Claire Miranda24March20tl

UP CSWCD

Women and Development 280

Limang Buwang Paglubog: Pakikilahok, Paghandog at Pakikiisa sa

Family and Community Healing Center

I

-E---EIIE

-

--E

-b!ab5b

-h

-

=E-IDi-

b{

Nilalaman

Mahigit lsang Dekadang Pagseserbisyo: Ano ba ang FCHC? ".....'......... 1

Limang Buwang Paglubo$: Pakikilahok, Paghandog at Pakikiisa sa mga Gawain ng FCHC...... .......4

l. Pakikiisa sa mga Kababaihan ng FCHC..... .............5

ll. Obserbasyon at Kuro-kuro sa mga Nasaksihang Counselling Sessions ......................10

tll. Pagbahagi ng mga Payong Legal sa Kababaihan '.................11

lV. Seminar at Talakayan tungkol sa mga Batas pang-Kababaihan ....;............'.............L4

Anti-Violence Against Women and Children Act of 2004 (RA 92621.......... .........'.......1'4

Magna Carta of Women (RA 9710).... '..'..'......... 16

V. Pag-silip sa mga Baranggay Protection Order na naitala sa baranggay at sa FCHC.......................18

Mga Karagdagang Dokumentong Kalakip ......."........19

Mahigit lsang Dekadang Pa{seserbisvo:

tsHbI!-Hi

tsI

Firfla

TT

Ano ba ang FCHC?

Ang Family Community and Healing Center

ay ang pangunahing proyekto ng Baranggay

UP Campus na naglalayong pagtagumpayan

ang mga problema na may kinalaman sa

karahasan laban sa kababaihan at kabataan

(Violence Against Women and Children). lto

rin ay nagnanais na pangunahan ang mga

serbisyong makaka-tugon sa mga

pangangailangan ng kababaihan at kanilang

mga anak sa pamamagitan ng pagbibigay ng

mga Counselling Sessions sa mga indibidwal

at pamilyang nakaranas ng panga-abuso

maging ito ay sa pisikal, sikolohikal, sekswal

at emosyonal na pamamaraan.

Claire Miranda24March201.1.

UP CSWCD

Women and Development 280

I

trgI

--h{

bHF-l{I

-4

Ef,

-fl

-t'EIfl

-{ItIdDdEId

-rraE{

tIId!I

-I-E-IIrJIIdTrJ!IrJId

Er-rrtE!I

---

Ang FCHC ay binubuo ng 1-5 mga

kababaihan at kalalakihang counsellors at

visitor informotion personnel na nag-

susumikap ibigay ang isang mapag-

kalingang lugar para sa mga biktima ng

karahasan kung saan tiwala, respeto at ang

pananatiling pribado ng mga kwento ang

inilalayong mangibabaw sa kanilang iniaalay

na serbisyo. Ang kanilang opisina ay bukas

Lunes hanggang Sabado mula 8:00 ng

umaga hanggang 5:00 ng hapon.

Nakikilahok din ang FCHC sa iba't ibang

programa ng Brgy. UP Campus lalo na ang

mga gawaing tumitingin sa pagsulong ng

karapatan ng mga kababaihan. llan sa mga

ito ay ang mga talakayang pangkabuhayan,

livelihood troinings and seminors, lakbay

aral, Gender Sensitivity Troinings, Outreach

Progroms at iba pa. lto ay isinasagawa

upang isulong ang pagkakaroon ng

komunidad na mapayapa at ligtas sa

anumang uri ng karahasan, may pagkilala sa

pagkakapantay-pantay ng bawat indibidwal

at mapalakas ang kakayahan ng kababaihan

sa lahat ng asepto - sosyal, pulitikal at

ekonomik.

llan sa mga nais makamit ng FCHC ay ang

mga sumusunod:

o Makapagbigay ng Gender Responsive na

paraan ng pamamagitna sa mga naging

biktima ng karahasan

o Madagdagan ang kaalaman ng mga

myembro ng komunidad tungkol sa mga

isyu na kinakaharap ng mga kababaihan,

sa pamamagitan ng impornmal na

edukasyon

o Mahikayat ang buong komunidad sa

pakikilahok sa mga programa, proyekto

at mga gawain ng GAD

o Siguraduhing tuloy tuloy at mapapanatili

ang programa at adbokasiya ng FCHC sa

pamamagitan ng pakikipag-ugnayan sa

iba pang mga grupo at organisyasong

Counselling ang pangunahing serbisyo na

ibinabahagi ng FCHC upang matugunan ang

pangangailangan ng mga naging biktima ng

anumang uri ng karahasan. Maaring

dumulog ang mga biktima bilang wolk-in,

referral at outreach na kliyente. Ang mga

wolk-in na kliyente ay ang mga biktima na

direktang dumulog sa tanggapan ng FCHC

matapos maranasan ang pananakit mula sa

asawa o live-in partner. Ang mga referrol

naman ay ang mga kliyenteng idinulog sa

Claire Miranda24March20ll

UP CSWCDWomen and Devetopment 280

abHEbhEtrH

EIbIl-HI5TB=tirIr:Iil:I:TiIa:I

baranggay at nabigyan ng Boranggoy

Protection Order (BPO) bilang agarang

proteksyon sa nang-abuso. Maari rin

namang sila ay idinulog ng ibang indibidwal

na naka-saksi o nabahala sa natamong

karahasan ng biktima. Ang mga kliyenteng

outreach naman ay ang mga biktimang

nahikayat ng mga taga-FCHC sa kanilang

pag-iikot sa komunidad upang tanggapin

ang serbisyo ng counselling. Ang mga

kliyenteng ito ay tinatanggap ng mga Vlp sa

opisina ng FCHC. Sila ang inisyal na

kumukuha ng impormasyon tungkol sa kaso

ng karahasan (i.e. pangalan, edad, tirahan

ng biktima at nang-abuso). Ang mga

counsellors naman ang opisyal na

humahawak ng kaso, nakikinig sa salaysay

ng biktima, bumibisita sa tahanan at

nagsisigurong maayos ang emosyonal na

kalagayan ng mga biktima.

Matapos mabigyan ng counselling, bahagi

ng pagsisigurong maayos na ang lagay ng

biktima ang pag-iimbita sa kanila na

lumahok sa iba pang gawain ng FCHC lalo na

ang Gender Sensitivity Training. lto ay

upang sila ay mamulat sa kanilang mga

(:rapatan bilang kababaihan. pinapadalo

: - si a sa mga pangkabuhayang pagsasanay

upang matuto at maka-gawa sila ng paraan

para kumita ng pera at iwasan ang umasa sa

asawa o live-in partner.

Sa loob ng 1-1 taon, ang mga pagsasanay na

tulad ng mga nabanggit ay ilan lamang sa

maraming gawain na pinangungunahan ng

FCHC. Layunin ng mga ganitong talakayan at

pagsasanay ang mamulat ang kaisipan ng

mga kababaihan sa kanilang mga karapatan

nang sa gayon ay tuluyan nang matugunan

ang panga-abuso sa kanila at sa kanilang

mga anak. Binibigyan din nito ng

pagkakataon ang mga kababaihang

maisakatuparan ang kanilang mithiin para

sa kanilang sarili at sa kanilang mga

pamilya. Ang mga ito ay kadalasang

isinasagawa katulong ang iba pang

organisasyon tulad ng Up Center for

Women's Studies at ng Department of

Women and Development. Bahagi ng

programa ng departamento ang

pagpapadala ng mga estudyante upang

lumubog at ibahagi ang mga natutunan sa

loob ng klase sa mga kababaihan ng

komunidad, Ngayong semester, isa ako sa

mga napa-bilang upang makipag-tulungan

sa mga gawain ng FCHC. Sa loob ng limang

buwan, nabigyan ako ng pagkakataon

:r:rilT

Claire Miranda24March20ll

UP CSWCD

Women and Development 280

=h-f

--

=

=a=aa3=aa=a=t=

=I=

=il=

=ilila=l-l.-

=I=r-EI

ET

makasalamuha ang mga kababaihan ng

baranggay, masaksihan ang mga talakayan

na ginawa ng FCHC at matuto sa realidad ng

sitwasyon ng mga kababaihan ng Brgy. UP

Campus. Lahat ng mga ito ay aking

ibabahagi sa papel na ito.

Limang Buwan{ Paglubog: Pakikilahok.

Paghandog at Pakikiisa sa mga Gawain

ng FCHC

Naging makabuluhan ang limang buwan na

pagpunta't parito ko sa opisina ng FCHC.

Ang mga gawaing aking nalahukan ay

nakatulong upang maintindihan ko ang

realidad ng mga napapag-aralan sa loob ng

klase at maunawaan ang sitwasyon at

problemang kinakaharap ng mga

kababaihan sa komunidad ng mga

maralitang taga-lungsod, tulad ng

Baranggay UP Campus.

Ang programang FCHC bilang isang

proyekto ng GAD sa Brgy. UP Campus ay

malaki ang naitulong upang matugunan ang

karahasan laban sa mga kababaihan na

madalas nangyayari sa loob ng kani-

kanilang bahay. Ang Counselling at

Monitoring ay marami nang natulungang

asawa, live-in portner, anak at kapatid na

babae upang sila ay makapag-salita,

makapag-bigay aksyon sa pamamagitan ng

tuluyang pag-tapos sa sikolo ng pangaabuso

laban sa mga kababaihan. Naging

instrumento din ang FCHC upang mamulat

ang mga kababaihan sa kanilang mga

karapatan. Ang mga talakayan, trainings at

seminar tulad ng mga Gender Sensitivity

Trainings, Livelihood Trainings, Family

Planning Seminars at iba pa ang nagbigay

daan upang matuto ang mga kababaihan ng

kanilang mga kakakayahan, karapatan at

kala kasa n. Su ba lit, tu lad ng a n u ma ng

organisasyon, marami pa ang kailangang

pag-igihan upang tuluyang makamit ang

layunin ng FCHC.

Sa kabuuan, nakikita kong nangangailan ng

mas progresibong pananaw sa

pamamalakad at programa ng FCHC. lto ay

marahil nananatili pa rin ang mataas na

bilang ng inaabusong babae sa bawat bahay

ng Brgy. UP Campus at ang programang

ginganagap kada taon ay hindi nababago o

nadadagdagan. Ang kakayahan ng mga tao

sa likod ng programa ay kinakailangan ding

mahasa upang hindi maging paatras o

mabagal ang pag-unlad ng programa. lto at

Claire Miranda24 March 2011

UP CSWCD

Women and Development 280

ang iba pang obserbasyon ay palalawigin sa

mga susunod na bahagi ng papel na ito.

l. Pakikiisa sa mga Kababaihan ng FCHC

Una kong nakilala sila Ate Echel at ang iba

pang kababaihan ng FCHC nang maglakbay-

aral ang aming klase noong mga nakaraang

semsetre sa kanilang komunidad. Noon pa

lamang ay hanga na ako sa dedikasyon na

kanilang ipinapakita upang alalayan at

gabayan ang mga kababaihang biktima ng

karahasan sa kanilang baranggay. Tila

kilalang kilala nila ang mga biktima at sa

bawat salitang binibitawan sa counselling

sessions, kalakip ang kanilang simpatya at

tiwala na kaya nag sinumang biktima ang

bumangon mula sa naranasang karahasan.

Sa loob ng limang buwang paglubog lalo

pang tumindi ang pag-hangang ito nang

makasama at aktwal na masaksihan ko ang

kanilang walang patumanggang pagtugon

sa problemang kinakaharap ng mga

kababaihan. Bagamat may kanya-kanyang

iskedyul, walang pinipiling oras ang kanilang

serbisyo. Sa oras na may babaeng dumulog

at humingi ng kanilang tulong, handa silang

iwan anuman ang kanilang ginagawa

anumang oras, maisalba lamang ang buhay

ng kapwa babae laban sa karahasan.

Nadagdagan ang bilib na ito nang malaman

kong marami sa kanila ay may mga sariling

pamilya at karamihan ay walang katuwang

sa pagtustos sa gastusin sa kanilang mga

bahay. Ang iba pa sa kanila ay naging

biktima din ng karahasan noon at ngayo'y

mag-isang nagtataguyod sa paglaki ng mga

anak. Hindi rin maitatanggi ang kahirapan

ng kanilang pamumuhay at ang araw araw

nilang pag-isiip kung paano mapapag-kasya

ang baryang kinikita sa pagiging counsellor

o VlP. Pero kahit isa sa mga ito ay hindi

naging balakid upang hindi nila maibigay

ang oras at tulong na kailangan ng mga

kababaihan. Kahit kalian ay hindi ko narinig

na naging dahilan ang problema nila sa

pamilya o problema sa pera upang hindi sila

maka-takbo sa bahay ng isang inang

nabugbog o nobyang nakaranas ng pang-

aabuso kahit dis oras ng gabi. lka nga ni

Teacher Ella, "hindi ito simpleng

trabaho...tungkulin na nomin ito so kapwa

namin boboe." Bakas sa mga salitang ito

ang pag-ako ng responsibilidad na tulungan

ang kapwa babae. Tunay na nakaka-hanga

dahil sa kabila ng mga personal na

Claire Miranda24 March 2011

UP CSWCD

Women and Development 280

problema, sa kabila ng kakulangan sa kita at

sa kabila ng pag-agaw ng oras nila sa

kanilang pamilya, malinaw na handa pa rin

silang tulungan ang bawat babaeng

nakakaranas ng karahasan sa kanilang

bara nggay.

Ngunit tulad ng ibang organisasyon hindi

maiiwasan na humarap sila sa ilang mga

problema. Naging matingkad sa aking

limang buwan na paglubog ang ilang na

nararanasan ng mga taga-FCHC sa

pamamalakad ni Punong Baranggay

Gravides. Bagamat naging babae ang

kanilang Kapitan, tila hindi nalalayo ang

layunin ng isang tipikal na pulitiko at

nasasalamin ang patriyarkal na sistema sa

kaniyang pamamalakad. Madalas niyang i-

bida ang proyekto ng baranggay tungkol sa

pag-sulong ng karapatan ng mga

kababaihan, dahil bago pa man ang kanyang

termino ay naka-tanggap na ng maraming

parangal ang FCHC bilang isang Proyekto ng

GAD na dapat tularan. Pero para sa akin ito

lamang ay pampabango ng kanyang

pangalan, upang sabihin na sa loob ng

kanyang termino ay tinugunan nya ang isyu

ng mga kababaihan, kahit tila hindi naman.

Base sa aking nasaksihan tila hindi ganoon

kalalim ang pagunawa ng punong

baranggay sa kung ano ba ang kabuluhan ng

programa ng GAD.

Ang counselling at monitoring ay tinitignan

nyang taga-salo ng mga kasong idinudulog

sa baranggay na may kinalaman sa pamilya.

May mga pagkakatong hindi na saklaw ng

FCHC ang kaso, pero agarang inililipat sa

kanila upang aksyunan. Ayon sa kwento

nina Ate Echel, may mga kasong wala nang

kinalaman sa pang-aabuso sa kababaihan at

mga bata, pero agad na idini-derecho sa

FCHC. Halimbawa na lamang ang reklamo sa

pagiging immoral ng isang myembro ng

kagawad na di umano'y may ka-relasyong

babae. lto ay nasa ilalim na dapat ng

desisyon ng lupon ng baranggay, pero ang

FCHC ang syang humawak sa nasabing

reklamo. Ang pag-dalo sa mga GAD training

at seminar ay madalas nya ring pinapasa

kay Ate Echel o sa iba pang tauhan ng FCHC

kahit na siya bilang punong baranggay ang

iniimbitahan. Sabi ni Rizza, isang

beteranang counsellor, wala itong problema

sa kanila dahil kung tutuusin sila ang

natututo sa mga ganitong gawain. "Komi

ong nahohoso ot nadagdogan ang

koolaman," sabi nya. Ngunit nagkakaroon

Claire Miranda24March20t1.

UP CSWCD

Women and DeveloPment 280

lamang sila ng problema dahil bukod sa

madalas biglaan at pwersahan silang

pinapadalo, madalas din silang naiipit

tuwing darating na ang Panahon na

kailangan nang gumawa ng report o

presentasyon ang opisina ng punong

baranggay sa mga natutunan at nagawa ng

FCHC. Ang malimit na nangyayari ay sila na

ang gumagawa ng mga ito kahit na wala sila

sa posisyon para gawin ito.

Naging balakid din sa paggalaw ng FCHC ang

kanilang budget. lto ang isa sa mga dahilan

kung bakit nasabi kong mababaw ang

kaalaman ng punong baranggay sa GAD.

Sabi ni Ate Echel madalas daw nilang

problema ang pera kahit noong mga

nakaraang taon mula nang naging punong

baranggay si Kap. Gravides. Bukod sa

kulang, hindi pa nila nahahawakan o

nalalaman man lang magkano na ang

natitira o sobra sa GAD budget. Madalas na

lamang silang nagsusumite ng budget

request sa tuwing may gagawing training o

talakayan ang FCHC at kung ma-aprubahan

ng punong baranggay ay ibibigay sa kanila

ang pera. "Pero dumodoting din syempre na

sinosobi so'min na wola ng pera...Hindi

narnon nomin mo-kwenta kung totoo bang

wala na o mo-tanong bokit...Yun na kasi

ang sabi ni K1p," pahayag ni Ate Echel.

Ganito ang sistema sa halip na sundin ang

naka-saad sa naaprubahang Taunang Plano

ng FCHC. Kada taon naman ay gumagawa

sila Ate Echel ng mga plano nilang gawain

para sa buong taon. Kalakip doon ang

tantsadong budget na maari nilang

gastusin. lsinusimite nila ito sa baranggay

upang makita kung ano at magkano ang

mga gagastusin para sa GAD program. Pero

tila nawawalan ito ng saysay dahil sa

sistemang ipinapatupad kung saan naka-

depende sila sa diskresyon ng baranggay

pagdating sa pagbibigay ng Pera.

Ayon pa sa mga kwento ni Ate Echel,

mukhang wala rin silang magawa dahil

takot o hindi nila masaling ang desisyon ni

Kapitana. May ugali daw kasi ang Kapitana

na kapag nagalit ay nakakapag-salita ng

masakit laban sa kanila. Ni tanungin kung

magkano ang budget ay hindi nila magawa,

dahilan kung bakit minsan kapag kinukulang

na sila ng pondo ay sinusuyod nila ang mga

opisina ng pulitiko at iba pang indibidwal

(kasama na ang Center for Women's Studies

at mga guro sa UP Women and

Development) upang manghinigi ng

CIaire Miranda24March20ll

UP CSWCD

Women and Development 280

-t4h1E

-E!E

=hIE{I{E

-E-E-EaEflE

-E{

rr-{

=il=TII=lIilI=I:II=I=r=I=t

kaunting tulong pinansyal. Kung tutuusin

mahirap at walang kasiguraduhan ang

ganitong stratehiya, pero naka-raos rin

naman daw sila kahit paano. Nakakalungkot

isipin na ang model GAD Project na

ipinagmamalaki ng baranggay ay may

problema sa ganitong aspeto. Kung

susuriing mabuti ayon sa layunin ng GAD,

kahit sila mismong mga taga-sulong nito ay

hindi lubusang nakakamit ang tinatawag na

empowerment. Sila mismong mga

nangunguna sa adbokasiya ay nalilimitahan

ng pagkakataon upang maisakatuparan ang

kanilang mga plano para sa kapwa

kababaihan.

Dahil tuluyan nang nawalan ng boses

pagdating sa usapin ng GAD budget, hindi

na ako nag-taka nang malaman kong may

mga taon kung saan mas mababa sa 5% ang

inilaan ng baranggay sa programa ng FCHC.

Malinaw na nakasaad sa Women in

Development and Nation Building Act (RA

7192) na lahat ng ahensya ng gobyerno ay

kinakailangang mag-laan ng buong 5%

budget para sa mga gawaing may kinalaman

sa GAD. Kaya naman, ipinilit ko talaga sa

n-nga taga-FCHC na tutulan at makipag-usap

kay Kapitana sakaling mapag-desisyunan na

naman na bawasan ang kanilang budget

para sa taong 2011", Pinayo kong maari nila

itong itaas sa Annual Assessment and

Planning Meeting ng baranggay. Muli ko na

namang narinig ang mga salita nila Ate

Echel na "imposibleng makipog-usop yong

si Kap sa'min," at hindi nga sila nagkamali

dahil hanggang sa huling minuto walang

meeting na naganap, walang konsultasyon

tungkol sa budget na nangyari at may mga

desisyong ipinatupad na gumulat sa

kanilang mga taga-FCHC.

Ilang araw bago makapag-sumite ang FCHC

ng listahan ng kanilang mga gawain para sa

2011- kalakip ang budget ay ipinatawag sila

ng punong baranggay upang ibalita na para

sa taon 201.1. ay maglalaan ang baranggay

ng buong 5%o na budget. Pero kalakip nito

ang pagdagdag ng bilang ng mga bagong

VlPs at Counsellors at ang pag-taas ng

kanilang mga sahod. Tila maganda sa unang

pakinig, pero mas naging mabigat ang loob

ng FCHC sa balitang ito, lalo na ang mga

matagal nang counsellors at VlPs. Base sa

kanilang kalkulasyon, halos wala nang

maiiwang pera para sa iba pang gawain (hal.

Seminars, Trainings, Talakayan, Livelihood

Projects) at ang bulto ng pera ay

Claire Miranda24March2O1,1.

UP CSWCD

Women and Development 280

mapupunta lamang sa pagpapa-sweldo ng

mga tauhan. Ni hindi man lang sila tinanong

kung nangangailangan ba ng dagdag na

tauhan. Sinubukan nilang umapila upang

ipaglaban na mas mahalaga ang mga

aktibidad na hahasa sa kakayahan ng mga

kababaihan kaysa sa pagtaas ng kanilang

mga sahod, ngunit muli, hindi sila

pinakinggan ni Kapitana. Sa halip ang

solusyon na isinulong ng baranggay ay

tanggalin ang mga trainings dahil aniya

dagdag gastos lamang ang mga ito.

Nakakalungkot dahil bago pa man ang aking

paglubog ay kapansin pansin na ang

dedikasyon ng mga counsellors at VIPs sa

FCHC. Kung tutuusin hindi na matatawaran

ang serbisyong kanilang inilaan sa loob ng

halos isang dekada at sila na ang naging

dahilan kung bakit nakilala ang Brgy. UP

Campus sa buong Pilipinas. Pero sa kabila

. to, sila mismo ay nararanasan ang

'a'aranasan ng karamihan sa mga

',3ra5aihang limitado ang galaw at

::--:i.;nidad upang isakatuparan ang

r =- 3rg hangarin. Nakakalungkot isipin

::- '= <abila ng puspusang pagseserbisyo

-: , - =- =

ratriing bingi sa kanilang mga

: --:::.:- at hinaing ang punong

baranggay, dahilan kung bakit hindi

tuluyang maisakatuparan ang kanilang

programa. Tila sumasalim ito ng realidad ng

sistemang patriyarkal kung saan ang babae

ay nananatiling tikom at walang magawa sa

mga nais nitong makamit. Gaya ng aking

nabanggit mukhang hindi lubusang

nauunawan ng mga opsiyal sa baranggay

ang totoong layunin ng GAD.

Upang maagapan ang ganitong problema,

nakikita kong kailangan ng FCHC palakasin

ang kanilang boses sa baranggay. Marapat

lamang na hikayatin nila ang mga opisyal ng

baranggay (lalo na si Kapitana) na dumalo

sa mga talakayan at pagsasanay ng FCHC

upang magkaroon ng sapat na kaalaman

kung ano ang mahalagang papel na dapat

gampanan ng baranggay sa pagsulong ng

karapatan ng mga kababaihan. lto na rin

marahil ang magbibigay daan upang

matugunan ang iba pang nararansang

problema ng FCHC sa pakikipag-tulungan sa

baranggay budget, desisyon sa pag-

dagdag ng rnga tauhan, sweldo, atbp.

Naway agad ma-solusyunan ang ganitong

sistema upang hindi tuluyang maligaw ng

tatahaking daan ang programa ng GAD sa

Brgy. UP Campus.

Claire Miranda24March2Ot1.

UP CSWCDWomen and Development 280

ll. Obserbasyon at Kuro-kuro sa mga

Nasaksihang Cou nsel ling Sessions

Sa loob ng mahigit isang dekada,

masasabing batak na ang FCHC sa pag-

counsel sa mga naging biktima ng

karahasan. Ang kanilang proseso sa

paghawak ng pinaka-sensitbong mga kaso

ng VAWC ay kilala at tinutularan na ng iba

pang mga ahensya. Subalit sa kabila ng ilang

taong ekspiryensya hindi maitatangging

may kahirapan din ang ganitong gawain.

Mayroong ilang nakasanayan nang ugali na

hindi na nakikitang mali dahil sa tagal ng

panahong walang umaapila.

Napansin kong naging normal na usapan sa

FCHC ang mga kasong kanilang hinawakan o

hinahawakan. Halos alam ng isang

counsellor ang lahat ng kasong naidulog

kahit pa na hindi siya ang humahawak nito.

Noong una ay pilit kong iniintindi na

r.-aaring kasama ito sa stratehiya nila para

(ung sakaling hindi pwede ang isa, ay

-a'/roong isa pang counsellor na maaring

i-l"r3 o ng kaso dahil alam din naman nya

:-g detalye nito. Pero nang lumaon,

-=::sarsrn kong ultimo sa kanilang kliyente

ay naipaparating na ang mga ganitong

kwento ng kaso. lto di umano ay ginagawa

upang pagain lamang ang loob ng kliyente

dahil alam nyang hindi lamang sa kanya

nangyayari ang pang-aabuso. Pero kung

susuriing mabuti, maaring maging dahilan

din ito upang hindi na tuluyang magsalita

ang biktima dahil alam nyang maaring

ikwento din ang kanyang kaso sa ibang tao.

At dahil napaka-sensitibo din ng mga

ganitong kaso, mahirap para sa mga biktima

na ibigay ang kanilang buong tiwala kung

ganito ang makikita nilang proseso.

Sa aking palagay kung ito ang nakikita nilang

paraan upang alalayan ang bawat isa

sakaling may isang counsellor na hindi agad

makaka-tugon sa hinahawakang kaso, maari

namang pagtibayin na lamang nila ang

sistema ng filing o pag-siguro na naka-sulat

ang detalye ng bawat kasong hinahawakan

sa isang dokumento. Kung sakaling

dumating ang panahon na kinailangan ng

bagong counsellor na sasalo ng naunang

kaso, sa dokumentong ito na lamang sila

kailangan tumingin at hindi na kailangang

pagkuwentuhan pa. Kailangan pag-tibayin

ng FCHC ang konsepto ng confidentiolity sa

kanilang mga kaso at ang pagtrato na ang

1 ".'

Claire Miranda24March201,1,

UP CSWCD

Women and Development 280

bawat impormasyon ay lubhang sensitibo at

dapat lamang manatiling pribado.

lsa pang kapansin-pansin na kaugalian ay

ang paggamit ng mga salitang tila may

paninisi o pagpataw ng responsibilidad sa

biktima. Nakasaksi ako ng isang counselling

session na kung saan ginamit ng counsellor

ang mga katagang "e kasi pinayagon

mo...matogal na panahon no hinayaan

mong gonyonin ka ng asawa mo." Hindi

man ako eksperto pagdating sa ganitong

proseso pero sinubukan ko namang ilagay

ang sarili ko sa posisyon ng biktima. At kung

sakaling sasabihan ako ng ganoon, sasama

ang loob ko dahil sa kabila ng pinagdaanan

ko ay ibabalik pa sa akin ang sisi. Parang

hindi ko na rin susubukang ituloy pa ang

pag-hingi ng tulong dahil tila hinuhusgahan

ang ipag-payag' sa pang-aabuso. Sa aking

palagay marapat lamang na ingatan ng mga

VIP at counsellors ang mga salitang

ginagamit sa mga biktima ng karahasan at

iwasan na iparamdaman sa kanila na may

kasalanan sila sa natamong pagmamalupit.

llan lamang ito sa mga nakita kong

kailangang bigyang pansin ng FCHC. Dahil

naniniwala akong ang mga kababaihan sa

loob ng opisinang ito ang nag-bigay daan

upang makilala ang Brgy. UP Campus na

modelong baranggay pagdating sa

programa ng GAD, nararapat lamang na

pagbutihin at lalong palakasin nila ang

kanilang mga kakayahan. Matutugunan ito

kung mayroong regular na pagsasanay o

training ang mga counsellors at VIP lalo na

ngayong marami sa kanila ay bago pa

lamang sa FCHC. Mahalagang maisa-alang-

alang ang mga ganitong sitwasyon upang

maiwasan at patuloy na mapa-buti ang

proseso ng pagtugon sa kaso ng karahasan

laban sa mga kababaihan.

Ill. Pagbahagi ng mga Payong Legal sa

Kababaihan

lsa sa mga gawaing pinangunahan namin ni

Atty. Leavides Domingo-Cabarrubias ay ang

pagbibigay ng libreng legal na konsultasyon

kada Sabado sa mga kababaihan ng Brgy.

UP Campus. Hindi naman lingid sa kaalaman

ng lahat na kakaunti lamang ang taong may

sapat na kaalaman tungkol sa batas at sa

legal na proseso nito. Mahirap para sa

ordinaryong inidbidwal lalo sa mga

kababaihan ang kumuha ng isang abogado o

mag-labas ng pera upang ituloy ang isang

Claire Miranda24March2011,

UP CSWCDWomen and Development 280

bbtiEHbbbbbIEIbtEZ

:r=r:e

=!rLr-

Eahr-tEts-irai.II

-I'

--dI.

-

kaso. Sa totoo lamang ang usapang legal

ang isa sa pinaka-mahirap makamit na

serbisyo sa ating bansa. Marami ding aspeto

ng batas ang hindi ganoon kalinaw sa

ordinaryong mamamayan lalo na sa mga

kababaihang nilimitahan ng patriyarkal na

sistema ang pagkakatong alamin ang mga

ito. Kaya naman, sa tulong ng isang

abogadong may perspektiba sa lagay ng

kababaihan, inilaan namin ang tatlong oras

kada Sabado upang makinig at magbigay

payo sa mga kababaihang nais gumawa ng

legal na hakbang sa kanilang mga

kinakaharap na problema.

Ang kadalasang problemang idinudulog kay

Atty. Leah ay umiikot pa rin sa problema ng

mag-asawa o live-in partner. paghihiwalay

dahil sa pambubugbog, pambababae ng

asawang lalake at pag-hingi ng suporta para

sa mga anak ang malimit na dahilan ng

kanilang paghingi ng legal na payo. Gamit

ang mga nalalamang batas, ang unang

pasok ni Atty. Leah ay ang pagpapaliwanag

ng mga probisyon nito upang malaman ng

kliyente ano ang legal na basehan ng

ipapayo. Dahil medyo pamilyar na rin ako sa

mga batas tungkol sa kababaihan, akala ko

magiging madali na ang pagbibigay ng payo.

Akala ko pwede na ako. pero nang marinig

ko kung paano alamin ni Atty. Leah ang

lahat ng detalye at paano ito magiging

basehan kung ano ang kasong maaring

isampa, natutunan kong hindi pala sapat

ang kaalaman lamang sa batas. Natutunan

kong kailangan din pala isa-alang-alang ang

mga praktikal na aspeto tulad halimbawa sa

paghingi ng suporta para sa mga anak. Kung

karapatan at karapatan ang paguusapan,

malinaw na nakasaad sa batas na maaring

pwersahin ng asawang babae ang regular

na pagbibigay ng suporta ng asawang lalake

para sa mga anak nito kahit sila ay

nagkasundong maghiwalay na. Maaring

magsampa ng libreng kaso (Support) sa

Public Attorney's Office kung saan maaring

ipatawag ang asawang lalake upang

su ma ng-ayon sa isang kasu nduan sa

pagbibigay ng suporta. pero hindi rin naman

ganoon kadali iyon. Kailangan ding isipin

kung magkano ba talaga ang maaring

matanggap ng mga anak sakaling manalo

ang kasong isinampa. Kung wala namang

permanenteng trabaho ang asawang lalake,

hindi na magiging praktikal para sa asawang

babae na daanan ang masalimuot na

proseso ng pagsampa ng kaso dahil wala

namang kasiguraduhang makakatanggap

Claire Miranda24March20ll

UP CSWCD

Women and Development 280

=ra=il=il=r=r=z=I:Ia=t=I:I=r=T:l=I=T=I=I:T

=T:l

=I=t:liT:Tit=T=r=l

ang mga anak nito ng suporta. Dito na

papasok ang payo na maaring ibigay ng

isang mag-aaral ng WD. Ang paghikayat sa

kliyente na maari pa nyang itaguyod mag-

isa ang kanyang mga anak kung

maghahanap lamang sya ng ibang

makabuluhang pagkakakitaan sa tulong ng

mga kamag-anak at kaibigan ay madalas na

nakakapag-bigay pag-asa sa kanilang mga

problema. Mas praktikal ika nga at mas may

kasiguraduhan pa ito lalo na't nariyan ang

FCHC upang tulungan ang mga kababaihang

tumayo muli gamit ang mga sariling paa.

Naging matingkad na aral din sa mga

kababaihang dumulog ang wastong

paggamit ng mga salita at ang tamang daloy

ng kwento sakaling sila ay dumulog sa

korte. Dahil lubhang patriyarkal ang legal na

proseso sa ating bansa, ibinahagi ni Atty.

Leah paano ito malulusutan ng mga

kababaihan sa pamamagitan ng mga

,..,'astong salitang gagamitin. Dahil

xanamihan ng abogado at tauhan sa korte

e,' rrga lalake at dahil karamihan ng mga

:'3b emang idinudulog ng kababaihan ay

-=gsganap sa loob ng tahanan, hindi

a:-:3'r kahalaga ang pag-tingin dito ng mga

::::;:o, dahilan upang madalas nilang

ipagwalang-bahala ang mga kasong ito.

Bukod sa mahirap para sa mga kababaihan

ang magsampa ng kaso (dahil sa oras na

kailangan nilang ilaan sa pag-aalaga ng

bata), dobleng hirap din ang kanilang

dadanasin sa mismong proseso (dahil sa

posibilidad na hindi ipag-walang-bahala ng

mga abogado ang kanilang mga kaso). Kaya

naman inilahad ni Atty. Leah kung ano ang

stratehiyang maari nilang gamitin sa oras na

sila ay pumunta sa korte. Halimbawa na

lamang kung ang kasong nais isampa ay

may kinalaman sa pambubugbog ng

asawang lalaki, ang dapat di umanong

gawin ay ihanda na agad ang medico legal

ng biktima at isalaysay na lamang ang

aktwal na pananakit, hindi na ang dahilan

bago pa mangyari ang panga-abuso.

Kadalasan daw kasi kapag nahanapan ng

dahilan kung hakit nabugbog ang biktima

(hal. nakipag-talo o nangatwiran sa

asawang lalake), hindi na papansinin ang

reklamo. Madalas ay ibinabalik ang sisi sa

biktima at pinapayuhang sundin na lamang

ang asawa.

Dito ko lubusang naisip na ultimo sa pag-

hingi ng pantay na pagkakataon sa hustisya

ay dehado pa rin ang kababaihan. Bagamat

Claire Miranda24lllarch20tl

UP CSWCD

Women and Development 280

nariyan na ang paraan, nariyan na ang korte

upang pakinggan ang hinaing ng kahit sino

man, tila nasasala pa rin ang sa kababaihan.

Sa kabila ng mga magagandang batas, wala

pa ring lusot ang pag-harang ng legal na

proseso sa karapatan ng mga kababaihan.

Siguro ay panahon na upang ipatupad ang

reporma sa mismong proseso ng hustisya

nang sa gayon naman ay mabigYan ng

pagkakaton ang kababaihan na makamit

ang kanilang karapatan. Pero wala na sa

mga kamay ng mga kababaihan sa isang

mahirap na komunidad ang sagot sa

problemang ito. Ang tanging maari nilang

gawin, lalo na't hinaharap na nila ang

karahasan na maaring kumitil sa kanilang

buhay, ay ang malaman ang tamang

diskarte upang malakusot sa prosesong ito.

Kailangan ipagpatuloy ang paglaganap ng

wastong kaalaman tungkol sa mga batas at

sa mga proseso nito upang makamit nila

ang hustisya. Naway maging bahagi na ito

ng programa ng FCHC sa tulong ng ibang

organisasyong may kaalaman sa ganitong

mga usapin.

lV. Seminar at Talakayan tungkol sa mga

Batas pang-Kababaihan

Tulad ng naunang nabanggit, ang sapat na

kaalaman tungkol sa mga batas para sa

kababaihan at sa mga proseso nito ay

nakikitang kailangang ibahagi sa mga

kababaihan ng Brgy. UP Campus. Kaya

naman, bilang pag-tugon ay nagsagawa

kami, sa tulong ng FCHC ng dalawang

talakayan tungkol sa batas RA 9262 o mas

kilala sa Anti-Violence Against Women and

Children Act of 2OO4 al sa batas RA 9710 o

ang Magna Carta of Women.

Anti-Violence Against Women and Children Act

of 2004 (RA 9262)

Dahil laganap ang karahasan laban sa mga

kababaihan sa Brgy.UP Campus, lubhang

mahalaga para sa mga myembro ng komunidad

na malaman ano ba ang batas na

makakapagpuksa sa nasabing lumalalang

problema. Kaya naman noong ika-5 ng Pebrero

taon 201-1, pinangunahan namin ni Atty. Leah

anB ta,lakavan sa tungkol sa VAWC (RA 9262).

Ito ay ginanap sa tanggapan ng FCHC sa C.P.

Garcia Ave., brgy. UP Campus, Diliman Quezon

City kung saan mahigit kumulang 40 katao ang

dumalo at nakilahok sa talakayan. Karamihan sa

mga dumalo ay ang mga naging kliyente ng

FCHC gayun din ang mga bagong luklok na VlPs

at counsellors at ilang opisyal ng baranggay.

Claire Miranda24March20tt

UP CSWCD

Women and Development 280

=rIr=I=l;l!l=r!t

Layunin ng nasabing talakayan ang mga

sumsunod:

o Mabigyan ng kaalaman ang mga kababaihan

tungkol sa RA 9262

o Maibahagi ng mga kababaihan ang kanilang

mga nararanasang problemang tungkol sa

pisikal, sekswal, sikolohikal at pinansyal na

pang-aabuso ng mga kalalakihan

o Matulungan ang mga kababaihan ng

tamang proseso at dapat gawin sa mga

sitwasyong naabuso sila, ang kanilang mga

anak at ang iba pang kapwa babae

Si Atty. Leavides Domingo-Cabarrubias ang

naging taga-pagsalita tungkol sa batas. Ako

naman ang naging tagapag-padaloy ng

talakayan at si Gng. Echel Escobal naman ang

nagsalita mula sa FCHC upang ibahagi ano ang

kanilang naging tugon sa loob ng 1l- taon sa

problema ng karahasan laban sa mga

ka ba baihan.

Nagsimula ang programa ng eksaktong 1:00 ng

hapon, kung saan nagbuo ng 3 grupo ang mga

<alahok upang ipakilala ang mga sarili sa

:amamagitan ng isang sayaw o kanta na may

<'-alaman sa pagpapahalaga sa mga

*=:abaihan. Bagamat biglaan, naging maganda

=: -:xakaaliw ang mga presentasyon ng bawat

:--:,c Ang iba ay sumentro sa paghikayat sa

*;. <;cabaihan na labanan ang panga-abuso

-i ,;- 3:g rlga asawa, nobyo at live-in partner

samantalang ang iba ay nagparating ng

mensaheng magagaling ang mga kababaihan

hindi lamang sa loob ng bahay kundi pati na rin

sa labas. Hindi Iamang ang mga nagbahagi ng

presentasyon ang naaliw kundi pati na rin ang

ilang opisyal ng baranggay na dumalo at nakinig

sa kanilang mga ibinahagi. Agad namang

sinundan ito ng isang palaro para sa mga

kalahok kung saan kailangan nilang i-grupo ang

sarili ayon sa kanilang pagkaka-pare-pareho. lto

ang nagbigay daan upang sila ay magkakilanlan.

Matapos maaliw, ipinagpatuloy na ang

talakayan tungkol sa RA 9262. Kapansin-pansin

ang puspusang pakikinig ng mga kalahok lalo na

ng mga baguhan sa FCHC. lto ay dahil nakikita

nila na ang pagtugon sa karahasan laban sa

kababaihan ay kanilang pangunahing

responsibilidad at trabaho. Ipinakita rin ng mga

Kagawad na dumalo ang interes sa isyu dahil di

umano sila ang makakapag-patupad ng mga

probisyon ng batas sa kanilang baranggay.

Kanilang ipinahayag ang kagalakan na maka-

dalo sa, ganitong talakayan kasama ang mga

kababaihan sa komunidad upang direkta nilang

marinig ang kanilang mga nararanasan at bilang

tugon ay maidulog sa pamamagitan ng mga

ordinasang isusulong sa baranggay. Ang mga

naging biktima naman ng karahasan ay lubha

ring natuwa dahil kahit paano ang talakayan ay

nagbigay ng pag-asa sa kanilang maniwala na

Claire Miranda24March201.L

UP CSWCD

Women and Development 280

-EhrrE

-br-btIErJI.rdEI

-I'

---E-a---d

=r:r:I:I=IEII

ET

FFIETLhIhI

=rErEfEr"

Et.

posibleng mapigilan ang pang-aabuso at posible

din silang makatakas dito.

lsang maiksing pagsasanay naman ang naganap

matapos ang talakayan. Ang mga kalahok ay

hinati sa tatlong grupo kung saan kanilang

ipapakita sa pamamagitan ng pag-arte ano ang

mga marapat na gawin bilang pag-tugon ng

pulis, baranggay at FCHC sa kaso ng mga

kababaihang biktima ng pang-aabuso. Sa

kabuuan, naging mahusay ang kanilang

pagpapakita kung ano ang agarang hakbang

sakaling may karahasan na naganap. Kahit may

kaunting kakulangang lalo na sa aspeto ng pag-

kalinga sa mga biktima ng karahasan, nakita

kong marami silang natutunan sa naging

ta la kaya n.

Bago matapos ay ibinahagi naman ni Gng. Echel

Escobal ang mga gawain ng FCHC na tumutugon

sa ganitong problema na laganap sa kanilang

baranggay. Kaniya ding inanyayahan ang mga

kababaihang naging biktima ng karahasan na

dumalo sa mga gawaing tulad ng nasabing

talakayan upang madagdagan ang kanilang

<aalaman sa kanilang karapatan. lpinaabot nya

r n ang nasabing imbitasyon sa mga opisyal ng

:aranggay na dumalo at ipinahayag ang

. aga akan sa kanilang pag-suporta sa mga

;:.,"ai^g ito. Hangad niya ang tuloy tuloy nilang

::3-:u:Orta nang sa gayon ay mapalakas at

mapalawak ang serbiyong ibinabahagi ng FCHC

sa mga kababaihan sa kanilang komunidad.

Natapos ang talakayan matapos magkuhanan

ng litrato sa ganap na 4:30 ng haPon.

Magna Carta of Women (RA 9710)

Dahil bago sa kanilang Pandinig at

kaalaman, napag-pasyahan na muli naming

ibahagi ang aming kaalaman tungkol sa

Magna Carta of Women (RA 97L0)1 sa mga

kababaihan ng Brgy. UP CamPus. Ang

nasabing talakayan ay hindi lamang dagdag

impormasyon para sa mga kababaihan kung

hindi ito rin ay naPaPanahon sa

pagdariwang ng ika-11 anibersaryo ng FCHC

at ika-100 anibersarsyo ng Pandaigdigang

Buwan ng mga Kababaihan, dahil ang

kabuuang nilalaman ng batas ay tungkol sa

pag-sulong ng karapatan ng kababaihan.

Ang tdlakayan ay nilahukan ng mahigit

kumulang 100 katao, karamihan ay mga

naging kliyente ng FCHC. Ako ang naging

tagapag-salita at sa umpisa pa lamang, ay

ninais ko nang mapakinggan ito ng mga

opisyal ng baranngay. Subalit hindi naka-

1 Ang aktwal na presentasyon ay nakalakip sa huling

bahagi ng papel na ito. Tignan ang Appendix B.

Claire Miranda24March20tl UP CSWCD

Women and Development 280

FEEl=tIbl-EEI

Eb=Jbrd

-rd

-dE.J

--aeir:

IIlrIilIIIItIrT

III

I

dalo ang mga kagawad gayundin ang

Punong Baranggay na piniling matulog sa

kaniyang opisina.

Sa loob ng halos dalawang oras ay aking

ibinahagi ang nilalaman ng MCW kung saan

ito ang sumasalamin ng lahat ng karapatan

ng kababaihan na dapat ipatupad ng lahat

ng opisyal ng gobyerno, iba't ibang ahensya

nito gayun din ang mga korporasyon na

pagmamay-ari nito. Sa bawat salita at

pagpapaliwanag ay napansin ko ang pag-

ngiti at pag-tango ng mga kababaihang

nakikinig. Ang mga tangong iyon ay

kumpirmasyon na sila ay sumasang-ayon na

panahon na upang basagin ang lahat ng uri

ng diskriminasyon laban sa mga kababaihan

at ang mga ngiting iyon ay ang mga

sensyales na sila ay natutuwa sa pagkaka-

pasa ng ganitong uri ng batas. lka nga ng

isang kalahok, "mabuti naman at naisip yan

ng mga nasa Kongreso," at akin namang

cinaliwanag na maraming kababaihan mula

s: iba't ibang organisasyon ang nagtulong-

:- ong upang mapa-ganda, marinig ang

::::s ng mga kababaihan sa baba, maisa_

: :-=-: ang ang nais ng lahat ng kababaihan

:. -. ::sa ang nasabing batas. Binigyang

: - , : :i- ang kagandahan ng batas na ito

dahil iniatas nito ang responsibilidad ng

pagpapatupad sa gobyerno, kasama ang

lahat ng ahensya at departamento nito. lto

ay alinsunod sa paniniwalang ang estado

ang syang tanging institusyon na ating

iniluklok upang tugunan ang lahat ng

pangangailangan ng kanyang mamamayan.

Kabilang syempre ang pangangailangan ng

lahat ng kababaihan. Sinuman o ano mang

ahensya ang hindi magpatupad ng mga

nakasaad sa batas ay maaring ipatanggal o

palitan ng Pangulo ng bansa. Kaya kung

mayroong mapapatawan ng kaparusahan sa

batas na ito, ito ay ang mga opisyal ng

gobyerno.

Base sa mga reaksyon ng mga nakinig,

naging maayos naman ang takbo ng

talakayan. Bagamat hindi sila ang inaasahan

sa pagpapatupad ng mga probisyon ng

MCW, naging magandang pagkakataon

naman ito para sa mga kababaihan ng Up

Campus upang malaman na may mga

serbisyong kinakailangang ibigay ang

gobyerno para sa kanila. Hindi lamang basta

serbisyo kundi mga serbisyong pantay at

hindi nagdudulot ng anumang

diskriminasyon laban sa mga kababaihan.

Subalit hindi maalis ang aking pagka-

l

CIaire Miranda24March2011.

UP CSWCD

Women and DeveloPment 280

E4

=Ll

-tsE

E-r{IIdEI

-E-II

-Ir-E

-aI

-I!-r-Er-II

-aE

-

=

=zaaz=raaaaEIET

dismaya sa hindi pag-dalo ng mga opisyal ng

baranggay dahil sila Pa naman ang

pangunahing tagapag-patupad ng batas sa

kanilang baranggay. Lalo na sa Punong

Baranggay na tulad ng nabanggit kanina, ay

malaking dahilan kung bakit hindi malayang

maipatupad ng mga taga-FCHC ang nais

nilang programa para sa mga kababaihan ng

Brgy. UP Campus. Kabilang sa probisyon ng

MCW ang tungkol sa GAD Budget at naging

pagkakataon sana iyon upang maiparating

kay Kapitana na may mga dapat baguhin

pagdating sa paggamit at pag-laan ng GAD

budget ng baranggaY.

Sinundan ang talakayan ng iba pang gawain

ng FCHC para sa kanilang anibersaryo.

Nagkaroon ng libreng pagkuha ng Blood

Pressure at kaunting pag-talakay sa tamang

pag-plano ng pamilya mula sa mga mag-

aaral ng Nursing sa UP Manila. Dumating

din ang ilang paunahin mula sa ibang

organisasyon tulad ng Sikap Buhay at GAD

Quezon City, gayun din ang ilang taga

Center for Women's Studies. Namahagi din

ang FCHC ng libreng bigas at ilang de lata sa

mga kababaihan.

Natapos ang selebrasyon sa ganap na 5:00

ng hapon.

V. Pag-silip sa mga Baranggay Protection

Order na naitala sa baranggay at sa FCHC

Naging bahagi ng aking pag-lubog sa FCHC

ang pagsilip sa mga naitalang kaso ng

karahasan laban sa mga kababaihan na

naidulog sa baranggaY. lto aY upang

lubusang maintindihan gaano na kadami

ang nahawakang kaso ng Center, sa anong

mga pook may pinaka-maraming kaso ng

karahasan, sino ang mga nang-abuso at

naabuso, ano ang mga uri ng Panga-

abusong naganap at ano ang kadalasang

dahilan ng mga ito. Ang mga

impormasyong ito ang tumulong sa akin

upang makita kung naging epektibo ba ang

mga paraang ginawa ng FCHC sa pagtugon

sa karahasan laban sa kababaihan sa

kanilang baranggay at makapag-bigay ng

rekomendasyon sa kung ano Pa anga

maaring pag-igihan upang tuluyang isulong

maisulong ang kanilang karapatan. Ang

detalye ng pag-aaral na ito ay nakalakip sa

mga susunod na pahina ng papel na ito2.

'Tignan ang Appendix A.

Claire Miranda24March2Ol!

UPCSWCD

Women and DeveloPment 280

Mga Karasdasang Dokumentong Kalakip

Appendix A. Ang Larawan ng Karahasan Laban sa Kababaihan ng Brgy' uP campus: lsang Pag-

siiip sa mga Naitalang Kaso ng VAWC sa baranggay at sa Family and Community Healing Center

Appendix B. Presentation on Magna carta of women (RA 9710) - ipinahayag ni Claire Miranda

noong ika-11 Anibersaryo ng FCHC (11 March 2011, tanggapan ng FCHC)

Appendix c. llang mga Larawan mula sa mga nilahukang gawain sa FCHC

Claire Miranda24March20tt UP CSWCD

Women and Development 2g0

APPENDIXA

iliIilftffTIpt

F:

TrtT

University of the Philippines DilimanCollege of SocialWork and Communi$ Development

Department of Women and Development

WD 280 - Fieldwork Program

Isang Pag-silip sa mga naitalang kaso ng VAWC sa baran ggay at sa

Family and Community Healing Center (FCHC)

24 March 2011

Mary Claire J. MirandaMA Women and Development

2003-49!28

EnErtsrErtrE=rE=ErEnErErErErtrErErtrErEraErErererErETErENErH

Panimula

Karahasan, isang salitang umuugat sa dahas o pagmamalupit na kung minsan ay natutuloy sa

kaguluhan;isangsalitangnagpapakitanggalitSataonggumagawa;isangsalitang

nangangahuluganngsakitsaindibidwalnanakakatanggapnito.lsaitosamadalaskahinatnan

ng hindi pagkaka-sundo ng dalawang partido, at sa hindi pagkakasundong ito, ang tinitignang

mas mahina ang naiiwang nagdurusa sa negatibong epekto na dulot ng karahasan' Sa lipunan

kung saan nanatiling matingkad ang patriyarkal na sistema' madalas nakikita at nararanasan

ang karahasan sa loob ng tahanan. At doon, ang pinaniniwalaang mahina o mas mababa ang

estado sa buhay ang syang nakakatikim ng hagupit nito. risa ramang ang naging pag-tingin ng

patriyarkalnalipunansamgakababaihanatkabataan.Silanaikinulongsaloobngtahananang

mas mahina, mas mababa at nangangahulugang biktima ng karahasan'

Ito ang mga larawang nabuo sa aking isipan tungkol sa karahasan' lto ang mga nakasaad sa mga

Iibrongakingnabasa.ltoangmganatutunankomulasamgadiskusyonsaloobngapatnaSulok

ngpaaralan.Perogaanongabaitoka.totoosatunaynabuhay?Kailangankopabang

maranasanangaktwalnakarahasanupangmakitaangmadugongkulaynglarawangito?

3:ngbahagingFieldworkProgram,nabigyanakongpagkakataongmakilahokat

-a<tsalamuha sa Family and community Healing center sa Brgy. UP Campus, Diliman' Quezon

l:.. lio ang tumulong sa akin upang mabigyan ng kulay ang naging larawan ng karahasan sa

:. ^s srpan. sa bawat araw na hinaharap nila ang mga kaso at aktwal na pagmamalupit sa mga

AHrErEFhFht.LLhthbFET

!rirililffftII:

Ir!T

<aoabaihan at kabataang biktima,

cagmamalupit ang panga_abuso sa

lubos kong naunawaan ang ,ano, sino, paano at bakit, ng

kababaihan at kabataan sa Brgy. Up Campus.

Alinsunod sa probisyon ng batas RA 9262 o mas kilala sa Anti-violence Against women and

Children Act of 2004' ang Brgy' UP campus ay nakikipag-turungan sa FCHC upang bigyan ng

agarang proteskyon ang mga biktima ng pagmamalupit. Anumang kaso ng pagmamarupit,

maging ito ay pisikal, sikolohikal, sekswal o may kinalaman sa usaping pinansyar, ay maaring

hawakan ng baranggay upang mabigyan ng agarang proteksyon ang biktima sa pamamagitan ng

Baranggay Protection order' Ang proteksyong ito ay maaring mailayo pansamantala ang

akusado sa tinutuluyan ng biktima sa loob ng L5 araw at iwasan ang pagka-ulit ng karahasan.(asabay ng proteskyong ito ang pagdulog ng biktima sa FCHC, ang pangunahing proyekto ng

tsa'anggay Up campus upang pagtagumpayan at pangunahan ang mga serbisyong makaka-

:Jion sa mga pangangailangan ng mga naging biktima ng karahasan. Ang rayuning ito ay*=' ang pinagsusumikapang makamit simula pa noong taon 2ooo, sa pamamagitan ng

::5:itigay ng mga counselling sessions sa mga indibidwal at pamilyang nakaranas ng panga-

::-:: n aging ito ay sa pisikal, sikolohikal, sekswal at emosyonal na pamamaraan. Ang layunin-i --:-"selling ay upang mapanumbalik ang dating pisikal ,iuroryonal na lakas ng biktima at-: - r - - tong makapag-isip ng normar sa kabira ng naranasang pagmamarupit.

-=-i raipatupad ang RA 9262 noong taon 2004, marami na rin ang naidulog na kaso ng

::-:: s: FCHC mura sa baranggay. rba't ibang uri ng pagmamarupit ang naransan ng mga-:- :: <acataan sa Up Campus. llan sa mga ito ayang mga sumusunod:

trha=EEr

=EE=

=I=rHEEErhtrbbhhhFErbbbTFFFI

Pisikal na panga-abuso -tumutukoy sa anumang uri ng pananakit sa anumang bahagi ng

katawan ng biktima. llang halimbawa ang panununtok, pag-sipa, pag-sampal maging ang

paggamit ng ibang bagay upang makasakit sa katawan ng biktima tulad ng pag-palo ng

kahoy, tubo, sinturon, atbp.

Sikolohikal na pang-abuso - tumutukoy sa anumang negatibong gawain o salita na naka-

apekto sa pag-iisip at emosyon ng biktima. lto ay kadalasang nagdudulot ng insulto at

pagka-pahiya sa biktima sa pamamagitan ng masasakit na salita, pambabanta, panggulo

sa ari-arian at pamumuhay ng biktima, pag-sunod at pagbantay sa lahat ng kilos ng

biktima, pamimilit na saksihan ang mga bagay, gawain at ibang panga-abuso na ayaw ng

biktima (halimbawa pananakit ng anak, ibang kapamilya, alagang hayop; malalaswang

palabas, atbp.)

Sekswal na panga-abuso - tumutukoy sa anumang pagmamalupit na may kinalaman ang

sekswal na gawain tulad ng rape, pag-trato sa biktima bilang sex object, pagbanggit ng

mga salitang sekswal o malaswa sa biktima, sapilitang pag-hawak o pag-atake sa

maselang bahagi ng katawan ng biktima, pamimilit na gawin at panuorin ang mga

pornograpiya at iba pang malaswang gawain.

Panga-abusong Ekonomik - tumutukoy sa anurnang gawain na makakapag-pigil sa

biktima upang makamit ang pinansyal na suporta. Halimbawa na lamang ay ang pag-

abandona, pag-iwan o hindi pagbibigay ng pinansyal na suporta sa biktima, pagbabawal

o pag-pigil sa biktima pasukin ang anumang lehitimong trabaho o gawain na tutulong sa

pagkaroon ng sariling kita, pambabanta ng pag-bawi o pag-iwan ng pinansyal na suporta

sa biktima, pag-kontrol ng pera at aria-arian ng biktima.

btEEtila=

=r=rEEFrhhtt-bhtbbbbbHhHE-htrF

Ang mga panga-abusong tulad ng nabanggit ay tumambad sa akin sa loob ng limang buwang

pag-lubog sa FCHC. Aking sinuyod ang bawat kaso ng VAWC na naitala sa baranggay at

nahawakan ng FCHC. Bawat kagimbal-gimbal na kwento ay aking binasa at pinag-aralan upang

maunawaan ang bilang at lawak ng karahasan na nananaig sa mga tahanan ng Brgy. UP

Campus. Akin ding tinignan ang naging pag-tugon ng FCHC sa problemang ito. Bukod sa

counselling ay inalam ko ang iba pang mga gawain na kanilang pinangunahan para sa mga

naging biktima ng karahasan sa kanilang komunidad. lto ay upang suriin alin sa mga ito ang

maaring ipagpatuloy at pag-igihan nang sa gayon ay tuluyan nang masugpo ang problemang ito

na kinahaharap ng mga kababaihan.

Ang lahat ng datos na nakuha sa pag-suyod sa BPOs at pagsuri ng mga gawain ng FCHC ay

ibabahagi sa pag-aaral na ito. Ang unang bahagi ay magpapakita ng layunin ng pag-aaral at

pagpapaliwanag kung paano nakuha ang mga datos. Susundan ito ng paglalahad ng mga

impormasyong nalakap at maikling talakayan kung ano ang mga nais iparating ng resulta ng

pag-aaral. Sa huli ay ang ilang rekomendasyon para sa FCHC at sa mga nais magpatuloy ng pag-

aaral na ito.

Layunin

Ang pag-aaral na ito ay naglalayong maipakita at maunawaan ang larawan ng karahasan laban

sa mga kababaihan sa Brgy. UP Campus mula noong maipatupad ang batas na Anti-Violence

Against Women and Children Act noong taon 2004 hanggang sa taon 2010. Nais nitong bigyang

kasagutan ang mga sumusunod na katanungan:

TtuErE=rErHHErErEIETErHErErErErErErtrEEHHEbtrbHbbHH

i,. Gaano kataas ang bilang ng mga naitalang kaso ng VAWC sa Brgy. UP Campus simula

nang maipatupad ang RA 9262?

a. Tuwing kalian tumataas ang bilang ng mga kaso ng karahasan laban sa mga

ka ba bai han ?

b. Sa aling mga lugar mas maraming naitalang kaso ng panga-abuso laban sa

kababaihan?

2. Sino ang mga nanga-abuso? sino ang kadalasang biktima ng panga-abuso?

3. Ano ang iba't ibang uri ng panga-abuso laban sa mga kababaihan?

4. Ano ang kadalasang dahilan ng pagmamalupit sa mga kababaihan at kabataan?

5. Anu-ano ang mga naging aktibidad at gawain ng FCHC bilang tugon sa bilang ng kasong

VAWC sa Brgy. UP CamPus?

a. Anu-ano ang mga dapat ipag-patuloy at lubos na pag-igihan?

b. Anu-ano ang mga bagong gawain na maaring isakatuparan upang tugunan ang

pangangailangan ng mga kababaihan sa komunidad?

Metodolohiya

:.-E lahat ng kasong na-idulog sa Brgy. UP Campus mula'2004 hanggang 2010, sa pamamagitan

-: -ga naitalang Baranggay Protection Order, ay sinilip at inusisa ng mananaliksik. Tulad ng

-:::.ggit, dahil lahat ng kaso ng VAWC na idinulog sa baranggay ay agad na inililipat sa FCHC

-:?-a -,akatangBap ang mga biktima ng counselling services, ang mga kopya ng BPO ang

-;g: :"rg basehan ng mga mahahalagang impormasyon na kailangan sa pag-aaral na ito'

-i-:: : ^l"di ito nangangahulugang ito na ang kabuuan ng kasong hinawakan ng FCHC. May ilan

EIHEHrtrtrH4rA+trA#+rA*t*.#L&*tAtLbE'EhEtrhF

na hindi na dumaan sa baranggay at direktang humingi ng serbisyo mula sa center (walk-in) at

may ilan ding mula sa ibang baranggay. sa pag-aaral na ito, ang datos na kinuha ay yoon lamang

mga kaso na dumaan sa baranggay sa pamarnagitan ng mga naitalang Bpo. Ang ilan sa mga

impormasyong ginamit sa pag-aarar na ito na mura sa Bpo ay ang mga sumusunod:

o Edad, tirahan, trabaho ng biktima

o Edad, tirahan, trabaho ng nang-abuso

o Relasyon ng biktima sa nang-abuso

o Uri ng mga panga-abusong naganap

o Detalyadong salaysay ng pagmamatupit

Resulta ng Pag-aaral

sa loob ng halos anim na taon {2004-20L0} ang kabuuang bilang ng naitalang kaso ng vAWC sa

Baranggay uP campus ay 485. sa mga datos na nakatap, lahat ng nang-abuso ay lalake at tahat

ng naging biktima ay babae, maging ang mga kabataang nakaranas ng karahasan ay pawang

mga babae' Halos pareho ang kabuuang bilang bawat taon, matiban lamang noong 2004, kung

saan apat na kaso lamang ang naitala noong huling buwan ng taon kung kalian nasimulan ang

pagpapatupad ng RA 92G2.

chart 1- Kabuuang bilang ng mga n"itrt"ng aRolzoEoto;

4

2W 2(x,5 2006

78 80

ruru2w,7 2008 2009 2010

E'n'agakita din ng datos na sa mga buwan ng Enero, Mayo at Hunyo mataas ang mga kaso ng

mr-ahasan at humihina naman tuwing Agosto at Setyembre.

('rng titignan ang mga naitalang t"ro sa bawat Pook, makikitang nangunguna ang Daantubo sa

may pinaka-maraming naitalang kaso ng vAWg sinundan ng Area L7 at Libis. Ayon sa mga taga-

chart 3- Kabuuang bitang ng naitatang Bpo sa bawat pooi (zooc-ioioi

chart2' Kabuuans bilang;,"ffi;rlflang BPo ayon sa buwan

48 41 4g 48M

IiMrWMWI*ffiM#El January r February u March E Aprilra May ar June ee July c Augustseptember s october u November ;December

-,

47 'i 42 j *, '-,, i i I j j' 38 3s

l,-"h iriJj jr,r 7Jr;S$"":.4/"{S"*C*!un*-*..-*;.t-.!"{r.d

EIrEIETEI=I=I=I=I=ril=Iil!I!I!rEI:rilir!TililtfirFpF:

FI

EIfr:

E:

E=IEEr:

EIEErEI55bEEhEt-EtEE,t-t-bF

FCHC, laganap ang karahasan sa Daantubo dahildi umano ito ang lugar kung saan naglipana ang

masasamang bisyo (i-e. alak at droga) at ang mga taong nagkaroon ng iba pang kaso sa

baranggay. lsa pang nakikitang dahilan ng mataas na bilang ay ang distansya ng pook sa

baranggay. Mas mabilis at mas madali para sa mga biktima mula sa Daantubo at Area !7 na

tumakbo sa baranggay dahil ilang kanto lamang ang layo ng pinangyarihan ng karahasan sa

Chart4. Kabuuang bilang ng naitalang BpO saAmorsolo, Aguinaldo, Arboretum, Area 11, Area 17, Area Z l?I&M-2OtOl

ooo$o2222w,

Amorsolo Aguinaldo

E 2ult-2005

Arboretum Area 11

n 2m6 i"* 2fi)7 s 20OB

Iooo#0,Areatl Area 2

M2009 M2010

Chart 5. Kabuuang bilang ng naitalang BpO sa CpGarcia, Daantubo, Dagohoy, Ubis, Malinis, palaris (2fi)l-2010)

@ Garcia Daantubo Dagohoy

r 2fl!l-2005 r 2(Xr6 w}00t

,G#&d#Libis Malinis

n2008 H2009

Palaris

M 2010

haranggay' Ang mga biktima naman mula sa ibang Pook tulad ng Ricarte ay aabutin pa ng itang

oras bago makapag-sampa ng reklamo- sa oras na ito, marami na ang posibleng nangyari

kabilang na ang pag-atras o pagbago ng isip ng biktima sa pagrerekramo sa baranggay.

Ang Pook Sikatuna naman ang may pinaka-kaunting naitatang kaso ng vAWC. Dahil ang

lokasyon nito ay nasa loob na ng unibersidad, maaring ang mga kaso ng karahasan ay agad

nang napipigilan ng Up police.

cha rt 6' Ka bu ua nt llilil: ffi iil: ?i:g;aTi

sikatu na' vB i rra ge

!I!rII;ilil

2

o o o offio

SikatunaRicarte

a2a@.2ut5 c 2006

oo

Village A Viltage B Village C

at 2fil7 E 2008 * 2fi!9 * 2010

tffIrIr

d':g mrg:a datos naman kung irang taon ang mga sangkot sa kaso ng vAWC, maging ito ay ang-'ir-E-3bur5o o ang biktima ay ipinapakita sa Table 1 at Table 2. Mapapansin na parehong nasa

sna': iil35 taon gulang ang mga nang-abuso at inabuso. pero masasabing mas bata ang

irlfir'Iiil5*Err- r-rg mga inabuso dahil sa bilang ng mga naitalang minor de edad at nasa 1g-25 taon

r-,iilr'g l% a: 18%)' Maging sa edad ng pinaka-bata mula sa mga nang-abuso at mga biktima,

:

rI:

ttt

mas bata pa rin ang inabusong babae (L2 taon gulang) kumpara sa nang-abusong lalake (19tE

taon gulang)'

=r=rEt=EIaEaETEFri

FIhrEEttEtEEEEtE

F

Table 1. Kabuuang bilang ng mga nang-abuso

_ ayon sa edad {2004-2010)Age range Raw Percentage

Below 18 years old 0 o%

18-25 vears old 50 L0%

26-35 years old L84 38%

36-45 years old 161 33%

46-55 years old 66 1,4%

56-65 years old 22 s%

66 and above 2 o%

Kabuuang bilane 485 LOO%

Mean age 37.tMin age 19

Max age 79

Tl,q,PJe Kabuuaag.bilmg ng:rtrga lnaahuaoayon sa edad {IOOA-ZO1.O}

Age range Raw Percentage

Below L8 years old t2 2%

1-8-25 years old 85 1.8%

26-35 years old 196 40%

36-45 years old 1.2s 26%

46-55 years old 55 L1%

56-65 years old L1, 2%

66 and above t 0%

Kabuuang bilang 485 $a%Mean age 34

Min age 12

Max age 76

Table 3. Kabuuang bilang ng mga Nanga-abuso ayon sa trabaho (2004-2010)

Work Raw PercentageConstruction Worker (mason, karpintero, pintor, welder) 43 9%Call Center Agent 2 o%Baranggay Officer/Personnel (BSDO, SSB, Eco Aid) 1,4 3%Blue Collar employee (Janitor, Maintennance, Messenger, XeroxOperator, Delivery man, Gasoline) 56 1.2%

White collar employee (Executive, Bank officer) 6 1%Cook 5 40/r/oDriver (company/family driver, Jeep, Taxi, pedicab, Trike) 1,1,6 24o/o

Naetitinda t1 2%Sales Representative 5 L%Securitv Guard 23 5%Self-em ployed (Technician, Electrician, pl u mber, small business operatori.e. Bakery, barber shop, junk shop) L9 4%Extra-extra (basurero, magbobote, maguuling, etc.) L2 2%,Valang trabaho 173 36%Kabuuang bilang 485 Lgo%

ItutuEt=n

erfrI*r=rErEIrEIrtrEtrtrErEtrtrtrtrErErEEaEbbbHErHtrH

:agca: ng naman sa trabaho ng mga kalalakihang nang-abuso (Table 3), marami sa kanila ay

/,a 3ng trabaho (34%) na maaring isa sa pinag-uugatan ng pag-aaway ng mag-asawa o magka-

.elasyon. Marami rin sa kanila (24%) ay namamasada sa kalye bilang driver ng taxi, jeep,

pedicab at tricycle. Mula dito, pinaka-marami ang Tricycle Driver na mas madaling nakaka-bili at

nakaka-kuha ng alak o droga mula sa mga kapwa driver. Ayon sa FCHC, ang paglaganap ng

droga sa kanilang baranggay ay naiuugnay sa mga Tricycle Driver, lalo na ang mga namamasada

tuwing dis oras ng gabi. Sila di umano ang naghahatid ng bawal na gamot sa mga namimili nito.

May ilan ding nagta-trabaho bilang empleyado sa mga pribadong kumpanya (1,2% at L%).

3:ganat parehong karamihan ay walang trabaho, mas malaki ang bilang ng mga kababaihang

: <:rra na walang pinagkakakitaan (78%).Ang pag-depende sa pinansyal na suporta mula sa

Table 4. Kabuuang bilang ng mga lnaabuso ayon sa trabaho (2004-2010)

Work Raw Percentage

Service Crew (food chain) 5 1%

Office employee 21 4%

Officer, supervisor, executive (3, 1%)

Ad m i n istrative, secreta ria l, cleric al (1,8, 4%)

Call Center t 5 1%

Sales Representative 2 0%

Bara Officia l/Person n el 3 1%

Small Business Operator 5 1%

Securitv Guard 4 1%

Cook (restaurant) 2 0%

lnformal work (Tindera, Manikurista, Kasambahay, Labandera, atbp.) 55 fi%a E\A/ 2 0%

St-dent 1, 0%

!;<:ra-extra (naglililip, nangangalakal) 2 0%-eacher 1 0%

,','alang trabaho 377 78%

TOTAL 485 LOO%

:::*'.: I tr€-il'l parlner ang maaring dahilan kung bakit sila ay nasasaktan at inaabuso ng

',:3 a(ihan. Ang ilan naman sa kanila ay ginagawan ng paraan ang pagkita ng kaunting pera sa

nagtitinda, paglalaba, pamamasukan bilang katulong o ang pagiging manikurist a (1,I%).

Malinaw rin sa datos na mangilan-ngilan lamang ang nagta-trabaho bilang empleyado, at

karamihan sa mga ito ay nasa mababang posisyon lamang.

Sa mga naitalang kaso ng VAWC, halos lahat ay

naganap sa pagitan ng mag-asawa at live-in

partner. Mangilan-ngilan ang kaso ng dating

magka-relasyon at may iilan na inabuso ang anak

na babae ng sariling ama.

Chart 7. Relasyon ng biktima sa nang-abuso

(BPOs, 2004-2010)

Dating

Ang mga naitalang uri ng panga-abuso naman ay

mapapansing may karamihan at higit sa kabuuang bilang ng kaso ng VAWC (Table 5). lto ay sa

kadahilanang ang pagmamalupit na nagaganap sa isang kaso ay madalas na kombinasyon ng

iba't ibang uri ng panga-abuso. Lahat ng naitalang kaso ay sa pamamaraang pisikal (100%) dahil

ito ang pinaka-madaling paraan. lsang bigwas o isang sampal ay mabibilang na na uri ng pisikal

na panga-abuso. Hindi rin maitatanggi na naging talamdk na ang paggamit ng ibang bagay

upang saktan ang biktima, maging ito ay mabigat na kahoy o matigas na tubo (L3%) o ang mga

bagay na maaring kumitil ng buhay tulad ng kutsilyo at baril (B%). AnS pisikal na pananakit ay

maaring samahan pa ng iba pang uri ng pagmamalupit, tulad ng Panga-abusong Berbal (26%)

kung saan matingkad ang pambabantang papatayin, palalayasin o hihiwalayan ang biktima.

Live-inpartner,

45%

NO)cO

oo(o(o

In r-

l\NO)

3-^

LnCn^

ost

(o(ooO$(oN

rlF.l

r{rl

>sx>sx$Ftr{C)

:lnrnN

OO

rlO

r{O

O-l

-l c)

O-l

il "* s$d s

OtF-{

a 6Nx**NNN._{",*=r_:..:

# frn+\$$(o

=ro-'=

F'C-o(oocroC-y '=ro t96a

(o(o-Cv1 (o

-s=(Ecro69J

ftJ

c-Yrofi;

F96EoJbo\tAEAboococ q

-c )^ '=!tr(oi;(o(ob.0

L

.j=o,-XroL_Ogborouc-ooo(Ew--)-:z'=(o C--i o! (o

}REro$ re u1

-l ',= (o

Pru)6-;(E(U'Y v

dU,r V LL-to

(u

=F

=s^6"woCCo,^ cO b!=C-=::O-Y0

-!(u-p L-

=.3P=(u oL

::.!

=_ ,v:>6-:z

j-L'n-F=-^ w

--:=C

--:=<'l)>:

EtsIhE=rEbFIh+r+rtt*t*.#tt*'

tu*ttt5HhtthH

HEIhhF

(IdEGI

(rt(5()N

00(,{5'6l

I\(3(){\I

Io.E€N

ul0(36t

;3ePHc-c(ooEjdfi=in(o'-bo(EJi'r,corodro

! ;E ; .e' ,-3 E

& ;{ E P PE bE -U o' Y -c {=g c8 T! = E h; Eep c if ; ii :: 3Lro.=itrhi.+Pc5 re od-c A 2 ; b! dr

t^ f ;"m s "H At H'EE = p is s : ;t F" _,.(g^r (o (o -o P '= .e t(o soH* 6 i EE E E 5E ; E^gYL!>,i/.E'*= * * FE E s II g

=8$L= o ?

E = 3 E-g $ .E 6 o E tn

ts e' bD ;E a- F jz= ^ o-co.Et ji c 'i-i c -o L O ood Y qocH a E,SPEP g ;Eg * **5 oo Ht=Egp &_iopBg;_ frg€ E-s*;;;IsH=;c=.,cG =..

i E+ aASEpgEgE Eigfit,Es;=EF b r s s =,i

6gi;: g pi gSsf HE i s3:or6t, YxAE',; 3

LOLO

NLN

l--rn

Ln(o

(oLN

N(o

cor{

i-{

-l

Nr-l

rlF{

NF-{

@LN

*=*i s H Ex ".RE

S$X N o .Do e=E;= i', Ei u= 6st

=o!;OOD(obO:cy_cbDCaq-P:EE."lq=(o=(o=-:

(E)aJ6C\_F (IJ^'vJ+oboGE=oAroC__:roi;ETZEtoS^E';$P-R,EgEuogXii-YiogH cs

P(eP(O.oq0roqro'bOa-6S69rorcoE g€:E*t3€.3XP.=;cborE.;EUocgoo'--6E E ! H:;; €-c-crrln9.EEs=EnHf=s_9ocgor6;ebo(o)LE=6_:zc

B =

g H3* I €Pegd"oo-9i-,,6.=9gc.o(rg

: bD tttr;bo(EEroo*8.HE:=EE* E gE 5 3 E SJro6-Pcororoho0=?=c*.9qc!6(op::ps(!h^ccrJ.=(oq.oSH=Po-YcEg:;FE sEG+EE9p5;cg

VcJ_LroboboE P,2 g P 3-E E(EL(oi?(E-'=O-

E Hf sEas:6vu(!_gq9Ep=ro-*SEiihEulE;?oabD-4ro(!=i".oE.cHoE-(]_EH,\zE-og€p.=-i-\na

E 3 5 E E EE He:=X*Eoro(I'b!=-SoF1:o-cE€-9h:soEHcroE=Ht,ro;oro=rocoeYv)(o(u (E - h L E tn -ov_w-<

9PYocgto-r:EEgSHrzoooEooktr.oF.oB.5ait:.oo-'ii3CFOroro(ocE(E0!+(UAqo'roc:b.oEo!'-CoJeu:-ftlYa"Vv:=\C-(9EE;5FE;PLErl H-gbDroS"-q.;;ntE.oHgsHs;:Egpbooo-dr*tE<LftrE6=c:iE

ttI

III!rfililil:Itr=I:I:I!I:I:I:I!I

=I:I:II

=I:I=IIIITIilil=I

'i -.r sf, Or

O) rr r\ r-r

(O rl

Nrl

FOLnd

O) sl r-r ()

or{

BH.^Oo-c!:+s.=

(frt(i-{N(5 .-r -lllll

dlr

d''l c.r

€(a^<(5"',Nfit-

t\C! Ln co{5 rl -lt\I

{fL:,

B,- St\l

rnC),^(oO-rlr{

rlrl

Nr'l

(oN

Fr{

rlr{

N-l

(or{

(g

o do ib =3 3 s.F pE

* 3 .Es;ii ,=ril .o F^; AP II i E EE PE g LH F" ". rB rH fi E-b!cE F S :H:EEH EcEC-YroEp-cE I : HH;sEi g

*aI lr E.s PF^99 g

EH"- E*E EHEqE'- H

Lu"d i5 ro = - e I (! E ,I ro 6

FRrpp"^cs Ep:EI€ E

H-E!;.:6+ [;;P E5 F*-*bli I*EE P,,El : oo !! 6 tt*'-= V ro c c

=F E:E€ eP s,:fo: oL;;=l-L(oVPlg(u>.-!qJff(u;=li Eqxg EH;EE"*=,HY ;ip= E: Eli=*Ed u q - oo bo E bo'7 iE € --e TE=p 3g sgeEE=t ss=e sE s;ssUe

-c -c -c iZ -c o- -c Z -c -c ! €ro ro (o'; (o 5 (o;; (o (o (o (!O O O 6 o o- O id o O o-O

a=r3a=razzzzz;Iza!I:r!ITuTI:I:I;IEIir!r!IiI!rI

FhI

Upang lubusang maintindihan ano ang naging pag-tugon ng FCHC sa problema ng VAWC sa

kanilang komunidad, isang pag-silip sa mga iba pa nilang gawain maliban sa counselling ang

ginawa ng pag-aaral na ito. Sa kabuuan ang regular na aktibidad na kanilang isinasagawa ay ang

mga sumusunod:

Seminar at Talakayan ng mga Batas para sa Kababaihan - halos dalawa hanggang

tatlong beses kada taon ito isinasagawa ng FCHC katulong ang ibang organisasyon na

may sapat na kaalaman sa mga batas (i.e. Women's Legal Bureau, UP College of Law

atbp.). Mula sa pagtalakay ng hindi pa naipapasang RH Bill, bagong pasa na Magna Carta

of Women hanggang sa paulit-ulit na pagtalakay ng RA 9262 at RA 9344. Nagkaroon din

ng pagkakataon kung saan bilang bahagi ng talakayan sa RA 9262 ay nagkaroon ng

pagsasanay sa Self-Defense ang mga kababaihan. Sa mga gawaing ito, madalas na

dumadalo ang mga tauhan ng FCHC at ang mga naging kliyente nito. Pero tila bihira ang

pag-dalo at pakikilahok ng mga opisyal ng baranggay at ng mga nanga-abuso.

Counseltors Training - ito ay isinasagawa ng halos isa hanggang dalawang beses kada

taon para sa mga counsellors at VlPs ng FCHC. Dahil sila ang pangunahing nag-bibigay ng

ganitong serbisyong sa Baranggay UP Campus, marapat lamang na regular silang

sumailalim sa mga ganitong pagsasanay . '

Medical Mission - sa pakikipag-tulungan ng ibang institusyon at organisasyon,

nagbibigay ang FCHC ng libreng pang-kalusugang serbisyo at konsultasyon sa mga

kababaihan isang beses kada taon. Bukas ang serbisyong ito sa lahat ng kababaihan,

hindi lamang sa mga naging biktima ng karahasan, gayun din ang kanilang mga anak.

LdEEI

-t

-a

=

=t!-J

-J

-J

=aa5I5Ih5L5hhhbLhhhhhhF

Outreach program - lto ang madalas na inaabangan ng rnga kababaihan ng Brgy. UP

Campus dahil nakaka-tanggap sila ng mga libreng donasyon at regalo na maaring

pantawid gutom ng kanilang pamilya. Regular na isinasagawa ito ng FCHC tuwing

selebrasyon ng kanilang anibersaryo at tuwing Christmas Party bago matapos ang taon.

Livetihood Training - tsa sa mga kilalang gawain ng FCHC ang kanilang pangkabuhayang

pagsasanay. lto ay naglalayong tulungan ang mga kababaihan na kumita ng sariling pera

bilang pandagdag sa pinansyal na pangangailangan ng pamilya at upang maiwasan ang

patuloy na pag-depende sa kinikita ng asawa o live-in partner na lalake. Sa

pakikipagtulungan sa ibang organisasyon, ilan sa naibahaging pagsasanay ng FCHC ay

ang mga sumusunod:

o Basic Cooking Sessions, Candy-Making, Tocino Making

o Key-chain, purse and hand-bag Making

o Massage Training

o Basic CosmetologY Training

o Handicrafts

o Gulayan o Pagtatanim sa sariling bakuran

Gender Sensitivity Training - isa ito sa mga regular (3-4 beses kada taon) na ginagawa

ng FCHC para sa mga kababaihan at nagig biktima'ng karahasan. Ang layunin ng GST ay

upang mamulat ang kaisipan ng mga kababaihan tungkol sa kanilang mga karapatan at

basagin ang kaisipang patriyarkal na kadalasang naglalagay sa kanila sa mas mababang

posisyon lalo na sa loob ng tahanan. Noong 2008 at 2009, nagsagawa din ang FCHC ng

kaparehong pagsasanay para naman sa mga kalalakihan upang pati sila, bilang

pangunahing gumagawa ng pagmamalupit, ay maunawaan ang kahalagahan ng kanilang

hdbIJbrJEEErttbrlaI-r-IJ

-JaTZ

aa:I:I=I!Ia=I:I=r=I:IililI=tI:l=r:l!l

mga asawa at live-in partner na babae at mabago ang kaisipang mas mataas ang lalake

tungo sa kaisipang pantay ang babae at lalake. Ang mga dumalo sa ganitong pagsasanay

ay ang mga myembro ng komunidad, gayun din ang ilang mga nagta-trabaho sa

baranggay. Pero bihira ang pagdalo ng mga opisyal (kagawad at Punong Baranggay) dito.

o Area Visitation - lto ay kadalasang isinasabay ng mga taga-FCHC sa kanilang pag-

monitor sa mga bahay ng mga naging biktima. Halos dalawa hanggang tatlong beses

kada buwan ay nag-iikot sila sa iba't ibang pook upang kamustahin ang lagay ng mga

kababaihan doon. Layunin din ng gawaing ito na mangalap ng impormasyon tungkol sa

mga kaso ng VAWC na hindi na-idulog o nasangguni sa baranggay o sa FCHC dahil

malayo ang kanilang tahanan.

Mga Kuro-kuro at Rekomendasyon para sa FCHC

Ang mga datos na naipakita sa pag-aaral na ito ay patunay na patuloy pa rin ang paglaganap ng

karahasan laban sa mga kababaihan at kabataan sa Brgy. UP Campus. Halos pantay ang bilang

kada taon mula 2005 hanggang 201-0 na nangangahulugang hindi pa rin nababago ang kaisipang

patriyarkal sa komunidad. Patuloy pa rin ang pananakit at pagtapak sa pagkatao ng mga

kababaihan. Pero hindi naman maitatanggi ang kagandahan ng sistemang ipinatupad ng Brgy.

UP Campus bilang pag-tugon sa mga kaso ng VAWC. Bukod sa proteksyon na dulot ng BPO ay

agad ding isinasangguni sa FCHC ang biktima upang mabigyan ng counselling na syang mag-

aalalay sa pisikal at emosyonal na lagay ng biktima. Patuloy ang pag-tulong hanggang sa

masiguro na maka-balik na ang biktima sa kanyang normal na pamumuhay at matiyak na hindi

Errrl

E-aEr-Et'

BE1

a=I;Iaa=z:IIil:I

=I=T!r:I

=T:T

=Iir!r!r;r!r"!ftf

na maulit ang naranasang karahasan. Mas kailangan na lamang pag-tibayin ang pagbibigay alam

sa bisa at proseso ng pagkuha ng BPO mula sa baranggay at serbisyong handang ibigay ng FCHC

sa mga kababaihan upang hindi na maulit ang mga kasong ito. Hindi lamang ang mga

kababaihan ang dapat maka-alam nito kundi pati na rin ang mga kalalakihan nang sa gayon ay

malaman nila ang maaring ipataw na kaso laban sa kanila sakaling saktan nila ang kanilang mga

asawa o live-in partner. Mas nangangailangan din ng kaalaman ang mga nakatira sa mga liblib

at malalayong lugar sa baranggay. Maaring marami ding kaso ng VAWC ang nagaganap sa mga

lugar na ito na hindi naisasangguni sa baranggay o sa FCHC.

lsa pang naging matingkad sa mga datos ay ang dami ng kasong naitatala tuwing Enero, Mayo

at Hunyo. Sa aking palagay, ito ay may kinalaman pa rin sa pagtatalo ng mag-asawa o live-in

partner tungkol sa pera dahil ang mga buwang nabanggit ang ilan sa mga panahong gipit ang

pamilyang Pilipino. Ang Enero ay kadalasang katapusan ng lahat ng pag-gastos na naganap sa

panahon ng Kapaskuhan. Ang Mayo at Hunyo naman ang panahon kung saan kailangang

paghandaan at pagka-gastusan ang pag-aaral ng mga anak. Maari itong bantayan ng FCHC at

alamin kung paano mapipigilan ang pag-dami ng kaso ng karahasan sa mga panahong ito.

.,acansin-pansin din ang pag-dami ng kasong

:: -ga kabataang babae na nagiging biktima

:::-:-son sa ganitong problema, maaring

* )'=- -g kabataan sa kanilang mga gawain

kinasasangkutan ng mga kabataan maging ito ay

o sa mga kabataang lalake na nanga-abuso. Sa

isa-alang-alang ng FCHC ang pakikilahok ng

at aktibidad. Kung mapapansin halos lahat ng

7E.!J

"'t

bEJhJEI.

EEr{

--E

-E-E

-EdE

-aaaa=aa=I=zIIIII-ilil=r=I

naging kalahok sa mga GST at iba pang talakayan ng FCHC ay ang mga naging biktima na ng

karahasan. Marami sa kanila ay may mga asawa/live-in partner na at mayroon nang mga anak.

Bihirang imbitahan ang mga kabataan na nagsisimula sa pakikipag-relasyon sa kanilang mga

nobyo/nobya. Mas mainam na mamulat ng maaga ang mga ito tungkol sa pag-puksa ng

patriyarkal na sistema upang maiwasan habang maaga ang panga-abuso.

Sa mga naitalang kaso ng karahasan, ang pisikal na pananakit pa rin ang nangingibabaw na uri

ng pagmamalupit. Dumarami ang kaso ng pambubugbog at sa mga ganitong pagkakataon,

madalas naiiwan ang biktima na walang lakas upang dumulog sa mga kinauukulan. Dahil ito ay

nagiging isyu na ng pagsusumikap ng kababaihan paano manatiling buhay, panahon na upang

isali ito sa praktikal na pangangailangan ng kababaihan. Maaring tignan ng FCHC ang

kakayahang ipagtanggool ang sarili bilang isa sa mga kailangang pagsanayan ng kababaihan sa

kanilang komunidad. Tulad ng naisagawa noong 2008, ang Self-Defense Training ay maaring

regular na isama bilang bahagi ng mga GST o ng mga Seminar na isinasagawa ng FCHC.

Ang kahirapan at kakulangan sa pera ay lumabas ding madalas na puno't dulo ng pagtatalo sa

isang relasyon at karahasan laban sa mga kababaihan. lto ang maaring dahilan bakit nalululong

sa bisyo at napapabayaan ng mga nanga-abuso ang kanilang pamilya. Dahil karamihan sa mga

kababaihan sa Brgy. UP Campus ay walang trabaho, nananatili silang naka-depende sa kinikita

ng kanilang mga asawa/live-in partner, dahilan upang ganoon na lamang kadali para sila ay

saktan. Bilang pag-tugon, ang mga livelihood training na madalas pinangungunahan ng FCHC ay

=

=

=!-1

=

=a=auaa=aaaililil=I=rilililET

=Iil=r=r=t=T=I

magandang hakbang upang mabigyan ng pagkakataon ang mga kababaihan kumita ng sariling

pera. Subalit ang mga uri ng pangkabuhyang ibinabahagi (i.e. Cosmetology, Candy Making,

Keychain, etc.) ay kahit paano'y nangangailan pa rin ng kapital. Tulad nga ng nabanggit ang isyu

ng kahirapan at paghagilap ng pera ang madalas na pinaguugatan ng karahasan. Kaya naman

mas magiging mainam kung makakapag-bahagi ang FCHC ng iba pang praktikal na paraang

pagkakakitaan tulad ng gulayan na makakapag-tawid ng gutom ng pamilya sa maliit na halaga.

Gayun pa man, sa aking palagay, hindi tuluyang mabibigyang solusyon ang problema ng VAWC

kung hindi aatekihin ang puno't dulo nito. lto marahil ang paliwanag kung bakit sa dami at dalas

ng pagpasok ng FCHC upang pigilan ang karahasan laban sa mga kababaihan, halos walang

pagbabago sa loob ng ilang taon ang dami ng kababaihang nakakaranas ng pagmamalupit. lto

ay dahil nananatili pa rin ang patriyarkal sa sistema sa ating lipunan. Ang pag-mulat sa mga

kababaihan ay matagal nang naisasakatuparan. llang GSTs at ilang seminars na ang naisagawa

upang maunawaan nila ang kanilang karapatan at estado sa lipunan. Pero aanhin naman nila ito

kung sa bawat salitang kanilang sasabihin laban sa kanilang asawa o live-in partner na lalaki ay

isang kamao ang tatambad sa kanilang mga nguso? Hanggang kalian ba nila kailangang

sumubok sa pagpapaliwanag sa mga kalalakihan na pantay ang kanilang mga karapatan at

pangangailangan? Ang mga resulta ng pag-aaral na ito ay malinaw na nagsasabing panahon na

upang ibaling na ang pag-atake sa ugat ng problema. Panahon na upang ang mga kalalakihan,

ang mga nanga-abuso naman ang imulat ang kaisipan. Ang GST for Men ng FCHC ay

kinakailangang maging regular na gawain. Higit na mas kailangan ng mga nanga-abuso ng

7h

=aE-a-dbqt

=aaua=Iaaaa=Iil=tt=ET

aTtrIL

=IEI

ETI

ErIEIIhffi

pagsasanay na ito kaysa sa mga kababaihan na ang nais lamang ay matigil ang karahasan.

Kailangang pagsumikapan ng mga myembro at ibang biktima na mapa-dalo ang mga mister,

tatay, lolo at live-in partner na lalake sa lahat ng mga Seminar tungkol sa batas at karapatan ng

kababaihan nang sa gayon ay alam nila ang kaparusahan sakaling saktan o abushin nila ang

kanilang mga asawa, anak o live-in partner at maunawaan nila ang pantay na pag-tingin sa

kababaihan at kalalakihan. At dahil marami sa mga naitalang nanga-abuso ay mga driver, ang

FCHC ay maaring makipag-tulungan sa mga Driver's Association sa pagsagawa ng puspusang

GST sa kanilang mga mYembro.

Konklusyon

Ang pag-aaral na ito ay nagbigay daan upang lubos kong maunawaan ang larawan ng karahasan

laban sa mga kababaihan sa pamamagitan ng pag-silip sa mga kaso ng VAWC na naitala sa Brgy.

UP Campus. Bagamat malaki ang ginagampanang papel ng FCHC upang matugunan ang

pangangailangan ng kababaihan, nangangailangan pa rin ng patuloy na pagsusog sa kung paano

tuluyang mapapahinto ang karahasan, kung paano tuluyang matatapos ang pag-inda ng sakit na

natatamo ng mga biktima. Ang pag-atake sa puno't dulo.nito, ang pagbasag ng patriyarkal na

kaisipan, ang syang dapat maging sentro ng layunin ng FCHC at ng Brgy. UP Campus upang

tuluyan nang mapuksa ang problema ng karahasan laban sa mga kababaihan.

Claire Miranda24March20tl

l

UPCSWCD

Women and DeveloPment 280

APPENDIX B

'tItIIIIITLp

II'IFIl.IIFFIF

E

F

=sIEI

-s

_Ag=

==3C=r==+Ei Lu I gtEf

- '--r-

t

--: G

:b---_...-...-. .*.%'-E

u

!r!

!Jt*I(}i-t=J-t:IUIolot_Io,l<loIJlo-

itt&tE

=I

-stIIC'?

EAIIalC?{-TE-l-reE=r*-tB#reryE

qfr

rEB_F[fiIatktt=msE

*Fffi

---I-BF+ffitEE

-=#:

=reffin

=:

#&:==

H+#-t3-r,-€DIrl

=cI--CDIrf't

5 0 p>glu.=4 =;sIq5=i =:-1 o-nito=-I€ +Zs8o=k96

=i5-689so(o -r;ana. J

='FeQ3QoHorc"=\{-. o o'-4ri< r) -:J r: illi^>1L'iD=A

#:E H: -E;t'\io2L5-.+r!uga -:#EE

='l

EE FE5 3E8+g+i rBfi E4Fi:a;; Edh E33ffegA ?jo =s;fg

[EE*aE*fgH='o- -_i "-;q=98- 1:E glLooEs gXd eE=8,=^rra o ooj ?'Aai.-

- re

-= F

^, - !i O o, lD a fD (D-<

r,) o^:; EXA+6^

ai '9: i4 A A =

<=-:-==-_!'!I+<+r < ^,.: lP-!i 6-= 4, L\ + 1 :-'u ^-=i) i!t-

-=.=Li:.L. Ar-= ^=f"i- - -

J i '-_ ;j ^

.,

:< r-c - w 11 C! :; ;*=a:< : A: =i*=-=<r-J-

==c)-a=i:. - EG:

2= s: € =

J_-t:=

*og#gffij5r5*-'Y#=

bbbb5L

FET

Tb!bEIaa=Irta=

=

=r=T

=I=r=t=r3=r=I=TiTil

=-I-s--*H::i.+#

E

:--:€::F

FLTT

-/lLU-

=-C3Ert-G!g#*

P g6>--OOo, Xootrt i{ro =i.i il'

=.6J :N -H -< ='(D3 .*,= ?

-- iD

E3-rm-4

{a :a=q

: --T-::jL-

- -_ :x-j

==;?:'::r --:

i! jr,

.- 'E+.-.!

., Ll nD

"Z --'r=-:{{

1=_

:- =:'-.:'

= ii- iH

i:: ::-l- i5al 3'r-, F,>a c l--1> -rH* ri:-J

--l-1r E. l>=

llGl:= oJ>+i 512=' o- lu)d =l-r6i El=<-lUat<o lrn=lzo-o-

l= s,ld E _e.l=,{ a)ldl 6'I=9 A16'=

H=:*i L:,*=1*'G:?+.:;

=:

,:: :"=

l--:=i'*, i-=,=i;ll:l :il

r:"::=

arI5IfIg-ilI#-#4==*F*=E.=En:

=#wH#*#

@-.:.B5

-.#aEEII'

!oGo

.P='!o= elee= Btsxgq 6'iP6 5=

==!2-d :*qIi 3

u: ? --$ '+ - - s $fr41*ft.r=Ua--:{hd

=='-'< .i-;= =::---.-

^=-i;- =- -; =

-i.,-_-:_-5i-'=f,ie

=ie-* s'j':::::-1:

--! s

==-_a-r:.1_,=..4'-- - :j _ :.

;:a " .= i: - -':i5 - i* =

G:a--i:.

= .i* ::: :-: E q

"_:; a -ai _-

-a nt ;r -,i- f,li - -: 'i'1 , ; ii

7-:-'" =

._,_. :- :;^: :'JU=:

cF:<o-oi=i= *]-!/

+.La=;j.l

=

-.

-:

.::

i- '-1

=I

-sts-CD

-I-CD

-ITTEI

--ralC3

-

=cI--CDI

-

(EsIs{sI

--CDCD

-I-II-ECD{

=CD

E.TJ

E!* FB

$e E E 58* rI HHaE E ; xg= ==d ed.9 I e s01 di E

*: * fi as! He EEo-" id 0 or} rr ='

eg + a sg -t

t=.

1 j - Y92 - o< f, (D (dE - {rH"=H 4E a *ou o.l r 5i

ft+ B 6= q BX U ,^ =q u -1?E +a B sq = Hc s

=.; d =rgE fiE 6 flo ts :.t or oF ? 4e. F eo o c:i 6-H & gEo=iil -' ,=H g il= -z-n' H= i ;qP6'

E

=I

-asts-CID

-rI

-CiD

-IIIEI

-atvtc-

=cI--CDI

-

IE-II-sI

--tCDCD

--lsII

-t=CDI:

=6?

='L

| ,6 E| . . =T O

i qE &d +E d €t Er Ea ,=:B' Ei g 4= 8.a0 ;: 3.=' : i+ P

E; ig Ag H HE i:.lc= i3 a E "$ E=6 I rD 3 O X O€: s= E = 6 f^ni 7a O O X ln

=5 rr X i +

E= 3a A E Bo

o'xi **: I d =ig 4! i i il8s ,!q x * :4 aB g = =

d d= cL o o:: =?d o r) =fl -6 :i = da d= 3 f g

OJ f o, =.

a =5 g* t : E+ 1B 5 E s"' ==.i s sB P ;i H s5 = ?I i qa 3 q

i = Ai e H, o ao| = "'= X -.;ilE,-

=I

-s-tDI:

CDtI

-CD

-IIIEI

-asU'c-

=cI--CDI

-

(E-IsrIsII,

-tCDCD-aI

--I--ICD

-

=CD

='L

zo

CLJAi (,(D=. 6nI =q-6 O

E6' 9

=l o*ll =OA CL

Xn o

E'6 A.=.rO Os5 ci^o rctqd P.f n o

== e

J-:- ll9,, o;=' +aE e60 Oo(oo.f. orDN +

(od(Doo-=ro' ='=JE3^o*o.=5'oqloo.

=

;f,

ooo*J4Aqi5-(D s-ooRitjEoo 0 i+,=!lJ(O OJ"u(D llCiNgEa+O,,^ 'OHEE;i * 6.;-!I -i crooi5€635 c.8€e59rDrO I o;l cro oJ3*-da= d

AL

='=(Doo.:d

rc a)as+ErD(Dt.o O)

9,oX(DEA-(DJ-o)(D='nhCdo

Or -<3o='oroJ

=.DrD

fq)

=.

7tilErEr

=IttitrrtrIL

ETIEII

ErFrIEILEItErEr

=IEr

=r=I=r=l:r=r=r=L=L=r=il.

=I

-s-rs-CD1I

-CDrlIIIEI

--rv,crt=cI--)GDI

-

IEsIs{sI

--tCDCD

-LIsII

-ETCD

-

=6f

='L

=EfE.E E.

EX'gTHE',gd =F

#6 ff

En-=3qgsq 'fi qC +

*t a'Fag + H3 g

^l (D Y 6' ='

o- o

lq = s + 3 n r==. 6 -" d = 9t ilHq 3 E g 3 & E

9Io _o- (D ,i-{? F B ; I E-

r; * =

i = H

=f 4 f = o dgB' i 3 E A *

E.*i g.= I = H

o5'6Xrn-o-a(oallCLA*=od1tr1-.i:ij6rCfl='

E 5 =

6 3. =

.o-'66d; + H d -e B

qoil,g96''.;_qEgE-=+6-d-Bg9b6Y.j-.r-9d*aEId='l

-='0l,=.

e6 e ='

,ft

=I

-s-Ds=EEF

#:

=+==!.-+'*:=

+

=ffi-9rEp

=--==:-_=:;---::j==

:

==:==:

=gI--CDI

-

IE-IIrIgIdFFffiqrr#€ftry

:=.+=

.:1":

aaa-.:.-. .

'!E ='

:....@

tg-IALre*=E

ffitr-==

+@

:#.

'1F

anir::=

=:'---.E=

=-'ra

clo

t-^ ia9o-. . .6 IqOTTE <p@<u I

=dqPEdE-E 5.;83=EAEg 6

F=;$sB'q* r'. "= -: - r-. E*i, fJ A ..i - =

if, :*-::

.:. *: -

-- ---

=t; :

=I

-BFTB-t#€#"rE::.

==:.,=

{=;iE!==

wd€l}t,qa

I

-Be.effi

*"--="t

e

=,::--.=#;i;:;

#5€FE

-sII'rles-IEI

IE;Is{BI

-FTffi

:':1E

l:i.!:j:.::

r:

.,;":,.:#--

=#

E,q=loJ.C'

'8.A.3- =r(!0m,i"o JnOO==4

: -- 'l'

E<(r=n|,)>FaaftqdPPRg-E8;E€=fiE4

= !=a*1Hi1 a:---a1=,6

= 1;z -==:?- - - = .: - a

o, ao

E=

=oo

vtta.f!o

sY ry.;,1 f

;="= Ea=- ;--

:tr :

ir" -d at

-"tu

=30€=o5(a

si lgi

- d'(=. --: ^,,,t!= =il6 ;-'d'A oo-or9(D(D<a -l+:t

C

Ittlt

.0I.lf !.TIA

=*,**2+*'

-=

r j: --:.

.::

:: :,. r..

:t: -

i.. :

_*^: E"= 3;ry CD6qe*

-.ifr-r -- + a= ffi-,=:.=*='- #

a==''-- @s--. .: -: #; i :-r: :" ==,,,' L . Fl

_.::, #

..-:.:--4:ry- .t .El-i:

::. -- :t - =:

:,: I ', ;i+-:r:!

==j"': J-G.

l

:\ \ {\\Ti€t't i I' I I ' 4**r l- r :I t',i tt'', 1 l:i q >i 1.--3J

.,, -::a .-+!t

=o!cl_

3:1

rO

3

o

E(E

=-{

r-c==IIII

-lI

-CD

=CD

=I

-CD

ITI

--I-tIGDIrlr,GDIII-,CD

-LI'19

g

e.; ; ; fr

=Ee q ;;;;;3- EsBs 3 0ssi[6 ag3e q E:3$Qeg e

E3 I agqHH*= i=a4 H siSEqF ,E

ifl i Hgc.Aa i(D(D ui c(DoX(DYI ^ o-- rD =@ r.4r4 6o x d.e,B

* I ;Ee"{.*1;*g B-E-.#g3$ H 'H,q

E--H =

69 o'E': (D aJ fEJ 3 Ho o'ilq =

- ;

=q q U

6s q B

-d8 y S6a6'q.<=

q

=I

-c=IIIII

-CD

-CDC"I-tC3I

-cnIII

-IGD{crt

I!Irl-I-tIClDIrl-aCDI

-a-tIII

-(E

=CD

='L

o9

3Hi :i Hi E;EEj 9e Hq E=-33 i3 +i gErE qd 3q'

=::3 3E d3_ Sqgd 5E 3B 5d:8'"[ =8 3-o 93qE g;

=i FE

e= =; =B ts3= E .E =.?f(o 'd {Ei.D d ,==

o oH6'-6

7

ilil=IEIFT

ilil=Iilailil=I=I=I=I=I=r=I=I=I:I=I=I=I=r=l=l=l=r=r=r

=I

-c=-tIIItstCDrl€BE&EptrEffi;!6;:_=#

E=

H:i;:

rtI-a-I-ICDI

--CDI

--ITI-a-EI

B#p**+

!=.)o

=EP =8R IE!lCi Ef=

Har 9Ag E"

oo= ea3 'trDoru l"s(D Eaae i8= RieB ;€s A

= =:-+ o il I=.-=

9=-.!' {46;q eix d(D,-+6 a';^= !g: = o':ifi' 5I Y.- = s- =="< 6 -:

=E i'* c = +6 < v

==a ?-* =?2

=-s-= =a ?ir, =::

j : ";. rq:t=

lti:-i: =I *;

l=*

=I

-€

=IIrII-tTDrlsUUc--

#ffi

.c

:#@+:

ryn

ITI-a-I-,ICDI

--CDI

-aanIIIrElEG€ F:-:*H

g

fE6 E4E fl EE 3eE= (3; 3 =e *HHi 3qs f g+ g

?H'3 Es3 a HE il:3'l; 4H i == 3-HH =E

s ==

eEq ==

; iE =c- v,i sE' j= g= il *4

= il

= =--itr= :+ {: '=l =

.:T

;..-_

CL

Ggfl=gFa+E: -.Eeea *qEFq +aEa; $H1E

flFEi$$+ili$f a;# iggH.l

7aB=ET

aaaaaEIaaaaaaaaaaaaaailaaeaeeET

II-ICDU)-iIIcI

-U''t)

Claire Miranda24March20tl

UP CSWCD

Women and DeveloPment 280

APPENDIXG

7

=

=il=rBeilailtililililtilililII=Iililil=rilI;lil=II=l

ryt'::,.#"d&,&

#&,&

uo.sgco

-o-,At

T, FlEFI(EOfrrNE .',-'t- Fl

tn=0,I:8Er-OVLa-(J-I(Jl!

dF

hb,bFEThLFFFEItITIrttiErT!rt=I=ril=r=Itil7=Ia

-fF{F{oN

\l,n

l-(E5l-

-cloTIV

N(oNct)

&col-(EE

.I

Eo(n

ffi

o

/ilE,EI

=l=l=ril=r=I=rtililflil=I=I=I=I=I=IEIEI

=I=IttrIEItrIEIENLtrIhI

E5

!E€=r"!ale

,AFIFIoN

ilol-ru5l-ltol&

V

N(oNOr

Ggol-(u

.gEoltl

EoE-s rErh ln NodiQ.=;i1?-LL-

siEEL =o0:j vgu5

-I.-5HEEEE'= .oEortt

)

ttsbET

rrtE!-!aEEbTfIIIhILLtIEET

EItEEiI

tsEilEttEI

co?E-s rEtrr Y1 No d ..-'

E.=:qiEEa=u0:j Y

SH.E5gEEE!.E .oE0,ln