vs: videokamerebi saarcevno ubnebze gv. 12 mark maleni...

52
fasi 2 lari bombebi cxinvalis Tavze Tomas de vaalis recenzia ronald asmusis wignze `patara omi, romelmac SeZra msoflio~ gv. 18 VS: videokamerebi saarCevno ubnebze gv. 12 mark maleni: izolacia gv. 14 interviu linkoln mitCelTan gv. 15 poloneTi axali prezidentis molodinSi gv. 35 siRaribis Sefaseba saqarTveloSi gv. 38 Sambas liberalizmi gv. 30 Cerqezebis genocidi gv. 33 dedamiwis dRis me-40 wlisTavi gv. 42 # 28 / 26 aprili - 2 maisi / 2010

Upload: trancong

Post on 31-Jul-2019

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

fasi 2 lari

bombebi cxinvalis TavzeTomas de vaalis recenzia ronald asmusis wignze

`patara omi, romelmac SeZra msoflio~ gv. 18

VS: videokamerebi saarCevno ubnebze gv. 12

mark maleni: izolacia gv. 14

interviu linkoln mitCelTan gv. 15

poloneTi axali prezidentis molodinSi gv. 35

siRaribis Sefaseba saqarTveloSi gv. 38

Sambas liberalizmi gv. 30

Cerqezebis genocidi gv. 33

dedamiwis dRis me-40 wlisTavi gv. 42

# 28 / 26 aprili - 2 maisi / 2010

Telavi, yvareli, lagodexi

gori, qareli, xaSuri

zestafoni, quTaisi, samtredia

ureki, qobuleTi, baTumi

foTi, senaki, zugdidi

FM 105.5FM 103.0FM 104.5FM 101.0FM 101.9

nomerSi:

02 redaqtori

04 mokled

06 fotoreportaJi

07 vrclad

10 mediamonitoringi

winasaarCevno xma

12 ori azri

videokamerebi saarCevno

ubnebze

eka siraZe-delone v.s. levan TarxniSvili

14 Tvalsazrisi

izolacia

mark maleni

15 interviu

pragmatuli megobroba

linkoln mitCeli

politika

18 bombebi cxinvalis

Tavze

saubrebi liberalizmze

26 siRaribis Sefaseba

saqarTveloSi

40 axali media da politika

blogeri politikosebi

42 Tvalsazrisi

dedamiwis dRis me-40

wlisTavis gamo

jon basi

kultura

43 sikvdilis rokva

wignebi

44 CamorCenili

miliardi:

sporti

46 wyali da balaxi

qalaqSi moxetiale kacis

Canawerebi

48 xom ar gveCxuba?

Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~

mxardaWeriT.

avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba

ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~

pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.

The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments

are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation.

Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the

information material.

# 28 / 26 aprili - 2 maisi / 2010

Jurnalisturi gamoZieba

28 zugdidSi policielma

moqalaqe mokla

konfliqtebi

30 Sambas liberalizmi

kavkasia

31 mSvidobis fasads miRma

33 Tvalsazrisi

Cerqezebis genocidi

ucxoeTi

35 poloneTi axali

prezidentis molodinSi

36 yirgizeTi

krizisi yirgizeTSi

sazogadoeba

38 arCevanis gareSe

garekanze:

bombebi cxinvalis Tavzefoto: zura qurcikiZe

fo

to

Tem

o b

arZi

maSvi

li

1liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZegamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.gegamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.

www.liberali.ge

redaqtori

ISSN 1987-7528

2008 wlis agvisto is wyalgamyofia, saidanac saqar-TvelosTvis axali epoqis aTvla daiwyo. xanmokle omis Semdeg rTuli, daZabuli dro dagvidga da aRarc is imedebi da iluziebi SemogvrCa, `vardebis revolucia-mde~ ramdenime wliT adre da, gansakuTrebiT, Semdegi ori-sami wlis manZilze rom gvqonda.

agvistos omis Semdeg afxazeTisa da oseTis Semori-gebis perspeqtiva kidev ufro bundovani gaxda. saqar-Tvelos xelisuflebas ki sakuTari moqalaqeebis da, gansakuTrebiT, dasavleTis TvalSi reputacia Seela-xa. es ambavi ukve imdenad gaicviTa, cota uxerxulic kia isev amaze laparaki. ucxouri presa Cvenze bevrs wers da, mokled rom vTqvaT, kargs _ Zalian cotas. oRond am informaciaze saqarTvelos mosaxleobis did nawils xeli ar miuwvdeba, miT umetes _ regionebSi. nacionaluri televiziebi marto imaze laparakoben, rac Cveni xelisuflebisTvis ase Tu ise misaRebia da aqa-iq Tu `gaipareba~ raime arasasurveli. teleeTerSi saerTaSoriso komisiebis daskvnebidan da angariSebi-dan, cnobili politikosebisa da eqspertebis sta-tiebidan mxolod mTavrobisTvis sasurvel citatebs kiTxuloben da es, cxadia, mosaxleobis zogad ganwyo-bebze moqmedebs. Cemma erTma samtredielma nacnobma, roca kompiuteri internetSi CarTo, miTxra, _ `Tva-lebi amexila, ici, aqamde namdvilad megona, taliavi-nis daskvnaSi marto is ewera, rom omi ruseTma daiwyo da qarTvelebma movigeT~.

axla gamaxsenda, rogor gaaSuqa pirvelma arxma ramdenime Tvis winaT cnobili rusi disidentis ser-gei kovaliovis viziti. mgoni, saintereso ambavia da imitom vyvebi. kovaliovi erT-erTi patimris, ruse-

Tis moqalaqis vladimer vaxanias procesze Camovida. rogorc TviTon Tqva, saqmeSi aSkarad politikuri motivebi ikveTeboda. radganac moskovidan saqarTve-los xelisuflebis verc erT warmomadgenels ver daukavSirda, ifiqra, _ TbilisSi movaxerxeb da, Tu prezidents ara, vinmes mainc Sevxvdebio. sergei kova-liovma preskonferenciaze rusi xalxis saxeliT bodi-Si moixada agvistos omis gamo da Tqva, rom is da misi kolegebi swored ruseTis mTavrobas sdebdnen brals momxdarSi. pirvelma arxma aCvena es preskonferencia, oRond gviTxra, rom sergei kovaliovis vizitis mizani qarTveli xalxisTvis solidarobis gamocxadeba da ruseTis xelisuflebis dadanaSauleba iyo. danarCe-ni, rac man vaxanias saqmeze da qarTuli sasamarTlo sistemis SesaZlo xarvezebze ilaparaka, mayurebels ar gaugia. amaze araferi uTqvamT, arc erTi sityva. Tanac es yvelaferi ara kerZo telekompaniam, aramed, sazogadoebrivma mauwyebelma gadasca.

andrei saxarovis premiis laureati, 80 wlis ser-gei kovaliovi, adamiani, romelsac `ruseTis sindiss~ uwodeben, saqarTvelos mediam da xelisuflebam arad Caagdo. samagierod, ori Tvis Semdeg didi zar-zeimiT Seegeba mis kolegebs _ novodvorskaias, ilarionovs, bukovskis da borovois.

Tomas de vaalis statia ronald d. asmusis axlad gamocemul wigns Seexeba. wigns ase hqvia _ `patara omi, romelmac SeZra msoflio~, da is 2008 wlis agvistos konfliqtis Sesaxebaa.

statia `imedis~ imitirebuli omis ambiT iwyeba da moaxloebuli adgilobrivi arCevnebis TemiT mTavr-deba. mainc mgonia _ maisSi romelime konkretuli lideris gamarjvebaze mniSvnelovani samarTliani ar-Cevnebis Catareba iqneba. iqneb amis mere mainc daiwyos saqarTveloSi axali, ufro mSvidobiani da ganviTare-baze orientirebuli procesebis epoqa. amas elian am qveynis moqalaqeebi da amas elian Cvengan Cveni dasav-leli partniorebic.

nino beqiSviliadamianis uflebebis da samarTlis

ganyofilebis redaqtori

2 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

mis: aRmaSeneblis 150tel: 910 954, 911 165

Tanamedrove qarTuli proza

fasi 19.00

www.sulakauri.ge

axali wigni

fasi 19.00

”literaturuli eqspresi”

eqsperimentuli matarebelia,

romelic evropis sxvadasxva

qalaqs stumrobs, mgzavrebi ki

evropeli, maT Soris, qarTveli

mwerlebic arian. mogzaurobis

organizatorebis azriT,

literaturuli eqspresis

TiToeul mgzavrs qalaqidan

qalaqSi uTavbolo xetiali

STagonebas moutans. asecaa:

zogisTvis es matarebeli axali

wignis dasaweri impulsi an ukve

dawerilis popularizaciis

saSualeba xdeba, zogisTvis ki -

sakuTari cxovrebis gadafaseba

an ubralod, mSvenieri qalis

devna ...

fasi 12.00

ki

lia,

xva

l

e

li

nato-s wevri qveynebis sagareo saqmeTa ministrebis gadawyvetilebiT, bosnia-hercogovinas Crdilo atlantikur aliansSi gawevrianebis samoqmedo gegmas (MAP) mianiWeben. ministrebma es gada-wyvetileba talinSi Sexvedrisas miiRes. nato-s oficialuri warmomadgeneli jeims apaturai ganmartavs, rom bosniis

teritoriaze arsebuli mTeli samxedro teqnika federaluri mTavrobis saku-Trebad unda daregistrirdes. MAP-is bosniisTvis miniWeba sxva damatebiT pirobebsac ukavSirdeba. 90-ian wleb-Si omis Sedegad warmoqmnilma qveyanam nato-Si gawevrianebis ganacxadi 2009 wels gaakeTa.

somxeTSi mmarTveli koali-

ciis moTxovnas _ SeCerdes

TurqeTTan urTierTobis

normalizebaze gaformebu-

li SeTanxmebis parlamentSi

ratificirebis procesi,

qveynis prezidentis mimarTva mohyva. serJ sargsiani

sakuTar vebgverdze gamoqveynebul mimarTvaSi acxade-

bs, rom procesis gagrZelebis sakiTxs maSin ganixi-

laven, rodesac darwmunebuli iqnebian, rom `ankaraSi

aris xelmZRvaneloba, romelic mzadaa isev CaerTos

normalizebis procesSi~. Tumca, mimarTvaSi naTqvamia,

rom oqtomberSi xelmoweril SeTanxmebas somxuri

mxare ukan ar gamoiTxovs, mxolod am dokumentebis

ratifikaciis procesi SeCerdeba. amasTan, sargsianma

aSS-s, safrangeTisa da ruseTis pirvel pirebs am ur-

TierTobis daregulirebaSi monawileobisTvis madlo-

bac gadauxada. oqtomberSi xelmowerili SeTanxmebis

ratifikaciis procesi orive qveynis parlamentebSi

aqamdec Seferxebuli iyo.

baqoSi 27-28 aprils religiuri

liderebis msoflio samitze

150-ze meti qveynis religiu-

ri lideri Seikribeba. samits

daeswrebian saqarTvelos

kaTalikos-patriarqi ilia

meore, ruseTis kaTalikos-

patriarqi kirili da somxeTis

samociqulo eklesiis meTauri

kaTalikosi garegin meore.

garegini azerbaijanSi qveynis

Siiti muslimebis lideris, Seix

ul-islam alahSuqur faSazade-

sa da ruseTis marTlmadidebe-

li eklesiis meTauris miwveviT

miemgzavreba. oTxi qveynis _

saqarTvelos, somxeTis, ruse-

Tisa da azerbaijanis religiu-

ri liderebi calke Sexvedrasac

gamarTaven.

mokled

MAP bosnias

arSemdgari urTierToba

religiuri samiti baqoSi

Canaweri namdviliaerT-erTi kerZo

britanuli kompaniis

TanamSromlebma, lin-

gvistikis eqspertebma

isabel pikornelim da

donald reifildma

telekompania `ime-

dis~ xelmZRvanelis,

giorgi arvelaZisa da

misi moadgilis, eka

wamalaSvilis cnobili

satelefono saubris

Canaweris avTenturoba

daadgines.

xmovan-lingvisturi

eqspertiza adgens sau-

barTan Tavsebadia Tu

ara zogadi leqsikuri

kavSirebi.

lingvistur daskvnaSi

weria, rom Canawer-

Si fiqsirdeba sami

adgili (roca naxsene-

bia saakaSvili), sadac

mcire Seusabamoba

SeiniSneba, rac Sesa-

Zloa msubuq Carevaze

miuTiTebdes, waSlis

(amoWris) mizniT. ori-

ve eqsperti adastu-

rebs, rom zogierTi

adgili, SesaZloa,

amoWrili iyos, magram

CanarTebis an damate-

bebis aranairi kvali

ar arsebobs.

lingvisturi daskv-

nis garda arsebobs

teqnikuri daskvnac,

romelic mogvianebiT

gaxdeba cnobili.

sozar subari acxade-

bs, rom eqspertizis

daskvnaze dayrdnobiT,

momzaddeba sarCe-

li prokuraturaSi

Sesatanad, romelzec

xels yvela msurveli

moawers.

4 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

`CaatareT [ruseTma, yazaxeTma,

gaero-m, euTo-m] referendumi, gaxadeT

qveyana saparlamento da gamoiyeneT

Cemi uflebamosilebani, raTa qveyana

samarTlebriv CarCoebs daubrundes~.

yurmanbek bakievi

23 aprili, minski

`situacia, romelSic poloneTi, ukraina,

saqarTvelo arian, sakmaod seriozulad

Seicvala. rusuli privilegirebuli

interesebis koncefcia cocxldeba~.

andrei ilarionovi

16 aprili, radio `svoboda~

`saqme exeba ara mxolod saqarTvelos,

rogorc mokavSiris mitovebas. ara, ruseTi

amerikas sTxovs, daubrunos is gavlenis

sfero, romelic sabWoTa kavSiris dros

hqonda~.

mixeil saakaSvili

23 aprili, Jurnali Time

`me ar vici, ra trialebs mis TavSi [gia

gaCeCilaZis]. Zalian bevri Sou aqvs

dadgmuli da SeiZleba kidev raime Sous

dgamdes~.

levan gaCeCilaZe

22 aprili, Tbilisi

mokled

citatebi

saqarTvelos sagareo uwyeba evro-

pis sabWos saparlamento asambleis

(PACE) monitoringis komitetis

Tanamomxseneblis devid vilSaeris

moskovSi boris CoCievTan Sexve-

dris gamo SeSfoTebas gamoTqvams.

vilSaers `winaswar Camoyalibebuli,

mikerZoebuli pozicia aqvs ruseT-

saqarTvelos omTan dakavSirebuli

rezoluciebis implementaciis saki-

Txebze, rasac mis mier moskovSi gamarTuli Sexvedrac mowmobs~,

_ naTqvamia gancxadebaSi.

sagangebo gancxadebaSi aseve naTqvamia, rom `es qmedeba pir-

dapir ewinaaRmdegeba saerTaSoriso samarTlis mTavar, anu

teritoriuli mTlianobisa da suverenitetis principebs da

xelyofs evropis sabWos statuss, iseve rogorc saparlamento

asambleis yvela im rezolucias, romlis Sesrulebis Sefasebac

davalebuli hqonda asambleis monitoringis komitets~. Tbilisi

mouwodebs evropis sabWos xelmZRvanelobas, dagmon es nabiji.

vilSaerisa da CoCievis Sexvedra moskovSi samxreTi oseTis e.w.

saelCoSi gaimarTa asambleis sagazafxulo sesiis mosamzadebe-

li vizitis farglebSi.

saqarTvelos

protesti

strasburgis sasamarTlom de faqto samxreT oseTSi mcxovrebi

xuTi moqalaqis saqarTvelos winaaRmdeg Setanili sarCeli gan-

xilvidan moxsna. amis mizezi sasamarTlos oficialur vebgver-

dzea ganmartebuli _ advokatebma sasamarTlos oficialur arc

erT mimarTvas ar upasuxes. strasburgis sasamarTlom miiCnia,

rom advokatebs mosarCeleTa saqmeebis gagrZeleba aRar surT.

mosarCeleebi saqarTvelos 2008 wlis agvistoSi gatacebaSi,

qonebis ganadgurebaSi, maTi ojaxebis wevrebis mkvlelobasa da

sxva danaSaulebebSi sdebdnen brals. es 5 saqme erT saqmed iyo

gaerTianebuli. sasamarTlo kidev Svidi aseTi sarCelis ganxil-

vas gegmavs. Tumca, ar aris gamoricxuli, maTac winamorbedebis

bedi gaiziaron. evropis adamianis uflebaTa sasamarTloSi sa-

qarTvelos winaaRmdeg e.w. samxreTi oseTis sul 3300 moqalaqes

aqvs sarCeli Setanili.

gauqmebuli sarCelebi

ricxvebi

monacemi gaaswora saarCevno siebSi cen-tralurma saarCevno komisiam.

momxmarebeli hyavs saqarTveloSi socia-lur qsel Facebook-s.

miliardi aSS dolari izarales aviakompaniebma islandiaSi amofrqveuli vulkanis gamo.

procentiT gaizarda saqarTvelos sagareo vali bolo erTi wlis ganmavlobaSi da 3 miliard 521 mi-lion 775 aTasi dolari Seadgina.

133 000

340 800

1,7

25

5liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

fotoproeqti

sofel veliscixis erT nawils walekvis safrTxe Weramis wyalsadenis dazianebam Seuqmna. sofelSi ga-mocxadebuli ordRiani sagangebo situacia mesame dRes gangaSma Secvala, radgan kokispirulma wvimam wyalsadenze SemkeTebeli samuSaoebi Seaferxa. veliscixis xevispira ubnis mosaxleobam saxlebi datova da RamRamobiT zogi maTgani soflis centrSi, Teatris SenobasTan ikribeba, nawili ki naTesavebTan sxvadasxva qalaqebsa da soflebSi gaixizna.

veliscixe wyaldidobis molodinSi

fo

to

ebi ma

rik

a qo

CiaS

vil

i

6 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

vrclad

saerTaSoriso saagento Asso-ciated Press-Tan interviuSi sa-qarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma kidev erTxel gaimeo-ra is, rac vaSingtonis birTvuli usafrTxoebis samitze, 50 qveynis lideris winaSe gamosvlisas ga-nacxada. misi TqmiT, gasul Tves qarTvelma samarTaldamcavebma gamdidrebuli uranis saqarTve-loSi Semotanisa da transporti-rebis morigi SemTxveva aRkveTes.

regionSi arastabiluri viTare-bis SeqmnaSi saakaSvilma ruseTi daadanaSaula. misi TqmiT, swored es arastabiluroba aZlevs Tavi-suflad moqmedebis saSualebas, birTvuli nivTierebebis kontra-bandistebs.

saerTaSoriso saagentosTan interviuSi prezidentma saakaS-vilma aRniSna, rom regionSi `Savi xvrelebi~ arsebobs, radgan saqarTvelo ver akontrolebs afxazeTisa da samxreTi oseTis teritoriebs. misi TqmiT, saqar-TvelosTvis saukeTeso Tavdacva iqneba, Tuki dasavleTi metad CaerTveba regionis saqmeebSi. man xazi gausva, rom gulisxmobs aSS-s aqtiurobas qveynis politi-kur, ekonomikur da usafrTxoe-bis sakiTxebSi, da ara samxedro monawileobas.

birTvuli usafrTxoebis samit-ze mixeil saakaSvilis gamosvlam dRis wesrigSi daayena postsabWo-Ta sivrceSi birTvuli nivTiere-bebis warmoebis adgilebis usafr-Txoebis sakiTxi. am nivTierebebis didi nawili ruseTis teritoria-ze iwarmoeba.

eqspertebi amboben, rom uka-naskneli 20 wlis ganmavlobaSi iyo ramdenime SemTxveva, roca

birTvuli Savi xvrelebi

saqarTvelos prezidenti ambobs, rom saqarTveloSi araerTxel

daukavebiaT ruseTidan Semosuli gamdidrebuli urani.

birTvuli nivTierebebi maTi Senaxvis adgilebis miRma aRmou-CeniaT.

samitze gamosvlisas barak oba-mam ganacxada, rom am mxriv axali safrTxeebi arsebobs.

`mraval qveyanaSia birTvuli nivTierebebi, romelTa moparva SeiZleba maTi gayidvis da bir-Tvuli iaraRis Seqmnis moti-viT. vaSlis zomis plutoniums SeuZlia moklas da daasaxiCros asobiT aTasi udanaSaulo adamia-ni. teroristuli organizaciebi, iseTebi, rogoricaa al-qaida, araerTxel Seecadnen birTvuli iaraRis dasamzadeblad saWiro masalis mopovebas. maT es masala erTxel mainc rom eSovaT, isini mas aucileblad gamoiyenebdnen~, _ ganacxada obamam.

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministroSi ar gascemen infor-macias imis Taobaze, Tu ra daad-gines gamoZiebisas _ risTvis iyo gankuTvnili gasul Tves maT mier dakavebuli urani.

`saerTaSoriso krizisuli jgufis~ kavkasiuri ofisis xel-mZRvaneli lorens Sitsi ambobs, rom misTvis saqarTveloSi uranis dakavebis sami SemTxvevaa cnobi-li.

Tavis wignze muSaobisas Sits-ma moipova dokumentebi, sadac dasturdeba, rom 2003 wels saqarTvelos samxreT sazRvarTan somxeTis moqalaqe cdilobda Cais rkinis kolofiT monacrisfro-momwvano nivTierebis Semotanas.

igi sazRvris gadakveTisas da-akaves. gamSveb punqtTan amuSavda specialuri mowyobiloba, rome-lic radiaqtiuli nivTierebis arsebobis Sesaxeb miuTiTeb-

da. Sitsis TqmiT, gamoZiebisas dadginda, rom garik dadaians es nivTiereba novosibirskidan mohqonda. ruseTis am qalaqSi birTvuli eleqtrosadgurebis-Tvis sawvavs awarmoeben.

amave qalaqidan mohqonda ra-diaqtiuli nivTiereba CrdiloeTi oseTis mkvidrs oleg xincagov-sac. 2006 wels man Tavis qarTvel megobrebTan erTad 100 grami gamdidrebuli urani larsis gamS-vebi punqtidan saqarTveloSi Se-moitana. TbilisSi mas ukve eloda `myidveli~, romelic sinamdvile-Si samarTaldamcavi organoebis TanamSromeli iyo.

lorens Sitsi ambobs, rom uranis yvela es gadamzidvelebi SemTxveviTi adamianebi iyvnen, romlebmac am nivTierebis trans-portireba soliduri gasamrje-los xaTriT gadawyvites.

rusi eqsperti usafrTxoebis sakiTxebSi pavel felgengaueri ambobs, rom birTvul iaraRze kontroli ssrk-Si Zalian susti iyo da ruseTSi igi dResac ar aris Zlieri.

`sabWoTa dros mec mqonda ra-diaqtiul nivTierebebTan ur-TierToba, saxlSi, macivarSic ki vinaxavdi~, _ ambobs igi.

saqarTvelos Ss saministroSi acxadeben, rom zustad ar ician ramdeni radiaqtiuli nivTiere-ba gadis saqarTvelos gavliT da rogoria amgvari tvirTebis masStabi.

statiaSi gamoyenebulia radio `exo kavkazas~ informacia.

7liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

vrclad

xarkovSi ruseTisa da ukrainis prezidentebis daugegmavad gamar-Tuli Sexvedris Sedegebi yvelas-Tvis moulodneli aRmoCnda. viqtor ianukoviCma da dmitri medvedevma or mniSvnelovan SeTanxmebas moawe-res xeli. erTis Tanaxmad, rusuli Savi zRvis floti ukrainaSi kidev 25 wliT darCeba. meore ki ukrainas rusuli gazis nakleb fasad yidvis SesaZleblobas aZlevs.

ukraina rusul gazs 30 procen-tiT nakleb fasad aprilidanve SeiZens da yovel 1000 kubur metr gazSi, 330 aSS dolaris nacvlad, 220-230 dolars gadaixdis.

SeTanxmebebis Sesaxeb bevrs saubroben ukrainaSic da ruseTSic. ukrainis umaRlesi radas sagareo komitetis wevri andrei Skili (timoSenkos bloki) ambobs, rom es SeTanxmeba qveynis moqmed konstitu-cias ewinaaRmdegeba, romlis Tana-xmadac, 2017 wlidan ukrainaSi sxva qveynis samxedro pirebisa da bazebis arseboba akrZalulia. Tumca, ukrai-nis sakonstitucio sasamarTloSi acxadeben, rom Savi zRvis flotis ukrainaSi darCenis vada konstitu-ciuria.

daugegmavi Sexvedris moulodneli Sedegebiori qveynis prezidentis mier xelmowerili SeTanxmebebi ukrainasa da ruseTSi

gansjis sagani gaxda.

naTia axalaSvili

ukrainuli politikuri partiis `cvlilebebis frontis~ lideri arsen iaceniuki ianukoviCs mouwo-debs, radaSi ratifikaciisTvis `ar Seitanos samarcxvino SeTanxmeba~.

`flotis arendis fasis gazis fasTan dakavSireba dauSvebelia, vinaidan rusuli flotis ukrainis teritoriaze yofnis vadis gaxan-grZliveba ukrainis nacionalur interess ewinaaRmdegeba. qveynis interesebiTa da namusiT vaWroba dauSvebelia~, _ acxadebs iaceniuki.

Savi zRvis flotTan dakavSirebiT gaformebuli SeTanxmebis sakiTxze umaRlesi radas sagangebo sxdomis mowvevas moiTxovs yofili premieri iulia timoSenko. igi imuqreba, rom am SeTanxmebis radaSi ratificire-bas CaSlis.

ukrainel eqspertTa SefasebiT, am SeTanxmebam ukrainuli da rusuli politelitebis gaerTianebis SesaZ-lebloba daasamara.

rusi samxedro specialistebi amboben, rom sevastopolis sazRvao bazas didi strategiuli mniSvne-loba ar aqvs _ gemebi Zveldeba, axlebis agebis Tanxebi ki ar aris.

rogorc Cans, ruseTisTvis yirimSi

flotis SenarCuneba prestiJis saqmea da am fulad uRirT. gazis safasuris daklebiT ruseTs we-liwadSi daaxloebiT 4 miliardi aSS dolaris Semosavali moakldeba.

erTobliv preskonferenciaze medvedevma ganacxada, rom `gazze fasdaklebuli Tanxa Savi zRvis flotis sevastopolSi darCenis arendad CaiTvleba~. ianukoviCma amave preskonferenciaze SeTanxme-bas `uprecedento~ uwoda. ruseTi ukrainas 2019 wlidan yovelwliurad 98 milion aSS dolars gadauxdis.

ianukoviCi ar gamoricxavs, rom ukrainaSi Savi zRvis flotis darCe-nis Sesaxeb referendumic Catardes, Tumca ganmartavs, rom amisTvis saWiroa, jer sakanonmdeblo baza Seicvalos.

ukrainis prezidentmac aRiara, rom am SeTanxmebebis dros ruseT-ma `mougo~. Tumca, am daTmobas imiT xsnis, rom sxva gza ar hqon-da _ qveynis ekonomika kritikul mdgomareobaSia, gazis tarifi ki _ evropaSi yvelaze maRali. amiT ianukoviCma faqtobrivad aRiara, rom xarkovSi ruseTma warmatebiT gauwia lobireba Tavis interesebs, mas ki moqmedebis SesaZlebloba ar hqonda. eqspertebi varaudoben, rom es SeTanxmeba ukrainis sazogadoebas gaxleCs.

ruseTis umaRlesi saTaTbiro am SeTanxmebis ratificirebis sakiTxs 27 aprils ganixilavs. dumis sagareo urTierTobaTa komitetis Tavmjdo-maris, konstantin kosaCovis TqmiT, ukrainisa da ruseTis umaRles sakanonmdeblo organoebSi ratifi-cirebis sakiTxis ganxilva sinqronu-lad, erT dros daiwyeba. ukraineli xalxi 27 aprils gaigebs, preziden-tis msgavsad, qveynis sakanonmdeblo organoc moityuebs Tu ara Tavs.

dmitri medvedevi da viqtor ianukoviCi, ukraina, xarkovi 2010

8 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

vrclad

biometriuli pasporti vizualu-rad TiTqmis arafriT gansxvavdeba Cveulebrivisgan. erTi Sexed-vT SeiZleba verc ki SeamCnioT, rom axali pasportis monacemTa gverdze aRar aris pasuxismgebe-li piris xelmowera, laminatis struqtura ki odnav Secvlilia. absoluturad uxilavia am paspor-tebs Soris mTavari gansxvaveba da `meore Taobis~ pasportis upira-tesoba-eleqtormagnituri mata-rebeli. Cipi, romelzec Senaxulia informacia pasportis mflobelis eleqtronuli fotosuraTisa da TiTis anabeWdebis Sesaxeb, praqtikulad gamoricxavs ofi-cialuri dokumentis gayalbebis SesaZleblobas. swored am Cipis gamo aRar aris saWiro pasportSi pasuxismgebeli piris xelmowera. laminatis Secvlili struqtura ki kidev ufro daculia gayal-bebisgan. samoqalaqo reestris warmomadgenlebi acxadeben, rom

qarTuli biometriuli pasporti15 aprils saqarTveloSi pirveli biometriuli pasporti gaica. axali teqnologia

faqtobrivad gamoricxavs dokumentis gayalbebis SesaZleblobas.

nino natroSvili

qarTuli biometriuli pasporti usafrTxoebis umaRlesi standar-tis Sesabamisadaa damuSavebuli da saerTaSoriso samoqalaqo aviaciis sazogadoeba ICAO-s standartebs Seesabameba. swored es organizacia gansazRvravs meqanizms, romliTac daculi unda iyos saerTaSoriso masStabis dokumenti.

biometriuli pasporti da misi sandoobis maRali xarisxi auci-lebeli da savaldebulo nabiji iyo saqarTvelosTvis evrokav-Siris qveynebTan gamartivebul savizo reJimze gadasasvleladac. am siaxlis danergva evrokavSiris erT-erTi moTxovna iyo. Tavad evrokavSiris wevri yvela qveynis moqalaqe 2012 wlisTvis mxolod „meore Taobis“ (TiTis anabeWdebis Semcvel) biometriul pasports unda flobdes.

qarTuli biometriuli pasporte-bis proeqti, romelzec iusticiis saministros samoqalaqo reestrSi

2 weliwads muSaobdnen, 7 milioni evro dajda. am Tanxis didi nawili swored evrokavSirma daafinansa.

dRes msoflioSi biometriuli teqnologiebis „bumia“. tero-rizmTan brZolis, usafrTxoebis Tu adamianTa identifikaciis pro-cesis gamartivebisTvis biometria saukeTeso saSualebaa. pirovnebis dasadgenad Tvalis garss, sa-xis moyvanilobas, xmas iyeneben. Tumca yvelaze gavrcelebulia TiTis anabeWdebis gamoyeneba. biometriuli teqnologiebi ukve efeqturad gamoiyeneba saswavlo dawesebulebebSi, sabavSvo baRebSi, parlamentebis mier xmis micemisas saarCevno procesSi, jandacvisa da sabanko seqtorebSi, gasarTob da-wesebulebebSic ki. praqtikulad, am sistemebis gamoyenebis sfero SeuzRudavia. biometriuli pas-porti pirovnebis identifikaciisa da misi namdvilobis dadasture-bis srulyofili saSualeba xdeba. amJamad axali sistemis gamoyeneba ukve dawyebulia, magaliTad aSS-Si, did britaneTSi, germaniaSi, safrangeTSi, avstraliaSi, honkon-gSi, estoneTSi.

saqarTveloSi biometriuli pasportebi aTi wlis vadiT gaice-ma. biometriuli pasportis aReba ganacxadis Setanidan aTi samuSao dRis ganmavlobaSi 100 lari Rirs. msurvelebs daCqarebuli momsa-xurebiT sargeblobac SeuZliaT: mexuTe samuSao dRes _ 120, mesame samuSao dRes _ 150, ganacxadis Se-tanidan 24 saaTis ganmavlobaSi _ 190, xolo imave dRes _ 205 lari.

biometriuli pasportis aReba ar aris savaldebulo da, maTi gace-mis paralelurad, vadis gasvlamde ZalaSi iqneba dReisaTvis moqmedi

9liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

vrclad

winasaarCevno xma„ubralo adamianebma“ da „rigiTma moqalaqeebma“

satelevizio axal ambebSi axali statusi SeiZines _

„amomrCevlebi“, Tumca isini siuJetebSi xSirad mxolod

anturaJs qmnian.

rusudan ruxaZe

winasaarCevno periodSi mauwyeblebi sul ufro metad cdiloben, balansi _ politikur subieqtebs da ara amomr-Cevlebs Soris daicvan. saSualo fena, neitraluri da axalgazrda asakis amomrCeveli _ es is segmentebia, ro-melTac media TiTqos verc amCnevs. xSirad mauwyeblebi „voqspops“ mimar-Taven _ anu xalxis xmas winasaarCev-no siuJetebSi garkveuli politikuri konteqstis Sesaqmnelad iyeneben:

„imedze“ praimeris Sesaxeb siu-JetSi quCaSi ramdenime adamiani ga-mokiTxes, romelTagan arc erTi ar uWerda mxars sociologiuri gamoki-TxviT merobis erTiani opoziciuri kandidatis gamovlenas. Jurnalistma isic aRniSna, rom praqtikulad Seu-Zlebeli gaxda iseTi adamianis povna, romelic praimeris efeqturobaSi iq-neboda darwmunebuli. ramdenime dRe-Si ki aRmoCnda, rom praimeris Sesaxeb gamokiTxvaSi ̀ Znelad sapovnma~ 12 000-

ma adamianma miiRo monawileoba, xolo maTi garkveuli nawili Wadrakis sasa-xleSi daeswro kidec Sedegebis gamo-cxadebas.

daubalansebeli iyo „maestroze“ momzadebuli siuJeti imis Sesaxeb, Tu ra problemebis mogvarebas iTxo-vs xalxi momavali merisgan. dasaqmeba, municipaluri samsaxurebis gaumjobe-seba, socialuri problemebis mogva-reba, _ saerTaSoriso respublikuri institutis mier Catarebuli kvle-vis Sedegebs iSveliebda Jurnalis-ti. quCaSi gamokiTxulni ki erTxmad umuSevrobis problemis mogvarebas asaxelebdnen. Jurnalistma aRniSna, rom is gamokiTxulebic, romlebic sxva problemebs asaxelebdnen, bolos mainc dasaqmebis aucileblobaze la-parakobdnen.

dasaqmebis dapirebiT nacionalur arxebze ukve gamoCndnen „erTiani na-cionaluri moZraobis“ maJoritari

pasportebic. maT ki, visac axali biometriuli pasportis aReba surT, da amasTan, Zvel pasportSi Setanili informacia (magali-Tad, viza) esaWiroebaT, SeuZliaT erTdroulad orive pasporti iqonion. kanoni erT adamianze ori moqmedi pasportis qonas ar krZa-lavs. 16 wlamde bavSvebze biome-triuli pasporti ar gaicema.

saqarTveloSi biometriuli pas-portebis beWdvis sul sami cen-tri iqneba. es centrebi Tbilissa da quTaisSi ukve funqcionirebs. 23 aprils pirveli biometriuli pasporti quTaisSic gaica. Semdegi centri baTumSi gaixsneba.

biometriuli pasportis ele-qtromagnitur matarebelze Cawerili informacia daculia da masze xeli jerjerobiT mxolod samoqalaqo reestris saagentos miuwvdeba. informaciis wasakiTxad aucilebelia specialuri daSveba, romelsac Sesabamisi teqnikuri momzadebis Semdeg miiRebs sasazR-vro uwyebac.

biometriuli pasportebis Semdeg samoqalaqo reestris saagentom kidev erT mniSvnelovan proeqtze _ eleqtronul plastikur baraTe-bze daiwyo muSaoba. jerjerobiT proeqtis mosamzadebeli etape-bi mimdinareobs, rac satendero winadadebebis momzadebasa da Sesabamisi infrastruqturis da-nergvas gulisxmobs. eleqtronuli plastikuri baraTi iqneba multi-funqciuri baraTi, romelic erT dokumentSi gaaerTianebs mflo-belis Sesaxeb sxvadasxva saxel-mwifo organoebis _ magaliTad, jandacvis, finansTa, Sss uwyebebis informacias da momsaxurebebs, piris eleqtronul xelmoweras, romelic iuridiuli Zalis mqonea da sxva. amas garda, eleqtronuli plastikuri baraTiT SesaZlebe-li iqneba piris onlain-reJimSi identifikacia, rac kidev ufro moawesrigebs pirovnebis vinaobis dadgenis process. samoqalaqo reestris saagento eleqtronuli plastikuri baraTebis SemoRebas momavali wlidan gegmavs.

gigi ugulava amomrCevelTan Sexvedris dros, Tbilisi 2010

fo

to

xat

ia f

suturi

10 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

kandidatebi. nacionalebis vizits mes-tiasa da axalcixeSi, mcxeTasa da gor-Si calke siuJetebi mieZRvna, xolo sxva partiebis winasaarCevno qronika am arxebze erT siuJetSi moaqcies. nacionalebis amomrCevelic gansxva-vebulad iyo warmodgenili _ madlie-ri, optimisti, saqarTvelos droSiT xelSi.

„gasakeTebeli kidev bevria“, _ `na-cionaluri moZraobis~ winasaarCevno gzavnils imeorebs ukve gigi ugula-vac, romelic merobis kandidatad jer kidev ar warudgeniaT. liftebis reabilitaciis proeqtisadmi miZRvni-li siuJeti 78 wlis pensioneri qalba-tonis ambiT iwyeba, romelmac aRdge-nili liftis wyalobiT, 9 wlis Semdeg pirvelad dadga fexi miwaze. „saswau-li moxda, rom aseTi lifti gvaqvs“, _ aRniSna imave korpusis mcxovrebma pensionerma mamakacma. qalaqis meri ki xalxis garemocvaSi aZlevda Jurna-

listebs intervius, SeZaxilis fonze _ „gaixare, Svilo“.

gacilebiT agresiuli iyo xalxis xma „imedze“, zurab noRaidelis aWa-raSi vizitis amsaxvel siuJetSi: „ra gaakeTa aWarisTvis noRaidelma?~ „pu-tinis kukla! vgavar axla me CuCelas, rom viRacam mibiZgos da momiyvanos aqciaze?!~ _ ismoda xmebi xalxidan.

„kavkasiaze“ `aliansis~ maJoritari deputatis viqtor doliZis wardge-nas sakuTar ezoSi erTaderTi amomr-Cevlis komentari axlda: „nebismieri CuRureTeli ityvis, vin aris viqtor doliZe... rogorc ityvian, zRapari adamiania“. momdevno axal ambavSi ki, sadac zviad ZiZiguri da koba daviTaS-vili RrmaRelis metrosTan amomrCe-vlebs xvdebodnen, moxucma mamakacma maT „lebed, rak da Sukis moqmedeba“ dauwuna da Seaxsena, rom „erTiani kandidati unda gyavdeT, rom mxari dagiWiron“. koba daviTaSvili kadrSi

moxuc qalTan erTad xelgadaxveuli gamoCnda, romelsac „arc meuRle hya-vs, arc Svili da saxlic miwisZvriT daengra“. es kadri imis magaliTadac SeiZleba gamodges, rom mauwyeblebi da politikosebi erTad qmnian ga-rkveul stereotips imis Sesaxeb, Ti-Tqos jandacvis, adamianis uflebebis da sagadasaxado SeRavaTebis Tema mxo-lod socialurad daucveli moqala-qeebisTvisaa mniSvnelovani.

xSirad siuJetebSi, sadac politi-kosebi adamianebis garemocvaSi Canan, xalxis xma ar ismis. aravis ukiTxavs azri, magaliTad, arc stamba „Tbili-selebTan“ Sekrebili xalxisTvis, arc parlamentis win ukanono patimrebis mxardamWer saprotesto aqciaze misu-li adamianebisTvis, arc praimeris Se-degebis gamocxadebaze damswre sazo-gadoebisTvis; miT umetes, rom zviad ZiZiguri am Sedegebis prezentaciisas swored gamokiTxulTa 80-procentis

mxardaWeriT apelirebda da ambobda, rom ruseTTan urTierTobis dare-gulireba _ es maTi moTxovnaa. arc erTi siuJetis avtors, romelmac es Sexvedra gaaSuqa, azrad ar mosvlia, prezentaciaze misuli adamianebi ga-moekiTxa da gaego, realurad ras fi-qroben isini

saarCevno siebis monitoringi po-litikuri partiebis mxridan gasuli kviris erT-erTi mniSvnelovani ambavi iyo. am sakiTxs „moambe“ calke rubri-kasac uZRvnida, Tumca iseve, rogorc sxva mauwyeblebze, iqac saubari mi-dioda ZiriTadad imaze, Tu romel partias ra Tanxa hqonda amisTvis ga-moyofili da vin ra vadaSi ramdeni xarvezi aRmoaCina.

ricxvebis oromtrialSi daikargnen Tavad amomrCevlebi. arc erT arxs ar ucdia erTi adamianis, ojaxis an kor-pusis magaliTze miedevnebina Tvalyu-ri, miaRwia ambavma centralur saar-

statiis gamocema SesaZlebeli gaxda amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos USAID-is mxardaWeriT. statiaSi gamoTqmuli Sexedulebebi ekuTvnis avtors da SeiZleba ar gamoxatavdes amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobis Sexedulebebs.

Cevno komisiamde da Casworda Tu ara aRmoCenili xarvezi.

miuxedavad amisa, adamianuri is-toriiT ambis ilustrireba axali ambis gadmocemis erT-erTi yvelaze efeqturi xerxia. „kurierSi“ gasul siuJetSi, „axali rusTavis“ Sesaxeb, qalaqis ganaSenianebis axali gegma rusTavis mkvidris valerian vadaWko-rias monaTxrobis fonze iyo warmoCe-nili. xazgasmuli iyo aRmSeneblobis Sedegebi, maincdamainc arCevnebamde erTi TviT adre. saocari damTxvevaa isic, rom gairkva _ qalaqis uxucesi wevri da umrwemesi meri zustad er-Tnairad fiqroben, ra sWirdeba rus-Tavs. pasuxia _ meti samuSao adgili.

„bevri ambobs, rom maT ubralod aRar sjeraT, tyuiliT cxovrobs qveyana. Cven vcdilobT, xalxi dava-jeroT, rom arCevnebze misvlas azri aqvs“, _ amomrCevlebis saxeliT gana-cxada inga grigoliam. nika ivaniSvili ki sastumro „uSbaSi“ Casaxlebul dev-nilebs estumra: „eseni arian adamiane-bi da minda, am adamianebisTvis xeli-suflebam raRac gaakeTos. 18 weli aq aravin mosula~, _ acxadebda saxalxo demokratebis maJoritari kandidati. qalaqis merma ki `nacionaluri moZra-obis~ kandidatebis wardgenis vadaze Jurnalists upasuxa: „yvelafers Ta-visi dro aqvs, moCqares mougviande-so“.

mauwyeblebma arCevnebamde dReebis aTvla ukve daiwyes. winasaarCevno kam-paniis dabalansebul gaSuqebas ki sa-bolood sxvadasxva kriteriumebis er-Toblioba gansazRvravs da ara _ zedmiwevniT zustad daTvlili wuTe-bi, romel kandidats ra dro daeTmo axal ambebSi.

ricxvebis oromtrialSi daikargnen Tavad

amomrCevlebi. arc erT arxs ar ucdia erTi adamianis,

ojaxis an korpusis magaliTze miedevnebina Tvalyuri,

Casworda Tu ara aRmoCenili xarvezi.

mediamonitoringi

winasaarCevno xma

11liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

eka siraZe-delonesamarTliani arCevnebisa da demokratiis

saerTaSoriso sazogadoebis aRmasrulebeli

direqtori

videoTvali rac ufro met saarCevno ubanze iqneba, miT _ ukeTesi. amis sasargeblod metyvelebs im ubne-bze Catarebuli kvlevebi, sadac kamerebi iyo damon-taJebuli. iq, sadac kamerebia, darRvevebis raodeno-ba naklebia da amomrCevelTa raodenobac realurTan axlos dgas. amis erT-erTi konkretuli magaliTi iyo marneulis municipalitetis sxvadasxva ubnebi.

es iZleva imis argumentirebulad mtkicebis saSu-alebas, rom kamera garkveulwilad darRvevebis Se-makavebeli elementia. amitomac vuWerT mxars ideas, rom rac ufro metgan ganTavsdeba kamerebi, ukeTe-sia, oRond erTi pirobiT _ es masala nebismieri mom-CivanisTvis xelmisawvdomi da gamosayenebeli unda iyos.

es didi problema iyo saprezidento arCevnebis dros, roca arc erTi gamoTxovili videomasala sa-jaro ar gamxdara. arc erTxel ar gadmogveca masa-lebi.

2008 wels Cawerili masalebis mxolod 15-wuTiani Sualedis naxvis nebarTva mogvces. am SezRudvas imiT xsnidnen, rom masalis gadawera did dros moiTxo-vda. es argumenti ar aris misaRebi, radgan, Tuki survili da politikuri neba iqneboda, yvela ara, ma-gram SesaZlebeli iyo, es masalebi SerCeviTi princi-piT mainc gamxdariyo sajaro. Tumca Cveni moTxovne-bi saparlamento arCevnebze arc 15-wuTiani limitis dros, arc erTxel ar dakmayofilebula. argumente-bi, rogorc wesi, ar hqondaT, ubralod, komisiaSi an sasamarTloSi ambobdnen, rom kadrebis, rogorc da-matebiTi mtkicebulebis, naxva saWiro aRar iyo.

mxolod 15-wuTiani monakveTebis naxva darRvevebze srul suraTs ver Segviqmnis. xSirad aris iseTi darR-vevebi, romlebic erT 15-wuTian monakveTSi ver da-fiqsirdeba. magaliTad, roca erTi da igive adamiani xmas orjer aZlevs. Tumca, zogierTi tipis darRvevas am mokle droSic SevamCnevT. magram, ukeTesi iqnebo-da, es limiti Tu ar iarsebebda.

axla cesko kamerebis SezRudvisas veneciis komi-sias iSveliebs. igive komisia 2006 welsac gvirCevda, kamerebis damontaJebisgan Tavi Segvekavebina. isic aRsaniSnavia, rom es komisia calsaxad ar amtkicebs, rom videoTvali unda aikrZalos. rekomendaciis mi-xedviT, Tu xmis faruloba garantirebuli ar iqneba, maSin unda vifiqroT kamerebis demontaJze. xmis fa-rulobis uzrunvelsayofad ki saprezidento arCevne-bis dros kabinebi specialurad naWrebiT gadafares, rom amomrCevlebs Tavi SezRudulad ar egrZnoT.

SezRudvis SemTxvevaSi, dadebiTi gadawyvetile-

ori azri

videokamerebi saarCevno ubnebze

ba kamerebis did qalaqebSi datoveba iyo. Tbilisi aucileblad unda darCeniliyo. Tumca, es qalaqebi arasakmarisad SeirCa: ZiriTadi aqcenti 4 did qala-qze unda gakeTebuliyo: baTumze, rusTavze, quTaissa da foTze. amitom, CemTvis gaugebaria, Tu baTumi da quTaisi amoirCies, ratom ar unda ganTavsdes kamere-bi rusTavsa da foTSi. rusTavi didi qalaqia, foTi ki _ TviTmmarTveli qalaqia da mniSvnelovani iqnebo-da videoTvalebis damontaJeba.

kamerebis ufro metgan ganTavseba da videomasala-ze xelmisawvdomoba, cxadia, gamWvirvalobas gazr-dis. amis Sedegad ndobis ufro maRal xarisxs miviRe-bT arCevnebze.

dRevandeli politikuri mdgomareobidan gamomdi-nare, Tu videoTvali mTeli saqarTvelos masStabiT ganTavsdeba, mxolod mivesalmebiT. Tumca, garda xelmisawvdomobisa, Canaweri xarisxianic unda iyos da misi gadawerisas aranairi problema ar unda arse-bobdes.

12 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

levan TarxniSvilicentraluri saarCevno komisiis yofili Ta-

vmjdomare

radgan saqarTvelos garda aseTi tipis dacvis meqa-nizmi arsad ar arsebobs, imisaTvis, rom gavaanalizoT saWiroa Tu ara axla kamerebi saarCevno ubnebze, maTi damontaJebis mizezi unda gavixsenoT.

90-ian wlebSi da 2000-iani wlebis dasawyisSi saarCe-vno ubnebze urnebis gatexva, gataceba, cecxlis moki-deba, biuletenebis moparva Cveulebrivi movlena iyo. erTi mxriv, maSin kamerebi am darRvevebis prevenciis-Tvis davamontaJeT. meore mxriv ki, saCivris ganxilvisas SesaZlebeli iyo videomasala damatebiT mtkicebulebad gamomdgariyo.

bolo 6-7 arCevnebia, is eqscesebi, ris gamoc kamerebi davayeneT, aRar xdeba. rac Seexeba Cawerili masalis da-

ori azri

videokamerebi saarCevno ubnebze

matebiT mtkicebulebad gamoyenebas _ am cvlilebebis Semdeg ori arCevnebi Catarda da videomasalis Cvenebaze sul xuTamde moTxovna miviReT. umetes SemTxvevaSi, es saCivrebi ar dakmayofilda, radgan saTanadod ar iyo Se-vsebuli, an komisiam an sasamarTlom CaTvala, rom mtki-cebulebebis gareSec yvelaferi naTeli iyo.

evropuli struqturebi da arasamTavrobo organiza-ciebi Tavis droze kiTxvis niSnis qveS ayenebdnen ka-merebis saWiroebas. maT miaCndaT, rom SeiZleba kame-rebi daSinebis da zewolis meqanizmad qceuliyo. maSin cesko-m CaTvala, rom kamerebis gansazRvrul arealSi damontaJeba da misTvis danaxarjebis gaReba mizanSewo-nili iyo.

cesko-s axlandeli gadawyvetileba _ ufro viwro are-alze kamerebis damontaJeba problemurad ar mimaCnia. albaT, imis droc dadga, vimsjeloT, mizanSewonilia Tu ara saerTod kamerebis damontaJeba da amaze finansebis daxarjva. kamerebis montaJi, demontaJi da maTi Senaxva sakmaod Zviria. am sakiTxis gadaxedvisken veneciis komi-sia da euTo-c mogviwodeben.

videoTvalebis damontaJebis paralelurad, saarCevno ubnebze bevri cvlileba ganxorcielda da amitom Zne-lia, ganvsazRvroT, darRvevebis SemcirebaSi kamerebma Seitanes didi wvlili Tu, magaliTad _ opoziciuri par-tiebis warmomadgenlobam komisiebSi, damkvirveblebTa uflebebis gazrdam, gasaCivrebis meqanizmis gaiolebam, Tu iman, rom zogadad gamWvirvale arCevnebis Catarebis neba arsebobda. amas calke kvleva sWirdeba.

rac Seexeba Canaweris xelmisawvdomobas. Cemi azriT, gasaCivrebis dros Canaweris 15-wuTian monakveTze metis naxva damatebiT arafer mniSvnelovans ar iZleva. ro-gorc aRvniSne, kamerebis damontaJebas ori ZiriTadi mizani aqvs. darRvevebis prevenciisTvis Canaweris xangr-Zlivobas aranairi mniSvneloba ar aqvs. mtkicebulebad gamoyenebisTvis ki ver damisaxelebT darRvevas, romlis dafiqsireba SeuZlebelia 15 wuTis ganmavlobaSi. Tu xmis sxvadasxva dros didi SualediT micemazea saubari, maSin mosarCelem SeiZleba orjer 15 wuTis naxva moiTxovos.

ar SeiZleba, videos sajarooba TviTmizani iyos. ze-moT CamoTvlili miznebis Sesasruleblad misi mTlia-nad gansajaroveba saWiro ar aris. arasamTavrobo or-ganizaciebi ki amboben, _ ar gvaCvenes videomasalebio, _ magram mis Cvenebaze sul ramdenime saCivari iyo Se-mosuli. kadrebis srulad sajaroobis saWiroebisTvis kidev erTi argumenti aqvT xolme: amomrCevelTa da-Tvla, rac sxvadasxva mizezebis gamo, absurdia; aseve, SeuZlebelia masalis yurebiT darRvevebi daafiqsi-ro. SemTxvevebi im wuTsve unda CainiSnon da mere mo-Zebnon.

aravis ar gauzomia, arCevanis gakeTebisas kamerebi amomrCevelze zewolas axdenda, Tu _ ara. marTalia, ka-merebi isea dayenebuli, rom, wesiT, unda gamoCndes mxo-lod biuletenis gacemis momenti da misi Cagdebis wuTi, magram ar gamovricxav, rom viRacam saarCevno ubanze ka-meris arseboba marTlac zewolad aRiqva.

13liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

is, rac saqarTvelos yvelaze metad aqcevs izolaciaSi, qarTuli enaa. qarTul enas eris SenarCunebaSi yvelaze didi wvlili miuZRvis da eric mas TiTqmis aRmerTebs. sxva erebma, romlebmac TavianTi ena dakarges, didxans ver SeZles arseboba. rodesac londonSi an sadme sxva-gan, sazRvargareT qarTvelebis laparaki mesmis, iseTi STabeWdileba mrCeba, rom Tavis-Tvis saubroben, TiTqos ise, rom sxvam veravin gaigos. qarTvele-bi tkbebian im izolaciiT, rasac maT qarTuli ena aniWebT.

samwuxarod, bolo oci wlis ganmavlobaSi qarTul enaze Za-lian cota daiwera iseTi teqs-ti, romlis avtoric qarTveli ar iyo. ra Tqma unda, gamoica ramdenime saxelmZRvanelo da statia, risTvisac qarTveli mTargmnelebi pativiscemas im-saxureben, radgan amiT saqar-Tvelo msoflios dauaxloves. zogadad ki, 99% imisa, rac sa-qarTveloSi gamoicema, qarTve-lebis avtorobiTaa. es izola-ciis erT-erTi aSkara faqtoria. msoflioSi bevri didi idea, koncefcia da tendenciaa, ro-melsac saqarTveloSi jer ar SemouRwevia, an romlebic saqarTveloSi cudad esmiT. es arTulebs urTierTobebs danarCen samyarosTan, gansakuTrebiT msoflios im nawil-Tan, romelic ideebis saerTaSoriso qselSia CarTuli.

me menatreba qarTuli saWmeli, romelic iseTi aRar aris, rogoric _ adre. winaT saqarTveloSi rasac vyi-dulobdiT, ZiriTadad qarTuli warmoebis iyo _ saqar-TveloSi qarTvelebis mier moyvanili. amis Tqma Zalian advilad SeiZleboda, radgan Cven vyidulobdiT uSua-lod fermerisgan, an fermeris megobrisgan. es situ-acia TandaTanobiT icvleba. axla ukve Zalian bevri importirebuli sakvebia, masobrivad dafasoebuli da damuSavebuli. sakvebis xarisxi gafuWda. me menatreba amgvari izolacia.

wylisa da eleqtroenergiis miwodeba, dRevandelTan SedarebiT, gacilebiT cudad xdeboda. yvelani saku-Tar Tavze viyaviT damokidebuli. abazanebs wyliT vav-sebdiT da sanTlebs saZinebel oTaxSi vinaxavdiT. izo-lirebulebi viyaviT, magram aseTi izolacia xandaxan gvaiZulebda, erTad SevkrebiliyaviT. amis miuxedavad,

es izolacia sulac ar mena-treba.

Cven, vinc qalaqebSi vcxo-vrobT, bunebis arseboba Ti-Tqmis daviviwyeT. vulkanis amofrqvevam, romelmac Cvenze amxela gavlena moaxdina, kidev erTxel dagvarwmuna, rom de-damiwa marTla arsebobs da is Zlieria. is unda aRviqvaT da davafasoT. es yvela fermerma icis, magram qalaqis macxovre-blebs periodulad amis Sexse-neba namdvilad sWirdebaT. de-damiwis gageba da pativiscema CvenTvis, rogorc cocxali arsebebisTvis, Zalze mniSv-nelovania. miuxedavad amisa, zogierTi Cvengani, vinc teq-nologiebiT aris garSemorty-muli da urTierTdakavSire-

buli, amas iviwyebs. izolaciis Sesaxeb mniSvnelovania imisi codna, Tu

ramdenad izolirebuli da ramdenad urTierTdakavSi-rebuli gvinda viyoT garkveul sferoebSi; romeli sfe-roebia, sadac izolacia gvinda, da sadac gvmarTebs meti komunikacia? amis codna advili araa. izolacia xandaxan usafrTxoa. mas SeuZlia tradiciebi Segvina-xos. amave dros meore tipis izolacia xels gviSlis. bevri Cveni sazogadoebrivi problema swored izola-ciis sakiTxs ukavSirdeba. ramdenad izolirebulni unda viyoT? vulkanis ferflis Rrubelma amaze dagva-fiqra.

inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam

izolacia

Tvalsazrisi

wina kviris ganmavlobaSi didi britaneTi kvlav kunZulad iqca. aq myofebi

kontinentze ver gadadiodnen, kontinentidan ki iq ver Sediodnen. arada,

TiTqmis yvelas daviwyebuli hqonda, rom britaneTi kunZulia. axla hitrou

da sxva aeroportebi isev Riaa da Cvenc, rogorc iqna, danarCen msoflios

davubrundiT. am yvelaferma saqarTveloze damafiqra.

mark maleni

14 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

interviu

linkoln mitCeli, kolumbiis universitetis saerTaSoriso urTierTobebis profesori. amJamad muSaobs yofil sabWoTa qveynebSi demokratiul tranzi-ciasa da amerikis sagareo poli-tikaSi demokratiis gavrcelebis rolze. 2008 wels gamovida misi wigni „aramyari demokratia: aSS-s sagareo politika da `vardebis revolucia“.

batono mitCel, SeTanxmda Tu ara dasavleTi im sakiTxze, Tu vin daiwyo 2008 wels SeiaraRebuli konfliqti saqarTveloSi?

dasavleTi SeTanxmda imaze, rac weria taliavinis komisiis daskvnaSi. taliavinis daskvna ambobs, miuxedavad imisa, rom

pragmatuli megobroba interviu

linkoln mitCelTan

memarcxeneebs Soris, romelic amJamad aSS-Si dominanti Zalaa, saqarTvelos

memarjveneebis proeqtad ganixilaven. amerikaSi is fena, vinc gadawyvetilebas

iRebs, qarTul demokratias seriozulad ar ganixilavs. maTTvis saqarTvelo

strategiuli mokavSirea.

saqarTvelom pirvelma gaisro-la, is bevrjer gamoiwvies. xolo rodesac ukve omi daiwyo, ru-seTis saqcielSi bevri darRveva dafiqsirda. saqarTvelom stra-tegiuli Secdoma dauSva, roca yvela fsoni imis damtkicebaze dado, rom es omi mas ar dauwyia. ukeTesi iqneboda, Tu saqarTvelo ityoda, rom Cven gavisroleT pir-velebma, magram Cven viyaviT didi wnexis qveS, Cvens qveyanas safr-Txe emuqreboda. Tu saqarTvelos mTavroba amas izamda, maSin aRar mouwevda mTeli weliwadis ga-flangva imis mtkicebaSi, rom mas omi ar dauwyia.

rogor Seicvala saqarTvelos mi-marT barak obamas administraciis midgoma?

obamas administracia mxars uWerda da uWers saqarTvelos. amerikam gaagrZela da gazarda sa-qarTvelosTvis miliarddolaria-ni daxmarebis programa. ar vici, kidev ra unda gaakeTos imisTvis, rom ufro didi iyos es mxarda-Wera. SeiZleba is, rom mihyidos iaraRi? SesaZlebelia aman saqar-Tvelos damatebiTi problemebi Seuqmnas.

Seicvala is, rom piradi ur-TierTobebi ori qveynis pirvel pirebs Soris aRar aris axlo me-gobruli. magaliTad, ukanasknel samitze, buSi rom yofiliyo pre-zidenti, Sexvdeboda saakaSvils da es iqneboda buSisTvis kviris saukeTeso Sexvedra. axali admi-nistraciis pirobebSi, ase aRar

xdeba, magram ra gansazRvravs qveynis urTierTobebs _ saerTo interesebi, Tu liderebis piradi urTierTobebi? me mgonia, rom pirveli.

saqarTveloSi am bolo dros eWvi SeaqvT amerikis mxardaWera-Si, rac ormxrivi urTierTobis-Tvis sasargeblo ar aris. aSS-Si fiqroben, rom saqarTvelosTvis bevri ram gavakeTeT da es is xazia, romlisTvisac arasdros ga-dagvixvevia. Cven arasdros dagvi-xevia ukan ruseTTan molaparake-bis dros saqarTvelos sakiTxze, sxva qveynebsac veubnebiT, rom ar unda aRiaron afxazeTi da samxre-Ti oseTi. Cven xelis erTi mosmiT yvelafers ver movagvarebT.

2008 wlis nato-s buqarestis samitze evropis qveynebs saqarTve-losTan dakavSirebiT amerikisgan gansxvavebuli pozicia hqondaT. rogor Seicvala es situacia mas Semdeg?

gansxvavebebi amerikasa da evropas Soris rCeba, Tumca dRes aSS ufro realisturad udgeba sakiTxs da xedavs, rom evropele-bis mxardaWeras ver miiRebs. aSS ar apirebs maT iZulebas, radgan xvdeba, rom Tu administracia Tavisi poziciis gatanas isev See-cdeba da waagebs, es saqarTvelos daazaralebs. Cemi azriT, kriti-kulia imisi gaazreba, rom gansxva-vebebi, magaliTad, germaniasa da aSS-s poziciebs Soris legitimuri erovnuli interesebisgan war-moiSveba. es imitom ar aris, rom

15liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

interviu

frangebi da germanelebi mSiSrebi arian, an ar esmiT is safrTxe, ra-sac ruseTi qmnis. es imitom xdeba, rom am qveynebs aqvT masStaburi ekonomikuri urTierToba ruseT-Tan da maT aqvT Tavisi interese-bis dacvis ufleba.

aravis aqvs imis iluzia, rom ruseTi demokratiuli qveyanaa, an rom aSS-s megobaria. CvenTvis esaa saqmiani TanamSromloba da arse-bobs uamravi sakiTxi, romelzec ruseTTan erTad unda vimuSaoT. magaliTad, strategiuli bir-Tvuli iaraRis Semcirebis xel-Sekruleba, lojistikis sakiTxi avRaneTSi... Cven ver vetyviT maT, rom vidre saqarTvelosTan ar moagvareben urTierTobas, ar viTanamSromlebT.

unda hqondes Tu ara saqarTvelos ufro axlo urTierTobebi evropas-

Tan? miuxedavad imisa, rom evropa ufro axlosaa da ekonomikuri urTierTobebisa da investirebis TvalsazrisiTac metis gakeTeba SeuZlia, amJamad aseTi gansakuTre-buli urTierTobebi ar Cans. ratom xdeba ase?

evropam aSS-ze gacilebiT adre daiwyo „vardebis revoluciis“ xelisuflebis kritikulad Se-faseba. isini gacilebiT naklebi enTuziazmiT uyureben saqarTve-los, vidre _ aSS. ekonomikuri krizisis gamo, evrokavSirisTvis am etapze Zalian rTulia Rarib qveynebTan TanamSromloba. amis miuxedavad, evropaSi gamigia, rom saqarTvelo iwyebs evropisken nabijebis gadadgmas. me mgoni, aq iazreben im mosazrebas, rom swored es aris saqarTvelos mo-mavali.

evrokavSiri gansakuTrebul aqcents akeTebs saqarTveloSi de-

mokratiis ganviTarebaze, amerikis xedvac icvleba. magaliTad, yir-gizeTis SemTxvevaSi, obama gaakri-tikes imisTvis, rom igi loialuri iyo bakievis mimarT.

simarTle is aris, rom aSS, erTi mxriv, istoriulad, mxars uWerda demokratias da, meore mxriv, mxars uWerda iseT mTavro-bebs, romlebic akeTebdnen imas, rac mas surda. es ar mgonia, rom Seicvalos. am midgomis proble-ma is aris, rom Sen iReb bakievs, im xalxs, romlebic adamianis uflebebs zRudaven, da amis gamo, ibadeba anti-amerikuli ukureaq-cia. CemTvis, rogorc amerikelis-Tvis, mainc gamarTlebulia, rom aSS-s mTavroba iTanamSromlebs nebismier mTavrobasTan, maSi-nac ki Tu es mTavroba ar aris demokratiuli, imitom rom Cven gvaqvs konkretuli strategiuli

miznebi, da maT ki raRac saxis resursi aqvT, romelic gvWirdeba. problema da orive mxarisTvis wamgebiani pozicia isaa, rodesac aseTi tipis qveyanas warmoadgen, rogorc demokratiuls, da Sens megobrul politikas am mizeziT xsni. magaliTad, Cveni avtorite-ti dazaralda imiT, rom saakaS-vilis xelisuflebas vacxadebdiT demokratiulad. amis aravis sjeroda aSS-s gareT.

rogor SeuZlia aSS-s demokratiis waxaliseba iseT qveyanebSi, rogo-ricaa magaliTad saqarTvelo?

2004-2005 wlebSi `vardebis re-voluciis~ mTavrobam gadawyvita, rom saxelmwifo institutebis gaZliereba demokratiis xarjze momxdariyo. Cven xeli SevuwyveT qveyanas, rom im araswor gzas dadgomoda, romelmac is 2008 wlis agvistomde miiyvana. ga-vaucxoeT igi evropisgan da

nato-sgan. Tu Cven Tavidanve movuwodebdiT, rom daecvaT demokratiis standartebi, sa-qarTvelo dRes ukeTesi qveyana iqneboda.

saqarTveloSi zogierTi „samo-qalaqo sazogadoebas“ aigivebs ucxoeTidan dafinansebul organi-zaciebTan, romlebsac adgilobri-vi socialuri baza ar aqvT. rogor SeiZleba, rom Seicvalos es mcdari sazogadoebrivi warmodgena?

samoqalaqo sazogadoebis gan-viTarebis strategia, romelic fokusirebulia elituri arasa-mTavrobo organizaciebis ganvi-Tarebaze, mniSvnelovania, magram sakmarisi araa. samoqalaqo sa-zogadoebis strategia, romelic fokusirebulia qvemodan ganvi-Tarebaze (grassroots level), gacile-biT ufro rTulia, da ufro met

dros moiTxovs, Tumca es aris is safuZveli, romelzec gaazrebu-li, Zlieri da gamZle demokratia dgas. rodesac xalxi ar endoba erTmaneTs, ar muSaobs erTad, Zve-li sistemis memkvidreoba myarad dgas. am pirobebSi Zlieri saxel-mwifos aSeneba rTulia. es sabWo-Ta sistemis memkvidreobaa, da Tu amas ar miaqcev yuradRebas, ver miiReb Zlier samoqalaqo sazoga-doebas.

saqarTveloSi biznesis Tavisu-flebasTanac arsebobs garkveuli problemebi. zogi fiqrobs, rom saqarTveloSi biznesebi ZiriTadad prosamTavroboa, an maT eSiniaT opoziciuri partiebis dafinan-sebis. am fonze ucnauria, rom arsebobs Zlieri libertarianuli frTa mTavrobaSi, romelic swored biznesis Tavisuflebas qadagebs.

Tumca, es ar aris mTavroba, romelic libertarianuli pla-

Cven xeli SevuwyveT saqarTvelos, rom im araswor gzas dadgomoda, romelmac is 2008

wlis agvistomde miiyvana. Tu Cven Tavidanve movuwodebdiT xelisuflebas, rom daecva

demokratiis standartebi, saqarTvelo dRes ukeTesi qveyana iqneboda.

16 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

interviu

tformiT airCies. saxelisuflebo partia imdenad didia, rom Znelia erTiani ideologiis gansazRvra. problema iseT qveynebSi, rogoric saqarTveloa, is aris, rom bizne-sebi bunebrivad arian mTavrobas-Tan daaxloebuli. `nacionalur moZraobas~ da sxva partiebs Soris gansxvaveba saqarTvelo-Si ar aris ideologiuri. isini mxolod imiT gansxvavdebian, rom saxelisuflebo partia Zalau-flebas flobs da sxvebi _ ara. biznesebs izidavT iseTi partiebi, romlebic Zalauflebas floben. problema iqmneba imitom, rom biznesebs, romlebsac opoziciis mxardaWera undaT, Cagraven.

aqve kidev erTi problema, saqar-TveloSi partiebi ar arian dayofi-li ideologiis (memarcxeneobis da memarjveneobis) mixedviT. ramde-nad momgebiani iqneba qveynisTvis amgvari dayofa ?

am etapze partiebi politikuri programebis mixedviT erTmane-Tisgan didad ar gansxvavdebian. politikur sakiTxebze aranairi realuri debatebi ar arsebobs. partiuli struqtura saqarTve-loSi sustad aris Camoyalibebu-li da es aris problema. saqar-Tvelo demokratiuli gaxdeba ara mas Semdeg, rac ramdenime gaer-Tianeba da `nacionalur moZra-obas~ daamarcxebs, aramed maSin, rodesac iqneba ramdenime partia, romelic regularulad ibrZo-lebs xelisuflebisTvis: erT wels moigebs, meore wels waagebs. amJamad saqarTveloSi aris meo-Txe erTpartiuli sistema bolo meoTxedi saukunis manZilze, da namdvilad ar sWirdeba, rom hqondes mexuTe.

da ratom ar aqvT qarTul partiebs socialuri baza? magaliTad, evro-paSi social-demokratebs hyavT Zlieri muSaTa klasis amomrCeve-li...

erTi mizezi is aris, rom pa-tara qveyanaa, meore mizezi ki is aris, rom rodesac sabWoTa

kavSiri daiSala, ar iyo Zalian diferencirebuli eleqtorati. Tu qveyanaSi yvela umuSevaria, aq ukve ideologiuri gansxvavebebi ar muSaobs. problema is aris, rom interesTa jgufebis gare-Se, Zlieri partiuli sistema ar arsebobs. arCevnebze vis aZlevs amomrCeveli xmas? _ imas, visTa-nac ufro axlos aris, visganac miiRebs mxardaWeras. es bunebrivi politikuri azrovnebaa. memar-cxene-memarjvene dayofa iseT qveynebSi, magaliTad rogoricaa inglisi, saukuneebis ganmavloba-Si yalibdeboda.

rogor aris erTmaneTze damokide-buli demokratia da qveynis ekono-mikuri ganviTareba?

Tu saqarTvelo ar iqna demokra-tiuli qveyana, magaliTad, is ver SeZlebs evropasTan kavSirebis gabmas, aseve ver SeZlebs ucxouri investiciebis miRebas.

da rac ufro mniSvnelovania, mcire biznesebi, mcire profe-siuli saagentoebi (reklamis, saadvokato, Tu arqiteqturu-li...) ar viTardeba avtoritarul qveynebSi, isini viTardeba mxolod demokratiul qveynebSi. vidre aq demokratiuli Rirebulebebi ar gamyardeba, Zalian rTuli iqneba am mxriv warmatebis miRweva. bolo 10 wlis ganmavlobaSi iyo garkveu-li winsvla, Tumca kvlav didi gzaa gasavleli.

rogor Seicvala bolo drois ganmavlobaSi dasavleTSi saqarTve-los aRqma?

orivegan _ aSS-Sic da evropa-Sic, saqarTvelos mTavrobis axlo urTierTobebi buSis administra-ciasTan ukureaqcias iwvevda. ara gadawyvetilebis mimReb wreebSi, sadac esmiT, Tu ra strategiu-li miznebis gamo vuWerT mxars saqarTvelos, aramed SedarebiT qveda doneze. dRes saakaSvilze, rogorc ukanasknel neokonser-vatorze, mxolod amerikis Sida politikur wreebSi msjeloben. memarcxeneebs Soris, romelic

amJamad aSS-Si dominanti Zalaa, saqarTvelo memarjveneebis proe-qtad ganixileba.

rodesac erT Cems megobars vu-Txari, rom vmuSaobdi saqarTve-loSi, man mkiTxa: „es is qveyana ar aris, romelsac Zlieri memarjvene prezidenti, prezident jorj bu-Sis megobari marTavs?~ me vuTxa-ri, rom es aseTi martivi sakiTxi ar aris, magram is ase fiqrobda.

rac Seexeba mecnierul wree-bs, aq arian ori tipis adamianebi: isini, vinc vaSingtonis kvleviT centrebSi muSaoben da gadawyve-tilebis miRebis procesSi mona-wileoben. isini mxars uWeren sa-qarTvelos xelisuflebas. Tumca, aravin fiqrobs seriozulad, rom saqarTvelo warmatebuli de-mokratiis qveyanaa. saqarTvelos ganixilaven, rogorc strategiul mokavSires da megobars. buSis administraciis Semdeg, rogorc giTxariT, swored es midgoma Seicvala.

rac Seexeba meore tipis adamia-nebs _ universitetis mkvlevrebs. maT ainteresebT, razea dafuZ-nebuli saqarTvelosa da amerikis strategiuli urTierTobebi.

SeiZleba Tqvenma mkiTxvelma arc damijeros, magram rodesac saqarTveloze vwer, saqarTvelos xelisuflebis mxardamWerebisgan mesmis, rom gazpromis fuli aviRe, radgan Turme vinc saqar-Tvelos akritikebs, yvelas gazpromi afinansebs, rac sule-luri logikaa. Semdeg vismen amerikeli profesorebis reaq-cias, romlebic Tavis mxriv meubnebian, rom saqarTveloSi Cems megobrebs vicav; rom saakaS-vils vicav. rodesac vambob, rom saakaSvils kargi mxareebic aqvs da misi prezidentobis ganmavlo-baSi is bevr Zalian rTul situaciaSi moxvda, meubnebian, rom Cems qarTvel megobrebs vicav.

esaubra giorgi cxadaia

17liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

18 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

bombebi cxinvalis Tavzepolitika

recenzia ronald asmusis wignisa `patara omi, romelmac SeZra msoflio:

saqarTvelo, ruseTi da dasavleTis momavali~

(niu-iorki: gamomcemloba Palgrave Macmillan, 2010)

Tomas de vaali, vaSingtoni

qarTveli jariskacebi gorTan, agvisto 2008

fo

to

iust

ina

mel

nike

viCi

19liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

13 marts, saRamos 8 saaTze erT-erTma wamyvanma qarTulma telearxma qveyana omSi daabruna. prosaxelisu-flebo telekompania `imedis~ naxe-varsaaTianma gadacemam mayureblebs saSineli scenari dauxata: rusuli tankebi dedaqalaqisken daiZra, raTa kremls daesrulebina is, rac 2008 wlis agvistoSi ganuxorcielebeli darCa; prezidenti saakaSvili qveyni-dan gaiqca, Tu mokles; xelisufle-baSi ki moskovis erTguli `saxalxo mTavroba~ movida, romelsac saTave-Si ori yofili maRalCinosani Caud-ga; armiis sami batalioni rusebis mxares gadavida.

es virtualuri realoba iyo. male-ve satelevizio studiaSi Semovida wamyvani da gamoacxada, rom siuJeti inscenirebulia da tyuilis SeTxzva imisTvis gaxda saWiro, raTa yvelas gaecnobierebina, Tu ra realuri safrTxis winaSe SeiZleba dadges qveyana.

Tumca, aTasobiT adamianma, gan-sakuTrebiT regionebSi, sadac in-formaciis alternatiuli wyaroebi cotaa, gulwrfelad daijera, rom qveyanaSi kvlav omi mZvinvarebda; daiwyo panika da gadaitvirTa mo-biluri satelefono qselebi. de-daqalaqSi ki, `imedis~ SenobasTan gadacemis gasaprotesteblad xalxi Segrovda.

meore dRes, bolnisis mosaxleo-basTan Sexvedrisas prezidenti sa-akaSvili modelirebul oms gaemijna da ganacxada, rom `imeds~ dadgmuli reportaJis aRmniSvneli titrebi unda gaeSva. Tumca, maleve, saku-Tari gancxadebis sapirispirod, man siuJets mxari dauWira, rodesac ga-nacxada, rom `yvelaze arasasiamovno guSindel siuJetSi, da me minda, rom xalxma es kargad gaigos, iyo is, rom igi Zalian axlosaa imasTan, rac Sei-Zleba sinamdvileSi moxdes da razec saqarTvelos mteri fiqrobs~.

mdgomareoba kidev ufro garTul-da, rodesac vebgverdze www.copoka.net-ze `imedis~ direqtors giorgi arvelaZesa da mis moadgiles Soris, savaraudod, Semdgari saubari gamo-qveynda. ismis, TiTqos arvelaZe, ro-melic saakaSvilis axlo garemocvis

wevria, acxadebs, rom prezidentma siuJeti moiwona da ufro metic, ti-trebis gaSvebis winaaRmdeg gamovida, radgan `Tu xalxs winaswar gavafrT-xilebT, siuJeti mTel xibls dakar-gavs~. arvelaZem da misma moadgilem am saubris auTenturoba uaryves. qarTvelma Cinovnikebma ganacxades, rom saubari rusuli specsamsaxure-bis mier iyo gayalbebuli.

am sami dRis ganmavlobaSi isedac emociur qarTvel xalxSi vnebaTa-Relvam imata. da savaraudod, ua-xloes momavalSi aseTive emociuri muxti SenarCundeba. ar aqvs mniSv-neloba, piradad moiwona Tu ara sa-akaSvilma es siuJeti. arvelaZesTan misi siaxlovis gaTvaliswinebiT, Zne-li dasajerebelia, rom siuJeti misi sanqciis gareSe gasuliyo. faqtia, qarTvelma liderma `rusuli safr-Txe~ Tavisi prezidentobis vadis darCenili sami wlis mTavar Temad aqcia.

igi mudmivad afrTxilebs qarTve-lebs, rom 1921 wlis ganmeorebis sa-SiSroeba realuria. maSin bolSevike-bma saqarTvelo daipyres da qveynis damoukideblad arsebobis pirveli mcdeloba Cakles.

saakaSvilis ritorika kidev ufro gamZafrda mas Semdeg, rac eqs-spi-kerma nino burjanaZem da eqs-pre-mier-ministrma zurab noRaidelma ruseTTan pirdapir saubris tabu daarRvies da saakaSvilis mters, ru-seTis premier-ministrs _ vladimir putins Sexvdnen.

saqarTvelos prezidenti ufro met mrisxanebas veRar gamoxatavs, es brazis pikia. orive mxare Seu-racxmyofeli frazebis gacvla-ga-mocvliTaa garTuli da erTmaneTs moRalateobasa da mtrobaSi sdeben brals. maTi ritorika Zalian waagavs 1991 wlis nacionalisturi mRelva-rebisa da 1930-iani wlebis stalinis-turi epoqis enas.

rusuli safrTxe rom realurad gavSifroT, aucileblad mogviwevs, davubrundeT 2008 wlis agvistos omis movlenebs da Zvel kiTxvas: `vin aris damnaSave?~ vupasuxoT. marSalis

fondis transatlantikuri centris aRmasrulebel direqtors, ronald asmuss, am kiTxvaze pasuxi ukve aqvs. man am pasuxs mTeli wigni miuZRvna.

asmusisTvis 2008 wlis omi saqar-TveloSi ruseTis mier winaswar dadgmuli intervencia iyo, rome-lic saakaSvilis dasavleTisaken swrafvis SeCerebas isaxavda miznad. ruseTi sjida patara mezobels, ro-melmac gabeda da mas ganudga, rad-gan demokratiis ganviTarebis dasa-vluri modeli airCia: `rac ufro warmatebuli xdeboda Tbilisi, miT ufro matulobda moskovSi mtruli ganwyobebi~. asmusi kidev ufro Sors midis da `civi omis~ droindel ri-torikas iyenebs:

baltiidan Sav zRvamde erTiani da Tavisufali evropis mSenebloba buSis administraciam misi mmarTve-lobis centralur RerZad aqcia. miuxedavad Tbilisis Secdomebisa, moskovma is ZiriTadi cnebebi da sakvanZo principebi daarRvia, razec evropis usafrTxoeba unda yofi-liyo damyarebuli.

sxva sityvebiT rom vTqvaT, asmu-sisTvis wamyvani evropuli institu-ti nato-a, da ara _ evrokavSiri, xolo SeerTebuli Statebis mova-leobaa, ruseTis mzardi agresiis fonze, patara erebis usafrTxoebis garantia.

am strategiis gamocdis dro sa-qarTveloSi dadga, radgan saqarTve-lo moskovis revizionistuli do-qtrinis mamaci gamowveva iyo.

es sarisko Tezisia, romelic nato-s avaldebulebs, daicvas is lidere-bi, romlebic dasavlur Rirebule-bebs ki aRiareben, magram ruseTTan mimarTebaSi sakuTari dRis wesrigiT moqmedeben. asmusi ase moqcevas am urTierTobebis detalebis Seswa-vlis gareSe gvTavazobs.

ra Tqma unda, 2008 wlis agvistoSi moskovma umowyalod gamoiyena Tbi-lisis teritoriuli konfliqtebi. rusebma jer samxedro TvalsazrisiT daamarcxes saqarTvelo da Semdeg afxazeTisa da samxreTi oseTis da-moukidebloba aRiares, riTic kidev ufro daiaxloves es teritoriebi.

rusi maRalCinosnebi saakaSvilis

politika

rusi jariskacebi, agvisto 2008

20 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

damcirebis SesaZleblobas xelidan ar uSveben. prezidentma dimitri medvedevma mas persona non grata uwoda da ganacxada, rom saqarTve-losTan normaluri urTierToba mxolod saakaSvilis wasvlis Semdeg aRdgeba. cnobilia isic, rom omis dros vladimir putinma safrangeTis prezidents nikola sarkozis uTxra, rom saakaSvilis `erTi adgiliT~ dakideba surda. aman moskovis zra-xvebTan dakavSirebiT qarTvelebis SiSebi kidev ufro gaamZafra;

rusuli jari dResac dgas Tbili-sidan mxolod 30 milis daSorebiT. magram iqneb rusebs akmayofilebT, Tu dasustebuli qarTveli prezi-denti saSinao garCevebSi gaixlarTe-

ba da prodasavluri dRis wesrigis ganxorcielebas veRar SeZlebs? es moskovs saSualebas aZlevs, status-kvoc SeinarCunos da sxva sakiTxe-bzec imuSaos _ magaliTad, aSS-sTan urTierTobebis gadatvirTvaze.

magram, saqarTvelos realoba rom ase martivi iyos! asmusis wignis `pa-tara omi, romelmac SeZra msoflio~ nakli isaa, rom is kavkasiis adgilo-briv realiebs ar ganixilavs. asmusi esaubra maRalCinosnebs buSis admi-nistraciaSi, nato-sa da evrokavSir-Si. magram mas ar mousmenia rusebis, osebis da im qarTvelebis azri, rom-lebic xelisuflebaSi ar arian. misi

wigni satelitidan gadaRebul fo-tos hgavs.

saqarTvelo sabWoTa kavSiris res-publikebs Soris yovelTvis yvelaze mimzidveli iyo.

saqarTvelom mec momxibla. Tumca, kavkasiurma energiam SeiZleba saSiSi konturebi SeiZinos.

qarTuli energia 2003 wels `var-debis revoluciis~ STagonebis wya-rod iqca. revoluciam qveynis saTa-veSi qarizmuli axalgazrda lideri _ mixeil saakaSvili moiyvana, magram qveynis grZelvadiani problemebis gadasaWrelad sxva, ufro mosawyeni Tvisebebic iyo saWiro.

2004 wlis Semdeg ori saqarTvelo gaCnda. erTi iyo saqarTvelo, ro-

melsac prezidenti saakaSvili ucxo-eTSi arnaxuli warmatebiT yidda, `vardebis revolucias~ ki postsa-bWouris pro-dasavlurad trans-formaciis warmatebul modelad warmoaCenda.

da iyo meore saqarTvelo _ ad-gilobriv realiebSi, problemebSi qronikulad Cafluli; kvlav nacio-nalizmisa da daqucmacebis safrTxis winaSe mdgari, politikuri intrige-bis maxeSi gabmuli.

asmusma ucxouri brendis impor-tireba ise daiwyo, rom produqti

yuradRebiT ar hqonda Seswavlili. misi idealizebuli naambobi realur saqarTvelos kargs arafers aZlevs. asmusi 2008 wlis omis movlenebs ise hyveba, rom sruliad gamoricxavs saqarTvelos xelisuflebis braleu-lobas:

`saqarTvelos prezidentma mi-xeil saakaSvilma yurmili dakida. TbilisSi 7 agvistos Ramis 23 saaTi da 35 wuTi iyo. man es wuTia, ubrZa-na SeiaraRebul Zalebs, rom Tavs dasxmodnen, dazvervis informaciis Tanaxmad, saqarTvelo-ruseTis sa-zRvris samxreTiT... javadan ... cxin-valisaken da aseve rokis gvirabis gavliT ruseTidan saqarTveloSi

asmusma ucxouri brendis importireba ise daiwyo, rom produqti yuradRebiT ar hqonda Seswavlili. misi idealizebuli naambobi realur saqarTvelos kargs arafers aZlevs. asmusi 2008 wlis omis movlenebs ise hyveba, rom sruliad gamoricxavs saqarTvelos xelisuflebis braleulobas.

mimaval rusuli Zalebis kolonas. man aseve ubrZana SeiaraRebul Za-lebs, aRekveTaT samxreTi oseTis bandformirebebis mier ...im qarTu-li soflebis dacxrilva, romleb-sac qarTveli mSvidobismyofelebi... da policia akontrolebda. es da-cxrilva ukanaskneli kviris ganma-vlobaSi drogamoSvebiT grZelde-boda, magram im saRamos ganaxlda da ufro intensiuri gaxda, miuxedavad imisa, rom prezidentma saakaSvilma calmxrivad cecxlis Sewyvetis br-Zaneba gasca. qarTuli mosaxleoba da mSvidobismyofelebi daiWrnen da daiRupnen. igi Seyovnda, kvlav aiRo

politika

rusi jariskacebi, agvisto 2008

fo

to

Tem

o b

arZi

maSvi

li

21liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

telefoni da mesame brZaneba gasca: `minimumamde daiyvaneT samoqalaqo msxverpli~.

agvistos omis dawyebis am versiis yvela mTavari punqti mcdaria: is, rom pirveli agresiuli svla ruseT-ma gaakeTa, rom Tbilisis Tavdasxma-mde ramdenime saaTiT adre samxreT osebma qarTuli soflebi dacxri-les, da isic, rom qarTuli xelisu-fleba samoqalaqo msxverplis Tavi-dan aridebiT iyo dainteresebuli.

saakaSvilis mesijis Tanaxmad, misi qveyana upirobo msxverplia. ruseTi saqarTvelos teritoriis dasapyro-bad mas Semdeg Semovida, rac osebi, yovelgvari mizezis gareSe, Tavs da-esxnen qarTul mSvidobian mosaxle-obas.

es mesiji kargad aris formuli-rebuli dasavleTis dedaqalaqebis-Tvis, magram simarTlisgan Sorsaa.

pirvel gancxadebaSi eWvis Sesata-nad _ rom rusuli samxedro kolona 7 agvistos Ramis 12 saaTamde cota xniT adre samxreTi oseTis teri-toriaze SeiWra _ mxolod qarTuli wyaroebic sakmarisia.

faqtobrivad, qarTvelma lidereb-ma amis Sesaxeb mxolod omis meore dRes ganacxades. 8 agvistos, saqar-Tvelos xelisuflebam niu-iorkSi gaero-s uSiSroebis sabWos mimar-Ta da ganacxada, rom rusuli jari rokis gvirabis gavliT im diliT _ 5 saaTsa da 30 wuTze Semovida, anu qarTuli Tavdasxmis dawyebidan 6 sa-aTis Semdeg.

igive ewera 9 agvistos preziden-tis mier parlamentisTvis wardge-nil gancxadebaSi, romlis mixedvi-Tac, qveyanaSi sagangebo mdgomareoba unda gamocxadebuliyo.

meore mtkiceba, rom saakaSvilma Tavdasxmis brZaneba 7 agvistos, sa-Ramos, mas Semdeg gasca, rac samxre-Ti oseTis mxridan qarTuli soflebi icxrileboda, winaaRmdegobaSi modis euTo-s sami saerTaSoriso damkvir-veblis mier momzadebul angariSTan. es damkvirveblebi, romlebic im Ra-mes cxinvalSi imyofebodnen da mo-gvianebiT sardafebs Seafares Tavi, qarTuli soflebis artileriiT da-

bombvas aucileblad gaigonebdnen, gansakuTrebiT Ramis siCumeSi. maTi konfidencialuri angariSi _ ukve gamJRavnebuli saidumlo TbilisSi myofi diplomatebisTvis, romelic sami Tvis Semdeg niu-iork taimsSic daibeWda _ ganmartavda, rom 7 agvis-tos saRamos siwynare iyo, vidre sa-qarTvelos xelisufleba Tavdasxmas daiwyebda.

rac Seexeba saqarTvelos pre-zidentis mier TiTqosda gacemul brZanebas samoqalaqo msxverplis minimumamde dayvanis Taobaze, 7-8 agvistos saartilerio dabombvebis dros aTobiT mSvidobiani osi dai-Rupa da is faqti, rom ufro meti msxverpli ar iyo, savaraudod, wina dReebSi qalaqis farTomasStabiani evakuaciiT aris ganpirobebuli da ara qarTuli armiis gulmowyalebiT.

groznoelebma kargad ician, rom sabWouri epoqis bombdamSeni `gradi~ (rusulad setyvas niSnavs), romelic qarTvelebma cxinvalis samizneebze dartymisas gamoiyenes, iseTi iara-Ria, romelic ganurCevlad, TiTqmis garantirebulad asaxiCrebs da klavs urbanuli dasaxlebis mSvidobian mo-saxleobas.

agvistos omis Sesaxeb angariSSi `amnesti interneiSnl~ askvnis, rom `damkvirveblebis TqmiT, cxinvalis dasaxlebul adgilebSi gradis mier 7 agvistos Rames miyenebuli zarali dafiqsirda, sul mcire, naxevari ki-lometris daSorebiT winaswar gan-sazRvruli samxedro samizneebidan~.

amJamad omis dawyebis Sesaxeb TiTq-mis sruli simarTle viciT, gansaku-TrebiT konfliqtis Sesaxeb evrokav-Siris 2009 wlis detaluri angariSis Semdeg, romelic Zalian gansxvavdeba dasavlur mediaSi agvistos omze ga-vrcelebuli versiebisgan.

namdvili versia met-naklebad ase gamoiyureba: 2008 wlis 7 agvistos, samxreTi oseTis separatistul res-publikaSi ramdenimekviriani, daba-li intensivobis Setakebebis Semdeg prezidentma saakaSvilma cxinvalze ieriSis mitana da qalaqis dakaveba gadawyvita.

ramdenime kviris ganmavlobaSi ru-sebi TavianT Semadgenlobas, gansaku-TrebiT mikerZoebuli mSvidobismyo-felebis rigebs zrdidnen da didi albaTobiT Tavadve gegmavdnen ra-Rac operacias. SesaZloa, samxreTi oseTis teritoriaze alternatiuli pro-qarTuli lideris damxobas.

dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom saakaSvili erTdroulad muqarisa da provokaciis msxverpli gaxda, magram pirvelma swored man daartya.

rusebi cota xniT gaogndnen _ vladimir putini pekinSi olimpiuri TamaSebis gaxsnas eswreboda. saTa-nado pasuxis gasacemad maT naxevari dRe dasWirdaT.

qarTulma jarebma cxinvalis udi-desi nawili daikava da 24 saaTis ganmavlobaSi saakaSvili bevri qar-TvelisTvis gmiri iyo. is da sxva qarTveli liderebi samxreTi oseTis `ganTavisuflebaze~ saubrobdnen.

magram qarTuli Tavdasxmis ope-racias male profesionali ja-riskacebi gamoelia. rezervistebi brZolisTvis mzad ar iyvnen, xolo damatebiTi Zalebi erayidan Camos-vlas agvianebdnen.

kremli ki mxolod ramdenime saa-TiT Seyovnda. putins arnaxuli Sesa-Zlebloba mieca, Suri eZia liderze, romelsac ver itanda, da sakuTari ambiciebisTvis meti gasaqani mieca.

rusulma TviTmfrinavebma saqar-Tvelos teritoria dabombes. rusu-li saxmeleTo Zalebis ricxobrivi da teqnologiuri upiratesoba male gamoCnda. rusebma qarTvelebi jer cxinvalidan gandevnes da Semdeg da-narCeni qveyana moiTareSes. am oms xuTdRiani ewoda, Tumca brZolebi mxolod 2 dRes grZeldeboda.

ra saWiroa am Zveli detalebis ga-xseneba? rogorc uinston CerCilma Tqva, `warsulis SecdomebiT miRe-buli sargebelia awmyoSi efeqturi moqmedebebis ganxorcieleba~. anu, mTavari idea aq isaa, rom arsebobs agvistos omis ori, erTmaneTze gada-jaWvuli mizezi. erTia putinis ru-seTis mier mis samezobloSi neoko-loniuri kunTebis demonstracia (da saqarTvelos teritoriaze rusebma namdvilad didi sisastike Caidines);

politika

mixeil saakaSvili da jorj buSi parlamentis ezoSi, Tbilisi 2005

22 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

da meore _ putinis qmedebebisTvis kidev erTi stimuli iyo is, rom sa-qarTvelos xelisuflebam kremls re-gionSi temperaturis momatebis sababi misca. Tbilisi separatistuli sazR-vrebis maxloblad sakuTari jaris Semadgenlobas zrdida da mudmivad xazs usvamda, rom orive teritoriis dabruneba axlo momavlis saqme iyo.

saakaSvils am ori teritoriis da-brunebis impulsuri mcdeloba Zvi-rad daujda. afxazeTsa da samxreT oseTSi viTareba ise daiZaba, rom omis suni haerSi ukve 2008 wlis da-sawyisSi trialebda.

saqarTvelos prezidentma samxe-dro gza imave zafxuls airCia.

savaraudod, mas sjeroda, rom sa-mxreT oseTSi swraf samxedro ope-racias 24 saaTSi Caatarebda. Semdeg, gamarjvebis aRniSvnisas igi mzad iyo, Tundac amerikis sayvedurebi moesmina.

saakaSvili rTuli arCevanis wi-naSe idga. im sabediswero Rames man Zalian daZabul viTarebaSi, samxreT oseTSi savsebiT realuri rusuli safrTxis fonze, ucabedi gadawyve-tileba miiRo. aq, am patara miwis naglejze, sadac qarTuli da osuri soflebi erTmaneTSia gadaxlarTu-li, gzis Caxergva an axali saguSago postis gaxsna erTi an meore Temis alyaSi moqcevas an izolacias niSna-

vda. saakaSvilma gariska. raoden ucnauradac unda JRerdes,

am mxriv mas naklebi brali miuZRvis, vidre mis dasavlel megobrebs _ gan-sakuTrebiT vaSingtonidan, romleb-sac ufro farTo suraTis da ufro didi safrTxeebis danaxva SeeZloT. Tumca, maT qarTveli lideris yve-laze cudi instinqtebis moTokva ver SeZles.

samxreTi oseTis adgilobrivi kon-fliqti globalurSi gadaizarda. es is gakveTilia, romelic SeerTebul-ma Statebma kargad unda daimaxso-vros, Tu igi ruseTis samezobloSi kvlav daapirebs moskovTan dapiris-pirebas.

TxuTmeti wlis win, amerikis mTava-ri codva kavkasiisadmi zedmeti inte-resi ki ara, piriqiT, interesis nakle-boba iyo. ron asmusi marTalia, roca wers, `Tu saerTaSoriso sazogadoeba kavkasiis regionSi iseTive politikur nebas, strategiul warmosaxvas da re-sursebs gamoiyenebda, rogorc balka-neTSi, da statusTan dakavSirebuli sakiTxebis gadasawyvetad iseTive sa-erTaSoriso procesebs Seqmnida, me... mjera, rom progresis miRweva (afxa-zeTSic) SesaZlebeli iyo~.

me am Tvalsazriss viziareb. gansxvavebiT balkaneTisagan, sadac dasavlurma qveynebma iugoslaviis

sisxliani konfliqtebis dros aTa-sobiT samxedro gagzavnes, afxazeT-Si gaero-m 100-ze odnav meti Seuia-raRebeli damkvirvebeli miavlina, xolo euTo-m samxreT oseTSi _ ki-dev ufro naklebi.

es mokrZalebuli Careva im araswo-ri gaTvlebidan gamomdinareobs, rom es regioni dasavleTisTvis sasico-cxlo mniSvnelobis ar gaxldaT; ga-cilebiT ufro rTuli iyo gavlenis moxdena 2008 wels, vidre es 1993-Si iqneboda SesaZlebeli.

amis nacvlad, ruseTs gza gaexs-na samSvidobo Zalebis saSualebiT afxazeTisa da samxreTi oseTis fa-qtobrivi aneqsirebisTvis.

Tumca, swored gadauwyveteli kon-fliqtebisa da istoriulad rusuli gavlenis qveS myofi qveynis nato-Si Seyvanis procesi daiwyes asmusma da sxvebma.

me es sakiTxi am kuTxiT Seg-nebulad Semovabrune. bunebri-via, saakaSvilsa da mis megobrebs hqondaT survili, SeerTebodnen dasavlur aliansebs, magram maTi imedebi ase gazviadebuli ar iqne-boda, rom ara _ vaSingtonis mwva-ne Suqi.

gacilebiT ukeTesi iqneboda, dasa-vleTis liderebs saqarTvelosTvis finuri modeli SeeTavazebinaT _ evropasTan daaxloeba ekonomikuri

raoden ucnauradac unda JRerdes, am mxriv saakaSvils naklebi brali miuZRvis, vidre mis dasavlel megobrebs _ gansakuTrebiT vaSingtonidan, romlebsac ufro farTo suraTis da ufro didi safrTxeebis danaxva SeeZloT. Tumca, maT qarTveli lideris yvelaze cudi instinqtebis moTokva ver SeZles.

politika

mixeil saakaSvili da jorj buSi parlamentis ezoSi, Tbilisi 2005

23liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

gziT, da ara _ samxedro aliansis sa-SualebiT.

qarTvelebs es ar esiamovnebodaT, magram isini am gzavnils miiRebdnen da sakuTar gegmebSi Sesabamis cvli-lebebs Seitandnen.

saakaSvilis saqarTvelos yvelaze didi miRwevebi ekonomikuri iyo. misi mmarTvelobis pirveli or-naxevari wlis ganmavlobaSi saxelmwifo Se-mosavlebi TiTqmis aTjer gaizarda, rasac didi investiciebi, sajaro se-qtoris masobrivi reforma da koru-fciis winaaRmdeg wamowyebuli brZo-la ganapirobebda.

paradoqsia, magram rac ufro xSi-rad moixseniebdnen saqarTvelos `de-mokratiis Suqurad~, miT ufro Sor-deboda igi am gzas. rogorc Tavad asmusi varaudobs, `saakaSvili Zalian male buSis administraciis `Tavisu-flebis dRis wesrigis~ da demokra-tiis gavrcelebis Zalisxmevis samaga-liTo bavSvi gaxda~.

saakaSvili buSis monaTesave suli iyo: axalgazrda, energiuli, aSS-Si ganaTlebamiRebuli lideri, romel-sac beberi evropis sifrTxilisTvis ar ecala. saakaSvilma jari gagzavna eraySi da amerikuli auditoria Ta-visi kargi inglisuriT moxibla. sxva feradi revoluciebis gaxunebasTan erTad, saakaSvilis qarTuli eqspe-rimenti ufro da ufro aRiarebuli xdeboda, mis uaryofiT mxareebze ki xSirad Tvals xuWavdnen.

rogorc qarTvelma analitikos-ma ivliane xaindravam aRniSna, sa-akaSvils `dRis mTavroba~ da `Ramis mTavroba~ hyavda. vaSingtoni da si-en-eni-s auditoria axalgazrda, karg orator, inglisurad molaparake re-formatorebs xedavda, magram maT ar unaxavT, magaliTad, vano merabiSvi-li, saakaSvilis Sss ministri da mTa-vari aRmasrulebeli; an nika rurua, yofili `mxedrioneli~, da amJamad kulturis ministri.

swored es adamianebi sxedan gvian Rame mis kabinetSi da did gada-wyvetilebebs iReben. swored isi-ni meTvalyureobdnen sadamsjelo RonisZiebebs antisamTavrobo gamosv-lebis winaaRmdeg 2007 wlis noember-Si, rodesac specdaniSnulebis jarma

Tbilisis quCebi gawminda da maSinde-li opoziciuri telearxis `imedis~ studia daarbia _ da es epizodi as-musis wignSi TiTqmis ar figurirebs. merabiSvilisa da ruruas msgavsi ada-mianebisTvis kontroli ufro mniSv-nelovania, vidre demokratia.

2009 wlis noemberSi ̀ saerTaSoriso gamWvirvalobam~ ganacxada, rom `sa-qarTvelos media ufro naklebad Ta-visufali da pluralisturia, vidre `vardebis revoluciamde~ iyo~.

saeWvo cifrebi vrceldeboda 2008 wlis omamde saqarTvelos samxedro Zalebis gaZlierebasTan dakavSire-biT. asmusi gulwrfelad aRiarebs, rom 2004 wels samxreT oseTSi sa-mxedro operaciebis dawyebis geg-ma arsebobda, romelic vaSingtonma dabloka. 2008 wlis gazafxulze ki afxazeTSi `qarTuli prevenciuli samxedro svla~ igegmeboda, radgan rusebi iq sakuTar samxedro Semad-genlobas zrdidnen.

prezidentebs _ buSsa da saakaSvils Soris arasworad gagebuli saubris Semdeg am ukanasknelma, savaraudod, daijera, rom samxedro moqmedebebis ganxorcielebaze Tanxmoba miiRo. am STabeWdilebis gansaqarveblad maRa-li rangis diplomatiuri Careva gaxda saWiro. aSS-s maRalCinosnebi pirad saubrebSi imeorebdnen, rom samxedro kampanias mxars ar dauWerdnen, magram sajarod es ase dabejiTebiT aras-dros uTqvamT. swored aq SeiZle-ba veZeboT mocimcime yviTeli Suqi, romelmac saakaSvils afiqrebina, rom Tu igi swraf samxedro Tavdasxmas wa-moiwyebda, mas es SerCeboda.

asmusi dasavleTis liderebs 2008 wlis aprilSi nato-s buqarestis sa-mitze mtkice poziciis arqonis gamo akritikebs. maSin saqarTvelos map-i ar misces. Tumca, es rusebs pro-vokaciis ukeTes saSualebas misce-mda. asmusi dabejiTebiT ver xsnis, Tu ratom unda mieRo mTavar dasa-vlur samxedro alianss Tavis rigebSi qveyana ori konfliqturi zoniT, ro-melTa de faqto mTavrobebi ruseTs sakuTari usafrTxoebis garantad Tvlian.

am sakiTxis gatana dasavleTis qvey-nebisTvis yovelTvis wamgebiani Tama-

Si iqneboda. rodesac saqme gavlenis sferoebis gadanawilebas exeba, ru-seTi sul ufro rTulad da binZu-rad TamaSobs. rusebma saqarTvelos mimarT afxazebisa da osebis SiSi am teritoriebze sakuTari de faqto kontrolis gasaZliereblad moxerxe-bulad gamoiyenes.

mere, rodesac 7 agvistos saakaS-vilma cxinvalze ieriSi miitana, ru-sebma sxvadasxva sakiTxTan dakavSire-biT dagrovili gaRizianeba _ kosovo, erayi, nato-s gafarToeba _ saqarTve-loze gadmoanTxies.

saakaSvils misi meore vadis kidev sami weli aqvs win. es weliwadi SeiZ-leba misTvis yvelaze rTuli aRmoCn-des. 2010 wlis dekembrisTvis amerikis mier omis Semdeg saqarTvelosTvis micemuli erTmiliardiani daxma-reba TiTqmis amoiwureba. momdevno wlebSi aSS-s finansuri daxmareba 60 milion dolarze odnav meti iqneba. saakaSvilis xelisuflebaSi mosvli-sas dawyebuli privatizaciis talRa dasasruls uaxlovdeba, amitom am wyarodan axali Semosavali bevri ar iqneba. am Semodgomaze saqarTveloSi mkveTri ekonomikuri krizisia mosa-lodneli, rac ukanaskneli ori wlis ganmavlobaSi mas mTeli ZaliT ar Se-xebia.

amas yvelaze metad SeuZlia safr-Txe Suqmnas saqarTvelos stabilu-robas da saakaSvilis prezidentobis vadis xangrZlivobas.

rogorc arasdros, saakaSvili yve-la alternativas erTdroulad iye-nebs. afxazeTTan da samxreT oseTTan molaparakebaze pasuxismgebelma mi-nistrma, Temur iakobaSvilma separa-tistul regionebTan urTierTobis daxvewili strategia warmoadgina, romelic gulisxmobs saqarTvelos mTavrobis izolaciis politikis ekonomikuri TanamSromlobiT Cana-cvlebas.

rogorc kritikosebi miuTiTeben, SeiZleba dabejiTebiT iTqvas, rom es ukve dagvianebulia. magram am po-litikis gatareba mainc Rirs. sxva qarTveli maRalCinosnebi korumpi-rebuli sasamarTlo xelisuflebis

politika

ekonomikuri krizisi

24 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

reformas da nafici msajulebis ins-titutis SemoRebas gegmaven.

amavdroulad, saakaSvils ar eSi-nia sakuTari oponentebis winaaRmdeg yvelaze sastiki politikuri xerxe-bis gamoyenebis.

yvelas mzera Tbilisis meris arCe-vnebisken aris mipyrobili, radgan es arCevnebi saqarTvelos politikuri momavlis savaraudo indikatori iqne-ba. saqarTvelos mosaxleobis TiTq-mis meoTxedi dedaqalaqSi cxovrobs da saakaSvilma 2008 wlis ianvris sa-prezidento arCevnebis dros iq xmaTa umravlesobis vermopovebis Seura-cxyofa igema.

es misTvis sakuTari Rirsebis da-

brunebis Sansia. amJamindeli meri _ gigi ugulava, saakaSvilis erT-erTi yvelaze daaxloebuli piri da favo-ritia. igi qalaqSi mniSvnelovani pro-eqtebis dagegmviTa da SesrulebiTaa dakavebuli; misi sasargebloa axali saarCevno kanonic, romlis Tanax-mad, mas mosagebad xmaTa 30 procenti hyofnis. mis xelTaa aseve is mZlavri iaraRi, rasac yofili sabWoTa Cino-vnikebi `administraciul resurss~ uwodeben _ Tanamdebobis gamoyeneba eleqtoraluri miznebisTvis.

ugulavas mTavari oponenti STam-beWdavi adamiania. irakli alasania _ afxazebTan mTavari momlaparakebeli, Tavis droze sakmaod axlos mivida

samSvidobo SeTanxmebis miRwevasTan. Tumca, saakaSvilma is maleve da-bloka da gaero-Si elCad gadaiyvana. alasanias patriotisTvis aucilebe-li monacemebi aqvs: mamamisi afxazeT-Si 1993 wels omis dasasruls mokles. Tumca, opoziciaSi gadasvlis Semdeg alasanias sakuTari Tavis saxalxo liderad gardaqmna uWirs. igi kargi manerebiT gamoirCeva, diplomatiu-ria da warmatebis misaRwevad metis-metad yoymanobs.

qarTuli politikis axlandeli muxtis fonze, alasanias mSvidma xasiaTma SeiZleba mis sasargeblod imuSaos da gamarjvebaSi daexma-ros. es saqarTvelos prezidentis

dasasrulis dasawyisi iqneba. sapi-rispirod, Tu ugulava alasanias samarTlianad daamarcxebs, es da-qucmacebuli qarTuli opoziciis demoralizacias gamoiwvevs da sa-akaSvils gaaZlierebs.

ra Tqma unda, meris arCevnebi ar aris yvelaferi. saakaSvilis kan-didatma samarTlianadac rom gai-marjvos, es prezidentisTvis mai-cdamainc kargi ambavi ar iqneba. saakaSvilis gundi sxvadasxva, ur-TierTdapirispirebul fraqcieba-daa gayofili. tipuri qarTuli po-litikis tendenciiT, dedaqalaqis arCeulma merma ugulavam SeiZleba sakuTari Tavis momaval preziden-

tad warmoCineba daiwyos da am pro-cesSi mfarvelisgan sakuTari Tavis gamijvna scados. es SeiZleba saqar-TveloSi maniakaluri politikuri brZolebis dasawyisi gaxdes.

am mravalmxrivi gamowvevebis wina-Se rTulia, ganWvrito, ras moimoq-medebs saqarTvelos araprognozi-rebadi prezidenti? ra instinqtebs gamoavlens igi _ kargs Tu cuds?

`imedis~ eTeriT gasuli modeli-rebuli siuJeti winaswarmetyvele-bad SeiZleba iqces.

konfliqtis zonaSi nebismieri mxa-ris ubralo provokacia gacilebiT saSiS rameSi SeiZleba gadaizardos. saqarTvelos axla ufro metad, vi-

dre ramdenime wlis win, pragmatuli daxmareba sWirdeba. dasavleTis be-vri lideri, romelic Tavs saqarTve-los megobars uwodebda, mas ukanask-neli 6 wlis ganmavlobaSi maincdamainc kargad ver emsaxura. Tu momdevno Stormis dros gemis gadarCenis saWi-roeba kvlav dadgeba, imedi viqonioT, rom isini sxva mxares ar gaixedaven.

Tomas de vaali - saerTaSoriso mS-vidobisaTvis karnegis fondis kavka-siis programis ufrosi specialisti. misi wigni, `kavkasia: Sesavali~ oqs-fordis universitetis mier am za-fxuls gamoicema.

es weliwadi SeiZleba saakaSvilisTvis yvelaze rTuli aRmoCndes. 2010 wlis dekembrisTvis amerikis mier omis Semdeg saqarTvelosTvis micemuli erTmiliardiani daxmareba TiTqmis amoiwureba... am Semodgomaze saqarTveloSi mkveTri ekonomikuri krizisia mosalodneli.

politika

ekonomikuri krizisi

25liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

siRaribis Sefaseba saqarTveloSisaubrebi liberalizmze

tradiciulad, is ekonomikebi, romlebic zrdis procesSi efeqturad ar gadaanawileben

Semosavlebs mosaxleobis farTo fenebs Soris, daucvel ekonomikebad iTvlebian.

giorgi cxadaia

msoflio bankis 2009 wlis aprilis „siRaribis Sefasebis reportis“ mi-xedviT, saqarTveloSi 2003 wlidan 2007 wlamde dasaqmebul adamianTa ricxvi Semcirda, Tumca dasaqmebul-Ta Semosavlebi gaizarda. mTavrobam pensiebisa da miznobrivi socialuri daxmarebis programebis meSveobiT, romlebic 2006 wlis meore naxevar-Si waradgina, mniSvnelovani nabiji gadadga. xelisufleba gegmavs so-cialuri daxmarebis gaumjobesebas siRaribis zRvars qvemoT myofi da ukiduresad Raribi mosaxleobisTvis.

msoflio bankis warmomadgenelTa azriT, es qveyanaSi siRaribis maCve-neblebs sagrZnoblad Seamcirebs. amitom, xelisuflebam swored ms-gavsi dramatuli cvlilebebi unda ganaxorcielos. reportSi aseve sain-

tereso monacemebia saqarTvelos so-cialuri suraTis Sesaxeb.

2003-2007 wlebSi socialurad dau-cveli ojaxebis wliuri Semosavali gaizarda, Tumca am zrdaSi mniSvne-lovani komponenti socialuri daxma-reba gaxda.

Raribi moqalaqeebis umetesi nawi-li _ 60% soflad cxovrobs. imis mi-zezi, rom Raribi mosaxleobis umete-soba regionSi cxovrobs, ramdenimea: a) soflis meurneobis da sxva seqto-rebSi mciredi ekonomikuri zrda; b) soflis meurneobaSi dasaqmeba, (rome-lic saerTo dasaqmebis 50%-ia) Ziri-Tadad gulisxmobs mxolod sakuTari Tavis da ojaxis rCenisTvis sakmarisi produqciis warmoebas; g) Semosavle-bi soflis meurneobis seqtorSi Ti-Tqmis ar gazrdila da is gacilebiT

ufro dabalia ekonomikis sxva seqto-rebSi.

miuxedavad imisa, rom 2003-2007 wlis periodSi saSualo Semosavlebi gaizarda, aman siRaribe ver Seamcira. aRniSnulis asaxsnelad Semdegi mize-zebis gaTvaliswinebaa mniSvnelovani:

saqarTvelos

xelisuflebam

gansakuTrebuli aqcenti

unda gaakeTos soflis

meurneobaSi dasaqmebul

da zogadad, regionebSi

mcxovreb moqalaqeebze.

socialurad daucveli qarTuli ojaxi

fo

to

Tem

o b

arZi

maSvi

li

26 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

a) ekonomikuri da sajaro seqtoris yovlismomcvelma reformebma am pe-riodSi ufro meti adamiani datova samsaxuris gareSe, vidre daasaqma; b) is seqtorebi, sadac Semosavlebis zrda dafiqsirda, mTliani dasaqmebis Zalian mcire nawils warmoadgenen. aseTi seqtorebia, magaliTad: mSene-bloba, finansuri momsaxureba, samTo mrewveloba, sajaro samsaxuri.

am periodSi, miuxedavad umuSe-vrobis ricxvis gazrdisa, ekonomika izrdeboda weliwadSi 8%-ze ufro metad. dasaqmebulebis ricxvi ki Se-mcirda 178,000-iT. es ZiriTadad gan-pirobebuli iyo sajaro seqtoris da soflis meurneobaSi dasaqmebulTa ricxvis SemcirebiT, Tumca yvelaze didi wili mainc soflis meurneoba-ze modioda. soflis meurneobis se-qtorSi dasaqmebulTa ricxvi 95,230 adamianiT Semcirda, xolo savaWro saqmianobiT dakavebuli adamianebis ricxvi _ 44.170-iT, sajaro seqtori ki _ 23 150-iT.

dasaqmebulTa ricxvis Semcirebis miuxedavad, gaizarda saSualo Semo-savlebi, rac ganpirobebuli iyo Se-mdeg seqtorSi dasaqmebul adamianTa Semosavlebis gazrdiT: jandacva da ganaTleba (mTliani dasaqmebulebis 1.1%), sajaro seqtori (5%), sainfor-macio teqnologiebi (1.5%) da fi-nansuri servisebi (0.8%). es cifrebi mowmobs, rom seqtorebSi, sadac Semo-savlebi gaizarda, dasaqmebulTa mxo-lod mciredi nawilia Cabmuli.

maTi yovelTviuri xelfasebi, vinc reformebis Semdeg sajaro samsaxur-Si adgili SeinarCuna, TiTqmis ga-ormagda, Tumca amave dros soflis meurneobaSi dasaqmebuli adamianebis Semosavlebi mxolod 4%-iT gaizarda, rac, am seqtorSi dasaqmebulTa ise-dac dabal Semosavlebs Tu gaviTva-liswinebT, Zalze umniSvnelo cvli-lebaa.

soflis mosaxleoba ZiriTadad sakuTari meurneobidan warmoebuli produqtebis moxmarebiT irCens Tavs. aseTi adamianebis ricxvi soflis meurneobaSi dasaqmebulTa 81.6%-s Seadgens.

msoflio banki, aqedan gamomdinare, saqarTvelos mTavrobas socialuri

daxmarebebis gazrdisken mouwodebs. socialuri daxmarebebi mTliani Sida produqtis (mSp) 4.4%-s Seadgens da Semdegi komponentebisgan Sedgeba: a) pensiebi (mSp-s 3.5% da mTliani socia-luri daxmarebebis 80%); b) miznobri-vi socialuri daxmarebebis programa (mSp-s 0.4% da socialuri daxmarebe-bis 9.4%); g) iZulebiT gadaadgile-bul pirTa socialuri daxmarebebi (mSp-s 0.2%); d) sxvadasxva socialuri daxmarebebi (mSp-s 0.1%).

siRaribis Semcirebaze yvelaze ukeT moqmedebs pensiebi da miznobri-vi socialuri daxmarebebi. pensiebis gareSe, siRaribis maCvenebeli gaizr-deboda 23.6%-dan 32.9%-mde, xolo miznobrivi socialuri daxmarebebi da sxva socialuri servisebi siRari-bes 2%-iT amcirebs.

miznobrivi socialuri daxmareba kargad aRwevs Rarib moqalaqeebamde. es programa Raribi ojaxebis Semosa-vlebs 72%-iT zrdis, xolo ukidure-sad Raribi mosaxleobis Semosavle-bs _ 105%-iT. amis miuxedavad, misi dafarvis areali mcirea. 2007 wlis monacemebiT, es programa Raribi mo-saxleobis mxolod 19%-s da ukidu-resad Raribi mosaxleobis 30%-s fa-ravda. amave monacemebiT, SegviZlia vTqvaT, rom miznobrivi socialuri daxmarebis meSveobiT 54 000 adamiani Tavs aRwevs siRaribes. am programis miznobrivi jgufis 66% ki swored soflis Raribi mosaxleobaa.

am monacemebidan gamomdinare, mso-flio banki Tvlis, rom Tu miznobri-vi socialuri daxmareba gaswvdeba mTels Rarib da ukiduresad Rarib mosaxleobas, siRaribe TiTqmis or-jer _ 23.6%-dan 12%-mde Semcir-deba, xolo ukiduresi siRaribe Ti-Tqmis samjer _ 9.3%-dan 2.9%-mde. biujetisTvis es niSnavs, yvela uki-duresad Raribi moqalaqis dafarvis SemTxvevaSi, xarjebis gazrdas mSp-s 0.4%-iT, xolo Raribi moqalaqeebis dafarvis SemTxvevaSi _ mSp-s 1.1%-iT.

socialuri daxmarebis gazrdis garda, msoflio banki saqarTvelos mTavrobas Semdeg rekomendaciebsac aZlevs: a) investiciebis waxalisebas infrastruqturaSi da fermis gareT saqmianobebis waxaliseba regionebSi;

b) jandacvisa da ganaTlebis seqto-rebSi reformebis gagrZeleba.

zemoT mocemuli informaciidan gamomdinare, naTelia, rom saqarTve-los xelisuflebam gansakuTrebu-li aqcenti unda gaakeTos soflis meurneobaSi dasaqmebul da zogadad, regionebSi mcxovreb moqalaqeebze. am seqtorSi, rasakvirvelia, arsebo-bs obieqturi problemebi, romlebic xelis erTi mosmiT ver gadawydeba, Tumca socialuri daxmarebebis gagr-Zeleba da gazrda aucilebelia imis-Tvis, rom Semdgomi ganviTareba ar Seferxdes.

tradiciulad, is ekonomikebi, rom-lebic zrdis procesSi efeqturad ar gadaanawileben Semosavlebs mosaxle-obis farTo fenebs Soris, daucvel ekonomikebad iTvlebian. magaliTad, cnobili indoeTis SemTxveva, sadac soflad aTobiT milioni Raribi cxo-vrobs. indoeTis msgavsi qveynebis problema is aris, rom isini ar SeiZ-leba CaiTvalos stabilur qveynebad, radgan mosaxleobis arcTu ise mcire nawili siRaribesa da gasaWirSi imyo-feba. msgavsi situacia moqmedebs po-litikur da ekonomikur stabiluro-baze. saqarTvelos SemTxvevaSic, 2003 wlis vardebis revoluciis erT-erTi mTavari sulis Camdgmeli swored regionebis ukmayofilo mosaxleoba iyo. am xnis ganmavlobaSi siRaribis maCvenebeli aranair gansakuTrebul cvlilebas, samwuxarod, ar ganicdis. amitom, destabilizaciis safrTxe yovelTvis arsebobs.

saqarTvelos mTavrobis liberta-rianuli frTa gansakuTrebul mniSv-nelobas aniWebs biznesisTvis saxar-bielo garemos Seqmnas da amis mTavar garantiad dabal gadasaxadebs miiCne-vs. sinamdvileSi, rogorc adgilo-briv, aseve ucxour biznesebs ainte-resebT qveynis grZelvadiani perspeqtiva da stabiluroba. maT Se-darebiT maRali gadasaxadebis piro-bebSic ar gauWirdebaT mogebis miRe-ba, Tu darwmunebulni iqnebian, rom maT biznesebs araferi daemuqreba. Raribi mosaxleobis didi ricxvi, imis garda, rom TavisTavad samwuxaro fa-qtia, niSnavs arastabilur da saSiS garemos biznesebisTvis.

27liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

zugdidSi policielma moqalaqe moklaJurnalisturi gamoZieba

zugdidSi, kombinatis dasaxlebaSi policielis tabeluri iaraRidan

gasrolilma tyviam 60 wlis nugzar mania imsxverpla. Sinagan saqmeTa

saministros oficialuri versia momxdaris Sesaxeb radikalurad gansxvavdeba

TviTmxilvelTa monaTxrobisgan.

paata lagvilava, sofo xubulava, gazeTi `Tavisufali sityva~

Sinagan saqmeTa saministros gan-cxadebaSi, romelic `rusTavi 2~-ma gaavrcela, naTqvamia, rom 2010 wlis 17 aprils Tamaz Toloraias Svil-Tan konfliqti mouvida, ris gamoc, mama-Svilis gasaSveleblad policia gamoiZaxes. `policiis TanamSromlebi situaciis ganmuxtvas cdilobdnen, magram giorgi da Tamaz Toloraiebma mezoblebTan erTad policias wina-aRmdegoba gauwies, Sexla-Semoxlis dros policiis umcrosma inspeqtor-ma irodion (irakli) Seliam tabelu-ri iaraRidan gaisrola, ris Sedegad giorgi Toloraias erT-erTi mezobe-li nugzar mania gardaicvala~.

Tumca, mkvlelobis TviTmxilve-lebi radikalurad gansxvavebul versias hyvebian.

maTi mtkicebiT, mama-Svil Tolo-raiebs araTu ar uCxubiaT, metic, Svili am periodSi saxlSic ar imyo-

feboda, xolo nugzar manias mkvle-lobis Sesaxeb Toloraiam mezoble-bisgan Seityo.

mkvleloba kombinatis dasaxlebaSi, specialistebis quCaze, Tamar qirias saxlis win moxda. TviTmxilveli Ta-mar qiria ambobs: `xmauri Semomesma, viRac iZaxda, _ goga, ras miSvebi, ra-tom mirtyamo, _ ezodan gamovedi da vnaxe 2 policieli biWs scemda, is kidev exveweboda, _ Tavi damanebeT, isedac `pirobiTi sasjeli~ maqvs da zedmeti problemebi ar mindao; iTxo-vda, _ mamaCems daurekeT an Cems ad-vokatso~. mogvianebiT gavarkvie, rom policielebidan erTi goga farcvania yofila, meore kidev irodion Selia.

am dros saxlisken Cveni mezobeli nugzar mania modioda. am ambavs isic Seeswro da biWs gamoeqomaga, _ ras uSvrebiT, mxecebi xom ar xarT, ra-tom urtyamTo~.

Sens saqmes mixedeo, _ ukmexad upa-suxes mas da xeli hkres. amasobaSi nugzaris Svili, nukri movarda da policielebs wesrigisken miuTiTa. policielma nugzars xeli saxeSi ga-artya, mere iaraRi amoiRo, miuSvira, da pirdapir uTxra, _ mogklavo. Sem-deg marTla daumizna. nugzari CaeWi-da da Cxubi daiwyes. am dros Seliam gaisrola da es kaci Caikeca. tyvia mucelSi moxvda. amis Semdeg poli-cielebi uceb Casxdnen manqanaSi da swrafad mowydnen aqaurobas. es kaci miwaze daWrili egdo. policielebs viRac gamvlelma miaZaxa: kaci moka-liT, da axla saavadmyofoSi wayvanac ar gindaTo? Semoabrunes manqana da nugzari manqanaSi Caasvenes. nugza-ris Svili nukric mamas gahyva da wavidnen. momeCvena, rom policieli nasvami iyo~.

Tamar qiriam presa.ge-s es ambavi mkvlelobis dResve uambo. amis Sem-deg is Jurnalistebs aRar esaubreba.

mokluli nugzar manias mezobelma, vinaobis dausaxeleblad, gviTxra, _ `imave saRamos samezobloSi poli-cielebma Camoiares da xalxi gaafr-Txiles, _ ar gabedoT da Jurnalis-tebs momxdari ar mouyveT, Svilebi yvelas gyavT da icodeT, samagieros aucileblad gadagixdiTo. Cven rom avlaparakdeT, amiT mkvdars aRara-feri eSveleba da amis gamo Cvens Svi-lebs rame rom Caudon, arkvie mere Sen samarTali~.

mowmeebis msgavsad, komentars ar akeTeben moklul Tamaz manias oja-xSic. misi umcrosi vaJi nukri mania mkvlelobis uSualo mowmea, magram is CvenTan erTaderTi mizeziT ar

28 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

saubrobs, _ `rasac Tqven getyviT, dokumentia, da sasamarTloSic eg unda vTqva. ar mawyobs, gTxovT da-tovoT Cemi saxli, aranairi azri ara aqvs, ras vityviT, faqtia, rom mamaCemi Cem Tvalwin mokles. am sa-qmesac, rogorc TviTon undaT, ise Cafarcxaven~, _ gangvicxada moklu-lis Svilma. nukri manias msgavsad, komentarze uars acxadeben sxva Wi-risuflebi.

Sss-s gavrcelebuli informaciiT ki, mkvleloba Toloraiebis ojaxur konfliqts mohyva. ojaxis ufros-ma vefxvia Toloraiam gviTxra: `im dRes saxlSi saerTod ar vyofil-var, an ra mqonda Cem SvilTan saCxu-bari?! saidan moigones es ambavi? 17 aprils 2 adgilas viyavi samZimarze, Cemi mezoblebic mand iyvnen. saxlSi rom movedi, daRlili viyavi da Came-Zina. Cemi Svili giorgi bebiamisTan iyo wasuli. mezobeli maRviZebs, _ srolis xma iyo, da ramdenadac vici, giorgis apatimrebeno. roca adgil-ze mivediT, daWrili nugzari saava-dmyofoSi hyavdaT wayvanili, xolo Cemi Svili nacemi da gasisxlianebu-li mezobelTan damxvda. policiele-bs giorgi ucemiaT, nugzari mas ga-mosarClebia, rac sicocxlis fasad daujda~.

`giorgi 20 dRis win saproceso garigebiT gamouSves cixidan. `pla-nis~ gamo iyo daWerili. axla qala-qidan gausvleloba aqvs misjili. is metadonis programaSia CarTuli, am dReebSi colis moyvanasac apirebda. policia ki ar eSveba, yovel fexis nabijze dasdevdnen. axali Camosuli var ruseTidan da hgoniaT, milio-nebi maqvs. naxes, saxli gavaremonte. albaT, giorgis daWera da fulis Sewera undaT~, _ ambobs misi mama.

giorgim momxdari mas Semdegnai-rad mouTxro: rodesac bebiis sa-xlidan saxlSi fexiT brundeboda, SeamCnia, rom policiis TanamSrome-li giorgi farcvania uTvalTvale-bda. policieli mas manqaniT daewia da uTxra, rom manqanaSi Camjdariyo, razec giorgim uariT upasuxa: Tu rame saqme gaqvs, damibare da poli-ciis ganyofilebaSi advokatTan er-Tad gamovcxaddebio.

farcvania ukan gabrunebula, po-liciis ganyofilebidan irodion Selia wamouyvania da giorgis das-devnebian. am dros Cemi Svili sam me-gobarTan erTad quCis TavSi qirie-bis saxlTan modioda. policielebs manqana gauCerebiaT da isev Cajdoma mouTxoviaT. giorgim Tqva, _ meSino-da rame ar `CaedoT~ da gavumeore, _ Cemi fexiT wamovalo. am dros es policielebi manqanidan gadmoxtnen da cema dauwyes.

am dros gamoiara sawyalma nugzar-mac. gamoqomagebia, _ ra gindaT, ra-tom klavT am biWso; Tu rame daaSava, policiaSi waiyvaneT, nu moklavTo. Semdeg rac moxda, mTelma qveyanam gaigo, policielma Seliam nugzari mokla. axla yvelas aSineben, rom simarTle ar gairkves. Cemi Svilis megobrebic, romlebic am ambavs Se-eswrnen, verafers amboben, magram maTi mesmis, maTac daWeris eSiniaT da ra qnan?~

giorgisTan gasaubrebac vcadeT, magram SeuZlebeli aRmoCnda. is je-rac SokSia. `vici, giorgis daiWeren, dagvemuqrnen, yovel wuTs velodebi mis dakavebas, an saxlSi dagvideben rames an Tavad Caudeben rames. ar vici, vis mivmarTo daxmarebisTvis. Tu rame undodaT, gamoeZaxebinaT da TviTon mividoda advokatTan erTad, yovelkvira mainc ki dadis xelis mosawerad~, _ ambobs vefxvia Tolo-raia.

17 aprils, Toloraiebis saxlSi konfliqti rom ar yofila, mezobe-li, gulnaz sarTaniac adasturebs, _ `arc im dRes da arc arasdros ve-fxvias da giorgis saxlSi konfliqt-ze araferi msmenia. karis mezobeli var da rame rom yofiliyo, ar gavi-gebdi? aq arc policia mosula. roca televiziiT gavigeT, _ Toloraieb-Tan konfliqtis gamo mezoblebma po-licia gamoiZaxes da am dros moxda manias mkvlelobao, _ gavogndiT. sai-dan SeTxzes es istoria? televiziiT vefxvias saxelic daamaxinjes da Ta-maz Toloraia Tqves. etyoba ema go-goxias (`rusTavi 2~-is korespondenti avt.) scenarSi es Secdoma gaepara. kaci mokles da axla raRacebs igone-ben, Tavi rom gaimarTlon~.

amasTan, arc mkvleloba momxdara Toloraiebis saxlTan. SemTxvevis adgili sxva quCaze, maTi saxlidan daaxloebiT 300 metrSia.

ra SemTxvevaSi aqvs iaraRis gamoye-nebis ufleba policiels, da iyo Tu ara konkretul viTarebaSi iaraRis gamoyeneba kanoniT gansazRvruli, amis garkvevas iurist goCa xecurian-Tan SevecadeT. misi TqmiT, `poli-ciels iaraRis gamoyenebis ufleba aqvs, roca Tavs esxmian, an rodesac kanonsawinaaRmdego darRvevasTan gvaqvs saqme, an Tu pirovneba winaaR-mdegobas uwevs, ar emorCileba da sa-frTxes uqmnis policielis janmrTe-lobas da sicocxles. magram vidre gamoiyenebs, unda moxdes mowinaaRm-degis gafrTxileba, rom apirebs ia-raRis gamoyenebas, an gafrTxilebis mizniT, haerSi unda isrolos~.

irodion Selias amJamad orTviani patimroba Seufardes. saqme saqar-Tvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 116-e muxliTaa aRZruli, romelic sicocxlis gaufrTxileblobiT mos-pobas gulisxmobs da mas zugdidis raionuli prokuratura iZiebs. es muxli 5 wlamde patimrobas iTva-liswinebs.

iuristi goCa xecuriani ambobs, rom es saqme _ ara 116-e muxliT, aramed 109-e muxliT unda aRZru-liyo: `Tu Seliam moqalaqe manias uTxra, _ mogklavo, _ saqme gvaqvs ara sicocxlis gaufrTxileblobiT mospobasTan, aramed ganzrax mkvle-lobasTan. policielma wesrigis da-mrRvevi unda gaafrTxilos, rom Tu winaaRmdegobas gauwevs, igi Tavis dasacavad gamoiyenebs iaraRs. Tun-dac policielisTvis winaaRmdegoba gaewia moqalaqe manias, Selias, gafr-Txilebis gareSe, srolis ufleba ar hqonda. rodesac policieli ganzrax mkvlelobas Caidens, saqme unda aRi-Zras 109-e muxliT, romelic ganzrax mkvlelobas exeba da iTvaliswinebs Tavisuflebis aRkveTas vadiT 16-dan 20 wlamde, an uvado Tavisuflebis aRkveTas~, _ ambobs goCa xecuriani.

irodion Selias advokatTan gasau-breba ver movaxerxeT, radgan Selias ojaxi mediasTan urTierTobaze uars acxadebs.

29liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

Sambas liberalizmi konfliqtebi

momavalSi afxazeTis prezidentobis erT-erTma

SesaZlo kandidatma warmatebis saidumlos miagno.

inal xaSigi, soxumi

premier-ministrma Sambam erT-erT preskonferenciaze Jurnalistebis winaSe dadebuli piroba Seasrula. amieridan damoukidebeli sainfor-macio saSualebebis warmomadgenlebs nebas darTaven, mTavrobis sxdomebs daeswron.

aqamde, jer kidev Soreul 2004 wels miRebuli kanonis miuxedavad, romlis Tanaxmadac, qveyanaSi daregistrire-buli yvela masobrivi sainformacio saSualeba Tanabrad flobda uflebas da movale iyo, gaeSuqebina ministr-Ta kabinetis sxdomebi, amas mxolod rCeulebs andobdnen _ saxelmwifo ma-sobriv sainformacio saSualebebs.

damoukidebeli JurnalistebisTvis mTavrobis sxdomebisken gza daketi-li iyo.

eqs-premierma, dRes ki respublikis vice-prezidentma aleqsandr anqvabma Tavis droze Riad miuTiTa, rom Ta-vad Jurnalistebs SeuZliaT Tavian-Ti profesiuli saqmianobis arealis gansazRvra: `Jurnalistebma repor-taJebi ise unda weron, rom es Cino-vnikebsac moewonoT. Tu Jurnalisti kargad wers, ese igi mzadaa gaaSuqos mTavrobis saqmianoba da raRac sisu-leleebs ar SeTxzavs~.

aleqsandr anqvabis mier SeTavaze-bul kriteriumebs verc erTi damou-kidebeli Jurnalisti ver moergo, da mTavrobis sxdomebs mxolod sa-xelisuflebo presa aSuqebda. Tumca, saprezidento arCevnebis Semdeg, Wir-veuli aleqsandr zolotinskoviCis nacvlad, mTavrobis meTauri sergei Samba gaxda. sabolood, rogorc iqna, mogvarda damoukidebeli Jurnalis-tebis samTavrobo sxdomebze daSvebis, amasTan erTad ki arsebuli kanonis dacvis mravalwliani problemac.

TamaSis wlobiT damkvidrebul we-sebs rom cvlida, Samba, bunebrivia, Sors iyo im iluziisgan, rom da-moukidebeli da opoziciuri sain-formacio saSualebebi mTavrobis sxdomebis gaSuqebasTan erTad misi winamorbedis mier SeTavazebul wese-bsac miiRebdnen, _ `kargad werasTan~ dakavSirebiT.

mTavrobis meTauris am nabijs Tu gavaanalizebT, davinaxavT, rom am ta-bus moxsna mxolod Jurnalistebs ki ara, pirvel rigSi Tavad sergei miro-noviCs sWirdeba.

Sambas, romelic 13 wlis ganmavlo-baSi sagareo saqmeTa saministros xelmZRvanelobda, aqamde yvelaze gaxsnil afxaz politikosad miiCne-vdnen, romelsac evropuli auRelve-blobiT SeuZlia miiRos misi misamar-TiT gamoTqmuli nebismieri mkacri kritika.

sergei Sambas oponentebTan ur-TierTobis unars misi yvelaze mkacri kritikosebic ki yovelTvis afasebd-nen. am konteqstSic, Jurnalistebis daSvebis problemis moxsniT, Sambam isev gaimyara liberalis renome, da amiT mianiSna, rom axal Tanamdebo-bazec iseTive Ria iqneba Jurnalis-tebisTvis, rogoric sagareo uwyebis xelmZRvanelobis dros iyo.

marTalia, saprezidento arCevne-bi afxazeTSi ramdenime Tvis win iyo, magram miuxedavad amisa, Semdgomi xuTwledisTvis mzadeba ukve dawye-bulia. saqme isaa, rom mwiri poli-tikuri elitis pirobebSi, momaval-Si prezidentis savarZlis dakavebis mTavari konkurentebis vinaoba ukve gamokveTilia. eseni arian _ aleqsan-dr anqvabi da sergei Samba.

am xuTi wlis manZilze sazogadoeba

ase Tu ise mudam erTmaneTs Seadare-bs am or figuras, dawvrilebiT gani-xilavs maT yvela naklsa da Rirsebas. da es procesi ukve dawyebulia.

axlandeli premieri mSvenivrad ac-nobierebs, rom, Tavisi konkurenti anqvabisgan gansxvavebiT, meurne ka-cis rols ver moirgebs _ yovel-dRiurad Tavze ver daadgeba yvela `rusul~ mSeneblobas, filarmoniis SenobisTvis _ savarZlebisa da so-xumis trotuarebis mosapirkeTebeli filebis SerCevas ubralod ver SeZ-lebs.

es misi Zlieri mxare ar aris. aSkaraa, Sambas saTanado sameurneo

mmarTvelobis gamocdileba ar aqvs. samagierod mas SeuZlia Tavi iseT

liberalur politikosad warmoa-Cinos, romelic sakuTari nebiT ga-nikurna afxazur politikaSi gavr-celebuli senisgan _ politikuri oponentebisTvis samagieros gada-xdisgan. Sambas, aleqsandr anqvabisgan gansxvavebiT, ZaluZs saarCevno teq-nologiebiT gaxleCili sazogadoebis gamTlianeba scados.

Tumca, Samba am konteqstSic iZule-buli iqneba Sesabamisi kriteriumebi daakmayofilos, radgan liberalizmi misTvis warmatebis erTaderTi gzaa.

statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors da ara `liberals~.

statia momzadebulia hainrix biolis fondis

mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli

Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris

aucilebeli, gamoxatavdes hainrix biolis

fondis Sexedulebebs.

ramzan kadirovi

30 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

mSvidobis fasads miRmakavkasia

erTi weli gavida meore CeCnuri omis oficialuri dasrulebidan. am TariRs

grozno droSebiT, koncertebiTa da myife mSvidobiT xvdeba.

laura xasanova

umar isaevi urus-martanis ganapiras cxovrobs. ramdenime wlis win mis erT-sarTulian saxlSi sicocxle duRda. axla 63 wlis kaci sul martoa.

2002 wels misi orive vaJi rusma fe-deralebma saxlidan waiyvanes. dRemde aravin icis, ra bedi ewia maT. arc is uTqvams vinmes, ra daaSaves.

umaris colma Svilebis ubedurebas ver gauZlo _ infarqtiT gardaicvala.

damtveril Taroebze Svilebis da meuRlis suraTebia Camwkrivebuli _ erTaderTi, rac misi ojaxisgan darCa.

aprilSi urus-martani, iseve rogorc CeCneTis sxva raionebi, mSvidobiani cxovrebis dasawyiss aRniSnavs.

yvelgan CeCneTisa da ruseTis droSe-bia gamofenili. ewyoba koncertebi, sa-xalxo seirnobebi, sxvadasxva rituali sruldeba meCeTebSi.

ukve erTi welia, CeCneTis respubli-ka aTwliani sisxlisRvris Semdeg ofi-cialurad mSvidobiani cxovrebis kano-nebiT cxovrobs.

16 aprilis 00 saaTis Semdeg gauqmda brZaneba, romelic CeCneTs kontrtero-ristuli operaciis zonad acxadebda.

am dRes oficialurad dasrulda CeCne-Tis meore msoflio omi.

kremlis erTgulma CeCneTis prezi-dentma, ramzan kadirovma am dRes `mS-vidobis dRe~ uwoda, uqmed gamoacxada da sakuTar xalxs mimarTa:

`erTi wlis win qveynis xelisuflebam kontrteroristuli operaciis gau-qmebis gadawyvetileba miiRo. es iyo imis faqtobrivi aRiareba, rom CeCenma xalxma daamarcxa terorizmi, vahabizmi da eqstremizmi. didma ahmad haji kadi-rovma fexze daayena Tavis xalxi. Cven erTad SevZeliT misi saqmis gagrZeleba da gavwmindeT CeCneTis miwa banditebis-gan~.

grozno marTlac aRar aris is nan-grevebad qceuli qalaqi, rogoric 10 wlis win iyo. bevri ram Seicvala. aRdga dangreuli saxlebi, gzebi. eleqtrifi-kaciam da gazifikaciam mTian raioneba-mdec miaRwia.

Tumca, adgilobrivi mosaxleoba, ada-mianis uflebaTa damcvelebi da eqsper-tebi amboben, rom es mxolod fasadia, romlis ukan saSineli istoriebi imale-ba _ teroris, adamianTa gatacebebisa da mkvlelobebis. ramdenad myaria mSvi-

doba respublikaSi, romelic ar efuZ-neba kanonebs? _ kiTxuloben isini.

isev ismis afeTqebebis xmebi grozno-Si, moskovSi, nazranSi da sxvagan. isev midian mTebSi axalgazrda CeCeni biWebi, gogonebi ki TviTmkvlelebi xdebian.

2010 wlis dasawyisidan CeCneTSi mi-mdinareobs specoperacia, romelSic yvela mTiani da mTebTan axlos myofi raionia CarTuli. am operaciis miza-nia kavkasiis imaratis lideris _ doku umarovisa da misi garemocvis fizikuri likvidacia.

1 aprils doku umarovma aiRo pasu-xismgebloba teraqtebze moskovis me-troSi, anu _ CeCneTSi iataqveSeTi isev arsebobs, Tan mZlavrdeba.

jer kidev erTi wlis win, 2009 wlis aprilSi boevikebis mxardamWeri saite-bis meSveobiT doku umarovma gaavrcela mimarTva, sadac ambobda, rom TviTmkv-lelTa cnobili batalioni `riiad as-salihiini~ kvlav aRorZinebulia.

moskovsa da CrdiloeT kavkasiaSi momxdari teraqtebis Semdeg kremlma gadawyvita, CrdiloeT kavkasiaSi spe-coperaciebi kidev ufro gaamkacros. moskovi gamudmebiT xan awesebs, xanac xsnis kontrteroristuli operaciebis reJims kavkasiis ama Tu im respublikasa Tu raionSi.

eqspertebi varaudoben, rom Crdilo-eT kavkasiaSi situacia ukeTesobisken ar Seicvleba.

`CrdiloeTi kavkasiis bolo 15 wlis istoria adasturebs, rom ruseTis centralur qalaqebSi ganxorciele-buli teraqtebis Semdeg federaluri xelisufleba teroristebisa da sepa-ratistebis mimarT brZolis meTode-bs amkacrebs. igive 15-wliani praqtika aCvenebs, rom am brZolas yvelaze metad mSvidobiani mosaxleoba ewireba. axlac ase iqneba~, _ ambobs praRis universite-

ramzan kadirovi

31liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

tis ruseTisa da aRmosavleT evropul kvlevaTa kaTedris doqtori, emil su-leimanovi.

Tavis mxriv, CrdiloeTi kavkasiis mosaxleoba saprotesto aqciebsa da mitingebs marTavs terorizmis winaaR-mdeg. sulieri liderebi aqtiurad ga-modian meCeTebSi da axalgazrdebs mou-wodeben, `ar motyuvdnen, da mTebSi ar gaixiznon~.

Crdilo kavkasiis ramdenime respu-blikaSi amuSavda ndobis telefonebi, romlebiTac moqalaqes SeuZlia samar-Taldamcav organoebs daukavSirdes, Tuki raime safrTxe emuqreba an sainte-reso informacias flobs.

CeCneTSi skolis direqtorebs Tanam-debobidan xsnian, Tuki maTi moswavlee-bi daumorCileblobis rigebSi Caewere-bian.

CeCneTis ganaTlebis saministrom mouwoda skolebs, SemoiRon kedlis gazeTebi, romlebSic daRupuli tero-ristebis fotoebi daibeWdeba. aseve, samsaxurebidan iTxoven mebrZolebis mSoblebs.

`metro `lubiankasa~ da `park kul-turisTan~ momxdarma afeTqebebma Soki mogvgvara, magram Cven ukve miveCvieT am afeTqebebs, yoveldRiur mkvlelobebs, srolebs, ukve aRarc vreagirebT imaze, rom sadRac ̀ kto~-s reJimi SemoiRes, an gaauqmes. es arafers cvlis. isev mimdi-nareobs gamoucxadebeli, Tumca sru-liad realuri omi~, _ ambobs daRestnis mcxovrebi abduraxman iunusovi.

29 marts moskovis metroSi Tavi da-Restnelma TviTmkvlelebma aifeTqes, amitom amjerad daRestans yvelaze me-tad Seexo specoperaciebis talRa. te-raqtebidan or dReSi samarTaldamca-vebma alyaSi moaqcies is dasaxlebuli punqtebi, saidanac teroristi qalebi iyvnen warmoSobiT.

daRestnelebi sxva sadamsjelo Ro-nisZiebebsac elian. arsebobs imis SiSi, rom aseTi martis teraqtebis Semdeg moskovsa da ruseTis sxva qalaqebSi mcxovrebi daRestnelebisadmi damoki-debuleba kidev ufro gauaresdeba. `naxevari daRestani dRes moskovSia lukma puris saSovnelad wasuli. maT

samarTaldamcavi organoebis zewolis eSiniaT~, _ hyveba daRestneli damouki-debeli Jurnalisti amina axmedova.

oficialuri monacemebiT, moskovSi teraqtebis Semdeg ramdenime dReSi sas-tikad scemes or xijabian qalsa da or kavkasiel mamakacs.

16 aprils, ̀ mSvidobis dRes~ sakuTari xalxisadmi mimarTvaSi ramzan kadirov-ma aRniSna, rom kontrteroristuli operaciis gauqmeba gamarTlebuli iyo, radgan CeCneTma ukve daZlia teroriz-mi. man Tqva, rom CeCneTi mzadaa, mezo-bel respublikebsac gauziaros Tavisi gamocdileba.

rusi politikuri komentatorebi am-boben, rom erTaderTi adamiani, vinc am kontrteroristuli operaciidan ga-marjvebuli gamovida, ramzan kadirovia _ CeCneTis sruluflebiani, absolu-turi uflebebis mqone mmarTveli, ro-melic axla ukve mTels kavkasiaSi igive avtoritetis mopovebas Seecdeba.

`gamarjvebuli mxolod kadirovia. misi xelisufleba arafriTaa SezRu-duli _ arc rusuli kanonmdeblo-biT arc, cxadia, CeCnuriT. ase rom, dudaevTan da masxadovTan elcini-pu-tini-medvedevis brZolaSi kadirovma gaimarjva~, _ ambobs politikuri komen-tatori leonid radzixovski.

sazogadoeba `memorialis~ mmarTve-lobis wevris aleqsandr Cerkasovis azriT, ramzan kadirovs dRes ufro meti Zalaufleba da ekonomikuri uflebamosilebebi aqvs, ufro Zlie-ri SeiaraRebuli formirebebi hyavs, `vidre dudaevsa da masxadovs erTad hqondaT~.

`aRar arian Zveli separatistebi. aRar aris prezidenti aslan masxado-vi. iCkeriac aRar aris. magram, nacvlad amisa, aris emirati. saerTokavkasiuri, konspiraciuli, mZlavri, fundamentu-ri iatakqveSeTi, romelic Riad, tero-riT ebrZvis rogorc kavkasiel xalxs, ise mTel danarCen ruseTs. am teroris-tuli iatakqveSeTis Seqmna am 10-wlia-ni operaciis mTavari Sedegia~, _ ambobs Cerkasovi.

kontrteroristuli operaciis das-rulebiT kremlma kavkasiaSi Tavisi moRvaweobis erTi periodi daasrula da sxva daiwyo. magram aris ki es sxva periodi _ mSvidoba?

kto-s gauqmebis Semdeg

groznos aeroports

saerTaSoriso aero-

portis statusi mieniWa.

respublikaSi gaixsna

sakuTari sabaJo, gaizar-

da investiciebi, daiwyo

muSaoba nafic msajulTa

sasamarTlom. Tumca, kto-s

gauqmebis mTavari mizani _

stabiluroba respublika-

Si, miRweuli ar aris.

kto-s gauqmeba CeCneTidan

ruseTis Sss-s Sinagani

jaris 20 aTasi samxedro

mosamsaxuris gayvanasac

niSnavda. Tumca, es gada-

wyvetileba ar Seexo 42-e

motomsrolel divizias

da 46-e operatiuli

daniSnulebis brigadas,

romlebic CeCneTSi mudmi-

vad darCebian.

kontrteroristuli

operaciis gauqmebidan

erT weliwadSi CeCneTSi 97

samarTaldamcavi mokles

da 185 daWres. manamde,

drois igive monakveTSi es

maCvenebeli iyo _ 52 da

150, Sesabamisad.

kto-s gauqmebis Semdeg

respublikaSi 133 ormxri-

vi srola, specoperaciaa

dafiqsirebuli, rac

bevrad metia vidre kontr-

teroristuli operaciis

dasrulebamde erTi wlis

manZilze. maSin es maCvene-

beli 86 iyo.

ufro metyvelia tera-

qtebis raodenoba. kto-s

gauqmebamde erTi wlis man-

Zilze CeCneTSi 59 teraqti

moxda, aqedan mxolod erT

SemTxvevaSi Tavi aifeTqa

teroristma-TviTmkvlel-

ma. kto-s gauqmebis Semdeg,

erTi wlis ganmavlobaSi

63 teraqti moxda, aqedan 9

SemTxvevaSi Tavi tero-

ristma-TviTmkvlelma

aifeTqa.

kto-s gauqmebis Semdeg

msxverpli gaizarda mS-

vidobian mosaxleobaSic.

kto-s gauqmebis Semdeg

respublikaSi minimum 20

adamiani mokles, 34 daWres

da 36 gaitaces. manamde es

ricxvebi ufro naklebi

iyo: 18 mkvleloba da 16

gataceba.

kto-s gauqmebis Semdeg

Zalze garTulda CeCneTSi

adamianis uflebaTa

damcvelebis muSaobac. am

erTwliani periodis gan-

mavlobaSi respublikaSi

mokles adamianis ufle-

baTa damcveli centris _

`memorialis~ TanamSro-

meli natalia estemirova,

sazogadoebrivi organiza-

ciis ̀ gadavarCinoT Taoba~

xelmZRvaneli zarema

sadulaeva da misi meuRle

alij bibrailovi.

kontrteroristuli operaciis gauqmebis Sedegebi:

kavkasia

32 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

Tvalsazrisi

Cerqezebis genocidiCerqezebis genocidis aRiareba: ruseTis gaRizianeba, Tu `Zmuri~ molaparakeba?

valeri Zucevi

Cerqezi xalxis genocidis saki-Txis wamoweva ruseTisTvis da gan-sakuTrebiT kavkasiis regionisTvis did mniSvnelobas iZens 2014 wels soWSi dagegmili olimpiadis gamo.

saqarTvelos xelisuflebisTvis ki es kargi mizezia kavkasiaSi ru-seTis kolonizatoruli politikis gamosaaSkaraveblad da am yvela-fris sakuTari miznebisTvis gamo-sayeneblad.

aSkaraa, rom soWis olimpiada ruseTis Zlevamosili politiko-sis, premier-ministr putinis pira-di proeqtia. amdenad, Tuki saqar-Tvelo olimpiadis Catarebas raime saxiT eWvqveS daayenebs da ruseTs olimpiadis CaSliT daemuqreba, es piradad premier-ministris pativ-moyvareobas Seexeba.

martSi TbilisSi Catarda konfe-rencia `gamqrali erebi _ dausru-lebeli danaSaulebani: Cerqezebi da CrdiloeTi kavkasiis xalxebi warsulsa da awmyos Soris~. am Ro-nisZiebis mxolod saTaurma didi gamoxmaureba gamoiwvia rusi poli-tikosebis, eqspertebisa da presis warmomadgenlebis wreebSi. zogier-Ti rusi damkvirvebeli winaswarme-tyvelebda, rom konferencia SeiZ-leboda imiT dasrulebuliyo, rom saqarTvelos oficialurad eRiare-bina me-19 saukuneSi ruseTis impe-riis mier Cerqezi xalxis genocidi.

manamde, TebervalSi saqarTvelos parlamentSi Seiqmna CrdiloeT ka-vkasiasTan megobrul urTierToba-Ta mxardamWeri sagangebo jgufi. moskovSi am iniciativasac mwvave reaqcia mohyva. ruseTis saxelmwi-fo saTaTbiros deputatebma gazeT `komersantTan~ saubarSi qarTveli kolegebis iniciativa `separatizmis mxardaWerad~ Seafases. deputatma

sergei abelcevma ki ganacxada, rom `es aris kavkasiaSi viTarebis desta-bilizaciis mcdeloba~.

istoriuli cnobebiT, 1864 wels, savaraudod, swored im raionSi, sadac olimpiadis Catarebaa dageg-mili, ruseTis imperiis politikas, rac am mxareSi eTnografiis Zala-dobrivad Secvlas gulisxmobda, asobiT aTasi Cerqezi emsxverpla. anu 2014 wels, roca soWSi mTeli msoflio axal olimpiadas izeime-bs, zustad 150 weli iqneba gasuli im samwuxaro movlenebidan. Cerqe-zi aqtivistebi am garemoebas soWis olimpiadis gadadebis sababad miiC-neven, an, alternativis saxiT, ru-seTis mier genocidis faqtis aRia-rebas da misi Sedegebis aRsakveTad zomebis miRebas moiTxoven; kerZod _ mravalricxovani Cerqezuli dias-poris (6-7 milioni) istoriul sam-SobloSi dabrunebaSi daxmarebas.

amJamad CrdiloeT kavkasiaSi, saku-Tar istoriul samSobloSi mxolod

700 aTasamde Cerqezi cxovrobs, 10-jer naklebi, vidre _ sazRvargareT. swored didi Cerqezuli diasporis ucxoeTSi arseboba uSlis ruseTs xels, rom es sakiTxi gaakontrolos da Cerqez aqtivistebs saSualeba ar misces, msoflios sazogadoebis yu-radReba am sakiTxisken miapyron.

meore mxriv, Tanamedrove ruse-Tis reJimi, iseve rogorc nebismie-ri sxva reJimi, romliTac is SeiZ-leba uaxloes momavalSi Seicvalos, mTeli rigi mizezebis gamo, ar cno-bs Cerqezebis genocids. miT umetes, kremli aranairad xels ar Seuwyo-bs CrdiloeT kavkasiaSi Cerqezi ltolvilebis STamomavalTa maso-briv Camosaxlebas.

Cerqezi xalxi afxazebs enaTesa-veba. cnobilia, rom 1990 wlebis dasawyisSi afxazeTSi bevri Cerqezi ibrZoda. amitomac, Tbilisis mier Cerqezebis genocidis aRiarebis kidev erTi mniSvnelovani Sedegi iqneboda is, rom Tbilisi sakuTar

kavkasia

33liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

kavkasia

gavlenas gaifarTovebda Crdilo kavkasiur wreebSi da maTi meSveo-biT, SesaZloa, afxazeTSic.

me-19 saukuneSi Crdilo-dasa-vleT da centralur kavkasiaSi ruseTis qmedebebs mkveTrad ga-moxatuli koloniuri xasiaTi rom hqonda, amas Tavad rusi mecnie-rebic ar uaryofen. imdroindeli rusi generlebisa da oficrebis mravalricxovan CvenebebSi lapa-rakia adgilobrivi mosaxleobis re-gularul, masobriv mkvlelobebze da regionis mosaxleobis udidesi nawilis faqtobriv deportaciaze. maSin, ruseTis imperiis oficialu-ri pozicia ki is iyo, rom Cerqezeb-ma nebayoflobiT gadawyvites osma-leTis imperiaSi gadasaxleba.

britanelma Jurnalistma, eqs-pertma CrdiloeT kavkasiis saki-TxebSi oliver buloum am istoriu-

li periodis Sesaxeb wigni dawera da Cerqezebis ganadgurebas `evro-pis Tanamedrove istoriis pirveli genocidi~ uwoda.

erTaderTi, rac saqarTvelos Cerqezebis genocidis aRiarebaSi daabrkolebs, es aris kremlis re-aqcia.

Tumca, samxreTi oseTisa da afxa-zeTis faqtobrivi aneqsiis, saqar-TvelosTvis dawesebuli savaWro embargosa da satransporto bloka-dis Semdeg ruseTs saqarTvelos dasasjelad berketebi TiTqmis aRar darCa. erTaderTia samxedro agresia. magram, msoflio ver gai-gebs, Tuki ruseTi saqarTvelos mier Cerqezebis genocidis aRiare-bas samxedro agresiiT upasuxebs.

da mainc, saboloo gadawyveti-lebis miRebamde namdvilad Rirs sakiTxis ufro Rrmad Seswavla. ra SeiZleba SesTavazos ruseTma sa-qarTvelos Cerqezebis genocidis araRiarebisa da am sakiTxis daxur-vis sanacvlod? afxazeTidan da sa-

mxreTi oseTidan gasvla? cxadia, ara.

davuSvaT, saqarTvelom aRiara Cerqezebis genocidi. SeZlebda ki es soWSi 2014 wels olimpiadis CaS-las? esec naklebad savaraudoa.

maS, ra dividendebs moutanda es qarTvelebs da aseve Crdilokavka-siel Cerqezebs? savaraudod, erTa-derTi dividendi iqneboda _ `Rrma kmayofilebis grZnoba~. Tavad Cer-qezebisTvis ki es damatebiT, Zalian seriozul problemebs Seqmnida. kremli maT amas arasodes apatiebda.

erT-erT Tavis statiaSi, rusi politologi andrei epifance-vi ramdenime daufarav safrTxes Soris moskovis SesaZlo reaqciis prognozsac akeTebs: `ruseTis xe-lisufleba garkveul represiebs ganaxorcielebs adiReuri nacio-naluri moZraobebis winaaRmdeg.

amasTan, am represiebSi udavod moyvebian is organizaciebi da is liderebi, romlebsac raime kavSiri aqvT am aRiarebasTan, an eTanxme-bian mas; Tumca, unda vivaraudoT, rom saxelmwifos manqana sxvebsac gadauvlis~.

ruseTSi Cerqezebis mcirericxo-vnebis gaTvaliswinebiT, epifance-vma aseve ivarauda: `rusuli sazo-gadoebrivi azri am aRiarebisadmi [Cerqezebis genocidis] uaRresad negatiurad ganewyoba da Cerqeze-bis mimarT damokidebuleba gaua-resdeba, rasac SesaZloa, nacio-nalur niadagze konfliqtebi da Sexla-Semoxla mohyves~.

gamodis, rom Cerqezebis geno-cidis aRiareba gansakuTrebul dividendebs ar uqadis arc saqar-Tvelos da arc _ Crdilokavkasiel Cerqezebs. niSnavs Tu ara es imas, rom CrdiloeTi kavkasiis mimarTu-lebiT saqarTvelos mTeli aqti-vizacia amaoa, da marcxisTvisaa ganwiruli?

sruliad calsaxad SeiZle-ba iTqvas, rom es ase ar gaxlavT. CrdiloeTi kavkasia dRes mdored mimdinare samoqalaqo omis viTare-baSi imyofeba, irgvliv sainforma-cio blokadaa, xolo moskovisa da regionis interesebsa da xedvas So-ris uzarmazari ufskrulia.

piradi Tavisuflebis done re-gionSi dRes ufro dabalia, vidre sabWoTa totalitarizmis dros. am pirobebSi saqarTvelo CrdiloeT kavkasiaSi bevrisTvis erTgvari `amosunTqvis~ saSualebad aRiqmeba, `evropaSi fanjarad~. amitom saqar-Tvelos saukeTeso Sansebi aqvs am regionSi Tavis gavlenis gasaZlie-reblad.

imis gaTvaliswinebiT, rom safr-Txis saSiSroeba sul ufro izr-deba regionSi, romelic uSualod esazRvreba saqarTvelos, ufro

aqtiuri Crdilokavkasiuri poli-tikis gatareba mxolod saqarTve-los mTavrobis arCevani ki ara, erovnuli usafrTxoebis uzrun-velyofis sakiTxicaa. Cerqezebis genocidis aRiareba kargad jdeba CrdiloeT kavkasiaSi saqarTvelos politikis gaaqtiurebis CarCoebSi. Tumca, es ar unda iyos moklevadia-ni aqcia, romlisganac qarTvelebi myisieri dadebiTi Sedegis miRebas Seecdebian.

aq saubaria Tanmimdevrul poli-tikaze CrdiloeT kavkasiasTan mi-marTebaSi. es urTierTobebi met-naklebad mkafiod gamoxatul interesebsa da principebs unda da-efuZnos; aseve evrosabWosTan, aSS-sTan da saerTaSoriso organiza-ciebTan TanamSromlobas da, SeZlebisdagvarad, ruseTTan ur-TierTobasac. CrdiloeT kavkasia, rusuli da qarTuli ganviTarebis modelebs Soris TanamSromlobis Tu ara, sul cota, `mSvidobiani Se-jibris~ adgilad SeiZleba iqces.

regionSi, romelic uSualod esazRvreba saqarTvelos, safrTxis saSiSroeba

izrdeba. amitom aqtiuri Crdilokavkasiuri politikis gatareba mxolod saqarTvelos

mTavrobis arCevani ki ara, erovnuli usafrTxoebis uzrunvelyofis sakiTxicaa.

34 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

poloneTi axali prezidentis molodinSi

ucxoeTi

lex kaCinskis gardacvalebis Semdeg poloneTi axali realobis winaSe

aRmoCnda.

Tamar kakabaZe

20 ivniss poloneTi axal pre-zidents airCevs. es TariRi ukve oficialurad daniSna preziden-tis movaleobis Semsrulebelma bronislav komorovskim. savarau-dod, swored komorovski gaxdeba poloneTis mecxre prezidenti, radgan mas konkurenti praqtiku-lad ar hyavs.

lex kaCinskis TviTmfrinavis Ca-movardnis Semdeg napovni samive Savi yuTi ukve gaSifrulia, Tum-ca polonuri mxare maTi Sinaarsis gamoqveynebas ar Cqarobs.

rogorc msgavsi masStabis tra-gedias Seefereba, internetSi aviakatastrofis Sesaxeb erT-maneTze ufro daujerebeli in-formaciebi vrceldeba. igviane-bs mxolod oficialuri versia momxdarTan dakavSirebiT.

Tumca, gasul kviras poloneTi sxva _ geopolitikuri daskvnebis gamotaniT iyo dakavebuli.

18 aprils krakovSi, vavelis sa-saxleSi lex da maria kaCinskebi daasaflaves. es tragikuli dRe aRmosavleTevropeli liderebis solidarobisa da polonur-ru-suli urTierTobebis istoriaSi axali paragrafis dasawyisad iqca.

kaCinskis dakrZalvaze, sadac is-landiuri vulkanis ferflis gamo, mxolod ramdenime aRmosavleTe-vropeli lideri Cavida, ruseTis prezidenti dmitri medvedevi gan-sakuTrebuli stumari iyo.

meore dRes evropuli presis mTavar Temad prezidentis dakr-

vaclav klausi: `aranairi gamarTleba ar aqvT evropel

liderebs, romlebic aq ar arian. sad iyvnen briuselis

warmomadgenlebi? es mxolod erT rames amtkicebs:

saubrebi evropul erTianobaze _ carieli sityvebia~.

dmitri medvedevi kaCinskis dakrZalvaze,

18 aprili 2010

35liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

yirgizeTi

krizisi yirgizeTSisisxliani gadatrialebidan

mesame kviris Tavze yirgizeTi

kvlav quCidan imarTeba.

Tamar kakabaZe

yirgizeTSi ganukiTxaoba yvela done-

ze grZeldeba.

kurmanbek bakievi, romelmac biSkekSi

momxdari sisxliani gadatrialebis Sem-

deg gadadgomis Sesaxeb gancxadeba dawe-

ra, axla ambobs, rom ar gadamdgara da

kvlav yirgizeTis prezidentia.

devnili bakievi prezident lukaSenkos

piradi miwveviT amJamad belarusSi imyo-

feba da minskidan akeTebs politikur

gancxadebebs.

yirgizeTis amJamindeli xelisufleba,

romelmac qveynis sadaveebi sisxliani

gadatrialebis Semdeg Caibara, bakievis

eqstradirebas iTxovs. bakievs, romelic

yirgizeTis prezidenti 2005 wels, e.w.

`titebis revoluciis~ Sedegad gaxda,

avtoritarul, korufciul da klanur

mmarTvelobaSi adanaSauleben.

aravin icis, ramden xans darCeba bakie-

vi belarusSi. misma stumrobam, Sesa-

Zloa, lukaSenkos imiji kidev ufro

gaafuWos. garda amisa, lukaSenkos es

gadawyvetileba moskovis winaaRmdeg na-

bijad aRiqmeba.

is, rom ruseTma droebiTi mTavroba

gadatrialebidan ramdenime saaTSi aRia-

ra, xolo aSS da evrokavSiri amis gake-

Tebas jer ar Cqaroben, kidev erTxel

adasturebs, rom kremls yirgizul mov-

lenebSi mniSvnelovani wvlili miuZRvis.

miuxedavad imisa, rom avtoritari

mmarTveli bakievi ukve aRar aris yirgi-

zeTSi, centraluri aziis am Rarib qveya-

naSi kvlav grZeldeba sisxlismRvreli

Setakebebi, angariSsworebebi yofiT Tu

politikur doneze. qveyanaSi sruli ga-

nukiTxaoba sufevs. aSkaraa, rom bakievi

yirgizeTis erT-erTi da ara erTaderTi

problema yofila.

gasul kviras sainformacio saSuale-

bebi yirgizeTidan erTmaneTze ufro Se-

Zalvaze Casuli stumrebis siis ganxilva da medvedevis polonuri triumfi gaxda.

dakrZalvas, romelic istoriu-li unda yofiliyo, SezRuduli aviamimosvlis gamo, dasavle-Ti evropis arc erTi lideri ar daswrebia.

dakrZalvas mxolod ruseTis, CexeTis, litvis, saqarTvelos da ukrainis prezidentebi eswrebod-nen. germanias krakovSi aseve pre-zidenti warmoadgenda, magram aman ver gadafara is ukmayofileba, romelic polonelebma kancleris _ angela merkelis Causvlelobis gamo gamoxates.

krakovSi ar Casulan _ barak obama, nikola sarkozi, silvio berluskoni.

Washington Times werda, rom barak obama lex kaCinskis dakrZalvis dRes golfis saTamaSod wavida. eqs-prezidentma buSma obamas am gadawyvetilebas `araswori signa-li~ uwoda.

yvelaze kategoriuli CexeTis prezidenti vaclav klausi iyo: `me mesmis, ratom ver Camovida kanadis premier-ministri da avs-traliis general-gubernatori. magram vTvli, rom aranairi gamar-Tleba ar aqvT evropel lidere-bs, romlebic aq ar arian. sad iyv-nen briuselis warmomadgenlebi? es mxolod erT rames amtkicebs: saubrebi evropul erTianobaze _ carieli sityvebia~.

Cexuri gazeTi Lidove noviny ki werda: `iyvnen gmirebic. medvedevi, kidev rumineTis prezidenti, ro-melic poloneTamde, slovakeTis gavliT, manqaniT Cavida. vaclav klausi, romelic krakovSi matare-bliT Cavida. dabolos, polonele-bisTvis dRis gmirad iqca mixeil saakaSvili. man iqirava amerikaSi patara TviTmfrinavi, Cavida romSi, saidanac misi gaSveba ar surdaT, vin icis _ iqneb kremlis brZane-biT. da im dros, roca medvedevma datova krakovi, saakaSvili vavelSi gamoCnda. namdvili megobrebi yo-velTvis pouloben gzas, rom ga-Wirvebis dros gverdSi dagidgnen~.

moskovSi gamgzavrebamde medve-devi poloneTis prezidentis mo-valeobis Semsrulebels bronis-lav komorovskis Sexvda. ruseTis prezidentma komorovski meore msoflio omis damTavrebis 65-e wlisTavisadmi miZRvnil RonisZie-bebze dasaswrebad moskovSi dapa-tiJa. simboluria, rom es miwveva swored lex kaCinskis dakrZalvis dRes moxda. Tavisi prezidento-bis manZilze kaCinski arasdros yofila miwveuli moskovSi.

simboluria isic, rom komoro-vskisTan Zalze xanmokle Sexve-drisas medvedevi mas Sehpirda, rom pirad kontrolze aiyvans ka-tinis tragediis msxverplTa rea-bilitaciis sakiTxs.

1940 wels daxvretili 21 aTasi poloneli oficris saqmis gamo-Zieba, romelsac ruseTis proku-ratura awarmoebda, 2004 wels Sewyda. daRupulTa naTesavebis araerTi mcdeloba, es gadawyveti-leba rusul sasamarTloebSi gae-saCivrebinaT, uSedegod srulde-boda. bolos, 2009 wlis ianvarSi ruseTis uzenaesma sasamarTlom Ziebis Sewyvetis Sesaxeb gadawyve-tileba ZalaSi datova. am saqmeSi daRupulTa naTesavebs piradad prezidenti kaCinski exmareboda.

lex kaCinskis dakrZalvam bevr polonels sabWoTa dro gaaxsena _ roca es qveyana mTeli msoflios mier mitovebuli iyo. meore mxriv, bevri miiCnevs, rom poloneTis is-toriaSi axali etapi iwyeba _ pir-vel rigSi, es ruseT-poloneTis urTierTobebis aRdgenas exeba. poloneTi is qveyanaa, romelic sxvebze metad imsaxurebs isto-riul usamarTlobaze saubars, Tumca SesaZloa, swored axlaa Sesaferisi momenti, es qveyana msxverplis rolidan gamovides.

meore sakiTxia, ras elis polo-neTisgan ruseTi smolenskis tra-gediis dros gamoCenili gansaku-Trebuli yuradRebis sanacvlod? aRmosavleT partniorobis Se-zRudvas? roca glovis dReebi gaivlis, es Zalian male gamoCnde-ba.

ucxoeTi

masobrivi areulobebi grZeldeba, yirgizeTi, biSkeki, aprili 2010

36 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

yirgizeTi

krizisi yirgizeTSi

maSfoTebel ambebs gadmoscemdnen: `so-

flebSi leninskoe da maevka xelketebiT

SeiaraRebulma xalxma 700 heqtari miwis

farTobis dakaveba scada. miliciam da

adgilobrivma mosaxleobam maT winaaR-

mdegoba gauwies, ris Semdegac qvebiT,

xelketebiT da armaturis naWrebiT Seia-

raRebuli ganrisxebuli brbo biSkekis

centrisken daiZra. daiRupa 5 adamiani~;

`aboboqrebuli xalxi rusulenovan mo-

saxleobas uvardeba saxlebSi~; `yirgi-

zeTis dedaqalaqSi centraluri aziis

umsxvilesi savaWro bazrobis `dor-

dois~ darbeva daiwyo. ramdenime aseul-

ma adamianma gaarRvia dacva da yvelani

bazrobis gasaZarcvad da dasarbevad

daiZrnen~; `biSkekSi adamianTa jgufma,

romelTac TviTneburad daitaces miwis

nakveTebi, daakava da ar uSvebs biSkekis

meris movaleobis Semsrulebels isa

omurkulovs. isini misgan miwis proble-

mis mogvarebas iTxoven~.

mravaleTnikur ferganas velze, aras-

tabiluri politikuri viTarebis fonze,

eTnikuri SuRlic gamwvavda. uzbekebs,

romlebic regionis mosaxleobis TiTq-

mis naxevars Seadgenen, qalaqebSi oSSi da

jalal-abadSi adgilobrivi mosaxleoba

aviwroebs.

gasul samSabaTs sofel maevkaSi aso-

biT yirgizi angrevda kidev erTi eTni-

kuri umciresobis _ mesxebis saxlebs.

es is xalxia, romelic me-20 saukunis

dasawyisSi stalinma saqarTvelodan

centralur aziaSi gadaasaxla. darbevas

ver gadaurCa qveynis rusulenovani mo-

saxleobac.

yirgizeTisTvis am rTul dros ada-

mianebma gadawyvites eTnikuri umci-

resobebis Seviwroebis gziT sakuTari

saxnav-saTesi miwebi gaifarToon. ase iyo

5 wlis winac, e.w. `titebis revoluciis~

dros. maSin policiam Zalis gamoyenebiT

gaiyvana marodiorebi biSkekis erT-erTi

parkidan.

Tumca, amjerad xelisufleba ufro

frTxilad moqmedebs. ivlisSi axali

konstituciis misaRebad emzadebian.

Semdeg dainiSneba arCevnebi da xelisu-

flebas ar unda, rom xalxi arCevnebamde

gaanawyenos.

yirgizeTis axali lideri, premier-mi-

nistri roza otunbaeva ambobs, rom yir-

gizeTisgan saparlamento respublikas

Seqmnis da demokratiul arCevnebs Caa-

tarebs. Tumca, eyofa ki mas avtorite-

ti, rom gamZvinvarebuli xalxi daamSvi-

dos da samoqalaqo omi, romlis safrTxe

dResac realuria, Tavidan aicilos? am

movlenebis dasawyisidanve xalxma aiRo

situaciaze kontroli da quCa Tavad

hkarnaxobda politikosebs TamaSis wese-

bs. otunbaevam jer ver SeZlo am realo-

bis Secvla.

biSkekidan gavrcelebul informacie-

bze dayrdnobiT, advilad SeiZleba im

suraTis warmodgena, ra SeiZleba mox-

des Tu xelisufleba momavalSic Tvi-

Tdinebaze miuSvebs movlenebs.

amasTan, gasuli kvira axal xelisu-

flebasTan urTierTobebis garkvevis

Sesaferis drod miiCnies biSkekelma mi-

licielebma da mitingi moawyves, sadac

xelfasebis momatebas iTxovdnen, winaaR-

mdeg SemTxvevaSi _ gaficviT imuqrebod-

nen. am etapze samarTaldamcavi organo-

ebis buntis Tavidan acileba moxerxda,

Tumca _ albaT mxolod droebiT. mi-

liciis mTavari moTxovna, romelsac is

jer kidev bakievis winaSe ayenebda, ara-

vis gauTvaliswinebia. fuli arc droe-

biT mTavrobas aqvs.

miuxedavad amisa, yirgizeTis axali

premier-ministri roza otunbaeva ambo-

bs, rom situacia kontrols eqvemdeba-

reba da areulobaSi bakievis garemocvas

adanaSaulebs.

yirgizeTis movlenebs yuradRebiT

adevneben Tvals moskovidan da vaSing-

tonidanac.

kremli, romelic yvelanairad ebrZvis

prodemokratiul moZraobebsa da revo-

luciebs postsabWiTa sivrceSi, amjerad

yirgizeTSi avtoritaruli reJimis wina-

aRmdeg xalxis brZolis mTavar mxarda-

mWerad da mfarvelad mogvevlina. ru-

seTi Seecada, gaemeorebina is taqtika,

romelsac aSS iyenebs im qveynebSi, sadac

demokratiis gavrceleba surs. Tumca,

rusuli revolucia `xaverdovani~ ver

gamodga.

rogor ganviTardeba movlenebi yir-

gizeTSi, amas didi mniSvneloba aqvs va-

SingtonisTvisac. marTalia, yirgizeTis

mTavroba arwmunebs TeTr saxls, rom

manasSi ganTavsebul amerikul aviabazas

araferi emuqreba da ijaris Taobaze Se-

Tanxmeba kvlav ZalaSi darCeba, magram

vaSingtons amis araviTari garantia ar

aqvs. aravin icis, ra gunebaze iqneba ru-

seTis mier ukve aRiarebuli yirgizeTis

axali mTavroba ivlisSi, roca ameriku-

li bazisTvis ijaris vadis gagrZelebis

dro dadgeba.

`saiTac wava yirgizeTi, iseTi iqneba

amerikis pozicia postsabWoTa sivrceSi.

`titebis revoluciidan~ gasuli 5 wlis

ganmavlobaSi fortunam zurgi aqcia aSS-

s. ekonomikuri da politikuri manipu-

laciebis wyalobiT, moskovma nel-nela,

magram damajereblad Secvala status-

kvo regionSi Tavis sasargeblod. yirgi-

zeTis gadatrialeba _ es mxolod mori-

gi komponentia rusul-amerikuli

Sejibrebisa am energomatareblebiT mdi-

dar da strategiulad mniSvnelovan re-

gionSi, romelic axlo aRmosavleTis,

evropisa da aziis gzagasayarze mdebare-

obs~, _ miiCnevs amerikeli eqsperti ilan

bermani, sagareo politikis amerikuli

sabWos vice-prezidenti.

ucxoeTi

masobrivi areulobebi grZeldeba, yirgizeTi, biSkeki, aprili 2010

37liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

arCevanis gareSesazogadoeba

siRaribis zRvars qvemoT myof mosaxleobas sami wlis

ganmavlobaSi sadazRvevo kompaniis arCevis ufleba aRar eqneba.

nino gogua

siRaribis zRvars qvemoT myofi ojaxebis raodenobiT qvemo qarTli rigiT meoTxe regionia. aq am katego-riis 20,372 ojaxi da 65,201 adamiani cxovrobs. sofel norios macxovrebe-li 60 wlis nazi kandelaki erT-erTi maTgania. aguriT aSenebul Zvel sa-xlSi axla marto cxovrobs. janmrTe-lobis dazRvevas misTvis sasicocxlo mniSvneloba aqvs.

SarSan zamTarSi, roca avad gaxda, soflis eqimma gamokvlevisTvis sacxo-vrebeli adgilisgan moSorebiT, misi sadazRvevo kompaniis kuTvnil saava-dmyofoSi gaagzavna. janmrTelobis mZime mdgomareobis miuxedavad, wavida TbilisSi. saavadmyofoSi misuls fil-tvebSi wyali aRmouCines. sadazRvevo vauCeris Sesabamisad, ufasod umkur-nales, Tumca, rogorc ambobs, mainc gaawvales da roca ukan, norioSi da-brunda, municipalitetSi sadazRvevo kompaniis Secvlis gancxadeba datova.

2011 wlidan qalbaton nazis da mar-neulis mTel mosaxleobas gardabanSi 25-sawoliani axalaSenebuli saavad-myofo moemsaxureba. sanacvlod, 3 wlis ganmavlobaSi siRaribis zRvars qvemoT myof mosaxleobas ar eqneba ufleba, sasurveli sadazRvevo kompa-nia airCios. vin sad unda daezRvios, saxelmwifom moqalaqeebis magivrad ukve gadawyvita.

mTavrobis dadgenilebiT, TiTo regionSi mxolod erTi sadazRvevo kompania imuSavebs, romelic, para-lelurad, `100 axali saavadmyofos~ farglebSi, regionSi axal ambulato-riebsac aaSenebs.

gamarjvebuli kompaniebis gamo-savlenad, dadgenilebis mixedviT, 6 aprils daniSnul konkursSi upirate-soba mieniWeboda im kompaniebs, vinc ufro nakleb premiums moiTxovda sa-xelmwifosgan _ anu fuls, romelsac saxelmwifo TiToeul dazRveulSi uxdis sadazRvevo kompanias.

aqamde, TiTo dazRvevis paketis safasurad, biujetidan 15 lari iyo gansazRvruli. swored es Tanxa daasa-xeles konkursSi monawile kompaniebma sawyis fasad. 7-saaTiani vaWrobis Se-mdeg kompaniebis nawilma 1-1,5 lariT gaaiafa momsaxureba, mxareebi SeTan-xmdnen da komisia daiSala.

meore dRes moulodnelad gaiges, rom Catarebuli konkursis Sedegebi gauqmda: ̀ iyo safuZvliani eWvi, rom ze-piri vaWrobis monawile pretendentebs Soris arsebobda winaswari SeTanxmeba fasTan dakavSirebiT~, _ acxadebs jan-dacvis saministros socialuri momsa-xurebis saagentos mediasTan urTier-Tobis samsaxuris ufrosi eka alaviZe, Tumca ra konkretul garemoebebs emya-reboda es eWvi, ar akonkretebs.

`fasze aranairi garigeba ar yofi-la!~ _ ambobs sadazRvevo asociaciis prezidenti devi xeCinaSvili, _ ubra-lod, ar awyobdaT is fasi, romelic sadazRvevo kompaniebma warudgines~.

amitom 20 aprils, meored gamar-Tul tenderze saxelmwifom sadazR-vevo kompaniebs Soris konkurenciis-gan damoukideblad, Tavad gansazRvra vauCeris Rirebulebis maqsimaluri fasi _ 12 lari. amiT 808,874 moqa-laqis janmrTelobis dazRvevisTvis

biujetidan gamosayofi Tanxa da, Se-sabamisad, kerZo seqtoris Semosavali 12 milionidan 9 milionamde Seamci-ra. am daskvnis safuZvels subsidiebis saagentos vebgverdze gamoqveynebuli statistikuri monacemebi iZleva.

Tu pirveli konkursis CaSlis Sem-deg sadazRvevoebi fasis 14 larze qvemoT dawevas warmoudgenlad miiC-nevdnen, 20 aprils meored gamarTul konkursze kompaniebi 10, 11, 12 lar-zec daTanxmdnen. amasTan, aiRes val-debuleba, rom 2 wlis vadaSi damouki-deblad daasruleben saavadmyofoebs.

`Tu uars vityodiT tenderSi mo-nawileobaze, gamodis, rom sami wliT saerTod TamaSgare mdgomareobaSi davrCebodiT. es socialuri proeqtia da did finansur mogebas arc veliT. mxolod grZelvadian perspeqtivaSi SeiZleba hqondes sadazRvevoebisTvis efeqti. am fasze daTanxmeba mTlianad regionebis dakargvas jobda~, _ acxa-

sofel norios macxovrebeli nazi kandelaki, aprili 2010

fo

to

lev

an x

erxe

ul

iZe

38 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

arCevanis gareSedebs sadazRvevo kompania `imedi el~ is warmomadgeneli nika CixlaZe.

jandacvis eqspert vaxtang megre-liSvilis gancxadebiT, sadazRvevoebi 10-12 larze nakleb faszec daTanxmde-bodnen, radgan, realurad, kerZo kom-paniebi saxelmwifo biujetis fuliT arsebobs da `ioli fulis~ wyaros ar moscildebian. `faqtobrivad, saxel-mwifo subsidirebiT kompaniebi `Sesves nemsze~ da `Semjdar xalxs~ ra piro-basac wauyeneben, yvelaferze Tanaxma iqnebian. kerZo kompaniebisTvis saxel-mwifo programebi ufro mniSvnelovani gaxda, vidre individualur dazRveva-ze muSaoba, rasac meti Sroma sWirdeba. amitom daemorCilebian saxelmwifos mxridan yvela manipulacias. es sada-zRvevo kompaniebi iseve cxvrebiviT arian mibmulebi mTavrobas, rogorc regionebis mixedviT maT miabares moqa-laqeebi~, _ acxadebs megreliSvili.

roca 2010 wlis TebervalSi mTavro-bam sadazRvevo kompaniebs `100 axali saavadmyofos~ proeqtSi monawileo-bisken mouwoda, jandacvis saminis-tros ganmartebiT, es nebayoflobiTi unda yofiliyo. kompaniebs konkretu-li proeqtebis mosamzadeblad 3-Tvia-ni vada misces, magram am periodis gasvlis Semdeg sadazRvevoebisTvis arCevanis SesaZlebloba mxolod sim-boluri aRmoCnda _ mTavrobam dazR-vevisa da saavadmyofoebis komponenti konkursze erT lotSi gaaerTiana. Tu romelime sadazRvevo kompania saavad-myofos aSenebas ar moindomebda, maSin saqarTvelos regionebSi siRaribis zRvars qvemoT myofi mosaxleobis da-zRvevaze mTlianad unda eTqva uari.

sadazRvevo asociaciis monacemebiT, finansuri resursi, rasac saxelmwifo programebiT kompaniebi iReben, maTi wliuri Semosavlis _ 40-60, zogan 80%-s Seadgens. Sedegad, bolo erTi wlis

ganmavlobaSi sadazRvevo kompaniebs 50-40%-iani mogeba hqondaT.

am maCvenebelma Semcireba mas Semdeg daiwyo, rac 2009 wlis ianvarSi sada-zRvevo paketSi wamlebis komponenti gaCnda. mogvianebiT, sadazRvevoebs saavadmyofoebis aSenebis valdebule-ba daekisraT, rac maT xarjebs zrdis. 20 aprils Catarebuli konkursis Sem-deg vauCeris Rirebulebamac mniSvne-lovnad daiklo. `15 lari, rac aqamde Rirda vauCeri, bevria. am kvlevaze sa-ministros aqtuarTa jgufi muSaobda. dRevandeli 11-12 laric, ara mgonia, sakmarisi aRmoCndes. darwmunebuli var, momaval wels es maCvenebeli ga-daixedeba da gaizrdeba~.

vaxtang megreliSvilis azriT, rac ufro Semcirdeba kompaniebis mo-geba, miT ufro izrdeba albaToba, rom sadazRvevoebi mosaxleobisTvis xarisxiani servisis SeTavazebas ver

SeZleben: `regionis Cveulebrivi mo-saxlisTvis gaZvirdeba axalaSenebul saavadmyofoSi mkurnaloba. konku-renciis ararsebobis gamo, fasic ar daiwevs. Sedegad, ise aravin ar izara-lebs, rogorc momxmarebeli~.

sadazRvevo kompaniebs danakargs Seumcirebs is garemoeba, rom janmr-Telobis vauCerebi samwliani gaxda. es yovel wels beneficiarebis mosa-zidad marketingis xarjebisgan aTavi-suflebs kompaniebs. ramdenad iqneba aseTi SeRavaTi konkursiT aRebuli valdebulebebis Sesasruleblad sak-marisi, sadazRvevoebma zustad jer ar ician.

`ji pi ai holdingis~ sazogadoebas-Tan urTierTobis samsaxuris ufrosi Tina stamboliSvili ambobs, rom misi kompania daaxloebiT 15 milioni laris investirebas gegmavs 16 raionSi. miu-xedavad imisa, rom am SedegiT igi do-minant sadazRvevo kompaniebs Sorisaa,

beneficiaris arCevanis Tavisufle-bis SezRudvas uaryofiTad afasebs: `konkurenciis pirobebSi sadazRvevoe-bs meti stimuli hqondaT ewarmoebinaT aqtiuri kampaniebi da klientebisTvis damatebiT SeeTavazebinaT samedicino servisebi. Tumca, Cveni mosaxleoba ver erkveva dazRvevis sakiTxebSi ~, _ acxa-debs Tina stamboliSvili.

`mTavrobisTvis prioritetuli mxo-lod axali, mbzinavi saavadmyofoebis aSenebaa, imitom, rom `100 axali saava-dmyofos~ proeqti politizirebulia da unda dasruldes. amisTvis iyenebs kerZo seqtors, romelic finansurad mxolod maszea damokidebuli~, _ am-bobs vaxtang megreliSvili.

jandacvis eqspertis giorgi xeCi-naSvilis gancxadebiT, beneficiare-bis pasiuroba garemo faqtorebTanac iyo dakavSirebuli: `sadazRvevoebi regionebSi poliklinikebis eqimebs, fostalionebs, skolis direqtorebs urigdebodnen. aseTi adamianebi bene-ficiars daukiTxavad aregistirebdnen romelime sadazRvevo kompaniaSi, an sareklamo agentebiviT gadabirebaze muSaobdnen~.

ramdenime Tvis win gardabnis raio-nis municipalitetis wevri Sorena ganjiaSvili swored sadazRvevo kom-paniebTan TanamSromlobis sababiT gaaTavisufles. rogorc `liberals~ ganumartes: `Sorena siRaribis zRvars qvemoT myofi mosaxleobisTvis vauCe-rebis darigebis procesSi ucnob pire-bTan erTad iyo Cabmuli~, _ acxade-ben gardabnis municipalitetSi.

2010 wlis 10 aprilis brZanebule-biT, sadazRvevo kompaniebis monawile-obiT, saqarTvelos 46 regionSi axali, maRalkvalificiuri da xelmisawvdomi saavadmyofoebi unda Seiqmnas. amis-Tvis sadazRvevo kompaniebs 2 wlis vada aqvT micemuli. ramdenad SeZle-ben finansuri da sakadro resursis mozidvas , mniSvnelovania ara marto kompaniebisTvis, aramed _ siRaribis zRvars qvemoT myofi milionamde mo-qalaqisTvis. arCevanis gareSe, isini iRblis imedad rCebian. Tu ar gaumar-TlebT da regionSi gamarjvebuli kompania maTTvis momsaxurebas ver uzrunvelyofs, sami wlis ganmavloba-Si veRarafers Secvlian.

`mTavrobisTvis prioritetuli mxolod axali,

mbzinavi saavadmyofoebis aSenebaa. amisTvis iyenebs

kerZo seqtors, romelic finansurad mxolod maszea

damokidebuli~, _ ambobs vaxtang megreliSvili.

39liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

sazogadoeba

axali media da politika

blogeri politikosebiinterneti qarTvel politikosebs ufro met SesaZleblobebs

sTavazobs, vidre maT warmoudgeniaT.

anita Tvauri

`Cven ufro metni varT, vidre duma-Si deputatebio, _ momwera erT-erTma momxmarebelma Cems blogze da verc Sevedavebi. dumaSi 450 deputatia, Cemi blogis momxmarebelTa ricxvma ki oci aTass gadaaWarba~, _ am sityvebs ruse-Tis prezidenti, dimitri medvedevi Ta-vis videoblogis gaxsnidan erTi wlis Tavze ambobs da regularulad ecnoba internet-momxmareblebis komentarebs, romelTa ricxvic TiTo gamoqveynebul videoze zogjer xuTassac ki aRwevs.

ruseTis prezidenti virtualur si-vrceSi pirvelad 2008 wlis 7 oqtom-bers gamoCnda da kremlis oficialur vebgverds piradi videoblogi daumata. ukve erTi wlis Tavze Tavis erT-erT videoSi man blogingis saWiroeba ase axsna: `kvlevebma aCvenes, rom, gasul welTan SedarebiT, blogerTa rao-denoba ruseTSi gaormagda da 7,4 mi-lions miaRwia~. sakuTari videoblogis daregistrirebis Sedegad ki ruseTis prezidenti Tavisi qveynis swored 7.4 milioni moqalaqis `enaze alaparakda~.

blogingi, vebgverdze komentarebis ganyofileba da forumi _ es is veb-komponentebia, rac dRes nebismier mTavrobas amomrCevelTan uSualo urTierTobis saSualebas aZlevs. med-vedevi axal medias uSualo da axalga-zrda prezidentis imijis Sesaqmnelad iyenebs. 2010 wlis 2 Tebervals dade-bul videoblogSi is hyveba, Tu rogor iyo gatacebuli fotografiiT jer kidev pionerobisas. `fotografiis mTavar arss me vxedav imaSi, rom mas SeuZlia, daiWiros wami da misi ganu-meoreblobis sevdiani gancda moggva-ros~, _ maRalfardovnad wers blogeri prezidenti.

`radgan winasaarCevno kampania daiwyo, blogebs droebiT ver davwer. didi madloba Tqveni komentarebisTvis

da vimedovneb, rom male kvlav ganvagr-ZobT saubars~, _ wers britaneTis saga-reo saqmeTa ministri, devid milibendi 6 aprils britaneTis sagareo saqmeTa saministros blogis ganyofilebaSi, romelsac 37 blogeri hyavs, maT So-ris _ elCebi, saerTaSoriso misiebis warmomadgenlebi da sxva uwyebebis mi-nistrebic ki. britaneTis sagareo sa-qmeTa saministro daregistrirebulia socialur qsel Twitter-ze, youtube-sa da Flickr-ze da gamoxmaurebebs moqa-laqeebisgan am qselebis saSualebiTac iRebs. maT oficialur vebgverdze ki weria: `gvinda, rom Cveni blogebi iyos piraduli, awmyo droSi, gvsurs, vwe-roT ise, rom gaviTvaliswinoT blo-gis gamoxmaurebebi, Sinaarsi ki mivabaT Cvens saqmianobas~.

socialuri mediis blogis socialno-mics-is 6 Tvis winandel monacemebze dayrdnobiT, msoflioSi orasi milio-ni blogeria. qarTveli politikosi ki am blogerebSi _ arc erTi.

saqarTveloSi daregistrirebuli 600 blogidan saxelmwifo struqtu-ras erTaderTi ekuTvnis. ekonomikuri ganviTarebis saministros, kavSirgab-mulobisa da sainformacio teqnolo-giebis departamentma vebgverds blogi daaxloebiT erTi Tvis win daurTo. erT-erTi bolo `posti~ exeboda 15 aprils ekonomikuri ganviTarebis mi-nistris Sexvedras qarTvel blogereb-Tan. saministrom im dRes erTad Sekri-ba yvela aqtiuri qarTveli blogeri, raTa emsjelaT, rogor SeiZleba gan-viTardes qarTuli blogosfero. sain-formacio teqnologiebis departamen-tis ufrosis irakli qaSibaZis azriT, socialuri qselebisa da axali mediis aTviseba gardauvali procesia.

Tumca, `gardauval procesSi~ Car-Tvas agvianebs mmarTveli politiku-

ri partia. `nacionaluri moZraobis~ oficialuri vebgverdi, danarCeni partiebis vebgverdebis msgavsad, axali ambebis monotonur biule-tens ufro hgavs da ara virtualur interaqciul platformas amomr-CevelTan kavSiris dasamyareblad. magaliTad, 6 dRis win gamoqveyne-buli bolo axali ambavi vebgverdze warmoadgens oficialur samZimris werils poloneli xalxis mimarT. arada, partiis liders, prezident saakaSvils SeeZlo Tavis blogze pi-radi da uSualo gancdebi gaeziare-bina mkiTxvelebisTvis, Tavisi mego-bris lex kaCinskis Sesaxeb.

prezidentis presspikeris manana manjgalaZis TqmiT, mixeil saakaSvils moswons axal mediaze saubari. amas prezidenti sajaro gamosvlebSic xSi-rad aRniSnavs xolme. Tumca, misi veb-gverdi novaciebisgan absoluturad daclilia, standartuli rubrikebi mis vebgverdze: pres-relizebi, bri-fingebi, gamosvlebi, vizitebi, inicia-tivebi da wliuri angariSi _ moqala-qeebTan onlain interaqciisTvis Sanss ar tovebs.

`samwuxarod, drois simciris gamo, naklebad movaxerxeb blogis weras, Tu-mca vfiqrob, rom samomavlod es Sei-Zleba erT-erTi yvelaze saintereso saSualeba iyos poziciis dafiqsirebis-Tvis~, _ ambobs `nacionaluri moZra-obis~ warmomadgeneli pavle kublaS-vili, romelsac Tavisi gverdi aqvs socialur qsel facebook-ze.

internetze xeli saqarTveloSi dRes milionamde moqalaqes miuwvdeba. po-litikosebs urCevniaT, televizore-bisTvis `imuSaon~, mosaxleobasTan ki, virtualuris nacvlad, pirdapiri kavSiri daamyaron _ sadarbazoebTan, skverebsa Tu Wadrakisa da sportis sa-saxleSi dagegmili SexvedrebiT, rom-lebic televizorSic aucileblad mo-xvdeba.

`rac SeiZleba meti dro unda davuT-mo xalxTan Sexvedras quCaSi. imitom, rom swored am kuTxiT var masasTan da im adamianebTan SexebaSi, visac ar aqvs SesaZlebloba am mediis saSualebiT gvekontaqtos~, _ ambobs irakli ala-sania, romelmac sakuTari profili iu-Tubze erTi Tvis win Seqmna da am mcire

40 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

sazogadoeba

xnis manZilze 34 videos atvirTva mo-axerxa.

Tumca, Tu gaviTvaliswinebT imas, rom xuTi wlis winaT, informacias internetiT Tbiliselebis mxolod 2-3 procenti iRebda, gamodis, axali mediis momxmarebelTa ricxvi wlidan wlamde CvenTan mainc izrdeba. qarTve-li politikosebis umravlesoba xvdeba, rom es amomrCevelTan urTierTobis moxerxebuli saSualebaa, Tumca Cans, rom blogis Seqmna imaze ufro rTuli hgoniaT, vidre es sinamdvileSia.

`devid milibendi inglisSi gaizarda, Cveni politikosebis umravlesoba ki _ sabWoTa skolebSi, amitom ZaliT vera-vis dasvam da blogebs ver daawerineb.

rodesac mova axali Taoba, is dawers blogebs~, _ ambobs konservatiuli par-tiis erT-erTi lideri kaxa kukava.

385 komentari _ es jerjerobiT qarTuli politikuri vebsivrcis erTgvari rekordia. respublikuri partiis vebgverdi yvelaze intera-qtiulic Cans. amomrCevels aq fo-rumSi monawileobis miRebac Seu-Zlia, kiTxva-pasuxis ganyofilebaSi calkeuli kiTxvebis dasma da, rac mTavaria, partiis wevrebis blogebis wakiTxvac. blogis ganyofileba da-muSavebis procesSia da naklic bevri aqvs _ teqstebis umravlesoba, blo-gis nacvlad, samecniero literatu-ras ufro hgavs.

respublikuri partiis warmomadge-neli daviT zurabiSvili ambobs, rom axali mediis aTvisebaSi inovatori sa-xelmwifo iyo. `arapirdapiri gzebiT, magram magaliTad Tavisuflebis ins-titutis warmomadgenelTa meSveobiT isini win wamoswevdnen iseT sakiTxebs, romlebic sWirdebodaT~, _ ambobs da-viT zurabiSvili.

politikurma gaerTianebam `erov-nulma forumma~ vebgverdi, daaxloe-biT ori Tvea, rac aamuSava. am xnis man-Zilze avtorebma aRmoaCines, rom veb gverdis momxmarebelTa didi nawili gverdze feisbuqidan gadadioda. swo-red amitom partiaSi gadawyvites, rom sakuTari gverdi feisbuqzec SeeqmnaT. feisbuqis sivrce aiTvisa TiTqmis yve-la partiam. qristian-demokratebis, aliansi saqarTvelosTvis, respubli-kelebisa da `nacionaluri moZraobis~ jgufebi feisbuqSi aerTianeben Ta-vianT kandidatebs adgilobrivi arCe-vnebisTvis.

leiboristuli partiis pressamsa-xuris cnobiT, Salva naTelaSvili ̀ ar Tvlis am sakiTxs imdenad mniSvnelo-vnad, rom komentari gaakeTos~. saku-Tari mosazrebebis gasavrceleblad is vebgverdisa da televiziebis ar-sebobas sakmarisad miiCnevs. vebgver-dze mwiri masalaa, Tumca gacilebiT ufro interaqtiulia, vidre sxva politikuri partiebis vebgverdebi. erT-erTma momxmarebelma leiboris-tebis vebgverdze aseT komentaric ki datova: `es saiti marTla misaxedia. STabeWdilebas Slis ufro, vidre ax-dens. zogs daebadeba logikuri azri: Tavisi TavisTvis ver mouvliaT da Cven rogor mogvxedaveno? Zalian gTxovT, dagvanaxeT `guli~, ugulod gakeTebuli am samyaroSi araferi varga~.

vebgverdi `obama amerikisTvis~ _ ame-rikis bolo prezidentis istoriuli saarCevno kampaniis Seucvleli nawili gaxda. am saitis meSveobiT obama yvel-gan iyo. facebook, myspace, youtube, twitter, Flickr da sxva qselebSi miliona-mde moxalise dRe da Rame pasuxobda misTvis dasmul kiTxvebs. politikose-bs Soris barak obamam yvelaze moxerxe-bulad gamoiyena axali media Tavisi miznebis misaRwevad.

socialurma mediam

popularobiT porno

gverdebs gadauswro.

amerikis SeerTebul

StatebSi gasul wels

yoveli 8 wyvilidan erTma

socialur qselSi gaicno

erTmaneTi.

50 milioni momx-

mareblis Sesakre-

bad radios 38 weli

dasWirda,televizias _

13, internets _ 4, aipods

_ 3 weli. 9 Tveze nakleb

droSi feisbuqze dare-

gistrirda 100 milioni

momxmarebeli.

feisbuqi rom saxel-

mwifo yofiliyo, sididiT

msoflioSi meoTxe

adgilze iqneboda, CineTis,

indoeTisa da aSS-s Semdeg.

feisbuqSi yvelaze

swrafad mzardi segmenti

55-65 wlis qalebia.

iuTubi aris sididiT

meore saZiebo sistema mso-

flioSi, masSi atvirTu-

lia 100,000,000 video.

vikipediaze 13 milion-

ze meti statia devs.

200, 000, 000 blogi

arsebobs da maTi 54 %

`postavs~ an ̀ TviTavs~

yoveldRiurad.

msoflios 20 udidesi

brendis saZiebo sistemi-

dan 25 % momxmarebelTa

`postebs~ Seadgens.

momxmarebelTa 78 %-s

postebis sjera, 14 %-s ki _

reklamis.

SOCIALNOMICS-is 6 Tvis winandeli monacemebi:

41liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

sazogadoeba

prezident obamas

xelmZRvanelobiT,

aSS-m momwamvleli

gamonabolqvis

Sesamcireblad bevrad meti

ram gaakeTa, vidre odesme.

dedamiwis dRe pirvelad 1970 wels amerikis SeerTebul State-bSi aRniSnes. maSin, garemos da-binZurebisa da ganadgurebis gamo protesti daaxloebiT 20-ma mi-lionma amerikelma gamoxata. im RonisZiebam safuZveli Cauyara moZraobas garemos dasacavad. ame-rikis SeerTebuli Statebis mTa-vrobam 1970-iani wlebis miwuruls garemos dacvis saagento Camo-ayaliba da axali kanonmdebloba miiRo: 1970 wels _ kanoni sufTa haeris Sesaxeb, xolo 1972 wels _ kanoni sufTa wylis Sesaxeb.

prezident obamas xelmZRvane-lobiT, aSS-m momwamvleli gamo-nabolqvis Sesamcireblad bevrad meti ram gaakeTa, vidre odesme. prezident obamas administraciam SeimuSava axali saSinao politi-ka, romelic iTvaliswinebs suf-Ta energiis ganviTarebas da xels uwyobs usafrTxo klimats. prezi-denti obama aqtiurad CaerTo mo-laparakebebSi klimatis cvlile-bis problemasTan dakavSirebiT. gasuli wlis dekemberSi, kopenha-genis samitze msoflios lidereb-ma xeli moaweres e.w. `kopenhagenis SeTanxmebas~, romelic umsxvilesi ekonomikis qveynebisagan iTxovs zomebis miRebas, raTa Semcirdes klimaturi cvlilebebi. `kope-nhagenis SeTanxmeba~ gulisxmobs globalur Zalisxmevas saxsre-bis mobilizebisTvis, raTa Rarib qveynebs klimatur cvlilebebTan adaptaciaSi daexmaros.

aSS iswrafvis, gaaumjobesos sufTa wylis xelmisawvdomoba.

Tvalsazrisi

dedamiwis dRis me-40 wlisTavis gamodRes Cvens planetas saerTaSoriso pasuxismgebloba da

Tavdadebuli samsaxuri sWirdeba.

jon basi, aSS-s sagangebo da sruluflebiani elCi saqarTveloSi

2005 wels amerikis kongresma ga-mosca `pol saimonis aqti _ wyali RaribebisaTvis~, romelic ganvi-Tarebadi qveynebisTvis usafrTxo wylisa da ukeTesi sanitaruli pi-robebis xelSewyobas iTvaliswine-bs. am amocanis gadaWra amerikis sagareo daxmarebis programebis erT-erTi umTavresi amocanaa. msoflio wylis dRes, zustad erTi Tvis win saxelmwifo mdivan-ma, klintonma ganacxada: `arc ise bevria sakiTxi, rodesac efeqturi diplomatiis daxmarebiT SesaZle-belia, gadavarCinoT milionobiT sicocxle, davapuroT mSivrebi, gavzardoT qalTa uflebebi, win wamovwioT Cveni erovnuli usa-frTxoebis interesebi, davicvaT garemo da vaCvenoT miliardobiT adamians, rom amerikis SeerTebu-

li Statebi zrunavs maT keTil-dReobaze. wyali swored aseTi sakiTxia~. miznis misaRwevad aSS-s ganzraxuli aqvs, aamaRlos ganvi-Tarebadi qveynebis qmediTunaria-noba, moaxdinos investireba in-frastruqturis gasaviTareblad, agreTve _ gaaZlieros mecniere-bisa da teqnikis roli.

42 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

sikvdilis rokva kultura

rogor SevqmnaT ritualis Teatri ise, rom ar

davasaxiCroT vaJas poezia.

daviT buxrikiZe

klasikosi mwerlebisa da poetebis saiubileo TariRebi xSirad maTTan `scenuri gabaasebis~ kargi mizezia. gamonaklisi arc vaJa-fSavelas po-ezia aRmoCnda, romlis dabadebidan 150 wlis aRsaniSnavad rusTavelis Teatris mcire scenaze `stumar-maspinZeli~ daidga. reJisorma vale-rian gorgoSiZem amave Teatris eqs-perimentul scenaze ukve moaxerxa mravaltanjul da cotaTi saSiS personas, zigmund froids TiTqmis ironiiT CaRrmaveboda (erik-emanul Smidtis piesa `stumari”), amjerad ki yuradReba vaJas aranakleb rTulad mosaTvinierebel `stumar-maspin-Zelze~ SeaCera. lamis erovnul ar-qetipad qceuli am poemis scenurad `Targmnas~, gabedulebisa da Tavi-suflebis garda, cota Tavxedobac sWirdeboda.

gza `stumridan~ `stumar-maspin-Zlamde~ axalgazrda reJisorisaTvis ekliani namdvilad ar yofila. Tu mis wina speqtakls mainc dahkravda odnavi qedmaRlobisa da msubuqi in-teleqtualurobis pretenzia, vaJas epikur poeziaSi amokiTxulma vne-bebma ufro abstraqtuli scenuri

wels msoflio biomravalfe-rovnebis saerTaSoriso weliwads aRniSnavs. amerikis SeerTebuli StatebisTvis ucxo ar aris bio-mravalferovnebis degradaciiT gamowveuli safrTxeebi. 1960-ian wlebSi Cveni erovnuli simbolo, amerikuli TeTrTava arwivi, gada-Senebis piras aRmoCnda. 2007 wels ki es frinveli wiTel wignSi Se-tanili saxeobebis siidan amoiRes. mizezi gadaSenebis piras myofi saxeobebis Sesaxeb 1973 wels miRe-buli kanoni gaxldaT, romliTac konservaciis RonisZiebebi gani-sazRvra da aikrZala mavne Sxa-mqimikatebi. aSS-s miwis farTobis 27%-ze meti, ama Tu im formiT, saxelmwifos dacvis qveS imyofe-ba.

aSS-s mTavroba didi xania, zru-navs saqarTvelos garemos dacva-ze, misi sisufTavisa da simwvanis SenarCunebaze. 2009 wels, deda-miwis dRis aRniSvnis Semdeg USAID-is garemos dacvisa da energetikis ofisma gamoaqveyna angariSi sa-qarTvelos biomravalferovnebis Sesaxeb; vaSlovnis nakrZalSi Ca-moiyvana Savyeliani qurcikebi; or adgilobriv arasamTavrobo orga-nizacias gadasca 750,000 aSS do-lari yvelaze daucvel regioneb-Si samuSaod; gaixsna Svidi mcire hidroeleqtrosadguri, romle-bic sufTa da ganaxlebad ener-gias awvdis saqarTvelos. aSS-s garemos dacvis departamentsa da saqarTvelos daculi teritorie-bis saagentosTan TanamSromlobiT SemuSavda saqarTvelos erovnuli parkebis marTvisa da dacvis sis-tema.

dRes Cvens planetas sWirdeba saerTaSoriso pasuxismgebloba da Tavdadebuli samsaxuri dedamiwis resursebis _ haeris, wylis, mcena-reebisa Tu cxovelebis dasacavad. rodesac miRwevebs vafasebT, ar unda daviviwyoT Cven winaSe arse-buli gamowvevebi da unda gavagr-ZeloT winsvla ormoci wlis win dawyebuli garemos dacvis moZra-obis suliskveTebiT.

ganzogadebisa da wminda ritualuri TeatrisTvis damaxasiaTebeli forma SeiZina. rogorc Tavad reJisori am-bobs, inspiraciis wyaro misTvis pa-zolinis cnobili filmi `medea” ga-xda, romelmac speqtakls msaxvrali, magram sasargeblo kvali daamCnia.

visac `ritualis TeatriT~ STago-nebuli, es mokrZalebuli gamonaTeba qarTul TeatrSi keTilis mauwyebel ambad miaCnia, albaT eameba saaTna-xevriani warmodgena. xolo visac sturuas safirmo `karnavalis Tea-tri~, an TumaniSvilis fsiqologiu-ri wiaRsvlebi isev erTaderT samu-zeumo Tu saarsebo garemod esaxeba, gaRizianebuli Sexvdeba qvebiT, ce-cxliT, rkinis jaWvebiTa da rkinis naWrebiT gaformebul sanaxaobas. eWvnarevi skepticizmiT aRiqvams odnav refleqsur, Tu Senelebuli reaqciebis mqone joyolasa (baCo CaCibaia) da xalisiani, udardeli zviadauris (levan xurcia) arasin-qronul rokva-paeqrobas. an faqizi, vnebiani da mudam aforiaqebuli aRa-zas (ia suxitaSvili) viTom farul, sinamdvileSi ki gacxadebul ltol-vas ucxo mamakacis mimarT.

43liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

CamorCenili miliardi: ratom ver Sedgnen uRaribesi saxelmwifoebi

da rogor unda moevlos amas

wignebi

oqsfordis universitetis ekonomikis profesori da amave

universitetis afrikuli kvlevebis centris direqtori, pol

kolie Raribi qveynebis politikur, ekonomikur da ganviTarebis

sakiTxebs ikvlevs. misi wigni `CamorCenili miliardi~ Cveni

drois erT-erTi umniSvnelovanesi publikaciaa.

irakli vaWaraZe, niu-orkis universiteti

kolie ganviTarebadi qveynebis-Tvis oTx mTavar safrTxes gamoyo-fs:

1. konfliqtis maxe2. bunebrivi resursebis maxe3. cudi mezoblebis maxe4. patara qveyanaSi cudi mmarTve-

lobis maxe

avtori amtkicebs, rom damou-kideblad arsebobis ganmavlobaSi, mravali obieqturi faqtorisa Tu

ubedobis gamo, ganviTarebadi qvey-nebis umravlesoba am oTxidan erT an erTdroulad ramdenime maxeSi imyofeba. amJamad msoflios mosax-leobis daaxloebiT erTi mexuTedi, 50-mde mcire saxelmwifos moqalaqe erTi miliardi adamiani itanjeba ukiduresi siRaribiT _ umTavre-sad, magram ara eqskluziurad, afrikasa da centralur aziaSi. kolies gaTvlebiT, am maxeebidan Tavis dasaRwevad saSualod 60 mS-vidobiani welia saWiro. Tu samoqa-laqo omi, gadatrialeba an ekono-mikis rRveva moxda, aTvla Tavidan daiwyeba.

1. konfliqtebis maxexelisuflebis Zaladobrivi cvla,

xangrZlivi samoqalaqo omebi, sa-xelmwifo gadatrialebebi, separa-tizmi da ajanyebebi Zvirad ujdeba qveyanas da mas siRaribis msxver-plad aqcevs. mmarTvelobis moS-lili sistema, devnilTa usasrulo nakadebi, gaoxrebuli teritoriebi, dangreuli sagzao infrastruqtura, finansuri da sainvesticio krizisi, dangreuli Senoba-nagebobebi kon-fliqtis Tanamdevi Sedegebia.

rogorc wesi, konfliqtis mizezi xdeba usamarTloba, eqsploatacia, Cagvra da gariyuloba. Tumca avto-ri eWvobs, rom konfliqtis mxaree-bisTvis es faqtorebi ufro saku-

pol kolie `CamorCenili miliardi~

Paul Collier "The Bottom Billion"

`ritualis Teatris~ asatani si-mZime da pirquSi gancdebis ariTmia arcTu cudad SeTxzul, TiTqos gayinul, Senelebul da `dawmen-dil~ mizanscenebSic igrZnoba. te-xil, zogjer SesaniSnav da zogjer gaumarTleblad Senelebul tempSi; musas moulodnel plastikasa da sa-xasiaTo moZraobaSi (ucnauri, trag-ikomikuli gancdebis nazavs qmnis am rolSi goga gvelesiani). SavebiT Se-mosili, minavlebuli, magram feTqe-badi sikvdilis niRbebi ise rokaven, TiTqos antikuri Teatris nangre-vebSi moulodnelad flegmaturma strindbergma Tavisi piesiT (`sikvdi-lis rokva~) Camoiara.

gogi aleqsi-mesxiSvilis udavod xarisxian mxatvrobas, scenografiasa da kostiumebSi sturuas `lamara-seul~ aCrdilebs amoikiTxavT. kote furcelaZis qoreografiul naxazs eTnografiulis garda, ̀ Tanamedrove cekvis~ Znelad gasarkvevi surnelic dahkravs. xmebis, yvirilis da abs-traqtuli musikis STambeWdav par-tituraSi (musikaluri gaformeba ia sakandeliZe) qistebisa da xevsurebis urTierTobis garkvevas amaod Seec-debiT, radgan es reJisoris mizani arc yofila. movlenebis Tanmimde-vrul TxrobaSi, an personaJTa ur-TierTobebSi Cveuli fsiqologiuri svlebisa da logikis kvalis aRmoCe-na, aseve, ganwirulia marcxisaTvis. da vfiqrobT, radikaluri Sefasebe-bi da midgoma _ gulwrfeli aRfr-Tovanebidan srul miuReblobamde, swored speqtaklis enisa da stilis-turi gadawyvetis originalobam da Taviseburebebma ganapirobes.

cxadia, vaJas `stumar-maspinZelSi~ iseTi silaRe, sicxade da brwyinva-lebaa, xolo personaJTa saqcieli imdenad zusti da motivirebuli, rom gorgoSiZis speqtaklis Semdeg (romelSic pirovnebis, seqsis, ojaxi-sa Tu Temisadmi gaucxoeba ufro me-tia) mayurebels poemis `dacvis~ survili uCndeba. Tumca esec gasage-bi da lamis maradiuli dramaa, romlis mizezi Teatrisa da litera-turis enis mudmivi dapirispirebaa. anu, es sxeulisa da sulis dausru-lebeli duelia.

44 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

Tar miznebze morgebuli sababia. obieqturad ki, socialuri, politi-kuri, geografiuli da ekonomikuri faqtorebia yvelaze mniSvnelovani.

2. bunebrivi resursebis maxedemokratiulad da ekonomikurad

ganuviTarebel qveynebSi bunebri-vi resursebi ara sikeTes, aramed safrTxes warmoadgenen. iq, sadac navTobis, Zvirfasi qvebisa da sxva resursebis sabadoebi aRmoaCines, keTildReobis nacvlad, siRaribem da CamorCenilobam daisadgura.

bunebrivi resursebis siWarbeze damokidebul saxelmwifoSi gadasa-xadebi mcirdeba. moqalaqeebs xeli-suflebis gakontrolebis survili ar uCndebaT. xelisuflebaSi myofi adamianebi ki uzarmazari resur-sebis eqsploataciidan miRebul Semosavals ukanonod iTviseben. xelisufleba aRar aris moqalaqeTa gadasaxadebiT dafinansebuli saja-ro moxeleebis gundi, aramed klanu-ri jgufia. maT veravin gadairCevs da gaakontrolebs iq, sadac de-mokratiuli kontrolis meqaniz-mebi _ arCevnebi da sagadasaxado sistema moiSala an uzurpirebulia. demokratiuli saxelmwifo gadasaxa-debzea dafuZnebuli, avtokratiuli _ resursebis gayidvaze. bunebrivi resursebiT „dawyevlili~ qveyana Sedegad iRebs „gadasaxadebis gareSe warmomadgenlobas~.

3. cudi mezoblebi`samwuxarod, qveynebi mezoblebs

ver irCeven. samwuxarod imitom, rom xSirad qveyanas ubralod ar umarTlebs~, _ ambobs kolie. radgan is afrikul qveynebis magaliTs eyrdnoba, me Sevecdebi kavkasiis konteqstSi warmovaCino es maxe.

dRes somxeTi mTlianad saqar-Tvelozea damokidebuli. igi ar awarmoebs Zvirfas saeqsporto produqcias, rac sahaero gadazid-vis xarjebs gaamarTlebda. isto-riis gamo, misi rCeuli savaWro partniori ruseTia da ara _ irani. somxeTs zRvaze gasasvleli ar aqvs da, TurqeTTan cudi politikuri urTierTobis gamo, damokidebulia

saqarTvelos sagzao da sazRvao infrastruqturaze. saqarTvelo ki misTvis cudi mezobelia: cudi gzebiT, konfliqtebiT, maRali sa-transporto da sakomunikacio xar-jebiT, zogadad arastabiluri eko-nomikiTa da politikuri sistemiT. es somxeTis ganviTarebas aferxebs, radgan misi import-eqsportis xarjebi asmagdeba. somxeTis stra-tegiuli interesia saqarTvelos ganviTareba, radgan isic mogebuli darCeba. saqarTvelos interese-bSia, mudmivad momxibvleli dar-Ces somxeTisTvis, rom SemovliTi gzebis moZebna ar aiZulos, Tundac istoriulad mosisxle mtrebTan daaxloebis gziT.

kolie ambobs, rom, magaliTad Sveicariam, romelsac aseve ar aqvs sazRvao gasasvleli, moaxerxa me-zoblebi, satransporto derefnebis magivrad, bazrebad gadaeqcia: Svei-cariam ekonomika avstrias, germanias, safrangeTsa da italiasTan vaWro-baze daamyara. somxeTs da saqarTve-los ki ar gaumarTlaT, radgan maTi mezoblebi politikurad arastabi-luri, samxedro agresiaze orien-tirebuli, erTmaneTTan xangrZliv konfliqtSi myofi da ekonomikurad ganuviTarebeli saxelmwifoebia.

am maxisTvis Tavis dasaRwevad TiToeulma mezobelma unda gaiTa-visos, rom sxvisi gaZliereba masac argebs. kolies kvlevebiT, erTi mezoblis ekonomikis 1 procentiT gazrda meore mezoblis ekonomikas 0.7-procentian sargebels aZlevs.

4. cudi mmarTveloba patara qveyanaSi

`kargi mmarTvelobis roli mniS-vnelovania, magram ara _ absolu-turi~, _ ambobs kolie. saukeTeso mmarTveloba da swori politika ekonomikis 10%-ian zrdaze mets ver uzrunvelyofs. samagierod, cudi mmarTveloba da politika ekonomikas swrafad angrevs. maga-liTad, prezident mugabes mosvlis Semdeg, 1998 wels zimbabves ekonomi-ka CamoiSala da inflaciis wliurma maCvenebelma 1000%-s miaRwia. am asimetriulobis gamo, kolie ambobs,

rom xelisuflebaze kontrolis ganxorcieleba efeqturi mmarTve-lobis ideis advokatirebaze ufro mniSvnelovania.

cud mmarTvelobas Tavisi niSnebi aqvs. erTi aseTi niSania mmarTvelo-bis xangrZlivoba. cudi mmarTveloba mokle vadaSi naklebad damangre-velia. magaliTad, 1964-68 wlebSi, navTobis bumis dros nigeria gadarCa. amave talRebze dacuravs ugo Cavesis venesuelac. magram, rogorc ki na-vTobis fasi daeca, 1980 wels, myisve gamoCnda cudi mmarTvelobis Sedege-bi da nigeria arnaxulma ekonomikurma da politikurma krizisma moicva.

ratom ver axerxeben sxva Raribi qveynebi am xafangisgan Tavis daRwe-vas? kolie ambobs, rom adgilobri-vi umdidresi elitebis interesSi Sedis mosaxleobis gaunaTlebloba. elitebi ekonomikis ganviTarebas aferxeben, radgan maTi Semosavali ekonomikis ganviTarebaze ki ara resursebis miTvisebazea damokide-buli. politikuri nebis ararsebo-bis garda, meore problemaa emigra-cia. yvela niWieri da ganaTlebuli adamiani tovebs aseT qveyanas da ukeTesi Semosavlis da bedniere-bis ZiebaSi ganviTarebul qveynebSi miemgzavreba. daskvna Semdegia: am elitebs, saerTaSoriso sazogadoe-bis Carevis gareSe, gaRaribebuli da gaunaTlebeli mosaxleoba Tavidan ver moiSorebs da msoflios erTi mexuTedi mudmivi siRaribisTvis ganwiruli rCeba.

mTavari daskvna, romelic avtors gamoaqvs, erTdroulad sevdianicaa da imedis momcemic: qveynis ganviTa-rebis erTaderTi sarwmuno faqtoria ganaTlebul adamianTa raodenoba da mediis Tavisuflebis indeqsi. mediis Tavisuflebis xarisxi sxva danarCeni faqtorebis mdgomareobas asaxavs. maxeebisgan Tavis dasaRwevad meore umTavresi piroba ki ganaTlebul adamianTa kritikuli masaa. aseT sazogadoebas SesaZlebloba eZleva, cud mezoblebTan Tanaarsebobis naklovaneba gadalaxos da konfli-qtis, bunebriv resursebze damokide-bulebis da cudi mmarTvelobis maxee-bi daZlios.

45liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

wyali da balaxisporti

es sakmaod gamarTuli repor-tioruli winadadeba sruliadac ver gamoxatavs im movlenaTa arss, romelsac mayurebeli da media mo-elis am TamaSisgan.

oTxSabaTs kvlavac didi TamaSia `kamp nouze~, sadac CempionTa

ligis sapasuxo naxevarfinalSi `barselona~ `inters~

maspinZlobs da im orburTiani sxvaobis amoRebas Seecdeba, wina

kviraSi san siroze 1-3 damarcxebis Semdeg rom awevs kiserze.

gio axvlediani, londoni

am saqmis mTavari personaJebi aw msoflios saukeTeso fexburTelad miCneuli ̀ barsas~ mTavarmegole leo mesi da `interis~ saxelganTqmuli mwvrTneli Joze maurinio gaxlavan.

fexburTi iseT ramed Seiqna dRevandel msoflioSi, rom zo-gjer sakuTriv TamaSi cota ukan daiwevs xolme da win ki sityvebs, moqmedebebs da adamianebs gamou-

`interis~ mTavari mwvrTneli Joze maurinio

46 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

Svebs. mesis, romelsac maradonas adareben, da erTi-orma ukve kidec Tqva, _ maradonaze ukeTesicaao, _ jerjerobiT metad mSvidi saxe aqvs imisTvis, rom maradonaze ma-gari iyos, Tumca raRa Tqma unda, fexburTelad didia. maurinio ki…aba rogora vTqva, es kaci Zveli drois literaturul personaJebs ufro hgavs, fexburTis erTgvari jon silveria.

maurinios xelSi ver dawynarde-bi, verc mesis xelSi. es ukanask-neli, Tu TamaSi miudis, uzomo sixaruls aniWebs macqerals, is ukanaskneli ki Tavisi naxelaviT egeb aRfrTovanebas ar iwvevdes, magram gaTqmevinebs, _ ra magaria, es oxerio.

`barsa~-`interis~ erT-erTi xlarTi is aris, rom maurinios `barsaSic~ umuSavia, jer cxone-buli ser bobi robsonis Tarji-man-asistentad, mere ki luis van gaalis TanaSemwed. luis van gaa-li axla Tavisi `baierniT~ miiwevs finalisken da mokled, am saqmeSi didi ambebia Cadebuli.

maurinio adrec Sexvedria mesis da `barselonaso~, oRond _ ro-gorc Celsis mwvrTneli. aba, am-bebi iq iyo Tu iyo. magram iqauri wylis ambavi axlac wamotivtivda. ras niSnavs esa, aucileblad agi-xsniT.

`barsas~ filosofia cnobilia: xalxi ara marto unda gaaxaro, aramed asiamovno kidec. Senc unda isiamovno da sxvac unda asiamovno. `barsas~ fexburTeloba yovelTvis erTi didi kaifia: burTis lamazi goreba da sivrceebis aRmoCena.

van gaalic aseTi mwvrTnelia. swored amas winaT Tqva: maurinio didi kacia, oRondac me fexburTSi sanaxaoba mgonia mTavari, mas ki eg ar ainteresebs, raxan mTavar ramed mogeba miaCnia, mcvelebis ufro sjera, vidre Tavdamsxmelebisao.

ese igi, `barsaSi~ ramdeni-mewlianma muSaobam sruliadac ver Secvala maSin mTlad axalgazrda maurinios Sexedulebebi da metic, `barsa~ mis erT-erT filosofiur mtradac iqca.

hoda, bedic iseTi gamodga, rom didi dro ar gaivlis, sadme am `barsas~ ar gadaeyaros. ari erTi Widaoba da ambavi. hoda, maurinio mTlad ver ugebs, magram mTlad arc agebs.

aq kidev dgas wylis sakiTxi. min-dori da wyali.

erTic, `Celsi~ rom `barselonas~ xvdeboda, ambavi atyda, _ mauri-niom `stemford brijis~ imgvarad morwyva brZana, burTs rom kargad ver egorava da teqnikur katalo-nielebs rom gasWirvebodaTo.

inglisuri balaxis Tavisebure-bebSi gaerkve, Znelia. aqaur sta-dionebze gazonis kultia. ingli-selebma ase ician, Tu ucxoeTSi TamaSi waages, xSirad balaxze iwye-ben laparaks, _ eg ra gazoni iyo, hakni marSebze ukeTesi balaxiao. hakni marSebi aRmosavleT londons SerCenili naWaobari mindoria, aw mWidrod dasaxlebuli adgili. da-axloebiT isa, mSignavi jeki rom qalebs xocavda.

axlac, axal `uemblize~ gazons iwuneben da aris erTi ambavi. mok-led, maSin skandali iyo, _ datbo-ra mauriniom yvelaferio.

hoda, wina kviraSi, `interma~ rom `barsas~ mougo, pep gvardio-lam, `barsas~ mwvrTnelma, metad keTilganwyobilma da, maurinio-sgan gansxvavebiT, ampartavnebis-gan Tavisufalma adamianma Tqva, _ wavageT, eg araferi, `san siroze~ balaxi ar mogvirwyes, rom burTs kargad ar esriala, axla `kamp nous~ kargad davasvelebT da naxa-vT, rogorc viTamaSebTo.

me ki cota davibeni, raxan frenk raikaardis mwvrTnelobisas `bar-sas~ sveli mindori ar moswonda, axla ki _ mSrali, magram aba fexs da gazons ras gaugeb, miT umetes burTs da miT umetes _ Joze mau-rinios.

hoda, imis Tqma mindoda, rom zeg didi TamaSia. sveli Tu mSrali, kargi iqneba. mauriniosTvis ki es Zalian, Zalian sxva TamaSia, egeb asjer ufro sxva, vidre _ `barsas-Tvis~.

ikiTxeT

liberalis

portalze

www.liberali.ge

blogi: nino JiJilaSvili

ganaCeni 15 wamSi

verafriT mixvdebiT, ra Zala

aCerebT am dasaxlebaSi adamian-

ebs. 2001 wlis Semdeg samxreT

israelSi mdebare patara qalaqi

sderoti Razas seqtoridan

momarTuli 8000-mde raketiT

daibomba. es adgilobrivi munici-

palitetis monacemebia. raketa

palestinidan sderotamde zustad

15 wamSi aRwevs.

blogi: nino gogua

reportaJi

sasamarTlo darbazidan

`ar gaZlevT sasamarTlo pro-

cesis audioCanaweris gakeTebis

uflebas~. _ miTxra mkacri xmiT

saapelacio sasamarTlos mosamar-

Tle dito WedliSvilma da

mandaturs CemTvis diqtofonis

CamorTmevis brZaneba misca.

yovelkvireulad

mediamonitoringis

raodenobrivi kvlevis Sedegebi

47liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

`liberalis~ meSveobiT ori iniciativa SevTavaze Tbilisele-

bs _ pirveli iyo TamaSi, saxelwodebiT `Tbiliseli samurai~,

meore ki proeqti _ `dungCenebi mtkvarze~. kidev erTi kargi

azri momivida TavSi da Tqvenze ukeTess vis unda gavuziaro?

momismineT, Tu SeiZleba...

ezoebSi Cadgmuli fexburTis moednebi didebuli ramaa. sa-

dac unda Caviaro, moednebze sul viRacaa. faqtia, rom Tbili-

selma mozardebma siamovnebiT miiRes saCuqari da es cudi araa.

Cemi kiTxvaa: kidev erTi saCuqari xom ar gagvekeTebina maTTvis,

Sesabamisad CvenTvisac? `ra saCuqari?~ _ ikiTxavT Tqven. gi-

pasuxebT: boqsis ringebi. `ratom?~ _ SemekiTxebiT sruliad

samarTlianad. amazec gipasuxebT: `odnav saxecvlili duelis

tradiciis dasanergad~. ufro dawvrilebiT mogaxsenebT: ar

vici, dameTanxmebiT Tu ara, magram dRemde mgonia, rom dueli

samarTliani da swori gza iyo adamianebs Soris konfliqtebis

mosagvareblad. Seuracxyofaze pasuxi adgilzeve daxvreta an

dakvla ki ar iyo, aramed xelTaTmani saxeSi, rac imas niSnavda,

rom Seuracxyofili adamiani aRiarebda, rom mas Seuracxyofa

miayenes da Tanabar orTabrZolaSi iwvevda Seuracxmyofels.

amas dRemde kacobas vuwodeb!

gavagrZeleb... mimaCnia, rom dRes Seuracxyofaze uiaraRo

adamianis (ramdenadac didi Seuracxyofa unda mogayenos man)

adgilzeve mixvreta an gamowelva g a m o s i r e b u l e b i s

xvedria! Sorry, guys! ase ocdaCvidmetSi uswordebodnen adamia-

nebs! Tu amaSi meTanxmebiT, maSin gekiTxebiT: vinaidan adamianebi

isev da isev ayeneben erTmaneTs Seuracxyofas da amasobaSi Cven

ukve ocdameerTe saukuneSi vcxovrobT, xom ar SeiZleba er-

Txel mainc gavbedoT, SevimuSaoT Cveni, Tbilisuri orTabrZo-

lis formati da ase gadavwyvitoT Tundac minoruli probleme-

bi, rom garCevebis Semdeg asfaltze gvami ar darCes? ai, swored

aq SeiZleba gamoviyenoT boqsis ringebi! maS ase, viRac vigindara

Seuracxyofas mayenebs, me ki mas duelSi viwvev, oRond ara _

mosaklavad, aramed misaJeJad. es sakmarisi unda iyos. sekundan-

tebis povna TbilisSi ar unda gaWirdes. maTi funqcia, me mgo-

ni, kargadaa gasagebi. Cven winaswar vTanxmdebiT orTabrZolis

dReze da daTqmul dros orivesTvis mosaxerxebeli siaxlovis

nebismier ezoSi Cadgmul ringze vxvdebiT erTmaneTs. woniTi

kategoriebis gansazRvra saWiro araa, radganac, Seuracxyofis

SemTxvevaSi, vCxubobT yvela _ mZime Tu msubuqi, mokle Tu grZe-

li, dabali Tu maRali. am gziT Cxubsac vswavlobT, patiebasac

da kacobasac. modi aq detalurad nu ganvixilavT raundebis

raodenobas da danarCen teqnikur sakiTxebs. keTili nebis Se-

xom ar gveCxuba? mimaCnia, rom dRes Seuracxyofaze uiaraRo adamianis (ramdenadac didi

Seuracxyofa unda mogayenos man) adgilzeve mixvreta an gamowelva

g a m o s i r e b u l e b i s xvedria!

kaxa Tolordava

qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi

mTxvevaSi, amas moevleba da imedi maqvs, Tbilisuri sajaro Cxu-

bebi damatebiT pews SesZens qalaqs da mis macxovreblebs...

kidev erT rames getyviT: sajaro krivis matCebis meSveobiT,

rogorc iqna, politikosebsac miecemaT saSualeba, samarTlia-

nad gauswordnen erTmaneTs im SemTxvevaSi, Tu Tavs Seura-

cxyofilad igrZnoben. warmoidgineT: romelime Toq-Souze, an

parlamentSi an kidev sadme sxvagan erTi politikuri moTamaSe

Seuracxyofas ayenebs meores (kombinaciebi Tqven TviTon war-

moidgineT, geTayva, anu rogorc frenq zapa ityoda: `Just use your imagination, ladies and gentlemen!~). Seuracxyofili po-

litikosi iqve, adgilzeve iwvevs Seuracxmyofels krivis duel-

Si da iqve dgindeba brZolis adgili da dro. gulze xelis da-

debiT mipasuxeT, romeli premier ligis TamaSi Seedreba amas?

aseT SemTxvevebSi, matCze daswrebis ufleba yvelas eZleva _

plus, mzesumziris da nayinis gamyidvelebi da a.S. Cemi varaudiT

da, ramdenadac qarTvel politikosebs vicnob, absoluturad

SesaZlebelia, rom ramdenime matCi erTdroulad gaimarTos. am

SemTxvevaSi, ukve Cvenze iqneba, Tu romel matCs daveswrebiT.

matCis dasrulebis Semdeg, ara aqvs mniSvneloba Tu vin gaimar-

jvebs, mowinaaRmdegeebi xels arTmeven erTmaneTs da saqeifod

midian. Tu yvelaferi amis Semdeg damarcxebuli mainc Causa-

frdeba gamarjvebuls da moakvlevinebs, saqarTvelos kanonmde-

blobis mixedviT, im daqliavebuls unda miesajos ormoci wliT

patimroba, mere ki adgilzeve daixvritos...

mesmis, rom yvelafer amas xumrobad aRiqvamT, magram me namd-

vilad ar vxumrob. Tbilisis ezoebSi Cadgmulma ringebma SeiZ-

leba marTlac gvaswavlos erTmaneTis dafaseba, pativiscema,

erTmaneTTan saubari da dagvibrunos is kacoba, romelsac ase

warumateblad daveZebT sadRegrZeloebSi...

48 liberali . aprili - maisi 2010 . № 28

radio „nacnobi“ gepatiJebaT

klubSi „nacnobi“

tradiciuli qarTuli samzareulo

cocxali musika

misamarTi: abanos q. N 3

WWW.LIBERALI.GE