Çy ®ñ, b»ng çch ph¸t triÓn tÝnh chñ ®éng çch m¹ng vµ d©n chñ - x· héi cña hä, quan t©m lµm sao cho tõ trong lßng b¶n th©n quÇn chóng c«ng nh©n xuÊt hiÖn thËt nhiÒu nh÷ng c«ng nh©n hoµn toµn cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o phong trµo vµ tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng.

Nh©n danh ®¶ng, ®¹i héi nh¾c l¹i nh÷ng lêi khuyªn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng: thµnh lËp cµng nhiÒu cµng tèt çc tæ chøc c«ng nh©n tham gia ®¶ng ta; cè

V.I. Lª-nin 406

g¾ng lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n nµo kh«ng muèn gia nhËp hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó gia nhËp ®¶ng, – Ýt nhÊt còng ñng hé ®¶ng; vµ ra søc lµm sao trong çc ban chÊp hµnh cña ®¶ng cã thËt nhiÒu uû viªn lµ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi gi¸c ngé.

407

Söa ®æi ®iÒu nãi vÒ nh÷ng c¬ quan trung −¬ng

trong ®iÒu lÖ

RÊt nhiÒu ®ång chÝ c«ng t¸c ë n−íc Nga, gåm c¶ çc ®ång chÝ trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, ®Òu chñ tr−¬ng thµnh lËp mét trung t©m duy nhÊt ë Nga.

Mét sù c¶i çch nh− vËy cô thÓ cã ý nghÜa g×? Çc ®ång chÝ ho¹t ®éng ë Nga ph¶i chiÕm −u thÕ trong trung t©m duy nhÊt Êy, – kh«ng nghi ngê g× c¶, ®ã lµ kÕt luËn rót ra tõ chñ tr−¬ng nãi trªn. ViÖc thùc hiÖn chñ tr−¬ng nµy lµ ®iÒu hoµn toµn phô thuéc vµo ý chÝ cña ®¹i héi v× ®¹i héi sÏ bÇu ra thµnh phÇn cña trung t©m Êy. Do ®ã kh«ng cã g× ®Ó th¶o luËn hoÆc ®Ó bµn vÒ ®iÓm nµy c¶.

Nh−ng tiÕp ®ã, mèi quan hÖ gi÷a C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng sÏ nh− thÕ nµo? Ng−êi ta nãi víi chóng t«i r»ng C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng lµ mét tiÓu ban do Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ ®Þnh. Mét (hay hai) uû viªn ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã thÓ (còng theo lêi çc ®ång chÝ Êy) ®øng ë trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, víi t− çch lµ mét bé phËn vµ lµ mét bé phËn thiÓu sè trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Nh− vËy, thö hái bé phËn ë n−íc ngoµi Êy cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tham gia c«ng viÖc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng b»ng çch nµo? Tham gia mét çch thùc tÕ vµo c«ng viÖc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng "b»ng th− tõ", ®iÒu ®ã râ rµng lµ kh«ng t−ëng, vµ chØ cã thÓ nãi vÒ ®iÒu ®ã ®Ó mµ chÕ giÔu. ChØ cã nh÷ng cè g¾ng rÊt lín, tr¶i qua

V.I. Lª-nin 408

bao nhiªu bËn rén khã nhäc, bao nhiªu sù nguyÒn rña, bao nhiªu sù khã chÞu, th× nh÷ng ng−êi c«ng t¸c ë n−íc ngoµi míi cã thÓ n¾m ®−îc t×nh h×nh mét çch l¬ m¬ theo kiÓu post factum, cßn vÒ viÖc "tham gia gi¶i quyÕt c«ng viÖc" tõ n−íc ngoµi th× chØ cã thÓ nãi ®Ó "ra vÎ quan träng" hoÆc v× ®¹o ®øc gi¶.

Vµ nh− vËy, ph¶i lùa chän lÊy mét trong hai ®iÒu: hoÆc lµ çc uû viªn ë n−íc ngoµi (respective1) mét uû viªn ë n−íc ngoµi) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¨n cø theo ®iÒu lÖ ®¶ng (v× çc "hiÖp ®Þnh" kh¸c kh«ng cã hiÖu lùc) mµ tháa thuËn tæ chøc çc cuéc häp th−êng kú cña toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi. NÕu thÕ th× trung t©m tèi cao Êy thùc tÕ sÏ hoµn toµn gièng nh− Héi ®ång ®¶ng hiÖn nay, nghÜa lµ nã sÏ trë thµnh c¬ quan mµ trong mét n¨m häp ba, bèn hay n¨m lÇn vµ chØ ®Ò ra ph−¬ng h−íng chung cña toµn bé c«ng t¸c. HoÆc lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng sÏ häp ë Nga vµ sÏ gi¶i quyÕt mäi c«ng viÖc ë ®ã, mµ kh«ng cÇn cã uû viªn ë n−íc ngoµi; trong tr−êng hîp nµy vÞ uû viªn Êy chØ ®−îc coi lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ th«i vµ hiÓn nhiªn lµ chØ ®−îc coi mét çch h÷u danh v« thùc. Trªn thùc tÕ uû viªn Êy kh«ng thÓ tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung ®−îc. Trong ®iÒu kiÖn nh− vËy cã thÓ hoµn toµn kh«ng tin r»ng cã thÓ t×m ®−îc ng−êi ®Ó ®−a lªn gi÷ çi "chøc vô" Êy (hay lµ çi chøc vô nhµn rçi mµ l−¬ng bæng cao?), tøc lµ lµm "uû viªn ë n−íc ngoµi" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng!

Mét gi¶ ®Þnh kh¸c (vµ lµ gi¶ ®Þnh cuèi cïng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn). Toµn bé thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, víi t− çch lµ mét trung t©m duy nhÊt, gåm çc ®ång chÝ c«ng t¸c ë Nga. ChØ cã mét trung t©m nh− vËy míi thùc sù lµ mét trung t©m duy nhÊt ë n−íc Nga. Trung t©m nµy sÏ ®Æt c¬ quan ®¹i diÖn cña nã ë n−íc ngoµi. Tuy thÕ, trong _________________________________________________________________________________

1) – hay lµ, t−¬ng øng

Söa ®æi ®iÒu nãi vÒ nh÷ng c¬ quan trung −¬ng 409

thùc tÕ c¬ quan ®¹i diÖn Êy sÏ tån t¹i nh− mét trung t©m ®éc lËp: thËt vËy, ta h·y h×nh dung ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Râ rµng lµ ë ®©y chóng ta sÏ ph¶i cÇn ®Õn c¶ mét ban biªn tËp hoµn chØnh. Ban biªn tËp nµy chØ cã thÓ ®−îc lËp nªn, h×nh thµnh vµ lµm viÖc ®Òu tay qua mét qu¸ tr×nh rÊt l©u dµi (n−íc Nga ph¶i mÊt m−êi t¸m th¸ng nç lùc lín lao míi x©y dùng lªn ®−îc C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng míi sau §¹i héi II, mµ ®ã lµ vµo lóc toµn n−íc Nga ®ang hÕt søc quan t©m tíi cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng trong toµn ®¶ng!). Trong thùc tiÔn ban biªn tËp Êy sÏ xuÊt b¶n tê b¸o hµng tuÇn mét çch hoµn toµn ®éc lËp. Trong tr−êng hîp tèt nhÊt, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga sÏ cã ý kiÕn vÒ c«ng viÖc cña ban biªn tËp Êy b»ng çch triÖu tËp mét "héi nghÞ" s¸u th¸ng mét lÇn (hoÆc m−êi t¸m th¸ng mét lÇn) – mét "héi nghÞ" nh− vËy sÏ kh¸c víi "Héi ®ång ®¶ng" ë chç nµo? – hoÆc b»ng mét "bøc th−" cña mét uû viªn ç biÖt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong thùc tiÔn, ban biªn tËp ë n−íc ngoµi Êy sÏ tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ ®éng vµ huÊn luyÖn çn bé ë n−íc ngoµi (thuyÕt tr×nh vµ héi häp) trong hµng tr¨m ®¶ng viªn. Ban chÊp hµnh trung −¬ng, xÐt vÒ lùc l−îng çn bé th× kh«ng ®ñ søc ®Ó thùc sù chØ ®¹o c«ng t¸c Êy, ®Ó thùc sù l·nh ®¹o c«ng t¸c Êy cña ban biªn tËp ë n−íc ngoµi. Ban chÊp hµnh trung −¬ng xÐt vÒ lùc l−îng çn bé sÏ kh«ng ®ñ søc ®Ó tham gia c«ng t¸c Êy b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ th«ng qua çc cuéc héi nghÞ hiÕm cã víi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c«ng t¸c Êy. Mét lÇn n÷a xin hái: nh÷ng cuéc héi nghÞ Êy sÏ kh¸c Héi ®ång ®¶ng ë chç nµo??

KÕt luËn: trªn thùc tÕ, trong thùc tiÔn, mét trung t©m "duy nhÊt" hoÆc sÏ lµ mét çi h÷u danh v« thùc, hoÆc nhÊt ®Þnh vµ tÊt nhiªn quy thµnh hÖ thèng hiÖn nay mµ ng−êi ta vÉn gäi mét çch chÕ giÔu lµ "chÕ ®é ba trung t©m"! Trªn thùc tÕ, trong thùc tiÔn, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý, ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, ®iÒu kiÖn tÝnh chÊt c«ng t¸c,

V.I. Lª-nin 410

kh«ng tr¸nh khái vµ nhÊt ®Þnh ®Î vµ sÏ ®Î ra (cho ®Õn khi nÒn chuyªn chÕ sôp ®æ) hai trung t©m trong ®¶ng ta, hai trung t©m Êy chØ thØnh tho¶ng hîp nhÊt víi nhau b»ng nh÷ng " h é i n g h Þ " , mµ nh÷ng héi nghÞ Êy trong thùc tÕ bao giê còng sÏ ®ãng vai trß "Héi ®ång" tèi cao hay cao nhÊt cña ®¶ng.

Hoµn toµn dÔ hiÓu r»ng sù ph¶n øng chèng l¹i nh÷ng ng−êi c«ng t¸c ë n−íc ngoµi ®· lµm cho nh÷ng ng−êi c«ng t¸c ë Nga cïng cÊt tiÕng h«: ®¶ ®¶o nh÷ng ng−êi c«ng t¸c ë n−íc ngoµi! ®¶ ®¶o hai trung t©m! Sù ph¶n øng Êy lµ chÝnh ®¸ng vµ ®¸ng khen, v× nã ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn to lín cña lùc l−îng vµ ý thøc cña ®¶ng sau §¹i héi II. Sù ph¶n øng Êy biÓu thÞ b−íc tiÕn lªn cña ®¶ng ta, ®iÒu ®ã lµ kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Nh−ng chóng ta kh«ng nªn ®Ó cho nh÷ng danh tõ quyÕn rò chóng ta, chóng ta kh«ng ®−îc n©ng t©m tr¹ng trong lóc nµy, n©ng lßng "c«ng phÉn" nhÊt thêi ®èi víi "nh÷ng ng−êi c«ng t¸c ë n−íc ngoµi", thµnh mét "hÖ thèng". Kh«ng thÓ x©y dùng mét hÖ thèng nµo cña ®¶ng trªn c¬ së c«ng phÉn ®−îc. Kh«ng g× dÔ dµng h¬n viÖc ®Ò ra nguyªn t¾c ng¾n gän vµ ®¬n gi¶n: "mét trung t©m". Nh−ng mét quyÕt ®Þnh nh− vËy sÏ hoµn toµn kh«ng lµm cho ta xÝch gÇn ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p lµ t×m ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Ó thèng nhÊt thËt sù (chø kh«ng ph¶i trªn giÊy tê) nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau cña c«ng t¸c ë Nga vµ ë n−íc ngoµi.

ViÕt vµo th¸ng Hai 1905



411

®Ò C−¬ng nãi chuyÖn vÒ c«ng x·1 1 3

1. Tãm t¾t vÒ lÞch sö C«ng x·. N−íc Ph¸p d−íi thêi Na-p«-lª-«ng III. C¬ së cña chñ

nghÜa ®Õ quèc: giai cÊp t− s¶n ®· kh«ng thÓ; giai cÊp v« s¶n th× ch−a...114

Chñ nghÜa phiªu l−u cña Na-p«-lª-«ng III. CÇn cã sù ph« tr−¬ng bÒ ngoµi, cÇn chiÕn tranh.

2. Sù tr−ëng thµnh cña giai cÊp v« s¶n sau th¸ng S¸u 1848. Internationale Arbeiter Association 1864.115 ViÖc Na-p«-lª-«ng III truy n· tæ chøc nµy.

C«ng nh©n Ph¸p ph¶n ®èi chiÕn tranh (12 th¸ng B¶y, ph©n bé Pa-ri cña Quèc tÕ, S. 16) vµ c«ng nh©n §øc ph¶n ®èi chiÕn tranh (cuéc héi häp cña c«ng nh©n ë Brao-svai-g¬ vµo ngµy 16 th¸ng B¶y, Hem-ni-tx¬ ph©n bé BÐc-lanh cña Quèc tÕ, S. 18)116.

3. Xª-®¨ng: 2 th¸ng ChÝn 1870, vµ viÖc tuyªn bè thµnh lËp chÕ ®é céng hßa ngµy 4 th¸ng ChÝn 1870. Ph¸i tù do quû quyÖt ®· c−íp chÝnh quyÒn.

Nh÷ng luËt s− thuéc ph¸i tù do vµ nh÷ng bän b¶o hoµng hai mÆt: Chi-e.

4. ChÝnh phñ phßng thñ quèc gia = chÝnh phñ ph¶n béi nh©n d©n. T¬-r«-suy: "kÕ ho¹ch" b¶o vÖ Pa-ri. Trß hÒ phßng thñ. Tinh thÇn anh dòng cña c«ng nh©n Pa-ri. C u é c ® Ç u h µ n g ngµy 28 th¸ng Giªng 1871.

V.I. Lª-nin 412

5. Bi-xm¸c ®Æt ra ®iÒu kiÖn triÖu tËp quèc héi trong t¸m ngµy (S. 34) ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chiÕn tranh vµ hßa b×nh. ¢m m−u cña Chi-e víi nh÷ng ng−êi b¶o hoµng.

NghÞ viÖn gioong-ke (ruraux1)). Quèc héi ë Boãc-®« gåm 630 ®¹i biÓu = 30 ®¹i biÓu ph¸i B«-na-p¸c-t¬ + 200 ®¹i biÓu ph¸i céng hßa (100 «n hßa vµ 100 cÊp tiÕn) + 400 ®¹i biÓu ph¸i b¶o hoµng (200 thuéc ph¸i Oãc-lª-¨ng + 200 thuéc ph¸i chÝnh thèng).

Chi-e héi ®µm víi Phan-lu. 6. Pa-ri bÞ khiªu khÝch: viÖc chØ ®Þnh nh÷ng ®¹i sø thuéc ph¸i

b¶o hoµng; cóp "30 xu" l−¬ng cña lÝnh trong ®éi vÖ binh quèc gia; ë Pa-ri, c¶nh s¸t tr−ëng lµ Va-l¨ng-tanh, chØ huy ®éi vÖ binh quèc gia §«-ren §ê Pa-la-®in vµ nh÷ng bän kh¸c (T¬-rª-pèp vµ Va-xin-tsi-cèp!!)117; quèc héi dêi vÒ VÐc-x©y; viÖc ®µn ¸p çc tê b¸o cña ph¸i céng hßa vµ v.v.. Chñ tr−¬ng muèn trót phÝ tæn chiÕn tranh lªn ®Çu ng−êi nghÌo (S. 35). C«ng nh©n Pa-ri vò trang vµ – cuéc héi nghÞ cña bän b¶o hoµng. Sù xung ®ét lµ kh«ng tr¸nh khái.

7. Lêi c¶nh ço cña M¸c*: lêi tuyªn ng«n thø hai cña Héi ®ång trung −¬ng cña Quèc tÕ ngµy 9 th¸ng ChÝn 1870: "Kh«ng ®−îc say mª víi nh÷ng truyÒn thèng d©n téc n¨m 1792", triÓn khai c«ng cuéc "tæ chøc giai cÊp cña m×nh", kh«ng ®Æt ra môc tiªu lËt ®æ chÝnh phñ ("mét sù ngu xuÈn tuyÖt väng"): S. 25. £-chiªn §uy-ph«ng, th− ký cña Quèc tÕ (cña Héi ®ång trung −¬ng) còng viÕt nh− vËy ®èi víi n−íc Ph¸p ngµy 7 th¸ng ChÝn 1870 (Weill, 134).

8. Hµnh ®éng khiªu khÝch cuèi cïng. Ngµy 18 th¸ng Ba 1871, tÞch thu sóng ®¹i b¸c cña ®éi vÖ binh quèc gia. Nh÷ng

* Contra Bl¨ng-ki, kÎ thµnh lËp "Patrie en danger" 2) vµo n¨m 1870 (NB).

_________________________________________________________________________________ 1) – nhµ quª, quª mïa

2) – "Tæ quèc l©m nguy"

§Ò c−¬ng nãi chuyÖn vÒ C«ng x· 413

lý do bÞp bîm cña Chi-e. M−u ®å ¸m s¸t bÞ thÊt b¹i. Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®éi vÖ binh quèc gia tuyªn bè thµnh lËp C«ng x·. Néi chiÕn b¾t ®Çu diÔn ra gi÷a C«ng x· Pa-ri vµ chÝnh phñ VÐc-x©y.

9. Çc xu h−íng trong C«ng x·: (a) nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Bl¨ng-ki. Ngay tõ håi th¸ng M−êi mét 1 8 8 0 , Bl¨ng-ki trong cuèn "Ni Dieu ni maître"1) ®· bµi xÝch häc thuyÕt ®Êu tranh giai cÊp vµ viÖc t¸ch rêi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n khái lîi Ých cña d©n téc (Weill, 229) (kh«ng t¸ch rêi c«ng nh©n vµ giai cÊp t− s¶n çch m¹ng); (b) nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Pru-®«ng (ph¸i t−¬ng tÕ) "tæ chøc trao ®æi vµ tÝn dông".

B¶n n¨ng çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n tù béc lé ra bÊt chÊp nh÷ng lý luËn sai lÇm.

10. N h ÷ n g b i Ö n p h ¸ p c h Ý n h t r Þ c ñ a C « n g x · : (1) b·i bá qu©n ®éi th−êng trùc (2) b·i bá chÕ ®é quan liªu (a) mäi viªn chøc ph¶i ®−îc bÇu ra; (b) l−¬ng kh«ng > 6 000 fr. (3) gi¸o héi t¸ch khái nhµ n−íc (4) ¸p dông chÕ ®é gi¸o dôc kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn

C«ng x· vµ n«ng d©n. Trong ba th¸ng tÊt c¶ sÏ kh¸c! (S. 49 - 50)*

C«ng x· vµ Quèc tÕ. Phran-ken, nh÷ng ng−êi Ba-lan (l¸ cê cña n−íc céng hßa toµn thÕ giíi).

11. N h ÷ n g b i Ö n p h ¸ p k i n h t Õ c ñ a C « n g x · : (1) cÊm b¾t thî lµm b¸nh m× lµm ban ®ªm. (2) cÊm ph¹t v¹. (3) ®¨ng ký nh÷ng nhµ m¸y bá kh«ng, giao nh÷ng nhµ m¸y ®ã cho çc héi liªn hiÖp c«ng nh©n, cã båi th−êng

* v¹ch trÇn nh÷ng sù "bÝ mËt": nh÷ng thñ ®o¹n cña T¬-r«-suy, nh÷ng "quy chÕ" trong çc nhµ tu (S.54). Míi lµm ®−îc rÊt Ýt! _________________________________________________________________________________

1) ) – "Kh«ng cÇn Th−îng ®Õ, còng kh«ng cÇn «ng chñ".

c−¬ng lÜnh minimum

V.I. Lª-nin 414

NB

c¨n cø vµo sù x¸c ®Þnh cña çc tiÓu ban ®iÒu gi¶i (S. 54).

Kh«ng chiÕm lÊy ng©n hµng. Kh«ng thùc hiÖn ngµy lµm 8 giê Weill, 142.

(4) ngõng b¸n nh÷ng ®å cÇm cè. Ho·n tr¶ tiÒn (thuª nhµ). 12. Sù sôp ®æ. KhuyÕt ®iÓm cña tæ chøc. T×nh thÕ phßng ngù.

Sù c©u kÕt cña Chi-e víi Bi-xm¸c {vai trß cña Bi-xm¸c = tªn giÕt ng−êi thuª}. TuÇn lÔ ®Ém m¸u 21 - 28 th¸ng N¨m 1871.

Nh÷ng c¶nh khñng khiÕp cña tuÇn lÔ Êy, tï ®µy etc. Vu khèng (S.65 - 66).

TrÎ em vµ phô n÷... P. 487: 20 000 bÞ giÕt ngoµi ®−êng phè, 3 000 ng−êi chÕt trong nhµ tï etc. Nh÷ng tßa ¸n qu©n sù: tíi ngµy 1 th¸ng Giªng 1875 – 1 3 7 0 0 ng−êi bÞ kÕt ¸n (80 phô n÷, 60 trÎ em), tï ®µy118.

13. Nh÷ng bµi häc: giai cÊp t− s¶n s½n sµng lµm tÊt c¶. H«m nay lµ ph¸i tù do, cÊp tiÕn, céng hßa, ngµy mai th× ph¶n béi, b¾n giÕt.

Tæ chøc ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n – ®Êu tranh giai cÊp – néi chiÕn.

Trong phong trµo hiÖn nay, tÊt c¶ chóng ta ®Òu dùa vµo kinh nghiÖm cña C«ng x·.

ViÕt vµo th¸ng Hai – th¸ng Ba 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XVI


415

Lêi nãi ®Çu cho cuèn s¸ch nhá "b¸o ço cña gi¸m ®èc së c¶nh s¸t

l«-pu-khin"

Trong b¸o ço «ng L«-pu-khin d−êng nh− muèn nãi r»ng tèt ®Êy, nh−ng võa ph¶i th«i! Çi tèt Êy, theo quan ®iÓm cña c¶nh s¸t lµ luËt "t¹m thêi" vÒ viÖc t¨ng c−êng b¶o an. Tõ n¨m 1881, luËt Êy ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®¹o luËt v÷ng ch¾c nhÊt, c¬ b¶n nhÊt cña ®Õ quèc Nga. C¶nh s¸t cã mäi thø quyÒn hµnh vµ thÈm quyÒn "n¾m ch¾c nh÷ng d©n th−êng trong tay", nÕu nãi theo lèi diÔn ®¹t rÊt chÝnh x¸c trong b¸o ço, lèi diÔn ®¹t Êy cµng ®Ëp vµo m¾t ng−êi ®äc, v× khi ®äc ng−êi ta vÊp ph¶i nh÷ng ®o¹n v¨n hÕt søc nÆng nÒ, vông vÒ vµ kiÓu bµn giÊy. Ph¶i, c¶nh s¸t ®· sèng an nhµn tho¶i m¸i khi cã çi "LuËt" Êy, nh−ng nh÷ng ®Æc tÝnh "tèt ®Ñp" cña luËt ®ã ®· lµm cho b¶n th©n c¶nh s¸t h− háng. §ã lµ mét mÆt cña vÊn ®Ò. MÆt kh¸c, nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®Ó trÊn ¸p, mµ çch ®©y hai m−¬i l¨m n¨m cã thÓ ®−îc coi lµ ®Æc biÖt, th× tíi nay ®· trë thµnh qu¸ quen thuéc ®Õn nçi d©n chóng ®· thÝch øng, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, víi nh÷ng biÖn ph¸p ®ã. ý nghÜa trÊn ¸p cña nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®· yÕu ®i, gièng nh− mét çi lß xo míi bÞ yÕu ®i v× ®em dïng l©u vµ qu¸ møc. ThËt lµ lîi kh«ng bï h¹i – «ng L«-pu-khin, gi¸m ®èc së c¶nh s¸t, viÕt nh− vËy trong b¸o ço, víi mét giäng buån th¶m rÇu rÜ ®éc ®¸o.

Çi giäng rÇu rÜ Êy, lêi phª b×nh thùc tÕ, kh« khan, nh−ng th¼ng tay Êy cña mét viªn c¶nh s¸t nh»m chèng l¹i çi ®¹o luËt c¶nh s¸t c¬ b¶n cña n−íc Nga, g©y mét Ên t−îng v« cïng dÔ chÞu cho ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh÷ng

V.I. Lª-nin 416

ngµy ®Ñp ®Ï cña c¶nh s¸t ®· qua råi! Nh÷ng n¨m s¸u m−¬i ®· qua råi, ®ã lµ thêi kú mµ thËm chÝ kh«ng thÓ nghÜ ®Õn sù tån t¹i cña mét ®¶ng çch m¹ng. Nh÷ng n¨m b¶y m−¬i ®· qua råi, ®ã lµ khi lùc l−îng cña mét ®¶ng nh− thÕ – mét ®¶ng râ rµng ®· tån t¹i vµ ®· g©y sî h·i – "chØ ®ñ ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng cuéc ¸m s¸t riªng lÎ, chø kh«ng ph¶i ®Ó lµm mét cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ". Trong thêi kú mµ "c«ng t¸c cæ ®éng bÝ mËt chØ ®−îc mét sè ç nh©n hay mét sè nhãm ñng hé", th× çi lß xo míi s¸ng chÕ ra Êy cßn cã thÓ ®em l¹i mét t¸c dông nµo ®ã. Nh−ng ngµy nay, "trong t×nh h×nh hiÖn thêi cña x· héi, khi mµ sù bÊt m·n ®èi víi hiÖn tr¹ng vµ mét phong trµo ®èi lËp m¹nh mÏ ®ang ph¸t triÓn réng r·i ë n−íc Nga", th× çi lß xo Êy ®· d·n ra ®Õn møc ®é nh− thÕ nµo! Nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc biÖt nh»m t¨ng c−êng an ninh hãa ra lµ v« lý vµ kú quÆc biÕt chõng nµo, trong lóc chÝnh lµ ph¶i ®em ¸p dông hµng ngµn lÇn nh÷ng biÖn ph¸p Êy ®Ó ®èi phã "víi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n ®· tiÕn hµnh nh÷ng cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt hßa b×nh vµ nh÷ng lý do thuÇn tuý kinh tÕ", trong lóc thËm chÝ nh÷ng hßn ®¸ còng ph¶i ®−îc coi lµ mét thø vò khÝ kh«ng ph¶i kh«ng nguy hiÓm vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ!

Trong lóc tuyÖt väng, «ng L«-pu-khin ®¸ng th−¬ng ®· ph¶i chÊm hai dÊu than vµ mêi çc ngµi bé tr−ëng h·y cïng «ng ta chÕ nh¹o nh÷ng hËu qu¶ v« nghÜa mµ LuËt vÒ viÖc t¨ng c−êng an ninh ®· g©y ra. TÊt c¶ mäi çi trong luËt Êy ®Òu ®· tá ra v« dông tõ khi phong trµo çch m¹ng ®· thËt sù th©m nhËp vµo nh©n d©n vµ ®· g¾n chÆt víi phong trµo giai cÊp cña quÇn chóng c«ng nh©n, – tÊt c¶ mäi çi ®· trë thµnh v« dông, tõ viÖc ®ßi ph¶i ®¨ng ký hé chiÕu, cho ®Õn viÖc ®−a ra tßa ¸n qu©n sù. ThËm chÝ "chÕ ®é ng−êi quÐt s©n", mét chÕ ®é cøu gióp tÊt c¶, hoµn toµn hiÒn tõ, còng bÞ viªn bé tr−ëng c¶nh s¸t phª ph¸n kÞch liÖt, h¾n lªn ¸n chÕ ®é ®ã ®· g©y ¶nh h−ëng lµm yÕu ho¹t ®éng ng¨n ngõa cña c¶nh s¸t.

Lêi nãi ®Çu cho cuèn s¸ch nhá 417

Nãi tr¾ng ra, ®ã lµ mét sù ph¸ s¶n hoµn toµn cña chÕ ®é c¶nh s¸t.

Sù ph¸ s¶n Êy, ngoµi nh÷ng lêi tuyªn bè cña mét ng−êi cã thÈm quyÒn hÕt søc cao nh− «ng L«-pu-khin v« cïng ®¸ng kÝnh, ®· ®−îc toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chÝnh s¸ch Nga hoµng x¸c minh. Khi kh«ng cã phong trµo çch m¹ng nh©n d©n thËt sù, khi cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ ch−a g¾n chÆt thµnh mét khèi víi cuéc ®Êu tranh giai cÊp, th× chØ mét m×nh nh÷ng biÖn ph¸p c¶nh s¸t còng lµ thÝch dông ®Ó chèng l¹i çc ç nh©n vµ çc nhãm. §Ó chèng l¹i çc giai cÊp th× nh÷ng biÖn ph¸p Êy ®· tá ra bÊt lùc ®Õn nùc c−êi; nh÷ng biÖn ph¸p Êy qu¸ nhiÒu ®· trë thµnh nh÷ng trë ng¹i cho c«ng viÖc cña c¶nh s¸t. Nh÷ng ®iÒu kho¶n tr−íc ®©y lµ khñng khiÕp trong LuËt vÒ viÖc t¨ng c−êng an ninh ®· tá ra lµ nh÷ng sù b¾t bÎ nghÌo nµn, nhá nhen, cã tÝnh chÊt c·i v·. Nh÷ng sù b¾t bÎ Êy l¹i cµng lµm t¨ng sù bÊt b×nh cña "nh÷ng th−êng d©n" kh«ng thuéc sè nh÷ng ng−êi çch m¹ng, h¬n lµ thËt sù ®ông ch¹m ®Õn b¶n th©n nh÷ng ng−êi çch m¹ng. §Ó chèng l¹i cuéc çch m¹ng cña nh©n d©n, chèng l¹i cuéc ®Êu tranh giai cÊp, th× kh«ng thÓ dùa vµo c¶nh s¸t ®−îc, mµ còng ph¶i dùa vµo nh©n d©n, dùa vµo çc giai cÊp. §ã lµ bµi häc rót ra tõ trong b¸o ço cña «ng L«-pu-khin. Vµ ®ã còng lµ bµi häc mµ chÝnh phñ chuyªn chÕ ®ang rót ra tõ thùc tiÔn. Nh÷ng chiÕc lß xo cña bé m¸y c¶nh s¸t ®· yÕu råi; chØ cã lùc l−îng qu©n sù kh«ng th«i, th× kh«ng ®ñ. Ph¶i g©y sù h»n thï d©n téc, h»n thï chñng téc; ph¶i tæ chøc nh÷ng ®éi "Tr¨m ®en" trong çc tÇng líp kÐm gi¸c ngé nhÊt cña giai cÊp tiÓu t− s¶n thµnh thÞ (vµ sau ®ã dÜ nhiªn lµ tiÓu t− s¶n n«ng th«n); ph¶i t×m çch tËp hîp tÊt c¶ çc phÇn tö ph¶n ®éng trong b¶n th©n d©n chóng ®Ó b¶o vÖ ngai vµng; ph¶i biÕn cuéc ®Êu tranh cña c¶nh s¸t chèng l¹i çc nhãm thµnh cuéc ®Êu tranh cña mét bé phËn nh©n d©n chèng l¹i mét bé phËn nh©n d©n kh¸c.

HiÖn nay, chÝnh phñ chÝnh lµ ®ang lµm nh− thÕ, nã xói

V.I. Lª-nin 418

giôc ng−êi Ta-ta-ri-a chèng l¹i ng−êi ¸c-mª-ni-a ë Ba-cu, t×m çch g©y ra nh÷ng cuéc tµn s¸t míi ®èi víi ng−êi Do-th¸i; tæ chøc bän Tr¨m ®en ®Ó chèng l¹i ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng, chèng l¹i sinh viªn vµ nh÷ng häc sinh næi lo¹n, vµ cÇu cøu ®Õn bän quý téc trung thµnh vµ nh÷ng phÇn tö b¶o thñ trong n«ng d©n. §−îc, kh«ng sao c¶! Chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, chóng ta kh«ng ng¹c nhiªn tr−íc s¸ch l−îc Êy cña chÕ ®é chuyªn chÕ, vµ còng kh«ng sî s¸ch l−îc Êy. Chóng ta biÕt r»ng hiÖn nay khi c«ng nh©n ®· b¾t ®Çu tæ chøc vò trang chèng l¹i bän ®i tµn s¸t th× viÖc kh¬i sù thï h»n chñng téc sÏ kh«ng cßn gióp ®−îc g× cho chÝnh phñ n÷a; v× dùa vµo çc tÇng líp bãc lét trong giai cÊp tiÓu t− s¶n, nªn chÝnh phñ l¹i lµm cho quÇn chóng thËt sù v« s¶n ngµy cµng ®«ng ®¶o ®øng lªn chèng l¹i chÝnh phñ. Chóng t«i tr−íc kia vµ hiÖn nay ®Òu kh«ng hÒ tr«ng ®îi r»ng nh÷ng cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ vµ çch m¹ng x· héi sÏ ®−îc thùc hiÖn do viÖc "thuyÕt phôc" nh÷ng kÎ cÇm quyÒn hoÆc do nh÷ng ng−êi cã häc thøc chuyÓn sang phÝa "tõ thiÖn". Chóng t«i ®· vµ ®ang lu«n lu«n d¹y r»ng cuéc ®Êu tranh giai cÊp, cuéc ®Êu tranh cña bé phËn nh©n d©n bÞ bãc lét chèng bé phËn ®i bãc lét lµ c¬ së cña nh÷ng sù c¶i çch chÝnh trÞ vµ, xÐt cho cïng, quyÕt ®Þnh sè phËn cña tÊt c¶ nh÷ng sù c¶i çch Êy. Thõa nhËn sù ph¸ s¶n hoµn toµn cña nh÷ng biÖn ph¸p tñn mñn cña c¶nh s¸t vµ chuyÓn sang viÖc trùc tiÕp tæ chøc cuéc néi chiÕn, nh− vËy lµ chÝnh phñ ®· chøng minh r»ng cuéc thanh to¸n cuèi cïng ®ang tíi gÇn. Nh− vËy cµng hay. ChÝnh phñ ®ang ph¸t ®éng cuéc néi chiÕn. Nh− vËy cµng hay. Chóng t«i còng ñng hé cuéc néi chiÕn. NÕu cã mét lÜnh vùc nµo mµ chóng t«i c¶m thÊy m×nh ®Æc biÖt v÷ng vµng, th× ®ã chÝnh lµ ë lÜnh vùc nµy, ë cuéc chiÕn tranh cña khèi quÇn chóng khæng lå hµng triÖu nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc vµ bÞ mÊt quyÒn, nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ nu«i toµn bé x· héi, chèng l¹i mét nhãm bän ¨n b¸m cã ®Æc quyÒn ®Æc lîi. DÜ nhiªn, b»ng çch kh¬i sù thï h»n chñng

Lêi nãi ®Çu cho cuèn s¸ch nhá 419

téc vµ sù c¨m thï gi÷a çc bé téc, chÝnh phñ cã thÓ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ®Êu tranh giai cÊp trong mét thêi gian, nh−ng chØ trong mét thêi gian ng¾n vµ h¬n n÷a kÕt qu¶ lµ më réng h¬n n÷a chiÕn tr−êng cña cuéc ®Êu tranh míi, lµm cho nh©n d©n cµng o¸n giËn nhiÒu h¬n n÷a ®èi víi nÒn chuyªn chÕ. Chøng cí lµ hËu qu¶ cña cuéc tµn s¸t ë Ba-cu, vô tµn s¸t ®ã ®· lµm t¨ng hµng chôc lÇn tinh thÇn çch m¹ng cña mäi tÇng líp chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng. ChÝnh phñ t−ëng r»ng cã thÓ lµm cho nh©n d©n khiÕp sî khi thÊy m¸u ®æ vµ rÊt nhiÒu n¹n nh©n trong nh÷ng trËn ®¸nh nhau ngoµi ®−êng phè; nh−ng thËt ra chÝnh phñ chØ lµm cho nh©n d©n hÕt sî ®æ m¸u, hÕt sî mét cuéc ch¹m tr¸n vò trang trùc tiÕp. Thùc tÕ th× chÝnh phñ ®ang cæ ®éng cho chóng ta mét çch rÊt réng r·i vµ rÊt hïng hån, mét sù cæ ®éng mµ chóng ta ch−a hÒ m¬ t−ëng tíi. Vive le son du canon! chóng ta nãi b»ng nh÷ng lêi trong bµi ca çch m¹ng Ph¸p: "TiÕng sóng ®¹i b¸c mu«n n¨m!", çch m¹ng mu«n n¨m, cuéc chiÕn tranh c«ng khai cña nh©n d©n chèng chÝnh phñ Nga hoµng vµ nh÷ng kÎ ñng hé chÝnh phñ Êy, mu«n n¨m!

N. Lª-nin

ViÕt vµo th¸ng Hai - th¸ng Ba 1905

In n¨m 1905 trong cuèn s¸ch nhá: "B¸o ço cña gi¸m ®èc Së c¶nh s¸t L«-pu-khin", Gi¬-ne-v¬, b¸o "TiÕn lªn" xuÊt b¶n

Theo ®óng b¶n in trong tËp s¸ch

420

Hä ®Þnh lõa g¹t ai?

Trong b¸o "Tia löa", sè 89, mµ chóng t«i võa nhËn ®−îc, chóng t«i thÊy mét quyÕt nghÞ cña "Héi ®ång ®¶ng" ®Ò ngµy 8 th¸ng Ba 1905. Nh− ng−êi ta ®· dù tÝnh tr−íc, "Héi ®ång ®¶ng" tró ë n−íc ngoµi ®· lång lén lªn ph¶n ®èi ®¹i héi do çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc triÖu tËp, ®ång thêi tuyªn bè r»ng "hµnh ®éng nh− vËy, nh÷ng ng−êi tham gia ®¹i héi tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng". Chóng t«i hoµn toµn hiÓu ®−îc nçi bùc tøc cña nhãm ng−êi ë n−íc ngoµi, çi nhãm ng−êi thùc tÕ ®· bÞ ®¶ng hiÖn ®ang ho¹t ®éng ë trong n−íc rêi bá tõ l©u vµ hiÖn nay th× chÝnh thøc rêi bá. Ng−êi ta còng hiÓu r»ng chØ v× bùc tøc vµ tuyÖt väng nªn ng−êi ta míi cã thÓ lËp luËn mét çch v« lý vµ "lÈn tr¸nh sù thËt" mét çch qu¸ vông vÒ nh− Héi ®ång ®¶ng. Ng−êi ta nãi víi chóng t«i: "Theo ®iÒu lÖ ®¶ng, chØ cã Héi ®ång ®¶ng míi triÖu tËp ®−îc ®¹i héi". Ph¶i, nh−ng trõ tr−êng hîp Héi ®ång ®¶ng kh«ng t«n träng ®iÒu lÖ vµ dïng çch lõa g¹t ®Ó lÈn tr¸nh viÖc triÖu tËp ®¹i héi mµ nã cã nghÜa vô ph¶i lµm. ChÝnh çi "tr−êng hîp" Êy vÒ Héi ®ång ®¶ng còng ®· ®−îc ®¶ng chøng minh tõ l©u råi (xem cuèn s¸ch nhá cña Oãc-lèp-xki: "Héi ®ång chèng ®¶ng", trong ®ã cã nªu râ lµ theo çch tÝnh cña "Héi ®ång ®¶ng", th× 16 x 4 = 61!). Sau n÷a, ng−êi ta cßn nãi víi chóng t«i r»ng tÝnh ®Õn ngµy 1 th¸ng Giªng 1905, theo quyÕt nghÞ nhÊt trÝ cña Héi ®ång

Hä ®Þnh lõa g¹t ai? 421

®¶ng (gåm c¶ Lª-nin), th× cã 33 tæ chøc cã thÈm quyÒn, ngoµi çc c¬ quan trung −¬ng. §iÒu nµy kh«ng ®óng sù thËt. Còng qua cuèn s¸ch nhá Êy tõ l©u ®¶ng ®· biÕt r»ng tÝnh ®Õn ngµy 1 th¸ng Giªng 1905, chØ cã 29 tæ chøc cã thÈm quyÒn. Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Cu-ban vµ Ca-dan, mµ tê "Tia löa" ®· nªu ra kh«ng hÒ ®−îc Héi ®ång ®¶ng phª chuÈn, trong khi ®ã çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé P«-lª-xi-ª vµ ban chÊp hµnh ®¶ng bé T©y B¾c m·i ®Õn ngµy 1 th¸ng T− 1905 míi ®−îc phª chuÈn. Cßn l¹i 29 tæ chøc (çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xanh Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Tve, miÒn B¾c, Tu-la, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, Xa-ra-tèp, U-ran - U-pha, Xi-bi-ri, §«n, Kh¸c-cèp, Ki-Ðp, ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ri-ga, ¤-ri-«n - Bri-an-xc¬, Xm«-len-xc¬, Xa-ma-ra, V«-r«-ne-gi¬, Liªn minh Çp-ca-d¬ = 4 ban chÊp hµnh ®¶ng bé, Cuèc-xc¬, A-xt¬-ra-khan, Ni-c«-lai-Ðp, Cr−m, Liªn minh c«ng nh©n hÇm má, §ång minh). Héi ®ång ®¶ng nãi tiÕp: "Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè" dùa vµo sù uû nhiÖm cña m−êi tæ chøc. §©y lµ mét chuyÖn nãi l¸o. Ai còng biÕt r»ng Th−êng vô ®−îc bÇu ra tr−íc ngµy 1 th¸ng Giªng 1905 t¹i ba cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu do 13 ban chÊp hµnh ®¶ng bé (6 ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë miÒn B¾c, 3 ë miÒn Nam vµ 4 ë vïng Çp-ca-d¬). Sau khi Th−êng vô kªu gäi triÖu tËp ®¹i héi, th× çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ vµ Tu-lan ®· t¸n thµnh Th−êng vô. Nh− vËy lµ tíi ngµy 1 th¸ng Giªng 1905, trong sè 28 tæ chøc cã thÈm quyÒn ë Nga cã 15 tæ chøc tuyªn bè t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi, bÊt chÊp ý muèn cña çc c¬ quan trung −¬ng kiÓu B«-na-p¸c-t¬. §ã lµ kh«ng kÓ nh÷ng tæ chøc cã thÈm quyÒn (tøc lµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xa-ra-tèp, Xi-bi-ri vµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé kh¸c) tõ l©u nãi chung ®· tuyªn bè t¸n thµnh më ®¹i héi (xem cuèn s¸ch nhá cña Sa-khèp: "§Êu tranh cho ®¹i héi"). Qua hai tµi liÖu sau ®©y ta ®Æc biÖt thÊy râ lµ nh÷ng m−u toan cña Héi ®ång ®¶ng ®Þnh lõa bÞp ®¸m c«ng chóng kh«ng th«ng th¹o t×nh h×nh vµ chØ hiÓu sù viÖc kh«ng ph¶i qua tµi

V.I. Lª-nin 422

liÖu, mµ qua nh÷ng lêi bµn t¸n cña nh÷ng ng−êi ë n−íc ngoµi, – thËt nùc c−êi vµ vông vÒ biÕt chõng nµo. Trong cuèn s¸ch nhá hÕt søc ®¸ng chó ý "B¸o ço vÒ cuéc häp Gi¬-ne-v¬ ngµy 2 th¸ng ChÝn 1904", do ph¸i thiÓu sè xuÊt b¶n, §an ®· thõa nhËn r»ng ®a sè çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· c¾t ®øt mäi quan hÖ ®ång chÝ víi tê "Tia löa", cßn Plª-kha-nèp, mét ng−êi cã th¸i ®é thï ®Þch h»n häc víi ph¸i ®a sè, ®· buéc ph¶i tuyªn bè r»ng lùc l−îng cña nh÷ng phe ®èi ®Þch gÇn ngang nhau!! (Nªn nhí r»ng ®©y lµ ý kiÕn cña mét ng−êi ë n−íc ngoµi.) Trong "B¶n tuyªn bè" cña Lª-nin1) – b¶n tuyªn bè Êy kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ ph¸i thiÓu sè b¸c bá, mµ ng−îc l¹i cßn ®−îc sù c«ng khai thõa nhËn cña P«-pèp chøng thùc – ch¶ ph¶i ai kh¸c c¶, mµ chÝnh ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng còng ph¶i thõa nhËn r»ng ph¸i thiÓu sè chØ cã bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc, r»ng trong mét ®¹i héi thùc sù cña ®¶ng, ch¾c ch¾n lµ ban biªn tËp vµ Héi ®ång ®¶ng sÏ bÞ truÊt chøc. Mét lÇn n÷a xin hái: çc anh ®Þnh lõa ai, hìi nh÷ng ng−êi anh hïng v« cïng ®¸ng kÝnh träng cña vÊn ®Ò bæ tuyÓn? Çc anh sî – nh− sî löa – lèi tho¸t duy nhÊt, thËt sù theo ®−êng lèi ®¶ng, ®ã lµ ®¹i héi; ®ång thêi çc anh l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng ®Þch thñ cña çc anh chØ n¾m ®−îc mét sè kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng sè çc tæ chøc, vÎn vÑn cã mét phÇn t− sè çc tæ chøc! Trong lóc bùc tøc çc anh kh«ng thÊy r»ng çc anh ®ang tù ®Ëp l¹i çc anh. Kh«ng biÕt cã ph¶i Ni-c«-lai II sî quèc héi lËp hiÕn lµ v× nh÷ng kÎ chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng chØ lµ mét bé phËn kh«ng ®¸ng kÓ trong nh©n d©n kh«ng? "TiÕn lªn", sè 10, ngµy 15 (2) th¸ng Ba 1905


1) Xem tËp nµy, tr. 153.

423

Giai cÊp v« s¶n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n

Chóng t«i ®· v¹ch râ çch nh×n thiÓn cËn kh«ng thÓ tha thø ®−îc cña nh÷ng ng−êi ph¸i "Tia löa" míi, hä cho r»ng chñ nghÜa tù do «n hßa Nga ®· bÞ gi¸ng mét ®ßn chÝ tö vµ vai trß tiÒn phong cña giai cÊp v« s¶n ®· ®−îc ph¸i d©n chñ cña chóng ta thõa nhËn1). Tr¸i l¹i, chÝnh b©y giê ph¸i d©n chñ t− s¶n ®ang cè hÕt søc n¾m lÊy phong trµo c«ng nh©n; do ®ã chÝnh b©y giê chñ nghÜa "Sù nghiÖp c«ng nh©n" mµ nh÷ng ng−êi "Tia löa" míi ®ang lµm sèng l¹i, lµ v« cïng tai h¹i. Sau ®©y lµ mét bµi viÕt ®¸ng chó ý, ®−îc l−u hµnh ë Nga vµ nã cung cÊp cho ta tµi liÖu quý gi¸ vÒ vÊn ®Ò nµy:

"GÇn ®©y ®· béc lé khuynh h−íng cña giai cÊp t− s¶n muèn ®i tíi tæ chøc; nh−ng mét sù thùc ®¸ng chó ý h¬n lµ ph¸i d©n chñ t− s¶n ®ang h−íng vÒ c«ng nh©n. Nh÷ng ng−êi d©n chñ muèn ®ãng vai trß cña nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n. Hä nãi: "Thùc ra vÒ mÆt chÝnh kiÕn th× chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi; nh−ng §¶ng d©n chñ - x· héi, v× nh÷ng mèi bÊt hßa trong ®¶ng, nªn ®· kh«ng hiÓu ®−îc tÇm quan träng cña lóc nµy vµ ®· kh«ng l·nh ®¹o næi phong trµo c«ng nh©n; vµ do ®ã mµ chóng t«i muèn lµm viÖc ®ã". Qua nh÷ng bµi diÔn v¨n tiÕp sau cña nh÷ng ng−êi "d©n chñ -

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 332.

V.I. Lª-nin 424

x· héi thËt lßng" míi Êy, ng−êi ta thÊy râ r»ng v× kh«ng th¶o ra mét c−¬ng lÜnh ®éc lËp nªn hä sÏ chØ gi¶i thÝch vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña c«ng nh©n ®Ò ra cho hä. S¸ch b¸o còng ph¶i ®¸p øng yªu cÇu ®ã vµ tuyÖt nhiªn kh«ng ®−îc mang tÝnh ®¶ng. Vµ nh− vËy lµ nh÷ng ng−êi "d©n chñ - x· héi thuÇn tuý" Êy, v× bÊt b×nh víi s¸ch l−îc vµ th¸i ®é hiÖn nay cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé nªn ®· tù m×nh quay trë vÒ nh÷ng h×nh thøc "l¾ng nghe", mµ lÞch sö ®· b¸c bá tõ l©u råi, quay trë vÒ nh÷ng h×nh thøc cña "chñ nghÜa kinh tÕ" mµ ng−êi ta ®· l·ng quªn ®i. Tuy tù cho m×nh lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn ch©n chÝnh cho nguyÖn väng cña giai cÊp c«ng nh©n, song çc ngµi ®ã kh«ng hiÓu hay kh«ng muèn hiÓu r»ng phong trµo c«ng nh©n sÏ chØ giµnh ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng nÕu nã ®−îc mét ®¶ng thèng nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o, nÕu giai cÊp v« s¶n nhËn râ sù t¸ch biÖt giai cÊp cña m×nh vµ hiÓu ®−îc r»ng viÖc thùc sù gi¶i phãng m×nh ph¶i lµ sù nghiÖp cña b¶n th©n m×nh, chø kh«ng ph¶i cña nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n ®ang h¹ thÊp ý nghÜa nh÷ng hµnh ®éng cña ®¶ng c«ng nh©n. Nh÷ng ng−êi "thËt sù" lµ d©n chñ - x· héi Êy, nh÷ng ng−êi gäi lµ m¸c-xÝt Êy, ph¶i hiÓu r»ng hä ®ang ®Çu ®éc quÇn chóng c«ng nh©n b»ng çch cè chøng minh r»ng mét sè "ng−êi d©n chñ" nµo ®ã (chø kh«ng ph¶i nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi), hoµn toµn gåm nh÷ng phÇn tö trÝ thøc t− s¶n, cã nhiÖm vô chØ cho c«ng nh©n con ®−êng dÉn tíi tù do vµ tíi chñ nghÜa x· héi.

Tuy vËy, h×nh nh− hä ®· hoµn toµn quªn mÊt chñ nghÜa x· héi mµ qu¸ m¶i mª víi thñ ®o¹n chÝnh trÞ ngµy nay. Hä dÇn dÇn ®−a nh÷ng nh©n tè cña chñ nghÜa c¬ héi vµo phong trµo c«ng nh©n. C«ng nh©n th«i kh«ng muèn thµnh lËp mét ®¶ng cña chÝnh hä, mµ l¹i tr«ng cËy vµo nh÷ng ng−êi trÝ thøc. T¹i sao nh÷ng ng−êi b¹n míi Êy cña giai cÊp c«ng nh©n l¹i dung nhËn, thËm chÝ cßn khuyÕn khÝch, nh÷ng hiÖn t−îng nh− vËy? ChÝnh b¶n th©n nh÷ng ng−êi "d©n chñ"

Giai cÊp v« s¶n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n 425

®· c«ng khai tr¶ lêi c©u hái Êy. Hä nãi: "Nhãm chóng t«i tr−íc kia chØ ho¹t ®éng trong giíi trÝ thøc, nh−ng nh÷ng sù kiÖn gÇn ®©y ®· buéc chóng t«i ph¶i h−íng c¶ vÒ phÝa c«ng nh©n".

Çc ngµi d©n chñ ngåi m¸t ¨n b¸t vµng, tù x−ng lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trªn "nguyªn t¾c" Êy, chØ b¾t ®Çu ®o¸i hoµi ®Õn phong trµo v« s¶n sau khi quÇn chóng ®· xuèng ®−êng ®Êu tranh vµ m¸u cña hµng ngµn c«ng nh©n ®· nhuèm ®á hÌ phè. §Õn lóc ®ã hä xuÊt hiÖn víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi b¹n ch©n chÝnh cña giai cÊp c«ng nh©n; víi bé mÆt gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, hä bá qua c«ng søc cña hµng chôc n¨m, c«ng søc ®· chuÈn bÞ vµ l·nh ®¹o çi khÝ thÕ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga vµ ®· x©y dùng lªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi thèng nhÊt b»ng v« vµn sù hy sinh. HiÓn nhiªn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kiÓu çch t©n Êy chØ rót ra ®−îc mét ®iÓm duy nhÊt trong toµn bé häc thuyÕt cña chñ nghÜa M¸c (mµ còng míi gÇn ®©y th«i), nghÜa lµ chØ cã søc m¹nh cña giai cÊp v« s¶n ®−îc tæ chøc míi cã kh¶ n¨ng lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ ®éc tµi, giµnh lÊy tù do chÝnh trÞ, mµ tù do nµy th× chñ yÕu sÏ do giai cÊp t− s¶n h−ëng. Nh÷ng ng−êi b¹n míi cña giai cÊp v« s¶n sÏ c−ìi lªn l−ng phong trµo c«ng nh©n vµ lÊy nh÷ng kÕt qu¶ trùc tiÕp lµm roi quÊt phong trµo Êy vµ la hÐt: "TiÕn lªn tíi tù do cña chóng ta!". C©u ng¹n ng÷ Nga thËt lµ ®óng: "Xin Th−îng ®Õ h·y gi¶i phãng chóng con khái tay nh÷ng ng−êi b¹n chóng con, cßn víi kÎ thï th× chóng con tù ®èi phã ®−îc"".

"TiÕn lªn", sè 10, ngµy 15

(2) th¸ng Ba 1905



426

Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n

N«ng d©n ®ang b¾t ®Çu næi dËy. Tin tõ çc tØnh cho biÕt n«ng d©n ®ang tiÕn c«ng vµo çc tr¹i Êp cña bän ®Þa chñ, hä tÞch thu lóa m× vµ gia sóc cña bän ®Þa chñ. Qu©n ®éi Nga hoµng bÞ qu©n NhËt ®¸nh b¹i hoµn toµn ë M·n-ch©u, ®ang tr¶ thï l¹i nh©n d©n kh«ng cã vò khÝ trong tay, chóng tiÕn hµnh nh÷ng cuéc chinh ph¹t kÎ thï trong n−íc – chèng l¹i n«ng d©n nghÌo. Phong trµo c«ng nh©n thµnh thÞ cã ®−îc mét b¹n ®ång minh míi lµ tÇng líp n«ng d©n çch m¹ng. Bëi vËy vÊn ®Ò th¸i ®é cña ®éi tiªn phong gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n, tøc §¶ng d©n chñ - x· héi, ®èi víi phong trµo n«ng d©n, cã mét ý nghÜa thùc tÕ trùc tiÕp vµ ph¶i ®−îc ®Ò ra hµng ®Çu, trong tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng cña chóng ta, mçi khi çc çn bé tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng cña chóng ta ph¸t biÓu ý kiÕn.

§¶ng d©n chñ - x· héi ®· nhiÒu lÇn chØ ra r»ng phong trµo n«ng d©n ®Ò ra cho ®¶ng mét nhiÖm vô gåm hai mÆt. Mét mÆt, chóng ta ph¶i tuyÖt ®èi ñng hé phong trµo n«ng d©n vµ thóc ®Èy nã tiÕn tíi, v× nã lµ mét phong trµo d©n chñ çch m¹ng. Nh−ng mÆt kh¸c, chóng ta ph¶i kiªn quyÕt ®øng trªn quan ®iÓm giai cÊp v« s¶n cña m×nh; chóng ta ph¶i tæ chøc giai cÊp v« s¶n n«ng th«n, gièng nh− tæ chøc giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ vµ cïng víi giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ, vµo trong mét ®¶ng cã tÝnh giai cÊp vµ ®éc lËp, vµ gi¶i

Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n 427

thÝch cho hä thÊy sù ®èi ®Þch gi÷a nh÷ng lîi Ých cña hä víi nh÷ng lîi Ých cña tÇng líp n«ng d©n t− s¶n, kªu gäi hä ®Êu tranh cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, chØ cho hä thÊy râ r»ng ¸p bøc vµ cïng khæ sÏ ®−îc chÊm døt kh«ng ph¶i b»ng çch lµm cho mét vµi tÇng líp n«ng d©n biÕn thµnh nh÷ng ng−êi t− s¶n nhá, mµ b»ng çch ®em chÕ ®é x· héi chñ nghÜa thay thÕ cho toµn bé chÕ ®é t− s¶n.

NhiÖm vô gåm cã hai mÆt ®ã cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®· ®−îc tê b¸o "Tia löa" cò nhÊn m¹nh nhiÒu lÇn, kÓ tõ sè 31) trë ®i, tøc lµ tr−íc phong trµo ®Çu tiªn cña n«ng d©n håi 1902; nhiÖm vô ®ã ®−îc nªu ra c¶ trong c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta; vµ sau nµy trong tê b¸o cña chóng ta (sè 3)2), nhiÖm vô ®ã l¹i ®−îc nh¾c l¹i. B©y giê, khi ®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ ph¶i lµm s¸ng tá nhiÖm vô ®ã trong çch ®Æt nhiÖm vô ®ã ra mét çch thùc tiÔn th× dÉn ra nh÷ng nhËn xÐt cña Çc-l¬ Cau-xky, ng−êi ®· ®¨ng trªn tê "Die Neue Zeit", c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét bµi nhan ®Ò lµ: "N«ng d©n vµ çch m¹ng ë Nga" lµ mét ®iÒu cã ý nghÜa. Víi t− çch lµ ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ - x· héi, Cau-xky kiªn tr× bªnh vùc ch©n lý nµy: hiÖn nay, nhiÖm vô cuéc çch m¹ng cña chóng ta kh«ng ph¶i lµ tiÕn hµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, mµ lµ g¹t bá nh÷ng trë ng¹i chÝnh trÞ cho sù ph¸t triÓn cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖn hµnh, tøc lµ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa. Cau-xky nãi tiÕp: "Phong trµo çch m¹ng ë thµnh thÞ ph¶i gi÷ th¸i ®é trung lËp trong vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ. Phong trµo ®ã kh«ng cã c¨n cø g× ®Ó ®øng chÆn ngang gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ, ®Ó bªnh vùc ®Þa chñ chèng n«ng d©n; nã hoµn toµn ®ång t×nh víi n«ng d©n. Nh−ng, _________________________________________________________________________________


2) Xem tËp nµy, tr. 237 - 246.

V.I. Lª-nin 428

nhiÖm vô cña phong trµo çch m¹ng thµnh thÞ tuyÖt nhiªn còng kh«ng ph¶i lµ khÝch n«ng d©n chèng l¹i ®Þa chñ, v× ë n−íc Nga hiÖn nay, ®Þa chñ gi÷ mét vai trß hoµn toµn kh¸c víi vai trß ch¼ng h¹n cña bän quý téc phong kiÕn Ph¸p trong thêi kú "chÕ ®é cò". V¶ l¹i, nh÷ng ng−êi çch m¹ng ë thµnh thÞ, dï cã muèn ®i n÷a, còng chØ cã thÓ cã mét ¶nh h−ëng rÊt nhá ®èi víi nh÷ng quan hÖ gi÷a ®Þa chñ vµ n«ng d©n mµ th«i. §Þa chñ vµ n«ng d©n x¸c ®Þnh lÊy víi nhau nh÷ng mèi quan hÖ ®ã". Muèn hiÓu ®óng nh÷ng nhËn xÐt ®ã cña Cau-xky, – nh÷ng nhËn xÐt nµy nÕu ®em t¸ch ra khái v¨n b¶n, sÏ cã thÓ g©y nªn nhiÒu sù hiÓu lÇm, – th× nhÊt ®Þnh còng ph¶i chó ý ®Õn nhËn xÐt sau nµy ë ®o¹n cuèi bµi b¸o. Cau-xky nãi: "Cuéc çch m¹ng th¾ng lîi ch¾c h¼n sÏ kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n ®Æc biÖt trong viÖc sö dông nh÷ng ®¹i ®iÒn trang cña nh÷ng kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña çch m¹ng, nh»m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ n«ng d©n".

B¹n ®äc nµo mµ ®èi chiÕu cÈn thËn tÊt c¶ nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh ®ã cña Cau-xky, th× sÏ dÔ dµng thÊy ë ®Êy chÝnh çi çch ®Æt vÊn ®Ò theo kiÓu d©n chñ - x· héi mµ chóng t«i võa ph¸c häa ra. Së dÜ cã nh÷ng chç kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng râ rµng trong nh÷ng c©u nãi cña Cau-xky, cã thÓ lµ do «ng ta ®· nhËn xÐt hêi hît, vµ hiÓu kh«ng ®−îc ®Çy ®ñ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ trong mäi tr−êng hîp vµ trong mäi ®iÒu kiÖn, trong nh÷ng biÕn chuyÓn kh¸c nhau cña cuéc çch m¹ng Nga, giai cÊp v« s¶n çch m¹ng kh«ng thÓ cø gi÷ y nguyªn mét th¸i ®é tr−íc sù tranh chÊp gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ ®−îc. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy, trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh, th× th¸i ®é Êy kh«ng nªn chØ lµ mét th¸i ®é ®ång t×nh, mµ cßn lµ th¸i ®é ñng hé trùc tiÕp n÷a, vµ kh«ng nh÷ng chØ ñng hé kh«ng th«i, mµ cßn "khÝch" n÷a. ë nh÷ng hoµn c¶nh kh¸c, th¸i ®é Êy cã thÓ vµ ph¶i lµ mét th¸i ®é trung lËp. Cø lÊy nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn trªn kia cña «ng ta mµ xÐt, th× thÊy


Cau-xky ®· hiÓu râ ®−îc hai mÆt ®ã cña nhiÖm vô cña chóng ta, – kh¸c ch¼ng nh÷ng víi nh÷ng "ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" ë n−íc ta lµ nh÷ng kÎ hoµn toµn sa lÇy vµo trong nh÷ng ¶o t−ëng tÇm th−êng cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng, mµ cßn kh¸c víi nhiÒu ng−êi d©n chñ - x· héi, nh− Ri-a-da-nèp hoÆc Ých-x¬, lµ nh÷ng ng−êi ®· ra c«ng t×m mét ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt nhiÖm vô mét çch "gi¶n ®¬n" vµ ®ång nhÊt cho mäi tr−êng hîp. Sai lÇm c¬ b¶n cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®ã (vµ cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng) lµ ë chç hä kh«ng kiªn tr× quan ®iÓm giai cÊp vµ, trong khi t×m mét çch gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®ång nhÊt cho mäi tr−êng hîp, hä ®· quªn mÊt b¶n chÊt hai mÆt cña phó n«ng vµ cña trung n«ng. VÒ thùc chÊt, trong dù kiÕn cña hä, hä chØ thÊy cã hai giai cÊp x· héi: hoÆc lµ ®Þa chñ vµ "giai cÊp c«ng-n«ng", hoÆc lµ nh÷ng ng−êi h÷u s¶n vµ nh÷ng ng−êi v« s¶n. ThÕ nh−ng, trªn thùc tÕ, tr−íc m¾t chóng ta l¹i cã ba giai cÊp kh¸c nhau vÒ môc ®Ých tr−íc m¾t vµ môc tiªu cuèi cïng cña hä: ®Þa chñ, phó n«ng vµ mét phÇn trung n«ng, sau cïng lµ giai cÊp v« s¶n. Trªn thùc tÕ, nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n tr−íc t×nh h×nh ®ã kh«ng thÓ kh«ng cã hai mÆt ®−îc vµ toµn bé khã kh¨n ®èi víi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt vµ s¸ch l−îc ruéng ®Êt cña §¶ng d©n chñ - x· héi ë Nga, lµ x¸c ®Þnh mét çch hÕt søc râ rµng vµ chÝnh x¸c xem trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo th× giai cÊp v« s¶n ph¶i gi÷ th¸i ®é trung lËp vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo th× nã ph¶i ñng hé, vµ "khÝch" n«ng d©n.

VÊn ®Ò nµy chØ cã thÓ cã mét çch gi¶i quyÕt lµ: cïng víi giai cÊp t− s¶n n«ng d©n chèng l¹i mäi chÕ ®é n«ng n« vµ chèng bän ®Þa chñ - chñ n«ng n«; cïng víi giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ chèng l¹i giai cÊp t− s¶n n«ng d©n vµ giai cÊp t− s¶n kh¸c; ®ã lµ "®−êng lèi" cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n vµ cña nhµ t− t−ëng cña nã, tøc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Nãi mét çch kh¸c lµ: ñng hé vµ thóc ®Èy n«ng d©n

V.I. Lª-nin 430

tiÕn lªn, cho ®Õn c¶ hoµn toµn tÞch thu mäi "tµi s¶n" "thiªng liªng" cña bän chóa ®Êt, chõng nµo mµ tÇng líp n«ng d©n ®ã tá ra lµ d©n chñ çch m¹ng. Cßn nÕu nh− hä tá ra ph¶n ®éng hoÆc thï ®Þch víi giai cÊp v« s¶n, th× kh«ng ®−îc tin hä, mµ ph¶i tù tæ chøc riªng ra vµ s½n sµng ®Êu tranh víi hä. Hay l¹i nãi mét çch kh¸c n÷a lµ: ñng hé n«ng d©n khi cuéc ®Êu tranh cña hä chèng ®Þa chñ t¹o thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè ph¸i d©n chñ; gi÷ th¸i ®é trung lËp ®èi víi n«ng d©n khi cuéc ®Êu tranh cña hä chèng ®Þa chñ hoµn toµn chØ lµ mét sù thanh to¸n, – ch¼ng cã liªn can g× víi giai cÊp v« s¶n lÉn ph¸i d©n chñ, – gi÷a hai bé phËn cña giai cÊp nh÷ng ng−êi së h÷u ruéng ®Êt.

DÜ nhiªn çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nh− vËy sÏ kh«ng tháa m·n ®−îc nh÷ng ai ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò n«ng d©n mµ kh«ng cã nh÷ng quan ®iÓm lý luËn ®· ®−îc suy nghÜ chÝn ch¾n, nh÷ng ai ch¹y theo mét khÈu hiÖu "çch m¹ng" (trªn ®Çu l−ìi) hiÖn ®ang thÞnh hµnh vµ rÊt kªu, nh÷ng ai kh«ng hiÓu râ çi nguy c¬ to lín vµ nghiªm träng cña çi chñ nghÜa phiªu l−u çch m¹ng chÝnh ngay trong vÊn ®Ò n«ng d©n. §èi víi nh÷ng ng−êi ®ã, – mµ trong chóng ta th× hiÖn ®· cã kh¸ nhiÒu nh÷ng ng−êi nh− vËy, trong sè ®ã cã c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, vµ sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng cïng víi phong trµo n«ng d©n nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho hµng ngò cña bän ng−êi ®ã cßn ®«ng thªm n÷a, – ®èi víi nh÷ng con ng−êi ®ã, ph¸i d©n chñ - x· héi cÇn ph¶i kiªn tr× b¶o vÖ quan ®iÓm ®Êu tranh giai cÊp chèng l¹i mäi sù m¬ hå vÒ çch m¹ng, ph¶i tØnh t¸o ph©n tÝch nh÷ng thµnh phÇn kh«ng thuÇn nhÊt trong n«ng d©n mµ chèng l¹i tÖ nãi su«ng vÒ çch m¹ng. Nãi mét çch thùc tÕ vµ cô thÓ, cã thÓ tiÕn gÇn tíi ch©n lý nhÊt nÕu kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ nh÷ng kÎ ®èi ®Þch cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ®Òu kh«ng chó ý r»ng ë bé phËn n−íc Nga cña ta thuéc ch©u ¢u, cã c¶ mét tÇng líp n«ng d©n giµu cã


(tõ mét triÖu r−ìi ®Õn hai triÖu hé trong sè gÇn 10 triÖu hé c¶ th¶y). TÇng líp nµy chiÕm gi÷ Ýt nhÊt lµ nöa sè c«ng cô s¶n xuÊt vµ cña c¶i mµ n«ng d©n cã trong tay. TÇng líp x· héi nµy kh«ng thÓ tån t¹i ®−îc nÕu kh«ng thuª m−ín cè n«ng vµ ng−êi lµm c«ng nhËt. TÇng líp ®ã hiÓn nhiªn cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi chÕ ®é n«ng n«, ®èi víi bän ®Þa chñ vµ bän quan l¹i; hä cã thÓ trë thµnh nh÷ng ng−êi d©n chñ; nh−ng cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n h¬n n÷a lµ hä cã th¸i ®é ®èi ®Þch víi giai cÊp v« s¶n n«ng th«n. Trong c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc ruéng ®Êt th× bÊt cø m−u toan nµo muèn xãa mê, lÈn tr¸nh sù ®èi ®Þch giai cÊp ®ã ®Òu lµ tõ bá quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa mét çch tù gi¸c hay kh«ng tù gi¸c.

Gi÷a giai cÊp v« s¶n n«ng th«n vµ giai cÊp t− s¶n n«ng d©n, cã tÇng líp trung n«ng, b¶n th©n tÇng líp nµy cã ®ñ nh÷ng ®Æc tÝnh riªng cña hai tÇng líp ®èi lËp nãi trªn. HiÓn nhiªn, nh÷ng ®Æc ®iÓm chung trong t×nh c¶nh cña tÊt c¶ çc tÇng líp ®ã, cña toµn thÓ n«ng d©n nãi chung lµm cho phong trµo cña n«ng d©n trë thµnh mét phong trµo d©n chñ, dï nh÷ng biÓu hiÖn cña th¸i ®é thiÕu tù gi¸c cña nã vµ cña tÝnh chÊt ph¶n ®éng cña nã cã lín ®Õn ®©u ®i n÷a. NhiÖm vô cña chóng ta lµ kh«ng bao giê ®−îc ®i chÖch quan ®iÓm giai cÊp vµ ph¶i tæ chøc khèi liªn minh chÆt chÏ nhÊt gi÷a giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ vµ giai cÊp v« s¶n n«ng th«n. NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i lµm cho b¶n th©n chóng ta vµ cho nh©n d©n thÊy râ néi dung thËt sù d©n chñ vµ çch m¹ng Èn n¸u ®»ng sau nguyÖn väng chung, nh−ng m¬ hå, muèn cã "ruéng ®Êt vµ tù do". VËy, nhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i hÕt søc kiªn quyÕt ñng hé vµ thóc ®Èy nguyÖn väng ®ã, ®ång thêi còng chuÈn bÞ nh÷ng nh©n tè ®Êu tranh x· héi chñ nghÜa c¶ ë n«ng th«n n÷a.

§Ó x¸c ®Þnh mét çch ®óng ®¾n th¸i ®é mµ trong thùc tÕ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi cÇn ph¶i cã ®èi víi phong trµo n«ng d©n, §¹i héi III cña ®¶ng ta sÏ ph¶i th«ng qua

V.I. Lª-nin 432

mét nghÞ quyÕt vÒ viÖc ñng hé phong trµo n«ng d©n. D−íi ®©y lµ mét dù th¶o nghÞ quyÕt nªu lªn nh÷ng quan ®iÓm ®· ®−îc tr×nh bµy ë trªn vµ ®· ®−îc nhiÒu lÇn ph¸t triÓn trong çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi, vµ dù th¶o nghÞ quyÕt ®ã hiÖn nay cÇn ®−îc thËt nhiÒu çc çn bé ®¶ng th¶o luËn:

"§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, mong muèn hoµn toµn gi¶i phãng hÕt thÈy mäi ng−êi lao ®éng tho¸t khái mäi ¸ch bãc lét; ®¶ng ñng hé mäi phong trµo çch m¹ng nµo nh»m chèng l¹i chÕ ®é chÝnh trÞ vµ x· héi hiÖn hµnh. V× thÕ, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga còng ñng hé mét çch kiªn quyÕt nhÊt phong trµo n«ng d©n hiÖn nay vµ b¶o vÖ tÊt c¶ mäi biÖn ph¸p çch m¹ng nh»m c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña n«ng d©n vµ v× môc ®Ých ®ã, kh«ng lïi b−íc tr−íc viÖc t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña bän ®Þa chñ. Lµm nh− vËy lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, chÝnh ®¶ng cã tÝnh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, lu«n lu«n cè g¾ng thµnh lËp mét tæ chøc giai cÊp ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n, mµ kh«ng mét lóc nµo quªn r»ng nhiÖm vô cña m×nh lµ ph¶i gi¶i thÝch cho giai cÊp v« s¶n n«ng th«n thÊy râ sù ®èi ®Þch gi÷a lîi Ých cña hä víi lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n n«ng d©n, lµ ph¶i lµm cho hä hiÓu r»ng chØ cã cuéc ®Êu tranh chung cña giai cÊp v« s¶n ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ chèng l¹i toµn thÓ x· héi t− s¶n míi cã thÓ dÉn tíi cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, lµ cuéc çch m¹ng duy nhÊt cã thÓ thùc sù cøu tho¸t toµn thÓ quÇn chóng n«ng d©n nghÌo khái c¶nh khèn cïng vµ bÞ bãc lét.

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®Ò nghÞ thµnh lËp ngay çc uû ban n«ng d©n çch m¹ng – ®Ó ñng hé mét çch toµn diÖn tÊt c¶ nh÷ng c¶i çch d©n chñ vµ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch ®ã mét çch cô thÓ, – lÊy ®ã lµm khÈu hiÖu thùc tiÔn cho c«ng t¸c cæ ®éng trong n«ng d©n vµ lµm ph−¬ng s¸ch ®−a phong trµo ®ã lªn tr×nh ®é tù gi¸c cao nhÊt. Trong


çc uû ban ®ã, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga sÏ ra søc tËp hîp nh÷ng ng−êi v« s¶n n«ng th«n vµo trong mét tæ chøc ®éc lËp, nh»m mét mÆt ñng hé toµn thÓ n«ng d©n trong mäi ho¹t ®éng d©n chñ çch m¹ng cña hä, vµ, mÆt kh¸c, b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých ch©n chÝnh cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng giai cÊp t− s¶n n«ng d©n".


(10) th¸ng Ba 1905 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn"

434

VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè

(Lêi khuyªn cña mét vÞ t−íng cña c«ng x·)119

Lêi cña ban biªn tËp. Bµi ®−îc giíi thiÖu d−íi ®©y lµ b¶n dÞch mét trong nh÷ng ký øc cña Clu-d¬-rª, mét nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña C«ng x· Pa-ri. Nh− chóng ta thÊy qua nh÷ng tµi liÖu v¾n t¾t cã tÝnh chÊt tiÓu sö ®−îc nªu ë d−íi ®©y, Clu-d¬-rª chñ yÕu – tuy kh«ng ph¶i hoµn toµn – ®· dùa trªn kinh nghiÖm nh÷ng cuéc khëi nghÜa ngoµi ®−êng phè ë Pa-ri mµ ®−a ra nh÷ng nhËn ®Þnh cña m×nh. H¬n n÷a, «ng chØ ®Æc biÖt muèn nãi ®Õn cuéc çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n chèng mäi giai cÊp h÷u s¶n, trong khi ®ã ë Nga chóng ta hiÖn ®ang tiÕn hµnh mét cuéc çch m¹ng phÇn lín mang tÝnh chÊt toµn d©n chèng l¹i bän chÝnh phñ. V× vËy, dÜ nhiªn lµ nh÷ng ý kiÕn ®éc ®¸o cña Clu-d¬-rª sÏ chØ cã thÓ dïng lµm tµi liÖu ®Ó giai cÊp v« s¶n Nga c¨n cø vµo t×nh h×nh n−íc ta mµ ¸p dông mét çch ®éc lËp kinh nghiÖm cña çc ®ång chÝ T©y ¢u. Chóng t«i nghÜ r»ng viÖc giíi thiÖu s¬ l−îc víi ®éc gi¶ tiÓu sö kh«ng ph¶i kh«ng thó vÞ cña t¸c gi¶ sÏ kh«ng ph¶i lµ thõa.

Gu-xta-v« - P«n Clu-d¬-rª (Cluseret) sinh ë Pa-ri ngµy 13 th¸ng S¸u 1823. ¤ng theo häc tr−êng vâ bÞ Xanh - Xia. N¨m 1843 «ng tèt nghiÖp tr−êng ®ã víi cÊp bËc thiÕu uý (sous-lieutenant). N¨m 1848, víi cÊp bËc trung uý, «ng hÕt søc tÝch cùc tham gia viÖc trÊn ¸p cuéc khëi nghÜa cña c«ng nh©n ë Pa-ri (nh÷ng ngµy th¸ng S¸u). Trong vßng s¸u tiÕng ®ång hå «ng ®· chiÕm m−êi mét luü ch−íng ng¹i vµ ba l¸ cê. V× "chiÕn c«ng" Êy, «ng ®−îc th−ëng Hu©n ch−¬ng B¾c

VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè 435

®Èu béi tinh. N¨m 1855, víi cÊp bËc ®¹i uý, «ng tham gia chiÕn dÞch Cr−m råi sau ®ã th× tõ chøc. ¤ng ®· tham gia qu©n ®éi Ga-ri-ban-®i trong cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng n−íc ý. N¨m 1861 «ng sang Mü vµ tham gia cuéc néi chiÕn chèng çc bang cã chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ. ¤ng ®−îc th¨ng chøc t−íng vµ (sau cuéc chiÕn th¾ng ë Croskeys) ®−îc nhËp quèc tÞch Mü. Råi «ng l¹i trë vÒ Ph¸p. N¨m 1868 «ng bÞ tï v× nh÷ng bµi viÕt cho b¸o "L'Art"1). ë nhµ tï Xanh Pª-la-gi «ng quan hÖ víi nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña Quèc tÕ. V× nh÷ng lêi phª b×nh qu©n sù gay g¾t cña «ng trªn b¸o nªn «ng ®· bÞ trôc xuÊt khái Ph¸p víi t− çch lµ mét c«ng d©n Mü. Sau khi thµnh lËp chÝnh thÓ céng hßa (ngµy 4 th¸ng ChÝn 1870), «ng trë vÒ Pa-ri, tham gia trong nh÷ng vô ©m m−u ph¸t ®éng khëi nghÜa ë Ly-«ng vµ M¸c-x©y. Ngµy 3 th¸ng T− 1871, «ng ®−îc bæ nhiÖm lµ bé tr−ëng chiÕn tranh cña C«ng x·. Ngµy 16 th¸ng T− «ng ®−îc bÇu lµm uû viªn C«ng x·. V× ®Ó mÊt ®ån Ýt-xi «ng bÞ C«ng x· triÖt chøc vµ bÞ b¾t, nh−ng ®−îc tßa ¸n ®ång chÝ xÐt lµ v« téi. Sau khi C«ng x· sôp ®æ «ng ®· bá ch¹y khái n−íc Ph¸p. Tßa ¸n VÐc-x©y ngµy 30 th¸ng T¸m 1872 ®· kÕt ¸n tö h×nh «ng. Sau lÖnh ©n x¸ n¨m 1881 «ng trë vÒ Ph¸p vµ céng t¸c víi çc b¸o "C«ng x·" vµ "La M¸c-x©y-e" 120. ¤ng bÞ kÕt ¸n hai n¨m tï vÒ téi xói giôc qu©n ®éi kh«ng tu©n lÖnh. ¤ng trèn khái Ph¸p. Trong cuéc tuyÓn cö vµo nghÞ viÖn n¨m 1888 «ng lµ øng cö viªn cña ®¶ng çch m¹ng. ¤ng ®· ®¶ kÝch chÕ ®é ®¹i nghÞ vµ ®¶ng cÊp tiÕn cña "Clª-m¨ng-x«"121. N¨m 1889 trong khu sè hai ë Tu-l«ng «ng ®−îc bÇu vµo nghÞ viÖn. ¤ng thuéc nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa, viÕt mét cuèn s¸ch "Qu©n ®éi vµ d©n chñ" (1869) vµ hai tËp "Håi ký" (1887) nãi vÒ C«ng x·.

"TiÕn lªn", sè 11, ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905


1) – "NghÖ thuËt"

436

B−íc ®Çu

Cø gâ cöa ®i lµ cöa sÏ më, – chóng t«i nãi nh− vËy sau khi ®äc quyÕt nghÞ ngµy 10 th¸ng Ba 1905 cña Héi ®ång ®¶ng, ®¨ng trong tê "Tia löa", sè 91. Tin tøc vÒ quyÕt nghÞ cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 8 th¸ng Ba 1905 vµ bµi tr¶ lêi cña chóng t«i ®¨ng trong tê "TiÕn lªn"1), sè 10, ch−a kÞp tíi n−íc Nga, th× ®· l¹i cã mét chuyÓn biÕn míi vµ tuyÖt vêi cña Héi ®ång ®¶ng, mét chuyÓn biÕn mµ v× nã chóng t«i chØ cã thÓ hÕt lßng hoan nghªnh çc ®ång chÝ ph¸i "Tia löa" míi vµ hÕt lßng chóc çc ®ång chÝ Êy tiÕn thªm mét b−íc n÷a theo h−íng ®ã.

QuyÕt nghÞ cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 10 th¸ng Ba 1905 lµ mét bøc th− göi nh÷ng ng−êi tham dù §¹i héi III cña ®¶ng do Th−êng vô ë trong n−íc triÖu tËp, trong ®ã ®Ò nghÞ ®¹i héi chÊp nhËn viÖc ®¶ng §øc vµ Bª-ben sÏ ®øng ra lµm trung gian ®Ó kh«i phôc sù thèng nhÊt trong ®¶ng, vµ trong ®ã tá ý chÊp thuËn viÖc cö hai ®¹i biÓu cña Héi ®ång ®¶ng ®Õn ®¹i héi ®Ó th−¬ng l−îng vÒ vÊn ®Ò thùc hiÖn chñ tr−¬ng ®Ó träng tµi xÐt xö.

Tuy tiÕn hµnh b−íc ®Çu "lªn con ®−êng míi" nh−ng Héi ®ång ®¶ng dÜ nhiªn kh«ng thÓ tr¸nh khái viÖc ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p cò cña m×nh; kh«ng thÓ kh«ng lÆp l¹i mét ®iÒu

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 420 - 422.

B−íc ®Çu 437

sai sù thËt mµ néi dung phi lý cña nã chóng t«i ®· v¹ch râ trong tê "TiÕn lªn", sè 10, cô thÓ lµ ®iÒu nãi r»ng ®¹i héi – do ®a sè ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Nga triÖu tËp – tùa hå kh«ng ph¶i lµ ®¹i héi ®¶ng, tùa hå "mét nhãm ®¶ng viªn kh«ng ®¸ng kÓ" muèn "Ðp ®a sè thËt sù cña ®¶ng ph¶i chÊp nhËn çc nghÞ quyÕt cña nhãm ®ã". NÕu nh÷ng lêi quanh co Êy kh«ng nùc c−êi th× còng lµ ®¸ng th−¬ng, vµ chóng t«i kh«ng muèn ®Ò cËp ®Õn nã mét lÇn n÷a, vµ l¹i cµng kh«ng muèn ®Ò cËp tíi v× dÜ nhiªn b©y giê tÊt c¶ sù chó ý ®Òu dån vµo b−íc míi cña Héi ®ång ®¶ng. Cuèi cïng (cuèi cïng!) th× Héi ®ång ®¶ng ®· nhËn thÊy tÇm quan träng cña ®¹i héi ®¶ng ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, vµ cuèi cïng ®· cã mét cè g¾ng ®Çu tiªn, tuy yÕu ít, e dÌ, vµ kh«ng triÖt ®Ó, nh−ng dÉu sao vÉn lµ mét cè g¾ng muèn nh×n sù viÖc mét çch gi¶n ®¬n, gäi çc sù vËt theo ®óng tªn cña nã, vµ thö t×m mét con ®−êng, mét "con ®−êng míi" nh»m kh«i phôc sù thèng nhÊt trong ®¶ng b»ng nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng trùc tiÕp gi÷a hai bé phËn trong ®¶ng ®−îc h×nh thµnh sau §¹i héi II.

Xin chóc th¾ng lîi! §¸ng lÏ ph¶i lµm nh− thÕ tõ l©u råi. LÏ ra ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n ®· tr¸nh khái c¬n khñng ho¶ng qu»n qu¹i, v« lý, d»ng dai vµ sù ph©n liÖt ngÊm ngÇm, kÐo dµi trong nhiÒu th¸ng. ChØ cÇn cã lßng mong muèn ch©n thµnh vµ nghiªm tóc h¬n mét chót trong viÖc c«ng khai vµ th¼ng th¾n tÝnh ®Õn ý chÝ cña nh÷ng çn bé ®¶ng c«ng t¸c ë Nga, lµ §¶ng d©n chñ - x· héi Nga ®· cã thÓ tho¸t khái t×nh tr¹ng tan r· t¹m thêi çch ®©y mét n¨m råi. Ph¶i, çch ®©y mét n¨m, thËm chÝ cßn sím h¬n n÷a.

Sù viÖc x¶y ra vµo cuèi th¸ng Giªng 1904. Héi ®ång ®¶ng häp lÇn ®Çu tiªn ®Ó th¶o luËn t×nh h×nh míi trong ®¶ng vµ cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng; tham dù héi nghÞ cã Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, M¸c-tèp, Va-xi-li-Ðp vµ Lª-nin. Hai ng−êi sau cïng, lµ nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ thuéc ph¸i ®a sè, ®· thÊy râ lµ trªn thùc tÕ ®¶ng ®· bÞ ph¸i thiÓu

V.I. Lª-nin 438

sè lµm cho bÞ ph©n liÖt råi vµ tÝnh chÊt bÝ mËt cña sù ph©n liÖt Êy ®· ®em vµo néi bé ®¶ng mét t×nh tr¹ng thèi n¸t kh«ng sao nãi hÕt ®−îc, nã lµm cho ®¶ng hoµn toµn tan r· tinh thÇn, phãng tay cho mét bªn tù do ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p "g©y chuyÖn" ®iªn rå nhÊt, trãi buéc bªn kia b»ng nghÜa vô ph¶i tu©n theo nh÷ng quyÕt nghÞ chung. Sù ph©n liÖt bÝ mËt trong ®¶ng (vÒ ý nghÜa tinh thÇn vµ chÝnh trÞ vµ vÒ hËu qu¶ tinh thÇn vµ chÝnh trÞ cña nã) ®èi víi sù ph©n liÖt c«ng khai còng ®¹i kh¸i nh− mét cuéc ngo¹i t×nh lÐn lót ®èi víi sù luyÕn ¸i c«ng khai tù do.

Do ®ã mµ nh÷ng uû viªn nãi trªn cña Héi ®ång ®¶ng ®· ®−a ra mét nghÞ quyÕt (28 th¸ng Giªng n¨m 1904) ®−îc Sa-khèp c«ng bè toµn v¨n ("§Êu tranh cho ®¹i héi", tr. 81)1), trong ®ã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, – tuy nh÷ng ®èi thñ cña hä chiÕm ®a sè trong ban biªn tËp còng nh− trong Héi ®ång ®¶ng, tøc c¬ quan tèi cao cña ®¶ng, – lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn nãi ®Õn sù cÇn thiÕt cña hßa b×nh trong ®¶ng v× nghÜ ®Õn nh÷ng nhiÖm vô hÕt søc quan träng cña giê phót lÞch sö. Trong nghÞ quyÕt ®ã, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· v¹ch mét ranh giíi râ rµng gi÷a mét bªn lµ cuéc ®Êu tranh t− t−ëng cÇn thiÕt vµ kh«ng tr¸nh khái, vµ mét bªn lµ sù "g©y chuyÖn kh«ng xøng ®¸ng", lµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc, lµ nh÷ng tÝnh to¸n ®Þa vÞ, lµ hµnh ®éng tÈy chay, v.v.. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch yªu cÇu Héi ®ång ®¶ng kªu gäi tÊt c¶ mäi ®¶ng viªn h·y "sím vøt bá ngay nh÷ng sù thï h»n nhá nhÆt víi nhau, vµ vÜnh viÔn ®Æt cuéc ®Êu tranh t− t−ëng vµo trong nh÷ng khu«n khæ lµm sao ®Ó cuéc ®Êu tranh Êy kh«ng dÉn tíi viÖc vi ph¹m ®iÒu lÖ vµ c¶n trë ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ c«ng t¸c tÝch cùc". Chóng ta cã rÊt nhiÒu ®¶ng viªn kÐm trÝ nhí, hä −a nãi ®Õn tÝnh chñ ®éng cña ®¶ng, nh−ng l¹i thÝch nh÷ng chuyÖn ngåi lª m¸ch lÎo v« vÞ h¬n lµ nghiªn _________________________________________________________________________________


B−íc ®Çu 439

cøu nh÷ng v¨n kiÖn vÒ sù ph©n liÖt trong ®¶ng, cho nªn chóng t«i khÈn kho¶n ®Ò nghÞ tÊt c¶ çc ®ång chÝ nµo muèn hiÓu biÕt t×nh h×nh trong ®¶ng, h·y xem qua trang 81 trong cuèn s¸ch nhá "§Êu tranh cho ®¹i héi".

Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch dÜ nhiªn ®· b¸c bá nghÞ quyÕt mµ Lª-nin vµ Va-xi-li-Ðp ®· ®−a ra, vµ th«ng qua mét nghÞ quyÕt (Plª-kha-nèp, M¸c-tèp vµ ¸c-xen-rèt) yªu cÇu Ban chÊp hµnh trung −¬ng "bæ tuyÓn" nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµo. V× Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ngµy 26 th¸ng M−êi mét 1903, ®· ®ång ý bæ tuyÓn hai ng−êi men-sª-vÝch do Ban chÊp hµnh trung −¬ng lùa chän, cho nªn nghÞ quyÕt Êy cña Héi ®ång ®¶ng chØ cã thÓ cã nghÜa lµ Ðp buéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i chÊp nhËn ba ç nh©n nhÊt ®Þnh. B©y giê toµn ®¶ng ®· ®−îc biÕt qua v¨n b¶n (qua "B¶n tuyªn bè" cña Lª-nin)1) r»ng chÝnh v× "ba" ng−êi Êy mµ ng−êi ta ®· ®Æt ra nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ nguyªn t¾c vµ tiÕn hµnh mét cuéc "g©y chuyÖn kh«ng xøng ®¸ng" cho tíi th¸ng M−êi mét 1904. §Ó tr¶ lêi b¶n nghÞ quyÕt vÒ viÖc chØ ®Þnh bæ sung, Lª-nin vµ Va-xi-li-Ðp ®· tr×nh bµy ý kiÕn riªng (Sa-khèp, tr. 84)2), mµ chóng t«i còng ®Ò nghÞ h·y ®äc l¹i ®Ó lµm bµi häc cho nh÷ng ng−êi kh«ng am hiÓu hoÆc nh÷ng ng−êi hay quªn. Trong ý kiÕn Êy nãi r»ng nh÷ng uû viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®ã "tuyÖt ®èi vµ hoµn toµn kh«ng thÊy mét biÖn ph¸p nµo kh¸c ®Ó t×m lèi tho¸t chÝnh ®¸ng vµ ®óng ®¾n ®Ó ra khái nh÷ng sù xÝch mÝch hiÖn nay trong ®¶ng, kh«ng cã mét biÖn ph¸p nµo kh¸c ®Ó chÊm døt cuéc ®Êu tranh kh«ng thÓ dung thø ®−îc vÒ vÊn ®Ò thµnh phÇn cña çc c¬ quan trung −¬ng, ngoµi viÖc triÖu tËp ngay lËp tøc ®¹i héi ®¶ng".

Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch dÜ nhiªn lµ ph¸ ho¹i ®¹i héi. _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 143 - 156.


V.I. Lª-nin 440

Kh«ng mét lêi khÝch lÖ nµo – nãi r»ng trong ®¹i héi cã thÓ tiÕn hµnh mäi thø hiÖp nghÞ, r»ng nÕu kh«ng lµm nh− thÕ, cuéc ®Êu tranh sÏ mang nh÷ng h×nh thøc còng bØ æi nh− t×nh yªu lÐn lót vµ cã tÝnh chÊt m·i d©m – cã t¸c dông ®èi víi hä. Lu«n tiÖn xin nãi r»ng nÕu çi chiÕn thuËt Êy lµ tù nhiªn vµ dÔ hiÓu ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch v× hä ®· kh«ng ng¹i ngïng víi çi "t×nh yªu m·i d©m", th× ®èi víi Plª-kha-nèp, mét kÎ ®iÒu hßa, chiÕn thuËt Êy lµ mét sai lÇm rÊt lín, mµ qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña cuéc khñng ho¶ng ®· chØ ra râ rÖt. B©y giê, bÊt cø ng−êi nµo còng thÊy vµ biÕt qua sù viÖc (chÝnh lµ qua çc sù thùc vÒ hµnh vi sau nµy cña Glª-bèp vµ ®ång bän) r»ng nÕu håi th¸ng Giªng 1904 Plª-kha-nèp bá phiÕu t¸n thµnh më ®¹i héi, th× ®¹i héi ®· ®−îc triÖu tËp rÊt nhanh chãng vµ trong ®¹i héi cã lÏ ®· h×nh thµnh mét ph¸i ®iÒu hßa rÊt hïng hËu, kh«ng ®Ó cho riªng ph¸i ®a sè còng nh− ph¸i thiÓu sè giµnh ®−îc −u thÕ trong bÊt kú tr−êng hîp nµo. Lóc ®ã ®¹i héi ch¼ng nh÷ng cã thÓ häp ®−îc mµ thùc sù lµ mét ®¹i héi cã tÝnh ®iÒu hßa. Chóng t«i nh¾c l¹i, ®©y kh«ng ph¶i lµ sù pháng ®o¸n rçng tuÕch, mµ lµ mét ý kiÕn ®· ®−îc qu¸ tr×nh thùc tÕ cña sù kiÖn vÒ sau chøng minh hoµn toµn. Nh−ng Plª-kha-nèp còng −a thÝch çi "t×nh yªu m·i d©m", tøc lµ sù ph©n liÖt bÝ mËt, h¬n lµ bµy tá mét çch trùc tiÕp, c«ng khai vµ th−¬ng l−îng ®Õn cïng.

B©y giê chóng ta thÊy g×? B©y giê th× nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, tuy e dÌ, kh«ng triÖt ®Ó vµ muén mµng, nh−ng ®· buéc ph¶i ®i ®Õn çi lèi tho¸t mµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Ò ra. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· gi÷ v÷ng ý kiÕn cña m×nh vµ ®· triÖu tËp ®−îc ®¹i héi, vµ ®· nãi mét çch c«ng b»ng r»ng nÕu c¶ "hai vî chång" kh«ng thÓ "chung sèng bªn nhau" ®−îc n÷a, th× ph¶i c«ng khai mµ ly dÞ, chø kh«ng ph¶i trèn tr¸nh nh− nh÷ng kÎ nh¸t gan ty tiÖn.

DÜ nhiªn, muén cßn h¬n kh«ng, vµ chóng t«i thµnh thËt hoan nghªnh ngay c¶ çi b−íc dÌ dÆt cña Héi ®ång lµ s½n

B−íc ®Çu 441

sµng göi hai "®¹i biÓu" ®Õn. Nh−ng chóng t«i hoµn toµn ph¶n ®èi tÝnh chÊt e dÌ vµ kh«ng triÖt ®Ó cña b−íc nµy. T¹i sao l¹i chØ muèn ph¸i cã hai ®¹i biÓu cña Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi ®Õn ®¹i héi, th−a çc ngµi? T¹i sao l¹i kh«ng ph¶i lµ ®¹i biÓu cña tÊt c¶ mäi tæ chøc ®¶ng? Çc uû viªn trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë Nga ®· mêi mäi ng−êi ®Õn dù ®¹i héi vµ ®Æc biÖt ®· göi th− cã b¶o ®¶m cho ban biªn tËp, cho Héi ®ång ®¶ng vµ cho §ång minh! T¹i sao l¹i cã mét sù m©u thuÉn l¹ lïng vµ kh«ng hiÓu ®−îc nµy? Mét mÆt, ®Ó thùc hiÖn mét sù hßa b×nh gi¶ dèi víi ba nhµ hiÖp sÜ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng (râ rµng lµ chèng l¹i ý chÝ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña ph¸i ®a sè) çc anh kh«ng chØ h¹n chÕ trong viÖc göi "hai ®¹i biÓu" cña Héi ®ång ®¶ng, mµ cßn hái ý kiÕn cña tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ tæ chøc cña ph¸i thiÓu sè, nh− tê "Tia löa", sè 83, ®· c«ng khai tuyªn bè. MÆt kh¸c, ®Ó thùc hiÖn sù hßa b×nh thËt sù víi toµn ®¶ng th× çc anh chØ ph¸i cã hai ®¹i biÓu cña mét m×nh Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi kh«ng th«i ®Ó tiÕn hµnh "th−¬ng l−îng trùc tiÕp". §©u lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch Nga mµ viÖc tháa thuËn víi hä ®èi víi chóng t«i lµ cÇn thiÕt h¬n mét tr¨m lÇn so víi viÖc tháa thuËn víi mét nhãm nh÷ng nhµ viÕt s¸ch? §©u lµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n, nh÷ng thµnh viªn vµ nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu cña çc tæ chøc, nh÷ng ng−êi c«ng nh©n mµ çc anh ®· xói giôc chèng l¹i §¹i héi II, mµ çc anh ®· kªu gµo rÊt nhiÒu vÒ tÝnh chñ ®éng cña hä?? §©u lµ çc ®ång chÝ A-ki-mèp vµ Bru-ke, Ma-khèp vµ £-g«-rèp (hay lµ nh÷ng b¹n bÌ, nh÷ng ng−êi cïng t− t−ëng cña hä) lµ nh÷ng ng−êi ®· hoµn toµn triÖt ®Ó – theo quan ®iÓm cña hä – ñng hé nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, mµ vÉn kh«ng hÒ lµm mÊt uy tÝn cña m×nh, nghÜa lµ kh«ng tham gia nh÷ng chuyÖn c·i lén v× vÊn ®Ò chØ ®Þnh bæ sung? §©u lµ ®ång chÝ Cri-tsÐp-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c cña "ph¸i kinh tÕ" cò, nh÷ng ng−êi mµ çc anh tùa hå ®· hßa gi¶i råi, nh− Plª-kha-nèp vµ nhiÒu ng−êi kh¸c ®· kh¼ng ®Þnh

V.I. Lª-nin 442

trong tê "Tia löa" míi? §©u lµ ®ång chÝ Ri-a-da-nèp – chóng t«i còng hiÓu sù nhÊt trÝ cña çc anh víi ®ång chÝ ®ã vÒ nhiÒu ®iÓm, tuy vËy ®ång chÝ Êy ®· tõ chèi kh«ng chÞu gia nhËp §ång minh, v× ®ã lµ mét tæ chøc men-sª-vÝch – ®©u, ®ång chÝ Êy ®©u?

Hay lµ çc anh sÏ nãi r»ng tÊt c¶ çc ®ång chÝ Êy kh«ng cã uû nhiÖm th−? Nh−ng chÝnh çc anh ®· viÕt th− göi ®¹i héi, sau khi ®· "g¹t hÕt mäi lý do cã tÝnh chÊt h×nh thøc"!!

Kh«ng, th−a çc ngµi, çc ngµi sÏ kh«ng lµm tháa m·n chóng t«i víi nh÷ng biÖn ph¸p nöa vêi, còng nh− çc ngµi kh«ng thÓ nu«i sèng chóng t«i b»ng nh÷ng lêi nãi hoa mü. Chóng ta h·y nãi mét çch th¼ng th¾n, kh«ng viÖn nh÷ng "lý do cã tÝnh chÊt h×nh thøc", nÕu çc ngµi thËt sù muèn cïng nhau c«ng t¸c trong hµng ngò cña cïng mét tæ chøc, th× tÊt c¶ çc ngµi h·y ®Õn ®¹i héi vµ mêi tÊt c¶ çc ®ång chÝ kh«ng nhÊt trÝ víi chóng t«i chØ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t− t−ëng, chø kh«ng ph¶i vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chØ ®Þnh bæ sung. VËy th× çc ngµi h·y tÝnh ®Õn "thiÖn chÝ cña ng−êi çch m¹ng", çi thiÖn chÝ mµ çc ngµi th−êng vin vµo mét çch kh«ng th«ng minh khi t×m çch trèn tr¸nh ®¹i héi vµ chØ cã mét m×nh thiÖn chÝ Êy míi cã thÓ hoµn toµn vµ døt kho¸t quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña toµn ®¶ng ®−îc ®¹i diÖn ë ®¹i héi. VËy th× çc ngµi h·y t×m kiÕm nh÷ng ng−êi trung gian cã kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng ®Õn "thiÖn chÝ" cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham dù ®¹i héi. Chóng t«i sÏ thµnh thËt hoan nghªnh mäi ng−êi trung gian nh− vËy.

Cø gâ cöa ®i lµ cöa sÏ më... B»ng cuéc ®Êu tranh c«ng khai, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ: hiÖn nay chóng t«i ®· tiÕn s¸t ®Õn kh¶ n¨ng tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng mét çch trùc tiÕp vµ râ rµng. Chóng t«i ®· triÖu tËp ®−îc ®¹i héi. Chóng t«i ®· lµm cho nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tõ bá nh÷ng tiÕng qu¸t kiÓu Buèc-b«ng cña Héi ®ång ®¶ng ®· bÞ ®¶ng xa l×a, mµ chuyÓn sang viÖc th¼ng th¾n vµ

B−íc ®Çu 443

c«ng khai ®Ò nghÞ th−¬ng l−îng trùc tiÕp. Dï Héi ®ång ®¶ng cã ®ñ lý trÝ vµ thµnh khÈn hay kh«ng ®Ó tiÕn b−íc thø hai trªn "con ®−êng míi", th× chóng t«i vÉn tin t−ëng r»ng trong bÊt cø tr−êng hîp nµo chóng t«i còng giµnh ®−îc kÕt qu¶ lµ tÝnh ®¶ng sÏ hoµn toµn chiÕn th¾ng tÝnh hÑp hßi phe nhãm.


(10) th¸ng Ba 1905



444

VÒ lÞch sö c−¬ng lÜnh ®¶ng1 2 2

B»ng çch nhÊn m¹nh r»ng dù th¶o c−¬ng lÜnh kh«ng ph¶i do t«i viÕt, Plª-kha-nèp lµ ng−êi ®Çu tiªn ®−a ra c«ng khai cuéc tranh c·i cña chóng t«i vÒ dù th¶o c−¬ng lÜnh, ®−a ra d−íi h×nh thøc bãng giã, chª tr¸ch vµ tr¸ch mãc. TiÕc thay, Plª-kha-nèp kh«ng tr×nh bµy nh÷ng cuéc tranh c·i Êy, mµ chØ ®¬m ®Æt chuyÖn, nghÜa lµ chØ kh¼ng ®Þnh mét çch thó vÞ ®Êy, nh−ng m¬ hå vµ kh«ng thÓ kiÓm tra ®−îc. Do ®ã, t«i ph¶i nãi thªm vµo bµi b¸o cña b¹n ®ång nghiÖp cña t«i chèng Plª-kha-nèp, r»ng t«i cã nh÷ng tµi liÖu vÒ cuéc tranh c·i cña chóng t«i trong qu¸ tr×nh th¶o luËn dù th¶o c−¬ng lÜnh vµ t«i sÏ c«ng bè çc tµi liÖu Êy trong tr−êng hîp cÇn thiÕt. Lóc ®ã ®éc gi¶ sÏ thÊy: 1) viÖc Plª-kha-nèp cho r»ng mèi quan hÖ gi÷a chóng t«i ®· trë nªn l¹nh nh¹t v× cuèn "Lµm g×?" lµ hoµn toµn kh«ng ®óng. Sù l¹nh nh¹t ®ã lµ do bé s¸u, trong cuéc tranh c·i vÒ c−¬ng lÜnh, ®· chia lµm hai phe; 2) r»ng tr−íc sau t«i ®Òu ®· bªnh vùc viÖc ®−a vµo c−¬ng lÜnh çi luËn ®iÓm nãi r»ng nÒn s¶n xuÊt nhá bÞ nÒn s¶n xuÊt lín lo¹i trõ. Plª-kha-nèp chØ muèn nãi mét çch m¬ hå, theo tinh thÇn cña tõ ng÷ næi tiÕng "Ýt nhiÒu"; 3) t«i tr−íc sau ®Òu ®· bªnh vùc viÖc thay thÕ danh tõ "quÇn chóng lao ®éng vµ bÞ bãc lét" b»ng danh tõ "giai cÊp v« s¶n" trong ®o¹n nãi vÒ tÝnh giai cÊp cña ®¶ng ta; 4) khi t«i vµ nh÷ng ng−êi cïng phe víi t«i trong bé s¸u chØ trÝch ®ång chÝ Plª-kha-nèp v× tÝnh chÊt v« s¶n cña ®¶ng kh«ng ®−îc thÓ

VÒ lÞch sö c−¬ng lÜnh ®¶ng 445

hiÖn ®Çy ®ñ trong b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ Êy, th× ®ång chÝ Êy ®· chèng ®ì b»ng çch buéc téi tr¶ miÕng r»ng t«i ®· hiÓu tÝnh chÊt v« s¶n cña ®¶ng theo kiÓu M¸c-t−-nèp.


(10) th¸ng Ba 1905 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn"

446

VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta

(Th− göi §¹i héi I I I )

Phong trµo míi cña n«ng d©n ngµy cµng ph¸t triÓn vµ lín m¹nh, l¹i mét lÇn n÷a ®Æt vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta lªn hµng ®Çu. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh Êy dÜ nhiªn kh«ng thÓ g©y ra nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn vµ nh÷ng cuéc tranh luËn. §¶ng cña giai cÊp v« s¶n ph¶i ñng hé phong trµo n«ng d©n. Kh«ng bao giê ®¶ng l¹i b¶o vÖ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt hiÖn t¹i cña ®Þa chñ chèng l¹i sù tÊn c«ng çch m¹ng cña n«ng d©n, nh−ng ®ång thêi ®¶ng lu«n lu«n t×m çch ph¸t triÓn cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë n«ng th«n vµ lµm cho cuéc ®Êu tranh Êy cã tÝnh tù gi¸c. T«i cho r»ng nh÷ng nguyªn t¾c Êy ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi t¸n thµnh. ý kiÕn bÊt ®ång chØ b¾t ®Çu x¶y ra khi ph¶i vËn dông nh÷ng nguyªn t¾c Êy vµo thùc tÕ, khi ph¶i ®Ò nã ra trong c−¬ng lÜnh cho phï hîp víi nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t.

HiÖn thùc cã thÓ gi¶i quyÕt tèt h¬n hÕt mäi sù bÊt ®ång vÒ lý luËn vµ t«i tin ch¾c r»ng tiÕn tr×nh nhanh chãng cña sù kiÖn çch m¹ng còng sÏ xãa bá hÕt nh÷ng bÊt ®ång Êy vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong §¶ng d©n chñ - x· héi. VÞ tÊt cã ai sÏ phñ nhËn mét ®iÒu lµ th¶o ra dù ¸n su«ng vÒ mäi cuéc c¶i çch ruéng ®Êt kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc cña chóng ta, chóng ta ph¶i cñng cè sù liªn hÖ víi giai cÊp v« s¶n, ñng hé phong trµo n«ng d©n; ®ång thêi còng kh«ng hÒ quªn nh÷ng xu h−íng t− h÷u cña ng−êi n«ng d©n nghiÖp chñ,

VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta 447

mµ tÝnh chÊt thï ®Þch cña nh÷ng xu h−íng Êy ®èi víi giai cÊp v« s¶n cµng béc lé nhanh chãng vµ gay g¾t mét khi çch m¹ng cµng tiÕn triÓn nhanh chãng.

MÆt kh¸c, ta thÊy râ lµ giê phót çch m¹ng hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cã mét khÈu hiÖu cô thÓ, hoµn toµn râ rµng. Sù thµnh lËp çc ñy ban n«ng d©n çch m¹ng ph¶i trë thµnh khÈu hiÖu Êy, vµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng ta ®· ®−a khÈu hiÖu Êy ra mét çch rÊt ®óng ®¾n. Trong phong trµo n«ng d©n cßn rÊt nhiÒu çi tèi t¨m, kh«ng cã ý thøc, nÕu dùa vµo ®ã mµ x©y dùng nh÷ng ¶o t−ëng nµo ®ã th× v« cïng nguy hiÓm. Sù tèi t¨m cña ng−êi mu-gÝch biÓu hiÖn tr−íc hÕt trong viÖc kh«ng nhËn thøc ®−îc khÝa c¹nh chÝnh trÞ cña phong trµo, thÝ dô nh− kh«ng nhËn thøc ®−îc r»ng nÕu kh«ng cã nh÷ng sù c¶i çch d©n chñ c¨n b¶n trong toµn bé chÕ ®é chÝnh trÞ cña toµn bé quèc gia, th× hoµn toµn kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®−îc nh÷ng b−íc v÷ng ch¾c theo con ®−êng më réng quyÒn së h÷u ruéng ®Êt. N«ng d©n cÇn ruéng, vµ t×nh c¶m çch m¹ng cña hä, tinh thÇn d©n chñ cã tÝnh chÊt b¶n n¨ng vµ nguyªn thñy cña hä kh«ng thÓ biÓu hiÖn b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ chiÕm ®o¹t ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. DÜ nhiªn vÒ ®iÓm nµy sÏ kh«ng cã ai phñ nhËn. Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®¸ng lÏ ph¶i dïng quan ®iÓm ph©n tÝch giai cÊp ®Ó xem xÐt nguyÖn väng m¬ hå Êy cña n«ng d©n, th× l¹i dõng l¹i ë nguyªn lý ®ã. Trªn c¬ së mét sù ph©n tÝch nh− vËy, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh¼ng ®Þnh r»ng toµn thÓ giai cÊp n«ng d©n vÞ tÊt cã thÓ nhÊt trÝ ®i xa h¬n yªu s¸ch ®ßi tr¶ l¹i nh÷ng ruéng ®Êt c¾t, v× nÕu v−ît qu¸ giíi h¹n cña mét cuéc c¶i çch ruéng ®Êt nh− vËy, th× nhÊt ®Þnh sù ®èi kh¸ng gi÷a v« s¶n n«ng th«n vµ nh÷ng ng−êi "mu-gÝch cã ruéng" sÏ béc lé mét çch râ rµng. §−¬ng nhiªn, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng hÒ ph¶n ®èi viÖc ng−êi mu-gÝch khëi nghÜa "®¸nh ®æ ®Þa chñ ®Õn cïng", t−íc ®o¹t tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, nh−ng trong c−¬ng lÜnh v« s¶n, ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng

V.I. Lª-nin 448

thÓ dÊn th©n vµo chñ nghÜa phiªu l−u, hä kh«ng thÓ lµm lu mê cuéc ®Êu tranh giai cÊp chèng bän t− h÷u b»ng nh÷ng triÓn väng ®Ñp ®Ï cña nh÷ng sù c¶i tæ chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt (mÆc dÇu lµ nh÷ng sù c¶i tæ d©n chñ), nh÷ng sù c¶i tæ nµy chØ lµ sù s¾p xÕp l¹i çc giai cÊp hay çc lo¹i ng−êi t− h÷u.

Tõ tr−íc tíi nay c−¬ng lÜnh cña chóng t«i vÉn ®−a ra yªu s¸ch ®ßi tr¶ l¹i ruéng ®Êt c¾t, cßn trong nh÷ng bµi chó gi¶i kh¸c nhau vÒ c−¬ng lÜnh ®· v¹ch ra r»ng nh÷ng ruéng ®Êt c¾t hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét hµng rµo, mµ lµ "mét çi cöa ®Ó ®i xa h¬n"1), r»ng giai cÊp v« s¶n sÏ s½n sµng ñng hé n«ng d©n trªn con ®−êng tiÕn lªn ®ã, nh−ng nhÊt ®Þnh vÉn ngo¸i l¹i vµ theo dâi b¹n ®ång minh t¹m thêi cña nã lµ ng−êi n«ng d©n - nghiÖp chñ, xem ng−êi n«ng d©n Êy cã nhe nanh vuèt nghiÖp chñ cña m×nh ra kh«ng. B©y giê, ®øng tr−íc nh÷ng sù kiÖn çch m¹ng, tù nhiªn n¶y ra mét c©u hái lµ: nÕu ®em chuyÓn luËn ®iÓm s¸ch l−îc ®ã cña chóng ta tõ nh÷ng bµi b×nh luËn vµo chÝnh b¶n th©n c−¬ng lÜnh, th× nh− vËy cã hîp lý h¬n kh«ng? V× dï sao th× c−¬ng lÜnh còng lµ sù biÓu hiÖn chÝnh thøc nh÷ng quan ®iÓm chung cña §¶ng d©n chñ - x· héi, cßn mäi bµi b×nh luËn th× nhÊt ®Þnh nãi lªn quan ®iÓm Ýt nhiÒu cã tÝnh chÊt ç nh©n cña mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo ®ã. V× vËy ®−a vµo c−¬ng lÜnh luËn ®iÓm cã tÝnh chÊt chung h¬n cña chÝnh s¸ch cña chóng ta ®èi víi vÊn ®Ò nµy vµ tr×nh bµy trong çc bµi b×nh luËn nh÷ng biÖn ph¸p côc bé, nh÷ng yªu s¸ch riªng lÎ, thÝ dô nh− ®ßi tr¶ l¹i nh÷ng ruéng ®Êt c¾t, th× nh− vËy cã hîp lý h¬n kh«ng?

§Ó gi¶i thÝch ý kiÕn cña t«i mét çch cô thÓ h¬n n÷a, ë ®©y t«i sÏ nªu lªn mét c«ng thøc vµ c«ng thøc nµy sÏ ®Æt ë vÞ trÝ t−¬ng xøng trong c−¬ng lÜnh chóng ta: (§¶ng c«ng _________________________________________________________________________________



nh©n d©n chñ - x· héi Nga tr−íc hÕt ®ßi)... "4) thµnh lËp nh÷ng Uû ban n«ng d©n çch m¹ng nh»m xãa bá mäi tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«, c¶i t¹o mäi quan hÖ n«ng th«n nãi chung theo ®−êng lèi d©n chñ, ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p çch m¹ng nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng cña n«ng d©n, thËm chÝ t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. §¶ng d©n chñ - x· héi sÏ ñng hé n«ng d©n trong mäi ho¹t ®éng çch m¹ng d©n chñ cña hä, ®ång thêi b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých ®éc lËp vµ tæ chøc ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n".

C«ng thøc nµy ®· ®−a vµo c−¬ng lÜnh ®iÒu mµ cho tíi nay th−êng ®−îc tr×nh bµy trong nh÷ng bµi b×nh luËn, cßn vÊn ®Ò "nh÷ng ruéng ®Êt c¾t" ®· ®−îc chuyÓn tõ c−¬ng lÜnh vµo nh÷ng bµi b×nh luËn. Sù thay ®æi nh− vËy cã lîi lµ c−¬ng lÜnh ®· nªu lªn mét çch râ rµng h¬n tÝnh chÊt ®éc lËp cña lËp tr−êng v« s¶n; mµ sù râ rµng trong mét vÊn ®Ò quan träng nh− vËy sÏ th¾ng tÊt c¶ nh÷ng sù bÊt tiÖn vÒ mÆt diÔn t¶ (nh− ®¸ng lÏ ph¶i ghi yªu s¸ch râ rµng vµo c−¬ng lÜnh th× l¹i ghi vµo c−¬ng lÜnh nh÷ng lêi gi¶i thÝch mµ nh÷ng gi¶i thÝch Êy th−êng thuéc vÒ phÇn b×nh luËn. V¶ l¹i, ph¶i thÊy r»ng trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta ®· cã nh÷ng lêi gi¶i thÝch nh− vËy råi: thÝ dô, h·y so s¸nh ®iÓm nãi vÒ viÖc ®Êu tranh chèng nh÷ng c¶i çch nµo nh»m t¨ng c−êng sù b¶o trî cña bän c¶nh s¸t quan l¹i123). Mét ®iÒu lîi kh¸c lµ c−¬ng lÜnh vÜnh viÔn b¸c bá t− t−ëng v« lý cho r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi ®· nãi víi n«ng d©n r»ng hä kh«ng thÓ vµ kh«ng ®−îc ®i xa h¬n yªu s¸ch vÒ ruéng ®Êt c¾t. Ph¶i b¸c bá t− t−ëng Êy b»ng mét c«ng thøc râ rµng trong c−¬ng lÜnh, chø kh«ng ph¶i chØ gi¶i thÝch trong phÇn b×nh luËn. C«ng thøc cña t«i kh«ng nªu ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p cô thÓ nµo trong viÖc t−íc ®o¹t ruéng ®Êt, ®ã cã thÓ lµ mét thiÕu sãt trong c«ng thøc mµ t«i ®−a ra. Nh−ng, nãi cho ®óng, ph¶i ch¨ng ®ã lµ mét thiÕu sãt?

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi khi viÕt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt ®· nhiÒu lÇn v¹ch ra r»ng trong vÊn ®Ò nµy mµ cø v¹ch

V.I. Lª-nin 450

ra dù th¶o nµy ®Õn dù th¶o kh¸c th× thËt kh«ng thÝch ®¸ng ®Õn chõng nµo, v× biÖn ph¸p chñ yÕu nhÊt cña cuéc c¶i çch ruéng ®Êt – quèc h÷u hãa ruéng ®Êt – trong mét n−íc víi chÕ ®é c¶nh s¸t, tÊt nhiªn sÏ bÞ xuyªn t¹c vµ sÏ ®−îc dïng ®Ó lµm lu mê tÝnh chÊt giai cÊp cña phong trµo. Trong lóc ®ã d−íi chÕ ®é t− b¶n mäi biÖn ph¸p kh¸c nh»m c¶i t¹o quan hÖ ruéng ®Êt, sÏ chØ lµ ®i gÇn tíi quèc h÷u hãa, sÏ chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p côc bé, chØ lµ mét vµi trong sè nh÷ng biÖn ph¸p cã thÓ tiÕn hµnh ®−îc, nghÜa lµ nh÷ng biÖn ph¸p mµ §¶ng d©n chñ - x· héi kh«ng hÒ cã ý ®Þnh tù h¹n chÕ m×nh ë ®ã. Trong lóc nµy nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chèng l¹i viÖc quèc h÷u hãa vµ thËm chÝ c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, do ¶nh h−ëng cña sù phª b×nh cña chóng t«i, còng ®· trë nªn cã th¸i ®é thËn träng h¬n nhiÒu ®èi víi vÊn ®Ò quèc h÷u hãa nµy (h·y so s¸nh dù th¶o c−¬ng lÜnh cña hä víi "çi thÕ hïng hæ" tr−íc ®©y cña hä).

Nh−ng vÊn ®Ò lµ ë chç phong trµo çch m¹ng ®−a chóng ta ®Õn chÕ ®é céng hßa d©n chñ, chÕ ®é nµy cïng víi viÖc b·i bá qu©n ®éi th−êng trùc v.v. lµ mét trong nh÷ng yªu s¸ch tr−íc m¾t cña chóng ta.

D−íi chÕ ®é céng hßa d©n chñ, trong ®iÒu kiÖn nh©n d©n ®−îc vò trang vµ trong ®iÒu kiÖn nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c cã tÝnh chÊt céng hßa t−¬ng tù nh− vËy ®−îc thùc hiÖn, th× §¶ng d©n chñ - x· héi sÏ kh«ng thÓ cam ®oan cù tuyÖt vµ kh«ng thÓ tù bã tay m×nh trong vÊn ®Ò quèc h÷u hãa ruéng ®Êt. Nh− vËy lµ thiÕu sãt trong c«ng thøc do t«i ®−a ra chØ lµ bÒ ngoµi th«i. Trong thùc tÕ c«ng thøc Êy ®Ò ra mét khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt giai cÊp kiªn ®Þnh ®èi víi lóc nµy – h¬n n÷a l¹i lµ mét khÈu hiÖu hoµn toµn cô thÓ – ®ång thêi vÉn ®Ó l¹i ®Þa bµn ®Çy ®ñ cho nh÷ng biÖn ph¸p "çch m¹ng - d©n chñ", nh÷ng biÖn ph¸p nµy cã thÓ sÏ lµ cÇn thiÕt hoÆc nªn cã trong tr−êng hîp cuéc çch m¹ng cña chóng ta ph¸t triÓn thuËn lîi. HiÖn nay còng nh− trong t−¬ng lai, cho tíi


khi cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n thu ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn, khÈu hiÖu çch m¹ng nhÊt thiÕt ph¶i tÝnh ®Õn sù ®èi kh¸ng gi÷a ng−êi mu-gÝch vµ ®Þa chñ; vµ ®iÓm nãi vÒ ruéng ®Êt c¾t ®· nhÊn m¹nh mét çch hoµn toµn ®óng ®¾n t×nh h×nh ®ã. Trong khi ®ã tÊt c¶ çc thø "quèc h÷u hãa", "chuyÓn giao ®Þa t«", "x· héi hãa", v.v. – vµ ®©y chÝnh lµ thiÕu sãt cña nh÷ng yªu s¸ch Êy – ®Òu kh«ng tÝnh ®Õn vµ xãa nhßa sù ®èi kh¸ng tiªu biÓu.

§ång thêi, c«ng thøc do t«i ®−a ra ®· më réng nhiÖm vô cña çc ñy ban n«ng d©n çch m¹ng ra tíi viÖc "c¶i t¹o mäi quan hÖ n«ng th«n nãi chung theo ®−êng lèi d©n chñ". Trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta çc ñy ban n«ng d©n ®−îc nªu ra nh− mét khÈu hiÖu, ®ång thêi nh÷ng ñy ban Êy ®−îc x¸c ®Þnh mét çch hoµn toµn ®óng ®¾n lµ cña n«ng d©n, nghÜa lµ cã tÝnh chÊt ®¼ng cÊp, v× sù ¸p bøc ®¼ng cÊp chØ cã thÓ bÞ thñ tiªu bëi toµn thÓ ®¼ng cÊp bªn d−íi bÞ ¸p bøc. Nh−ng cã c¬ së nµo ®Ó h¹n chÕ nhiÖm vô cña nh÷ng ñy ban Êy trong viÖc chØ tiÕn hµnh nh÷ng cuéc c¶i çch ruéng ®Êt kh«ng th«i? Ph¶i ch¨ng ph¶i lËp lªn nh÷ng ñy ban kh¸c ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng c¶i çch kh¸c, ch¼ng h¹n nh÷ng c¶i çch hµnh chÝnh v.v.? V× nh− t«i ®· nªu râ, tÊt c¶ sù bÊt h¹nh cña n«ng d©n lµ ë chç hä hoµn toµn kh«ng hiÓu khÝa c¹nh chÝnh trÞ cña phong trµo. NÕu nh− chóng ta kÕt hîp ®−îc, dï lµ trong nh÷ng tr−êng hîp riªng biÖt, nh÷ng biÖn ph¸p çch m¹ng cã kÕt qu¶ cña n«ng d©n trong viÖc c¶i thiÖn hoµn c¶nh cña hä (tÞch thu lóa m×, gia sóc vµ ruéng ®Êt), víi viÖc thµnh lËp vµ sù ho¹t ®éng cña çc ñy ban n«ng d©n, vµ víi viÖc çc ®¶ng çch m¹ng hoµn toµn thõa nhËn çc ñy ban Êy (vµ trong ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt thuËn lîi ®−îc mét chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi thõa nhËn), th× nh− vËy cã thÓ nãi r»ng cuéc ®Êu tranh nh»m tranh thñ n«ng d©n vÒ phÝa nÒn céng hßa d©n chñ, ®· th¾ng lîi. Kh«ng tiÕn hµnh viÖc tranh thñ Êy, th× mäi biÖn ph¸p çch m¹ng cña n«ng d©n sÏ rÊt bÊp bªnh vµ mäi thµnh qu¶ cña hä sÏ bÞ çc giai cÊp

V.I. Lª-nin 452

x· héi ®ang n¾m chÝnh quyÒn, giµnh l¹i mét çch dÔ dµng. Cuèi cïng, trong khi nãi ®Õn viÖc ñng hé nh÷ng biÖn

ph¸p "d©n chñ - çch m¹ng", c«ng thøc do t«i ®−a ra ®· v¹ch mét ®−êng ranh giíi râ rÖt gi÷a çi bÒ ngoµi lõa bÞp, cã vÎ lµ x· héi chñ nghÜa, cña nh÷ng biÖn ph¸p Êy, nh− viÖc n«ng d©n chiÕm ruéng ®Êt, – víi néi dung d©n chñ thËt sù cña nh÷ng biÖn ph¸p Êy. §Ó thÊy râ xem viÖc v¹ch mét ®−êng ranh giíi nh− vËy lµ quan träng nh− thÕ nµo ®èi víi ng−êi d©n chñ - x· héi, th× chØ cÇn nhí l¹i th¸i ®é cña M¸c vµ ¡ng-ghen ®èi víi cuéc vËn ®éng ruéng ®Êt thÝ dô ë Mü (M¸c nãi vÒ Cri-g¬124 vµo n¨m 1848, ¡ng-ghen nãi vÒ H¨ng-ri Gioãc-gi¬125 vµo n¨m 1885). §−¬ng nhiªn, ngµy nay kh«ng ai phñ nhËn cuéc chiÕn tranh cña n«ng d©n v× ruéng ®Êt, kh«ng ai phñ nhËn viÖc ch¹y theo ruéng ®Êt (ë nh÷ng n−íc nöa phong kiÕn hay ë çc thuéc ®Þa). Chóng t«i hoµn toµn thõa nhËn tÝnh hîp ph¸p vµ tÝnh chÊt tiÕn bé cña cuéc chiÕn tranh ®ã, nh−ng ®ång thêi chóng t«i còng v¹ch trÇn néi dung d©n chñ, nghÜa lµ xÐt cho cïng lµ d©n chñ t− s¶n cña nã. Do ®ã mµ trong khi ñng hé néi dung nµy, vÒ phÇn chóng ta, chóng ta cã nh÷ng "®iÒu bæ sung" ®Æc biÖt; chóng ta v¹ch râ vai trß "®éc lËp" cña ph¸i d©n chñ v« s¶n vµ nh÷ng môc tiªu ®Æc biÖt cña §¶ng d©n chñ - x· héi lµ mét ®¶ng cã tÝnh giai cÊp, ®ang ra søc ®Êu tranh cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

§ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n thóc ®Èy t«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ th¶o luËn ®Ò nghÞ cña t«i trong ®¹i héi s¾p tíi vµ më réng ®iÓm t−¬ng øng trong c−¬ng lÜnh, theo tinh thÇn t«i ®· nªu.

"TiÕn lªn", sè 12, ngµy 29 (16) th¸ng Ba 1905 Ký tªn: – τ


453

Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän b«-na-p¸c-t¬

Gi¬-ne-v¬, 29 (16) th¸ng Ba.

Chóng t«i võa nhËn ®−îc mét b¶n tin sau ®©y göi tõ Tve: ngµy 9 th¸ng Ba t¹i mét cuéc héi häp cña tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng cïng víi ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ cã mét ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tham dù, ®· th¶o luËn vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi §¹i héi III cña ®¶ng do Ban chÊp hµnh trung −¬ng triÖu tËp (lêi kªu gäi göi toµn ®¶ng ®Ò ngµy 4 th¸ng Ba 1905). NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve ®· ®−îc ®äc: "Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve hoan nghªnh lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga chuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng (nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngµy 4 th¸ng Ba 1905) vµ trong cuéc häp ®· quyÕt ®Þnh: ph¸i mét ®¹i diÖn ®Õn tham gia ®¹i héi. V× Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve ®· tuyªn bè víi mét ®¹i diÖn cña Ban tæ chøc r»ng Ban chÊp hµnh ®¶ng bé nµy sÏ tham dù ®¹i héi do Ban tæ chøc triÖu tËp, nªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve thÊy cã tr¸ch nhiÖm ph¶i nªu râ r»ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®ã ra lêi tuyªn bè Êy lµ v× ®¹i diÖn cña Ban tæ chøc* ®· dùa

* Ng−êi ®¹i diÖn cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a

sè – vÞ ®¹i diÖn nµy ®· b¸o ço vÒ §¹i héi III trong mét cuéc häp cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve vµ cña tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng håi th¸ng Hai – b¸o cho chóng t«i biÕt lµ lêi kh¼ng ®Þnh Êy cña Ban chÊp hµnh

V.I. Lª-nin 454

vµo quyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ biÕn ®¹i héi lóc ®ã ®ang ®−îc chuÈn bÞ thµnh mét ®¹i héi th−êng kú".

Cuéc häp cña tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng ®· kh«ng ñng hé nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve. NghÞ quyÕt sau ®©y ®· ®−îc th«ng qua víi ®a sè b¶y phiÕu t¸n thµnh, mét phiÕu chèng vµ mét phiÕu tr¾ng: "Cuèi cïng ®· nhËn ®−îc lêi Ban chÊp hµnh trung −¬ng kªu gäi chuÈn bÞ triÖu tËp tøc kh¾c §¹i héi III vµ hoan nghªnh hµnh ®éng Êy cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chóng t«i xin tuyªn bè r»ng chóng t«i ®· tham gia ®¹i héi ®¶ng do Ban tæ chøc triÖu tËp. Chóng t«i cho r»ng chØ cã thÓ chÊp nhËn nh÷ng lêi ®Ò nghÞ trong lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng "Göi toµn ®¶ng" ngµy 4 th¸ng Ba, nÕu ®· cã mét sù tháa thuËn chÝnh thøc gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban tæ chøc" (6 thuËn, 3 chèng). §Ó nãi lªn th¸i ®é cña ba ®ång chÝ kh¸c ®· bá phiÕu chèng, t«i xin trÝch dÉn nghÞ quyÕt kh¸c do hai ®ång chÝ ®· biÓu quyÕt chèng ®Ò nghÞ: "Tæ chøc ®Þa ph−¬ng hoan nghªnh quyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ khÈn kho¶n yªu cÇu Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban tæ chøc ®i ®Õn mét sù tháa thuËn víi nhau. NÕu kh«ng ®¹t ®−îc sù tháa thuËn, tæ chøc ®Þa ph−¬ng cã quyÒn tù do hµnh ®éng".

Qua b¶n tin nµy ng−êi ta thÊy r»ng: 1) Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve cïng víi tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng, theo sù c«ng nhËn cña chÝnh ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®ã, ®· tuyªn bè ®ång ý tham gia ®¹i héi do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña

®¶ng bé Tve lµ "kh«ng chÝnh x¸c". Ng−êi ®¹i diÖn Êy nãi víi chóng t«i r»ng: "T«i ®· dùa vµo lêi tuyªn bè trùc tiÕp cña mét uû viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, tøc Ni-ki-tÝch, mµ b¸o ço r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· cã ý ®Þnh c«ng bè më §¹i héi III th−êng kú, nh− vËy lµ th«ng qua sù tháa thuËn ®· biÕn ®¹i héi do Th−êng vô triÖu tËp thµnh mét ®¹i héi th−êng kú, nh−ng lóc ®ã v× nh÷ng lý do kh¸c nhau nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng kÞp chÝnh thøc th−¬ng l−îng víi Th−êng vô vÒ vÊn ®Ò Êy ®−îc".

Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän B«-na-p¸c-t¬ 455

ph¸i ®a sè tæ chøc; 2) sau ®ã, v× chÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng lêi høa hÑn míi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III, nªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve ®· rót lui lêi ®ång ý cña m×nh. Tuy nhiªn, tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng ®· kh«ng ®i theo ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ kh«ng kh−íc tõ viÖc tham gia ®¹i héi mµ Th−êng vô ®· triÖu tËp; 3) nh÷ng lêi høa hÑn míi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III ®· ®−îc nªu ra trong "lêi kªu gäi göi toµn ®¶ng, ngµy 4 th¸ng Ba 1905", lêi kªu gäi Êy cho ®Õn nay vÉn kh«ng ®−îc c«ng bè vµ chóng ta còng kh«ng biÕt.

§Ó ®¸nh gi¸ mét çch chÝnh x¸c çch hµnh ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng næi tiÕng cña chóng ta, chóng t«i xin nh¾c nhë çc ®ång chÝ chóng ta, thø nhÊt vÒ ®iÒu lÖ ®¶ng vµ thø hai, vÒ mét sè sù viÖc. Theo ®iÒu lÖ ®¶ng, ®¹i héi do Héi ®ång ®¶ng triÖu tËp chø kh«ng ph¶i do Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Do ®ã Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a ra nh÷ng lêi høa hÑn mµ nã kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm. Ban chÊp hµnh trung −¬ng høa lµm çi mµ, theo ®iÒu lÖ, nã kh«ng thÓ lµm ®−îc. Ban chÊp hµnh trung −¬ng høa hÑn hay dù ®Þnh, cßn Héi ®ång ®¶ng quyÕt ®Þnh. Cßn ®èi víi nh÷ng ®¶ng viªn nµo ng©y th¬ mµ nghe nh÷ng lêi høa hÑn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ýt biÕt vÒ ®iÒu lÖ, th× hä ®· trë thµnh nh÷ng ng−êi bÞ bÞp. Héi ®ång ®¶ng "quyÕt ®Þnh" nh− thÕ nµo, th× sù viÖc ®· cho thÊy râ. Trong quyÕt nghÞ ngµy 8 th¸ng Ba (theo lÞch míi), Héi ®ång ®¶ng tuyªn bè ("Tia löa", sè 89) r»ng Héi ®ång ®¶ng "®−îc sù ®ång ý cña ®a sè çn bé ®¶ng" (cã lÏ c¶ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve ch¨ng?) "thõa nhËn r»ng triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng trong lóc nµy th× kh«ng hîp lý". Ph¶i ch¨ng nh− vËy vÉn ch−a râ? Ph¶i ch¨ng tõ ®ã ch−a râ rµng lµ Héi ®ång ®¶ng vÉn l¹i lõa ®¶ng mét çch bØ æi, bëi v× nã tuyÖt nhiªn kh«ng hÒ ®−îc sù "®ång ý" nµo cña "®a sè çn bé ®¶ng"?

TiÕp ®ã, ngµy 10 th¸ng Ba (lÞch míi), nghÜa lµ hai ngµy sau, Héi ®ång ®¶ng ®· th«ng qua mét quyÕt nghÞ kh¸c ("Tia

V.I. Lª-nin 456

löa", sè 91) trong ®ã tá ý ®ång ý göi hai ®¹i diÖn ®Õn ®¹i héi do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë Nga triÖu tËp, nh−ng kh«ng mét lêi nµo nãi ®Õn viÖc ®ång ý triÖu tËp ®¹i héi.

Chóng t«i xin nãi thªm r»ng Héi ®ång ®¶ng kh«ng nh÷ng chÝnh thøc chèng l¹i "sù hîp lý" cña viÖc triÖu tËp ®¹i héi mµ cßn ®ång thêi gi¶ t¹o phiÕu bÇu cho ®¹i héi b»ng çch t¨ng con sè nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé gäi lµ ®ñ t− çch, vµ tõ chèi kh«ng cho ®¶ng biÕt nã thõa nhËn nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé míi nµo lµ ®· ®−îc phª chuÈn vµ phª chuÈn khi nµo. Trong quyÕt nghÞ cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 8 th¸ng Ba (quyÕt nghÞ nµy ®· ®−îc ph©n tÝch trong tê "TiÕn lªn", sè 10)1), th× cho tíi ngµy 1 th¸ng Giªng 1905 nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé coi lµ cã ®ñ t− çch lµ nh÷ng ban chÊp hµnh ®¶ng bé P«-lª-xi-ª, T©y-B¾c, Cu-ban vµ Ca-dan, trong khi ®ã hai ban chÊp hµnh ®¶ng bé sau cïng hoµn toµn kh«ng hÒ ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng phª chuÈn vµ hai ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Çu tiªn ®Õn ngµy 1 th¸ng T− 1905 míi ®−îc coi lµ ®ñ t− çch.

Chóng t«i xin hái nh÷ng ng−êi ®¶ng viªn mong muèn lµ nh÷ng ®¶ng viªn ch©n chÝnh, chø kh«ng ph¶i chØ lµ ®¶ng viªn ®−îc kÓ lµ ®¶ng viªn: ph¶i ch¨ng hä muèn dung thø trß ch¬i Êy? Héi ®ång ®¶ng gi¶ t¹o phiÕu bÇu vµ tuyªn bè chèng viÖc triÖu tËp ®¹i héi, trong khi ®ã Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a ra nh÷ng lêi "høa hÑn" vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi, lîi dông lßng ng©y th¬ cña nh÷ng ng−êi kh«ng biÕt r»ng theo ®iÒu lÖ th× nh÷ng lêi høa hÑn Êy kh«ng thÓ cã ý nghÜa chÝnh thøc! Sù viÖc ch¼ng ph¶i ®· hoµn toµn x¸c minh ®iÒu chóng t«i ®· viÕt trong tê "TiÕn lªn", sè 8, ngµy 28 (15) th¸ng Hai, vÒ nh÷ng tin tøc ®Çu tiªn cho biÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· "®ång ý" triÖu tËp ®¹i héi, ®ã sao? Chóng t«i muèn nªu lªn r»ng tõ ®ã ®Õn nay ®· ®−îc mét th¸ng, r»ng tê _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 420 - 422.

Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän B«-na-p¸c-t¬ 457

"Tia löa" tõ ®ã ®Õn nay ®· ra ®−îc nh÷ng sè 88, 89, 90, 91 vµ 92 (sè 92 ra ngµy 10 th¸ng Ba lÞch cò) mµ vÉn kh«ng nãi mét lêi nµo ®Õn vÊn ®Ò "tÕ nhÞ" Êy vÒ viÖc Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã "®ång ý" triÖu tËp ®¹i héi kh«ng! Chóng t«i chØ cßn biÕt nh¾c l¹i nh÷ng ®iÒu ®· nãi trong tê "TiÕn lªn", sè 8:

"Chóng t«i võa nhËn ®−îc mét tin cã thÓ lµm cho ng−êi ta hiÓu r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®ång ý triÖu tËp ngay ®¹i héi. Tuy t¹m thêi chóng t«i tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ ®¶m b¶o sù chÝnh x¸c cña tin ®ã, nh−ng chóng t«i cho r»ng tin ®ã cã vÎ ®óng sù thËt. Trong nhiÒu th¸ng qua, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· chèng l¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi; nã ®· gi¶i t¸n çc tæ chøc, tÈy chay vµ ph¸ ho¹i çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· tuyªn bè t¸n thµnh më ®¹i héi. S¸ch l−îc Êy ®· thÊt b¹i. B©y giê, dùa vµo quy t¾c cña m×nh "hîp lý lµ tÊt c¶, h×nh thøc lµ sè kh«ng", nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng v× muèn "hîp lý" (nghÜa lµ v× muèn ng¨n c¶n ®¹i héi) mµ ®· s½n sµng tuyªn bè, dï cã ®Õn mét tr¨m lÇn, chÝnh thøc r»ng nã t¸n thµnh triÖu tËp ngay ®¹i héi. Chóng t«i hy väng r»ng Th−êng vô còng nh− çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng sÏ kh«ng ®Ó m×nh bÞ lõa g¹t bëi nh÷ng trß ¶o thuËt cña çi "uû ban Si-®lèp-xki"126 trong ®¶ng".

T¸i bót Gi¬-ne-v¬, ngµy 30 (17) th¸ng Ba. Chóng t«i buéc ph¶i thËt sù ghi nhËt ký vÒ nh÷ng sù x¶o tr¸ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Chóng t«i ®· nhËn ®−îc bøc th− sau ®©y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè:

"Ngµy 4 th¸ng Ba, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· quyÕt ®Þnh kªu gäi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé h·y chuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng, vµ vÒ phÝa m×nh Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· quyÕt ®Þnh thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó triÖu tËp ®¹i héi trong mét thêi gian sím nhÊt theo kh¶ n¨ng cña m×nh.

V× sù thµnh c«ng cña ®¹i héi toµn ®¶ng vµ viÖc triÖu tËp hÕt søc nhanh chãng ®¹i héi sÏ phô thuéc vµo ho¹t ®éng hÕt søc nhÊt trÝ cña tÊt c¶ çc ®ång chÝ vµ çc tæ chøc h i Ö n n a y tuyªn bè t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi, nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ Ban tæ chøc cña çc ban chÊp hµnh cña çi gäi lµ ph¸i "®a sè" h·y ®i ®Õn tháa thuËn víi nhau trong vÊn ®Ò nµy vµ cïng nhau lµm viÖc ®Ó triÖu tËp

V.I. Lª-nin 458

®¹i héi hÕt søc nhanh chãng vµ thùc hiÖn sù ®¹i diÖn ®Çy ®ñ nhÊt cña t o µ n ®¶ng trong ®¹i héi.

Ngµy 6 th¸ng Ba 1905

Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga"

Sù nhÉn n¹i, vµ lßng dÔ tin cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc qu¶ thËt lµ v« tËn! T¹i sao Ban chÊp hµnh trung −¬ng l¹i kh«ng c«ng bè lêi kªu gäi ngµy 4 th¸ng Ba cña m×nh? T¹i sao nã thèt ra nh÷ng c©u dèi tr¸ vÒ sù "tháa thuËn" víi Th−êng vô? Th−êng vô ®· mêi mäi ng−êi tham dù ®¹i héi, kh«ng trõ ai, mêi toµn ®¶ng, nã ®· lµm viÖc ®ã mét çch c«ng khai ®Ó mäi ng−êi biÕt çch ®©y ®· h¬n mét th¸ng råi. Th−êng vô ®· tr¶ lêi Ban chÊp hµnh trung −¬ng tõ l©u r»ng b©y giê tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ tr× ho·n ®−îc. Ng−êi nµo mong muèn ®¹i héi toµn ®¶ng kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi, th× xin h·y ®Õn dù, chØ cã thÕ th«i. Vµ cuèi cïng th× sù tháa thuËn gi÷a Th−êng vô vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã thÓ cã ý nghÜa g×, mét khi, theo ®iÒu lÖ quy ®Þnh, Héi ®ång ®¶ng chø kh«ng ph¶i Ban chÊp hµnh trung −¬ng triÖu tËp ®¹i héi, vµ Héi ®ång ®¶ng th× ®· chèng l¹i viÖc triÖu tËp ®¹i héi?

Cã thÓ hy väng r»ng b©y giê th× mäi ng−êi sÏ thÊy râ ®−îc çi trß hai mÆt cña Héi ®ång ®¶ng vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Mµ Th−êng vô th× chóng t«i tin ch¾c lµ kh«ng lïi nöa b−íc trong viÖc triÖu tËp ®¹i héi theo ®óng kú h¹n mµ nã ®· ®Þnh ra vµ ®· th«ng b¸o cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng biÕt.

In vµo cuèi th¸ng Ba 1905 thµnh tê riªng cña b¸o "TiÕn lªn", sè 13


459

B−íc thø hai

Trong tê "TiÕn lªn", sè 11, chóng t«i ®· hoan nghªnh b−íc ®Çu cña Héi ®ång ®¶ng ®· bÞ ®¶ng xa l×a1). Chóng t«i tù hái: kh«ng biÕt Héi ®ång ®¶ng cã ®ñ trÝ tuÖ vµ lßng trung thùc ®Ó tiÕn hµnh b−íc thø hai theo con ®−êng míi, hay kh«ng? Giê ®©y chóng t«i võa nhËn ®−îc tin tøc tõ n−íc Nga cho biÕt r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· tiÕn hµnh b−íc thø hai. Sau ®©y lµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ vÊn ®Ò ®ã, mµ chóng t«i cã thÓ c«ng bè ngay.

1) Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi toµn ®¶ng ngµy 4 th¸ng Ba 1905.

G ö i t o µ n ® ¶ n g

Çc ®ång chÝ! Çch m¹ng ë Nga ®· b¾t ®Çu! PhÇn më ®Çu cña nã ®· chøng minh mét çch v÷ng ch¾c r»ng lùc l−îng chñ yÕu nhÊt vµ quyÕt ®Þnh kÕt côc cña nã lµ giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ. Tuy nhiªn, viÖc ®Èy tíi kÕt côc cña çch m¹ng, viÖc ®−a tÝnh kÕ ho¹ch vµo cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n vµ ®Æc biÖt lµ viÖc tÝnh to¸n ®Õn møc tèi ®a kÕt qu¶ cña çch m¹ng ®Ó cã lîi cho giai cÊp v« s¶n, – tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã hÕt søc phô thuéc vµo t×nh h×nh thùc tÕ vÒ lùc l−îng vµ tæ chøc cña ®¶ng ta. LÞch sö ®· ®Æt ra cho ®¶ng ta chÞu _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 436 - 443.

V.I. Lª-nin 460

tr¸ch nhiÖm chÝnh trÞ vµ tinh thÇn tr−íc giai cÊp v« s¶n Nga, tr−íc toµn thÓ nh©n d©n ta vµ sau cïng lµ tr−íc giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíi. Trong t×nh h×nh hiÖn nay ®¶ng ta kh«ng thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô cña nã tíi møc cÇn thiÕt vµ cã thÓ ®−îc, c¨n cø theo t×nh h×nh lùc l−îng tiÒm tµng cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. XÐt thÊy r»ng trong t×nh h×nh hiÖn nay, sÏ lµ v« Ých vµ kh«ng ®óng lóc nÕu ®−a ra nh÷ng tµi liÖu ®· cã trong tay ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò xem mét sè ®¶ng viªn cã tiÕng, mét sè nhãm cã uy tÝn vµ nh÷ng c¬ quan cña ®¶ng, trong sù ho¹t ®éng cña m×nh trong néi bé ®¶ng ®· dùa ®Õn chõng mùc nµo vµo nh÷ng ®éng c¬ chÝnh trÞ s©u s¾c hay vµo sù suy nghÜ hêi hît theo lèi trÝ thøc, tãm l¹i, kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò xem ai cã lçi vµ tíi møc ®é nµo, trong viÖc ph¸ ho¹i tæ chøc ®¶ng mét çch s©u s¾c; vµ nhËn thÊy tÊt c¶ tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ cña m×nh, Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè tr−íc toµn ®¶ng r»ng nã ®· quyÕt ®Þnh c−¬ng quyÕt lµm tÊt c¶ mäi viÖc nã cã thÓ lµm ®−îc ®Ó b¶o ®¶m sù thèng nhÊt cÇn thiÕt cho ®¶ng vµ ng¨n chÆn mét sù ph©n liÖt hoµn toµn. Sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng ®ang hÇu nh− hµng ngµy ®Æt ra cho §¶ng d©n chñ - x· héi Nga hµng lo¹t vÊn ®Ò míi. NhiÒu vÊn ®Ò trong sè nh÷ng vÊn ®Ò Êy c¬ hå kh«ng ®−îc s¸ch l−îc cña chóng ta ®Ò ra, v× s¸ch l−îc cña chóng ta ®−îc x©y dùng chñ yÕu thÝch øng víi "thêi b×nh". Mét sè vÊn ®Ò kh¸c hoµn toµn kh«ng ®−îc gi¶i ®¸p trong kinh nghiÖm tr−íc ®©y cña ®¶ng, v× nh÷ng vÊn ®Ò Êy ph¸t sinh ra do nh÷ng nguyªn nh©n míi, võa xuÊt hiÖn. §−¬ng nhiªn s¸ch b¸o cña ®¶ng cã gióp ®ì, nh−ng nh÷ng sù gi¶i ®¸p cña nã kh«ng ph¶i bao giê còng lµm tháa m·n çc çn bé ®Þa ph−¬ng, vÒ mÆt hoµn chØnh, thèng nhÊt, vµ vÒ mÆt uy tÝn mµ mäi ng−êi thõa nhËn. Trong thêi gian gÇn ®©y nhÊt mét sè lín ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· thèng nhÊt l¹i sau nh÷ng cuéc héi nghÞ riªng, hä ®· ¸p dông chÝnh s¸ch kh«ng tÝn nhiÖm ®èi víi çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng hiÖn ®ang tån t¹i trªn c¬ së ®iÒu lÖ ®¶ng ®−îc th«ng qua trong §¹i héi II cña ®¶ng, vµ hä ®· thi hµnh chÝnh s¸ch Êy ®Õn møc ®é lµ thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn vµ trung −¬ng riªng cña hä vµ hiÖn nay ®ang tiÕn hµnh viÖc triÖu tËp ®¹i héi cña hä. Cuèi cïng, mïa hÌ n¨m nay lµ thêi gian mµ ®iÒu lÖ ®¶ng quy ®Þnh ®Ó triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú. – Trong t×nh h×nh Êy Ban chÊp hµnh trung −¬ng nhËn thÊy r»ng biÖn ph¸p duy nhÊt vµ cuèi cïng ®Ó ng¨n chÆn mét cuéc ph©n liÖt lµ triÖu tËp ®¹i héi toµn ®¶ng trong mét t−¬ng lai gÇn nhÊt.

Tin t−ëng r»ng kÕt qu¶ c«ng t¸c cña ®¹i héi, vÒ mÆt v¹ch ra nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt do t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay ®Æt ra cho ®¶ng ta, còng nh− vÒ mÆt thùc hiÖn sù thèng nhÊt thËt sù, v÷ng ch¾c trong ®¶ng, – kÕt qu¶ Êy sÏ hoµn toµn phô thuéc vµo sù ®¹i diÖn vÒ mäi mÆt vµ ®Çy ®ñ cña tÊt c¶ çc trµo l−u quan träng vµ cã ¶nh h−ëng

B−íc thø hai 461

trong ®¹i héi, nªn ®Ó b¶o ®¶m sù ®¹i diÖn ®Çy ®ñ, Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¨n cø vµo ®iÒu lÖ ®· quyÕt ®Þnh sö dông réng r·i quyÒn h¹n cña m×nh ®−îc mêi çc ®ång chÝ kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt ®Õn tham dù ®¹i héi. V× nhËn thÊy sù bÊt hßa ®ang x©u xÐ ®¶ng, ë mét sè n¬i ®· dÉn tíi chç cã nh÷ng nhãm quan träng trùc tiÕp t¸ch khái çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ ë mét sè n¬i kh¸c ®· dÉn ®Õn sù ®èi kh¸ng nghiªm träng gi÷a çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng, nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ nh÷ng tæ chøc sau ®©y göi ®¹i biÓu ®Õn ®¹i héi víi t− çch lµ ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt: 1) tÊt c¶ nh÷ng nhãm ®· t¸ch khái çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé tr−íc ngµy 1 th¸ng Ba n¨m nay; 2) tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng cña çc trung t©m c«ng nghiÖp lín nµo mµ ë ®ã trong ®Þa bµn ho¹t ®éng cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé cã Ýt nhÊt lµ 20 000 c«ng nh©n vµ ë ®ã trªn mét nöa sè ®¶ng viªn cña çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng sÏ bá phiÕu kh«ng tÝn nhiÖm ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng trong vÊn ®Ò bÇu ®¹i biÓu ®i dù ®¹i héi.

Ghi chó. Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ trong tr−êng hîp nµy chØ ®−îc coi lµ nh÷ng thµnh viªn cña tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng nh÷ng ®ång chÝ nµo n»m trong mét tæ chøc chÞu sù kiÓm so¸t cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ lµm c«ng t¸c çch m¹ng tÝch cùc d−íi sù l·nh ®¹o vµ kiÓm so¸t cña ban chÊp hµnh ®¶ng bé, nh− tuyªn truyÒn, cæ ®éng, tæ chøc, viÕt bµi, in vµ ph©n ph¸t s¸ch b¸o. Sau n÷a, v× theo ®iÒu lÖ, ®¹i héi toµn ®¶ng ph¶i do Héi ®ång ®¶ng triÖu tËp, cho nªn trong khi kªu gäi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng lªn tiÕng ñng hé viÖc triÖu tËp §¹i héi III, coi ®ã lµ biÖn ph¸p duy nhÊt hiÖn nay ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong ®¶ng, th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ phÇn m×nh sÏ th«ng qua çc ®¹i diÖn cña m×nh trong Héi ®ång ®¶ng mµ ñng hé quyÕt ®Þnh cña m×nh vÒ viÖc triÖu tËp ngay ®¹i héi vµ sÏ thi hµnh tøc kh¾c mét sè biÖn ph¸p chuÈn bÞ cô thÓ. Ngoµi ra, Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè sÏ lµm mäi viÖc cã thÓ lµm ®−îc ®Ó l«i kÐo "Ban tæ chøc" – ban nµy ®−îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých triÖu tËp ®¹i héi vµ do s¸ng kiÕn cña mét sè ban chÊp hµnh – vµo c«ng viÖc triÖu tËp ®¹i héi; c«ng t¸c chuÈn bÞ cña ban tæ chøc nµy cã thÓ gióp vµo viÖc ®Èy nhanh vµ lµm dÔ dµng viÖc triÖu tËp ®¹i héi.

Ghi chó. Nh÷ng ®iÓm chi tiÕt vÒ viÖc l«i kÐo "Ban tæ chøc" cña çc ban chÊp hµnh thuéc çi gäi lµ ph¸i "®a sè" vµo c«ng t¸c chuÈn bÞ triÖu tËp ®¹i héi, sÏ ®−îc v¹ch ra theo sù tháa thuËn chung. NhËn thÊy viÖc triÖu tËp tøc kh¾c ®¹i héi toµn ®¶ng lµ biÖn ph¸p cuèi cïng ®Ó ng¨n ngõa sù ph©n liÖt vµ t¹o nªn sù thèng nhÊt thËt sù trong ®¶ng, mµ chØ cã sù thèng nhÊt ®ã míi ®em l¹i cho chóng ta søc m¹nh cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i ®−îc ®Æt ra cho §¶ng d©n

V.I. Lª-nin 462

chñ - x· héi Nga, cho nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng kªu gäi tÊt c¶ ®¶ng viªn h·y hÕt søc tÝch cùc chuÈn bÞ cho ®¹i héi häp ngay ®−îc.


Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

2) Th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ngµy 6 th¸ng Ba 1905.

Ngµy 4 th¸ng Ba, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· quyÕt ®Þnh kªu gäi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé h·y chuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng, vµ vÒ phÝa m×nh Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· quyÕt ®Þnh thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó triÖu tËp ®¹i héi trong mét thêi gian sím nhÊt theo kh¶ n¨ng cña m×nh.

V× sù thµnh c«ng cña ®¹i héi toµn ®¶ng vµ viÖc triÖu tËp hÕt søc nhanh chãng ®¹i héi sÏ phô thuéc vµo ho¹t ®éng nhÊt trÝ hÕt søc cña tÊt c¶ çc ®ång chÝ vµ çc tæ chøc hiÖn nay tuyªn bè t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi, nªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ Ban tæ chøc cña çc ban chÊp hµnh cña çi gäi lµ ph¸i "®a sè" h·y ®i ®Õn tháa thuËn víi nhau trong vÊn ®Ò nµy vµ cïng nhau lµm viÖc ®Ó triÖu tËp ®¹i héi hÕt søc nhanh chãng vµ thùc hiÖn sù ®¹i diÖn ®Çy ®ñ nhÊt cña toµn ®¶ng trong ®¹i héi.


Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

3) Lêi kªu gäi chung cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè göi toµn ®¶ng ngµy 12 th¸ng Ba 1905.

G ö i t o µ n ® ¶ n g

Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®· tù m×nh chñ ®éng triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ th«ng b¸o cho tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng r»ng, xuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt cÊp b¸ch ph¶i triÖu tËp lËp tøc §¹i héi III cña ®¶ng ®Ó ®Þnh


s¸ch l−îc chung cña ®¶ng vµ sù thèng nhÊt tæ chøc cña ®¶ng, nªn hä ®i ®Õn tháa thuËn trong viÖc cïng nhau tæ chøc ®¹i héi trªn nh÷ng c¬ së sau ®©y:

1) §¹i héi ph¶i ®−îc triÖu tËp trªn c¬ së nh÷ng c−¬ng lÜnh ®· ®−îc ®Ò ra trong nh÷ng b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè; xuÊt ph¸t tõ nh÷ng c−¬ng lÜnh Êy mµ ®Ò ra ch−¬ng tr×nh nghÞ sù nh− sau:

a) phÇn tæ chøc cña ®¹i héi, b) nh÷ng vÊn ®Ò vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng, c) nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc cña ®¶ng: 1) tæ chøc cña çc c¬ quan trung −¬ng, 2) tæ chøc cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé, 3) quan hÖ gi÷a çc c¬ quan cña ®¶ng vµ gi÷a çc bé phËn cña çc c¬ quan Êy, d) b¸o ço, e) bÇu cö.

2) TÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng cã quyÒn tham gia ®¹i héi víi quyÒn biÓu quyÕt theo ®iÒu lÖ ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II, ®Òu ®−îc mêi ®Õn ®¹i héi (nghÜa lµ bèn ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Çp-ca-d¬, çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, Tve, Tu-la, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, miÒn B¾c, Ki-Ðp, ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Kh¸c-cèp, vïng §«n, V«-r«-ne-gi¬, Ni-c«-la-Ðp, Xa-ra-tèp, Xa-ma-ra, T©y-B¾c, P«-lª-xi-ª, A-xt¬-ra-khan, §ång minh; çc liªn minh: §«-ne-tx¬, Cr−m, U-ran vµ Xi-bi-ri*); tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cßn l¹i ®−îc mêi tham dù víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt.

3) Phª chuÈn c«ng t¸c tæ chøc cña viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng; tõ tr−íc tíi nay c«ng t¸c nµy do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè tiÕn hµnh.

4) Nh÷ng c«ng t¸c s¾p tíi cã liªn quan ®Õn viÖc triÖu tËp ®¹i héi, sÏ do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng tiÕn hµnh chung, hai c¬ quan nµy sÏ thµnh lËp mét Ban tæ chøc.

5) NghÞ quyÕt cña Héi ®ång ®¶ng chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng c«ng bè trong tê "Tia löa", sè 89, ®· kh«ng ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè thõa nhËn lµ lý do ®Ó ®×nh chØ c«ng t¸c tæ chøc ®¹i héi. 12 th¸ng Ba 1905

* VÒ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga, Xm«-len-xc¬, Cuèc-xc¬, ¤-ri-«n - Bri-an-xc¬, Ca-dan, Crª-men-tsóc, £-li-da-vÐt-gr¸t vµ Cu-ban, xin xem ®iÓm 3 trong hiÖp nghÞ gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.

V.I. Lª-nin 464

Sù tháa thuËn gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè còng vµo ngµy 12 th¸ng Ba 1905, t¹m thêi b©y giê kh«ng ®−îc c«ng bè.

* *

* Nh− vËy, chóng ta cã thÓ ¨n mõng mét th¾ng lîi hoµn

toµn vÒ mÆt tinh thÇn! Ph¸i trong n−íc ®· th¾ng nh÷ng ng−êi ë n−íc ngoµi. TÝnh ®¶ng ®· th¾ng tÝnh hÑp hßi phe nhãm. §Õn phót cuèi cïng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· thÊy r»ng ®¹i héi do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè triÖu tËp lµ mét ®¹i héi ®¶ng ch©n chÝnh vµ ®· ñng hé ®¹i héi. §Õn phót cuèi cïng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· cã ®ñ dòng khÝ cña ng−êi c«ng d©n ®Ó tõ bá chÝnh s¸ch cña nã chèng ®¶ng vµ ®· chèng l¹i Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi. Theo ®iÒu lÖ cña ®¶ng ta, ®¹i héi ph¶i do Héi ®ång ®¶ng triÖu tËp chø kh«ng ph¶i do Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Do ®ã, ®øng vÒ mÆt ph¸p lý mµ nãi, bÊt cø lêi tuyªn bè hay tháa thuËn nµo cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ vÊn ®Ò nµy, còng ®Òu kh«ng cã hiÖu lùc. Nh−ng khi Héi ®ång ®¶ng vi ph¹m ®iÒu lÖ vµ trèn tr¸nh kh«ng b¸o ço víi ®¹i héi, th× çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé kh«ng nh÷ng cã thÓ mµ thËm chÝ cã nhiÖm vô ph¶i chñ ®éng triÖu tËp ®¹i héi, vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, b»ng çch thõa nhËn Th−êng vô do çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé bÇu ra, ®· tõ chèi kh«ng theo tÊm g−¬ng bÊt h¹nh cña Héi ®ång ®¶ng ®· bÞ ®¶ng xa l×a.

HiÖn nay chóng t«i kh«ng thÓ ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ trong sù tháa thuËn gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò Êy, còng nh− vÊn ®Ò ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi, thµnh phÇn ®¹i héi, v.v. dÜ nhiªn sÏ do chÝnh ®¹i héi quyÕt ®Þnh mµ th«i. Do ®ã, chóng t«i chØ biÕt chóc ®¹i héi thµnh c«ng vµ kªu gäi tÊt c¶ çc ®ång chÝ h·y tøc


kh¾c b¾t tay mét çch hÕt søc tÝch cùc vµo viÖc chuÈn bÞ mäi mÆt cho ®¹i héi. §Ó kÕt thóc chóng t«i chØ xin nh¾c l¹i ®iÒu chóng t«i ®· nãi trong tê "TiÕn lªn", sè 11, nghÜa lµ "...hiÖn nay chóng t«i ®· tiÕn s¸t ®Õn kh¶ n¨ng tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng mét çch trùc tiÕp vµ râ rµng"1).

"TiÕn lªn", sè 13, ngµy 5 th¸ng T− (23 th¸ng Ba) 1905


1) Xem tËp nµy, tr. 442.

466

T− b¶n ch©u ©u vµ chÕ ®é chuyªn chÕ

B¸o chÝ d©n chñ - x· héi ®· nhiÒu lÇn v¹ch râ r»ng t− b¶n ch©u ¢u ®ang cøu v·n chÕ ®é chuyªn chÕ ë Nga. Kh«ng cã nh÷ng kho¶n vay cña n−íc ngoµi th× chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®−îc. Giai cÊp t− s¶n Ph¸p ®· cã lîi trong viÖc ñng hé b¹n ®ång minh qu©n sù cña m×nh, ®Æc biÖt trong khi çc kho¶n tr¶ nî vÉn ®−îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn. Do ®ã bän t− s¶n Ph¸p ®· cho chÝnh phñ chuyªn chÕ vay mét kho¶n nho nhá kho¶ng m−êi tû phr¨ng (trÞ gi¸ tíi 4 000 triÖu róp).

Nh−ng... kh«ng cã g× vÜnh viÔn ®−îc! Cuéc chiÕn tranh víi NhËt ®· ph¬i trÇn tÊt c¶ sù thèi n¸t cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ cuèi cïng ®· lµm thÊt b¹i c¶ ®Õn viÖc nã ®i vay m−în thËm chÝ cña bän t− s¶n Ph¸p, "ng−êi b¹n vµ ®ång minh" cña nã. Thø nhÊt, chiÕn tranh ®· chøng minh sù yÕu ít cña Nga vÒ qu©n sù; thø hai, hµng lo¹t nh÷ng thÊt b¹i liªn tiÕp (thÊt b¹i nµy nÆng h¬n thÊt b¹i kia) ®· cho ng−êi ta thÊy tÝnh chÊt v« hy väng cña cuéc chiÕn tranh vµ sù ph¸ s¶n hoµn toµn kh«ng sao tr¸nh khái trong toµn bé bé m¸y chÝnh quyÒn cña chÕ ®é chuyªn chÕ; thø ba, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña phong trµo çch m¹ng ë Nga ®· lµm cho giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u hÕt søc sî h·i tr−íc mét cuéc bïng næ cã thÓ lan sang c¶ ch©u ¢u. Trong vßng m−êi n¨m gÇn ®©y ®· tÝch luü v« sè chÊt ch¸y. Vµ do ®ã tÊt c¶ nh÷ng t×nh h×nh ®ã céng l¹i cuèi cïng ®· dÉn tíi chç tõ chèi kh«ng muèn tiÕp tôc cho vay n÷a. GÇn ®©y chÝnh phñ chuyªn chÕ l¹i

T− b¶n ch©u ¢u vµ chÕ ®é chuyªn chÕ 467

bÞ thÊt b¹i trong viÖc ®Þnh vay cña Ph¸p nh− lÖ cò: mét mÆt, t− b¶n kh«ng tin vµo chÕ ®é chuyªn chÕ n÷a; mÆt kh¸c, v× sî çch m¹ng nªn t− b¶n muèn g©y søc Ðp ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ nh»m ®i ®Õn ký hßa −íc víi NhËt vµ víi giai cÊp t− s¶n tù do ë Nga.

T− b¶n ch©u ¢u ®ang lîi dông vÊn ®Ò hßa −íc. Kh«ng nh÷ng ë Nga mµ ngay c¶ ë ch©u ¢u giai cÊp t− s¶n ®· b¾t ®Çu nhËn thÊy sù liªn quan gi÷a chiÕn tranh vµ çch m¹ng, ®· b¾t ®Çu sî mét phong trµo thùc sù nh©n d©n vµ th¾ng lîi chèng chÕ ®é Nga hoµng. Giai cÊp t− s¶n muèn duy tr× "trËt tù x· héi" cña çi x· héi dùa trªn sù bãc lét khái bÞ nh÷ng sù chÊn ®éng qu¸ møc, muèn duy tr× chÕ ®é qu©n chñ Nga d−íi h×nh thøc qu©n chñ lËp hiÕn hay lµ tuång nh− lËp hiÕn; v× thÕ giai cÊp t− s¶n ®Çu c¬ hßa b×nh nh»m môc ®Ých chèng v« s¶n vµ chèng çch m¹ng. Sù kiÖn hiÓn nhiªn ®ã cho ta thÊy râ r»ng ngay c¶ vÊn ®Ò "®¬n gi¶n" vµ râ rµng nh− vÊn ®Ò chiÕn tranh vµ hßa b×nh, còng kh«ng thÓ ®Æt ra mét çch ®óng ®¾n ®−îc nÕu kh«ng tÝnh ®Õn sù ®èi kh¸ng giai cÊp trong x· héi hiÖn ®¹i, nÕu kh«ng tÝnh ®Õn mét ®iÒu lµ trong tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng cña giai cÊp t− s¶n, dï cã vÎ d©n chñ vµ nh©n ®¹o nh− thÕ nµo ®i n÷a, giai cÊp t− s¶n tr−íc hÕt vµ chñ yÕu vÉn b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp m×nh, lîi Ých cña "hßa b×nh x· héi", nghÜa lµ lîi Ých cña viÖc ®µn ¸p vµ t−íc vò khÝ tÊt c¶ çc giai cÊp bÞ ¸p bøc. Do ®ã, çch ®Æt vÊn ®Ò hßa b×nh theo quan ®iÓm v« s¶n còng nhÊt ®Þnh kh¸c vµ ph¶i kh¸c çch ®Æt vÊn ®Ò ®ã theo kiÓu d©n chñ - t− s¶n, nh− trong vÊn ®Ò th−¬ng m¹i tù do, vÊn ®Ò chñ nghÜa chèng gi¸o héi v.v.. Giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh vµ sÏ lu«n lu«n triÖt ®Ó ®Êu tranh chèng chiÕn tranh, song ®ång thêi kh«ng mét phót nµo quªn r»ng viÖc thñ tiªu chiÕn tranh chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc song song víi viÖc hoµn toµn thñ tiªu t×nh tr¹ng x· héi chia thµnh giai cÊp, r»ng trong ®iÒu kiÖn sù thèng trÞ giai cÊp cßn ®−îc duy tr× th× kh«ng thÓ xÐt chiÕn tranh chØ thuÇn tuý theo quan ®iÓm d©n

V.I. Lª-nin 468

chñ ®a c¶m, r»ng trong cuéc chiÕn tranh gi÷a çc d©n téc ®i bãc lét cÇn ph©n biÖt vai trß cña giai cÊp t− s¶n tiÕn bé vµ t− s¶n ph¶n ®éng cña d©n téc nµy hoÆc cña d©n téc kh¸c. §¶ng d©n chñ - x· héi Nga trªn thùc tÕ ph¶i ¸p dông nh÷ng luËn ®iÓm chung ®ã cña chñ nghÜa M¸c vµo cuéc chiÕn tranh víi NhËt. Khi chóng t«i xÐt ý nghÜa cña cuéc chiÕn tranh ®ã (b¸o "TiÕn lªn", sè 2, trong bµi "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ"1)) chóng t«i ®· nªu râ lµ kh«ng nh÷ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë n−íc ta (hä tr¸ch Ghe-®¬ vµ Hen-®man ®· ®ång t×nh víi NhËt), mµ ngay c¶ ph¸i "Tia löa" míi còng r¬i vµo quan ®iÓm sai lÇm, r¬i vµo quan ®iÓm d©n chñ - t− s¶n. ë ph¸i "Tia löa" míi ®iÒu ®ã biÓu hiÖn trong nh÷ng lËp luËn, thø nhÊt lµ vÒ "hßa b×nh bÊt kú thÕ nµo" vµ thø hai lµ vÒ luËn ®iÓm cho r»ng kh«ng ®−îc "dùa vµo chiÕn th¾ng cña giai cÊp t− s¶n NhËt ®Ó ®Çu c¬". C¶ hai thø lËp luËn ®ã chØ xøng ®¸ng víi nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n vÉn ®Æt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ trªn mét c¬ së cña tÝnh ®a c¶m. B©y giê thùc tÕ ®· cho ta thÊy lµ çi "hßa b×nh bÊt kú thÕ nµo" ®· trë thµnh khÈu hiÖu cña bän ng−êi trong Së giao dÞch ë ch©u ¢u vµ bän ph¶n ®éng ë Nga (hiÖn nay c«ng t−íc Mª-sÐc-xki trong tê t¹p chÝ "Ng−êi c«ng d©n"127 ®· nªu râ sù cÇn thiÕt cña hßa b×nh ®Ó cøu v·n chÕ ®é chuyªn chÕ). Tr−íc m¾t chóng ta sù ®Çu c¬ hßa b×nh nh»m trÊn ¸p çch m¹ng ®· béc lé râ, ®ã lµ sù ®Çu c¬ cña bän ph¶n ®éng chèng l¹i sù ®Çu c¬ cña giai cÊp t− s¶n tiÕn bé lîi dông th¾ng lîi cña giai cÊp t− s¶n NhËt. Nh÷ng c©u nãi su«ng cña ph¸i "Tia löa" míi chèng sù "®Çu c¬" nãi chung chÝnh l¹i lµ nh÷ng c©u nãi su«ng ®a c¶m, xa l¹ víi quan ®iÓm giai cÊp vµ víi viÖc tÝnh to¸n çc lùc l−îng kh¸c nhau.

Nh÷ng sù viÖc chØ râ bé mÆt míi cña giai cÊp t− s¶n ph¶n ®éng ®· ®Ëp vµo m¾t qu¸ râ ®Õn nçi ngµy nay thËm

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 193.


chÝ b¸o "Tia löa" còng b¾t ®Çu nhËn ra sai lÇm cña m×nh. NÕu nh− bµi cña chóng t«i viÕt trong sè 2 b¸o "TiÕn lªn" ®· lµm cho tê "Tia löa" "c»n nh»n" mét çch bùc tøc trong sè 83, th× b©y giê trong sè 90 chóng t«i lÊy lµm hµi lßng thÊy b¸o ®ã viÕt (trong bµi x· luËn): "Kh«ng thÓ chØ ®ßi cã hßa b×nh v× nÕu duy tr× chÕ ®é chuyªn chÕ, th× hßa b×nh sÏ cã nghÜa lµ sù diÖt vong cña ®Êt n−íc". Nh− thÕ nghÜa lµ: kh«ng thÓ chØ cã ®ßi hßa b×nh, v× hßa b×nh kiÓu Nga hoµng kh«ng tèt h¬n g× (®«i khi cßn tÖ h¬n) cuéc chiÕn tranh cña Nga hoµng; kh«ng thÓ ®Ò ra khÈu hiÖu "hßa b×nh bÊt kú thÕ nµo", mµ chØ cã thÓ ®Ò khÈu hiÖu hßa b×nh cïng víi sù sôp ®æ cña chÕ ®é chuyªn chÕ, hßa b×nh do nh©n d©n ®· ®−îc gi¶i phãng, do quèc héi lËp hiÕn tù do ký, nghÜa lµ kh«ng ph¶i hßa b×nh b»ng bÊt kú gi¸ nµo, mµ hoµn toµn th«ng qua viÖc lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ. Chóng ta hy väng r»ng sau khi hiÓu ®iÒu ®ã, tê "Tia löa" còng sÏ hiÓu ®−îc tÝnh chÊt kh«ng ®óng chç cña nh÷ng lêi ®¹o ®øc cao siªu, trµng giang ®¹i h¶i cña m×nh chèng l¹i viÖc ®Çu c¬ sù th¾ng lîi cña giai cÊp t− s¶n NhËt.

Nh−ng ta h·y quay trë l¹i nãi vÒ t− b¶n ch©u ¢u vµ vÒ sù "®Çu c¬" chÝnh trÞ cña nã. N−íc Nga Nga hoµng sî h·i t− b¶n ch©u ¢u ®Õn møc nµo, ®iÒu nµy cã thÓ thÊy qua sù kiÖn bæ Ých sau ®©y. C¬ quan ng«n luËn cña giai cÊp t− s¶n b¶o thñ Anh lµ tê "Times" ®· ®¨ng bµi "N−íc Nga cã kh¶ n¨ng tr¶ nî kh«ng?". Trong bµi b¸o ®ã ®· chøng minh tû mØ "nh÷ng thñ ®o¹n x¶o tr¸" trong çc m¸nh líi tµi chÝnh cña çc ngµi VÝt-te, C«-cèp-txÐp vµ ®ång bän. Hä suèt ®êi lµm ¨n xa sót. Hä cè vïng vÉy nh−ng chØ ngµy cµng ®i s©u h¬n n÷a vµo vßng nî nÇn. Trong khi ®ã sè tiÒn vay ®−îc – trong thêi gian tõ lÇn vay nµy ®Õn lÇn vay kh¸c – bá vµo ng©n khè quèc gia; vµ "sè vµng dù tr÷" ®−îc ng−êi ta vui mõng coi lµ "kho¶n tiÒn mÆt rçi". Sè vµng ®i vay ®−îc ®· ®−îc khoe cho mäi ng−êi thÊy nh− lµ mét sù b»ng chøng cña sù giµu cã vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña n−íc Nga! Kh«ng lÊy

V.I. Lª-nin 470

g× lµm l¹ lµ mét th−¬ng nh©n Anh ®· vÝ thñ ®o¹n ®ã víi trß bÞp bîp cña nh÷ng tªn bÞp bîm næi tiÕng lo¹i Hum-be, bän ng−êi ®· khoe nh÷ng sè tiÒn ®i vay ®−îc hoÆc kiÕm ®−îc nhê thñ ®o¹n bÞp bîm (hoÆc thËm chÝ khoe c¶ kÐt b¹c cã vÎ ®Çy tiÒn) ®Ó nh»m ký nh÷ng kho¶n vay míi! Tê "Thêi b¸o" viÕt: "Së dÜ chÝnh phñ Nga lu«n lu«n xuÊt hiÖn trªn thÞ tr−êng lôc ®Þa víi t− çch lµ con nî, kh«ng ph¶i lµ do thiÕu vèn, kh«ng ph¶i do nhu cÇu cña nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc do nh÷ng mãn chi phÝ t¹m thêi vµ ®Æc biÖt, mµ hÇu nh− hoµn toµn do sù hao hôt th«ng th−êng vÒ thu nhËp quèc d©n. Mµ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong t×nh h×nh nh− thÕ n−íc Nga sÏ trùc tiÕp ®i ®Õn ph¸ s¶n. Sù chªnh lÖch gi÷a thu chi quèc d©n ë Nga mçi n¨m cµng ®−a s©u n−íc Nga vµo con ®−êng nî nÇn. Nh÷ng kho¶n nî cña Nga vay cña çc n−íc ngoµi v−ît qu¸ tµi lùc cña nh©n d©n, vµ n−íc Nga kh«ng cã ®¶m b¶o thùc tÕ cho nh÷ng kho¶n nî ®ã. Sè vµng dù tr÷ cña Nga lµ c¶ mét çi kÐt khæng lå kiÓu Hum-be, nh÷ng con sè triÖu næi tiÕng trong kÐt ®ã cã ®−îc lµ do nh÷ng n¹n nh©n cña sù lõa g¹t cho vay vµ sè tiÒn ®ã dïng ®Ó tiÕp tôc lõa çc n¹n nh©n ®ã".

ThËt lµ ranh m·nh, kh«ng ph¶i thÕ hay sao? Chän lÊy n¹n nh©n ®Ó lõa g¹t, vay tiÒn cña n¹n nh©n ®ã. Sau ®ã l¹i khoe ngay nh÷ng sè tiÒn ®ã cho n¹n nh©n thÊy, coi ®ã lµ b»ng chøng cña sù giµu cã, råi l¹i b¾t nã cho vay nh÷ng kho¶n míi!

Sù so s¸nh víi çi gia ®×nh Hum-be bÞp bîm næi tiÕng, thËt hÕt søc chÝnh x¸c vµ ®· bªu çi "thùc chÊt" vµ ý nghÜa cña luËn ®iÖu næi tiÕng vÒ "kho¶n tiÒn mÆt rçi", ®Õn nçi bµi cña tê b¸o cã tªn tuæi cña ph¸i b¶o thñ ®· lµm d− luËn x«n xao. B¶n th©n bé tr−ëng Bé tµi chÝnh C«-cèp-txÐp ®· göi ®iÖn cho tê "Thêi b¸o", bøc ®iÖn ®ã ®· ®−îc b¸o nµy ®¨ng tøc kh¾c (23 (10) th¸ng Ba). Trong bøc ®iÖn ®ã, ngµi C«-cèp-txÐp bùc tøc ®· mêi ban biªn tËp tê "Thêi b¸o" ®Õn Pª-tÐc-bua vµ trùc tiÕp kiÓm tra sè l−îng vµng dù tr÷.


Ban biªn tËp tá lßng c¶m ¬n vÒ lêi mêi nh· ý ®ã, nh−ng tõ chèi v× lý do ®¬n gi¶n lµ bµi b¸o lµm phËt ý tªn ®Çy tí cña Nga hoµng Êy kh«ng phñ nhËn mét chót nµo lµ sè vµng dù tr÷ ®ã cã thËt. ViÖc vÝ víi bän Hum-be kh«ng cã nghÜa lµ n−íc Nga kh«ng cã sè vµng dù tr÷ mµ n−íc Nga vÉn viÖn ®Õn, mµ cã nghÜa lµ sè vµng dù tr÷ ®ã thùc chÊt lµ nh÷ng sè tiÒn cña ng−êi kh¸c, tiÒn ®i vay vµ kh«ng cã g× ®¶m b¶o c¶, sè tiÒn Êy hoµn toµn kh«ng nãi lªn sù giµu cã cña n−íc Nga vµ trong nh÷ng lÇn ®i vay sau nµy mµ cø viÖn ®Õn sè tiÒn ®ã th× thËt buån c−êi!

Ngµi C«-cèp-txÐp kh«ng hiÓu çi cèt lâi cña sù so s¸nh tÕ nhÞ vµ ®éc ®Þa ®ã vµ b»ng bøc ®iÖn cña m×nh chØ lµm cho toµn thÕ giíi bËt c−êi. Tê "Thêi b¸o" tr¶ lêi ngµi bé tr−ëng Bé tµi chÝnh r»ng nhiÖm vô cña nhµ b¸o kh«ng ph¶i lµ ë chç ®i kiÓm tra sè vµng dù tr÷ trong çc nhµ b¨ng. ThËt vËy, nhiÖm vô cña b¸o chÝ lµ v¹ch trÇn thùc chÊt cña çi thñ ®o¹n dùa vµo "sè vµng dù tr÷" cã thùc Êy nh−ng ®−îc bµy ra mét çch h÷u danh v« thùc ®Ó chøng minh sù giµu cã cña ®Êt n−íc. Trong bµi b¸o nãi vÒ bøc ®iÖn kh«i hµi Êy, tê b¸o ®ã ®· d¹y ngµi bé tr−ëng Nga nh− sau: vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç n−íc Nga cã sè vµng dù tr÷ ®ã hay kh«ng. Chóng t«i tin lµ cã. VÊn ®Ò lµ ë chç t×nh h×nh tµi s¶n vµ nî cña çc «ng nh− thÕ nµo? sè nî cña çc «ng vµ sè kim ng¹ch ®¶m b¶o nî nh− thÕ nµo? hay nãi mét çch ®¬n gi¶n, sè dù tr÷ n»m trong tay çc «ng cã ph¶i lµ cña çc «ng kh«ng hay ®ã lµ do ®i vay mµ cã vµ ph¶i hoµn l¹i? h¬n n÷a çc «ng còng ch¼ng cã g× ®Ó tr¶ toµn bé sè nî. Vµ ng−êi t− s¶n Anh võa c−êi nh¹o ngµi bé tr−ëng ngu dèt nä, võa ra søc gi¶ng gi¶i cho «ng ta çi thñ ®o¹n x¶o tr¸ mµ trêi còng kh«ng biÕt ®ã, råi cßn nãi thªm víi giäng d¹y b¶o: nÕu «ng muèn t×m ng−êi kiÓm tra bªn chi vµ bªn thu cña «ng th× t¹i sao «ng l¹i kh«ng nhê ®Õn nh÷ng ®¹i biÓu cña nh©n d©n Nga? HiÖn nay çc ®¹i biÓu nh©n d©n chÝnh lµ muèn triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng hay

V.I. Lª-nin 472

quèc héi, nh− çc «ng vÉn gäi nh− vËy. Ch¾c hä sÏ kh«ng tõ chèi viÖc kiÓm tra cÈn thËn kh«ng nh÷ng chØ "sè vµng dù tr÷" næi tiÕng nä th«i, mµ cßn kiÓm tra tÊt c¶ c«ng viÖc tµi chÝnh cña chÕ ®é chuyªn chÕ. Vµ ch¾c lµ hä sÏ biÕt çch tiÕn hµnh viÖc kiÓm tra ®ã mét çch cÆn kÏ vµ hoµn toµn th«ng th¹o.

Tê "Thêi b¸o" kÕt thóc mét çch hÕt søc mØa mai nh− sau: "Hay cã lÏ, cã lÏ lµ, v× tin ch¾c r»ng çi héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng Êy sÏ kiªn tr× ®ßi cho m×nh quyÒn ®−îc tiÕn hµnh viÖc kiÓm tra ®ã nªn chÝnh phñ Nga hoµng sî kh«ng d¸m triÖu tËp mét Héi nghÞ nh− vËy, Ýt ra th× còng trong tr−êng hîp nÕu héi nghÞ Êy cã mét chót quyÒn lùc thùc tÕ nµo ®ã?".

C©u hái ®ã thËt ®éc ¸c. Vµ c©u hái Êy l¹i cµng ®éc ®Þa, l¹i cµng cã nhiÒu ý nghÜa v× thùc ra kh«ng ph¶i tê "Thêi b¸o" mµ lµ toµn bé giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u ®Ò ra c©u hái ®ã, vµ ®Ò ra kh«ng ph¶i ®Ó ch¬i trß luËn chiÕn, mµ trùc tiÕp qua c©u hái ®ã biÓu lé sù kh«ng tÝn nhiÖm ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ, ý ®Þnh kh«ng muèn cho chÝnh phñ ®ã vay tiÒn, nguyÖn väng muèn cã quan hÖ víi mét ®¹i diÖn hîp ph¸p cña giai cÊp t− s¶n Nga. §©y kh«ng ph¶i lµ c©u hái mµ lµ lêi c¶nh ço. §©y kh«ng ph¶i lµ lêi nh¹o b¸ng, mµ lµ bøc tèi hËu th−, bøc tèi hËu th− cña t− b¶n ch©u ¢u göi cho chÕ ®é chuyªn chÕ Nga. NÕu kÎ ®ång minh cña NhËt, tøc ng−êi Anh, viÕt tèi hËu th− ®ã d−íi h×nh thøc ch©m biÕm, th× b¹n ®ång minh cña Nga, tøc ng−êi Ph¸p, – mµ ®¹i diÖn lµ tê "Le Temps"128, mét tê b¸o hÕt søc b¶o thñ vµ rÊt t− s¶n, – còng nãi lªn nh÷ng ®iÒu nh− vËy, nh−ng mét çch nhÑ h¬n, nh− ng−êi ta vÉn bäc ®−êng bªn ngoµi thuèc ®¾ng, nh−ng vÒ thùc chÊt th× vÉn lµ tõ chèi kh«ng cho vay n÷a, ®ång thêi khuyªn chÕ ®é chuyªn chÕ ký hßa −íc c¶ víi NhËt-b¶n, c¶ víi ph¸i t− s¶n tù do Nga. D−íi ®©y vÉn lµ lêi cña tê tËp san Anh kh«ng kÐm quan träng lµ "The Eco-nomist" ("Nhµ kinh tÕ")129: "ë Ph¸p, cuèi cïng ng−êi ta ®·


b¾t ®Çu hiÓu sù thËt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña Nga. §· nhiÒu lÇn chóng t«i chØ râ r»ng n−íc Nga tõ l©u ®· sèng nhê vµo nh÷ng sè tiÒn ®i vay, r»ng tr¸i víi nh÷ng lêi tuyªn bè h©n hoan cña tÊt c¶ çc vÞ bé tr−ëng tµi chÝnh ®· lÇn l−ît thay thÕ nhau, ng©n s¸ch cña n−íc Nga n¨m nµy qua n¨m kh¸c bÞ hao hôt lín, mÆc dï nh÷ng sè hao hôt ®ã ®−îc che giÊu mét çch rÊt chi lµ khÐo lÐo b»ng nh÷ng thñ ®o¹n kÕ to¸n; – r»ng cuèi cïng th× çi "kho¶n tiÒn mÆt rçi" lõng danh nä chñ yÕu lµ gåm kho¶n ®· vay ®−îc vµ mét phÇn gåm nh÷ng kho¶n tiÒn göi trong ng©n hµng quèc gia". Vµ tuy ®· nãi râ cho chÕ ®é chuyªn chÕ Nga thÊy çi sù thËt cay ®¾ng nh− vËy, song tê tËp san tµi chÝnh ®Æc biÖt ®ã thÊy cÇn nãi thªm nh÷ng lêi an ñi kiÓu t− s¶n: ®¹i kh¸i lµ nÕu b©y giê çc «ng ký ®−îc hßa −íc ngay tøc kh¾c vµ cã nh÷ng sù nh−îng bé cho ph¸i tù do, th× nhÊt ®Þnh ch©u ¢u sÏ l¹i cho çc «ng vay hµng triÖu vµ hµng triÖu.

Tr−íc mÆt chóng ta ®ang diÔn ra mét çi cã thÓ gäi lµ sù ®Çu c¬ cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ nh»m lîi dông viÖc cøu n−íc Nga khái cuéc çch m¹ng vµ cøu chÕ ®é Nga hoµng khái sù ph¸ s¶n hoµn toµn. Bän ®Çu c¬ g©y søc Ðp ®èi víi Nga hoµng b»ng çch tõ chèi kh«ng cho vay. Chóng ¸p dông søc m¹nh cña m×nh – søc m¹nh cña tói tiÒn. Chóng muèn ë Nga cã mét chÕ ®é t− s¶n - lËp hiÕn (hay cã vÎ nh− lËp hiÕn) «n hßa vµ t−¬m tÊt. Do ¶nh h−ëng cña çc sù kiÖn ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng, mµ bän chóng – bän ng−êi trong Së giao dÞch Ph¸p, bän quyÒn quý Anh, bän t− b¶n §øc vµ bän th−¬ng nh©n Nga – ngµy cµng ®oµn kÕt chÆt chÏ vµo trong mét liªn minh t− s¶n ph¶n çch m¹ng, bÊt chÊp sù kh¸c biÖt vÒ d©n téc. Tê tËp san "Gi¶i phãng" còng lµm theo ®óng tinh thÇn cña ®¶ng t− s¶n hÕt søc «n hßa ®ã. Trong sè 67, khi tr×nh bµy "c−¬ng lÜnh cña ®¶ng d©n chñ" vµ thËm chÝ thõa nhËn (cã l©u ®−îc kh«ng?) quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, trùc tiÕp, b×nh ®¼ng vµ bá phiÕu kÝn (vµ khiªm tèn lÆng thinh kh«ng nãi ®Õn viÖc vò trang nh©n d©n!), th× ngµi

V.I. Lª-nin 474

Xt¬-ru-vª ®· kÕt thóc profession de foi1) míi cña m×nh b»ng mét lêi tuyªn bè tiªu biÓu ®· ®−îc in ®Ëm "v× ®Ó cho quan träng" nh− sau: "HiÖn nay yªu s¸ch ®ßi chÊm døt ngay chiÕn tranh ph¶i ®øng ë ngoµi c−¬ng lÜnh vµ ®øng trªn c−¬ng lÜnh cña bÊt cø mét ®¶ng tiÕn bé nµo ë Nga. Thùc tÕ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chÝnh phñ hiÖn ®ang tån t¹i ë Nga ph¶i – do Ph¸p lµm trung gian – b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi NhËt vÒ viÖc ký hßa −íc". H×nh nh− kh«ng thÓ nªu lªn mét çch næi bËt h¬n n÷a sù kh¸c biÖt gi÷a yªu s¸ch cña ph¸i d©n chñ - t− s¶n vµ cña §¶ng d©n chñ - x· héi vÒ viÖc chÊm døt chiÕn tranh. Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ®Æt yªu s¸ch Êy kh«ng ph¶i "lªn trªn c−¬ng lÜnh", ®Ó yªu s¸ch Êy ra kh«ng ph¶i víi "çi chÝnh phñ hiÖn ®ang tån t¹i", mµ lµ víi quèc héi lËp hiÕn tù do, thËt sù cã chñ quyÒn, cña nh©n d©n. Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng kh«ng "®Çu c¬" vai trß trung gian cña giai cÊp t− s¶n Ph¸p, râ rµng giai cÊp t− s¶n nµy muèn ®¹t tíi hßa b×nh v× nh÷ng môc ®Ých chèng çch m¹ng vµ chèng v« s¶n.

Cuèi cïng vÒ thùc chÊt th× ngµy nay ngµi Bu-l−-ghin mÆc c¶ víi còng çi ph¸i t− s¶n «n hßa quèc tÕ ®ã, ®ång thêi khÐo lÐo tranh thñ thêi gian, lµm cho ®èi ph−¬ng mÖt mái, høa hÑn h·o huyÒn víi ®èi ph−¬ng, nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng nh−êng çi g× ®¸ng kÓ c¶, duy tr× tÊt c¶, hoµn toµn tÊt c¶ ë Nga nh− cò, tõ viÖc ph¸i qu©n ®i chèng l¹i nh÷ng ng−êi b·i c«ng, cho tíi viÖc b¾t bí nh÷ng ng−êi kh«ng tin cËy vµ khñng bè b¸o chÝ, vµ cuèi cïng lµ viÖc xói giôc n«ng d©n mét çch ®ª hÌn ®Ó hä chèng l¹i nh÷ng ng−êi trÝ thøc, vµ ®µn ¸p d· man ®èi víi nh÷ng n«ng d©n khëi nghÜa. Cßn ph¸i tù do th× sa vµo måi c©u, mét sè hä ®· b¾t ®Çu tin Bu-l−-ghin, vµ trong giíi luËt s− th× ngµi Cu-d¬-min - Ca-ra-va-Ðp ®ang thuyÕt phôc ph¸i tù do h·y hy sinh quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng ®Ó... ®Ó... ®Ó ®−îc sù c¶m t×nh cña ngµi Bu-l−-ghin! _________________________________________________________________________________

1) – tÝn ®iÒu, c−¬ng lÜnh, b¶n tr×nh bµy thÕ giíi quan


ChØ cã mét lùc l−îng cã thÓ ®èi chäi víi khèi liªn minh quèc tÕ cña giai cÊp t− s¶n b¶o thñ «n hßa: ®ã lµ khèi liªn minh quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng. Khèi liªn minh ®ã ®· hoµn toµn h×nh thµnh vÒ ph−¬ng diÖn ®oµn kÕt chÝnh trÞ. Cßn nãi ®Õn mÆt thùc tiÔn cña vÊn ®Ò vµ s¸ng kiÕn çch m¹ng th× vÒ mÆt nµy tÊt c¶ tuú thuéc ë giai cÊp c«ng nh©n Nga vµ ë th¾ng lîi cña ho¹t ®éng d©n chñ chung søc cña nã cïng víi hµng triÖu d©n nghÌo thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Ó x«ng vµo trËn chiÕn ®Êu quyÕt ®Þnh.

"TiÕn lªn", sè 13, ngµy 5 th¸ng T− (23 th¸ng Ba) 1905


476

Cuéc çch m¹ng theo kiÓu n¨m 1789

hay theo kiÓu n¨m 1848?

Mét vÊn ®Ò quan träng liªn quan ®Õn çch m¹ng Nga lµ vÊn ®Ò sau ®©y:

I çch m¹ng Nga liÖu sÏ tiÕp tôc tiÕn tíi lËt ®æ hoµn toµn chÝnh phñ Nga hoµng vµ thµnh lËp mét chÕ ®é céng hßa kh«ng,

II hay lµ nã sÏ giíi h¹n trong sù c¾t xÐn, h¹n chÕ quyÒn lùc cña Nga hoµng, trong mét hiÕn ph¸p qu©n chñ?

Nãi mét çch kh¸c: chóng ta buéc ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc çch m¹ng theo kiÓu n¨m 1789, hay theo kiÓu n¨m 1848*? (chóng t«i nãi ch÷ kiÓu, môc ®Ých lµ ®Ó ®¸nh ®æ ý kiÕn v« lý cho r»ng cã thÓ cã sù lÆp l¹i t×nh huèng chÝnh trÞ - x· héi vµ quèc tÕ cña nh÷ng n¨m 1789 vµ 1848 ®· qua vµ kh«ng thÓ trë l¹i).

Ng−êi d©n chñ - x· héi cÇn mong muèn vµ p h Ê n ® Ê u c h o kiÓu çch m¹ng thø nhÊt, ®iÒu ®ã vÞ tÊt cã thÓ nghi ngê g× n÷a.

Trong khi ®ã, çch ®Æt vÊn ®Ò cña M¸c-t−-nèp l¹i hoµn toµn gièng nh− mét nguyÖn väng theo ®u«i muèn tiÕn hµnh mét cuéc çch m¹ng khiªm tèn h¬n. Víi kiÓu thø II, th× "nguy c¬" – nguy c¬ nµy lµm ho¶ng sî nh÷ng kÎ nh− M¸c-t−-nèp – giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n c−íp chÝnh quyÒn, sÏ

* NB: cã thÓ cã ng−êi muèn thªm vµo ®©y dßng ch÷ "hay lµ kiÓu n¨m

1871"? Ph¶i coi c©u hái nµy nh− mét sù ph¶n ®èi rÊt cã thÓ cã cña nhiÒu ng−êi kh«ng ph¶i d©n chñ - x· héi ph¶n ®èi l¹i chóng t«i.

Cuéc çch m¹ng theo kiÓu n¨m 1789 hay theo kiÓu n¨m 1848? 477

hoµn toµn bÞ lo¹i trõ. Trong tr−êng hîp thø hai, §¶ng d©n chñ - x· héi tÊt nhiªn sÏ gi÷ th¸i ®é "®èi lËp" ngay c¶ víi çch m¹ng n÷a, – M¸c-t−-nèp chÝnh lµ còng muèn gi÷ th¸i ®é ®èi lËp ngay c¶ víi çch m¹ng.

Thö hái, kiÓu nµo sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®−îc thùc hiÖn? KiÓu thø I ®−îc ®¶m b¶o thùc hiÖn v× (1) nguån tÝch tô

c¨m thï, tinh thÇn çch m¹ng cña nh÷ng giai cÊp bªn d−íi ë Nga, v« cïng to lín h¬n ë §øc håi n¨m 1848. ë n−íc ta sù ®æi thay m¹nh mÏ h¬n, ë n−íc ta tr−íc kh«ng cã vµ hiÖn nay còng kh«ng cã mét çi bËc trung gian nµo (héi ®ång ®Þa ph−¬ng th× kh«ng ®¸ng kÓ) gi÷a nÒn chuyªn chÕ vµ tù do chÝnh trÞ; ë n−íc ta chÕ ®é ®éc tµi thËt h·y cßn trinh tiÕt kiÓu ¸ ch©u. (2) ë n−íc ta cuéc chiÕn tranh bÊt h¹nh l¹i cµng t¨ng thªm kh¶ n¨ng sôp ®æ nhanh chãng, v× cuéc chiÕn tranh ®ã ®· lµm chÝnh phñ Nga hoµng khèn ®èn hoµn toµn. (3) §èi víi n−íc ta t×nh h×nh quèc tÕ cã thuËn lîi h¬n, v× giai cÊp v« s¶n ch©u ¢u sÏ lµm cho bän vua chóa ë ch©u ¢u kh«ng sao gióp ®ì ®−îc chÕ ®é qu©n chñ Nga. (4) ë n−íc ta sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ®¶ng gi¸c ngé - çch m¹ng, sù ph¸t triÓn s¸ch b¸o vµ tæ chøc cña nh÷ng ®¶ng Êy ë tr×nh ®é cao h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n¨m 1789, 1848 vµ 1871. (5) ë n−íc ta, c¶ mét lo¹t nh÷ng d©n téc bÞ chÕ ®é Nga hoµng ¸p bøc nh− Ba-lan, PhÇn-lan v.v., ®ang tÊn c«ng mét çch ®Æc biÖt m·nh liÖt vµo nÒn chuyªn chÕ. (6) ë n−íc ta n«ng d©n ë trong t×nh tr¹ng ®Æc biÖt bÞ ph¸ s¶n; hä bÞ bÇn cïng hãa mét çch kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc vµ hä hoµn toµn kh«ng cã g× ®Ó mÊt c¶.

DÜ nhiªn, tÊt c¶ nh÷ng nhËn ®Þnh nµy hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ tuyÖt ®èi. Nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸c cã thÓ ®èi lËp víi nh÷ng nhËn ®Þnh ®ã: (1) ë n−íc ta rÊt Ýt tµn tÝch phong kiÕn. (2) ChÝnh phñ cã nhiÒu kinh nghiÖm h¬n vµ cã nhiÒu thñ ®o¹n ph¸t hiÖn nguy c¬ çch m¹ng. (3) TÝnh chÊt trùc tiÕp cña mét cuéc bïng næ çch m¹ng bÞ chiÕn tranh lµm cho trë nªn phøc t¹p h¬n, v× chiÕn tranh ®Î ra nh÷ng nhiÖm

V.I. Lª-nin 478

vô kh«ng liªn quan ®Õn çch m¹ng. ChiÕn tranh ®· chøng tá sù yÕu ít cña çc giai cÊp çch m¹ng ë Nga, nh÷ng giai cÊp çch m¹ng Êy kh«ng thÓ vïng dËy ®−îc nÕu kh«ng cã chiÕn tranh (xem Çc-l¬ Cau-xky trong cuèn "Çch m¹ng x· héi"). (4) Tõ nh÷ng n−íc kh¸c kh«ng cã mét sù thóc ®Èy cho cuéc çch m¹ng ë n−íc ta. (5) Nh÷ng phong trµo d©n téc mang xu h−íng chia sÎ n−íc Nga, cã thÓ t¸ch rÊt nhiÒu nh÷ng ng−êi ®¹i t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n Nga ra khái cuéc çch m¹ng cña chóng ta. (6) ë n−íc ta sù ®èi kh¸ng gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n s©u s¾c h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n¨m 1789, 1848 vµ 1871; do ®ã, giai cÊp t− s¶n sÏ sî çch m¹ng v« s¶n nhiÒu h¬n vµ sÏ s½n sµng b¾t tay víi thÕ lùc ph¶n ®éng.

DÜ nhiªn, chØ cã lÞch sö míi cã thÓ c©n nh¾c ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÓm + vµ – ®ã. NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chóng ta lµ ®Èy cuéc çch m¹ng t− s¶n tiÕn lªn hÕt søc xa n÷a, mµ kh«ng hÒ quªn nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng ta: thùc hiÖn tæ chøc ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n.

ChÝnh ë ®iÓm Êy, M¸c-t−-nèp ®· lÉn lén. Çch m¹ng triÖt ®Ó cã nghÜa lµ giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n nghÌo c−íp chÝnh quyÒn. Mµ nh÷ng giai cÊp Êy, mét khi cã chÝnh quyÒn trong tay, kh«ng thÓ kh«ng phÊn ®Êu ®Ó ®i ®Õn çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Ergo1) viÖc c−íp chÝnh quyÒn, tuy tho¹t ®Çu lµ mét b−íc trong çch m¹ng d©n chñ, nh−ng do t×nh thÕ b¾t buéc vµ ng−îc l¹i ý muèn (vµ cã khi ng−îc l¹i ý thøc) cña nh÷ng ng−êi tham gia, s Ï c h u y Ó n s a n g çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Vµ lóc ®ã sù thÊt b¹i lµ kh«ng tr¸nh khái. NÕu m−u toan tiÕn hµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ tr¸nh khái thÊt b¹i, th× chóng ta ph¶i (còng nh− M¸c håi n¨m 1871, khi «ng thÊy tr−íc sù thÊt b¹i kh«ng tr¸nh khái cña cuéc khëi nghÜa ë Pa-ri) khuyªn can giai cÊp v« s¶n ®õng _________________________________________________________________________________

1) – nh− vËy, do ®ã

Cuéc çch m¹ng theo kiÓu n¨m 1789 hay theo kiÓu n¨m 1848? 479

næi dËy, mµ ph¶i chê ®îi, ph¶i tù tæ chøc l¹i, reculer pour mieux sauter1).

Trªn thùc tÕ, t− t−ëng cña M¸c-t−-nèp (vµ còng lµ cña tê "Tia löa" míi) lµ nh− vËy nÕu M¸c-t−-nèp nghÜ ®Õn tËn çi t− t−ëng Êy.

ViÕt vµo th¸ng Ba -

th¸ng T− 1905



1) – lïi l¹i ®Ó nh¶y tèt h¬n

480

Göi toµn ®¶ng

Çc ®ång chÝ! TÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt ®· h¬n m−êi t¸m th¸ng nay ®¶ng ta ®· tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng nh− thÕ nµo. Tõ §¹i héi II cña ®¶ng, do mét sè sù viÖc ®¸ng buån, nh÷ng c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng ta ë n−íc ngoµi – ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng – ®· lät vµo tay nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i thiÓu sè trong ®¹i héi ®¶ng. Nçi bÊt b×nh cña çc çn bé ®¶ng ngµy cµng t¨ng vµ dÉn ®Õn mét cuéc ®Êu tranh ©m thÇm, dai d¼ng, cuéc ®Êu tranh ®ã k×m h·m mét çch ghª gím toµn bé ho¹t ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ lµm tæn th−¬ng uy tÝn cña ®¶ng v« s¶n. V× thÊy râ tÊt c¶ t¸c h¹i cña sù ph©n liÖt bÝ mËt, nªn çc ban chÊp hµnh cña ®¶ng ®· yªu cÇu triÖu tËp §¹i héi III, coi viÖc ®ã lµ con ®−êng duy nhÊt cña ®¶ng ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng. Tõ mïa xu©n n¨m 1904 cuéc ®Êu tranh cho ®¹i héi ®· cho¸n toµn bé sinh ho¹t cña ®¶ng. Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi ®· dïng mäi çch ph¶n ®èi viÖc triÖu tËp ®¹i héi. Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· t×m çch tháa m·n nh÷ng tham väng cña ph¸i thiÓu sè trong vÊn ®Ò chØ ®Þnh bæ sung, hy väng r»ng nhê vËy sÏ kh«i phôc l¹i hßa b×nh trong néi bé ®¶ng. Nh−ng ngay c¶ hy väng ®ã còng bÞ tan vì. §¸ng lÏ hßa b×nh ®−îc kh«i phôc th× l¹i chØ thÊy ®Êu tranh trë nªn gay g¾t.

Nh÷ng sù kiÖn vÜ ®¹i ®· x¶y ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n vµ cña cuéc çch m¹ng ë Nga, sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng vµ hËu qu¶ cña nã, ®· t¹o


ra mét t×nh thÕ míi ®ßi hái ®¶ng ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n vµ cã nghÞ lùc h¬n n÷a. §èi víi tuyÖt ®¹i ®a sè çn bé ®¶ng ë Nga, yªu cÇu triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng ®· trë nªn ngµy cµng cÊp b¸ch h¬n. Sù ph¶n kh¸ng cña Héi ®ång ®¶ng ë n−íc ngoµi ®· dÉn tíi chç lµ nhiÒu ban chÊp hµnh ë Nga ®· bÇu ra mét Th−êng vô ®Æc biÖt ®Ó triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng. Trong hoµn c¶nh ®ã, Ban chÊp hµnh trung −¬ng thÊy r»ng nhiÖm vô ®¶ng cña m×nh lµ ñng hé Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®Ó triÖu tËp tøc kh¾c ®¹i héi toµn ®¶ng.

ViÖc triÖu tËp ®¹i héi, ngay c¶ nãi vÒ ph−¬ng diÖn thuÇn tuý h×nh thøc, lµ cÇn thiÕt ®Õn chõng nµo, ®iÒu ®ã cã thÓ thÊy qua sù viÖc sau ®©y. Çc ®¶ng viªn ®−îc biÕt qua tê "Tia löa", sè 89, r»ng, trõ nh÷ng c¬ quan trung −¬ng ra, Héi ®ång ®¶ng cho r»ng cã 33 tæ chøc ®ñ t− çch. Nh− vËy, dï lµ dùa vµo con sè Êy (lµ con sè mµ sè lín çc çn bé ®¶ng kh«ng thõa nhËn; hä x¸c ®Þnh lµ cã 31 tæ chøc ®¶ng) th× còng ph¶i cã 38 phiÕu míi cã thÓ b¾t buéc triÖu tËp ®¹i héi ®−îc (33 x 2 = 66; 66 + 9 = 75; 75 : 2 = 37½).

M−êi ba ban chÊp hµnh ®· bÇu ra Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, tõ l©u ®· tuyªn bè t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi. Thªm vµo sè 13 ban chÊp hµnh Êy cã çc ban chÊp hµnh U-ran, Tu-la, V«-r«-ne-gi¬, Xa-ma-ra, T©y-B¾c, Xm«-len-xc¬, Kh¸c-cèp vµ Ca-dan, nghÜa lµ 8 ban chÊp hµnh. 21 ban chÊp hµnh Êy céng víi bèn phiÕu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng (hai phiÕu cña b¶n th©n Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ hai phiÕu cña ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong Héi ®ång ®¶ng) tÊt c¶ lµ 42 + 4 = 46 phiÕu.

ViÕt vµo cuèi th¸ng Ba - ®Çu th¸ng T− 1905 In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XVI


483

C ¸ c t µ i l i Ö u c h u È n b Þ

485

Çc ®Ò c−¬ng bµi "n«ng d©n vµ §¶ng

d©n chñ - x· héi"1 3 0

1

N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi. Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c vµ c−¬ng lÜnh cña §¶ng d©n

chñ - x· héi 1. VÊn ®Ò ruéng ®Êt trong phong trµo d©n chñ - x· héi T©y ¢u.

§a-vÝt etc. 2. " " ë Nga: c¶ nh÷ng ng−êi d©n tuý cò, c¶

ph¸i tù do, c¶ ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. ý nghÜa thùc tiÔn trong çc cuéc c¶i çch.

3. S ¶ n x u Ê t l í n v µ s ¶ n x u Ê t n h á . Auhagen Klawki etc. Nh÷ng kÕt luËn vÒ chi phÝ nu«i c«ng nh©n, nu«i

gia sóc, ch¨m bãn ruéng ®Êt. § a n - m ¹ c h (§a-vÝt). 4. H î p t ¸ c x · . § a - v Ý t etc. Bän ph¶n ®éng ë Ph¸p:

Rèc-ki-nhi H«n-tx¬ Bu-khen-bÐc-g¬.

5. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña n−íc Nga. Cïng víi giai cÊp t− s¶n n«ng th«n chèng l¹i bän ®Þa chñ

V.I. Lª-nin 486

Cïng víi giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ chèng l¹i giai cÊp t− s¶n n«ng th«n.

6. ý nghÜa cña c«ng t¸c cæ ®éng d©n chñ - x· héi trong n«ng d©n, ®Æc biÖt trong thêi ®¹i cã phong trµo chÝnh trÞ s«i ®éng. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ý thøc gi¸c ngé cña n«ng d©n, cña t− t−ëng d©n chñ vµ t− t−ëng d©n chñ - x· héi.

2

1. Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c (α) vÒ ®Þa vÞ, vÒ qu¸ tr×nh tiÕn hãa vµ vÒ vai trß cña n«ng d©n – vµ (β) c−¬ng lÜnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi. G¾n chÆt víi nhau.

2. TÝnh chÊt nãng hæi cña vÊn ®Ò n«ng d©n. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña çc ®¶ng d©n chñ - x· héi: cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ph¸p (tÝnh chÊt tiÓu t− s¶n. ý kiÕn phª ph¸n cña ¡ng-ghen131), cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc (n¨m 1895. Bre-xl¸p, çnh c¬ héi chñ nghÜa vµ çnh çch m¹ng), cña ®¶ng Nga... (Nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n. "§a-vÝt."). (Bun-ga-cèp)...

3. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ®Æc biÖt kh¸c c−¬ng lÜnh cña ph¸i d©n tuý vµ ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng.

4. Nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c vÒ n«ng d©n (h·y xem "Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n" nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn rót trong t¸c phÈm cña M¸c). (1) vai trß cña s¶n xuÊt lín; (2) tÝnh chÊt tiÓu t− s¶n cña ng−êi n«ng d©n; (3) qu¸ khø cña ng−êi n«ng d©n (–) vµ t−¬ng lai cña hä (+). Bæ sung C. Cau-xky. "Çch m¹ng x· héi".

5. S¶n xuÊt lín vµ s¶n xuÊt nhá trong n«ng nghiÖp...

Stumpfe. Xuy-s«ng. R ó t t r o n g M . S . 1): Hecht, Auhagen, Klawki, Baden, Tµi liÖu thèng kª cña §øc...

_________________________________________________________________________________ 1) – Manuscript – b¶n th¶o.

Çc ®Ò c−¬ng bµi "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi" 487

6. KÕt luËn: tÇm quan träng cña çc kho¶n chi phÝ nu«i c«ng nh©n, nu«i gia sóc, ch¨m bãn ruéng ®Êt.

7. Bæ sung: Huschke, Haggard, Baudrillart, Lecouteux, b¶n ®iÒu tra n−íc Phæ, çc b¶n ®iÒu tra vïng Ba-vi-e vµ GhÐc-xen, Hubach.

8. Møc ®é nî. Thèng kª Phæ. 9. Hîp t¸c x·. Çch ®Æt vÊn ®Ò mét çch tæng qu¸t.

Rèc-ki-nhi, H«n-tx¬, Bu-khen-bÐc-g¬, Haggard. Çc sè liÖu thèng kª: cña §øc vµ cña Nga (lÜnh canh tËp thÓ). § a n - m ¹ c h .

10. Nh÷ng kÕt luËn vÒ ph−¬ng T©y. 11. Çc ®Æc ®iÓm cña n−íc Nga... VÒ 2 phÝa.

T− s¶n n«ng th«n vµ v« s¶n n«ng nghiÖp. Nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é n«ng n« vµ cuéc ®Êu tranh chèng giai cÊp t− s¶n.

12. Cïng víi giai cÊp t− s¶n n«ng th«n chèng l¹i bän ®Þa chñ etc.

" " giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ chèng l¹i giai cÊp t− s¶n.

g¾n víi vÊn ®Ò nh÷ng ruéng ®Êt

c¾t.

13. ý nghÜa thùc tiÔn cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong mét t−¬ng lai ch¾c ch¾n gÇn:

V¹ch râ nh÷ng sù ®èi lËp giai cÊp ë n«ng th«n. C«ng t¸c cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn d©n chñ vµ d©n chñ - x· héi.

ViÕt sím nhÊt vµo th¸ng ChÝn 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1938 trong V¨n tËp Lª-n in , t .XXXII


488

®Ò c−¬ng bµi m¹n ®µm víi çn bé tuyªn truyÒn

vÒ çc cuéc khñng ho¶ng1 3 2

1. ThÕ nµo lµ khñng ho¶ng? – C«ng nghiÖp ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp, ø ®äng trong tiªu thô, s¶n xuÊt thõa.

1. α) ThÕ nµo lµ khñng ho¶ng c«ng nghiÖp? β) Çc c«ng x−ëng kh«ng ho¹t ®éng, ø ®äng trong tiªu thô, nh÷ng cuéc ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp. γ) S¶n xuÊt thõa...

2. O v e r p r o d u k t i o n , u n d e r c o n s u m p t i o n 1). (Ph¸t triÓn m©u thuÉn.)

2. α. Overproduktion vµ underconsumption. 3. Sao l¹i cã thÓ nh− vËy? (α) Sù ph©n chia cña x· héi hiÖn

®¹i thµnh 2 giai cÊp, giai cÊp t− s¶n vµ g i a i c Ê p v « s ¶ n . (β) S¶n xuÊt ®Ó ®−a ra thÞ tr−êng.

4. C¹nh tranh, tÝnh chÊt quèc tÕ cña c¹nh tranh, sù ch¹y ®ua giµnh thÞ tr−êng, sù ph¸t triÓn to lín cña s¶n xuÊt.

5. Sù gi¶m bít nhu cÇu vÒ lao ®éng sèng: t ¨ n g c − ê n g ® é , m ¸ y m ã c , phô n÷ vµ t r Î e m , c«ng nh©n l µ n h n g h Ò vµ c«ng nh©n lao ®éng nÆng nhäc.

5. bis: S è c u n g t ¨ n g , t i ª u t h ô t h u h Ñ p . 6. Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng theo chu kú, tÝnh chÊt th−êng

xuyªn, tÝnh chÊt kh«ng tr¸nh khái cña nh÷ng cuéc khñng ho¶ng Êy d−íi chÕ ®é t− b¶n. (Sù çm dç trong ®iÒu kiÖn cã sù phån thÞnh.)

_________________________________________________________________________________ 1) – S¶n xuÊt thõa, t×nh tr¹ng tiªu dïng kh«ng hÕt.

§Ò c−¬ng bµi m¹n ®µm víi çn bé tuyªn truyÒn 489

8.7.1) § é i q u © n d ù t r ÷ . Nh÷ng tai häa cña t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. ¸ c h n « l Ö : c h Ø ® − î c q u y Ò n s è n g v í i ® i Ò u k i Ö n t ¹ o r a lîi nhuËn.

(% ng−êi giµ ¨n mµy): {⅓ – ½}... 7.8. ¶nh h−ëng cña khñng ho¶ng ®èi víi c«ng nh©n vµ

t i Ó u c h ñ . Ph¸ s¶n, t×nh tr¹ng bÇn cïng: ý thøc x· héi chñ nghÜa bõng tØnh... Cuéc mÝt-tinh cña nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp ë Anh vµo n¨m 1889133.

9. Khñng ho¶ng vµ chñ nghÜa t− b¶n. Khñng ho¶ng vµ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt lín – t¬-rít etc. Nh÷ng nhiÖm vô cña chñ nghÜa x· héi. Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa: çc ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi.

Nh÷ng thÝ dô vÒ s¶n xuÊt lín: M«-r«-dèp:

Çc cèi xay ch¹y b»ng h¬i n−íc: S¾t vµ thÐp:

ViÕt vµo mïa thu 1904

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1959 trªn t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn-x«", sè 3


1) VÒ sau môc 7 ®−îc ®æi thµnh môc 8, cßn môc 8 ®æi thµnh môc 7.

490

®Ò c−¬ng ba bµi m¹n ®µm vÒ c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi

α) ChÕ ®é hiÖn ®¹i. β) Nh÷ng môc tiªu x· héi chñ nghÜa vµ cuéc ®Êu tranh

giai cÊp. γ) Cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. cho 2 - 3 giê Ph©n α – γ thµnh 3 bµi m¹n ®µm

§Ò c−¬ng bµi m¹n ®µm thø nhÊt

vÒ c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi

1. Trªn toµn thÕ giíi ®ang diÔn ra cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n chèng bän chñ nh»m c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña m×nh. Çc cuéc b·i c«ng – chñ nghÜa x· héi. Çi g× vËy?

α 2. X· héi hiÖn ®¹i ®−îc tæ chøc nh− sau: ph©n chia thµnh nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bän bãc lét. 2 giai cÊp. Bän chñ t− h÷u vµ nh÷ng ng−êi v« s¶n. Ai nu«i ai?

3. Nh÷ng tai häa cña c«ng nh©n: tiÒn l−¬ng thÊp. T×nh tr¹ng ®ãi ¨n. ThÊt nghiÖp. Lao ®éng phô n÷. Lao ®éng trÎ em.

§Ò c−¬ng ba bµi m¹n ®µm 491

"Sù tho¸i hãa cña d©n téc". TÖ m·i d©m. ¸ch ¸p bøc x· héi vµ ¸p bøc chÝnh trÞ.

4. Sù ®oµn kÕt cña c«ng nh©n trong nÒn s¶n xuÊt lín ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng bän chñ. Toµn x· héi cè kÕt l¹i mét çch chÆt chÏ h¬n d−íi chÕ ®é t− b¶n vµ lµm cho cã thÓ chuyÓn sang nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. ThÝ dô vÒ sù kh«ng cÇn thiÕt ®Õn bän chñ trong çc c«ng x−ëng vµ trang tr¹i lín.

β 5. Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa = chuyÓn ruéng ®Êt, c«ng x−ëng vµo tay c«ng nh©n. S¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, gi¶m giê lµm etc.

6. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi x· héi hiÖn nay ®Ó lµm dÔ dµng cho cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n, ®Ó b¶o vÖ hä chèng l¹i t×nh tr¹ng tho¸i hãa: nh÷ng cuéc c¶i çch c«ng nh©n, ngµy lµm 8 giê, tr¶ c«ng hµng tuÇn, nhµ ë, trî gióp vÒ y tÕ, tr−êng häc etc.

7. Nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ. ChÕ ®é chuyªn chÕ lµ g×? §Êu tranh ®ßi tù do chÝnh trÞ. (HiÕn ph¸p – chÕ ®é céng hßa, tù do ng«n luËn, héi häp etc. etc.)

8. Çc chÝnh ®¶ng çch m¹ng vµ vai trß cña çc ®¶ng Êy trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n. Ph¸i "D©n ý" vµ § ¶ n g d © n c h ñ - x · h é i .

ViÕt vµo mïa thu 1904

In lÇn ®Çu n¨m 1930 trong V¨n tËp Lª-nin, t.XV


γ

492

Ph¸c th¶o çc luËn c−¬ng bµi "hä tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?"1 3 4

Hä tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?

1) Hai c©u tr¶ lêi vÒ cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin vÒ "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"" – lµ cña ban biªn tËp vµ cña Plª-kha-nèp. §©y còng lµ ®iÒu kú l¹: vµ (Plª-kha-nèp còng ®−îc tÝnh lµ thµnh viªn trong ban biªn tËp), nh−ng sù kh¸c nhau cña çc c©u tr¶ lêi nµy thËt hÕt søc ®¸ng chó ý. Plª-kha-nèp b¶o vÖ lËp tr−êng sai tr¸i, b¶o vÖ mét çch hÕt

søc thËn träng vµ kh«n khÐo. Ban biªn tËp – mét çch kh«ng kh«n khÐo.

Plª-kha-nèp kh«ng nãi mét lêi nµo 1) c¶ vÒ nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve vµ mèi liªn hÖ cña nghÞ quyÕt Êy víi "kÕ ho¹ch" cña b¸o "Tia löa", 2) c¶ vÒ "kiÓu ®éng viªn cao nhÊt". Ergo1), Plª-kha-nèp chÝnh ®· bá qua t h ù c c h Ê t sai lÇm cña b¸o "Tia löa" (b−íc ®Çu cña sai lÇm – ®iÓm xuÊt ph¸t cña sai lÇm nµy lµ b¶n nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve. Môc tæng kÕt – nh÷ng lý lÏ vÒ kiÓu "cao nhÊt").

Ban biªn tËp chÝnh lµ nhÊn m¹nh mèi liªn hÖ gi÷a lËp tr−êng cña m×nh víi b¶n nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve vµ b¶o vÖ t− t−ëng vÒ "kiÓu cao nhÊt".

C¶ ban biªn tËp lÉn Plª-kha-nèp ®Òu b¶o vÖ rÊt yÕu ít _________________________________________________________________________________

1) – Nh− vËy, do ®ã

Ph¸c th¶o çc luËn c−¬ng 493

(rót lui vµ thôt lïi mét çch râ rµng) nh÷ng c©u nãi su«ng vÒ sù ho¶ng lo¹n.

Plª-kha-nèp lu«n lu«n luÈn quÈn xung quanh m©u thuÉn cña Lª-nin cò vµ Lª-nin míi135, chøng minh r»ng ban biªn tËp cña b¸o "Tia löa" ®· hµnh ®éng theo ý cña Lª-nin cò.

Plª-kha-nèp m« t¶ sù viÖc nh− thÓ lµ Lª-nin ®Õn nay ph¶n ®èi nh÷ng cuéc biÓu t×nh tr−íc mÆt ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ph¶n ®èi viÖc g¸n Ðp hä ph¶i theo "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng tÝch cùc". §©y lµ ®iÒu nh¶m nhÝ, mét sù bãp mÐo.

Nh÷ng luËn c−¬ng cña t«i chèng b¸o "Tia löa" lµ nh− thÕ nµo?

1) Nh÷ng c©u nãi vÒ sù ho¶ng lo¹n ®Òu lµ nh÷ng c©u nãi kh«ng ®óng chç vµ tÇm th−êng. C©u tr¶ lêi? nh÷ng ng−êi ë Tam-bèp d−íi sù m« t¶ cña Plª-kha-nèp (ha-ha)136 bän v« chÝnh phñ d−íi sù m« t¶ cña Plª-kha-nèp (ë ®©u?) "sù ph¸ ®¸m" cña ban biªn tËp

Ban biªn tËp gÇn nh− bÞ ®¸nh c¾p hÕt: "thõa".

2) "Nh÷ng sù liªn hiÖp" víi ph¸i tù do ph¶i xuÊt ph¸t tõ cuéc ®Êu tranh chung thùc tÕ, chø kh«ng ph¶i tõ nh÷ng "lêi høa".

N i l 1) – Plª-kha-nèp 3) Nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Xta-r«-ve ®· bÞ b¸c bá. (Ban biªn

tËp tù vÖ mét çch cùc kú yÕu ít, thùc chÊt lµ thõa nhËn.)

4) "H×nh thøc míi". Ban biªn tËp – schwach2). Plª-kha-nèp – n i l .

_________________________________________________________________________________ 1) – Nihil –kh«ng cã g× c¶ 2) – tåi

V.I. Lª-nin 494

VÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa h·y xem sè 62 b¸o "Tia löa". Leading1). "Nh÷ng quan ®iÓm thuÇn tuý kh«ng t−ëng" vÒ chuÈn bÞ khëi nghÜa.

"B¾t ®Çu hiÖn ra"...

ViÕt gi÷a ngµy 28 th¸ng Ch¹p 1904 vµ 11 th¸ng Giªng (10 vµ 24 th¸ng Giªng)1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin, t. V


1) – X· luËn

495

®Ò c−¬ng bµi "n¨m 1895 vµ n¨m 1905 (mét sù so s¸nh nhá)"

N¨m 1895 vµ n¨m 1905

(Mét sù so s¸nh nhá)

ë ®©y eigentlich1) cã hai ®Ò tµi: 1) so s¸nh sù ph¸t triÓn cña c«ng t¸c; 2) nh÷ng nhiÖm vô tæ chøc hiÖn nay. CÇn ph©n nh÷ng ®Ò tµi nµy thµnh hai bµi.

1. So s¸nh quy m«, khèi l−îng vµ h×nh thøc c«ng t¸c d©n chñ - x· héi håi ®ã vµ hiÖn nay.

2. Quy m«: håi ®ã chØ cã çc tiÓu tæ. Míi chØ lµ b−íc s¬ khëi cña c«ng t¸c cæ ®éng quÇn chóng. C«ng t¸c tuyªn truyÒn cßn rÊt cång kÒnh, cã tÝnh chÊt gi¶ng d¹y. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi më ®−êng cho m×nh gi÷a çc ph¸i "D©n ý", ph¸i "D©n quyÒn" etc.

3. HiÖn nay. §¶ng. C«ng t¸c cæ ®éng quÇn chóng trë thµnh b×nh th−êng. Ho¹t ®éng chÝnh trÞ c«ng khai, ë ngoµi ®−êng phè. Thêi ®¹i çch m¹ng.

4. Çc h×nh thøc. 10 - 16 ng−êi (ban chÊp hµnh). 20 - 30 tiÓu tæ c«ng nh©n. 100 - 150 maximum ®Çu mèi liªn l¹c. "Çc buæi ®äc s¸ch". Tù häc – mÊu chèt.

_________________________________________________________________________________ 1) – thùc ra, nãi ®óng ra

V.I. Lª-nin 496

5. HiÖn nay. Tæ chøc ph×nh ra thµnh nhiÒu "tÇng". Xanh Pª-tÐc-bua vµ ¤-®Ðt-xa ban chÊp hµnh – çc quËn – nh÷ng cuéc héi häp cña çn bé tæ chøc (çc tæ trung t©m) – çc nhãm, vÒ sau lµ "trung −¬ng" vµ th−êng vô. Cã kho¶ng n¨m tÇng míi .

6. "Th− göi ng−êi ®ång chÝ" ®−îc viÕt vµo thêi gian tæ chøc nh÷ng tÇng míi vµ "ph¸i kinh tÕ" ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña nh÷ng tÇng Êy. HiÖn nay trªn thùc tÕ nh÷ng t− t−ëng ®−îc kiªn tr× b¶o vÖ trong "Th− göi ng−êi ®ång chÝ" ®· ®−îc thùc hiÖn.

7. Nh÷ng nhiÖm vô míi: γ) Sè l−îng tÇng nhiÒu dåi dµo ®· båi d−ìng nªn mét tÇng líp míi nh÷ng çn bé ®¶ng, nh÷ng ®¶ng viªn. ChÝnh thøc hãa sù tham gia cña hä. (1) Th«ng b¸o – nh÷ng b¶n nghÞ quyÕt – nh÷ng cuéc ®iÒu tra ý kiÕn – sù liªn hÖ trùc tiÕp víi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. (2) Nguyªn t¾c bÇu cö? (3) ChØ ®Þnh hay lµ bÇu cö nh÷ng ng−êi ®−îc ®Ò cö ®Ó bæ tuyÓn?

8. NhiÖm vô thø hai, cã thÓ cßn quan träng h¬n n÷a: c«ng t¸c x©y ®¾p nh÷ng tÇng ngang míi ph¶i ®−îc bæ sung b»ng nh÷ng ph−¬ng thøc t¸c ®éng míi, cã thÓ nãi lµ cã tÝnh chÊt "chiÒu däc". NghÜa lµ: sù ph¸t triÓn cña phong trµo t¹o nªn sù cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng cã thÓ bæ sung ho¹t ®éng tr−íc m¾t Êy ë çc tÇng b»ng viÖc h−íng nh÷ng tÇng trªn vµo quÇn chóng, d−íi çc h×nh thøc míi lµ çc cuéc héi häp cã tÝnh chÊt quÇn chóng. "Nh÷ng cuéc héi häp chíp nho¸ng" vµ "nh÷ng cuéc tô häp quÇn chóng" nh− kÕt qu¶ tù nhiªn cña c«ng t¸c ë nhiÒu "tÇng", chóng tù ®i ®Õn h×nh thøc cao nhÊt, h×nh thøc nµy cã −u thÕ ë n−íc ngoµi vµ th¾ng lîi ë n−íc ta le lendemain de la rÐvolution1), cô thÓ lµ: ®Õn "nh÷ng cuéc tô häp quÇn chóng" nh− mét biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó t¸c ®éng chÝnh

_________________________________________________________________________________ 1) – ngay ngµy h«m sau çch m¹ng

§Ò c−¬ng bµi "N¨m 1895 vµ n¨m 1905 (mét sù so s¸nh nhá)" 497

trÞ vµo giai cÊp v« s¶n vµ ®Ó gi¸o dôc giai cÊp Êy vÒ t− t−ëng d©n chñ - x· héi. 9. DÜ nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy çc "tÇng" còng cÇn thiÕt

kh«ng kÐm phÇn. Chóng sÏ (lu«n lu«n?) lµ cÇn thiÕt. "Bæ sung", chø kh«ng ph¶i "thay thÕ"...


th¸ng Giªng 1905



498

Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n"1 3 7

VÒ nh÷ng sù tháa thuËn víi ph¸i tù do

1) VÊn ®Ò tranh chÊp gi÷a "Tia löa" vµ "TiÕn lªn" tùu trung lµ ë chç xÐt xem tháa thuËn cã cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn hay lµ kh«ng cÇn cã ®iÒu kiÖn – ®Êy lµ çch tr×nh bµy cña tê "Tia löa" trong bøc th− thø 2 göi çc tæ chøc ®¶ng.

2) §Ó hiÓu râ vÊn ®Ò nµy, chóng t«i xin nh¾c mét ®iÒu lµ c¶ hai bªn ®Òu cho phÐp thùc hiÖn tháa thuËn. Trªn thùc tÕ sù kh¸c nhau lµ ë ®©u?

3) Theo ý kiÕn cña tê "Tia löa", tháa thuËn kh«ng cÇn ®iÒu kiÖn th× cã nghÜa lµ trao lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n cho giai cÊp t− s¶n. Ergo1) α) "Tia löa" dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn.

β) "Tia löa" quªn kh«ng nãi ®Õn cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng c¶ giai cÊp t− s¶n.

4) Theo tê "Tia löa", giai cÊp t− s¶n lµ mét lùc l−îng (®iÒu ®ã ®óng). Kh«ng thÓ cã tháa thuËn víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ("nh÷ng con bä c¹p")

("kh«ng thõa nhËn quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu").

_________________________________________________________________________________ 1) – Nh− vËy, do ®ã

Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n..." 499

CÇn tháa thuËn víi giíi trÝ thøc cùc t¶ – giíi trÝ thøc cÊp tiÕn.

5) Nh−ng giíi trÝ thøc bÊt lùc, vµ hµnh vi cña giai cÊp t− s¶n l¹i kh«ng phô thuéc vµo giíi trÝ thøc!! §ã lµ ®iÓm lÉn lén c¬ b¶n cña tê "Tia löa".

6) Theo quan ®iÓm cña chóng ta, tháa thuËn lµ cÇn thiÕt. Nh−ng thùc chÊt cña nh÷ng sù tháa thuËn Êy kh«ng ph¶i lµ çc ®iÒu kiÖn trªn ®Çu l−ìi, kh«ng ph¶i nh÷ng tháa thuËn vÒ t−¬ng lai, kh«ng ph¶i nh÷ng sù tr«ng chê ë giai cÊp t− s¶n (chóng ta kh«ng tin vµo bÊt kú sù tr«ng chê nµo), – mµ lµ sù tham gia thùc tÕ vµo cuéc ®Êu tranh (biÓu t×nh, khëi nghÜa, bÇu cö etc.). Chóng ta gióp ®ì kh«ng ph¶i v× chóng ta t r « n g c h ê mét sù thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn, mµ bëi v× chóng ta tranh thñ thêi c¬ cã lîi ®Ó ®¸nh kÎ thï (thêi c¬ cã lîi v× thËm chÝ c¶ ng−êi theo ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng còng næi dËy chèng l¹i kÎ thï, chèng l¹i chÝnh phñ Nga hoµng), bëi lÏ chóng ta thÊy giai cÊp t− s¶n cÊp tiÕn h¬n chÕ ®é chuyªn chÕ ph¶n ®éng.

7) LiÖu cã thÓ nãi r»ng chóng ta s½n sµng thùc hiÖn "tháa thuËn" kh«ng cÇn cã ®iÒu kiÖn?

Kh«ng, bëi v× ®iÒu kiÖn cña chóng ta lµ sù tham gia thùc tÕ vµo cuéc ®Êu tranh. §iÒu kiÖn cña tê "Tia löa" míi lµ h ø a t¸n thµnh quyÒn

phæ th«ng ®Çu phiÕu, ñng hé c«ng nh©n (" = ®øng vÒ phÝa phong trµo d©n chñ - x· héi") etc.

8) Chóng ta lu«n lu«n ñng hé nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n mçi khi hä ®Êu tranh dï lµ cho mét tiÕn bé nhá.

"Tia löa" lu«n lu«n ñng hé nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n mçi khi nh÷ng ng−êi Êy høa thùc hiÖn mét tiÕn bé kh¸ lín.

V.I.Lª-nin 500

Trong hai s¸ch l−îc Êy, s¸ch l−îc nµo phï hîp víi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n?

TrÝch dÉn bøc th− thø 2.


th¸ng Giªng 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-n in , t .V


501

C¸c luËn c−¬ng bµi "nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn"

Nh÷ng bµi häc ®Çu t iªn

1) Mét sè kÕt luËn. Lµn sãng thø nhÊt ®· qua. Ngµy mai ®©y lµn sãng thø hai sÏ kh«ng tr¸nh khái x« tíi.

Nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ lµn sãng thø nhÊt.

2) Quan ®iÓm lÞch sö: 1 8 8 5 – 1 8 9 1 – 1 8 9 6 – 1 9 0 1 -

6 5 5

b·i c«ng "101 ph¸t sóng chµo

mõng".

– cuéc biÓu t×nh rÊt nhá bÐ

– b·i c«ng (30 ngh×n)

nh÷ng cuéc biÓu t×nh khæng lå

– 1 9 0 2 – 1 9 0 3 – 1 9 0 5 . . . {20 n¨m}

2 2 b·i c«ng vµ biÓu t×nh (R«-xtèp trªn s«ng §«n)

– b·i c«ng vµ biÓu t×nh > 100 ngh×n

– b·i c«ng vµ khëi nghÜa {cã ®Õn 1 triÖu}

3) L−îng biÕn thµnh chÊt. Khëi nghÜa b¾t ®Çu. Vò trang nh©n d©n, lËt ®æ chÝnh phñ. L ê i k ª u g ä i c ñ a c « n g n h © n P ª - t Ð c - b u a 1).

_________________________________________________________________________________ 1) – Xem tËp nµy, tr. 323.

V.I. Lª-nin 502

4) VÒ lÞch sö t− t−ëng khëi nghÜa. {Nh÷ng ®o¹n trÝch trong cuèn "L µ m g × ? "} Contra s ù l É n l é n .

5) TÇm quan träng cña tæ chøc. "HËu ph−¬ng cña çch m¹ng". Chñ nghÜa theo ®u«i. Líp dù bÞ. T×nh h×nh thùc sù cña ph¸i Du-ba-tèp – "®Ó cho chóng ®em thø h¹t gièng lóa m× vµo nh÷ng çi b×nh hoa ®Ó trong buång" ("Lµm g×?")1).

6) Bän Du-ba-tèp (vµ çc nh©n vËt ho¹t ®éng hîp ph¸p) ®· gi¶i phãng chóng ta khái bËn vµo nhiÒu lÜnh vùc trong c«ng t¸c tr−íc ®©y cña chóng ta

tr−íc kia ng−êi d©n chñ - x· héi gÇn nh− = ng−êi ho¹t ®éng v¨n hãa

" " " gÇn nh− = ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p

" " " = ng−êi chñ tr−¬ng b·i

c«ng kinh tÕ. so s¸nh nh÷ng cuéc b·i c«ng so s¸nh nh÷ng c u é c b i Ó u t × n h

Ngµy nay cã v« sè c«ng viÖc do çc tÇng líp ®«ng ®¶o mµ chóng ta ch−a tõng thÊy – nh÷ng trî thñ míi – thùc hiÖn. Trong nh÷ng ngµy çch m¹ng ®èi víi c«ng t¸c cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn c ¸ c s ù b i Õ n ng−êi ta häc c«ng t¸c nµy ë ngoµi ®−êng phè, häc ë M·n-ch©u (kh«ng chèng l¹i viÖc häc tËp).

7) ý nghÜa s©u s¾c cña tæ chøc. Mét trung t©m. Çc ph¸i viªn. Hµng tr¨m tiÓu tæ c«ng nh©n vµ çc tiÓu tæ kh¸c = nh»m


tr. 148.

Çc luËn c−¬ng bµi "Nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn" 503

më réng c¬ së ho¹t ®éng. Nh÷ng biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®Ó më réng sè l−îng

tiÓu tæ... – – nhiÖm vô cña chóng:

®oµn kÕt víi nhau cæ ®éng cho nh÷ng khÈu hiÖu chung th¶o luËn nh÷ng c¶i çch d©n chñ

th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò thùc

tiÔn cña khëi nghÜa, viÖc thùc tÕ chuÈn bÞ cho khëi nghÜa, m è i l i ª n h Ö th−êng xuyªn trong c«ng t¸c hµng ngµy, tæ chøc v÷ng m¹nh, tæ chøc nhÞp nhµng ¨n khíp trong c«ng t¸c chung = sù chuÈn bÞ tèt nhÊt cho ngµy khëi nghÜa.

C«ng t¸c tuyªn truyÒn – cæ ®éng

mäi viÖc ngµy cµng ®−îctiÕn hµnh réng r·i, mµ métphÇn ®−îc tiÕn hµnh kh«ngph¶i bëi chóng ta, mµ bëinh÷ng ng−êi b¹n míi cñachóng ta

versus1) tæ chøc

®Æc biÖt ®−a lªn

hµng ®Çu.

vµ c¶ c h Ý n h b ë i

c h Ý n h p h ñ

_________________________________________________________________________________ 1) – ®èi l¹i víi

V.I. Lª-nin 504

De l'audace, encore de l'audace et toujours de l'audace – – – – de l'organisation et encore de l'organisation1).

Nh÷ng hµnh ®éng dòng c¶m cña quÇn chóng = çch m¹ng. Nh÷ng nç lùc anh hïng còng ph¶i ®−îc thÓ hiÖn ë phÝa §¶ng d©n chñ - x· héi.

1) T¹i sao kh«ng ph¶i lµ tæ chøc hÑp cña §¶ng d©n chñ - x· héi?

2) Bëi v× tæ chøc cña bän Du-ba-tèp th× réng r·i! 3) Chóng ta cÇn ®Õn tæ chøc réng r·i cña §¶ng d©n

chñ - x· héi.

1) T¹i sao h«m qua kh«ng m−a? 2) T¹i v× t«i ®· mang theo chiÕc «. 3) Chóng ta l¹i cÇn cã nh÷ng çi « khi cã m−a.

Nµy ®ång chÝ Plª-kha-nèp, ®ång chÝ h·y theo dâi M¸c-t−-nèp vµ Xta-r«-ve mét chót, nãi thËt ®Êy! Hä viÕt th× hay ®Êy, ®iÒu ®ã ®· hiÓn nhiªn, thËm chÝ hoµn toµn hay mét çch míi mÎ, theo v¨n phong ®ª-ca-®¨ng, song cã ®iÒu lµ vÒ ph−¬ng diÖn néi dung rµnh m¹ch th× vÒ mÆt nµy kh«ng ph¶i bao giê hä còng ®¹t yªu cÇu.

ViÕt vµo cuèi th¸ng Giªng 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin. t.V


1) – Dòng c¶m, dòng c¶m n÷a, lu«n lu«n dòng c¶m – – – – tæ chøc vµ

mét lÇn n÷a l¹i tæ chøc.138

505

Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "nhiÖm vô míi

vµ lùc l−îng míi"1 )

1 nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o

®Ó viÕt bµi "§éng viªn ®éi qu©n v« s¶n"

1 {{ Çch m¹ng lµ chiÕn tranh }}

Trong sè 6 cã nªn viÕt mét bµi x· luËn vÒ ®Ò tµi d−íi ®©y hay kh«ng:§éng viªn thö. §éng viªn ®éi qu©n v« s¶n.

ngh×n T×nh ®oµn kÕt v« s¶n... QuÇn chóng ( h µ n g c h ô c v ¹ n ! ) nh÷ng ng−êi b·i c«ng... Phong trµo lan nhanh sang çc thµnh phè kh¸c... etc. etc.

Xanh Pª-tÐc- bua – 150

M¸t-xc¬-va – 30 Ri-ga – V¸c-sa-va –

200

50 50

100

1) Xanh Pª-tÐc-bua 2) M¸t-xc¬-va 3) Pri-ban-tÝch 4) Ba-lan

5) P«-v«n-giª (Xa-ra-tèp) 6) MiÒn Nam (Ki-Ðp)

Ki-Ðp – N¸c-va – Lèt-d¬ – 100 G«-men – Xa-ra-tèp – Li-ba-va – Mi-ta-va – C«n-pi-n« –

_________________________________________________________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 367 - 382.

{>½ triÖu}

V.I. Lª-nin 506

1) B·i c«ng – hµng ngh×n 2) BiÓu t×nh – hµng ngh×n 3) Xung ®ét vò trang (cña çc trung ®oµn) 4) BÞ giÕt 5) BÞ th−¬ng

2

§iÒu quan träng lµ trong bµi b¸o viÕt vÒ viÖc ®éng viªn çc lùc l−îng v« s¶n (cã lÏ tªn gäi kh«ng thÝch hîp, bëi v× qu¸ chung, gÇn nh− lµ chung mét çch khu«n s¸o, kh«ng thÓ hiÖn ®−îc b−íc chuyÓn cña phong trµo v« s¶n thµnh çch m¹ng) nªn viÕt nh− d−íi ®©y:

1) C¬ së çch m¹ng ®−îc më réng nhiÒu lµ nhê vai trß to lín cña c«ng t¸c cæ ®éng 9.I. Cã thÓ giao phã nhiÒu chøc n¨ng phô trî, bæ sung cho çc lùc l−îng míi, tõ n¬i kh¸c ®Õn, vµ nh÷ng phÇn tö thuÇn tuý (cã ý thøc gi¸c ngé) çch m¹ng h·y hiÕn th©n m×nh nhiÒu h¬n n÷a cho nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng cã tÝnh chÊt cÊp b¸ch h¬n.

2) Më réng c¬ së cho tæ chøc: rÊt nhiÒu tiÓu tæ phô trî cÇn ®−îc thµnh lËp vµ cã thÓ ®−îc lËp ra ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa, ®Ó lµm çch m¹ng.

3) Môc tiªu thùc tiÔn – lËt ®æ chÝnh phñ – ph¶i ®−îc ®em ra th¶o luËn mét çch thùc tÕ vµ ph¶i ®−îc gi¶i thÝch nh− môc tiªu tr−íc m¾t råi, nh− "cuéc biÓu t×nh ngµy mai".

ViÕt vµo cuèi th¸ng Giªng 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1931 trong V¨n tËp Lª-nin. t. XVI


Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi" 507

2 ®Ò c−¬ng bµi "vÊn ®Ò nãng hæi"1 3 9

VÊn ®Ò nãng hæi

1. KÕt qu¶ Ýt ái cña nh÷ng sù kiÖn vÜ ®¹i. Sù më ®Çu cña çch m¹ng (sè 4)140 – khëi nghÜa (sè 5) – Ên ®Þnh khëi nghÜa (sè 6).

2. VÊn ®Ò nãng hæi = khëi nghÜa. §iÒu kiÖn khëi nghÜa: duy tr× ngän löa. ChÊt ch¸y?

3. "Më réng c¬ së cña çch m¹ng": cæ ®éng trong hµng ngò d©n nghÌo thµnh thÞ vµ trong n«ng d©n (t¸c dông cæ ®éng cña Ga-p«n nh− mét kiÓu tiÕn triÓn).

4. ý nghÜa cña t æ c h ø c ®Æc biÖt t¨ng lªn trong nh÷ng giê phót nh− vËy: bøc th− cña mét ®ång chÝ tõ n−íc Nga göi ®Õn, ®¨ng trong môc "Sinh ho¹t ®¶ng"141. Kh«ng tho¸i th¸c nhiÖm vô "tæ chøc çch m¹ng" vµ tiÕn hµnh (vµ Ên ®Þnh) khëi nghÜa, mµ ph¶i nhÊn m¹nh c h Ý n h nh÷ng nhiÖm vô Êy vµ c h u È n b Þ thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô Êy.

5. "C«ng t¸c tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi" X t ¬ - r u -v ª trong sè 63. Nh÷ng chuyÖn hoang ®−êng. Contra " L µ m g × ? " . ý nghÜa chung cña "sù bá r¬i c«ng t¸c".

6. Vµ ngµy nay phong trµo ®−îc më réng mét çch ghª gím. Nh÷ng nguån ch−a tõng biÕt, nh÷ng b¹n ®ång minh nhiÒu kh«ng kÓ xiÕt (kh«ng thÊy ®−îc), nh÷ng ng−êi ®ång chÝ, nh÷ng b¹n bÌ vµ sè ng−êi ®ång t×nh nhiÒu kh«ng kÓ xiÕt.

V.I. Lª-nin 508

7. " T h ê i c h i Õ n " . Hµng tr¨m tiÓu tæ, sè l−îng nh÷ng nhiÖm vô ®a d¹ng t¨ng lªn gÊp béi, ng−êi ta häc tËp qua çc sù biÕn, häc trong chiÕn tranh, ý nghÜa rÊt to lín cña sù l·nh ®¹o, c ñ a v i Ö c t æ c h ø c n h ÷ n g n g−ê i l · n h ® ¹ o . . .


th¸ng Hai 1905




3 ®Ò c−¬ng chØnh lý

bµi "vÊn ®Ò nãng hæi"

§Ò c−¬ng sau tr. 12 cña M. S.1)

1. Më réng phong trµo vµ gi¶i phãng cho nhµ çch m¹ng khái nh÷ng chøc n¨ng nöa hîp ph¸p. Nhµ ho¹t ®éng v¨n hãa. Ng−êi tham gia b·i c«ng. {Nhµ m¸c-xÝt hîp ph¸p.}

2. HiÖn nay. Bøc th− cña Gu-xÐp trong sè 8. Sù cæ ®éng cã tÝnh chÊt n h © n d © n , ngoµi ®−êng phè, quyÒn tù do ®· giµnh ®−îc. B¸o chÝ hîp ph¸p nãi vÒ quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu.

3. TÝnh chÊt hÕt søc phi lý cña khÈu hiÖu: "sù ®éc lËp cña c«ng nh©n". TÝnh ®éc lËp d © n c h ñ - x · h é i .

4. Chóng ta bÞ tôt l¹i? Kh«ng, kh«ng ph¶i chñ yÕu nh− vËy, mµ chñ yÕu lµ sù biÓu lé th¸i ®é thùc sù cña ®¶ng ta ®èi víi giai cÊp vµ çc giai cÊp. §iÒu cã ý nghÜa rÊt quan träng lµ vai trß cña ®¶ng, ®éi tiÒn phong cña giai cÊp, ng−êi gi¸o dôc vµ tæ chøc. Tr−íc kia hÇu nh− chØ cã tiÕng nãi cña chóng ta, ngµy nay cã thªm hµng tr¨m tiÕng nãi n÷a. Tant mieux!2)

5. "Thêi chiÕn". Hµng tr¨m tiÓu tæ = ®· lËp ra ®−îc nh÷ng nguån míi cho nh÷ng dßng míi. Quy m« c«ng t¸c çch m¹ng. Nh÷ng tiÓu tæ ®−îc thu hót réng r·i, gia nhËp ®¶ng vµ ®i theo ®¶ng. Çc sù biÕn lµ nh÷ng bµi häc. Kh«ng e sî thanh

_________________________________________________________________________________ 1) – Manuscript – b¶n th¶o. 2) – Cµng tèt!

V.I. Lª-nin 510

niªn. Cuéc ®Êu tranh d¹y cho ng−êi ta. Sù ph©n nhãm chÝnh trÞ trong thêi ®¹i b·o t¸p ®· d¹y cho ng−êi ta. Bµi häc t õ p h Ý a h ÷ u .


th¸ng Hai 1905



ThÝ dô: tÝnh chÊt t− s¶n cña chñ nghÜa tùdo vµ tê "N−íc Nga c¸ch m¹ng". Sè 3 cña tê"TiÕn lªn".


4

Nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o vµ ®Ò c−¬ng bµi

"nhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi"

Kh«ng ph¶i vÊn ®Ò nãng hæi, mµ lµ "NhiÖm vô míi, lùc l−îng míi"

Bµi b¸o nµy ch−a ®−îc suy nghÜ ®Õn n¬i ®Õn chèn, ch−a chÝn142. V× vËy kh«ng cã ®−îc mét sù ph¸t triÓn râ rµng vÒ mét t− t−ëng ®−îc x¸c ®Þnh chÆt chÏ. §©y lµ nh÷ng ph¸c th¶o cho mét bµi b¸o, s−ên cña mét bµi b¸o, mét bµi täa ®µm, "nh÷ng suy nghÜ vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o", chø kh«ng ph¶i mét bµi b¸o.

I Phong trµo ®· ph¸t triÓn to lªn. § 3, 4, 5. 4 II NhiÖm vô tæ chøc vµ lùc l−îng cña

chóng ta. "Gi¶i phãng khái c«ng viÖc". Chuyªn m«n hãa vµo nh÷ng chøc n¨ng ®−îc x¸c ®Þnh chÆt chÏ h¬n § 7 (?).

Ba giai ®o¹n v−ît qua Ba sù chuyÓn tiÕp Ba lÇn cao trµo

Hîp ph¸p hãa vµ Xt¬-ru-vª § 8 - 11 III Qu¸ tr×nh tæng qu¸t vÒ viÖc ng−êi d©n chñ - x· héi

t¸ch khái nhµ ho¹t ®éng v¨n hãa, ng−êi tham gia b·i c«ng (13 - 14). C«ng t¸c chuÈn bÞ vµ finish.

IV §¶ng vµ giai cÊp, tÝnh ®éc lËp nãi chung vµ tÝnh ®éc lËp d©n chñ - x· héi, sù l·nh ®¹o cã tæ chøc vµ chñ nghÜa theo ®u«i. 3

V.I. Lª-nin 512

V Häc tËp theo çch kh¸c: trong chiÕn ®Êu (17 - 18) VI Quy m« míi cña tæ chøc (20) VII Ng−êi th× cã nhiÒu, mµ vÉn kh«ng cã ng−êi (21)

§ Ò t µ i m í i

1891 - (1895) α Tõ çc tiÓu tæ tiÕn ®Õn cæ ®éng kinh tÕ. Kh«ng ph¶i ngay mét lóc. TÝnh chÊt thñ cùu. T×nh tr¹ng ch−a quen. Nh÷ng nhiÖm vô míi.

1898 - 1901 β Tõ cæ ®éng kinh tÕ ®Õn cæ ®éng chÝnh trÞ vµ tiÕn ®Õn nh÷ng cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ c«ng khai. Kh«ng ph¶i ngay mét lóc. Nh÷ng nhiÖm vô míi. TÝnh thñ cùu. Lùc l−îng míi.

1905 γ Tõ cæ ®éng chÝnh trÞ vµ biÓu t×nh chÝnh trÞ tiÕn ®Õn l · n h ® ¹ o c ¸ c h m ¹ n g (chuyªn chÝnh). Kh«ng ph¶i ngay mét lóc. Chñ nghÜa theo ®u«i. TÝnh chèng tæ chøc. Chñ nghÜa M¸c-t−-nèp.

N h i Ö m v ô m í i v µ l ù c l − î n g m í i

1. Nh÷ng sù chuyÓn tiÕp. Ba lÇn cao trµo. 2. NÐt chung cña hä: a) gi¶i phãng khái c«ng viÖc – tËp trung vµo

çc chøc n¨ng d©n chñ - x· héi. b) lùc l−îng míi, quy m« míi. c) chñ nghÜa theo ®u«i lµ mét sù thËt, tÝnh

thñ cùu c¶ víi tÝnh çch mét häc thuyÕt.

3. Nh÷ng ®Æc ®iÓm hiÖn nay cña chñ nghÜa theo ®u«i: M¸c-t−-nèp, "ph¸t ®éng çch m¹ng", tÝnh ®éc lËp, chø kh«ng ph¶i tÝnh ®éc lËp d©n chñ - x· héi. §¶ng vµ giai cÊp etc.

4. Gi¶i phãng khái c«ng viÖc. Xt¬-ru-vª vµ tÝnh hîp ph¸p. (sè 63 tê t¹p chÝ "Gi¶i phãng")

5

6


5. Mét kiÓu gi¶i phãng kh¸c khái c«ng viÖc. Më réng phong trµo. Sù huÊn luyÖn míi. Trong chiÕn ®Êu.

6. Quy m« míi cña tæ chøc vµ t×nh tr¹ng thiÕu ng−êi. ViÕt tr−íc ngµy 23 th¸ng Hai

(8 th¸ng Ba) 1905



514

®Ò c−¬ng bµi "giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n"1 )

Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n

"§¶ng d©n chñ - x· héi.

vµ phong trµo çch m¹ng cña n«ng d©n".

x + y? 143

B−íc më ®Çu cña phong trµo n«ng d©n.

Nãi tØ mØ vÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta vµ vÒ ý nghÜa cña nã.

Th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi. C. Cau-xky. (1) Th¸i ®é trung lËp.

Kh«ng chÝnh x¸c, nh−ng cã mét ý rÊt ®óng.

(2) "Çch m¹ng" kh«ng dõng l¹i ë biÖn ph¸p t−íc ®o¹t. Nh÷ng giai cÊp nµo cã thÓ trë thµnh ng−êi ®¹i diÖn thùc tÕ

cña cuéc "çch m¹ng" nµy? Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n nghÌo. Ergo2), C. Cau-xky míi gi¶ ®Þnh nÒn chuyªn chÝnh cña

giai cÊp v« s¶n vµ çc tÇng líp n«ng d©n bªn d−íi. Nãi chung ®ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c−¬ng lÜnh tèi thiÓu cña chóng ta. _________________________________________________________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 426 - 433. 2) – Nh− vËy, do ®ã

V.I. Lª-nin 515

Nh÷ng t− t−ëng ph¶n ®éng cña ph¸i "Tia löa" míi vÒ vÊn ®Ò chuyªn chÝnh çch m¹ng.

(α) Khëi nghÜa cña v« s¶n. Nh− vËy sÏ cã chÝnh phñ l©m thêi vµ viÖc c−íp chÝnh quyÒn!!

(β) Nhµ ho¹t ®éng cÇm quyÒn ®· hy sinh qu¸ sím. (Nh÷ng ®o¹n trÝch cña Pª-t¬-ru-ska.)

(γ) NÒn chuyªn chÝnh "tù ph¸t" cña giai cÊp v« s¶n. (δ) "§¶ng ®èi lËp cña t−¬ng lai". Ergo, ph¸i ®èi lËp theo

®u«i cña çch m¹ng!! (ε) Ng−êi ta ®· l¶ng tr¸nh c©u tr¶ lêi th¼ng cho Ga-p«n.

NghÞ quyÕt cña ®¹i héi vÒ viÖc ñng hé phong trµo çch m¹ng cña n«ng d©n. §¶ng mang tÝnh giai cÊp vµ quan ®iÓm giai cÊp.

Lu«n lu«n thóc ®Èy ph¸i d©n chñ çch m¹ng, ®ång thêi kh«ng hßa lµm mét víi nã, duy tr× lËp tr−êng phª ph¸n, tù vò trang ®Ó chèng l¹i ph¸i d©n chñ ph¶n ®éng.

§¶ng cña giai cÊp vµ quan ®iÓm giai cÊp kh«ng cã nghÜa lµ chñ nghÜa theo ®u«i, – giai cÊp chóng ta lµ ®¶ng ®èi lËp – (chñ nghÜa M¸c-t−-nèp).

– x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng vµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o víi ý nghÜa lµ dù ®o¸n nh÷ng m©u thuÉn lÞch sö cña çc giai cÊp etc.


th¸ng Ba 1905

In lÇn ®Çu n¨m 1926 trong V¨n tËp Lª-nin. t.V


517

Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I . Lª-nin

chó thÝch

c¸c b¶n chØ dÉn

th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I . Lª-nin

519

Danh môc c¸c t¸c phÈm cña V. I . Lª-nin cho ®Õn nay ch−a t×m thÊy

(Th¸ng B¶y 1904 - th¸ng Ba 1905)

hai bøc th− göi mét ng−êi kh«ng râ hä tªn

Râ rµng lµ nh÷ng bøc th− nµy ®−îc V. I. Lª-nin viÕt vµo th¸ng ChÝn - th¸ng M−êi 1904. Tr¶ lêi bøc th− thø hai cña Lª-nin, ngµy 4 (17) th¸ng M−êi 1904 ng−êi kh«ng râ hä tªn ®· viÕt nh− sau: "Th−a Vla-®i-mia I-lÝch rÊt kÝnh mÕn! T«i tr¶ lêi gÊp tr−íc hÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®Ò xuÊt trong bøc th− mµ t«i võa nhËn ®−îc c¸ch ®©y vµi ngµy: t«i rÊt thÝch tham gia vµo nhãm mµ ®ång chÝ cã nãi ®Õn trong th−... §ång chÝ còng cã hái r»ng t«i cã t¸n thµnh ®¹i héi kh«ng? T«i nghÜ r»ng mét khi t«i thuéc vµo mét khuynh h−íng nhÊt ®Þnh ("ph¸i ®a sè") th× t«i ph¶i ñng hé nh÷ng khÈu hiÖu do khuynh h−íng Êy ®Ò ra – trong tr−êng hîp nµy: t¸n thµnh ®¹i héi". Sau ®Êy t¸c gi¶ bøc th− viÕt: "T«i ch−a nhËn ®−îc bøc th− thø nhÊt cña ®ång chÝ".

Ch÷ ký ë bªn d−íi bøc th− cña ng−êi kh«ng râ hä tªn ®Ò lµ "– ъ " .

(Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

th− göi V. v. Phi-la-tèp (V. Xª-vÐc-txÐp)

Ch¾c lµ V. I. Lª-nin ®· viÕt bøc th− göi V. V. Phi-la-tèp (V. Xª-vÐc-txÐp) vµo cuèi th¸ng Giªng – ®Çu th¸ng Hai 1905. Ngµy 7 th¸ng Hai 1905, trong th− tr¶ lêi Lª-nin, Phi-la-tèp viÕt: "Th−a ®ång chÝ th©n mÕn. T«i võa nhËn ®−îc th− cña ®ång chÝ vµ t«i véi tr¶ lêi, thËt lµ v× sung s−íng mµ bµn tay cø run lªn...". C¨n cø vµo ý kiÕn tr¶ lêi cña Phi-la-tèp, th× Lª-nin quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn tranh trªn nh÷ng ô ch−íng ng¹i (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

Danh môc çc t¸c phÈm cña V.I. Lª-nin cho ®Õn nay ch−a t×m thÊy 520

Th− göi G. §. L©y-t©y-den (Lin-®èp)

Lª-nin viÕt bøc th− cho G. §. L©y-t©y-den (Lin-®èp) vµo kho¶ng thêi gian gi÷a ngµy 10 (23) th¸ng Ba vµ 9 (22) th¸ng T− 1905. C¨n cø vµo ý kiÕn tr¶ lêi cña L©y-t©y-den mµ xÐt, th× thÊy r»ng trong bøc th− cña m×nh, Lª-nin ®· quan t©m ®Õn tiÓu sö Clu-d¬-rª, viªn t−íng cña C«ng x·, Ng−êi hái xem viªn t−íng cßn sèng kh«ng, ®ång thêi cßn quan t©m ®Õn ®¹i héi hîp nhÊt cña çc ®¶ng ë Ph¸p (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

521

Danh môc çc xuÊt b¶n phÈm vµ çc v¨n kiÖn mµ V. I . Lª-nin

®· tham gia hiÖu ®Ýnh

Ga-lÐc-ca. "§¶ ®¶o chñ nghÜa b«-na-p¸c-t¬!" Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá cña M. X. ¤n-min-xki (Ga-lÐc-ca) ®· ®−îc xuÊt b¶n vµo nöa ®Çu th¸ng ChÝn 1904 víi sè l−îng 5 000 b¶n. ViÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá nµy ®· më ®Çu ho¹t ®éng xuÊt b¶n ®éc lËp cña ph¸i ®a sè, chøng cí lµ bøc th− cña V. V. V«-rèp-xki göi ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, tr. 176).

Çc tµi liÖu cßn l−u t¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«, còng nh− th− tõ trao ®æi cña V. I. Lª-nin vµ nh÷ng ®o¹n håi ký ®· cho phÐp cã c¬ së ®Ó cho r»ng çc cuèn s¸ch nhá vµ çc bµi b¸o do V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin xuÊt b¶n th× ®Òu do Lª-nin ®äc l¹i vµ hiÖu ®Ýnh.

Trong bøc th− göi cho A. M. Xt«-pa-ni ngµy 10 th¸ng M−êi mét 1904, V. I. Lª-nin chØ râ r»ng "B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch chØ lµ ng−êi lµm c«ng t¸c xuÊt b¶n" (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 400 - 401), nh− thÕ cã nghÜa lµ toµn bé c«ng t¸c biªn tËp trong nhµ xuÊt b¶n ®Òu do V. I. Lª-nin ®¶m nhiÖm.

Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i. "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta"

Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá cña M. X. ¤n-min-xki (Ga-lÐc-ca) vµ A. A. B«-g®a-nèp (Ri-a-®«-v«i) ®−îc xuÊt b¶n vµo nöa ®Çu th¸ng ChÝn 1904 víi sè l−îng 5 000 b¶n. Trong th− göi V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch ngµy 31 th¸ng T¸m (13 th¸ng ChÝn) 1904, V. I. Lª-nin khuyªn nªn ®−a vµo cuèn s¸ch nhá nµy tê th«ng ço vÒ quyÕt ®Þnh thµnh lËp nhµ xuÊt b¶n çc s¸ch d©n chñ - x· héi cña ph¸i b«n-sª-vÝch, cã kÌm theo bøc th− cña N«-xcèp ngµy 12 th¸ng ChÝn 1904 tuyªn bè kh«ng in th«ng ço

Danh môc çc xuÊt b¶n phÈm mµ V.I. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh 522

nµy trong nhµ in cña ®¶ng, ®ång thêi cã kÌm theo c¶ ®o¹n bæ sung, do Lª-nin viÕt, vµo bøc th− cña N«-xcèp (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, tr. 168 - 169). B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch ®· hoµn thµnh chØ thÞ nµy cña Lª-nin.

Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc nh÷ng chç hiÖu ®Ýnh do Lª-nin söa trong bµi viÕt cña Ga-lÐc-ca "C¬ quan ng«n luËn kh«ng cÇn ®¶ng vµ ®¶ng kh«ng cã c¬ quan ng«n luËn", bµi nµy cã trong cuèn s¸ch nhá cña Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i, mét cuèn s¸ch gåm mét sè bµi cña çc t¸c gi¶ nµy vµ ®−îc lÊy mét ®Çu ®Ò chung lµ "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta" (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, tr. 174 - 175).

"göi toµn ®¶ng" Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá nµy ®−îc xuÊt b¶n vµo nöa ®Çu th¸ng ChÝn 1904 víi sè l−îng 2 000 b¶n. Tµi liÖu ®Çu tiªn in trong cuèn s¸ch nµy lµ bµi cña V. I. Lª-nin "Göi toµn ®¶ng" (xem tËp nµy, tr. 16 - 26), bµi nµy ®· ®−îc héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch th«ng qua, coi ®ã lµ lêi kªu gäi chÝnh thøc göi toµn ®¶ng, mµ ng−êi ta ®−îc biÕt d−íi tªn gäi "Tuyªn bè cña 22 ng−êi".

N. Sa-khèp. "®Êu tranh cho ®¹i héi" (TËp tµi liÖu). Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá cña N. I. Ma-li-nin (Sa-khèp) ®−îc xuÊt b¶n vµo nöa cuèi th¸ng M−êi 1904 cã lêi nãi ®Çu cña Lª-nin (xem tËp nµy, tr. 46 - 47), víi sè l−îng 5 000 b¶n.

Ga-lÐc-ca. "b−íc vµo con ®−êng míi" Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá nµy ®−îc xuÊt b¶n vµo th¸ng M−êi 1904 víi sè l−îng 5 000 b¶n. Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn l−u ®−îc b¶n th¶o cuèn s¸ch nhá nµy, trong ®ã cã nh÷ng ghi chó cña V. I. Lª-nin.


Oãc-lèp-xki. "Héi ®ång chèng ®¶ng" Gi¬-ne-v¬, 1904

Cuèn s¸ch nhá cña V. V. V«-rèp-xki (Oãc-lèp-xki) ®−îc xuÊt b¶n vµo cuèi th¸ng M−êi mét - ®Çu th¸ng Ch¹p 1904 víi sè l−îng 2 000 b¶n. Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ l¹i ®−îc b¶n th¶o cuèn s¸ch nµy víi nh÷ng chç söa ch÷a hiÖu ®Ýnh cña V. I. Lª-nin.

"Th«ng ço vÒ viÖc xuÊt b¶n b¸o "tiÕn lªn"" Gi¬-ne-v¬, 1904

"Th«ng ço" nµy ®−îc in vµo ngµy 10 (23) th¸ng Ch¹p 1904 d−íi h×nh thøc truyÒn ®¬n víi sè l−îng 10 000 b¶n. Trong th− göi M. M. Ðt-xen ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1904, V. I. Lª-nin ®· viÕt: "H«m qua ng−êi ta ®· cho ra th«ng ço vÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña chóng ta "TiÕn lªn"" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 429).

Trong çc håi ký cña m×nh, M. X. ¤n-min-xki ®· viÕt nh− sau: "Th«ng ço vÒ viÖc xuÊt b¶n b¸o "TiÕn lªn" ®· ®−îc trao cho Lu-na-ts¸c-xki ®¶m nhiÖm. Lu-na-ts¸c-xki ®· ph¶i so¹n l¹i b¶n th«ng ço nµy ®Õn hai hoÆc ba lÇn. T«i cßn nhí, trong mét cuéc nãi chuyÖn riªng, ®ång chÝ Lª-nin v¹ch râ r»ng Lu-na-ts¸c-xki rÊt khã chÞu víi c«ng viÖc so¹n l¹i nh− vËy, nh−ng ®ång chÝ Êy cè g¾ng kh«ng biÓu lé sù khã chÞu nµy..." ("Çch m¹ng v« s¶n", tiÕng Nga, 1924, sè 11, tr. 37).

"Th«ng b¸o vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi iii cña §¶ng"

"Th«ng b¸o" nµy ®· ®−îc in ë Pª-tÐc-bua vµo ngµy 21 th¸ng Giªng 1905 thµnh mét tê riªng, bªn d−íi cã ch÷ ký cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, vµ ®· ®−îc ®¨ng l¹i toµn v¨n trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 8, ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905. Trªn b¸o "TiÕn lªn", V. I. Lª-nin ®· viÕt lêi b¹t nhan ®Ò "Lêi ban biªn tËp " cho b¶n "Th«ng b¸o" nµy (xem tËp nµy, tr. 353 - 356).

C¬ së cña tµi l iÖu chÝnh thøc "Th«ng b¸o vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng" lµ "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc vµ vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", th«ng b¸o nµy do Lª-nin viÕt sau ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1904 (xem tËp nµy, tr . 136 - 139) vµ ®· ®−îc göi ®i ngay cïng thêi


gian ®ã cho çc uû viªn trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.

Trong th− göi M. M. LÝt-vi-nèp – viÕt vµo th¸ng Ch¹p 1904 – Lª-nin ®Ò nghÞ çc ban chÊp hµnh thèng nhÊt cña ph¸i ®a sè ë trong n−íc h·y lÊy tªn lµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vµ h·y lËp tøc c«ng khai tuyªn bè viÖc nµy. Nh»m môc ®Ých Êy, Lª-nin ®· göi ®i b¶n dù th¶o "Th«ng b¸o" (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 417).

B¸o "tiÕn lªn" Sè 1 – ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904) Sè 2 – ngµy 14 (1) th¸ng Giªng 1905 Sè 3 – ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905 Sè 4 – ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905 Sè 5 – ngµy 7 th¸ng Hai (25 th¸ng Giªng) 1905 Sè 6 – ngµy 14 (1) th¸ng Hai 1905 Sè 7 – ngµy 21 (8) th¸ng Hai 1905 Sè 8 – ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905 Sè 9 – ngµy 8 th¸ng Ba (23 th¸ng Hai) 1905 Sè 10 – ngµy 15 (2) th¸ng Ba 1905 Sè 11 – ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905 Sè 12 – ngµy 29 (16) th¸ng Ba 1905 Sè 13 – ngµy 5 th¸ng T− (23 th¸ng Ba) 1905

B¶n dÞch sang tiÕng nga ch−¬ng "La guerre des rues"

trong tËp II cña "mÐmoires du gÐnÐral cluseret"

Paris, 1887

"La guerre des rues" ("§Êu tranh ngoµi ®−êng phè") lµ mét ch−¬ng trong cuèn s¸ch "Håi ký cña t−íng Clu-d¬-rª" ®· ®−îc ®¨ng thµnh bµi trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 11, ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905 d−íi ®Çu ®Ò "VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè (Lêi khuyªn cña mét vÞ t−íng cña C«ng x·)". V. I. Lª-nin ®· viÕt lêi tùa nhan ®Ò "Lêi ban biªn tËp" cho bµi b¸o nµy (xem tËp nµy, tr. 434 - 435).

Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc b¶n th¶o cña b¶n dÞch ch−¬ng nµy, do V. Phi-


la-tèp dÞch vµ ®−îc N. C. Cróp-xcai-a chÐp l¹i vµ ®−îc V. I. Lª-nin hiÖu ®Ýnh l¹i mét sè chç (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXVI, tr. 355 - 365), còng nh− b¶n nh¸p s¬ th¶o vÒ tiÓu sö t−íng Clu-d¬-rª, do Lª-nin viÕt.

526

Chó thÝch

1 "Chóng ta muèn ®¹t ®−îc çi g×? (Göi toµn ®¶ng)" lµ dù th¶o ban ®Çu cña bµi "Göi toµn ®¶ng" (xem tËp nµy, tr. 16 - 26) do Lª-nin viÕt vµ ®· ®−îc héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch th«ng qua. Cuéc héi nghÞ trong ®ã cã 19 ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tham dù, ®−îc triÖu tËp lµ do s¸ng kiÕn cña Lª-nin vµ ®· häp vµo nöa ®Çu th¸ng T¸m 1904 ë vïng ngo¹i « Gi¬-ne-v¬ (Thôy-sÜ). Ch¼ng bao l©u sau l¹i cã thªm 3 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch n÷a ñng hé çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ nµy, cho nªn lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng" ®· ®−îc c«ng bè nh©n danh 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Tham dù héi nghÞ nµy cã V. I. Lª-nin, N. C. Cróp-xcai-a, M. X. ¤n-min-xki, M. N. Li-a-®èp, P. N. Lª-pª-sin-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c.

§èi víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng" ®· trë thµnh c−¬ng lÜnh ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. – 1.

2 §©y lµ nãi tê b¸o men-sª-vÝch "Tia löa". §¹i héi II cña ®¶ng ®· phª chuÈn ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng gåm V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp vµ L. M¸c-tèp. Nh−ng, bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, M¸c-tèp, mét phÇn tö men-sª-vÝch, ®· kh«ng chÞu tham gia ban biªn tËp v× kh«ng cã sù tham gia cña çc biªn tËp viªn men-sª-vÝch cò (P. B. ¸c-xen-rèt, A. N. P«-t¬-rª-xèp vµ V. I. Da-xu-lÝch) mµ §¹i héi II kh«ng bÇu, cho nªn çc sè 46 - 51 cña tê "Tia löa" ®· ®−îc xuÊt b¶n d−íi sù chñ biªn cña Lª-nin vµ Plª-kha-nèp. VÒ sau Plª-kha-nèp ®· ng¶ sang lËp tr−êng chñ nghÜa men-sª-vÝch vµ ®ßi ®−a vµo ban biªn tËp çc biªn tËp viªn men-sª-vÝch cò ®· bÞ ®¹i héi g¹t bá. Lª-nin kh«ng thÓ ®ång ý víi hµnh ®éng ®ã cho nªn ngµy 19 th¸ng M−êi (1 th¸ng M−êi mét) 1903, Ng−êi ®· rót ra khái ban biªn tËp b¸o "Tia löa"; Ng−êi ®· ®−îc bæ tuyÓn

Chó thÝch 527

vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tõ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Ng−êi tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch c¬ héi chñ nghÜa. Sè 52 b¸o "Tia löa" ®· xuÊt b¶n d−íi sù chñ biªn cña mét m×nh Plª-kha-nèp, vµ ®Õn ngµy 13 (26) th¸ng M−êi mét 1903 th× Plª-kha-nèp ®· tù tiÖn – vi ph¹m ý chÝ cña §¹i héi II cña ®¶ng – bæ tuyÓn vµo thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o "Tia löa" çc uû viªn biªn tËp men-sª-vÝch cò lµ ¸c-xen-rèt, P«-t¬-rª-xèp vµ Da-xu-lÝch. Tõ sè 52, b¸o "Tia löa" kh«ng cßn lµ c¬ quan chiÕn ®Êu cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng n÷a. Bän men-sª-vÝch ®· biÕn tê b¸o nµy thµnh c¬ quan ®Êu tranh chèng chñ nghÜa M¸c, chèng l¹i ®¶ng, thµnh diÔn ®µn tuyªn truyÒn chñ nghÜa c¬ héi. B¶n th©n bän men-sª-vÝch còng ®· thõa nhËn r»ng "gi÷a "Tia löa" cò vµ "Tia löa" míi lµ mét vùc s©u çch biÖt". "Tia löa" míi cña bän men-sª-vÝch ®· ph¸ ho¹i nh÷ng nguyªn t¾c tÝnh ®¶ng: chóng tuyªn bè r»ng yªu cÇu nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña ®¶ng lµ mét thø "chñ nghÜa quan liªu" vµ "chñ nghÜa h×nh thøc"; chóng coi nguyªn t¾c thiÓu sè phôc tïng ®a sè lµ sù ®µn ¸p "m¸y mãc th« b¹o" ®èi víi ý chÝ vµ tù do cña ®¶ng viªn; cßn kû luËt ®¶ng th× chóng coi lµ "chÕ ®é n«ng n«". Bän men-sª-vÝch ®· kÐo ®¶ng giËt lïi trë l¹i t×nh tr¹ng tung t¸n vµ láng lÎo vÒ tæ chøc, trë l¹i t×nh tr¹ng nhãm tæ vµ ho¹t ®éng thñ c«ng. –4.

3 Héi ®ång ®¶ng ( 1903 - 1905) ®· ®−îc thµnh lËp theo ®iÒu lÖ ®¶ng do §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga th«ng qua; Héi ®ång ®¶ng ®−îc xem nh− c¬ quan tèi cao cña ®¶ng cã nhiÖm vô phèi hîp vµ thèng nhÊt ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, kh«i phôc l¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng trong tr−êng hîp nÕu toµn bé thµnh phÇn cña mét trong nh÷ng c¬ quan nµy bÞ khuyÕt ®i, còng nh− lµm nhiÖm vô ®¹i diÖn cho ®¶ng trong nh÷ng quan hÖ víi çc ®¶ng kh¸c. Héi ®ång ®¶ng cã nhiÖm vô triÖu tËp çc ®¹i héi ®¶ng vµo mét thêi h¹n do ®iÒu lÖ quy ®Þnh hoÆc triÖu tËp tr−íc thêi h¹n quy ®Þnh nÕu cã sù yªu cÇu cña mét sè l−îng tæ chøc ®¶ng mµ céng l¹i ®−îc mét nöa sè phiÕu biÓu quyÕt t¹i ®¹i héi. Héi ®ång ®¶ng gåm 5 uû viªn, trong ®ã cã mét uû viªn lµ do ®¹i héi ®¶ng cö, cßn nh÷ng uû viªn kh¸c th× do Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cö, mçi c¬ quan nµy cö hai uû viªn vµo Héi ®ång ®¶ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· bÇu G. V. Plª-kha-nèp lµm uû viªn thø 5 cña Héi ®ång ®¶ng. Lóc ®Çu V. I. Lª-nin lµ ®¹i biÓu cña ban biªn tËp C¬

Chó thÝch 528

quan ng«n luËn trung −¬ng trong Héi ®ång ®¶ng, sau khi rót ra khái ban biªn tËp b¸o "Tia löa", Lª-nin lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong Héi ®ång ®¶ng. Sau khi Plª-kha-nèp quay sang phÝa chñ nghÜa c¬ héi vµ bän men-sª-vÝch chiÕm ®o¹t ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, Héi ®ång ®¶ng ®· trë thµnh c«ng cô cña bän men-sª-vÝch chèng l¹i ph¸i b«n-sª-vÝch. V. I. Lª-nin ®· triÖt ®Ó ®Êu tranh ë trong Héi ®ång ®¶ng nh»m ®oµn kÕt ®¶ng, v¹ch trÇn ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc, chia rÏ cña bän men-sª-vÝch. Theo b¶n ®iÒu lÖ do §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga th«ng qua th× Héi ®ång ®¶ng ®· bÞ gi¶i thÓ. Tõ §¹i héi III trë vÒ sau c¬ quan trung −¬ng l·nh ®¹o duy nhÊt cña ®¶ng gi÷a çc ®¹i héi lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, c¬ quan nµy còng chØ ®Þnh c¶ ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. –7.

4 Trong th− göi M. C. Vla-®i-mi-rèp ngµy 15 th¸ng T¸m 1904, V. I . Lª-nin ®· nªu tªn 11 ban chÊp hµnh d−íi ®©y ®· ph¸t biÓu t¸n thµnh triÖu tËp ngay §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga: çc ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua, Tve, M¸t-xc¬-va, Tu-la, Xi-bi-ri, Çp-ca-d¬, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp, ¤-®Ðt-xa, Ri-ga, A-xt¬-ra-khan. PhÇn lín nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc ban chÊp hµnh nµy t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III ®· ®−îc in vµo n¨m 1904 trong cuèn s¸ch nhá cña N. Sa-khèp "§Êu tranh cho ®¹i héi" (còng xem c¶ "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 41 - 244). –8.

5 "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi" ®· ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng M−êi 1901 theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin. §ång minh gåm cã tæ chøc "Tia löa" ë n−íc ngoµi vµ tæ chøc çch m¹ng "Ng−êi d©n chñ - x· héi" trong ®ã cã nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". NhiÖm vô cña §ång minh lµ truyÒn b¸ nh÷ng t− t−ëng d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ gióp thµnh lËp tæ chøc d©n chñ - x· héi chiÕn ®Êu. §ång minh (theo ®iÒu lÖ cña nã) lµ ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña tæ chøc "Tia löa". §ång minh ®· ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" trong hµng ngò nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi, ñng hé tê b¸o "Tia löa" vÒ mÆt vËt chÊt, tæ chøc vËn chuyÓn b¸o nµy vÒ n−íc Nga vµ xuÊt b¶n çc tµi liÖu m¸c-xÝt phæ th«ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· phª chuÈn §ång minh lµ tæ chøc duy nhÊt cña ®¶ng ë n−íc ngoµi ®−îc h−ëng quyÒn h¹n ban chÊp hµnh ®¶ng bé, ®¹i héi còng ®· quy ®Þnh §ång minh ph¶i ho¹t ®éng d−íi sù l·nh ®¹o

Chó thÝch 529

vµ kiÓm so¸t cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, bän men-sª-vÝch ®· cñng cè ®Þa vÞ trong §ång minh ë n−íc ngoµi vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng Lª-nin, chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. T¹i §¹i héi II cña §ång minh häp vµo th¸ng M−êi 1903, bän men-sª-vÝch ®· th«ng qua ®iÒu lÖ míi cña §ång minh nµy nh»m chèng l¹i ®iÒu lÖ ®¶ng mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua. Tõ thêi kú Êy §ång minh ®· trë thµnh thµnh tr× cña chñ nghÜa men-sª-vÝch; §ång minh tån t¹i cho ®Õn n¨m 1905. –8.

6 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua ngµy 23 th¸ng S¸u 1904 nãi vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng. B¶n nghÞ quyÕt nªu râ t×nh tr¹ng hçn lo¹n trong ®¶ng, nªu râ ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän biªn tËp viªn tê "Tia löa" men-sª-vÝch, vµ ®ßi triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng, mµ chØ cã ®¹i héi míi "cã thÓ cøu ®¶ng khái mét sù ph©n liÖt xuÊt hiÖn trong ®¶ng" vµ lµ "ng−êi ®¹i biÓu thùc sù vµ trung thùc cho çc quan ®iÓm cña ®¶ng" (xem "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu", tiÕng Nga, M¸txc¬va, 1955, tr. 85 - 86). B¶n nghÞ quyÕt nµy ®−îc in trong cuèn s¸ch nhá cña N. Sa-khèp "§Êu tranh cho ®¹i héi". TËp tµi liÖu. Gi¬-ne-v¬, 1904. –10.

7 §©y lµ nãi vÒ nghÞ quyÕt cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 5 (18) th¸ng S¸u 1904 nãi vÒ viÖc h¹n chÕ quyÒn h¹n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong viÖc chØ ®Þnh nh÷ng uû viªn míi vµo çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng. –11.

8 Nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" lµ nhãm d©n chñ - x· héi h×nh thµnh vµo håi mïa thu n¨m 1900 ë miÒn Nam n−íc Nga, tËp hîp xung quanh mét tê b¸o xuÊt b¶n bÊt hîp ph¸p còng mang tªn gäi ®ã (sè 1 cña tê b¸o "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· ®−îc xuÊt b¶n vµo th¸ng Giªng 1900, do Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga xuÊt b¶n; sè cuèi cïng, sè 12 th× ®−îc xuÊt b¶n vµo th¸ng T− 1903). Nh÷ng ng−êi tham gia vµo nhãm nµy vµ vµo ban biªn tËp tê b¸o nµy, vµo nh÷ng thêi gian kh¸c nhau, lµ I. Kh. La-lai-an-tx¬, A. Vi-len-xki, ¤. A. C«-gan (Ðc-man-xki), B. X. Tx©y-tlin, E. I-a. vµ E. X. Lª-vin, V. N. R«-da-nèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c.

Chó thÝch 530

Nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", tr¸i víi "ph¸i kinh tÕ", ®· cho r»ng nhiÖm vô quan träng nhÊt lµ cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n, lµ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, chèng l¹i chñ nghÜa khñng bè, nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai phong trµo çch m¹ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ ®· thùc hiÖn ®−îc mét c«ng t¸c çch m¹ng to lín ë miÒn Nam n−íc Nga. Tuy nhiªn, nhãm nµy ®· ®¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß cña giai cÊp t− s¶n tù do vµ kh«ng coi träng phong trµo n«ng d©n. Tr¸i víi kÕ ho¹ch cña ph¸i "Tia löa" lµ thµnh lËp mét chÝnh ®¶ng m¸c-xÝt tËp trung b»ng çch tËp hîp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng xung quanh b¸o "Tia löa", nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· ®−a ra kÕ ho¹ch kh«i phôc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga b»ng çch thµnh lËp çc tæ chøc d©n chñ - x· héi khu. Cè g¾ng thùc tÕ nh»m thùc hiÖn kÕ ho¹ch nµy lµ viÖc triÖu tËp ®¹i héi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc tæ chøc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë miÒn Nam n−íc Nga vµo håi th¸ng Ch¹p 1901, t¹i ®¹i héi nµy ®· thµnh lËp "Liªn minh çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc tæ chøc miÒn Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" víi c¬ quan ng«n luËn lµ tê b¸o "C«ng nh©n miÒn Nam". Cè g¾ng nµy ®· tá ra kh«ng cã søc sèng (còng nh− toµn bé kÕ ho¹ch tæ chøc cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam"), vµ sau hµng lo¹t cuéc vì lë vµo mïa xu©n 1902, "Liªn minh" nµy ®· tan vì. Nh÷ng thµnh viªn kh«ng bÞ b¾t cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· tiÕn hµnh, vµo th¸ng T¸m 1902, th−¬ng l−îng víi ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vÒ viÖc cïng nhau tiÕn hµnh c«ng viÖc kh«i phôc l¹i sù thèng nhÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga. B¶n tuyªn bè cña nhãm nµy vÒ sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ víi b¸o "Tia löa" (®−îc c«ng bè trªn b¸o "Tia löa", sè 27, ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1902 vµ trªn tê "C«ng nh©n miÒn Nam", sè 10, th¸ng Ch¹p 1902) ®· cã mét ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc ®oµn kÕt çc lùc l−îng d©n chñ - x· héi Nga. Vµo th¸ng M−êi mét 1902, nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", cïng víi tæ chøc "Tia löa" ë trong n−íc, víi Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ "Liªn minh miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", ®· tham gia thµnh lËp Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña ®¶ng, vÒ sau còng tham gia ®¹i héi nµy. Nh−ng ngay trong thêi kú Êy nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· kh«ng gi÷ lËp tr−êng çch m¹ng triÖt ®Ó; trong ho¹t ®éng cña nhãm nµy ®· biÓu lé nh÷ng khuynh h−íng riªng rÏ, tr−íc hÕt thÓ hiÖn ë viÖc ®Ò ra kÕ ho¹ch thµnh lËp mét tê b¸o toµn Nga song song víi tê "Tia löa". Trong t¸c phÈm "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi", V. I. Lª-nin ®· liÖt nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" vµo sè nh÷ng tæ chøc "ngoµi

Chó thÝch 531

miÖng th× thõa nhËn b¸o "Tia löa" lµ c¬ quan l·nh ®¹o, nh−ng trong thùc tÕ l¹i theo ®uæi nh÷ng kÕ ho¹ch riªng cña m×nh vµ tá râ lµ thiÕu v÷ng vµng vÒ mÆt nguyªn t¾c" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 225). T¹i §¹i héi II cña ®¶ng, çc ®¹i biÓu cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· gi÷ lËp tr−êng "ph¸i gi÷a" ("ph¸i c¬ héi chñ nghÜa ë gi÷a", nh− Lª-nin ®· gäi nh÷ng ®¹i biÓu cña "ph¸i gi÷a").

§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· quyÕt nghÞ gi¶i t¸n nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" còng nh− tÊt c¶ çc nhãm vµ çc tæ chøc d©n chñ - x· héi riªng lÎ, tån t¹i ®éc lËp (xem "§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, 1959, tr. 439). –18.

9 "Chñ nghÜa kinh tÕ" lµ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga håi cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX, biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ ë Nga. Çc c¬ quan xuÊt b¶n cña "ph¸i kinh tÕ" lµ tê b¸o "T− t−ëng c«ng nh©n" (1897 - 1902) vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" (1899 - 1902). V¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña "ph¸i kinh tÕ" – nh÷ng kÎ mµ Lª-nin ®· gäi lµ nh÷ng phÇn tö BÐc-stanh Nga – lµ çi gäi lµ "Credo" do E. §. Cu-xc«-va viÕt vµo n¨m 1899.

"Ph¸i kinh tÕ"®· ®ãng khung çc nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n ë trong cuéc ®Êu tranh kinh tÕ nh»m t¨ng l−¬ng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ v.v., hä kh¼ng ®Þnh r»ng ®Êu tranh chÝnh trÞ lµ c«ng viÖc cña giai cÊp t− s¶n tù do. Hä phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n, cho r»ng ®¶ng chØ ®−îc quan s¸t qu¸ tr×nh tù ph¸t cña phong trµo, chØ ®−îc ®ãng vai ghi chÐp çc sù kiÖn. V× sïng b¸i tÝnh tù ph¸t cña phong trµo c«ng nh©n, "ph¸i kinh tÕ" ®· h¹ thÊp ý nghÜa cña lý luËn çch m¹ng, cña ý thøc, hä kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ t− t−ëng x· héi chñ nghÜa cã thÓ n¶y sinh tõ phong trµo c«ng nh©n tù ph¸t; hä phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®−a ý thøc x· héi chñ nghÜa tõ bªn ngoµi vµo phong trµo c«ng nh©n th«ng qua giíi trÝ thøc çch m¹ng, vµ nh− vËy lµ hä ®· dän ®−êng cho hÖ t− t−ëng t− s¶n. "Ph¸i kinh tÕ" ®· biÖn hé cho t×nh tr¹ng ph©n t¸n vµ thñ c«ng cña çc nhãm tæ riªng lÎ, duy tr× t×nh tr¹ng tung t¸n vµ nh÷ng hiÖn t−îng ng¶ nghiªng trong phong trµo d©n chñ - x· héi, chèng l¹i sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét chÝnh ®¶ng tËp trung cña giai cÊp c«ng nh©n. "Chñ nghÜa kinh tÕ" lµ mèi ®e däa ®−a giai cÊp c«ng nh©n xa l×a con ®−êng çch m¹ng ®Çy tÝnh chÊt giai cÊp vµ biÕn giai cÊp c«ng nh©n thµnh vËt phô thuéc vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n.

Chó thÝch 532

Çc quan ®iÓm cña "ph¸i kinh tÕ" ®· bÞ phª ph¸n toµn diÖn trong çc t¸c phÈm cña Lª-nin: "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" (nh»m chèng l¹i "Credo", ®−îc viÕt trong thêi kú bÞ ®i ®µy ë Xi-bi-ri n¨m 1899 vµ cã ch÷ ký cña m−êi b¶y ng−êi m¸c-xÝt bÞ ®µy), "Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga", "Bµn vÒ mét b¶n "Profession de foi"", "M¹n ®µm víi nh÷ng ng−êi b¶o vÖ chñ nghÜa kinh tÕ" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 207 - 224; 303 - 345; 392 - 406; t. 5, tr. 442 - 451). VÒ mÆt t− t−ëng, Lª-nin ®· hoµn toµn ®Ëp tan "chñ nghÜa kinh tÕ" qua cuèn "Lµm g×?" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 6, tr. 1 - 245). Tê b¸o "Tia löa" cña Lª-nin ®· ®ãng mét vai trß to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng "chñ nghÜa kinh tÕ".

Ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" lµ nh÷ng ng−êi ñng hé "chñ nghÜa kinh tÕ", tËp hîp xung quanh t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n", c¬ quan ng«n luËn cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi". Ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· ñng hé khÈu hiÖu kiÓu BÐc-stanh "tù do phª ph¸n" chñ nghÜa M¸c vµ ®· ®øng trªn lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa trong çc vÊn ®Ò vÒ s¸ch l−îc vµ vÒ nh÷ng nhiÖm vô tæ chøc cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga; ph¸i nµy ®· phñ nhËn nh÷ng kh¶ n¨ng çch m¹ng cña giai cÊp n«ng nh©n vµ v.v.. Ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng c¬ héi chñ nghÜa cho r»ng cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ph¶i phôc tïng cuéc ®Êu tranh kinh tÕ, hä sïng b¸i tÝnh tù ph¸t cña phong trµo c«ng nh©n vµ phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng. Mét trong sè çc uû viªn biªn tËp cña tê t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" (V. P. I-van-sin) ®· tham gia biªn tËp tê "T− t−ëng c«ng nh©n" – c¬ quan ng«n luËn cña "ph¸i kinh tÕ" c«ng khai, c¬ quan ng«n luËn nµy ®· ®−îc tê t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ñng hé. T¹i §¹i héi II cña ®¶ng, ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· ®¹i biÓu cho çnh c¬ héi chñ nghÜa cùc h÷u trong ®¶ng. –18.

10 Trong b¶n th¶o cña Lª-nin, tªn cña çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· bÞ g¹ch bá, vµ ®iÒn thay vµo ®ã ®o¹n sau ®©y: "... trong bøc th− trùc tiÕp göi cho chÝnh Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nhÊt thiÕt ph¶i nªu tªn tÊt c¶ n ¨ m ng−êi nµy". –27.

11 "Tuyªn bè th¸ng B¶y" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ nghÞ quyÕt do çc uû viªn cã xu h−íng ®iÒu hßa trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng: L. B. Cra-xin, V. A. N«-xcèp vµ L. E. Gan-pª-rin th«ng

Chó thÝch 533

qua håi th¸ng B¶y 1904. Tuyªn bè nµy gåm 26 môc, trong ®ã cã 9 môc ®· ®−îc c«ng bè trong sè 72 b¸o "Tia löa" ngµy 25 th¸ng T¸m (7 th¸ng ChÝn) 1904 d−íi ®Çu ®Ò "Tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng". B¶n nghÞ quyÕt nµy ®−îc th«ng qua mét çch phi ph¸p, kh«ng cã sù th«ng b¸o cho hai uû viªn trung −¬ng: V. I. Lª-nin lóc Êy cßn ë Thôy-sÜ, vµ R. X. Dem-li-a-ts¬-ca. Do ®ã hai uû viªn nµy kh«ng cã ®iÒu kiÖn b¶o vÖ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng lËp tr−êng cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng. Trong nghÞ quyÕt nµy bän ®iÒu hßa ®· thõa nhËn thµnh phÇn ban biªn tËp men-sª-vÝch cña tê "Tia löa" míi, do Plª-kha-nèp bæ tuyÓn. Thªm ba phÇn tö ®iÒu hßa n÷a ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng: A. I. Li-u-bi-mèp, L. I-a. Çc-pèp vµ I. Ph. §u-br«-vin-xki. Bän ®iÒu hßa ®· chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ ®· gi¶i t¸n Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng v× Côc miÒn Nam ®· cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp ®¹i héi. Bän nµy ®· t−íc cña V. I. Lª-nin quyÒn ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ ®· cÊm kh«ng cho in çc t¸c phÈm cña Ng−êi nÕu kh«ng ®−îc phÐp cña çi ban l·nh ®¹o Ban chÊp hµnh trung −¬ng nµy.

ViÖc th«ng qua b¶n "Tuyªn bè th¸ng B¶y" cã nghÜa lµ çc uû viªn ®iÒu hßa chñ nghÜa trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· hoµn toµn ph¶n béi çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ c«ng khai chuyÓn sang phÝa bän men-sª-vÝch.

V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi "Tuyªn bè th¸ng B¶y". Trong th− "Göi n¨m uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng", trong cuèn s¸ch nhá "B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng", V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn nh÷ng hµnh ®éng tr¸i phÐp cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng (xem tËp nµy, tr. 27 - 29; 143 - 156). Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ri-ga, Ba-cu, Ti-phlÝt, I-mª-rª-ti-a - Min-gre-li-a, Ni-c«-la-Ðp, ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, ®· ñng hé V. I. Lª-nin vµ kiªn quyÕt lªn ¸n "Tuyªn bè th¸ng B¶y". – 27.

12 §©y lµ nãi vÒ b¶n "tuyªn ng«n" mµ håi th¸ng Ba 1904 ba uû viªn trung −¬ng dù ®Þnh c«ng bè nh©n danh Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh÷ng uû viªn trung −¬ng Êy gåm cã: L. E. Gan-pª-rin, L. B. Cra-xin vµ V. A. N«-xcèp, nh−ng câ lÏ hä ®· kh«ng c«ng bè ®−îc. V. I. Lª-nin ®· truyÒn ®¹t l¹i néi dung b¶n tuyªn bè Êy nh− sau: "®ång chÝ Va-len-tin vµ Ni-ki-tÝch, trong mét b¶n tuyªn bè do

Chó thÝch 534

çc ®ång chÝ ®ã viÕt vµo håi th¸ng Ba vµ ®−îc ®ång chÝ Glª-bèp t¸n thµnh, ®· tuyªn bè nh− sau: 1) hä kiªn quyÕt ph¶n ®èi viÖc bæ tuyÓn theo yªu cÇu cña ph¸i thiÓu sè; 2) hä t¸n thµnh nh÷ng quan ®iÓm tæ chøc, ®· tr×nh bµy trong cuèn "Lµm g×?" vµ 3) çc ®ång chÝ ®ã, hay Ýt nhÊt lµ hai ng−êi trong sè çc ®ång chÝ ®ã, kh«ng t¸n thµnh lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa cña mét sè t¸c gia cña ®¶ng" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.8, tr. 509). –31.

13 Tuyªn bè Ri-ga, ë ®©y cã ý nãi ®Õn lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng" do héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch th«ng qua vµ ®−îc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga in thµnh tê riªng vµo th¸ng T¸m 1904 (xem tËp nµy, tr. 16 - 26). –33.

14 ë ®©y cã ý nãi ®Õn b¶n "Tuyªn bè th¸ng B¶y" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Xem chó thÝch 11. –33.

15 Nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin chuyªn xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng ®· ®−îc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch thµnh lËp vµo cuèi mïa hÌ 1904 sau khi ban biªn tËp men-sª-vÝch cña b¸o "Tia löa" tõ chèi ®¨ng nh÷ng tuyªn bè cña çc tæ chøc ®¶ng vµ çc ®¶ng viªn ®· ñng hé çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi II cña ®¶ng vµ ®· ®ßi triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

Trong th«ng b¸o vÒ nhµ xuÊt b¶n nµy, B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch ®· viÕt nh− sau: "Víi viÖc thµnh lËp nhµ xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tµi liÖu b¶o vÖ lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng, t«i ®Ò nghÞ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã c¶m t×nh h·y ñng hé, vÒ mÆt vËt chÊt vµ tµi liÖu, c«ng tr×nh nµy". Th«ng b¸o nµy lÇn ®Çu tiªn ®−îc ghi trªn b×a ngoµi cña cuèn s¸ch do Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i viÕt nhan ®Ò "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta", vÒ sau ®−îc in l¹i trªn b×a ngoµi cña mçi cuèn s¸ch tiÕp theo cña nhµ xuÊt b¶n. Lóc ®Çu cuèn s¸ch "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta" ®· ®−îc ®−a in t¹i nhµ in cña ®¶ng vµ ®−îc s¾p ch÷ ë ®ã. Tuy nhiªn, N«-xcèp ®· cÊm kh«ng cho in çc xuÊt b¶n phÈm cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch trong nhµ in cña ®¶ng. Sau vô xung ®ét nµy víi N«-xcèp, viÖc in çc xuÊt b¶n phÈm cña ph¸i ®a sè ®· ®−îc chuyÓn ®Õn nhµ in hîp t¸c x· Nga do V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch ®· ký hîp ®ång. Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng thuéc ph¸i ®a sè ®· gióp ®ì nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin. –34.

Chó thÝch 535

16 Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng Hai 1904 víi sù gióp ®ì trùc tiÕp cña V. I. Lª-nin. Thµnh phÇn gåm cã V. V. V«-rèp-xki, I. Kh. La-lai-an-tx¬ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Trô së th−êng tró cña Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ ¤-®Ðt-xa. Tõ khi ®−îc thµnh lËp, Côc miÒn Nam ®· kiªn quyÕt ®øng trªn lËp tr−êng b«n-sª-vÝch, duy tr× liªn l¹c trùc tiÕp víi Lª-nin. Côc nµy ®ãng vai trß lµ mét trung t©m thèng nhÊt vµ g¾n bã tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; nh÷ng ban chÊp hµnh nµy kh«ng cã c¬ quan l·nh ®¹o m×nh v× Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng ho¹t ®éng. TÝnh ®Õn khi xuÊt hiÖn çi gäi lµ b¶n "Tuyªn bè th¸ng B¶y", Côc miÒn Nam ®· lµm ®−îc mét khèi l−îng c«ng t¸c to lín ®Ó gi¶i thÝch cho çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thÊy râ nh÷ng nguyªn nh©n thùc sù cña nh÷ng sù bÊt ®ång trong néi bé ®¶ng sau §¹i héi II, ®· thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt ba ban chÊp hµnh ®¶ng bé lín nhÊt: ¤-®Ðt-xa, Ni-c«-la-Ðp vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh triÖt ®Ó chèng bän men-sª-vÝch vµ bän ®iÒu hßa, chñ tr−¬ng ®ßi triÖu tËp ngay lËp tøc §¹i héi III cña ®¶ng bÊt chÊp ý chÝ cña çc c¬ quan trung −¬ng: Ban chÊp hµnh trung −¬ng, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng.

Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tån t¹i ®Õn gi÷a th¸ng T¸m 1904 vµ ®· bÞ gi¶i thÓ do b¶n "Tuyªn bè th¸ng B¶y" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng qua mét çch tr¸i phÐp. Çi cí duy nhÊt ®Ó ®×nh chØ ho¹t ®éng cña Côc miÒn Nam lµ ho¹t ®éng cæ ®éng cña Côc miÒn Nam nµy cho viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

Sau khi gi¶i thÓ Côc miÒn Nam b«n-sª-vÝch cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, bän men-sª-vÝch hy väng cñng cè ®Þa vÞ cña m×nh ë miÒn Nam n−íc Nga. Nh−ng, sau khi Côc miÒn Nam bÞ gi¶i thÓ, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng. Sù nghiÖp thèng nhÊt çc ban chÊp hµnh ®−îc më ®Çu mét çch th¾ng lîi Êy ®· ®−îc ®ång chÝ Dem-li-a-ts¬-ca – håi ®ã ®ång chÝ nµy ®· vÒ miÒn Nam – tiÕp tôc. Héi nghÞ b«n-sª-vÝch ®Çu tiªn cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë miÒn Nam ®· ®−îc triÖu tËp vµ héi nghÞ nµy ®· häp vµo kho¶ng gi÷a ngµy 11 vµ 26 th¸ng ChÝn 1904 (lÞch míi). Héi nghÞ ®· kh«i phôc Côc miÒn Nam, t¸n thµnh nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch vµ ®Ò nghÞ héi nghÞ cña "22 ng−êi" thµnh lËp Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi III, ®Ò cö çc ®ång chÝ Dem-li-a-ts¬-ca, B«-g®a-nèp vµ v.v. vµo Ban tæ chøc nµy.

Chó thÝch 536

Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cïng víi Côc miÒn B¾c vµ Côc Çp-ca-d¬ t¹o thµnh h¹t nh©n cña Th−êng vô toµn Nga çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè thµnh lËp vµo th¸ng Ch¹p 1904. –42.

17 Bµi cña V. I. Lª-nin "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi" (Tr¶ lêi bµi b¸o cña R«-da Lóc-x¨m-bua "Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga") ®· ®−îc göi ®Õn cho Cau-xky ®Ó c«ng bè trªn C¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, tê "Die Neue Zeit", song Cau-xky ®· cù tuyÖt kh«ng ®¨ng bµi nµy vµ tr¶ b¶n th¶o l¹i cho Lª-nin. Nguyªn b¶n viÕt tay cña Lª-nin th× kh«ng gi÷ l¹i ®−îc, chØ cßn b¶n th¶o viÕt tay b»ng tiÕng §øc do mét ng−êi kh«ng râ hä tªn chÐp l¹i, trªn b¶n chÐp l¹i nµy cã nh÷ng ®iÓm söa ch÷a nhá cña V. I. Lª-nin.

B¶n tiÕng §øc cña bµi nµy ®−îc in theo b¶n th¶o cña t¸c gi¶, b¶n dÞch ra tiÕng Nga còng ®· ®−îc in. –49.

1 8 "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") lµ t¹p chÝ lý luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc; xuÊt b¶n ë Stót-ga tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1923. Tr−íc th¸ng M−êi 1917 chñ biªn t¹p chÝ nµy lµ C. Cau-xky, vÒ sau lµ G. Cu-nèp. LÇn ®Çu tiªn tê "Die Neue Zeit" ®¨ng mét sè t¸c phÈm cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen: "Phª ph¸n c−¬ng lÜnh G«-ta" cña C. M¸c, "Gãp phÇn phª ph¸n dù th¶o c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi n¨m 1891" cña Ph. ¡ng-ghen vµ v.v.. B»ng nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt cña m×nh, ¡ng-ghen ®· gióp ®ì th−êng xuyªn cho ban biªn tËp t¹p chÝ nµy vµ nhiÒu khi ®· phª ph¸n ban biªn tËp nµy vÒ nh÷ng lçi lÇm xa rêi chñ nghÜa M¸c mµ hä ®· ®Ó xuÊt hiÖn trªn tê t¹p chÝ nµy. Céng t¸c víi tê "Die Neue Zeit" cã çc nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ håi cuèi thÕ kû XIX – ®Çu thÕ kû XX: A. Bª-ben, V. LiÕp-nÕch, R. Lóc-x¨m-bua, Ph. Mª-rinh, C. TxÐt-kin, G. V. Plª-kha-nèp, P. La-ph¸c-g¬ vµ v.v.. Tõ nöa cuèi nh÷ng n¨m 90, sau khi Ph. ¡ng-ghen mÊt, t¹p chÝ nµy ®· b¾t ®Çu ®¨ng mét çch cã hÖ thèng çc bµi viÕt cña bän xÐt l¹i, trong ®ã cã lo¹t bµi cña E. BÐc-stanh "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa x· héi", më ®Çu cuéc tiÕn qu©n cña bän xÐt l¹i chèng chñ nghÜa M¸c. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, t¹p chÝ nµy gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, trªn thùc tÕ ®· ñng hé bän x· héi - s«-vanh. –49.

19 Chñ nghÜa Bl¨ng-ki lµ mét trµo l−u trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p, ®øng ®Çu lµ Lu-i ¤-guy-xt¬ Bl¨ng-ki (1805 - 1881), mét

Chó thÝch 537

nhµ çch m¹ng lçi l¹c, ®¹i biÓu næi tiÕng cña chñ nghÜa céng s¶n kh«ng t−ëng Ph¸p.

Ph¸i Bl¨ng-ki ®· phñ nhËn ®Êu tranh giai cÊp, hy väng "gi¶i tho¸t nh©n lo¹i khái ¸ch n« lÖ lµm thuª kh«ng ph¶i b»ng con ®−êng ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, mµ b»ng con ®−êng tæ chøc ©m m−u do mét thiÓu sè nhá bÐ nh÷ng ng−êi trÝ thøc tiÕn hµnh" (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 13, tr. 76 - 77). LÊy çc ho¹t ®éng cña mét nhãm bÝ mËt cña nh÷ng kÎ ©m m−u ®Ó thay ho¹t ®éng cña ®¶ng çch m¹ng, ph¸i Bl¨ng-ki kh«ng tÝnh ®Õn t×nh h×nh cô thÓ cÇn thiÕt cho khëi nghÜa thu ®−îc th¾ng lîi, vµ hä ®· xem th−êng sù liªn hÖ víi quÇn chóng. –53.

20 Ph¸i Nói vµ ph¸i Gi-r«ng-®anh lµ tªn gäi cña hai nhãm chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n thêi kú Çch m¹ng t− s¶n Ph¸p håi cuèi thÕ kû XVIII. Ph¸i Nói, hay ph¸i Gia-c«-banh, lµ tªn gäi cña nh÷ng ®¹i biÓu kiªn quyÕt nhÊt cña giai cÊp çch m¹ng thêi kú ®ã: giai cÊp t− s¶n, nh÷ng ®¹i biÓu nµy ®· nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i thñ tiªu chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chÕ ®é phong kiÕn. Kh¸c víi ph¸i Gia-c«-banh, ph¸i Gi-r«ng-®anh dao ®éng gi÷a çch m¹ng vµ ph¶n çch m¹ng vµ ®i theo con ®−êng tháa hiÖp víi thÕ lùc qu©n chñ.

Lª-nin ®· gäi trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo d©n chñ - x· héi lµ ph¸i "Gi-r«ng-®anh x· héi chñ nghÜa"; gäi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng lµ nh÷ng ng−êi Gia-c«-banh v« s¶n, ph¸i "Nói". Sau khi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph©n liÖt thµnh ph¸i b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch, Lª-nin th−êng nhÊn m¹nh r»ng ph¸i men-sª-vÝch ®¹i biÓu cho trµo l−u Gi-r«ng- ®anh trong phong trµo c«ng nh©n. –57.

21 "Tia löa" lµ tê b¸o m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p toµn Nga ®Çu tiªn, do V. I. Lª-nin thµnh lËp vµo n¨m 1900 vµ ®· ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thµnh lËp chÝnh ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ë Nga.

Do kh«ng thÓ xuÊt b¶n mét tê b¸o çch m¹ng t¹i n−íc Nga ®−îc v× c¶nh s¸t truy n·, cho nªn ngay tõ khi cßn bÞ ®µy ë Xi-bi-ri, Lª-nin ®· suy nghÜ mét kÕ ho¹ch – víi tÊt c¶ çc chi tiÕt – xuÊt b¶n tê b¸o nµy ë n−íc ngoµi. Sau khi m·n h¹n ®i ®µy (th¸ng Giªng 1900) Ng−êi ®· lËp tøc b¾t tay vµo viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña m×nh. Th¸ng Hai 1900, ë Pª-tÐc-bua Lª-nin ®· th−¬ng l−îng víi V. I. Da-xu-lÝch – lµ ng−êi lóc ®ã ®· bÝ mËt tõ n−íc ngoµi trë vÒ – vÒ viÖc nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" tham gia xuÊt b¶n mét tê b¸o m¸c-xÝt toµn Nga. Cuèi th¸ng Ba - ®Çu th¸ng T− 1900 ®· cã mét cuéc héi nghÞ gäi lµ "Héi nghÞ P¬-xcèp" gi÷a V. I. Lª-nin,

Chó thÝch 538

L. M¸c-tèp, A. N. P«-t¬-rª-xèp, X. I. R¸t-tsen-c« víi "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p": P. B. Xt¬-ru-vª vµ M. I. Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki, ®Ó th¶o luËn dù th¶o tuyªn bè – do Lª-nin viÕt – cña ban biªn tËp tê b¸o toµn Nga ("Tia löa") vµ tê t¹p chÝ chÝnh trÞ - khoa häc ("B×nh minh") vÒ c−¬ng lÜnh vµ nhiÖm vô cña nh÷ng xuÊt b¶n phÈm nµy. Trong suèt nöa ®Çu n¨m 1900 Lª-nin ®· ®Õn mét sè thµnh phè ë Nga (M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, Ri-ga, Xm«-len-xc¬ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, U-pha, Xa-ma-ra, X−-d¬-ran) vµ ®Æt quan hÖ víi çc nhãm d©n chñ - x· héi vµ ç nh©n nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi riªng lÎ, ®· tháa thuËn vÒ viÖc hä ñng hé tê "Tia löa" t−¬ng lai. Th¸ng T¸m 1900, sau khi Lª-nin ®Õn Thôy-sÜ, ®· cã cuéc héi nghÞ gi÷a Lª-nin vµ P«-t¬-rª-xèp víi çc thµnh viªn cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" vÒ c−¬ng lÜnh vµ nhiÖm vô cña tê b¸o vµ t¹p chÝ kÓ trªn, vÒ nh÷ng ng−êi cã thÓ tham gia céng t¸c, vÒ thµnh phÇn ban biªn tËp vµ vÒ ®Þa ®iÓm, trô së cña ban biªn tËp; nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng nµy suýt bÞ tan vì (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.4, tr. 422 - 446), tuy nhiªn ®Õn cuèi cuéc th−¬ng l−îng ®· ®¹t ®−îc mét sù tháa thuËn vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp.

Sè 1 tê "Tia löa" cña Lª-nin ®· ®−îc xuÊt b¶n vµo th¸ng Ch¹p 1900 ë Lai-pxÝch, çc sè tiÕp sau th× xuÊt b¶n ë Muyn-khen, tõ th¸ng B¶y 1902 – xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n vµ tõ mïa xu©n 1903 – ë Gi¬-ne-v¬. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc tê b¸o, ®· cã sù gióp ®ì to lín (tæ chøc nhµ in bÝ mËt, t×m kiÕm ch÷ Nga vµ v.v.) cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc: C. TxÐt-kin, A. Brau-n¬ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c, nhµ çch m¹ng Ba-lan I-u. M¸c-khlÐp-xki håi ®ã sèng ë Muyn-khen vµ G. Quen-s¬ – mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi Anh. Thµnh phÇn ban biªn tËp tê "Tia löa" gåm cã: V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp, L. M¸c-tèp, P. B. ¸c-xen-rèt, A. N. P«-t¬-rª-xèp vµ V. I. Da-xu-lÝch. Th− ký ban biªn tËp lóc ®Çu lµ I. G. Xmi-®«-vÝch - Lª-man, vÒ sau – tõ mïa xu©n 1901 – lµ N. C. Cróp-xcai-a, bµ còng kiªm nhiÖm toµn bé c«ng t¸c trao ®æi th− tõ gi÷a tê "Tia löa" víi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi Nga. Tê "Tia löa" tËp trung chó ý vµo nh÷ng vÊn ®Ò ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ cña tÊt c¶ nh©n d©n lao ®éng Nga chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, tê b¸o ®· chó ý rÊt nhiÒu ®Õn çc sù kiÖn quan träng nhÊt trong sinh ho¹t quèc tÕ, chñ yÕu lµ nh÷ng sù kiÖn cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. Thùc tÕ th× Lª-nin lµ tæng biªn tËp vµ ng−êi l·nh ®¹o tê b¸o "Tia löa", ®· viÕt çc bµi vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ x©y dùng ®¶ng vµ ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n Nga.

Chó thÝch 539

B¸o "Tia löa" trë thµnh trung t©m ®oµn kÕt çc lùc l−îng cña ®¶ng, tËp hîp vµ gi¸o dôc çn bé ®¶ng. T¹i mét sè thµnh phè ë Nga (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Xa-ma-ra vµ v.v.) ®· thµnh lËp çc nhãm vµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga theo xu h−íng "Tia löa" cña Lª-nin; ®Õn th¸ng Giªng 1902, t¹i ®¹i héi cña ph¸i "Tia löa" ë Xa-ma-ra ®· thµnh lËp tæ chøc "Tia löa" ë Nga. Çc tæ chøc "Tia löa" ®· xuÊt hiÖn vµ ho¹t ®éng d−íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña çc häc trß vµ çc b¹n chiÕn ®Êu cña V. I. Lª-nin: N. E. Bau-man, I. V. Ba-bu-skin, X. I. Gu-xÐp, M. I. Ca-li-nin, P. A. Cra-xi-cèp, G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki, Ph. V. Len-gnÝch, P. N. Lª-pª-sin-xki, I. I. R¸t-tsen-c« vµ nh÷ng nh©n vËt kh¸c.

Theo s¸ng kiÕn cña Lª-nin vµ víi sù tham gia trùc tiÕp cña Ng−êi, ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ®· v¹ch dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng (®−îc c«ng bè trong sè 21 cña b¸o "Tia löa") vµ ®· chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TÝnh ®Õn khi ®¹i héi ®−îc triÖu tËp, ®a sè çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng ë Nga ®· ñng bé b¸o "Tia löa", t¸n thµnh s¸ch l−îc cña nã, c−¬ng lÜnh vµ kÕ ho¹ch tæ chøc cña nã, thõa nhËn nã lµ c¬ quan l·nh ®¹o cña m×nh. Trong mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt, ®¹i héi ®· nªu râ vai trß ®Æc biÖt cña b¸o "Tia löa" trong cuéc ®Êu tranh v× ®¶ng, vµ ®· tuyªn bè b¸o "Tia löa" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Ch¼ng bao l©u sau §¹i héi II cña ®¶ng, víi sù gióp ®ì cña Plª-kha-nèp, bän men-sª-vÝch ®· chiÕm ®−îc tê b¸o "Tia löa" vµ biÕn tê b¸o nµy thµnh c¬ quan ®Êu tranh chèng chñ nghÜa M¸c, chèng ®¶ng, thµnh diÔn ®µn ®Ó tuyªn truyÒn chñ nghÜa c¬ héi. Tõ sè 52, b¸o "Tia löa" kh«ng cßn lµ c¬ quan chiÕn ®Êu cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng n÷a (xem chó thÝch 2). –57.

22 §©y lµ nãi vÒ §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë Min-xc¬ vµo nh÷ng ngµy 1 - 3 (13 - 15) th¸ng Ba 1898. Tham dù ®¹i héi cã 9 ®¹i biÓu cña 6 tæ chøc: çc "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Ki-Ðp, cña nhãm "B¸o c«ng nh©n" ë Ki-Ðp vµ cña ph¸i Bun. §¹i héi ®· bÇu Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, ®· phª chuÈn "B¸o c«ng nh©n" lµm c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña ®¶ng, ®· c«ng bè "Tuyªn ng«n" vµ thõa nhËn "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" lµ ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña ®¶ng (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ

Chó thÝch 540

toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 11 - 15).

ý nghÜa cña §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ë chç ®¹i héi nµy, qua çc nghÞ quyÕt vµ qua b¶n "Tuyªn ng«n" cña m×nh, ®· tuyªn bè chÝnh thøc thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ do ®ã ®¹i héi ®· ®ãng mét vai trß tuyªn truyÒn - çch m¹ng to lín. Tuy nhiªn, ®¹i héi kh«ng th«ng qua ®−îc c−¬ng lÜnh, kh«ng th¶o ra ®−îc ®iÒu lÖ cña ®¶ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng do ®¹i héi bÇu ra ch¼ng bao l©u sau ®ã ®· bÞ b¾t, nhµ in cña "B¸o c«ng nh©n" ®· bÞ chiÕm, do ®ã ®¹i héi ch−a thèng nhÊt vµ g¾n bã çc tiÓu tæ vµ çc tæ chøc m¸c-xÝt riªng lÎ l¹i víi nhau ®−îc. Ch−a cã mét trung t©m thèng nhÊt ®Ó l·nh ®¹o vµ mét ®−êng lèi thèng nhÊt trong ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng. –63.

23 "B¸o c«ng nh©n" lµ c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña nhãm d©n chñ - x· héi Ki-Ðp; xuÊt b¶n ë Ki-Ðp d−íi sù chñ biªn cña B. A. Ai-®en-man, P. L. Tu-ts¸p-xki, N. A. VÝch-®o-tsÝch vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Ra ®−îc hai sè: sè 1 – vµo th¸ng T¸m 1897 vµ sè 2 – vµo th¸ng Ch¹p (®Ò lµ th¸ng M−êi mét) cïng n¨m ®ã. Trong mét chuyÕn ra n−íc ngoµi theo sù uû nhiÖm cña ban biªn tËp, P. L. Tu-ts¸p-xki ®· giíi thiÖu víi G. V. Plª-kha-nèp vµ víi çc thµnh viªn kh¸c cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" sè 1 "B¸o c«ng nh©n" vµ ®· ®−îc nh÷ng nh©n vËt kÓ trªn nhËn lêi ®ång ý céng t¸c víi tê b¸o nµy. Trong th− göi çc uû viªn ban biªn tËp cña "B¸o c«ng nh©n", Plª-kha-nèp ®· ®¸nh gi¸ tèt vÒ tê b¸o nµy, coi ®ã nh− c¬ quan ng«n luËn d©n chñ - x· héi toµn Nga, vµ ®· nªu râ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn çc vÊn ®Ò ®Êu tranh chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n. §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, häp håi th¸ng Ba 1898, ®· c«ng nhËn "B¸o c«ng nh©n" lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña ®¶ng. Tuy nhiªn, v× nhµ in bÞ c¶nh s¸t ®Ëp ph¸ vµ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng do ®¹i héi bÇu ra ®Òu bÞ b¾t, cho nªn sè 3 cña tê b¸o nµy, tuy ®· ®−îc ®−a ®i s¾p ch÷, nh−ng kh«ng xuÊt b¶n ®−îc.

N¨m 1899 Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i Bun toan kh«i phôc tê b¸o nµy, vµ nhãm biªn tËp viªn ®· ®Ò nghÞ Lª-nin tham gia biªn tËp tê b¸o nµy, vµ vÒ sau hä ®· ®Ò nghÞ Ng−êi céng t¸c víi tê b¸o ®ã. Lª-nin tr¶ lêi ®ång ý sau khi ®−a ra mét sè ®iÒu kiÖn cho nhãm biªn tËp viªn, trong ®ã cã ®iÒu kiÖn lµ ban biªn tËp ph¶i nhÊt trÝ víi Ng−êi trªn çc quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, vÒ nh÷ng nhiÖm vô thùc tÕ tr−íc m¾t vµ vÒ tÝnh chÊt cña

Chó thÝch 541

viÖc tæ chøc tê b¸o nµy. Lª-nin ®· tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy trong "Th− göi ban biªn tËp" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 227 - 229). Cïng víi bøc th− nµy, Lª-nin cßn göi cho nhãm biªn tËp viªn Êy çc bµi dù ®Þnh ®¨ng trªn tê "B¸o c«ng nh©n" mµ ng−êi ta ®Þnh xuÊt b¶n gåm çc bµi: "C−¬ng lÜnh cña chóng ta", "NhiÖm vô tr−íc m¾t cña chóng ta" vµ "Mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch" (nh− trªn, tr. 230 - 244). B¸o nµy kh«ng ®−îc phôc håi, cho nªn çc bµi nµy ®· kh«ng ®−îc ®¨ng. –63.

24 "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1894 theo s¸ng kiÕn cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" víi ®iÒu kiÖn tÊt c¶ çc thµnh viªn cña nã ph¶i thõa nhËn c−¬ng lÜnh cña nhãm nµy. Nhãm nµy cã nhiÖm vô biªn tËp çc xuÊt b¶n phÈm cña "Héi liªn hiÖp" vµ ®Õn th¸ng Ba 1895 nhãm nµy ®· trao nhµ in cña m×nh cho "Héi liªn hiÖp" sö dông. Mïa hÌ 1895 trong khi V. I. Lª-nin ë n−íc ngoµi, ng−êi ta ®· quyÕt ®Þnh "Héi liªn hiÖp" sÏ xuÊt b¶n t¹p chÝ "Ng−êi lao ®éng" d−íi sù chñ biªn cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". "Héi liªn hiÖp" ra ®−îc 6 sè t¹p chÝ "Ng−êi lao ®éng", 10 sè "B¸o khæ nhá "Ng−êi lao ®éng"", xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá V. I. Lª-nin "Gi¶i thÝch luËt ph¹t tiÒn" (1897), t¸c phÈm cña G. V. Plª-kha-nèp "Cuéc tiÕn qu©n míi chèng §¶ng d©n chñ - x· héi Nga" (1897) vµ nh÷ng tµi liÖu kh¸c.

§¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng Ba 1898) ®· thõa nhËn "Héi liªn hiÖp" lµ ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña ®¶ng. VÒ sau, çc phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa – "ph¸i kinh tÕ" hay çi gäi lµ "ph¸i trÎ" – ®· chiÕm −u thÕ trong "Héi liªn hiÖp". Ph¸i ®a sè c¬ héi chñ nghÜa t¹i §¹i héi I cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" – ®¹i héi nµy häp ë Xuy-rÝch håi th¸ng M−êi mét 1898 – ®· kh«ng chÞu tá th¸i ®é nhÊt trÝ víi b¶n "Tuyªn ng«n" cña §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i §¹i héi I cña "Héi liªn hiÖp", nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" ®· tuyªn bè kh«ng tham gia biªn tËp çc xuÊt b¶n phÈm cña "Héi liªn hiÖp", trõ çc sè 5 - 6 cña t¹p chÝ "Ng−êi lao ®éng" lóc ®ã ®· ®−îc chuÈn bÞ ®−a in vµ çc cuèn s¸ch nhá cña V. I. Lª-nin "NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" vµ "LuËt c«ng x−ëng míi". Th¸ng T− 1899 "Héi liªn hiÖp" b¾t tay vµo xuÊt b¶n tê t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" mµ ban biªn tËp cña t¹p chÝ nµy gåm cã B. N. Cri-tsÐp-xki, V. P. I-van-sin vµ P. Ph. Tª-plèp, nh÷ng ng−êi thuéc "ph¸i kinh tÕ". "Héi liªn hiÖp" ®· ®−a ra nh÷ng lêi tuyªn bè ®ång t×nh víi E. BÐc-stanh, víi ph¸i Min-l¬-r¨ng vµ v.v..

Chó thÝch 542

Cuéc ®Êu tranh trong néi bé "Héi liªn hiÖp" tiÕp tôc cho ®Õn §¹i héi II cña nã (th¸ng T− 1900, Gi¬-ne-v¬) vµ diÔn ra ngay t¹i ®¹i héi. KÕt qu¶ lµ nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" vµ nh÷ng ng−êi cïng chÝ h−íng cña nhãm Êy ®· bá ®¹i héi ra vÒ vµ thµnh lËp mét tæ chøc ®éc lËp gäi lµ "Ng−êi d©n chñ - x· héi".

T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, çc ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp" (ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n") ®· gi÷ lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan vµ ®· bá ®¹i héi ra vÒ sau khi thÊy ®¹i héi thõa nhËn "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi" lµ tæ chøc duy nhÊt cña ®¶ng ë n−íc ngoµi. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga quyÕt ®Þnh gi¶i t¸n "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" (xem "§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, 1959, tr. 438). –63.

25 "T− t−ëng c«ng nh©n" lµ tê b¸o, c¬ quan ng«n luËn cña "ph¸i kinh tÕ"; xuÊt b¶n tõ th¸ng M−êi 1897 ®Õn th¸ng Ch¹p 1902. Ra ®−îc 16 sè. Hai sè ®Çu in b»ng r«-nª-« ë Pª-tÐc-bua, çc sè 3 - 11 xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi, ë BÐc-lanh; çc sè 12, 13, 14 vµ 15 th× ®−îc in ë V¸c-sa-va; sè cuèi cïng, sè 16, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi. Tê b¸o nµy do C. M. Ta-khta-rÐp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c phô tr¸ch biªn tËp.

Trong bµi "Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga" vµ trong cuèn "Lµm g×?" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 303 - 345 vµ t. 6, t r . 1 - 245) , còng nh− t rong çc bµi ®¨ng trªn b¸o "Tia löa" , Lª-nin ®· phª ph¸n çc quan ®iÓm cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n", coi ®©y lµ mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ ë Nga.

"Sù nghiÖp c«ng nh©n" lµ t¹p chÝ cña "ph¸i kinh tÕ", c¬ quan ng«n luËn ra kh«ng ®Òu kú cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi". XuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ th¸ng T− 1899 ®Õn th¸ng Hai 1902 d−íi sù chñ biªn cña B. N. Cri-tsÐp-xki, P. Ph. Tª-plèp (Xi-bi-ri-¸c), V. P. I-van-sin, vÒ sau do A. X. M¸c-t−-nèp lµm chñ biªn; ra ®−îc 12 sè (9 tËp). Ban biªn tËp t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" lµ trung t©m ë n−íc ngoµi cña "ph¸i kinh tÕ" (ph¸i "Sù nghiÖp c«ng nh©n"). "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· ñng hé khÈu hiÖu "tù do phª ph¸n" chñ nghÜa M¸c cña BÐc-stanh, nã ®øng trªn lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa trong çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ nh÷ng nhiÖm vô tæ chøc cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga, nã phñ nhËn kh¶ n¨ng çch m¹ng cña giai cÊp n«ng d©n vµ v.v.. –65.

Chó thÝch 543

26 Chñ nghÜa BÐc-stanh lµ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ, xuÊt hiÖn ë §øc vµo cuèi thÕ kû XIX vµ ®−îc gäi theo tªn cña mét nh©n vËt d©n chñ - x· héi §øc E. BÐc-stanh. BÐc-stanh lµ ®¹i biÓu c«ng khai cña chñ nghÜa xÐt l¹i trong néi bé phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, chñ nghÜa xÐt l¹i nµy béc lé ®Æc biÖt râ sau khi Ph. ¡ng-ghen mÊt vµo n¨m 1895.

Trong nh÷ng n¨m 1896 - 1898 BÐc-stanh ®· cho ®¨ng trªn t¹p chÝ lý luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") mét lo¹t bµi d−íi ®Çu ®Ò chung "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa x· héi" trong ®ã ®· c«ng khai xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c. Çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc b¾t ®Çu mét cuéc ®Êu tranh chèng BÐc-stanh trªn çc trang b¸o cña m×nh, song Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®· kh«ng cã mét sù chèng tr¶ BÐc-stanh vµ chñ nghÜa BÐc-stanh. Cuéc luËn chiÕn trªn çc trang cña t¹p chÝ "Die Neue Zeit" ®· ®−îc më ®Çu vµo th¸ng B¶y 1898 b»ng bµi b¸o cña G. V. Plª-kha-nèp: "BÐc-stanh vµ chñ nghÜa duy vËt".

N¨m 1899 çc bµi viÕt cña BÐc-stanh ®· ®−îc xuÊt b¶n thµnh s¸ch riªng d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng tiÒn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi". Cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc sù ñng hé cña çnh h÷u trong ®¶ng §øc vµ cña çc phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa trong çc ®¶ng kh¸c thuéc Quèc tÕ II. KhÈu hiÖu cña BÐc-stanh "tù do phª ph¸n" còng ®· ®−îc sù h−ëng øng cña nh÷ng ng−êi "m¸c-xÝt hîp ph¸p" vµ "ph¸i kinh tÕ" ë Nga. C¬ quan kiÓm duyÖt cña Nga ®· cho phÐp in 3 lÇn cuèn s¸ch cña BÐc-stanh, cßn Du-ba-tèp th× ®−a cuèn s¸ch nµy vµo sè çc s¸ch mµ ng−êi ta khuyªn c«ng nh©n cÇn ®äc.

T¹i çc kú ®¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ë Stót-ga (th¸ng M−êi 1898), Han-n«-v¬ (th¸ng M−êi 1899) vµ ë Li-u-bÐc (th¸ng ChÝn 1901) , chñ nghÜa BÐc-stanh ®· bÞ lªn ¸n, song do lËp tr−êng ®iÒu hßa cña ®a sè çc thñ lÜnh, cho nªn ®¶ng kh«ng ®o¹n tuyÖt ®−îc víi BÐc-stanh. Ph¸i BÐc-stanh vÉn tiÕp tôc c«ng khai tuyªn truyÒn çc t− t−ëng xÐt l¹i trªn t¹p chÝ "Sozialistische Monat-shefte" ("NguyÖt san x· héi chñ nghÜa") vµ trong çc tæ chøc ®¶ng. ChØ cã ®¶ng b«n-sª-vÝch, ®øng ®Çu lµ V. I. Lª-nin, ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt vµ triÖt ®Ó chèng l¹i chñ nghÜa BÐc-stanh vµ nh÷ng kÎ ñng hé h¾n. Ngay tõ n¨m 1899, Lª-nin ®· lªn tiÕng chèng bän BÐc-stanh trong bµi "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" vµ trong bµi "C−¬ng lÜnh cña chóng ta"; chñ nghÜa BÐc-stanh ®· bÞ phª ph¸n toµn diÖn trong cuèn s¸ch cña Lª-nin "Lµm g×?" vµ trong çc t¸c phÈm cña Ng−êi "Chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa xÐt l¹i", "Nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn trong phong trµo c«ng

Chó thÝch 544

nh©n ch©u ¢u" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé. M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 207 - 224, 230 - 235; t.6, tr. 1 - 245; Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 17, tr. 15 - 26; t. 20, tr. 62, 65 - 69) vµ v.v.. –65.

27 "Gi¶i phãng" lµ t¹p chÝ hai tuÇn ra mét lÇn, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi tõ ngµy 18 th¸ng S¸u (1 th¸ng B¶y) 1902 ®Õn 5 (18) th¸ng M−êi d−íi sù chñ biªn cña P. B. Xt¬-ru-vª. T¹p chÝ nµy lµ c¬ quan ng«n luËn cña giai cÊp t− s¶n tù do Nga vµ ®· triÖt ®Ó tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng cña chñ nghÜa tù do qu©n chñ - «n hßa. N¨m 1903 t¹p chÝ nµy ®· tËp hîp xung quanh m×nh "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" (®Õn th¸ng Giªng 1904 th× tæ chøc nµy h×nh thµnh). "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" ®· tån t¹i ®Õn th¸ng M−êi 1905. Cïng víi ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng - lËp hiÕn, ph¸i "Gi¶i phãng" ®· t¹o thµnh h¹t nh©n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mét ®¶ng ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng M−êi 1905. §¶ng nµy lµ ®¶ng chñ chèt cña giai cÊp t− s¶n tù do - qu©n chñ ë Nga. –65.

28 "B×nh minh" lµ mét t¹p chÝ chÝnh trÞ - khoa häc m¸c-xÝt; do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" xuÊt b¶n hîp ph¸p trong nh÷ng n¨m 1901 - 1902 ë Stót-ga. TÊt c¶ ra ®−îc 4 sè (3 tËp) t¹p chÝ "B×nh minh": sè 1 – vµo th¸ng T− 1901 (thùc tÕ th× ra ngµy 23 th¸ng Ba theo lÞch míi), sè 2 - 3 xuÊt b¶n vµo th¸ng Ch¹p 1901, sè 4 xuÊt b¶n vµo th¸ng T¸m 1902. NhiÖm vô cña t¹p chÝ nµy ®· ®−îc x¸c ®Þnh trong "Dù th¶o b¶n tuyªn bè cña ban biªn tËp "Tia löa" vµ "B×nh minh"", do V. I. Lª-nin viÕt ë Nga (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.4, tr. 407 - 421). N¨m 1902, trong thêi kú x¶y ra nh÷ng sù bÊt ®ång vµ xung ®ét trong néi bé ban biªn tËp cña "Tia löa" vµ "B×nh minh", Plª-kha-nèp ®· ®Ò ra dù ¸n t¸ch t¹p chÝ nµy ra khái tê b¸o "Tia löa" (nh»m dµnh cho m×nh quyÒn chñ biªn tê t¹p chÝ "B×nh minh"), nh−ng ®Ò nghÞ nµy ®· kh«ng ®−îc chÊp nhËn, vµ 2 c¬ quan ng«n luËn nµy lu«n lu«n cã mét ban biªn tËp chung.

T¹p chÝ "B×nh minh" ®· phª ph¸n chñ nghÜa xÐt l¹i quèc tÕ vµ Nga, b¶o vÖ nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c. T¹p chÝ "B×nh minh" ®· in çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin: "B×nh luËn thêi sù", "Nh÷ng kÎ ¸p bøc çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do", "Çc ngµi "phª ph¸n" trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt" (bèn ch−¬ng ®Çu cña t¸c phÈm "VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ "nh÷ng kÎ phª ph¸n M¸c""), "§iÓm qua t×nh h×nh trong n−íc", "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga", còng nh− çc t¸c phÈm cña

Chó thÝch 545

G. V. Plª-kha-nèp: "Phª ph¸n çc nhµ phª ph¸n ë n−íc ta. Ph. 1. Ngµi P. Xt¬-ru-vª trong vai nhµ phª ph¸n lý luËn cña M¸c vÒ sù ph¸t triÓn x· héi", "Cant chèng l¹i Can-t¬ hay lµ lêi di chóc tinh thÇn cña «ng BÐc-stanh" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. –65.

29 Ph¸i Bun ("Tæng héi c«ng nh©n Do-th¸i ë LÝt-va, Ba-lan vµ Nga") ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1897 t¹i ®¹i héi thµnh lËp cña çc nhãm d©n chñ - x· héi Do-th¸i t¹i Vin-n«; ph¸i Bun tËp hîp chñ yÕu çc phÇn tö nöa v« s¶n gåm nh÷ng thî thñ c«ng Do-th¸i sèng ë çc khu vùc phÝa T©y n−íc Nga. T¹i §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (1898), ph¸i Bun ®· gia nhËp ®¶ng nµy "víi t− çch lµ mét tæ chøc tù trÞ, chØ ®éc lËp trªn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Æc biÖt ®Õn nh÷ng ng−êi v« s¶n Do-th¸i" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 14).

Ph¸i Bun lµ ®¹i biÓu cho chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa ph©n lËp trong phong trµo c«ng nh©n Nga. Th¸ng T− 1901, §¹i héi IV cña ph¸i Bun ®· lªn tiÕng b·i bá çc quan hÖ tæ chøc ®· ®−îc §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga quy ®Þnh. §¹i héi cña ph¸i Bun, trong nghÞ quyÕt cña m×nh, ®· tuyªn bè r»ng ®¹i héi nµy coi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ mét liªn ®oµn cã tÝnh chÊt liªn bang cña çc tæ chøc d©n téc vµ ph¸i Bun n»m trong ®¶ng Êy víi t− çch mét bé phËn liªn bang.

T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, sau khi ®¹i héi ®· b¸c bá yªu s¸ch cña ph¸i Bun ®ßi thõa nhËn m×nh lµ ®¹i diÖn duy nhÊt cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i, th× ph¸i Bun ®· rót ra khái ®¶ng. N¨m 1906, trªn c¬ së nghÞ quyÕt cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng, ph¸i Bun l¹i gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

ë trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ph¸i Bun lu«n lu«n ñng hé çnh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng ("ph¸i kinh tÕ", ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i thñ tiªu), ®Êu tranh chèng ph¸i b«n-sª-vÝch vµ chèng chñ nghÜa b«n-sª-vÝch. §èi chäi l¹i víi yªu s¸ch cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt, ph¸i Bun l¹i ®−a ra yªu s¸ch vÒ tù trÞ v¨n hãa d©n téc. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ, ph¸i Bun ®· gi÷ lËp tr−êng thñ tiªu, tÝch cùc tham gia viÖc thµnh lËp khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt 1914 - 1918, ph¸i Bun ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. N¨m 1917 ph¸i Bun ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi ph¶n çch m¹ng, nã

Chó thÝch 546

®øng vÒ phÝa kÎ thï cña Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i. Trong nh÷ng n¨m cã cuéc can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, ban l·nh ®¹o cña ph¸i Bun ®· hîp nhÊt víi çc lùc l−îng ph¶n çch m¹ng. §ång thêi trong hµng ngò çc ®¶ng viªn b×nh th−êng cña ph¸i Bun ®· thÊy cã sù chuyÓn biÕn muèn céng t¸c víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Th¸ng Ba 1921 ph¸i Bun tù gi¶i thÓ, mét bé phËn ®¶ng viªn cña ph¸i Bun ®· gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga theo nh÷ng nguyªn t¾c chung. –65.

30 "Tæ chøc c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua lµ tæ chøc cña "ph¸i kinh tÕ", xuÊt hiÖn håi mïa hÌ 1900. Mïa thu 1900 "Tæ chøc c«ng nh©n" hîp nhÊt víi "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, lµ tæ chøc ®−îc thõa nhËn lµ Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau th¾ng lîi cña xu h−íng "Tia löa" trong tæ chøc ®¶ng ë Pª-tÐc-bua, mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua chÞu ¶nh h−ëng cña "ph¸i kinh tÕ" ®· t¸ch khái Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vµo håi mïa thu 1902 vµ phôc håi l¹i "Tæ chøc c«ng nh©n" ®éc lËp. Ban chÊp hµnh cña "Tæ chøc c«ng nh©n" ®· gi÷ lËp tr−êng thï ®Þch víi tê "Tia löa" cña Lª-nin vµ kÕ ho¹ch tæ chøc cña "Tia löa" nh»m x©y dùng mét ®¶ng m¸c-xÝt. §èi lËp l¹i víi ®¶ng, Ban chÊp hµnh cña "Tæ chøc c«ng nh©n" ®· tuyªn bè mét çch mÞ d©n r»ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn phong trµo c«ng nh©n vµ ®Ó ®Êu tranh th¾ng lîi lµ sù ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n. Mét sè tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh cña "Tæ chøc c«ng nh©n" vÒ viÖc hä ®· tù ý hµnh ®éng nh©n danh "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. §Çu n¨m 1904, sau §¹i héi II cña ®¶ng, "Tæ chøc c«ng nh©n" th«i kh«ng tån t¹i n÷a, hßa vµo tæ chøc chung cña ®¶ng. –65.

31 Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ho¹t ®éng d−íi sù ¶nh h−ëng cña "ph¸i kinh tÕ" ®øng ®Çu lµ V. P. A-ki-mèp vµ L. P. Ma-khn«-vª-tx¬ (t¹i §¹i héi II lµ Bru-ke), "hai ®ång chÝ nµy ®· chèng l¹i toµn bé ®−êng lèi cña çnh çch m¹ng cña ®¶ng t¹i ®¹i héi vµ ®· hµng chôc lÇn bÞ mäi ng−êi, tõ ®ång chÝ Plª-kha-nèp cho ®Õn ®ång chÝ P«-pèp, quy lµ c¬ héi chñ nghÜa" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 481).

Th¸ng M−êi mét 1902, theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin, héi nghÞ ë P¬-xcèp ®· thµnh lËp Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp

Chó thÝch 547

§¹i héi II cña ®¶ng. Ch¼ng bao l©u sau hÇu nh− tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ñng hé Ban tæ chøc, tá th¸i ®é tÝn nhiÖm Ban tæ chøc vµ ñng hé s¸ng kiÕn cña Ban tæ chøc vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi. Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ ngay tõ ®Çu ®· gi÷ lËp tr−êng thï ®Þch ®èi víi Ban tæ chøc, kh«ng c«ng nhËn Ban tæ chøc cã quyÒn triÖu tËp ®¹i héi; m−u toan ph¸ ho¹i sù tÝn nhiÖm cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®èi víi Ban tæ chøc, dïng nh÷ng bøc th− ch©m biÕm ®Ó chª bai ho¹t ®éng cña nã vµ v.v.. Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ ®· gäi tê "Tia löa" lª-nin-nÝt – tê b¸o ®· ®ãng vai trß chÝnh trong viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc – lµ "mét b¹o chóa cña phong trµo d©n chñ - x· héi" vµ buéc téi nã tiÕn hµnh chÝnh s¸ch chia rÏ. V× Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ gi÷ mét lËp tr−êng râ rµng lµ thï ®Þch víi Ban tæ chøc vµ víi ®¹i héi do Ban tæ chøc ®ã chuÈn bÞ, cho nªn Ban tæ chøc thÊy kh«ng nªn mêi Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ ®Õn dù ®¹i héi. §¹i héi II ®· x¸c nhËn quyÕt ®Þnh nµy, ghi vµo nghÞ quyÕt cña m×nh ®o¹n d−íi ®©y: "V× Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ kh«ng thõa nhËn Ban tæ chøc còng nh− b¶n ®iÒu lÖ mµ trªn c¬ së ®ã ®¹i héi ®· ®−îc triÖu tËp, cho nªn §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cho r»ng Ban tæ chøc hiÓn nhiªn cã quyÒn kh«ng mêi ban chÊp hµnh ®ã tíi dù ®¹i héi" ("§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, 1959, tr. 436). –65.

32 §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp tõ ngµy 17 (30) th¸ng B¶y ®Õn ngµy 10 (23) th¸ng T¸m 1903. 13 phiªn häp ®Çu cña ®¹i héi ®· ®−îc tiÕn hµnh ë Bruy-xen. Sau ®ã, do bÞ c¶nh s¸t truy n·, çc phiªn häp cña ®¹i héi ph¶i chuyÓn sang Lu©n-®«n.

§¹i héi do tê "Tia löa" chuÈn bÞ. Tê b¸o nµy, d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ®· thùc hiÖn mét c«ng t¸c to lín nh»m ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng. Ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ®· th¶o ra vµ tr×nh lªn ®¹i héi th¶o luËn mét tµi liÖu hÕt søc quan träng: dù th¶o c−¬ng lÜnh ®¶ng (dù th¶o nµy ®−îc c«ng bè trªn b¸o "Tia löa", sè 21, ngµy 1 th¸ng S¸u 1902). Mét sè v¨n kiÖn do Lª-nin viÕt cho ®¹i héi: dù th¶o ®iÒu lÖ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, mét sè dù th¶o nghÞ quyÕt, ®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña "Tia löa". Lª-nin còng so¹n th¶o kü l−ìng ch−¬ng tr×nh nghÞ sù vµ thñ tôc lµm viÖc cña ®¹i héi.

Tham dù ®¹i héi cã 43 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt, ®¹i diÖn cho 26 tæ chøc (nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", tæ chøc "Tia löa",

Chó thÝch 548

Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i Bun, "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi", "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" vµ 20 ban chÊp hµnh vµ liªn minh d©n chñ - x· héi Nga). Mét sè ®¹i biÓu cã hai phiÕu, do ®ã con sè phiÕu quyÕt ®Þnh ë ®¹i héi lµ 51. Trong sè çc ®¹i biÓu cña ®¹i héi – ®¹i biÓu cho çc ban chÊp hµnh d©n chñ - x· héi lín nhÊt cña Nga – lµ nh÷ng nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp theo chñ nghÜa Lª-nin: R. X. Dem-li-a-ts¬-ca, A. V. Sèt-man, P. A. Cra-xi-cèp, N. E. Bau-man, A. M. Xt«-pa-ni vµ v.v.. Thµnh phÇn ®¹i héi l¹i kh«ng thuÇn nhÊt. Tham dù ®¹i héi nµy ch¼ng nh÷ng cã ph¸i "Tia löa", mµ cã c¶ nh÷ng ®èi thñ cña nã, vµ nh÷ng phÇn tö kh«ng v÷ng vµng, ng¶ nghiªng.

Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù gåm 20 vÊn ®Ò. T¹i ®¹i héi Lª-nin ®· ®äc b¶n b¸o ço vÒ ®iÒu lÖ ®¶ng vµ ph¸t

biÓu trong cuéc th¶o luËn vÒ ®a sè vÊn ®Ò trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi.

Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña ®¹i héi lµ phª chuÈn c−¬ng lÜnh vµ ®iÒu lÖ ®¶ng vµ bÇu çc c¬ quan l·nh ®¹o trung −¬ng cña ®¶ng. Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi ñng hé Ng−êi ®· triÓn khai t¹i ®¹i héi mét cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng bän c¬ héi chñ nghÜa.

Bän c¬ héi chñ nghÜa ®· ®¶ kÝch hÕt søc kÞch liÖt b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" th¶o ra vµ ®−îc ®em ra th¶o luËn t¹i ®¹i héi; nhÊt lµ luËn ®iÓm vÒ vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng trong phong trµo c«ng nh©n, ®iÓm nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i giµnh lÊy chuyªn chÝnh v« s¶n vµ phÇn c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt. ViÖn vµo c−¬ng lÜnh çc ®¶ng d©n chñ - x· héi T©y ¢u trong ®ã kh«ng nãi ®Õn chuyªn chÝnh v« s¶n, bän c¬ héi chñ nghÜa ®· trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp c«ng kÝch luËn ®iÓm nµy. T¬-rèt-xki ®· gi¶i thÝch theo quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa vÊn ®Ò chuyªn chÝnh v« s¶n, y cho r»ng ®iÒu kiÖn nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Ó thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n lµ viÖc quy ®ång gÇn nh− hoµn toµn ®¶ng víi giai cÊp c«ng nh©n vµ biÕn giai cÊp v« s¶n thµnh ®a sè trong d©n téc. §¹i héi ®· b¸c bá tÊt c¶ çc m−u toan cña bän c¬ héi chñ nghÜa muèn ®−a nh÷ng ®iÓm söa ®æi theo tinh thÇn çc b¶n c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ®¶ng d©n chñ - x· héi T©y ¢u, vµo dù th¶o ®iÒu lÖ do b¸o "Tia löa" ®Ò ra, vµ ®¹i héi còng ®· nhÊt trÝ (víi mét phiÕu tr¾ng) phª chuÈn c−¬ng lÜnh cña ®¶ng trong ®ã cã tr×nh bµy çc nhiÖm vô tr−íc m¾t cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n s¾p tíi (c−¬ng lÜnh tèi thiÓu), còng nh− çc nhiÖm vô nh»m ®−a çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®Õn th¾ng lîi vµ thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n (c−¬ng lÜnh tèi ®a). ViÖc th«ng qua ®−îc c−¬ng lÜnh m¸c-xÝt çch

Chó thÝch 549

m¹ng cña ®¶ng lµ mét th¾ng lîi quan träng cña khuynh h−íng "Tia löa" cña Lª-nin, mét th¾ng lîi ®· ®−îc cñng cè b»ng viÖc ®¹i héi quyÕt ®Þnh thõa nhËn tê "Tia löa" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng.

Trong cuéc th¶o luËn ®iÒu lÖ ®¶ng ®· diÔn ra mét cuéc ®Êu tranh gay g¾t vÒ vÊn ®Ò c«ng thøc diÔn ®¹t tiÕt thø nhÊt trong ®iÒu lÖ. Trong c«ng thøc diÔn ®¹t tiÕt thø nhÊt cña ®iÒu lÖ do Lª-nin ®Ò nghÞ, ®iÒu kiÖn gia nhËp ®¶ng kh«ng nh÷ng bao gåm c¶ sù thõa nhËn c−¬ng lÜnh vµ ñng hé b»ng vËt chÊt ®èi víi ®¶ng, mµ cßn bao gåm sù tham gia trùc tiÕp vµo trong mét tæ chøc ®¶ng. M¸c-tèp ®· ®−a ra ®¹i héi c«ng thøc diÔn ®¹t cña m×nh vÒ tiÕt thø nhÊt, trong ®ã ®· ®Ò nghÞ h¹n chÕ nh÷ng yªu cÇu ®èi víi ®¶ng viªn, ngoµi viÖc thõa nhËn c−¬ng lÜnh vµ ñng hé vËt chÊt ®èi víi ®¶ng, th−êng xuyªn trùc tiÕp gióp ®ì ®¶ng d−íi sù l·nh ®¹o cña mét tæ chøc cña ®¶ng. C«ng thøc cña M¸c-tèp lµm dÔ dµng cho tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö kh«ng v÷ng vµng cã thÓ lät vµo ®¶ng; t¹i ®¹i héi c«ng thøc nµy ch¼ng nh÷ng ®· ®−îc sù ñng hé cña bän ®èi lËp víi b¸o "Tia löa" vµ bän "®Çm lÇy" (ph¸i "gi÷a"), mµ cßn ®−îc sù ñng hé cña çc phÇn tö "Tia löa" "mÒm yÕu" (kh«ng v÷ng vµng) vµ ®· ®−îc ®¹i héi th«ng qua víi mét ®a sè phiÕu kh«ng lín. Sau nµy, khi thay ®æi quyÕt ®Þnh cña §¹i héi II, §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua tiÕt thø nhÊt cña ®iÒu lÖ theo tinh thÇn c«ng thøc cña Lª-nin. XÐt vÒ toµn bé, ®¹i héi ®· phª chuÈn b¶n ®iÒu lÖ do Lª-nin th¶o ra.

§¹i héi còng cßn th«ng qua mét sè nghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc.

T¹i ®¹i héi ®· x¶y ra sù ph©n liÖt gi÷a nh÷ng ng−êi triÖt ®Ó ñng hé ph¸i "Tia löa" – nh÷ng ng−êi theo Lª-nin – víi çi gäi lµ nh÷ng ng−êi "Tia löa" "mÒm yÕu", tøc ph¸i M¸c-tèp. Nh÷ng ng−êi theo khuynh h−íng cña Lª-nin ®· chiÕm ®−îc ®a sè phiÕu trong çc cuéc bÇu cö vµo çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng vµ b¾t ®Çu mang çi tªn gäi b«n-sª-vÝch; cßn ph¸i M¸c-tèp ë vµo ®Þa vÞ thiÓu sè, th× b¾t ®Çu mang çi tªn men-sª-vÝch.

§¹i héi nµy cã mét ý nghÜa to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n ë Nga. Nã ®· chÊm døt t×nh tr¹ng thñ c«ng vµ nhãm tæ trong phong trµo d©n chñ - x· héi vµ thµnh lËp ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n, mét ®¶ng kiÓu míi. §¹i héi ®¸nh dÊu th¾ng lîi cña çc nguyªn t¾c lª-nin-nÝt trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga vµ lµ b−íc ngoÆt trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. Lª-nin viÕt: "Tõ n¨m 1903, chñ nghÜa b«n-sª-vÝch ®· tån t¹i thµnh mét trµo l−u t− t−ëng chÝnh trÞ vµ mét chÝnh ®¶ng

Chó thÝch 550

råi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 7). –67.

33 Trong cuèn s¸ch "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi", ë phÇn "c) Nh÷ng ngµy ®Çu cña ®¹i héi. – Sù viÖc x¶y ra víi Ban tæ chøc", V. I. Lª-nin bµn tØ mØ vÒ néi dung sù viÖc x¶y ra víi Ban tæ chøc (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 230 - 241). –69.

34 §¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®−îc chÝnh phñ Bi-xm¸c ¸p dông ë §øc vµo n¨m 1878 nh»m ®Êu tranh chèng phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo x· héi chñ nghÜa.

§¹o luËt nµy cÊm tÊt c¶ çc tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi, çc tæ chøc quÇn chóng cña c«ng nh©n, s¸ch b¸o c«ng nh©n, çc tµi liÖu x· héi chñ nghÜa th× bÞ tÞch thu; nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi th× bÞ truy n·, trôc xuÊt. Tuy nhiªn, nh÷ng sù khñng bè ®· kh«ng ®¸nh b¹i ®−îc §¶ng d©n chñ - x· héi; ho¹t ®éng cña ®¶ng ®· ®−îc tæ chøc l¹i cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tån t¹i bÊt hîp ph¸p: tê b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, ®· ®−îc xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi, çc ®¹i héi cña ®¶ng vÉn th−êng xuyªn ®−îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn (vµo nh÷ng n¨m 1880, 1883 vµ 1887); t¹i n−íc §øc, trong ®iÒu kiÖn bÊt hîp ph¸p, çc tæ chøc vµ çc nhãm d©n chñ - x· héi ®· ®−îc nhanh chãng kh«i phôc l¹i, ®øng ®Çu lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p. §ång thêi ®¶ng còng sö dông réng r·i nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p ®Ó cñng cè mèi liªn hÖ víi quÇn chóng; ¶nh h−ëng cña ®¶ng kh«ng ngõng ®−îc t¨ng lªn: tõ n¨m 1878 ®Õn n¨m 1890, t¹i çc cuéc bÇu cö vµo quèc héi sè phiÕu bÇu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· t¨ng lªn h¬n ba lÇn.

C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· gióp ®ì rÊt nhiÒu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc. Do søc Ðp cña phong trµo c«ng nh©n réng r·i vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, n¨m 1890, ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®· bÞ b·i bá. –71.

35 §¹i héi II cña ®¶ng ®· bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng Len-gnÝch, Cr¬-gi-gia-nèp-xki, N«-xcèp. Th¸ng M−êi (lÞch míi) 1903 Dem-li-a-ts¬-ca, Cra-xin, Ðt-xen vµ Gu-xa-rèp ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Th¸ng M−êi mét cïng n¨m Êy, Lª-nin ®· ®−îc ®−a vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Gan-pª-rin ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong thêi gian tõ th¸ng B¶y ®Õn th¸ng ChÝn 1904 thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung

Chó thÝch 551

−¬ng ®· cã nh÷ng thay ®æi míi: nh÷ng uû viªn ñng hé Lª-nin nh− Len-gnÝch vµ Ðt-xen th× ®· bÞ b¾t. Nh÷ng uû viªn ®iÒu hßa chñ nghÜa nh− Cr¬-gi-gia-nèp-xki vµ Gu-xa-rèp th× tõ chøc, nh÷ng uû viªn cßn ë l¹i trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− Cra-xin, N«-xcèp vµ Gan-pª-rin, bÊt chÊp nh÷ng sù ph¶n ®èi cña Lª-nin, ®· khai trõ tr¸i phÐp ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng Dem-li-a-ts¬-ca, mét uû viªn thuéc ph¸i ®a sè vµ bæ tuyÓn ba uû viªn míi cã xu h−íng ®iÒu hßa: Li-u-bi-mèp, Çc-pèp vµ §u-br«-vin-xki. Do nh÷ng kÕt qu¶ Êy, ®a sè trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng gåm bän ®iÒu hßa. –79.

36 Lª-nin cã ý nãi ®Õn quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc gi¶i t¸n Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng v× Côc miÒn Nam ®· tiÕn hµnh cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. –79.

37 Dù th¶o "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè" ®· ®−îc V. I. Lª-nin viÕt tr−íc ngµy 20 th¸ng M−êi (2 th¸ng M−êi mét) 1904. Trong bøc th− ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1904 (lÞch míi) cña V. I. Lª-nin vµ N. C. Cróp-xcai-a göi A. A. B«-g®a-nèp, in trong V¨n tËp Lª-nin, t. XV (tr. 232 - 234) nãi: "Th−êng vô dù kiÕn cho c«ng bè mét b¶n tuyªn bè ®¹i thÓ nh− thÕ...". TiÕp theo, trong bøc th− cã chç ®¸nh dÊu ®Ó ®iÒn néi dung b¶n tuyªn bè. Tuy nhiªn, nguyªn b¶n cña chÝnh b¶n tuyªn bè th× kh«ng thÊy cã trong b¶n nh¸p cña bøc th−; n¨m 1940 míi t×m thÊy nguyªn b¶n nµy vµ cïng n¨m Êy ®· ®−îc ®¨ng trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 2. B¶n dù th¶o nµy, cïng víi bøc th− cña Lª-nin vµ Cróp-xcai-a viÕt ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1904, ®· ®−îc göi cho çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ë Nga. –82.

38 ë ®©y cã ý nãi ®Õn b¶n tuyªn bè "Lêi kªu gäi göi toµn thÓ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", do Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga xuÊt b¶n vµo th¸ng M−êi 1904 ®Ó ®¸p l¹i lêi kªu gäi cña Lª-nin "Göi toµn ®¶ng", ®· ®−îc héi nghÞ cña 22 ng−êi th«ng qua (xem tËp nµy, tr. 16 - 26). B¶n tuyªn bè më ®Çu b»ng c©u: "Chóng t«i, "19" ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tá ý hµi lßng víi lêi kªu gäi do 22 ®¶ng viªn ®¶ng ta ®−a ra". Çc t¸c gi¶ b¶n tuyªn bè nµy kÞch liÖt phª ph¸n lËp tr−êng cña Plª-kha-nèp v× sau §¹i héi II nh©n vËt nµy ®· ng¶ vÒ phÝa bän men-sª-vÝch, gäi Plª-kha-nèp lµ mét "chÝnh trÞ gia xu thêi", ®ång thêi còng phª ph¸n lËp tr−êng

Chó thÝch 552

cña tê b¸o "Tia löa" cña bän men-sª-vÝch, lËp tr−êng cña Héi ®ång ®¶ng vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã xu h−íng ®iÒu hßa; çc t¸c gi¶ còng kiªn quyÕt lªn tiÕng t¸n thµnh chuÈn bÞ vµ triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. B¶n tuyªn bè nµy lµ do mét nhãm b«n-sª-vÝch viÕt ra (Ph. V. Len-gnÝch, N. E. Bau-man, E. §. Xta-x«-va, B. M. Knu-ni-an-tx¬ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c), håi Êy nh÷ng ng−êi nµy bÞ giam ë nhµ tï Ta-gan-xcai-a ë M¸t-xc¬-va (xem "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 99 - 106, 306 - 308). –82.

39 Cuèn s¸ch nhá cña V. I. Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"" ®· ph©n tÝch tØ mØ vµ phª ph¸n bøc th− cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch, c«ng bè vµo th¸ng M−êi mét 1904. Trong bøc th− Êy bän men-sª-vÝch ®· ®Ò ra nhiÖm vô chñ yÕu cña phong trµo d©n chñ - x· héi lµ "t¸c ®éng mét çch cã tæ chøc vµo ph¸i ®èi lËp t− s¶n" b»ng çch ®−a ra çc yªu s¸ch cho chÝnh phñ th«ng qua çc nh©n vËt tù do chñ nghÜa t− s¶n vµ ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng. §¸p l¹i cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin, ban biªn tËp ®· c«ng bè bøc th− thø hai göi çc tæ chøc ®¶ng. C¶ hai bøc th− nµy ®Òu cã ghi dßng ch÷ ë bªn trªn: "ChØ dµnh riªng cho ®¶ng viªn". ViÖc ban biªn tËp men-sª-vÝch phæ biÕn bøc th− thø hai chØ trong hµng ngò ph¸i men-sª-vÝch ®· khiÕn cho Lª-nin bæ sung thªm mét ®o¹n vµo cuèn s¸ch nhá cña m×nh, trong khi cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc in xong vµ phæ biÕn trong çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé. §o¹n bæ sung ®· ®−îc in riªng b»ng giÊy mµu vµ d¸n vµo nh÷ng b¶n cña chÝnh tËp s¸ch h·y cßn trong kho cña nhµ xuÊt b¶n b«n-sª-vÝch.

Çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ®Þa ph−¬ng: Pª-tÐc-bua, ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp, ®· tá th¸i ®é rÊt kh«ng t¸n thµnh kÕ ho¹ch "cuéc vËn ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng cña b¸o "Tia löa"". Trong mét b¶n nghÞ quyÕt ®Æc biÖt nãi vÒ kÕ ho¹ch nµy – nghÞ quyÕt nµy do trung t©m tuyªn truyÒn cña ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga – cã ®o¹n nãi: "Chóng t«i cho r»ng ®èi víi mét ®¶ng çch m¹ng ®iÒu kh«ng xøng ®¸ng lµ sî viÖc "g©y sî h·i" cho ph¸i tù do chñ nghÜa: ®¶ng c«ng nh©n ë ®©u còng ph¶i lu«n lu«n tr×nh bµy mét çch râ rµng vµ th¼ng th¾n môc ®Ých cuèi cïng cña m×nh vµ nh÷ng yªu s¸ch tr−íc m¾t, kh«ng ®Õm xØa ®Õn bÊt kú çc kÕ ho¹ch nµo cña ph¸i tù do chñ nghÜa. Trong giê phót nµy liªn minh víi ph¸i tù do chñ nghÜa chØ lµ mét hµnh ®éng ph¶n béi giai cÊp v« s¶n, mét hµnh ®éng thiÓn cËn kh«ng thÓ tha thø ®−îc vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ v× hµnh ®éng nµy ®Çu

Chó thÝch 553

®éc ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n vµ lµm cho çc çn bé ®¶ng kh«ng chó ý vµo nhiÖm vô chÝnh vµ th−êng xuyªn lµ tæ chøc giai cÊp v« s¶n Nga" ("§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi l iÖu", t iÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 195). Cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"" ®· ®−îc xuÊt b¶n vµo n¨m 1904 ë Gi¬-ne-v¬, nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin chuyªn xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng, víi sè l−îng 3 000 b¶n. Cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc phæ biÕn réng r·i trong çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng: trong nh÷ng cuéc b¾t bí vµ lôc so¸t, cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc t×m thÊy ë Xm«-len-xc¬, Ba-tum, Ri-ga, Xa-ra-tèp, Xu-van-ki vµ ë nh÷ng thµnh phè kh¸c.

Cuèn s¸ch nµy lµ nh»m chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi trong lÜnh vùc tæ chøc vµ s¸ch l−îc cña bän men-sª-vÝch vµ chèng nh÷ng hµnh ®éng chia rÏ cña chóng, ®· ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc ®oµn kÕt çc lùc l−îng b«n-sª-vÝch, cho phÐp ng−êi ta nhËn thøc s©u s¾c h¬n n÷a nh÷ng nguyªn t¾c cña s¸ch l−îc lª-nin-nÝt vµ kh«ng bÞ hoang mang tr−íc çc sù kiÖn vÜ ®¹i ngµy 9 (22) th¸ng Giªng. –93.

40 ë ®©y cã ý nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña ®¶ng viªn men-sª-vÝch Xta-r«-ve (A. N. P«-t¬-rª-xèp) "VÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do chñ nghÜa", nghÞ quyÕt nµy ®· ®−îc §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga th«ng qua. NhËn ®Þnh vÒ nghÞ quyÕt nµy, V. I. Lª-nin ®· nªu lªn r»ng nã "kh«ng ®−a ra mét sù ph©n tÝch giai cÊp vÒ chñ nghÜa tù do vµ chñ nghÜa d©n chñ", mµ ®−a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn h÷u danh v« thùc vµ chØ tån t¹i trªn ®Çu l−ìi ®èi víi viÖc tháa thuËn víi ph¸i tù do chñ nghÜa. H·y xem nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n cña V. I. Lª-nin ®èi víi nghÞ quyÕt cña Xta-r«-ve qua çc t¸c phÈm "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 379 - 383), "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" (tËp nµy, tr. 223 - 236). –97.

41 U-gri-um - Buèc-tsª-Ðp lµ h×nh t−îng ch©m biÕm vÒ mét viªn thÞ tr−ëng, h×nh t−îng nµy do M. E. Xan-t−-cèp - Sª-®rin dùng lªn trong t¸c phÈm "LÞch sö cña mét thµnh phè" vµ ®· trë thµnh mét biÓu t−îng chung vÒ nh÷ng tªn ph¶n ®éng, vÒ nh÷ng tªn quan l¹i ngu ®én vµ ®Çu ãc bÞ h¹n chÕ. H×nh t−îng nµy ®· ®−îc xÕp vµo kho tµng nh÷ng ®iÓn h×nh cæ ®iÓn cña v¨n häc thÕ giíi nh− mét trong nh÷ng h×nh t−îng kh¸i qu¸t nghÖ thuËt cao nhÊt vÒ chÕ ®é léng hµnh chuyªn chÕ. –100.

Chó thÝch 554

42 "Thêi míi" lµ tê b¸o ra hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 1868 ®Õn 1917; tê b¸o nµy ®· tõng thuéc vÒ tay nhiÒu nhµ xuÊt b¶n vµ ®· nhiÒu lÇn thay ®æi xu h−íng chÝnh trÞ cña m×nh. Lóc ®Çu, nã cã xu h−íng tù do - «n hßa, tõ n¨m 1876 – sau khi A. X. Xu-v«-rin phô tr¸ch xuÊt b¶n – tê b¸o nµy ®· biÕn thµnh c¬ quan ng«n luËn cña çc giíi quan l¹i - quan liªu vµ quý téc ph¶n ®éng. Tõ n¨m 1905, tê b¸o nµy ®· trë thµnh c¬ quan ng«n luËn cña bän Tr¨m ®en. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai, tê b¸o nµy ®· hoµn toµn ñng hé chÝnh s¸ch ph¶n çch m¹ng cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ ®· ®iªn cuång ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi mét) 1917 ®· bÞ Uû ban qu©n sù - çch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa.

V. I. Lª-nin ®· gäi tê "Thêi míi" lµ kiÓu mÉu vÒ nh÷ng tê b¸o viÕt thuª. – 100.

43 "Ph¸p quyÒn" lµ tuÇn b¸o cña ngµnh t− ph¸p, cã xu h−íng t− s¶n - tù do chñ nghÜa, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ cuèi n¨m 1898 ®Õn n¨m 1917, ng−êi chñ biªn lµ V. M. GhÐt-xen vµ N. I. La-da-rÐp-xki. Tê b¸o nµy chñ yÕu bµn luËn vÒ c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc çc vÊn ®Ò luËt ph¸p. Tõ mïa thu 1904 "Ph¸p quyÒn" còng ®· dµnh çc trang b¸o cña m×nh ®Ó ®¨ng çc bµi chÝnh luËn vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ thùc tÕ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn hîp ph¸p cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng".– 101.

44 Cuéc biÓu t×nh ë R«-xtèp – cã ý nãi ®Õn cuéc b·i c«ng ë R«-xtèp næ ra ngµy 2 (15) th¸ng M−êi mét 1902, më ®Çu b»ng cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ph©n x−ëng nåi h¬i cña X−ëng chÝnh thuéc tuyÕn ®−êng s¾t Vla-®i-çp-ca-d¬. Theo lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ngµy 4 th¸ng M−êi mét 1902 ®· næ ra cuéc b·i c«ng cña tÊt c¶ c«ng nh©n çc c«ng x−ëng ®−êng s¾t, nh÷ng c«ng nh©n nµy ®· ®−a ra cho ban qu¶n trÞ mét sè yªu s¸ch kinh tÕ. Cuéc b·i c«ng nµy ®· nhanh chãng ®−îc sù h−ëng øng cña c«ng nh©n nhµ m¸y s¶n xuÊt cµy "¸c- xai", x−ëng thuèc l¸ A-xm«-lèp vµ cña çc xÝ nghiÖp kh¸c, cña nh©n viªn b−u ®iÖn, nh©n viªn çc cöa hiÖu vµ v.v.. Cuéc b·i c«ng nµy ®· biÕn thµnh tæng b·i c«ng vµ mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ.

ChÝnh quyÒn Nga hoµng ®· bÞ bÊt ngê tr−íc quy m« réng lín nh− thÕ cña phong trµo çch m¹ng. Çc ®¬n vÞ qu©n ®éi cã s½n t¹i chç ®· kh«ng thÓ ng¨n c¶n ®−îc nh÷ng cuéc mÝt-tinh cã tÝnh chÊt quÇn chóng diÔn ra hµng ngµy t¹i khu c«ng nh©n ë ngo¹i « cña thµnh phè R«-xtèp lµ Tª-mÐc-nÝch vµ thu hót ®Õn 30 ngh×n

Chó thÝch 555

c«ng nh©n tham gia. ChØ m·i sau khi qu©n tiÕp viÖn ®Õn, chÝnh quyÒn Nga hoµng míi d¸m tiÕn hµnh ®µn ¸p phong trµo nµy b»ng qu©n sù. Ngµy 11 th¸ng M−êi mét ®· x¶y ra cuéc xung ®ét lín ®Çu tiªn víi lÝnh C«-d¾c, kÕt thóc b»ng vô b¾n giÕt nh÷ng ng−êi c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ. Tin vÒ cuéc b¾n giÕt ®· g©y nªn mét cao trµo çch m¹ng míi vµ lµ mét sù b¸o hiÖu cho çc cuéc b·i c«ng b¾t ®Çu næ ra ë N«-v«-rèt-xi-xc¬ vµ Ti-kh«-rÕt-xcai-a. BÊt chÊp nh÷ng vô khñng bè, çc cuéc mÝt-tinh cña c«ng nh©n ë R«-xtèp vÉn tiÕp tôc næ ra, vµ nh÷ng cuéc xung ®ét víi qu©n ®éi ®· biÕn thµnh nh÷ng trËn chiÕn ®Êu giai cÊp ¸c liÖt. ChØ m·i ®Õn ngµy 26 th¸ng M−êi mét, sau 21 ngµy chiÕn ®Êu gay go, c«ng nh©n míi buéc ph¶i chÊm døt cuéc b·i c«ng v× −u thÕ râ rµng vÒ sè l−îng thuéc vÒ phÝa qu©n ®éi. L·nh ®¹o cuéc b·i c«ng nµy lµ Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thuéc ph¸i "Tia löa"; trong b¶n tuyªn bè "Göi toµn thÓ ®ång bµo" Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n ®· nãi ®Õn cuéc b·i c«ng ë R«-xtèp, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng b−íc tiÕn tíi cao trµo chung cña c«ng nh©n Nga. NhËn ®Þnh vÒ çc sù kiÖn R«-xtèp, V. I. Lª-nin trong bµi "Sù kiÖn míi vµ vÊn ®Ò cò" ®· viÕt nh− sau: "Qua nh÷ng sù kiÖn nh− vËy chóng ta thùc sù ®· tËn m¾t thÊy r»ng cuéc khëi nghÜa vò trang cña toµn d©n chèng chÝnh phñ chuyªn chÕ chÝn muåi kh«ng nh÷ng nh− lµ t− t−ëng ë trong trÝ ãc vµ trong c−¬ng lÜnh cña çc nhµ çch m¹ng, mµ cßn nh− lµ mét b−íc ®i tiÕp theo kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc, cã tÝnh chÊt thùc tiÔn, – tù nhiªn, cña b¶n th©n phong trµo..." (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 7, tr. 76).

Cuéc b·i c«ng ë R«-xtèp lµ mµn ®Çu ®Ò tiÕn tíi cuéc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ ë miÒn Nam n−íc Nga vµo n¨m 1903 vµ lµ mét dÊu hiÖu b¸o tr−íc mét cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt næ ra vµo n¨m 1905. –115.

45 Ba-la-lai-kin lµ nh©n vËt trong t¸c phÈm cña M. E. Xan-t−-cèp - Sª-®rin "Mét bµi ca hoa t×nh hiÖn ®¹i"; ®©y lµ mét kÎ trèng rçng thuéc ph¸i tù do chñ nghÜa, mét tªn phiªu l−u vµ bÞp bîm, ®Æt nh÷ng lîi Ých vô lîi cña m×nh lªn trªn hÕt. Lª-nin gäi T¬-rèt-xki lµ "Ba-la-lai-kin cña ban biªn tËp" cña b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch. –116.

46 ë ®©y cã ý nãi ®Õn sù ho¹t ®éng s«i næi næi bËt cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng trong nöa cuèi n¨m 1904 khi c«ng t−íc P. §. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki lªn lµm bé tr−ëng Bé néi vô sau khi Plª-vª bÞ giÕt.

Chó thÝch 556

Ph¸i tù do chñ nghÜa quý téc vµ t− s¶n lu«n lu«n xem héi ®ång ®Þa ph−¬ng lµ mét lùc l−îng quan träng cña tiÕn bé kinh tÕ vµ v¨n hãa, mét ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh chÝnh trÞ quan träng nh»m tháa m·n nh÷ng yªu s¸ch cña m×nh. Do chÝnh phñ Nga hoµng kh«ng chÊp nhËn bÊt kú mét nh−îng bé nµo, phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®· dÇn dÇn mang tÝnh chÊt "®èi lËp". Song ®©y lµ mét ph¸i ®èi lËp rôt rÌ vµ nhót nh¸t, kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®−îc mét cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, mµ chØ lµ mét ph¸i ®èi lËp ©m m−u ®øng sau l−ng quÇn chóng nh©n d©n ®Ó cÇu xin chÝnh phñ Nga hoµng mét sè nh−îng bé ®Æng thùc hiÖn nh÷ng yªu s¸ch lËp hiÕn rÊt «n hßa vµ kh«ng ®ông ch¹m ®Õn nÒn mãng cña chÕ ®é chuyªn chÕ.

Trong nöa cuèi 1904 phong trµo lËp hiÕn ë n−íc Nga ®· tr¶i qua mét lµn sãng míi. §Ó lµm suy yÕu phong trµo nµy vµ th«ng qua héi ®ång ®Þa ph−¬ng mµ l«i kÐo mét bé phËn cña giíi tù do chñ nghÜa vÒ phÝa chÕ ®é chuyªn chÕ, bé tr−ëng Bé néi vô míi Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· thùc hiÖn mét sè nh−îng bé ®èi víi ph¸i tù do chñ nghÜa ®èi lËp. Mét sè phÇn tö cña ph¸i tù do chñ nghÜa ®· ®−îc th¶ ra khái c¶nh tï ®µy; tê b¸o "§êi sèng míi" – c¬ quan ng«n luËn cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" – ®· ®−îc phÐp xuÊt b¶n; trong vÊn ®Ò kiÓm duyÖt ®· cã mét sù níi tay nhá, vµ v.v.. Viªn bé tr−ëng nµy ®−a ra chñ tr−¬ng cho r»ng çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng ph¶i ®−îc h−ëng quyÒn tù do cµng nhiÒu cµng tèt vµ cã nh÷ng sù uû quyÒn. Tranh thñ sù che chë cña viªn bé tr−ëng nµy, mïa thu 1904 ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®· tiÕn hµnh mét sè ®¹i héi nh»m v¹ch ra c−¬ng lÜnh c¶i çch chÝnh trÞ trong ®ã quy ®Þnh viÖc triÖu tËp mét c¬ quan ®¹i diÖn ®Æc biÖt víi çc quyÒn lËp ph¸p. V. I. Lª-nin gäi sù nh−îng bé ®ã cña chÝnh phñ Nga hoµng ®èi víi phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng lµ trß ch¬i chñ nghÜa lËp hiÕn vµ Ng−êi ®· tiªn ®o¸n r»ng phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng ngµy nay "nhÊt ®Þnh vµ døt kho¸t sÏ trë thµnh mét çi bong bãng xµ phßng nh− tr−íc ®©y, nÕu kh«ng cã lùc l−îng quÇn chóng c«ng nh©n cã kh¶ n¨ng khëi nghÜa vµ s½n sµng khëi nghÜa tham gia" (tËp nµy, tr. 119).

Ngay tõ håi th¸ng Ch¹p 1904 cuéc ve v·n ng¾n cña chÝnh phñ Nga hoµng víi ph¸i tù do chñ nghÜa ®· chÊm døt. Ngµy 14 (27) th¸ng Ch¹p 1904 tê "TruyÒn tin cña chÝnh phñ" ®· c«ng bè dô cña Ni-c«-lai II göi th−îng nghÞ viÖn, mµ V. I. Lª-nin ®· gäi tê dô nµy lµ "çi t¸t vµo mÆt ph¸i tù do chñ nghÜa"; vµ tê "TruyÒn tin cña chÝnh phñ" nµy cßn c«ng bè c¶ th«ng b¸o cña chÝnh phñ chØ thÞ cho çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng "kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn

Chó thÝch 557

®Ò mµ hä kh«ng ®−îc uû quyÒn th¶o luËn", trong ®ã c¶nh ço r»ng cÇn ph¶i kh«ng ngõng tu©n thñ çc ®¹o luËt, trËt tù vµ an ninh vµ ®e däa sÏ ¸p dông tÊt c¶ çc biÖn ph¸p hiÖn cã ®Ó chÊm døt mäi cuéc tô tËp "cã tÝnh chÊt chèng chÝnh phñ". Phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng nhanh chãng suy yÕu vµ ®Õn mïa thu 1905, sau khi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi ®−îc thµnh lËp, phong trµo nµy ®· chÊm døt, kh«ng cßn lµ mét trµo l−u chÝnh trÞ ®éc lËp n÷a. –118.

47 §©y lµ nãi vÒ bµi x· luËn "B−íc ngoÆt lÞch sö" trong sè 6 cña ""Sù nghiÖp c«ng nh©n" khæ nhá" (th¸ng T− 1901), do "ph¸i kinh tÕ" xuÊt b¶n, bµi x· luËn nµy ®· ®−a ra qu¸ sím nh÷ng lêi h« hµo cã tÝnh chÊt phiªu l−u vÒ mét cuéc tÊn c«ng tøc kh¾c vµo "ph¸o ®µi cña chÕ ®é ®éc tµi". T¸c gi¶ bµi b¸o ®· kªu gäi quÇn chóng h−ëng øng çch m¹ng vµ ®Èy nhanh çch m¹ng tiÕn lªn, kªu gäi mäi ng−êi h·y ®øng ngay vµo hµng ngò nh÷ng ®éi qu©n xung kÝch. –119.

48 "§Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh trong néi bé ®¶ng" do V. I. Lª-nin viÕt kh«ng bao l©u sau khi c«ng bè bøc th− thø nhÊt cña ban biªn tËp tê b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch nãi vÒ kÕ ho¹ch cuéc vËn ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ý kiÕn tr¶ lêi bøc th− Êy ë trong cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"". B¶n thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh néi bé ®¶ng ®· ®−îc V. I. Lª-nin ®äc trong çc héi nghÞ cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Nga l−u vong: ngµy 19 th¸ng M−êi mét (2 th¸ng Ch¹p) 1904 ®äc ë Pa-ri, ngµy 23 - 24 th¸ng M−êi mét (6 - 7 th¸ng Ch¹p) ®äc ë Xuy-rÝch vµ ngµy 25 th¸ng M−êi mét (8 th¸ng Ch¹p) còng n¨m ®ã – ®äc ë BÐc-n¬.

Nh÷ng t− t−ëng trong b¶n thuyÕt tr×nh ®· ®−îc thÓ hiÖn vµ ph¸t triÓn trong bµi "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" (xem tËp nµy, tr. 223 - 236). B¶n ghi chÐp cña Lª-nin vÒ nh÷ng ý kiÕn tranh luËn xung quanh b¶n thuyÕt tr×nh nµy, ®· ®−îc c«ng bè trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XVI, tr. 74 - 78. –125.

49 V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, tiÕn hµnh vµo ngµy 29 th¸ng M−êi mét (12 th¸ng Ch¹p) 1904 ®¹i thÓ víi cïng mét thµnh phÇn nh− cuéc héi nghÞ cña "22 ng−êi". Héi nghÞ nµy ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng: tê b¸o "TiÕn lªn" vµ chØ ®Þnh thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o nµy gåm: V. I. Lª-nin, V. V. V«-rèp-xki, M. X. ¤n-min-xki vµ A. V. Lu-na-ts¸c-xki. –127.

Chó thÝch 558

50 §©y lµ nãi vÒ ba héi nghÞ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ®Þa ph−¬ng: héi nghÞ miÒn Nam, héi nghÞ Çp-ca-d¬ vµ héi nghÞ miÒn B¾c.

1) Héi nghÞ khu miÒn Nam (3 ban chÊp hµnh ®¶ng bé: ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Ni-c«-la-Ðp) häp håi th¸ng ChÝn 1904. Héi nghÞ nµy ®· t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ ®Ò nghÞ thµnh lËp Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp ®¹i héi gåm Dem-li-a-ts¬-ca, Li-a-®èp, B«-g®a-nèp. Héi nghÞ ®· uû nhiÖm cho V. I. Lª-nin lËp cho ®ñ Ban tæ chøc.

2) Th¸ng M−êi mét 1904 ë Ti-phlÝt ®· cã cuéc héi nghÞ khu cña Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ (4 ban chÊp hµnh ®¶ng bé: Ba-cu, Ba-tum, Ti-phlÝt vµ I-mª-rª-ti-a - Min-gre-li-a), héi nghÞ nµy còng t¸n thµnh triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng vµ ®· bÇu mét ban th−êng vô phô tr¸ch chuÈn bÞ ®¹i héi.

3) Vµo th¸ng Ch¹p 1904 ®· cã Héi nghÞ khu miÒn B¾c (6 ban chÊp hµnh ®¶ng bé: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Tve, Ri-ga, miÒn B¾c vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt). Héi nghÞ ®· tá râ sù bÊt tÝn nhiÖm víi çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng ®· bÞ bän men-sª-vÝch chiÕm, vµ ®· kiªn quyÕt t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III, ®· tá râ sù ®ång t×nh víi "nhãm tr−íc t¸c gia do ®ång chÝ Lª-nin l·nh ®¹o", ®ång thêi héi nghÞ còng thµnh lËp mét ban th−êng vô ®Æc biÖt ®Ó tiÕn hµnh tæ chøc ®¹i héi. Héi nghÞ miÒn B¾c ®· hoµn thµnh viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, Th−êng vô nµy ®· ®¶m nhËn c«ng t¸c thùc tiÔn trùc tiÕp vÒ chuÈn bÞ vµ triÖu tËp §¹i héi III. Trªn nh÷ng nÐt c¬ b¶n, thµnh phÇn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®· ®−îc V. I. Lª-nin v¹ch ra ë Gi¬-ne-v¬ vµ vÒ sau çc héi nghÞ Êy ®· bÇu thµnh phÇn kÓ trªn. Thµnh phÇn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè gåm cã V. I. Lª-nin, A. A. B«-g®a-nèp, M. M. Ðt-xen, M. N. Li-a-®èp, P. P. Ru-mi-an-txÐp, R. X. Dem-li-a-ts¬-ca, M. M. LÝt-vi-nèp, X. I. Gu-xÐp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c.

Theo ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, çc uû viªn cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®Òu ®Æn nh÷ng cuéc ®i vÒ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé vµ çc nhãm ®Þa ph−¬ng vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng bän men-sª-vÝch vµ bän ®iÒu hßa chñ nghÜa. Tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn" tiÕp tôc truyÒn thèng cña tê "Tia löa" cò cña Lª-nin, ®· ®¶ ph¸ chñ nghÜa c¬ héi cña bän men-sª-vÝch, ®· cæ vò vÒ t− t−ëng vµ ®oµn kÕt quÇn chóng ®¶ng viªn xung quanh khÈu hiÖu cña Lª-nin lµ ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. TuyÖt ®¹i ®a sè çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng ®· ñng hé Th−êng vô vµ çc ban chÊp hµnh cña ph¸i

Chó thÝch 559

®a sè. Th¸ng Ba 1905, trong sè 28 ban chÊp hµnh ®¶ng bé th× cã ®Õn 21 ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®· lªn tiÕng t¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng. Víi c¬ quan ng«n luËn cña m×nh lµ tê "TiÕn lªn", d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin, trong hoµn c¶nh ®Êu tranh hÕt søc ¸c liÖt chèng bän men-sª-vÝch vµ bän ®iÒu hßa chñ nghÜa, Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ®· chuÈn bÞ vµ triÖu tËp §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµo th¸ng T− 1905. –128.

51 Héi nghÞ ë Gi¬-ne-v¬ ngµy 20 th¸ng T¸m (2 th¸ng ChÝn) 1904 lµ do bän men-sª-vÝch triÖu tËp nh»m môc ®Ých ñng hé çi gäi lµ "Tuyªn bè th¸ng B¶y" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ph¸i men-sª-vÝch vµ b«n-sª-vÝch ®Òu ®−îc mêi ®Õn tham dù héi nghÞ nµy. Tuy nhiªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tõ chèi tham gia héi nghÞ, vµ vÞ ®¹i diÖn ph¸i b«n-sª-vÝch ®· rêi héi nghÞ ra vÒ sau khi ®äc lêi tuyªn bè vÒ tÝnh chÊt bÊt hîp lÖ cña héi nghÞ nµy trong viÖc ®¹i diÖn ph¸i ®a sè vµ thiÓu sè ®Ó ®−a ra çc b¶n nghÞ quyÕt. T¹i héi nghÞ nµy, ph¸i men-sª-vÝch buéc ph¶i thõa nhËn r»ng çc ban chÊp hµnh cña ®¶ng ë trong n−íc ®Òu lªn tiÕng chèng l¹i chÝnh s¸ch ®iÒu hßa cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ ®¹i ®a sè çc ban chÊp hµnh ®· hoµn toµn tõ chèi duy tr× mèi quan hÖ víi ban biªn tËp b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch. –129.

52 "TiÕn lªn" lµ tê b¸o b«n-sª-vÝch bÊt hîp ph¸p ra hµng tuÇn, xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ 22 th¸ng Ch¹p 1904 (4 th¸ng Giªng 1905) ®Õn 5 (18) th¸ng N¨m 1905. Ra ®−îc 18 sè; sè l−îng b¶n lµ 7 - 10 ngh×n b¶n. V. I. Lª-nin lµ ng−êi tæ chøc, ng−êi cæ vò vÒ tinh thÇn vµ trùc tiÕp l·nh ®¹o tê b¸o nµy. ChÝnh Ng−êi ®· ®Ò xuÊt tªn gäi cña tê b¸o nµy. Thµnh phÇn ban biªn tËp gåm cã: V. V. V«-rèp-xki, M. X. ¤n-min-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki. N. C. Cróp-xcai-a ®· phô tr¸ch toµn bé c«ng t¸c trao ®æi th− tõ víi çc tæ chøc ®¶ng trong n−íc (víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng) vµ víi çc phãng viªn.

Tê b¸o "TiÕn lªn" ®· ®−îc xuÊt b¶n trong ®iÒu kiÖn cã cuéc ®Êu tranh kÞch liÖt trong néi bé ®¶ng, v× çc thñ lÜnh men-sª-vÝch, sau §¹i héi II, ®· dïng thñ ®o¹n bÞp bîm ®Ó chiÕm lÊy çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng (C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, Héi ®ång ®¶ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng) vµ b¾t ®Çu chia rÏ çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng. Ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch ®· ph¸ ho¹i sù thèng nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n. §øng tr−íc cuéc çch m¹ng ®ang ®Õn gÇn ë n−íc Nga, khi

Chó thÝch 560

mµ ®Æc biÖt cÇn ®oµn kÕt çc lùc l−îng nh»m ®¶m b¶o sù thèng nhÊt chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n, th× mét t×nh h×nh nh− thÕ ë trong ®¶ng lµ kh«ng thÓ dung thø ®−îc. V. I. Lª-nin vµ ph¸i b«n-sª-vÝch ®· ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng chñ nghÜa c¬ héi cña bän men-sª-vÝch vµ chèng ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän ®ã, vµ b¾t ®Çu kªu gäi çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng h·y ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, coi ®©y lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng, ®Ó chÆn tay bän men-sª-vÝch vµ t¹o ra mét ban l·nh ®¹o míi, ®¸p øng ®−îc ý chÝ cña ®¶ng. X¸c ®Þnh néi dung tê b¸o, V. I. Lª-nin viÕt nh− sau: "§−êng lèi cña tê "TiÕn lªn" lµ ®−êng lèi cña tê "Tia löa" cò. V× tê "Tia löa" cò mµ tê "TiÕn lªn" kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng tê "Tia löa" míi (tËp nµy, tr. 291). Lª-nin kh«ng nh÷ng viÕt çc bµi cã tÝnh chÊt chØ ®¹o trªn tê "TiÕn lªn", mµ Ng−êi cßn viÕt mét sè l−îng lín nh÷ng bµi b¸o nhá vµ chØnh lý b¶n tin. Mét sè bµi Lª-nin viÕt cïng víi çc uû viªn kh¸c trong ban biªn tËp (V«-rèp-xki, ¤n-min-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c). Mét phÇn b¶n viÕt tay cßn gi÷ ®−îc cña nhiÒu t¸c gi¶ chøng tá V. I. Lª-nin ®· cã rÊt nhiÒu ý kiÕn söa ®æi vµ bæ sung lín vµo çc bµi ®ã. Sè b¸o nµo sau khi lªn khu«n còng nhÊt ®Þnh ph¶i ®−îc Lª-nin xem l¹i. ThËm chÝ ngay khi Lª-nin hoµn toµn bËn rén c«ng viÖc t¹i §¹i héi III ë Lu©n-®«n, Ng−êi còng vÉn tranh thñ thêi gian ®Ó xem l¹i çc b¶n ®Ëp thö sè 17 cña b¸o "TiÕn lªn". ChØ cã sè 18, cã lÏ ®· ®−îc xuÊt b¶n mµ kh«ng cã sù biªn tËp l¹i cña Lª-nin, v× Ng−êi ®· chuyÓn tõ Lu©n-®«n sang Gi¬-ne-v¬. B¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng h¬n 60 bµi b¸o vµ tiÓu luËn cña V. I. Lª-nin. Trong çc bµi nµy, V. I. Lª-nin ®· v¹ch ra ®−êng lèi s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ çc vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang, chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi vµ chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi phong trµo n«ng d©n, ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do, ®èi víi cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt. Mét vµi sè b¸o nµy, thÝ dô çc sè 4 vµ 5, chuyªn nãi vÒ çc sù kiÖn ngµy 9 (22) th¸ng Giªng 1905 vµ vÒ sù më ®Çu cuéc çch m¹ng ë Nga, th× gÇn nh− hoµn toµn do V. I. Lª-nin so¹n th¶o. Sau khi ra ®êi, tê b¸o "TiÕn lªn" ®· rÊt nhanh chãng tranh thñ ®−îc c¶m t×nh cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng, çc ban chÊp hµnh nµy ®· thõa nhËn tê b¸o ®ã lµ c¬ quan ng«n luËn cña m×nh.

Do thùc hiÖn ®oµn kÕt çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c lª-nin-nÝt, b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¶m b¶o ®−îc viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, mµ c¬ së çc nghÞ quyÕt

Chó thÝch 561

cña ®¹i héi nµy lµ nh÷ng quan ®iÓm do V. I. Lª-nin ®Ò ra vµ luËn chøng trªn çc trang cña tê b¸o Êy. §−êng lèi s¸ch l−îc cña b¸o "TiÕn lªn" ®· trë thµnh ®−êng lèi s¸ch l−îc cña §¹i héi III. B¸o "TiÕn lªn" th−êng xuyªn gi÷ liªn hÖ víi çc tæ chøc ®¶ng ë n−íc Nga. Nã cã mèi liªn hÖ ®Æc biÖt chÆt chÏ víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, ¤-®Ðt-xa, Ba-cu, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé kh¸c, còng nh− víi Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Çc bµi cña V. I. Lª-nin ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn" th−êng ®−îc ®¨ng l¹i trªn çc b¸o ®Þa ph−¬ng cña ph¸i b«n-sª-vÝch, ®−îc in thµnh nh÷ng truyÒn ®¬n riªng hoÆc çc cuèn s¸ch nhá. Bµi viÕt cña Lª-nin "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga" ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 4, ®· ®−îc çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-ca, Xa-ra-tèp vµ Ni-c«-la-Ðp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga in thµnh truyÒn ®¬n riªng, bµi "Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" ("TiÕn lªn", sè 11) th× ®−îc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga in thµnh truyÒn ®¬n. Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· in bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "NÒn chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" ("TiÕn lªn", sè 14) thµnh s¸ch riªng b»ng çc thø tiÕng Gru-di-a, Nga vµ ¸c-mª-ni-a. Trong mét nghÞ quyÕt riªng, §¹i héi III cña ®¶ng ®· nªu râ vai trß xuÊt s¾c cña b¸o "TiÕn lªn" trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa men-sª-vÝch, nh»m kh«i phôc tÝnh ®¶ng; trong viÖc nªu lªn vµ lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc mµ phong trµo çch m¹ng ®Ò ra; trong cuéc ®Êu tranh nh»m triÖu tËp ®¹i héi vµ tuyªn d−¬ng ban biªn tËp cña tê b¸o nµy. Theo quyÕt ®Þnh cña §¹i héi III, b¸o "TiÕn lªn" ®−îc thay b»ng b¸o "Ng−êi v« s¶n" – C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, tê b¸o kÕ tôc trùc tiÕp cña tê b¸o "TiÕn lªn".

B¸o "TiÕn lªn" ®· ®ãng mét vai trß to lín trong cuéc ®Êu tranh cña khuynh h−íng chÝnh trÞ v« s¶n - çch m¹ng chèng khuynh h−íng tiÓu t− s¶n vµ tù do - t− s¶n trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt. –129.

53 Lª-nin cã ý nãi ®Õn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. –130.

54 "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc vµ vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ®· ®−îc Lª-nin viÕt vµo th¸ng Ch¹p 1904 vµ ®−îc ph©n ph¸t ngay cho çc uû viªn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Tµi

Chó thÝch 562

liÖu nµy cña Lª-nin ®· ®−îc lÊy lµm c¬ së cho v¨n kiÖn chÝnh thøc "Th«ng b¸o vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng" ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 8, ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905, do Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ký tªn. –136.

55 "B¸o Phran-pho" ("Frankfurter Zeitung") lµ tê b¸o ra hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng kÎ ho¹t ®éng trong së giao dÞch §øc, xuÊt b¶n t¹i Phran-pho trªn s«ng Manh tõ n¨m 1856 ®Õn n¨m 1943. Tõ n¨m 1949 b¸o nµy l¹i ®−îc t¸i b¶n víi tªn gäi "B¸o toµn Phran-pho" ("Frankfurter Allgemeine Zeitung"); tê b¸o nµy lµ çi loa cña bän t− b¶n ®éc quyÒn T©y ¢u. –140.

56 4 ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng: V. I. Lª-nin, Ph. V. Len-gnÝch, M. M. Ðt-xen vµ R. X. Dem-li-a-ts¬-ca. –149.

57 §¹i héi cña Quèc tÕ II ë Am-xtÐc-®am häp vµo th¸ng T¸m 1904; tham dù ®¹i héi nµy cã 476 ®¹i biÓu. §¹i héi ®· th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: 1) nh÷ng quy t¾c quèc tÕ vÒ s¸ch l−îc x· héi chñ nghÜa; 2) vÒ sù nhÊt trÝ gi÷a çc ®¶ng; 3) vÒ tæng b·i c«ng; 4) vÒ chÝnh s¸ch thuéc ®Þa vµ v.v.. §an vµ Glª-bèp ®−îc ñy nhiÖm so¹n th¶o b¶n b¸o ço cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®äc t¹i ®¹i héi, ®ång thêi cã sù tháa thuËn tr−íc lµ trong b¶n b¸o ço nµy sÏ kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng sù bÊt ®ång trong ®¶ng. Tuy nhiªn, §an ®· vi ph¹m ®iÒu tháa thuËn nµy, vµ b¶n b¸o ço nµy "lµ mét b¶n luËn chiÕn ®Çy dÉy lêi lÏ che ®Ëy vµ toµn bé nhiÔm ®Çy nh÷ng quan ®iÓm cña "ph¸i men-sª-vÝch"" (Lª-nin). Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· quyÕt ®Þnh th¶o mét b¶n ph¶n b¸o ço vµ ph©n ph¸t cho çc ®¹i biÓu ®¹i héi. B¶n b¸o ço nµy ®−îc so¹n d−íi sù chñ biªn cña V. I. Lª-nin vµ ®· ®−îc xuÊt b¶n víi danh nghÜa bµi cña t¸c gi¶ M. Li-®in (M. Li-a-®èp) d−íi ®Çu ®Ò "Çc tµi liÖu lµm s¸ng tá cuéc khñng ho¶ng trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". PhÇn lín b¶n b¸o ço nµy lµ do V. I. Lª-nin viÕt.

Do Lª-nin kh«ng thÓ ®Ých th©n tham dù ®¹i héi ®−îc, cho nªn Ng−êi ®· chuyÓn l¹i quyÒn h¹n cña m×nh cho M. N. Li-a-®èp vµ P. A. Cra-xi-cèp lµm ®¹i biÓu cña bé phËn b«n-sª-vÝch cña ®¶ng. Bän men-sª-vÝch, ®øng ®Çu lµ Plª-kha-nèp, ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi sù tham dù cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch t¹i ®¹i héi, chóng chøng minh r»ng chñ nghÜa b«n-sª-vÝch kh«ng ph¶i lµ mét trµo l−u ®Æc biÖt vµ kh«ng cã quyÒn ®éc lËp cö ®¹i biÓu cña m×nh. Lª-nin ®· khiÕu n¹i lªn ®oµn chñ tÞch §¹i héi quèc tÕ; nh÷ng uû viªn sau ®©y trong ®oµn chñ tÞch ®· t¸n thµnh ®−a nh÷ng ng−êi

Chó thÝch 563

b«n-sª-vÝch vµo ®oµn ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga: Cau-xky, Bª-ben, Lóc-x¨m-bua vµ ¸t-le. Do ®ã, ph¸i men-sª-vÝch ®· buéc ph¶i ®−a Li-a-®èp vµ Cra-xi-cèp vµo ®oµn ®¹i biÓu Nga.

Sau ®¹i héi nµy, Héi ®ång ®¶ng toan kÕt téi Lª-nin ®· vi ph¹m kû luËt ®¶ng vµ ®Ò nghÞ Lª-nin ®Õn Héi ®ång ®¶ng ®Ó gi¶i thÝch, nh−ng trong bøc th− göi th− ký cña Héi ®ång ®¶ng lµ M¸c-tèp, Lª-nin ®· tuyªn bè r»ng "sau khi ®oµn chñ tÞch §¹i héi quèc tÕ ®· chÊp nhËn viÖc t«i chuyÓn giao uû nhiÖm th− cña t«i, t«i kh«ng cã nghÜa vô ph¶i b¸o ço tr−íc bÊt kú Héi ®ång nµo" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 377 - 378).

MÆc dï ®· cã ®−îc mét b−íc tiÕn bé nµo ®ã, song çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi nµy, xÐt vÒ toµn bé, ®Òu mang tÝnh chÊt nöa vêi vµ lµ b−íc nh−îng bé h¬n n÷a ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi. §¹i héi kh«ng ®Æt vÊn ®Ò ph¸t triÓn cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng thµnh khëi nghÜa vò trang, kh«ng chèng l¹i bän c¬ héi chñ nghÜa h÷u khuynh lµ bän bªnh vùc chÝnh s¸ch thuéc ®Þa cña çc n−íc ®Õ quèc. Tuy trªn ®Çu l−ìi cã lªn ¸n chñ nghÜa xÐt l¹i, nh−ng trong nghÞ quyÕt cña m×nh ®¹i héi ®· kh«ng tuyªn bè c¾t ®øt víi chñ nghÜa xÐt l¹i, kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn vÊn ®Ò çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh v« s¶n. Së dÜ cã t×nh h×nh ®ã lµ v× bän thñ lÜnh cña Quèc tÕ II ®· ®øng trªn quan ®iÓm nh÷ng gi¸o ®iÒu cã s½n mµ xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña phong trµo çch m¹ng, hoµi nghi kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. –149.

58 Ngµy 15 (28) th¸ng B¶y 1904, theo b¶n ¸n cña tæ chøc chiÕn ®Êu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, Xa-d«-nèp – mét ®¶ng viªn cña ®¶ng nµy – ®· giÕt chÕt bé tr−ëng Bé néi vô V. C. phon Plª-vª. Nguyªn nh©n vô ¸m s¸t nµy lµ sù bÊt b×nh s©u s¾c tr−íc chÝnh s¸ch khñng bè th¼ng tay mµ d−íi thêi Plª-vª ®· ®¹t ®Õn cùc ®iÓm. Khi ®¸nh gi¸ hµnh ®éng khñng bè ç nh©n nµy, V. I. Lª-nin ®· dÌ tr−íc mäi ng−êi h·y tr¸nh çc ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh kiÓu thuÇn tuý trÝ thøc nµy vµ chØ râ r»ng "phong trµo quÇn chóng trong x· héi t− b¶n chØ cã thÓ lµ phong trµo c«ng nh©n mang tÝnh giai cÊp". –161.

59 "§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" lµ mét ®¶ng tiÓu t− s¶n ë Nga; xuÊt hiÖn vµo cuèi n¨m 1901 - ®Çu n¨m 1902 do hîp nhÊt çc tiÓu tæ vµ çc nhãm d©n tuý kh¸c nhau ("Liªn minh nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", "§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" vµ nh÷ng nhãm kh¸c). Nh÷ng c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña

Chó thÝch 564

®¶ng nµy lµ tê b¸o "N−íc Nga çch m¹ng" (1900 - 1905) vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin Çch m¹ng Nga" (1901 - 1905). Nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ mét sù pha trén mét çch chiÕt trung çc t− t−ëng d©n tuý vµ t− t−ëng cña chñ nghÜa xÐt l¹i; theo çch nãi cña Lª-nin, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®Þnh dïng "nh÷ng m¶nh v¸ "phª ph¸n" hîp thêi trang c¬ héi chñ nghÜa ®èi víi chñ nghÜa M¸c" ®Ó v¸ vÝu "nh÷ng chç r¸ch cña chñ nghÜa d©n tuý" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 11, tr. 285). Bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng nhËn thÊy nh÷ng sù kh¸c biÖt giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, xãa nhßa sù ph©n hãa giai cÊp vµ nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé giai cÊp n«ng d©n, phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong çch m¹ng. S¸ch l−îc khñng bè ç nh©n, mµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vÉn tuyªn truyÒn nh− ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh c¬ b¶n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, ®· g©y nªn mét t¸c h¹i lín cho phong trµo çch m¹ng, g©y khã kh¨n cho sù nghiÖp tæ chøc quÇn chóng ®Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng.

C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cã quy ®Þnh nhiÖm vô thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ chuyÓn ruéng ®Êt cho çc c«ng x· sö dông theo nguyªn t¾c b×nh qu©n, còng nh− quy ®Þnh nhiÖm vô ph¸t triÓn mäi h×nh thøc hîp t¸c x·. Trong c−¬ng lÜnh nµy – c−¬ng lÜnh mµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng toan ®−a ra nh− lµ c−¬ng lÜnh "x· héi hãa ruéng ®Êt" – kh«ng cã chót g× lµ x· héi chñ nghÜa c¶, bëi v× nh− Lª-nin chØ râ, nÕu chØ thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt th× kh«ng thÓ thñ tiªu ®−îc ¸ch thèng trÞ cña t− b¶n vµ kh«ng xãa bá ®−îc c¶nh bÇn cïng cña quÇn chóng. Néi dung thiÕt thùc, cã tÝnh chÊt tiÕn bé lÞch sö cña c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ viÖc ®Êu tranh nh»m thñ tiªu chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ; trªn ph−¬ng diÖn kh¸ch quan, yªu s¸ch nµy thÓ hiÖn lîi Ých vµ nguyÖn väng cña giai cÊp n«ng d©n trong thêi kú çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n.

§¶ng b«n-sª-vÝch ®· v¹ch trÇn çc m−u toan cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®Þnh ngôy trang thµnh nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh ngoan c−êng chèng bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng nh»m tranh thñ ¶nh h−ëng trong n«ng d©n, ®· v¹ch trÇn t¸c h¹i cña çi s¸ch l−îc khñng bè ç nh©n cña hä ®èi víi phong trµo c«ng nh©n. §ång thêi, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· thùc hiÖn nh÷ng sù tháa thuËn t¹m thêi víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh phñ Nga hoµng.

Chó thÝch 565

TÝnh chÊt kh«ng ®ång nhÊt vÒ mÆt giai cÊp cña n«ng d©n ®· quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt kh«ng v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ vµ vÒ t− t−ëng vµ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng manh món vÒ tæ chøc trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, còng nh− dÉn ®Õn nh÷ng sù dao ®éng th−êng xuyªn cña hä gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do vµ giai cÊp v« s¶n. Ngay tõ trong nh÷ng n¨m çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, tõ trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· t¸ch ra çnh h÷u, thµnh lËp ra "§¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa - nh©n d©n" hîp ph¸p mµ xÐt vÒ quan ®iÓm cña nã th× cã quan hÖ gÇn gòi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®ång thêi còng t¸ch ra çnh t¶ t¹o thµnh liªn minh mang tÝnh chÊt nöa v« chÝnh phñ cña "bän theo chñ nghÜa tèi ®a". Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin hoµnh hµnh, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· tr¶i qua mét thêi kú suy sôp hoµn toµn vÒ ph−¬ng diÖn t− t−ëng vµ vÒ tæ chøc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®a sè ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· ®øng trªn lËp tr−êng x· héi - s«-vanh.

Sau khi Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 thµnh c«ng, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· cïng víi bän men-sª-vÝch vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn t¹o thµnh chç dùa chÝnh cña ChÝnh phñ l©m thêi ph¶n çch m¹ng cña bän t− s¶n - ®Þa chñ, cßn bän thñ lÜnh cña ®¶ng nµy (Kª-ren-xki, ¸p-kxen-chi-Ðp, TsÐc-nèp) ®· tham gia chÝnh phñ Êy. Vµo cuèi th¸ng M−êi mét 1917, çnh t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· lËp ra ®¶ng ®éc lËp cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng çnh t¶. §Ó gi÷ ¶nh h−ëng cña m×nh trong quÇn chóng n«ng d©n, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng çnh t¶ trªn h×nh thøc th× thõa nhËn ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ tháa thuËn víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng ch¼ng bao l©u sau chóng ®· ®i vµo con ®−êng ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Trong nh÷ng n¨m cã cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cã tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng, ®· tÝch cùc ñng hé bän can thiÖp vµ bän t−íng b¹ch vÖ, ®· tham gia nh÷ng vô ©m m−u ph¶n çch m¹ng, ®· tæ chøc çc ho¹t ®éng khñng bè chèng çc nhµ ho¹t ®éng cña nhµ n−íc X«-viÕt vµ cña §¶ng céng s¶n. Sau khi néi chiÕn kÕt thóc, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë trong n−íc còng nh− ë trong hµng ngò bän b¹ch vÖ l−u vong vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng thï ®Þch chèng nhµ n−íc X«-viÕt. –163.

60 "§êi sèng chóng ta" lµ tê b¸o ra hµng ngµy, gÇn gòi víi çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; ®· xuÊt b¶n – cã nh÷ng thêi kú gi¸n

Chó thÝch 566

®o¹n – tõ ngµy 6 (19) th¸ng M−êi mét 1904 ®Õn ngµy 11 (24) th¸ng B¶y 1906 ë Pª-tÐc-bua. –164.

61 V. I. Lª-nin gäi mét çch mØa mai lµ ®¹i héi "bÝ mËt", ®¹i héi cña çc chñ tÞch çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ cña nh÷ng nh©n vËt ho¹t ®éng kh¸c cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng; ®¹i héi nµy ®−îc Ên ®Þnh häp vµo ngµy 6 thµng M−êi mét 1904 ë Pª-tÐc-bua. §Ó ve v·n ph¸i tù do, tªn bé tr−ëng Bé néi vô, c«ng t−íc Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· tá th¸i ®é ®ång t×nh víi viÖc triÖu tËp ®¹i héi nµy vµ thËm chÝ ®Ých th©n ch¹y chät xin Nga hoµng cho phÐp triÖu tËp ®¹i héi nµy. Tuy nhiªn, 5 ngµy tr−íc lóc khai m¹c ®¹i héi, khi çc ®¹i biÓu ®· tÒ tùu th× cã th«ng b¸o r»ng chÝnh phñ Nga hoµng ®Þnh ho·n ®¹i héi l¹i 1 n¨m. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ngá ý víi ph¸i tù do r»ng y sÏ ra lÖnh cho c¶nh s¸t "lµm ng¬" nÕu nh− nh÷ng nh©n vËt héi ®ång ®Þa ph−¬ng sÏ "täa ®µm quanh chÐn trµ t¹i çc t− thÊt", ®©y lµ mét sù cho phÐp, mét çch kh«ng chÝnh thøc, më ®¹i héi. §¹i héi nµy ®· ®−îc tiÕn hµnh vµo nh÷ng ngµy 6 - 9 th¸ng M−êi mét 1904. –165.

62 Khi nãi ®Õn "mét lo¹t nh÷ng cuéc biÓu t×nh cã tÝnh chÊt quÇn chóng ë miÒn Nam", Lª-nin cã ý nãi vÒ nh÷ng cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng ë miÒn Nam n−íc Nga vµo n¨m 1903 lan ra kh¾p vïng Da-çp-ca-d¬ (Ba-cu, Ti-phlÝt, Ba-tum, Tsi-a-tu-r−, tuyÕn ®−êng s¾t Da-çp-ca-d¬) vµ nh÷ng thµnh phè lín nhÊt ë U-cra-i-na (¤-®Ðt-xa, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ni-c«-la-Ðp vµ nh÷ng thµnh phè kh¸c). Sè ng−êi tham gia çc cuéc b·i c«ng nµy lªn ®Õn h¬n 200 ngh×n c«ng nh©n. Nh÷ng cuéc b·i c«ng ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. –167.

63 Bªn c¹nh tu viÖn VÐt-min-xt¬ ë Lu©n-®«n lµ trô së cña quèc héi Anh. –174.

6 4 Bµi b¸o "§· ®Õn lóc kÕt thóc" lµ do V. I. Lª-nin viÕt cïng víi V. V. V«-rèp-xki. PhÇn ®Çu cña bµi – bao gåm c¶ çc tµi liÖu tin tøc cña mét c«ng nh©n, uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua – do V. V. V«-rèp-xki viÕt; ®o¹n tiÕp theo - tõ dßng ch÷ "Hµnh vi ph¸ ho¹i tæ chøc cña ph¸i thiÓu sè Pª-tÐc-bua..." cho ®Õn hÕt, lµ do V. I. Lª-nin viÕt. Lóc ®Çu bµi b¸o nµy mang tªn gäi kh¸c, do V«-rèp-xki ®Æt ra: "T¹i sao cuéc biÓu t×nh ë Pª-tÐc-bua l¹i kh«ng thµnh?". Trªn b¸o "TiÕn lªn" bµi nµy ®−îc ®¨ng víi nhan

Chó thÝch 567

®Ò "§· ®Õn lóc kÕt thóc", ban biªn tËp lÊy ®Çu ®Ò nµy trong ®o¹n cuèi cña b¶n tin ®−îc trÝch dÉn, göi tõ Pª-tÐc-bua ®Õn. –178.

65 Çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ miÒn B¾c ®· ®−îc c«ng bè trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 2, ngµy 14 (1) th¸ng Giªng 1905, trong môc "Sinh ho¹t ®¶ng".

Çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ miÒn Nam ®· ®−îc in lÇn ®Çu vµo n¨m 1930 trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, tr. 217 - 219; trong tËp XV nµy – tr. 249 - 253 – cßn in c¶ çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Çp-ca-d¬. –184.

66 Håi ®Çu th¸ng Giªng 1904 t¹i mét cuéc héi nghÞ riªng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch c− tró t¹i Gi¬-ne-v¬, ng−êi ta ®· n¶y ra ý ®Þnh lËp "Th− viÖn vµ côc l−u tr÷ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". Còng vµo thêi gian Êy ng−êi ta thµnh lËp "nhãm nh÷ng ng−êi chñ x−íng", gåm cã: V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch, P. N. Lª-pª-sin-xki, V. V. V«-rèp-xki, M. X. ¤n-min-xki, M. N. Li-a-®èp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c.

Nhãm nµy b¾t tay ngay vµo c«ng t¸c thu thËp s¸ch vµ tiÒn quyªn gãp. V. I. Lª-nin t¸n thµnh s¸ng kiÕn nµy vµ tuyªn bè r»ng b¶n th©n Ng−êi cïng víi Na-®ª-gi¬-®a C«n-xtan-ti-nèp-na sÏ rót trong th− viÖn t− cña m×nh tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ rót ra ®−îc ®Ó ®ãng gãp cho th− viÖn ®ang thµnh lËp, vµ Ng−êi coi c«ng t¸c nµy lµ rÊt bæ Ých vµ cÇn ®−îc triÓn khai mét çch réng h¬n n÷a. B»ng çch Êy ng−êi ta ®· ®Æt nÒn mãng cho th− viÖn vµ côc l−u tr÷ trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Ngµy 28 th¸ng Giªng 1904 nhãm chñ x−íng ®· c«ng bè mét b¶n hiÖu triÖu ®Æc biÖt víi nhan ®Ò "Göi tÊt c¶", kªu gäi sù trî lùc vµ gióp ®ì viÖc x©y dùng th− viÖn cña ®¶ng. Lêi kªu gäi nµy ®· ®−îc phæ biÕn réng r·i trong tÊt c¶ çc khu kiÒu d©n Nga ë n−íc ngoµi. Ngoµi ra nhãm chñ x−íng cßn viÕt rÊt nhiÒu th− tõ göi tÊt c¶ çc tæ chøc vµ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa cña Nga còng nh− cña n−íc ngoµi ®Ò nghÞ hä göi tµi liÖu, b¸o, t¹p chÝ vµ çc b¸o cì nhá.

Ch¼ng bao l©u sau, th− viÖn b¾t ®Çu nhËn ®−îc s¸ch, b¸o, t¹p chÝ vµ nh÷ng tµi liÖu kh¸c. Mét sè nhµ xuÊt b¶n, ch¼ng h¹n nh− Nhµ xuÊt b¶n "Lîi Ých x· héi" ®ãng trô së ë Pª-tÐc-bua, ®· göi ®Õn h¬n 300 tªn s¸ch, bao gåm hÇu hÕt çc Ên phÈm cña Nhµ xuÊt b¶n nµy. Çc nhµ xuÊt b¶n kh¸c còng lµm nh− vËy. Th− viÖn ®· nhËn ®−îc b¸o chÝ in b»ng 16 thø tiÕng: tiÕng Anh, A-rËp,

Chó thÝch 568

Thæ-nhÜ-kú, ¸c-mª-ni-a, Bun-ga-ri, Do-th¸i, L¸t-vi-a, LÝt-va, U-cra-i-na, §øc, Ba-lan, Nga, Xla-v¬, tiÕng Ph¸p, tiÕng TiÖp, tiÕng Thôy-®iÓn vµ b»ng tiÕng NhËt. B»ng tÊt c¶ çc thø tiÕng Êy, th− viÖn nµy ®· nhËn ®−îc 118 xuÊt b¶n phÈm mµ trong ®ã, ®¹i ®a sè lµ nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ra hµng ngµy. TÝnh ®Õn th¸ng ChÝn 1904, th− viÖn nµy ®· cã ®Õn 3 759 cuèn s¸ch, thu thËp hÇu nh− tÊt c¶ nh÷ng xuÊt b¶n phÈm bÊt hîp ph¸p xuÊt b¶n vµo çc thêi gian tr−íc, vµ rÊt nhiÒu tµi liÖu l−u tr÷. Ngay sau khi thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, nhãm chñ x−íng ®· ®Ò nghÞ V. I. Lª-nin chuyÓn tµi s¶n vµ c«ng t¸c l·nh ®¹o th− viÖn cho Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. V. I. Lª-nin ®· ñng hé ®Ò nghÞ nµy vµ ®· thay mÆt cho "nhãm chñ x−íng" ®Ých th©n viÕt dù th¶o b¶n tuyªn bè. Trong phiªn häp ngay sau ®ã cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, çc thµnh viªn cña "nhãm chñ x−íng" cò ®· ®−îc phª chuÈn lµ uû ban gi¸m s¸t cña "Th− viÖn vµ Côc l−u tr÷ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". B¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña uû ban nµy ®· ®−îc tr×nh bµy tr−íc §¹i héi III cña ®¶ng (xem cuèn "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 533 - 537). Th− viÖn nµy tån t¹i ®−îc 13 n¨m, cho ®Õn tËn Çch m¹ng th¸ng Hai 1917. HiÖn nay çc kho s¸ch cña th− viÖn vµ cña côc l−u tr÷ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc l−u tr÷ ë ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin. –185.

67 T¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn l−u ®−îc b¶n th¶o cña Lª-nin vÒ çc tµi liÖu chuÈn bÞ cho bµi nµy: mét sè b¶n ®Ò c−¬ng d−íi ®Çu ®Ò "H¶i c¶ng L÷-thuËn ®Çu hµng (thÊt thñ)" ®−îc in trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. V, 1929, tr. 57 - 59; nhiÒu ®o¹n trÝch trong çc b¸o chÝ ngo¹i quèc vµ b¸o chÝ Nga ®· ®−îc in trong çc V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XVI, 1931, tr. 37 - 42 vµ t. XXVI, 1934, tr. 242 - 251. –186.

68 ë ®©y cã ý nãi ®Õn tê b¸o t− s¶n BØ "L'IndÐpendance Belge"; sè ra ngµy 4 th¸ng Giªng 1904 cña b¸o nµy ®· ®¨ng bµi x· luËn "Port Arthur" mµ Lª-nin ®· trÝch dÉn (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XVI, 1931, tr. 37). –186.

69 "The Times" ("Thêi b¸o") lµ tê b¸o ra hµng ngµy, thµnh lËp vµo n¨m 1785 ë Lu©n-®«n; lµ mét trong nh÷ng tê b¸o b¶o thñ lín cña giai cÊp t− s¶n Anh. –191.

Chó thÝch 569

70 "N−íc Nga çch m¹ng" lµ tê b¸o bÊt hîp ph¸p cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng; xuÊt b¶n tõ cuèi n¨m 1900 ë Nga, do "Liªn minh nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" xuÊt b¶n (sè 1 – ghi lµ n¨m 1900 – thùc tÕ ®· ®−îc xuÊt b¶n vµo th¸ng Giªng 1901). Tõ th¸ng Giªng 1902 ®Õn th¸ng Ch¹p 1905 ®· xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi (Gi¬-ne-v¬) víi t− çch c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. –193.

71 ChÕ ®é mËu dÞch tù do lµ mét khuynh h−íng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña giai cÊp t− s¶n ®ßi tù do mËu dÞch vµ nhµ n−íc kh«ng ®−îc can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh doanh t− nh©n. ChÕ ®é mËu dÞch tù do xuÊt hiÖn ë Anh vµo nöa cuèi thÕ kû XVIII, vµo thêi kú çch m¹ng c«ng nghiÖp; chÕ ®é mËu dÞch tù do ph¶n ¸nh sù quan t©m cña giai cÊp t− s¶n c«ng nghiÖp trong viÖc hñy bá çc biÓu thuÕ nhËp khÈu cao vÒ bét m× vµ nguyªn liÖu, trong viÖc më réng ngo¹i th−¬ng vµ sö dông mËu dÞch tù do ®Ó chÌn Ðp çc ®èi thñ c¹nh tranh yÕu h¬n ra khái çc thÞ tr−êng thÕ giíi. Vµo nh÷ng n¨m 30 - 40 thÕ kû XIX thµnh tr× cña chÕ ®é mËu dÞch tù do ë Anh lµ çc nhµ kinh doanh c«ng nghiÖp cña thµnh phè Man-se-xt¬. V× vËy ng−êi ta cßn gäi ph¸i mËu dÞch tù do lµ "ph¸i Man-se-xt¬".

Çc t¸c phÈm cña A. XmÝt vµ §. Ri-çc-®« lµ c¬ së lý luËn cña chÕ ®é mËu dÞch tù do.

ë Nga çc quan ®iÓm mËu dÞch tù do ®· ®−îc truyÒn b¸ chñ yÕu trong bé phËn nh÷ng tªn ®Þa chñ nµo quan t©m ®Õn viÖc tù do tiªu thô bét m× trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

Thùc chÊt giai cÊp cña chÕ ®é mËu dÞch tù do ®· ®−îc C. M¸c v¹ch trÇn trong bµi "DiÔn v¨n vÒ mËu dÞch tù do" (1848) vµ trong nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. Tuy kh«ng phñ nhËn tÝnh chÊt tiÕn bé cña yªu s¸ch tù do mËu dÞch – v× tù do mËu dÞch thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n vµ lµm gay g¾t thªm m©u thuÉn giai cÊp – nh−ng M¸c chØ râ r»ng giai cÊp t− s¶n lîi dông khÈu hiÖu tù do mËu dÞch nh»m nh÷ng môc ®Ých mÞ d©n mang tÝnh chÊt x· héi vµ lõa bÞp quÇn chóng nh©n d©n, dïng khÈu hiÖu Êy ®Ó che ®Ëy ý muèn bãc lét giai cÊp v« s¶n mét çch kh«ng h¹n chÕ, bµnh tr−íng thuéc ®Þa vµ n« dÞch kinh tÕ nh÷ng n−íc kÐm ph¸t triÓn.

VÒ nh÷ng nhËn ®Þnh ®èi víi chÕ ®é mËu dÞch tù do, h·y xem trong t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin "Bµn vÒ ®Æc ®iÓm cña chñ nghÜa l·ng m¹n kinh tÕ. Xi-xm«n-®i vµ m«n ®å cña «ng ë n−íc ta" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t . 2, tr. 303 - 319).

Chó thÝch 570

ChÕ ®é thuÕ quan b¶o hé lµ hÖ thèng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ nh»m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa hay n«ng nghiÖp cña mét n−íc nµo ®ã vµ b¶o vÖ çc ngµnh kinh tÕ Êy chèng l¹i sù c¹nh tranh cña n−íc ngoµi. Trong sè nh÷ng biÖn ph¸p Êy, nh÷ng biÖn ph¸p quan träng nhÊt lµ: ®¸nh thuÕ nÆng vµo çc hµng hãa n−íc ngoµi nh»m môc ®Ých gi¶m viÖc nhËp çc hµng ®ã, h¹n chÕ sè l−îng hµng nhËp khÈu, cÊm ®æi tiÒn, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu çc hµng hãa n−íc m×nh b»ng çch h¹ thÊp thuÕ xuÊt khÈu, trî cÊp tiÒn cho mét sè nhµ t− b¶n vµ v.v..

ChÕ ®é thuÕ quan b¶o hé xuÊt hiÖn trong thêi kú tÝch lòy nguyªn thñy ë Anh vµ ®−îc phæ biÕn réng r·i trong thêi kú chñ nghÜa t− b¶n c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt trong thêi kú chñ nghÜa ®Õ quèc. Trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa ®Õ quèc, môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ quan b¶o hé lµ ®¶m b¶o cho çc tæ chøc ®éc quyÒn t− b¶n chñ nghÜa b¸n ®−îc hµng hãa trªn thÞ tr−êng trong n−íc theo gi¸ cao vµ ®¶m b¶o cho chóng thu ®−îc lîi nhuËn siªu ng¹ch b»ng çch bãc lét quÇn chóng nh©n d©n. –193.

72 Bøc th− cña c«ng t−íc P. N. T¬-ru-bª-tx¬-c«i, thñ lÜnh quý téc tØnh M¸t-xc¬-va, göi cho bé tr−ëng Bé néi vô Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· ®−îc viÕt ngµy 15 (28) th¸ng Ch¹p 1904 vµ ®¨ng trong sè 62 cña t¹p chÝ "Gi¶i phãng", sè ra ngµy 18 (31) th¸ng Ch¹p 1904. NhËn ®Þnh t×nh h×nh cña phong trµo x· héi, T¬-ru-bª-tx¬-c«i viÕt nh− sau: "çi ®ang diÔn ra hiÖn nay n'est pas une Ðmeute, mais une rÐvolution (kh«ng ph¶i lµ cuéc næi lo¹n, mµ lµ mét cuéc çch m¹ng – BT.); ®ång thêi nh©n d©n Nga bÞ ng−êi ta x« ®Èy vµo con ®−êng çch m¹ng...". –196.

73 §©y lµ nãi vÒ b¶n th«ng b¸o viÖc xuÊt b¶n tê "TiÕn lªn", ®−îc in thµnh tê riªng vµo th¸ng Ch¹p 1904 t¹i nhµ xuÊt b¶n b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬ cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin, chuyªn xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng. B¶n th«ng b¸o còng ®¸nh gi¸ t×nh h×nh chÝnh trÞ mµ n−íc Nga ®ang tr¶i qua, ®Ò ra nhiÖm vô cho giai cÊp v« s¶n vµ h¹t nh©n tiªn phong gi÷ vai trß tæ chøc cña nã lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, m« t¶ mét çch v¾n t¾t cuéc khñng ho¶ng vµ sù ph©n liÖt mµ ®¶ng ®ang tr¶i qua. B¶n th«ng b¸o nãi râ: "QuÇn chóng c«ng nh©n sôc s«i, sù sôc s«i Êy ngµy cµng lan réng vµ s©u s¾c h¬n. Çc ®iÒu kiÖn cña côc diÖn lÞch sö ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng chóng ta ®ang ë vµo ®ªm tr−íc cña b−íc chuyÓn cña phong trµo sang nh÷ng h×nh thøc míi, cao h¬n. Tõ tia löa ®· bïng lªn ngän löa. §· gÇn ®Õn çi ngµy khi mµ ngän löa nµy sÏ bïng lªn thµnh mét ®¸m ch¸y – cuéc khëi

Chó thÝch 571

nghÜa cña nh©n d©n. §¶ng d©n chñ - x· héi ngµy cµng cã tr¸ch nhiÖm tr−íc giai cÊp v« s¶n. Ngµy cµng c¶m thÊy cã nhu cÇu vÒ mét sù l·nh ®¹o chÝnh trÞ thùc sù ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n. Trong mét giê phót nh− vËy, ®¶ng kh«ng thÓ thiÕu c¬ quan ng«n luËn". TiÕp n÷a, b¶n th«ng b¸o cã nãi ®Õn nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña mét c¬ quan míi cña ®¶ng vµ nãi vÒ khÝa c¹nh tæ chøc cña viÖc xuÊt b¶n tê b¸o nµy. –207.

74 §©y lµ nãi vÒ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, c¬ quan nµy h×nh thµnh h¼n sau héi nghÞ cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c tiÕn hµnh vµo th¸ng Ch¹p 1904. –208.

75 Theo E. §. Xta-x«-va cho biÕt, Lª-nin së dÜ viÕt bøc th− nµy lµ v× lý do sau ®©y. Th¸ng S¸u 1904, mét sè ®ång chÝ çn bé tÝch cùc cña Côc miÒn B¾c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· bÞ b¾t vµ bÞ giam trong nhµ tï Ta-gan-xcai-a. Trong sè nh÷ng ®ång chÝ Êy cã N. E. Bau-man, E. §. Xta-x«-va, Ph. V. Len-gnÝch, X. M. Knu-ni-an-tx¬ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Còng trong thêi gian Êy, ngµy 7 (20) th¸ng S¸u 1904, chÝnh phñ Nga hoµng ®· c«ng bè ®¹o luËt "VÒ mét sè thay ®æi trong thñ tôc khëi tè nh÷ng téi tr¹ng chÝnh trÞ vµ vÒ viÖc ¸p dông nh÷ng ®iÒu kho¶n trong luËt h×nh sù míi ®èi víi nh÷ng téi tr¹ng Êy". Thùc chÊt cña ®¹o luËt nµy lµ ë chç: ®èi víi mét sè "téi tr¹ng chÝnh trÞ", thay vµo nh÷ng h×nh ph¹t hµnh chÝnh nh−: ph¹t tiÒn, trôc xuÊt vµ v.v., ng−êi ta b¾t ®Çu chuyÓn sang viÖc ®em nh÷ng "téi" nµy ra tßa xÐt xö, ®em nh÷ng ®iÒu kho¶n trong luËt h×nh sù ¸p dông ®èi víi çc tï chÝnh trÞ. §èi víi çc tï chÝnh trÞ bÞ giam ë nhµ tï Ta-gan-xcai-a, mét vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra lµ: gi÷ th¸i ®é nh− thÕ nµo trong thêi gian thÈm vÊn s¬ bé vµ cã mét s¸ch l−îc nh− thÕ nµo t¹i phiªn tßa. Ng−êi ta ®· quyÕt ®Þnh lµ trong thêi gian thÈm vÊn s¬ bé, vÉn gi÷ s¸ch l−îc nh− tr−íc ®©y, tøc lµ kh«ng khai mét ®iÒu g× c¶, bëi v× nh÷ng kÎ thÈm vÊn chÝnh lµ nh÷ng tªn c¶nh s¸t tr−íc ®©y, mÆc dï víi sù cã mÆt cña viªn ch−ëng lý. Cßn vÊn ®Ò th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi t¹i phiªn tßa th× vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. V× vËy E. §. Xta-x«-va – ®−îc th¶ ra ngµy 18 th¸ng Ch¹p 1904 cã b¶o l·nh – ®· ®−îc çc ®ång chÝ kh¸c uû nhiÖm ph¶i cÊp tèc liªn l¹c víi V. I. Lª-nin vµ ®Ò nghÞ Ng−êi tr¶ lêi vÒ c©u hái ®ang lµm hä quan t©m. Bøc th− nµy cña V. I. Lª-nin chÝnh lµ ®Ó tr¶ lêi ý kiÕn cña E. §. Xta-x«-va ®· hái. –210.

76 B¸o "TiÕn lªn", sè 3 ®· ®−îc xuÊt b¶n ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905. –214.

Chó thÝch 572

77 "Héi c«ng nh©n c«ng x−ëng - nhµ m¸y ë Nga" ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1904 ë Pª-tÐc-bua, ng−êi thµnh lËp lµ tªn cè ®¹o Ga-p«n theo nhiÖm vô cña c¬ quan an ninh Nga hoµng. §©y lµ mét tæ chøc kiÓu Du-ba-tèp, nh»m môc ®Ých kÐo c«ng nh©n ra khái cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ.

Bän Du-ba-tèp lµ nh÷ng kÎ ñng hé chÝnh s¸ch "chñ nghÜa x· héi c¶nh s¸t". ChÝnh s¸ch nµy cô thÓ lµ: theo s¸ng kiÕn cña tªn ®¹i t¸ c¶nh s¸t Du-ba-tèp, gi¸m ®èc Së an ninh M¸t-xc¬-va, vµo nh÷ng n¨m 1901 - 1903, ng−êi ta ®· lËp ra çc tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p, nh»m kÐo c«ng nh©n khái cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. Chñ tr−¬ng cña Du-ba-tèp nh»m thµnh lËp çc tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p, ®· ®−îc V. C. Plª-vª, bé tr−ëng Bé néi vô, ñng hé. Bän Du-ba-tèp cè g¾ng h−íng phong trµo c«ng nh©n vµo lÜnh vùc nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ bã hÑp, nhåi nhÐt cho c«ng nh©n t− t−ëng cho r»ng chÝnh phñ Nga hoµng s½n sµng tháa m·n nh÷ng yªu s¸ch nµy. Tæ chøc ®Çu tiªn kiÓu Du-ba-tèp ®−îc lËp ra ë M¸t-xc¬-va vµo th¸ng N¨m 1901 d−íi çi tªn gäi: "Héi t−¬ng trî cña c«ng nh©n c¬ khÝ". Çc tæ chøc kiÓu Du-ba-tèp còng ®−îc lËp ra ë Min-xc¬, ¤-®Ðt-xa, Vin-n«, Ki-Ðp vµ nh÷ng thµnh phè kh¸c.

§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trong nghÞ quyÕt "VÒ cuéc ®Êu tranh nghiÖp ®oµn", ®· nhËn ®Þnh chÝnh s¸ch Du-ba-tèp lµ chÝnh s¸ch "ph¶n béi mét çch cã hÖ thèng çc lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n ®Ó phôc vô lîi Ých bän t− b¶n", vµ ®· thõa nhËn r»ng cÇn lµm thÕ nµo ®Ó trong cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch Du-ba-tèp, çc tæ chøc ®¶ng ph¶i ñng hé vµ l·nh ®¹o çc cuéc b·i c«ng do nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p ph¸t ®éng (xem "§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 433).

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng tuy v¹ch trÇn tÝnh chÊt ph¶n ®éng cña chÝnh s¸ch Du-ba-tèp, nh−ng ®· sö dông çc tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p ®Ó thu hót ®«ng ®¶o çc tÇng líp c«ng nh©n tham gia ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. Do ¶nh h−ëng cña cao trµo çch m¹ng vµo n¨m 1903 chÝnh phñ Nga hoµng ®· buéc ph¶i gi¶i t¸n çc tæ chøc kiÓu Du-ba-tèp. –216.

7 8 B¶n thØnh cÇu cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua göi lªn Nga hoµng ®· ®−îc in riªng thµnh truyÒn ®¬n vµ ®· ®−îc ®¨ng l¹i trong sè 4 cña b¸o "TiÕn lªn" , sè ra ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905. –218.

Chó thÝch 573

79 "The Standard" ("L¸ cê") lµ tê b¸o Anh, xuÊt b¶n tõ ngµy 27 th¸ng N¨m 1827 ®Õn ngµy 16 th¸ng Ba 1916 ë Lu©n-®«n. –218.

80 Tin tøc vÒ çc sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng 1905 ®· bay ®Õn Gi¬-ne-v¬ ngay ngµy h«m sau. MÆc dï chØ lµ nh÷ng tin ®iÖn b¸o ®øt ®o¹n vµ Ýt ái, Lª-nin ®· lËp tøc thÊy ®−îc ý nghÜa to lín cña nh÷ng sù kiÖn nµy, coi nh÷ng sù kiÖn Êy lµ cuéc çch m¹ng ë n−íc Nga. Vµo giê phót Êy (ngµy 10 th¸ng Giªng, theo lÞch cò) sè 3 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®−îc lªn khu«n vµ ®−îc chuÈn bÞ in, song Lª-nin kh«ng thÓ kh«ng lªn tiÕng ®¸p øng sù kiÖn nµy ®−îc. Ng−êi viÕt mét bµi b¸o nhá nhan ®Ò "Çch m¹ng ë Nga" vµ ®¨ng bµi nµy b»ng ch÷ cì lín ë cét bèn cña b¸o nµy, thay vµo môc "hßm th−". –221.

81 "Chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p" lµ mét sù xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c theo tinh thÇn tù do - t− s¶n; trµo l−u nµy xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX víi tÝnh çch mét trµo l−u chÝnh trÞ - x· héi ®éc lËp trong giíi trÝ thøc t− s¶n tù do ë Nga.

§Õn thêi kú nµy ë Nga chñ nghÜa M¸c ®· ®−îc truyÒn b¸ kh¸ réng r·i, vµ d−íi chiªu bµi chñ nghÜa M¸c nh÷ng nhµ trÝ thøc t− s¶n b¾t ®Çu tuyªn truyÒn nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh trong çc tê b¸o vµ t¹p chÝ hîp ph¸p. V× vËy hä ®−îc mang çi tªn gäi "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p".

"Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p" phª ph¸n ph¸i d©n tuý b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt nhá, vµ hä ®· cè g¾ng sö dông chñ nghÜa M¸c trong cuéc ®Êu tranh nµy, song ph¶i lµ thø chñ nghÜa M¸c ®· ®−îc gét s¹ch kh«ng cßn mét chót tÝnh chÊt çch m¹ng, hä m−u toan ®Æt phong trµo c«ng nh©n phôc tïng lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n. Hä ®· vøt bá trong häc thuyÕt cña M¸c néi dung chñ yÕu nhÊt: häc thuyÕt vÒ çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh v« s¶n. P. Xt¬-ru-vª, nh©n vËt cÇm ®Çu "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p", ®· ca ngîi chñ nghÜa t− b¶n vµ y ®· kªu gäi kh«ng ph¶i lµ ®Êu tranh çch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é t− s¶n, mµ lµ kªu gäi "c«ng nhËn t×nh tr¹ng kÐm v¨n hãa cña n−íc ta vµ ph¶i ®Õn häc hái ë chñ nghÜa t− b¶n". XÐt l¹i tÊt c¶ nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c, "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p" ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa kh¸ch quan t− s¶n, trªn quan ®iÓm chñ nghÜa Can-t¬ vµ chñ nghÜa duy t©m chñ quan.

Sím h¬n ai hÕt, Lª-nin ®· nhËn râ ch©n t−íng tù do - t− s¶n cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p". Ngay tõ n¨m 1893, trong t¸c phÈm "Bµn vÒ çi gäi lµ vÊn ®Ò thÞ tr−êng" Lª-nin, song song víi viÖc v¹ch trÇn çc quan ®iÓm cña ph¸i d©n tuý theo xu h−íng tù do chñ nghÜa, ®· phª ph¸n çc quan ®iÓm cña nh÷ng ®¹i biÓu "chñ

Chó thÝch 574

nghÜa M¸c hîp ph¸p" lóc ®ã ®ang xuÊt hiÖn. ë ph¸i "m¸c-xÝt hîp ph¸p", nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt Nga lÇn ®Çu tiªn ®· ch¹m ch¸n víi nh÷ng kÎ thï giÊu mÆt vÉn tù x−ng lµ m«n ®å cña häc thuyÕt M¸c, nh−ng trªn thùc tÕ th× l¹i t−íc bá néi dung çch m¹ng cña chñ nghÜa M¸c. Tuy nhiªn, trong cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i d©n tuý nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng Nga ®· thùc hiÖn nh÷ng sù liªn hiÖp t¹m thêi víi "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p", ®· cho ®¨ng çc t¸c phÈm cña m×nh trªn çc t¹p chÝ do "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p" biªn so¹n. §ång thêi trong t¸c phÈm "Néi dung kinh tÕ cña chñ nghÜa d©n tuý vµ sù phª ph¸n trong cuèn s¸ch cña «ng Xt¬-ru-vª vÒ néi dung ®ã", Ng−êi ®· kiªn quyÕt phª ph¸n "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", gäi ®ã lµ sù ph¶n ¸nh chñ nghÜa M¸c trong s¸ch b¸o t− s¶n, vµ Lª-nin ®· v¹ch trÇn "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p", coi hä lµ nh÷ng t− t−ëng gia cña giai cÊp t− s¶n tù do. Nh÷ng ý kiÕn nhËn ®Þnh cña Lª-nin vÒ "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p" vÒ sau ®· ®−îc hoµn toµn chøng thùc: bän chóng ®· trë thµnh çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn næi tiÕng, vÒ sau th× trë thµnh nh÷ng tªn b¹ch vÖ cuång nhiÖt.

Cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt cña Lª-nin chèng "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p" ë Nga ®ång thêi còng lµ cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa xÐt l¹i quèc tÕ vµ lµ mét thÝ dô vÒ tÝnh kh«ng khoan nh−îng vÒ t− t−ëng ®èi víi nh÷ng sù xuyªn t¹c häc thuyÕt m¸c-xÝt. –224.

82 TiÕp ®ã, trong b¶n viÕt tay cña Lª-nin, cã mét dßng ch÷ bÞ g¹ch bá: "(nh− Tu-lin, ngay tõ n¨m 1894, ®· gäi nh− vËy t¸c phÈm Nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt cã tÝnh chÊt phª ph¸n cña Xt¬-ru-vª)". V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn t¸c phÈm cña m×nh "Néi dung kinh tÕ cña chñ nghÜa d©n duý vµ sù phª ph¸n trong cuèn s¸ch cña «ng Xt¬-ru-vª vÒ néi dung ®ã" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 1, tr. 429 - 672). –224.

8 3 V. I . Lª-nin cã ý nãi ®Õn tËp bµi b¸o viÕt vÒ tr iÕt häc cña X. N. Bun-ga-cèp, E. N. T¬-ru-be-tx¬-c«i vµ cña nh÷ng ng−êi kh¸c. TËp bµi nµy xuÊt b¶n n¨m 1902 d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m".

"Con ®−êng míi" lµ t¹p chÝ ra hµng th¸ng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1903 - 1904, lµ c¬ quan ng«n luËn cña mét tæ chøc suy ®åi, gäi lµ "Nh÷ng héi nghÞ t«n gi¸o vµ triÕt häc"; tham gia trong tæ chøc nµy cã çc nh©n vËt theo chñ nghÜa t−îng tr−ng vµ ph¸i t¹o thÇn nh− Mª-rª-gi¬-cèp-xki, GÝp-pi-ót vµ nh÷ng nh©n vËt kh¸c. –234.

Chó thÝch 575

84 Çc bøc th− mµ V. I. Lª-nin nãi ®Õn, lµ çc b¶n tin cña ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch X. I. Gu-xÐp göi tõ Pª-tÐc-bua, ®−îc ®¨ng trong sè 4 cña tê b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905 d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng bøc th− cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua". –262.

85 §©y lµ nãi vÒ c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc lµ tê b¸o "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), tê b¸o nµy ®−îc nãi ®Õn trong sè 4 cña b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905, trong bµi "ë qu¶ng tr−êng Hoµng cung. Bøc th− cña mét nh©n chøng". –268.

86 Chó thÝch nµy trong b¶n th¶o ®· bÞ g¹ch bá vµ ®· kh«ng ®−îc ®−a vµo b¸o "TiÕn lªn". LÇn ®Çu tiªn chó thÝch nµy ®−îc in vµo n¨m 1934 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXVI d−íi ®Çu ®Ò "Chó thÝch cho bµi ""Nga hoµng - cha hiÒn" vµ çc chiÕn luü"". –271.

87 "B¸o n−íc Nga" ®−îc xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1904 - 1906. –274.

88 "TruyÒn tin cña chÝnh phñ" lµ tê b¸o chÝnh thøc, ra hµng ngµy. Tæng côc b¸o chÝ ®· xuÊt b¶n tê b¸o nµy ë Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1869 - 1917. –278.

89 "Tin tøc cña tßa thÞ chÝnh Xanh Pª-tÐc-bua" lµ tê b¸o tiÕp tôc cña tê "Tin tøc cña së c¶nh s¸t thµnh phè Xanh Pª-tÐc-bua". XuÊt b¶n ®Õn n¨m 1917. –278.

90 Bµi b¸o "Nh÷ng trËn chiÕn ®Êu trªn çc luü ch−íng ng¹i" dù ®Þnh ®¨ng trong sè 4 cña b¸o "TiÕn lªn", sè b¸o nµy chuyªn nãi vÒ cuéc çch m¹ng ®· b¾t ®Çu næ ra ë Nga, song bµi nµy kh«ng ®−îc ®¨ng. Bµi nµy lÇn ®Çu tiªn ®−îc in vµo n¨m 1924 trong phÇn phô lôc cuèn s¸ch ""TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". Nh÷ng tê b¸o b«n-sª-vÝch ®Çu tiªn xuÊt b¶n n¨m 1905". TËp I, tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1924. –281.

91 "Tãm t¾t vµi nÐt vÒ sù ph©n liÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ®· ®−îc nhãm trî lùc cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë BÐc-n¬ (Thôy-sÜ) in thµnh tê riªng vµo ngµy 2 (15) th¸ng Hai 1905 víi lêi kªu gäi d−íi ®©y: "Nhãm trî lùc cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë BÐc-n¬, nhãm "TiÕn lªn", cho c«ng bè bøc th− nµy, v× cho r»ng ®iÒu cùc kú quan träng, vµ nhÊt

Chó thÝch 576

lµ ®èi víi çc ®ång chÝ trong n−íc Nga lµ cÇn biÕt tµi liÖu tãm t¾t vÒ sù ph©n liÖt. Chóng t«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ ë n−íc ngoµi h·y chuyÓn bøc th− nµy vÒ trong n−íc".

Trong b¶n th¶o, ë bªn d−íi v¨n kiÖn nµy cã nh÷ng dßng ch÷ nguyªn b¶n nh− sau: Ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn": N. Lª-nin, P. Oãc-lèp-xki, A. V«-i-nèp, Ri-a-®«-v«i, Ga-lÐc-ca vµ ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë Nga Xtª-pa-nèp. VÒ ý ®Þnh cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc muèn th«ng qua Bª-ben ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n liÖt b»ng çch lËp ra mét tßa ¸n träng tµi, h·y xem bøc th− cña Lª-nin göi Bª-ben ngµy 7 th¸ng Hai 1905 (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 11 - 12).

Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn gi÷ ®−îc b¶n th¶o dÞch bøc th− nµy ra tiÕng §øc, kÌm víi nh÷ng nhËn xÐt d−íi ®©y cña V. I. Lª-nin:

a) "ë ®o¹n nµy 1) c©u phô kh«ng cã vÞ ng÷! 2) xuyªn t¹c ý nghÜa cña c©u, bëi v× çc sai sãt lµ do ph¸i "Tia

löa" thiÓu sè m¾c ph¶i (theo b¶n Nga), chø kh«ng ph¶i do ph¸i chèng "Tia löa" m¾c ph¶i, nh− ®· thÊy kÕt qu¶ cña b¶n dÞch".

b) "Hoµn toµn kh«ng hiÓu vµ xuyªn t¹c b¶n tiÕng Nga!! Tr−íc ®©y chóng t«i th¾c m¾c, kh«ng biÕt ng−êi phiªn dÞch cã biÕt tiÕng §øc kh«ng. §Õn nay chóng t«i l¹i th¾c m¾c kh«ng biÕt ng−êi phiªn dÞch cã hiÓu tiÕng Nga kh«ng?". –285.

92 Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa lµ c¬ quan thõa hµnh - th«ng tin th−êng trùc cña Quèc tÕ II; §¹i héi Pa-ri cña Quèc tÕ II (th¸ng ChÝn 1900) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa gåm ®¹i biÓu çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë tÊt c¶ çc n−íc. T¹i Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, ®¹i biÓu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga, – ®¹i biÓu ®−îc bÇu cö ra – lµ G. V. Plª-kha-nèp vµ B. N. Cri-tsÐp-xki. Tõ n¨m 1905 V. I. Lª-nin ®· tham gia Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, ®¹i diÖn cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1914 Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa ®· chÊm døt ho¹t ®éng. –286.

9 3 Tæ chøc bÝ mËt cña ph¸i thiÓu sè lµ do ¸c-xen-rèt, M¸c-tèp, T¬-rèt-xki thµnh lËp ngay sau §¹i héi II cña ®¶ng. Vµo gi÷a th¸ng ChÝn 1903 ®· cã mét héi nghÞ bÝ mËt cña 17 ®¶ng viªn men-sª-vÝch. B¶n nghÞ quyÕt cña héi nghÞ nµy – do T¬-rèt-xki vµ M¸c-tèp viÕt – ®· tr×nh bµy c−¬ng lÜnh ho¹t ®éng bÌ ph¸i vµ ®· nªu ra nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc ®Ó bän men-sª-vÝch chiÕm lÊy çc c¬ quan trung −¬ng

Chó thÝch 577

cña ®¶ng vµ chiÕm lÊy quyÒn l·nh ®¹o trong çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. VI, tr. 246 - 249). Sau khi chiÕm ®−îc b¸o "Tia löa", bän men-sª-vÝch ®· thµnh lËp – bªn c¹nh C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng – mét quü ®en trung −¬ng, tæ chøc m¹ng l−íi vËn chuyÓn cña m×nh. Sau khi biÕn "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi" thµnh c¬ së cña m×nh, bän chóng ®· tæ chøc mét m¹ng l−íi tay ch©n l−u ®éng ®Ó tiÕn hµnh ph¸ ho¹i ho¹t ®éng cña ®¶ng ë trong n−íc, chiÕm lÊy mét sè ban chÊp hµnh ®¶ng bé hoÆc thµnh lËp, bªn c¹nh çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé b«n-sª-vÝch, çc nhãm men-sª-vÝch song song, nh− chóng ®· lµm ë Pª-tÐc-bua, ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p. Tæ chøc bÝ mËt cña ph¸i thiÓu sè tån t¹i ®Õn mïa thu 1904. Lª-nin viÕt: Héi ®ång ®¶ng "®· tham gia viÖc bÝ mËt chia rÏ ®¶ng, thõa nhËn cuéc ®Êu tranh cña tæ chøc bÝ mËt cña ph¸i thiÓu sè ®ßi "chØ ®Þnh bæ sung". Nh− hiÖn nay tµi liÖu ®· chøng minh, cuéc ®Êu tranh Êy ®−îc tiÕn hµnh tõ §¹i héi II, nghÜa lµ tõ th¸ng T¸m 1903 ®Õn th¸ng M−êi mét hay th¸ng Ch¹p 1904" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 10, tr. 61 - 62). –288.

94 "Daily Telegraph" ("Tin ®iÖn hµng ngµy") lµ tê b¸o tù do chñ nghÜa Anh ra hµng ngµy, tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XIX lµ tê b¸o cña ph¸i b¶o thñ; víi tªn gäi nµy, tê b¸o nµy ®· ®−îc xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n tõ n¨m 1855 ®Õn n¨m 1937; tõ n¨m 1937 sau khi hîp nhÊt víi b¸o "Morning Post" ("B−u ®iÖn buæi s¸ng") th× xuÊt b¶n víi çi tªn "Daily Telegraph and Morning Post". –295.

95 "Thêi ®¹i chóng ta" lµ tê b¸o ra hµng ngµy, cã xu h−íng tù do; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 18 (31) th¸ng Ch¹p 1904 ®Õn ngµy 5 (18) th¸ng Hai 1905; ngµy 7 (20) th¸ng Ch¹p 1905 b¸o nµy ®· ®−îc t¸i b¶n, song chØ ra ®−îc hai sè. –295.

9 6 "Tin tøc cuèi cïng" lµ b¶n tin cña Ban chÊp hµnh cña ph¸i Bun ë n−íc ngoµi; xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n vµ ë Gi¬-ne-v¬ trong nh÷ng n¨m 1901 - 1906, ®¹i biÓu cho çc quan ®iÓm t− s¶n - d©n téc chñ nghÜa. –302.

97 Lª-nin cã ý nãi ®Õn vô xö ¸n nh÷ng ng−êi tham gia cuéc b·i c«ng ë x−ëng M«-r«-dèp vµo n¨m 1885. Phiªn tßa ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng N¨m 1886 ë Vla-®i-mia. C¶nh ¸p bøc vµ bãc lét khñng khiÕp ®èi víi c«ng nh©n ®· ®−îc ph¬i bµy râ t¹i phiªn tßa. Tr−íc 101 c©u hái mµ çc viªn båi thÈm ®−a ra ®Ó hái téi cña çc bÞ can

Chó thÝch 578

th× nh÷ng bÞ can ®Òu ®−a ra 101 c©u tr¶ lêi b¸c bá. VÒ vô nµy, Çt-cèp, mét nh©n vËt chÝnh luËn ph¶n ®éng næi tiÕng ®· viÕt trªn tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va" nh− sau: "H«m qua t¹i thµnh phè cæ ®−îc chóa cøu thÕ lµ thµnh phè Vla-®i-mia, ®· vang lªn 101 ph¸t sóng chµo mõng vÊn ®Ò c«ng nh©n ®· xuÊt hiÖn ë Nga". –302.

98 Ngµy 15 (27) th¸ng T− 1891 ng−êi ta ®· cö hµnh lÔ an t¸ng N. V. Sen-gu-nèp, nhµ v¨n kiªm nhµ chÝnh luËn, nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ triÕt häc næi tiÕng, mµ cuéc ®êi ho¹t ®éng tiÕn bé cña «ng ®Òu ®−îc nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ë Pª-tÐc-bua biÕt rÊt râ. LÔ an t¸ng ®· biÕn thµnh mét cuéc biÓu t×nh chèng chÝnh phñ. C«ng nh©n mang vßng hoa cã dßng ch÷: "KÝnh viÕng ng−êi ®· chØ ®−êng dÉn lèi ®Õn tù do vµ b¸c ¸i". Trong thêi gian tiÕn hµnh lÔ an t¸ng ®· n¶y ra t− t−ëng vÒ viÖc tæ chøc lÔ kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m mµ vÒ sau ®· ®−îc tiÕn hµnh mét çch bÝ mËt. §©y lµ lÔ kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m ®Çu tiªn ®−îc tiÕn hµnh ë Nga. Tham dù lÔ kû niÖm nµy cã ®Õn 70 - 80 c«ng nh©n. Çc bµi diÔn v¨n chÝnh trÞ ®äc t¹i lÔ kû niÖm nµy vÒ sau ®· ®−îc phæ biÕn trong c«ng nh©n vµ cã mét ý nghÜa tuyªn truyÒn to lín. 310.

99 ë ®©y nãi ®Õn cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng diÔn ra ë Ki-Ðp vµo th¸ng B¶y 1903. Trong sè 47 cña b¸o "Tia löa" ra ngµy 1 th¸ng ChÝn 1903, cã mét b¶n tin lín – d−íi nhan ®Ò "Tæng b·i c«ng ë Ki-Ðp" – nãi vÒ cuéc b·i c«ng nµy. –311.

100 Ki-pha M«-ki-ª-vÝch lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt trong t¸c phÈm cña N. V. G«-g«n "Nh÷ng linh hån chÕt", qua h×nh t−îng nh©n vËt nµy, t¸c gi¶ ®· t¹o nªn mét kiÓu ng−êi chØ chuyªn bËn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò viÓn v«ng vµ v« bæ. –321.

101 Nh©n vËt T¬-ri-a-pi-ts¬-kin cã trong t¸c phÈm cña N. V. G«-g«n "Quan thanh tra" vµ cã trong t¸c phÈm cña M. E. Xan-t−-cèp - Sª-®rin "Sù ®óng mùc vµ sù cÈn thËn". V. I. Lª-nin ®· sö dông h×nh t−îng T¬-ri-a-pi-ts¬-kin ®Ó nhËn ®Þnh vÒ çc bµi vë trong tê "Tia löa" míi. –330.

102 Lª-nin cã ý nãi ®Õn bµi tiÓu luËn "Hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc ®èi víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng" vµ çc nghÞ quyÕt cña nhãm d©n chñ - x· héi ë Min-xc¬ vµ ë ¤-®Ðt-xa, nh÷ng tµi liÖu nµy ®−îc ®¨ng trong sè 7 cña b¸o "TiÕn lªn" sè ra ngµy 21 (8) th¸ng Hai 1905 trong môc "Sinh ho¹t ®¶ng". –339.

Chó thÝch 579

103 ë ®©y muèn nãi ®Õn bµi tiÓu luËn ®¨ng trong sè 21 cña b¸o "Tia löa" ra ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1902 trong môc "Sinh ho¹t x· héi ë n−íc ta", nãi vÒ viÖc tªn tØnh tr−ëng Vin-n« ph«n Van dïng cùc h×nh roi vät ®èi víi nh÷ng ng−êi tham gia biÓu t×nh bÞ b¾t. Çc t¸c gi¶ cña bµi tiÓu luËn nµy – L. M¸c-tèp vµ V. Da-xu-lÝch – ®· hoan nghªnh anh c«ng nh©n LÕch-kÐc-t¬, ng−êi ®· m−u s¸t tªn tØnh tr−ëng Vin-n« ph«n Van ngµy 5 (18) th¸ng N¨m 1902. V. I. Lª-nin vµ G. V. Plª-kha-nèp ®· phª ph¸n gay g¾t chèng l¹i nh÷ng dao ®éng cña M¸c-tèp vµ Da-xu-lÝch ng¶ vÒ phÝa ho¹t ®éng khñng bè ç nh©n. –344.

104 Khi nãi vÒ tê truyÒn ®¬n nh©n vô giÕt chÕt Plª-vª, Lª-nin cã ý nãi ®Õn tê truyÒn ®¬n sè 16 "Göi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n", bªn d−íi cã ®Ò tªn t¸c gi¶ lµ ban biªn tËp cña b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch, trong truyÒn ®¬n nµy ng−êi ta ®· c«ng khai biÖn hé cho s¸ch l−îc khñng bè ç nh©n cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. –344.

105 ë ®©y muèn nãi ®Õn vô giÕt chÕt mét trong nh÷ng nh©n vËt ph¶n ®éng nhÊt cña chÝnh phñ Nga hoµng, tªn tæng trÊn qu©n sù M¸t-xc¬-va, ®¹i c«ng t−íc XÐc-g©y A-lÕch-xan-®r«-vÝch R«-ma-nèp (chó cña Ni-c«-lai II vµ lµ em trai cña A-lÕch-xan-®r¬ III), vô ¸m s¸t nµy do I. P. Ca-li-a-Ðp, mét phÇn tö chñ tr−¬ng khñng bè, ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, thùc hiÖn ngµy 4 (17) th¸ng Hai 1905 trong ®iÖn Crem-li. Hµnh ®éng khñng bè ç nh©n nµy ®· cã tiÕng vang lín trong b¸o chÝ n−íc ngoµi. –346.

1 0 6 Bµi tiÓu luËn nµy ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn" thay lêi chó thÝch cña ban biªn tËp cho bµi "Th«ng b¸o vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng", t¸c gi¶ cña th«ng b¸o nµy lµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Trong b¶n th¶o cã bøc th− cña V. I. Lª-nin göi c«ng nh©n s¾p ch÷ cña nhµ in víi néi dung nh− sau: "T«i rÊt mong çc ®ång chÝ s¾p ch÷ xong bµi nµy, nÕu cã thÓ ®−îc th× vµo s¸ng ngµy chñ nhËt, vµ ®Õn tèi ngµy chñ nhËt th× göi b¶n dËp thö cho t«i". –353.

107 "Nh÷ng phÇn tö B«-na-p¸c-t¬ ë n−íc ngoµi" lµ danh tõ mµ Lª-nin dïng ®Ó gäi bän men-sª-vÝch ®· chiÕm ®o¹t – bÊt chÊp ý chÝ cña ®¶ng – C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng lµ tê b¸o "Tia löa", Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Héi ®ång ®¶ng. –353.

Chó thÝch 580

108 Trong sè 8, b¸o "TiÕn lªn", ë môc "Sinh ho¹t ®¶ng", ®· ®¨ng çc nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ çn bé tæ chøc cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va vµ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c ®· lªn tiÕng t¸n thµnh triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng. –353.

109 ë ®©y muèn nãi ®Õn bøc th− cña A. Bª-ben göi V. I. Lª-nin ngµy 3 th¸ng Hai 1905; trong bøc th− nµy Bª-ben ®· thay mÆt Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®Ò nghÞ chÊm døt cuéc ®Êu tranh trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga b»ng çch tæ chøc tßa ¸n träng tµi, do Bª-ben lµm chñ tÞch. Trong th− tr¶ lêi ngµy 7 th¸ng Hai 1905, V. I. Lª-nin ®· kh−íc tõ lêi ®Ò nghÞ cña Bª-ben, vµ tuyªn bè r»ng Lª-nin kh«ng cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò nµy vµ ®Ò nghÞ cña Bª-ben chØ cã thÓ ®−îc b¸o ço lªn ®¹i héi cña ®¶ng mµ th«i (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 11 - 12). Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè còng kh−íc tõ ý kiÕn cña Bª-ben, lêi kh−íc tõ nµy ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 11, ra ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905, trong ®ã nhÊn m¹nh r»ng thùc chÊt cña cuéc ®Êu tranh trong néi bé §¶ng d©n chñ - x· héi Nga kh«ng ph¶i mang "tÝnh chÊt ç nh©n hoÆc cïng l¾m th× tÝnh chÊt nhãm ph¸i", mµ ®©y lµ "sù xung ®ét gi÷a çc t− t−ëng chÝnh trÞ". V× vËy chØ cã ®¹i héi ®¶ng míi cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò nµy, chø kh«ng ph¶i tßa ¸n (xem "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 64 - 66). T¹i ®¹i héi ®· kh«ng cã mét b¶n b¸o ço ®Æc biÖt nµo vÒ bøc th− cña A. Bª-ben, mÆc dï ban biªn tËp tê b¸o "TiÕn lªn" ®· trï tÝnh th¶o luËn bøc th− nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng ®¹i biÓu tham gia tranh luËn ®· kh−íc tõ lêi ®Ò nghÞ Êy cña A. Bª-ben vµ ®· x¸c nhËn quan ®iÓm ®−îc tr×nh bµy trong bøc th− cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè (xem "§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 49, 51 - 52, 57, 58, 312). Th− tr¶ lêi cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè göi A. Bª-ben còng ®· ®−îc çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng ñng hé. –354.

110 Ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1905, ph¸t biÓu trong phiªn häp cña ban tæ chøc C©u l¹c bé ®¶ng cña ph¸i ®a sè ë Gi¬-ne-v¬, V. I. Lª-nin cã nãi ®Õn phiÕu ®iÒu tra vÊn ®¸p do Ng−êi so¹n th¶o. Nh÷ng c©u hái chÝnh trong phiÕu ®iÒu tra vÊn ®¸p nµy, ®· ®−îc Lª-nin v¹ch ra trong bµi viÕt cña Ng−êi nhan ®Ò "VÒ viÖc triÖu tËp §¹i

Chó thÝch 581

héi III cña ®¶ng", bµi nµy ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 8, ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905 (xem tËp nµy, tr. 353 - 356). –361.

111 C©u l¹c bé ®¶ng cña ph¸i ®a sè ë Gi¬-ne-v¬ ®· ®−îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ çc nhãm chî gióp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi, vµo ngµy 13 th¸ng Giªng 1905. Trong c©u l¹c bé nµy ®· lËp ra 4 ban ®Ó nghiªn cøu çc vÊn ®Ò trong ®êi sèng cña ®¶ng: 1) ban tæ chøc, 2) ban tuyªn truyÒn, 3) ban cæ ®éng vµ 4) ban kü thuËt.

Ngµy 5 th¸ng Ba 1905, trong phiªn häp cña ban tæ chøc ng−êi ta ®· th¶o luËn b¶n b¸o ço cña A. M. Ðt-xen (Xtª-pa-nèp) vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c chñ yÕu trong çc tÇng líp d©n c− kh«ng ph¶i v« s¶n (trong häc sinh, binh sÜ, n«ng d©n). V. I. Lª-nin ®· ph¸t biÓu ba lÇn: lÇn thø nhÊt ph¸t biÓu sau b¶n b¸o ço cña Xtª-pa-nèp, lÇn thø hai – sau lêi ph¸t biÓu cña R«-bÐc-t¬ (ai lµ ng−êi cã çi tªn nµy th× kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc), vµ lÇn thø ba th× nh©n bµi ph¸t biÓu cña ¤n-ga (X. N. Ra-vÝch), bµ nµy ®· ®Ò nghÞ Lª-nin tham gia so¹n b¶n "vÊn ®¸p", v× Lª-nin cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng thùc tiÔn ë Nga.

Khi nãi c©u: "t«i ®· so¹n mét b¶n ghi çc c©u hái, nh−ng b¶n ®ã cßn chung qu¸", – th× V. I. Lª-nin ngô ý nãi vÒ b¶n "PhiÕu ®iÒu tra" cña m×nh (xem tËp nµy, tr. 361 - 363). –364.

112 V. I. Lª-nin ®· b¾t ®Çu viÕt bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi" tõ tr−íc ngµy 25 th¸ng Giªng (7 th¸ng Hai) 1905, khi Lª-nin so¹n sè b¸o th−êng lÖ (sè 5) cña tê "TiÕn lªn".

Vµo thêi gian Êy ban biªn tËp cña b¸o nµy ®· nhËn ®−îc mét sè th− vµ b¶n tin göi tõ Nga ®Õn nãi lªn quy m« to lín cña phong trµo çch m¹ng ë trong n−íc sau sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng. Nh÷ng th− vµ b¶n tin Êy ®· kÓ vÒ nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cña giai cÊp c«ng nh©n t¹i nhiÒu thµnh phè ë Nga, vÒ nhiÒu cuéc xung ®ét gi÷a c«ng nh©n víi c¶nh s¸t vµ qu©n ®éi. Çc sù kiÖn nµy nãi lªn r»ng phong trµo çch m¹ng cña quÇn chóng sau ngµy 9 th¸ng Giªng ®· ph¸t triÓn thµnh mét cuéc néi chiÕn thùc sù; r»ng giai cÊp v« s¶n Nga ®ang ®éng viªn lùc l−îng cña m×nh cho cuéc chiÕn tranh Êy.

Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn gi÷ ®−îc trang b¶n th¶o cña Lª-nin trong ®ã cã dµn ý sè 5 cña b¸o "TiÕn lªn", trong sè b¸o nµy cã nh÷ng chç ®¸nh dÊu cña Lª-nin vµ nh÷ng con sè tÝnh to¸n, còng nh− b¶n liÖt kª çc thµnh phè trong ®ã ®· x¶y ra çc cuéc b·i

Chó thÝch 582

c«ng vµ biÓu t×nh. Còng trªn trang b¸o nµy V. I. Lª-nin ghi dßng ch÷: "Çch m¹ng lµ chiÕn tranh", vµ ghi riªng cho b¶n th©n dßng ch÷: "Cã nªn viÕt mét bµi x· luËn ®Ó ®¨ng trong sè 6, vÒ ®Ò tµi "Cuéc ®éng viªn thö"". Lª-nin kh«ng thÝch çi tªn gäi Êy, cho nªn ë phÝa bªn trªn, Ng−êi ®· söa l¹i nh− sau: "§éng viªn ®éi qu©n v« s¶n". Cßn ë ®©y Lª-nin ph¸c ra mét ®Ò c−¬ng v¾n t¾t vÒ ®Ò tµi nµy vµ viÕt çc luËn c−¬ng cho ®Ò tµi nµy (xem tËp nµy, tr. 505 - 506). Tµi liÖu nµy ®¸nh dÊu b−íc ®Çu Lª-nin nghiªn cøu ®Ò tµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi".

Tuy nhiªn, trong sè s¸u còng nh− trong çc sè tiÕp sau cña b¸o nµy, ®· kh«ng thÊy ®¨ng bµi viÕt vÒ viÖc ®éng viªn ®éi qu©n v« s¶n; cã lÏ, bµi nµy còng kh«ng ®−îc viÕt.

Sau khi çc sè s¸u vµ b¶y cña b¸o "TiÕn lªn" ®−îc xuÊt b¶n, V. I. Lª-nin ®· cã ý ®Þnh viÕt mét bµi b¸o vÒ ®Ò tµi "VÊn ®Ò nãng hæi" vµ th¶o çc ®Ò c−¬ng bµi nµy, trong çc ®Ò c−¬ng nµy, Lª-nin nªu vÊn ®Ò nãng hæi nhÊt cña giai ®o¹n tr−íc m¾t lµ vÊn ®Ò chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang. Trong ®Ò c−¬ng cña m×nh V. I. Lª-nin cã ghi nh− sau: "VÊn ®Ò nãng hæi = khëi nghÜa". §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa vò trang lµ ph¶i ñng hé lµn sãng s«i sôc trong quÇn chóng ®ang lan ra toµn n−íc Nga c¶ vÒ bÒ réng còng nh− bÒ s©u. §Ó ph¸t ®éng hµng triÖu quÇn chóng d©n nghÌo thµnh thÞ vµ n«ng d©n, th× tr−íc hÕt cÇn më réng c«ng t¸c cæ ®éng çch m¹ng. ë ®©y V. I. Lª-nin ®Ó lªn hµng ®Çu c«ng t¸c tæ chøc. Trong ®Ò c−¬ng thø hai, mµ vÒ sau ®−îc lÊy lµm c¬ së ®Ó viÕt bµi "VÊn ®Ò nãng hæi", V. I. Lª-nin ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ý nghÜa cña tæ chøc: "Kh«ng tho¸i th¸c nhiÖm vô "tæ chøc çch m¹ng" vµ tiÕn hµnh (vµ Ên ®Þnh) khëi nghÜa, mµ ph¶i nhÊn m¹nh c h Ý n h nh÷ng nhiÖm vô Êy vµ c h u È n b Þ thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô Êy" (tËp nµy, tr. 507 - 508).

Sau khi ®äc l¹i bµi "VÊn ®Ò nãng hæi", V. I. Lª-nin kh«ng hµi lßng vÒ bµi vµ ®· kÞch liÖt phª ph¸n bµi nµy: "Bµi b¸o nµy ch−a ®−îc suy nghÜ ®Õn n¬i ®Õn chèn, ch−a chÝn. V× vËy kh«ng cã ®−îc mét sù ph¸t triÓn râ rµng vÒ mét t− t−ëng ®−îc x¸c ®Þnh chÆt chÏ. §©y lµ nh÷ng ph¸c th¶o cho mét bµi b¸o, s−ên cña mét bµi b¸o, mét bµi täa ®µm, "nh÷ng suy nghÜ vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o", chø kh«ng ph¶i mét bµi b¸o" (nh− trªn, tr. 511).

Phong trµo çch m¹ng ph¸t triÓn ®Ò ra cho ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n mét yªu cÇu bøc b¸ch lµ ph¶i ®Ò ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi vÒ mÆt s¸ch l−îc, thÓ hiÖn nhiÒu h¬n n÷a sù linh ho¹t vµ tinh thÇn s½n sµng s¸ng t¹o ra nh÷ng h×nh thøc tæ chøc míi. Trong ®Ò c−¬ng chØnh lý bµi "VÊn ®Ò nãng hæi",

Chó thÝch 583

V. I. Lª-nin nªu râ yÕu tè míi do sù so s¸nh c«ng khai vÒ lùc l−îng ®em l¹i; v¹ch râ th¸i ®é thùc sù cña ®¶ng ta ®èi víi giai cÊp vµ çc giai cÊp, nhÊn m¹nh ý nghÜa s©u s¾c cña vai trß cña ®¶ng víi t− çch ®éi tiªn phong cña giai cÊp, ng−êi gi¸o dôc vµ ng−êi tæ chøc quÇn chóng. V. I. Lª-nin so¹n mét b¶n tãm t¾t ®Ò c−¬ng míi cña bµi b¸o, ®Æt tªn cho bµi b¸o nµy lµ "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi" vµ chØnh lý l¹i bµi "VÊn ®Ò nãng hæi" thµnh bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi". –367.

113 "§Ò c−¬ng nãi chuyÖn vÒ C«ng x·" lµ ®Ò c−¬ng b¶n b¸o ço cña Lª-nin vÒ C«ng x· Pa-ri mµ Ng−êi ®· ®äc vµo ngµy 5 (18) th¸ng Ba 1905 ë Gi¬-ne-v¬ tr−íc nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Nga l−u vong. –411.

114 Trong phÇn më ®Çu t¸c phÈm "Néi chiÕn ë Ph¸p" cña C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen ph©n tÝch t×nh h×nh cña Ph¸p sau cuéc khëi nghÜa th¸ng S¸u 1848 vµ ®· viÕt nh− sau: "NÕu giai cÊp v« s¶n vÉn ch−a thÓ, th× giai cÊp t− s¶n còng kh«ng thÓ thèng trÞ ë n−íc Ph¸p n÷a råi" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm hai tËp, tiÕng Nga, t. 1, 1955, tr. 435). –411.

115 Internationale Arbeiter Association (Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ) – Quèc tÕ I – lµ tæ chøc quÇn chóng cã tÝnh chÊt quèc tÕ ®Çu tiªn cña giai cÊp v« s¶n, ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1864 t¹i héi nghÞ c«ng nh©n quèc tÕ ë Lu©n-®«n; héi nghÞ nµy do çc c«ng nh©n Anh vµ Ph¸p triÖu tËp. ViÖc thµnh lËp Quèc tÕ I lµ kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng nhiÒu n¨m mµ C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· tiÕn hµnh nh»m thµnh lËp mét ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. C. M¸c lµ ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o Quèc tÕ I, t¸c gi¶ b¶n "tuyªn ng«n thµnh lËp" cña Quèc tÕ I, t¸c gi¶ b¶n §iÒu lÖ vµ nh÷ng v¨n kiÖn kh¸c cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc. Nh− V. I. Lª-nin ®· nªu râ, Quèc tÕ I "®· ®Æt nÒn t¶ng cho tæ chøc quèc tÕ cña c«ng nh©n ®Ó chuÈn bÞ cuéc tÊn c«ng çch m¹ng cña hä chèng t− b¶n", "®· ®Æt nÒn t¶ng cho cuéc ®Êu tranh v« s¶n, cã tÝnh chÊt quèc tÕ, ®Ó thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 38, tr. 363).

C¬ quan l·nh ®¹o trung −¬ng cña Quèc tÕ I lµ Héi ®ång trung −¬ng cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, uû viªn th−êng xuyªn cña c¬ quan nµy lµ C. M¸c. §Ó kh¾c phôc nh÷ng ¶nh h−ëng tiÓu t− s¶n vµ çc xu h−íng bÌ ph¸i mµ thêi kú Êy ®ang ngù trÞ trong phong trµo c«ng nh©n (chñ nghÜa c«ng liªn ë Anh, chñ nghÜa Pru-®«ng

Chó thÝch 584

vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ ë çc n−íc thuéc hÖ ng«n ng÷ R«-manh, chñ nghÜa L¸t-xan ë §øc), M¸c ®· tËp hîp nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ë ch©u ¢u vµ ch©u Mü trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. Quèc tÕ I ®· l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña c«ng nh©n çc n−íc vµ ®· cñng cè t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ cña hä. Quèc tÕ I ®ãng vai trß to lín trong viÖc phæ biÕn chñ nghÜa M¸c, trong viÖc kÕt hîp chñ nghÜa x· héi víi phong trµo c«ng nh©n.

Sau thÊt b¹i cña C«ng x· Pa-ri, giai cÊp c«ng nh©n ®øng tr−íc nhiÖm vô ph¶i thµnh lËp çc ®¶ng d©n téc cã tÝnh chÊt quÇn chóng trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c do Quèc tÕ I ®Ò ra. N¨m 1873 C. M¸c ®· viÕt nh− sau: "XÐt t×nh h×nh ë ch©u ¢u, t«i cho r»ng t¹m thêi ®−a xuèng hµng thø yÕu viÖc tæ chøc mét Quèc tÕ chÝnh thøc, ®−¬ng nhiªn lµ cã lîi" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng bøc th− chän läc, tiÕng Nga, 1953, tr. 288). N¨m 1876, t¹i Héi nghÞ Phi-la-®en-phi-a, Quèc tÕ I ®· chÝnh thøc gi¶i t¸n. –411.

116 ë ®©y còng nh− ë bªn d−íi Lª-nin ®Òu viÖn dÉn b¶n tiÕng §øc cña cuèn s¸ch nhá cña C. M¸c "Néi chiÕn ë Ph¸p, xuÊt b¶n vµo n¨m 1891 ë BÐc-lanh. –411.

117 ë ®©y Lª-nin so s¸nh bän ®ao phñ giÕt h¹i çc chiÕn sÜ C«ng x· Pa-ri n¨m 1871 víi bän ®ao phñ giÕt h¹i çc chiÕn sÜ trong cuéc Çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt håi n¨m 1905. –412.

118 Nh÷ng con sè vÒ sè ng−êi hy sinh cña C«ng x· lµ lÊy theo cuèn s¸ch xuÊt b¶n n¨m 1896 ë Pa-ri: Lissagaray. "Histoire de la Commune de 1871" (xem b¶n dÞch tiÕng Nga: LÝt-xa-ga-ray. "LÞch sö C«ng x· n¨m 1871". M¸t-xc¬-va, Nhµ xuÊt b¶n E. §. Mi-a-gcèp "Çi chu«ng", 1905). –414.

119 Bµi tiÓu luËn nµy lµ lêi tùa cña Lª-nin cho b¶n dÞch bµi viÕt cña Clu-d¬-rª, ®¨ng trong sè 11 cña b¸o "TiÕn lªn" sè ra ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905 d−íi ®Çu ®Ò "VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè (Lêi khuyªn cña mét vÞ t−íng cña C«ng x·)". B¶n dÞch do Lª-nin hiÖu ®Ýnh (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXVI, 1934, tr. 355 - 365). –434.

120 "La Commune" ("C«ng x·") lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh cña ph¸i Pru-®«ng, xuÊt b¶n tõ ngµy 20 th¸ng Ba ®Õn ngµy 17 th¸ng N¨m

Chó thÝch 585

1871 ë Pa-ri; lµ mét trong sè nh÷ng tê b¸o phong phó nhÊt cña C«ng x· vÒ çc bµi lý luËn. B¸o nµy xuÊt b¶n d−íi sù chñ biªn cña mét cùu nghÞ sÜ trong Quèc héi lµ Mi-li-ª bÞ b¾n chÕt trong nh÷ng ngµy th¸ng N¨m trªn çc bËc thang cña tßa P¨ng-tª-«ng, vµ cña nhµ kinh tÕ Gioãc-gi¬ §uy-sanh. Theo s¾c lÖnh ngµy 17 th¸ng N¨m 1871 tê b¸o nµy ®· bÞ C«ng x· ®ãng cöa v× nh÷ng sù ®¶ kÝch ®iªn cuång vµo chÝnh s¸ch cña ph¸i ®a sè Gia-c«-banh trong Héi ®ång.

"La Marseillaise" ("La M¸c-x©y-e") lµ mét trong nh÷ng tê b¸o chñ ®¹o ë Pa-ri; b¸o nµy xuÊt b¶n trong nh÷ng n¨m 1869 - 1870, do H¨ng-ri R«-sphoãc chñ biªn. Chi bé Pa-ri cña Quèc tÕ I ®· sö dông tê b¸o nµy ®Ó ®¨ng çc bµi vµ tin tøc cña hä. –435.

121 §¶ng cña "Clª-m¨ng-x«" lµ çi tªn mµ Lª-nin dïng ®Ó gäi ®¶ng cÊp tiÕn mµ tõ n¨m 1881 do Gioãc-gi¬ B¨ng-gia-manh Clª-m¨ng-x«, mét chÝnh kh¸ch ph¶n ®éng Ph¸p, cÇm ®Çu. –435.

122 Bµi tiÓu luËn nµy ®· ®−îc in d−íi h×nh thøc chó thÝch cuèi trang cña V. I. Lª-nin cho bµi viÕt cña V. V. V«-rèp-xki "Nh÷ng kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch mÞ d©n", bµi viÕt nµy ®¨ng trong sè 11 cña b¸o "TiÕn lªn" sè ra ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905. Çc tµi liÖu vÒ lÞch sö c−¬ng lÜnh m¸c-xÝt cña ®¶ng ®· ®−îc in trong tËp 6, Toµn tËp V. I. Lª-nin, xuÊt b¶n lÇn thø 5. –444.

123 §©y lµ nãi vÒ mét ®iÒu kho¶n trong c−¬ng lÜnh ®¶ng, ®−îc §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga th«ng qua: "Nh»m ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu tr−íc m¾t cña m×nh, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ñng hé mäi phong trµo ®èi lËp vµ phong trµo çch m¹ng nh»m chèng chÕ ®é x· héi vµ chÝnh trÞ hiÖn tån t¹i ë Nga, ®ång thêi còng kiªn quyÕt g¹t bá tÊt c¶ nh÷ng dù th¶o c¶i l−¬ng g¾n víi mäi sù më réng hoÆc t¨ng c−êng sù b¶o trî cña bän c¶nh s¸t - quan l¹i ®èi víi çc giai cÊp lao ®éng" ("§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp biªn b¶n", tiÕng Nga, 1959, tr. 424). –449.

124 "Th«ng t− chèng l¹i Cri-g¬" lµ do C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen viÕt vµo th¸ng N¨m 1846. Theo yªu cÇu cña Uû ban th«ng tÝn viªn céng s¶n chñ nghÜa ë Bruy-xen (do M¸c, ¡ng-ghen thµnh lËp) Cri-g¬ – mµ quan ®iÓm vµ ho¹t ®éng cña nh©n vËt nµy ®· bÞ kÞch liÖt phª ph¸n trong th«ng t− – ®· buéc ph¶i ®¨ng tµi liÖu nµy trªn tê b¸o do Cri-g¬ lµm chñ biªn lµ tê "Der Volks-Tribun" ("DiÔn ®µn nh©n

Chó thÝch 586

d©n") çc sè 23 vµ 24, ra ngµy 6 vµ 13 th¸ng S¸u 1846 (chø kh«ng ph¶i vµo n¨m 1848 nh− Lª-nin ®· nãi nhÇm. VÒ sù nhÇm lÉn nµy Lª-nin ®· chØ râ trong bµi "M¸c nãi vÒ "Phong trµo chia ®Òu ruéng ®Êt" ë Mü").

Th¼ng tay chÕ giÔu chñ nghÜa kh«ng t−ëng vµ bÖnh nãi su«ng cña çc t− t−ëng gia tiÓu t− s¶n lo¹i Cri-g¬, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· phª ph¸n nh÷ng m−u toan cña Cri-g¬ muèn g¸n cho phong trµo c¶i çch ruéng ®Êt ë Mü cã çi vÎ cuéc ®Êu tranh cho chñ nghÜa x· héi, song ®ång thêi M¸c vµ ¡ng-ghen ®· nªu râ néi dung thËt sù tiÕn bé cña nh÷ng phong trµo d©n chñ tiÓu t− s¶n nh− thÕ, nh÷ng phong trµo nµy lµ b−íc ®Çu tiªn, h×nh thøc ®Çu tiªn cña phong trµo v« s¶n vµ nh÷ng phong trµo nµy ph¶i "tiÕp tôc ph¸t triÓn thµnh phong trµo céng s¶n chñ nghÜa" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø hai, t. 4, tr. 8). –452.

125 Ph. ¡ng-ghen ®· phª ph¸n H¨ng-ri Gioãc-gi¬ – trong lêi tùa cho lÇn xuÊt b¶n ë Mü cuèn s¸ch cña ¡ng-ghen "T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" – vÒ nh÷ng quan ®iÓm h¹n chÕ, tiÓu t− s¶n cña Gioãc-gi¬ trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Trong khi M¸c cho r»ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng ®èi kh¸ng hiÖn nay gi÷a çc giai cÊp lµ viÖc t−íc ®o¹t cña giai cÊp c«ng nh©n tÊt c¶ çc t− liÖu s¶n xuÊt, trong ®ã cã c¶ ruéng ®Êt, th× H¨ng-ri Gioãc-gi¬ l¹i cho r»ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng d©n c− ph©n thµnh nh÷ng ng−êi giµu vµ nh÷ng ng−êi nghÌo chØ lµ viÖc t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña quÇn chóng nh©n d©n vµ Gioãc-gi¬ ®Ò nghÞ mét biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i tho¸t khái c¶nh cïng khæ lµ quèc h÷u hãa ruéng ®Êt. Ph. ¡ng-ghen viÕt: "§iÒu mµ H¨ng-ri Gioãc-gi¬ muèn ®· kh«ng ®éng ch¹m g× ®Õn ph−¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi hiÖn t¹i, vµ vÒ thùc chÊt th× ®iÒu mong muèn Êy ®· ®−îc çnh cùc ®oan trong sè çc nhµ kinh tÕ t− s¶n thuéc tr−êng ph¸i Ri-çc-®« ®Ò ra tõ tr−íc råi, çnh cùc ®oan nµy còng ®ßi nhµ n−íc xãa bá ®Þa t«" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. I, 1937, tr. 288). V. I. Lª-nin ®· gäi Gioãc-gi¬ lµ "ng−êi chñ tr−¬ng quèc h÷u hãa ruéng ®Êt theo ph−¬ng thøc t− s¶n". –452.

126 Uû ban Si-®lèp-xki lµ uû ban ®Æc biÖt cña chÝnh phñ, ®−îc thµnh lËp theo ®¹o dô do Nga hoµng ban hµnh ngµy 29 th¸ng Giªng (11 th¸ng Hai) 1905 "®Ó ®iÒu tra ngay nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng bÊt b×nh trong c«ng nh©n thµnh phè Xanh Pª-tÐc-bua vµ vïng ngo¹i « Xanh Pª-tÐc-bua" nh©n phong trµo b·i c«ng næ ra

Chó thÝch 587

sau "ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u", ngµy 9 th¸ng Giªng. §øng ®Çu uû ban nµy lµ nghÞ sÜ vµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc N. V. Si-®lèp-xki. Thµnh phÇn cña uû ban nµy cã çc quan l¹i, gi¸m ®èc çc nhµ m¸y cña quèc gia vµ çc chñ x−ëng. Ngoµi ra, thµnh phÇn uû ban nµy cßn ph¶i gåm c¶ ®¹i biÓu c«ng nh©n, ®−îc bÇu ra th«ng qua çc cuéc bÇu cö hai nÊc. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· triÓn khai mét c«ng t¸c gi¶i thÝch to lín nh©n cã çc cuéc bÇu cö vµo uû ban nµy, v¹ch trÇn nh÷ng môc tiªu thùc sù cña chÕ ®é Nga hoµng muèn th«ng qua viÖc tæ chøc uû ban nµy lµm cho c«ng nh©n xa rêi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Khi çc cö tri ®−a ra cho chÝnh phñ çc yªu s¸ch: tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, tù do héi häp, quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m th©n thÓ vµ v.v., th× ngµy 18 th¸ng Hai (3 th¸ng Ba) 1905, Si-®lèp-xki ®· tuyªn bè r»ng nh÷ng yªu s¸ch nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. ThÊy vËy ®a sè ®¹i biÓu cö tri ®· tõ chèi çc cuéc bÇu cö ®¹i biÓu vµ ra lêi kªu gäi göi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. C«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· ñng hé hä b»ng mét cuéc b·i c«ng. Ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1905 uû ban nµy ®· bÞ gi¶i t¸n, ch−a kÞp b¾t tay vµo viÖc.

Khi nãi ®Õn nh÷ng thñ ®o¹n cña "uû ban Si-®lèp-xki" trong ®¶ng, V. I. Lª-nin muèn nãi vÒ thñ ®o¹n hai mÆt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng do bän men-sª-vÝch n¾m, trªn lêi nãi th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng nµy tá ý t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III, nh−ng trªn thùc tÕ l¹i ®Êu tranh chèng ®¹i héi. –457.

127 "Ng−êi c«ng d©n" lµ mét t¹p chÝ ph¶n ®éng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1872 ®Õn n¨m 1914. Tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XIX, t¹p chÝ nµy lµ c¬ quan ng«n luËn cña bän qu©n chñ cùc ®oan; chñ biªn t¹p chÝ nµy lµ c«ng t−íc Mª-sÐc-xki, vµ chÝnh phñ th× cÊp kinh phÝ cho t¹p chÝ. T¹p chÝ nµy ph¸t hµnh kh«ng réng r·i l¾m, nh−ng cã ¶nh h−ëng ®èi víi çc giíi viªn chøc quan l¹i. –468.

128 "Le Temps" ("Thêi b¸o") lµ mét tê b¸o b¶o thñ ra hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pa-ri tõ n¨m 1861 ®Õn n¨m 1942. B¸o nµy ph¶n ¸nh lîi Ých cña çc giíi cÇm quyÒn ë Ph¸p vµ thùc tÕ lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña Bé ngo¹i giao. –472.

129 "The Economist" ("Nhµ kinh tÕ") lµ t¹p chÝ Anh ra hµng tuÇn, chuyªn bµn vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ vµ chÝnh trÞ; xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n tõ n¨m 1843; c¬ quan ng«n luËn cña giai cÊp ®¹i t− s¶n c«ng nghiÖp. –472.

Chó thÝch 588

130 Tµi liÖu nµy lµ hai ®Ò c−¬ng t¸c phÈm (hay lµ b¶n thuyÕt tr×nh) nãi vÒ ®Ò tµi "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi". Kh«ng cã tµi liÖu nµo nãi vÒ viÖc Lª-nin viÕt tµi liÖu nµy vµ viÖc Ng−êi ®äc b¶n thuyÕt tr×nh vÒ ®Ò tµi nµy. Ngµy th¸ng viÕt tµi liÖu nµy ®· ®−îc x¸c ®Þnh mét çch pháng chõng trªn c¬ së thÊy r»ng tµi liÖu nµy ®−îc viÕt ë mÆt tr¸i cña b¶n th¶o nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt cña Lª-nin vÒ bµi b¸o cña R. Lóc-x¨m-bua "Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga" ®¨ng trong sè 69 cña b¸o "Tia löa", ra ngµy 10 th¸ng B¶y 1904.

Çc tµi liÖu cña Lª-nin nghiªn cøu çc t¸c phÈm cña nh÷ng t¸c gi¶ mµ Lª-nin nh¾c ®Õn trong hai ®Ò c−¬ng tµi liÖu "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi", ®· ®−îc ®¨ng trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXII. Lª-nin còng sö dông çc tµi liÖu nµy trong çc bµi gi¶ng "Quan ®iÓm m¸c-xÝt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë ch©u ¢u vµ ë Nga" mµ Ng−êi ®· ®äc t¹i Tr−êng cao ®¼ng khoa häc x· héi Nga ë Pa-ri vµo nh÷ng ngµy 10 - 13 (23 - 26) th¸ng Hai 1903 (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XIX, tr. 225 - 248). –485.

131 Trong t¸c phÈm "VÊn ®Ò n«ng d©n ë Ph¸p vµ ë §øc", ¡ng-ghen phª ph¸n çc quan ®iÓm ruéng ®Êt cña çc ®¶ng d©n chñ - x· héi Ph¸p vµ §øc (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm hai tËp, tiÕng Nga, t. II, 1955, tr. 401 - 421). –486.

132 Mïa thu 1904, nhãm b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin, ®· thµnh lËp tæ çn bé tuyªn truyÒn mµ ®a sè thÝnh gi¶ lµ çc çn bé ®¶ng cÊp c¬ së: c«ng nh©n vµ thanh niªn ch−a cã nh÷ng kiÕn thøc lý luËn. Môc ®Ých cña tæ nµy lµ ®µo t¹o çn bé ho¹t ®éng ë trong n−íc. Çc buæi sinh ho¹t ®−îc tiÕn hµnh d−íi h×nh thøc çc b¶n b¸o ço vµ çc b¶n thuyÕt tr×nh. Ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt cña tæ nµy lµ V. I. Lª-nin. Ng−êi gi¶ng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh ®¶ng. Do çch m¹ng trong n−íc ®· næ ra vµ do mét bé phËn ®ång chÝ trë vÒ n−íc, cho nªn ch¼ng bao l©u sau, çc buæi sinh ho¹t ®· chÊm døt. Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn gi÷ ®−îc mét sè tµi liÖu cho thÊy ho¹t ®éng cña tæ nµy. Çc ý kiÕn nhËn xÐt cña Lª-nin, çc ®Ò c−¬ng nh÷ng cuéc nãi chuyÖn vµ nh÷ng b¶n ghi chÐp cña Ng−êi vÒ nh÷ng lêi th¶o luËn xung quanh çc b¶n thuyÕt tr×nh, ®· ®−îc in trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, tr. 283 - 285, 287. –488.

Chó thÝch 589

133 Cuéc mÝt-tinh mµ Lª-nin nh¾c ®Õn, ®· ®−îc tiÕn hµnh vµo ngµy 14 th¸ng T¸m 1889 t¹i c¶ng Lu©n-®«n nh©n cuéc b·i c«ng ®· b¾t ®Çu næ ra cña c«ng nh©n c¶ng. Nh÷ng c«ng nh©n nµy ®· ®ßi t¨ng tiÒn c«ng tr¶ theo giê vµ tiÒn c«ng thuª lªn Ýt nhÊt 4 giê mét ngµy. Tham gia cuéc b·i c«ng nµy cã 10 ngh×n c«ng nh©n (trong ®ã cã c¶ nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp). Mét ñy ban b·i c«ng ®· ®−îc thµnh lËp, th− ký cña uû ban nµy lµ £-lª-«-n«-ra M¸c-£-vª-linh, con g¸i cña C. M¸c. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· ®−îc sù ñng hé cña c«ng nh©n Anh, óc vµ mét sè c¶ng ë çc n−íc ch©u ¢u. Trong thêi gian b·i c«ng ®· xuÊt hiÖn tæ chøc c«ng ®oµn ®Çu tiªn cña c«ng nh©n c¶ng cã çc chi nh¸nh t¹i tÊt c¶ çc c¶ng lín cña n−íc Anh. Cuéc b·i c«ng kÐo dµi 5 tuÇn lÔ vµ kÕt thóc b»ng sù tháa m·n çc yªu s¸ch cña c«ng nh©n, ®· t¹o ra mét ®µ ph¸t triÓn cho çc héi c«ng liªn vµ lµ b−íc ngoÆt trong lÞch sö phong trµo c«ng nh©n Anh. –489.

134 Ph¸c th¶o çc luËn c−¬ng bµi "Hä tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?" ®· ®−îc Lª-nin viÕt vµo kho¶ng th¸ng Giªng 1905 vµ ®−îc coi lµ bµi dù ®Þnh tr¶ lêi bµi b¸o cña Plª-kha-nèp "VÒ s¸ch l−îc cña chóng ta ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña ph¸i t− s¶n tù do chèng chÕ ®é Nga hoµng". Trong bµi nµy Plª-kha-nèp ®· phª ph¸n cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"". Bµi b¸o ®· kh«ng ®−îc ®¨ng, cã lÏ bµi nµy kh«ng ®−îc viÕt, chØ cßn l¹i s¬ th¶o çc ®Ò c−¬ng bµi nµy. –492.

135 Plª-kha-nèp ®· viÕt vÒ sù m©u thuÉn gi÷a Lª-nin cò vµ Lª-nin míi trong bµi "VÒ s¸ch l−îc cña chóng ta ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña ph¸i t− s¶n tù do chèng chÕ ®é Nga hoµng". Trong bµi nµy, t¸c phÈm cña Lª-nin "Lµm g×?" – thuéc thêi kú Lª-nin "cò" – ®−îc ®em ®èi lËp víi cuèn s¸ch "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"" lµ cuèn s¸ch ph¶n ¸nh çc quan ®iÓm cña Lª-nin "míi". §em ®èi lËp çc t¸c phÈm nµy víi nhau, Plª-kha-nèp nãi ®Õn çi gäi lµ nh÷ng m©u thuÉn gi÷a Lª-nin "cò" vµ Lª-nin "míi" ®èi víi phong trµo tù do - héi ®ång ®Þa ph−¬ng. –493.

136 ë ®©y cã ý nãi ®Õn nh÷ng hµnh ®éng cña chñ tÞch héi nghÞ héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh Tam-bèp lµ Pª-t¬-r«-v« - X«-l«-v«-v«. Ngµy 14 vµ 15 th¸ng Ch¹p 1904 viªn chñ tÞch ®ã ®· yªu cÇu c¶nh s¸t gióp ®ì b¶o vÖ héi nghÞ nµy chèng l¹i "c«ng chóng". VÒ sù cè x¶y ra ë Tam-bèp, cuèn s¸ch cña Plª-kha-nèp "VÒ s¸ch l−îc cña chóng

Chó thÝch 590

ta ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña ph¸i t− s¶n tù do chèng chÕ ®é Nga hoµng" cã viÕt nh− sau: "Lu«n tiÖn xin nãi vÒ sù ho¶ng hèt. Çc sù kiÖn gÇn ®©y ë Tam-bèp cã lÏ cã kh¶ n¨ng lµm cho çc kÎ thï cña chÕ ®é chuyªn chÕ n¶y sinh ra ý nghÜ cho r»ng tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va" cã lý khi ®e däa ph¸i tù do vÒ kh¶ n¨ng næ ra cuéc khëi nghÜa toµn d©n chèng l¹i hiÕn chÕ" (G. V. Plª-kha-nèp. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XIII, tr. 178). –493.

137 Tµi liÖu nµy lµ tµi liÖu chuÈn bÞ ®Ó viÕt bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" ®¨ng trong sè 3 cña b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 24 (11) th¸ng Giªng 1905 (xem tËp nµy, tr. 223 - 236). Néi dung cña tµi liÖu nµy ®· ®−îc Lª-nin ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt trong çc ®o¹n 3, 4 vµ 5 cña bµi b¸o nµy. Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn l−u hai tµi liÖu: b¶n tãm t¾t vµ ®Ò c−¬ng bµi "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n". Hai tµi liÖu nµy nãi lªn khèi l−îng tµi liÖu to lín mµ Lª-nin ®· sö dông ®Ó viÕt bµi nµy. Nh÷ng tµi liÖu nµy ®· ®−îc ®¨ng vµo n¨m 1929 trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. V, tr. 65 - 69. –498.

138 Khi nghiªn cøu vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang, V. I. Lª-nin c¨n cø vµo t¸c phÈm cña M¸c vµ nghiªn cøu çc t¸c phÈm cña M¸c nãi vÒ khëi nghÜa, nãi riªng, nghiªn cøu phÇn "Khëi nghÜa" trong t¸c phÈm "Çch m¹ng vµ ph¶n çch m¹ng ë §øc" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 8, tr. 98 - 102). Lª-nin ®· bæ sung dßng ch÷ "tæ chøc vµ mét lÇn n÷a l¹i tæ chøc" vµo c©u nãi cña "nhµ thao l−îc vÜ ®¹i nhÊt vÒ s¸ch l−îc çch m¹ng" cña çch m¹ng Ph¸p håi cuèi thÕ kû XVIII lµ Gi. - Gi. §¨ng-t«ng r»ng muèn cho cuéc khëi nghÜa vò trang thu ®−îc th¾ng lîi th× cÇn ph¶i "dòng c¶m, dòng c¶m n÷a, lu«n lu«n dòng c¶m". –504.

139 Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin cßn l−u ®−îc b¶n th¶o bµi b¸o cña Lª-nin "VÊn ®Ò nãng hæi". Tµi liÖu nµy lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®¨ng vµo n¨m 1929 trong V¨n tËp Lª-nin, t. V. Bèn trang ®Çu cña b¶n th¶o bµi b¸o nµy ®· bÞ g¹ch bá b»ng bót ch× vµ ë mÆt tr¸i cña nh÷ng trang b¶n th¶o nµy cã ghi phÇn ®Çu cña bµi b¸o "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi". ë trang thø t− cña b¶n th¶o nµy cã dßng ch÷ ghi b»ng bót ch× cña Lª-nin: "Xem tr. 7 (®−a vµo dßng)". ë trang 7 l¹i tiÕp tôc bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi", çc trang thø 5 vµ thø 6 trong b¶n th¶o Lª-nin th× kh«ng cßn l−u l¹i ®−îc. Cã lÏ, trong khi chØnh

Chó thÝch 591

lý bµi "VÊn ®Ò nãng hæi" thµnh bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi", Lª-nin ®· thay 4 trang ®Çu b»ng mét ®o¹n míi lµ ®o¹n ®−îc chÐp ë mÆt tr¸i cña çc trang nµy; Ng−êi ®· rót bá çc trang thø 5 vµ thø 6, cßn phÇn cuèi cña bµi nµy th× ®· ®−îc chØnh lý l¹i theo ®Ò c−¬ng chØnh lý do Ng−êi th¶o ra cho bµi nµy sau trang thø 12 cña b¶n th¶o (xem tËp nµy, tr. 509 - 510). –507.

140 ë ®©y cã ý nãi vÒ bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga" lµ bµi ®· ®−îc ®¨ng trong sè 4 cña b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 31 (18) th¸ng Giªng 1905 (xem tËp nµy, tr. 250 - 254). –507.

141 ë ®©y muèn nãi ®Õn bøc th− cña X. I. Gu-xÐp, tøc lµ b¶n tin ®−îc göi tõ Pª-tÐc-bua ®Õn. B¶n tin nµy ®−îc ®¨ng ngµy 28 (15) th¸ng Hai 1905 trong sè 8 cña b¸o "TiÕn lªn", ë môc "Sinh ho¹t ®¶ng". Trong b¶n tin nµy cho biÕt r»ng c«ng t¸c tæ chøc cña ®¶ng kh«ng tiÕn kÞp víi çc sù kiÖn çch m¹ng, r»ng çc tæ chøc d©n chñ - x· héi kh«ng hoµn thµnh ®−îc ngay 1/10 sè c«ng viÖc mµ hä ph¶i lµm. Phãng viªn Êy hái r»ng b©y giê cÇn tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ ®éng quÇn chóng nh− thÕ nµo ®Ó viÖc l·nh ®¹o phong trµo c«ng nh©n kh«ng bÞ r¬i khái tay §¶ng d©n chñ - x· héi vµ kh«ng r¬i vµo tay bän tù do chñ nghÜa. §Ó gi¶i ®¸p c©u hái nµy, trong "§Ò c−¬ng chØnh lý bµi "VÊn ®Ò nãng hæi", V. I. Lª-nin v¹ch râ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ý nghÜa cña ®¶ng ®ãng vai trß ng−êi tæ chøc quÇn chóng. ë tiÕt 4 trong b¶n ®Ò c−¬ng cña m×nh, Lª-nin viÕt: "§iÒu cã ý nghÜa rÊt quan träng lµ vai trß cña ®¶ng, ®éi tiÒn phong cña giai cÊp, ng−êi gi¸o dôc vµ tæ chøc. Tr−íc kia hÇu nh− chØ cã tiÕng nãi cña chóng ta, ngµy nay cã thªm hµng tr¨m tiÕng nãi n÷a. Tant mieux!" (tËp nµy, tr. 509). –507.

142 V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña m×nh "VÊn ®Ò nãng hæi" mµ vÒ sau Ng−êi ®· chØnh lý l¹i thµnh bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi". Xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. V, 1929, tr. 97 - 99. ë môc 1 nh÷ng ý kiÕn cña Lª-nin viÖn dÉn §§ 3, 4, 5, v.v. ®Òu lµ nh÷ng ®iÓm viÖn dÉn çc tiÕt trong b¶n tãm t¾t bµi "VÊn ®Ò nãng hæi". B¶n tãm t¾t nµy do Lª-nin ghi trong qu¸ tr×nh ®äc l¹i t¸c phÈm nµy (xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XVI, 1931, tr. 61). –511.

143 Khi nh¾c ®Õn X + Y, V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn cuèn s¸ch "VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt", Gi¬-ne-v¬, 1903, bªn d−íi ghi tªn t¸c gi¶ lµ "Ých-x¬", vµ bµi b¸o "VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng x· héi

Chó thÝch 592

chñ nghÜa - çch m¹ng" ®¨ng trong sè 77 cña b¸o "Tia löa", sè ra ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1904, cã ghi tªn t¸c gi¶ ë bªn d−íi lµ "Y-grÕch". –514.

593

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc

mµ V. I . Lª-nin ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn

A-ki-mèp – Акимов – xem Ma-khn«-vª-tx¬, V. P.

¸c-xen-rèt, P.B. Th− göi çc ®ång chÝ c«ng nh©n. (Thay lêi tùa). – Аксельрод, П.Б.Письмо к товарищам-рабочим. (Вместо предисловия). – В кн.: Рабочий. Рабочие и интеллигенты в наших организациях. С предисл. П. Аксельрода. Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904, стр. 3 - 16. (РСДРП). –197, 202 - 203, 204 - 205, 331, 357.

– VÒ vÊn ®Ò nguån gèc vµ ý nghÜa cña nh÷ng sù bÊt ®ång cña chóng ta trong lÜnh vùc tæ chøc. (TrÝch tËp th− tõ giao dÞch víi Cau-xky). – К вопросу об источнике и значении наших организационных разногласий. (Из переписки с Каутским). – "Искра", [Женева], 1904, № 68, 25 июня, стр. 2 – 3. –203.

– ViÖc thèng nhÊt §¶ng d©n chñ - x· héi Nga vµ çc nhiÖm vô cña ®¶ng Êy. KÕt qu¶ thanh to¸n t×nh tr¹ng thñ c«ng. – Объединение Российской социал-демократии и eё задачи. Итоги ликвидации кустарничества. – "Искра" [Женева], 1903, № 55, 15 декабря, стр. 2-5; 1904, № 57, 15 января, стр. 2 – 4. –56, 57, 202, 204, 321.

Ai ph¶i th¾ng? [TruyÒn ®¬n]. – Кто должен победить? [Листовка]. Изд. Елизаветградской организации РСДРП. Б. м., тип. Крестьянского союза, октябрь [1904]. 4 стр. (РСДРП). Подпись: Редакция "Иcкры". –193, 283, 469.

B¸o ço tãm t¾t vÒ héi nghÞ cña çc ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ngµy 2 th¸ng ChÝn 1904 ë Gi¬-ne-v¬. – Краткий отчёт о собраний членов Роcсийской соц. -дем. рабочей партии 2-го сентября 1904 г.в Женеве. Изд. партийного клуба в Женеве. [Женева], 1904. 12 стр, –129, 292, 422.

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 594

"B¸o c«ng nh©n", Ki-Ðp. – "Рабочая Газета", Киев. –62, 63, 286.

– 1897, № 1, август. –62, 63.

– 1897, № 2, ноябрь. –62, 63.

Bª-ben, A. [Th− göi V. I. Lª-nin]. Ngµy 21 th¸ng Giªng (ngµy 3 th¸ng Hai) 1905. B¶n th¶o1. – Бебель, А. [Письмо В. И. Ленину] . 21 января (3 февраля) 1905 г. Рукопись. –354.

"B×nh minh", Stuttgart. – "Заря", Stuttgart. –64 - 65.

– 1901, № 2–3, декабрь, стр. 60 – 100, 361 – 403. –97, 229.

[B«-g®a-nèp, A. A.] Ri-a-®«-v«i. R«-da Lóc-x¨m-bua chèng l¹i Çc M¸c. – [Богданов, А. А.] Рядовой.Роза Люксембург протuв Карла Маркса. – В кн.: [Ольминский. М. С.] Галерка и [Богданов, А. А.] Рядовой. Наши недоразумения. Изд. aвторов. Женева, кооп. тип., 1904, стр. 46 – 59. (РСДРП). –54 - 56, 55 - 57, 203.

Bé luËt ®Çy ®ñ cña ®Õ quèc Nga. –Полное собpание законов Российской империи. Собрание 3. T. I. Спб., 1885, ст. 350, стр. 261 – 266. – 415, 416, 417.

B−íc ngoÆt lÞch sö. – Исторический поворот. – “Листок "Рабочего Дела"", [Женева], 1901, № 6, апрель, стр. 1–6. Подпись: Редакция "Рабочеґо Дела". – 119 - 120.

Çc mÖnh lÖnh tèi cao. –Высочайшие приказы. – “Правительственный Вестник", Спб., 1905, № 8, 12 января, стр. 1. –294.

Çc-ma-nh«n. – Карманьола. –419.

Çc nghÞ quyÕt cña çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé Çp-ca-d¬ [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. Th¸ng M−êi mét 1904. B¶n th¶o2. – Резолюции кавказских комитетов [РСДРП]. Ноябрь 1904. Рукопись. –184, 285, 290, 292, 481.

Çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi [I] cña [§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Решения [ I ] съезда [РСДРП]. – В листовке: Манифест Рoссийской социал-демократической рабочей партии. Б. м., тип. партии, [1898], стр. 2. –287.

_________________________________________________________________________________ 1) In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.V, 1926, tr. 169 - 170. 2) In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.XV, 1930, tr. 249 - 253.


Çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng. [6 - 8 th¸ng M−êi mét 1904]. – Резолюции земского съезда. [6–8 ноября 1904 г.]. – "Листок "Освобождения"", Париж, 1904, № 18, 20 ноября (3 декабря), стр. 1 – 2. –165.

Çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. –Решения Совета РСДРП. – Отдельное приложение к №№ 73–74 "Искры", [Женева, 1904, № 73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 1 – 3. –82, 85, 128, 147, 182.

Çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Резoлюции конференции северных комитетов [РСДРП]. – «Вперед», Женева, 1905, № 2, 14 (1) января, стр. 4, в отд.: Из партии. –184, 285, 290, 421, 481.

Çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn Nam: ¤-®Ðt-xa, Ni-c«-la-Ðp vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. [Cuèi th¸ng ChÝn 1904]. B¶n th¶o1. – Резолюции конференции южных комитеmов – Одесского, Hиколаевского и Екатеринославского и Южного бюро ЦК РСДРП. [Конец сентября 1904 г.]. Рукопись. –184, 287, 290, 421, 481.

[Çt-cèp, M. N.] M¸t-xc¬-va, ngµy 28 th¸ng N¨m. – [Катков, М. Н.] Москва, 28 мая. –"Московские Ведомости", 1886, № 146, 29 мая, стр. 2. – 309, 501.

[Cau-xky, C.] Çch m¹ng x· héi. I. C¶i çch x· héi vµ çch m¹ng x· héi. II. Mét ngµy sau khi x¶y ra çch m¹ng x· héi. –[Каутскиŭ, К.] Cоциальная pеволюция. I. Cоциальная peфopмa и coциальная революция. II.Hа другой день после социальной революции. Пер. c нем. Н. Карпова. Под ред. Н. Ленина. Изд. Лиги русской революционной социал-демократии. Женева, тип. Лиги, 1903. 204, 4 стр. (РСДРП). –478, 486.

– Cau-xky bµn vÒ nh÷ng sù bÊt ®ång trong ®¶ng chóng ta. –Kаутский о наших партийных разногласиях. – «Иcкра», [Женева], 1904, № 66, 15 мая, стр. 2 – 4. – 70 - 71, 72, 73.

ChiÕn tranh Nga - NhËt vµ chñ nghÜa x· héi quèc tÕ. – Русско-японская война и международный социализм. – «Революционная Pоссия», [Женева], 1904, № 46, 5 мая, стр. 11– 12. –193, 468.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, 1930, tr. 217 - 219.


[Chó thÝch cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" cho bµi b¸o cña P¸c-vu-x¬ "KÕt qu¶ vµ triÓn väng"]. – [Примечание редакции «Иcкры» к статье Парвуса «Итоги и перспективы»]. – «Искра», [Женева], 1905, № 85, 27 января, стр. 2. –330 - 331.

[Chó thÝch cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" cho bµi b¸o cña X.R«-xt«-vª-tx¬ "§· ®Õn lóc! (Th− göi çc ®ång chÝ )"]. – [Примечание редaкции «Иcкры» к статье С. Ростовца «Пора! (Письмо к товарищам)»]. – Отдельное приложение к №№ 73 – 74 «Иcкры», [Женева, 1904, № 73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 6. – 90.

"C«ng nh©n miÒn Nam", [£-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ v. v.]. – «Южный Рабочий», [Екатеринослав и др.]. –43.

Cri-txÐp-xki, B. N. Nh÷ng nguyªn t¾c, s¸ch l−îc vµ ®Êu tranh. – Кричев-ский, Б.Н. Принципы, тактика и борьба. – «Рабочее Дело», Женева, 1901, № 10, сентябрь, стр. 1 – 36. –315, 344.

Cr−-lèp, I.A. Ng−êi tu Èn vµ con gÊu. – Крылов, И. А. Пустынник и Медведь. –88.

–Thá ®i s¨n. – Заяц на ловле. –386.

C−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña ®¶ng. – Программа Российской соц.-дем. рабочей партии,принятая на Bтором съезде партии. – В кн.: Второй очередной съезд Росс. соц.-дем. pабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904], стр. 1 – 6. (РСДРП). – 70,71, 91, 109, 242, 275 - 276, 287, 427, 428, 444, 448, 449, 451, 452, 486.

[Dem-li-a-ts¬-ca, R.X.] Th− göi V. I. Lª-nin vµ N. C. Cróp-xcai-a. Ngµy 19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m) 1904. B¶n th¶o1. – [Землячка, Р. С.] Письмо В. И. Ленину и Н. К. Крупской. 19 июля (1 августа) 1904 г.Рукопись. –35 - 36.

Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. (Do ban biªn tËp b¸o “Tia löa” vµ t¹p chÝ “B×nh minh” biªn so¹n). – Проект программы Российской социал – демократической рабочей партии. (Выработанный редакцией «Искры» и «Зари»). – «Искра», [Мюнхен], 1902, № 21, 1 июня, стр. 1–2. –287.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.XV, 1930, tr. 104 - 105.


Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng do ban biªn tËp b¸o "N−íc Nga çch m¹ng" biªn so¹n. – Проект программы партии социалистов, революционеров выработанный редaкцuей «Pеволюционной Pоссии».– «Pеволюционная Роcсия», [Женева], 1904, № 46, 5 мая, стр. 1 – 3. –238 - 244, 449.

* §¹i héi II th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Toµn v¨n çc biªn b¶n. – Bторой очередной съезд Pосс. cоц.- дем.рабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904]. 397, II стр. (РСДРП). –12, 13 - 14, 25, 36 -37, 43, 50, 51, 56, 57, 60, 61, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 74, 75, 91, 97- 98, 107 - 108, 109, 112, 126, 150, 199- 200, 213, 226 - 227, 235, 237, 242, 276, 288, 289 - 290, 292, 316, 343, 353 - 354, 360, 361, 362, 386, 387, 392, 397, 398, 427, 428, 439, 444, 448, 449, 452, 454, 455, 456, 458, 464, 486, 492, 493.

[§an, Ph.I.] B¸o ço cña ®oµn ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Am-xtÐc-®am (14 - 20 th¸ng T¸m 1904). – [Дан, Ф. И.] Доклад делегации Российской соц. - дем. pабочей партии Амстердамскому международному социaлистическому конгрессу (14 - 20 августа 1904г.) Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904. 108 стр. (РСДРП). – 149.

– B©y giê sÏ ra sao? – Что же теперь? – «Искра», [Женева], 1905, № 90, 3 марта, стр. 1. –468.

– B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng. – Начало революции. Суббoта, 8 января 1905 г. – «Искра», [Женева], 1905, № 84, 18 января, стр. 1 – 2. –325, 502, 503 - 504.

– Gi¸ ®¾t. – Дорогая цена.– «Искра», [Женева], 1904, № 69, 10 июля, стр. 1. –193, 469.

– "Ph¶n ®èi chiÕn tranh". – «Против войны». – «Искра», [Женева], 1904, № 76, 20 октября, стр. 1. –193, 468.

§¹o dô göi Ph¸p viÖn chÊp chÝnh tèi cao [ban hµnh ngµy 12 (25) th¸ng Ch¹p 1904]. – Указ правительственному Сенату [от 12 (25) декабря1904 г .] . – «Правительственный Вестник». Спб . , 1904,

*DÊu hoa thÞ chØ nh÷ng cuèn s¸ch, çc tê b¸o, çc bµi viÕt cã bót tÝch cña V. I. Lª-nin vµ ®−îc b¶o qu¶n t¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«.


№ 283, 14 (27) декабря, стр.1, в отд.: Действия правительства. –158, 166 - 167.

§ªm tr−íc cña çch m¹ng. B×nh luËn vÒ çc vÊn ®Ò lý thuyÕt vµ s¸ch l−îc, ra kh«ng ®Òu kú. – Канун революции. Непериодическое обозрение вопросов теории и тактики.Под ред. Л. Надеждина. № 1. [Женева], 1901. 132 стр. (Изд. гр. "Свобода"). –119 - 120.

§iÒu lÖ tæ chøc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña ®¶ng. – Организационный устав Российской соц.-дем. рабочей партии, принятый на Bтором съезде партии. – В кн.: Второй очередной съезд Pосс. cоц. – дем. рабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева. тип. партии, [1904], стр. 7 - 9. (РСДРП). – 13 -14, 25, 36, 44, 50, 51, 60, 61, 70, 71, 150, 200, 213, 287, 289 - 290, 353 - 354, 360, 361, 362, 386, 387, 439, 455, 456, 458, 464.

"§êi sèng chóng ta". – «Наша жизнь», Спб. –295. – 1904, № 28, 3 (16) декабря, стр. 1–2. – 164. Ga-lÐc-ca – Галерка – xem ¤n-min-xki, M. X.

[Ga-p«n, G.A.] Lêi kªu gäi cña linh môc Ghª-oãc-ghi Ga-p«n göi toµn thÓ n«ng d©n. – [Гапон, Г. А.] Священника Георгия Гапона ко всему крестьянскому люду воззвание. Изд. партии социалистов – революционеров. Б. м., [1905]. 31 стр. –252, 261.

– Th− göi c«ng nh©n. Ngµy 9 th¸ng Giªng 1905. – Послание к рабочим. 9 января 1905 г. – В кн.: [Гапон, Г. А.] Священника Георгия Гапона ко всему крестьянскому люду воззвание. Изд. партии социалистов- революционеров.Б.м., [1905], стр. 22. –261.

– Th− ngá göi çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë Nga. – Открытое письмо к социалистическим партиям России. – «Искра», [Женева], 1905, № 87, 10 февраля, стр. 4. Под обш. загл.: Новое письмо Г. Гапона. –348 - 349, 351 - 352.

[Gan-pª-rin, L.E.] I-grÕch. VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. – [Гальперин, Л. Е.] Игрек. Об аграрной программе социалистов-революционеров. – «Искра», [Женева], 1904, № 77, 5 ноября, стр. 3 – 5. –514.

“Gi¶i phãng ”, Stót-ga. – Pa-ri. – «Освобождение», Штутгаpт – Париж. –64, 65, 96, 97, 108, 109, 228, 231, 237, 374, 383, 473.


– Штутгаpт,1903, № 13 (37), 2 (15) декабря, стр. 217 – 218. –383. – Париж, 1904, № 57, 15 (2) октября, стр. [2, обл.] 119 – 120. –88 - 89, 92,

383 - 385. – 1904, № 62, 31 (18) декабря,стр. 215 - 216. –196. – 1905, № 63, 20 (7) января, стр. 221 - 222. –372 - 373, 374, 502, 507, 511, 512. – 1905, № 66, 25 (12) февраля,стр. [2 обл]. – 383. – 1905, № 67, 18 (5) марта, стр. 278 - 279. –473 - 474.

""Gi¶i phãng" khæ nhá ". – «Листок «Освобождения», Париж, 1904, № 18, 20 ноября (3 декабря), стр. 1 - 2. –165.

Glª-bèp – Глебов – xem N«-xcèp, V. A.

G«-g«n, N. V. Nh÷ng linh hån chÕt. – Гоголь, Н. В. Мертвые души. – 213, 321.

– Quan thanh tra. – Ревизор. –91, 330, 336, 340. [Gu-xÐp, X.I.] Nh÷ng bøc th− cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua. –

[Гусев,С. И.] Письма петербургских социал –демократов. –«Вперед», Женева, 1905, № 4, 31 (18) января, стр. 2, в отд.: Ревoлюционные дни. –261 - 262, 270.

– Pª-tÐc-bua. – Петербург. – «Вперед», Женева,1905, № 8, 28 (15) февраля, стр. 4, в отл.: Из партии. –507, 509.

Göi çc ®¹i biÓu tham dù ®¹i héi do “Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ” triÖu tËp. [QuyÕt ®Þnh Héi ®ång ®¶ng ra ngµy 10 th¸ng Ba 1905]. - К членам съезда, созываемого " Бюро Комитетов Большинствa". [Постановление Совета партии от 10 марта 1905 г.]. – «Искра», [Женева], 1905, № 91, 6 марта, стр. 3, в отд.: Из партии. –436, 437, 440 - 443, 456, 459.

Göi c«ng nh©n. [TruyÒn ®¬n]. – Рабочему народу. [Листовка]. № 16. Б. м., [1904]. 2 стр. (РСДРП). Подпись: Редакция «Искры». –344.

Göi toµn ®¶ng. [Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 4 th¸ng Ba 1905]. B¶n th¶o1. –

_________________________________________________________________________________ 1 §¨ng lÇn ®Çu trong bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "B−íc thø hai" trªn

b¸o "TiÕn lªn", Gi¬-ne-v¬, 1905, sè 13, ngµy 5 th¸ng T− (23 th¸ng Ba), tr. 5 - 6.


К партии. [Воззвание ЦК РСДРП. 4 марта 1905 г.]. Рукопись. –453, 454, 457 - 458.

Hai ®¹i héi. §¹i héi III th−êng kú cña Héi liªn hiÖp vµ ®¹i héi “thèng nhÊt”. – Два съезда. Ш-й очередной съезд Сoюза и «объединительный» съезд. Изд. Сoюза русских социал- демократов. Женева,тип. Сoюза, 1901. 34 стр. (РСДРП). –224.

Hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc ®èi víi çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng. – Дезорганизация местных комитетов. – «Вперед», Женева, 1905, № 7, 21(8) феврaля, стр. 4, в отд.: Из партии. –340.

H·y cÇm lÊy vò khÝ. – К оружию. – «Революционная Росия», [Женева], 1905, № 58, 20 января, стр. 2 – 4. –341, 344, 346, 347, 349.

Hìi ®ång bµo! [TruyÒn ®¬n cña tæ chøc ®¶ng bé quËn Va-xi-li-Ðp-xki ¤-xt¬-rèp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. –Граждане! [Листовка Василеостровской paйoннoй организации РСДРП]. [Спб., 10 января 1905]. 1стр. –313, 323, 324, 501.

I-xt¬-ru-bin, P. Nh÷ng bøc th− vÒ t×nh h×nh hiÖn nay. TrÝ thøc vµ nh©n d©n. –Иструбин, П. Письма о современных делах. Интеллигенция и народ. – «Наша Жизнь». Спб., 1904, № 28, 3 (16) декабря, стр. 1–2. –164.

Ki-Ðp. – Киев. – «Искра», [Женева], 1903, № 46, 15 августа,стр. 7, в отд.: Хроника рабочего движения и письма с фабрик и заводов. –311.

[Len-gnÝch, Ph.V.] Va-xi-li-Ðp. [Th− göi V.I. Lª-nin. Ngµy 10 (23) th¸ng N¨m 1904]. B¶n th¶o1. – [Ленгник, Ф. В.] Васильев. [Письмо В. И. Ленину. 10 (23) мая 1904г.]. Рукопись. –27.

– [Th− göi V. I. Lª-nin. Ngµy 12 (25) th¸ng N¨m 1904]. B¶n th¶o1. – [Письмо В. И.Ленину. 12 (25) мая 1904 г.]. Рукопись –27.

[Lª-nin, V. I.] Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn. – [Ленин, В. И.] Услужливый либерал. [Изд-во соц.-дем. партийной литературы В. Бонч-Бруевича и Н. Ленина]. [Женева, кооп. тип., 1904]. 4стр. (РСДРП). Перед загл. авт. не указан. –383.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, 1930,

tr. 32 - 33, 33.


– [B¶n tuyªn bè cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ngµy 13 (26) th¸ng N¨m 1904]. – [Заявление трёх членов ЦК. 13 (26) мая 1904 г.]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 85 - 86. (РСДРП). –28, 30, 35, 45, 148 - 149.

– B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng. – Заявление и документы о разрыве центральных учреждений с партией. № 13. Изд-во «Вперед». Женева, кооп. тип., 1905.13 стр. (РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. –205, 247, 285, 357, 421, 439.

– B−íc ®Çu. – Первый шаг. – «Вперед», Женева, 1905, № 11, 23 (10) марта, стр. 6, в отд.: Из партии. – 459,464.

– B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga. – Начало революции в России. – «Вперед», Женева, 1905, № 4, 31 (18) января, стр. 1. –312, 343, 507.

– ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n. – Самодержавие и пролетариат. – «Вперед», Женева, 1905, № 1, 4 января (22 декабря), стр. 1. –326.

– Chim häa mi kh«ng sèng b»ng ngô ng«n. –Солoвья баснями не кормят. –

«Вперед», Женева,1905, № 2, 14 (1) января, стр. 2–3. –372.

– Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng? – Должны ли мы организовать революцию? – «Вперед», Женева, 1905, № 7, 21 (8) февраля, стр. 1–2. –423.

– Cè ®¹o Ga-p«n. - Поп Гапон. – «Вперед», Женева, 1905, № 4, 31 (18) января, стр. 2, в отд.: Революционныe дни. – 326 - 327.

– Cæ ®éng chÝnh trÞ vµ "quan ®iÓm giai cÊp". – Политическая агитация и «классовая mочка зрения». – «Искра», [Мюнхен], 1902, № 16, 1 февраля, стр. 1. –224.

*– Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o “Tia löa”. –Земская кампания и план « Искры ». Изд- во соц. –дем. партийной литературы В. Бонч – Бруевича и Н. Ленина. Женева, кооп. тип., 1904. 26 стр. (Τолько для членов партии. РСДРП). Перед загл. aвт.: Н. Ленин. – 228, 492 - 494.


[Lª-nin,V.I.] Dù th¶o ®iÒu lÖ ®¶ng ®−îc tr×nh lªn §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga1. – [Ленин, В. И.] Проект устава партии, внесенный на II съезд РСДРП. –50, 51, 287, 360.

– [Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kh«i phôc hoµ b×nh ë trong ®¶ng, ®−îc ®−a ra ngµy 15 (28) th¸ng Giªng 1904 t¹i phiªn häp cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – [Проект резолюции о мерах по восстановлению мupa в napmuu, внeceнньй 15 (28) января 1904 г. нa зaceдaнuu Совета РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание дoкументов). Женева, кооп.тип., 1904, стр. 81 - 83. (РСДРП). –38, 39, 125, 438.

– §· ®Õn lóc kÕt thóc. – Пора кончить. – «Вперед», Женева, 1905, № 1, 4 января (22 декабря), стр. 4, в отд.: Из партии. –207, 248, 293.

– §¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng. – Земский съезд.- «Искра», [Мюнхен], 1901, № 8, 10 ceнтябpя, стр. 2, в oтд.: Из нaшeй oбщеcтвеннοй жизни. –225.

*– §¶ng c«ng nh©n vµ giai cÊp n«ng d©n. – Рабочая партия и крестьянство. – «Искра», [Мюнхен], 1901, № 3, апрель, стр. 1–2. –427.

* – §Êu tranh chÝnh trÞ vµ ho¹t ®Çu chÝnh trÞ. – Политическая борьба и политиканство. – «Искра», [Лондон], 1902, № 26, 15 октября, cтр. 1. –225.

– §iÓm qua t×nh h×nh trong n−íc. – Внутреннее обозрение. – «Заря», Stuttgar, 1901, № 2 - 3, декабрь,стр. 361 – 403. Подпись: Т. Х. –229.

– Göi n¨m uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ngµy 5 (18) th¸ng T¸m 1904. B¶n th¶o2. – Пяти членам Центрального комuтета. 5 (18) августа 1904 г. Рукопись. – 31, 35, 149.

– Göi n«ng d©n nghÌo. Gi¶i thÝch ®Ó n«ng d©n thÊy râ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi muèn g×. KÌm theo b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. – К деревенской бедноте. Объяснение для крестьян, чего хотят социал-демократы. С прил.

_________________________________________________________________________________ 1 B¶n dù th¶o nµy kh«ng cßn ®−îc gi÷ l¹i. 2 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.XV, 1930,

tr. 111 - 112.


проекта программы РСДРП. Изд. Загран. лиги русск. pев. cоц.-дем. Женева, тип. Лиги, 1903. 92 стр. (РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. –448.

– Göi toµn ®¶ng. [ТruyÒn ®¬n riªng]. ─ К партии. [Отдельный листок] Б.м., тип.Рижского комитета, август 1904. 2 стр. (РСДРП). –33, 82, 128, 146.

– H¶i c¶ng L÷ - thuËn thÊt thñ. – Падение Порт-Артура. – «Вперед», Женева, 1905, № 2, 14 (1) января, стр. 1. –468.

– Hai s¸ch l−îc. – Две тактики. ─ «Вперед», Женева, 1905, № 6, 14 (1) февраля, стр. 1. –329, 507.

- Hä ®Þnh lõa g¹t ai? ─ Кого они хотят обмануть?─ «Вперед», Женева, 1905, № 10, 15 (2) марта, стр. 6, в отд.: Из партии. –436, 456.

– KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua. – План петербургского сражения. – «Впeред», Женева, 1905, № 4, 31 (18) января, стр. 4, в отд.: Ρеволюционные дни. –267.

– Lµm g×? Nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong phong trµo chóng ta. – Что делать? Наболевшие вопросы нашего движения. Stuttgart, Dietz, 1902. VII, 144 стр., Перед загл. авт.: Н.Лeнин. –217, 273, 313, 316, 318 - 319, 320, 324, 325, 329, 373, 374, 444, 502, 507.

– [Lêi ph¸t biÓu thø hai trong cuéc th¶o luËn ®iÒu lÖ ®¶ng ngµy 2 (15) th¸ng T¸m 1903 t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – [Вторая речь при обсуждении устава партии 2 (15) августа 1903 г. на II съездe РСДРП]. – В кн.: Второй очередной съезд Росс. соц.-дем. pабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904], стр. 250 - 252. (РСДРП). –70, 71.

– [Lêi ph¸t biÓu thø nhÊt trong cuéc th¶o luËn ®iÒu lÖ ®¶ng ngµy 2 (15) th¸ng T¸m 1903 t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – [Первая речь при обсуждении устава партии 2 (15) августа 1903 г. на II съездe РСДРП]. –Там же, стр. 240. –70 - 71.

– [Lêi tham luËn trong qu¸ tr×nh th¶o luËn dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ngµy 10 (23) th¸ng T¸m 1903]. – [Выступление при обсуждении резолюции об отношении к либералам 10 (23) августа 1903 г. на II съездeРСДРП]. – Там же. стр. 358. –107.


[Lª-nin, V.I.] Lêi tùa [cho cuèn s¸ch "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi"]. – [Ленин,В. И.] Предисловие [к книге «Шаг вперед, два шага назад»]. В кн.: [Ленин, В. И.] Шаг вперед, два шага назад. (Кризис в нашeй партии). Женева, тип. партии, 1904, стр. III - VIII. (РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. –58, 59.

– Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi. (Cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng ta). –Шаг вперед, два шага назад. (Кризис в нашей партии). Женева, тип. партии, 1904. VIII. 172 стр. (РСДРП). Перед зaгл. aвт.: Н. Ленин. –48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 68, 69, 74, 75, 76, 77.

– Nh÷ng kÎ ¸p bøc çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do. – Гонители земства и Аннибалы либерализма. – «Заря», Stuttgart, 1901, № 2- 3, декабрь, стр. 60 - 100. Подпись: Т. П. –97.

– Néi dung kinh tÕ cña chñ nghÜa d©n tuý vµ sù phª ph¸n trong cuèn s¸ch cña «ng Xt¬-ru-vª vÒ néi dung ®ã. (Bµn vÒ cuèn s¸ch cña P. Xt¬-ru-vª: Nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga. Xanh Pª-tÐc-bua, n¨m 1894). – Экономическое содержание народничества и критика его в книге г. Струве. (По поводу книги П. Струве: Критические заметки к вопросу об экономическом развитии России. Спб., 1894 г.) – В кн.: Материалы к характеристике нашего хозяйственного развития. Сб. статей. Спб., тип. Сойкина, 1895, стр. 1 - 144, в ч. II. Подпись: К. Тулин. –224.

– PhiÕu ®iÒu tra. [ChuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng. Tr−íc ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1905]. B¶n th¶o1. – Анкета. [К III съезду партии. Ранее 20 февраля (5 марта) 1905 г.] Рукопись. –365.

– Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh thÞ tr−êng trong n−íc ®èi víi ®¹i c«ng nghiÖp. –Развитие капитализма в России. Процесс образования внутреннeго рынка для крупной промышленности. Спб., Водовозова, 1899. IX, IV, 480 стр. Перед загл. aвт.: Владимир Ильин. – 486.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.V, 1926,

tr. 218 - 219.


– Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc vµ vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1904. B¶n th¶o1. – Извещение об образовании Организационного комитета и о созыве III очередного съезда Российской социал-демократической рабочей партии. Позднее 11 (24) декабря 1904 г. Рукопись. –301.

– Th− göi A. Bª-ben. Ngµy 25 th¸ng Giªng (7 th¸ng Hai) 1905. B¶n th¶o2. – Письмо А. Бебелю. 25 января (7февраля) 1905 г. Рукопись. –354.

– Th− göi ban biªn tËp b¸o "Tia löa". [V× sao t«i rót khái ban biªn tËp b¸o "Tia löa"?] – Письмо в редакцию «Искры». [Почему я вышел из редакции «Искры»?] Женева, тип. партии, декабрь 1903. 8 стр. После загл. aвт.: Н. Ленин. –38, 247, 328.

– [Th− göi çc uû biªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ngµy 13 (26) th¸ng N¨m 1904.]. – [Письмо членам ЦК. 13 (26) мая 1904 г.]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 86 - 89. (РСДРП). –29, 30 - 31, 35.

*– Th− göi çc uû viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng. – Письмо к земцам. – «Искра», [Мюнхен], 1902, № 18, 10 марта, стр. 2 - 4, в отд.: Фельетон. –225.

– [Th− göi Glª-bèp (V. A. N«-xcèp). Ngµy 29 th¸ng T¸m (11 th¸ng ChÝn), 1904]. – [Письмо Глебову (В. А. Носкову). 29 августа (11 сентября) 1904 г.]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп.тип., 1904, стр. 94 - 99. (РСДРП). –150.

– Th− göi ng−êi ®ång chÝ vÒ nh÷ng nhiÖm vô tæ chøc cña chóng ta. – Письмо к товарищу о наших организационных задачaх. Изд. ЦК РСДРП Женева, тип. партии, 1904. 31 стр. (РСДРП). После загл. авт.: Н. Ленин. –201, 202, 296.

– Tõ chñ nghÜa d©n tuý ®Õn chñ nghÜa M¸c. Bµi thø nhÊt. – От народничества к марксизму. Статья первая. – «Вперед», Женева, 1905, № 3, 24 (11) января, стр. 2. –343 - 344, 378, 427, 509.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.V, 1926,

tr. 186 - 188. 2 B¶n th¶o bøc th− in lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga,

t.V, 1926, tr. 172 - 175.


[Lª-nin, V. I.] [VÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – [Ленин, В. И.] [О созыве III партийного съезда]. «Вперед», Женева, 1905, № 8, 28 (15) февраля, стр. 1. –359.

– V× sao t«i rót khái ban biªn tËp b¸o “Tia löa”? –Почему я вышел из редакции «Искры»? – xem Lª-nin, V. I. Th− göi ban biªn tËp b¸o “Tia löa”.

– ViÖc 183 sinh viªn bÞ c−ìng bøc ®i lÝnh. –Отдача в солдаты 183-х студентов. –«Искра», [Мюнхен], 1901, № 2, февраль, стр. 6. –225.

– [ý kiÕn ®Æc biÖt cña çc ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a ra ngµy 17 (30) th¸ng Giªng 1904 t¹i phiªn häp cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga].– [Особое мнение представителей ЦК, внесенное 17 (30) января 1904 г. на зaседании Совета РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 84–85. (РСДРП). –125, 439.

[Li-u-bi-mèp, A. I. Th− cña ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi ®ång chÝ Glª-bèp [V. A. N«-xcèp]. Ngµy 4 (17) th¸ng ChÝn 1904]. B¶n th¶o1. – [Любимов, А. И. Письмо агента ЦК к тов. Глебову [В. А. Носкову]. 4 (17) сентября 1904г.]. Рукопись. –249, 422.

[L«-pu-khin, A. A.] B¸o ço cña gi¸m ®èc Côc c¶nh s¸t L«-pu-khin, ®−îc xem xÐt trong Uû ban çc bé tr−ëng ... th¸ng Giªng 1905. KÌm theo lêi nãi ®Çu cña N. Lª-nin. – [Лопухин, А. А.] Докладная записка директора департамента полиции Лопухина, рассмотренная в Комuтете министров... января 1905 г. С предисл. Н. Ленина. Изд-во «Вперед». Женева, кооп. тип., 1905. V, 13 стр. (РСДРП). –415 - 417.

Lêi ban biªn tËp. – От редакции. – «Вперед», Женева, 1905, № 8, 28 (15) февраля, стр. 4. –456, 457.

[Lêi gi¶i thÝch cña Héi ®ång ®¶ng vÒ nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin]. – [Разъяснение Совета партии об издательстве В. Бонч – Бруевича и Н. Ленина]. – «Искра», [Женева], 1904, № 73, 1 сентября, стр. 8, в отд.: Из партии. –78, 79, 80, 81, 85, 129.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.XV, 1930,

tr. 172 - 173.


Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi toµn ®¶ng ngµy 4 th¸ng Ba 1905. – Воззвание ЦК к партии от 4 марта 1905 г. – Xem Göi toµn ®¶ng. [Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 4 th¸ng Ba 1905].

Lêi kªu gäi göi toµn thÓ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. (TruyÒn ®¬n cña 19 ng−êi). –Обращение к членам РСДРП. (Листок 19-ти). Изд. Моск. комитета РСДРП. М., октябрь 1904. –82, 128, 422.

[Lu-na-ts¸c-xki, A.V.] §−êng lèi kiªn quyÕt. – [Луначарский. А. В.] Твердый курс. – «Вперед», Женева, 1905, № 5. 7 февраля (25 января), стр. 1. –312, 507.

Lóc-x¨m-bua, R. Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. - Люксембург, Р. Организационные вопросы русской социал – демократии. – «Искра», [Женева], 1904, № 69, 10 июля, стр. 2. – 7. - 205, 317, 321, 331.

[Ma-çt-di-óp, M.X.] T×nh tr¹ng thñ c«ng vµ tæ chøc ®¶ng. – [Макадзюб, М. С.] Кустарничество и партийная организация. Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904. 35 стр. Перед загл. авт.: М. Панин. –201.

– VÒ vÊn ®Ò nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng chóng ta. VÒ tæ chøc. –К вопросу о наших партийных задачах. Об oрганизации. – «Искра», [Женева], 1904, № 57, 15 января. Приложение к № 57 «Искры», стр. 1-2. Подпись: Практик. –56, 57.

[Ma-khn«-vª-tx¬, V.P.] A-ki-mèp. VÒ vÊn ®Ò nh÷ng ho¹t ®éng cña §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. – [Махновец, В. П.] Акимов. К вопросу о работах второго съезда российской социал- демократическoй рабочей партии. Женева, 1904. 77 стр. (РСДРП). –383.

[Ma-xlèp, P.P.] Ých-x¬. Bµn vÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt. [Lª-nin, V.I.] Lª-nin, N. Tr¶ lêi nh÷ng lêi phª ph¸n ®èi víi dù th¶o c−¬ng lÜnh cña chóng ta. – [Маслов, П. П.] Икс. Oб аграрной программе. [Ленин, В. И.] Ленин, Н. Ответ на критику нашего проекта программы. Изд. Лиги русск. рев. с.-д. Женева, 1903. 42 стр. (РСДРП). –514.

–VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt. – Oб аграрной программе. – В кн.: [Маслов, П. П.] Икс. Об аграрной программе. [Ленин, В. И.] Ленин, Н. Ответ на критику нашего проекта программы. Изд. Лиги русск. pев. c.-д. Женева, 1903, стр. 1-25. (РСДРП). –514.


M¸c, C. vµ ¡ng-ghen, Ph. Th«ng t− chèng l¹i Cri-g¬ – Маркс, К. u Энгельс, Ф. Циркуляр против Криге - xem Marx, K.u. Engels, F. Eine Bannbulle.

[M¸c-tèp, L.] Chóng ta chuÈn bÞ ®· ®óng yªu cÇu ch−a?- [Мартов,Л.]. Так ли мы готовимся? – «Искра»,[Женева], 1904, № 62, 15 марта, стр. 1-2. –203.

[Dù th¶o ®iÒu lÖ cña ®¶ng]. – [Проект устава партии]. – B кн.: [Ленин, В. И.] Шаг вперед, два шага назад. (Кризис в нашей партии). Женева, тип. партии, 1904, стр. 31- 34. (РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. –70, 71, 360.

– §¹i héi cña chóng ta.– Наш съезд. – «Искра», [Женева], 1903, № 53, 25 ноября, стр. 1- 2. –203.

– §Êu tranh giµnh tù do vµ ®Êu tranh giai cÊp. – Борьба за свободу и классовая борьба. – «Искра», [Женева], 1904, № 76, 20 октября, стр. 1 - 3. –203.

– Ngµy 9 th¸ng Giªng. – Девятое января. – «Искра», [Женева], 1905, № 85, 27 января, стр. 1 - 2. –330, 332, 334, 336, 337 - 340, 357 - 358, 423.

– Sù thøc tØnh cña ph¸i d©n chñ vµ nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta. –

Пробуждение демократии и наши задачи. – «Искра», [Женева], 1904, № 58, 25 января, стр. 1-2. –203.

– Trªn con ®−êng ®óng. – На верном пути. – «Искра», [Женева], 1905, № 83, 7 января, стр. 1. –469.

– VÊn ®Ò tr−íc m¾t. (TiÓu tæ hay ®¶ng?). – На очереди. (Кружок или партия?). – «Искра», [Женева], 1904, № 56, 1 января, стр. 2-3. –203.

[M¸c - tèp, L. vµ Da-xu-lÝch, V. VÒ vô m−u s¸t ph«n Van]. – [Мартов, Л. u Засулич, В. О покушении на фон Валя]. – «Искра» [Лон- дон], 1902, № 21, 1 июня,стр. 4 - 5, в отд.: Из нашей общественной жизни. –344.

M¸c-t−-nèp, A. Hai chÕ ®é chuyªn chÝnh. – Мартынов А. Две диктатуры. Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1905. 68 стр. (РСДРП). –320, 321, 322, 323, 331 - 332, 357, 383, 476 - 477, 478 - 479.


– S¸ch b¸o cã tÝnh chÊt tè c¸o vµ cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n. (“Tia löa”, c¸c sè 1-5). – Обличительная литература и пролетарскaя борьба. («Искра», №№ 1-5). – «Рабочее Дело», Женева, 1901, № 10, сентябрь, стр. 37 - 64. –91,95, 174, 176.

[Mª-sÐc–xki, V. P.] NhËt ký. – [Мещерский, В. П.] Дневники. – «Граждании», Спб., 1905, № 1-2, 6 января, стр. 29 - 32. –468.

M«-li-ª, Gi. B. T¸c-tuy-ph¬, hay lµ Tªn lõa ®¶o. – Мольер, Ж. Б. Тартюф, или Обманщик. –247.

Mét b−íc ngoÆt quan träng. – Знаменатeльный поворот. – «Oсвобожде-ние», Штутгарт, 1903, № 13 (37), 2 (15) декабря, стр. 217 - 218. Подпись: Независимый. –383.

[Nª-g«-rÐp - I-oãc-®an-xki, N. I.] Nh÷ng ng−êi d©n chñ ë ng· ba ®−êng – [Негорев – Иорданский, Н. И.] Демократы на распутье. – «Искра», [Женева], 1904, № 77, 5 ноября, стр. 1. –228, 230, 234 - 235.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé A-xt¬-ra-khan – cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp b¸o "Tia löa"]. – Резолюция Астраханского комuтета РСДРП [об отношении к перемене редакции «Искры»].– «Искра», [Женева]. 1904, № 62, 15 марта. Приложение к № 62 «Искры», стр.1. –76, 77, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ba-cu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp b¸o "Tia löa"]. – Резолюция Бакинского комuтета РСДРП [об отношении к перемене редакции «Искры»]. – «Искра», [Женева], 1904, № 60, 25 февраля, стр. 8, в отд.: Из партии. –76, 77, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ba-tum [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga], ®· ®−îc c¶ sù ®ång t×nh cña Ban chÊp hµnh c«ng nh©n n«ng nghiÖp ë Gu-ri-a [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp b¸o "Tia löa"]. – Резолюция Батумского комuтета [РСДРП], одобренная также Гyрийским комuтетом сельских рабочих [об отношениu к nеремене редакции «Искры»]. – «Искра», [Женева], 1904, № 62, 15 марта. Приложение к № 62 «Искры», стр. 1. –76, 77, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ca-dan [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng].


– Резолюция Кaзанского комuтета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Искра», [Женева], 1905, № 96, 5 апреля, cтр. 6, в отд.: Из партии. –481.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Екатеринославского комuтета РСДРП, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 6 (РСДРП). –72 - 74, 73 - 76, 288.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga vÒ b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng]. – [Резолюция Екатеринославского комuтета РСДРП по поводу заявления Центрального Комuтета]. – Там же, стр. 109 - 111. –82, 86.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp b¸o "Tia löa"]. – Резолюция Екатеринославского комuтета РСДРП [об отношении к nеремене редакции «Искры»]. –Там же, стр. 19. –76, 77, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga] ra ngµy 27 th¸ng Hai 1904. - Резолюция Екатеринославского комuтета [РСДРП] от 27 февраля 1904 г. – «Искра», [Женева], 1904, № 64, 18 апреля. Приложение к № 64 «Искры», стр.2, в отд.: Из партии. –8, 19, 146, 182, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Kh¸c-cèp [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Харьковского комuтета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 14, 12 апреля (30 марта), стр. 6, в отд.: Из партии. –481.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp]. – Резолюция Киевского комитета РСДРП [об отношении к перемене редакции]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин,Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 28 - 29. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 76, 77, 289.


NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Liªn minh Çp-ca-d¬. – Резолюция Кавказского союзного комuтета. – «Искра», [Женева], 1904, № 64, 18 апреля. Приложение к № 64 «Искры», стр. 2, в отд.: Из партии. –8, 19, 52, 53, 146, 182, 289, 421.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga] th«ng qua ®Ó tr¶ lêi b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, trùc tiÕp ®−îc ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng luËn chøng, vµ nh©n b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn. – Резолюция Московского комитета [РСДРП], принятая в ответ на декларацию ЦК, лично мотивированную агентом его, и по поводу резолюции 22-х членов партии. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 102 - 103. (РСДРП). –82, 86.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Московского комитета РСДРП, признающая законность постановлениǔ II съезда РСДРП]. – Там же, стр. 6. –52, 53, 72 - 74, 73 - 75, 182, 286.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Московского комитета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 8, 28 (15) феврaля, стр. 4, в отд.: Из партии. –353, 421, 456.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Северного комитета РСДРП, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 7. (РСДРП). –52, 53, 72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Северного комитета [РСДРП о созыве III съездa партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 8, 28 (15) февраля, стр. 4, в отд.: Из партии. –353, 421.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-c«-lai-Ðp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga [vÒ th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi ban biªn tËp


b¸o "Tia löa"]. – Резолюция Николаевского комuтета РСДРП [об отношении к перемене редакции «Искры»]. – «Искра», [Женева], 1904, № 62, 15 марта. Приложение к № 62 «Искры», стр. 1. –72 - 73, 74 - 75, 76 - 77, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-c«-lai-Ðp [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Николаевского комuтета [РСДРП о созывe III съезда партии]. – В кн.: [Воровский, В. В.] Орловский. Совет против партии. № 11. Изд-во соц.-дем. партийной литературы В. Бонч- Бруевича и Н. Ленина. Женева, кооп. тип., 1904, стр. 40. (РСДРП). –52, 53, 72 - 73, 74 - 75, 288.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Нижегородского комuтета РСДРП, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. –В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип.,1904, стр. 5. (РСДРП). –52, 53, 72 - 73, 74 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Резолюция Одесского комuтета [РСДРП]. – «Искра», [Женева], 1904, № 64, 18 апреля. Приложение к № 64 «Искры», стр. 1-2. –8, 19, 76, 77, 146, 182, 289, 421.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua ®Ó tr¶ lêi b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ vÒ b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn]. – Резолюция Одесского комuтета [РСДРП, принятая в оmвет на декларацию ЦК и по поводу резолюции 22-х членов партии]. – В кн.: Шахов Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 104 - 106. (РСДРП). –82, 86.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-ri-«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Орловского комuтета РСДРП, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – Там же, стр. 7 - 8. –72 - 74, 73 - 75, 288.


NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Резолюция Петербургского комутета [РСДРП]. – Отдельное приложение к №№ 73 - 74 «Искры». [Женева, 1904, №73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 3. – 8, 10, 19, 44, 146, 182, 289, 421.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua ®Ó tr¶ lêi b¶n tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ vÒ b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn]. – Резолюция Петербургского комuтета [РСДРП,прuнятaя в ответ на декларацию ЦК и по поводу резолюции 22 - х членов партии]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба зa съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 107. (РСДРП). –82, 86.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Петербургского комuтета РСДРП, признающaя законность постановлений II съезда РСДРП].– Там же, стр. 6. –52, 53, 72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Резолюция Рижского комuтета [РСДРП]. – «Искра», [Женева], 1904, № 68, 25 июня, Приложение к № 68 «Искры», стр. 4. –8, 19, 76, 77, 146, 182, 289, 421.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua nh©n b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn]. – [Резолюция Рижского комuтета РСДРП, принятая по поводу резолюции 22 –х членов партии]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 80. (РСДРП). –82, 146.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i vËn chuyÓn çc tµi liÖu cña ph¸i ®a sè vÒ Nga]. Th¸ng M−êi 1904. B¶n th¶o1. – Резолюция Рижского комuтета [РСДРП о необходимости доставки в Россию литературы большuнства]. Октябрь 1904 г. Рукопись. –128, 146.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n

chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu, tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 125.


[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tu-la cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Тульского комuтета РСДРП, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд.(Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 8. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 288, 421.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tu-la cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng]. – [Резолюция Тульского комuтета РСДРП о немедленном созыве III съезда партии]. – Там же, стр. 61. –8, 19, 146, 182, 289.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Резолюция Тверского комитета [РСДРП]. – «Искра», [Женева], 1904, № 66, 15 мая, стр. 10, в отд.: Из партии. –8, 19, 76, 77, 146, 182, 289, 421.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Тверского комитета РСДРП. nризнающая законность постановлений II съезда. РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин,Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 6. (РСДРП). –52, 53, 72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé U-ran [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Уральского комитета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 11, 23 (10) марта, стр. 6, в отд.: Из партии. –481.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – [Резолюция Воронежского комитета РСДРП]. – «Искра», [Женева], 1904, № 61, 5 марта, стр.10, в отд.: Из партии. –90.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga tá sù hµi lßng vÒ xu h−íng cña b¸o "Tia löa" míi]. – [Резолюция Воронежского комитета РСДРП, вырaжающaя удовлетворение по поводу направления новой «Искры»]. – В кн.: Шaхов, Н. [Мaлинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 46- 48. (РСДРП). –76, 77, 90.


NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Воронежского комuтета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 3, 24 (11) января, стр. 4, в отд.: Из партии. –289, 481.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga [vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i bæ tuyÓn vµo ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng]. – Резолюция Донского комuтета РСДРП[о необходимости кооnmaцuu в редакцию Ц О]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 8. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xa-ma-ra [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Самарского комuтета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 14, 12 апреля (30 марта), стр. 6, в отд.: Из партии. –481.

[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xa-ra-tèp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Саратовского комuтета РСДРП, признающaя законность постановлений II съезда РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н.[Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 5. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 288, 292.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xm«-len-xc¬ [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng]. – Резолюция Смоленского комитета [РСДРП о созыве III съезда партии]. – «Вперед», Женева, 1905, № 14, 12 апреля (30 марта), стр. 6, в отд.: Из партии. –481.

NghÞ quyÕt cña héi nghÞ çc çn bé tæ chøc ë nhµ m¸y Xoãc-m«-v«.– Резолюция собрания организаторов Сормовского завода. – «Искрa», Женева], 1904, № 70, 25 июля. Приложение к № 70 «Искры», стр. 3. –72 - 74, 73 - 75, 76, 77.

[NghÞ quyÕt cña héi y tÕ Xa-ra-tèp vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña çc ®¹i biÓu cña toµn d©n vµo c«ng t¸c lËp ph¸p]. – [Резо-


люция саратовского caнumapнoгo общества о необходимости участия представителей всего народа в законодательстве]. – «Искра», [Женева], 1904, № 77, 5 ноября, стр.1, в ст.: [Негорев-Иорданский, Н. И.] Демократы на распутье. –234 - 235.

[NghÞ quyÕt cña Liªn minh Çp-ca-d¬, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Кавказского Союза, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп, тип., 1904, стр. 6 - 7. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña Liªn minh Çp-ca-d¬ vµ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ti-phlÝt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, [®−îc th«ng qua nh©n b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn]. – Резолюция Кавказского Союза и Тифлисского комитета РСДРП,[принятая по поводу резолюции 22-х членов партии]. – Там же, стр. 100 - 101. –82.

NghÞ quyÕt cña Liªn minh c«ng nh©n hÇm má [vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i bæ tuyÓn vµo ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng]. – Резолюция Союза горнозаводских рабочих [о необходимости кооптациu в pе∂aкцuю ЦО]. – Там же, cтр. 9. –72 - 74, 73 - 75, 288.

[NghÞ quyÕt cña nhãm d©n chñ - x· héi ë Ri-ga, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция социал-демократической группы в Риге, признающая законность постановлений II съезда РСДРП]. – Там же, cтр.7. –72 - 74, 73 - 75, 288.

NghÞ quyÕt cña nhãm Gi¬-ne-v¬ thuéc ph¸i ®a sè [vÒ b¶n nghÞ quyÕt cña 22 ®¶ng viªn]. – Резолюция Женевской группы большинства [по поводу резолюции 22-х членов партии]. – Там же, стр. 103-104. –82, 128, 182.

NghÞ quyÕt cña nhãm ë Min-xc¬. – Резолюция минской группы. – «Вперед», Женева, 1905, № 7, 21 (8) февраля, cтр. 4, в отд.: Из партии. –340.

NghÞ quyÕt cña nh÷ng çn bé tæ chøc ë ¤-®Ðt-xa. – Резолюция одесских организаторов. – «Вперед», Женева, 1905, № 7, 21 (8) февраля, cтp. 4, в отд.: Из партии. –340.


[NghÞ quyÕt cña "Quü ®Êu tranh" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë V«-r«-ne-gi¬, thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña çc quyÕt nghÞ mµ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua]. – [Резолюция Воронежской социал-демократической «Кассы Борь- бы», признающая законность постановланий II съезда РСДРП] . – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрaние документов). Женева, кооп.тип., 1904, стр. 5. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 288.

[NghÞ quyÕt cña Tæ chøc c«ng nh©n Pª-tÐc-bua (“Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n ë Xanh Pª-tÐc-bua”)]. – [Резолюция Петербургской Рабочей организации («Спб. cоюза борьбы за освобождение рабочего класса»)]. – Там же, стр. 46 - 48. –76, 77.

NghÞ quyÕt [vÒ nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ngµy 6 (19) th¸ng T¸m 1903]. – Pезолюция [о группе «Южный рабочий», nринятая II съездом РСДРП 6 (19) августа 1903 г.]. – В кн.: Второй очередной съезд Росс. cоц.-дем. pабочей партии. Полный текст протоколов. Изд.ЦК. Женева,тип. nартии, [1904],стр. 313. (РСДРП). –43, 68, 69.

[NghÞ quyÕt vÒ viÖc bæ tuyÓn nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i men-sª-vÝch vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®−îc Héi ®ång ®¶ng th«ng qua ngµy 15 (28) th¸ng Hai 1904]. – [Резолюция о кооптации в ЦК меньшевиков, прuнятая в Совете партии 15 (28) февраля 1904 г.]. – В кн.: Шaхов, Н.[Малинин, Н. И.] Борьба за съезд (Собрание документов). Женева, кооп.тип., 1904, стр. 83. (РСДРП). –439.

NghÞ quyÕt vÒ viÖc thõa nhËn b¸o "Tia löa" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng - Резолюция о признании «Искры» Центральным Органом – xem VÒ c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng.

Nh÷ng cuéc bÇu cö lËp ph¸p ë I-ta-li-a. − Законодательные выборы в Италии. – «Искра», [Женева], 1904, № 78, 20 ноября, стр. 7, в отд.: Иностранное обозрение. –234.

Nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña giai cÊp v« s¶n. – Пролетарские демонстрации. – «Искра», [Женева], 1904, № 79, 1 декабря, стр. 5 - 6, в отд.: Из нашей общественной жизни. –172 - 174, 175, 176.


Nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu nhÊt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. – Главнейшие резoлюции, принятые на Втором съезде Россиŭской соц.-дем. pабочей партии. – В кн.: Второй очередной съезд Росс. cоц.-дем. pабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904], стр. 12 - 18. (РСДРП). –287 - 288.

Nh÷ng tµi liÖu dïng ®Ó nhËn ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc ta. – Материалы к характеристике нашего хозяйственного развития. Сб. статей. Спб., тип. Сойкина, 1895. 232, 259, III стр. –224.

Nh÷ng trµo l−u hiÖn nay ë trong ®¶ng vµ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng. (Th− cña [Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª- ri-n«-xl¸p] göi tÊt c¶ çc tæ chøc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga). – Современные партийные течения и задачи революционной соц. – демократии. (Письмо [Екатеринославского комитета] ко всем организациам РСДРП). – В кн.: Шaхов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд.(Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 63-69. (РСДРП). –7 - 8, 18, 44, 146, 182, 289, 421.

Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m. TËp bµi b¸o. – Проблемы идеализма. Сборник статей. Под ред. П. И. Новгородцева. М., [б. г.]. IХ, 521 стр. –234.

“Ng−êi c«ng d©n”, Xanh Pª-tÐc-bua. – «Граждaнин», Спб., 1905, № 1-2, 6 января, стр. 29 - 32. –468.

[N«-xcèp, V.A.] Glª-bèp.Th− cña uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Glª-bèp göi N. Lª-nin. Ngµy 27 th¸ng T¸m (9 th¸ng chÝn) 1904. – [Носков, В. А] Глебов.Письмо члена ЦК Глебова Н. Ленину. 27 августа (9 сентября) 1904 г. – В кн.: Шахов, Н. [Малuнин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 94. (РСДРП). –35, 36 - 38, 41, 42, 44.

– Th− göi V. I. Lªnin. Ngµy 11 (24) th¸ng S¸u 1904. B¶n th¶o1. – Письмо В. И. Ленину. 11(24) июня 1904 г. Рукопись. –147.

– Th− göi V. I. Lª-nin. Ngµy 18 (31) th¸ng T¸m 1904. B¶n th¶o1. − Письмо В. И. Ленину. 18 (31) августа 1904 г. Рукопись. –35, 147.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.XV, 1930, tr. 90 - 91,

123 - 125.


– Th− göi V. I. Lª-nin. Ngµy 20 th¸ng T¸m (2 th¸ng ChÝn) 1904. B¶n th¶o1. − Письмо В. И. Ленину. 20 августа (2 сентября) 1904 г. Рукопись. –36.

–Th− göi V. I. Lª-nin. Ngµy 21 th¸ng T¸m (3 th¸ng ChÝn) 1904. B¶n th¶o1. – Письмо В. И. Ленину. 21 августа (3 сентября) 1904 г. Рукопись. –36.

"N−íc Nga çch m¹ng", [Cu-èc-ca-la - T«m-xc¬ - Gi¬-ne-v¬]. – «Револю-ционная Россия», [Куоккала- Томск-Женева]. –237, 558.

– [Женева], 1904, № 46, 5 мая, стр.1 - 3, 11 - 12. –193, 238 - 245, 449 - 450, 468.

– 1905, № 58, 20 января, стр. 2 - 4. –341, 344, 346, 348, 349.

Oãc-lèp-xki. – Орловскиŭ - xem V«-rèp-xki, V. V.

¤-xi-pèp – Осипов - xem Dem-li-a-ts¬-ca, R. X.

[¤n-min-xki, M. X.] Ga-lÐc-ca. B−íc vµo con ®−êng míi. – [Ольминский, М. С.] Галерка. На новый путь. [Изд. В. Бонч-Бруевича]. Женева, кооп. тип., 1904. 54 стр. (РСДРП). –122.

– §¶ ®¶o chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬ !− Долой бонапартизм! Женева, кооп. тип., 1904. 23, 1 стр. (РСДРП). –78, 79.

[¤n-min-xki, M. X.] Ga-lÐc-ca vµ [B«-g®a-nèp, A. A.] Ri-a-®«-v«i. Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta. – [Ольминский, М. С.] Галерка и [Богданов, А. А.] Рядовой. Наши недоразумения. Изд. aвторов. Женева, кооп. тип., 1904. 91, 1 стр. (РСДРП). –56, 57, 203.

ë qu¶ng tr−êng Hoµng cung. Bøc th− cña mét nh©n chøng. – На Дворцовой площади. Письмо очевидца. – «Вперед», Женева, 1905, № 4, 31 (18) января, стр. 4. –265 - 266, 269.

Pa-nin, M. – Панин, М. – xem Ma-çt-di-óp, M.X.

P¸c-vu-x¬. KÕt qu¶ vµ triÓn väng. − Парвус. Итоги и перспективы. – «Искра», [Женева], 1905, № 85, 27 января, стр. 2 - 4. –329, 330, 331, 332, 334, 339.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, 1930, tr. 134 - 136,

136 - 137.


Pª-tÐc-bua. – Петербург. – «Искра», [Женева], 1905, № 83, 7 января, стр. 4 - 5, в отд.: Xроника рабочего движения и письма с фабрик и заводов. –247.

"Ph¸p quyÒn", Xanh Pª-tÐc-bua. – «Право», Спб., 1904, № 39, 26 сентября, стлб. 1871 - 1875. –101, 102.

Phô tr−¬ng riªng cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n".– Отдельное приложение к «Рабочей мысли». Изд. Петербургского «Союза». Пб., сентябрь 1899. 36 стр. –225.

[Plª-kha-nèp, G.V.]. ChÕ ®é tËp trung hay chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬? (ý ®Þnh míi m−u toan lµm tØnh ngé nh÷ng con Õch cÇu xin cho m×nh mét vÞ vua).− [Плеханов, Г. В.] Централизм или бонапартизм? (Новая попытка образумить лягушек, просяшик себе царя). – «Искра», [Женева], 1904, № 65, 1 мая, cтр. 2 - 4. –90 - 91.

– §i riªng ®−êng, cïng nhau chiÕn ®Êu. − Врозь идти, вместе бить. – «Искра», [Женева], 1905, № 87, 10 февраля, стр. 1 - 2. –357.

– §iÒu kh«ng nªn lµm. – Чего не делaть. – «Искра», [Женева], 1903, № 52, 7 ноября, стр. 1-2. –72 - 77, 90, 125, 181 - 182, 289, 393, 403.

– Giai cÊp c«ng nh©n vµ giíi trÝ thøc d©n chñ - x· héi. – Рабочий класс и социал-демократическая интеллигенция. − «Искра», [Женева], 1904, № 70, 25 июля, стр. 2 - 5; № 71, 1 августа, cтр. 2 - 4. –444.

*− Khñng bè tr¾ng.- Белый террор. − «Искра», [Женева], 1903, № 48, 15 сентября, стр. 1. –344 - 345.

– NghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do - Резолюция об отношении к либералам - xem VÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do (cña Plª-kha-nèp).

– ë ng−ìng cöa thÕ kû hai m−¬i. − На пороге двадцатого века. − «Искра», [Мюнхен], 1901, № 2, февраль, стр. 1. –384.

–VÒ s¸ch l−îc cña chóng ta ®èi víi cuéc ®Êu tranh cña ph¸i t− s¶n tù do chèng chÕ ®é Nga hoµng. (Th− göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng). – О нашей тактuке по отношению к борьбе либеральной буржуазии с царизмом. (Письмо к Центр. Комитету). Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1905. 31 стр. (РСДРП). –235, 492, 493.

P«-pèp – Попов – xem R«-da-nèp, V. N.


[P«-t¬-rª-xèp, A. N.] Xta-r«-ve. NghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do – [Потресов, А. Н.] Старовер. Резолюция об отношении к либералам - xem VÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do (cña Xta-r«-ve).

– Nh÷ng ®iÒu kh«ng may cña chóng ta. I. VÒ chñ nghÜa tù do vµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o. – Наши злоключения. I. О либерализме и гегемонии. − «Искра», [Женева], 1904, № 78, 20 ноября, стр. 2 - 6. –228, 229, 233, 234 - 235, 498.

Pu-skin, A. X. B«-rÝt G«-®u-nèp. – Пушкин, А. С. Борис Годунов. –258.

Quy ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p g×n gi÷ trËt tù quèc gia vµ sù an ninh x· héi. Ngµy 14 th¸ng Т¸m [1881]. – Положение о мерах к охранению государсmвенного порядка и общественного спокойствия. 14 августа [1881 г.]. – В кн.: Полное собрание законов Российской империи. Собрание 3. Т.I. Спб., 1885, ст. 350, стр. 261 - 266. –415, 416, 417.

[QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ®¶ng 5 (18) th¸ng S¸u 1904]. − [Решение Совета партии om 5 (18) июня 1904 г]. – «Искра», [Женева], 1904, № 68, 25 июня, стр. 7 - 8, в отд.: Из партии. –11, 23.

[QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ®¶ng vÒ viÖc kh«ng c«ng bè biªn b¶n cña çc phiªn häp cña Héi ®ång ®¶ng. Ngµy 5 (18) th¸ng S¸u 1904]. B¶n th¶o1. – [Решение Совета партии о неoпубликовании протоколов его заседаний. 5(18) июня 1904 г.]. Рукопись. –39.

QuyÕt nghÞ cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ngµy 8 th¸ng Ba 1905. – Постановление Совета РСДРП от 8 марта 1905 года. – «Искра», [Женева], 1905, № 89, 24 февраля, стр. 8, в отд.: Из партии. –420, 421, 436, 455, 481.

QuyÕt nghÞ cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 10 th¸ng Ba 1905 - Постaновление Совета партии от 10 марта 1905 г. – xem Göi çc ®¹i biÓu tham dù ®¹i héi do "Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè" triÖu tËp.

R. N. X. - P. H. C. − xem Xt¬-ru-vª, P. B.

Ra-b«-tsi. C«ng nh©n vµ trÝ thøc trong çc tæ chøc cña chóng ta. – Рабочий. Рабочие и интеллигенты в наших организациях. С предисл. П. Аксельрода. Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904, 56 стр. (РСДРП). –197 - 202, 203 - 205, 331, 357, 372.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, 1930, tr. 84.


[Ri-a-da-nèp, §. B.] ¶o t−ëng bÞ tan vì. VÒ vÊn ®Ò çc nguyªn nh©n g©y nªn khñng ho¶ng trong ®¶ng ta. – [Рязанов, Д. Б.] Разбитые иллюзии. K вопросу о причинах кризиса в нашей партии. Изд. aвтора. Женева, 1904, 116 стр. (РСДРП). Перед загл. aвт.: Н. Рязанов. –198.

Ri-a-®«-v«i − Рядовой - xem B«-g®a-nèp, A.A. [R«-da-nèp, V.N.] Th− göi ban biªn tËp. − [Розанов, В. Н.] Письмо в

редакцию. − «Искра», [Женева], 1905, № 86, 3 февраля. Отдельноe приложение к № 86 «Искры», стр. 6. Подпись: Попов. –357, 422.

– [Th− göi ban biªn tËp b¸o "Tia löa". Cuèi n¨m 1904]. – [Письмо в редакцию «Искры». Конец 1904 г.]. – В кн.: [Ленин, В. И.] Ленин, Н. Заявление и документы о разрыве центральных учреждений с партией. № 13. Изд-во «Вперед». Женева, кооп. тип., 1905, стр. 12. (РСДРП). –205, 357.

R«-xt«-vª-tx¬, X. §· ®Õn lóc! (Th− göi çc ®ång chÝ). – Ростовец, С. Пора! (Письмо к товарищам). – Отдельное приложение к №№ 73 - 74 «Искры», [Женева, 1904, № 73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 6 - 7. –90.

Sa-khèp, N. [Ma-li-nin, N.I.] §Êu tranh cho ®¹i héi. (TËp tµi liÖu). – Шахов, Н. [Малuнин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собpание документов). Женева, кооп. тип., 1904. 111 стр. (РСДРП). –7 - 8, 18, 27 - 29, 30, 31, 35, 36 - 37, 39 - 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 52, 53, 72, 73, 76, 77, 78, 79, 82, 85, 89 - 91, 125, 128, 146, 147 - 149, 150, 182, 287 - 288, 289, 292, 421, 437 - 440.

SÕch-xpia, U. Ham-lÐt. – Шекспир, В. Гамлет. –341.

"Sù nghiÖp c«ng nh©n", Gi¬-ne-v¬.– «Рабочее Дело», Женева. –56, 57, 64, 65, 72, 73, 116, 126, 175, 176, 197, 198, 201, 202, 286 - 287, 293, 315, 316, 336, 396.

– 1901, № 10, сентябрь. 136, 46 стр. –92, 95, 174, 176, 315, 316, 344. ""Sù nghiÖp c«ng nh©n" khæ nhá". – «Листок «Рабочего Дела»», [Женева],

1901, № 6, апрель, стр. 1 - 6. –119.

Sù tháa thuËn gi÷a Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Ngµy 12 th¸ng Ba 1905. B¶n th¶o1. – Договор между ЦК РСДРП

_________________________________________________________________________________ 1 §¨ng lÇn ®Çu trªn b¸o "Tia löa", [Gi¬-ne-v¬], 1905, sè 95, ngµy 31

th¸ng Ba, tr. 7 - 8, trong môc: Sinh ho¹t ®¶ng.


и Бюро Комuтетов Болышинства. 12 марта 1905 г. Рукопись. – 463.

TËp biªn b¶n çc phiªn häp cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 15 (28) - 17 (30) th¸ng Giªng 1904. B¶n th¶o1. − Протоколы заседаний Совета РСДРП. 15 (28) - 17 (30) января 1904 г. Рукопись. –34, 39.

TËp biªn b¶n çc phiªn häp cña Héi ®ång §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) vµ 5 (18) th¸ng S¸u 1904. B¶n th¶o2. – Протоколы заседаний Совета РСДРП. 31 мая (13июня) и 5 (18) июня 1904 г. Рукопись. –7, 34, 39, 44, 149.

TËp biªn b¶n §¹i héi 2 th−êng kú cña §ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi. – Протоколы 2-го очередного съезда Заграничной лиги русской революционной соц.-демократии. Под ред. И. Лесенко и ф. Дана.Изд. Заграничной лиги русской революц. cоциал-демократии. [Женева, 1903]. VIII, 136 стр. (РСДРП). –74, 75, 204.

ThØnh cÇu cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua göi lªn Nga hoµng ngµy 9 th¸ng Giªng [1905]. [TruyÒn ®¬n]. – Петиция петербургских рабочих царю 9-го января[1905 г.]. [Листовка]. Изд. соц.-дем. группы меньшинства. [Спб., январь 1905]. 2 стр. Гектограф. –218 - 219, 263, 264, 277, 294, 349.

[Th«ng b¸o cña chÝnh phñ vÒ çc sù kiÖn ngµy 9 - 10 (22 - 23) th¸ng Giªng 1905]. – [Правительственное сообщение о событиях 9-10 (22-23) января 1905 г.]. − «Правительственный Вестник», Спб., 1905, № 7, 11 января, стр. 1. –280.

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp "Ban tæ chøc". [TruyÒn ®¬n]. –Извещение об образовании «Организационного комuтета». [Листовка]. Б. м., тип. Орган. комитета, декабрь 1902. 1стр. (РСДРП). –291.

Th«ng b¸o vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. – Извещение о созыве третьего партийного съезда. – «Вперед», Женева, 1905, № 8, 28 (15) февраля, стр. 1. –365.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t.X, 1929,

tr. 181 - 277. 2 In lÇn ®Çu trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XV, 1930,

tr. 45 - 84.


[Th«ng b¸o vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá cña A. M¸c-t−-nèp "Hai chÕ ®é chuyªn chÝnh"]. – [Сообщение об издании брошюры А. Мартыновa «Две диктатуры»]. – «Искра», [Женева], 1905, № 84, 18 января, стр. 6, в отд.: Из партии. –320 - 321, 383, 479.

[Th«ng b¸o vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá cña N.T¬-rèt-xki “Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta”]. – [Сообщение об издании брошюры Н. Троцкого «Наши политические задачи»]. – «Искра», [Женева], 1904, № 72, 25 августа, стр. 10, в отд.: Из партии. –92, 384.

Th«ng ço vÒ viÖc xuÊt b¶n b¸o "TiÕn lªn". – Объявление об издании газеты «Вперед». [Отдельный листок. Женeва, декабрь 1904]. 2стр. (РСДРП). –130, 207, 302.

"Thêi ®¹i chóng ta".– «Наши дни», Спб. –295. "Thêi míi ". – «Новое Время», Спб. –308. – 1904, № 10285, 18 (31) октября, стр. 3. –102, 106. Th− cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tve [cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi

Nga]. – Письмо Tверского комuтета [РСДРП]. − «Искра», [Женева], 1904, № 60, 25 февраля, стр. 8, в отд.: Из партии. –72 - 74, 73 - 75, 76, 77.

Th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga göi Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Ngµy 6 th¸ng Ba 1905. B¶n th¶o1. – Письмо ЦК РСДРП к Бюро Комuтетов Большинства. 6 марта 1905 г. Рукопись –462, 463.

[Th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng]. − [Письмо ЦК к местным организациям].−В кн.: [Воровский,В. В.] Ордовский. Совет против партии. № 11. Изд-во соц.-дем. партийной литературы В. Бонч-Бруевича и Н. Ленина, Женева, 1904, стр. 30. (РСДРП). –146, 154, 182, 288, 291.

[Th− cña Liªn minh Xi-bi-ri tá th¸i ®é ®èi víi viÖc thay ®æi thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o "Tia löa"]. – [Письмо Сибирского союза, выражающее отношение к перемене состава редакции «Искры»]. – В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 22 - 28. (РСДРП). –72 - 74, 73 - 75, 76, 77, 289.

_________________________________________________________________________________ 1 In lÇn ®Çu trong bµi b¸o cña V.I. Lª-nin "Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän

B«-na-p¸c-t¬" b»ng mét b¶n in riªng trong sè 13 cña tê b¸o "TiÕn lªn", Gi¬-ne-v¬, 1905, tr. 2.


Th− göi çc tæ chøc ®¶ng. [Bøc th− thø nhÊt]. [TruyÒn ®¬n]. – Письмо к nартийным организaциям. [Письмо 1−е]. [Листовкa]. Б. м., [ноябрь 1904]. 4 стр. (Только для членов партии). –95, 98, 99 - 100, 101, 103, 104, 105, 106 - 107, 108, 110 - 118, 120, 122, 126, 130, 175, 176, 228 - 229, 235, 236, 271, 312, 316, 317, 318, 368, 398, 404, 492, 493.

Th− göi çc tæ chøc ®¶ng. [Bøc th− thø hai]. [TruyÒn ®¬n]. – Письмо к nартийным организaциям.[Письмо 2-е]. [Листовка]. Б. м., [декaбрь 1904]. 4стр. (Только для членов партии). –122, 235, 312, 318, 404, 492, 493, 498.

Th− tr¶ lêi cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ri-ga göi ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Gi¬-ne-v¬ [vÒ viÖc vËn chuyÓn çc tµi liÖu cña ph¸i ®a sè]. Ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1904. B¶n th¶o1. – Ответ Рижского комuтета женевскомy уполномоченному ЦК [о достaвке литературы большинства]. 2 ноября 1904 г. Рукопись. –129.

Th− tr¶ lêi cña çc ®¹i biÓu çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé U-pha, miÒn Trung U-ran vµ PÐc-m¬ vÒ bøc th− cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. – Oтвет на письмо ЦО представителей Уфимского Средне - Уральского и Пермского комuтетов. – «Искра», [Женева], 1904, № 63, 1 апреля. Приложение к № 63 «Искры», стр. 1 - 2. –72, 73, 76, 77, 289, 292.

* “Tia löa”, [Muyn-khen]. – «Искра», [Мюнхен], 1901, № 2, февраль, стр. 1, 6. –225, 384.

* –1901, № 3,апрель,стр. 1 - 2. –427. * –1901, № 8, 10 сентября, стр. 2. –225.

* –1902, № 16, 1 февраля,стр. 1.–225. * –1902, № 18, 10 марта, стр. 2 - 4. –226.

– 1902, № 21, 1 июня, стр. 1 - 2, 4 - 5. –288, 344.

* – [Лондон], 1902, № 26, 15 октября, стр. 1. –226. – [Женева], 1903, № 46, 15 августа. 8 стр. –288, 311, 345. – 1903, № 47, 1 сентября.10 стр. –288, 311, 345.

* – 1903, № 48, 15 сентября. 8 стр. –130, 288, 344 - 345. _________________________________________________________________________________

1 In lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. TËp v¨n kiÖn vµ tµi liÖu, tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1955, tr. 125 - 126.


* “Tia löa”, 1903, № 49, 1октября. 8 стр. –130, 288, 345.

– 1903, № 50, 15 октября. 8 стр. –130, 288, 345.

* – 1903, № 51, 22 октября. 8 стр. –130, 288, 345.

– 1903, № 52, 7 ноября, стр. 1 – 2. –74 - 77, 90, 125, 181, 289, 394, 402, 403.

– 1903, № 53, 25 ноября. 8 стр –202.

− №№ 53 - 85, 25 ноября 1903 - 27 января 1905. –331.

– 1903, № 55, 15 декабря. 10 стр. –56, 57, 125, 202, 204, 321.

– 1904 № 56, 1 января. 8 стр. –202.

– 1904, № 57, 15 января. 8 стр. –56, 57, 125, 202, 321.

– 1904, № 57, 15 января. Приложение к № 57 «Искры», стр. 1 - 2. –44, 45.

– 1904, № 58, 25 января. 8 стр. –202.

– 1904, № 60, 25 февраля. 8 стр. –72, 73, 74, 75, 289.

– 1904, № 61, 5 марта. 10 стр. –90 - 91.

– 1904, № 62, 15 марта. 8. стр.− 271, 313, 320, 321 –322, 332, 493.

– 1904, № 62, 15 марта. Приложение к № 62 «Искры», стр. 1. –72, 73, 74, 75, 289.

– 1904, № 63, 1 апреля. Приложение к № 63 «Искры», стр. 1 - 2. –72, 73, 74, 75, 289, 291, 292.

– 1904, № 64, 18 апреля. 8 стр. –289.

– 1904, № 64, 18 апреля. Приложение к № 64 «Искры», стр. 1 - 2.–8, 19, 52, 53, 76, 77, 146, 181.

– 1904, № 65, 1 мая. 10 стр. – 90, 91.

– 1904, № 66, 15 мая. 10 стр. –8, 19, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 146, 181, 289, 421.

– 1904, № 68, 25 июня. 8 стр. –11, 19, 22, 202.

– 1904, № 68, 25 июня. Приложение к № 68 «Искры», стр. 4. –8, 19, 74, 75, 146, 181, 289, 421.

– 1904, № 69, 10 июля. 8 стр. –193, 205, 316, 320, 331, 368 - 369.

– 1904, № 70, 25 июля. 8 стр. –444.


– 1904, № 70, 25 июля. Приложение к № 70 «Искры», стр. 3. −8, 72, 73, 74, 75, 181, 289, 291, 292, 421.

– 1904, №71, 1 августа. 10 стр. –444.

– 1904, № 72, 25 августа. 10 стр. −27 - 29, 30, 32, 33, 35, 37, 42, 82, 92, 147 - 148, 150, 383 - 384.

– 1904, № 73, 1 сентября. 8 стр. –78, 79, 80, 81, 128.

– Отдельное приложение к №№ 73 - 74 «Искры», [Женева, 1904, № 73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 1 - 3, 6 - 7. –8, 10 - 11, 19, 44, 82, 86, 90 - 91, 146, 147 - 148, 182, 289, 421.

– 1904, № 76, 20 октбря. 10 стр. –193, 202, 468 - 469.

– 1904, № 77, 5 ноября. 8 стр. –145, 147 - 148, 228, 230, 234 - 235, 514.

– 1904, № 78, 20 ноября. 8 стр. –228, 230, 232, 234, 498.

– 1904, № 79, 1 декабря. 10 стр. –171 - 174, 175, 176.

– 1905, № 83, 7 января. 8 стр. –247, 248, 287, 288, 291, 441, 468.

– 1905, № 84, 18 января. 8 стр. –320, 325, 383, 479, 502, 504.

– 1905, № 85, 27 января,стр. 1 - 2, 2 - 4. –329, 332, 334, 336, 337 - 339, 357, 423.

– 1905, № 86, 3 февраля. Отдельное приложение к № 86 «Искры», стр. 6. –357, 422.

– 1905, № 87, 10 фeвраля, стр. 1 - 2, 4. –348 - 349, 351 - 352, 357.

– 1905, № 88, 17 февраля. 6 стр. –455.

– 1905, № 89, 24 фeраля. 8 стр. –420, 421, 436, 455 - 456, 481.

– 1905, № 90, 3 марта. 8 стр. –456, 468.

– 1905, № 91, 6 марта. 4 стр. –436 - 437, 440 - 443, 455, 459.

– 1905, № 92, 10 марта. 8 стр. –455.

– 1905, № 96, 5 апреля, стр. 6. –484.

"Tia löa" (cò, cña Lª-nin), [Lai-pxÝch - Muyn-khen - Lu©n-®«n - Gi¬-ne-v¬]. – «Искра» (старая, ленинскaя), [Лейпциг-Мюнхен-Лондон-Женева]. – 6, 14, 18, 19, 40, 56, 57, 64 - 65, 68 - 69, 70 - 71, 72 - 73, 76 - 77, 90, 91, 95, 96, 97, 116, 125, 131, 133, 198, 201, 205, 225, 226, 286, 287, 289, 291, 292, 293, 313, 315, 329, 332, 344, 345, 395, 403.


"Tia löa" (míi, cña bän men-sª-vÝch), [Gi¬-ne-v¬]. – «Искра» (новaя, меньшевистская), [Женева]. –4, 6, 7, 8, 11, 12, 15, 18, 19, 21, 24, 27, 29, 32, 34, 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 53, 76, 77, 78, 79, 86, 90, 91, 92, 95, 96, 97, 101, 104, 110, 111, 114, 116, 118, 122, 126, 128, 129, 130, 131, 149, 174, 175, 176, 182, 192, 197, 198, 199, 201, 204, 205, 207, 226, 228, 231, 232, 234, 247, 271, 283, 289, 291, 292, 293, 303, 304, 305, 311, 312, 313, 317 - 318, 321 - 322, 323, 324, 325, 327, 328, 329, 331, 332, 333, 335, 336, 337, 354, 372, 383, 386, 387, 392, 394, 398, 401, 420, 421, 441, 468 - 469, 479, 492, 493, 494, 498, 499.

"TiÕn lªn", Gi¬-ne-v¬. – «Вперед», Женева. –127, 129, 132 - 135, 208, 211, 214, 285, 291, 293, 302 - 306, 307, 340, 353, 354, 355, 357, 360, 362, 409, 498.

– 1905, № 1, 4 января (22 декабря). 4 стр. –129, 207, 214, 248, 291, 293, 326, 340.

– 1905, № 2, 14 (1) января. 4 стр. –184, 214, 285, 291, 292, 372, 422, 468, 481.

– 1905, № 3, 24 (11) января. 4 стр. –214, 289, 291 - 292, 343, 378, 427, 481, 509.

– 1905, № 4, 31 (18) января. 4 стр. –261 - 262, 266, 267, 269, 291 -292, 312, 326, 343, 507.

– 1905, № 5, 7 февраля (25 января), cтр. 1. –312, 507.

– 1905, № 6, 14 (1) февраля. 4 стр. –302, 329, 507.

– 1905, № 7, 21 (8) февраля, стр. 1 - 2, 4. –340, 423.

– 1905, № 8, 28 (15) февраля, стр.1, 4. –353, 359, 365, 421, 456, 457, 507, 509.

– 1905, № 10,15 (2) марта, стр. 6. –436,456.

– 1905. № 11, 23 (10) марта, стр. 1. – 3, 6. –444, 459, 464, 481.

– 1905, № 14, 12 апреля (30 марта), cтр. 6. –481.

"Tin tøc cuèi cïng", Lu©n-®«n - Gi¬-ne-v¬. – «Последние Известия», Лондон - Женева. –302.

"Tin tøc M¸t-xc¬-va". – «Московские Ведомости», 1886, № 146, 29 мая, стр. 2. –310, 501.

Tæng b·i c«ng ë Ki-Ðp. (Bµi cña phãng viªn chóng ta). – Всеобщая стaчка в Киеве. (От нашего корреспондента). – «Искра», [Женева], 1903,


№ 47, 1 сентября, cтр. 6-7, в отд.: Хрoника рабочего движения и письма с фабрик и заводов. –311.

[T¬-rèt-xki, L. §.] T¬-rèt-xki, N. Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta. (Nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ tæ chøc). [Троцкий, Л. Д.] Троцкий, Н. Наши политические задачи. (Тактические и организa-ционные вопросы). Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904. ХI, 107 стр. (РСДРП). –89, 92, 96, 116, 193, 199 - 200, 203, 283, 288, 289, 357, 384, 394, 404.

T¬-ru-be-tx¬-c«i, £. N. ChiÕn tranh vµ chÕ ®é quan liªu. – Трубецкой, Е. Н. Bойна и бюрократия. − «Право», Спб., 1904, № 39, 26 сентября, стлб. 1871 - 1875. –101.

T¬-ru-be-tx¬-c«i, P. N. [Th− göi bé tr−ëng Bé néi vô Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki. Ngµy 15 (28) th¸ng Ch¹p 1904]. – Трубецкой, П. Н. [Письмо министру внутренних дел Святополку-Мирскому. 15 (28) декабря 1904 г.]. – «Освобождение», Париж, 1904, № 62, 31 (18) декабря, стр. 215 - 216. –196.

Tsª-rª-va-nin, N. VÊn ®Ò tæ chøc. KÌm theo lêi nãi ®Çu cña L. M¸c-tèp. –

Череванин, Н. Организационный вопрос. С предисл. Л. Мартова. Изд. РСДРП. Женева, тип. партии, 1904. 56 стр. (РСДРП). –200.

Tuèc-ghª-nÐp, I. X. Nh÷ng ng−êi cha vµ nh÷ng ng−êi con. – Тургенев, И. С. Отцы и дети. –232.

"TruyÒn tin cña chÝnh phñ", Xanh Pª-tÐc-bua. – «Правительственный Вестник», Спб., 1904, № 283, 14 (27) декабря, стр. 1. –158, 166 - 167.

–1905, № 7, 11 января, стр. 1. –280.

- 1905, № 8, 12 января, стр. 1. –294.

Tuyªn bè [cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã tßa ¸n träng tµi ®Ó xÐt ®ång chÝ N ]. – Заявление [трёх членов ЦК о необходимости третейского суда над тов. N]. − «Искра», [Женева], 1904, № 77, 5 ноября, стр. 8, в отд.: Из партии. –145.

Tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. [Tuyªn bè th¸ng B¶y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. 1904]. – Заявление Центрального комuтета. [Июльская декла-


рация ЦК РСДРП. 1904 г.]. − В кн.: Шахов, Н. [Малинин, Н. И.] Борьба за съезд. (Собрание документов). Женева, кооп. тип., 1904, стр. 90, 93. (РСДРП). –28, 30, 31 - 32, 36, 43, 78, 79, 82, 147, 149.

Tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. [Tuyªn bè th¸ng B¶y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga. 1904]. – Заявление Центрального Комuтета. [Июльская декларация ЦК РСДРП. 1904 г.]. – «Искра», [Женева], 1904, № 72, 25 августа, стр. 9, в отд.: Из партии. –28, 30, 31 - 32, 33, 35, 36, 43, 82.

Tuyªn bè cña ®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. – Заявление заграничного представителя ЦК. – «Искра», [Женева], 1904, № 77, 5 ноября, стр. 8, в отд.: Из партии. –148.

Tuyªn bè cña [®¹i diÖn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Заявление [заграничного представителя ЦК РСДРП]. – «Искра», [Женева], 1904, № 72, 25 августа, стр. 10, в отд.: Из партии. –148, 149.

Tuyªn bè cña Liªn minh Xi-bi-ri. [Th¸ng N¨m 1904]. – Заявление Сибирского союза. [Май 1904 г.]. – «Искра», [Женева], 1904, № 70, 25 июля. Приложение к № 70 «Искры», cтр. 3, в отд.: Из партии. –8, 182, 289, 292.

[Tuyªn bè cña ph¸i thiÓu sè vÒ viÖc chÊm døt sù tån t¹i biÖt lËp trong ®¶ng]. – [Заявление меньшинства о прекращении обособленного существования в партии]. – «Искра», [Женева], 1905, № 83,. 7 января, стр. 5 - 6, в отд,: Из партии. –247, 248, 288, 290, 313.

Tuyªn bè th¸ng B¶y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1904. – Июльская декларация ЦК РСДРП. 1904 г. – xem Tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

[Tuyªn ng«n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Th¸ng Ba 1904]. B¶n th¶o1. – [Декларация ЦК РСДРП. Март 1904 г.] Рукопись. – 31, 43, 149.

_________________________________________________________________________________ 1 Tuyªn ng«n nµy kh«ng ®−îc c«ng bè. Néi dung cña tuyªn ng«n

nµy ®· ®−îc dÉn ra trong bµi b¸o cña V.I.Lª-nin "Tuyªn bè cña ba uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng", bµi nµy in trong cuèn: Sa-khèp, N. [Ma-li-nin, N. I.] §Êu tranh cho ®¹i héi. (TËp tµi liÖu). Gi¬-ne-v¬, nhµ in hîp t¸c x·, 1904, tr. 85 - 86.


Tuyªn ng«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. [TruyÒn ®¬n]. –

Манифест Россuйской социал-демократической рабочей партии. [Листовка]. Б. м., тип. партии, [1898]. 2 стр. –286 - 287.

"T− t−ëng c«ng nh©n", Xanh Pª-tÐc-bua - BÐc-lanh - V¸c-sa-va - Gi¬-ne-v¬. –

«Рабочая Мысль», Спб. – Берлин – Варшава –Женева. –64, 65.

Va-xi-li-Ðp − Васильев - xem Len-gnÝch, Ph. V.

VÒ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. [Nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu nhÊt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – О Центральном Органе партии. [Главнейшие резолюции, принятые на Втором съезде РСДРП]. − В кн.: Второй очередной съезд Росс. cоц.-дем. pабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904], стр. 12, 146 - 147. (РСДРП). –56, 57, 287 -288, 291.

* VÒ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. [Nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu nhÊt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – О coцuалucmax-peвoлюцuoнepax. [Главнейшие резолюции, принятые на Втором съезде РСДРП]. – Там же, стр. 14 - 15, 358 - 359. –237, 343.

* VÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do ( cña Plª-kha-nèp). [Nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu nhÊt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Об отношении к либерaлам (Плеханова). [Главнейшие резолюции, принятые на Bтором съезде РСДРП]. – Там же, стр. 14, 357 -

358. – 97, 226 - 227, 237.

VÒ th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do (cña Xta-r«-ve). [Nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu nhÊt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga]. – Об отношении к либералам (Старовера). [Главнейшие резолюции, принятые на Втором съездe РСДРП]. – Там же, стр. 13 - 14. 357. –97, 107, 112, 126, 226, 227, 235, 237, 392, 397, 492, 493.

[VÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá cña A. M¸c-t−-nèp “Hai chÕ ®é chuyªn chÝnh”]. – [О выxоде в свет брошюры А. Мартынова «Две диктатуры»]. – «Освобождение», Париж,1905, № 66, 25 (12) февраля, стр. [2, обл.], в отд.: Библиографический листок «Освобождения». –383.


[VÝt-te, X. I-u]. ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng. – [Витте,С. Ю.] Самодержавие и земство. Конфиденциальная записка министpа финансов статс-секретаря С. Ю. Витте (1899г.). С предисл. и примеч. Р. Н.С. Печ. «Зарей». Stuttgart, Dietz, 1901. XLIV, 212 стр. –97.

* [V«-r«n-txèp, V. P.] V. V. VËn mÖnh cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga. – [Воронцов, В. П.] B. В. Судьбы каnитализма в России. Спб., 1882. 312 стр. –239.

[V«-rèp-xki, V. V.] Oãc-lèp-xki. - Héi ®ång chèng ®¶ng. – [Воровский, В.B.] Орловский.Совет против партии. № 11. Изд-во соц.-дем. партийной литературы B. Бонч-Бруевича и Н. Ленина. Женeва. кооп. тип., 1904. 47 стр. (РСДРП). –8, 19, 52, 53, 82, 128, 146-147, 154, 182, 248, 288, 289, 290, 420, 421.

– Nh÷ng kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch mÞ d©n. – Плоды демагогии.− «Вперед», Женева, 1905, № 11, 23 (10) марта, стр. 1 - 3. –444.

X – xem Ma-xlèp, P. P.

Xan-t−-cèp - Sª-®rin, M. E. C¸c ngµi ë Ta-sken. – Салтыков-Щедрин, M. Е. Гоcпода ташкентцы. –101, 105 - 106.

– LÞch sö cña mét thµnh phè. − История одного города. –100, 283. – Mét bµi ca hoa t×nh hiÖn ®¹i. − Современная идиллия. –116. – Ng−êi thuéc ph¸i tù do. − Либерал. –109, 232. – NhËt ký cña mét ng−êi tØnh lÎ ë Pª-tÐc-bua. – Дневник провинциала в

Петеpбурге. –105 - 106. – Sù ®óng mùc vµ sù cÈn thËn. – В среде умеренности и аккуратнос-

ти. –116. Xta-r«-ve – Старовер – xem P«-t¬-rª-xèp, A. N.

[Xt«-l−-pin, A. A.] TiÓu luËn. – [Столыпин, А, А] Заметки. – «Новое время», Спб., 1904, № 10285, 18 (31) октября, cтр. 3. Подпись: Ст-н, А. –102, 106.

Xt¬-ru-vª, P. B. C¸c tµi liÖu viÕt vÒ sù ph©n liÖt cña §¶ng d©n chñ - x· héi. – Струве. П. Б. Литература социал-демократического раскола.– «Освобождение», Париж, 1904, № 57, 15 (2) октября, стр. (2, обл.), в отд.: Библиографический листок «Освобождения».– 88 - 89, 92, 383 - 384.


Xt¬-ru-vª, P. B. §¶ng d©n chñ vµ c−¬ng lÜnh cña nã. –Демократическая партия и её программа. – «Oсвобождение», Париж, 1905, № 67, 18 (5) марта, стр. 278 - 279. –473 - 474.

– Lêi tùa [cho cuèn s¸ch cña X. I-u. VÝt-te “ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng”]. − Предисловие [к книге С. Ю.Витте «Самодержавие и земство»].– B кн.: [Витте, С.Ю.] Самодержавие и земство. Конфиденциальная записка министра финансов статс-секретаря С.Ю. Витте (1899 г.). C предисл. и примеч. Р.Н.С.Печ. «Зарей». Stuttgart, Dietz, 1901, стр. V - XLIV. Подпись: Р. Н.С. –97.

– NhiÖm vô bøc thiÕt cña thêi ®¹i. – Hасущная задача времени. – "Освобождение", Париж, 1905, № 63, 20 (7) января, стр. 221 - 222. Подпись: П. С. –372 - 373, 502, 507, 511, 512.

Y - xem Gan-pª-rin, L. E.

"L'Art pour tous", Paris. - 435.

"Aus der Weltpolitik", München, 1903, N 48, 30. November, S. 1 - 10. – 328.

Bericht eines Augenzeugen . – "Vorwärts", Berlin, 1905, N 22, 26. Januar, S. 2. Unter dem Gesamttitel: Vom Schauplatz der Revolution. –268.

Das brennende Ruβland. – “ Vorwärts”, Berlin, 1905, N 22, 26. Januar, S. 1. –268.

Cluseret, G. ArmÐe et dÐmocratie. Paris, Lacroix et Verboeckhoven, 1869. 245 p. – 435.

– La guerre des rues. – In: [Cluseret, G.] MÐmoires du gÐnÐral Cluseret. T. II. Paris, LÐvy, 1887, p. 273 - 289. –434 - 435.

– MÐmoires du gÐnÐral Cluseret. T. I - III. Paris, LÐvy, 1887 - 1888. 3 v. – 434 - 435.

"La Commune", Paris. –435.

"The Daily Telegraph", London – Manchester. – 295.

"The Economist", London, 1905, N 3, 212, March 18. Vol. LXIII, p. 438 - 439. –472 - 473.


Engels, F. Die Bauernfrage in Frankreich und Deutschland. – In: "Die Neue Zeit", Stuttgart, 1894 - 1895, Jg. XIII, Bd. I, N 10, S. 292 - 306. –486.

– The condition of the working class in England in 1844. With appendix written 1886, and pref. 1887. Transl. by K. Wischnewetzky. New York, Lovell, 1887, VI, 200, XI p. –452.

– Einleitung [zur Arbeit: “Der Bürgerkrieg in Frankreich” von K. Marx]. – In: Marx, K. Der Bürgerkrieg in Frankreich. Adresse des Generalrats der Internationalen Arbeiterassoziation. 3-te deutsche Aufl. verm. durch die beiden Adressen des Generalrats über den deutsch –

französischen Krieg und durch eine Einleitung von F. Engels. Berlin, verl. der Expedition des "Vorwärts", 1891, S. 3 - 14. –411.

– Preface [to: The condition of the working class in England in 1844]. – In: Engels, F. The condition of the working class in England in 1844. With appendix written 1886, and pref. 1887. Transl. by K. Wischnewetzky. New York, Lovell, 1887, p. I – VI. –452.

Ermittelungen über die allgemeine Lage der Landwirtschaft in Preuβen. Aufgenommen im Jahre 1888 - 89. I und II T. – In: "Landwirtschaftliche Jahrbücher", 18. Bd., 3. Ergänzungsband; 19. Bd., 4. Ergänzungsband. Berlin, 1890 – 1891. –487.

48,000 prisoners. - In: "The Times", London, 1905, N 37, 597, January 6, p.3. Under the general title: Colonial and foreign intelligence. Port Arthur. –189.

"Frankfurter Zeitung", Frankfurt am Main. –283.

– 1904, 29. Dezember. –140 - 141.

– 1905, 17. Februar. –333.

Greulich, H. An die Redaktion des "Vperiod" in Genf. Zürich, I. Februar 1905. –285, 286.

Guesde, J.Du "Parti Socialiste de France". –"Le Mouvement Socialiste", T. 1. Paris, 1904, N 134, 15 mars, p.332- 333. Sous le titre gÐnÐral: La guerre Russo - Japonaise et le Socialisme International. –193, 468.

"L'HumanitÐ", Paris, 1904, 16 octobre, N182, p. 1. –193 - 194.


Hyndman, H. M. De la "Social DÐmocratic FÐdÐration".– "Le Mouvement Socialiste", T. 1. Paris, 1904, N 134, 15 mars, p. 333 - 337. Sous le titre gÐnÐral: La guerre Russo - Japonaise et le Socialisme International. –193, 468.

"L'IndÐpendance Belge", Bruxelles, 1905, 4 janvier. –186 - 187.

JaurÌs, J. Contre la guerre. – "L'HumanitÐ", Paris, 1904, 16 octobre, N 182, p. 1. –193 - 194.

Kautsky, K. Die Bauern und die Revolution in Ruβland. – "Die Neue Zeit", Stuttgart, 1904 - 1905, Jg. 23, Bd. 1, S. 670 - 677. – 427 - 428, 387.

Die landwirtschaftliche Enquªte im Croβherzogtum Hessen. Veranstaltet vom Großherzogtums Ministerium des Innern und der Justiz in den Jahren 1884, 1885 und 1886. Bd. I - II. –487.

"Landwirtschaftliche Jahrbücher", 18. Bd., 3. Ergänzungsband, Berlin, 1890. XIX, 648 S. –487.

– 19. Bd., 4. Ergänzungsband, Berlin, 1891. 579 S. –487.

Lissagaray. Histoire de la Commune de 1871. Paris, Dentu, [1896]. 576 p. –414.

Luxemburg, R. Organisationsfragen der russischen Sozialdemokratie. –"Die Neue Zeit", Stuttgart, 1904, Jg. XXII, Bd. II, N 42, S. 484 - 492; N 43, S. 529 - 535. – 48 - 53, 54 - 63, 64, 65, 67, 69, 76, 77.

"La Marseillaise", Paris. –435.

[Marx, K. u. Engels, F.] Eine Bannbulle.- "Der Volks - Tribun", New York, 1846, N 23, 6. Juni, S. 3- 4; N 24, 13. Juni, S. 4. –452.

– Manifest der Kommunistischen Partei. London, "Bildungs- Gesellschaft für Arbeiter", 1848. 30 S. –223, 238.

Marx, K. Der Bürgerkrieg in Frankreich. Adresse des Generalrats der Internationalen Arbeiterassoziation. 3-te deutsche Aufl. verm. durch die beiden Adressen des Generalrats über den deutsh- französischen Krieg und durch eine Einleitung von F. Engels. Berlin, verl. der Expedition des "Vorwärts", 1891. 72 S. –411, 412-413, 414.

– Das Kapital. Kritik der politischen Ökonomie. Bd. I - III. Hamburg, Meißner, 1867 - 1894. 4 Bd. –223.


"Le Mouvement Socialiste", T.1, Paris, 1904, N 134, 15 mars, p. 332 - 337. –193, 468.

"Die Neue Zeit", Stuttgart, 1894 - 1895, Jg. XIII, Bd. I, N 10, S. 292 - 306. –486 - 487.

– 1904, Jg. XXII, Bd. II, N 42, S. 484 - 492. – 48 - 53, 54 - 63, 64, 65, 67, 69, 76, 77, 205.

– 1904, Jg. XXII, Bd. II, N 43, S. 529- 535. – 48 - 53, 54 - 63, 64, 65, 67, 69, 76, 77, 205.

"Die Neue Zeit", 1904 - 1905, Jg. 23, Bd. 1, N 21, S. 670 - 677. –427 - 428, 387.

"Ni Dieu ni maître", Paris, 1880, novembre. –413.

Organisation der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands, beschlossen auf dem Parteitag zu Mainz 1900. – In: Protokoll über die Verhandlungen des Parteitages der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands. Abgehalten zó Lübeck vom 22. bis 28. September 1901. Berlin, "Vorwärts", 1901, S. 6 - 8. –386.

Parvus. Der Anfang vom Ende? – "Aus der Weltpolitik", München, 1903, N 48, 30. November, S. 1 - 10. –328.

"La Patrie en Danger", Paris. –412 - 413.

Petersburg, 21. Januar. – "Vossische Zeitung", Berlin, 1905, N 36, 21. Januar, S. 1. –217.

The policy of repression. – "The Times", London, 1905, N 37, 615, January 27, p. 3. –300.

Port - Arthur. − "L'IndÐpendance Belge", Bruxelles, 1905, 4 janvier. –186 - 187.

Port-Arthur. – "Vossische Zeitung", Berlin, 1905, 4. Januar, S. 1. –195 - 196.

Programm der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands, beschlossen auf dem Parteitag zu Erfurt 1891.- In: Protokoll über die Verhand - lungen des Parteitages der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands. Abgehalten zu Breslau vom 6.bis 12. Oktober 1895. Berlin, verl. der Expedition des "Vorwärts", 1895, S. 3 - 5. –486.


Protokoll über die Verhandlungen des Parteitages der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands. Abgehalten zu Breslau vom 6. bis 12. Oktober 1895. Berlin, verl. der Expedition des "Vorwärts", 1895. 221 S. –487.

Protokoll über die Verhandlungen des Parteitages der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands. Abgehalten zu Lübeck vom 22. bis 28. September 1901. Berlin, "Vorwärts", 1901. 319 S. –386.

Roland, M. MÐmoires de madame Roland Ðcrits durant sa captivitÐ. Nouvelle Ðdition par M. P. FaugÌre. T. 1 - 2. Paris, 1864. 2 v. –381.

The Russian labour troubles. – "The Times", London, N 37, 610, January 21, p. 5. –219.

The Russian reform movement. St. Petersburg, Dec. 17. – "The Times", London, 1904, N 37, 582, December 20, p.5. –165 - 166.

Russia's financial troubles.− "The Economist", London, 1905, N 3, 212, March 18. Vol. LXIII, p. 438- 439. –472 - 473.

Die russischen Arbeiter an den Zaren. – "Vossische Zeitung", Berlin, 1905, N 36, 21. Januar, S. 1. –219.

"The Standard", London. –218.

Der Streik greift um sich. – "Vorwärts", Berlin, 1905, N 19, 22. Januar, S. 1. Unter dem Gesamttitel: Die Streik- Revolution in Rußland. –217.

Telegram from the Russian minister of finance. – "The Times", London, 1905, N 37, 662, March 23, p. 8. Under the general title: Russia's gold reserve. –470 - 471.

"Le Temps", Paris. –472.

"The Times", London. –191, 470 - 471, 472.

– 1904, N 37, 582, December 20, p. 5. –165 -166.

– 1905, N 37, 597, January 6, p. 3. –189.

– 1905, N 37, 610, January 21, p. 5. –218.

– 1905, N 37, 615, January 27, p. 3. –300.

– 1905, N 37, 620, February 2, p. 3. –296 - 297.

– 1905, N 37, 652, March 11, p. 10. – 469 - 470.


– 1905, N 37, 662, March 23, p. 8. – 470 - 471.

Untersuchung der wirtschaftlichen Verhältnisse in 24 Gemeinden des Königreichs Bauern. München, Oldenbourg, 1895. XXXII, 575 S. –487.

"Der Volks-Tribun", New-York, 1846, N 23, 6. Juni, S. 3 - 4. –452.

– 1846, N 24, 13. Juni, S. 4. –452.

"Vorwärts", Berlin, 1905, N 19, 22. Januar, S. 1. –217.

– 1905, N. 22, 26. Januar, S. 1, 2. –268.

"Vossische Zeitung", Berlin, 1905, 4. Januar, S. 1. –195 - 196.

– 1905, N 36, 21. Januar, S. 1.− 217, 219.

Weill, G. Histoire du mouvement social en France. 1852- 1902. Paris, Alcan, 1904. 494 p. –412, 414.

Wolf, L. Is Russia solvent? − "The Times", London, 1905, N 37, 652, March 11, p.10. –469 - 470.

Workmen received by the tsar. His majesty's speech. A rebuke and a promise. St. Petersburg, Feb. 1. – "The Times", London, 1905, N 37, 620, February 2, p. 3. Under the general title: Colonial and foreign intelligence. The Russian outbreak. –297.

______________

639

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

a

A-ki-mèp (Ma-khn«-vª-tx¬*), V. P. (1872 - 1921) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", mét trong sè nh÷ng phÇn tö c¬ héi cùc ®oan nhÊt. Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 90, A-ki-mèp ®· ®i theo nhãm "D©n ý" Pª-tÐc-bua, n¨m 1897 ®· bÞ b¾t vµ ®Õn th¸ng T− 1898 th× bÞ ®µy ®Õn tØnh £-ni-x©y-xc¬. Th¸ng ChÝn 1898 A-ki-mèp trèn ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã A-ki-mèp ®· trë thµnh mét trong sè çc nhµ l·nh ®¹o cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", ®· lªn tiÕng chèng nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", vÒ sau chèng c¶ ph¸i "Tia löa". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, A-ki-mèp lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp", mét ng−êi chèng ph¸i "Tia löa", sau ®¹i héi lµ ®¹i biÓu cña çnh cùc h÷u cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907 ®· b¶o vÖ chñ tr−¬ng thñ tiªu chñ nghÜa lµ thµnh lËp "Tæ chøc toµn Nga cña giai cÊp c«ng nh©n", trong ®ã §¶ng d©n chñ - x· héi chØ lµ mét trong nh÷ng trµo l−u t− t−ëng. Víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, A-ki-mèp ®· tham dù §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· b¶o vÖ s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña bän men-sª-vÝch, ®· kªu gäi liªn minh víi bän d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, A-ki-mèp ®· xa rêi §¶ng d©n chñ - x· héi. –6, 65, 69, 77, 89 - 92, 197, 383, 384, 441.

A-lÕch-xan-®rèp, M. X. – xem ¤n-min-xki, M. A-lÕch-xª-Ðp, E. I. (1843 - 1909) lµ ®« ®èc. Tõ n¨m 1903 lµ toµn quyÒn

cña Nga hoµng ë ViÔn §«ng; v× lîi Ých cña bän t− b¶n tµi chÝnh vµ cña bän phiªu l−u chÝnh trÞ cËn thÇn cña Ni-c«-lai II, A-lÕch- * Nh÷ng ch÷ in ng¶ trong ngoÆc ®¬n lµ hä tªn thËt.

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 640

xª-Ðp ®· gãp phÇn lµm bïng næ cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt n¨m 1904 - 1905. Tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh nµy, y lµm tæng t− lÖnh çc lùc l−îng lôc qu©n vµ h¶i qu©n cña Nga ë ViÔn §«ng; y ®· tá ra hoµn toµn bÊt tµi trong lÜnh vùc qu©n sù, bÞ thay thÕ b»ng t−íng Cu-r«-p¸t-kin. VÒ sau y kh«ng ®ãng mét vai trß quan träng nµo trong chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ Nga hoµng. –191.

¸c-xen-rèt, P. B. (1850 - 1928) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 70 ¸c-xen-rèt theo chñ nghÜa d©n tuý, sau khi x¶y ra sù ph©n liÖt trong tæ chøc "Ruéng ®Êt vµ tù do", ®· gia nhËp nhãm "Chia ®Òu ruéng ®Êt"; n¨m 1883 ®· tham gia vµo viÖc thµnh lËp nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Tõ n¨m 1900 lµ uû viªn ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh"; tõ sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch. N¨m 1905 ®· ®−a ra chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa lµ triÖu tËp mét ®¹i héi c«ng nh©n réng r·i. ¸c-xen-rèt ®èi lËp ®¹i héi nµy víi ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ¸c-xen-rèt lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña ph¸i thñ tiªu, lµ uû viªn ban biªn tËp tê b¸o cña bän men-sª-vÝch cã xu h−íng thñ tiªu "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"; n¨m 1912 ¸c-xen-rèt ®· tham gia khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ¸c-xen-rèt lµ mét phÇn tö ph¸i gi÷a, ®· tham dù Héi nghÞ Xim-mÐc-van vµ Héi nghÞ Ki-en-tan, t¹i çc héi nghÞ nµy ®· ng¶ theo çnh h÷u. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, ®· ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi; trong thêi gian l−u vong, ¸c-xen-rèt ®· tuyªn truyÒn cho cuéc can thiÖp vò trang chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt. –57, 72, 92, 107, 110, 197, 203 - 204, 288, 316, 331, 357, 437, 439.

¸c-xª-ni-Ðp, C. C. (1837 - 1919) lµ nhµ chÝnh luËn tù do chñ nghÜa vµ nhµ ho¹t ®éng x· héi, tr¹ng s−. Cã mét sè n¨m ®−îc bÇu gi÷ çc chøc trong çc c¬ quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Tõ n¨m 1880 ho¹t ®éng v¨n häc, phô tr¸ch môc b×nh luËn thêi sù trong n−íc cña tê "TruyÒn tin ch©u ¢u". Lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt thµnh lËp ra "§¶ng c¶i çch d©n chñ". T¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm chñ yÕu vÒ çc vÊn ®Ò luËt ph¸p vµ lÞch sö v¨n häc. –295.

¸p-x«-li-ót – xem Xta-x«-va, E. §.


Au-ha-ghªn (Auhagen), Hu-be lµ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n §øc, céng t¸c viªn cña t¹p chÝ "Landwirtschaftliche Jahrbücher" ("Niªn gi¸m n«ng nghiÖp"). T¸c gi¶ t¸c phÈm "Groß-und Kleinbetrieb in der Landwirtschaft" ("S¶n xuÊt lín vµ s¶n xuÊt nhá trong n«ng nghiÖp") (1896). –485, 487.

¡ ¡ng-ghen (Engels), Phri-®rÝch (1820 - 1895) lµ mét trong nh÷ng nhµ

s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ, ng−êi b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña C. M¸c (xem bµi cña V. I. Lª-nin "Phri-®rÝch ¡ng-ghen". Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 2, tr. XV - 14). –452, 486.

B Bau-man, N. E. (1873 - 1905) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, nhµ

ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90 ë Ca-dan; n¨m 1896 ®· tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng trong "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, tiÕn hµnh tuyªn truyÒn trong c«ng nh©n t¹i quËn N¸c-va. N¨m 1897 ®· bÞ b¾t vµ sau thêi gian 22 th¸ng bÞ giam ë ph¸o ®µi Pª-t¬-r«-pa-vlèp-xcai-a, «ng bÞ ®µy ®Õn tØnh Vi-¸t-ca; th¸ng M−êi 1899 «ng l−u vong sang Thôy-sÜ, tham gia "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", ®· tÝch cùc tham gia ®Êu tranh chèng "chñ nghÜa kinh tÕ". N¨m 1900 lµ mét trong sè nh÷ng ng−êi lËp ra tæ chøc "Tia löa", lµ ®¹i diÖn cña tæ chøc nµy t¹i M¸t-xc¬-va trong nh÷ng n¨m 1901 - 1902; th¸ng Hai 1902 ®· bÞ b¾t; ngµy 18 (31) th¸ng T¸m Bau-man ®· cïng víi mét nhãm nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch¹y trèn khái nhµ tï Lu-ki-a-nèp-xcai-a t¹i Ki-Ðp. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga «ng lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va, thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Th¸ng Ch¹p 1903 ®· trë vÒ M¸t-xc¬-va, l·nh ®¹o Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va vµ ®ång thêi l·nh ®¹o Côc miÒn B¾c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, ®· tæ chøc ngay t¹i nhµ ë cña m×nh mét nhµ in bÝ mËt. Th¸ng S¸u 1904 bÞ b¾t, th¸ng M−êi 1905 ®−îc th¶; ngµy 18 (31) th¸ng M−êi, trong cuéc biÓu t×nh do Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va tæ chøc, «ng ®· bÞ mét phÇn tö Tr¨m ®en giÕt chÕt. Cuéc tang lÔ Bau-man ®· biÕn thµnh mét cuéc biÓu t×nh to lín cña nh©n d©n. Sè 24 cña b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· ®¨ng lêi ®iÕu N. E. Bau-man, do V. I. Lª-nin viÕt (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 12, tr. 36 - 37). –214.


BÐc-®i-a-Ðp, N. A. (1874 - 1948) lµ mét nhµ triÕt häc duy t©m ph¶n ®éng vµ mét kÎ theo chñ nghÜa thÇn bÝ. Ngay trong nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc ®Çu tiªn, BÐc-®i-a-Ðp ®· ng¶ theo "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", ®øng trªn quan ®iÓm cña thuyÕt Can-t¬ míi ®Ó xÐt l¹i häc thuyÕt cña M¸c, vÒ sau ®· trë thµnh kÎ thï c«ng khai cña chñ nghÜa M¸c. N¨m 1905 ®· gia nhËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, BÐc-®i-a-Ðp lµ mét trong nh÷ng ®¹i biÓu cña chñ nghÜa t¹o thÇn, mét trµo l−u triÕt häc - t«n gi¸o thï ®Þch víi chñ nghÜa M¸c, ®· tham gia tËp san ph¶n çch m¹ng "Nh÷ng çi mèc". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, BÐc-®i-a-Ðp lµ kÎ ca tông chÕ ®é phong kiÕn vµ chÕ ®é kinh viÖn thêi trung cæ, coi ®ã lµ sù cøu nguy duy nhÊt ®Ó tr¸nh khái chñ nghÜa céng s¶n ngµy cµng ph¸t triÓn. N¨m 1922, v× ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng, BÐc-®i-a-Ðp ®· bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi, y vÉn tiÕp tôc tuyªn truyÒn cho chñ nghÜa thÇn bÝ triÕt häc, lµ mét trong nh÷ng t− t−ëng gia cña thÕ lùc ph¶n çch m¹ng. –65, 234.

Bª-ben (Bebel), Au-gu-xt¬ (1840 - 1913) lµ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II. VÒ nghÒ nghiÖp Bª-ben lµ thî tiÖn. Bª-ben b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 60; lµ uû viªn cña Quèc tÕ I. N¨m 1869 ®· cïng víi V. LiÕp-nÕch thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc ("ph¸i Ai-x¬-n¸ch"); ®· nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm nghÞ sÜ Quèc héi §øc, ®Êu tranh nh»m thèng nhÊt n−íc §øc b»ng con ®−êng d©n chñ, ®· v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i ph¶n ®éng cña chÝnh phñ §øc hoµng. Trong thêi gian chiÕn tranh Ph¸p - Phæ, Bª-ben gi÷ lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa, ñng hé C«ng x· Pa-ri. Trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX vµ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, «ng ®· ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. V. I. Lª-nin ®· coi nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña Bª-ben chèng ph¸i BÐc-stanh lµ "mÉu mùc cña sù b¶o vÖ nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c vµ mÉu mùc cña cuéc ®Êu tranh cho tÝnh chÊt thùc sù x· héi chñ nghÜa cña ®¶ng c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 369). Lµ mét nhµ chÝnh luËn cã tµi vµ lµ mét nhµ hïng biÖn, Bª-ben ®· cã mét ¶nh h−ëng lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n ë §øc vµ ch©u ¢u.

§Õn cuèi ®êi ho¹t ®éng cña m×nh, Bª-ben ®· ph¹m ph¶i mét sè sai lÇm mang tÝnh chÊt ph¸i gi÷a (®Êu tranh ch−a ®óng møc


chèng bän c¬ héi chñ nghÜa, ®¸nh gi¸ qu¸ cao ý nghÜa cña çc h×nh thøc ®Êu tranh nghÞ tr−êng, vµ v.v.). –213, 354, 396, 436.

Bi-xm¸c (Bismarck), èt-t« £-®u-a Lª-«-p«n (1815 - 1898) lµ nh©n vËt ho¹t ®éng nhµ n−íc vµ mét nhµ ngo¹i giao cña Phæ vµ §øc, lµ thñ t−íng ®Çu tiªn cña ®Õ quèc §øc víi çi tªn ®−îc ®Æt lµ "thñ t−íng thÐp". N¨m 1862 y lµ thñ t−íng vµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao cña Phæ. Môc tiªu c¬ b¶n cña Bi-xm¸c lµ "b»ng m¸u vµ thÐp" thèng nhÊt çc quèc gia §øc nhá t¶n m¹n vµ thµnh lËp mét ®Õ quèc §øc thèng nhÊt d−íi b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña n−íc Phæ gioong-ke. Th¸ng Giªng 1871 Bi-xm¸c chiÕm ®−îc chøc thñ t−íng ®Õ quèc §øc. Tõ n¨m 1871 ®Õn n¨m 1890 Bi-xm¸c ®· chi phèi toµn bé chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ®èi néi cña §øc, h−íng chÝnh s¸ch ®ã theo h−íng cã lîi cho bän ®Þa chñ - gioong-ke, ®ång thêi cè g¾ng ®¶m b¶o mét sù liªn minh gi÷a tÇng líp gioong-ke víi giai cÊp t− s¶n.

BÞ thÊt b¹i trong ©m m−u bãp chÕt phong trµo c«ng nh©n b»ng ®¹o luËt ®Æc biÖt – do y thùc hiÖn vµo n¨m 1878 – chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, Bi-xm¸c ®· ®−a ra mét c−¬ng lÜnh cã tÝnh chÊt mÞ d©n vÒ mét chÕ ®é lËp ph¸p x· héi, ¸p dông çc ®¹o luËt vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi mét sè lo¹i c«ng nh©n. Tuy nhiªn, m−u toan muèn lµm tan r· phong trµo c«ng nh©n b»ng nh÷ng cña bè thÝ th¶m h¹i ®· kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ nµo. Th¸ng Ba 1890 Bi-xm¸c ®· tõ chøc. –109, 412, 414.

Bl¨ng-ki (Blanqui), Lu-i ¤-guy-xt¬ (1805 - 1881) lµ mét nhµ çch m¹ng lçi l¹c Ph¸p, ®¹i biÓu næi tiÕng cña chñ nghÜa céng s¶n kh«ng t−ëng, lµ ng−êi ®· tham gia çc cuéc khëi nghÜa Pa-ri vµ çc cuéc çch m¹ng trong suèt thêi gian 1830 - 1870, ®· tõng l·nh ®¹o nhiÒu tæ chøc çch m¹ng bÝ mËt. Bl¨ng-ki ®· ë tï h¬n 36 n¨m. M−u dïng lèi c−íp chÝnh quyÒn b»ng mét nhãm nhá çc nhµ çch m¹ng ho¹t ®éng theo kiÓu ©m m−u, Bl¨ng-ki ®· kh«ng hiÓu ®−îc vai trß quyÕt ®Þnh cña viÖc tæ chøc quÇn chóng l¹i ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh çch m¹ng. Tuy ®¸nh gi¸ cao nh÷ng c«ng lao çch m¹ng cña Bl¨ng-ki, nh−ng M¸c vµ Lª-nin ®ång thêi còng phª ph¸n gay g¾t nh÷ng sai lÇm cña Bl¨ng-ki vµ tÝnh chÊt sai lÇm cña s¸ch l−îc ©m m−u; Lª-nin viÕt: "Chñ nghÜa Bl¨ng-ki lµ thø lý luËn phñ nhËn ®Êu tranh giai cÊp. Chñ nghÜa Bl¨ng-ki hy väng gi¶i phãng nh©n lo¹i khái ¸ch n« lÖ lµm thuª kh«ng ph¶i b»ng con ®−êng ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, mµ b»ng con ®−êng ©m m−u cña mét thiÓu sè trÝ thøc nhá" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 13, tr. 76). –412.


B«-®ri-la (Baudrillart), H¨ng-ri Gi«-dÐp Lª-«ng (1821 - 1892) lµ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n Ph¸p, gi¸o s− kinh tÕ chÝnh trÞ häc. Lµ tæng biªn tËp cña tê "Journal des Ðconomistes" ("T¹p chÝ kinh tÕ"). T¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ, trong sè ®ã cã t¸c phÈm næi tiÕng nhÊt "Les populations agricoles de la France" ("N«ng d©n ë Ph¸p") (3 tËp. 1880, 1885 - 1893); ®Þnh chøng minh −u thÕ cña kinh tÕ tiÓu n«ng so víi kinh tÕ ®¹i n«ng. T¸c phÈm nµy – mét t¸c phÈm "cã tÝnh chÊt biªn b¶n vµ hoµn toµn v« néi dung", nh− sù ®¸nh gi¸ cña V. I. Lª-nin – ®· ®−îc nh÷ng kÎ t¸n d−¬ng giai cÊp t− s¶n sö dông trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa M¸c. –487.

B«-g®a-nèp, A. (Ma-li-nèp-xki, A. A., Ra-khmª-tèp, Ri-a-®«-v«i) (1873 - 1928) lµ nhµ triÕt häc, x· héi häc, kinh tÕ häc, lµ b¸c sÜ. Trong nh÷ng n¨m 90 B«-g®a-nèp ®· tham gia çc tiÓu tæ d©n chñ - x· héi (ë Tu-la). Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga B«-g®a-nèp ®· ng¶ vÒ phÝa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Víi t− çch uû viªn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, B«-g®a-nèp ®· tiÕn hµnh ë Nga c«ng viÖc chuÈn bÞ §¹i héi III cña ®¶ng. T¹i ®¹i héi nµy, B«-g®a-nèp ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Lµ uû viªn ban biªn tËp çc c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i b«n-sª-vÝch: "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". B«-g®a-nèp lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña tê b¸o b«n-sª-vÝch "§êi sèng míi". Khi thÕ lùc ph¶n ®éng ngù trÞ, B«-g®a-nèp ®· trë thµnh kÎ cÇm ®Çu ph¸i triÖu håi, thñ lÜnh cña nhãm "TiÕn lªn". Nhãm nµy ®· chèng l¹i Lª-nin vµ ®¶ng. Trong çc vÊn ®Ò triÕt häc, B«-g®a-nèp ®Þnh lËp ra mét hÖ thèng riªng – "chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt nguyªn" (mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n, ®−îc ngôy trang b»ng çc danh tõ gi¶ danh m¸c-xÝt), hÖ thèng nµy ®· bÞ Lª-nin nghiªm kh¾c phª ph¸n trong t¸c phÈm cña m×nh "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" (1909). Trong héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng cña tê b¸o "Ng−êi v« s¶n" håi th¸ng S¸u 1909, B«-g®a-nèp ®· bÞ khai trõ ra khái ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, B«-g®a-nèp lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt cæ vò vµ tæ chøc ra nhãm "V¨n hãa v« s¶n", lµm viÖc t¹i Tr−êng ®¹i häc v« s¶n. Tõ n¨m 1926 B«-g®a-nèp lµ gi¸m ®èc ViÖn truyÒn m¸u do chÝnh B«-g®a-nèp thµnh lËp. –130, 203, 291, 306 - 307.

B«n-tx¬ - Bru-ª-vÝch, V. §. (1873 - 1955) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, mét ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch; nhµ sö häc vµ viÕt s¸ch. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ cuèi n¨m 80, cã rÊt nhiÒu cè g¾ng


trong viÖc xuÊt b¶n çc tµi liÖu m¸c-xÝt ë Nga; n¨m 1896 ®· l−u vong sang Thôy-sÜ. ë n−íc ngoµi B«n-tx¬ - Bru-ª-vÝch ®· tham gia ho¹t ®éng trong nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", vÒ sau céng t¸c víi b¸o "Tia löa". N¨m 1904 phô tr¸ch ban ph©n phèi tµi liÖu thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng; vÒ sau – theo s¸ng kiÕn vµ d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin – ®· tæ chøc xuÊt b¶n s¸ch b¸o b«n-sª-vÝch (Nhµ xuÊt b¶n cña "V. B«n-tx¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin"). §· nghiªn cøu çc phong trµo t«n gi¸o - x· héi ë Nga, ®Æc biÖt çc gi¸o ph¸i vµ ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ lÞch sö çc gi¸o ph¸i; ®· xuÊt b¶n tê b¸o d©n chñ - x· héi khæ nhá "R¹ng ®«ng" cho çc gi¸o ph¸i. Trong nh÷ng n¨m sau nµy ®· tham gia tÝch cùc trong viÖc tæ chøc b¸o chÝ b«n-sª-vÝch vµ çc nhµ xuÊt b¶n cña ®¶ng, ®· tõng bÞ chÝnh phñ Nga hoµng truy n·. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn ban biªn tËp cña tê "Tin tøc cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t" (cho ®Õn th¸ng N¨m 1917), vÒ sau lµm biªn tËp viªn cña tê b¸o b«n-sª-vÝch "C«ng nh©n vµ binh sÜ". §· tÝch cùc tham gia cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng M−êi ë Pª-t¬-r«-gr¸t. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, B«n-tx¬ - Bru-ª-vÝch lµ ch¸nh v¨n phßng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû (®Õn th¸ng Ch¹p 1920), tæng biªn tËp Nhµ xuÊt b¶n "§êi sèng vµ tri thøc". Tõ n¨m 1930 «ng lµ ng−êi l·nh ®¹o ViÖn b¶o tµng v¨n häc ë M¸t-xc¬-va, do «ng thµnh lËp; tõ n¨m 1946 lµ gi¸m ®èc ViÖn b¶o tµng lÞch sö t«n gi¸o vµ chñ nghÜa v« thÇn thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x« ë Lª-nin-gr¸t. –34, 79, 86, 148.

Brau-n¬ – xem Xtª-pa-nèp. X. I. Br«n-stanh, L. §. – xem T¬-rèt-xki, L. §. Bru-kª – xem Ma-khn«-vª-tx¬, L. P. Bu-khen-bÐc-g¬ (Buchenberger), A-®«n-ph¬ (1848 - 1904) lµ mét nhµ

kinh tÕ häc vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc §øc; tõ n¨m 1893 lµ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh cña tiÓu v−¬ng quèc Ba-®en vµ lµ ®¹i biÓu cña tiÓu v−¬ng quèc nµy trong Héi ®ång liªn bang §øc. T¸c gi¶ cuèn s¸ch "Agrarwesen und Agrarpolitik" (1892 - 1893) ("Ngµnh n«ng nghiÖp vµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt") vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. Bu-khen-bÐc-g¬ ®· l·nh ®¹o cuéc ®iÒu tra n«ng nghiÖp ®−îc tiÕn hµnh réng r·i ë Ba-®en, còng chÝnh Bu-khen-bÐc-g¬ so¹n th¶o b¶n b¸o ço vÒ cuéc ®iÒu tra nµy. –485, 487.

Bu-l−-ghin, A. G. (1851 - 1919) lµ bé tr−ëng Bé néi vô cña Nga hoµng, mét ®¹i ®Þa chñ. Tr−íc n¨m 1900 lµ dù thÈm viªn, vÒ sau


lµ tØnh tr−ëng cña mét sè tØnh. Trong thêi kú 1900 - 1904 lµ trî lý thèng ®èc tØnh M¸t-xc¬-va; ®· tÝch cùc gióp cho së an ninh Du-ba-tèp ho¹t ®éng. Tõ ngµy 20 th¸ng Giªng 1905 Bu-l−-ghin lµ bé tr−ëng Bé néi vô. Th¸ng Hai cïng n¨m ®ã, theo sù uû nhiÖm cña Nga hoµng, y ®· l·nh ®¹o viÖc so¹n th¶o dù luËt triÖu tËp §u-ma nhµ n−íc cã tÝnh chÊt t− vÊn nh»m môc ®Ých lµm suy yÕu cao trµo çch m¹ng ®ang d©ng lªn ë trong n−íc. Song §u-ma nµy ®· kh«ng ®−îc triÖu tËp, v× çch m¹ng ®· quÐt s¹ch §u-ma nµy ®i.

Sau ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 Bu-l−-ghin ®· tõ chøc, tuy cßn lµ uû viªn trong Héi ®ång nhµ n−íc song trªn thùc tÕ th× ®· rót khái s©n khÊu chÝnh trÞ. –474.

Bun-ga-cèp, X. N. (1871 - 1944) lµ mét nhµ kinh tÕ häc t− s¶n, mét nhµ triÕt häc duy t©m. Trong nh÷ng n¨m 90, Bun-ga-cèp lµ mét phÇn tö "m¸c-xÝt hîp ph¸p", vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, ®· xÐt l¹i häc thuyÕt cña M¸c vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ®· gi¶i thÝch nguyªn nh©n t×nh tr¹ng bÇn cïng cña quÇn chóng nh©n d©n lµ ë çi gäi lµ "quy luËt vÒ ®é mµu mì cña ruéng ®Êt gi¶m sót". Sau cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 Bun-ga-cèp ®· ng¶ theo bän d©n chñ - lËp hiÕn, tuyªn truyÒn chñ nghÜa thÇn bÝ trong triÕt häc, ®· tham gia tËp san ph¶n çch m¹ng "Nh÷ng çi mèc". Tõ n¨m 1918 lµ linh môc. N¨m 1922 v× ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng Bun-ga-cèp ®· bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi, ë ®ã y vÉn tiÕp tôc tuyªn truyÒn thï ®Þch chèng Liªn-x«. –65, 234, 486.

C Ca-la-pha-ti, §. P. (Ma-khèp) (1871 - 1940) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ -

x· héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch. Tõ n¨m 1891 ®· tham gia ho¹t ®éng trong çc nhãm d©n chñ - x· héi ë M¸t-xc¬-va, vµ vÒ sau ë Ni-c«-la-Ðp. N¨m 1897 ®· ho¹t ®éng trong "Liªn minh c«ng nh©n miÒn Nam n−íc Nga", n¨m 1901 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-c«-la-Ðp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1902 ®· bÞ b¾t, sau ®ã bÞ kÕt ¸n ®i ®µy ®Õn tØnh V«-l«-g®a, nh−ng ®· trèn ra n−íc ngoµi. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-c«-la-Ðp, ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; sau ®¹i héi ®· ng¶ theo bän men-sª-vÝch. N¨m 1905 phô tr¸ch vÊn ®Ò tµi chÝnh - kü thuËt cña nhµ xuÊt b¶n "Tia löa" men-sª-vÝch. N¨m 1906 trë vÒ Nga, phô tr¸ch nhµ xuÊt b¶n d©n chñ - x· héi hîp ph¸p "ThÕ giíi míi". Tõ n¨m 1913 th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ çn bé kÕ to¸n vµ çn bé kinh tÕ. –441.


Ca-rª-Ðp, N. I. (1850 - 1931) lµ mét nhµ sö häc t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ nhµ chÝnh luËn; lµ mét trong nh÷ng ®¹i biÓu cña tr−êng ph¸i chñ quan trong x· héi häc, mét nhµ duy t©m - chiÕt trung. Tõ n¨m 1879 lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp V¸c-sa-va, vÒ sau lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua. Tõ n¨m 1905 lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ nh÷ng n¨m 90 ®· ngoan cè chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. Lµ t¸c gi¶ cña rÊt nhiÒu t¸c phÈm, trong ®ã nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ nhÊt lµ nh÷ng t¸c phÈm nãi vÒ lÞch sö n«ng d©n Ph¸p: "N«ng d©n vµ vÊn ®Ò n«ng d©n ë Ph¸p trong 25 n¨m cuèi thÕ kû XVIII" (1879), – t¸c phÈm nµy ®· ®−îc M¸c ®¸nh gi¸ tèt, – "Kh¸i luËn lÞch sö n«ng d©n Ph¸p" (1881). Ca-rª-Ðp còng ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ lÞch sö Ba-lan. T¸c phÈm ®−îc phæ biÕn réng r·i lµ gi¸o tr×nh "LÞch sö T©y ¢u thêi cËn ®¹i" (7 tËp) (1892 - 1917). N¨m 1910 ®· ®−îc bÇu lµm viÖn sÜ th«ng tÊn ViÖn hµn l©m khoa häc Pª-tÐc-bua, n¨m 1929 ®· trë thµnh viÖn sÜ danh dù cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. –295.

Çt-cèp, M. N. (1818 - 1887) lµ mét nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng. Khi míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Çt-cèp lµ ng−êi ñng hé chñ nghÜa tù do quý téc «n hßa; trong nh÷ng n¨m 1851 - 1855 lµm biªn tËp viªn b¸o "Tin tøc M¸t-xc¬-va", vÒ sau lµ mét trong nh÷ng ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ "TruyÒn tin n−íc Nga". "Trong thêi kú cã cao trµo d©n chñ lÇn thø nhÊt ë Nga (®Çu nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX) Çt-cèp ®· quay vÒ phÝa chñ nghÜa d©n téc, chñ nghÜa s«-vanh vµ chñ nghÜa Tr¨m ®en ®iªn cuång" (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 22, tr. 43 - 44). Trong nh÷ng n¨m 1863 - 1887 lµ biªn tËp viªn kiªm ng−êi xuÊt b¶n b¸o "Tin tøc M¸t-xc¬-va" – çi loa cña thÕ lùc b¶o hoµng ph¶n ®éng, Çt-cèp tù gäi m×nh lµ "con chã canh g¸c trung thµnh cña chÕ ®é chuyªn chÕ". Tªn tuæi cña Çt-cèp lµ t−îng tr−ng cho thÕ lùc b¶o hoµng ph¶n ®éng tr¾ng trîn nhÊt. –309, 310.

Cau-xky (Kautsky), Çc-l¬ (1854 - 1938) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II, lóc ®Çu lµ mét ng−êi m¸c-xÝt, vÒ sau ®· ph¶n béi chñ nghÜa M¸c, trë thµnh t− t−ëng gia cña ph¸i gi÷a, ph¸i Cau-xky – mét trong nh÷ng trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo c«ng nh©n; lµ chñ biªn t¹p chÝ lý luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc "Die Neue Zeit" ("Thêi míi").

B¾t ®Çu tham gia phong trµo x· héi chñ nghÜa tõ n¨m 1874. Håi ®ã quan ®iÓm cña Cau-xky lµ mét thø pha trén gi÷a chñ nghÜa L¸t-xan, chñ nghÜa Man-tuýt míi vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ. N¨m 1881 Cau-xky lµm quen víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen vµ do


chÞu ¶nh h−ëng cña hai «ng nªn Cau-xky ®· chuyÓn sang chñ nghÜa M¸c, song ngay tõ lóc ®ã, y ®· ng¶ nghiªng vÒ phÝa chñ nghÜa c¬ héi, do ®ã ®· bÞ C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen phª ph¸n gay g¾t. Trong nh÷ng n¨m 80 - 90 Cau-xky ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò lý luËn m¸c-xÝt: "Häc thuyÕt kinh tÕ cña Çc M¸c", "VÊn ®Ò ruéng ®Êt" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. MÆc dï cã nh÷ng sai lÇm, nh−ng nh÷ng t¸c phÈm nµy ®· ®ãng mét vai trß tÝch cùc trong viÖc tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c. VÒ sau, trong thêi kú phong trµo çch m¹ng ®· ph¸t triÓn réng r·i, Cau-xky ®· chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa c¬ héi; ngay tr−íc lóc næ ra chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Cau-xky ®· trë thµnh mét phÇn tö ph¸i gi÷a, trong thêi kú chiÕn tranh, ®· chuyÓn sang phÝa kÎ thï c«ng khai cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng, che ®Ëy chñ nghÜa x· héi - s«-vanh cña m×nh b»ng nh÷ng c©u su«ng s¸o vÒ chñ nghÜa quèc tÕ. Lµ t¸c gi¶ cña çi lý luËn chñ nghÜa siªu ®Õ quèc, mµ thùc chÊt ph¶n ®éng cña çi lý thuyÕt nµy ®· bÞ Lª-nin v¹ch trÇn trong çc t¸c phÈm "Sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II" (1915), "Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t− b¶n" (1916) vµ trong çc t¸c phÈm kh¸c. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cau-xky ®· c«ng khai chèng l¹i çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh v« s¶n, chèng ChÝnh quyÒn X«-viÕt.

Trong çc t¸c phÈm cña m×nh "Nhµ n−íc vµ çch m¹ng" (1917), "Çch m¹ng v« s¶n vµ tªn ph¶n béi Cau-xky" (1918) vµ trong mét sè t¸c phÈm kh¸c, V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n chñ nghÜa Cau-xky. V¹ch râ tÝnh chÊt nguy hiÓm cña chñ nghÜa Cau-xky, V. I. Lª-nin viÕt: "Giai cÊp c«ng nh©n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc vai trß çch m¹ng thÕ giíi cña m×nh, nÕu kh«ng th¼ng tay ®Êu tranh chèng sù ph¶n béi Êy, chèng tÝnh nhu nh−îc, chèng sù bî ®ì chñ nghÜa c¬ héi vµ chèng hµnh ®éng tÇm th−êng hãa cã mét kh«ng hai ®ã ®èi víi chñ nghÜa M¸c trªn ph−¬ng diÖn lý luËn" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 324). –71, 73, 427 - 429, 478, 486, 514.

Chi-e (Thiers), A-®«n-ph¬ (1797 - 1877) lµ mét chÝnh kh¸ch t− s¶n ph¶n ®éng Ph¸p vµ lµ nhµ sö häc; y lµ mét tr¹ng s−. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo cuèi nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XIX nh− mét ®¹i biÓu cña ph¸i ®èi lËp tù do - t− s¶n, sau çch m¹ng t− s¶n th¸ng S¸u 1830 ®· gi÷ mét sè chøc vô trong néi çc, y ®· ®øng ®Çu chÝnh phñ. N¨m 1834 ®· tæ chøc cuéc ®µn ¸p d· man nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña phe céng hßa ë Li-«ng vµ Pa-ri. Trong thêi kú Céng hßa thø hai (1848 - 1851), Chi-e lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt l·nh


®¹o ®¶ng ph¶n çch m¹ng lµ "®¶ng trËt tù", sau khi nÒn Céng hßa thø hai sôp ®æ (4 th¸ng ChÝn 1870) Chi-e lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt thùc tÕ l·nh ®¹o chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng, ngµy 17 th¸ng Hai 1871 ®· trë thµnh nh©n vËt cÇm ®Çu chÝnh phñ. Theo lÖnh cña Chi-e, ng−êi ta ®· ©m m−u t−íc vò khÝ ®éi cËn vÖ quèc gia Pa-ri; m−u toan nµy g©y nªn cuéc khëi nghÜa ngµy 18 th¸ng Ba 1871. Lµ mét trong nh÷ng kÎ chñ chèt tæ chøc cuéc néi chiÕn vµ cuéc ®µn ¸p C«ng x· Pa-ri. Vai trß cña Chi-e trong lÞch sö Ph¸p ®· ®−îc C. M¸c ®¸nh gi¸ tØ mØ trong t¸c phÈm "Néi chiÕn ë Ph¸p" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm 2 tËp, tiÕng Nga, t. 1, 1955, tr. 461 - 467). –411, 412, 413, 414.

Cl¸c-ki (Klawki), Çc-l¬ lµ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm "Über Konkurrenzfähigkeit des Landwirtschaftlichen Klein-betriebes" ("VÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn s¶n xuÊt tiÓu n«ng") (1899). –485, 486.

Clu-d¬-rª (Cluseret), Gu-xta-v¬ P«n (1823 - 1900) lµ nhµ ho¹t ®éng qu©n sù vµ chÝnh trÞ Ph¸p, mét vÞ t−íng cña C«ng x· Pa-ri. T¸c gi¶ cuèn s¸ch "ArmÐe et dÐmocratie" ("Qu©n ®éi vµ d©n chñ") (1869) vµ "MÐmoires du gÐnÐral Cluseret" ("Håi ký cña t−íng Clu-d¬-rª") (3 tËp) (1887 - 1888). Ch−¬ng nãi vÒ chiÕn ®Êu ngoµi ®−êng phè ë trong cuèn s¸ch nµy, ®· ®−îc ®¨ng trªn tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn", sè ra ngµy 23 (10) th¸ng Ba 1905 víi lêi tùa cña V. I. Lª-nin. Trong lêi tùa nµy V. I. Lª-nin ®· nãi v¾n t¾t vÒ tiÓu sö cña Clu-d¬-rª. –434 - 435.

Cnu-ni-an-tx¬, B. M. (Ru-ben) (1878 - 1911) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch; b¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1897 trong "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1901 bÞ trôc xuÊt ®Õn Ba-cu; t¹i ®ã Cnu-ni-an-tx¬ trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ba-cu, vÒ sau cña Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §· tham gia vµo viÖc thµnh lËp Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ¸c-mª-ni-a vµ trong viÖc thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña Héi liªn hiÖp nµy lµ tê b¸o "Giai cÊp v« s¶n". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Cnu-ni-an-tx¬ lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ba-cu, mét ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau ®¹i héi ®· ho¹t ®éng ë Çp-ca-d¬ vµ M¸t-xc¬-va víi t− çch ph¸i viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Th¸ng ChÝn 1905 ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh ®¶ng bé


Pª-tÐc-bua, lµ ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch trong Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®Çu tiªn. Th¸ng Ch¹p 1905 ®· bÞ b¾t, bÞ kÕt ¸n ®i ®µy chung th©n ë Xi-bi-ri. N¨m 1907 ®· bá trèn ra n−íc ngoµi, tham gia §¹i héi Stót-ga cña Quèc tÕ II vµ tham gia Héi nghÞ IV (Héi nghÞ "III toµn Nga") cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Hen-xinh-pho. Tõ cuèi n¨m 1907 ®· ho¹t ®éng ë Ba-cu; ®· béc lé mét sè ý kiÕn ng¶ nghiªng trong çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc cña ph¸i b«n-sª-vÝch trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ. Th¸ng ChÝn 1910 ®· bÞ b¾t, ®· chÕt trong nhµ tï Ba-cu. –214.

C«-cèp-txèp, V.N. (1853 - 1943) lµ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cã tªn tuæi cña n−íc Nga Nga hoµng. Tõ n¨m 1904 ®Õn n¨m 1914 (gi¸n ®o¹n mét thêi gian ng¾n 1905 - 1906) lµ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh, tõ n¨m 1911 - sau khi Xt«-l−-pin bÞ giÕt chÕt – ®· kiªm chøc chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, C«-cèp-txèp lµ mét tªn ®¹i t− b¶n ng©n hµng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, C«-cèp-txèp trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. –469, 470 - 471.

C«-ni-a-ghin – xem Gan-pª-rin, L. E. Cra-xi-cèp, P. A. (P.) (1870 - 1939) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, mét

®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1892, lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong çc nhãm c«ng nh©n m¸c-xÝt ë Pª-tÐc-bua; còng trong n¨m Êy ®· sang Thôy-sÜ, t¹i ®ã Cra-xi-cèp ®· liªn l¹c víi nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". N¨m 1893 ®· bÞ b¾t vµ ®Õn n¨m 1894 th× bÞ ®µy ®Õn Xi-bi-ri. Trong thêi gian bÞ ®µy ®· lµm quen víi V. I. Lª-nin vµ nh÷ng nhµ ho¹t ®éng kh¸c cña "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. Sau khi m·n h¹n ®i ®µy vµo n¨m 1900, ®· bÞ trôc xuÊt ®Õn P¬-xcèp, t¹i ®ã ®· gia nhËp tæ chøc "Tia löa". T¹i héi nghÞ P¬-xcèp cña Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng M−êi mét 1902) Cra-xi-cèp ®· ®−îc bæ nhiÖm lµm ñy viªn Ban tæ chøc. T¹i ®¹i héi, «ng lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp, thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè; cïng víi V. I. Lª-nin vµ G. V. Plª-kha-nèp, Cra-xi-cèp lµ ñy viªn ®oµn chñ tÞch cña ®¹i héi. Sau ®¹i héi, ®· tÝch cùc tham gia ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch, ®· ®Õn mét sè trung t©m ë n−íc ngoµi b¸o ço vÒ ®¹i héi, ®· viÕt "Th− göi çc ®ång chÝ" nãi vÒ kÕt qu¶ ®¹i héi. Th¸ng T¸m 1904 ®· tham gia héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, lµ ®¹i biÓu


cña ph¸i b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi Am-xtÐc-®am cña Quèc tÕ II. §· tÝch cùc tham gia cuéc çch m¹ng 1905 - 1907, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. §· nhiÒu lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng khñng bè.

Sau Çch m¹ng th¸ng hai 1917 lµ uû viªn X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi Cra-xi-cèp lµ chñ tÞch Uû ban ®iÒu tra çc ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng, vÒ sau lµ uû viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n uû t− ph¸p Liªn-x«; tõ n¨m 1924 lµ uû viªn c«ng tè cña Tßa ¸n tèi cao, tõ n¨m 1933 ®Õn n¨m 1938 lµ phã ch¸nh ¸n Tßa ¸n tèi cao Liªn-x«. Lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x« mét sè khãa. –147.

Cra-xin, L. B. (L«-s¸t, Ni-ki-tÝch) (1870 - 1926) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc X«-viÕt næi tiÕng. N¨m 1890 lµ thµnh viªn trong nhãm d©n chñ - x· héi cña Bru-xnÐp ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1891 Cra-xin ®· bÞ c¶nh s¸t trôc xuÊt khái Pª-tÐc-bua ®Õn Ca-dan vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt. N¨m 1895 l¹i bÞ b¾t, sau ®ã bÞ trôc xuÊt ®Õn IÕc-cót-xc¬ 3 n¨m. Sau khi m·n h¹n ®i ®µy (1897), ®· vµo häc t¹i Häc viÖn c«ng nghÖ Kh¸c-cèp vµ ®Õn n¨m 1900 th× tèt nghiÖp häc viÖn nµy. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1904 lµm kü s− ë Ba-cu; t¹i ®ã Cra-xin ®· cïng víi V. D. KÕt-kh«-vª-li tæ chøc nhµ in bÊt hîp ph¸p cña b¸o "Tia löa". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ra nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch, ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, trong ®ã ®· gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa víi ph¸i men-sª-vÝch vµ ®· gióp bæ tuyÓn ba ®¹i diÖn cña ph¸i men-sª-vÝch vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng; tuy nhiªn ch¼ng bao l©u sau ®ã ®· ®o¹n tuyÖt víi ph¸i men-sª-vÝch. Cra-xin ®· tham dù §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; t¹i ®¹i héi ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1905 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p ®Çu tiªn lµ tê "§êi sèng míi"; víi t− çch ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®· tham gia X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. T¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga l¹i ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1908 ®· l−u vong ra n−íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, cã mét thêi gian gia nhËp nhãm "TiÕn lªn" theo chñ nghÜa triÖu håi; vÒ sau ®· th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm kü s− ë n−íc ngoµi vµ ë Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cra-xin lµ mét trong nh÷ng çn


bé tæ chøc c«ng t¸c cung cÊp cho Hång qu©n, vÒ sau lµ uû viªn ®oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, bé tr−ëng Bé d©n uû th−¬ng c«ng nghiÖp, Bé d©n uû giao th«ng. Tõ n¨m 1919 Cra-xin lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. Tõ n¨m 1920 Cra-xin lµ bé tr−ëng Bé d©n uû ngo¹i th−¬ng vµ trong thêi gian 1921 - 1923 kiªm ®¹i diÖn toµn quyÒn ë Lu©n-®«n, ®· tham gia Héi nghÞ Giª-n¬ vµ Héi nghÞ La Hay. Tõ n¨m 1924 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« ë Ph¸p. Tõ n¨m 1925 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn ë Anh. –27 - 29, 145 - 150.

Cr¸p-tsin-xki, X. M. – xem XtÐp-ni-¸c, X. Cri-g¬ (Kriege), HÐc-man (1820 - 1850) lµ mét ký gi¶ §øc, ®¹i biÓu

cña çi gäi lµ "chñ nghÜa x· héi ch©n chÝnh". Vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XIX ®· cÇm ®Çu nhãm "x· héi chñ nghÜa ch©n chÝnh" §øc t¹i Niu-oãc. §· xuÊt b¶n t¹p chÝ "Volks - Tribun" ("DiÔn ®µn nh©n d©n"), trong ®ã Cri-g¬ tuyªn truyÒn cho thø chñ nghÜa céng s¶n "t«n gi¸o - ®¹o ®øc" Thiªn chóa gi¸o cña Vai-tlinh. Trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt ®· tuyªn truyÒn chÕ ®é sö dông ruéng ®Êt b×nh qu©n. Nh÷ng luËn ®iÖu nh¶m nhÝ th¬ méng h·o huyÒn cña Cri-g¬ ®· bÞ M¸c vµ ¡ng-ghen kÞch liÖt lªn tiÕng chèng l¹i qua t¸c phÈm næi tiÕng do hai «ng viÕt "Th«ng t− chèng Cri-g¬" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, tËp 4, tr. 1 - 16). –452.

Cri-tsÐp-xki, B. N. (1866 - 1919) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña "chñ nghÜa kinh tÕ". Tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, Cri-tsÐp-xki ®· tham gia ho¹t ®éng trong çc nhãm d©n chñ - x· héi ë Nga; vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90 ®· l−u vong ra n−íc ngoµi; ë n−íc ngoµi cã mét thêi gian ng¶ theo nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", tham gia çc c¬ quan xuÊt b¶n cña nhãm nµy. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 Cri-tsÐp-xki trë thµnh mét trong nh÷ng nh©n vËt l·nh ®¹o cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", n¨m 1899 lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cña "Héi liªn hiÖp"; trªn t¹p chÝ nµy Cri-tsÐp-xki ®· tuyªn truyÒn çc quan ®iÓm cña BÐc-stanh. Ýt l©u sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, «ng ta ®· rêi bá phong trµo d©n chñ - x· héi. –65, 344, 384, 441.

Cr«-khman, V. N. (Ph«-min) (1873 - 1933) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi thuéc ph¸i men-sª-vÝch. Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 90 tham gia çc nhãm d©n chñ - x· héi ë Ki-Ðp, n¨m 1898 ®· bÞ trôc xuÊt ®Õn


U-pha, t¹i ®©y ®· gi÷ mét vai trß tÝch cùc trong nhãm d©n chñ - x· héi ë ®Þa ph−¬ng. Tõ n¨m 1901 lµ ®¹i diÖn cña b¸o "Tia löa", ho¹t ®éng ë Ki-Ðp, n¨m 1902 ®· bÞ b¾t; ®Õn ngµy 18 (31) th¸ng T¸m 1902 ®· cïng víi nhãm "Tia löa" trèn khái nhµ tï Lu-ki-a-nèp-xcai-a ë Ki-Ðp vµ ch¹y ra n−íc ngoµi. ë ®Êy Cr«-khman ®· gia nhËp "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé U-pha, mét phÇn tö "Tia löa" ph¸i thiÓu sè. Vµo cuèi n¨m 1904 ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu cña ph¸i men-sª-vÝch; th¸ng Hai 1905 ®· bÞ b¾t, t¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i biÓu cho ph¸i men-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ chñ biªn tê b¸o men-sª-vÝch "B¸o c«ng nh©n", sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· lµm viÖc t¹i nhiÒu c¬ quan ë Lª-nin-gr¸t. –247.

Cr¬-gi-gia-nèp-xki, G. M. (T¬-ra-vin-xki) (1872 - 1959) lµ nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh cña §¶ng céng s¶n, nhµ b¸c häc næi tiÕng cña Liªn-x«, kü s− vÒ n¨ng l−îng. Tham gia phong trµo çch m¹ng vµo n¨m 1893; cïng víi V. I. Lª-nin, Cr¬-gi-gia-nèp-xki lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. Th¸ng Ch¹p 1895 ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®i Xi-bi-ri (miÒn Mi-nu-xin-xc¬) 3 n¨m. N¨m 1901, sau khi hÕt h¹n ®i ®µy trë vÒ, ®· sèng ë Xa-ma-ra; t¹i ®©y, víi sù tham gia trùc tiÕp cña Cr¬-gi-gia-nèp-xki, ®· tæ chøc ®−îc mét trung t©m cña ph¸i "Tia löa". Mïa thu 1902 Cr¬-gi-gia-nèp-xki tham gia Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; t¹i ®¹i héi ®· ®−îc bÇu v¾ng mÆt vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §· tham gia tÝch cùc vµo cuéc çch m¹ng 1905 - 1907. §· tham gia ho¹t ®éng nhiÒu trong çc c¬ quan b¸o chÝ b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· lµm viÖc ë X«-viÕt M¸t-xc¬-va trong ®¶ng ®oµn b«n-sª-vÝch vµ phô tr¸ch Ban cung cÊp thuéc X«-viÕt M¸t-xc¬-va. Sau khi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi th¾ng lîi, «ng ®· tham gia vµo viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ngµnh n¨ng l−îng M¸t-xc¬-va. N¨m 1920, theo sù uû nhiÖm cña Lª-nin, Cr¬-gi-gia-nèp-xki ®· l·nh ®¹o Uû ban nhµ n−íc vÒ ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1930 ®· l·nh ®¹o Uû ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, ®· tham gia so¹n th¶o kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n Liªn-x«, tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1932 Cr¬-gi-gia-nèp-xki lµ chñ tÞch Tæng côc


n¨ng l−îng thuéc Bé d©n uû c«ng nghiÖp nhiªn liÖu. Trong nh÷ng n¨m 1932 - 1936 lµ chñ tÞch Uû ban gi¸o dôc cao ®¼ng trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Liªn-x« vµ thø tr−ëng Bé d©n uû gi¸o dôc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. §· nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« vµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. N¨m 1929 ®· ®−îc bÇu lµm viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, tõ n¨m 1929 ®Õn n¨m 1939 lµ phã chñ tÞch ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, liªn tôc lµm gi¸m ®èc ViÖn n¨ng l−îng – do chÝnh «ng thµnh lËp – thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm khoa häc trong lÜnh vùc n¨ng l−îng. –27 - 29, 37.

Cu-d¬-min - Ca-ra-va-Ðp, V. §. (1859 - 1927) lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt l·nh ®¹o çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mét luËt s− qu©n ®éi, mét viªn t−íng. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc khãa I vµ II, ®· ®ãng vai trß chÝnh trÞ quan träng trong vô chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p cuéc çch m¹ng 1905 - 1907. Trong cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét nhµ ho¹t ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ uû viªn Uû ban c«ng nghiÖp - qu©n sù. Trong thêi kú néi chiÕn, Cu-d¬-min lµ mét tªn b¹ch vÖ ho¹t ®éng tÝch cùc, uû viªn héi ®ång chÝnh trÞ bªn c¹nh I-u-®ª-nÝch. Tõ n¨m 1920 trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. –452.

Cu-r«-p¸t-kin, A. N. (1848 - 1925) lµ mét viªn t−íng, tõ n¨m 1898 ®Õn n¨m 1904 lµ bé tr−ëng Bé chiÕn tranh. Trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 - 1905 lµ tæng chØ huy çc lùc l−îng bé binh, vÒ sau chØ huy tÊt c¶ çc lùc l−îng vò trang cña Nga ë ViÔn §«ng; tá ra lµ mét nh©n vËt chØ huy qu©n sù nhu nh−îc vµ bÊt tµi. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (n¨m 1916) ®· chØ huy MÆt trËn miÒn B¾c, vÒ sau lµ tæng trÊn qu©n sù vµ t− lÖnh çc ®¬n vÞ qu©n ®éi ë Tuèc-ke-xtan. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· c− tró ë tØnh P¬-xcèp. –65, 344, 384, 441.

Cu-xc«-va, E. §. (1869 - 1958) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi cã xu h−íng t− s¶n vµ nhµ chÝnh luËn Nga. Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 90, trong thêi gian ë n−íc ngoµi, Cu-xc«-va ®· t×m hiÓu chñ nghÜa M¸c, gÇn gòi víi nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", tuy nhiªn ch¼ng bao l©u sau, do chÞu ¶nh h−ëng cña chñ nghÜa BÐc-stanh, ®· ®i vµo con ®−êng xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c. Cu-xc«-va ®· viÕt mét tµi liÖu mang t− t−ëng BÐc-stanh vµ lÊy tªn lµ "Credo", tµi liÖu nµy ®· biÓu lé râ rµng nhÊt thùc chÊt c¬ héi chñ nghÜa cña "chñ nghÜa kinh tÕ"


vµ g©y ra mét sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ cña nhãm m¸c-xÝt Nga ®øng ®Çu lµ V. I. Lª-nin. Ngay tr−íc cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 Cu-xc«-va ®· gia nhËp tæ chøc cña ph¸i tù do lµ "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". N¨m 1906, cïng víi X. N. Pr«-c«-p«-vÝch, ®· xuÊt b¶n tê t¹p chÝ cã tÝnh chÊt nöa d©n chñ - lËp hiÕn "V« ®Ò", tÝch cùc céng t¸c víi tê b¸o cña bän d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ "§ång chÝ". Cu-xc«-va ®· kªu gäi c«ng nh©n cù tuyÖt ®Êu tranh çch m¹ng, t×m çch lµm cho phong trµo c«ng nh©n ®−îc ®Æt d−íi sù l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n tù do. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, n¨m 1921 ®· tham gia "Uû ban x· héi cøu gióp nh÷ng ng−êi ®ãi", cïng víi çc nh©n vËt l·nh ®¹o cña tæ chøc nµy ®· t×m çch lîi dông tæ chøc nµy ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1922 Cu-xc«-va ®· bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã ®· trë thµnh mét nh©n vËt tÝch cùc ho¹t ®éng cña bän b¹ch vÖ l−u vong. –247.

Cuèc-tx¬ – xem Len-gnÝch, Ph. V.

d Da-xu-lÝch, V. I. (1849 - 1919) lµ mét nh©n vËt cã tªn tuæi cña phong

trµo d©n tuý, vÒ sau cña phong trµo d©n chñ - x· héi ë Nga. Bµ b¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1869. §· tõng tham gia çc tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù do" vµ "Chia ®Òu ruéng ®Êt". Ngµy 24 th¸ng Giªng 1878, ®Ó ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng hµnh h¹ mét tï nh©n chÝnh trÞ tªn lµ B«-g«-li-u-bèp, Da-xu-lÝch ®· ¸m s¸t viªn thÞ tr−ëng Pª-tÐc-bua T¬-rª-pèp. N¨m 1880 Da-xu-lÝch ®· l−u vong ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã ®· nhanh chãng ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa d©n tuý vµ chuyÓn sang lËp tr−êng chñ nghÜa M¸c. N¨m 1883 Da-xu-lÝch tham gia thµnh lËp nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Trong nh÷ng n¨m 80 - 90 ®· dÞch sang tiÕng Nga t¸c phÈm "Sù khèn cïng cña triÕt häc" cña C. M¸c, "Chñ nghÜa x· héi ph¸t triÓn tõ kh«ng t−ëng ®Õn khoa häc" cña Ph. ¡ng-ghen; Da-xu-lÝch ®· viÕt t¸c phÈm "L−îc kh¶o lÞch sö cña Héi liªn hiÖp lao ®éng quèc tÕ" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c; ®· tõng céng t¸c trong viÖc xuÊt b¶n çc xuÊt b¶n phÈm cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", céng t¸c víi çc t¹p chÝ "Lêi nãi míi" vµ "B×nh luËn khoa häc", trong ®ã bµ ®· cho ®¨ng mét sè bµi phª b×nh v¨n häc cña m×nh. N¨m 1900 Da-xu-lÝch tham gia ban biªn tËp cña b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" víi t− çch lµ ®¹i biÓu kh«ng


cã quyÒn biÓu quyÕt, ng¶ vÒ ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· trë thµnh mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña chñ nghÜa men-sª-vÝch, tham gia ban biªn tËp tê b¸o "Tia löa" cña ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1905 ®· trë vÒ Nga; trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Da-xu-lÝch ng¶ theo ph¸i thñ tiªu, trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Cã th¸i ®é tiªu cùc ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. –92, 288, 344.

Dan-kin-®¬, R. X. – xem Dem-li-a-ts¬-ca, R. X. Dem-li-a-ts¬-ca, R. X. (Dan-kin-®¬, R. X., N, ¤-xi-pèp) (1876 - 1947) lµ

mét nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, mét nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng céng s¶n vµ cña Nhµ n−íc X«-viÕt. Bµ ®· tham gia phong trµo çch m¹ng vµo n¨m 1893; sau khi tõ n−íc ngoµi trë vÒ n−íc, n¨m 1896 Dem-li-a-ts¬-ca lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1901 lµ ph¸i viªn cña b¸o "Tia löa", ho¹t ®éng ë ¤-®Ðt-xa vµ ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa, thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau ®¹i héi nµy ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i biÓu cho ph¸i b«n-sª-vÝch; ®· tÝch cùc tham gia ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch. Th¸ng T¸m 1904 Dem-li-a-ts¬-ca ®· tham gia cuéc héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, ®· ®−îc bÇu vµo Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. §· tõng lµm bÝ th− ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vµ còng lµ ®¹i biÓu cña ®¶ng bé nµy tham dù §¹i héi III cña ®¶ng. Trong thêi kú Çch m¹ng 1905 - 1907 lµm bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §· nhiÒu lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng khñng bè. N¨m 1909 Dem-li-a-ts¬-ca lµ bÝ th− cña ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ë Ba-cu, vÒ sau l−u vong ra n−íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m 1915 - 1916 lµ uû viªn Côc M¸t-xc¬-va thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Trong nh÷ng ngµy khëi nghÜa vò trang th¸ng M−êi ë M¸t-xc¬-va ®· l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n khu R«-g«-gi¬-xc¬ - Xi-m«-nèp-xki. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921 lµm tr−ëng ban chÝnh trÞ çc qu©n ®oµn t¹i mÆt trËn miÒn B¾c vµ miÒn Nam; trong nh÷ng n¨m vÒ sau gi÷ c−¬ng vÞ l·nh ®¹o trong c«ng t¸c ®¶ng vµ c«ng t¸c x«-viÕt. Lµ ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc ®¹i héi ®¶ng (trõ §¹i héi I vµ V). Tõ §¹i héi XIII


cña §¶ng céng s¶n (b) Nga lµ uû viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng. T¹i §¹i héi XVII ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban kiÓm tra x«-viÕt; t¹i §¹i héi XVIII ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Tõ n¨m 1939 vµ trong nh÷ng n¨m ChiÕn tranh vÖ quèc vÜ ®¹i, Dem-li-a-ts¬-ca lµ chñ tÞch Ban kiÓm tra x«-viÕt vµ lµ phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi lµ phã chñ tÞch Ban kiÓm tra cña ®¶ng trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Lµ ®¹i biÓu X«-viÕt tèi cao Liªn-x« khãa thø nhÊt. –27 - 29, 35 - 36, 39, 45, 145, 149.

D¬-vª-rÐp – xem Ðt-xen, M. M. Du-ba-tèp, X. V. (1864 - 1917) lµ ®¹i t¸ hiÕn binh, nh©n vËt cæ vò vµ tæ

chøc ra çi thø "chñ nghÜa x· héi c¶nh s¸t" ("chñ nghÜa Du-ba-tèp"). Trong nh÷ng n¨m 90 ®−îc bæ nhiÖm lµm gi¸m ®èc Së an ninh M¸t-xc¬-va, t¹i ®ã y ®· tæ chøc ra mét hÖ thèng dß xÐt chÝnh trÞ réng r·i, ®· lËp ra çi gäi lµ "®éi theo dâi l−u ®éng" ®Ó chèng ph¸ çc tæ chøc çch m¹ng; n¨m 1902 ®· ®−îc cö gi÷ chøc tr−ëng ban ®Æc biÖt cña Së c¶nh s¸t. Trong nh÷ng n¨m 1901 - 1903 y ®· tæ chøc ra çc héi c«ng nh©n cña bän c¶nh s¸t: "Héi t−¬ng trî cña c«ng nh©n c¬ khÝ" ë M¸t-xc¬-va, "Héi nghÞ cña c«ng nh©n Nga trong çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng ë thµnh phè Xanh Pª-tÐc-bua" v.v. nh»m lµm cho c«ng nh©n tõ bá cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Sau khi chÝnh s¸ch khiªu khÝch cña y bÞ ph¸ s¶n, y ®· bÞ th¶i håi vµ tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Trong nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, y ®· tù tö. –270, 325, 374.

§ §a-ni-en-x«n, N. Ph. (Nic. – «n) (1844 - 1918) lµ nhµ v¨n kiªm nhµ

kinh tÕ häc Nga, mét trong nh÷ng t− t−ëng gia cña ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa vµo nh÷ng n¨m 80 - 90. Trong nh÷ng n¨m 60 - 70 ®· liªn hÖ víi çc nhãm thanh niªn trÝ thøc b×nh d©n çch m¹ng. §· hoµn thµnh b¶n dÞch lÇn thø nhÊt – do G. A. L«-pa-tin khëi ®Çu – bé "T− b¶n" cña C. M¸c sang tiÕng Nga, v× lý do ®ã ®· trao ®æi th− tõ víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Trong çc th− tõ trao ®æi Êy, §a-ni-en-x«n còng ®· ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ ë Nga. Tuy nhiªn §a-ni-en-x«n ®· kh«ng hiÓu thùc chÊt cña chñ nghÜa M¸c vµ vÒ sau ®· chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. N¨m 1893 §a-ni-en-x«n ®· viÕt cuèn "L−îc kh¶o nÒn kinh tÕ x·


héi n−íc ta sau cuéc c¶i çch". T¸c phÈm nµy, cïng víi çc t¸c phÈm cña V. P. V«-r«n-txèp, lµ c¬ së lý luËn cña ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa. Trong mét sè t¸c phÈm cña m×nh V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n çc quan ®iÓm cña §a-ni-en-x«n. –239.

§a-vÝt (David), £-®u-a (1863 - 1930) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc; mét nhµ kinh tÕ häc. N¨m 1894 ®· tham gia tiÓu ban so¹n th¶o c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng, gi÷ lËp tr−êng xÐt l¹i häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ®· chøng minh tÝnh chÊt v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt s¸ng lËp ra t¹p chÝ xÐt l¹i lµ tê "Sozialistische Monatshefte" ("NguyÖt san x· héi chñ nghÜa"). N¨m 1903 ®· xuÊt b¶n cuèn "Chñ nghÜa x· héi vµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp". V. I. Lª-nin ®· gäi cuèn s¸ch nµy lµ "t¸c phÈm chñ yÕu cña chñ nghÜa xÐt l¹i trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt". Tõ n¨m 1903 lµ ®¹i biÓu Quèc héi §øc. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh, n¨m 1919 ®· tham gia chÝnh phñ liªn hiÖp ®Çu tiªn cña n−íc Céng hßa §øc, trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 lµ bé tr−ëng Bé néi vô, trong nh÷ng n¨m 1922 - 1927 lµ ®¹i diÖn chÝnh phñ ë GhÐt-xen; ®· ñng hé nh÷ng m−u ®å phôc thï cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc; lµ kÎ thï cña Liªn-x«.

V. I. Lª-nin ®· nhËn ®Þnh §a-vÝt lµ mét phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa "mµ c¶ cuéc ®êi ®· hiÕn cho sù hñ hãa phong trµo c«ng nh©n theo tinh thÇn t− s¶n" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t.26, tr. 277). –239, 485, 486.

§an (Guèc-vÝch), Ph. I. (1871 - 1947) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. §· tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ nh÷ng n¨m 90, lµ thµnh viªn cña "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. §· nhiÒu lÇn bÞ b¾t vµ bÞ ®i ®µy; th¸ng ChÝn 1903 ®· ch¹y trèn ra n−íc ngoµi, ë ®ã §an gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch. §· tham gia §¹i héi IV, §¹i héi V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ tham dù mét sè héi nghÞ. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, §an cÇm ®Çu mét nhãm nh÷ng phÇn tö thñ tiªu chñ nghÜa ë n−íc ngoµi, lµm chñ biªn cña tê b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, §an lµ mét phÇn tö vÖ quèc cuång nhiÖt; sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, uû viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa thø nhÊt, ®· ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x·


héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· trë thµnh kÎ thï ®Þch víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. §Çu n¨m 1922 ®· bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi v× lµ kÎ thï kh«ng khoan nh−îng cña Nhµ n−íc x«-viÕt. –43, 110, 129, 149, 422.

§in-l¬n, E. lµ phãng viªn cña tê b¸o Anh "The Daily Telegraph" ("Tin ®iÖn hµng ngµy"). –295.

§'¤-ren ®¬ Pa-la-®in – xem ¤-ren ®¬ Pa-la-®in (Aurelle de Paladines), Lu-i Gi¨ng Ba-ti-xt¬.

§r¸p-kin, I-a. §. – xem Gu-xÐp, X. I. §uy-p«ng (Dupont), £-chiªn (1831 - 1881) lµ nhµ ho¹t ®éng cña

phong trµo c«ng nh©n Ph¸p, mét c«ng nh©n kiªm nhµ s¸ng chÕ, chuyªn gia vÒ s¶n xuÊt çc nh¹c cô thuéc bé h¬i; ®· tham gia cuéc khëi nghÜa th¸ng S¸u cña giai cÊp v« s¶n Pa-ri n¨m 1848, vÒ sau l−u vong sang Lu©n-®«n. Lµ b¹n chiÕn ®Êu trung thµnh cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. §· tõng lµ th− ký cña Héi ®ång trung −¬ng cña Quèc tÕ I (1864 - 1872) vµ th− ký th«ng tÊn phô tr¸ch vÊn ®Ò n−íc Ph¸p (1865 - 1871). §· tõng tham gia hÇu hÕt çc cuéc héi nghÞ vµ çc ®¹i héi cña Quèc tÕ I, lµ chñ tÞch §¹i héi L«-da-n¬ (1867) vµ phã chñ tÞch §¹i héi Bruy-xen (1868). Th¸ng B¶y 1870, ®Ó t×m viÖc lµm, ®· rêi Lu©n-®«n ®Õn Man-se-xt¬, t¹i ®ã ®· tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng cïng víi çc thµnh viªn ®Þa ph−¬ng cña Quèc tÕ. M¸c vµ ¡ng-ghen ®· ®¸nh gi¸ tèt ho¹t ®éng cña §uy-p«ng. N¨m 1874 ®· l−u vong sang Mü. –413.

E

Ðt-xen, A. M. (Xtª-pa-nèp) (1880 - 1930) tham gia phong trµo d©n

chñ - x· héi tõ n¨m 1899. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va vµ ë n−íc ngoµi. §· nhiÒu lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng khñng bè. §· tÝch cùc tham gia chuÈn bÞ §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· tham dù ®¹i héi nµy víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong nh÷ng n¨m 1907 - 1917 kh«ng tham gia tÝch cùc trong c«ng t¸c cña ®¶ng. Tõ n¨m 1918 lµ ®¶ng viªn men-sª-vÝch theo chñ nghÜa quèc tÕ. N¨m 1920 ®· ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b) Nga, n¨m 1922 lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "C«ng nh©n Çp-ca-d¬", tõ n¨m 1923 ®Õn n¨m 1925 lµ gi¸m ®èc Tr−êng ®¹i häc b¸ch khoa Ti-phlÝt. Tõ n¨m 1925 lµ phã chñ tÞch Uû ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc


cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Tõ n¨m 1929 ®· lµm viÖc trong Bé d©n uû giao th«ng. –285, 364.

Ðt-xen, M. M. (D¬-vª-rÐp) (1872 - 1956) lµ mét n÷ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét thµnh viªn ph¸i "Tia löa", sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· trë thµnh mét n÷ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Tham gia phong trµo çch m¹ng vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, ho¹t ®éng trong çc nhãm c«ng nh©n ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, £-ca-tª-ri-n«-bua vµ Ki-Ðp. N¨m 1899 ®· bÞ b¾t, ngåi tï gÇn 2 n¨m, sau ®ã bÞ ®µy ®Õn vïng I-a-cu-ti-a, ®Õn n¨m 1902 tõ ®ã ch¹y ra n−íc ngoµi, nh−ng ch¼ng bao l©u sau ®· trë l¹i Nga vµ ho¹t ®éng trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua; cuèi n¨m 1903 ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Th¸ng Hai 1904 ®· ®−îc ph¸i ra n−íc ngoµi ®Ó th«ng b¸o vÒ t×nh h×nh ë Nga. Mïa hÌ 1904 trªn ®−êng trë l¹i, Ðt-xen ®· bÞ b¾t ë biªn giíi, sau ®ã 1 n¨m ®· bÞ ®µy ®Õn tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬, trªn ®−êng ®i ®µy bµ l¹i bá trèn vµ tõ th¸ng ChÝn 1905 l¹i ho¹t ®éng trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua. N¨m 1906 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va, trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Ðt-xen ®· tõ bá ho¹t ®éng çch m¹ng. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 bµ ®· gia nhËp nhãm quèc tÕ chñ nghÜa, lµ uû viªn X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Ti-phlÝt. N¨m 1920 ®· gia nhËp §¶ng céng s¶n. N¨m 1921 lµ tr−ëng ban tuyªn truyÒn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng Gru-di-a. Tõ n¨m 1922 lµ tr−ëng ban tuyªn huÊn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ti-phlÝt. N¨m 1925 ®· dêi vÒ M¸t-xc¬-va lµm viÖc trong Nhµ xuÊt b¶n quèc gia. Trong nh÷ng n¨m 1927 - 1930 lµm viÖc t¹i Ban lÞch sö ®¶ng, vÒ sau ë ViÖn Lª-nin; tõ n¨m 1930 ®· chuyÓn sang c«ng t¸c ë ViÖn b¸o chÝ céng s¶n chñ nghÜa. –27, 28, 30, 148.

£ £-g«-rèp – xem Lª-vin, E. I-a.

G Ga-lÐc-ca – xem ¤n-min-xki, M. Ga-n©y-de, E. A. (sinh n¨m 1861) lµ mét nhµ v¨n viÕt tiÓu thuyÕt theo

xu h−íng tù do - t− s¶n, mét nhµ chÝnh luËn. Tõ n¨m 1904 lµ uû viªn ban biªn tËp tê b¸o cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng "Ng−êi con cña tæ quèc"; n¨m 1906 lµ uû viªn ban biªn tËp tê b¸o cña bän d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u "N−íc nhµ". –295.

Ga-p«n, G. A. (1870 - 1906) lµ mét tªn khiªu khÝch; nh©n viªn cña Së an ninh Nga hoµng, linh môc. Tõ n¨m 1903 – theo nhiÖm vô


cña Së c¶nh s¸t giao cho vµ víi sù b¶o trî cña Së c¶nh s¸t – ®· tiÕn hµnh thµnh lËp ë Pª-tÐc-bua çc tæ chøc c«ng nh©n theo mÉu çc tæ chøc Du-ba-tèp. Y ®· dïng thñ ®o¹n khiªu khÝch ®Ó gióp Së an ninh g©y ra vô th¶m s¸t ngµy 9 th¸ng Giªng 1905 nh»m d×m phong trµo c«ng nh©n trong biÓn m¸u. V× téi ho¹t ®éng khiªu khÝch ph¶n béi, y ®· bÞ c«ng nh©n treo cæ. –252, 260 - 261, 269 - 271, 275, 277, 279, 295, 306, 312, 329, 348 - 350, 351, 507, 515.

Ga-ri-ban-®i (Garibaldi), Gi-u-dÐp-p¬ (1807 - 1882) lµ mét nh©n vËt anh hïng d©n téc cña I-ta-li-a, mét trong nh÷ng l·nh tô lín nhÊt cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng I-ta-li-a, mét t−íng lÜnh xuÊt s¾c. Trong nh÷ng n¨m 1848 - 1867 Ga-ri-ban-®i ®· l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n I-ta-li-a chèng ¸ch n« dÞch cña n−íc ngoµi, chèng chÕ ®é phong kiÕn - chuyªn chÕ vµ thÕ lùc t¨ng l÷ ph¶n ®éng, nh»m thèng nhÊt I-ta-li-a. Trong cuéc chiÕn tranh Êy Ga-ri-ban-®i ®· chØ huy çc ®éi qu©n t×nh nguyÖn; n¨m 1848 ®· chiÕn ®Êu chèng qu©n ¸o; n¨m 1849 (th¸ng T− ®Õn ngµy 2 th¸ng B¶y) ®· b¶o vÖ n−íc Céng hßa R«-ma, ®· ®¸nh lui cuéc tÊn c«ng cña binh ®oµn viÔn chinh Ph¸p vµ ®Ëp tan çc ®éi qu©n cña vua xø Na-p«-li; n¨m 1859 ®· chiÕn ®Êu th¾ng lîi trong viÖc ®¸nh ®uæi qu©n ¸o ra khái L«m-b¸c-®i; n¨m 1860, víi viÖc gi¶i phãng vïng Xi-txi-li-a khái ¸ch cai trÞ cña dßng hä Buèc-b«ng Na-p«-li, Ga-ri-ban-®i "thùc tÕ ®· thèng nhÊt n−íc I-ta-li-a" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. I, tr. 461). N¨m 1870 cïng víi çc con trai cña m×nh, Ga-ri-ban-®i ®· chiÕn ®Êu ë Ph¸p chèng qu©n Phæ x©m chiÕm n−íc Ph¸p. Ga-ri-ban-®i hoan nghªnh C«ng x· Pa-ri n¨m 1871, ®· ®−îc bÇu v¾ng mÆt vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®éi vÖ binh quèc gia. C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen vµ V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao Ga-ri-ban-®i nh− mét chiÕn sÜ lçi l¹c ®Êu tranh cho tù do. Tªn tuæi cña Ga-ri-ban-®i ®· ®−îc lÊy ®Ó ®Æt tªn cho çc ®éi du kÝch chiÕn ®Êu chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt I-ta-li-a vµ chèng bän chiÕm ®ãng HÝt-le vµo nh÷ng n¨m 1943 - 1945. –435.

Gan-bÐc-st¸t, R. X. (Phi-s¬) (1877 - 1940) – n¨m 1896 gia nhËp nhãm d©n chñ - x· héi ë Gi¬-ne-v¬ do Plª-kha-nèp l·nh ®¹o. Trë vÒ Nga, bµ ®· ho¹t ®éng trong çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë ¤-®Ðt-xa, Ki-si-nÐp, Kh¸c-cèp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, lµm c«ng t¸c phæ biÕn çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi; lµ thµnh viªn cña tæ chøc "Tia löa". Sau §¹i héi II, bµ ®· trë thµnh mét phÇn tö men-sª-vÝch ho¹t ®éng tÝch cùc, ®Õn th¸ng Ch¹p 1905 lµ ®¹i biÓu cña ph¸i men-sª-vÝch trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng hîp nhÊt. Trong nh÷ng


n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ ®· ®øng trªn lËp tr−êng thñ tiªu, trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Gan-bÐc-st¸t gi÷ lËp tr−êng vÖ quèc. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –247.

Gan-pª-rin, L. E. (Va-len-tin, C«-ni-a-ghin, Y) (1872 - 1951) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1898. Trong thêi gian bÞ ®µy ë tØnh A-xt¬-ra-khan, Gan-pª-rin ®· liªn hÖ víi tæ chøc "Tia löa" vµ ®Õn mïa xu©n 1901 ®−îc cö ®Õn Ba-cu víi t− çch ph¸i viªn cña tæ chøc nµy, t¹i ®ã ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c thµnh lËp Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ba-cu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nhµ in bÝ mËt, tæ chøc c«ng t¸c vËn chuyÓn tµi liÖu bÊt hîp ph¸p tõ n−íc ngoµi vÒ n−íc vµ phæ biÕn çc tµi liÖu Êy ë Nga. §Çu n¨m 1902 ®· tham gia cuéc biÓu t×nh ë Ki-Ðp vµ bÞ b¾t; ngµy 18 (31) th¸ng T¸m ®· cïng víi mét nhãm thµnh viªn cña tæ chøc "Tia löa" trèn khái nhµ tï Lu-ki-a-nèp-xcai-a ë Ki-Ðp vµ ch¹y ra n−íc ngoµi, tiÕp tôc tæ chøc viÖc vËn chuyÓn tµi liÖu cña ®¶ng vÒ Nga. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ng¶ vÒ phÝa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, cã mét thêi gian lµ ®¹i biÓu cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng trong Héi ®ång ®¶ng, vÒ sau ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Gi÷ mét lËp tr−êng ®iÒu hßa chñ nghÜa ®èi víi ph¸i men-sª-vÝch, chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng; th¸ng Hai 1905 ®· bÞ b¾t. Tõ n¨m 1906 kh«ng tÝch cùc ho¹t ®éng chÝnh trÞ n÷a. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa, tham gia Héi nghÞ nhµ n−íc. Tõ mïa xu©n 1918 lµm c«ng t¸c kinh tÕ. –27 - 29, 145 - 150, 514.

Ghe-®¬ (Guesde), Giuy-l¬ (Ba-di-l¬, Ma-ti-¬ Giuy-l¬) (1845 - 1922) lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o cña phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ cña Quèc tÕ II. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 60; ®· ñng hé C«ng x· Pa-ri n¨m 1871, vÒ sau ®· buéc ph¶i l−u vong. N¨m 1876 trë vÒ Ph¸p; chÞu ¶nh h−ëng çc t¸c phÈm cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Ghe-®¬ ®· chuyÓn sang lËp tr−êng chñ nghÜa M¸c; n¨m 1877 lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra tê b¸o "L'ÐgalitÐ" ("B×nh ®¼ng"). Tê b¸o nµy ®· ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc tæ chøc vµo n¨m 1879 §¶ng c«ng nh©n Ph¸p – chÝnh ®¶ng ®éc lËp ®Çu tiªn cña giai cÊp v« s¶n Ph¸p. Víi sù gióp ®ì cña M¸c vµ ¡ng-ghen, Ghe-®¬ ®· cïng víi La-ph¸c-g¬ th¶o ra c−¬ng lÜnh ®¶ng, c−¬ng lÜnh nµy ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi Ha-vr¬ (1880). Ghe-®¬ ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu vµo viÖc phæ biÕn çc t− t−ëng m¸c-xÝt vµ ph¸t triÓn


phong trµo x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p; ®· mÊy lÇn ®−îc bÇu lµm nghÞ sÜ quèc héi. N¨m 1904 Lª-nin ®¸nh gi¸ Ghe-®¬ lµ mét ®¹i biÓu triÖt ®Ó nhÊt vµ kiªn quyÕt nhÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ. Tuy nhiªn, trong khi ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch cña bän x· héi chñ nghÜa çnh h÷u, Ghe-®¬, ®· ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i trong çc vÊn ®Ò lý luËn còng nh− trong çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc; Ghe-®¬ ®· kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt vai trß cña ®¶ng trong cuéc ®Êu tranh cña giai c©p c«ng nh©n, gi÷ lËp tr−êng sai lÇm trong vÊn ®Ò th¸i ®é cña giai cÊp v« s¶n ®èi víi chiÕn tranh. Khi cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt næ ra, Ghe-®¬ ®· v× "chñ nghÜa ¸i quèc" mµ ph¶n béi lîi Ých cña c«ng nh©n, ®øng vÒ phÝa giai cÊp t− s¶n, tham gia chÝnh phñ t− s¶n. Lª-nin viÕt: "Chóng ta sÏ nãi víi c«ng nh©n r»ng çc b¹n h·y noi g−¬ng toµn bé cuéc ®êi cña Ghe-®¬, kh«ng kÓ viÖc «ng ta c«ng nhiªn ph¶n béi chñ nghÜa x· héi håi n¨m 1914" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t.26, tr. 124). Ghe-®¬ ®· kh«ng hiÓu ®−îc ý nghÜa cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, ®· kh«ng ®i theo ph¸i ®a sè t¹i §¹i héi Tua cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p (1920) trong viÖc quyÕt ®Þnh gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n, –193, 468.

Ghen-phan-®¬, A. L. – xem P¸c-vu-x¬. GhÐt-xen, I. V. (1866 - 1943) lµ mét nhµ chÝnh luËn t− s¶n Nga. Lµ mét

trong nh÷ng kÎ s¸ng lËp vµ thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn th−êng trùc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. Y ®· cïng víi Mi-li-u-cèp biªn tËp tê b¸o "Tù do nh©n d©n" (th¸ng Ch¹p 1905), vÒ sau biªn tËp tê "Ng«n luËn" – nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu trong §u-ma nhµ n−íc II, chñ tÞch ñy ban ph¸p luËt cña §u-ma nµy. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, y ®· tÝch cùc gióp I-u-®ª-nÝch, vÒ sau trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. Trong ho¹t ®éng chÝnh luËn cña m×nh, ®Æc ®iÓm cña GhÐt-xen lµ vu khèng mét çch h»n häc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. –295.

Gioãc-gi¬ (George), Hen-ri (1839 - 1897) lµ mét kinh tÕ gia tiÓu t− s¶n vµ nhµ chÝnh luËn Mü. Gioãc-gi¬ kh¼ng ®Þnh r»ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh tr¹ng bÇn cïng cña nh©n d©n lµ ®Þa t«, lµ chÝnh s¸ch t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña nh©n d©n. Gioãc-gi¬ ®· phñ nhËn sù ®èi kh¸ng gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n, xem lîi nhuËn t− b¶n lµ quy luËt tù nhiªn cña giíi tù nhiªn. §· t¸n thµnh quèc h÷u hãa toµn bé ruéng ®Êt th«ng qua nhµ n−íc t− s¶n (kh«ng thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt). V. I. Lª-nin gäi Gioãc-gi¬ lµ "nhµ quèc h÷u


hãa ruéng ®Êt theo quan ®iÓm t− s¶n". VÒ nh÷ng ý kiÕn nhËn ®Þnh Gioãc-gi¬, h·y xem trong th− cña M¸c göi Doãc-ghª n¨m 1881, trong lêi tùa cña Ph. ¡ng-ghen cho lÇn xuÊt b¶n ë Mü t¸c phÈm "T×nh c¶nh cña giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. I, tr. 286 - 287). –452.

Gi«-re-x¬ (JaurÌs), Gi¨ng (1859 - 1914) lµ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ quèc tÕ, nh©n vËt cÇm ®Çu çnh h÷u theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p, nhµ triÕt häc, mét diÔn gi¶ xuÊt s¾c, t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ lÞch sö. Trong t¸c phÈm lÞch sö gåm 4 tËp vÒ çch m¹ng t− s¶n Ph¸p håi cuèi thÕ kû XVIII Gi«-re-x¬ ®Þnh nªu lªn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö kinh tÕ - x· héi cña cuéc çch m¹ng nµy. XÐt vÒ çc quan ®iÓm triÕt häc Gi«-re-x¬ lµ mét nhµ duy t©m - chiÕt trung. Tõ n¨m 1885 lµ nghÞ sÜ, mét phÇn tö cÊp tiÕn çnh t¶, tõ n¨m 1902 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®oµn nghÞ sÜ x· héi chñ nghÜa trong nghÞ viÖn; ®øng trªn lËp tr−êng c¶i l−¬ng, tuyªn truyÒn hîp t¸c giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n víi giai cÊp t− s¶n. N¨m 1904 Gi«-re-x¬ lËp ra C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p lµ tê b¸o "l'HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o") vµ lµm chñ biªn tê b¸o nµy cho ®Õn cuèi ®êi. Tõ n¨m 1920 b¸o nµy ®· trë thµnh C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n Ph¸p. Gi«-re-x¬ lµ mét ng−êi h¨ng h¸i ®Êu tranh chèng sù bµnh tr−íng thuéc ®Þa, chèng chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ chiÕn tranh. Ngay tr−íc khi næ ra chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (31 th¸ng B¶y 1914) Gi«-re-x¬ ®· bÞ bän s«-vanh giÕt h¹i. –193 - 194.

Glª-bèp – xem N«-xcèp, V. A. Goãc-ki, M¸c-xim (Pª-scèp, A. M.) (1868 - 1936) lµ nhµ v¨n v« s¶n vÜ

®¹i, ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa hiÖn thùc x· héi chñ nghÜa, cha ®Î cña v¨n häc x«-viÕt. Tõ nh÷ng n¨m cßn th¬ Êu, Goãc-ki ®· ph¶i chÞu c¶nh tóng bÊn nÆng nÒ vµ thiÕu thèn, «ng ®· ®i nhiÒu n¬i kh¾p n−íc Nga, ®· tham gia phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng, ®· nhiÒu lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng khñng bè. Trong çc t¸c phÈm cña m×nh, Goãc-ki ®· ph¶n ¸nh cuéc sèng cña giai cÊp c«ng nh©n Nga, cuéc ®Êu tranh anh dòng cña giai cÊp c«ng nh©n chèng chÕ ®é Nga hoµng vµ chèng chñ nghÜa t− b¶n ®Ó gi¶i phãng nh©n d©n lao ®éng. Goãc-ki ®· h¨ng h¸i v¹ch mÆt chÕ ®é léng quyÒn vµ chuyªn chÕ cña chÝnh quyÒn Nga hoµng, lªn ¸n tÝnh thiÓn cËn vµ tÝnh tÇm th−êng, v¹ch râ tÝnh chÊt trèng rçng bªn trong vµ tÝnh kh«ng thÝch øng cña giíi trÝ thøc t− s¶n, ®ång thêi còng nªu


lªn søc m¹nh x©y dùng vÜ ®¹i cña quÇn chóng lao ®éng, sù ra ®êi cña con ng−êi míi trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh çch m¹ng. TÊt c¶ çc t¸c phÈm cña Goãc-ki ®Òu chøa ®ùng t− t−ëng nh©n ®¹o çch m¹ng. M. Goãc-ki ®· ®ång t×nh víi giai cÊp v« s¶n çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp Êy, ®· gióp ®ì §¶ng d©n chñ - x· héi. V. I. Lª-nin lµ ng−êi quen biÕt gÇn gòi víi Goãc-ki, ®· ®¸nh gi¸ cao tµi n¨ng cña Goãc-ki, v¹ch cho «ng thÊy nh÷ng sai lÇm vµ ®· th−êng xuyªn quan t©m ®Õn Goãc-ki. Sau khi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i th¾ng lîi, Goãc-ki ®· tiÕn hµnh mét c«ng t¸c to lín vµ ®a d¹ng nh»m ®oµn kÕt giíi trÝ thøc xung quanh ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ¤ng lµ ng−êi ®Ò x−íng viÖc thµnh lËp Héi nhµ v¨n Liªn-x« vµ lµm chñ tÞch héi cho ®Õn cuèi ®êi. Nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña Goãc-ki vÒ çc vÊn ®Ò x©y dùng chÝnh quyÒn x«-viÕt, b¶o vÖ hßa b×nh cã mét ý nghÜa to lín. Goãc-ki kh«ng ngõng kªu gäi ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt, v¹ch trÇn nh÷ng hµnh ®éng chuÈn bÞ chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, gióp tæ chøc çc ®¹i héi quèc tÕ chèng chiÕn tranh. Trong mét sè truyÖn ng¾n vµ bµi v¨n ch©m biÕm, «ng ®· m¹nh b¹o phª ph¸n kÞch liÖt chñ nghÜa ®Õ quèc hiÖn ®¹i, nhÊt lµ chñ nghÜa ®Õ quèc Mü. Lµ mét nghÖ sÜ, Goãc-ki ®· hoµn chØnh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc cæ ®iÓn Nga thÕ kû XIX vµ ®ång thêi lµ ng−êi s¸ng lËp ra nÒn v¨n häc v« s¶n x· héi chñ nghÜa. Goãc-ki lµ mét nhµ phª b×nh vµ nhµ chÝnh luËn xuÊt s¾c; «ng ®· cã mét ¶nh h−ëng to lín ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc x«-viÕt, ®èi víi nhiÒu nhµ v¨n tiÕn bé cña n−íc ngoµi vµ ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc d©n chñ trªn toµn thÕ giíi. –295.

Goãc-xki – xem Sèt-man, A. V. G«n-®en-®¸c, §. B. – xem Ri-a-da-nèp, §. B. G«n-®man, M. I. – xem Li-be, M. I. G«n-tx¬ (Goltz), Tª-«-®« A-lÕch-xan-®r¬ (1836 - 1905) lµ nhµ kinh tÕ

häc vµ nhµ n«ng häc t− s¶n §øc, gi¸m ®èc tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp C¬-nÝch-xbe, vÒ sau lµ gi¸m ®èc Häc viÖn n«ng nghiÖp I-ª-na. Lµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, trong ®ã ®· b¶o vÖ lîi Ých cña bän ®¹i ®Þa chñ. –485, 487.

Gr©y-lÝch (Greulich), HÐc-man (1842 - 1925) lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt s¸ng lËp ra §¶ng d©n chñ - x· héi Thôy-sÜ, thñ lÜnh çnh h÷u cña ®¶ng nµy. Khi míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Gr©y-lÝch lµ thµnh viªn cña tæ chøc c¶i l−¬ng - t− s¶n "Gruýt-li". Tõ n¨m 1869 ®Õn


n¨m 1880 lµ chñ biªn tê b¸o d©n chñ - x· héi "Tagwacht" ("Ng−êi lÝnh g¸c") ë Xuy-rÝch, tõ n¨m 1890 lµ nghÞ sÜ cña quèc héi bang Xuy-rÝch, tõ n¨m 1902 lµ nghÞ sÜ cña quèc héi toµn Thôy-sÜ. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Gr©y-lÝch lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh; theo ý kiÕn nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin, ®Þa vÞ chÝnh trÞ cña Gr©y-lÝch ngang víi "vai trß cña mét bé tr−ëng lao ®éng t− s¶n ë mét n−íc céng hßa d©n chñ nhá bÐ" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 30, tr. 217 - 218). Gr©y-lÝch ®· ®Êu tranh chèng viÖc çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi Thôy-sÜ gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n. –285, 286 - 293.

GrÝp-pen-bÐc, O. C. (1838 - 1915) lµ mét viªn t−íng, trong thêi gian chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 - 1905, GrÝp-pen-bÐc ®· chØ huy ®¹o qu©n M·n-ch©u-lý thø hai ë ViÔn §«ng. Sau trËn thÊt b¹i cña qu©n Nga ë Xan-®ª-pu, GrÝp-pen-bÐc ®· bÞ th¶i ra khái qu©n ®éi t¸c chiÕn. –309.

Gu-xa-rèp, Ph. V. (Mi-t¬-r«-pha-nèp) (1875 - 1920) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa", sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Gu-xa-rèp trë thµnh ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch; vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ qu©n y. N¨m 1903 ®· ho¹t ®éng ë Vin-n«. Mïa thu cïng n¨m ®ã ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Gu-xa-rèp ®· ho¹t ®éng trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng cho ®Õn gi÷a n¨m 1904. N¨m 1906 lµ mét trong sè nh÷ng çn bé tæ chøc qu©n khu vµ lµ ®¹i diÖn cña tæ chøc qu©n sù trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua; ®· bÞ b¾t ngµy 20 th¸ng B¶y 1906, n¨m 1907 Gu-xa-rèp ®· bÞ kÕt ¸n 4 n¨m khæ sai, sau ®ã ®−îc thay thÕ b»ng ¸n ®µy ®Õn Xi-bi-ri. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ c«ng t¸c x«-viÕt ë Cra-xn«i-¸c-xc¬, IÕc-cót-xc¬, ¤m-xc¬. –27.

Gu-xÐp, X. I. (§r¸p-kin, I-a. §., Kha-ri-t«n) (1874 - 1933) lµ mét nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng n¨m 1896 trong "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua; mïa xu©n 1897 Gu-xÐp ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn ¤-ren-bua. Tõ n¨m 1899 ®· sèng ë R«-xtèp trªn s«ng §«n, ®· tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cuéc b·i c«ng n¨m 1902 vµ cuéc biÓu t×nh th¸ng Ba 1903. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Gu-xÐp lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé vïng §«n, mét thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" ®a sè; sau ®¹i héi ®· ®i ®Õn mét


sè thµnh phè ë miÒn Nam n−íc Nga b¸o ço vÒ ®¹i héi. Th¸ng T¸m 1904 Gu-xÐp ®· tham gia héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬. Tõ th¸ng Ch¹p 1904 ®Õn th¸ng N¨m 1905 lµ bÝ th− cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vµ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, vÒ sau lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt l·nh ®¹o cña ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ¤-®Ðt-xa. Tõ th¸ng Giªng 1906 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu cña ®¶ng bé M¸t-xc¬-va t¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt). N¨m 1906 ®· bÞ b¾t vµ vÒ sau ®· bÞ ®µy ®Õn tØnh T«-b«n-xc¬, ®Õn n¨m 1909 th× ch¹y trèn khái n¬i Êy; trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Gu-xÐp ®· chèng l¹i chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. Trong nh÷ng ngµy th¸ng M−êi 1917 lµ th− ký Uû ban qu©n sù - çch m¹ng Pª-t¬-r«-gr¸t; tõ n¨m 1918 lµm c«ng t¸c chÝnh trÞ trong Hång qu©n, trong nh÷ng n¨m 1921 - 1923 lµ chñ nhiÖm Côc chÝnh trÞ vµ lµ uû viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng n−íc Céng hßa; tõ n¨m 1923 lµ th− ký Ban kiÓm tra trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ uû viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n uû thanh tra c«ng n«ng, tõ n¨m 1925 lµ vô tr−ëng Vô b¸o chÝ thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1928 - 1933 lµ uû viªn dù khuyÕt §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n; ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ lÞch sö ®¶ng, vÒ çc vÊn ®Ò qu©n sù vµ kinh tÕ, vÒ çc vÊn ®Ò phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. –301 - 307, 509.

Guèc-vÝch, Ph. I. – xem §an, Ph. I.

H HÐc-tx¬ (Hertz), Phri-®rÝch èt-t« (sinh n¨m 1878) lµ mét nhµ kinh tÕ

häc ng−êi ¸o, ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét phÇn tö xÐt l¹i. Trong cuèn s¸ch xuÊt b¶n n¨m 1899 "Die Agrarischen Fragen im Verhältnis zum Sozialismus" ("Nh÷ng vÊn ®Ò ruéng ®Êt xÐt theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa x· héi"), HÐc-tx¬ ®· chèng l¹i häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, t×m çch chøng minh tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, kh¶ n¨ng cña nã chèng chäi víi sù c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ lín. Cuèn s¸ch cña HÐc-tx¬ ®−îc dÞch sang tiÕng Nga ®· ®−îc bän t¸n d−¬ng giai cÊp t− s¶n nh− Bun-ga-cèp, TsÐc-nèp vµ v.v. sö dông réng r·i trong cuéc ®Êu tranh cña chóng chèng chñ nghÜa M¸c. –239.


Hen-®man (Hyndman), Hen-ri May-¬ (1842 - 1921) lµ mét nhµ x· héi chñ nghÜa Anh. N¨m 1881 Hen-®man ®· thµnh lËp Liªn ®oµn d©n chñ, ®Õn n¨m 1884 tæ chøc nµy ®· ®−îc c¶i tæ thµnh Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi mµ Hen-®man ®· tiÕp tôc l·nh ®¹o ®Õn n¨m 1892. Y ®· kh«ng ®¹t kÕt qu¶ trong ©m m−u cïng víi ph¸i kh¶ n¨ng ë Ph¸p chiÕm ®o¹t quyÒn l·nh ®¹o §¹i héi c«ng nh©n quèc tÕ n¨m 1889 ë Pa-ri. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1910 Hen-®man lµ ñy viªn cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. N¨m 1916 ®· bÞ khai trõ ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa Anh v× ®· tuyªn truyÒn cho chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ñng hé cuéc can thiÖp vò trang chèng n−íc Nga x«-viÕt. –193, 468.

Hª-kht¬ (Hecht), M«-rÝt-x¬ lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ thèng kª t− s¶n §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm chuyªn kh¶o vÒ kinh tÕ n«ng d©n "Drei Dörfer der badischen Hard" ("Ba lµng cña vïng H¸c-®¬ ë Ba-®en") (1895). Trong t¸c phÈm nµy Hª-kht¬ cè g¾ng chøng minh tÝnh chÊt æn ®Þnh cña kinh tÕ tiÓu n«ng d−íi chÕ ®é t− b¶n. Cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc bän xÐt l¹i sö dông trong cuéc ®Êu tranh cña chóng chèng chñ nghÜa M¸c. –486.

H¬-g¸c-®¬ (Haggard), Hen-ri Rai-®¬ (1856 - 1925) lµ nhµ v¨n viÕt truyÖn ng¾n, ng−êi Anh, mét phÐc-mi-ª. T¸c gi¶ cuèn "Rural England Being an account of agricultural and social researches carried out in the Jears 1901 and 1902" ("N«ng nghiÖp n−íc Anh. T−êng tr×nh vÒ çc c«ng tr×nh nghiªn cøu n«ng nghiÖp vµ x· héi ®−îc tiÕn hµnh trong nh÷ng n¨m 1901 - 1902") (1902). –487.

Hu-b¸ch (Hubach), C. lµ t¸c gi¶ bµi b¸o "Ein Beitrag zur Statistik der Verschuldung des ländlichen Grundbesitzes in Nieder - Hessen" ("VÒ b¶n thèng kª nî cña n«ng d©n ë Ni-®¬ GhÐt-xen"). Bµi nµy ®−îc in n¨m 1894 trong thiªn 6, tËp 23 "Niªn gi¸m n«ng nghiÖp" cña vïng Tin. –487.

Hu-skª (Huschke), Lª-« lµ mét nhµ kinh tÕ häc t− s¶n §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm "Landwirtschaftliche Reinertrags-Berechnungen bei Klein- Mittel-und Großbetrieb, dargelegt an typischen Beispielen Mittel-thüringens" (1902) ("Sù tÝnh to¸n sè thu nhËp rót ra tõ nÒn tiÓu, trung vµ ®¹i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®· ®−îc x¸c ®Þnh b»ng çc vÝ dô ®iÓn h×nh cña miÒn Trung Thu-rinh-ghen"). –487.


I I-a-c«-vlÐp (B«-gu-ts¸c-xki), V. I-a. (1861 - 1915) lµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh

trÞ cã xu h−íng tù do - t− s¶n vµ lµ nhµ sö häc nghiªn cøu phong trµo d©n tuý ë Nga. Trong nh÷ng n¨m 90 ®· ng¶ theo "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p". Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1905 ®· tÝch cùc tham gia t¹p chÝ "Gi¶i phãng" do P. B. Xt¬-ru-vª cÇm ®Çu. N¨m 1905 ®· rót khái t¹p chÝ nµy vµ cïng víi Cu-xc«-va vµ Pr«-c«-p«-vÝch xuÊt b¶n t¹p chÝ "V« ®Ò" vµ b¸o "§ång chÝ". Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, víi sù tham gia cña V. L. Buèc-txÐp, I-a-c«-vlÐp ®· xuÊt b¶n t¹p chÝ "DÜ v·ng". Trong çc n¨m 1914 - 1915 lµ th− ký khoa häc cña Héi kinh tÕ tù do. Lµ t¸c gi¶ vµ lµ ng−êi hiÖu ®Ýnh nhiÒu t¸c phÈm vÒ lÞch sö phong trµo çch m¹ng ë Nga. T¸c phÈm lín nhÊt trong sè ®ã lµ tËp tµi liÖu chÝnh thøc: "Nh÷ng téi ph¶n quèc ë Nga trong thÕ kû XIX" (1906). –295.

I-van-tsin - Pi-xa-rÐp A. I. (1849 - 1916) lµ nhµ b¸o, vµo nh÷ng n¨m 90 ®· tõ bá ph¸i "D©n ý" chuyÓn sang ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa, céng t¸c víi tê "Cña c¶i n−íc Nga", "B¸o Xi-bi-ri", "TruyÒn tin V«n-ga". Trong nh÷ng n¨m 1912 - 1914 lµ uû viªn ban biªn tËp cña t¹p chÝ "Lêi gi¸o huÊn". Lµ t¸c gi¶ cuèn s¸ch "TrÝch håi ký vÒ c«ng cuéc "®i vµo nh©n d©n"" (1914). –295.

Ých-x¬ – xem Ma-xlèp, P. P.

K Kª-®rin, E. I. (sinh n¨m 1851) lµ tr¹ng s−, nh©n vËt cã tªn tuæi cña

phong trµo tù do t− s¶n nh÷ng n¨m 1905 - 1906, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. –295.

Kha-ri-t«n – xem Gu-xÐp, X. I. Khi-gi¬-ni-a-cèp, V. V. (1871 - 1949) lµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ tù do

t− s¶n, ®¶ng viªn ®¶ng tiÓu t− s¶n "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n". Trong nh÷ng n¨m 1903 - 1905 lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt thµnh lËp vµ thµnh viªn cña tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". Trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907 ®· gia nhËp çi gäi lµ nhãm "phi ®¶ng ph¸i" cña bän men-sª-vÝch trÝ thøc theo xu h−íng d©n chñ - lËp hiÕn, céng t¸c víi b¸o "§êi sèng chóng ta" cña chóng vµ víi tê tuÇn san "V« ®Ò". Tõ n¨m 1903 ®Õn n¨m 1910 lµ th− ký cña Héi kinh tÕ tù do. N¨m 1917 lµ thø tr−ëng Bé néi vô trong ChÝnh phñ l©m thêi


t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· lµm viÖc trong hÖ thèng hîp t¸c x· x«-viÕt, lµm c«ng t¸c v¨n häc. –295.

L Len-gnÝch, Ph. V. (Va-xi-li-Ðp, Cuèc-tx¬) (1873 - 1936) lµ mét nhµ çch

m¹ng chuyªn nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1893, n¨m 1896 bÞ b¾t trong vô "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua bÞ vì lë, n¨m 1898 bÞ ®µy 3 n¨m ë §«ng Xi-bi-ri. Cuèi th¸ng T¸m - ®Çu th¸ng ChÝn 1899 ®· cïng víi 16 ng−êi d©n chñ - x· héi kh¸c ký tªn vµo mét tµi liÖu do V. I. Lª-nin viÕt: "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" chèng l¹i "Credo" cña "ph¸i kinh tÕ". Sau khi ®i ®µy vÒ «ng ®· gia nhËp tæ chøc "Tia löa"; t¹i Héi nghÞ P¬-xcèp cña Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng M−êi mét 1902) ®· ®−îc cö lµm uû viªn Ban tæ chøc nµy. T¹i ®¹i héi ®· ®−îc bÇu v¾ng mÆt vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ vµo Héi ®ång ®¶ng. Trong çc n¨m 1903 - 1904 ®· tÝch cùc tham gia cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i men-sª-vÝch ë n−íc ngoµi; th¸ng M−êi 1903 ®· tham gia §¹i héi II cña "§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi", sau khi ph¸i men-sª-vÝch tõ chèi kh«ng chÊp nhËn b¶n ®iÒu lÖ cña §ång minh do Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a ra, Len-gnÝch ®· thay mÆt Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè r»ng nh÷ng phiªn häp tiÕp sau cña ®¹i héi lµ bÊt hîp ph¸p, vµ ®· cïng víi nhãm ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch rêi bá ®¹i héi. Th¸ng Hai 1904 ®· trë vÒ Nga, nh−ng ch¼ng bao l©u sau ®· bÞ b¾t trong vô Côc miÒn B¾c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng bÞ vì lë. Sau cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 lµm c«ng t¸c ®¶ng ë miÒn Nam n−íc Nga, ë M¸t-xc¬-va vµ ë Pª-tÐc-bua.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Len-gnÝch lµm viÖc trong Bé d©n ñy c«ng nghiÖp, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, ®· tham gia trong viÖc th¶o ra kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga. T¹i çc ®¹i héi XII, XIII, XIV vµ XV cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi ®· lµm c«ng t¸c khoa häc vµ gi¶ng d¹y, lµ phã chñ tÞch Héi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch l·o thµnh toµn Liªn-x«. –27, 125, 148, 214, 437, 439.

Lª-cóc, G. §. – xem LÕch-kÐc-t¬, G. §.


Lª-nin, N. – xem Lª-nin, V. I. Lª-nin, V. I. (U-li-a-nèp, V. I., Lª-nin, N.) (1870 - 1924) – çc tµi liÖu

tiÓu sö. –27 - 29, 30 - 32, 35 - 45, 49, 51, 53, 55, 57, 59, 61, 63, 67, 69, 71, 73, 75, 77, 79, 86 - 87, 107, 125, 130, 131 - 135, 145 - 150, 156, 173 - 174, 182, 205, 207 - 209, 210 - 215, 217, 225 - 226, 228, 229, 235, 238 - 239, 247 - 248, 273, 286 - 293, 301 - 307, 313, 328, 339, 345, 354, 357, 358, 359 - 360, 364 - 366, 419, 421, 422, 437, 444 - 445, 492 - 493.

Lª-vin, E. I-a. (£-g«-rèp) (sinh n¨m 1873) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét trong sè çc nh©n vËt l·nh ®¹o cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam". Trong nh÷ng n¨m 90 Lª-vin ®· tham gia çc nhãm d©n chñ - x· héi ë Kh¸c-cèp, th¸ng M−êi 1900 ®· bÞ b¾t trong vô Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Kh¸c-cèp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, n¨m 1901 ®· bÞ trôc xuÊt ®Õn P«n-ta-va d−íi sù qu¶n thóc cña c¶nh s¸t. Lµ uû viªn ban biªn tËp b¸o "C«ng nh©n miÒn Nam". T¹i Héi nghÞ P¬-xcèp cña Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng M−êi mét 1902), ®· ®−îc ®−a vµo Ban tæ chøc. T¹i ®¹i héi nµy Lª-vin lµ ®¹i biÓu cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; sau ®¹i héi ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Th¸ng ChÝn 1903 ®· bÞ b¾t ë Kh¸c-cèp; sau nµy ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –441.

LÕch-kÐc-t¬ (Lª-cóc), G. §. (1879 - 1902) lµ thµnh viªn cña ph¸i Bun, c«ng nh©n ®ãng giµy. N¨m 1902 ®· bÞ xö tö sau vô m−u s¸t tªn tØnh tr−ëng tØnh Vin-n« lµ ph«n Van v× tªn nµy ®· ra lÖnh ®¸nh ®Ëp nh÷ng ng−êi bÞ b¾t do tham gia cuéc biÓu t×nh th¸ng N¨m. V. I. Lª-nin vµ b¸o "Tia löa" cò ®· nhiÒu lÇn v¹ch trÇn t¸c h¹i cña hµnh ®éng khñng bè ç nh©n ®èi víi phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng, ®· lªn ¸n M¸c-tèp vµ Da-xu-lÝch v× hai nh©n vËt nµy ®· bªnh vùc cho hµnh vi cña LÕch-kÐc-t¬. –344.

Li-a-®èp, M. N. (Man-®en-stam, M. N., Li-®in) (1872 - 1947) lµ mét nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1891 trong çc nhãm d©n tuý ë M¸t-xc¬-va; n¨m 1892 ®· tham gia nhãm m¸c-xÝt, n¨m 1893 ®· tham gia thµnh lËp Liªn ®oµn c«ng nh©n M¸t-xc¬-va – tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Çu tiªn ë M¸t-xc¬-va. N¨m 1895 ®· l·nh ®¹o lÔ kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m ë M¸t-xc¬-va, bÞ b¾t vµ ®Õn n¨m 1897 bÞ ®µy 5 n¨m ë VÐc-kh«-i-an-xc¬. Sau khi m·n h¹n ®i ®µy ®· trë vÒ ho¹t ®éng ë Xa-ra-tèp. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Li-a-®èp


lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Xa-ra-tèp, thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" ®a sè, sau ®¹i héi lµ ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®· ®Êu tranh tÝch cùc chèng bän men-sª-vÝch ë Nga vµ ë n−íc ngoµi. Th¸ng T¸m 1904 ®· tham gia héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, lµ uû viªn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, lµ ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi Am-xtÐc-®am cña Quèc tÕ II. §· tÝch cùc tham gia cuéc çch m¹ng 1905 - 1907, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va ®¶m nhiÖm çc nhiÖm vô quan träng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga giao phã. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®· ng¶ theo ph¸i triÖu håi, n¨m 1909 ®· gia nhËp nhãm bÌ ph¸i "TiÕn lªn" vµ lµ mét trong nh÷ng gi¶ng viªn cña tr−êng ®¶ng trªn ®¶o Ca-pri. N¨m 1911 ®· rót khái nhãm "TiÕn lªn" vµ trë vÒ Ba-cu.

Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ phã chñ tÞch X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ qu©n nh©n Ba-cu, gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch.

N¨m 1920 ®· ®−îc kÕt n¹p trë l¹i hµng ngò §¶ng céng s¶n (b) Nga, lµm c«ng t¸c kinh tÕ ë M¸t-xc¬-va, lµm viÖc trong Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, vÒ sau trong Bé d©n uû gi¸o dôc, tõ n¨m 1923 lµ gi¸m ®èc Tr−êng ®¹i häc céng s¶n mang tªn I-a. M. XvÐc-®lèp; lµ ®¹i biÓu tham dù çc ®¹i héi: XII, XIII, XIV, XV, XVI cña ®¶ng. –147.

Li-be (G«n-®man), M. I. (1880 - 1937) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo n¨m 1898. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· cÇm ®Çu ®oµn ®¹i biÓu cña ph¸i Bun, gi÷ lËp tr−êng cùc h÷u, chèng ph¸i "Tia löa", sau ®¹i héi ®· trë thµnh ®¶ng viªn men-sª-vÝch. T¹i §¹i héi V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch lµ ®¹i biÓu cña ph¸i Bun; lµm ®¹i biÓu cña ph¸i Bun trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ lµ mét phÇn tö thñ tiªu, n¨m 1912 lµ mét phÇn tö tÝch cùc ho¹t ®éng trong khèi th¸ng T¸m cña T¬-rèt-xki; trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t vµ uû viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa thø nhÊt; ®· gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch ph¶n çch m¹ng, ®· ñng hé viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét


kÎ thï r¸o riÕt chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. VÒ sau ®· th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c kinh tÕ. –316.

Li-®in – xem Li-a-®èp, M. N. LÝp-kin, Ph. A. – xem Tsª-rª-va-nin, N. LÝt-vi-nèp, M. M. (Pa-pa-sa) (1876 - 1951) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ -

x· héi, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, mét nhµ ngo¹i giao næi tiÕng cña Liªn-x«. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1898 víi c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong çc tiÓu tæ c«ng nh©n ë Klin-tx− thuéc tØnh TsÐc-ni-gèp. N¨m 1900 lµm viÖc trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp; n¨m 1901 ®· bÞ b¾t; trong nhµ tï LÝt-vi-nèp ®· ng¶ theo ph¸i "Tia löa". Th¸ng T¸m 1902 ®· ch¹y trèn khái nhµ tï cïng tèp 11 thµnh viªn ph¸i "Tia löa" vµ l−u vong ra n−íc ngoµi. §· tÝch cùc tham gia ph©n ph¸t b¸o "Tia löa", ®· tham gia §¹i héi II cña §ång minh, lµ ®¹i biÓu cña ®¶ng bé Ri-ga t¹i §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1905 ®· tham gia xuÊt b¶n tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p ®Çu tiªn lµ tê "§êi sèng míi". N¨m 1907 lµ ®¹i biÓu vµ th− ký trong ®oµn ®¹i biÓu Nga t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Stót-ga; n¨m 1912 ®· tham dù Héi nghÞ BÐc-n¬ cña çc nhãm d©n chñ - x· héi ë n−íc ngoµi; lµ ®¹i biÓu cña chi bé b«n-sª-vÝch bªn c¹nh Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Th¸ng Hai 1915, theo sù uû nhiÖm cña Lª-nin, ®· ®äc lêi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë çc n−íc trong khèi §ång minh häp ë Lu©n-®«n, t¹i héi nghÞ nµy LÝt-vi-nèp ®· ®ßi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa rót ra khái çc chÝnh phñ t− s¶n vµ hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi bän ®Õ quèc. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trong thêi gian ë n−íc Anh, ®· bÞ b¾t lµm con tin, vÒ sau ®· ®−îc ®¸nh ®æi b»ng viÖc trao tr¶ Lèc-h¸t. N¨m 1918 ®· ®−îc cö lµm uû viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n uû ngo¹i giao; lµ uû viªn ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt t¹i héi nghÞ quèc tÕ ë Giª-n¬, chñ tÞch ph¸i ®oµn x«-viÕt ë La Hay. Tõ n¨m 1921 LÝt-vi-nèp lµ thø tr−ëng Bé d©n uû ngo¹i giao. Trong nh÷ng n¨m 1930 - 1939 lµ bé tr−ëng Bé d©n uû ngo¹i giao. Trong nh÷ng n¨m 1941 - 1943 lµ thø tr−ëng Bé d©n uû ngo¹i giao vµ lµ ®¹i sø cña Liªn-x« ë Mü; tõ sau khi ë Mü trë vÒ cho ®Õn n¨m 1946 lµ thø tr−ëng Bé d©n uû ngo¹i giao. –303.

L«-pu-khin, A. A. (1864 - 1928) lµ gi¸m ®èc Së c¶nh s¸t (1902 - 1905). Cuèi n¨m 1904, trong b¶n b¸o ço göi Héi ®ång bé tr−ëng (®−îc c«ng bè vµo n¨m sau, víi lêi nãi ®Çu cña V. I. Lª-nin) L«-pu-khin


®· nªu râ sù bÊt lùc cña c¶nh s¸t trong cuéc chèng ph¸ phong trµo çch m¹ng ë Nga. N¨m 1909 v× ®· gióp søc trong vô v¹ch trÇn tªn khiªu khÝch A-dÐp, L«-pu-khin ®· bÞ kÕt ¸n ®i ®µy biÖt xø ë Xi-bi-ri. N¨m 1911 ®· ®−îc ©n x¸ vµ ®−îc kh«i phôc quyÒn h¹n. Tõ n¨m 1913 lµ phã gi¸m ®èc ng©n hµng th−¬ng m¹i ë M¸t-xc¬-va. –415 - 417.

L«-s¸t – xem Cra-xin, L. B. L¬-cu-t¬ (Lecouteux), £-®u-a (1819 - 1893) lµ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n

Ph¸p. Lµ tr−ëng khoa vµ lµ gi¸o s− cña ViÖn n«ng häc ë VÐc-x©y, ng−êi s¸ng lËp vµ th− ký cña héi ®¹i ®iÒn chñ ë Ph¸p, chñ biªn tê "Journal d'agriculture pratique" ("T¹p chÝ n«ng nghiÖp thùc hµnh"). T¸c gi¶ çc t¸c phÈm vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp, chèng l¹i viÖc t¸ch c«ng nghiÖp ra khái n«ng nghiÖp, ®· tuyªn truyÒn vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕn lªn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lín c¬ giíi hãa t− b¶n chñ nghÜa. Nh÷ng ®o¹n trÝch vµ nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt rót tõ t¸c phÈm cña L¬-cu-t¬ "Cours d'Ðconomie rurale" (1879) (2 tËp) ("Khãa gi¶ng n«ng nghiÖp"), ghi chÐp n¨m 1904, ®−îc V. I. Lª-nin dù ®Þnh sÏ sö dông trong t¸c phÈm cña m×nh "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi" (Xem V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXXII, 1938, tr. 372 - 381). –487.

Lu-na-ts¸c-xki, A. V. (V«-i-nèp) (1875 - 1933) lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc vµ ho¹t ®éng x· héi cña Liªn-x«, mét trong nh÷ng nh©n vËt næi tiÕng vÒ x©y dùng v¨n hãa x· héi chñ nghÜa. Tham gia phong trµo çch m¹ng vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· trë thµnh ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµ uû viªn çc ban biªn tËp cña çc tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn", "Ng−êi v« s¶n", sau ®ã cña b¸o "§êi sèng míi". Theo sù uû nhiÖm cña V. I. Lª-nin, ®· ®äc b¸o ço t¹i §¹i héi III cña ®¶ng vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang. §· tham gia §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) vµ §¹i héi V cña ®¶ng. N¨m 1907 lµ ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Stót-ga. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ ®· xa rêi chñ nghÜa M¸c, tham gia nhãm chèng ®¶ng "TiÕn lªn", ®ßi kÕt hîp chñ nghÜa M¸c víi t«n gi¸o. Trong t¸c phÈm "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" (1909) V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm cña Lu-na-ts¸c-xki vµ nghiªm kh¾c phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm Êy. N¨m 1911 Lu-na-ts¸c-xki ®· tõ bá ph¸i "TiÕn lªn" vµ lËp ra nhãm "V¨n häc v« s¶n". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa quèc tÕ.


Vµo ®Çu n¨m 1917 ®· gia nhËp nhãm "liªn quËn", cïng víi nhãm nµy ®· ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi cho ®Õn n¨m 1929 lµ bé tr−ëng Bé d©n uû gi¸o dôc, vÒ sau lµ chñ tÞch Uû ban khoa häc trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. Th¸ng T¸m 1933 ®· ®−îc cö lµm ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« ë T©y-ban-nha. T¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ nghÖ thuËt vµ v¨n häc. –291.

Lóc-x¨m-bua (Luxemburg), R«-da (1871 - 1919) lµ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña çnh t¶ cña Quèc tÕ II. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 80, bµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp phong trµo d©n chñ - x· héi Ba-lan, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n téc trong hµng ngò phong trµo nµy. Tõ n¨m 1897 ®· tÝch cùc tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa BÐc-stanh vµ chñ nghÜa Min-l¬-r¨ng. Lóc-x¨m-bua ®· tham gia cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt (ë V¸c-sa-va); ®Õn n¨m 1907 tham dù §¹i héi V (ë Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ t¹i ®¹i héi nµy ®· ñng hé ph¸i b«n-sª-vÝch. Ngay tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ®· gi÷ lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa. Bµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®Ò x−íng thµnh lËp nhãm "Quèc tÕ", sau nµy ®æi tªn thµnh nhãm "Xp¸c-ta-cót", sau n÷a ®æi tªn thµnh "Liªn minh Xp¸c-ta-cót", ®· viÕt (trong nhµ tï) – d−íi bót danh Giu-ni-ót – cuèn s¸ch nhá "Cuéc khñng ho¶ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi" (xem bµi b¸o cña Lª-nin "Bµn vÒ cuèn s¸ch nhá cña Giu-ni-ót" – Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 30, tr. 1 - 16). Sau Çch m¹ng th¸ng M−êi mét ë §øc bµ ®· tham gia, víi c−¬ng vÞ l·nh ®¹o, trong §¹i héi thµnh lËp cña §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Giªng 1919 bµ ®· bÞ b¾t vµ bÞ giÕt h¹i theo lÖnh cña chÝnh phñ Sai-®ª-men. Lª-nin ®¸nh gi¸ cao R«-da Lóc-x¨m-bua, song ®· nhiÒu lÇn phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña bµ (trong çc vÊn ®Ò vÒ vai trß cña ®¶ng, vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc, vÒ vÊn ®Ò d©n téc - thuéc ®Þa, vÊn ®Ò n«ng d©n, vÒ çch m¹ng th−êng trùc vµ v.v.), qua ®ã gióp bµ cã ®−îc mét lËp tr−êng ®óng ®¾n. –49, 51, 53, 55, 57, 59, 61, 63, 65, 67, 69, 77, 205, 321, 331.

M Ma-çt-di-óp, M. X. (Pa-nin) (sinh n¨m 1876) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x·

héi thuéc ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 1901 - 1903 ho¹t ®éng


trong çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë miÒn Nam n−íc Nga. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Liªn minh Cr−m, mét thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Th¸ng N¨m 1905 ®· tham gia héi nghÞ men-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, ®−îc bÇu vµo Ban tæ chøc – trung t©m l·nh ®¹o cña ph¸i men-sª-vÝch; ®· ñng hé chñ tr−¬ng thñ tiªu cña ¸c-xen-rèt lµ triÖu tËp ®¹i héi c«ng nh©n réng r·i. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Ma-çt-di-óp lµ mét phÇn tö thñ tiªu, céng t¸c víi tê b¸o cña bän men-sª-vÝch theo chñ nghÜa thñ tiªu lµ tê "B×nh minh cña chóng ta". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Tõ n¨m 1921 lµm viÖc trong çc c¬ quan xuÊt khÈu l©m s¶n cña Liªn-x« ë n−íc ngoµi; tõ n¨m 1931 lµ mét phÇn tö l−u vong. –200.

Ma-khn«-vª-tx¬, L. P. (Bru-ke) (sinh n¨m 1877) lµ mét phô n÷ ®· tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ cuèi nh÷ng n¨m 90, ®¹i biÓu cña "chñ nghÜa kinh tÕ". §· ®ãng mét vai trß l·nh ®¹o trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong thêi kú chuÈn bÞ cho §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ban chÊp hµnh nµy ®· chèng l¹i lËp tr−êng cña b¸o "Tia löa". T¹i ®¹i héi nµy Ma-khn«-vª-tx¬ lµ ®¹i biÓu cña "Tæ chøc c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua, mét phÇn tö chèng l¹i ph¸i "Tia löa". V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ bµ ta vµ V. P. Ma-khn«-vª-tx¬ (A-ki-mèp), ng−êi anh trai cña bµ ta, lµ nh÷ng ®¹i biÓu "®· chèng l¹i toµn bé ®−êng lèi cña çnh çch m¹ng cña ®¶ng t¹i ®¹i héi vµ ®· hµng chôc lÇn bÞ quy lµ c¬ héi chñ nghÜa" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 481). N¨m 1905 ®· ho¹t ®éng trong tæ chøc d©n chñ - x· héi V«-r«-ne-gi¬, vÒ sau ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –43, 69, 90, 91, 441.

Ma-khn«-vª-tx¬, V. P. – xem A-ki-mèp, V. P. Ma-khèp – xem Ca-la-pha-ti, §. P. Ma-li-nin, N. I. (Sa-khèp, N.) (1877 - 1939) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ -

x· héi thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1897 khi cßn lµ sinh viªn. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. N¨m 1904 ®· viÕt vµ xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ cuèn s¸ch nhá "§Êu tranh cho ®¹i héi", trong ®ã ®· tËp hîp çc tµi liÖu vÒ cuéc ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; cuèn s¸ch nhá nµy ®· ®−îc V. I. Lª-nin trÝch dÉn nhiÒu lÇn trong


cuéc bót chiÕn víi bän men-sª-vÝch trong vÊn ®Ò triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. Mïa thu 1904, theo nhiÖm vô cña ®¶ng, Ma-li-nin ho¹t ®éng trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua. Lµ ®¹i biÓu cö tri trong cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· xa rêi ®¶ng; ®Çu n¨m 1919 l¹i ®−îc kÕt n¹p vµo hµng ngò ®¶ng. Mïa hÌ cïng n¨m ®ã ®· t×nh nguyÖn gia nhËp Hång qu©n; phôc vô trong Ban chÝnh trÞ cña qu©n ®oµn 9. Sau khi phôc viªn, lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng. –46 - 47, 421, 438, 439.

Ma-li-nèp-xki, A. A. – xem B«-g®a-nèp, A. Ma-xlèp, P. P. (Ých-x¬, X) (1867 - 1946) lµ nhµ kinh tÕ häc, ®¶ng viªn

d©n chñ - x· héi, t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, trong çc t¸c phÈm nµy Ma-xlèp ®· m−u toan xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c; ®· céng t¸c víi çc t¹p chÝ "§êi sèng", "B−íc ®Çu" vµ "B×nh luËn khoa häc". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch, ®Ò ra c−¬ng lÜnh men-sª-vÝch "thÞ h÷u hãa" ruéng ®Êt. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ Ma-xlèp lµ mét phÇn tö thñ tiªu, trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi Ma-xlèp ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y vµ c«ng t¸c khoa häc. Tõ n¨m 1929 lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. –429, 514.

M¸c (Marx), Çc (1818 - 1883) lµ nhµ s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, nhµ t− t−ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi viÕt cña V. I. Lª-nin "Çc M¸c (S¬ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)" – Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 43 - 93). –57, 59, 63, 65, 77, 412, 452, 478, 486.

M¸c-tèp, L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤.) (1873 - 1923) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90. N¨m 1895 ®· tham gia tæ chøc "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, do vô vì lë cña tæ chøc nµy M¸c-tèp ®· bÞ b¾t vµo n¨m 1896 vµ bÞ ®µy 3 n¨m ë Tu-ru-khan-xc¬. Sau khi ®i ®µy vÒ vµo n¨m 1900 ®· tham gia vµo viÖc chuÈn bÞ xuÊt b¶n tê b¸o "Tia löa", lµ uû viªn ban biªn tËp cña tê b¸o nµy. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, M¸c-tèp, lµ ®¹i biÓu cña tæ chøc "Tia löa", cÇm ®Çu ph¸i thiÓu sè c¬ héi chñ nghÜa trong ®¹i héi vµ tõ


®ã ®· trë thµnh mét trong sè nh÷ng nhµ l·nh ®¹o çc c¬ quan trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch vµ lµ chñ biªn çc c¬ quan xuÊt b¶n cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, M¸c-tèp ®· theo chñ nghÜa thñ tiªu, lµm chñ biªn tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", ®· tham gia héi nghÞ th¸ng T¸m chèng ®¶ng (1912). Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; ®· tham gia Héi nghÞ Xim-mÐc-van vµ Héi nghÞ Ki-en-tan; sau cuéc Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· chuyÓn sang phe kÎ thï c«ng khai chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 ®· l−u vong sang §øc, xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tê b¸o men-sª-vÝch ph¶n çch m¹ng lµ tê "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa". –12, 38, 71, 92, 107, 203, 234, 288, 304, 316, 331, 344, 357, 358, 437, 439.

M¸c-t−-nèp, A. (Pi-ke, A. X.) (1865 - 1935) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña "chñ nghÜa kinh tÕ", nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña chñ nghÜa men-sª-vÝch; vÒ sau nµy lµ ®¶ng viªn céng s¶n. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 ®· tham gia çc nhãm "D©n ý", n¨m 1886 ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn §«ng Xi-bi-ri, trong thêi gian bÞ ®µy ®· trë thµnh ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi. N¨m 1900 ®· l−u vong ra n−íc ngoµi, lµ uû viªn ban biªn tËp t¹p chÝ cña "ph¸i kinh tÕ" – tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n", chèng l¹i tê "Tia löa" cña Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", mét phÇn tö chèng ph¸i "Tia löa"; sau ®¹i héi ®· ®i theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ M¸c-t−-nèp lµ mét phÇn tö thñ tiªu. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· ly khai ph¸i men-sª-vÝch, trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 lµm gi¸o viªn ë U-cra-i-na. N¨m 1923, t¹i §¹i héi XII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, c«ng t¸c ë ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen; tõ n¨m 1924 lµ uû viªn ban biªn tËp t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n". –65, 69, 91, 110, 116, 174, 176, 313, 316, 321, 322, 325 - 326, 330 - 331, 337, 357, 383 - 385, 476 - 477, 478 - 479, 504, 512.

Man-®en-stam, M. N. – xem Li-a-®èp, M. N. Mª-Ðc-x«n, §. L. (1880 - 1958) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, sinh

viªn Tr−êng ®¹i häc tæng hîp N«-v«-rèt-xi-xc¬ (ë ¤-®Ðt-xa). Sau


§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. Ho¹t ®éng trong tæ chøc ®¶ng ¤-®Ðt-xa, lµ uû viªn trong Héi ®ång liªn minh sinh viªn, ®· tham gia vµo viÖc xuÊt b¶n tê b¸o "Sinh viªn". Th¸ng ChÝn 1903, çc sè 2 - 3 cña b¸o nµy ®· ®¨ng bµi cña V. I. Lª-nin "Nh÷ng nhiÖm vô cña thanh niªn çch m¹ng".

Sau cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 Mª-Ðc-x«n ®· bá c«ng t¸c cña ®¶ng vµ lµm nghÒ thÇy thuèc. Tõ n¨m 1923 lµ gi¸o s− cña Häc viÖn y khoa ¤-®Ðt-xa. –209.

Mª-sÐc-ski, V. P. (1839 - 1914) lµ mét nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng. §· phôc vô trong bé m¸y c¶nh s¸t vµ trong Bé néi vô; tõ n¨m 1860 ®· céng t¸c víi tê "TruyÒn tin n−íc Nga" vµ "Tin tøc M¸t-xc¬-va"; trong thêi gian 1872 - 1914 ®· xuÊt b¶n tê b¸o - t¹p chÝ cña bän Tr¨m ®en "Ng−êi c«ng d©n", n¨m 1903 ®· thµnh lËp çc t¹p chÝ ph¶n ®éng: "ThiÖn ý" vµ "Lêi h÷u nghÞ". Trong nh÷ng xuÊt b¶n phÈm cña m×nh – ®· ®−îc chÝnh phñ Nga hoµng cÊp rÊt nhiÒu kinh phÝ – Mª-sÐc-xki ®· chèng l¹i bÊt kú mét sù nh−îng bé nµo cña chÝnh phñ kh«ng nh÷ng ®èi víi c«ng nh©n mµ ngay c¶ ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa n÷a. –468.

Mi-a-c«-tin, V. A. (1867 - 1937) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng tiÓu t− s¶n "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n"; nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Trong thêi gian 1905 - 1906 lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt l·nh ®¹o cña tæ chøc t− s¶n - trÝ thøc "Liªn minh çc héi liªn hiÖp". Tæ chøc nµy m−u toan kÐo giai cÊp v« s¶n ra khái cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Mi-a-c«-tin lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt thµnh lËp ra tæ chøc b¹ch vÖ "Héi phôc h−ng n−íc Nga"; lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. –295.

Mi-t¬-r«-pha-nèp – xem Gu-xa-rèp, Ph. V. M«-r«-dèp, T. X. (1823 - 1889) lµ mét chñ x−ëng, mét trong nh÷ng ®¹i

biÓu cña çc chñ x−ëng triÖu phó næi tiÕng cña dßng hä M«-r«-dèp, ng−êi thµnh lËp vµ chñ nh©n cña c«ng ty dÖt lín: "C«ng ty dÖt Ni-c«n-xc«i-ª cña h·ng X¸p-va M«-r«-dèp con vµ c«ng ty", ë thµnh phè ¤-rª-kh«-v« - Du-ª-v«. –309, 489.

N Na-p«-lª-«ng III (B«-na-p¸c-t¬, Lu-i) (1808 - 1873) lµ hoµng ®Õ Ph¸p

tõ n¨m 1852 ®Õn 1870, ch¸u cña Na-p«-lª-«ng I. Sau khi cuéc çch m¹ng 1848 bÞ ®¸nh b¹i, Na-p«-lª-«ng ®· ®−îc bÇu lµm tæng thèng


cña Céng hßa Ph¸p; ®ªm ngµy 1 r¹ng ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851 y ®· thùc hiÖn mét cuéc chÝnh biÕn, mµ C. M¸c ®· tõng ®¸nh gi¸ trong cuèn "Ngµy 18 th¸ng S−¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm 2 tËp, tiÕng Nga, tËp I, 1955, tr. 208 - 302). –411 - 412.

Ne-mi-r«-vÝch - §an-tsen-c«, V. I. (1848 - 1936) lµ nhµ v¨n chuyªn vÒ v¨n xu«i vµ lµ phãng viªn qu©n sù cã xu h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa. Trong thêi kú chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 - 1905 lµ phãng viªn ë M·n-ch©u-lý, céng t¸c víi tê "Lêi nãi n−íc Nga", mét tê b¸o t− s¶n cã xu h−íng tù do - «n hßa. Lµ t¸c gi¶ nhiÒu truyÖn ng¾n vµ bµi viÕt vÒ çc ®Ò tµi qu©n sù vµ chÝnh trÞ. Tõ n¨m 1921 lµ mét phÇn tö b¹ch vÖ l−u vong. –190.

Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) (1868 - 1918) lµ hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, trÞ v× tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918 ®· bÞ xö b¾n ë £-ca-tª-rin-bua (XvÐc-®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ khu U-ran. –158, 277, 283, 297 - 298, 422.

Ni-ki-tÝch – xem Cra-xin, L. B. Ni-ki-tin, I. C. (Xtª-pa-nèp) (1877 - 1944) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi,

®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ thî tiÖn. §· tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1897, l·nh ®¹o nhãm c«ng nh©n m¸c-xÝt ë Ki-Ðp, phæ biÕn nh÷ng lêi kªu gäi, tham gia çc cuéc b·i c«ng. N¨m 1901 ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn Ca-lu-ga d−íi sù qu¶n thóc cña c¶nh s¸t. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Ni-ki-tin lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp, lµ ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau khi tham gia ®¹i héi trë vÒ l¹i bÞ b¾t; ®· tham gia cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 ë Ki-Ðp. VÒ sau ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®· lµm viÖc t¹i nhµ m¸y söa ch÷a toa xe X«-c«n-ni-ki ë M¸t-xc¬-va, n¨m 1925 ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b) Nga. –198.

Nic. –«n – xem §a-ni-en-x«n, N. Ph. N«-xcèp, V. A. (Glª-bèp) (1878 - 1913) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi.

Vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 90 ®· gia nhËp "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1898 ®· bÞ b¾t vµ ®Õn n¨m 1899 th× bÞ ®µy ®Õn I-a-r«-xl¸p, vÒ sau ®Õn V«-r«-ne-gi¬. Lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra Héi liªn hiÖp c«ng nh©n ë miÒn B¾c. Th¸ng T− 1902 ®· tham gia Héi nghÞ Xuy-rÝch


cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa", héi nghÞ nµy ®· th¶o luËn dù th¶o c−¬ng lÜnh ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1903 ®· tæ chøc viÖc vËn chuyÓn çc tµi liÖu d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p vÒ n−íc Nga, ®· tham gia tæ chøc §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy ®· tham dù víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, lµ ng−êi thuéc "Tia löa" ®a sè, lµ chñ tÞch tiÓu ban so¹n th¶o §iÒu lÖ ®¶ng, ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sau ®¹i héi ®· gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa víi ph¸i men-sª-vÝch; ®· chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. N¨m 1905 ®· bÞ b¾t. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, N«-xcèp ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –27 - 29, 30, 35 - 45, 145 - 150, 151 - 153, 249, 440.

Nèp-g«-rèt-txÐp, P. I. (1866 - 1924) lµ mét nhµ triÕt häc duy t©m, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn, lµ mét luËt s−. Tõ n¨m 1896 ®Õn n¨m 1913 ®· gi¶ng d¹y lÞch sö triÕt häc ph¸p quyÒn t¹i Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Chñ biªn t¹p chÝ cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña ph¸i duy t©m Nga "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m" (1902). Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· l−u vong ra n−íc ngoµi, céng t¸c víi t¹p chÝ cña bän b¹ch vÖ l−u vong "T− t−ëng Nga" (1921 - 1924). –234.

O Oãc-lèp-xki – xem V«-rèp-xki, V. V.

¤ ¤-xi-pèp – xem Dem-li-a-ts¬-ca, R. X. ¤-ren ®¬ Pa-la-®in (Aurell de Paladines), Lu-i Gi¨ng Ba-ti-xt¬ (1804 -

1877) lµ mét viªn t−íng Ph¸p, mét phÇn tö b¶o hoµng. N¨m 1871 lµ ®¹i biÓu Quèc héi Ph¸p, cÇm ®Çu ®éi cËn vÖ quèc gia, tªn ®ao phñ trong vô ®µn ¸p C«ng x· Pa-ri. –412.

¤n-ga – xem Ra-vÝch, X. N. ¤n-min-xki, M. (A-lÕch-xan-®rèp, M. X., Ga-lÐc-ca) (1863 - 1933) lµ mét

trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña phong trµo çch m¹ng ë Nga, nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, mét nhµ viÕt s¸ch b¸o. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80; ng¶ theo ph¸i d©n tuý. N¨m 1898 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tõ


n¨m 1903 lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµ uû viªn ban biªn tËp çc b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907 ®· céng t¸c víi çc b¸o vµ çc t¹p chÝ b«n-sª-vÝch: "§êi sèng míi", "Lµn sãng", "T− t−ëng chóng ta", "TruyÒn tin cuéc sèng" vµ v.v., phô tr¸ch bé phËn biªn tËp cña nhµ xuÊt b¶n "TiÕn lªn" cña ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1914 ®· tham gia çc b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao", "Sù thËt", t¹p chÝ "Häc vÊn". Trong nh÷ng n¨m 1915 - 1917 lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Xa-ra-tèp, M¸t-xc¬-va, vÒ sau ë Pª-t¬-r«-gr¸t; ®· tÝch cùc tham gia Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. VÒ sau phô tr¸ch Ban nghiªn cøu lÞch sö ®¶ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", uû viªn ban gi¸m ®èc ViÖn V. I. Lª-nin. –79, 112, 130, 291.

P P. – xem Cra-xi-cèp, P. A. Pa-nin – xem Ma-çt-di-óp, M. X. Pa-pa-sa – xem LÝt-vi-nèp, M. M. P¸c-vu-x¬ (Ghen-phan-®¬, A. L.) (1869 - 1924) lµ mét ®¶ng viªn

men-sª-vÝch, nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX ®· ho¹t ®éng trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, ®øng vÒ phÝa çnh t¶ cña ®¶ng nµy; lµ chñ biªn tê b¸o "Sächsische Arbeiter-Zeitung" ("B¸o c«ng nh©n D¾c-dªn"); ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt c− tró ë Nga, ®· céng t¸c víi tê b¸o men-sª-vÝch "B−íc ®Çu", ®· kªu gäi tham gia §u-ma Bu-l−-ghin, kiªn tr× chñ tr−¬ng s¸ch l−îc thùc hiÖn nh÷ng tháa thuËn nhá víi bän d©n chñ - lËp hiÕn vµ v.v.. P¸c-vu-x¬ ®−a ra mét lý thuyÕt ph¶n m¸c-xÝt lµ "thuyÕt çch m¹ng th−êng trùc" mµ vÒ sau ®· ®−îc T¬-rèt-xki biÕn thµnh c«ng cô ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, P¸c-vu-x¬ ®· rêi bá §¶ng d©n chñ - x· héi; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt P¸c-vu-x¬ theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, tay sai cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, ®· thùc hiÖn nh÷ng vô ®Çu c¬ lín, lµm giµu b»ng nh÷ng viÖc cung cÊp hµng qu©n sù. Tõ n¨m 1915 xuÊt b¶n t¹p chÝ "Die Glocke" ("Çi chu«ng") lµ c¬ quan ng«n luËn "cña bän ph¶n béi


vµ bän t«i tí bÈn thØu ë §øc" (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 27, tr. 83). –318 - 332, 334, 339.

Pª-scèp, A. M. – xem Goãc-ki, M. Pª-sª-kh«-nèp, A. V. (1867 - 1933) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ

chÝnh luËn t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m 90 lµ mét phÇn tö d©n tuý tù do chñ nghÜa; lµ céng t¸c viªn råi ®Õn n¨m 1904 trë ®i lµ uû viªn ban biªn tËp t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga"; ®· céng t¸c víi t¹p chÝ t− s¶n tù do chñ nghÜa "Gi¶i phãng" vµ víi tê b¸o cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng "N−íc Nga çch m¹ng". Trong nh÷ng n¨m 1903 - 1905 lµ thµnh viªn cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", tõ n¨m 1906 lµ mét trong sè çc nh©n vËt l·nh ®¹o ®¶ng tiÓu t− s¶n "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n". Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt; tõ n¨m 1922 lµ mét phÇn tö b¹ch vÖ l−u vong. –295.

Phan-lu (Falloux), Phrª-®ª-rÝch An-phrÕt Pi-e (1811 - 1886) lµ mét chÝnh kh¸ch vµ nhµ v¨n Ph¸p, mét phÇn tö theo chñ nghÜa chÝnh thèng vµ gi¸o quyÒn. N¨m 1848 lµ tªn chñ x−íng viÖc ®Ëp tan çc x−ëng quèc gia vµ kÎ cæ vò viÖc ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa th¸ng S¸u ë Pa-ri. Trong thêi kú Céng hßa thø hai, Phan-lu lµ ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn vµ lËp ph¸p, bé tr−ëng gi¸o dôc vµ t«n gi¸o (1848 - 1849). –412.

Phi-s¬ – xem Gan-bÐc-st¸t, R. X. Ph«-min – xem Cr«-khman, V. N. Phran-ken (Frankel), Lª-« (1844 - 1896) lµ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña

phong trµo c«ng nh©n Hung-ga-ri vµ quèc tÕ, vÒ nghÒ nghiÖp lµ thî kim hoµn. Trong nh÷ng n¨m 60 sang §øc t×m viÖc lµm, vÒ sau sang Pa-ri vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o héi liªn hiÖp c«ng nh©n §øc ë Ph¸p. Theo s¸ng kiÕn cña Phran-ken tæ chøc nµy ®· gia nhËp Quèc tÕ I. Th¸ng Ba 1871 Phran-ken ®−îc bÇu lµm uû viªn C«ng x· Pa-ri, lµ uû viªn ban chÊp hµnh cña C«ng x·, vÒ sau trë thµnh ®¹i biÓu (bé tr−ëng) phô tr¸ch çc vÊn ®Ò lao ®éng, c«ng th−¬ng nghiÖp. Sau khi C«ng x· bÞ thÊt b¹i, ®· l−u vong sang Lu©n-®«n, t¹i ®ã ®· ®−îc ®−a vµo Héi ®ång trung −¬ng cña Quèc tÕ I vµ ®· 5 n¨m lµm th− ký th«ng tÊn phô tr¸ch khèi ¸o - Hung vµ TiÖp. Lµ ®¹i biÓu tham dù Héi nghÞ Lu©n-®«n (1871) vµ §¹i héi La Hay (1872) cña Quèc tÕ I. T¹i çc héi nghÞ nµy Phran-ken ®·


h¨ng h¸i ñng hé M¸c chèng l¹i ph¸i Ba-cu-nin. Cuèi n¨m 1875 ®· ®Õn Viªn, nh−ng ch¼ng bao l©u sau ®· bÞ b¾t vµ bÞ bá tï, chØ nhê sù ®Êu tranh cña d− luËn x· héi mµ ®Õn th¸ng Ba 1876 «ng ®· ®−îc th¶ ra. Nhê ho¹t ®éng çch m¹ng kh«ng mÖt mái cña Phran-ken vµ çc b¹n chiÕn ®Êu cña Phran-ken, th¸ng T− 1880 ë Hung-ga-ri ®· thµnh lËp ®¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi Phran-ken ®· tÝch cùc céng t¸c víi b¸o chÝ x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ §øc, ®· tÝch cùc tham gia thµnh lËp Quèc tÕ II, lµ mét trong nh÷ng phã chñ tÞch §¹i héi thµnh lËp cña Quèc tÕ II (1889). –413.

Pi-ke, A. X. – xem M¸c-t−-nèp, A. Plª-kha-nèp, G. V. (1856 - 1918) lµ nhµ ho¹t ®éng lçi l¹c cña phong

trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng−êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c ë Nga. N¨m 1875, khi cßn lµ sinh viªn, ®· liªn hÖ víi ph¸i d©n tuý, víi çc c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµ tham gia ho¹t ®éng çch m¹ng; n¨m 1877 gia nhËp tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù do", vµ ®Õn n¨m 1879, sau khi x¶y ra ph©n liÖt trong tæ chøc nµy, Plª-kha-nèp ®· cÇm ®Çu tæ chøc míi cña ph¸i d©n tuý lµ tæ chøc "Chia ®Òu ruéng ®Êt". N¨m 1880 ®· l−u vong sang Thôy-sÜ, ®o¹n tuyÖt víi ph¸i d©n tuý vµ ®Õn n¨m 1883 ®· thµnh lËp ë Gi¬-ne-v¬ tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn: nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Håi nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, ®· cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp tê b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh", tham gia so¹n dù th¶o c−¬ng lÜnh ®¶ng, tham gia chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy, Plª-kha-nèp lµ ®¹i biÓu cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", mét ng−êi thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè, lµ uû viªn §oµn chñ tÞch cña ®¹i héi.

Plª-kha-nèp ®· viÕt nhiÒu t¸c phÈm vÒ triÕt häc, lÞch sö çc häc thuyÕt chÝnh trÞ - x· héi, vÒ çc vÊn ®Ò lý luËn nghÖ thuËt vµ v¨n häc. Nh÷ng t¸c phÈm nµy ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ thÕ giíi quan duy vËt vµ lµ mét ®ãng gãp quý b¸u vµo kho tµng cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. Nh÷ng t¸c phÈm quan träng nhÊt cña Plª-kha-nèp lµ: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ" (1883), "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta" (1885), "Bµn vÒ sù ph¸t triÓn cña quan ®iÓm nhÊt nguyªn vÒ lÞch sö" (1895), "Kh¸i luËn vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa duy vËt" (1896), "Sù luËn chøng chñ nghÜa d©n tuý trong çc t¸c phÈm cña «ng V«-r«n-txèp (V. V.)" (1896), "Bµn vÒ quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö" (1897), "Bµn vÒ vai trß cña ç nh©n trong lÞch sö" (1898) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. V. I. Lª-nin viÕt nh− sau: "Trong 20 n¨m, 1883 - 1903, «ng ®· viÕt nhiÒu t¸c


phÈm xuÊt s¾c, ®Æc biÖt lµ ®Ó chèng l¹i ph¸i c¬ héi chñ nghÜa, ph¸i Ma-kh¬, ph¸i d©n tuý" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 25, tr. 222). Nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha-nèp ®· ®−îc V. I. Lª-nin coi lµ nh÷ng t¸c phÈm −u tó trong kho tµng t¸c phÈm m¸c-xÝt quèc tÕ.

Tuy nhiªn, ngay tõ bÊy giê Plª-kha-nèp ®· m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng, mÇm mèng cña nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch vÒ sau nµy cña Plª-kha-nèp. Plª-kha-nèp ®· kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt vai trß çch m¹ng cña n«ng d©n, xem giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ ng−êi b¹n ®ång minh cña giai cÊp c«ng nh©n, tuy trªn lêi nãi th× thõa nhËn t− t−ëng b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, nh−ng trªn thùc tÕ, Plª-kha-nèp ®· chèng l¹i thùc chÊt cña t− t−ëng nµy.

Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga Plª-kha-nèp ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa ®iÒu hßa víi chñ nghÜa c¬ héi, vÒ sau ®· ng¶ theo bän men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907, Plª-kha-nèp ®· cã nh÷ng sù bÊt ®ång lín víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n vÒ s¸ch l−îc. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ Plª-kha-nèp ®· chèng l¹i viÖc xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c cña bän Ma-kh¬, vµ chèng l¹i chñ nghÜa thñ tiªu, «ng ®· cÇm ®Çu nhãm "men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 Plª-kha-nèp trë vÒ Nga, ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n; ®· cã th¸i ®é tiªu cùc víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. –10, 38, 39, 41 - 42, 61, 65, 71, 75, 90, 91, 92, 97, 107, 125, 130, 181, 225, 226, 286, 288, 289, 345, 357, 384, 386, 387, 388, 392, 394, 402, 403, 422, 437, 439, 440, 441, 444, 492 - 493, 504.

Plª-vª, V. C. (1846 - 1904) lµ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cã t− t−ëng ph¶n ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng; trong nh÷ng n¨m 1881 - 1884 lµ gi¸m ®èc Së c¶nh s¸t, sau khi Xi-pi-a-ghin bÞ giÕt, vµo th¸ng T− 1902 Plª-vª ®−îc cö lµm bé tr−ëng Bé néi vô. D−íi thêi Plª-vª, çc phong trµo n«ng d©n ë tØnh P«n-ta-va vµ Kh¸c-cèp ®· bÞ ®µn ¸p d· man, mét sè héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®· bÞ quÐt bá; Plª-vª khuyÕn khÝch chÝnh s¸ch Nga hãa ph¶n ®éng ë çc vïng biªn khu cña Nga. Nh»m môc ®Ých l«i kÐo quÇn chóng khái cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, Plª-vª ®· xóc tiÕn viÖc lµm næ ra cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt, còng nh»m môc ®Ých Êy, y ®· tæ chøc nh÷ng cuéc tµn s¸t ng−êi Do-th¸i, khuyÕn khÝch "chÝnh s¸ch Du-ba-tèp". Víi chÝnh s¸ch cña m×nh, Plª-vª ®· g©y nªn lßng c¨m thï


trong ®«ng ®¶o çc tÇng líp x· héi cña n−íc Nga. Ngµy 15 th¸ng B¶y 1904 y ®· bÞ £. X. Xa-d«-nèp, mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, giÕt chÕt. –161, 344.

P«-pèp – xem R«-da-nèp, V. N. P«-pèp, A. V. (Ca-da-cèp, A. V.) (Kazakow) (chÕt n¨m 1914) lµ ®¶ng

viªn d©n chñ - x· héi, mét nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ng¶ theo ph¸i b«n-sª-vÝch; lµ mét trong çc t¸c gi¶ lêi kªu gäi cña nhãm trî gióp ®¶ng ë BÐc-n¬ göi nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i ®a sè cña ®¶ng ë n−íc ngoµi (1905). Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907 ®· tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng trong tæ chøc qu©n sù ë Pª-tÐc-bua vµ Cr«n-st¸t. §· bÞ b¾t nhiÒu lÇn. N¨m 1908 bÞ ®i ®µy khæ sai, nh−ng ch¼ng bao l©u sau ®· bá trèn, vÒ sau sèng ë n−íc ngoµi; lµ thµnh viªn cña chi bé Pa-ri §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ uû viªn Ban chÊp hµnh çc tæ chøc ë n−íc ngoµi cña ®¶ng. Tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· t×nh nguyÖn gia nhËp qu©n ®éi Ph¸p vµ ®· hy sinh t¹i mÆt trËn vµo th¸ng M−êi mét 1914. –209.

P«-t¬-rª-xèp, A. N. (Xta-r«-ve) (1869 - 1934) lµ mét trong sè çc thñ lÜnh cña chñ nghÜa men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 90 P«-t¬-rª-xèp ®· ng¶ theo nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, v× tham gia "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua nªn ®· bÞ ®µy ®Õn tØnh Vi-¸t-ca. N¨m 1900 ®· bá ra n−íc ngoµi, tham gia thµnh lËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· tham dù víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, ®¹i biÓu cho ban biªn tËp b¸o "Tia löa", thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, P«-t¬-rª-xèp lµ t− t−ëng gia cña ph¸i thñ tiªu, ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong çc t¹p chÝ men-sª-vÝch "Phôc h−ng", "B×nh minh cña chóng ta" vµ v.v.. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, P«-t¬-rª-xèp lµ mét phÇn tö x· héi -s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· l−u vong ra n−íc ngoµi, ë ®ã ®· céng t¸c víi tê tuÇn san cña Kª-ren-xki "Thêi gian", ®−a ra nh÷ng lêi ®¶ kÝch n−íc Nga x«-viÕt. –92, 106 - 107, 108, 112, 126, 225 - 229, 233 - 235, 288, 392, 397, 398, 492, 493, 504.

Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. (1871 - 1955) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", mét trong


nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn chñ nghÜa BÐc-stanh ë Nga. Lµ thµnh viªn tÝch cùc cña tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa: "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". N¨m 1906 lµ uû viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ chñ biªn kiªm ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ "V« ®Ò", t¹p chÝ nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa men-sª-vÝch. Mét ng−êi tÝch cùc céng t¸c víi tê b¸o "§ång chÝ", t¸c gi¶ çc cuèn s¸ch bµn vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, viÕt theo quan ®iÓm BÐc-stanh vµ tù do chñ nghÜa. N¨m 1917 lµ bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« v× ®· ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. –295.

R "Ra-b«-tsi" lµ t¸c gi¶ cuèn s¸ch nhá "C«ng nh©n vµ trÝ thøc trong çc

"tæ chøc" cña chóng ta", xuÊt b¶n n¨m 1904 ë Gi¬-ne-v¬. Ph©n tÝch tØ mØ cuèn s¸ch nµy, V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn thùc chÊt mÞ d©n cña luËn ®iÖu cæ ®éng theo quan ®iÓm men-sª-vÝch trong hµng ngò c«ng nh©n. –197 - 206, 311, 357, 372.

Ra-khmª-tèp – xem B«-g®a-nèp, A. Ra-vÝch, X. N. (¤n-ga) (1879 - 1957) lµ mét n÷ ®¶ng viªn d©n chñ - x·

héi. N¨m 1903 ®· gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Kh¸c-cèp, Pª-tÐc-bua vµ ë n−íc ngoµi. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ c«ng t¸c x«-viÕt. N¨m 1918 ®· gi÷ lËp tr−êng "céng s¶n t¶" vµ ph¶n ®èi viÖc ký hßa −íc BrÐt. T¹i §¹i héi XIV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« ®· ng¶ theo ph¸i "®èi lËp míi", vÒ sau gia nhËp khèi liªn minh T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1927 §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« ®· khai trõ Ra-vÝch ra khái ®¶ng v× ®· tÝch cùc ho¹t ®éng cho nhãm ®èi lËp cña T¬-rèt-xki, n¨m 1928 l¹i ®−îc kh«i phôc ®¶ng tÞch, ®Õn n¨m 1935 l¹i bÞ khai trõ ra khái ®¶ng v× ®· ho¹t ®éng chèng ®¶ng vµ chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ sau nµy cßn bÞ kÕt ¸n. –366.

Ri-a-da-nèp (G«n-®en-®¸c), §. B. (1870 - 1938) tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ nh÷ng n¨m 90, ho¹t ®éng ë ¤-®Ðt-xa vµ Ki-si-nÐp. N¨m 1900 bá ra n−íc ngoµi, lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra


nhãm tr−íc t¸c "§Êu tranh". Nhãm nµy ®· chèng l¹i c−¬ng lÜnh ®¶ng do b¸o "Tia löa" th¶o ra vµ chèng l¹i nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña Lª-nin trong c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ph¶n ®èi sù tham gia cña nhãm "§Êu tranh" vµo c«ng viÖc cña ®¹i héi vµ ®¹i héi ®· b¸c ®Ò nghÞ mêi Ri-a-da-nèp ®Õn tham dù ®¹i héi nµy víi t− çch ®¹i biÓu cña nhãm nµy. N¨m 1907 Ri-a-da-nèp lµm viÖc trong Ban th−êng vô trung −¬ng c«ng ®oµn Pª-tÐc-bua, vÒ sau ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã ®· céng t¸c víi tê "Die Neue Zeit" ("Thêi míi"), viÕt lÞch sö Quèc tÕ I. N¨m 1909 lµ gi¶ng viªn t¹i tr−êng huÊn luyÖn do nhãm bÌ ph¸i "TiÕn lªn" lËp ra ë ®¶o Ca-pri; gi¶ng bµi vÒ phong trµo c«ng ®oµn t¹i tr−êng ®¶ng ë L«ng-giuy-m«; theo sù ñy nhiÖm cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, Ri-a-da-nèp chuÈn bÞ viÖc xuÊt b¶n bé Toµn tËp cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Ri-a-da-nèp lµ mét phÇn tö ph¸i gi÷a, ®· céng t¸c víi çc tê b¸o men-sª-vÝch - t¬-rèt-kÝt "TiÕng nãi" vµ "Lêi nãi cña chóng ta". T¹i §¹i héi VI cña ®¶ng (1917) Ri-a-da-nèp ®· cïng víi ph¸i "Liªn quËn" ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· ho¹t ®éng trong phong trµo c«ng ®oµn; lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen vµ lµ viÖn tr−ëng cho ®Õn n¨m 1931. §Çu n¨m 1918 ®· t¹m thêi rót ra khái ®¶ng v× bÊt ®ång trong vÊn ®Ò hßa −íc BrÐt; trong thêi kú cã cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò c«ng ®oµn (1920 - 1921) ®· gi÷ lËp tr−êng chèng ®¶ng vµ ®· bÞ g¹t ra khái c«ng t¸c c«ng ®oµn. Th¸ng Hai 1931 ®· bÞ khai trõ ra khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« v× ®· gióp bän men-sª-vÝch ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng. –198, 429, 442.

Ri-a-®«-v«i – xem B«-g®a-nèp, A. R«-da-nèp, V. N. (P«-pèp) (1876 - 1939) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi,

mét phÇn tö men-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo gi÷a nh÷ng n¨m 90 ë M¸t-xc¬-va, ®Õn n¨m 1899 th× bÞ trôc xuÊt vÒ Xm«-len-xc¬. Tham gia nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", ®· ho¹t ®éng ë miÒn Nam n−íc Nga trong nh÷ng n¨m 1901 - 1903, lµ uû viªn Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy R«-da-nèp lµ ®¹i biÓu cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; sau ®¹i héi lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch ho¹t ®éng tÝch cùc. Cuèi n¨m 1904 ®· ®−îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña bän ®iÒu hßa chñ nghÜa; th¸ng Hai 1905 ®· bÞ b¾t. T¹i héi nghÞ men-sª-vÝch


håi th¸ng N¨m 1905 ®· ®−îc bÇu vµo Ban tæ chøc (mét trung t©m l·nh ®¹o cña ph¸i men-sª-vÝch), t¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i biÓu cho ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1908 ®· l−u vong ra n−íc ngoµi. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn cña ®¶ng ®oµn men-sª-vÝch trong X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-t¬-r«-gr¸t, theo chñ nghÜa vÖ quèc. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®· r¸o riÕt tham gia ho¹t ®éng trong mét sè tæ chøc ph¶n çch m¹ng; trong vô xö "Trung t©m chiÕn thuËt" R«-da-nèp ®· bÞ kÕt ¸n. Sau khi ®−îc ©n x¸, ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm viÖc trong çc c¬ quan y tÕ. –247, 357 - 358, 422.

R«-gi¬-®ª-xt¬-ven-xki (R«-gie-xt¬-ven-xki), D. P. (1848 - 1909) lµ chuÈn ®« ®èc h¶i qu©n Nga hoµng. Tr−íc n¨m 1904 lµ tæng tham m−u tr−ëng h¶i qu©n. Trong thêi kú chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 - 1905 ®· chØ huy ph©n ®éi 2 cña H¹m ®éi Th¸i b×nh d−¬ng, ®−îc chÝnh phñ Nga hoµng ph¸i ®i gióp h¶i c¶ng L÷-thuËn lóc ®ã ®ang bÞ qu©n NhËt v©y h·m. Trong trËn h¶i chiÕn ë ®¶o §èi m· (14 - 15 (27 - 28) th¸ng N¨m 1905) ®· tá ra hoµn toµn bÊt tµi trong qu©n sù, ®· bÞ ®¸nh b¹i vµ bÞ ®Þch b¾t lµm tï binh. –188.

R«-l¨ng (Roland), Ma-n«ng Gian-n¬ (1754 - 1793) lµ mét phô n÷ ho¹t ®éng næi tiÕng cña cuéc Çch m¹ng Ph¸p 1789 - 1793, mét ng−êi theo ph¸i Gi-r«ng-®anh; ®· bÞ xö chÐm theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n çch m¹ng. T¸c gi¶ tËp håi ký ®· ®−îc dÞch sang tiÕng Nga d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng håi ký riªng cña bµ R«-l¨ng" (Xanh Pª-tÐc-bua. 1893). –381.

R«-ma-nèp Vla-®i-mia A-lÕch-xan-®r«-vÝch (1847 - 1909) lµ ®¹i c«ng t−íc, chó cña Nga hoµng Ni-c«-lai II. Trong thêi kú 1884 - 1905 lµ tæng chØ huy çc ®¬n vÞ cËn vÖ vµ qu©n khu Pª-tÐc-bua; theo sù uû nhiÖm cña Nga hoµng, R«-ma-nèp chØ huy chung cuéc b¾n giÕt c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµo ngµy 9 th¸ng Giªng 1905. –251, 260 - 261, 263, 265, 267, 271.

R«-ma-nèp XÐc-g©y A-lÕch-xan-®r«-vÝch (1857 - 1905) lµ ®¹i c«ng t−íc tõ n¨m 1891 lµ tæng trÊn qu©n sù M¸t-xc¬-va vµ tõ n¨m 1896 ®ång thêi lµ t− lÖnh çc ®¬n vÞ thuéc qu©n khu M¸t-xc¬-va. Theo sù nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin, R«-ma-nèp, víi nh÷ng ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng cña y ë nh÷ng c−¬ng vÞ Êy, "®· çch m¹ng hãa M¸t-xc¬-va


cã lÏ cßn m¹nh mÏ h¬n lµ nhiÒu nhµ çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 11, tr. 268 - 269). §· bÞ Ca-li-a-Ðp I. P., mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, giÕt chÕt. –251, 260 - 261, 263, 265, 267, 271.

Rèc-ki-nhi (Rocquigny), R«-be (sinh n¨m 1845) lµ mét nhµ kinh tÕ häc t− s¶n Ph¸p. T¸c gi¶ çc t¸c phÈm vÒ b¶o hiÓm n«ng nghiÖp vµ hîp t¸c x·. Trong cuèn s¸ch cña m×nh "Les Syndicats Agricoles et leurœuvre" ("Çc xanh-®i-ca n«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng cña chóng") (1900) Rèc-ki-nhi ®· tuyªn truyÒn cho viÖc thµnh lËp çc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp mµ Rèc-ki-nhi xem nh− mét biÖn ph¸p ®Ó hîp nhÊt c«ng nh©n vµ giai cÊp t− s¶n. V. I. Lª-nin trÝch vµ tãm t¾t néi dung cuèn s¸ch nµy ®Ó sö dông vµo viÕt b¶n thuyÕt tr×nh ®äc ë Pa-ri vµo ®Çu th¸ng Ba 1903. –485, 487.

Ru-ben – xem Cnu-ni-an-tx¬, B. M. Røt-dÐp-xki, C. N. (sinh n¨m 1852) lµ viªn t−íng cña Nga hoµng, mét

trong nh÷ng tªn ®ao phñ trong cuéc ®µn ¸p çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 lµ thø tr−ëng Bé néi vô, t− lÖnh binh ®oµn c¶nh s¸t ®éc lËp; y ®· chØ huy çc ®éi chinh ph¹t trong vô ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng ë çc tØnh Vi-tÐp-xc¬, M«-ghi-lÐp vµ Min-xc¬. Tõ n¨m 1905 lµ uû viªn ph¸p viÖn tèi cao. –294, 296.

S

Sa-khèp, N. – xem Ma-li-nin, N. I. Sen-gu-nèp, N. V. (1824 - 1891) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi cña Nga, nhµ

chÝnh luËn vµ nhµ triÕt häc duy vËt, m«n ®å cña V. G. Bª-lin-xki, A. I. GhÐc-txen vµ N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki. Tõ nh÷ng n¨m 60 lµ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo çch m¹ng Nga. N¨m 1861, víi bµi b¸o "Giai cÊp c«ng nh©n v« s¶n ë Anh vµ ë Ph¸p" ®¨ng trªn tê "Ng−êi ®−¬ng thêi", Sen-gu-nèp lÇn ®Çu tiªn ®· cè g¾ng phæ cËp hãa ë Nga cuèn s¸ch cña Ph. ¡ng-ghen "T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" (1845). Mïa ®«ng 1861, trong çc truyÒn ®¬n "Göi thÕ hÖ trÎ" (viÕt cïng víi M. P. Mi-khai-lèp) vµ "Göi anh em binh sÜ", Sen-gu-nèp ®· phª ph¸n gay g¾t cuéc c¶i çch n«ng d©n vµ kªu gäi lµm cuéc çch m¹ng n«ng d©n. Trong nhiÒu bµi b¸o bµn vÒ çc vÊn ®Ò lÞch sö, kinh tÕ, ®êi sèng x· héi vµ v.v., Sen-gu-nèp cho


r»ng chØ cã cuéc çch m¹ng n«ng d©n míi gi¶i phãng cho n«ng d©n, më ®Çu cho nh÷ng c¶i çch x· héi chñ nghÜa, v−ît qua chñ nghÜa t− b¶n. Nh−ng ngay tõ nh÷ng n¨m 80, chÞu ¶nh h−ëng cña chñ nghÜa M¸c, Sen-gu-nèp ®· nhËn thøc ®−îc r»ng b−íc chuyÓn qua mét chÕ ®é x· héi míi l¹i g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n. V× cã nh÷ng ho¹t ®éng d©n chñ - çch m¹ng, nªn ®· nhiÒu lÇn bÞ b¾t giam vµ trôc xuÊt. RÊt cã ¶nh h−ëng trong c«ng nh©n vµ trong çc tÇng líp çch m¹ng kh¸c trong nh©n d©n. LÔ an t¸ng Sen-gu-nèp ngµy 15 (28) th¸ng T− 1891 ®· biÕn thµnh mét cuéc biÓu t×nh chèng chÝnh phñ. –310.

SnÝt-ni-cèp, N. N. (sinh n¨m 1861) lµ uû viªn §u-ma thµnh phè Pª-tÐc-bua vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - nh©n d©n. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1906 SnÝt-ni-cèp lµ mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o tæ chøc trÝ thøc - t− s¶n "Liªn minh çc héi liªn hiÖp", lµ mét tæ chøc ®· t×m çch kÐo giai cÊp v« s¶n ra khái cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. –295.

Sèt-man, A. V. (Goãc-xki) (1880 - 1939) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1899 trong "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, ho¹t ®éng t¹i nhµ m¸y ¤-bu-khèp, tham gia cuéc "phßng thñ ¤-bu-khèp" (1901), lµ çn bé tæ chøc ®¶ng ë quËn V−-boãc-g¬. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Sèt-man lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau ®¹i héi ®· ho¹t ®éng ë C«-xt¬-r«-ma vµ I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tham gia cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 ë Pª-tÐc-bua vµ ¤-®Ðt-xa. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1912 lµ uû viªn cña Ban chÊp hµnh Hen-xinh-pho thuéc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi PhÇn-lan; n¨m 1912 ®· ®Õn gÆp V. I. Lª-nin ë Pa-ri víi b¶n b¸o ço vÒ tæ chøc qu©n sù trong H¹m ®éi Ban-tÝch. Trong cuéc héi nghÞ "th¸ng T¸m" cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, häp víi çc çn bé ®¶ng ë P«-r«-ni-n« (1913) ®· ®−îc ®−a vµo lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Th¸ng M−êi mét 1913 ®· bÞ b¾t ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ bÞ ®µy ®Õn miÒn Na-r−m. Trong cuéc Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· tham gia ë T«m-xc¬, sau th¸ng S¸u 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh khu Pª-t¬-r«-gr¸t cña ®¶ng; th¸ng T¸m n¨m Êy ®· tæ chøc cuéc di chuyÓn cña V. I. Lª-nin tõ


Ra-d¬-lÝp sang PhÇn-lan. §· tÝch cùc tham gia Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, sau çch m¹ng ®· gi÷ c−¬ng vÞ träng tr¸ch trong c«ng t¸c kinh tÕ, chÝnh quyÒn vµ c«ng t¸c ®¶ng; trong nh÷ng n¨m 1923 - 1924 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt tù trÞ Ca-rª-li-a, trong nh÷ng n¨m 1926 - 1937 lµ vô tr−ëng Vô çn bé Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ ®¹i diÖn cña §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga phô tr¸ch çc vÊn ®Ò ®Æc biÖt. T¹i çc ®¹i héi XIII, XIV, XV vµ XVI cña ®¶ng, Sèt-man ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng. –198.

Stai-n¬ (Steiner) lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc tiÓu sö. –209.

Stum-phe (Stumpfe), E. (sinh n¨m 1866) lµ mét quan chøc cao cÊp trong Bé tµi s¶n quèc gia ë §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm "Über die Konkurrenz-fähigkeit des kleinen und mittleren Grundbesitzes gegenüber dem Großgrundbesitz" ("VÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc ®iÒn chñ lo¹i nhá vµ lo¹i trung víi tÇng líp ®¹i ®iÒn chñ"), ®¨ng trªn tê "Land-wirtschaftliche Jahrbücher", Bd. 25, 1896 ("Niªn gi¸m n«ng nghiÖp", t. 25, 1896), vµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm kh¸c. Trong çc t¸c phÈm cña m×nh Stum-phe ®Þnh chøng minh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp nhá víi çc doanh nghiÖp lín. –486.

Svai-tx¬ (Schweitzer), Gi«-han B¸p-ti-xt¬ (1833 - 1875) lµ mét nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ v¨n §øc, m«n ®å cña Ph. L¸t-xan, vÒ nghÒ nghiÖp lµ tr¹ng s−. Khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Svai-tx¬ lµ mét phÇn tö theo chñ nghÜa tù do, chÞu ¶nh h−ëng cña L¸t-xan, Svai-tx¬ ®· gia nhËp phong trµo c«ng nh©n. Tõ n¨m 1864 lµ biªn tËp viªn c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n toµn §øc lµ tê b¸o "Der Sozial-Demokrat" ("Ng−êi d©n chñ - x· héi"), n¨m 1867 ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch cña Héi liªn hiÖp nµy. Svai-tx¬ ®· thùc hiÖn s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña L¸t-xan lµ tháa hiÖp víi chÝnh phñ Phæ víi hy väng lµ thi hµnh ®−îc quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu, nhËn ®−îc çc kho¶n cho vay cña nhµ n−íc dµnh cho hîp t¸c x· s¶n xuÊt vµ v.v.; lµ kÎ chñ tr−¬ng thèng nhÊt n−íc §øc "tõ trªn xuèng" b»ng con ®−êng gioong-ke cña Phæ. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· phª ph¸n kÞch liÖt thø "chñ nghÜa x· héi th©n chÝnh phñ kiÓu hoµng ®Õ Phæ" cña Svai-tx¬. ë trong Héi liªn hiÖp nµy, Svai-tx¬ thi hµnh chÝnh s¸ch chuyªn chÝnh ç nh©n,


g©y nªn sù bÊt b×nh cña çc thµnh viªn cña héi nµy. N¨m 1871 Svai-tx¬ buéc ph¶i tõ chøc chñ tÞch vµ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –77.

T T¬-ra-vin-xki – xem Cr¬-gi-gia-nèp-xki, G. M. T¬-rª-pèp, §. Ph. (1855 - 1906) lµ c¶nh s¸t tr−ëng tØnh M¸t-xc¬-va

vµo nh÷ng n¨m 1896 - 1905. Theo sù nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin, T¬-rª-pèp lµ "mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung b¹o, th« lç, vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n" (tËp nµy, tr. 294). Tõ ngµy 11 th¸ng Giªng 1905 lµ tæng trÊn qu©n sù tØnh Pª-tÐc-bua, vÒ sau lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Lµ t¸c gi¶ cña çi lÖnh "næi tiÕng" vµo th¸ng M−êi 1905 lµ "kh«ng b¾n nh÷ng lo¹t sóng trèng rçng vµ kh«ng tiÕc ®¹n". Y lµ kÎ cæ vò nh÷ng vô tµn s¸t do bän Tr¨m ®en tiÕn hµnh. –294, 296, 412.

T¬-r«-suy (Trochu), Lu-i Giuy-l¬ (1815 - 1896) lµ mét viªn t−íng cña Ph¸p, mét phÇn tö theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. Chñ tÞch "chÝnh phñ vÖ quèc" (th¸ng ChÝn 1870 – th¸ng Hai 1871) vµ tæng ®èc Pa-ri n¨m 1871; y lµ mét trong nh÷ng tªn ®ao phñ giÕt h¹i çc chiÕn sÜ C«ng x· Pa-ri. N¨m 1872 ®· tõ chøc vµ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –411, 413.

T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. (1879 - 1940) lµ kÎ thï hÕt søc ®éc ¸c cña chñ nghÜa Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Héi liªn hiÖp Xi-bi-ri, mét phÇn tö thuéc ph¸i "Tia löa" thiÓu sè; sau ®¹i héi, T¬-rèt-xki ®· ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i b«n-sª-vÝch vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, T¬-rèt-xki theo chñ nghÜa thñ tiªu, n¨m 1912 ®· tæ chøc ra khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng; trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, ®Êu tranh chèng V. I. Lª-nin vÒ çc vÊn ®Ò chiÕn tranh, hßa b×nh vµ çch m¹ng. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 T¬-rèt-xki ®· tõ n−íc ngoµi trë vÒ, gia nhËp nhãm "Liªn quËn" vµ cïng víi nhãm nµy ®· ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao, bé tr−ëng Bé d©n ñy vÒ çc vÊn ®Ò qu©n sù


vµ hµng h¶i, chñ tÞch Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa; lµ uû viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1918 ®· ph¶n ®èi hßa −íc BrÐt, trong thêi gian 1920 - 1921 ®· cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp trong cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, tõ n¨m 1923 ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i ®iªn cuång chèng l¹i c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, chèng l¹i ®−êng lèi chung cña ®¶ng, tuyªn truyÒn cho luËn ®iÖu chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ th¾ng lîi ®−îc ë Liªn-x«. §¶ng céng s¶n v¹ch trÇn chñ nghÜa T¬-rèt-xki nh− mét khuynh h−íng tiÓu t− s¶n ë trong ®¶ng, ®· ®Ëp tan khuynh h−íng nµy vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc. N¨m 1927 T¬-rèt-xki ®· bÞ khai trõ ra khái ®¶ng, n¨m 1929 ®· bÞ trôc xuÊt ra khái Liªn-x« v× nh÷ng ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ ®Õn n¨m 1932 th× bÞ t−íc quyÒn c«ng d©n x«-viÕt. –43, 92, 96, 199, 203, 228, 234, 289, 384.

T¬-ru-bª-tx¬-c«i, £. N. (1863 - 1920) lµ c«ng t−íc, mét trong sè çc nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa tù do t− s¶n Nga, mét nhµ triÕt häc duy t©m. Lµ gi¸o s− triÕt häc ph¸p quyÒn cña Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Ki-Ðp, vÒ sau cña Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Lµ nhµ chÝnh luËn, céng t¸c víi tËp san cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña ph¸i duy t©m Nga lµ tËp "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m" (1902), víi tê "Tin tøc n−íc Nga" vµ v.v.. Tõ n¨m 1906 lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra ®¶ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn – th¸ng M−êi lµ §¶ng "canh t©n hßa b×nh". §· ®ãng mét vai trß chÝnh trÞ quan träng trong vô chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p cuéc çch m¹ng 1905 - 1907, trong viÖc thiÕt lËp chÕ ®é Xt«-l−-pin ë trong n−íc. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµ mét trong çc t− t−ëng gia cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµ kÎ thï hÕt søc ®iªn cuång chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, mét phÇn tö tÝch cùc ñng hé §ª-ni-kin. T¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm triÕt häc mang tÝnh chÊt t«n gi¸o - thÇn bÝ. –101, 103, 120.

T¬-ru-bª-tx¬-c«i, P. N. (1858 - 1911) lµ c«ng t−íc, thñ lÜnh quý téc tØnh M¸t-xc¬-va (1893 - 1906). N¨m 1904, lÊy danh nghÜa chñ tÞch Héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh M¸t-xc¬-va, ®· göi th− cho bé tr−ëng Bé néi vô P. §. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki vµ mét th− hîp hiÕn lªn Nga hoµng, trong 2 th− nµy nh÷ng nh©n vËt héi ®ång ®Þa ph−¬ng M¸t-xc¬-va ®· tá ý muèn gióp chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng trong n−íc. Tõ n¨m 1906 lµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc; cÇm ®Çu nhãm trung t©m trong Héi ®ång nµy. –196.


Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph. A.) (1868 - 1938) lµ nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng kÎ "phª ph¸n M¸c", vÒ sau lµ thñ lÜnh cña bän men-sª-vÝch, mét phÇn tö thñ tiªu cùc ®oan. §· tham gia çc §¹i héi IV (§¹i héi Xtèc-kh«n) vµ §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, céng t¸c víi nh÷ng tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu, lµ mét trong nh÷ng t¸c gi¶ cña "Th− ngá" cña 16 phÇn tö men-sª-vÝch vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng (1910); sau héi nghÞ th¸ng T¸m 1912 Tsª-rª-va-nin lµ uû viªn cña trung t©m l·nh ®¹o ph¸i men-sª-vÝch (Ban tæ chøc). Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt y lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh, mét trong nh÷ng chñ biªn cña tê "B¸o c«ng nh©n" men-sª-vÝch xuÊt b¶n ë Pª-t¬-r«-gr¸t vµo n¨m 1917, vÒ sau lµm biªn tËp viªn c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña bän men-sª-vÝch lµ t¹p chÝ "Quèc tÕ c«ng nh©n". Cã th¸i ®é thï ®Þch víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. –200.

Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki, M. I. (1856 - 1919) lµ nhµ kinh tÕ t− s¶n Nga, trong nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", céng t¸c viªn cña çc t¹p chÝ "Lêi nãi míi" (1897), "B−íc ®Çu" (1899) vµ nh÷ng t¹p chÝ kh¸c, y ®· phª ph¸n M¸c. Trong thêi kú çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n Nga lÇn thø nhÊt Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, y lµ mét phÇn tö r¸o riÕt ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng ë U-cra-i-na, bé tr−ëng Bé tµi chÝnh trong ra-®a trung −¬ng t− s¶n U-cra-i-na. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki trong nh÷ng n¨m 90 lµ: "Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng c«ng nghiÖp ë n−íc Anh hiÖn nay, nguyªn nh©n vµ ¶nh h−ëng cña çc cuéc khñng ho¶ng ®ã ®Õn ®êi sèng nh©n d©n" (1894), "C«ng x−ëng Nga tr−íc kia vµ hiÖn nay" (1898) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. –65.

Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤. – xem M¸c-tèp, L.

U U-li-a-nèp, V. I. – xem Lª-nin, V. I.

V V. V. – xem V«-r«n-txèp, V. P.

Va-l¨ng-tanh (Valentin), Lu-i Ðc-ne-xt¬ lµ mét viªn t−íng cña Ph¸p, mét phÇn tö theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. Va-l¨ng-tanh lµ quyÒn


c¶nh s¸t tr−ëng Pa-ri trong nh÷ng ngµy tr−íc khi næ ra cuéc khëi nghÜa ngµy 18 th¸ng Ba 1871. –412.

Va-len-tin – xem Gan-pª-rin, L. E.

Va-xi-li-Ðp – xem Len-gnÝch, Ph. V.

Va-xin-tsi-cèp, X. I. (sinh n¨m 1849) lµ mét viªn t−íng. Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1906 Va-xin-tsi-cèp chØ huy binh ®oµn cËn vÖ, lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc vµ thùc hiÖn cuéc ®µn ¸p ®Ém m¸u cña chÝnh phñ Nga hoµng ®èi víi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ngµy 9 th¸ng Giªng. –267, 412.

V¸c-n¬ (Wagner), A-®«n-ph¬ Hen-rÝch Hèt-hin-ph¬ (1835 - 1917) lµ mét nhµ kinh tÕ häc t− s¶n vµ mét chÝnh trÞ gia ph¶n ®éng §øc. Lµ ®¹i biÓu cña "chñ nghÜa x· héi gi¶ng ®−êng", V¸c-n¬ ®· tuyªn truyÒn cho chñ nghÜa c¶i l−¬ng tù do - t− s¶n, y cho r»ng cã thÓ dïng con ®−êng lËp ph¸p cña nhµ n−íc ®Ó thñ tiªu ¸ch bãc lét cña bän t− b¶n ®èi víi c«ng nh©n. §· tÝch cùc céng t¸c víi Bi-xm¸c, lµ mét trong sè çc nh©n vËt cÇm ®Çu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa thiªn chóa gi¸o. Nh÷ng quan ®iÓm kinh tÕ ph¶n ®éng cña V¸c-n¬ ®· ®−îc bän HÝt-le sö dông vµo thuyÕt "x· héi chñ nghÜa" mÞ d©n cña chóng vµ trong viÖc ca ngîi nhµ n−íc ph¸t-xÝt.

Çc t¸c phÈm chÝnh cña V¸c-n¬ lµ: "Grundlegung der politischen Oekonomie" ("Nh÷ng nguyªn lý cña kinh tÕ chÝnh trÞ"), "Allgemeine oder theoretische Volkswirtschaftslehre" ("Häc thuyÕt chung hay lý luËn vÒ kinh tÕ quèc d©n"). –213.

V©y-l¬ (Weill), Gioãc-gi¬ (sinh n¨m 1865) lµ nhµ sö häc t− s¶n Ph¸p, gi¸o s− tr−êng ®¹i häc tæng hîp ë Ca-n¬. T¸c gi¶ cuèn "Histoire du mouvement social en France 1852 - 1902" ("LÞch sö phong trµo x· héi ë Ph¸p (1852 - 1902)" (1904) vµ çc t¸c phÈm kh¸c, víi çc tµi liÖu thùc tÕ ®−îc lùa chän cÈn thËn vµ phong phó. –412 - 413, 414.

VÝt-te, X. I-u. (1849 - 1915) lµ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc Nga, ®¹i biÓu cho çc quyÒn lîi cña "chñ nghÜa ®Õ quèc phong kiÕn - qu©n phiÖt" ë n−íc Nga Nga hoµng, mét phÇn tö triÖt ®Ó ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ, ©m m−u duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng çch thi hµnh nh÷ng nh−îng bé nhá vµ nh÷ng lêi høa ®èi víi giai cÊp t−


s¶n tù do chñ nghÜa vµ tiÕn hµnh nh÷ng cuéc khñng bè d· man ®èi víi nh©n d©n; VÝt-te lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc viÖc ®µn ¸p cuéc çch m¹ng 1905 - 1907. Lµ bé tr−ëng Bé giao th«ng (th¸ng Hai - th¸ng T¸m 1892), bé tr−ëng Bé tµi chÝnh (1892 - 1903), chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng (th¸ng M−êi 1905 - th¸ng T− 1906), VÝt-te dïng nh÷ng biÖn ph¸p cña m×nh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ quan, x©y dùng ®−êng s¾t, luËt c«ng x−ëng, vµ b»ng çch ra søc khuyÕn khÝch nh÷ng cuéc ®Çu t− cña n−íc ngoµi ®Ó gióp cho chñ nghÜa t− b¶n ë Nga ph¸t triÓn vµ lµm cho n−íc Nga cµng phô thuéc vµo çc c−êng quèc ®Õ quèc. V. I. Lª-nin gäi VÝt-te lµ "bé tr−ëng m«i giíi", "nh©n viªn së giao dÞch". –294, 469.

Vla-®i-mia – xem R«-ma-nèp Vla-®i-mia A-lÕch-xan-®r«-vÝch. V«i-nèp – xem Lu-na-ts¸c-xki, A. V. V«-r«n-txèp, V. P. (V. V.) (1847 - 1918) lµ mét nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ

chÝnh luËn, mét trong nh÷ng t− t−ëng gia cña chñ nghÜa d©n tuý tù do chñ nghÜa trong nh÷ng n¨m 80 - 90, t¸c gi¶ cuèn s¸ch: "VËn mÖnh cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga" (1882), "Nh÷ng ph−¬ng h−íng cña chóng ta" (1893), "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ lý thuyÕt" (1895) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c, trong ®ã V«-r«n-txèp ®· phñ nhËn sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga, ca ngîi nÒn tiÓu s¶n xuÊt hµng hãa, lý t−ëng hãa c«ng x· n«ng th«n. V«-r«n-txèp ®· tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng ®iÒu hßa víi chÝnh phñ Nga hoµng vµ kiªn quyÕt chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. Çc quan ®iÓm cña V«-r«n-txèp ®· bÞ nghiªm kh¾c phª ph¸n trong nhiÒu t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin. –224, 239, 244.

V«-rèp-xki, V. V. (Oãc-lèp-xki) (1871 - 1923) lµ mét nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, nhµ ngo¹i giao x«-viÕt, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh v¨n häc. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng tõ n¨m 1890 trong çc nhãm sinh viªn. Tõ n¨m 1894 lµ thµnh viªn tÝch cùc cña "Liªn ®oµn c«ng nh©n" ë M¸t-xc¬-va cã quan hÖ chÆt chÏ víi "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1899, trong thêi gian bÞ ®i ®µy, ®· ñng hé tµi liÖu do Lª-nin viÕt nhan ®Ò "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" chèng ph¸i "kinh tÕ". N¨m 1902 l−u vong ra n−íc ngoµi vµ céng t¸c víi tê b¸o "Tia löa" cña Lª-nin. Vµo ®Çu n¨m 1904, theo nhiÖm vô cña V. I. Lª-nin giao phã, V«-rèp-xki ®· thµnh lËp ë ¤-®Ðt-xa Côc miÒn Nam cña §¶ng


c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; vµo cuèi th¸ng T¸m ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã V«-rèp-xki ®· t¸n thµnh b¶n tuyªn bè cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. N¨m 1905 V«-rèp-xki cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp çc tê b¸o "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n", ®¹i biÓu §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tõ cuèi n¨m 1905 ®· ho¹t ®éng trong tæ chøc b«n-sª-vÝch Pª-tÐc-bua vµ trong ban biªn tËp tê b¸o b«n-sª-vÝch "§êi sèng míi". N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu dù §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1907 ®· l·nh ®¹o tæ chøc b«n-sª-vÝch ë ¤-®Ðt-xa. Do ho¹t ®éng çch m¹ng tÝch cùc, V«-rèp-xki ®· tõng bÞ b¾t giam vµ bÞ ®i ®µy. N¨m 1915 ®· ®i Xtèc-kh«n; ®Õn n¨m 1917, theo ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, ®· tham gia Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, V«-rèp-xki lµ mét nhµ ngo¹i giao x«-viÕt næi tiÕng vµ chiÕn sÜ ®Êu tranh cho hßa b×nh; lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga t¹i çc n−íc vïng Xcan-®i-na-v¬ (1917 - 1919), ë I-ta-li-a (1921 - 1923), tæng th− ký ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Héi nghÞ Giª-n¬, ®¹i biÓu cña n−íc Nga x«-viÕt t¹i Héi nghÞ L«-da-n¬. Ngµy 10 th¸ng N¨m 1923 ®· bÞ mét tªn b¹ch vÖ giÕt h¹i ë L«-da-n¬. Lµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm chÝnh luËn vµ phª b×nh v¨n häc. –129, 130, 182, 248, 291, 335.

X XÐc-g©y – xem R«-ma-nèp, XÐc-g©y A-lÕch-xan-®r«-vÝch. Xª-mÐp-xki, V. I. (1848 - 1916) lµ nhµ sö häc Nga, ®¹i biÓu cña xu

h−íng d©n tuý trong ngµnh viÕt sö ë Nga. Lµ t¸c gi¶ cña mét t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò lÞch sö x· héi vµ lÞch sö t− t−ëng x· héi tiªn tiÕn ë Nga vµo thÕ kû XVIII - nöa ®Çu thÕ kû XIX. Trong nh÷ng t¸c phÈm nµy Xª-mÐp-xki ®· ®øng trªn lËp tr−êng duy t©m ®Ó gi¶i thÝch çc vÊn ®Ò ®−îc xem xÐt. Do kh«ng hiÓu nh÷ng quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, cho nªn Xª-mÐp-xki ®· lý t−ëng hãa c«ng x· n«ng d©n, ®· gi¶i thÝch kh«ng ®óng nh÷ng nguyªn nh©n thñ tiªu chÕ ®é n«ng n« vµ v.v.. §· céng t¸c víi tê "Ký sù n−íc nhµ", "Cña c¶i n−íc Nga" vµ víi çc t¹p chÝ d©n tuý vµ çc t¹p chÝ t− s¶n - tù do kh¸c. –295.

Xta-r«-ve – xem P«-t¬-rª-xèp, A. N.


Xta-x«-va, E. §. (¸p-x«-li-ót) (1873 - 1966) lµ nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh cña phong trµo çch m¹ng. §¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1898. Tr−íc n¨m 1905 Xta-x«-va ®· ho¹t ®éng çch m¹ng bÝ mËt ë Pª-tÐc-bua, Ki-Ðp, Min-xc¬, ¤-ri-«n, Xm«-len-xc¬, Vin-n¬ vµ M¸t-xc¬-va; ®· tõng lµm bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, bÝ th− Côc miÒn B¾c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Tõ th¸ng T¸m 1905 ®Õn th¸ng Giªng 1906 Xta-x«-va ®· ho¹t ®éng ë Gi¬-ne-v¬ theo nhiÖm vô cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng giao cho. Trong thêi gian 1907 - 1912 ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ti-phlÝt. T¹i Héi nghÞ VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch. V× ho¹t ®éng çch m¹ng, Xta-x«-va ®· nhiÒu lÇn bÞ b¾t giam, bÞ bá tï vµ bÞ ®µy ë Xi-bi-ri. Tõ th¸ng Hai 1917 ®Õn th¸ng Ba 1920 lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 gi÷ chøc vô quan träng trong c«ng t¸c ®¶ng ë Pª-t¬-r«-gr¸t, sau ®ã ë Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1938 ®· ho¹t ®éng trong Quèc tÕ céng s¶n, Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng vµ trong Ban kiÓm tra trung −¬ng; ®· tham gia (n¨m 1934) thµnh lËp Uû ban phô n÷ toµn thÕ giíi chèng chiÕn tranh vµ chèng ph¸t-xÝt. Tõ n¨m 1938 ®Õn n¨m 1946 lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "V¨n häc quèc tÕ". Tõ n¨m 1946 lµm c«ng t¸c v¨n häc - x· héi. –210 - 215.

XtÐp-ni-¸c, X. (Cr¸p-tsin-xki, X. M.) (1851 - 1895) lµ mét nhµ v¨n vµ nhµ chÝnh luËn ng−êi Nga, mét ®¹i biÓu næi tiÕng cña ph¸i d©n tuý çch m¹ng vµo nh÷ng n¨m 70. N¨m 1872 gia nhËp nhãm d©n tuý "Tsai-cèp-xki", tham gia phong trµo "®i vµo nh©n d©n", vÒ sau ®· bÞ b¾t; n¨m 1873 sèng l−u vong ë n−íc ngoµi. N¨m 1875 ®· tham gia phong trµo gi¶i phãng - d©n téc chèng Thæ-nhÜ-kú ë B«-xni-a vµ GhÐc-txª-g«-vi-na. N¨m 1878 ®· vÒ Nga, tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng cña tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù do", biªn tËp sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ cïng tªn gäi. Ngµy 4 (16) th¸ng T¸m 1878 ®· thùc hiÖn vô m−u s¸t tªn c¶nh s¸t tr−ëng Mª-den-txèp vµ ch¼ng bao l©u sau ®· bá trèn ra n−íc ngoµi. Tõ n¨m 1884 sèng ë Lu©n-®«n, lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra héi "Nh÷ng ng−êi b¹n cña nÒn tù do Nga". §· viÕt cuèn nh÷ng truyÖn ng¾n nhan ®Ò "Tæ chøc bÝ mËt ë Nga" (1882), mét sè truyÖn ng¾n vµ tiÓu thuyÕt "An-®r©y C«-giu-khèp" (1889). Trong çc t¸c phÈm cña m×nh XtÐp-ni-¸c ®· lý t−ëng hãa h×nh t−îng nh©n vËt d©n tuý - khñng bè. –226.


Xtª-pa-nèp – xem Ðt-xen, A. M.

Xtª-pa-nèp – xem Ni-ki-tin, I. C.

Xtª-pa-nèp, X. I. (Brau-n¬) (1876 - 1935) lµ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng vµo n¨m 1895 t¹i nhµ m¸y vò khÝ Tu-la, lµ n¬i Xtª-pa-nèp ®· tõng lµ thî tiÖn. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga Xtª-pa-nèp lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tu-la, mét thµnh viªn ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau khi trë vÒ Nga ®· bÞ b¾t, n¨m 1905 ®· ®−îc th¶ ra; ho¹t ®éng ë Tu-la, Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va. N¨m 1915 l¹i bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn tØnh IÕc-cót-xc¬, sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· tõ ®ã trë vÒ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· l·nh ®¹o c«ng t¸c quèc h÷u hãa çc nhµ m¸y ë Tu-la; n¨m 1919 ®· ®−îc cö lµm gi¸m ®èc nhµ m¸y s¶n xuÊt ®¹n ë Tu-la. Tõ n¨m 1925 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh Tu-la. Tõ n¨m 1930 lµ phã chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh M¸t-xc¬-va, bÝ th− ®¶ng ®oµn Ban kiÓm tra tØnh. Trong nh÷ng n¨m 1933 - 1935 lµ chñ tÞch Tßa ¸n tØnh M¸t-xc¬-va. T¹i §¹i héi XIII cña ®¶ng ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng, t¹i çc ®¹i héi XIV vµ XV ®· ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban thanh tra cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. –198.

Xtª-ts¬-kin, X. I-a (Xt¬-r«-Ðp, N.) (sinh n¨m 1864) lµ nhµ chÝnh luËn cã xu h−íng men-sª-vÝch - x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Trong thêi gian 1904 - 1905 ®· céng t¸c víi tê "Tin tøc Xanh Pª-tÐc-bua", "B¸o n−íc Nga", "TruyÒn tin cuéc sèng" vµ víi nh÷ng b¸o chÝ ®Þnh kú kh¸c ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1906 ®· xuÊt b¶n tuÇn san "TiÕng chu«ng c«ng nh©n" ®Ó tuyªn truyÒn cho tæ chøc phi ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n. –274.

Xti-ven-x¬ (hay Xtª-phen-x¬) (Stephens), Gi«-dÐp R©y-n¬ (1805 - 1879) lµ linh môc ng−êi Anh, trong nh÷ng n¨m 1837 - 1839 ®· tÝch cùc tham gia phong trµo hiÕn ch−¬ng; gia nhËp çnh çch m¹ng cña phong trµo nµy. N¨m 1839 ®· bÞ b¾t vµ bÞ kÕt ¸n tï giam. Trong thêi gian bÞ xö ¸n ®· tõ bá nh÷ng quan ®iÓm cò cña m×nh. VÒ sau ®· chèng l¹i ph¸i hiÕn ch−¬ng. –268.

Xt¬-r«-Ðp, N. – xem Xtª-ts¬-kin, X. I-a.


Xt¬-ru-vª, P. B. (1870 - 1944) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng qu©n chñ - tù do chñ nghÜa lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", céng t¸c viªn vµ chñ biªn cña çc t¹p chÝ "Lêi nãi míi" (1897), "B−íc ®Çu" (1899) vµ "§êi sèng (1900). Ngay trong t¸c phÈm ®Çu tiªn cña m×nh "Nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga" (1894) Xt¬-ru-vª, trong khi phª ph¸n chñ nghÜa d©n tuý, y ®· "bæ sung" vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ vµ triÕt häc cña C. M¸c; y ®· ®ång t×nh víi çc ®¹i biÓu cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− s¶n tÇm th−êng vµ tuyªn truyÒn chñ nghÜa Man-tuýt. V. I. Lª-nin ®· gäi Xt¬-ru-vª lµ mét "kÎ ph¶n béi bËc thÇy" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr. 467). Xt¬-ru-vª lµ mét trong nh÷ng nhµ lý luËn vµ tæ chøc ra "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", mét tæ chøc t− s¶n tù do (1904 - 1905) vµ lµ tæng biªn tËp c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña tæ chøc nµy lµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" (1902 - 1905). N¨m 1905, sau khi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp, Xt¬-ru-vª trë thµnh uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. Sau thÊt b¹i cña cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 Xt¬-ru-vª ®· trë thµnh thñ lÜnh çnh h÷u cña bän tù do chñ nghÜa; tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Xt¬-ru-vª lµ mét trong sè çc t− t−ëng gia cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· trë thµnh kÎ thï ®iªn cuång chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, thµnh viªn cña chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng cña Vran-ghen, sau ®ã lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. –65, 88, 90, 92, 97, 109, 233, 384, 395, 397, 474, 507, 511, 512.

Xu-s«ng (Souchon), ¤-guy-xt¬ (1786 - 1857) lµ mét luËt gia vµ nhµ kinh tÕ häc ng−êi Ph¸p, gi¸o s− khoa luËt ë Ly-«ng, ®· tõng lµm gi¶ng viªn khoa luËt ë Pa-ri. Lµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®o¹n trÝch vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o mµ Lª-nin ghi trong cuèn s¸ch cña Xu-s«ng "La propriÐtÐ paysanne. Ðtude d'Ðconomie rurale" ("Së h÷u cña n«ng d©n. L−îc kh¶o vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp") (1899) ®· ®−îc in vµo n¨m 1938 trong V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXXI, tr. 10 - 14. V. I. Lª-nin cã ý ®Þnh sö dông nh÷ng tµi liÖu nµy trong çc bµi nãi chuyÖn cña m×nh ë Pa-ri, dù ®Þnh vµo cuèi th¸ng Hai 1903. –486.

Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, P. §. (1857 - 1914) lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña n−íc Nga Nga hoµng, ®¹i ®Þa chñ, mét ®¶ng viªn th¸ng M−êi. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki lµ thÞ tr−ëng cña mét sè thµnh phè ë Nga.


Tõ th¸ng T¸m 1904 lµ bé tr−ëng Bé néi vô; ©m m−u lµm yÕu cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®ang ph¸t triÓn ë trong n−íc. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· thi hµnh chÝnh s¸ch lùa chiÒu, tuyªn bè "thêi ®¹i tÝn nhiÖm" cña chÝnh phñ ®èi víi x· héi, ®−îc thÓ hiÖn qua viÖc níi nhÑ chÕ ®é kiÓm duyÖt, ©n x¸ mét phÇn vµ cho phÐp çc nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng tiÕn hµnh çc ®¹i héi vµ v.v.. Vµo th¸ng Giªng 1905, sau khi chÝnh s¸ch nµy thÊt b¹i Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· buéc ph¶i tõ chøc. –118, 158, 294.

A Auhagen – xem Au-ha-ghªn, Hu-be.

B Baudrillart – xem B«-®ri-la, H¨ng-ri Gi«-dÐp Lª-«ng.

H Haggard – xem H¬-g¸c-®¬ Hen-ri Rai-®¬. Hecht – xem Hª-kht¬, M«-rÝt-x¬. Hubach – xem Hu-b¸ch, C. Huschke – xem Hu-skª Lª-«.

I Ých-x¬ – xem Ma-xlèp P. P.

K Kazakow – xem P«-pèp, A. V. Klawki – xem Cl¸p-ki, Çc-l¬.

L Lecouteux – xem L¬-cu-t¬, £-®u-a.


N N. – xem Dem-li-a-ts¬-ca, R. X.

S Steiner – xem Stai-n¬. Stumpfe – xem Stum-phe, E.

W Weill – xem Vai-l¬, Gioãc-gi¬.

X Y – xem Gan-pª-rin, L. E.

705

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I . Lª-nin

(Th¸ng B¶y 1904 - th¸ng Ba 1905)

1904

Th¸ng B¶y 1904 - th¸ng Ba 1905.

Lª-nin sèng ë Gi¬-ne-v¬, chØ ®¹o ho¹t ®éng cña nhµ xuÊt b¶n b«n-sª-vÝch chuyªn xuÊt b¶n c¸c s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng vµ ho¹t ®éng cña ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn", tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng bän men-sª-vÝch nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, coi ®ã lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng.

Cuèi th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt dù th¶o lÇn thø nhÊt lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng" d−íi ®Çu ®Ò "Chóng ta muèn ®¹t ®−îc c¸i g×?".

Cuèi th¸ng B¶y (tr−íc 14 th¸ng T¸m).

D−íi sù chØ ®¹o cña Lª-nin, héi nghÞ cña 22 ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ®· häp ë mét n¬i gÇn Gi¬-ne-v¬, héi nghÞ ®· chÊp nhËn tµi liÖu do Lª-nin viÕt: lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng", mµ vÒ sau ®· trë thµnh c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

Cuèi th¸ng B¶y - th¸ng T¸m.

Lª-nin vµ Cróp-xcai-a nghØ ng¬i t¹i mét lµng nhá hÎo l¸nh gÇn ga Sª-br¬ bªn hå La-c¬-®¬ - Bre (gÇn L«-da-n¬). Lª-nin vµ Cróp-xcai-a cïng víi ¤n-min-xki, B«-g®a-nèp, PÐc-vu-khin ®· dù ®Þnh cho xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña m×nh ë n−íc ngoµi,

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 706

triÓn khai ë Nga c«ng t¸c cæ ®éng cho §¹i héi III cña ®¶ng. Lª-nin ®· tæ chøc çc lùc l−îng viÕt s¸ch b¸o cña ®¶ng b«n-sª-vÝch (V. V. V«-rèp-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, A. A. B«-g®a-nèp, M. X. ¤n-min-xki).

1 (14) th¸ng T¸m. Lª-nin ®−îc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga uû nhiÖm lµm ®¹i biÓu cho ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Am-xtÐc-®am.

2 (15) th¸ng T¸m. Trong th− göi cho M. C. Vla-®i-mi-rèp, Lª-nin th«ng b¸o vÒ t×nh tr¹ng khã kh¨n ë trong ®¶ng vµ kªu gäi ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §¹i héi III, xem ®©y lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng.

5 (18) th¸ng T¸m. Trong th− göi 5 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Lª-nin ph¶n ®èi "Tuyªn bè th¸ng B¶y" do çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®iÒu hßa chñ nghÜa th«ng qua.

11 (24) th¸ng T¸m. Lª-nin göi lêi ph¶n kh¸ng ®Õn ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ph¶n ®èi ý ®Þnh cña ban biªn tËp nµy c«ng bè "Tuyªn bè th¸ng B¶y" khi cuéc xung ®ét ë trong néi bé Ban chÊp hµnh trung −¬ng ch−a ®−îc gi¶i quyÕt.

15 (28) th¸ng T¸m. Lª-nin nhËn ®−îc cuèn s¸ch cña Gi. A. Hèp-x¬n bµn vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc vµ b¾t tay vµo dÞch cuèn s¸ch nµy.

17 (30) th¸ng T¸m. Lª-nin kh−íc tõ ý kiÕn cña V. A. N«-xcèp ®Ò nghÞ biÓu quyÕt t¸n thµnh bæ tuyÓn 3 uû viªn míi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, tr−íc khi nhËn ®−îc th− tr¶ lêi vÒ lêi ph¶n kh¸ng ngµy 5 (18) th¸ng T¸m cña Lª-nin.

Tr−íc 19 th¸ng T¸m

(1 th¸ng ChÝn).

Lª-nin chØ ®¹o c«ng t¸c tæ chøc nhµ xuÊt b¶n b«n-sª-vÝch chuyªn xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng.


Trong th− göi çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, Lª-nin khuyªn nªn b¾t tay vµo viÖc thu thËp tin tøc bµi vë cho nhµ xuÊt b¶n cña ph¸i b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi.

19 th¸ng T¸m (1 th¸ng ChÝn).

D−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ë Gi¬-ne-v¬ Nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin chuyªn xuÊt b¶n çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng ®· b¾t ®Çu ho¹t ®éng.

Tr−íc 20 th¸ng T¸m (2 th¸ng ChÝn).

Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi cña M. X. ¤n-min-xki (Ga-lÐc-ca) "C¬ quan kh«ng cÇn ®¶ng vµ ®¶ng kh«ng cã c¬ quan" ë trong tËp bµi viÕt cña Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i d−íi ®Çu ®Ò chung "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta".


Lª-nin viÕt th− cho V. A. N«-xcèp vµ L. M¸c-tèp ®ßi kiÓm tra l¹i tÝnh chÊt hîp ph¸p cña thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ cña "Tuyªn bè th¸ng B¶y", còng nh− tõ chèi kh«ng nhËn tr¸ch nhiÖm lµm ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong Héi ®ång ®¶ng.

Sau 25 th¸ng T¸m (7 th¸ng ChÝn).

Lª-nin th¶o ®Ò c−¬ng bµi ph¸t biÓu trong cuéc häp cña nhãm b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬ vµ viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi "Tuyªn bè th¸ng B¶y" vµ ®èi víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi.


Lª-nin b¸c bá ý kiÕn cña V. A. N«-xcèp (Glª-bèp), mét uû viªn trung −¬ng theo chñ nghÜa ®iÒu hßa, ®Ò nghÞ Lª-nin tham gia ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi, ph¶n ®èi viÖc bæ tuyÓn 3 uû viªn míi theo chñ nghÜa ®iÒu hßa vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ c¾t ®øt quan hÖ ç nh©n víi N«-xcèp.


Trong th− göi V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch Lª-nin ®Ò nghÞ d¸n vµo cuèn s¸ch nhá cña Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i "Nh÷ng sù hiÓu


nhÇm cña chóng ta" mét tê th«ng b¸o vÒ nhµ xuÊt b¶n míi, còng nh− cho biÕt lµ Lª-nin ®· tõ n¬i nghØ trë vÒ.

2 (15) th¸ng ChÝn. Lª-nin trë vÒ Gi¬-ne-v¬ sau kú nghØ hÌ. Sau 2 (15) th¸ng ChÝn.

Lª-nin göi bµi b¸o cña m×nh "Mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi. N. Lª-nin tr¶ lêi R«-da Lóc-x¨m-bua" cho C. Cau-xky ®Ó ®¨ng trªn t¹p chÝ "Die Neue Zeit". C. Cau-xky ®· tõ chèi kh«ng ®¨ng bµi nµy.

Tr−íc 7 (20) th¸ng ChÝn.

Lª-nin viÕt lêi tùa cho cuèn s¸ch nhá cña N. Sa-khèp (Ma-li-nin) "§Êu tranh cho ®¹i héi", söa ch÷a hiÖu ®Ýnh b¶n th¶o.

7 (20) th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho L©y-b«-vÝch (Ðp-x©y Ma-li-ót-kin) cho biÕt vÒ cuéc tÊn c«ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng chèng l¹i ph¸i ®a sè, vÒ viÖc tæ chøc nhµ xuÊt b¶n riªng cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ cho biÕt r»ng trong 20 ban chÊp hµnh ë trong n−íc th× cã 12 ban chÊp hµnh t¸n thµnh më ®¹i héi.

8 (21) th¸ng ChÝn. Trong th− göi Ma-ca-r¬ (V. P. N«-ghin) Lª-nin yªu cÇu göi çc b¶n nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

Tr−íc 20 th¸ng ChÝn (3 th¸ng M−êi).

Lª-nin biªn tËp b¶n th¶o cuèn s¸ch nhá cña Ga-lÐc-ca (M. X. ¤n-min-xki) "B−íc vµo con ®−êng míi".

Sau 22 th¸ng ChÝn (5 th¸ng M−êi).

Lª-nin göi th− ®Õn tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè víi lêi ®Ò nghÞ h·y chÝnh thøc ®ßi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i chuyÓn ®Õn tÊt c¶ çc xuÊt b¶n phÈm cña Nhµ xuÊt b¶n V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin ë n−íc ngoµi, còng nh− çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång ®¶ng. Lª-nin göi th− ®Õn Xa-ra-tèp cho M. P. G«-lu-bª-va yªu cÇu h·y th−êng xuyªn th«ng


b¸o cho Lª-nin biÕt t×nh h×nh ®¶ng bé Xa-ra-tèp. Trong th− göi Côc miÒn Nam cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Lª-nin ®Ò nghÞ gäi Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi III lµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, vµ Lª-nin ®Ò cö thµnh phÇn cña Th−êng vô nµy.

Sím nhÊt lµ th¸ng ChÝn.

Lª-nin chuÈn bÞ bµi b¸o hay lµ b¶n b¸o ço "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi"; ®Ó lµm viÖc nµy Lª-nin ghi nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o.

Cuèi th¸ng ChÝn - ®Çu th¸ng M−êi.

Lª-nin l·nh ®¹o cuéc héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi ®· tham gia héi nghÞ cña 22 ng−êi. T¹i cuéc héi nghÞ nµy ng−êi ta ®· Ên ®Þnh thµnh phÇn ban biªn tËp cña c¬ quan ng«n luËn míi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ tê b¸o "TiÕn lªn" vµ Ên ®Þnh thµnh phÇn trung t©m chØ ®¹o c«ng t¸c thùc tiÔn ë Nga (Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè).

Tr−íc 20 th¸ng M−êi (2 th¸ng M−êi mét).

Lª-nin viÕt dù th¶o "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè".

Gi÷a 24 th¸ng M−êi vµ 22 th¸ng M−êi mét (6 th¸ng M−êi mét vµ 5 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch nhá cña Oãc-lèp-xki (V. V. V«-rèp-xki) "Héi ®ång chèng ®¶ng".

Gi÷a 30 th¸ng M−êi vµ 8 th¸ng M−êi mét (12 vµ 21 th¸ng M−êi mét).

Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"".

Sím nhÊt lµ th¸ng M−êi.

Lª-nin viÕt th− cho ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cho biÕt lµ ë Pª-tÐc-bua cã chi nh¸nh cña héi Du-ba-tèp M¸t-xc¬-va, Ng−êi khuyªn h·y c¶nh gi¸c thËn träng trong quan hÖ tiÕp xóc víi tæ chøc Êy.


2 (15) th¸ng M−êi mét.

Lª-nin viÕt th− cho ¤-xÝp (Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga) hái vÒ t×nh h×nh ë ¤-®Ðt-xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Ni-c«-lai-Ðp.

Tr−íc 3 (16) th¸ng M−êi mét.

Lª-nin yªu cÇu ¤. A. Pi-¸t-ni-tx¬-ki göi cho Lª-nin çc th− tõ cña uû viªn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng V. A. N«-xcèp. Nh÷ng th− tõ trao ®æi nµy v¹ch râ viÖc lõa dèi çc ban chÊp hµnh trong n−íc. Nh»m môc ®Ých v¹ch trÇn sù lõa bÞp nµy, Lª-nin ®· c«ng bè sè th− tõ trao ®æi nµy trong cuèn s¸ch nhá nhan ®Ò "B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng".

8 (21) th¸ng M−êi mét.

Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp, Lª-nin ®· ®ßi ph¶i chuÈn bÞ m¹nh mÏ h¬n n÷a cho viÖc xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i b«n-sª-vÝch.

Tr−íc 19 th¸ng M−êi mét (2 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin ®äc b¶n thuyÕt tr×nh tr−íc çc ®¶ng viªn ë Gi¬-ne-v¬, vÒ ®Ò tµi "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"".

19 - 25 th¸ng M−êi mét (2 - 8 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin lÇn l−ît ®Õn Pa-ri (ngµy 5 th¸ng Ch¹p), ®Õn Xuy-rÝch (6 - 7 th¸ng Ch¹p), BÐc-n¬ (8 th¸ng Ch¹p) ®Ó thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh néi bé ®¶ng.

20 th¸ng M−êi mét (3 th¸ng Ch¹p).

Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp, R. X. Dem-li-a-ts¬-ca vµ M. M. LÝt-vi-nèp, Lª-nin nªu lªn sù cÇn thiÕt ph¶i lËp tøc thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi vµ yªu cÇu tæ chøc gióp ®ì tiÒn tõ trong n−íc cho c¬ quan ng«n luËn nµy.

Tr−íc 25 th¸ng M−êi mét (8 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin th¶o ®Ò c−¬ng bµi b¸o "Kû niÖm 1 n¨m ngµy thµnh lËp tê "Tia löa" míi".


Lª-nin viÕt th− cho M. M. LÝt-vi-nèp nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thèng nhÊt çc ban


chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vµ thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, cÊp tèc ra ngay th«ng b¸o cña Th−êng vô nµy vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

26 - 27 th¸ng M−êi mét (9 - 10 th¸ng Ch¹p).

Sau khi ®i thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh néi bé ®¶ng (ë Pa-ri, Xuy-rÝch, BÐc-n¬), Lª-nin trë vÒ Gi¬-ne-v¬.


Trong çc th− göi R. X. Dem-li-a-ts¬-ca, Lª-nin yªu cÇu ph¶i hÕt søc nhanh chãng c«ng bè ë Nga mét b¶n th«ng b¸o in vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc (Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè) vµ ®−îc Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè uû quyÒn trong viÖc thµnh lËp c¬ quan ng«n luËn ë n−íc ngoµi, lÊy danh nghÜa Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.

Sím nhÊt lµ 27 th¸ng M−êi mét (10 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin lËp b¶n danh môc çc s¸ch tiÕng Anh bµn vÒ chiÕn tranh vµ çc s¸ch tiÕng Ph¸p còng nh− çc bµi viÕt b»ng tiÕng Ph¸p bµn vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ.


Lª-nin viÕt th− cho G. §. L©y-t©y-den cho biÕt lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi ®· quyÕt ®Þnh døt kho¸t cho xuÊt b¶n tê "TiÕn lªn", vµ ®Ò nghÞ L©y-t©y-den céng t¸c víi b¸o nµy. Lª-nin chØ ®¹o cuéc häp cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, phiªn häp nµy ®· quyÕt ®Þnh xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i ®a sè cña ®¶ng lµ tê "TiÕn lªn". Lª-nin viÕt "Th− göi çc ®ång chÝ (VÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng)".

Gi÷a 29 th¸ng M−êi mét vµ 10 th¸ng Ch¹p (12 vµ 23 th¸ng Ch¹p).

Trong th− göi A. I. £-ra-ma-xèp, Lª-nin yªu cÇu tæ chøc viÖc ñng hé tiÒn ®Ó xuÊt b¶n b¸o "TiÕn lªn".


Gi÷a 29 th¸ng M−êi mét vµ 11 th¸ng Ch¹p (12 vµ 24 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin nhËn ®−îc b¶n nghÞ quyÕt cña héi nghÞ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë Çp-ca-d¬ nãi vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng vµ viÕt th− cho Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.

Sau 29 th¸ng M−êi mét (12 th¸ng Ch¹p).

Lª-nin tham gia buæi liªn hoan trªn t×nh ®ång chÝ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi tæ chøc nh©n dÞp thµnh lËp b¸o "TiÕn lªn".


Lª-nin viÕt th− cho R. X. Dem-li-a-ts¬-ca yªu cÇu tiÕn hµnh ®Õn cïng çc cuéc th−¬ng l−îng víi A. M. Goãc-ki vÒ vÊn ®Ò gióp ®ì tiÒn cho b¸o "TiÕn lªn".

Th¸ng M−êi mét - th¸ng Ch¹p.

Lª-nin vµ Cróp-xcai-a trao ®æi rÊt nhiÒu th− tõ víi çc ®¶ng viªn vµ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë trong n−íc theo ph¸i ®a sè: ¤-®Ðt-xa, Ba-cu, Tve, M¸t-xc¬-va, Çp-ca-d¬, Xa-ra-tèp, Xi-bi-ri vµ v.v. vÒ vÊn ®Ò triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng còng nh− vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c cña ®¶ng.

Sau ngµy 5 (18) th¸ng Ch¹p.

Lª-nin ghi nh÷ng chç trÝch dÉn trong b¸o "The Times" sè ra ngµy 16, 17 vµ 18 th¸ng Ch¹p 1904 nãi vÒ t×nh h×nh ë Nga, vÒ cuéc næi dËy cña çc thñy thñ ë Xª-va-xt«-p«n, vÒ nh÷ng nguyªn nh©n thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh víi NhËt.

7 (20) th¸ng Ch¹p. Lª-nin ®ång ý lêi ®Ò nghÞ cña Ban chÊp hµnh Liªn minh Çp-ca-d¬ vÒ viÖc Lª-nin tham gia c¬ quan ng«n luËn cña Liªn minh Çp-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ tê "§Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n", xuÊt b¶n d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Xta-lin, A. G. Txu-lu-kÝt-dª vµ X. G. Sau-mi-an.

Gi÷a 10 vµ 22 th¸ng Ch¹p (23 th¸ng Ch¹p

Trong th− göi A. I. £-ra-ma-xèp, Lª-nin th«ng b¸o vÒ ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña bän


vµ 4 th¸ng Giªng 1905).

men-sª-vÝch vµ vÒ cuéc ®Êu tranh cña chóng chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III, vÒ viÖc thèng nhÊt çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè, th«ng b¸o vÒ viÖc xuÊt b¶n tê "TiÕn lªn", yªu cÇu gióp ®ì vÒ vËt chÊt.

11 (24) th¸ng Ch¹p. Lª-nin tham dù buæi thuyÕt tr×nh cña A. V. Lu-na-ts¸c-xki vµ ghi bµi ph¸t biÓu Êy. Trong th− göi cho M. M. Ðt-xen, Lª-nin nãi ®Õn tinh thÇn hÕt søc phÊn khëi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh©n viÖc chuÈn bÞ tÝch cùc cho c«ng t¸c xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña m×nh vµ viÖc thµnh lËp trung t©m l·nh ®¹o tæ chøc b«n-sª-vÝch lµ Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.

Sau 11 (24) th¸ng Ch¹p.

Lª-nin viÕt dù th¶o "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc vµ vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" vµ göi b¶n dù th¶o nµy cho çc uû viªn cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë Nga. Lª-nin tÝnh to¸n s¬ bé con sè nh÷ng ban chÊp hµnh cã quyÒn tham gia ®¹i héi, sè phiÕu bÇu cña çc ban chÊp hµnh Êy, dù kiÕn nh÷ng ®¹i biÓu cña mét sè tæ chøc cã triÓn väng tróng cö nhÊt, s¬ th¶o ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi.

13 (26) th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho uû viªn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè R. X. Dem-li-a-ts¬-ca tá ý rÊt hµi lßng vÒ kÕt qu¶ héi nghÞ cña çc ban chÊp hµnh miÒn B¾c, yªu cÇu ph¶i hÕt søc nhanh chãng cho ra b¶n th«ng b¸o cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi vµ t¨ng c−êng tuyªn truyÒn cho mäi sù ñng hé ®èi víi b¸o "TiÕn lªn".


Tr−íc 22 th¸ng Ch¹p (4 th¸ng Giªng 1905).

Lª-nin tÝch cùc chuÈn bÞ cho sè ®Çu tiªn cña b¸o "TiÕn lªn", s¬ th¶o néi dung cña tê b¸o, viÕt çc bµi vµ tiÓu luËn, hiÖu ®Ýnh çc tµi liÖu.

22 th¸ng Ch¹p (4 th¸ng Giªng 1905).

ë Gi¬-ne-v¬, ng−êi ta ®· xuÊt b¶n sè ®Çu tiªn cña b¸o "TiÕn lªn" do Lª-nin hiÖu ®Ýnh. Sè b¸o nµy ®· ®¨ng çc bµi cña Ng−êi: "ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n" (x· luËn), "VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc tèt cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ vÒ nh÷ng lý lÏ tåi cña mét sè nhµ trÝ thøc", "§· ®Õn lóc kÕt thóc" vµ v.v.. Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬ quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng".


Trong "Th− göi ng−êi ®ång chÝ ë Nga", Lª-nin ®· phª ph¸n gay g¾t lËp tr−êng cña tê b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch ®èi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n. Lª-nin thuyÕt tr×nh vÒ vÊn ®Ò ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n cho nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Nga l−u vong ë Gi¬-ne-v¬ nghe.


Trong th− göi uû viªn Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè A. A. B«-g®a-nèp, Lª-nin ®· nhÊn m¹nh viÖc ®o¹n tuyÖt kiªn quyÕt vµ hoµn toµn víi bän men-sª-vÝch.

Gi÷a 28 th¸ng Ch¹p vµ 11 th¸ng Giªng (10 vµ 24 th¸ng Giªng) 1905.

Lª-nin ph¸c th¶o çc ®Ò c−¬ng cña bµi "Hä tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?" ®Ó tr¶ lêi bµi phª ph¸n gay g¾t cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch vµ cña G. V. Plª-kha-nèp ®èi víi cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"".

Cuèi th¸ng Ch¹p (tr−íc 14 th¸ng Giªng 1905).

Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi viÕt cña ¤n-min-xki "Nh÷ng ®iÒu buån tñi cña ph¸i tù do" vµ bµi viÕt cña Lu-na-ts¸c-xki "Tãm l−îc lÞch


sö cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n ch©u ¢u". Çc bµi nµy ®· ®−îc ®¨ng trong sè 2 b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 14 (1) th¸ng Giªng.

Cuèi th¸ng Ch¹p - ®Çu th¸ng Giªng 1905.

Lª-nin ghi çc ý kiÕn nhËn xÐt vÒ nh÷ng tin tøc cña b¸o chÝ n−íc ngoµi vÒ vô h¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ, còng nh− ghi nh÷ng ®o¹n trÝch trong çc b¸o "The Times", "Vossische Zeitung", "L'IndÐpendance Belge". Ng−êi th¶o ®Ò c−¬ng bµi "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ". Nh©n danh nhãm nh÷ng ng−êi chñ x−íng viÖc thµnh lËp th− viÖn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Gi¬-ne-v¬, Lª-nin viÕt lêi tuyªn bè chuyÓn giao th− viÖn nµy cho Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè qu¶n lý cho ®Õn khi §¹i héi III cña ®¶ng quyÕt ®Þnh. Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi viÕt cña ¤n-min-xki "Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t".

1905

1 (14) th¸ng Giªng. Sè 2 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng çc bµi viÕt cña Lª-nin "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ" (x· luËn) vµ "Chim häa mi kh«ng sèng b»ng ngô ng«n".

Tr−íc 4 (17) th¸ng Giªng. Th«ng qua M. N. Li-a-®èp, Lª-nin yªu cÇu A. M. Goãc-ki gióp ®ì ®¶ng vÒ mÆt vËt chÊt vµ tham gia c«ng t¸c xuÊt b¶n cña ®¶ng.

5 (18) th¸ng Giªng. Trong th− göi nhãm b«n-sª-vÝch Xuy-rÝch, Lª-nin kªu gäi h·y kiªn quyÕt ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch vµ triÖu tËp ngay §¹i héi III cña ®¶ng.

6 (19) th¸ng Giªng. Trong th− göi E. §. Xta-x«-va vµ çc ®ång chÝ trong nhµ tï M¸t-xc¬-va, Lª-nin cho


biÕt ý kiÕn cña m×nh vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cÇn cã t¹i phiªn tßa.

8 (21) th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt bµi "B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua". Sau 9 (22) th¸ng Giªng. Lª-nin ghi nh÷ng ®iÓm söa ®æi cã tÝnh

chÊt hiÖu ®Ýnh trªn bøc th− göi tõ Pª-tÐc-bua ®Õn ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn" trong ®ã cã m« t¶ trËn chÐm giÕt gÇn v−ên hoa A-lÕch-xan-®rèp-xki ngµy 9 th¸ng Giªng.

10 (23) th¸ng Giªng. Sau khi nhËn ®−îc nh÷ng tin tøc vÒ çc sù kiÖn ngµy 9 (22) th¸ng Giªng ë Pª-tÐc-bua ("Ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u"), Lª-nin viÕt bµi "Çch m¹ng ë Nga" ®Ó ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 3.

Tr−íc 11 (24) th¸ng Giªng.

Lª-nin viÕt bµi "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n", viÕt ®Ò c−¬ng cho bµi nµy, ph¸c th¶o ®Ò c−¬ng nghiªn cøu ®Ò tµi "§¶ng d©n chñ - x· héi vµ chñ nghÜa tù do" vµ ghi tãm t¾t ®Ò tµi "VÒ nh÷ng sù tháa thuËn víi ph¸i tù do". Lª-nin ghi nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi b¸o cña V. V. Phi-la-tèp (Xª-vÐc-txÐp) "ChÝnh s¸ch nh−îng bé", ®¨ng trong sè 3 cña b¸o "TiÕn lªn" sè ra ngµy 24 (11) th¸ng Giªng.

Gi÷a 10 vµ 17 (23 vµ 30) th¸ng Giªng.

Lª-nin viÕt mét lo¹t bµi nãi vÒ çc sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng ë Pª-tÐc-bua d−íi ®Çu ®Ò chung "Nh÷ng ngµy çch m¹ng".

11 (24) th¸ng Giªng. Sè 3, b¸o "TiÕn lªn", cã ®¨ng çc bµi b¸o cña Lª-nin: "Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" (x· luËn), "Tõ chñ nghÜa d©n tuý ®Õn chñ nghÜa M¸c", "Çch m¹ng ë Nga", "B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua" vµ "Bän ®¹o ®øc gi¶ ë n−íc ta".

12 (25) th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt bµi "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga" trong ®ã kªu gäi chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang.


12 - 13 (25 - 26) th¸ng Giªng.

Lª-nin ®Õn qu¸n cµ-phª Lan-®«n-t¬ vµ nãi chuyÖn víi çc ®ång chÝ vÒ viÖc ®¸nh gi¸ çc sù kiÖn ngµy 9 th¸ng Giªng.

13 (26) th¸ng Giªng. Lª-nin tham dù cuéc mÝt-tinh ®−îc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch tæ chøc ë r¹p xiÕc R¨ng-xi nh©n nh÷ng sù kiÖn çch m¹ng næ ra ë Nga. Trong lóc Ph. I. §an ph¸t biÓu – §an ®· lËt läng kh«ng tu©n theo sù tháa thuËn tõ tr−íc vµ ®· quay sang tranh luËn chèng l¹i ph¸i ®a sè, – Lª-nin vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham dù ®· bá héi tr−êng ra vÒ.

Sau 14 (27) th¸ng Giªng.

Lª-nin ghi nh÷ng ®o¹n trÝch trong çc b¸o "Le Matin", sè ra ngµy 14 (27) th¸ng Giªng vµ "Frankfurter Zeitung", sè ra ngµy 13 (26) th¸ng Giªng 1905 vÒ b¶n tin cña phãng viªn Lu©n-®«n cña tê b¸o "Daily Telegraph" §in-l¬n vÒ viÖc ph¸i tù do ®Õn gÆp bé tr−ëng P. §. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki.

16 (29) th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho M. M. LÝt-vi-nèp, trong ®ã Lª-nin tá ý kh«ng hµi lßng vÒ t×nh tr¹ng bÊt ®éng cña A. A. B«-g®a-nèp (Ra-khmª-tèp) ®èi víi viÖc göi tin tøc tõ Nga sang cho b¸o "TiÕn lªn", nãi ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i cã th¸i ®é kh«ng tin cËy bän men-sª-vÝch vµ kiªn quyÕt ®o¹n tuyÖt víi chóng.

18 (31) th¸ng Giªng. Sè 4 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®−îc xuÊt b¶n víi nh÷ng bµi cña Lª-nin: "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga" (x· luËn), "ViÖc g× ®· x¶y ra ë n−íc Nga?", "Nh÷ng b−íc ®Çu tiªn", "Cè ®¹o Ga-p«n", "§ªm tr−íc ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u", "Ngµy ®Ém m¸u", "Sè ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng", "Nh÷ng t×nh tiÕt riªng lÎ cña cuéc chÐm giÕt. Bªn cÇu T¬-r«-i-tx¬-ki", "ë qu¶ng tr−ëng Hoµng cung", "KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua", "Sù c¨m thï ®èi víi qu©n ®éi", ""Nga hoµng - cha hiÒn" vµ çc chiÕn luü" nh÷ng bµi nµy


®−îc ®¨ng d−íi ®Çu ®Ò chung: "Nh÷ng ngµy çch m¹ng".

Gi÷a 18 vµ 25 th¸ng Giªng (31 th¸ng Giªng vµ 7 th¸ng Hai).

Lª-nin viÕt bµi "Mét cuéc ®iÒu qu©n thÊt b¹i"; bµi nµy tæng hîp çc b¶n tin cña çc nhµ b×nh luËn qu©n sù ®¨ng trªn çc b¸o n−íc ngoµi, b×nh luËn vÒ m−u toan cña A. N. Cu-r«-p¸t-kin muèn lao vµo tÊn c«ng qu©n NhËt ë vïng Khun-kh«.

Sau 18 (31) th¸ng Giªng.

Lª-nin bæ sung bµi "KÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua".

19 th¸ng Giªng (1 th¸ng Hai).

Lª-nin viÕt bµi "Hßa b×nh kiÓu Nga hoµng".

Sau 19 th¸ng Giªng (1 th¸ng Hai).

Lª-nin ghi nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn trong bµi x· luËn trong b¸o "Frankfurter Zeitung" sè ra ngµy 1 th¸ng Hai 1905 vµ nh÷ng nhËn xÐt vÒ nh÷ng kÕt luËn cña b¸o nµy vÒ triÓn väng cña çch m¹ng Nga.


Trong th− göi H. Gr©y-lÝch, mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi Thôy-sÜ, Lª-nin tr×nh bµy v¾n t¾t lÞch sö sù ph©n liÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.


Lª-nin ghi nh÷ng chç hiÖu ®Ýnh vµ ý kiÕn nhËn xÐt vÒ b¶n dÞch bøc th− göi H. Gr©y-lÝch sang tiÕng §øc.

Tr−íc 25 th¸ng Giªng (7 th¸ng Hai).

Lª-nin so¹n ®Ò c−¬ng néi dung sè 5 b¸o "TiÕn lªn", dù kiÕn ®Ò tµi cña bµi x· luËn cña sè 6 vµ viÕt çc ý kiÕn ph¸c th¶o vµ luËn c−¬ng cho bµi "§éng viªn ®éi qu©n v« s¶n".

Lª-nin ®· cïng víi M. X. ¤n-min-xki tæng hîp çc tin tøc nãi vÒ ngµy 9 th¸ng Giªng, ®−îc ®¨ng d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng tiÕng sÊm ®Çu tiªn" trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 5.


Lª-nin viÕt th− cho A. Bª-ben kh−íc tõ ý kiÕn ®Ò nghÞ cña Bª-ben muèn ®−îc lµm

ö


träng tµi ph©n xö gi÷a ph¸i b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch. Sè 5 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng çc bµi cña Lª-nin "Pª-tÐc-bua sau ngµy 9 th¸ng Giªng", "T¬-rª-pèp hoµnh hµnh". "Trong hµng ngò ph¸i tù do", "Lêi kªu gäi göi çc sÜ quan" vµ nh÷ng bµi kh¸c. Lª-nin ë Gi¬-ne-v¬ tham dù buæi thuyÕt tr×nh cña M. X. ¤n-min-xki "Mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi", trong b¶n thuyÕt tr×nh nµy ®· phª ph¸n chñ nghÜa men-sª-vÝch.


Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp vµ X. I. Gu-xÐp ë Pª-tÐc-bua, Lª-nin kªu gäi ®Êu tranh c«ng khai vµ kiªn quyÕt nh»m triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng, kªu gäi ®o¹n tuyÖt ngay mäi quan hÖ víi bän men-sª-vÝch.

Th¸ng Giªng - th¸ng Hai.

T¹i th− viÖn Gi¬-ne-v¬ "SociÐtÐ de Lecture", Lª-nin ®äc tËp håi ký cña G. -P. Clu-d¬-rª vÒ chiÕn thuËt vµ kü thuËt t¸c chiÕn b»ng luü ch−íng ng¹i trong khëi nghÜa. Cïng thêi gian ®ã Lª-nin nghiªn cøu çc bµi b¸o cña C. M¸c bµn vÒ khëi nghÜa vµ nh÷ng bµi viÕt cña Ph. ¡ng-ghen vÒ ho¹t ®éng qu©n sù vµ ho¹t ®éng t¸c chiÕn.

Cuèi th¸ng Giªng (tr−íc 14 th¸ng Hai).

Lª-nin viÕt bµi "Nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn", trong ®ã Ng−êi tæng kÕt phong trµo c«ng nh©n ë Nga trong 20 n¨m (1885 - 1905) vµ kªu gäi chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang. Lª-nin chuÈn bÞ ®−a in bµi chµo mõng cña "nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi thuéc nhµ m¸y §ni-Ðp-r¬" göi nh÷ng ng−êi v« s¶n Pª-tÐc-bua. Nh÷ng ®o¹n quan träng nhÊt cña bµi chµo mõng nµy ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 6, d−íi ®Çu ®Ò "Th− göi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua".

Th¸ng Giªng - Th¸ng Ba.

Lª-nin tÝch cùc trao ®æi th− tõ víi çc uû viªn trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh


cña ph¸i ®a sè vµ víi çc tæ chøc ë Nga vÒ çc vÊn ®Ò chuÈn bÞ §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; Lª-nin th¶o kÕ ho¹ch lµm viÖc cña ®¹i héi vµ viÕt dù th¶o tÊt c¶ çc nghÞ quyÕt chÝnh cña ®¹i héi.

1 (14) th¸ng Hai. Bµi b¸o cña Lª-nin "Hai s¸ch l−îc" bµn vÒ viÖc tæ chøc khëi nghÜa vò trang, ®· ®−îc lÊy lµm bµi x· luËn sè 6 cña b¸o "TiÕn lªn".

Sau 1 (14) th¸ng Hai.

Lª-nin viÕt bµi "VÊn ®Ò nãng hæi", th¶o mét sè ph−¬ng ¸n ®Ò c−¬ng bµi b¸o.

Gi÷a 1 vµ 8 (14 vµ 21) th¸ng Hai.

Lª-nin th¶o ®Ò c−¬ng bµi b¸o "Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng" víi 3 ph−¬ng ¸n nhan ®Ò: "Nh÷ng anh chµng T¬-ri-a-pi-ts¬-kin ë n−íc ta", "Sù ço chung (kÕt liÔu) cña nh÷ng anh chµng T¬-ri-a-pi-ts¬-kin", "Nh÷ng kÎ hay lÉn lén ®· hoµn toµn lÉn lén råi".

2 (15) th¸ng Hai. Trong th− göi X. I. Gu-xÐp ë Pª-tÐc-bua, Lª-nin ®Ò nghÞ cñng cè vµ më réng çc mèi liªn hÖ cña ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn" víi çc nhãm c«ng nh©n vµ ®Æc biÖt víi thanh niªn.

4 (17) th¸ng Hai. Lª-nin viÕt bµi x· luËn "VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa", ®¨ng trong sè 7 cña b¸o "TiÕn lªn".

Sau 4 (17) th¸ng Hai.

Lª-nin viÕt lêi chó thÝch cho bµi cña m×nh "Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng?".

Tr−íc 8 (21) th¸ng Hai.

Lª-nin gÆp mÆt vµ nãi chuyÖn víi G. A. Ga-p«n vÒ vÊn ®Ò liªn hiÖp chiÕn ®Êu gi÷a çc lùc l−îng cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng.

8 (21) th¸ng Hai. Sè 7 cña b¸o "TiÕn lªn" ®−îc xuÊt b¶n víi nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa" (x· luËn),


"Chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng?", çc bµi nµy l−u ý toµn ®¶ng ®Õn çc mÆt kü thuËt vµ tæ chøc cña viÖc chuÈn bÞ khëi nghÜa.

9 (22) th¸ng Hai. Lª-nin thay mÆt mét uû viªn trong Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè lµ NN, mêi A. Bª-ben tham gia §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi vai trß ng−êi trung gian. §Ýnh kÌm theo bøc th− nµy cßn cã b¶n dÞch b»ng tiÕng §øc th«ng b¸o cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi, ®Ó ®¨ng trªn b¸o chÝ cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc.

12 (25) th¸ng Hai. Trong th− göi X. I. Gu-xÐp, Lª-nin ®ßi ph¶i gi÷ th¸i ®é hoµn toµn ®éc lËp cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè trong viÖc chuÈn bÞ vµ triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.

14 (27) th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho Ram-x©y M¸c - §«-nan tá ý t¸n thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Ban chÊp hµnh ®¹i biÓu c«ng nh©n vÒ vÊn ®Ò ph©n phèi sè tiÒn quyªn gãp 80 phun-t¬ xtÐc-linh cho çc gia ®×nh nh÷ng ng−êi hy sinh vµo ngµy 9 th¸ng Giªng.

15 (28) th¸ng Hai. Sè 8 b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng" (x· luËn) trong ®ã kªu gäi tÊt c¶ ®¶ng viªn h·y tÝch cùc tham gia viÖc so¹n th¶o vµ chuÈn bÞ çc b¸o ço vµ nghÞ quyÕt ®Ó ®äc tr−íc ®¹i héi. Lª-nin viÕt "Th− göi çc tæ chøc ë Nga" trong ®ã ®ßi chuÈn bÞ ngay §¹i héi III vµ cho biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi.

Sau 15 (28) th¸ng Hai. Lª-nin viÕt bµi "VÊn ®Ò nãng hæi"; v× kh«ng hµi lßng víi néi dung bµi nµy, Lª-nin ®·


viÕt ®Ò c−¬ng chØnh lý bµi nµy vµ ghi tãm t¾t néi dung bµi b¸o nµy.

Tr−íc 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba).

Lª-nin so¹n th¶o phiÕu ®iÒu tra ®Ó çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng lµm b¸o ço tr×nh bµy t¹i §¹i héi III cña ®¶ng.

20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba).

Lª-nin ph¸t biÓu t¹i phiªn häp cña ban tæ chøc c©u l¹c bé cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, sau khi th¶o luËn b¸o ço cña A. M. Ðt-xen (Xtª-pa-nèp) vÒ c«ng t¸c trong çc tÇng líp d©n c− phi v« s¶n (häc sinh, binh sÜ vµ n«ng d©n).

Tr−íc 23 th¸ng Hai (8 th¸ng Ba).

Lª-nin viÕt bµi "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi", ghi nh÷ng nhËn xÐt vÒ nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn trong cuèn s¸ch cña ¤-la "LÞch sö çch m¹ng Ph¸p", th¶o ra mét sè ph−¬ng ¸n ®Ò c−¬ng bµi b¸o, lùa chän tªn gäi cña bµi b¸o nµy sao cho ph¶n ¸nh ®−îc néi dung cña bµi b¸o.


Sè 9 cña b¸o "TiÕn lªn" ®−îc xuÊt b¶n víi bµi b¸o cña Lª-nin "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi"; trong bµi nµy, lÇn ®Çu tiªn Lª-nin ®· tr×nh bµy khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n lµ: thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n.

Sau 24 th¸ng Hai (9 th¸ng Ba).

Lª-nin viÕt bµi "Nh÷ng lêi tho¸i th¸c v« cïng tËn" nh©n viÖc Héi ®ång ®¶ng tõ chèi kh«ng chÞu triÖu tËp §¹i héi III. Bµi b¸o nµy kh«ng ®−îc hoµn thµnh.


Trong th− göi X. I. Gu-xÐp ë Pª-tÐc-bua, Lª-nin cho biÕt vÒ quyÕt nghÞ cña Héi ®ång ®¶ng ngµy 23 th¸ng Hai (8 th¸ng Ba) ph¶n ®èi viÖc triÖu tËp §¹i héi III, vµ Ng−êi kªu gäi h·y kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch trong toµn n−íc Nga.


Th¸ng Hai. Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng tæng qu¸t çc quyÕt ®Þnh vµ dù th¶o çc nghÞ quyÕt §¹i héi III cña ®¶ng. Lª-nin viÕt bµi "Söa ®æi ®iÒu nãi vÒ nh÷ng c¬ quan trung −¬ng trong ®iÒu lÖ".

Th¸ng Hai - tr−íc 5 (18) th¸ng Ba.

Lª-nin tãm t¾t cuèn s¸ch cña A-n«-t« "LÞch sö cña n−íc Ph¸p ngµy nay 1871 - 1900" trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ b¶n b¸o ço vÒ C«ng x· Pa-ri vµ so¹n "§Ò c−¬ng nãi chuyÖn vÒ C«ng x·".

Th¸ng Hai - th¸ng Ba. Lª-nin viÕt lêi tùa cho cuèn s¸ch "B¸o ço cña gi¸m ®èc Së c¶nh s¸t L«-pu-khin" xuÊt b¶n t¹i Nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ N. Lª-nin víi sè l−îng 2 000 b¶n.

Th¸ng Hai - tr−íc 7 (20) th¸ng T−.

Lª-nin nghiªn cøu çc quan ®iÓm cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ phong trµo n«ng d©n nh©n cã sù tr×nh bµy sai l¹c cña C. Cau-xky vÒ quan ®iÓm cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, qua bµi "Die Bauern und die Revolution in Rußland", ®¨ng trªn tê "Die Neue Zeit", sè 21, n¨m 1904 - 1905.

Cuèi th¸ng Hai. Trong th− göi uû viªn cña Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè X. I. Gu-xÐp, Lª-nin ®Ò nghÞ cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó cö ®¹i biÓu ®Õn dù ®¹i héi, kh«ng nh÷ng ®¹i biÓu çc ban chÊp hµnh b«n-sª-vÝch, mµ c¶ ®¹i biÓu çc ban chÊp hµnh men-sª-vÝch vµ ®¹i biÓu cña nhãm viÕt s¸ch.

Sím nhÊt lµ th¸ng Hai. Lª-nin tãm t¾t cuèn s¸ch nhá cña m×nh "NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" (xuÊt b¶n lÇn thø 2, 1902) d−íi ®Çu ®Ò "So s¸nh ®iÓm "1" vµ ®iÓm "3"" vµ ghi nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ th¸i ®é cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®èi víi khñng bè.


Tr−íc 2 (15) th¸ng Ba. Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi b¸o cña A. V. Lu-na-ts¸c-xki (V«i-nèp) "Sù ph¸ s¶n cña chÕ ®é c¶nh s¸t" ®¨ng trong sè 10 cña b¸o "TiÕn lªn", còng nh− bµi cña Xª-vÐc-txÐp (Phi-la-tèp) "Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ chÝnh s¸ch cña chóng ta". Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi "Sèng trong n«ng d©n (Th− cña mét ng−êi d©n chñ - x· héi)", ®¨ng trong sè 10 cña b¸o "TiÕn lªn".

2 (15) th¸ng Ba. Sè 10 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng çc bµi cña Lª-nin "Giai cÊp v« s¶n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" vµ "Hä ®Þnh lõa g¹t ai?".

3 (16) th¸ng Ba. Trong th− göi X. I. Gu-xÐp ë Pª-tÐc-bua, Lª-nin cho biÕt vÒ viÖc ho·n cuéc héi nghÞ cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa, héi nghÞ nµy do G. A. Ga-p«n tæ chøc. Lª-nin nªu lªn sù cÇn thiÕt ®Ó cho A. A. B«-g®a-nèp lËp tøc rêi n−íc Nga sang Thôy-sÜ.

5 (18) th¸ng Ba. Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ C«ng x· Pa-ri t¹i cuéc häp cña çc nhµ chÝnh trÞ Nga l−u vong ë Gi¬-ne-v¬.

Tr−íc 10 (23) th¸ng Ba. Lª-nin hiÖu ®Ýnh b¶n dÞch ra tiÕng Nga mét ch−¬ng trong cuèn s¸ch "Håi ký cña t−íng Clu-d¬-rª" vµ viÕt tiÓu sö tãm t¾t cña vÞ t−íng nµy. B¶n dÞch ®−îc ®¨ng trong sè 11 cña b¸o "TiÕn lªn" d−íi ®Çu ®Ò "VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè (Lêi khuyªn cña mét viªn t−íng cña C«ng x·)".

10 (23) th¸ng Ba. Lª-nin göi th− sang Anh cho th− ký Ban chÊp hµnh ®¹i biÓu c«ng nh©n, trong ®ã tá lêi c¶m ¬n vÒ sè tiÒn ®· göi ®Õn ®Ó gióp ®ì gia ®×nh nh÷ng c«ng nh©n bÞ giÕt ngµy 9 th¸ng Giªng. Sè 11 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng çc bµi cña Lª-nin "Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" (x· luËn), "B−íc ®Çu" vµ "VÒ lÞch sö c−¬ng lÜnh ®¶ng".


12 (25) th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− cho Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa vÒ vÊn ®Ò cö ®¹i biÓu ®i dù §¹i héi III cña ®¶ng.

16 (29) th¸ng Ba. Lª-nin viÕt bµi "Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän B«-na-p¸c-t¬". Bµi nµy ®−îc in thµnh mét tê riªng rót trong sè 13, b¸o "TiÕn lªn".

Bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta (Th− göi §¹i héi III)" ®· ®−îc ®¨ng trong sè 12 cña b¸o "TiÕn lªn".

Sau 18 (31) th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− ®Õn £-ca-tª-ri-n«-xl¸p (cho X. Sv¸c-tx¬) ®Ò nghÞ cö mét ®¹i biÓu cña ph¸i ®a sè ®Õn dù §¹i héi III hoÆc lµ göi th− ph¶n ®èi Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p – ®· bÞ bän men-sª-vÝch chiÕm ®o¹t – vµ tá ý muèn tham gia ®¹i héi.

20 th¸ng Ba (2 th¸ng T−).

Lª-nin tham dù héi nghÞ cña çc tæ chøc x· héi chñ nghÜa Nga, héi nghÞ nµy ®−îc tiÕn hµnh ë Gi¬-ne-v¬. Sau khi nhËn râ ra thµnh phÇn c¬ héi chñ nghÜa cña héi nghÞ nµy, Lª-nin ®· bá ra vÒ.

Lª-nin ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu ®i dù §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu cho ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa.

Tr−íc 23 th¸ng Ba (5 th¸ng T−).

Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi b¸o cña V«-rèp-xki "Nh÷ng nguyªn t¾c cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa vµ nh÷ng thñ ph¸p çch m¹ng", ®¨ng trong sè 13 cña b¸o "TiÕn lªn".

23 th¸ng Ba (5 th¸ng T−).

Lª-nin viÕt th− cho P. A. Cra-xi-cèp ë Pa-ri th«ng b¸o vÒ thêi gian khai m¹c §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Sè 13 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng çc bµi b¸o cña Lª-nin "T− b¶n ch©u ¢u vµ chÕ ®é chuyªn chÕ" (x· luËn), "B−íc thø hai" vµ phÇn ®Çu cña bµi "§¶ng d©n chñ - x· héi


vµ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi". Th¸ng Ba - th¸ng T−. Lª-nin viÕt bµi "Cuéc çch m¹ng theo kiÓu

n¨m 1789 hay theo kiÓu n¨m 1848?".

727

Môc lôc

Lêi Nhµ xuÊt b¶n Lêi tùa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII

1904

Chóng ta muèn ®¹t ®−îc çi g×? (Göi toµn ®¶ng) 1 - 15

Göi toµn ®¶ng .................................................................... 16 - 26

* Göi n¨m uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Göi vÒ Nga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 - 29

Th− göi çc ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ çc uû viªn çc Ban chÊp hµnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ph¸t biÓu ñng hé ph¸i ®a sè trong §¹i héi II cña ®¶ng....................... 30 - 32

* Dù th¶o nghÞ quyÕt cña nhãm Gi¬-ne-v¬ thuéc ph¸i ®a sè ............................................................................ 33 - 34

* Th− göi Glª-bèp (V. A. N«-xcèp) ...................................... 35 - 45

* Lêi tùa viÕt cho cuèn s¸ch cña N. Sa-khèp "®Êu tranh cho §¹i héi" ............................................................ 46 - 47

Ein schritt vorwÄrts, zwei schritte RÜckwÄrts. Eine Abwehr von N. Lenin (mét b−íc tiÕn, hai b−íc lïi. N. Lª-nin tr¶ lêi R«-da Lóc-x¨m-bua) .......................... 48 - 81 _________________________________________________________________________________

* DÊu hoa thÞ lµ chØ nh÷ng ®Çu ®Ò do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« ®Æt ra.

Môc lôc 728

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp th−êng vô çc ban

chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Dù th¶o.................................. 82 - 87

Anh chµng thuéc ph¸i tù do cã tÝnh ©n cÇn 88 - 92

Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ

kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa" ............................................. 93 - 122

I. ............................................................................................. 97

II. ............................................................................................ 103

III. .......................................................................................... 110

IV. .......................................................................................... 118

* ®Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh trong Néi bé

®¶ng. §Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh cña t«i ........................................ 125 - 126

Th− göi çc ®ång chÝ (VÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i ®a sè trong ®¶ng) ...................................................... 127 - 135

Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp ban tæ chøc vµ vÒ

viÖc triÖu tËp §¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng

nh©n d©n chñ - x· héi Nga ............................................. 136 - 139

C«ng tr¸i míi cña n−íc nga .......................................... 140 - 141

B¶n tuyªn bè vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc çc c¬

quan trung −¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng 143 - 156

ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n .......................... 157 - 169

VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc tèt cña

nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ vÒ nh÷ng lý lÏ tåi cña

mét sè nhµ trÝ thøc .......................................................... 170 - 177

®· ®Õn lóc kÕt thóc .......................................................... 178 - 183

Héi nghÞ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé .......................... 184

* tuyªn bè cña nhãm nh÷ng ng−êi chñ x−íng

trong viÖc thµnh lËp th− viÖn cña §¶ng c«ng

nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Gi¬-ne-v¬ ........................ 185

Môc lôc 729

1905

H¶i c¶ng l÷-thuËn thÊt thñ ......................................... 186 - 196

Chim häa mi kh«ng sèng b»ng ngô ng«n ................... 197 - 206

* Th− göi nhãm b«n-sª-vÝch ë xuy-rÝch ......................... 207 - 209

* Th− göi E. §. Xta-x«-va vµ çc ®ång chÝ trong nhµ tï M¸t-xc¬-va ........................................................... 210 - 215

B·i c«ng ë Pª-tÐc-bua ....................................................... 216 - 220

Çch m¹ng ë Nga .............................................................. 221 - 222

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n ......................................................................... 223 - 236

Tõ chñ nghÜa d©n tuý ®Õn chñ nghÜa m¸c ................. 237 - 246 Bµi thø nhÊt .............................................. 237

Bän ®¹o ®øc gi¶ ë n−íc ta ............................................. 247 - 249

B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga ......................... 250 - 254

Nh÷ng ngµy çch m¹ng ................................................. 255 - 282

1. viÖc g× ®· x¶y ra ë n−íc nga? ............................. 257

2. cè ®¹o ga-p«n ........................................................ 260

3. kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua ....................... 263

4. bæ sung bµi "kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ë Pª-tÐc-bua" ................................................................ 267

5. "Nga hoµng - cha hiÒn" vµ çc chiÕn luü ....... 268

6. Nh÷ng b−íc ®Çu tiªn ........................................ 272

7. §ªm tr−íc ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u ........... 277

8. Sè ng−êi bÞ giÕt vµ bÞ th−¬ng ......................... 280

9. Nh÷ng trËn chiÕn ®Êu trªn çc luü ch−íng ng¹i ....................................................................... 281

Hßa b×nh kiÓu nga hoµng ........................................... 283 - 284

Tãm t¾t vµi nÐt vÒ sù ph©n liÖt trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ............................. 285 - 293

Môc lôc 730

Th− göi Gr©y-lÝch ........................................................... 286

T¬-rª-pèp hoµnh hµnh................................................... 294 - 298

Pª-tÐc-bua sau ngµy 9 th¸ng Giªng ........................... 299 - 300

* th− göi a. a. B«-g®a-nèp vµ x. i. gu-xÐp .................. 301 - 307

Nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn ................................................ 308 - 314

Hai s¸ch l−îc ................................................................... 315 - 327

chóng ta cã cÇn ph¶i tæ chøc cuéc çch m¹ng kh«ng?..................................................................... 328 - 340

VÒ sù liªn hiÖp chiÕn ®Êu ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa ................................................................................... 341 - 352

* vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. Lêi ban biªn tËp .................................................................................. 353 - 356

T×nh h×nh néi bé ph¸i "Tia löa" míi .......................... 357 - 358

* th− göi çc tæ chøc ë nga ....................................... 359 - 360

* phiÕu ®iÒu tra. ChuÈn bÞ cho §¹i héi III cña ®¶ng ..... 361 - 363

* nh÷ng ®o¹n ghi çc lêi ph¸t biÓu t¹i c©u l¹c bé b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬. Biªn b¶n ngµy 5 th¸ng Ba 1905 ......................................................................... 364 - 366

I. .................................................................................... 364

II. ................................................................................... 365

III. ................................................................................. 366

NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi ................................. 367 - 382

Ph¸i "gi¶i phãng" vµ ph¸i "Tia löa" míi, ph¸i b¶o hoµng vµ ph¸i gi-r«ng-®anh ............................. 383 - 385

Nh÷ng lêi tho¸i th¸c v« cïng tËn ......................... 386 - 388

* §Ò c−¬ng tæng qu¸t vÒ çc c«ng t¸c vµ vÒ çc nghÞ quyÕt §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ......................................... 389 - 406

1. dù th¶o ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña §¹i héi ........................................................................... 391

Môc lôc 731

* 2. danh môc çc b¶n nghÞ quyÕt .................... 392

* 3. ®Ò c−¬ng chung çc nghÞ quyÕt cña

§¹i héi .................................................................. 393

* 4. Dù th¶o çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi ........ 401

1. NghÞ quyÕt vÒ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña

ph¸i men-sª-vÝch hay ph¸i "Tia löa" míi .......... 401

2. NghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é cña Plª-kha-nèp trong

cuéc khñng ho¶ng cña ®¶ng ............................. 402

3. NghÞ quyÕt vÒ lËp tr−êng nguyªn t¾c cña ph¸i

"Tia löa" míi ..................................................... 403

4. NghÞ quyÕt vÒ quan hÖ gi÷a c«ng nh©n vµ trÝ

thøc trong §¶ng d©n chñ - x· héi ......................... 405

Söa ®æi ®iÒu nãi vÒ nh÷ng c¬ quan trung

−¬ng trong ®iÒu lÖ ....................................................... 407 - 410

®Ò c−¬ng nãi chuyÖn vÒ c«ng x· ............................. 411 - 414

Lêi nãi ®Çu cho cuèn s¸ch nhá "b¸o ço cña gi¸m ®èc së c¶nh s¸t l«-pu-khin" ............................ 415 - 419

Hä ®Þnh lõa g¹t ai? ....................................................... 420 - 422

Giai cÊp v« s¶n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n ................. 423 - 425

Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n ..................................... 426 - 433

VÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh ngoµi ®−êng phè (Lêi khuyªn cña mét vÞ t−íng cña C«ng x·) ........................ 434 - 435

B−íc ®Çu ........................................................................... 436 - 443

* VÒ lÞch sö c−¬ng lÜnh ®¶ng ..................................... 444 - 445

VÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta (Th− göi §¹i héi III) ................................................................ 446 - 452

Nh÷ng sù x¶o tr¸ cña bän b«-na-p¸C-t¬ ............... 453 - 458

B−íc thø hai .................................................................... 459 - 465

T− b¶n ch©u ©u vµ chÕ ®é chuyªn chÕ ................... 466 - 475

Môc lôc 732

* cuéc çch m¹ng theo kiÓu n¨m 1789 hay theo kiÓu n¨m 1848? ................................................................... 476 - 479

Göi toµn ®¶ng ................................................................. 480 - 481

Çc tµi liÖu chuÈn bÞ * çc ®Ò c−¬ng bµi "n«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi" ...................................................................... 485 - 487

1. ...................................................................................... 485

2. ...................................................................................... 486

* §Ò c−¬ng bµi m¹n ®µm víi çn bé tuyªn truyÒn vÒ çc cuéc khñng ho¶ng ........................... 488 - 489

* §Ò c−¬ng ba bµi m¹n ®µm vÒ c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi ....................................................................... 490 - 491

* Ph¸c th¶o çc luËn c−¬ng bµi "hä tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?" ....................................................... 492 - 494

* ®Ò c−¬ng bµi "N¨m 1895 vµ n¨m 1905 (Mét sù so s¸nh nhá)" .............................................................................. 495 - 497

* Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n" ............................................... 498 - 500

* çc luËn c−¬ng bµi "nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn" 501 - 504

Tµi liÖu ®Ó viÕt bµi "nhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi"............................................................................. 505 - 513

* 1. Nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o ®Ó viÕt bµi "§éng viªn ®éi qu©n v« s¶n" ................................................... 505

1. ................................................................................... 505

2. ................................................................................... 506

* 2. §Ò c−¬ng bµi "vÊn ®Ò nãng hæi" .......................... 507

* 3. ®Ò c−¬ng chØnh lý bµi "vÊn ®Ò nãng hæi" ........ 509

* 4. Nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o vµ ®Ò c−¬ng bµi "nhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi" .............................. 511

* ®Ò c−¬ng bµi "giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" ...... 514 - 515

Môc lôc 733

Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin cho ®Õn nay ch−a t×m thÊy (Th¸ng B¶y 1904 - th¸ng Ba 1905) ..................................... 519 - 520 Danh môc çc xuÊt b¶n phÈm vµ çc v¨n kiÖn mµ V. I. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh ............................................................. 521 - 525 Chó thÝch ............................................................................................. 526 - 592 B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn ........................................................................ 593 - 638 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi ............................................................. 639 - 703 Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin ..................................... 705 - 726

Phô b¶n

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "Th«ng b¸o vÒ viÖc thµnh lËp Th−êng vô çc ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè". – 1904 ................................................................... 83 B×a ngoµi cuèn s¸ch nhá cña V. I. Lª-nin "Cuéc vËn ®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch cña b¸o "Tia löa"". – 1904 .............................................. 94 - 95 B¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "§Ò c−¬ng thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh trong néi bé ®¶ng". – 1904 ......................... 123 Trang ®Çu tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn", sè 1, ngµy 4 th¸ng Giªng 1905 (22 th¸ng Ch¹p 1904) víi bµi x· luËn cña V. I. Lª-nin "ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n" ................................................................. 159 Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "NhiÖm vô míi vµ lùc l−îng míi". – 1905 ........................................ 369

Môc lôc 734

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n

TrÞnh thóc huúnh

ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung

Mai Phi Nga

Biªn tËp néi dung: bïi quúnh nh− NguyÔn Hång Lam Tr×nh bµy b×a: §−êng hång mai ChÕ b¶n vi tÝnh: bïi thÞ t¸m Söa b¶n in: Ban s¸ch Kinh ®iÓn §äc s¸ch mÉu: Ban s¸ch Kinh ®iÓn

3K2

M· sè: CTQG - 2005

In 1000 cuèn, khæ 14,5 x 20,5cm t¹i C«ng ty in vµ V¨n hãa phÈm GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: 151-37/CXB-QLXB cÊp ngµy 14-1-2005 In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 4 n¨m 2005.

v.i.lª-nin - marxists internet archive · 2015. 1. 6. · nh©n ba-cu, cã h¬n 50 ngh×n ng−êi...

Documents